Przygotowanie i organizacja produkcji filmu fabularnego

MINISTERSTWO EDUKACJI NARODOWEJ

Mariusz Winiarski

Przygotowanie i organizacja produkcji filmu fabularnego 313[07].Z2.02

Poradnik dla ucznia

Wydawca Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy Radom 2007 „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Recenzenci: mgr Janusz Kalinowski mgr Dariusz Janik

Opracowanie redakcyjne: mgr Mariusz Winiarski

Konsultacja: mgr inŜ. Jacek Szydłowski

Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 313[07].Z2.02 ,,Przygotowanie i organizacja produkcji filmu fabularnego”, zawartego w modułowym programie nauczania dla zawodu technik organizacji produkcji filmowej i telewizyjnej.

Wydawca Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2007

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

1

SPIS TREŚCI 3 Wprowadzenie 4 Wymagania wstępne 5 Cele kształcenia 6 Materiał nauczania 6 4.1. Scenariusz, materiały i dokumenty produkcyjne 4.1.1. Materiał nauczania. 6 4.1.2. Pytania sprawdzające 14 4.1.3. Ćwiczenia 14 4.1.4. Sprawdzian postępów 15 4.2. Prace przygotowawcze do produkcji filmu, warunki skierowania filmu do 16 produkcji 4.2.1. Materiał nauczania. 16 4.2.2. Pytania sprawdzające 24 4.2.3. Ćwiczenia 24 4.2.4. Sprawdzian postępów 25 26 5. Sprawdzian osiągnięć 32 6. Literatura

1. 2. 3. 4.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2

1. WPROWADZENIE Poradnik będzie Ci pomocny w przyswajaniu wiedzy o przygotowaniu i organizacji produkcji filmu fabularnego. W poradniku zamieszczono: 1. Wymagania wstępne, czyli wykaz niezbędnych umiejętności i wiedzy, które powinieneś mieć opanowane, aby przystąpić do realizacji tej jednostki modułowej. 2. Cele kształcenia realizowane w tej jednostce modułowej. 3. Materiał nauczania umoŜliwiający samodzielne przygotowanie się do wykonania ćwiczeń i zaliczenia sprawdzianu. Wykorzystaj do poszerzenia wiedzy wskazaną literaturę oraz inne źródła informacji. 4. Ćwiczenia, które zawierają m.in.: − wskazówki pomocne do wykonania ćwiczenia, − wykaz materiałów, urządzeń i niezbędnego sprzętu. 5. Przykłady zadań oraz zestaw pytań sprawdzających Twoje opanowanie wiedzy i umiejętności z zakresu całej jednostki. 6. Wykaz literatury. Wykonując sprawdzian postępów powinieneś dokonać wyboru wszystkich poprawnych odpowiedzi (pytanie moŜe zawierać jedną, dwie, lub trzy poprawne odpowiedzi, podobnie jak to jest na egzaminie państwowym). JeŜeli masz trudność ze zrozumieniem tematu lub ćwiczenia, to poproś nauczyciela lub instruktora o wyjaśnienie i ewentualnie sprawdzenie, czy dobrze wykonujesz daną czynność.

313[07].Z2 Organizacja produkcji filmowej

313[07].Z2.01 Planowanie produkcji filmu fabularnego

313[07].Z2.02 Przygotowanie i organizacja produkcji filmu fabularnego

313[07].Z2.03 Prowadzenie dokumentacji finansowej związanej z produkcją filmową

Schemat układu jednostek modułowych

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3

2. WYMAGANIA WSTĘPNE − − − − − − −

Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć: charakteryzować zakres działania, wyposaŜenie i sytuację rynkową funkcjonujących przedsiębiorstw w zakresie produkcji filmowej charakteryzować strukturę wytwórni filmowej z wyjaśnieniem jej działów, wyposaŜenia i zadań, definiować pojęcia związane z produkcją i opracowaniem filmu, jego rozpowszechnianiem i dystrybucją, definiować pojęcia usługi produkcyjnej, koprodukcji, opisywać tok produkcji filmowej oraz scharakteryzować poszczególne etapy realizacji filmu, wskazywać głównych realizatorów i współtwórców filmu, charakteryzować zespół artystów/wykonawców (aktorów, muzyków i innych współpracowników).

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4

3. CELE KSZTAŁCENIA −

− − − − − − −

W wyniku realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć: dokonać analizy scenariusza pod kątem przygotowania materiałów i dokumentów produkcyjnych takich jak: scenopis, teczka obiektów, wykaz środków inscenizacyjnych, dokumentacja scenograficzna, plan nakładów na BHP, plan realizacji zdjęć niebezpiecznych lub/i z udziałem efektów specjalnych, sporządzić harmonogram prac w poszczególnych pionach realizatorskich grupy produkcyjnej z wyznaczeniem konkretnych zadań, wykonać, we współpracy z kierownikiem produkcji, kalendarzowy plan zdjęć filmu fabularnego oraz plan zdjęć kaŜdego innego rodzaju filmu (dokumentalnego, animowanego, reklamowego, eksperymentalnego), wykonać, we współpracy z kierownikiem produkcji, szczegółowy plan filmu zawierający: podstawowe dane filmu ze wskaźnikami produkcyjnymi, plan całej produkcji z harmonogramem i wykazem obiektów zdjęciowych, scharakteryzować system pracy w produkcji filmowej, wyjaśnić zakres kaŜdego z zawodów filmowych, określić kwalifikacje zawodowe twórców i współtwórców filmu, rozróŜnić zakresy obowiązków w poszczególnych zawodach, w róŜnych etapach produkcji filmowej.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5

4.

MATERIAŁ NAUCZANIA

4.1. Scenariusz, materiały i dokumenty produkcyjne 4.1.1. Materiał nauczania Scenariusz przyszłego filmu to dramaturgicznie skonstruowana opowieść, która jest podstawą do realizacji filmu. Zasadnicza róŜnica między scenariuszem filmowym a dziełem literackim polega na tym, Ŝe powieść, nowela i opowiadanie są utworami artystycznymi skończonymi w sensie formy, są napisane do czytania. Scenariusz natomiast jest surowcem przeznaczonym do sfilmowania zawartych nim treści. Proces rozpoczynania projektu przewaŜnie opiera się na następującym schemacie (oczywiście, od którego zdarzają się odstępstwa): Ktoś wpada na pomysł. Przedstawia go współpracownikom, zyskując ich aprobatę lub nie. Następnie oceniane są słabe i mocne strony projektu oraz jego rentowność. Kiedy reŜyser wpadnie na pomysł, udaje się do scenarzysty, który przelewa ideę na papier. W ten sposób powstaje treatment, czyli szczegółowe omówienie koncepcji filmu. Treatment ma formę scenariusza bez dialogów i zwykle zawiera kilka do kilkunastu stron. ReŜyser biorący udział w projekcie moŜe nanosić uwagi dotyczące np., stylu produkcyjnego, potencjalnych obiektów zdjęciowych, znanych aktorów zainteresowanych grą w filmie czy sugerowanego autora zdjęć. Treatment niekoniecznie zostanie przyjęty w formie wyjściowej. Jednak początkowe zainteresowanie moŜe doprowadzić do korekty i dalszych spotkań z producentem (producentami). Producent moŜe zamówić scenariusz na podstawie treatmentu, jeśli ten okaŜe się interesujący. Scenariusz to podstawa filmu fabularnego, (ale nie tylko, równieŜ i np., serialu telewizyjnego, widowiska, itd.), a jego napisanie moŜe zająć kilka miesięcy albo nawet lat. Okres pisania scenariusza to prawdziwy sprawdzian cierpliwości reŜysera, który moŜe tylko czekać i mieć nadzieję, Ŝe rezultat pracy będzie odpowiadał jego oczekiwaniom. W tym czasie powinien mocno wspierać scenarzystę. Rodzące się relacje między autorem filmu fabularnego a twórcą jego tekstu są osobiste i dosyć zagadkowe. ReŜyser, który pracuje nad projektem od początku ma to szczęście, Ŝe obserwując jego rozwój, rozumie strukturę, niuanse dzieła. Istnienie scenariusza warunkuje powstanie filmu, stanowi on równieŜ waŜny wstępny etap pełnego dzieła filmowego. Scenarzysta daje pomysł i kierunek akcji, konstrukcję dramaturgiczną, psychologiczny rysunek postaci, tekst dialogów i didaskalia. Scenarzysta jest filmowcem, ma do czynienia z obrazem, montaŜem, fotografią, dźwiękiem, muzyką. Powinien pamiętać, Ŝe kaŜde zdanie przez niego napisane ma się ukazać formie plastycznej na ekranie, Ŝe znaczenie ma treść słów i zawarte w niej moŜliwości plastyczne. Jednak mimo trudu swej pracy nie ma satysfakcji z pisania scenariusza, który potem podlega zmianom i obróbce, co stawia go podrzędnej roli w stosunku do reŜysera i producenta. Niezwykle waŜna jest chwila pierwszego kontaktu reŜysera ze scenariuszem. Jest to jedyny moment, kiedy stanowi on dla niego nowe wyzwanie. ReŜyser czytający scenariusz pierwszy raz jest obiektywny. Oczywiście nie jest tak oczywiste w przypadku reŜyserów, którzy mieli osobisty wkład w jego kształtowanie lub, którzy sami napisali scenariusz. Scenarzysta i reŜyser są od siebie zaleŜni. Większość reŜyserów jest tego świadoma i stara się blisko współpracować ze scenarzystą, który moŜe obudzić natchnienie,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

6

naprowadzając reŜysera na właściwe odczytywanie historii. Jest teŜ nieocenionym źródłem wskazówek dotyczących bohaterów i fabuły, które kształtują metodę pracy nad filmem. Przykłady scenariuszy głośnych filmów przekonują, Ŝe podstawową, najczęściej stosowaną w scenariuszu formą gramatyczną jest czas teraźniejszy, nawet w opisywaniu zdarzeń minionych. O ile w powieści niezbędne jest zachowanie ciągłości wydarzeń, o tyle w scenariuszu moŜliwy jest przeskok czasowy, retrospekcja. Formą narracji jest prezentacja zdarzeń. Opis, szczególnie postaci jest bardzo skromny, oszczędny, czasami scenarzysta z niego rezygnuje. NiezaleŜnie od waŜności partii narracyjnych, pierwszeństwo naleŜy przyznać dialogom, ewentualnie części monologowej. Scenariusz jest utworem fabularnym. Fabuła inspiruje reŜysera do realizowania filmu. Budowa przedstawionego świata obejmuje dynamiczne i statyczne motywy, przewijające się przez cały scenariusz, oraz wątki, tematy i fabułę. W scenariuszu bez przerwy cos się dzieje, nie przestojów w akcji. Główny wątek ściśle wiąŜe się z serią wydarzeń w Ŝyciu bohatera. W fabule wielowątkowej występuje hierarchizacja wątków ubocznych, podporządkowanych głównemu. Istotną cechą scenariusza jako gatunku literackiego jest nierozerwalny związek z filmem, który staje się w pewien sposób kategorią weryfikującą trafność rozwiązań scenariuszowych. Kalendarzowy plan zdjęć, tzw. kalendarzówka – plan zdjęć na jednym, wielkim arkuszu papieru – dzień po dniu, z rozbiciem na obiekty zdjęciowe, aktorów, rekwizyty, dekoracje, wskazując na dzień, wnętrze lub plener. W polskiej tradycji kalendarzówka jest częścią planu generalnego filmu. Plan generalny filmu – plan realizacji filmu; zawiera w sobie kosztorys, czyli zestawienie wydatków, harmonogram produkcji, kalendarzowy plan zdjęć, bilans okresu zdjęciowego, obsadę, itd.

Dzienny plan zdjęć – ogłaszany przez produkcję plan pracy. Określa m.in. miejsce zdjęć, obiekt zdjęciowy, godziny zbiórki dla poszczególnych członków ekipy i aktorów, rodzaj i sposób transportu na plan, miejsce gdzie będą stały samochody obsługujące plan zdjęciowy, czas charakteryzacji i przygotowania kostiumu aktora, godzinę jego gotowości na planie, czas rozpoczęcia zdjęć, czas trwania zdjęć, numery ujęć, które mają być tego dnia kręcone, przerwę na posiłek, przewidywane zakończenie zdjęć, transport po zakończeniu zdjęć.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

7

Rys. 1. Kalendarzówka [opracowanie własne]

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

8

OBIEKT:

STR:

SCENA: NR/CZAS :

LOKALIZACJA:

NAZWA SCENY PORA DNIA - Dzień NR SC. ROLA

AKTOR

KOSTIUM/CHARAKTERYZACJA

,,•

IŁ. OS

STATYŚCI

IŁ OS

EPIZODY

f

REKWIZYTY GRAJĄCE

ZWIERZĘTA

REKWIZYTY INSCENIZACYJNE

POJAZDY

ADAPTACJA OBIEKTU

KASKADERZY PIRITECHNICY UWAGI

Rys. 2. Karta obiektu [opracowanie własne]

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

9

metry scena 1 scena 2 scena 3 scena 4 scena 5 scena 6 scena 7 scena 8 scena 9 scena 10 scena 11 scena 12 scena 13 scena 14 scena 15 scena 16 scena 17 scena 18 scena 19 scena 20 scena 21 scena 22 scena 23 scena 24 scena 25 scena 26 scena 27 scena 28 scena 29 scena 30 scena 31 scena 32 scena 33

27 22 16 16 27 32 73 80 9 11 11 .39 V 27 60 13 96 25 62 7 118 7 116 167 46 13 82 9 9 68 50 7 21 29 1395

czas 1:04 0:50 0:35 0:35 0:59 1:09 2:39 2:55 0:16 0:25 0:25 1:25 1:00 2:10 0:36 3:30 0:55 2:15 0:15 4:20 0:11 4:11 6:07 1:42 0:13 3:00 0:20 0:20 2:27 1:51 0:15 0:43 1:03

scena 34 scena 35 scena 36 scena 37 scena 38 scena 39 scena 40 scena 41 scena 42 scena 43 scena 44 scena 45 scena 46 scena 47 scena 48 scena 49 scena 50 scena 51 scena 52 scena 53 scena 54 scena 55 scena 56 scena 57 scena 58 scena 59 scena 60 scena 61 scena 62 scena 63 scena 64 scena 65 napisy

metry czas 14 0:29 9 0:16 41 1:30 13 0:30 50 1:50 60 2:15 27 1:00 6 0:15 54 1:57 57 2:04 265 9:37 13 0:30 50 1:49 112 4:07 195 7:10 11 0:25 15 0:35 177 6:30 22 0:47 36 1:20 57 2:04 10 0:20 50 1:50 9 0:20 42 1:33 15 0:36 6 0:15 47 1:45 15 0:35 9 0:20 36 1:22 29 1:05 60 2:15 1612

3007

metraŜ razem

Rys. 3. MetraŜ [opracowanie własne]

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

10

UWAGA!!! Telefon na planie

|

0 000 00 00 00

|

Biuro produkcji

TYTUŁ FILMU producent ………………., kier. produkcji ……………………………………………….

PLAN PRACY DZIEŃ ZDJĘCIOWY # [który dzień zdjęciowy] – [dzień tygodnia], dokładna data [dzień-miesiąc-rok] LOKACJA:

OBIEKT:

[nazwa filmowa obiektu] [nazwa filmowa obiektu] [prawdziwy adres obiektu] ……………………. POGODA: [przewidywana na ten dzień pogoda] WS. SŁOŃCA: ZACH. SŁOŃCA: 00.00 00.00 EKIPA NA PLANIE GOTOWOŚĆ OBIAD SCENA STRONY D/N METRAś OBIEKT /OPIS SCENY

ROLA

AKTOR

BUS: dla ekipy

AKTOR

[Godz odjazdu transportu ekipy]

STATYŚCI

WYJAZD

GARDEROBA

CHARAKT

UWAGI

STATYŚCI/ EPIZODY

GARDER.

CHARAKT.

PLAN

UW AGI

KASKADERZY

GARDER.

CHARAKT.

PLAN

UW AGI

UWAGI DLA EKIPY PRODUKCJA KAMERA GRIP ŚWIATŁO DŹWIĘK

SPRZĘT SPECJALNY BEZPIECZ./KASKADER ZY

POJAZDY 'BROŃ EFEKTY SPECJALNE FOTOSY REKWIZYTY DEKORACJA OBIEKT / LOKACJA CHARAKTERYZACJA GARDEROBA

ZWIERZĘTA LEKA RZ Plan – [NASTĘPNY DZIEŃ ZDJĘCIOWY] METRAś SCENY STRONY D/N

OPIS SCENY

AKTOR

Rys. 4. Plan dniowy [opracowanie własne]

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

11

PL AŃ

MTLMAXFILM Sp. z o.o. TECZKI OBIEKTÓW „NIGDY W śYCIU" Obiekt: KAWALERKA Lokalizacja: Scena: 17/1'20" Aktorzy: Judyta Ula Rekwizyty: Oderwany karnisz, brudne ściany

WN/Dz.

Obiekt: SĄD - SALA ROZPRAW Lokalizacja: Scena: 15/1'10" Aktorzy: Judyta Tomasz Sędzia Epizody: Protokolant 2 Łazików

WN/Dz.

Rekwizyty:

Obiekt: SĄD - KORYTARZ Lokalizacja: Scena: 16/2' Aktorzy: Judyta Tomasz Jola Statyści: 10 osób Rekwizyty: zawartość torebki, lusterko

WN/Dz.

Obiekt: SUPERMARKET Lokalizacja: Scena: 35/2'10" Aktorzy: Judyta Matka Ojciec Epizody: 7 Rekwizyty: 2 kosze, avocado, melony, warzywa

WN/

Str.l Rys. 5. Teczka obiektu [opracowanie własne]

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

12

ZałoŜenia produkcyjno-organizacyjne scenariusza fabularnego filmu Pt..............................................................................................

Wstęp 1. ZałoŜenia ogólne filmu pt..................... : 1.1. Treść filmu 1.2. Ocena stopnia trudności 1.3. Główne przesłanki do wypracowania optymalnej koncepcji produkcji filmu. 2. Dane i wielkości podstawowe filmu pt ..................... : 2.1. PrzybliŜony metraŜ i zapotrzebowanie na taśmę 2. 2. Format i edycja 2.3. Lokalizacja produkcyjna, ilość i podział obiektów zdjęciowych 2.4. Karty obiektów zdjęciowych 2.5. Środki inscenizacyjne 2.6. Wykaz zdjęć specjalnych 2. 7'. Skład grupy zdjęciowej 3. ZałoŜenia terminowe przy realizacji filmu 3. 1. Okres przygotowywawczy 3.2. Kalendarzowy plan zajęć 3.3. Okres montaŜu i udźwiękowienia 3.4. Okres prac końcowych 3.5. Harmonogram produkcji filmu

~.

4. Zapotrzebowanie na usługi Wytwórni Filmowych 5. Wykaz instytucji i organizacji współpracujących przy realizacji filmu 6. Załączniki i tabele 7. Wnioski końcowe Rys. 6. ZałoŜenia produkcyjno-organizacyjne scenariusza fabularnego filmu [opracowanie własne]

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

13

4.1.2. Pytania sprawdzające 1. 2. 3. 4. 5.

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń. Jaka jest kolejność prac przygotowawczych do produkcji filmu? Jaki jest okres przygotowawczy filmu? Co wchodzi w skład dokumentacji obiektów zdjęciowych? Co rozumiesz pod pojęciem okres preprodukcji? Co rozumiesz pod pojęciem inscenizacji?

4.1.3. Ćwiczenia Ćwiczenie 1 Opracuj w formie opisowej skład dokumentacji obiektów zdjęciowych. Zaprezentuj wykonane ćwiczenie. Sposób wykonania ćwiczenia

4)

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś: odszukać w materiałach dydaktycznych informacje dotyczące składu dokumentacji obiektów zdjęciowych wskazanych przez nauczyciela, zapoznać się z metodami i zasadami składu dokumentacji obiektów zdjęciowych, opracuj w formie opisowej skład dokumentacji obiektów zdjęciowych wskazanych przez nauczyciela, dokonać prezentacji wykonanego ćwiczenia.

− − − −

WyposaŜenie stanowiska pracy: stanowisko komputerowe z dostępem do Internetu, notatnik, przybory do pisania, literatura z rozdziału 6 dotycząca składu dokumentacji obiektów zdjęciowych.

1) 2) 3)

Ćwiczenie 2 Opracuj w formie opisowej kolejność prac przygotowawczych do produkcji filmu. Zaprezentuj wykonane ćwiczenie. Sposób wykonania ćwiczenie

2) 3) 4)

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś: odszukać w materiałach dydaktycznych informacje dotyczące kolejności prac przygotowawczych do produkcji filmu, zapoznać się z metodami i kolejnością prac przygotowawczych do produkcji filmu, opracuj w formie opisowej kolejność prac przygotowawczych do produkcji filmu, dokonać prezentacji wykonanego ćwiczenia.

− − − −

WyposaŜenie stanowiska pracy: stanowisko komputerowe z dostępem do Internetu, notatnik, przybory do pisania, literatura z rozdziału 6 dotycząca kolejności prac przygotowawczych do produkcji filmu.

1)

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

14

4.1.4. Sprawdzian postępów Czy potrafisz: 1) wymienić warunki skierowania filmu do produkcji? 2) wymienić kolejność prac przygotowawczych do produkcji filmu? 3) wymienić okres przygotowawczy filmu? 4) wymienić skład dokumentacji obiektów zdjęciowych?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

15

Tak

Nie

4.2.

Prace przygotowawcze do produkcji filmu, warunki skierowania filmu do produkcji

4.2.1. Materiał nauczania − − − − − − −

1) 2)

3) 4) 5) 6) 1) 2) 3)

Warunki skierowania filmu do produkcji: roboczy tytuł filmu, wybranie trójki realizatorskiej (reŜyser, operator, kierownik produkcji), edycja filmu – czy film czarno-biały, czy kolorowy, format filmu – szerokość nośnika, orientacyjny metraŜ filmu – film fabularny na około 2500 metrów taśmy, terminy rozpoczęcia i zakończenia produkcji, wskaźnik zuŜycia taśmy – czy 4:1, czy 7:1 (ile będzie dubli). Kolejność prac przygotowawczych do produkcji filmu: skompletowanie ekipy zdjęciowej i podpisanie z nimi stosownych umów określających czas pracy i wynagrodzenie. O stanach kompletowania ekipy decyduje faza filmu, dokonanie wyboru odpowiednich obiektów zdjęciowych wraz ze spełnieniem wszelkich formalności związanych z późniejszą realizacją w nich zdjęć (w tym podpisanie w dwóch egzemplarzach stosownych umów z właścicielami wnętrz naturalnych przy udziale scenografa i biegłego architekta, celem ustalenia stanu obiektu przed wkroczeniem do niego ekipy filmowej). Wybór obiektów zdjęciowych poprzedzony jest dokumentacją, wybór laboratorium obróbki taśmy, opracowanie scenopisu filmu oraz dialogów, pozyskanie i zatrudnienie najkorzystniejszej dla filmu obsady aktorskiej. opracowanie oprawy inscenizacyjnej – projekty dekoracji i rekwizytów, kostiumów. Wytwórnia oszacuje koszty podpisanie umów i planów kooperacji z wytwórniami, teatrami, prywatnymi podmiotami, pozyskanie wszelkich zgód od instytucji i organizacji współpracujących przy realizacji filmu, przygotowanie planu kosztów produkcji (budŜet): a) zbiorcze zestawienie kosztów filmu, b) zbiorcze zestawienie kosztów płac, c) zbiorcze zestawienie kosztów wytwórni: − czynsze i dzierŜawy, − delegacje, − usługi innych przedsiębiorstw, − inne koszty bezpośrednie, − usługi techniczne.

1) przygotowanie planu szczegółowego (generalnego), w tym: a) opracowanie harmonogramu produkcji (czasu, miejsca) – graficznie, przedstawienie planu produkcji (kalendarzówka), b) bilans okresu zdjęciowego – podział na elementy składowe (karty obiektów, plan dzienny produkcji), c) harmonogram wynajmu hal i obiektów zdjęciowych, d) wykaz obiektów zdjęciowych, e) wybranie najkorzystniejszych terminów zdjęć.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

16

2) gromadzenie sprzętu, próby sprzętu, środki inscenizacyjne, prace związane ze zdjęciami, nagranie dźwięku, inne, 3) wynajęcie pomieszczeń przeznaczonych na bazę produkcyjną, 4) zapewnienie ekipie odpowiednich warunków socjalnych – catering i toalety na planie, 5) zakwaterowanie ekipy obsady aktorskiej o ile będzie to konieczne, 6) wynajęcie sprzętu i zorganizowanie transportu, 7) nagranie postsynchronów (playbacku),np. do filmów muzycznych, 8) prace związane przygotowaniem pierwszego obiektu, 9) wykupienie ubezpieczenia produkcji filmu. Okres przygotowawczy filmu nie powinien trwać dłuŜej niŜ 3 miesiące. Jest to czas, w którym naleŜy przygotować całą logistykę niezbędną do sprawnego przeprowadzenia zdjęć oraz montaŜu, udźwiękowienia i wprowadzenia filmu do rozpowszechniania. NaleŜy wybrać a następnie starannie przeprowadzić dokumentację obiektów zdjęciowych zarówno plenerowych jak i wnętrz. Wraz z przeprowadzeniem dokumentacji naleŜy załatwić wszelkie niezbędne formalności, czyli w przypadku plenerów uzyskać zgody od władz miasta, natomiast przy wnętrzach naleŜy uzyskać zezwolenia od administracji budynków i podpisać oddzielne umowy z właścicielami lokali regulujące zasady wynajmu obiektów zdjęciowych, na czas zdjęć a takŜe warunki finansowe, na jakich te lokale zostają udostępnione produkcji. NaleŜy starannie przygotować listę kostiumów oraz rekwizytów a następnie wypoŜyczyć je lub kupić. Po wybraniu obsady ról głównych naleŜy niezwłocznie uzgodnić wolne terminy z aktorami i teatrami, w których, na co dzień występują. NaleŜy podpisać niezbędne umowy regulujące warunki pracy, okres zatrudnienia oraz wysokość wynagrodzenia. Takie same dokumenty naleŜy podpisać z wszystkimi osobami zatrudnionymi przy produkcji filmu. Następnie naleŜy opracować scenopis filmu, dokonać spisu wszystkich środków inscenizacyjnych i sporządzić kalendarzowy plan zdjęć. W okresie tym naleŜy teŜ wynająć pojazdy grające i zorganizować transport lokalny i transport związany z przerzutami. Po sporządzeniu kalendarzowego planu zdjęć naleŜy porozumieć się z policją i innymi słuŜbami w sprawie zabezpieczenia planów zdjęciowych w miejscach publicznych. Niezbędne jest teŜ sporządzenie szczegółowego kosztorysu, planu dystrybucji oraz planu kampanii reklamowej. W okresie przygotowawczym niezbędne jest teŜ zaplanowanie okresu postprodukcji oraz okresu prac końcowych. Do okresu preprodukcji (przygotowawczego) często zaliczany jest okres prac literackich. To okres, w którym powstaje szkic scenariusza a takŜe dokumentacja scenariuszowa, czy takŜe dialogi. NiezaleŜnie od formy powstania utworu pierwotnego (scenariusz oryginalny, adaptacja, autorstwo, współautorstwo) producent filmu staje się jego wyłącznym właścicielem. Przed przystąpieniem do realizacji, następuje przeniesienie na producenta praw majątkowych i udzielenie zezwolenia na wykorzystanie utworu w filmie a takŜe do korzystania z utworu tak ustalonego na innych polach eksploatacji. Bardzo waŜna jest prawidłowa analiza podstawowych załoŜeń scenariuszowych a w szczególności ustalenia: − w której epoce rozgrywa się akcja filmu, − czy są przewidziane sceny batalistyczne z duŜą ilością statystów, zwierząt, sprzętu wojskowego, − jak duŜo jest przewidzianych obiektów zdjęciowych w róŜnych miejscach, miastach, krajach, − jaki to rodzaj filmu.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

17

Wszystkie te załoŜenia będą miały wpływ na stopień trudności przygotowań do realizacji filmu a tym samym na jego budŜet. Do oszacowania budŜetu powinniśmy, zatem wiedzieć: − ile będzie obiektów zdjęciowych (a tym samym przerzutek ekipy, transport dekoracji, inne), − jakie to będą obiekty – czy istnieje potrzeba budowy obiektów, czy są plenery, − jakie będą kostiumy i rekwizyty – czy muszą być specjalnie uszyte, czy wystarczy wypoŜyczyć, − ilu będzie potrzebnych statystów, − czy będą potrzebne zwierzęta na planie, − ilu artystów trzeba zaangaŜować do filmu, − jak bardzo muszą być rozbudowane poszczególne piony ekipy zdjęciowej, − ile metrów taśmy będzie potrzebne do realizacji filmu, jakie będzie jej zuŜycie oraz które laboratorium będzie zajmował się obróbką techniczną filmu. Wszystkie te powyŜsze dane pozwolą produkcji oszacować wstępny budŜet filmu. Na budŜet filmu składa się wiele czynników, które naleŜy uwzględnić przy planowaniu budŜetu filmu. NajdroŜszy okres przy produkcji filmu to okres zdjęć do filmu. Jest to czas, kiedy produkcja zatrudnia największą ilość osób pracujących przy produkcji, aktorów, statystów, wynajmuje sprzęt techniczny, samochody grające a takŜe wynajmuje obiekty zdjęciowe, kostiumy rekwizyty. Kosztowna jest równieŜ postrpodukcja, czyli montaŜ i zgranie filmu oraz przygotowanie kopii wzorcowych i archiwizacja. Produkcja filmu powinna czuwać nad optymalnym wykorzystaniem filmu a takŜe starać się zminimalizować koszty produkcji, tam, gdzie to moŜliwe. Plan zdjęć powinien być tak przygotowany, aby maksymalnie wykorzystać moŜliwości obiektów zdjęciowych be konieczności powrotu do nich. Powinna zatrudniać jedynie niezbędną ilość pracowników a takŜe wynająć sprzęt faktycznie potrzebny do profesjonalnego wykonania postawionych przed nią zadań. Dzisiejsze warunki rynkowe pozwalają szukać wsparcia finansowego poza oficjalną drogą finansowania produkcji filmowych. Produkcja moŜe takŜe wykorzystać moŜliwości jakie daje produkt placement, czyli reklama w filmie w celu obniŜenia kosztów pozyskiwania środków inscenizacyjnych do filmu Po skierowaniu filmu do produkcji i ustaleniu wstępnego budŜetu zaczynają się prace przygotowawcze do organizacji i realizacji filmu. 1. Skompletowanie ekipy zdjęciowej. Trójka realizatorska (reŜyser, operator, kierownik produkcji) jest juŜ znana od momentu ubiegania się skierowanie filmu do produkcji. Kompletowaniem ekipy zdjęciowej zajmuje się kierownik produkcji. On teŜ podpisuje wszystkie niezbędne dokumenty związane z zawiązaniem ekipy filmowej. Są to najczęściej umowy cywilno-prawne określające czas pracy oraz wynagrodzenie. Skład ekipy zdjęciowej jest uzupełniany przez cały okres przygotowawczy do produkcji filmu. Przykład grupy zdjęciowej został opisany i wskazany w jednostce modułowe Z2.01. 2.

Wybór laboratorium obróbki taśmy. Obróbka laboratoryjna jest –poza procesem naświetlania taśmy światłoczułej w kamerze – najwaŜniejszym elementem technicznym procesu realizacji filmu. MoŜna, bowiem nagrywać dźwięk lub nie, moŜna lepiej lub gorzej oświetlić plan zdjęciowy, moŜna przygotować środki inscenizacyjne na planie mniej lub bardziej interesująco i trafnie, natomiast błędów obróbki nie da się skorygować. Zniszczenie negatywu – niekoniecznie mechaniczne, ale wynikające np. z awarii maszyny wywołującej i zachwianie procesu fizykochemicznego, lub z błędu obsługi – jest tragedią dla ekipy produkcyjnej, gdyŜ przy braku zapasowych dubli (nieuszkodzonych powtórzeń ujęć) oznacza to tzw., „przekrętki” czyli ponowne nakręcenie wszystkiego odnowa. Co oczywiście ma niebagatelny wpływ na czas

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

18

produkcji filmu i budŜet. Wybór laboratorium jest, zatem jedną z kluczowych decyzji podejmowanych przez producenta filmu. W okresie przygotowawczym producent i realizatorzy wybierają laboratorium, a nieco wcześniej zamawiają negatyw, w ilości umoŜliwiającej wykonanie dubli na planie (norma wskaźnika zuŜycia taśmy zaleŜy od zasobności producenta i waha się od 1:4 do dowolnie innego wyŜszego wskaźnika. Jest to proporcja długości filmu a planowanego zuŜycia negatywu: np. dla filmu 90 minutowego na taśmie 35 mm, czyli długości 2.500 mb przy wskaźniku minimalnym 1:4, ilość negatywu wyniesie 10.000 mb). Do filmu fabularnego rodzaj taśmy wybiera operator – zwykle są to, co najmniej dwa rodzaje czułości – do zdjęć w plenerze oraz pewną ilość taśmy wysokoczułej do zdjęć nocnych, w ciemnych wnętrzach, itp. Z uwagi na fakt, iŜ w przypadku produkcji filmu fabularnego nie ma zwrotu niewykorzystanego negatywu, producent powinien dokładnie znać czułość, na jaką zdecydował się operator obrazu, powinien teŜ określić ilość negatywu w metrach i wówczas złoŜyć zamówienie. Kierownik produkcji opracowuje zwykle logistykę dostarczania naświetlonego negatywu w trakcie okresu zdjęciowego do laboratorium. Musi to być metoda absolutnie pewna, skuteczna ze wskazaniem osoby odpowiedzialnej za transport i osobistą pieczę nad surowcem. Niedopuszczalne jest przekazanie negatywu osobom spoza ekipy (np. aktorom), bądź poprzez niepewne przesyłki kurierskie. Materiał negatywowy, przeznaczony do obróbki, musi być wysłany do laboratorium w dobrym stanie i jak najszybciej. Robiąc zdjęcia dla danego filmu w dowolnych miejscach na ziemi, powinno się, jeśli to moŜliwe, jak najszybciej wywołać negatyw obrazu i uzyskać kopię roboczą. Dlatego tak bardzo waŜne jest wybranie laboratorium do obróbki taśmy filmowej. 3. Opracowanie scenopisu filmu oraz dialogów. Scenopis na podstawie scenariusza pisze reŜyser filmu wraz z operatorem obrazu. Co to jest scenopis zostało juŜ zawarte w jednostce modułowej Z2.01. Wielu reŜyserów przygotowuje staranny scenopis, bo jest on sumą informacji, które chcą przed realizacją zebrać i przekazać ekipie, sami jednak go nie uŜywają, bo są świadomi wszystkich zawartych w nim informacji a wkrótce po rozpoczęciu realizacji, wiedzą o robionym przez siebie filmie o wiele więcej niŜ zawarli w scenopisie. W polskiej tradycji sekretarka planu w trakcie zdjęć kontroluje wypowiadany dialog ze scenopisem i zaznacza w swoim egzemplarzu scenopisu, co zostało zrobione. Scenopis po ukończeniu zdjęć moŜe być pełnym dokumentem nakręconego materiału i waŜną pomocą dla montaŜysty filmu. 4. Pozyskanie i zatrudnienie najkorzystniejszej dla filmu obsady aktorskiej. Przy angaŜowaniu aktorów i artystów oraz planowaniu okresu zdjęciowego naleŜy wziąć pod uwagę, Ŝe artyści na ogół mają równieŜ inne zobowiązania artystyczne w tym równieŜ wobec podmiotów, które ich zatrudniają. Zatem przy zatrudnianiu do produkcji filmu artystów pozyskać zgody ich pracodawców (teatry, filharmonie,) a takŜe bardzo precyzyjnie ustalić ilość dni zdjęciowych, które muszą być na planie, godziny najbardziej im pasujące a takŜe zaplanować transport artystów. Z artystami podpisywane są umowy cywilno-prawne określające czas pracy, wynagrodzenie. Umowy muszą równieŜ zawierać przeniesienie praw wykonawczych na producenta. 5. Dokonanie wyboru obiektów. Podczas prac nad scenariuszem w fazie planowania organizacji produkcji filmu dokonuje się wyboru obiektów zdjęciowych, tzw. dokumentacja obiektów. Dokumentacji najczęściej dokonuje reŜyser, operator, kierownik produkcji oraz scenograf. Obiekty powinny spełniać wszelkie formalności związane z późniejszą realizacją w nich zdjęć (w tym podpisanie w dwóch egzemplarzach stosownych umów z właścicielami wnętrz naturalnych przy udziale scenografa i biegłego architekta, celem ustalenia stanu obiektu przed wkroczeniem do niego ekipy filmowej). Dotyczy to równieŜ tych obiektów, które miałyby być budowane na terenie hal zdjęciowych. Czasem o wiele korzystniej z punktu widzenia budŜetu filmu jest

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

19

zbudowanie obiektu zdjęciowego w hali zdjęciowej, niŜ wynajmowanie go. Czasem po prostu nie ma innego wyjścia. Pomieszczenia produkcyjne filmu moŜna wynająć w pensjonatach, hotelach, szkołach, mieszkaniach prywatnych, nieczynnych pustostanach i setkach innych miejsc. Za miejsce budowy dekoracji moŜe słuŜyć hala fabryczna, nieczynna sala sportowa, nieczynne kino czy dowolny inny dostępny cenowo i terminowo obiekt, o ile producenta stać na takie wydatki jak budowa dekoracji. Wytwórniane Wydziały Inscenizacji, do zdjęć plenerowych oferują przenośne stanowiska charakteryzatorskie, stojaki i wieszaki na kostiumy, drobny sprzęt towarzyszący. 6. Opracowanie oprawy inscenizacyjnej – projekty dekoracji i rekwizytów, kostiumów. Wytwórnia oszacuje koszty. Inscenizacja – w sensie technologicznym – to zespół realizatorów i pracowników pomocniczo-twórczych, którzy w oparciu pozyskane materiały i przy pomocy wyspecjalizowanego sprzętu i pomieszczeń tworzą „atmosferę” filmu. Środki inscenizacyjne słuŜą oprawie plastyczne filmu, jako między innymi wyposaŜenie aktorów i odtwórców oraz elementy obiektów zdjęciowych i ich otoczenia. W sensie technicznym, do inscenizacji zaliczamy oryginalne prace scenograficzne, jak dekoracje i ich ewentualne transformacje (obiekty budowane do filmu w halach zdjęciowych lub w plenerze), adaptacje wnętrz naturalnych, adaptacje plenerowe, oraz rekwizyty, kostiumy, charakteryzację, pirotechnikę, efekty specjalne uzyskiwane na planie zdjęciowym. Dekoracje i adaptacje wykonuje się przy pomocy wszelkich znanych techniki technologii budowlanych, stosując zasadę uŜycia jak najtańszych materiałów, między innymi: tektury, dykty, sklejki, drewna opadowego, styropianu, gipsu, itp. Podstawowym elementem nośnym ścian, dekoracji są tzw. ścianki funduszowe, znormalizowane stelaŜe drewniane, pokryte z jednej strony naciągniętą jutą (grubym płótnem lnianym), które moŜna zestawić jak klocki lego, a następnie malować, tapetować, itp. w zaleŜności od potrzeb. Pracą ekipy budowlanej steruje kierownik budowy dekoracji, który jest waŜną osobą w składzie grupy produkcyjnej. To on w okresie przygotowawczym wycenia roboczochłonność i materiałochłonność projektów scenograficznych; to on uzgadnia zakres i terminy robót oraz wynajmu powierzchni zabudowy z kierownikiem produkcji, współdziała z II scenografem i dekoratorem wnętrz i innymi osobami (np. operatorem dźwięku, dbając, aby np. podłoŜe nie stanowiło bariery w nagrywaniu dźwięku 100% na planie; z oświetlaczem w sprawie planu oświetlenia dekoracji światłem górnym, bocznym i efektowym, ze słuŜbami przeciwpoŜarowymi, itp.). Materiały kupowane do filmu z dziedziny inscenizacji to przykładowo: Materiały do uŜytku scenografa – papier, brystol, kalka techniczna, rapidografy, farby, kredki, ołówki, itp. Materiały charakteryzatorskie – rozbudowane zestawy często kosztownych kosmetyków do make-up oraz tworzenia fryzur, materiały efektowe, jak: sztuczna krew, pot, łzy, itp; róŜne środki plastyczne do tworzenia bruzd, ran, blizn, owłosienia; zarosty (wąsy, brody, brwi, warkocze, wczeszki, pejsy, itp.);peruki, półperuki współczesne i stylowe, zestawy kremów i farb koloryzujących, narzędzia do wszelkich czynności upiększających lub kompletnie odmieniających artystę-wykonawcę. Materiały garderobianych – nici, igły, guziki, i inne drobne akcesoria, przy załoŜeniu, Ŝe garderoba jest wyposaŜona w Ŝelazko, maszynę do szycia, itp. związki chemiczne do tworzenia kolorowych płomieni, ognisk, poŜarów; materiały wybuchowe i środki tworzące mgły, jak np. suchy lód, proszki do dymienia, gumy, kadzidła – oraz sprzęt towarzyszący: spłonki, zapalniki, zasilacze elektryczne, wiadra, kadzie, sprzęt ochronny a takŜe deszczownice [pirotechnicy takŜe wykonują efekt deszczu]. Materiały inscenizacyjne niemal

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

20

w całości sa organizowane przez grupę produkcyjną, (czyli przez ekipę filmową powołaną do wyprodukowania filmu przez producenta i jego pełnomocników – kierownictwo produkcji filmu). Wyjątkiem są materiały specjalne, wymagające upowaŜnień i profesjonalnych warunków przechowywania jak materiały pirotechniczne. Zakupy bezpośrednio przez ekipę wynikają z rachunku ekonomicznego i konieczności szybkiego podejmowania decyzji. Kostiumy i rekwizyty grające i pierwszoplanowe na ogół pozyskuje się (kupuje, wykonuje, wynajmuje i przerabia bądź patynuje) jako niepowtarzalny i oryginalny element danego filmu, funkcjonujący na planie i zaprojektowany przez pion scenografa, (do którego naleŜy takŜe kostiumograf). Pozostałe środki inscenizacyjne wynajmuje się z wytwórni filmowej, z wydziału inscenizacji. Producent i zatrudniony przez niego kierownik produkcji powinni przeanalizować wszechstronnie trudności zdjęć z pirotechniką i zapoznać się jedynym nadal aktualnym aktem prawnym sprzed prawie 40 lat z dziedziny BHP – Zarządzeniem Ministra Kultury i Sztuki z 28.04.1970 dot. Bezpieczeństwa i higieny pracy w produkcji filmowej (Dz. U.nr 12/1970). Tam teŜ znajdą się m.in. opisy warunków angaŜowania, transportu, składowania i obsługi zdjęć z pirotechniką, ale takŜe z udziałem zwierząt (równieŜ dzikich). Pirotechnika, zwierzęta, dzieci – to są elementy najwyŜszego ryzyka – toteŜ przygotowanie filmu z udziałem tych elementów inscenizacyjnych jest nieustającym problemem organizatorów produkcji. Nawet bowiem, gdy w filmie jest tylko jedna scena niebezpieczna, konieczne jest wykonanie następujących czynności: sporządzenie planów nakładów na BHP, sporządzenie planu realizacji zdjęć niebezpiecznych (planując angaŜ dublerów zamiast aktorów), ubezpieczenie realizatorów i odtwórców od następstw nieszczęśliwych wypadków, znalezienie pomieszczeń spełniających warunki bezpieczeństwa na magazyn pirotechniczny lub przechowywanie zwierząt, wynajęcie transportu specjalnego z kwalifikowaną obsługą, itp. – a w trakcie zdjęć: wyeliminowanie dostępu do planu osób postronnych, zaangaŜowanie osób potwierdzonych imiennie kwalifikacjach (dotyczy kaskaderów, pirotechników, treserów) oraz profesjonalnych konsultantów, przeszkolenie wszystkich odtwórców- ze staŜystami włącznie – oraz ekipy zdjęciowej, zamówienie karetki pogotowia z lekarzem i pielęgniarką, policji i straŜy poŜarnej, sprawdzenie stanu zabezpieczeń sprzętowych materiałowych zdjęć, itp. Nieświadomość pragmatyki, techniki i technologii produkcji, jest przyczyną wypadków na planach zdjęciowych oraz takŜe późniejszych przykrych konsekwencji cywilno-karnych wobec organizatorów produkcji. Większość głównych realizatorów to w Polsce freelancerzy (scenografowie, dekoratorzy wnętrz, kostiumografowie, charakteryzatorzy,itp.), czyli ludzie wolnych zawodów, do zaangaŜowania na czas realizacji filmu. TakŜe w latach 90-tych powstały i istnieją prywatne firmy rekwizytorskie, pirotechniczne oraz grupy budowlane. Gdy zakres prac nie przekracza umiejętności przeciętnego rzemieślnika, są one preferowane przez scenografów, szczególnie, gdy trzeba szybko i sprawnie zabudować duŜe powierzchnie. W przypadku budowy dekoracji, najczęściej mamy do czynienia z melanŜem dwóch sposobów przygotowania dekoracji: prace trudniejsze, sztukatorskie, makiety, itp. wykonują specjaliści z wydziałów budowy dekoracji w Wytwórni filmów a proste prace ciesielskie w plenerze – doraźnie skrzyknięte ekipy budowlane. Wykonawstwo kostiumów i rekwizytów –poza jakimiś szczególnymi wyjątkami – jest z reguły zlecane prywatnym firmom. Gospodarowanie środkami inscenizacyjnymi ściśle związane jest przede wszystkim z ich wynajmem. Z reguły zakup lub wykonanie następuje wówczas, gdy wyposaŜenie właściwego przedmiotu jest niemoŜliwe, nieopłacalne lub zbyt ryzykowne. Dominowanie formy wynajmu wynika z tego, Ŝe okres uŜytkowania środków inscenizacji – jeśli pominąć filmy wieloseryjne oraz seriale telewizyjne – jest zwykle krótszy od czasu, którym następuje jego zuŜycie.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

21

7.

Podpisanie umów i planów kooperacji z wytwórniami, teatrami, prywatnymi podmiotami. 8. Pozyskanie wszelkich zgód od instytucji i organizacji współpracujących przy realizacji filmu. Przy planowaniu produkcji filmowej naleŜy pamiętać o uzyskaniu wszelkich niezbędnych zgód i zezwoleń od instytucji organizacji współpracujących przy realizacji filmu. Dotyczy to przede wszystkim wszystkich instytucji i przedsiębiorstw na terenie, których chcemy kręcić sceny lub korzystać z ich zasobów. Np., jeśli scena wymaga zamknięcie ruchu ulicznego, potrzebna jest zgoda wydziału komunikacji danego miasta a takŜe pomoc policji czy straŜy miejskiej. NaleŜy pamiętać o zawarciu umów cywilno-prawnych ze wszystkimi właścicielami obiektów, w których kręcone będą zdjęcia pamiętając o sporządzeniu protokołu odbioru obiektu przed wejściem ekipy zdjęciowej. 9. Przygotowanie planu szczegółowego (generalnego), w tym: − opracowanie harmonogramu produkcji (czasu, miejsca) – graficznie, przedstawienie planu produkcji (kalendarzówka), − bilans okresu zdjęciowego –podział na elementy składowe (karty obiektów, plan dzienny produkcji), − harmonogram wynajmu hal i obiektów zdjęciowych, − wykaz obiektów zdjęciowych, − wybranie najkorzystniejszych terminów zdjęć. Producent filmu i zatrudniony przez niego kierownik produkcji szczegółowy harmonogram prac produkcji filmu, szczegółowo określający okresy produkcji filmu z zaznaczeniem okresu przygotowawczego, zdjęć oraz i prac końcowych. Na podstawie ustalonych terminów z aktorami oraz wynajmu obiektów kalendarzowy plan okresu zdjęciowego oraz szczegółowe plany dziennie.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

22

przygotowują poszczególne postprodukcji przygotowuje

Rys. 7. Harmonogram produkcji [opracowanie własne]

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

23

PRACE KOŃCOWE

okres prac końcowych W

P

W

P

W

P

W

P

W

P

VII

VIII

IX

2006 X

XI

XII

I

II

III

IV

2008

PLAN OGÓŁEM

SUMA DNI ZDJĘCIOWYCH

WYKONANIE OKRES ZDJĘĆ - rozpoczyna się z pierwszym dniem zdjęć OKRES MONTAśU - rozpoczyna się w dniu następnym po ostatnim dniu zdjęć OKRES PRAC KOŃCOWYCH - rozpoczyna się po odbiorze filmu (kolaudacji), kończy się z dniem skierowania filmu do rozpowszechniania

OKRES PRZYGOTOWAŃ - rozpoczyna się w dniu skierowania filmu do produkcji

MONTAś I UDŹWIĘKOWIENIE

POZA WYTWÓRNIĄ (PLENER I WN.NAT.)

ZDJĘCIA HALOWE

PRZYGOTOWANIA

okres montaŜu

okres zdjęć

okres przygotowań

Wyszczególnienie

Rok-Miesiąc

HARMONOGRAM PRODUKCJI

4.2.2. Pytania sprawdzające 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7.

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń. Jakie znasz warunki skierowania filmu do produkcji? Jaką znasz kolejność prac przygotowawczych do produkcji filmu? Ile trwa okres przygotowawczy filmu? Co naleŜy zrobić po wybraniu ról głównych? Co rozumiesz pod pojęciem reprodukcji? Co powinniśmy wiedzieć do oszacowania budŜetu? Co następuje po skierowaniu filmu do produkcji i ustaleniu budŜetu?

4.2.3. Ćwiczenia Ćwiczenie 1 Opracuj w formie opisowej, co naleŜy zrobić po skierowaniu filmu do produkcji i ustaleniu budŜetu. Zaprezentuj wykonane ćwiczenie. Sposób wykonania ćwiczenie

1) 2) 3) 4) − − − −

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś: odszukać w materiałach dydaktycznych informacje dotyczące skierowania filmu do produkcji i ustalenia budŜetu, zapoznać się z metodami i kolejnością prac po skierowaniu filmu do produkcji i ustalenia budŜetu, opracuj w formie opisowej co naleŜy zrobić po skierowaniu filmu do produkcji i staleniu budŜetu, dokonać prezentacji wykonanego ćwiczenia. WyposaŜenie stanowiska pracy: stanowisko komputerowe z dostępem do Internetu, notatnik, przybory do pisania, literatura z rozdziału 6 dotycząca kolejności prac po skierowaniu filmu do produkcji i ustaleniu budŜetu.

Ćwiczenie 2 Skompletuj w formie opisowej podstawowe dane filmu (indywidualna praca na tekście dowolnego scenariusza, dostarczonego przez nauczyciela). Zaprezentuj wykonane ćwiczenie. Sposób wykonania ćwiczenie

1) 2) 3) 4)

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś: odszukać w materiałach dydaktycznych informacje dotyczące podstawowych danych filmu, zapoznać się z podstawowymi danymi filmu, skompletować w formie opisowej podstawowe dane filmu na tekście dowolnego scenariusza dostarczonego przez nauczyciela, dokonać prezentacji wykonanego ćwiczenia.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

24

− − − −

WyposaŜenie stanowiska pracy: stanowisko komputerowe z dostępem do Internetu, notatnik, przybory do pisania, literatura z rozdziału 6 dotycząca podstawowych danych filmu.

4.2.4. Sprawdzian postępów Czy potrafisz: 1) wymienić warunki skierowania filmu do produkcji? 2) wymienić kolejność prac przygotowawczych do produkcji filmu? 3) określić okres przygotowawczy filmu? 4) wymienić co naleŜy zrobić po wybraniu ról głównych?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

25

Tak

Nie

5. SPRAWDZIAN OSIĄGNIĘĆ INSTRUKCJA DLA UCZNIA 1. 2. 3. 4. 5. 6.

Przeczytaj uwaŜnie instrukcję. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych. Test zawiera 20 zadań wielokrotnego wyboru. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania. Jeśli udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóŜ jego rozwiązanie na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas. 7. Na rozwiązanie testu masz 30 min. Powodzenia

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH 1.

Scenariusz to utwór a) przeznaczony do sfilmowania. b) napisany do czytania. c) napisany do recytowania. d) napisany do opowiadania.

2.

Powieść, nowela i opowiadanie napisane są a) tylko i wyłącznie do kabaretu. b) tylko i wyłącznie do sfilmowania. c) utworami artystycznymi skończonymi w sensie formy są napisane do czytania. d) tylko i wyłącznie do recytacji.

3.

Kiedy reŜyser wpadnie na pomysł filmu, udaje się do a) reŜysera. b) senografa. c) aystenta. d) senarzysty.

4.

Treatment czyli a) omówienie koncepcji filmu. b) inscenizacja bez aktorów. c) opowieści za pomocą prasy. d) inscenizacje teatralne.

5.

Treatment ma formę a) scenariusza bez dialogów. b) scenariusz z dialogami. c) scenariusz w postaci diagramów. d) scenariusz w postaci obrazkowej.

6.

Teatment zawiera a) jedną stronę. b) dwie strony. c) trzy strony. d) kilka do kilkunastu stron.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

26

7.

Senariusz pisany jest a) kilka miesięcy albo nawet lat. b) jeden dzień. c) jeden tydzień. d) w zaleŜności od zdolności piszącego.

8.

Scenariusz pisze a) scenarzysta. b) operator. c) asystent. d) dźwiękowiec.

9.

Scenariusz jest pisany w czasie a) przeszłym. b) teraźniejszym. c) przyszłym. d) tylko i wyłącznie przeszłym.

10. Scenariusz jest utworem a) fabularnym. b) komediowym. c) melodramatem. d) horrorem.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

27

11. PoniŜszy rysunek to U W A G A !!! T e le fo n n a p la n ie

|

0 000 00 00 00

|

B iu ro p r o d u k c ji

T Y T U Ł F IL M U p ro d u c e n t … … … … … … ., k ie r. p ro d u k c ji … … … … … … … … … … … … … … … … … … .

PLAN PRACY DZIEŃ ZDJĘCIOWY # [który dzień zdjęciowy] – [dzień tygodnia], dokładna data [dzień-miesiąc-rok] LO K AC JA :

O B IE K T :

[ n a z w a f ilm o w a o b ie k t u ] [ p r a w d z i w y a d r e s o b ie k tu ] ……………………. POGODA: [p rz e w id y w a n a n a te n d z ie ń p o g o d a ] W S. S ŁO Ń C A: ZA C H . S ŁO Ń C A: 0 0 .0 0 0 0 .0 0

[ n a z w a f ilm o w a o b ie k t u ]

M ETRAś

SCENA

RO LA

STRONY

D /N

BUS: d la e k ip y

E K IP A N A P L A N I E GOTOW OŚĆ O B IA D O B IE K T / O P IS S C E N Y

AKTOR

AKTOR

[G o d z o d ja z d u tra n sp o rtu e k ip y ]

STA TY ŚC I

W YJAZD

GARDEROBA

CHARAKT

UW AG I

S T A T Y Ś C I/ E P IZ O D Y

GARDER.

CHARAKT.

P LA N

UW AGI

KASKADERZY

GARDER.

CHARAKT.

P LA N

UW AGI

U W A G I D L A E K IP Y P R O D U K C JA KAMERA G R IP Ś W IA T Ł O D Ź W IĘ K

S P R Z Ę T S P E C JA LN Y B E Z P IE C Z ./K A S K A D E R ZY

PO JAZD Y 'B R O Ń EFE K TY SP EC JA LN E FO TOSY R E K W IZ Y T Y DEKO RACJA O B IE K T / L O K A C J A C H A R A K T E R YZA C JA GARDEROBA

Z W IE R Z Ę T A LE KAR Z P la n – [N A S T Ę P N Y D Z IE Ń Z D J Ę C IO W Y ] D /N M ETR Aś SCENY STRO NY

a) b) c) d)

O P IS S C E N Y

AK TO R

plan tygodniowy. plan miesięczny. plan roczny. plan dzienny.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

28

PL AŃ

12. PoniŜszy rysunek to metry scena 1 scena 2 scena 3 scena 4 scena 5 scena 6 scena 7 scena 8 scena 9 scena 10 scena 11 scena 12 scena 13 scena 14 scena 15 scena 16 scena 17 scena 18 scena 19 scena 20 scena 21 scena 22 scena 23 scena 24 scena 25 scena 26 scena 27 scena 28 scena 29 scena 30 scena 31 scena 32 scena 33

27 22 16 16 27 32 73 80 9 11 11 .39 V 27 60 13 96 25 62 7 118 7 116 167 46 13 82 9 9 68 50 7 21 29 1395

czas 1:04 0:50 0:35 0:35 0:59 1:09 2:39 2:55 0:16 0:25 0:25 1:25 1:00 2:10 0:36 3:30 0:55 2:15 0:15 4:20 0:11 4:11 6:07 1:42 0:13 3:00 0:20 0:20 2:27 1:51 0:15 0:43 1:03

scena 34 scena 35 scena 36 scena 37 scena 38 scena 39 scena 40 scena 41 scena 42 scena 43 scena 44 scena 45 scena 46 scena 47 scena 48 scena 49 scena 50 scena 51 scena 52 scena 53 scena 54 scena 55 scena 56 scena 57 scena 58 scena 59 scena 60 scena 61 scena 62 scena 63 scena 64 scena 65 napisy

6 54 57 265 13 50 112 195 11 15 177 22 36 57 10 50 9 42 15 6 47 15 9 36 29 60

czas 0:29 0:16 1:30 0:30 1:50 2:15 1:00 0:15 1:57 2:04 9:37 0:30 1:49 4:07 7:10 0:25 0:35 6:30 0:47 1:20 2:04 0:20 1:50 0:20 1:33 0:36 0:15 1:45 0:35 0:20 1:22 1:05 2:15

1612 3007

m e tra Ŝ ra z e m

a) b) c) d)

metry 14 9 41 13 50 60 27

metraŜ. karta obiektu. scenariusz. teczka obiektu.

13. Jednym z warunków skierowania filmu do produkcji jest a) roboczy tytuł metraŜu. b) roboczy tytuł teczki obiektu. c) roboczy tytuł filmu. d) plan dniowy. 14. WaŜny etap prac przygotowawczych do produkcji filmu to a) skompletowanie ekipy zdjęciowej i podpisanie z nimi stosownych umów określających czas pracy i wynagrodzenie. b) skompletowanie kostiumów. c) skompletowanie metraŜu. d) dobranie kosztorysu. 15. Na etapie przygotowania do produkcji filmu wytwórnia oszacuje koszty a) teczki obiektu. b) metraŜu. c) podpisanie umów i planów kooperacji z wytwórniami, teatrami, prywatnymi podmiotami. d) dźwiękowców.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

29

16. Okres przygotowawczy filmu nie powinien trwać dłuŜej niŜ a) 3 miesiące. b) 1 miesiąc. c) 1 tydzień. d) 1 dzień. 17. Do okresu preprodukcji często zaliczany jest okres a) okres prac literackich. b) okres prac budowlanych. c) okres prac przygotowawcze. d) okres prac adaptacyjnych. 18. Pracą ekipy budowlanej steruje a) reŜyser. b) scenarzysta. c) kierownik budowy dekoracji. d) asystent. 19. Feelancerzy to a) ludzie wolnych zawodów. b) marionetki. c) kaskaderzy. d) muzycy. 20. Film jest to a) utwór ograniczonej długości. b) utwór tylko fabularny. c) utwór tylko i wyłącznie dokumentalny. d) utwór dokumentalny lub animowany.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

30

KARTA ODPOWIEDZI Imię i nazwisko:..........................................................................................

Przygotowanie i organizacja produkcji filmu fabularnego Zakreśl poprawną odpowiedź. Nr zadania 1.

Odpowiedź

Punkty

a

b

c

d

2.

a

b

c

d

3.

a

b

c

d

4.

a

b

c

d

5.

a

b

c

d

6.

a

b

c

d

7.

a

b

c

d

8.

a

b

c

d

9.

a

b

c

d

10.

a

b

c

d

11.

a

b

c

d

12.

a

b

c

d

13.

a

b

c

d

14.

a

b

c

d

15.

a

b

c

d

16.

a

b

c

d

17.

a

b

c

d

18.

a

b

c

d

19.

a

b

c

d

20.

a

b

c

d Razem:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

31

6. LITERATURA 1. 2. 3. 4. 5. 6.

Damm K., Kaczorowski B.: Leksykon PWN –KINO. PWN. Warszawa 2000 Dąbal W., Andrzejew P.: Kompendium terminologii filmowej Oficyna Wydawnicza. Sadyba 2005 J. Lisiecki.: FILM i sztuki tradycyjne. Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Lublin 2005 Kingdon T.: Sztuka reŜyserii filmowej. Wojciech Marzec. Warszawa 2007 Schütte O.: Praca nad scenariuszem. PWN. Warszawa 2005 Zajček E.: Praca i film – system pracy, elementy, relacja, sztuka – tom1, tom 2

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

32