Prezentacja 1

Temat 4: Podstawowe zalecenia i wymagania dla urządzeń i aparatów elektrycznych stosowanych w kruszarkowniach oraz dla personelu obsługującego omawiane instalacje oraz dla ekip remontowych . Joanna Sagalara, Karolina Pryk, Magdalena Kokocińska

PODSTAWOWE ZALECENIA I WYMAGANIA DLA URZĄDZEŃ I APARATÓW ELEKTRYCZNYCH

Wszystkie urządzenia, które będą znajdowały się lub będą stosowane wewnątrz stref zagrożenia wybuchem powinny posiadać dedykowane dla danego medium i dla danej strefy wykonanie. Każde urządzenie powinno posiadać certyfikat zgodności z wyszczególnieniem następujących kryteriów: • grupa wybuchowości • kategoria • rodzaj medium palnego (gaz lub pył) • klasa temperaturowa Kryteria muszą być zgodne z Rozporządzeniem Ministra Gospodarki z dnia 22 grudnia 2005r w sprawie zasadniczych wymagań dla urządzeń i systemów ochronnych przeznaczonych do użytku w przestrzeniach zagrożonych wybuchem (Dz.U. nr 263, poz. 2203).

Tabela - Wymagania dla urządzeń elektrycznych w kruszarkowni

Kategoria urządzeń

Max temp. powierzch [C]

Klasa temperat.

Oznaczenia urządzeń

Zagrożenie

Strefa

Grupa urządzeń

D

20

II

1

105

T5

EEx II 1D 105(T5)

D

21

II

2

105

T5

EEx II 2D 105(T5)

D

22

II

3

105

T5

EEx II 3D 105(T5)

Urządzenia i systemy ochronne (elektryczne i nieelektryczne) odpowiadające wymaganiom określonym w rozporządzeniu oznaczane muszą być w sposób czytelny i trwały.

Oznaczenie powinno zawierać: 1. Oznaczenie CE 2. Numer identyfikacyjny Jednostki Notyfikowanej 3. Oznaczenie Ex Jest to specjalne oznaczenie zabezpieczenia przeciwwybuchowego stosowane dla urządzeń i systemów ochronnych oraz ich części i podzespołów.

4. Grupa urządzenia Ze względu na miejsce zastosowania, urządzenia oraz systemy ochronne klasyfikuje się do jednej z 2 grup. II grupa - urządzenia i systemy ochronne przeznaczone do użytku w innych, niż wymienione dla grupy I miejscach zagrożonych występowaniem atmosfer wybuchowych.

5. Kategoria urządzania Każda z grup urządzań podzielona została na odpowiednie kategorie, przedstawione w poniższej tabeli: D - pyły

G - gazy, pary, mgły

1

kategorię 1 obejmującą urządzenia zaprojektowane tak, aby mogły funkcjonować zgodnie z parametrami ruchowymi ustalonymi przez producenta, zapewniając bardzo wysoki poziom zabezpieczenia. Urządzenia tej kategorii: 1. są przeznaczone do użytku w miejscach, w których atmosfery wybuchowe są obecne stale, lub często w długich okresach, 2. zapewniają wymagany poziom zabezpieczenia, nawet w przypadku rzadko występującej awarii urządzenia, i charakteryzują się takimi środkami zabezpieczenia, że: • w przypadku uszkodzenia jednego ze środków zabezpieczających przynajmniej drugi niezależny środek zapewni wymagany poziom zabezpieczenia albo, • wymagany poziom zabezpieczenia będzie zapewniony w przypadku wystąpienia dwóch niezależnych od siebie uszkodzeń.

2

kategorię 2 obejmującą urządzenia zaprojektowane tak, aby mogły funkcjonować zgodnie z parametrami ruchowymi ustalonymi przez producenta, zapewniając wysoki poziom zabezpieczenia. Urządzenia tej kategorii: 1. są przeznaczone do użytku w miejscach, w których występowanie atmosfer wybuchowych jest prawdopodobne, 2. posiadają środki zabezpieczenia przeciwwybuchowego zapewniające wymagany poziom zabezpieczenia nawet w przypadku częstych zakłóceń lub uszkodzeń urządzeń, jakie bierze się pod uwagę.

3

kategorię 3 obejmującą urządzenia zaprojektowane tak, aby mogły funkcjonować zgodnie z parametrami ruchowymi ustalonymi przez producenta i zapewniać normalny poziom zabezpieczenia. Urządzenia tej kategorii: 1. są przeznaczone do użytku w miejscach, w których wystąpienie atmosfer wybuchowych jest mało prawdopodobne, a jeżeli wystąpią, to rzadko i tylko w krótkim okresie, 2. zapewniają wymagany poziom zabezpieczenia podczas normalnego działania tych. urządzeń.

6. Rodzaj ochrony przeciwwybuchowej Przykładowo: e - budowa wzmocniona d - urządzenia przeciwwybuchowe w osłonach ognioszczelnych i - zabezpieczenie urządzenia za pomocą iskrobezpieczeństwa 7. Grupa wybuchowości Urządzenia grupy II o rodzaju budowy przeciwwybuchowej „d”, „i”, „nC” oraz „nL” przeznaczone do użytku w gazowej atmosferze wybuchowej mogą zostać podzielone ze względu na jej charakter. Rozróżniamy tutaj grupy wybuchowości : IIA, IIB, IIC

8. Klasa temperaturowa i maksymalna temperatura powierzchni Urządzenia grupy II powinny zostać oznaczone klasą temperaturową i/lub maksymalną temperaturą powierzchni. Przy wyznaczaniu tych parametrów, brane są pod uwagę najbardziej niesprzyjające warunki działania dla danego urządzenia (ale w ramach rozpoznanej tolerancji).

KLASA TEMPERATUROWA

MAX. TEMPERATURA POWIERZCHNI [C]

TEMPERATURY SAMOZAPŁONU [C]

T1

450

>450

T2

300

>300 do 450

T3

200

>200 do 300

T4

135

>135 do 200

T5

100

>100 do 135

T6

85

>85 do 100

Źródło : "Urządzenia elektryczne w obszarach zagrożonych wybuchem", M.Świerżewski

Podczas doboru urządzenia pod kątem temperatury zapłonu obłoku i/lub warstwy pyłu, użytkownik instalacji powinien wyznaczyć maksymalną dopuszczalną temperaturę powierzchni urządzenia Tmax uwzględniając przy tym odpowiedni margines temperatury (zgodnie z PN-EN 60079).

Najważniejsze informacje w tym zakresie zostały przedstawione w tabeli poniżej. MAKSYMALNA DOPUSZCZALNA TEMPERATURA POWIERZCHNI URZĄDZENIA DLA PYŁÓW OBŁOK PYŁU

WARSTWA PYŁU poniższe metody są równorzędne i zapewniają ten sam poziom bezpieczeństwa. Wybór jednej z nich jest uzależniony metody zastosowanej do wyznaczenia maksymalnej temperatury powierzchni urządzenia: metoda bezpyłowa

metoda warstwy pyłu

Tmax = T5mm – 75oC

Tmax = 2/3TCL gdzie TCL jest temperaturą zapłonu przewidywanego obłoku pyły

gdzie T5mm jest temperaturą zapłonu 5mm warstwy pyłu ważne: wraz ze wzrostem grubości warstwy pyłu spada minimalna temperatura zapłonu warstwy pyłu oraz rośnie izolacja termiczna. W przypadku gdy grubość warstwy pyłu przekracza 5mm należy zastosować odpowiednią korelację pokazującą zależność między maksymalną dopuszczalną temperaturą powierzchni, a grubością warstwy pyłu lub przeprowadzić odpowiednie badania.

Tmax = T12,5mm – 25oC gdzie T12,5mm jest temperaturą zapłonu 12,5mm warstwy pyłu. ważne: wzór ma zastosowanie tylko dla przypadków gdzie grubość warstwy pyłu nie przekracza 12,5mm

W zależności od rodzaju zastosowanej ochrony przeciwwybuchowej (patrz punkt 6.) informacja o klasie temperaturowej / maksymalnej temperaturze powierzchni może dotyczyć wnętrza lub części zewnętrznych oznaczonego urządzenia. W przypadkach, gdzie maksymalna temperatura powierzchni nie zależy głównie od samego urządzenia, a od warunków specjalnych (na przykład od sposobu montażu, czy temperatury medium w urządzeniu) oznaczenie klasy temperaturowej / maksymalnej temperatury powierzchni powinno posiadać dodatkowy symbol „X”. Informuje on użytkownika, iż do bezpiecznego stosowania danego urządzenia niezbędne jest spełnienie specjalnych warunków.

Zasadnicze wymagania w stosunku do urządzeń przeznaczonych do pracy w obecności pyłów Urządzenia i systemy ochronne kategorii 1, 2 i 3 przeznaczone do pracy w obecności pyłów powinny być tak konstruowane, aby:

•

gromadzenie się pyłów na ich powierzchniach było ograniczone,

•

warstwy pyłu nagromadzonego na ich powierzchniach nie mogły się zapalić,

•

nie powodowały zapalenia mieszanin, wybuchowych pyłów z powietrzem nawet w przypadku rzadko występujących uszkodzeń.,

•

wnikanie do nich pyłów i wydostawanie się z nich pyłów mogło odbywać się tylko w specjalnie do tego celu przewidzianych miejscach w urządzeniu; dotyczy to również wpustów kablowych i elementów przyłączeniowych,

•

temperatura powierzchni urządzeń powinna być wyraźnie niższa od temperatury zapalenia warstwy pyłu,

•

w związku z akumulacją ciepła należy uwzględniać grubość warstwy pyłów osiadłych na powierzchni urządzeń i systemów ochronnych, a w razie potrzeb stosować środki ograniczające te temperatury,

•

otwarcie obudów lub zamkniętych pojemników, które stanowią środek zabezpieczenia przeciwwybuchowego urządzeń i systemów ochronnych było możliwe tylko przy użyciu specjalnych narzędzi lub przy zachowaniu odpowiednich środków bezpieczeństwa,

c.d. •

Urządzenia grupy II kategorii 3 przeznaczone do pracy w obecności mieszanin wybuchowych pyłów z powietrzem powinny być tak wykonane, aby nie mogły spowodować zapalenia tych mieszanin podczas normalnego ich działania. Urządzenia te, łącznie z wpustami kablowymi i elementami przyłączeniowymi, powinny być budowane z uwzględnieniem granulacji cząstek pyłu, tak aby pył nie mógł tworzyć w ich wnętrzu mieszaniny wybuchowej z powietrzem. • Należy zapobiegać pojawieniu się potencjalnych źródeł zapalenia: o iskier, płomieni, łuków elektrycznych, wysokich temperatur powierzchni, energii akustycznej, promieniowania optycznego, fal elektromagnetycznych i innych źródeł energii, a w szczególności: o ładunków elektrostatycznych zdolnych do wywoływania niebezpiecznych wyładowań, o prądów błądzących i upływowych w częściach przewodzących sprzyjających powstawaniu korozji, nagrzewaniu powierzchni lub iskrzeniu zdolnemu do zapalenia mieszanin wybuchowych, o nadmiernego nagrzewania wynikającego z tarcia lub uderzeń materiałów stykających się ze sobą podczas wirowania lub przez wniknięcie ciał obcych.

Dodatkowe wymagania dla urządzeń w rejonie układu nawęglania:

1.

2.

3.

4.

5.

Silniki elektryczne, tablice dystrybucyjne zabudowane w pomieszczeniach dyspozycyjnych należy stosować o stopniu ochrony IP-54 Aparaturę kontrolno-pomiarową zabudowaną w pomieszczeniach technologicznych należy stosować o stopniu ochrony IP-54 Oprawy oświetleniowe w pomieszczeniach technologicznych w zależności od funkcji pomieszczenia należy stosować o stopniu chrony IP-54 Gniazda wtyczkowe oraz zestawy remontowe jedno i trzy fazowe, skierowane w dół należy stosować o stopniu ochrony IP-54 Elektryczne urządzenia rozdzielcze nie będą instalowane w pomieszczeniach technologicznych. będą instalowane w wydzielonych pomieszczeniach ruchu elektrycznego, o stopniu ochrony IP-4X.

PODSTAWOWE ZALECENIA I WYMAGANIA DLA PERSONELU OBSŁUGOWEGO ORAZ DLA EKIP REMONTOWYCH PRACUJĄCYCH W STEFACH ZAGROŻONYCH WYBUCHEM

Dnia 08.07.2010 r. MG wydał nowe rozp. w sprawie minimalnych wymagań, dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy, związanych z możliwością wystąpienia w miejscu pracy atmosfery wybuchowej (Dz.U. Nr 138, poz. 931). Rozp. stosuje się w środowisku pracy, w którym z przyczyn wynikających z cech miejsca pracy, urządzeń lub używanych substancji i mieszanin może wystąpić atmosfera wybuchowa, (czyli mieszanina z powietrzem w warunkach atmosferycznych, substancji palnych w postaci gazów, par, mgieł lub pyłów, w której po wystąpieniu zapłonu, spalanie rozprzestrzenia się na całą niespaloną mieszaninę).

Unormowania omawianego rozp. odnoszą się do osób pracujących w miejscach zagrożonych wystąpieniem atmosfery wybuchowej. Rozp. wskazuje, iż przez wyrażenie „osoby pracujące” należy rozumieć o pracowników, o osoby fizyczne wykonujące pracę na innej podstawie niż stosunek pracy lub prowadzące działalność gospodarczą na własny rachunek, o studentów lub uczniów odbywających zajęcia praktyczne o oraz osoby wykonujące krótkotrwałe prace albo czynności inspekcyjne. Zgodnie z § 4 ust. 1 cyt. rozp., aby zapobiegać wybuchom i zapewnić ochronę przed ich skutkami, pracodawca powinien stosować, odpowiednie do rodzaju działalności, techniczne lub organizacyjne środki ochronne. Dokonując tego, należy zapewnić realizację następujących celów w podanej kolejności: 1) zapobieganie tworzeniu się atmosfery wybuchowej, 2) zapobieganie wystąpieniu zapłonu atmosfery wybuchowej, 3) ograniczenie szkodliwego efektu wybuchu, w celu zapewnienia ochrony zdrowia i bezpieczeństwa osób pracujących.

Na eksploatację urządzeń elektrycznych w przestrzeniach zagrożonych wybuchem składają się: obsługa, oględziny i przeglądy stanu technicznego, pomiary eksploatacyjne oraz konserwacja i naprawy. Eksploatację urządzeń elektrycznych w przestrzeniach zagrożonych wybuchem mogą prowadzić tylko osoby posiadające odpowiednie kwalifikacje dozoru (D) oraz eksploatacji (E) potwierdzone „świadectwem kwalifikacyjnym” uzyskanym w wyniku egzaminu przed komisją kwalifikacyjną.

Warunki, jakie powinny być spełnione przy wykonywaniu napraw, remontów, reklamacji i modyfikacji certyfikowanych elektrycznych urządzeń w wykonaniu przeciwwybuchowym przeznaczonych do eksploatacji w przestrzeniach zagrożonych wybuchem określone są w normie PN-EN 60079-19. Wykonawcą serwisu elektrycznych urządzeń w wykonaniu przeciwwybuchowym obejmującego naprawy, remonty, reklamacje i modyfikacje może być producent, użytkownik lub wyspecjalizowany warsztat remontowy certyfikowany przez notyfikowaną stację badawczą

PODSTAWOWE ZALECENIA I WYMAGANIA DLA PERSONELU OBSŁUGOWEGO ORAZ DLA EKIP REMONTOWYCH PRACUJĄCYCH W STEFACH ZAGROŻONYCH WYBUCHEM W KRUSZARKOWNI

• • • • •

Maksymalne wartości temperatur gorących powierzchni urządzeń oraz elementów nie mogą przekraczać ⅔ minimalnej temperatury samozapłonu gazu: o w obecności pyłu węglowego - 105 °C; Wszystkie przestrzenie zagrożenia wybuchem, należy odpowiednio oznakować zgodnie z Dyrektywą 94/9/WE oraz rozmieścić tabliczki informujące o zakazie palenia, używania telefonów komórkowych i stosowania otwartego ognia; Osoby przebywające wewnątrz stref zagrożenia wybuchem powinny posiadać odpowiednie przeszkolenie oraz środki ochrony osobistej; Narzędzia i wyposażenie osobiste powinny spełnić kryteria dedykowane dla danych stref; Wnoszenie urządzeń nie związanych z instalacjami może odbywać się jedynie za pisemną akceptacja odpowiednich służb;

PODSTAWOWE ZALECENIA I WYMAGANIA DLA PERSONELU OBSŁUGOWEGO ORAZ DLA EKIP REMONTOWYCH PRACUJĄCYCH W STEFACH ZAGROŻONYCH WYBUCHEM W KRUSZARKOWNI

• • •

•

Zakaz wnoszenia w przestrzeń stref urządzeń, które nie posiadają odpowiedniego wykonania potwierdzonego dokumentami oraz nie stanowią wyposażenia stanowisk pracy i urządzeń; Bezwzględny zakaz palenia oraz stosowania otwartego ognia; Wszystkie prace pożarowo niebezpieczne wewnątrz stref, także prace ekip remontowych i konserwacyjnych, należy wykonywać zgodnie z procedurami “Instrukcji prowadzenia prac remontowych w obiektach nawęglania, w których występują w czasie ruchu urządzeń strefy zagrożenia wybuchem”. Szczególnie należy zwrócić uwagę na prace spawalnicze, przy użyciu szlifierek oraz innych urządzeń elektrycznych lub elektromechanicznych; W obszarach potencjalnie zagrożonych wybuchem muszą zostać zastosowane aparaty elektryczne oraz inne urządzenia spełniające wymagania normy PN-EN 60079 oraz innych norm zharmonizowanych z Dyrektywa 94/9/WE lub uzgodnionych z jednostką notyfikowaną.

Materiały źródłowe: 1. Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 22 grudnia 2005 r. w sprawie zasadniczych wymagań dla urządzeń i systemów ochronnych przeznaczonych do użytku w przestrzeniach zagrożonych wybuchem 2. Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 8 lipca 2010 r. w sprawie minimalnych wymagań, dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy, związanych z możliwością wystąpienia w miejscu pracy atmosfery wybuchowej 3. "Urządzenia elektryczne w obszarach zagrożonych wybuchem", M.Świerżewski, W-wa, 2010r. 4. Materiały otrzymane od prowadzącego

Dziękujemy za uwagę