Numer 01

Bmffi xmnK XxmnmŃK&& &xxw

ffi

Tygodnik

Nr

1/99

Nr indeksu 351849 J

lr

r;

VlJ

}--

,'

_ 1b", t

:

,ątT\ lzl Ę,|Yr*o

01

illllil

sERlA ozwlERzĘTAcH I PRzYRoDzaE I

W NUnfiER Konplłujcie wszysłkie egze npla rze Przyjaciół z Zielonego lasu.

lAK To NARY§oWAć (zY W!E§z,

W każdyn znajdziecie

oPoWlErC! zlELoNEGo LA'U

wspaniały prezenł!

Najdrożsi! Oto pierwszy

specjalnie dla *as.

ffi

NlEzNAXY sWlAT

numer czasopisma, które powstało

A

zRoB To §Ałt

w środku - gry, ,aba*y,

malo*anki, zgaduj-z3adule... czyli wszystko, co tak bardzo lubicle. Poznacie pelne nie\ezpieczeństw przygody zwierząt z Zielonego Lasu, szu kających nowego domu. Mamy dla was cośspecjalnego, [akty, ciekawostki i niezwykłości ze świata p,ryrody. Dowiecie się rzeczy, o których nie mają po,ięcia wasi Rodzice. l co tydzień dostaniecie prezent| Kolol.owe nalepki Przyl'aciół z Zielonego Lasu to dopiero początek

SEKRETY ZWlERZĄT

GRY l zABAwY DO KOLOROWANlA

!(

następnych zeszytach znaldziecie bezpłatne karty i plansze do gier, odznaki, plakaty, czarodziejskie okulary, a nawet... teatrzyk wraz z gotowymi dekoracjami

ru

Pyta|cie o Przyjaciół z Zielonego Lasu w kiosku lub juZ tęraz złóżcię zamówienie na pr€numeratę (poproście

Rodziców o wypełnienie i wysłanie na nas, adres formularza, ktory znajdzlecie w magazynie).

roluxE

zE§zYTY

!(szystkie egzemplarze wkładajcie do specjalnego pudełka. Otrzymacie je za darmo wraz z drugim num€rem. W jednym zmieści się

26

zeszytow.

CzEKA|ńY NA t{A§zE LlsTY Wasre wierszyki, opowiadania, ; lrty i rysunki będziemy zamięszczać w kolejnych numerach Prryjaciół z Zielonego Lasu. Znajdziecie swoje prdce w czasopiśmie, które czytają wszyscyl Piszcie do nas na adres redakcji:

==::

Prryjaciele z Zielonego Lasu,

50-131 Wrocław 3,

skr. poczt.

2398

Prryiaciele z 7ielonego Lasu Wydawca: EAGLEIMOSS Po|ska sp, z o,o., Siechnice, ul, Osied|owa 25 Redaktor naczelny: Wojciech Król Redaktor techniczny: Zbigniew Harasimowicz Redaguie zespól: Aneta Martynów, Agnieszka Bihl Korekla: Anna WasiIczuk Adres redakcii: C,P, Media, u1, Wlodkowica 2], 50-0/2 Wroclaw Prenumerala: te|, (07] ) 781 -70-75 o o

EAGLEN/Oss POlska sp.

Z 0,o,,1999 EBl] ]992, Licensed by BBC WorldW]de Ltd,

l

Ser]al opaily na op0wieśC C0l]na Danna, Al] riqhts reserued, DrUk: Wlnkowsk]

Sp

Nocą w lesie Wszystko o liściach Botsu k

Tlalzkom na ratunek Opowieść

Pana Ropucha

ffi,{tr

GDzlE NA§ zNAtEŹć

JAK KoLEKcJoNoWlć

7aGuęlo?

Przygody Plzyiaciól możesl oglądać w każdy piątek, o godzinie 8.00 w TV POL§AT.

i aktorami, czyli zwierzętami zZielonego Lasu. Myśllcie może, że to już wszystko? Wcale nie| Czekajcie nd ndsz€ konkursy! Do wygrania mnóstwo wspaniałych nagród. E

towa Oko w oko lak to się

Z o,0,

MaterjalóW nadeslanych redakcja nie żWraca.

]"

I

Ę

E

.:ji:-i ::.'l: ,i n- i'.-:.-:,:.

;:]:.':]+.łi:.']j.:==::i.::::]]:

::.,.:::::=-i_:,.]i::::i:;+

Pomel

ą

l {

I

rffiffi

ja, taSiCaT Mam piękny glos poczucie humoru, które nie wszyscy iwyborne potrafią docenić, niestety. Przedstawię wam ter az pozostatych przyjaclol z Zi eI o neg o Ias u. Naszym przywódcą jest Lis, chociaż stara przemądrzala Sowa uważa, że ona lepiej się do tego nadaie. Muszę przyznać, że jest niezwykle pomocna, gdy wędrujemy nocą. w dzień czuwa nad nami pustułka. Borsuk jest naszym drugim przywódcą. To stary burkliwy jegomość,ktory ma slabość do malutkich zwierzątek. Pilnuje, by nic zlego nie stało się Nornikom i Myszom. Jego największym przyjacielem jest Kret. W podrózy przewodzi nam Pan Ropuch, który zwiedzil kawal świata iznarożne tajemnicze ściezki. O kim jeszcze powinnam wspomnieć? O Traszkach i Bażantach, o panu Jeżu i pani Jezowej oraz oczpiścieo ZĄącach. Poczekajcie! Zapomnialam o Zmii! Wcale nie jest taka groźna, jak można by sądzić po jei

CZeŚÓ! TO

tAslcA

tr ffi BORSUK

Lls

PU§TUtKA

a

zMlJA

"

KRET

NOątl!KI,

MY§zv I RYJóWrI

Spróbuj, ło łatwe

§F

",Ę,

7

/ /ł

Y .:

J

F

]:

-' ::':'-i§_{

,_:-.*Ę

+#

§Owa Stara Sowa mieszka w Zielonym Lesie od niepamiętnych czasów idlatego myśli, żeziadławszystkie rozumy. Ciągle nas poucza i co rusz wyskakuje z jakimś przyslowiem, na przyklad: ,,Pomyśl dwa razyrzanim cośzrobisz". Większośćzłlierząt nie zwraca na to uwagi, bowiem wszystkie bardzo lubią Sowę.

iiliilJłii§f,iii

,,

'ti'Clł FlOUR:

f

TU NAszKlcUJ oWAL

-

(0Ł0 l ĄJ0 0

T0 BĘDzlE §KRzYDto

NAJPlERW NARYSUJ JAJK0,

dAL

A NA JEco

czugru rótro

z MNlEJszEeo

0WAIU

POWSTANlE oeON

l) : '\ NAszKlcUJ

J

w

NAD

n \J

KRZyZYK

śnooru rotR

,

_ to potqożr ct

I

'-ĘĄ,-._"i,*.".,,.,-

HRnvsownć oczv

I

ł !

ZAzNAcz oczY

i

P0

9BU 9T!_oN_ACH

/

J

t

, ,

Il

\*ł,

...ł

/ł l \**. /, :',ł' -.ł',.,'

"f

rnzvż tR BRzucHu sOWy, A

-

powvżrl

NlEWlELKl tUK

.r,_ł^*}-.€.ł,

NAsZKlcUJ 000N

ł

/

spŁAszcz eónHĄ czĘść

NA sKRZYDIE

DORYsUJ

0ztós

HRxnrśt WlĘKszy

onlz

TERAz

,rn§,*

il r'! /"j

ptóRR

oczAMl

*. NARysuJ own plóRR

ft,ff {7 //

0tOWY, A P0 JEJ BOKA0H NAszKlcuJ ptóRR; ooRvsul

WszYsTKlE DETAtE

Ę NARYSUJ DRUOlE

sKRzYDto

DORYSUJ szPONy

eRąź,HR nónru slEDzl SOWA

oRAz

A POTEM RESZTĘ

ptón ltR sKRzyDLE

lEsz, zE... + czYWlEi

+ czYWIEszo zE...

oKo W oKo

Zwierzęta patrzą na światinaczei niż ludzie. Niektóre mają niezwykIe ostry wzrok, inne widzą tylko w ciemnościach albo pod wodą. Zdarzaią się itakie, które maiąoczy, ale są zupelnie śIepe!

ttllam najlepszy

rłzrok rrl całym Zielonym

V oczKo

W GŁoW!E Plaszczki - np. plastugi

iflądry, rodzą się podlużne i oble, jak inne ryby. Kiedy dorastają, stają się plaskie, a ich lewe oko zaczyna powoli wędrowaó do góry, zatrzymując się na czubku głowy. Terazplaszczkamoże spokojnie leżeć na dnie morza iobserwować calą okolicę,

V ZGADN|J, KlM JESTEM?

Przypominające oczy plamki na skrzydlach mieniaka tęczowca odstraszają polujące

jk* ,

p

-ł1

r'{]'.

ptaki. Skrzydlaci lowcy myślą,że te oczy należą

do innego, groźnego ptaka lub czworonoga.

§

"."t' oczy po obu stronach g|owy

ryba staie się plaska

Który z mieszkańców wodnego świata

śpizotwańymi oczami?

,nzco e;u có;rn'1e;łrod

}.

f eu olu - eqńg l:

9buluezegw

'J

W morskich głębinach żyje kalamarnica, której jedno oko jest cztery razy większe od drugiego, Podobno sluży ono do patrzenia

A ,l {i ; §:',3, SZ Z KOSMOSU -3.;; ł"ł:, : a:: -_:-: Jej oczy Sx,'a::,=: n:]aa a ..: :.a:'Vch soczewek. Dzę- - - -: . :::.::: -: -.- elszyruch .. _:_^-_\ry L,L---=

:,4:',

--

: _-:-

na glębokościach,

a mniejsze oko używane jest w plytszejwodzie.

zE... + )

czYWlEszrz

zrzE...

tilł3€ĘE I_ĄTARN|E

__łln-;r 3+.,:3c r]r,la ogromne oczy, mlffi$, {::ft- dobrze widzi

;ii:i-l-,:ś: ach. Gdyby nasze IfrFł -,a"., D"cdobne proporcje,

{t

Dj

Jaki ptak ma 100 par oczu? ,o!uo6o eu.,elzco" ol ..,otelsozod e 'elnło16 eu óred bupeJ- elmed celues

PĘegrzebkimąąblę(r§e

> JAK! MAM < j

-.

KoLoR oczu?

*=łĘ:*ffT

Większośó kotów ma z tylu galki ocznej lśniącąpowlokę, która odbija światlo ipozwala im widzieć w ciemnościach. Ten kot ma taką powlokę tylko w jednym oku - tym, które blyszczy na zielono. Drugie, czerwone, jest zupelnie zwyklym okiem.

-:_-T1.=-_:ą*-_-_

A

NAJW|ĘKSZE l NAJMNIEJSZE

Struś ma największe oczy ze wszystkich ptaków. Mierzą po 6 cm - tyle samo, co caly koliber, najmniejszy ptak świata.

lt

łi {ł

:l |:

tI

+

,: .:..

"j_

,J:i

*ł*,-.

l

l

Opowieści

1

Zięlonego Lasu ..."''

Ę/ Il

temta zadrżala, kiedy do lasu wjechały ogromne

alaoZery, Z każdymdniem ludzie ścinalicoraz więcej drzew, ażwresz"ie zas7rpalistaw i wyrównali ni e mal ws zystkie pagórki. Zwier zęta powoli

Trzask! Kolejne drzewo runęło powalone piłą drwala. Zwierzętaw popłochu uciekaĘw głąb lasu, t|ocząc się pod ostatnimi zielon5rmi koronami.

traciły

swoje domy i wodopoje.

Sowa usiadła na ga|ęzi tuż nad ziemią. W szponach

-Popatrz Ęlko, co się dzieje - mruknąl Borsuk do stojącej obok Łasicy. -\Ą/krótce nie będziemy mieli gdzie się ukryć - westchnęła ?asica, kręcąc z niedowier zaniem głową. - Codziennie zabterająnam kawałek lasu.

- Ile domów straciliśmy, Sowo? -

Borsuk i Łasica pobiegli nad strumień. Sowa pofrunęła za nimi, |icząc po drodze kolejne straĘ. - Odkąd zas\pano stalł,, to naszęjedyne źródlo rł,ody - 1ęknąt Królik. - Czyli nędzna, błotnista strużka - narzeka|leż,

Zasze|eściĘ krzaki i spomiędzy liściwyłoniłsię Lis. - Nie wyglądato zbyt dobrze, Borsuku - powiedział zmartwiony. -Wydaje mi się, ze problem jest na Ęle poważny, by zwo|aćRadęZielonego Lasu. - Masz rację - zgodzlł się Borsuk.

tr zymala

s

makowite

g

o sz czur a.

zap5ltał Borsuk. cztery dwadzieścia moich obliczeń, -Według - odparła ponurym tonem.

Zdterzęta postanowiły spotkać się o zachodzie słońca ptzy norce Borsuka. - Sowo, leć do lasu, by powiadomić pozostałe zvłierzęta o zebranhl - nakaza| Borsuk. -A Ę Łasico, przeszukaj norki i zvło|aj wszystkie gryzonie. Tylko proszę, Ęmrazem powstrz5rmaj się od żartów. Sowa i Łasica udaĘ się w głąb lasu.

§r;*{ o r}t*.. ,.", \,

sUu Pt

zekaza|y nowinę Nornikom...

todzinie[eży...

...a

nawet Żmii.

Borsuk powiększal norę przed przyjściemgości. -Uważajl - wrzasnęłaŁasica, kiedy osypała się na nią ziemia. - Zamiast narzekać, pozbieraj patę robaczków świętojańskich - odpar| zdyszany Borsuk.

Nie spotkały jednak Kreta, który zapewne spał, albo szukał pod ziemiątłustej gąsienicy. Nie znalazły teżPana Ropucha, ale nikt go nie widział od ponad roku.

- Chyba nie spodziewasz

się, że jakikolwiek ptak - oburzyla się Sowa,

sfrunie do tej b,rudnej nory

zaglądając do środka. - Zapewniam cię, że mój dom jest czyściutki - burknął urażony Borsuk.

Opowie§ci Zielonego Lasu

Ze w srystkich stron zaczęIy nadchodzić zwier zęta. Robaczki świętojańskie oświetlałydrogę do największego pomieszczenia w borsuczej norce. - Wszyscy już są? - zaplta| gospodarz. -lak zawsze brakuje... - zaczę|,a Łasica, ale...

chwili jedna ze ścianwybrzuszyła się iprzez powstaĘ otwór wysunął się pyszczek Kreta. - Zawsze się spóźniasz - mruknął z lłyrzutem Borsuk. - Siadaj, musimy zaczynać.

- Sytuacja jest poważna - zwróclł się do zebranych. - Musimy znaleźć inne schronienie. -Ale gdzie mamy się podziać? - pisnął Zając.

Zwierzęta patrzyły zdumione, jak z dziury w suficie wyskoczył Pan Ropuch. - Czo|em, kum-kumple! - zakumka|, otrzepując się z ziemt. - Gdziebyłeśprzez cały ten czas? - zapytały zwter zęta zgodnym chórem.

W ł- momerrcie sufit zapadł się, a nad ich głowami pojawiła się czyjaśstopa.

...w tej samej

§

- Nie uwierzycie - odparł Pan Ropuch. -Jacyśludzie zlapalt mnie, wsadzili do słoja po dżemie i wywieźli całe kilometry od domu! Udało mi się uciec, ale często myślałem,że nigdy już nie odnajdę naszego lasu.

BorsukĘaśniłPanu

Ropuchorł,i, co stało się podczas jego nieobecności. -Widzisz zatem, ze musimy się przenieść. Tylko nie rł,iemy, dokad, - Znam takie miejsce - rzekł Pan Ropuch.

-

\\- czasie

tulaczki natrafilem na Rezerlł,at Dan:.

Mniejsze zwietzątka były tak podekscytowane pomysłem, że zaczęIy śpiewać itańczyć. - Uspokójcie się - zagrzmia| Borsuk. - To nie czas na zabawę. Skoro wszyscy akceptują ten pomysł, jeszcze dziśruszamy do Rezerwatu Danieli.

-

zaszcz3,t - burknął pod nosem Lis. Zając zaczął się trząśći glośnoprzełknąl ślinę.

- Nie martw się - odparł Borsuk. *Z|obymy

- Też mi

-To znacry, że prrywódcąma zostaćjeden z naszych wrogów? - zap3tat lękliwie.

Pan Ropuch będzie naszym przywódcą- zawoŁaI podniecony Kret. - Przewodnikiem - poprawił go Borsuk. - Naszyn prrywódcąmusi zostać ktośsprltny i odważny. Ktoś, kogo wszyscy będziemy szanować. Proponuję Lisa.

Przysięgę Wspierania się w Niebezpieczeństwie. Wszyscy obiecali, że podczas długiej wędrówki, która ich czeka, nie będą się nawzajem straszyć ani prześladować.

WNASTĘPNYM ODCINKU: Zaczyna się Wielk a Podróż...

Zwierzęta powoli zaczęĘ opuszczać norkę Borsuka. - Spotkamy się o północy na skraju lasu - zaulolał zanimi gospodarz.. Ostatnia wypelz|aZmtja, która gasiła po drodze światła,poĘkaj ąc robaczki świętojańskie.

*§,!

Nieznany §wiał .d

NocĄwLts

::.]ł*[:: .*.

..§,

i.]l

ff*.*

.ff§ffiffi

;,ge'b,.. *§i,.,ąŁ

Zabieram was na nocną do Zielonego Lasu. My, Lisy, polujemy po zapadnięciu zmroku. Kiedy slońce zĄdzie za horyzont, wyruszamy na wędrowkę w leśneknieje. Las wypelniają wtedy tajemnicze szelesty i piski, bo nie wszystkie zwierzęta udają się o tej porze na spoczynek. Rozejrzyj się uwaznie - nocą w lesie nigdy nie jest zupełnie ciemno. Większośćnocnych zwierząt ma oczy, ktore lepiej widzą w ciemności niz za dnia. AIe zeby znaleźćpożywienie, same oczy nie wystarczą. Musimy bacznie nadstawiać uszu i kierować się węchem. Oczywiście, częśćzwierząl, na przyklad Wiewiorka i Bażant, smacznie śpio tej porze. Zato inne, takie jak Borsuk, Sowa czy ja, wychodzą ze swoich domków i ruszają na polowanie. Lisia zagadka: Na obrazku widać kilka zwierząt, które nocą można spotkać w lesie. Czy potrafisz je znaleźć? ]**;i

:.:.-, :-

}

l

E-- t

*::

-;. l

P\

Nieznany §wiaf Na obrazku z poprzedniej strony ukryly się 2 jeże,4 nietoperze, 3 borsuki, lis, danie!, 2 sarny, ćma, 2 myszy,2 puszczyki, 2 chrząszcze i aż 8 świetlikow.

Nietoperz karlik

Jelonek rogacz zywisię sokami drzew. Jego larwy mieszkają w sprochniatych pniach ijedzą suche drewno.

opuszcza swoją sypialnię w gałęziach drzewa i rusza w poszukiwaniu owadów.

samica robaczka świętojańskiego przyciąga samce

światelkiem wytwarzanym

przez związki chem iczne znajdujące się w jej odwloku.

Jeższpera wśrod opadlych liści,szukając soczystych dzdzownic, zukow, ślimaków i gąsienic.

cma nastrosz karmi

'l,sfł.

.},.:'.'

się slodkim nektarem pachnących nocą kwiatów, Odnajduje je za pomocą pokrytych wloskami

czulkow,

Opieńka miodowa zlzuca na pień drzewa, na ktorym rośnie,

błyszczące

w ciemnościach

zarodniki,

Ąl

Male borsuki

opuszczają norkę wraz z matką; bawią się ijedzą zawsze w poblizu domu,

-*

Daniel kryje się

w cienistych zaroślach na skraju lasu itam

spokojnie przeżuwa jagody, liściei żdżblatraw,

Lis poluje nocą przynosijedzenie

i

do jamy, w

ktorej l

czekaląglodne mlode pod opieką mamy.

Mysz polna wyrusza nocą na ląkę w poszukiwaniu jagod i nasion.

Puszczyk zaczyna polowaó o zmierzchu.

Ma świetny sluch i do jego uszu dociera nawet najslabszy szelest i pisk malych gryzoni ukrytych w zaroślach.

WszYSTKg

[T:,,ff:;!ilii"*

M

_#%A

o LISclAcH

Fodczas spaceru w lesie nazbieraj jak najwięcej liści.Powinny mieć rożne ksztalty i kolory. Czy wiesz, z jakich drzew pochodzą twoje liście? lr

lJJ'' I

/

,,IlŚ8] 5,0Ui

Potrzebujesz:

,ozmaiĘch liści,arkusza crystolu, olówka i kleju.

i Nulpiu* narysuj na brystolu .:,łę, owa|ny tuiów i okrąglą ;,cwę Jeze|i nie masz wprawy :

crysuj wokol spodek i salaterkę.

3 -

Rysunek wyklej

lzrokolorowymi liścmi.

r:>

<_-/

ć"} Ą

0

ć

{vr źłS Czy potrafisz wykleić w ten sposob inne zwierzęIa?

§W§Rvmw

tilssilB

\l. "1

-1'

\

l

@

-re

Najladniejsze liściemozesz sobie zasuszyć na pamiątkę. Wloż je między kartki papieru i przyciśnij grubą ksiąką, Po tygodniu twoje liściebędą pięknie zasuszone!

§TBmPtE ffi hmffi@m liścioróżnych ksztaftach,

gazety, czystej kartki papieru, farbek,

€ i

poloz liśćna gazecie pomalujjego spodnią

pędzelka, spodeczkow.

Gęste farbki wymieszaj na osobnych spodeczkach, Do stemplowania najlepiej nadają się farby w tubkach.

t[Śc[A§TE NADRuKI Potrzebujesz:

liścioróżnych ksztalkch, kartki papieru, farbek, spodeczkow, starej szczoteczki do zębów

jf.l- ],]

łil:l:-," ,,,'Cl' ,:!i\, §ł" b J:/

-t

Pomalowaną stroną przyloż go do kartki. Uwazą, by liśc się nie przesunąi.

., - _, ,1

]

t]

potoz |iśćna kartce. Na nim poloz monetę aby się nie orzesuwal. ,ffi

imoneY S-złotowej,

&

Z^nuo szczoteczkęw arbie. Trzymąją nad liściem,wlosiem do gory. Przesuń po nim kciukiem w swoją stronę.

f

3

RozprysXajfarbę wokól liścia. Kiedy wyschnie, podnieśliśc. Jaki ksztalt powstalna kartce?

i,

:i.,

.,J.

''

l:

ffi I

i cr)

mOwumw m&§ffi§ ts rlil§&$ §

Onrysu1 maskę na zlożonej

&

Przenieśwzor nakolorowy

brystol. Wytnijmaskę i otwory na oczy. Pzez dziurki po bokach

o N

F J

ecz gumkę.

Poprośkogośz doroslych, zeby dopasował dlugość gumki do twojejglowy.

§

Nu brzegach maski przyklej liście.Mozesz uzyć liści |ub tylko ich stempli.

Pracujące owady Gdyby przyjrzeć się rozmaitym wzorkom na liściach,mozna by pomyśleć, ze pracują na nich oddzialy specjalistów!

JUBlLER

Kiedy nauczysz się robić stemple i nadruki, możesz ozdabiaó nimi koperty, kańki zżyczeniami lub papier do pakowania prezentów.

Na liściachdębu mozeszzobaczyć blyszczące koraliki. W środku śpiąlarwy owadów.

KRAWcoWA

Pszczoły wycinarki nie mieszkają w ulach. Wolą samotne spacery po liściach róż. Wycinają na nich okrągle wzorki.

GoRNIK

Dlugie linie na spodniej stronie liściato tunele wyżłobione przez larwy owadów, zwane miniarkami. Larwy Ąadają miąższ, przez co szybciej rosną.

PlEKARZ

Zwijacz sklada jajeczka na liściu, zwija go, a sam okręca się wokól czubka, zatykĄąc kokon,

SekreĘ zwierzął

Witajciel nezywam się Bolsuk.

*

Jesiem oslatnim

bolsukiem w Zielonym Lesie, ale gdy byłem młodszy, miałem liczną rodzinę. Borsuki to bardzo iowarzyskie

ćeś_,jr:

l:':a:,;:

4]&]

zwierzęta. Cry wiesz, jak nas lozpoznaó? Mamy pyszczki W

*:' \il

iń+]:.i:;]i

czarno-białe pręgi i szare fułerka. Rozmiarami

przypominamy p§a, na przyktad dorostego spaniela.

,:;'ĘffiS;.

;ij ;i;;:łj,

c TUNEL DLA BORSUKOW

Anglicy tak bardzo polubili borsuki, że wybudowali dla nich specjalne tunele pod autostradą. Jezdnia przeci nala aku rat śc eżkę, ktor ą zwierzęta węd rowaly w poszukiwaniu pożywienia. Już niedlugo podobne autostrady z tunelami powstaną w Polsce. Dzięki nim borsuki będą mogly bezpiecznie przechodzic na drugą stronę jezdni. i

*:,.

: :

:*

;:.

"

§

*

to odcis}<

l

t ł

'łr,..

mojei łapy

. ']

'.,S,S S S,p*f'*

Ł{dF .i

§,

..':* "

_+

+d

.a _a:'

!]

::'

Nie zobaczysz nas w ciągu dnia, bo nie lubimy światła.Mieszkamy pod ziemią w wykopanych norach. Co wieczór, kiedy zrobi się ciemno, Wychodzimy pożywienia. na powierzchnię

Wtedy wlaśnie możesz któregoś z nas spotkaó - oczywiście, jeżeli dopisze ci szczęście. Wprawdzie mamy bardzo slaby wzrok, zato nasz węch i sluch są znakomite,

Zostań detektywem W Polsce borsuki należąjuż do rzadkości,ale możesz natknąć się na nasze tropy w lasach liściastych. Jezeli przed jakąśnorązobaczysz kopczyki ziemi i wyschniętą ściółkę, to znaczy, że norajest zamieszkana, Poszukaj niewielkich zaglębień w poblizu wejścia. To nasze toalety, które odwiedzamy kazdej nocy, Wokól naszego terytorium wydeptujemy wlasne ściezki.Mocno stąpamy po ziemi, dlatego dośclatwo znależć nasz ślad,gdy podłoże jest miękkie iwilgotne.

W miejscach, gdzie ściezkaborsuków przechodzi pod ogrodzeniem z drutu

kolczastego, możesz zobaczyc na nim kępki sierści.

PORA NA ZABAWĘ

czyścimy

bawimy się

futerka

Latem mlode borsuki po raz pierwszy opuszczają norę, by samodzielnie szukać

pozywienia. Na przednich l,*pach mają po pięć dlugich phzurów, które ostrzą, , drapiąc nimi o pnie drzew. Kiedy mają pelne brzuszki, najczęściej bawią się ]' w berka. Borsuki bardzo *,1Ńbają o czystość,dokładnie wylizując futerko,

SekreĘ zwierzął Tak wyglądała nora, w której przyszedłem na świat. Borsuki mieszkają w jednym miejscu

przez cale życie. Do noly prowadzi zwykle kilka wejść,każdeszerokości około 25 cm. Przed wejściem leĘ kopczyk świeżejziemi, ponieważ właśniektóryś z mieszkańców wydrąĘl nową izbę i wyścieIiłją świeżątrawą. Samce opuszczają norę o zmierzchu. Wędrują wzdluż ścieżek udeptanych w okolicach swojego domu. Zostawiają tam odchody, którymi znaczą granice terytorium.

.:

..:..:

]

To jest wejście do borsuczej nory.

Gdy samice borsuka wychodzą na powierzchnię, caly czas poświęcają na szukanie pożywienia i nowej wyściólki. Jesteśmybardzo czystymi zwierzętami, regularnie wietrzymy i sprzątamy nory.

_,.

,:::ł=::

:-+

,,%

|"

-4ff .,,

:€.śry"ż:-

-"4_,.

ł,-1,!r:,

,#

.ł

FS;r:...#

ći,.§::

d 7;=

=j##a# €

ąr.-

Ę, .fu

€

.". '§#

.

'&,€ .,,:.: '€*.,,

}.

]

"§*

+*

Mamy wyiątkowo silne przednie lapy.

}*,;'

Kiedy kopiemy hory, najpierw spulchniamy ziernię pazurami, a potem wyrzucamy za siebie. Gdy opuszczamylunel, wypyehamy . ją na powierzchnię. '=:

., ,._ -:€'

,s*,

w,

:

*-!

?id

;=

§

'Ł&Ę §,

\Ł§ *ló

"Ę

€r,

Mlode przychodzą na świat w lutym. Ę*ykTÓ rodzi.,się dwójka lub,tróika borsuczych niemouiląt. Śpią przytulone do siebie w jednej izbie na miękkim poslaniu z suchych paproci. Tylko mama zagląda do niph, przynósząc * :+ł::=':3:],] ł '. ź,.,*. l-,.t'Ę'::.__

|

&

*,._

ą}"Ą

i ł.

E

u*

--- Ę _ff

"*M

ń.=H "9

Kopiemy szersze zatoki w tunelaeh, aby unikn4ć:korków.

*

\ *

,.&

!a

xką

&\

ą:'%ieay my, borsuki, idziemy ",,sPać, przytulamy się do siebie, żeby nie zmarznąć.

Ory i

zabawy

-.,' \ (\ §i'

TRA1ruK@nfi n\ tyl NA RATUNEK

tvł l;\ aa\ Ęf tłtłtvł [J VL-_\ U\VJ_J lJ ę/ tJV lf lil\ złapaćl dru3i

, ,,

O€

;.H{\'.,i/ fr *?,

+,\ '"' j"' ''i, \'' ,'' t:.

- Ratunku!

l ],V Ropuch. {\ i.! i 1.,l \ t 1 il., '" \t *1-1 )t) stawu wtedy traszeJ< _} ;'1łl x'r1 § ł ^-''. .] ', i -'\ ] r i t§ *_ ' ) i. 'j*\i"ł,i \T , Ż l_. ,1 n''|. noló." l:"." Ropuchowi, - ,\\\,]'.. i,i, |,;, -\ .-rf';::;:# *ffi:l1* Ab.v , .\l,{,.r\,;t Polqcz lInIq llscle oznoczone ^,ą\$ \ \] -

Pomocy! - wołały. - Spróbujcie mnie płynąc zawołała Traszka, na lch okrzykl usłysrałPan brze5 Wielkiego Stawu. Jej koleżanki Skocrył srybko na brze3 za.raz rzuciły się w pościg i i zolaczyl plątaninę właśnie*ydarzyła się katastrofa! iwodorostów po drugiej stronie. i,urrku'ob,ul,rułurię ru riubiu Ą"ńk dostać sĘ.. j,rrj U,.r"rU

\ł

;\

,,

i

porzystq liczbq

kropek.

tX\\,',;)il/

,'l

.'n'

c\l_, ,'- -Ll' ń ---a:+..

lJ

i\^,

'= l\

lr U .--,-

}

-,

----.

_r-

l - _=_-

(' l

z'

(-ć

l^/.'ź

czy widzisz

.-.i-(\;-*-'-\;>1.'\:,1.l.nffit,i,1'f,' ą0 "'tl' \;.\i . ;.,\ńn ł ł. _Jil2ń§;*Y(V, L;&:|' )'' ,'a o' r't li'l ; v'/ /i,:ć'J r' § łffi:|'''?r ; iłbt)l ) I

?,, \,1ira:, \-\,^

\\

[:('

.

:

^/r'l

:

.\

;::?iŁr,,{(:,?'l\;\":ŚlF

\t' #ilb,,''\*,

",,

''l',"

I,\' l

-,

§§l7§' )'{, ('/")\)

.'5f

"^*i

\

-

j,,,,,

]

./

/

-/

\

.-Ą , , ,'

i7 '",.

,,"',

y

''

\,

^],,.

\

l i* ., ,

_f* ,l ,J,'/',i'i

l/ i i, )' ,i. ',' ,,^)'

,

,

, ,. \\tt \i ', \' \\tt '* \. ll '* }" l

\

_

\{

Potrzebujesz:

gataretki masy marcepanowej, marcepanowej. 2 opakowan ga, aorestoweiżelkow w rvbek. agrestowej, żelkow w kształaie ksztalcie rybek,

-_ry,Ł,u,ffL<,rrr,1 '-'r, sp9lwcz:go,,lukru,.cukru,§udru, szklanej ł;;iń;;;;;','i;;;;,':,i;;;;;;,, i;( ffl. /1. , '; . - : n, ,'=tl L___ t' I miski, wałka do ciasta, pędzelka,

-

,,

j'^'ffiffi,:ł**trfi l.Źł1,łił,§łł> " 1_,,§, Y /i-, n,, li\\'',!',,:ł(;;J ' ,,\,,

,

, ,i

,,,1

l

"ł'1

:

.\/ Ę-- .-'.-;-_-,ą '. ;>-=.---t

.__---------_\_

,

.

n,o,, ,r,,)

[

.§Ł

,--

.

ti ,1

c_ r'

l\:j1

/ t ,\ /',\ \

__-yń2,

'i:-ffil§5?T['

.a|

3Nadniemiski

.l /|

l' _!vl \ ) l-:X / |

.----:__:-))

\.

'bl (\§):r{( !ł:

iY'\_}l\

/ r ",-J\:'Ą l

a^l

\*=_*j

(":.2 --

:-

??9;:il.-ca_posyo-".!jol5fi1L:g?il

uioz potowki moreli - będą wyglądaly jak

kamienieJegobrzegi wyloz.sitowiń zale1 more|egęstniejącą

,Uft,l

ffin:,#l,*"u*

,w \trXź -\\/-)/

7

:--.;ił{d{ł)Ąrł|:W *,,ffi \Ti€pX9 ,',/''' llV(/:',,t ,?'\ ,J, \ (

r,\ r

'' ^l ;;="\

1

.}_1\

.-;( ))it)§,;,)!

1,)ll

\'\/|-/

u{.

\ ,l , \! 'rl :V I ( -r I {jl

(7__

_li-i-

ńar],ig zimna,

_=

\3(l-{2 ylŁ,

*.iu*ooodowk

ulozliście ( _";;_)._,7ii *" +|1i-1' /} o:pędzelkiem )<"3-{:2,,(-""r t_-''l .,V'Cł

galaretki

lukrze '.\,,u,.,,,)'r'\..-'.'ł,łln=;gruł**::'W namalowac'S§E>];_Ę \\\ Nl W;1

l , l,ii

"''\,')^,,,, .i

1|{r

lilii

maczanym w mozesz na nich

nanichkwiaty, kwiaty YJ' , N\.- n'/ \k

,

B

=Ez Troszki /-----7

-

l_J

w toropotoch ) - Niech mnie kijanka

kopnie! - zawołałPan Ropuch - Ale się zaplątałyście Spróbu.ię was uwolnić. Tylko. .. od czego mam zacząć?

W które częściwodorostów zopIqtoły się koIejne troszki?

rA,

W,;' ĘJ

0

(!/ -r r\ 1\\

\.,

ii

\

,)

{

(_ł

l.&

,,;,{5 . l:o

\

!

,l\

t, l.

ll-*

}1

/U

&§lre}e&8§ RVtsV To zabawa dla kilku osób. Przygotuj duży talerz, gazeĘ i nożyczki. ffi Gracze wycinają z gazeIy ryby (nie większe niz polówkaIalerza). W Talerz ustawcie na środku pokoju. Wszyscy z gazetami w ręku stają wokol talerza w odleglości przynajmniej 1 m. Wycięte ryby potozcie przed sobą na podtodze, & Kazdy z graczy wachluje gazetą tak, żeby ryba przefrunęla naIalerz, ffi Wygrywa ta osoba, ktorej ryba pienrusza wyląduje na talerzu.

4l)\@, (t\

)'Cn _-/

L-(

)

Uwolniomy troszki

Sprytny Pan Ropuch rozplątał traszki. Biedactwa były wymęczone i nie mogły nawet podnieść się o własnych siłach. - Chyba muszę postawić wds na no3i - pomyślał.

W jokiej kolejnościPon RopucĘ\ i, podnosił troszki? A musioł podnosić ie po kolei.

odbicie

}v

v

wodzie

a

)! ffi Mieszkańry lasu przybiegli zo6aczyć, co się stało.

Niestety, no rysunku ktoś pomieszoł odbicio zwierzqt w stowie. Czy możesz ie doposowoć do postoci?

--r+zr-J--

d=

(§

/G=

_Ę\-=__3-,7\--\-._:-.

7-ź

D__{.]§

I

-\_

_|._-'

:-§\ 0 ', ? r='-; ) 'ń+lo

'

W

'-'.-ł.Tz

h'r

)

-)

[,--> {, 1

\ru..Vr'

Ł

\ }*--

.-Ę:-/

ffi)"

I

Ń).':<:

.El \(W 'Y))l W -: , ,Jl

ż,,

-=ęĘ?-

(,,Ł

d_:§) -9L-/Uo @ !+ = o _:

§;s

: o=U -

:-Ę;

i §€€ 9iSł-;-iE frii

^, Eji§lj§s+ ,wJęr,ą _

v/ ,ł\\--L

Do kglgrawewie

OPOWIEŚĆ PANA ROPUGHA