Pa ni F ur ia

Halinie, Ance Ś., Jaśkowi, Wojtkom, Maćkowi, Andrzejowi

To tylko praca. Trawa rośnie, ptaki śpiewają, a ja po prostu biję ludzi.

Muhammad Ali Przekroczyć granicę, wszystko jedno którą…

Ryszard Kapuściński, Podróże z Herodotem Widzę je. Ale czy one widzą mnie? Jeśli tak, to kim dla nich jestem?

Henning Mankell, Wspomnienia brudnego anioła

28 lipca 2014, „Le Matin”, wiadomości lokalne: Na szczęście krew spłynęła na posadzkę. Dzięki temu go odnaleziono. Mężczyzna uwięziony w metalowej szafie był skuty kajdankami, miał podcięte ścięgna pod kolanami. Na krótko odzyskał przytomność, nie był jednak w stanie udzielić informacji na swój temat. Prawdopodobnie nie rozumie żadnego z języków europejskich. Trwają próby ustalenia jego tożsamości.

I Nie podobała jej się ta okolica. Kapryśne światło latarki co chwila gasło w brzuchu przepastnej kamienicy. Mariusz włączył radio, ciszę zalał rap o szeleszczących słowach, przez które ledwo usłyszała jego głos. – Polski zespół, posłuchaj sobie – rzucił. Wysiadł, a ona została sama w zamkniętej przestrzeni samochodu siekanej obcymi słowami. Badała wzrokiem wyludnioną okolicę. W końcu wyłączyła muzykę i opuściła szybę. Cisza przemysłowych przedmieść wydała jej się nierealna. Naraz usłyszała krzyk dochodzący z kamienicy, w której zniknął Mariusz. Wyskoczyła z samochodu, wyciągnęła pistolet. Pchnęła drzwi z przerdzewiałą kołatką. Światło latarni ulicznych omiotło wnętrze korytarza – jedne schody prowadziły w górę, drugie, węższe, w dół. Zeszła ostrożnie kilka stopni. Tuż nad sobą usłyszała pisk, odruchowo skierowała w tamtą stronę latarkę. Szczur nad jej głową trzymał się pazurami cegieł, wydawało się, że zaraz na nią spadnie, w świetle latarki drżały siny ogon i mięśnie ud pokrytych szarosiwą sierścią. Znów krzyk. Szczur smyrgnął po murze i spadł z piskiem, zahaczając pazurami o jej nagie przedramię. Piwnica zamknęła się wokół niej, jakby była żywa, pokryta od środka mokrawym futrem. Siłą woli zrobiła kilka kroków w górę – raz, dwa, trzy, cztery, pięć, sześć, siedem – i już miała pod stopami potłuczoną posadzkę klatki schodowej. Skierowała snop światła na rozciętą skórę. Zdziwiły ją pełne namysłu czynności własnego ciała – krechy zadrapań nasycały się ciemną czerwienią, krystalizowały się krople krwi. Kolejny raz: krzyk. Wbiegła po schodach, przystanęła na podeście. Zza drzwi dobiegało warczenie psa. Powoli rozpoznawała i ludzkie głosy: Instruktor, Paolo, po chwili – głos Pascale, dziwnie zdyszany. I jeszcze jeden, jęczący coś w języku, którego nie rozumiała. Pchnęła drzwi i stanęła w progu na rozstawionych nogach. Wyciągnęła przed siebie pistolet. – Kurwa, mówiłem jej, żeby zaczekała w samochodzie, szefie. Rozpoznała szerokie ramiona i ogoloną czaszkę Mariusza, od której odbijało się światło bżdżącej latarni. Pochylał się nad nieruchomym tłumokiem leżącym na podłodze. Pascale kopnęła podługowaty kształt i wdeptała weń żarzącego się papierosa. Zza okna doszedł łomot – deszcz, który wzbierał od kilku dni, lunął, z furią grzmocił o nierówną kostkę brukową, bębnił o dachy ich samochodów, zagłuszał zawodzenie dobywające się z kształtu, nad którym pochylał się Mariusz. – Co tu się dzieje?! – Jej krzyk przebił się przez bębnienie kropel.

Z mroku wynurzył się Instruktor z rosłym owczarkiem przy nodze. Obnażone kły bielały w ciemności. Pies nie miał kagańca. – Ty będziesz następna, Alia – wycedził Instruktor, patrząc jej w oczy.

Ojciec opowiedział Alii, jak ją spłodził. Była lipcowa noc, miasto żyło zbliżającym się pojedynkiem. Mężczyźni roztrząsali nad piwem Primus szczegóły nadciągającej walki. George Foreman miał dwadzieścia pięć lat i budową przypominał czołg, ciosami mógł ściąć drzewo. Muhammad Ali był szybki i tańczył na ringu, drwiąc z przeciwników, zwłaszcza tych zwalistych. – Tylko że Ali był już wtedy stary. Miał trzydzieści dwa lata – powiedział Eddy. – A ty ile masz lat, tatusiu? – zapytała Alia. Eddy sapnął, jakby właśnie dostał zadyszki. Alia przewróciła się na plecy i nakryła kołdrą, spod której za chwilę dobiegł jej chichot. Ojciec potrafił zmienić się w starca, w kozła, w samolot – w co tylko chciał. Teraz wśliznął się pod kołdrę pod postacią węża i sykiem wykurzył stamtąd dziewczynkę. – Ali udawał, że jest słaby – rozpoczął znów. – I to był podstęp. – Jaki podstęp, tatusiu, jaki?! – zapiszczała Alia. – Nie przerywaj mi, ty mały komarze! – Ojciec pacnął powietrze tuż przy jej uchu, po czym wyprostował się i podjął zupełnie innym tonem: – To opowiadam ja, Eddy, gawędziarz z Kinszasy… Tej nocy spadł wielki deszcz. Woda sięgała ludziom po kostki. Wszyscy ciągnęli na stadion, gdzie ustawiono ring dla największych bokserów świata. I największe trybuny, bo wszyscy, ale to wszyscy, chcieli zobaczyć walkę stulecia! Wielu poraniło sobie nogi, bo szli na bosaka, a w kałużach wiadomo, co jest – stare puszki, potłuczone butelki, zardzewiałe druty. Ale mnie nic się nie stało, bo bóg opowiadaczy zesłał mi dwa żółwie. Postawiłem stopy na ich płaskich skorupach i tak dotarłem na stadion. Zaczęła się walka. Ja też tam byłem i na to patrzyłem. Walka się skończyła, a ja wracałem potem ulicami Kinszasy… – Ale kto wygrał, kto wygrał, tatusiu? Jak już mówiłem, ja też tam byłem i na to patrzyłem. Po walce tłum wylał się na ulice Kinszasy i szedł, śpiewając: Ali bomaye! Ja też się darłem. Woda sięgała już wtedy ludziom po kolana, a dzieciom i kurduplom po uda. Ali bomaye! – wrzeszczeliśmy. I to była prawda: Ali zwyciężył! A z każdym naszym okrzykiem znów wygrywał. Bo trzeba ci wiedzieć, że słowa mają taką moc! Tymczasem wartki nurt naszych ciał płynący środkiem Kinszasy podzielił się na dwie odnogi, potem trzy, potem na mniejsze strumienie i całkiem małe strużki. Dlatego zanim wszedłem do domu, uniosłem się nad Kinszasę – żeby sobie na to wszystko popatrzeć z góry. – Wysoko się uniosłeś? – Jakieś sto metrów.

– Naprawdę umiesz latać, tatusiu?… Właściwie Eddy się wzniósł, Eddy, gawędziarz z Kinszasy. Zobaczył lampki karbidowe zapalające się przed domami w całym mieście. Wyrysowywały nowy szlak – już nie wodny, ale świetlny. Eddy zrozumiał, że to gwiazdy spadły na ziemię i ułożyły się w Drogę Mleczną. A ona doprowadziła go do kobiety. W domu Mrówka, żona Eddy’ego, udawała, że śpi. Eddy wyciągnął się obok niej i zaczął opowiadać, jak w pierwszej rundzie Foreman zapędził Alego w róg. Objął Mrówkę, ale go odepchnęła, mamrocząc, że ma pełny brzuch i chce spać. Eddy opowiedział, jak Ali na ringu zmienił strategię: przestał uciekać, a zaczął opierać się o liny i przyjmować razy – tu Eddy przeciął ciosami powietrze, imitując ruchy mistrza. Bam! – lewy sierpowy, bam-bam! – prawy – świstało powietrze wokół ich łóżka. Pomacał jędrne udo Mrówki, ale go odepchnęła. Niezrażony, ciągnął dalej: otóż Ali tak zmęczył Foremana, że tamtemu spuchła twarz, ledwo co widział. Eddy polizał pierś Mrówki, nie przestając mówić. Foreman właśnie szykował się powalić Alego na liny, a ten jak mu nie przyłoży prawym sierpowym! A przecież dopiero co Ali wyglądał na zdechlaka! Szeroko otwarte oczy Mrówki pytały: „Kto wygra?”. Eddy chwycił ją za biodra. Wywinęła się, ale on właśnie opisywał upadek ogromnego Foremana – ten zaś padł jak kłoda! Eddy rozsunął nogi Mrówki, Foreman spróbował wstać z desek. Mrówka się szarpnęła, sędzia zaczął liczyć: jeden, dwa, trzy, cztery… Mrówka spięła się, chcąc strząsnąć z siebie Eddy’ego. Pięć, sześć, siedem… Sędzia doszedł do dziewięciu, a Foreman wciąż leżał. Zupełnie jak Mrówka… Pojedynek stulecia się skończył, ale zapasy Eddy’ego i Mrówki właśnie się zaczęły. Dwadzieścia osiem minut później Mrówka ogłosiła zwycięzcę. „Eddy!” – krzyknęła. – Eddy bomaye? – upewniła się Alia, patrząc na ciemną sylwetkę ojca rysującą się na tle na wpół przeszklonych drzwi dziecięcego pokoju. – Urodziłaś się dziewięć miesięcy później – wyjaśnił ojciec. – Nauczysz mnie latać, tatusiu? Eddy kiwnął solennie głową i przykrył córkę kołdrą po samą brodę, a następnie zniknął w świetlistym obramowaniu framugi. Alia przyszła na świat 26 lipca 1975 roku, w sobotę, ale bóle porodowe chwyciły Mrówkę, jej matkę, już w piątek. Dlatego dała dziewczynce imię Aya, czyli „piątek” w suahili. Eddy dorzucił do imienia literę „l” i zmienił „y” na „i” – po to, żeby Alia, poczęta w noc epokowego zwycięstwa Muhammada Alego, odziedziczyła moc legendy ringu. „Alia – powtarzał latami – to ta, która lata jak motyl, a żądli jak pszczoła”. Cztery lata po Alii na świat przyszedł jej brat Joe. Imię otrzymał po Joem Frazierze, który pokonał samego Muhammada Alego. Eddy pracował wtedy jako

mechanik w warsztacie samochodowym, gdzie oddawali auta ekspaci z szykownej dzielnicy Gombe w Kinszasie. Do jednego z nich odprowadzał aż cztery, po jednym dla każdego z członków rodziny, a czwarty dla kochanki właściciela. Bastien, urzędnik belgijskiej ambasady, wynajmował dom z widokiem na rzekę Kongo i senne miasto Brazzaville po jej drugiej stronie. Jego żona występowała u boku męża na rautach dyplomatycznych albo leżała na najwyższym tarasie i opalała się na skwarkę. Córka chodziła do szkoły dla dzieci dyplomatów w pobliżu domu, ale nigdy nie przemierzyła tej trasy pieszo. To dla niej Bastien wynajął Eddy’ego jako kierowcę. Eddy opowiadał potem Alii, jak z szofera córki Bastiena awansował na kierowcę żony, a niebawem stał się niezbędny kochance pracodawcy. Ta zawsze nazywała się Lily. Imię przechodziło z kobiety na kobietę, podobnie jak lokum, w którym instalował ją Bastien, apartament po drugiej stronie bulwaru 30 Czerwca, w dzielnicy Bon Marche. Żeby ścieżki kochanek i żony się nie krzyżowały. – Deuxième bureau – ordynował Bastien, każąc się wieźć do Lily. – Mam więcej niż jedną kobietę. Staję się prawdziwym Kongijczykiem, co? Eddy śmiał się i kręcił głową. Bywało, że w Kongu, wtedy Zairze, mężczyźni miewali po kilka kobiet – żonę, czyli pierwsze biuro, a oprócz tego kochanki: drugie biuro, trzecie, czwarte… „Drugie biuro” – mruczał Bastien z tylnego siedzenia auta, zapalając dwa papierosy: dla siebie i dla kierowcy. Eddy’ego bawił flamandzki akcent Bastiena siekający francuskie zwroty na befsztyk tatarski. Ochoczo wychwytywał też i przyswajał angielskie słowa. Cieszył się, że może bawić pracodawcę gawędami, które zgromadził w tych latach swojego życia, gdy wydawało mu się, że najszczęśliwszy będzie, jeżdżąc po kraju, tworząc i kochając, niekoniecznie w tej kolejności. Bastien najbardziej lubił gawędy o absurdach życia codziennego Kinszasy. – Wiesz, że można umrzeć w kałuży? – zagaił kiedyś Eddy. – U nas się mówi „utopić w łyżce wody”. – Bastien rozsiadł się w fotelu wyłożonym fioletowymi poduszkami. Normalnie wskazałby Eddy’emu drugi, ale teraz widział, że kierowca i tak nie usiądzie. Już rozpędzała się w nim opowieść. – To będzie o śmiertelnych kałużach. – Eddy odchrząknął, wyprostował się i zajął strategiczne miejsce między dwoma słupami podpierającymi werandę. Muślinowe zasłony identycznego koloru jak poduszki foteli tworzyły za jego plecami kurtynę, przez którą przeświecał blask słońca zachodzącego w potężnych wodach rzeki Kongo. Sylwetka kierowcy obrysowana łagodnym blaskiem zatraciła swoją kanciastość, afro kuliście obramowujące głowę zmieniło kolor z czarnego na złocisty. Eddy wyglądał teraz jak święty, i dobrze o tym wiedział. – To będzie opowieść o śmiertelnych kałużach – zaczął. – Opowiem ją ja, Eddy, gawędziarz z Kinszasy…

Pewnego razu w naszym wielkim mieście zbudowano browar. Wszyscy się cieszyli i chodzili patrzeć, jak powstawały doły, a w nich kładziono rury. Jak rosły budynki oplatane pajęczą siecią kabli, jak ciężarówki przywoziły pasy, po których miały jechać puste butelki. Jak skręcano kraniki, z których miało lecieć piwo, jak montowano maszyny do nalewania i do mocowania kapsli. Ja też tam byłem i na to patrzyłem. Do czasu. Bo pewnego dnia wielki mur, który rósł wokół browaru, całkiem go otoczył, aż została tylko dziura na bramę. A z dziurą wiadomo, jak jest. Zatkano ją. Bramę, znaczy się, zamknięto na kłódkę. Od tej pory ludzie chodzili dokoła browaru, bo do środka zajrzeć już się nie dało. Stawali pod płotem i słuchali, ciekawi, jakie odgłosy wydaje produkowane piwo, ale za płotem tylko coś buczało. Stracili w końcu zainteresowanie tym browarem, a nawet go znielubili. Myśleli, że im, sąsiadom, skapnie trochę primusa za darmo, ale gdzie tam! Płot był wysoki na trzy metry, brama szczerzyła zębiska, aż ktoś ze złości namalował na murach srającą krowę. I wtedy się zaczęło! – Zaczęto szukać sprawców? – Bastien sięgnął po papierosa, szczęknął pozłacaną zapalniczką ozdobioną lwami: po jednej stronie złoty na czarnym tle, po drugiej czerwony na żółtym, z zielonym pasem pośrodku. Lew belgijski i lew kongijski. – E tam! – roześmiał się Eddy, po czym zniżył głos do złowieszczego szeptu. – Browar zaczął ludzi zabijać… Bastien odrzucił głowę do tyłu, z jego gardła wydobył się gulgot, cała sylwetka zatrzęsła się w fotelu. – Browar! – śmiał się, aż się rozkaszlał. Uderzył się otwartą dłonią w szeroką pierś. – Tu ludzi zabija prezydent Mobutu, a nie żaden browar. Eddy wyprostował się i wydał z siebie fuknięcie, które wyrażało coś pomiędzy zdumieniem a pogardą. – I wtedy się zaczęło… – podjął, nie zwracając uwagi na kaszel Bastiena. Pierwszego martwego człowieka znaleziono pod płotem browaru nazajutrz po tym, jak na płocie pojawiła się krowa. Leżał w kałuży, twarzą do dołu, a kiedy go podnieśli, zobaczyli, że w oczach miał takie przerażenie, jakby zobaczył samego diabła. – A nie mówiłem? – Bastien pochylił się nad gazetą leżącą na stoliku i pstryknął w widoczną na pierwszej stronie fotografię dyktatora w czapce z futra lamparta. Drugiego dnia znaleziono następnego. Leżał dwa kroki od miejsca, gdzie zmarł poprzedni, na twarzy miał ten sam grymas strachu. Od tego czasu ludzie omijali browar. Nikt przy zdrowych zmysłach się tam nie zapuszczał, cała okolica wiedziała, że pod krową zabija. Pracownicy zbliżali się do bramy zawsze od drugiej strony, ulicą, z której nie było widać rysunku.

Aż pewnego dnia córka dyrektora fabryki, która zawsze jeździła samochodem z szoferem, postanowiła zrobić ojcu niespodziankę. Poprosiła kierowcę, żeby zaczekał na nią na tyłach fabryki, a sama wysiadła, wzięła parasolkę, bo bardzo padało, i pobiegła wzdłuż płotu… Zachodzące słońce prześwietliło czerwienią afro Eddy’ego, smukła sylwetka ciemniała na tle widocznego za wodą Brazzaville. Bastien odchrząknął. – I co, po jej śmierci dyrektor zaczął wreszcie dawać sąsiadom piwo za darmo? Eddy uniósł powolnym ruchem ramiona, otwarte dłonie kierując w stronę nieba. Zanucił pod nosem, po czym urwał i opuścił ręce. – Dyrektor okazał się skąpcem – rzucił sucho. – Piwa nie dał, a córek miał wiele. Za to związki zawodowe zażądały wyjaśnienia sprawy. Dyrektor sprowadził odczyniaczkę uroków, ale związki wysłały pod płot elektryka. Okazało się, że kable, które sterczały zza ogrodzenia, nie zostały zabezpieczone. Gdy padało, kałuże były pod prądem, a w porze deszczowej, kiedy praktycznie cała ulica stawała się jednym wielkim potokiem, to przejście stanowiło śmiertelną pułapkę. Złożył się w scyzoryk. – I tak właśnie było. A opowiedziałem to ja, Eddy, gawę… – Czekaj – przerwał mu Bastien. – Która to ulica? Browar jest w Bon Marche, to niedaleko mieszkania Lily. Rozumiem, że od tamtej pory zabezpieczyli te kable? – …dziarz z Kinszasy – dokończył Eddy, kładąc sobie dłoń na piersi. – Lily mieszka całkiem niedaleko, to prawda. A kable wciąż są niezabezpieczone. – I dopiero teraz mi o tym mówisz?! Eddy wyszedł z obramowania muślinowych zasłon. – Każda opowieść ma swój czas. Eddy wyznał córce po latach, że życie bywa zaskakujące. Uwiązany pracą i rodziną, i tak czuł się wolny. Deklamował po kawiarniach lub na wieczorkach dla dyplomatów organizowanych przez żonę Bastiena, kochał intensywnie, pocieszając odrzucone kochanki pracodawcy. Nie zapominał o Mrówce, którą brało mu się najlepiej, gdy była w ciąży. Kiedy brzuch zaczynał być widoczny, stawała się tak chętna i łatwa do zaspokojenia, że rzeźbiarz Resztka, przyjaciel Eddy’ego, u którego mieszkali, musiał sobie częściej sprowadzać dziewczyny. Posuwał je za ścianą, rywalizując z Eddym w tym, czyja będzie intensywniej jęczała. Wolał to, niż leżeć ze sterczącym przyrodzeniem, wsłuchany w śpiewy Mrówki, wobec których żaden mężczyzna nie mógł pozostać obojętny. Pewnego dnia Bastien zawołał Eddy’ego, żeby mu coś powiedzieć. Zapytany, czy woli najpierw nowinę dobrą czy złą, kierowca, jako optymista, wybrał dobrą. – Możesz ze mną jechać – oznajmił Belg.

– Dokąd? – Eddy spojrzał na niego zdezorientowany. – Trzeba było wybrać złą, tobyś wiedział. Zła nowina była taka, że Bastien wkrótce kończy pracę w Kinszasie i wraca do Belgii. Zaproponował Eddy’emu, że weźmie go ze sobą, przydałby mu się kierowca w firmie, którą zamierzał rozkręcić po przyjeździe. No i przyzwyczaił się do jego gawęd. Eddy od razu się zgodził. Nie mógł sobie wyobrazić powrotu do warsztatu, w którym znów reperowałby w upale samochody. U boku Bastiena zaznał barwnego życia. Kochał Kinszasę, zwłaszcza Matonge, ale był przekonany, że wędrowny gawędziarz w nim nie umarł, chociaż założył rodzinę. Żeby się o tym przekonać, musiał znów ruszyć w drogę. Alia nic nie zapamiętała ze swojego kraju. Jakby wraz z wejściem do samolotu zamknęły się za nią drzwi. Wszystko, co działo się od tamtej pory, wrażało się jej w pamięć z bolesną dokładnością: ryk silników i płacz Joego podczas startu, nagły ucisk w żołądku, gdy samolot wzniósł się nad pas, uczucie nieważkości, kiedy wisiał nad chmurami. Matka co chwila przystawiała syna do piersi, ojciec śledził z zapartym tchem wszystko, co przesuwało się za okrągłym okienkiem, potem wpatrywał się już tylko we własną twarz widoczną na tle ciemności. Alia przez całą drogę nie ruszyła się z miejsca, nawet kiedy zachciało jej się siusiu. Wbiła wzrok w białą serwetkę przewieszoną przez zagłówek siedzenia przed nią. Przez lata śniła jej się później ta serwetka, w którą bezpowrotnie wsiąkły wspomnienia z Kinszasy. Z lotniska odebrała ich siostra ojca. Alia jej nie znała, bo jeszcze zanim się urodziła, ciotkę wysłano do Belgii, żeby wyszła za mąż za jakiegoś białego. Ona tymczasem, zamiast posłuchać rodziców, skończyła szkołę dla pielęgniarek, znalazła pracę w swoim zawodzie i wynajęła mieszkanie w suterenie. Alia miała mówić do niej „mamo Isso”, chociaż nie przypominała żadnej z mam, które dziewczynka znała. Wysoka, szczupła, wyglądała na bliźniaczkę Eddy’ego, mimo że była od niego młodsza. Różnili się fryzurami: Eddy nosił teraz krótkie dredy, jego siostra – afro. Wspomnienia pierwszych dni w Europie utonęły w deszczu, chłodzie sutereny mamy Issy, u której zamieszkali na początku, i rytmie nocnych wycieczek Alii do toalety. Rano, tak czy inaczej, budziła się w wystygłej plamie żółtej wilgoci. Zapamiętała przeprowadzkę, bo gdy wspięła się po schodach, przytrzymując się chwiejnej poręczy, i pchnęła drzwi klatki schodowej, nieoczekiwanie przytulił ją promień słońca. Było sucho i jasno, pierwszy raz od czasu, kiedy tu przyjechali. Alia stanęła tyłem do okna sutereny, do krat, na których mama Issa uczyła ją liczyć. „Raz, dwa, trzy…” – głos ciotki w świeżych wspomnieniach przeplatał się z dudnieniem tramwaju toczącego się w pobliżu po szynach.

– No, co tak stoisz! – Mrówka, która właśnie wytaskała się na ulicę z Joem usadzonym na biodrze, szturchnęła ją w bok. Tramwaj w oddali zadzwonił ostrzegawczo. „Cztery, pięć” – liczyła po francusku mama Issa. Hamulce zazgrzytały, za chwilę tramwaj przystanie, drzwi otworzą się z klekotem. „Sześć, siedem” – dokończyła w myślach Alia. Do ośmiu nigdy nie doliczyła, bo słupków podrdzewiałych krat widocznych za oknem sutereny było tylko siedem. Mama Issa wymieniała dalsze cyfry, ale po siódemce Alia zamykała oczy i kręciła głową, aż kolorowe gumki zsuwały jej się z kucyków. Mama Issa wzdychała. Zdążyła poznać upór tego dziecka. Jeszcze chwila, a Alia odszczeknie, że siedmiu jest krasnoludków, siedem mil, które pokonują czarodziejskie buty, siedem zabitych much, których liczba zapisana na pasie pyszałka ma moc odstraszania zbójców. Tak było w bajkach, które oglądała w telewizji. Na razie jednak mała tylko zeskakiwała z kolan ciotki. – Siedem jest w sam raz – mówiła. Mama Issa wstawała i podchodziła do dwupalnikowej kuchenki. Dotykała palcem ryżu, sprawdzając, czy już doszedł, i mruczała pod nosem, że nie wie, co będzie z tą upartą dziewczynką i jej kulawym francuskim oraz niechęcią do liczb. Powtarzała, że kobieta musi być wykształcona, bo na mężczyzn nie ma co liczyć. Gniewała się, widząc, że Alia zamiast się uczyć, gapi się w telewizor. Mrówka też nie odrywała się od telewizora, zapadła się w seriale tak, że nie mógł jej od nich odciągnąć nawet płacz Joego. Po przekroczeniu progu mieszkania, w którym kilka tygodni po przyjeździe zainstalował ich Bastien, natychmiast zajęła miejsce na kanapie przed telewizorem. W Kinszasie rzadko wychodziła z domu, bo mówiła, że boi się zgubić, sutereny mamy Issy nie opuszczała z powodu niechęci do deszczu. Tu od wychodzenia odstręczała ją winda. Stara, metalowa, przypominająca klatkę dla ptaków. Często blokowała się między piętrami, trzeba było czekać, aż ktoś ją ściągnie na parter. Po spędzeniu w windzie dwóch godzin z płaczącym Joem Mrówka zapowiedziała, że nie będzie jej więcej używać. A po schodach nie ma siły wchodzić z dzieckiem i siatkami. Dwa pokoje na strychu, które wynajął im Bastien, wkrótce zabałaganiły się nieskładanymi ubraniami, a także jednorazowymi torebkami po zakupach, plastikowymi butelkami i pojemnikami po serach i jogurtach, które mama Issa poleciła im gromadzić. Nie wzięła pod uwagę, że nie miał kto ich myć, bo Mrówka ograniczała czynności domowe do minimum. Zakupy robiła właśnie mama Issa, a jeśli akurat miała dyżur w szpitalu, zastępowała ją Alia. Dziewczynka nie przyznawała się, że też boi się jeździć windą. Nie dosięgała do przycisku na samej górze, przez co musiała wysiadać na przedostatnim piętrze i pokonywać ostatni odcinek piechotą w egipskich ciemnościach, bo nikt nie wymienił przepalonej żarówki. Do mieszkania prowadziło siedem stopni na półpiętro, siedem pod drzwi plus wysoki próg. Żeby nie potknąć się na schodach,

musiała liczyć – i tylko dzięki temu wyszła poza siódemkę. Szybko też nauczyła się, że najlepiej zrobi, jeśli szybko zejdzie z oczu obu mamom. Mama Issa przychodziła do nich po dyżurze w szpitalu spowita zapachem środków odkażających, które mieszały się z woniami z kuchni. Podawała im obiad, po czym sadzała Alię przy kuchennym stole i kazała jej przepisywać rządki liter. – Musisz być najlepsza – powtarzała. Alia pokładała się, udając, że boli ją brzuch. – Pisz! – Mama Issa, jako pielęgniarka, umiała odróżnić prawdziwy ból brzucha od fałszywego. Alia pisała swoje pierwsze litery, łowiąc z telewizora melodyjki z Dallas, westchnienia z Dynastii oraz reakcje matki śledzącej losy bohaterów, jej: „ajajaj!”, „o!” i przeciągłe cmoknięcia wzmacniane klepaniem się po udach. Kiedy w te odgłosy wdzierały się krzyki Joego, głos matki przechodził w jęk. – Aaaliaaa!… Joe płacze, przewiń go! Alia przygarbiała się nad zeszytem i tym pilniej stawiała swoje kulfony. Czekała na to, co miało nieuchronnie nastąpić: pełne niedowierzania fuknięcie mamy Issy, jej ręce o długich palcach lądujące jak szpony wściekłego ptaka na biodrach opiętych dżinsami i chrapliwy głos dochodzący z głębi przepony schowanej za wyćwiczonymi mięśniami brzucha, przeciwieństwa krągłości, która wypychała barwne spódnice Mrówki. – Aaaliaaa!… Joe płacze, przewiń go! – Jeszcze czego! – Owalny cień fryzury mamy Issy kładł się na zeszycie Alii, która z podejrzaną pilnością cyzelowała pisownię francuskiego „r”. Płacz Joego zagłuszał dźwięki Dynastii i protesty ciotki, która broniła prawa bratanicy do spokojnej nauki, prawa należnego każdemu dziecku, a zwłaszcza dziewczynce, bo te mają w życiu zawsze pod górkę. – Aaaliaaa!… Syknięcie mamy Issy, gniewny brzęk bransoletek, sus z kuchni do pokoju. – Dziewczyna się uczy, nie widzisz?! – Aaal… – Ja go przewinę! – warczała w końcu mama Issa, chwytając wrzeszczącego Joego. Ojca Alia widywała rano. Kiedy się budziła, czuła zapach wody kolońskiej, którą spryskiwał się przed wyjściem do pracy. Dreptała za nim do przedpokoju i patrzyła, jak zakłada przed lustrem swój strój szofera: szary garnitur, krawat, ciemniejszą czapkę z daszkiem. Potem sama szybko się ubierała i stawała w przedpokoju pod zdjęciem przedstawiającym ojca, kiedy był w jej wieku. Ciemne szorty na czarno-białej fotografii wyglądały jak krótsza wersja spodni, które nosił teraz, jasna koszula ściśnięta paskiem tak samo marszczyła się na szczupłym brzuchu.

– Tylko samochodem jeżdżę teraz gorszym – powiedział któregoś dnia, wskazując białego mercedesa, o którego opierał się na zdjęciu. Obok dwuletnia mama Issa ubrana w bufiastą sukienkę krzywiła się, patrząc pod słońce. – Co się stało z tym? – Ojciec go w końcu sprzedał. Szkoda, że teraz takich nie robią. W środku było tyle miejsca, że dałoby się w nim tańczyć. – Nie możesz takiego kupić? – zapytała Alia. – Ja, kupić?! – parsknął Eddy i wygładził boki marynarki. – Bastien ma samochodów za nas wszystkich! Volvo dla żony, simkę dla córki, a dla siebie czerwoną corvettę… Ma niezłe przyspieszenie, ale człowiek wychodzi stamtąd całkiem pogięty. Może gdybym był wzrostu Bastiena… Wzięłaś kartkę z naszym adresem, w razie gdybyś się zgubiła? Alia poklepała się po kieszeni i poszła za ojcem do windy. Głos matki i zapędy pedagogiczne ciotki, która uparła się, że bratanica musi umieć pisać, zanim pójdzie do szkoły, miały ten skutek, że dziewczynka postanowiła przemóc lęk przed windą i oswoić świat poza mieszkaniem. Godzinami plątała się po ulicach; wracała dopiero, kiedy matka wychodziła na spacer z Joem i wytaskiwała wózek na zewnątrz. Zobaczywszy, jak znikają na końcu ulicy, Alia otwierała drzwi kluczem, który od pewnego czasu dumnie nosiła na szyi. Zapadała się w sofę i oglądała anime, zrywała się dwie godziny później na szczęknięcie windy ściąganej przez matkę. Druciana konstrukcja zjeżdżała na parter, a Alia przyczajała się na ciemnym półpiętrze, gotowa zbiec na dół – byle tylko uniknąć zajmowania się bratem. Okrążyła kwartał ulic, który w jej głowie przybrał kształt sera brie. Na jego szpicu odkryła osiedlowy sklepik spożywczy z żółtym szyldem. Napis na nim zaczynał się od litery A. – A-li-men-ta-tion Ge-ne-rale – przesylabizowała pewnego dnia. Jak zwykle minęła sklepik i poszła w górę ulicą, którą nazwała ulicą Dziobów, bo ze ścian budynków, jakieś dwadzieścia centymetrów nad trotuarem, wystawały metalowe klamry. Nie wiedziała po co. Ulica Dziobów wiodła do malutkiego skwerku, za którym znajdowało się szkolne boisko otoczone siatką. Alia przedostała się przez dziurę do środka. Chwilę tam stała, gotowa do ucieczki, a potem jej wzrok przykuła piłka, za którą uganiała się chmara chłopców. Nie zastanawiając się długo, Alia ruszyła przed siebie. – Czego tu chcesz? – Szczupły chłopiec jej wzrostu oderwał się od bramki i ruszył w stronę przybyłej. Miał kręcone czarne włosy, które wiły się nad czołem. Francuski obco chrypiał mu w gardle. Alię onieśmielił ten dźwięk. Nic nie odpowiedziała, tylko wskazała piłkę. – Umiesz chociaż grać? – zapytał.

Wzruszyła ramionami. Co tu było do umienia? – Potrzebujemy drugiego bramkarza. – Drugi chłopiec był niższy od niej, budową przypominał koalę. Spojrzał na przywódcę grupy, który obrzucił taksującym spojrzeniem przybrudzone adidasy Alii, wypchane na kolanach spodnie dresowe i zbyt dużą bluzę zwisającą z chudych ramion. Na końcu zatrzymał wzrok na jej czapce z daszkiem z nazwą „Bayer” na przodzie – była to reklamówka firmy farmaceutycznej przyniesiona ze szpitala przez mamę Issę. Dał znak, żeby przeturlać do niego piłkę. Dotknął jej czubkiem buta i chwilę odbijał, popisując się zręcznością. Nieoczekiwanie kopnął piłkę w kierunku Alii, która błyskawicznie ją przejęła i skierowała się w stronę pustej bramki. – Mohamed, broń! – usłyszała za sobą. Chłopiec o sylwetce koali zatarasował bramkę, pozostali ruszyli za nimi, zagrzewając ich okrzykami. Alia z biegu posłała piłkę, która przeleciała tuż nad ramieniem Mohameda i wpadła do bramki. – Gooool!… – dobiegło z kilkunastu gardeł. Smukły przywódca grupy przypatrywał się jej bez słowa, włosy spadły mu na czoło. Przejął piłkę i zanim Alia zdążyła zareagować, kopnął prościutko w górę. Ciało dziewczynki spięło się i wystrzeliło pionowo za nią. Główka – i posłała piłkę z powrotem do bramki. – Gooool!… Schyliła się, żeby podnieść czapkę. Kiedy się wyprostowała, wokół panowała martwa cisza. – E, to baba! – Ktoś wskazał palcem jej warkoczyki. – Umiem grać – odezwała się Alia po raz pierwszy. Głos miała zachrypnięty. – I co z tego. – Przywódca grupy wzruszył ramionami. Już się nie uśmiechał. – Przecież widziałeś, że umie grać, Younes – ujął się za nią Mohamed. Younes odwrócił się do niego gwałtownie. – I co z tego?! Alia wracała, kopiąc klamry wystające ze ścian na ulicy Dziobów. Kropiło, bluza przylepiała jej się do łopatek. Kiedy dotarła do domu, winda znów zatrzymała się między piętrami i obsunęła o pół piętra. Alia cisnęła czapką o podłogę. Nie miała pojęcia, ile czasu przyjdzie jej tu siedzieć. Naraz po prawej stronie coś zaszurało. Brązowe półbuty zbliżyły się do metalowych prętów. Jedna skarpetka zsunięta, powyżej przybrudzone szorty. – Patrzcie, kto się złapał do klatki! – W głosie chłopca brzmiał obcy akcent. Przykucnął, żeby przypatrzeć się Alii. Miał niedużą trójkątną twarz usianą piegami i włosy ostrzyżone przy samej skórze. – Małpa w klatce! – zawołał. – Mał… Nie skończył, bo czyjś but trafił go celnie w siedzenie.

– A ty, makaroniarzu, lepszy jesteś?! – Alia usłyszała znajomy głos. – Mohamed, odbiło ci?! – Chłopiec masował się po pośladku. – Nic do ciebie nie mam. Do niej mówiłem. – Myślisz, że jesteś od niej lepszy, Giovanni? – Od ciebie na pewno, brudasie! Mohamed rzucił się na Giovanniego, ale ten był szybszy, podciął go, usiadł mu na brzuchu i zaczął okładać po twarzy. Alia wspięła się po metalowej konstrukcji windy, aż znalazła się pod sufitem. Sięgnęła nogi Giovanniego, pociągnęła ją z całej siły do siebie i wgryzła mu się w łydkę. Klatkę schodową wypełnił wrzask. Mohamed przesadził schody i ściągnął windę z Alią, zanim krzyki wywabiły na podest sąsiadki. Gdy Mrówka wtoczyła się do kamienicy, pchając przed sobą wózek z Joem, dwie sylwetki, jedna długa i chuda, druga krągła jak u koali, znikały za rogiem. W ciągu następnych tygodni Alia zrozumiała, czemu odkrycie, że jest dziewczynką, wykluczyło ją z drużyny piłkarskiej. Małe Włoszki, Greczynki, Turczynki tkwiły w domach, po dworze biegali sami chłopcy. W końcu Alii, dzięki wstawiennictwu Mohameda, udało się wkręcić do drużyny. Na początku patrzyli na nią spode łba, ale pomogły jej umiejętności piłkarskie przywiezione z Kinszasy. A najbardziej to, że nie wyglądała na dziewczynkę. Była wysoka, chuda i jeszcze skrzętniej niż dotąd chowała teraz włosy pod czapką. Dziewczynki po raz pierwszy zobaczyła w pralni, gdzie poszła z ciotką w niedzielę. Pilnowała pierwszej porcji prania i przyglądała się im, siedząc w rogu i dyndając długimi nogami w rozczłapanych adidasach. Nie nosiły kluczy na szyjach, jak ona, za to niektóre miały na głowach ozdobne chusty. Kiedy mówiły, spuszczały oczy. Jedna z nich, wielkooka Greczynka ze złotymi kołami w uszach, uśmiechnęła się do niej zalotnie. Widać jeszcze się nie rozniosło, że Alia to dziewczyna. Speszona, zeskoczyła z parapetu i ruszyła do drzwi. Mama Issa stała na chodniku nad koszem pełnym brudnych ubrań i namawiała Eddy’ego, żeby poszedł z nią na jakieś zebranie, a on opędzał się od niej jak od natrętnej muchy. – To Afrykanie, którzy uciekli tu przed wojną albo przed bezrobociem. Teraz niektórzy żałują, że nie zostali u siebie. Przynajmniej pracowaliby na własny kraj, zmieniali go, a nie wysługiwali się narodowi, który nawet o nich nie wspomina na lekcjach historii – perorowała, gestykulując rękoma przed nosem brata, jakby próbowała odmalować to, o czym mówiła. – No i nie przyjmuje obcokrajowców do prac w dobrze płatnych zawodach. – Nie przesadzaj, przecież masz dobrą pracę, a i mnie Bastien nieźle płaci. To jakieś wymysły z tą dyskryminacją. – Eddy trzepnął długimi palcami czapkę, której otok zostawił mu ślad na czole. – Wymysły? – Mama Issa potrząsnęła gniewnie głową. – Dostałeś się na

uniwersytet, ale tu pracujesz jako szofer. A przecież jesteś mądrzejszy niż ten twój Bastien. I co, całe życie chcesz wozić jego biały tyłek? Niektórzy tutejsi emigranci są magistrami, ale tu mogą być tylko kelnerami. Z dwojga złego wolą bezrobocie. Eddy wyjął z kieszeni paczkę papierosów. – Co chcesz, żebym tym ludziom powiedział? – Pstryknął zapalniczką. – Że mamy trzecią drogę. Możemy pozostać sobą, wnieść tu to, co nasze. Ty jesteś opowiadaczem. I nie sprzedałeś się tutejszemu bogu, forsie. – Mężczyzna bez pieniędzy to nie mężczyzna… – Twarz Eddy’ego się skurczyła. – Pamiętasz? Ojciec zawsze to powtarzał. Mama Issa poprawiła pomarańczowy zawój na głowie. – Belgowie go tak ukształtowali, jak wszystkich évolués1. – Wzruszyła ramionami. – Odcięli ich od korzeni, kazali być jak biali, mówić jak biali, ruszać się jak oni, tańczyć, ubierać się. Ojciec i jemu podobni myśleli, że dzięki temu będą lepsi. Pamiętasz, jak mama nie cierpiała europejskich spódnic? Kiedy wyjeżdżał, nosiła po kryjomu kongijskie sukienki. – I nauczyła nas lingala. Jakim cudem utrzymała to w tajemnicy przed ojcem? Chociaż on i tak rzadko bywał w domu – prychnął Eddy. – Taki był z ciebie dumny, kiedy poszedłeś na studia! – A kiedy z nich zrezygnowałem, nie chciał mnie znać – żachnął się Eddy. – Nie rozumiał, po co jeździsz po wsiach. On ze wsi uciekł, a ty tam wracałeś słuchać jakichś bajdurzeń. On nauczył cię pisać, a ty nie chciałeś pisać, tylko opowiadać. – Opowiadanie to nasza literatura! Co z tego, że w Europie się pisze? Ja mam opowieści w głowie. Zresztą za trzydzieści lat i tak mało kto będzie czytał. Mama Issa roześmiała się, trącając nogą kosz z praniem. – Faktycznie, bajarz z ciebie! Nie gadaj tak przy dziecku, bo się zniechęci do nauki. Ci ludzie, imigranci – podjęła – są zagubieni. Bywa, że znają tylko języki kolonizatorów, francuski albo angielski. My, dzięki mamie, poznaliśmy swoje korzenie. – Wiesz, jaki mam kłopot z zebraniami zaangażowanych? – Eddy podrzucił czapkę i nasadził ją na głowę daszkiem do tyłu. – Że tam muszę być czarny. A mnie nie interesuje kolor. Czarny, biały… Chcę być sobą. – Ale jesteś czarny. – Zawój na głowie mamy Issy zabujał się niebezpiecznie. – Tu, w Europie, jesteś ucywilizowanym barbarzyńcą. Biali wręcz oczekują, że będziesz im wdzięczny, bo cię „ucywilizowali”. – Nie upraszczaj. Mama Issa się schyliła i z kosza z brudami wyciągnęła dwie skarpetki. – Ta jest biała, widzisz? A ta czarna! Nic pośrodku. Eddy zrobił krok do tyłu. – Moim zdaniem obie są brudne. – Skrzywił się. – Najwyższy czas je

wyprać. Alia myślała o tych skarpetkach, kiedy pierwszy raz wracała ze szkoły. Gdyby tak mogła wpakować się do pralki i zmienić ciemny kolor skóry na nierzucającą się w oczy szarość. A jeszcze lepiej odwirować mózgi tych małych dręczycielek, które szły za nią spod szkoły, wydzierając się: „Czekolada! Cze-ko-la-da!”. Brakowało jej Mohameda i chłopców. Przez całe lato grała z nimi w piłkę, bawiła się w berka, skradała po piwnicach, przepłaszając szczury i koty. Dzielili się z nią frytkami, wymieniali kapslami. A teraz szła ulicą, której każdy centymetr z nimi przemierzyła, i kuliła ramiona pod gradem wyzwisk padających z ust dziewczynek, które nigdy same nie wystawiły nosa na zewnątrz. – Czekolada! Nawet gdyby Mohamed je usłyszał, nie mógłby ich stłuc, jak kiedyś Giovanniego. Chłopcy nie bili się z dziewczynami. Poza tym sam Mohamed się zmienił. Podsłuchała, jak dziewczynki mówiły, że Marokańczycy nienawidzą czarnych i vice versa. Nie wiedziała czemu ani czy to prawda. – Cze-ko-la-da! A teraz te małe zołzy nauczyły ją, że kolor jest ważny. Kilka dni później Mrówka zabrała ją do fryzjera. Alia się zdziwiła, ale nie protestowała. Z matką się nie dyskutowało ani nie rozmawiało o tym, co cieszy i co boli. Dopiero kiedy płyn do prostowania włosów wżarł się jej w skórę, zaczęła cicho płakać. Fryzjerka uformowała jej na głowie sztywny kask, a Kongijki, Ruandyjki, Senegalki i Malijki, które siedziały rzędem w zakładzie, zwrócone do przeszklonej ściany, i obserwowały przechodzących, zaczęły cmokać z aprobatą, dotykając jej drutowatych włosów. Ale Alia w nowej fryzurze wyglądała jak miniaturowy James Brown. Wstydziła się wyjść na ulicę. W drodze powrotnej minęły pomnik króla Leopolda triumfującego na koniu. Mimo silnych podmuchów wiatru ani jeden włos Alii nie drgnął. Po twarzy znów pociekły jej łzy. Pomyślała, że mama Issa ją okłamała – początek szkoły wcale nie był ekscytującą zapowiedzią nowego. Początek szkoły oznaczał piekący ból. Na widok nowej fryzury Alii ciotka rozpętała prawdziwy huragan. Krzyczała, że to zdrada korzeni, robienie z dziecka kukły, ogłupianie go. Mrówka odwrzaskiwała, żeby uważała, bo niedługo uschnie, że jest bezdzietną starą panną dobiegającą trzydziestki, która szarogęsi się w domu brata, bo nie ma swojego. Mama Issa z niedowierzaniem kręciła głową, rozwodząc się nad tym, jaki wpływ wywierają durne amerykańskie seriale na idiotki ze wsi, którym się wydaje, że dzięki prostowaniu włosów i wklepywaniu odbarwiających kremów staną się białe. Mrówka powątpiewała, czy te, które nie wybielają skóry i noszą niechlujne afro, kiedykolwiek znajdą męża, wszystko jedno jakiego koloru skóry. Joe płakał, ale tym razem nikt nie zwracał na niego uwagi. Mrówka i mama

Issa skakały sobie do oczu, a Alia nie miała komu powiedzieć, że skóra głowy wciąż nieznośnie ją piecze. Mały dostał spazmów, więc wyjęła go, zaryczanego, z łóżeczka. Dotknął jej wyprostowanej grzywki sterczącej jak szczotka i ucichł. Alia spojrzała na jego buzię otwartą ze zdziwienia, na ich odbicie w kuchennym oknie – chłopiec z malutkim afro i dziewczynka z fryzurą à la Dynastia – nikt by nie zgadł, że to brat i siostra. Bała się, że w szkole wyśmieją jej włosy, ale czekała ją niespodzianka. Małe Greczynki, Włoszki, Turczynki i Marokanki otoczyły ją, chwaląc nową fryzurę. Myślała, że kpią, ale w końcu zorientowała się, że właśnie ją zaakceptowały. Wycierpiała się, żeby móc wyglądać jak te z prostymi włosami. Doceniły wysiłek i poświęcenie dokonane w imię wyższej wartości – kobiecości. Ojciec nie skomentował zmiany w jej wyglądzie, za to kilka dni później pojawił się w domu z lekko podniszczonym workiem bokserskim. Przytwierdził go do haka w przedpokoju, z którego powinien zwisać żyrandol – jeszcze się go nie dorobili – i wypróbował na nim serię ciosów. Wysoki i szczupły, miał naturalny dar trzymania bokserskiej postawy. Ciosy wyprowadzał szybko, z kocią miękkością, która myliła przeciwników na amatorskich ringach Kinszasy. Dziewczynka otaksowała wzrokiem jego umięśnione ramiona i porównała ze swoimi cienkimi rękami, na których nie było widać nawet zaczątku muskulatury. Pochylił się nad Alią i oplótł jej wąziutkie dłonie bokserskimi taśmami. – A rękawice? – zapytała. – Wystarczą owijacze. Zahartują ci się kostki, będą takie jak moje. Położył jej dłoń na swojej. Faktycznie, kostki miał twardsze, bardziej szorstkie niż reszta skóry. Zwinął jej dłoń tak, żeby przytrzymywała palce zgiętym kciukiem. Alia cofnęła ramię i walnęła w wór. Drgnął leniwie. – Aaaaliaaa – rozległ się z pokoju jękliwy głos Mrówki. – Podnieś ręce do twarzy, żeby się osłonić, o tak. Uderzaj, prostując ramię, pięść przekręć w ostatniej chwili. Spojrzała na ojca zza zwiniętych pięści. Pokiwał głową z uznaniem. Znów uderzyła. – Aaaaliaaa! W kuchennych drzwiach pojawiła się głowa mamy Issy. – I po co dziecku zawracasz głowę głupotami, kiedy powinno odrabiać lekcje? – Spojrzała na brata spod ściągniętych brwi. – Aaaaliaaa! – zawyła Mrówka. – Podgrzej Joemu zupę! Mama Issa spojrzała na nich, a potem tam, skąd dochodził głos Mrówki. W końcu z impetem otworzyła drzwi do dużego pokoju i stanęła w rozkroku. – Czego ty znów od niej chcesz?! – przekrzyczała jazgot telewizora. – Uczy się dziewczyna, daj jej święty spokój!

– Jak się uczy, kiedy słyszę, że nic nie robi! – Głos Mrówki brzmiał urągliwie. – Jak mówię, że się uczy, to się uczy. – Mama Issa zatarasowała futrynę. – Ktoś musi! Dość nieuków i obiboków w tej rodzinie. Nie zwracając uwagi na mamę, Alia uderzyła w worek prawą pięścią, potem lewą. Szpikulec wyprostowanej grzywki dźgnął ją w oko, odsunęła go niecierpliwie. Znów uderzyła, tym razem angażując całe ciało, aż ramię poszło za ciosem. Ojciec pokiwał głową z aprobatą. – Aaaaliaaa…! – Głos Mrówki przebił odgłosy z telewizora. – Co z tą zupą? Joe przeraczkował pod nogami mamy Issy, oparł się o worek i zaczął w niego uderzać ręką na płask. Alia wyprowadziła prosty, ruch worka pozbawił brata równowagi. Mama Issa podniosła go i posadziła sobie na biodrze. – Co z zupą, co z zupą! Zupa się robi. Sama! – Trzasnęła demonstracyjnie drzwiami. Wieczorem Eddy przysiadł na brzegu tapczanu córki. Powiercił się chwilę, po czym wstał, rozsunął zasłony i ustawił się na tle okna, z którego padało światło ulicznych latarni. Firanki ułożyły się wokół jego głowy i ramion jak ramy obrazu. – To będzie opowieść o Rozróbie w Dżungli. Opowiem ją ja, Eddy, gawędziarz z Kinszasy. – Przecież nie mieszkamy już w Kinszasie. – Kołdra, którą Alia starała się owinąć, bez przerwy zsuwała się z jej wąskich pleców. Eddy wzniósł ręce do góry kolistym ruchem, jakby podnosił do nieba balon o metrowej średnicy. – …z Kinszasy – powtórzył. Pewnego dnia w Kinszasie zrobił się wielki ruch. Ciężarówki wyładowane materiałami budowlanymi zjeżdżały się na ogromny plac, ludzie uwijali się przy wyładunku jak mrówki. I nikt nie ukradł nawet szczypty cementu! Za to wielu robotników spadło z naprędce skleconych rusztowań. Ale kto by liczył ludzkie istnienia, kiedy rośnie taki kolos. Bo budowano stadion! I to nie byle jaki. Tu miał się odbyć pojedynek stulecia. Krótkie dredy Eddy’ego zahaczyły o firankę. Wyglądał teraz jak panna młoda w rozwianym welonie. Alia się roześmiała. – Ko-ko-ko! – zagdakał Eddy i zamachał ramionami, jakby to były skrzydła. Firanka napięła się, szczęknęły zrywane żabki. Eddy odsunął dyndający materiał i stanął w pozie myśliciela, zwrócony profilem do córki. Dwóch gladiatorów, dwóch gigantów miało przybyć do Kinszasy. Dwóch największych bokserów miało tu walczyć, a cały świat miał się temu przyglądać. – Jak? – Transmisja telewizyjna – mruknął ojciec. Żeby wszyscy wiedzieli, gdzie leży Kinszasa, żeby sławili jej imię. Aliści był

jeszcze jeden bohater tego wydarzenia, gigant, który pociągał za wszystkie sznurki: prezydent Mobutu w czapce z lamparta. Wiedział on dobrze, że nie ma świątyni bez ofiar. Wiedział, że musi polać się krew – i to jeszcze zanim się zacznie pojedynek stulecia. Dlatego pewnego pięknego dnia zgromadził na stadionie tysiąc kryminalistów… – Co to są kryminaliści? – przerwała Alia. – Ludzie, którzy kradną albo zabijają. Zgromadził ich na stadionie, następnie wybrał spośród nich stu. – Stu najlepszych? – zapytała Alia, chłonąc obraz sylwetki ojca na tle okna. – Stu przypadkowych. Stu nieszczęśników, których ustawił przed plutonem egzekucyjnym i kazał rozstrzelać. Krew stu ludzi zrosiła stadion… – A co się stało z tym największym krymi… kryminalistą? – Którym? – Tym, który ich kazał zabić. Mówiłeś, że nie wolno zabijać. – To zależy komu. Jemu akurat wszystko uchodzi na sucho. Kiedy ich zabił, ogłosił, że zabije każdego, kto podczas bokserskiego pojedynku popełni najdrobniejsze przestępstwo. Jeśli komukolwiek zginie choćby papieros, już on złodzieja złapie i rozstrzela, tak jak rozstrzelał tych stu. Dlatego kiedy dwaj bokserzy wylądowali na lotnisku N’Djili, mówiono, że Kinszasa jest najbezpieczniejszym miastem świata. A Muhammad Ali, ten, na którego cześć dostałaś imię, chodził swobodnie po ulicach i witał się osobiście z mieszkańcami. Nie znał lingala, ale nauczył się jednego zdania. Zgadnij jakiego. Alia zerwała się, stanęła pośrodku tapczanu i zaśpiewała: – Ali bomaye, Ali bomaye! Eddy pokiwał z uznaniem głową. – Właśnie tak, Ali bomaye, czyli „Ali, zabij go”. – Tego, który zabił setkę ludzi? Tego największego złego? – zapytała Alia, siadając. – Nie! Swojego przeciwnika na ringu, George’a Foremana! Kiedy przyjechał Foreman, Kinszasa zdążyła już pokochać Alego. Co prawda ludzie śmiali się z jego okropnego amerykańskiego akcentu, ale uznali go za swojego. Był czarny jak oni, dużo gadał i się śmiał. Mieszkańcy Kinszasy lubią gadatliwych, wesołych ludzi, takich jak oni sami. Foreman wysiadł z samolotu z owczarkiem alzackim, Dagiem, na smyczy. Dago wyglądał kubek w kubek jak psy, których Belgowie używali do szczucia Kongijczyków w czasach, gdy Kongo było belgijską kolonią. Od pierwszego wejrzenia ludzie znienawidzili jego i Foremana. A sprytny Ali na widok psa zawołał: „Foreman jest Belgiem!”. Już wiedział, że mieszkańcy Kinszasy najbardziej na świecie nie cierpią Belgów. – A my? My też nie cierpimy Belgów, tatusiu?

I chociaż Foreman był czarny, tak jak Ali, jak wszyscy mieszkańcy Kinszasy, to od chwili gdy wysiadł z samolotu z Dagiem, uważany był za białego. I to za Belga! A Foreman coraz bardziej sobie szkodził, szydząc z ludzi: „Wy, którzy macie tu hieny i lwy, boicie się owczarka alzackiego?! Gdzie tu sens?”. Przez to jeszcze bardziej go znielubili. Mówili, że jest humorzasty i nie interesuje go walka ani publiczność, tylko kobiety. A potem rzeczywiście pojawiła się piękna kobieta. Tyle że u boku Alego. Nazywała się Veronica Porsche i tak go omotała, że chociaż miał już żonę, to poślubił w Kinszasie osiemnastoletnią „dziewczynę z plakatu”. – To można mieć dwie żony naraz? – Alia przesunęła się na tapczanie, żeby lepiej widzieć twarz ojca. – Ślub nie był ważny w Stanach, dlatego Ali ożenił się z Veronicą drugi raz, po powrocie, kiedy już rozwiódł się z pierwszą żoną. Piękną Veronicę podejrzewano, że szpieguje dla Foremana i że podstawiono ją Alemu, żeby podejrzała jego taktykę. W dniu pojedynku Ali odesłał dziewczynę do hotelu, żeby skupić się przed meczem. Ale ona nie wytrzymała i przyszła do niego. Zdziwiła się bardzo, bo ochroniarz nie wpuścił jej do jego pokoju. Wtedy Veronica wyciągnęła kopertę i poprosiła, żeby przekazał ją Alemu przed meczem. Bardzo nalegała, żeby to zrobił. Ale on się bał, że w tej kopercie jest coś, co go zdekoncentruje przed walką. Dlatego nie dał mu tej koperty. A może jednak mu ją dał, ale najpierw sam otworzył, żeby zobaczyć, co napisała Veronica. – Co było w kopercie? – Tylko jedno zdanie: „Wygrasz czy przegrasz – i tak Cię kocham”. Do samego końca nikt nie wiedział, kto wygra. Foreman był silny jak tur. Kiedy walił w worek, odkształcał go, ludzie specjalnie przychodzili na jego treningi, żeby to zobaczyć. Był wtedy bokserskim mistrzem świata. Ali miał trzydzieści dwa lata i stracił tytuł mistrzowski, bo nie dał się zaciągnąć do amerykańskiej armii i wysłać do Wietnamu. Ale te jego legendarne uniki i szybkość…! Prezydent Mobutu w lamparciej czapce zapłacił dziesięć milionów dolarów, żeby obu sprowadzić. Dziesięć milionów do-la-rów! Nic się dla niego nie liczyło, nie zawahałby się przed niczym. Pewnego dnia zebrał dzieci ulicy, te bezdomne, żebrzące, i wsadził je do helikoptera. Kiedy wznieśli się nad rzekę Kongo, tę, która dzieli Kinszasę od spokojnego Brazzaville, podłoga w helikopterze otworzyła się i… wszystkie dzieci utonęły. – A ich rodzice? – To były sieroty. Mobutu twierdził, że jest ich ojcem, bo jest ojcem całego narodu. – Ojciec zabił swoje dzieci? – Alia okrągłymi ze zdumienia oczami wpatrywała się w dredy Eddy’ego dziobiące jasne tło.

Eddy otworzył okno, gwar ulicy gwałtownie wdarł się do pokoju. – To był wyjątkowy skurwysyn. – Splunął, ślina zgrabnym łukiem przeleciała przez parapet. Nazwał to sprzątaniem ulic. Wysprzątał ulice z żebrzących dzieci. Taka to krwawa ofiara poprzedziła Rozróbę w Dżungli. Bo krwi Alego i Foremana padło raptem kilka kropel. Aż przyroda się zbuntowała i zesłała na Kinszasę deszcz, szsz… szsz… Jakby chciała zmyć czerwone potoki wypływające z ciał ofiar, zmyć straszne grzechy lamparciego dyktatora. Ludzie wracali z pojedynku, brodząc w kałużach. Rozbite szkło i zardzewiałe brzegi puszek wbijały się im w gołe nogi, ale choć deszcz zmywał krew, wciąż otwierały się nowe rany. Ludzie nie zwracali na to uwagi, bo wciąż mówili o Foremanie – że uderzał za mocno i przez to się zmęczył. I o Alim – że fruwał jak motyl, a żądlił jak pszczoła. To akurat nie była prawda, bo ja tam byłem i wszystko widziałem, widziałem i to, że podczas tego pojedynku Ali wcale nie tańczył. Jak tylko wszedł na ring, poczuł, że jego nogi są ciężkie, nie układają się do tańca. Trener krzyczał: „Muhammad, tańcz! Nie daj się masakrować!”. Ale Ali wiedział lepiej. Umykał, opierał się o liny, dawał się okładać Foremanowi. Był jak worek treningowy, który tamten odkształcał. I wszyscy myśleli, że już po nim, łącznie z Foremanem. Ten skarżył się potem, że liny wokół ringu, o które opierał się Ali, były za luźne. „Złej baletnicy…” – śmiali się z niego, Ali bomaye! – wołali. A Foreman zaklinał się później, że i na jego widok krzyczeli to samo: Foreman bomaye. I wiesz, co jeszcze ludzie mówili? Że Foreman podczas walki przybrał postać Daga, swojego psa. I że tak jak on rzucał się Alemu z charkotem do gardła. Ale Ali był lampartem i bawił się z nim jak kot z myszą. Dopóki mu się nie znudziło. Foreman upadał powoli, bo nie wierzył, że to się dzieje naprawdę. Nikt w to nie wierzył. W końcu klapnął na deski. Jak Dago. – A ten zły, co zabił swoje dzieci, też był lampartem? – Nie, on jest waranem nilowym. – Co to jest waran? – Taki gad. I tak kończy się historia pojedynku „czarnego” Alego i „białego” Foremana. I ja tam byłem i na to patrzyłem, i specjalnie tu przyjechałem, żeby o tym opowiedzieć. To wszystko opowiadałem ja, Eddy, gawędziarz z Kinszasy, aktualnie na placówce w Belgii. – Jeszcze, jeszcze! – zawołała Alia. – Opowiedz, tatusiu, co było dalej! Eddy przesunął ręką po twarzy, jakby się właśnie obudził. – Opowiedziałem ci wszystko, co wiem. Resztę ty kiedyś dopowiesz. – Jaką resztę? – To, co stanie się od tego momentu do chwili, kiedy będziesz opowiadać

komuś tę historię. Weź początek ode mnie, a resztę dopowiedz od siebie. Tak robią wszyscy gawędziarze. – Ale skąd mam wiedzieć, jak się to skończy? – Nic się nie kończy, wszystko trwa. Jedni zaczynają opowieść, inni ją kontynuują. Obiecaj, że będziesz miała oczy i uszy otwarte, a kiedy przyjdzie czas, przekażesz tę historię dalej. – Ale ja nie znam lingala. Mówiłeś, że bez lingala nie ma gawędziarza. – Bez lingala nie ma Eddy’ego, gawędziarza z Kinszasy. – Ojciec wyciągnął rękę, ale natrafiwszy na sztywne, wyprostowane włosy Alii, zaraz ją cofnął. – Twoim językiem będzie francuski. – Mama Issa mówi, że to nie nasz język, tylko kolonizatorów. – Naszym językiem jest ten, którym władamy najlepiej. Jeśli będziesz w nim dobra, zwyciężysz. To tak jak z mieczem. Nieważne, kto go zrobił, bylebyś umiała nim władać. Zimą na początku 1983 roku na belgijskich drogach zaroiło się od samochodów policyjnych. Białe bmw z czerwonym pasem i niebieskim kogutem ciągle jeździły na sygnale. Po szkole Alii zaczęły krążyć dziwne wieści – że w sklepach zabijają. Zwłaszcza w spożywczych, takich jak Delhaize czy Colruyt. Nie powinno się do nich chodzić, najlepiej w ogóle nigdzie się nie ruszać, bo można zginąć od kuli. Plotkowano, że niedługo pozamykają szkoły. Mama Issa przynosiła kolejne wieści: po mieście grasowali uzbrojeni przestępcy, którzy napadali na sklepy, torturowali pracowników, strzelali do przypadkowych ludzi, a ciała zostawiali na ulicy. W lutym do szpitala, w którym pracowała, przywieziono rannego postrzelonego w Delhaizie w snobistycznej dzielnicy. Ze sklepu ukradziono sześćset tysięcy franków belgijskich. Eddy ze swojego siedzenia kierowcy też nastawiał ucha na spekulacje. Bastien i jego współpracownicy rozwodzili się nad psychozą, jaką afera wywołała w mieście. Nikt nie wiedział, kim byli sprawcy napaści zbrojnych i mordów: sadystami, zwykłymi złodziejami czy członkami organizacji terrorystycznej. Nie wiedziano też, dlaczego policja nie mogła ich złapać ani tym bardziej niczemu zapobiec. Napis na drzwiach radiowozów „SOS 901” nabrał złowieszczo-ironicznego znaczenia. Joe miał już wtedy trzy lata i chodził do przedszkola, ale Mrówka nadal skutecznie unikała robienia zakupów. Kiedy Eddy pożegnał się z córką na dobranoc po opowiedzeniu jednej ze swoich historii, na brzegu jej łóżka przysiadała matka i wyliczała rzeczy, które dziewczynka miała kupić nazajutrz po lekcjach: cebula, czosnek, liście manioku albo szpinaku, jajka, mleko, ryba wędzona, puszka sardynek, proszek do pieczenia, sól, pieprz, mielona papryka. O ryż nie prosiła, bo Eddy kupował go w dziesięciokilogramowych workach raz na miesiąc, stały w szafce pod zlewem. Nawet jeśli Mrówka niczego nie podała na

obiad, Alia po powrocie ze szkoły mogła ugotować ryż i doprawić go masłem z ziołami. Przez te zakupy Alia nie mogła zostawać po lekcjach, żeby grać w klasy czy skakać na skakance. Kiedy po odniesieniu siatek do domu wracała na skwer, nikogo już tam nie było, bo dziewczynki miały przykazane, żeby nie siedzieć na dworze po zmierzchu. Alia chciała przyłączyć się do chłopców grających do wieczora w piłkę na boisku, ale mieli już kogoś innego na bramce. Tylko Mohamed odwiedzał ją czasem po kryjomu. Zanim wszedł, kazał jej sprawdzać, czy klatka schodowa jest pusta, bo bał się natknąć na Giovanniego – dopiero by dostał za swoje, gdyby Włoch rozklepał, że chodzi do Alii. Boksowali więc na zmianę wiszący w przedpokoju worek, bez słowa, żeby Mohameda nie zdradził głos. Kiedy w szpitalu, gdzie pracowała mama Issa, wylądowała ofiara strzelaniny w Delhaizie, ciotka stanowczo oświadczyła, że Alii nie wolno chodzić do sklepów. Zakazała jej też kręcić się po parkingach wokół supermarketów. Po szkole miała wracać do domu i nigdzie nie zbaczać. – Odbieraj ją ze szkoły – zwróciła się ciotka do Mrówki. – Eddy i ja pracujemy. – Jeszcze czego! – krzyknęła Mrówka. – Dziewczyna jest prawie dorosła. Mam po nią chodzić jak po Joego? – Ma dopiero osiem lat! – zaperzyła się mama Issa. – Prawie dziewięć! Ja w jej wieku gotowałam, sprzątałam, doiłam krowy, zabijałam kury i zajmowałam się siódemką dzieci macochy i ojca, o! Alia pomyślała, że jeszcze nie widziała, by jej mamy rozmawiały ze sobą spokojnie. Matka i babcia Giovanniego też się nawzajem nienawidziły, bywało, że klatka schodowa rozbrzmiewała ich kłótniami po włosku. Jedynie marokańska mama Mohameda i Younesa żyła w zgodzie ze swoimi bratowymi. Wychodziły w woalach, pchając przed sobą wózki, przekomarzały się i śmiały, widać było, że dobrze się czują we własnym towarzystwie. Tylko kiedy w okolicy pojawiali się mężczyźni, milkły i wbijały wzrok w ziemię. W końcu mama Issa podjęła się przywożenia zakupów po pracy, byle tylko Alia wracała ze szkoły prosto do domu. Wieczorami dorośli gromadzili się przed telewizorem i śledzili kolejne odcinki afery z brabanckimi zabójcami w roli głównej. Alia, z uchem przylepionym do cienkiej ściany, leżała zwinięta na tapczanie i słuchała ich komentarzy. W marcu zabójcy znów zaatakowali – zastrzelili klienta Colruyta i ukradli ponad siedemset tysięcy franków belgijskich. W maju okradli inny sklep, GB, na jeszcze większą sumę: ośmiuset tysięcy. – Lekarze mówią, że to szajka kierowana przez psychopatę – skomentowała mama Issa. – Przyjeżdżają kraść, ale są przygotowani na wszystko. Jak trzeba zabić, to się nie wahają.

– Bastien mówi, że chcą wymusić haracz na Delhaizie – dorzucił Eddy. – Albo że to zabójstwa na zlecenie, ale dokonywane w sklepach spożywczych, żeby zmylić trop. – To wszystko z miłości – wypaliła Mrówka. – Z jakiej znów miłości? – Mama Issa całkiem zgłupiała. – Mówiła jedna pod przedszkolem, że ponoć córka właściciela Delhaize’a zakochała się w Ruandyjczyku, ale ojciec nie pozwala im się pobrać, żeby fortuna nie przeszła na czarnego. A teraz on strzela, żeby się zemścić! – Ruandyjczycy nie są winni wszystkim nieszczęściom świata – zmitygował żonę Eddy. – Jak to nie?! – oburzyła się Mrówka. – A może córki właścicieli Colruyta i GB zakochały się w tym samym Ruandyjczyku i teraz strzelają nawzajem do klientów sklepów swoich ojców? – zakpiła mama Issa. – Za dużo seriali oglądasz! U mnie w pracy mówią, że to może być też grupa ludzi, którzy strzelają dla sportu i którym pasja wymknęła się spod kontroli. Może akurat postanowili postrzelać do żywych celów. – Wiozłem dziś znajomego Bastiena, który pracował w tajnych służbach. – Eddy przerzucił długie nogi przez poręcz kanapy. – Mówił, że to prowokacje, żeby wymusić zwiększenie uprawnień policji i armii. Chcą tego pewne ugrupowania. – Już prędzej komuniści chcą przejąć władzę – prychnęła mama Issa. – Albo neonaziści – mruknął Eddy. – To Ruandyjczycy, te mściwe bestie, o! Alia wkrótce zatęskniła za zakupami. Wolała już chodzić do sklepów, niż wracać prosto do domu, gdzie matka wciskała jej Joego, od którego uwalniała ją dopiero mama Issa. Ale jej przyjście oznaczało tylko, że Alia miała się brać do lekcji. Większość dzieci, podobnie jak ona, była już zmęczona psychozą wywołaną zabójstwami. Rodzice zabraniali im chodzenia po mieście i nie umieli powiedzieć, kiedy ten zakaz cofną. Nadeszły wakacje i kiedy wszyscy myśleli, że zabójcy się uspokoili, oni znów zaatakowali: jeden zabity, jeden ranny i kradzież siedmiu kamizelek kuloodpornych. – Siedem, twoja ulubiona cyfra. – Mama Issa puknęła długimi palcami w gazetę rozłożoną na kuchennym stole. Alia spojrzała na nią nierozumiejącym wzrokiem. Już zapomniała, że kiedyś odmawiała uczenia się liczb od siedmiu w górę. W sierpniu po ulicach jeździło jeszcze więcej policji, w pośpiechu przemykały nimi karetki, białe mercedesy. Alia poprosiła ojca, żeby wytłumaczył jej, co się dzieje, tak jak kiedyś opowiedział jej o Rozróbie w Dżungli i tamtejszych trupach. Ale Eddy pokręcił głową, podłubał palcami przy krótkich dredach i w końcu bezradnie rozłożył ręce.

– Nie umiem – przyznał. – Nie rozumiem tego miasta. – Mówiłeś, że miasta nie ma co się bać, że miasto to nasz dom. – Ale to jest inne. – Jakie? Opowiedz. Proszę!… Przecież tak świetnie umiesz opowiadać o mieście. Eddy wzruszył ramionami i zaczął niepewnie: – To będzie opowieść o złodziejach kamizelek kuloodpornych. Opowiadam ją ja, Eddy. Eddy z… z miasta. Pewnego dnia do Gospody Rycerskiej w prowincji Brabant zapukało kilku młodych mężczyzn. Zamówili pieczeń i szampana. Gospodyni podała wszystko, o co prosili, jak każda dobra gospodyni. Zamiast podziękować, mężczyźni pobili ją i opluli. Potem długo ją torturowali, a kiedy im się to znudziło, zabili ją. Następnie usiedli do posiłku, który im przygotowała. Jedli i pili, racząc się szampanem. – A co ona wtedy robiła? – zapytała pogubiona Alia. – No nie żyła. Minęły święta Bożego Narodzenia i Nowy Rok, aż tu zabito kierowcę taksówki. – Ci sami ludzie, którzy zabili gospodynię? Eddy chciał opowiadać dalej, ale historia się rwała. Męczył się z wątkami jak łapaczka z oczkami w pończosze. Alię tak przestraszyła bezradność ojca, że udała śpiącą. – To opowiadałem ja, Eddy – oznajmił wreszcie. Alia z ulgą zamknęła oczy. Nie wiedziała, że wtedy ostatni raz słyszała to zdanie z ust ojca. Potem Eddy pogrążył się w takich wątpliwościach, że Bastien zaczął go nazywać opowiadaczem w kryzysie. Eddy próbował o tym powiedzieć Mrówce. Pewnego wieczora przysiadł się do niej na sofie po powrocie z pracy, ale ona nawet nie udawała, że słucha. Wyciągnęła z przepastnej torby ulotkę reklamującą kremy wybielające, które znajoma rozprowadzała taniej niż w sklepach, i zażądała od męża pieniędzy. – Przecież dałem ci tydzień temu – stęknął. – Wszystko poszło na jedzenie – odparła szybko. – Jedzenie kupuje Issa, ja przywożę ryż. Na co wydałaś te pieniądze? – Tyle gąb do wyżywienia, myślisz, że te grosze, co dajesz, wystarczają?! – Mrówka podniosła głos. Alia schowała głowę pod kołdrę. Matka ostatnio coraz częściej krzyczała na ojca, napadała na niego z byle powodu. Kiedy to się stało pierwszy raz, Eddy zamilkł zdziwiony. Nie znał takiej Mrówki. Z małomównej dziewczyny przedzierzgnęła się w krzykliwą kobietę, nawet jej skóra się zmieniała, stawała się coraz jaśniejsza. Włosy, dawniej upinane w luźny zawój z drobnych warkoczyków,

teraz wyprostowała i rozjaśniła. Szybko się zniszczyły, więc kupiła blond perukę. Eddy nie mógł się z żoną kochać jak dawniej, bo zabraniała mu dotykać głowy. Peruka była ważniejsza, zakusy męża Mrówka traktowała jak dopust boży. Tego wieczora Eddy nic nie powiedział, tylko wyszedł, trzaskając drzwiami. Alia już zasypiała, kiedy ojciec uchylił drzwi do pokoju, który dzieliła z Joem, i kazał jej się ubrać. Nie wiadomo, czy Mrówka słyszała, że wychodzą we dwoje mimo późnej pory czy nie, dość, że nawet nie wystawiła głowy z dużego pokoju. Wsiedli do autobusu, jednego z ostatnich kursujących tego wieczora. Ciemność zamykała się wokół nich, droga do sutereny mamy Issy wydawała się nieskończenie długa. Alia z tej nocy zapamiętała pojedyncze wrażenia: zapach paczuli z kołdry, którą przykryła ją ciotka, chłód ściany, przy której stało łóżko, i rozmowy ojca z siostrą. Świadomość Alii rwała się w rytm kolejnych przebudzeń, słowa dorosłych wplatały się w sen, prowadząc ją po miejscach i czasach, których nie znała. Zawiodły ją do domu rodzinnego Eddy’ego i Issy. Alii wydawało się, że przykucnęła za skórzaną kanapą, obok siebie zobaczyła ich oboje, musieli być niewiele starsi od niej. Kanapa była duża i droga, jak wszystko w tym domu, urządzonym na europejską modłę, tylko strój kobiety tu nie pasował. Miała na sobie spódnicę w pomarańczowe kwiaty i bluzkę z bufkami uszyte według oryginalnego kongijskiego kroju, na głowie kolorowy zawój. „Mamo, mamo!” – jęknęło jedno z dzieci, mały Eddy albo Issa. Alia domyśliła się, że kobieta, którą widzi, to właśnie ich matka – czyli jej babka. Mężczyzna wyciągnął skórzany pasek z szarych spodni od garnituru. Zaczął bić żonę. Tłukł metodycznie, raz z lewa, raz z prawa, jak wytrawny gracz w tenisa, backhand, forehand. Ruchy miał zautomatyzowane, tylko grymas ust świadczył o tym, że w tę czynność zaangażowane są emocje. Po pewnym czasie się spocił, pod pachami na koszuli wykwitły plamy. W końcu zostawił kobietę klęczącą na podłodze i wyszedł. Dzieci pomogły jej się podnieść, otarły krew z jej łokcia i skroni i zaprowadziły do pokoju. Położyły ją na łóżku Issy i przykryły prześcieradłem. Matka skuliła się przy ścianie, córka czuwała po zewnętrznej stronie. Nad ranem dzieci mocniej przysnęły, a kiedy się obudziły, matka krzątała się już w kuchni, jak co dzień. Ani słowem nie wspomniała o nocnych wydarzeniach. Rodzeństwo stanęło przed nią i wyłuszczyło swój plan: matka rozwiedzie się z ojcem. Jeśli się nie da, ucieknie. Oni, rzecz jasna, razem z nią. – Byle to się skończyło. – Issa podniosła na nią wielkie oczy osadzone w trójkątnej twarzy. – Byle cię więcej nie bił, mamo – dodał Eddy. Wtedy matka zaczęła na nich krzyczeć. Żeby więcej nie ważyli się tak do niej mówić. Żeby nie wtrącali się w sprawy, których nie rozumieją. Mają się zająć

nauką. Było w tym krzyku tyle nienawiści, że się przestraszyli. To ich nienawidziła. Nienawidziła ich od chwili, gdy się urodzili, czuli to latami. W końcu wynieśli się z domu – Issa wyjechała do Europy, Eddy zaczął krążyć po kongijskich wsiach z miejskimi opowieściami. Kiedy wracał do Kinszasy, mieszkał u swojego przyjaciela rzeźbiarza Resztki. – Matka nas nie kochała – powiedział Eddy. Alia uchyliła powieki – leżała na łóżku w suterenie przykryta kołdrą wydzielającą ostrą woń paczuli. Lampa rzucała krąg mdłego światła na stół, o który opierała łokcie mama Issa, jej trójkątna twarz była zwrócona w stronę Eddy’ego. – Bała się nas pokochać – odparła powoli. – Ojciec w każdej chwili mógł ją odesłać na wieś i już nigdy więcej by nas nie zobaczyła. – Przygotowywała się na to od czasu, kiedy nas urodziła. – Eddy pokiwał głową. – Jej serce stwardniało, żeby nie pęknąć. Czasem, kiedy patrzyła na ojca, ciarki mnie przechodziły. Nie była ofiarą, tylko wojowniczką, ale ojciec okazał się zbyt silnym przeciwnikiem. Tej walki nie dało się inaczej rozegrać. Alia znów zapadła w sen. Kiedy się obudziła, w głowie tłukło się jej pytanie: czy Mrówka też się bała, że Eddy odeśle ją do Konga, na wieś, z której ją zabrał do Kinszasy? Czy to dlatego wolała oglądać seriale niż bawić się z Joem, wysługiwać się Alią niż ją przytulać? Czy dlatego krzyczała na ojca – ze strachu? Chciała zapytać o to mamę Issę albo Eddy’ego, ale oboje już położyli się spać. Pod koniec lata Eddy obciął swoje krótkie dredy. Od tej pory każdej niedzieli przed południem golił głowę, a Alia przysiadała na brzegu wanny i przyglądała się zręcznym ruchom jego długich palców zaciśniętych na warczącej maszynce. Prowadził ją od czoła, przez czubek głowy, w dół potylicy, wokół uszu i w górę na skronie. Na koniec przejeżdżał dłonią po skórze czaszki i strząsał nad umywalką ścinki włosów. Wieczorem, gdy Mrówka szła kąpać Joego, z łazienki dochodziły jej sarkania: znów musiała sprzątać po ojcu resztki włosów, które utykały za kranem, przyklejały się do brzegów umywalki i pstrzyły lustro. Po zmianie fryzury Eddy stał się mniej rozmowny. Zamiast trenować na worku, jak to miał wcześniej w zwyczaju, zaczął zalegać przed telewizorem. Kiedy Mrówka odrywała się od serialu i szła na plotki do fryzjera, Eddy przełączał na kanał sportowy. – O patrz, idzie prosty! Zobacz, sierp, zobacz, zobacz… – komentował walki bokserskie. – No, masz! A nie mówiłem?! Osłabia uwagę przeciwnika pojedynczymi ciosami… Zaraz zaatakuje kombinacją. Widzisz? Miałem rację! Przepadła gdzieś staranna forma wypowiedzi Eddy’ego, stępiła się zaczepność, wyparowała świeżość obserwacji. Alia nie mogła tego słuchać. Czasami prosiła: – Opowiedz o Alim i Foremanie, tatusiu! Ale Eddy tylko głaskał ją nieuważnie po głowie.

– To o Joem Frazierze, proooszę!… – Czarni to nie tylko bokserzy – wypalił kiedyś. – Zamiast mówić, kim nie są, opowiedz, kim są. – Mama Issa wsunęła głowę do pokoju, w ręku trzymała misę, w której ucierała jajka z cukrem. – Są, kimkolwiek chcą! – Eddy podniósł głos. Ręka mamy Issy znieruchomiała. – Wiesz, że to nieprawda. Ale daj jej przykłady naszych bohaterów, przecież nazbierałeś po wsiach mnóstwo kongijskich opowieści. – Ale przecież nie po to, żeby je powtarzać, tylko prze-twa-rzać! Pisarze czytają klasykę, żeby nauczyć się pisać, a ja słuchałem klasyki mówionej, studiowałem jej formę. Ale nie jestem wiejskim bajarzem. Moim żywiołem jest miasto. Jestem Eddy z Kinszasy, miejski bard! – sapnął zniecierpliwiony. Ostatnio szybko się denerwował. Mama Issa bez słowa wzniosła oczy do nieba. Przykleiła tego dnia sztuczne rzęsy, które optycznie powiększały i tak duże oczy. – Dlatego nie każ mi opowiadać dziecku ramot! – indyczył się Eddy. – A kto ma jej opowiadać o naszej historii jak nie ty? – zdenerwowała się. – Przecież w belgijskiej szkole nie ma o Kongu ani słowa! Jest za to o królu Belgów, Leopoldzie Drugim, który ucywilizował „dzikusów”! U-cy-wi-li-zo-wał! Nic o naszej kulturze ani o tym, kim byliśmy, zanim nam zaczęli obcinać ręce. Ani słowa o ośmiu milionach zabitych Kongijczyków. Nie obchodzi cię to? To jest i twoja walka! Ojciec wstał z sofy, po chwili z przedpokoju doszedł głośny trzask drzwi wejściowych. Alia została na tapczanie, wsłuchana w dźwięki telewizora dochodzące zza ściany. Mrówka zabraniała córce oglądać telewizję wieczorem, kazała jej się kłaść niemal równo z Joem. Na nic zdały się protesty. Następnego dnia w szkole dzieci rozmawiały o filmach, a Alia wstydziła się przyznać, że ich nie widziała, bo musi zasypiać o tej samej porze co jej czteroletni brat. Nauczyła się za to „oglądać” filmy, wsłuchując się w dialogi. Zapamiętywała całe frazy, a potem cytowała je w szkole, udając, że zna treść filmu. Sformułowania „ręce do góry!”, „kocham cię, ale…” czy „to skomplikowane” wsączały się do jej języka wraz z francuskim zamiast opowieści Eddy’ego. Późnym wieczorem Eddy wsunął się do jej pokoju i przysiadł na brzegu tapczanu. – Opowiedzieć ci jakąś historię? – zapytał. Spojrzała na niego, nie wiedząc, co odpowiedzieć. Wciągnęła ją fabuła filmu zza ściany, strzygła uszami, próbując wychwycić dialogi, chociaż dziś, jak na złość, z drugiego pokoju dobiegały głównie krzyki. Mrówka oglądała horror o zombie. – Widzę, że masz własny sposób liczenia baranów – zachichotał Eddy,

widząc rozterkę na jej twarzy. – Liczysz barany białe czy czarne? – Białe – odparła Alia zdziwiona. – Kiedyś Muhammad Ali wymienił białe rzeczy i wyszło mu, że to, co białe, jest zawsze dobre: Jezus, anioły, papież, Biały Dom, siedziba amerykańskich prezydentów. A wszystko, co czarne, jest złe: czarny kot, który przynosi pecha, czarne chmury gromadzące się nad człowiekiem. – Królewna Śnieżka jest biała. – A diabeł czarny. – I zawsze nosi białe rękawiczki. – Alia już zapomniała o filmie za ścianą. Dała się wciągnąć w zabawę. – Wiesz, co to znaczy „robić coś w białych rękawiczkach”? – Eddy pochylił się nad nią. – Tak coś załatwić, żeby nie ubrudzić sobie rąk. A „białe kołnierzyki” – znasz takie określenie? Alia dotknęła jego służbowej koszuli. Na kołnierzyku czerwieniła się jakaś smuga, ale rogi były starannie zaprasowane przez Mrówkę, która jedynie tę czynność domową wykonywała z własnej woli, w dodatku z widoczną przyjemnością. Kiedy sunęła gorącym żelazkiem po białym materiale, całkowicie tym pochłonięta, wyglądała jak Joe, gdy budował wieżę z klocków, brakowało tylko wysuniętego języka. – Białe kołnierzyki to ludzie, którzy pracują umysłowo – wyjaśnił Eddy. – To ty! – Nie, ja pracuję fizycznie. Czyli jakim jestem kołnierzykiem? – Czarnym! Eddy wybuchnął śmiechem. Joe zamamrotał coś przez sen, pluszowa stonoga z podzwaniającymi czułkami wypadła spomiędzy szczebli łóżeczka. Eddy zrobił ruch, jakby chciał się schylić po zabawkę, ale tylko machnął ręką. – Jestem niebieskim kołnierzykiem – zwrócił się do Alii. – Na niebieskich kołnierzykach nie widać brudu. Chciała powiedzieć, że na białych rzeczywiście wszystko widać, bo jego jest ubrudzony czymś czerwonym, ale zamiast tego zapytała: – Co jeszcze jest czarne? – Historie. – A białe? – Małżeństwo. – Co to jest białe małżeństwo? – Podciągnęła kolana pod brodę. – Powiem ci, jak będziesz większa. – Eddy podniósł się i podszedł do drzwi. – Jestem już duża! – Pogadamy, jak będziesz taka jak ja – rzucił, zamykając drzwi. Eddy nigdy nie wyjaśnił Alii, na czym polega białe małżeństwo. Kilkanaście lat później przekonała się o tym na własnej skórze.

Tymczasem musiała stawić czoła określeniu „biała”. Wbrew temu, co twierdził Muhammad Ali, to słowo nie miało wcale pozytywnego znaczenia. Więcej miało wspólnego z wyrażeniem „biała gorączka”, bo też zawierało w sobie elementy szaleństwa i pogardy. Edukacja Alii w kwestii znaczenia tego pojęcia przeszła wszelkie możliwe fazy. Abecadło, czyli poznanie pierwszej białej. Rozmaite określanie tej białej przez ojca i jego znajomych – od opluwania po wynoszenie pod niebiosa. Poznanie drugiej białej, które zachwiało życiem Alii. Nienawiść do niej. Przyjaźń, która się z tego zrodziła. Chęć niesienia pomocy. Ból po tym, co się z drugą białą stało. Ale to wszystko działo się później. Tymczasem pewnego dnia do Alii wpadł Mohamed. Przyszedł w środę, kiedy mieli tylko pół dnia szkoły. Zapukał cicho, bo bał się, że wywabi w ten sposób na klatkę babcię Giovanniego, która czuwała nad życiem mieszkańców kamienicy. Nic nie mogło ujść jej uwagi. Dopiero by było, gdyby się wydało, że Mohamed chodzi do dziewczyny, i to czarnej. Wsunął się do przedpokoju, zdjął buty i podał jej lukrowane ciastko, które upiekła jego matka. Było jeszcze ciepłe, dziewczynka miała ochotę wbić w nie zęby, skruszyć błyszczącą biel, ale się powstrzymała. Chociaż lubiła cichą, uśmiechniętą matkę Mohameda, to jej ciastka były tak słodkie, że Alii robiło się od nich niedobrze. Tak samo niedobrze zrobiło jej się poprzedniej środy, kiedy Mohamed przysunął się do niej tak blisko, że poczuła zapach jego potu. „Mohamed, Alia… Razem jesteśmy jak Muhammad Ali” – szepnął. Przedpokój wydał jej się wtedy za ciasny. Położyła ciastko na blacie kuchennym i stanęła w przyzwoitej odległości od Mohameda. – Chcesz poboksować? – zapytała, wskazując wiszący w przedpokoju worek. Podrapał się po głowie, jak to miał w zwyczaju, gdy był zdenerwowany. – Coś ci pokażę – wydusił. Zbiegli po schodach, cicho, żeby nikt ich nie zauważył. Dopiero za rogiem odetchnęli z ulgą: okno mieszkania Giovanniego wychodziło na drugą stronę. Minęli spożywczy i ruszyli w górę ulicy Dziobów. – Idziemy na boisko? – zapytała Alia. Mohamed potrząsnął głową i skręcił w wąską przecznicę. Szli nią, aż dotarli do przejścia między dwiema ponurymi ścianami z cegieł. Alia stawiała stopy jak najciszej. Onieśmielało ją echo – tu najmniejszy szelest rozchodził się zwielokrotnioną falą. Za metalowymi schodkami leżał nieżywy szczur. Kilka kroków dalej Mohamed przystanął, wyjął z kieszeni spinacz i pogrzebał nim w podrdzewiałej kłódce łańcucha spinającego furtkę. Nagle znaleźli się poza odgłosami miasta. Alia niepewnie rozejrzała się po

krzewach agrestu, niskopiennych jabłoniach ze skarłowaciałymi owocami, rozrośniętych rododendronach. Skradali się ścieżką ocienioną żywopłotem z przystrzyżonych geometrycznie tuj, minęli fontannę z wodą tryskającą spod stóp tłustawego chłopca, statuę łabędzia patrzącego na nich zalotnie, obelisk z na wpół zatartymi napisami do połowy zarośnięty bluszczem. Na znak Mohameda Alia przystanęła. Pośrodku gęstego, starannie przystrzyżonego trawnika wielkości szkolnego boiska wznosił się pałacyk o trzech kondygnacjach. Białe kolumny rzucały cień na drzwi ozdobione ciężką kołatką, łukowate okna błyszczały w słońcu, trawnik otaczały pierścieniem stare dęby. Gruby żywopłot, znad którego szczerzyły się szpice sztachet, oddzielał posiadłość od ulicy. Z boku soczystego trawnika stała huśtawka. Bujała się na niej jasnowłosa dziewczynka, popychana przez kobietę w białym stroju. Alia poczuła falę błogości. Ruch huśtawki, połyskujące w słońcu włosy dziewczynki, szum fontanny sprawiały, że aż się prosiło, żeby zapuścić tu korzenie wzorem tych starych dębów. Ale Mohamed dziobnął ją pod żebra. Przekradli się na tyły posiadłości, gdzie rosły gęste krzewy, nad którymi pracowicie uwijały się owady. Przedarli się przez pierwszy szereg roślin i przykucnęli. Coś blisko nich zaszeleściło. Mohamed wskazał klatkę, z której wpatrywały się w nich dwie pary oczu – króliki, biały i czarny, znieruchomiały na ich widok, ale po chwili znów się krzątały, obijając się o siebie miękkimi ciałami i niezmordowanie poruszając pyszczkami. Mohamed rozsunął liście krzewu i ich oczom ukazał się zalany słońcem zakątek otoczony z trzech stron zielenią. Pośrodku, na leżaku, siedziała kobieta. Jej twarz zasłaniał kapelusz z szerokim rondem. Poza tym była naga. Alia usłyszała przyspieszony oddech Mohameda. Szarpnęła się, ale ją przytrzymał. Przeszklone drzwi werandy puściły zajączka, ktoś w nich stanął, ale markiza zasłoniła jego sylwetkę. Kobieta zsunęła kapelusz na tył głowy, spod ronda wysunęły się jasne włosy. Spojrzała w stronę, gdzie przycupnęli Alia z Mohamedem. – Znów te króliki – westchnęła. Alia rzuciła na nie okiem. Obwąchiwały się gorliwie w preludium tańca godowego. Wróciła wzrokiem na polankę w momencie, gdy między udami kobiety wykwitła ciemna dłoń mężczyzny. Musiał wyjść spod markizy, kiedy Alia patrzyła na króliki. Siedział u stóp leżaka i leniwym ruchem masował nieopalony trójkąt między nogami kobiety, słońce ślizgało się po jego wilgotnych palcach. Zwrócił do nich twarz profilem. To był Eddy. Zamiast krzyku z ust Alii wyrwał się skrzek. Mohamed drgnął, jego oczy miały nieprzytomny, barani wyraz. Kobieta przyłożyła rękę do czoła, mężczyzna spojrzał w ich stronę, ale oślepiło go słońce. Alia potrąciła klatkę, w której zawzięcie kopulowały króliki, przeskoczyła

krzaki i wypadła na trawnik. – Tu nie wolno, to teren prywatny! – krzyczała za nią spod huśtawki kobieta w białym stroju. Z labiryntu tuj Alia wybiegła na ulicę, pod stopą poczuła truchło szczura. Mohamed dogonił ją w połowie ulicy Dziobów. – Cała ulica gada o tym, że twój ojciec sypia z białą! – wysapał. Chodziła tam do końca wakacji. Wiedziała, o jakich porach kobieta w białym ubraniu wyprowadza na spacer psa o beżowej sierści, widziała, jak zbiera po nim kupy. Zaprzyjaźniła się z kotem, tak jak ona nielegalnie grasującym po parku. Przyniosła mu kiedyś resztki kurczaka, a on odwdzięczył jej się prezentem w postaci mysiej głowy. Nauczyła się omijać sieci wielkich włochatych pająków i przestała się bać nietoperzy; tak często przemykała się tu w ciemnościach, że niemal należała do ich świata. Nigdy nie natknęła się na Mohameda, za to zdarzało jej się wpadać na parki uprawiające seks w labiryncie tuj. Wymykała się tam po zmroku, kiedy matka zasypiała na sofie przed telewizorem. Ojca przez całe lato nie było w domu, nakłamał Mrówce, że Bastien potrzebuje go podczas rodzinnych wakacji we Francji jako szofera. Całymi dniami przesiadywał w ogródku Białej albo w przylegającym do niego mieszkaniu, które wynajmowała od właścicieli pałacyku. Wieczorami do rezydencji przychodzili znajomi, w większości mieszane pary. Alia obserwowała ich ze swojej kryjówki przy klatce z królikami, słuchała rozmów. Czasem zasypiała w trakcie cudzych opowieści. Wiele nie traciła, bo kiedy się budziła, temat rozmowy okazywał się wciąż ten sam. W centrum tych nasiadówek tkwiła Kobieta. To ona była polem bitwy, spluwaczką, trofeum. Afryka była kobietą. Czarna kobieta była Kobietą. Była nią też Biała. Afryka była matką, kolebką cywilizacji, a kobiety, które wydała na świat, były mocne i wymagające. Białe kobiety były słabsze, jakby ulepione z innej gliny. Przez wieki pozbawiane wolności przez białych mężczyzn, były jak niewolnicy. Czarne kobiety pytały czarnych mężczyzn, ile zarabiają. Białe kobiety mówiły o miłości. Miłością zamydlano im od wieków oczy, opowieściami o miłości je karmiono, miłość musiała im wystarczyć. Miłość zamiast własnych pieniędzy. Czarne kobiety mówiły: „Nie ma miłości bez pieniędzy”. Białe kobiety zachwycały się czarnymi mężczyznami, bo mogły ich same wybrać. Czarne kobiety były szorstkie. Białe kobiety były słodkie. Czarne kobiety miały dzieci czarnych mężczyzn. Białe kobiety miały pieniądze białych mężczyzn.

Kobietę się podbijało, czy to miłością, czy pieniędzmi. Kobieta była polem walki. Deptanym, rozjeżdżanym, wciąż od nowa. Tego lata za krzakami okalającymi dom Białej, kochanki Eddy’ego, którą pocieszał, po tym jak Bastien ją porzucił, Alia nauczyła się, że miłość idzie w parze z mściwością, pożądanie z pazernością, a czułość z rozpaczą. Wiadomość o mamie Issie dotarła do domu dzięki babce Giovanniego. Przybiegła do mieszkania Alii i zawołała, że w sklepie spożywczym Colruyt w miejscowości Nivelles doszło do strzelaniny. Eddy podjechał akurat do domu, bo zapomniał dokumentów, Bastien czekał na niego w samochodzie i przeglądał papiery, szykując się do kolejnego spotkania. Mrówka rzuciła się na męża, gdy tylko przekroczył próg. Mama Issa pojechała odwiedzić znajomych w Nivelles, wracając, miała wstąpić do tamtejszego Colruyta, podobno tańszego niż ten koło nich, bo w domu zabrakło sardynek i mąki. – Głupia Issa pojechała i teraz ją zastrzelili! – zaczęła zawodzić Mrówka. Eddy spojrzał na nią zdumiony. Wciąż nie mógł się przyzwyczaić, jak bardzo zrobiła się histeryczna. Zupełnie jakby przejmowała cechy poznanych tu osób. Teraz na przykład wrzeszczała jak matka Giovanniego, gdy kłóciła się ze swoją teściową. – Już po niej! – nakręcała się Mrówka. – Nie ma Issy, nie ma! I kto mi teraz z tym wszystkim pomoże?! Eddy’emu udzieliła się panika. Chwycił dokumenty, wybiegł przed dom i krzyknął do Bastiena: – Zabili mi siostrę! Bastien wyrwał mu kluczyki i wepchnął go na miejsce pasażera. – Gdzie? – rzucił, uruchamiając silnik. Opowieść o tym, co wydarzyło się potem w Nivelles, Alia usłyszała w dwóch wersjach – oficjalnej i tej drugiej, gorączkowo szeptanej. Kiedy tylko za Eddym zamknęły się drzwi, Mrówka zaległa przed telewizorem. Tym razem Alia dołączyła do niej, bo matka nie oglądała seriali, tylko wiadomości. Informację o tym, że 17 września pod supermarketem Colruyt w Nivelles zastrzelono trzy osoby i raniono policjanta, podawano na okrągło. Ale chociaż obie wytężały wzrok, żeby zobaczyć, kto leży pod białymi prześcieradłami, nigdzie nie dostrzegły czarnych włosów mamy Issy. Alia wypatrzyła je dopiero pod wieczór. Stróżowała w oknie, matkę zostawiła przed telewizorem. Z daleka poznała samochód, którym zwykle kierował ojciec. Kiedy parkował, wychyliła się tak, że o mało nie wypadła. Cofnęła się dopiero, kiedy zobaczyła, że mama Issa wynurza się ze środka, podtrzymywana troskliwie przez Bastiena. Alia przeraziła się, że coś jej jest, w głowie obracała dane z telewizji, nie mogąc ich dopasować do widoku na dole: troje zabitych, jeden ranny, ale policjant. Co się zatem działo z ciotką, że Bastien tak ją holował? Zabita

nie była, nie mogła też być ranna. Tajemnica wyjaśniła się wieczorem, po wyjściu Bastiena. Alia stanęła w przedpokoju i zajrzała przez uchylone drzwi do kuchni. Ojciec wołał, że zabrania siostrze romansować ze swoim pracodawcą, który zmieniał kobiety częściej niż samochody. I chociaż Bastien był dla kochanek hojny, to łamał im serca, a Eddy musiał je potem pocieszać. – Jak niby miałbym pocieszyć ciebie?! – Miotał się po kuchni, aż zrzucił z blatu zapałki. – Mam w dupie jego pieniądze! – krzyknęła mama Issa. – On ma żonę, dziecko! I ze czterdzieści pięć lat. – Zaiskrzyło między nami, sam widziałeś… – Nie możesz stać się Lily. – Eddy usiłował wystukać papierosa, ale paczka wypadła mu z rąk. – Nie masz pojęcia, ile on ich miał w Kinszasie… A tu ile! – To tylko kawa, zabiera mnie jutro po pracy na kawę, to wszystko. – Nie możesz być Lily! – krzyknął Eddy, wdeptując jedną nogą w papierosy, a drugą w zapałki. Ale Bastien stał się regularnym gościem w domu swojego szofera. Mama Issa postanowiła być nieprzystępna i nie zapraszać go do siebie, więc Bastien zmuszony był odprawiać swój taniec godowy w obecności przyzwoitek – Eddy’ego, jego żony i dzieci. Zachwycona Mrówka zarzuciła oglądanie seriali. To, co rozgrywało się pod jej dachem, było znacznie ciekawsze. Mama Issa, dwudziestoośmioletnia pielęgniarka o niełatwym charakterze i chłopięcej urodzie, stała się obiektem westchnień (terminologia Mrówki rodem z amerykańskich seriali) czterdziestopięcioletniego biznesmena o fatalnej kartotece podbojów seksualnych. Jej strategia na trudną do zdobycia, mimo że natychmiast przejrzana przez starego wyjadacza Bastiena, o dziwo działała. Wiedział, w co gra, a i tak pogrążał się uczuciowo. Zachowywał się jak zakochany nastolatek i lubieżny starzec jednocześnie: przynosił wybrance raz kwiaty, raz perły. Biżuterię musiał odnosić potem do sklepu, bo Issę obrażały materialne dowody jego przewagi finansowej. Wolała z nim chodzić do teatru albo na koncerty, co z kolei jego zbijało z tropu. Nie miał zwyczaju afiszować się z kochankami, lokował je po garsonierach i tam się z nimi widywał. Napomknięcia, że wyciągnie Issę z sutereny i wynajmie jej „jakieś ładne mieszkanko”, o mało nie przypłacił utratą ukochanej. Zrobiła mu gorzki wykład o kupowaniu kobiet, piętnie rasizmu i współczesnym niewolnictwie seksualnym. Zawiadomiła go, że ma do czynienia z kobietą niezależną, zasługującą na miłość, kobietą, którą ma szanować. Tu oparła długie palce o biodra i potrząsnęła chmurą włosów, a on nie śmiał spojrzeć tam, gdzie zwykle patrzył, kiedy miał mniej zasadnicze kochanki – na jej tyłek. Po raz pierwszy poznawał podbijaną kobietę w sytuacjach, które nie ograniczały się do obsługi jego samego. Mama Issa nie oszczędzała mu scen, na

które składała się rodzinna rzeczywistość: wycierania nosa Joemu, zapędzania Alii do odrabiania lekcji, wynoszenia śmieci, oskubywania kurzych kadłubków z mięsa. Wciągała go w prozaiczne obowiązki, a on wykonywał je z ogłupiałym uśmiechem zakochanego, który jej samej dawał nadzieję, ale nie zwiódł jej brata. Eddy się gryzł, choć doceniał to, że Bastien stara się być politycznie poprawny i obraża ich tylko niechcący. Pracodawca interesował się tym, co robi, mówi, czyta i przeżywa mama Issa, i jeśli wyrwało mu się, że wariuje dla „swojej czekoladki”, to był to rasizm, seksizm i protekcjonalizm nieuświadomiony, choć natychmiast przez nią punktowany. Jej misją stało się wyłuszczenie mu istoty tychże „izmów”. Wykazywał dobrą wolę i ochoczo przyswajał nową wiedzę w teorii. W praktyce jednak stare nawyki brały górę, owocując niestosownymi odzywkami typu: „u was w buszu”, „dzicy tubylcy” czy „zanim was ucywilizowaliśmy”. Kolacje przerodziły się w biesiady, w domu zrobiło się tłoczno, mimo że przybył tylko Bastien. Eddy wskrzesił swoje opowieści, chociaż wciąż kulały. – Ta historia nosi tytuł Świat jest pełen zmyłek – zapowiedział pewnego październikowego wieczora. Ustawił się tak, by zachodzące słońce kładło się czerwonawymi błyskami na jego wygolonej czaszce. Zdarzyło się pewnego razu, że młodzian zawitał do wsi. – Do wsi? – przerwał Bastien. – Ty, miejski bard, opowiadasz teraz o wsi? – Widzisz, na co mi przyszło. – Eddy zwiesił głowę. – To miasto mnie nie inspiruje! To będę opowiadał ja, Eddy z… Machnął ręką i zwrócił się profilem do zachodzącego słońca. Młodzian poszedł do wodza, a ten mu powiedział: „Wybierz sobie dziewczynę, która ci się podoba, i weź ją za żonę”. Młody człowiek, nie namyślając się, wskazał córkę wodza. Pojął ją za żonę, a dziewczyna wkrótce zaszła w ciążę i urodziła mu dziecko. Tak się nim zajęła, że nie starczało jej siły dla męża, więc ten zaczął chodzić do sąsiadki. Kiedy wódz się o tym dowiedział, wezwał zięcia. „Co wyprawiasz, człowieku? Nie dość ci jednej kobiety?” Zięć spojrzał na niego hardo. „Czy nie stąd się wzięła twoja siła, że masz tyle kobiet i wiele z nimi dzieci?” – zapytał. „Ale ja jestem wodzem!” – odrzekł starzec i dumnie wypiął pierś. „Jesteś nim, bo masz liczne potomstwo. Nie widzisz, co jest pierwsze? Jurność idzie przed władzą, toruje jej drogę, a nie odwrotnie” – odparł zięć. – Czy ja wiem… – Bastien nie wytrzymał. – Nie masz pojęcia, jak kobiety lecą na władzę. Młody człowiek uczynił ciężarną sąsiadkę, a wkrótce potem, po raz drugi, żonę. Kiedy obie chodziły z rosnącymi brzuchami, zwrócił się ku kolejnej dziewczynie. Wódz nie mógł już słuchać lamentów córki i znów wezwał zięcia. „Dwóch ci mało, musisz latać za wszystkimi dziewczynami we wsi?” Ale zięć tylko

pokręcił głową. „A co ty robiłeś, kiedy twoja kobieta była w ciąży?” – zagaił wodza. „Dobry mąż nie męczy żony, która ma mu dać potomka”. – A to wiejski spryt – roześmiał się Bastien. – Akurat tego kawałka sam nie rozumiem. – Eddy odsunął się od okna, bo słońce właśnie zaszło. – Mrówka była taka chętna w ciąży, że nie miałbym nawet siły na inne. – Seks z ciężarną? – zdumiał się Bastien. – U nas to nie uchodzi. – Jakżeż? Przecież kobiecie się właśnie wtedy chce, a w środku jest taka… – Dość tych głupot. – Mama Issa zapaliła światło, rujnując atmosferę zachęcającą do wynurzeń. Miała na głowie zawój z chusty przetykanej srebrną nicią, wyglądała w nim na jeszcze wyższą. – Kapłanka księżyca. – Na twarzy Bastiena rozlał się głupkowaty uśmiech. – Wy o świństwach, a dziecko słucha. – Wskazała siedzącą w rogu kuchni Alię, o której obecności zupełnie zapomnieli. Eddy zreflektował się i podjął pospiesznie: I tu się kończy opowieść, którą dla was wysnułem. Tu ją przerywam, ja, Eddy z… – Zamiast ględzić o męskich łajdactwach czy dziurach w jezdni w Kinszasie, opowiedziałbyś Alii o historii Konga – warknęła mama Issa. – O tym, co się działo, zanim król Leopold Drugi, „wielki podróżnik”, zaczął obcinać naszym przodkom ręce. Bastien poruszył się niespokojnie. Po chwili niezręcznego milczenia wyjął z kieszeni marynarki płaskie pudełko i wręczył je mamie Issie. – Wiem, że prezenty cię obrażają, ale zobaczyłem dziś to cacko i nie mogłem się oprzeć. Tak jak nie potrafiłem oprzeć się tobie. Mama Issa rozpakowała zawiniątko z nieufnym wyrazem twarzy. Na niebieskim pluszu połyskiwała srebrna tiara inkrustowana kryształkami w kształcie gwiazd, pośrodku umiejscowiony był srebrzysty sierp księżyca. – Dla królowej moich nocy – szepnął Bastien i podskoczył, bo tuż za nim wyrosła Mrówka. Ubrana w biały T-shirt i długą spódnicę, w klapkach na ściętym obcasie i blond peruce na głowie wpatrywała się głodnym wzrokiem w tiarę. Chwyciła pudełko i podetknęła je Eddy’emu pod nos. – Widzisz?! Kiedy mężczyzna kocha, daje kobiecie drogocenne prezenty! A ty co? Eddy kiwnął głową, jakby gratulował jej poszerzenia słownictwa o przymiotnik „drogocenny”. Przejmowała europejskie barwy, chociaż sposób, w jaki układała usta, cmokając nad prezentem Bastiena, nasuwał skojarzenia z bohaterkami brazylijskich seriali.

Mrówka nasadziła sobie tiarę na perukę. W tym momencie obdarowana ocknęła się i sięgnęła po ozdobę, ale ta wczepiła się w sztuczne włosy szwagierki i oto mama Issa stała pośrodku kuchni zdezorientowana, z peruką dyndającą w ręku. Bastien wzdrygnął się, Eddy zaczął mówić „no, no, no”, jakby uspokajał konia. Jego siostra bezskutecznie wyplątywała tiarę z peruki, w końcu ciepnęła nią o podłogę. – Widzisz, co narobiłeś? – krzyknęła do Bastiena. – Ja? – Widzisz, co zrobił? – zawołała Mrówka do Eddy’ego. – No co? – To! – krzyknęły równocześnie mama Issa i Mrówka. Bliźniaczym gestem wskazały podłogę, ale tiara i peruka zniknęły, za to z przedpokoju dochodził diabelski chichot Joego. Mama Issa wybiegła z kuchni. Po chwili wróciła, wetknęła tiarę z powrotem do pudełka wyściełanego pluszem i wręczyła je Bastienowi. – Oddaj to zaraz do sklepu – poleciła. Eddy stał tymczasem przed Mrówką i przyglądał się jej, jakby widział ją po raz pierwszy w życiu. – Tak cię lubię z naturalnymi włosami – wyrwało mu się. Zimą Alia nie chodziła pod dom Białej, bo okna na taras były zamknięte, a buty zostawiały ślady na śniegu. „Śnieg też jest biały” – myślała Alia, patrząc na misterne sople zwisające z wiaty przystanku, gdzie czekała na autobus jadący do szkoły. Tej zimy nauczyła się, że deklaracje dorosłych są jak śnieg: początkowo, w intencjach, czyste, ale szybko brudzą się czynami. Dobra wola wyparowuje, emocje topnieją albo rozlewają się w błotniste kałuże. Do wiosny nie zostaje nic. Zorientowała się też, że temu topnieniu towarzyszy niedowierzanie. Bolesne jak powiew lodowatego wiatru, jak nagły grad, smagnięcie zacinającego deszczu. Skulone ramiona, zgrabiałe ręce, czerwony nos – oto, co zostaje. – A chciałam ci pokazać, że miłość istnieje – chlipała mama Issa pięć miesięcy po tym, jak „coś zaiskrzyło” między nią a Bastienem. Z podsłuchanych rozmów, podglądanych scen, napomknień ciotki i ojca Alia odtworzyła tę pierwszą widzianą z bliska historię miłości. Początek był iście filmowy – na parking Colruyta w Nivelles zajechało czerwone auto, zahamowało z piskiem opon, a ze środka wyskoczył Eddy. Bastien trzasnął drzwiczkami od strony kierowcy i podbiegł do policjantów. Po krótkiej wymianie zdań i pokazaniu im jakiegoś dokumentu przepuścili go tam, gdzie innym nie wolno było wchodzić. Już miał się pochylić nad pierwszym z trzech ciał leżących na asfalcie pod białym materiałem, kiedy uświadomił sobie, że nie wie, jak wygląda siostra jego szofera. Skinął na Eddy’ego, ale ten pobiegł

w przeciwnym kierunku, w stronę tłumu gapiów oddzielonych od miejsca zbrodni policyjną taśmą. Chwycił kogoś w objęcia i trzymał nawet wtedy, gdy Bastien stanął koło nich. – To jest Issa. – Eddy odsunął się od kobiety niemal dorównującej mu wzrostem, szczupłej jak on, z twarzą okoloną czarnymi włosami. Wzrok Bastiena odruchowo zjechał w dół – jeszcze nigdy nie widział tak długich nóg. Sunął wzdłuż obcisłych dżinsów, wpuszczonej w nie białej bluzki, zamszowej kurtki, aż dotarł do twarzy, w której emocje odbijały się jak w lustrze. Potem mama Issa powiedziała mu, że oceniał ją jak klacz na targu. „Nogi, brzuch, piersi, tylko na to patrzyłeś” – droczyła się z nim, chociaż w jej głosie pobrzmiewała poważniejsza nuta; był to jeden z „izmów”, które usiłowała mu rozłożyć na czynniki pierwsze, żeby nauczył się je rozpoznawać. „Widziałem twoje oczy, a w nich duszę” – zapewniał żarliwie Bastien. „I twoją cipkę”. Bastien przyjeżdżał niemal codziennie po pracy z Eddym i zostawał u nich na kolację. Zapatrzenie w mamę Issę początkowo blokowało jego elokwencję. Ta faza zaczęła wkrótce mijać, ustępując wzajemnej fascynacji. Na początku Bastien traktował mamę Issę jak poprzednie kochanki, nawykowo mówił na przykład „nie łam sobie tym ślicznej główki”. Mama Issa tresowała go jak psa, aż zaczął uważać na każdy zwrot, każde słowo, filtrując je pod kątem „izmów”. Wychodził spocony z wysiłku, ale szczęśliwy. Pochlebiało mu, że rodzina Eddy’ego docenia, jakie robi postępy w walce z koleinami myślenia wyniesionymi z domu, szkoły, z powietrza, którym oddychali biali ludzie. Mama Issa obwiniała się potem, że może była dla niego zbyt surowa. Imponował jej wiedzą, przedsiębiorczością, uwiódł ją poczuciem humoru. Powinna przyjąć go z dobrodziejstwem inwentarza, otworzyć się na tę miłość i przejść do porządku dziennego nad jego dziwactwami. – To, że cię przedstawił jako siostrę swojego szofera, chociaż u nas nazywał cię boginią księżyca, też nazywasz dziwactwem? – prychnął Eddy. Pamiętał aż za dobrze awanturę, jaka się wtedy rozpętała. Pierwsze wyjście do teatru mamy Issy i Bastiena skończyło się zerwaniem. To ona upierała się, żeby tam poszli, a nie tylko gadali u Eddy’ego i Mrówki czy kochali się w jej suterenie. Oboje inteligentni, mogli być kochankami, którzy się nawzajem inspirują, a nie tylko wymieniają płyny ustrojowe. Bastien kupił więc bilety na sztukę i zamówił taksówkę, bo nie wypadało, żeby wiózł ich Eddy. Na ulicy przed teatrem wpadli na znajomych Bastiena i jego żony. Chociaż na wszelki wypadek przygotował sobie zgrabne wytłumaczenie („To moja współpracownica”), zgłupiał na ich widok i zamiast tego wydukał: „To siostra mojego szofera”. Mama Issa zmieniła się na twarzy i wykonała coś w rodzaju dygnięcia, w którym zamiast uniżoności dał się zauważyć cień groźby. „Dziękuję panu za podwiezienie” – powiedziała i odwróciła się na pięcie.

Tydzień, który nastąpił po tym incydencie, Eddy wspominał jako koszmar. Mama Issa przestała u nich bywać. Nie odbierała telefonów, a ze szpitala wychodziła tylnymi drzwiami, żeby Bastien nie mógł jej zdybać. Ten zamęczał więc Eddy’ego prośbami o skontaktowanie z Issą i nie przyjmował do wiadomości, że odcięła się i od brata. – Przecież nie otoczymy szpitala. – Eddy próbował przemówić pracodawcy do rozsądku. Był znudzony tematem, narowiste myśli pogalopowały nietypowym torem skojarzeń: otoczony szpital – kordon sanitarny – państwa buforowe – Belgia, a wcześniej Królestwo Niderlandów stworzone podczas kongresu wiedeńskiego w 1815 roku jako bufor między Francją a Anglią. Belgia, która wykluła się z Królestwa Niderlandów po powstaniu w 1830 roku, miała jednoczyć Flamandów i Walonów, katolików i protestantów, ludzi mówiących różnymi językami. A wszystko to pod berłem nowo mianowanego króla Leopolda, zwanego Pierwszym. Siedemdziesiąt lat później, podczas konferencji berlińskiej, ołówki podzieliły mapę Afryki, dając początek koloniom odrysowanym od linijki. – …byśmy się nie spotkali – mówił z tylnego siedzenia Bastien. Eddy pokiwał głową. Racja, gdyby nie syn Leopolda, imiennik ojca, zwany logicznie Drugim, nigdy by się nie spotkali. Nie siedzieliby w tym samochodzie. Kto wie, czy w ogóle jeździłoby tu tyle aut. W końcu na początku dwudziestego wieku, kiedy Dunlop wynalazł oponę, większość kauczuku ściągano z Konga, wówczas kolonii belgijskiej. – …o rękę? – tokował podenerwowany Bastien. Eddy przyhamował na światłach i na sekundę przymknął oczy. Ludzie króla Leopolda zrobili z Kongijczyków niewolników, kazali im dostarczać kauczuk. Za nieoddany przydział Belgowie zatrudnieni w koloniach obcinali im ręce. – …są jakieś granice! – Bastien klepnął się w udo, a Eddy wrzucił jedynkę. Granice zostały wyznaczone na mapie wielkiego kontynentu afrykańskiego, ale nie w głowach ludzi. Nie szanowali ich, przestali też szanować siebie nawzajem. Przez odgórne podziały i obcą dominację potracili swoją wiarę, historię przodków, korzenie. Dlatego on, Eddy, powinien im o nich przypominać, tak jak umiał, choćby dotyczyło to tylko jego ukochanej Kinszasy. W tym momencie uświadomił sobie, że po raz pierwszy tak określił swoje miasto. – …ukochana – chlipnął z tylnego siedzenia Bastien. Eddy przystanął na poboczu, bo nie mógł prowadzić. Przez chwilę przełykali w ciszy ślinę, nie chcąc się zdradzić jeden przed drugim ze łzami. Po długiej chwili Bastien chrząknął. – Nie wyobrażam sobie, żebyśmy się więcej nie spotkali z Issą – powiedział. – Ale przecież nie poproszę jej o rękę! Chociaż prawda jest taka, że żadna Lily nie była mi tak bliska, tak… ukochana.

Tymczasem Eddy myślami był już sześć tysięcy dwieście dwadzieścia trzy kilometry stąd. Przed oczami miał rzekę Kongo, na której jednym brzegu rozciągało się spokojne Brazzaville, a na drugim tętniła życiem Kinszasa. – Ukochana – powtórzył Eddy za pracodawcą i ciężko oparł głowę o kierownicę. Uczucie Bastiena przekopało się w końcu przez pokłady dumy mamy Issy, a jego żarliwość okazała się zaraźliwa. Teraz i mama Issa popatrywała na kochanka z tym rodzajem podziwu, który wyświetla na czole kobiety neon „mój mężczyzna”. Ofiarą zakochania nie padły tylko jej życiowe priorytety, toteż nadal nie było mowy, żeby Bastien „pomógł” jej finansowo w zamianie sutereny na coś przyzwoitszego. Podkreślała swoje oddanie pracy, co ośmieliło go do snucia mglistych planów, że rzuci żonę, z którą nie sypia od lat, i zamieszka z Issą. Czuł w sobie moc trybuna ludowego. Fantazjował, że ciemnoskóra żona dobrze by wpłynęła na jego wizerunek, gdyby chciał „robić coś dla ludzi”. Pod wpływem deklaracji Bastiena systemy obronne mamy Issy zaczęły padać. Chociaż wcześniej obruszała się na samo słowo „małżeństwo”, bo zbyt ceniła swoją niezależność, teraz zakiełkowała w niej wizja siebie samej w roli żony. Coś zmieniło się w ułożeniu jej ciała, sposobie patrzenia, trzymania głowy. Dodało to Bastienowi pewności siebie, a jej odebrało część hardości. Potakiwała mu częściej, już się tak nie wykłócała, powoływała się na niego – Bastien to, Bastien tamto – aż Mrówka zaczęła z niej szydzić. Zaczęła marzyć o dziecku. Ośmieliło ją to, że jeszcze na początku Bastien bąkał, że mógłby je z nią mieć, chociaż w zasadzie w rodzicielstwie czuł się spełniony. Zapadło w nią to zdanie, jej ciało zaczęło się dostrajać do sugestii. Dni płodne wygładzały jej skórę, rozjaśniały spojrzenie, łagodziły usposobienie, a wszystko po to, żeby mogła poczuć w sobie życiodajne krople miłosnego spełnienia. Bastien musiał wyczuć w niej zmianę. Alia podsłuchała, jak początkowe deklaracje zastąpił „przemawianiem do rozsądku”. Jak Issa wyobraża sobie taką sytuację: samotna czarnoskóra pielęgniarka – ciężarna? Wyrzuciliby ją z pracy! Już i tak krzywo patrzyli na jej afro, którego nie chciała wyprostować ani ściągnąć w kitkę, a zawoje nijak nie pasowały do białego fartucha. Issa nie podejmowała dyskusji z określeniem „samotna”. Duma podpowiadała jej, że jeśli ktoś może zmienić jej status, powinien to być Bastien. Jeśli się do tego nie poczuwał, ona mogła jedynie czekać, ale nie żądać. Nie zniosłaby odmowy. Zaciskała pięści jak Eddy, gdy zbliżał się do bokserskiego worka, tłukła w myślach – w upór Bastiena, normy społeczne, swoją przeklętą dumę. Jak mantrę powtarzała: „Jak zechcę, to urodzę, czarnoskóra czy nie. I wychowam, samotna czy nie”. Któregoś dnia Alia podejrzała, jak ciotka mierzy sobie temperaturę i coś zapisuje. Kiedy mama Issa poszła do toalety, Alia zajrzała do jej notesu. Zobaczyła

wykres podpisany: „dni płodne”. Wielka zmiana zaczęła się, jak zwykle, od drobiazgu. – Nie chcę pondu2. – Joe rzucił widelcem. Mama Issa zmarszczyła brwi. Ostatnio coraz częściej wyglądała jak spiskowiec pogrążony w naradzie ze sobą samą. – Nie będę tego jadł! Znudziło mi się pondu – grymasił chłopiec. Mama Issa odeszła od kuchenki i stanęła nad nim. – Co ci się znów nie podoba? Nie smakuje ci obiad? Ostatnio miała jeszcze mniej cierpliwości niż zwykle. Przeniosła wzrok na Alię, która leniwie grzebała widelcem w ryżu. – A tobie? – zapytała groźnie. – Nie jestem głodna. – Dziewczynka wzruszyła ramionami. Ciotka spojrzała na nią podejrzliwie. – Po całym dniu w szkole nie jesteś głodna? – No bo faktycznie, ciągle tylko ryż i ryż – włączył się Bastien. Ostatnio nabrał zwyczaju gderliwego komentowania poczynań Issy. – Wczoraj było spaghetti bolognese – przypomniała mu. – Ale przedwczoraj ryż. I przez cały zeszły tydzień też – zrzędził. Alia zerkała znad talerza to na jedno, to na drugie. Patrzyli na siebie inaczej niż przez poprzednie miesiące. Bez tej mgły, która przyciągała do nich zazdrosne spojrzenia innych, jakby wygrali los na loterii. Teraz wyglądali, jakby cały skarb przepuścili. Alia patrzyła na zwrócone do siebie profile ludzi, którzy widzą się nawzajem aż nazbyt wyraźnie. Kiedy zaszła ta zmiana? Nie wiedziała, chociaż przyglądała im się od samego początku tajemniczego procesu, który Mrówka nazywała miłością. Mama Issa musiała poczuć się równie zdezorientowana, bo stała pośrodku kuchni i nie wiedziała, co odpowiedzieć. W końcu odwróciła wzrok od Bastiena i spojrzała oskarżycielsko na Alię. – Przyznaj się, kupiłaś słodycze po szkole! – Nic nie kupowałam… – Widziałem, jak jadłaś pralinki – mruknął Joe. Właśnie uformował widelcem fosę w pondu. – Pralinki? – Mama Issa zabrała chłopcu widelec i wycelowała nim w Bastiena. – Wiesz coś o tym? Przecież sama ich sobie nie kupiła! – Lubię dawać prezenty. – Bastien wydął usta. – Nie wolno dawać dziecku słodyczy przed obiadem! – A czemuż to? – Bo to niepedagogiczne! I niezdrowe. Chcesz, żeby miała dziurawe zęby, tak? Jak większość Belgów? Bastien wstał, ukłonił się i bez słowa ruszył w stronę drzwi.

– Dokąd idziesz? – Mama Issa skoczyła za nim, zielonkawy sos z widelca Joego, który wciąż trzymała w ręku, skapnął na kuchenny próg. – Poczekaj. Ale Bastien właśnie zamknął za sobą drzwi. Tego wieczora, gdy Alia weszła do łazienki, żeby się umyć, natknęła się na mamę Issę. Siedziała na sedesie z dżinsami opuszczonymi do kolan i trzymała w ręku coś biało-czerwonego. Alia wzięła to początkowo za zakładkę do książki. – Odwróć się – powiedziała ciotka na widok Alii. – Czemu płaczesz? – zapytała Alia. Mama Issa nie odpowiedziała, a Alia odwróciła się karnie twarzą do ściany. Usłyszała, jak ciotka podciąga spodnie i spuszcza wodę. – Skaleczyłaś się?… – dopytywała się dziewczynka. – Nie, mam okres. Wiesz, co to jest? Alia pokręciła przecząco głową. – Każda kobieta krwawi raz w miesiącu przez kilka dni. To się nazywa okres – wyjaśniła mama Issa. – Skąd leci ta krew? – Z cipki. – To boli? – Czasem. – To dlatego płakałaś? – zapytała. Mama Issa nie odpowiedziała. – Tak mają wszystkie kobiety? – drążyła Alia. – Z wyjątkiem tych, które są w ciąży. I tych, które już nie mogą mieć dzieci. – Naprawdę wszystkie kobiety co miesiąc krwawią?… – upewniła się Alia. – Wszystkie, które nie zaszły w ciążę. – Mama Issa znów się rozpłakała. Tego wieczora Alia zakradła się w piżamie do przedpokoju, żeby podsłuchać rozmowę ciotki i ojca. Przez uchylone drzwi widziała, jak mama Issa opierała się biodrami o parapet i zaciągała nerwowo papierosem. Eddy mieszał łyżeczką w filiżance. Miał zwyczaj pić na noc ciepłe mleko, w którym maczał herbatnik. – Znudziłam się Bastienowi. – Mama Issa wypuściła kłębek dymu w stronę lufcika. – Czuję to. Eddy się nie odezwał, dorzuciła więc zaczepnym tonem: – A ja go kocham. Kiedy poszła już do swojej sutereny, Eddy uchylił drzwi do dziecięcego pokoju i przysiadł na tapczanie Alii. Chwilę wsłuchiwali się w odgłosy telewizora za ścianą i równy oddech Joego. – Co się stanie z mamą Issą? – zapytała Alia. Ale Eddy tylko pokręcił głową, jakby czemuś zaprzeczał. Potem zaczął opowiadać. Ostatnimi czasy nie robił już wstępu: „To opowiem wam ja, Eddy, gawędziarz z Kinszasy”. Zupełnie jakby odcinał się od tych opowieści, jakby

zaznaczał, że nie są jego. Nie stworzył ich, tylko przekazuje je dalej, bezimiennie. – To będzie historia, którą usłyszałem w pewnej kongijskiej wsi. Była sobie pewnego razu dziewczyna, która nie lubiła przebywać wśród ludzi. Chodziła za wieś, kładła się pod krzewem i słuchała ciszy i przemykania węży. Pewnego razu zasnęła, a kiedy się obudziła, poczuła, że coś się rusza w jej brzuchu. Wróciła do domu, ale ruchy nie ustawały. Brzuch powiększał się z dnia na dzień, aż ludzie zaczęli jej dogadywać i pytać, kto jest ojcem jej dziecka. – To nie dziecko, tylko wąż, który wszedł do mojego brzucha – odpowiadała, ale nikt jej nie wierzył. Brzuch rósł, dziewczynie źle się chodziło, aż matka dała jej do wypicia pewien wywar w nadziei, że córce ulży. – Kto jest ojcem, powiedz, kto ci to zrobił? – pytali tymczasem namolnie sąsiedzi. – Wąż. Udowodnię wam, ale musicie pójść ze mną – odpowiedziała w końcu. Ruszyła przed siebie, a oni za nią. Dotarła do miejsca, gdzie zwykle się kładła, przykucnęła pod krzakiem. A wtedy wąż z niej wypełzł. I tu się kończy ta opowieść, proszę bardzo! Alia patrzyła bez słowa na profil ojca rysujący się na tle białej ściany. – No tak – mruknął w końcu zakłopotany, po czym dorzucił: Ta opowieść jest trudna do zrozumienia, bo nikt nie wie, jakim cudem wąż wlazł do brzucha dziewczyny ani czemu zdecydował się z niego wyjść i zaprezentować zgromadzonej publiczności. Wiadomo tylko, że stało się to po tym, jak matka podała córce wywar. Nauka stąd płynąca: uważaj, co podajesz dziecku w wywarze! To powiedziawszy, Eddy pocałował córkę na dobranoc i wyszedł. Ostatnia kłótnia mamy Issy i Bastiena zmieniła życie Alii. Doszło do niej po występie amerykańskiej performerki, na który wybrali się we dwoje. Bastien był jednym z niewielu białych i jednym z najstarszych na widowni nowego klubu na tyłach ulicy handlowej. Budynek był porażką architektoniczną, ale miały go wypełniać artystyczne treści. Zdaniem Bastiena nie wypełniały. Według niego performerka okazała się grubiańską babą, a cały występ pachniał pretensjonalną szopką à la Serge Gainsbourg. Mama Issa upierała się, że Fola Degueu, Amerykanka, w której żyłach płynęła krew haitańska, portugalska, indiańska i rosyjska, jest prekursorką nowego trendu i ma spory wkład w walkę o wyzwolenie kobiet. – Baba pali, pije i krzyczy na scenie. To jest ten nowy trend? – obruszył się Bastien. – W dodatku jest rasistką. Twierdzi, że biali ludzie nie dorobili się niczego ciekawego w swojej kulturze i dlatego muszą czerpać z czarnej. – Nie trzeba brać tego tak dosłownie! Białość to koncept, zbiór przywilejów, którymi się cieszą biali ludzie. Kiedy ty wchodzisz do sklepu, ekspedientki witają

cię jak króla. Kiedy ja się tam zjawiam, chodzą za mną, patrząc, czy czegoś nie ukradnę. Różni nas to – powiedziała, dotykając nagiej skóry na przedramieniu. – Nie lubię artystów, którzy szczują jednych ludzi na drugich – włączył się do rozmowy Eddy. – Łatwo jest antagonizować. Trudniej znaleźć coś, co ludzi łączy. – Bo to nudne – poparł go Bastien. – Ludzie wolą stwierdzenia czarno-białe. – Sztuka powinna być ponad to. – Eddy pokiwał głową. – Przecież mówię: to nie była żadna sztuka – prychnął Bastien. – Przemawia przez nią gniew pokoleń – uniosła się mama Issa. – Chamka, i tyle! – machnął ręką Bastien. Z tamtej rozmowy Alia zapamiętała jeszcze, jak mama Issa krzyczała: – Wszystko, co wasze, białych, jest „klasyczne”! Muzyka klasyczna, klasyka literatury. A to, co nasze, jest folklorem. Kiedy biali pisarze piszą o Afryce, mówi się o nich z podziwem, że są otwarci na świat. Ale gdy nasi piszą o Europie, Ameryce, krytykuje się ich, że naśladują białych pisarzy. I domyślając się, że Alia podsłuchuje, przeszła na flamandzki. Wydawało jej się, że dziewczynka niewiele z niego rozumie, ale nie doceniła podwórkowej edukacji. – Patrz na mojego brata: on tworzy literaturę klasycznie afrykańską, mówioną. Ale dla ciebie jest tylko szoferem! Bastien zerknął na mamę Issę z ukosa, jakby był przygłuchą papugą. – Wolałem, jak ledwo dukałaś po flamandzku – wycedził. – Teraz za dużo gadasz. I to już nie jest interesujące. To zdanie Alia zapamiętała na zawsze. Po latach usłyszała inną jego wersję, która w języku miłości również oznaczała katastrofę: „Już mnie nie inspirujesz”. Bastien ostatecznie zerwał z mamą Issą w pierwszy dzień lata 1984 roku. Alia zapamiętała tę datę, bo kiedy wracała ze szkoły, użądliła ją osa. Do domu dotarła ze spuchniętym uchem, co matka Giovanniego, która wsiadła z nią do windy, skomentowała cierpko: – Ojciec ci przyłożył? – Tata mnie nie bije – żachnęła się Alia. – Mnie nie oszukasz – prychnęła sąsiadka. – Oni wszyscy tacy! Matka Giovanniego wysiadła, a Alia pojechała na górę, przełykając łzy. Drzwi otworzyła jej mama Issa, też zapłakana. Z tyłu dochodził głos Mrówki, która najwyraźniej od dłuższego czasu wygłaszała monolog. – …tyle razy ci mówiłam: zadbaj o siebie! A ty nic. – Przestań chociaż przy dziecku! – odkrzyknęła mama Issa, po czym odwróciła się do Alii. – Rzucił cię, bo jesteś czarna – zrzędziła Mrówka. – Gdybyś się wybielała… Mama Issa patrzyła wyczekująco na Alię, rysy jej stwardniały.

– Kto ci przyłożył w ucho? – Nikt. Osa mnie użądliła – powiedziała Alia, czując, że do oczu napływają jej łzy. Mama Issa wyjęła chusteczkę z paczki, którą trzymała w ręku. – Dziś pierwszy dzień lata – chlipnęła Alia. Ucho zaczęło niepokojąco tętnić. – …biali tylko udają, że wolą czarne kobiety, ale żenią się z białymi. Jakbyś słuchała, co mówię, i używała kremów wybielających, toby się z tobą ożenił. – Pierwszy dzień lata. – Głos mamy Issy przeszedł w szept. Mrówka zaczęła znów coś mówić, ale zagłuszył ją Eddy, który nieoczekiwanie wyrósł za plecami Alii. – A co kolor ma z tym wspólnego? – zawołał. Alia poczuła alkohol. Zdziwiła się, bo ojciec nigdy nie pił, w przeciwieństwie do Bastiena, który każdą kolację zakrapiał winem. – Co ma do rzeczy kolor, pytam? – Eddy oparł się z rozmachem o drzwi szafy. – My, mężczyźni, rzucamy kobiety, i już. Tacy jesteśmy! Mrówka wychynęła z dużego pokoju i stanęła w korytarzu. Obok niej chwiał się bokserski worek. – Co tu robisz o tej porze? – zapytała podejrzliwie. – Kobiety i mężczyźni różnią się podejściem do liczb – bełkotał Eddy. – Wy wolicie mnogą, bycie w parze. My stawiamy na liczbę pojedynczą. – Eddy, co się stało? – Mama Issa zajrzała bratu w twarz. Spróbował skoncentrować na niej rozbiegany wzrok. – Bastien wypierdolił mnie z pracy. Nie wiem, jak cię pocieszyć, siostro. Następne dni różniły się drastycznie od poprzednich. Kiedy Alia wracała ze szkoły do domu, ojciec wciąż tam był. Chodził po mieszkaniu w spodniach od piżamy i klapkach, a Alii wraziło się w pamięć ich szuranie po podłodze, jakby nie potrafił podnosić nóg. Kontrastowało to ze stukaniem wypastowanych do połysku czarnych butów, które dawniej wkładał do pracy. To, co mówił, też różniło się od dawniejszych miniscenek, którymi ich raczył wieczorami przy kolacji. Kiedyś przekazywał swoje obserwacje w komiczny sposób, oswajał dla nich obcy świat, czynił go bliższym, bo mogli się z niego śmiać. Ale teraz przypominał zacinającą się płytę. Powtarzał zdania z awantury, która poprzedziła wylanie go z pracy przez Bastiena, szczególnie jedno: „Moja siostra to nie kongijska dziwka”. Pewnej środy, gdy Alia wróciła ze szkoły, zastała ojca w łazience. Nie usłyszał, jak weszła. Stał przed lustrem w stroju, którego nigdy wcześniej nie widziała: w szarej jedwabnej koszuli w srebrzyste kwadraty i czarnych spodniach. Usiadł na brzegu wanny i włożył wypastowane do połysku białe buty na grubej podeszwie, mrucząc pod nosem: rocker’s style. Na koniec założył szarą marynarkę i wsunął do butonierki pąsową chustkę.

– Szary, biały, pąsowy, maksymalnie trzy kolory – powiedział do lustra i włożył na wygoloną głowę szary kapelusz z popielatą wstążką. Alia nie pamiętała, ile czasu tkwili w bezruchu – ojciec naprzeciw swojego odbicia, ona z okiem przy szparze w drzwiach do łazienki. Usłyszała jeszcze, jak mówi: – Artykuł piętnasty: jakoś sobie poradzić. Zrobił ruch w stronę drzwi, Alia zdążyła odskoczyć i schować się w pokoju. Nie zauważył jej, pogrążony w myślach. Podszedł do szafy i wyjął ze środka ubranie szofera: szare spodnie, białą koszulę, marynarkę i czapkę z daszkiem. Zwinął wszystko w ciasny rulon, poszedł do kuchni, wyjął spod zlewu używaną reklamówkę i wpakował do niej rzeczy. Alia poczekała, aż drzwi windy się za nim zatrzasną, po czym zbiegła po schodach i ruszyła za ojcem, trzymając się w bezpiecznej odległości. Najpierw wyrzucił do śmieci pakunek ze służbowym ubraniem, następnie zaczął się przechadzać ulicami dzielnicy, wzbudzając zaciekawienie i rozbawienie. W spojrzeniach ludzi, którzy mijali Eddy’ego, nie było podziwu, tylko jakiś rodzaj przygany, jakby w opinii przechodniów elegancki strój nie pasował do jego właściciela. Zaczęło padać. Szare rondo miękkiego kapelusza pociemniało od kropel, pąsowa chustka smętnie zwisała z butonierki. Eddy jeszcze chwilę szedł sprężystym krokiem, tocząc dokoła wystudiowanym frywolnym spojrzeniem. Raptem ktoś przejechał obok niego na skuterze. Błoto z kałuży obryzgało nogawki spodni zaprasowanych w kant. Kiedy stanął w przedpokoju, przemoczony do suchej nitki, powitał go okrzyk Mrówki: – Aj! A czego paradujesz w tym stroju? Znów ci się zachciało być dandysem? To nie Kinszasa, o! Mama Issa wychyliła głowę z kuchni, koło niej przystanął Joe. – Eddy? Czemu przebrałeś się za sapeura? – Co to jest sapeur? – Joe zadarł głowę. Nikt mu nie odpowiedział. Obie kobiety patrzyły na Eddy’ego, który stał na środku przedpokoju z poszarzałą twarzą. – Eddy? – powtórzyła w ciszy mama Issa. Mrówka cmoknęła, jakby ten odgłos miał moc zdejmowania czaru. I rzeczywiście, wszyscy się poruszyli. Mrówka zastukała klapkami, poprawiając na biuście fałdy białego T-shirtu, wpuszczonego w zawiniętą wokół bioder kwiecistą spódnicochustę. Nie pytając Eddy’ego o zgodę, zdjęła mu kapelusz i marynarkę, ściągnęła z niego przemoczoną koszulę, spodnie zachlapane błotem i buty. – Co to jest sapeur? – powtórzył Joe. – To pan, który lubi wyglądać elegancko i być w centrum uwagi – wyjaśniła

mama Issa. – A nazwa „sapeur” wzięła się od La Sape, Stowarzyszenia Amantów, Pedantów i Elegantów. Twój tata też do niego należał, kiedy mieszkał w Kinszasie. Kongijscy eleganci mieli zasadę: dobrze się ubierać, czesać i pachnieć. Najsłynniejszy z nich był Papa Wemba. Puszczałam ci jego rumby kongijskie, pamiętasz? „Życie jest piękne…” – zanuciła. – Czemu tak robili? – Na przekór. Bo wokół było… przaśnie. – Co to znaczy „przaśnie”? – drążył Joe. Mrówka uwijała się tymczasem wokół Eddy’ego, aż peruka osunęła jej się na wyskubane brwi. Rozebrała męża do slipek, a potem sięgnęła za dekolt i wyjęła stamtąd pieniądze. – Idź, kup ojcu whisky – powiedziała, podając je Alii. – Johnnie Walker, butelka z czerwonym paskiem. Mama Issa zachorowała w środku lata. Mrówka, uziemiona w domu z Joem, bo w lecie przedszkole było zamknięte, wyrzekała: „Kto się zaziębia w lipcu?!”. Szwagierka była jej teraz niezbędna. Ale kiedy do niej przyszła, powstrzymała się od dalszych komentarzy. Alia przeraziła się, gdy zobaczyła ciotkę. Oddychała ciężko, rozpalona od gorączki, która raz wzbierała w niej dreszczami, raz rozkładała bezradnie w zmiętej pościeli. Do odoru wilgoci sutereny doszedł słodkawy zapach potu i niezmienianej pościeli. Widząc stan mamy Issy, Mrówka nakazała córce zająć się Joem, a sama ogarnęła mieszkanie. Zrobiła to po swojemu, zastępując jeden chaos drugim, ale przynajmniej wprowadziła jakieś życie do pomieszczenia. Czterdziestostopniowa gorączka trzymała mamę Issę przez trzy doby. Eddy dyżurował przy siostrze nocami, Mrówka przychodziła w dzień i ciągnęła ze sobą Joego. Alia uparła się, żeby tkwić przy ciotce cały czas, dopóki ta nie wyzdrowieje. – Wirus, wirus, ale żeby dopadł pielęgniarkę?! – wyrzekała Mrówka. – Jaki wirus – mruknął Eddy. – To nadmiar bólu. – Tfu, tfu! – Mrówka podała chorej ryż rozgotowany na papkę. Ale ta nawet nie otworzyła oczu. Wstawała jedynie za potrzebą, podtrzymywana przez Eddy’ego lub Alię. Nie odzywała się do nikogo, omijała wzrokiem twarze i lustra. – To skurwysyn, to skurwysyn – powtarzał Eddy pod nosem. Alia patrzyła na wycieńczoną ciotkę i przypominała sobie strzępy jej rozmowy z bratem, zanim nadeszła choroba. „Przecież mówił, że mnie kocha, jeszcze niedawno to mówił”. „Tak nagle mnie zostawił, czemu raptem zmienił zdanie…”. „Dlaczego mu się znudziłam? Gdzie popełniłam błąd? To moja wina?” Eddy ją wtedy skrzyczał: żadna jej wina, tylko mężczyźni tacy są. Dobrze wiedziała, jaki jest Bastien, Eddy ją ostrzegał. Skąd w inteligentnej kobiecie naiwna wiara, że zmieni łajdaka w oddanego faceta? Teraz dręczył się, że może za

ostro z nią rozmawiał, że przez to się rozchorowała. – Choruje, bo nie może się pogodzić z tym, że on jej już nie kocha, o! – prychnęła Mrówka. – Trzymała się na początku, całe siedem tygodni, ale się załamała, bo zobaczyła Bastiena z inną. Jak spojrzałam w jej twarz, kiedy mi o tym powiedziała… Aj! – Siedem tygodni? – Alia podniosła głowę. Znów siedem. Ta cyfra była przypisana do Alii czy do sutereny? Nie odchodziła od łóżka mamy Issy, trzymała ją za rękę i przez skórę czuła wszystko: jak ciotkę pali żal, trawi upokorzenie, jak gotuje się w niej z zazdrości. Nie wiedziała, jak jej ulżyć, próbowała powtarzać za ojcem „to skurwysyn”, jakby mogła tym odegnać złego ducha. – Co będzie z mamą Issą? – zapytała ojca pod koniec trzeciej doby stróżowania przy chorej. – Artykuł piętnasty – wzruszył ramionami. – Co to znaczy? – Piętnasty artykuł konstytucji brzmi: grunt to radzić sobie samemu. Tak mówimy w Kinszasie. – Tak jest zapisane w konstytucji? – Nie! – Śmiech Eddy’ego zabrzmiał w suterenie dziwnie obco. – My, ludzie z Kinszasy, mamy takie poczucie humoru. Chociaż wokół jest kiepsko, jakoś trzeba żyć. Zapamiętaj to, Alia, bo ty też jesteś z Kin, tam się poczęłaś i urodziłaś. Alia popatrzyła na wychudzoną rękę mamy Issy ciemniejącą na powłoczce w rumianki, założonej niedawno przez Mrówkę. – Co jeszcze mówi się w Kin? – Pogładziła rozpaloną dłoń ciotki. – Mówi się „czekamy”. W Kinszasie to słowo działa. Kilka dni później Alia tkwiła w krzakach pod domem Białej, oddychając głęboko powietrzem przepojonym wonią kwiatów, których nazw po francusku jeszcze się nie nauczyła. Po tygodniu spędzonym w ciemnym pokoju mamy Issy park wydał jej się zaczarowanym ogrodem. Mama Issa wyszła na prostą. Czy zdziałał to artykuł piętnasty, czy też jej organizm zwalczył francę porzucenia, dość że po trzech dobach temperatura spadła, a ciotka zaczęła się strasznie pocić. Nadzieje, miłosne przyzwyczajenia, lojalność, wszystko to, co jedyne i wyjątkowe, powstałe między dwojgiem ludzi, skraplało się i wypływało z niej. Osłabiona i wychudzona, zaczęła wreszcie jeść, choć Alia podejrzewała, że tylko po to, żeby Mrówka przestała jojczyć. Dziewczynka siedziała pod domem Białej, obserwując mimochodem klatkę, w której tkwił osowiale już tylko jeden królik. Z rzadka kicał, czasem coś skubał. Wydawał się Alii przygnębiony, podobnie jak Eddy paradujący po ogródku. W przeciwieństwie do zwierzaka, ojciec wyłuszczał powody swego smutku. Gdyby córka miała wymienić najczęściej powtarzane przez niego wyrazy, byłyby to:

„tęsknota”, „pieniądze”, „wolność” i „resztka”. Do tego dochodziło słowo „bezradność” – używała go Biała, widząc, że zawodzą wszelkie próby pocieszenia kochanka. Alia słyszała, jak Biała usiłuje wyciągnąć z Eddy’ego, czy nie zakochał się czasem w innej kobiecie. Widziała, jak czujnie obserwuje żeńską część tłumu gości kłębiącego się w ogródku. Przypominała jej trochę mamę Issę w fazie, kiedy zorientowała się, że nie zastąpi Bastienowi innych kobiet. Ale konkurencję dla Białej stanowiło całe miasto. Eddy układał na cześć Kinszasy panegiryki i deklamował je, gdy towarzystwo porozkładało się na leżakach, kocach i trawie, wykończone tańcem, zalotami i piciem. Nazywał Kin „cudzą kobietą, którą kocha, którą miał, ale której nie może w pełni posiąść”. Zżymał się, że niepodległość Konga to fikcja, przytaczał rozmowy Bastiena i jego kolegów świadczące o tym, że jeśli chodzi o biznes, to zasiedzieli się tam na dobre i wciąż się bogacą. W Kin tego nie czuł, otoczony swoimi. A tu nagle do niego dotarło, że jego niby to niezawisłym krajem się manipuluje. Eddy ubolewał też, że na Północy, o której Biała mawiała „Zachód”, liczy się tylko bogactwo. Jego twórcza werwa gasła w zetknięciu z kultem pieniądza. Mówił, że wpadł z deszczu pod rynnę – uciekł z domu ojca materialisty, by ugrzęznąć w grajdole nastawionym na zarobek. Martwił się, że właśnie traci to, na czym zbudował tożsamość – kontakt z ludźmi, z ulicą, pulsem Kinszasy. Staje się obcy dla samego siebie, ma wybieloną żonę i białą kochankę, która nie rozumie jego duszy, bo w głowie jej tylko miłość, i dręczy go zazdrością. – Gdzie jest wolność? – pytał Eddy retorycznie gości. – W sztuce? – Podnosił ręce do nieba. – Resztka, Resztka, jak ja za tobą tęsknię! – wołał, aż Alia zrozumiała, że to słowo zaczyna się od wielkiego „R”. Przypomniała sobie rzeźbę, która stała na półce nad sofą w dużym pokoju. Był to ludzik ze starych kawałków blachy, podrdzewiałej łyżki i plastikowego dozownika do mleka. Ojciec opowiedział jej kiedyś, że przywiózł tę rzeźbę do Belgii owiniętą w pieluchy Joego, żeby się nie rozpadła. To był prezent od jego przyjaciela z dzieciństwa, który został w Kinszasie, od Resztki. – Tęsknię za tobą, Resztka. – Głos Eddy’ego grzązł w krzakach otaczających ogródek, choć pewnie w jego wyobraźni docierał aż do Kinszasy. – Chcę już wracać! Alia zapamiętała, kiedy ostatni raz ćwiczyła boks pod okiem ojca. Był początek sierpnia, nudzili się w domu z Joem, szkoła i przedszkole były zamknięte, koledzy powyjeżdżali na wakacje, z wyjątkiem tych, których rodziców nie było na nie stać. Mama Issa pracowała, więc kiedy dzieci zaczynały drzeć ze sobą koty, Eddy prowadził je do przedpokoju i kazał walić w worek. – …trzy, cztery – liczył sierpy, a Joe i Alia uwijali się po obu stronach worka.

– Muszę ci coś powiedzieć – powiedziała mama Issa, wchodząc do przedpokoju i stawiając torbę pod wieszakiem. Eddy skinął głową, nie przestając liczyć. Joe, uzbrojony w wielkie rękawice ojca, tłukł zaciekle, aż drżały mu drobne ramiona. Alia uderzała szybko i precyzyjnie. – …sześć, siedem… Joe, większy skręt w biodrach, o tak. – Złapał chłopca wpół i ruszał jego tułowiem. – Eddy – powiedziała z naciskiem mama Issa i wskazała drzwi do kuchni. Kazał dzieciom zrobić po dwadzieścia ciosów prostych każdą ręką i poszedł za siostrą. Nie domknął za sobą drzwi, dzięki czemu Alia wyłapała pierwsze zdanie. – Jestem w ciąży – oznajmiła mama Issa. Drzwi się zatrzasnęły, bo ojciec oparł się o nie bezwładnie. Potem się kłócili, a gdy Eddy wyszedł z kuchni, wyglądał na bardziej wyczerpanego niż Joe, który leżał spocony na podłodze. – Co ci się stało? – zwrócił się ojciec do Alii. Zerknęła na bandaż na lewej ręce – wykwitła na nim czerwona plama. Rozkrwawiła sobie kostkę, nawet nie zauważyła kiedy. Tłukła w worek mechanicznie od chwili, gdy usłyszała wyznanie ciotki. Mama Issa wyszła z kuchni i podeszła do wieszaka w przedpokoju. Musiała być bardzo wzburzona, skoro nie zwróciła uwagi na skaleczenie Alii, jakby uszła z niej nie tylko zwykła troska, lecz także odruchy pielęgniarki. – Pamiętaj – zwróciła się do brata z naciskiem. – Nie mów nic Bastienowi. Od tego popołudnia nie sposób było namówić Eddy’ego na wspólne boksowanie. Krążył po domu milczący albo zapadał się w kanapę przed telewizorem. Jeszcze czasem przychodził do nich wieczorami, żeby coś opowiedzieć przed spaniem, ale jego głos nie brzmiał tak jak dawniej. Historie rwały się, rozsadzane przez obce słowa, które przeniknęły do jego opowieści z radia i telewizji, fraza kurczyła się na wzór tej z programów informacyjnych, zdania stawały się toporne. Kiedy Alia dorosła, zrozumiała, że to wtedy dziecko w Eddym, które kochało opowiadać, ciekawe, co było dalej, umierało. Eddy prawie przestał wychodzić z domu, nie bywał już u Białej. Wydzwaniała do niego, ale ucinał rozmowy, aż Mrówka zaczęła węszyć. Pewnego dnia po kolejnym tajemniczym telefonie wyszła za nim i podejrzała, jak wsiada do samochodu Białej. Nie ruszyli, tylko siedzieli w nim, a Mrówka obserwowała ich zza śmietnika. Kiedy mąż wrócił i zgodnie ze swoim nowym zwyczajem zasiadł przed telewizorem z butelką piwa – to też było nowe – Mrówka stanęła nad nim. Uwagę Alii przykuła zieleń jej sandałów. Mrówka podgięła nogę i szybkim ruchem rozpięła pasek na kostce. Obcas poszybował w górę i opadł, i znów, aż z jego czubka zaczęło coś ściekać. Po skroni ojca płynęła ciemna strużka. Przecięła

policzek, zsunęła się na szczękę i kapnęła na biały podkoszulek. Alię zadziwiła jaskrawość czerwieni. – Co mi zrobiłaś? – Ojciec wyglądał, jakby się obudził. Nie wykonał żadnego gestu. Czyjś krzyk zwabił do pokoju Joego. – Dlaczego mama cię bije? Dlaczego? Tatusiu? Krzyk ustał – to Alia krzyczała. Joe patrzył to na nią, to na rodziców i powtarzał swoje „dlaczego mama cię bije?”, jakby w jego pięcioletnim umyśle coś się zacięło. Mrówka spojrzała na but, jakby go pierwszy raz zobaczyła. Poprawiła perukę, a Alię uderzyło, jak bardzo sztuczne blond włosy są podobne do włosów Białej. Mrówka nabrała powietrza. – Widziałam, jak ci dała pieniądze! Kupiła cię jak niewolnika na targu! – zawyła. Eddy przyszedł do pokoju Alii i Joego, kiedy leżeli już w łóżkach. Tym razem położyli się sami, bez napominania. – Mama się boi – powiedział. – Że teraz ty ją zbijesz? – zapytał Joe. – Że zrobię z nią to, co jej tata zrobił z jej mamą. – Zbił ją? – Zabrał jej dzieci i odesłał ją do rodziców, na wieś. Zamiast niej wziął za żonę jej młodszą siostrę. Dlatego waszą mamę wychowała ciotka. – To tak jak nas – kiwnął głową Joe. – Co ty gadasz! – Eddy dopiero teraz wyglądał, jakby chciał się odwinąć za ciosy zadane zielonym butem. – Wasza mama jest zawsze z wami! – Przed telewizorem – mruknęła Alia. – Jest zawsze z wami – powtórzył Eddy dobitnie. – Zapamiętajcie to sobie. Nocą po bójce Alię obudziły jęki Mrówki, tak głębokie, że się przeraziła: teraz ojciec bije matkę! Wstała cicho z łóżka i potupała po zimnym linoleum pod pokój rodziców. – Eddy! – wyjęczała Mrówka. Alia uciekła, wtulając głowę w ramiona. Chciała zapomnieć o zwarciu rodziców, ale nie mogła, jęk matki wciąż rozbrzmiewał w jej uszach, a wraz z nim myśl o tym, czy ojciec, jak jego idol Muhammad Ali, zastosuje nokaut. Kilka dni później przyszła wiadomość, że ojciec Eddy’ego i mamy Issy umiera. Rodzeństwo naradziło się, kto ma jechać pomóc matce opiekować się chorym. Mama Issa była pielęgniarką, ale nie wiedzieli, jak długo przyszłoby jej zostać w Kinszasie, bała się ryzykować utratę pracy. Ustalili, że pojedzie Eddy, bezrobotny. Alia nie mogła sobie potem przypomnieć pożegnania z ojcem. Pamiętała tylko, że nie chciał, by dzieci odprowadzały go na lotnisko. Jedynym obrazem, który potem kojarzył jej się z tą chwilą, był majestatyczny ruch worka

bokserskiego potrąconego walizką i cisza, która zapadła po wyjściu rodziców i ciotki. Alia została wtedy pierwszy raz sama z Joem, jako jego opiekunka. Mrówka oznajmiła jej, że ma już dziesięć lat i poradzi sobie z sześcioletnim bratem, a mama Issa tym razem nie protestowała. Przytuliła Alię do swoich długich nóg i przykazała, żeby nie spuszczała Joego z oka, dopóki one nie wrócą. „One wrócą – pomyślała Alia – ale on nie”. Kilka dni po wyjeździe Eddy’ego zaczął się rok szkolny. Joe poszedł do pierwszej klasy, a mama Issa usiłowała mu pomagać w lekcjach, jak kiedyś Alii, ale bywała zmęczona i rozkojarzona. Joe skwapliwie z tego korzystał: wtulał się w matkę siedzącą przed telewizorem albo zbiegał na dwór grać w piłkę. Tego dnia, gdy mama Issa przyniosła nowinę, bawił się na podwórku. Był koniec września, Alia odrabiała w kuchni lekcje. Klucz zazgrzytał w drzwiach, po przedpokoju rozsnuł się zapach szpitala. Mama Issa wyciągnęła z kieszeni zamszowej kurtki zadrukowany świstek. Otworzyła usta, żeby zawołać Mrówkę, ale zmieniła zdanie i sama poszła do dużego pokoju. Najpierw zamilkł telewizor, potem ucichły protesty Mrówki, odłączonej gwałtownie od serialu. Cisza trwała tak długo, że Alia zamknęła zeszyt i odsunęła krzesło, które niebezpiecznie się przechyliło – jej mamy jeszcze nigdy nie wytrzymały tak długo razem w jednym pomieszczeniu bez kłótni. Alia stanęła w progu dużego pokoju. Mrówka, odchylona do tyłu, z plecami przylegającymi do oparcia kanapy, zasłaniała sobie usta dłońmi. Mama Issa siedziała po przeciwnej stronie ławy, pochylona do przodu, w ręku trzymała zadrukowaną kartkę. – To nie koniec świata. – Głos ciotki w zamierzeniu miał brzmieć kojąco. Mrówka kręciła głową. Zza okna dobiegły okrzyki chłopców grających w piłkę. Alia rozpoznała głos młodszego brata Giovanniego, Nica, z którym Joe siedział w ławce. – Zrobimy wszystko tak, żeby było dobrze – powiedziała mama Issa z naciskiem. Alia przypomniała sobie, jak ciotka karciła Bastiena, kiedy uspokajał ją w ten sam sposób. „Traktujesz mnie jak dziecko!” – denerwowała się. Ale Mrówka nic nie powiedziała, patrzyła tylko na mamę Issę osłupiałym wzrokiem. Mama Issa położyła świstek na stole i wygładziła go pieszczotliwym ruchem. – Będziesz miała trzecie dziecko… Nie bój się. Poradzimy sobie. Głos Eddy’ego w słuchawce zagłuszały trzaski, potem zerwało połączenie. Alia, speszona dzielącą ich odległością, zdążyła wypowiedzieć komunały typu: „Co u ciebie, tato? U mnie dobrze”. Słuchawka była wciąż wilgotna od uścisku Mrówki, która wykrzyczała w nią przed chwilą nowinę o trzeciej ciąży. Alia pomyślała, że ojciec nie zdążył pewnie nawet odpowiedzieć, bo cały czas mówiła

Mrówka. Kiedy zadzwonił drugi raz, słuchawkę przechwyciła mama Issa. Zapewniła brata, że sobie poradzą, i wysłuchała wieści o pogarszającym się stanie ojca, nakazując Mrówce ręką, żeby przestała głośno powtarzać: „Zapytaj go, kiedy przyśle pieniądze”. – Ja? – rzuciła w końcu do słuchawki, jakby zaskoczona pytaniem Eddy’ego. – Czuję się dobrze, a dlaczego? A, no tak, czwarte dziecko w rodzinie… W październiku zadzwonili ze szpitala, że mama Issa poroniła. Miała wtedy dyżur, więc mogli się nią od razu zaopiekować. Ciąża była spora, wystąpiły komplikacje, a stan psychiczny pacjentki się pogorszył, dlatego przytrzymali ją w szpitalu dłużej. Alia znów została sama z Joem. Matka wybrała się do szpitala, szła jakimś nowym krokiem, jakby od porodu dzieliły ją minuty, a nie miesiące. Chciała przywieźć szwagierkę do nich, ona jednak uparła się, żeby jechać do siebie. Mrówka obiecała przywozić jej posiłki. W praktyce woziła je Alia. Gotowała ryż, ale mama Issa nie chciała jeść, leżała tylko i wpatrywała się wzrokiem pozbawionym wyrazu w czarno-białe zdjęcie Angeli Davis3 wycięte z gazety i przylepione do ściany. Wieczorami Alia pakowała nietknięte jedzenie w plastikowe pojemniki i wiozła do domu, gdzie pochłaniała je Mrówka. Alia kursowała między sutereną a mieszkaniem na poddaszu i czujnie przypatrywała się obu mamom: milcząca Issa snuła się po pokoju jak cień; Mrówka kokosiła się na sofie i wyrzekała na los – że opuszczona przez męża, pozbawiona pomocy szwagierki, zaniedbana przez córkę, w kolejnej ciąży. Im bardziej mama Issa zapadała się w sobie, tym bardziej Mrówka się zaokrąglała, aż wyglądały jak dwa wcielenia księżyca: pełnia i wąski sierpik. Alia próbowała ciotce coś opowiedzieć, ale jak na złość nie mogła sobie przypomnieć żadnej historii snutej przez ojca, jakby wyparowały wraz z jego zniknięciem. Przychodziły jej do głowy tylko te, które tu wszyscy znali: o Kopciuszku, o Królewnie Śnieżce. Ale one do niczego się nie nadawały, bo w każdej z nich w końcu pojawiał się królewicz. Alia miała dość taktu, żeby nie serwować mamie Issie takich kawałków. Ani tym bardziej Mrówce. To Alia odebrała telefon, kiedy Eddy zadzwonił z wiadomością, że jego ojciec umarł. Zaraz po tym połączenie zostało zerwane, przed Bożym Narodzeniem linie były przeciążone. Alia stała z buczącą słuchawką w ręku. Bała się, że jeśli powie mamom o śmierci dziadka, wpadną w jeszcze głębszą rozpacz. Ale Mrówka na wiadomość o śmierci teścia wstała z sofy i zaczęła sprzątać zapuszczone mieszkanie. Bez przerwy dopytywała się, kiedy wróci Eddy. – Nie wiem – powtarzała Alia. – Mówiłam ci, że rozmowę przerwało. – Ale coś musiał powiedzieć! Przecież wie, że spodziewam się dziecka. Przypomnij sobie!

Alia wznosiła oczy do góry, a matka mieliła swoje: kiedy ten Eddy wreszcie wróci, przecież teraz nic go już w Kinszasie nie trzyma, jego dzieci i jego kobieta są tutaj. Usłyszawszy o śmierci ojca, mama Issa bez słowa weszła do kuchni i stanęła pod oknem. Chwilę wpatrywała się w dachy kamienic, po czym odwróciła się do Mrówki i Alii i wypuściła z płuc powietrze. Alia miała wrażenie, że ta chwila trwa w nieskończoność, jakby ciotka była ogromnym balonem. – Teraz Feza odżyje – odezwała się w końcu. – Kto to jest Feza? – zapytał Joe, wchodząc do kuchni w przepoconej koszulce. – Mówiłam, żebyś nie grał w piłkę w zimie! – krzyknęła Mrówka. – Feza to wasza babka – odparła mama Issa. Joe kiwnął nieuważnie głową i nadgryzł zimne udko kurczaka. Nie znał babki. Dziadka też nie, dlatego wiadomość o jego śmierci przyjął wzruszeniem ramion. – Odżyje? – Alia nie była pewna, czy dobrze zrozumiała słowa ciotki. – Mąż ją bił – odparła mama Issa, wyciągając z paczki papierosa. – To znaczy mój ojciec. Od kiedy sięgam pamięcią. – Nie mogła mu oddać? – zdziwił się Joe. Mama Issa spojrzała na Mrówkę, która stała w T-shircie wypuszczonym na spódnicę. Koszulka opinała coraz większy brzuch. Ciszę przerywało mlaskanie Joego, ale żadnej z nich nie przyszło do głowy, żeby zwrócić mu uwagę. – A mnie awansowali na szefową pielęgniarek – odezwała się w końcu mama Issa. – O! – Mrówka klasnęła. – Więcej ci zapłacą! Mama Issa kiwnęła głową, odkręciła kran i zgasiła na wpół wypalonego papierosa pod cienkim strumieniem wody. – Przeprowadzam się do Liège. Nagle zrobiło się cicho, nawet Joe przestał ciamkać. Alia dotknęła dłoni matki, ale ta odsunęła się ze zniecierpliwieniem. Przesunęła się na środek kuchni i zaczęła wymachiwać rękami, powtarzając wciąż to samo pytanie: „Do Liège?”. Mama Issa stała naprzeciwko i przypatrywała się szwagierce z trudnym do odgadnięcia wyrazem twarzy. – Będę wam przysyłać pieniądze – powiedziała w końcu, a Mrówka założyła ręce na głowę, jakby chciała przytrzymać perukę. – Co miesiąc. Po wyjeździe mamy Issy tylko brzuch Mrówki rósł, reszta świata się zatrzymała. Alia nie zapamiętała z tego okresu nic, ani wydarzeń ze szkoły, ani tego, co się działo na podwórku. Dokoła panowała cisza, nie dzwonił telefon, Joe nie dokazywał, Mrówka nie wołała „Aaaliaaa!”. Tylko raz coś się przebiło przez tę skorupę – przyszedł list. Mrówka go

otworzyła, przebiegła po nim wzrokiem, wróciła do początku. Znów go przejrzała. Kartka sfrunęła na linoleum. – Nic z tego nie rozumiem. – Rozpłakała się. Zanosiła się płaczem jak Joe, gdy rozbił sobie kolano. Brzuch, wtedy już bardzo duży, trząsł się; policzki miała mokre od łez. Alia podniosła kartkę z podłogi – to był rachunek za wodę. Pamiętała, jak mama Issa otwierała takie koperty, potem wkładała je do torebki i Alia już ich więcej nie widziała. Spojrzała na kuchenny parapet. Odkąd mama Issa wyprowadziła się do Liège, rósł na nim stos rachunków. Podeszła do matki. Tuliła ją, aż chlipanie umilkło. Dopiero gdy Mrówka wysiąkała nos w chustkę, Alia ruszyła do pokoju, żeby zapytać brata, czy odrobił lekcje. – Aaaliaaa! – dogoniło ją wołanie matki. – Zrób coś z włosami! Jak ty wyglądasz! 1. Évolué – termin odnoszony w czasach kolonialnych do rdzennych Afrykańczyków i Azjatów, którzy osiągnęli awans społeczny w oczach kolonizatorów dzięki przyjęciu europejskich wartości i wzorców zachowań (przyp. red.). 2. Pondu – liście manioku. 3. Angela Davis (ur. 1944) – działaczka społeczna związana z emancypacją Afroamerykanów i ruchem feministycznym, wykładowczyni i pisarka (przyp. red.).

4 sierpnia 2014, „Le Matin”, wiadomości lokalne: Mężczyzna, którego znaleziono w metalowej szafie z przeciętymi ścięgnami, to jedna z wielu ofiar szajki sadystów. Prowodyrem zajść jest dawny adept sztuk walki, który udzielał swoim wspólnikom i wspólniczkom fachowych porad dotyczących bicia. Członkowie grupy odznaczali się szczególnym okrucieństwem. Innej z ofiar, młodemu mężczyźnie, oprawczyni przytrzasnęła głowę szufladą biurka. Tak unieruchomionego pobiła do nieprzytomności. Ale na tym jego droga krzyżowa się nie skończyła. Według zeznań pozostałych kobieta skakała po nim, leżącym, jak po trampolinie.

II Instruktor zwołał zebranie zespołu nie w pokoju odpraw, tylko w gabinecie, dawniej należącym do Erika, który był jego poprzednikiem. Na ścianach obok zdjęć Instruktora z wychowankami, którzy wysoko zaszli, czerwieniło się hasło: „Bądź jednym z nas”. Pod biurkiem dyszał masywny owczarek. – System sobie z obcymi nie radzi – powiedział Instruktor. Poczochrał psa po głowie. – Wyszkoliłem go – w głosie Instruktora pojawiła się zaskakująca czułość – ale nie przeszedł weryfikacji w policji. Uznali, że jest zbyt agresywny. – Jak się nazywa? – zapytała Pascale. – Dago. Kiedy godzinę później Alia szła korytarzem pomalowanym na wesoły pomarańczowy kolor, usłyszała głos Nawal dochodzący z pokoju odpraw. – Nikt mnie nie zmusi, żebym biła niewinnych ludzi! Jestem dobrą muzułmanką. Alia cofnęła się i przylgnęła do ściany. – Masz być następna. – Jakiś mężczyzna mówił tak cicho, że ledwo go słyszała. – Zostawcie mnie, mam dzieci! – Teraz twoja kolej – powiedział z wysiłkiem, jakby przez zaciśnięte zęby. – Tak twierdzi Instruktor. Alia dopiero w tym momencie rozpoznała głos Paola. Cicho przemknęła się do damskiej łazienki. Zgodnie z jej przewidywaniami Nawal przyszła parę minut później. Ścierała przed lustrem rozmazany tusz, kiedy Alia wyszła z kabiny i bez wstępów zapytała, o czym rozmawiali z Paolem. Nawal na początku nie chciała nic powtórzyć. Dopiero kiedy Alia wyjaśniła jej, że jadą na tym samym wózku, powiedziała, co wie. Odmówiła podania imion, jakby się bała, że i tu ktoś je podsłuchuje. Mówiła o jednym ze zwierzchników zmuszającym podwładnych, żeby razem z nim ćwiczyli umiejętności sztuk walki na cudzoziemcach, którzy nie mają prawa pobytu w kraju. Że zabierają tych ludzi w odosobnione miejsce, gdzie odbywa się „szkolenie”. Tam się ich torturuje. Celuje w tym ich starsza koleżanka. Ale bijących jest więcej. Tych, którzy się na to nie zgadzają, szantażuje się i straszy. Spotykają ich szykany – groźby, nocne telefony, przekłuwanie opon. Dzieci Nawal powiedziały, że jeździ za nimi jakiś samochód, wszędzie, gdziekolwiek się ruszą. Były bardzo przestraszone. Nawal opowiedziała też, że zapytała jednego z bijących, czemu to robi. Powiedział, że to dlatego, że czuje się tu obcy. Zawsze tak go tu traktowali – jak obcego – chociaż się w tym kraju wychował, chociaż jest biały. Więc teraz bije

tych, którzy są tu naprawdę obcy. Twierdzi, że nie bije, tylko broni swoich. Dzięki temu czuje się wreszcie u siebie. – Laura też bije? – rzuciła szeptem Alia. Nawal zerknęła niespokojnie na drzwi łazienki i wzruszyła ramionami. – Darren? Nawal powtórzyła gest. – Okrucieństwo jest jak wirus. – Zbliżyła twarz do lustra, którego powierzchnia zaparowała od jej oddechu. – Czy jeszcze istnieją jacyś przyzwoici ludzie? Ten świat schodzi na psy. A ja mam dzieci, Alia.

Alia miała dziesięć lat, kiedy została matką. Tej nocy obudziło ją buczenie. Schowała głowę pod kołdrę. W maju przez uchylone okna do pokoju wpadały chrząszcze i tłukły się pod sufitem, wydając dźwięki podobne do tych, które zapamiętała z lotu z Kinszasy. Polowali na nie z Joem, on z packą, ona ze szklanką i kartonikiem. Lubiła się przypatrywać, jak złapane owady łaziły po szkle. Włochate odnóża zsuwały się po gładkich ściankach, buczenie rozsadzało szklankę, wprawiając ją w mikrowibracje, które łaskotały dłoń. Tym razem to nie chrząszcz buczał, tylko Mrówka. W dużym pokoju, gdzie od wyjazdu Eddy’ego sypiała na sofie, żeby nie męczyć się z rozkładaniem materaca wysuwanego z meblościanki, paliło się światło. – Aaaaliaaa! Dziewczynka chwilę leżała nieruchomo w nadziei, że matka zaśnie, ale okrzyk się powtórzył. Zsunęła nogi z tapczanu, wstrzymała oddech jak pływak przed skokiem do wody i stanęła na zimnym linoleum. – Aaaliaaa!… – Głos matki brzmiał tym razem jak dziecinna skarga. Mrówka na wpół leżała na sofie, włosy nieprzyciśnięte peruką okalały głowę ciemną aureolą. Na widok córki pomacała zmoczoną czymś pościel. – Widzisz, co się stało… Alia pomogła matce usiąść, a potem poszła do przedpokoju. Tak jak wielokrotnie instruowała ją mama Issa, wykręciła numer szpitala i wypowiedziała do słuchawki formułkę, którą przećwiczyły: – Moja mama właśnie rodzi, proszę jak najszybciej przyjechać, bo odeszły jej wody płodowe. Jestem w domu sama z małym bratem. Mrówka jęczała do czasu przyjazdu karetki, a kiedy kładli ją na nosze, Alii wydawało się, że konkuruje z syreną. Nad ulicą Dziobów rozsnuł się czerwonawy świt, ale mimo wczesnej pory pół kamienicy było na nogach. Przejęte kobiety w szlafrokach narzuconych na nocne koszule przerzucały się terminami: „rozwarcie”, „odejście wód”, „cesarka”. Alia miała wrażenie, że mówią szyfrem. Policzki matki Giovanniego nadymały się, gdy wspominała własne porody, teściowa z głową najeżoną wałkami dyskredytowała jej zasługi, bo sama urodziła nie dwoje, ale pięcioro dzieci. Matka Mohameda i Younesa nic nie mówiła, a jej siostra bez słowa zdjęła szlafrok i narzuciła go Alii na ramiona. Naraz skupiły się wszystkie na niej, wypytując, czy matka zostawiła im jedzenie na czas pobytu w szpitalu. Kuchnia zaroiła się od kobiet, zaglądały do garnków, cmokały z dezaprobatą. Matka Mohameda zaczęła zmywać stos naczyń, jej siostra osuszała ścierką sofę zalaną wodami płodowymi. Matka Giovanniego przeglądała szafkę za szafką i razem z teściową komentowała cierpko po włosku.

Alia z ulgą wsunęła się pod kołdrę. Wydawało jej się, że zaraz ją obudziły, chociaż w rzeczywistości minęły trzy godziny. Matka Giovanniego przyrządziła gazpacho, a jej teściowa lasagne ze szpinakiem. Mieszkanie lśniło, uporządkowane przez matkę Mohameda i jej siostrę, nawet reklamówki, zamiast kipieć zza rury pod zlewem, leżały w siatce. Joe i Alia zostali wyprawieni do szkoły z kanapkami i owocami w plastikowych pudełkach z kolorowymi gumkami. Alia nie miała pojęcia, skąd się wzięły te pojemniki, nigdy takich w domu nie widziała. Po lekcjach na dziewczynkę czekała już w domu matka Giovanniego. Nauczyła ją, jak przyszykować mozzarellę z pomidorami, pokazała, jak gotować spaghetti. Kiedy Mrówka wróciła ze szpitala, Alia umiała już przyrządzać kilka prostych potraw kuchni włoskiej. Mawiała potem, że gotowanie zawdzięczała matce Giovanniego, podobnie jak tendencję do tycia. Kto powiedział, że nie można dziedziczyć cech po wielu mamach? Dyscyplina na dobre zagościła w jej życiu, kiedy matka przywiozła dziecko ze szpitala. Zdaniem Alii chłopiec wyglądał przeciętnie. Nie miał imienia, bo Mrówka czekała, aż Eddy przyjedzie i mu je nada. Ale on nie dzwonił i nie było go jak zawiadomić, że urodził mu się drugi syn. Dopiero mama Issa, która przyjechała z Liège na pierwszy tydzień pobytu Mrówki w domu, wysłała bratu list przez kuzynkę Kesę lecącą do Kinszasy. Właśnie od niej dowiedziały się, że po śmierci męża babka Feza rzeczywiście odżyła. Zostawiła dla siebie jeden pokój w ich obszernym domu z ogródkiem, resztę wynajęła. Na sąsiedniej parceli, gdzie miał stanąć dom dla Eddy’ego, Issy i ich rodzin, jak marzył ojciec, wybudowała restaurację specjalizującą się w daniach z mięsa krokodyla. Nosiła się teraz wyłącznie po kongijsku i prowadziła darmowe kursy lingala dla młodych ludzi z okolicy. – A Eddy? – zapytała po raz n-ty Mrówka. – Kiedy wraca? – Skąd babcia bierze krokodyle? – zainteresował się Joe. Noworodek stęknął w łóżeczku z drewnianymi szczebelkami. Był spokojnym dzieckiem i nie wszczynał awantur o byle co, w ciągu dnia głównie tkwił przy piersi, nocami spał. – Trzeba mu nadać imię. – Mama Issa poprawiła dziecku kołderkę. – Jak Eddy przyjedzie – odparła Mrówka. – Choćby tymczasowe. Może George? Spodobałoby się Eddy’emu. George Foreman też był mistrzem świata wagi ciężkiej, jak Joe Frazier i Muhammad Ali. – Tak, George! – Alia klasnęła w ręce. Przypomniały jej się opowieści ojca o bokserskiej walce stulecia. Uderzyła ją taka fala tęsknoty, że aż się zgięła, jakby oberwała w splot słoneczny. Jeśli ma tak boleć za każdym razem, gdy zwróci się do brata po imieniu… – Albo jakoś inaczej – dokończyła. Najmłodszy brat nauczył się właśnie siedzieć, kiedy z Kinszasy przyszedł

telegram: „Wyjść na lotnisko w piątek wieczorem. Przyjeżdżam”. – Nareszcie! Co on sobie myśli – pokrzykiwała Mrówka i niczym zdarta płyta wciąż na nowo odtwarzała litanię pretensji: „zostawił nas bez pieniędzy”, „pstrzył umywalkę włosami z brody”. Alia była na nią wściekła, że obrzydzała im radość z przyjazdu ojca. Myślała „my”, chociaż widziała po Joem, że cieszy się, żeby sprawić jej przyjemność, bo sam już trochę ojca zapomniał, półtora roku rozłąki zrobiło swoje. Ale ona czekała. W weekendy ćwiczyła na worku, którego nie pozwoliła zdjąć z haka w przedpokoju. Stoczyła wtedy pierwszą psychologiczną wojnę z matką. Kiedy nie pomogły inne argumenty, Alia zastrajkowała – przestała pomagać przy braciach, robić zakupy, sprzątać, gotować – aż Mrówka odpuściła. Alia liczyła ciosy, tak jak nauczył ją ojciec, dopingowała się, wspominając jego pochwały, narzucała sobie dyscyplinę. Na jego przyjazd zaplanowała najtrudniejsze danie kuchni włoskiej, jakiego nauczyła ją matka Giovanniego – tiramisu. Sama dawniej obywała się bez słodyczy, ich smak poznała dopiero w Belgii, dzięki czekoladkom Bastiena i ciastkom od Mohameda. Nie mogła sobie przypomnieć, czy Eddy lubił słodkości, ale tiramisu wydało jej się dostatecznie wytworne na powitanie. Bardzo chciała, żeby był z niej dumny. W piątek rano udała przed matką, że boli ją gardło, dzięki czemu wymigała się od szkoły. Oganiając się od nawoływań, żeby popilnowała młodszego brata, spędziła kilka godzin w kuchni. Tiramisu wyszło wodniste, musiała się pomylić w proporcjach, ale mama Issa, która przyjechała po południu z Liège, i tak je chwaliła. Na lotnisko wyjechali wszyscy – Mrówka w nowej peruce i z dzieckiem w chuście, mama Issa z Joem i Alia w nowej fryzurze. Wymusiła na fryzjerce drobne warkoczyki, zamiast poddać się namowom Mrówki, żeby znów wyprostować włosy. Stali, wpatrując się w jaśniejące na tablicy przylotów słowo „Kinszasa”, potem w migający obok napis: „lot opóźniony”. Pierwsi pasażerowie zaczęli wychodzić. Alię ściskało w żołądku na widok każdej wysokiej sylwetki, kilka razy zrywała się, żeby pobiec w tamtym kierunku, ale mama Issa powtarzała: „To nie on, to nie on…”. Mrówka zaczęła narzekać, że Eddy jak zwykle na szarym końcu, dziecko pokwękiwało marudnie, znudzony Joe ślizgał się po gładkiej podłodze. Wydawało się, że wyszli wszyscy, kiedy pojawił się jeszcze ktoś. Niebiesko-biały strój czynił sylwetkę majestatyczną, na przegubach połyskiwało złoto. Mama Issa wciągnęła spazmatycznie powietrze i ruszyła przed siebie. Rozłożyła ramiona, ale w ostatniej chwili opuściła je i zamiast uścisku powiedziała: – Mama Feza. Na widok teściowej Mrówka zaczęła zawodzić, mieszając języki, dziecko tak

się rozpłakało, że krzyki ściągnęły na nich wszystkich spojrzenia podróżnych i personelu. Alia zarzuciła na głowę kaptur bluzy i wbiła spojrzenie w podłogę. Podniosła wzrok dopiero, gdy poczuła na ramieniu dotyk. Ręka babki Fezy pachniała wanilią, bransoletki podzwaniały. Jej białe włosy były zaplecione w warkoczyki, jak u wnuczki. – Wyglądasz zupełnie jak Issa, kiedy była w twoim wieku. – Francuski Fezy nosił silny akcent lingala. Była niższa od mamy Issy, korpulentna, w uszach kołysały się złote kolczyki. – A ty to cała mama! – zwróciła się do Joego. Mama Issa uspokajała chlipiącą Mrówkę, coś jej tłumaczyła, ale ta wyglądała, jakby nic nie rozumiała. Otwarte usta z trudem łapały powietrze, tusz spływał po policzkach, palce zaciskały się na zawiniątku z dzieckiem. Alia poczuła, że babka popycha ją naprzód. Podeszły we dwie do Mrówki, Joe przystanął krok za nimi. Niemowlak rozbeczał się na dobre, ale Feza zdjęła jedną z bransoletek i pomachała mu nią przed twarzą. Zaczął powoli cichnąć, a Mrówka razem z nim, jakby kierował nimi jeden mechanizm. Wreszcie chłopiec pacnął w złote kółko i się roześmiał. – Nazwiemy go Riva – oznajmiła Feza. Babka ucieszyła się z tiramisu. Bardzo lubiła słodycze i tak jak Eddy kończyła zawsze dzień filiżanką ciepłego mleka. Usiadły w kuchni, Feza z niemowlakiem na kolanach, Mrówka z łyżką, która co chwila zanurzała się w tiramisu. Jedząc, powtarzała jak refren: „Czemu Eddy nie przyjechał?”. – Riva to piękne imię, akurat dla takiego ślicznego dziecka. – Feza przyglądała się chłopcu, który poskubywał z uwagą jej pierścionki. – Pewnie Eddy nie miał na bilet, dlatego nie przyjechał, tak? – Miał, co miał nie mieć? Sama proponowałam, że mu kupię. – Babka odsunęła filiżankę z mlekiem z zasięgu rąk Rivy. – To dlaczego?! Nic dla niego nie znaczymy? – O masz! – Feza wzniosła oczy do góry, a mama Issa fuknęła znad garnków: – To nie ma nic wspólnego z miłością. – Nawet pieniędzy nie przysłał! – O pieniądze się nie martw. – Feza pogłaskała Rivę po głowie. Alia zauważyła, że chłopiec odziedziczył po babce kolor oczu, złocisty brąz, jaśniejszy od brunatnych tęczówek reszty rodziny. Mrówka wpakowała do ust resztkę tiramisu. Od kilku godzin próbowała wydobyć z teściowej, dlaczego Eddy nie przyjechał, ale zamiast odpowiedzi dostawała od niej zapewnienia, że pomoże przy dzieciach. – Skąd to imię? Riva? – zapytała Alia.

– Właśnie – podchwyciła mama Issa. – Nie słyszałam o żadnym Rivie w naszej rodzinie. – W naszej nie. – Feza obtarła buzię niemowlaka rogiem chustki. – Ale w rodzinie sąsiadów tak. Mamie Issie wypadł z ręki nóż, którym siekała szczypiorek. – Odkąd to nazywamy dzieci po sąsiadach? Ale Feza nie odpowiedziała, tylko cmoknęła i odchyliła głowę do tyłu. – Riva, Riva… – zanuciła. Jej głos wzbił się w powietrze i zawibrował w pomieszczeniu. Feza dodała zdanie w języku, którego Alia nie rozumiała, i powtarzała je w coraz wyższej tonacji. Było w jej śpiewie coś tak tęsknego, nieoswojonego, że pod niskim sufitem kuchni zdawało się brakować miejsca dla tych dźwięków. – Riva… – urwała Feza i otworzyła oczy. – Nigdy ci o nim nie opowiadałam? No to teraz opowiem. Mieszkał tam, gdzie ja, znaliśmy się od dziecka. Jego ojciec był z naszej wsi, a matka pochodziła z Mali. Jak ta kobieta śpiewała! A ojciec grał na korze. – Co to jest kora? – spytała Alia. Oparła brodę na pięściach i wpatrywała się w babkę jak urzeczona. – Taki instrument, trochę jak harfa – wyjaśniła mama Issa. – Wymykałam się do nich bez przerwy, bo u nas tylko kury, kozy, nuda – ciągnęła Feza – a tam muzyka, ktoś coś opowiadał, grał. Najweselej było, jak udało im się wszystkim razem zejść. Oj, to było święto! Bo tam ciągle ktoś wyjeżdżał. We wsi u nas sarkali, że to przez tę Malijkę, że jej dzieci takie same włóczykije jak ona, że nikt nie usiedzi w miejscu. Nosiło ich! Od dzieciaka. Kobiety we wsi jej współczuły. „I kto się tobą zajmie na starość?” – pytały. A ona wzruszała ramionami i zaczynała śpiewać. Kobiety milkły, a starsze zaczynały tańczyć. – Starsze, a nie młodsze? – upewniła się mama Issa. – Oj, ty w mieście wychowana, co ty tam wiesz! – Feza machnęła ręką, bransoletki brzęknęły. – Starsze tańczą, bo wiedzą jak! I mogą. – Mogą? – Alia, wciąż pod urokiem babki, nie spuszczała z niej wzroku. – Im kobieta starsza, tym więcej jej wolno. Zapamiętaj to sobie, Alio. – Ale co z tym Rivą? – Mrówka skrobnęła łyżką o dno foremki, wyjadając resztki deseru. Po raz pierwszy od przyjazdu Fezy wypowiedziała zdanie, w którym nie padło imię Eddy’ego. – Poszedł! – Feza uniosła ręce, jakby wyrzucała pierze z poduszki. – Dokąd?! – No w świat. A dokąd miał pójść? – zdziwiła się Feza. – I nigdy go już więcej nie spotkałaś? – zapytała Alia. Feza odrzuciła głowę do tyłu. Jej śmiech brzmiał jak skrzeczenie, ale był tak

zaraźliwy, że Joe i Alia dołączyli do niej. Mama Issa uśmiechnęła się pod nosem, i tylko Mrówka patrzyła na nich jak na wariatów. – Riva?! – niemal krzyknęła Feza i przestała się klepać po bokach. – Zawsze do mnie wracał! – Wra-cał? – Mama Issa przesylabizowała ostatnie słowo. Feza mrugnęła do Alii i znów wybuchnęła śmiechem. Babka zainstalowała się na łóżku Alii, a ona sama dostała polówkę. Dziecięcy pokój wypełnił się zapachem wanilii, pobrzękiwaniem bransoletek i szelestem materiałów, z których uszyte były sukienki Fezy. I cmokaniem, bo nie mogła się obejść bez cukierków. Pierwszego wieczora wymusiła na Mrówce, żeby przyciszyła telewizor. – Człowiek myśli własnych nie słyszy przez te durne jęki! – zrugała synową. Teraz Alia nie mogła już podsłuchiwać filmów. Zamiast tego do snu kołysała ją modlitwa Fezy. Babka przyklękała na linoleum, składała przed sobą ręce i szeptała z namaszczeniem Ojcze nasz i Zdrowaś Mario. Raz Alia przerwała babce, ciekawa, czemu Maria jest „błogosławiona”, a Ojciec po prostu „nasz”, ale babka się na nią zirytowała. Kazała jej klęknąć obok siebie i powtarzać słowa modlitwy. Alię szybko to znudziło. Eddy nauczył ją, że słowa są wolnością, opowieść płynie i nie wiadomo, gdzie skręci, ani tym bardziej jak się skończy. A modlitwy były zawsze takie same. Alia czekała z niecierpliwością na rzadkie momenty, kiedy babkę ponosiło i zaczynała nucić w lingala. – Feza twierdzi, że jest katoliczką, ale ma jakąś własną wiarę. – Mama Issa wzruszyła ramionami. – Nigdy nie chodziła do kościoła, za to zawsze miała ten wieczorny rytuał. – Czemu nie śpiewa głośniej? Ma taki mocny głos. – Tyle lat kryła się przed ojcem. Tępił lingala, kazał nam mówić po francusku. – Czemu babcia nie mówi własnymi słowami, jak tata, tylko w kółko powtarza to samo? Pamiętasz, jak tata opowiadał? Jedyne, co się u niego powtarzało, to: „Oto opowieść”, „Słuchaj uważnie” i „To mówiłem ja, Eddy, gawędziarz z Kinszasy”. – Albo: „I tu przerywam swoją opowieść” – dodała mama Issa. – „I oto koniec tej historii. Niesprawiedliwość nie jest dobra. Mówi się nawet, że niesprawiedliwość jest zła”. Mama Issa się roześmiała. – A pamiętasz tę o Amazonkach? – zapytała Alia. – O Amazonkach? – No, o tych kobietach w wojsku, wysokich rangą, które rządziły mężczyznami. Tata mówił, że usłyszał ją od wojskowego, którego spotkał kiedyś w Kinszasie. Podobno jeździł takim skrzypiącym samochodem…

– A, starym chevroletem! Pamiętam tego typa. Były wojskowy, został kryminologiem. Ten były wojskowy, jak jeszcze był w wojsku, zakochał się w jednej Amazonce. Ona nim strasznie pomiatała, dopiero kiedy też się w nim zakochała, to trochę przestała. On się z nią ożenił, bo… no, wiecie, nie mógł bez niej żyć czy coś takiego. Ona chciała mieć ładne rzeczy, więc znalazł pracę i zarabiał dużo pieniędzy. Aliści… – Aliści? – Ciotka uśmiechnęła się z niedowierzaniem. Aliści ta Amazonka znów się zakochała. Ale tym razem w generale. – W generale?! W generale, który też się w niej zakochał i chciał się z nią ożenić. Ale ona była mężatką. Więc generał postanowił męża zabić! – Przecież na świecie istnieją rozwody. – Nie przerywaj! Nasłał na męża zbójów, żeby go zdybali w ciemnym zaułku. Ale mąż był kryminalistą… – Kryminologiem. Tak, i nie dał się zabić. Wtedy generał nasłał na niego żołnierzy, którzy go aresztowali i wsadzili do ciemnej celi. Przesiedział tam kilka lat. W tym czasie żona przejadła majątek i znudziła się generałowi. Kiedy mąż wyszedł z więzienia, został mu tylko stary chevrolet. I żona, która go ścigała. Bo chciała dostać ten samochód, mimo że był stary. I tak to bywa w życiu, że kobiety, którym znudzi się mąż, zadają się z wyższymi rangą, a ci aresztują rywali i trzymają ich pod kluczem, dopóki kobieta im się nie przeje. I tu się kończy ta opowieść. Alia rozłożyła ręce, jakby dziwiła się, że to wszystko wypowiedziała. – Morał z tego taki, że Amazonki nie powinny porzucać wojska – skomentowała cierpko mama Issa. – Ale w wojsku gwałcą podwładnych. – Alia wzruszyła ramionami. Wiadomość o przyjeździe kuzynki Kesy z Kinszasy zelektryzowała Alię. Ojciec na pewno przekazał przez nią list i wiadomość, kiedy wraca. Denerwowało ją, że babka tak wolno szykuje się do wyjścia, zupełnie jakby robiła jej na złość. Upinała siwe warkoczyki, wkładała długą spódnicę i bluzkę z bufkami szytą na miarę u jednej z najlepszych kinszaskich krawcowych, z namaszczeniem wsuwała na palce pierścionki, a na przeguby bransoletki. Alia zawsze lubiła patrzeć, jak się szykuje, ale teraz rzuciła szorstko: – Pada i jest zimno, a twoje buty mają dziurki. Babka wyjrzała przez okno, po czym zabrała się do wciągania pod spódnicę rajstop. Alia wywróciła oczami. Sama była już dawno gotowa, w spodniach i bluzie, jak zwykle, musiała tylko narzucić kurtkę. Nawet Joe siedział na brzegu tapczanu w zasznurowanych butach, bo dopilnowała, żeby się nie guzdrał.

– Zapłacę Kesie, żeby ci uszyła prawdziwą sukienkę. – Babka Feza wciskała spuchnięte stopy w błękitne czółenka. – Masz prawie dwanaście lat, a latasz w dżinsach i bluzach. To dobre dla chłopców. Alia wzruszyła ramionami. Mrówka od dawna ją dręczyła, żeby nosiła się „jak dziewczynka”. Kupiła jej nawet sukienkę, różowe okropieństwo, które Alia powiesiła w szafie i czekała, aż z niego wyrośnie. Była najwyższa w klasie, miała długie ręce i nogi, płaską klatkę piersiową oraz przeraźliwie chude łydki. Nie znosiła sukienek. Na szczęście mama Issa kupowała jej dżinsy, a matka Mohameda bluzy na przecenach. – …sukienkę – kończyła zdanie babka, wsuwając dłoń w bransoletki. – Pamiętaj, że jesteś Kongijką. Zacinało, kiedy przechodzili przez skwer w drodze na przystanek. Babka nie uznawała parasolek ani nie nosiła płaszcza, krople deszczu ściekały jej po twarzy i szarpały grubą turkusową chustą. Na szarej ulicy wyglądała jak barwny ptak szykujący się do lotu. Kątem oka Alia zobaczyła, że grupka dzieci wysypujących się z kina wskazuje ich palcami. Zaczęły się śmiać, trącając jedno drugie. Feza ich nie zauważyła, ale Joe zwolnił i szedł teraz parę kroków za babką i siostrą ze spuszczoną głową. Kuzynka Kesa przywitała ich w progu mieszkania na drugim piętrze wąskiej kamienicy. Niedzielny gwar wypełniał klatkę schodową, mieszały się na niej języki i zapachy, niektóre drzwi były uchylone, rozmowy przenosiły się na schody. – Ci pode mną to Senegalczycy – zaświstała teatralnym szeptem, cofając się, żeby zrobić przejście. – Mówią ciągle w wolof. Obok rodzina z Burundi, a na górze, nade mną, mieszka biały. Wariat. Włosy gęsto przetykane siwizną nosiła gładko zaczesane do tyłu, na długą spódnicę i bluzkę z bufkami zarzuciła barwną chustę. Jej twarz o ostrych rysach zdawała się niezmiennie mówić: „Ja wiem lepiej”. Uważnie zlustrowała strój Fezy, po czym mruknęła z aprobatą: – Widać, po kim Eddy ma dobry gust. – Mój syn to był zawołany sapeur – rozpromieniła się Feza, częstując się orzeszkami, które Kesa podsunęła jej w zagłębieniu dłoni. – Jego ojciec zawsze krzyczał: „Czemu on nic nie może normalnie! Ani w biurze pracować, ani nawet się ubrać jak człowiek”. A mój Eddy zawsze był inny, zawsze się wyróżniał, elegancki taki! Jak szedł ulicą, to niejednej serce złamał. – Nawet teraz ostatnio – przytaknęła Kesa, wciskając fistaszki w dłonie Alii i Joemu. Feza przyłożyła palce do ust, próbując przerwać słowotok kuzynki, ale Kesa już się rozpędziła: Eddy zadał się z siostrą Resztki, najpierw ze starszą, potem z młodszą, która miała wyjechać na studia do Europy. Cała rodzina się na to złożyła, a ona teraz mówi, że nigdzie nie pojedzie, tylko zostanie w Kinszasie.

Wszyscy wiedzą dlaczego. No i Resztka się z Eddym pokłócił! Feza chwyciła ulotkę z pobliskiej pizzerii i zaczęła się nią nerwowo wachlować. Miała nadzieję, że dzieci nie słyszą, co się mówi na maleńkim metrażu, gdzie najokazalszym meblem było łóżko. Feza i Kesa przycupnęły na rogu od strony dwupalnikowej kuchenki, po której maszerowały karaluchy, Alia i Joe tkwili po przekątnej, twarzami do włączonego telewizora. – Ale dziecka jej nie zrobił? – szepnęła. Kesa pokręciła głową. – Mój syn nie powinien się teraz z nikim wiązać. To artysta. Europa mu podcięła skrzydła, ale w Kinszasie znów jest sobą, dawnym Eddym. Dla matki najważniejsze to widzieć dziecko szczęśliwym. Eddy nie powinien się wiązać – powtórzyła Feza, manipulując drżącymi palcami przy kolczyku. – Mrówce pomagam, ale gdzie znajdę siły na niańczenie kolejnych wnuków? Mam restaurację, nie mogę polegać tylko na pracownikach. I tak kradną, jak mnie tam nie ma. – Właśnie, zmień kucharza. Krokodyl smakuje u ciebie jak żylasty kurak. Nad nimi coś zadudniło. – To ten wariat z góry. – Kesa wskazała sufit. – Pracuje w fabryce szklanych oczu, jak jest zły, to je turla po podłodze. Alia poczuła, że palą ją policzki. Rosła w niej złość, jakiej wcześniej nie znała. Na ekranie Tom gonił Jerry’ego, nad głową turlały się szklane oczy, a ona w myślach wyzywała matkę od ostatnich. Jak mogła tak krzyczeć na ojca, że aż sobie poszedł? Pobiła go i teraz on nigdy nie wróci, zostanie z młodszą siostrą Resztki w Kinszasie! Na zawsze. Złość zaczęła się Alii przytrafiać częściej. Tak o tym myślała: że to się dzieje, a ona nic nie może na to poradzić. Wystarczyło czyjeś krzywe spojrzenie, półsłówko, porozumiewawcze trącanie się łokciami. Alii od razu sztywniała twarz, robiło jej się gorąco, skóra głowy zaczynała mrowić. Pierwszy raz nie wytrzymała, kiedy Giovanni narysował na tablicy papugę i podpisał: „Babcia Alii”. Zerwała się z ławki i stanęła tuż koło niego. – I co mi zrobisz, żyrafo? – krzyknął, zadzierając głowę. – Twoja babka przyjechała z buszu! Chwyciła drewnianą linijkę, która leżała pod tablicą, i się zamierzyła. Giovanni odskoczył, ale za sobą miał ścianę, od której się odbił, tak że niemal wpadł na Alię. Przez chwilę widziała w jego oczach popłoch. Spodobało jej się to. – Pani idzie! – usłyszeli głos Mohameda. Bezruch w klasie ustąpił gorączkowej krzątaninie. Giovanni odepchnął Alię, chwycił tornister i rzucił się na swoje miejsce. – Alia. – Głos matematyczki uciszył resztki gwaru. – Widzę, że wyrywasz się do odpowiedzi. Weź kredę i zapisz zadanie.

Niewiele zapamiętała z tej lekcji, tylko tyle, że do klasy przyszła nowa i usiadła koło niej w przedostatniej ławce. Nie zamieniły ze sobą ani słowa, bo tamta nie mówiła po francusku. Niedawno przyjechała do Belgii, ale skąd, Alia nie zapamiętała, nazwa kraju nic jej nie mówiła. Po lekcjach, kiedy przechodziła przez szkolny dziedziniec, spod muru, pod którym odbijało się piłkę, doszedł ją głos brata: – …to będę opowiadał ja, Joe, gawędziarz z… Jego słowa przerwał zbiorowy wybuch śmiechu. – Dajcie mu powiedzieć, pacany! – usłyszała głos Nica. Zakrzyczeli i jego. – E, gawędziarzu, a gdzie to w Europie można się tak opalić? Alia wyszła zza murku akurat, kiedy Nico rzucił się na kogoś z pięściami. – Nico, zostaw, to tylko żarty – na wpół mówił, na wpół szeptał Joe, przytrzymując go za ubranie. Alia opuściła ręce na najbliżej stojącego siedmiolatka i szarpnęła nim. Upadł jak pacynka na wilgotne od deszczu betonowe boisko. Pozostali odskoczyli i otoczyli go półkręgiem. Ktoś dotknął jej ręki – to Joe ją odciągał. – Jeszcze wam skopię dupy! – odgrażał się Nico, kiedy odchodzili we troje. – Uważajcie, mój tata zna judo! Następnego dnia babka powiedziała: – Nauczę was lingala. To wasz język, jesteście Kongijczykami. Nauczyłam Eddy’ego i Issę, nauczę i was. Alia wzruszyła ramionami. Siedziała na parapecie w pokoju, który dzieliła z bratem i babką, i patrzyła na zsuwające się po szybie krople deszczu ze śniegiem. Namawiali ją, żeby do nich dołączyła, ale bez słowa pokręciła głową. Słuchała, jak Joe powtarza za babką obco brzmiące słowa, jak wymieniają nazwy części ciała: głowę, szyję, ramiona, brzuch, ręce, nogi. Przeszli do stóp, dłoni, palców i włosów, Joe śmiał się, jakby nowe dźwięki go łaskotały. Wydawało się, że nauka języka przychodzi tak lekko. Alia mimowolnie się zastanowiła, jak brzmią w lingala intymnie ciepłe części ciała: opuszki palców, delikatna skóra za uszami, zagłębienie nad obojczykiem. – Chodź do nas. – Babka położyła Alii rękę na ramieniu. Zapach wanilii zaczął rozpuszczać to coś zimnego, co rozgościło się ostatnio w Alii. Podniosła oczy i popatrzyła na babkę pytająco. Naraz poczuła się nieswojo. W domu nie szafowało się czułością, Mrówka nie pieściła ani jej, ani Joego, przytulała tylko najmłodszego Rivę. Alia wzruszyła ramionami, strącając dłoń babki, i znów wbiła wzrok w okno. Na zewnątrz ciemniało, w mieszkaniach naprzeciwko zapalało się światło, wychodziła na jaw cudza codzienność, od biało-różowych orchidei na parapetach po niepościelone łóżka i obiadową krzątaninę.

– Przestań się mazać – usłyszała. – Jesteś mocna, jak my wszystkie. Alia odwróciła głowę od okna i popatrzyła na babkę. – I co z tego – odparła – skoro nikt mnie nie lubi? Niedługo potem dostała pierwszy okres. Złapało ją w szkole na dużej przerwie. Na początku się przestraszyła, myślała, że to skądinąd leci. Spodziewała się czerwonego koloru, jak na podpasce mamy Issy, którą zapamiętała z dzieciństwa. A to był prawie brąz. Patrzyła na krople ściekające po ściance muszli. Inaczej niż w przypadku pozostałych płynów ustrojowych to nie ona decydowała, czy z niej leci, czy nie, krople wypływały, kiedy chciały. Spodobała jej się ta niezależność krwi. Od tej pory podbierała Mrówce podpaski, nosiła też żelazny zapas ukryty pod piórnikiem, bo chłopcy wybebeszali tornistry dziewczyn w poszukiwaniu „kompromitujących” utensyliów. Pewnego dnia podpaski przydały się i jej sąsiadce z ławki. Okres przytrafił się tamtej w czerwcowy dzień, kiedy miała na sobie jasną spódnicę. Z czerwonej plamki chłopcy zrobili wielką aferę, pół szkoły wytykało ją palcami i nazywało „brudną suką z cieczką”. Dziewczyna nie rozumiała znaczenia tych słów, bo przyszła do klasy dwa miesiące wcześniej i ledwo dukała po francusku, ale i tak ukryła się w toalecie. Na jej twarzy malował się taki strach, jakby się bała, że umrze. Alia pomyślała, że to pewnie jej pierwszy okres. Poszła za nią do toalety, zapukała do kabiny. Dziewczyna pochodziła z Polski, ale nikt nic tu nie wiedział o tym kraju. Nie mówiło się o tamtej części Europy ani na lekcjach historii, ani w telewizji, ani tym bardziej w domach. Dziewczyna miała lekko piegowatą, okrągłą twarz i proste włosy koloru, który w klasie określili jako mysi. Ciągle pytali ją, jak ma na imię, tylko po to, żeby usłyszeć chrzęszczące dźwięki wydobywające się z jej ust. – Marzena – odpowiadała w dobrej wierze. – Marzena Korzeniowska. Alia schyliła się i podała jej podpaskę przez szparę między drzwiami a podłogą. Marzena wzięła ją bez słowa, a po kilku minutach wyszła i stanęła przy umywalkach. Nie patrzyła na Alię, tylko na odbicie jej twarzy w pękniętym lustrze, uczepiła się jej oczu, jakby to była lina ratunkowa. Chciała coś powiedzieć, ale zamiast słów popłynęły łzy. Alia zacisnęła dłonie na zimnym brzegu umywalki i sama zaczęła mówić: że kiedyś natknęła się w łazience na mamę Issę z zakrwawioną podpaską w ręku i że ona też płakała. Opowiedziała o strużce krwi cieknącej po twarzy ojca, kiedy matka uderzyła go obcasem zielonego buta, aż uciekł do Kinszasy. O dzieciakach z klasy, co to nie wiedzą, kto to Patrice Lumumba, Martin Luther King, Malcolm X ani Angela Davis, której zdjęcie wisiało na ścianie sutereny mamy Issy jak u niektórych portret Matki Boskiej. O nauczycielach wymagających od wszystkich uczniów utożsamiania się z belgijskością, jakby dało się ją wycisnąć na zamówienie z dzieci Włochów, Greków, Marokańczyków czy Kongijczyków,

którzy się tu osiedlili. – I Polaków – dodała, smakując obco brzmiące słowo. Nie wiedziała, co się za nim kryje, z wyjątkiem obrazka, który miała przed sobą: odbicia zapłakanej, lekko piegowatej twarzy w popękanym lustrze i włosów, które w słońcu zyskiwały miodowy odcień. – Merci – odezwała się Marzena. Alia chciała jeszcze powiedzieć, co czuła, gdy biały belgijski nauczyciel wyrecytował wyimek z ich podręcznika historii – według niego Kongijczycy byli wyłącznie niewolnikami, dzikusami bez przeszłości, tradycji, religii ani zwyczajów. Leniwymi zbieraczami kauczuku. Oderwała ręce od umywalki. Ręce – nikt w tej szkole nie wiedział, że kolonizatorzy obcinali jej przodkom ręce. Marzena też pewnie o tym nie wiedziała, nie miała bladego pojęcia o Kongu. Tak jak Alia o Polsce. Chciała wyciągnąć do Marzeny rękę, pogłaskać ją po ramieniu, ale bała się, że ktoś wejdzie i chłopcy zaczną je wytykać palcami, wrzeszcząc: „Lesby, lesby!”. Bała się, że zesztywnieje jej twarz, zrobi jej się gorąco, a pięści same się rzucą do bicia. I znów zawołają ją do dyrektora, zagrożą wyrzuceniem. Bała się, że zobaczy wzrok Mohameda, stojącego bez ruchu w tłumie chłopców, jakby wyzwiska pod jej adresem go paraliżowały, pozbawiały władzy nad językiem i ciałem. Marzena zaczęła coś mówić, słowa przychodziły jej z wysiłkiem, ale Alia odwróciła się i jednym susem znalazła się na progu łazienki. Szeleszczące dźwięki ścigały ją błagalnie. Zatrzasnęła za sobą drzwi. Kiedy mama Issa przyjechała z Liège, zauważyła w bratanicy zmianę. Dopytywała się, co się stało, ale Alia uparcie kręciła głową: nie ma kłopotów w szkole, uczy się dobrze, ma miłe koleżanki i kolegów. Ciotka przyjeżdżała ostatnio rzadziej, często miała weekendowe dyżury w szpitalu. Mimo to nie wyglądała na przepracowaną, wręcz przeciwnie: oczy jej błyszczały, włosy zaplatała w gruby warkocz, który zwijała na karku w kok. Zarzuciła dżinsy na rzecz spódnic, które spinała szerokim pasem, żeby podkreślić wiotkość sylwetki. – Tęsknisz za ojcem? – zapytała. – Nie! – warknęła Alia, zdumiona tembrem własnego głosu. Mama Issa popatrzyła na nią zaskoczona. Alia niemal dorównywała jej wzrostem, jeszcze pół głowy i ją przerośnie. – Mrówka twierdzi, że ją ignorujesz, że się do niej nie odzywasz. – Ona kocha tylko Rivę – odburknęła Alia. – Riva jest mały. – Joe też jest mały, a na niego tylko krzyczy! Tak jak kiedyś na tatę. Stanęła przy parapecie i patrzyła w okno, ale ciało miała wyprostowane, sztywne.

– Babcia za nią wszystko robi. I ja. Ona tylko się smaruje tymi kremami. Nie chciała ciotki martwić, mówiąc, że sama nie wie, kim jest – córka wybielonej matki i nieobecnego ojca, wnuczka kongijskiej babki, sama ledwo dukająca w lingala. Jedyna czarna w klasie, dziewczyna, której chce się płakać nie tylko przed okresem, lecz także przez większość miesiąca. A jak nie płakać, to bić. Mama Issa zrobiła ruch, jakby chciała ją przytulić. – Da sobie radę. – Głos Fezy ją powstrzymał. – Jest silna. Babka stała w progu z dumnie uniesionym podbródkiem. Nie miały pojęcia, jak długo przysłuchiwała się ich rozmowie. Twarz mamy Issy wykrzywił dziwny grymas. – Tak jak ty sobie dawałaś radę, kiedy ojciec cię bił? Feza poprawiła bufki bluzki i objęła rękoma szyję, jakby chciała ukryć szybko bijący puls. – Kazałaś nam na to patrzeć, aż w końcu Eddy uciekł z domu, a ja wyjechałam do Europy! – Mama Issa podniosła głos. – Silne! Myśleć o innych, nigdy o sobie. Superbohaterki, takie zaradne i mocne, że żaden facet się przy nas nie ostaje. Mieć po dwie prace, wychować dzieci i jeszcze wspierać rodzeństwo. Mam na oddziale takie pacjentki. Niektóre kojarzą, kim są, ale inne to już warzywa. Nie masz pojęcia, co depresja robi z człowiekiem. I ty mówisz Alii, żeby się nie mazała?! Babka odwróciła się i wyszła bez słowa z kuchni. Alia zrobiła krok, żeby za nią pójść, sprowadzić z powrotem, ale mama Issa chwyciła ją mocno za rękaw bluzy. – Może i teraz nie wiesz, kim jesteś, Belgijką czy Kongijką, Afrykanką czy Europejką. Ale pamiętaj, że jesteś bogatsza niż inni. To oni są biedniejsi. – Starała się, by jej głos brzmiał spokojnie i rzeczowo. Alia patrzyła na nią bez słowa, więc ciotka dodała po chwili: – A Eddy nie odszedł przez Mrówkę. Wybrał swoją drogę. I żadna z nas nic nie mogła na to poradzić. Alia powtarzała sobie słowa ciotki, ale pojęcie bogactwa podwójnej tożsamości co chwila traciło sens, stawało się pustą deklaracją, jak hasło wypisane na transparencie, który ktoś darł na szmaty. Nauczyciel historii wyrzucił ją z klasy, kiedy powiedziała, że zbliża się rocznica zamordowania Patrice’a Lumumby. Ojciec Marzeny jak zahipnotyzowany przyglądał jej się, gdy przyszła do nich na naleśniki, jakby szukał naocznego dowodu, że Alia umie się posługiwać sztućcami. Bibliotekarka wciskała jej uproszczoną wersję Trzech muszkieterów, „bo pewnie ma kłopoty z francuskim”. Gdy Alia szła z Joem, policjanci zerkali na nich czujnie spod daszków czapek. Joe uśmiechał się do wszystkich, a w domu zamykał się w łazience i nie można się było do niego dobić. Alii udawało się czasem namówić brata na wspólne boksowanie, ale Mrówka

krzyczała po paru minutach, żeby nie hałasowali. Oglądała teraz mniej telewizji, za to więcej uwagi poświęcała wyglądowi. Korzystając z rad zamieszczonych w kolorowych pismach, które stały się jej biblią, depilowała brwi, aż przypominały nitki. Obrysowywała usta ciemną konturówką, doklejała paznokcie i używała perfum o ciężkich zapachach. Wieczorami wychodziła, a rano, kiedy szykowali się do szkoły, jeszcze spała. Rivę do przedszkola odprowadzała Feza. – Nie po to jej daję pieniądze, żeby kupowała kolejne peruki! Stroi się i przepada na całe noce. Czuć od niej alkohol, a w domu nic nie robi, leniwa taka! – Alia usłyszała, jak babka oburza się na prowadzenie się synowej. – To akurat nic nowego – mruknęła mama Issa, podsuwając Alii talerz z ryżem. – Jak Eddy ją przywiózł ze wsi, od razu było widać, że ma dwie lewe ręce. Nawet nie wychodziła na podwórko, żeby gotować na palniku, tylko czekała, aż ktoś jej przyniesie. – Matka Resztki się nad nią litowała – potwierdziła Feza. – Twarda kobieta, pamiętam, jak chodziła z kredą i wypisywała na drzwiach mieszkań cyfry. Co miesiąc podwyższała czynsz, a jak ktoś nie płacił, to go wyrzucała. Tylko Mrówce i Eddy’emu pozwalała mieszkać za darmo. O, do Eddy’ego miała słabość. – Pamiętam te mieszkania, parterowe, połączone ze sobą. – Mama Issa się uśmiechnęła. – A na podwórku stała kuchenka na trzech nogach. Sąsiadki wysiadywały tam całymi dniami, mieszały, próbowały… – A jak się kłóciły! – Obok stał grill, na nim smażyły mięso. Cały czas grało radio, pamiętasz? La vie est belle… – zanuciła. Alia udawała, że szuka w lodówce masła czosnkowego, którym okraszała ryż, ale jej myśli wypełniała Kinszasa ze wspomnień babki i ciotki: zapach jagnięciny smażonej na grillu, dźwięki kongijskiej rumby, głos Papy Wemby, który śpiewał, że życie jest piękne. Podniszczony busik, biało-błękitny volkswagen, zaparkowany za płotem posesji Resztków. Chłopiec siedzący na drabinie. Ktoś idący z taczkami. Kobiety niosące na głowach tace z pomarańczami. Bębnienie deszczu o wielkie liście, para unosząca się z ziemi. Chrzęst żyletek na czaszkach mężczyzn golonych przez ulicznych fryzjerów. Ruchliwość sprzedawców, którzy rzucali się na samochody przyhamowujące na światłach, żeby wcisnąć komuś zegarek, baterię, szczeniaka, wodę. Przemykające kury, pętające się kozy. Odgłosy kłótni, bójka kobiet o mężczyznę. Bezruch starców pogrążonych w bezpiecznej nieskończoności czasu, pośpiech przechodniów mijających napis „Miasto triumfu”. – La vie est belle… – zaśpiewała z córką Feza i westchnęła: – Chcę już do Kinszasy. Alię obleciał strach. To samo ojciec wykrzykiwał w ogródku Białej. Czy teraz i babka ich zostawi, tak jak on, jak ciotka? „Do Kinszasy” – ten refren zapowiadał ból rozstania.

– Mrówka musi zacząć pracować – powiedziała stanowczo mama Issa, jakby czytała Alii w myślach. – Albo niech idzie na zasiłek. Jedno jest pewne: nie możemy jej wiecznie utrzymywać. Feza cmoknęła i pokręciła głową z powątpiewaniem. – Może być salową w szpitalu – dorzuciła mama Issa. Nie wyglądała na przekonaną co do słuszności własnych słów. Alia wstała od stołu i wyrzuciła resztki ryżu z talerza do kosza. Słowa „do Kinszasy” ścigały ją, gdy pospiesznie zamykała za sobą kuchenne drzwi. Trzeci raz okrążała kwartał ulic, ale ciągle się w niej gotowało. Mrówka bezceremonialnie przerwała jej odrabianie lekcji, każąc zająć się Rivą. Złorzeczyła przy tym na Fezę, że tak długo wysiaduje u kuzynki Kesy. Riva miał katar i marudził, dlatego Alia złapała się gorączkowo kolejnego polecenia matki: żeby kupić coś do picia. Mrówka miała kaca, znów wróciła nad ranem. Alia jak zwykle poszła w górę ulicą Dziobów, potem skręciła w stronę skwerku. Dmuchnął wiatr. Dopiero teraz zobaczyła, że z kwitnących drzew spadają płatki, tańczą po asfalcie pchane kwietniowymi podmuchami. Różowy wir poderwał się z ziemi tuż przed nią i zakręcił się na bruku. Zwolniła, bo usłyszała, że ktoś ją woła. Joe biegł w jej kierunku, o plecy obijał mu się tornister. Nie spieszyło mu się do domu. Mrówka zaprzęgała do pomocy i jego, powtarzając swoją śpiewkę: „Jak ja miałam osiem lat, tyle co ty teraz, to…”. Joe dołączył do siostry, szli obok siebie w milczeniu. W dżinsach, trampkach, bluzach z kapturami wyglądali jak bracia, bo Alia ścięła ostatnio włosy. Miałaby najkrótsze w rodzinie, gdyby nie matka, której niewiele zostało z własnych, wytartych przez peruki. – Masz pieniądze? – zapytał Joe, kiedy zeszli w dół ulicą Dziobów. – Głodny jestem. – Ukradnijmy coś – rzuciła. Przystanął raptownie, ale pociągnęła go za sobą, wskazując ruchem podbródka widoczny na rogu napis „Alimentation Generale”. – Przecież Moussa nas zna! – Joe wybałuszył na siostrę oczy. – Wejdę i go zagadam – zarządziła. Skrywana radość mieszała się na jej twarzy z mściwością. – Ty zostaniesz na zewnątrz i weźmiesz, co ci się spodoba, ze skrzynek. Nie pakuj do tornistra, tylko schowaj pod bluzę. – A co będzie, jak Moussa mnie złapie? – Jeżeli zacznie iść w twoją stronę, to cię ostrzegę. – Jak? Zagwiżdżesz? Alia przyjrzała mu się z politowaniem. – Powiem na głos coś, co będzie hasłem do odwrotu. Na przykład: „Niesprawiedliwość nie jest dobra. Mówi się nawet, że niesprawiedliwość jest zła”. – Za długie. – W oczach Joego wciąż było widać resztki niepewności, ale już

skłaniał się do pomysłu siostry. – To powiem: „Uwaga, śmiertelne kałuże!”. – No faktycznie, nikt się nie połapie! – zadrwił Joe. – Coś wymyślę – zniecierpliwiła się i zniknęła we wnętrzu sklepu. Kiedy wyszła po kilku minutach, Joe dreptał w miejscu. Był spocony, rzucał na boki spłoszone spojrzenia. Dopiero kiedy Moussa wyszedł na próg, żeby im pomachać, uśmiechnął się do niego w odpowiedzi. Alia nie widziała u brata wcześniej takiego uśmiechu – był szeroki, ukazujący biel zębów, ale oczy nad nim pozostawały zimne. Strach podszedł jej do gardła. Przez chwilę miała ochotę zawrócić, odłożyć to, co ukradli, przeprosić Moussę, ale Joe już pociągnął ją za rękaw. Za rogiem wyjął spod bluzy trofeum. Orzech kokosowy wyglądał jak mordka gryzonia z wpatrzonymi w nich paciorkami oczu. Zdziwiła się, że jest taki ciężki. Popatrzyła na Joego bezradnie, a on znów się uśmiechnął tym swoim nowym, gładkim uśmiechem. Mama Issa weszła pierwsza, za nią wsunął się do przedpokoju niewysoki mężczyzna. Miał duże oczy o wesołym spojrzeniu, wianuszek jasnych włosów okalał potylicę. Nosił prochowiec tak, jakby to był lekarski kitel, aż Alia odruchowo spojrzała, czy z kieszonki nie wystaje mu termometr. – To jest Lieven – zaczęła ciotka – mój… – Zawahała się. – Jest notariuszem i… – I bardzo się lubimy. – Nieznajomy objął ją ramieniem. Pomógł mamie Issie zdjąć kurtkę i powiesił ją obok swojego prochowca. W jego twarzy było coś kojącego, chociaż ruchy miał energiczne. Alia zauważyła, że ciotka patrzy na niego inaczej, niż kiedyś spoglądała na Bastiena. W jej oczach nie było lęku, uśmiechała się ufnie, trochę jak dziecko. Kiedy Mrówka wynurzyła się z dużego pokoju, siedzieli wszyscy przy ładnie nakrytym stole, Lieven pokazywał im zdjęcia przedwojennych sportowych aut, które kolekcjonował. Według Rivy wyglądały jak kolorowe chrabąszcze. – Notariusz zapewni ci dobre życie! – świsnęła Mrówka do mamy Issy, łudząc się, że robi to dyskretnie. – To po prostu dobry, kochany człowiek. – Mama Issa wyglądała na zakłopotaną. – Szkoda, że Feza jest akurat u Kesy. Poznałaby twojego narzeczonego. Eddy, ten drań, tfu, tfu, mówił, że rodzice wysłali cię do Europy, żebyś znalazła bogatego białego męża. Twój ojciec by się ucieszył, o! Mama Issa rzuciła Lievenowi spłoszone spojrzenie, ale on był zajęty tłumaczeniem dzieciom, co znaczy jego imię. – No co? – Joe zadarł głowę. – „Mój drogi”.

– Drogi, drogi. – Riva cieszył się nowo poznanym słowem. Lieven podniósł chłopca i posadził go sobie na ramionach. Riva, który pierwszy raz w życiu znalazł się tak wysoko, ze skupieniem przypatrywał się lampom widzianym z drugiej strony, dotykał palcami rys na suficie. Nie mógł się nacieszyć nową perspektywą, powoził ukochanym ciotki jak koniem. Po obiedzie Alia i Joe odprowadzili ich do samochodu, a Mrówka przewiesiła się przez okno, taksując wzrokiem najnowszy model białego peugeota, którym odjechali. Kiedy zniknęli za rogiem ulicy, Alia ruszyła przed siebie, ignorując nawoływania matki. Joe pobiegł za nią. – Fajny ten Lieven. – Chłopak kopnął kamyk. – Nudny. – Alia wydęła usta. – Ma niezłe samochody. – Kupa żelastwa! Miała Lievenowi za złe, że tak szybko znalazł sobie wśród nich miejsce. Teraz bez niego i bez ciotki było pusto. Znów ktoś się pojawił tylko po to, żeby sobie pójść. Niewiele myśląc, skierowała kroki do Delhaize’a. – Pilnuj, czy nikt nie patrzy – szepnęła do brata. – Jakby co, ostrzeż mnie. Odczekała, aż kasjerka się odwróci, i sięgnęła po damskie rajstopy opisane jako cieliste. Rajstopy były koloru ciała niebieskookiej blondynki uśmiechającej się z opakowania. Alia zastanowiła się, co by napisano na rajstopach, gdyby imitowały kolor jej skóry – „cieliste inaczej”? Jedno było pewne: jej ciało nie było tu punktem odniesienia ani normą. Kolor jej skóry plasował się poza skalą, był wynaturzeniem. Wcisnęła paczkę pod bluzę, odwróciła się – i zamarła. Przed nią stał Nico. – Alia! – usłyszała od strony kas nienaturalnie modulowany głos Joego. – Pospiesz się! Mama kazała nam być na siódmą. Spojrzała wzdłuż rzędu ponad głową Nica. Kasjerka zbliżała się do nich, powiewając połami nieforemnego fartucha. Nico przybrał grzeczny wyraz twarzy. – Przepraszam, czy mogłaby mi pani pokazać, gdzie stoi cukier? – zwrócił się do niej. – Mama kazała mi kupić, bo robi ciasto. Kasjerka uśmiechnęła się do niego i zawróciła, a Nico poszedł za nią, nie oglądając się za siebie. Alia wypadła ze sklepu. Dopiero teraz czuła, że drżą jej nogi. – Gdyby nie Nico… – Nico? – zdziwił się Joe. – Odciągnął kasjerkę. Gdyby nie on, wpadłabym. Nam, czarnym, zawsze się bardziej przyglądają. – Nie wiedziałem, że Nico tu jest. Pewnie wszedł drugimi drzwiami. Dobre hasło wymyśliłem, co? – Joe aż podskoczył, tak go rozpierała duma. Spojrzała na niego pustym wzrokiem. Wciąż myślała o wzroku Nica, kiedy zorientował się, co robi siostra jego przyjaciela.

– „Pospiesz się! Mama kazała nam być na siódmą” to było hasło! Myślałem, że dlatego tak szybko przyszłaś. Alia pokręciła głową. Znów ta siódemka! Otworzyła usta, żeby mu powiedzieć, że muszą skończyć z kradzieżami. Ale on patrzył na nią z takim oddaniem, twarz mu promieniała. Wszystko jedno, co robili, byle we dwoje, widziała to w jego oczach. Silnik zamruczał w ciszy uśpionej ulicy, samochód zbliżał się powoli, jakby z namysłem. Zaparkował tuż pod ich budynkiem, światła rzuciły słabą poświatę na zaciągnięte zasłony. Joe poświstywał lekko, jak zwykle, kiedy leżał na plecach. Łóżko babki było puste. Pewnie poszła do Rivy. Jego łóżeczko stało nieopodal sofy, na której sypiała Mrówka. Zaspany wzrok Alii padł na obły kształt ciemniejący na komódce brata. Trzymał orzech kokosowy na honorowym miejscu, czasem otrzepywał z kurzu sztywne wąsy owocu, sprawdzał, czy mleko wciąż w nim chlupocze. Tyle razy prosiła, żeby go schował, niepokoiły ją te czarne punkciki, sugestywnie przypominające oczy. Ale on jej nie posłuchał. W zamku zachrobotał klucz, światło zalało przedpokój. Mrówka potknęła się o porzuconą zabawkę Rivy, zaklęła i zatoczyła się na ścianę. Jedną ręką oparła się o framugę ich pokoju, drugą zaczęła ściągać niebotycznie wysokie szpilki. – Tak dalej nie może być! – Alia usłyszała głos babki. Mrówka odwróciła się w stronę Fezy. W świetle przedpokojowej lampy Alia zobaczyła nierówności pigmentu na skórze matki. Wybielone kremami ramię kontrastowało z ciemnym kolorytem pachy, na styku barw wyskoczyły nieapetyczne bąble. – Pójdziesz do pracy – ciągnęła stanowczym tonem Feza. Mrówka przekrzywiła głowę ptasim ruchem, po czym wybuchnęła skrzekliwym śmiechem. – Jesteś silna. Jak my wszystkie! Śmiech Mrówki przerodził się w czkawkę. Zatkała usta ręką, długie, pomalowane na wiśniowo paznokcie wydawały się czarne. – Szlajasz się z białymi! Nie widzisz, co z ciebie robią? Po policzkach Mrówki pociekły łzy. Gdakała oparta o ścianę, długie nogi utworzyły kształt litery V. Jedna szpilka na wpół zsunęła jej się ze stopy, drugą chwyciła za nosek i tłukła nią o podłogę, jakby nadawała rytm dźwiękom, które się z niej wydobywały. Alia wzdrygnęła się – zieleń pantofla była taka jak zieleń sandała, którym matka kiedyś rozcięła skórę na skroni ojca. Babka wciąż mówiła, ale Mrówka jej nie słuchała. Stanęła chwiejnie na nogach, włosy peruki zasłoniły jedno oko. Nieoczekiwanie runęła na teściową. Rozległ się brzęk tłuczonego szkła, huk przewróconego krzesła. Alia wyskoczyła z łóżka i natychmiast zawróciła po kapcie – podłogę przedpokoju zaściełały

kawałki rozbitej szyby z drzwi kuchennych zmieszane z sosem mięsnym, który chlusnął pióropuszem z garnka. Matka gmerała wśród resztek, Feza kucała nad nią. Jej palce bez pierścionków wydawały się bezbronne. Alia dołączyła do niej, razem zdołały posadzić Mrówkę na krześle. Dopiero wtedy zauważyły, że w progu stoją chłopcy. Joe obejmował Rivę, którego palce wczepione w pluszowego słonia drżały. Feza podeszła do nich, wzięła Rivę na ręce. Joe bez słowa sięgnął po miotłę. Sprzątnęli z Alią resztki jedzenia, odprowadzili matkę do pokoju, położyli ją na sofie, przykryli kocem. Kiedy wrócili do kuchni, Alia podgrzała mleko. Ręce Joego trzęsły się, kiedy podnosił kubek do ust. – Opowiadałam ci już, jak Ali wybrał taktykę walki z Foremanem? – Alia usiadła blisko niego i oparła łokcie o stół. Pokręcił głową i upił mleka, nie widziała jego twarzy zza dużego kubka. – Nie wiesz?! – Alia klepnęła się po udach. Joe odstawił kubek, pod nosem bieliły mu się wąsy z mleka. Alia zerwała się od stołu i podwinęła rękawy nocnej koszuli, jakby zamierzała się z kimś siłować. – Co robisz? – zapytał Joe. Na jego twarzy pojawił się cień uśmiechu. – Ja?! To nie ja! To Pani Furia Spryciara, opowiadaczka z… zewsząd! – Furia?… – Co się wkurwia! Nie przerywaj, mały chrabąszczu, bo cię połknę! Oto historia, słuchajcie uważnie. Udało mi się wrócić z bardzo, bardzo daleka, by ją wam opowiedzieć. A jeśli nie wierzycie, idźcie się przekonać sami. W pewnym bardzo gorącym miejscu, w samym pępku świata, miała się rozegrać walka. Stawali do niej Pan Lampart, najszybszy z kotowatych, i Pan Owczarek, najsilniejszy z psowatych, budową przypominający czołg. Wiesz, co to jest czołg, chrabąszczu? – Gąsienicowy wóz bojowy o ciężkim pancerzu, który przemieszcza się z dużą prędkością w trudnym terenie – wyrecytował Joe. Akurat przeżywał fazę uwielbienia dla militariów. W tej walce nie chodziło o to, który z nich zostanie potem królem dżungli, bo był nim od dawna pewien gad, Waran Nilowy. To on zarządził, że ci dwaj zmierzą się ze sobą. Dzień przed pojedynkiem Pan Lampart, dość już wyliniały, podkradł się popatrzeć na swojego przeciwnika. Pan Owczarek leżał przed luksusową budą, na próżno usiłując wysunąć język z pyska okratowanego kagańcem. Najwyraźniej męczył się w równikowym upale. – Aha – mruknął Pan Lampart, wycofał się chyłkiem i ruszył na codzienną przebieżkę. Biegł i biegł, tymi swoimi słynnymi lamparcimi susami, nie za szybko i nie za wolno, lecz w sam raz. Kiedy dotarł do małych piaszczystych uliczek, zamienił się

w człowieka, żeby nie straszyć mieszkańców osady. Biegł wśród skręcających gwałtownie żywopłotów, mijał wywieszone za nimi kolorowe pranie. Jego uwagi nie umknęły stojące na ziemi bukłaki na wodę w kształcie łez ani wszechobecne kury. Wkrótce dołączyły do niego gromadki bosych dzieci. Zwolnił tempo. Udawał, że to on prowadzi, chociaż tak naprawdę wyczuwał, w jakim kierunku chcą biec dzieci. Wiedział, że jeśli pójdzie z nimi, może trafić na prawdziwe skarby. A nadmierna wiara we własne przewodzenie może się skończyć klapą. Dobiegli do muru. Ktoś wyrysował na nim postać w spodenkach i rękawicach bokserskich i drugą, leżącą u jej stóp. – Skąd mieliście sprej, żeby to wymalować, małe łobuzy? – krzyknął Pan Lampart do dzieci. – Ukradliśmy! – Malcy wypięli dumnie piersi. – Ale był stary, zmyje go pierwszy deszcz. Musisz wygrać, zanim to się stanie. Pan Lampart nie zauważył, że te słowa znów zamieniły go w zwierzę. Dzieci krzyknęły i pochowały się za żywopłoty, a on pobiegł do strumienia, żeby odświeżyć się przed walką. Wkrótce pobiegł tam, gdzie czekał na niego przeciwnik. Pan Owczarek przewiercał go groźnie wzrokiem, napinał wielkie muskuły, wydawało się, że zaatakuje, jeszcze zanim sędzia da znak rozpoczęcia rundy. Pan Lampart oblizał się z rozbawieniem i udał, że łapy przylepiają mu się do desek ringu. Po pierwszej rundzie klapnął w narożniku, oganiając się od okrzyków: „Tańcz! Czemu nie tańczysz?!”. Ale jemu coś więziło stopy. – Ale przecież Ali wygrał! – nie wytrzymał Joe. Ta walka całkowicie różniła się od poprzednich. Wszyscy byli przekonani, że za chwilę przegra ją z kretesem. Myśleli: osuwa się na liny, daje się bić, przyjmuje straszne ciosy, jakby był workiem treningowym. Aliści… – Aliści?… …jak nie walnie! Przeciął Pana Owczarka na pół. Biedak zaskowyczał i padł. Na jego futro spadły pierwsze krople deszczu. Zlizały pot z jego skóry, wyczyściły i tak do obłędu czyste ulice i zaczęły zmywać mural wymalowany rozcieńczonym sprejem. To zajęło trochę czasu, akurat tyle, żeby sędzia ogłosił wygraną. I ja tam byłam, a potem wystrzelili mnie z armaty i spadłam tu! Alia odwinęła rękawy nocnej koszuli, podniosła do ust kubek z wystygłym mlekiem i wypiła duszkiem. – Jeszcze, jeszcze! – zawołał Joe. – Wypij i zostaw mnie w spokoju. – Już wypiłem. – Joe pokazał jej wnętrze swojego kubka. – Tak się tylko mówi w gawędach – mruknęła. Wstała i ukłoniła się w pas.

– To mówiłam ja, Pani Furia Spryciara, opowiadaczka zewsząd! Morał tej opowieści jest taki, że nie każdy, kto wydaje się ofiarą, naprawdę nią jest. Kuzynka Kesa sobie tylko znanymi sposobami oswoiła wariata, który mieszkał piętro wyżej, a on załatwił Mrówce pracę w fabryce szklanych oczu. Teraz wszystko było w rękach Fezy, która musiała wypchnąć tam leniwą synową. – Zacznij ją wdrażać do wczesnego wstawania – radziła Kesa, bardzo z siebie dumna. – Przez to, że ją wyręczasz przy dzieciach, nabrała sowich zwyczajów. Feza pokiwała głową. Albo Mrówka miała szczęście, albo Kesa była taka obrotna, bo znaleźć pracę dla matki trojga dzieci, która nigdy nie pracowała, graniczyło z cudem. Kolejnym miało być wdrożenie Mrówki do obowiązków. To zaprzątało myśli Fezy przez całą drogę powrotną od kuzynki. Wysiadły z Alią na przystanku i poszły na skróty w stronę domu. Zapadł już wieczór, latarnia słabiej niż za dnia oświetlała ścieżkę prowadzącą wzdłuż drucianej siatki, którą wybrały. Trawa tłumiła kroki. Nie usłyszały, że ktoś za nimi idzie. Pchnięta od tyłu, babka zatoczyła się w krzaki rosnące po drugiej stronie ścieżki. Alia uskoczyła instynktownie. Dopiero z odległości kilku kroków zobaczyła napastnika. Mężczyzna w średnim wieku, ubrany w jasny płaszcz, miał wzrok zamglony alkoholem. – E, kurwy…! Zamierzył się na Fezę, ale gwałtowny ruch pozbawił go równowagi. Zatoczył się na siatkę, która jęknęła pod jego ciężarem. Babka przytrzymała się ogrodzenia, stała teraz wyprostowana, patrząc na niego, jakby go chciała zahipnotyzować. – Babciu, uciekajmy! – krzyknęła Alia. Ale Feza stała niewzruszona, patrząc, jak pijak miota się pod siatką niczym szczupak w sieci. – Kurwy… – wybełkotał. – Babciu! – Nie bój się – wycedziła Feza. Podniosła rękę i wyrzuciła z siebie serię przekleństw w lingala. Alia znała tylko niektóre zwroty, ale tyle wystarczyło, by się zorientować, że babka przeklina w pierwotnym znaczeniu tego słowa – nie szafowała wulgaryzmami, tylko oplątywała pijaka siecią złych życzeń. Mężczyzna znieruchomiał, patrząc na usta Fezy, jakby chciał ją za wszelką cenę zrozumieć. Ale jego zainteresowanie już przeradzało się w rozdrażnienie – babka była jak osa, która lata zbyt blisko, musiał ją odegnać. Alia pierwsza zauważyła ruch. Nie zdołał sięgnąć twarzy Fezy, ale jej wnuczka nie czekała, aż zamierzy się po raz drugi. Krzyk, który się z niej wyrwał,

rozdarł uszy jej samej. Pijak wolno odwrócił w jej kierunku głowę. Miała go, jego pijacką uwagę, na ten krótki moment. Z siłą, która ją samą zaskoczyła, pociągnęła za sobą babkę. Dopadły klatki schodowej, zaczęły się wdrapywać po schodach. – Już ja bym mu, już ja…! – sapała Feza. „Już ja bym mu…!” – te słowa zapadły w Alię, a wraz z nimi bezsilność lingala. Zrozumiała, że jedyne, na czym może polegać, to własny krzyk. Przed wyjazdem do Kinszasy Feza często opowiadała o Eddym, jakby chciała zostawić dzieciom namiastkę jego obecności. Alia odkryła wtedy, że starannie budowany przez ojca obraz kinszaskiego ulicznika nie miał wiele wspólnego z prawdą. Eddy, najchudszy w klasie, uznał, że musi mieć zalety, które zrównoważyłyby jego fizyczną niepozorność. Stał się zabawiaczem, specjalistą od opowieści wysnuwanych z obserwacji, strzępków zdań, podchwyconych dialogów. Nie znał wiejskich podań, ale tworzył własne z tego, co miał pod ręką. Tak jak Resztka, jego przyjaciel, późniejszy rzeźbiarz, który klecił konstrukcje z tego, co inni wyrzucili. Resztka używał starych kapsli, nikomu niepotrzebnych już widelców i innych śmieci, Eddy – słów. Obaj oddawali ducha zmieniającej się Kinszasy. – Jak on czarował tymi swoimi gawędami! – rozmarzała się Feza, myśląc z dumą o nastoletnim synu, który znalazł sposób, by go zaakceptowano. Joe roześmiał się, słysząc słowo „czarować”. Alia się skrzywiła, bo właśnie poznała inne jego znaczenie. Podsłuchała, jak kuzynka Kesa powiedziała babce, że siedemnastoletnia siostra Resztki spodziewa się dziecka Eddy’ego. Po wyjeździe Fezy Alia i Joe szybko zapominali lingala. Kiedy wymieniali nazwy części ciała, tak jak w najstarszej zabawie z babką, trafiali na białe plamy. Pustki po nich nie wypełnił francuski. To, co brzmiało czule w lingala, po francusku było szkolne, chłodne, oficjalne. Alia fizycznie czuła, jak ucieka z niej ciepło przywiezione przez babkę. Zanim Feza wyjechała do Kinszasy, wytłumaczyła Alii i Joemu, że ich najważniejszym obowiązkiem jest dobrze się uczyć. Drugim – dopilnować, żeby matka nie straciła pracy. Wrzesień zaczął się torturą porannego wstawania. Joe i Alia obudzili Mrówkę o świcie, przygotowali kanapki dla niej i dla siebie, po czym odprowadzili ją do autobusu, a Rivę do przedszkola. – Ruszaj się, mały! – Alia szturchnęła młodszego brata. – Oczy i głowa mają być szybsze niż pięści, jak mawiał Muhammad. – Co to niby ma znaczyć? – spytał, ziewając, Joe i poprawił pasek od tornistra. – Żeby ciągle zmieniać taktykę. W boksie, w życiu. Eddy tak mówił.

Od jakiegoś czasu mówiła o ojcu „Eddy”, słowa „tata”, „tatuś” nie przechodziły jej przez gardło. Nawet kiedy pisała do niego list, na co nalegała Feza przed wyjazdem do Kinszasy, zaczęła bezosobowo i tak też zakończyła. Nie potrafiła się zmusić do serdeczności. Dawna bliskość zniknęła. Nie ufała ojcu jak psu. Właśnie tak chciała odpyskować Fezie, ale się powstrzymała. To nie była wina babki, że Eddy ich porzucił. Tydzień po jej wyjeździe Eddy przyśnił się córce. Usiadł koło niej w kafejce, żartował z nią, aż nie wytrzymała i krzyknęła: – Gdzie się podziewałeś? Jak mogłeś nas tak zostawić?! Nienawidzę cię! Eddy zrobił ruch ręką, jakby odpędzał muchę. – Przecież ja nie żyję – powiedział. – Niby jak miałem wrócić? Przestała krzyczeć. A potem się obudziła. Jej pierwszą świadomą myślą było: jaka szkoda, że Eddy żyje.

11 sierpnia 2014, „Le Matin”, wiadomości lokalne: Mężczyzna, którego odnaleziono w metalowej szafie, nie odzyskał przytomności po raz drugi. Jego tożsamość pozostaje nieznana. Prawdopodobnie pochodzi z Somalii. Tak twierdzi kolejna ofiara tortur, mężczyzna, który w wyniku pobicia doznał uszkodzenia organów wewnętrznych. To na razie jedyny poszkodowany, który zgodził się zeznawać przeciwko grupie oprawców. Jak twierdzi, ma na imię Ibra i pochodzi z Mali, z rejonu atakowanego przez bandy przemytników narkotyków. Pogrom swojej wsi przeżył pod ciałami bliskich. Jedyny dokument, jakim się legitymuje w Europie, to głęboka szrama na głowie, pamiątka po przeżytej tragedii. Do Europy przedostał się schowany pod plandeką ciężarówki. Najpierw ukrywał się w nieczynnych korytarzach metra i na dworcach. Po aresztowaniu dokooptowano go do torturowanych. Prawdopodobnie nie jest jeszcze pełnoletni. Żadna z ofiar nie ma formalnego prawa pobytu w kraju.

III Targ w sercu Dolnego Miasta bzyczał znajomymi odgłosami. Nawoływania w kilku językach przecinały powietrze, przeplatały się z westchnieniami, że taki upał, co za niespodziewanie gorące lato. Słońce połyskiwało na bibelotach rozłożonych na folii i kocach, które przykrywały kostkę brukową. Ludzie trzymali się wąskich ścieżek, jakby lawirowali między grządkami młodych warzyw. Podnosili złocone klamki, oglądali sepiowe zdjęcia, dotykali figurynek z utrąconymi nosami, obracali w palcach porcelanowe anioły z przetartą pozłotą na włosach. Alia wzięła do ręki but stojący na piramidzie pudełek. Podróbka nike, czarna ze złotym paskiem. – Ile? – Pięćdziesiąt euro. Wydęła usta. – Za połowę to może i kupię. Ktoś dotknął jej ramienia. Oczy Pascale kryły się za okularami przeciwsłonecznymi, tlenione włosy ściągnęła w kucyk. Alia odruchowo zerknęła na jej pas – była uzbrojona. Pascale dała jej znak, żeby odeszły od przypatrującego im się sprzedawcy. – Laura się znalazła – zachrypiała swoim przepalonym głosem. Laura nie pojawiała się w pracy od kilku tygodni. Na odprawach wysłuchiwali cierpkich uwag Instruktora na temat słabiaków i przewrażliwionych bab. Tylko Pascale mu potakiwała, dodając, że tacy jak oni w służbie sprawie nie mają płci. Zebrania nie przypominały już tych z czasów Erika. Zamiast przekrzykiwać się i przerzucać pomysłami, siedzieli osowiale i karnie we wzorowym porządku. Za biurkiem rozpierał się Instruktor, pod blatem dyszał Dago. Pascale, Pablo i Mariusz zajmowali miejsca naprzeciwko szefa, dla Nawal i Alii zostawał „drugi rząd”. Pozostałe krzesła stały puste – Laury nie było, Darren już tu nie pracował, dostał wymówienie ze skutkiem natychmiastowym. Alia dowiedziała się o tym od Nawal, która akurat miała z nim dyżur. Według jej relacji Darren groził Instruktorowi, że złoży na niego doniesienie do prokuratury. Był wykończony szykanami. Od początku lata przekłuwano mu opony w samochodzie, dwa razy wybito szyby. Kiedy ktoś zadzwonił do jego rodziców i zagroził, że znajdą Darrena martwego, nie wytrzymał nerwowo. Alia poszła za Pascale do jej samochodu. Dopiero kiedy skierowały się na przedmieścia, do dzielnicy przemysłowej, Alia zorientowała się, dokąd jadą. Zaparkowały pod starą kamienicą, weszły po schodach cuchnących starością i wilgocią. Przed wejściem do pomieszczenia schowanego za solidnymi drzwiami

Pascale wyciągnęła zza paska pałkę teleskopową. Strzepnęła ją jednym ruchem, najwyraźniej lubowała się w tym odgłosie. Nacisnęła klamkę i pchnęła przed sobą Alię.

Mama Issa podczas ślubu wyglądała na przestraszoną. Lieven dyskretnie ściskał jej palce, ale otucha nie przenikała przez śliski materiał rękawiczek. Wszyscy członkowie rodziny pana młodego zgromadzeni w kościelnych ławkach, kobiety w pastelowych kostiumach i ukwieconych kapeluszach, poważni mężczyźni we frakach, byli na swoich miejscach. Tylko mama Issa wyglądała jak postać z innej bajki. Doszła do ołtarza, patrząc w podłogę, i odeszła od niego bez uśmiechu. Lieven promieniał za nich dwoje. To do niego goście zwracali się z życzeniami dobrego pożycia, pannę młodą obdarzali grzecznościowymi pocałunkami. Tylko Mrówka uwiesiła się jej na szyi, wcierając rozmazany łzami tusz w białe koronki sukni ślubnej. Obok przebierał nogami Joe w swoim pierwszym w życiu garniturze, za nim stała Alia z trzyletnim Rivą na ręku. Matka Lievena wyciągnęła upierścienioną dłoń i uszczypnęła chłopca w policzek. Na widok jej opalonej na brązowo, przedwcześnie posiekanej zmarszczkami twarzy i obnażonych w uśmiechu długich zębów chłopczyk wtulił się w siostrę. – Obyście mi niedługo takiego wnuka zaprezentowali. – Ojciec Lievena poklepał syna po ramieniu. – Tylko jaśniejszego. W ogrodzie postawiono namiot, nad tarasami rozwinięto markizy, całość połączono, aby stworzyć cieniste przejścia. Goście kroczyli sztywno po trawie, pozdrawiali się oszczędnymi ruchami i z wystudiowanymi uśmiechami dzielili opiniami. Świat jedwabiu, rękawiczek i tiar kłuł bielą, a jej oś stanowiła smukła postać panny młodej. Mama Issa przerastała o głowę Lievena, który wciąż trzymał dłoń na jej cienkiej talii, jakby się bał, że żona odleci w obłoku białej sukni. Odjechali w kakofonii klaksonów, barwny pęk baloników oderwał się od bagażnika i poszybował wysoko. Riva wyciągnął w górę ręce, Alia pogłaskała go po policzku. Joe spojrzał na nich zazdrośnie. Często go łapała na takim spojrzeniu. Nie miała czasu się zastanowić, co ono znaczy, bo po wyjeździe babki na jej barki spadła opieka nad Rivą i zajmowanie się domem. Mrówka wracała z fabryki zmęczona, Alia musiała ugotować obiad i jej go podać, dopilnować, żeby wcześnie się położyła i wstała na czas do pracy. Skończyły się włóczęgi po dzielnicy, drobne kradzieże. Dzielili teraz z Joem pokój, obowiązki i nic więcej. Po ceremonii w kościele goście przenieśli się do ogrodu otaczającego dom rodziców pana młodego. Ojciec Lievena był notariuszem, podobnie jak jego ojciec i dziadek. Z pokolenia na pokolenie przekazywali sobie profesję i dwupiętrowy pałacyk oddzielony od innych posesji wysokim ogrodzeniem. Do rezydencji prowadził podjazd obsadzony krzewami, które przycięto w kształt prostopadłościanów.

– Żal mi tych roślinek. – Żwir zachrzęścił pod jasnymi butami Rivy. – Krzaka nie boli, jak mu obcinają gałęzie? Gdzieś za nimi kwaknął klakson – pod pałacyk zajeżdżali państwo młodzi. Kelnerzy zaczęli roznosić pod markizami tace najeżone kieliszkami z szampanem, panie dyskretnie podmalowywały usta. Alia skorzystała z zamieszania i przekazała Rivę Mrówce. Miała dość komentarzy, że zadziwiająco dobrze mówi po francusku, i pytań, czy ta ciemnoskóra kobieta w krzykliwym stroju to jej matka. Labiryntem namiotów i tarasów dotarła do salonu. Z gigantycznego żyrandola, z każdego kryształka i lśniącej konstrukcji, emanowała dostojność. Nigdzie, ani na pałąkowatych ramionach, ani na złoceniach, nie było widać śladu kurzu, wszystko zostało przed ślubem wyczyszczone i wypolerowane do połysku. Wszędzie czuło się zeszły wiek – w ścianach pokrytych do połowy lamperiami, sufitach ozdobionych stiukami, marmurowych kominkach, pożyłkowanych ze starości lustrach w złoconych oprawach, w lichtarzach i cokołach, z których pusto spoglądały popiersia i portrety mężczyzn w fularach oraz dam z wytrzeszczem. Alia nacisnęła klamkę pierwszego z brzegu pomieszczenia. Długi pokój kończył się witrażowym oknem z motywem różowej lilii, reszta dekoracji ograniczała się do trzech barw: ciemnej zieleni ścian, złamanej bieli sufitu, głębokiego brązu dziewiętnastowiecznych mebli. Naprzeciw każdego krzesła przy długim stole znajdowały się podstawka pod długopis imitująca kałamarz i przezroczysta podkładka pod papiery z motywem gęsiego pióra. Nad stołem, jak pająk, wisiał żyrandol. Alia drgnęła na widok majaczącego naprzeciwko ruchomego kształtu. Przekręciła lekko głowę, patrząc na wysoką trzynastolatkę, tak szczupłą, że kremowa sukienka wisiała na niej jak na wieszaku. Piersi pączkowały pod lejącym się materiałem, biodra były wąskie, głowę okalały krótkie włosy. „Wyglądam jak gwóźdź” – pomyślała Alia, odwracając się od swojego odbicia w lustrze. Ktoś po drugiej stronie drzwi nacisnął klamkę, a po chwili małe ramiona otoczyły jej kolana – Riva przydreptał za nią aż tu. Początkowo onieśmielony, przykucnął przed regałem wypełnionym rzędami woluminów oprawnych w skórę, jedynych przedmiotów w tym domu, które pokrywał kurz. Zaczął wyciągać z zapałem tom za tomem. – Omijaj to kongijskie czupiradło – doszedł ich zza drzwi swarliwy głos matki Lievena, wydającej po niderlandzku polecenia kelnerowi. – Już dość wlała w siebie alkoholu! Przed chwilą wpadła na klomb i stratowała peonie tymi swoimi zielonymi obcasami. Co za wstyd! Marzena, polska koleżanka z ławki, nie zdziwiła się, że w przedpokoju u Alii zamiast lampy wisi worek bokserski. Spróbowała poboksować, ale szybko się zmęczyła, pot spłynął po jej piegowatych policzkach i zwilżył szarawe włosy. Przychodziły do Alii codziennie po lekcjach, miały mieszkanie dla siebie, bo

Mrówka wracała z fabryki pod wieczór, Joe plątał się do zmroku po dzielnicy z kolegami, a Rivę trzeba było odebrać dopiero po piątej. Co innego u Marzeny – tam do pokoju zawsze przychodził ojciec. Nie pracował, chociaż był architektem. Tu nie uznawano jego dyplomu, on zaś nie chciał się zatrudnić na budowie jako zwykły robotnik, mówił, że nie po to tyle lat się uczył. Matka Marzeny była lekarką, w Polsce pracowała w przychodni. Tu, czekając na nostryfikację dyplomu, sprzątała cudze domy. Jej mąż zapisał się na kurs francuskiego, ale Marzena mówiła, że zamiast wkuwać słówka, słuchał Radia Wolna Europa i czytał gazety, które nazywał bibułą. Marzena tłumaczyła to dosłownie, jako buvard, a Alia nie mogła pojąć, czemu Polacy wypowiadają to słowo zniżonym konspiracyjnie głosem. U Alii włączały głośno muzykę, wyciągały z szafy ubrania, przebierały się i malowały kosmetykami Mrówki. Raz na miesiąc Marzena przynosiła najnowszy numer amerykańskiego „Elle”. Dostawała je od babci, która opiekowała się zniedołężniałym Żydem w Chicago. Wertowały pismo z wypiekami na twarzy, wcierając w skórę próbki perfum. Marzena marzyła o Obsession Calvina Kleina, twierdziła, że śniła jej się obła buteleczka z brązową nakrętką. Alia „zakochała się” – tak to określiła – w dżinsach Pepe. Tymczasem dostała je Marzena od babci w paczce z okazji imienin. – Czemu babka Feza nie zajmie się jakimś staruchem w Stanach, tylko serwuje mięso krokodyla w Kinszasie? – wzdychała Alia, dotykając materiału dżinsów. – Czemu u nas nie obchodzi się imienin? To niesprawiedliwe! – Masz oryginalne imię. Alia prychnęła. Miała oryginalne imię, stworzone specjalnie dla niej przez Eddy’ego, ale na razie jego moc objawiała się tym, że nie dostawała prezentów. Marzena przytrzymała palcami szpilki wypadające z ust. Właśnie zwęziła i tak już wąskie nogawki, a teraz położyła się na tapczanie, żeby dopiąć suwak dżinsów. Od kiedy je dostała, odchudzała się, żeby móc w nie wejść. – Gdyby Giovanni chciał cię rozebrać, musiałby się godzinę szarpać z tym suwakiem. – Alia przyglądała się jej, opierając się o framugę drzwi. Marzena pokręciła głową z dezaprobatą. Była katoliczką, podobnie jak Giovanni. Rodzice by ich zabili, gdyby doszło między nimi do „czegoś fizycznego”. Nie mogli „dotykać się nieskromnie” ani nawzajem, ani osobno. Kiedy to mówiła, czerwieniła się, co Alię śmieszyło. Dla Marzeny wszystko, co wiązało się z miłością, było romantyczne i musiało się skończyć przed ołtarzem. Na co dzień jej boginiami były modelki, prawie się do nich modliła. Cindy, Claudia, Tatiana, Linda, Christy, Elle, Estelle, Naomi – używała ich imion, jakby mówiła o Afrodycie, Artemidzie, Herze, Demeter czy Persefonie. Wpatrywała się w skórę pozbawioną jakichkolwiek nierówności i zastanawiała, skąd u nich samych biorą się wypryski, wągry, krosty i ropne nacieki. Kiedyś przyniosła przepis na

„maseczkę ojca Grzegorza”, który dostała od koleżanki spotkanej na polskiej mszy. Trzeba było zmieszać liście szałwii i babki, kwiat stokrotki, rumianku i nagietka, całość zalać wrzątkiem, zaparzyć i nałożyć na twarz. Breja ześlizgiwała się ze skóry, Alia, która dała się namówić na jej nałożenie, przez kilka dni wyłuskiwała z włosów ziołowy susz. Marzena wyjęła z ust szpilki i ostrożnie zsunęła dżinsy. Syknęła, kiedy igła przeorała jej skórę. Stanęła w samej bluzie i majtkach, szwy spodni odbiły się na jej jasnej skórze, ciągnęły się od kostek po szerokie biodra. Marzena ich nie cierpiała, tak jak całej swojej przysadzistej sylwetki. Cieszył ją jedynie biust, którego tajemnicy żaden chłopiec nie zdążył jeszcze poznać – lewa pierś była większa od prawej. – Chcę mieć taki kolor włosów. – Wskazała okładkę „Elle” leżącego na komodzie w przedpokoju. Na zdjęciu dąsała się blond modelka Rachel. – Rodzice cię wyrzucą z domu. – Alia wzruszyła ramionami. Smakowała słowo „rodzice”. W przypadku ich rodziny jego znaczenie coraz bardziej się zacierało, nie słyszała, żeby używał go Joe ani tym bardziej Riva. Marzena odłożyła dżinsy na tapczan Alii i wyciągnęła z teczki szare zawiniątko. – Powąchaj! To rumian rzymski. Będę w nim płukać włosy, aż nabiorą złocistego połysku. Alia spojrzała z powątpiewaniem na ususzone główki kwiatów z białymi płatkami. Marzena znów pogrzebała w torbie. – A to dla ciebie! Johnny Depp z 21 Jump Street, babcia mi przysłała. – Wyciągnęła złożony na czworo plakat. – Podobny do Younesa, co? Teraz Alia się speszyła. Po co jej powiedziała o Younesie? Wyrósł na najprzystojniejszego szesnastolatka w ich dzielnicy, grał na saksofonie i boksował w prawdziwym klubie. Kiedy się mijali na ulicy albo na klatce schodowej, uśmiechał się do Alii, jakby była psem sąsiadki z parteru. O tym, co się z nią działo w takich chwilach, nie wiedział nikt oprócz Marzeny. No, może jeszcze oprócz Mohameda, który przewiercał ją czujnym spojrzeniem. – Mohamed się w tobie kocha – rzuciła Marzena, jakby czytała w myślach Alii. – A ty się wgapiasz w jego brata! Alia pomyślała, że przydałoby się mieć długie włosy Marzeny, żeby móc chować w nie twarz w takich momentach. Chociaż ze swoją skórą nie musiała się przynajmniej obawiać, że się zaczerwieni. Podeszła do regału i wybrała spośród kaset tę z piosenkami Madonny. Joe nagrał jej ostatnio Like a Prayer, zawsze zdobywał skądś najnowsze przeboje. Zatoczyła koło po pokoju, ręce nad głową ruszały się jak cienkie gałązki, wąskie biodra wyginały. Marzena coś mówiła, ale muzyka zagłuszyła jej słowa. W końcu dołączyła do Alii, kręcąc pupą à la Kylie Minogue.

– A Giovanni – westchnęła Marzena, kiedy muzyka umilkła – ciągle się ze mnie wyśmiewa. – Czemu się mu nie odgryziesz? – Bo mnie zatyka. – Jasne, strategia Gandhiego – prychnęła Alia. – Bierny opór i wyczekiwanie. Taka metoda obala dyktatury, ale kobiecie nie uchodzi. Nagle złapała się na tym, że mówi jak mama Issa. Może dlatego, że nie wyobrażała sobie, by ciotka dała się komuś poniżać, czekając, aż zwróci na nią uwagę. Ale Marzena nie wierzyła, że może się podobać, a już zwłaszcza Giovanniemu, „niegrzecznemu chłopcu”, w którym kochała się większość dziewczyn z klasy. – Nie wyglądam jak Claudia ani jak Linda czy Christy. Ani nawet jak ty. – Obrzuciła Alię zazdrosnym spojrzeniem. – Masz długie nogi, chłopięce biodra, szersze ramiona i zgrabny biust. To jest teraz najmodniejsze! – Chłopaki muszą zadzierać głowy, kiedy ze mną rozmawiają – żachnęła się Alia. – Tylko Younes mnie przerósł. Ale on jest starszy. – Zrób sobie włosy jak Naomi Campbell! – Daj spokój, ona nosi peruki. Marzyła często, że boksuje z Younesem. Zamiast ojca liczącego uderzenia słyszała „raz, dwa, trzy, cztery” wypowiadane jego głosem. A potem, wyobrażała sobie, kiedy oboje będą spoceni, on zdejmie z jej dłoni najpierw jedną rękawicę, potem drugą… – Like a Prayer… – zanuciła i przymknęła oczy. Gdyby móc tak ożywić uczucia Younesa, jak Madonna ożywiła na teledysku figurę świętego Martina de Porrès, patrona Mulatów! – …włóż czarną mini, czarne kryjące rajstopy, wiesz, total look. Od razu zwróci na ciebie uwagę. A do tego czarny melonik! – Marzena szukała nici w pudełku z rzeczami do szycia. Alia wzruszyła ramionami. Dzięki Marzenie nie chodziła już wyłącznie w za dużych bluzach, chociaż akurat zrobiły się modne. W zwężonych czarnych spodniach jej nogi wyglądały na niebotycznie długie. Nosiła do nich luźne swetry i kurtkę dżinsową w rozmiarze XXL – Marzena twierdziła, że tak trzeba, tak się nosiła Tiffany. Tylko próba pogodzenia się z sukienkami skończyła się porażką. Alia zaniosła kuzynce Kesie starą sukienkę Mrówki i zdjęcie Christy Turlington w fasonie, który jej się podobał, ale kuzynka zamiast przerobić sukienkę według wzoru, uformowała rękawy w ludowe bufki. „Skongizowała mi kieckę!” – jęknęła Alia, demonstrując jej dzieło Marzenie. High on Emotions – zawodził Chris de Burgh, a Alia kartkowała „Elle” zaludnione przez piękności o jasnej cerze i prostych włosach. Takich jak ona tam nie było. Nic dziwnego, że Mrówka nie wychodziła z domu bez blond peruki.

Marzena wbiła się w zwężone dżinsy i stanęła przed lustrem. – Knock-out color. – Alia puknęła palcem w okładkę z profilem Rachel Williams w ciemnopomarańczowym golfie i żółtych okularach. – Myślisz, że powinnam dobrać na górę coś barwnego? – zaniepokoiła się Marzena. – Nie, myślę tylko, że ten nagłówek spodobałby się Eddy’emu. Mrożony paluszek rybny chlupnął do frytury, żółta kropla wyprysnęła z garnka i oparzyła jej przedramię. Złość zaskwierczała w niej jak olej w garnku. – Zobacz, zobacz, Alia… – usłyszała głos Joego. Marudził od czasu, kiedy przyszedł z podwórka. Pokazywał, jak zręcznie podrzuca jo-jo, jak układa kostkę Rubika. Teraz znów czegoś chciał. Riva przynajmniej zajmował się sobą, pokrywał barwnymi plamami kolorowankę, którą przyniósł z przedszkola. – Nie widzisz, że gotuję?! – Dobrze, już dobrze, nie złość się na mnie – rzucił Joe pojednawczo. Jeszcze bardziej się zagotowała, denerwowało ją, że jest taki przymilny. Kiedy Eddy z nimi mieszkał, Joe czasem się stawiał. Alia pamiętała, jak nakrzyczał na Nica, że mu zabiera piłkę. A teraz był potulny. Nauczyciele chwalili go, że nie rozrabia i siedzi cicho na lekcjach, chociaż załamywali ręce nad jego ocenami. Wszyscy z wyjątkiem nauczycielki francuskiego, która dostrzegła w nim talent aktorski. Najbardziej łasił się do matki. Dawał jej rysunki, nazywał „swoją mamusią, którą kocha najbardziej na świecie”, rywalizował z Rivą o jej uczucia. Nie było to łatwe, bo kiedy Riva zatańczył na przedszkolnym przedstawieniu, Mrówka uznała, że odziedziczył talent po jej matce. – Tańczącej Matce – zaznaczyła. – Jakiej znów „tańczącej matce”? – zapytała Alia nieuważnie. – Tak się poruszał, jakby unosił się w powietrzu – rozpływała się nad Rivą Mrówka, ignorując pytanie. Alia nie widziała nic nadzwyczajnego w tańcu brata. Nie miała czasu na pochylanie się nad każdym drobiazgiem, pochłonięta znienawidzonymi czynnościami domowymi: zakupami, gotowaniem, zmywaniem, praniem, suszeniem i prasowaniem. Była tak zmęczona, że zawalała naukę. Odpoczywała tylko z Marzeną, nad pismami pachnącymi perfumami. Po jej wyjściu smażyła mięso przy dźwiękach Venus Bananaramy. Touch me… – śpiewała z a-ha, obierając cebulę. Potem zwykle do kuchni wchodził Joe i czegoś chciał, matka wracała z fabryki i padała na sofę. Joe przynosił jej kapcie i włączał telewizor, a ona przylepiała się wzrokiem do ekranu. Uśmiechała się dopiero, kiedy Riva wdrapywał jej się na kolana. Nie widziała, że Joe zmywał po obiedzie, chcąc się jej przypodobać. Ani że uspokajał Alię, kiedy złość zaczynała w niej kipieć.

Tylko on umiał ją uspokoić i był z tego dumny. Tego też Mrówka nie zauważała. W niedziele matka wysypiała się do południa. Kiedy się budziła, chłopcy rzucali się na nią stęsknieni. – Aaaliaaa!… Jej zawodzący głos działał na synów jak waleriana na kota. Skupiony zwykle Riva zaczynał marudzić, przymilny Joe stawał się bardziej natarczywy. Alia najchętniej rejterowałaby z domu, ale nie miała dokąd pójść. Marzena chodziła rano z rodzicami na mszę, potem jedli obiad, na który składały się pomidorowa i kotlet schabowy z ziemniakami i mizerią. Alia skorzystała raz z zaproszenia przyjaciółki, ale jedzenie jej nie smakowało, a dorośli przyglądali jej się zbyt nachalnie. Którejś niedzieli Joe zniknął u sąsiadów na cały dzień, zaproszony na urodziny Nica, a Riva zasnął, znużony tłukącym o szyby deszczem. Alia została na obiad sama z matką. Kiedy po zjedzeniu ruszyła do pokoju, który dzieliła z bratem, usłyszała głos Mrówki: – Alia… Tym razem zamiast nakazu słychać w nim było prośbę. Kryjąc zniecierpliwienie, usiadła na sofie obok matki. Obie poczuły się niezręcznie w ciszy mieszkania niezmąconej okrzykami chłopców, niezagłuszanej odgłosami z telewizora, z deszczem walącym o szyby. – W Kongu też pada – chrząknęła Mrówka. – A jak pada, to już pada, o! Alia uciekła spojrzeniem w bok. Mrówka wierciła się chwilę na sofie. – Moja matka… – zaczęła, po czym umilkła. – Tańcząca Matka? – przyszła jej w sukurs Alia. – Nawet nie wiem, jak wyglądała, o! Mrówka nie miała jej zdjęć, rysów matki doszukiwała się w swoich. Bo rodzona siostra matki, ta, która ją zastąpiła w domu i łóżku ojca, miała zupełnie inną twarz. Tak w każdym razie Mrówka ją widziała – jako obcą, uzurpatorkę. Macocha rodziła ojcu dzieci w rocznych odstępach czasu, bo bała się, że i ją odeśle. W opiece nad nimi wyręczała się Mrówką. Od chwili, gdy rozlegało się pianie koguta, dla Mrówki zaczynał się kołowrót. Dzieci do szkoły, gotowanie, pranie, popołudnia z całą hałastrą, ciągnące się wieczory… Nie było się gdzie schować. – Przezwali cię Mrówką, bo tak dużo robiłaś? – domyśliła się Alia. – Oj, widać, że Konga nie znasz i naszego humoru! Wołali tak na mnie, bo uważali, że się lenię. Mrówki są pracowite, a ja nic nie robię, tak mówili, o! Przed spaniem Mrówka marzyła o Tańczącej Matce. Nazwała ją tak, bo podsłuchała, że matka uciekła od rodziców niedługo potem, jak mąż ją do nich odesłał. Podobno pojechała do Kinszasy, a tam została tancerką. Ktoś widział ją w zespole samego Papy Wemby, chodziły też słuchy, że uciekła dalej, do Europy.

Mrówka zamierzała iść w jej ślady. Od małego wiedziała, że musi się dostać do Kinszasy. Kiedy Eddy przyjechał ze swoimi opowieściami, wzięła to za znak. Siadała w pierwszym rzędzie i tak się w niego wpatrywała, że w końcu ją ze sobą zabrał. Pytał potem, czy stosowała jakieś czary. Macocha też ją o to oskarżała – dziecko pierwszej żony nie mogło liczyć na dobre traktowanie. W domu Resztki w Kinszasie, gdzie zamieszkali z Eddym, Mrówka była szczęśliwa. Dzieci hałasowały na podwórku, ale do niej nie przychodziły. Kobiety, zajęte swoimi sprawami, przynosiły jej czasem jedzenie. Eddy pił primusa i deklamował, Resztka pochylał się nad lutownicą, konstruując swoje rzeźby. Miasto uwolniło ją od służenia innym. Kiedy nachodziła ją ochota, wychodziła przed dom i przypatrywała się twarzom starszych kobiet, szukając w nich rysów Tańczącej Matki. Nie brakowało jej wiejskiej przestrzeni, bo odkrywała ją teraz w sobie, centymetr po centymetrze, wpatrując się w sufit ze swojego materaca. Nic nie mogło jej ściągnąć na ziemię, ani łaskotanie karaluchów, które wdrapywały się na opuszki jej palców w poszukiwaniu resztek jedzenia, ani dotyk pyszczków szczurów, które dobierały się do zrogowaciałej skóry jej pięt. Ten błogi bezczas skończył się wraz z pierwszym krzykiem Alii. W szpitalu, gdzie Mrówka rodziła, nie było niczego, dopiero matka Resztki przywiozła igłę, żeby lekarz mógł zaszyć rozerwane krocze położnicy. Potem przyszedł Eddy, wziął córkę na ręce i ją nazwał. – Chciałam, żebyś miała imię pochodzące z suahili, o! – Mrówka kiwała się na sofie, jakby kołysała do snu noworodka. – To mój język. Lingala nauczyłam się dla Eddy’ego. Na początku ledwośmy się mogli dogadać, siedzieliśmy tylko i patrzyliśmy na siebie. To były czasy! Jak człowiek młody, to niepotrzebne mu słowa. – Eddy mówił, że słowa dają moc. Dlatego daje się dzieciom imiona po wielkich ludziach. – O!… Ci wielcy ludzie, o! Ile w Kongu się narobiło przez to Elvisów i Marilyn! Kesa mówiła, że córka jej najmłodszej siostry nazywa się Madonna, a druga Whitney! Słyszałaś coś podobnego?! Śmiała się skrzekliwie, aż i w Alii zaczął wzbierać chichot. Po kolejnym matczynym „o!” zwinęła się na sofie w ataku śmiechu. Mrówka wstała, podeszła do telewizora i przycisnęła włącznik. Dopiero kiedy usiadła z powrotem, zorientowała się, że kanał samoistnie przeskoczył – zamiast serialu nadawano boks. – Czy się biją, czy kochają, to i tak jedno i to samo! – Machnęła ręką. W nijakim świetle dnia widać było jej podpuchnięte oczy, bruzdy idące od nosa w dół. Alia pomyślała, że z Mrówki nieodwołalnie wyciekła młodość. Zrobiło jej się żal matki. – Umaluję cię tak, jak Marzena mnie nauczyła. – Ruszyła do łazienki po

kosmetyczkę. Ale kiedy wróciła, matka drzemała, z uchylonych ust wydobywało się chrapanie przerywane pufnięciami. W telewizji właśnie kończyła się walka bokserska. Alia zastanowiła się, kiedy ostatni raz widziała Eddy’ego, ale nie mogła sobie przypomnieć nawet brzmienia jego głosu. Został po nim tylko zapach rękawic bokserskich. Przykryła matkę kocem, a potem stanęła przy oknie i patrzyła na konary łysiejących drzew. Między gałęziami pozbawionymi liści dojrzała wysoką sylwetkę Younesa. Niósł saksofon, pewnie wracał z próby. Odprowadziła go wzrokiem aż do klatki, a potem poszła do siebie i włączyła Chains of Love Erasure. Położyła się na tapczanie i odwinęła z papierka krówkę, polski cukierek, który dostała od Marzeny. Myśli lepiły się jak ciągutka, zachodziły na siebie. Spojrzenia, westchnienia, muśnięcia – a potem Younes brał ją na ręce, zanosił do ciepłego wgłębienia w piasku i… Spotkała go, kiedy spadł pierwszy śnieg. Szła stałą trasą do przedszkola, żeby odebrać Rivę. Zapadający mrok ograniczał pole widzenia, a powietrze ścisnęła fala grudniowego chłodu, świat dokoła jakby się kurczył. Alia naciągnęła na głowę czapkę, którą zrobiła jej na drutach kuzynka Kesa – i wtedy go zobaczyła. Stał oparty o wiatę przystanku. Musiało minąć kilka miesięcy, odkąd ostatni raz się widzieli, bo na jego twarzy wykwitł muszkieterski zarost. Ona też urosła, biodra jej się zaokrągliły. – Ta czapka – chrząknął. – Efekt obcości, rozumiesz… – Nie, nie rozumiem. – Pokręciła głową. Po latach przyjaciółka – nie Marzena, tylko ta druga, z którą poznały się w podłych okolicznościach – uświadomiła jej, że jest zbyt konkretna. Subtelności i podteksty traktowała jak informacje, przez co nigdy nie nauczyła się flirtować. – Efekt obcości według Bertolta Brechta… – zaczął, po czym machnął ręką. – Właśnie mieliśmy o tym lekcję, tak mi się skojarzyło. Wyglądasz w tej czapce inaczej niż zwykle. Dokąd idziesz? Nie odpowiedziała, wskazała tylko kierunek. – Odprowadzę cię – powiedział szybko. Ruszyli w górę ulicy. To, że Younes niósł saksofon, narzuciło temat rozmowy – ona powiedziała, że uwielbia Black Velvet Alannah Myles. On wolał jazz, nałogowo słuchał Tutu Milesa Davisa. To dlatego zapisał się do kółka muzycznego na zajęcia z gry na saksofonie. Powiedzieli mu tam, że niedługo będzie musiał wybrać – albo muzyka, albo boks. Saksofonista musi chronić usta, byle zranienie może spowodować, że nie będzie mógł grać. – Naprawdę rzuciłbyś boks? Przez Milesa Davisa? – Alia przystanęła. Nie mieściło jej się w głowie, że można tak po prostu zechcieć grać jak ktoś, kogo się podziwia. Mistrzowie ją onieśmielali. Kiedy oglądała walki bokserskie,

coś w niej powtarzało: „Nigdy nie będę jak Ali”. A tu stał przed nią Younes i mówił, że każdy kiedyś zaczynał i że najważniejsze to chcieć. – Mohamed mówił, że boksujesz – rzucił. Kiwnęła głową, speszona. Prosiła Marzenę, żeby tego nie rozgłaszała, chłopcy i tak niezbyt się nią interesowali. Zapomniała, że Mohamed o tym wiedział. – Słyszałaś o Barbarze Buttrick? – zapytał Younes. – To mistrzyni w kobiecym boksie, wygrała prawie wszystkie walki. Z tysiąc ich było! Nieduża, nie to co ty. Rozwaliła wiele nosów, w tym swojego byłego męża. – A co, zostawił ją? – Nie, stanął z nią do sparingu. – Na widok jego uśmiechu załaskotało ją w brzuchu. – Jej przeciwniczki mówiły, że chociaż jest drobna, ma mocny lewy prosty. Minęli wyniosły blok, wyrastający jak chwast spomiędzy dwukondygnacyjnych kamienic. Dotarli do jajowatego skweru, stanęli przy wielkim, wiecznie zielonym krzaku z liśćmi o kłujących czubkach. Zaczął padać śnieg. Younes popatrzył w niebo, Alia rozłożyła ręce – płatki wirowały leniwie, osiadały na rękawach, topiły się na palcach. – Zapiszesz się do klubu? Tam, gdzie trenuję, byłabyś pierwszą dziewczyną. – Patrzył na nią z uśmiechem, który wydawał jej się nieco kpiący. Popatrzyła pod nogi – ziemia wyglądała, jakby ktoś ją zamalowywał na biało, jak robił to w kolorowankach Riva. – Riva! – wyrwało jej się. Czekał na nią w przedszkolu. – Muszę lecieć. Impulsywnie dotknął jej rękawa, ale zaraz cofnął rękę, jakby zdumiony własnym gestem. – To na razie. – Odwrócił się. Patrzyła na oddalającą się smukłą sylwetkę, w środku złapał ją dziwny skurcz. Była zła na siebie, na Rivę, a najbardziej na matkę, że nie odbierała go sama z przedszkola. Omówiły z Marzeną spacer z Younesem tyle razy, że w głowie Alii zakiełkowała myśl, że jedną z przyjemności kochania się w kimś jest mówienie o tym przyjaciółce. – Jak ci się wydaje, co on miał na myśli, kiedy… – Tu Alia wstawiała: „spojrzał”, „westchnął”, „uśmiechnął się”, „powiedział”. – Zakochał się w tobie – odpowiadała niezawodna Marzena. – No, skoro tak na ciebie spojrzał… – Zobaczył mnie w tej strasznej czapce od kuzynki Kesy! – Nie mogłaś jej chyłkiem ściągnąć? – Tak okropnie w niej wyglądam?! Marzena wznosiła oczy do nieba.

– Gdybym nie musiała iść wtedy po Rivę… – wzdychała znów Alia. Uwielbiała Rivę, a on mówił, że zawsze będzie ją kochał. Puchła z dumy, kiedy przedszkolanki zapewniały ją, że jest najzdolniejszym dzieckiem w grupie, że nie widziały dotąd czterolatka, który interesowałby się literami. Gdyby jeszcze nie musiała robić wokół niego wszystkiego, co zwykle robią rodzice… Gdyby tak miała prawo do własnego czasu. Wtedy wiedziałaby, co to jest efekt obcości i ten jakiś Brecht, wydałaby się Younesowi inteligentna, a on odprowadziłby ją pod przedszkole, zamiast zostawiać na skwerze. – Przecież to ty powiedziałaś: „Muszę iść” – uświadomiła jej po raz kolejny Marzena. Przez dwa miesiące Alia nie spotkała Younesa, chociaż wypatrywała jego wysokiej, wysportowanej sylwetki i ciemnych włosów. W końcu przyznała rację Marzenie, że jak się chce na kogoś wpaść, nigdy się to nie dzieje. Zniechęcona, dała spokój z noszeniem cienkich obcisłych spodni, które lutowy wiatr przewiewał, aż z zimna drętwiały jej uda. Znów wciskała na głowę czapkę i chowała się w wielkie bluzy. W końcu Marzena nie wytrzymała. – A co, jak go w końcu spotkasz? Chcesz mu się pokazać taka zapluta? – zapytała. I zaciągnęła Alię do fryzjera. Dopilnowała, żeby wpleciono jej cieniutkie długie warkoczyki takiego koloru jak jej własne włosy, które po systematycznych płukankach w rumianku rzeczywiście nabrały miodowego odcienia. Kiedy wyszły od fryzjera, z daleka wyglądało, jakby obie miały proste włosy do pasa. Dopiero przy bliższym przyjrzeniu widać było, że te Alii mają inną strukturę. Alia przeglądała się w każdej mijanej wystawie, czując na plecach ciężar pasm. Nigdy wcześniej czegoś takiego nie doświadczyła. Przystanęła przed kolejną szybą i podniosła je ruchem, który podpatrzyła u przyjaciółki, jakby chciała je zaczesać w koński ogon. Ale te nowe włosy były na to zbyt sztywne. – Jakie ładne dziewczyny – cmoknął przechodzący mężczyzna. – Yyy, jaki stary! – Alia się skrzywiła. – Mógł mieć ze trzydzieści lat! – przytaknęła z niesmakiem Marzena. Poszły do niej, bo ojciec coś załatwiał na mieście, a matka była w pracy. Na środkowej półce regału w pokoju Marzeny leżały „Elle” i „Vogue” pachnące próbkami perfum, na pozostałych królowały książki, głównie po polsku. – Przeczytałaś je wszystkie? – zapytała Alia, przeciągając palcem po grzbietach. – Ojciec mnie do tego zmusza. I każe chodzić w soboty do polskiej szkoły. Nienawidzę tego! Nie mam kiedy się wyspać. Cały tydzień wstaję rano do szkoły belgijskiej, w sobotę do polskiej, a w niedzielę na mszę. Alii przypomniały się lekcje lingala, których Feza udzielała w kuchni jej

i Joemu. Dużo przy tym było śmiechu. Teraz wydawało się, że to się zdarzyło w jakimś innym życiu. Marzena otworzyła szafę i wyciągnęła z niej czarną minispódnicę, czarne rajstopy i białą bluzkę z poszerzanymi ramionami. Z góry ściągnęła pudło, z którego wyjęła czarny melonik. – Włóż to – nakazała Alii, a sama zanurkowała do szafy matki w poszukiwaniu odpowiednich butów. Kiedy Alia stanęła przed lustrem, Marzena zaniemówiła. Szpilki i melonik dodały jej parę centymetrów wzrostu. – Jezu, musisz zostać modelką! – wyrzuciła z siebie w końcu. – Mam dopiero czternaście lat… – Christy miała trzynaście, kiedy ją odkryli! Claudia i Cindy były tylko trochę starsze od nas, tak samo Linda i Naomi. Na co chcesz czekać? Aż ci biodra urosną? – Myślisz, że będę miała takie jak Mrówka? – spytała przestraszona Alia. Marzena nie odpowiedziała, wsłuchana w dochodzące z dużego pokoju głosy matki i ojca. Właśnie wrócili i od razu zaczęli się kłócić. Marzena wywracała oczami, tłumacząc swarliwe wypowiedzi ojca: „Wyjechaliśmy w złym momencie. Akurat teraz jesteśmy krajowi potrzebni”. I zdania matki, w których pobrzmiewało zmęczenie: „Za chwilę nostryfikuję dyplom, ludzie potrzebują lekarzy na całym świecie”. U ojca powtarzały się słowa „Polska” i „polityka”, u matki – „życie na Zachodzie” i „dobry start dla dziecka”. Alia wyszła od Marzeny w mini, czarnych rajstopach i białej bluzce, zmieniła tylko szpilki na własne buty i oddała melonik, który należał kiedyś do dziadka Marzeny. Zarzuciła długie pasma na kurtkę nowym ruchem, podpatrzonym u przyjaciółki. Włosy efektownie kontrastowały z ciemnym materiałem kurtki. – Szkoda, że nie spotkasz Younesa – rzuciła Marzena na pożegnanie. – To niepisane prawo: jak się człowiek wystroi, to wpada najwyżej na zboczonego sąsiada. Alia wracała ciemniejącymi ulicami, doświadczając nowego rodzaju zainteresowania ze strony mężczyzn. Wywoływało w niej ono ambiwalentne uczucia – spojrzenia łechtały jej próżność, ale i robiło jej się od nich niedobrze. Odetchnęła z ulgą, kiedy weszła na klatkę schodową. Zamknęła za sobą drzwi i otrząsnęła się jak pies po deszczu. Wtedy go zobaczyła. Younes stał przy skrzynkach na listy, ręka z kluczykiem zawisła nieruchomo w powietrzu. – Pójdziesz ze mną w niedzielę na lody? – zapytał bez wstępów. – Mamo, wstawaj. – Alia pochyliła się nad Mrówką. Nie widziała jej twarzy w ciemności poranka, czuła tylko oddech nasycony przetrawionym alkoholem. Poprzedniego wieczora Mrówka wróciła do domu po

pracy i zamknęła się w dużym pokoju. Nie zjadła nawet obiadu. Alia zabroniła chłopcom do niej pukać, sama też tam nie weszła, chociaż miała ochotę wyłączyć telewizor, bo światło z ekranu rzucało poświatę na korytarz przez mleczną szybę drzwi i budziło Rivę. Nad ranem Alia weszła do pokoju, wyłączyła telewizor i potrząsnęła ramieniem matki. Ta tylko wymruczała coś nieżyczliwie. Z kuchni dochodziły odgłosy krzątaniny, Joe nalewał do misek mleko, popędzał Rivę. – Znów się upiła – powiedziała Alia, wchodząc do kuchni. Joe popatrzył na nią znacząco. Mrówka nie piła od czasu, gdy zaczęła pracować w fabryce szklanych oczu. Zmieniła się, w rysach twarzy odbijało się kolosalne zmęczenie, ale w środku powstawało coś mocnego. Dopiero ostatnio powróciło dawne rozdrażnienie. – I co teraz? Jak na komendę odwrócili się i pobiegli do dużego pokoju. – Wstawaj, wstawaj, słyszysz?! – krzyknął Joe nad nieruchomym kształtem. – Za dwadzieścia minut masz autobus! Wstawaj, bo nie zdążysz do fabryki. I co wtedy z nami będzie?! Mrówka znów coś wybełkotała. Pochylili się nad nią. – Gówno – powtórzyła, tym razem wyraźniej. – Gówno będzie. Przykryła głowę kołdrą, ale ją z niej zdarli. – Mamo, mamo – wołali, aż z łazienki przybiegł Riva i stanął w progu, patrząc raz na jedno, raz na drugie, jakby byli kukiełkami w teatrze lalek. – Zostawcie mnie! – ryknęła Mrówka. Usiadła, tocząc dokoła wzrokiem. Oczy miała przekrwione, ale spojrzenie trzeźwe. Patrzyli na nią wyczekująco w milczeniu. – Zwolnili mnie – powiedziała w końcu, podpierając się z tyłu rękoma. Alia krzyknęła, Joe zaśmiał się nerwowo z tego odgłosu. Riva poprawił okulary, które zjechały mu z nosa. – Wypierdolili mnie z fabryki – zachrypiała Mrówka i opadła na poduszki. Na razie wszystko wyglądało tak, jakby życiowa konstrukcja pozostała nietknięta. Alia i Joe odprowadzali Rivę do przedszkola, po czym sami szli do szkoły. Prowadziła ich rutyna, chociaż stała obecność Mrówki w domu wytrącała wszystkich z równowagi, łącznie z nią samą. Nie włączyła się do robienia zakupów ani szykowania obiadu, odsypiała miesiące porannego wstawania. Kiedy się budziła, z maniakalnym uporem wracała do tego, co się stało: zwolnili ją niespodziewanie, i to po tym, jak ją awansowali ze stania przy taśmie na brakarkę. A przecież ani razu się nie spóźniła, z przerw wracała punktualnie, nie wzięła nigdy zwolnienia, nawet na dzieci, chociaż Riva nieraz chorował. Na szczęście doglądała go matka Giovanniego i Nica, która nie pracowała. Mrówka tak się starała! Zaczęła palić, czego nigdy wcześniej nie próbowała. Dym snuł się kłębami

pod sufitem, wżerał w materiał ubrań i ku rozpaczy Alii w jej nowe włosy. Sztuczne warkoczyki łatwo przesiąkały zapachami. A ona szła w niedzielę na randkę z Younesem. Zapukał dokładnie w południe. Otworzyła mu ubrana w to, co przygotowała dla niej Marzena: obcisłe czarne spodnie i żółtą bluzkę ze stójką, która podkreślała jej nowy kolor włosów. „Wyglądasz jak Whitney” – powtarzała sobie słowa przyjaciółki, chociaż w duchu porównywała się do pająka o śmiesznie długich kończynach. Przejechali kilka przystanków tramwajem i wysiedli na placu zaludnionym niedzielnymi spacerowiczami. – Carpe Diem. – Younes przeczytał nazwę kawiarni, do której się zbliżali. – Wiesz, co to znaczy? Chwytaj dzień, żyj chwilą. Zauważyła wbity w nich wzrok kawiarnianych gości – wszyscy się im przyglądali. Alia zerknęła w lustra obwieszające ściany. Wysoka czarnoskóra dziewczyna i chłopak arabskiego pochodzenia. Poza nimi wszyscy byli tu biali. – To słowa z poezji Horacego, rzymskiego poety… – Wiem, kto to był Horacy – przerwała mu. Skądś pojawiło się rozdrażnienie. Oby nie przydarzyła jej się złość! Wciąż tak o tym myślała, po dziecinnemu. A sądziła, że się od ataków złości uwolniła. Odkąd zaprzyjaźniła się z Marzeną, gryzące gorąco trzymało się od niej z dala. – Czego się napijecie? – Ton kelnera wydał jej się protekcjonalny. Dłoń Alii powędrowała do stójki, żeby ją rozluźnić. Starsza para siedząca przy stoliku obok przyglądała im się natarczywie. Mężczyzna w średnim wieku siedzący po przekątnej taksował ją bezczelnie wzrokiem, kiedy tylko jego żona się odwracała. – Mam coś dla ciebie – powiedział Younes. Schylił się do plecaka i podał jej przez stół małe prostokątne pudełko. Wzięła je ostrożnie, niepewna, co robić. Rzadko dostawała prezenty. Pralinki od Bastiena, bandaże bokserskie od Eddy’ego, sukienka, której nigdy nie włożyła, od Mrówki, złoty pierścionek od babki Fezy (leżał w szufladzie, w modzie było teraz srebro). Mama Issa przynosiła jej książki, a z Marzeną wymieniały się ubraniami, ale trudno to było traktować jak prezenty. Najbardziej cieszyła się z podarunków Rivy – koślawych ludzików z plasteliny, kasztanowych koników i kolorowych rysunków zdradzających charakter perfekcjonisty. – Otwórz! – roześmiał się Younes, zniecierpliwiony jej powolnością. – Public Enemy – przeczytała napis na grzbiecie kasety, starając się, żeby jej akcent brzmiał poprawnie. – Słucham teraz tego na okrągło. I jeszcze EPMD, Big Daddy Kane, N.W.A. – wymawiał nazwy z angielska. – A ty czego słuchasz? – UB 40… Znasz Red, Red Wine?

Pokiwał głową, rozbawiony. Pogratulowała sobie, że nie wyjechała z Kylie Minogue. – W hip-hopie jest wszystko to, czym jesteśmy. My, którzy nie należymy do tego świata – wskazał ludzi siedzących przy sąsiednich stolikach – i którzy zawsze będziemy tu traktowani jak obcy. Pochłonęła porcję Białej Damy, myśląc, że Younesowi właśnie rozpuszczają się lody. Imponowali mu Afroamerykanie, bo potrafili walczyć o swoją tożsamość. Zepchnięci na margines społeczeństwa żyjącego w dostatku, opowiadali o sobie, o tym, co czują, skąd się wzięli. – Musimy znać swoją historię. – Younes zanurkował wreszcie długą łyżką w swoim deserze, od razu dokopując się do lodów. – Oni o tym śpiewają, musisz tego posłuchać. – Tylko że to nie jest nasza historia – odpowiedziała. – Oni mieszkają w Stanach, my w Europie. Jesteśmy… – zawahała się – …Afroeuropejczykami? – Raczej podejrzanymi Europejczykami. Ci „prawdziwi” nas nie akceptują. – Obrzucił spojrzeniem obserwującą ich starszą parę. Ale Alia przestała słuchać. Zastygła z łyżeczką na wpół uniesioną do ust na widok kolejnych gości. Twarze mieli pomalowane czarną farbą, na głowach idiotyczne peruki i białe cylindry, w nosie kolczyki w kształcie kół, pod szyją komiczne żaboty. Goście zaczęli się śmiać na ich widok. – Noirauds!1 – wykrzyknęli. Oni sami śmiali się najbardziej, jakby byli klaunami. – Co za kretyński wymysł! – W głosie Younesa zabrzmiała wściekłość. Ale nikt go nie słyszał, wszyscy wiwatowali na cześć przebierańców. Alia odłożyła łyżeczkę. Zahaczyła nią o pucharek z lodami, bryzgi płynnej czekolady skapnęły na żółtą bluzkę. Śmiech potężniał wokół niej, ogłuszał. Widziała usta Younesa, który coś do niej mówił. Miał poważny, przejęty wzrok. Było w nim to, co najgorsze – współczucie. Zerwała się od stołu i wpadła między przebierańców. Śmiech zgęstniał wokół niej, czuła, że się dusi. – Patrz, ona też jest przebierańcem, mamo! – Chłopiec w wieku Joego wskazał Alię palcem. – Kto to taki ci noirauds? – dopytywała się jego mała siostra z blond warkoczykami. – To ci, którzy mają bardzo czarne włosy i czarną skórę – wyjaśniła jej matka. – Kto, kto?! – Czarnuchy! – odkrzyknął brat dziewczynki. Alia nie pamiętała, jak wróciła do domu. Słyszała za sobą wołanie Younesa, ale nogi same ją niosły.

Nie opowiedziała Marzenie o randce. Na szczęście nazajutrz zaczynały się ferie wielkanocne, potem trzeba się było uczyć do egzaminów. Alia zaszyła się w domu. Tłumaczyła, że nie służy jej wspólna nauka, na którą spotykały się do tej pory, że trudno jej się skupić. Marzena sondowała, co się stało, najpierw delikatnie, potem natarczywiej. Alia milczała. Przyjaciółka po kryjomu wypytywała Joego, ale ani on, ani nikt nie wiedział, co się wydarzyło tamtej niedzieli. Younes wielokrotnie pukał do ich drzwi, ale Alia kazała mówić Joemu, że śpi. I faktycznie, zamiast jak zwykle wracać ze szkoły z Marzeną, przychodziła sama i kładła się na tapczanie. Spała dwie godziny, po czym szła odebrać Rivę. Kiedyś zobaczyła, że Younes czeka na nią na skwerku. Skręciła, zanim ją zauważył. Nie mogła znieść tego, że on, właśnie on był świadkiem największego upokorzenia w jej życiu. Marzena mówiła coś o 4 czerwca, ale Alia jej nie słuchała. Był 1989 rok, coś ważnego wydarzyło się w Polsce, odbyły się jakieś wybory, jej ojciec zaczął na serio mówić o powrocie do kraju. Alia patrzyła na Marzenę i nic z tego nie rozumiała. Nie miała w sobie ani skrawka miejsca na cudze sprawy. Wypełniało ją pytanie: „Kim jestem?”, ucieleśnione w pokracznej postaci noiraud, kpinie z czarnoskórego człowieka. Zamiast pójść z Marzeną na lody po rozdaniu świadectw, Alia cmoknęła przyjaciółkę w policzek i uciekła do siebie. Chciało jej się spać, ostatnio ciągle była zmęczona. Nie zarejestrowała tego, co powiedziała Marzena: że wyjeżdża z Belgii. W lecie Mrówka oznajmiła, że wyprowadzają się z poddasza. – Nie musisz tego robić – powtórzyła mama Issa, ale Mrówka znów uparcie potrząsnęła głową. Wynajęła już tańsze mieszkanie na drugim końcu miasta i zapisała dzieci do nowej szkoły. – Przecież wiesz, co to za dzielnica. – Mama Issa zniżyła głos. – Ceny są niskie, bo ludzie boją się tam mieszkać… Zaokrągliła się, biodra pozostały wąskie, za to przybyło jej ciała pod biustem. – A w Kinszasie to było bezpiecznie? – Mrówka wydęła usta. – Właśnie, że tak! Kiedy tam przyjechałaś, Kinszasa była najbezpieczniejszym miastem świata. Może jakby i tu rozstrzeliwali dla przykładu, jak miał w zwyczaju Mobutu, też zrobiłby się porządek – rzuciła z przekąsem mama Issa. Ale Mrówka nie słuchała. Wyciągała z szafy ubrania, a epoki wspólnego życia w Europie tańczyły przed oczami Alii: suknie matki z Konga w bajecznie kolorowe wzory, obszerne stroje z belgijskich sklepów, które nosiła, gdy była w ciąży z Rivą, krzykliwe, wyszywane cekinami ubrania z czasów puszczania się, jak mawiała Feza o okresie między odejściem Eddy’ego a podjęciem pracy przez

synową. Wreszcie tanie spodnie i nijakie blezerki zakładane do fabryki. Chaotyczny stos materiałów zasłał sofę, a Mrówka wciąż coś dorzucała: kongijskie klapki na koturnie, sandały z tanich belgijskich sklepów, szpilki od znanego projektanta, które ktoś jej podarował. Większość butów była zielona. Alia przepatrywała je w poszukiwaniu tej pary sandałów, która wykurzyła Eddy’ego z domu, ale nigdzie nie znalazła obcasa w kształcie odwróconego kieliszka. Widocznie matka tę parę wyrzuciła. Większość lata Alia spędziła w ogrodzie otaczającym pałacyk mamy Issy i Lievena w Liège. Całymi dniami leżała na kocu rozłożonym na soczystym trawniku, w zakątku nieodwiedzanym przez nikogo z wyjątkiem ogrodnika, którego zbliżanie się anonsował warkot kosiarki. Riva myszkował wśród opasłych ksiąg prawniczych, których nikt nie czytał, Joe jeździł na rowerze, wnosząc powiew życia do sennej dzielnicy willowej. Mama Issa wzięła urlop i doglądała ich jak dawniej. – Troszczysz się o bratanków, a o własnych dzieciach nie myślisz? – zapytała ją teściowa podczas obiadu. Mama Issa z trudem opanowała wzruszenie ramion, słysząc to uszczypliwe pytanie. Powtarzało się ono jak refren na tyle często, że Lieven śmiał się, słysząc je, jakby matka opowiedziała dobry dowcip. – Cierpliwości, mamusiu, cierpliwości – mówił jak do dziecka, biorąc ją za przywiędłą rękę. Pod koniec lipca Lieven wyjechał do Bostonu na praktykę w amerykańskiej kancelarii notarialnej. Jego matka zrzuciła maskę dobrodusznej seniorki. Sugerowała, że wybór syna pozbawił starą, szanowaną rodzinę ciągłości linii genealogicznej. Byli ludźmi tolerancyjnymi, ale nie spodziewali się, że egzotyczna żona okaże się niezdolna do wydania na świat potomka. Matka Lievena winiła za to jej pracę. Jeśli kobieta przebywa ciągle wśród chorych, to jak ma począć zdrowe dziecko? – Annelies, daj spokój – mitygował żonę ojciec Lievena. – Ja nigdy nie pracowałam i doczekałam się dorodnego syna! Następnego dnia mama Issa zaprosiła koleżanki pielęgniarki. Wołały Alię, żeby się do nich przyłączyła, ale odmówiła; nie należała ani do białej burżuazji, ani do kółka pracujących Belgijek o afrykańskich korzeniach. Zaszyła się w kącie ogrodu, gdzie dochodziły ją ich śmiechy i westchnienia. Dwie z zaproszonych miały na utrzymaniu dzieci i niepracujących mężów. Gdyby trafiły na taką partię jak Lieven, rzuciłyby pracę. – Traktują mnie jak kurę nioskę – skarżyła się mama Issa. – A to przecież tylko prawnicy, nie są królewskim rodem. – Zajdź, to się odczepią. – Próbuję. Od kilku lat.

– Lieven jest bezpłodny?… Wyjechali z Liège na kilka dni przed rozpoczęciem nowego roku szkolnego. Stanęli z walizkami w przedpokoju mieszkania zawalonego nierozpakowanymi pudłami: Mrówka urządziła sobie legowisko na sofie, podłączyła telewizor i po łebkach zagospodarowała kuchnię, ale resztę zostawiła nietkniętą. Alia pogratulowała sobie, że całe dnie spędzała ostatnio na słońcu. Mieszkanie, położone w suterenie, z jednej strony w ogóle nie miało okna. Nowa szkoła mieściła się w ceglanym budynku o dwóch rozłożystych skrzydłach i wrotach, które przypominały odrzwia stajni. Klasy były wysokie i ciemne, nauczyciele krzyczeli. Któregoś dnia Alia uciekła z ostatniej lekcji i ruszyła do swojej dawnej dzielnicy. Wysiadła kilka przystanków wcześniej i poszła pieszo. Mijała znajome punkty: piekarnię, skąd pięknie pachniało, choć na plakacie reklamowym widniał przerażający piekarz, męski zakład fryzjerski Abdel Coiffure, skąd narcystycznie uśmiechał się model, kwiaciarnię, z której wnętrza dobiegało zawzięte ćwierkanie odtwarzane z pozytywki. Podeszła pod dawną szkołę z bijącym sercem. Miejsce to wydało jej się obce. Po dzwonku uczniowie wysypali się na zewnątrz, dostrzegła wśród nich kilku znajomych. Mohamed zmężniał, Nico urósł, Giovanniego dotknął wysyp pryszczy. Wypatrywała Marzeny, ale podwórko opustoszało, a ona się nie pojawiła. Alia ruszyła ich dawną trasą ze szkoły, minęła skwerek i Alimentation Generale, w oknie mignęła jej sylwetka Moussy. Zauważyła, że zasłony w oknie Marzeny były zaciągnięte, a lufcik, zawsze uchylony, zatrzaśnięty. Alia zrobiła krok w stronę domofonów, ale coś ją powstrzymało. Spodziewała się, że na starych śmieciach otuli ją swojskość i wyruguje zimno, które się w niej rozsnuło tej marcowej niedzieli, kiedy zobaczyła noirauds. Ale tu, we wrześniowym ciepłym świetle padającym na okno przyjaciółki zamknięte na głucho wciąż czuła się obco. Wróciła do domu późno. Młodzi mężczyźni, którzy od rana do nocy podpierali ściany budynków, rzucili w jej stronę kilka sprośnych uwag. Tu też była obca. Mrówka nie mogła znaleźć pracy. Twierdziła, że samotna matka trójki dzieci prędzej zemrze na ulicy, niż ktoś ją zatrudni. Nadeszła zima, a razem z nią otoczyła ich brudnawa biel – śniegu, ścian mieszkania, koloru skóry kochanków matki. Mrówka znów wstawała popołudniami, kiedy dzieci wracały ze szkoły. Szykowała się i wskakiwała do samochodów podjeżdżających pod ich kamienicę. Kierowcy w tej dzielnicy nie wyłączali silników, zaalarmowani milczącą obecnością burych cieni pod murami. Alia nie umiała zasnąć, dopóki w drzwiach nie zazgrzytał klucz. Zamykała oczy dopiero, kiedy słyszała, jak Mrówka telepie się po przedpokoju i zwala na sofę, złorzecząc w suahili. – Bierzesz od tych typów pieniądze? – zapytała ją raz, zanim chłopcy wrócili

ze szkoły. – Masz mnie za prostytutkę?! – Mrówka rozcapierzyła się jak kura. Alia patrzyła bez słowa na jej opuchniętą twarz z resztkami wczorajszego makijażu. Do policzka przylepiły się jakieś cekiny. – Męża nie mam, nikogo, kto by o mnie zadbał! – nakręcała się Mrówka. – Tylko obowiązki i harówka! – Przecież to my wszystko w domu robimy! – Alia podniosła głos. Niedawno przerosła matkę, znajdowała satysfakcję w tym, że nad nią góruje. – Mama Issa daje ci pieniądze i babcia Feza przysyła. – Feza i jej pieniądze z mięsa krokodyla, o! Ja mam swoje potrzeby! – Nie wystarcza ci to, co przysyłają? – Nie o tych potrzebach mówię! Masz prawie szesnaście lat, zacznij się rozglądać za kimś, kto się tobą zaopiekuje. Póki jest młodość i uroda, jest i wybór, o! A potem same odpadki w ręce trafiają. – Sama się sobą zaopiekuję – odburknęła Alia. – Patrz na Issę – sapnęła Mrówka. – Złapała Flamanda i mieszka w pałacu! – Mama Issa pracuje w szpitalu – obruszyła się Alia, ale Mrówka już nie słuchała. Pewnej nocy matka długo nie wracała. Alia spojrzała na zegarek – zbliżała się szósta. Za pół godziny miał zadzwonić budzik, żeby ona i Joe wstali, obudzili Rivę, wyszykowali się do szkoły. Alia spuściła nogi na zimną posadzkę, na gołe stopy włożyła buty, zdjęła z wieszaka kożuch i schowała włosy pod czapkę. Para buchnęła jej z ust, gdy zamykała za sobą drzwi klatki. Szła przygarbiona wzdłuż ścian zaniedbanych budynków. Nogi same poniosły ją na przystanek, chociaż nie miało to sensu, absztyfikanci zawsze podwozili matkę pod dom. Naraz zobaczyła pod wiatą zgarbioną postać. Mrówka w wydekoltowanej sukience kuliła się z zimna na twardej ławce, na zsiniałych nogach zieleniły się szpilki. – Skurwiel nie dał mi na taksówkę – jęknęła na widok córki. – Mamo… – Nie biorę od nich pieniędzy, żebyś wiedziała! Tylko prezenty. – Bałam się o ciebie! Nie słyszałaś, co się stało z tamtą dziewczyną? – W nosie Alii zabulgotało. – Zaciągnęli ją na dach, zgwałcili w kilku i zrzucili! Cała szkoła o tym mówiła! Mrówka machnęła ręką, jakby oganiała się od osy. – Jak byłam młodsza, ciągle dawali mi prezenty, a teraz skąpią… Mama Issa i Lieven przyjechali w sobotę. Lieven zabrał Joego i Rivę do muzeum samochodów, mama Issa poszła z Alią kupić spodnie i buty, bo bratanica ze wszystkiego ostatnio wyrastała. Podpytywała ją, czemu jej stopnie tak bardzo się pogorszyły w ostatnim półroczu. – Nie mogę spać przez matkę – wyrwało się Alii.

Opowiedziała o strachu, który nie puszcza jej do rana, do chwili, kiedy w zamku zazgrzyta klucz. O cieniach podpierających ściany budynków, o wyzwiskach, które ją ścigają codziennie w drodze ze szkoły, o słowach, których nie sposób powtórzyć. Mama Issa musiała odbyć z Mrówką poważną rozmowę, bo ta, zamiast wychodzić, zaczęła zapraszać mężczyzn do siebie. Przychodzili, kiedy chłopcy już spali. Chwile sprzed lat, gdy matka leżała cicho w sypialni, a ojciec palił trawę, wydawały się teraz Alii rajem utraconym. Żaden z kochanków nie przyszedł dwa razy, żaden fiut nie mógł zaspokoić jej jękliwej matki. „Niech ją ktoś wreszcie dobrze zerżnie” – błagała w myślach Alia, słysząc nakręcającą się spiralę lamentów. Ale nikt nie umiał powtórzyć wyczynów Eddy’ego. Mrówka biadoliła i starzała się w oczach, aż został z niej zbyt mocno umalowany przysuch. Wtedy uznała, że nic tu po niej. Postanowiła wrócić do Konga. Nie owijała w bawełnę, z jakich powodów, nie mówiła o żadnej tęsknocie za krajem. Chciała uciec przed obojętnością mężczyzn, bo nawet biali coraz rzadziej się za nią oglądali. Ale na wyjazd Mrówka musiała poczekać jeszcze ponad dwadzieścia lat. Zanim nadeszło lato, Alia ścięła włosy. Wracając od fryzjerki, przeglądała się w szybach wystawowych – teraz nie wyglądała już jak gwóźdź. Przez ostatni rok nie urosła tak bardzo, za to wybujały jej biodra. Już nie przypominała sylwetką mamy Issy, odkrywała w sobie fizyczne cechy Mrówki. Marzena trafnie przewidziała, że czas, w którym Alia mogła zostać modelką, minął bezpowrotnie. Teraz wyglądała jak normalna kobieta. Dotarła do swojej dzielnicy i skuliła się, oczekując wyzwisk padających spod murów. Ale nic takiego się nie stało. Młodzi mężczyźni przywitali ją sceptycznym milczeniem. Zdumiona, poszła prosto do siebie. Coś się zmieniło. Jakby przestała być obca. Mohamed czekał na nią pod szkołą. – Obcięłaś włosy – powiedział. Miał męski głos, inny niż ten, który zapamiętała. Alia zerknęła w głąb ulicy – pod kawiarnią z migającym fioletowo napisem „Titanic” stała grupka stałych bywalców i przyglądała im się w milczeniu. – Nie przyjeżdżasz do nas, więc pomyślałem, że przyjadę do ciebie – powiedział, ignorując obecność tamtych. Nadal była od niego wyższa. Nagle pomyślała, że powinna go chronić, żeby ci spod murów go nie zaczepili, tak jak zaczepiali każdego, kto wkraczał na ich terytorium. „Przyjaciel z dzieciństwa” – tak o nim teraz pomyślała. Nigdy wcześniej nie użyła tego określenia wobec nikogo z wyjątkiem Marzeny. – U nas wszystko po staremu, chociaż trochę się zmieniło – perorował. Wzrok podpierających ściany skrzyżował się ze spojrzeniem Alii. Zdziwiło

ją, że odważyła się na ten akt jawnej prowokacji. Przez chwilę mierzyli się wzrokiem, w końcu tamci wrócili do rozmów. Żaden z nich nie ruszył w ich stronę. Odetchnęła z ulgą. – …Marzena wybyła bez pożegnania – ciągnął Mohamed. – Pojechała na wakacje do dziadków, a we wrześniu okazało się, że zostają w Polsce. Tam się coś zmieniło na dobre, jej rodzice zdecydowali, że nie wracają. Upadł mur w Berlinie, ale dopiero w listopadzie, więc nie rozumiem, dlaczego zdecydowali się na powrót kilka miesięcy wcześniej… Alia przypomniała sobie, jak Marzena opowiadała o strajkach, o Solidarności i o jej przywódcy, którego nazwiska Alia nie umiała wymówić. Zapamiętała tylko pisownię: „Walesa”, i to, że otrzymał Pokojową Nagrodę Nobla, jak Martin Luther King. – A Giovanni… – ciągnął Mohamed. – Po co przyjechałeś? – przerwała mu. – Younes prosił, żebym ci coś przekazał. Zalała ją lepka fala upokorzenia. Czy Younes opowiedział bratu, co się wydarzyło w kawiarni? Czy Mohamed wiedział, że uciekła stamtąd przed przebierańcami, przed spojrzeniami białych, przed Younesem, przed samą sobą? Mohamed wcisnął jej do ręki kartkę. Rozpoznała pismo Younesa. – Idź tam, trener wie, że się pojawisz. To dobry klub, Younes tam kiedyś trenował. Excuse us for the news You might not be amused But did you know White comes from Black No need to be confused2 Słowa Public Enemy wplatały się w świst skakanek. „Raz, dwa, trzy…” – liczył ktoś, a Alii wydawało się, że słyszy głos Eddy’ego. Zapach talku do rękawic bokserskich, szuranie nóg podczas „tańca” na ringu, uderzenia rękawic o skórzane worki, szczęknięcia łańcuchów – wszystko wydawało się takie znajome. Zimno w środku zaczęło ustępować pod wpływem dotyku. – Ty pewnie jesteś Alia. – Trener o siwych wąsach stał pod zdjęciem Muhammada Alego. – Younes cię polecał. Wyjechał trenować do klubu bokserskiego do Hiszpanii, pewnie wiesz? Nie wiedziała, ale kiwnęła głową. Nagle ogarnął ją spokój. Powoli odczytała napis widniejący nad zdjęciem Alego: „Ci, którzy nie ryzykują, są nic niewarci”. 1. Noirauds (fr.) – ludzie przebrani za czarnoskórych (przyp. aut.). 2. Excuse us for the news… (ang.) – Wybaczcie, to, co powiemy, może wam się nie spodobać, ale czy wiedzieliście, że Biały pochodzi od Czarnego? Nie ma się czemu dziwić.

18 sierpnia 2014, „Le Matin”, wiadomości lokalne: Ibra, uciekinier z Mali torturowany wraz z innymi cudzoziemcami, którzy nie uzyskali prawa pobytu w granicach państwa, zeznał, że był świadkiem katowania dwunastoletniego Afgańczyka. Ofierze w ramach „zabawy” obcięto kucyk. Oprawca na oczach dziecka wrzucił obcięte włosy do ubikacji i kazał mu spuścić wodę. Chłopiec jest sierotą, jego rodzice zginęli podczas przeprawy do Europy. Nie wiadomo, co się stało z rodzeństwem. Ibra nie wie, jak chłopiec się nazywa, najmłodsza z ofiar tortur pozostaje więc bezimienna. W procederze katowania cudzoziemców brało udział kilka osób obojga płci. Nie wszyscy się z tym zgadzali. Człowieka uwięzionego w metalowej szafie – nadal nie odzyskał on przytomności – znaleziono dzięki interwencji kobiety, która odmówiła udziału w „zabawach”. Inni, którzy wcześniej próbowali donieść na oprawców, sami padali przez to ofiarami prześladowań. Zniszczone samochody, groźby, śledzenie, straszenie bliskich – to tylko niektóre metody działania zgranej szajki.

IV Na środku pomieszczenia klęczał jakiś mężczyzna, na jego plecach, brzuchu, twarzy i szyi ciemniały pręgi. Krzyk przypominał beczenie barana, był w tym tępy rytm, wołanie bez nadziei na to, że nadejdzie pomoc. Paolo stał nad nim, z czoła spływał mu pot, w ręku trzymał kabel elektryczny. Instruktor podszedł do niego, wyjął mu z ręki kabel i podał go Laurze. – Teraz ty – zarządził. Światło wpadające przez okna pozbawione szyb oświetliło połowę twarzy Laury. Malowały się na niej strach i odraza. Ale w wygięciu ust czaiła się mściwość, której Alia u niej wcześniej nie widziała. – Tacy jak on cię sfilmowali – półgłos Instruktora sączył się w ciszy przerywanej świszczącym oddechem klęczącego. – Przez takich jak on wszyscy mogą patrzeć, jak się pieprzysz. Oni też to oglądali i się z ciebie śmiali. Z twojej naiwności. Oni wszystkich nas biorą za naiwniaków. Dla nich my, Europa, to krowy do cyckania. A jak trzeba, to i do zarżnięcia. Oni nie cofną się przed niczym. Instruktor chwycił klęczącego mężczyznę za podbródek i mocno ścisnął. – Spójrz mu w oczy – zwrócił się do Laury. – Widzisz w nich człowieczeństwo? Bo ja nie. Sprzedał cię. Sprzedałby swoją matkę, żonę, córkę, każdego. Sprzeda każdego z nas. Zacisnął dłoń Laury na kablu elektrycznym i cofnął się o krok. – Tacy jak on nagrali z ukrycia, jak się pieprzysz. I zrobią to innym kobietom, dziewczynom. Myślisz, że coś ich powstrzyma? Chcesz im na to pozwolić? Ręka Laury się uniosła. Alia zrobiła krok do przodu, ale palce Pascale zacisnęły się na jej przegubach jak szpony. Smuga światła padła na twarz mężczyzny, w jego spojrzeniu oprócz strachu czaiła się nienawiść. Kabel przeciął ze świstem powietrze. Krzyk wypełnił pomieszczenie, odór potu podszedł żelazistym zapachem krwi. Alia szarpnęła się, ale Pascale trzymała ją mocno. Na twarzy Laury pot mieszał się ze łzami. Kiedy w końcu Instruktor dotknął jej ramienia, odwróciła się tak gwałtownie, jakby chciała uderzyć i jego. Ujarzmił ją wzrokiem, jak zwierzę. – Już dobrze, już dobrze – mówił jak do dziecka, które obudziło się z koszmarnego snu. Paolo pstryknął zapalniczką, ogień oświetlił jego zmęczoną twarz. Wyglądał jak zwyczajny człowiek po ciężkiej pracy. – A może chcesz dorobić pałką? – Mrugnął do Laury. – Dla was, chłopaki, pałka policyjna to przedłużenie penisa! – fuknęła Pascale. – Chcesz possać? – odciął się Instruktor.

Nagle wszystko się zmieniło – przepychali się, żartowali, jak po dobrze wypełnionych obowiązkach. Ale Laura wciąż stała nad skulonym ciałem mężczyzny. Nie wypuszczała z ręki kabla, ale na jej stężałą twarz już wypełzał uśmiech. Pobity jęknął, a Dago szarpnął się na smyczy umocowanej do nogi metalowej szafy w kącie. Mariusz podszedł do Alii. – No już, idziemy – rzucił cicho, przez zęby. – Napatrzyłaś się. Pchnął ją w stronę drzwi. – Ty będziesz następna, Alia – dogoniły ją słowa Instruktora. Mariusz zatrzasnął za nią drzwi i wszystko ucichło. ===LUIgTCVLIA5tAm9Pfkp/S39PbwJtA2oBYFJgUGIiTT1SMUs/XnAAbA==

Muzyk przygrywający w rogu sali miał na sobie dżinsy, kraciastą koszulę i żółtą czapkę z pomponem kołyszącym się przy każdym ruchu głowy. Alia dostrzegła błysk jego wąskich okularów – patrzył na nią. Spuściła wzrok i ruszyła w dalszy obchód, ale dźwięki ją przyzywały, jakby jego długie palce dotykały nie strun, tylko jej skóry. Znów zerknęła w jego kierunku – uśmiechał się do niej, nie przestając kiwać głową w rytm melodii. Stanęła tak, żeby zasłonił ją filar. Żółty pompon wyskoczył zza niego – błysk okularów i znów uśmiech – nie, tym razem śmiech. Śmiał się z niej! – Chodź, przedstawię cię Fatou. – Poczuła na ramieniu dłoń mamy Issy. Poszła za ciotką. Maski patrzyły na nią ze wszystkich stron. Kanciaste, jednostronnie zacienione, atakowały kolorami, ich puste spojrzenia wwiercały się w tłum. Publiczność wernisażu snuła się z kieliszkami po galerii obwieszonej obrazami Fatou. Alię niepokoiło to malarstwo, zaszczepiało w niej trudny do nazwania lęk. Ludzie wokół niej znajdowali na to okrągłe określenia, słyszała, jak się nimi sprawnie przerzucali, ale ona wiedziała swoje – słowa nie oddawały emocji, które się w niej zbudziły w tym pomieszczeniu bujanym słodką muzyką kory. – Znamy się jeszcze ze studiów. – Mama Issa cmoknęła malarkę w policzek na powitanie. – Nadal piszesz wiersze? – zapytała Fatou mamę Issę. Alia spojrzała zaskoczona na ciotkę, ta wyglądała na speszoną. – Powinnaś je wreszcie wydać – ciągnęła. – Niektóre pamiętam do dziś, zwłaszcza ten, który deklamowałaś na wiecu studenckim. Jak to szło? – Które jesteśmy lekkie jak puch… – …puszyste jak pierze, pierzaste jak pisklęta. Które piszczymy ściśnięte i nabieramy wody… – …żeby nią bryzgać. Spojrzały na siebie i nagle zaczęły się śmiać. – Przepraszam, możemy zadać pani kilka pytań? – Dziennikarz ukłonił się Fatou. – Pisz, Issa! – rzuciła, ustawiając się przed kamerą. Zanim wyszły, Fatou podbiegła do nich i wręczyła mamie Issie album z reprodukcjami swoich obrazów. – Z tyłu zapisałam ci swój numer telefonu, zadzwoń koniecznie. – Ja też chcę – usłyszały męski głos. Muzyk stał koło nich i przypatrywał im się rozbawionym wzrokiem. Był wysoki, przerastał o głowę nawet mamę Issę. Miał włosy zaplecione w misterne

warkoczyki i szerokie, umięśnione ramiona. – Mój numer telefonu? – roześmiała się Fatou. Było w tym mężczyźnie coś, co kazało się kobietom uśmiechać, ruszać inaczej niż zwykle, jakby ich ciała dostrajały się do jego muzyki, nawet kiedy przestawał grać. Mama Issa odwróciła się, a Alia poczuła, że ktoś dotyka jej palta. Muzyk stał obok i udawał, że na nią nie patrzy. Po kryjomu wsunął jej coś do kieszeni i uśmiechnął się, ukazując przerwę między górnymi jedynkami, świadom, że dodaje mu ona uroku. W domu Alia wyjęła z kieszeni bibułkę do skręcania papierosów, na której znalazła numer telefonu i dwa słowa: Alpha Snow. – Mam cię bić? – upewnił się Joe. – A co, baby się boisz?! – Wokół nich rozległy się gwizdy. Alia odwróciła się w stronę wołającego. Boksowała w tym klubie od dwóch lat, a wciąż była jedyną dziewczyną. Vidal, starszy wąsaty trener, który podobno trenował samego Jeana-Claude’a Van Damme’a, traktował ją od początku tak jak resztę zawodników. Godzina rozgrzewki z pompkami, brzuszkami, podciąganiem się na drążku, sparingi, żadnej taryfy ulgowej. Pomagał mu młodszy trener, Jamal. Po dwóch godzinach na matach połyskiwały kałuże potu, który z nich wycisnął. Dlatego przyprowadziła tu Joego, żeby poznał smak grupowego wysiłku, trans powtarzania ciosów, kopnięć, obrotów wykonywanych w rytm hip-hopu. Wyprostowała się i odrzuciła do tyłu ramiona. Joe przysunął rękawice do twarzy, jak nauczył go Eddy, i wyprowadził szybki cios. Uchyliła się nieznacznie. Za drugim razem zaatakował sierpowym. Stopniowo zaczęła oddawać, ale ręka, nawykła do mocnych ciosów, drżała, kiedy Alia widziała za gardą oczy brata. – E tam, takie macanie – syknął ktoś z boku, kilku się roześmiało. – Zmiana! – zakomenderował Jamal i Alia stanęła naprzeciwko chłopaka, który przed chwilą śmiał się z niej i z Joego. Był od niej niższy, ćwiczył dopiero od kilku miesięcy. Wyciągnęła rękawicę w powitalnym geście i z mety przypuściła atak. – Same ręce, Alia! – usłyszała wołanie trenera, ale było za późno. Mocny front kick w splot słoneczny wycisnął z chłopaka oddech. – Mówiłem, żebyś używała samych rąk. – W głosie Jamala brzmiała nagana, chociaż w oczach widać było rozbawienie. Wracali z treningu z torbami bokserskimi przewieszonymi przez ramię. Sylwetki podpierające mury odrywały się od nich i materializowały u boku Alii. Ci ludzie, dotąd obcy, witali się z nią, pytali, co słychać. Kibicowali jej na zawodach, rozlepiali plakaty zawiadamiające o jej walkach. Już nie była bezimienną lalą, była zawodniczką z ich dzielnicy. Nosiła dresy i obszerne bluzy kryjące biust. Joe był dla nich „bratem Alii”, co jeszcze rok temu napawało go dumą, ale teraz, kiedy miał czternaście lat, zaczynało mu ciążyć. Zabrała go do klubu, żeby kick boxing

dał mu pewność siebie, wyższą pozycję w hierarchii. Cierpliwość i silna wola nie były mocnymi stronami tego chłopaka, ale Alia liczyła na to, że sport je w nim wyrobi. Od godziny obracała w rękach słuchawkę, pocąc się bardziej niż na ringu. W końcu wykręciła numer telefonu Alphy, o mało nie upuszczając z nerwów bibułki. Zatęskniła za Marzeną – miałaby u boku przyjazną duszę. W nowej szkole nie spotkała nikogo, kto chciałby się z nią przyjaźnić. Najwyższa w klasie, krótko ostrzyżona, często poobijana Alia odstręczała dziewczyny, które stawiały w wyglądzie na ultrakobiecość. – Halo? – usłyszała w słuchawce męski głos. Przedstawiła się, wspominając o wernisażu Fatou, ale zrobiła to niewyraźnie, bo nie zrozumiał. – To ty, Jacqueline? – Nie. – Alia miała ochotę rzucić słuchawką. – Dzwonię, bo mi da… bo znalazłam w kieszeni płaszcza twój numer telefonu. – Aaa, dziewczyna zza filaru. – W jego głosie zabrzmiało rozbawienie. – Zobaczymy się dziś wieczorem. Na końcu zdania nie było znaku zapytania. Zamurowało ją z powodu tej bezczelności, a jednocześnie w brzuchu rozlała się trzepotliwa błogość. Marzena nazywała to motylami. – Jutro – wydukała – bo teraz muszę odrobić lekcje. Pstryknął zapalniczką. – Ucz się, ucz. Jutro o ósmej na schodach giełdy. Poczuła skurcz w brzuchu. Zrobiło jej się słabo. Odczekała chwilę, a potem wolno podeszła do leżącego, jakby nic wielkiego się nie stało. – Wszystko okej, Joe? – zapytała. Zdradziło ją drżenie głosu. Jamal uciskał mu nos, krew lepiła palce. – Może być złamany – rzucił półgębkiem. – Pierwszy sparing i złamanie, co za pech – westchnął ktoś. Vidal zawiózł ich na ostry dyżur, potem odstawił pod dom. – Przyprowadź brata, jak tylko nos mu się zagoi – rzucił Alii na pożegnanie. Ale Joe przedłużał rekonwalescencję. Alia się zniecierpliwiła. Sama kilka razy oberwała na ringu, chociaż nigdy aż tak dotkliwie. Mimo to zawsze wracała, Vidal nazywał ją Wańką-Wstańką. Nie chciała, żeby Joe zwiał tak, jak ona uciekła z kawiarni, do której zawitali noirauds. Nie chciała, żeby upokorzenie gryzło go latami. Joe nie mógł też liczyć na matczyne współczucie. Mrówka wracała do domu wieczorami, po zamknięciu sklepu z perukami, w którym od roku pracowała. Powtarzała z satysfakcją, że teraz mogłaby już przestać tam chodzić, bo wyrobiła dwanaście miesięcy zatrudnienia, które pozwoliłyby jej przejść na zasiłek dla

bezrobotnych. Ale wszyscy w domu wiedzieli, że z tej posady nie zrezygnuje. Uwielbiała ten sklep, testowała wszystkie peruki, codziennie chodziła w innej, aż czasem trudno ją było poznać. Młodzi mężczyźni wystający na ulicy już się z niej nie śmiali – była matką Alii. – No i po co ci było się bić? – powtarzała, kiedy Joe prosił, by coś dla niego zrobiła, „bo jest chory”. – Nie dość, że ojciec przerobił Alię na mężczyznę, to jeszcze ty masz cierpieć? A ty, Alia, zobaczysz, żaden chłopak cię nie zechce! Kto by chciał taką chłopczycę, o!… Tylko Riva zlitował się nad bratem i narysował jego portret z medalem za wygraną walkę. Joe odebrał to jako ironię i usiłował skłonić brata, żeby mu usługiwał, ale Riva był zbyt zajęty. Przeskoczył drugą klasę i uczył się teraz z dziećmi starszymi od siebie. W szkole mówili, że jest najlepszym uczniem, jakiego mieli od dekady. – Chodź do klubu – zagaiła znów Alia. – Nie jestem materiałem na boksera. – Nie znam boksera, który ma cały nos – fuknęła. – To jak spaść pierwszy raz z konia. – Pierwszy raz? – rzucił dramatyczne spojrzenie znad podkówek siniaków. – Ty dupku! – Alia… – Nie żadna Alia, tylko Furia Spryciara zewsząd! – Stanęła tak, by lampa kuchenna rzuciła jej zogromniały cień na ścianę. – Wyluzuj, wyrośliśmy z tego. – Lać na to! – wrzasnęła. – Oto opowieść, słuchaj uważnie, bo specjalnie tu przyszłam, żeby ci ją opowiedzieć! To jest opowieść o lalce, która jest w lalce, która jest w lalce, która… – To się nazywa matrioszka. – Joe wywrócił oczami. Najpierw była Pani Pchła. Tak szybko skakała, że nikt jej nie mógł zlokalizować. Niejeden zwierzak próbował ją dorwać, capnąć zębiskami, żeby przestała go dręczyć. Ale ona była niepokonana. Nazwali ją w końcu Mocarną Drobinką i pogodzili się z tym, że kiedy się pojawia, powala większych od siebie. Ba! Łamie im nosy! A jej nigdy nikt nie widział z krwawiącym nosem… Joe uniósł brwi, jakby chciał powiedzieć: „A nie mówiłem?”. – Każdy kiedyś obrywa w nos – wtrąciła Alia normalnym głosem, po czym znów wzięła się pod boki. Zwierzęta zastanawiały się, jak się pozbyć krwiożerczej pchły. Próbowały różnych trutek i supergęstych grzebieni, ale ta cholera się przez nie prześlizgiwała. „Ha, ha!” – wrzeszczała do ucha temu, który już myślał, że ją wyłuskał. „Skąd się wzięła ta plaga?” – zastanawiały się zwierzęta, bo miały uczucie osaczenia, jakby insekt się zmultiplikował. Ale Pani Pchła była jedna, w dodatku niska i chuda. Nie

wiadomo nawet, czy miała włosy. Sam Pan Sokół twierdził, że mimo swego świetnego wzroku nie może niczego wypatrzeć – ze względu na jej mikroskopijny rozmiar. Pani Pchła sterroryzowała wszystkie zwierzęta futerkowe. Skakała jak popcorn w mikrofalówce i piszczała: „Jestem drobna, ale wredna!”. Aż któregoś dnia Pan Królik, który obrywał najczęściej, bo był szalenie nerwowy, czym rozjuszał Panią Pchłę, przyniósł wiadomość: Pani Pchła byłaby inna, gdyby nie zgubny wpływ niejakiej Pani Kangur. Pani Pchła dowiedziała się o istnieniu Pani Kangur, kiedy pewnego razu zawiązywała sobie buty. Stały na ubłoconej gazecie, Pani Pchła schyliła się do sznurówek i jej wzrok padł na tę historię. To ona ją zainspirowała, przez nią stała się taka upierdliwa. Pani Kangur była pogrobowcem. Jej matka skoczyła raz tak wysoko, że grzmotnęła głową w niebo i nieżywa spadła na ziemię. W locie urodziła córkę. Bo długo się leci z nieba, nawet bez spadochronu. Dziecko okazało się niezwykle silne, potrafiło unieść w zębach osła. Dziewczynka rosła, rosła i było coraz gorzej. Tłukła się z większymi od siebie, kopała, ciągała za sobą zmaltretowane ciała jak jakieś szmaty. Nikt nie chciał z nią stawać do walki. Nawet te wielkie puchate kotowate, lwy i inne, udawały, że to poniżej ich godności. Srrrały przed nią w portki!… Pani Kangur uspokoiła się dopiero, kiedy ofiarowano jej ptaki. Było ich ze sto, w misternie rzeźbionych klatkach. Tak się w nie zapatrzyła, tak zasłuchała w ich śpiewie, że zapomniała o walkach. Ale potem przyleciała sroka z wiadomością, że to gówno prawda. Pani Kangur nadal się rozbijała, tyle że w innym lesie, gdzie zwierzęta jeszcze nie zdążyły się na niej poznać. – I co się z nią potem stało? – wyrwało się Joemu, bo Alia zamilkła. Pół siedział, pół leżał, starając się wyglądać na znudzonego, ale mu to nie wychodziło. Potem wieści o Pani Pchle i Pani Kangur dotarły do mnie. Dlatego i ja włożyłam bokserskie rękawice. A potem przybiegłam tutaj kangurzymi skokami i opowiedziałam ci tę historię. – Co to za umoralniająca gadka?! – zdenerwował się Joe. – Mówiłem już, że nie wracam na ring! – To mówiłam ja, Furia Spryciara zewsząd. – Alia ukłoniła się w pas. – Jeśli chcecie więcej opowieści, będziecie musieli je sami wygłosić. Wysunęła się spod lampy, jej cień skurczył się do normalnych rozmiarów. – Jak one się nazywały? – burknął po chwili Joe urażonym tonem. – Kto? – Alia klapnęła na kuchenny stołek. – No ta Pani Pchła i Pani Kangur. – Miejskie opowieści to nie jakieś durnowate reportaże. – Alia pokręciła

głową. – Wiesz, że lubię konkrety. – Joe utkwił w niej błagalny wzrok. – Aaaa! – ryknęła. – To będzie wyjątek, ty wstrętny krabie z ohydnymi odnóżami! – Dlaczego musisz zawsze obrażać słuchaczy? – Joe wydął usta. – Ojciec przynajmniej był uprzejmym gawędziarzem… – A ja jestem Pani Furia, co się wkurwia! – Alia rozcapierzyła palce, cień na ścianie przybrał postać wielkiego ptaszyska. – No dobrze, powiem ci, ale to jest wyjątek i wiedz, że nigdy więcej tego manewru nie powtórzę. Zapamiętaj dwa nazwiska: Barbara Buttrick i Polly Burns, mistrzynie świata w boksie. Zaczynały w twoim wieku, a przestały dopiero, jak były w ciąży. Co tobie nie grozi. Ale Joe nie wrócił na ring. Złamany nos stał się dla niego źródłem siły, choć nie w sensie, w jakim Alia by się tego spodziewała. Efektownie zdeformowany, okazał się magnesem przyciągającym „pielęgniarki” tego świata. Koleżanki z klasy zaczęły odprowadzać Joego pod drzwi. To wtedy obrał w stosunku do dziewczyn i kobiet strategię, którą udoskonalał przez całe życie: zaprzyjaźniał się z kilkoma, odławiał najładniejszą i obdarzał ją krótkotrwałą, acz intensywną adoracją. Następnie cofał swoje względy, by zaoferować je brzydszej, cichej przyjaciółce. Ładniejsza zaczynała obwiniać cichą o kradzież adoratora. Cicha kwitła. Duma z tego, że ma tak wyjątkowego chłopaka, była silniejsza od poczucia winy. W samym środku burzy zazdrości Joe przestawiał wajchę swojego zainteresowania – i znów zaczynał kusić ładną. Cicha zamykała się w sobie, choć tak naprawdę cierpliwie czekała. Miała rację – wracał do niej cyklicznie. Ładne dziewczyny odchodziły, zniecierpliwione, ale ciche towarzyszyły mu latami. To spośród nich rekrutował przyjaciółki, powierniczki, kochanki. Dzięki Joemu Alia nauczyła się, że na świecie istnieją kobiety, które podtrzymują mężczyzn, nawet jeśli same upadają pod tym ciężarem. A może nie „nawet”, tylko właśnie z tego powodu. Zrozumiała to w dniu, kiedy sama przez Joego o mało wszystkiego nie straciła. Ale to się stało lata później. Randka oszołomiła Alię i przestraszyła. Zapamiętała cierpki papierosowy smak warg Alphy i miękką masę języka, który wepchnął jej do ust. Nie miała pojęcia, co z tym zrobić, zalała ją fala rozczarowania, jak wtedy, gdy pierwszy raz spróbowała kawy, bo nie spodziewała się po wonnym płynie ohydnej goryczy. Czując wilgoć jego języka, chciała cofnąć usta, ale oto pojawiła się inna wilgoć, między wargami na dole, tym miejscem, na które nie śmiała patrzeć, jakby było niewidzialnym organem wewnętrznym. Alpha pocałował ją, kiedy tylko zeszli ze schodów giełdy. Przez całą drogę nie odrywał od niej rąk – gładził ją po szyi, bawił się jej włosami, owijał sobie jej ramię wokół pasa. Na dworcu chwycił ją wpół i wniósł na schody, aż podróżni zaczęli im się przyglądać. Błagała w duchu, żeby nie pojawili się tu policjanci.

– Chodźmy do ciebie. – Alpha wsunął jej ręce pod spódnicę. Chwyciła jej brzeg, chwilę się szarpali w rogu dworca. – Gdzie mieszkasz? – wyszeptał, dysząc. – Z mamą… – odparła niezbornie, między pocałunkami. – Mieszkam z mamą i z braćmi. Na chwilę się od niej odsunął, po czym znów przywarł całym ciałem. Wszystko w nim było twarde, mięśnie, sposób bycia i członek, którego kształt poczuła na podbrzuszu. – To chodź do mnie! Mieszkam niedaleko. – Mieszkasz z rodzicami? – zapytała, a on parsknął śmiechem. – Chodź, akurat nikogo nie ma. Znalazła w sobie siłę, żeby się oprzeć, nie wiedziała skąd, może przez lekki wstręt, który jak cień towarzyszył słodyczy wypełniającej jej brzuch, uda, piersi. Miała lekką głowę, jakby jej szyję wieńczył dmuchawiec (o takiej fryzurze nagle zamarzyła, akurat kiedy ją całował!), ale zdobyła się na stanowcze „nie”. Odprowadził ją do tramwaju. Nie zadzwonił ani tego dnia, ani żadnego z kolejnych, chociaż wcisnęła mu na odchodnym przygotowaną zawczasu kartkę z numerem telefonu. Nie wiedziała, kogo zapytać, co to wszystko znaczy. Czy dziewczyna może zadzwonić pierwsza do mężczyzny, żeby mu powiedzieć – co? Bezradna patrzyła na trawnik rozciągający się pod piwnicznym oknem jej „sypialni”. Była to szumna nazwa miejsca z tapczanem i biurkiem, oddzielonego szafą od części, w której spali chłopcy. Przyglądała się czarnej kotce i jamnikowi o złocistej sierści, które stały w plamie słońca, niuchając powietrze w poszukiwaniu wiosennego powiewu. W tym roku nie spadł jeszcze ani jeden płatek śniegu, a rośliny oszukane ciepłem zaczęły się otwierać na promienie słońca, miraż wiosny otumanił zwierzęta. Jamnik wsunął nos pod ogon kotki, a ona przysunęła czarny pyszczek do psiego zadka. Zaczęły krążyć wokół siebie, ich ruchy stawały się coraz bardziej godowe, gdy nagle kotka się odsunęła, zrezygnowana. Wiara, że może im się udać pokochać, uszła z niej niemal fizycznie. Jamnik doszedł do podobnego wniosku, bo klapnął na ziemi z filozoficznym westchnieniem, kotka rozciągnęła się obok niego. Byli teraz płaskimi plamami, złocistą i czarną, z których w trawę wsiąkała seksualna frustracja. Alia odwróciła się od okna i desperacko złapała słuchawkę. – Możemy się spotkać? – rzuciła bez tchu. – Wyjeżdżam – odparł Alpha rozbawionym tonem. – Na jak długo? – Na trzy miesiące, może dłużej. Jakby się pośliznęła i leciała w dół. Aż ją zemdliło. – Daleko? – Do Dakaru.

Dotknęła włosów. Wydały jej się obce. Nic nie należało do niej, wszystko wyrywało się do mężczyzny, który znikał z jej miłosnego horyzontu, jedynego, jaki się teraz przed nią rysował. – Nie możemy się zobaczyć, pożegnać? Teraz?… – Pamiętaj o mnie. – Zabrzmiało to jak polecenie. – Młodziutka Alia walcząca w barwach Belgii znokautowała swoją przeciwniczkę. Wyjątkowo jak na kobietę mocne wysokie kopnięcie… – ekscytował się komentator radiowy. Po walce chciała iść do hotelu, ale dziennikarze ją zatrzymali. Stała w szlafroku z logo klubu, spocona i rozczochrana, odpowiadając na ich pytania. Adrenalina zaczęła ustępować uczuciom, które przed walką zdecydowanie odepchnęła, żeby skupić się na zadaniu. To były jej pierwsze międzynarodowe zawody, pierwszy wyjazd sportowy, pierwszy raz we Francji, w hotelu. Ciekawość mieszała się ze strachem, niepewność z podnieceniem. – Co cię skłoniło do wybrania tej dziedziny sportu? Przecież jesteś kobietą. – Reprezentujesz Belgię, ale nie jesteś Belgijką. Z jakiego kraju pochodzisz? – Jakie jest twoje ulubione kongijskie danie? – Czarni boksują lepiej niż biali. Myślisz, że jest ci dzięki temu łatwiej? Vidal przyprowadził jeszcze jednego dziennikarza. I jego pytania kręciły się wokół tych samych tematów – jej kobiecości, czarności, młodości i tego, że była emigrantką. Aż chciała krzyknąć: „Wygrałam!”. W końcu ją puścili. Stanęła pod prysznicem, obtarcia zapiekły, kiedy się mydliła. Przebrała się w szatni i wyszła, znów zwyczajna, w dżinsach i bluzie. Wszyscy już sobie poszli, tylko Vidal czekał na nią pod drzwiami. Zabrał ją na kolację do chińskiej restauracji, gdzie zamówił dania, które wprawiły ją w popłoch. Nie próbowała wcześniej krewetek, odnóża ośmiornicy budziły w niej wstręt, a kaczka tak pachniała imbirem, jakby ktoś ją spryskał perfumami. Alia napchała się ryżem, chociaż wypadał spomiędzy pałeczek, którymi niewprawnie manewrowała. W duchu cieszyła się, że jedzenie pochłania tyle energii – dzięki temu była zwolniona z obowiązku rozmowy z Vidalem. Czuła się nieswojo, nigdy wcześniej nie została z nim sam na sam. Nie wiedziała, o czym mają rozmawiać, dzieliły ich pokolenia, mógłby być jej dziadkiem. Po kolacji usiedli w hotelowym barze. Alii kleiły się oczy, emocje wywołane walką właśnie opadły, ryż rozpęczniał w brzuchu i odebrał ciału energię potrzebną do trawienia. Nie śmiała jednak protestować, postawiła przy nodze torbę z wilgotnym od potu strojem bokserskim i usiadła na wysokim stołku obok trenera. – Jestem niepełnoletnia – zaoponowała, kiedy podsunął jej niebieskawy koktajl w szklance udekorowanej parasolką. – Masz masę dorosłej kobiety. Ja tego pić nie będę, bo pomyślą, że jestem pedałem.

Słodko-miętowy koktajl dobrze gasił pragnienie, wypiła go szybko. Nie zaprotestowała, kiedy Vidal zamówił jej następny. Sam pił whisky, po której rozwiązał mu się język. Wspominał dawnych zawodników, opowiadał o tym, jak przygotowywał sceny walk w filmach, i o tym, że dopiero niedawno zgodził się trenować kobiety. Mówił, że te, którym walki niestraszne, to imigrantki. Tutejsze białe boją się o urodę. – Bo nią handlują. – Mówił krótkimi, urywanymi zdaniami, które pod koniec grzęzły mu w wąsach, jakby nie miał siły czy chęci porządnie ich dokończyć. – Łapią bogatych mężów na te lalkowate buźki. W windzie przysunął się do niej tak blisko, że widziała każdą zmarszczkę na jego pooranej twarzy. Przez siwe włosy przeświecała różowa skóra, oczy miał lekko załzawione. Zastygła, nie wiedząc, co powiedzieć, w głowie szumiało jej od koktajli. Winda stanęła, szarpnęła żołądkiem Alii, aż ta przełknęła ślinę. Vidal otworzył drzwi do pokoju i z galanterią przepuścił ją przed sobą. – To mój pokój? – zapytała. Odwróciła się, ale był tuż za nią. Odruchowo zrobiła krok do przodu. – Zmieścimy się tu oboje. – Zamknął za nimi drzwi. Patrzyła, jak stawia bagaże w przedpokoju i wskazuje jej łóżko, a sam znika w łazience. Usiadła na brzegu podwójnego materaca. Zamykały jej się oczy, zmęczenie rozwałkowywało ciało. W końcu się poddała i zwinęła na boku, w ubraniu. Obudził ją dotyk. Z trudem rozchyliła powieki. Dłoń pokryta plamami wątrobowymi ściskała jej lewą pierś, jakby była gumową kaczką. Z zakamarków pamięci wyskoczył wiersz mamy Issy zacytowany przez Fatou – coś o pisklęciu, które bryzga. Dopiero teraz jej ciało się przebudziło; podskoczyła, ale Vidal ją przytrzymał. – Nic ci nie zrobię, tylko pomacam, cicho, dziecko, ciii… Zamarła, wpatrzona w pochylającą się nad nią twarz trenera. Białe włosy były wilgotne po kąpieli, spryskał się wodą kolońską, ale dla niej pachniał jak kaczka w imbirze. Zsunął rękę na jej brzuch, pomacał wnętrze ud. W żołądku Alii wezbrało ssanie, jakby budził się tam gejzer. – Masz taką napiętą skórę. – Jego oddech cuchnący whisky zmieszaną z owocami morza stał się chrapliwy. Wziął jej dłoń i przyłożył sobie do krocza, jej palce zahaczyły o miękkość brzucha i spoczęły na flakowatym kształcie rysującym się pod spodniami od piżamy. Dopiero teraz zauważyła, że trener ma na sobie piżamę w granatowe paski. – Weź go, dotknij… Jej ciało było teraz osobne, nie czuła go. Patrzyła, jak plamiste ręce mężczyzny rozpinają suwak jej dżinsów, wsuwają się pod gumkę majtek, gmerają we włosach łonowych. Czuła gruzły jego stawów na wnętrzu ud, suche palce

wdzierające się między dolne wargi, kciuk macający odbyt. A potem zobaczyła, jak jej ciało się spręża i z impetem wyrzuca pióropusz barwnej substancji – prosto na siwe włosy Vidala. Jak szlaczek z nieprzetrawionych kawałków ośmiornicy, dwóch krewetek, które pozwoliła w siebie wmusić, i miazga z ryżu dekorują granatowe paski jego piżamy. Dopiero teraz coś poczuła. Smak – gorzki, ohydny, gorszy od kawy. Od wszystkiego, czego do tej pory próbowała. Mama Issa od dłuższego czasu przyglądała się bratanicy badawczo, siedząc na brzegu jej tapczanu. – Mam słabe nadgarstki – mruknęła Alia. – Eddy też miał słabe, dlatego nie zrobił kariery bokserskiej. Znów bywała okropnie zmęczona. Wracała ze szkoły i od razu się kładła. Riva, który po lekcjach jadł, po czym zaraz brał się do odrabiania pracy domowej, wciąż się dopytywał, kiedy ona ma czas na swoją. – Nic mi nie zadają – kłamała. Mama Issa nie wierzyła w jej wykręty. Przyjechała zaraz, jak tylko Joe bąknął w rozmowie telefonicznej, że Alia nie chodzi na treningi od czasu wygranej we Francji i że „stojaki”, młodzi mężczyźni wystający pod ścianami budynków, zaczepiają go i pytają, kiedy siostra znów stanie na ringu. Alia zamknęła oczy. Była taka zmęczona. – Mów! – chlasnął ją głos mamy Issy. I Alia posłuchała. Znów czuła się, jakby to nie ona wszystko robiła – szukała słów, milkła, jąkała się. Wreszcie dobrnęła do ostatniego fragmentu historii z trenerem, spektakularnego pawia. Podniosła oczy na ciotkę. Mama Issa wyglądała jak jedno z malowideł Fatou, to z płonącymi otworami zamiast oczu. Wstała i wygładziła spódnicę obcym, pedantycznym gestem. – Idziemy na policję. – Zwariowałaś? – Alia usłyszała swój głos. Nigdy wcześniej tak się do ciotki nie zwracała. – Vidal trenuje policjantów, przychodzą do niego wieczorami po służbie, kiedy my kończymy. Chcesz, żeby jego uczniowie mnie przesłuchiwali?! Krzyczała. Mówiła o policjantach, ale tak naprawdę miała przed oczami grupki młodych mężczyzn, przyjaznych, dopóki była częścią klubu bokserskiego. Dopóki była swoja, zostawiali ich w spokoju. Dopóki walczyła. Dopóki była jak mężczyzna. Pokłóciły się, pierwszy raz w życiu. Wrzeszczały na siebie tak, jak kiedyś mama Issa z Mrówką. Mama Issa, że molestowanie seksualne jest przestępstwem. Alia, że ciotka siedzi w Liège w tym swoim pałacu z ogrodem i nic nie rozumie. Nie wie, co to wojna płci w takiej dzielnicy jak ta. Nazajutrz ciotka wręczyła jej książkę.

– Maya Angelou, Wiem, dlaczego ptak w klatce śpiewa – przesylabizowała Alia. Spojrzała na nią pytająco. – Tam jest o gwałcie. Gdyby nie Alpha, który zadzwonił wkrótce potem, kto wie, jak długo dręczyłoby ją to zmęczenie, którego nie mógł przepędzić najdłuższy sen. – Jestem – zaanonsował się jak zwykle w słuchawce, a ona poczuła, że ciemności wokół niej się rozpraszają. Zaprosił ją na koncert, na którym akompaniował piosenkarce, ubrany w senegalski strój: żółtą wyszywaną koszulę, na stopach miał błyszczące pantofle z długimi czubkami. Zdjął okulary, warkoczyki zakrywały mu jedną stronę twarzy. Dziewczyny stojące na widowni koło Alii wpatrywały się w niego rozmodlonym wzrokiem, szeptały, że nikt nie gra na korze tak jak on. Po koncercie ruszyły tam gdzie ona – za scenę. Alia przystanęła, niepewna – czy je także tam zaprosił? Już miała się odwrócić i odejść, kiedy zmaterializował się koło niej. Miał już na sobie zwykłe ubranie: dżinsy i kraciastą koszulę. – Groupies. – Machnął ręką w stronę rozchichotanych nastolatek. Nie zauważyły, że się wymknął. Przepychały się jedna przez drugą, szturmując wyjście, za którym znajdowało się pomieszczenie dla artystów. Alpha chwycił Alię za rękę i pociągnął za sobą. Kilka przecznic dalej przystanęli w kolejce po kebab. Alpha objął ją, jakby znał jej ciało od dawna. – Dwa na wynos – zarządził, a sprzedawca uśmiechnął się do niego porozumiewawczo. Najwyraźniej Alpha był tu stałym klientem. Poprowadził ją przez ciemne ulice, aż stanęli pod domem z zielonymi drzwiami. Otworzył i popchnął ją przed sobą. – Gdzie jesteśmy? – zapytała. – Nie bój się. – Dmuchnął jej w szyję, a ją przeszedł dreszcz. Nigdy nie stawiał znaków zapytania. Nie zapytał, czy chce go odwiedzić, czy chce zdjąć kurtkę, czy chce wypić whisky. Zakładał, że Alia wszystko to zrobi, skoro on tak zarządził. Nie zostawiał miejsca na odmowę, owijał ją kokonem skutecznej perswazji. A potem owinął ją swoimi długimi rękami, nogami, włosami. Wargi cipki otworzyły się ze zdumienia – i już tam był, a Alia zastanawiała się, czy śliskość na dole to krew. Po wszystkim owinął ją kołdrą po czubek nosa, jakby przebiegła maraton i doznała wychłodzenia ciała. Było odwrotnie, skórę miała ciepłą. Poza tym niewiele się w niej zmieniło. „Skąd ludzie biorą takie określenia jak »dyskomfort w podbrzuszu«?” – zastanawiała się, kiedy Alpha poszedł przynieść jej coś do picia. Raczej komfort. Może lekkie pieczenie. Przysiadł na materacu i patrzył, jak pije, zupełnie jakby była kotem chłepcącym ze spodka.

– Masz jakieś pieniądze? – zapytał naraz. Pokręciła głową. Tygodniówkę wydała na fryzjera. Zaraz po jego telefonie poszła zrobić porządek z włosami, miała teraz krótkie warkoczyki zaplecione ciasno przy skórze głowy; wyglądały jak kask, ale wolała to niż prostowanie. – Nawet drobnych? Muszę kupić mięso. – Mięso?… – Dla znajomych, przyjdą na grilla. – Ja też mam przyjść? – To muzycy – prychnął. – Wszyscy by cię podrywali! Nie chcę cię pilnować przez cały wieczór, nie masz nawet osiemnastu lat. Bała się, że znów nie zadzwoni, ale wkrótce zabrał ją do kina na Rób, co należy Spike’a Lee. Nie mogła się skupić na filmie, wszystko przez jego rękę błądzącą pod jej bluzką. A i tak wyszła, będąc pod ogromnym wrażeniem. – The color of today is black1 – powtarzał Alpha. Z lubością cytował zdania z filmu. Dla niego dobre było to, co czarne. Ją intrygowały czerwień, żółć i oranż ścian, słoneczne w ciągu dnia, płonące noc po tym, jak zabito wielbiciela muzyki Public Enemy. Kto zbudował te ściany? Co je łączyło? – Stay Black!2 – Alpha objął ją ramieniem. – Przecież jesteś czarny, po co ciągle to powtarzasz? – nie wytrzymała. Roześmiał się. – Bo ty nie jesteś. Masz ciemną skórę, ale w środku jesteś biała. Chodź, pójdziemy do mnie – szepnął. – It ain’t never too hot or never too cold for fuckin’3. – Muszę wracać, miałam ugotować obiad. – No freedom. I’m the boss4. Drugi raz poszła na Rób, co należy sama, nic nie mówiąc o tym Alphie. Coś w sposobie jego bycia nakładało jej kaganiec. Cenzurowała się, żeby mu się spodobać. W ciemnej sali kina chłonęła znajome dźwięki Public Enemy. W tej muzyce był jej własny pot, obtarcia, posiniaczone boki. Patrzyła na ogień pożerający Słynną Pizzerię Sala i wspominała Alimentation Generale Moussy. Widziała, jak metalowy kubeł na śmieci rozbija szybę pizzerii Sala, i myślała o tym, jak okradli z Joem Moussę, który dawał im za darmo lizaki. Czy ten upalny dzień, kiedy sielanka kończy się morderstwem, to był jej dzień? Wsłuchiwała się w dialogi, wpatrywała w pióropusze wody smagające skórę, w powietrze mielone skrzydłami wiatraka, który podwiewał sukienki, w bukiet róż dla starej kobiety, krew na łokciu dziecka. Czym była ta siła? Czekała na Alphę na parkingu za przystankiem tramwajowym. Szedł jak zwykle, pochylony lekko do przodu, jakby chciał sam siebie wyprzedzić. Wkroczył na parking odgrodzony od ulicy z powodu robót drogowych. Na porytej ziemi

leżały wielkie rolki czerwonych rur przewiązane czarnymi taśmami, wyglądały jak krwawe kiszki. Było ich siedem. – Jestem. – Alpha miał ze sobą gitarę i sportową torbę na długim pasku, którą przełożył jej bez pytania przez ramię. Wracał z próby, gdzie przygotowywali repertuar na nowe tournée. Idąc koło niego, Alia napawała się faktem, że kobiety zerkają na nich zazdrośnie. Niektóre lekko się do niego uśmiechały. Połączenie dredów i wysokiej, umięśnionej sylwetki działało na nie jak magnes. – Zachowuj się naturalnie – syknął naraz, chwytając ją za łokieć. Policjantka legitymująca dwóch nastolatków przy wejściu do metra podniosła na nich wzrok znad dokumentów. – W torbie są narkotyki – szepnął Alpha. Ruchy dziewczyny stały się kanciaste. Policjantka czujnie im się przyglądała. – Moja siostra nie chce wracać do domu, żeby nie musieć odrabiać lekcji. – Alpha uśmiechnął się do niej. – Jestem feministą, powtarzam jej, że dziś kobiety muszą się uczyć, to jedyny sposób, żeby być niezależną, prawda? Policjantka utkwiła z powrotem wzrok w papierach, na jej ustach błąkał się uśmiech. Alia postawiła stopę na ruchomych schodach prowadzących do metra, walcząc z uczuciem rozczarowania. Pierwszy raz zobaczyła kobietę w mundurze, ale nie podobało jej się to, co spod tego stroju przebijało – kobiecość. – Chciałem tylko sprawdzić, czy zachowasz zimną krew. – Alpha śmiał się z niej potem, że mu uwierzyła. – Za dużo filmów się naoglądałaś! – Co było w tej torbie? – Kaszanka. – Obcy wyraz dziwnie zadźwięczał w jego ustach. – Znajoma Polka dała mi do spróbowania. Tego dnia Alia pierwszy raz zaprosiła go do siebie. Usadowił się na kuchennym stołku i zaczął brzdąkać na gitarze, podczas gdy ona szykowała obiad. Joe po powrocie ze szkoły najpierw poszedł do siebie, ale zwabiony dźwiękami instrumentu zawrócił do kuchni. Kiedy Alpha zagrał Angie, zanucił. Kuchnię wypełniły dźwięki przeboju Rolling Stones i ciepły głos Joego. – Ciszej, nie mogę się uczyć – zawołał Riva. – To zamknij drzwi! – odkrzyknęła Mrówka. Nie zauważyli, kiedy weszła. Stała w przedpokoju, miała tego dnia krótką czarną perukę z przedziałkiem z boku, do tego założyła sukienkę do pół łydki z obniżonym stanem. – To wasza siostra? – Alpha odłożył gitarę i popatrzył na Mrówkę. Zachichotała, zasłaniając ręką usta. – Wasza matka wygląda jak Josephine Baker – dorzucił, witając się z nią. W kuchni zrobiło się gwarnie, nawet Riva odłożył odrabianie lekcji i do nich

dołączył. Mrówka posłała Joego po whisky i syrop imbirowy, Riva wyciągnął spod łóżka cukierki, które schował, żeby Joe mu nie zjadł. Suterenę wypełnił zapach lasagne według przepisu matki Giovanniego, popisowego dania Alii. – Z Alii to zawołana kucharka, o! – Z ust Mrówki wyjrzało mielone mięso. – Kto by się spodziewał włoskiej kuchni w rodzinie kongijskiej! – powiedział Alpha z uśmiechem. – Lepsze niż polska kaszanka? – mruknęła Alia, walcząc z ostatnim słowem. Alpha nie odpowiedział, bo Joe wypytywał go o akordy gitarowe. Wyglądał na człowieka, który odkrył swoją pasję. Alia przesądnie skrzyżowała pod stołem palce. Oby ten zapał nie zgasł tak szybko jak inne. Alpha został stałym bywalcem w ich domu. Gromadził rodzinę, wszyscy siedzieli w kuchni dłużej, niż trwał posiłek. Riva nie uciekał do odrabiania lekcji, Joe nie wymykał się na ulicę, żeby nie odrabiać swoich. Mrówka, zamiast zalegać przed telewizorem, siedziała z nimi i śmiała się z żartów Alphy. Joe coraz lepiej grał na gitarze, miał do tego smykałkę. Alpha wciągnął w muzyczną zabawę i resztę rodziny. Riva i Alia postukiwali na garnkach i wywijali drewnianymi łyżkami, Mrówka, jak tancerki kongijskiej rumby, zmysłowo kręciła biodrami. – Ty też tańcz! – Łapała Alię za ręce. – No, ruszże się trochę! Alia założyła ręce na piersi, dopiero Alpha pociągnął ją na środek pomieszczenia. Położył ręce na jej talii i zsunął je niżej, wprawiając biodra w ruch. Dziewczyna zwalczyła bokserski odruch – na ringu „tańczyło się” z pięściami przy twarzy. Teraz stawiała stopy tam, skąd cofał je Alpha. Rozluźniała stopniowo napięte mięśnie, aż jej ruchy stały się płynne. Takiej beztroski nie czuła od czasów nasiadówek z Marzeną. – Mrówka tańczy? – zdziwiła się mama Issa. Opowiadali jej o Alphie na wyścigi – że dzięki niemu Joe gra na gitarze, że Riva dużo się śmieje i że matka pokazała Alii, jak tańczyć. – W Kinszasie nie ruszała się z materaca, nawet kiedy w radiu puszczali kongijską rumbę. – Ciotka wzruszyła ramionami. – A teraz chce kupić magnetofon – odparła Alia. – I gitarę dla Joego. Mama Issa uniosła brwi. Nie w smak jej było, że Alpha jest dwa razy starszy od bratanicy. Z drugiej strony doceniała jego wpływ na całą rodzinę. – Alpha mówi, że matka jest jak Josephine Baker. – Kto to taki? – zapytał Joe. – Tancerka. Uosobienie fantazji białych mężczyzn o czarnej, „dzikiej” kobiecie, przykład kolonizacji ciała czarnej kobiety – skwitowała sucho mama Issa. – Nosiła spódniczkę z bananów, tańczyła prawie naga i „błyskała zębami”, jak to „tubylcy”. Rozumiesz te cudzysłowy? Alia skinęła głową. – Pozwolono jej zaistnieć, bo była „egzotyczna”. Tym grała. Zawsze była

twarda – ciągnęła ciotka. – Dziecko slumsów, wyszła za mąż, kiedy miała trzynaście lat. Ktoś ją zauważył, jak tańczyła na rogu ulicy, i zatrudnił w wodewilu. Pojechała do Nowego Jorku, ale czarnej nikt nie chciał, więc wyjechała do Francji. Tam stała się „ucieleśnieniem dzikiej Afryki”, szokowała erotycznym tańcem, kupiła geparda, którego prowadzała na smyczy. Oczywiście zaraz ją samą porównano do dzikiego kota, przypisano jej „zwierzęcą drapieżność”. – Cudzysłowy? – zgadł Joe. Mama Issa przytaknęła. – Czarna Perła, Czarny Aksamit, Czarna Wenus – tak ją nazywali. Przyznawała, że jest biseksualna. Podobno dostała ponad tysiąc propozycji małżeństwa. Tylko matką nie mogła zostać, wiele razy poroniła. Obeszła i to, adoptowała dwanaścioro dzieci. Obserwując cień, jaki rzucał profil mamy Issy na ścianę, Alii przypomniał się Eddy. Zwykle opowiadał kinszaskie historie w obramowaniu ciemniejącego okna. Ale w mieszkaniu wynajętym przez Mrówkę kuchnia była ślepa, cień mamy Issy padał na kuchenną tapetę upstrzoną plamami tłuszczu i kropkami sosu pomidorowego. – Co za kobieta! – wyrwało się Alii. – Nie robimy nawet połowy tego co ona… – Mrówka tańczy. – Mama Issa wzruszyła ramionami. – Ja pielęgnuję chorych. A ty kim będziesz, Alia? – Policjantką. – Alia nie miała pojęcia, skąd jej się to wzięło. Nagle obie zaczęły się śmiać. Wskazywały jedna drugą palcem, bulgotała w nich beztroska dziewczynek, które się prześcigają w zwariowanych pomysłach. W końcu mama Issa wyjęła z kieszeni paczkę gumy do żucia i poczęstowała Alię. Dzięki Josephine Baker poważne kwestie tego świata nagle stały się lekkie. Skoro trzynastoletnia mężatka została artystką, a potem działaczką ruchu oporu i matką dwanaściorga dzieci, to i dla nich nie było przeszkód. Kilka dni później Alpha dopadł Alię w jej „pokoju”. – It ain’t never too hot or never too cold for fuckin’… – szepnął jej do ucha. Ustawił ją tyłem do siebie, przycisnął do ściany i wsunął się w nią. Nie spodziewała się, że od razu będzie taka wilgotna, może podnieciło ją to, że zatkał jej usta ręką. Ssała mu środkowy palec, drżąc, żeby nie zdradził ich żaden dźwięk – wszyscy zgromadzili się już w kuchni, do pokoju dochodziły ich głosy, szczękanie talerzy, nawoływania. – Zaraz idziemy! – odkrzyknął Alpha. Prowadził jej biodra tak jak kiedyś w tańcu, aż zaczęli się ruszać ekstatycznie, we wspólnym rytmie. – Nie dochodź w środku – szepnęła w ostatniej chwili. Ale on już wypełnił ją lepkim ciepłem, które podcięło jej nogi.

– Idziecie wreszcie? Jedzenie stygnie! Kropla potu z brody Alphy spłynęła na usta Alii, a ona zlizała ją łapczywie. Chłonęła jego wilgoć, zamazującą granice ich skóry. Wysunął się z niej, a jej zrobiło się chłodno. Telefon zadzwonił rano, akurat kiedy miała wyjść do szkoły. Mrówka już poszła do pracy, Riva pedantycznie kroił chleb, robiąc kanapki na drugie śniadanie. Joe czytał w toalecie magazyn o fotografowaniu, nowej pasji, która usunęła w cień grę na gitarze tuż po tym, jak Mrówka kupiła mu ją na urodziny. – Alia? – zabrzmiał nieznajomy głos w słuchawce. Riva wręczył siostrze schludne zawiniątko z kanapką i jabłkiem, w drugiej ręce trzymał podobne dla siebie i dla brata. – Joe, wyłaź z kibla! – krzyknął i zwrócił się do siostry: – Powiedz mu coś, ja też muszę, a nie zamierzam się spóźnić… Alia zakryła dłonią słuchawkę. – Joe! – ryknęła, po czym odezwała się do telefonu już normalnym tonem: – Kto mówi? – Pani ma dzieci? To jego dzieci?… – Głos się obniżył, brzmiał teraz niemal jak groźba. – Czyje dzieci? – nie zrozumiała Alia. – Alphy! Riva pukał do drzwi toalety zakrzywionym palcem, metodycznie, nie zmieniając tempa. – Mam rozwolnienie! – odkrzyknął Joe. – Nieprawda. Co rano tak mówisz. Odłóż to pismo i wyjdź. Nie mogę się spóźnić, mam klasówkę z łaciny na pierwszej lekcji. Alia odsunęła się z telefonem tak daleko, jak tylko pozwolił kabel. – Od kiedy jesteście razem? Od kiedy jesteście razem? – Coś jakby się zacięło w słuchawce. – Kto mówi? – wykrztusiła Alia. – Jestem żoną Alphy. Umówiły się w parku, gdzie trwał festyn. Karuzele kręciły się w wiosennym słońcu, dzieci skakały na trampolinach. Sprzedawcy kolczyków, bransoletek i pierścionków rozłożyli kolorowe kramy. Liczyli na to, że ich towary, takie same jak konkurencji, z jakichś powodów przyciągną więcej klientów. – Mam na imię Laura. – Alia usłyszała lekko zachrypnięty głos. Spodziewała się wysokiej kobiety w wieku Alphy. Koło niej stała drobna dziewczyna z burzą blond włosów. Miała jasną skórę, niepozorną twarz i zielonkawe oczy. Uwagę przykuwały usta, spierzchnięte jak u dziecka, ale paradoksalnie groźne, jakby ich właścicielka właśnie odessała się od krwawej uczty.

– Myślałam, że to ty jesteś matką jego dzieci. – Zabrzmiało to jak oskarżenie. – Ona też jest czarna. – Jego… dzieci? – zająknęła się Alia. Laura była niewiele starsza od niej, musiała mieć nieco ponad dwadzieścia lat. Włosy odgarnięte do tyłu wydawały się żyć własnym życiem; Alia zastanowiła się, czy grzeją. A może są tak lekkie, że ich nie czuć? Laura nie przeciągała palcami wzdłuż pasm, jak to robiły inne białe kobiety, tylko dotykała ich czubkami palców, jak waty cukrowej. – Nie wiedziałam, że ma dzieci. – Alia objęła rękoma gołe ramiona. Mimo upału dostała gęsiej skórki. – Ani… żonę. Laura odwróciła się i zaczęła iść wzdłuż straganów. Alia musiała niemal biec, żeby za nią nadążyć. Tamta wyrzucała z siebie urywane zdania, część słów ginęła w ścisku. O istnieniu Alii dowiedziała się z notesu, który znalazła w plecaku Alphy. Przeszukała go, bo podejrzewała, że ją zdradza. Na początku nie mogła w to uwierzyć, pobrali się raptem przed rokiem, kiedy zaczynała studia prawnicze. Zapiski w notesie nie pozostawiały jednak wątpliwości. Znalazła tam imiona, numery telefonów i adresy – wyłącznie kobiet. Zaczęła do nich dzwonić w porządku alfabetycznym. Pod „A” figurowały Abelle, Adelaide, Adrienne, Aimée, Alais, Albertine, Alienor… Alia została zapisana jako Allia, dlatego Laura trafiła na nią dopiero przy ósmym telefonie. „Dobrze, że nie siódmym…” – przemknęło Alii przez myśl. – Chciałam wiedzieć, gdzie przepada na całe noce. Mówił, że odwiedza dzieci. – Nagle Laura zaczęła sprawiać wrażenie bezradnej, przypominała dziewczynkę, która zgubiła się w tłumie. Alia otarła brzegiem rękawa pot perlący się jej na nosie i rozejrzała się, instynktownie badając wzrokiem możliwości ucieczki. Nie mogła się zdecydować, czy chce podtrzymać więź, która się między nimi zawiązywała, czy też powinna tę kobietę popędzić – kto wie, czy to nie wariatka – i walczyć o Alphę. Przecież zapewniał, że ją kocha. – Od kiedy jesteście ze sobą? – usłyszała głos Laury. Kartki notesu zafurkotały w jej szczupłych palcach jak talia kart w rękach pokerzysty. Alia skrzywiła się, jakby tamta podsunęła jej ścierwo. Nie przechodziło jej przez gardło, że są z Alphą od siedmiu miesięcy. Że on z przejęciem odgrywa rolę męskiego wzoru dla jej braci, oczarowuje matkę, zajada się potrawami Alii i z pasją ją dupczy. Zapatrzyła się na czubki drzew ponad głową tamtej. Powoli zaczęła mówić. Alpha wyznał jej miłość po miesiącu znajomości. Laura kiwnęła głową – tak samo jak jej. Daty jego koncertów, spotkań z muzykami okazały się datami spotkań z Alią. Żadnej z nich nie pozwalał się brać na ulicy za rękę, z wyjątkiem pierwszej

randki. Teraz zrozumiały dlaczego – żeby żadna nie nakryła go z inną. – Od kiedy jesteście ze sobą? Od kiedy robił ze mnie idiotkę? – Pytania Laury powracały obsesyjnie, oddalając jedną od drugiej, burząc chwiejną bliskość, konspiracyjną solidarność oszukanych. – Prosił cię kiedyś o pieniądze? – Laura patrzyła na konie uwięzione w kręgu karuzeli, unoszące się falistym ruchem w rytm mechanicznej muzyki. Alia przypomniała sobie prośbę o drobne na mięso, tuż po tym, jak straciła cnotę. I kilka razy potem. – Nie – skłamała. – Ode mnie ciągle brał. Kazał sobie wciąż na coś „pożyczać”. Nie starczało mi z tego, co przysyłali z domu, ale nie chciał słuchać. „Jesteś bogata” – powtarzał. Mało mu było, że go utrzymywałam, a mieszkanie dali nam moi rodzice. Przystanęły pod bramą parku. Nie wiedziały, jak się pożegnać, w końcu po prostu rozeszły się w przeciwnych kierunkach. Alia sadziła przed siebie wielkimi krokami, wydawało jej się, że jeśli fizycznie oddali się od Laury, wszystko okaże się nieprawdą i że odzyska Alphę. Weszła do budki telefonicznej i wykręciła jego numer. Odebrał po dwóch sygnałach, w jego głosie brzmiało rozbawienie, jakby właśnie się z czegoś śmiał. – Dlaczego nie powiedziałeś, że masz żonę i dzieci? – wypaliła. – Śledziłaś mnie? – W jego głosie pojawiło się coś twardego. – Kochasz mnie czy Laurę? – Rozpłakała się. – Skąd znasz Laurę? – Alpha mówił cicho, aż przeszły ją ciarki. – Przyszła do ciebie? Przestraszyła się. Nie znała tego mężczyzny. Wyskoczyło jej z pamięci powtarzane jak refren pytanie Laury: „Kim jesteś?”. Już nie znała odpowiedzi, i to nie w kontekście Alphy. – Nie. – Coś kazało jej kłamać. – Widziałaś się z nią? – naciskał. Przeraziła ją ta obojętność na łzy, które słyszał w jej głosie, na rozpacz nastolatki. Dlaczego nie rozumiał, że ona cierpi, dlaczego nie przerwał tej makabrycznej gry? Ktoś zaczął pukać do budki, dwie osoby czekały w kolejce. Usłyszała kliknięcie odkładanej słuchawki. – Halo? Halo?! Wydzwaniała do niego, ale nie odbierał. Poszła pod kamienicę, gdzie zaprowadził ją po koncercie – zastała dom w remoncie. Pojechała pod studio muzyczne na tyłach kościoła w Saint-Josse i wypytywała o Alphę wychodzących muzyków. Nie wiedzieli, gdzie się podział, często zdarzało mu się znikać bez słowa. Patrzyli na nią z pobłażaniem, niektórzy próbowali się z nią umówić. Jej ciało skowyczało, tęskniło za nim, za jego zapachem, śmiechem,

brzmieniem głosu. – Kiedy Alpha do nas przyjdzie? – zapytał Joe kilka dni później. – No właśnie, gdzie twój narzeczony? – Pytanie Mrówki zabrzmiało jak szyderstwo. – Zrobiłem dla niego rysunek. – Riva podniósł głowę znad zeszytu i spojrzał na nią zza okularów w okrągłych oprawkach. – A mówiłam, żebyś nosiła sukienki, a nie ciągle te dżinsy! Jak Issa mnie wreszcie posłuchała, od razu złapała Lievena. Alpha się tobą znudził, o! – Nie mów tak! – Joe nigdy wcześniej tak się do matki nie zwracał. Alia popatrzyła, jak skaczą sobie do oczu, a Riva próbuje ich uspokoić. Nagle zatrzęsła nią myśl: „Jak śmiał nas tak zostawić?”. Do głowy podpełzło gorąco, znów naszła ją ta wściekłość, która nie pozwalała oddychać… Poczuła zamykające się wokół niej ramiona Joego. – Nie denerwuj się, mama tylko żartowała. Zobaczyła, jak Riva schyla się ze zmiotką, żeby sprzątnąć kawałki naczynia rozpryśnięte po całej kuchni. Skąd się tam wzięły? – Syn na mnie wrzeszczy, córka rzuca talerzami! – Huk zamykanych drzwi uciął słowotok Mrówki. – Już dobrze. – Joe niezręcznie klepał Alię po plecach. Wyrwała się z jego objęć i dopadła zlewu. Wymiotowała, jakby miała zwrócić całe jedzenie świata, o mało nie dostała konwulsji. Bezskutecznie próbowała się skontaktować z Alphą. W desperacji poszła na Wydział Prawa i wytropiła Laurę. Szła za nią do domu, myśląc, że żona Alphy jest jedynym łącznikiem z nim, jedyną osobą na świecie, która ją zrozumie. Sama przed sobą wstydziła się tej myśli. Podeszła do Laury, kiedy ta otwierała drzwi do klatki schodowej. Chwilę mierzyły się w milczeniu wzrokiem. W końcu Laura schowała swoje narowiste włosy pod kapturem bluzy i bez słowa przepuściła Alię przed sobą. Mieszkała w szacownej dzielnicy miasta, na pierwszym piętrze, nad dentystą o polsko brzmiącym nazwisku. Stumetrowe mieszkanie było prezentem od rodziców. – Nie chcieli się zgodzić na mój ślub z Alphą. Mówili, że jestem za młoda, a on starszy i pewnie leci na rodzinny majątek. Tłumaczyłam, że Alpha ma belgijskie obywatelstwo, że po prostu mnie kocha. Przekazali mi mieszkanie pod warunkiem, że Alpha i ja spiszemy intercyzę. On oczywiście nie chciał się zgodzić, ale w końcu nie miał wyjścia, bo nie mielibyśmy gdzie się podziać. – Laura mówiła szybko, jakby od dawna czekała na okazję. Otworzyła drzwi, weszły do obszernego przedpokoju. – Po spotkaniu z tobą zmieniłam zamki, a jego rzeczy wystawiłam na klatkę – ciągnęła. Jej słowa rezonowały w pomieszczeniu jak w kościele. – Nawet nie

usłyszałam, kiedy zniknęły. Nie zapukał, żeby przeprosić, porozmawiać. Ojciec miał rację, Alpha ożenił się ze mną dla pieniędzy, nigdy mnie nie kochał… Alia wbiła wzrok w posadzkę. Typowy brukselski wzór: kremowe kafle z chabrem otoczonym brązowymi zawijasami. Laura wyrastała z pola kamiennych kwiatów, jej szczupłe łydki miały kolor tła. – Złamał mi serce, skurwysyn! – Jej krzyk uniósł się nagle nad przedpokojem. „Mnie też” – odpowiedziała w duchu Alia. To Alia zaproponowała, żeby śledziły kobiety, których imiona i adresy były zapisane w notesie. Laurze nie podobał się ten pomysł, chciała się odciąć od Alphy. Alia jednak nie mogła przestać o nim myśleć. Coś jej się przez to w środku rozregulowało, złość już nie tylko jej się przytrafiała, lecz nią rządziła. Dziewczyna budziła się w nocy z napiętymi mięśniami, dłońmi zaciśniętymi w pięści, z chaosem myśli wirujących w głowie, tuż pod płonącą skórą. Jakby nadciągała implozja. Musiała coś z tym zrobić. – Pozwij go do sądu za to, co ci zrobił – wypaliła desperacko. – Pod zarzutem mariage gris? – W głosie Laury pojawił się namysł. – Fałszywego małżeństwa, takiego, kiedy jedna strona bierze ślub dla korzyści majątkowych, a druga o tym nie wie? – A to nie jest mariage blanc? – Alii przypomniały się słowa Eddy’ego o białym małżeństwie. Miał jej wyjaśnić, co to znaczy, ale nigdy nie spełnił tej obietnicy. – Nie, to, o czym mówisz, to jest małżeństwo dla papierów. Jedna osoba płaci drugiej za to, że zawierają związek małżeński, dzięki czemu dostaje prawo pobytu w kraju. Obie strony wiedzą, że to transakcja. W grę wchodzą duże pieniądze – wyjaśniła Laura tonem przyszłej prawniczki. – Alpha udawał, że mnie kocha, ale trudno mu cokolwiek udowodnić. Nic na niego nie mamy. – Mamy notes… – Alia popatrzyła na nią błagalnie. Laura wbiła wzrok w kwiaty na posadzce. Po chwili zsunęła kaptur i w milczeniu skinęła głową. Starannie wszystko zaplanowały: Laura wzięła poranną zmianę, Alia popołudniową. Ze sklepu matki podkradła dwie peruki: z cienkimi warkoczykami dla siebie i krótką mysioblond dla Laury. Kupiły zeszyt, gdzie w przypływie głupawki napisały: „Sezamie, otwórz się!”. Przez półtora miesiąca śledziły kobiety, których dane znalazły w notesie Alphy. Nie wiedziały po co. Nie spodziewały się, że odkryją świat, którego istnienia nie przeczuwały – świat samotności i pożądania, oszustw i rozpaczy, polowania na zwinięte w kłębek ciepło ludzkie z ceną podaną obok. W zeszycie zapisały następujące wyniki śledztwa: Laura, 7.47. Aponi – biegnie do autobusu, wpada do szkoły tuż przed

dzwonkiem. Podczas przerwy krąży sama po dziedzińcu. Włosy cienkie, kwadratowe okulary, spódnica do połowy łydki. Twarz smutnego konika morskiego. Alia, 17.18. Aponi – jest nauczycielką, ma koło trzydziestki, mieszka sama w wynajętej kawalerce. W drodze do domu kupuje jakąś mrożonkę, pod pachą trzyma plik kartek, pewnie prace do sprawdzenia. Nigdzie nie wychodzi tego wieczora. Laura, 8.12. Aponi – kupuje dwie tabliczki czekolady, spodnie na udach zbyt obcisłe, widać, że ostatnio przytyła. Zajada jakiś smutek. Lepiej mają ci, których to smutek zjada, jak mnie. Alia, 19.04. Aponi – jej sąsiadka z dołu, starsza Portugalka, mówi, że parę miesięcy temu przychodził do niej muzyk z dredami, ale już przestał. Aponi wtedy kwitła. Laura, 7.36. Annabelinda – używa duszących perfum. Alia, 16.11. Annabelinda – pracuje w banku. Po południu odwiedziła ojca, zrobiła mu zakupy. Laura, 12.27. Annabelinda – w porze lunchu wraca do domu samochodem z mężczyzną, wchodzą do środka. 13.19 – wychodzą, ona szminkuje się, używając lusterka wstecznego. Wypłosz. Alia, 17.58. Annabelinda – ma romans z żonatym kolegą z banku. Miewa i z innymi. Podsłuchałam, jak sąsiadki plotkowały o niej w warzywniaku. Nie wypłosz, tylko ognista Hiszpanka (dopisek Laury: „Ten bankowiec to wypłosz”). Laura, 9.32. Abuto – mówi po francusku z tak silnym angielskim akcentem, że w Colruycie nie chcieli jej obsługiwać. Jej imię w języku luo oznacza „schowałam”. Kłóciła się ze współlokatorką, czy awokado ma być miękkie czy twarde. Współlokatorka nazywa się Ataro (to znaczy „do góry nogami”, też w luo). Alia, 18.22. Abuto i Ataro – studentki, razem wynajmują dwa pokoje, śpiewają w chórkach. 20.37 – przyszli do nich muzycy (nie widziałam Alphy, ale poznałam kilku jego kolegów). 00.04 – przyjechała policja, zabrali jednego na komisariat. Laura, 10.42. Adolpha – szczapa z końską szczęką. Wraca do domu po odwiezieniu córki do szkoły. 11.51 – jedzie do hotelu, wjeżdża na szóste piętro. 12.41 – do jej pokoju wchodzi mężczyzna. Alpha! Alia, 19.26. Jesteś pewna, że to był on?! Adolpha płaci wychodzącej sprzątaczce. Córka odrabia lekcje, wszystko widać, ich dom na przedmieściach wygląda jak szklarnia. Wychodzi do ogrodu, włącza wodę, zrasza gazon. Czyta, zostawia na leżaku książkę, niemiecki tytuł. Laura, 8.06. Andrina – po pięćdziesiątce, opalona na skwarkę, wszędzie wozi ją szofer. 15.59 – wysiada na Porte de Namur, wjeżdża windą na trzecie piętro. Alia, 20.21. Andrina – wychodzi z kawalerki z młodym mężczyzną. Całują

się na korytarzu, ona wsuwa mu pieniądze do kieszeni spodni. On pyta: „Chérie, co tak mało?”, ona na to: „Znowu ci mało? Postaraj się, to dostaniesz więcej!”. On zjeżdża na dół, ona odczekuje, poprawia ubranie i wsiada do windy. Andrina mieszka w eleganckiej kamienicy (mam szczęście, bratanek mojej kuzynki Kesy jest tu nocnym stróżem). Dyrektorka w dużej firmie leasingowej. Rozwiedziona, dzieci dorosłe. Laura, 8.01. Andrina – punktualna do bólu, o ósmej już siedzi w swoim biurze. Marynarka od Diora. Alia, 20.21. Andrina – wystawia kochanków na korytarz zawsze o tej samej porze, co do minuty. Skąpa, już drugi się skarżył. Na kolejnych stronach figurowały podobne notatki, w kolejności alfabetycznej: Bindy, Blanchfleur, Blejan, Bellatrix… Chou, Camelia, Cvetka, Coriander… Daisy, Dalibora, Delphine, Dina… Euthalia, Enyo… Fleur, Florence… Gudrun, Gabi, Gunvor… Hasmih, Holly, Hulda, Hilda… Imelda… Jezebel, Jolanta, Jasmine… Kimama, Kiku, Kennedy… (Laura: „Kennedy? Jesteś pewna?”. Alia: „Tak ma przy dzwonku”). Lysistrata, Lourdes, Lala… Lupa, Lupe, Lupita… Łucja… (Laura: „Czemu przekreślił »L«?”). Medusa, Mimoza, Madara, Muge, Manishag… Nova, Narcissi, Nesrin, Noura, Najwa… Osumare… Pandora, Parvana, Petunia, Posy, Puszhpa, Porsche… Róża, Róza, Roza, Rozė… (Laura: „Co on tych kropek tyle nastawiał?”. Alia: „Musiał być upalony”). Runa… Saki, Suzy, Suzie, Sequoia, Sigrun, Senka… Tanit, Tzila… Usha, Ula… Vanessa, Varda, Vardah… Wiebke…

Xara… Ylva… Złota, Zsa Zsa, Zsu Zsu… – Co za maraton. – Laura otworzyła na pierwszej stronie zeszyt spęczniały od notatek i napisała: „Czas trwania śledztwa – czterdzieści dwa dni”. Przekreśliła „Sezamie, otwórz się!”, zamiast tego napisała: „Zeszyt żigolaka”. – Wykorzystuje kobiety! – Alia wciąż nie mogła o tym mówić spokojnie. – To cały przemysł handlu uczuciami. Coś trzeba z tym światem zrobić. Po zakończonym śledztwie Laura wyjechała do Niemiec na wymianę studencką. I dobrze się stało, bo nagle nie miały o czym rozmawiać. Po powrocie już się nie odezwała, a Alia nie wiedziała nawet, czy złożyła skargę na Alphę. Domyśliła się, że nie, bo jeszcze przed wyjazdem mówiła, że z prawnego punktu widzenia zapiski są bezużyteczne. Mimo to Alia zachowała zeszyt. Przeczucie mówiło jej, że może się przydać. I rzeczywiście, użyła go lata później. Gdyby Alpha wiedział, co zrobiła z jego przeszłością… Ginekolog potwierdził, że Alia jest w siódmym tygodniu ciąży. Poczuła przypływ złości. Wracała do domu tak szybko, że zabrakło jej tchu. Przystanęła na widok wielkich czerwonych rur z plastiku zalegających na placu budowy wygrodzonym z parkingu. Cztery z siedmiu były rozwinięte, kłębiły się jak śniadanie gigantycznego ptaka złożone z martwych gąsienic. Między nimi zaparkowało czerwone porsche. To tu czekała kiedyś na Alphę. Zrobiło jej się niedobrze. W domu byli wszyscy, łącznie z mamą Issą. Alia chciała się schować u siebie, ale Mrówka zawołała, żeby pomogła przy obiedzie. – Nie mogę, mam lekcje – odburknęła, walcząc z kolejną falą mdłości. – Aaaliaaa! – zawyła Mrówka, jakby nie dosłyszała. – Daj mi spokój! – odwrzasnęła. – Jak to się nauczyła do matki mówić, o! Sama widzisz, Issa, co wyrasta z dzieci! Gdakałaby dalej, ale Joe objął matkę i zagadał. Dbał, żeby nie była zła – rozśmieszał ją, odciągał uwagę, a ostatnio nauczył się prawić jej komplementy. Mrówka łykała przymilne słowa. Teraz tylko syn mówił jej, że jest piękna i że ją kocha. Kiedy między Alią i matką dochodziło do spięcia, Joe je uspokajał. Był urodzonym negocjatorem. Po kolacji mama Issa pojechała do siebie, a Alia odczekała, aż Joe wyjdzie spotkać się z dziewczyną. Riva zamknął się w pokoju, żeby odrabiać lekcje. – Jestem w ciąży – oznajmiła Alia bez ogródek, stając pod kuchenną lampą. Przeczekała krzyki, lamenty, oskarżenia i wyzwiska. – Pomogłam ci wychować Rivę – odezwała się znów, kiedy Mrówka

wreszcie zamilkła. – Teraz ty mi pomóż. Mrówka zacisnęła usta, walcząc z kolejną falą słowotoku, która domagała się ujścia. Wiecznie zapalona kuchenna lampa oświetlała jej spuchnięte policzki, worki pod oczami, rdzawe pasma peruki. W końcu skinęła głową. – Pomogę ci, Alia. Pieniądze przeszły z rąk do rąk, banknoty szeleściły przy przeliczaniu. Wzrok Alii znów się zamglił. Utkwiła spojrzenie w pomalowanych na jaskrawą czerwień paznokciach matki; źrenice uspokoiły się, coś w Alii westchnęło. Co za ulga, że już po wszystkim! Nigdy wcześniej nie dostała znieczulenia, nie słyszała szczękających w ciszy narzędzi chirurgicznych. Nigdy nie widziała, żeby Mrówka wydała na nią tyle pieniędzy – ani wcześniej, ani później. Ciało wracało do siebie wolniej niż po nokaucie, w głowie miała taką samą mdlącą lekkość. Alia otworzyła szerzej oczy. Przypomniała sobie, jak Jamal, jej trener, tłumaczył, że kiedy odzyskuje się przytomność, trzeba uczepić się rzeczywistości, złapać wzrokiem szczegół, to, co blisko. Reszta i tak wydaje się zamazana, nie ma z tym co walczyć, ostrość wróci później. Czerwone paznokcie przesunęły się rozmazaną smugą przed oczami Alii i zniknęły z zasięgu jej wzroku – matka podsunęła jej rękę pod szyję i pomogła usiąść. Alia poczuła tylko lekkie zawroty głowy i już siedziała, spuszczone nogi dyndały w powietrzu. Jaka ta leżanka wysoka! Szeleścił pod nią plastik albo papier, warstwy ochronne ułatwiające sprzątnięcie tego, co tu po niej zostało – krwi, naskórka, połączonych komórek jej i Alphy. Szczegół. Nie o takim szczególe mówił Jamal – zrodzonym w wyobraźni, która dopiero teraz przeżywała zabieg. Westchnęła, zsunęła się z leżanki i stanęła, odepchnąwszy wyciągniętą rękę matki. Trener byłby z niej dumny. 1. The color of today is black (ang.) – Kolorem dzisiejszego dnia jest czarny. 2. Stay Black! (ang.) – Pozostań czarny / czarna! 3. It ain’t never too hot or never too cold for fuckin’ (ang.) – Nigdy nie jest za gorąco ani za zimno, żeby się pieprzyć. 4. No freedom. I’m the boss (ang.) – Nie ma wolności. Ja tu jestem szefem.

25 sierpnia 2014, „Le Matin”, wiadomości lokalne: Dzięki zeznaniom Ibry, jedynej ofiary, która zgodziła się zeznawać w sprawie torturowania cudzoziemców, poznajemy fragmenty historii innych poszkodowanych, z których większość stanowią uchodźcy z Somalii, Afganistanu, Syrii, Senegalu. Kolejny z nich, Yussuf, przedostał się do Europy dzięki pieniądzom, które zebrano w jego wsi. Marzył o karierze piłkarskiej. Trafił na kobietę, postrach torturowanych, która wyspecjalizowała się w kopaniu w jądra. Starannie wybierała ofiary – byli to z reguły młodzi mężczyźni o arabskich rysach twarzy. Yussufowi przycięła jądra metalową szufladą. Ofiary były również maltretowane psychicznie. Osób czekających na swoją kolej pilnował agresywny owczarek. Jak zeznali ci, którzy odmówili udziału w procederze, zajścia nazywane były przez ich prowodyra „dodatkowymi szkoleniami ze sztuk walki” – dla ludzi i psów. „Nas, którzy nie zgadzaliśmy się na takie traktowanie cudzoziemców niemających prawa pobytu w kraju, uważano za zdrajców” – mówi jedna z kobiet. Jej rodzinie grożono. „To my byliśmy tymi złymi”.

V Alia patrzyła na oddalające się światła auta Instruktora, do którego zapakowali się Pascale i Paolo. Mariusz prawie siłą wepchnął ją do samochodu, z odtwarzacza huknął polski rap. – Doniosę na was! – Nagle zrobiło jej się niedobrze od obco szeleszczących słów. – Komu? – Mariusz uniósł kącik ust w krzywym uśmiechu, ale po chwili syknął z bólu. Miał rozciętą górną wargę, deszcz rozrzedził krew, różowa strużka ściekała mu po brodzie. – Ten skurwysyn nosił sygnet, chodzi szarańcza obwieszona biżuterią, pedały jedne! Gorąco podpełzło Alii do głowy, ale złość nie wybuchła. Latami duszona, krążyła teraz bezradnie po ciele, nie mogąc się uwolnić. – Te brudasy kradną, roznoszą choroby, wystawiają na ulicach pozarażane kurwy – wypluwał z siebie Mariusz. – To dzikie bandy, a nie ludzie. Jak ich nie przetrzebimy, to się rozmnożą i nas załatwią! Nie widzisz, że system sobie z nimi nie radzi?! – Katujecie niewinnych ludzi! – Pod powiekami wciąż miała tamtego skulonego mężczyznę. Kabel elektryczny, którym go bili, zmienił mu rysy, twarz zapuchła tak, że wyglądała jak maska. – To bezdomni bez papierów. Doniosę na was. – Zastanów się, co mówisz. – Obcy akcent w głosie Mariusza stał się wyraźniejszy. Gnali po pustych ulicach, jeszcze chwila, a zawyje za nimi radiowóz i dostaną mandat za nadmierną prędkość. – Pamiętasz nalot na studio muzyczne Botanique? – W jego głosie zagrała groźba. – Tuż przed wejściem wysłałaś bratu esemesa: „Mama kazała nam być na siódmą”. Kurwa, wiedziałem, że ta siódemka to jakiś znak. – Jaki znak, co ty pierdolisz? – Uciąłem sobie pogawędkę z twoją mamusią. Nie przypomina sobie, żebyście się z nią wtedy umawiali na siódmą. Za to ja pamiętam, że do studia szedł czarny z gitarą. Tyle że tam nie dotarł. Skręcił nagle, nie wiadomo czemu. Ostrzegłaś go. Tak jak wtedy, na wiecu. Jakby go nasi zgarnęli, dziś by siedział. Myślisz, że nie wiem, co twój Joe nosi w plecaku? Może ci nawet działkę odpala ze swojego interesu. Nagle zrobiło jej się zimno. – Jesteś z nami – usłyszała. Potrząsnęła głową. – Nie możesz być przeciw nam. Tak powiedział Instruktor. Teraz on rządzi. Razem wybijemy te pluskwy, naprawimy zło, któremu winne są takie naiwniaki jak

Erik. Zadbamy o nasz kraj. Tak mówi Instruktor. Ja nie jestem przeciwko tobie, zrozum, Alia. Ty będziesz następna.

Obracała w ręku swój pierwszy dowód osobisty, nie mogąc uwierzyć własnym oczom. Jej imię potraktowano jako pierwszy człon nazwiska. A w miejscu, gdzie powinno być napisane „Alia”, ziała pustka. Zabrano jej imię! – W tym dowodzie jest błąd. – Przepchnęła się z powrotem do kolejki, nie zwracając uwagi na sarkania innych petentów. – Tu nie ma mojego imienia! Urzędniczka wyciągnęła upierścienioną rękę przez półokrągłe okienko, rzuciła okiem na dokument i oddała go Alii. – Nie mamy w systemie belgijskim takiego imienia. „Alia” zostało rozpoznane jako część nazwiska. – Ale to moje imię. – Ktoś ją szturchał, kazał się przesuwać. – Ojciec mi je wymyślił. Mam je na świadectwie szkolnym, o, proszę! Wyszarpnęła dokument z torby. Dopiero kiedy przesuwała je pod wyciętym szkłem, zobaczyła, że zamiast świadectwa podała wypis ze szpitala z adnotacją, że nie jest już w ciąży. Urzędniczka odsunęła papier, na jej twarzy malował się niesmak. – Następny! – zawołała. Alia wyszła na chodnik zalany lipcowym słońcem. Tasowała w rękach dokumenty – świadectwo szkolne, wypis ze szpitala i dowód tożsamości. „Coś muszę zrobić z tym światem” – myślała gorączkowo. Przypomniała sobie słowa lekarza wypowiedziane, kiedy ocknęła się po zabiegu: „Jeszcze dwa lata temu musiałabyś urodzić. Nasz religijny król Baldwin nie chciał podpisać ustawy aborcyjnej. Rząd musiał go uznać za niepoczytalnego na dobę, w czasie której ministrowie podpisali ustawę”. – Coś muszę z tym światem zrobić – powiedziała na głos, wprawiając w zdumienie przechodniów. Mrówka mocniej nasadziła córce perukę. Wypożyczyła ze sklepu zbyt obszerną, twierdziła, że to przez klientki, które ciągle ją mierzyły. Peruka zsuwała się Alii co jakiś czas na czoło, sztuczne loki odbijały się słomianą barwą na tle białej sukni. – Następni! – Okrzyk urzędniczki ich zelektryzował. – Weź ją pod rękę – nakazała Mrówka wbitemu w garnitur Joemu. Uparła się, że chociaż ceremonia odbędzie się w urzędzie, jakąś tradycję trzeba zachować, na przykład akt przekazania dziewczyny oblubieńcowi przez ojca. Z braku Eddy’ego do tej roli wyznaczyła syna. Alia wsunęła dłoń pod ramię brata. Kuzynka Kesa przypadła do niej, żeby obciągnąć dół uszytej przez siebie sukienki, i oto Joe przekazał Alię mężczyźnie, który czekał na nią przed biurkiem urzędniczki. Sądząc po jej zniecierpliwionej

minie, nie pochwalała pompowania prostego podpisania aktu małżeństwa do rangi uroczystego zamążpójścia. W poczekalni kłębiła się kolejka chętnych do pobrania się. Kiedy Alia przyrzekała, że „uczyni wszystko, aby małżeństwo było zgodne, szczęśliwe i trwałe”, jej wzrok spoczął na uroczystej minie Rivy. Ścisnęło jej się serce. Tylko Joe znał jej tajemnicę, młodszy z braci ani reszta rodziny nic jeszcze nie wiedzieli. Po ceremonii pojechali razem do domu. Alia zawczasu przygotowała kilka potraw, które Mrówka podgrzewała i wykładała na lepsze talerze, chociaż oprócz domowników byli tylko kuzynka Kesa i pan młody. Mama Issa i Lieven nie zdążyli wrócić na ślub ze Stanów. Mrówka opychała się smakołykami, wychwalając córkę – że zawołana z niej kucharka, na dzieciach się zna, bo przyglądała się, jak Mrówka swoje wychowywała, że biodra ma szerokie, dobre do rodzenia, a urodę odziedziczyła wiadomo po kim. W dodatku skończyła szkołę z dobrym świadectwem. Lepszej żony nie można sobie wymarzyć. Kuzynka Kesa zaintonowała pieśń, która przypomniała Alii o babce Fezie. Joe zaczął przygrywać na bębnie, który był jego kolejną muzyczną pasją po porzuconej gitarze. Mrówka zakołysała biodrami i wyciągnęła na środek pokoju opierającego się Rivę. – No, zatańczże z matką! Wiem, że umiesz, masz to po mojej Tańczącej Matce, o! Korzystając z zamieszania, państwo młodzi wymknęli się do „pokoju” Alii. – Gruchacie tu, gołąbeczki? – Nie zauważyli, kiedy nadeszła Mrówka. Alia w pierwszym odruchu chciała schować ręce za siebie, ale zrobiła to zbyt szybko – pieniądze wysunęły się z koperty i utworzyły na podłodze kolorowy wachlarz. Mrówka znieruchomiała. Wpatrywała się w linoleum przykryte dywanem banknotów jak sroka w gnat. Pan młody chrząknął, twarz miał przyszarzałą. – Udało się – powiedział ni to do niej, ni do Alii. – Niepotrzebnie się denerwowałeś, przecież mówiłam, że się uda. – Alia wróciła do liczenia pieniędzy. Mrówka przeniosła wzrok na nich, patrzyła to na jedno, to na drugie, z trudem łapiąc oddech. – Zgadza się. – Alia podniosła głowę znad stosiku i włożyła pieniądze z powrotem do dużej koperty. Dopiero teraz odwróciła się w stronę matki. – Mariage blanc. Wiesz, co to jest? – Zrobiliście to dla papierów?! On nie ma papierów… – wykrztusiła Mrówka, wskazując oskarżycielsko pana młodego.

Ten bez słowa skinął głową. Wyglądał na zmęczonego. Alia wygładziła boki wypchanej koperty. Mrówka zaciskała upierścienione palce na dekolcie, a kiedy je rozluźniła, nie patrzyła na nich, tylko na kopertę. – Wszystkiego najlepszego w dniu ślubu! – Na jej twarzy wykwitł szeroki uśmiech. Mama Issa podniosła wzrok na zbierające się chmury, wysoko, byle nie widzieć mordęgi kolejnego owada, który wpadł na przeszkloną werandę i nie umiał z niej wylecieć. Pod sufitem buczały już rozpaczliwie dwa bąki i jeden chrząszcz, nie licząc kilku much, których akurat nie było jej szkoda. Ale teraz nad ich głowami latał złocisty motyl. Unosił się z gracją nad półmiskami z mięsem w sosie berneńskim, stygnącymi frytkami i przysmażaną cykorią. Tej ostatniej mama Issa nienawidziła, o czym Alia, siedząca naprzeciwko niej, dobrze wiedziała. Przyjechali na obiad wydany przez rodziców Lievena na cześć jej i jej męża. Lieven wciąż przebywał w Stanach. Nie pojawił się również małżonek Alii, czym wprowadził w konsternację teściów mamy Issy. Patrzyli oszołomieni, jak Alia i Joe zajadają się potrawami przygotowanymi, by uczcić ten pospieszny ślub. – Powiadasz, że jak na imię twojemu mężowi? – zapytała matka Lievena, jakby nie zadała tego samego pytania co najmniej dwa razy w ciągu ostatniej godziny. – Saidu. – Alia sięgnęła po półmisek z cykorią. – Saidu – powtórzyła matka Lievena z miną, z jaką sprawdza się, czy świeżo założona plomba nie uwiera. – A gdzie twój mąż pracuje? – W fabryce nawozów. – Mhm. – Dlatego nie mógł przyjść – wyjaśniła Alia, pakując do ust ćwiartkę cykorii. – Akurat ma zmianę. Zawsze po niej strasznie śmierdzi. Matka Lievena odłożyła na bok sztućce, co kelner uznał za sygnał do zebrania talerzy. Alia w pośpiechu dokończyła swoją porcję, Joe zgarnął na widelec resztkę mięsa i wpakował ją sobie do ust. Kiedy tu przychodzili, zaczynali się zachowywać tak, jak matka Lievena się tego po nich spodziewała – jak nienasycone dzikusy, zapominając o manierach, które mama Issa wpajała im od dziecka. – Twój mąż też jest z Afryki? – upewniła się matka Lievena. – Z Togo – sprecyzowała Alia. Matka Lievena machnęła ręką, jakby przerósł ją nadmiar informacji. – Niedawno wróciliśmy z safari – włączył się ojciec Lievena. – Strasznie tam u was gorąco. – Gdzie? – wyrwało się Joemu. – Na kontynencie afrykańskim znajdują się pięćdziesiąt cztery kraje. Miał szesnaście lat i połykał książki, których nie polecali nauczyciele.

Ostatnio zaczytywał się w biografiach Malcolma X i Martina Luthera Kinga. – W Kenii – uściślił ojciec Lievena. – My pochodzimy z Konga. – Uśmiech na twarzy Joego wyglądał jak przyklejony. – Też na „K”. – Matka Lievena wzruszyła ramionami. – Korupcja, korupcja, korupcja! – Ojciec Lievena uniósł ręce. – Nie jesteście w stanie samodzielnie się rządzić. – I to wieczne wyciąganie rąk po pieniądze. Jakbyśmy byli jakimiś bogaczami! Alia popatrzyła na mamę Issę. Ciotka uczepiła się wzrokiem motyla, który trzepotał skrzydłami przy szybie, próbując przebić niewidzialną przegrodę dzielącą go od powietrza i wolności. Pewnie myślała, że gdyby Lieven tu z nimi był, i tak by nie pomógł, nieraz narzekała, że kiedy jego rodzice rozkręcali się w kolonialnym zrzędzeniu, kładł uszy po sobie. Siedzieli po obu stronach stołu i gadali jedno przez drugie. Joe patrzył to na matkę Lievena, to na jego ojca, najwyraźniej zbierając się do odpowiedzi. Alii ścisnęło się serce. Bratu pewnie się wydawało, że swoją inteligencją, elokwencją, wiedzą coś w tych ludziach poruszy. Westchnęła. Pamiętała, jak mama Issa parę razy próbowała im wyjaśnić, że to Belgowie zostawili ich kraj w stanie rozpadu, zniszczyli jego kulturę, zwaśnili plemiona, podporządkowali swoim rabunkowym rządom. Do dziś pociągają tam za część sznurków. Dziel i rządź, skłóć, aby rządzić – niemożliwe, żeby nie znali tej zasady. Jedynym, czego się doczekała, był komentarz wypowiedziany przez ojca Lievena, nie wiedzieć czemu po angielsku: You must be very traumatised1. Nie zamierzali niczego wyjaśniać ani o niczym dyskutować. To, co niewygodne, zamiatali pod dywan. Mama Issa wstała od stołu, wytrzymując wbite w siebie oburzone spojrzenie teściowej. Dała znak Alii, żeby poszła za nią. – Masz duże oczy Mrówki, wysokie kości policzkowe Eddy’ego i delikatny profil Fezy – odezwała się ciotka. Wyglądała, jakby myślami była gdzieś daleko. – Wyrosłaś na ładną kobietę. Motyl przeleciał nad głową Alii, muskając jej króciutkie włosy. – Kiedy mi przedstawisz Saidu? W ogrodzie rośliny wyglądały na świeżo wymienione przez ogrodnika, nowe sadzonki zastąpiły te, które szykowały się do zwiędnięcia. Alii nigdy nie zdarzyło się zobaczyć, żeby roślina przeżyła tu w spokoju cały cykl, od wykiełkowania do uschnięcia. – Saidu potrzebował papierów – wyrzuciła z siebie piskliwym tonem. Z dala od spojrzeń rodziców Lievena opadła z niej konwersacyjna brawura. – Ten ślub to zwykła przysługa, żeby go nie deportowali. A ja potrzebowałam pieniędzy. Zawsze powtarzałaś, że kobieta musi być niezależna finansowo.

Zamyślenie zniknęło z twarzy ciotki. – I w tym celu ma się sprzedawać?! – wykrztusiła. – Sprzedałam tylko swój stan cywilny. – Alia wzruszyła ramionami. – Teraz w dowodzie mam wpisane „mężatka” zamiast „panna”. To nic nie znaczy. – Nic? – W tym dowodzie nie mam nawet imienia. – Alia spojrzała na ciotkę wyzywająco. To lato i następne rozlazło się Alii w rękach. Kiedy wracała pamięcią do tych kilkunastu miesięcy, widziała siebie na łóżku obżerającą się byle czym, tyjącą i stroniącą od ludzi. Saidu często u nich nocował, z różnych kątów wyglądały jego rzeczy: podkoszulki z nadrukami, naszyjnik z brązowych kamyków, zeszyt, w którym rysował, djembe – bęben, na którym grał. Dzięki tym rzeczom przeszli pozytywnie naloty Urzędu do spraw Cudzoziemców. Małżeństwo Togijczyka i czarnoskórej Belgijki nie wzbudzało podejrzeń, jedna z urzędniczek wypytujących ich o pożycie użyła zwrotu „powrót do korzeni”, patrząc znacząco na Alię. Alia gorzej niż kontrole znosiła częstą obecność Saidu. Nie nadużywał ich gościnności, był cichy i uczynny, a jednak ją drażnił. Był obcy – i nie mogła nic poradzić na to, że tak go odbierała. Gruba koperta pełna franków belgijskich ukryta przed Mrówką stawała się w jej pojęciu coraz bardziej „brudna”, nie wydała z niej jeszcze ani grosza. Po rozmowie z Rivą jeszcze bardziej zwątpiła, czy kiedykolwiek dotknie tych pieniędzy. Bo w końcu powiedziała mu o układzie z Saidu, bała się, żeby brat się do niego nie przywiązał, jak kiedyś do Alphy. – Saidu potrzebował papierów, a ja pieniędzy – tłumaczyła. – Nie mógłby inaczej dostać obywatelstwa. – A ty? Nie możesz zarabiać w inny sposób? Alię znów uderzył kolor jego tęczówek. Były złocistobrązowe, jak u babki Fezy. Zastanowiła się, czy kiedy ona, Alia, miała dziesięć lat, też była taka niewinna. – Mogę – odparła po chwili. – I znajdę pracę. Obiecuję. Ale minęło sporo czasu, zanim zaczęła szukać. Mrówka, która regularnie obsobaczała ją, że po skończeniu szkoły nie spieszy się do zarabiania, tylko daje się utrzymywać matce, teraz zaproponowała, że załatwi jej staż w zakładzie fryzjerskim. – Z jej stopniami?! – sprzeciwiła się mama Issa, kiedy się o tym dowiedziała. Ubolewała, że Alia nie poszła na studia od razu po skończeniu szkoły. Oboje z Lievenem namawiali ją na prawo, Lieven obiecywał wsparcie finansowe i użycie znajomości w palestrze. Uśmiechała mu się kontynuacja tradycji prawniczej w tej odnodze rodziny. Mama Issa podejrzewała, że tak objawiał się jego

niewypowiedziany bunt przeciwko nieuleczalnemu rasizmowi rodziców. Ale Alia nie chciała słyszeć o pomocy. Odrzucała ją myśl, że miałaby zawdzięczać cokolwiek rodzicom Lievena. Z dwojga złego wolała wyrzekania Mrówki, że „stara krowa, a żeruje na matce”. W awanturach wytykała Mrówce, że to ona, Alia, zajmowała się domem, kiedy wyjechali Eddy, mama Issa, a potem babka Feza. I że za te lata przewijania, niańczenia, ciągania siat z zakupami, gotowania i sprzątania należy jej się teraz odpoczynek. – Jaki odpoczynek?! – indyczyła się Mrówka. – Ja całe życie pracowałam, o! – Jeśli się akurat nie puszczałaś – syknęła w końcu Alia. Czuła, że ogarnia ją paląca złość, a w pobliżu nie było Joego, żeby ją uspokoił. Nagle przeraziła ją myśl, czy nie odziedziczyła tej złości po matce. Czy nie przez to odchodzili wszyscy, których Alia kochała? – Jesteś bogata, Alia – usłyszała znów głos Mrówki. – Masz pieniądze od Saidu, tylko matce skąpisz, tfu, tfu! Refren matczynych skarg ścigał Alię, kiedy wybiegała z domu. Grzmotnęła drzwiami tak, że mało nie wyskoczyły z zawiasów. W końcu znalazła pracę w Colruycie. Kiedy powiedziała o tym matce, ta załamała ręce. – No to teraz cię zabiją! – Za co? – zainteresował się przysłuchujący się rozmowie Riva. – Tam zabijają, o! – Zabijali – sprecyzowała Alia. – To było dziesięć lat temu. – Ale dotąd nie złapali zabójców! Issę tam prawie zabili! – lamentowała Mrówka. Riva przerwał odrabianie lekcji i zaczął się dopytywać o szczegóły „prawie” pozbawienia ciotki życia, ale Alia nie miała siły tłumaczyć mu, o co chodziło z zabójcami brabanckimi. Nagle uderzył ją absurd sprawy, która przez te wszystkie lata nie została wyjaśniona. Tyle ofiar i żadnych zatrzymanych. Jakby ktoś pomógł mordercom pozacierać ślady. Wstawała teraz najwcześniej ze wszystkich, bo musiała sprzątnąć sklep, zanim go otworzyli. W pracy trzymała się z młodymi, najczęściej przyszłymi studentami, którzy przyszli tu pracować przez rok przerwy w nauce. Udawała, że jest w takiej samej sytuacji. Ale kiedy rozmawiali między sobą o tym, kto pójdzie na jaki kierunek, wykręcała się od odpowiedzi. Nie chciała przyznać, że wciąż nie wiedziała, co chce robić. W końcu życie samo wskazało jej ścieżkę, tak to w każdym razie skomentowała mama Issa, kiedy bratanica jej o wszystkim opowiedziała. Tego dnia Alia siedziała przy kasie i znudzona wstukiwała ceny towarów. Wstała lewą nogą, starsza pani przed nią była jedną z jej pierwszych klientek. – Ale ja mam tu zniżkę! – zaprotestowała, kiedy Alia wręczyła jej rachunek.

– Trzeba było powiedzieć, zanim zaczęłam liczyć – odburknęła Alia. – Proszę pani, dla mnie każdy grosz… Alia podniosła wzrok na kobietę. Dopiero teraz zobaczyła znoszony płaszcz pamiętający lata siedemdziesiąte i rękawiczki przetarte na szwach. To przez te rękawiczki wzięła ją za bogatą pańcię. – Xavier! – Alia zawołała kolegę starszego stażem. – Jak odliczyć zniżkę, żeby się zgadzało? Pani powinna zapłacić mniej, niż nabiłam. – Zapomniałam uprzedzić – sumitowała się klientka. – Skleroza, rozumie pan… Alia zerknęła na Xaviera. Zmarszczył czoło, jakby myślenie wymagało szczególnego wysiłku. – Jak pani nie powiedziała od razu, to już za późno. – Najwyraźniej zapił poprzedniego dnia, wciąż zionął alkoholem. Wyglądał, jakby bolała go głowa. – Powiedz jak, ja to zrobię. – Alia zniżyła głos. Spojrzał na nią, jakby go ukąsiła. – Tak?… To zapłać różnicę ze swoich. To twoja wina, że nie zapytałaś. Musi pani zapłacić tę sumę – zwrócił się do klientki, wskazując cyfry wyświetlone na kasie. Starsza pani zaczęła wysupływać pieniądze z portmonetki, a Alia poczuła, że robi jej się gorąco. Wyskoczyła zza kasy i wskazała Xavierowi wzrokiem zaplecze. Ale on nie ruszył się z miejsca, patrzył tylko na nią swoimi wodnistymi oczami. Wzięła go pod ramię, lecz się wywinął i ją odepchnął. Dalej wszystko potoczyło się błyskawicznie: poleciał na półki, kartony z zupami spadły mu na głowę. Kiedy pod sklep podjechał radiowóz, Xavier nie szczędził policjantowi szczegółów – to Alia na niego napadła, bo była zła, że każe jej płacić różnicę w rachunku. Starsza pani nie mogła zdecydować, kto zawinił, wszystko stało się tak szybko. – Obrażenia są? – zapytał policjant. Xavier pomacał się po potylicy, dotykając niewidocznych siniaków. – Nie ma obrażeń – usłyszeli czyjś głos dochodzący od drzwi. W progu stała policjantka. Alia spojrzała na nią i powstrzymała okrzyk. Policjantka zamknęła drzwi przed nosem kolejnemu klientowi, podeszła do młodszego kolegi z patrolu i położyła rękę na jego notesie. Bez słowa wsunął go z powrotem do kieszeni. – Tym razem będzie tylko upomnienie – zwróciła się surowo do menedżera, po czym wskazała Alię. – A pani pozwoli ze mną. Wyszła przed sklep, policjant wrócił do radiowozu. – No co się tak gapisz? – burknęła policjantka, sprawdzając, czy nie są widoczne ze sklepu. – Ducha zobaczyłaś?

– Bo ludzie zawsze odchodzą – wydukała Alia, jakby kończyła zdanie rodem z innej rozmowy. – Ale… nigdy nie wracają. – A ja wróciłam – odparła Laura i z krzywym uśmiechem wyciągnęła z kieszeni papierosa. Z tej krótkiej rozmowy Alia dowiedziała się, że po powrocie z Niemiec Laura rzuciła studia prawnicze i zdała do szkoły policyjnej. Wyprowadziła się z mieszkania od rodziców i wynajęła kawalerkę w centrum miasta, blisko komisariatu, do którego ją przydzielili po skończeniu nauki. Rozwiodła się z Alphą; poza momentem podpisywania papierów więcej go nie widziała. Tak jakby nie istniał. Alia pospiesznie streściła jej swoją historię. Nie musiała wiele tłumaczyć, Laura w mig zrozumiała, o co chodzi w związku z Saidu. Nie zadawała dramatycznych pytań w rodzaju: „Jak mogłaś?!”, jak mama Issa, nie pouczała, że to nielegalne. Powiedziała tylko: „Rozwiedź się jak najszybciej”. Kiedy Laura wsiadała do radiowozu, wszystkie elementy układanki wskoczyły w głowie Alii na swoje miejsca. Niespodziewanie miała gotowy plan. Następnego dnia złożyła pozew o rozwód. Saidu nie protestował, miał już swoje papiery. Zabrał od nich rzeczy, a Alia wzięła się do realizacji kolejnego punktu planu – zaczęła biegać i trenować. Już nie miała problemu z odpowiedzią, na jakie wybiera się studia. „Na żadne” – mówiła. Szła do szkoły policyjnej. Wstawała jeszcze wcześniej. Zrzucała kilogramy, wypacała złość. Przebiegała kilka kilometrów po ciemnych obrzeżach osiedla, w domu brała prysznic, ubierała się i ruszała do sklepu. Po pracy szła tłuc w worek bokserski do klubu sportowego, gdzie trenerem był Jamal. Wyjaśniła mu, że trenuje, żeby wrócić do formy i zdać egzaminy, a nie startować znów w zawodach. Odeszła z Colruyta miesiąc przed egzaminami. – Stara matka cię utrzymuje, jak ci nie wstyd, o! – wsiadła jej na kark Mrówka. – A przecież masz pieniądze, tylko skąpisz. – Nawet nie wiesz, ile mi zapłacił – zżymała się Alia. Wciąż nie umiała tknąć tych banknotów, jakby były zaklęte. – Aaaaliaaa!… No to ile? Ileś utargowała? – Nie targowałam się. Wzięłam, ile dał. – Aleś ty głupia, trzeba było wziąć więcej! Jak mi dasz połowę, zwolnię się ze sklepu. – Chcesz zostawić sklep z perukami? – Jak mi się zachce, to zostawię! Moja córka jest bogata, o! Na egzaminach do szkoły policyjnej przebiegła wymagane siedem kilometrów na teście fizycznym, zdała gładko teorię i testy predyspozycji psychicznych i umiejętności technicznych. Najbardziej bała się czwartej części, rozmowy z członkami komisji, trzęsła się przed nią jak ratlerek. Modliła się

w duchu, żeby zasiadający tam psycholog nie odkrył jej tajemnicy – ataków złości. Po ogłoszeniu wyników przybiegła do domu. – Dostałam się do szkoły policyjnej! – krzyknęła od progu. Chłopcy byli jeszcze w szkole, Mrówka leżała na sofie, bo miała dzień wolny. Najpierw w pokoju matki zapadła cisza, potem słowa zaczęły trafiać w Alię jak odłamki po eksplozji. Mrówka mieszała języki – francuski, suahili, lingala, szczątki angielskiego z seriali i flamandzkiego z ulicy. – Tu es malade?! You’re a woman!2 – darła się, jakby wstąpił w nią demon poliglota. Alia odwróciła się na pięcie i trzasnęła drzwiami, a przekleństwa matki ścigały ją jeszcze na ulicy. Nie mogła się doczekać pierwszych zajęć. Kiedy wreszcie stanęła w wielkiej hali sportowej razem z innymi kandydatami na policjantów, okazało się, że na pięćdziesięciu mężczyzn przypada raptem pięć kobiet – dwie Flamandki, Walonka, Alia i Nawal, muzułmanka, która ćwiczyła w chuście na głowie. Instruktor – przez duże „I”, jak zaznaczył, przedstawiając im się – trenował ich tak, żeby część odpadła. Dla dziewczyn nie było taryfy ulgowej. Biegały, robiły przysiady, brzuszki i pompki, aż z gumek wysuwały się strąki przepoconych włosów. – Ciśnij, mała! – wrzeszczał na Nawal, której chusta ciemniała od potu. Kiedy mówił, w kącikach ust zbierały mu się białe kropelki śliny. Był niewysoki, czego w sobie nie lubił, do wyższej o głowę Alii podchodził tylko wtedy, gdy ćwiczyła w parterze. – Czego się opierdalasz? – huknął na chłopaka, który zwolnił tempo. – Cała grupa będzie przez ciebie powtarzała ćwiczenie! – Niedobrze mi. – Jadłeś przed treningiem? – Tak… Spaghetti. – Rusz dupę, Spaghetti! Na wszystkich czyhały pułapki. Walonka dostała od Instruktora pseudonim Tampon, bo wypadł jej z kieszeni dresów. Jakiegoś chłopaka nazwał Obrączką, bo zakleszczył się w kajdankach – nie miał pojęcia, że da się je zacisnąć, ale nie poluzować. Alia tylko czekała, aż i ją przezwie. Raz zawołał do niej „Bounty” – bo czarna na zewnątrz, biała w środku. Ale po zajęciach z samoobrony, gdzie odkrył jej odruchy bokserskie, zadowolił się zmaskulinizowaniem jej imienia – zamiast „Alia” wołał na nią „Ali”. – Założę się, że w dowodzie nie masz w ogóle imienia, bo tu takich nikt nie akceptuje. Przyda ci się jakiekolwiek, choćby męskie – rzucił, gdy robiła pompki. Po miesiącu nie miewała już zakwasów. Włosy przystrzygła po bokach, tylko na górze zostawiła pas ciut dłuższych. Nie malowała się, podobnie jak

pozostałe dziewczyny z wyjątkiem Nawal, która mimo szyderstw Instruktora uparcie obrysowywała oczy czarnym eyelinerem. Na zajęciach prawie nie rozmawiały między sobą, żeby nie prowokować jego cierpkich uwag, że „na plotki to jazda gdzie indziej” czy „tu nie ma miejsca na babskie paplanie”. Mrówce każdy siniak Alii służył za pretekst do wszczęcia kłótni na ten sam temat: czemu córka chce być policjantką? Nie dość jej było boksu? Mrówka sądziła, że Alia zmądrzała, a tu masz – policja! To wszystko była wina Eddy’ego, jego imię, przeklinane i opluwane, powracało jak bumerang. Alia nie wdawała się w pyskówki. Po przekroczeniu progu padała na łóżko, raz zdarzyło jej się zasnąć w ubraniu, tak była zmęczona. Wszystko podporządkowała jednemu celowi – skończeniu szkoły policyjnej. Nie spóźniała się, ćwiczyła intensywniej niż mężczyźni, wkuwała teorię, piła koktajle owocowe i jadła banany, żeby dostarczyć mięśniom potasu. W połowie kursu grupa zmniejszyła się o jedną trzecią, odpadło kilkunastu chłopców, odeszły trzy dziewczyny, zostały tylko Alia i Nawal. Instruktor zebrał grupę przed treningiem i wybijając rytm o nogawkę skakanką, która przypominała kabel elektryczny, oznajmił: – Dziewięć miesięcy. Tyle trwa szkolenie na policjanta. Dziewięć miesięcy. Jak ciąża, ale o wiele bardziej wyczerpująca. Spojrzał znacząco na dziewczyny, zabujał się na piętach, po czym zakończył dobitnie: – Lepiej wycofajcie się już teraz. Alia stała na baczność, patrząc na niego wzrokiem pozbawionym wyrazu. Codziennie próbowano jej udowodnić, że jako kobieta nie nadaje się do świata umundurowanych mścicieli. Że nigdy w tym mieście nie było czarnej policjantki. Tymczasem ona codziennie uczyła się czegoś nowego. Podniecała ją ta dziwna mieszanka. Doriana poznała podczas symulacji, w ramach których aranżowano sytuacje podobne do tych, które przydarzały się policjantom naprawdę. W czasie zajęć ścigali złodziei, negocjowali z porywaczami, tłumaczyli samobójcom, żeby się nie zabijali. Tego dnia Alia odgrywała rolę przestępcy. Po szarpaninie Dorian zakuł ją w kajdanki, a zadaniem Spaghetti było ją wyprowadzić. Ale ona nie przestała się rzucać, nie umiała zwalczyć w sobie odruchu samoobrony. Kopnęła Spaghetti, a on w odwecie ją pchnął. Zbyt mocno. Upadła na twarz, coś chrupnęło. – Stop! – Instruktor wpadł do pomieszczenia i przewrócił ją na plecy. Wilgoć spływała Alii po policzkach, krew łaskotała, coraz cieplejsza, jakby miała zacząć wrzeć. – Kurwa, po co ją pchałeś?! – Trzy twarze tańczyły nad nią. – Złamałeś dziewczynie nos!

Wystraszyła się, że zabiorą jej całe światło, wzrok mgliło coraz więcej ciemnych kropek. Metal kajdanek wpijał się w nadgarstki, ktoś szarpał się z nimi, próbując ją oswobodzić. – Nie zaciskaj, palancie, drugi Obrączka się znalazł! – usłyszała głos Instruktora. Jego palce zacisnęły się na nasadzie jej nosa. Zakrztusiła się i odruchowo usiadła. – O kurwa, ile krwi – jęknął Spaghetti. – Nawet nie widziałem, że tak krwawi, na czarnej skórze nie widać wyraźnie. – Zamkniesz się czy ci przypierdolić?! – ryknął Dorian, podtrzymując jej opadającą głowę. Instruktor zawiózł Alię do szpitala, gdzie lekarz opatrzył ją i dał tydzień zwolnienia. Odwożąc ją pod dom, Instruktor kazał jej wrócić do szkoły po pięciu dniach, żeby poprawiła ujemny wynik symulacji. „Przecież to nie moja wina, że mnie pchnął” – chciała zaprotestować, ale ledwo mogła oddychać. Kiedy stanęła w przedpokoju z opatrunkiem zasłaniającym pół twarzy, Mrówka wydała z siebie ptasi wrzask. – Ale cię załatwili! – podsumował Joe i gwizdnął. – To złamanie? Proste czy z przemieszczeniem? – chciał wiedzieć Riva, pasjonat biologii. Alia wzruszyła ramionami. Kiedy mówiła, dźwięki odbijały się w jej głowie, niwelując działanie środków przeciwbólowych. – Tyle razy…! – zaczęła się nakręcać Mrówka. – Tyle boksowałaś – zaczął równocześnie Joe – a nigdy nie złamali ci nosa. Dopiero teraz! – Relegują cię ze szkoły policyjnej? – Riva smakował słowo, którego się właśnie nauczył. Alia pokręciła przecząco głową. – Pewnie jeszcze dostaniesz medal. – Joe skrzywił się ironicznie. – Skoro już mówimy o nagrodach – jedenastoletni Riva poprawił okulary ruchem zasłużonego profesora – to wygrałem olimpiadę historyczną na szczeblu ogólnokrajowym, należy mi się jakaś gratyfikacja. – Co?! – krzyknęła Mrówka. Często w obecności młodszego syna miewała oszołomiony wyraz twarzy. – Chcę mieć psa – wyjaśnił Riva. – Po co ci coś, czym trzeba się opiekować? – zdziwił się Joe. – Wytresowałbym go. Żeby przynosił gazety, szukał narkotyków… Joe spojrzał na brata z ukosa, Riva wytrzymał spojrzenie. Alia otworzyła usta, ale Mrówka ją uprzedziła. – Żadnego psa! – krzyknęła alarmująco, jakby broniła domu przed

złoczyńcami. – Dlaczego? – padło oczywiste pytanie Rivy. – Bo cię w nocy zje! Joe zaczął się histerycznie śmiać. Mózg Rivy zatrzymał się na chwilę, jakby nie był gotów na sformułowanie odpowiedzi na tym poziomie. – Psy zjadają ludzi, o! Wiem, bo jestem ze wsi! – Czemu akurat w nocy? – drążył Riva. Alia odwróciła się i poszła do pokoju. Adrenalina z niej opadała, proszki mogły zaraz przestać działać, musiała jak najszybciej zasnąć. Miała raptem pięć dni na dojście do siebie. – A ty, Alia – dobiegł ją jękliwy głos matki – żebyś mi się więcej nie ważyła pojawić w domu w takim stanie! Jaki przykład braciom dajesz!… Mrówka odmówiła pójścia na zakończenie kursu i wręczenie odznak policyjnych. Mama Issa nakrzyczała na nią z tego powodu, a Mrówka nie przepuściła okazji, żeby wypomnieć szwagierce jej „wyschnięte łono”. Lieven stał w przedpokoju i poprawiał nerwowo krawat. Nie wiedział, jak zareagować. Kobiety w jego rodzinie wtykały sobie szpile z uśmiechem, cichymi głosami. Te tutaj darły koty, wyglądały, jakby zaraz miały się na siebie rzucić. – Gotowa jesteś? – Obejrzał się nerwowo na Alię. Podczas uroczystości wręczania odznak wzrok Alii przesuwał się od Joego, przez Rivę i mamę Issę, do Lievena, który bez przerwy robił zdjęcia. Wyglądał, jakby rozpierała go wielka duma, aż Nawal pogratulowała koleżance ojca. Jej rodzice nie pochwalali tego, że została policjantką. Ich zdaniem jedynym powołaniem kobiety było małżeństwo i macierzyństwo. Po wręczeniu dyplomów Alia zdołała się wyrwać z objęć rodziny i przystanęła pod ścianą. Tłum rodziców, braci i sióstr świeżo upieczonych policjantów zaludniał pomieszczenie, w którym tak niedawno ich rocznik robił pompki, brzuszki i ćwiczył techniki obezwładniania. Wciąż nie mieściło jej się w głowie, że to wszystko dzieje się naprawdę. Że ona, Alia, córka Mrówki i Eddy’ego, została policjantką. Dorian podszedł i oparł się o ścianę obok niej. Krótka złocista broda skręcała się lekko, podobnie jak włosy na głowie, starannie przystrzyżone. Nawal twierdziła, że wygląda jak wiking. – Masz już przydział? – zagaił. W szkole tylko raz się do niej przysiadł, w stołówce, tego dnia, gdy wróciła ze zwolnienia po złamaniu nosa. Nie była wtedy rozmowna, zbyt świadoma sińców pod oczami. Potem wymieniali tylko pozdrowienia. Teraz skinęła głową w odpowiedzi na jego pytanie. Przyjęli ją na staż do komendy obsługującej centrum miasta, miała jeździć w patrolu z dwoma doświadczonymi policjantami.

– Napatrzysz się. – Uniósł kącik ust w półuśmiechu. – Tam się ciągle coś dzieje. – A ciebie gdzie skierowali? – zapytała. Podał nazwę dzielnicy na peryferiach, gdzie miał odbyć staż. – To daleko – powiedzieli równocześnie i spojrzeli na siebie skonsternowani. – Dasz mi swój numer telefonu? – rzucił Dorian, nie patrząc na nią. Chrzest bojowy przeszła już w pierwszych dniach stażu. Siedziała niezadowolona na tylnym siedzeniu radiowozu. Wolałaby być na przodzie. Ci dwaj, z którymi jeździła, wiedzieli o tym, każdy stażysta marzył, żeby wreszcie przesiąść się z tylnego siedzenia i stać się częścią dwuosobowego patrolu, tego prawdziwego, a nie szkoleniowego. Toteż kiedy dostali zgłoszenie o bijatyce w barze naprzeciwko sklepu nocnego, nie zostawili jej w radiowozie, tylko kazali wysiąść ze sobą. Ruszyli we troje w stronę zamkniętych drzwi, zza których dobiegały krzyki. Alii przypomniały się kreskówki, które oglądała jako dziecko – kafejka wyglądała jak pudełko, w którym zamknięto mysz, niemal się wybrzuszała. Sine błyski koguta ich radiowozu padały na twarze gapiów stojących zwartym kręgiem na zewnątrz. Ktoś z zakrwawioną ręką wskazał im drzwi do baru, jakby nie wiedzieli, dokąd iść. – Tam, tam! – Krople krwi ze zranionej ręki skapywały na chodnik, alkohol musiał go znieczulić. – Gdzie? – Spokojny pięćdziesięciolatek, u którego Alia odbywała staż, udał zdezorientowanego. – Tam? – upewnił się młodszy policjant, jego narwane przeciwieństwo, o równie absurdalnym poczuciu humoru. – Tam, tam – potwierdził zniecierpliwiony tłum. Alia zaczęła się śmiać. Zawsze to robili, „gotowali” ją, jak starzy wyjadacze sceny rozśmieszają debiutujących aktorów. Nawet przy zabójstwie jej nie oszczędzili. Nad pierwszym martwym ciałem, które zobaczyła w życiu, dostała napadu histerycznego śmiechu, aż musieli ją odprowadzić na bok, żeby nie gorszyła techników. Wszystko przez to, że starszy policjant zatroskał się, że umrzykowi przekręcił się beret. Śmiech Alii, chociaż starała się go ukryć, podważył zaufanie świadków do służb mundurowych. Komuś wyrwało się, że obywatele w tym kraju nie mają co liczyć na policję, ktoś dorzucił, że wszystko przez to, że zatrudnia się baby, w dodatku czarne. Poczuła na ramieniu dłoń starszego policjanta. Wskazywał drzwi, za którymi odbywało się mordobicie. – Ladies first – rzucił z uśmiechem. Dorian zadzwonił do niej dopiero po miesiącu. Kiedy usłyszała jego głos

w słuchawce, zrozumiała, że czekała na ten telefon, ale miała tyle zajęć, że skierowała na nie całą uwagę, żeby nie robić sobie nadziei. Ich pierwsze spotkania były niewinne, aż do momentu kiedy zaczęli się gwałtownie całować w jego samochodzie. Alia poczuła, że robi się mokra, skierowała jego dłoń między swoje uda, a on położył jej rękę na swoich. Jęknęła, dotykając obiecującego wybrzuszenia. Od czasu Alphy miała dwie przygody, które wzbudziły w niej mieszane uczucia. Nie mogła dojść z tymi chłopakami, wydawali jej się niezręczni. Jej samej też brakowało wtedy pewności siebie. Peszyła ją świadomość dodatkowych kilogramów, a jeszcze bardziej ich pytanie, to samo w obu przypadkach: „Czy kochałaś się już kiedyś z białym?”. Z Dorianem było inaczej. Czuła, że robi na nim wrażenie. Kiedy rozmawiali, czasami rwał mu się wątek. Milkł speszony, a wtedy ona przejmowała stery. Opowiadała mu o suterenie mamy Issy, o romansie ciotki z Bastienem, o ojcu i o Białej. Nie wiedziała, czemu akurat o tym, ale Dorian, zasłuchany, kiwał głową. Czasem o coś pytał, szukając tego, co ich łączyło – a było to zniknięcie ojców, życiowe pogubienie matek, nagły ciężar odpowiedzialności za nie i za młodsze rodzeństwo. Zastanawiali się, czy czasem nie zostali policjantami z nawyku opiekowania się innymi. W ich dyskusjach zawsze nadchodził moment, kiedy Dorian wpatrywał się w nią, ale już nie słyszał, co mówiła. Lubiła go doprowadzać do tego stanu, świadoma swojej znów wąskiej talii, umięśnionego brzucha, wytrenowanego ciała. Czekała, aż zacznie przesuwać palcami po miniirokezie na jej głowie, dotknie jej ust, otoczy rękami szyję. Uwielbiała czuć jego siłę, miękkość zarostu, to, że górował nad nią wzrostem. Mężczyźni rzadko byli od niej wyżsi. Wtedy, w jego samochodzie, pieścili się tak zapamiętale, że niemal stracili kontakt z rzeczywistością. Obok auta przemykali biegacze, robiący rundy wokół parku, ale oni, częściowo rozebrani, nie zwracali na nikogo uwagi. Potem siedzieli w zapadającym wieczorze przy otwartych oknach auta, słuchali muzyki z radia i kręcili głowami nad swoją nieostrożnością – gdyby ich złapano, byliby skończeni jako policjanci. Kiedyś Dorian zaprosił ją do siebie. Mogli być wreszcie sami, jego współlokator wyjechał. Alia nie wróciła tej nocy do domu, za co rano nasłuchała się od matki, że jest „puszczadłem”. Mrówka nie mogła odżałować, że córka została rozwódką, i chociaż nie traciła nadziei na udział w zarobku z transakcji z Saidu, ciężko znosiła rozmowy z kuzynką Kesą na ten temat. Kesa, która nigdy nie została wprowadzona w naturę związku Alii, jawnie nad nią ubolewała: nie dość, że policjantka, to jeszcze rozwódka. Nie tego matka spodziewa się po jedynej córce – tu Mrówka zgadzała się z kuzynką. Alia coraz częściej zostawała na noc u Doriana. Ciepło ich połączonych ciał wystarczyło, żeby wygnać zimno, które zalegało w niej od lat. Przy Dorianie

prawie zapominała, co to poczucie obcości. Nad ranem, w jego objęciach, już nie budził jej skurcz samotności. Przeklęte gorąco, zapowiadające ataki złości, przestało jej się „przydarzać”, a cała huśtawka termiczna w środku uspokoiła się, jakby ktoś właściwie ustawił pokrętło. Wracała od Doriana, czując napięcie wykochanego ciała, ciepłe uwieranie cipki. Szła przez budzące się miasto otulona kokonem swojskich odgłosów: posapywania śmieciarek, stukania butelek, kwakania klaksonów, podfruwania urażonych gołębi. Było w tym takie proste szczęście, że robiło jej się wszystko jedno, co powie matka. Po odbyciu stażu Alia pojawiła się w komendzie z przydziałem pracy w ręku, ubrana w szare spodnie i granatową marynarkę, pod którą włożyła białą bluzkę. Włosy zaczesała gładko do tyłu, zrezygnowała z makijażu. Kiedy wchodzisz między wrony, musisz krakać tak jak one. Zbyt dużo wiedziała o przebywaniu wśród samych mężczyzn, żeby ryzykować podkreślanie kobiecości. – Dzień dobry. – Dokumenty – rzucił policjant siedzący za kontuarem, omiótłszy ją krótkim, pozbawionym zainteresowania spojrzeniem. – Ale ja mam tu… – Bez dokumentów niczego nie załatwimy – przerwał. Bez słowa położyła przed nim kartkę z przydziałem do pracy. – O masz, czemu od razu nie powiedziałaś?! Zaprowadził ją do dużego pomieszczenia, w którym siedziało kilkunastu policjantów. Sami biali mężczyźni w różnym wieku, najstarszy miał pod sześćdziesiątkę. Na jej widok zamilkli. Ktoś odłożył napoczętą kanapkę na stolik, w ciszy zaszeleściła folia. – A to kto? – Wskazał ją palcem, jakby była obiektem na wystawie. Nikt nie odpowiedział. – Jesteś kobietą? – przekrzywił głowę inny, siedzący bliżej drzwi. – Spodziewaliśmy się mężczyzny – pospieszył z wyjaśnieniem starszy policjant. – Powiedziano nam, że przyjdzie nowy, który nazywa się Ali i jest czarny. Skończyło się na tym, że nikt nie chciał z nią jeździć w patrolu. Przekrzykiwali się, że nigdy nie pracowali z kobietą, że boją się ją mieć jako partnerkę, bo jak przyjdzie do akcji, to jeszcze jej trzeba będzie bronić. Poza tym pewnie nie umie biegać, ma humory i zaraz zajdzie w ciążę. Ktoś syknął, że czarni formują piątą kolumnę, wysyłając swoich do policji, żeby rozsadzić system od środka. Alia stała przy drzwiach, nie wiedząc, czy usiąść, czy wyjść. W końcu przydzielili ją do Polaka, „obcego” tak jak ona. Przyszedł tu rok przed nią i najwyraźniej robił wciąż za chłopca do bicia. Miał szerokie bary, na których

osadzona była głowa ogolona do samej skóry. Słysząc, że ma jeździć z Alią, poczerwieniał. Policjanci wyszli, a oni zostali sami w pustym pomieszczeniu. – Jest jeden warunek – mruknął w końcu, w jego głosie pobrzmiewał lekko wyczuwalny obcy akcent. – Będziesz pisała za mnie raporty. Nazywał się Mariusz i urodził się pod Białymstokiem. – Mońki, Moń-ki. Bia-ły-stok – powtarzał, chcąc nauczyć ją nazw miejscowości, ale „ł” ani „ń” nie przechodziły jej przez gardło. Za to nauczyła się wymawiać „sz” na końcu jego imienia. Zaprowadził ją do szatni, wskazał wolną szafkę, potem pokazał, którędy zejść na parking. Poruszał się krokiem ciężarowca, szeroko rozstawiał nogi i napinał kaptury, żeby plecy wydawały się szersze. Jego ciało pętała sztywność kulturysty, nawet gumę żuł, mocno zaciskając szczęki. Tylko niebieskie oczy patrzyły wesoło spod jasnych brwi. W radiowozie Alia usiadła na miejscu obok kierowcy, a Mariusz zameldował ich i przyjął pierwsze tego dnia wezwanie. Przez całą drogę milczał, odezwał się dopiero, kiedy dotarli na osiedle bloków położone między centrum a kanałem. – Z parteru mogę powiedzieć, że truposz leży tu od Wigilii – mruknął, gdy weszli do klatki schodowej. – Jakim cudem sąsiedzi dopiero teraz nas zawiadomili? – Niedługo wiosna – rzuciła Alia i powtórzyła to, co usłyszała od policjantów na stażu: – Wiosna to martwy sezon na trupy. Pamiętała, że wezwania „do trupa” częściej zdarzały się przed Bożym Narodzeniem, kiedy ludzie przypominali sobie o dalszej rodzinie. I latem, bo ciała błyskawicznie się rozkładały i alarmowały smrodem. Ten był pewnie jednym z ostatnich odkryć z rzutu świątecznego. Na szóstym piętrze powitało ich morowe powietrze. Dozorczyni, która towarzyszyła im od parteru, zasłoniła nos rękawem. Drzwi mieszkania, skąd dochodził smród, były podwójne. – Sejf, kurwa! Wzywamy dźwig, trzeba wejść przez okno – zarządził Mariusz. Alia zapukała do drzwi sąsiada obok. – Naprawdę nic pan nie czuł? – W blokach zawsze czymś jedzie – żachnął się nieogolony mężczyzna z szarą twarzą. – Kot mógł zdechnąć, szczur paść… Alia się cofnęła, z mieszkania buchał dym z papierosów. – Tak się uwędził, że przeoczył smród zza ściany – doszedł ją jadowity szept dozorczyni. Mariusz dał jej znak, żeby zeszli na parter. Wiatr hulał po osiedlu, telepał śmietnikami, rozmoczony śnieg zamarzał w obniżającej się temperaturze. Kiedy dźwig podjechał pod blok, Alia naciągnęła czapkę na głowę.

– O kurwa. Będzie bujało podnośnikiem. – Mariusz wskazał metalowy balkonik. Przyzwyczajona do ladies first, Alia zacisnęła zęby i przełożyła nogę przez barierkę, ale Mariusz odsunął ją stanowczo i sam wpakował się do środka. Alia patrzyła z chodnika, jak blaszana konstrukcja jedzie w górę, huśtając się na mocnym wietrze. Mariusz tkwił w niej nieruchomo, z kamienną twarzą, jak kapitan na rozbujanym statku. – Żeby go nie rozbiło o balkon – mruknął pomocnik operatora dźwigu, który stanął obok Alii. Na wysokości szóstego piętra podnośnikiem mocno szarpnęło. Mariusz złapał się poręczy. Koszyk dźwigu chwiał się teraz pod ścianą bloku, odległość między nim a balkonem wciąż się zmieniała. – Spadnie chłop albo mu coś przytnie. Wzywać strażaków? – Pomocnik spojrzał pytająco na Alię. Nie odpowiedziała, bo Mariusz właśnie chwycił się szczebli balkonu i przełożył nogę przez barierkę. Wiatr znów mocno dmuchnął, podnośnik zaczął mu się usuwać spod nóg. – Kurwa! – krzyknął pomocnik. – Zaraz będzie z niego mokra plama! Alia spojrzała na operatora dźwigu – manewrował wajchami z poszarzałą twarzą. Podnośnik znów uderzył w barierkę, zbyt mocno. Mariusz zachwiał się, ale po chwili złapał równowagę, wykorzystał moment i szybko przeskoczył na balkon. Alia z ulgą pobiegła do klatki schodowej. Stanęła pod podwójnymi drzwiami, nasłuchując. Mariusz po drugiej stronie sforsował już drzwi balkonowe i gmerał teraz przy zamku, słyszała chrobot kluczy i kasłanie. – Potwierdzam trupa – wybełkotał, wypadając na korytarz. – Ma coś na głowie. Chyba reklamówkę! Kurwa, ja pierdolę! Niepotrzebnie rano jadłem. Trzeba wezwać lekarza i Wydział Zabójstw. Alia weszła do mieszkania. Gryząco-słodka woń rozkładającego się ciała zmusiła ją do zasłonięcia nosa szalikiem. Rozejrzała się po pokoju – trup siedział w fotelu, głowa spuchnięta do monstrualnych rozmiarów wydawała się należeć do olbrzyma. Poczuła, że kurczy jej się żołądek. Wypadła na korytarz i oparła się o ścianę. Widziała do tej pory dwa trupy, ofiary wypadku, poturbowane, skręcone pod dziwnym kątem. Ale nigdy nie trafiła na umrzyka w stanie rozkładu. – Zadusili go siatką? – dopytywała się dozorczyni. – Z Colruyta czy z Delhaize’a? – Proszę zejść na dół! – zakomenderował Mariusz, walcząc z odruchem wymiotnym, po czym zwrócił się do Alii: – Wzywamy Wydział Zabójstw. Kilka godzin później stali się pośmiewiskiem komendy. To, co wzięli za reklamówkę, było opuchlizną, jak zawyrokował lekarz. Wstyd ściągnięcia ekipy z powodu braku rozeznania w sytuacji ciągnął się za nimi dłużej niż smród ubrań

przesiąkniętych wonią trupa, nie do pomylenia z żadnym innym. Ekipa dźwigu dorzuciła swoje na temat „sceny balkonowej”. – Jak tam siatka po truposzu, przyda się na zakupy? – zaczepiali ich policjanci w stołówce. – Ali, masz nowe perfumy? – Zatykali ostentacyjnie nosy. – Nie wzięłam ciuchów na zmianę. – Cuchnie truposzem, ale popatrz na jej tyłek – usłyszała za sobą. – Popatrz na swoją gębę – odpaliła. Przypomniała sobie minę Mariusza, kiedy lekarz wyszedł z mieszkania na szóstym piętrze i oznajmił: „Wylew, jakoś przed świętami”. „To nie zabójstwo?” – zdziwił się Mariusz. „W każdym razie nie uduszenie siatką” – odburknął lekarz. Dopiero teraz zachciało jej się śmiać. Przez cały dzień Mariusz udawał chojraka, tego, który wie lepiej. A był tak samo wystraszony jak ona. Czując wzbierający w środku chichot, Alia pomyślała z ulgą, że jeśli zamiast ataków złości ma jej się przytrafiać głupawka, to dobrze wybrała zawód. Mijali się z Dorianem. Kiedy ona miała wolne, on miał patrol – i odwrotnie. Dopadali się na krótko, zjeżdżając z dwóch różnych krańców miasta. Nie wiedzieli, czy najpierw się kochać, czy rozmawiać. Tyle było nowych rzeczy: ciała poszatkowane w wypadkach, przetrącone ofiary defenestracji, samobójcy wszelkiej maści, pedofile, prostytutki naszprycowane kokainą, zgwałcone nastolatki, politycy zaplątani w skandale, psy uwięzione na balkonach, gołębie trzepoczące się w szybach kominowych. A oprócz jeżdżenia do wezwań były przeklęte raporty, które musieli napisać tak, żeby nie wróciły do poprawek, idiotyczne nawoływania szefów do poprawiania statystyk w liczbie zatrzymanych. Dorian opowiedział jej, że kiedy nakryli rodziny gnieżdżące się na dziko w opuszczonej kamienicy, musieli spisywać nie tylko nazwiska dorosłych, lecz także dzieci, żeby nadmuchać liczbę zatrzymanych. Alia powiedziała Dorianowi, czym straszył ją na stażu starszy policjant – że rok na służbie to jak dziesięć lat normalnego życia. Człowiek widzi tyle paskudztw, że staje się cyniczny. Może dlatego tak trzymali się szczeniackości. Zdarzyło im się uprawiać seks w parku pod grubym omszałym drzewem. Alia oparła się rękami o pień, Dorian stanął za nią. Posuwał ją, czujnie lustrując otoczenie. Wracali ciemniejącym wąwozem, pijani euforią, po udach Alii zsuwały się krople ich zmieszanych soków. Kochali się w przymierzalni i w kawiarnianej toalecie. Gdyby nakryli taką parkę, będąc na służbie, musieliby ją zatrzymać i wlepić karę. „Nam wystarczy pouczenie” – szeptała Alia, wyginając grzbiet. Czuła ręce Doriana na swoich biodrach, słyszała jego przyspieszony oddech. Jeszcze chwila, a w nią wytryśnie. Potem usiądą przy kawie, jak para przyzwoitych młodych ludzi, i będą rozmawiać, a sperma zacznie z niej powoli wypływać, zwilżając jej majtki.

W nocy obudził ją krzyk matki. Odruchowo zerknęła na zegarek – było wpół do trzeciej. Przestraszyła się, że pomyliła zmiany, ale budzik był nastawiony jak trzeba, na szóstą rano, w sam raz, żeby była na posterunku pół godziny przed czasem. – Pobili Joego, pobili mojego syna! – Z przedpokoju dobiegało zawodzenie Mrówki. – Ledwo żyje, ledwo… – Kto?! – Alia nie mogła ustalić, czy na końcu „żyje” jest „e” czy „ę”. – …pobity, ci twoi go pobili!… Alia w kilku susach przesadziła schody i już badała twarz i szyję brata, centymetr po centymetrze, jakby robiła obdukcję. – Policja go pobiła, ci twoi, o!… – zawodziła Mrówka. – Cisza! – zgromiła matkę Alia. – Psy mnie zgarnęły. – Joe wyrwał się z objęć siostry. Miał obtarte czoło, musiał się stawiać, kiedy go pakowali do radiowozu. – Za co? – zapytała. – Za to, że jestem czarny. Miał rozbiegane oczy, emanował z niego jawny niepokój. Zawsze krył uczucia, uśmiechał się tym swoim gładkim uśmiechem. To ona była choleryczką, on wszystkich zawsze uspokajał – ją, matkę. Teraz uciekał spojrzeniem, nie patrzył jej w oczy. – To czemu cię wypuścili? – Coś jej mówiło, że lepiej zrobi, jeśli przeprowadzi śledztwo od końca. – Bo nic nie znaleźli! – W głosie Joego zabrzmiał triumf. – Saszetka była pusta. – A co miało w niej być? Riva pojawił się przy kuchennym stole jak duch. – To. – Wyciągnął rękę do siostry. Chwyciła pakunek, zanim Joe zdołał ją uprzedzić. Nieduża saszetka wyglądała jak kosmetyczka. Alia poczuła znajomą falę gorąca podpełzającą do linii włosów. Stężała jej twarz. Pięść wyrwała się sama, to był odruch. Ale Joe się uchylił. – Co mu robisz, co wy wyprawiacie!… – Krzyki Mrówki wzbiły się w powietrze. Alia poczuła zaciskające się wokół niej ręce. Tym razem to Riva ją powstrzymywał. Skrzywiła się z bólu. Parę tygodni temu, kiedy pacyfikowała bójkę, złamali jej żebro, wciąż ją bolało przy gwałtownych ruchach. Gdyby nie to żebro, sprałaby Joego na kwaśne jabłko, obtłukła tę jego brodatą gębę! Dopiero teraz zauważyła, że zapuścił brodę, żeby ukryć szczeniackie osiemnaście lat. – Skąd masz ten towar? – Podsunęła mu pod nos torebkę z marihuaną. – Wyluzuj…

– Skąd to masz?! – Jej głos świsnął jak bat, aż wszyscy, łącznie z Mrówką, podskoczyli. Riva wziął ze stołu saszetkę i zasunął nerwowo suwak. – To mój piórnik – powiedział, patrząc z wyrzutem na brata. – Nie mam pieniędzy. – Joe mówił teraz niemal błagalnie. – Widzisz, jaki przykład dajesz braciom?! – dobiegł ich głos Mrówki. – Wszystko przez ciebie, Alia! Jakbyś dała nam trochę z tego, co zarobiłaś na Saidu, to byłoby inaczej! Alia ruszyła bez słowa do siebie. Budzik miał zadzwonić za trzy godziny. Trzy godziny myślenia. Bo przecież teraz i tak nie zaśnie. – Aaaliaaa! Ty tylko przychodzisz obita, posiniaczona i rzucasz się z pięściami na braci! Moja córka bije ludzi, syn handluje narkotykami! Nic tu po mnie, muszę do Kinszasy, o!… Pomieszczenia wypełniał smród spermy. Plastikowe krzesła ustawione rzędami wyglądały na lepkie. Gigantyczne waginy i fioletowawe członki falowały, przenikały się nawzajem, spryskiwały płynami. W rogach sal siedzieli samotni mężczyźni, kołnierze kurtek miały ich chronić przed spojrzeniami. Alia opuściła latarkę, kierując krąg światła na ścianę. Pokrywały ją zacieki, podobnie jak ściany kabin, w których na małych telewizorach puszczano pornosy. Na wysokości penisa było widać wydłubane chałupniczo dziury. Kontakty międzyludzkie ograniczały się tu do kilkunastu centymetrów nabrzmiałego organu, trwały kilkadziesiąt sekund i cuchnęły spermą. Alia nigdy nie widziała smutniejszego miejsca niż kino porno. Przejechała światłem latarki pod kabinami. W jednej majaczyły dwie pary nóg. Bez słowa wskazała kabinę Mariuszowi. Otworzył z rozmachem drzwi do kabiny. – Dokumenty! Mężczyzna nerwowo dopinał rozporek, dziewczyna przebiła się wzrokiem przez półmrok, starając się ocenić sytuację. Alia przyjrzała jej się uważniej. Niewiele ponad dwadzieścia lat, banalne rysy, zobojętnienie w oczach. Już miała podejść, żeby odprowadzić ich do radiowozu, kiedy poczuła na przedramieniu dotyk. – Zostaw ją – mruknęła kobieta, pokazując jej dyskretnie odznakę. „Pascale Devreux” – przeczytała Alia. „Obyczajówka”. – Nie wolno się pieprzyć w kinie – wyrecytowała Alia. – No nie mów! – W zachrypniętym głosie kobiety brzmiało rozbawienie, jej ubranie przenikała silna woń papierosów. – Jak wypuścicie tę dziewczynę po dwunastu godzinach, wyjdzie na takim głodzie narkotykowym, że natychmiast znajdzie klienta, żeby się jak najszybciej naszprycować. Będzie zdesperowana, zrobi to bez gumy. Resztę bajki znasz. – Tym razem dostaniesz pouczenie – zwrócił się Mariusz do prostytutki. –

Ale jak cię złapię na tym drugi raz… Dziewczyna wzruszyła ramionami i schowała dokumenty do torebki. Tajniaczka została w kinie. Krążyła ze swoją latarką, jak cierpliwa bileterka pomagająca znaleźć widzom miejsca. – Wyrastają, gdzie ich nie posieją – syknęła Alia, kiedy pod koniec zmiany poszli do bistra. Zwyczaj ustalił się między nimi niedawno. Najpierw Mariusz obraził się, że Alia odmówiła pójścia z nim na wódkę po akcji z „reklamówką”. Tłumaczyła, że nie pije, ale dla niego „nie piję” oznaczało widać co innego. Chciał odreagować to, że wszyscy się z nich śmiali. Alia była kobietą, i to czarną, ale przynajmniej z tego samego obozu – wyśmiewanych. Kiedy przestał się na nią boczyć, zaprosiła go na hamburgera. Od tej pory wpadali tu regularnie po pracy. Właściciel postawił przed nimi talerze, dorzucił za darmo po porcji frytek. Alia z ulgą rozpuściła włosy. Pozwoliła im odrosnąć, bo Dorian wolał dłuższe. Do pracy zaczesywała je gładko i ściągała mocno z tyłu. – U nas rosną takie dmuchawce. – Mariusz wskazał jej fryzurę. – Co to znaczy „dmuchawce”? – spróbowała powtórzyć za nim to słowo po polsku, ale poddała się w połowie. – Chwasty takie. A uparte, kurwa!… Przez chwilę słyszała pracowite żucie jego szczęk. Wbiła zęby w swojego hamburgera. – To prawda, że czarnym kobietom ciągle chce się uprawiać seks? – wypalił Mariusz. Leżała na boku na wpół rozbudzona. Dorian zsunął się pod kołdrę i lizał ją, czubek języka sunął wzdłuż warg, rozgniatał je, rozsuwał, drążył łechtaczkę. Wygięła biodra. Dorian był tuż za nią, wchodził z łatwością i wysuwał się prawie całkiem, zmuszając ją, by przegięła się mocniej. Drażnił się z nią, aż jęknęła. Zatkał jej usta ręką i wszedł tak głęboko, że zabrakło jej tchu. Kiedy wymykała się nad ranem na palcach, żeby nie obudzić jego współlokatora, mruknął: – Czas na własne lokum. – Co? – Zamieszkajmy razem. Szła budzącymi się ulicami i powtarzała w głowie to słowo. Razem, razem… Wciąż umykało jej jego znaczenie. Nie budziło skojarzeń, nie miało mocy tworzenia w wyobraźni obrazów. Alia stanęła na środku chodnika, jakby zamierzała wyrzucić z buta uwierający kamyk, i przymknęła oczy. Pod powiekami zobaczyła mieszkanie. Miało białe czyste ściany i skośny sufit, okna wychodziły na ciemnoczerwone dachy z kominami, które przypominały

te wyrastające ze staroświeckich parowców. Podłoga była z miodowych desek, kuchnia umiejscowiona pod oknem łączyła się z dużym pokojem. Żadnych wewnętrznych ścian ani regałów siekających przestrzeń, całość wypełniona światłem słonecznym. Pośrodku stała ona, Alia. Kiedy przekręciła klucz w drzwiach sutereny, matka mocowała przed lustrem perukę. – I kto cię zechce, Alia?! – Na widok córki wzięła się pod boki. – Lata lecą, a ty zamiast prowadzić się jak należy, to się puszczasz, o! Alia zdjęła z wieszaka mundur. Zapięła spodnie z bocznymi kieszeniami i paskiem, wsunęła w nie jasnoniebieską koszulę, naciągnęła sweter. Włożyła ciężkie sznurowane buty, zawsze te same, lato czy zima. Spojrzała na siebie w lustrze, na odbijające się w nim łóżka, gdzie spali bracia. Ściągnęła włosy gumką i przykryła je beretem. Kiedy przekroczyła próg domu, powitały ją ciężkie spojrzenia „podpieraczy murów”. Z niektórymi chodziła do szkoły. Dopóki boksowała, akceptowali ją, ale teraz stała się wrogiem, „służyła systemowi”. Westchnęła. W pracy też ją przeczołgiwali, zawsze znajdowali coś, żeby dźgnąć jej kobiecość, czarność. Ulica już się obudziła, witała ją zapachem smaru z ruchomych schodów, kurzu, azjatyckich potraw. Alia minęła dwóch nastolatków z włosami przylizanymi żelem, którzy rzucali dokoła szybkie spojrzenia. Zrównała się z nimi. Zapach, który wydobywał się z niedużego plecaka trzymanego przez szczuplejszego z nich, nie był naturalną uliczną wonią. Stanęła przed nimi na lekko rozstawionych nogach. – Dokumenty. – Ale o co chodzi? – Otwórz ten plecak. Szczuplejszy zaczął się stawiać. To jego plecak, ma tam książki i zeszyty, a ona nie może mu… – Sza! – Alia podała ciało do przodu. – To ja mówię do ciebie, nie ty do mnie. Zdejmujemy ten tobołek i wybebeszamy. No już! Przeczekała nerwowe kręcenie się, szarpanie z zapięciem plecaka, oburzone pochrząkiwanie. – Skąd to masz? – Triumfalnie wyciągnęła z plecaka paczkę z trawą. – Od kolegi. – Co za kolega? – Nie znam go. – Od kolegi, którego nie znasz… – Jaki jest powód tej kontroli właściwie?! – Szczuplejszemu puściły nerwy. – Taki, że jestem z policji, a ty masz trawę w plecaku! Siedząc w komendzie, obracała w myślach ostatnie zdanie. Schyliła się

i wyciągnęła z szafki krówkę; zaopatrywała się w nie w polskim sklepie, który pokazał jej Mariusz. Odwinęła ciągutkę z papierka, kilka okruszków spadło, strzepnęła je z ciemnego materiału spodni. Tak, w mundurze była jak forteca rozgrzewana od środka lepką słodyczą polskiego cukierka. Prowadziła Doriana po schodach, aż się pod koniec lekko zadyszał. Zakazała mu zadawania pytań, a przed drzwiami poprosiła, żeby zamknął oczy. Chrzęst klucza w zamku, lekki powiew powietrza. – Co to jest? – zapytał Dorian, wchodząc do środka po podłodze z miodowych desek. – Lokum. – Objęła go w pasie i przytuliła się do jego pleców. Odwrócił się i spojrzał na nią roziskrzonymi oczami. – Wynajmiemy je razem? – zapytał. – Nie ma potrzeby. – Wzruszyła ramionami. – Właśnie je kupiłam. Coś w nim pociemniało, przez twarz przemknął mu dziwny grymas. Opuścił głowę. – To niespodzianka! – Ujęła w palce jego brodę i lekko ją uniosła. – Myślałam, że się ucieszysz… Nie odpowiedział, wykręcił twarz w stronę wielkiego okna, za którym wystrzeliwała wieża Pałacu Sprawiedliwości. Wyglądała, jakby wyrastała z błyszczącego nowością zlewu. – Skąd miałaś na to pieniądze? – Miałam… oszczędności. Ojciec nam zostawił – skłamała. – Reszta na kredyt. Odwrócił się na pięcie i ruszył w stronę drzwi. Złapała go za ramię, materiał jego munduru wyśliznął jej się z palców. – Dorian! – zawołała. Wybiegła z mieszkania, przechyliła się przez balustradę. – Dorian!… – Wykastrowałaś mnie. – Trzasnął drzwiami na dole. Dzwoniła do niego, ale nie odbierał. Powrócił nieznośny kłujący ból. Tak samo się czuła, kiedy zniknął Alpha – jakby ktoś odciął jej dopływ powietrza. Miała już podjechać do komendy, gdzie Dorian pracował, kiedy zadzwonił. Poprosił, żeby zrobili sobie przerwę. – Jaką przerwę? – dopytywała się gorączkowo. – Na ile? Na tydzień? – Zadzwonię do ciebie, jak będę gotowy – powiedział i rozłączył się. Uleciała cała radość z jasnych ścian, skosu nad oknem, kształtu pałacu ze złotą kopułą wyrastającego spośród drobnicy czerwonych dachów. Z tej wysokości wyglądały jak ciepły chodnik utkany z kolorowych gałganków. Nie przeprowadziła się. Dalej mieszkała z matką i braćmi. Bała się zostać

sama z zimnem, które znów rozlało się w środku. Być może Mariusz zauważył, że się zmieniła, ale nie pytał dlaczego. Kiedy rozmawiał z kimś przez telefon po polsku, prz pominała jej się Marzena. Jej rysy zatarły się Alii w pamięci, ale pozostało uczucie kojącej obecności. Chociaż się często kłóciły, Marzena była przy niej, kiedy Alia tego potrzebowała. Mariuszowi nic nie mogła powiedzieć. Dla niego i wszystkich w komendzie była Alim, czarnym policjantem, który przypadkiem okazał się kobietą. Skupiła się wyłącznie na pracy. Któregoś dnia na zmianie przy wejściu na Dworzec Centralny wypatrzyła chłopaka przeglądającego ukradkiem dwie komórki. Wyczuł jej spojrzenie, wzdrygnął się prawie niezauważalnie. Ruszyła w jego kierunku, wybijając butami szybki rytm o płyty chodnika. Chłopak rzucił okiem na schody prowadzące na dworzec, zrobił pół obrotu w tamtą stronę, ale Alia przyskoczyła i zagrodziła mu drogę. – Dwa telefony? – Wyciągnęła przed siebie rękę. – Coś dużo dzwonisz. Mariusz już podawał przez radio dane z dokumentów chłopaka. Alia wbiła wzrok w wybrzuszenie na jego piersi. – Pokaż, co masz w kieszeni. Znów rzucił szybkie spojrzenie na schody. – Ej! – krzyknęła. Ustawił się z rękami w bok, jakby miał się poddać rewizji. – Nie przejmuj inicjatywy – ofuknęła go. – Jak będę chciała, żebyś coś zrobił, to ci powiem. – To weteran, szesnaście razy złapany na kradzieży telefonu – usłyszała głos Mariusza. Bez słowa wyciągnęła kajdanki. – No co! – zaprotestował chłopak. – Nie można mieć dwóch telefonów? Nic nie zrobiłem! Popchnęła go w stronę schodów. Odwrócił się, obciął wzrokiem jej piersi, biodra. – Pomyliłaś dworce. – Wykrzywił usta w wyrazie jawnej pogardy. – Miejsce takich jak ty jest na Dworcu Północnym, jest tam specjalna ulica dla czarnych3. Niewiele myśląc, kopnęła go w krocze, aż się zwinął. Poczuła, jak Mariusz odczepia jej ręce od ubrania chłopaka i staje między nimi na szeroko rozstawionych nogach. – Złożę na ciebie skargę, ty czarna suko. – Z ust chłopaka zsuwał się glut śliny. – Uważaj, co mówisz, parszywy Marokańcu. – Mariusz szarpnął zatrzymanym. Pod koniec zmiany zaproponował bistro, ale Alia odmówiła. Nie chciało jej się rozmawiać, resztę sił zachowywała na starcie z matką. Odkąd powiedziała jej

o mieszkaniu, Mrówka nie dawała córce spokoju. Dopiero teraz dotarło do niej, że nie dostanie pieniędzy z transakcji z Saidu. Mariusz zaproponował, że odwiezie ją pod dom. Pierwszy raz widziała, że stara się podtrzymać rozmowę, gdzieś zniknęła jego szorstka gburowatość. – Mam dość szwendania się wśród mętów. A i tobie puszczają nerwy, poniosło cię przy tym Marokańcu, robisz się naprawdę agresywna. Milczała, więc zaczął z innej beczki. – Na początku wyśmiewali mój akcent. Że polski, obcy. W końcu się odpierdolili, chociaż czasem ktoś się jeszcze zapomni. A przecież w tym mieście wszyscy są skądś, tylu ludzi się przewija, każdy zna francuski, niderlandzki i swój język. Ja znam polski, ty ten twój afrykański. – Lingala. – Tak, tak. Wiosną mi dziadek umarł, ten, u którego mieszkałem, jak rodzice wyjechali z Polski. Mały byłem, nie pamiętam nawet czasów, kiedy z nimi mieszkałem w Białymstoku. Wynieśli się do Belgii i zostawili mnie u dziadków, w Mońkach. Potem ojciec przyjechał i mnie zabrał. Matka sprzątała, on łapał dorywcze zajęcia na budowach, nie mieli pieniędzy, żeby latać do Polski, nie widziałem się z dziadkami kilka lat. W tym czasie umarła babcia. Jak w końcu tam pojechałem, to był już tylko dziadek. A teraz i on… Spojrzała na niego, ale odwrócił twarz, udawał, że patrzy w boczne lusterko. – Ale nie o tym chciałem. – Odchrząknął. – Spotkałem Instruktora, pamiętasz, tego, co… Kiwnęła głową. Kropelki śliny w kącikach ust, bujanie na piętach. Miała pamięć do szczegółów. – Powiedział, że już nie uczy w szkole policyjnej. Przeszedł do obyczajówki, tworzą tam ekipę międzynarodową, wiesz, potrzebują ludzi z językami, żeby infiltrować mafie ściągające prostytutki. Coraz więcej dziwek przerzucają ze wschodniej Europy, polski im się przyda. Jest też sporo kurew z Afryki, ten twój język byłby w sam raz. Zatrzymał samochód przed jej kamienicą. – Tu mieszkasz?! Ja pierdolę, ale dzielnica! Tak nisko to nigdy nie upadłem. – Roześmiał się, jakby usłyszał najlepszy dowcip. Alia otworzyła drzwi samochodu. Nikt jej tu nie podwoził ani nie odwiedzał, z wyjątkiem Mohameda i Alphy, ale to było ponad dziesięć lat temu. – Pomyśl o tej międzynarodowej ekipie – usłyszała na odchodnym. – Ja tam przechodzę. W końcu Dorian zadzwonił. Umówili się u niego, odnaleźli się w ciszy punktowanej rytmem ich przyspieszonych oddechów. Musieli być dyskretni, współlokator Doriana spał za ścianą. Alia nie wiedziała, czy smutek, który się między nimi rozsnuł, wynikał z konieczności kochania się w ciszy czy z innego

powodu. Jej ciało przyjęło Doriana z wdzięcznością, ale w środku dominowała rezygnacja. On musiał czuć się podobnie, bo kiedy z niej wyszedł, skulił się w pozycji embrionalnej. Oboje bardzo się starali. Mówili na wyścigi, co się u nich wydarzyło, przykrywali czas rozłąki opowieściami, jak przykrywa się gałęziami pułapkę na niedźwiedzia. Co jakiś czas w nią wpadali i szamotali się z pytaniami, które nad nimi wisiały. Nie mogli w nieskończoność udawać, że Alia nie kupiła mieszkania, że „razem” oznaczałoby „u niej”. W końcu Dorian zaproponował, że wynajmą wspólnie mieszkanie i tam się urządzą, a czynsz będą płacić pół na pół. – Zastanowię się nad tym – powiedziała, wtulając się w niego. Czepiali się swoich ciał i coraz mniej mówili; oboje czuli, że słowa ich dzielą. Mariusz zatrzymał radiowóz. – Ustawili blokadę, nie da się przejechać. Alia otworzyła drzwi, żeby wysiąść, ale zatrzymała się na widok dwóch postaci zmierzających w ich stronę. – Faceci w czerni – prychnął Mariusz. – Dlatego nie podali nam przyczyny wezwania. Identycznie ubrani wysocy mężczyźni w czarnych garniturach i czarnych krawatach stanęli po obu stronach radiowozu. – Nie ma przejazdu – powiedział jeden z nich. Bez słowa wskazała koguta na dachu radiowozu. Mariusz przejechał szeroką dłonią po ogolonej głowie. Bezwiednie kopiował styl rosyjskich mafiosów z filmów, tu nikt się tak nie strzygł. – Policja. Bez jaj. A wy kto? Mężczyzna w garniturze podsunął mu pod nos policyjną odznakę. – My też. Z jajami. – Zerknął znacząco w stronę Alii. – Nie bądź taki dowcipny. – Ręka Mariusza powędrowała do klamki samochodu. – Nie ma przejazdu. – Mamy wezwanie do tej sprawy. – Zajmujemy się tym – odparł ten, który stał przy drzwiach Alii. – Zawracajcie. Mariusz zmierzył tajniaka twardym spojrzeniem, po czym jak niepyszny wycofał samochód z podjazdu. – Zatrzymaj się tu na chwilę. – Alia przytrzymała go za rękaw, kiedy wyjechali na większą ulicę. – Żeby nas znów cofnęli? – Tam jest zakręt, a za nim zatoczka, poczekaj tam na mnie. – Otworzyła drzwiczki i wyskoczyła, zanim zdążył zareagować.

Przed nią rozciągała się posesja, gdzie przyprowadził ją Mohamed tamtego lata, kiedy odkryła, że Eddy ma romans z Białą. Wysokie drzewa jak dawniej ocieniały park, za płotem czerwienił się dach pałacyku z białą kolumnadą. Przecisnęła się przez szparę w ogrodzeniu, której wciąż nikt nie załatał. Choć ona urosła, przerwa między sztachetami jak gdyby dopasowała się do jej nowych wymiarów. Alia ruszyła znajomą ścieżką wzdłuż wysokich tuj. Czas się tu zatrzymał, fontanna ciurkała tak samo niespiesznie. „Kiedy to było?” – zastanowiła się. Musiało minąć kilkanaście lat. Zatrzymała się, słysząc krzątaninę przy drzwiach pałacyku. Dwóch pielęgniarzy targało nosze, na których spoczywało ciało przykryte w całości. Czyli umrzyk. Na trawniku stał jeden z facetów w czerni, obok niego młoda kobieta, blond włosy rozsypały się na pospiesznie narzucony biały sweter sięgający ud. Pod spodem nie miała nic. Tajniak coś powiedział i odszedł w stronę, w którą odjechała karetka. Kobieta odrzuciła włosy do tyłu. Coś w tym geście, a może w jej profilu wydało się Alii znajome. Kątem oka zobaczyła chwiejące się nieopodal huśtawki. Przypomniała sobie bonę huśtającą małą dziewczynkę z jasnym warkoczem, biała sukienka unosiła się lekko, gdy podfruwała do słońca. Młoda kobieta owinęła się szczelniej swetrem, wiatr zmiótł włosy z jej twarzy. To była ona, bujająca się dziewczynka, dziś młoda dziedziczka pałacu i parku. Krótkofalówka przy pasku policjantki zachrobotała. – Gdzie jesteś? – Ktoś mógłby pomyśleć, że Mariusz się nudzi. Tak naprawdę się niepokoił, Alia znała już barwy jego głosu, ruchy, spojrzenia, gesty. Jeździli razem w patrolu od pięciu lat, znali się lepiej niż niejedno małżeństwo po diamentowych godach. – Daj mi dziesięć minut. Młoda kobieta właśnie zniknęła w drzwiach. – A jak tu przyjdą ci cichociemni? – Powiedz, że mam okres i musiałam pójść w krzaki. – Rozłączyła się. Podeszła bezszelestnie pod przybudówkę. Nigdzie nie było śladu po klatce z królikami. Zamiast trawy, po której chodzili na bosaka goście Białej, z ziemi wystawały tyczki od pomidorów. Długie zasłony, których tu dawniej nie widziała, skutecznie chroniły prywatność domowników. Alia obeszła ogród i przedostała się na przód domu. Nigdy wcześniej tu nie stała, po tej oficjalnej stronie, od frontu. Zdała sobie sprawę, że wkroczyła na teren facetów w czerni – jeśli się o tym dowiedzą, będzie miała kłopoty. Nacisnęła dzwonek. Najpierw nic się nie działo, potem usłyszała kroki – ktoś zbiegł z łoskotem po schodach i zatrzymał się przy wizjerze. – Kto tam? – usłyszała. – Policja.

Drzwi powoli się otworzyły. Przed nią stał nieco spłoszony młody człowiek, włosy o fakturze podobnej do jej własnych tworzyły aureolę wokół jego okrągłej twarzy, światło zachodzącego słońca załamywało się w okularach, oprawki były podobne do tych, które nosił Riva. – Tak? – Mieszkasz sam? – Mama wyjechała. – Kiedy wróci? – Pojutrze. Jest na konferencji w Göteborgu. W Szwecji – dodał, przyglądając jej się podejrzliwie. – Tu już był ktoś od was i pytał, czy nie słyszałem podejrzanych odgłosów, ale mu powiedziałem, że… – Ile masz lat? Miał jaśniejszą skórę niż ona, przewyższał ją wzrostem. – Osiemnaście. – Gdzie jest twój ojciec? Wzruszył ramionami z takim wyrazem twarzy, jakby odpowiadał na to pytanie już setki razy. – Mieszkam z mamą. – Kiedy się tu wprowadziliście? – Zawsze tu mieszkaliśmy. Krótkofalówka zatrzeszczała, Alia wyłączyła ją, zanim Mariusz się odezwał. – Nie otwieraj obcym – mruknęła do chłopaka, jakby był dzieckiem. Kiedy zameldowali się w centrali, dowiedzieli się, czemu ich nie wpuszczono na posesję. Młoda dziedziczka, celebrytka, częsty gość telewizyjnych programów rozrywkowych, wdała się w romans z żonatym politykiem. Spotykali się potajemnie od kilku tygodni. Tego popołudnia mężczyzna dostał zawału w trakcie stosunku. Okoliczności śmierci musiały zostać utajone. Riva patrzył na siostrę szeroko otwartymi oczami. Był za duży na takie opowieści, ale w domu nie było nikogo poza nimi, a Alia tak sprawnie przemieniła się w bezzębną staruchę przykrytą kolorową derką, że nie mógł oderwać od niej wzroku. Kiedy rozpętała się wielka burza, połamało gałęzie, a nasiona rozsiały się po świecie. Upadły daleko od siebie. „Aha! – pomyślały. – Wyrośniemy na pojedyncze, samotne drzewa”. I chociaż marzył im się las – taka wizja tkwiła w głowie każdego nasiona, bo wyszły z jednego pnia i miały w genach solidarność rodową – to nic nie mogły poradzić na to, że tak je rozrzuciło. Jedno nasiono wpadło między płyty chodnikowe i je rozsadziło, bo myślało, że to olbrzymi kanion. Inne posiało się w czyimś ogródku i już miało zostać bestialsko wykopane motyką przez ogrodnika, kiedy zlitowali się nad nim mała dziewczynka i jej brat. Ochronili je przed wyrwaniem, a nawet podlewali, dopóki

nie znaleźli sobie innej rozrywki. Kolejne nasiono spadło na dach, zostało wsadzone do doniczki, a z niej przesadzone na działkę starego małżeństwa, które wyobrażało sobie, że dostało późne dziecko. Ze wszystkich nasion wystrzeliły bezczelne kiełki, z których rozwinęły się jadowicie seledynowe łodygi, te z kolei… I tak dalej, i tym podobne! Krótko mówiąc, rosły duże i mocne, bo każde miało masę miejsca i wyobraźni. Hej, jak one rosły!… – Technicznie to niezbyt możliwe – mruknął Riva, poprawiając okulary ruchem kujona. – Zatkaj się, ty mały insekcie miejski o szybko poruszających się wąsikach! – zawołała Alia, pryskając śliną, jakby faktycznie nie miała zębów. Chwyciła djembe, bęben, który został po Saidu, i uderzyła otwartą dłonią w membranę z koziej skóry. Szast! Jak one rosły. Prach! Jak sobie rosły. Łup! Jak one, kurwa, rosły, mówię waaam…! Odchyliła się do tyłu, zamknęła oczy. Teraz uderzała w bęben króciutkimi pacnięciami, imitując padający deszcz. Rosły i rosły, i rosły! Ale cały czas myślały, czy nie lepiej byłoby zostać karłowatymi pokurczami i rosnąć w kupie, zamiast być wysokimi i pięknymi, a szumieć osobno. – No, skoro burza to spowodowała, to nie ma co płakać nad rozlanym mlekiem – zauważył przytomnie Riva. – Trzeba pogodzić się z tym, co jest, i iść dalej. – Ty mały ohydny karaluchu z sumiastymi… – zaczęła Alia, otwierając oczy, po czym zamilkła na widok wpatrzonych w nią twarzy. W progu stali Joe, obok niego mama Issa i Fatou, malarka, którą Alia poznała na wernisażu. To ona pierwsza zaczęła bić brawo, pozostali poszli za jej przykładem, z wyjątkiem Rivy, który nerwowo poprawiał okulary zsuwające się z nosa. Pewnie przeżywał, że dał się złapać na słuchaniu bajek, chociaż był poważnym młodym człowiekiem wyprzedzającym rówieśników dokonaniami szkolnymi. – Brawo! – Fatou podeszła do niej i wzięła ją za rękę. – Poznam cię z innymi poetami. Masz talent, wiem, co mówię! Urodziłam się w Mali, ojczyźnie opowiadaczy. – U nas też są gawędziarze – wtrąciła się mama Issa lekko urażonym tonem. – Mój brat Eddy był miejskim opowiadaczem. I jeszcze mój… to znaczy przyjaciel mojej matki, po którym Riva dostał imię. – Poznam cię z tutejszymi poetami – powtórzyła Fatou, poklepując Alię dłonią. Na jej nadgarstku delikatnie brzękały bransoletki. – Mamy sporo talentów w naszych diasporach. Ale to, co ty robisz, jest zupełnie inne. – Inne? – Alia przełknęła ślinę.

Ledwo ochłonęła z wrażenia. Nigdy nie miała tak dużej widowni. – Świeże. – Fatou strzeliła palcami, bransoletki znów zadźwięczały. – Apolityczne. Piękne samo w sobie. Niewinne. Prawda, Issa? Dorian czekał na Alię na ławce pod domem. Zmienił mundur na zwykłe ubranie, siedział na skraju placu zabaw, paląc niespiesznie papierosa. Był przystojny i trochę niedźwiedziowaty, co wykorzystywał, gdy trafiał na przestraszonych świadków zdarzeń. Zwłaszcza kobiety otwierały się przed nim, ufając, że urodziwy to dobry. Ruszył za Alią bez słowa po schodach, a kiedy otworzyła drzwi, wsunął się za nią. Zanim zapaliła światło, objął palcami jej szyję. Przyłożył wgłębienie dłoni do jej krtani, a ona odchyliła głowę do tyłu – uwielbiała jego stanowczość, siłę połączoną z delikatnością. Rozsupłała mu pasek, dostała się do wnętrza spodni. Gładziła go tak, jak lubił – od dołu, przez całą długość członka, obrysowując czubek palcami. Poczuła jego usta na szyi, piersiach. Kiedy wsuwał się w nią, była wilgotna. Nigdy nie sprawdzał palcami, czy jest gotowa, tak był pewny swego. Po prostu w nią wchodził i zostawał, dopóki jej nie zaspokoił. Kontrolował swoje pożądanie, wolał widzieć, co może z nią zrobić, niż się spuścić. Ale dziś doszedł tuż po niej. Uwielbiała, jak w niej eksplodował. Orgazmy jej poprzednich mężczyzn były przy tym jak przekłucie sparciałego balona, poczciwe „pff” przy odgłosach burzy. – Miałeś ciężką zmianę? – spytała domyślnie, kiedy się położył. Jeszcze nie dokupiła stelaża do łóżka. Dorian zajął niemal całą szerokość materaca, wydawało się niemożliwe, żeby i ona się tam zmieściła. Wstała i wyciągnęła z lodówki resztkę dania, które zrobiła na przyjazd kuzynki Kesy, gratulując sobie w duchu, że trochę zostawiła. Kuzynka niezmiennie użalała się nad Alią, że choć dobija trzydziestki, to wciąż panna i bezdzietna. „Rozwódka i policjantka” – poprawiła ją Alia, ale kuzynka Kesa z Mrówką ją zakrzyczały. Wyschnie w środku jak mama Issa, którą nie będzie miał się kto zaopiekować na starość. Alia podgrzała zapiekankę w mikrofalówce i przysiadła na materacu obok Doriana. Ostatnio prawie nie gotowała, obiady jadała w stołówce policyjnej albo kupowała kanapki. – Burda między sąsiadami. – Wsunął sobie kawałek do ust. – Jakiś histeryk zadzwonił, że sąsiad mu grozi. Pukam do tego sąsiada, ten nie otwiera, w końcu drzwi bach, na całą szerokość. A ja mam przed oczami dwie czarne dziury. Trzymał w domu fuzję, skurwysyn, kaliber na niedźwiedzia! – Nie stałeś na linii strzału? – No coś ty, to byłby szkolny błąd. Stałem z boku, ale nie wiedziałem, jaki jest szybki. Broń była odbezpieczona. Alia pozwoliła myślom odpłynąć. Dorian odwiedzał ją, ale widać było, że

czuje się tu gościem. Ona sama też złapała się na tym, że używa wciąż tych samych sztućców, tej samej szklanki i talerza, które myła i odstawiała na suszarkę po każdym posiłku. Jakby przez ten jego dyskomfort i ona nie potrafiła się tu zadomowić. Chociaż mogła prać na miejscu, w pralce automatycznej, która stała w zagłębieniu półpiętra, wciąż nosiła ubrania do pralni razem z ubraniami Mrówki, Joego i Rivy. Inna rzecz, że swoich nie miała tak dużo. Połowę czasu chodziła w mundurze, w nim też opędzała życie towarzyskie, kiedy po służbie szli na piwo czy bilard. Strzepnęła okruszki z nagich piersi i wyciągnęła się na materacu obok Doriana. – Wprowadź się tu – wyrwało jej się. Chwilę milczał, w końcu powiedział coś, co jak twierdził, już dawno powinien był jej powiedzieć. Że poprosił o przeniesienie do Liège. – Do Liège?! – Podskoczyła, talerz po zapiekance sturlał się z materaca i potoczył po miodowej podłodze, obsypując trasę okruchami. Poczuła, jak Dorian ją obejmuje. – Przenieśmy się razem. Zaczniemy od zera, bez tego… – Domyśliła się, że wskazuje ściany jej mieszkania. – Wynajmiemy mieszkanie, będziemy pracować, kochać się, mieć dzieci… Skuliła się, odsunęła jego ręce. Bała się. Bała się, że Dorian ją zostawi, jak ojciec, babka, ciotka, Marzena… Bała się, że ją oszuka, jak Bastien mamę Issę, Eddy Mrówkę, Joe swoje dziewczyny. Jak Alpha ją i Laurę. Bała się „bycia razem” i bała się dzieci – dopiero co odchowała braci, ledwo wydobyła się z matczynej sutereny. Siebie też się bała, swojej złości, tego spadku po matce, przez który wszyscy od nich uciekali. – Wolisz być sama. – Pytanie Doriana zabrzmiało jak stwierdzenie. Alia nie odpowiedziała. Okrył ją kocem i cicho wyszedł. Alia szła do pracy, wybijając rytm grubymi podeszwami. Na placu zastawionym kawiarnianymi stolikami, tętniącym letnim gwarem, zobaczyła młodego chłopaka. Miał szczupłą, nieco ptasią twarz okoloną jasnymi lokami, które spływały na dżinsową koszulę. Kiwał się dziwnie, jak w ataku choroby sierocej, koścista pierś wyglądała z koszuli, ukazując bladą skórę. Gdyby nie pracowała w policji, minęłaby go, podziwiając arystokratyczną urodę. Ale była na służbie, a on był nafaszerowany narkotykami. Jeszcze jedno gibnięcie i wpadłby pod samochód kierowany przez nieuważnego mężczyznę wypatrującego miejsca do parkowania w zatłoczonej okolicy. Aresztowała go, a potem wciąż widziała tę scenę tak, jakby patrzyła na nią z zewnątrz. Jakby to nie ona wzięła go pod ramię, przytrzymała, a kiedy zaczął się szarpać, zatrzasnęła mu kajdanki na chudych nadgarstkach. Patrzyła, jak chłopak idzie przez skwer, wiatr rozwiewa mu jasne włosy, wzdyma żagiel błękitnej

koszuli. Szlachetny profil sunie przez morze ludzkich twarzy, zwyczajnych, nietrapionych tym, co niszczy jego. Ręce ma założone z tyłu, w geście pełnym namysłu, kajdanki połyskują dyskretnie. Za chłopcem idzie ona w mundurze, dostosowując swój ciężki policyjny chód do jego pełnego godności marszu wielbłąda. Chłopak patrzy w dal, w słońce. Ludzie odprowadzają go wzrokiem znad niedopitych kaw. Drzwi komendy się zatrzaskują. Dla niego słońce zaszło, oni nadal siedzą na placu, kawy stygną, tłumek bzyczy, w rogu przystanku skulona sylwetka – jakaś kobieta – wszystko to zapisuje. W Alii coś się budzi – to zazdrość. Chciałaby opowiedzieć o tym, że chłopak, którego kruche nadgarstki spięła kajdankami, jest jej bliższy niż obserwujący ich tłumek. Ale nie czas na to, ma obowiązki służbowe. Wchodzą właśnie do komendy, sztuczne światło po słonecznym wydaje się bardzo słabe. Chłopak i ona bliźniaczo mrużą oczy, każde pogrąża się we własnej ciemności. Wieczorem, po tym jak Dorian wyjechał do Liège, Alia oparła się plecami o chłodną ścianę swojego mieszkania. Nie zdjęła munduru, nie zapaliła światła. Wymacała w ciemności pałąk trójnoga, który niedawno kupiła w Ikei, przywołując w pamięci twarze tych, których zdjęcia tam postawiła: Eddy’ego, mamy Issy, babki Fezy, Doriana. Nie miała tylko fotografii Marzeny i Younesa. Sięgnęła po omacku i dotknęła sznura oplatającego djembe. Wzięła bęben do swojego mieszkania nie dlatego, że przypominał jej o Saidu, tylko dlatego, że oswajał ciszę. Dotknęła membrany, jakby sprawdzała, czy kozia skóra znajduje się na swoim miejscu. Uderzyła lekko całą dłonią, ruch był krótki, żeby nie tłumić powstałego dźwięku. Objęła bęben kolanami i zaczęła uderzać – na płask w membranę, skosem w boki. Na koniec slap – głośny klaps w krawędzie. Grała, dopóki nie rozbolały jej dłonie. 1. You must be very traumatised (ang.) – Musiałaś przejść ogromną traumę. 2. Tu es malade?! (fr.) You’re a woman! (ang.) – Oszalałaś?! Jesteś kobietą! 3. W pobliżu Dworca Północnego w Brukseli znajduje się dzielnica czerwonych latarni (przyp. aut.).

1 września 2014, „Le Matin”, wiadomości lokalne: Ibra, Malijczyk, który przedostał się do Europy, gdzie był torturowany przez szajkę znęcającą się nad cudzoziemcami bez prawa pobytu w kraju w ramach tzw. szkoleń ze sztuk walki, zeznał, że wśród ofiar znajdowali się głównie uciekinierzy szukający tu lepszego życia. Podawali się za uchodźców politycznych, ludzi wykształconych, bo tak im doradzili cudzoziemcy, którzy już zalegalizowali pobyt. Większość ofiar „szkoleń” była torturowana wielokrotnie. Na tych, którzy protestowali przeciw tym praktykom, wywierano nacisk. Zwierzchnicy wiedzieli o bestialskich poczynaniach niektórych podwładnych, ale im nie przeciwdziałali. Sprawę próbowano wyciszyć. „Poczuliśmy strach, kiedy zaczęto nam przekłuwać opony w samochodach, nękać telefonami. Zmieniłem numer komórki, po wyjściu z domu ciągle oglądałem się za siebie. Bałem się swoich kolegów” – mówi jeden z tych, którzy w końcu poinformowali o sprawie media.

VI Od siedmiu lat Pałac Sprawiedliwości był pierwszym punktem, na który rano padał wzrok Alii. Dawniej w tym miejscu wznosiły się szubienice. Dyndały na nich drobne złodziejaszki i większe rzezimieszki, wokół dreptał zaaferowany lud w łachmanach gnieżdżący się pod miejscem straceń w tak zwanym Dolnym Mieście. Nad ich nędzną egzystencją wzniósł się pałac, złocisty wykrzyknik zakończony obłą kopułą, największa budowla dziewiętnastego wieku, od niepamiętnych czasów w remoncie. Rusztowania wokół niej wyglądały, jakby miały chronić mury przed upadkiem. Krucha sprawiedliwość niszczała w umiarkowanym europejskim klimacie, ani za ciepłym, ani za zimnym. Pałac, od początku znienawidzony przez mieszkańców dzielnicy, wypełniał okno mieszkania Alii, górując nad zlewem, jakby wyrzucał jej, że znów nie pozmywała. W słoneczne dni złota kopuła puszczała jej zajączki, żeby nie zaspała. Ale szpica pałacu rzucała na życie mieszkańców nie tylko blask, lecz także złowróżbny cień. Sąsiadka Alii, dziennikarka, która pisywała relacje z procesów sądowych, pewnego dnia wróciła do domu, nabrała wody do plastikowej miednicy kupionej w pobliskiej Hemie i utopiła swoje koty, karmiącą matkę o powiększonych sutkach i jej córkę. Wywijały się, walczyły o życie. Kiedy Alia znalazła jej ciało obok ciał martwych kotek, denatka miała ręce podrapane do krwi. Alia zmrużyła oczy, lipcowe słońce tańczyło na kopule. Wstała, włożyła wypchane na kolanach spodnie od dresu, nalała wody z kranu do plastikowej butelki. Po drodze do piwnicy pochłonęła batona, obsypując okruchami skrzypiące schody. Stuletnia kamienica pojękiwała nadwerężoną balustradą, mrugała światłem wiecznie przepalających się żarówek, bujała luźno umocowanymi kablami. Raz w tygodniu klatkę schodową sprzątała kobieta o krecich oczach, której akcent Alia skądś znała. Domyślała się, że jest Polką, ale sprzątaczka okazała się Rumunką. Cegły w piwnicznym korytarzu szczerzyły się brudną czerwienią. Alia dotarła do drzwi, za którymi urządziła kąt do ćwiczeń: z haka wkręconego w środek sufitu zwisał worek treningowy, w rogu stał odtwarzacz, przy którym piętrzył się stosik kompaktów. Z kieszeni dresów wyciągnęła bandaże, owinęła nimi dłonie, założyła rękawice i uchyliła okienko piwniczne. Dźwięki Pour ceux grupy Mafia K’1 Fry wypełniły pomieszczenie, przeganiając wizgi ulicy, zagłuszając warkot samochodów dostawczych, lamenty karetek i nawoływania z pobliskiego sklepu mięsnego U Luda. Kiedy Alia się tu wprowadziła, sklep ten nosił nazwę Sans Soucis, czyli Bez Trosk, a ze ścian spoglądały na klientów uśmiechnięte pyski krów. Nowy właściciel, Belg pochodzący z rzeźniczej rodziny z tradycjami i najwyraźniej odznaczającej się taktem, zmienił makabryczną nazwę. Alia tłukła worek, pozbywając się porannej niezborności. Tak zaczynała

każdy dzień, od kiedy się tu sprowadziła siedem lat temu. Potem czekały ją godziny za biurkiem, zebrania, narady. Muzyka umilkła, krople potu z czoła, nosa i brody zmoczyły cementową posadzkę. Przez okienko wleciała osa i zaraz się cofnęła, zwabiona zapachem mięsa rozwieszonego na hakach w sklepie U Luda. Alia odwinęła bandaże, przechyliła butelkę do ust. Wchodząc z powrotem na górę, kiwnęła głową nastoletniemu synowi sąsiadów, który minął ją z niezrozumiałym mruknięciem. Skrzypnęły drzwi, wyjrzała sąsiadka, po czym szybko cofnęła do środka poszarzałą twarz. Nigdy nie odpowiadała na „dzień dobry”. Alia tylko raz usłyszała jej głos. Śpiewała – cienko, fałszywie, z niemal religijnym zapałem – i taką Alia ją zapamiętała z koncertu Waltera Husa, który odbył się w Pałacu Sprawiedliwości niedługo po tym, jak się tu wprowadziła. Muzyk zaprosił do śpiewów mieszkańców Dolnego Miasta, potomków tych, których wysiedlono, gdy budowa pałacu ruszyła. Krążył zaaferowany między monumentalnymi kolumnami ubrany w biały garnitur, który nadawał mu wygląd chłopca przystępującego do pierwszej komunii. Zamknęła za sobą drzwi mieszkania, dotyk ściany na spoconym ramieniu przyprawił ją o gęsią skórkę. Zdaniem prostytutek rzeczy kupione za „brudne pieniądze” nie cieszyły. Nasłuchała się ich przez te siedem lat. Godzinę później weszła do niepozornego budynku, gdzie mieścił się ich wydział. Kiedy przeszła tu z patrolu, wciąż uważano, że w obyczajówce siedzą same baby. Ale teraz, kiedy prostytucja stała się przestępczością zorganizowaną, łapanie mobilnych szajek przerzucających dziewczyny z kraju do kraju zaczęło nagle pociągać policyjnych twardzieli. Kiwnęła głową strażnikowi i labiryntem korytarzy ruszyła do pokoju odpraw. Gdy weszła tu pierwszy raz siedem lat temu, zastała kilkunastu mężczyzn, z których żaden nie przypominał policjanta. Brodaci albo wygoleni na łyso, z tatuażami, kucykami, kolczykami, ubrani po cywilnemu, każdy w swoim stylu. Gdyby spotkała ich na ulicy, wylegitymowałaby ich. Oni też przyglądali jej się z ciekawością, widziała, z jakim wysiłkiem próbowali przypasować obraz kobiety, która patrzyła na nich spod krótkich dredów, do czegoś, co znali. Podobnie jak oni, nie wyglądała na policjantkę. Pasowała tu. Nie była jedyną kobietą w zespole. Należała do niego Pascale Devreux, na którą natknęli się z Mariuszem w kinie porno, od dwóch lat pracowała tu też Laura. Alia w pierwszej chwili jej nie poznała, bo Laura ścięła swoje żywotne włosy, przez co nie rzucała się w oczy. Ale największą niespodzianką było spotkanie Nawal, koleżanki ze szkoły policyjnej. Niedawno wróciła z drugiego urlopu macierzyńskiego. – Nadrabiam zaległości rodzinne. Strasznie późno wyszłam za mąż, miałam dwadzieścia sześć lat, matka już na mnie machnęła ręką – szepnęła, ściskając Alię. – Powiedz jej, jak o ciebie dbamy. – Instruktor klepnął ją po plecach. Wciąż ubierał się jak komandos, jakby nie dotyczyła go niepisana zasada ich

zespołu, że należy wtapiać się w tłum. – Jest tu pomieszczenie dla dzieci pracowników – pospieszyła z zapewnieniem Nawal. – Mamy zabawki, książeczki. Czasem zostawiam tam starszą córkę, dopóki nie przyjdzie po nią mąż albo teściowa. Ma mi za złe, że pracuję, ale pomaga. – Dbamy o naszą międzynarodową brygadę. – Instruktor zabujał się na stopach. – Polak, muzułmanka, czarna kobieta. Nikt nam nie zarzuci, że jesteśmy rasistami. Alia nalała sobie kawy z automatu stojącego na korytarzu i weszła do pokoju odpraw. Prawie wszyscy już byli. Instruktor pochylał się do Mariusza, żywo gestykulując, kawa w plastikowym kubku bujała się w gwałtownych przechyłach. Strzepnął coś niecierpliwie ze spodni, zapewne psią sierść. Mieszkał za miastem, w domu na skraju lasu, gdzie szkolił psy przeznaczone do pracy w policji. Czasami przywoził ze sobą swoich podopiecznych, masywne owczarki w kagańcach. Pascale, nie wypuszczając z ust papierosa, założyła gumkę na włosy ufarbowane na platynowy blond i związała je w ciasny kucyk. Wychodziła zapalić tak często, że kiedyś wystawili jej biurko przed budynek. Była wśród nich najstarsza, jeśli nie liczyć szefa, Erika. Kiedy ją tu zatrudnili, była też jedyną kobietą w zespole. Nazywali ją tytanem pracy. Twierdziła, że aby utrzymać się w zawodzie w tamtych czasach, musiała udowodnić, że jest równa mężczyznom. Nigdy nie pozwalała sobie na najmniejszą słabość. Paolo, Belg włoskiego pochodzenia, którego rodzice przyjechali tu pracować w kopalniach węgla w Charleroi, siedział odchylony do tyłu, słuchając Darrena. Szczupły brunet o przystojnej twarzy i naturalnej elegancji, wspomaganej słabością do markowych ubrań, był przeciwieństwem swojego rozmówcy, krępego, niewysokiego mężczyzny z postępującymi zakolami. Nawal siedziała na stoliku pod oknem pogrążona w rozmowie przez telefon komórkowy. Jak zwykle zdalnie sterowała życiem rodziny. Do pokoju wpadła Laura, przywitała się ze wszystkimi, cmokając ich w policzki. Od kiedy zaczęły z Alią pracować w jednym zespole, ich znajomość przeszła kilka faz. Na początku czuły się skrępowane wzajemną obecnością. Dopadł je fenomen kobiet, które skrzywdził ten sam facet: oprócz solidarności czuły wstyd. Ale po którejś wspólnej akcji policyjnej Laura podeszła do Alii i trochę pijana zaproponowała, żeby urwały się razem z imprezy. Tego wieczora ze wspomnień o Alphie utkały kukiełkę. Przebijały ją szpilkami słów, chłostały i wyśmiewały, a na końcu podpaliły przekleństwami. Od tego czasu ich znajomość weszła na kolejny poziom. Impulsywna bliskość, tak ją Alia widziała. I złośliwa uciecha – ten skurwiel Alpha Snow zainspirował je – po tym pierwszym, dziewczyńskim śledztwie obie zostały policjantkami. Miały najciekawszą pracę na świecie. I – z czego już się sobie nie zwierzyły – obie

czerpały z niej dodatkowe korzyści: Alia napady złości przekuwała w śmiech, a Laura odcięła się od burżuazyjnego dziedzictwa swoich przodków, tym razem dzięki pracy, a nie małżeństwu. Tuż za Laurą do pokoju odpraw wszedł Erik. Zajął miejsce na mównicy pod białą tablicą i bez wstępów podjął sprawę, którą zajmowali się od miesięcy – lotnych gangów, które pozbawiały zarobku miejscowe burdelmamy. Dziewczyny ściągali niby do opieki nad dziećmi, po czym zabierali im paszporty i zmuszali do prostytucji. – Wczoraj Laura i Paolo zatrzymali trzy Bułgarki bez papierów. – Popatrzył na nich zza okularów połówek. – Trzy to już tłum. Pokiwali głowami. Problem z tymi dziewczynami polegał na tym, że nie chciały współpracować z policją. Bały się o bezpieczeństwo rodzin, które zostawiły w swoich krajach, o rodziców, dzieci. Po fali prostytutek z Albanii, Nigerii i Sierra Leone przyszedł czas na Rumunki, Romki i Bułgarki. – Jakby choć jedną z nich przekonać, żeby zeznawała, mielibyśmy ich w garści – mruknął Paolo. – Śmieją nam się w nos, kiedy mówimy, że dalibyśmy azyl im i ich rodzinom w Bułgarii. – Ochrona bułgarskiej policji? – Nawal spojrzała na Paola z politowaniem, wyjmując dyskretnie telefon zza chusty. Wkładała go tam zwykle, żeby mieć wolne ręce podczas rozmowy. Instruktor zmiął plastikowy kubek i wrzucił go z impetem do kosza na śmieci. – Już prędzej dogadamy się z bułgarską policją niż z Cyganami. Te znajdy nawet państwa nie mają! Mariusz się roześmiał, Laura obrzuciła go lodowatym spojrzeniem, Erik zanotował coś bez słowa. Spojrzeli na siebie porozumiewawczo – Instruktora czekała kolejna pogadanka. Erik de Zwart wierzył, że budowanie zaczyna się od kontaktów osobistych, wspólnej pracy. Dlatego ściągnął do swojego zespołu potomków imigrantów. Instruktor nie przebierał w słowach. Tak zwaną integrację nazwał – w swoim mniemaniu – po imieniu: połowę ich grupy stanowili obcy. I dobrze, przydadzą się, żeby zdobywać zaufanie innych obcych, tych, których ostatnio zrobiło się za dużo. Instruktor miał Erika za naiwniaka, a społeczeństwo wielokulturowe za europejski burdel. „Co, kurwa, już nie można nic powiedzieć na arabskie śmiecie czy ścierwo zza żelaznej kurtyny?!” – pieklił się, kiedy szef go nie słyszał. Alia popatrzyła na Instruktora, któremu w kącikach ust zebrały się kropelki śliny. Swego czasu chciał, żeby udawała dziwkę z Nigerii. Zamierzał dzięki temu przyskrzynić nigeryjskiego alfonsa. Zdziwił się, kiedy mu powiedziała, że nie zna wystarczająco dobrze angielskiego. „Przecież jesteś z Afryki” – upierał się. Nie chciało jej się wyjaśniać, że jej rodzina pochodzi z francuskojęzycznego Konga.

Laura śmiała się, że Instruktor chciał spełnić fantazję o czarnoskórej dziwce, a jednocześnie zemścić się na Alii za to, że go przewyższała o głowę. – Jak tylko którąś oswoimy, to ją przerzucają do Niemiec. – Paolo poprawił luźną bransoletkę markowego zegarka. – Kiedyś jeszcze było porządnie, całe dynastie kurew się tworzyły – zachrypiała Pascale. – Babcia jednej pracowała, nawet gdy stuknęło jej siedemdziesiąt osiem wiosen! Lubiła swoją pracę, miała stałych klientów od pół wieku. To się nazywa ręka do długich związków. – Kurwa to kurwa, kurwą zostanie – wygłosił sentencjonalnie Darren, zaczesując do tyłu resztki włosów. – Niektóre w kurewstwie awansują – powiedział Paolo i się skrzywił. – Niedawno powstał nowy zawód: pośredniczka między dziewczynami a szefami gangów. Te babska ściągają od dziewczyn pieniądze i wysyłają szefom. – Wyjątkowe kanalie, zwłaszcza afrykańskie mamy. Wybacz, złotko. – Pascale mrugnęła do Alii. – Znam taką, co sprezentowała swojemu chłopakowi lamborghini z drzwiami otwieranymi do góry i ręcznie szytymi skórzanymi siedzeniami – mruknęła Laura. – Lamborghini! – Darren wywrócił oczami. – A co, miała wpłacić na lokatę długoterminową? – Pascale grzebała po kieszeniach kurtki w poszukiwaniu zapalniczki. – Jak robię w tym ponad dwadzieścia lat, nie spotkałam szczęśliwej prostytutki. – To po cholerę ćpają? – Paolo wstał, poprawił kołnierz koszuli i skierował się do wyjścia. – Spójrz na tych facetów. – Alia wskazała ulicę za oknem. – Dałbyś się któremukolwiek z nich wydupczyć? – Ja?! – żachnął się Paolo. – Stoję po drugiej stronie tego bajzlu. – Wszyscy stoimy po tej samej stronie. Idąc do swojego biurka, Alia myślała o tym, że lata pracy wysysają z policjantów empatię. Szkoda jej było tych dziewczyn, chociaż niektóre zarabiały przyzwoicie. Średnio prostytutka wyciągała do pięciu tysięcy euro miesięcznie, a dziewczyny do towarzystwa nawet do dwudziestu tysięcy. Ulicznice brały po dwadzieścia pięć euro za piętnaście minut wsadzania, dziewczyny w witrynach od czterdziestu euro w górę, a barmanki i kelnerki, które namawiały klientów do picia alkoholu, po pięćdziesiąt procent z tego, co on zapłaci. Za stosunek od osiemdziesięciu do stu euro, pół godziny, jedna – dwie pozycje; masażystki do trzystu euro. Bez gumy – więcej. U studentek i rozwódek w potrzebie cennik zależał od stopnia desperacji. Pozostałe ich nie znosiły, mówiły, że tamte psują rynek. Alia nie słyszała o prostytutce, która by rzuciła pracę z własnej woli. Za to

prawie wszystkie się staczały. Musiały oszukiwać ciała narkotykami, żeby dotknąć tych obślunów, klientów. Nawet jeśli nikt ich do tego nie zmuszał – osiemdziesiąt procent pracowało samodzielnie, bez alfonsów. Pożałowała, że Joe nie dał się namówić na szkołę policyjną. Potrzebowali policjantów z dobrym podejściem do ludzi, a Joe miał wrodzony talent. Mógłby pójść na studia psychologiczne. Pod względem bystrości nie ustępował Rivie, chociaż nie przekładało się to na stopnie. Mama Issa nazywała to inteligencją emocjonalną. Joe był emocjonalnym geniuszem, materiałem na terapeutę albo manipulatora. Otworzyła szufladę, wyjęła pistolet, składaną pałkę, kajdanki, latarkę. Jeszcze tylko legitymacja policyjna, odblaskowy pasek na ramię i krótkofalówka. Zanim wyszła, schyliła się do szafki i wyjęła kilka krówek. Twarze braci spojrzały na nią ze zdjęcia, które leżało obok słodyczy. Riva z dyplomem ukończenia prawa w ręku, obok niego Joe. Młodszy z braci pracował od kilku lat w kancelarii notarialnej Lievena w Liège. Joe skończył studium hotelarskie, ale nie pracował. Nadal mieszkał z matką i twierdził, że jest artystą. Zdaniem Alii dużo w tym było dupczenia kobiet, które leciały na jego piękny uśmiech i starannie przystrzyżoną brodę. Mariusz podjechał białym peugeotem, zatrzymał się przed szlabanem i poczekał, aż na komórce pojawi się kod. Wstukał go, szlaban się otworzył i wyjechali na ulicę. Starali się zmieniać trasę przejazdu, chociaż i tak bywalcy dzielnicy rozpoznawali ich z daleka. Przy wjeździe do ścisłego centrum zwolnili, Mariusz opuścił szybę. Pojawiła się w niej obrzmiała od alkoholu twarz pięćdziesięcioletniej prostytutki o rzadkich ciemnych włosach. – Jak idzie? – rzuciła Alia. – Do dupy. Nic się nie dzieje. – Wydęła usta, ukazując przeżarte narkotykami prawie czarne zęby. Zza jej ramienia wyskoczyła czyjaś twarz. – Rastafaraj, sister! Czapa jak zwykle powitał Alię szerokim uśmiechem. Chudy, niewysoki, zdawał się uginać pod ciężarem dredów upakowanych do trzykolorowej czapki. Zwracał się wyłącznie do Alii, którą nazywał siostrą, Mariusza ignorował. Alia wysiadła z samochodu i pochyliła się do Czapy. – Widziałeś, kto rozwozi te Bułgarki? Numery rejestracyjne? – HI HI osiemnaście osiemnaście. – Jaja sobie robisz?! – Słyszałem, że są nowe bliźniaczki z Sierra Leone. – Czapa zionął Alii w twarz imbirem, który żuł, żeby stłumić woń marihuany. – Nie chcą się ani na chwilę rozstać, jak jedna z klientem, to druga odsypia pod łóżkiem. Jedna na łóżko,

druga pod… Mówię ci! Zachrypiał śmiechem, który przyprawiał o ciarki. – Jak coś zobaczysz, daj mi znać. Przekrzywił głowę i zerknął na nią po ptasiemu. – Od razu widać, że nie masz dzieci, siostro! Ja mam syna. A jaki obrotny! Wczoraj mówi do matki: „Idź, popracuj trochę, bo muszę mieć na grę”. Mały alfons rośnie! – On ma syna?! – warknął Mariusz, kiedy Alia wsiadła do samochodu. – Ze swoją ulubioną prostytutką. Po zmianie podjechali do bistra. Dawny zwyczaj ostał się przez lata wspólnej pracy mimo zakrętów w życiu prywatnym. Mariusz zdążył się ożenić i zostać ojcem. Kiedy żona go porzuciła, „bo nigdy nie było go w domu”, załamał się. Alia udawała, że nie czuje od niego alkoholu, tuszowała jego potknięcia zawodowe. Zniosła nawet fazę, gdy się do niej kleił i namawiał, żeby poszli do łóżka. Odmówiła, rzadko wchodziła w relacje z policjantami, bo kończyło się zawsze tak samo – omawianiem tego, co się zdarzyło na zmianie. Żyli pracą, normalnej codzienności trudno było konkurować z kopami adrenaliny, jakie dostawali. Ci, którzy mieli mężów, żony, narzeczonych, rodziny, szybko się zniechęcali, bo nikt na dłuższą metę nie był w stanie zrozumieć napięcia, w jakim żyli policjanci. Nikt nie widział tylu podłości, na które oni patrzyli codziennie. Starzeli się wewnętrznie w zastraszającym tempie, niektórzy wypalali się, odchodzili ze służby. Inni gorzknieli albo obojętnieli. Seks pozwalał im się szybko odprężyć. Alkohol także. Wysiłek fizyczny pomagał, ale czasem nie starczało sił, żeby się do niego zmusić. Alia unikała kontaktów seksualnych z kolegami z pracy. Wolała pojechać do miasta, gdzie nikt jej nie znał, i zafundować sobie jednorazowy numerek. Poza policjantami znała niewielu mężczyzn. Tych, których poznawała poza pracą, peszyło to, czym się zajmowała. Niektórych odstraszał już sam uścisk jej ręki. Leżąc obok któregoś z kolei kochanka, zastanawiała się, co to jest normalność. Jeszcze chwilę będą chłonąć ciepło swoich ciał, ona pogładzi go po brodzie, on pobawi się jej sutkiem. Może jeszcze weźmie ją drugi raz, ale potem pójdzie, bo jej budzik zadzwoni o szóstej rano, a jego dziewczyna zacznie się niepokoić, jeśli długo nie będzie wracał. Nie, spanie z kolegami z pracy mogło się skończyć wyłącznie źle. Mariuszowi powiedziała, że woli, żeby byli jak stare małżeństwo – zero seksu, dużo wspomnień i wzajemnego zrozumienia. Mówili o sobie: „kobieta po przejściach i mężczyzna z przyszłością”. Mariusz przetarł oczy i zatrzymał samochód na czerwonym. Picie zmieniło mu rysy, niebieskie oczy zapuchły, policzki niezdrowo nabrzmiały. Po rozwodzie przytył, już tylko zrywami chodził do siłowni. – Nie mogłem wczoraj zasnąć – poskarżył się.

– Tak jak ja – westchnęła Alia. – Znów oglądałam Kiedy byliśmy królami. Znam ten film na pamięć. – Historyczny? – Ojciec by się załamał, jakby to usłyszał! – Poklepała się po udach. – To film o walce bokserskiej Muhammada Alego i George’a Foremana, lipiec tysiąc dziewięćset siedemdziesiątego czwartego. Ojciec ją widział na żywo w Kinszasie, opowiadał mi o niej. – Siedemdziesiąty czwarty? Lipiec? – Mariusz podrapał się po wygolonej głowie. – Mój stary mówił, że wtedy Polska dała czadu na mistrzostwach w piłce nożnej. Złote lata, kurwa! – Eddy opowiadał, że po meczu Alego i Foremana w Kinszasie spadł deszcz – zaczęła. – Polacy grali z Niemcami po wielkiej ulewie – wszedł jej w słowo. – „Mecz na wodzie”, tak to nazwali, boisko we Frankfurcie było dosłownie zalane. Tomaszewski obronił rzut karny! – Ojciec mówił, że dwóch najlepszych na świecie czarnoskórych bokserów wróciło do Konga. – Lato został królem strzelców! – Na starość Ali zachorował na parkinsona, a Foreman doznał religijnego olśnienia… Chciała opowiedzieć Mariuszowi, jak w osiemdziesiątym dziewiątym zaproszono trzech wiekowych bokserów do Anglii, do programu Mistrzowie na zawsze. Muhammad Ali zszedł do studia z rozpiętymi mankietami, ale był już tak chory, że nie mógł ich zapiąć ani zawiązać krawata. Kamery czyhały na niego, gotowe rzucić się na sensację. Wtedy Foreman zasłonił go sobą. Joe Frazier przyskoczył do nich, wołając: „Gdzie są ci wszyscy, którzy skandowali »Ali mistrzem!«, niech oni mu teraz pomogą, ty go zostaw!”. Ale Foreman zapiął Alemu spinki od mankietów i zawiązał mu krawat. „Joe – powiedział do Fraziera – jesteśmy tu po to, żeby chronić naszego brata. Dziś opiekuję się tym, którego kiedyś usiłowałem zniszczyć”. Alia już miała opowiedzieć Mariuszowi o przyjaźni bokserów, nietypowym ciągu dalszym walki stulecia. Otworzyła usta, ale w tym momencie Mariusz klepnął kierownicę. – Lubię cię, kurwa! Kumple pytają, czy nie głupio mi pracować z Murzynką, czy w samochodzie nie śmierdzi potem. Ale mówię im, żeby się odpierdolili. Bo ja, kurwa, nie jestem rasistą. W styczniu 2011 roku na ulice Brukseli wyległy tłumy1. Od ponad pół roku państwo nie miało rządu. „Taki wstyd w środku Europy!” – to zdanie słyszano tej zimy najczęściej. Mężczyźni w proteście przestali golić brody, a kobiety łydki. Mnożyły się nawoływania do strajku Lizystraty – namawiano życiowych partnerów

polityków, żeby odmówili im seksu, żeby pod taką presją wybrali wreszcie rząd. Alfonsi zacierali ręce. Nadchodziły złote czasy, lada chwila do agencji towarzyskich miała zapukać bogata klientela. Alia szła w stronę centrum, gdzie wyległ trzydziestotysięczny tłum. Uczniowie, dorośli, starsi, rodzice z małymi dziećmi maszerowali wzdłuż ulicy zamkniętej dla samochodów, nad ich głowami wznosiły się plakaty: „Działaj teraz”, „1 Walon + 1 Flamand = 2 Belgów zamieszkujących Belgię”, „Politycy, skończcie z tym cyrkiem!”. Postawiła kołnierz kurtki. Znów nie było śniegu, a chmury wiszące nad czteropasmową ulicą zapowiadały co najwyżej mżawkę. Na tarasie budynku zwolennicy partii Barta de Wevera, korzystając z okazji, rozdawali ulotki. Wygwizdani przez kilkunastu młodych, zaczęli się stawiać. Za młodymi ujęło się paru starszych mężczyzn, jeden podbiegł do sympatyka de Wevera i wytrącił mu z ręki ulotki. – Burdel, proszę pana! – Starszy człowiek obok Alii udzielał wywiadu blogerowi nagrywającemu wypowiedź telefonem komórkowym. – Nie ma rządu przez tyle miesięcy, a przecież młodzi muszą się uczyć, muszą pracować, mieć przyszłość! To wstyd i szczyt cynizmu, i to w środku Europy! – Shame! Shame! Shame on you!2 – skandowała grupka młodych w kapturach. Dołączało się do niej coraz więcej ludzi. – Shame! Shame! Shame on you! – krzyczeli rodzice pchający wózki i starsze panie z nieporęcznymi torebkami. „Problemem jest system” – głosił napis na chałupniczo skleconym transparencie wyróżniającym się w morzu belgijskich flag. – Istnieje naród belgijski – mówiła z przekonaniem młoda reporterka, patrząc głęboko w oko kamery – właśnie taki mieszany, złożony z Flamandów, Walonów… Jej wzrok trafił na Alię. – …i innych – dokończyła. – Dlaczego tu jesteśmy, babciu? – Z dołu dobiegł dziecięcy głos. – Bo od pół roku nie mamy rządu. – Starsza kobieta w puchowej kurtce z kapturem obszytym beżowym futerkiem pochyliła się nad wnuczką. – Alia? Przed nią stała Fatou. – Jesteś w pracy? – spytała ściszonym głosem. Alia pokręciła głową, kryjąc w szaliku uśmiech. Niektórzy, wiedząc, że jest policjantką, zniżali głos, kiedy z nią rozmawiali, jakby była szpiegiem, i to w akcji. A ona tego dnia miała wolne. – Myślałam o tobie. – Fatou wzięła ją pod rękę. – Prosiłam Issę, żeby nas ze sobą skontaktowała, ale mówiła, że jesteś zajęta. Tyle lat, a ja wciąż pamiętam

twoją historię o drzewach. Organizujemy wieczór poezji, przyjdź! Będzie dużo młodych z diaspor. Opowiesz jedną ze swoich historii. – Ale ja opowiadam tylko w domu… Dziewczyna w stroju klauna minęła je, poprawiając przekrzywiającą się perukę w barwach belgijskiej flagi. – Diaspory to twój dom. – Fatou wyjęła z torby kartkę, na której coś szybko zanotowała. – Czekamy na ciebie. Na widok patrolu idącego z naprzeciwka Alia odruchowo odwróciła wzrok. Nie chciała prowokować policjantów. Zerknęła w szybę wystawową – wysoka kobieta w luźnych spodniach i białej tunice, na włosach wysoki zawój z czerwono-złotej chusty, w ręku bęben. Takie jak ona się legitymowało, sama to nieraz robiła. W gitarach i bębnach można było znaleźć ciekawe rzeczy. Klub, do którego zaprosiła ją Fatou, okazał się większy, niż się spodziewała. Nie było tu sceny, tylko stoliki, krzesła i ławy ustawione ciasno jedne obok drugich. Światło sączyło się z girland lampek. Zwisały z drewnianych belek i przypominały dekoracje bożonarodzeniowe. Publiczność zapełniła salę, a wciąż nadchodzili kolejni widzowie. Siadali, gdzie się dało: na parapetach okien, na torbach ustawionych w przejściach między stolikami. Alia dostrzegła ludzi wszelkich kolorów skóry, wyznań, orientacji seksualnych. Tylko wiekiem się zbytnio nie różnili, średnia nie przekraczała trzydziestki. Usiadła z boku razem z innymi artystami. Niektóre ich teksty wydały jej się zabawne, inne zbyt ekspresywne, ale wszystkie zaangażowane – podstawowym tematem była dyskryminacja. – Biali nie mają swojej kultury, skoro muszą pożyczać tyle od nas, czarnych! – krzyknęła poetka, która weszła na scenę z kieliszkiem czerwonego wina w ręku. Widownia wybuchnęła aplauzem. Alia rozejrzała się, odganiając wrażenie déjà vu. Poetka wydała jej się nieznośnie pretensjonalna. A może to ona zrobiła się cyniczna? W policji żartowali ze wszystkiego, nie było dla nich tabu. Ci tu zachowywali się śmiertelnie poważnie. Dopiero teraz dopadła ją trema. Jak zareagują na jej opowiastki? Nie rozumiała, po co Fatou ją tu ściągnęła. Poetka zeszła ze sceny żegnana owacją. Alia wyszła na środek, umieściła djembe między kolanami. Zabębniła, imitując szum wiatru. Zrobiło się cicho. – Oto opowieść, słuchajcie uważnie – zaczęła. – Opowiadam ją ja, Alia z… zewsząd. W krainie Ihimbi żył sobie król Szemwindo. Miał siedem świątyń i siedem żon, a do jego domu prowadziło… ile dróg…? Siedem! Bogaty był, nie to co ja… Roześmiali się uprzejmie. Wzmogła uderzenia bębna, jakby przywoływała ich do porządku. Jak każdy bogacz, nie chciał się dzielić swoim majątkiem. Zapowiedział żonom, że mogą mu rodzić tylko córki – bo każdego syna zabije. Skubaniec jednego

dnia spłodził siedmioro dzieci. Sześć córek urodziło się w terminie, ale syn przyszedł na świat dużo, dużo później. Jeszcze żaden dzieciak nie był tak przenoszony. Chłopak od początku był dziwny. W prawej ręce trzymał miotełkę, w lewej siekierę. Król, niewiele myśląc, rzucił w niego włócznią. Raz, drugi, trzeci… Rzucał siedem razy – i nic. Kazał dzieciaka zakopać – i nic. Utopić – gdzie tam, wypłynął! A potem spadł grad i deszcz, i przez siedem dni lało tak, że zniszczyło całe zbiory, a w królestwie nastał głód. Korzystając z zamieszania, żona króla ukryła chłopca w chacie swojej siostry. Od tej pory wychowywał się u ciotki, nad brzegiem rzeki. Matka, zanim wróciła do męża, nadała synowi imię: Mwindo. Tymczasem mściwy król nasłał na chłopaka władcę piorunów. Ten siedem razy uderzał w dom ciotki, gdzie ukrywał się Mwindo, ale nic nie wskórał. Władca piorunów nabrał do chłopca takiego szacunku, że od tej pory mu pomagał. Kiedy ten dorósł, poszedł z nim do wioski ojca i siedmioma uderzeniami obrócił ją w popiół. Król zapadł się pod ziemię. – Ze wstydu! – zawołał ktoś z sali. Mwindo wyciągnął ojca spod ziemi, stanął z nim do walki i go pokonał. Ciało króla pocięto na siedem części, po kawałku dla każdej żony. I ja przy tym byłam, i zabrałam jedno z jąder – jedzenia starczyło mi na tydzień. – A Mwindo? – krzyknął ktoś. – Cicho być, żmije kłębiące się w ciasnocie! – wrzasnęła Alia, wzmacniając bicie w bęben. – Jeśli chcecie więcej opowieści, będziecie musieli je sami wymyślić! Ty! – Wskazała dziewczynę siedzącą najbliżej. – Jak masz na imię? – Annika. – A ty? – Wskazała drugą. – Bettina. Alia uciszyła membranę dotknięciem dłoni. Wstała, rozejrzała się po zgromadzonych. Patrzyli na nią z mieszaniną rozbawienia i ciekawości. Kiedy się odezwała, jej głos brzmiał zupełnie inaczej niż poprzednio. Mówiła tak, jakby uleciała z niej cała moc. Mwindo został królem. Ale kraj, który zostawił mu ojciec, nie podniósł się już po przejściu władcy piorunów. Uprawy uległy zniszczeniu, a strach tak pomieszał ludziom w głowach, że zaczęli się nawzajem zabijać. Mwindo próbował ich godzić, ale oni dzielili się coraz bardziej, jak złośliwe komórki. Wszyscy wszystkim rzucali się do gardeł. Aż i jego chwyciła złość. Straszna złość, taka, która pełznie po karku podstępnym gorącem, której nic nie zatrzyma! Znacie taką złość? Wrrr!… Ja ją znam aż za dobrze! Kiedy nadchodzi, zamienia mnie w… Ale o tym opowiem wam innym razem. Mwindo znowu wezwał władcę piorunów, a ten grzmotnął błyskawicą

w wioskę. Nagle w królestwie zrobiło się cicho. Mwindo tak się przestraszył, że uciekł. I wiecie, gdzie pojechał? – Do Belgii! – krzyknął ktoś z sali. Pokiwała głową, czerwono-złota chusta na włosach błysnęła jak korona. Zaczęli klaskać, ale uciszyła ich gestem. Z kieszeni spodni wyciągnęła zeszyt i go uniosła. – A ja szłam za nim krok w krok po to, żeby wam to wszystko teraz opowiedzieć! Słuchajcie uważnie, bo opowieść będzie się toczyć dalej. Otworzyła zeszyt na pierwszej stronie, po czym pokręciła głową, zamknęła go i wskazała dziewczynę siedzącą najbliżej. – Annika! Annika – piorun zakochania! Mwindo do niej dzwoni, esemesuje, wysyła mejle. Pisze wiersze – własne, specjalnie dla niej! Przesyła piosenki – cudze, głównie Saula Williamsa. Oplata ją swoimi dredami, słowami, obecnością. Annika, podbijana przez młodego afrykańskiego króla, nie może, nie chce mu się oprzeć. – Bettina! – Alia wskazała drugą dziewczynę. Bettina wygląda na zdumioną siłą miłosnego pioruna. Oszałamia ją „kocham cię”, którym tak szybko raczy ją Mwindo. Mwindo i Bettina chodzą teraz wszędzie razem, objęci, przytuleni. Ciągle się całują. Bettina jest zakochana i – ach, jak kochana! Bettina dobrze wybrała. Romantyczna Bettina ma swojego króla. – Cecylia! – Alia wycelowała palcem w kolejną dziewczynę. Cecylia widzi, że Mwindo raz jest do rany przyłóż, a raz zimny jak głaz. Cecylia zaczyna się bardzo starać, ale on robi się coraz bardziej niezadowolony. Cecylia ma dość. Wtedy on się przed nią otwiera: to ta jego trudna przeszłość, to ona jest wszystkiemu winna. Cecylia myśli: „Mwindo jest taki wrażliwy, inteligentny, taki piękny. Że ma humory? Jak każdy artysta. Bezsprzecznie jest w nim coś królewskiego”. Chce mieć z nim dzieci. Mówi mu o tym. Wtedy Mwindo ją rzuca. – Dafne! Dafne – okazuje się, że Mwindo jej nie rzuca, tylko twierdzi, że ją kocha, ale nie może z nią być. „Już mnie nie inspirujesz” – mówi. Wciąż jednak daje Dafne nadzieję, bezustannie ją podsyca. W końcu do niej dociera, że stała się jedną z jego byłych dziewczyn. On jednak z jakiegoś powodu nie daje jej odejść. Dla zakochanej do szaleństwa Dafne lepsze to niż nic, dołącza więc do korowodu zombie – jego byłych kobiet. Mwindo kręci się wokół własnej osi, wołając: „Jestem królem”, a one tańczą dokoła niego z zakrzepłymi uśmiechami, bez kropli krwi, w nieśmiertelnej nadziei na rozkwit miłości. – Letycja! Letycja ucieka, żeby o nim zapomnieć. Mwindo biegnie za nią krok w krok, czasami nawet podlatuje. Kiedy nauczył się latać? Tego Letycja nie pamięta,

pamięta za to jego oddech, ciężki od miłości, kiedy w niej dochodził, bez prezerwatywy, bo chciała mieć z nim dzieci. Letycja ucieka, ale on jest tuż obok. Wysforowuje się, Mwindo zabiega jej drogę, zagląda w oczy. „Wyglądasz na szczęśliwą”. Marszczy swoje piękne czoło. „Jestem rozczarowany”. – Malika! Malika stawia na przeczekanie. Pociesza Mwinda za każdym razem, gdy on tego potrzebuje, bierze go w objęcia, kiedy jest zły. A najbardziej zły jest wtedy, kiedy byłe kobiety dobrze sobie bez niego radzą. Czuje się wtedy tak, jakby to one go porzuciły. Rzucić jego, króla?! Malika pochyla wówczas usta nad jego nadąsanymi wargami i… – Sara! Sara – piorun zakochania! Mwindo dzwoni, esemesuje, pisze mejle, wiersze – własne, specjalnie dla niej! Piosenki – cudze, głównie Saula Williamsa. Dwoi się i troi, a Sara, zdobywana, oblegana, nie może mu się oprzeć. Oczywiście. – Ile ich naliczyłam? – Siedem! – krzyknął ktoś z widowni. Alia znów otworzyła zeszyt. To nic, bo oto do korowodu dołączają: Bindy, Blanchefleur, Blejan, Bellatrix, Bożena, Chou, Camelia, Cvetka, Coriander, Daisy, Dalibora, Delphine, Dina, Euthalia, Enyo, Fleur, Florence, Gudrun, Gabriela, Gunvor… Siedem razy siedem, razy siedem, razy siedem…! Siedem?! To mało! Jest nas, kurwa, więcej! Po występie Alia usiadła ze swoim bębnem w kącie, ale ciągle ktoś do niej podchodził, gratulował, przynosił jej coś do picia. Dziewczyny wszelkich kolorów skóry, wyznań, hetero- i homoseksualne zwierzały jej się, a ona słuchała ich, tak jak prostytutek w ciągu ostatnich siedmiu lat pracy. – Ja też przeżywam miłość na żywca… – Nie umiem się na nią zablokować… – Bez znieczulenia… – Krwawa droga, boli jak przełyk poparzony kwasem… – Seks znieczula… – Kokon… – A potem znowu zimno… W końcu przez wianuszek wielbicielek przecisnęła się Fatou. Ujęła ręce Alii i potrząsnęła nimi. – Witaj w domu, Alio! Szykuj się na następny występ. Nie zawiedź nas. Mówili jedno przez drugie, w końcu Erik uderzył dłonią o stół. – Po kolei! – Dotknął ostrożnie siwych wąsów, jakby sprawdzał, czy mu nie odpadły. – Co kto ma. Alia, zaczynaj. – Dostałam od Czapy numery rejestracyjne samochodu, którym mafiosi mieli rozwozić Bułgarki po ulicach. Sprawdziłam. Fałszywe. Są sprytni, dobrze się

kryją. Pewnie mają swoich ludzi, którzy ich ostrzegają, że nadjeżdżamy. Instruktor spojrzał na nią z krzywym uśmieszkiem. Miał przekrwione oczy, poprzedniego dnia najwyraźniej zapił. Podobnie jak od Mariusza, cuchnęło od niego alkoholem. – Jak się lata po mieście z bębnem, zamiast pracować, no to kurwa…! – Jakim znów bębnem? – Erik spojrzał pytająco na Alię. Instruktor oskarżycielsko wyciągnął palec w kierunku Alii, spod rękawa koszuli wychynęły głębokie czerwone zadrapania, zapewne efekt uboczny szkolenia psów. – Widziałem cię. Opierdalasz się. Alia spojrzała pytająco na Mariusza, jakby spodziewała się, że zaprzeczy, ale on wpatrywał się w Instruktora z niemal nabożnym szacunkiem. – Co się dzisiaj z wami dzieje?! – Erik patrzył to na Alię, to na swojego zastępcę. – Ja coś mam. – Laura podniosła rękę. – Rozmawiałam z Joy, dziewczyną, która pracuje U Betty, w tej burdelokawiarni. Joy cierpi na nawracające infekcje pęcherza, przez to rzadziej pracuje… – Kurwa, czy ja muszę przed śniadaniem słuchać o babskiej kanalizacji?! – stęknął Instruktor. Mariusz parsknął śmiechem, w którym zabrzmiała służalczość. – Powiedziała, że cienko przędzie, ale Betty daje jej dorabiać – ciągnęła Laura. – Wysyła ją do studia muzycznego, gdzie Joy podkłada jęki pod amatorskie filmy porno. – Amatorskie? – Darren oderwał wzrok od leżących przed nim papierów. – Nakręcone z ukrycia. Kobiety nie wiedzą, że mili faceci, z którymi uprawiają seks, to oszuści, że wszystko z ukrycia nagrywają. To męskie prostytutki, tylko te kobiety o tym nie wiedzą. – Które to studio? – włączył się Paolo. – Przy metrze Botanique. – Przy Botanique? Tam nic nie ma. Wpadliśmy tam parę razy, znaleźliśmy tylko trochę trawy. – Bo nie weszliście na górę – powiedziała z naciskiem Laura. – Jaką górę? Laura wstała i stanęła obok Erika. Wzięła flamaster i rysując na tablicy plan, opowiedziała, co usłyszała od Joy, a co potwierdziły w ciągu ostatnich dni z Pascale, obserwując podejrzane miejsce. Do studia muzycznego wchodziło się przez bramę zamykaną na klucz. Nowoczesne, dźwiękoszczelne pomieszczenie znajdowało się na niskim parterze. Obok bramy było osobne wejście dla lokatorów tego budynku, klasycznej kamienicy z początku dwudziestego wieku. Po dwa mieszkania na trzech

kondygnacjach, a na strychu składowisko rupieci – z wyjątkiem pomieszczenia, które należało do inżyniera dźwięku, właściciela lokalu na parterze i studia muzycznego. – No i co on tam trzyma? – Instruktor przyglądał się Laurze ze sceptycznym wyrazem twarzy. – Żonę wariatkę? – Wytłumioną kabinę i sprzęt do montowania filmów. Ma całą listę odbiorców. Jest wielu takich, których najbardziej podnieca to, że kobiety nie wiedzą, że zostały sfilmowane. Myślą, że spotykają się z kochankami, nie mają pojęcia, że ci nagrywają wszystko z ukrytych kamer, a potem sprzedają to temu bydlakowi. Joy podkłada jęki, bo dźwięk bywa do dupy. Erik podszedł do okna i oparł się o parapet. – Czemu ta prostytutka ci o tym powiedziała? – zapytał, nie odwracając się. – Bo ona jest prostytutką – Laura wypowiedziała z naciskiem słowo „jest” – ale te kobiety nie. One tylko spotykają się ze swoimi kochankami, ufają im. Czasem mają mężów, dzieci. – To po co się puszczają? – Instruktor wygrzebał z kieszeni gumę nicorette i wrzucił ją sobie do ust. – Żadna z nich nie wyraziła zgody na nagrywanie – włączyła się Alia. Jej głos brzmiał ostro. – Pogwałcenie prywatności jest karalne. – Było się nie pieprzyć. – Instruktor miażdżył gumę, mocno zaciskając szczęki. – Ale czemu ona ci o tym powiedziała? Nie wierzę w złote serce kurwy, to jakaś podpucha! – Jest zła na Betty, że przestała jej płacić za nagrywanie. Betty miała układ z właścicielem studia, dzielili się zyskami ze sprzedaży pornosów. Ale pożarli się i teraz Joy nikt nie płaci. Erik wciąż stał oparty o parapet, wpatrzony w widok za oknem. W pokoju zapadło milczenie. Laura popatrzyła na jego plecy, potem spojrzała porozumiewawczo na Pascale. – Są tam i twarde narkotyki – zachrypiała Pascale. – Mówię, że sprawdzaliśmy. – Paolo wzruszył ramionami. – Studio, ale nie górę! Erik odwrócił się do nich. – Zwołaj zebranie szefów działów – rzucił do Instruktora. Alia odkręciła wodę, kiedy do łazienki weszła Laura. Stanęła obok niej i przejrzała się w lustrze. Włosy, podgolone na karku i bokach, z przodu tworzyły puszystą, wijącą się grzywkę, którą Laura ujarzmiała spinką. Nie malowała się, za to na ramionach przybywało jej tatuaży. – To musi być zyskowny interes z tymi filmami – odezwała się. – Czy ja wiem? – Alia wycisnęła na rękę mydło. – W sieci ten syf jest za darmo.

– Ale te kobiety są stąd. Z telewizji, z towarzystwa, niektóre na stanowiskach. Kupujący to nie klasyczne zwyrole, tylko faceci, których podnieca to, że wiedzą coś najintymniejszego o znajomych. Żonach kolegów, swoich szefowych, kobietach, których nie mogą mieć. Alia zakręciła kran i otrzepała ręce, kilka kropel prysnęło na lustro. – Musi to być zyskowne – ciągnęła Laura – skoro mnie szantażują. Alia odwróciła się od lustra. Dopiero teraz zauważyła, że Laura zeszczuplała, twarz jej się zapadła, pod oczami malowały się cienie. – Kto cię szantażuje? Czym? – Grożą, że ujawnią film z… ze mną. – Czemu nie powiedziałaś?! Przecież przed chwilą… – Alia wskazała drzwi łazienki. Laura odskoczyła, jakby coś ją ukąsiło. – Przy nich?! Babskie sprawy, babskie gówno! – Jej twarz wykrzywiał grymas. – Sama sobie poradzę. – Podejrzewasz kogoś? – Alia wyszarpnęła papierowy ręcznik z pojemnika wiszącego na ścianie i machinalnie wycierała nim dłonie. – To znaczy, czy kojarzy ci się, że ktoś mógł… – A ja wiem? Wiesz, jak to jest, seks bez zobowiązań. Na co innego mamy czas? Alia pokiwała głową. Tylko Nawal ułożyła sobie życie prywatne. Pascale była po dwóch rozwodach, od Instruktora uciekła żona, Mariusz wciąż zapijał porzucenie. Darren i Paolo nie zamierzali się wiązać, ona i Laura też nie miały nikogo na stałe. Ich zawód nie sprzyjał życiowej stabilizacji. – Tylu ich było. – Laura dotknęła spinki we włosach, jakby sprawdzała, czy wciąż jest na swoim miejscu. – Ale chyba z nikim, kto… – Nikomu nie można ufać. Rano Alię obudziło bzyczenie. W pierwszej chwili myślała, że to komar, ale kiedy otworzyła oczy, zobaczyła osy. Od dwóch lat miała dzikich lokatorów – osy założyły gniazdo pod dachem, na zewnątrz. Ale chociaż często zostawiała otwarte okno, nie wlatywały do domu, nawet jeśli ze środka dolatywały zapachy jedzenia. Nigdy nie przekroczyły niewidzialnej granicy między domostwami. Teraz krążyły pod kuchenną lampą, rozjuszone. Alia spojrzała na okno – zamknięte. Mimo to do kuchni wpadały kolejne, teraz było ich już siedem. Wstała z łóżka i podeszła do stołu, ale podleciały do niej ze wściekłością. Zanim się wycofała, dojrzała, że wyłażą ze szpary w suficie, tuż przy puszce mocującej kabel żyrandola. – Jak wyglądają? – wypytywał ją przez telefon specjalista od likwidowania owadzich gniazd. – Jest pani pewna, że to nie pszczoły? Pszczoły są pożyteczne,

pszczół nie wolno zabijać. Kiedy przyszedł, otworzyli na oścież okno, a on stanął na parapecie, jej kazał się zamknąć w innym pomieszczeniu. Alia z okna łazienki patrzyła, jak wtyka w gniazdo rurę i wsącza do środka trującą substancję. Osy rzuciły się na niego, ale nie przebiły się przez kombinezon ochronny. Atakowały najpierw wściekle, a potem coraz apatyczniej, resztkami sił. – Przez dwie godziny nie wolno otwierać okna – poinstruował Alię na odchodnym. Została w mieszkaniu sama. Słyszała, jak po drugiej stronie szyby osy milkną. Te, które wypadły z gniazda, powoli przestawały się ruszać. „Przekroczyły granicę, weszły na moje terytorium” – powtarzała sobie w myślach. Widziała wiele martwych ciał, ale smutek po pasiastych sąsiadkach, który ją teraz opadł, był nie do opisania. Alia pochylała się nad szafką, kiedy podeszła Laura. Właśnie skończyli odprawę i rozjeżdżali się do swoich zadań. Alia szukała jakichś słodyczy, bo nie zdążyła zjeść śniadania. – Muszę ci coś powiedzieć – usłyszała za plecami głos Laury. – No? – odmruknęła z głową w szafce. Była pewna, że miała tu jeszcze parę krówek, niemożliwe, żeby wszystkie zjadła. – Jest smród – zaczęła Laura. – Znów ci grożą? – Alia zerknęła na nią przez ramię. Kucała przed biurkiem, jej myśli krążyły wokół słodyczy. Inna część mózgu obrabiała zdanie, które Laura rzuciła w ich poprzedniej rozmowie: „Tylu ich było”. Coś zaczęło się do tych słów przyklejać, aż wreszcie Alia zamiast szukać słodyczy, zaczęła się rozglądać za kartką i długopisem. Zazwyczaj nie notowała tego, co miała powiedzieć na występie w klubie, ale teraz bała się, że zapomni. Słowa tak szybko ulatywały. – Nie, to nie to. – Laura machnęła ręką. – A co? – Alia wymacała długopis w szufladzie, przy okazji natrafiając na paczkę zwietrzałych herbatników. – Tu się coś dzieje… Coś bardzo niedobrego. – Gdzie? – zapytała Alia nieuważnie. – Tu, u nas. Alia podniosła wzrok, ale zza ramienia Laury wyrósł Mariusz. – Jedziemy czy nie? – rzucił opryskliwie, oczy miał zapuchnięte, jakby nie spał od wczoraj. Alia zapięła pas z bronią, latarką i kajdankami, zgarnęła odznakę i opaskę. – Ale co się dzieje niedobrego? – rzuciła do Laury. – Nic. – Laura wstała z krzesełka stojącego przy biurku Alii, minęła

Mariusza. – Jak to nic? – zawołała za nią Alia. – Nic ważnego, potem ci powiem. – Laura przeczesała grzywkę nerwowym ruchem. – Babskie sprawy… Mariusz popatrzył za Laurą. Nie był to taksujący wzrok mężczyzny, tylko podejrzliwe spojrzenie, które rezerwował dla zatrzymanych. – Jedziemy wreszcie? – odwrócił się do Alii. – Sekunda. – Alia otworzyła policyjny notatnik. „Tylu ich było… Ich zapachy wietrzeją, nie przypomnę ich sobie. Ale słowami ich chwytam, delikatnie za kark. Kładę ich sobie między łapami, wylizuję wspomnienia. Aż przestaję czuć ich smak”. Zastanowiła się, jaki rytm do tego wybić. Doszła do wniosku, że nie będzie zagłuszać słów. – Idziesz czy nie?! – Mariusz poczerwieniał na twarzy. Alia spojrzała na niego nieprzytomnie. W policji naprawiała rzeczywistość, na scenie ją stwarzała. Te dwa światy do siebie nie przystawały. Te dwa światy się dopełniały, składały na jej głos. Trzy nieoznakowane samochody podjechały pod stację metra Botanique. Jeden zatrzymał się na parkingu przed bankiem, drugi na tyłach kościoła. Trzeci krążył po kwartale ulic po prawej stronie torów tramwajowych, jeśli patrzeć na północ. Mariusz wrzucił migacz, odbili w prawo, tuż za przystankiem tramwajowym. – Dwaj z instrumentami są o trzysta metrów od celu – padło z głośnika. – Dajmy im pięć minut na rozgoszczenie się, potem wchodzimy. – Głos Instruktora przerywało ciamkanie. Pewnie znów żuł gumę nicorette. Mariusz twierdził, że rzuca jednocześnie palenie i picie, przez co jest ciągle w złym humorze. Przejechali niespiesznie przez bramę, z której wchodziło się do studia. Na wprost nich szedł blady, szczupły mężczyzna w okularach, w ręku miał waltornię w czarnym pokrowcu. Zza zakrętu wynurzył się chłopak w skórzanej kurtce, niósł bębny. Alia obserwowała w lusterku wstecznym, jak wchodzą do bramy, najpierw jeden, potem drugi. Mariusz znów wjechał na ulicę z torami tramwajowymi. – Po cholerę w tym miejscu robią światła? – mruknął, zerkając na zegarek. Alia nawykowo przeszperała wzrokiem podcień pod kamiennymi filarami, które podtrzymywały sklepienie wejścia do domu kultury. Dobrze, że nie robili nalotu w porze koncertu. Teraz było tu pusto, dopiero kiedy ruszyli spod świateł, Alia zobaczyła w lusterku bocznym mężczyznę z gitarą wysiadającego z tramwaju. Już miała powiedzieć o tym Mariuszowi, ale coś w tej sylwetce wydało jej się znajome. Mariusz zakręcił, a ona obejrzała się i jeszcze raz spojrzała na mężczyznę. Joe.

– Wozy jeden i dwa? – w głośniku znów rozległ się głos Instruktora. – Gotowi. – Trzy? – Parkujemy. – Jedynka – wchodzicie do studia. Dwójka – do kamienicy. Obstawić mieszkanie i na górę. Trójka – zostajecie w samochodzie naprzeciw wejścia, w gotowości. Mariusz zwolnił, ale zanim wpasował się w wolne miejsce, samochód przed nim zaczął się niezdarnie cofać, dając znak migaczem, że będzie wyjeżdżał. Z nieoznakowanych aut policyjnych wysiedli mężczyźni ubrani po cywilnemu i ruszyli pod bramę. – Kurwa, akcja się zaczyna, a my blokujemy ulicę! – zdenerwował się Mariusz. Samochód przed nimi kaszlnął silnikiem, motor zgasł. – Ja pierdolę! – zawył Mariusz. Alia zerkała nerwowo w lusterko boczne, pot łaskotał ją pod chustką. – Drużyna w akcji, a my tu tkwimy jak te krowy! Co się tak gapisz w to lusterko? Wyskoczył z samochodu i podszedł do kierowcy. Tamten odsunął szybę – musiał mieć pod osiemdziesiątkę, okulary zsuwały mu się z nosa raz po raz, gdy próbował uruchomić silnik. Alia wyciągnęła telefon i trzymając go pod schowkiem na rękawiczki, wystukała: „Matka kazała nam być na siódmą”. Zdanie kod z dzieciństwa, jedyne, co przyszło jej do głowy. Silnik staruszka zaskoczył, Mariusz odwrócił się i wsiadł, sarkając. – To jeden z tych, którzy jeżdżą, odkąd wynaleziono oponę! Powinno się co jakiś czas sprawdzać ich stan zdrowia, a nuż umarli ze starości za kierownicą! Dzwonił ktoś? – Zerknął na rozświetlony ekranik jej komórki. – Tak myślałam, ale nie. – Alia schowała telefon do kieszeni kurtki. Znów zerknęła w lusterko boczne – Joe właśnie wyszedł zza rogu ulicy. Wyciągnął z kieszeni telefon, przeszedł kilka kroków chodnikiem, po czym skierował się na drugą stronę ulicy, jakby zmienił zdanie. – No, nasi już w środku. – Mariusz wrzucił wsteczny i skręcił kierownicę, żeby zaparkować tyłem. – Denerwujesz się? To zwykły nalot, przecież ci „muzycy” nie są uzbrojeni. Joe zniknął za rogiem, a Alia z trudem powstrzymała westchnienie ulgi. Mariusz podjechał kilka centymetrów do stojącego przed nimi auta. – Czemu jesteś taka sztywna? – Zerknął na nią badawczo. Pożałowała, że tak dobrze się znają. – A ty co, pedał jesteś, że tak miękko jeździsz?! – napadła na niego. – Rzygać się od tego chce.

– Patrz na tę rejestrację. – Wskazał samochód przed nimi. – HER JA 777. Siedem. Tyle lat pracujemy w obyczajówce. Kiedy dostali wezwanie, wbiegli na górę i rozejrzeli się po nowocześnie urządzonym mikroskopijnym pomieszczeniu, do którego prowadziły odrapane drzwi. Z zewnątrz nielegalna część studia muzycznego wyglądała jak składzik na rupiecie. Policjanci wyprowadzali właśnie właściciela mieszkania, belgijskiego dźwiękowca, wraz z dwoma muzykami. Ich miejsce zajęli policyjni informatycy. Przeglądali odnalezione pliki: nagrania z nieletnimi dziewczynami, które rozbierały się przez Skype’a za namową mężczyzn poznanych w sieci, nagie zdjęcia chłopaków, którzy sądzili, że wysyłają je rówieśniczkom, także poznanym przez internet, nagrania wideo aktów seksualnych kobiet po trzydziestce i czterdziestce. – Dlaczego filmów z tymi starszymi jest więcej? – Alia zajrzała policyjnemu informatykowi przez ramię. – Bo się lepiej pieprzą – odparł nieuważnie, zajęty kopiowaniem materiałów. Zerknęła w okno i zobaczyła swoje odbicie. Ciemnozielona kurtka, dżinsy i barwna chustka zawinięta wokół krótkich dredów. Nie było widać, jak bardzo jest zdenerwowana. Przez te lata nauczyła się maskować uczucia, złość od dawna nią nie rządziła. Jednak dziś bała się, czy Mariusz nie zauważył, że w samochodzie puściły jej nerwy. Ale tu chodziło o Joego, jej brata. Po akcji zebrali się w pokoju odpraw. Erik podkreślał zalety „kobiecej intuicji”, dziękując Laurze i Pascale za pochwycenie tropu. Oprócz filmów i nagrań w studiu znaleziono twarde narkotyki. Wydział Narkotyków rozpracowywał już dzięki temu kolejne nitki powiązań, które ujawnili aresztowani. – Od dziś nikt już nie będzie mówił, że obyczajówka jest dla bab i starych ciapciaków! – skomentował kwaśno Instruktor. – Kto tak mówi, szefie? – zapytał Mariusz. – Wszyscy udają twardzieli – mruknęła Pascale. – Nawet mundurowi nie chcą jeździć do domówek, tylko do pościgów kradzionych aut. – Przynajmniej coś się dzieje – odparł Paolo, przecierając dłońmi przystojną twarz. Wyglądał na zmęczonego. – Jak jeździłem w radiowozie, wiedzieliśmy, że ścigani podsłuchują nasze radio. Nie raz ich podpuściliśmy, a oni nas. Taka ciuciubabka. Pamiętam, jak kumpel wypuścił typa, którego złapał w pościgu. Tylko po to, żeby zobaczyć, którędy będzie uciekał. – Ale czemu? – Ciekawość zawodowa. Wieczór pozbawił ich hamulców, jak zwykle po odreagowaniu. Pili w barze, potem poszli na bilard. Mariusz przysiadł się do Alii z kuflem piwa, wzrok miał zamglony. – Dziwna dziś byłaś, Alia – wybełkotał. – Spięta taka.

– Tak ci się tylko zdawało. – Zdawało się, zdawało! – Ledwo go rozumiała. – Zdenerwowana byłaś, znam cię nie od dziś! No, powiedz, co się stało. Wzruszyła ramionami i ześliznęła się z wysokiego krzesełka. Miała odejść, kiedy wyrósł przed nią Instruktor. Był prawie tak samo zamroczony jak Mariusz. – Miałaś już kiedyś białego kochanka? – wybełkotał, spoglądając w górę na jej twarz. Wyminęła go bez słowa i przyłączyła się do Pascale i Laury. Kiedy wracała z toalety, usłyszała, jak Instruktor tłumaczy Mariuszowi: – Wszystkich ich zapierdolimy, rozumiesz? Ich własnymi rękami, kurwa! Trzeba wyczyścić ten kraj z mętów! Obcych zajebiemy obcymi rękami, nie po to was uczyłem, nie po to was tu ściągnąłem, żeby gówno z tego wyszło… Czyścić kraj z obcych, rękami obcych, wewnętrzna bojówka! Supertajna, ani słowa Erikowi, rozumiesz, Mariusz? – Polskie imię zabrzmiało w ustach Instruktora jak Marjes. – Śśśś…! – Mariusz położył palec na ustach i sturlał się na podłogę. Następnego dnia Alia od rana dzwoniła do Joego, ale nie odbierał. Nie zostawiła wiadomości, uznała, że im mniej śladów, tym lepiej. Pojechała do matki, ale zamiast Joego zastała tam kuzynkę Kesę, która wyglądała niemal tak samo jak kilkanaście lat temu. Miała na sobie błękitno-żółtą spódnicę i bluzkę z rękawami o delikatnych bufkach, a na nogach eleganckie klapki na niewysokim obcasie, które Alii przypomniały pozbawione pięt buty babki Fezy, nieprzystosowane do tutejszego klimatu. – Feza jest na chodzie – oznajmiła kuzynka Kesa, pogryzając kabanosy, które podała Mrówka. – Chociaż przesala potrawy. – Wrócę niedługo do Kinszasy, to jej pomogę – westchnęła Mrówka. – Przecież nie umiesz gotować – przypomniała jej kuzynka Kesa. Zaatakowała kolejnego kabanosa bokiem szczęki, najwyraźniej nie ufając jedynkom, choć wyglądały na zdrowe. – Za to dzieci jakie odchowałam. I to sama, o! Mrówka podniosła się z wysłużonej kanapy. Tego dnia założyła rudą perukę, z paznokci łuszczył się fioletowy lakier. W przeciwieństwie do kuzynki Kesy wyglądała na swoje lata. Podeszła do półki, skąd zdjęła fotografię Rivy w garniturze. – Mój syn jest prawnikiem! – Czekaj, to ile on ma lat? – zacukała się kuzynka Kesa. – Dwadzieścia siedem! A Joe trzydzieści trzy. – To Alia ma już trzydzieści siedem? – Kuzynka aż podskoczyła. – I wciąż nie ma dzieci?! Mrówka wyglądała, jakby uszło z niej powietrze. Alia siedziała na

kuchennym zydlu, nie odzywając się. Jak zwykle mówiły o niej, jakby jej tu nie było. – Joe skończył studium hotelarskie, tylko patrzeć, jak znajdzie dobrze płatną pracę. – W głosie Mrówki dał się wyczuć nieco sztuczny entuzjazm, jakby starała się przekonać samą siebie. Palce kuzynki Kesy zanurkowały w opakowaniu po kabanosach. Cofnęły się i znów zaatakowały. Na próżno – nie została ani jedna kiełbaska. – Trzydzieści siedem lat i żeby nie mieć dzieci!… – Tu jest inaczej – uniosła się Mrówka. – Tu kobiety pracują, o! Podrapała się fioletowymi paznokciami pod peruką. Włosy na bokach czaszki niemal przestały jej rosnąć, rysowało się tam tylko coś w rodzaju meszku, jak na głowie niemowlaka. – A u nas to się lenią?! – Kuzynka Kesa podniosła głos. Alia podeszła do lodówki i wyjęła z niej foremkę z lasagne, którą przyniosła matce. Ukroiła kawałek, podgrzała w mikrofalówce i podała kuzynce Kesie. Ta skrzywiła się, rozgryzając ciasto, jakby spodziewała się w nim ości, ale skończyła porcję w milczeniu pełnym szacunku. Dopiero przed wyjściem powiedziała im, z czym przyszła – pewnie już wiedzą, że Eddy spłodził dwoje dzieci z siostrą Resztki, tą, która miała studiować. Zamiast niej do Europy przyjedzie na studia jej córka; syn właśnie skończył szkołę. – To skurwysyn! – zawyła Mrówka. Alia została z matką do późna. Miała nadzieję, że seriale utulą ją do snu, ale Mrówka nie dała się zwieść operom mydlanym, zbyt przejęta własną historią. – Wracam do Kinszasy! – wykrzyknęła w końcu. – A Riva? – rzuciła Alia odruchowo i ugryzła się w język. Riva był najmłodszy, chociaż to Joe zdawał się zawsze potrzebować domu. Ale teraz obaj byli dorośli, tylko Alia chyba do końca tego nie rozumiała. W przeciwieństwie do Mrówki. – Riva?! – żachnęła się. – Ja w jego wieku zostałam matką! Po raz trzeci, o! Alia pogłaskała ją po plecach. „A ja jeszcze wcześniej” – pomyślała. „Przez ciebie”. Od matki dowiedziała się, że Joe nie bywa w domu, bo pomieszkuje u jakiejś kobiety. Na szczęście Mrówce się przypomniało, gdzie można go spotkać. Podsłuchała, że wybierał się na wiec z okazji rocznicy zamordowania Patrice’a Lumumby. Diaspora kongijska przygotowała program artystyczny, ktoś miał wygłosić słynne przemówienie pierwszego premiera Konga. Alia sprawdziła zapowiedzi w prasie, ale media zignorowały tę imprezę. Jedynym źródłem informacji były ogłoszenia porozlepiane na słupach w Matonge. Za to po komisariatach poszły szczegółowe wytyczne – do pilnowania porządku na czas trwania wiecu szykowano więcej jednostek niż na demonstrację, w pogotowiu

miały być patrole i wozy oddziałów prewencji wyposażonych w kamizelki kuloodporne i kaski. Alia wiedziała, że niepisane prawo pozwala patrolom działać w Matonge brutalniej niż w innych częściach miasta. Miała w tym czasie zmianę, ale u nich nic się nie działo, więc namówiła Mariusza, żeby podjechali te kilka przecznic i zerknęli na wiec. Przystanęli w bocznej uliczce, skąd widzieli, kto zmierza w stronę placu, o którego nazwę od lat toczyły się spory: kongijscy aktywiści chcieli nadać mu imię Patrice’a Lumumby, ale władze miasta się przed tym wzbraniały. – A co, jak zaczną pałować? – wyrwało się Alii na widok mijających ich furgonetek policyjnych. Kolega spojrzał na nią jak na wariatkę. – Słyszałaś, że Dorian się rozwiódł? – zmienił temat. – Skąd wiesz? Nie utrzymywała kontaktu z Dorianem, odkąd odszedł z jej życia. – Spotkałem go na Żulu – mruknął Mariusz. – Właśnie się tam przeniósł. „Mieszka teraz na Żulu, czyli w Saint-Gilles” – pomyślała Alia spłoszona. „Tuż koło mnie…” – On po przejściach, ja też. Od Instruktora żona uciekła z dzieckiem aż do Francji. A ty wciąż sama, Alia! Z ciebie to już stara panna. – Mariusz machnął ręką. – A ty co, moja matka? – odparowała. Mariusz podkręcił dźwięk w radiu. Radiowozy dostały właśnie rozkaz przegrupowania, ale dotyczyło to tylko furgonetek prewencji. Alia pomyślała, że pewnie już się pocą w pełnym rynsztunku, taka kamizelka ważyła z sześć kilogramów. U wylotu ulicy pojawiła się grupka ludzi zmierzających na wiec. Sądząc po sylwetkach, byli młodzi, w rękach nieśli zwinięte transparenty. Brama po prawej stronie ulicy otworzyła się, wyszedł z niej Belg, właściciel hotelu, i zagapił się na maszerujących. Po chwili dołączył do niego czarnoskóry pracownik. – Biali właściciele i czarni pracownicy, to cała prawda o „dzielnicy afrykańskiej”! – prychnął Mariusz. – Żebyście nie wiem ile sklepów z perukami otworzyli, ile restauracji ze smażonymi bananami, i tak nie jesteście u siebie. – Podjedź bliżej – poprosiła. Podtoczyli się do wylotu ulicy. Furgonetek nigdzie nie było widać, chociaż parkowały niedaleko, by czekać w gotowości. Sam plac wyglądał na wzór porządku. Mównica, pod którą ustawiono krzesła, stała jeszcze pusta, ale widzowie siadali już w rzędach. Na dany znak zwrócili się w stronę mównicy. Alia drgnęła, kiedy spojrzała na jedną z twarzy – rozpoznała Joego. Uchyliła szybę – głos mówcy wybrzmiewał nad tłumem. Zgromadzeni wstali z krzeseł, bijąc brawo, inni rozwinęli transparenty. Furgonetki przemieściły się

bliżej placu, wciąż niewidoczne dla wiecujących. – Patrole w gotowości – padło z radia. Alia nie spuszczała oczu z Joego. Rozmawiał z kimś, przez ramię miał przewieszony plecak. Serce stanęło jej na myśl o tym, co może w nim być. Tłum przemieścił się nieco, jakby zamierzał opuścić plac i skierować się w stronę głównej ulicy. – I gdzie te wędrowniczki ciągną? – mruknął Mariusz. – Nie mają pozwolenia na demonstrację, tylko na pokojowy wiec. Joe stanął nieco z boku, wyjął z kieszeni spodni komórkę. – A ten co? – Teraz i Mariusz mu się przypatrywał. Joe przyłożył telefon do ucha. W radiowozie rozległy się pierwsze takty piosenki Fabo Ça fait la partie de mon passé…3 – Halo? – Alia miała nadzieję, że Mariusz nie skojarzy, z kim rozmawia. – Szkoda, że cię tu nie ma! – Joe przekrzykiwał skandowanie tłumu. – Jestem z naszymi na placu Lumumby. A za tamto przepraszam, dziękuję, że mnie ostrzegłaś. Nie gniewaj się, Alia! Milczała, czując na sobie wzrok Mariusza. – Brak mi tu ciebie. – Głos Joego z trudem przebił się przez zgiełk ulicy. Policyjne furgonetki wyjechały zza rogu. Nie zastanawiając się, co robi, Alia szarpnęła za klamkę i wyskoczyła z samochodu. Joe zobaczył ją i zamarł, wciąż z telefonem przy uchu, słyszała w słuchawce jego oddech. Biegła, jeszcze tylko piętnaście metrów, dziesięć, osiem… Buty mocno stukały o chodnik, pas opinał biodra, czuła ciężar pistoletu, pałki, latarki, słyszała podzwanianie kajdanek. – Wracaj, do kurwy!… – usłyszała za sobą wołanie Mariusza. Joe stał pośrodku ulicy, wydawał się dziwnie bezbronny. Za Alią z piskiem opon zahamowała furgonetka. Zaraz wyskoczą z niej mundurowi w kamizelkach i kaskach, jeden ma w kieszeni jej scyzoryk, pożyczyła mu w stołówce do pokrojenia jabłka, a on zapomniał jej oddać. – Joe – rzuciła nieswoim głosem. – Uciekaj! „Zamieszki w dzielnicy afrykańskiej na tle etnicznym” – pisano następnego dnia w gazetach. Nikt nie zająknął się o rocznicy zabicia Lumumby ani o pokojowym charakterze wiecu. Gdyby ci w kamizelkach kuloodpornych nie zaczęli pałować, nikt z tłumu by się nie wyrwał. Alia sama widziała elegancko ubranych starszych ludzi, którzy zasiedli na krzesłach przed mównicą, inteligentne twarze stojących za nimi studentów. Na placu, który imię Lumumby wciąż nosił tylko nieoficjalnie, nie było żadnych zadymiarzy, kocioł zrobił się dopiero potem, kiedy z furgonetek wyskoczyli policjanci w kaskach. Aresztowali tych co zwykle – bezrobotnych, sfrustrowanych, ciekawskich, pijaków, przypadkowych gapiów. Spisali ich i wypuścili. Tych, którzy się stawiali, zatrzymali na noc. Niektórzy wychodzili z aresztu poobijani. Mówiło się, że mają

rany na głowach, bo tłukli nimi o ścianę celi. Kiedy wróciła do siebie nad ranem, mieszkanie wydało jej się obcym miejscem, nawet gorąca czekolada w ulubionym kubku zdawała się należeć do jakiegoś innego porządku, z którym ona nie miała nic wspólnego. Sięgnęła po telefon, znów wybrała numer telefonu Joego. Nie odbierał. Poprzedniego dnia na widok policjantów w mundurach uciekł, a ona patrzyła za nim, zaciskając kurczowo dłonie na pasie. Kiedy wsiadła do samochodu, Mariusz ruszył z piskiem opon. – Konflikt interesów, kurwa mać! – pienił się. – Chcesz, żeby nas oboje wypierdolili?! Kiedy 26 lipca Alia wróciła z nocnej zmiany, zastała pod drzwiami mieszkania kubeł kwiatów. W pierwszej chwili się cofnęła, potem policzyła – trzydzieści osiem róż, tyle, ile kończyła lat. Wstawiła je do środka i rzuciła się w ubraniu na łóżko. Pierwszy raz ktoś pamiętał o jej urodzinach. Kwiaty pachniały intensywnie, przepędzając wyziewy ulic wpadające przez okno. Czy ocknie się, jeśli teraz zaśnie? Obudziło ją pukanie i pulsujący ból głowy. W progu stał Joe. – Skąd miałeś na to pieniądze? – wymamrotała. Twarz brata spochmurniała, jakby ktoś pstryknął kontaktem. – Nie masz pracy, mieszkasz u kochanki – mówiła z trudem, walcząc z bólem w skroniach. – Skąd miałeś pieniądze na te kwiaty? W co ty się wplątałeś?! – Ja tylko rozprowadzam trawę, nic więcej. Patrzyła na jego skurczoną twarz, jeszcze przed chwilą uśmiechniętą. Przeszło jej przez myśl, że już tylko ona i Mrówka potrafią odnaleźć rysy chłopca u tego mężczyzny. Eddy nie poznałby syna, a pamięć babki Fezy szwankowała, kuzynka Kesa mówiła, że zamiast soli sypie piach do garnka z liśćmi manioku. – Wszystkiego najlepszego – szepnął Joe i odwrócił się na pięcie. Przez niedomknięte drzwi słyszała tupot jego nóg. Zbiegał jak nastolatek, który ucieka przed rodzicami, byle dalej od domu. Alia stała z opuszczonymi rękoma, patrząc na kwiaty, jedyny prezent, jaki dostała na urodziny. Zadzwoniła do Joego, ale nie odbierał. W końcu położyła się do łóżka i puściła film Kiedy byliśmy królami. Słuchała słowotoku Muhammada Alego i zastanawiała się, co Joe robi z zimnem, które i ją dręczyło. Naraz zrozumiała. Tak jak ona przylgnęła do świata policjantów, a Riva do prawników, Joe ogrzewał się w towarzystwie dilerów. Spike Lee opowiadał o Rozróbie w Dżungli, kiedy zadzwonił telefon. – Aaaliaaa…? Przyciszyła dźwięk, zostawiła migające obrazy: Muhammad Ali w samolocie, usta mu się nie zamykają, śmieje się, nawet pilot jest ubawiony.

– Obiecałaś przynieść pieniądze… Powodzi ci się, a o matce zapominasz! Znalazłaś sobie wreszcie mężczyznę? Takiego, który ci zapewni dobre życie? Na co ty czekasz, o! – powiedziała Mrówka. Jak zwykle zapomniała o jej urodzinach. Alia wyłączyła film i zakopała się pod kołdrę. – Policja! – Poderwało ją walenie w drzwi. – Policja, otwierać! Stanęła czujnie koło framugi. – Policja! – ryknęli, a kiedy uchyliła, wpakowali się do środka. – Wszystkiego najlepszego w dniu urodzin! Stali przed nią, wyciągając w górę butelki. Darren trzymał szampana, Paolo whisky, Mariusz w każdej ręce miał skrzynkę piwa. Alia zobaczyła na butelkach polskie napisy. Pascale wypakowywała z siatki chipsy i orzeszki, pod pachą ściskając duże opakowanie papierosów; jednego z nich, do połowy wypalonego, nie wypuszczała z ust. Instruktor trzymał szarpiącego się na smyczy młodego owczarka. – Do nogi, Dago! – zakomenderował. – Wszystkiego! – Laura podała Alii ciasto z Delhaize’a pokryte rozpuszczającą się galaretką. Alia upiła się tak, że z wieczora zostały jej tylko migawki. Pamiętała wzrok Darrena podążający za Laurą, jego ręce wokół jej nagich ramion pokrytych tatuażami. Zachrypnięty głos Pascale wyśmiewającej Mariusza, że tyle czasu tu mieszka, a nie wie, jak jest po francusku „tęcza”. Telefon od Nawal, która nie mogła przyjść, bo nie miała z kim zostawić dzieci. Owczarka, który usiłował łapami ściągnąć sobie z pyska kaganiec. Rozważania Paola, kto zostanie następcą Erika, który w sierpniu odchodził na emeryturę. Grymas na twarzy Instruktora pochylonego nad ciastem. – Czyścić ten kraj, kurwa. – Dźgał nożem resztki, białe kropelki śliny pieniły się w kącikach ust. – Oczyścić go z obcych, rękami obcych! – Pierdolony system. – Pascale zaciągnęła się papierosem, popiół spadł na galaretkę. – Sypie się. Trzeba go wzmocnić. – Obcy tworzą piątą kolumnę! – Oczy Instruktora wyglądały jak szklane paciorki. – Już my z tej kolumny zrobimy bojówkę! Już oni nam, kurwa, wyczyszczą ten pierdolony kraj. Alia patrzyła na nich, próbując zrozumieć, o czym mówią, ale myśli za bardzo się plątały. Laura pociągnęła ją za rękaw, chciała jej coś powiedzieć na ucho, ale Darren ją objął i zaprowadził na balkon. Alia widziała jego twarz pochylającą się nad jasną twarzą Laury, widziała, jak się całują, tak jak ona od dawna z nikim się nie całowała. Pascale rozpuściła tlenione włosy, zostało na nich wybrzuszenie od gumki. Była rówieśniczką Instruktora, choć on uparcie podkreślał, że jest o rok młodszy.

Szydziła z jego próżności, mówiła, że w pracy nie jest kobietą, a policjanci nie są dla niej mężczyznami. – Policjant to trzecia płeć – powtarzała teraz, nie wypuszczając z ust papierosa. Paolo podszedł i odpalił papierosa od jej peta. Mariusz zdjął zębami kapsel z piwa i podał butelkę Instruktorowi. Ktoś zaczął się śmiać, pies się rozszczekał. Alia poczuła naraz lekkość, jakiej nie czuła od dzieciństwa. Ostatni raz doświadczyła czegoś takiego, gdy Eddy opowiadał jej jedną ze swoich historii. – Kocham was, wiecie? – rzuciła bez tchu, język jej się plątał. – Jesteście moją rodziną… Zrobię dla was wszystko! Zabrakło jej słów, ukryła twarz w dłoniach. Nie zauważyła porozumiewawczych spojrzeń, które skrzyżowały się nad jej głową. Wiosna przyszła za wcześnie, majowy upał miał moc sierpniowego, zgęstniał tak, że kamizelka zakrywająca pas z bronią ciążyła jak średniowieczna zbroja. Zbliżała się północ, kończyli popołudniową zmianę, kiedy zadzwonił telefon Mariusza. – Tak, szefie. Za pół godziny. Teraz? Teraz? – powtórzył i się rozłączył. – Muszę podjechać i zabrać coś dla Instruktora – mruknął, nie patrząc na Alię. – Wezwanie? – Nie, prywatnie. Spojrzała na zegarek – za dwie minuty dwunasta. Zawahała się – a może poprosić, żeby ją odwiózł? Mogłaby już iść do domu. W końcu machnęła ręką. Po zmianie Mariusz ją podwiezie, nie chciało jej się tarabanić po nocy w upale, który nie zelżał mimo późnej pory. Minęli centrum, wjechali do przemysłowej części miasta. Nieliczne budynki stały ciemne, od dawna były to pustostany. Nikt się tu nie zapuszczał, zwłaszcza o tej porze. – Czy to nie tu kiedyś nakryliśmy dzikich lokatorów? – Wskazała budynek z oknami bez szyb. – Może, nie pamiętam – mruknął Mariusz. Pocił się bardziej niż zwykle, ogolona czaszka i kark połyskiwały w świetle latarni. Zaparkował pod kamienicą, która była chyba w lepszym stanie niż pozostałe. Alia obrzuciła wzrokiem fasadę. Gdzieś w środku tliło się światło, ruchliwe, jakby ktoś świecił sobie latarką. Koło nich rozpoznała prywatny samochód Instruktora. Już miała wysiąść, ale Mariusz zatrzymał ją ruchem ręki. – Zostań. To zajmie tylko parę minut. – Ale czego on od ciebie chce o tej porze? Nie odpowiedział. Włączył polski, obco brzmiący rap, trzasnął drzwiczkami

i zniknął we wnętrzu kamienicy. Ten pierwszy raz. Jej kolejny pierwszy policyjny raz. Ale tego pierwszego razu nie mogła z nikim omówić, nie mogła się tym przeżyciem z nikim podzielić. To nie to co pierwszy umrzyk czy pierwszy samobójca. To był pierwszy człowiek torturowany przez wąską grupę wybrańców. Przez policjantów, którzy wyręczali system. Bojówkę, która czyściła kraj z obcych. Oddzielali się od tego, co robili. Stworzyli język, który miał usprawiedliwiać ich działania, nadać im rangę. My i oni, dobrzy i źli. Tutejsi i tamci z zewnątrz. Broniący porządku i zagrażający ładowi. Czyści i brudni. Swoi i obcy. Cywilizowani i zawszeni. Sprawiedliwi i najeźdźcy. Obrońcy świata przed złem nadciągającym z zewnątrz. Mariusz powiedział Alii, że na początku wszyscy reagowali na bicie tak jak ona. Oburzali się, wrzeszczeli albo grozili donosem do prokuratury. Ale w końcu Instruktor wszystkich przekonywał. Tak, Instruktor wytłumaczył im to bardzo dobrze: zło czai się na zewnątrz. A oni są obrońcami porządku. Wbrew przepisom, wbrew oporom moralnym, wbrew politycznej poprawności. Za wszelką cenę. To był ich obowiązek. Byli namaszczeni. Oni, wybrańcy. Jej przybrana rodzina. Alia nie wiedziała, kto jest za, a kto przeciw. Laura i Nawal były na urlopach, Darren pojechał na szkolenie w Ardeny. W końcu i ona wzięła kilka dni zwolnienia. Kilka dni, żeby na nich nie patrzeć. Leżała na materacu – nigdy nie dokupiła stelaża – i patrzyła na złocącą się za oknem szpicę Pałacu Sprawiedliwości. Świetlne zajączki skakały po kołdrze, po jej ubraniu i skórze. Alia mrużyła powieki, ale nie mogła złapać ostrości, jakby zamiast oczu miała rozregulowany obiektyw. Znów rozjeżdżały się płyty tektoniczne, akurat w miejscu, gdzie stworzyła dom. Coś się zmieniało, nieodwołalnie odchodziło w przeszłość. Nadciągało nowe, złowrogie. Światło odbijające się od kopuły wycisnęło z oczu łzy. Chwyciła się ręką trójnoga z Ikei, jakby w nadziei na zakotwiczenie. Trójnóg drgnął, płyty, które tam ułożyła, zaczęły się zsuwać, jedna po drugiej. Alia zakryła twarz kołdrą, ale ciemność ją przeraziła. Wstała, wskoczyła w spodnie od dresu, wcisnęła stopy w trampki i wypadła z domu. – Mrówka poszła kupić prezenty. – Joe spojrzał na nią zdumiony, kiedy stanęła w progu sutereny. – Niedługo odlatuje do Kinszasy. Alia przeciągnęła ręką po twarzy. Zupełnie zapomniała, że matka wyjeżdża. Joe poszedł do kuchni, gdzie jak zwykle paliło się górne światło. Wlał wodę do czajnika, ale po chwili zmienił zdanie i poszedł do pokoju, który kiedyś dzielili. Kiedy wrócił, podał jej jointa. – Nie wiem, co ci jest, ale dawno cię nie widziałem w takim stanie. Najpierw

się wyluzuj, potem opowiesz. Zapaliła. Po kilkunastu minutach myśli zaczęły się ciągnąć jak krówki z polskiego sklepu. Zamknęła oczy i odchyliła głowę do tyłu. – Słuchaj, chłopie, słuchaj opowieści! – zanuciła. – Słuchaj opowieści, bo jest tu opowiadaczka i mówi. Były sobie psy, które biegały luzem. Nie wiadomo, skąd się wzięły, ale miały szybkobieżne nogi, uszy jak radary i paszcze, z których wystawały kły przetykane językiem jak szynką. Miały nakrapianą sierść, więc mówiono, że urodziły się z pstrych jajek, a one temu nie przeczyły. Z jaj lęgną się przecież żmije, więc to porównanie im pochlebiało. To nie były miłe psy, tylko parszywe kundlohieny. Pewnego razu jeden z nich, ten, który nawykowo toczył pianę z pyska, zaprowadził je na skraj lasu i powiedział: „To jest nasze terytorium. Będziemy je obiegać dokoła i penetrować od środka, żeby zobaczyć, czy nie wkradli się tam obcy”. Pozostałe psy nastawiły radary uszu, potoczyły dokoła przekrwionymi ślepiami. „Jak poznamy, kto jest obcy?” – odważył się zapytać kwadratowy brytan o tępo zakończonym pysku. „Psi węch nam podpowie”. Śliniasty kłapnął zębiskami tuż przy barku Tępego, aż tamten odskoczył z piskiem. I zaczęła się jatka. Wywlekanie z jam królików, borsuków, rozdzieranie na dwoje wiewiórek, miażdżenie nóg sarnom. Tylko ptaki się uchowały – z wyjątkiem kuropatw. Banda kundli przeczesywała las, a z pysków skapywała im krew. Im więcej zwierząt mordowała, tym większa żądza mordu rosła w psach. Rzucały się nawet na dziki i żubry, a szczególnie pastwiły się nad młodymi i ich matkami. Oczy kundlohien podchodziły czerwienią, co stało się ich znakiem charakterystycznym. Zwierzęta rozpoznawały je w ciemności po tych gorejących ślepiach, bo kto raz zaczął zabijać, ten na zawsze będzie się palił, palił od środka. Kundle rosły w siłę, aż było ich tyle, że zaczęły się gryźć między sobą. Śliniasty potworzył jakieś sądy, ale szlag trafił zasady. Kundle zamieniły się w kundlojady, teraz rzucały się do gardeł sobie nawzajem. Ptaki odfrunęły, bo od tych widoków chciało im się wymiotować, mimo że mdłości u ptaków w zasadzie nie występują. Po ich odlocie las wypełniała cisza przerywana charkotem. Pnie zabarwiły się czerwienią rozszarpywanych ciał, bryzgami krwi. Psy wygryzały się między sobą, ale czuły, że tracą siły, jakby ogień, który je trawił od środka, przepalał im mięśnie, kruszył zęby, wysuszał język. W końcu rozerwały na strzępy Śliniastego, a Tępemu wypruły flaki. Nagle nie było co robić. Usiadły więc kręgiem na polanie i siedziały tak, dysząc, aż zobaczyły, że ktoś nadchodzi. Był to Diabeł. Diabeł popatrzył na nie, na opustoszały makabryczny las i powiedział: „Mhm”. Alia zamilkła.

– „Mhm”? – Joe uniósł brwi. – Mhm? – ocknęła się. – Diabeł powiedział „mhm”?… – Tak. I dlatego tak mówimy do tej pory. Taki jest morał tej opowieści. Joe odchylił się na krześle do tyłu i zapatrzył w sufit. – Kto to jest ten Tępy i Śliniasty? – zapytał naraz wyjątkowo trzeźwym tonem. – Tak naprawdę? Alia wstała i przeciągnęła się, jakby obudziła się z głębokiego snu. Trawa nie zrobiła na niej wielkiego wrażenia, za to opowieść tak – czuła się dziwnie wyczerpana. – Nikt. Przećwiczyłam tylko kawałek, który opowiem wieczorem, tym razem nie w klubie, tylko w Bozarze. Zaprosili nas, bo staliśmy się znani. Szykuje się duża impreza. – Alia! – Brat po raz pierwszy w życiu podniósł na nią głos. Wbrew sobie opowiedziała mu, czego była świadkiem w kamienicy. W strachu o niego – bo co, gdyby to komuś wypaplał? I wbrew danej kiedyś sobie i jemu obietnicy, że nie będzie zdradzała, czy postaci z jej gawęd mają rzeczywiste pierwowzory. Co to za opowiadaczka, która nie umie wznieść się ponad prozę życia? To tak, jakby zrobić ognisko ze śmieci, a nie z gałęzi pachnących żywicą. Kiedy skończyła, Joe długo milczał. – Ty masz swoich policjantów, Riva prawników, ja swoich dilerów – zaczął wreszcie, z trudem dobierając słowa. – Wszyscy chcemy gdzieś pasować. Ojciec też chciał, dlatego nas zostawił. Żyć w oderwaniu, na marginesie, czując, że nigdzie nie pasujesz, że cię nie potrzebują… Nikt tak nie chce. Ale to, co się dzieje tam u ciebie, jest… złe. Zrób coś z tym, Alia. Nie zgadzaj się na to! Alia popatrzyła na przystojną twarz brata, jego efektownie zdeformowany nos. Poczuła w brzuchu skurcz, jak wtedy, gdy oberwał na ringu, a ona zobaczyła jego twarz całą we krwi. – Nie wiem, jak ci to inaczej wytłumaczyć, siostro – powiedział Joe dobitnie. – To jest po prostu złe! Mijali ich brodaci mężczyźni w turbanach i kolorowych szatach i inni, z pejsami, w szaroburych chałatach. Obok przechodziły kobiety w szortach, które właśnie przyleciały z tropików, i młodzi ludzie z plecakami. – Pamiętaj, żebyś co miesiąc płacił za wynajem – po raz kolejny upomniała Joego matka. Jedną ręką poprawiała perukę, drugą ściskała kubek z mlekiem, który kupiła w Starbucksie. Alia nigdy wcześniej nie widziała, żeby piła ciepłe mleko. – Zapłaciłam za trzy miesiące z góry, ale na więcej nie starczyło. – Papierowy kubek giął się w upierścienionych palcach Mrówki. – Nie martw się, mamusiu, którą kocham najbardziej na świecie. – Joe przywołał swoje powiedzenie z dzieciństwa. – Będę ci przysyłał pieniądze, jak

tylko znajdę pracę. Postawił walizkę Mrówki na taśmie, mówiąc coś z uśmiechem do pracownicy odprawiającej bagaż. Jej palce przyczepiły do uchwytu kartonik z nazwiskiem matki i napisem „Kinszasa”. Mrówka podała Alii kubek z resztką mleka. – Pamiętaj, nie pozwól mu się ożenić z białą, Alia! Riva… – odezwała się do młodszego syna. – Już ty wiesz, co robić, dziecko. Ty wiesz. Odwróciła się do córki. – A ty, Alia… zrób coś w włosami! Parę minut później patrzyli, jak matka podaje paszport urzędnikowi w okienku. Jeszcze przystanęła, spojrzała na nich, jakby coś chciała powiedzieć, ale zamiast tego zarzuciła zsuwającą się chustę na ramię. – Nie martw się o nas! Ani o pieniądze, niedługo ci prześlę! – zawołał Joe, ale Mrówka już zniknęła za bramkami kontroli. Alia spojrzała podejrzliwie na brata. – Co ty znów kombinujesz? – rzuciła ostro. – Tak gadam, żeby matkę uspokoić. – Uśmiechnął się. – A swoją drogą, nie masz stówy na zbyciu? Teraz jej palce zacisnęły się na papierowym kubku. Pod logo Starbucksa zobaczyła imię matki wypisane starannie granatowym flamastrem: „Tatu”. – To znaczy „trzecie dziecko”. – Riva poszedł za jej wzrokiem. – Trzecie? – zdziwił się Joe. – Przecież matka była pierwsza. – Nie, jej matka urodziła przedtem dwie inne dziewczynki, ale obie zmarły. Mąż obwiniał ją o ich śmierć, mówił, że to przez nią, bo zamiast zajmować się dziećmi, wolała tańczyć. Odesłał ją do domu rodziców i wziął za żonę jej młodszą siostrę. Liczył, że urodzi mu synów. Alia przekrzywiła głowę, jakby spodziewała się historii, jaką uraczyłby ich Eddy. Ale Riva nie odziedziczył po ojcu daru snucia opowieści. – Nawet nie wiemy, jak się nazywała matka Mrówki – mruknęła. – Tańcząca Matka? – Joe wzruszył ramionami. – Shani – skorygował Riva. – To znaczy „cudowna”. Tak miała na imię nasza babka, matka matki. Wyszli z lotniska i przystanęli, mijani przez podróżnych. Pod szklane wejście podjeżdżały taksówki, ludzie żegnali się, machali. Alia pomyślała, że bez matki jest dziwnie cicho. – Muszę jechać do pracy. – Spojrzała na zegarek i wyrzuciła kubek do kosza na śmieci. Joe zrobił ruch, jakby chciał ją powstrzymać, ale udała, że tego nie widzi. Pomachała Rivie, wsunęła do kieszeni Joego zwitek banknotów. Patrzyła za nimi, a w jej myślach formował się rytm: Alia, Tatu, Shani, Alia, Tatu, Shani. Jej

rodzina. Tylko gdzie ona teraz była, ta jej rodzina? 1. Od czerwca 2010 do grudnia 2011 roku w Belgii trwał kryzys parlamentarny uniemożliwiający powołanie rządu po wyborach. Wynikał on między innymi z napięć między francuskojęzycznymi Walonami a niderlandzkojęzycznymi Flamandami. 23 stycznia 2011 roku rozpoczęły się protesty związane z tą sprawą (przyp. red.). 2. Shame! […] Shame on you! (ang.) – Wstyd! Wstydźcie się! 3. Ça fait la partie de mon passé… (fr.) – To teraz część mojej przeszłości.

8 września 2014, „Le Matin”, wiadomości lokalne: W szpitalu zmarł mężczyzna, którego odnaleziono w metalowej szafie. Nie odzyskał przytomności. Tym samym śmiertelna ofiara szajki sadystów pozostaje bezimienna, podobnie jak maltretowany fizycznie i psychicznie dwunastoletni Afgańczyk. Trwają poszukiwania Yussufa opisanego przez Ibrę, jedynego z pokrzywdzonych, który złożył zeznania. Podczas rozprawy oskarżyciel przytoczył wyniki badań psychologów na temat mechanizmów skłaniających ludzi do popełniania przestępstw. „Podnieca ich przekraczanie granic. Szukają adrenaliny. Dlaczego? Niektórzy się po prostu nudzą” – podsumował. Freddy Legarde, adwokat jednej z oprawczyń, w mowie obrończej powiedział: „Jeśli ludzie są w stanie dokonać takich bestialstw, to nie można tego tłumaczyć niczym innym jak tylko presją grupy. Oddzielnie nie dopuściliby się żadnego z tych czynów, ale zmuszeni do tego działania, zrobili to, co zrobili”.

VII – O kurwa, przecież to Laura! – Darren wpatrywał się w ekran z pobladłą twarzą. Paolo podbiegł i zajrzał mu przez ramię. – Skąd wiesz? – mruknął, przekrzywiając głowę. – Poznaję tatuaż, tu, na lewym pośladku. Teraz wszyscy się zerwali i otoczyli biurko Darrena zwartym kręgiem. – Daj głośniej – zarządził Instruktor. Z głośnika popłynęły jęki. – To nie jej głos. – Pokręcił głową Darren. – To głos Joy! – zachrypiała w tym samym momencie Pascale. Popatrzyli na siebie bez słowa. – Skąd to masz? – zwrócił się Mariusz do Darrena. – Od informatyka. Powiedział, że powinienem to zobaczyć. Mariusz wydał z siebie dziwne kwiknięcie, na jego twarzy pojawił się krzywy uśmiech. Darren zerwał się zza biurka i złapał go za koszulę. – Co ty, kurwa, rycerz niepokalanej panienki?! – Mariusz wyrwał mu się i przygładził ubranie. – Nie będziesz się na to gapił! – Darren szarpał się, unieruchomiony przez wyższego od siebie Paola. Instruktor przekrzywił głowę, wpatrując się w ekran. – Obawiam się, że film ma już swoich fanów – mruknął. – Krąży w sieci od czasu… – …nalotu na studio muzyczne na Botanique? – weszła mu w słowo Pascale. Instruktor pokiwał głową. – Co znowu z tym studiem? – Laura rzuciła torbę na biurko i ruszyła w ich stronę. Miała na sobie dżinsy i białą koszulkę bez rękawów, wyglądała, jakby po urlopie odmłodniała o dziesięć lat. Włosy jej podrosły i zjaśniały, grzywka opadała na jasnozielone oczy. Oparła dłonie na biodrach, mięśnie napięły się pod tatuażami. Spojrzała na nich pytająco i podeszła do biurka Darrena. Alia zastawiła sobą komputer, ale Pascale ją odsunęła. Laura pochyliła się i spojrzała na ekran. Nie zatrzymywali jej, kiedy wybiegała. Tylko Darren wyciągnął ręce, jakby chciał ją chwycić, ale go odepchnęła. – Znajdziemy ich, znajdziemy – powtarzała Nawal, patrząc na plecy Darrena. – Nie bądź naiwna – mruknęła Pascale tak, żeby nie słyszał. Laura nie odbierała telefonów od Alii. W końcu Alia nagrała jej wiadomość, że zdjęli film i przekazali sprawę Wydziałowi do Walki z Cyberprzestępczością. Sami przesłuchali już w tej sprawie kilka osób. Chłopak, z którym Laura uprawiała

seks, zadbał o to, żeby na filmie nie było widać jego twarzy, ale mogli go zidentyfikować po bliźnie na obojczyku i tatuażu na nadgarstku. Na razie wiedzieli, że nagranie pochodziło sprzed dwóch lat, sądząc po fryzurze Laury; taką nosiła, kiedy zaczęła rozpracowywać „filmowców z Botanique”, jak ich roboczo nazywali. Alia weszła na mostek prowadzący do windy. Zjeżdżając do Dolnego Miasta, przyglądała się feerii świateł. Drzwi się otworzyły, do środka wdarły się odgłosy gorączkowej dreptaniny, gardłowe nawoływania, trąbienie klaksonów, wycie karetek. Na dole ulice były węższe, wystawy ciemniejsze, przejścia w bramach ciaśniejsze. Zapalone latarnie nie mogły przywrócić niewinności temu miejscu, niegdysiejszej wylęgarni przestępców przemianowanej na dzielnicę artystów. Wieczorami dawny duch tego miejsca wyłaził spod kostki brukowej, spływał rynnami, mrugał z wyszczerbionych murów. Minęła uśmiechający się znad sklepu mięsnego krowi pysk przepasany czerwoną opaską à la John Rambo. Otworzyła drzwi do kamienicy i zaczęła się wspinać po schodach. Mijała składziki między mieszkaniami, na półpiętrach, gdzie lokatorzy trzymali rupiecie albo pralki. Zza drzwi na pierwszym piętrze, ze zbyt głośno włączonego telewizora, jak zwykle dochodził portugalski. Kiedy doszła do przedostatniego półpiętra, zatrzymała się. – Pomóż, dziecko, tak mi zimno – odezwała się sąsiadka. Staruszka miała na sobie różowe lakierki i białe siatkowe podkolanówki („bo lekarz kazał nosić skarpetki”). Kiedyś była tancerką, jej drobne kości opinało niewiele ciała. Alia często zastawała ją skuloną na schodach. Dziś też tam tkwiła, na ostatnim stopniu, zmarznięta mimo lata. Jej wewnętrzne pory roku rozmijały się z tymi na zewnątrz. Alia wbiegła na górę, wyciągnęła z szafy koc termiczny, którego używali w patrolu do rozgrzewania ofiar przemarznięć. – Niech pani do mnie wejdzie, pani Bowles, zrobię herbaty. – Narzuciła koc na jej chude ramiona. Starsza pani pokręciła głową. Miała starannie ułożone srebrne włosy. – Kiedyś do ciebie przyjdę, dziecko, ale z ciastem i kwiatami, jak należy. Alia wzięła prysznic, włączyła komputer, wstukała do wyszukiwarki na YouTubie „Sir Samuel / Mental Offishall Ft. Féfé”. Podkręciła jak zwykle odrobinę za głośno. Panią Bowles rozgrzewał nie tylko koc termiczny, lecz także hip-hop. Alia wiedziała, że wiekowa tancerka siedzi teraz owinięta srebrną folią, z nogami w siatkowych podkolanówkach opartymi o rzeźbioną osłonkę na kaloryfer, i wystukuje stopami rytm. Alia zaczęła kiwać głową w rytm muzyki, a potem przysiadła na podłodze i oparła się plecami o zimną ścianę. Nic dziwnego, że sąsiadka marzła w swoim wysokim mieszkaniu ze stylowymi stiukami. Alia chwyciła się chwiejnej nóżki ikeowskiego trójnoga. – To mój dom, to mój dom – dośpiewywała swoje słowa do piosenki. Tak

samo siedziała pierwszego dnia, zaraz po tym, jak się sprowadziła. Wtedy cieszyła się z nowego początku. A teraz się przestraszyła. Nie tego, co spotkało Laurę, Laura była policjantką. Alia przestraszyła się zimna płynącego z samotności, losu pani Bowles. Tego dnia podsłuchała, jak Paolo na polecenie Instruktora szantażował Nawal. Ale Nawal była nieugięta, chociaż bała się o dzieci. Alia świetnie ją rozumiała – sama dla swoich bliskich zrobiłaby wszystko. Jej rodzina rozpadała się latami, jak próchniejący drewniany pomost. Najpierw zniknął Eddy, potem mama Issa i babka Feza, a na końcu Mrówka. Bracia też poszli każdy w swoją stronę. Riva został prawnikiem i ożenił się z Flamandką, Joe cumował u coraz to innej kobiety, imał się nielegalnych interesów. Gdzie byli dziś ci „bliscy”? Była za to jej policyjna rodzina. To ci ludzie pamiętali o urodzinach Alii, śmiali się z nią, razem z nią płakali, milczeli. Tak było – do czasu, gdy dowiedziała się, że biją „obcych”. Nie wiedziała, co robić, do kogo iść. Darren namawiał ją, żeby poszli do zwierzchników Instruktora, ale Paolo szybko pozbawił ich złudzeń – wiedzieli o wszystkim i po cichu przyklaskiwali tej inicjatywie. Na pewno nie zamierzali psuć sobie karier taką śmierdzącą sprawą. Darren zniknął z ich życia, ale on miał gdzie pójść. Miał tu swoją rodzinę, od niego nikt nie odchodził, nie odjeżdżał, nikt go nie zostawiał. Rodzice się o niego martwili, bracia i siostry go kochali. Miał znajomych z liceum i ze studiów, z rodzin zasiedziałych tu od lat. Bogatych, sytych rodzin, pewnych, że są tu, gdzie ich miejsce. „Nikt mnie nie zmusi, żebym biła niewinnych ludzi!” – Alii przypomniały się słowa Nawal. Ona też była napływowa i tak jak Alia latami znosiła drobne upokorzenia, odrzucenie oraz jawne szykany. Nosiła chustę, pościła podczas ramadanu. Alia wolała nie myśleć, co by było, gdyby ona sama była religijna. Religie dzielą ludzi, czasem bardziej niż głupi kolor skóry. Wracała do domu tak pogrążona w myślach, że nie zauważyła, jak ktoś zastąpił jej drogę. Dopiero kiedy spojrzała na stojącego przed nią Doriana, poczuła falę dziwnego zmęczenia. Fizycznie nic jej nie dolegało, ale trudno jej było znaleźć słowa, nawet tak proste jak powitanie. Jakby niepokój ostatnich tygodni oblepił jej skórę warstwą folii. – Zaczaiłem się tu na ciebie – usłyszała głęboki głos Doriana. Zdziwiła się, że go nie zapomniała przez te siedem lat. – Mariusz powiedział, że zwykle o tej porze wracasz z pracy. Była mu wdzięczna, że wziął na siebie rozpoczęcie ro mowy. Prawie się nie zmienił, jedynie wyszczuplał. Mimochodem się zastanowiła, czy też pije po rozwodzie, jak Mariusz, ale Dorian nie wyglądał na zmiętego. Wręcz przeciwnie: starannie przystrzygł złocisty zarost, oczy miał wesołe, wypoczęte.

– Patrzysz na moją brodę. – Uśmiechnął się. Pamiętała ten zaczepny wzrok. Czasem wystarczała im wymiana spojrzeń, żeby wylądować w łóżku, rozmawiali dopiero potem. – Nie podejrzewałam się o pociąg do derwiszów – mruknęła. Szybkim ruchem przycisnął ją do siebie, poczuła dotyk jego koszuli, znajomy zapach skóry. Chciała, żeby jej nie puszczał, ale on już wskazał bar po drugiej stronie ulicy. Potem poszli na frytki i na kolejne piwo. Krążyli po mieście do północy. Dorian opowiedział, że przeniósł się do Brukseli, był teraz rzecznikiem Komendy Głównej Policji w dzielnicy Molenbeek. Miał ostatnio wyjątkowo dużo roboty. – Tak dużo, że pewnie musisz już iść spać? – Alia odchyliła głowę, przyglądając mu się spod na wpół przymkniętych powiek. Zastanawiała się, jak on ją teraz widzi. Pilnowała porannych treningów, dzięki czemu efektownie wyrobiły jej się ramiona, sylwetka była sprężysta. Jej twarz straciła dziecięcą pulchność, kości policzkowe stały się wyraziste. Włosy zapuściła. Nie dlatego, że tyle się ostatnio mówiło o powrocie czarnoskórych kobiet do naturalnych fryzur, tylko dlatego, że wolała dotyk podrośniętych włosów niż krótko przystrzyżonych. Otaczały głowę ciemną aureolą, przytrzymywała je szeroką opaską. W pracy ściągała je do tyłu, bo podczas odpraw kpili, że zasłania im wszystkim widok na szefa. – Nie wiem jak ty, ale ja spać dziś nie zamierzam. – Dorian pochylił się nad nią i pocałował ją w kącik ust. Znowu zawieźli ją do starej kamienicy. Tym razem Alia patrzyła, jak pękła Laura. Po tym jak nagranie z nią dostało się do sieci, brała zwolnienie za zwolnieniem. Nie odbierała telefonów, nikogo nie wpuszczała, chociaż raz po raz ktoś pukał do jej drzwi. „Policjantka, a jednak musiała czuć się jak kobiety – ofiary gwałtu” – szeptali między sobą w komendzie. W końcu Alia podsłuchała, że do Laury wybrał się Instruktor. Nie wiedziała, co jej powiedział, ale musiał być przekonujący, bo Alia znów zobaczyła ją w kamienicy, gdzie odbywały się „szkolenia”. Kiedy Laura przestała bić, Mariusz wypchnął Alię na zewnątrz. W uszach wciąż dźwięczał jej krzyk Nawal, której też kazali na to patrzeć. „Ty biała bogata suko! Czemu to robisz?” – huknęła na Laurę. „Czym tobie grożą?!”. Krzyk – tylko to zostało Nawal. Moc własnego krzyku. Bała się, że Instruktor coś zrobi jej dzieciom, i wyłącznie dlatego nie złożyła skargi do prokuratury. „A zresztą kto by uwierzył muzułmance?” – rzuciła z rezygnacją. Alia rozumiała ją aż za dobrze. Nie miały wyjścia – obie były ofiarami miłości do swoich rodzin. Nie powiedziała Dorianowi o tym, czego kazali jej być świadkiem. „Nikomu nie można ufać” – brzmiały jej w uszach słowa Laury, a myśli nawiedzała jej

przepojona bólem twarz. I ten drugi grymas, który przypomniał Alii uśmiech Joego tuż po jego pierwszej kradzieży. Był w nim powrót do szczenięcego okrucieństwa, szczęścia płynącego z ominięcia zakazów. Zwinęła się na materacu i pozwoliła palcom Doriana myszkować po swoim ciele, uciskać plecy, muskać skórę głowy, chuchać w szyję. Nie protestowała, kiedy zsunął z niej spodnie i zostawił resztę ubrania, jakby torował sobie wąską ścieżkę do skrupulatnie wyznaczonego celu. Kołysał ją potem od tyłu, masował od środka kojącymi ruchami, pieścił sutki, aż się wygięła i krzyknęła. Dziwne to było wołanie, rytmiczne, tępe, jakby nie człowiek krzyczał, tylko zwierzę. Zalała ją fala niewysłowionego podniecenia. Odwróciła się i zaczęła zlizywać z niego pot, gryźć go po piersiach, po twarzy, aż poczuła, że napinają mu się wszystkie mięśnie. Wytrysnął, poczuła ciepło w podbrzuszu. Ale jej orgazm czaił się, jakby czymś spłoszony. Zaczęła się o Doriana ocierać, nie bacząc na to, że mięknie. W końcu wysunął się z niej, a ona zwinęła się obok niego z głową na jego piersiach, ssąc własny kciuk. Długo płakała, nie mogła się uspokoić. 26 lipca 2014 roku obudziła się niewyspana. Komar pół nocy bzyczał jej nad uchem, teraz oczywiście się schował. A nie! Znów nadleciał, nieuważny. Pac! We wnętrzu dłoni została jej lepka czerwona plama. Zmrużyła oczy, oślepiona promieniem słońca odbijającym się od kopuły. Wstała, włożyła spodnie od dresu, nalała z kranu wody do plastikowej butelki. Zbiegając po schodach, pochłonęła batona, strzepnęła okruchy z koszuli na schody. W piwnicznym korytarzu przepaliła się żarówka. Po omacku dobrnęła do worka treningowego i otworzyła okienko, światło wpadło do niskiego pomieszczenia razem z odgłosami miasta, jękami karetek, nawoływaniami w kilku językach, zapachem mięsa rozwieszanego na hakach sklepu mięsnego U Luda. Schyliła się nad sportową torbą i wyjęła z niej podniszczoną czarno-złotą bokserską rękawicę. Szukała drugiej, bez skutku. Widocznie wzięła ją wczoraj na górę do talkowania. Musiała być rozkojarzona, skoro nie zauważyła, że drugą zostawiła na dole. Dźwięki Demain c’est loin IAM nadały pięściom tempa, tłukła w worek w samych bandażach. Dopiero kiedy wróciła do siebie na górę, zobaczyła złoty rysunek połyskujący na rękawicy w rogu pokoju. Zamiast nasypać do niej talku, rzuciła ją wczoraj w kąt. Włączyła komputer i sprawdziła wiadomości: nadal nie znaleziono samolotu malezyjskich linii lotniczych, który tajemniczo zniknął z radarów. W Iraku wrzało, trwał kryzys na Ukrainie. Prezydent Obama przestrzegał Rosję przed sankcjami, grożąc palcem Putinowi tak, jak kiedyś kiwał palcem Clinton, mówiąc: „Nie utrzymywałem stosunków płciowych z tą kobietą. Przysięgam!”. Facebook powitał ją informacją: „Alia ma dziś urodziny”. Żadnych

wiadomości ani życzeń. Ściągnęła zapoconą koszulkę i spodnie od dresu, w lustrze zobaczyła błyszczące od potu ramiona, włosy w chustce zasupłanej na czole, zarys wysokiej sylwetki z krągłymi biodrami po matce i drobnymi nadgarstkami po ojcu. Namydliła ręce pod prysznicem, zapiekły poharatane kostki. Sznureczki wody zabębniły o skórę, wydobywając z pamięci odgłos jej pierwszego belgijskiego deszczu. Miała wtedy pięć lat i na zawsze zapamiętała swoje zdumienie: deszcz, jaki znała z dzieciństwa w Kongu, był ścianą wody spadającej z nieba, bezlitośnie siekającej liście drzew. Deszcz europejski ciurkał, jakby się namyślał, pokapywał, przestawał, znów się rozpędzał. Kiedy usłyszała ten odgłos po raz pierwszy, o mało nie zbudziła mamy Issy, u której zamieszkali po przyjeździe z Kinszasy. Powstrzymała się, a rano czekał ją wstyd: obudziła się w mokrej pościeli, zsikała się do łóżka dzielonego z rodzicami i rocznym Joem. – Pięć lat dzieciak i szcza pod siebie! – labiedziła Mrówka. – Może ci pieluchy mam zakładać, jak temu małemu? Wszyscy się śmiali, nawet po twarzy ojca błąkał się dziwny uśmieszek. Mydlana piana zawirowała, Alia podkręciła prysznic. Woda waliła teraz o plastikową zasłonę jak werbel, jak deszcz kongijski, wielkie krople tłukące w liście mangowców, figowców, krople zsuwające się na ciemne podłoże wchłaniające litry wody, a potem pod nią tonące. Tak musiał brzmieć tamten deszcz, tak się Alii wydawało, chociaż jego obraz dawno zniknął z pamięci, jakby go ktoś wytarł gumką. W szum wody wdarł się dźwięk telefonu, kliknęła automatyczna sekretarka. – …iiiaa…? – Głos matki zabrzmiał jękliwie, jak zawsze. – Wiesz, czemu dzwonię, więc czemu nie podnosisz słuchawki? Aaaliaaa… Zacisnęła mocniej rogi czerwonej chustki przytrzymującej włosy, trochę wody nalało jej się do ucha. Stanęła na chłodnej posadzce. W kremowy kwadrat był wrysowany chaber otoczony brązowymi zawijasami. Takie kafle można było znaleźć w wielu tutejszych kamienicach. Jedni ich nienawidzili, inni skupowali je za duże pieniądze od handlarzy z placu Sablon. Wzór ten, kiedyś wszechobecny, nabrał wartości vintage. – …dzwonię, a ty nie odbierasz. Jestem twoją matką! Alia wcelowała strumieniem w rdzawy osad z piany, zabarwiony krwią z jej obtłuczonych kostek. – …dziś dwudziesty szósty lipca, pamiętasz? Dwudziesty szósty! Miałaś posłać przez kuzynkę Kesę, ale ona mówi, że nic od ciebie nie dostała. A to już prawie koniec miesiąca! To jak będzie, Alia? Kiedy mi przyślesz te pieniądze? Ubrała się, zbiegła po schodach, buty mocno uderzały o stopnie. Wyszła w lipcowy żar, plastry zaczęły się odlepiać od poharatanych kostek – spociła się, zanim znalazła się na zewnątrz. Założyła ciemne okulary i ruszyła przed siebie Dolnym Miastem. Odruchowo wyłowiła wzrokiem z tłumu twarze kobiet, którym

okulary przeciwsłoneczne służyły do zakrycia nie oczu, ale siniaków. Jedna pchała wózek z dzieckiem, tlenione blond włosy upięła wysoko w kitkę, spódnica odsłaniała cellulit nad kolanami. Siniak rozlewał się spod brwi na skroń, musiała dostać otwartą dłonią. Druga była nastolatką, żuła gumę i jednocześnie paliła papierosa. Szła szybko, starając się stawiać jedną stopę przed drugą, by wprawić biodra w kolisty ruch. Jej obrażenia zaczynały się od nosa i przechodziły w fioletowy zaciek pod okiem. Gruba warstwa korektora koło ust zdradzała, że i tam jej się dostało. Okulary à la Audrey Hepburn kryły opuchliznę powieki, ale nie siniec pod okiem. Alia poprawiła plastry. Nie chciała teraz myśleć o tych kobietach. Spojrzała w niebo, słońce zmusiło ją jednak do opuszczenia wzroku na okna. W jednym z nich kiwała się przygarbiona postać. Był to zakład opieki dla upośledzonych. Mijała to miejsce codziennie, czasem ktoś miał otwarte usta, jakby krzyczał, ale szyba tłumiła wszelkie odgłosy. W innym oknie mężczyzna odsunął firankę zniecierpliwionym ruchem i przetarł czoło chusteczką. Był chyba ostatnim człowiekiem na planecie, który używał chusteczek z materiału zamiast papierowych. Prawnik Freddy Legarde wybierał się na lunch. Alia wiedziała, że pójdzie do lokalu dwieście metrów od swojego biura, zamówi cykorię pod beszamelem albo klopsiki w sosie pomidorowym. Pozwoli sobie dziś na dłuższe siedzenie nad piwem. Wzrok Alii zatrzymał się na plakacie ze zdjęciem anioła – ciemnoskórego piłkarza Diabłów z przyczepionymi do pleców wielkimi białymi skrzydłami. Zapowiadał wystawę fotografa Stephana Vanfleterena. Z otwartych drzwi kafejki, do której niebawem zawita Freddy Legarde, dobiegły Alię wiadomości. Program o piłkarzach przykuł wzrok klientów, zatrzymał przechodniów. Alia też przystanęła, wpatrzona w telewizor pod sufitem. Na ekranie Czerwone Diabły wysiadły z autobusu, Brazylijczycy pytani o Belgię wzruszali ramionami. „Belgia? To gdzieś w Afryce!” – rzucił tamtejszy sprzedawca orzeszków. Tłumek zgromadzony przed kafejką zafalował, na poły rozbawiony, na poły urażony. Rozchmurzył się dopiero po zapewnieniu innego Brazylijczyka, że zna Brukselę i Brugię, a oba miasta ciepło wspomina. Słowa komentatora: „Belgia, stolica Europy”, uśpiły ich uwagę, a Brazylijka, która wymieniła jednym tchem frytki, czekoladę i piwo jako symbole dalekiej Belgii, rozśmieszyła. Nie wystarczyło im ciekawości, żeby obejrzeć kolejny reportaż, o pacie politycznym w Belgii, gdzie obrazom z zamku królewskiego towarzyszyły hasła: „kamikadze”, „trójpartyjność” i „centroprawica”. Alia odeszła od rozpadającej się grupki. Nie widziała już materiału o aresztowaniu kilkunastu członków grupy Hells Angels złapanych na przemycie kokainy ani twarzy polityków uczestniczących w obchodach bitwy pod Ypres, jednej z najbardziej bezowocnych kampanii pierwszej wojny światowej. W błocie

zginęło pół miliona żołnierzy alianckich i ćwierć miliona Niemców, ale śmierć oszczędziła Adolfa Hitlera. Alia oddaliła się, nieświadoma, że za jej plecami na ekranie telewizora kanclerz Niemiec Angela Merkel stoi w ciemnym garniturze obok prezydenta Francji François Hollande’a. Jej wzrok przykuły splecione czule ręce idącej przed nią pary, nowiutkie złote obrączki solidnością przypominały kajdanki. Z kawiarni wychyliła się pociągła twarz mężczyzny, właściciel z łysą głową w kształcie żarówki, osadzoną na gęsiej szyi miał teraz niewielu klientów, ale wieczorem, w czasie meczu, to miejsce będzie pękało w szwach. Utarg z piwa i drinków przebije ten z obrotu marihuaną spod lady. Z kolei obok, za szybą pokrytą napisami zachęcającymi do korzystaniu z internetu i tanich połączeń międzynarodowych będzie odchodził obrót kokainą i amfetaminą. Właściciel założył okulary, które wcześniej dyndały na sznurku na piersiach. Jego wzrok spoczął na plastrach na kostkach Alii. Skręciła do narożnego spożywczaka, wyciągnęła z lodówki zmrożoną fantę i napawała się chłodem butelki. W radiu podawali informację o żądaniach islamistów, aby wszystkim kobietom między jedenastym a czterdziestym szóstym rokiem życia wyciąć łechtaczki. „Blisko cztery miliony kobiet miałyby zostać rytualnie okaleczone…” – podsumował sprawozdawca. – Lepiej, żebyś teraz tam nie jechała, nawet jeśli chcesz tylko odwiedzić krewnych – odezwał się do Alii stary człowiek w beżowym kapeluszu, wariacji na temat korkowego kasku. – Ale to się dzieje w Mali. – Alia wzruszyła ramionami, jakby sędziwy wiek mężczyzny przerzucił ją na drugą stronę skali, w zbuntowaną nastoletniość. – A ja jestem z Konga. – To nic, ale nie jedź do tej Afryki, dziecko. Alia spojrzała na jego kapelusz. Czubek głowy starca był na wysokości jej oczu. – Nawet nie pamiętam Konga – wyrwało jej się nieoczekiwanie. – Tyle tylko, że się tam urodziłam. Po odprawie wybrali się z Mariuszem na objazd swojego rewiru, ale nic się nie działo, jakby upał zrobił z potencjalnych klientów prostytutek impotentów. Alia z ulgą powitała koniec dnia pracy. Odpięła pistolet, pałkę i kajdanki, złożyła wszystko w szafce obok legitymacji i paska odblaskowego. Rozejrzała się po długim pomieszczeniu, gdzie stały ich biurka. Pascale rozmawiała z kimś przez telefon, z nogami opartymi o blat, Paolo wpatrywał się w ekran komputera, Mariusz szukał czegoś w szufladzie, Laura mocowała się z magazynkiem pistoletu. Alia poszła do toalety. Mijając pokój Instruktora, zauważyła, że pakuje coś do dużej sportowej torby, jakby wybierał się na trening. Umyła ręce i wyjęła z kieszeni telefon – żadnych wiadomości. Poza matką,

która zadzwoniła z Kinszasy z prośbą o pieniądze, nikt więcej się do niej nie odezwał. Nawet Dorian, bo akurat wyjechał na międzynarodową konferencję o sposobach przeciwdziałania terroryzmowi. Nie pamiętała, czy powiedziała mu, kiedy ma urodziny. Weszła do pokoju i rozejrzała się zdumiona – nikogo już nie było. Zarzuciła torbę na ramię i już miała wychodzić, kiedy wyskoczyli zza biurek. – Niespodzianka! Wszystkiego najlepszego! Pod sufit uniosły się kolorowe balony, na jej biurku stanął tort. Pascale zaczęła zapalać świeczki, marudząc pod nosem, że jest ich zdecydowanie za dużo. Alia nie liczyła, ale wydawało jej się, że było ich tyle, ile trzeba, trzydzieści dziewięć, nie poszli na skróty. Mariusz podszedł do Alii i klepnął ją w ramię, odrobinę za mocno. – Wszystkiego najlepszego w dniu urodzin! Nawal cmoknęła Alię w policzek, poważne spojrzenie oczu obwiedzionych czarnym eyelinerem kontrastowało z wymuszonym uśmiechem. Coś jej szepnęła do ucha, ale słowa zagłuszył śpiew. – Sto lat, sto lat, niech żyje, żyje nam! W progu stanął Instruktor i dołączył do chóru. Mariusz zaintonował polskie Sto lat, ignorując resztę, która podśmiewała się z szeleszczących dźwięków. Pascale podstawiła Alii tort pod nos. – Pomyśl jakieś życzenie. Alia przymknęła oczy. Z chaosu obrazów wyłonił się ten sprzed roku: oni wszyscy, jej policyjna rodzina, wtarabaniający się ze śmiechem do małego mieszkania w Dolnym Mieście, z szampanem i chipsami. Nabrała powietrza i dmuchnęła tak, że niektóre świeczki się przewróciły. Laura odskoczyła, Paolo ją przytrzymał, mówiąc coś po włosku. Pascale zaczęła klaskać, pozostali do niej dołączyli. Alia podchwyciła nad tortem wzrok Instruktora. Nagle coś zaczęło się z nią dziać, odwróciła się. – To nie koniec niespodzianek. – Głos Instruktora uniósł się nad zamieszaniem. – Mamy dla ciebie prezent. Alia otarła ręką oczy, jej wzrok padł na kluczyki od samochodu w rękach Mariusza. – Jedziemy – rzucił i pierwszy ruszył do drzwi. Alia chwyciła torbę, uwolniła włosy z opaski i przejrzała się w lustrze weneckim – włosy otoczyły jej twarz jak czarna aureola, były antytezą porządku, zaprzeczeniem obrazu policjantki. Żyły własnym życiem. – Jedziemy do klubu? – zapytała Mariusza już w samochodzie. – Na polską dyskotekę? Nie odpowiedział, zamiast tego włączył głośno muzykę. „Lubię tłum, lasek

full, to też kręci cię, nóżka tu, tupie but…” Wyciągnęła komórkę i przeczytała esemesa od Joego: „Wszystkiego najlepszego, siostro! Wiele rzeczy jest wbrew regułom, dlatego warto je robić. Tego mnie nauczyłaś i tego Ci życzę”. Silnik zamilkł, tylko muzyka wciąż grała. „Kapela gra, polskie disco na sto dwa… Bajobongo”. Wzrok Alii padł na znajomy kształt. A zatem prezent, jedyny prezent, jaki dostanie w dniu swoich urodzin, czeka na nią w opuszczonej kamienicy. Mariusz wysiadł, obszedł samochód i otworzył jej drzwi z udawaną galanterią, wysiadła bez słowa. Weszli w milczeniu po schodach. Przed drzwiami pokoju Mariusz dotknął jej dłoni, przyglądając się poranionym kostkom. Cofnęła rękę, ale trzymał mocno. – Do wesela się zagoi – mruknął po polsku. Na jego ustach wykwitł krzywy uśmiech. – „Do wesela”? – Nie znała tego powiedzenia. – Mariage guérira… – zaczął, ale urwał. Drzwi przed nimi się otworzyły, w świetle latarek Alia dostrzegła twarze Pascale, Paola, Laury i Instruktora. Dago stał obok niego, zad trzymał niżej, tylne łapy drżały lekko, jakby szykował się do skoku. Z kąta pomieszczenia wyjrzały wielkie oczy Nawal. Ale był tu ktoś jeszcze, kogo nie znała. Wytężyła wzrok, żeby przyjrzeć się jego twarzy, lecz światło latarki już zjechało niżej, błądząc po ciele. Młody czarnoskóry mężczyzna klęczał, na łokciach miał obtarcia, jak dziecko, które przed chwilą spadło z roweru. – Miał w plecaku marihuanę. – Z ciemności doszedł ją głos Inspektora. – Naucz go, że to się nie może powtórzyć. Masz talenty pedagogiczne, Alia, w końcu odchowałaś braci. Inna rzecz, że jeden z nich wyrósł na dilera, jak ten tu. Jak na imię twojemu bratu? Joe? Jeśli nie nauczysz Joego, żeby przestał, to my się nim zajmiemy. Tak jak tym tutaj. – Wskazał klęczącego mężczyznę. – Jasne? W skroniach Alii zadudniła krew. Wezbrało w niej gorąco, złość zaczęła buzować w ciele jak lawa w uśpionym wulkanie. Wyciągnęła latarkę, omiotła snopem światła sylwetkę nieznajomego. Był młody, nie dorobił się nawet zarostu. Jego głowę szpeciła głęboka blizna. Przypomniały jej się inne słowa Instruktora, które powtarzał im jeszcze w szkole policyjnej: „Pierwsze piętnaście sekund walki służy poznaniu przeciwnika. Dobrze obserwujcie”. Przeniosła krąg światła na niego, potem na Daga i Pascale, która miarowym ruchem uderzała pałką teleskopową o spodnie. – To twój prezent. – Pascale włożyła pałkę w dłoń Alii i mocno zacisnęła jej palce na uchwycie. Poranione kostki zapiekły, ból zamienił się w gorąco. „Nie bój się bólu” – powtarzał jej Jamal, dawny trener. Gorąco podeszło już do linii włosów. Zaraz ogarnie ją całą.

Zacisnęła ręce na uchwycie pałki. Zamierzyła się.

15 września 2014, „Le Matin”, wiadomości lokalne: Pod Pałacem Sprawiedliwości doszło do demonstracji i zamieszek. Opinia publiczna jest wstrząśnięta faktem, że oprawcy, którzy torturowali cudzoziemców bez prawa pobytu w kraju, to policjanci.

Bęben warczy w ciemności, rytm powtarza się jak mantra, osamotniony dźwięk w beznadziejnym zawodzeniu wydaje się niezrozumiały. Mocniejsze uderzenie i znów cicha skarga, mechaniczna powtarzalność. Crescendo uderzeń w djembe, punkt kulminacyjny i nagła cisza. Reflektor wyławia z ciemności sceny kobiecą postać. Jest wysoka, z wybujałymi biodrami i burzą czarnych włosów, na wąskich przegubach jej rąk błyszczą bransoletki przypominające kajdanki. – Posłuchajcie. – Głos kobiety unosi się nad morzem wpatrzonych w nią twarzy. – Posłuchajcie! Historia toczy się dalej. To opowiadam ja, a ty, bębnie, śpiewaj, wyśpiewaj wszystko, co wiesz! Będzie dynamika, będzie się działo! Będzie dynamika! Ach, dy-na-mi-ka! Kobieta kręci się wokół własnej osi, biała tunika przylega do ciała, ręce unoszą się nad głową. To ostatnia opowieść, więc słuchajcie uważnie. To historia o biciu i zabijaniu. Słowa tu nic nie wskórają, bo skóra ofiar – uwaga, starannie wygarbowana! – będzie mówić sama za siebie. To ona zdradzi tożsamość zabójców, ona ją wyśpiewa, wybębni. A wy ich osądzicie, wy dobierzecie im się – do skóry! Kobieca sylwetka krąży coraz szybciej, jak białe wrzeciono, wąskie nadgarstki splatają się nad głową w ostrą szpicę. Nagle zatrzymuje się i wyciąga rękę, jakby wysyłała gdzieś krąg światła. Reflektor płynie po scenie jak słoneczny zajączek, oświetla jasnym kręgiem djembe. – Ten instrument wyśpiewa imiona morderców. – Z ciemności płynie kobiecy głos. – A ja już się wam kłaniam. Kłaniam się i odchodzę, bo czekają na mnie inne opowieści. To mówiłam ja, opowiadaczka, Pani Furia zewsząd.

Podziękowania Pani Furia powstała z rozmów. Ale wszystko zaczęło się wcześniej, kiedy poczułam się na tyle osadzona w mojej kulturze, by jak to się mówi, wyruszyć w świat. A tam (tu) poznałam i poznaję niezwykłych ludzi. Jednym z nich jest Pitcho Womba Konga, belgijski raper kongijskiego pochodzenia, aktor, reżyser. Pitcho, dziękuję Ci za nasze rozmowy o „swojskości” i „obcości”, za teksty Léonory Miano, za dyskusje o tym, co nazywamy „Afropean”. I za to, że dałeś mi odwagę, żeby przekroczyć doświadczenie mojej kultury, wyjrzeć zza rogu, by dostrzec inne doświadczenia. „Zmiana jest czymś stałym. Niczego nie tracimy, wszystko się przemienia” – tym zdaniem mnie zainspirowałeś. Dziękuję. Amal i Dickowi De Clercq dziękuję za wspaniałą gościnę w Kinszasie. Dzięki Wam poznałam niezwykłych ludzi – między innymi Rivę Lombume Kalimazi, Papę Wembę i Princessę Joss Kalim. Princesse – dziękuję Ci za barwne rajdy po Kinszasie, za ciepło, troskę i potrawy – każda z nich to osobne dzieło sztuki. Naomi, przyjaciółce bokserce, dziękuję za nasze rozmowy o włosach i wyprawę na Matonge. Joannie d’Arc i jej rycerzom dziękuję, że pozwolili mi przyjrzeć się codzienności belgijskich policjantów. Dziękuję za ciepłe przyjęcie w Waszym gronie i za chwile, kiedy mimo powagi sytuacji brzuch bolał mnie ze śmiechu. Dziękuję Jamesowi, który opowiedział mi o pracy brukselskich policjantów – również za historię interwencji w sprawie padłego gołębia. Pewnych rzeczy nawet pisarz by nie wymyślił. Szymkowi dziękuję za przybliżenie mi realiów pracy w polskiej policji oraz mrożące krew w żyłach historie opowiadane tak, że dostawałam napadów niekontrolowanego śmiechu. Dziękuję moim pierwszym czytelnikom: Jasiowi, który spojrzał życzliwym okiem na pierwszą (i drugą) wersję opowieści o Alii; Agacie i pani Annie oraz Agnieszce, która postawiła siebie i mnie w stan najwyższej redaktorskiej gotowości. Dziękuję moim chłopakom, którzy najlepiej wiedzą, co to znaczy „dekompresja”, a zwłaszcza jej brak. Za wykłady o literaturze mówionej dziękuję moim profesorom z Wydziału Afrykanistyki Wolnego Uniwersytetu Brukselskiego (ULB), Xavierowi Luffinowi i Koenowi Bostoenowi. Znajomym znawcom hip-hopu dziękuję za tropy muzyczne. Dziękuję także innym pomocnicom i pomocnikom – bo spotkania z ludźmi, rozmowy, wymiana energii i myśli są bezcenne.

Remerciements Madame Furie est née de nombreux entretiens. Mais tout a commencé bien avant, lorsque je sentis que j’étais suffisamment ancrée dans ma culture pour, comme on dit, se jeter dans le monde. Et là-bas (ici), j’ai fait la connaissance, et continue de le faire, de personnes exceptionnelles. Une d’elles est Pitcho Womba Konga – rappeur, acteur et réalisateur belge d’origine congolaise. Pitcho, je te remercie pour nos conversations sur la «memêté» et l’«altérité» ainsi que pour le terme d’«Afropéen», pour les textes de Léonore Miano et les «Contes…». Je te sais également gré pour le courage que tu m’as donné de dépasser l’expérience de ma culture, de regarder plus loin et découvrir une expérience différente. «Le changement est quelque chose de constant. Rien ne se perd, tout se transforme» – avec cette phrase tu m’as inspirée. Merci. Je suis redevable envers Amal et Dick De Clercq pour leur merveilleux accueil à Kinshasa. Grâce à vous, j’ai rencontré des personnes incroyables – entre autres Riva Lombume Kalimazi, Papa Wemba ainsi que Princesse Joss Kalim, laquelle je remercie pour les rallyes hauts en couleur à travers Kinshasa, pour sa chaleur, ses soins et ses mets – chacun d’eux une œuvre d’art à part entière. Merci à Naomi, une camarade boxeuse, pour nos discussions sur les coiffures et pérégrinations à Matonge. Je remercie Jeanne D’Arc et ses chevaliers pour m’avoir permise d’observer le quotidien des policiers belges. Merci de m’avoir accueillie chaleureusement dans votre cercle et pour ces moments, où malgré la gravité de la situation, j’ai eu mal au ventre pendant des fous rires. À James, qui m’a parlé des défis d’un policier bruxellois et m’a raconté l’histoire d’une intervention policière concernant un pigeon mort – il est de ces choses que même un écrivain ne saurait pas inventer. Merci à Szymek pour m’avoir rapproché les conditions de travail de policiers polonais et ses histoires qui glacent le sang racontées à mourir de rire. J’exprime ma gratitude envers mes lecteurs premiers : à Jasiek, qui a jeté un coup d’œil bienveillant sur la première (et la seconde) version d’Madame Furie, à Agata ainsi qu’à mesdames Anna et Agnieszka, qui m’a mise dans un état d’urgence éditoriale. Merci à mes garçons qui comprennent le mieux ce qu’est la «décompression», et surtout son manque. Je remercie finalement mes professeurs de la faculté d’Études africaines de l’université ULB – Xavier Luffin et Koen Bostoen pour leurs cours magistraux sur la littérature orale. Merci à mes amis connaisseurs du hip-hop pour leurs pistes musicales. Et les autres – parce que les rencontres avec les gens, les discussions, les échanges d’énergie et d’idées demeurent hors de prix.

Copyright © by Grażyna Plebanek Projekt okładki Magda Kuc Fotografia na pierwszej stronie okładki Copyright © Sylwia Makris/Trevillion Images Fotografia autorki Copyright © Emil Biliński Redakcja Anna Mirkowska Opieka redakcyjna Agata Pieniążek Anna Niklewicz Korekta Małgorzata Kuśnierz Magdalena Matyja-Pietrzyk Barbara Gąsiorowska ISBN 978-83-240-3768-1

Książki z dobrej strony: www.znak.com.pl Więcej o naszych autorach i książkach: www.wydawnictwoznak.pl

Społeczny Instytut Wydawniczy Znak ul. Kościuszki 37, 30-105 Kraków Dział sprzedaży: tel. 12 61 99 569, e-mail: [email protected] Wydanie I, Kraków 2016 Plik opracował i przygotował Woblink

woblink.com