Nowa geodezja w praktyce 1

~ o z

W PRAKTYCE

Sprawozdanie techniczne z pomiarów GPS DOKUMENTACJA

25

Pomiary sytuacyjne i wysokościowe zgodnie z Dz. U. Nr 263, poz. 1572. PRAWO

10

Badanie stanu prawnego nieruchomości PRAWO

Najczęstsze błędy

w pomiarach GPS. Jak ich uniknąć?

ISSN 2299-1727

41

OD REDAKCJI

Szanowni

Państwo,

Z radością przekazuję w Państwa ręce pierwszy numer nowego c zasopisma geodezyjnego.

nicznych, testy geodezyjnego.

Wspólnie z autorami tworzymy je tak, aby byto

Chciałabym,

jak najbardziej praktyczne i pomocne w Państwa codziennej pracy zawodowej. W

każdym

numerze dwumiesięczni ka zesta-

telnikami, ale

s przętu

oraz oprogramowania

aby byli Państwo nie tylko czy-

także współau torami

magazynu

„Nowa Geodezja w Praktyce". Państwa opinia i wskazówki są dla nas

- dlatego

już

zapisy i w jakim zakresie się zmieniają. Omawiamy

spostrzeżeniami ,

zmiany w pomiarach geodezyjnych - zgodnie

pozycjami

a rtyku łów,

przeczytać

w kolejnych wydaniach czasopisma.

z nowymi

rozpo rządzeniami

i w odniesieniu do

teraz

zachęcam

najważniej sze

wiamy stare prawo z nowym i wskazujemy, które

do dzielenia

s ię własnym i

sugestiami, jak

również

które chcieliby

pro-

Państwo

konkretnych prac geodezyjnych - od pomiarów sytuacyjnych i wysokościowych, poprzez kataster, rozgraniczenia i podziały ewidencję obsł ugę

nieruchomości, aż

sieci uzbrojenia terenu i geod ezyj ną

inwestycji. Przedstawiamy

równ i eż

nowe zasady kompletowania operatów tech-

Szanowni

Życzę przyjemnej lektury,

po

Marta

Gończar

redaktor naczelny [email protected]

Państwo,

Niniejszym w imieniu zespołu autorskiego prze-

wykonywania. Znajdą w nim Państwo informacje

kazuję

o nowo dopuszczonych metodach pomia-

w

Państwa ręce

pierwszy numer nowego

magazynu „Nowa Geodezja w Praktyce". b i eżącym

W dwa

wydan iu

artykuły opis uj ące

dzeniach

normujących

zmiany w

rów

Każdy

sytuacyjno -wysokościowych,

osnowach

m.in.

pomiarowych wykorzystywanych przy tych

rozporzą­

pracach, jak również o metodach precyzyjnego

zasady wykonywania

pomiarów geodezyjnych. próbą

zna l azły s i ę

z nich jest

usystematyzowania i omówienia nowych

pozycjonowania.

Każdy z artykułów zawiera także

krótkie komentarze, oraz

wyrażające opinię

środowiska doświadczonych

autora

geodetów,

przepisów. Pierwszy a rtykuł „Co zmieni s i ę

w których przedstawione są potencjalne korzyści

w pomiarach geodezyjnych?" zestawia nowe

oraz wady nowo wprowadzonych

rozpo rządzenia

z dotychczas

obowiązującymi

Nie

przec iągając, odsyłam

instrukcjam i techn icznymi. D rugi z te kstów

szego numeru. Wierzę,

„Pomiary sytuacyjne i wysokościowe zgodnie

informacje

z nowym

rozporządzeniem",

wskazuje, jest

jak sam ty tul

śc i ś l e związany

sytuacyj no -wyso kościowymi rozporządzeniem,

które

okażą się

że

rozwiązań .

do lektury pierw-

publikowane w nim

pomocne w codziennej

pracy.

z pomiarami

o raz z nowym

określa

zasady ich

Marcin Cymerman przedstawiciel grona autorskiego

NR 1I LIPIEC - SIERPIEŃ 2012

.

. .. -

SPIS TREŚC I

TEMAT NUMERU Co zmieni się w pomiarach geodezyjnych? Standardy techniczne po 7 czerwca 2012 r„___________4 Pomiary sytuacyjne i wysokościowe zgodnie z nowym rozporządzeniem____________________________________10

SPRZĘT ITECHNOLOGIE Najczęstsze błędy w pomiarach GPS. Jak ich uni knąć?_ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _18 Jak przygotować s ię do prowadzenia pomiarów naziemnym skanerem laserowym?,______________________57

DOMUMENTACJA TECHNICZNA Sprawozdanie techniczne z pomiarów GPS prowadzonych

metodą statyczną_______________________________25

Jak skompletować operat z rozgraniczenia nie ruc homości?_________________________

36

GOSPODARKA NIERUCHOMOŚCIAMI Badanie stanu prawnego

nieruc homości.

______________________________________________41

Zniesienie ws półwtas ności nieruchomości·----------------------------------------------------------------------------------46 Linia brzegowa. Jak ustalić zas ięg prawa własności w oparciu o obowiązujące regulacje prawne_52

REDAKCJ

EKLAMA/BIURO REKLAMY

[email protected]

NAKŁAD

4 500 egzemplarzy

WYDAWCA & REDAKCJA

Wydawnictwo Forum Sp. z o.o. ul. Polska 13, 60-595 Poznań

BSŁUGA

KLIENTA I PRENUMERATA

folinia: 801 88 44 22 1 66 55 800

REDAKTOR NACZELNY

Marta Gończar

DRUK

Poligrafia Janusz Nowak SERWIS ZDJĘCIOWY

SKŁAD/DTP

Dreamstime.com

TAKE MEDIA SEKRETARZ REDAKCJI

Szymon

Borzęcki

PREZES ZARZĄDU PROJEKT WINIETY M ichał

KOORDYNATOR PROJEKTU

WICEPREZESI ZARZĄDU

Anna G ruszczyńs ka- Radecka

KOREKTA

[email protected]

Edytorium

2 NOWA GEODEZJA WPRAKTYCE

Anna Gadzi ńs ka- B u ksa

Hojnacki Anna Morawska Radosław Lewandows ki

AKTUALNOŚCI

PRAWO

LUDZIE

Nowe propozycje zasad regulujących zawód geodety i kartografa

N

ajnowszy projekt ustawy deregu lującej

dostęp

Przedstawiciele Samorządu Terytorialnego w Radzie llP

do zawodów, który

został opublikowany 4 lipca 2012 r. wprowadza kilka nowych

rozwiązań dotyczących

zdobycia

uprawni eń

geodezji i kartografii. Przede wszystkim odnośnie

zawodowych w dziedzinie

zakłada zmniejszenie wymagań

odbycia praktyki zawodowej z trzech lat do dwóch lub nawet

K

omisja Wspó lna Rządu i Samorządu Terytorialnego przedstawiła kandydatury

na nowych

członków

Rady Infrastruktury

Informacji Przestrzennej.

roku. Dotyczy to zakresów:

1) geodezyjne pomiary sytuacyjno-wysokościowe, realizacyjne i inwentaryzacyjne, 2) rozgraniczanie i podziały nieruchomości (gruntów) oraz sporządza nie dokumentacji do celów prawnych, 4) geodezyjna obsługa inwestycji, 5) geodezyjne urządzanie terenów rolnych i leśnych. Dwa lata będą obowiązywały absolwentów studiów I stopnia, a rok - absolwentów studiów magisterskich. We wcześniejszej wersji projektu w obu przypadkach przewidywano 3 -letnią praktykę. Dla absolwentów szkól średnic h nadal wymagane jest 6-letnie doświadczenie zawodowe. Ważna zmiana zaszła także d la zakresów 3 (geodezyjne pomiary podstawowe), 6 (redakcja map) i 7 (fotogrametria i teledetekcja), dla których projekt ustawy deregu l uj ącej znosi egzamin zawodowy. We wcześn iejszym projekcie (z 21 maja) dla ubiegających się o uprawnienia w tych zakresach wymagane byto posiadanie dyplomu magistra. Według nowej wersji mogą się o nie starać także absolwenci studiów I stopnia. Należy też zaznaczyć, że o uprawnienia w zakresach 3, 6 i 7 - tak, jak zaplanowano to j uż wcześn iej - nie będą mogły się ubiegać osoby ze

Wśród

przedstawicieli samorządu terytorialnego zostali wskazani: Krzysztof Mączewski - geodeta województwa mazowieckiego, Edward Trojanowski - sekretarz generalny Związku Gmin Wiejskich,

Jan Schnerch - dyrektor Łódzkiego Ośrodka Geodezji, Jan Maciej Czajkowski - zastępca dyrektora Biura Związku Miast Polskich, członek strony samorządowej Komisji Wspólnej Rządu i Samorząd u

Terytorialnego.

Oprócz przedstawicieli jednostek samo rządu terytorialnego w

skład

Rady llP

wchodzą

przedstawic iele organów administracji

rzą­

dowej oraz instytucji naukowych i organizacji pozarządowych.

GRANICE Nowe granice miast i wsi

N

a stronach Ministerstwa Administracji i Cyfryzacji pojawił

• Rzeszowa i gminy Krasne w woj. podkarpackim,

s ię

• gminy Żerków i Czermin w woj. wielkopolskim,

projekt

rozporządzenia

Rady Ministrów w sprawie

ustalenia granic niektórych gmin i miast Zgod nie z tego aktu zmiany granic

treścią

• miasta Żarów w woj. dolnoś ląskim, • miasta Sępólno Krajeńskie w woj. kujawsko-pomorskim,

będą dotyczyć:

• gminy Osielsko i Bydgoszcz w woj. kujawsko-pomorskim,

• miasta Strzelce Krajeńskie w woj. lubuskim,

• gminy Kargowa w woj. lubuskim i gminy Siedlec w woj.

• miasta Ciechanowiec w woj. podlaskim,

wielkopolskim,

• miasta Tychowo w woj. zachodniopomorskim.

• Krakowa i Kocmyrzowa - Luborzycy w woj.

małopo lskim,

- - - - - - · TEMAT NUMERU

ym1eniony w tytu e termm ma uze znaczenie

Marcin dla wszystkich tych, którzy w jakikolwiek sposób Cymerman

są związani

wielu

z geodezją. Oznacza wprowadzenie

ważnych

modyfikacji w dotychczas

stosowanych przepisach

normujących

zasady

wykonywania pomiarów geodezyjnych. Dla zachowania chronologii i wyjaśnienia przyczyn tych zmian Był

należy wspomnieć

nim zaledwie jeden

o ich

artykuł,

początku.

zawarty w Ustawie

o infrastrukturze informacji przestrzennej z dnia 4 marca 2010 roku.

Spowodował

on,

iż

wiele

niezwykle istotnych dla geodetów instrukcji technicznych

straciło

moc

obowiązywać. Zrodziło się

pytanie - co w zamian?

4 I NOWA GEODEZJA WPRAKTYCE

prawną

i

przestało

zatem zasadnicze

TEMAT NUMERU

W

odpowied z i na to pytan ie

Nowe standardy techniczne pomiarów

rozpoczęto

sytuacyjno-wysokościowych

prace nad sformu-

łowan i em

nowych przepisów w postaci rozpo rządze ń. Nie-

które z nich weszły już w życie, a kilka jest jeszcze

w fazie projektów. Warto

przyj rzeć się

już zostało spisane, jakie są

temu, co

korelacje tych ustaleń

z wcześniejszym i przepisami i oczywiście według jakic h zasad w

przyszłośc i będ ą

pomiary geodezyjne.

prowadzone

Najważ n i ejs z ym

z nowych przepisów jes t Rozporządzen ie M inistra Spraw Wew n ętrz­ nych i Ad m inistracji w sprawie standardów technicznych wykonywania geodezyjnych pomiarów

sytuacyjno -wysokośc i owych

oraz

opracowywania i przekazywania wyników tych pomiarów do PZGiK © z dnia 9 listopada 2011 r. To w nim może

moż na znaleźć

mniej

szczegółowe,

podstawowe,

choć

© Dz. u. Nr 265, poz. 1572

informacje na temat

zasad wykonywania prac geodezyjnych. Co ważne,

nowe rozporządzeni e w

wszellkie

wątp liwości związane

końcu rozwiało

z

nowoczesną

techno log ią mierniczą ®, czyli pomiarami sateli-

®

tarnymi czy skaningiem laserowym -

zostały one

nowoczesne technologie

rozpo rządzeniu

jako kolejny

m iernicze

formalnie spisane w

sposób na wykonywanie pomiarów sytuacyjno-wysokościowych .

technologii w

Oprócz podania definicji tych

rozporządzeniu są również wypisane

wytyczne, jakimi powinni

kie rować s ię

geodeci

(oraz ośrodki dokumentacji) przy wykonywaniu prac geodezyjnych, tj. precyzja pomiaru, sposób zakładan i a

osnowy pomiarowej oraz forma

dostarczania wyników w postaci operatu do państwowego zwi ązanych c hoci ażby ciągu

zasobu. Jest też kilka zmian ściśle

z wykonywaniem pomiarów, jak

wprowadzenie

większych długośc i

poligonowego czy linii pomiarowych oraz

zmniejszenie dopuszczalnych granic średnich

wyznaczania pozycji.

błędów

Większość

tych

zmian spowodowana jest wprowadzeniem nowoczesnych technologii, a co za tym idzie nowych instrumentów, takich jak bardziej precyzyjne (zintegrowane z GPS) tachimetry elektroniczne, niwelatory kodowe czy skanery laserowe. Poruszając się dotyczącego wspomnieć

o

nadal w temacie rozporządzenia

standardów technicznych, warto pełnej

cyfryzacji i automatyzacji

dokumentów @. Przepisy zaznaczaj ą, w jakim formacie

można zapisywać

pliki danych wyge-

nerowanych z roboczej bazy danych i jest to

@ cyfryzacja i automatyzacja dokume ntów

schemat GML. Innymi wytycznym i są dane, które powinny

znal eźć się

na wydrukowanej

mapie do celów projektowych. Z tego powodu oś rodk i

dokumentacji

p rzygotowały

odpo -

NR 1I LIPIEC - SIERPIEŃ 2012 I 5

- - - - - - · TEMAT NUMERU

wiedn ie formu larze do wydawanych druków.

pieczających stabilizację

Obowi ązujące

osnowy, dopuszczenie

pozwalają również

stosowania osnów wielofunkcyjnych (o punktach

na wysyłani e drogą elektroniczną dokumentów lub operatów technicznych, co w dzisiejs zym

zarówno osnowy geodezyjnej, grawimetrycznej, jak i magnetycznej). Warto wspomn ieć równ ież

zinformatyzowanym świecie jest oszczęd nością

o umożliwien i u stosowania technik GNSS przy

czasu nie tylko geodetów, ale również ośrodków, które przyjmują do ku mentację. Warto dodać, że

odpowiednich wymogów) całkowitego zastąpienia

istniej ą już ośrodki

ich stacjami

akty prawne

dokumentacji, które

pracują

zakładani u osnów lub niekiedy (przy spełnien i u państwowej

sieci referencyjnej.

tylko na bazach danych, mapach numerycznych i doku mentacji elektronicznej, c hociaż w skali całego

kraju takic h miejsc jest jeszcze niewiele.

Bazy danych obiektów topograficznych i danych ogólnogeograficznych Inne rozporządzenie (o bej mujące tym razem

Osnowy geodezyjne - nowe kryteria podziału

obszary kartografii) o kreś l a bazy danych

Istota kolejnego bardzo ważnego

rozporządzenia

obiektów topograficznych i danych ogólnoge-

@

związana jest bezpośrednio z osnowami geo-

og raficznych. Normuje ono organizację, tryb

nowy podział osnów

dezyjnymi@, w temacie których również zaszło

i standardy tworzenia baz danych oraz zasady

wiele zmian. Wśród nich wymienić

ich

geodezyjnych, Dz. U. Nr 63, poz. 352

@ fotogramefria

innymi nowo

powstały podział

późniejszej

aktualizacji.

rozporządzenie,

które

precyzuje i opisuje rodzaje kartograficznych op racowań

podstawową bazową oraz osnowę szczegółową.

W tym m iejscu warto

Modyfikacje zauważyć

o

można równ ież w

osno-

tematycznych i specja lnych. równ i eż wspomn i eć

rozpo rządzen iu ok reś l ającym państwowe

wach szczegółowych poziomych i podstawowych

rejestry nazw geograficznych. Wszystkie nowe

wysokościowych.

przepisy, które wymieniono

Pozioma osnowa szczegółowa

powyżej, związane

li i Ili klasy została zaliczona do osnowy poziomej

są z zastąpionym i

szczegółowej

Wysokościową osnowę

oraz K-3. Ustawodawca nie zapomn iał równ ież

podstawową sklasyfikowano do podstawowej

o szeroko pojętej fotogrametrii @ Powstało także

li klasy.

bazowej osnowy

wysokośc i owej

d rug iego

Z kolei osnowy wysokośc iowe szczeIli i IV klasy w liczono do trzeciej klasy

osnowy wysokościowej przedmiotowe

geodezyjnych

i

nowe

osnowę podstawową fundamentalną, osnowę

rzędu .

bazy danych osnów

udostępniania

Powstało również

rodzajów i klas, w którym opisano i wydzielono

gółowe

@

można między

osnów według

szczegółowej.

rozporządzen ie

Rozporządzen ie

instrukcjami technicznymi K-2

w sprawie baz danych cioty-

czących zobrazowań

lotniczych i satelitarnych

oraz ortofotomapy i numerycznego modelu

Ponadto

terenu. Jego treść dotyczy danych związanych

opisuje zasady

z informacjami gromadzonymi w bazach danych,

prowadzenia i udos tępniania baz danych osnów

standardów tworzenia oraz

geodezyjnych@ Ta sytuacja może spowodować

i aktualizacji przedmiotowych baz danych.

dodatkowe koszty

zw iązane

z

modern i zacją

dotychczasowych baz danych. Jednak proces ten

należy traktować

mi nową,

a do jej

zaliczyć oszczędności, dzięki

jako

i nwestycję dłu goter­

niewątpliwych korzyśc i można

które pojawią się z czasem

wprowadzonym zmianom.

wym ien ić można c hoc iażby

Wśród

nich

zinformatyzowanie

Zajęto się także ewidencją, cją

jest wydanie

podziałów terytorialnych się do

ewidencji miejscowości , ulic i adresów. To

s ię

numery

warunków utrudniających i wydłużających proces

kierować

modernizacji i wprowadzenia

urządzeń

6 I NOWA GEODEZJA WPRAKTYCE

zabez-

kraju oraz odnoszącego

drugie ustala sposób, w jaki powinno mości

obowiązek częstszej

czego konsekwen-

rozporządzenia związanego

z rejestrem granic i powie rzchni jednostek

dokumentacji geodezyjnej, zniesienie szeregu utrwalania punktów osnowy,

udostę pn ian i a

porządkowe

nadawać

budynków i nierucho-

oraz wymienia zasady, jakimi powinno s ię przy przydzielaniu nazw ulic lub placów.

Rozporządzenie

to zawiera także wzór wniosku

o ustalenie numeru

porządkowego .

TEMAT NUMERU

Materiały

geodezyjne i kartograficzne podlegające ochronie

Nowe

Jedno z rozporządzeń nie jest związane z Ustawą o infrastrukturze informacji przestrzennej. Na

stare instrukcje Nowe rozporządzenia weszły w życie zgodnie z art. 35 Ustawy o infrastrukturze informacji przestrzennej. Mają one zastąpić jeszcze niedawno obowiązuj ące instrukcje techniczne zapisane w Rozporządzen iu o standardach technicznych z 1999 roku . W poniższej tabeli zes tawiono nowo wydane rozporządzen ia z dotychczasowymi i niejednokrotnie zmienionymi przepisami z instrukcji technicznych stosowanych w praktyce geodezyjnej.

podstawie Prawa geodezyjnego i kartograficznego oraz Ustawy o ochronie informacji niejawnych stworzono

Rozporządzenie

w sprawie rodzajów

materiałów geodezyjnych i kartograficznych

podle-

gających ochronie ® Zawarto tam informacje o tym,

które materiały geodezyjne i kartograficzne będą traktowane jako niejawne. Są w nich między innymi te, które uzyskano za pomocą skaningu laserowego lub bazy danych o terenach zamkniętych.

rozporządzenia

vs

® Dz.

u. Nr 299, poz. 1772

Tab. 1. T NOWE ROZPORZĄDZENIA

A INSTRUKCJE TECHNICZNE

Rozporządzenie MSWiA z 9 listopada 2011 roku w sprawie wykonywan ia prac geodezyjnych i kartograficznych, geodezyjnych pomiarów sytuacyjnych i wysokośc i owych oraz opracowywania i przekazywania wyników tych pomiarów do PZGiK (Dz. U. Nr 263, poz. 1572)

0-1 Ogólne zasady wykonywania prac geodezyjnych 0-2 Ogólne zasady opracowania map dla celów gospodarczych 0-3 Zasady kompletowania dokumentacji geodezyjnej i kartog raficznej G-3 Geodezyjna obsługa inwestycji G-4 Pomiary sytuacyjne i wysokośc i owe

Rozporządzen ie MAC z 14 lutego 2012 roku w sprawie osnów geodezyjnych, grawimetrycznych i magnetycznych (Dz. U. Nr 63, poz. 352)

G-1 Pozioma osnowa geodezyjna G-2 Wysokośc i owa osnowa geodezyjna

Roz porządzen ie Rady Ministrów z 3 paźdz i ern ika 2011 roku w sprawie rodzajów kartograficznych opracowań tematycznych i specjalnych (Dz. U. Nr 222, poz. 1328)

K-2 Mapy topograficzne do celów gospodarczych K-3 Mapy tematyczne

Rozporządzen ie MSWiA z 17 listopada 2011 roku w sprawie bazy danych obiektów topograficznych oraz bazy danych ogólnogeograficznych (Dz. U. Nr 279, poz. 1642) Roz porządzenie państwowego

MAC z 14 lutego 2012 roku w sprawie rejestru nazw geograficznych (Dz. U. Nr O, poz. 309)

Rozporządzen ie

MSWiA z 3 listopada 2011 roku w sprawie baz danych lotniczych i satelitarnych oraz ortofotomapy i numerycznego modelu terenu (Dz. U. Nr 263, poz. 1571)

dotyczących zobrazowań

Roz porządzen ie

MAC z 22 grudnia 2011 roku w sprawie rodzajów geodezyjnych i kartograficznych pod legaj ących ochronie zgodnie z przepisami o ochronie informacji niejawnych (Dz. U. Nr 299, poz. 1772) materiałów

Rozporządzenie powstało na podstawie Ustawy z dnia 5 sierpnia 201 o roku o ochronie informacji niejawnych

Rozporządzenie

Rady Ministrów z 1 O stycznia 2012 roku w sprawie rejestru granic i powierzchni jednostek podz iałów terytorialnych kraju (Oz. U. Nr O, poz. 199) państwowego

Roz porządzen ie m iejscowoś ci,

MAC z 9 stycznia 2012 roku w sprawie ewidencji ulic i adresów (Dz. U. Nr O, poz. 125)

NR 1I LIPIEC - SIERPIEŃ 2012 I 7

- - - - - - · TEMAT NUMERU

pomi n i ęto

W zestawieniu instrukcji,

po n i eważ

nie

mają

k ilka

one

waż nyc h

zastępczyc h

roz porządze ń . Trwają jeszcze p race nad kil-

koma projektami, by rozporządzeń ,

które

zapewnić pełny

instrukcji

niemaj ącej

nie trzeba

Prawo

jeszcze swojego

na nowe

rozpo rządzen ie

będzi e długo czekać, gdyż

ma ono

wejść w życie jeszcze w tym roku.

Na co jeszcze czekamy

Oprócz wytycznych dotyczących mapy zasadniczej oraz geodezyjnej sieci uzbrojenia terenu,

formalnego odpowiednika jest instrukcja K-1,

na swój zaktualizowany odpowiednik w postaci

w której opisane są zasady prowadzenia mapy zasadniczej oraz wykaz symboli stosowanych

nowego

techniczna 0 -4 - zasady prowadzenia państwo­

podczas aktu alizowania owych map. Kolejny

wego zasobu geodezyjnego i kartograficznego.

problem powstał w temacie geodezyjnej ewidencji

Projekt jest w trakcie tworzenia i ma uzyskać moc

sieci uzbrojenia terenu. Związane z nią instrukcje

prawną jeszcze

mają być zastąpione przez Rozporządzenie MAC

w sprawie bazy danych geodezyjnej sieci uzbroje-

rozporządzenia

czeka także instrukcja

w tym roku.

Istnieje jeszcze kilka koncepcji aktów prawnych związanych

z geodezją, a mianowicie: Rozpo-

nia terenu, bazy danych obiektów topograficznych

rządzen i e

w sprawie

oraz mapy zasadniczej. Pojawia s ię kwestia: co

odnies ień

przestrzennych, w sprawie zintegro-

w sytuacji, w której stare wytyczne

tracą

moc,

pa ństwowego

zm ieniające Rozporządzenie w

który by je zastąpił? Prawo mówi jednoznacznie,

gruntów i budynków oraz kolejne

że

Rozpo rządzenie w

do czas u

wejścia

w

życ ie

odpowiedniego

rozporządzenia należy stosować

stare przepisy.

i ns tru kcję techn iczn ą

stosuje s ię przy aktualizacji

istniejącyc h j uż

przej ść

map

sprawie

sprawie ewidencji zm ieniające

uprawnień

zawodo-

wych w dziedzinie geodezji i kartografii. Wszystkie wyżej są

wymienione regulacje prawne planowane

na 2012 rok. W poniższej tabeli przedstawiono

zdążyły

projekty

roz porządzeń,

do postaci cyfrowej. Warto

zastąpić

dotychczasowe instrukcje.

zasadniczych analogowych, które nie jeszcze

K-1

systemu

wanego systemu informacji o nieruchomośc iach,

a nie ma jeszcze odpowiedniego dokumentu,

W takim wypadku

T a b. 2 .

że

wachlarz

maj ą uzupe łn i ać

geodezyjne i kartograficzne. Jednym z przykładów

jednak zaznaczyć,

które docelowo

~

PROJEKTY ROZPORZĄDZEŃ

A INSTRUKCJE TECHNICZNE

Rozporządze n ie w sprawie organizacji i trybu p row adzenia pańs twowego zasobu geodezyjnego i kartograficznego

Rozporządze n ie w sprawie bazy danych geodezyjnej ew idencji sieci uzbrojenia terenu, baz danych obiektów topograficznych oraz mapy zasadniczej Rozporządze n ie odniesień

w sprawie przestrzennych

Rozporządze n ie

informacji o

pa ństwowego

systemu

w sprawie zinteg rowanego systemu

nie ruchomośc i ac h

Rozporządze n ie

w sprawie ewidencji gruntów

i budynków Rozporządze n ie w sprawie up rawn i eń zawodowych w dziedzinie geodezji i kartografii

8 I NOWA GEODEZJA WPRAKTYCE

0-4 Zasady prowadzenia państwowego

zasobu geodezyjnego i kartograficznego G-7 Geodezyjna ew idencja sieci uzbrojenia terenu

K-1 Mapa zasad nicza

mają

TEMAT NUMERU

~~~

w

Do czasu wejścia

życie

odpowiedniego

rozporządzenia należy

stosować

stare

przepisy

§ u

Q)

E +o

E "'~

o

t

lL

Tytułem

komentarza

Niewątp l iwie

w

wprowadzone zmiany

ko ńcu nastąpić.

Ich

potrzebę

musiały

uzasadnia poja-

w ienie s ię nowoczesnych metod pozyskiwania danych,

związane

z tym nowe technolog ie

pomiarowe czy ogólna komputeryzacja i informatyzacja, bez których dzisiejszy mógłby funkcjonować

św i at

nie

w tak szybkim tempie.

wzrośnie równ ież jakość

prowadzonych baz

danych. Taki stan znacząco

ułatwi

podejmowanie

decyzji inwestycyjnych, co na pewno dodatnio oddziaływać na związane równ ież

z

geodezją.

będzie

branże bezpośrednio

Zm niejszone

zostaną

koszty prowadzenia i funkcjonowania

państwowych

zasobów geodezyjnych i kartakże

tograficznych, a

wydatki

pańs twa

na

Nowe przepisy mają na celu dostosowanie się

gromadzenie i przetwarzanie redundowanych

do obecnej sytuacji i ułatwienie pracy geodetom.

informacji. Zmniejszona ilość map analogowych

Inaczej wygląda sytuacja w ośrodkach dokumen-

zniweluje koszty utrzymania i konserwacji tego

tacji i państwowych zasobach, które zmuszone

rodzaju

są do dostosowania się

materiałów.

Nowe przepisy obej mują w równym stopniu

do nowych wytycznych,

a co za tym idzie do modernizacji niemalże całej

w iele

infrastruktury prowadzenia zasobu i mapy nume-

geodety, jak

rycznej. Pojaw ienie

się

baz danych powoduje

konieczność wdrożen ia

ich i dostosowania do

płaszczyzn powiązanych równ i eż

z zawodem

sam sposób wykony-

wania pomiarów, prowadzenia ewidencji czy kartografi i.

Nal eży mieć nadzi ej ę, że

zarówno

aktualnie obowiązujących norm (wliczając w to

geodetom, jak i

także szkolenia pracowników), co z pewnośc ią

zasobom państwowym stosunkowo łatwo

zajmie

dużo

czasu i wygeneruje spore koszty.

Jednak cały ten proces z czasem ma stać źródłem oszczędności

się

i skutecznym sposobem

ośrodkom

odnal eźć się w gąszczu

dokumentacji czy

nowych

będzie

rozporządzeń.

Wprowadzone w aktach prawnych modernizacje wymuszone

były

przez wszechobecny

postęp

na sprawne prowadzenie ośrodków i zasobów.

technologiczny. Zatem aby być na bieżąco z nowo

Przewidywana systematyczna aktualizacja

wprowadzanymi przepisami, należy szczegółowo

i edycja map znacznie skróci czas oczekiwania udostępn ienie

na

r - ·t

.

danych przestrzennych oraz

d r

D · k' t

'k

--

zapoznać s i ę

z

d

-

„

treścią istniejącyc h j uż

norm

oraz uważnie ś ledzić informacje o planowanych

h

„

-

„

-

--

•

--

--·-

na UWM w Olsztynie. Specjalista osnów pomiarowych wyznaczonych metodami tradycyjnymi i satelitarnymi. Prowadzi badania doktorskie nad skaningiem mobilnym.

NR 1I LIPIEC - SIERPIEŃ 2012 I 9

- - - - - - TEMAT NUMERU

AUTOR:

Marcin Cymerman

1 O I NOWA GEODEZJA WPRAKTYCE

ozporządzenie

R

ukazuje zaktualizowane procedury oraz standardy techniczne wykonywania pomiarów sytuacyjno-wys o kośc iowych . Zawarte w nim treści dotyczą bezpośrednio ewidencji gruntów i budynków, geodezyjnej sieci uzbrojenia terenu, podziałów nieruchomości, postępowań sądowych

i administracyjnych, zagospodarowania przestrzennego oraz geodezyjnej obsłu g i inwestycji budowlanych. Artyku ł jest próbą analizy zmian główni e pod kątem prowadzenia pomiarów sytuacyj no -wysokoś ciowych . W celu ukazania najistotniejszych i konkretnych zmian w praktyce terenowej, a także w samym procesie obliczeniowym, dokonano zestawienia poszczególnych treśc i aktualnego rozporząd ze n ia z zapisami obowiązującej poprzednio instrukcji technicznej G-4 „Pomiary sytuacyjne i wysokościowe". Należy zaznaczyć, że do porównania wybrano Ili wydanie tej instrukcji z 1983 r., mimo że istnieje IV wydanie z 2002 r. Wybór właśnie tej wersji podyktowany jest jej szczególnym znaczeniem, bowiem właś nie Ili wydanie zostało wymienione przez ustawodawcę w akcie prawnym, jakim byto rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji w sprawie standardów technicznych z 1999 r. Później sze wydania nie były powszechnie obowiązującymi, a jedynie zalecanymi do stosowania

Nowe metody pomiarowe w przepisach Pierwsza różnica dotyczy uwzględni en ia w przepisach ogólnych szeregu definicji nowych metod pomiarowych związanych z technologiami pomiaru skanerem laserowym czy też z wykorzystaniem metod satelitarnych GNSS (G/oba/ Navigation Satellite System) © . Wśród tych drugich wymienić można chociażby pomiary prowadzone techniką statyczną bądź wykonywane technologią kinematyczną RTK (Real Time Kinematic) ®. Byty, co prawda, dostępne wytyczne techniczne G.1.12 (Pomiary Satelitarne oparte na systemie precyzyjnego pozycjonowan ia ASG-EUPOS) z 2008 r., warunkujące sposób wykonywania pomiarów przy użyc i u technik satelitarnych, nie był to jednak dokument mający moc powszechnie obow iązuj ącą. W efekcie praktycznie każdy Ośro dek Dokumentacji Geodezyjnej i Kartograficznej przyjmował swoje włas ne, autonomiczne zasady wykonywania tychże pomiarów, które nie zawsze w pełn i zgadzały s ię z instrukcją G.1.12. Obecne rozporządzenie upo rządkowało ten stan, a takie ujednolicenie reg u ł prowadzenia pomiarów satelitarnych należy traktować jako u kłon w stro nę ośrodków dokumentacji i geodetów.

© GNSS

® RTK

NR 1I LIPIEC - SIERPIEŃ 2012 I 11

- - - - - - · TEMAT NUMERU

o ~<' -

E o u

Q)

Ji E Ol

~

o

o

c5

lL

I

@ osnowy pomiarowe

Osnowy pomiarowa pozioma i wysokościowa Kolejna bardzo istotna zmiana dotyczy ogólnych zasad prowadzenia pomiarów sytuacyjno -wysokościowyc h . Według starej instrukcji G -4, należało je wyko nywać w oparciu o geodezyjną osnowę poziomą szczegółową lub pomia rową Zgodnie z obowiązującym rozpo rządzeniem, do pomiarów sytuacyj no-wysokościowych można wykorzystywać zarówno os nowę poziomą, jak i wysokościową, a w przypadku gdy ich gęstości są n iewystarczające, dopuszczalne są os nowy pomiarowe @. Jak pokazuje codzienna praktyka, osnowa pomiarowa jest częs to niezbęd na do wykonania pomiarów sytuacyj no-wysokościo ­ wych, bowiem konfiguracja, stan techniczny oraz zagęszczenie istn iejących osnów wyższych rzędów nie są wystarczające. Według nowego rozporządze n i a, do nawiąza n ia pomiarowej osnowy sytuacyjnej, oprócz dotychczas stosowanych postaci, dopuszcza się stosowanie sieci punktów wyznaczonych metodami precyzyjnego pozycjonowania za pomocą GNSS. Analizując poziomą osnowę pomiarową, wspo mnieć

@ dokładność

geodezyjnej nie powinna p rzekraczać 0,10 m (bez względu na rodzaj terenu), podczas gdy wcześ n iej błąd ten wynosił 0,2 m (dla terenów

rolnych i leśnych 0,5 m). Aktualnie, wykonując pomiary w oparciu o osnowę błąd

pomiaru

pomiarową, średni

odległości określa się

natomiast poprzednio

wzorem:

obowiązująca

instrukcja

G-4 podawała wzór:

gdzie: ~ -

różnica dwukrotnego

boków, u -

pomiaru długości

współczynnik błędów

pomiaru liniowego, I -

przypadkowych

długość

mierzonego

boku [m]. W pomiarach kątów ś redn i

błąd

pomiaru kąta

mk określa wzór: ••••••••••••••••

nie sposób nie

o wymaganej przy jej

zakładan i u

natomiast wcześniej stosowano s ię do wzoru :

precyzji. Nowe przepisy mówią, że dokładność @ o kreślana

przez

średni błąd położenia

względem najbliższych

punktów

punktów poziomej osnowy

12 I NOWA GEODEZJA WPRAKTYCE

mk' 0,009()9 (przy długości ciągu > 1,2 km) i mk' 0,01809 (przy długości ciągu .;;; 1,2 km).

<:

TEMAT NUMERU

W kwestii lokalizacji punktów ciągów sytuacyjnych

pros tokątnych

skrócone

zostały długości

linii

instrukcja G-4 nakazywała, by długości boków

pomiarowych z 400 i 600 m na 250 i 400 m

zawie rały się

w granicach od 50 do 350 m, natomiast nowe rozporządzenie nie narzuca tak

(odpowiednio dla terenów zu rbanizowanych i ro lnych/leśnych) . W przypadku pomiarów

konkretnych wytycznych w tej sprawie. Z drugiej

sytuacyjnych przy

strony, w treśc i rozporządzenia z 2011 r. moż na znależć informację o dłu gośc i ciągu poligono-

jako stanowiska i punkty nawiązań moż na wykorzystać punkty do Ili klasy dokładnościowej

@

wego @, która nie powinna przekraczać 3000

włącznie, punkty pomiarowej osnowy sytuacyjnej

długość ciągu

m, podczas gdy według starej instrukcji wartość

oraz punkty pośrednie, które wyznaczone są na

poligonowego

ta wynosiła do 2000 m (4000 m dla obszarów

bokach tych osnów. Jeśl i wyznaczono punkty

rolnych i leśnych) .

terenowe z dokładnością (o kreślaną średn im

Zmiany dotyczą również osnowy pomiarowej wysokościowej.

użyciu

błędem położe n i a)

metody biegunowej

na poziomie niższym niż

Przede wszystkim nowe przepisy

1Ocm, w odniesieniu do nawiązan ia z co najmniej

zaakceptowały wyznaczenie jej współrzędnych

dwóch punktów poziomej osnowy geodezyjnej,

metodą

to tak zdefiniowane punkty

precyzyjnego pozycjonowania za

pomocą GNSS. Gdy wykonywana jest niwelacja metodą

geometryczna wyrażo na

środka,

wówczas

wykorzystywane jako stanowiska i punkty nawiązan i a.

Nowe

rozporządzanie

nakazuje

różnica między sumą

w momencie pomiaru kierunku stosowanie co

w kierunku głównym i powrotnym

najmniej dwóch punktów nawiązan ia odległych

w metrach

przewyższeń

ze

również mogą być

nie powinna przekraczać 0,04·"L [mm], a nie,

minimum o 40 m od stanowiska. Gdy mierzone

jak byto dotychczas, 0,02·"L [mm] (przy czym L oznacza długość ciągu osnowy pomiarowej

są

stanowisko i punkty

w km). Warto podkreśl i ć, że niezmienione

można

punkty

pozos tały

ściową,

ale tylko w momencie

dane

przewyższeń

dotyczące

które nadal powinny

być

Analogiczn ie zachowane długośc i

dwukrotnej

różn icy

obliczonych z jednego stanowiska,

punkty li i Ili grupy

doktadnościowej,

jako

nawi ązan ia wykorzystać

stanowiące

I g ru pę doktadnon iedostępności

punktów wymienionych wyżej. Instrukcja G-4 nie

mniejsze od 4 mm.

uwzg lędniała

tego warunku w sytuacji pomiaru

zostały

li i Ili grupy.

Jedy ną sugesti ą

dozwolone

celowych stosowanych przy niwelacji

stanowisk

był

do

p rzyj ęc i a

wybór tych punktów pierwszej

geometrycznej @ ze środka i wciąż wynoszą

grupy, które znajdowały się na załamaniu granic,

@

one do 50 m. Co prawda, instrukcja G-4 umoż­

miały wymaganą stabi l izacj ę

niwelacja geometryczna

l iwiała długości

były

celowe 75-metrowe, ale

były

to

i wspomagane

m iarami kontrolnymi. Powszechny

postęp

przypadki obejmujące wyjątkowo trudne waru nki

technologiczny w produkcji stosowanych tachi-

terenowe. W sytuacji prowadzenia niwelacji

metrów elektronicznych

trygonometrycznej dopuszczalne celowe zostały

specyfikacji dokładnościowej przygotowanej dla

wydłużone

z 200 do 250 m. Dodatkowo, dla

takich technik, jak pomiary stolikowe lub dal-

uwzg lęd n ian ie

miercze. Ponadto, wśród dopuszczalnych tachi-

®

refrakcję atmosfe ryczną

metrów ® nie wymienia się już nieużywanych

dopuszczalne tachimetry

tego rodzaju niwelacji nakazano korekt ze

wzg lędu

na

oraz krzywiznę Ziemi.

na pominięcie

nitkowych czy autoredukcyjnych. Obecnie dokładność

Metody precyzyjnego pozycjonowania Biorąc

pozwol ił

wyznaczenia punktu

biegu nową mp/pomJ określa

metodą

wzór:

pod uwagę metody wykonywania pomia-

rów sytuacyjnych, trzeba zauważyć

modyfikację,

która polega na dodaniu metody precyzyjnego pozycjonowania GNSS. Z wachlarza dostępnych metod

usun ięto metodę przedłużeń

konturów

sytuacyjnych. Przy wyborze metody domiarów

gdzie: d -

md -

odległość

błędy średnie

ś rednie

pomiaru

do mierzonego punktu,

pomiaru odległości, m0 -

błędy

kąta.

NR 1I LIPIEC - SIERPIEŃ 2012 I 13

- - - - - - · TEMAT NUMERU

...,....,....,.

Określając wysokości niwelacją

profilów,

poza dotychczas stosowanymi wytycznymi, pamiętać,

kroju

by odległości

podłużnym

nie

@

@ ni welacja siatkowa

14 I NOWA GEODEZJA WPRAKTYCE

pikietami na prze-

przekraczały

Pomiary wysokościowe zasad nowego rozpo rządze nia, wysokośc i szczegółów terenowych należy mierzyć z dokładnością nie mn i ejszą niż 0,05 m dla obiektów i urządzeń budowlanych oraz pikiet markowanych w terenie, 0,02 m dla przewodów i urządzeń kanalizacyjnych oraz 0,1O m dla budowli ziemnych elastycznych czy podziemnych obiektów sieci uzbrojenia terenu (SUT) @. Wszystkie podane wartośc i okreś lan e są wzg l ędem najbliższej wyso kośc i owej os nowy geodezyjnej lub pomiarowej. Instrukcja G -4 dopuszczała dokładności na poziomie 0,01 m dla naziemnego uzbrojenia terenu, 0,05 m dla trwałyc h budowli i urządzeń technicznych oraz 0,10 m dla budowli i u rządzeń technicznych ziemnych lub podziemnych zakrytych. Co ciekawe, zmieniły s ię dane dotyczące precyzji określania wysokości pikiet na potrzeby tworzenia i aktualizacji baz danych. Definiowane błędem średn i m wysokości nie mogą przekraczać 0,20 m dla terenów o nachyleniu m niejszym od 6° i 0,50 m d la obszarów o spadku większym od 6°. Poprzednio błędy średn ie wyznaczano w oparciu o cięc ia warstwicowe podawane dla poszczególnych nachyleń terenu. Zgodnie z nowymi przepisami dopuszcza s ię wykonywanie niwelacji nowymi metodami, jak skaning laserowy czy niwelacje satelitarne. Decyd ując s ię na metodę niwelacji siatkowej @, wykonawca pomiarów nie zetknie się z żadnymi zaskakującym i informacjami, bowiem zasady jej prowadzenia pozostały niezmienione. Określając wysokości n iwelacją profilów, poza dotychczas stosowanymi wytycznymi, nal eży pam i ętać, by od ległości międ zy pikietam i na Według

sur

między

należy

25 m

przekroju podłużnym nie przekraczały 25 m. Wybór niwelacji

metodą

będzie wymagał

punktów rozproszonych

zwrócenia uwagi na długośc i

celowych, których dopuszczalne granice zostały wydłużo ne ze 100 m do 150 m (stara instrukcja dopuszczała

150 -metrowe celowe, ale wyłącznie

na terenach rolnych i leśnych). N iwel ując punkty z wykorzystaniem tachimetru,

można pozwolić

sobie na długości celowych do 250 m (wcześniej ograniczano celowe do 100 dla obszarów zurbanizowanych, a odcinki 250-metrowe stosowano jedynie na terenach rolnych bądź leśnych). Bardziej restrykcyjnie podchodzi s ię do dokład ności przy pomiarze kątów pionowych kąta

średni błąd

pomiaru

p ionowego musi być mniejszy od 3 occ dopuszczano błędy na poziomie gocc

(wcześ niej

i 1socc, odpowiednio dla terenów zurbanizowanych oraz rolnych/leśnych). Średni błąd pomiaru od l egłośc i

tru,

przy niwelacji z

wedłu g

użyciem

tachime-

aktualnych p rzepisów, nie

przekraczać

może

0,10 m.

Warto jeszcze przyjrzeć s ię ogólnym zasadom generalizacji. nych, czyli odległych

Otóż

tzw. prostowanie linii sytuacyj-

pom i n ięcie

punktów sytuacyjnych

od linii tworzonej przez dwa sąs iednie

pomierzone

szczegóły

gdy od ległości te nie szczegółów

terenowe,

możl iwe

przekraczają:

jest,

0,10 m dla

I grupy dokład nościowej, 0,30 m dla

li oraz 0,50 m dla Ili grupy. Poprzednie regulacje podawały w

tym miejscu następujące wartości :

0,10 m dla grupy I, dla li 0,20 i 0,75 dla Ili. W

pon iższej

tabeli w skrócie przedstawiono

najistotniejsze zmiany, które zostały wprowadzone w nowym rozporządzeniu, w porównaniu ze starą i nstrukcją techniczną.

TEMAT NU MERU

Pomiar wykonuje s i ę w oparciu o geodezyjną osnowę poziomą szczegółową i pomiarową

Pomiar wykonuje się w oparciu o osnowę pozio mą i wysokościową, a jeśl i gęstość tych punktów jest n iewystarczająca

IAN W N OWYM ZPORZĄDZENIU

PORÓWNA-

z

U C HYLONĄ

TRUKCJĄ

Nie uwzg lędn io n o nowoczesnych technik pomiarowych

Wpisano nowe technologie pomiarowe

Błąd ś redni wyn osił

Błąd śred n i

0,20 m (0,50 m)*

omiaru

od ległości:

CHNICZNĄ

GNSS wynos i O, 1 O m

Ś redni błąd pomiaru od ległości

md E; 0,01 m + 0,01 m/km kąta: mk E; 0,00909 (przy dłu gości ciągu ~ 1,2 km) i mk E; 0,01809

Błąd

pomiaru kąta mk

E;

0,00309

(przy długości ciągu ~ 1,2 km) Długości

boków ciąg u : 50- 350 m

Długość ciąg u

poligonowego: 2000 m

Brak wymagań Długość ciągu

poligonowego: 3000 m

(4000 m)*

Nie uwzględnio n o nowoczesnych technik pomiarowych

Wpisano nowe technologie pomiarowe

Dopuszczalna różn ica przewyższe ń w kierunku głównym i powrotnym: 0,04·-VL [mm]

Dopuszczalna różnica przewyższeń w kierunku głównym i powrotnym: 0,02·-VL [mm]

Długości celowych: 50 m lub 75 m dla trudnych waru nków terenowych

Długośc i

Długośc i celowych w niwelacji trygonometrycznej: 200 m

Długośc i celowych w niwelacji trygonometrycznej: 250 m

GNSS

celowych: 50 m

U wzg lędn i anie

korekt ze względu na i krzywi znę Ziemi

refrakcję atmosferyczną

Nie uwzględnio n o nowoczesnych technik pomiarowych

Wpisano nowe technologie pomiarowe

Długość linii pomiarowych w metodzie domiarów prostokątnych : 400 m (600 m)*

Długość linii pomiarowych w metodzie domiarów pros to kątnych: 250 m (400 m)*

Wybór stanowisk przy metodzie biegunowej: osnowa szczegółowa i pomiarowa, przy pomiarze li i Ili grupy

Wybór stanowisk przy metodzie biegunowej: osnowa do Ili klasy, osnowa pomiarowa, punkty pośredn i e na bokach tych osnów, punkty terenowe (jeżeli wyznaczone są z błęd em mniejszym od O, 1Om), przy pomiarze li i Ili grupy

dokładnościowej można wykorzys tać

zastabilizowane punkty załamania granic

GNSS

dokładnośc i owej można wykorzystać

punkty I grupy dokładnościowej

NR 1I LIPIEC - SIERPIEŃ 2012 I 15

- - - - - - · TEMAT NUMERU

Nie u względniono nowoczesnych technik pomiarowych

Wpisano nowe technologie pomiarowe GNSS oraz skaning laserowy

Dokładności

Dokładności

terenowe:

0,01 m - elementy naziemne SUT 0,05 m - budowle i u rządze n ia techniczne o konstrukcji trwałej

O, 1 O m - budowle i urządze n ia techniczne ziemne i podziemne Błąd wyznaczenia wysokośc i pikiet przy tworzeniu baz danych: występują cięcia warstwicowe

terenowe:

0,05 m - obiekty budowlane i urządzenia budowlane oraz markowane pikiety 0,02 m - przewody i kanalizacyjne

urządzen ia

O, 1 O m - budowle ziemne, elastyczne podziemne SUT oraz pikiety Błąd wyznaczenia wysokości pikiet przy tworzeniu baz danych:

0 ,20 m dla < 6 ° 0,50 m dla > 6 °

Długość celowych przy niwelacji punktów rozproszonych: 100 m

metodą

Przy tachimetrii długość celowych: 1 OO m (250 m)*; błąd pomiaru kąta: 0,00909 (0,01809) *

Długość celowych przy niwelacji punktów rozproszonych: 150 m

metodą

Przy tachimetrii długość celowych: 250 m ; błąd pomiaru kąta : 0,00309

Prostowanie linii sytuacyjnych:

Prostowanie linii sytuacyjnych :

I grupa dokład nośc i owa - O, 1 Om

I grupa dokładnościowa - O, 1 O m

li grupa

dokładnościowa

Analiza zapisów nowego dotyczyły

li grupa dokładnościowa - 0,30 m

- 0,20 m

rozporządzenia,

które

wykonywania pomiarów sytuacyjno-

-wysokościowych, następujących

pozwala na sfo rm ułowanie

w niosków:

bardziej

szczegółowe

1. Widoczny postęp technologiczny spowodował

terenowych, generalizacją czy sposobem zakła­

użytku

nowych

aktualnego

rozporządzenia może przysparzać

pewnych problemów w interpretacji niektórych

rodzajów metod pomiarowych oraz precyzyjniej-

zapisów, zwłaszcza

szego sprzętu mierniczego, czego

4. Warto

wymagania

zw i ązane

szczegółów

dania osnów pomiarowych. Ogólniejszy charakter

wprowadzenie do codziennego

są zwi ększone

informacje

z podziałem grup dokładnościowych,

konsekwencją

dokładnośc i owe

prowadzonych prac.

techniczne w

wyraźny

geodetom.

nowe dokumentacje

sposób obligują do ich

przestrzegania nie tylko geodetów, ale

2. Zaktualizowano asortyment dopuszczalnych instrumentów pomiarowych poprzez nieużywanych już przyrządów

młodym

zauważyć, że

usun ięcie

na rzecz nowo-

ośrodki

również

dokumentacji geodezyjnej i państwowe

zasoby geodezyjne i kartograficzne.

5. W nowym

rozporządzen i u położono

szcze-

czesnych, aktualnie stosowanych sprzętów, jak

gólny nacisk na pomiary wysokościowe sieci

skaner laserowy czy odbiorniki GNSS.

i

16 I NOWA GEODEZJA WPRAKTYCE

urządze ń

kanalizacyjnych, o czym

świadczy

TEMAT NUMERU

E o

""' E

""E (/)

"'

!'!

o

ci

LL

zwiększenie

wymaganych dokładności pomiaru. Dotyczy to również precyzji wyznaczania osnów pomiarowych wykorzystywanych do pomiaru wysokości tych sieci. Nie wspomniano natomiast o innych sieciach niekablowych, jak gaz czy woda. 6. W przypad ku pomiaru wysokośc i sieci elastycznych ~ lub mierzonych elektromagnetycznie (np. energia czy telekomunikacja) zapisy obowiązującego rozporządzenia ustaliły dokładność

na poziomie pozwalającym geodetom na wykorzystanie technik GNSS, szczególnie metody RTK, która spełnia aktualne wymogi do ktad nośc iowe pomiarów inwentaryzacyjnych tych sieci. 7. Wprowadzenie zmian byto konieczne, ponieważ wcześniejsze regulacje prawne dotyczące wykonywania pomiarów sytuacyjno-wysokośc iowych nie uwzg lęd niały nowych technologii, jak wspomniane pomiary satelitarne czy skaning laserowy. 8. Nowe rozporządzenie scala w swojej treści informacje zawarte w kilku poprzednio obowią­ zujących instrukcjach technicznych, co należy traktować jako d uże ułatwienie. Aktualna forma spisanych wytycznych jako rozporządzen i a (artykuły, paragrafy i punkty) poprawia czytelność, ale jednoczesne stosowanie wielu od noś ników do innych ustaw może przysparzać pewnych trudności w odczytywaniu konkretnych informacji. Ks iążkowa forma wydania starych instrukcji i zwią­ zane z nimi przyzwyczajenia mogą wydawać s ię odpowiedniejsze, zawłaszcza starszym geodetom.

Co na to środowisko geodezyjne? Warto zaznaczyć, że wymienione wyżej fakty byty wynikiem analizy własnej autora oraz opinii wybranej grupy geodetów i pracowników konkretnego ośrodka dokumentacji geodezyjno-kartograficznej. Na tej podstawie dato s i ę zauważyć, że choć oczywiście nowych dokumentów nie należy przyjmować bezkrytycznie (o czym mogą świadczyć c hociażby wypisane wcześ n iej p rzykłady), to jednak owe mankamenty nie są zbyt duże i można stwierdzić, że wprowadzone zmiany niosą ze sobą zdecydowanie więcej korzyści. Wśród pozytywów wymienić można chociażby dopuszczenie w jednoznaczny i unormowany prawnie sposób technologii GNSS czy zastosowanie elementów, dzięk i którym zapisy rozporządzen ia stały s i ę bardziej „życiowe". Dla przykładu wystarczy podać wydłu żenie dopuszczalnych długości celowych ® przy jednoczesnym zwiększeni u precyzji pomiaru, co znakomicie oddaje charakter i możliwoś c i nowo stosowanych przyrządów pomiarowych. Oczywistym jest że każdy ma prawo do własnej opinii i kontrowersje wokół nowych zasad będą występowały. Lecz nawet kierując się własnymi preferencjami, trzeba pamiętać, że aktualne przepisy ju ż obowiązują i - chcąc nie chcąc - należy je przyswoić, by poprawnie wykonywać prace terenowe i kameralne oraz właściwi e składać do ku mentację geodezyj ną do odpowiednich ośrodków.

~ sieci elastyczne

® długości celowe

•

NR 1I LIPIEC - SIERPIEŃ 2012 I 17

------·

AUTOR:

SPRZĘT I TECHNOLOGIE

Wykorzystywanie techniki GPS w pomiarach geodezyjnych

Jacek jest bardzo popularne ze

względu

na jej liczne zalety,

Lamparski w tym mniejsze prawdopodobieństwo popełnienia błędu niż w pomiarach prowadzonych techniką klasyczną. Jednak wszędzie

pomiar,

tam, gdzie ingeruje obserwator lub osoba

można popełnić kluczową

pomyłkę.

Jak zatem

pamiętając

© modele geoidy niwelacyjnej

J

uż

różnicach

od ponad 20 lat geodeci w Polsce

używają

techniki satelitarnej wyko-

rzystującej

z perspektywy dokładności

uniknąć błędów

przy tym o

planująca

w pomiarach GPS,

w technice statycznej i RTK? Prace pomiarowe i obliczeniowe

na poprawienie

dokładności

pozwo liły

nawet niektórych

system nawigacyjny

punktów osnowy podstawowej. Poprzez zintegro-

GPS. W tym czasie wyznaczono

wanie z osnową wysokościową stworzone zostały

współrzędne w ielu tys ięcy punktów Ili klasy

modele geoidy niwelacyjnej na obszarze Polski

i wielu setek punktów li klasy. Dzięki tej technice

umożliwiające

możl iwe

byto wprowadzenie nowych

współrzędnych

wanych z

u kładam i

u kładem

ETRF89, a

państwowego

układów

w polskiej geodezji, zintegroglobalnymi i europejskim ta kże

„2000",

poprzedniego „1965"

nowego

układu

mającego wyższą

dokład ność

spój ność kartograficzną

18 I NOWA GEODEZJA WPRAKTYCE

oraz

od

lepszą

przeliczanie wysokości elipsoidal-

nych na wysokości normalne dostosowane do obowiązującego systemu wysokości

„Kronsztad86".

Wykonane przez Oddział Topograficzny Sztabu Generalnego WP pomiary satelitarne u możliwiły wprowadzenie do zasobów kartograficznych obowiązującego

w NATO standardu UTM oraz

siatki współrzędnych WGS84.

SP RZĘT I TECHN OLOG IE - - - - - - -

Technika pomiarów satelitarnych GPS jest stosunkowo

sowana była jedynie metoda statyczna. W ciągu

krótkiego c zasu i przy pełnej automatyzacji pomiarów i obliczeń można za jej pomocą okreś lić

ostatnich 2 lat częściej stosowano techn i kę RTK. W pomiarach satelitarnych można popełnić błędy

dokład ne współrzędne

wszędzie

wysoce wydajna, tzn. w

ciągu

Dotychczas w Polsce w pomiarach GPS sto-

punktów

na dużych, a nawet bardzo

położonyc h

dużych

obszarach.

osoba

tam, gdzie ingeruje obserwator lub

p lanująca

pomiar - ich charakter będzie

W pomiarach unika s ię wielu błędów osobowych

jednak inny w przypadku wykonywania pomiarów

i instrumentalnych, które towarzyszyły pomiarom

metodą statyczną n iż

z wykorzystaniem technik klasycznych.

metodą

•

n i ewłaściwe zaplanowanie sesji pomiarowych

włas n a

•

błędy

osobowe poszczególnych obserwatorów

•

błędy popełnione

w trakcie opracowywania pomiarów

•

błędy popełnione przy przygotowywaniu operatów technicznych

•

w przypadku pomiarów

WTECHNICE

NAJ C ZĘSTSZE BŁĘDY

w POMIARAC H GPS

RTK.

system ASG-EUPOS

stacja bazowa

ustawienie bazy na punkcie o n i edokładnych współ rzęd nych lub n i ep rawidłowej stabilizacji

• zasło ny nad punktem lub na drodze stacja referencyjna - odbiornik ruchomy

NAJCZĘSTSZE BŁĘDY POPEŁNIANE

Tab. 1. T

•

niewystarczająca moc telefonii komórkowwej

•

zaniechanie pomiaru na punktach kontrolnych w rejonie pomiaru

Można

do nich zaliczyć: zaplanowanie sesji pomiarowych, 2) błędy osobowe poszczególnych obserwatorów, 3) błędy popełnione w trakcie opracowania pomiarów, 4) błędy popełnione przy przygotowaniu 1)

niewłaśc iwe

Rekomendowane rozwiązanie :

BŁĄD

odbiorniki powinny

1.

być

w danej sesji

pomiarowej rozmieszczone jak naj bl iżej

Niewłaściwe zaplanowanie sesji pomiarowych : ugosc ses11pomiarowe]. ra Na

prawidłowe

się

kilka czynników.

zaplanowanie pomiaru

s kłada

pokazuje,

że

wykonywać

dla wektorów do 10 km

sesje o

długości

a

należy

45m. Wytyczne

CZYNNIK 1: rozmieszczenie odbiorników - im

m ówią

dłuższy

należy

jednak zastosowanie bufo ra dodatkowych

Jest to zagadnienie dyskusyjne

10m daje pewność, że otrzymane wyniki będą dobre. P rzyj mując wyniki wyznaczeń w ielu setek wektorów o różnych długośc iach, należy opracować wykresy, które mogą sugerować

wektor, tym gorszych rezultatów

s ię spodziewać.

- nawet bardzo

długie

wektory,

rzędu

setek kilo-

metrów, wyznacza się dokładnie, ale w ślad za tym idzie następny czynnik: dłu gość sesji pomiarowej.

co prawda o dłu gośc iac h sesji 35m,

NR 1I LIPIEC - SIERPIEŃ 2012 I 19

syg nału

SPRZĘT

I TECH NOLOG IE

zamiast ściąg n iętych przez Internet pomiarów z daleko oddalonych fizycznych stacji

zalecaną długość

Rys. 1 . .6. OPTYMALNE DŁUGOŚCI SESJI

DLA WEKTORÓW DŁUGICH

(minimum 5 obserwowanych satelitów)

Rys. 2 . .6. OPTYMALNE DŁUGOŚCI SESJI

DLA WEKTORÓW KRÓTKICH

(minimum 6 obserwowanych satelitów)

sesji pomiarowej w zależności od dłu gości wyznaczanych wektorów. Ponieważ teoretycznie nie jest możliwe oszacowanie takiej zależności, można bazować jedynie na opracowaniach statystycznych. Powyżs ze wykresy zostały podzielone na dwie częśc i w zależności od dł ugośc i wyznaczanych wektorów. Należy m ieć na uwadze, że odnoszą s ię one do punktów odkrytych oraz

że liczba obserwowanych satelitów dotyczy konstelacji satelitów, równomiernie rozłożonych na sferze niebieskiej na odpowiednich wysokośc iac h nad horyzontem (współczyn ni k PDOP < 6). Współczynni k Mw jest ś redn i m błędem wyznaczanych przyrostów współrzę d nyc h wektora L'.X, L'.Y, L'.Z. W terenie często spotyka s ię punkty, na których występują częściowe zasłony horyzontu - to następna kwestia, bardzo ważna przy planowaniu długości sesji pomiarowej. Rekomendowane rozwiązan ie: obecnie, przy możliwościach stworzonych w centrach obliczeniowych sieci stacji referencyjnych ASG-EUPOS, jest możl iwe wygenerowanie pomiarów na tzw. stacji wirtualnej (Virtual Reference Station). Okreś lając współrzęd ne punktu, położo ­ nego w centrum sieci mierzonych punktów, można użyć wygenerowanych pomiarów

20 I NOWA GEODEZJA WPRAKTYCE

omiarowym - obecnie, przy pełnej konstelacji atelitów, czystym horyzontem można o kreś lić rzypadek, w którym nie wys tępują zasłony owyżej 10° nad horyzontem. W praktyce taka ytuacja występuje stosunkowo rzadko - w mieonej sieci punktów wiele z nich nie ma czystego oryzontu i prawie zawsze występują zasło ny do , żnych wysokości nad horyzontem. Ze względu a liczbę obecnie dostępnyc h satelitów GPS (31) bserwujemy wiele satelitów - ich liczba może ynos ić nawet 12- 14. Trzeba m ieć na uwadze, że wię ksza ich część znajduje s ię nisko nad horyzontem. Nie powinny być uwzg l ędn iane w obliczeniach, po nieważ mogą powodować błęd ne wyniki. Wiadomo, że zasło ny zniekształ­ cają sygnał satelity lub powod ują nawet przerwy w odbiorze. Zasłony horyzontu są najczęstszą przyczyną powstawania błędów w pomiarach, a co za tym idzie małej wiarygodności uzyskanych współrzędnych .

•••••••••••••••• Rekomendowane rozwiązanie: lepiej om inąć zasło n ięty punkt w planowaniu kampanii pomiarowej GPS i pomierzyć go później (lub wcześn iej) metodą klasyczną.

w pomiarach nie zostaną uwzg lędn ione właś c iwie rozmieszczone wokół mierzonej sieci punktów punkty nawiązania, może to s kutkować późniejszymi kłopotami z dokładnym obliczeniem spółrzędnych lub wysokości. Wybór punktów awiązania jest uzależniony od możliwości w tereie (np. dużo punktów I klasy znajduje się w lasach) raz od powierzchni mierzonej sieci punktów. Do ierzonej sieci powinny być włączone wszystkie unkty I klasy, które z najd uj ą s ię w obszarze omiaru. M oż liwe jest ta kże n awi ąza n i e do unktów li klasy, ale w tym przypadku można ie uzys kać tak wysokiej do kład ności określenia spółrzęd nyc h, jaką daje technika satelitarna.

-

jeże li

SPRZĘT I TECHNOLOG IE - - - - - - -

Rekomendowane rozwiązanie: w przypadku potrzeby o kreś lania oprócz współrzęd nych poziomych także do kład­ nych wysokości wyznaczanych punktów należy w pomiarach uwzględnić również repery niwelacji precyzyjnej I lub li klasy. Dokładne o kreś lan ie wysokości normalnych za pomocą techniki satelitarnej stanowi od ręb ny, szeroki problem.

•••••••••••••••••

BlĄD 2.

Błędy osobowe poszczególnych obserwatorów

Rekomendowane rozwiązanie : wyso kość anteny należy mierzyć starannie i d ublować zapis w dzienniku pomiarowym i w odbiorniku. Aby mieć pewność, że taki btąd nie został popełniony, pomiary na punktach należy wykonać dwa razy

włączen ie

odbiornika lub zbyt wczesne jego wyłączenie spowoduje skrócenie sesji wykonanej na danym punkcie, a w konsekwencji uzyskane parametry dokładności wyznaczenia wszystkich wektorów wychodzącyc h z tego punktu mogą być n iezadowalające.

Do błędów osobowych

można zaliczyć:

1. N iecentryczne ustawienie anteny odbiornika nad punktem.

Rekomendowane rozwiązanie : po próbie obliczenia wektorów wychodzących z danego punktu należy określić jakość obliczenia i podjąć decyzję o pozo-

Rekomendowane rozwiązanie: nowy punkt osnowy szcze-

wyznaczając

gółowej, należy sp rawdzić prawidłowość

ustawienia, a jeżeli jest to punkt nawiązan ia, ustawić antenę centrycznie nad podcentrem punktu. onanie pom1arow raz na centrem punktu i drugi raz nad znakiem punktu. Taka sytuacja ma czasem miejsce na punktach nawiązan ia sieci.

Rekomendowane rozwiązanie: punkt zostanie w trakcie kampanii pomiarowej zastabilizowany i wymaga ponownego pomiaru, w obliczeniach, należy używać wysokości anteny odniesionych zawsze do tego samego miejsca (do podcentru lub do znaku).

jeżel i

praktycznie nie można wyeli minować. Mato tego, nie jest możliwe jego wykrycie! W rezultacie obarczy on błędem wyznaczaną wysokość punktu.

adanie tego samego numeru punktowi ż pomierzonemu. Tego typu błędy występują osyć często, szczególnie przy pomiarze dużej czby punktów. Zdarza s i ę, że w terenie jest s i ę przekonanym, że stoi s i ę z instrumentem na punkcie o numerze określonym na podstawie np. mapy i czasem jest to mylące . Taki błąd może s ię zdarzyć na przykład w przypadku pomiarów unktów w ciągu poligonowym przebiegającym zdłuż drogi bez wyraźnych różnic w szczegółach ytuacyjnych.

Rekomendowane rozwiązanie : ustalenie, który punkt jest niewłaściwie opisany, przy dużej liczbie punktów w mierzonej sieci, może nastręczyć sporo trudności. Można go wykryć dopiero po wyrównaniu sieci wektorów. Wówczas błęd­ nie opisany punkt otrzymuje największy błąd wyznaczenia. Dlatego też jest wskazane, aby opracowywać dane pomiarowe jeszcze

NR 1I LIPIEC - SIERPIEŃ 2012 I 21

SPRZĘT

I TECHNOLOGIE

6. Niedopilnowanie wystarczającego zasilania odbiornika w trakcie pomiaru. Może s i ę zdarzyć, że akumulatory odbiornika są na wyczerpaniu, a mimo to rozpoczyna się

w zakresie poprawiania wyników pomiarów, które nie zostały przeprowadzone prawidłowo lub były przeprowadzone w trudnych warunkach.

sesję pom iarową.

Do najczęstszych błędów popełnia­ ych w obliczeniach można zaliczyć: • Brak pełnej znajomości możliwości używanego rogramu . • N ieuwzg lędnienie w opracowaniu typu anteny b odległości pionowej środka fazowego anteny d geometrycznego miejsca anteny, do którego ierzona jest wysokość . Ten błąd obarcza łówn ie wyznaczaną wysokość punktu. • Błędy „przeniesione" z błędów w pomiarach, mające wpływ na jakość obl iczeń . 4. Nieuwzględ n ien i e w opracowaniu poszczególnych wektorów wszystkich plików obserwacyjnych. 5. Bezkrytyczne przyjęcie do kolejnych etapów obliczeń wszystkich obliczonych w pierwszym etapie ob l iczeń wektorów. 6. Wyrównanie sieci z n iewłaściwie przyj ętym i punktami nawiązan ia (może to wynikać z braku pomiarów na punktach nawiązania). 7. Niewłaściwie przyjęte parametry procesu yrównania wektorów i wyrównania sieci. · • Przyjęcie w wyrównaniu sieci wektorów zbyt ługich (np. od wyznaczanych punktów do stacji ferencyjnych) przy krótkich sesjach pomiarowych. • N i ewłaśc i w i e przyj ęte wagi pomiarów owoduje to np. jednakowe traktowanie błędów ektorów długich i krótkich).

Rekomendowane rozwiązanie: w tym przypadku należy rozpoznać wcześ niej możliwości zasilania w energ ię, a także być przygotowanym na zastąpienie wyczerpanego źródła prąd u nowym. Uwaga! Wyczerpane źródło p rąd u lepiej wym i enić w przerwie między sesjami

7. Zie ustawione parametry pracy odbiorników. Ważną wielkością ustawianą w odbiorniku przed przystąpieniem do pomiarów jest i nterwał pomiarowy, który powinien być jednakowy we wszystkich odbiornikach wykonujących jednoczesne pomiary. Z praktyki wiadomo, że nie powinien to być interwał zbyt krótki, pon ieważ nie poprawia to wyników obl iczeń. Interwał nie powinien również być zbyt długi - to z kolei może skutkować zbyt matą liczbą pomiarów.

Rekomendowane rozwiązan ie: najlepiej używać interwałów „wypróbowanych" - 1 s, 1O s lub 20 s. Trzeba również pami ętać o tym, że przy interwałac h 1-sekundowych, wymaganych do opracowania przez operatorów systemu ASG-EUPOS, bardzo szybko będzie s ię

Rekomendowane rozwiązania: z wymienionych błędów w obliczeniach powinna być wyeliminowana wcześniej - na etapie planowania i wykonania pomiarów. Dlatego operator obliczeń powinien uczestniczyć w planowaniu kampanii pomiarowej i jednocześ nie być kierownikiem w trakcie pomiarów. Z praktyki wiadomo bowiem, że nawet najlepszy plan na papierze nie sprawdza s ię w terenie i wymaga często improwizacji wobec zmiany sytuacji terenowej lub przypadków losowych (nieprzewidziane część

BŁĄD 3.

Błędy popełnione

w trakcie

opracowania pomiarów Większość programów używanych w Polsce do opracowania wyników pomiarów fazowych GPS, jako programy sprawdzone w praktyce i właściwie używane, minimalizuje ryzyko popełnienia błęd u . Istotne jest, aby znać możliwości tych programów

22 I NOWA GEODEZJA WPRAKTYCE

SPRZĘT I TECHNOLOGIE - - - - - - -

•••••••••••••••••

BlĄD 4.

Błędy popełnione przy przygotowaniu operatów technicznych

zyjno-Kartograficznej plików obserwacyjnych daje kolejnym wykonawcom pomiarów GNSS możl iwość nawiązywania do istn iejących sieci satelitarnych i ich wykorzystywania. Rekomendowane rozwiązanie : na danym terenie istnieje sieć punktów pomierzonych metodą satelitarną i jest dostęp do danych pomiarowych z tamtego pomiaru, to można związać nową sieć z siecią j uż istn iejącą. Aby to wyko nać, należy dodatkowo pomierzyć punkty

jeżeli Błędy w operacie to najczęściej braki w dokumentacji. Za błąd uznawane jest także niedostarczenie razem z dokumentacj ą surowych wyników pomiarów (oczywiście powinny być przetransfo rmowane do formatu RINEX). Posiadanie w zasobach Ośrodka Dokumentacji Geode-

NAJCZĘSTSZE BlĘDV

POPElNIANE WTECHNICE RTK Najczęstszym błędem popełnianym

w technice RTK jest

niespełnienie

dwóch podstawowych warunków: 1)

Technika RTK jest używana j uż wiele lat. Początkowo używano

jej,

wykorzystując

własną stację referencyjną (bazową) .

Po

zbudowaniu krajowej sieci stacji referencyjnych ASG-EUPOS

(wcześniej fu nkcjonowały

z powodzeniem sieci śląska i małopolska) wielu geodetów wyposażyło swoje pracownie w odbiorniki współpracujące z tą s iecią są

W większości przypadków kupowane

pojedyncze odbiorniki, odpowiednio

odbioru wystarczająco "silnych" poprawek

wyposażone

ze stacji referencyjnej,

nadawanych przez stacje referencyjne za

BŁĘDY PRZY STOSOWANIU WŁASNEJ STACJI BAZOWEJ: 1. Ustawienie bazy na punkcie o niedokładnych współrzędnych lub nieprawidłowej stabilizacji. W takiej sytuacji wszystkie wyznaczane punkty będą obarczone błędem punktu bazowego.

Rekomendowane rozwiązanie: należy koniecznie wykonać pomiar kontrolny na kilku punktach o znanych współrzędnych.

w

możl iwość

odbioru poprawek

2. Zasłony nad punktem lub na drodze stacja referencyjna-odbiornik ruchomy. Można mieć czysty horyzont nad wyznaczanym punktem, ale słabą poprawkę. Z praktyki wiadomo, że poprawka o sile sygnału poniżej 65% nie daje możliwości jej prawidłowego odczytania, czyli uniemożliwia wyznaczenie typu ,,fixed" lub „ftoat". e dwa ostatnie rozwiązania zależą z kolei od ożliwości odbioru sygnałów z satelitów. Przyjęcie związania innego niż "fixed" może skutkować tędem wyznaczanych współrzędnych.

NR 1I LIPIEC - SIERPIEŃ 2012 I 23

SPRZĘT

I TECHNOLOGIE

Nal eży zwrócić uwagę

na sposób os iągania rozwiązania typu „fixed". Nie można przyjmować za wiarygodny wynik wyznaczenia współrzęd ­ nych, który jest uzyskiwany w bardzo krótkim czasie i który po krótkim czasie znika. Taka sytuacja występuje oczywiście w przypadku niekorzystnego u kład u obserwowanych satelitów (zasłony!) oraz słabej poprawki. Błędem jest przyjmowanie takich wątp l iwych rozwiązań za wiarygodne.

z otrzymaniem sygnału telefonii komórkowej o odpowiedniej mocy. W takich rejonach stosowanie techniki RTK jest utrudnione. Rekomendowane rozwiązanie: aby uni knąć tego typu problemów, warto m ieć w zanadrzu własną stację refere ncyj ną.

ontrolnych w rejonie pomiaru. Nawet jeżeli ane punkty mają okreś lone już współrzędne u kładzi e 2000", nie znaczy to, że nie trzeba kich pomiarów wyko nać. Jeżel i są to punkty klasy, li klasy czy Ili klasy, zawsze należy dokonać kalnej transformacji od „włas nego" u kładu 2000" o układu 2000" punktów kontrolnych. Układ 2000" jest dla różnych powiatów i dla różnych snów zrealizowany w różny sposób, nie zawsze jbardziej optymalny. Należy zdawać sobie sprawę tego, że stacje referencyjne są oddalone znacznie d obszaru naszego pomiaru. Mimo tworzenia poprawek typu VRS czy FKP w Centrum Obliczeniowym dla danego obszaru osoba wykonująca pomiar znajduje s ię w rejonie, w którym układ 2000" jest zrealizowany lokalnie. W związku z tym zachodzi konieczność (a nawet obowiązek?) dopasowania s ię do lokalnego układu 2000" po to, aby móc wykorzystać własne pomiary RTK w połączeniu z istniejącymi zasobami geodezyjnymi.

Rekomendowane rozwiązanie: należy wykonać kilka pomiarów w przeciągu przynajmniej kilkunastu sekund: §21, punkt 6 Wytyczne techniczne G-1 .12 („W przypadku pomiarów punktów granicznych, punktów osnowy pomiarowej lub innych otrzymane wartości powinny być sprawdzone za pomocą drugiego, n iezależnego pomiaru wykonanego metodą RTK, metodą klasyczną (poligonową lub wc ięć) lub inną") .

11

11

11

1orn1 1wyposazone w możliwość stosowania techniki RTK wprowadzają rozwiązania technologiczne, jak również zabezpieczenia programowe uniemożl iwi ające 11 złe" wyznaczenia, ale w warunkach wystąpienia warunków granicznych mogą one zawieść. Dlatego aby ustrzec s ię takich przypadków, należy wyznaczenia dokonać kilkakrotnie w ciągu o kreślonego interwału czasu.

11

11

Rekomendowane rozwiązanie: BŁĘDY

należy wykonać transformację lokalną

PRZY STOSOWANIU SYSTEMU ASG-EUPOS: 1. Niewystarczająca moc sygnału telefonii komórkowej. W przypadku użycia poprawek z sieci stacji ASG-EUPOS występują praktycznie takie same błędy jak w przypadku stosowania własnej stacji bazowej. Różn ice powstają przy innych uwarunkowaniach dotyczących poprawek przesyłanych z sieci telefonii cyfrowej. Są jeszcze b P l d' t trd

.

.

z uwzg l ędnien iem poprawek Hausbrandta. Jak każda transformacja, obarczona jest ona pewnymi błędam i. Na ich podstawie okreś la s ię i ocenia jakość wyznaczanych i transformowanych współrzędnych. Błędy transformacji nie powinny przekraczać błę­ dów okreś lonych odpowied n ią instrukcją.

.

.

-

-

-

. . .. .

-

'

~

... ......

'

-.

Komisji Geodezji Satelitarnej Komitetu Badań Kosmicznych i Satelitarnych PAN. Publikacje: Navstar GPS - od teorii do praktyki"; GPS w geodezji"; GPS w praktyce geodezyjnej". 11

11

24 I NOWA GEODEZJA WPRAKTYCE

11

.

llcH

•"I

I

łl•Nlllll

'

i

E

o

u

Q)

E ~ E

"' c:

11'

o

lJ...

Jeżeli

w

pomiary zostały wykonane

pamięci

prawidłowo

i zapisały się

odbiornika, przygotowanie operatu technicznego

polega na wyborze właściwych danych i umieszczeniu ich w sprawozdaniu w odpowiedniej

P

rawidłowość

prac geodezyjnych

•

•

łączenie

sesji przez najlepszy pod

wzg lę­

punkt (przejeżdżające samochody, pociągi

moż na oce n iać

itp.) lub przez 2 punkty,

i stniej ących

w kilku aspektach:

w tym zakres ie wytycznych

rozporządzeniach,

Lamparski

dem odkrytego horyzontu i innych zakłóceń

GPS (G/obal Positioning System)

i zapisów w

Jacek

kolejności.

wykonywanych za pomocą techniki

• technologicznym, • rzetelności uzyskanych wyników końcowych,

AUTOR:

•

łączenie

kolejnego dnia pomiaru z poprzed-

nim przez 2 punkty, • „zamykanie" obszaru, w którym mierzy się

instrukcjach,

punkty,

• wykonywanie wstępnych obl iczeń (wekto-

wytycznych i zaleceniach.

rów) po każdym dniu kampanii.

Metoda statyczna pomiarów GPS • Pomiar wykonuje

s ię

przy

nas tępuj ących

• W przypadku wystąpien ia zasło n na wyznaczanym punkcie należy zwracać uwagę na:

waru nkach © : • odkryty horyzont na mierzonych punktach,

•

• maska (zakrycie horyzontu) ustalona w reje-

•

stracji danych pomiarowych do 1os- 15s, • sesja pomiarowa przy interwałach 1OS- 20" trwająca

minimum 45 minut,

• plan przemieszczania

się

po punktac h

liczbę

obserwowanych satelitów,

ciągłość

wa runki pom iaru

obserwacj i poszczególnych

satelitów, •

wi elkość

pliku zapisanych w odbiorniku

pomiarów. Po obliczeniu wektorów po d niu, w którym

przygotowany tak, aby odbiorniki stały jak

wystąpiły „ słabe"

naj bl iżej

o ewentualnym powtórzeniu pomiarów na danym

siebie,

©

punkty,

należy podjąć decyzję

NR 1I LIPIEC - SIERPIEŃ 2012 I 25

DOKUMENTACJA TECHNICZNA

@ przed łuże nie sesji

pomiarowe j

punkcie. Decyzję o przedłużeniu całej sesji @, jeśli

sytuacja na to pozwala,

można podjąć

również w trakcie jej trwania. W uzasadnio nych

przypadkach, przed powtórzeniem pomiarów na można wyko rzystać

danym punkcie, prognozujący,

program

umożliwi okreś l en ie

duże

z dalszej obróbki, tzn.

wyrównania sieci wektorów. • Do wyrównania sieci kwalifikuje s ię wszystkie „dobre" wektory.

„złym"

i dlatego nie ma wektorów

najdo-

punkcie. odnos zące się

do punktów

najwyżs zej klasy (I, POLREF) odkry te,

powinny

nawiązan i a wysokośc i owego

być

repery ziemne lub przenie-

sione tymczasowo na punkty pomocnicze z reperów

ściennych ,

co najmniej I lub

przyj mując w

wyrównaniu stałość współrzęd nych

punktów nawiązania. • Ocenie podlega

Pomiar na pu nkcie nawiązan ia @ może trwać

dokładność

wyrównania

poprzez analizę wyrównanych wektorów i ocenę dokładności

li klasy niwelacji precyzyjnej. więcej n iż j ed n ą sesj ę pomiarową,

ewentualnych poprawkach wyniki są kwalifikowane do dalszych obliczeń. • li wyrównanie wykonuje się jako „wymuszone'',

odniesione do podcentra znaku, • punktami

przez

„zależnych".

• I wyrównanie wykonuje s ię jako „pseudoswobodne" - oparte o jeden dowolny punkt. • Ocenie podlega dokładność wyrównania i po

• punktami nawiązania powinny być punkty

nawiązani a

zbyt

• Należy pam iętać o tym, że w większości programów każdy wektor jest obliczany niezależnie

który

• Wymagania

@

błędy, można wykl uczyć

mają

godniejszego momentu obserwacji na danym

nawiązania :

po miar na punkcie

odbiorników wektory, które

wyrównanych

współrzędnych

punktów.

ale

nie jest to koniecznie. Odbiorniki powinny być

Pomiar mający na celu wyrównanie i uzyskanie w miarę

uruchom ione zaraz po doj eździe do punktu

współrzędnych

i zainstalowaniu anteny nad punktem.

dokładnych wysokości

yznaczenie

wysokości

jest

słabs zą s troną

UWAGA!

hnologii GPS. Z natury systemu GPS wynika,

Pomiar wysokości anteny nad punktem

wysokości

powinien być wykonany dokładnie,

prawie zawsze

raza gorzej

są

wyznaczane

niż współrzędne

BL. Pomiar

z uwagą. Źle zmierzona wysokość wpłynie

bliczenia wykonuje s ię przy spełnieniu

na błędne wyznaczenie wyso kośc i

jących

- na

później szym

etapie wykrycie

i wyeliminowanie błędu źle zmierzonej

nastę­

warunków:

Punkty służące ajdować s ię ajdują s ię

nawiązaniu wysokości

powinny

w otoczeniu obiektu, w którym

nowe punkty.

Sesje pomiarowe na punktach nawiązan ia wysokościowego

• Obliczenia wektorów wykonuje s ię programami

dłuższe,

firmowymi, zakupionymi razem z odbiornikiem.

nawiązania

współrzęd ne poziome

odpowiednio

poziomego.

• Obliczenia wektorów można udoskonal ić przez

• Obliczen ia

do kład nych wysokości

Każdy

być

np. 1,5 raza dłuższe od sesji na punktach

wybór najlepszej opcji obliczeń. program firmowy określa błędy obliczo-

j ednocześn i e

nego wektora w postaci błędów poszczególnych

poziomych @.

• @

powinny

maj ące

na celu

określen i e

powinny być wykonane

z obl iczaniem

współrzędnych

mtix, mtiy, mtiz oraz wyrazów

• W wyrówna niach s ieci (wymienionych

macierzy kowariancji, określa także sumaryczny

wcześn iej , tzn. w I i li wyrównaniu) można, ale

błąd dłu gośc i

nie trzeba,

przyrostów

•

wektora.

Należy przeprowadzi ć ocenę dokładności

poszczególnych wektorów. Przy większej liczbie

26 I NOWA GEODEZJA WPRAKTYCE

przyj mować wysokośc i

nawiązania jako stałe.

punktów

W większości przypadków

wykonawca pomiarów nie dysponuje dokładnymi

DOKUMENTACJA TECHNICZNA - - - - - - ·

wysokościami

a tylko ich

elipsoidalnymi punktów nawiązania,

wysokośc iam i

normalnymi.

•

trans formacj ę

uktadu wtórnego

od uktadu pierwotnego do należy wykonać

w oparciu

• Obliczenie doktadnych wysokości normalnych jest zazwyczaj dokonywane w Ili etapie obl iczeń

o pomiar jak największej liczby punktów (co najmniej 4), przy czym ich rozmieszczenie winno być

(transformacja do ptaskiego uktadu wspótrzęd ­

zgodne z wymogami prawidłowej transformacji

nych

państwowych

i transformacja wysokośc i

(wokół mierzonych punktów),

elipsoidalnyc h @ do wysokości normalnych).

• przed przystąpien iem do zasadniczego

• Obliczenia z zastosowaniem modelu geoidy

pomiaru

wymagaj ą dowiązan i a

rzęd ne

do punktów

dokładnie okreś lone wysokości

mającyc h

elipsoidalne

(tylko punkty POLREF).

Pomiar i określanie współrzędnych wznawianych i wyznaczanych znaków granicznych

nal eży

w oparciu o

dostę p ne współ-

istn iej ące

fizycznie znaki - tyczenie

satelitarną

doskonale s ię do tego nadaje.

Nal eży pamiętać, że

informacje zawarte na

mapie zasadniczej lub ewidencyjnej błędne. Wynikają one w

meto dą

mogą być

wielu przypadkach z róż­

nej jakości osnów geodezyjnych wykonywanych

rów satelitarnych pozwala na szybkie i do kład ne

w

różnych

okresach, w których stosowano różne

wyznaczenie współrzędnyc h znaków poziomej

kryteria dopuszczalnych dokładności. Potwierdza

osnowy geodezyjnej oraz znaków granicznych

to konieczność przeprowadzenia ww. procedury

istniejącyc h ,

N ależy jednak pam iętać są okreś l ane

jak i wyznaczanych.

o tym, że współrzęd ne

dotyczącej

wykonania odpowiednich pomiarów

sprawdzających jakość istn iejącej

osnowy.

„ bezbłędnyc h "

w stosunku d o

współrzędnych

wysokości elipsoidalne

osnowy i znaków granicznych odszu kać

Wykorzystanie wspótczesnej technologii pomia-

- zarówno

@

stacji referencyjnych. Okreś lone

Obliczone na podstawie nowego pomiaru

techniką satelitarną współrzęd n e są najczęściej

współ rzędne

inne, niż te, które są zapisane w katalogach lub

w bazie danych ewidencyjnych, w miejsce

operatach danego pomiaru. W

szczególnośc i

dotyczy to współrzędnych osnów

n iższych

klas

punktu granicznego ujawnia

ws półrzędnych

dotychczasowych, jeżel i

s ię

różnica

iJ./ przekracza wartość

i osnów pomiarowych. Mając na uwadze wysoką j akość

wykonanej pracy geodezyjnej,

nal eży

przeprowadzić następujące działania:

•

wykonać

największej

pomiar techniką satel itarną

możliwie

liczby punktów osnowy położonych oraz LlH

w okolicy danego pomiaru,

~

0,07 m

• wykonać transfo rmację współrzędnych @

@

punktów wyznaczanych w oparciu o odpowied nią

(0,02 m dla elementów naziemnych uzbrojenia

transformacja

liczbę punktów łącznyc h , których ws półrzęd ne

terenu i punktów osnowy wysokośc iowej).

współrzędnych

obliczone

są

zarówno na podstawie pomiarów

topograficzne zawarte na szkicach polowych

Po zakończeniu czynności związanych ze wznowieniem lub zało­ żeniem nowych znaków granicznych ® w każdym przypadku powinien być wykonany ponowny pomiar wszystkich punktów. Zwłaszcza, że jest to zgodne z wymogami dotyczącymi przeprowadzania pomiarów satelitarnych - ponowny pomiar po upływie

pomiaru pierwotnego,

co najmniej 1 godziny.

pierwotnych, jak i pomiarów wykonanych aktualnie,

traktując układ współrzęd nyc h

pierwotnego jako

układ

pomiaru

pierwotny, natomiast

uktad ws pótrzędnych aktualny jako układ w tórny, • dla

uściś l enia położen ia

wznawianego

znaku lub wyznaczanego punktu powinno wykorzystać

się

wszelkie miary kontrolne i opisy

bezpośrednio

® nowe znaki graniczne

NR 1I LIPIEC - SIERPIEŃ 2012 I 27

DOKUMENTACJA TECHNICZNA

PRZYKŁAD

SPRAWOZDANIA TECHNICZNEGO Z POMIARU inż.

1. Wykonawca

METODĄ STATYCZNĄ

Jan Kowalski

Usługi Geodezyjno-Kartograficzne

ul. Kowalskiego 1500/26 Warszawa tel. +48 11 111 11 11 Okreś len ie współrzędnych

2. Rodzaj prac

poziomych i wysokości 24 punktów osnowy

realizacyjnej o podwyższonej dokładności metodą satelitarną G PS.

3. Charakterystyka obiektu Obiekt obejmuje 27 punktów (w tym 24 punkty wyznaczane oraz 3 punkty nawiązania poziomego i wysokościowego). 4. Przebieg prac

Prace rozpoczęto 23 czerwca 2010 r., zako ńczono 24 czerwca 2010 r. Pomiar wykonano metodą satel itarną GPS przy użyciu 5 odbiorników GPS firmy Ashtech typu MDXll, MXll i GG24 oraz 2 odbiorników TOPCON w sesjach obserwacyjnych w godz. 8.20- 21.00 o długośc iach trwania od 50m do 9om. Pomierzone odbiornikami metodą statyczną pomiary fazowe GPS wyrównano, stosując program firmy Ashtech - ASHTECH SOLUTIONS.

4.1. WYRÓWNANIE SIECI GPS Do wyrównania zakwalifikowano 64 wyznaczone wektory. Wektory te, łączące punkty sieci, wyrównano programami ASHTECH SOLUTIONS. W wyrównaniu za stałe punkty odniesienia sieci przyjęto punkty li klasy: 0356 (Ośno Lubuskie) oraz punkty 3003 POLREF Maniszewo i POLREF 3103 Krzeszyce, których współrzęd ne w układzie ETRF '89 (WGS84) oraz wysokości w układzie Kronsztad '86 przyjęto z wykazu współrzędnych. W trakcie pomiaru wyznaczanym punktom nadano numery robocze (czterocyfrowe). Wykonano wymuszone wyrównanie sieci przestrzennej w u kładzie geocentrycznym XYZ metodą parametryczną, gdzie niewiadomymi były poprawki do współrzędnych przyb l iżonych punktów. Uzyskane dokładnośc i wyznaczenia współrzędnych satelitarnych, przedstawione w załączniku , to błędy nieprzekraczające

4 mm d la każdego wyznaczanego punktu.

4.2. PRZELICZENIE WSPÓŁRZĘDNYCH GEOCENTRYCZNYCH NA UKŁAD 2000 Współrzędne punktów w układac h WGS84 oraz ich wysokośc i wyznaczono w oparciu o współrzędne punktów nawiązan ia

poziomego.

Współrzędne wszystkich punktów w układzie „2000 obliczono, używając programu GEONET - UNITRANS

prof. dra i nż . Romana Kadaja.

4.3. OBLICZENIE WSPÓŁRZĘDNYCH W UKŁADZIE 1965 Współrzędne

w układzie 1965 obliczono w oparciu o trans formację trójparametrową za pomocą programu

GPSTRANS prof. Idziego Gajderowicza.

4.3. OBLICZENIE WYSOKOŚCI NORMALNYCH W UKŁADZIE KRONSZTAD '86 Wysokości

normalne pu nktów sieci obliczono za pomocą modelu geoidy 2002 - w układzie Kronsztad '86.

5. Zawartość operatu technicznego: Sprawozdanie techniczne: • zestawienie wyników wyrównania sieci w układzie satelitarnym E o ()

z anal izą dokładności , • końcowe zestawienie współrzędnych punktów w układach 2000 i 1965 oraz ich wysokości w układzie Kronsztad '86.


E E C1l

~

o

/Podpis wykonawcy/

28 I NOWA GEODEZJA WPRAKTYCE

c5

lL

DOKUMENTACJA TECHNICZNA - - - - - - ·

Dalsza

czę ść

bezpo ś redn i

użytego u kładu współrzędnych,

wynik

• definicja

raportu uzyskanego z oprogramowania firmowego.

parametry,

Raporty, przygotowywane z użycie m oprogramowania różnych fi rm, mają wspólne treści,

• c harakterystyka wyrównanych wektorów, • zestawienie wyrównanych współrzędnych

do których

operatu to

należą:

jego

wyznaczanych punktów z oceną dokład nośc i ,

• współrzęd ne punktów nawiązan ia, • dziennik pomiaru,

• zestawienie współrzęd nych otrzymanych po przeliczeniu do układu państwowego ,

• charakterystyka w ykonanych prac: liczba punktów, liczba wektorów, liczba sesji itp.,

objęte zakresem prac z oceną dokład nośc i . •

Część

• zestawienie wysokości normalnych,

j eże l i są

I

Control Site Positions (Ws półrzęd ne punktów nawiązan ia) Hońzontal Coordinate System: Date: Height System: Project file: Desired Hońzontal Accuracy: Desired Vertical Accuracy: Confidence Level: Linear Units of Measure:

Site Control Site ID Description 1 0356

2 3103

Lat Lon. Lat Lon.

World Geodetic Sys. 1984 06/24/10 Ellips. Ht dobry-bez 3003.spr 0,020 m + 1ppm 0,040m + 2ppm Std. Err. Meters

Position

Std Error

Control Type

52° 27' 39,95670" 14° 50' 45,36270" Elv. 107,007 52° 34' 31 ,93100" 15° OO' 46,72900"

0,000 0,000 0,000 0,000 0,000

Hor.

Hor/Ver

Fix Status Fixed Fixed Fixed Fixed

NR 1I LIPIEC - SIERPIEŃ 2012 I 29

- - - - - - · DOKU MENTACJA TECHNICZNA

Część

li

Observation lnformation (Dziennik pomiaru)

Time System: Linear Units of Measure:

World Geodetic Sys. 1984 Meters

Date: Project file:

06/24/1O dobry-bez 3003.spr

Site ID

Anten na Slant

Anten na Rad ius

Antenna Offset

Start Time

End Time

File Name

1

5000

1,588

0,132

0,000

07:06:40

17:07:40

65000110.174

2

0356

2,144

0,132

0,000

07:34:40

08:29:40

60356110.174

3

1010

1,454

0,132

0,000

10:33:40

11:19:40

6 1010310.174

4

10 11

1,552

0,132

0,000

11:28:20

12:45:00

61011410.174

5

1024

1,619

0,132

0,000

16:03:20

17:01:40

61024710.174

6

3003

1,077

0,132

0,000

09:08:20

10:03:00

63003210.174

7

3103

1,308

0,132

0,000

14:33:20

15:31:00

63103610.174

8

1003

1,513

0,132

0,000

07:34:20

08:31:20

6 1003110.174

9

1004

1,524

0,132

0,000

08:41 :40

09:58:40

6 1004210.174

10

1008

1,600

0,132

0,000

10:39:20

11:22:00

6 1008310.174

11

10 12

1,480

0,132

0,000

11:44:40

12:48:00

61012410.174

12

1017

1,521

0,132

0,000

13:18:20

14:04:40

61017510.174

13

1021

1,487

0,132

0,000

14:42:40

15:36:20

61021510.174

14

1022

1,584

0,132

0,000

16 :07:40

17:06:20

61022510.174

15

1002

1,527

0,132

0,000

07:40:40

08:27:20

61002110.174

16

1005

1,522

0,132

0,000

08:50:20

10:05:00

61005210.174

17

1007

1,553

0,132

0,000

10:26:20

11:18:00

6 1007310.174

18

1013

1,513

0,132

0,000

11:46:20

12:44:40

61014410.1 74

19

101 8

1,873

0,132

0,000

13:24:00

14 :10:20

6 1018510.174

20

1020

1,616

0,132

0,000

14:32:20

15:32:20

6 1020510.1 74

21

1023

1,534

0,132

0,000

16:15:20

17:01 :00

61023510.174

22

1014

1,475

0,000

0,000

12:00:00

12:45:40

6LOGOM10.174

23

1016

1,418

0,000

0,000

13:10:20

13:58:40

6 LOGON10.174

24

1019

1,527

0,000

0,000

14:24:00

15:29:00

6 LOG0010.174

25

1015

1,477

0,000

0,000

15:51:20

16:57:40

6LOGOP10.174

26

1001

1,606

0,000

0,000

07:46:20

08:28:40

6 - -A10.174

27

1006

1,525

0,000

0,000

08:55:20

09:59:50

6 - -610.174

28

1009

1,550

0,000

0,000

10:11:00

11 :10:50

6 _ _C10.174

E o ()
E E C1l

~

o

c5

lL

30 I NOWA GEODEZJA WPRAKTYCE

DOKUMENTACJA TECHNICZNA - - - - - - ·

Część

Ili

Project Summary

Client Name: Project Name:

(Charakterystyka projektu)

dobry-bez 3003

Project Comments: Desired Horizontal Accuracy: 0,020m + 1ppm Horiz. Coordinate System: Desired Vertical Accuracy: Confidence Level:

0,040m + 2ppm Height System: O,Std. Err. Linear Units:

Number of Sites:

28

66

Number of Vectors:

PRYZMAT Gorzów Wielkopolski

Survey Company Name:

Część

World Geodetic Sys. 1984 Ellips. Ht Meters

IV

Coordinate System Definition Summary (Charakterystyka zastosowanego

układu współrzęd nyc h)

Linear Units of Measure: Meters GROUND SYSTEM Origin:

Orientation: LOCAL GRID SYSTEM Transformation Parameters:

Parameters define transformation from BASE GRID SYSTEM to LOCAL GRID SYSTEM

NOTE:

GEODETIC DATUM Reference Ellipsoid:

Transformation Parameters:

Date: 06/24/1O

Project file: dobry-bez 3003.spr

System Name: Latitude Longitude Ground Northing Ground Easting Ang le

0° OO' 00,00000" S 0° OO' 00,00000" W O,OOOm O,OOOm - 0° OO' 00,00000"

Name: E Translation N Translation Z Rotation Scale Diff. (ppm) Centroid Easting Centroid Northing

O,OOOm O,OOOm 0,000000" 0,000000 O,OOOm O,OOOm

Name: World Geodetic Sys. 1984 WGS84 a= 6378137,000m 1/f = 298,257224000 X Translation O,OOOm Y Translation O,OOOm Z Translation O,OOOm X Rotation 0,000000" Y Rotation 0,000000" 0,000000" Z Rotation 0,000000 Scale Diff. (ppm)

NR 1I LIPIEC - SIERPIEŃ 2012 I 31

DOKU MENTACJA TECHNICZNA

Część

V

Site Positions (Wyrównane współrzędne punktów) Horizontal Coordinate System: Height System: Desired Horizontal Accuracy: Desired Vertical Accuracy: Confidence Level: Linear Units of Measure: Site ID

World Geodetic Sys. 1984 Ellips. Ht. 0,020m + 1ppm 0,040m + 2ppm Std. Err. Meters

Site Descriptor

Date: 06/24/1O Project file: dobry-bez 3003.spr

Position

Std Error

Fix Status

Position Status Adjusted

1

5000

Lat. Lon. Elv.

52° 27' 45,08530" N 14° 52' 14,77873" E 84,760

0,002 0,002 O,D10

2

0356

Lat. Lon. Elv.

52° 27' 39,95670" N 14° 50' 45,36270" E 107,006

0,000 0,000 0,011

3

1010

Lat. Lon. Elv.

52° 26' 18,19190" N 14° 53' 08,87720" E Elv. 88,746

0,003 0,003 0,011

Adjusted

4

1011

Lat. Lon. Elv.

52° 26' 18,54765" N 14° 53' 18,56204" E 92,232

0,004 0,003 0,010

Adjusted

5

1024

Lat. Lon. Elv.

52° 27' 36,20462" N 14° 52' 59,614 53" E 82,965

0,002 0,002 0,010

Adjusted

6

3003

Lat. Lon. Elv.

52° 23' 24,88177" N 14° 48' 17,49625" E 137,877

0,006 0,006 0,012

Adjusted

7

3103

Lat. Lon. Elv.

52° 3 4' 31,93100" N 15° OO' 46,72900" E 75,154

0,000 0,000 0,000

8

1003

Lat. Lon. Elv.

52° 26' 28,11 445" N 14° 51' 39,95532" E 91,432

0,003 0,003 0,011

Adjusted

9

1004

Lat. Lon. Elv.

52° 26' 27,04486" N 14° 51' 51,98692" E 89,701

0,003 0,003 0,011

Adjusted

10

1008

Lat. Lon. Elv.

52° 26' 27,67302" N 14° 52' 45,61672" E 86,015

0,003 0,003 O,D1

Adjusted

11

1012

Lat. Lon. Elv.

52° 26' 19,53277" N 14° 53' 31 ,53209" E 94,915

0,004 0,003 0,010

Adjusted

12

1017

Lat. Lon. Elv.

52° 27' 06,46416" N 14° 53' 42,84249" E 97,821

0,003 0,003 0,010

Adjusted

13

1021

Lal. Lon. Elv.

52° 27' 33,05716" N 14° 53' 30,24403" E 95,197

0,003 0,003 O,D10

Adjusted

14

1022

Lal. Lon. Elv.

52° 27' 37,12730" N 14° 53' 18,79463" E 101,098

0,002 0,002 0,010

Adjuste d

15

1002

Lal. Lon. Elv.

52° 26' 26,39734" N 14° 51' 18,75737'' E 100,853

0,002 0,003 0,011

Adjusted

16

1005

Lat. Lon. Elv.

52° 26' 25,23817" N 14° 52' 01 ,01702" E 88,739

0,003 0,003 0,011

Adjusted

Lat. Lon. Elv.

52° 26' 28,96122" N 14° 52' 28,40472" E 88,311

0,003 0,003 0,011

Adjusted

Lat. Lon. Elv.

52° 26' 26,03372" N 14° 53' 38,10129" E 92,822

0,004 0,003 0,010

Adjuste d

17

18

1007

1013

32 I NOWA GEODEZJA WPRAKTYCE

Fixed Fixed

Fixed Fixed Fixed

Adjusted

Adjusted

E o ()
E E C1l

~

o

c5

lL

DOKUMENTACJA TECHNICZNA - - - - - - ·

19

1018

Lat. Lon. Elv.

52° 27' 14,90200" N 14° 53' 42,66591" E 99,422

0,003 0,003 0,010

Adjusted

20

1020

Lat. Lon. Elv.

52° 27' 29,04246" N 14° 53' 35,00823" E 96,795

0,003 0,003 0 ,010

Adjusted

21

1023

Lat. Lon. Elv.

52° 27' 36,13009" N 14° 5 3' 12,49659" E 96,595

0,002 0,002 0 ,010

Adjusted

22

1016

Lat. Lon. Elv.

52° 26' 58,43924" N 14° 53' 41,46639" E 90,621

0,003 0,003 0,01 0

Adj usted

23

1019

Lat. Lon. Elv.

52° 27' 23,22260" N 14° 53' 39,08123" E 97,618

0,003 0,003 0,010

Adjusted

24

1015

Lat. Lon. Elv.

52° 26' 4 8,81474" N 14° 53' 39,64 806" E 90,332

0,003 0,003 0,010

Adjusted

25

1014

Lat. Lon. Elv.

52° 26' 37,46762" N 14° 53' 38,44955" E 89,766

0,004 0,003 0,010

Adjusted

26

1001

Lat. Lon. Elv.

52° 26' 22,1 9512" N 14° 51' 10,43894" E 96,387

0,003 0,003 0 ,011

Adjusted

27

1006

Lat. Lon. Elv.

52° 26' 25,31982" N 14° 5 2' 12,3858 4" E 89,041

0,003 0,003 0 ,011

Adjusted

28

1009

52° 26' 22,15708" N 14° 52' 58,64880" E 86,387

0,003 0,003 0 ,011

Adjusted

Część

VI

Adjustment Summary (Podsumowanie wyrównania)

Project file:

dobry-bez 3003.spr

Adjustment Type: Variance of Unit Weight: Adjustment scale factor: Vectors Failing Tau Test: Site Pairs Failing Relative Accuracy QA Test: Vector Total:

Date:

06/24/10

Fully Constrained 1,0 1,00

o o 64

Site Total: Horizontally Constrained Sites: Vertically Constrained Sites: Horizontal Coordinate System:

World Geodetic Sys. 1984

Height System: Desired Horizontal Accuracy:

0,020m + 1ppm

Desired Vertical Accuracy: Confidence Level:

28

2 1

Ellips. Ht.

0,040m

+ 2ppm

Std. Err.

NR 1I LIPIEC - SIERPIEŃ 2012 I 33

DOKU MENTACJA TECHNICZNA

Część

VII

Wyniki transformacji do

układu

1965

(wykonane programem GPSTRANS) PARAMETRY TRANSFORMACJI PRZESTRZENNEJ

WYNIKI OSTATECZNE W UKŁADZIE PAŃSTWOWYM 65

MO= ,194m DXS = - 23.360 m MDXS = 0,112 m DYS = 123.829 m MDYS = 0,1 12 m DZS = 83,380 m MDZS = 0,112 m

Nr

XP

yp

1001

5714100,435

3579432,608 0,003

0,003

1002 1003

5714226,345 5714269,402

3579592,925 0,003 3579994,519 0,003

0,003 0,003

1004 1005

5714230,695 5714170,628

3580220,887 0,003 3580390,008 0,003

0,003 0,003

POPRAWKI DO WSPÓŁRZĘDNYCH PUNKTÓW ŁĄCZNYCH

1006

5714167,817

3580604,747

1007 1008

5714272,835 5714224,996

0,003 0,003

1009 1010

5714048,492 5713921,217

0,003 3580910,014 0,003 3581234,032 0,003 3581475,908 0,003 3581666,030 0,003

1011

5713927,715

3581849,188

0,003

0,003 0,003

1012 1013

5713952,143 5714149,975

3582094,853 0,003 3582223,817 0,003

0,003 0,003

1014 1015

5714503,109 5714853,169

3582239,058 0,003 3582270,262 0,003

0,003 0,003

NUMER L

NUMER P VB

356 3003 3103

356 3003 3103

VL

VH

,018

- 0,017

- 0,098

,013 - 0,033

-0,061 0,077

- 0,268 0,366

PRZYJĘTA

WAGA Ph = 1,00 PROPONOWANA WAGA Ph = 0,03 TRANSFORMACJA KONFOREMNA DANE DOTYCZĄCE PUNKTÓW ŁĄCZNYCH UKŁAD LOKALNY (Z SATELITÓW)

UKŁAD PAŃ STWOWY 65 Nrl XL 356

YL

NrP XP

5716515,031 3579019,546 356

MX

MY

0,003 0,003

1016

5715149,716

3582311,865

0,003

0,003

1017 1018

5715397,045 5715657,846

3582343,910 0,003 3582346,968 0,003

0,003 0,003

1019 1020

5715916,602 5716098,314

3582285,590 0,003 3582213,115 0,003

0,003 0,003

1021

5716224,569

1022 1023

5716355,635 5716327,744

3582126,235 0,003 3581913,228 0,003 3581793,600 0,003

0,003 0,003 0,003

1024

5716336,031

3581550,518

0,003

0,003

YP

5716515,050 3579019,530

3003 5708705,415 3576026,030 3003 5708705,430 3576025,970 3103 5728972,834 3590660,704 3103 5728972,800 3590660,780

STOPI EŃ TRANSFORMACJI = 1

ITERACJA 1 Błąd średni typowej „obserwacji" MO = 0,0052 NADL = 2 PRZELICZONE WSPÓŁRZĘDNE yp

POPRAWKI

vx

Nr

XP

356

5716515,045 3579019,533 0,005

- 0,.003

3003

5708705,433 3576025,968 - 0,.003

0,002

3103

5728972,802 3590660,780 - 0,002

VY

0,000

§ u

(!)

E

~

~ 1'! o

o

lL

34 I NOWA GEODEZJA WPRAKTYCE

DOKUMENTACJA TECHNICZNA - - - - - - ·

WSPÓŁRZĘDNE W UKŁADZIE 2000

(przeliczone programem GEONET_UNITRANS prot R. Kadaja) 1001 5811809,86847 5489997,45165

- 7,577

- 0,129564

<2000> Lo = 15

1002 581 1939,43077 5490154,82528 - 7,581

- 0,127531

<2000> Lo = 15

1003 5811991,71630 5490555,31232

- 7,591

- 0,122346

<2000> Lo = 15

1004 5811958,22922 5490782,50673 - 7,596

- 0,119401

<2000> Lo = 15

1005 5811902,07168 5490952,96071

- 7,600

- 0,117191

<2000> Lo = 15

1006 5811904,20313 5491167,70302

- 7,604

- 0,114410

<2000> Lo = 15

1007 5812016,21534 5491470,46523

- 7,611

- 0,110492

<2000> Lo = 15

1008 5811975,84679 5491795,49159

- 7,617

- 0,106280

<2000> Lo = 15

1009 5811804,95923 5492041,36032 - 7,622

- 0,103089

<2000> Lo = 15

1010 581 1682,09571 5492234,35701

- 7,626

- 0,100585 <2000> Lo = 15

1011 5811692,80697 5492417,31248

-,7,629

- 0,098216

1012 5811722,88211 5492662,34577

- 7,634

- 0,095043 <2000> Lo = 15

1013 5811923,62513 5492786,72049

- 7,636

- 0,093438 <2000> Lo = 15

1014 5812277,0091 1 5492793,83059

- 7,636

- 0,093357 <2000> Lo = 15

1015 5812627,68705 5492816,96939

- 7,637

- 0,093068 <2000> Lo = 15

1016 5812925,10684 5492851,73551

- 7,637

- 0,092626 <2000> Lo = 15

1017 5813173,10243 5492878,07956

- 7,638

- 0,092292 <2000> Lo = 15

1018 5813433,89931 5492875,13439 - 7,638

- 0,092338 <2000> Lo = 15

1019 5813691,16777 5492807,81857

- 7,637

- 0,093218

<2000> Lo = 15

1020 5813871 ,16019 5492731,18196

- 7,635

- 0,094217

<2000> Lo= 15

1021 5813995,37895 5492641 ,42149

- 7,634

- 0,095384 <2000> Lo = 15

1022 5814121,50470 5492425,45889

<2000> Lo = 15

- 7,630

- 0,098188

1023 5814090,86844 5492306,50769 - 7,627

- 0,099729

<2000> Lo= 15 <2000> Lo = 15

1024 5814093,55807 5492063,30453 - 7,623

- 0,102881

<2000> Lo = 15

Wysokości

w układzie Kronsztad '86 (obliczone z wykorzystaniem modelu geoidy 2002) {obliczone za pomocą modelu Geoida 2002 prot R. Kadaja) 1001 52 26 22,19510 14 51 10,43900

58,259

1002 52 26 26,39730 14 51 18,75700

62,732

1003 52 26 28,11 440 14 51 39,95500

53,318

1004 52 26 27,04490 14 51 51,98700

51,589

1005 52 26 25,23820 14 52 1,01700

50,627

UWAGA! Obliczone wysokości

1006 52 26 25,31980 14 52 12,38600

50,932

nie były uzyskane jako użyteczne

1007 52 26 28,96120 14 52 28,40500

50,211

w dalszych pracach.

1008 52 26 27,67300 14 52 45,61700

47,917

1009 52 26 22,15710 14 52 58,64900

48,286

Rzeczywiste wysokości wykonawca

1010 52 26 18,19190 14 53 8,87700

50,642

1011 52 26 18,54770 14 53 18,56200

54,131

nując niwelację precyzyjną

1012 52 26 19,53280 14 53 31,53200

56,818

realizacyjnej.

1013 52 26 26,03370 14 53 38,10100

54,735

1014 52 26 37,46760 14 53 38,45000

51 ,693

1015 52 26 48,81470 14 53 39,64800

52,273

1016 52 26 58,43920 14 53 41,46600

52,574

1017 52 27 6,46420 14 53 42,84200

59,784

1018 52 27 14,90200 14 53 42,66600

61,396

1019 52 27 23,22260 14 53 39,08100

59,601

1020 52 27 29,04250 14 53 35,00800

58,784

1021 52 27 33,05720 14 53 30,24400

57,190

1022 52 27 37,12730 14 53 18,79500

63,093

1023 52 27 36,13010 14 53 12,49700

58,587

1024 52 27 36,20460 14 52 59,61500

44,954

obs ług i

geodezyjnej uzyskał, wyko-

NR 1I LIPIEC - SIERPIEŃ 2012 I 35

osnowy

DOKUMENTACJA TECHNICZNA

Emilia Wrona

towarzyszyła

dziś.

rozwojowi

Rozgraniczenie

społecznemu

nieruchomości

i jest aktualna

również

ma na celu ustalenie

przebiegu ich granic poprzez określenie

położenia

punktów

i linii granicznych, utrwalenie tych punktów znakami granicznymi na gruncie oraz dokumentacji.

sporządzenie

Należy zauważyć, że

odpowiedniej

to nie spór jest istotnym

wyznacznikiem potrzeby rozgraniczenia, lecz

konieczność

jednoznacznego, pewnego ustalenia granicy pomiędzy nieruchomościami.

©

ozgraniczenia nieruchomości dokonują wójtowie (burmistrzowie, prezydenci miast), a sąd jedynie w wypadkach okreś lonych w ustawie - art 29 ust 3 i art 36 Prawa geodezyjnego i kartograficznego (p.g.k.). Aby było możliwe przekazanie sprawy do sądu , najpierw powinien zostać wyczerpany tryb postępowania administracyjnego ©. Pierwszą

postępowanie

fazą pos tępowania wyłączającą kogn icję sąd u

ad ministra cyjne

jest więc postępowanie administracyjne toczące się na podstawie zasad okreś l onyc h w p.g.k. i przepisach wykonawczych. Zasady te można usystematyzować w poniższy sposób.

R

••••••••••••••••• I. Czynności wstępne: • Przyjęcie trybu wszczęc ia pos tępowan i a rozgraniczeniowego na wniosek właściciela (lub współwłaścicieli) nieruchomośc i lub użytkown i ka wieczystego albo z urzędu (art. 30 ust. 1 p.g.k.). Stro ną postępowan ia jest ten podmiot, którego

36 I NOWA GEODEZJA WPRAKTYCE

własny

interes prawny lub obowiąze k podlega konkretyzacji w postępowan i u administracyjnym (wyrok NSA z dn. 10.03.1989 r. w sprawie IV S.A.1254/88). • Wszczęcie postępowania rozgraniczeniowego następuje na podstawie postanowienia, na które nie przysług uj e zażal enie (art. 30 ust 4 p.g.k.). Postanowienie obejmuje równ ież u poważn ien ie geodety do dokonania czynności rozgraniczenia (art 31 ust. 1 p.g.k.). Kopia przedmiotowego postanowienia wraz z u poważnieniem wchodzi w skład operatu z rozgraniczenia nieruc homości. Od chwili u poważnienia geodeta działa w imieniu organu. • Zgłoszenie prac geodezyjnych do właściwego ośrod ka dokumentacji geodezyjnej i kartograficznej, które wraz z odpowiedzią i potwierdzonymi kopiami dokumentacji z zasobu geodezyjnego wc hodzą w skład operatu z rozgraniczen ia n ie ruc homości.

E o ()
E E C1l

~

o

c5

lL

DOKUMENTACJA TECHNICZNA - - - - - - ·

••••••••••••••••• li.

Czynności

ustalenia przebiegu

granic na gruncie: • Zgodnie z art. 31 ust. 2 p.g.k., przy ustalaniu granicy b ie rze s i ę pod uwagę znaki i ś lady granic zne, mapy i inne dokumenty oraz punkty osnowy geodezyjnej, a jeże li brak jest wymienionych danych bądź jeżeli są niewystarczające lub sprzeczne, przebieg granicy ustala s ię na podstawie zgodnego oświadczenia stron(y), gdy druga strona w toku postępowania oświadczen ia nie składa i nie kwestionuje przebiegu granicy. Rozporządzenie Ministrów Spraw Wewnętrznych

i Administracji oraz Rolnictwa i Gospodarki Żyw­ nościowej

z dnia 14 kwietnia 1999 r. w sprawie

rozg raniczenia nieruc homośc i (Dz. U. 1999 r.

Nr 45, poz. 453) ® wprowadza rozróżnienie

®

dokumentów stanowiących podstawę ustalenia

Dz. u. Nr 4 5, poz. 453

przebiegu granic na do kumenty stwie rdzające stan prawny n i eruchomośc i oraz o kreślające położenie

punktów granicznych i przebieg granic

n ieruchomości.

Dokumentami, które stwie rdzają stan prawny nieruchomości, są:

• odpisy z ksiąg w ieczystych (lu b odpisy dokumentów znajdujących s ię w zbiorze dokumentów), • kopie aktów notarialnych, • prawomocne orzeczenia sąd ów i ugody sądowe,

• ostateczne decyzje administracyjne. Dokumentami określającymi położenie punktów granicznych i przebieg granic n ie ruchomości są dokumenty geodezyjne zawierające dane liczbowe do ustalenia przebiegu granic @, takie jak:

@

• szkice graniczne,

dane liczbowe do ustalenia

• proto koły graniczne,

przebiegu granic

• akty ugody, • zarysy pomiarowe z pomiaru granic, • szkice z wyznaczenia granic dziatek wydzielonych w postępowan i u scaleniowym, • szkice z wymiany gruntów lub z podziału n ieru c homośc i ,

• inne dokumenty pomiarowe, obliczeniowe, opisowe pozwalające na ustalenie przebiegu g ranic.

NR 1I LIPIEC - SIERPIEŃ 2012 I 37

DOKUMENTACJA TECHNICZNA

, ,

SKŁAD OPERATU TECHNICZNEGO CZĘŚĆ A (zasób bazowy i użytkowy) dla Ośrodka Dokumentacji Geodezyjnej i Kartograficznej: 1. Wniosek przekazania dokumentacji do zasobu. 2.

14. Wykaz zmian gruntowych do ksiąg w ieczystych (równoważ n i k)

nego - ksero. 16 . Protokół graniczny lub akt ugody - luzem

Sprawozdanie techniczne.

3. Zgłoszenie pracy geodezyjnej + odpowiedź. 4 . Postanowienie organu o wszczęciu postępowania

w kopercie. 17. Szkic polowy z wykazem współrzędnych - luzem

rozgraniczeniowego. 5.

Upoważnienie czynności

6.

w kopercie. 18. Mapa z rozgraniczenia nieruchomości wraz

geodety do przeprowadzenia

z tabelarycznym wykazem zmian gruntowych

ustalenia przebiegu granic.

Dowody do ręcze n i a stronom wezwań do stawienia s ię

- luzem w kopercie. 19. Opisy topograficzne nowo założonych punktów

na gruncie. pełnomocnictwa

7.

Pisemne

8.

Dokumenty dotyczące przebiegu granic wydane

osnowy pomiarowej wraz z wykazem miar i współ­

udzielone przez strony.

rzędnych

przez Oś rodek Dokumentacji Geodezyjnej i Karto-

w kopercie.

Wypis z ks iąg wieczystych + inne dokumenty potwierdzaj ące własność nieruchomości

21. Ostateczna decyzja organu o rozgraniczeniu n ieruchomości

- ksero.

10. Wypisy z rejestru gruntów otrzymane z ODGiK.

UWAGA!

jest po umorzeniu

12. Dane do wyniesienia punktów granicznych lub

dziennik z pomiaru +obliczenie ws półrzęd nych punktów granicznych.

załącza

mapy ewidencji gruntów, mapy jednostkowej nieru cho mości,

właściwy sąd

przebiegu granic, której jeden egzemplarz

w sprawie rozgraniczenia

n ieru chomości

Dz. U.

1999 r. Nr 45, poz. 453) @. Uwierzytelnione kopie wymienionych dokumentów wchodzą w

skład

operatu z rozgraniczenia nieruchomości. Ustalenie granic upoważn iony

• mapy katastralnej,

nieruchomości Dz.

punktów granicznych i przebieg granic

nieruchomości można okreś lić na podstawie:

w spra wie rozgra niczenia

przekazywana przez

do operatu - luzem w kopercie.

brak jest wyżej wymienionych dokumentów,

położenie

•

postępowan ia

powszechny, geodeta opracowuje w trzech egzemplarzach opi nię dotyczącą

nieru cho mości.

Rozporząd ze ni a

przebiegu granic i sprawa jako sporna

organ do dalszego rozpoznania przez

13. Obliczenie powierzchni rozgraniczonych

Zał. nr 1 do

Jeżeli w postępowan i u administracyjnym nie

można było ustalić

osnowy pomiarowej.

Jeżel i

lub umorzeniu postępowania

rozgraniczeniowego (po klauzuli operatu).

11. Dzienniki pomiarowe + obliczenia współrzęd nych

@

- luzem w kopercie.

20. Szkic osnowy pomiarowej w skali 1 : 1000 - luzem

graficznej (ODGiK) oraz uzyskane z innych źródeł. 9.

- ksero.

15. Wykaz zmian gruntowych do operatu ewidencyj-

nie ruchomośc i

wykonuje

przez organ geodeta uprawniony

•

mapy scalenia i wymiany gruntów,

osob iśc ie,

po uprzednim wezwaniu stron do

Nr 45,

•

planów parcelacyjnych,

stawienia

się

poz. 453

•

mapy zasadniczej.

stronom za zwrotnym poświadczeniem odbioru,

u. z 1999 r.

Wym ienione dokumenty stanowi ą ustalenia granic gdy zostały

nieru c homośc i

przyjęte

do

podstawę

ty lko wtedy,

państwowego

geodezyjnego i kartograficznego lub część

operatu pomiarowego lub katastralnego

i zawierają podpis wykonawcy, dokumentacji, a ponadto że

zasobu

stanowią

datę sporządzenia

można stwie rdzić,

wykonano je na podstawie pomiarów na

gruncie (załącznik nr 1 do Rozporządzen i a

38 I NOWA GEODEZJA WPRAKTYCE

na gruncie, które

doręcza s i ę

p rzynajm niej na 7 dni przed wyznaczonym terminem rozgraniczenia. W wezwaniu poi nformować

należy

strony o skutkach niestawiennic-

twa. Stosownie do § 19 pkt 4 i 5 rozporządzenia w sprawie rozgraniczenia

n ieruchomości

Dz. U.

z 1999 r. Nr 45, poz. 453, dowody doręczen ia wezwań

stron oraz pełnomocnictwa udzielone

w sprawie

s tanow i ą załącznik

rozgraniczeniowego.

do operat u

DOKUMENTACJA TECHNICZNA - - - - - - ·

SKŁAD OPERATU TECHNICZNEGO CZĘŚĆ B dla Referatu Ewidencji Gruntów 1. 2.

3.

4.

5.

6.

Wypis z ksiąg wieczystych + inne dokumenty potwierdzające własność - oryginały. Wykaz zmian gruntowych do ksiąg wieczystych (równoważni k) - oryg i nał (dwa egzemplarze). Wykaz zmian gruntowych do operatu ewidencyjnego - orygi nał. Mapa z rozgraniczenia nieruchomości wraz z tabelarycznym wykazem zmian gruntowych - dwa egzemplarze. Proto kół graniczny, akt ugody - ksero. Szkic polowy z wykazem ws półrzęd nych - ksero.

SKŁAD OPERATU TECHNICZNEGO CZĘŚĆ C (przekazywana do organu prowadzącego postępowanie rozgraniczeniowe w trybie adm in istracyjnym) 1. Sprawozdanie techniczne - kopia. 2 . Postanowienie organu o wszczęc i u postępowan ia rozgraniczeniowego - kopia.

Jeś li

zebrane przez geodetę dowody nie umoż­ jednoznacznego ustalenia położenia linii granicznych, geodeta wskazuje stronom przebieg granicy. Jeżeli jest bezsporna, to stabilizuje punkty graniczne oraz sporządza protokół graniczny @. Proto kó ł graniczny ma istotne znaczenie dla rozstrzygn i ęc ia sprawy rozgran iczen ia nieruc h omości . Geodeta sporządza p rotokół graniczny według wzoru w załąc zn i ku nr 2 do Rozporządzen ia w sprawie rozgraniczenia n ierucho mości (Dz. U. 1999 r. Nr 45, poz. 453). Proto kół graniczny podpisują wszystkie osoby obecne na grunc ie, na każdej jego stro nie, z zastrzeżeniem, że szczególnie na ostatniej stronie podpisy powinny być czytelne. Jeżeli któraś ze stron sprzeciwia się okazanej przez geodetę granicy i odmawia złożenia podpisu w protokole, taka okoliczność powinna być uwidoczniona w protokole wraz ze wskazaniem przyczyny odmowy podpisu. Fakt ten nie wstrzymuje czynności geodety i nie pozbawia mocy czynności dokonanych na gruncie. Jeżeli nie ma podstaw do wydania merytorycznej decyzji w sprawie, zaistniała sytuacja stanowi przel iwiają

Upoważnienie

geodety do przeprowadzenia czynności ustalenia przebiegu granic - kopia. 4 . Dowody do ręczenia stronom wezwań do stawienia s ię na gruncie - kopie. 5 . Pisemne pełnomocnictwa udzielone przez strony - kopie. 6 . Wypis z ksiąg wieczystych + inne dokumenty potwierdzające włas ność n ieruchomości - kopie. 7. Wypisy z rejestru gruntów otrzymane z ODGiK - kopie. B. Wykaz zmian gruntowych do ks iąg wieczystych (równoważn ik) - ksero. 9. Wykaz zmian gruntowych do operatu ewidencyjnego - ksero. 10. Protokół graniczny lub akt ugody - kopia. 11. Szkic polowy z wykazem współrzędnych - kopia. 12. Mapa z rozgraniczenia nieruchomości wraz z tabelarycznym wykazem zmian gruntowych. UWAGA! W przypadku sporu granicznego nie dołącza się wykazów zmian gruntowych (pkt 8 i 9) oraz mapy (pkt 12), załącza s ię natomiast jeden egzemplarz opinii technicznej dotyczący przebiegu granic. 3.

słankę do umorzenia postępowania i przekazania z u rzęd u sprawy sądowi. Jeżeli dokumenty zbadane dla potrzeb sprawy o rozgraniczenie nie dają wystarczającej podstawy do ustalenia granicy według stanu prawnego n i eruchomości , a oświa d czen ia stron są sprzeczne, w przypadku sporu m iędzy stronami postępowania rozgraniczeniowego geodeta nakłania strony do zawarcia ugody granicznej @. Zgodnie z art 917 k.c. przez ugodę strony czynią sobie wzajemne ustępstwa co do przygranicznych pasów gruntów. Ugoda zawarta przed geodetą ma moc ugody sądowej. Ważność ugody może być skutecznie podważona tylko w odrębnym procesie sądowym. Nie podlega ona zatwierdzeniu przez organ, ponieważ nie jest ona ugodą w rozumieniu kodeksu postępowania administracyjnego. Geodeta upoważniony do czynności rozgraniczeniowych powinien od mówić spisania ugody granicznej, gdyby jej treść była wyraźnie sprzeczna ze zgromadzonym w sprawie materiałem dowodowym (wyrok NSA z dnia 09.06.1997 r. spr. SA/Ka 2492/95, ONSA 1998 Nr 4). Wzór ugody

@ protokół graniczny

@ ugo da gra ni cz na

NR 1I LIPIEC - SIERPIEŃ 2012 I 39

DOKUMENTACJA TECHNICZNA

•••••••••••••••• Część

do przekazania do sądu (w przypadku sprawy spornej) 1. Sprawozdanie techniczne. 2. 3.

4. 5. 6.

7.

a. 9.

10.

11. 12. 13.

Opinia techniczna dotycząca przebiegu granic nieru chomości - jeden egzemplarz. Zgłoszenie pracy geodezyjnej + odpowiedź - kopia. Postanowienie organu o wszczęciu postępowania rozgraniczeniowego - kopia. Upoważnienie geodety do przeprowadzenia czynności ustalenia przebiegu granic - kopia. Dowody doręczen i a stronom wezwań do stawienia s ię na gruncie - kopie. Pisemne pełnomocnictwa udzielone przez strony - kopie. Dokumenty dotyczące przebiegu granic wydane przez ODGiK oraz uzyskane z innych źródeł - kopie. Wypis z ks iąg wieczystych + inne dokumenty potwierdzające własność nie ruc h omości - kopie. Wypisy z rejestru gruntów otrzymane z ODGiK - kopie. Proto kół graniczny - kopia. Szkic polowy z wykazem współrzędnych - kopia. Decyzja o umorzeniu postępowan ia administracyjnego.

® wzór ugod y

@ szkic graniczny

li. Opracowanie dokumentacji ebraną dokumentację z postępowania adminitracyjnego i uzyskaną z zasobu geodezyjnego raz powstałą w wyniku pomiarów i ustale ń ranicznych można podziel ić na dwa rodzaje: ) Dokumentacja techniczna

• • • •

opisy topograficzne punktów poligonowych, szkic osnowy pomiarowej, szkice polowe, obliczenia, wykazy współrzędnych punktów granicznych, • wykazy zmian gruntowych, • kserokopie: protokołu granicznego, aktu ugody, • mapa z rozgraniczenia nieruchomośc i . Dokumentacja z rozgraniczenia nieruchomości

• postanowienie organu o wszczęc i u postępowania rozgraniczeniowego wraz z upoważn ieniem dla geodety, • zgłoszenie pracy geodezyjnej, • dowody doręczeń wezwań stronom do stawienia s ię na gruncie, • pisemne pełnomocnictwa udzielone przez ® stanowi załącznik nr 3 do Rozporządzenia strony, w sprawie rozgraniczenia nieruchomości (Dz. U. • dokumenty dotyczące przebiegu granic 1999 r. Nr 45, poz. 453). Ugoda wchodzi w skład zebrane w toku postępowania, operatu z rozgraniczenia nieruchomości. • protokół graniczny, akt ugody, Może też pojawić się sytuacja, w której przebieg • opinia geodety. granicy nie może być ustalony na podstawie Całość dokumentacji zawi erającej rezu ltaty zebranych dowodów lub zgodnego oświadczenia przeprowadzonych czynności rozgraniczeniostron i nie doszło też do zawarcia ugody granicznej wych n ieruchomości kompletuje się w postaci oraz likwidacji sporu granicznego. Wówczas operatu technicznego, który przed włączen iem geodeta tymczasowo utrwala punkty graniczne do państwowego zasobu geodezyjnego i karwedług ostatniego stanu spokojnego posiadania, tograficznego jest poprzedzony czynnośc iam i dokumentów i wskazań stron, oznacza je na szkicu sprawdzającymi pop raw noś ć wykonania granicznym i sporządza opinię dotyczącą prze- zgłoszonych prac przez organ, który wszczął biegu granic dla potrzeb sądu. Szkic graniczny @ postępowan ie rozgraniczeniowe. Ma to służyć wraz z protokołem granicznym i opinią wchodzą wyeliminowaniu ewentualnych uchybień. • kł d t h : ibliografia

. .

Felcenloben O. Granice nieruchomości i sposoby ich „

„

„

„

„

„ „

•

EMILIA WRONA- zarządca n ieruc homości, biegły sądowy w zakresie m in. wyceny gruntów. Wieloletni pracownik Wojewódzkiego B iura Geodezji w Krakowie. Geodeta uprawniony, prowadzi własne Biuro Usług Geodezyjnych.

40 I NOWA GEODEZJA WPRAKTYCE

stalania. Warszawa 2011. 2.

Durzyńska

M.

Podziały i

rozgraniczenia nieruchomości.

Warszawa 2009. 3. Dziczek R.

Postępowanie

czących nieruchomości.

cywilne w sprawach doty-

Warszawa 2005.

4 . Wytyczne do opracowań geodezyjnych - ODGiK w Krakowie 2011.

GOSPODARKA NIERUCHOMOŚCIAMI - - - - - - -

Poprawna analiza stanu prawnego najważniejszym § ()

elementem w

nieruchomości

jest

czynnościach związanych

z pracami geodezyjnymi o charakterze prawnym,

Q)

~

nabywaniem

ti

administracyjnymi w zakresie

E ro

nieruchomości

oraz z

postępowaniami

nieruchomości.

Zarówno

AUTOR:

Arkadiusz Ciupa

' •stawa z dnia 6 lipca 1982 r. o księgach wi .., czystych i hipotece

"'11 wieczyste G311 prowadzi Księgi

się

w celu ustalenia stanu

prawnego nieruchomości. :-i ozporządzenie

VII,,

vnętrznych

Ministrów Spraw

i Administracji oraz Rolnictwa

; •:ospodarki Żywnościowej z dnia

Księg i

wieczyste

są

jawne. Nie można zasłaniać

się nieznajomością wpisów

1" kwietnia 199 9 r. w sprawie rozgraniczenia

w

księdze

wieczystej

ani wniosków, o których uczyniono w niej

nieruchomo ści

m

Podstawę

stanowi ą

ustalania przebiegu granic

nieruchomości

dokumenty:

1·fiffj 1.

Księga wieczysta

zawiera cztery działy,

z których:

1)

stwierdzające

2)

określające położenie punktów

stan prawny nieruchomości,

1)

granicznych

pierwszy obejmuje oznaczenie nieruchomości oraz wpisy p raw związanych z jej własnością,

i przebieg granic nieruchomości.

drugi obejmuje wpisy dotyczące własności i użytkowania wieczystego, trzeci przeznaczony jest na wpisy dotyczące

:-iozporządzenie

7

~·

ograniczonych praw rzeczowych, z wyjątkiem

Rady Ministrów z dnia

hipotek, na wpisy ograniczeń w

udnia 2004 r. w sprawie sposobu i trybu

nieruchomością

,•„1tonywania podziałów ni eruchomości

oraz na wpisy innych praw i roszczeń,

m 1.

z wyjątkiem

Do opracowania mapy z projektem

nieruchomości ,

pkt 8,

przyjęcie

granic

nieruchomości podl egającej

wyniku badania:

ks ięgi w ieczystej nieruchomości podlegaj ącej podziałowi

oraz innych dokumentów okreś lają­

cych stan prawny nieruchomości,

2)

podziału

o której mowa w art. 97 ust. 1a

podziałowi następuje w

1)

rozporządzaniu

lub użytkowaniem wieczystym

danych wykazanych w katastrze ni eruchomości.

4)

roszczeń dotyczących

hipotek,

czwarty przeznaczony jest na wpisy dotyczące hipotek.

GOSPODARKA N I ERUCHOMOŚCIAM I

mm

W razie niezgodności między stanem prawnym

Bm 1. Ewidencja obejmuje:

nieruchomości

1)

ujawnionym w księdze wieczystej

a rzeczywistym stanem prawnym treść księgi rozstrzyga na korzyść tego, kto przez czynność prawną

z osobą uprawnioną według

nabył własność

dane liczbowe i opisowe dotyczące gruntów i budynków oraz lokali,

2)

dane dotyczące właścicieli nieruchomości .

treści księgi

lub inne prawo rzeczowe (rękojmia

wiary publicznej ksiąg wieczystych).

llll 1.

W ewidencji oprócz danych, o których mowa

w§ 10, wykazuje s ię także:

1)

dane dotyczące:

a) użytkowników wieczystych gruntów, b) jednostek organizacyjnych sprawujących zarząd

lub trwały zarząd nieruchomościami,

c) państwowych osób prawnych, którym Skarb Państwa powierzył w stosunku do jego nieruchomości wykonywanie prawa własności

lub innych praw rzeczowych,

d) organów administracji publicznej, które gospodarują nieruchomościami wchodzą­

cymi w

skład

Państwa

zasobu

nieruchomości

Skarbu

oraz gminnych, powiatowych

i wojewódzkich zasobów nieruchomości,

e)

użytkowników gruntów państwowych

i samorządowych.

~ozporządzenie R~ 11ionalnego

Ministra Rozwoju

i Budownictwa z dnia

::'>.' marca 2001 r. w sprawie ewidencji c::i• .mtów i budynków

m

Jednostkami powierzchniowymi podziału kraju dla

celów ewidencji są:

1) 2) 3)

jednostka ewidencyjna, obręb ewidencyjny, działka ewidencyjna.

GOSPODARKA N I ER U C H O M OŚC IAM I

co oznacza,

że

nadrzędnym

w stosunku do zapisu w

opis danej

nieruc ho mości

jest

ks iędze

Pozostając

przy „technicznych" danych geode-

zyjnych dotyczących

nieruchomości,

nie sposób

wieczystej. Ewentualne rozbieżności oczywiście trzeba wyj aśn ić , niemniej jednak, należy je

nie odnieść s ię do dokumentu w postaci mapy zasadniczej. Poprzez pojęc ie „mapa zasadnicza"

@

interpretować @ na korzyść ewidencji gruntów

należy rozumieć wielkoskalowe opracowanie

interpretacja rozbieżności

w przypadku przedmiotu (oznaczenia), natomiast

kartograficzne zawierające aktualne informacje

rozbieżności wzg lędem

zapisu podmiotu (stanu

o przestrzennym rozm ieszczeniu obiektów

na korzyść ks iąg w ieczystych. Istotne

ogólnogeograficznych oraz elementach ewidencji

władan ia)

jest,

że

akta

ks ięgi

tak jak w przypadku

mająca

wieczystej

ks iąg

wieczystych

może przeg lądać

osoba

w tym interes prawny lub notariusz,

tak w przypadku pozyskiwania danych osobowych z ewidencji gruntów i budynków leg itymować s i ę

nal eży

interesem prawnym. Jednak

gruntów i budynków, a

także

terenu: nadziemnych, naziemnych i podziemnych. Póki co,

pojęcie

obowiązuj e,

w

mapy zasadniczej jeszcze

związku

z czym zasadne jest

pochylenie s ię nad tym zagadnieniem. Nie wszystkie informacje o

skoro dane z ewidencji gruntów i budynków

znajdują s i ę

stanowią podstawę do oznaczenia nieruchomości

gruntów i budynków. Dane

w

ks i ędze

wieczystej, dane osobowe z tego

rejestru nie są

niezbędne.

sieci uzbrojenia

czące

innych

pozyskać z wciąż

w

księdze

n i eruchomości

w ieczystej i ewidencji

zagad nień,

szczegółowe

np.

doty-

przyłączy, można

mapy zasadniczej. Mimo że w Polsce

nie funkcjonuje geodezyjna ewidencja sieci

brojenia terenu, analiza mapy zasadniczej da tniejszy obraz nieruchomości. :iozporządzenie

analiza mapy zasadnicz

7

~'· ·udnia

Rady Ministrów z dnia

Analizy mapy zasadniczej @wymaga przede

2004 r. w sprawie sposobu i trybu

,•._l(onywania podziałów nieruchomości

szystkim ść

llJ 1.

Wstępny

projekt podziału

nieruchomości,

na kopii mapy zasadniczej, a w przypadku jej

braku - na kopii mapy katastralnej, o

niezbędne

dla projektu

podziału

uzupełnionej

elementy

budowlana.

mapy zasadniczej, którą można

powiatowego

o którym mowa w art. 97 ust. 1a pkt 4, opracowuje się

nieruchomość

ośrodka

jnej i kartograficznej, daje obraz infrastruktury opracowywanym obszarze. apy zasadniczej można

pozyskać

analizie

informacje

n i eruchomośc i

awierzchnia drogi na mapie zasadniczej

Jeżeli

przedmiotem

podziału

zabudowana, a proponowany jej także podział

jest n ieruchomość

podział powoduje

budynku, granice projektowanych

do wydzielenia działek gruntu powinny przebiegać wzdłuż

p ionowych

płaszczyzn,

które tworzone są

ściany oddzielenia przeciwpożarowego

owane na całej

wysokości

usytu-

budynku od fundamentu

do przekrycia dachu. W budynkach, w których n ie ma

Dzięki

elementach uzbrojenia terenu, naniesieniach munikacyjnych do danej

przez

pozyskać

dokumentacji geode-

rzewa, płoty, budynki itp.) oraz jakości połączeń

zagospodarowania terenu.

Ili 1.

Pełna

ścian

oddzielenia przeciwpożarowego, granice

projektowanych do wydzielenia działek gruntu powinny przebiegać wzdłuż pionowych które tworzone są przez wysokości

ściany

płaszczyzn,

usytuowane na całej

budynku od fundamentu do p rzekrycia

dachu, wyrażnie dzielące budynek na dwie odrębnie wykorzystywane części, które maj ą własne wej ścia i są wyposażone w

odrębne

instalacje.

44 I NOWA GEODEZJA WPRAKTYCE

w inna być opisana). Ponadto, w Polsce nie w

pełni

funkcjonuje

szcze ewidencja budynków. Nie zawsze więc ożliwe

jest pozyskanie wypisu z kartoteki

udynków.

Zdarzają się

sytuacje, że budynek

terenie faktycznie istnieje, lecz nie jest dla niego owadzona kartoteka. Może wystąpić tuacja odwrotna -

równ ież

można pozyskać

wypis

kartoteki budynków na budynek faktycznie ż nieistniej ący.

W tym przypadku brak jest

tualizacji ewidencji gruntów i budynków. W niektórych przypadkach na mapie sadniczej ce

są określone

wyn i kaj ące

linie rozgran icza-

z planu zagospodarowania

GOSPODARKA NIERUCHOMOŚCIAMI

przestrzennego. Dzięki takiej informacji można określić,

czy dana nieruchomość nie zostanie n

przykład pomniejszona o część przeznaczon : 1stawa

na poszerzenie drogi.

o

z dnia 21 sierpnia 1997 r.

~nspodarce nieruchomościami

"1m 1.

Podziału nieruchomości można dokonać, jeżeli

: •stawa z dnia 21 sierpnia 1997 r. o~·,

>spodarce

jest on zgodny z ustaleniami planu miejscowego.

nieruchomościami

W razie braku tego planu stosuje się przepisy art. 94.

2.

"cm

Zgodność

z ustaleniami planu w

myśl

ust. 1

dotyczy zarówno przeznaczenia terenu, jak

1a. W odniesieniu do

nieruchomości

wpisanej

i możliwości zagospodarowania wydzielonych

do rejestru zabytków decyzję, o której mowa

działek

gruntu.

w ust. 1, wydaje si ę po uzyskaniu pozwolenia wojewódzkiego konserwatora zabytków na podział tej

nieruchomości.

Plan zagospodarowania przestrzennego ozwali

Ochro nę zabytków, jego otoczenia oraz opiekę

nad zabytkami

uwzg lędn ia s ię

ści

m in. przy two-

uzyskać

miejscowego

rzeniu miejscowych planów zagospodarowania

informacje na temat możliwo­

dokonania planowanej inwestycji. Z planu można pozyskać

m.in. informacje

takie, jak:

przestrzennego oraz decyzjach o warunkach

• przeznaczenie terenów oraz linie rozgranicza-

zabudowy @, Informacja o wpis ie danego

jące tereny o różnym

budynku do rejestru zabytków jest niezmiernie

zasadach zagospodarowania,

ważna

•

w

kontekśc ie podział u n ieru c ho mośc i

zabudowanej budynkiem zabytkowym.

i

Rejestr zabytków dla zabytków znajdujących s ię

szczegółowe

przeznaczeniu lub różnych

warunki za budowy

zasady i warunki scalania

podziału ni erucho mości o bjętych

p lanem

miejscowym,

na terenie województwa prowadzi wojewódzki

• szczególne waru nki zagospodarowan ia użytkowani u,

konserwator zabytków. Informacja o zabytku

terenów oraz ograniczenia w ic h

podlega wpisowi zarówno do ks ięgi wieczystej, jak

w tym zakaz zabudowy.

i ewidencji gruntów i budynków, niemniej jednak,

Plan zagospodarowania przestrzennego daje

nie zawsze takie informacje tam W przypadku, gdy zachodzi stwo,

iż

dana

s ię znajd uj ą.

prawdopodobień­

nieru chomość

stanowi zabytek

lub znajduje s ię w jego otoczeniu, konieczne jest sprawdzenie, czy nie jest ona

o bj ęta ochro n ą

konserwatora zabytków @. Taki wpis wprowadza szereg

ogran i cze ń

włas ności,

przy wykonywaniu prawa

m.in. uzgodnionego z wojewódzkim

ws kazówkę dotyczącą spo rządze nia

zm ian danych ewid encyjnych. jeś l i

wykazu

Przykład owo,

m iejscowy plan zagospodarowania prze-

strzennego

zawęża

w przypadku

granice pasa drogowego,

pod ziału część nieru c homoś c i

wyłączonej z terenu pasa drogowego należy opisać użytkiem

„Bp".

Badanie stanu prawnego

konserwatorem zabytków programu zago -

zadaniem złożonym i czasochłon nym. Niemniej jednak, w

z otoczeniem oraz dalszego korzystania z tego

wającej

zabytku, z u wzg lęd n ien i em wyeksponowania rt , .

prace prawne, konieczne jest sumienne i wnikliwe d" ' d t d' •

•

-

-

„

-

-

...

-

••

świ etle odpowiedzial ności

„

zabytków

spoczy-

na geodecie wyko nującym geodezyjne

..

• ••••

@ ochrona konserwatora

n ieruchomości jest

spodarowania zabytku nieruchomego wraz

.

@

••• ' ••• -

.

' ' •••..

m.st. Warszawy. Geodeta uprawniony. Posiada doświadczenie w zakresie badania stanu prawnego nie ruchomości,

ewidencji gruntów i budynków, klasyfikacji gru ntów, postępowań administracyjnych.

NR 1I LIPIEC - SIERPIEŃ 2012 I 45

- - - - - - · GOSPODARKA

N I ERUCHOMOŚCIAMI

Sebastian w odniesieniu do nieruchomości, jest zagadnieniem Banaszek złożonym, wymagającym szerokiej wiedzy prawnej i wyczucia sytuacji. Geodeta

przyjmujący

zlecenie szczególny nacisk powinien odpowiednie przygotowanie z

uwzględnieniem

się

tego rodzaju

położyć

do tego procesu

analizy stanu prawnego

uwarunkowań wynikających

na

nieruchomości,

z aktów prawnych i przepisów

prawa miejscowego.

R © samodzielne prawo do dys ponowania ni eruchomości ą

ozpatruj ąc możl iwość

dokonania

podziału jakiejkolwiek nieruchomości,

a w szczególności podziału nieruchomośc i gruntowej zabudowanej, jak to ma miejsce w opisanym po niżej przypadku, w pierwszej kolejności należy określić, czy zleceniodawca ma samodzielne prawo do dysponowania nieruchomością © w stopniu umożliwiającym jej podział. Sprawdzenia, czy tak rzeczywiście jest, najlepiej doko nać poprzez anal izę wpisów w księdze wieczystej nieruchomośc i lub akcie notarialnym. N astępnie należy ustal ić, czy nieruchomość stanowi przedmiot ws półwłas ności łącznej, co wyłączyłoby możl iwość dokonania podziału . Jeśli współwłas ność jest ustanowiona na zasadach współwłas ności w częściach ulamkowych, z żądaniem jej zniesienia może wystąpić każdy ze ws półwłaścicie li. Brak zgody drugiego ze współwłaścicieli wyklucza jednak możl i wość zniesienia współwłas ności na drodze umownej poprzez sporządzenie aktu notarialnego. Jedynym

46 I NOWA GEODEZJA WPRAKTYCE

możliwym sposobem zniesienia współwłasnośc i w takim przypadku jest postępowan ie sądowe. Przy tak przeprowadzonym podziale jednemu ze współwłaśc icie l i przysługiwać może dopłata pieniężna.

Aby un i knąć zagrożeń związanyc h z wykonaniem podz iału współwłas noś c i niezgodnie z prawem w sytuacji podobnej do przedstawianej poniżej , należy głębiej zastanowić s ię nad zagadnieniem współwłas ności n ieru chomości w ko ntekście jej definicji, rodzajów oraz procedur jej znoszenia. Definicja współwłasności W polskim ustawodawstwie pojęcie wspótwtasnaści rzeczy zdefiniowane zostało w Kodeksie cywilnym (k.c.). Zgodnie z art 195 k.c., własność tej samej rzeczy może przysług iwać niepodzielnie kilku osobom. Co do zasady współwłasność charakteryzuje s ię trzema podstawowymi cechami: j ednością przedmiotu, mnogością podmiotów

GOSPODARKA N I ERUC H OMOŚCIAMI

STUDIUM PRZYPADKU

E

o

u

Q)

E

~

E ro

~

o

c5

Do uprawnionego geodety zgłosił się pan Jan z prośbą o dokonanie podziału dziatki zabudowanej domem. Właścicielami nieruchomości są małżonkowie - państwo Anna i Jan Nieruchomość nie stanowi przedmiotu współwłasności łącznej, czego dowodem jest przedstawiony przez pana Jana akt notarialny potwierdzający istnienie rozdzielności majątkowej pomiędzy małżonkami. Małżonkowie Anna i Jan są zatem współwłaścicielami przedmiotowej nieruchomości na zasadach współwłasności w częściach ułamkowych. Każdemu z nich przysługuje udział w wysokości 1/2. Pan Jan wystąpił z żądaniem zniesienia współwłasności na drodze umownej poprzez sporządzenie aktu notarialnego, jednak współwłaścicie l ka, pani Anna, nie wyraziła na to zgody. W tej sytuacji pan Jan złożył wniosek do sądu o zniesienie współwłasności w częściach u łam kowyc h , w którym zaproponował sposób dokonania podziału zgodny z przysługującymi współwłaścicielom udziałami. Sąd zwrócił się z prośbą do biegłego (uprawnia-

nego geodety) w celu przedstawienia propozycji podziału nieruchomości. B iegły w trakcie oglę­ dzin stwierdził, że obecnie w przedmiotowym domu jednorodzinnym z naj dują się dwa samodzielne lokale: mieszkalny i użytkowy. Zgodnie z jego opinią, konstrukcja budynku oraz jego usytuowanie na działce pozwalają na dokonanie podziału budynku w stosunku 4/9 do 5/9 oraz dziatki odpowiednio w stosunku 1/3 do 2/3. W związku z tym, że taki projekt podziału stoi w zgodzie z planem zagospodarowania przestrzennego, sąd zlecił wykonanie podziału oraz zwrócił s ię z prośbą o okreś len ie wartości nowo pows tałych nieruchomości do biegłego rzeczoznawcy. Po sporządzen iu operatu szacunkowego sąd przyznał lokal mieszkalny stanowi ący 4/9 budynku i 1/3 dotychczasowej dział ki pani Annie. Pan Jan otrzymał lokal użytkowy i przypadającą na niego część gruntu, jednocześ nie został zmuszony do dokonania dopłaty w kwocie 76 OOO zł w celu wyrównania udziałów.

lL

funkcjonowania stanowi przekonanie, że udziały współwłaścicieli są równe (art. 197 k.c.) oraz że każdy ze współwłaśc icie l i może rozporządzać swoim udziałem bez zgody pozostałych współ­ właśc iciel i (art 198 k.c.). Do współdziałania w zarządzie rzeczą wspólną zobowiązani są solidarnie wszyscy współwłaści­ ciele (art. 200 k.c.). Decyzje dotyczące czynności zwykłego zarząd u rzeczą podejmowane są za zgodą współwłaścicie l i posiadających wię k­

szościowe udzi ały

(art. 201 i 204 k.c.), podjęcie

natomiast czynności prze kraczającyc h zwykły wymaga zgody wszystkich ws pótwtaścicieli (art. 199 k.c.). zarząd

Rodzaje

sność

pozwala

zdefiniować współwłasność

w częściach ułamkowych @ jako samoistny stosunek prawny prawa rzeczowego niezwiązany ze stosunkiem innego rodzaju, co nadaje mu atrybuty prawa zbywalnego. Głównym celem funkcjonowania współwłas nośc i w częśc iach ułam kowych jest ochrona interesów poszczególnych ws półwłaściciel i. Chociaż co do zasady współwłasność w częś­ ciach ułamkowych ma charakter jednolity, można wyróżnić jej szczególne rodzaje: • współwłas ność przym usową,

@ współwłasność

w częściach ułamkowych

• współwłas ność spadkową,

• •

ws półwłasność współwłas ność

siedlisk, wspólnot gruntowych.

współwłasności według

kodeksu cywilnego Zgodnie z art. 196 § 1 k.c„ współwłasność może przyjąć postać współwłas nośc i w częśc iac h ułamkowych lub tzw. współwłas ności łącznej.

Współwłasność

przymusowa

Współwłasność

przymusowa jest niezbywalna i nierozerwalnie powiązana ze stosunkiem prawnym, w ramach którego powstała. Nie może zostać

NR 1I LIPIEC - SIERPIEŃ 2012 I 4 7

GOSPODARKA NIERUC H OMOŚC IAM I

zniesiona, dopóki trwa ten stosunek. Do ściej

@ Usta wa o włas noś ci lokali

wymienianych

najczę ­

przykładów współwłasności

Współwłasność

znaczonych do użytku właścicieli poszczególnych

ro lnych zlokalizowanych na obszarze danej

lokali, ustanowiona zgodnie z Ustawą o własnośc i

wsi w ramach

lokali @ z dnia 24 czerwca 1994 r. (Dz. U. z 1994 r.

o zagospodarowaniu wspó lnot gruntowych

Nr 85, poz. 388 z póżn. zm.).

z dnia 29 czerwca 1963 r. (Dz. U. z 1963 r.

nadanych

łączn i e właśc i cie lom

okreś lo n ych

gospodarstw

przez

U stawę

Nr 28, poz. 169 z późn. zm.). Zgodnie z ustawą, Współwłasność noś c i

rzeczy

za rządem wspólnoty zajmuje s ię specjalnie

spadkowa

spadkowa dotyczy wspótwłas-

wc ho dzącyc h

w

skład

spadku,

która może zostać zniesiona wyłącznie w ramach działu całego

spadku

może nastąpić bądż

umowy

między

wszystki mi spadkobiercami,

na mocy orzeczenia

sądu,

należy nieruchomość,

na mocy

na

któregokolwiek ze spadkobierców. spadku

do tego celu Zbycie

powołana spółka

udziałów

przymusowa.

we wspólnocie jest

możl iwe,

Współwłaśc iciele

ale podlega ograniczeniom.

nie mogą występować z wnioskiem o zniesienie

spadku.

Dział

bądź

żądan i e

Jeżel i

umowa o

do

dział

tego rodzaju współwłasności. Współwłasność łączna Współwłasność łączna okreś lonym

opiera

s ię

z kolei na

stosunku osobistym, pełniąc niejako

powinna być zawarta w formie aktu notarialnego.

fu nkcję służebną względem tego

Podstawowym celem postępowania działowego

z ustaniem takiego stosunku osobistego współ­

jest doprowadzenie do tego, aby

pom iędzy

własność

stosunku. Wraz

traci charakter współwłasności łącznej

współspadkobiercam i przestała istnieć wspólność

na rzecz współwłasnośc i w

wyn i kająca

wych. Podstawowym zadaniem

z dziedziczenia

Podstawę prawną

powstania współwłas ności spadkowej i działu

nośc i łącznej

jest ochrona

z

-gospodarczej. Do przykładów tego

Wspó ł własność

częściach ułamko ­

s ię

s ied lis k charakteryzuj e

rodzaju współwłasności

•

częśc i ej

jest

można

• współwłasność wyn ikającą ze współwłasności

z siedlisk przez współwłaścicieli jest podzielne, zniesienie

spotykanych

zal iczyć :

siedlisk

majątkowej między małżonkami,

moż l iwość

wspólnego

fu nkcji społeczno ­

najczęśc iej

dwiema podstawowymi cechami: korzystanie a

współwłas ­

majątku

uwzg lęd nieniem pełnio nej

spadku stanowi k.c. (Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93 z późn. zm.). Współwłasność

współwłas noś ć majątkowa

wspólnot gruntowych obejmuje

wspó l ną własność obszarów pastwisk i lasów

Współwłasność

@>

wspólnot gruntowych

przymusowej należy współwłasność w częściach ułamkowych gruntu oraz części budynku nieprze-

Dz. U. 194, Nr 85,

poz. 388

Współwłasność

współwłasnośc i

współwłasność

wspólników spółki cywilnej.

naj-

wyłączona. Podstawę prawn ą

Współwłas no ść

oparta na

współwłasności

funkcjonowania tego rodzaju współwłasności

majątkowej ® m iędzy małżonkami wynika ze

stanowią

stosunku osobistego

dwa dekrety: o ustroju rolnym i osad-

nictwie na obszarze Ziem Odzyskanych i byłego

małżeństwa

Wolnego Miasta Gdańska z d nia 6 wrześn ia

małżeńskiego

1946 r. (Dz. U. z 1946 r. Nr 49, poz. 279) oraz

Wyjątek

o ochronie i regu lowaniu włas ności osadniczych

dach

gospodarstw

chłops k i c h

na obszarze Ziem

wyrażo n ego

w postaci

Powstaje z chwilą zawarcia związku i wygasa z chwilą jego rozwiązania.

stanowi małżeństwo zawarte na zasa-

rozdzielności majątkowej .

zadaniem

współwłasnośc i

Podstawowym

tego rodzaju jest

Odzyskanych z dnia 26 wrześn ia 1951 r. (Dz. U.

zapewnienie rodzinie odpowiednich warunków do

z 1951 r. Nr 46, poz. 340).

jej sprawnego funkcjonowania.

Ten rodzaj

współwłasności,

marg ina l izację

zostanie

jego

pominięty

ze

wzgl ęd u

występowan i a

na

obecnie,

w dalszych rozważaniac h.

48 I NOWA GEODEZJA WPRAKTYCE

Podstawę prawną

jej funkcjonowania zapewnia ustawa z dnia 25 lutego 1964 r. - Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz. U. z 1964 r. Nr 9, poz. 59 z póżn . zm.).

GOSPODARKA N I ERUC H OMOŚCIAMI

TAB. 1. T ZESTAWIENIE ZBIO RCZE PODSTAWOWYCH RO DZAJ ÓW WS PÓŁWŁASNOŚC I WRAZ Z PO DSTAWAMI PRAWNYM I Źród ło: opracowanie własn e na podstawie: Kodeksu c ywilnego, Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, Ustawy o własności lokali,

Współwłas noś ć

2.

w częśc i ach ułam kowyc h gruntu oraz budynku nieprzeznaczonych do użytku właścic i e l i poszc zególnych lokali

Art. 3 pkt 1 - powstanie ws półwłas nośc i i zakaz jej znoszenia

Współwłas ność

Kodeks cywilny:

spadkowa

Art. 3 pkt 2 -

s kład nieru c ho moś ci

Art. 3 pkt 3 -

u dzi ały

Art. 5 -

w

wspólnej

n i e ruc ho mości

wspólnej

d opu szczal ność podz iału n ieru c homośc i

gruntowej zbudowanej

Art. 922 - powstanie ws półwłas nośc i spadkowej Art. 960 -

powołan i e

spadkobierców

Art. 965 - rezygnacja spadkobiercy Art. 1012 -

p rzyjęcie

lub odrzucenie spadku

Art. 1025 - stwierdzenie nabycia spadku Art. 1035 -

wspó l no ść majątku

Art. 1037 -

dzi ał

spadkowego

spad ku

Art. 1059 - dziedziczenie gospodarstw rolnych Art. 1066 - nabycie gospodarstwa w spadku Art. 1070 -

3.

Współwłas ność

ws pólnot

gruntowych

podział

gospodarstwa rolnego

Ustawa o zagospodarowaniu wspólnot gruntowych: Art. 1 - powstawanie ws pólnot Art. 5 - zakaz dzielenia wspólnoty

4.

międ zy

upraw nionych

Art. 7 -

wyj ątki

Art. 8 -

o kreśl e n ie n i e rucho moś ci tworzących wspólnotę

od art. 5

Art. 9 - ustalenie

udz iałów

Art. 14 - sposób

zarządu

Art. 2 7 -

zbywalność ud zi ałów

Art. 29 -

podzi ał u dz iałów

opiekuńczy:

Wspó lność majątkowa

Kodeks rodzinny i

m i ędzy m ałżo n kami

Art. 31 - powstanie wspólności ustawowej Art. 33 - wykluczen ia rzeczy ze

wspólnośc i maj ątkowej małżon ków

Art. 35 - zakaz znoszenia wspó l ności w trakcie trwania Art. 43 - usta lenie

u działu małżon ków

w

majątku

małże ń stwa

wspólnym

Art. 47 - rozszerzenie lub ograniczenie ws pólności

majątkowej,

rozdz ie l ność majątkowa

Art. 51.1 - sposób 5.

Ws półwłas ność

spółki cywilnej

ws pólników

za rządu maj ątkiem włas nym małżo nka

Kodeks cywilny: Art. 860 - wniesienie wkładów, powstanie współwłas ności Art. 863 § 2 - zakaz zniesienia ws półwłasnoś c i w trakcie trwania spółki Art. 869 - wypowiedzenie Art. 871 - zwrot u dz i ału Art. 8 74 -

udziału

w

spółce

wys tęp ującemu

wspólnikowi

rozwiązan i e s półki

Art. 875 § 1 - p rzekształce n ie współwłas nośc i w częściac h u łamkowych

łącznej

we współwłas ność

GOSPODARKA NIERUCHOMOŚCIAMI

Współwłasność

wspólników spółki cywilnej może za i stnieć tylko i wyłączn i e pom i ędzy wspólnikami. Powstaje w chwili powołania spółki cywilnej do życia i wygasa wraz z jej rozwiązaniem. Podstawowym celem tego rodzaju wspótwtasności jest zapewnienie odpowiednich warunków do os ią­ gnięcia celu, dla którego spółka została powołana. Zarówno podstawą działalności spółki cywilnej, jak i powiązanej z jej funkcjonowaniem współwłasności @ jest ustawa Kodeks cywilny @ z dnia 23 kwietnia Dz. u. z 1964 r., Nr 16, 1964 r. (Dz.U. z 1964r.Nr 16, poz. 93 z późn. zm.). poz. 93 Szczegółowo podstawy prawne znajdujące zastosowanie przy powstawaniu, funkcjonowaniu oraz znoszeniu poszczególnych rodzajów współwłasności przedstawiono w tabeli 1.

@ warunki doko nania podziału

Procedura zniesienia współwłasności Zniesienie współwłasności polega na zniesieniu stosunku prawnego łączącego współwłaścicieli i może przyjąć różne formy, np. podziału majątku w przypadku majątku wspólnego małżon ków lub dzi ału spadku w przypadku znoszenia współwłasności spadkowej. Zgodnie z k.c., prawo wystąpienia z żądan iem zniesienia współwłas nośc i otrzymuje każdy ze współwłaścic ieli. Prawo tego rodzaju nie ulega przedawnieniu, a jego egzekucja może odbyć się w dwóch trybach: umownym i sądowym. Bez wzg l ędu na obrany tryb współwłasność może zos tać zniesiona na trzy sposoby: • przez podział fizyczny rzeczy wspólnej, • przez przyznanie rzeczy jednemu współwła­ ścicielowi lub tylko niektórym współwłaścicielom, • przez sprzedaż rzeczy wspólnej. W pierwszym przypadku przy nierównym podziale rzeczy może wystąpić konieczność wyrównania wie l kości udziałów za pomocą dopłat W drugim przypadku podobne wyrównanie może nastąpić za pomocą spłaty. W trzecim wariancie zniesienie współwłas ności następuje za pomocą podziału sumy pienięż nej. Rozpatrując możliwość zniesienia współwłas ­ noś ci w odniesieniu do nieruchomośc i należy zastanowić się nad prawnymi i fizycznymi możli ­ wościam i przeprowadzenia procedury podziałowej. Dokonanie podziału jakiejkolwiek n ieruchomości,

50 I NOWA GEODEZJA WPRAKTYCE

a w szczegól n ości n i eru chomoś c i gruntowej zabudowanej, w pierwszej kolej ności powinno poprzedzić stwierdzenie, czy zleceniodawca posiada samodzielne prawo do dysponowania ni e ruchomoś cią w stopniu umożl iwiającym jej podział. Sprawdzenia takiego najlepiej dokonać poprzez analizę wpisów w księdze wieczystej nieruchomości lub akcie notarialnym. Na podstawie powyższych dokumentów, popartych dodatkowo analizą np. wyroku sądowego czy testamentu, na l eży stw i erdz ić rów n ież występowan i e lub brak występowania współwłasnośc i oraz określić jej rodzaj. Po jednoznacznym stwierdzeniu, że ws półwłas ność istnieje, a jej rodzaj pozwala na jej zniesienie, należy ustal ić tryb jej znoszenia. Kolejnym krokiem jest wybór sposobu jej zniesienia. W przypadku wyboru trybu podstawowego zniesienia współwłasności po l egającego na podziale fizycznym rzeczy należy stwierdzić, czy jej podział jest zgodny z prawem. W przypadku nieruchomości zachodzi konieczność sprawdzenia, czy podział nieruchomości możl iwy jest pod kątem technicznym (np. podział budynku) i prawnym (np. czy zgodny jest z planem zagospodarowania przestrzennego lub decyzją o warunkach zabudowy). Jeżel i podział jest zgodny z przepisami, to na podstawie zapisów k.c. można dokonać podziału nieruchomości pod warunkiem @, że podział ten: • jest zgodny ze s połeczno- gospod arczym przeznaczeniem nieruchomości, • nie powoduje istotnej zmiany rzeczy, • nie powoduje z naczącej utraty wartości n ieruc homości. N iezależn i e od ustaleń miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego po dział n ieruc homości może nastąpić w celu: • zniesienia wspó łwłasnośc i nieruchomośc i zabudowanej co najmniej dwoma budynkami wzniesionymi na podstawie wydanych zezwoleń na b udowę, • wydzielenia działki budowlanej, jeżeli nieruchomość zabudowana została budynkiem przez samoistnego posiadacza w dobrej wierze. Kompleksową p rocedu rę zniesienia współ­ własności w zależności od jej rodzaju przedstawiono na rysunku 1. •

GOSPODARKA NIERUCHOMOŚCIAMI

dr

inż .

SEBASTIAN BANASZEK - Katedra Zasobów

N i e ruchomośc i , Wydział

Geodezji

i Gospodarki Przestrzennej, Uniwersytet Warm ińsko-Mazurski w Olsztynie

PROCEDURA ZNOSZENIA WSPÓŁWŁASNOŚCI

BIBLIOGRAFIA (Dz. U. z 1964 r. Nr 9, poz. 59 z późn . zm.).

W ZALEŻNOŚCI OD

1. Dekret z dnia 6 IX 1946 r. o ustroju rolnym i osadnictwie na obszarze Ziem Odzyskanych i b . Wolnego

5. Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r.

Miasta Gdańska

- Kodeks cywilny

(Dz. U. z 1946 r. Nr 49, poz. 279).

(Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93 z późn . zm.).

2. Dekret z dnia 26 IX 1951 r. o ochronie i regulowaniu

6. Ustawa z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (Dz. U. z 1997 r. Nr 115,

włas ne na podstawie:

obszarze Ziem Odzyskanych

poz. 741 z późn. zm.)

Kodeksu rodzinnego

(Dz. U. z 1951 r. Nr 46, poz. 340).

7. Ustawa z dnia 24 czerwca 1994 r. o własności lokali

3. Ignatowicz J„ Stefaniuk K. Prawo rzeczowe. Wyd. 4. Wydaw nictwo LexisNexis, Warszawa 2012. 4. Ustawa z dnia 25 lutego 1964 r. - Kodeks rodzinny

(Dz. U. z 1994 r. Nr 85, poz. 388 z późn . zm.). rowaniu wspólnot gruntowych (Dz. U. z 1963 r. Nr 28,

i opiekuńczy

poz. 169 z późn . zm.)

własności

osadniczych gospodarstw chlopskich na

8. Ustawa z dnia 29 czerwca 1963 r. o zagospoda-

JEJ RODZAJU Źródło: opracowanie Kodeksu cywilnego, i op iekuńczeg o, Ustawy o włas n ośc i lokali, Ustawy o zagospodarowaniu wspólnot gruntowych

NR 1I LIPIEC - SIERPIEŃ 2012 I 51

© przebieg granic zasięgu prawa własności

przebiegu granic zas ięgu prawa własności ©, stąd też

prace geodezyjne

związane

czeniem granic prowadzone W

za l eżności

procedury, np. nieru chomości. położenia

są

z wyzna-

coraz częściej.

od potrzeb realizow ane podział u

są

czy rozgraniczenia

Specjalnym trybem określen ia

punktów granicznych jest ustalenie linii

stanowi wspomniane prawo wodne. Rozporządzenie

w

związku

nie

w tej sprawie nie

zostało

wydane,

z czym w obecnym stanie prawnym

obowiązuj e żaden

akt wykonawczy, który

regu l owałby szczegółowo

to

postępowan i e

oraz ustalał wzory dokumentacji. Warto jednak m ieć

na uwadze wydane przez Wojewódzkiego

brzegu. Postępowanie to nabiera coraz większego

Inspektora Nadzoru Geodezyjnego i Kartograficz-

znaczenia, podobnie jak sama linia brzegu.

nego wskazówki i nstru ktażowe -

sporządzenie

geodezyjnej dokumentacji projektowej linii brzegu

@ Dz.u. z 2001 r. Nr 115, poz. 1229

Podstawa prawna - prawo wodne Linia brzegowa jest l in i ą gran i czną m i ędzy gruntami pokrytymi przez wody powierzchniowe oraz gruntami do nich przyległym i. Według obowiązującej ustawy Prawo wodne @, l inią brzegu dla cieków naturalnych, jezior oraz innych

52 I NOWA GEODEZJA WPRAKTYCE

morskich wód wewnętrznych oraz ś ródlądowych wód powierzchniowych. W

związku

z

powyższym , real izuj ąc

prace

związane z ustaleniem linii brzegu, należy korzystać bezpośrednio z treści ustawy Prawo wodne.

Zapisy ustawy precyzują kolejność rozpatrywania

GOSPODARKA NIERUCHOMOŚCIAMI

poszczególnych przestanek św i adczących o przebiegu linii brzegu: 1) Jeże l i krawędź brzegu jest wyraźna, linia brzegu biegnie tą krawędzią. 2) Jeżeli krawędź brzegu nie jest wyraźna, linia brzegu biegnie granicą stałego porostu traw. 3) Jeżeli granica stałego porostu traw leży powyżej stanu wody ustalanego przez państwową służbę hydrologiczno- meteoro log iczną z okresu co najmniej ostatnich 1O lat, linia brzegu biegnie l i nią przecięcia się zwierciadła wody przy tym stanie z gruntem przyległym.

4)

Jeże li

brzegi wód są uregulowane, linia brzegu biegnie l in ią łączącą zewnętrzne krawędzie budowli regulacyjnych, a przy plantacjach wikliny na gruntach uzyskanych w wyniku regulacji - jest granicą plantacji od strony lądu .

Linię brzegu ustala ® w drodze decyzji odpowiedni organ administracji publicznej, przy czym właśc iwość organu uzależniona jest od rodzaju wód, jakich dotyczyć będzie przedmiotowa decyzja. Zestawienie typu wód z organem, który jest kompetentny do wydania odpowiedniej decyzji rozgran iczającej przedstawiono w tabeli 1.

@ ustalenie linii brzegu

ab. 1. PETENCJE

morskie wody wewnętrzne

właśc iwy

terenowy organ administracji

morskiej

INISTRACJI

wody graniczne oraz śródlądowe drogi wodne

mars załek

pozos tałe

starosta powiatu

wody stanowiące cieki naturalne, jeziora oraz inne naturalne zbiorniki wodne

Linia brzegu granicą nieruchomości Podstawę ustalenia linii brzegu stanowi dostarczony przez wnioskodawcę projekt rozgraniczenia gruntów pokrytych wodami od gruntów przyległych i jest on jednym z podstawowych dokumentów przygotowywanych podczas geodezyjnego ustalenia linii brzegu. Wspomniany projekt rozgraniczenia gruntów składa się z dwóch części : mapy oraz części opisowej. Część opisowa projektu rozgraniczenia gruntów zawiera: • oznaczenie wnioskodawcy ze wskazaniem jego siedziby i adresu, • p rzyjęty sposób ustalenia projektowanej linii brzegu, • ustalenie stanu prawnego n ieruchomośc i objętych projektem z oznaczeniem właściciel i wraz ze wskazaniem ich siedziby i adresu, • stan stosunków wodnych na gruntach przylegaj ących do projektowanej linii brzegu.

województwa

LICZNEJ

YZJI O USTAIU LINII

Mapa do projektowania przebiegu linii brzegu @ @ jest specjalistyczną mapą tematyczną. Stanowi mapa do projektowania wynik inwentaryzacji powykonawczej budowli przebiegu linii brzegu regulacyjnych lub jest zaktual i zowaną kopią mapy zasadniczej. Na jej treść składają się obiekty obligatoryjne (zgodnie z obowiązującymi przepisami) oraz faku ltatywne (n iezbędne do projektowania linii brzegu, a wcześniej nieuwzg lęd­ nione). Opracowanie wykonywane jest w skali, w jakiej sporządzony jest projekt regulacji wód śródlądowych, bądź w skali 1 : 5000 lub 1 : 2000. Taka mapa staje się projektem rozgraniczenia gruntów pokrytych wodami powierzchniowymi po naniesieniu na nią: • punktów stałyc h osnowy poziomej nawiąza­ nych do sieci państwowej , • granicy stałego porostu traw, • krawędzi brzegów, przymulisk, odsypisk i wysp, • proponowanej linii brzegu.

NR 1I LIPIEC - SIERPIEŃ 2012 I 53

GOSPODARKA NIER U C H OMOŚC IAM I

1 . Przygotowanie materiałów do sporządzenia projektu rozgraniczenia gruntów pokrytych wodami od gruntów przyległych inwentaryzacja lub aktualizacja mapy zasadniczej

ustalenie granic

część

n i eruchomości

geodezyjna

objętych

projektem

okreś l e nie

zakresu informacji n iezbędnych do inwentaryzacji lub aktualizacj i mapy zasadniczej

2.

Sporządzenie

część

hydrologiczna

projektu rozgraniczenia gruntów pokrytych wodami od gruntów geodezyjne opracowanie przebiegu linii brzegu

przyległych

sporządzen i e

część

części

mapowej projektu

geodezyjna

sporządzen i e

część

części

projekt przebiegu linii brzegu

opisowej projektu

3. Wydanie decyzji administracyjnej

ustalającej linię

hydrologiczna część

brzegu

administracyjna

4. Aktualizacja ewidencji gruntów i budynków 5.

Sporządzenie

dokumentacji

niezbędnej

do uregulowania stanu prawnego gruntu

możliwość

ETAPY PROCESU USTALENIA LINII

niejszych elementów przedmiotowej mapy są

BRZEGU

granice nieruchomości gruntowych wchodzących w zakres opracowania.

Źródlo: opracowanie za [Kowalski, Kucharzyk, 2009]

własne

Przyszła

linia brzegu

starającej się

znalazła się

ona na mapie i

była

zawarcia w drodze

Poza

o ustalenie linii brzegu skierowany

częścią grafi czną

projektu geodeta

uprawniony ma obowiązek sporządzenia stosow-

zgodna

nego operatu, który zgodnie z przepisami prawa

z l i n ią brzegu, która zostanie na nią wrysowana.

geodezyjnego i kartograficznego przekazuje

osiągnięc i a zgodności

W celu

w tym zakresie

najczęściej realizowaną procedurą są podziały nieruchomości

lub rozgraniczenia.

Brak którejkolwiek z będzie podstawą

mentacji oraz

powyższych

do stwierdzenia wad w doku-

może un iemoż l iwić wszczęcie

postępowan ia,

do właściwego ośrodka dokonującego kontroli. Przyjęty do państwowego

zasobu geodezyjnego

i kartograficznego oraz opatrzony odpowiednimi informacji

w wyniku któ rego ma

klauzulami projekt rozgraniczenia gruntów pokrytych wodami jest podstawą do wydania decyzji administracyjnej.

zostać

podstawie projektu rozgraniczenia gruntów o nie-

Zakres czynności w procesie ustalania linii brzegu

pełnej treści wydano by decyzję administracyjną,

W pos tę powaniu projektowym @ , choc iaż

ustalona linia brzegu. Jeżeli mimo wszystko na

projektowe

następuje równ ież

do właśc iwego organu.

aby

postępowa nie

Zwolnienie takie

zostanie wprowadzona do ewidencji gruntów Praktycznym rozwiązaniem jest ustalenie granicy

obowi ązku

decyzji administracyjnej, na wniosek strony

i budynków jako nowa granica cieku wodnego. w terenie już na etapie jej projektowania - tak,

@

zwolnienia z

w projekcie niektórych wymaganych informacji.

byłaby

ona niezwykle łatwa do

W praktyce

podważenia.

pozornie

może zai stnieć

sytuacja, w któ-

geodezji i hydrologii. Współpraca ekspertów w obu

n i ezależnych

od wykonawcy,

rej, z przyczyn nie ma

moż l iwości

pozyskania wszystkich

n i ezależne, przep latają się

dziedzinach

u możl iwia

elementy

stworzenie kompletnej

dokumentacji, na podstawie której, bez żadnych

wymaganych informacji o elementach projektu

wątpliwości, może zostać

rozgraniczenia. W takich przypadkach prawo

Typowe etapy procesu ustalania linii brzegu

wodne daje organom administracji publicznej

przedstawiono w tabeli 2.

54 I NOWA GEODEZJA WPRAKTYCE

wydana decyzja.

GOSPODARKA NIERUCH OMOŚCIAMI

1. Zleca rozgraniczenie gruntów pokrytych wodami od gruntów

4. Przyjmuje zg łoszenie 5. Odpowiada na zg łoszeni e

2. Przyjmuje zlecenie 3. Składa zgłoszenie

przyległych

6. Odbiera materi ały 7 . Przygotowuje dokumentację geodezyjną do sporządzenia projektu linii brzegu 8. Opracowuje projekt rozgraniczenia gruntów pokrytych wodami od gruntów przyleg tych 9. Oddaje operat do kontroli

14. Składa wniosek o ustalenie linii brzegu

1 O. Kontroluje operat 11. Klauzuluje operat 12. Przekazuje zaklauzulowane materiały wykonawcy

1 3. Przekazuje dokumenty zam awiającemu

15. Przyjmuje wniosek 16. Wydaje decyzję ustalającą lini ę brzegu

os ępowan1e zwi ązane z ozg aniczen1em gruntów pod wodami jest procedu rą administracyjną, która odbywa się na wniosek uprawnionego podmiotu mającego interes prawny lub faktyczny, którym może być [Kowalski, 2011]: • właścic ie l wody, • właściciel gruntu pokrytego wodą, • właśc i c i el , u żytkown ik wieczysty lub użyt­ kownik, a nawet posiadacz samoistny gruntu objętego ustaleniem linii brzegu przyległego do gruntu pokrytego wodą, • podmiot, na którego zostało wydane pozwolenie wodno-prawne. Nie ma moż liwości wszczęc i a postępowan ia w sprawie ustalenia linii brzegu z urzęd u . Nazwa projektu, na podstawie którego wydaje s i ę decyzję o ustaleniu linii brzegu, może być myl ąca dla odbiorcy. Pomimo podobieńs tw proces ten nie skutkuje konsekwencjami równoważnymi z rozgraniczeniem nieruchomośc i i nie może być z nim utożsamiany. Procedura ustalania linii brzegowej Ze wzg lęd u na wspomniany już brak przepisów wyko nawczych do ustawy Prawo wod ne, na podstawie których można by w sposób jednoznaczny ustalić li n ię brzegową, nigdy nie została okreś lona dokładnie kolejność prac realizowanych w omawianej procedurze. W związku z powyższym nie sporządzono również żadnych szczegółowych wzorów dokumentacji geodezyjnej załączanej do operatu pomiarowego, w efekcie którego powstaje

SCHEMAT również

nie został nigdzie usystematyzowany. W tabeli 3. przedstawiono rekomendowany schemat przeprowadzenia całej procedury geodezyjno-prawnej w celu ustalenia linii brzegowej. Zgodnie z przedstawionym schematem, osoba mająca w tym interes prawny zleca wykonanie rozgraniczenia gruntów pokrytych wodami od gruntów przyległych geodecie uprawnionemu. Wykonawca, który przyjął zlecenie s kłada zgło­ szenie ustalenia linii brzegu w odpowiednim miejscowo Powiatowym Ośrodku Dokumentacji Geodezyjnej i Kartograficznej. Oś rodek przyjmuje zgłoszenie, odpowiada na nie i wydaje materiały niezbędne do wykonania zgłoszonej pracy. W celu przygotowania dokumentacji geodezyjnej do sporządzenia projektu linii brzegu geodeta analizuje otrzymane materiały. Po zapoznaniu się ze stanem prawnym przedmiotowych nieruchomości oraz z wyn i kającym z posiadanych dokumentów obrazem stanu faktycznego przeprowadza wywiad terenowy oraz pomiar szczegółów terenowych. W efekcie powyższych prac dokonywana jest aktualizacja mapy zasadniczej oraz ustalenie granic ewidencyjnych. Podczas przygotowywania dokumentacji geodezyjnej do ustalenia linii brzegu pomiarowi sytuacyjno-wysokościowemu pod legają elementy zestawione w tabeli 4. Tak wykonane prace są podstawą do geodezyjnego opracowania projektu rozgraniczenia gruntów pokrytych wodami od gruntów przyległych. W tym

PROCEDURY USTALANIA LINII BRZEGOWEJ

@ Powiatowy Ośrodek Dokumentacji Geodezyjnej i Kartog raficznej

® Organ adm inistracji p ub licznej

Źródło: opracowanie włas ne

NR 1I LIPIEC - SIERPIEŃ 2012 I 55

GOSPODARKA NIERUC H OMOŚC IAM I

bezpoś redn i o dostęp ne krawędzie n i ed ostępne

budowli regu lacyjnych

(zakryte) krawędzie budowli regulacyjnych

li

0,30

punkty załama n ia budowli i u rządzeń ziemnych : wały, skarpy itp.

li

0,30

granica stałego porostu traw

Ili

0,50

krawędz ie

Ili

0,50

brzegów, przymulisk, odsypisk i wysp

ELEMENTY MIERZONE PODCZAS PRZYGOTOWANIA DOKUMENTACJI GEODEZYJNEJ DO USTALENIA LINII BRZEGU Źródło: [Kowalski ,

201 0]

o ustaleniu linii brzegowej przysłu g uje odwołanie do Dyrektora Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej (RZGW). Tak, w ogólnym zarysie, można przedstawić problematykę ustalania przebiegu linii brzegowej, a także schemat postę powania w przypadku ustalania granicy pomiędzy gruntami pokrytymi przez wody powierzchniowe oraz gruntami do nich przyległymi. Pamiętajmy jednak, że brak przepisów wykonawczych w tym zakresie oraz specyfika indywidualnej sytuacji w terenie wymaga właściwej oceny - zarówno ze strony stosownego organu administracji publicznej, jak i wykonawcy

projektu rozgraniczenia (mapy) oraz dokumentacji technicznej (w tym wykazu zmian gruntowych) będącej podstawą wprowadzenia rozgraniczenia gruntów do Państwowego Zasobu Geodezyjnego i Kartograficznego. Skompletowany operat wykonawca przekazuje do Ośrod ka Dokumentacji Geodezyjnej i Kartograficznej. Tam podlega on sprawdzeniu, a po pozytywnym wyniku kontroli opatrywany jest klauzu lą oraz przyjmowany do Zasobu. Gotowa mapa z rozgraniczenia gruntów pokrytych wodami od gruntów przyległych może zostać załączona przez stronę do wniosku o ustalenie linii brzegu. Na tej podstawie odpowiedni I

I

-

„

I

-

-

I

-- „

.

-

-

-

-

-

I

-

' -

I

-

-

-

-

-

•

-

-

i ws półautorka wielu publikacji naukowych z zakresu gospodarki n ieruchomościam i, katastru oraz wykonawstwa geodezyjnego. mgr inż. JUSTYNA JASIOŁEK - u koń czyła studia doktoranckie na Wydziale Geodezji Górniczej i I nżynierii Środowiska Akademii Górniczo-Hutniczej im. St. Staszica w Krakowie. Autorka i współau torka publikacji naukowych z zakresu gospodarki nierucho mościam i oraz katastru. BIBLIOGRAFIA 1. Bieda A. Weryfikacja granic administracyjnych

9.

prowadzonych wzdłuż rzek w aspekcie aktualizacji katastru.

geodezyjnych.

Rozprawa doktorska. Kraków 2011 (praca niepublikowana). 2.

Durzyńs ka

M. Rozgraniczenie i podział nieruchomości.

Wydawnictwo prawnicze Lexisnexis, Warszawa 2009. 3. Kodeks

postępowania administracyjnego.

Rozporządzenie w

sprawie zgłaszania prac

10. Wolny B. Sporządzanie geodezyjnej dokumentacji projektowej linii b rzegu morskich wód wewnętrznych oraz śródlądowych wód powierzchniowych. Przegląd Geodezyjny nr 4/ 2008.

4. Kowalczyk M„ Malina R. Geodezja katastralna.

11. Ustawa z dnia 17 maja 1989 roku - Prawo

Wydawnictwo Gall, Katowice 2009. 5. Kowalski K. Gospodarka nieruchomościami

geodezyjne i kartograficzne (Dz. U. z 1989 r. Nr 30, poz. 163, z póżn . zm.).

pokrytymi powierzchniowymi wodami płynącymi. http://

12. Ustawa z dnia 18 lipca 2001 roku - Prawo wodne

gruntiwoda.pł, Wrocław

(Dz. U. z 2001 r. Nr 115, poz. 1229 z póżn . zm.).

2010.

6. Kowalski K. Linia brzegu w

postępowaniach

administracyjnyc h - wnioski z orzecznictwa. http:// gruntiwoda.pl,

Wrocław

2011.

Ustaw a o gospodarce nieruchomościami. 13. Wytyczne Techniczne. Instrukcja techniczna G-5:

7. Kowalski K. Zwalnianie z obowiązku zawarcia

Ewidencja Gruntów i Budynków. GUGiK, Warszawa 2003. 14. Wskazówki instruktażowe: sporządzanie

w projekcie linii b rzegu wymaganych prawem informacji. http://gruntiwoda.pl, Wrocław 2011.

geodezyjnej dokumentacji projektowej linii brzegu morskich wód wewnętrznych oraz śródlądowych

8. Kowalski K, Kucharzyk S. Geodezyjny aspekt ustalania linii brzegu. Gospodarka wodna nr 9/2009.

w ód powierzchniowych. Zachodniopomorski Urząd Wojewódzki w Szczecinie, Szczecin 2007.

56 I NOWA GEODEZJA WPRAKTYCE

SP RZĘT I TECHNOLOG IE - - - - - - -

Hejbudzka,

N

aziemne skanery laserowe (terrestrial laser scanners) po raz pierwszy pojawiły s ię na rynku geodezyjnym w połowie lat 90. ubiegłego wieku. Nowe rozwiązania technologiczne zastosowane w tych instrumentach umożliwiają szybkie i przestrzenne rejestrowanie milionów punktów, zwanych chmurą punktów (point c/oud). Współrzęd ne X, Y, Z o kreś lone są na podstawie pomierzonej od ległości oraz zmiany kąta obrotu wewnętrznych zwierciadeł. Tak pozyskane dane

a ich uwzględnienie przyczyni s ię do podniesienia efektywności prac ze skanerem. Należą do nich: • użyty sprzęt, • wie l kość i dostępność obiektu pomiarowego, • li czba i rozmieszczenie stanowisk pomiarowych, • dobór metody łącze n ia chmur punktów poszczególnych stanowisk pomiarowych w jeden

Andrzej Du malski

układ współrzędnych,

stanowią dokładną trójwymiarową dokumentację

• pomiar parametrów atmosferycznych (temperatura i ciśn ienie), • dobór rozdzie lczości pomiaru.

obiektów, która jest przydatnym mate riałem do wykorzystania przez specjalistów rożnych b ranż . Sukcesywne zwiększanie parametrów skanerów przez producentów przyczynia się do ich szerszego zastosowania - nie tylko w geodezji, ale także w architekturze, archeologii, pracy policji itp. Na leży zwróc ić uwagę na kilka aspektów, których znajomość ma wpływ na jakość pomiaru,

Obecnie na rynku dostępna jest ju ż szeroka gama różnego rodzaju skanerów dostarczanych przez wielu producentów. Ze wzg lędu na sposób pomiaru najpopularniejsze są dwa rodzaje skanerów CD: fazowe i impulsowe (współrzędne X, Y, Z okreś la się w na podstawie pomierzonej

Sprzęt

CD rodzaje skanerów

NR 1I LIPIEC - SIERPIEŃ 2012 I 57

GOSPODARKA NIER U C H OMOŚC IAM I

tarcz HDS, baterie do skanera oraz, w niektórych przypadkach, komputer przenośny. W większości modeli obstuga skanerów odbywa s ię z poziomu przenośnego komputera podtączonego do skanera, który steruje pracą urządzenia. Najnowsze modele skanerów nie wymagają zewnętrznych u rządzeń sterującyc h, a podstawowe funkcje są realizowane poprzez panel dotykowy wbudowany w przyrząd. Kilkucalowy wyświetlacz pozwala też na ws tępną weryfikacj ę pomiaru. Jednak z praktycznego punktu widzenia zewnętrzne urządzenie sterujące z dużą matrycą ma przewagę odlegtości za pomocą przesunięcia fazowego lub nad niewielkim ekranem wbudowanym w skaner. CHMURA czasu od wyjścia wiązki laserowej ze skanera do jej Pozwala bowiem j uż w terenie zweryfikować PUNKTÓW powrotu). Wybór rodzaju skanera uwarunkowany poprawność pomiaru. W przypadku kilkudniowych Przykład obiektu jest zas ięgiem pomiaru. Skanery fazowe stosuje pomiarów z wykorzystaniem naziemnego skanera pomierzonego się w pomiarach obiektów potożonych do ok. laserowego istotną sprawą jest sprawdzanie naziemnym 150 m od stanowiska pomiarowego, a impul- danych po każdym dniu pomiaru lub po zakoń­ skanerem sowe w pomiarach na od legtość nawet do kilku czeniu pomiaru catego obiektu. Szczególną uwagę laserowym kilometrów. Wymienione instrumenty różn ią s ię należy poświęcić kwestii kompletności pomiaru. też szybkością pomiaru. Skanery impulsowe @ Procedura ta pozwoli na uni knięcie btędów, które @ potrafią dokonywać pomiarów z prędkością mogtyby spowodować konieczność powtórzenia skanery impulsowe ki l kudzies ięc iu tys i ęcy punktów na sekundę, czasochtonnych pomiarów. Skaner laserowy może natomiast fazowe od kilkuset do prawie miliona. być zasilany z sieci energetycznej lub bateriami. Przy nabywaniu skanera powstaje dylemat czy W terenie gtównie wykorzystywany jest drugi wybrać instrument o matym zasięgu, ale szybkim sposób. Ogranicza to czas pracy urządze n ia czasie pomiaru, czy raczej o wolniejszym czasie do kilku godzin. Również zewnętrzne u rządzenie pomiaru, ale za to u m oż l iwiającym pomiar na sterujące ma ograniczony czas pracy na wtasnym d użych od legtościach. źródle zasilania. Dlatego też przydatnym sprzętem @ Kwestiami godnymi uwagi przy wyborze skanera jest przenośny agregat prądotwórczy @, który ma agregat prądotwórczy są równ i eż: praktycznie nieograniczony czas pracy. • zakres pomiaru w ptas zczyźn i e poziomej Dostępność obiektu i pionowej instrumentu, • potączen ie skanera z aparatem cyfrowym, Przed przystąpieniem do pomiaru istotną informacją jest ocena dostępności obiektu. Wszelkie prze• dobór źródta zasilania, • przystosowanie instrumentu do pracy w róż­ szkody terenowe mogą skutecznie u n iemożl iwić nych warunkach atmosferycznych, pomiar. Na przyktad w przypadku zaston roślinnych zalecane są pomiary przed okresem wegetacji • oprogramowanie, • tatwość uzyskania wsparcia technicznego. rośl i n, a więc wczesną wios ną lub jesienią, gdy Ostateczna decyzja dotycząca wyboru instru- z drzew opadną ostatnie liście. Ponieważ pomiar mentu powinna zostać podjęta w za l eżnoś ci sktada s i ę z k i lkud ziesięc i u tysięcy punktów, od przewidywanych zastosowań skanera pozostate przeszkody w postaci gatęzi nie wptyną znacząco na końcowy efekt pomiaru. Gdyby i zwi ązanych z tym doktadności. W sktad podstawowego wyposażenia pomia- jednak okazato się, że niektóre detale pomiarowe rowego wchodzi: skaner, statyw, przewody, są nadal przyston ięte, nal eżatoby odpowiednio tarcze High Definition Survey (HDS), stojaki do dobrać stanowiska pomiarowe, a w ostateczności

...

58 I NOWA GEODEZJA WPRAKTYCE

SPRZĘT I TECHN OLOGIE - - - - - - -

5 . ....

PODSTAWOWE WYPOSAŻENIE POMIAROWE

Zestaw

sprzętowy

niezbędny

do pomiaru

naziemnym skanerem laserowym

- dokonać stosownych przycinek zieleni. Natomiast w sytuacji, gdy wystąp ią trwałe przys łony, np. budynki, problem ten można rozwiązać poprzez zwiększenie liczby stanowisk wokół badanego obiektu tak, aby uzyskać bezpośredni dostęp do mierzonych fragmentów, wykonując pomiar etapami. W przypadku budowli znajdujących s ię w gęs tej zabudowie miejskiej należy rozważyć wykorzystanie różnego rodzaju podnośn i ków lub tymczasowych platform, które umożliwią stabilne ustawienie skanera na czas wykonania pomiaru, a także zm i n i malizują błędy powstałe w wyniku rejestracji punktów przy ostrych kątach pionowych. Stanowiska pomiarowe W pomiarach naziemnym skanerem laserowym bardzo ważną kwestią jest liczba oraz rozmiesz-

czenie stanowisk pomiarowych. Najlepiej byłoby przyjąć jak naj mn iejszą ich liczbę tak, aby czas pomiaru nie byt zbyt dług i . Z drugiej jednak strony stanowisk pomiarowych powinno być na tyle dużo, żeby u możl iwić zinwentaryzowanie mierzonego obiektu w całości. Nie bez znaczenia jest tu zasięg pomiarowy skanera. Należy ponadto zauważyć, że ze względu na krótki zasięg pomiaru skanerów fazowych liczba stanowisk pomiarowych będzie większa aniże l i przy zastosowaniu skanerów impulsowych, które charakteryzują się większym zas i ęg iem pomiarowym. Duża szczegółowość obiektu wymusza także zwiększen ie stanowisk pomiarowych. Warto równ ież zwrócić uwagę na zagadnienie kąta padania wiązki lasera na mierzony obiekt Ponieważ pomiar wykonywany jest techniką bezlustrową, istotne jest, aby nie byt on zbyt ostry.

1 . Naziemny skaner laserowy na statywie z bateriam i 2 . Laptop

3 . Tarcza niebiesko-b iała

4 . Tarcza kulista 5 . Tarcza czarno -biała

NR 1I LIPIEC - SIERPIEŃ 2012 I 59

SPRZĘT

I TECH NOLOGIE

AGREGAT

Ili>-

PRĄDOTWÓRCZY

Jest bardzo przydatnym sprzętem

podczas

pomiarów w terenie , gdzie skaner nie

może być

zasilany z sieci energetycznej

@ błędy wpasowania

@ tarcze pomiarowe HDS

obserwacji z użyciem tarcz HDS, należy zwróc ić uwagę na geometrię ustawienia tarcz. Odpowiednie ich ustawienie generuje najmniejsze błędy podczas transformacji. Oczywiście nie zawsze warunki terenowe umożl iwią takie ustawienie. Dlatego też dosyć wygodnym rozwiązan iem jest zastosowanie połączenia obserwacji m etodą N iespełn ien ie tego warunku może doprowadzić do zarejestrowania obserwacji z dużymi błędami. chmura do chmury punktów czy też obiekt do Aby uni knąć takich przypadków, należy odsu nąć obiektu. W obu tych przypadkach wyeliminowana zostaje kwestia rozstawiania w terenie tarcz s ię ze stanowiskiem pomiarowym na odpowiednią od ległość. Nie można pominąć także kwestii pola HDS, a co s ię z tym wi ąże - pomiary zos tają widzenia skanera, aczkolwiek ma ona już mniejsze przyspieszone i nie potrzeba dodatkowego sprzętu. znaczenie, ponieważ przy obecnych konstrukcjach Jednak w przypadku wybrania dwóch pozostałych dostępne skanery w większośc i mają pełne pole metod trzeba zwrócić uwagę na odpowiedni dobór widzenia w poziomie i różnią s ię tylko wartością rozdzielczości pomiaru. w pionie. Aby optymalnie dobrać liczbę stanowisk Niektóre fi rmy produ kuj ące skanery oraz pomiarowych, niezbędny jest bardzo szczegółowy oprogramowanie uwzg l ęd n iły również typowo wywiad terenowy, którego efektem będzie szkic geodezyjne konstrukcje, np. ciąg poligonowy, ich rozmieszczenia. po zastosowaniu którego uzyskuje s ię od razu obserwacje ze skanera połączone w jednym Metody łączenia obserwacji układzie współrzędnych. Stosując ciąg poligonowy, Istnieje wiele metod łączenia obserwacji pozyska- należy postawić tarcze HDS na punkcie wstecz nych z naziemnego skanera laserowego z poszcze- oraz w przód, pomierzyć ich wysokość oraz m ieć gólnych stanowisk w jeden u kład współrzędnych. przynajmniej jedne współrzędne punktu i azymut Aby optymalnie połączyć pozyskane chmury W kwestii stosowania metod łączenia obserwacji punktów, potrzeba minimum trzech punktów z poszczególnych stanowisk nie ma konkretnych łącznych, które będą zarejestrowane z kolejnych i wyraźnie sprecyzowanych zasad. Wybór metody dwóch stanowisk skanera. Oczywiście im więcej jest uzależniony od wielu czynników, takich jak: punktów łącznych, tym lepiej. Stosowanych jest dokładnośc i pożądanego wyniku ko ńcowego, kilka metod łączenia pomiarów w zależności od otoczenia wokół obiektu czy też od czasu przeznarodzaju dobranych punktów łącznych. Najczęściej czonego na pomiary terenowe. Wykorzystując tarcze spotykane są: tarcze HDS i charakterystyczne HDS do łączenia, uzyskuje s ię błędy wpasowania punkty z chmury punktów, np. punkty odzwiercie- @ rzędu kilku milimetrów. Takiej dokładności nie dlające narożniki lub też wymodelowane elementy os iągnie się, stosując pozostałe metody: pomierzonych obiektów. Specyfika obiektu często • chmura do chmury punktów, w przypadku wymusza wybór optymalnej metody łączenia której obszar zdefiniowania tego samego punktu obserwacji. Mogą to być np. dwie tarcze i trzeci z dwóch kolejnych stanowisk pomiarowych punkt pozyskany z chmury punktów. Każd a ze wynosi, np. w przypadku oprogramowania Leica wspomnianych metod łącze n ia pomiarów ma Cyclone, 10 cm, swoje zalety i wady. Pierwsza, z użyciem tarcz • obiekt do obiektu, w przypadku której na HDS, wykorzystuje specjalne tarcze pomiarowe @ końcową dokładność połączen ia obserwacji znajdujące s ię w standardowym wyposażeniu wpływa dokładność wpasowan ia modeli skanera laserowego. Kształt sygnałów oraz w chmurę punktów. barwa są automatycznie rozpoznawane przez W niektóryc h przypadkach wokół badanego oprogramowanie, dzięki czemu błąd połączenia obiektu teren może być na tyle trudny, że bardzo jest minimalny. Wykorzystując metodę łączenia ciężko jest rozstawić tarcze HDS tak, aby byty

60 I NOWA GEODEZJA WPRAKTYCE

SPRZĘT I TECHN OLOGIE - - - - - - -

widoczne z dwóch kolejnych stanowisk. Wówczas zastosowanie tarcz HDS bardzo wydłuża prace terenowe, czego nie obserwuje się w przypadku pozostałych metod. Tekstura obiektu Rejestracja odbitej od mierzonej powierzchni wiązki laserowej zależy min. od od ległośc i , warunków atmosferycznych i kąta padania, a także od zdolności odbijających powierzchni (współczynnik albedo). Białe powierzchnie charakteryzują się silnym odbiciem, natomiast czarne słabym lub nawet całkowitym brakiem sygnału powrotnego. Efekty kolorowych powierzchni zależą od charakterystyki spektralnej koloru wiązki lasera (zielonego, bliskiej podczerwieni). Do powierzchni trudnych do skanowania @ zalicza się powierzchnie wysoce odblaskowe (polerowany metal, błyszcząca farba), powierzchnie wysoce absorbujące (czarne) czy też powierzchnie przezroczyste (szyby). W takich sytuacjach przed rozpoczęciem pomiaru skanerem zalecane jest pomalowanie powierzchni farbami, np. matowymi w aerozolu. Innym sposobem - wydaje s ię, że najczęściej stosowanym - są rozpylacze pyłowe, proszkowe lub talk. Można także, w przypadku przewodów rurowych, co kilka metrów przykleić na obiekt taśmę malars ką, która dzięki swojej teksturze pozwoli na pomiar pewnych fragmentów obiektu, co z kolei umożliwi ustalenie przebiegu instalacji. Warunki atmosferyczne Warunki atmosferyczne mogą mieć istotny wpływ na wyniki pomiaru. Opady atmosferyczne, jak deszcz czy śn i eg , często un i emoż l iwi ają przeprowadzenie pomiaru. Również mgła oraz zanieczyszczenie powietrza mogą znacznie ograniczyć zasięg pomiaru. Producenci skanerów zastrzegają zakres temperatur, w których gwarantują poprawne działanie urządzenia. Podczas -

wykonywania pomiarów naziemnym skanerem laserowym istnieje możliwość wprowadzenia niektórych wartości, takich jak temperatura i ciśnienie atmosferyczne. A zatem, planując pomiary, trzeba wziąć pod uwagę wyżej wymienione czynniki.

TARCZE

DO POMIARU SKANEREM Przykładowe

rozstawienie

Rozdzielczość

pomiaru obiektu Jednym z ważniejszych etapów pracy ze skanerem jest dobór właściwej rozdzielczości pomiaru, która w dużej mierze zależy od szczegółowośc i mierzonego obiektu. Chcąc zarejestrować bardzo drobne elementy, należałoby zastosować dużą rozdzie lczość. W takim przypadku trzeba się jednak l iczyć ze znacznym wydłużeniem czasu pomiaru. Oczywiście nie wszystkie fragmenty należy m i erzyć z maksymal ną rozdzielczością. Szczegółowy plan doboru rozdzielczości ® powinien być przeprowadzony w czasie wywiadu terenowego, po dokładnych oględzinach obiektu. W artykule wskazano najważniejsze aspekty, na które należy zwrócić uwagę, plan ując pomiary z użyciem naziemnego skanera laserowego. Różnią s ię one od tradycyjnych pomiarów geodezyjnych, dlatego też istotne jest, aby przemyśleć niektóre kwestie jeszcze przed rozpoczęciem pomiaru. Istotne są jasno zdefiniowane cele pomiaru i określenie efektu końcowego. Parametry pomiaru należy dobrać w zależności od tego, co zamawiający chce uzyskać. Czasami zdarza się, że przeprowadzenie wywiadu terenowego jest niemożliwe. Wówczas należy zgromadzić z różnych źródeł jak najwięcej informacji o obiekcie, który ma być pomierzony. Prawidłowo wykonane prace polowe u łatwią przeprowadzenie prac kameralnych. •

- -----

.A.

-

- - -----

-------

--

-

@ powierzchnie trudne do skanowania

® pia n doboru rozdziel czości

-

na Uniwersytecie Warmińsko-Mazu rskim w Olsztynie. Badania nad technologią skaningu laserowego. mgr inż. KAROLINA HEJBUDZKA - asystentka w Instytucie Geodezji Wydziału Geodezji i Gospodarki Przestrzennej na Uniwersytecie Warmińsko - Mazurski m w Olsztynie. Specjalistka technologii skaningu laserowego.

NR 1I LIPIEC - SIERPIEŃ 2012 I 61