PROJEKT X data 17.06

WYŻSZA SZKOŁA BANKOWA W POZNANIU WYDZIAŁ ZAMIEJSCOWY W CHORZOWIE KATEDRA LOGISTYKI

PROJEKT BUDOWY MAŁEJ ELEKTROWNI WODNEJ W GMINIE JAWORZE STUDIA NIESTACJONARNE PODSTAWY PROJEKTOWANIA INŻYNIERSKIEGO ćwiczenia MGR ANNA WITKOWSKA

OPRACOWANIE - GRUPA PROJEKTOWA:

Beata Winkler nr albumu ch70604 Agnieszka Wolny nr albumu ch70323 Michał Pietrzyk nr albumu ch69646 Roman Szczepanowski nr albumu ch68403 CHORZÓW 2014

GMINA JAWORZE POWIAT BIELSKI WOJEWÓDZTWO ŚLĄSKIE

PROJEKT BUDOWY MAŁEJ ELEKTROWNI WODNEJ W GMINIE JAWORZE Wstęp

1. Budowa elektrowni wodnej 1.1. Wybór lokalizacji – charakterystyka Gminy Jaworze 1.2. Regulacja strony pawnej 1.3. Przygotowanie działki - akwenu 2. Poprawa jakości życia mieszkańców 2.1. Obniżenie kosztów zużycia energii dla mieszkańców 2.2. Stworzenie nowych miejsc pracy 2.3. Podniesienie kwalifikacji zawodowych mieszkańców 3. Ochrona środowiska naturalnego 3.1. Obniżenie ilości szkodliwych emisji do atmosfery/gruntu 3.2. Poprawa polityki wizerunkowej regionu 3.3. Stworzenie bazy dla nowych projektów ekologicznych 4. Wpływ na dynamiczny rozwój gospodarczy miejscowości 4.1. Powstanie nowych niszy rynkowych 4.2. Utworzenie nowych przedsiębiorstw 4.3. Poprawa polityki gospodarczej 5. Poprawa atrakcyjności inwestycyjnej miejscowości 5.1. Obniżenie kosztów inwestycyjnych 5.2. Współpraca ponadlokalna 6. Efekty projektu 6.1. Analiza efektów w perspektywie czasowej (tabela 1) 6.2. Efekty mnożnikowe 7. Harmonogram realizacji projektu (tabela 2) 8. Analiza ekonomiczno – finansowa (tabela 3) 8.1. Program operacyjny – Infrastruktura i Środowisko 8.2. Kryteria oceny projektu Podsumowanie, wnioski

Bibliografia „Projekt założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe dla Gminy Jaworze na lata 2013-2028”; gmina Jaworze powiat bielski województwo śląskie; Angelika Kaniewska, Jaworze 2013 r.; „PROJEKT Programu małej retencji dla województwa śląskiego”, Opracowanie: inż. Leszek Galiński, mgr inż. Józef Górnicki, mgr inż. Agata Goc, Katowice, wrzesień 2005 www.zielonaenergia.eco.pl/odnawialne_źródła_energii/energetyka_wodna; www.jaworze.bip.info.pl; www.zpp.pl; www.elektrowniewodne.freehost.pl;

Wstęp Pozyskanie energii tzw. „energii odnawialnej” jest nowym, korzystnie wpływajacym na środowisko życia człowieka, sposobem na produkowanie prądu i ciepła dla społeczeństwa. Energia ta jest pozyskiwana dzięki przyrodzie i jest to energia wiatru, wody, słoneczna, geotermalna i biomasy. Wiadomo vowiem, że w przyszłości ulegną wyczerpaniu nieodnawialne źródła energii jak węgiel, gaz ziemny czy ropa naftowa. Budowa elektrowni wodnych jest bardzo powszechna w obecnych czasach i popularna w Polsce, pomimo, iż ich budowa wymaga bardzo wysokich nakładów inwestycyjntch. Lecz to właśnie woda już od dawna była wykorzystywana przez człowieka do uzyskiwania energii – można ją otrzymywać przez płynące rzeki, fale morskie i stojące zbiorniki. 20% globalnej energii pochodzi dzisiaj z elektrowni wodnych, jest głównie energia z wód śródlądowych o dużym natężeniu przepływu i spadzie mierzonym różnicą poziomów wody górnej i dolnej z uwzględnieniem strat przepływu. W hydroenergetyce czyli pozyskiwaniu energii wód i jej przetwarzaniu na energię mechaniczną i elektryczną przy użyciu silników wodnych i hydrogeneratorów wykorzystuje się „biały węgiel” będący przemieszczająca się masą wody rzecznej i morskiej. W „Projekcie budowy małej elektrowni wodnej dla Gminy Jaworze” wykorzystano istniejący już zbiornik wodny i płynącą rzekę Jasionka. Do przetworzenia energii mechanicznej wody na ruch obrotowy zastosowano silnik wodny – Turbinę Kaplana firmy Voith.

1. Budowa elektrowni wodnej 1.1. Wybór lokalizacji – charakterystyka Gminy Jaworze

Gmina Jaworze jest to gmina wiejska, atrakcyjnie usytuowana na południu województwa śląskiego, w południowo - zachodniej części powiatu bielskiego. Znajduje się w obrębie Pogórza Cieszyńskiego i północnej krawędzi Beskidu Śląskiego. Południowe rejony Gminy przebiegają przez kompleksy leśne szczytów górskich: Bratniej, Przykrej oraz Palenicy i obejmują niższe wzniesienia - Ostrego, Borowiny, Bucznika. Gmina Jaworze to obszar 21,32 km² czyli 0,2% powierzchni województwa śląskiego, co jednocześnie stanowi 4,7% powierzchni powiatu bielskiego. Na terenie przeważają lasy i grunty leśne stanowiące 53,6% powierzchni, użytki rolne zajmują 37,3% powierzchni, zaś pozostałe grunty i nieużytki – 9,1% powierzchni. Jaworze zamieszkuje 6880 osób, w tym 243 osoby zameldowane na pobyt czasowy. Struktura zagospodarowania gruntów Gminy Jaworze Wyszczególnienie

j. m.

Powierzchnia

%

użytki rolne, w tym:

ha

795

37,3

grunty orne

ha

478

22,4

sady

ha

61

2,9

łąki

ha

101

4,7

pastwiska

ha

155

7,3

lasy i grunty leśne

ha

1142

53,6

pozostałe grunty i nieużytki

ha

195

9,1

Razem

ha

2132

100 Źródło: GUS

Ze względu na swoje położenie stanowi poszukiwane i cenione miejsce do rekreacji i wypoczynku. Obszar Jaworza wchodzi w skład Euroregionu „Śląsk Cieszyński” a będąc w sąsiedztwie miasta Bielsko - Biała przynależy do Aglomeracji Bielsko - Biała. Urbanistycznie można zastosować podział na częśc północną i południową. Część północna to obszar zurbanizowany z dominującym rolnictwem, na południu natomiast przeważają tereny leśne stwarzające odpowiednie warunki do rozwoju turystyki i rekreacji. Kolejnym atutem dla atrakcyjności jest bliskie położenie Jaworza przy przejściu granicznym w Cieszynie. Na terenie Gminy występują także bogate i wydajne złoża wód leczniczych. O atrakcyjności gospodarczej Jaworza decydują funkcje osadnicze, na co wpływ mają czynniki warunkujące dostępność terenów pod budownictwo mieszkaniowe, infrastruktura techniczna (również drogowa) oraz czynniki lokalizacji (głównie połączenia komunikacyjne). Obiekty budowlane znajdujące się na terenie Gminy Jaworze różnią się wiekiem, technologią wykonania, przeznaczeniem i wynikającą z powyższych parametrów energochłonnością. Spośród wszystkich budynków wyodrębniono podstawowe grupy obiektów: budynki mieszkalne, obiekty użyteczności publicznej, obiekty handlowe, usługowe i przemysłowe – podmioty gospodarcze. W sektorze budynków mieszkalnych i użyteczności publicznej energia może być użytkowana do realizacji celów takich jak: ogrzewanie i wentylacja, podgrzewanie wody, gotowanie, oświetlenie, napędy urządzeń elektrycznych, zasilanie urządzeń biurowych i sprzętu AGD.

W budownictwie tradycyjnym energia zużywana jest głównie do celów ogrzewania pomieszczeń. Zasadniczymi wielkościami, od których zależy to zużycie jest temperatura zewnętrzna i temperatura wewnętrzna pomieszczeń ogrzewanych, a to z kolei wynika z przeznaczenia budynku. Charakterystyczne minimalne temperatury zewnętrzne dane są dla poszczególnych stref klimatycznych kraju. Ogólna liczba mieszkań na terenie Jaworza na koniec 2010 roku wynosiła 2536. Całkowita liczba mieszkań na terenie Gminy w latach 2002-2010 uległa zwiększeniu o 336 mieszkań (tj. o 15,3%). Wraz ze wzrostem liczby mieszkań, wzrasta ich powierzchnia użytkowa. W 2012 roku w porównaniu z rokiem 2002 powierzchnia mieszkań na terenie Gminy zwiększyła się o 56 241 m² (28,3%). Rozwój infrastruktury mieszkaniowej na terenie Gminy Jaworze świadczy o korzystnym rozwoju Gminy pod względem mieszkalnictwa oraz zainteresowaniem pod względem osiedleńczym. Na terenie Gminy nie funkcjonują większe zakłady przemysłowe, na koniec 2012 roku zarejestrowanych było w systemie REGON 1049 podmiotów gospodarczych, z czego tylko 1,5% w sektorze publicznym, natomiast 98,5% w sektorze prywatnym. Liczba tych podmiotów w latach 2007-2012 ulegała systematycznemu wzrostowi. Największy wzrost dotyczył liczby osób fizycznych prowadzących własną działalność gospodarczą. Podmioty te w 2012 r. stanowiły 82,2% podmiotów gospodarczych ogółem. Prywatna działalność gospodarcza prowadzona na terenie Gminy jest skoncentrowana głównie na handlu hurtowym i detalicznym, obsłudze nieruchomości, wynajmie i usługach związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej, budownictwie oraz na przetwórstwie przemysłowym. Podmioty gospodarcze wg sektora własności na terenie Gminy Jaworze w latach 20072012

Źródło: GUS

Natomiast bardzo istotnym i jednym z podstawowych czynników wpływających na rozwój Jaworza jest sytuacja demograficzna oraz perspektywy jej zmian. Przyrost liczby

ludności jest jednocześnie przyrostem liczby konsumentów. A co za tym idzie, ze wzrostem liczby ludności powiązany jest wzrost zapotrzebowania na energię i jej nośniki. Atrakcyjne położenie Gminy Jaworze w sąsiedztwie Bielsko-Białej sprzyja ogólnokrajowej tendencji wzrostowej fali migracji mieszkańców wielkich aglomeracji miejskich na tereny podmiejskie oraz wsie. Także niewątpliwe walory przyrodniczo krajobrazowe czy komfortowy dojazd do pobliskich miast, tworzą z Gminy atrakcyjne miejsce do osiedlania się, co już znalazło odzwierciedlenie w systematycznym wzroście jej ludności. Zwyżkował również wskaźnik gęstości zaludnienia, który w 2012 r. wyniósł 326 osób na 1 km². Zatem powyższe czynniki stwarzają całkiem realną szansę rozwoju społeczno - gospodarczego Gminy Jaworze. Liczba ludności na terenie Gminy Jaworze w latach 2007-2012

Żródło: www.zpp.pl

Prognoza liczby ludności na terenie Gminy Jaworze do 2028 r.

Żródło: www.zpp.pl

Istotne i zasadne jest podejmowanie działań mających na celu przyciągnięcie na ten teren nowych mieszkańców, majacych na uwadze stan środowiska przyrodniczego oraz dostępność do podstawowej infrastruktury społecznej i technicznej. Należy podejmować prace inwestycyjne związane m.in. z wykorzystaniem odnawialnych źródeł energii nieprzyczyniających się do pogorszenia stanu środowiska oraz innych prac związanych z przeprowadzeniem robót termomodernizacyjnych, dzięki którym zmniejszeniu ulegnie ilość paliw zużywanych do ogrzania obiektów, a to niewątpliwie wpłynie na zmniejszenie zanieczyszczeń emitowanych do atmosfery. Rozwój Gminy będzie kontynuacją dotychczasowego zagospodarowania przestrzeni wiejskiej. Kierunki zmian w strukturze przestrzennej Gminy zostały określone w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego, który pozwala na czytelne kształtowanie przestrzeni gminnej. Aktualnie opracowany został nowy miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego. W tym celu została podjęta Uchwała Nr XXV/228/13 Rady Gminy Jaworze z dnia 4 lipca 2013 r. w sprawie miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego. Na terenie Gminy Jaworze nie funkcjonują obecnie przedsiębiorstwa ciepłownicze. Nie przewiduje się również w najbliższej realizacji systemów ciepłowniczych zdalaczynnych, obejmujących całość lub część miejscowości. Na terenie Gminy Jaworze energia cieplna wykorzystywana jest: do ogrzewania pomieszczeń i przygotowania ciepłej wody użytkowej w budownictwie mieszkaniowym; do przygotowania posiłków w gospodarstwach domowych; do ogrzewania pomieszczeń i przygotowania c.w.u., na potrzeby technologiczne (w kuchniach) w szkołach i innych obiektach usługowych. Budynki przeznaczone na pobyt ludzi ogrzewane są głównie z indywidualnych źródeł ciepła, jednym z poniższych sposobów: budynki posiadające instalację centralnego ogrzewania z kotłowni, budynki nieposiadające instalacji c.o. – piecami węglowymi, kuchnie z wężownicą. Do ogrzewania budynków użyteczności publicznej stosowany jest przede wszystkim gaz ziemny, co wynika z wysokiego stopnia zgazyfikowania obszaru Gminy Jaworze. Położenie Gminy Jaworze na tle województwa śląskiego, powiatu bielskiego i powiatu cieszyńskiego

Źródło: http://www.zpp.pl

Obszar Gminy Jaworze

Źródło: www.mapa.targeo.pl

1.2. Regulacja strony pawnej Podstawę prawną opracowania „Projektu budowy małej elektrowni wodnej” dla Gminy Jaworze stanowią : Prawo energetyczne, Ustawa z dnia 10 kwietnia 1997, Dz. U. z 1997 r. Nr 54, poz.348 (z późniejszymi zmianami) Prawo energetyczne, Ustawa z dnia 10 kwietnia 1997, Dz. U. z 2012 r. poz. 1059 r. art. 19 ust. 1

Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/29/WE z dnia 23 kwietnia 2009 r. zmieniająca dyrektywę 2003/87/WE w celu usprawnienia i rozszerzenia wspólnotowego systemu handlu uprawnieniami do emisji gazów cieplarnianych, Dziennik Urzędowy UE, L 140/63, 5.6.2009 Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2012/27/UE Z dnia 25 października 2012 r. w sprawie efektywności energetycznej, zmiany dyrektyw 2009/125/WE i 2010/30/UE oraz uchylenia dyrektyw 2004/8/WE i 2006/32/WE, Dziennik Urzędowy UE, L 315/1, 14.11.2012 Dyrektywa 2009/28/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 23 kwietnia 2009 r. w sprawie promowania stosowania energii ze źródeł odnawialnych zmieniająca i w następstwie uchylająca dyrektywy 2001/77/WE oraz 2003/3-/WE, Dziennik Urzędowy UE, L 140/16, 5.6.2009 Dyrektywa 2003/54/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 26 czerwca 2003 r. dotycząca wspólnych zasad rynku wewnętrznego energii elektrycznej i uchylająca dyrektywę 96/92/WE Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/50/WE z dnia 21 maja 2008 r. w sprawie jakości powietrza i czystszego powietrza dla Europy Uchwała nr 202/2009 „Polityka energetyczna Polski do 2030 roku” przyjęta przez Radę Ministrów w dniu 10 listopada 2009 r. Dyrektywa 2001/80/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 23 października 2001 r. w sprawie ograniczenia emisji zanieczyszczeń powietrza z dużych obiektów energetycznego spalania (tzw. Dyrektywa LCP) Dyrektywa 2003/87/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 13 października 2003 r. ustanawiającej system handlu przydziałami emisji gazów cieplarnianych we Wspólnocie oraz zmieniająca dyrektywę Rady 96/61/WE, Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej, L 275/32, 25.10.2003 Dyrektywa 2000/60/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 23 października 2000 r. ustanawiająca ramy wspólnotowego działania w dziedzinie polityki wodnej. Dziennik Urzędowy UE, L 327/1, 22.12.2000 Dyrektywa 92/43/EWG w sprawie ochrony siedlisk przyrodniczych oraz dzikiej fauny i flory, Dziennik Urzędowy UE, 1992 L 206/7, p.102-143 Dyrektywa 2009/147/WE z 30 listopada 2009 w sprawie ochrony dzikiego ptactwa, stanowiąca wersję skonsolidowaną wcześniejszej dyrektywy EWG 79/409/EWG z 2 kwietnia 1979 o ochronie dziko żyjących ptaków, Dziennik Urzędowy UE, 30 listopada 2009, L20/7 Strategia rozwoju powiatu bielskiego stanowiąca załącznik do Uchwały Nr II/42/324/2005 Rady Powiatu w Bielsku-Białej z dnia 8 grudnia 2005 roku. I faza przedinwestycyjna projektu to opracowanie analiz, przeprowadzenie przetargów i działań z tym powiązanych;

 Uzyskanie koniecznych zezwoleń i pozwoleń, wyciągów z ksiąg wieczystych;  Zamieszczenie ogłoszeń o konkursach w zgodzie z ustawą o finansach publicznych;  Ustanowienie liderem projektu władz lokalnych czyli Rady Powiatu Bielska – Białej i Rady Gminnej Jaworze;  Podjęcie uchwały o wpisie do Planu Rozwoju Lokalnego Powiatu Bielskiego;  Wykonanie projektu technicznego elektrowni wodnej;  Przeprowadzenie analizy wpływu na środowisko naturalne Gminy;  Podpisanie umów z PIP, BHP, z Przedsiębiorstwem Wywozu Nieczystości Komunalnych, z Firmą Dostawcą Energii, z Dostawcą Wody, z Dostawcą Mediów, z Wykonawcami, inne stosowne umowy kupna sprzedaży;  Sporządzenie analizy wykonalności projektu;  Protokół odbioru projektu;  Ustanowienie Statutu;  Sporządzenie wniosku o rejestrację KRS;  Uzyskanie wypisu z KRS. 1.3. Przygotowanie działki – akwenu Projekt Programu małej retencji dla województwa śląskiego obejmuje obiekty zlokalizowane w dolinach cieków dwóch dorzeczy, w zlewniach rzek: Małej Wisły, Górnej Odry, Soły, Warty, Pilicy i Małej Panwi. W gminie Jaworze usytuowany jest zbiornik wodny – zaporowy, jego orientacyjną pojemność oszacowano na 82, 8 tys. m³, średnia głębokość/wysokość zapory wynosi 12 m, natomiast przybliżona powierzchnia zlewu została określona na 1,9 ha. /rzeka Jasionka, zlewnia elementarna Iłownica/ Celem jego budowy i faunkcjami do spełnienia były: ujęcie wody dla mieszkańców, ochrona przeciwpowodziowa, przepływu nienaruszalnego, zbiornik wody na cele przeciwpożarowe. Dane powyższe umieszczono w zestawieniu obiektów małej retencji w zlewni rzeki Małej Wisły – wg Śląskiego Zarządu Melioracji i Urządzeń Wodnych w Katowicach. Schemat budowy elektrowni wodnej

Źródło: www.elektrowniewodne.freehost.pl

Turbina Kaplana jest typem silnika stosowanym do niskich spadów a zmienne przepływy praktycznie nie zmieniają jej sprawności w działaniu. Umożliwia to wirnik turbiny mający

nastawialne łopatki, które obracają się w łożyskach osadzonych w piaście tego wirnika. Typowa turbina Kaplana ma dwa regulowane zespoły – wirnik i kierownicę. Pomiędzy nastawieniami łopatek wirnika i kierownicy musi być zachowana ścisła zależność. Zapewnia to właśnie wysoką sprawność turbiny w szerokim zakresie obciążeń. Wirniki turbiny Kaplana wykonane są najczęściej w postaci odlewu staliwnego głównie ze staliwa stopowego. W niewielkich wirnikach nastawiane łopatki wirników przestawiane są za pomocą drążka, który to może być przesuwany ręcznie stosując do tego odpowiednią nastawnicę lub też, tak jak w dużych wirnikach, stosując siłownik znajdujący się w części drążonego wału turbiny albo w piaście wirnika. Mechanizm odpowiadający za przestawianie łopatek kierownicy sprzężony jest z mechanizmem odpowiadającym za przestawianie łopatek wirnika w taki sposób, aby sprawności turbiny przybierały w każdym położeniu sprzężonych ze sobą łopatek najwyższe wartości, jakie w danych warunkach zewnętrznych można osiągnąć. W ostatnich latach bardzo szerokie zastosowanie znalazły liczne rozwiązania konstrukcyjne turbin Kaplana wykonywane w układzie rurowym, o osi poziomej lub ukośnej. Zakres stosowania turbin rurowych pokrywa się zasadniczo z zakresem stosowania klasycznych szybkobieżnych turbin Kaplana. Znaczne uproszczenie kształtu części przepływowej turbiny rurowej – zapewniające prawie prostoosiowy przepływ przez komorę wlotową, wirnik i rurę ssącą – powoduje istotne zmniejszenie strat hydraulicznych, szczególnie przy dużych prędkościach przepływu. Zastosowanie w elektrowni turbiny rurowej upraszcza rozwiązanie budowli hydrotechnicznej oraz zapewnia zwartą konstrukcję budynku elektrowni, przyczynia się więc do zmniejszenia kosztów inwestycyjnych obiektu. Zbiornik retencyjny „Jaworze”, gmina Jaworze

Źródło: załącznik nr 3 do „Programu małej retncji dla województwa śląskiego”

3. Ochrona środowiska naturalnego 3.1. Obniżenie ilości szkodliwych emisji do atmosfery/gruntu Opinia Europejskiego Komitetu Ekonomiczno – Społecznego w sprawie odnawialnych źródeł energii (2006/C 65/20): 3.1.5 Oddziaływanie na środowisko. Małe elektrownie wodne stanowią ekologiczne źródło energii i nie wiążą się ze spalaniem, nie powodują zatem emisji szkodliwych subtstancji. Jednakże stanowią one obciążenie dla środowiska na obszarze, na którym są położone, w szczególności z uwagi na budowę obiektu oraz zmianę ekologii wód (np. uniemożliwienie migracji ryb poprzez budowę tam). Istnieją jednak dostępne i stosowalne środki redukujące bądź eliminujące to oddziaływanie. Środowisko naturalne Gminy Jaworze Na obszarze Gminy Jaworze zachowały się fragmenty zbiorowisk leśnych, które usytuowane są w obrębie Beskidu Śląskiego, natomiast zróżnicowane zbiorowiska nieleśne

zlokalizowane są w obrębie cieków oraz terenów podmokłych. Wśród zbiorowisk nieleśnych największe walory przyrodnicze posiadają: Górska łąka kośna (Gladiolo-Agrostietum) występująca w reglu dolnym Beskidu Śląskiego, na polanach Grabka w Jaworzu; Ziołorośle z parzydłem leśnym (Aruncus sylvesteris) występujące na skarpach, brzegach potoków, nad potokiem Wysokim i Szerokim. Na terenie Gminy występują liczne chronione gatunki roślin, m. in.: podrzeń żebrowiec, widłak goździsty, parzydło leśne, wawrzynek wilczełyko, rokitnik zwyczajny, bluszcz pospolity, barwinek pospolity. Ponadto występują chronione gatunki owadów, takie jak: trzmiel, paź królowej, liszkarz tęcznik, liszkarz mniejszy, mieniak tęczowy. Wśród zwierząt występują: jelonek rogacz, kozioróg dębosz, nadobnic alpejska. Park Krajobrazowy Na terenie Gminy Jaworze znajduje się częściowo Park Krajobrazowy „Beskidu Śląskiego”, który został utworzony Rozporządzeniem Nr 10/98 Woj. Bielskiego z dnia 16 czerwca 1998 r. (Dz. Urz. Woj. Bielskiego z 1998 r. nr 9, poz. 110). Powierzchnia całkowita parku krajobrazowego wynosi 609,05 km2 (powierzchnia parku krajobrazowego wynosi 386,20 km2, powierzchnia otuliny parku krajobrazowego – 222,85 km2). Park krajobrazowy zlokalizowany jest wzdłuż górnego biegu Wisły wraz z terenami źródliskowymi. Gmina Jaworze usytuowana jest również częściowo na terenie otuliny Parku Krajobrazowego „Beskidu Śląskiego”. Park krajobrazowy obejmuje także okoliczne pasma Beskidu Śląskiego z najwyższymi szczytami: Skrzycznem (1257 m n. p. m.) i Baranią Górą (1220 m n. p. m.). Park utworzono w celu zachowania i upowszechnienia wartości przyrodniczych, krajobrazowych i kulturowych Beskidu Śląskiego w warunkach racjonalnego zagospodarowania. Najcenniejsze obszary o naturalnym charakterze uznane są za rezerwaty przyrody, których na terenie Parku jest osiem. Atrakcyjność rejonu wzbogacają zabytki architektury i lokalnego budownictwa. Użytki ekologiczne Na terenie Gminy zlokalizowany jest jeden użytek ekologiczny „Uroczysko Jasionka” (źródlisko) o powierzchni 1,1 ha. Użytek ekologiczny został ustanowiony Rozporządzeniem Wojewody Śląskiego Nr 13/03 z dnia 26 czerwca 2003 r. (Dz. Urz. Nr 55/03 z 4.07.03., poz. 1695). W Obrębie Wapienica leży Nadleśnictwo Bielsko-Biała, w obszarze, którego znajduje się „Uroczysko Jasionka”. Zespoły Przyrodniczo-Krajobrazowe Na terenie Gminy znajduje się Zespół Przyrodniczo-Krajobrazowy „Jaworze”, który został utworzony Uchwałą Nr XLIII/230/2002 Rady Gminy Jaworze z dnia 27 czerwca 2002 r. (Dz. U. Woj. Śl. Nr 53, poz. 1763). Zespół przyrodniczo-krajobrazowy obejmuje fragmenty krajobrazu naturalnego i kulturowego Pogórza Śląskiego z charakterystyczną rzeźbą terenu obejmującego obszary użytkowania rolniczego, doliny cieków wodnych oraz pozostałości lasów. Pomniki przyrody Na terenie Gminy zlokalizowane są pomniki przyrody, a mianowicie:

Dąb szypułkowy, Topola czarna, Buk zwyczajny, Cis pospolity, Jodła pospolita, Tulipanowiec amerykański, Klon jawor, Lipa szerokolistna, Grab zwyczajny, Lipa drobnolistna, Kasztanowiec zwyczajny. Obszary Natura 2000 Na terenie Gminy Jaworze znajduje się obszar Natura 2000 Beskid Śląski PLH240005, którego łączna powierzchnia wynosi 26 405,4 km2. Obszar położony jest w masywie Beskidu Śląskiego, z niewielkimi fragmentami w obrębie Pogórza Śląskiego i w Kotlinie Żywieckiej. Trzon obszaru tworzą dwa pasma górskie: Stożka i Czantorii oraz Baraniej Góry, zbudowane głównie z piaskowca godulskiego. Występuje tu szereg malowniczych form skalnych, takich jak: progi i wodospady w dolinach potoków, liczne formy skałkowe oraz różnorodne formy osuwiskowe powierzchniowe i podziemne. Najbardziej znaną i najgłębszą jaskinią Beskidu Śląskiego jest jaskinia Malinowska (Ondraszka) o dł. 230,5 m i głębokości 22,7 m. Z północno-zachodnich stoków Baraniej Góry, na wysokości 1100 m, wypływają źródła Czarnej Wisełki. Lasy, to głównie sztuczne monokultury świerkowe. Naturalny las jodłowo-bukowo - świerkowy w wieku ok. 200 lat zachował się tylko na północnozachodnich stokach Baraniej Góry. Tereny położone na Pogórzu Śląskim i w Kotlinie Żywieckiej są miejscem występowania bardzo rzadkich w regionie muraw kserotermicznych. Obszary Natura 2000 na terenie Gminy Jaworze

Źródło: http://natura2000.eea.europa.eu/

Obszar Natura 2000 Beskid Śląski PLH240005 na terenie Gminy Jaworze

Źródło: obszary.natura2000.gdos.gov.pl

Stan zanieczyszczenia środowiska Głównymi problemami dotykającymi Gminę Jaworze jest znaczna emisja zanieczyszczeń gazowych i pyłowych do powietrza atmosferycznego. Największe zagrożenie niesie ze sobą emisja pyłu i substancji smołowych czyli sadzy. Proces rozprzestrzeniania się zanieczyszczeń w atmosferze jest bardzo skomplikowany i nie zawsze w sposób właściwy można określić strefy jej skażenia. Jest jednak pewne, że jakoś powietrza w jednym rejonie jest ściśle uzależniona od zanieczyszczeń na innych obszarach. Zanieczyszczenia bowiem w określonych warunkach transportowane są na dalekie odległości. Głównymi źródłami zanieczyszczeń powietrza na terenie Gminy Jaworze są:  źródła komunalno-bytowe: kotłownie lokalne, indywidualne paleniska domowe, emitory z obiektów użyteczności publicznej. Mają one znaczący wpływ na lokalny stan zanieczyszczenia powietrza, gdyż są głównym powodem tzw. niskiej emisji. Emitują najczęściej zanieczyszczenia pyłowe i gazowe;  źródła transportowe, w których emisja zanieczyszczeń następuje na niskiej wysokości, tworząc niską emisję. Główne zanieczyszczenia to: węglowodory, tlenki azotu, tlenek węgla, pyły, związki ołowiu, tlenki siarki;  pylenie wtórne z odsłoniętej powierzchni terenu;  zanieczyszczenia allochtoniczne, napływające spoza terenu Gminy, zgodnie z dominującym kierunkiem wiatru.

Jednym z największych źródeł zanieczyszczenia powietrza na terenie Gminy Jaworze jest tzw. „niska emisja”, czyli emisja pochodząca ze źródeł o wysokości nieprzekraczającej kilkunastu metrów wysokości. Zjawisko to jest obserwowalne na terenach zwartej zabudowy, charakteryzującej się brakiem możliwości przewietrzania. Elementem składowym „niskiej emisji” są zanieczyszczenia emitowane podczas ogrzewania budynków mieszkalnych. Do źródeł niskiej emisji należy zaliczyć przede wszystkim indywidualne posesje, a także mniejsze zakłady produkcyjne, punkty usługowe i handlowe. Ze względu na dużą ilość tego typu źródeł emisji nie jest możliwe monitorowanie każdego z nich, a tym samym określenie dokładnej ilości dostających się z nich do atmosfery zanieczyszczeń. Rzeczywista emisja zanieczyszczeń z jednego źródła może się różnić w zależności od: spalania węgla o różnej kaloryczności; opalania mieszkań drewnem; spalanie w domowych piecach części odpadów (szczególnie tworzyw sztucznych). Pomimo iż budownictwo jednorodzinne wykorzystuje m.in. ekologiczne nośniki ciepła (gaz), to jednak na terenie Gminy Jaworze występują jeszcze tradycyjne kotłownie na paliwa stałe (węgiel, miał węglowy, koks). Niewątpliwym problemem jest nagminne spalanie w domowych piecach paliw niskiej jakości, a także odpadów, w tym tworzyw sztucznych, gumy i tekstyliów. W związku z tym do atmosfery przedostają się duże ilości sadzy, węglowodorów aromatycznych, merkaptanów i innych szkodliwych dla zdrowia ludzi związków chemicznych. To niekorzystne zjawisko nasila się szczególnie w okresie grzewczym, co może powodować wyraźne okresowe pogorszenie stanu sanitarnego powietrza na terenach zasiedlonych i w ich bezpośrednim sąsiedztwie. Ta sytuacja jest szczególnie uciążliwa także dla mieszkańców terenów o słabych warunkach przewietrzania. Należy zauważyć, że na terenach wiejskich Gminy nie zidentyfikowano większych przemysłowych źródeł emisji, które byłyby uciążliwe dla lokalnego społeczeństwa. Funkcjonujące zaś zakłady lokalne produkcyjne i usługowe, wykorzystują lokalne, rozproszone źródła ciepła, które nie wywierają znaczącego negatywnego wpływu na powietrze atmosferyczne. 3.2. Poprawa polityki wizerunkowej regionu Emisja zanieczyszczeń pyłowych i gazowych powietrza z zakładów szczególnie uciążliwych na terenie województwa śląskiego oraz powiatu bielskiego w latach 20062011 r. Ogółem Jednostka terytorialna

2006

2007

2008

2009

2010

2011

t/r

t/r

t/r

t/r

t/r

t/r

Zanieczyszczenia gazowe Woj. śląskie

45 158 983

46 274 601

42 672 053

37 908 857

43 390 320

43 375 049

Powiat bielski

444 550

465 754

486 331

376 491

416 779

465 662

Udział % zanieczyszczeń gazowych powiatu w stosunku do województwa

0,98

1,01

1,14

0,99

0,96

1,07

Woj. śląskie

20 057

21 804

14 124

11 696

13 371

12 734

Powiat bielski

208

209

222

244

183

189

Zanieczyszczenia pyłowe

Udział % zanieczyszczeń pyłowych powiatu w stosunku do województwa

1,04

0,96

1,57

2,09

1,37

1,48

Źródło: Bank Danych Regionalnych GUS

Analizując dane zawarte w powyższej tabeli można zauważyć, że na terenie województwa śląskiego w latach 2006-2011 następowały wahania ilości zanieczyszczeń gazowych emitowanych do środowiska. Ostatecznie porównując rok 2011 z rokiem bazowym tzn. 2006 można powiedzieć, że nastąpił ogólny spadek zanieczyszczenia gazowego na terenie województwa śląskiego o 3,95%. Jednocześnie można zaobserwować, że ilość dostających się do powietrza zanieczyszczeń gazowych na terenie powiatu bielskiego również ulegała wahaniom, ale ostatecznie w latach 2006-2011 wzrosła o 4,75%, co jest zjawiskiem negatywnym. Udział procentowy zanieczyszczeń gazowych na terenie powiatu bielskiego w stosunku do zanieczyszczeń gazowych całego województwa śląskiego stanowił zaledwie 1,07% w 2011 r. Jeżeli natomiast chodzi o zanieczyszczenia pyłowe to w odniesieniu do województwa śląskiego można również zauważyć spadek ich ilości aż o 36,51%, a analizując ilość tych zanieczyszczeń dla powiatu bielskiego widać, że ulegały one wahaniom podobnie jak zanieczyszczenia gazowe. Jednakże w okresie 2006-2011 ilość zanieczyszczeń pyłowych na tym terenie spadła o 9,13% i w 2011 r. stanowiła zaledwie 1,48% całości zanieczyszczeń pyłowych województwa śląskiego. Biorąc pod uwagę powyższe aspekty ochrony środowiska naturalnego Gminy Jaworze jak również emisję szkodliwych czynników do atmosfery budowa elektrowni wodnej skutecznie przyczyni się do zaprezentowania się Gminy jako obszaru zarządzanego w dbałości o ekologię i ochronę cennego środowiska przyrodniczego. 3.3. Stworzenie bazy dla nowych projektów ekologicznych

5. Poprawa atrakcyjności inwestycyjnej miejscowości 5.1. Obniżenie kosztów inwestycyjnych 5.2. Współpraca ponadlokalna Współpraca z innymi gminami w zakresie gospodarki energetycznej Gmina wiejska Jaworze graniczy: od wschodu z miastem Bielsko-Biała (miasto na prawach powiatu), od południa i zachodu z gminą Brenna (gmina wiejska w powiecie cieszyńskim), od północnego zachodu i północy z gminą Jasienica (gmina wiejska w powiecie bielskim). W celu określenie konkretnych kierunków współpracy Gminy Jaworze z gminami sąsiednimi w zakresie zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe, wysłano pismo do gmin sąsiednich wraz z ankietą. Jedynie miasto Bielsko-Biała wypowiedziało się w zakresie możliwości współpracy z Gminą Jaworze.

Gmina Jaworze wraz z pozostałymi gminami powiatu bielskiego uczestniczyła we wspólnym zakupie energii elektrycznej. Przetarg został ogłoszony w 2012 r., natomiast umowy zostały podpisane we wrześniu 2012 r. Przetarg obejmował zakup energii elektrycznej do oświetlenia ulicznego oraz budynków przy ul.: Wapienickiej 317, Szkolnej (Glorietta), Zdrojowej 111, Wapiennickiej (boisko sportowe), Szkolnej 97, Zdrojowej 85, Zdrojowej 30, Zdrojowej (fontanna), Wapienickiej 317, Zdrojowej 30, Zdrojowej 111, Zdrojowej, 82, Wapiennickiej, Wapiennickiej 10, Szkolnej 180, Wapiennickiej 74 Leczniczej 272. Zgodnie z zamówieniem, dostawa energii następować będzie do 31.12.2013. Obecnie Gmina Czechowice-Dziedzice przygotowuje kolejny przetarg na wyłonienie dostawcy energii elektrycznej dla gmin powiatu bielskiego. Miasto Bielsko-Biała jest zainteresowane współpracą przy rozbudowie i modernizacji systemów elektroenergetycznych, stanowiących wspólną infrastrukturę gmin powiatu bielskiego. Na realizację inwestycji w partnerstwie z zakresu gospodarki energetycznej jednostki samorządu terytorialnego mogą otrzymać dofinansowanie z dostępnych źródeł zewnętrznych, w tym z środków Unii Europejskiej. Realizacja założeń Polityki energetycznej Polski do 2030 roku na terenie Gminy Jaworze odbywa się poprzez stałe dążenie do wykorzystania niskoemisyjnych źródeł energii, poprawę efektywności energetycznej istniejących źródeł ciepła, termomodernizacje budynków przyczyniającą się do zmniejszenia zużycia paliw oraz dążenie do wykorzystania OZE.

6. Efekty projektu 6.1. Analiza efektów w perspektywie czasowej (tabela 1) Tabela 1

Lp.

1

2

Kategorie

Rezultaty Oddziaływania (w krótkiej perspektywie czasu) (w dłuższej perspektywie czasu)

Finansowa

1.Wysokie nakłady (przedinwestycyjne,inwestycyjne) 2.Pozyskanie dotacji z Programu Infrastruktura i Środowisko

1.Zyski ze sprzedaży energii 2.Obniżenie kosztów energii 3.Zwiększenie obrotów finansowych na rynku lokalnym

Ekonomiczna

1.Nowe miejsca pracy 2.Nowe rodzaje usług i technologii

1.Wykorzystanie alternatywnego źródła energii 2.Nowe nisze rynkowe 3.Nowe kierunki działalności na lokalnym rynku – efekt mnożnikowy

3

Środowiskowa

4

Społeczna

5

Techniczno technologiczna

1.Zabezpieczenie przed zdewastowaniem środowiska – ograniczenie zanieczyszczenia produktami procesów spalania 2. Wpływ na obszary rolnicze – powstanie zbiornika wodnego decyduje o zmianie krajobrazu otoczenia i ekosystemu 1.Podniesienie kwalifikacji zawodowych mieszkańców 2.Pobudzenie aktywności mieszkańców 3. Zmniejszenie bezrobocia poprzez powstawanie nowych miejsc pracy

1.

1.Brak szkodliwych emisji 2.Poprawa wizerunku miejscowości przyjaznej środowisku 1.Poprawa zdrowia mieszkańców 2.Zapobieganie ujemnej migracji mieszkańców 3.Zmiana mentalności mieszkańców 1.Niewielka pracochłonność (sporadyczny nadzór techniczny do obsługi) 2. Stanowi awaryjne źródło energii w razie uszkodzenia sieci przesyłowej 3. Reguluje stosunki wodne w najbliższej

okolicy

6.2. Efekty mnożnikowe

7. Harmonogram realizacji projektu (tabela 2) Tabela 2

Lp.

Działanie

Regulacja własności działek

1

Procedury wynikające z ustawy o prawie energetycznym, budowlanym, lokalne przepisy administracyjne, zamówienia publiczne Wykonanie projektu technicznego Wykonanie analizy wpływu na środowisko Przeprowadzeni e analizy wykonalności projektu Utworzenie wniosku aplikacyjnego

2

3 4

5

6

Termin rozpoczęcia

Termin zakończenia

Mierniki – wskaźniki realizacji

Całkowite koszty realizacji

02.01.2015 r.

15.02.2015 r.

Wyciągi z ksiąg wieczystych

5 000 pln

02.01.2015 r.

31.12.2015 r.

Dokumenty wynikające ztych procedur

25 000 pln

01.04.2015 r.

31.01.2015 r.

Projekt

270 000 pln

01.04.2015 r.

30.04.2015 r.

Analiza wpływu na środowisko naturalne

20 000 pln

01.04.2015 r.

30.04.2015 r.

Analiza wykonalności projektu

10 000 pln

01.06.2015 r.

30.06.2015 r.

Wniosek wysłany

5 000 pln

7

Realizacja inwestycji

01.06.2015 r.

30.11.2015 r.

Protokół odbioru

399 630 000 pln

8

Dobór kadry (szkolenia, certyfikaty)

01.10.2015 r.

31.12.2015 r.

Umowy o pracę

10 000 pln

9

Rejestracja

01.12.2015 r.

31.12.2015 r.

Wyciągi z KRS

25 000 pln

Uwagi

8. Analiza ekonomiczno – finansowa (tabela 3) Tabela 3 Lp.

Działanie

Koszty

Źródła finansowania Środki własne 20%

Środki pozyskane

Aporty

Inne

1

Regulacja własności działek

5 000 pln

1 000 pln

4 000 pln

2

Procedury wynikające z ustaw

25 000 pln

5 000 pln

20 000 pln

3

Projekt techniczny

270 000 pln

54 000 pln

216 000 pln

20 000 pln

4 000 pln

16 000 pln

10 000 pln

10 000 pln

0 pln

4 5

Analiza wpływu na środowisko Analiza wykonalności projektu

6

Wniosek aplikacyjny

5 000 pln

5 000 pln

0 pln

7

Realizacja inwestycji

399 630 000 pln

79 926 000 pln

319 704 000 pln

8

Dobór kadry

10 000 pln

2 000 pln

8 000 pln

9

Rejestracja

25 000 pln

5 000 pln

20 000 pln

10

Razem

400 000 000 pln

80 012 000 pln

319 988 000 pln

Podsumowanie, wnioski Dynamika wzrostu zapotrzebowania na moc i energię cieplną ma ścisły związek z dynamiką rozwoju ludności i jej dążenia do poprawy warunków funkcjonowania, co pociąga za sobą rozwój budownictwa mieszkaniowego, usługowego i przemysłu w gminie. Prognoza liczby mieszkańców Gminy Jaworze, sporządzona w oparciu o prognozę GUS dla terenów wiejskich obszaru bielskiego, wskazuje iż całkowity przyrost liczby ludności (łącznie z migracją) będzie dodatni. Nowe mieszkania będą powstawały również dla poprawy warunków mieszkaniowych aktualnych mieszkańców. W ciągu ostatnich lat rocznie przybywa w Gminie kilkadziesiąt mieszkań, w związku z tym przyjęto iż w okresie prognozy na terenie liczba mieszkań o średniej powierzchni 100,66 m2 będzie przyrastać w takim tempie jak liczba ludności. Na podstawie prognozy liczby ludności, sporządzono kalkulacje w zakresie zapotrzebowania na energię elektryczną w latach 2013-2028 na potrzeby odbiorców indywidualnych. Wzrost zapotrzebowania na energię elektryczną spowodowany będzie głównie prognozowanym wzrostem liczby ludności na terenie Gminy. Założono, że wzrost zapotrzebowania na energię spowodowany większym wykorzystaniem sprzętów elektrycznych w gospodarstwach domowych będzie zrównoważony poprzez coraz powszechniejsze stosowanie energooszczędnego sprzętu RTV i AGD. Ponadto wzrastające koszty energii elektrycznej mobilizują do oszczędnego zużycia energii i stosowanie energooszczędnych rozwiązań w gospodarstwach domowych.