prezentacja temat 6

Wydarzenia Czerwcowe 1976

Autorzy: Monika Sawicka Paulina Marchewka Kamil Jurewicz

Koniec epoki Bieruta i Gomułki ⦿ ⦿

⦿

⦿

W 1970 roku Edward Gierek zostaje powołany na I sekretarza KC PZPR. Obradujące Plenum KC PZPR 20 grudnia 1970 zobowiązuje nowe władze do poprawy sytuacji materialnej najuboższych i rodzin wielodzietnych. Wieczorem 20 grudnia 1970 Gierek w przemówieniu telewizyjnym apeluje do społeczeństwa o powrót do pracy. Strajk włókniarek z łódzkich zakładów włókienniczych zmusił władze w lutym 1971 roku do anulowania grudniowej podwyżki cen żywności.

Sytuacja ekonomiczna w Polsce w połowie lat 70 XX wieku ⦿ ⦿ ⦿

⦿

Polska uzależniła się od zagranicznego importu. W 1975 roku wzrosły ceny energii elektrycznej. W grudniu 1976 V Plenum KC PZPR zatwierdził tzw. „Manewr Gospodarczy”. Niedoinwestowany transport był nieproduktywny i często pojawiały się opóźnienia w dostarczaniu surowców.

⦿

⦿

⦿

Produkcja w rolnictwie i przemyśle rosła o wiele wolniej, niż dochody statystycznego Polaka (nierównowaga rynkowa). Zwiększyła się przeciętna długość oczekiwania na własne mieszkania. W dekadę lat 80-tych Polska weszła z ok. 20 mld długiem i zapaścią ekonomiczną.

Era Gierka – kredyty zagraniczne i ich wykorzystanie ⦿

⦿

⦿ ⦿ ⦿

Wobec kryzysu naftowego i korzystnej sytuacji na rynku kredytowym, kredyty były niezwykle opłacalne (wyższa inflacja skutkowała tym, że oprocentowania kredytów były zerowe). Zapożyczone pieniądze, umożliwiły rozwój takich sektorów jak: hutnictwo żelaza i metali kolorowych, rozbudowano wielki okręg przemysłowy – Legnicko-Głogowski Okręg Miedzi, zakłady azotowe we Włocławku, rafinerię w Gdańsku, Port Północny w Gdańsku, Dworzec Centralny w Warszawie czy rozpoczęto produkcję Fiata 126p w zakładach w Tychach i Bielsku Białej. Rozszerzono system zasiłków rodzinnych, macierzyńskich i chorobowych. Zainicjowano działalność Narodowego Funduszu Ochrony Zdrowia. Transport, komunikacja i energetyka w większości zostały pominięte i niedoinwestowane.

Podwyżki Cen ⦿

⦿

Nierównowaga rynkowa doprowadziła do wzrostu cen żywności, jak i innych towarów, które zaczęły wymagać coraz większych dopłat pochodzących z budżetu państwa. W 1976 roku stosując propagandę w prasie, radiu i telewizji, władze PZPR postanowiły przygotować społeczeństwo na jednorazowy, jawny wzrost cen wszystkich towarów.

Przebieg wydarzeń czerwcowych ⦿

⦿

⦿

⦿

25 czerwca 1976 roku rozpoczął się strajk w radomskich Zakładach Metalowych im. Gen. Waltera. Około tysiąca robotników wyjechało na ulicę w wózkach akumulatorowych ozdobionych w biało-czerwone flagi. Doszło do starć ulicznych z milicją. Po kilku godzinach sytuacja została opanowana, a wszyscy podejrzani byli przewożeni do komendy MO. W międzyczasie do strajków dołączyli się między innymi robotnicy z zakładów w: Ursusie, Płocku, Gdańsku, Elblągu, Grudziądzu, Szczecinie, Warszawie, Wrocławiu, Radomsku i Starachowicach. Szczególnie dramatyczny przebieg przyniosły protesty w Radomiu, Ursusie i Płocku.

Radom ⦿ ⦿

⦿

⦿ ⦿

⦿ ⦿

Strajk rozpoczęli robotnicy Zakładów Metalowych im. Gen Waltera, którzy przerwali pracę, wyszli na ulice i skierowali się do centrum miasta. Po jakimś czasie dołączyli do nich również pracownicy innych zakładów i fabryk, którzy zgromadzili się przed budynkiem Komitetu Wojewódzkiego w oczekiwaniu na efekt negocjacji z władzami. Wobec ich braku tłum demonstrantów podpalił siedzibę PZPR. Zniszczono kilka budynków administracji i odnotowano przypadki grabieży asortymentu sklepowego, co mogło być działaniem władz komunistycznych. Milicja chciała opanować sytuację za pomocą pałek, armatek wodnych i gazów. Do późnych godzin wieczornych oddziały ZOMO (Zmotoryzowane Obwody Milicji Obywatelskiej) atakowały rozchodzących się demonstrantów, a także przypadkowych przechodniów. Zginęło dwóch uczestników, a ponad dwa tysiące osób zostało aresztowanych i przewiezionych do Komendy Wojewódzkiej MO. Tam zostali poddani brutalnym metodom represji, m.in. Przechodząc przez tzw. „ścieżkę zdrowia” – było to bycie zatrzymanego pałkami przez szpaler milicjantów.

Ursus i Płock ⦿

⦿

⦿

Załoga Zakładów Mechanicznych Ursus zablokowała międzynarodową trasę kolejową Berlin – Moskwa. Rozkręcili oni szyny na magistrali kolejowej pod Warszawą, wstrzymując ruch pociągów. Pracownicy płockiej Petrochemii i Fabryki Maszyn Żniwych zorganizowali marsz pod budynek miejscowego komitetu PZPR. Również oba te protesty zostały stłumione przez oddziały MO, ZOMO i SB. Aresztowano kilka tysięcy osób, którzy zostali skazani na kary więzienia, grzywny czy zwolnień dyscyplinarnych bez możliwości uzyskania następnego zatrudnienia.

Skutki wydarzeń czerwcowych ⦿ ⦿

⦿

⦿

⦿

25 czerwca 1976 wieczorem Piotr Jaroszewicz wycofał projekt podwyżek. Władze polityczne kolejny raz skorzystały z propagandy organizując wiece i masówki, w których potępiano „warchołów” i „wichrzycieli”. Najbardziej aktywni uczestnicy protestów zostali aresztowani i poddani brutalnym metodom przesłuchania. Kilkanaście tysięcy osób dyscyplinarnie zwolniono z pracy, innych skazano w trybie przyspieszonym na areszt i różnej wysokości grzywny. Dokonano tzw. Cichej podwyżki cen artykułów żywnościowych. W lipcu 1976 ponownie wprowadzono kartki na cukier (2 kg na miesiąc).

Komitet Obrony Robotników ⦿

⦿

⦿

23 września 1976 roku utworzono Komitet Obrony Robotników (KOR), który miał prowadzić działania na rzecz represjonowanych. Domagali się: - przyjęcia do pracy wszystkich zwolnionych, - amnestii dla skazanych i więzionych za udział w strajkach, - ujawnienia rozmiarów zastosowanych represji, - ukarania osób winnych łamania prawa. Wkrótce KOR rozszerzył działalność na szeroko rozumiane akcje opozycji takie jak: organizowanie podziemnych wydawnictw czy spotkań dyskusyjnych.

Wolne Związki Zawodowe ⦿

⦿ ⦿ ⦿

23 lutego 1978 roku w Katowicach zostały powołane Wolne Związki Zawodowe Górnego Śląska. Dwa miesiące później utworzone zostały Wolne Związki Zawodowe Wybrzeża. Był to początek działania opozycji w PRL. 1980 rok powstanie NSZZ „Solidarność”, która inspirowała się programem wypracowanym przez Wolne Związki Zawodowe.

KONIEC