Rahmel Dan Joomla! Profesjonalne tworzenie stron WWW (1)

, a elementami potomnymi są i <body>. Jeśli wynikiem zapytania miałoby być kilka rekordów, można by je zapisać w postaci kolejnych elementów <article rel="nofollow">. To by było na tyle! Komponent odczytuje ID artykułu z łańcuchu żądania, przegląda bazę danych w poszukiwaniu odpowiedniego wpisu, przetwarza informacje do postaci zwykłego tekstu i przesyła z powrotem w postaci prostego drzewa XML. Moduł będzie w tym wypadku bardziej skomplikowany, obsługuje trzy etapy: interakcję z użytkownikiem, wysyłanie żądania i wyświetlanie informacji zwrotnych. Tworzenie modułu ajaksowego Moduł wyświetlający informacje zwrócone za pośrednictwem Ajaksa będzie składać się w możliwie jak największym stopniu z napisanego wcześniej kodu. Platforma Joomla! jesi pełna procedur i obiektów, które możesz wykorzystać, pisząc własny kod. W tym przypadku, zamiast pisać własny kod odpowiedzialny za wyświetlanie „chmurek", posłużymy się już tym istniejącym w Joomla!. System Joomla! zawiera świetną funkcję wyświetlającą „chmurki", które w znacznym stopnii można dopasować do własnych potrzeb. Pochodzi ona z biblioteki overLIB, stworzonej prze Erika Bosrupa (www.bosrup.com/web/overlib), który łaskawie pozwolił na dołączenie jej do instalacji Joomla!. Na jego stronie internetowej znajdziesz najnowszą wersję biblioteki którą możesz wykorzystać, jeśli planujesz implementację poza systemem Joomla!. W przypadku platformy Joomla! wystarczy wstawić w kodzie strony jedną linię: <script type="text/javascript" src="includes/js/overl ibjrini. js"></script> Powyższa instrukcja wskazuje, że kod biblioteki przechowywany jest w katalogu /includes/js Jeśli dysponujesz wolnym czasem, warto przeanalizować jej kod, aby poznać możliwe parametry i dostępną funkcjonalność. Tworzenie pliku XML i folderu z modułem Utwórz folder mod_artic1eajax, w którym będzie przechowywany moduł. Następnie otwór; go, wprowadź poniższy kod i zapisz go pod nazwąmod_articl eajax. xml: <?xml version="1.0" encoding="utf-8"?> <install type="module" version="1.5.0"> <name>Ajax i artykuły</name> <versi on>l.5.0</versi on> <description>Ten moduł wyświetla odnośniki do 5 aktualnych artykułów. Odnośnik do każdego posiada zdefiniowane zdarzenie onMouseOver, które uruchamia procedurę ajaksową pobierającą informacje o artykule za pomcą komponentu com_articleinfo. </description> Rozdział 7. • Joomla! i Ajax 193 <files> «filename module="mod_articleajax">mod_articleajax.php</filename> </files> Powyższy kod to najprostszy plik deskryptora. Możesz go rozszerzyć, jeśli planujesz wstawić dodatkowe pliki i parametry, które rozszerzą tworzoną aplikację. »orzenie mod_articleajax Utwórz w folderze plik o nazwie mod_articleajax.php i wprowadź poniższy kod: <?php /** * @version $ld: mod articleajax.php 5203 2007-07-27 01:45:14Z DanR $ * Ten moduł wyświetla odnośniki do 5 aktualnych artykułów. * Odnośnik do każdego posiada zdefiniowane zdarzenie onMouseOver, które uruchamia * procedurę ajaksową pobierającą informacje o artykule za pomocą komponentu com articleinfo. */ <script type="text/javascript" src="inc1udes/js/overlib_mim.js"></script> <script type="text/javascript"> // Utwórz zmienną dla obiektu XMLHttpRequest var myRequest = false; function displayAjax(tempArticlelD) { // Wprowadź adres, na który zostanie wysłane żądanie var myURL = 'http://localhost/index.php?option=com_articleinfo&format=raw&articlenum=' + tempArticlelD; // Usuń ewentualny poprzedni obiekt myRequest = false; // Dla przeglądarek takich jak Firefox, Safari i innych, które wykorzystują poniższe: if (window.XMLHttpRequest) { myRequest = new XMLHttpRequest(): if (myRequest.overrideMimeType) { myRequest.overrideMimeType('text/xml'): } } else if (window.ActiveXObject) { // Przeglądarka IE6 i wcześniejsze wykorzystują inny model try { myRequest = new ActiveX0bject("Msxml2.XMLHTTP"): } catch (e) { try { myRequest = new ActiveXObjectC'Microsoft.XMLHTTP"); } } } catch (e) {} //Sprawdź, czy poprawnie otworzono obiekt if (!myRequest) { overlibt'Błąd: Nie udało się utworzyć obiektu XMLHttpRequest'): } return false: 194 Joomla!. Profesjonalne tworzenie stron W1NW // Sprawdź, } czy poprawnie otworzono obiekt myRequest.onreadystatechange = displayReturn; // Otwórz docelowy adres URL myRequest.open('GET', myURL. true): // Wyślij żądanie myRequest.send(null); function displayReturnO { // Sprawdź, czy żądanie zostało ukończone, 4=ukończone if (myRequest.readyState == 4) { // Sprawdź kod statusu HTTP if (myRequest.status == 200) { // Pobierz główny element XML var article = myRequest.responseXML.getElementsByTagNamei'article'): // Pobierz elementy title i body // IE6 wymaga typu mime ustawionego na „text/xml", w przeciwnym razie nie odczyta //poprawnie odpowiedzi. // Dlatego, jeśli niedostępny jest element o indeksie [0], mamy do czynienia z IE6 i musimy // ręcznie załadować model obiektu. if (!article[0]) { myRequest.responseXML.1oadXML(myRequest.responseText): var article = myRequest.responseXML.getElementsByTagName('article'): } myTitle = article[0].getElementsByTagNamei'title')[0].fi rstChiId.nodeValue: myBody = // Wyświetl article[0].getElementsByTagNamei'body')[0].firstChiId.nodeValue: w postaci „ chmurki" overlib(myBody.CAPTION.myTitle,BELOW,RIGHT): } else { // Wystąpił błąd, wyświetl „chmurkę " z komunikatem overlib('Wystąpił problem podczas wykonywania pobierania'.BELOW,RIGHT): } } żądania.'.CAPTION.'Błąd } </script> Moduł ajaksowy <?php //Zablokuj bezpośrednie uruchamianie defined( '_JEXEC' ) or die( 'Brak dostępu' ): //Zdefiniuj lokalne zmienne $db =& JFactory::getDB0(): $user =& JFactory::getUser(): Suserld = (int) $user->get('id'): //Zdefiniuj odpowiednie daty, aby zagwarantować, że artykuły Snuli Date = $db->getNullDatei): Snow = date('Y-m-d H:i:s'. timet)): // Wyszukuj wyłącznie opublikowanych artykułów Swhere = 'a.state = 1 ' . " AND (a.publish_up = "' . Snuli Date . "' OR a.publish_up <= "' . Snow . "')" . " AND ( a.publish_down = "' . Snuli Date . "' OR a.publishjjown >= "' . Snow . "')"; są dostępne Rozdział 7. • Joomla! i Ajax 195 // Utwórz zapytanie $query = "SELECT a.id. a.title " FROM # \n" . content AS a \n" . " WHERE " . iwhere . "\n" . " AND a.access <= " . iuserld; // Uruchom zapytanie i pobierz 5 pierwszych rekordów $db->setQuery( $query, 0,5); if (irows = $db->loadObjectList()) { // Wykonaj dla każdego rekordu foreach ( irows as $row ) { // Wyświetl tytuł artykułu iartTitle = JText::_($row->title); // Dodaj zdarzenie onmouseover, które uruchomi funkcją displayAjax() echo " . $row->id . "); onmouseout=nd(); >"; // Utwórz odnośnik do właściwego artykułu echo "< a href=index.php?optnon=com_content&view=article&id=" . $row->id . "&Itemid=44>" . iartTitle . "</a> \n"; } // Wyświetl komunikat o błędzie, jeśłi pobieranie danych nie powiodło się echo Sdb->getErrorMsg(); ?> Podobnie jak we wcześniejszym przykładzie, jeśli uruchamiasz stronę na zdalnym serwerze, musisz zmienić adres wykorzystywany przez funkcję di spl ayAjax(). Po ukończeniu tworzenia modułu utwórz archiwum o nazwie mod_artic1eajax.ZTp i zainstaluj je, korzystając z opcji Rozszerzenia. Jeśli pozostawisz moduł na pozycji left, zostanie on wyświetlony na stronie głównej. Otwórz przeglądarkę internetową i otwórz stronę główną. Po najechaniu kursorem na każdy z wyświetlonych odnośników zostanie wyświetlona „chmurka" zawierająca tytuł i pierwszych 200 znaków artykułu, co przedstawiono na rysunku 7.4. Jak możesz zauważyć, dzięki Ajaksowi sporo dodatkowych informacji jest błyskawicznie przedstawianych użytkownikowi. Rysunek 7.4. Tytuł i pierwszych 200 znaków każdego artykułu zostaną wyświetlone w postaci „chmurki" Ajax i artykuły Popular Latest N e w s • Content Layouts MM-' DOI I to Joomlal ..framework and content publishing system designed for quickly eating highly interactiue lultllanguage W e b sites online edia portals blogs and eCommerce appl i II"! n'• liximl.i Overview i l'."Int. ícense i M u tí .lii'.in Jiinitila: I FAO i Tire News i W e l l Links • News Feeds o the Frontpage Joomlal Joomia! is .1 flee open source i t a m e w o i k and content publishing system designed tot quickly Cio.itiri'j tii.jtitv iiiteiactive multi-language Well sites, online communities. media poitais. tilo'is .mil eC oinmei ce applications. pmered "v Ją, J o o m l a ! -Joomlal provides an easy-to-use graphical user Interface that simplifies the management and publishing of large volumes of content including HTML, documents, arid rich media. Joomlal is used by organisations of all sizes for Public Web sites, Intranets, and Extrañéis and is supported by a community of thousands of 196 Joomla!. Profesjonalne tworzenie stron W1NW Korzystając z potęgi tego prostego przykładu, będziesz prawdopodobnie chciał tworzyć własne rozwiązania ajaksowe. Kod modułu jest bardziej skomplikowany niż ten komponentu, dlatego trzeba dokładnie go przeanalizować, aby w pełni rozumieć jego działanie. ..Chmurki" Jedną z pierwszych instrukcji w kodzie modułu jest znacznik script, który niezbędny jest do skorzystania z funkcjonalności biblioteki overLIB. Po dołączeniu biblioteki możesz wyświetlić „chmurkę", wywołując funkcję overLIBO. Istnieje możliwość określenia sporej liczby parametrów, które wpływają na wygląd chmurki, np. wysokość, kolor, umiejscowienie czy parametry wyświetlanego tekstu. Funkcje wywołujące Poniżej znacznika <scri pt> znajdują się definicje funkcji di spl ayAjax() i di spl ayReturn(). Funkcja di spl ayAjax() jest praktycznie identyczna z tą, która występuje we wcześniejszym przykładzie wyświetlającym informacje o dostępności. Jedyną znaczącą zmianą jest parametr przekazywany funkcji. Zamiast podawania kompletnego adresu URL funkcja wymaga podania ID artykułu, na podstawie którego tworzony jest odpowiedni adres odwołujący się do komponentu com_articleinfo. W przeciwieństwie do displayAjaxO w kodzie funkcji di spl ayReturn() zaszło wiele zmian. Zamiast prostego odbierania tekstu wysłanego przez komponent (za pomocą obiektu reponseText) nowy kod napisano z wykorzystaniem obiektu responseXML, dzięki czemu można odczytywać dane sformatowane w postaci drzewa XML. Najpierw tworzone jest odwołanie do elementu głównego <article rel="nofollow">, a następnie pobierane są wartości elementów <title> i <body>, zapisane w polu nodeVal ue. Pobrane wartości znajdują zastosowanie przy wywoływaniu funkcji overLIB(), określana jest treść i nagłówek „chmurki". Te dwie funkcje odpowiadają za część wysyłania i pobierania danych. Elementy odpowiedzialne za interakcję z użytkownikiem są odrobinę bardziej skomplikowane, ponieważ niezbędny jest dostęp do bazy danych Joomla!, dzięki któremu pobiera się odpowiednie informacje o artykułach. Wynajdywanie artykułów w bazie danych Joomla! Kod odpowiedzialny za wyświetlanie artykułów nie może składać się wyłącznie z prostej instrukcji pobierającej tytuły aktualnych artykułów, a następnie wyświetlającej je w postaci listy. Z powodu bezpośredniego dostępu do danych umieszczonych w tabeli artykułów takie podej ście spowodowałoby pobranie zarówno niepublikowanych artykułów, jak i tych z ograniczonym dostępem. Niezbędne jest wprowadzenie zabezpieczeń uniemożliwiających wyświetlanie niepowołanych treści. Rozdział 7. • Joomla! i Ajax 197 Dlatego podczas odwoływania do bazy danych wykorzystywane są dane aktualnie zalogowanego użytkownika. Wartość zmiennej inullDate powoduje wyświetlenie artykułów, dla których nie określono daty wygaśnięcia. Zmienna $now usuwa z listy przeszukiwanych artykułów te, które zostaną opublikowane w przyszłości. Instrukcja zapisana w zmiennej $where gwarantuje, że zostaną pobrane wyłącznie obecnie opublikowane artykuły. Klauzula WHERE jest następnie dodawana do zmiennej $query, która zawiera zapytanie pobierające pola ID i title artykułów. W przypadku modułu konieczne jest wyświetlanie wyłącznie prostej listy wpisów, dlatego nie ma powodu, aby pobierać nadmiarowe dane. Ostatecznie zostaje uruchomiona metoda setQuery(), która uruchamia zapytanie i pobiera maksymalnie pięć rekordów. Możliwe byłoby pobranie kompletnej listy artykułów, jednak moduł zająłby wtedy zbyt wiele miejsca w pionie, dlatego lepiej ograniczyć zakres lub rozmiar pobieranych danych. Dla każdego rekordu pobranego jako wynik zapytania tworzony jest element , dla którego zdefiniowano zdarzenie onMouseOver. Analizując kod źródłowy, możesz zauważyć, że do każdej pozycji przypisane jest odpowiednie ID w postaci parametru funkcji di spl ayAjax(). Kod źródłowy wygenerowanej strony zawiera dla każdego zdarzenia onMouseOver odpowiedni ID artykułu. Dodatkowo przy definicji tego zdarzenia umieszczana jest instrukcja, która ukrywa wcześniej wyświetlone „chmurki". Dla każdego elementu tworzony jest także odnośnik do danego artykułu. Jego kliknięcie powoduje uruchomienie komponentu com_content, który wyświetla artykuł, a odpowiednie ID przekazywane jest w postaci parametru. Nazwą odnośnika jest jedno z pól rekordu, tytuł artykułu. Jeśli podczas pobierania danych z bazy wystąpi błąd, na stronie pojawi się stosowny komunikat. Powinieneś mieć już solidne umiejętności związane z implementacją rozwiązań ajaksowych z wykorzystaniem platformy CMS Joomla!. Stworzony szkielet można rozbudowywać w dowolny sposób, aby osiągnąć większą interaktywność. Wady technologii Ajax Korzystając z ekscytujących możliwości technologii Ajax, programiści mogą łatwo zapomnieć o j e j wadach. Oprócz skomplikowania projektu strony istnieje kilka realnych problemów związanych ze wzmożonym zastosowaniem tej technologii: • niedostępność treści pobieranych za pomocą Ajaksa dla robotów internetowych; • gromadzenie informacji; • możliwe zagrożenia bezpieczeństwa. 198 Joomla!. Profesjonalne tworzenie stron W1NW Niedostępność dla robotów internetowych Wzrost wykorzystania technologii Ajax można przyrównać do szalejącego pożaru, ponieważ zaczęły powstawać strony, na których wszystkie funkcje realizowane są za pomocą technologii Ajax — od wyświetlania menu, po prezentację kluczowych informacji. Chociaż można łatwo ulec zachwytowi nad nową technologią, należy stosować ją tylko tam, gdzie najlepiej pasuje. Jak dotąd najlepszym zastosowaniem są widgety, takie jak te na stronic Nctflix lub Google Maps. Trzeba jednak pamiętać, że wszystkie informacje wyświetlane w widgetach (pobrane z użyciem Ajaksa) są niedostępne dla robotów internetowych, ponieważ nie uruchamiają one np. kodu powiązanego z odnośnikiem. Mimo iż wyświetlanie „chmurek" może być atrakcyjne i zachęcające dla odwiedzających stronę, roboty internetowe całkowicie je zignorują. Upewnij się, że wszystkie informacje dostępne za pośrednictwem Ajaksa dostępne są gdzieś indziej na stronie, w postaci zwykłej strony HTML. Dzięki temu robot internetowy odwiedzający stronę nie natrafi na pustą skorupę. Jeżeli zależy Ci na pozycjonowaniu strony w wyszukiwarkach, nie umieszczaj głównych treści, które normalnie dostępne są dla użytkowników za pomocą Ajaksa w postaci plików HTML, gdzieś w zakamarkach witryny, ponieważ pogorszy to pozycję strony. Gromadzenie informacji Większość żądań ajaksowych prowadzi do odebrania w przeglądarce sformatowanych danych. Musisz zwrócić szczególną uwagę na zabezpieczenie się przed niepowołanym dostępem, a także atakami hakerów. Większość aplikacji ajaksowych wykonuje żądania, które powodują zwrócenie danych z bazy. Mogą to być informacje na temat ceny/dostępności produktu, a nawet tajne informacje firmy. Ponieważ dane pobierane są w formacie XML, nie trzeba dużo czasu i wysiłku, aby konkurencja stworzyła, nadużywając komponentu ajaksowego, program pobierający dane do momentu, kiedy wszystkie informacje znajdą się w ich bazie. Istnieje kilka sposobów obrony przed takim podstępowaniem. Najprostszym z nich jest zapewnienie, że żądania nie są tworzone według prostego schematu, np. sekwencji liczb. Jeśli produkty są ponumerowane od 1 do 50, spróbuj zastosować inną metodę identyfikowania rekordów, tak aby niemożliwe było stworzenie aplikacji, która pobiera informacje dla kolejnych ID. Zagrożenia bezpieczeństwa Kolejne niebezpieczeństwo stanowi potencjalny atak SQL Injection. W tym przypadku haker próbuje przesłać zapytanie SQL w postaci parametru. Jeśli dobierający program wstawia odebrane dane bezpośrednio do zapytania, możliwe jest zdradzenie wielu prywatnych informacji. Rozdział 7. • Joomla! i Ajax 199 Na szczęście Joomla! zawiera funkcje takie jak getVar(), które zapobiegają „przenikaniu" większości szkodliwego kodu. Zawsze pomyśl dwa razy, zanim zdecydujesz się na ominięcie funkcji wbudowanych w Joomla!, ponieważ zawierają wiele sprawdzonych i pewnych zabezpieczeń. odsumowanie Wykorzystanie technologii Ajax na Twojej stronie może sprawić, że w pełni zasłuży ona na miano witryny Web 2.0. Połączenie i właściwa implementacja niezbędnych technologii (HTML, XML, JavaScript itd.) mogą być frustrujące, jednak trud zostaje wynagrodzony w chwili uruchomieniem strony. W tym rozdziale opisano implementację rozwiązań ajaksowych w Joomla!, a w szczególności: • opisano powiązania między składowymi technologii Ajax, a także sposoby implementacji w Joomla!; • opisano działanie komponentów, pobieranie danych w formacie raw; • tworzenie prostej aplikacji ajaksowej, która jest przykładem zastosowania całej platformy; • rozszerzanie systemu Joomla! — dodanie wyświetlania „chmurek", co jest demonstracją funkcjonalności technologii Ajax; • zalety konserwatywnego punktu widzenia — rozsądnego decydowania o miejscach implementacji rozwiązań ajaksowych, świadomość wad nowej technologii. Implementacja technologii Ajax może być całkiem skomplikowana. Jeśli stanowi ona cześć większego projektu, kod programu może stać się zupełnie niejasny. Narzędzia programistyczne noszące nazwę wzorców projektowych mogą ułatwić planowanie aplikacji, zredukować liczbę błędów i zwiększyć zysk wiedzy z poprzednich aplikacji. W rozdziale 8. opisano, jak stosować wzorce projektowe w programowaniu Joomla!. 200 Joomla!. Profesjonalne tworzenie stron W1NW 8 Wzorce projektowe a Joomla! Joomla! jest aplikacją napisaną techniką programowania obiektowego. Cała platforma składa się z zestawu klas, których połączenie tworzy funkcjonalność systemu zarządzania treścią (CMS). Efektywne programowanie Joomla! wymaga zapoznania się z kilkoma paradygmatami programowania obiektowego i stosowania ich. Przykładem takich paradygmatów są wzorce projektowe. Wzorce projektowe to w istocie zestaw modeli konceptowych, wytycznych nowego sposoby programowania zorientowanego na obiekty. Modele, odzwierciedlane w postaci wzorców projektowych, były udoskonalane w ramach prac nad wieloma projektami. Właściwe dopasowanie wzorców projektowych do problemu, nad którym pracujesz, może dostarczyć Ci sprawdzonych metod, które ułatwią zadanie. Adaptacja skutecznych wzorców projektowych oznacza w praktyce, że łatwiej dotrzymać terminów, zarządzanie systemem jest tańsze, rozumienie ewolucji systemu prostsze, a nowi programiści szybciej dostosowują się do projektów. Dzięki zastosowaniu wzorców projektowych znika potrzeba wynajdywania koła przy każdym nowym projekcie. Począwszy od wczesnych lat dziewięćdziesiątych, pionierskich prac Ericha Gamma, Richarda Heima, Ralpha Johnsona i Johna Vlissidesa (tzw. Bandy Czterech — ang. Gang ofFour), napisano wiele obszernych pozycji na ten temat. Oryginalna (i prawdopodobnie najważniejsza) książka nosi tytuł Design Patterns: Elements of Reusable Object-Oriented Software1 (Addison-Wesley, Boston 1995), opisano w niej wiele podstawowych wzorców używanych obecnie — łącznie z tymi, które napotkasz w Joomla!. W tym rozdziale przedstawiono podstawy wzorców projektowych, a ponieważ zostały one zastosowane przez programistów Joomla! w konstruowaniu CMS, także przykładowe użycie w kodzie Joomla!. Rozumiejąc założenia projektowe, na których opiera się Joomla!, będziesz w stanie nie tylko tworzyć skuteczniejsze rozszerzenia, ale także lepiej poznasz samą platformę, jej działanie i potencjalne zastosowania. Wyd. polskie Wzorce projektowe. Elementy oprogramowania Warszawa, 2005, ISBN 83-204-3041-0 —przyp. tłum. obiektowego wielokrotnego użytku, WNT, 202 Joomla!. Profesjonalne tworzenie stron W1NW Wzorce projektowe Wzorce projektowe stanowią wytyczne programowania obiektowego, które odzwierciedlają podstawowe cele w procesie tworzenia aplikacji. Zostały stworzone, aby rozwiązać konkretne, powtarzające się problemy programistyczne w schematyczny sposób (wzorzec). Dokumentacja poszczególnych wzorców zawiera w większości przypadków takie informacje, jak: • Nazwa oraz klasyfikacja — Nazwa wzorca wraz z ogólną klasyfikacją, która wskazuje na typ wzorca. Zazwyczaj jest to jeden z trzech podstawowych typów: konstrukcyjny, strukturalny lub czynnościowy. • Problem — Opis problemu, dla którego stworzono dany wzorzec. • Rozwiązanie — Szczegółowy opis rozwiązania problemu, zawierający ogólne modele konceptowe, procesy i obiekty. • Hipoteza — Ogólny opis działania wzorca, a także jak jego zastosowanie prowadzi do rozwiązania. • Konkretny przykład— problemu. • Zastosowanie — Obszary zastosowania danego wzorca, a także jego ograniczenia. • Konsekwencje — Kompromisy i zależności, które wymusza zastosowanie wzorca. • Wskazówki odnośnie do implementacji — Ogólne sugestie dotyczące stosowania danego wzorca. Sugestywny przykład zastosowania wzorca do rozwiązania Pamiętaj, że wzorce projektowe nie są doskonałe ani nie są dogmatem, który trzeba stosować za wszelką cenę. Wzorce projektowe to zbiór wytycznych, a im dokładniej się je stosuje, tym więcej zamierzonych korzyści uzyskuje się. W praktyce trzeba się często zmierzać z ograniczeniami w adaptacji wzorców, np. ze względu na wydajność. Wzorce projektowe mogą być także przytłaczającym ciężarem, jeśli projekt jest bardzo mały. Nie istnieje prosty sposób na określenie wielkości projektu, dla którego implementacja wzorców ma sens. Można z grubsza przyjąć, że jeśli nad projektem pracuje lub będzie pracować w przyszłości co najmniej trzech programistów, wtedy warto ponieść koszty związane z implementacją. W przypadku pojedynczych programistów zastosowanie wzorców nie przekłada się na znaczące korzyści, może jednak służyć wyrobieniu dobrych nawyków. Dzięki temu, jeśli projekt zostanie rozszerzony, jego struktura nie będzie go ograniczać. Powinieneś dokładnie znać zalety zastosowania poszczególnych wzorców, zamiast ślepo stosować je w tworzonych programach. Założeniem wzorców projektowych jest uproszczenie i usprawnienie procesu tworzenia aplikacji, a wprowadzanie ich na silę, kosztem skomplikowania projektu, jest zaprzeczeniem tego założenia. Rozdział 8. • Wzorce projektowe a Joomla! 203 frzy główne kategorie wzorców Twórcy wzorców projektowych podzielili je na trzy kategorie: • konstrukcyjne, • strukturalne, • czynnościowe. W ramach opisu powyższych kategorii przedstawiono po jednym wzorcu, który można potraktować jako reprezentację pozostałych rozwiązań programistycznych z danej kategorii. Mzorce konstrukcyjne Wzorce klasyfikowane do kategorii konstrukcyjnych związane są z mechanizmem tworzenia obiektów. Może Ci się wydawać, że tworzenie obiektów jest proste, a większość zadań wykonuje system. Istnieją jednak przypadki, kiedy ręczne zarządzanie tworzeniem obiektów może przekładać się na znaczące korzyści, np. usprawnienie uaktualnień lub lepsze zarządzanie zasobami — szczególnie w większych systemach. W wielu aplikacjach tworzenie nowych obiektów sprowadza się do wywołania, specyficznej dla danego języka programowania, instrukcji tworzenia obiektu. Istnieje jednak wiele zastosowań, dla których zastosowanie dodatkowej warstwy w mechanizmie tworzenia obiektów przynosi korzyści. Przykładowo technologia DAL (Database Abstraction Layer — warstwa abstrakcji bazy danych, np. PEAR DAL, PDO i ADOdb) tworzy warstwę pośrednią między aplikacją a źródłem danych, dzięki czemu programista może pisać kod, który za pośrednictwem DAL pobiera dane z dowolnego systemu baz danych. Zamiast tworzyć obiekt łączący się bezpośrednio z bazą danych, pobierany jest obiekt DAL. Gdy korzysta się z tej metody, możliwe jest zarządzanie pulą połączeń (ang. connection pooling), dzięki czemu dostępne połączenia niewykorzystywane przez procesy macierzyste mogą być przekazane do kolejnych, zmniejszając konieczność tworzenia nowych. Ten wzorzec konstrukcyjny służy oszczędzaniu zasobów serwera, a także, ponieważ DAL obsługuje tworzenie obiektów, może rozwiązać wiele problemów związanych z dostępem do konkretnych źródeł danych. Powyżej został opisany realny przykład wzorca konstrukcyjnego. Do kategorii wzorców konstrukcyjnych należą: fabryka abstrakcyjna, metoda fabrykująca, wzorzec budowniczego, leniwa inicjacja, pula obiektów, prototyp i singleton. Definicje tych wzorców opisują niektóre z procesów wymaganych przez aplikację. Najczęściej stosowanymi w Joomla! wzorcami z tej kategorii są: fabryka abstrakcyjna (przedstawiona niżej jako przykład), singleton i wzorzec budowniczego. 204 Joomla!. Profesjonalne tworzenie stron W1NW Wzorzec fabryki abstrakcyjnej Jednym z wzorców konstrukcyjnych jest fabryka abstrakcyjnaJej istotą jest utworzenie klasy — „fabryki", która w odpowiedzi na żądania utworzenia obiektów zwraca obiekty danej klasy. Jeśli tworzenie obiektów odbywałoby się bezpośrednio w każdej części systemu, to zmiana jednej z klas wymagałaby poprawienia i ponownego skompilowania całego systemu, aby można było z niej skorzystać. Dobrym przykładem fabryki abstrakcyjnej jest system szyfrowania. Wyobraź sobie klasę o nazwie EncryptionA (Szyfrowani eA), zawierającą metody, które szyfrują dane, zapisywane następnie w bazie danych. Aby zrealizować ten wzorzec, można by skonstruować klasę 0 nazwie EncryptionObiect, która grając rolę fabryki abstrakcyjnej, zwracałaby egzemplarz obiektu EncryptionA. Wyobraź sobie, że po pewnym czasie zostaje odkryta wada w metodzie wykorzystywanej w EncryptionA. Z tego powodu zostaje utworzona klasa o nazwie EncryptionB, która zawiera bezpieczniejszą metodę. Aby wprowadzić zmiany w systemie korzystającym z wzorca fabryki abstrakcyjnej, wystarczy zmienić klasę EncryptionObject, tak aby zwracała obiekty typu EncryptionB. Jeśli obiekt EncryptionA tworzony jest ręcznie w każdym miejscu programu, gdzie wymagane jest szyfrowanie, uaktualnienie systemu wymaga wprowadzenia wielu zmian 1 ponownej kompilacji. W przypadku wprowadzenia klasy EncryptionC brak zastosowania wzorca fabryki abstrakcyjnej wymusza powtórzenie całej złożonej operacji. Wzorzec singleton Wzorzec konstrukcyjny singleton jest stosowany w Joomla! głównie w przypadku obiektów łączących z bazą danych. W aplikacjach bazodanowych otwieranie i zamykanie połączeń wprowadza spory narzut. Aby zmniejszyć ubytek wydajności, implementowany jest wzorzec singleton, tzn. w programie wykorzystywany jest pojedynczy egzemplarz obiektu, który odpowiada za połączenie z bazą danych. Zamiast tworzyć nowe połączenie przy każdym zapytaniu, komunikacja przebiega za pośrednictwem istniejącego połączenia. W systemie Joomla! zapytanie z wykorzystaniem obiektu bazy danych wygląda tak: $db =& JFactory::getDB0(); $query = "SELECT *" . "\ n FROM josjnessages" . "\n WERE messageMonth = ". intval(icurMonth); $db->setQuery($query); SmyRows = $db->loadObjectList(); Operator przypisania referencji znajdujący się przed wywołaniem metody JFactory: :getDB0() pozwala wykorzystać istniejący już obiekt bazy danych. Wzorzec budowniczego Wzorzec budowniczego stosowany jest w sytuacji, kiedy niezbędna jest konwersja danych. Budowniczy gra rolę rozszerzenia dla klasy bazowej nazywanej dyrektorem. Dyrektor przetwarza plik lub strumień wejściowy i rozdziela go na poszczególne elementy. Każdy element jest kolejno przesyłany do budowniczego, który tworzy z nich sformatowany wydruk. Rozdział 8. • Wzorce projektowe a Joomla! 205 Przykładem dyrektora może być klasa przetwarzająca XML. Przesyła ona każdy znacznik i element drzewa XML do klasy budowniczego. Działanie klasy budowniczego zależy od oczekiwanego formatu wydruku. Jeden budowniczy może zwrócić listę elementów oddzielonych przecinkami, inny może z kolei utworzyć kod SQL, który zapisuje otrzymane elementy w bazie danych. Wzorzec budowniczego pozwala na tworzenie budowniczych niezależnie od dyrektora. Przykładem wykorzystania wzorca budowniczego w Joomla! jest obsługa parametrów modułu. Wartości tych parametrów można zmienić w interfejsie administratora za pomocą opcji Moduły. Kod odpowiedzialny za obsługę parametrów poszczególnych typów (text, textarea, radio button, fi lei i st itd.) znajduje się w katalogu element, który można znaleźć w (zakładając, że zaczynamy w głównym katalogu Joomla!): \libraries\joomla\html\parameter\element W folderze jest kilkadziesiąt plików PHP odpowiedzialnych za poszczególne typy parametrów (xvp.filelist.php, imagelist.php, password.php itd.). Realizacja tego zadania w platformie Joomla! wygląda następująco: dyrektor pobiera listę parametrów modułu, a następnie wywołuje budowniczych poszczególnych typów, którzy generują odpowiedni kod HTML wysyłany do przeglądarki. tfzopce strukturalne Wzorce strukturalne związane są z organizacją klas w ramach platformy, przy założeniu specyficznego dziedziczenia. Celem tych wzorców jest uproszczenie (na ile to możliwe) powiązań między elementami (lub klasami) systemu. Wzorce należące do kategorii strukturalnych to: adapter, agregat, most, kompozyt, pojemnik, dekorator, rozszerzalność lub platforma, fasada, waga piórkowa, pośrednik, rurki i filtry, dane prywatne klasy oraz wrapper. Najpopularniejsze wzorce wykorzystywane w Joomla! to wzorzec adaptera i wzorzec mostu. Ifzorzec adaptera Wzorzec adaptera wykorzystywany jest do połączenia ze sobą dwóch niekompatybilnych interfejsów. Stosuje się go w kodzie komponentów łączących z takimi technologiami jak np. Simple Machines Forum. Komponent łączący stanowi dwukierunkowy adapter, pozwala na komunikację dwóch niekompatybilnych systemów. Ifzorzec mostu Wzorzec mostu pozwala na implementację warstwy abstrakcji za pośrednictwem ustandaryzowanego interfejsu. Najczęstszym przykładem wzorca mostu jest system wydruku. System wydruku przesyła informacje za pośrednictwem standardowego interfejsu do dowolnego sterownika drukarki. Ponieważ interfejs wyjściowy jest abstrakcyjny, użytkownik może zmienić sterowniki bez konieczności zmian w implementacji systemu wydruku. 206 Joomla!. Profesjonalne tworzenie stron W1NW Innym przykładem tego wzorca jest ustawianie typu wydruku komponentu Joomla!. Możliwe typy zawierają m.in. HTML (domyślnie), raw i text (tekst). Każdemu typowi odpowiada klasa, która wyświetla dane w odpowiednim formacie. Wzorce czynnościowe Wzorce czynnościowe związane są z komunikacją między obiektami. Celem tych wzorców jest uproszczenie i zwiększenie elastyczności komunikacji między elementami systemu. Wzorce należące do tej kategorii to łańcuch odpowiedzialności, polecenie, interpretator, iterator, mediator, pamiątka, obserwator, stan, strategia, szablon, wizytator i jego warianty. Najczęściej wykorzystywane w Joomla! są wzorce obserwatora, łańcucha odpowiedzialności i strategii. Wzorzec obserwatora W przypadku wzorca obsei~watora obiekt nazywany obserwowanym jest punktem łączącym, który służy do powiadamiania innych obiektów o zmianie parametrów. Każdy obserwator jest rejestrowany, a zmiana w obiekcie reprezentowanym przez obserwowany powoduje jego automatyczne powiadomienie. Prostym przykładem realizacji tego wzorca jest system automatycznego odtwarzania dla urządzeń USB. Wyobraź sobie, że został utworzony obiekt (obserwowany), który monitoruje stan urządzeń USB. Jednym z obserwatorów jest program odtwarzający DVD. Zmiana stanu urządzeń USB (np. wsadzenie płyty DVD do napędu) powoduje poinformowanie wszystkich obserwatorów. Obserwator obsługujący odtwarzacz DVD sprawdzi, po otrzymaniu powiadomienia, czy został wsadzony film, jeśli tak, to automatycznie uruchomi odtwarzanie go (o ile został skonfigurowany w ten sposób). Wzorzec obserwatora wykorzystywany jest w Joomla! do obsługi dodatków (wtyczek). Każdy dodatek jest rejestrowany w systemie wraz z informacją o zdarzeniach, które może obsłużyć. W przypadku wystąpienia zdarzenia danego typu obserwowany (Joomla!) powiadamia obserwatora (dodatek) o tym fakcie. Wzorzec łańcucha odpowiedzialności Dodatki w systemie Joomla! podążają także za wzorcem łańcucha odpowiedzialności. Założeniem tego wzorca jest przekazywanie zdarzenia między kolejnymi obiektami. Jeśli by porównać ten wzorzec ze wzorcem obserwatora, można by je nazwać obserwatorami. Różnica polega na tym, że obserwatory zostają powiadomione o zdarzeniu, a dodatkowe czynności nie są wymagane zarówno ze strony obserwatora, jak i obserwowanego. Łańcuch odpowiedzialności polega na wysyłaniu powiadomienia do kolejnych obiektów. Jeżeli jeden z nich zwróci informację, że obsłuży dane zdarzenie, proces zostaje zatrzymany, a żadne pozostałe obiekty nie zostają powiadomione. Rozdział 8. • Wzorce projektowe a Joomla! 207 W Joomla! dodatek może poinformować system, że obsłuży dane zdarzenie. W takiej sytuacji przetwarzanie zostaje przekazane dodatkowi, a system Joomla! nie wykonuje żadnych dodatkowych akcji dla tego zdarzenia. Iłzorzec strategii W przypadku wzorca strategii algorytmy poddaje się hermetyzacji (zostają zapisane w postaci obiektów). W ten sposób można uaktualniać lub wymieniać algorytmy bez wprowadzania zmian w systemie, zmianom podlega wyłącznie kod algorytmu wewnątrz obiektu. Takie rozwiązanie jest często stosowane podczas implementacji algorytmów uwierzytelniania i szyfrowania. Wzorzec strategii stosowany jest często w połączeniu z wzorcem fabryki. W sytuacji zmiany algorytmu wymieniany jest obiekt zwracany przez fabrykę. Wzorce współbieżności Chociaż nie należą do wzorców opisanych przez Bandę Czterech, wzorce współbieżności coraz bardziej zyskują na znaczeniu. W kręgu specjalistów od baz danych współbieżność stanowi główny problem. W przypadku typowej, dużej organizacji system baz danych musi być w stanie obsłużyć tysiące użytkowników próbujących w tym samym czasie uzyskać dostęp do tych samych danych, a także zmodyfikować je. Typowy sprzedawca biletów na lotnisku musi sprawdzić, czy może sprzedać bilet lub zrobić rezerwację na dany lot w chwili, kiedy zażąda tego stojący przed nim klient. System podczas przeszukiwania musi sprawdzić listę lotów przylatujących, obecne rezerwacje, możliwe połączenia (być może także te należące do innych linii lotniczych), a nawet przewidzieć procent osób, które nic zrealizują rezerwacji. Program musi na podstawie aktualnej wartości sporej liczby zmiennych sprawdzić dostępność i możliwość rezerwacji lotu. Ten przykład jest odległy od większości zastosowań Joomla! (które nie wymagają współbieżnych operacji na dużą skalę), więc wyobraź sobie inną sytuację: dwóch ludzi (redaktor i dziennikarz) wprowadza zmiany w tym samym artykule dokładnie w tym samym momencie. Joomla! jest CMS-em, co w praktyce oznacza, że istnieje spora szansa, że autor artykułu będzie dodawał kolejne informacje w tym samym momencie, kiedy redaktor poprawia artykuł pod kątem poprawności. Dlatego warto zapoznać się z kilkoma wzorcami współbieżności, aby zrozumieć, w jaki sposób rozwiązują konflikty związane ze współbieżnością, co może mieć zastosowanie obecnie i w przyszłości. Wzorce architekturalne Wzorce architekturalne nie zostały opisane przez Bandę Czterech, chociaż mają zapewne największe znaczenie dla programistów Joomla!. Wzorce tego typu nakreślają ogólną konstrukcję systemu, opisując, jak funkcjonuje kompletny system. 208 Joomla!. Profesjonalne tworzenie stron W1NW Najpopularniejszym wzorcem z tej grupy jest wzorzec klient-serwer. Polega on na tym, że użytkownik uruchamia większość skomplikowanych obliczeń na własnym komputerze (jego komputer jest w tej terminologii nazywany klientem), a z serwerem łączy się, aby pobrać dane z bazy. Większość operacji przetwarzania danych przebiega na komputerze klienta, a większość danych przechowywanych jest na serwerze — zilustrowano to na rysunku 8.1. Rysunek 8.1. Implementacja wzorca klientserwer oznacza przetwarzanie związane z interfejsem użytkownika po stronie klienta, a koordynacja danych — po stronie serwera We wczesnych latach istnienia sieci Web powszechnie stosowany był wzorzec serwerowy, a większość przetwarzania miała miejsce na serwerze. Nawet za pomocą prostej przeglądarki można było korzystać z aplikacji internetowych. Wszystkie dane i logika programu znajdowały się na serwerze, przeglądarka służyła wyłącznie jako prosty wyświetlacz. Nowe technologie tworzące Ajaksa, opisane w rozdziale 7., odpowiadają rozwiązaniu pośredniemu między wzorcem klient-serwer a wzorcem serwerowym. Chociaż aplikacja uruchamiana jest w głównej części na serwerze, przeglądarka pobiera pewną część logiki programu (zazwyczaj w postaci kodu JavaScript). Dlatego pewne elementy przetwarzania, np. kontrola poprawności danych, pobieranie dodatkowych danych, są wykonywane na komputerze klienta, chociaż uruchamiany kod przesyłany jest wcześniej z serwera. Choć w przeszłości konstrukcja Joomla! bazowała na wzorcu serwerowym, to wraz ze wzrostem wykorzystania wzorca klient-serwer Joomla! wchodzi w świat Web 2.0. Wzorzec serwerowy Joomla! jest esencją systemu serwerowego. Klient (przeglądarka) uruchamia bardzo niewiele lub zero kodu. Serwer wykonuje wszystkie zapytania, tworzy warstwę prezentacji i uruchamia większość kodu. Oprócz edycji treści artykułu (np. za pomocą TinyMCE) także całe przetwarzanie odbywa się na serwerze WWW (za pomocą kodu PHP), a sformatowana strona przekazywana jest do przeglądarki. Wzorzec serwerowy ma prawdopodobnie najdłuższą historię zastosowania w informatyce. Jego korzenie sięgają stosowania kart dziurkowanych — wsadzano je do centralnego komputera, który następnie wyświetlał wyniki. Kolejnym krokiem był system UNIX w latach 70. i 80., gdy wykorzystywano terminale do przesyłania procesów na serwer, na którym były wykonywane. Rozdział 8. • Wzorce projektowe a Joomla! 209 W erze następującej po Uniksach dominującą rolę przyjął wzorzec klient-serwer, ale już aplikacje internetowe spowodowały wzrost ponownego zainteresowania świata komputerów wzorcem serwerowym. W czasie boomu dot-comów w latach 90. wiele firm przewidywało, że wzorzec serwerowy z powrotem przejmie pozycję głównego modelu tworzenia oprogramowania w świecie komputerów. Słaba wydajność, zrywanie połączeń, niewystarczająco szybkie komputery klientów sprawiły, że ta teza stała się nieprawdopodobna. Z powodu rozpowszechnienia szybkich łączy i wydajnych urządzeń klienckich dominującym wzorcem w przyszłości będzie prawdopodobnie wzorzec uruchamiania po stronie klienta. Wzorzec uruchamiania po stronie klienta Model uruchamiania po stronie klienta implikuje, iż kod pobierany z serwera odpowiada za większość interaktywnych funkcji po stronie klienta. Zamiast sprawdzać poprawność danych po stronie serwera (np. sprawdzać poprawność kodu pocztowego), pobrany kod wykona zapytanie do serwera bez konieczności przeładowania całego dokumentu. Jeśli wprowadzony kod jest niepoprawny, zostanie wyświetlona prośba o usunięcie błędu. Bazy danych zawierające kody pocztowe są z reguły duże, więc pobieranie ich w całości jest niepraktyczne. Jeśli zagwarantujemy, że sprawdzanie poprawności kodu pocztowego nie wymaga ponownego przeładowania strony, aplikacja napisana według modelu uruchamiania po stronie klienta będzie porównywalnie szybka, jak ta implementująca schemat klient-serwer, co zakłada korzystanie z bazy kodów pocztowych zapisanych na dysku lokalnym. Firma Google podjęła próbę przełamania dominacji aplikacji Microsoftu za pomocą pakietu noszącego nazwę Google Apps Premier Edition. W przypadku tego rozwiązania serwer wykorzystywany jest do przechowywania i rozpowszechniania danych, a moc obliczeniowa komputera pozwala na interakcję przypominającą pracę ze zwyczajnym programem. Wzorzec Model-Widok-Kontroler Trzy najważniejsze wzorce projektowe systemu Joomla! (Obserwator, Kompozyt i Strategia) połączono w postaci wzorca Model-Widok-Kontroler (MVC — Model-View-Controller). Celem zastosowania tego wzorca jest rozdzielenie aplikacji na trzy obszary, które mogą być rozwijane (w miarę możliwości) niezależnie od pozostałych, przy czym zmiany wprowadzane w jednej części mają minimalny wpływ na resztę. Każdy obszar odpowiada konkretnej warstwie aplikacji: • Model — Logika lub właściwy kod aplikacji. • Widok — Warstwa prezentacji, tekst i grafika. • Kontroler — Komunikacja z użytkownikiem, przetwarzanie zdarzeń. Jeśli odniesiesz te trzy pojęcia do realiów związanych z Joomla!, model odpowiada kodowi PHP i zapytaniom do bazy danych wykonywanym na serwerze WWW. Widok odpowiada 210 Joomla!. Profesjonalne tworzenie stron W1NW szablonowi, który określa sposób wyświetlania zawartości. Kontroler z kolei odpowiada za system zdarzeń menu i rozszerzenia, takie jak moduł wyszukiwania, który przekazuje dane od użytkownika do modelu Joomla! w celu dalszego przetwarzania. Szablony Joomla! stanowią oczywistą demonstrację zalet rozdzielenia obszarów aplikacji. Wybór nowego szablonu w interfejsie administratora może całkowicie zmienić wygląd strony WWW. Jeśli kod modelu i kod widoku byłyby połączone (co w przeszłości było popularną praktyką), zmiana wyglądu wymagałaby dużej ilości programowania. Podobnie rozdzielenie interfejsu użytkownika oraz właściwego kodu aplikacji lub kontrolera i modelu umożliwia pracę z aplikacją na wiele sposobów. Prostym przykładem jest kontroler, który pozwala uruchomić daną funkcję, zdefiniowaną w modelu, z rozwijalnego menu lub po naciśnięciu klawisza. Bardziej zaawansowany przykład to podział na interfejs wiersza poleceń i interfejs graficzny (oba dostępne dla MySQL), dzięki czemu użytkownicy mogą wybrać preferowany sposób pracy z systemem. Na stronie internetowej oddzielny kontroler może odpowiadać za wersję tekstową menu, odpowiednie opisy odnośników i obrazków, które umożliwiają nawigację na stronie z dużą ilością grafiki ludziom z upośledzeniem wzroku. Dzięki zapewnieniu ułatwień dostępu strona może być odwiedzana za pomocą przeglądarki tekstowej (a także, w konsekwencji, przeglądarki głosowej), a kod modelu pobierający treść artykułu pozostaje niezmienny. Przez wiele lat czyniono wysiłki, by wprowadzić model MVC w systemach operacyjnych w celu umożliwienia zmiany interfejsu i tym samym dostosowania go do preferencji użytkownika. Jednym z niezbędnych kompromisów MVC jest spadek wydajności. Rozdzielenie poszczególnych części aplikacji oznacza, że każda z nich traktowana jest jak czarna skrzynka, a informacje muszą być w całości przekazywane z jednej warstwy do drugiej, co sprawia, że optymalizacja staje się trudnym zadaniem. Częściowe zastosowanie modelu MVC jest dowodem na to, że poczyniono wiele wysiłku, aby użytkownicy mogli zmienić wygląd lub temat wykorzystywany przez system operacyjny w zależności od preferencji. Brak pełnej implementacji MVC oznacza, że nadal trudno jest sprawić, aby MacOS wyglądał i działał jak Windows Vista i vice versa. Podobnie jak systemy operacyjne, Joomla! nadal nie obsługuje w pełni tego modelu. Szablony zawierają sporą ilość logiki w postaci kodu PHP (model) po to, aby umożliwić poprawne wyświetlanie. Podobnie pewne aspekty modułów (kontrolery) są blisko powiązane z warstwą prezentacji (widokiem). Jak zaznaczono wcześniej, wzorce projektowe stanowią pewien ideal, do którego można dążyć, a nie kaftan, ogranicznik wszystko-albo-nic. Chociaż implementacja modelu MVC w Joomla! nie jest w pełni zgodna z założeniami wzorca, platforma zawiera definicję obiektów dla każdej warstwy: • JModel — Klasa, która odpowiada funkcjom modelu w platformie Joomla!. • JView — Klasa, która odpowiada za warstwę prezentacji w platformie Joomla!. • JControl ler — Klasa, która odpowiada funkcjom kontrolera w platformie Joomla!. Rozdział 8. • Wzorce projektowe a Joomla! 211 Wykorzystanie wzorca MVC w tworzeniu komponentów W pracy z systemem Joomla! programista zaimplementuje wzorzec MVC, najprawdopodobniej pisząc komponent. Rozszerzenia tego typu posiadają wszystkie trzy warstwy wymieniane przez wzorzec, podczas gdy modułom brakuje aspektów kontrolera, a dodatki zawierają głównie logikę związaną z modelem. W tym podrozdziale dowiesz się, jak zastosować wzorzec MVC, aby stworzyć prosty komponent Hello MVC. Implementacja tego komponentu będzie dobrym przykładem zastosowania wzorców projektowych w praktyce programowania Joomla!. Mam nadzieję, że zmotywuje Cię także do poszukiwania i wprowadzania rozwiązań opartych na wzorcach projektowych w przyszłych aplikacjach. Adaptacja wzorca MVC w komponentach Joomla! wprowadza podział kodu na trzy oddzielne pliki. Odpowiadają one poszczególnym warstwom wzorca MVC: • Model — Plik hellomvc.php zawiera główną logikę komponentu. • Widok — Plik view.html.php zawiera logikę związaną z warstwą prezentacji. • Kontroler — Plik controller.php obsługuje interakcje z użytkownikiem. Rozpocznij od utworzenia folderu \com_hellomvc. Wewnątrz tego folderu utwórz trzy podkatalogi, aby uzyskać poniższą strukturę: \com_hellomvc\controllers \com_hellomvc\models \com hellomvc\views Mik modelu: hellomvc.php Przykładowy kod komponentu zawiera odwołanie do rozszerzenia odpowiedzialnego za kontroler, plik zawierający kod widoku domyślnie ładowany jest automatycznie. Wprowadź poniższy kod i zapisz go jako hellomvc.php w katalogu \com_hellomvc: <?php z* * * %version * @package $Id: hellomvc.php 7122 2007-06-21 11:52:292 daw $ hellomvc */' /* Zablokuj bezpośrednie uruchamianie */ defined( '_JEXEC' ) or die( 'Brak dostępu' ): /* Załaduj główny kontroler */ requi re_once (JPATH_COMPONENT.DS.'control 1 er.php'): /* Jeśli ustawiono zmienną controller, załaduj odpowiedni kontroler. */ if($controller = JRequest::getVar('controller')) { require_once (JPATH_COMPONENT . DS . 'controllers' . } DS.Scontroller . '.php'): 212 Joomla!. Profesjonalne tworzenie stron W1NW /* Utwórz egzemplarz kontrolera */ iclassname = 'HelloMVCcontroller'.ucfirst(Scontroller); icontroller = new $classname( ); /* Wykonaj żądanie */ $controller->execute(JRequest::getCmd('task')); icontroller->redi rect(): ?> Ze względu na podział MVC kod modelu nie musi zawierać instrukcji związanych z warstwą prezentacji lub interakcji z użytkownikiem strony. Umożliwia to niezależne udoskonalanie głównej logiki przez profesjonalnych programistów bez konieczności tradycyjnej współpracy z grafikami i projektantami stron. Pliki widoku W przykładowym pliku widoku możesz dostrzec odwołania do części związanych z kontrolerem i interfejsem użytkownika. Wprowadź poniższy kod i zapisz go pod nazwą view.html.php w folderze: \hellomvc\views\helIomvc: <?php * @version * @package */ $Id: hellomvc.php hellomvc /* Zablokuj bezpośrednie defined( '_JEXEC' ) or die( 'Brak dostępu' ): /* Zaimportuj jimport( uruchamianie 7122 2007-06-21 klasę widoku 11:52:292 dam $ */ */ 'joomla.application.component.view'): class HelloMvcViewHelloMvc extends JView { function display($tpl = null) { /* Wyświetl powitanie } */ echo "<hl>Hello MVC!</hl>"; } ?> O ile to możliwe, w widoku powinny być wykorzystywane elementy warstwy prezentacji wspólne dla wszystkich komponentów Joomla!. Są one dostępne w bogatej bibliotece stylów zdefiniowanych w Joomla!, do których można odwołać się za pomocą atrybutów cl ass i i d. Stosując dostępne style, prezentacja widoku będzie automatycznie dopasowywana do reszty strony dla szablonu wybranego przez użytkownika. Metoda d i s p l a y ( ) wywoływana jest automatycznie, w reakcji na żądanie wyświetlenia strony. Zwróć uwagę, że można j ą zmienić bez wpływu na kod modelu lub kontrolera. Rozdział 8. • Wzorce projektowe a Joomla! 213 ik kontrolera: controller .php Ponieważ w tym przykładzie nie ma żadnej interakcji z użytkownikiem, kontroler musi zawierać wyłącznie metodę d i s p l a y O , która stworzy prezentację. Wywołując metodę J C o n t r o l l e r : : d i s p l a y O , większość zadań związanych z warstwą prezentacji wykonywana jest automatycznie. Zwróć uwagę, że w kodzie poniższego kontrolera zastosowano, przez dziedziczenie klasy J C o n t r o l l e r , wzorzec obserwatora opisany wcześniej. Kod należy zapisać w katalogu komponentu pod nazwą controller.php: <?php /** * @version * @package $Id: hellomvc.php 7122 2007-06-21 11:52:29Z danr $ hellomvc /* Zablokuj bezpośrednie uruchamianie */ definecK '_JEXEC > or die( 'Brak dostępu' ): /* Zaimportuj klasę kontrolera */ jimport('joomla.application.component.controller'): /* Odziedzicz klasę JController */ class HelloMVCcontroller extends JController { /* Jeśli otrzymano żądanie wyświetlenia widoku, * wywołaj metodę display rodzica */ function di s p l a y O { } parent::di splay(); } ?> Po dodaniu odpowiedniej pozycji w menu, która uruchamia ten komponent, zauważysz, że warstwa prezentacji nie różni się od tej, która jest właściwa dla braku implementacji wzorca MVC. Różnice dostrzeżesz, dopiero kiedy będziesz chciał rozbudować jego funkcjonalność lub lepiej dopasować prezentację do aktualnie wybranego szablonu. Zalety zastosowania wzorca MVC staną się wtedy oczywiste. Zamiast obciążać główny kod rozszerzenia specjalnym, obsługującym kilka wyjątków, wystarczy wprowadzić zmiany w warstwie prezentacji, co ograniczy implikację potencjalnych błędów. Zmiany wprowadzane w podstawowych algorytmach w części modelu nie będą miały wpływu na wygląd. Prezentacja może zostać dopasowana do wymagań klienta, a programista nie musi się tym przejmować. Jeszcze większą zachętą jest fakt, że interfejs może być dowolnie rozszerzany, bez wpływu na funkcjonowanie aplikacji. Dodanie takich ułatwień, jak kalendarz otwierany w dodatkowym oknie lub interaktywne sprawdzanie pisowni, nie będzie miało wpływu na kluczowe funkcje komponentu. 214 Joomla!. Profesjonalne tworzenie stron W1NW Plik deskryptora: hellomvc.xml Wprowadź poniższy kod i zapisz go pod nazwą hellomvc.xml w głównym folderze komponentu: <?xml version="1.0" encoding="utf-8"?> <1nstal1 type="component" version="1.5.0"> <name>Hel1oMVC</name> <versi on>l.5.0</versi on> <description>Przykład zastosowania wzorca MVC w stylu Heli o World.</description> <files> <fi1ename component»"hel1omvc">hel1omvc.php</fi1ename> <fi1ename>i ndex.html</fi1ename> <fi1ename>control1er.php</fi1ename> <fi1ename>vi ews/i ndex.html</fi1ename> <fi1ename>vi ews/hel1omvc/index.html</fi1ename> <fi1ename>vi ews/hel1omvc/vi ew.html.php</fi1ename> </files> <administration rel="nofollow"> <menu>Hel1oMVC</menu> <files> <fi1ename component»"hellomvc">hel1omvc.php</fi1ename> <ti1ename>i ndex.html</fi1ename> <fi1ename>control1er.php</fi1ename> <fi1ename>vi ews/i ndex.html</fi1ename> <fi1ename>vi ews/hel1omvc/i ndex.html </fi 1 ename> <filename>views/hel1omvc/view.html.php</filename> </files> </administration> </install> Teraz stwórz archiwum zawierające komponent pod nazwą com_hellomvc.zip i za pomocą opcji Rozszerzenia/Instalator zainstaluj go w systemie Joomla!. Jeśli przypiszesz do niego odnośnik w menu, a następnie uruchomisz, zostanie wyświetlone powitanie, co przedstawiono na rysunku 8.2. Rysunek 8.2. Komponent wyświetli powitanie w głównej kolumnie strony Hello MVC! Copyright ©?0|]H Su****^.«.^ Vfezclkie pn-iwii zastrzezorie orr! : lestwolnyrn oprosramow^^Łdostępnym na licencji GNU GPL Jest to bardzo piymitywny przykład, który pokazuje wyłącznie zarys tego, co można osiągnąć dzięki modelowi MVC. Przykładowo foldery controllers i models zostały utworzone, ale nie umieszczono w nich żadnych plików, ponieważ komponent składał się z pojedynczego modelu i pojedynczego kontrolera. Tylko jeden plik został umieszczony w folderze \views, podczas gdy standardowy komponent zawiera oddzielny plik widoku dla każdego zadania (takiego jak displaylist, edit, newentry itd.). Komponent został ograniczony do minimum, abyś mógł lepiej poznać podstawy tego sposobu programowania. Rozdział 8. • Wzorce projektowe a Joomla! 215 Jeśli przyjrzysz się uważniej komponentom dołączonym do Joomla! (wszystkie wykorzystują strukturę MVC), będziesz w stanie rozbudować przykładową implementację Hello MVC na potrzeby komponentu dowolnego typu. »odsumowanie Znaczenie wzorców projektowych wzrasta wraz ze zwiększaniem się stopnia skomplikowania problemów, które napotykają programiści. Biblioteka sprawdzonych, dobrze udokumentowanych wzorców projektowych stwarza możliwość redukcji kosztów i zapobiegania przekroczeniom terminów, tak częstym w przemyśle informatycznym. Stosowanie wzorców projektowych w programowaniu podsystemów, np. rozszerzeń platformy Joomla!, jest teraz wygodniejsze i korzystniejsze niż kiedykolwiek dotychczas. W tym rozdziale opisano stosowanie wzorców projektowych, a w szczególności: • Przedstawiono konstrukcję platformy obiektowej Joomla!. • Opisano projektowanie rozszerzeń, których implementacja opiera się na skuteczności wzorców projektowych. • Badanie istniejącego wzorca projektowego pod kątem zastosowania wzorców projektowych, aby zrozumieć działanie nowych technologii, takich jak Ajax. Za pomocą wzorców projektowych możesz czerpać z najlepszych praktyk programistycznych w pracy nad dowolnymi rozszerzeniami Joomla!. W rozdziale 9. dowiesz się, jak stworzyć dodatek, który przetwarza artykuły w systemie Joomla!, będąc jednocześnie demonstracją kilku wzorców. 216 Joomla!. Profesjonalne tworzenie stron W1NW 9 Ingerencja w fundamenty Joomla!: wtyczki Czytając tę książkę, miałeś już okazję pisać moduły i komponenty, teraz przyszedł czas na najbardziej skomplikowane rozszerzenia Joomla!: na wtyczki'. Głównym zadaniem modułów jest wyświetlanie informacji, a komponenty służą przede wszystkim do interakcji z użytkownikiem. Rolą wtyczki jest ingerencja w podstawy systemu, zmiana funkcjonalności Joomla! na najniższym poziomie. W tym rozdziale dowiesz się, jak stworzyć prostą wtyczkę Hello World!, a następnie rozbudować j ą do poziomu zaawansowanego rozszerzenia — które przechwytuje treść artykułu, po tym, jak zostanie on pobrany z bazy danych — wprowadzając zmiany, zanim wygenerowana strona zostanie wysłana do przeglądarki użytkownika. Po napisaniu i przetestowaniu tej pary wtyczek, biorąc pod uwagę poprzednie bogate doświadczenia związane z programowaniem modułów i komponentów, dołączysz do grupy zaawansowanych programistów rozszerzeń Joomla!. Ostatnim, uzupełniającym elementem Twojej edukacji będzie zapoznanie się ze szczegółami platformy programistycznej Joomla!. Platforma jest właściwym szkieletem, na podstawie którego skonstruowano CMS Joomla!, składa się z klas, których bezpośrednie wykorzystanie, po uprzednim zrozumieniu, daje niekwestionowane korzyści. Przegląd wtyczek Joomla! 1 W odróżnieniu od modułów, przechowywanych w folderze \modules, i komponentów, zapisywanych w folderze \components, wtyczki grupowane są w podfolderach odpowiadających ich kategoriom. Przykładowo wtyczki oferujące funkcje związane z wyszukiwaniem przechowywane są w folderze \plugins\search, podczas gdy wtyczki należące do kategorii content znajdują się w folderze \plugm\content. Ang. plug-ins, w polskiej wersji językowej Joomla!, a także w pozostałych częściach tej książki nazywane dodatkami — p r z y p . tłum. 218 Joomla!. Profesjonalne tworzenie stron W1NW Na ekranie Dodatki, w interfejsie administratora, informacja o kategorii danej wtyczki wyświetlana jest w dwóch miejscach: jako przedrostek nazwy wtyczki, a także w kolumnie Typ. Jak widać na rysunku 9.1, nazwę każdej wtyczki poprzedza informacja o typie. Na przykład wtyczka LDAP zostaje wyświetlona na liście jako Authentication — LDAP. Typ wtyczki determinuje sposób jej funkcjonowania w systemie. Rysunek 9.1. Kategoria danej wtyczki wyświetlana jest w kolumnie Typ, a także w postaci przedrostka nazwy Wtyczka może należeć do jednej z ośmiu kategorii: • Authentication (Autoryzacja) — Dostarczają dodatkowych metod związanych z autoryzacją. Kilka domyślnie dołączonych wtyczek z tej kategorii to LDAP, OpenID, GMail i Joomla. • Content (Zawartość) — Umożliwiają wprowadzanie zmian w treściach artykułów, po tym jak zostaną pobrane z bazy danych i jeszcze nie zostaną przesłane do użytkownika. Umożliwia to zarówno modyfikowanie (np. ukrywanie adresów e-mailowych, aby zapobiec spamowi), jak i dodawanie informacji (np. oceny danej pozycji, komentarzy użytkowników, opcji nawigacyjnych). • Editor (Edytor) — Do tej kategorii należą takie edytory, jak TinyMCE czy XStandard Lite. • Editor button (Przyciski edytora) — Mają za zadanie rozszerzanie funkcjonalności dostępnych edytorów poprzez dodawanie przycisków, które służą np. do wstawiania obrazków lub podziału strony. We wcześniejszych wersjach Joomla! wtyczki z tej kategorii nosiły nazwę editor-xtd. • Search {Wyszukiwanie) — Dodają możliwość wyszukiwania treści danego typu np. artykułów, sekcji, kontaktów, odnośników, kanałów RSS lub kategorii. • System — Wtyczki ingerujące w podstawowe funkcje systemu Joomla!, umożliwiają kontrolę i modyfikację podstawowych zadań, takich jak publikowanie, ukrywanie, a nawet instalacja. Rozdział 9. • Ingerencia w fundamenty Joomla!: wtyczki • User (Użytkownik) — Służą do synchronizacji bazy użytkowników z innymi systemami, takimi jak Gallery2, Simple Machines Forum itd. • XML-RPC — Odbierają zdarzenia przesyłane protokołem XML RPC (Remote Procedure Cali — zdalne wywoływanie procedur). 219 Utworzenie wtyczki wymaga napisania klasy, która dziedziczy po klasie podstawowej JP1 ugi n. W kodzie tej klasy definiuje się metody, których nazwy odpowiadają zdarzeniom Joomla!. Kod tych metod uruchamiany jest w momencie wystąpienia danego zdarzenia. Przykładowo jeśli zdefiniowałeś w klasie metodę onAfterlnitialiseO, będzie ona uruchomiana za każdym razem, kiedy zostanie odebrane żądanie wygenerowania strony, zanim system Joomla! rozpocznie jakiekolwiek przetwarzanie. Pogrupowanie wtyczek w wyżej wymienione kategorie nie służy wyłącznie do organizacji. Definicja typu danej wtyczki implikuje zbiór przechwytywanych zdarzeń. To ograniczenie nie dotyczy niektórych zdarzeń (szczególnie z kategorii System). Dlatego pogrupowano je w cztery ogólne kategorie: • Content (Zawartość); • Editor (Edytor); • System and Search (System i wyszukiwanie); • User (Użytkownik). Zdarzenia należące do powyższych kategorii mogą być wykorzystywane wyłącznie we wtyczce odpowiedniego typu, chociaż większość zdarzeń systemowych może być przechwytywana przez wtyczki dowolnego typu. [darzenia typu Content Wtyczki typu Content mają w założeniu wprowadzać zmiany w treści artykułów, zanim strona zostanie wysłana do przeglądarki. Przykładowo rozszerzenie Email Cloaking wyszukuje adresy e-mailowe, które zostałyby wyświetlone w treści strony (lub w postaci odnośnika), a następnie wstawia w ich miejsce wersję odporną na spam otrzymaną przez wywołanie procedury JHTMLEmail: :cloak(). Wtyczka, którą napiszesz w dalszej części tego rozdziału, w podobny sposób przeszukuje treść artykułu, z tym, że wstawia słowa i zwroty, w miejsce skrótów, inicjałów i akronimów, które im odpowiadają. W przypadku wtyczek typu Content możliwe jest przechwytywanie poniższych sześciu zdarzeń: • onBeforeDi spl ay — Uruchamiane przed wyświetleniem treści. Platforma została załadowana, a strona zainicjalizowana. • onAfterDi spl ay — Następuje po wyświetleniu treści. • onPrepareContent — Aktywowane po wyświetleniu treści przez system Joomla!, ale przed przesłaniem jej do przeglądarki. Jest to najczęściej wykorzystywane zdarzenie, jeśli wtyczki wprowadzają zmiany w treści artykułów. Referencja do aktualnej zawartości artykułu przesyłana jest w postaci parametru a r t i c l e w taki sposób, że wprowadzone zmiany będą bezpośrednio odzwierciedlane 220 Joomla!. Profesjonalne tworzenie stron W1NW w treści przesyłanej przeglądarce użytkownika. Parametr params zawiera tablicę parametrów związanych z widokiem, a parametr limitstart zawiera numer „strony", któremu odpowiada przesyłana zawartość. • onAfterDisplayTitle — Następuje po wygenerowaniu tytułu, ale przed wyświetleniem zawartości. Funkcje przypisane do tego zdarzenia powinny zwracać tablicę łańcuchów znakowych, każdy z nich zostanie dołączony do treści przed artykułem. To zdarzenie przydaje się szczególnie wtedy, kiedy chcesz stworzyć rozszerzenie wyświetlające obecną ocenę artykułu przez użytkowników. • onBeforeDi spl ayContent — Aktywowane bezpośrednio przed wyświetleniem zawartości. Funkcje przypisane do tego zdarzenia powinny zwrócić tablicę łańcuchów znakowych, każdy z nich zostanie dołączony do wynikowego łańcucha. Zdarzenie tego typu jest szczególnie przydatne, jeśli chcesz dodać własne definicje stylów dla wyświetlanych treści. • onAfterDi spl ayContent — Następuje po wyświetleniu treści artykułu. Funkcje przypisane do tego zdarzenia powinny zwrócić tablicę łańcuchów znakowych, każdy z nich zostanie wstawiony na stronie, tuż pod treścią artykułu. To zdarzenie przydaje się szczególnie, jeśli zamierzasz dodać system komentarzy, który wyświetli komentarze pod danym artykułem. Dziedzicząc klasę podstawową JPlugin i określając typ wtyczki jako Content, możesz przechwytywać powyższe zdarzenia i wprowadzać zmiany w treści artykułów. Zdarzenia typu Editor Zdarzenia typu Editor mają zastosowanie głównie dla wtyczek posiadających funkcje edytorów (takich jak TinyMCE lub XStandard Lite). Do zdarzeń typu Editor należą: • onlnit — Uruchamiane w momencie inicjalizacji wtyczki. Żadne parametry nie są przekazywane tej funkcji. • onDi spl ay — Następuje w momencie, kiedy edytor powinien zostać wyświetlony. Przekazywany jest pojedynczy argument zawierający nazwę edytora. • onGetContent — Uruchamiane w momencie otrzymania treści. Przekazywany jest pojedynczy argument zawierający nazwę edytora. • onSetContent — Następuje tuż przed wprowadzeniem nowej treści. Przekazywany jest pojedynczy argument zawierający nazwę edytora. • onSave — Aktywowane tuż przed zapisaniem treści. • onCustomEditorButton — Dzięki temu zdarzeniu można skorzystać z dodatkowych przycisków edytora, takich jak Obraz, Podział strony, Czytaj więcej, dołączonych do standardowej instalacji Joomla!. • onGetlnsertMethod — Wykorzystywane przez wtyczkę do wstawienia funkcji JavaScriptu JInsertEditorText, która umieszcza deklarację skryptu dla dokumentu wynikowego. Rozdział 9. • Ingerencia w fundamenty Joomla!: wtyczki 221 Zdarzenia typu System i Search Zdarzenia typu System odnoszą się do sytuacji związanych z funkcjonowaniem całego systemu. Definicje zdarzeń tego typu można umieszczać we wtyczkach dowolnego typu. Poniżej umieszczono siedem zdarzeń należących do tej kategorii: • onAfterlniti al ise — Uruchamiane jest w momencie wykonania żądania wygenerowania strony, po załadowaniu platformy i uruchomieniu funkcji, initial i ze, ale przed wygenerowaniem jakiejkolwiek części strony. Ta funkcja jest szczególnie przydatna, jeśli chce się przechwycić dane zadanie (typ zdania można odczytać bezpośrednio z łańcucha żądania) i wykonać wstępne przetwarzanie. Przykładowo wtyczka mogłaby przechwytywać zadanie save (zapisz) i robić kopię zapasową istniejącego artykułu, zanim treść nowego zostanie zapisana w bazie danych. • onAfterRoute — Uruchamiane jest po otrzymaniu żądania wygenerowania strony, kiedy platforma jest już załadowana i zainicjalizowana, łańcuch żądania został przetworzony, a odpowiednie parametry (w tym żądany komponent) zapisywane są w obiekcie JRequest. • onAfterDi spatch — Uruchamiane jest po załadowaniu platformy, wywołaniu funkcji startujących i przekazania treści do bufora. W momencie uruchamiania kodu odpowiedzialnego za to zdarzenie został już przypisany odpowiedni komponent. • onAfterRender — Uruchamiane jest w chwili otrzymania żądania wygenerowania strony, kiedy wynik gotowy do przesłania do przeglądarki zapisany jest w obiekcie JResponse. • onSearch — Uruchamiane jest w odpowiedzi na żądanie wyszukiwania. • onSearchAreas — Uruchamiane jest w odpowiedzi na żądanie wyszukiwania, z dodatkowym określeniem, jakie „obszary" (ang. areas) mają być przeszukiwane. • onGetWebServi ces — Umożliwia implementację introspekcji wtyczek. Introspekcja jest techniką programistyczną polegającą na wysłaniu zapytania do obiektu celem pobrania informacji o jego API i funkcjach. W tym przypadku, jeśli wtyczka zawiera metodę odpowiadającą temu zdarzeniu, może zwrócić listę zaimplementowanych funkcji wraz z opisem wtyczki w formacie doc-string, a także sygnaturę zawierającą typy parametrów. Zdarzenie stosowane głównie we wtyczkach XML-RPC. Zdarzenia typu User Istnieją dwa podzbiory zdarzeń typu User: zdarzenia związane z uwierzytelnianiem i zdarzenia związane z administracją kontami użytkowników. Uwierzytelnianie odbywa się w części frontowej systemu, a zdarzenia administracyjne powiązane są z modyfikacją kont użytkowników z poziomu interfejsu administratora. Poniżej znajduje się lista zdarzeń powiązanych z uwierzytelnianiem, zawiera m.in. zdarzenia logowania i wylogowywania z systemu: 222 Joomla!. Profesjonalne tworzenie stron W1NW • onLogi nllser — Wykonywane po sprawdzeniu nazwy użytkownika i hasła względem tabeli użytkowników Joomla!. Jeśli funkcja przypisana do tego zdarzenia zwróci wartość False, autoryzacja użytkownika w systemie Joomla! zostanie zakończona niepowodzeniem. • onLogoutUser — Aktywowane przy próbie wylogowania z systemu. Jeśli funkcja przypisana do tego zdarzenia zwróci wartość Fal se, wylogowywanie nie powiedzie się. • onAuthenti cate — Uruchamiane po poprawnej autoryzacji, zatwierdzonej przez wszystkie wtyczki, dane logowania przekazywane są w postaci obiektu JAuthenticateResponse, który zawiera również wyniki zwrócone przez wtyczki. • onAuthenti cateFai 1 ture — Uruchamiane za każdym razem, kiedy żądanie autoryzacji zostało odrzucone przez kod jednej z wtyczek. Następujące zdarzenia występują w odpowiedzi na akcje związane z zarządzaniem kontami użytkowników z poziomu interfejsu administratora: • onBeforeStoreUser — Uruchamiane zanim zmiany konta użytkownika zostaną zapisane w tabeli jos_users. • onAfterStoretlser — Aktywowane po zapisaniu zmian w tabeli jos_users. • onBeforeDel etellser — Uruchamiane zanim rekord konta użytkownika zostanie usunięty z tabeli jos_users. • onAfterDel eteUser — Uruchamiane tuż po usunięciu rekordu konta użytkownika z tabeli jos_users. Wtyczka Hello World! Ciężko zrozumieć koncepcję zdarzeń, dopóki nie zobaczy się ich obsługi w prawdziwej wtyczce. Biorąc to pod uwagę, stworzymy prostą wtyczkę Hello World!. Rozszerzenie będzie przechwytywać zdarzenie onAfterDisplayTitle. Funkcje obsługujące to zdarzenie wywoływane są po wyświetleniu tytułu i mogą wstawiać dodatkowe informacje, zanim pojawi się treść artykułu. Przykładowe rozszerzenie Hello World! będzie wstawiać pod tytułem każdego artykułu powitanie, co zilustrowano na rysunku 9.2. W odpowiedzi na zdarzenie onAfterDisplayTitle funkcja zwraca tekst w formacie HTML, który wyświetlany jest bezpośrednio pod tytułem2. W przypadku tej wtyczki jest to po prostu łańcuch znaków zawierający powitanie. 2 Dla tego konkretnego zdarzenia zwracany tekst zostanie wyświetlony wyłącznie, jeśli Tekst danego artykułu został wyłączony — przyp. tłum. wprowadzający Rozdział 9. • Ingerencia w fundamenty Joomla!: wtyczki • Hie News > Welt Links ysunek 9.2. Vtyczka Hello Vorld! wstawia owitanie między /tulem a treścią rtykułu * N<;ws feeds 223 Joomla! Overview Hello W o i Id! If you're new to Web publishing systems, you'll find that Joomla! delivers sophistii robust enterprise-level Web site, empowered by endless extensibility'for your foes system of choice for small business or home users who want a professional loo conten t right So what's the catch? How much does this system cost? Well, there's good news ... and more good news! Joomla! 1.5 is free, it is release Public License v 2.0. Had you invested in a mainstream, commercial alternative add new functionality would probably mean taking out a second mortgage each ti Podobnie jak przy tworzeniu modułów i komponentów, musisz stworzyć plik deskryptora w formacie XML, który zawiera informacje dla instalatora dotyczące szczegółów wtyczki, a także plik zawierający uruchamiany kod PHP. worzenie pliku deskryptora Tworzenie wtyczki warto rozpocząć od stworzenia pliku deskryptora, korzystając z edytora tekstowego lub za pomocą IDE. Wprowadź poniższy kod i zapisz go pod nazwą plg ^•HelloWorld.xml: <?xml version="1.0" encoding="utf-8"?> <instal 1 version="l.5" type="plugin" group="content"> <name>Content - Hello World</name> <author rel="nofollow">Dan Rahmel</author> <creationDate>July 2007</creationDate> <authorEmail rel="nofollow">admin@joomlajumpstart.com</authorEmai1> <authorllrl rel="nofollow">www. jooml a jumpstart. com</authorUrl > <version>1.0</version> <description>Wstawia powitanie "Hello World!" pod tytułem każdego artykułu.</description> <files> <fi1ename plugin="plgHel1oWorld">plgHel1oWorld.php</f 11 ename> </files> </install> Plik XML przypomina w sporym stopniu dotychczasowe deskryptory, tworzone dla pozostałych rozszerzeń. Zawiera on jednak grupę parametrów specyficznych dla definicji wtyczki. Zwróć uwagę, że znacznik <install> zawiera dwa atrybuty, które wskazują, że dane rozszerzenie jest wtyczką: type i group. Wartość atrybutu type nie wymaga wyjaśnień. Atrybut group wskazuje na kategorię wtyczki, jedną z wyszczególnionych wcześniej (content, user, search, authentication itd.). Pliki należące do wtyczki zostaną zapisane w folderze odpowiadającym danej grupie. Kolejnym elementem, na który musisz zwrócić szczególną uwagę, jest atrybut plugin znacznika <fi lename>. Wprowadzona nazwa powinna dokładnie odpowiadać nazwie pliku z kodem PHP — bez rozszerzenia. W przypadku wystąpienia zdarzenia ładowany jest plik PHP odpowiadający nazwą wartości tego atrybutu, która (w momencie instalacji) zapisywana jest w polu element, tabeli jos_plugins. Jeśli wyszukiwanie pliku zakończy się niepowodzeniem, kod odpowiedzialny za obsługę zdarzenia nie zostanie uruchomiony. 224 Joomla!. Profesjonalne tworzenie stron W1NW Tworzenie kodu wtyczki Po zapisaniu pliku deskryptora utwórz kolejny plik i zapisz go pod nazwą pl gHel 1 oWorl d. ph Umieść w nim następujący kod: <?php * @version * @package $ld: plgHelloWorld.php 6138 2007-07-02 03:44:182 daw $ plgHelloWorld */ // Zablokuj bezpośrednie uruchamianie defined( '_JEXEC' ) or die( 'Brak dostępu' ): class plgContentHelloWorld extends JPlugin { // Konstruktor kompatybilny z PHP4 function plgContentHelloWorld( & $subject ) { parent:: construct( Ssubject ): } // Nazwa funkcji odpowiada nazwie zdarzenia function onAfterDisplayTitle(& iarticle. & iparams, $1imitstart=0) { $myOutput = "<h4>Hello World!</h4>": return SmyOutput: } } // Zainicjuj wtyczkę, podając jako parametr egzemplarz dyspozytora zdarzeń $myPlugin =& new plgContentHelloWorld(JDispatcher::getlnstance() ?> ): Analizując powyższy kod, powinieneś zauważyć, że nowa klasa o nazwie plgContentHell o EWorld dziedziczy klasę abstrakcyjną JPlugin. Pierwsza zdefiniowana metoda nosi nazwę pokrywającą się z nazwą klasy, i z tego powodu gra rolę konstruktora. W tym przypadku, dla zachowania kompatybilności z PHP4, uruchamia ona jedynie konstruktor klasy rodzica. Poniżej znajduje się definicja funkcji obsługującej zdarzenie onAfterDisplayTitle. Wystąpienie tego zdarzenia skutkuje przekazaniem trzech parametrów umożliwiających odczytanie (ale nie zmianę) zawartości artykułu, dla którego zostało wygenerowane zdarzenie. Ponieważ tworzymy prosty program wyświetlający powitanie, możesz spokojnie zignorować te parametry. Kod funkcji zawiera definicję łańcucha znaków "Hel lo World!", który następnie zwracany jest do funkcji wywołującej za pośrednictwem instrukcji return. To by było na tyle. Utwórz archiwum zawierające plik XML i PHP (może być w formacie ZIP lub Tarball). Za pomocą opcji Rozszerzenia/Instalator zainstaluj plik w systemie. Domyślnie nowe wtyczki nie są aktywne. Przejdź do ekranu Dodatki, aby opublikować dane rozszerzenie (znajdziesz je pod nazwą Content— Hello World!), co spowoduje jego aktywację. Jeśli otworzysz teraz stronę Joomla!, zauważysz, że między tytułem a treścią każdego artykułu zostało wstawione powitanie. Nie było to wcale trudne, prawda? Kolejna wtyczka będzie odrobinę bardziej skomplikowana, tak jak jej zadanie. Przejdź teraz do opcji Dodatki i wyłącz wtyczkę Hello World!, aby nie zaśmiecała i nie spowalniała systemu. Rozdział 9. • Ingerencia w fundamenty Joomla!: wtyczki 225 Jeśli aktywowałeś wtyczkę, a mimo to nie pojawiło się żadne powitanie przed treścią artykułów, istnieją dwa prawdopodobne scenariusze. Możliwe, że przeglądasz skróty artykułów, które znajdują się na stronie głównej, ale dla których nie jest uruchamiane zdarzenie onAfterDisplayTi tle. Kliknij odnośnik Czytaj więcej... lub tytuł artykułu, aby przejść do danego artykułu, a powitanie powinno zostać wyświetlone we właściwym miejscu. Druga ewentualność to wyłączona opcja Tekst wprowadzający dla jednego lub wszystkich artykułów. Przejdź do opcji Artykuły w interfejsie administratora, a następnie kliknij przycisk Preferencje. Przestaw opcję Tekst wprowadzający na Pokaż. Możesz także zmienić ustawienia dla danego artykułu, znajduje się ono w grupie Parametry: rozszerzone. Wtyczka Automatyczne Skróty Najwięcej wtyczek spośród wszystkich tworzonych zalicza się do grupy tych, które zmieniają treść istniejących artykułów, zanim zostaną one przesłane do przeglądarki użytkownika. Wtyczka może cenzurować tekst, ukrywać adresy e-mailowe, aby zapobiec spamowi, dodawać reklamy do słów kluczowych w stylu Google AdSense, przycinać treść artykułów dla niezarejestrowanych użytkowników i tak dalej. Dlatego najwięcej pożytku przyniesie Ci stworzenie rozszerzenia, które zmienia treść artykułu. Wtyczka Automatyczne Skróty, którą stworzysz, będzie przeszukiwać tekst pod kątem fraz dających się zapisać w postaci skrótów. Przykładowo dodający mógłby wstawić w treści artykułu skrót „NBP", który odpowiada prawdopodobnie nazwie Narodowy Bank Polski. Wtyczka przechwyci treść artykułu pobraną z bazy danych i rozwinie skróty, zanim artykuł zostanie przesłany do przeglądarki. Ponieważ żadne zmiany nie są zapisywane w bazie, właściwy artykuł pozostaje nietknięty. Chociaż nasza wtyczka nie służy do rozwiązania poważnego problemu, demonstruje wszystkie kluczowe punkty implementacji, a także ułatwia zrozumienie systemu wtyczek Joomla! oraz stanowi doskonałą podstawę do tworzenia podobnych rozszerzeń. Tak naprawdę większość popularnych wtyczek typu Content (cenzura, ukrywanie adresów e-mailowych itd.) daje się odtworzyć przez wprowadzenie wyłącznie kilku zmian w kodzie rozszerzenia Automatyczne Skróty. Zanim stworzysz rozszerzanie, napisz nowy artykuł za pomocą opcji Artykuły. Przykładowy artykuł wykorzystany na potrzeby tej wtyczki może brzmieć tak: Analizując ww. dane, warto zwrócić uwagę na poziom wynagrodzenia, tj. przychód netto dla danych zawodów, np. nauczyciel stażysta zarabia 800 zł netto. Problem niskich plac dot. głównie zawodów finansowanych z budżetu, a dotychczasowy projekt nie przewiduje poprawy tego stanu rzeczy. Powyższy fragment zawiera nie tylko kilka skrótów, ale także demonstruje zdolność odróżniania skrótów — pasujące litery nie są zamieniane na pełną formę, jeśli stanowią one fragment jakiegoś słowa. Przykładowo słowo dotychczasowy zawiera znaki odpowiadające skrótowi „dot.". Jeśli wtyczka opierałaby się na prostej operacji znajdź i zmień, fragmenty słów mogłyby zostać potraktowane jako skróty, a ich rozwinięcie zniekształciłoby tekst. Kod wtyczki powinien zawierać instrukcje, które zapobiegną takim sytuacjom. 226 Joomla!. Profesjonalne tworzenie stron W1NW Po wyświetleniu artykułu w niezmienionej formie na stronie głównej odpowiada on dokładnie wprowadzonemu tekstowi (zobacz rysunek 9.3). Artykut próbny The News Weit Links News Fee*ls Rysunek 9.3. Ponieważ wtyczka Automatyczne Skróty nie została jeszcze zainstalowana i aktywowana, tekst artykułu zawiera wiele skrótów Analizując ww. dane warto zwrócić uwagę na poziom wynagrodzenia, ii zarabia 800 zł netto. Problem niskich płac dot. głownie zawodów tinans poprawy tego stanu rzeczy. Po utworzeniu i aktywacji wtyczki skróty zostaną zastąpione odpowiednimi wyrażeniami, a lektura tekstu będzie prostsza (zobacz rysunek 9.4). • lite News • Weh Links Rysunek 9.4. Artykuł próbny • News Feetls Po uruchomieniu wtyczki skróty zostaną rozwinięte, a pełny tekst przesłany do przeglądarki Analizując wyżej y^miemone dane warto zwrócić uwagę na poziom wynagrodzenia, to zawodów, na przykład nauczyciel stażysta zarabia 800 zł netto Problem niskich płac dt finansowanych z budżetu, a dotychczasowy projekt nie przewiduje poprawy tego stanu IM.C i . ""MMMIIffliWBailw r i I • Extension« Aby zrealizować założenia tego rozszerzenia, konieczne będzie zdefiniowanie metod obsługujących zdarzenia typu Content. Sposób wprowadzania zmian w treści artykułów będzie odpowiadać innym zdarzeniom tego typu. Kod deskryptora XML Rozpocznij od utworzenia pliku deskryptora. Wprowadź poniższy kod do edytora tekstu lub IDE i zapisz go pod nazwą replaceabbr.xml: <?xml version="1.0" <install encoding="utf-8"?> version="1.5" type="plugin" <name>Content - Automatyczne <author rel="nofollow">Dan group="content"> Skróty</name> Rahmel</author> <creati onDate>July 2007</creati onDate> <authorEmail rel="nofollow">admin@joomlajumpstart.com</authorEmail> <authorllrl rel="nofollow">www. joomla jumpstart. com</authorllrl> <version>1.0</version> <description>Zastępuje skróty odpowiadającymi wyrażeniami,</description> <files> <fi 1 ename plugi n="rep!aceabbr">replaceabbr.php</fi 1 ename> </files> <params> <param name="replace_limit" type="text" size="5" default="50" zmian" description="Maksymalna liczba zmian skrótów jednego 1abel="Limit rodzaju"/> </params> </instal l> Znacznikowi <name> można przypisać dowolną wartość, jednak konwencja Joomla! przyjmuje nazewnictwo z przedrostkiem wskazującym typ wtyczki (w tym przypadku „Content -"). Rozszerzenie będzie działać nawet, jeśli zignorujesz tę konwencję, jednak zastosowanie się do niej ułatwia określenie typu wtyczki wyświetlanej na liście w interfejsie administratora. Rozdział 9. • Ingerencia w fundamenty Joomla!: wtyczki 227 Nazwa wtyczki systemu Joomla! przekazywana jest w postaci atrybutu plugin znacznika <filename>. W przypadku tej wtyczki atrybut plugin ma jeszcze większe znaczenie niż dla rozszerzenia Hello World!. Odpowiednie ustawienie jest niezbędne do późniejszego pobrania parametrów. Ta wtyczka ma jeden parametr— repl ace_l imit (limit zmian). Jego użyteczność w przypadku wtyczki Automatyczne Skróty jest wątpliwa, ale jednak to pełnoprawna demonstracja stosowania parametrów. (od wtyczki Po zapisaniu pliku deskryptora na dysku twardym utwórz plik o nazwie w tym samym katalogu, a następnie wprowadź poniższy kod: replaceabbr.php <?php * @version * @package */ // Zablokuj definedi $ld: replaceabbr.php ReplaceAbbr 6138 2007-07-02 03:44:18Z danr $ bezpośrednie uruchamianie '_JEXEC' ) or die( 'Brak dostępu' ): class plgContentReplaceabbr extends JPlugin { // Konstruktor kompatybilny z PHP4 function plgContentReplaceabbr( & isubject ) { parent:: constructi isubject ); } // Nazwa funkcji odpowiada nazwie zdarzenia function onPrepareContentt&iarticle. &$params, $1imitstart=0) { //Pobierz wartość parametrów, na wypadek gdyby były potrzebne później iplugin =& JPluginHelper::getPlugin('content'. 'replaceabbr'): ipluginParams - new JParameter( $plugin->params ): $num =1; if (!$pluginParams->get('replace_limit', 1)) { $num = $pluginParams->get('replacejimit'. 1): } if ( !JString::strpos( $article->text. $article->text = str_replace( '{replaceabbr=off}' ) === false ) { '{replaceabbr=off}'. '', $article->text ): } return true; $article->text =$this->replaceAbbrStr($article->text, } return true: function replaceAbbrStr($myStr. $num) { // Utwórz tablicę zawierającą skróty $abbr=array("dot."."dr", "mgr", "np.", "wg", "ww.", "tj.". "tzn." $num); 228 Joomla!. Profesjonalne tworzenie stron W1NW // Utwórz tablicą zawierającą rozwinięcia skrótów // Umieszczane są po dwa rozwinięcia w jednej linii, // co ułatwia dopasowanie do powyższej listy. $actual=array("dotyczy". "doktor". "magister", "na przykład", "według", "wyżej wymienione", "to jest", "to znaczy" ); // Dodaj znaki tworzące wyrażenie regularne ze skrótów, // abv dopasowywane byty wyłącznie poprawne skróty, //dodatkowo ignoruj wielkość liter for($i=0:$i < sizeof(iabbr);$i++) { $abbr[$i] = " A \ b " . str_replace('. 1 , } ", $abbr[$i]) . "\\b\.?/i": // Zastąji skróty za pomocą wyrażeń regularnych $myStr = preg_replace ( $abbr, Sactual. $myStr. $num): // Zwróć zmieniony ciąg } } return SmyStr; imyPlugin =& new plgContentReplaceabbr(JDispatcher::getlnstance() ); Kod powyższego rozszerzenia jest odrobinę bardziej skomplikowany niż wcześniejsza wtyczka Hello World!. Rozpoczyna się od definicji klasy dziedziczącej JPlugin, pod nazwą plgContent "-»-Replaceabbr. Wtyczka zawiera metodę obsługującą zdarzenie onPrepareContent. To zdarzenie uruchamiane jest w momencie, kiedy treść artykułu jest gotowa do wysłania do przeglądarki. Jak mogłeś zauważyć, funkcja ma trzy parametry: iarticle, iparams i $1 imitstart. Pierwsze dwa przekazywane są za pomocą referencji, co umożliwia modyfikację wartości tych zmiennych — z czego zresztą skorzystamy. Parametr $1 imitstart zawiera numer aktualnej „strony", co nie ma znaczenia dla tego przykładu. Wtyczka Automatyczne Skróty ma parametr (o nazwie replace_l i mit), którego wartość musi zostać pobrana. Referencję wtyczki otrzymuje się za pomocą funkcji JPluginHelper:: ^getPlugin. Następnie odczytywane są wartości parametrów, a stan parametru replacej i mit zapisywany jest w postaci zmiennej $num. Przed rozpoczęciem przetwarzania następuje sprawdzenie, czy w treści artykułu znajduje się znacznik wskazujący, że dany artykuł powinien zostać zignorowany przez wtyczkę. Instrukcję {replaceabbr=off} należy wpisać w treść artykułu. Nie jest to ani dyrektywa patTemplate, ani żadna formalna deklaracja — j e s t to znacznik wymyślony na potrzeby tego rozszerzenia, aby umożliwić wyłączanie przetwarzania danych artykułów bez dezaktywowania wtyczki. W przypadku wystąpienia znacznika jest on usuwany z treści artykułu, a dalsze zmiany zostają zblokowane za pomocą instrukcji return. Jeśli odpowiedni znacznik nie zostanie zlokalizowany, wartość $article~>text (przechowuje aktualny artykuł) przekazywana jest funkcji replaceAbbrStrO w celu rozwinięcia skrótów. Następie nadpisywana jest oryginalna treść zmiennej $article->text danymi zwróconymi przez funkcję. Instrukcja powrotu kończy funkcję i przekazuje sterowanie systemowi. Rozdział 9. • Ingerencia w fundamenty Joomla!: wtyczki 229 Funkcja repl aceAbbrStr() jest zwyczajną funkcją PHP, która wykorzystuje dwie tablice, w jednej umieszczane są wyrażenia regularne, a następnie uruchamia preg_repl ace(), aby zamienić pasujące wystąpienia na odpowiedniki, które zamieszczono w drugiej tablicy. Pierwszy argument funkcji preg_replace() zawiera listę skrótów, które powinny zostać rozwinięte. Deklaracja tablicy zawiera po dwa wpisy w jednej linii, co ułatwia programiście odczytywanie i łączenie z odpowiednimi rozwinięciami zapisanymi w drugiej tablicy. Zanim zostanie wywołana funkcja preg replaceO, niezbędna jest zmiana formatu skrótów, aby tworzyły one wyrażenia regularne. Wyrażenie regularne rozpoczyna się znakiem ukośnika (/), który jest rodzajem ogranicznika dla danego wyrażenia. Ciąg \\b odpowiada komendzie \b, zapis z dwoma lewymi ukośnikami jest konieczny, aby nie został potraktowany jako sekwencja specjalna. Wstawienie \b na początku i na końcu danego skrótu oznacza, że musi on stanowić samodzielne „słowo" (tzn. być z jednej i z drugiej strony ograniczony znakiem interpunkcyjnym lub znakami odstępu). Poprzez wywołanie funkcji str_repl ace() usuwane są kropki (które są elementem wyrażeń regularnych). Wyrażenie kończone jest kolejnym ukośnikiem (/), po nim występuje dyrektywa i, która informuje kod przetwarzający wyrażenia regularne, żeby ignorować wielkość liter przy wyszukiwaniu. Jeśli nie zapoznałeś sięjeszcze z przetwarzaniem tekstu za pomocą wyrażeń regularnych, powinieneś uzupełnić braki w edukacji. Wyrażenia regularnie to potężne narzędzie przetwarzania tekstu, a ich użycie może oszczędzić ogromnie dużo czasu i energii. Doskonałe przewodniki znajdziesz na stronie www.regular-expressions.info/php.html. Funkcja preg_replace() wywoływana jest z czterema parametrami, pierwszy zawiera tablicę skrótów ($abbr), drugi odpowiadające rozwinięcia (Sactual), trzeci przeszukiwany tekst (SmyStr), a czwarty maksymalną liczbę zmian każdego skrótu ($num). Jeśli ostatniemu parametrowi przypisano wartość -1 (wartość domyślna), nie zostaną wprowadzone ograniczenia liczby zmian. Wynik zapisywany jest w zmiennej SmyStr i zwracany do funkcji wywołującej. Jestem pewien, że dzięki tej prostej, przykładowej wtyczce zrozumiałeś potęgę tkwiącą w systemie rozszerzeń. Prawdopodobnie wiesz już, w jaki sposób wtyczki ingerują w podstawy platformy Joomla! i wpływają na podstawowe aspekty działania systemu. ludowa platformy Joomla! Teraz, kiedy posiadasz już umiejętność programowania rozszerzeń wszystkich trzech typów (moduły, komponenty i wtyczki), Twoja praca programistyczna będzie wymagać ścisłej integracji tworzonych rozszerzeń z systemem Joomla!. Przekłada się to na konieczność zrozumienia działania tego systemu na najniższych poziomach, a także na wywoływanie funkcji składających się na platformę. Platforma Joomla! została podzielona na kilkanaście pakietów, większość z nich ma własny katalog, który zawiera pliki źródłowe: 230 Joomla!. Profesjonalne tworzenie stron W1NW • Pakiet Application — JAppl i cation i powiązane biblioteki zaimplementowano z wykorzystaniem wzorca fabryki (w rozdziale 8. znajduje się więcej informacji na temat wzorców projektowych). Cztery klasy, które dziedziczą ten pakiet (JInstal 1 ation, JModel, JSite, JAdministrator) t w o r z ą C M S Joomla!. Pakiet zawiera także biblioteki DAO (Data Access Object — Obiekt dostępu do danych), tzn. a b s t r a k c y j n ą klasę JModel, a także klasy JModel Category, JModel Component, JModelMenu, JModelModule, JModel PI ugins, JModel Section. JModelSession i JModel User. Całość znajduje się w katalogu • \libraries\joomla. Pakiet Cache — Implementacja bibliotek obsługujących pamięć podręczną; abstrakcyjna klasa dziedziczona jest w postaci klas obsługujących pamięć podręczną, z a w i e r a a d a p t e r y JCacheCal 1 back, JCacheView, JCacheOutput i JCachePage. • Pakiet Base — Podstawowy pakiet składający się z klas takich jak JObject, który służy za podstawę obiektów JObservable i JTree. Zapisany w katalogu \libraries\joomla\base. • Pakiet Client — Zawiera biblioteki klienckie dla np. FTP (klasa JFTP) lub LDAP (klasa JLDAP). Pliki znajdują się w katalogu \libraries\joomla\client. • Pakiet Database — JDatabase i powiązane biblioteki tworzą warstwę łączącą z funkcjonalnością baz danych. Klasy obsługujące dostęp do baz danych dziedziczą po JDatabase. Obecnie dostępne są wyłącznie klasy JDatabaseMySQL i JDatabaseMySQLi, ale planowane jest stworzenie odpowiedników dla Oracle i Microsoft SQL Server. Klasa JSimpleRecordSet wykorzystywana jest w interakcji z bazą danych. Pakiet znajduje się w katalogu \libraries\joomla\database. • Pakiet Document — Biblioteki zawierające funkcje do generowania stron takich jak abstrakcyjna klasa JDocument. Klasa JDocumentHTML, która tworzy strony HTML stanowi rozszerzenie klasy JDocument. Pakiet znajduje się w katalogu \libraries\joomla\document. • Pakiet Environment — Klasy obsługujące interakcje z użytkownikiem, np. JReponse, JRequest, JBrowser i JURI (ta ostatnia przetwarza adresy URI). Pakiet znajduje się w katalogu \libraries\joomla\environment. • Pakiet Event — Obsługuje system zdarzeń w Joomla!, zawiera klasę JDi spatcher, która dziedziczy JObservable (znajduje się w pakiecie Base); JPluginHelper; JEvent, która dziedziczy JObserver; i JP1 ugi n, która dziedziczy JEvent. Pakiet znajduje się w katalogu \libraries\joomla\event. • Pakiet Filesystem — Biblioteki związane z obsługą systemu plików. Zawiera klasy JArchive, JFile, JFolder i JPath. Procedury zarządzania plikami wykorzystywane są głównie dla wysyłanych plików, tj. multimediów, rozszerzeń i pakietów językowych. Pakiet znajduje się w katalogu \libraries\joomla\filesystem. • Pakiet Filter — Biblioteki filtrujące dane wejściowe i wyjściowe z dowolnego źródła celem zapobiegnięcia atakom. Zawiera klasy JInputFi Iter i JOutputFi Iter. Pakiet znajduje się w katalogu \libraries\joomla\fdter. • Pakiet il8n — Biblioteki obsługujące ustawienia regionalne i języki, zawiera klasy JLanguage (implementacja wzorca singleton), JText i JHelp. Pakiet znajduje się w katalogu \libraries\joomla\il8n. Rozdział 9. • Ingerencia w fundamenty Joomla!: wtyczki • 231 Pakiet Installer — Biblioteki związane z instalacją rozszerzeń. Zawiera abstrakcyjną klasę JInstal ler, na podstawie której stworzone zostały klasy JInstal!erComponent, JInstallerLanguage, JInstal lerModule, JInstallerPlugin i JInstallerTemplate. Pakiet znajduje się w katalogu • • \libraries\joomla\installer. Pakiet Parameter — Biblioteki służące do manipulowania i wyświetlania parametrów. Pakiet znajduje się w katalogu \libraries\joomla\parameter. Pakiet Registry — Biblioteki powiązane z konfiguracją systemu. Zawiera klasy JRegistry, JRegistryFormat, JRegistryFormatlNI, JRegistryFormatXML, JRegistryFormatPHP. Pakiet znajduje się w katalogu • \libraries\joomla\registry. Pakiet Session — Biblioteka do obsługi sesji Joomla! za pomocą klas JSessionStorage i JSession. Pakiet znajduje się w katalogu \libraries\joomla\session. m Pakiet Template — Biblioteki obsługi szablonów patTempl ate. Ponieważ twórcy Joomla! odchodzą od wykorzystania patTempl ate, nie zaleca się wykorzystywania funkcji i klas z tego pakietu — w przyszłości mogą wystąpić problemy z kompatybilnością. Pakiet znajduje się w katalogu \libraries\joomla\template. • Pakiet User — Biblioteki służące do aktywacji, autoryzacji i uwierzytelniania użytkowników. Zawiera klasy JAuthorization; JUserHelper; JAuthentication, która dziedziczy JObservable; i JUser. Pakiet znajduje się w katalogu \libraries\ joomla\user. m Pakiet Utilities— Różne biblioteki, tn.in. JError, JMail, JMai 1 Hel per, JProfiler i JPagination. Klasa JUti lity z a w i e r a m e t o d y sendMai 1 0 , sendAdminMai 1 0 , getHashO, getTokenO, parseAttributesO i isWinOSO. Inne f u n k c j e n a r z ę d z i o w e ułatwiają obsługę tablic, buforów, dat, błędów, funkcji, dzienników, poczty, • profilowania, simplexml i ciągów znaków. Pakiet znajduje się w katalogu \libraries\joomla\utilities. Biblioteki związane z pocztą elektroniczną, włączając w to klasę JMai 1, która dziedziczy klasę PHPMai 1 er. Klasa JMai 1 Hel per posiada kilka funkcji związanych z listami elektronicznymi, np. cleanLine(), cleanText(), cleanBodyO, cleanSubjectO, cleanAddress() i isEmailAddressO. Jak wspomniano w poprzednich rozdziałach, CMS Joomla! jest właściwie aplikacją zbudowaną na podstawie platformy Joomla!. Możliwe jest stworzenie innych aplikacji za pomocą tej platformy, ale informacje na ten temat wykraczają poza ramy tej książki. Bezpośrednie programowanie platformy wymaga dokładniejszej analizy i lepszego zrozumienia kodu źródłowego Joomla!. U podstaw platformy Joomla! leżą dwie klasy: JFactory i JVersion. JFactory to implementacja wzorca fabryki, służy do zwracania różnych obiektów, a JVersion przechowuje informacje dotyczące wersji aktualnej instalacji. Prawdopodobnie nie będziesz korzystał z nich bezpośrednio, jednak są one podstawą, znajdują się na najniższym poziomie platformy, dlatego może warto rozpocząć dokładne badania Joomla! właśnie od nich. 232 Joomla!. Profesjonalne tworzenie stron W1NW Struktura CMS Joomla! (JApplication) CMS Joomla! składa się z trzech aspektów: • Instalator — Część instalacyjna obsługuje czynności związane z instalacją i wstępną konfiguracją systemu Joomla!. Następnie wykonuje pierwsze uruchomienie systemu i nie jest wykorzystywana nigdy więcej. • Część frontowa — Widziana jest przez użytkowników strony. W większości przypadków jest to dostęp tylko do odczytu. Dane odczytywane są z bazy danych MySQL i wyświetlane w przeglądarce w postaci sformatowanej strony WWW. Wyjątkami od tej reguły mogą być funkcje interaktywne (np. głosowanie w sondzie). • Część administracyjna — Wykorzystywana jest praktycznie wyłącznie w celu dodawania i wprowadzania zmian w zawartości strony. Nawet redaktorzy spędzają niewiele czasu, przeglądając artykuły w części administracyjnej. Ruch w tej części (zarówno odczyt, jak i zapis) jest zdecydowanie mniejszy niż w części frontowej. CMS Joomla! został podzielony na trzy różne „aplikacje", które uruchamiane w różnych momentach, wypełniają wymienione wyżej zadania: • JSite — część frontowa aplikacji; • JAdmi ni strator — cześć administracyjna; • Jlnstallation — interfejs instalacji. Wszystkie powyższe klasy dziedziczą abstrakcyjną klasę JApplication. Ponieważ praktycznie wszystkie rozszerzania pisane są z myślą o współdziałaniu z klasą JSite, klasy JAdmi ni strati on i Jlnstallation zostanąjedynie pobieżnie opisane. Aplikacja Jlnstallation Aplikacja instalująca, której odpowiada klasa JInstal 1 at i on, jest uruchamia zazwyczaj wyłącznie jeden raz — w momencie instalowania systemu. Pliki źródłowe można znaleźć w katalogu 1 installation. Większość podstawowej logiki znajduje się w katalogu \installation\ includes. Zawiera on poniższe pliki: • application.php — Inicjalizuje i uruchamia aplikację instalującą, tworzy sesję. • defines.php — Tworzy globalne zmienne, zawierające ścieżki wykorzystywane podczas instalacji. • framework.php — Importuje biblioteki platformy Joomla!, wykorzystywane przez instalator. • xajax.php — Zawiera kod ajaksowy stosowany przy asynchronicznej analizie składniowej plików XML, obsługuje instalację przykładowych danych, sprawdzania poprawności połączenia FTP, uzupełniania informacji wykorzystywanych przy sortowaniu danych w bazie. Rozdział 9. • Ingerencia w fundamenty Joomla!: wtyczki 233 Katalog \installation\installer zawiera następujące pliki: • controller.php — Zawiera definicję klasy JInstal 1 ationControl 1 er, główny kod instalatora. Obsługuje wyświetlanie ekranów instalacji, tj. wybór języka, wstępne sprawdzanie, wyświetlanie warunków licencji GPL, konfigurację bazy danych i FTP oraz ekran końcowy. Zawiera także logikę do utworzenia bazy danych. • html.php — Zawiera logikę do obsługi warstwy prezentacji, wyświetlania ekranów wygenerowanych przez JInstal 1 ationControl 1 er. • installer.php — Uruchamia klasę JInstal!ationControl ler. • jajax.php — Obsługuje zadania ajaksowe, procedury w pliku xajax.php. Chociaż rzadko będziesz wykorzystywać procedury instalatora, jednak warto zapoznać się z jego kodem źródłowym, ponieważ podczas instalacji mogą wystąpić problemy. Komunikaty o błędach i inne problemy, które nie zostaną wyjaśnione na ekranie, mogą mieć wyjaśnienie w kodzie źródłowym. Nie powinieneś zakładać, że aplikacja instalująca będzie znajdować się na normalnej stronie Joomla!. Katalog I installation musi zostać usunięty po zainstalowaniu Joomla! na serwerze. Dlatego nie jest możliwy dostęp do niego, i to niezależnie od motywów, którymi się kierujemy. iplikacja frontowa JSite Najważniejszym etapem podczas analizy kodu platformy Joomla! będzie JSite. Aplikacja JSite zawiera kod odpowiedzialny za pobieranie informacji z bazy danych MySQL, łączenie z wybranym szablonem i przesyłanie wyniku do przeglądarki użytkownika. Obsługuje również funkcje związane z logowaniem i interakcją z użytkownikiem. Podobnie jak przy innych aplikacjach opartych na platformie Joomla!, uruchamianie aplikacji rozpoczyna się od załadowania pliku index.php w głównym katalogu. Następnie ładowane są trzy najważniejsze pliki: defines.php, framework.php i application.php. Plik zawierający główną definicję klasy JSite (application.php) znajduje się w katalogu 1 includes. Kod w pliku index.php tworzy egzemplarz klasy JSite i po wstępnym przygotowaniu środowiska (rozpoczęciu sesji i zaimportowaniu wtyczki system) uruchamia aplikację. Zawiera następujące kluczowe funkcje: • initial ize — Ładuje ustawienia językowe i ustawienia użytkownika. • di spatch — Obsługuje wyświetlanie HTML-a najwyższego rzędu, wstawianie tytułu, opisu, metadanych, odwołań do plików JavaScript. Wywołuje metodę JComponentHelper::renderComponent(). • render — Wyświetla główną część strony ze sprawdzaniem formatu (HTML lub kanał RSS), a następnie wywołuje metodę generującą klasy JDocument. Po wyświetleniu treści wywołuje metodę setBody obiektu JResponse, przekazując wygenerowane dane. • 1 ogi n — Sprawdza autoryzację podanej nazwy użytkownika i hasła. • 1 ogout — Wywołuje metodę logout klasy JAppl i cati on, aby zakończyć sesję. 234 Joomla!. Profesjonalne tworzenie stron W1NW • getPageParameters — Pobiera parametry komponentu i menu, zwraca je w postaci tablicy o nazwie iparams. • 1 oadConfi gurati on — Wykorzystuje stałą JPATH_SITE, aby zlokalizować plik ustawień configuration.php, a następnie ładuje konfigurację. Przy włączonym trybie spuścizny sprawdza ustawienia strony także w pliku mosConfig. • getTempl ate — Zwraca nazwę szablonu wybranego do wyświetlenia strony. Jeśli zostało przypisanych kilka szablonów do aktualnego menuid, pobiera z tabeli jos_templ atesjnenu pierwszy pasujący rekord. • setTempl ate — Wykorzystywana do wymuszania innego szablonu strony niż wybrany. • createPathway — Tworzy ścieżkę URL dla różnych obiektów na stronie, takich jak elementy menu. Metody zapisane w pliku tworzą serce CMS-a. Zwróć uwagę, że kilka procedur zawiera większość logiki dostępnej w ramach platformy Joomla!. Aplikacja administracyjna JAdministrator Aplikacja JAdministrator znajduje się w katalogu \administrator. Jej uruchamianie jest praktycznie identyczne jak w przypadku strony JSite, z tym że w miejsce klasy JSite ładowana jest klasa JAdministrator. Oprócz administracyjnych wersji trzech głównych plików (defines.php,framework.php i application.php) ładowany jest także plik toolbar.php, który dodaje pasek menu w interfejsie administratora. Jeśli zbadasz zawartość katalogu 1 administrator, zauważysz, że w przeciwieństwie do modułów i komponentów nie zawiera on oddzielnego podkatalogu dla wtyczek. JAdministrator działa inaczej niż aplikacja JSite, która wykorzystuje pojedynczą metodę do wyświetlania wszystkich treści. Struktura części administracyjnej przypomina raczej zestaw małych aplikacji uruchamianych dla poszczególnych elementów. Oznacza to, że nie istnieje standardowa struktura zdarzeń, którą można by wykorzystać przy tworzeniu wtyczek. Ścieżki Joomla! Istnieje spora liczba stałych w kodzie Joomla!, które zawierają odnośniki do różnych katalogów. Do tych stałych należą: • JPATH_R00T — Przechowuje ścieżkę do głównego katalogu platformy Joomla!. • JPATH_SITE — Zawiera ścieżkę do głównego katalogu aplikacji JSite. • JPATH_ADMINISTRATOR — Przechowuje ścieżkę do głównego katalogu aplikacji JAdministrator. • JPATH_INSTALLATION — Zawiera ścieżkę do głównego katalogu aplikacji Jlnstallation. m JPATH_BASE — Przechowuje ścieżkę aktualnie uruchamianej aplikacji. Z tego powodu, jeśli uruchamiana jest aplikacja JSite, wartość tej stałej jest identyczna z JPATH SITE. Analogicznie dzieje się w przypadku interfejsu administratora, stała pokrywa się zJPATH ADMINISTRATOR. Rozdział 9. • Ingerencia w fundamenty Joomla!: wtyczki 235 Wymienione stałe tworzą grupę nielicznych zmiennych globalnych, które na pewno będą dostępne w przyszłych wersjach Joomla!. Większość globalnych zmiennych oraz stałych została porzucona i w kolejnych wydaniach będą one usunięte. Wskazówki przydatne podczas pracy z kodem Joomla! Wiesz już, jak stworzyć rozszerzenia programistyczne Joomla! każdego typu (moduły, komponenty i wtyczki), a Twoje zdolności rozszerzania systemu Joomla! ograniczone są wyłącznie poziomem Twoim umiejętności jako programisty i znajomością tego systemu. W czasie tworzenia rozszerzeń wiele razy znajdziesz się w sytuacji, kiedy nie będziesz rozumiał, jak dokładnie zachowuje się system Joomla! dla szczególnych danych lub akcji użytkownika. W takich wypadkach analiza kodu źródłowego to doskonały sposób rozwiązania problemu. Ponieważ Joomla! jest oprogramowaniem o otwartym kodzie źródłowym, cały kod jest w pełni dostępny w każdej instalacji systemu. Zaglądając do plików źródłowych, można uzyskać odpowiedź prawie na każde pytanie. Zapoznanie się z kodem źródłowym jest wysoce zalecane, jeśli planujesz zaawansowane programowanie Joomla!. Może się to wydawać z początku lekko przytłaczające, prawdopodobnie jednak szybko zrozumiesz sposób, w jaki kod został zorganizowany. Kolejne podrozdziały zawierają kilka wytycznych, które powinny być pomocne w pracy z kodem źródłowym. Nie ma jednak lepszego sposobu, niż otworzyć kod w edytorze tekstu, a następnie dzięki wnikliwej analizie poznawać jego działanie. Wykorzystywanie funkcji przeszukiwania katalogów Istnieje spora szansa, że na pytanie dotyczące funkcjonowania Joomla! można odpowiedzieć, wykonując proste wyszukiwanie w plikach tekstowych. Wobec postawionego zadania należy przyjąć postawę detektywa — szukać wskazówek, które doprowadzą w końcu do rozwiązania. Przykładowo wyobraź sobie, że chcesz rozszerzyć listę typów parametrów dla modułów. Jeśli otworzysz ekran edycji dowolnego modułu, możesz zauważyć, że parametry wyświetlane są w panelu Parametry modułu, jak to przedstawiono na rysunku 9.5. Rysunek 9.5. Lista parametrów modułu znajduje się w panelu o nazwie „Parametry modułu" Piefeiiiiiuje P.n.tiHPtty lulu prsytostefc klasy modułu 236 Joomla!. Profesjonalne tworzenie stron W1NW Korzystając z aplikacji zawierającej funkcję przeszukiwania katalogów, np. jEdit, możesz przeszukać system Joomla! pod kątem tego tekstu 3 . W rezultacie otrzymasz listę plików, w których występuje dany tekst — co widać na rysunku 9.6. Po zapoznaniu się z wynikami wyszukiwania stanie się jasne, że za wyświetlanie parametrów odpowiada kod w pliku admin. modules.html.php, który znajduje się w katalogu comjnodules interfejsu administratora. Rysunek 9.6. Wynikiem wyszukiwania w programie jEdit jest lista plików, które zawierają szukaną frazę \ d t Module Parameters (2 occurrences in 2 files) f €:\xampp!MdQCSjoomlaadministrator lcomponents«omjiiodules>admin.modules.litml4)hp (1 occurrence) 441 echo $parie->startPanel(JText:: „('Module Parameters), "param-page"); f C:\xat1lpp^ltdocs#omla^dministrator'danguase«n-GBWr^GBxom_modules.iiti (1 occurrence) 35: MODULE PARAMETERS=Module Parameters Kilka linijek poniżej wyszukiwanego tekstu znajduje się poniższy kod: $p->render('params') Kolejne wyszukiwanie, tym razem słów „function render", powinno doprowadzić do pliku, w którym zdefiniowano funkcję do generowania wydruku parametrów modułu. Funkcję render() można znaleźć w 35 plikach, ale jedna pozycja znacząco się wyróżnia: \libraries\joomla\html\parameter.php Powyższy plik zawiera wywołanie funkcji getParams(), która pobiera parametry. Możesz podążać dalej tym tropem, aż trafisz na poszukiwany kod. Inną metodą byłoby wybranie z pliku deskryptora, z sekcji parametrów takiego typu, którego nazwa jest unikatowa (np. radio), a następnie przeprowadzenie wyszukiwania. Pliki odpowiedzialne za wyświetlanie tego elementu można znaleźć (bingo!) w katalogu: \libraries\joomla\htmI\parameter\element W tym katalogu znajdziesz kod wyświetlający parametry wszystkich typów, np. odstępy, sekcje, redaktorzy, kategorie, lista plików itd. Podążając dalej, napotkasz kod, który uruchamia tworzenie wydruku. Możesz teraz zdefiniować własny! Większość programistów Joomla! będzie badać i modyfikować interfejs systemu, dlatego najlepiej zacząć od folderu \libraries\joomla. Pomocne w zrozumieniu funkcji poszczególnych plików będą opisy pakietów umieszczone wcześniej w tym rozdziale. 3 Musimy pamiętać, że Joomla! w oryginale występuje po angielsku, teksty w języku polskim będąjedynie w plikach z tłumaczeniami, dlatego w tym wypadku powinniśmy wyszukiwać „Module Parameters" —przyp. tłum. Rozdział 9. • Ingerencia w fundamenty Joomla!: wtyczki 237 Badanie com_content Wyświetlanie treści nie jest integralną częścią platformy Joomla! — odbywa się za pośrednictwem komponentu comcontent. Na serwerze testowym znajdziesz go w katalogu o ścieżce przypominającej poniższą: C:\Program FiIes\Apache Software comcontent Foundation\Apache2\htdocs\components\ Podczas implementacji tego komponentu zastosowano wzorzec MVC (Model-Widok-Kontroler), opisany w rozdziale 8. Dzięki analizie poszczególnych plików (w szczególności content.php) możesz poznać sposób formatowania treści. Ostateczne generowanie kodu HTML dla komponentu obsługuje kod klasy ContentViewArticle. Znajdziesz ją w pliku view.html.php w poniższym folderze: \components\com_content\views\article\view.html.php SVN Joomla!: najnowsze osiągnięcia Jeśli tworzysz rozszerzenia systemu Joomla! (moduły, komponenty i wtyczki), powinieneś wykorzystać system kontroli wersji. System taki zawiera repozytorium, które przechowuje aktualną wersję plików danego programu. Członkowie grupy pracującej nad daną aplikacją mogą pobrać z repozytorium jej najnowszą wersję. Użytkownicy mogą także pobierać pliki, a następnie rozwijać je. Wprowadzone zmiany, po wysłaniu do systemu, są integrowane z resztą projektu. Stara wersja pliku trafia do archiwum, skąd można ją, w razie potrzeby, pobrać lub przywrócić. Grupa deweloperów Joomla! wykorzystuje system kontroli wersji Subversion (SVN) do zarządzania kodem źródłowym. Repozytorium Joomla! jest publicznie dostępne w trybie do odczytu. Jeśli chcesz, możesz pobrać z repozytorium SVN najnowszą wersję aplikacji Joomla!. Pierwszym krokiem będzie instalacja SVN. W rozdziale 6. znajdują się informacje na temat dostępności aplikacji SVN i ich instalacji. Po zainstalowaniu SVN musisz utworzyć folder, który będzie zawierał pobrane pliki. W moim przypadku na serwerze testowym jest to katalog JoomlaSVN, znajdujący się w głównym katalogu serwera WWW. Dlatego ścieżka dostępu wygląda tak: c:\Program Files\Apache Software Foundation\Apache2.2\htdocs\Joom!aSVN Po utworzeniu folderu musisz dokonać niezbędnych ustawień, aby pobrać do niego pliki z repozytorium. Jeśli korzystasz z programu TortoiseSVN na platformie Windows, kliknij prawym przyciskiem folder i wybierz opcję SVN Checkout. Zostanie wyświetlone okno Checkout, jak to przedstawiono na rysunku 9.7. W pole opisane URL of the repository wprowadź http://joom1acode.org/svn/joomla/developrnent/trunk i kliknij przycisk OK. Pojawi się okno z zapytaniem o nazwę użytkownika i hasło. Wprowadź nazwę anonymous (anonimowy) i pozostaw pole hasła puste. Klient systemu SVN połączy się z repozytorium i pobierze wszystkie pliki źródłowe Joomla! do wybranego katalogu. Może to trochę potrwać, ponieważ konieczne jest przesłanie ponad 3000 plików. Po zakończeniu tego procesu możesz korzystać z pobranej wersji Joomla! jak z każdej innej. 238 Joomla!. Profesjonalne tworzenie stron W1NW Rysunek 9.7. M^fffHBWW^ W oknie programu TortoiseSVN możesz wprowadzić dane repozytorium Joomla! Repository j URL of repository: Checkout directory: C:\JoomlaSVN |7j Checkout Depth V Fully recursive f i Omit externals Revision (?) HEAD revision ( „ ) Revision Show log 1 OK 1 j Cancel ] [ Help J Aby w przyszłości uaktualnić pobrane pliki, wystarczy z menu kontekstowego dla wybranego folderu wybrać opcję SVN Update. Aplikacja połączy się z repozytorium i pobierze pliki, które zostały zmienione od momentu ostatniego dostępu. Zostanie wyświetlone okno zawierające informacje o postępie pobierania uaktualnionych plików (zobacz rysunek 9.8). Po ukończeniu przesyłania pod listą plików zostanie wyświetlony komunikat o liczbie przesłanych bajtów, plików połączonych, dodanych, usuniętych lub uaktualnionych. Rysunek 9.8. Informacje o przebiegu uaktualniania plików pobranych z repozytorium SVN wyświetlane są w specjalnym oknie * • C:UoomlaSVN Action Updated ; Added Updated ; Added Updated I Added ; Added Added Updated Updated Completed m Update - TortoiseSVN Finished! Path Mime type C: \JoomlaSVN\libraries\joomla\database\table\backup, php C: \ JoomlaS VN\libraries\joomla\database\table\_acIgroup. php C: \ JoomlaS VN\libraries\joomla\database\table\extension .php C ; \ Joomla5VN\libraries\ joomla\database\table\axosection. php C: \ JoomlaSVN\libraries\)oornla\database\table\aro. php C;\ JoomlaS VN\libraries\joomla\database\table\adsection.php C: \JoomlaSVN\libraries\joomla\database\tabie\_aclob ject. php C: \ JoomlaS VN\libraries\joomla\dat abase\table\axo. php C:\JoomlaSVN\llbraries\loader.php C:\JoomlaSVN\CHANGELOG.php At revision: 11323 66 kBytes transferred in 0 minute(s) and 15 second(s) Added: 16 Updated:26 Show log., Uaktualnianie nie spowoduje usunięcia innych plików, które zapisałeś w folderze, nie naruszy także bazy danych Joomla!. Jeśli zainstalowałeś Joomla!, dodałeś rozszerzenia, dostosowałeś konfigurację lub wprowadziłeś inne zmiany, które bezpośrednio nie dotyczą plików źródłowych, uaktualnianie będzie transparentne. Zostaną nadpisane wyłącznie te pliki, których nowsze wersje znajdują się w repozytorium. Pobranie na dysk aplikacji Joomla! z repozytorium SVN spowoduje utworzenie w każdym katalogu folderu ,svn. Katalogi zawierają dużą liczbę plików kontrolnych, które służą do śledzenia wersji projektu. Nie usuwaj tych folderów, jeśli planujesz uaktualniać pliki w przyszłości. Ich obecność jest niezbędna, aby klient SVN odczytał, które pliki wymagają uaktualnienia, a które są w najnowszej wersji. Pliki znajdujące się w folderach ,svn są małe, ale ich liczba jest znacząca. Jeśli zamierzasz przesłać taką wersję za pośrednictwem protokołu FTP, cały proces może potrwać nawet 10 razy dłużej niż zazwyczaj. Dlatego zanim rozpoczniesz wysyłanie, wykorzystaj opcję eksportu Rozdział 9. • Ingerencia w fundamenty Joomla!: wtyczki 239 plików do innego folderu. Zostaną skopiowane wyłącznie właściwe pliki, z pominięciem plików kontrolnych. Jeśli korzystasz z programu TortoiseSVN, kliknij prawym przyciskiem folder z projektem i wybierz opcję TortoiseSVN/Export. Ponieważ opcja uaktualniania dostępna w SVN nie dotyczy w żaden sposób bazy danych Joomla!, wszelkie zmiany wprowadzone przez programistów w bazie danych (lub dowolnym kodzie, który się z nią łączy) mogą spowodować błędy w Twoim systemie. Mogą zacząć się pojawiać błędy związane z bazą danych przy próbie dostępu do bazy o zmienionej strukturze. Najprostszym sposobem przywrócenia prawidłowego działania systemu jest usunięcie lub zmiana nazwy pliku configuration.php, który znajduje się w głównym katalogu, a następnie ponowne uruchomienie procesu instalacji. W czasie instalacji zostanie utworzona kopia zapasowa istniejących tabel, z której możesz skorzystać, aby ręcznie przywrócić artykuły lub ustawienia rozszerzeń. Repozytorium kodu Joomla! dla wersji 1.0.x można znaleźć pod adresem: http://joomlacode. org/svn/joomla/development/releases/l. 0 Repozytorium modułów Joomla l.x (które zawiera wersje archiwalne i eksperymentalne) można znaleźć pod adresem: http://joomlacode.org/svn/joomla/development Procedura logowania i dostępu dla powyższych zasobów jest identyczna jak w przypadku głównego repozytorium Joomla!. Podsumowanie Wtyczki Joomla! zawierają kod obsługi zdarzeń systemowych, które stanowią serce aplikacji Joomla!. Rozszerzenia tego typu mają rozległe możliwości — od przechwytywania i modyfikacji treści, po wstawianie dodatkowych formularzy uwierzytelniania użytkowników. Dzięki zapoznaniu się z procesem tworzenia wtyczek potrafisz już programować rozszerzenia wszystkich trzech typów, ponieważ wcześniej nauczyłeś się tworzyć moduły i komponenty. Wiedzę tę oraz gruntowną znajomość platformy Joomla! możesz wykorzystać w praktyce — do stworzenia dowolnego systemu, jaki sobie tylko wyobrazisz. W rozdziale opisano proces tworzenia wtyczek Joomla!, budowę platformy, a w szczególności: • Wprowadzono podział na osiem typów wtyczek wykorzystywanych przez system Joomla!. • Wyjaśniono cztery kategorie zdarzeń systemowych, które może obsługiwać kod wtyczek. • Stworzono wtyczkę Hello World! aktywowaną przy zdarzeniu onAfterDi spl ay "-»•Title(), co powodowało dodanie powitania Hello World! między tytułem a treścią artykułu. 240 Joomla!. Profesjonalne tworzenie stron W1NW • Zaprogramowano rozszerzenie Automatyczne Skróty, które przechwytuje treść artykułu, wyszukuje popularne skróty i wstawia w ich miejsce odpowiednie rozwinięcia. • Opisano poszczególne pakiety składające się na platformę Joomla!, aby zwiększyć znajomość systemu i ułatwić lepsze wykorzystanie dostępnych możliwości. • Przedstawiono wskazówki przydatne podczas samodzielnego badania i poznawania kodu źródłowego Joomla!. Po zapoznaniu się z funkcjonowaniem systemu z punktu widzenia programisty warto wrócić do aspektów związanych z prowadzeniem strony WWW, które nadają sens programowaniu Joomla!. W rozdziale 10. dowiesz się, jak zaimplementować istniejące rozszerzenia, aby dodać na stronie funkcje serwisu społecznościowego. 10 Budowanie społeczności w Joomla! Światem Web 2.0 rządzą dwa słowa: interaktywność i społeczność. Wiele organizacji zdało sobie sprawę, że stworzenie wirtualnej społeczności (tzn. internetowej społeczności), chociaż trudne, jest kluczowe, gdy chce się dobrze prosperować na nowym rynku. Dodanie na stronie odpowiednich technologii jest zachętą dla odwiedzających do wzbogacania zawartości witryny, a także komunikowania się z innymi. Komunikacja przebiega za pośrednictwem różnych funkcji, np. czatów, forów, stron z informacjami osobistymi, ksiąg gości, sond, systemów komentarzy, sieci społecznych, kalendarzy wydarzeń i systemów wiki. Niezależnie od tego, czy wirtualna społeczność stanowi luźne zgromadzenie członków (np. konsumenci umieszczający komentarze na temat produktów na danej stronie), czy ukierunkowana jest raczej na codzienne wizyty, jak np. MySpace, korzyści z jej istnienia są znaczące — wzrost popularności i pozycji strony. Historia Joomla! jest przykładem sukcesu w budowaniu i rozwijaniu społeczności internetowej. Wraz z Joomla! zostało stworzone dobrze prosperujące forum (forum.joomla.org), katalog rozszerzeń wzbogacany przez użytkowników, z możliwością komentowania (extensions.joomla.org), a także katalog stron 0 dużej skali, do którego pozycje dodawane są przez użytkowników (www.joomla.org/content/ blogcategory/35/69). Rozwój Joomla! nie byłby tak dynamiczny, gdyby nie skuteczne zastosowanie technologii społecznościowych. Rozwijanie internetowej społeczności lub sieci społecznej wymaga rozwagi w czasie instalowania systemu i łączenia poszczególnych technologii. W przeciwieństwie do tradycyjnych, statycznych stron internetowych witryny społecznościowe kładą nacisk na dynamiczne treści dodawane przez użytkowników. Taka zmiana przekłada się na ogrom nowych wyzwań — od właściwej konfiguracji źródeł danych, co umożliwia zapisywanie danych przesyłanych przez użytkowników, po dodatkowe zadania administracyjne (zarówno automatyczne, jak 1 nadzorowane), co pomaga kontrolować nowe treści. Na szczęście dla Joomla! istnieją technologie, które ułatwiają budowanie skutecznych społeczności, a ich implementacja nie nastręcza większych trudności. W tym rozdziale dowiesz się, jak stworzyć wirtualną społeczność, korzystając z dostępnych, darmowych rozszerzeń Joomla!. 242 Joomla!. Profesjonalne tworzenie stron W1NW W czasie, kiedy pisałem tę książkę, część z wykorzystanych rozszerzeń nie została jeszcze przystosowana do pracy z Joomla! w wersji 1.5. Mam nadzieję, że do momentu, kiedy sięgniesz po tę książkę, dla wszystkich wymienionych rozszerzeń będą dostępne uaktualnione wydania, zgodne z wersją 1.5. Jeśli rozszerzenie, które chciałbyś wykorzystać, nie zostało uaktualnione, spróbuj znaleźć zamiennik w katalogu rozszerzeń Joomla fextensions.joomla.org). Istnieje spora szansa, że uda Ci się znaleźć rozszerzenie, które ma te same wymagane funkcje. Ponieważ zarządzanie wirtualną społecznością wymaga dużo czasu, warto podczas przygotowywania systemu przyjąć postawę konserwatywną. Rozszerzalność systemu Joomla! czyni go idealnym materiałem do rozbudowywania krok po kroku. W większości przypadków możesz dodać rozszerzenie, które oferuje określoną funkcję w mniej niż 10 minut. Jeśli nie zdobędzie ona popularności lub nie jesteś zadowolony z dostępnych opcji, możesz w kilka sekund usunąć lub dezaktywować dane rozszerzenie. Większość stron internetowych, które nie opierają się na Joomla!, wymagałaby dużej liczby dodatkowego programowania do wstawienia lub usunięcia dodatkowych funkcji. Część z rozszerzeń służących do budowania społeczności internetowych została już opisana w rozdziale 4., dlatego w tym rozdziale zostanie jedynie krótko przedstawiona ich rola w tworzeniu społeczności. Opisanych zostanie wiele innych rozszerzeń posiadających funkcje różnego typu, którymi można wzbogacić system Joomla!. Wszystkie wymienione rozszerzenia dostępne są za darmo. Jeśli jednak istnieje szczególnie znane rozszerzenie komercyjne, które charakteryzuje się specyficzną funkcjonalnością, pojawi się informacja na jego temat. Przy każdym demonstrowanym rozszerzeniu pojawia się adres internetowy, pod którym można było je znaleźć w czasie, kiedy pisałem tę książkę. Często jednak projekty przenoszone są w inne miejsca. Wszystkie rozszerzenia wymienione w tym przeglądzie można znaleźć w katalogu rozszerzeń Joomla!. Dlatego, jeśli zanotowany adres strony internetowej jest nieaktualny, to za pomocą katalogu zdołasz odnaleźć stronę, na której można pobrać rozszerzenie. Planowanie wirtualnej społeczności Tworzenie wirtualnej społeczności w wielu aspektach przypomina kręcenie filmu. Przed nakręceniem pierwszego ujęcia należy przejść cały proces przygotowań, upewnić się, czy aktorzy zostali odpowiednio dobrani, czy rekwizyty zostały wypożyczone i czy działają poprawnie, czy scenariusz jest na swoim miejscu, czy producenci wiedzą, w jaki film inwestują. Jeśli którykolwiek z wymienionych elementów zostanie zaniedbany, to przełoży się to na liczne potknięcia podczas kręcenia, a ogrom czasu i energii zostanie po prostu zmarnowany. Podobnie jest w przypadku wirtualnych społeczności. Potrzeba wiele czasu, aby przyciągnąć odwiedzających i dodających, a kiepskie planowanie może sprawić, że nawet obiecujący początek może zmienić się w rozczarowanie. Chociaż dzięki Joomla! dodawanie funkcji społecznościowych jest proste, właściwe planowanie jest niezbędne, gdy chce się osiągnąć sukces nawet, jeśli strona rozbudowywana jest krok po kroku. Dzięki zachowaniu rozsądku w fazie planowania i konstrukcji nowej strony społecznościowej zmniejszysz ryzyko frustracji u ciężko zdobytych użytkowników, których częste i niejasne zmiany mogłyby skłonić do opuszczenia Twojej strony na zawsze. Budowanie wirtualnej społeczności można podzielić na trzy główne etapy. Rozdział 10. • Budowanie społeczności w Joomla! 243 •zy stadia wirtualnej społeczności Wirtualne społeczności różnią się od tradycyjnych stron WWW (takich jak strony statyczne lub sklepy internetowe) tym, że czerpią głównie z komunikacji między członkami dużej grupy użytkowników witryny. Niezależnie od okoliczności, zebranie dużej liczby użytkowników może zająć trochę czasu. Tworzenie wirtualnej społeczności odbywa się zazwyczaj stopniowo, a nagły przypływ użytkowników nie daje takich korzyści jak na tradycyjnych stronach. Jeśli Twoja strona zostanie nagle, w przeciągu nocy, „zalana" nowych milionem użytkowników, nie ma większych szans, aby udało się utrzymać ich na dłuższy czas. Co więcej, pierwszym wrażeniem nowych odwiedzających będzie brak treści i kiepska wydajność. Wzrost wirtualnych społeczności to praca organiczna, ponieważ społeczność powoli odkrywa, co grupa ma do zaoferowania. Biorąc pod uwagę unikatową naturę tworzenia i rozszerzania wirtualnych społeczności, warto zerknąć na „mapę" rozwoju, aby zachować obrany na początku kierunek i przetrwać frustrujące momenty. Cały proces można podzielić na trzy etapy: • programowanie i testy; • uruchamianie i przyciąganie użytkowników; • przedefiniowanie i dojrzałość. Praktycznie wszystkie udane społeczności internetowe podążają podobnym szlakiem, dlatego można wyróżnić pewne punkty odniesienia. ap 1. Programowanie i testy Po zapoznaniu się z pomysłem stworzenia wirtualnej społeczności powinieneś wykształcić wstępne wyobrażenie na temat tego, jaki typ społeczności chcesz zbudować. Joomla! pozwala na lokalne uruchomianie strony i eksperymentowanie z różnymi funkcjami. W ten sposób możesz zdecydować, jakiego typu stronę chcesz stworzyć. Odpowiedzi na poniższe pytania poparte eksperymentami dadzą Ci jasne wyobrażenie na temat przyszłej strony: • Czy będzie to społeczność komercyjna, czy hobbystyczna? — Robi to dużo większą różnicę, niż myślisz, ponieważ odpowiedź na to pytanie określa poszukiwaną grupę ludzi. Przykładowo komercyjna społeczność skupiona wokół produktu A nie będzie raczej zdobywać członków spośród fanów produktów B i C. Z drugiej strony, społeczność hobbystów może zrzeszać fanów wszystkich produktów danej kategorii i nie musi służyć promowaniu produktu A. Dodatkowo strony hobbystyczne mają dużo luźniejsze standardy, jeśli chodzi o poziom wulgarności i dyskusje nie na temat, ponieważ nie muszą odpowiadać przed sponsorami lub reklamodawcami. • Czy istnieje jakiś porządek omawianych tematów? — Wielu nieudanym wirtualnym społecznościom brakowało szkieletu, który można było rozbudowywać, dodając treści. Podobnie jak trejaż, który umożliwia roślinom dogodny wzrost i rozkwitanie, „sadzenie" społeczności warto rozpocząć od zdefiniowania listy tematów. Taka agenda ułatwia odwiedzającym odnalezienie interesujących miejsc na stronie. 244 Joomla!. Profesjonalne tworzenie stron W1NW • Czy wirtualna społeczność ma być dodatkiem do strony internetowej, czy jej główną atrakcją? — Ponieważ funkcje społecznościowe wymagają poświęcenia dużej ilości czasu, zwłaszcza w zakresie zarządzania, na wielu stronach traktowane są jako mało znaczące dodatki, a nie fundamentalne elementy strony. Cechą takiej strategii jest zaleta stopniowej adaptacji nowych technologii, które czerpią z istniejącej bazy użytkowników. W takim wypadku raczej nie jest możliwe zrealizowanie scenariusza w stylu MySpace, witryny, której powodem istnienia jest społeczność. Po nakreśleniu ogólnych koncepcji można przejść do fazy konstrukcji. Większość wirtualnych społeczności wykorzystuje istniejące oprogramowanie (takie jak rozszerzenia opisane w tym rozdziale), dlatego programowaniu i wdrażaniu poświęcany jest jedynie ułamek czasu przeznaczonego na projekt. Po zainstalowaniu i skonfigurowaniu oprogramowania można uruchomić platformę realizującą zaplanowane cele. Konfiguracja może oznaczać utworzenie kategorii, dodanie podstawowych artykułów i warunków korzystania ze strony oraz zastosowanie zabezpieczeń w postaci logowania. Przed uruchomieniem strony powinny zostać przeprowadzone testy za pomocą narzędzi badających wydajność pod obciążeniem, aby określić granice obecnej instalacji. Odpowiednie informacje na ten temat znajdziesz w rozdziale 11. Wykorzystanie tych narzędzi, chociaż ważne w przypadku normalnej strony Joomla!, ma krytyczne znaczenie dla strony społecznościowej, ponieważ pozwala ustalić górne granice społeczności dla aktualnej konfiguracji serwera. Na dalszym etapie dobrym pomysłem może być samodzielne rekrutowanie użytkowników, którzy reprezentują docelową grupę, i zachęcanie ich, aby przeprowadzili nieformalny test. Za pomocą opcji dostępu Joomla! możesz ograniczyć funkcje społecznościowe do grupy osób, które pomagają w przygotowywaniu strony. Jeśli strona ma być skierowana do nastolatków, znajdź kogoś, kto j ą sprawdzi i podzieli się wrażeniami. W przypadku strony skupiającej specjalistów z branży high-tech, warto zapytać także o inne, polecane przez nich społeczności. Tym sposobem dowiesz się, jaki typ stron przyciąga użytkowników tego typu. Etap 2. Uruchomienie i przyciąganie użytkowników Moment uruchomienia wirtualnej społeczności Joomla! jest ekscytujący, jednak często okazuje się także zniechęcający. Zazwyczaj pojawia się dużo mniej odwiedzających, niż się spodziewałeś, a Ci, którzy wchodzą na stronę, chcą się raczej porozglądać lub „podpatrywać", zamiast dodać coś od siebie lub wziąć udział w dyskusji. Chociaż mały ruch na stronie może wydawać się niekorzystny, w przypadku większości stron to wielka zaleta. W większości dziedzin 10 procent ludzi wykonuje 90 procent pracy. Uruchomienie strony pozwoli Ci zlokalizować ludzi, który chcą współtworzyć stronę, a następnie przekazać im część odpowiedzialności. Możesz sprawić, by poczuli się niesamowicie ważni dla właściciela strony (kimkolwiek on jest), aby mieli wrażenie uczestnictwa w zakładaniu społeczności. Na początku musisz dotrzeć do tych, którzy wnoszą nawet najmniejszy wkład. Osoba dodająca pierwszy komentarz lub pierwszą wiadomość na forum zasługuje co najmniej na osobisty e-mail od ludzi prowadzących stronę. Poświęć czas pierwszym dodającym, aby poczuli się Rozdział 10. • Budowanie społeczności w Joomla! 245 docenieni, ponieważ nagrodzą Cię, dodając kolejne treści na stronie. Możesz ich nawet nagradzać upominkami, dodatkowymi przywilejami na stronie lub specjalnym dopiskiem (takim jak tester strony, zaawansowany użytkownik, główny współpracownik itd.). Wielu zwolenników wirtualnych społeczności przyrównuje je do opieki nad ogrodem. Należy zasiewać nowe nasiona, przycinać drzewa i usuwać chwasty. Właśnie w fazie dojrzewania wysiłki ogrodnika są najpotrzebniejsze, choć najbardziej męczące. Powiedzenie „Nawet najpiękniejsza róża kiedyś więdnie", doskonale oddaje fakt, że to, co na początku było ekscytujące i nowe, zmienia się później w rutynę i nudę. Na etapie dojrzewania wirtualna społeczność podejmuje decyzję, czym chce zostać w przyszłości. ap 3. Przedefilowanie i dojrzałość Wraz ze wzrostem siły wirtualnej społeczności webmaster powinien zbadać, czy niezbędne jest przedefiniowanie strony. Przykładowo jeśli założeniem strony miało być zrzeszanie miłośników joggingu, którzy wymienialiby się informacjami na temat butów do biegania, a większość odwiedzających wymienia informacje na temat najbardziej malowniczych tras, wtedy przedefiniowanie witryny ma sens. Możesz nawet chcieć zmienić wygląd strony, aby lepiej odpowiadała ona zamieszczonym treściom, co w przypadku Joomla! nie jest wyzwaniem, biorąc pod uwagę łatwość zmiany szablonów. Być może temat strony, który dotychczas sugerował surowy profesjonalizm, należy ocieplić, aby zwrócić uwagę na przyjazy ton komunikacji między członkami społeczności — lub vice versa. Zmiana wiodącego tematu strony nie musi oznaczać porzucenia pierwotnego założenia (chociaż może). Częściej oznacza to jednak zmianę priorytetów i poświęcenie zasobów tym obszarom, które odpowiadają zainteresowaniom odwiedzających. Kierując się przykładem strony o butach do biegania, przedefiniowanie oznaczałoby dodanie galerii, która umożliwiałaby użytkownikom dzielenie się zdjęciami najbardziej malowniczych ścieżek. Dodatkowo można by wprowadzić podział na kategorie odpowiadające różnym miejscom, aby odwiedzający mogli wstawiać ścieżki w swojej okolicy. Nie ma prostej reguły, aby sprawdzić, czy strona wymaga przedefiniowania, ale istnieją pewne specyficzne wskazówki, które sugerują, kiedy należy dokonać przedefiniowana. Przykładowo wybierz datę lub inne ramowe ograniczenie, a następnie przeanalizuj dokładnie dziennik i inne źródła, aby zbadać, co najbardziej interesuje użytkowników. Przeznacz na analizę wystarczająco dużo czasu, ponieważ jest ona kluczowa dla wyznaczenia kierunku dalszego rozwoju strony. Po przeprowadzeniu przedefiniowania, kiedy masz już stabilną społeczność, regularnych użytkowników dodających treści, przyszedł czas, aby zastanowić się, jak lepiej możesz służyć swojej społeczności. W tym momencie wiesz już, kto odwiedza Twoją stronę, na których dodających możesz polegać. Na tej podstawie możesz określić, w jaki sposób wzbogacić ich doświadczenia, a jeśli strona stanowi przedsięwzięcie komercyjne, jak zarobić na jej popularności. Aby podjąć odpowiednie działania, należy ocenić poniższe elementy: • Powiązane tematy lub produkty — Czy Twoja strona poświęcona butom do biegania może służyć także jako szczerze źródło informacji na temat fitenssu? Czy może mógłbyś umieszczać ogólne informacje na temat dostatniego stylu życia? Nie zapominaj, że nowe funkcje powinny być dodatkami. Wirtualna społeczność 246 Joomla!. Profesjonalne tworzenie stron W1NW może łatwo ulec samozniszczeniu, jeśli stanie się zbyt ogólna lub jeśli znikną powody, które przyciągnęły do niej ludzi. Udana strona skierowana do ludzi profesjonalnie uprawiających jogging nie jest miejscem dla początkujących, którzy nie odróżniają półmaratonu od maratonu. • Specjalne działania i oferty grupowe — Każda współpracująca grupa ludzi dysponuje sporą siłą. Taką siłę można wykorzystać na wiele sposób, np. organizując konferencję, akcję zbierania datków, zakupów zbiorowych ze zniżkami lub uruchamiając kampanię pisania listów popierających regionalnego polityka. Powinieneś myśleć w kategoriach zarówno tego, co przyniesie korzyść członkom danej grupy (np. zakup dużej ilości jakiegoś produktu), jak i tego, co będzie miało pozytywny wpływ na całą społeczność (np. zbieranie funduszy na szybszy serwer). Korzystając z rozszerzeń Joomla!, takich jak forum czy księga gości, możesz określić, czy użytkownicy byliby zainteresowani takim programem. • Ukierunkowana reklama— Większość stron zawiera jakiś typ reklam, np. bannery, programy partnerskie lub odnośniki do produktów sprzedawanych przez internet. Dzięki komponentowi Banner zarządzanie kampanią reklamową nie jest wyzwaniem, a wiele stron przytłacza odwiedzających reklamami. Na każdej witrynie dostępna jest tylko ograniczona ilość miejsca na reklamy, jej przekroczenie sprawia, że stają się one nieatrakcyjne i zaczynają odstraszać użytkowników. Oceń reklamy pojawiające się na stronie pod kątem atrakcyjności i generowanych zysków. Jeśli banner prowadzi do spowolnienia ładowania strony i praktycznie nie przekłada się na zysk, to czy strona nie zyska na usunięciu tej reklamy? Jeśli mała reklama powoduje duże przychody, może warto przenieść j ą w bardziej widoczne miejsce. Oprócz oceniania obecnych partnerów mądre byłoby także rozejrzenie się w poszukiwaniu nowych dostawców i nowych możliwości, które bardziej odpowiadałyby celom Twojej strony. Znaczenie stabilności i regularności W przypadku każdej tradycyjnej strony WWW ważna jest stabilność. Dla wirtualnych społeczności jest ona krytyczna. Jeśli witryna spełnia swój cel, staje się miejscem, gdzie odwiedzający komunikują się i łączą z innymi. Brak dostępu do strony spowoduje frustrację użytkowników, którzy mogą poczuć się odcięci od innych. Jeśli dostęp do strony jest często zakłócany, wielu użytkowników może stwierdzić, że nie chce już z niej korzystać. Prawie tak ważne, jak utrzymywanie użytkowników szczęśliwymi, jest dotrzymywanie obiecanych terminów. Jeśli na stronie jest informacja, że nowe artykuły pojawiają się w każdy wtorek, to nowe artykuły muszą być dodawane co wtorek. Internet jest pełen opuszczonych stron lub „stron widm" zawierających komunikat, że strona zostanie uaktualniona w przyszłym tygodniu — z datą sugerującą, że wiadomość opublikowano kilka lat temu. Jeśli istnieje ryzyko, że uaktualnienia na stronie będą pojawiać się nieregularnie, nie obiecuj żadnych terminów, aby nie podważać swojej wiarygodności. Joomla! zawiera fantastyczną funkcję, która pomaga zapobiegać niedotrzymywaniu terminów: datę rozpoczęcia publikacji. Dla każdego artykułu możesz określić datę, kiedy zostanie on opublikowany (a także datę, kiedy jego publikacja powinna zostać zakończona). Jeśli nie jesteś pewien, czy dotrzymasz term inów, ułatw sobie życie Rozdział 10. • Budowanie społeczności w Joomla! 247 i dodaj kilka artykułów, zanim ogłosisz, że strona zawiera funkcje takie jak newsłetter czy regularnie uaktualniany dział. Możesz wstawić wszystkie przygotowane artykuły za jednym zamachem, a ich datę publikacji ustawić w przyszłości. Nie tylko będziesz do przodu (zapobiegając w ten sposób przekroczeniom terminów), ale także zabezpieczysz się na wypadek nagłych sytuacji, aby nie wpływały negatywnie na odbiór strony. laczego warto stworzyć wirtualną społeczność Biorąc pod uwagę wszystkie trudności związane z prowadzeniem wirtualnej społeczności (głównie w zakresie poświęcanego czasu i pracy), sensowność przedsięwzięcia może się wydawać wątpliwa. Tak nie jest, nie próbuję zniechęcić Cię do budowania wirtualnych społeczności, staram się tylko uświadomić Ci, jakie wyzwania napotkasz, jeśli zdecydujesz się na zrealizowanie takiego przedsięwzięcia. Im większa jest Twoja wiedza na temat przyszłych wyzwań przez podjęciem próby stworzenia wirtualnej społeczności, tym większa szansa na to, że będziesz gotów zmierzyć się z trudnościami i pokonasz je. Prawdopodobieństwo fiaska przy źle przeprowadzonym budowaniu wirtualnej społeczności jest dużo większe niż przy implementacji kiepskiej strony WWW. Odwiedzający stronę WWW nadal będą na nią wchodzić w poszukiwaniu informacji, które zawiera, podczas gdy nieudana społeczność internetowa będzie przypominać „miasto duchów" odwiedzane przez niewielu turystów. Budowanie społeczności ma pewne wady, ale także i zalety — ich lista jest znacząca: • Stworzenie rosnącej grupy odbiorców — Wszystko wskazuje na to, że w przyszłości wirtualna społeczność będzie się rozrastać. Jeśli społeczność osiągnie pęd przypominający MySpace.com lub YouTttbe.com, będzie to oznaczało, dosłownie, miliony odwiedzających, dodających nowe treści. Twoja społeczności nie musi jednak sięgać gwiazd, aby zdobyć sukces. Po przekroczeniu pewnego punktu zaobserwujesz wzrost wykładniczy. • Długie wizyty na stronie — W przeciwieństwie do charakteru „krótkich przystanków", typowego dla większości wizyt na stronach WWW, członkowie wirtualnych społeczności spędzają na stronach wiele godzin. Jest to okazja do zdobycia lojalności użytkowników i jednocześnie lepszego dopasowania reklam. W handlu istnieje stara zasada — klient musi napotkać produkt siedem razy, zanim zapozna się z nim na tyle, aby go kupić. Długie wizyty na stronie sprzyjają zapoznawaniu się z promowanymi produktami. • Możliwości marketingu grupowego — Ponieważ użytkownicy samodzielnie nakreślą swoje zainteresowania przez treści, które dodają na stronie, istnieje wiele okazji, żeby oferty dobrać dokładnie do nich. Ma to szczególne znaczenie, jeśli chodzi o sprzedaż produktu lub usługi, które są bezpośrednio związane z tematyką witryny. Działania takie mogą wzmocnić wizerunek strony jako witryny bezpośrednio związanej z danym obszarem zainteresowań. • Bezpośrednifeedback— W przeciwieństwie do tradycyjnej strony WWW, gdzie dane na temat aktywności odwiedzających można czerpać wyłącznie z dzienników, wirtualne społeczności mają funkcję natychmiastowego komunikatu zwrotnego od użytkowników zainteresowanych daną częścią strony. 248 Joomla!. Profesjonalne tworzenie stron W1NW • Skupienie na określonych treściach — Większość wirtualnych społeczności dysponuje specjalistycznymi informacjami na wysokim poziomie. Tworzący ją ludzie są często profesjonalistami (lub pretendują do tego miana), dlatego zamieszczane informacje stanowią kopalnię wiedzy na dany temat. • Lojalność odwiedzających — Tradycyjna strona WWW ma słabą siłę przyciągania. Jeśli webmaster przestanie dodawać atrakcyjne informacje, strona szybko upadnie, a ludzie przestaną ją odwiedzać. Wirtualne społeczności funkcjonują przez długi czas, nawet jeśli zostaną pozostawione same sobie. • Pożytek społeczny — Niezależnie od elementu spajającego społeczność — jest ona w znaczącej części „dobra". Większość społeczności łączy ludzi o podobnych zainteresowaniach i ułatwia im wymianę informacji. Technologie wirtualnych społeczności Strona społecznościowa nie działa w oparciu o pojedynczą technologię. Prawdę mówiąc dostępna jest ogromna liczba różnych rozszerzeń Joomla!, które umożliwiają dynamiczną komunikację użytkowników na stronie, np.: • księga gości, • czat, • forum, • sonda, • komentarze, • sieci społeczne, • kalendarz wydarzeń, • systemy wiki. Powyższe technologie można łączyć i mieszać, aby uzyskać możliwie najlepszy efekt. Joomla' to doskonała podstawa dla tych funkcji, ponieważ jest spoiwem w obszarze administracji i wspólnej bazy użytkowników. Rozszerzenia szczególnie obciążające bazę danych (np. forum) należy dokładnie monitorować, aby dostosować konfigurację serwera baz danych w celu uzyskania najwyższej wydajności. Wirtualna społeczność zawsze będzie znajdować się w fazie „prace w trakcie", dlatego nie boj się dodawania nowych funkcji, które mógłbyś później usunąć, ponieważ są nieużywane Jeśli wystarczająca liczba użytkowników będzie zgłaszać pretensje z powodu wyłączenia funkcji, która wydawała Ci się mało popularna, możesz ponownie wprowadzić ją na etapie przedefimowama, aby dać odwiedzającym to, czego szukają. Kolejne podrozdziały zawierają opis jednego lub więcej rozszerzeń dla każdej funkcji charakterystycznej dla witryny społecznościowej: księgi gości, czatu, forum, sondy, komentarzy sieci społecznych, kalendarza wydarzeń i systemów wiki. Na moim serwerze testowym nic Rozdział 10. • Budowanie społeczności w Joomla! 249 stwierdzono konfliktów między rozszerzeniami, tzn. instalacja jednego nie kolidowała z innymi. Dlatego możesz dowolnie mieszać i d o p a s o w y w a ć przedstawione aplikacje. sięga gości Księga gości to jedna z najstarszych form komunikacji na stronach internetowych. Umożliwia ona odwiedzającym umieszczanie komentarzy i komplementów odnośnie do treści na stronie. (Samodzielnie utworzyłeś m a ł ą aplikację o b s ł u g u j ą c ą księgę gości w rozdziale 6.). Koszt czasu i energii niezbędny do implementacji księgi gości jest niewielki, i taki też jest j e j efekt w p o b u d z a n i u społeczności. Dlatego księga lepiej s p r a w d z a się w charakterze dodatku d o tradycyjnej strony W W W niż j a k o element witryny społecznościowej. Dwa najpopularniejsze rozszerzenia księgi gości dla Joomla! to Easybook i Jambook. Ponieważ zarówno idea, jak i implementacja księgi gości jest całkiem prosta, oba rozszerzenia o f e r u j ą podobną funkcjonalność. Twój wybór będzie prawdopodobnie zależeć głównie od tego, które rozszerzenie wizualnie lepiej pasuje do reszty strony. asybook Pokazany na rysunku 10.1 Easybook to doskonały, prosty k o m p o n e n t księgi gości. J e d n ą z najlepszych f u n k c j i jest r o z b u d o w a n a o c h r o n a przed s p a m e m , z a s t o s o w a n i e o b r a z k ó w C A P T C H A i potwierdzenia wysyłanego pod adresem e-mailowym oraz filtr słów. Listę zabronionych słów można zdefiniować w interfejsie administratora, możliwe jest także powiadamianie administratora o próbie wysłania wiadomości zawierającej zabronione słowa. Easybook można również tak skonfigurować, aby po dodaniu wiadomości został w y s ł a n y list z żądaniem potwierdzenia pod p o d a n y m adresem e - m a i l o w y m , w przypadku braku potwierdzenia wiadomość zostanie zignorowana. ysunek 10.1. Vpis w aplikacji 7.asybook może awierać kilka np. imię nazwisko Mającego) ub całkiem sporo iól (np. e-mail, lumer ICQ, adres trony WWW), v zależności id decyzji administratora Moja Księga Gości • • • • • • • • • Heine Joomki! uveiview Joomla' License Moie .iboiił Joomla* FAO The News Web Links News Feetls fyloj.i Księga Gości 1 • Exteił$ions 1 • Coirteni Lłtyoirts 1 • Example Pages Jan Kowalski 30 listopad 2008 23m i Muszę zaglądać tułaj częściej © Jan Kowalski | 1 »listopad 2003 23.48 1 Ta księga jest jeszcze lepsza od poprzedniej! 2 Entries in guestbook Easybook zawiera obsługę z n a c z n i k ó w B B C o d e , które u m o ż l i w i a j ą f o r m a t o w a n i e tekstu (pogrubianie, pochylanie itd.). Dodawanie wpisów można ograniczyć, pozwalając na to w y łącznie zarejestrowanym u ż y t k o w n i k o m , lub udostępnić a n o n i m o w e wpisy. W zależności od ustawień w e wpisach m o g ą się pojawiać także emotikony i inne obrazki. Easybook pozwala na wysyłanie e-maili z podziękowaniem do u ż y t k o w n i k ó w dodających wpisy. 250 Joomla!. Profesjonalne tworzenie stron W1NW Bogate opcje konfiguracyjne w interfejsie administratora pozwalają wstawiać dodatkowe pola do formularza (np. adres strony W W W , numer I C Q itd.), a także d a j ą kompletną kontrolę nad tym, które z dodatkowych informacji będą wyświetlane na liście wpisów (zobacz rysunek 10.2). Opcja powiadamiania administratorów powoduje wysyłanie wiadomości informujących o n o w y c h w p i s a c h , które m o g ą b y ć z m i e n i a n e , p u b l i k o w a n e , k o m e n t o w a n e , u s u w a n e lub w s t r z y m y w a n e , a w s z y s t k i e te o p c j e m o ż n a u r u c h o m i ć , klikając odnośniki w otrzymanej w i a d o m o ś c i . Istnieje także f u n k c j a importu a r c h i w u m księgi gości utworzonej za p o m o c ą komponentu AkoBook. Rysunek 10.2. Interfejs administratora Easybook zawiera bogate opcje kontroli wyświetlania i zapobiegania spamowi Backend Frontend Guestbook offline: ecurity Fielete ® i Tools Nie O Tak Switch the guestbook frontend offline. Offline message: Das Gostebuch befindet sich im Wartungsmodus. Bitte versuchen Sie es spoter wieder. Message presented to the frontend users if gi Auto-publish entlies: Ö Nie ® Tak Auto-publish n e w guestbook entries. Notify webmaster : 0 Nie O Tak Notify webmaster w h e n n e w entries are post« Webmastei s email: webmaster^domain Email address to send notifications to. Thank you, usei © Nie O Tak Send -Thank You- mail to the user. Komponent Easybook jest kompatybilny z komponentem łączącym Joomla! z Simple Machines F o r u m ( S M F ; z o b a c z p o d p u n k t „ S i m p l e M a c h i n e s F o r u m ( S M F ) " , aby z d o b y ć więcej informacji na temat tego rozszerzenia). Dostępny jest także w wielu językach, np. niemieckim, niderlandzkim, chińskim uproszczonym, włoskim, rosyjskim, greckim, hiszpańskim, francuskim, n o r w e s k i m i duńskim 1 . M o ż e s z zainstalować rozszerzenie Easybook, pobierając z poniższej strony archiwum ZIP: http://joomlacode.org/gf/project/easyjooinla/frs/ Po pobraniu w y p a k u j plik readme z a r c h i w u m . D o m y ś l n i e k o m p o n e n t wyświetlany jest w j ę z y k u n i e m i e c k i m , aby z m i e n i ć go na angielski, musisz skorzystać z angielskiego deskryptora X M L i stworzyć archiwum komponentu na nowo. Aby to zrobić, wypakuj wszystkie pliki z archiwum, następnie zmień nazwę z easybook.xml na easybook.xmlde, a easybook. xmlen zmień na easybook.xml. Teraz utwórz archiwum zawierające wszystkie pliki komponentu 2 . 1 W najnowszej wersji rozszerzenia jest to tylko sześć języków (niemiecki, angielski, hiszpański, węgierski, holenderski i rosyjski). W internecie można znaleźć polskie tłumaczenie Easybook 1.2 — p r z y p . tłum. Te informacje odnoszą się wyłącznie do komponentu Easybook dla Joomla! w wersji 1.0. W nowszej wersji poprawiono tę niedogodność — przvp. tłum. Rozdział 10. • Budowanie społeczności w Joomla! 251 Po zainstalowaniu k o m p o n e n t u m u s i s z d o d a ć p o z y c j ę m e n u p r o w a d z ą c ą d o księgi gości. N o w e wpisy można dodawać za pośrednictwem części f r o n t o w e j lub administracyjnej. Jeśli klikniesz odpowiedni odnośnik, zostanie wyświetlony formularz dodawania wpisu (zobacz rysunek 10.3). Jedynymi w y m a g a n y m i polami są Name ( T w o j e imię i nazwisko) i E-mail (Twój adres e - m a i l o w y ) . Na rysunku w i d a ć także, że n o t o w a n y jest adres 1P k o m p u t e r a , z którego dodawany jest wpis. sunek 10.3. rmularz ^dawania <wego wpisu istępy jest równo w części ntowej, jak \dministracyjnej, i edyne magane pola Name i E-mail Moja Księga Gości - Sign guestbook Home Joi>inl.ć overview i i i . m i l . i! L i c e n s e M o i e atłoirt J o o m l a ! FAO The N e w s Wtłti Links N e w s Feeds M o j . i Ksie<io G o ś c i IP addressName Jan Kowalski E-mail kowal@o2.pl Show e-mail public U Homepage Lot ation !CQ number AIM nickname MSN m e s s e n g e r Yahoo m e s s e n g e r Skype nickname Website rating i (5 - Best rating, 1 - Worst rating) Guestbook entrf Si ©@@@ ©© Submit entty Chociaż Easybook jest bardzo popularnym rozszerzeniem, którego instalacja i konfiguracja nie nastręczają trudności, niektóre strony w y m a g a j ą większej kontroli wyglądu księgi gości. Rozszerzenie Jambook umożliwia t a k ą kontrolę dzięki zastosowaniu systemu szablonów. imbook Jambook (zobacz rysunek 10.4) należy do najpopularniejszych k o m p o n e n t ó w dodających f u n k c j ę księgi gości ze względu na nacisk na ochronę przed s p a m e m , możliwość importu wpisów AkoBook, a także zaawansowany interfejs administratora. Potężny system szablonów pozwala wpływać na każdy aspekt warstwy prezentacji części f r o n t o w e j . Szablony m o ż n a edytować z poziomu interfejsu administratora, co umożliwia d o p a s o w a n i e w y g l ą d u komponentu do szablonu strony. Poniżej wymieniono niektóre zabezpieczenia z ich długiej listy: • generowanie obrazków C A P T C H A ; • blokowanie adresów IP — ma zapobiec nadużyciom księgi gości; • integracja z systemem logowania Joomla!; 252 Joomla!. Profesjonalne tworzenie stron W1NW Rysunek 10.4. Część frontowa komponentu Jambook umożliwia wyświetlanie i wyszukiwanie wpisów Księga Gość Lista wpisów SZU kAJ WPISU DODAJ WPIS Ogółem w p i s ó w w księdze I • p o w i a d a m i a n i e administratora e-mailem o nowych wpisach; • konfiguracja usuwania znaczników H T M L z wiadomości; • ukrywanie adresów e - m a i l o w y c h ; • ochrona przed m a s o w y m d o d a w a n i e m wiadomości; • m o d y f i k o w a l n a lista znaczników H T M L , które można wykorzystać w e wpisach. Jeśli korzystałeś wcześniej z rozszerzenia Easybook, J a m b o o k m o ż e zaimportować wpisy utworzone w tamtej aplikacji. Nowe wiadomości m o g ą być wprowadzane za pomocą aktualnie ustawionego edytora W Y S I W Y G lub w formie zwykłego tekstu, ale formatowanie tekstu nie jest wtedy dostępne. Przycisk Podgląd umożliwia sprawdzenie, jak wiadomość będzie się prezentować na stronie, przed ostatecznym dodaniem j e j do bazy. Zarejestrowani użytk o w n i c y s y s t e m u J o o m l a ! m o g ą p r z e z o g r a n i c z o n y czas, ustalony przez administratora, zmieniać treść swoich wypowiedzi. K o m p o n e n t zawiera także f u n k c j ę chroniącą przed nieu m y ś l n y m p o d w ó j n y m d o d a w a n i e m tej s a m e j w i a d o m o ś c i — co j e s t częsty p r o b l e m e m w przypadku niewprawionych użytkowników księgi gości. Jambook dostępny jest w wielu językach, m.in. angielskim, niemieckim, francuskim, portugalskim, serbskim (łaciński zestaw znaków), norweskim i polskim. Ma także funkcję wyszukiwania w p i s ó w pod kątem w p r o w a d z o n e g o tekstu. Rozszerzenie Jambook można pobrać na stronie: www.jxdevelopment.com/jambook Jak pokazano na rysunku 10.5, część administracyjna rozszerzenia Jambook jest zaskakująco rozbudowana, j a k na tak prostą aplikację. Możliwa jest nie tylko edycja i usuwanie wpisów, ale także m o d y f i k a c j a szablonów H T M L . D o m y ś l n a instalacja zawiera poniższe szablony, których zmiana w p ł y w a na wygląd komponentu: • Show — Wyświetla pojedynczy wpis Jambook. • List — Określa sposób wyświetlania listy wpisów. • List empty — W y g l ą d listy wpisów, w przypadku gdy żadne nie zostały dodane. • List item — Logika odpowiedzialna za generowanie wydruku poszczególnych wpisów. • Edit item — W y g l ą d formularza edycji wpisu. Rozdział 10. • Budowanie społeczności w Joomla! ¡unek 10.5. nel kontrolny vbook posiada •budowane cje ministracyjne JX< fSi8P$ W 253 J a m b o o k Conti ol P a n e l Wpisy Wspieraj Jambook Wyświetl wszystkie wpisy z opcjami publikacji, edycji oraz dodawania nowych pozycji. Aby umożliwić dalszy rozwój komponentu, pros wspierać autora dobrowolnymi datkami finansowymi klikają w poniższy guzik. Menedżer szablonów Mak® A Dijmtian Edytuj szablony dla wszystkich stron i e-maili. ^ śpi Importuj wpisy • B P Importuj wpisy księgi z zewnętrznego źródła. Informacje o Jambook S . o «i u ' Przeczytaj dokumentację, listę rzeczy do zrobienia, listę zmian oraz licencję. Konfiguracja Jambook ZmieVj0144 opcje dla: przegl\u0105dania właściwości, ustawienia e-mail, wysyłania wiadomości, spamu. Kliknięcie na lo<jo komponentu powiać.) do Panelu Konti olnego. U Thankyou — Ekran wyświetlany p o u d a n y m dodaniu wpisu. • Search — Określa sposób wyświetlania strony wyszukiwania. • Preview — Podgląd n o w e g o wpisu. Dokumentacja komponentu (wraz ze wskazówkami dotyczącymi edycji szablonów) dostępna jest z poziomu interfejsu administratora. Jambook wykorzystuje do generowania obrazków CAPTCHA funkcje TrueType biblioteki GD2. Dlatego obsługa TrueType musi być dostępna w systemie PHP, aby umożliwić dodawanie wiadomości. W przeciwieństwie do PHP5 zawiera wbudowaną obsługę TrueType, w PHP4 trzeba zainstalować dodatkowy moduł. :at Pojęcie czatu internetowego obejmuje wszystkie formy komunikacji, począwszy od p o k o j ó w czatowych, przez nowoczesne implementacje Shoutbox, p o f u n k c j e związane z k o m u n i k a torami internetowymi. W ostatnich latach czaty dorobiły się wątpliwej reputacji z p o w o d u częstych nadużyć związanych z wykorzystaniem nieletnich. Nie ma tygodnia bez wiadomości o przestępcy, który wykorzystywał p o k o j e czatowe do złych celów. Chociaż większość czatów nie jest siedliskiem zła, problem jest na tyle znaczący, że warto p o w a ż n i e się z a s t a n o w i ć przed d o d a n i e m takiej f u n k c j o n a l n o ś c i na stronie. B e z p o ś r e d n i a komunikacja, typowa dla czatów, stwarza większe p r a w d o p o d o b i e ń s t w o nadużycia niż inne technologie, gdzie komunikacja nie jest ciągła, a wiadomości są widoczne dla całego świata. Powinieneś b y ć ś w i a d o m p r a w n y c h k o n s e k w e n c j i , jeśli j a k a ś „ z ł a " osoba, w y k o r z y s t u j ą c T w o j ą stronę, dopuści się przestępstwa. Dokładniejsze informacje na temat tego zagadnienia znajdziesz w podrozdziale „Odpowiedzialność prawna". 254 Joomla!. Profesjonalne tworzenie stron W1NW BlastChat R o z s z e r z e n i e BlastChat ( z o b a c z rysunek 10.6) to k o m p o n e n t oparty na technologii Ajax, który za pośrednictwem zdalnego serwera (serwera BlueChat) udostępnia opcję czatu. Ponieważ Twój serwer wykorzystywany jest wyłącznie do zainicjowania połączenia, komponent nie obciąża zasobów i łącza. N a stronie BlastChatu z n a j d u j e się informacja, że j u ż ponad 14 tysięcy stron wykorzystuje tę technologię. Oprócz komponentu, który odpowiada za działanie czatu, do pakietu dołączony jest moduł, który wyświetla listę dostępnych użytkowników z odnośnikami do ich profili. ÖO Rysunek 10.6. BlastChat, dzięki technologii Ajax, uaktualnia listę wpisów na czacie bez przeładowywania całej strony /£News3i P o k o j e ] [C h a t t e r s ][ W e b s i t e s ] i - Home Joomla! wervtey* Joomla! License Moie about J o ¡oni.i! FAO The News Welt Links News Feeds Joomla! localhost/bombla [Chatters] Mojo Ki.lfM Odśwież adasmiauczynskfOOrn] Gości Mój Blast ii.it Odśwież i: i priv: Wiadomość: • ..V I I • Y o i i i Details • Liojoilt I i,ii • • ¡i fti JS> i U S » /;,• Wyślij <5 - " CO S ~ i." OT "ł Dźwięk n Wszyscy P o w e r e d by BlastC hat Pakiet BlastChat m o ż e s z pobrać z poniższej strony: www. blastchat. com Instalacja k o i n p o n e n t u i m o d u ł ó w nie odbiega od s t a n d a r d o w e j p r o c e d u r y , o d b y w a się za p o m o c ą opcji Rozszerzenia/Instalator. Po zainstalowaniu k o m p o n e n t u BlastChat możesz z poziomu interfejsu administratora dodać konto usługi BlastChat. Otwórz ekran konfiguracji rozszerzenia w interfejsie administratora Joomla!, wybierając opcję Komponenty/BlastChat. A b y uruchomić czat na stronie, musisz najpierw utworzyć konto na serwerze, z którego korzysta rozszerzenie BlastChat. Ekran konfiguracji komponentu umożliwia przeprowadzanie d a r m o w e j rejestracji. Po zarejestrowaniu się na serwerze BlastChata musisz się zalogować i ustawić serwer pod k ą t e m obsługi T w o j e j strony, jak pokazano to na rysunku 10.7. Procedura rejestracji nowej strony umożliwia dodanie j e j do centralnego katalogu BlastChata, co m o ż e się przełożyć na wzrost popularności. Rozdział 10. • Budowanie społeczności w Joomla! unek 10.7. ifiguracja wera stChat wpływa wygląd czatu 255 Wehsite Details Name: Abbreviation: URL: localhostJjoomla Intra id: "b?cd64610a977afd60cfcde96edfbd9b" Private key: "0?eSf4Q1 S5e768bd8ca59d7de1 a70c5d" (Do not share this value! It is used for security purposes) Description Hój pierwszy czat Intranet serverAvebsite: Q tlilú © © [.j y e s BlastChat korzysta z Ajaksa do pobierania w i a d o m o ś c i na czacie. W rezultacie wyświetla zmieniony tekst w oknie czatu bez uaktualniania całej strony. Ekran konfiguracji rozszerzania pozwala określić rozmiary okna czatu (Width — szerokość, Height — w y s o k o ś ć ) , a także w y m i a r y s a m o d z i e l n e g o okna (Detached Width i Detached Height), o b r a m o w a n i e (Frame Border), szerokość i wysokość marginesów (Margin Width i Margin Height). Warstwa prezentacji opiera się na stylach zdefiniowanych w Joomla!, dlatego wygląd czatu powinien dobrze pasować do reszty strony. Administrator czatu ma nad nim k o m p l e t n ą kontrolę, może: • wysyłać wiadomości publiczne (do poszczególnych użytkowników i pokoi); • usuwać użytkowników z danego pokoju; • blokować dostęp użytkownikom do j e d n e g o pokoju lub kilku; • ustawić długość bana; • zablokować dostęp z danego adresu 1P; • nadawać innym użytkownikom uprawnienia moderatora. Interfejs B l a s t C h a t a został n a p i s a n y w j ę z y k u J a v a S c r i p t , a j e g o d z i a ł a n i e s p r a w d z o n o w przeglądarce Mozilla Firefox (wersje 1 i 2), Internet Explorer (wersje 6 i 7), Opera (wersje 8 i 9), a także Netscape (8.1). Komponent BlastChat jest kompatybilny z JoomFish, dlatego obsługuje wszystkie języki wspierane przez to rozszerzenie, włączając w to tekst pisany od prawej do lewej strony. ¡hat Komponent utChat, przedstawiony na rysunku 10.8, jest rozszerzeniem zbudowanym w oparciu o skrypt PhpFreeChat, d o s t o s o w a n y do u r u c h a m i a n i a w ś r o d o w i s k u J o o m l a ! . T e c h n o l o g i a Ajax wykorzystywania jest do odświeżania okna czatu bez konieczności przeładowania całej strony. utChat jest prostą i m p l e m e n t a c j ą czatu, dostępną w wielu j ę z y k a c h , a na dodatek nie zużywa wiele z zasobów serwera. Możesz pobrać rozszerzenie utChat z poniższej strony: http://video.joomlapl.com/tag/utchal/ 256 Joomla!. Profesjonalne tworzenie stron W1NW Rysunek 10.8. Komponent utChat wykorzystuje skrypt PhpFreeChat, aby dodać do Joomla! obsługę czatów utChat Joomla! o n o adasmiauczynski o e ii e o « » O * 6> t& © Q & © |j # 5 B / u s @ c ffi^l 7 </ ? t"'",' zr. t"! .jma*-! n^s.:-: 1 ^ Po z a i n s t a l o w a n i u k o m p o n e n t u u t C h a t z p o z i o m u interfejsu administratora musisz dodać pozycję menu łączącą z częścią frontową rozszerzenia. Komponent utChat nie korzysta z bazy danych Joomla! do zapisywania wiadomości i nicków, tylko przechowuje wszystkie wiadomości w postaci prostego archiwum. PhpFreeChat (a także, w konsekwencji, utChat) zawiera następujące f u n k c j e : • Możliwość p r o w a d z e n i a kilku pokoi. • Prywatne wiadomości między uczestnikami. • Funkcje dla moderatorów (m.in. możliwość usuwania i blokowania użytkowników). • M o d y f i k a c j e za p o m o c ą arkuszy stylów (CSS). • Obsługa d o w o l n e g o języka, który można zapisywać i wyświetlać w postaci kodowania UTF-8. • Wsparcie f o r m a t o w a n i a tekstu i e m o t i k o n ó w za p o m o c ą BBCode. • W ł a s n y system wtyczek, który pozwala na zmianę miejsca przechowywania danych (przykładowo można dodać zapisywanie wiadomości w bazie danych). Domyślna konfiguracja nie określa domyślnie wykorzystywanego języka. Po zainstalowaniu komponentu wybierz w interfejsie administratora opcję utChat z menu Komponenty. Zostanie wyświetlony edytor, który umożliwia m o d y f i k a c j ę parametrów, jak przedstawiono to na rysunku 10.9. Ustawienia zapisywane są w postaci kodu PHP, który jest bezpośrednio uruchamiany przez rozszerzenie. Rozdział 10. • Budowanie społeczności w Joomla! sunek 10.9. i nfigu racja zszerzenia 3hat zapisywana ;t w postaci du PHP 'jchamianego zez system 257 l\Ith: C: xampp.tAdocs joomla administiatoi components com_utchat.admin.utchat.confadv.php S u t p a r a m s [ 1 f r o z e n n i.cckk ' ]] - TRUE; Jutparams('channeirs'] = i : r a y ( ' P o k o j l ' , 'Pokoj f u r p a r a m s I 1 t h e m e ' ] = 'msn i u t p a r a m s [ ' l a n g u a g e ' 1 = 1'(en__US 1 . $utparams [ 1 admins 1 ] = aarrr ar ;y ( ' admin 1 =>- • ' ) ; 2'J; Dodaj poniższą linię, aby ustawić język na a m e r y k a ń s k ą o d m i a n ę angielskiego: $urparams['language'1 = 'en_US': K o m p l e t n ą dokumentację rozszerzania utChat (a raczej skryptu phpFreeChat) znajdziesz na stronie: www.phpFreeChat. net irum dyskusyjne Forum to ogromnie popularna metoda świadczenia p o m o c y technicznej z a r ó w n o dla produktów komercyjnych, j a k i open source. Społeczność Joomla! rozwija się właśnie dzięki forum (forum.joomla.org), które zrzesza programistów i webmasterów Joomla!. Forum Joomla! wykorzystuje do działania aplikację Simple Machines Forum (SMF). Źródeł forów dyskusyjnych należy upatrywać w poprzedzających strony W W W systemach BBS. Wraz z rozrostem internetu dyskusje zostały przeniesione na grupy dyskusyjne. Obecnie forum w postaci strony internetowej można łatwo dodać d o istniejącej witryny lub systemu Joomla!. mple Machines Forum (SMF) Simple Machines F o r u m jest aplikacją (zobacz rysunek 10.10) w y k o r z y s t y w a n ą na g ł ó w n e j stronie Joomla! (www.joomla.org) do prowadzenia forum. Fakt ten świadczy o j e j w y d a j n y m działaniu pod dużym obciążeniem. Program dostępny jest w ponad 20 językach: angielskim, albańskim, arabskim, szwedzkim, katalońskim, perskim, chińskim, fińskim, greckim, japońskim, tureckim, portugalskim, francuskim, niderlandzkim, hiszpańskim, niemieckim, węgierskim, hebrajskim, bułgarskim, włoskim, tajskim, polskim, rosyjskim, norweskim i mmuńskim. S M F nie jest rozszerzeniem Joomla!, to oddzielna aplikacja spełniająca założenia f o r u m , wykorzystywana na wielu witrynach, w tym na forum.joomla.org. Istnieje jednak możliwość połączenia programu SMF z systemem Joomla! za pomocą specjalnego komponentu. Ponieważ 258 Joomla!. Profesjonalne tworzenie stron W1NW Rysunek 10.10. Chociaż część frontowa SMF uruchamiana jest w ramach interfejsu Joomla!, to zawiera własny zestaw tematów, które określają jej wygląd General Discussion Feel free to talk a b o u t a n y t h i n g a n d e v e r y t h i n g in this b o a r d . 1 Posts 1 Topics Last post by Simple Machines in W«lcom« to SMF! on Today at 12:17:05 PM Forum Stats A 1 Posts in 1 Topics by 1 Members. L a t e s t Member: t e s t L a t e s t Post: " W e l l unit- to * , M n " ( Today at 1 2 : 1 7 : 0 5 PM ) View the most recent posts o i the forum. : [More Stats] S M F z a w i e r a w ł a s n y s y s t e m wtyczek, dostępnych jest wiele rozszerzeń, np. galerie, filtry antyspamowe, funkcje ułatwiające pozycjonowanie (SEO), Shoutbox, zarządzanie reklamami i wiele innych. S M F należy zainstalować oddzielnie od Joomla!, pakiet można pobrać na poniższej stronie: www.simplemachines.org A b y u m o ż l i w i ć i n t e g r a c j ę ze s t r o n ą J o o m l a ! , S M F n a l e ż y u m i e ś c i ć w e w n ą t r z struktury k a t a l o g ó w J o o m l a ! . J e d n y m ze s k u t e c z n y c h s p o s o b ó w j e s t u t w o r z e n i e f o l d e r u 1forum w g ł ó w n y m katalogu Joomla! i zainstalowanie tam oprogramowania forum. Instalacja SMF p r z y p o m i n a w instalację J o o m l a ! , u r u c h a m i a n a j e s t przez w p r o w a d z e n i e w przeglądarce o d p o w i e d n i e g o adresu, następnie kreator przeprowadzi Cię przez proces instalacji. Po zainstalowaniu S M F należy dodać komponent łączący, aby umożliwić uruchamianie forum w r a m a c h interfejsu witryny Joomla!. K o m p o n e n t łączący ( S M F Bridge) możesz pobrać ze strony: www.simplemachines.org/download/? brie/ges3. Z w r ó ć uwagę, że istnieje sporo innych rozszerzeń, które p o z w a l a j ą połączyć S M F i Joomla!. Każde z nich m a swoje w a d y i zalety. Powinieneś j e d n a k korzystać z komponentu SMF Bridge, p o n i e w a ż jest to oficjalne rozszerzenie, stworzone przez programistów S M F — co zapewnia tym s a m y m n a j l e p s z ą kompatybilność. Po zainstalowaniu k o m p o n e n t u łączącego m u s i s z s k o n f i g u r o w a ć go za p o m o c ą interfejsu administratora, aby w s k a z y w a ł miejsce instalacji SMF. Wybierz odpowiednią opcję z menu komponenty, żeby wyświetlić ekran konfiguracji zilustrowany na rysunku 10.11. Największe z n a c z e n i e ma parametr Palh to SMF (ścieżka dostępu do S M F ) , p o n i e w a ż j e g o poprawne ustawienie jest w a r u n k i e m działania połączenia. W pole należy w p r o w a d z i ć odpowiednią ścieżkę absolutną. Fireboard W przeciwieństwie do SMF, która jest odrębną aplikacją, Fireboard (połączony z rozszerzeniem J o o m l a b o a r d ) f u n k c j o n u j e j a k o uzupełnienie systemu Joomla!. Rozszerzenie przedstawione na rysunku 10.12 zostało napisane z m y ś l ą o wykorzystaniu w systemie Joomla!, 3 Oficjalne rozszerzenie SMF Joomla Bridge nie jest już rozwijane ani dostępne na stronie SMF. Powodem przerwania prac była niekompatybilność licencji. Więcej infonnacji na http://www.simplemachines.org/ community/index.php?topic=184557 — przyp. tłum. Rozdział 10. • Budowanie społeczności w Joomla! sunek 10.11. ) ekranie nfigu racji części 1ministracyjnej AF Bridge ajduje się opcja 'ath to SMF" Configuration Synch i 259 Upgrade Path to SMF (absolut): C :V:amppV-itdo sljoomlaVorum SMF Forum intergration: Wrapped V Use SMF CSS in other pages?: Yes V Synchronize Language from Mambo/Joomla to SMF?: No Create path automatically & v dlatego nie w y m a g a żadnych łączników. Integracja z systemem jest znacząca — zwłaszcza w zakresie wyglądu i uprawnień użytkowników. Fireboard bezpośrednio wykorzystuje listwy kontroli dostępu ( A C L ) Joomla! do zarządzania uprawnieniami u ż y t k o w n i k ó w . sunek 10.12. •ęść frontowa omlaboard 'korzystuje :tuainy ablon strony ) stworzenia idobnej ezentacji -Joomlaboard-Forum :atriie posty ; ! R e g u l a m i n i i Pomoc szukaj w forum Forum '' . - i go ty Tenuity Fol tlili Forum 1 Sample Forum 1 Odpowiedzi Ost.Ttłli |)OST 1 Pobierz nagłówki ostatnich p o s t ó w Pobieiz n a g l o w n ostatnich postów. Joomlaboard Forum Component i i i Stable T'JJO Shoes M - F a o t o r y Wersja PL Zwiastun .«otispam integration b y JoorniaPi.oom T e a m C o p y r i g h t © 2008 O p e n Source Matters. W s z e l k i e prawa zastrzeżone. J o o m l a ! jest w o l n y m o p r o g r a m o w a n i e m d o s t ę p n y m na licencji G N U G P L . Fireboard posiada następujące f u n k c j e f o r u m dyskusyjnego: • nieograniczona możliwość definiowania kategorii i podkategorii; • obsługa wielu j ę z y k ó w ; • system szablonów p o r ó w n y w a l n y z S M F ; • umieszczanie d o d a t k o w y c h funkcji w panelach: n a j n o w s z e wiadomości, najnowsze wątki, przyklejone tematy i inne; • opcja wybierania własnych ulubionych w ą t k ó w przez u ż y t k o w n i k ó w ; • import danych Joomlaboard; • własna architektura wtyczek, która pozwala na integrację z Joomap, tworzenie map stron Google, obsługę Joom!Fish, systemów komentarzy i innych; • generowanie kanałów R S S i d o k u m e n t ó w w formacie P D F ; • integracja z systemem profili u ż y t k o w n i k ó w C o m m u n i t y Buildera; • obsługa systemów prywatnych wiadomości, takich jak ClexusPM i Uddeim. Możesz pobrać komponent Fireboard i p o w i ą z a n e moduły z poniższej strony: www. bestofjoomla. org 260 Joomla!. Profesjonalne tworzenie stron W1NW Po pobraniu komponentu możesz zainstalować go w tradycyjny sposób, za p o m o c ą opcji Rozszerzenia/Instalator. Następnie d o d a j w Menadżerze Menu pozycję łączącą z komponentem Fireboard. M o ż l i w e jest także dodanie m o d u ł ó w oferujących takie funkcje, jak wybór t e m a t ó w , pobieranie i w y ś w i e t l a n i e n a j n o w s z y c h t e m a t ó w za p o m o c ą Ajaksa, ikona szybkiego uruchomienia interfejsu administratora Fireboard, wyświetlanie najlepszego i ostatnio zarejestrowanego użytkownika, statystyki f o r u m i inne. Kolejnym krokiem po zainstalowaniu komponentu jest dodanie kategorii i forów, które umożliwią u ż y t k o w n i k o m dostęp. Panel kontrolny Fireboard, przedstawiony na rysunku 10.13, pozwala na dostęp d o wszystkich funkcji rozszerzenia. Kliknięcie przycisku Forum Administration s p o w o d u j e wyświetlenie ekranu, gdzie możesz d o d a w a ć n o w e kategorie. Rysunek 10.13. Panel kontrolny rozszerzenia Fireboard pozwala na dostęp do konfiguracji, zarządzania użytkownikami i wystanymi plikami oraz do administracji forum Fireboard - Panel kontrolny W i t a j m i f o r u m Fii e B o a i d Dziękujemy za w/bór FireBoard jako T w ó j 3go Forum. N a te stronie możesz prz egiądać statystyki forum, ł ą za po lewej stronie umożliwią C i administrację wszystkimi as pektami forum. N i każdej stronie zn< jdziesz pomoc kontekstowi objaśniającą, lak korzystać z dostępnych narzędzi. \ . . ifiguracja - O Blokowanie Forum _ M 1 Kategorie i fora Łf^yi Synchronizacja użytkowników <% ipJL 3 Użytkownicy O Strona domowa Fireboard css 18- J Przeglądarka plik ów | Wczytaj przyktedc w e dane / sśkm Przeglądarka grafik W Edytor pliku CSS ¥ Usuń przykładowe dane Uśmieszki (**) Przelicz statystyki kategorii Rangi Po kliknięciu przycisku New zostaniesz przeniesiony do ekranu tworzenia kategorii. Pozostaw u s t a w i e n i e Item Level na Top Level ( P o z i o m n a d r z ę d n y ) , a n a s t ę p n i e w p r o w a d ź nazwę, np. Inwestowanie w nieruchomości. Zapisz kategorię i przejdź do tworzenia kolejnej. Tym r a z e m w y b i e r z z listy Item Level k a t e g o r i ę , k t ó r ą p r z e d c h w i l ą u t w o r z y ł e ś , a następnie wprowadź tytuł forum. Użytkownicy będą mogli teraz dodawać wiadomości na utworzonym forum. Sondy Sondy m o g ą być doskonałym dodatkiem, jeśli wirtualna społeczność została uruchomiona. Niektórzy spośród o d w i e d z a j ą c y c h z a g ł o s u j ą tylko p o to, aby zobaczyć wyniki sondy. Jeśli j e d n a k wirtualna s p o ł e c z n o ś ć j e s t j u ż silna, s o n d y m o g ą b y ć d o s k o n a ł ą m e t o d ą poznania opinii użytkowników. M o g ą służyć także za źródło informacji i opinii społeczności na różne tematy — także na temat strony. Rozdział 10. • Budowanie społeczności w Joomla! 261 System o b s ł u g i sond j e s t , o c z y w i ś c i e , d o m y ś l n i e d o ł ą c z o n y d o J o o m l a ! . R y s u n e k zawiera fragment strony, na której z n a j d u j e się sonda. 0.14 ysunek 10.14. Umyślne pytanie ' sondzie ystemu Joomla! otyczy astosowań oomla! W e l c o m e to the Polls Frontpage Welcome to Joomla! & Joomla! is used for? 1 Joomla! is a free open source fi amewoik and content publishing system designed toi quickly ci eating highly interactive multi-language Web sites, online communities, media paitáis, hloys and eCo applications. Joomla! provides an easy-to-use graphical user interface that verstóíi 1.5 simplifies the management and publishing of large volumes of content including HTML, Powered by 0 Community Sites O Public Brand Sites 0 eCommerce 0 Blogs 0 Intranets Q Photo and Media Sites O All of the Above! G ł o s u j J I Wyniki M Joomla! Who's Online Możesz skorzystać także z innych rozszerzeń, które m a j ą więcej funkcji i o f e r u j ą w i ę k s z ą elastyczność. Moduł sondy dołączony jest także do pakietu S M F , który miałeś o k a z j ę zainstalować wcześniej. Aby dodać sondę w aplikacji SMF, kliknij przycisk Add Poll z panelu administratora S M F . Zostanie wyświetlony ekran tworzenia sondy (co przedstawiono na rysunku 10.15). M o ż e s z dodać dowolną liczbę odpowiedzi, skonfigurować czas trwania sondy, a także wstawić k o m u nikat opisujący p o w o d y j e j uruchomienia. ysunek 10.15. )odanie sondy ' programie SMF ?st tak proste jak wysłanie nowej wiadomości a forum Post n e w poll S u b j e c t : ;Miejsce spotkania Message icon: Question: Standard v, ••.;>' Gdzie najlepiej SIĘ spotkać? O p t i o n 1: Kawiarnia O p t i o n 2: Park miejski Option 3: Góra św. Jerzego O p t i o n 4: O p t i o n 5: Po11 „ .. Options: j ( Add Option) .1 ..Maximum votes per user. Run the poll for days, (leave blank for no limit) Eli Allow user to change vote, Show the poll's results to anyone. W panelu a d m i n i s t r a t o r a S M F m o ż l i w e j e s t u s t a w i e n i e w i e l u d o d a t k o w y c h p a r a m e t r ó w i funkcji sond. Jedną z zalet uruchamiania sond w S M F jest ich bliskie powiązanie z tematem forum dyskusyjnego. Skoro próbujesz zgromadzić na swojej stronie z a a n g a ż o w a n ą społeczność, to czy istnieje lepszy sposób pozyskania opinii u ż y t k o w n i k ó w niż umieszczenie sondy w miejscu, gdzie dyskutowane są sporne tematy. Sondy utworzone w programie S M F pojawiają się na liście tematów (zobacz rysunek 10.16) w dziale, w którym zostały umieszczone. Po kliknięciu odnośnika p r o w a d z ą c e g o d o sondy wyświetlany jest formularz umożliwiający oddanie głosu zamiast wprowadzenia wiadomości. Do p o p r a w n e g o działania sond niezbędne jest włączenie obsługi ciasteczek w przeglądarce, ponieważ moduł sondy wykorzystuje je, aby zapobiec wielokrotnemu głosowaniu przez tego samego użytkownika w j e d n e j sondzie. 262 Joomla!. Profesjonalne tworzenie stron W1NW Rysunek 10.16. Sonda wyświetlona w interfejsie forum SMF Poll Question: Gdzie najlepiej się s p o t k a ć ? O Kawiarnia • 0 Park miejski Góra Św. Jerzego y i e w resu|t>; Lock voting Edit Pol! 1 Submit Vote I : previous next Pages:[1] test Administrator Newble kkkkk Posts-i ' - Miejsce spotkania « o n : T o d a y at 0 6 : 2 5 : 2 5 PM » _ A t u i » L J : ¿teRmo» aaa M & ' Proszę o d d a w a ć głosy, gdzie c h c i e l i b y ś c i e s p o t k a ć się z r e s z t ą użytkowników forum © R e p o r t to m o d e r ator 37.206.22.160 Pages:[1] Komentarze Komentarze to szczególnie e f e k t y w n a metoda b u d o w a n i a społeczności. Nie w y m a g a j ą dod a w a n i a t e m a t ó w na f o r u m , które nie d a j ą p e w n o ś c i , czy d o c z e k a m y się odpowiedzi, ale j e d n o c z e ś n i e u m o ż l i w i a j ą wysyłanie opinii i dzielenie się wrażeniami na temat określonych treści umieszczonych na stronie. Przeogromna liczba udanych stron zawiera funkcję komentowania. Niektóre witryny (np. epinions.com) nie zawierają wielu artykułów — główną treść stanowią opinie użytkowników. Komentarze stają się coraz popularniejszą funkcją na wszystkich wielkich stronach. Niektóre z nich to Onet.pl, Wp.pl, Gazeta.pl. Implementacja rozszerzenia A k o C o m m e n t lub ¡JoomlaComment umożliwi odwiedzającym dodawanie komentarzy pod k a ż d y m artykułem. Włączenie funkcji k o m e n t o w a n i a oznacza nie tylko udostępnienie platformy dla konstruktywnej krytyki, pozwala także o d w i e d z a j ą c y m na uzupełnianie treści artykułu d o d a t k o w y m i i n f o r m a c j a m i i odnośnikami. AkoComment Tweaked Special Edition 1.4.6 J e d n y m z najpopularniejszych s y s t e m ó w komentarzy jest rozszerzenie A k o C o m m e n t . Warstwę prezentacji s t w o r z o n o , k o r z y s t a j ą c z arkuszy stylów, co p o z w a l a w e b m a s t e r o w i na d o w o l n e d o p a s o w y w a n i e w y g l ą d u komentarzy. Rozszerzenie A k o C o m m e n t zawiera następ u j ą c e funkcje: • d o d a w a n i e komentarzy z f o r m a t o w a n y m tekstem; • tworzenie kanałów R S S zawierających n a j n o w s z e komentarze; • p o w i a d a m i a n i e administratora o n o w y c h komentarzach; • obsługa szablonów, co przekłada się na bogate możliwości dopasowywania wyglądu; • ograniczanie liczby komentarzy pod k a ż d y m artykułem; Rozdział 10. • Budowanie społeczności w Joomla! • 263 definiowanie minimalnego czasu między komentarzami d o d a w a n y m i przez tego samego użytkownika; • opcjonalne powiadamianie użytkownika o kolejnych komentarzach; • generowanie obrazków C A P T C H A , które z a p o b i e g n ą spamowi; • integracja z profilem użytkownika w systemie C o m m u n i t y Builder. Aplikacja dostępna jest w wielu językach: angielskim, brazylijskim, portugalskim, chińskim, czeskim, fińskim, francuskim, niemieckim, greckim, węgierskim, indonezyjskim, włoskim, norweskim, polskim, rosyjskim, słowackim, hiszpańskim i tureckim. Podczas dodawania komentarza można w p r o w a d z i ć d o d a t k o w o adres e-mailowy i adres strony d o m o w e j użytk o w n i k a ( z o b a c z r y s u n e k 10.17), a a d m i n i s t r a t o r m o ż e z a d e c y d o w a ć , czy te d o d a t k o w e informacje b ę d ą wyświetlane obok komentarzy. suneK 10.17. ygląd <oComment st jednocześnie •zyjazny profesjonalny Write Comment « p l e a s e k e e p the topic of m e s s a g e s relevant to the subject of t h e article. • P e r s o n a l v e r b a l a t t a c k s will b e d e l e t e d , • P l e a s e d o n ' t u s e c o m m e n t s t o p l u g y o u r w e b s i t e , S u c h m a t e r i a l will b e r e m o v e d . • J u s t e n s u r e t o * R e f r e s h * y o u r browser for a new security c o d e t o b e d i s p l a y e d prior to • clicking on the 'Send' button. K e e p i n m i n d t h a t t h e a b o v e p r o c e s s o n l y a p p l i e s if y o u s i m p l y e n t e r e d t h e w r o n g s e c u r i t y Name: code, Jan Kowalski — E-mail Homepage Title: BBCode: Comment: » s u m ( ¡ a E l i a is e s Wspaniała strona, pozdrawiam jej autorów # w é c* a è # Code:* i 1 i wish t o b e c o n t a c t e d by e m a i l r e g a r d i n g a d d i t i o n a l Send coir m e n t » 1 Formatowanie tekstu możliwe jest dzięki zastosowaniu znaczników BBCode, prostego języka, podobnego do HTML. Znaczniki umieszcza się w nawiasach kwadratowych: [b] o d p o w i a d a pogrubieniu (ang. bold), [i] pochyleniu tekstu (ang. italić), a [u] podkreśleniu (ang. underline). Dodatkowo obsługiwane są wypunktowane listy, emotikony i wprowadzanie tekstu w dowolnym języku obsługiwanym przez Joomla!. A k o C o m m e n t możesz pobrać na: www.visualclinic.fi" Pakiet A k o C o m m e n t składa się z wtyczki (bot_akocomment_SE.zip), k o m p o n e n t u (com_ akocomment_SE.zip) i dwóch modułów (mod_ac_lastcomments.zip i mod_ac_mostfavowed. zip). Wtyczka p o w o d u j e wyświetlanie odnośnika Komentarzy (x) pod k a ż d y m artykułem, przy czym litera x odpowiada liczbie dodanych komentarzy. Kliknięcie tego odnośnika powoduje uruchomienie komponentu. 264 Joomla!. Profesjonalne tworzenie stron W1NW Interfejs administratora, z i l u s t r o w a n y na rysunku 10.18, u m o ż l i w i a d o k ł a d n e ustawienie opcji związanych z układem strony i d o d a w a n i e m nowych wiadomości. Obecna jest także f u n k c j a zgłaszania, dzięki czemu użytkownicy m o g ą i n f o r m o w a ć administratora Joomla! o obraźliwych lub spornych komentarzach. Rysunek 10.18. Interfejs administratora AkoComment umożliwia konfigurację procesu dodawania i wyświetlania komentarzy / General TUJEflKED SPECIAL EDITION Layout Postinq Notification Reports ; Favoured Template Main O p e i atiiuj M o d e : HI Sections available : About Joomla! With individual botcommand {moscomment} you can choose we not for every content item individually. Using the second option comments on/off for complete sections. If you use second operating mode, you can choose here which comment system. Multiple selections are possible. fiSMHH Aiito|>til>lish C o m m e n t s : O Nie ® Tak Automatically publish new comments? Anonymous Comments: O Allow unregistered users to post comments? Foi l e g i s t e i e d u s e i s : s h o w n a ni e oi useiname ? Nie 0 Tak |^p»«fii||||||||| Username Choose where to open the comments. Comment Window : Open in new window S h o w c o m m e n t s o n Ai chives : Ö Nie © Tak S..J enabled add new comment on archive item AkoComment Tweaked Special Edition www.visualclinic.fr v.1.4.6 Based on AkoComment v.2 ©Copyright 2004 by Arthur Konze - w w w rnamboportal corn Praktycznie wszystkie elementy systemu komentarzy można ustawić, dopasowując dostępne parametry lub m o d y f i k u j ą c szablon. Do parametrów wyświetlania należą Autolimit num of comments to display (Automatycznie ograniczaj liczbę wyświetlanych komentarzy), Num of comments per page (Liczba komentarzy na stronie), Show favoured link (Wyświetlaj prom o w a n y odnośnik), Show quote this article in website link (Pokazuj odnośnik do cytowania treści artykułu), Show hits/view (Wyświetlaj liczbę odsłon), Show print link (Pokazuj odnośnik uruchamiający drukowanie), Show send Email link (Wyświetlaj odnośnik do powiadamiania znajomych przez e-mail), Show read more link (Pokazuj odnośnik „Czytaj więcej"). Dostępna j e s t o p c j a w y ś w i e t l a n i a listy k o m e n t a r z y w oparciu o arkusze stylów lub w postaci tabeli HTML. ¡JoomlaComment K o m p o n e n t !JoomlaComment, przedstawiony na rysunku 10.19, dodaje na stronie funkcje komentowania z wykorzystaniem technologii Ajax. Umożliwia także importowanie komentarzy rozszerzenia AkoComment. Rozszerzenie ¡ J o o m l a C o m m e n t zawiera następujące funkcje: • interfejs systemu komentarzy opiera się na technologii Ajax, dlatego nie jest w y m a g a n e p r z e ł a d o w y w a n i e całej strony; • obsługa obrazków; • awatar użytkownika; • cytowanie innych komentarzy; Rozdział 10. • Budowanie społeczności w Joomla! sunek 10.19. •ęść frontowa lomlaComment ;t bardzo zejrzysta 265 i Nick: nie powiadamiaj * | E-mail: | Strona www. i Tytuł. [ UBBCode: B Z U » Ä -kolor- v -rozmiar- " © © © © © © e © @ OiD ©® fi ® €> © ©© © O © © © [ Wyślij | • formatowanie tekstu i emotikony, obsługa B B C o d e ; • integracja z profilami i awatarami w systemie C o m m u n i t y Builder; • dostępność w wielu językach: angielskim, słowackim, czeskim, włoskim, niemieckim, norweskim, hiszpańskim, tureckim, greckim, węgierskim, perskim, bułgarskim, macedońskim, niderlandzkim, brazylijskim i portugalskim. Podobnie jak w większości z a a w a n s o w a n y c h k o m p o n e n t ó w p o z w a l a j ą c y c h na d o d a w a n i e treści przez użytkowników, także w I J o o m l a C o m m e n t w b u d o w a n o f u n k c j e chroniące przed spamem: • generowanie obrazków C A P T C H A ; • blokowanie u ż y t k o w n i k ó w ; • lista cenzurowanych słów; • ograniczenia długości wpisu. U o o m l a C o m m e n t możesz pobrać na poniższej stronie: http://joomlacode.org/gf/project/joomagecomment/frs/ Podobnie jak większości komponentów, instalacja UoomlaComment odbywa się za p o m o c ą opcji Rozszerzenia/Instalator. Co różni ten k o m p o n e n t od pozostałych? — fakt, że w t y c z k a dodająca odnośnik do komentarzy pod k a ż d y m artykułem instalowana jest automatycznie. Interfejs administratora, zilustrowany trów p o g r u p o w a n y c h w trzy zakładki: (Zabezpieczenia). W zakładce General komentowanie w wybranych sekcjach na rysunku 10.20, umożliwia konfigurację parameGeneral (Ogólne), Layout (Układ strony) i Security m o ż n a włączyć obsługę technologii A j a x , wyłączyć i kategoriach, ustawić obsługę B B C o d e , format daty 266 Joomla!. Profesjonalne tworzenie stron W1NW i różne opcje powiadamiania. Zakładka Layout udostępnia w y b ó r kilku różnych szablonów, w ł ą c z e n i e z a g n i e ż d ż a n i a k o m e n t a r z y , d o p u s z c z a l n ą długość w p i s ó w , a także aktywację funkcji „Read o n " (Czytaj dalej). Zakładka Security pozwala skonfigurować wymienione wcześniej m e c h a n i z m y ( C A P T C H A , zapisywanie adresów IP itd.). Bardzo użyteczna jest możliwość zdefiniowania listy słów i ich substytutów, którymi zostaną automatycznie zastąpione (lista zawiera w większości wulgaryzmy). Rysunek 10.20. Interfejs administratora IJoomlaComment pozwala na konfigurację wyglądu stron dodawania i wyświetlania komentarzy General Security Postmy Layout B « i < Settings Uninsuli complete mode: M a m h o t content f u n c t i o n : ® Nie O For expert only 1 ou can change here the joscomment mamtaoi fund h a c k e d the corserit html (tor example: to display the read only fundi on FVepare Content Fi o u t e w l l a n g u a g e : autodetect Bsckend lanytiage: autodetect Local chaise*: if y o u «we <tj><jf a d i n g o l d e t i eie,»?e thant :i,0. i e a d catefully d e s c r i p t i o n o n t h e fiiiiirt: Delete also tables when uninstall! Do not active except if you would i ijoomlacomment ar Tak V V if auto: W i l l i e « e mosContiijlanguage parameters it auto will use the mosConfigtanguage parameters Php iconv library i input t h e chat se 1: of y o u t joonila installation it it is different ti C l i c HERE t o c h e k if it is s u p p o r t e d h y t h e inconv tit» , t i y ' els joomlacommert support, utf-8 It t h i s i s m u i h j j ade ft out a r e l e a s e o l d e i than 3.0 J . once you parameter, qotot- ansae Comment.: and use She Convert To LCh*se convert r e l i e d a: If y o u had change I, some comments ici*8te<i with ajax • have to be c others ('created w ithout siax'i have not to be converted i In this case, comments only (those with strange character?!). h i s . S e c t i o n s .'««1 C a t e g o r i e s ciii m a Exclude I n c l u d e : © Exclude O ff INCLUDE, this W' i! allow comments for »ems which are IN selected sections Oft IN s& eeted categories. If EXCLUDE, this v 'ill not allow comments for items which are IN sele selected .--ections OR IN s elected categories ¡eld to exclude/include items Ids Format: list of Ids fssclude I n c l u d e i t e m s i d s : Exclude Include sections: include Static Content About Joomla! Clic to Exclude-lnc ude sections-. Use CTRL, or SHIP key to select unselect lines. Sieci spolecznościowe Chociaż najpopularniejszym przykładem sieci społecznościowej jest MySpace.com, strony tego typu m o g ą zawierać dosłownie wszystko — od listy „moich ulubionych filmów", po listę przepisów kulinarnych. Sieci społecznościowe stanowią platformę, której sercem jest k l a s y f i k o w a n i e list z a k ł a d e k i d z i e l e n i e się nimi — a w k o n s e k w e n c j i listą stron, które wskazują. Proces ten odbywa się poprzez przesyłanie odnośników lub wiadomości e-mailem. Założeniem sieci społecznościowych jest tworzenie przez u ż y t k o w n i k ó w list zakładek (odsyłaczy do stron W W W ) , które u w a ż a j ą za interesujące. Listy są następnie przypisywane do odpowiednich kategorii i znaczników, aby można było j e wyszukiwać i przeglądać w katalogu. U ż y t k o w n i c y m a j ą dostęp do list umieszczonych przez innych, m o g ą oceniać poszczególne odnośniki lub całe listy. Często listy zakładek publikowane są w formie kanałów RSS, co pozwala zainteresowanym na śledzenie n a j n o w s z y c h zakładek z danej listy. Struktura a r t y k u ł ó w J o o m l a ! j e s t ś w i e t n y m ź r ó d ł e m materiałów, które m o ż n a sugerować innym. Dostępnych jest kilka rozszerzeń, które w s p ó ł p r a c u j ą z różnymi serwisami społcczn o ś c i o w y m i , u ż y t k o w n i k musi w y ł ą c z n i e kliknąć o d p o w i e d n i ą ikonę, aby dodać artykuł umieszczony na T w o j e j stronie do listy zakładek. J e d n y m z najpopularniejszych rozszerzeń tego typu jest SocialBookmarkerBot. Rozdział 10. • Budowanie społeczności w Joomla! 267 jcialBookmarkerBot vl.3.2 Aby zachęcić użytkowników do dodawania zakładek wskazujących artykuły na Twojej stronie, możesz zainstalować rozszerzenie Social BookmarkerBot, które wstawia rząd przycisków na dole wybranych podstron (zazwyczaj są to podstrony zawierające artykuły), przedstawiono to na rysunku 10.21. Przyciski pozwalają na szybkie dodanie zakładek na stronach: BlinkBits, Blinklist, Blogmarks, BlogMemes, Del.icio.us, Digg, Facebook, Fark, FeeMeLinks, Furl, Google Bookmarks, Ma.gnolia, Netscape, Netvouz, Newsline, P l u g ł M , RawSugar, Reddit, Shadows, Simpy, Slashdot, Spurl, Squidoo, StumbleUpon, T a i l r a n k i l i n k a G o G o , Technorati, W i n d o w s Live, Witsts i Yahoo! Bookmarks. (sunek 10.21. ozszerzenie Social ookmarker wyświetla listę rzycisków, które pozwalają a dzielenie się zakładami innymi użytkownikami Add this page to your favorite Social Bookmarking websites fi y «: *l A ui 4i> m r •>* KS -4 U* Dostępna jest także opcja wyświetlania „sprytnych" przycisków dla stron Digg, Del.icio.us i Reddit w p r a w y m lub lewym g ó r n y m rogu każdego artykułu. Ich pojawianie m o ż n a ograniczyć do podstron zawierających skróconą wersję artykułu lub do tych zawierających całe artykuły. Panel może być wyświetlany na górze, na dole lub zarówno na górze, jak i na dole; może zawierać wszystkie lub wybrane przyciski. Rozszerzenie usuwa także wszystkie dodatkowe informacje z łańcucha żądania, takie jak ID użytkownika, generowane są absolutne adresy U R L (to znaczy, że działają niezależnie od miejsca, w którym zostaną umieszczone). Przycisk dla witryny Digg, wyświetlany po prawej stronie artykułu, działa poprawnie tylko wtedy, gdy włączona jest opcja Proste adresy na ekranie Konfiguracji Globalnej w interfejsie administratora. W przeciwnym wypadku występuje błąd generowany przez kod JavaScript, pobrany z serwera Digg.com. Wtyczkę SocialBookmarkerBot można znaleźć pod poniższym adresem: http://joomladigger.com/joomla-extensions/plugins/more-traffic-for-yourjoomla-website. html Instalacja odbywa się standardowo za p o m o c ą opcji Rozszerzenia/Instalator, wtyczkę należy opublikować po zainstalowaniu. Domyślnie panel z przyciskami wyświetlany jest pod wszystkimi artykułami na stronie. K o r z y s t a j ą c z interfejsu administratora, m o ż n a ustawić opcje wyświetlania przycisków. alendarz wydarzeń Kalendarz wydarzeń to doskonały sposób na skupienie w j e d n y m miejscu ludzi zainteresowanych wydarzeniami danego typu, zachęca także społeczność do spotkań na żywo. Rozszerzenia oferujące funkcjonalność kalendarza wydarzeń dostępne dla Joomla! są j e d nocześnie proste i dobrze skonstruowane. Rozszerzenie Event Calendar (JEvents) jest bardzo elastyczne w zakresie prezentacji i organizacji zdarzeń w kategoriach. JCalPro zawiera więcej funkcji związanych z regularnymi wydarzeniami i planowaniem. 268 Joomla!. Profesjonalne tworzenie stron W1NW Jeśli nie chcesz zarządzać kalendarzem zdarzeń na stronie WWW, możesz skorzystać z darmowej usługi Google Calendar fwww.google.com/calendar>. Następnie, za pomocą odpowiedniego modułu, możesz wstawić ją na swoją stronę. Usługa Google Calendar zawiera opcje automatycznego wysyłania przypomnień (za pomocą poczty elektronicznej lub SMS-ów) zapisanym użytkownikom. Rozszerzenie Events Calendar (JEvents) R o z s z e r z e n i e E v e n t s Calendar, p r z e d s t a w i o n e na rysunku 10.22 (znane także pod n a z w ą JEvents), pozwala na łatwe zarządzanie wydarzeniami. Nie tylko możliwe jest dodawanie praktycznie nieograniczonej liczby wydarzeń, ale także określanie powtarzalności (codziennie, co miesiąc, co rok). Zdarzenia można umieszczać w kategoriach definiowanych przez użytkowników. Rysunek 10.22. Interfejs rozszerzenia Events Calendar (JEvents) jest bardzo prosty Start X. • [December 01 200« 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 X 2 3 Pakiet Eevents Calendar (JEvents) składa się z kilku k o m p o n e n t ó w , m o d u ł ó w i wtyczek: • Komponent Events Calendar — G ł ó w n y komponent wyświetlający kalendarz. • Komponent administracyjny • Moduł kalendarza dla Events Calendar — Mały kalendarz z zaznaczonymi wydarzeniami, który można wstawić np. na stronie głównej. • Moduł listy nadchodzących z n a j d u j ą c y c h się w bazie. — Umożliwia konfigurację systemu. wydarzeń — Lista nadchodzących wydarzeń Rozdział 10. • Budowanie społeczności w Joomla! • Moduł legenda wydarzeń 269 — Przedstawia legendę symboli p o j a w i a j ą c y c h się w kalendarzu. • Wtyczka wyszukiwania — Umożliwia w y s z u k i w a n i e wydarzeń w p r o w a d z o n y c h w kalendarzu. • Wtyczka tworzenia raportów z wydarzeń — A u t o m a t y c z n e d o d a w a n i e odnośnika pod wydarzeniami, który przenosi na stronę, gdzie m o ż n a dodać zdjęcia i relacje z minionych wydarzeń. Przed wprowadzeniem wydarzeń do kalendarza musisz najpierw utworzyć kategorię za p o m o c ą opcji Add Category w części a d m i n i s t r a c y j n e j k o m p o n e n t u J E v e n t s ( p r z e d s t a w i o n o to na rysunku 10.23). Po zapisaniu kategorii musisz j ą j e s z c z e opublikować, ponieważ domyślnie nowe kategorie nie są aktywne. Po utworzeniu kategorii możesz zacząć dodawać wydarzenia. irsunek 10.23. 'rzed /prowadzeniem ikichkolwiek tydarzeń należy definiować o najmniej jedną ategońę Add Category Kolor XX XX Color Picker Category Title Wakacje Category Name Wakaqe Image articles jpg Image Position Left Ordering Access XXXXDescription V V V; Public U V / U ABC := i = i — - ¿ H i w m mm W - Styles -- v d, *! i n >t -- Format •f — v -- Font family u ' * a - » s r A Wprowadzanie wydarzeń (zobacz rysunek 10.24) odbywa się w części frontowej rozszerzenia JEvents. Dla nowego wydarzenia można wpisać tytuł, wybrać kategorię i wprowadzić k o m pletny opis. Opcjonalnie m o ż n a ustawić informacje o miejscu, dane kontaktowe i inne niezbędne informacje dla danego wydarzenia. Wprowadzone dane wykorzystywane są podczas wyszukiwania, dlatego dodając wydarzenia, staraj się umieszczać słowa kluczowe, aby użytkownicy zainteresowani wydarzeniami danego typu mogli j e odnaleźć. Jeśli przejdziesz do ekranu konfiguracji w interfejsie administratora (zilustrowanym na rysunku 10.25), z n a j d z i e s z o p c j e p o z w a l a j ą c e na k o n t r o l o w a n i e w y g l ą d u , a także dostępu i uprawnień użytkowników. Możliwe jest także ustawienie pliku C S S w y k o r z y s t y w a n e g o na stronach z wydarzeniami. Arkusz stylów m o ż n a zmieniać, aby odpowiednio d o p a s o w a ć wygląd kalendarza do aktualnego szablonu strony. Rozszerzenie Events Calendar możesz pobrać na stronie: joomlacode.org/gf/projects/jevents Instalacja odbywa się za pomocą opcji Rozszerzenia/Instalator i nie różni się od postępowania w przypadku innych k o m p o n e n t ó w . A b y w s t a w i ć kalendarz E v e n t s C a l e n d a r na stronie, dodaj pozycję m e n u łączącą z k o m p o n e n t e m . 270 Joomla!. Profesjonalne tworzenie stron W1NW Rysunek 10.24. Ekran dodawania nowych wydarzeń został podzielony na kilka zakładek Common Calendar images: Extra Temat: Ferie zimowe Kategorie: Wakacje Help i About "V Poziom dostępu Public V Aktywność B I B S= — JL u ák m m m W 1 i l l X, m --styles-- i xa I n 4> - s ZŁ -- Format -- v J » » j a ' a C2f! ! -- Font family ~ v J - ii ," | 1 v u A - !3 B a w sią z nami!| Grafika <?« Rysunek 10.25. Część administracyjna zawiera opcje konfiguracji i tworzenia relacji Pagebreak Readmore JEvents Component « ' •: .--4, J Events C onf i g (vi 4.2 check to,, e w e r version ] CSS I Tooltip About These settings aie only foi the compone Admin Mail t woj^adres .pi Access Only special ghts and admins Publish from Frontend Admins and Super Admins only V First Day Sunday first V View mail O Nie © ak View "By" C ) Nie © ak View "Hits" O Nie ® ak View Repeat and time O Nie % ak Show All Repeat Events in Year List O Nie © ak Hide "See By Categories (appropriate if events legend module is visible) ® Nie Show Copyright Footer O Nie V'> ak O ak Date Format French-Englis Use 12hr time Format ® Nie Use new Icon Navigation bar O Nie ® ak Navigation Bar Color Green Start Page Day No. of Events v V O ak V v © Use Simple © Nie Default Event Color O Random • ' •J None O Category Event color rule Event specific colors allowed Titlelength O ak Q V O JCalPro Jednym z najatrakcyjniejszych kalendarzy jest rozszerzenie JCalPro, przedstawione na rysunku 10.26. Zastosowanie różnych stylów pozwala dopasować kalendarz do prezentacji reszty strony. Wygląd wszystkich elementów może być modyfikowany przez zmianę plików CSS. Dodawanie wydarzeń odbywa się z wykorzystaniem edytora ustawionego w Joomla!, co pozwala na w p r o w a d z a n i e f o r m a t o w a n e g o tekstu. Rozszerzenie jest ściśle związane z systemem zabezpieczeń Joomla!, dzięki czemu możliwa jest kontrola dostępu prywatnych kategorii, a także zarządzanie wprowadzaniem wydarzeń. Dostępne są także moduły wyświetlające wersję minikalendarza, a także nadchodzące wydarzenia. Rozdział 10. • Budowanie społeczności w Joomla! itsunek 10.26. 'ozszerzenie CalPro ma 'spaniały iterfejs części •ontowej, tóry dodatkowo wżna lodyfikować 1zięki systemowi zablonów fiSJ Si=j Weekly view 0 271 % ŚźB Sunday, Hovember 30, /«*8 Monthly View Beceniber >«08 t Nowe rofeei 008 4 October 208« <> football 2 7 6 4 3 O Football Game «»Business Maeting u 14 13 <> Football Game Oeuiiness : Meeting 17 It 20 i« <> Football OSuiines? Westing n 25 -M m 27 -M O Business ; <» Football Gam* OfWonthSy | Work i Sports 1 Today •• S e a r c h C a l e n d a r ¡ T y p e m ome k e y w o r d s . . , !j Go . JCalPro zawiera następujące funkcje: • Widok zdarzeń z danego dnia, tygodnia, miesiąca, a także z danej kategorii. • Integracja z kategoriami Joomla!, w tym kontrola uprawnień. • G e n e r o w a n y kalendarz jest zgodny ze standardami X H T M L i CSS. • W p r o w a d z o n e zdarzenia m o ż n a w y s z u k i w a ć za p o m o c ą standardowej wyszukiwarki Joomla!. • Zastosowanie edytora W Y S I W Y G ustawionego w Joomla!, co pozwala na formatowanie tekstu. • Możliwość m i n u t o w e g o planowania zdarzeń. • Funkcja importowania zdarzeń i kategorii systemu Extcalendar. • Moduł wyświetlający nadchodzące wydarzenia. • Obsługa wielu j ę z y k ó w za pośrednictwem funkcji systemu Joomla!. • Powiadamianie administratora o n o w o d o d a n y c h wydarzeniach. • Obsługa wydarzeń okresowych, cało- i kilkudniowych. • Powiadamianie użytkownika o wydarzeniach przez e-mail. JCalPro m o ż n a znaleźć na stronie: http://dev. any thing-digital. com ; 272 Joomla!. Profesjonalne tworzenie stron W1NW Instalacja o d b y w a się za p o m o c ą opcji Rozszerzenia/Instalator i nie różni się od postępowania w przypadku innych k o m p o n e n t ó w . Aby wstawić kalendarz JCalPro na stronę, dodaj p o z y c j ę m e n u łączącą z komponentem. Systemy Wiki Jedną z najbardziej interesujących interaktywnych technologii (i prawdopodobnie najszybciej z y s k u j ą c ą na popularności) jest system wiki. W systemie tym artykuły pisane są przez użytk o w n i k ó w . Kolejni o d w i e d z a j ą c y m o g ą edytować lub rozszerzać istniejące artykuły. Najpopularniejszym p r z y k ł a d e m takiego systemu jest Wikipedia, encyklopedia tworzona przez użytkowników. Chociaż zasada działania Joomla! (system C M S ) pozwala na dodawanie treści przez użytk o w n i k ó w , rozwiązanie to nie zostało stworzone z m y ś l ą o umożliwieniu dużej grupie ludzi wprowadzania małych zmian w artykułach — funkcji leżącej u podstaw systemów wiki. Dla Joomla! stworzono kilka dobrych rozszerzeń, uzupełniających system o funkcjonalność wiki. D o takich rozszerzeń z a l i c z a j ą się OpenWiki i WikiBot. OpenWiki O p e n W i k i 4 (zobacz rysunek 10.27) jest k o m p o n e n t e m łączącym system Joomla! z aplikacją P H P D o k u W i k i . Zawiera p e ł n ą implementację A C L w oparciu o grupy Joomla!, takie jak Główny Administrator, Administrator, Operator, Autor, Redaktor itp. Możliwe jest określenie uprawnień tworzenia, edycji, odczytywania, usuwania artykułów i wysyłania plików. O p e n W i k i zawiera wiele użytecznych funkcji: 4 • Prosta składnia do f o r m a t o w a n i a artykułów w stylu wiki. • Nieograniczona liczba wersji danej strony z funkcji diff, podświetlającej różnice między wersjami. • Obsługa f o r m a t o w a n i a tekstu i dołączania obrazów. • O p c j o n a l n y system n a z w CamelCase. • A u t o m a t y c z n e generowanie indeksu pod k ą t e m przeszukiwania całego tekstu. • Przyciski szybkiego dostępu w celu przyspieszenia edycji. • N a w i g a c j a okruszkowa ułatwiająca przeglądanie. • Czarna lista (blokowanie spamu). • Oznaczanie stron j a k o tylko do odczytu. • Obsługa p o n a d 30 j ę z y k ó w . Rozszerzenie OpenWiki działa poprawnie wyłącznie z Joomla! w wersji 1.0.x — p r z y p . tłum. Rozdział 10. • Budowanie społeczności w Joomla! sunek 10.27. lenWiki to <mponent zzący aplikację ikuWiki PHP systemem omla! 273 Open W i k i [ [ s t a r t ] ] i Edit this page j [ O l d P r o j e c t s O f Table of Contents J oo m P roso lu tio n . c o m DokuWiki for Joomla! ^ is a standards compliant, simple to use u , mainly aimed at creating documentation of any kind. It is targeted at developer teams, workgroups and small companies. It has a simple but powerful which makes sure the datafiles remain readable outside the Wiki and eases the creation of structured texts. All data is stored in plain text files - no database is required. Joomla! is a Content Management System (CMS) created by the same award-winning team that brought the Mambo CMS to its current state of stardomjoomla' is the ideal tool for developing small to large dynamic community websites, intra company portals, corporate portals, weblogs and much more. The OpenWiki component is a integration of DokuWiki, aiming at a light, flexible and powerful documentation tool for Joomla I users. The component would be following original DokuWiki's steps except some experiments on Database storage. JOOMLA! Knowledge Base • DokuWiki for Joomal! is a Joomla! component based on DokuWiki, using and Joomla! group permissions • DokuWiki for Joomla! is currently using plain text file for data storage. Database storage would be interesting to Joomla! users, which is also our target • System szablonów umożliwiający d o p a s o w y w a n i e wyglądu. • Własna architektura wtyczek (dostępnych jest ponad 100). • Generowanie kanałów RSS. Rozszerzenie OpenWiki m o ż n a pobrać na stronie: http://wwwjoomla.sk/rozsirema/stiahnutie/Joomlal_rozsirenia/Sprava_suborov_a_ dokumentacie/Open Wiki_with_Slimbox_l. 1.0/ Instalacja o d b y w a się za p o m o c ą opcji Rozszerzenia/Instalator i nie różni się od postępowania w przypadku innych komponentów. W p i s w m e n u na stronie głównej odsyłający do OpenWiki d o d a w a n y jest automatycznie. O b s ł u g a systemu D o k u W i k i (część użytkownika i administratora) o d b y w a się z poziomu strony głównej Joomla!. K o n f i g u r a c j ę k o m p o n e n t u łączącego OpenWiki m o ż n a przeprowadzić w części administracyjnej. Aplikacja DokuWiki, na której opiera się OpenWiki, nie zapisuje artykułów w bazie danych. Są one przechowywane w postaci plików. Dlatego do poprawnego działania OpenWiki niezbędne są uprawnienia zapisu w odpowiednich katalogach. Rozszerzenie opiera się w głównej części na funkcjach PHP fwriteO i fopenO, dlatego upewnij się, że nie zostały one wyłączone na serwerze, na którym chcesz zainstalować OpenWiki. W interfejsie administratora Joomla! możesz uzyskać dostęp do ekranu konfiguracji O p e n W i k i (OpenWiki Configuration Settings — zobacz rysunek 10.28), wybierając pozycję O p e n W i k i z m e n u K o m p o n e n t y . M o ż l i w e j e s t u s t a w i e n i e u p r a w n i e ń i p a r a m e t r ó w dla t w o r z o n y c h artykułów. 274 Joomla!. Profesjonalne tworzenie stron W1NW Rysunek 10.28. Ekran konfiguracji OpenWiki \ : OpenWtki C Display ' j A n t i s p a m Perniission S a f e m o d e dokuwiki.php is: Writeable Distussion [ U Make unwriteabte after saving About Language en Base Directory C:/xampp/htdocs/old/components/com_openwiki/ Bsse URL: http: //localhost/old/components/com_openwiki Save Directory: C: /xampp/htdocs/old/components/com_open wiki/data W > WikiBot WikiBot łączy stronę Joomla! z w o l n ą encyklopedią Wikipedia. Rozszerzenie pozwala na oznaczenie słów w treści artykułów, aby prowadziły do odpowiednich stron w encyklopedii. Dzięki w y k o r z y s t a n i u tego narzędzia p o ł ą c z e n i e strony J o o m l a ! z o g r o m n ą b a z ą danych Wikipedii jest bardzo proste. Rozszerzenie W i k i B o t m o ż n a znaleźć na stronie: www. theinevitabledossier. com/wikibot.html Instalacja wtyczki o d b y w a się s t a n d a r d o w o , za p o m o c ą opcji Rozszerzenia/Instalator. instalacji rozszerzenie musi zostać opublikowane, aby przetwarzać treść artykułów. Po Rozszerzenie WikiBot działa w tle systemu Joomla!. Wystarczy dodać niezbędne znaczniki w treści zwykłego artykułu. Słowa należy oznaczać w sposób identyczny jak na Wikipedii, u m i e s z c z a j ą c j e w p o d w ó j n y c h n a w i a s a c h k w a d r a t o w y c h , np. [[te słowa]]. WikiBot zawiera obsługę znaczników w wielu językach. Odnośniki można także zapisywać w postaci [[artykuł |nazwa odnośnika]]. Tekst umieszczony wewnątrz znaczników zostanie automatycznie zmieniony w odnośnik d o Wikipedii podczas otwierania strony. Słowa oznaczone podwójnymi po wybraniu opcji podglądu. po zapisaniu artykułu. nawiasami nie są wyświetlane w postaci Zmiana widoczna jest wyłącznie w części odnośnika frontowej, Uruchamianie wirtualnej społeczności Jeśli wcześniej opracowałeś dokładny plan, uruchomienie wirtualnej społeczności nie powinno być p r o b l e m e m . T e c h n o l o g i e d o s t ę p n e za p o ś r e d n i c t w e m r o z s z e r z e ń J o o m l a ! z n a c z ą c o upraszczają fazę implementacji. Powinieneś wziąć pod uwagę także odpowiedzialność związ a n ą z zarządzaniem społecznością, w tym odpowiedzialność prawną. Spore znaczenie ma też dobór odpowiednich moderatorów. Dobór moderatorów W i r t u a l n e s p o ł e c z n o ś c i w y m a g a j ą d u ż o p r a c y , d l a t e g o z a n i m się s p o s t r z e ż e s z , będziesz potrzebował wsparcia w prowadzeniu społeczności. Społeczności często korzystają z wolontariatu moderatorów, wybranych spośród użytkowników wykazujących duże zaangażowanie Rozdział 10. • Budowanie społeczności w Joomla! 275 w działalność strony. Często dobór moderatorów wymaga wyłącznie przeanalizowania dziennika. Potencjalni moderatorzy spędzają sporo czasu na stronie i zazwyczaj dobrowolnie służą innym p o m o c ą i informacjami. Dlaczego ktoś mógłby chcieć poświęcać swój czas j a k o wolontariusz, dostając niewiele lub w ogóle nie otrzymując za to pieniędzy? Powodów jest kilka — najprostszym i najważniejszym jest pasja, której przedmiot związany jest z tematyką strony. Wielu ludzi odczuwa w e w n ę t r z n ą potrzebę dodawania czegoś od siebie, nawet jeśli jest to odrobina czasu poświęcona wirtualnej społeczności. Kolejnym powodem, dlaczego ktoś chciałby zostać moderatorem, jest namiastka władzy. Jest to jednocześnie największy problem, z j a k i m musi sobie radzić webmaster. Z a z w y c z a j moderator, który nadużywa swoich uprawnień, robi to w taki sposób, że ofiara m a małe szanse, aby się obronić lub zgłosić nieuczciwe traktowanie. Z a b l o k o w a n i e użytkownika ogranicza możliwość zgłoszenia nadużyć. D o b r y m pomysłem jest umieszczenie na stronie e-mailowego adresu administratora. Skargi w y s y ł a n e pod tym a d r e s e m nie b ę d ą w żaden s p o s ó b cenzurowane. Pamiętaj, aby podchodzić do nadsyłanych skarg odrobinę nieufnie. Znane są przypadki osób w y s y ł a j ą c y c h na f o r u m dla dzieci o b r z y d l i w e w i a d o m o ś c i p e ł n e s e k s u a l n y c h o d n i e s i e ń i przekleństw. Po zablokowaniu możliwości w y p o w i e d z i osoby te zaczęły wysyłać skargi, że padły o f i a r ą niesprawiedliwości, a ich p r a w o wolności w y p o w i e d z i zostało n a r u s z o n e . Dlatego przeglądając skargi od użytkowników, rozpatruj j e oddzielnie, w sposób obiektywny i logiczny. rowadzenie społeczności Prowadzenie społeczności przypomina kierowanie samochodem, w którym kilkanaście osób ściska się na miejscu pasażera — a każda z nich trzyma rękę na kierownicy. Podobnie społeczność porusza się „ z y g z a k i e m " , często n o t u j ą c z a s k a k u j ą c y rozrost, a p o t e m stagnację. Ciągłym zagrożeniem jej istnienia są inne społeczności, które m a j ą dokładniejsze informacje lub lepszy interfejs użytkownika. Poniżej zamieszczono kilka wskazówek, które pomogą zachować zdrowy rozsądek i zapewnić stały wzrost liczby odwiedzających i członków: • Zamieść na stronie w widocznym miejscu listę reguł— Nie m o ż e s z winić użytkowników za naruszanie regulaminu strony, jeśli nie mogli się z nim zapoznać. Umieść na stronie zasady w w i d o c z n y m miejscu, aby o d w i e d z a j ą c y mogli j e przeczytać i aby nie pojawiały się wątpliwości. W przypadku f o r u m oznacza to z a z w y c z a j umieszczenie regulaminu w postaci tematu na forum, a następnie „przyklejenie" go w d a n y m dziale, żeby zawsze pojawiał się j a k o pierwszy na liście. • Pilnuj, aby strona pozostawała czysta — Podobnie j a k graffiti w sąsiedztwie, obecność spamu na stronie p o w o d u j e wrażenie, że jest ona opuszczona lub nieużywana. Webmaster, który zasnął, prowadząc wirtualną społeczność, bez wątpienia uderzy w drzewo. 276 Joomla!. Profesjonalne tworzenie stron W1NW • Nie uruchamiaj strony, zanim nie powstaną podstawowe artykuły — Stare przysłowie „Nigdy nie dostajesz drugiej szansy, aby zrobić pierwsze wrażenie" 5 nie traci na ważności, kiedy uruchamiasz wirtualną społeczność. Ze względu na ilość pieniędzy inwestowanych przez firmy w strony W W W , m u s z ą one wyglądać profesjonalnie i zyskać szeroką popularność. Jeśli odwiedzający trafi na pustą stronę, jest mało p r a w d o p o d o b n e , że na nią wróci i na p e w n o będzie unikał o d n o ś n i k ó w p r o w a d z ą c y c h do niej. Począwszy od pierwszego dnia, kiedy strona zostaje upubliczniona, powinna zawierać wystarczająco dużo treści i aktywności, aby skłonić o d w i e d z a j ą c y c h do powrotu. Podsumowanie Budowanie efektywnej społeczności wirtualnej jest j e d n ą z najtrudniejszych (a jednocześnie najbardziej satysfakcjonujących i najbardziej opłacalnych) czynności w procesie rozwijania stron internetowych. P o n i e w a ż skuteczna wirtualna społeczność w y m a g a współpracy wielu odwiedzających, zarządzanie nią m o ż e kosztować wiele wysiłku. Na szczęście, narzędzia gotowe do wykorzystania w systemie Joomla! ułatwiają z a r ó w n o początkowe uruchomienie strony, jak i dalsze zarządzanie nią. W tym rozdziale opisano etapy i narzędzia związane z tworzeniem wirtualnych społeczności w oparciu o Joomla!, a w szczególności: • w a d y i zalety wirtualnych społeczności; • metody p o p r a w y interakcji na stronic W W W ; • sposoby przedefiniowania strony na dalszym etapie istnienia; • konstruowanie złożonej strony przez sprzężenie ze sobą kilku technologii; • adaptację różnych rozszerzeń dodających interaktywne funkcje; • p o p r a w n ą instalację rozszerzeń, aby zapewnić m a k s y m a l n e wykorzystanie i minimum problemów. Im popularniejsza jest Twoja strona, tym większe znaczenie ma dostrojenie ustawień pod kątem maksymalnej wydajności. Można łatwo stracić wielu członków wirtualnej społeczności, jeśli strona będzie s z w a n k o w a ć lub działać powoli. W rozdziale 11. opisano różnorodne techniki i k o n f i g u r a c j e , które p o m a g a j ą w d o s t r o j e n i u s e r w e r a J o o m l a ! p o d k ą t e m m a k s y m a l n e j wydajności. 5 Ang. You never get a second chance to make a first impression. 11 Prowadzenie profesjonalnej strony Przeprowadzenie podstawowej instalacji Joomla! nie nastręcza trudności, dlatego w krótkim czasie można uzyskać w pełni działającą stronę. W pełni profesjonalna instalacja wymaga jednak dużo większego wysiłku, zwłaszcza w zakresie zarządzania i administracji. Chociaż Joomla! zawiera wiele funkcji przeznaczonych dla początkujących użytkowników, także eksperci odnajdą możliwości niezbędne do prowadzenia profesjonalnej strony. Dodatkowym atutem jest bogaty zasób narzędzi dostępnych dla serwerów składowych systemu. Ponieważ „niedostrojony" system nigdy nie osiągnie wydajności tego, który został dokładnie skonfigurowany, warto zainwestować czas w dostosowanie ustawień wszystkich aplikacji. Zmiana ustawień pod kątem potrzeb danej strony Joomla! pozwoli uzyskać lepszą wydajność bez zmiany sprzętu. Poszczególne techniki przedstawione w tym rozdziale można skategoryzować następująco: programowanie i testy, administracja Joomla!, obsługa Joomla! i ostateczne dostrajanie strony. Oczywiście zakres wyszczególnionych kategorii pokrywa się w niektórych punktach, ponieważ wszystkie związane są z zarządzaniem serwerem Joomla! i jego konfiguracją. rogramowanie i testy Profesjonalne programowanie Joomla! nie sprowadza się wyłącznie do wyboru właściwego IDE. Równie ważna jest znajomość tych jego funkcji, które w s p o m a g a j ą diagnozowanie problemów, stosowanie dostępnych narzędzi PHP, a także implementacja zautomatyzowanych procedur testujących. Wszystkie wspomniane zagadnienia odgrywają znaczącą rolę w procesie tworzenia solidnego systemu. Poznane dotychczas aspekty pracy z Joomla! związane były głównie z samym systemem. Profesjonalna instalacja wykracza jednak poza tę platformę, o b e j m u j e także zastosowanie zewnętrznych narzędzi i konfigurację innych serwerów. Aktywacja wbudowanych procedur diagnozujących Joomla! znacząco ułatwia programowanie, ponieważ jest źródłem dodatkowych komunikatów. 278 Joomla!. Profesjonalne tworzenie stron W1NW Ustawienia diagnostyczne W panelu administratora z n a j d u j ą się opcje pozwalające a k t y w o w a ć kilka procedur diagnostycznych, które u ł a t w i a j ą p r o g r a m o w a n i e na serwerze testowym. Włączenie tych funkcji p o w o d u j e wyświetlanie informacji dotyczących działania systemu. Na ekranie Konfiguracja globalna, w panelu Diagnostyka (zobacz rysunek 11.1) znajdziesz ustawienia trybu diagnostycznego Joomla!. Rysunek 11.1. Włączenie ustawień diagnostycznych ułatwia programowanie na serwerze testowym Konfiguracja globalna ¡i' . ;•'.! ¡)4bWUllsjKeMpVbdq •'' cAProgram FilesV>pache Si D w a d o s t ę p n e u s t a w i e n i a to Analiza systemu i Analiza języka. W ł ą c z e n i e k a ż d e j z nich p o w o d u j e d o ł ą c z e n i e w d o l n e j części strony d o d a t k o w y c h k o m u n i k a t ó w s y s t e m o w y c h . Zwróć uwagę, że informacje generowane są przez system Joomla! i różnią się od tych, które w y ś w i e t l a j ą się po włączeniu opcji P H P di spl ay errors. Po a k t y w o w a n i u opcji d i a g n o s t y c z n y c h na stronie p o j a w i ą się d o d a t k o w e k o m u n i k a t y , p o d o b n e d o tych z i l u s t r o w a n y c h na r y s u n k u 11.2. I n f o r m a c j e podzielono na pięć sekcji: Informacje o wydajności, Zużycie pamięci, Zapytania do bazy danych, Wczytane pliki języka, Frazy nieprzetlumaczone. W a r u n k i e m w y ś w i e t l e n i a k o m u n i k a t ó w d i a g n o s t y c z n y c h jest odpowiednie odwołanie w kodzie szablonu. Jednak większość szablonów zawiera wymaganą instrukcję: <jdoc: include type="modules" name="debug" />. Rysunek 11.2. Komunikaty diagnostyczne na stronie po włączeniu odpowiedniej opcji •liiftłi ubicie o wydajności* •Zużycie pamięci* Rozdział 11. • Prowadzenie profesjonalnej strony 279 W pierwszej sekcji wyświetlany jest czas uruchamiania w y k o n y w a n i a funkcji dla poszczególnych zdarzeń. Druga sekcja odzwierciedla zużycie pamięci przez serwer Joomla!. Kolejne grupy z a w i e r a j ą i n f o r m a c j e szczególnie p r z y d a t n e w procesie tworzenia rozszerzeń i diagnozowania błędów systemu. Poniżej, w kolejnej grupie, z n a j d u j e się lista zapytań S Q L w y k o n a n y c h w czasie g e n e r o w a nia strony — zilustrowano to na rysunku 11.3. Często służy ona za d o s k o n a ł ą w s k a z ó w k ę podczas szukaniu źródła błędów, jednocześnie umożliwia wgląd w funkcjonowanie systemu Joomla!. Rysunek 11.3. W odpowiedniej sekcji wyświetlane są wszystkie wykonanie zapytania SQL •Informacje o wydajności* •Zużycie pamięci* Zapytań <lo bazy «lanych: 24* SELECT FKOM WHERE FKOM WHERE SELECT 1 .1 FKOM WHERE WWFTTF. Opcja Analiza języka spowoduje wyświetlenie wszystkich tekstów, które pojawiły się na stronie i dla których nie znaleziono tłumaczeń (przedstawiono to na rysunku 11.4). Jeśli pracujesz nad pakietem j ę z y k o w y m lub bierzesz udział w poprawianiu tłumaczenia Joomla!, to ta opcja pozwoli Ci określić, co zostało jeszcze do zrobienia. Rysunek 11.4. Opcja Analiza języka spowoduje wyświetlenie na stronie tekstów, dla których nie znaleziono tłumaczeń •Wczytane pliki języka* •Frazy niepi zet luinac zone* 280 Joomla!. Profesjonalne tworzenie stron W1NW Pamiętaj, aby nigdy nie włączać tych ustawień na serwerze produkcyjnym, ponieważ możesz tym s a m y m z d r a d z i ć i n f o r m a c j e p r z y d a t n e h a k e r o m , k t ó r z y chcieliby w ł a m a ć się na T w o j ą stronę. Interfejs wiersza poleceń PHP P r o g r a m u j ą c rozszerzenia Joomla!, piszesz kod w PHP, więc narzędzia, które w s p o m a g a j ą i ułatwiają programowanie PHP, m o g ą Ci pomóc. Zamiast uruchamiać kod z poziomu systemu Joomla!, często lepiej bezpośrednio sprawdzać małe fragmenty kodu. W P H P taka możliwość istnieje dzięki interfejsowi wiersza poleceń PHP (CLI — Command Line Interface). M o ż e s z uruchamiać kod P H P bezpośrednio, w y w o ł u j ą c aplikację z pakietu PHP, dołączoną w każdej standardowej instalacji. Otwórz okno wiersza poleceń i przejdź do katalogu zawierającego P H P (często jest to główny katalog serwera Apache). W systemie Windows powinieneś znaleźć plik php.exe, który odpowiada za CLI. N a j p r o s t s z y m p r z y k ł a d e m w y k o r z y s t a n i a C L I j e s t u r u c h o m i e n i e p o j e d y n c z e j linii kodu za p o m o c ą przełącznika - r : php -r "echo 'Hello World! 1 : " Powyższa komenda spowoduje wyświetlenie komunikatu na ekranie wraz z podsumowaniem działania skryptu. Możesz także uruchomić kod P H P w pliku i zapisać wydruk w innym pliku. Jeśli chcesz uruchomić plik test.php, a j e g o wydruk (bez nagłówków HTTP) zapisać w pliku test.html, p o w i n i e n e ś zastosować poniższą komendę: php -q test.php > test.html Lista przełączników zawiera m.in.: • -h lub -? — Wyświetla listę wszystkich przełączników wraz z krótkim opisem. • -r— W y k o n u j e p o j e d y n c z ą linię kodu podanego j a k o parametr. • -v — Wyświetla zainstalowaną wersję P H P . • -d — D e f i n i u j e wartość danej dyrektywy. Przykładowo poniższy kod ustawi m a k s y m a l n y czas uruchamiania skryptu: • php -d m a x execution time=20 • -m — Wyświetla listę aktualnie z a ł a d o w a n y c h m o d u ł ó w P H P i Zend. • - i — P o w o d u j e w y g e n e r o w a n i e informacji identycznych z dostarczanymi przez f u n k c j ę phpi nfo( ). • -q — Wyłącza umieszczanie n a g ł ó w k ó w H T T P w g e n e r o w a n y m wydruku. • -S — Wyświetla podany plik z podświetlonymi elementami kodu źródłowego. Ten sam rezultat m o ż n a uzyskać z poziomu PHP, w y w o ł u j ą c funkcję highl ight_fi le( ). • • c — Określa katalog, w k t ó i y m z n a j d u j e się plik php.ini. -a — Przełącza P H P w tryb interaktywny, w którym w p r o w a d z a n e komendy są natychmiast u r u c h a m i a n e (tryb niedostępny na platformie Windows). Rozdział 11. • Prowadzenie profesjonalnej strony 281 Bezpośrednie uruchamianie kodu PHP może być dobrym sposobem na sprawdzanie działania prostych rozszerzeń. Jeśli korzystasz z systemu opartego na Uniksie, możesz także skorzystać z zalet trybu interaktywnego (przełącznik -a), który jest p r a w d o p o d o b n i e najbardziej użytecznym narzędziem do testowania f r a g m e n t ó w kodu PHP. automatyzowane testy P o s z c z e g ó l n e e t a p y p r a c y na s e r w e r z e t e s t o w y m o b e j m u j ą w y s z u k i w a n i e p r o b l e m ó w , sprawdzanie współdziałania elementów systemu i testy j e d n o s t k o w e . Faza testów to w a ż n y e l e m e n t w p r o c e s i e k o n s t r u k c j i o p r o g r a m o w a n i a . N i e s t e t y , c z ę s t o nie p o ś w i ę c a mu się d o s t a t e c z n e j u w a g i , c h c ą c sprostać t e r m i n o w i w y d a n i a a p l i k a c j i . W r a z z p o p u l a r y z a c j ą p r o f e s j o n a l n e g o p r o g r a m o w a n i a w z r a s t a liczba aplikacji p r z e p r o w a d z a j ą c y c h z a u t o m a t y zowane testy, a spada wysiłek niezbędny do przeprowadzania skutecznej analizy kodu. prawdzanie poprawności strony Istnieje kilka elementów strony Joomla!, które należy sprawdzić, zanim zostanie ona przeniesiona do środowiska produkcyjnego, np. p o p r a w n o ś ć kodu H T M L i X H T M L , odnośników, skryptów i dostosowania do potrzeb osób niepełnosprawnych. W internecie można znaleźć kilka narzędzi, które analizują treść strony W W W oraz g e n e r u j ą raporty, wyszczególniając problemy i wskazówki, j a k j e rozwiązać. W i ę k s z o ś ć narzędzi d o t w o r z e n i a stron W W W , np. A d o b e D r e a m w e a v e r lub M i c r o s o f t Expression Web, sprawdza poprawność strony, jednak znaczna część programistów Joomla! korzysta raczej ze środowisk tzpu Eclipse. W e b Page Valet ( h t t p : / / v a l e t . w e b t h i n g . c o m / p a g e ) jest aplikacją internetową, która sprawdza stronę pod kątem błędów kodu H T M L . Raport, wyświetlany w dolnej części strony, zawiera informacje o błędach oraz numery linii, w których wystąpiły. Kod X H T M L sprawdzić można za p o m o c ą narzędzia W 3 C M a r k u p Validation, które znajdziesz pod adresem http://validator.w3.org. Sprawdzanie poprawności odnośników można przeprowadzić za p o m o c ą aplikacji Link Valet (http://valet.webthing.com/link). M o ż n a to zrobić także za p o m o c ą takich narzędzi j a k Jenu (http://soitrceforge.net/projects/jemt), które zostało n a p i s a n e w Javie. Z a w i e r a ono o p c j ę graficznej prezentacji odnośników, a sprawdzanie przeprowadzane jest w i e l o w ą t k o w o . Ostatecznie możesz skorzystać z Accessibility Valet (http://valet.webthing.com/access/ url.html). Narzędzie to przydatne jest głównie w przypadku konieczności dostosowania stron do potrzeb osób niepełnosprawnych (choć warto przyjąć za punkt honoru, żeby każda strona, którą prowadzisz, była dostępna dla niepełnosprawnych). esty jednostkowe P r o g r a m i ś c i s k o m p l i k o w a n y c h aplikacji c z ę s t o s t o s u j ą strategię testów jednostkowych (ang. unit testing), aby upewnić się, że o p r o g r a m o w a n i e spełnia założenia projektu i działa poprawnie. Testy j e d n o s t k o w e p o l e g a j ą na stworzeniu serii testów, dla których z n a n e s ą poprawne rezultaty, następnie uruchamia się j e w systemie. 282 Joomla!. Profesjonalne tworzenie stron W1NW Przykładowo dany test m o ż e w y w o ł y w a ć f u n k c j ę dodaj (a, b), o której wiadomo, że sumuje dwie liczby. Test polega na wywołaniu funkcji dodaj z dwiema liczbami (np. 2 i 2) i odczytaniu z w r ó c o n e j wartości. Jeśli w y n i k zgadza się z o c z e k i w a n y m (4 w tym przypadku), wtedy f u n k c j a pozytywnie przeszła test j e d n o s t k o w y . Jeśli zostanie zwrócony odmienny rezultat, test zakończy się wynikiem negatywnym, co zostanie z a n o t o w a n e w raporcie. Komplet testów pozwala sprawdzać program po wprowadzeniu znaczących zmian, co umożliwia zidentyfikowanie miejsc, w których modyfikacja spowodowała nieoczekiwane rezultaty (to oznacza p r a w d o p o d o b n i e błędnie działającą funkcję). Testy jednostkowe okazały się j e d n ą z kluczowych technologii dla programowania grupowego, p o n i e w a ż dzięki nim wielu p r o g r a m i s t ó w m o ż e w p r o w a d z a ć z m i a n y w dowolnych miejscach kodu. Z a u t o m a t y z o w a n e testy p o z w a l a j ą natychmiast odkryć problemy występujące w poszczególnych częściach systemu, spowodowane przez wprowadzenie zmian. Co więcej, p r o j e k t a n c i s ą w stanie nakreślić zarysy funkcji (ang. stubs), t w o r z ą c o d p o w i e d n i e testy (na p o c z ą t k u w s z y s t k i e k o ń c z ą się n i e p o w o d z e n i e m ) , j e s z c z e przed r o z p o c z ę c i e m prog r a m o w a n i a . Projektant może przypisywać poszczególnym programistom fragmenty aplikacji. Jeśli przejdą one testy j e d n o s t k o w e , z o s t a j ą oznaczone j a k o gotowe do zintegrowania z resztą systemu. Powinieneś tworzyć testy jednostkowe i przeprowadzać automatyczne testowanie dla wszystkich t w o r z o n y c h rozszerzeń, z w y ł ą c z e n i e m tych najprostszych. Z a u t o m a t y z o w a n e testy u ł a t w i ą Ci u a k t u a l n i a n i e kodu, p o n i e w a ż j e s t to szybka m e t o d a określenia, czy nowy kod nie w p ł y w a negatywnie na wcześniej działające funkcje. Do testów j e d n o s t k o w y c h w PHP możesz wykorzystać narzędzie SimpleTest. Dostępne jest za d a r m o na stronie: www. lastcraft. com/simple test.php Możesz zastosować także aplikację Selenium, która umożliwia zautomatyzowane testowanie stron W W W . Z n a j d z i e s z j ą na stronie: h ttp ://selenium. selen iumhą. org Uruchamianie strony Po u k o ń c z e n i u f a z y t e s t ó w p r z y c h o d z i pora na p r z e n i e s i e n i e strony na s e r w e r ó w p r o d u k c y j n y c h . Jest to j e d n o z n a j b a r d z i e j p r o b l e m a t y c z n y c h s y s t e m J o o m l a ! nie z a w i e r a w b u d o w a n y c h narzędzi w s p o m a g a j ą c y c h Dlatego, aby s t w o r z y ć kopię z a p a s o w ą , trzeba przenieść z a r ó w n o dane danych, jak i pliki, z których składa się system Joomla!. j e d e n lub więcej zadań, ponieważ p r o c e s migracji. zapisane w bazie Przenoszenie strony na serwer produkcyjny P r o c e d u r a p r z e n i e s i e n i a strony J o o m l a ! na s e r w e r p r o d u k c y j n y składa się z serii zadań, które należy przeprowadzić. Nie istnieje z a u t o m a t y z o w a n a metoda pozwalająca na transfer kluczowych aspektów systemu testowego (takich jak wybrane r o z s z e r z e n i a ) z p o m i n i ę c i e m Rozdział 11. • Prowadzenie profesjonalnej strony 283 pozostałych e l e m e n t ó w , np. k o m p o n e n t ó w i niskiego p o z i o m u z a b e z p i e c z e ń , w ł a ś c i w e g o dla środowiska testowego. Ponieważ migracja między serwerami jest w głównej mierze przeprowadzana ręcznie, warto mieć listę k l u c z o w y c h e t a p ó w , aby nie p r z e o c z y ć któregoś z nich. P o d s t a w o w a lista elementów, które należy przenieść: • Rozszerzenia — Wszystkie zainstalowane moduły, komponenty i dodatki wykorzystywane na serwerze testowym muszą zostać zainstalowane i skonfigurowane na serwerze produkcyjnym. Ręczne kopiowanie plików rozszerzeń nie jest z a z w y c z a j d o b r y m p o m y s ł e m , p o n i e w a ż t w o r z ą o n e często w ł a s n e tabele, z m i e n i a j ą k o n f i g u r a c j ę , a często instalują także komponenty interfejsu administratora systemu Joomla!. • Dyrektywy PHP.ini — Plik PHP.ini z n a j d u j ą c y się na serwerze testowym zawiera prawdopodobnie zmiany ułatwiające programowanie. Pamiętaj, że wiele dyrektyw powinno mieć różne ustawienia w środowisku testowym i p r o d u k c y j n y m , g ł ó w n e ze w z g l ę d ó w b e z p i e c z e ń s t w a . W większości p r z y p a d k ó w n i e z b ę d n e s ą z m i a n y wartości dyrektyw związanych z rozszerzeniami PHP, np. w ł ą c z a j ą c e bibliotekę gd2, niezbędną do p o p r a w n e g o uruchamiania aplikacji Joomla!. • Dyrektywy Apache w httpd.conf— Podobnie j a k w przypadku PHP, większość zmian konfiguracji serwera Apache związana jest z a k t y w a c j ą modułów, co ma zapewnić tę s a m ą f u n k c j o n a l n o ś ć w obu środowiskach. • Plik configuration.php Joomla! — Powinieneś z a w s z e tworzyć kopię z a p a s o w ą pliku c o n f i g u r a t i o n . p h p na s e r w e r z e p r o d u k c y j n y m , z a n i m p r z y s t ą p i s z do przenoszenia strony na serwer produkcyjny — uchroni Cię to przed utratą ustawień właściwych dla serwera produkcyjnego. Pamiętaj, aby d o p a s o w a ć wartość odpowiednich parametrów w pliku p o zakończeniu migracji, tak aby odpowiadały środowisku p r o d u k c y j n e m u . K l u c z o w ą z m i a n ą przy przenoszeniu pliku configuration.php z serwera testowego na p r o d u k c y j n y j e s t d o p a s o w a n i e ustawień połączenia z b a z ą danych. opia zapasowa Joomla! Serwer testowy zawiera p r a w d o p o d o b n i e sporo danych, które chciałbyś przenieść na serwer produkcyjny. Ponieważ wszystkie dane systemu przechowywane są w bazie danych M y S Q L , m o ż e s z dokładnie w y b r a ć , które z nich s k o p i u j e s z , j e d n a k w t e d y transfer musi się o d b y ć za p o m o c ą M y S Q L . Liczba plików, które należy zarchiwizować, zależy od zmian w p r o w a d z a n y c h w systemie. Przykładowo jeśli tworzysz kopię z a p a s o w ą prostej strony — która od d o m y ś l n e j instalacji różni się wyłącznie dodanymi sekcjami, kategoriami i artykułami, a zmiany przeprowadzano z panelu administratora — wystarczy skopiować zawartość bazy danych i pojedynczy plik (configuration.php), a w przyszłości będzie m o ż n a szybko odtworzyć stronę z kopii. Rzadko jednak zdarzają się konfiguracje w swojej prostocie przypominające powyższy opis. Zazwyczaj pierwszą rzeczą wstawianą na stronę Joomla! jest nowe logo lub banner. Kolejnym krokiem są zmiany w szablonie i p o z o s t a ł y c h plikach. Dlatego w większości p r z y p a d k ó w stworzenie kopii zapasowej w y m a g a także skopiowania wszystkich plików. 284 Joomla!. Profesjonalne tworzenie stron W1NW Pamiętaj, aby tworzyć kopię zapasową plików znajdujących się na serwerze produkcyjnym — nie wykorzystuj serwera testowego jako podstawy kopii. Chociaż środowisko testowe jest ważnym etapem, właściwa strona, z której korzystają użytkownicy, znajduje się na serwerze produkcyjnym. Jeśli ona zawiedzie, będzie Ci zależeć na przywróceniu jej w możliwie krótkim czasie. Serwer testowy odpowiada zazwyczaj pewnej fazie prac programistycznych i nie nadaje się do bezpośredniego przeniesienia na serwer produkcyjny. A p l i k a c j a M y S Q L A d m i n i s t r a t o r p o z w a l a na o k r e s o w e t w o r z e n i e kopii z a p a s o w e j bazy danych. Kliknij ikonę Backup w lewej części głównego okna programu, a następnie, po tym, j a k zmieni się prawy panel, kliknij przycisk N e w Project. System kopii zapasowych zwiera wiele opcji (zobacz rysunek 11.5), które p o z w a l a j ą m.in. tworzyć kopię z a p a s o w ą struktury i danych (włączając w to tworzenie i u s u w a n i e tabel). Rysunek 11.5. Rozbudowane ustawienia planowanych kopii zapasowych w programie MySQL Administrator Backup Project Advanced Options Schedule • A d v a n c e d Options * if* Specify detailed settings of how your backup should be performed Backup E ;ution Method • InnoDE Online Backup The backup will be executed in a single transaction This option is necessary ti a consistent snapshot of your InnoDB tables Lock all tables All tables are locked with FLUSH READ LOCKS. This option is necessary to cr consistent snapshot of your MylSAM tables Online with binlog pos This backup method is the same as InnoDB Online Backup but also logs the c position of the binlog if the option is activated for the server Normal backup Each table will be backed up independently. This may lead to inconsistent bac and should be avoided if possible Complete backup Backup all tables. Use this option if tables are added to schémas frequently Nr backup content table selection will be ignored. Output File Options Backup Type: • | SQL Files • No C R E A T E S Type of generated backup file. * Complete INSERTS Nn F X T F N D F n I N S F R T S j Compatibility mod« s s/\ Pnmmenl i L... New Project ' A N S I Quotes S a v e Project Konfiguracja wirtualnych serwerów Apache Pojedynczy serwer Apache m o ż e obsługiwać wiele strony W W W . Przykładowo pojedynczy s e r w e r m ó g ł b y t e o r e t y c z n i e o b s ł u g i w a ć z a r ó w n o www.disney.com, jak i www.cnn.com. W i r t u a l n e s e r w e r y s ą d o s k o n a ł y m r o z w i ą z a n i e m w sytuacji, kiedy p o t r z e b u j e s z j e d n ą w e r s j ę strony dla k l i e n t ó w ( w w w . p r z y k l a d . c o m ) , a d r u g ą dla d o s t a w c ó w ( w w w . d o s t a w c y przyklad.com). F u n k c j a obsługi wielu stron A p a c h e p o z w a l a przypisać n a z w y d o m e n do poszczególnych adresów IP. Żądania przesyłane na dany adres IP p o w o d u j ą uruchomienie strony właściwej dla d a n e j d o m e n y . Jeśli p r o w a d z i s z kilka stron J o o m l a ! na j e d n y m serwerze, w y s t a r c z y zainstalować j e w oddzielnych katalogach i przypisać im oddzielne bazy danych 1 . 1 Alternatywnym rozwiązaniem jest wykorzystanie jednej bazy danych z różnymi przedrostkami tabel poszczególnych instalacji Joomla! — p r z y p . tłum. Rozdział 11. • Prowadzenie profesjonalnej strony 285 Przykładowy fragment konfiguracji A p a c h e dla kilku stron m ó g ł b y wyglądać tak: <VirtualHost xx.xx.xx.xxx> ServerAlias przyklad.com ServerAlias *.przyklad.com ServerAlias innastrona.com ServerAlias *.innyadres.com ServerAl1 as http://www.i nnyadres.com/ ServerAlias innyadres2.com ServerAlias *. innyadres2.com ServerAli as http://www.i nnyadres2.com/ ServerAdmi n webmaster@przyklad.com DocumentRoot /home/przyklad/public_html BytesLog domlogs/przyklad.com-bytesjog ServerName http://www.przyklad.com/ <IfModule mod_php4.c> php_admin_value open_basedir "/home/przyklad:/usr/lib/php :/usr/1ocal/I ib/php:/tmp" </IfModule> <IfModule mod_php5.c> php_adm1n_value open_basedir "/home/przyklad:/usr/1 i b/php :/usr/1ocal/11b/php:/tmp" </IfModule> User przykład Group przykład CustomLog /usr/1ocal/apache/domlogs/przykl ad.com combined ScriptAlias /cgi-bin/ /home/przyklad/publicjitml/cgi-bin/ </Vi rtualHost> W p o w y ż s z y m f r a g m e n c i e wirtualne serwery z a k ł a d a n e s ą na podstawie adresów IP, tzn. adresy IP przypisywane są wirtualnym serwerom działającym na j e d n e j maszynie. Alternatywnym rozwiązaniem są wirtualne serwery na podstawie domeny, które pozwalają obsługiwać kilka stron w r ó ż n y c h d o m e n a c h na m a s z y n i e d y s p o n u j ą c e j j e d n y m a d r e s e m IP. S e r w e r uruchamia o d p o w i e d n i ą stronę na podstawie parametru hostname dostarczonego w żądaniu H T T P . Więcej informacji na temat wirtualnych serwerów korzystających z przekierowania na podstawie d o m e n y znajdziesz na stronie serwera Apache (http://httpd.apache.org/docs/ 1.3/vhosts/name-based.html). ontrola serwera Apache z wiersza poleceń Większość zadań administracyjnych serwera Apache przeprowadzanych jest z poziomu wiersza poleceń. Serwer m o ż e s z w s t r z y m a ć , u r u c h o m i ć , u r u c h o m i ć p o n o w n i e , a także z a t r z y m a ć , w p i s u j ą c o d p o w i e d n i e k o m e n d y . P r z y k ł a d o w o aby u r u c h o m i ć p o n o w n i e s e r w e r , n a l e ż y wprowadzić k o m e n d ę p o d o b n ą do poniższej: C:\Program Files\Apache\Apache2.2\bin\httpd.exe -w -n "Apache2.2" -k restart arządzanie wieloma serwerami Prawdopodobnie napotkasz w swojej pracy sytuację, kiedy będziesz prowadzić kilka stron opartych na Joomla!, zainstalowanych na różnych serwerach. W momencie pisania tej książki nie istniało n a r z ę d z i e , które p o z w a l a ł o z a r z ą d z a ć w i e l o m a s t r o n a m i J o o m l a ! z p o z i o m u 286 Joomla!. Profesjonalne tworzenie stron W1NW p o j e d y n c z e g o i n t e r f e j s u . O b e c n i e d o s t ę p n e s ą r o z w i ą z a n i a , które u ł a t w i a j ą zarządzanie p o z o s t a ł y m i s e r w e r a m i . P r z y k ł a d o w o dla M y S Q L m o ż e s z s k o r z y s t a ć z p r o g r a m u , który pozwala zarządzać wieloma serwerami, w ten sposób uzyskujesz dostęp z j e d n e g o miejsca do kilku baz danych Joomla!. MySQL Instance Manager M y S Q L Instance M a n a g e r jest n a r z ę d z i e m o b s ł u g i w a n y m z wiersza poleceń, dostępnym w wersji dla systemów uniksowych i Windows. Pozwala sprawdzić stan dowolnego z zestawu s e r w e r ó w , u r u c h o m i ć go, zatrzymać, a także u r u c h o m i ć p o n o w n i e . M o ż e s z także wybrać chroniony (ang. guarded) serwer, który z o s t a n i e a u t o m a t y c z n i e u r u c h o m i o n y p o n o w n i e przez narzędzie M y S Q L Instance Manager w przypadku wystąpienia błędu. Program ma funkcję ujednoliconej konfiguracji, która umożliwia wprowadzenie identycznych ustawień na wszystkich serwerach. Kontrolowane serwery nie muszą znajdować się w jednej sieci lokalnej, kontrolować m o ż n a też serwery zdalne. PhpMyAdmin Jeśli do zarządzania serwerem M y S Q L wykorzystujesz narzędzie phpMyAdmin, możesz tak j e skonfigurować, aby działało z w i e l o m a serwerami M y S Q L . Niezbędna zmiana w konfiguracji sprowadza się do ustawienia zmiennej $cfg['Servers' ], np. pole $cfg[ 'Servers'] '-»•[Si][ 'host' ]2 p o w i n n o zawierać n a z w ę danego serwera. Testy obciążeniowe Przed p r z e n i e s i e n i e m strony do ś r o d o w i s k a p r o d u k c y j n e g o w a r t o poddać system testowi obciążeniowemu (ang. load testing). Test tego typu polega na wytworzeniu sztucznego obciążenia serwera W W W (np. wysyłanie setki żądań w bardzo krótkim czasie) i monitorowaniu rezultatu. Szczególnie użyteczne jest sprawdzanie systemu przy obciążeniu, które wykracza poza normalne warunki, dzięki czemu można w y z n a c z y ć granicę poprawnego działania. Test obciążeniowy można przeprowadzić za p o m o c ą narzędzia open source o nazwie Dieseltest Load Testing Software, które przedstawiono na rysunku 11.6. Za p o m o c ą programu można symulować różne scenariusze, obciążenie generowane przez setki lub tysiące użytkowników. M o ż l i w e j e s t z a p i s y w a n i e i o d t w a r z a n i e s c e n a r i u s z y , k t ó r y c h rezultaty w y ś w i e t l a n e są na bieżąco. Pakiet zawiera także narzędzia, które p o z w a l a j ą na analizę dzienników, dzięki czemu można zebrać dodatkowe statystyki. Program Dieseltest m o ż n a znaleźć na stronie: http://sourceforge.net/projects/dieseltest W miejsce $1 należy wstawić 0 dla pierwszego serwera, 1 dla drugiego itd. — p r z y p . liitm. Rozdział 11. • Prowadzenie profesjonalnej strony sunek 11.6. ilikacja Dieseltest muluje działania •ytkowników ) przeprowadzenia stu )ciążeniowego irwera 287 NewTesll.tst Current Test: Victual Users Timeout (sec) ¡60 Run time (min:sec) Use recorded think time (¡7 User ramp-up time (sec) [Î Use recorded host Create New Script... (Double-click a script below to edit). Scripts not in this test Scripts in this test Testy pod o b c i ą ż e n i e m dla serwera M y S Q L m o ż n a p r z e p r o w a d z i ć , stosując aplikację D B Monster, którą znajdziesz na stronie: http://sourceforge.net/projects/dbmonster Narzędzie D B M o n s t e r tworzy n a j p i e r w l o s o w e dane, które z o s t a n ą u m i e s z c z o n e w bazie danych. Po wstawieniu danych możesz wykorzystać program do analizy zapytań, aby określić, na ile zostały one zoptymalizowane i jak skutecznie działają w przypadku dużej ilości danych. Aby sprawdzić konfigurację M y S Q L i ogólną wydajność serwera, możesz wykorzystać pakiet Database Opensource Test Suite for Linux Test Project, dostępny na stronie: http.V/ltp.sourcefbrge. net Każda z w y m i e n i o n y c h aplikacji p o z w a l a stworzyć profil obciążenia, tzn. określić, j a k i e operacje będą przeprowadzane na serwerze w czasie testów. Stworzenie skutecznego profilu obciążenia ma w sobie elementy sztuki i nauki. Wiele informacji, w s k a z ó w e k i zagadnień, które warto r o z w a ż y ć , tworząc profil obciążenia, z n a j d z i e s z w artykule autorstwa S t e v e ' a Splaine'a „Modeling the Real World for Load Testing W e b Sites" (www.stickyminds.com/ s.asp ?F=S3116_A R T_2). równoważenie obciążenia Bliźniaczym zagadnieniem dla testów pod obciążeniem jest r ó w n o w a ż e n i e obciążenia. Jeśli strona zyska o g r o m n ą p o p u l a r n o ś ć , p r a w d o p o d o b n i e b ę d z i e d z i a ł a ć na kilku s e r w e r a c h , z których część m o ż e służyć j a k o z a b e z p i e c z e n i e (nawet jeśli j e d n a z m a s z y n z a w i e d z i e , strona nadal będzie dostępna), a reszta m o ż e obsługiwać p r z e k a z y w a n e żądania (rozsyłane między identyczne serwery, aby zapewnić lepszą w y d a j n o ś ć całej witryny). W środowisku testowym możliwości równoważenia obciążenia są z reguły niewielkie. Serwer testowy dysponuje ograniczonymi zasobami, działa zazwyczaj w sieci lokalnej ( L A N ) i w y k o n u j e wszystkie usługi ( W W W , PHP i bazę danych). Po przeniesieniu do środowiska 288 Joomla!. Profesjonalne tworzenie stron W1NW p r o d u k c y j n e g o w i ę k s z o ś ć s y s t e m ó w J o o m l a ! b ę d z i e d o s t ę p n a w internecie, na j e d n y m lub kilku serwerach, a każdy z nich będzie dysponował znaczącą ilością pamięci i miejscem na dysku twardym. P o d s t a w o w e techniki r ó w n o w a ż e n i a obciążenia można zastosować na serwerze testowym, aby określić j e g o słabe punkty. Z a a w a n s o w a n e r ó w n o w a ż e n i e obciążenia w y m a g a jednak w a r u n k ó w o d p o w i a d a j ą c y c h środowisku p r o d u k c y j n e m u . Narzędzie do r ó w n o w a ż e n i a obciążenia o nazwie phpLoadBalancer znajdziesz na stronie: http://sourceforge.net/projects/phploadbalancer W przypadku większych systemów warto rozważyć aplikację X L B HTTP Load Balancer (XLB) (http://sourceforge.net/projects/xlb) lub Linux Virtual Server (www.linuxvirtualserver.org). Wymienione programy umożliwiają równoważenie obciążenia na poziomie serwera, co skutk u j e lepszą skalowalnością rozwiązań. Umiędzynaradawianie Podczas tworzenia wersji 1.5 aplikacja Joomla! została napisana od podstaw, głównie pod kątem obsługi stron w j ę z y k a c h innych niż angielski. J e d n y m z największych w y z w a ń tego procesu było wprowadzenie kodowania tekstu w standardzie UTF-8, co pozwala na skuteczną Obsługę wielu j ę z y k ó w . S c h e m a t k o d o w a n i a z n a k ó w U T F - 8 z a k ł a d a z a p i s y w a n i e ich w postaci c i ą g ó w o różnej długości. Jeden znak (np. litera z łacińskiego alfabetu) m o ż e z a j m o w a ć j e d e n bajt, podczas gdy inny (rzadki chiński p i k t o g r a m ) n a w e t trzy b a j t y . N a p r a w d ę rzadkie znaki w y m a g a j ą zużycia czterech bajtów. Powyższy schemat ma sporą przewagę nad standardem Unicode, który polega na zapisywaniu k a ż d e g o z n a k u w postaci d w ó c h b a j t ó w . K o d o w a n i e U T F - 8 p o z w a l a na bogatszy zestaw z n a k ó w , a r o z m i a r w i ę k s z o ś c i t e k s t ó w nie w z r a s t a z n a c z ą c o . P o n i e w a ż litery łacińskie k o d o w a n e są w postaci j e d n e g o bajta, teksty w j ę z y k a c h z a c h o d n i o e u r o p e j s k i c h (a także niektórych ś r o d k o w o e u r o p e j s k i c h , np. p o l s k i m ) m a j ą rozmiar p o r ó w n y w a l n y z tekstami zakodowanymi systemami j e d n o b a j t o w y m i \ przy czym tekst zapisany w ten sposób nie jest ograniczony do j e d n e g o j ę z y k a . Wszystkie n o w e w y d a n i a Joomla! z a w i e r a j ą pełną obsługę wielu j ę z y k ó w , a także tekstów pisanych od p r a w e j d o lewej. Jeśli p l a n u j e s z obsługę z n a k ó w spoza alfabetu łacińskiego, sprawdź czy Joomla! i serwer M y S Q L zostały odpowiednio skonfigurowane, aby korzystać z kodowania UTF-8. Np. ISO 8859-2 i CP1250, dwoma popularnymi systemami kodowania znaków na polskich stronach internetowych przed rozpowszechnieniem UTF-8 — przyp. tłum. Rozdział 11. • Prowadzenie profesjonalnej strony 289 utomatyczne cenzurowanie treści Jeśli strona pozwala na publikowanie treści napisanych przez użytkowników, warto zastosować narzędzia, które u s u w a j ą c w u l g a r y z m y i inne n i e p o ż ą d a n e treści, z a p o b i e g n ą u r a ż e n i u pozostałych odwiedzających. Wiele z narzędzi opisanych w rozdziale 10. (w tym księgi gości) m a w b u d o w a n e f u n k c j e automatycznej cenzury niepożądanych słów. Warto zainteresować się także r o z s z e r z e n i e m Foul Filter, które u k r y w a w s z y s t k i e słowa z listy określanej przez administratora. U k r y w a n i e m o ż e o d b y w a ć się dla tekstów użytkowników z danych grup lub dla wszystkich. W y b r a n e słowa z o s t a n ą zastąpione g w i a z d k ą (*). Wtyczka nie zmienia treści a r t y k u ł ó w , tylko p r z e c h w y t u j e i z m i e n i a tekst, z a n i m zostanie p r z e s ł a n y d o p r z e g l ą d a r k i . T a k i e r o z w i ą z a n i e p o z w a l a na p o z o s t a w i e n i e o r y g i n a l n y c h materiałów w stanie n i e n a r u s z o n y m , a także na z m i a n ę zasad (np. d o d a n i e n o w y c h słów do listy cenzurowanych lub rehabilitacja dotychczasowych). Zmiany b ę d ą widoczne natychmiast po wprowadzeniu. Rozszerzenie Foul Filter można znaleźć na stronie: www.girlsgonedumb.com/component/option, funcjileinfo/id, 1 comremos i torv/ltemid,41/ lostrajanie wydajności MySQL Chociaż o d p o w i e d n i e ustawienia m o g ą z n a c z ą c o p r z y s p i e s z y ć działanie P H P , p r a w d z i w y potencjał drzemie w konfiguracji serwera M y S Q L . Ponieważ wszystkie materiały Joomla! pobierane są z bazy danych M y S Q L , dostrojenie w y d a j n o ś c i M y S Q L m o ż e przynieść znaczącą poprawę szybkości działania strony W W W — zwłaszcza jeśli działa ona pod d u ż y m obciążeniem. Dostrajanie wydajności MySQL wykracza poza zmianę konfiguracji. Jeśli korzystasz z rozszerzeń, które wykonują zapytania do bazy danych, równie znaczący, co optymalna konfiguracja, jest format tabel, sposób pracy z bazą danych i ogólna konstrukcja zapytań. Dlatego optymalizacja M y S Q L p o w i n n a p r z e b i e g a ć d w u t o r o w o : z j e d n e j strony n a l e ż y o d p o w i e d n i o dobrać ustawienia serwera, a z drugiej zoptymalizować aplikację i strukturę bazy danych. istawianie dysku przechowującego dane Serwer M y S Q L pozwala określić miejsce przechowywania danych. Jeśli korzystasz z serwera na platformie W i n d o w s , m o ż e s z zwiększyć w y d a j n o ś ć , p r z e c h o w u j ą c dane na innym dysku niż system operacyjny. Odbieranie i zapisywanie informacji p o w i n n o przebiegać szybciej. 290 Joomla!. Profesjonalne tworzenie stron W1NW Wybór typu serwera A p l i k a c j a M y S Q L p o z w a l a a u t o m a t y c z n i e dobrać ustawienia, aby uzyskać maksymalną wydajność dla danego zastosowania. R a z e m z serwerem instalowane jest narzędzie o nazwie M y S Q L Server Instance Configuration Wizard. Pozwala ono zmienić konfigurację, by dopasować j ą do roli systemu. Uruchom program i wybierz opcję Reconfigure Instance, a następnie Detailed Configuration. Ekran Server Type, przedstawiony na rysunku 11.7, umożliwia wybór jednego ze standardowych zadań, które m a spełniać serwer M y S Q L . Oczywistym wyborem na serwerze testowym jest Developer Machine. Ustawienie Server Machine dostosuje MySQL do warunków serwera, na k t ó r y m u r u c h o m i o n o kilka usług. O p c j ę Dedicated MySQL Server Machine stosuje się w przypadku m a s z y n obsługujących wyłącznie serwer baz danych. Rysunek 11.7. Wybór typu serwera dopasuje ustawienia pamięci, wykorzystanie dysku twardego i pamięci podręcznej pod kątem środowiska MySQL Server Instance Configuration Wizard MySQL Server Instance Configuration Choose the configuration for the server instance. Please select a server type. This will influence memory, disk and CPU usage. • Developer Machine: | gggâgf f This is a development machine, and many other applications will be run on it. MySQL Server should only use a minimal amount of memory. Server Machine s J| Several server applications will be running on this machine, Choose this option for web/application servers. MySQL will have medium memory usage. Dedicated MySQL Server Machine ( \ J! • This machine is dedicated to run the MySQL Database Server, No other servers, such as a web or mail server, will be run, MySQL will utilize up to all available memory. U s t a w i e n i a w y k o r z y s t a n i a s e r w e r a baz d a n y c h , z i l u s t r o w a n e na r y s u n k u 11.8, powinny w s k a z y w a ć w p r z y p a d k u większości s y s t e m ó w Joomla! d o m y ś l n ą o p c j ę Multifunctional Database. Jeśli j e d n a k p r o w a d z i s z stronę, która nie musi o b s ł u g i w a ć d u ż e j ilości danych w p r o w a d z a n y c h przez u ż y t k o w n i k ó w lub sklep internetowy, który w y m a g a zachowania spójności transakcji, opcja Non-Transactional Database Only zwiększy w y d a j n o ś ć serwera. Jeśli prowadzisz stronę e-commerce, dla której spójność transakcji ma najwyższe znaczenie, najlepszym w y b o r e m będzie p r a w d o p o d o b n i e Transactional Database Only. Ekran ustawień połączeń, p r z e d s t a w i o n y na r y s u n k u 11.9, pozwala określić oczekiwaną liczbę jednoczesnych połączeń. Dla większości instalacji Joomla! ustawienie Decision Support (DSS)/OLAP będzie dobrym wyborem. Wybór opcji Online Transaction Processing (OLTP) spowoduje zużycie większej części zasobów, ponieważ zostaną zarezerwowane na wypadek w y ż s z e g o obciążenia. Kolejne ekrany p o z w a l a j ą dostawać opcje związane z protokołem sieciowym, trybem strict i innymi. Nie zmieniaj domyślnych ustawień, chyba że ze względu na zaporę sieciową musisz z m i e n i ć n u m e r portu M y S Q L . N i e p o w i n i e n e ś w p r o w a d z a ć z m i a n na ekranie wyboru domyślnego zestawu znaków (zobacz rysunek 11.10), chyba że planujesz ponowną instalację Joomla!. Zestaw z n a k ó w bazy danych powinien zostać ustawiony przed instalacją Joomla!, aby instalator odpowiednio dopasował procedury składowania w bazie danych. sunek 11.8. ożna ograniczyć py baz danych -) wielofunkcyjnyc baz danych, sz wyłącznie Usługujących ansakcje i baz ez obsługi ansakcji Ksunek 11.9. 1stawienia ołączeń serwerem ptymalizują lySQL pod kątem czekiwanego bciążenia ysunek 11.10. Vybierz opcję lest Support for Aultilingualism UTF8), jeśli ilanujesz obsługę nnych języków liż angielski Rozdział 11. • Prowadzenie profesjonalnej strony 291 MySQL Server Instance Configuration Choose the configuration for the server instance, Please select the database usage. C Multifunctional Database General purpose databases. This will optimize the server for the use of the fast transactional InnoDB storage engine and the high speed MylSAM storage engine. Transactional Database Only Optimized for application servers and transactional web applications, This will make InnoDB the main storage engine. Note that the My 15AM engine can still be used. * fSon-Transactional Database Only! Suited for simple web applications, monitoring or logging applications as well as analysis programs. Only the non-transactional MylSAM storage engine will be activated. MySQL Server Instance Configuration Wizard MySQL Server Instance Configuration Choose the configuration for the server instance. Please set the approximate number of concurrent connections to the server, Decis;ionSupport(DSS)/OLAP: a jjk m$r Select this option for database applications that will not require a high number of concurrent connections. A number of 20 connections will be assumed. Online Transaction Processing (OLTP) j* / jk Choose this option for highly concurrent applications that may have at any one time up to 500 active connections such as heavily loaded web servers. Manual Setting "îr'i Please enter the approximate number of concurrent connections. d Concurrent connections: MySQL Server instance Configuration W i z a r d MySQL Server Instance Configuration Choose the configuration for the server instance. Please select the default character set. Standard Character Set fHeio!) Makes Latin 1 the default charset. This character set is suited for M k t , . E n g l i s h and other West European languages. • Best Support For Multilingualismi M a ke UTF8 the default character set, This is the recommended character set for storing text in many different languages. Manual Selected Default Character Set / Collation 4T ? j Please specify the character set to use. Character Set: utf8 < Back j I Next > | Cancel 292 Joomla!. Profesjonalne tworzenie stron W1NW P o z o s t a ł e u s t a w i e n i a to k w e s t i a o s o b i s t y c h p r e f e r e n c j i , nie m a j ą o n e d u ż e g o znaczenia dla konfiguracji Joomla!. Jeśli jednak zmienisz hasło dostępu do serwera baz danych, musisz o d p o w i e d n i o z m i e n i ć plik configuration.php, aby a p l i k a c j a m o g ł a p o p r a w n i e łączyć się z serwerem baz danych. Źródło problemów Baza danych Joomla! została zaprojektowana pod kątem ogólnego wykorzystania, dlatego istnieją sposoby, aby poprzez zmianę j e j struktury uzyskać w y ż s z ą wydajność. Na dodatek tabele, które tworzysz na potrzeby własnych rozszerzeń, także m o ż n a zoptymalizować. Optymalizacja indeksów Jednym z głównych obszarów odpowiedzialnych za problemy z wydajnością są indeksy tabel w y k o r z y s t y w a n e p r z e z s e r w e r b a z d a n y c h ( w ł a ś n i e m a n i p u l a c j a indeksami jest źródłem n a j w i ę k s z y c h z y s k ó w w y d a j n o ś c i ) . D a n e w b a z i e d a n y c h p r z e c h o w y w a n e są w luźnym p o r z ą d k u (są n i e p o s o r t o w a n e ) . N a przykład dla tabeli p r z e c h o w u j ą c e j dane o kontaktach rekord dla nazwiska „Zieliński" m o ż e zostać zapisany j a k o pierwszy, a rekord dla nazwiska „ A d a m c z y k " na s a m y m końcu. U t w o r z e n i e p o s o r t o w a n e j listy wszystkich nazwisk, które zaczynają się na literę „B", wymagałoby poświęcenia dużej części zasobów i czasu procesora. A b y p r z y s p i e s z y ć f u n k c j e w y s z u k i w a n i a i s o r t o w a n i a , s e r w e r baz d a n y c h w y k o r z y s t u j e i n d e k s y , tj. listę o d w o ł a ń d o r e k o r d ó w p o s o r t o w a n ą w p e w i e n s p o s ó b . W r a z z danymi na serwerze zapisywany jest także indeks. W naszym przykładzie zapytanie spowodowałoby odwołanie się do indeksu dla pola nazwisko. Indeks w bazie danych gra taką rolę jak skorowidz w książce — p o z w a l a s z y b k o o d n a l e ź ć o d p o w i e d n i ą stroną (lub rekordy — w przypadku bazy danych). Indeksy należy utworzyć dla wszystkich pól (lub ich kombinacji) często wykorzystywanych w z a p y t a n i a c h . N a r y s u n k u 11.11 z i l u s t r o w a n o f u n k c j ę p r o g r a m u M y S Q L Administrator, która p r z e d s t a w i a listę i n d e k s ó w bazy danych J o o m l a ! . P r z y k ł a d o w o tabela jos content posiada siedem powiązanych indeksów, co umożliwia szybkie sortowanie danych po wartości pól, takich j a k access, catid, section itd. Kiepski dobór indeksów jest jednym z głównych powodów problemów z wydajnością. Indeksy r z a d k o u ż y w a n e (lub n i g d y n i e u ż y w a n e ) nie p r z e ł o ż ą się na znaczący wzrost wydajności. Wręcz przeciwnie — m o g ą spowolnić pracę serwera, ponieważ w y m a g a j ą zapisywania d o d a t k o w y c h danych przy wstawianiu n o w y c h lub m o d y f i k o w a n i u istniejących rekordów. Zastosowanie indeksów kompozytowych P r o s t e i n d e k s y o d w o ł u j ą się w y ł ą c z n i e d o j e d n e g o p o l a — np. n a z w i s k a . Istnieją także indeksy, które o d w o ł u j ą się d o kilku pól, np. n a z w i s k a i imienia. Indeksy tego typu noszą n a z w ę indeksów kompozytowych. P r z y k ł a d o w o i n d e k s o n a z w i e nazwisko_imie m ó g ł b y w s k a z y w a ć na d w a pola — nazwiska i imienia. Rozdział 11. • Prowadzenie profesjonalnej strony ysunek 11.11. ista indeksów 'tworzonych IIa bazy danych oomla! / programie /lySQL idministrator Schema Tables Schema Indices Views Sloied procedures ¡ODiiila15 All loomlal 5 indices * Index Name Table Name jos_contact_details > 3 csl«f • j catid * łi catid ios_fb_messages ~ ~ jos_newsfeeds Type Unique Not Nu« BTREE NOT NULL BTREE NOT NULL NOT NULL BTREE » Ü catid jos_sb_categories > 3 catid ~ ï | jos_sb_messages BTREE NOT NULL > 3 catid ~ jos_sb_moderation BTREE NOT NULL jos_weblinks BTREE NOT NULL ~J| jos_sb_categories BTREE Fin! ¡os_categories BTREE NOT NULL • ^ catid • catpaient • M ca,-idx • ¿ y components BTREE UNIQUE NOT NULL ¡osjnenu BTREE NOT NULL • " 3 com_contentid jos_comment BTREE NOT NULL • 3 jos_users BTREE NOT NULL • j j gid_block jos_users BTREE • ¿¡J groupJd i° s _'h_users BTREE • 293 email 3 group_id_aro_id_groups_ar ~ y jos_core_acl_gtoups_aro_r « BTREE • " 3 hold time < ~ 3 jos_fb_messages jos_sb_messages NOT NULL UNIQUE NOT NULL BTREE NOT NULL BTREE NOT NULL > Jednym i najczęstszych z błędów, które niweczą zysk wydajności, jest porządek pól tworzonego indeksu. Podczas tworzenia indeksu odwołania sortowane są w e d ł u g kolejnych pól, tzn. dla indeksu nazwisko_imie wpisy sortowane są najpierw w e d ł u g nazwiska, a następnie w e d ł u g imienia. Z tego p o w o d u w y s z u k i w a n i e rekordów w e d ł u g nazwiska będzie korzystać z tego indeksu, natomiast zapytanie o d w o ł u j ą c e się wyłącznie do pola imienia nie zyska na zastosowaniu indeksu, ponieważ nieoczekiwany wynik zapytania nie p o k r y w a się z założeniami indeksu w bazie danych. nlkatowe wartości indeksowanego pola M o ż e się w y d a w a ć , że zastosowanie indeksów zawsze przynosi wzrost wydajności. Nie jest to prawdą, p o n i e w a ż serwer baz d a n y c h p r z e p r o w a d z a a u t o m a t y c z n i e w i e l e operacji, aby zoptymalizować w y k o n y w a n e zapytanie. J e d n y m z etapów procesu optymalizacji jest określenie, czy zapytanie zostanie przetworzone z w y k o r z y s t a n i e m indeksów, czy nie. Jedną z metod określenia, czy zastosować indeks, jest sprawdzenie, czy więcej niż 30 procent i n d e k s o w a n y c h pól m a u n i k a t o w e wartości. P r z y k ł a d o w o baza k o n t a k t ó w m o ż e z a w i e r a ć pole wojewodztwo. Jeśli 90 procent osób wprowadzonych w bazie danych mieszka w Zachodniopomorskiem, zastosowanie indeksu podczas wykonywania zapytania wywołałoby skutek odwrotny do zamierzonego. Serwer baz danych musiałby w tym przypadku sprawdzić indeks, wybrać pasujące rekordy, wczytać j e i w końcu pobrać w ł a ś c i w e dane. Jeśli j e d n a k indeks zostałby z i g n o r o w a n y , w y s t a r c z y ł o b y p o b r a ć rekord, sprawdzić, czy w a r t o ś ć pola wojewodztwo jest odpowiednia, i zwrócić dane j a k o wynik. Dlatego indeksy pól lub kolumn, których unikatowość rekordów wynosi mniej niż 30 procent, są automatycznie ignorowane, a serwer o p e r u j e b e z p o ś r e d n i o na d a n y c h z b a z y . W takiej sytuacji zastosowanie indeksu kompozytowego (np. wojewodztwo_nazwisko) mogłoby spowodować znaczący wzrost wydajności zapytań w y m a g a j ą c y c h obu tych informacji. 294 Joomla!. Profesjonalne tworzenie stron W1NW Ponieważ dla większości baz danych charakterystyka zawartości zmienia się wraz z rozwojem bazy, strategie indeksowania pól należy regularnie rewidować i sprawdzać, czy wcześniejsze założenia nadal m a j ą pokrycie w praktyce. Usuwanie nadmiarowych indeksów Każdy dodatkowy indeks wydłuża czas potrzebny na zapisanie rekordu w tabeli. Po dodaniu nowych lub zmodyfikowaniu istniejących rekordów trzeba przebudować wszystkie indeksy, aby ich posortowanie odpowiadało porządkowi danych. Dlatego nadmiarowe indeksy przyc z y n i a j ą się d o spowolnienia systemu. Chociaż nie musi to być p r o b l e m e m dla tradycyjnej strony J o o m l a ! , strona e - c o m m e r c e z d u ż ą l i c z b ą transakcji lub p o p u l a r n e f o r u m może w y m a g a ć usunięcia niepotrzebnych opóźnień. Pierwszym krokiem podczas usuwania nadmiarowości jest sprawdzenie, czy proste indeksy nie p o k r y w a j ą się z indeksami k o m p o z y t o w y m i . Jeśli przykładowo dla tabeli utworzono indeks nazwiskojmie, indeks nazwisko jest całkowicie zbędny, ponieważ M y S Q L wykorzysta indeks kompozytowy podczas wyszukiwania danego pola. Podobnie indeks nazwisko_imie_drugieimie wyklucza konieczność stosowania indeksu nazwiskojmie. Zwłaszcza podczas pracy g r u p o w e j m o ż e zdarzyć się sytuacja, że zostaną dodane indeksy, k t ó r y c h f u n k c j e się p o k r y w a j ą . D l a t e g o z a w s z e s p r a w d z a j , czy b a z a d a n y c h nie zawiera nadmiarowych indeksów. Eliminacja ich m o ż e poprawić w y d a j n o ś ć . Wykorzystuj najmniejszy możliwy typ danych Konstruując tabele dla rozszerzenia, nad którym pracujesz, powinieneś zwrócić szczególną u w a g ę na d o b ó r w ł a ś c i w y c h t y p ó w d a n y c h dla pól lub k o l u m n . Projektanci baz danych często u l e g a j ą pokusie przeprojektowywania tabel, szczególnie po doświadczeniach związ a n y c h z z a p i s e m roku 2 0 0 0 (rok p r z e c h o w y w a n y był w bazach d a n y c h w postaci dwóch cyfr, co mogło stanowić szczególny problem przy przejściu do nowego tysiąclecia). Pomijając to, w a r t o p a m i ę t a ć , że o g r a n i c z e n i e r o z m i a r u d a n y c h m a z a z w y c z a j p o z y t y w n y w p ł y w na wydajność, poza tym nie warto także przejmować się bliżej nieokreślonymi trudnościami, które m o g ł y b y wystąpić w przyszłości. Przykładowo jeśli masz zamiar zapisywać n u m e r dnia w danym roku, zastosuj typ SMALLINT ( k t ó r e g o z a k r e s sięga o k o ł o 32 0 0 0 ) z a m i a s t s t a n d a r d o w e g o INT ( k t ó r e g o z a k r e s sięga 2 miliardów, ale którego zapis z a j m u j e dwa razy tyle miejsca). Chociaż taka oszczędność może w y d a w a ć się z n i k o m a , j e j pożytek staje się j a s n y w w i ę k s z e j skali. W y o b r a ź sobie stratę 2 b a j t ó w na polu, pomóż to przez 8 pól, pomnóż to przez 30 u ż y t k o w n i k ó w podczas jednej sesji, pomnóż to przez 2 0 0 0 odwiedzających w ciągu godziny i zobacz, ile niepotrzebn y c h d a n y c h z o s t a ł o p r z e t w o r z o n y c h w bazie d a n y c h . A to p r z e c i e ż strata tylko dwóch b a j t ó w dla j e d n e g o pola. Wyobraź sobie teraz najgorszy możliwy scenariusz, tabela zawiera pole typu CHAR o określonej długości 200, zamiast pola typu VARCHAR. Ilość zmarnowanego miejsca i przesyłanych danych będzie stale wzrastać, znacząco ograniczając wydajność systemu. W tabeli 11.1 umieszczono listę typów danych, które można wykorzystać w M y S Q L , wraz z ograniczeniami, jakie nakładają, a także informacjami o miejscu z a j m o w a n y m w bazie danych. Zawartość tabeli powinna być p o m o c n a w określaniu n a j m n i e j s z e g o typu danych, który odpowiada danej sytuacji. Rozdział 11. • Prowadzenie profesjonalnej strony 295 bela 11.1. Tabela Typy danych MySQL yp danych Opis Liczba bajtów INYINT Liczba całkowita z zakresu - / + 127 i MALL I NT Liczba całkowita z zakresu - / + 32.767 2 EDIUMINT Liczba całkowita z zakresu - / + 8.388.607 3 NT Liczba całkowita z zakresu - / + 2.147.483.647 4 IGINT Liczba całkowita z zakresu - / + 9.223.372.036.854.775.807 8 LOAT Liczba zmiennoprzecinkowa o pojedynczej precyzji 4 DOUBLE Liczba zmiennoprzecinkowa o podwójnej precyzji 8 DECIMAL Liczba zmiennoprzecinkowa o dokładności określanej przez użytkownika Zmienna ;HAR Ciąg znaków o określonej długości Określona długość, do 255 /ARCHAR Ciąg znaków o zmiennej długości z narzuconym limitem Zmienna (do 65.535) rEXT Tekst o zmiennej długości Zmienna (do 65.535) •1EDIUMTEXT Tekst o zmiennej długości Zmienna (do 16.777.216) _0NGTEXT Tekst o zmiennej długości Zmienna (do 4.294.967.295) 3L0B Dane binarne Zmienna (do 65.535) 1EDIUMBL0B Dane binarne Zmienna (do 16.777.216) ' _0NGBL0B Dane binarne Zmienna (do 4.294.967.295) 4 3 DATE Data zapisana zgodnie ze standardem ISO 8601 TIME Czas zapisany zgodnie ze standardem ISO 8601 3 3 1ATETIME Łączony zapis daty i czasu w formacie yyyy-ddmmhh:mm:ss 8 TIMESTAMP Łączony zapis daty i czasu w postaci liczby sekund od 1 stycznia 1970 roku 4 YEAR Rok w formacie YYYY 1 ENUM Lista predefiniowanych wartości, z której można wybrać jedną 1 lub 2 SET Lista predefiniowanych wartości, z której można wybrać zero, jedną lub więcej od 1 do 8 Opisywanym także jako yyyy-mm-dd, np. zapis 2008-12-11 odpowiada zapisowi 11 grudnia 2008 roku — przyp. tłum. Oznaczanym także jako hh:mm:ss, np. 23:59:59 — p r z y p . tłum. 296 Joomla!. Profesjonalne tworzenie stron W1NW P a m i ę t a j , że kiedy t w o r z y s z indeks, p r z e c h o w y w a n e s ą nie tylko o d w o ł a n i a do wybran y c h k o l u m n — z a p i s y w a n e są t a k ż e a k t u a l n e d a n e tych k o l u m n . D l a t e g o utworzenie i n d e k s u k o l u m n y , k t ó r e j typ u s t a w i o n o na char(200), o z n a c z a , że k a ż d y indeks będzie zawierał d o d a t k o w o 200 b a j t ó w dla każdego rekordu. A b y oszczędzać miejsce i ograniczać p r z e t w a r z a n i e i n d e k s ó w , staraj się u n i k a ć i n d e k s o w a n i a k o l u m n z a w i e r a j ą c y c h większe porcje danych. Pobieraj wyłącznie to, czego potrzebujesz Wielu początkujących programistów wykorzystuje zapytania p o d o b n e do poniższych: SELECT * FROM joc_contact_details Dzięki d o k ł a d n e m u określeniu, które pola w y m a g a n e są przez aplikacje, czas przesyłania danych zostanie znacząco ograniczony: SELECT name, telephone FROM jos_contact_details P o d c z a s k o n s t r u o w a n i a z a p y t a ń p o b i e r a j t y l k o n i e z b ę d n e d a n e . N i e z a p o m i n a j , że pola w y k o r z y s t y w a n e w klauzuli WHERE nie m u s z ą b y ć d o ł ą c z a n e d o z w r a c a n y c h w y n i k ó w . O z n a c z a to, że m o ż e s z zoptymalizować zapytanie j e s z c z e bardziej: SELECT name, telephone FROM jos_contact_details WHERE postcode = '92107' Stosowanie komendy EXPLAIN Jednym z najefektywniejszych sposobów optymalizacji zapytania jest analiza wyniku instrukcji EXPLAIN. Umieszczenie komendy EXPLAIN przed właściwym zapytaniem spowoduje zwrócenie informacji o zapytaniu zamiast właściwych danych: EXPLAIN SELECT * FROM jos_contact_detan1s Poniżej umieszczono listę k o l u m n zwracanych po w y k o n a n i u instrukcji EXPLAIN: • Kolumna select type — Określa typ w y k o n a n e g o zapytania. W a r t o ś ć simple o z n a c z a , że z a p y t a n i e nie z a w i e r a ł o p o d z a p y t a ń ani o p e r a t o r a UNION. Primary oznacza główne zapytanie (jeśli zastosowano podzapytania). Union, Dependent Urn on i Union Result o d w o ł u j ą się d o z a p y t a ń z o p e r a t o r e m UNION. Subquery, Dependent Subquery, Uncacheable Subquery i Derived w s k a z u j e podzapytanie. • Kolumna type — Opisuje, w jaki sposób wykonywane są zapytania łączone. Wartości system i const odpowiadają wyszukiwaniu najwyżej po jednym kluczu. Inne możliwe wartości to eq_ref, ref, ref_or_nul1, index_merge, unique_subquery, index_subquery, range i index. Wartość all oznacza, że podczas wykonywania zapytania dane z tabeli w y k o r z y s t a n o bezpośrednio, z pominięciem indeksów. • Kolumna possi bl e_keys — Lista p o t e n c j a l n y c h i n d e k s ó w , które m o g ł y b y zostać w y k o r z y s t a n e podczas uruchamiania zapytania. • Kolumna key — W s k a z u j e n a z w ę indeksu M y S Q L , który został wykorzystany podczas uruchamiania zapytania. Rozdział 11. • Prowadzenie profesjonalnej strony 297 Szczególnie polecam zapoznanie się z sekcją „ Optimizing Queries with EXPLAIN" w podręczniku MySQL (frttp://dev.mysql.com/doc/refman/5.0/en). Komenda E X P L A I N to najpotężniejsze i najużyteczniejsze narzędzie do optymalizacji zapytań. Zwróć szczególną uwagę na kolumnę type, ponieważ jej wartość najczęściej podpowiada, jakie działania należy podjąć. ptymalizacia istniejącego systemu Po uruchomieniu strony Joomla! nie kończy się praca związana z j e j optymalizacją. W r ę c z o d w r o t n i e , d o s t r a j a n i e na p o d s t a w i e o b s e r w a c j i p r a w d z i w e g o s y s t e m u d a j e d u ż o lepsze rezultaty niż optymalizacja oparta na założeniach. W systemie M y S Q L badanie w y d a j n o ś c i i określanie słabych punktów jest szczególnie proste. Profilowanie jest j e d n ą z metod diagnozowania działającego systemu i określania jego słabych p u n k t ó w . J e d n y m z d o s k o n a ł y c h n a r z ę d z i d o t e g o celu j e s t dziennik powolnych zapytań (ang. slow queries log). D z i e n n i k ten p r z e c h o w u j e w s z y s t k i e z a p y t a n i a S Q L , k t ó r y c h uruchamianie trwało dłużej niż wartość parametru long_query_tlme. Domyślnie wartość tej zmiennej ustawiona jest na 10 sekund. Funkcję rejestrowania powolnych zapytań można uaktualnić dzięki opcji Startup Variables aplikacji M y S Q L Administrator. W zakładce Log files w ł ą c z o p c j ę Slow Queries Log, j a k przedstawiono to na rysunku 11.12, a w pole tekstowe obok w p r o w a d ź nazwę pliku. Jeśli nie wprowadzisz żadnej nazwy, dziennik zostanie zapisany w pliku host_name-slow.log. Aby nowe ustawienia zaczęły obowiązywać, musisz ponownie uruchomić serwer M y S Q L . ysunek 11.12. Vlącz opcję Slow Queries Log, i w pole tekstowe vprowadz nazwę Iziennika Performance InnoDB Parameter Security Advanced langes will have no effect until you restait the server. • • • 0 Slow Queries Log: : >•< . " J w u l " , l Enter a name for (he slow query log Otherwise a default name will be used. • • • • Option File: c:\xampp\mysql\bin\my.cnf Apply changes j j Discard changes [ R e j e s t r o w a n i e z a p y t a ń m o ż n a w ł ą c z y ć także z p o z i o m u w i e r s z a p o l e c e ń , u r u c h a m i a j ą c M y S Q L komendą: mysqld - -1og-siow-querles=joomlaSlowQLog 298 Joomla!. Profesjonalne tworzenie stron W1NW Po zarejestrowaniu zapytań w dzienniku możesz wygenerować podsumowanie, uruchamiając z wiersza poleceń instrukcję: mysql dumpsl ow <ści eżka-do-pli ków-dzienni ka-MySQL>/joomlaSlowQLog Przełącznik - help wyświetli listę parametrów k o m e n d y dump. Dane na temat wydajności zapytań MySQL możesz uzyskać, także stosując moduł myshow. Nie jest to łatwe narządzie, zarówno w zakresie konfiguracji, jak i uruchamiania. Dlatego najpierw warto zapoznać się z informacjami na stronie domowej programu (http://jfontain.free.fr/myshow/myshow.htm), aby określić, czy spełnia ono Twoje potrzeby. Powinieneś nie tylko o b s e r w o w a ć w y d a j n o ś ć zapytań M y S Q L , ale także analizować ogólną wydajność systemu. Narzędzie MyTop (http://jeremy.zawodny.com/mysql/mytop) przypomina funkcjonalnością program Top w systemie Linux, jednak odnosi się do monitorowania wątków i o g ó l n e j w y d a j n o ś c i serwera M y S Q L . M o ż l i w e j e s t o b s e r w o w a n i e lokalnych i zdalnych serwerów. Program dostępny jest dla systemów W i n d o w s , Linux i MacOS. Administracja Dzięki J o o m l a ! a d m i n i s t r a c j a stała się b a r d z o prosta. J e d n a k ż e w r a z z r o z r o s t e m strony z a r z ą d z a n i e materiałami i u w i e r z y t e l n i a n i e m u ż y t k o w n i k ó w oraz p o r z ą d k o w a n i e systemu w celu usunięcia nieaktualnych danych staje się uciążliwym zadaniem. Ale istnieją metody radzenia sobie z tymi problemami, w głównej mierze dzięki zastosowaniu otwartych standard ó w w systemie Joomla! i kompatybilności z wieloma technologiami. P r z y k ł a d o w o uwierzytelnianie m o ż n a u s p r a w n i ć dzięki z a s t o s o w a n i u LDAP (Lightwieght Directory Access Protocol), co pozwala globalnie zarządzać kontami użytkowników. Zarządzać menu, u ż y t k o w n i k a m i i starymi materiałami m o ż n a z a r ó w n o z poziomu interfejsu administratora, jak i poprzez bezpośrednią manipulację bazy danych Joomla! za p o m o c ą narzędzi M y S Q L . W i ę k s z o ś ć zadań z w i ą z a n y c h z z a r z ą d z a n i e m , n a w e t w p r z y p a d k u dużych stron Joomla!, m o ż n a w y k o n a ć bez drogich i złożonych narzędzi. Uwierzytelnianie LDAP L D A P jest standardem, który określa sposoby scentralizowanej autoryzacji dostępu. Zamiast oddzielnego konta w k a ż d y m systemie, z którego korzysta użytkownik, można zastosować centralną autoryzację za p o m o c ą katalogu L D A P , który umożliwia uwierzytelnianie użytk o w n i k a w d o w o l n y m systemie. P r z y k ł a d o w o s e r w e r L D A P m ó g ł b y zawierać informacje o uwierzytelnianiu niezbędne dla serwera W W W , FTP, CMS, poczty itd. Oznacza to, że pojedyncze konto użytkownika przechowywane na centralnym serwerze LDAP pozwala na dostęp do wszystkich pozostałych serwerów. Rozdział 11. • Prowadzenie profesjonalnej strony 299 Na szczęście do Joomla! dołączona jest wtyczka, która obsługuje uwierzytelnianie L D A P . C h o c i a ż nie da się z a p i s a ć p r z y n a l e ż n o ś c i d o g r u p y (np. R e d a k t o r , A d m i n i s t r a t o r itd.) na serwerze L D A P , można p r z e c h o w y w a ć tam n a z w ę użytkownika i hasło. odateK LDAP A b y włączyć f u n k c j o n a l n o ś ć L D A P w systemie Joomla!, u r u c h o m o p c j ę Dodatki z m e n u Rozszerzenia w panelu administratora. W ł a ś c i w e rozszerzenie nosi n a z w ę Authentication — LDAP. Kliknij jego nazwę, aby wyświetlić listę parametrów, jak przedstawiono to na rysunk u 11.13. U s t a w wartość parametru Opublikowany na Tak, p o n i e w a ż d o m y ś l n i e dodatek jest wyłączony. ysunek 11.13. 'aramei/y iodatku LDAP imożliwiają iokłaćłną (onfigurację iostępu 1o serwera LDAP Jodatek: yt pmien] y' O l J Pi efet elicie Ustawienia dodntku Tvp authentication © NI. O M i * « * n i "LE2SLS « ® „ O O T. n i* (Lekki protokół dostęp Jeśli dany serwer L D A P obsługuje opcję s z y f r o w a n y c h połączeń, ustaw wartość parametru Negocjacja TSL na Tak. To spowoduje szyfrowanie połączenia z serwerem LDAP, co chroni przesyłane dane przed przechwyceniem. W pole oznaczone Podstawowa DN wprowadź nazwę wyróżniającą serwer L D A P (powinna być n i e p o w t a r z a l n a ) . P a r a m e t r o w i Szukaj wyrażenia n a l e ż y p r z y p i s a ć ciąg s t o s o w a n y przy w y s z u k i w a n i u n a z w y u ż y t k o w n i k a . P r z y k ł a d o w o w a r t o ś ć uid=[search] s p o w o d u j e w y s z u k a n i e n a z w y u ż y t k o w n i k a w k o l u m n i e uid. Pole DN użytkownika wykorzystywane jest w y ł ą c z n i e przy b e z p o ś r e d n i c h p o w i ą z a n i a c h , j e g o u s t a w i e n i e s k u t k u j e w y s ł a n i e m d o d a t k o w y c h danych podczas logowania, lista powinna zostać rozdzielona średnikami ( : ) , np. uid=[username];dc=mojafi rma:dc=com. Pola Użytkownik połączenia i Hasło połączenia powinny pozostać puste, o ile dostęp do serwera jest a n o n i m o w y . Parametry m a j ą c e w n a z w i e w y r a z M a p u j p o z w a l a j ą określić, które pola na serwerze L D A P b ę d ą zawierać dane niezbędna dla systemu logowania Joomla!. 300 Joomla!. Profesjonalne tworzenie stron W1NW OpenLDAP Jeśli chcesz u r u c h o m i ć w ł a s n y serwer L D A P , m o ż e s z w y k o r z y s t a ć aplikację O p e n L D A P , darmową implementację standardu LDAP. Program dostępny jest dla systemów Linux, UNIX, M a c O S i BeOS, m o ż n a go pobrać ze strony d o m o w e j ( w w w . o p e n l d a p . o r g ) . Jeśli korzystasz z systemu Windows, aplikację możesz pobrać ze strony ILEX (http://download.bergmans.us/ openldap). Zwróć uwagę, że większość sieci opartych na platformie Windows wykorzystuje usługę Active Directory, która wspiera standard L D A P . W celu przetestowania serwera LDAP możesz zastosować dowolną, nowoczesną przeglądarkę. W y s t a r c z y w p r o w a d z i ć prefix / d a p w m i e j s c e t r a d y c y j n e g o http, w p i s u j ą c adres podobny d o poniższego: ldap://ldap. itd. umich. edit Jeśli wykonujesz wiele czynności związanych z L D A P , warto rozważyć instalację programu Luma, który jest narzędziem do przeglądania i testowania LDAP. Możesz pobrać go za darmo na stronie d o m o w e j (http://luma.sourceforge.net). Konfiguracja serwera LDAP nie należy do zadań prostych. Dlatego jeżeli nie masz doświadczenia z LDAP. to powinieneś zapoznać się z jedną z wielu doskonałych publikacji opisujących tę technologię. Wiele cennych informacji znajdziesz w książce Marka Wilcoksa Implementing LDAP. Obsługa Obsługa strony jest równie ważna, jak właściwa instalacja. C M S w wielu aspektach przypomina o g r ó d , p o n i e w a ż n a l e ż y w y r y w a ć c h w a s t y , e k s t e r m i n o w a ć s z k o d n i k i i p r z y c i n a ć nawet najwspanialsze kwiaty. Dzięki utrzymywaniu systemu w dobrym stanie zachowasz dobrą wydajność. Dopuszczenie d o tego, aby n i e p u b l i k o w a n e artykuły przytłaczały system lub konta nieaktywnych użytk o w n i k ó w zachęcały hakerów, m o ż e zniweczyć wysiłki podczas instalacji systemu. Czyszczenie systemu Baza danych Joomla! m o ż e z czasem ulec zaśmieceniu z p o w o d u ilości niepublikowanych artykułów, nieużywanych menu, nieaktywnych kont użytkownika itd. Czyszczenie systemu można rozpocząć w interfejsie administratora Joomla!. Sporo zadań związanych z czyszczeniem s y s t e m u z a j m u j e z b y t w i e l e c z a s u , jeśli j e s t p r z e p r o w a d z a n y c h z panelu administratora. C z ę ś ć z nich można w y k o n a ć szybko, bezpośrednio manipulując b a z ą M y S Q L . Zanim zabierzesz się do ręcznego czyszczenia systemu, sprawdź koniecznie, czy w katalogu rozszerzeń Joomla! ('extensions.joomla.org) istnieje rozszerzenie, które wykonuje dane zadanie. Rozszerzenia pozwalają obejść wiele ograniczeń Rozdział 11. • Prowadzenie profesjonalnej strony 301 systemu. Na przykład Joomla! uniemożliwia usunięcie kategorii, dopóki wszystkie przypisane do niej artykuły nie zostaną usunięte. Zamiast ręcznie usuwać wszystkie artykuły, a następnie kategorię, możesz posłużyć się rozszerzeniem, które wykona to automatycznie. Wykorzystywanie opcji Artykuły do znalezienia niepublikowanych artykułów O ile to możliwe, p o w i n i e n e ś w p r o w a d z a ć wszelkie z m i a n y lub u s u w a ć treści w y ł ą c z n i e z poziomu interfejsu administratora Joomla!. Dzięki temu w p r o w a d z o n e zmiany b ę d ą miały wpływ na sieć odnośników wewnątrz strony. Zostaniesz także powiadomiony o problemach, które m o g ą w y s t ą p i ć w s k u t e k danej akcji, np. wskutek s p a d k u w y d a j n o ś c i , jeśli w ł ą c z y s z rejestrowanie zapytań wyszukiwania. W opcji Artykuły w panelu administratora znajduje się lista wyboru, która pozwala ograniczyć wyświetlane artykuły do niepublikowanych pozycji. Badanie listy niepublikowanych artykułów p o w i n n o być p r z e p r o w a d z a n e regularnie (np. raz na sześć miesięcy), w t e d y m o ż n a mieć pewność, że baza danych nie jest zaśmiecona niepotrzebnymi treściami. Aby wygenerować listę, wybierz pozycję Niepublikowany, jak przedstawiono to na rysunku 11.14. Na ekranie pozostaną wyłącznie te artykuły, które nie zostały opublikowane. Rysunek 11.14. Wybierz pozycję Niepublikowany z rozwijalnej listy po prawej stronie ekranu Bezpośredni dostęp do MySQL Ponieważ wszystkie dane p r z e c h o w y w a n e są w bazie M y S Q L , m o ż e s z także bezpośrednio m a n i p u l o w a ć materiałami. M o ż l i w e jest także (chociaż nie j e s t to zalecana opcja) ręczne w y c z y s z c z e n i e b a z y d a n y c h . N i e k t ó r e z a d a n i a ( s z c z e g ó l n i e te z w i ą z a n e z u s u w a n i e m rozszerzeń, które w y m a g a j ą u s u n i ę c i a p l i k ó w ) p o w i n n y b y ć p r z e p r o w a d z a n e w y ł ą c z n i e z poziomu interfejsu administratora. Inne zmiany, zwłaszcza te dotyczące dużej liczby wpisów lub usunięcia poszczególnych tabel, można przeprowadzić wyłącznie za p o m o c ą M y S Q L . Bezpośrednie modyfikowanie bazy danych Joomla! może być bardzo niebezpieczne, jeśli nie rozumiesz w pełni wprowadzanych zmian. Jeśli masz wątpliwości związane z daną modyfikacją — nie przeprowadzaj jej. Pamiętaj, aby przed wprowadzeniem dowolnych zmian zrobić kopię zapasową całej bazy. W przypadku katastrofalnej pomyłki będziesz w stanie przywrócić bazę i ponownie uruchomić stronę. 302 Joomla!. Profesjonalne tworzenie stron W1NW Wyszukiwanie starych materiałów Lista artykułów posortowana według dat ostatnich modyfikacji pozwala zlokalizować artykuły, które d a w n o nie były uaktualniane. Dzięki temu m o ż e s z w p r o w a d z i ć zmiany w ich treści albo usunąć j e ze strony. M o ż e s z w y s z u k a ć stare artykuły, u r u c h a m i a j ą c poniższe zapytanie S Q L i zmieniając datę w klauzuli WHERE: SELECT * FROM jos_content WHERE modified < '2007-01-01' Wyszukiwanie nieaktywnych użytkowników W systemie Joomla! p r z e c h o w y w a n a jest data ostatniego logowania wszystkich zarejestrowanych użytkowników. Odpowiednie zapytanie względem tabeli użytkowników wygeneruje listę u ż y t k o w n i k ó w , którzy od p e w n e g o czasu nie odwiedzali strony. Jednym z najlepszych sposobów zagospodarowania tej listy jest wysłanie e-maili w celu przypomnienia im o stronie i zaproszenia do powrotu na nią. Listę nieaktywnych u ż y t k o w n i k ó w możesz w y g e n e r o w a ć , uruchamiając poniższe zapytanie S Q L i zmieniając datę w klauzuli WHERE: SELECT * FROM jos_users WHERE lastvisitDate < '2007-01-01' Wyszukiwanie pustych metadanych J e d n y m z istotnych e l e m e n t ó w w p ł y w a j ą c y c h na p o z y c j ę T w o j e j strony w r a n k i n g a c h w y s z u k i w a r e k i n t e r n e t o w y c h s ą pola z a w i e r a j ą c e m e t a d a n e . D w a z nich (opis artykułu i słowa k l u c z o w e ) s ą n a j w a ż n i e j s z e dla r o b o t ó w internetowych. Proste zapytanie M y S Q L pozwoli Ci stworzyć listę artykułów, dla których nie ustawiono metadanych, po to, by naprawić problem. Aby wygenerować listę artykułów, dla których nie ustawiono metadanych, uruchom poniższe zapytanie SQL: SELECT * FROM jos_content WHERE metakey = " or metadesc = '' Wyszukiwanie niepublikowanych artykułów i menu Śledzenie niepublikowanych elementów może stanowić spore wyzwanie na dużej, popularnej i d o j r z a ł e j stronie Joomla!. Często artykuły u s t a w i a n e są j a k o niepublikowane, ponieważ nie w i a d o m o , czy nie b ę d ą p o t r z e b n e w przyszłości. Po u p ł y w i e p e w n e g o czasu element (czy to menu, czy artykuł) prawdopodobnie nie będzie już wykorzystywany. W tym momencie najlepiej usunąć go z bazy danych, aby zwiększyć wydajność. M o ż e s z znaleźć niepublikowane elementy, uruchamiając poniższe zapytania SQL: SELECT * FROM jos_content WHERE state = 0 SELECT * FROM josjnenu WHERE published = 0 SELECT * FROM jos_plugins WHERE published = 0 Rozdział 11. • Prowadzenie profesjonalnej strony 303 SELECT * FROM jos_components WHERE enabled = O SELECT * FROM jos_modules WHERE published = 0 Wyszukiwanie najnowszych głosów w sondzie Istnieje grupa zapytań, którą możesz wykorzystać, aby określić niedawną działalność użytkowników na stronie. Przykładowo możesz chcieć zobaczyć głosy nadesłane w ciągu ostatnich 10 dni, aby stwierdzić, czy n a j n o w s z a sonda jest popularna. W y k o n a n i e tego zapytania w MySQL nie jest trudne. Najpierw musisz znaleźć interesujący rekord w tabeli pol Is i zanotować jego id: SELECT * FROM jos_polls Poniższe zapytanie spowoduje wyświetlenie głosów wysłanych w ciągu ostatnich 10 dni: SELECT * FROM jos_poll_date WHERE DATE_SUB(CURDATE(). INTERVAL 10 DAY) <= date: Wyszukiwanie pustych sekcji i kategorii Badając organizację strony, dobrze jest określić, które sekcje i kategorie są niewykorzystywane. Następnie można j e usunąć lub połączyć z innymi, aby poprawić organizację strony. Możesz znaleźć nieużywane sekcje, uruchamiając poniższe zapytanie SQL: SELECT * FROM jos_sections LEFT JOIN jos_content ON jos_content.sectionid = jos_sections.id WHERE jos_content.sectionid IS NULL and jos_sections.published=l Aby znaleźć puste kategorie, uruchom: SELECT * FROM jos_categories LEFT JOIN jos_content ON jos_content.catid = jos_category.id WHERE jos_content.catid IS NULL and jos_categories.published=l Podsumowanie Zarządzając profesjonalną stroną Joomla!, musisz pamiętać, że T w o j e działania powinny odpowiadać założeniom przedsięwzięcia. W tym rozdziale opisano sposoby konfiguracji i instalacji Joomla!, a w szczególności: • Testowanie fragmentów kodu za pomocą interfejsu tekstowego PHP. • Podstawy tworzenia i przywracania kopii zapasowych systemu Joomla!. • Tworzenie wirtualnych serwerów w aplikacji Apache. • Dostrajanie MySQL w celu najlepszej wydajności, w zależności od typu instalacji Joomla!. 304 Joomla!. Profesjonalne tworzenie stron W1NW • Stosowanie uwierzytelniania LDAP dla łącznego zarządzania kontem użytkownika dla różnych usług (np. poczta). • Uruchamianie zapytań M y S Q L w celu wygenerowania listy niepublikowanych artykułów, nieaktywnych użytkowników, starych materiałów, nieustawionych metadanych itd. Głównym punktem tego rozdziału było zarządzanie materiałami na stronie. Joomla! zawiera jednak także funkcje łączące z zewnętrznymi zasobami. W rozdziale 12. opisano sposoby łączenia i pozyskiwania treści zewnętrznych — od kanałów RSS, po screen scraping. 12 Łączenie z zasobami zewnętrznymi Ż a d n a strona W W W nie p o w i n n a być s a m o t n ą w y s p ą . Dzięki J o o m l a ! szczególnie łatwo możesz połączyć witrynę z zewnętrznymi zasobami, np. kanałami RSS, transakcjami e C o m merce, za pośrednictwem technologii EDI (Electronic Data Interchange) czy bazami danych, pobierając dane w formacie X M L . Stworzono dosłownie dziesiątki rozszerzeń, które służą do wykorzystania zewnętrznych zasobów. Jeśli nie możesz znaleźć rozszerzenia, które m a wymagane możliwości komunikacyjne, lub musisz skorzystać z niestandardowego protokołu, platforma programistyczna Joomla! ułatwia stworzenie własnej aplikacji. W tym rozdziale dowiesz się, jak skonfigurować stronę Joomla!, aby pobierać treści zewnętrzne, a także j a k u t w o r z y ć w ł a s n y k a n a ł R S S . D o w i e s z się, j a k u z u p e ł n i ć J o o m l a ! , dzięki zastosowaniu rozszerzeń, o programy partnerskie. W końcu, wykorzystując nabyte umiejętności programistyczne, stworzysz własne rozszerzenia, które wykorzystują dostępne API (implementacja Google Maps) lub interfejs oparty na formacie X M L (usługa wyszukiwania k o d ó w zip USPS), a także napiszesz prosty program typu screen scraper, którego zadaniem będzie pobranie danych umieszczonych na innej stronie w formacie H T M L . Pobieranie zewnętrznych materiałów Możesz wzbogacić treść własnych artykułów na stronie Joomla!, łącząc j e z zewnętrznymi materiałami i k a n a ł a m i R S S na i n n y c h s t r o n a c h . I n f o r m a c j e p o j a w i a j ą c e się w k a n a ł a c h automatycznie uzupełniają artykuły na T w o j e j stronie. Kanały RSS J e d n ą z technologii, która w n a j w i ę k s z y m s t o p n i u w p ł y n ę ł a na a u t o m a t y z a c j ę w y m i a n y i n f o r m a c j i , są kanały RSS. U ż y t k o w n i k o d w i e d z a j ą c y d a n ą stronę (np. www.CNN.com) m o ż e p r z e g l ą d a ć d o s t ę p n e m a t e r i a ł y , o ile j e s t p o d ł ą c z o n y d o internetu. Jeśli na stronie dostępny jest kanał RSS, o d w i e d z a j ą c y m o ż e s u b s k r y b o w a ć go, co s p o w o d u j e p o b i e r a n i e podobnych treści. 306 Joomla!. Profesjonalne tworzenie stron W1NW Po kliknięciu o d p o w i e d n i e g o o d n o ś n i k a ( c z ę s t o o p i s a n y j a k o „ R S S F e e d " , „ R S S X M L " lub „Atom Feed") zostaje uruchomiona aplikacja na komputerze użytkownika, która nosi nazwę agregator. P r o g r a m o w i p r z e k a z y w a n y j e s t adres w s k a z u j ą c y na plik w f o r m a c i e X M L , który gra rolę spisu artykułów umieszczonych na stronie. Oprócz nagłówków mogą znajdować się w n i m f r a g m e n t y lub całe a r t y k u ł y . W z a l e ż n o ś c i od u s t a w i e ń agregatora m o ż e on a u t o m a t y c z n i e pobierać n o w e materiały. Treść kanału jest z a p i s y w a n a na dysku twardym komputera, dlatego można przejrzeć j ą później. Jak przedstawiono na rysunku 12.1, klient poczty Mozilla Thunderbird ma funkcje agregatora, kanały RSS wyświetlane są w podobny sposób jak konta e-mailowe. Aby dodać nowy kanał R S S , w y b i e r z Plik/Nowy/Konto, a p o u r u c h o m i e n i u Kreatora Kont z a z n a c z o p c j ę RSS: Aktualności i błogi. Z o s t a n i e d o d a n y n o w y f o l d e r , n o s z ą c y n a z w ę Aktualności i błogi, d o k t ó r e g o m o ż e s z d o d a w a ć k a n a ł y R S S . P r o g r a m m a kilka p a r a m e t r ó w w p ł y w a j ą c y c h na obsługę kanałów (częstotliwość uaktualnień, sposób prezentacji itd.). Rysunek 12.1. Klient poczty Thunderbird wyświetla kanały RSS iv formie przypominającej przeglądanie listów elektronicznych 4* Gazeia.pl Plik Edycja 4 Pobierz artykuły Widok . / Napisz Wiadomość H H K 3 3 D Narzędzia Pomoc L . Adresy Wszystkie foldery + Thunderbird Przejdź • « Poczta A k t u a l n o ś c i i błogi y Temat U X Usuń ¿S Nadawca Data F r a n c j a p o t ę p i a d e c y z j ę Iz... Gazeta.pl - a r t y k u ł y 03:27 ; P r e z y d e n c j a UE: O p e r a c j a I... Gazeta.pl - a r t y k u ł y 03:27 Gazeta.pl - a r t y k u ł y 03:27 Gazeta.pl - a r t y k u ł y 03:27 I z r a e l s k i e w o j s k a w Strefie... f | Kosz + fi^y L o k a l n e f o l d e r y t' Putin i Miedwiediew poszli... . ' S t r o n a z p o r n o g r a f i ą zami... T r u d n e w a r u n k i na drogac... Gazeta.pl a r t y k u ł y 03:27 Gazeta.pl 03:27 artykuły te Witamy w - R fev- •śpm Thunderbirdz Program p o c z t o w y Mozilla Thunderbird ma więcej możliwości niż kiedykolwiek wcześniej. Teraz jeszcze łatwiej jest zarządzać x B f 2¡ MB p r wiadomościami w w y g o d n y i bezpieczny sposób. Nieprzeczytane: 8 Razem: 8 SL8TR [IDLE] T a k ż e przeglądarka Mozilla Firefox zawiera p e w n e e l e m e n t y agregatora. Jeśli na stronie, którą odwiedzasz, dostępny jest kanał RSS, na pasku adresu zostanie wyświetlona symbolizująca to ikona (co zilustrowano na rysunku 12.2). W tej sytuacji wystarczy kliknąć ikonę i w y b r a ć opcję subskrypcji za p o m o c ą dynamicznych zakładek, a nowe wpisy b ę d ą pobierane automatycznie. Format kanałów RSS Istnieją dwa popularne standardy kanałów na stronach W W W : RSS (Really Simple Syndication) i A t o m . O b a f o r m a t y o p a r t e s ą na X M L - u , k a n a ł y A t o m m a j ą rozszerzenie ,xml (np. atom.xml), a kanały RSS m o g ą mieć rozszerzenie .xml lub .rss. Przez długi czas popularność obu formatów była porównywalna. Ostatecznie jednak okazało się, że kanały R S S stały się d o m i n u j ą c y m r o z w i ą z a n i e m , a wiele stron obsługujących oba f o r m a t y porzuciło kanały Atom. Rozdział 12. • Łączenie z zasobami zewnętrznymi Rysunek 12.2. Jeśli na stronie dostępny jest kanał RSS, na pasku adresu w przeglądarce Firefox zostanie wyświetlona ikona, której kliknięcie uruchamia opcję subskrypcji Plik Edycja Widok - Historia ¿ê? - ',"'! Zakładki $ Narzędzia 307 Pomot > - http://ioomiajumpstart.com/ ¡¡g-; »iySQl :; SeiectaMinor Joomla Tutorial - Extensions Part 2: Installing Components MAIN MENU » i . w h y do ! need Joomla? • 2. How is Joomla! \ organised? In F a r t l . y o u installed a m o d u l e to the Joornla s y s t e m . Part 2 will t a k e y o u ...through the q u i c k a n d simple process of installation a n d c o n f i g u r a t i o n o f a i ^ j ^ ^ j ^ c o m p o n e n t . Components a r e the d o m i n a n t t y p e of extension a n d form the . 3- Joomla! backbone of m u c h of t h e extensible f u n c t i o n a l i t y a v a i l a b l e to t h e Joomla CMS. Presentation . F r e q u e n t l y Asked ' R E A D MORE... Questions (FAQs) • B e g i n n i n g Joomla! Joomla Extensions -- Diqg This! Probing the Joomla! < *• O Zakończono © Poniżej umieszczono przykładowy adres kanału R S S dla w i a d o m o ś c i w portalu Gazeta.pl: http://rss.gazeta.pl/pub/rss/wiaclomosci.xml Nagłówek i kilka przykładowych wpisów kanału RSS w y g l ą d a j ą tak: <?xml version="1.0" encoding="utf-8"?> <rss xmlns:taxo="http://purl .org/rss/l.O/modules/taxonomy/" «channel> <title>Gazeta.pl version="2.0"> - artykuły

<1 i nk>http: //serwi sy.gazeta.pl /rss/0.54825,3686466.html Najnowsze artykuły z Gazeta.pl <1anguage>pl
reserved]]>

pl
reserved]]>

Gazeta.pl http://www.gazeta.pl/i mg/w/l/gazeta.gi f <11nk>http://www.gazeta.pl <![CDATA[Biesiadowali w ekskluzywnej restauracji i nie zapłacili]]> <1 i nk>http://wiadomosci.gazeta.pl /Wi adomosci/1.80277.6063047.Bi esi adowali_w_ekskluzy wnej_restauracji_i_ni e_zapl aci 1 i.html?skad=rss N, 14 gru 2008 20:46:00 GMT http://wi adomosci.gazeta.pl /Wiadomosci/1.80277.6063047.Bi esi adowali _w_ekskluzy wnej_restauracji_i_nie_zaplaci1 i.html

xmlns:dc="http://purl.org/dc/elements/1.1/">2008-12-14T20:46:00Z

308

Joomla!. Profesjonalne tworzenie stron W1NW <![CDATA[Obfite opady śniegu we Francji. Dwie ofiary śmiertelne]]></ti11 e> <1 i nk>http ://wi adomosci. gazeta. pl /Wi adomosci /1.80277,6063045. Francja_obfi te_opady_ dwi e_ofi ary_smi ertel n e _ d o m y . html ?skad=rss</1 i nk> <description><![CDATA[Obfite opady śniegu i deszczu w centrum i na południowym wschodzie Francji pozbawiły dziś prądu ponad 110.000 domostw i przyczyniły się do śmierci dwóch osób: turysty i automobil istki.]]></description> <pubDate>N. 14 gru 2008 20:45:00 GMT</pubDate> <guid>http: //wi adomosci. gazeta. pl /Wi adomosci /1.80277.6063045. Francja_obfite_opady_ dwi e_of i ary_smi ertel n e _ d o m y . html </gui d> <dc:date xmlns:dc="http://purl,org/dc/elements/l.l/">2008-12-14T20:45:00Z</dc:date> Na początku pliku z n a j d u j ą się informacje n a g ł ó w k o w e dotyczące kanału RSS. Poniżej jest sekcja zawierająca banner reprezentujący kanał RSS. Ostatecznie wewnątrz elementu <item> s ą informacje o artykułach, które wyświetlane są w agregatorze. Kanały RSS stają się coraz bardziej zaawansowane. Podcasty (kanały RSS dla plików audio) i vodcasty (kanały RSS dla plików wideo) wykorzystują praktycznie identyczne pliki jak standardowe kanały. Popularne agregatory multimedialne (np. ¡Times firmy Apple) wykonują dokładnie te same operacje (np. sprawdzanie kanału pod kątem nowych treści, pobieranie nowych materiałów), które wykonują standardowe czytniki kanałów RSS. Moduł subskrypcji kanałów RSS w Joomla! M o d u ł Feed u m o ż l i w i a wstawienie zawartości kanału RSS bezpośrednio na T w o j e j stronie J o o m l a ! . R y s u n e k 12.3 przedstawia m o d u ł z a t y t u ł o w a n y N a j n o w s z e w i a d o m o ś c i . Moduł wyświetla listę n a j n o w s z y c h wiadomości opublikowanych na portalu Gazeta.pl, na stronie głównej witryny Joomla!. Z a każdym razem, kiedy użytkownik wchodzi na stronę zawierającą m o d u ł Feed, z e w n ę t r z n y plik k a n a ł u R S S j e s t p o b i e r a n y , p r z e t w a r z a n y , a następnie w y ś w i e t l a n y w o d p o w i e d n i m miejscu. Rysunek 12.3. Wstawienie na stronie modułu Feed powoduje automatyczne wyświetlanie nowych pozycji natychmiast po dodaniu ich do kanału RSS Joomla! makes it easy to launch a Web site of any kind. Whether you want a brochure site or you are building a large online community, Joomla! allows you to deploy a new site tn minutes and add extra functionality as you need it The hundreds of available Extensions will help to expand your site and allow you to deliver n e w services that extend your reach into the Internet A b o u t Jooml.i: Featuie: ll«M$ The Community Najnowsze wiadomości • Horn« * Sondaż: 52 proc cila K ' i wzrost poparcia dia SL.D Gdyby wybory odbyty się dziś, PO zdobyłaby 52 proc. głosów - wynika z sondażu TNS OBOP dla programu Forum w TYP Info F;ośnie też poparcie dla SLD, który mógłby liczyć na 12-procentowe poparcie. • Bus zderzył «¡ę 7 ,1'Rh -k"j!->a o--.ot-a zętinęłA. .^t ranni Bus, którym jechały cztery osoby w tym dziecko, zderzył się z samochodem osobowym w woj. pomorskim. Jedna osoba zginęła, osiem zostało rannych. • Joomla? L i t e » • M o i e about Jooml.i! • FAO • The Hews • Web Link« • Hews Feeds i I 1 • J o o m l a Home • Joomla! Forums * J o o m U : Heiß » Wyprosili muzułmanów z samolotu Tylko rozmawiał;. Muzułmańska r odzina została wyproszona z samolotu po tym jak współpasażerowie usłyszeli ich rozmowę o najbezpieczniejszym miejscu na pokładzie - informuje CNN. Linie lotnicze odmówiły rodzinie przebukowania biletów mimo że agenci FBI uznali sprawę za nieporozumienie. I I i Welcome to the Frontpage Popular Rozdział 12. • Łączenie z zasobami zewnętrznymi 309 Aby aktywować moduł Feed, otwórz panel administratora i wybierz opcję Moduły. Z n a j d ź pozycję oznaczoną Feed Display i kliknij ją. Zostaną wyświetlone aktualne ustawienia m o d u ł u — przedstawiono to na rysunku 12.4. lysunek 12.4. Jstawienia riodułu określają, ctóry kanał RSS iraz w jaki iposób będzie wyświetlany M Podgląd Modul: V*1 Zapitz [Zmień] ' O V Zastosuj Q Zamknij Pi efei erwje Typ. modułu: mod_Feecł Pokaż tytuł Wazony O Nie (?) Q ^ P.«<uneliy modułu Przyrostek klasy modułu T.*tuł Najnowsi 0 .,(..; > ar:V'; http /Ass gazeta pl/pub/rssA«jiac K«.mt I E S B S S Zastrzelony Specjalny O T * ® O Tak ;V„ik, »i. Tak i ? Ni. Nie O Tak ® Ni. , O Ni. Pi ¿ypisjiiie menu PiM ¿»metr yriozsz«) zoite ©Wszystkie O Biak C : Konfigurację modułu należy rozpocząć od ustawienia tytułu modułu, który będzie pojawiać się nad listą w p i s ó w . W t y m p r z y k ł a d z i e u s t a w i o n y został tytuł Najnowsze wiadomości. Z m i e ń p o z y c j ę m o d u ł u , aby nie p o j a w i a ł się w l e w e j k o l u m n i e , p o d i n n y m i m o d u ł a m i . Możesz wybrać pozycję right, aby wpisy pojawiały się w prawej kolumnie. W tym przykładzie została ustawiona pozycja userl, aby nagłówki były wyświetlane w górnej ś r o d k o w e j części strony. D o d a t k o w e u s t a w i e n i a , u m i e s z c z o n e w p a n e l u Parametry modułu, p o z w a l a j ą w p ł y w a ć na wyświetlanie kanału. O p c j o n a l n y p a r a m e t r Przyrostek klasy modułu p o z w a l a ustawić przyrostek dla stylów CSS (dodawanych np. do t a b l e . m o d u ł e t a b l e ) , w ten sposób m o ż e s z wpłynąć na wygląd modułu niezależnie od reszty strony. Kolejny parametr pozwala wprowadzić adres kanału RSS. W pole oznaczone Adres kanału w p r o w a d ź dowolny, p o p r a w n y adres URL, który w s k a z u j e kanał w formacie R S S lub Atom. Odnośniki do różnych kanałów m o ż e s z z n a l e ź ć w k a t a l o g u RSS. Listę n a j p o p u l a r n i e j s z y c h k a t a l o g ó w z n a j d z i e s z na stronie R S S Specifications (www.rss-specijications.com/rss-directory.htm). Ponieważ p r z y k ł a d o w y w ą t e k z a w i e r a w p i s y w j ę z y k u p o l s k i m , nie m a p o t r z e b y w ł ą c z a n i a opcji Kanał RTL (right-to-left — od prawej do lewej), która jest przydatna dla kanałów w językach takich jak mandaryński. Wyłącz opcje Tytuł i Wprowadzenie. Odpowiadają one za wyświetlanie informacji dołączonych przez publikującego kanał, przez co nie masz nad nimi kontroli. W przypadku kanału dużego portalu, jakim jest Gazeta.pl, nie powinieneś martwić się, że na stronie pojawią się niepożądane treści, jednak w przypadku niewielkich, niekomercyjnych kanałów RSS (pomimo ciekawych materiałów) ryzykujesz pojawienie się na stronie obraźliwych komunikatów. Z w r ó ć uwagę, że opcja Tytuł nie w p ł y w a na wyświetlanie tytułu modułu (na którego treść m a s z wpływ). 310 Joomla!. Profesjonalne tworzenie stron W1NW M o ż e s z także wybrać, czy chcesz, aby na stronie pojawiał się obrazek symbolizujący kanał. W większości przypadków opcja Grafika pozostanie wyłączona, ponieważ często powoduje wyświetlenie logo autora kanału, co m o ż e wzbudzić wątpliwości u niektórych odwiedzających T w o j ą stronę. Poza tym niektóre kanały RSS obsługiwane są przez powolne serwery, co wydłuża czas wyświetlania Twojej strony. Dlatego jeśli chcesz skrócić czas wyświetlania modułu Feed, wyłącz to ustawienie. Parametr ilość wiadomości pozwala określić liczbę wyświetlanych pozycji. W tym wypadku, p o n i e w a ż lista m a być wyświetlana w centralnej części strony głównej, liczbę ograniczono do trzech. Opcja Wstępy pozwala określić, czy wyświetlane b ę d ą wyłącznie nagłówki, czy także krótki opis (np. skrócona treść artykułu). Ustawienie Ilość słów pozwala ograniczyć wyświetlaną liczbę słów ze wstępu. Domyślne ustawienie (0 — zero) oznacza, że cały wstęp zostanie umieszczony pod nagłówkiem. Aby jedynym modułem wyświetlanym w centralnej części strony byl moduł wiadomości, należało ukryć moduł Lastest News, ponieważ jest on domyślnie do pozycji userl, i z tego powodu zajmuje cenne miejsce na stronie. Najnowsze przypisany T o by było na tyle! Z a każdym razem, kiedy użytkownik otworzy stronę główną, na stronie pojawią się najnowsze wpisy z ustawionego kanału RSS wraz z odnośnikami do właściwych artykułów (w zależności od ustawień m o g ą pojawić się też wstępy). Funkcjonalność związana z kanałami RSS w Joomla! nie jest ograniczona wyłącznie do odczytywania kanałów. Z a p o m o c ą Joomla! możesz udostępnić własny kanał. Moduł publikacji kanałów RSS System Joomla! zawiera łlinkcję, która pozwala Ci udostępnić własny kanał RSS. W ten sposób u ż y t k o w n i c y m o g ą być powiadamiani o dodaniu nowych materiałów. Po uruchomieniu opcji Moduły wybierz pozycję opisaną Syndication, aby wyświetlić aktualne ustawienia. U p e w n i j się, że m o d u ł został o p u b l i k o w a n y i przypisany do lewej kolumny. W p a n e l u p a r a m e t r ó w w p r o w a d ź w p o l e Tekst krótki opis, który p o j a w i się przy ikonie k a n a ł u R S S — p r z e d s t a w i o n o to na r y s u n k u 12.5. M o ż e s z także w y b r a ć f o r m a t kanału, c h o c i a ż zalecane jest p o z o s t a w i e n i e d o m y ś l n e g o ustawienia RSS 2.0. Zapisz ustawienia modułu. O d tego m o m e n t u T w o j a strona zawiera kanał RSS! Jeśli przejdziesz teraz na stronę główną, zauważysz, że pojawiła się na niej ikona symbolizująca kanał RSS wraz z odnośnikiem. Jak pokazano na rysunku 12.6, w przeglądarce Firefox i n f o r m a c j a o tym, że strona zawiera kanał R S S , w y ś w i e t l a n a jest także na pasku adresu. Kanał RSS ma odnośniki do artykułów przypisanych do strony głównej, uporządkowanych w e d ł u g daty ( n a j n o w s z e wpisy p o j a w i a j ą się j a k o pierwsze). Pamiętaj, aby po umieszczeniu kanału RSS na stronie zarejestrować go przynajmniej w j e d n y m katalogu (lista na http://www.rss-specifications.com/rss-directory.htm). W przeciwieństwie do wyszukiwarek takich jak Google, które w y s z u k u j ą nowe treści pojawiające się na stronie, katalogi kanałów RSS w y ś w i e t l a j ą n o w e informacje dla tych stron, które wcześniej zostały Rozdział 12. • Łączenie z zasobami zewnętrznymi lysunek 12.5. parametry modułu Syndication wpływają na kanał RSS 311 TiliriilllHMiaiÜiiMi 3*8 Podgląd * Modul: [Zmień] 0 ii V Q »referencje > Parametry ntodt ilu Typ modułu. mod_syndicate Ty!ul r--.:-i:aj twtoi Kanal RSS {*} Nie O Włączony Q Nje ® Tak Tak 36 Wyświetla graficzne odnośniki do generatorów kanału informacyjnego RSS Twojej witryny. Umożliwia pobieranie i wyświetlanie na innych stronach nagłówków wiadomości z Twojej uuitryny. Pi zypisAiiie m e n u menu' Rysunek 12.6. Ikona symbolizująca kanał RSS wyświetlana jest przez moduł Syndication, pojawia się także na pasku adresu O (*) Wszystkie { ) B.ak Wszystl<le Zaznaczone Wełcome lo the Frontpage - Mozilla Firefox i plik £dycja Widok yistoria Zakładki Narzędzia Pomoc . m http://localhost/joomla2/ ¿4 Jo0mla! With a library of hundreds of free Exteoiflorrs, you can add what you need » site grows Don"! wait, look throughittle Joomla! Extensions library today. About Joomla! The Community Najnowsze wiadomości » Sondaż: 52 proc- da PO i wzrósł popaicia dla SLD Gdyby wybory odbyt/ się dziś, PO zdobyłaby 52 proc. głosów - wynika z sondażu TNS OBOP dla programu Forum w TVP Info. Rośnie też poparcie dla SLD, który mógłby liczyć na 12-procentowe poparcie • Bus zderzył -;ię z auch Jedna o-:-oba zginęła, są ranni Bus, którym jechały cztery osoby w tym dziecko, zderzył się z samochodem osobowym w yyoi. ponflHffdm. ^tedna osoba zgjnpjp. yflpnych, ., Popular 0 # zarejestrowane. Zanim jednak umieścisz stronę w katalogu, upewnij się, że kanał zawiera przyzwoitą ilość materiałów, które są regularnie uaktualniane. Większość katalogów pozwala użytkownikom oceniać kanały RSS, dlatego jeśli Twój kanał będzie kiepski, inni użytkownicy szybko się o tym dowiedzą. Rozszerzenie Auto Articles 3000 Kwestię sporną stanowi pytanie, czy strona zyskuje na pozycji w rankingach wyszukiwarek dzięki umieszczeniu treści pochodzących z kanałów RSS. Wielu ekspertów od SEO (search engine optimizatiori) twierdzi, że roboty internetowe rozpoznają treści pobierane z kanałów RSS i ignorują je. Jeśli jest to prawda, to wpisy pochodzące z kanałów RSS nie są traktowane jako część strony, a w konsekwencji nie są indeksowane przez roboty internetowe. 312 Joomla!. Profesjonalne tworzenie stron W1NW Jednym ze sposobów uzupełnienia treści strony (i zdobycia lepszej pozycji w rankingach wyszukiwarek) jest zastosowanie rozszerzenia o nazwie Auto Article 3000, którego działanie zilustrowano na rysunku 12.7. Rozszerzenie to pobiera artykuły na dane tematy z archiwum artykułów ezine (electonic magctzine — elektroniczny magazyn), a następnie umieszcza je w Twojej bazie danych Joomla!. W przeciwieństwie do wątku, który dynamicznie pobiera zewnętrzne materiały, artykuły pobrane za pomocą Auto Article 3000 zapisywane są na Twoim serwerze, a także uaktualniane, jeśli zostanie znaleziona nowsza wersja. Rysunek 12.7. Rozszerzenie Auto Articles 3000 wyświetla pobrane artykuły, przechowywane w bazie danych Joomla! C o m p u t e r s and T h e Internet L e g a l Mattel s more. Public Relations and the Internet CCMP / BSCI Exam Tutorial: IP Version 6 Zero Compression Cisco CCNACCMP Home Lab Tutorial: Cabli g Your Access Server Site P r o m o t i o n more. Calling a Lawyer Should Be a Private Home Sellers First Move The Lemon Law In Florida - Stating The Law As It Affects Consumers The Motion Picture Association Of America And Copyrights Wei) Development more. SEO 1 ,2,3 for Dummies Using Your Rotator Site as an Online Secrets ry increase Your Traffic For Free more Dedicated Server Is Better Than Shared Server Finally, Someone Made The Web Design Process Easy To Understand The Power of Effective Brochures W i iting more. Building A Rock Solid Query Letter Publishers Are Standing In Line To Publish Yc u What Is In An Article That Makes It Good Powered by : Free Eïine Aticles Search:: | s e a r c h now... j Auto Articles 3000 to pakiet komponentów (jeden dla części frontowej, drugi dla panelu administratora) oferowany jako darmowa usługa firmy Elerion, Ltd. Podstawowa instalacja powoduje wprowadzenie 230 artykułów do bazy danych Joomla!. Nowe są automatycznie pobierane w regularnych odstępach czasu (domyślnie jest to 30 minut). Rozszerzenie Auto Articles 3000 możesz pobrać na stronie: www. articles3000. com Możesz określić tematykę pobieranych artykułów, korzystając z odpowiedniej opcji w panelu administratora, jak to przedstawiono na rysunku 12.8. Niestety, artykuły pobrane za pomocą komponentu nie są przechowywane w ten sam sposób, jak zwykłe artykuły, w tabeli jos_content. Oznacza to, że nowe materiały są niedostępne dla większości funkcji Joomla! (np. wyszukiwania), a także innych rozszerzeń (np. tych odpowiedzialnych za tworzenie mapy strony). Rozszerzenie przechowuje pobrane artykuły w tabeli jos_a3000_articles, w bazie danych Joomla!. Pamiętaj jednak, że j e d n ą z cudownych cech open source jest jego otwartość! Masz pełny dostęp do kodu źródłowego i danych większości rozszerzeń. W tym przypadku oznacza to, że możesz ręcznie skopiować artykuły pobrane przez komponent Auto Articles 3000 do tabeli jos_content zawierającej normalne artykuły Joomla!. Musisz tylko pamiętać, żeby odpowiednio dopasować wartość niektórych pól, takich jak ID sekcji i kategorii (odpowiednio sectionid i catid), aby artykuły zostały odpowiednio zapisane. Kopiowanie artykułów można wykonać, stosując instrukcję MySQL INSERT INTO. Informacje, jak skonstruować odpowiednie zapytanie, znajdziesz na stronie: http: //dev. mysql. com/doc/refman/5.0/en/insert-select, html Rozdział 12. • Łączenie z zasobami zewnętrznymi lysunek 12.8. N części administracyjnej •ozszerzenia vożna wybrać "ematykę pobieranych artykułów 313 Categories manager Current Status j Category A u t o and Trucks O Business and Finance Q J R e q u i r e d status • : Computers and T h e Ir Fùod and Drink Q 0 O Gadgets and Oremos 9 Health Q Q Education Family Leg3i Matte U Marketing Q • 0 • • • • • • • 0 • • Kolejnym sposobem ingerencji w funkcjonalność rozszerzenia jest zmiana częstotliwości pobierania artykułów. Możesz tak j ą ustawić, aby artykuły były pobierane częściej niż co 30 minut. Nie jest to możliwe z poziomu interfejsu administratora. Zmiana tego typu wymaga ingerencji w kod źródłowy. Otwórz plik zawierający kod komponentu w edytorze tekstu, możesz go znaleźć (względem głównego katalogu Joomla!) w: 1 components \com_a3000\a3000.php Poszukaj w pliku linii, która przypomina poniższą: if ( t i m e O - $last_checked > 1800) { Wartość parametru time zwracana jest w sekundach, więc wartość 1800 odpowiada 30 minutom. Zmień tę liczbę według upodobań. Urządzanie programami partnerskimi Programy partnerskie to najpopularniejszy sposób zarabiania na prowadzeniu strony W W W . Webmaster podpisuje umowę z daną firmą, np. Google lub Amazon, przez co zgadza się na wyświetlanie reklam na swojej stronie. Za każdym razem, kiedy odwiedzający kliknie reklamę lub kupi jakiś przedmiot, webmaster otrzymuje wynagrodzenie. Programy tego typu są na tyle dochodowe, że duże strony zarabiają dosłownie tysiące dolarów miesięcznie wyłącznie z programów partnerskich. Joomla! może obsługiwać większość popularnych programów partnerskich za p o m o c ą rozszerzeń, które wstawiają niezbędny kod (HTML, często także JavaScript) w treści strony. Aby uruchomić na stronie dany program partnerski, wystarczy zainstalować odpowiednie rozszerzenie, ustawić jego parametry, aby odpowiadały usłudze, a na końcu wybrać miejsce na stronie, gdzie powinny pojawiać się reklamy. 314 Joomla!. Profesjonalne tworzenie stron W1NW Program partnerski Google AdSense Jednym z najpopularniejszych programów partnerskich w internecie jest AdSense firmy Google. Usługa polega na umieszczeniu na stronie kodu, który wyświetla reklamy powiązane z treścią strony. Za każdym razem, kiedy użytkownik kliknie którąś reklamę, właściciel strony dostaje pewną kwotę. Łącznie może uzbierać się z tego spora suma, jeśli strona jest wyjątkowo popularna lub reklamy związane z tematyką strony są szczególnie drogie. Aby skorzystać z reklam AdSense, musisz się najpierw zarejestro www.google, com/adsense Po pierwszym uruchomieniu konta Google będą wyświetlane wyłącznie społeczne ogłoszenia (zobacz rysunek 12.9), dopóki pracownik Google nie zbada Twojej strony. Po potwierdzeniu zgodności z warunkami umowy (brak pornografii, nielegalnych materiałów itd.) zostaną wyświetlone płatne reklamy. Rysunek 12.9. Zanim treść strony zostanie zweryfikowana przez pracowników Google, będą wyświetlane wyłącznie ogłoszenia społeczne » m Today Help Rebuild Lives & Communities in Hurricated States Have you heard about the Nuts and Bolts Filmmaking book from Focal Press? This book opens the world of professional moviemaking to guerilla filmmakers everywhere. Not only Is the book full of Hollywood techniques, most of the equipment shown in the book can be constructed for under $30. Click on the above link Program AdSense można także konfigurować, np. łączyć materiały w oddzielne „kanały", co pozwala monitorować reklamy w różnych częściach strony. Zarządzanie kontem odbywa się z poziomu strony W W W , co zilustrowano na rysunku 12.10. Rysunek 12.10. Ekran administracyjny Google AdSense przedstawia podsumowanie wyświetleń, przychodów i innych danych Today's Earnings: $4527.50 View payment history View 1 Today >j Page im ressions A d S e n s e for C o n t e n t ;.iick$ Page Cid Page eCPM f?j Earnings 54325.25 • top channels A d S e n s e for S e a r c h C Sicks Referrals • top products CTR Sign-tips Conversions [21 Earnings S200 50 A d S e n s e for M o b i l e C o n t e n t - G e t started Total Earnings $4527.50 Rozdział 12. • Łączenie z zasobami zewnętrznymi 315 W panelu administratora AdSense możesz wygenerować kod, który powinieneś wstawić na stronę. Jest to fragment napisany w języku JavaScript, który przypomina poniższy: <script type="text/javascript"><!-google_ad_client = "pub-xxxxxxxxxx": google_ad_width = 728: google_ad_height = 90; google_ad_format = "728x90_as": google_ad_type = "textjmage": google_ad_channel ="xxxxxxxxxx": //--></scnpt> <script type="text/javascr1pt" src="http://pagead2.googlesyndi cati on.com/pagead/show_ads.js "> </script> Aby wstawić kod wyświetlający reklamy AdSense na stronie Joomla!, możesz wykorzystać rozszerzenie o nazwie Mod HTML (http://fijiwebdesign.com). Jest to nieskomplikowany moduł, który pozwala wyświetlić dowolny kod HTML lub JavaScript na stronie Joomla!. Domyślnie, po zainstalowaniu modułu, tworzony jest jeden egzemplarz o nazwie Htm! Module. Możesz zmienić jego ustawienia, korzystając z opcji Rozszerzenia/Moduły w panelu administratora — pokazano to na rysunku 12.11. ysunek 12.11. kran edycji arametrów lodułu Mod ITML pozwala /prowadzić 'owolny kod ITML, który ostanie /yświetlony a stronie Ustaw tytuł modułu, aby odpowiadał treści (np. GoogleOl, ponieważ jest to pierwszy moduł zawierający reklamy google). Wyłącz wyświetlanie tytułu, włącz pokazywanie modułu na stronie i wybierz pozycję. Właściwy kod wprowadź w pole HTML box. Wreszcie kliknij przycisk Zapisz (w prawej górnej części ekranu), a reklamy Google automatycznie pojawią się w wybranym miejscu. Aby utworzyć kolejny egzemplarz modułu wyświetlającego reklamy Google, kliknij przycisk Nowy na stronie Moduły. Zaznacz HTML Module jako typ modułu (zobacz rysunek 12.12), kliknij przycisk Dalej. Od tego momentu konfiguracja przebiega identycznie jak we wcześniejszym przykładzie. 316 Joomla!. Profesjonalne tworzenie stron W1NW Rysunek 12.12. Tworząc nowy egzemplarz modułu, wybierz typ HTML Module / c w u t l . „. m hi,„ m ^ Ścieżka pokotu O Wyswi etl ¿j ^ Moduty O Reklama Owtasnykod HTML ^ ^ ^ O Stopka ONajnowsze wiadomości o,., OL,,..,«. O NjjjEęściej tzsrłana OMU,*. O Ankieta OoiaOu Ol-«,,*.. OtaMI O 3*4. O Statystyki Ota,„ ÖwhoVs Online O Wpirijtz Program partnerski firmy Amazon Podobnie jak Google, Amazon również udostępnia program partnerski (,http://affiliateprogram.amazon.com/gp/associates/join). W przeciwieństwie do Google Amazon płaci wyłącznie za te kliknięcia odnośników, które zakończyły się sprzedażą. Nie ma znaczenia tutaj, czy kupiony zostanie akurat reklamowany przedmiot, liczy się, czy użytkownik przychodzący z danej strony dokona dowolnego zakupu. Amazon umożliwia wstawienie reklam różnego typu na stronie — od listy konkretnych produktów, po reklamy kontekstowe. Na rysunku 12.13 przedstawiono kilka z nich, których kod można wygenerować w panelu programu partnerskiego. Kliknij przycisk Add obok interesującego typu reklam, a zostanie wygenerowany mały fragment kodu JavaScript, który następnie powinieneś wstawić na swoją stronę. Rysunek 12.13. Program Amazona pozwala wybrać z kilku typów reklam Link to a specific product on A m a z o n . c a and show some information about t h a t p r o d u c t . T h e Product Links tool lets y o u build customised T e x t Links, T e x t and Image links, a n d Image only links to A m a z o n p r o d u c t s . • Y o u r links will include your A s s o c i a t e tag and y o u will be paid for qualifying revenues coming through this link. • Use Product Previews t o e n h a n c e y o u r Product Links. • A d d Product Links n o w t Link to A m a z o n product c a t e g o r i e s and promotions using our stylish graphical banners. amaxonmp3 JÊ&M f amazonconi • Many standard banner sizes and shapes available. • S h o w special graphics for special A m a z o n . c a promotions s u c h as Back to School or Mothers Day. • Easy t o add, • Earn referrals o f up t o 15% o f sales. • A d d Banners N o w W panelu programu partnerskiego (zobacz rysunek 12.14) możesz znaleźć informacje na temat skuteczności reklam, tzn. ile kliknięć zakończyło się sprzedażą. Warto zwrócić szczególną uwagę na listę produktów, aby określić, które z nich trafiają w zainteresowania odwiedzających, a które nigdy nie są wybierane. Rozdział 12. • Łączenie z zasobami zewnętrznymi ysunek 12.14. V panelu arządzania najdują się iformacje •a temat lopularności skuteczności eklam 317 Jul! report ; Earnings S u m m a r y T o t a l items s h i p p e d 0 Referral R a t e ( I n c r e a s e this t o 6.00% b y referring 7 more items) 4.00% Referral F e e s $0.00 Gift C e r t i f i c a t e / C a r d Earnings $0.00 Kindle S u b s c r i p t i o n E a r n i n g s $0.00 Prime S u b s c r i p t i o n Earnings $0.00 Glossary Click here to view the referral rate tier chart, fait repoit j O r d e r e d items 0 Clicks 0 Conversion N/A Glossary 'Jä&zs&äj I Link T y p e R e p o r t Link Tvce (Glossary 1 Conversion P r o d u c t Links E n h a n c e d Display A.iilH m m » 0.00% Do zarządzania reklamami Amazona możesz wykorzystać jedno z dostępnych rozszerzeń Joomla!. Możesz zdecydować się na Mod HTML, który zademonstrowano w ramach opisu programu Google AdSense, lub wybrać rozszerzenie stworzone specjalnie dla programu partnerskiego Amazona. Dzszerzenie Amazon Associates Rozszerzenie Amazon Associates jest dodatkiem, który umożliwia wstawienie reklam z programu partnerskiego bezpośrednio w treści artykułu. Dodatek współpracuje poprawnie z większością wariantów językowych programu, np. Amazon.com, Amazon.co.uk, Amazon.de i Amazon.fr. Rozszerzenie możesz pobrać z: http://extensions.joomlaspan.com/view-document-details/159-amcizon-associates.html Po zakończeniu instalacji musisz wprowadzić numer ID programu partnerskiego w ustawieniach dodatku (zobacz rysunek 12.15). Parametr Amazon ID jest kluczowy, ponieważ na jego podstawie naliczane są zyski Twojej strony. Inne z ustawień wpływają na wygląd prezentowanych reklam. Musisz znać ID produktów, które zamierzasz umieścić na stronie. ID produktu można odczytać z jego adresu na stronie Amazona, dlatego musisz najpierw znaleźć wybrany przedmiot. Adres przedmiotu będzie przypominać poniższy (ID produktu zostało wyróżnione): http://www.amazon.co.uk/Sandisk-Player-Sansa-feature-incliided/dp/B000W3QTBE/ ref=sr_l _1 ? ie=UTF8&s—electronics&qid=1229625364&sr=8-1 Aby wstawić odnośnik do danego przedmiotu i określić, w jaki sposób będzie opływany przez tekst (opcjonalne, możliwe ustawienia to L E F T i RIGHT), wprowadź w treść artykułu następujący tekst: {amazon id='B000W3QTBE' align='LEFT'} 318 Joomla!. Rysunek 12.15. Konfiguracja rozszerzenia Amazon Associates Profesjonalne tworzenie stron W1NW © S'ryb Z! i Podgląd Dodatek: [zmień] O 1 wyłogi O « ,' com (United States) co.uk (United Kingdom) V. 0 Rerwszy V FFFFFF Use {amazon \i='itm#itiHtr aligns***'} where the id is the amaze id of the product. You can find the id by searching amazon.com for a product and looking at the uil. The ui will look something like this: http:/Awi*Ai.amazon.com /gp/produ ctf<fo nt co I o r= re d > B00005RIY5 <Ho nt>/ief= p d_ka r_giAj_1 /002-5997680-7114400?%5 Fencoding=UT F8&v= g I a n ce&n= 130 The highligi 000000 0000FF iwMi' jest «wolnym oprogramowaniem dostępnym na licenoji i l l U OPL Możesz wstawić dowolną liczbę odwołań, ale pamiętaj, że każda reklama jest oddzielnie pobierana z serwerów Amazona. W praktyce oznacza to, że działanie Twojej strony może zostać spowolnione, jeśli pracuje ona na łączu o niskiej przepustowości lub serwer Amazona * jest przeciążony. Jeśli produkt nie jest poprawnie wyświetlany, spróbuj wyłączyć na chwilą edytor WYSIWYG, a następnie ponownie wprowadź kod odpowiedzialny za reklamy w treść artykułu. Niektóre edytory WYSIWYG niepoprawnie odczytują kod reklam, co doprowadza do błędów zapisu. Amazon Products Feed Brigde Dużo potężniejszy, od przedstawionego wcześniej rozszerzenia, jest pakiet Amazon Products Feed (APF). Jest to aplikacja open source, stworzona z zastosowaniem biblioteki PERL, połączona z API usług sieciowych Amazona. Umożliwia wyświetlanie aktualnych produktów Amazona na Twojej stronie. Za p o m o c ą rozszerzenia APF Brigde możesz połączyć system APF z Joomla!. Amazon Products Feed Bridge to pakiet modułów, komponentów, a także dodatek, który pozwala Ci stworzyć wirtualny sklep Amazona na Twojej stronie. Na rysunku 12.16 przedstawiono przykładową stronę Joomla! zawierającą funkcję wyszukiwania produktów i wyświetlającą książkę wraz z opisem, ceną, zdjęciem okładki i innymi informacjami. Aplikację APF możesz pobrać na stronie: www. mrrat. com/aws Pakiet APF Bridge dla Joomla! dostępny jest na stronie: www. deanmarshałł. co. uk/demo/apf bridge Rozdział 12. • Łączenie z zasobami zewnętrznymi ysunek 12.16. mazon Products eed Brigde łączy tronę Joomla! ezpośrednio e sklepem mazon 319 Message from Dean - May 8th 2007 ! a m currently testing out a new version of the APF Bridge Component - If you notice any errors within this demo store please drop me a line Books > Subjects > Science Fiction & Fantasy Ciment Store: US World Stole U K Store I Canadian Store I French Store I German Store Books : Categories Only within this Category v P i eakitKi D a w n tTtm 1 witttttit Saua. Book 41 Search List Pt ice: by. Steahenie Meyer Atn.tzori.coin's Pi ice: 112.64 August 02, 2008 V o n S a w : $10.35 (45%) Pricsi subject to change. 1 Buy from Amazon.com Pakiet APF Brigde składa się z kilku rozszerzeń, które odpowiadają za różne funkcje. Poszczególne rozszerzenia to: • Komponent APF Bridge — Łączy bibliotekę APF Perl z Joomla!. • Dodatek mosAPF_05.b3 — We współpracy z komponentem przeszukuje treść artykułu i wstawia w miejsce znaczników APF informacje ze sklepu Amazon. • Dodatek mosAPF_button — Dodaje przycisk do edytora WYSIWYG Joomla!, który pozwala wstawić poszczególne znaczniki APF Brigde. Stosowanie tego rozszerzenia oszczędza czas i zmniejsza ryzyko błędów spowodowanych niepoprawnym wprowadzeniem. • Moduł modapfsearch — Wyświetla pole wyszukiwania, które umożliwia przeszukiwanie sklepu Amazon w danym kraju. System APF napisano w Perlu w oparciu o biblioteką cURL, którą zastosowano do przesyłania plików. Jeśli na Twoim serwerze nie zainstalowano biblioteki cURL, nie będziesz mógł uruchomić APF. [omunikacja biznesowa z zastosowaniem EDI Rozrost e-commerce w ciągu ostatniej dekady jest zaskakujący. Transakcje warte miliardy dolarów przeprowadzane są za pośrednictwem sieci Web i związanych z nią technologii. W rozdziale 4. wspomniano, że system Joomla! można wzbogacić o funkcje eCommerce ukierunkowane na klientów, takie jak sklep internetowy. Jednak większość transferowanych przez internet pieniędzy związana jest z transakcjami typu Business to Business (B2B). Za pomocą odpowiednich rozszerzeń możliwe jest zarządzanie takimi transakcjami w Joomla!. 320 Joomla!. Profesjonalne tworzenie stron W1NW EDI (Electronic Data Interchange — elektroniczna wymiana danych) to zbiór standardów stosowanych przy elektronicznej wymianie informacji między organizacjami. Mimo braku rozgłosu format ten jest głównym standardem wykorzystywanym przy większości ogólnoświatowych elektronicznych transakcji. Ze względu na głównym obszar zastosowania (B2B) większość implementacji EDI pozostaje „ukryta", w przeciwieństwie do spopularyzowanych formatów, takich jak XML. Dzięki odpowiednim rozszerzeniom możesz zmienić Joomla! w serwer EDI. Dokumenty EDI EDI stosowany jest często do automatyzacji realizacji transakcji. Dokumenty EDI mogą być przesyłane w dowolny sposób, np. przez FTP, HTTP, MIME, bezpośrednio połączony modem, AS2, AS2 lub VAN. Value Added Network (VAN) to rodzaj zabezpieczonej, prywatnej sieci, oferowanej przez firmy, takie jak INOVIS, GXS i BT*EDINET. Coraz częściej stanowi także warstwę zabezpieczeń w przypadku przesyłania danych przez internet, co zmniejsza koszty i daje większe możliwości przesyłu. Korporacja Wal-Mart stosuje standard Applicability Statement 2 (AS2), który narzuca model klient-serwer w komunikacji EDI. Standard nakreśla listę wymagań (np. statyczny adres IP serwera bazowego), które ograniczają ryzyko kompromitacji systemu. Protokół AS2 opisano w dokumencie RFC 4130, dostępnym pod adresem: www.ietf.org/rfc/rfc4130. txt Większość dokumentów EDI odpowiada treścią oryginalnym, papierowym materiałom, które zastępuje. Standardowy format dokumentów określono dla wielu branż, np. przemysłu maszynowego (plany konstrukcyjne, harmonogram pracy itd.), przemysłu medycznego (dane o pacjentach, wyniki badań laboratoryjnych itd.), transportu (faktury, zamówienia itd.). Opisy kilku standardów dokumentów EDI znajdziesz na stronie: http://rapidnet.org/Default.aspx?tabid=486 Standardy EDI Istnieją dwa główne standardy EDI. Standard ANSI ASC Xl2 (najczęściej nazywany po prostu AT/2) jest główną implementacją wykorzystywaną w Stanach Zjednoczonych. W Europie stosowany jest standard United Nations/Electronic Data Interchange For Administration, Commerce, and Transport (UN/EDIFACT), popierany przez ONZ. Standardy dla dokumentów X12 dla różnych branż pogrupowano w kategorie — przedstawia je (z odpowiednimi skrótami) tabela 12.1. Rozdział 12. • Łączenie z zasobami zewnętrznymi abela 12.1. Kategorie formatów dokumentów standardu 321 X12 Kategoria Co zawiera Zamówienia (ORD) Standardy określające różne pozycje, w tym porozumienia o współpracy reklamowej, powiadomienia o bonach, faktury/zlecenia kupna/zmiany zleceń kupna artykułów spożywczych, faktury, utrzymanie artykułów, bony producentów i wykup bonów, katalogi handlowe, zlecenia zakupu i potwierdzenia tych zleceń, charakterystyki kont, powiadomienia i potwierdzenia zwrotów, listy przewozowe oraz powiadomienia o wysyłce i zafakturowaniu. Obsługa materiałów (MAT) Standardy związane z ewidencją zasobów, zapytaniami o artykuły, reklamacją materiałów, badaniem zobowiązań materiałowych, statusem i zatwierdzaniem cen, informacją o cenach, zatwierdzaniem (lub wycofaniem zatwierdzenia) produktów prośbami o oferty cenowe, zamówieniami oraz odpowiedziami na oferty cenowe. Usługi podatkowe (TAX) Definicje dotyczące kont firmowych, elektronicznej rejestracji formularzy podatkowych i potwierdzeń ich złożenia, rozliczeń dochodów i aktywów, zaświadczeń o stanie zatrudnienia, powiadomień o upoważnieniach udzielonych pełnomocnikom, oceny lub korekty należności podatkowych, oświadczeń o uzyskanych dochodach, informacji statystycznych oraz wymiany informacji podatkowych. Magazyny (WAR) Standardy określające sposób raportowania o odwiedzonych klientach, raporty z analiz dedukcyjnych, przydział funduszy rozwojowych, odpowiedzi na oferty przetargowe, powiadomienia o korektach stanu magazynowego, powiadomienia o przewozach magazynowych, zamówienia przewozu, powiadomienia 0 odbiorze przekazanego towaru do magazynu oraz powiadomienia o wysyłce towaru z magazyn li. Finanse (FIN) Definicje dotyczące analizy kont, ich rozdziału i informacji oraz obsługi i statusu, informowania o obciążeniach, kontroli ogólnego obciążenia, raportowania sprzedaży komisowej, wyciągów z konta/faktur dotyczących usług skonsolidowanych, korekt po stronie „winien" i „ma", zatwierdzania obciążeń, raportów finansowych, zawiadomień o zwrotach finansowych, faktur przewozowych, podsumowania działalności operacyjnej, faktur, depozytów, sprawozdań z wydatków operacyjnych, wniosków o unieważnienie płatności oraz zawiadomień o zleceniach zakupu 1 przelewach. Urzędowe (GOV) Standardy dotyczące podmiotów gospodarczych, nakazów sądowych i egzekucyjnych, wniosków sądowych, elektronicznej rejestracji potwierdzeń złożenia formularzy podatkowych, wniosków o przyznanie koncesji przez Federalną Komisję Łączności, rekompensat okresowych, sprawozdań związanych z opłatami licencyjnymi, informacji statystycznych, powiadomień o stawkach podatkowych, informacji o stawkach podatkowych lub zwrocie podatku z tytułu ubezpieczenia od utraty pracy, określenia jednolitych kodów handlowych oraz informacji o rejestracji wyborców. Produkcja (MAN) Standardy dotyczące raportowania danych o kosztach związanych z wykonawcami, potwierdzeń lub korekt dostawy/zwrotu, zapisu bazowego dostaw/zwrotów, zapytań/informacji o towarach, zapytań o statusie zamówienia, raportów o statusie zamówień, planowania harmonogramu z uwzględnieniem możliwości wydania towarów, danych na temat funkcjonowania produktów, korygowania zapisu transferu produktów, raportów o odsprzedaży i transferze produktów, kolejności produkcji, odbioru potwierdzenia (akceptacji) certyfikatu oraz odpowiedzi w sprawie korekty zapisu transferu produktów. 322 Joomla!. Profesjonalne tworzenie stron W1NW Tabela 12.1. Kategorie formatów dokumentów standardu X12 — ciąg dalszy Kategoria Co zawiera Dostawy (DEL) Standardy dotyczące przydziału zadań związanych z transportem, rachunków i faktur przewozowych, informacji zbiorczych na temat bezpośrednich dostaw do sklepów, zamówień na usługi logistyczne, odpowiedzi od usługodawców logistycznych, zbiorczego zestawienia ładunku dla przewoźników, dokumentacji zlecenia usługi transportowej, odpowiedzi na przydział zadań transportowych, instrukcji związanych z trasą i przewoźnikiem, zgłoszenia ładunku (manifest przewozowy), powiadomień o wysyłce i zafakturowaniu, informacji o rozbieżnościach w dostawie wysłanego towaru, informacji wysyłkowych orazhannonogramu przewozu. Inżynieria zarządzania i umowy (ENG) Standardy dotyczące klauzul i postanowień umownych, treści części składowych, streszczeń umów, statusu sfinalizowania umowy, raportów dotyczących zarządzania płatnościami wynikającymi z umowy, propozycji cenowych w umowach, raportowania danych o kosztach kontrahentów, pogłębiania komunikacji, zmiany przydziałów zadań logistycznych, utrzymania zamówień usługowych, historii cen, powiadomień o zaopatrzeniu, zachowania wymiarów produktów, raportowania kosztów projektu, raportowania harmonogramu projektu, specyfikacji (informacji technicznych), charakterystyki partnerów handlowych, przeglądu wyników sprzedaży oraz innych informacji. Ubezpieczenia i zdrowie (INS) Standardy określające działalność rentową, szczegóły przeglądu pojazdów samochodowych, pobierane korzyści i świadczenia, zaświadczenia o ubezpieczeniu przewożonego ładunku, raporty o stanie roszczeń i śledzenie odpowiedzi na wnioski, śledzenie realizacji świadczeń, warunki i zakres przyznawania ich oraz informacje 0 ich wysokości, zapytania o warunki nabycia świadczeń, zakres i wysokość świadczeń, świadczenia zdrowotne, zawiadomienia/płatności dotyczące świadczeń zdrowotnych, powiadomienia o statusie świadczeń zdrowotnych, prośby o status świadczeń zdrowotnych, informacje o dostawcy usług medycznych, informacje na temat usług medycznych, wnioski o ubezpieczenie na życie i przyznanie renty inwalidzkiej, opis systemu ubezpieczeń, dane na temat agenta ubezpieczeniowego, raportowanie wymogów ubezpieczeniowych, status wniosków o ubezpieczenie/rentę, świadczenia dotyczące utraty lub zniszczenia pojazdów samochodowych, zgłaszanie wypadków medycznych, informacje o pacjentach, zawiadomienia o stratach losowych 1 utracie mienia, raporty o zniszczeniu mienia, raporty dotyczące urazów ciała, chorób i wypadków losowych, usługi informacji ubezpieczeniowej oraz orzeczenia wypłaty. Pozostałe transakcje (MIS) Definiuje komunikaty usług kryptograficznych, śledzenie statusu danych, strukturę formularzy elektronicznych, transfer plików, potwierdzenia funkcjonalne, zapytania ogólne, odpowiedzi lub potwierdzenia, potwierdzenia rezerwacji, listy adresowe, anulowanie ustaleń oraz komunikaty tekstowe. Hipoteka (MOR) Standardy dotyczące wniosków o przyznanie świadczeń na podstawie ubezpieczeń hipotecznych, informacji o zdolności kredytowej, raportów o kredycie hipotecznym, zamówienia raportu o kredycie hipotecznym, statusu domyślnego pożyczki hipotecznej, wpisu do księgi wieczystej, powiadamiania o zmianie zapisów dotyczących własności lub hipoteki, raportu o nieruchomości, prośby o raport o nieruchomości, inspekcji nieruchomości, informacji o spłacie nieruchomości, dokumentowania tytułu do nieruchomości, zamówienia usług ubezpieczenia tytułu do nieruchomości, wniosków o pożyczkę mieszkaniową, wniosków o ubezpieczenie hipoteczne, odpowiedzi na wniosek o ubezpieczenie hipoteczne, raportu o dodatkowym zabezpieczeniu hipotecznym inwestora oraz przekazania dodatkowej pożyczki hipotecznej. Rozdział 12. • Łączenie z zasobami zewnętrznymi 323 abela 12.1. Kategorie formatów dokumentów standardu X12 — ciąg dalszy Kategoria Co zawiera Serwisowanie produktów (PSS) Definicje dotyczące rejestracji produktu, roszczeń serwisowych, odpowiedzi na roszczenia serwisowe, powiadomień o serwisowaniu produktu, informacji 0 pochodzeniu produktu, ogłoszeń promocyjnych oraz zgłaszania i autoryzacji zwrotów handlowych. Jakość i bezpieczeństwo Standardy określające dane toksykologiczne z testów przeprowadzanych na zwierzętach, uprawnienia do prowadzenia samochodów dostawczych, (SQQ) wymianę informacji na temat uprawnień do prowadzenia samochodów dostawczych oraz ich bezpieczeństwa, karty charakterystyk substancji niebezpiecznych, protokoły niezgodności, raporty z wynikami testów oraz żądania 1 raportowanie wyników testowych. Informacje dla studentów (STU) Definiuje podania o przyjęcie do instytucji edukacyjnych, ewidencję kursów edukacyjnych, podania o stypendium i pomoc finansową, wnioski o wydanie zaświadczeń z przebiegu studiów (wyciągi), odpowiedzi na wnioski o wydanie zaświadczeń z przebiegu studiów (wyciągi) i poświadczenia, potwierdzenia przyjęcia na studia, wnioski o kredyt studencki, poręczenia kredytów studenckich, nakaz zwrotu kredytu studenckiego oraz weryfikację statusu i spłaty kredytu studenckiego. Europejski standard U N / E D I F A C T został z a a k c e p t o w a n y przez ISO j a k o standard 9735. Nie uwzględniono w nim określonego zestawu kategorii jak w X l 2 . Zamiast tego d o k u m e n t y zdefiniowano w formacie wiadomości identyfikowanych przez skróty przedstawione w tabeli 12.2. abela 12.2. Skróty UN/EDIFACT Metoda Opis Skrót Znaczenie APERAK Błędy transmisji i potwierdzenia AUTACK. Bezpieczne uwierzytelnianie i potwierdzanie AUTHOR Autoryzacja BANSTA Stan realizacji zleceń bankowych BAPLIE Plan rozmieszczenia ładunku i wolne miejsca BAPLTE Ogólna liczba towarów lub ilość ładunku BOPBNK Rozliczenia bankowe i zestawienie transakcji BOPCUS Zestawienie salda płatności klienta BOPDIR Deklaracja bezpośredniego salda płatności BOPINF Informacja od klienta na temat salda płatniczego CALINF Informacja o przybyciu statku CASINT Prośba o wystąpienie na drogę sądową w postępowaniu cywilnym 324 Joomla!. Profesjonalne tworzenie stron W1NW Tabela 12.2. Skróty UN/EDIFACT — ciąg dalszy Metoda Opis CASRES Wystąpienie na drogę sądową w postępowaniu cywilnym CHAMAP Tablica odwzorowań COARRI Raport o wyładowaniu (załadunku) kontenera CODECO Raport przyjęcia (odprawy) kontenera CODENO Powiadomienie o gotowości do klarowania statku/wygaśnięciu pozwolenia COEDOR Raport o stanie kontenerów COHAOR Zamówienie specjalnej obsługi kontenera COLADV Zawiadomienie o dokumentacji COMDIS Spór handlowy CONAPW Informacja o pracach do wykonania CONDPV Oszacowanie płatności bezpośredniej CONDRA Zarządzanie plikami planów projektowych CONDRO Organizacja i struktura planów projektowych CONEST Określenie warunków kontraktu CON1TT Zawiadomienie o przetargu CONPVA Oszacowanie płatności CONQVA Oszacowanie ilości CONRPW Odpowiedź na powiadomienie o pracach do wykonania CONTEN Oferta przetargowa CONTRL Komunikat kontrolny CONWQD Określenie liczby elementów roboczych COPARN Zgłoszenie kontenera COPINO Zawiadomienie o kontenerze COPRAR Polecenie wyładowania (lub załadowania) kontenera COREOR Polecenie zwolnienia kontenera COSTCO Potwierdzenie wyładowania (załadowania) zawartości kontenera COSTOR Polecenie wyładowania (załadowania) zawartości kontenera CREADV Zawiadomienie o udzieleniu kredytu CREEXT Szczegółowe zawiadomienie o udzieleniu kredytu CREMUL Wielostronne zawiadomienie o udzieleniu kredytu CURRAC Rachunek bieżący CUSCAR Zgłoszenie ładunku do odprawy celnej Rozdział 12. • Łączenie z zasobami zewnętrznymi Tabela 12.2. Skróty UN/EDIFACT — ciąg dalszy Opis Deklaracja celna Ekspresowa deklaracja celna Raport spedycji celnej Odpowiedź urzędu celnego Siedzenie danych Zawiadomienie o obciążeniu konta Wielostronne zawiadomienie o obciążeniu konta Harmonogram dostaw Precyzyjne określenie czasu dostawy Zawiadomienie o wysyłce Ocena zniszczeń wyposażenia i kosztów naprawy Polecenie zapłaty Definicja katalogu Zawiadomienie o akredytywie dokumentowej Zawiadomienie o zmianie w akredytywie dokumentowej Informacje o zmianie w akredytywie dokumentowej Prośba o zmianę w akredytywie dokumentowej Wniosek o akredytywę dokumentową Odpowiedź na zmianę w akredytywie dokumentowej Informacja o wystawieniu akredytywy dokumentowej Wycofanie operacji finansowej Wyciąg z konta bankowego Komunikat ogólny Informacje statystyczne Przygotowanie towaru do transportu Spedycja i konsolidacja Kalkulacja kosztów spedycji i transportu Powiadomienie o materiałach niebezpiecznych Koszty przewozu w transporcie międzynarodowym i inne opłaty Lista ładunków niebezpiecznych Powiadomienie o przybyciu przesyłki Potwierdzenie rezerwacji 325 326 Joomla!. Profesjonalne tworzenie stron W1NW Tabela 12.2. Skróty UN/EDIFACT — ciąg dalszy Metoda Opis ITFMBF Rezerwacja stała IFTMBP Rezerwacja tymczasowa IFTMCS Status wykonania instrukcji zawartych w umowie 1FTMIN Instrukcja transportowa IFTMSC Spedycja i transport pojedynczej przesyłki 1FTRIN Informacja o tempie spedycji i transportu IFTSAI Harmonogram spedycji i transportu oraz informacje o dostępności towaru 1FTSTA Informacja o statusie międzynarodowego transportu multimodalnego IFTSTQ Prośba o status międzynarodowego transportu multimodalnego IHCEBI Interaktywne zapytania i odpowiedzi na temat uprawnień i świadczeń z tytułu ubezpieczenia zdrowotnego INSPRE Składka ubezpieczeniowa INVOIC Faktura INVRPT Raport magazynowy ITRGRP Przeładunek na trasie przewozu ITRRPT Szczegółowy raport o przeładunku na trasie przewozu JAPRES Wyniki przeglądu podań o przyjęcie do pracy JIBILL Sprawozdanie rozliczeniowe wspólnego udziału JINFDE Prośba o informacje na temat pracy JOBAPP Przedstawienie ofert osób ubiegających się o przyjęcie do pracy JOBCON Potwierdzenie zlecenia pracy JOBMOD Modyfikacja zlecenia pracy JOBOFF Zlecenie pracy MEDADR Niepożądane działanie leku MEDAUT Wstępna autoryzacja medyczna MEDPID Identyfikacja osoby MEDREQ Prośba o usługę medyczną MEDRPT Wyniki badania medycznego MESGEV Wydarzenie towarzyskie MIGRPT Zgłoszenie instrukcji wdrażania wiadomości (MIG, ang. Message implementation guide) MOVINS Instrukcja rozmieszczenia i zamocowania ładunku ORDCHG Prośba o zmianę zamówienia Rozdział 12. • Łączenie z zasobami zewnętrznymi abela 12.2. Skróty UN/EDIFACT — ciąg dalszy Opis Zamówienie Odpowiedź na zamówienie Informacja adresowa Lista pasażerów Zawiadomienie o potrąceniach płacowych Szczegółowe polecenie zapłaty Wielostronne polecenie zapłaty Polecenie zapłaty Raport o uszkodzeniach i utracie mienia Katalog lub cennik Dane o produkcie Uzgodnienie wymiany produktów Lista promocyjna Zaplata składki ubezpieczeniowej Dane jakościowe Oferta cenowa Raportowanie surowych danych Potwierdzenie reasekuracji Potwierdzenie dostawy Wyliczenia reasekuracyjne Ochrona kredytowa Roszczenia reasekuracyjne Awizo przekazu Składka reasekuracyjna Prośba o dokument Prośba o ofertę cenową Rozliczenie reasekuracyjne Rezerwacja Prośba o rezerwację — komunikat interaktywny Odpowiedź na rezerwację — komunikat interaktywny Reasekuracyjny rachunek techniczny 327 328 Joomla!. Profesjonalne tworzenie stron W1NW Tabela 12.2. Skróty UN/EDIFACT — ciąg dalszy Metoda Opis SAFHAZ Dane na temat bezpieczeństwa i materiałów niebezpiecznych SANCRT Regulacje prawne dotyczące międzynarodowego przewozu towarów SCRIPT Zapytania i odpowiedzi dotyczące recept — komunikat interaktywny SKDACK Potwierdzenia harmonogramu SLSFCT Prognoza sprzedaży SLSRPT Raport sprzedaży SSCLDE Decyzja w sprawie świadczenia z opieki społecznej SSDREQ Prośba o przesłanie danych dla opieki społecznej SSIMOD Zmiana danych identyfikacyjnych SSRECH Historia ubezpieczeniowa pracownika SSREGW Powiadomienie o zarejestrowaniu pracownika STATAC Wyciąg z konta SUPCOT Zawiadomienie o składkach na fundusz emerytalny SU PM AN Obsługa funduszu emerytalnego SUPRES Odpowiedź dostawcy TANSTA Raport o stanie zbiorników TESTEX Komunikat testowy w trybie jawnym TESTIM Komunikat testowy w trybie ukrytym TINREQ Prośba o informacje turystyczne TINRSP Odpowiedź na prośbę o informacje turystyczne TRADES Definicje opisu podróży i ruchu ulicznego TRADIN Szczegółowe informacje na temat trasy podróży lub ruchu ulicznego dotyczące pojedynczego podróżującego TRAILS Planowanie i wskazówki dotyczące trasy podróży i ruchu ulicznego TRALOC Lokalizacja trasy lub położenia w ruchu ulicznym TRAREQ Prośba o informacje na temat trasy podróży lub ruchu ulicznego TRAVAK Potwierdzenie informacji na temat trasy podróży lub ruchu ulicznego TRAVIN Informacja o sytuacji na trasie podróży lub w ruchu ulicznym VATDEC Podatek VAT VESDEP Wypłynięcie statku WKGRDC Decyzja w sprawie dodatku pracowniczego WKGRRE Prośba o przyznanie dodatku pracowniczego Rozdział 12. • Łączenie z zasobami zewnętrznymi 329 Rozszerzenie Skylark Za pomocą rozszerzenia Skylark możesz zmienić Joomla! w serwer EDI. Skylark umożliwia zarządzanie partnerami handlowymi, procesami biznesowymi, protokołami komunikacyjnymi, a także konwerterami formatów dokumentów. Nie ma ograniczeń odnośnie do typów obsługiwanych dokumentów, przetwarzane są zarówno przychodzące, jak i wychodzące dokumenty. Rozszerzenie Skylark składa się z zestawu komponentów i modułów. Obsługiwane są następujące transporty (protokoły komunikacyjne): • Generic (ogólne, np. FTP, SMTP i POP3), • ARI (wykorzystuje HTTP), • Honda (wykorzystuje IBM MQ), • Stihl (wykorzystuje HTTP). Obsługuje poniższe translatory: • ARI, • Briggs, • GMI, • Honda, • Stihl. Po ukończeniu instalacji zostanie wyświetlony odnośnik do wprowadzenia (zobacz rysunek 12.17). Warto zapoznać się z jego treścią, ponieważ wyjaśnia podstawowe zasady działania komponentu. Rysunek 12.17. Wybierz Skylark introduction aby zapoznać się ? przydatnymi informacjami wprowadzającymi SkylaikEDlit>a,lllaIi<msircciissrtll " ® Skylark EDI: Welcome to Skylark EDI . Please read the following notes. Before Skylaik EDI can actually be used for anything you will need to install and configure additional Skylaik EDI modules. This can be a little involved and so you are strongly advised to read the Skylaik EDI Administration Manual for information on how ble by clicking on the "Help" menu ite individual pages within Skylark EDI car This is the fourth alpha release of Skylark EDI. An alpha release is a version of the software that is still in development and probably has features, sometimes important features, missing or not woiking. Features that are woiking may be changed without notice, be broken by a future release, or simply be removed. In short, an alpha release is not suitable for a production environment. If you are upgrading from a previous release then you will need to update your database schema. Update scripts are available to assist you. but please read the section on updating Skylaik in the Administration Manual for full instructions. Substantial changes have been made to drivers for this release. If you have produced your own drivers for earlier releases of Skylark EDI then you will need to amend them before they will work correctly with this release. Refer to the Skylaik EDI Developers Manual and the release notes for further information. The following shortcuts will take you directly to specific pages in the help system (it is not strictly necessary to click on "Continue" at this point). 330 Joomla!. Profesjonalne tworzenie stron W1NW Komunikacja z sieciami zewnętrznymi W poprzednich rozdziałach miałeś okazję doświadczyć, że stworzenie własnego, prostego komponentu dla systemu Joomla! nie wymaga dużych nakładów pracy. Dzięki zastosowaniu platformy Joomla! większość elementów interfejsu użytkownika jest już gotowa, co pozwala Ci skupić się na szczegółach implementacji danej funkcji. Z tego powodu komunikacja z sieciami zewnętrznymi w Joomla! jest nie tylko praktyczna, ale także tania w porównaniu z tworzeniem samodzielnej aplikacji internetowej. W tym podrozdziale dowiesz się, jak stworzyć rozszerzenia, które łączą się z zewnętrznymi stronami. Pierwsza, prosta aplikacja zostanie zbudowana z zastosowaniem zawartych w PHP funkcji do pobierania danych z serwerów zewnętrznych. Dane pobrane w formacie HTML zostaną przefiltrowane, a interesujące informacje wyświetlone na stronie Joomla!. Drugie rozszerzenie doda nowe materiały na stronie, korzystając z interfejsu internetowego zdalnego systemu (w tym wypadku jest to AP1 Map Google). Ostatnie rozszerzenie to przykład interakcji ze zdalną bazą danych, w odpowiedzi na przesłane zapytanie zostaną zwrócone dane w formacie XML. Wszystkie zademonstrowane rozszerzenia można dopasować, dzięki temu uda się sprostać realnym problemom. Przykładowo doświadczenia zdobyte w komunikacji za pośrednictwem interfejsu internetowego zdalnego systemu można wykorzystać przy programowaniu komunikacji z serwisem zewnętrznym, a jest to szczególnie przydatne, biorąc pod uwagę fakt, że liczba usług posiadających internetowe AP1 stale rośnie. Komponent typu screen scraper System sieci World Wide Web przyczynił się, jak żaden inny, do popularyzacji danych w formie tekstowej. Prawie wszystkie strony dostępne w internecie można odwiedzić zarówno przez przeglądarkę, jak i prosty program pobierający wyłącznie tekst (w tym wypadku zostaną wyświetlone także znaczniki HTML). Dostępność danych spowodowała ponowny rozrost popularności programów typu screen scraper. Screen scraper pobiera dane, które normalnie pojawiłyby się na ekranie (lub w oknie przeglądarki), a następnie filtruje je pod kątem pożądanych informacji. Tak uzyskane informacje mogą zostać zapisane lub ponownie sformatowane i wyświetlone. Krótka historia screen scraperów Między latami siedemdziesiątymi XX wieku, które cechowała popularność tekstowych aplikacji opartych na modelu mainframe-terminal, a erą przeglądarek internetowych XXI wieku miała miejsce era graficznych interfejsów użytkownika (GUI — Graphical User Interface). Producenci oprogramowania, zachęceni sukcesem komputerów typu Macintosh, zaczęli wzbogacać aplikacje o okna, rozwijalne menu, pola wyboru, a także inne elementy, czego skutkiem była większa elastyczność w porównaniu z tekstowymi poprzednikami. Rozdział 12. • Łączenie z zasobami zewnętrznymi 331 Rewolucyjny rozrost popularności aplikacji graficznych oznaczał spory problem dla organizacji, które zainwestowały ogromne ilości czasu i pieniędzy w tekstowe programy napisane z myślą o komputerach typu mainframe. Nie minęło dziesięć lat, a aplikacje tekstowe z nowinek technologicznych zmieniły się w zabytek. Niezbędne okazało się przepisanie aplikacji, tak aby korzystały z nowych paradygmatów GUI. Jeszcze większym wyzwaniem, niż ogrom pracy programistycznej, była konwersja danych przechowywanych w tych specyficznych systemach. W czasie projektowania tych systemów nie stosowano ogólnych standardów, ponieważ nie były one jeszcze zdefiniowane. W ten sposób zmiana formatu danych stała się wielkim wyzwaniem. Na scenie pojawiły się wtedy screen scrapery. Screen scraper był programem pośredniczącym między aplikacją tekstową a użytkownikiem lub bardziej zaawansowanym programem pobierającym dane. W przypadku aplikacji graficznych screen scraper to warstwa pośrednia między interfejsem graficznym, który był częścią frontową systemu, a właściwą aplikacją tekstową, pracującą w tle. Dane były odczytywane z wydruków programów tekstowych i przesyłane do aplikacji graficznych. W ten sposób użytkownik mógł korzystać ze wszystkich nowoczesnych udogodnień, takich jak możliwość cofania, wycinania, kopiowania i wklejania (a także wielu innych). Gdy użytkownik kliknął przycisk Zapisz, screen scraper przesyłał dane do właściwej aplikacji tekstowej, symulując wprowadzanie danych z klawiatury. Częściej zadaniem screen scraperów było filtrowanie informacji z wydruków, generowanych przez aplikacje tekstowe. Otrzymywane dane były następnie przesyłane do nowego systemu, np. systemu zarządzania bazą danych (DBMS). Wraz z upływem czasu i spadkiem zastosowania aplikacji tekstowych screen scrapery traciły na znaczeniu i popularności. Większość organizacji wymieniła stare systemy na zgodne ze standardami serwery baz danych, które umożliwiały dużą elastyczność przechowywanych danych. Zniknęła konieczność stosowania programów typu screen scraper, ponieważ zgodny ze standardami system przechowywania danych pozwalał na dostęp do nich za pośrednictwem aplikacji middleware dowolnego typu. Wraz z wybuchem popularności HTML wszystko się zmieniło. Niemalże z dnia na dzień udostępniono ocean danych w niezaszyfrowanym, publicznym i łatwo dostępnym formacie. Wszystkie informacje publikowane na stronach WWW, dostępne dla przeglądarek internetowych, są dostępne także dla programów zbierających, które przetwarzają pobrane dane, aby zapisać je lub wyświetlić w innym formacie. Ponieważ PHP posiada wbudowane funkcje związane z obsługą HTTP, stosunkowo prosto można napisać program, który pobiera kod HTML danej strony internetowej, a następnie wyszukuje na niej pożądane informacje. Implementacja takiego programu w postaci komponentu Joomla! nie sprawia większego problemu. Wady zastosowania screen scrapera Jeśli pobierasz materiały ze zdalnej strony i publikujesz je na swojej witrynie, powstaje spora liczba problemów — techniczne, prawne i etyczne. Powinieneś je rozważyć, zanim zastosujesz aplikację typu screen scraper. 332 Joomla!. Profesjonalne tworzenie stron W1NW Problemem technicznym związanym z wykorzystaniem screen scrapera jest brak standardowego API, które umożliwia dostęp do danych. W praktyce oznacza to, że każda zmiana na stronie zewnętrznej może spowodować, że Twój program przestanie działać, ponieważ zakłada, że dane pojawią się w określonym formacie. W przeciwieństwie do człowieka, który jest w stanie odczytać informacje poprawnie, niezależnie od tego, czy wyświetlono je w trzech, czy czterech kolumnach, program musi kierować się ścisłymi regułami przy zbieraniu informacji. Z tego powodu screen scraper może dzisiaj działać bezbłędnie, a jutro nie działać wcale. Zastosowanie aplikacji tego typu wymaga ciągłego nadzoru. Kolejny aspekt techniczny związany jest z działaniami dążącymi do zablokowania scrapera. Niektóre organizacje aktywnie zwalczają aplikacje tego typu, ponieważ pobierają informacje, marnotrawiąc łącze internetowe i inne zasoby. Dodatkowo ich zastosowanie eliminuje potrzebę odwiedzenia strony, na której pojawiły się materiały, zapobiegając np. wyświetleniu reklam, które są źródłem zysku dla właściciela. Biorąc pod uwagę problemy prawne, może się okazać, że zwielokrotnianie informacji ze zdalnej strony na Twojej witrynie jest nielegalne, chociaż informacje są publicznie dostępne. Działa tutaj ta sama zasada, jak przy kopiowaniu artykułów i twierdzeniu, że jest się ich autorem — to plagiat. Dla materiałów dostępnych w sieci kwestie związane z prawem autorskim są bardzo niejasne. Niektóre strony są kompilacją informacji z innych źródeł, co utrudnia ustalenie oryginalnego źródła. Ponowna publikacja w zmienionym formacie dodatkowo utrudnia cały proces. Dodatkowym problemem natury prawnej mogą być warunki korzystania z danej strony. Google na przykład zabrania korzystania z aplikacji typu screen scraper, o czym pisze w dokumencie „Warunki korzystania z serwisów spółki Google". Mimo że bardzo łatwo można pobrać informacje udostępniane w Google, jest to działanie nielegalne. Chociaż możesz być w stanie pobrać informacje i opublikować je na swojej witrynie bez konsekwencji prawnych, może być to działanie nieetyczne. Bez żadnych wątpliwości program, który automatycznie pobiera dane z danego serwera WWW, zużywa jego zasoby. Można także założyć, że właściciel tej strony nie zamierzał opublikować informacji, aby były one dostępne dla programu, a następnie ponownie wykorzystane w nieznanym celu. Obok tych niejednoznacznych sytuacji istnieje sporo zastosowań, dla których screen scraping jest szalenie użyteczną techniką. Wiele rządowych stron WWW zawiera informacje, które są dostępne za darmo i do dowolnych zastosowań. Ich powszechność finansowana jest z pieniędzy podatników (np. komunikaty ministerstwa zdrowia). Często informacje te umieszczane są w trudno dostępnych miejscach lub są podane w tak niejasnej formie, że ponowna publikacja w zmienionym formacie może być zaklasyfikowana jako służąca dobru publicznemu. Pamiętaj, że nawet publiczne bazy danych zawierają czasem ostrzeżenia przed automatycznym pobieraniem danych. Przykładowo Warunki korzystania z usług Google zawierają poniższy fragment, który wyklucza nieautoryzowane zastosowanie screen scrapera: Użytkownik zgadza się nie uzyskiwać dostępu do usług Google inaczej niż za pośrednictwem interfejsu oferowanego przez Google w celu uzyskiwania dostępu do usług Google z wyjątkiem przypadków wyraźnie dozwolonych w osobnej umowie na piśmie. Rozdział 12. • Łączenie z zasobami zewnętrznymi 333 Chociaż opisana w tym rozdziale technologia może służyć do pobierania informacji praktycznie z dowolnych stron, czyli także z tych, które tego zabraniają, powinieneś szanować wolę ich właścicieli i nie stosować aplikacji typu screen scraper w takich wypadkach. •odstawowy kod źródłowy komponentu Aby skonstruować screen scrapera, który działa efektywnie w roli middleware'a, projekt komponentu musi uwzględniać cztery zadania: • Otrzymać żądanie lub zapytanie od użytkownika — Najczęściej zapytanie wprowadzane jest przez użytkownika w pole formularza HTML, wyświetlonego przez komponent. Użytkownik przesyła żądanie do komponentu, klikając przycisk Submit po zakończeniu wprowadzania danych. • Pobrać dane z zewnętrznej strony — To zadanie jest kluczowym punktem programu, jest to typowy element scrapera. Do pobrania danych w formacie HTML zostanie wykorzystana biblioteka PHP do obsługi gniazd sieciowych. • Przetworzyć pobrane dane — Dzięki potędze wyrażeń regularnych można łatwo przetworzyć ogromne ilości danych tekstowych. • Sformatować uzyskane informacje i zwróć je do użytkownika — W przypadku systemu Joomla! można zastosować jedną z kilku różnych metod, które wypełniają to zadanie. Często najlepszą metodą jest zapisanie danych w formacie X M L i wykorzystanie dokumentu XSLT, który posłuży do formatowania. Aby nie komplikować niepotrzebnie przykładu, przedstawiony komponent wyświetli dane w postaci tabeli HTML. Po wyszczególnieniu najważniejszych punktów komponentu możemy przejść do fazy konstrukcji, aby uzyskać efekt przedstawiony na rysunku 12.18. Rysunek 12.18. Screen Scraper wyświetli na stronie sformatowane informacje oobrane z zewnętrznego źródła Oto wyniki Twojego zapytania Zapytanie Hemingway i 1. Hemingway ] mmJ> Category: book By: Lynn, Kenneth Schuyler Published: 1987 Language: English Details » Check Availability » 2. 2, Hemingway Category: book By. McDowell, Nicholas Published: 1989 Series. Life and works Language. English Check Availability i 3. 3. Hemingway in his own country Category: book 334 Joomla!. Profesjonalne tworzenie stron W1NW Plik deskryptora Plik deskryptora w tym przypadku jest prymitywny, służy wyłącznie do zarejestrowania komponentu w systemie. Wprowadź poniższy kod w edytorze tekstu i zapisz go pod nazwą comscrape.xml: <?xml version="1.0" encoding="utf-8"?> «install version="1.5.0" type="component"> <name>Scrape</name> <author rel="nofollow">Dan Rahmel</author> <creationDate>July 2007</creationDate> <copyright>(C) 2007 Dan Rahmel. Wszystkie prawa zastrzeżone.</copyright> <authorEmail rel="nofollow">admin@joomlajumpstart.org</authorEmai1> <authorllrl rel="nofollow">www.jooml a jumpstart. org</authorUrl > <versi on>l.0.0</versi on> <description>Pobiera wartość pola z formularza, wykonuje zapytanie na zdalnej stronie i zwraca odczytane informacje.</description> <fi les> <filename component="com_scrape">scrape.php</filename> </files> <admini stration rel="nofollow"> <menu>Scrape</menu> <fi les> <fi lename component="com_scrape">scrape.php</filename> </files> </admini stration> <params> <param name="url" type="text" default»".gov" label="Strona zewnętrzna" description="Adres strony, z której zostaną pobrane informacje." /> </params> Kod komponentu Scraper Zadaniem komponentu jest wyszukiwanie na zewnętrznym portalu książek, których tytuł zawiera podaną przez odwiedzającego frazę. Z pobranych danych zostanie usunięty kod HTML, a uzyskane informacje, po ponownym sformatowaniu, będą przesiane do przeglądarki użytkownika odwiedzającego Twoją stronę. Wprowadź poniższy kod i zapisz go pod nazw\scrape.php\ <?php /** * @version $Id: scrape.php 5203 2007-06-15 02:45:14Z DanR $ * @copyright Copyright (C) 2007 Dart Rahmel. Wszystkie prawa zastrzeżone. * @package ScreenScrape * Pobiera wartość pola formularza, wyszukuje na stronie zewnętrznej odpowiednie * i zwraca sformatowany wynik */ // Zablokuj bezpośredni definedt '_JEXEC' ) or die( dostęp 'Brak dostępu' ) informacje Rozdział 12. • Łączenie z zasobami zewnętrznymi // Sprawdź wartość parametru task i uruchom właściwą funkcję switch( JRequest::getVar( case 'query': 'task' )) { doExecuteQueryt); break; default: displayQueryEntryO; break; } // Przetwórz dane przestane w formularzu function doExecuteQueryt) { // Pobierz wartość pola query SfldQuery = JRequest::getVar('query') : // Usuń wszystko, co mogłoby być kodem HTML itp. SfldQuery = preg replace("/f^ąćęłńóśźża-zĄĆĘŁŃÓŚŹŻA-ZO-9 .?!$()V\"]/", "", SfldQuery): //" SmyData = doScrapeiSfldQuery); echo "<hl>0to wyniki Twojego zapytania</hl>"; echo "Zapytanie: " . SfldQuery . ""; echo "<hr />"; echo SmyData; echo "<a href=index.php?option=com_scrape rel="nofollow">" . "Wróć do Scrape</a>"; function doScrape(SqueryStr) { Smyllrl = "www.chipublib.org"; SmyPath = "/search/results/terms/" . SqueryStr . "/"; SmyGet = "": SmyAgent = "User-Agent: Mozilla/5.0 (Windows; U; Windows NT 5.1:" " en-US: rv:1.8.1) Gecko/20061010 Firefox/2.0\r\n"; SmyApp = "Content-Type: appl ication/x-www-form-urlencoded"; Sfp = fsockopen(SmyUrl. 80. SerrNum. Serrstr. 30): if (!Sfp) { return "Błąd #". SerrNum . "przy pobieraniu strony. \n"; } else { Sout = "GET " . SmyPath . " HTTP/1.0\r\n": Sout .= "Host: ". SmyUrl . "\r\n"; Sout .= SmyAgent . SmyApp . "\r\n"; Sout .= "Connection: Close\r\n\r\n"; fwrite($fp, Sout); while (!feof($fp)) { SmyGet .= fgets(Sfp, 128); } fclose(Sfp); } } Spattern = "/<ol class=\"result\">(,*)<\/ol>/s": preg_match(Spattern. SmyGet. Smatches): return SmatchesEO]: // Wyświetl formularz function displayQueryEntryO { ?> <hl class="contentheading">Formularz zapytania</hl> 335 336 Joomla!. Profesjonalne tworzenie stron W1NW <form id="forml" name="forml" method="post" acti on="i ndex.php?opti on=com_scrape&task=query "> Wprowadź poszukiwany tytuł: <textarea name="query" cols="60" rows="l" id="query"></textarea> <input type="submit" name="Submit" value="Wyświetl wyniki" /> </form> <?php } ?> Umieść oba pliki w archiwum o nazwie com_scrape.zip i zainstaluj komponent w systemie Joomla!. Zadaniem tego kodu jest po prostu wycięcie fragmentu zawierającego wyniki i wstawienie go na Twojej stronie. W przypadku zmiany strony musisz dopasować wyrażenie regularne przekazywane funkcji preg_match(), aby pobierany był właściwy fragment kodu HTML. Komponent Joomlamap Google udostępnia darmową usługę, która pozwala webmasterom wstawić na swoich stronach zdjęcie satelitarne lub mapę (lub oba elementy jednocześnie) danej okolicy. Ponieważ mapa pobierana jest z serwera Google (informuje o tym stosowny komunikat), zawiera odpowiednie znaki wodne, ale także dodatkowe dane. Jest to rekompensata dla Google za to, że usługa jest darmowa. Chociaż dostępny jest już komponent, który łączy API Map Google z systemem Joomla!, samodzielna implementacja takiego rozszerzenia ma wysoką wartość dydaktyczną, pozwala Ci zrozumieć, jak funkcjonuje komunikacja ze zdalnym API. Interfejs komponentu pozwoli użytkownikowi wprowadzić adres w pole tekstowe, jak przedstawiono to na rysunku 12.19. Rysunek 12.19. Wprowadź adres w pole adresu komponentu Joomlamap Formularz wyszukiwania mapy Wprowadź adres Gryf ino| ViVswlGt lokalizację Gdy użytkownik kliknie przycisk Wyświetl lokalizację, komponent zostanie przeładowany, tym razem wartość parametru task będzie ustawiona na goto. Komponent odczyta wartość z formularza, za pomocą procedury geokodowania przetłumaczy podany adres na długość oraz szerokość geograficzną i wywoła API Map Google w celu wyświetlenia odpowiedniej mapy, jak przedstawiono to na rysunku 12.20. API Map Google Google udostępnia bardzo dobre i darmowe API, za pomocą którego Twój program może pobierać mapy z serwerów Google. Kompletną listę funkcji API (wraz z przykładowym kodem) znajdziesz na: www.google.com/apis/maps Rozdział 12. • Łączenie z zasobami zewnętrznymi ysunek 12.20. Component oomlamap przedstawiający sidok satelitarny siatką ulic 337 Twoja lokalizacja Lokalizacja Gryfino El • ] i C i i O L ^ ^ a r t o ś ć mapy ©2008 PPWK Tete Atlas * Wróć do Joomlamap Copyright© 2009 Open Source Matters Wszelkie prawa zastrzeżone. Joornlal jest wolnym oprogramowaniem dostępnym na licencii GNU GPL. Aplikacja internetowa Mapy Google tworzy obiekt map, który można manipulować za pomocą kodu JavaScriptu, aby ustawić takie parametry, jak lokalizacja, zbliżenie, typ widoku (widok ulic, satelitarny, hybrydowy) i inne. ejestracja w systemie Każda strona, która korzysta z API Map Google, musi mieć przypisany unikatowy klucz. Jeśli klucz wysłany wraz z żądaniem mapy będzie niewłaściwy, mapa nie zostanie zwrócona. Oznacza to, że musisz mieć oddzielny klucz dla serwera testowego i serwera produkcyjnego. Dodatkowo system Google rozróżnia wielkość liter w adresie, dlatego klucz przypisany stronie www.przyklad.com/mapa nie zadziała na stronie www.przyklad.com/Mapa. Aby zdobyć klucz, musisz zarejestrować się na poniższej stronie: www.google, com/apis/maps/signup.html lik deskryptora Plik deskryptora w tym przypadku jest prymitywny, służy wyłącznie do zarejestrowania komponentu w systemie. Wprowadź poniższy kod w edytorze tekstu i zapisz go pod nazwą com Joomlamap.xml: <?xml version="1.0" encoding="utf-8"?> <instal1 version="1.5.0" type="component"> <name>Joomlamap</name> <author rel="nofollow">Dan Rahmel</author> <creationDate>July 2007</creationDate> <copyright>(C) 2007 Dan Rahmel. Wszystkie prawa zastrzeżone.</copyright> <authorEmai1 rel="nofollow">admi n@joomlajumpstart.org</authorEmai1> <authorUrl rel="nofollow">www. joomlajumpstart .org</authorllrl> <versi on>l.0.0</versi on> <description>Komponent wyświetla mapę odpowiadającą adresowi wprowadzonemu w pole tekstowe</descri pti on> <files> <fi1ename </files> component="com_joomlamap">joomlamap.php</fi1ename> 338 Joomla!. Profesjonalne tworzenie stron W1NW <admini stration rel="nofollow"> <menu>Joomlamap</menu> <files> <fi 1 enarne component="com_jooml amap">jooml amap. php</fi 1 ename> </fi 1es> </admini stration> <params> <param name="key" type="text" default»"" label="Klucz Map Google" description="Wprowadź klucz zarejestrowany dla tej strony." /> </params> Kod komponentu Joomlamap Zadaniem komponentu jest wyświetlenie na stronie dwóch elementów: skryptu wyświetlającego i znacznika rezerwującego miejsce dla mapy. Wprowadź poniższy kod w edytorze tekstu i zapisz go pod nazwajoomlamap.php-. <?php /** * @version $Id: joomlamap.php 5203 2007-06-15 02:45:14Z DanR $ * @copyright Copyright (C) 2007 Dan Rahmel. Wszystkie prawa zastrzeżone. * @package Joomlamap * Komponent łączący z usługą Map Google, wyświetla mapę dla wprowadzonego */ // Zablokuj bezpośredni defined( '_JEXEC' ) or die( Brak dostępu' ): // Sprawdź wartość parametru adresu dostęp task i uruchom switch( JRequest::getVar( case 'goto': gotoLocation(); break: default: właściwą funkcję 'task' )) { displayAddressEntryO; break; } // Przetwórz dane przesłane function gotoLocation() w formularzu { SuserKey = $params->get('key', 0); // Pobierz wartość poła location z formularza IfldLocation = JRequest::getVar('location') : // Usuń wszystko, co mogłoby być kodem HTML itp. $fldQuery = preg_replace("/[^ąćęłńóśźża-zĄĆĘŁŃÓŚŹŻA-Z0-9 .?!$()\'\"]/", "", SfldQuery)- //" echo "<hl>Twoja ?> lokalizacja</hl>": echo "Lokalizacja: " . SfldLocation . "": <script src="http://maps.google.com/maps?fi1e=api&:v=2&key=" iuserKey . " type="text/javascript"></script> <scri pt type="text/javascript"> . Rozdział 12. • Łączenie z zasobami zewnętrznymi //<![CDATA[ var map = nul 1: var geocoder = nul 1: function l o a d O { if (GBrowserlsCompatibleO) { map = new GMap2(document.getElementById("map")); map.setCenter(new GLatLng(37.4419. -122.1419). 13): geocoder = new GC1ientGeocoder(): } } function showAddresstaddress) { if (geocoder) { geocoder,getLatLng( address. function(point) { if (!point) { alertiaddress + " not found"): } else { map.setCenter(point. 13); var marker = new GMarker(point); map.addOverlay(marker); marker.openlnfoWindowHtml(address); map.addControl (new GSmalIZoomControl } ); } O): } i //]]> loadO; showAddress('<?php echo ifldLocation; ?>'): </script> <?php echo "<a href=index.php?option=com_joomlamap rel="nofollow">" . "Wróć do Joomlamap</a>": } // Wyświetl formularz do wprowadzania adresu function displayAddressEntryO { ?> <hl class="contentheading">Formularz wyszukiwania mapy</hl> <form id="forml" name="forml" method="post" acti on="i ndex.php?opti on=com_joomlamap&task=goto"> Wprowadź adres: <textarea name="location" cols="60" rows="l" id="location"></textarea> <input type="submit" name="Submit" value="Wyświetl </form> <?php } ?> lokalizację" /> 339 340 Joomla!. Profesjonalne tworzenie stron W1NW Utwórz archiwum zawierające oba pliki pod nazwą comjoomlamap.zip i zainstaluj w systemie Joomla!, korzystając z opcji Rozszerzenia/Instalator. Po przejściu do ustawień komponentu możesz ustawić klucz dostępu do Map Google. Wyszukiwanie adresów z zastosowaniem XML USPS (U.S. Postal Service) udostępnia darmową usługę pozwalającą na zautomatyzowane pobieranie danych adresowych 1 . Informacje zwracane są w formacie X M L i zawierają adres oraz kod ZIP. Konstrukcja rozszerzenia, które łączy się z aplikacją tego typu, jest doskonałym przykładem interakcji z zastosowaniem protokołu XML. Zanim rozpoczniesz, musisz założyć konto na stronie USPS.com, ID użytkownika. Rejestracja odbywa się pod adresem: aby uzyskać unikatowe https://secure.shippingapis.com/registration/ Formularz rejestracyjny wymaga wprowadzenia podstawowych informacji, co przedstawiono na rysunku 12.21. Po wypełnieniu i przesłaniu formularza otrzymasz e-mail, którzy będzie zawierać Twoje ID użytkownika, niezbędne do korzystania z usługi. Rysunek 12.21. Formularz rejestracyjny na stronie USPS wymaga wprowadzenia danych osobowych UNITED STATES Kim POSTAL SERVICE - Registration for USPS W e b Tools Please fill in the followiiifj infoi motion (^Required fields) * First Name * Last Name * Company Name * Address 1 Address 2 * City * State Select One ((Puerto Rico Only) Urbanization * ZIP Code * Country UNITED STATES * Email Address * Business Phone What is the Web site address (URL) of the site that will be hosting the USPS Web Tools? How will you be using the USPS Web Tools? Exclusively on my Web site W wiadomości e-mailowej, którą otrzymasz, znajdzie się także adres serwera testowego. Adres ten może przyjąć postać http://testing.shippingapis.com/ShippingAPlTest.dU lub https://secure.shippingapis.com/ShippingAPITest.dll (adresy mogą się różnić). Intencją USPS jest dopuszczanie do głównej bazy wyłącznie dokładnie przetestowanych aplikacji. Tym sposobem oszczędzane są zasoby USPS, które zostałyby zmarnowane, jeśli diagnostyka byłaby przeprowadzana z użyciem głównego serwera. 1 Narzędzie USPS pozwala wyszukiwać adresy na terenie Stanów Zjednoczonych, dane na temat państw europejskich są niedostępne—przyp. tłum. Rozdział 12. • Łączenie z zasobami zewnętrznymi 341 amodzielne testy Jeśli dysponujesz już ID użytkownika, możesz samodzielnie sprawdzić działanie serwera i przekonać się, czy Twoja przeglądarka wyświetli pobrane dane. Poniżej znajduje się (wzięty z podręcznika na stronie USPS) adres służący do testów: http: //NAZHASERWERA/ShippingAPITest. dl 1 ?API=Z1pCodeLookup&XML= <Zi pCodeLookupRequest%20USERID="IDUZYTKOUNIKA"> <Address ID="0" rel="nofollow"><Addressl rel="nofollow"></Addressl> <Address2 rel="nofollow">6406 Ivy Lane</Address2> <City>Greenbelt</City><State>MD</State> </Address></ZipCodeLookupRequest> Adres został zapisany w kilku wierszach, aby łatwiej było go odczytać, pamiętaj jednak, że przy wprowadzaniu musisz podać cały ciąg jako jedną linię. Nie zapomnij także wstawić w miejsce NAZWASERWERA i ID U ŻYTKO WNIKA informacje, które otrzymałeś w wiadomości potwierdzającej rejestrację. Po wprowadzeniu adresu i naciśnięciu klawisza Enter Twoja przeglądarka powinna pobrać informacje i wyświetlić j e w postaci drzewa X M L (zobacz rysunek 12.22). irsunek 12.22. obrane lformacje zostaną yświetlone ' przeglądarce ' postaci rzewa XML <?xml version="1.0" ?> • <ZipCodeLookupResponse> «Address ID="0"> <Address2 rel="nofollow">6406 IVY LIM</Address2> <City>GREENBELT</City> <State>MD</State> <Zip4>HBk/Zip4> </Address> </ZipCodeLookupResponse> W przypadku błędu pobierania informacji upewnij się, czy wprowadziłeś poprawną nazwę serwera i ID użytkownika. Jeśli błąd nadal występuje, poszukaj informacji w podręczniku na stronie USPS, ponieważ format adresu mógł się zmienić. Zauważ, że zwrócony kod ZIP został zamaskowany, ponieważ pochodzi z serwera testowego pełnego dostępu do systemu — właściwe informacje pobierane są z głównej bazy danych po tym, jak aktywujesz w pełni swoje konto'. nplementacja strony testowej w PHP Po upewnieniu się, że dysponujesz poprawnym ID użytkownika, nadeszła pora na stworzenie próbnego kodu PHP, a następnie przekształcenie go we właściwe rozszerzenie. Zawsze zalecam ten krok pośredni w przypadku implementacji zewnętrznego interfejsu. Joomla! to złożony system, dlatego dużo prościej jest sprawdzić działanie połączenia poza systemem. Do poprawnego działania rozszerzenia wymagane jest PHP 5, zainstalowane na serwerze. PHP 5 ma ustandaryzowane funkcje do odczytywania i przetwarzania formatu XML. Są one niezbędne do poprawnej obsługi systemu USPS. Jeśli Twoja strona działa na serwerze z PHP 4, możesz zainstalować obsługę XML w postaci modułu PHP. E-mail wysyłany po rejestracji w systemie zawiera dokładne informacje, jakie kroki należy podjąć, aby uzyskać dostęp do głównej bazy danych — przyp. tłum. 342 Joomla!. Profesjonalne tworzenie stron W1NW Wprowadź poniższy kod i zapisz go pod nazwą ziptest.php w głównym katalogu serwera testowego: <html><meta http-equiv="Content-Type" content="text/html; <hl>Test Wyszukiwarki kodów ZIP</hl> <?php charset=utf-8"><body> $myWTID= "MOJE ID": SmyAddress = "6406 Ivy Lane": SmyCity = "Greenbelt": SmyState = "MD": SmyUrl = "http://testing.shippingapis.com/ShippingAPITest.dll?" "API=ZipCodeLookup&XML=<ZipCodeLookupRequest USERID='" . . SmyWTID .'">" . "<Address ID='0' rel="nofollow"><Addressl rel="nofollow"></Addressl>" . "<Address2 rel="nofollow">" . SmyAddress . "</Address2>" . "<City>" . SmyCity . "</City><State>" . SmyState . "</State>" . "</Address></Zi pCodeLookupRequest>": echo SmyUrl: echo "<hr />"; try { @Sdoc = DOMDocument::load($myUrl); } catch(DOMException $e) { echo '': printr(Se): echo '': } // Wyświetl pobrane dane na stronie echo html special chars($doc->saveXML()): echo "<hr />"; Sparams = Sdoc->getElementsByTagName('Address'); foreach (Sparams as Sparam) { echo "ID=" . Sparam ->getAttribute('ID').' '; } echo "<hr />"; Sparams = Sdoc->getElementsByTagName(* Zi p5'): foreach (Sparams as Sparam) { } echo "Zip 5=". Sparam ->textContent .' ': // getAttrlbuteC'ID') Sparams = Sdoc->getElementsByTagName('Zip4'): foreach (Sparams as Sparam) { echo "Zip 4=". Sparam ->textContent ,' ': // getAttributet'ID') } ?> <h2>Gotowe.</h2> </body> </html> Rozdział 12. • Łączenie z zasobami zewnętrznymi 343 Nie zapomnij przypisać zmiennej $myWTID właściwego ID użytkownika. Jeśli otworzysz ten plik w przeglądarce 3 , powinna zostać wyświetlona strona podobna do tej, która jest przedstawiona na rysunku 12.23. Jeśli próba zakończyła się powodzeniem, w dolnej części powinieneś znaleźć odpowiednie wartości Zip 5 i Zip 4. ysunek 12.23. ikrypt ziptest.php 'obiera z serwera ISPS kod ZIP 'la ustalonego •dresu Test Wyszukiwarki kodów ZIP http//testing.shlppifigapis com/SbippingAPITest dU?./LPI=ZipCodeLookup&XML= 6406 Ivy LaneGreenbeltMD c?xral version—'10"?> <ZipCodeLookupResponse><AddressIB=''0'' rel="nofollow"><Address2 rel="nofollow">6406 IVY LN</Address2> <City>GREENBELT</Crty><Statc>MD</State><Zip53^BH</Zip5><Zip4>1440</Zip4></Address> </ZipCodeLookupResponse> ID=0 Zip • • Zip 4=1440 Gotowe. Jeśli test zakończy się niepowodzeniem, to dzięki komunikatom na ekranie powinieneś wiedzieć w przybliżeniu, gdzie występuje problem. Test rozpoczyna się od wyświetlenia adresu serwera wraz z przesłanym żądaniem. W kolejnym kroku pojawia się pełna odpowiedź serwera (format XML), a następnie wyniki przeszukiwania drzewa XML — trzy wartości. W przypadku błędu możesz porównać otrzymany wydruk z poprawnym, zilustrowanym na rysunku 12.23, aby znaleźć różnice. lik deskryptora Plik deskryptora jest bardzo prosty i służy do instalacji komponentu w systemie. Wprowadź poniższy kod w edytorze tekstu i zapisz go pod nazwą comzipfinder.xmt <?xml version="1.0" encoding="utf-8"?> <install version="1.5.0" type="component"> <name>zi pfi nder</name> <author rel="nofollow">Dan Rahmel</author> <creationDate>July 2007</creationDate> <copyright>(C) 2007 Dan Rahmel. Wszystkie prawa zastrzeżone.</copyright> <authorEmail rel="nofollow">admi n@joomlajumpstart.org</authorEmai1 > <authorllrl rel="nofollow">www. jooml ajumpstart. org</authorllrl> <version>1.0.0</version> <description>Pobiera dane w formacie XML z wykorzystaniem parametru.</description> <fi les> <fi 1ename component="com_zi pfi nder">zi pfi nder.php</fi 1ename> </files> <administration rel="nofollow"> <menu>Zip Finder</menu> <files> <fi1ename component="com_zi pfi nder">zi pfi nder.php</fi 1ename> </files> </administration> Plik należy uruchomić za pośrednictwem serwera WWW, wpisując przykładowo http://loca!host/ziptest.php — przyp. tłum. 344 Joomla!. Profesjonalne tworzenie stron W1NW <params> <param name="accessid" type="text" default="" label="ID użytkownika USPS" description="Wprowadź ID użytkownika, aby skorzystać z usługi UPSP." /> </params> </install> Kod komponentu Komponent Zipfinder wyświetli formularz pozwalający wprowadzić adres, miasto i stan. Wartości tych pól umieszczane są w żądaniu wysyłanym do serwera USPS, który zwraca wyniki w formacie XML. Wprowadź poniższy kod w edytorze tekstu i zapisz go pod nazw\zipfinder.php\ <?php /** * @version SId: zipfinder.php 5203 2007-06-15 02:45:141 DanR $ * @copyright Copyright (C) 2007 Dan Rahmet. AU rights reserved. * @package ZipFinder * Odczytuje wartość parametru, następnie wysyła żądanie do zdalnego * pobiera i wyświetla sformatowany wynik */ // zablokuj bezpośredni defined( '_JEXEC' ) or dieC serwera, dostęp 'Brak dostępu' ); // W zależności od parametru task wywołaj właściwą switch( JRequest::getVar( 'task' j) { case 'query': funkcję doExecuteQuery(); break: default: } displayQueryEntryO: break: // Przetwórz dane pobrane z formularza function doExecuteQuery() { // Pobierz przesiane dane ifldAddress = JRequest::getVar('address') : ifldCity = JRequest::getVar('city') ; ifldState = JRequest::getVar('state') : // Usuń poniższe 3 linie po zakończeniu testów ifldAddress = "6406 Ivy Lane"; ifldCity = "Greenbelt": ifldState = "MD"; // Usuń wszystkie niepożądane znaki ifldAddress = preg_replace("/ra-zA-Z0-9 .?!i()\'\"]/". "", ifldAddress); ifldCity = preg_replace("/ra-zA-Z0-9 .?!$()\'\"]/". "". ifldCity); ifldState = preg_replace("/[ A a-zA-Z0-9 .?!i()\'\"]/". "". ifldState): imyData = getZIp($fldAddress. ifldCity. ifldState); echo "<hl>Znaleziony kod ZIP</hl>": echo "Dla adresu: " . ifldAddress . "," . ifldCity . "," . ifldState . " echo "<h2>Zip+4: " . imyData . "</h2>"; echo "<a href=index.php?option=com_zipfinder rel="nofollow">" . "Powrót do wyszukiwarki</a>"; Rozdział 12. • Łączenie z zasobami zewnętrznymi 345 function getZip(SmyAddress, SmyCity, SmyState) { SmyWTID= "MYID": SmyUrl = "http://testing.shippingapis.com/ShippingAPITest.dll?" "API=ZipCodeLookup&XML=<ZipCodeLookupRequest USERID='" . . SmyWTID .'">" . "<Address ID='0' rel="nofollow"><Addressl rel="nofollow"></Addressl>" . "<Address2 rel="nofollow">" . SmyAddress . "</Address2>" . "<City>" . SmyCity . "</City><State>" . SmyState . "</State>" . "</Address></Zi pCodelookupRequest>"; try { @Sdoc = DOMDocument::load(SmyUrl): } catch(DOMException Se) { echo '' . print_r(Se) . ''; } Szip5 = ""; Szip4 = "": Sparams = Sdoc->getElementsByTagName('Zi p5'); foreach (Sparams as Sparam) { if (strlen(Szip5) > 0) Szip5 .= ". ": Szip5 .= Sparam ->textContent: } Sparams = Sdoc->getElementsByTagName('Zi p4'): foreach (Sparams as Sparam) { if (strlen(Szip4) > 0) Szip4 .= ". "; Szip4 .= Sparam ->textContent : } return Szip5 . "-" . Szip4; } // Wyświetl formularz wyszukiwania function displayQueryEntry() { ?> <hl class="contentheading">Formularz wyszukiwania kodu ZIP</hl> <form id="forml" name="forml" method="post" acti on="i ndex.php?opti on=com_zi pfi nder&task=query"> Wprowadź adres: <INPUT type="text" name="address" size="80" > Wprowadź miasto: <INPUT type="text" name="city" size="30" > Wprowadź skróconą nazwę stanu: <INPUT type="text" name="state" size="2" > <input type="submit" name="Submit" value="Znajdź kod ZIP" /> </form> <?php } ?> Utwórz archiwum zawierające oba pliki i korzystając z opcji Rozszerzenia/Instalator, w panelu administratora, zainstaluj komponent w systemie. Uruchomienie komponentu spowoduje wyświetlenie formularza, który należy wypełnić, wprowadzając poprawny 346 Joomla!. Profesjonalne tworzenie stron W1NW adres. W zaprezentowanej wersji adres jest ignorowany, zamiast tego wykorzystywany jest adres wprowadzony na stałe w kodzie źródłowym, a żądanie wysyłane jest do serwera testowego. Otrzymany adres ZIP wyświetlany jest na stronie, jak to pokazano na rysunku 12.24. Rysunek 12.24. Komponent Zipfinder wyświetla kod ZIP dla przykładowego adresu i Znaleziony kod ZIP Dla adresu: 6406 Ivy Lane,Gieenbelt,MD Zi p+4 : H K i i i i S l l Powrót do wyszukiwarki Po przeprowadzeniu pełnej aktywacji i uzyskaniu dostępu do głównego serwera USPS powinieneś dopasować adres serwera, a także usunąć trzy linie kodu narzucające wyszukiwany adres. Podsumowanie Dostęp do zasobów zewnętrznych z poziomu strony Joomla! rozszerza możliwe zastosowania systemu. W tym rozdziale opisano sposoby interakcji z sieciami zewnętrznymi, a w szczególności: • Pobieranie zewnętrznych materiałów przez kanały RSS i za pomocą rozszerzenia Auto Articles 3000. • Stosowanie kanałów RSS wraz z analizą użytego formatu. • Publikowanie materiałów na stronie w postaci kanałów RSS lub Atom, dostępnych dla odwiedzających. • Implementowanie obsługi programów partnerskich Google i Amazon w celu zarabiania na prowadzeniu strony. • Adaptowanie rozszerzenia Skylark EDI w celu umożliwienia komunikacji zgodnej z EDI ze stroną Joomla! w roli serwera. • Programowanie własnego rozszerzenia typu screen scraper, które pobiera dane tekstowe z zewnętrznej strony WWW. • Wykorzystywanie internetowego API (takiego jak AP1 Map Google) w kodzie komponentu po to, aby dodać funkcjonalność usług zewnętrznych na stronie Joomla!. • Tworzenie komponentu wysyłającego żądanie w formacie XML do zewnętrznego serwera (w tym przypadku jest to USPS). Odpowiedź, w formacie XML, jest pobierana, przetwarzana, a odczytane informacje wyświetlane są na stronie. Komunikacja z zasobami zewnętrznymi może rozszerzyć zakres funkcji Twojej witryny, co może przełożyć się na wzrost popularności. Oba te czynniki wpływają na pozycję Twojej strony na stronach wyników różnych wyszukiwarek internetowych. W rozdziale 13. opisano kilka innych rozwiązań, które pomogą Ci zoptymalizować stronę pod kątem jak najlepszej pozycji w wynikach wyszukiwania. 13 Pozycjonowanie i marketing w wyszukiwarkach internetowych Nie ma większego sensu utrzymywać strony, której potencjalni użytkownicy nie mogą znaleźć. Sprawienie, by była zauważalna w wyszukiwarkach internetowych, jest jednym z najważniejszych aspektów skutecznego zarządzania nią. Techniki SEO (Search Engine Optimization) sprawią, że Twoja strona będzie znajdować się wyżej w rankingach wyszukiwarek internetowych. W tym rozdziale opisano różne aspekty pozycjonowania stron związane bezpośrednio z Joomla!. System Joomla! zawiera kilka funkcji, które pozytywnie wpływają na ranking. Wbudowane funkcje ułatwiają robotom internetowym indeksowanie strony, co przekłada się na lepsze odzwierciedlenie jej zawartości. Istnieje także grupa ogólnych technik, które o ile stosowane są konsekwentnie, wspomagają pozycjonowanie. W tym rozdziale przedstawiono pokrótce także aspekty marketingu w wyszukiwarkach internetowych (SEM — Search Engine Marketing), płatnych reklam, które wpływają na wzrost ruchu na Twojej stronie. Techniki SEM są bezpośrednio związane z SEO, jednak duże, komercyjne organizacje zatrudniają najczęściej firmy od SEM (np. The Search Agency), które zajmują się wszystkimi kwestiami związanymi z wyszukiwarkami internetowymi. Z drugiej strony, małe i niekomercyjne strony kładą większy nacisk na SEO, ze względu na niski (lub zerowy) koszt implementacji. Ponieważ większość stron Joomla! jest średniej lub małej wielkości, w rozdziale przedstawiono głównie techniki SEO. Pamiętaj, że techniki związane z pozycjonowaniem stron ulegają ciągłym zmianom. Działania, które dzisiaj windują ranking strony, jutro mogą znacząco stracić na znaczeniu. Jednak żadna z opisanych w tym rozdziale technik nie wpłynie negatywnie na pozycję strony. Dlatego nawet jeśli w przyszłości stracą one na znaczeniu, ciągle warto będzie je stosować. 348 Joomla!. Profesjonalne tworzenie stron W1NW Ustawienia Joomla! Programiści Joomla! zdają sobie sprawę ze znaczenia pozycjonowania strony. Dlatego system ten zawiera kilka usprawnień, które pozytywnie wpływają na ranking. Jeśli poświęcisz odrobinę czasu na dostrojenie konfiguracji systemu, a nowe materiały będziesz dodawać ze starannością i dbałością o szczegóły, to korzystając z wbudowanych funkcji Joomla!, wpłyniesz na pozycję strony w wynikach wyszukiwania. Zmiana kilku globalnych opcji ma natychmiastowy wp Z tego powodu implementacja pożytecznych funkcj w interfejsie administratora. ącznie kilku kliknięć Proste adresy Domyślnie wszystkie odnośniki w ramach witryny Joomla! odwołują się do jednego pliku (,index.php), właściwa strona, menu lub artykuł wybierane są za pomocą parametrów w łańcuchu żądania. Przykładowo standardowy adres artykułu wygląda tak: http://www.przyklad.com/index.php?Itemid=27&option=com_content , Taka strategia jest bardzo myląca dla robota internetowego. Robot internetowy (program, który indeksuje strony WWW) nie rozpoznaje zbyt dobrze sensu parametrów podanych z łańcuchu żądania. Łańcuch żądania z reguły służy do przechowywania parametrów — ustawionych przez odwiedzającego — związanych z wyświetlaniem pewnych treści. Przykładowy adres strony, która wykorzystuje łańcuch żądania do tego celu, mógłby wyglądać tak: http://www.przykład, com ?userid=98239992107& viewsetting=A TVPDKIKXODER Robot internetowy nie powinien zapisywać wartości tych parametrów. W ten sposób powstaje trudność w rozróżnianiu, które parametry odnoszą się do ustawień użytkownika, a które wpływają na wybór prezentowanych materiałów. Z tego powodu parametry łańcucha żądania są często ignorowane przez roboty internetowe, także domyślna konfiguracja adresów w systemie Joomla! bardzo negatywnie wpływa na pozycję strony. Na szczęście istnieje rozwiązanie tego problemu — ustawienie Proste adresy, które można znaleźć na ekranie trzy opcje związane z prostymi adresami: Proste adresy, Korzystaj z modrewrite i Adresy z przyrostkiem. Jeśli aktywujesz opcję Proste adresy, adres danego artykułu w systemie Joomla! będzie przypominać poniższy: http://www.przyklad.com/index.php/tytid-artykidu Powyższy przykład dokładnie spełnia wymagania, pozwalając robotowi internetowemu poprawnie zaindeksować stronę WWW. Jest to nowa technika wprowadzona w Joomla! 1.5. Powyższy adres powoduje uruchomienie pliku index.php — w nim znajduje się kod odczytujący cały adres, na podstawie którego zwracana jest odpowiednia strona. Rozwiązanie to działa zarówno w przypadku serwera Apache, jak i IIS. Rozdział 13. • Pozycjonowanie i marketing w wyszukiwarkach internetowych fsunek 13.1. / Joomla ostępne są a ekranie onfiguracji ''iobainej trzy stawienia wiązane prostymi dresami 349 Konfiguracja globalna \ X «*»"» 'S Ni. O Tik " « • " t - 1 " »:«•>•>• a— - •»»».—y*>y=k- Optymalizacja dla wyszukiwarek »»«W O »,. ® Tik ® Ni. O «»,,„,.«.» © „„ 0Tlk Nar.ra v/itr-ny Professional Joomla! Oon\»śln*«wl«»<» Editor-TinyMCE2.0 Fowiwlifai* 20 V wiadomości RS5 ,0 V V Jedynym wymaganiem do poprawnego działania tej funkcji na serwerze Apache jest włączona (ustawienie On) dyrektywa AcceptPathlnfo. Więcej informacji na temat tej dyrektywy możesz znaleźć na stronie dokumentacji Apache: http://httpd.apache.Org/docs/2.0/mod/core.html. Jeśli powyższa dyrektywa została wyłączona (niektórzy dostawcy usług internetowych wybierają taką konfigurację), pozostaje Ci aktywacja opcji Korzystaj z mod rewrite, która powoduje tworzenie odnośników w postaci: http://www.przyklad.com/home/44-pierwszy-artykul-w-joomla W przeciwieństwie do poprzedniej opcji (wywołanie pliku index.php, który interpretuje przekazany adres) ustawienie Korzystaj z mod rewrite opiera się na funkcjonalności modułu serwera Apache o nazwie mod_rewrite. Jego działanie polega na tłumaczeniu adresów, tzn. na podstawie reguł zdefiniowanych w pliku .htaccess wywoływane są odpowiednie pliki. Do poprawnego działania tej funkcji niezbędna jest zmiana nazwy pliku htaccess.txt, który znajduje się w głównym katalogu Joomla! na .htaccess. Jeśli korzystasz z systemu Windows i spróbujesz przeprowadzić tę operację za p o m o c ą Eksploratora, zostanie wyświetlony komunikat o błędzie. Rozwiązaniem tego problemu jest użycie komendy ren z wiersza poleceń, która służy do zmiany nazwy pliku. Pamiętaj, że odpowiednie opcje należy włączyć, zanim zarejestrujesz stronę w wyszukiwarkach internetowych. Jeśli aktywujesz nowe funkcje po zaindeksowaniu strony (lub po tym, jak na innych stronach pojawiły się już odnośniki do Twojej witryny), strona może stracić w rankingu, ponieważ zaindeksowane wcześniej adresy nie s ą j u ż dostępne. Jeśli dotychczas korzystałeś ze starszej wersji Joomla! z włączonym rozszerzeniem SEF, upewnij się, że po uaktualnieniu korzystasz z tego samego dodatku. Schemat tworzenia adresów w Joomla! 1.5 różni się pewnie od tego stosowanego przez stare rozszerzenie, dlatego wszystkie odnośniki według starego schematu spowodują wystąpienie błędu 404 — strona nieznaleziona, co ma bardzo destrukcyjny wpływ na pozycję danej witryny. Jeśli przenosisz materiały ze statycznej witryny do systemu Joomla!, a wcześniejsza wersja strony została już zarejestrowana przez roboty internetowe, wykorzystaj jedno z rozszerzeń do tworzenia prostych adresów (np. OpenSEF) zamiast wbudowanych funkcji Joomla!. Inne rozszerzenia pozwalają Ci samodzielnie określić, pod jakim adresem będą dostępne poszczególne artykuły i kategorie. Możesz w ten sposób stworzyć także taki zestaw reguł dzięki któremu nowe adresy będą odpowiadały strukturze starej, statycznej wersji strony, a to z kolei sprawi, że cały proces konwersji będzie niezauważalny dla robotów internetowych. 350 Joomla!. Profesjonalne tworzenie stron W1NW Metadane Jednym z najważniejszych i niewidocznych aspektów SEO są odpowiednie metadane, czyli informacje o informacjach. W przypadku stron W W W metadane zawierają opis artykułu, listę słów kluczowych i informacje o stronie, które pozostają niewidoczne dla odwiedzających, odczytywane są jednak przez roboty internetowe. Jeśli otworzysz stronę w edytorze tekstu, to w części nagłówkowej znajdziesz znaczniki przypominające poniższe: <meta http-equiv="Content-Type" content="text/html; charset=utf-8" /> <meta name="description" content="Ministerstwo Sprawiedliwości - urząd administracji powołany przez Prezesa Rady Ministrów w celu obsługi urzędującego Ministra Sprawiedliwości." /> <meta name="GENERATOR" content="Microsoft FrontPage 4.0"> <meta name="keywords" content="Ministerstwo Sprawiedliwości, wymiar sprawiedliwości, sprawiedliwość, sądownictwo, sądy. Prokuratura Krajowa, prokuratura. Minister Sprawiedliwości. Prokurator Generalny, Prokurator Krajowy, justice, judiciary, sąd apelacyjny, sąd okręgowy, sąd rejonowy, prokuratura apelacyjna, prokuratura okręgowa, prokuratura rejonowa, zwalczanie przestępczości, przestępczość, więziennictwo, notariat, notariusze, adwokatura, adwokaci, komornicy, radcy prawni, rejestr zastawów, zastaw rejestrowy. Krajowy Rejestr Sądowy, Krajowy Rejestr Karny. Centralny Zarząd Służby Więziennej, prawa ofiary" /> <meta name="ProgId" content="FrontPage.Editor.Document"> W kodzie HTML umieszczono znaczniki metadanych, które zawierają informacje o danej stronie. Znacznik z atrybutem name ustawionym na description zawiera krótki opis strony. Znacznik z atrybutem name ustawionym keywords zawiera listę słów kluczowych, które najlepiej odpowiadają treści strony. Znaczniki z atrybutem name ustawionym na GENERATOR i ProgID zawierają informacje o programie wykorzystanym do tworzenia strony (bardzo rzadko wykorzystywane przez roboty internetowe). Wszystkie te dane zapisywane są przez robota internetowego podczas indeksowania i wykorzystywane w różnym stopniu do wyliczenia pozycji danej strony. Metadane dla całej strony Metadane dla całej witryny można ustawić na ekranie Konfiguracji globalnej. Ramka Metadane, przedstawiona na rysunku 13.2, pozwala ustawić wartość pól description i keywords. Te informacje pojawiają się na każdej stronie, która nie wyświetla artykułu. Odpowiednie ustawienie tych danych jest ważne, ponieważ dostarcza ogólnych informacji na temat całej strony. Rysunek 13.2. Ekran Konfiguracji Globalnej zawiera ramkę z opcjami metadanych Wt>HIOHKKif.f i Opis tttyt 1 y 10 v Joomla ! - dynamiczny system portalowy i zarz,dz«>i, c r . i c i . '.t..., ł H . | . -. .-.•- j o o m l a . Polskie Tytuły » i m t a b w e l l . Nfe ® Tak a,no, » I M * ! « * * O Me ® Tak Centrum Joomla! system Rozdział 13. • Pozycjonowanie i marketing w wyszukiwarkach internetowych 351 etadane artykułu W systemie Joomla! każdy artykuł ma własne metadane, które można ustawić w panelu Metadane przy wprowadzaniu treści artykułu (zobacz rysunek 13.3). Dostępne pola to Opis (description), Słowa kluczowe (keywords), Roboty (robot) i Autor (author). Zostaną one umieszczone w sekcji <head> wygenerowanego dokumentu HTML dla danego artykułu. tsunek 13.3. ariel Metadane, o prawej stronie dytora artykułów, możliwia prowadzenie pisu, słów luczowych, stawień robotów iternetowych informacji autorze II Opublikowane Strona startowa Kategoria S Mes - v - Foi mat -- âfc ID aitykuhi: Status 19 Opublikowane Odsłony 146 Wyczyść Postawiony 13 razy l l t w o i z o n y poniedziałek, 09 październik 2006 07 4 Poprawiony niedziela, 04. listopad 2007 16:50 P a r a m e t r y : artykuł P a r a m « î r y : ro; Metad systemu z i t r e ś c i ą Joomla 1 ruchu open soui tj* ystem c- t? jood news! 3oomlal 1.5 ¡s free, It Is released under an Open Source s v 2.0. H^d y o y I • iri a mainstream. commercial alternative, >ur walet arK! to a i d new functionality w o j d probably mean taking out •ited something addhgl »dels rbr content management software For a start, It's r for everybody, and ¿«lybody can develop It further. I ; free, software s u ; a r up, MySQL, and Apache W przeszłości tekst zawarty w sekcji keywords miał bardzo duże znaczenie, ponieważ słowa kluczowe służyły robotom internetowym do kategoryzowania stron. Zmieniło się to, ponieważ spamerzy nadużywali tej funkcji tak intensywnie, że aktualnie wiele robotów internetowych zupełnie ignoruje metadane. Niektóre wyszukiwarki nadal jednak zapisują te informacje, dlatego warto poświecić odrobinę czasu i uzupełnić odpowiednie pola. Najważniejszym polem dla każdego artykułu jest Opis. Chociaż znaczenie pola keywords (Słowa kluczowe) spadło, większość wyszukiwarek nadal respektuje opis strony. Często ta informacja wykorzystywana jest j a k o krótki opis strony w wynikach wyszukiwania. Przykładowo wspomniane wcześniej metadane są dla Google opisem strony (zobacz rysunek 13.4). Dlatego zawartość pola description można traktować j a k o dodatkową zachętę dla odwiedzających. kty wacja modułu Breadcrumbs Nawigacja okmszkowa (ang. Breadcrumbs) ułatwia odwiedzającym poruszanie się po stronie i zapoznanie się z jej hierarchiczną strukturą. Jeśli użytkownik wejdzie na stronę z pominięciem strony głównej, nawigacja okruszkowa pozwoli mu dotrzeć do wyższych poziomów. Dodatkowym atutem tej techniki jest ułatwienie zadania robotom internetowym, ponieważ uwydatnia ona strukturę strony. Jak przedstawiono na rysunku 13.5, system Joomla! zawiera moduł Breadcrumbs, który automatycznie wyświetla nawigację okruszkową na każdej stronie. Każdy szablon, który ma odpowiednie odwołanie, umożliwia wstawienie nawigacji okruszkowej na stronie Joomla!. 352 Joomla!. Profesjonalne tworzenie stron W1NW Rysunek 13.4. Metaznacznik description wykorzystywany jest przez wyszukiwarki przy wyświetlaniu opisu strony na liście wyników wyszukiwania Grafika Wiadomości Wideo Grupy dyskusyjne Gmaii Nuts and Bolls Filmmaktng 0 Szukaj w Internecie O Zalogui wiece) ' Szukaj Szukaj na stronach kategorii język polski Wyniki 1 - 1 0 spośród okoto 46.200 dla zapytania Nnts alul Bolls Fllmmaking. (Znaleziono w 0.08 sek.) Filmmaking - Nuts arid Bolts arid Guerilla, your source for Nuts and in-II'Mii ] Linki sponsorowane Nuts,standard and special Filmmaking is a site focused on Nuts .mil Bolts Filiiim<ikiiitj including storytelling , shooting tips, motion graphics, film technology, 3D rendering, ... > www cvisual.com/ - 36k - f-opm - F'odobne stiony - Filtr Send us your inquiries The producers will contact you Nuts and Bolts Filmmaking, the book, by Dan Pahrnel - [ •.. ] : Main page containing Nuts and Bolts Filmmakimj book information i n c h i n g tableof-contents, book description, and additional resources. www • , u<l i ' i r iiiin t i r l t o'.p • 9k •• Kopia • Podc Nuts and Bolts Filmmaking - Elsevier Nuts <m<l Bolts Filmmaking, an ideal book for the rapidly growing number of low- budget filmmakers, provides how-to information on the day-to-day techniques ... www.else--ier.com/vvps/product/cvvs_hom8/702196 - 31k - hopi* - Podobne ¿irony - Filtr Writers Store. Nuts and Bolts Filmmaking • Practical Techniques ... - [ Hum Rysunek 13.5. Joomla! ma wbudowaną funkcję nawigacji okruszkowej, która wpływa na pozycję strony ¿ 4 J o o m l a ! Yesterday all servers iri the U.S. went out on strii more R A M and better CPUs. A spokes person sa for better R A M was due to some fool increasing t speed. In future, buses will be told to slow down i motherboards. News T h e Community Joomla! Overview Szukaj... Popular iKiffl Extensions i Joomla! License Guidelines 1 Welcome to Joomla! 1 What's New in 1.5? 1 I • Home I I » Joomla! Overview Moduł Breadcrumbs znajdziesz, wybierając z menu w interfejsie administratora opcję Rozszerzenia/Moduły. Ekran ustawień tego modułu zilustrowano na rysunku 13.6. Moduł ma kilka ustawień, np. możliwość ustawienia Znaku rozdzielającego. Domyślnie symbol rozdzielający stanowią dwa znaki większości ( » ) . Rysunek 13.6. Możesz zmienić ustawienia modułu Breadcrumbs w interfejsie administratora Moduł: [Zmień] Szczegóły Preferencje ł y p modułu: mod_bi e.idcrumbs • Parametry modułu Tytuł; Bteadcrumbs Pokaż tytuł: Wtoczony: Pozycja: Kolejność: Poziom dostępu: O O Nie Pokaż element startowy 'S' Tak Znak rozdzielający Nie €> Tak breadcrumb Pt zyr ostek klasy modułu v 0::Breadcrumbs v Parametry: rozssersone Zastizeżony Specjalny ID: 35 Opis: Wyświetla ścieżkę powrotu. Przypisanie m e n u Pozycje menu: Pożycie wybrane: O Nie Tekst elementu startowego Home Wszystkie O Brak O Zaznaczone A Ta Rozdział 13. • Pozycjonowanie i marketing w wyszukiwarkach internetowych 353 Kapa strony Im bardziej elementy nawigacyjne ułatwiają poruszanie się po stronie, tym lepszą pozycję będzie miała witryna w rankingach wyszukiwarek. Mapa strony stanowi narzędzie, które pozwala zarówno wyszukiwarkom, jak i użytkownikom odnaleźć wszystkie materiały na stronie. Mapę strony można traktować jak główny spis treści, odnośnik do niej znajduje się zazwyczaj jako jedna z ostatnich pozycji w menu nawigacyjnym. Na szczęście istnieje spora liczba rozszerzeń, które automatycznie generują mapy strony w Joomla!. ozszerzenie Joomap Spośród wielu rozszerzeń do generowania mapy strony (poszukaj na extensions.joomla.org) najpopularniejsze i najczęściej stosowane jest rozszerzenie Joomap. Cechą rozszerzenia jest korzystanie z arkusza stylów odpowiedniego dla aktualnie ustawionego szablonu, dlatego wygląd mapy strony odpowiada reszcie witryny, jak pokazano to na rysunku 13.7. lysunek 13.7. Rozszerzenie loomap wyświetla napę strony, korzystając ' arkusza stylów istawionego szablonu Site Map About SASSussex Membe ip Oontaet Ur . ;se f\ Lir * Joomap tworzy mapę strony, która zawiera normalną strukturę menu, listę sekcji i kategorii, a nawet listę kategorii Virtuemart (o ile zainstalowano to rozszerzenie). Dodatkową funkcją jest tworzenie mapy strony w formacie XML, którego wymaga usługa Google. Istnieją także wtyczki dla Joomap, które pozwalają na indeksowanie elementów innych aplikacji internetowych, np. Gallery2. ioogle Sitemaps Google udostępnia internetową usługę, która polega na automatycznym tworzeniu mapy strony i zarządzaniu nią. Większość komponentów (także Joomap) wykorzystuje API Google do połączenia z usługą Google Sitemaps. Rejestracja w tym systemie poprawia indeksowanie strony przez robota Google. Więcej informacji na temat usługi znajdziesz na stronie: https://www.google.com/webmasters/tools/sitemaps 354 Joomla!. Profesjonalne tworzenie stron W1NW Ogólne techniki Aktywacja kilku funkcji Joomla! poprawi indeksowanie strony przez roboty internetowe, jednak nie będzie miała dramatycznego wpływu na jej pozycję. Ale istnieje grupa technik, które można zastosować na każdej stronie (nie tylko tych opartych na Joomla!) w celu poprawienia pozycji w wynikach wyszukiwania. Wiele z opisanych sposobów wiąże się z modyfikacją kodu HTML strony, która poprawiłaby jej pozycję. Pamiętaj jednak, że największy wzrost pozycji związany jest ze zdobywaniem odnośników z innych, popularnych stron. Dlatego powinieneś poświęcić najwięcej czasu na zdobywanie linków zewnętrznych. Techniki związane z pozycjonowaniem stron mogą stać się nieaktualne tuż po tym, gdy zostaną upublicznione. Pamiętaj, że Twoim celem jest odwieść wyszukiwarkę od spełnienia jej głównego zadania— bezstronnego przedstawiania informacji. Wyszukiwarki internetowe tworzone są w taki sposób, aby jak najlepiej odpowiadały zapytaniu użytkownika i dostarczały najwartościowszych wyników. Oprócz podstawowych technik, np. ustawiania właściwych tytułów stron, celem SEO jest przedstawienie Twojej witryny jako porządnej, wartościowej i solidnej. Dlatego programiści wyszukiwarek starają się „ wyprzedzić " specjalistów stosujących techniki SEO, aby w wynikach wyszukiwania nie pojawiały się strony, które nie są związane z danym zapytaniem. Główne wyszukiwarki W czasie, kiedy pisałem tę książkę, największą i najpopularniejszą wyszukiwarką było narzędzie firmy Google. Kilka lat wcześniej tę pozycję zajmował produkt Yahoo!. Cofając się jeszcze o kilka lat, bardzo trudno byłoby wyłonić dominujący program. Celem wyszukiwarki jest dostarczenie Ci pożądanych informacji. Jeśli jutro pojawiłaby się wyszukiwarka XYZ, która dzięki unikatowej technologii byłaby lepsza od dzisiejszy rozwiązań, za kilka lat mogłaby opanować rynek. Obecnie wydaje się, że Google dysponuje efektywną technologią wyszukiwania, którą trudno powielić, mimo wielu wysiłków firm takich ¡ák Yahoo!. Natura wyszukiwarek internetowych sprawia, że nowa technologia mogłaby łatwo zdeklasować rozwiązanie firmy Google. W przeciwieństwie do typowych programów komputerowych, których typową cechą są trudności przy zmianie aplikacji (głównie z powodu danych przechowywanych w formacie danego programu), użytkownicy mogą zmienić wyszukiwarkę, wprowadzając po prostu inny adres. Od zakończenia prac nad tą książką do dnia, w którym Ty ją czytasz, sytuacja mogła już się zmienić, poszczególne produkty mogły uplasować się na innych miejscach. W czasie, gdy pisałem tę książkę, głównymi wyszukiwarkami (według znaczenia) były: Google, Yahoo!, MSN i Ask Jeeves. Aby uzyskać jak najlepsze wyniki technik SEO, warto poszczególnym wyszukiwarkom poświęcić czas proporcjonalny do ich udziału w rynku. Rozdział 13. • Pozycjonowanie i marketing w wyszukiwarkach internetowych 355 ladanie stów kluczowych Jednym z najlepszych sposobów inwestycji czasu podczas pozycjonowania strony jest określenie właściwych słów kluczowych, których mogą użyć ludzie chcący odwiedzić Twoją stronę. Odpowiedni dobór słów kluczowych może znacząco podwyższyć pozycję witryny (nawet o kilka stron) w wynikach wyszukiwania. Chociaż najważniejszy jest ukierunkowany dobór słów kluczowych dla strony głównej Twojej witryny, warto przeprowadzić podobne zabiegi dla najważniejszych artykułów. Każda strona umieszczona wysoko w wynikach zwiększa ruch na Twojej stronie, a także w konsekwencji prawdopodobieństwo, że odwiedzający poszukają innych materiałów na Twojej stronie. worzenie wstępnej listy słów kluczowych Pierwszym krokiem do uzyskania dobrej pozycji w wynikach wyszukiwania jest zapoznanie się z popularnymi słowami kluczowymi związanymi z tematyką Twojej strony. Przykładowo jeśli Twoja strona poświęcona jest samodoskonaleniu, to czy ludzie poszukujący informacji tego typu wprowadzają samodoskonalenie w wyszukiwarce? Czy może wprowadzają raczej rozwój osobisty lub motywacja? Jeśli nie zdobędziesz takich informacji, rezultat większości Twoich działań zależeć będzie głównie od szczęścia. Przed rozpoczęciem badań poświęć 10 minut na utworzenie listy pojęć i terminów, które najlepiej odpowiadają treści strony. Aby znaleźć właściwe słowa kluczowe, musisz od czegoś zacząć. Pozostająca przy temacie samodoskonalenia lista mogłaby wyglądać tak: • samodoskonalenie, • rozwój osobisty, • rozwój duchowy, • motywacja, • determinacja, • grupa wsparcia, • produktywność, • pomoc duchowa. Jeśli nie wiesz, od czego zacząć wyszukiwanie, spróbuj znaleźć dany temat w encyklopedii, np. Wikipedii (http://pl.wikipedia.org/wiki/Strona_gl0wna). Istnieje spora szansa, że znajdziesz terminy związane z daną tematyką. iarzędzie do wyszukiwania słów kluczowych Po utworzeniu wstępnej listy słów kluczowych powinieneś skorzystać z odpowiedniego narzędzia. Może to być internetowa aplikacja, np. Google Adwords Tools (https://adwords. google.com/select/KeywordToolExternal) lub normalnego programu, np. doskonałego, darmowego Good Keywords (www.goodkeywords.com). 356 Joomla!. Profesjonalne tworzenie stron W1NW Po wprowadzeniu wstępnej listy w odpowiednie pole narzędzia Google Adwords Tools otrzymasz pokrewną listę słów kluczowych (zobacz rysunek 13.8). Domyślnie wszystkie słowa kluczowe sortowane są w porządku alfabetycznym. Możesz zmienić to ustawienie, klikając nagłówek odpowiedniej kolumny. wj.im Rysunek 13.8. Za pomocą narzędzia Google Adwords Tools możesz znaleźć listę podobnych słów kluczowych dla tych wprowadzonych u i w o i z o n e propozycje srow Kluczowych;' '-*) Opisowe słowa lub wyrażenia wprowauz pu jeunyrrrg wierszu: Samcdoskonałenie Rozwój osobisty Użyj synonimów • Filtrowanie wyników \ Propozycje stów kluczowych j Wybierz kolumny do wyświetlenia Pokaż/ukryj kolumny Pizyltliżoii.1 liczba Konkurencja wyszukiwań: gindnia Przybliżona śi. liczba S ł o w a kluczowe leklamodawcy wyszukiwań S ł o w a kluczowe powiązane z w p r o w a d z o n y m i terminalni - posortowane według trafności grupa wsparcia Niewystarczające 2 m rozwój osobisty [; ~; ; ] rozwój duchowy motywacja samodoskonalenie Typ dopasowania: Zbliżone Dodaj 3500 3 600 Podai 2 400 2 400 Doda) 40 500 40 500 Doda Niewystarczające 880 ^ Dziesięć najpopularniejszych słów kluczowych to: • motywacja, • pomoc duchowa, • grupy wsparcia, • motywacje, • rozwój osobisty, • motywacja pracowników, • produktywność, • rozwój duchowy, • psychologia motywacji, • rozwój duchowy. Zauważ, że początkowa lista słów kluczowych nie do końca odpowiada tym najpopularniejszym dla danej grupy docelowej. Na pierwszym miejscu znajduje się motywacja, która na naszej liście jest dopiero na czwartej pozycji. W praktyce oznaczałoby to znaczącą utratę pozycji, ponieważ inne strony, dla których porządek słów kluczowych byłby właściwy, uzyskałyby lepszy rezultat. Znajomość popularnych wariantów głównych słów kluczowych jest krytyczna, jeśli chce się efektywnie stosować strategię SEO. Weź pierwszych 30 terminów, które znalazły się na liście wyszukiwania, i dodaj je do listy początkowej — zachowując wcześniejsze pozycje. Najpopularniejsze słowa kluczowe przyciągają najwięcej ludzi, ale oznaczają także największą konkurencję. Poprzez dobór słów kluczowych, które są mniej popularne, jesteś w stanie przyciągnąć w efekcie więcej odwiedzających. Rozdział 13. • Pozycjonowanie i marketing w wyszukiwarkach internetowych 357 Wynajdywanie najlepszych słów kluczowych Dla uproszczenia cała procedura zostanie przedstawiona w oparciu o wyszukiwarkę Google. Zacznij od wprowadzenia pierwszej pozycji z listy słów kluczowych. Pamiętaj, aby grupy słów umieszczać w znakach cudzysłowu, aby były interpretowane jako całość. Wynik wyszukiwania hasła samodoskonalenie zawiera informacje, że znaleziono 578 000 odpowiadających stron, a to spora konkurencja. Warto przejrzeć listę wyników, ponieważ niektóre pozycje mogą być niezwiązane z grupą docelową Twojej witryny. Zapisz liczbę znalezionych stron dla danego wyrażenia. Chociaż hasło samodoskonalenie zdaje się bardzo popularne, inne słowa dająjeszcze więcej wyników. Przykładowo dla czwartej pozycji na liście motywacja Google zwraca 2 670 000 wyników. Niewiele ponad pół miliona stron dla hasła samodoskonalenie od razu wydaje się atrakcyjniejsze. Przeprowadź procedurę dla wszystkich pozycji z listy i zapisz odpowiadającą listę wyników. W pewnym momencie trafisz na hasło, które wyszukiwane jest relatywnie często, a powoduje wygenerowanie niewielu wyników. To właśnie tym hasłom należy podporządkować dalsze działania. Podglądanie konkurencji Imitacja i kopiowanie rozwiązań konkurencji mogą być jedną z najlepszych metod promowania własnej strony. Aby stwierdzić, jak możesz osiągnąć najwyższą pozycję dla wybranych słów kluczowych, warto przeanalizować kod HTML najpopularniejszych stron. Wprowadź wybrane słowo kluczowe i wybierz pierwszą stronę z listy wyników. Następie wybierz w przeglądarce opcję Pokaż źródło strony, a zostanie wyświetlone okno zawierające kod HTML. Jedną z najważniejszych pozycji na liście słów kluczowych było wyrażenie rozwój duchowy, a pierwszą stroną spośród wyników wyszukiwania http://www.rozwojduchowy.net. Po uruchomieniu opcji Pokaż źródło strony pojawiło się okno zawierające kod źródłowy strony — zilustrowano to na rysunku 13.9. Domyślnie opcja Pokaż źródło strony w przeglądarce Internet Explorer powoduje wyświetlenie kodu HTML w Notatniku. Instrukcje, jak zmienić to zachowanie, można znaleźć w sieci (wymagane są zmiany w rejestrze systemowym). Alternatywną metodą jest skorzystanie z przeglądarki Mozilla Firefox, która ma wbudowaną funkcję podglądu źródła strony. Wyświetlany kodjest odpowiednio kolorowany i formatowany, co ułatwia jego czytanie. Stosowanie tego rozwiązania sprawia, że analiza kodu HTML jest bezbolesna. Kolejnym krokiem jest określenie listy czynników, które wpływają na wysoką pozycję strony. Są to: • Duża liczba odnośników do danej strony — Jeżeli duża liczba stron związanych z danym tematem zawiera odnośniki prowadzące do tej strony, wyszukiwarka zanotuje to jako oznakę popularności i użyteczności. Wyszukiwarki oceniają strony na podstawie powiązań z innymi witrynami. Jeśli duża liczba tematycznie związanych stron zawiera odpowiednie odniesienia, wpływa to pozytywnie na pozycję strony. Za pomocą narzędzia Google Toolbar możesz oszacować liczbę odnośników zwrotnych do danej strony. 358 Joomla!. Profesjonalne tworzenie stron W1NW Rysunek 13.9. Funkcja Pokaż źródło strony powoduje wyświetlenie kodu HTML danej strony [ ^ Źródło: http://Www, rozwojduchowy.net/ Plik Edycja Widok Mozilla Firefox Pomoc O D D a <html> <head> 1 <titXe>Droga Światła, Rozwój Duchowy</tit.Le> I <n»eta h t t p - e q u i v = " C o n t e n t - t y p e " c o n t e n t = "text/html; charset=iso-8859-2"> I <meta h t t p - e q u i v = " C o n t e n t - l a n g u a g e " c o n t e n t = " p l " > 1 <meta name="Des-ription" content="Dziesiątki artykułów o szeroko pojętym rozwoju duchowym , ezote i < r a e t a name-"Keywords" c o n t e n t = " r o z w ó j duchowy, ezoteryka, duchowość, świadomość, huna, me dytacja i <meta name="Robots" content="index,follow"> I <style type="text/css"> body {background-color: #FEF8D0; margin: Opx;} table {font-family: Verdana; font-size: 13px; color: #805500} hi {margin-top: 7px; font-size: 16px; font-weight: bold; text-align: center; h2 {margin: Opx; font-size: 13px; font-weight: normal;} a {color: #a06b00; text-decoration: none;} a:hover {color: #805500; text-decoration: underline;} P {text-indent: 0.7cm; margin: 3pt Ocm} SbezAkapitu {text-indent: 0.0cm; margin: 3pt Ocm} . tdGo {background: #F3F7B7 ur1(http://www.rozwojduchowy.net/gfx/pasek gl.jpg) n o-repea .tdGo_menu {background: #F3F7B7 url(http://www.rozwojduchowy.net/gfx/pasek menu.jpg) no-rep . tdDo {background-color: #FFFFE2; border-right: lpx solid #DEDEDE; border-left: lpx so .tdDo menu {background-color: #FFFFE2; border-bottom: lpx solid #DEDEDE; border-left lpx s .komentarze {border-bottom: lpx solid flEFEFEF; padding: lpx;} .przycisk {padding: lpx; width: 200px} .stopka {background-color: #FFFFE2; border: lpx solid #DEDEDE; font-size: 12px;} div.ogl-ogol {width:100%; font-size:12px; margin-top:lOpx; margin-bottom:lOpx;} div.ogl-nr {display:table-cell; width:30px; text-align:center;} div.ogl-tresc {display:table-cell; width:370px;} div.ogl-tresc a {font-weight:bold;} div.ogl-info {display:table-cell; font-size:llpx;} < » L i m Słowa kluczowe w tytule strony — Jeśli słowa kluczowe pojawiają się w tytule, strona oceniana jest wyżej, niż gdyby pojawiały się wyłącznie w tekście. • Słowa kluczowe w nagłówkach <H1> — Gdy słowa kluczowe pojawiają się w nagłówkach pierwszego rzędu (znacznik <H1>), oznacza to, że m a j ą duże znaczenie dla treści strony. Jeśli pojawiają się dodatkowo w tytule strony, jest to jeszcze bardziej premiowane. • Słowa kluczowe złożone pismem pogrubionym, pochylonym lub podkreślonym — Jeśli słowa kluczowe formatowane są w szczególny sposób, postrzegane są jako ważne. • Liczba wystąpień słów kluczowych — Jeśli słowa kluczowe pojawiają się na stronie wielokrotnie, jest to sygnał dla wyszukiwarki. Pamiętaj jednak, że roboty internetowe doskonalone są pod kątem zaśmiecania strony słowami kluczowymi w taki sposób, że nie odnoszą się do jej treści. Takie działanie znacząco pogarsza pozycję strony. • Słowa kluczowe na początku i na końcu artykułu — Jeśli słowa kluczowe pojawiają się zarówno na początku, jak i na końcu strony, jej pozycja będzie wyższa. Zbadaj kod źródłowy strony pod kątem wymienionych aspektów. Ile z nich możesz odnaleźć na stronie? Korzystając z funkcji Szukaj (uruchamianej w większości przypadków skrótem Ctrl+F), możesz określić liczbę wystąpień słowa kluczowego na danej stronie. W których miejscach się pojawiają? Po przeanalizowaniu kilku najpopularniejszych stron powinieneś dostrzec pewien wzorzec, co pomoże Ci zrozumieć, dlaczego akurat te strony promowane są przez wyszukiwarkę. Powtórz ten proces z innymi, wybranymi słowami kluczowymi. Kiedy skończysz, powinieneś mieć już solidne wyobrażenie, jakie działania należy podjąć, aby zastosować najskuteczniejsze strategie na Twojej stronic. Rozdział 13. • Pozycjonowanie i marketing w wyszukiwarkach internetowych 359 ytuly stron Z punktu widzenia robota internetowego tytuł strony pozwala określić, jakiego typu materiały znajdują się na stronie. Krótki, opisowy tytuł jest doskonałym sposobem zwiększenia szansy, że Twoja strona zostanie znaleziona. Zanim pojawiły się systemy CMS, wiele stron nie mało tytułów lub były one sformułowane w taki sposób, że roboty internetowe nie mogły sklasyfikować treści. Podobnie jak inne aplikacje CMS, Joomla! wymusza ustawienie tytułu dla każdego wprowadzanego artykułu. Zakładając, że każdy artykuł ma przypisany tytuł, możesz zastosować poniższe wskazówki, aby poprawić pozycję strony w wyszukiwarkach: • Zredukuj liczbę słów pojawiających się w tytule — Robot internetowy nie jest w stanie określić, które słowa powinny zostać wykorzystane do klasyfikacji strony, a które pełnią funkcję opisową. Dlatego im krótszy tytuł artykuły, tym większe znaczenie dla robota mają poszczególne słowa. • Wyeliminuj dodatkowe słowa — Powinieneś usunąć krótkie, proste słowa, niezwiązane z danym tematem (np. „i", „lub", „dla" itd.). Zamiast „to i tamto" możesz napisać np. „to — tamto", łącząc słowa pauzą (—). • Łącz wyrażenia, aby zapobiec powtórzeniom — Dobrą praktyką jest unikanie powtórzeń w tytule. Przykładowo „Rozwój duchowy i rozwój osobisty" lepiej byłoby zapisać w postaci „Rozwój duchowy i osobisty", ponieważ wtedy wszystkie słowa zostaną zapisane przez robota internetowego. Najważniejszym tytułem jest ten pojawiający się na stronie głównej. Tytuł strony głównej zależy od pozycji Home w Main Menu. Otwórz ekran edycji menu i wybierz pozycję Home (pierwszy element listy). Panel Parametry: system zawiera pole tekstowe opisane Tytuł strony. Jego domyślna wartość to Welcome to Frontpage, co nie służy pozycji Twojej strony. Tak ustaw ten parametr, aby odpowiadał tematyce strony. Atrybut alt dla obrazów i innych multimediów Dla każdego elementu multimedialnego pojawiającego się na stronie powinieneś ustawić atrybut alt. Pełni on funkcję tekstowego opisu danego materiału, jego wartość możesz zobaczyć, najeżdżając kursorem myszy np. na obrazek, co przedstawiono na rysunku 13.10. Atrybut alt wykorzystywany jest głównie do wygodnego przeglądania strony w przeglądarkach tekstowych i głosowych, co ma duże znaczenie dla osób niepełnosprawnych. Pamiętaj, że robot internetowy przypomina przeglądarkę tekstową — nie jest w stanie odczytać elementów graficznych pojawiających się na stronie. Ustawienie pola alt, aby zawierało wyjaśnienie np. dla danego obrazka, umożliwi robotowi internetowemu efektywne zaindeksowanie danego elementu. 360 Joomla!. Profesjonalne tworzenie stron W1NW Rysunek 13.10. Wartość atrybutu alt wyświetlana jest po najechaniem kursorem myszy na dany obrazek 2. ŁoflowjMiie i lejestiMja 4' A 'J Zobacz str onę gl " T WiKJPEDlAł Wolna encyklopedia szukaj I Przejdź | | Szukaj j Asynchronous JavaScript and XML, A J A X (ang. Asynchroniczny JavaScript i XML) - technologia tworzenia aplikacji internetowych, w której interakcja użytkownika z serwerem odbywa się bez przeładowywania całego dokumentu, w sposób asynchroniczny. Ma to umożliwiać bardziej dynamiczną interakcję z użytkownikiem niż w tradycyjnym modelu, w którym każde żądanie nowych danych wiąże się z przesłaniem całej strony HTML. Spis treści [ukryj] 1 Podstawowe elementy AJAX 2 Wady i ograniczenia | 3 Przykład utworzenia nowego obiektu XMLHTTP : 4 Biblioteki AJAX * » » « Zgtoś błąd Częste pytania (FAQ) Kontakt z Wlkipedią Wspomóż Fundację dla edytorów • Ostatnie zmiany 5 Zobacz też 6 Linki zewnętrzne Podstawowe elementy A J A X Na technologię tę składa się parę elementów: — a "Ml HTTP - nhiekt timnżliwiaiary asvnrhrnnirvnp nr7p=:vłanip danvrh nr7P7 gjpr H7ipki W przypadku Joomla! możesz określić wartość atrybutu alt podczas wstawiania grafiki w treść artykułu. Odpowiedni tekst należy wprowadzić w pole Image description, jak przedstawiono to na rysunku 13.11. Jeśli dany obrazek to diagram procesu biznesowego, opisz go odpowiednio. Jeśli jednak obrazek służy wyłącznie jako ozdobnik i nie jest bezpośrednio związany z treścią strony, możesz wykorzystać atrybut alt i wstawić słowa kluczowe. Jeśli będziesz korzystać z tej techniki z umiarem, poprawisz pozycję strony. Rysunek 13.11. Wartość atrybutu alt możesz określić w polu Image description w oknie Insert image łnsert/edit image Mozitta Firefox ' http://localhost/joomla2/pkjgins/editors/tinymce/jscripts/tiny_rnce/plugins/advirnage/ii General Appearance Advanced • r General Image URL Image description igrupa wsparcia Title ¡Grupa wsparcia o ' PageRank Google Jeśli zainstalowałeś narzędzie Google Toolbar, w oknie przeglądarki pojawił się mały pasek opisany j a k o PageRank. Na każdej odwiedzonej stronie wyświetlany jest jej PageRank (w skali od 1 do 10), co zilustrowano na rysunku 13.12. Pamiętaj, że pasek PageRank zostanie wyświetlony tylko wtedy, kiedy zgodzisz się na zapisywanie odwiedzanych stron i wyszukiwanych haseł za pomocą narzędzia Google Toolbar. Rozdział 13. • Pozycjonowanie i marketing w wyszukiwarkach internetowych iysunek 13.12. 5ageRank odzwierciedla mpularność lanej strony v skali od 1 do 10 M O m t . p l . Polski Portal i n t e r n e t w y Plik Edycja Widok Historia Zakładki 361 Mozilla F i r c f o « Narzędzia Pomoc http://www.onet.pl/ v j G Wyszukaj * < - M * Ustawi Zakładki' [ PageRank to opinia strony (8/10) o n e t pl Onet poleca Nareszcie weekend! , Więee Donald Tusk i Nicolas politykami roku 2 0 0 8 Od początku sezonu widać, że w letnich przygotowaniach coś za szwankował, o. Nie chcę się jednak wypowiadać na ten temat - mówi w rozmowie z Onet.pl. Jan Szturc, pierwszy trener Adama Małysza "Przebieg t e j masakry j e s t w w a s z y c h rękach" Ziobro zapłaci 30 t y s . Garlickiemu Sikorski odznaczył Giertycha medalem Siły UE przepędziły somalijskich piratów Okrągły Stół podzieli Polaków Rodzina muzułmanów upokorzona w samolocie Bezdomna Polka urodziła w londyńskim metrze > 13 t y s . lat temu kometa "udusiła" Amerykę - tvn24.pl: kobieta miała 6 promili alkoholu Kraków: kobiety zatruły się czadem "' m O # Analiza rankingu strony dostarcza wielu podstawowych informacji. Nie jest to jednak na tyle kluczowy czynnik dla optymalizacji strony, jak mogłoby się wydawać. Ważniejsze jest, aby strona była odnajdywana przez użytkowników zainteresowanych daną tematyką, niż żeby cieszyła się ogólną popularnością. Jednym z narzędzi, które ułatwiają nakreślenie właściwej strategii, jest usługa śledzenia odwiedzających Google Analytics. Jest to darmowa usługa, która wymaga umieszczenia małego fragmentu kodu JavaScript na Twojej stronie. W ten sposób wszystkie wizyty będą rejestrowane na kilka sposobów. Więcej informacji na ten temat możesz znaleźć w podrozdziale „Google Analytics". ystem wymiany odnośników Najlepszą i najskuteczniejszą metodą na poprawę pozycji danej strony jest wzrost liczby prowadzących do niej odnośników. Większość wyszukiwarek interpretuje tę liczbę jako wyznacznik jakości danej strony. Jest to jeden z najważniejszych czynników wpływających na PageRank. Nie wszystkie odnośniki są jednak traktowane równo. Pojedynczy odnośnik na popularnej stronie z wysokim PageRank (np. Onet.pl) jest wart dużo więcej niż setki odnośników na mniej popularnych stronach. Jeśli skorzystasz z systemu wymiany odnośników, to w zamian za to, że umieścisz na swojej stronie odnośniki do witryn użytkowników systemu, na innych stronach pojawią się odnośniki prowadzące do Twojej strony. Umowy tego typu mogą bardzo pozytywnie wpływać na pozycję strony i ruch na niej. 362 Joomla!. Profesjonalne tworzenie stron W1NW Ajax a SEO Ajax to niesamowite połączenie technologii internetowych, dzięki któremu interaktywność stron wzrasta do poziomu porównywalnego z tradycyjnymi aplikacjami (w rozdziale 7 dowiedziesz się więcej). Zastosowanie Ajaksa pozwala uaktualniać treści pojawiające się na stronie bez konieczności przeładowania całego dokumentu. Powoduje to wzrost dynamiczności i atrakcyjności strony. Problemem związanym z zastosowaniem Ajaksa jest dosłowna niewidoczność dla wyszukiwarek. Technologia Ajax opiera się w głównej części na kodzie JavaScript, uruchamianym przez przeglądarkę w reakcji na dane zdarzenie. Kod JavaScript pobiera następnie dodatkowe informacje z serwera WWW i wyświetla je w oknie przeglądarki — często w postaci chmurki. Roboty internetowe nie uruchamiają kodu JavaScript. Oznacza to, że wszystkie materiały dostępne wyłącznie za pośrednictwem Ajaksa są niedostępne dla wyszukiwarek. Obecnie nie istnieje rozwiązanie idealne, które pozwalałoby na implementację Ajaksa bez negatywnego wpływu na pozycję strony. Projektanci, którzy zdecydują się na zastosowanie Ajaksa, mają w takiej sytuacji kilka opcji: • Dublowanie materiałów — Chociaż materiały dla użytkowników wyświetlane są głównie za pośrednictwem Ajaksa, dostępne są także w postaci zwykłej strony HTML. Może to wymagać zaprogramowania odpowiedniego komponentu, aby zrealizować tę strategię w Joomla!, jednak z punktu widzenia SEO warto podjąć ten koszt. • Unikanie stosowania Ajaksa i JavaScriptu do nawigacji — Gdy robot internetowy indeksuje daną wihynę, wykorzystuje wewnętrzne odnośniki, aby odnaleźć wszystkie strony. Ponieważ kod JavaScript nie jest uruchamiany przez roboty, praktycznie wszystkie odnośniki wymagające uruchomienia go lub pobrania treści za pomocą Ajaksa będą niedostępne dla robota. Z tego powodu wymienione technologie nie powinny być stosowane do nawigacji. • Materiały pobierane dynamiczne jako streszczenie właściwych in formacji — Zamiast tworzyć dodatkowe materiały, które będą pobierane za pośrednictwem Ajaksa, możesz przyjąć, że materiały pobierane dynamicznie to streszczenie lub podsumowanie właściwych materiałów dostępnych w tradycyjny sposób. Za pomocą PHP jest to szczególnie proste, ponieważ wystarczy przetworzyć plik HTML, aby dane zwracane były w odpowiednim formacie. W ten sposób znika konieczność dublowania materiałów. Ponieważ Ajax szybko zyskuje na popularności, jako dominujący sposób tworzenia interaktywnych stron, powinien zostać wkrótce opracowany sposób informowania robotów internetowych, gdzie należy szukać treści pobieranych dynamicznie. Do tego momentu najlepszym sposobem unikania pogorszenia pozycji strony jest zastosowanie jednej z opisanych strategii. Z tego samego powodu, tj. niedostępności dła robotów internetowych, powinieneś z rozwagą implementować rozwiązania we Fłashu. Technologia ta doskonale wpływa na wrażenia odwiedzających, ale jednocześnie sprawia, że prezentowane materiały są niedostępne dla robotów internetowych. Dlatego warto udostępniać wszystkie materiały osiągalne za pomocą aplikacji stworzonych we Fłashu, także w postaci tradycyjnych plików HTML. Rozdział 13. • Pozycjonowanie i marketing w wyszukiwarkach internetowych 363 ioogle flnalytics Darmowe narzędzie Google Analytics (www.google.com/analytics), które możesz aktywować na swojej stronie, dostarcza dokładnej analizy osób odwiedzających stronę. Możliwe jest przedstawianie informacji w różnej postaci, np. danych statystycznych, diagramów, które przedstawiono na rysunku 13.13., itd. Zwróć uwagę, że diagramy to wyłącznie namiastka dostępnych funkcji. iysunek 13.13. Diagramy na stronie Google Analytics odzwierciedlają 'iczbę osób odwiedzających na danej stronie Najważniejszym panelem z punktu widzenia SEO jest Traffic Sources, ponieważ zawiera informacje na temat stron, a także wyrażeń w wyszukiwarce, za pośrednictwem których odwiedzający trafili na Twoją witrynę. Informacje o hasłach wprowadzanych w wyszukiwarce mogą mieć kluczowe znaczenie przy doborze słów promujących Twoją stronę. Narzędzie Google Analytics można połączyć z programami reklamowymi Adsense i Adwords. System umożliwia także nakreślenie pewnych celów i monitorowanie postępów w dążeniu do nich. Funkcja ta pozwala Ci także określić strony, na których reklama przynosi najwięcej dochodu. Pamiętaj, że w momencie aktywowania narzędzia Analytics na Twojej stronie udostępniasz firmie Google informacje na temat osób odwiedzających T w o j ą stronę. Ponieważ wiele organizacji uznaje te informacje za dane prywatne, upewnij się, że nie są one zbierane w nieodpowiednich działach. ¡zego nie należy robić W tym rozdziale opisano wiele technik, których zastosowanie pozytywnie wpływa na pozycję strony. Istnieje jednak spora liczba złych praktyk, które zaniżają pozycję strony. Niektóre z nich to: • Spamowanie słowami kluczowymi — Jeśli współczynnik słów kluczowych do treści jest zbyt wysoki (co znaczy, że dużą częścią prezentowanych materiałów są słowa kluczowe), robot internetowy oznaczy daną witrynę prawdopodobnie j a k o spam, co znacznie obniży jej pozycję. Aby zapobiec takiej sytuacji, upewnij się, że każda strona zawiera użyteczne i czytelne informacje. 364 Joomla!. Profesjonalne tworzenie stron W1NW • Farmy hiperłączy — Istnieją strony określane jako farmy hiperłączy (ang. link farm), które są w zasadzie listami linków. Umieszczenie na takiej stronie zaszkodzi pozycji Twojej witryny. • Ukrywanie tekstu — Jedną z najstarszych metod oszukiwania robotów internetowych było ustawianie tła tekstu pokrywającego się z jego kolorem (w ten sposób spam nie mylił użytkownika, ponieważ był niewidoczny), a następnie wypełnianie go słowami kluczowymi. Obecnie roboty internetowe wykrywają tę technikę i zaniżają pozycję strony, która j ą stosuje. • Zbyt dobre, aby było prawdziwe — Wiele firm oszukuje swoich klientów, oferując im nagły wzrost pozycji strony przy niewielkiej inwestycji — pieniężnej. Niektóre z wykorzystywanych schematów rzeczywiście działają przez pewien okres, jednak tuż po odkryciu tracą na znaczeniu. Nie ma nic za darmo w internetowym świecie. Marketing w wyszukiwarkach internetowych (SEM) Obszar SEO obejmuje działania zmierzające do podwyższenia pozycji strony na liście wyników wyszukiwania. Marketing w wyszukiwarkach internetowych (SEM — Seareh Engine Marketing) to szersze pojęcie, obejmujące techniki SEO, a także płatne reklamy, które mają wpłynąć na wzrost popularności danej strony. SEM odnosi się do obu elementów związanych z reklamami — zarówno sprzedaży, jak i zakupu. Możesz wykupić reklamy, aby promować własną stronę, lub umieścić reklamy na swojej stronie, aby zarabiać. Komponowanie skutecznego tekstu reklamowego Na temat tworzenia skutecznych tekstów reklamowych napisano wiele książek, wśród nich znajdziesz sporo doskonałych przewodników. Jeśli zamierzasz nabyć taką książkę, powinieneś zapoznać się z tytułem Profesjonalne tworzenie materiałów reklamowych1. Jest tam mnóstwo informacji na temat pisania skutecznych tekstów reklamowych. Poniżej znajdziesz listę wskazówek, które powinny pomóc Ci w komponowaniu skuteczniejsze reklamy: • Sprawdzaj, sprawdzaj, sprawdzaj! — Skuteczne hasło reklamowe przypomina grom z jasnego nieba. Najwspanialszy tekst może okazać się nieskuteczny, podczas gdy pozornie nieudana reklama najbardziej zainteresowała użytkowników. Zamiast pytać ekspertów, powinieneś zawsze sprawdzić, czy dana reklama działa w praktyce. • Wykorzystuj krótkie, motywujące słowa — Pobudzaj użytkowników takimi hasłami, jak „Tylko TERAZ! Końcówka wyprzedaży. Pobierz programy za darmo. Kupując dzisiaj, oszczędzasz 50%". John McWade, Onepress, Gliwice 2006 — przyp. red. Rozdział 13. • Pozycjonowanie i marketing w wyszukiwarkach internetowych 365 • Sprzedawaj korzyści, a nie funkcje — Niezależnie od towaru lub usługi, którą promujesz, skup się na korzyściach płynących dla użytkownika. Słynny sprzedawca ujął to w słowach „sprzedawaj skwierczenie, nie stek" (ang. sell the sizzle, no the steak). • Upewnij się, że reklama zawiera kluczowe pojęcia — Stosuj słowa, które wzbudzają emocje i entuzjazm, np. nowość, wyprzedaż, za darmo i inne. • Bądź zwięzły — Usuń wszystkie słowa, które nie podkreślają celu reklamy. • Pamiętaj o grupie docelowej — Nie staraj się zainteresować wszystkich swoją reklamę, lecz tylko członków grupy docelowej. • Utwórz landing page dla każdej reklamy — Aby badać skuteczność reklamy, musisz mieć możliwość dokładnego śledzenia generowanego przez nią ruchu. Korzystając z opcji nieprzypisanych artykułów (w ten sposób alternatywne wersje tej samej strony nie będą wyświetlane w danej sekcji lub kategorii), możesz utworzyć unikatowe tzw. landing pages dla każdej reklamy. ay per click i pay per view Najczęstszą formą reklamy jest system pay per click (płatne za kliknięcie). Reklamy wyświetlane są na stronach bezpłatnie, opłacane są wyłącznie kliknięcia reklam. Większość wyszukiwarek posiada własny program pay per click. Więcej szczegółów znajdziesz w odpowiednich serwisach. Inna forma reklam — p a y per view, szczególnie popularna w czasie boomu dot-comów, nie dorównuje obecnie popularności pay per click. Reklamy w tym systemie są płatne za każde wyświetlenie, niezależnie od tego, czy zostaną kliknięte. Mimo to pay per view nadal odgrywa znaczącą rolę, głównie jeśli dana organizacja chce wypromować markę. Przykładowo producenci filmowi korzystają z systemów pay per view jako jednego z elementów kampanii promującej filmy wchodzące do kin, służą one popularyzacji filmów — niekoniecznie ich stron internetowych. oogle Adsense Jedną z metod zarabiania na prowadzeniu strony Joomla! jest program Google Adsense (więcej informacji na www.google.com/adsense). Polega on na wyświetlaniu reklam typu pay per click na Twojej stronie. Po prostu możesz umieścić reklamy na stronie i zarabiać na kliknięciach. Znaczące zyski z reklam pojawiają się, jeśli połączysz techniki SEO z doborem reklam. Algorytm dobierania reklam na podstawie słów kluczowych w Google Adsense przypomina ten stosowany przy określaniu pozycji strony w wynikach wyszukiwania. Dlatego upewnij się, czy zoptymalizowałeś stronę przed uruchomieniem programu Adsense. 366 Joomla!. Profesjonalne tworzenie stron W1NW Podsumowanie System Joomla! ułatwia stosowanie technik SEO (Search Engine Optimizatioń), ponieważ zawiera wszystkie niezbędne funkcje. Większość działań nie wymaga znajomości genialnych lub tajnych sposobów, a raczej konsekwentnego stosowania prostych reguł. W tym rozdziale opisano sposoby optymalizacji strony Joomla!, a w szczególności: • Aktywację prostych adresów na stronie Joomla!. • Stosowanie metadanych do opisu każdego artykułu. • Wstawianie mapy strony. • Aktywację nawigacji okruszkowej, która ułatwia indeksowanie strony przez roboty internetowe. • Przeprowadzanie analizy słów kluczowych w celu zwiększenia liczby odwiedzających, którzy chcieliby trafić na Twoją stroną. m Udoskonalanie tytułów stron pod kątem pozycji strony. • Korzystanie z atrybutu alt do opisu multimediów. • Odczytywanie PageRank strony jako wyznacznika jakości. • Adaptację strategii zapobiegającej pogorszeniu pozycji strony w przypadku implementacji technologii Ajax. • Stosowanie technik SEM (Search Engine Marketing) zwiększających widoczność strony. Wraz z powodzeniem technik SEO wzrośnie także ruch na stronie — a nie każda wizyta jest pożądana. Popularniejsze strony są atrakcyjnymi celami dla hakerów. W rozdziale 14. opisano różne sposoby zabezpieczenia strony Joomla! i zapobiegania atakom. 14 Bezpieczeństwo Joomla! Joomla! jest łatwy w instalacji i konfiguracji, dlatego wielu webmasterów niefrasobliwie podchodzi do kwestii wprowadzania odpowiednich zabezpieczeń. Co prawda twórcy systemu Joomla! zrobili wszystko, żeby zapobiec naruszeniom bezpieczeństwa przez hakerów, mimo to ważną umiejętnością każdego administratora stron WWW jest zrozumienie podstawowych zasad bezpieczeństwa. Ważne jest, byś miał stuprocentową pewność, że Twój system Joomla! jest odporny na atak. Ponieważ Joomla! wykorzystuje cztery połączone technologie serwerowe (Apache, PHP, MySQL i Joomla!), musisz zapewnić bezpieczeństwo każdego ogniwa tego łańcucha. Na przykład źle dobrane zabezpieczenia PHP mogą otworzyć system na ataki, nawet jeśli Joomla!, MySQL i Apache są należycie zabezpieczone. W tym rozdziale omówiono poszczególne serwery pod kątem zapewnienia maksymalnego bezpieczeństwa, a także sposoby, które można zastosować, aby zmniejszyć zagrożenia pochodzące z internetowego środowiska „Bardzo dzikiego zachodu"'. Aby zmniejszyć problemy z bezpieczeństwem, powinieneś regularnie uaktualniać oprogramowanie serwera, włączając w to Joomla!. Nowe problemy z bezpieczeństwem pojawiają się cały czas, a deweloperzy przygotowują poprawki aplikacji, aby wyeliminować dostrzeżone luki. Regularne aktualizowanie aplikacji zmniejszy podatność systemu na ataki. rypy ataków 1 Napisano wiele książek na temat różnych aspektów ataków hakerskich, dlatego zamieszczenie ich kompletnej listy przekroczyłoby ramy tej publikacji. Istnieją pewne pospolite metody ataku (atakowanie haseł, SQL Injection, cross-site scripting itd.), które są nadzwyczaj rozpowszechnione. Każdy webmaster powinien mieć chociaż pobieżną wiedzę na ten temat. Ang. Wild Wild West, komedia science fiction z 1999 roku. Pierwsze litery jej tytułu nawiązują do innego skrótu WWW — World Wide Web —przyp. tłum. 368 Joomla!. Profesjonalne tworzenie stron W1NW W następnych podrozdziałach dokonamy przeglądu strategii pospolicie wykorzystywanych przez hakerów w celu zdobycia kontroli nad serwerem lub uszkodzenia systemu. W dalszej części tego rozdziału dowiesz się, jak skonfigurować serwer WWW, system PHP i instalację Joomla!, żeby zmniejszyć prawdopodobieństwo penetracji z użyciem tych lub innych metod. Jeśli chcesz zdobyć więcej szczegółów na ten temat, wiele informacji o bezpieczeństwie w intemecie udostępniono za pośrednictwem United States-Computer Emergency Readiness Team (US-CERT). Na stronie internetowej US-CERT (www.us-cert.gov) znajduje się wiele powszechnie dostępnych publikacji zarówno dla użytkowników posiadających wiedzę techniczną, jak i zwykłych użytkowników. Ataki na hasta Istnieją programy, które próbują naruszyć bezpieczeństwo strony zautomatyzowanymi atakami typu „brute-force" („na siłę") na system haseł. Ataki te są najczęściej prowadzone z wykorzystaniem słowników często spotykanych fraz i haseł. Zawsze zadziwiające jest odkrycie, jak wielu użytkowników wykorzystuje słowo „hasło" lub „1234" jako swoje hasło systemowe. Jedną z metod promowania wyboru bezpiecznych haseł jest zachęcanie użytkowników do przestrzegania poniższych wskazówek: • Należy tworzyć hasła o długości przynajmniej siedmiu znaków. • Hasło powinno zawierać małe i wielkie litery. • Hasło powinno zawierać cyfry. Użytkownicy powinni tworzyć hasła składające się z dwóch słów i liczby. Jeśli jedno z tych słów nie jest słowem w języku angielskim (być może nawet „Joomla"), szansa powodzenia ataków słownikowych lub ataków brute-force jest prawie zerowa. W filmach hollywoodzkich ,, hakerzy " wykorzystują techniki takie jak metoda brute-force w celu włamania się na konto wybranego użytkownika, prawdziwi hakerzy są dużo mniej wybredni. Większość udanych ataków brute-force polegała na wykorzystaniu raczej nazw użytkowników niż haseł. Ponieważ słowo ,, hasło ' 'jest tak często stosowane jako hasło, haker często próbuje zestawiać je z poszczególnymi nazwami użytkowników z listy, co ma na celu sprawdzenie, czy ktokolwiek wykorzystał je jako hasło do swojego konta. Dlatego zaleca się chronienie listy użytkowników przed ogólnym dostępem. SQL Injection Jedną z najczęstszych i najefektywniejszych form internetowego ataku jest SQL Injection (dosłownie „zastrzyk SQL"). Atak tego typu polega na próbie uruchomienia nieautoryzowanego kodu SQL poprzez wykorzystanie niedostatecznego filtrowania danych trafiających do zapytania SQL. Szkody spowodowane działaniem tak spreparowanego kodu mogą być ogromne — od ujawnienia poufnych informacji, po uruchomienie destrukcyjnej procedury. Rozdział 14. • Bezpieczeństwo Joomla! 369 Dzięki zachowaniu podstawowych środków ostrożności możesz ochronić się przez tym typem naruszenia zabezpieczeń. Praktyczną zasadą ochrony przed wstrzyknięciem kodu jest zagwarantowanie, że pisząc program, nigdy nie ufasz danym dostarczonym przez proces zewnętrzny (nawet jeśli ten proces jest formularzem, który sam utworzyłeś). Wszystkie dane akceptowane z zewnątrz powinny zostać przetworzone i sprawdzone, zanim zostaną wykorzystane przez aplikację. liedostateczne filtrowanie pól tekstowych Przypuśćmy, że pewien przykładowy formularz HTML zawiera pole do wprowadzenia nazwiska. Podczas gdy zwykli użytkownicy wpisaliby w tym polu po prostu nazwisko, haker może je wykorzystać do wstrzyknięcia kodu SQL, który zmienia rezultat zapytania. Jeśli kod PHP obsługujący dane zapytanie umieszczałby nazwisko w zmiennej $name i wykonywał zapytanie z wykorzystaniem tej zmiennej, kod dla tego zapytania mógłby wyglądać podobnie do poniższego: $sql = "Select * From jos_users Where name = "' . $name . "':": Haker mógłby po prostu wpisać, zamiast nazwiska, następujący ciąg znaków: dummytext' or 'a' = 'a Kod SQL utworzony z użyciem tej wartości brzmiałby wtedy: $sql = "Select * From jos_users Where name = dummytext' or 'a' = 'a'; Podczas uruchomienia zapytania sprawdzanie ' a' = ' a' zwróciłoby wartość True dla każdego wiersza, przez co efektem wykonania zapytania byłoby uzyskanie kompletnej listy użytkowników! Przerażające jest, że wstrzyknięty może być każdy poprawny kod SQL, jak pokazano poniżej: dummytext'; Drop Table jos_users: Select * From jos_polls Where title =' Ten kod zniszczyłby całkowicie tabelę użytkowników Joomla!. Przesłanie danych wejściowych z formularza do prostej procedury przetwarzającej wyeliminowałoby wszelkie niebezpieczeństwo płynące z ataków tego typu. ibsługa pól tekstowych w Joomla! i PHP Joomla! zawiera procedury generujące znaki unikowe dla każdego znaku, którego nie można normalnie wykorzystać w zapytaniu do bazy danych. Na przykład apostrof ( ' ) nie może zostać użyty w standardowym wyrażeniu Insert. Jednakże sekwencja specjalna, tworzona z zastosowaniem lewego ukośnika (\), umożliwia wykorzystanie w systemie MySQL znaków specjalnych. W ten sposób zastosowanie apostrofu poprzedzonego lewym ukośnikiem ( \ ' ) spowoduje zapisanie znaku apostrofu w polu bazy danych. Takie przetworzenie ciągu znakowego wprowadzonego przez użytkownika uniemożliwia atak ze wstrzyknięciem kodu, ponieważ apostrof nie jest już traktowany jako element wyrażenia SQL. Zamiast tego znak apostrofu (i dowolny kod, który miał być wstrzyknięty) jest po prostu zapisywany jako część ciągu znakowego. Prawdopodobnym rezultatem takiego zapytania byłoby zwrócenie komunikatu o błędzie, ponieważ do tak przetworzonego kodu nie pasowałyby żadne rekordy. 370 Joomla!. Profesjonalne tworzenie stron W1NW W przypadku kodu PHP możesz wykorzystać metodę generowania znaków unikowych dla danej bazy danych. Dla MySQL możesz posłużyć się funkcją PHP mysql_real_escape_string() do sformatowania ciągu znakowego: $name = mysql_rea1_escape_string($name); Joomla! dostarcza abstrakcyjnej metody zwanej getEscaped(), zwracającej ciąg znakowy ze znakami unikowymi, który można wykorzystać niezależnie od docelowej bazy danych. Mimo że aktualnie Joomla! zapewnia obsługę wyłącznie MySQL, w przyszłości, kiedy zostaną dodane inne źródła danych, kod napisany z wykorzystaniem metody dostępnej w Joomla!, zamiast bezpośredniego kodu PHP, nadal będzie działać poprawnie. Ciąg znakowy ze znakami unikowymi można uzyskać za pomocą obiektu JDatabase, jak to pokazano poniżej: $db =& JFactory::getDB0(); $name = $db->getEscaped($name): Gdyby spreparowany kod z pierwszego przykładu został poprawnie przytoczony, w zapytaniu SQL zostałby użyty poniższy nieszkodliwy ciąg znaków: dummytext\ 1 or \'a\' = \'a Następny przykład wyglądałby tak: dummytextV : Drop Table jos_users: Select * From jos_polls Where title = V PHP udostępnia funkcję znaną jako magic quotes, która automatycznie dodaje lewe ukośniki do wszystkich danych wejściowych odebranych z źródeł zewnętrznych (takich jak przeglądarka WWW). W szóstej wersji PHP usunięto opcję magic quotes, dlatego lepiej jest ręcznie zaprogramować dodawanie znaków unikowych, jak pokazano wyżej. W ten sposób zapewnisz bezpieczne działanie swojego kodu bez modyfikacji, niezależnie od wersji PHP zainstalowanej na serwerze. Brak typizacji pól Inną formą ataku poprzez wstrzyknięcie jest przekazanie bezpośrednio do silnika SQL wartości, które nie są typowane (np integer, float itd.). Na przykład wartość id, pobrana z ciągu zapytania, może zostać przekazana bezpośrednio do zapytania SQL za pomocą poniższej instrukcji: $sql = "Select * From jos_users Where id = " . $ i d . ";"; W tej sytuacji może zostać wykorzystany ten sam typ wstrzykiwanego kodu, jak przy ciągach znakowych bez znaków unikowych: 1; Drop Table jos_users: Dlatego zawsze, kiedy pobierasz wartości z ciągu zapytania lub z formularza, upewnij się, że dokonałeś typizacji w PHP. Na przykład żeby odczytać $id jako wartość typu integer, mógłbyś wykorzystać poniższy kod PHP: $id = intval(Sid): Rozdział 14. • Bezpieczeństwo Joomla! 371 Typizacja zmiennych automatycznie unieszkodliwi każdy wstrzykiwany kod, który mógłby się pojawić w danym polu. Może też spowodować wygenerowanie błędu, jeśli wybrane typy dla zmiennych są bez sensu. Jeśli wykorzystujesz metody JRequest: :getVar() lub JRequest: :get(), aby pobrać dane z formularza lub z ciągu zapytania, Twój kod jest już zabezpieczony, ponieważ te funkcje zapewniają bezpieczny filtr dla wszystkich przychodzących danych. Wszelkie dane uzyskane z pominięciem tych funkcji muszą zostać sformatowane i typizowane zawsze, kiedy to możliwe. liestandardowe żądania—szczególnie przez fljaksa Ataki SQL Injection pochodzą nie tylko ze stron z formularzami. Coraz większa liczba stron implementuje technologię Ajax, która tworzy w systemie żądania omijające większość zwyczajnych metod sprawdzania danych. Oznacza to, że gwałtowny wzrost popularności Ajaksa wiąże się z powstaniem różnorodnych potencjalnych punktów naruszenia zabezpieczeń. Szczególna uwaga powinna zostać zatem poświęcona tym częściom systemu, które dostarczają odpowiedzi na zapytania Ajaksa. Podczas projektowania responderá należy zadać sobie następujące pytania: • Czy typowałem wszystkie dane żądania? — Każda porcja informacji, która pochodzi z zewnątrz, powinna zostać przetworzona i typowana. Zapobiega to prawie każdej podstawowej formie ataku przez wstrzyknięcie. Należy narzucić limity dla przesyłanych danych, aby zapobiec wszystkim rodzajom błędów przepełnienia, które mogłyby sprawić, że system stanie się podatny na ataki. Żadne nazwisko nie, powinno być dłuższe niż 50 znaków, dlatego warto przyciąć ciąg znakowy do tej wielkości, aby zapobiec fałszywym wpisom. • Czy powinienem ograniczyć zakres dostępnych danych? — Przykładowo komponent Ajaksa może oferować wyświetlacz Who-Is (kto to), który pokazuje informację o kraju pochodzenia użytkownika. Jednakże zapytanie jest wykonywane na całej tabeli kontaktów, przez co atak SQL Injection mógłby skutkować ujawnieniem informacji prywatnych, takich jak adres zamieszkania. MySQL zapewnia obsługę widoków, które umożliwiają filtrowanie danych z tabeli. Jeśli dołączymy do widoku tylko dane, które są używane przez komponent ajaksowy, to nawet przeprowadzenie skutecznego ataku nie ujawniłoby więcej informacji, niż te, które są publicznie dostępne. • Czy jest to informacja, którą chcę dostarczyć przez Ajaksa? — Wiele firm udostępnia całe bazy danych lub katalogi poprzez żądania ajaksowe. Prosty program może jednakże zostać tak skonstruowany, by możliwe było wykonywanie sekwencyjnych żądań do responderá Ajaksa i zebranie wszystkich informacji z bazy danych. Upewnij się, że dokładnie wiesz, jakie dane będziesz udostępniać, w przeciwnym razie konkurencja może wykorzystać Twoją własną bazę danych do zdobycia przewagi rynkowej. To tylko kilka uwag, które powinieneś rozważyć na obecnym, początkowym etapie rozwoju technologii Ajax. Ta nowa technologia spowoduje prawdopodobnie kolosalną liczbę naruszeń 372 Joomla!. Profesjonalne tworzenie stron W1NW zabezpieczeń, zanim jej słabości zostaną dostrzeżone i poprawione. W przypadku implementacji rozwiązania w technologii Ajax upewnij się, że zapoznałeś się z najaktualniejszą literaturą na temat bezpieczeństwa i rozumiesz najnowsze zagrożenia ze strony hakerów. Cross-Site Scripting (XSS) Cross-site Scripting (XSS) jest metodą polegającą na wstawianiu kodu JavaScript lub referencji do obiektu w kodzie HTML przez użytkowników, którym udostępniono edytor HTML. Taki kod może otworzyć ukryte okno w systemie użytkownika i zapisywać informacje, takie jak nazwy użytkowników i hasła wpisywane w innych oknach przeglądarki. Odkąd strony umożliwiają publikację treści nadesłanych przez użytkownika (kamień węgielny dynamicznej interakcji Web 2.0), występuje podatność na atak XSS, który jest bardzo niebezpieczny i należy się przed nim chronić. Atakom tego typu przeprowadzanym z wykorzystaniem interfejsu użytkownika Joomla! można zapobiegać (zobacz podrozdział „Bezpieczeństwo Joomla!" dalej w tym rozdziale). Rozpowszechnienie dostępnych rozszerzeń, które pozwalają na przesłanie kodu HTML (od ksiąg gości do forów), oznacza, że musisz być czujny, aby zapobiec atakom tego rodzaju. Upewnij się, że wszystkie nowe rozszerzenia filtrują znaczniki wykorzystywane przez tę metodę ataku (przede wszystkim <object> i <script>), zanim wprowadzisz je na swoją stronę. PHP ma kilka wbudowanych funkcji, które mogą Ci pomóc. Funkcja s t r i p t a g s O usunie wszystkie znaczniki HTML, XML oraz PHP z przekazanego tekstu i zwróci surowy tekst. Może to być bardzo efektywnie użyte w Twojej aplikacji, jeśli nie przewidujesz formatowania tekstu przy wprowadzaniu danych. W przeciwnym przypadku powinieneś wykorzystać BBCode, który pozostanie nienaruszony w wyniku działania tej funkcji. Funkcja PHP h t m l e n t i t i e s ( ) zamienia wszystkie znaki niebędące łacińskimi literami, cyframi, apostrofem 3 lub znakami odstępu 3 na encje HTML. Możesz także wykorzystać wyrażenia regularne, aby usunąć z pól formularza wszystkie niepożądane znaki. W przypadku pola przeznaczonego na wpisanie nazwiska możesz wykorzystać poniższe wyrażenie: $myString = preg_replace("/["a-zA-Z \-0-9ąćęłńóśźżŁ]/". "", $myString); Skanowanie katalogów Wiele serwerów sieci WWW udostępnia opcję przeglądania katalogów. Odwiedzający może uzyskać dostęp przez połączenie HTTP z katalogiem i zobaczyć listę zawartych w nim plików, jeśli katalog ten nie zawiera pliku o nazwie default.htm, default.asp, index.html lub index.phpĄ. Umożliwienie przeglądania katalogów jest jawnym zaproszeniem hakerów do zdobycia 2 • • Istnieje możliwość zmiany zachowania względem cudzysłowów i apostrofów poprzez drugi parametr htmlentitiesO, PHP: htmlentlties — Manual [online] [dostęp 28.08.2008] http://php.net/htmlentities — przyp. tłum. 3 Takie jak cudzysłowy, znaki większości itd. Jej działaniu podlegają także znaki diakrytyczne — przyp. tłum. 4 W zależności od typu i konfiguracji serwera mogą być to pliki o innych nazwach — p r z y p . tłum. Rozdział 14. • Bezpieczeństwo Joomla! 373 sporej porcji informacji o Twoim systemie. Jeśli haker posiada wiedzę na temat udostępnianych aplikacji i o systemie operacyjnym, może dowiedzieć się niemal wszystkiego, od nazw plików konfiguracyjnych, p o ogólne informacje o systemie. W i ę k s z o ś ć s e r w e r ó w m a tę o p c j ę w y ł ą c z o n ą d o m y ś l n i e . Jeśli j e d n a k T w o j a strona j e s t przechowywana na starszym serwerze, sprawdź, czy odpowiednia dyrektywa została wyłączona. Bardziej prawdopodobne jest, że ta forma ataku zostanie przeprowadzona ręcznie przez hakera, ponieważ rozpoznanie słabości systemu w y m a g a wykorzystania pełnej wiedzy. Jako środek z a p o b i e g a w c z y J o o m l a ! u m i e s z c z a w k a ż d y m katalogu i p o d k a t a l o g u strony pusty plik index.html, który m a zapobiec m o ż l i w e m u wtargnięciu. Niestety, większość rozszerzeń i szablonów nie podejmuje działań prewencyjnych tego typu, dlatego powinieneś zrobić to samodzielnie z wszystkimi katalogami dodatków dla systemu Joomla!. tak Denial of Service (DoS) Atak denial of service ( o d m o w a usługi — DoS) jest p r ó b ą u n i e m o ż l i w i e n i a skorzystania z serwera lub innego zasobu autoryzowanym użytkownikom. N a j c z ę s t s z ą f o r m ą tego ataku jest przeciążenie routera lub serwera wieloma żądaniami, przez co maszyna nie jest w stanie o d p o w i a d a ć na ż ą d a n i a f a k t y c z n y c h u ż y t k o w n i k ó w . I n n ą c z ę s t ą f o r m ą a t a k u j e s t p r ó b a zmuszenia serwera lub routera do zresetowania, co powoduje niedostępność zasobów podczas procesu p o n o w n e g o u r u c h a m i a n i a . O c z y w i ś c i e , k i e d y restart s y s t e m u d o b i e g n i e k o ń c a , atakujący wysyła kolejne żądania resetu i powtarza cały proces. Hakerzy, aby uniknąć wyśledzenia, a także by osiągnąć punkt krytyczny fałszywych żądań, uruchamiają atak typu DoS za pośrednictwem wirusa lub robaka, który rozprzestrzenia atakujący kod na komputery osób postronnych. Jest to znane j a k o distributed denial of service attack. W określonym dniu i o określonej godzinie kod jest aktywowany i dotychczas niegroźne komputery jednocześnie a t a k u j ą cel. Większość ataków DoS można odeprzeć tylko na poziomie sprzętowym, więc jeśli zarządzasz serwerem, upewnij się, że masz dobry firewall. Specjalne firewalle, znane jako zapory stanowe (ang. stateful firewalls), automatycznie rozpoznają różnicę między normalnym ruchem a ruchem w y g e n e r o w a n y m przez atak D o S i z a p o b i e g n ą przesłaniu nieprawidłowego ruchu do sieci. Filtr pakietów w O p e n B S D , zwany pf, zawiera funkcję synproxy, która pośredniczy w ruchu między serwerem a internetem. Blokując sfałszowany ruch, ma tę s a m ą rolę, którą ma zapora stanowa. Więcej informacji na temat pf możesz znaleźć na www.openbsd.org/faq/pf. 'odsłuchiwanie pakietów HTTP Natura komunikacji w sieci W W W polega na dzieleniu wysyłanych i odbieranych informacji na małe porcje danych z w a n e pakietami i przesyłanie ich przez internet. Pakiety z n a j d u j ą s w o j ą drogę z komputera t r a n s m i t u j ą c e g o d o k o m p u t e r a d o c e l o w e g o , p r z e c h o d z ą c przez różne komputery i routery, zanim trafią do miejsca przeznaczenia. Stwarza to k o m p u t e r o w i 374 Joomla!. Profesjonalne tworzenie stron W1NW z n a j d u j ą c e m u się gdzieś pomiędzy n a d a w c ą i odbiorcą możliwość skopiowania lub „wywęszenia" (ang. s n i f f ) przesyłanych pakietów. Dane w sieci W W W są wysyłane i odbierane w formacie HTTP hermetyzowanym wewnątrz pakietów. P r o g r a m p o d s ł u c h u j ą c y (np. E f f e T e c h H T T P Sniffer) zbiera i d e k o d u j e pakiety zawierające informacje protokołu H T T P . Później program p r z e b u d o w u j e sesję H T T P i jest w stanie odtworzyć pliki oraz dane, które zostały przechwycone. W p r z y p a d k u strony J o o m l a ! (lub k a ż d e j innej strony, która w y k o r z y s t u j e nieszyfrowane logowanie) program przechwytujący może potencjalnie podsłuchać informacje o haśle i nazwie użytkownika. W p r z y p a d k u w d r o ż e n i a J o o m l a ! w internecie jest to mało p r a w d o p o d o b n e (i b a r d z o trudne), żeby ktoś umieścił p r o g r a m m i ę d z y k o ń c a m i transmisji i przechwycił te i n f o r m a c j e . W p r z y p a d k u u r u c h o m i e n i a J o o m l a ! w intranecie lub sieci lokalnej szanse i możliwości penetracji są dużo większe. W tych sytuacjach warto rozważyć zakup certyfikatu bezpieczeństwa SSL, który umożliwia szyfrowanie ruchu między przeglądarką a serwerem W W W . Warto odwiedzić stronę Verisign (iwww.verisign.com), żeby dowiedzieć się, jak działają certyfikaty i w jaki sposób zapewniają szyfrowanie danych. Po zainstalowaniu certyfikatu SSL na serwerze W W W powinieneś móc p o ł ą c z y ć się ze stroną, k o r z y s t a j ą c z a d r e s u U R L , t a k i e g o j a k https://www.przvklad.pl. A d r e s https:// o z n a c z a „ z a b e z p i e c z o n y H T T P " (ang. HTTP secure). D o m y ś l n y m portem w y k o r z y s t y w a n y m p r z e z https://jest 443 w m i e j s c e portu 80, u ż y w a n e g o do n o r m a l n e j komunikacji. Jeśli chcesz zaszyfrować całą komunikację ze stroną musisz po prostu ustawić katalog Joomla! j a k o główny katalog serwera W W W 5 . M o ż e s z także wykorzystać technologię przełączania J o o m l a ! , która p o z w a l a na przełączanie między z a b e z p i e c z o n ą i n i e z a b e z p i e c z o n ą wersją strony. W ten sposób strony logowania, rejestracji, z prywatnymi informacjami, e-commerce lub może nawet interfejs administracyjny m o g ą wykorzystać szyfrowaną komunikację, podczas gdy reszta komunikacji ze s t r o n ą j e s t nieszyfrowana. A b y w ł ą c z y ć b e z p i e c z n e l o g o w a n i e na stronie Joomla!, musisz n a j p i e r w a k t y w o w a ć SSL na s e r w e r z e W W W . N a s t ę p n i e musisz u k r y ć („Nie p u b l i k u j " ) moduł logowania, tak aby niezabezpieczone logowanie było niedostępne. Utwórz n o w ą pozycję menu, która utworzy o d n o ś n i k d o e k r a n u l o g o w a n i a z w y k o r z y s t a n i e m s z y f r o w a n i a SSL. O d n o ś n i k musi być połączony z k o m p o n e n t e m Użytkownik/Logowanie, jak pokazano to na rysunku 14.1. Po w y ś w i e t l e n i u ekranu edycji e l e m e n t u m e n u u s t a w Tytuł na Logowanie. Rozwiń ramkę Parametry: Systemu i u s t a w o p c j ę Połączenie SSL na Włączone, j a k p r z e d s t a w i o n o to na rysunku 14.2. Ta opcja sprawi, że odnośnik w menu będzie zaczynać się od https://. To tyle! Kiedy użytkownik kliknie odnośnik na stronie głównej, zostanie wyświetlony ekran l o g o w a n i a , taki j a k na r y s u n k u 14.3, a m a ł a k ł ó d k a w i d o c z n a na dole o k n a przeglądarki będzie zamknięta, i n f o r m u j ą c , że s t r o n ą j e s t zabezpieczona. 5 W przypadku Apachc odpowiada za to dyrektywa ServerRoot—przyp. tłum. Rozdział 14. • Bezpieczeństwo Joomla! tsunek 14.1. worzenie nowego lementu menu ołączonego komponentem 'żytkownik/ ogowanie ysunek 14.2. Istawianie opcji dołączenie SSL i a Włączone łysunek 14.3. Komponent Użytkownik/Logo wanie zostanie wyświetlony na zabezpieczone i stronie U Pozycja menu: 375 [utwórz] WytHt-r/ typ pozycji menu # gg Łącze wewnętrzne U yN P o z y c j a m e n u : [ utwórz] - / Q I J Parametry*. ftodstawowe Typ pozycji menu • P<itametry: «systemu Zaloguj - Wyloguj Wyświetla standardowe stiony Logowanie i Wylogowanie P*k3Ż tytut sir co ¡i Nie * Tak Szczegóły pozyc ji menu — T,«,,*«»,,,. ląc:«: index.php?option=com_useriview=login W, . Potączei«* S-M Młin Menu » Logowanie Koińjiiość Posiorn dostępu r Nowa pozycja menu z n ^ i ł r s i ę na końcu. Kolejność B ^ g Specjalny W nowym ok me z pask lem nawigacyjnym W nowym oknie bez paska nawigacyjnego N a z w a użytkownika Hasto Pamiętaj mnie i | Zaloguj | • Nie p a m i ę t a s z h a s t a ? * Nie p a m i ę t a s z n a z w y ? « Zarejestruj Wy+ączone Ignoiuj * Włączone 376 Joomla!. Profesjonalne tworzenie stron W1NW Bezpieczeństwo serwera WWW N a j n i ż s z y m p o z i o m e m ataku i najmniej p r a w d o p o d o b n y m m i e j s c e m penetracji jest serwer W W W . Z a r ó w n o Apache, j a k i M i c r o s o f t ISS o b s ł u g u j ą dosłownie miliony stron internet o w y c h . D o t y c h c z a s u p u b l i c z n i o n o i n f o r m a c j e tylko o kilku włamaniach. M i m o że takie r o z p o w s z e c h n i e n i e nie z a p o b i e g a w y s t ę p o w a n i u p r o b l e m ó w z bezpieczeństwem, serwery te s ą bardzo dobrze chronione i zbadane pod kątem możliwych błędów. Zaatakowanie serwera Apache jest j e s z c z e mniej prawdopodobne, ponieważ uruchamianie skryptów (takich jaki P H P lub Perl) nie jest obsługiwane przez serwer W W W , tylko przez oddzielną wtyczkę lub komponent. Silniki uruchamiania skryptów są najbardziej bezpośrednio narażone na atak, dlatego bezpieczeństwo A p a c h e nie jest g ł ó w n y m problemem. Zabezpieczanie serwera Apache S e r w e r A p a c h e , tuż po zainstalowaniu, jest bardzo dobrze zabezpieczony. Serwery tego r o d z a j u o b s ł u g u j ą d u ż ą część ś w i a t o w y c h s e r w e r ó w W W W , zatem zostały przetestowane i sprawdzone w każdy możliwy sposób. Dlatego też, jeśli nie w p r o w a d z o n o żadnych zmian w konfiguracji, domyślna instalacja Apache spełni większość w y m o g ó w bezpieczeństwa. Pomimo to istnieje kilka punktów, w których możesz nieco poprawić bezpieczeństwo systemu. A p a c h e jest d o m y ś l n i e b a r d z o d o b r z e z a b e z p i e c z o n y , j e d n a k łatwo m o ż n a s p o w o d o w a ć — p r z e z n i e r o z w a ż n y d o b ó r opcji — że stanie się p o d a t n y na atak. D l a t e g o też, zanim zmienisz którekolwiek z domyślnych ustawień, dobrze to przeanalizuj. Konfiguracja .htaccess W przypadku serwera A p a c h e prawa dostępu do plików i katalogów m o g ą zostać zapisane w pliku zwanym .htaccess. Uprawnienia dostępu, ochrona hasłem, blokowanie PHP, a także inne ustawienia zabezpieczeń m o g ą zostać w nim określone. Ze względu na potęgę tkwiącą w tym pliku A p a c h e zawiera ( d o m y ś l n i e ) o p c j e chroniące g o przed dostępem z zewnątrz przez przeglądarkę. Plik .htaccess w y k o r z y s t y w a n y jest w systemie Joomla! głównie do ustalenia praw dostępu i korzystania z mod_rewrite do tworzenia „ p r z y j a z n y c h " (,Search Engine Friendly — SEF), u ł a t w i a j ą c y c h p o z y c j o n o w a n i e , a d r e s ó w (w rozdziale 13. z n a j d u j e się więcej informacji na ten temat). W r a z z pakietem instalacyjnym Joomla! dostarczany jest gotowy do użycia plik .htaccess pod n a z w ą htaccess.txt. Dzięki temu plikowi włączysz mod_rewrite w sytuacji, gdy T w ó j system j e s z c z e z niego nie korzysta. A b y go aktywować, zmień po prostu nazwę pliku z htaccess.txt na .htaccess. W systemie Windows, za pomocą Eksploratora Windows, niemożliwa jest zmiana nazwy pliku na samo rozszerzenie (tak dla systemu wygląda plik .htaccess). Ten problem możesz rozwiązać poprzez dodanie dyrektywy w pliku httpd.conf, która wymusza użycie pliku .htaccess z inną nazwą. Możesz także otworzyć wiersz poleceń i wykorzystać komendę ren do zmiany nazwy pliku. Rozdział 14. • Bezpieczeństwo Joomla! 377 rrektywa ServerSignature Im więcej informacji z d o b ę d z i e haker na temat T w o j e g o systemu, tym p r e c y z y j n i e j s z y c h metod może użyć przeciwko T w o j e j stronie. On i tak wie (wie to także nawet początkujący haker), z jakiego typu serwera korzystasz, więc raczej nie ułatwiaj m u sprawy, dostarczając dodatkowych informacji, takich jak numer wersji, nazwa systemu operacyjnego itd. — to nie leży w T w o i m interesie. N i e s t e t y , spora część tych i n f o r m a c j i j e s t d o s t a r c z a n a p r z e z ServerSignature za k a ż d y m r a z e m , g d y z o s t a j e w y g e n e r o w a n a strona (np. k o m u n i k a t o błędzie). Dodanie następującej dyrektywy do Twojego pliku httpd.conf wyłączy wyświetlanie sygnatury: ServerSignature off rrektywa ServerTokens Sporo informacji jest dostarczanych w sygnaturze zwracanej w odpowiedzi na każde żądanie strony. D y r e k t y w a ServerTokens p o z w a l a Ci ustalić, ile informacji będzie d o s t a r c z a n y c h w odpowiedzi na żądanie strony. Istnieje sześć m o ż l i w y c h u s t a w i e ń tej d y r e k t y w y . S ą to (w porządku malejącym): Fuli, OS, Mi ni mai, Minor, Major i Prod. Powinieneś dodać następującą dyrektywę, która s p o w o d u j e dostarczanie najmniejszej ilości informacji: ServerTokens Prod Imowa dostępu do plików z danym rozszerzeniem Przydatną f u n k c j ą poprawiającą zabezpieczenia, dostępną w Apache, jest możliwość zablok o w a n i a d o s t ę p u p r z e z p r z e g l ą d a r k ę d o p l i k ó w d a n e g o typu. Dzięki w y k o r z y s t a n i u tej możliwości możesz zablokować dostęp z zewnątrz do plików, które nie powinny być dostępne przez przeglądarkę (np. pliki .log). D o m y ś l n a k o n f i g u r a c j a w pliku httpd.conf powinna zawierać wpis blokujący dostęp przeglądarki do pliku .htaccess. Jeśli przejrzysz dokładnie plik konfiguracyjny, powinieneś natrafić na kod podobny do poniższego: <FilesMatch "\.ht"> Order allow.deny Deny from all </FilesMatch> Kod ten p o w o d u j e o d m o w ę d o s t ę p u d o w s z y s t k i c h p l i k ó w .htaccess (a także p l i k ó w .htpasswd). A b y z a b l o k o w a ć dostęp do p l i k ó w dziennika, m o ż e s z s k o p i o w a ć poprzedni fragment i zamienić wyrażenie FilesMatch na poniższe: <Fi1esMatch - "\.log$"> 378 Joomla!. Profesjonalne tworzenie stron W1NW A b y zablokować dostęp do danego katalogu, musisz użyć elementu Di rectory: <Directory ~ "C:/Program Files/Apache Software Foundation/Apache2.2/htdocs/li brari es"> Order allow.deny Deny from al 1 </Directory> Jeśli użytkownik spróbuje za pośrednictwem przeglądarki pobrać pliki w katalogu 1 libraries lub w d o w o l n y m p o d k a t a l o g u (istniejącym lub nieistniejącym), zostanie zwrócona strona z błędem 403 Forbidden Page. Bezpieczeństwo PHP P H P jest p r a w d o p o d o b n i e n a j w a ż n i e j s z ą technologią, którą należy zabezpieczyć, ponieważ jest najbardziej podatna na atak. Ma także d u ż ą liczbę opcji konfiguracyjnych, które mogą stworzyć luki w zabezpieczeniach. Jeśli atakującemu uda się uruchomić skrypt z pominięciem nałożonych ograniczeń, to istnieje wielkie niebezpieczeństwo, że intruz przejmie całkowitą kontrolę nad systemem. P i e r w s z y m k r o k i e m d o z m n i e j s z e n i a p o t e n c j a l n e g o n i e b e z p i e c z e ń s t w a dla s y s t e m u jest sprawdzenie, czy w żadnych plikach nie ma wywołań funkcji phpi nfo(). Funkcja ta znakomicie n a d a j e się do badania systemu i określania opcji konfiguracyjnych, zatem może dostarczyć hakerowi dokładnych informacji o systemie PHP. Haker może wykorzystać j e jako wskazówki, w jaki sposób m o ż n a dokonać włamania. Po sprawdzeniu, czy nie są ujawniane informacje na temat serwera, powinieneś ustawić kilka dyrektyw PHP, aby dodatkowo zabezpieczyć system. Dzięki temu nie będzie on obiecującym celem dla odwiedzającego hakera. Pomimo że system Joomla! może funkcjonować poprawnie bez z a s t o s o w a n i a p o n i ż s z y c h ś r o d k ó w ostrożności, z a o s z c z ę d z i s z sobie wielu zmartwień, jeśli dopilnujesz bezpiecznej konfiguracji serwera Joomla!. Z szóstej wersji PHP wyeliminowano trzy często używane funkcje (register globals, magie quotes i safe mode). Brak funkcji magic quotes (zobacz podrozdział ,,SQL Injection " we wcześniejszej części tego rozdziału) sprawi, że początkujący programiści będą musieli bardziej uważać podczas pisania kodu. PHP Safe Mode W sytuacji g d y safe mode (tryb b e z p i e c z n y ) j e s t w ł ą c z o n y , skrypty m a j ą dostęp tylko d o katalogu ich w ł a s n e j witryny. T o u n i e m o ż l i w i a h a k e r o m na w s p ó ł d z i e l o n y m systemie wykorzystanie skryptów do czytania plików i informacji z katalogów nienależących do nich. Korzystanie z safe mode ogranicza także czas wykonywania skryptu, zużycie pamięci i dostęp do niektórych funkcji systemowych (takich j a k execO, unlink O i copy O). Dobrze jest mieć włączony safe mode w wielu sytuacjach, jednakże niektóre programy i komponenty nie będą działały właściwie, kiedy ten tryb jest aktywny. Rozdział 14. • Bezpieczeństwo Joomla! 379 Safe mode jest włączony na większości współdzielonych serwerów PHP. Możesz sprawdzić, czy ten tryb jest włączony poprzez uruchomienie funkcji phpi nfoC) i sprawdzenie Configuration/PHP Core w p o s z u k i w a n i u d y r e k t y w y safejnode. M o ż e s z z m i e n i ć u s t a w i e n i e tej dyrektywy w pliku php.ini. Jeśli korzystasz z PHP na Microsoft IIS, nie musisz używać safe mode, ponieważ każdy serwer wirtualny m o ż e działać na innym koncie użytkownika. Dopóki uprawnienia u ż y t k o w n i k ó w są poprawnie ustawione, dostęp do informacji z innego konta nie jest możliwy. Safe m o d e zostało usunięte z PHP z wersji szóstej i późniejszych. Wprowadzane ograniczenia dawały fałszywe poczucie bezpieczeństwa. Począwszy od wstępnej implementacji, miało być to prowizoryczne zabezpieczenie, stosowane dopóki programiści nie udostępnią odpowiednich opcji w serwerach WWW. Większość serwerów zawiera już takie opcje. IP fl0C_P00l Dyrektywa doc_root p r z y j m u j e j a k o wartość ciąg z n a k ó w , który określa g ł ó w n y katalog uruchamiania skryptów PHP. W przypadku włączonego safe mode żaden skrypt z n a j d u j ą c y się poza tym katalogiem nie będzie mógł być uruchomiony. Katalog powinien zostać ustawiony w pliku php.ini, podobnie j a k poniżej: doc_root = "C:\Program Files\Apache Software Foundation\Apache2.2" IP disablejunctions Z powodu porzucenia safe mode w PHP istnieje spora liczba innych opcji, które m o g ą zostać wykorzystane w celu zabezpieczenia poszczególnych e l e m e n t ó w PHP. N a przykład dyrektywa disable_functions może zostać użyta do wyłączenia funkcji, które mogłyby być nadużyte przez hakera. Wstawienie następującej dyrektywy w pliku php.ini wyłączy wypisane poniżej funkcje bez w p ł y w u na działanie Joomla!: di sable_functions = fi 1 e.fopen.popen.unl i nk.system,passthru,exec,proc_close, proc_get_status.proc_ni ce.proc_open.proc_termi nate,shell_exec Na serwerze w d r o ż e n i o w y m warto rozważyć dodanie funkcji phpi nfo() do powyższej listy. Dzięki temu — j e ś l i istnieją jakieś pliki, które w y w o ł u j ą tę funkcję — haker nie będzie mógł ich wykorzystać do zdobycia informacji dostarczanych przez phpi nfo(). Z a n i m w p r o w a d z i s z j a k i e k o l w i e k z m i a n y w k o n f i g u r a c j i , u p e w n i j się, że r o z u m i e s z ich konsekwencje. W przeciwnym wypadku możesz wyłączyć f u n k c j ę w y k o r z y s t y w a n ą przez jedno z rozszerzeń, przez co ograniczysz funkcjonalność całej strony. IP disable _classes P o d o b n i e j a k di sabl e_functi ons, di sabl e_cl asses p r z y j m u j e j a k o a r g u m e n t listę klas do wyłączenia, oddzielonych przecinkami. Funkcja ta uniemożliwia wykorzystanie określonych klas w kodzie PHP. Kiedy pisałem tę książkę, dyrektywa disable_classes była mało użyteczna. 380 Joomla!. Profesjonalne tworzenie stron W1NW W przyszłości, gdy p l a t f o r m y oparte na klasach ( w ł ą c z a j ą c w to p l a t f o r m ę Joomla!) staną się bardziej złożone, a ich użycie zagrozi bezpieczeństwu, ta opcja okaże się bardzo użyteczna. A b y wyłączyć klasę Di rectory, dołącz poniższą dyrektywę do pliku php.ini: di sable_classes=Di rectory PHP display.errors U s t a w i e n i e m , które p r a w i e na p e w n o chcesz w ł ą c z y ć na serwerze testowym, a wolałbyś wyłączyć na serwerze wdrożeniowym, jest di spl ay_errors. Kiedy to ustawienie jest włączone, wszystkie błędy i ostrzeżenia, które wystąpią podczas uruchamiania kodu PHP, są przekaz y w a n e d o p r z e g l ą d a r k i , r a z e m z n a z w ą pliku i n u m e r e m linii, w której wystąpił błąd. M o ż e s z włączyć tę opcję w pliku php.ini za p o m o c ą następującej dyrektywy: display_errors = On Informacje o błędach są przydatne, kiedy tworzysz kod, ponieważ dzięki nim możesz szybko usunąć usterki. Pomocne są także ostrzeżenia, które często trafiają tylko do dziennika błędów. Bez w z g l ę d u na to, czy ta o p c j a j e s t w ł ą c z o n a , czy nie, błędy i ostrzeżenia są zapisywane do pliku error.log w katalogu \logs serwera Apache, o ile tylko opcja log_errors pozostanie włączona (jest to d o m y ś l n e ustawienie). U p e w n i j się, że u s t a w i ł e ś p a r a m e t r display_errors na Off na s e r w e r z e w d r o ż e n i o w y m . W przeciwnym razie możesz dostarczyć hakerowi wielu informacji na temat serwera W W W , np. n a z w y plików, katalogów, zmiennych i prawa dostępu. M o g ą one zostać wykorzystane do zdobycia nieautoryzowanego dostępu lub uszkodzenia strony. PHP expose_php W s p o m n i a n a w c z e ś n i e j d y r e k t y w a ServerTokens s e r w e r a A p a c h e p o w o d u j e wysyłanie i n f o r m a c j i p o k a ż d y m żądaniu strony. D y r e k t y w a expose_php dołącza do nich informacje na temat serwera. Domyślnie ta opcja jest włączona, jednak aby poprawić zabezpieczenia, powinieneś wyłączyć j ą na serwerze p r o d u k c y j n y m . Aby wyłączyć dostarczanie informacji o serwerze PHP, ustaw tę dyrektywę w pliku php.ini: expose_php = Off Bezpieczeństwo MySQL Serwer baz danych M y S Q L może przechowywać dużą liczbę ważnych, prywatnych informacji. Jeśli platforma Joomla! jest wykorzystywana do zarządzania kontaktami lub e-commerce, potencjalny dostęp do prywatnych informacji użytkowników może być niepożądany. Dlatego warto zapoznać się z krótkim (lecz znaczącym) przewodnikiem M y S Q L „General Security Issues", który m o ż n a znaleźć pod adresem: http://dev. mysąl. com/doc/refman/5. O/en/security, html Rozdział 14. • Bezpieczeństwo Joomla! 381 ezpieczeństwo Joomla! System Joomla! został z b u d o w a n y tak, aby zapewnić bezpieczeństwo bez zmian w konfiguracji. Istnieje jednak spora liczba drobnych ustawień, którymi można poprawić kilka j e g o słabych punktów. Cały czas pojawiają się n o w e zagrożenia, hakerzy w y n a j d u j ą n o w e metody omijania zabezpieczeń. Korzystanie z aktualnej wersji Joomla! zmniejsza ryzyko włamania. Najlepszym sposobem uzyskiwania bieżących informacji dotyczących p r o b l e m ó w bezpieczeństwa Joomla! jest zapisanie się do „Security Related Announcements". Wówczas będziesz o t r z y m y w a ł e - m a i l e z i n f o r m a c j a m i na temat b e z p i e c z e ń s t w a i w s z y s t k i e alerty, które w y m a g a j ą uwagi. A b y się z a p i s a ć , p o s z u k a j w i n t e r n e c i e (w p r z y p a d k u z m i a n y a d r e s u ) lub odwiedź poniższy temat na forum: http://forum.joomla.org/index.php/topicJ2522L0.html suwanie plików instalacyjnych Po u k o ń c z e n i u instalacji u p e w n i j się, c z y u s u n ą ł e ś f o l d e r \installation i w s z y s t k i e pliki w nim zawarte. Gdyby haker uruchomił p o n o w n i e proces instalacji na serwerze z działającą stroną, możliwe byłoby całkowite usunięcie jej zawartości. Aby do tego nie dopuścić, sprawdź, czy pliki instalacyjne zostały usunięte z serwera W W W 6 . lytor HTML Joomla! Jeśli zezwalasz na umieszczanie na stronie treści nadesłanych przez u ż y t k o w n i k ó w , istnieje prawdopodobieństwo, że ktoś spróbuje przeprowadzić atak X S S na system, jak to opisano wcześniej w podrozdziale „Cross-Site Scripting (XSS)". Upewnij się, że ograniczyłeś możliwości edytorów, które są dostępne dla użytkowników. Korzystając z Plugin Managera, możesz ustawić parametry edytorów tekstu wykorzystywanych przez Joomla!. Prawie zawsze możliwe jest ustawienie opcji, dzięki którym niebezpieczne treści są automatyczne usuwanie z treści nadsyłanych przez u ż y t k o w n i k ó w . Za p o m o c ą T i n y M C E — dzięki opcjom Czyść podczas zapisu i Czyść przy starcie — można automatycznie usunąć niebezpieczne elementy z artykułów (zobacz rysunek 14.4). Domyślnie włączona jest tylko opcja Czyść podczas zapisu, a Czyść przy starcie nie. Tę drugą potrzebujesz tylko w sytuacji, jeśli przypuszczasz, że nieoczyszczony kod znajduje się j u ż w bazie danych. Istnieje kilka sytuacji, kiedy f u n k c j a Czyść podczas zapisu z a p o b i e g n i e T w o i m c e l o w y m działaniom (np. wstawieniu do artykułu filmu z YouTube), p o n i e w a ż kod zostanie uznany za niebezpieczny. Zamiast w y ł ą c z a ć tę f u n k c j ę , p o p r a w ręcznie artykuły, których dotyczy problem. Podczas wprowadzania zmian wybierz opcję No Editor i w s t a w właściwy kod. W przypadku pozostawienia folderu 1 installation po zakończeniu instalacji Joomla! zablokuje działanie strony, Joomla! Help Site — Browser Installation (the easy way)[online] [dostęp: 26.08.2008] http://help. joomla. org/content/view/39/132/—przyp. tłum. 382 Joomla!. Profesjonalne tworzenie stron W1NW Rysunek 14.4. Dzięki opcji Czyść podczas zapisu z kodu zostaną usunięte niektóre elementy kodu HTML i znaczniki skryptów, które mogłyby zagrozić bezpieczeństwu N a liście p a r a m e t r ó w T i n y M C E z n a j d u j e się u s t a w i e n i e , które u m o ż l i w i a d u ż o większą k o n t r o l ę . O p c j a Zabronione elementy p o z w a l a Ci określić e l e m e n t y kodu H T M L , które zostaną usunięte z wprowadzonego tekstu. Domyślnie w tym polu znajduje się tylko element applet. W celu poprawy zabezpieczeń powinieneś rozważyć wpisanie object, applet, iframe na tę listę. Użytkownicy nie będą mogli wykorzystać żadnego elementu, który mógłby zostać użyty do przeprowadzenia ataku takiego jak X S S . Oczywiście, powstrzyma to także użytk o w n i k ó w przed d o d a w a n i e m animacji Flash i innych dynamicznych treści. Uruchamianie wewnątrz systemu Jeśli haker uruchomi plik PHP z pominięciem systemu, możliwe są szkody różnego rodzaju. G d y tworzysz n o w e rozszerzenia (moduły, komponenty lub wtyczki), zawsze dodawaj kod, który s p r a w d z a , czy skrypt u r u c h a m i a n y jest przez Joomla!. Na początku pliku z kodem umieść poniższą linię: definecK '_JEXEC' ) or die ( 'Brak dostępu' ): Jeśli parametr _J EX EC nie został zdefiniowany (co oznacza, że skrypt nie został uruchomiony w systemie Joomla!), p r z e t w a r z a n i e kodu z o s t a j e p r z e r w a n e . Nawet p r y m i t y w n e testowe rozszerzenia p o w i n n y zawierać tę linię, na w y p a d e k gdyby zostały odnalezione i wykorzystane do ataku przez hakera. Rozwijanie i testowanie Jeśli p l a n u j e s z w d r o ż e n i e b e z p i e c z n e g o systemu Joomla!, musisz być w stanie sprawdzić konfiguracje i rozszerzenia na bezpiecznym systemie. Testy powinny odbywać się w całości na serwerze testowym. Serwer testowy m o ż e być niedostatecznie zabezpieczony, zawierać roboczy kod i niesprawdzone rozszerzenia. Rozdział 14. • Bezpieczeństwo Joomla! 383 Serwer testowy jest j e s z c z e ważniejszy z punktu widzenia bezpieczeństwa, jeśli z a j m u j e s z się tworzeniem oprogramowania. Testowanie skryptów i przykładowych rozszerzeń to tylko dwie czynności, jakie musisz w y k o n a ć podczas tworzenia kodu, który m o ż e stworzyć wiele możliwości dla hakera. Ataki są zazwyczaj wymierzane w najsłabszy punkt systemu, a system projektowy będzie miał ich wiele. Po zakończeniu tworzenia o p r o g r a m o w a n i a powinieneś przenieść w pełni s k o n f i g u r o w a n y system na serwer wdrożeniowy. Nie powinieneś jednak przenosić plików konfiguracyjnych, takich jak php.ini i httpd.conf\ p o n i e w a ż serwer r o z w o j o w y p o w i n i e n mieć zupełnie inne ustawienia. Jeśli niektóre elementy systemu przestaną działać w nowym, bardziej restrykcyjnym środowisku (a stanie się to na pewno), znajdź źródło problemu, zamiast wyłączać ustawienie odpowiedzialne za jego występowanie. Doprowadzi to do tworzenia lepszego oprogramowania dla Joomla! i solidniejszego kodu. odsumowanie Joomla! jest faktycznie bardzo bezpiecznym systemem. Mimo to połączenie wielu technologii sprawia, że system staje się podatny na atak, chyba że webmaster zrozumie istotę zagrożeń i z a s t o s u j e o d p o w i e d n i e środki p r z e c i w d z i a ł a n i a . W tym r o z d z i a l e d o k o n a n o p r z e g l ą d u sposobów postępowania w kwestiach bezpieczeństwa Joomla!: • Zrozumienie ataków, na które może być narażony serwer W W W . • Poprawa konfiguracji zabezpieczeń serwera Apache. • Doskonalenie konfiguracji w pliku php.ini do niebezpiecznych elementów PHP. • Przyjęcie polityki bezpieczeństwa M y S Q L , dzięki której zapobiegnie się nieautoryzowanemu dostępowi do informacji. • Konfigurowanie parametrów Joomla!, które jak najlepiej z a p o b i e g n ą potencjalnym atakom. w celu ograniczenia dostępu Z a b e z p i e c z e n i e s y s t e m u przed a t a k a m i z z e w n ą t r z j e s t b a r d z o w a ż n e , j e d n a k e f e k t y w n a kontrola dostępu użytkowników wewnątrz systemu odgrywa nie mniej istotną rolę. Niestety, jest to obszar pewnych braków w systemie Joomla!. W rozdziale 15. przedstawiono obszary, w których systemowi temu brakuje możliwości dostępnych w C M S - a c h w y ż s z e j klasy. 384 Joomla!. Profesjonalne tworzenie stron W1NW 15 Czego Joomla! nie potrafi Miałeś już okazję poznać fenomenalny system zarządzania treścią ( C M S ) Joomla!. N a stronie internetowej C M S Matrix ( w w w . c m s m a t r i x . o r g ) , poświęconej p o r ó w n y w a n i u aplikacji typu C M S , Joomla! ma 124 ze 140 w y s z c z e g ó l n i o n y c h cech. O g r o m n a liczba f u n k c j i sprawia, że Joomla! to silna konkurencja dla systemów kosztujących setki, a nawet tysiące dolarów. I s t n i e j ą j e d n a k pewne obszary, które p o d k r e ś l a j ą braki tego systemu, dlatego czasami warto skorzystać z innych aplikacji C M S , które o f e r u j ą bardziej z a a w a n s o w a n e i m p l e m e n t a c j e danych rozwiązań. W tym rozdziale opisano pokrótce niedostatki systemu Joomla! dostrzeżone w czasie pisania tej książki. Wraz z r o z w o j e m oprogramowania wiele spośród brakujących funkcji zostanie dodanych. Pamiętaj jednak, że programiści innych aplikacji nie pozostają bezczynni, dlatego wynik p o r ó w n a n i a z k o n k u r e n c y j n y m i p r o d u k t a m i b ę d z i e w y g l ą d a ć p o d o b n i e t a k ż e w przyszłości. W p r o w a d z e n i e p i e r w s z e j wersji d a n e g o r o z w i ą z a n i a w Joomla! o z n a c z a ć będzie, że k o n k u r e n c j a ma j u ż d r u g ą w e r s j ę f u n k c j i . Dlatego i n f o r m a c j e z a w a r t e w tym rozdziale, niezależnie od tego, kiedy czytasz tę książkę, p o w i n n y o d z w i e r c i e d l a ć dystans dzielący system Joomla! od innych produktów. Wielu zwolenników przytoczyłoby argument, że niedostatki Joomla! można uzupełnić dostępnymi rozszerzeniami. Jeśli istnieje szeroko stosowane rozszerzenie, które bezproblemowo rozbudowuje system o daną funkcję (np. funkcjonalność eCommerce dzięki rozszerzeniu Virtuemart), to nie jest ona wymieniana jako ograniczenie systemu Joomla!. Jeżeli jednak dostępne rozszerzenia dodają wyłącznie prymitywną implementację danej opcji (np. kontroli wersji), zaznaczana jest słabość Joomla! w tej dziedzinie. (ontrola wersji dokumentów J e d n ą z najbardziej znaczących funkcji, których brak w Joomla!, jest kontrola wersji dokumentów. Praktycznie w s z y s t k i e k o m e r c y j n e aplikacje C M S (a także w s z y s t k i e produkty wysokiej klasy p o r ó w n y w a l n e z Joomla!) z a w i e r a j ą f u n k c j ę kontroli wersji. Kontrola wersji 386 Joomla!. Profesjonalne tworzenie stron W1NW ma krytyczne znaczenie dla zarządzania treścią, jeśli nad materiałami pracuje kilku redaktorów i korektorów. Jest to także kluczowa cecha z punktu widzenia administratora. A b y zrozumieć znaczenie funkcji kontroli wersji w systemach zarządzania treścią, wyobraź sobie przepływ pracy (ang. workflow) w internetowej gazecie. Dziennikarz pisze artykuł i w p r o w a d z a j e g o p o c z ą t k o w ą wersję do systemu. Następnie redaktorzy i korektorzy przeg l ą d a j ą artykuł, d o d a j ą sugestie, uwagi lub z m i e n i a j ą treść. Kolejny krok to sprawdzanie z g o d n o ś c i z faktami i sugestie zmian w artykule. N a d a l s z y m etapie prawnicy przeglądają treść artykułu pod kątem kontrowersyjnych wypowiedzi. Ostatecznie na krytykę, jest dopiero nieścisłości, a r t y k u ł p o p r a w i a n y j e s t p r z e z autora — a k c e p t u j e on z m i a n y , o d p o w i a d a w p r o w a d z a p o p r a w k i i p r z e p i s u j e niektóre f r a g m e n t y . Artykuł publikowany po kilku korektach. Jeśli p o j a w i ą się n o w e informacje lub dostrzeżone zostaną zmiany m o g ą zostać w p r o w a d z a n e także po publikacji. Przedstawiony przebieg pracy internetowej gazety wymaga, na każdym etapie, wprowadzania z m i a n w oryginalnej treści. K a ż d a z nich m o ż e być d e s t r u k t y w n a (np. usunięcie akapitu), konstruktywna (np. zarys dodatkowego, wyjaśniającego zdania) lub korygująca (np. poprawa interpunkcji). W systemach C M S z kontrolą wersji każda zmiana p o w o d u j e zapisanie także poprzedniej wersji artykułu. Jeśli n i e z b ę d n y j e s t p o w r ó t d o d a n e j wersji w celu p r z y w r ó c e n i a lub porównania, system umożliwia odczytanie archiwalnej kopii artykułu. Większość systemów pozwala porównać dwie wersje artykułu, wyświetlane obok siebie z różnicami zaznaczonymi kolorem. Wiele edytorów (np. j E d i t i Microsoft Word) zawiera f u n k c j ę w y g o d n e g o porównywania wersji, wyświetlanych w d w ó c h sąsiadujących oknach — przedstawiono to na rysunku 15.1. Rysunek 15.1. Porównanie wersji artykułów wyświetlane w postaci dwóch sąsiadujących okien może być bardzo użyteczne l-4 J 2 ; Plik gdyqa Widok Wgtaw Format yarzęd2ia Iabela Okno : Pomoc Plik X U J J J J j i A / 1• ; Zn.3L-riiłi p o d a n e > >. r u kor« » "-i • Pula:* - I 'j j^I iaa 9 artykull txt - Microsoft Word ¡¿dycja Widok Wjtaw Format Narzędzia Iabela Qkno Pomoc > À J . i t'., Znaczniki pokazane w wersji końcowej ~£S / • Pokaż* 100% - A * i •*» : Zwykły tekst Miałeś już okazję poznać fenomenalny system stronie internetowej CHS Hatrix (www.cmsmat) porównywaniu aplikacji typu CHS, Joomla! po; Ogromna liczba funkcji czyni Joomla! silną J setki, a nawet tysiące dolarów. Istnieją je< braki Joomla!. Często warto skorzystać z in) bardziej zaawansowane implementacje danych i Jiił:... H]a m 3 EP < str. 1 sekcja 1 Hiałeś już okazję poznać fenomenalny system stronie internetowej CHS Hatrix (www.cmsmati porównywaniu aplikacji typu CHS, Joomla! po: Ogromna liczba funkcji czyni Joomla! silną ] setki, a nawet tysiące dolarów. Istnieją je< braki Joomla!. Często warto skorzystać z im bardziej zaawansowane implementacje danych i W tym rozdziale opisano pokrótce niedostatk: pisania tej książki. Wraz z rozwojem oprogrs funkcji zostanie dodanych. Pamiętaj jednak, pozostają bezczynni, dlatego porównanie z kc miało identyczny rezultat teraz i w przyszłe danego rozwiązania w Joomla1 oznaczać będzit wersję tej funkcji. Dlatego informacje zawai stanowić skuteczną podstawę oceny systemu J< Wielu zwolenników podniosło by argument, że dostępnymi rozszerzeniami. Jeśli istnieje s: bezproblemowo rozbudowuje system o daną funl dzięki rozszerzeniu Virtuemart), nie jest oi systemu Joomla! Jeśli jednak dostępne rozszt implementację danej opcji (np. kontroli wer: w tej dziedzinie. c Kontrola wersji dokumentow H]i3 wrs 8 Kol. 1 I str. 1 1= E3 < sekcja ł Rozdział 15. • Czego Joomla! nie potrafi 387 W systemie Joomla! brakuje kontroli wersji w j a k i e j k o l w i e k postaci. Po w p r o w a d z e n i u i zapisaniu zmian w artykule stara wersja jest nadpisywana i nie ma sposobu, aby j ą przywrócić. Uniemożliwia to implementację systemu przepływu pracy dla d o k u m e n t ó w . J e d y n y m dostępnym rozwiązaniem jest rozszerzenie Versioning, które pozwala przywrócić ostatnią wersję dokumentu za p o m o c ą funkcji „ c o f n i j " , nie jest to j e d n a k skuteczny system kontroli wersji. mport, konwersja i eksport plików Chociaż możliwości Joomla! związane z wprowadzaniem artykułów są imponujące, praktycznie nie istnieje funkcja importu. Nie istnieje także funkcja automatycznego importowania treści artykułów z zewnętrznych plików. Systemowi brakuje także opcji konwersji, która pozwoliłaby wprowadzać artykuły zapisane w plikach zawierających tekst sformatowany (np. Microsoft Word, PDF, RTF itd.). Popularnym źródłem materiałów na stronę są biblioteki istniejących plików zawierających treść artykułów, dlatego brak obsługi tego rozwiązania jest sporym przeoczeniem. Komercyjne systemy CMS pozwalają na dynamiczny lub zautomatyzowany import dokumentów w wielu formatach, np. Microsoft Word, Microsoft Excel, Microsoft Outlook, zapisanych stron internetowych, X S L T dla danych X M L , TeX i BBCode. Aplikacje C M S rodzaju Vignette Web Content Management pozwalają nawet na zautomatyzowany import plików graficznych. Dopóki funkcje konwersji nie zostaną dodane do Joomla!, system nie będzie w stanie spełnić wymogów organizacji posiadających dużą bazę materiałów. Brakującą funkcjonalność można łatwo zaimplementować w postaci rozszerzenia, jednak w czasie, kiedy pisałem tę książkę, jedyne rozszerzenie tego typu pozwalało na konwersję z formatu DocBook. Równie znaczący jest brak funkcji eksportu materiałów. Chociaż możliwy jest bezpośredni dostęp do materiałów za pomocą narzędzi MySQL, nie istnieje wbudowana w system Joomla! opcja eksportu artykułów lub innych danych. Oznacza to trudności w przypadku chęci przeniesienia danych ze strony Joomla! w inne miejsce, a także problemy podczas archiwizowania starych materiałów. Jgraniczone funkcje zabezpieczeń i autoryzacji Model zabezpieczeń przyjęty w systemie Joomla! jest prymitywny w porównaniu z konkurencją. Joomla! zawiera obsługę ośmiu grup użytkowników (Zastrzeżony, Autor, Redaktor, Wydawca, Zaplecze, Operator, Administrator, Główny administrator), do których można przypisać użytkownika. W porównaniu z wieloma systemami bazodanowymi, które pozwalają określać grupy i role użytkowników, elastyczność tego rozwiązania jest ograniczona. Przykładowo jeśli chcesz przyznać uprawnienia akceptowania i edycji artykułów w jednej kategorii asystentowi administratora, jest to niemożliwe ze względu na szczegółowy charakter określonych uprawnień. Podobnie byłoby, gdybyś chciał przyznać zarejestrowanym użytkownikom 388 Joomla!. Profesjonalne tworzenie stron W1NW możliwość przeglądania wyłącznie dwóch sekcji, jest to także niemożliwe przy obecnej implementacji. Rozszerzenie JACLPlus umożliwia rozbudowanie kontroli dostępu w systemie Joomla!, ponieważ pozwala na utworzenie dodatkowych grup z nałożonymi ograniczeniami w przeglądaniu materiałów. Właściwa kontrola dostępu powinna być wbudowana w samą platformę, choćby ze względów bezpieczeństwa, dlatego nie jest możliwa skuteczna implementacja tej funkcji w postaci wtyczki. System nie obsługuje także zaawansowanych metod uwierzytelniania, takich jak Kerberos, Network Information System (NIS), Windows NT Lan Manager (NTLM) lub Server Message Block (SMB). Ogranicza to bezpieczeństwo, ponieważ domyślnie informacje, takie jak nazwa użytkownika i hasło, przesyłane są w postaci zwykłego tekstu, co pozwala na przechwycenie tych danych. Na szczęście, począwszy od wersji 1.5, Joomla! zawiera wbudowaną obsługę SSL. Pozwala to na stronach logowania lub w aplikacjach e C o m m e r c e otworzyć między przeglądarką a serwerem W W W bezpieczne, s z y f r o w a n e połączenie. Zabezpieczenie tego typu warto stosować szczególnie w sytuacji, gdy przesyłane są poufne dane (np. w serwisie randkowym lub na stronie logowania, witryny eCommerce). Równoważenie obciążania i replikacja danych Wiele aplikacji C M S zawiera funkcje równoważenia obciążenia powiązane z serwerem, ponieważ z założenia stosowane są w przypadku witryn o dużym natężeniu ruchu. Kompleksowe podejście do tego problemu jest systemowi Joomla! obce. Dodatkowo system nie zawiera wbudowanej funkcjonalności pozwalającej na replikację danych. Brakuje mu także sprawdzonej architektury obsługi serwerów klastrowych, które przechowują (i pozwalają na edycję) te same artykuły. Chociaż MySQL ma opcje replikacji danych, implementacja tego rozwiązania jest złym pomysłem, jeśli odpowiednie zmiany nie zostaną wprowadzone w kodzie aplikacji. Istnieje kilka metod tworzenia rozproszonej, wieloserwerowej instalacji Joomla! z równoważeniem obciążenia, niektóre z nich opisano w rozdziale 11. Pamiętaj jednak, że opisane rozwiązania nie są w b u d o w a n e w Joomla!, dlatego nie można liczyć na podobną pomoc techniczną, jak w przypadku systemów ze zintegrowanym r ó w n o w a ż e n i e m obciążenia i replikacją danych. Poziomy interfejsu użytkownika, obsługa skórek Joomla! posiada d w a g ł ó w n e interfejsy użytkownika: część f r o n t o w ą i administracyjną. Inne systemy C M S pozwalają na konstruowanie dodatkowych poziomów dopasowanych do uprawnień użytkownika, grupy lub danej roli. Oznacza to, że w zależności od tego, kto Rozdział 15. • Czego Joomla! nie potrafi 389 zalogowany jest w systemie, wyświetlany jest inny zestaw edytorów W Y S I W Y G , formularzy i innych o g ó l n y c h e l e m e n t ó w i n t e r f e j s u . M a ł e z m i a n y w p r o w a d z a n e w m e n u w o p a r c i u o grupę użytkownika nie m o g ą się równać z poziomami interfejsu użytkownika. Dodatkowo wiele konkurencyjnych aplikacji typu C M S pozwala użytkownikom dopasować wygląd interfejsu za p o m o c ą j e d n e j z dostępnych skórek. W Joomla! wszyscy u ż y t k o w n i c y oglądają ten sam szablon. Namiastka personalizacji (głównie związana z profilem użytkownika) możliwa jest dzięki rozszerzeniu Community Builder. Rozszerzenie to wymaga jednak dalszego dopasowania, które umożliwi dostosowywanie wyglądu strony do w y m a g a ń użytkowników, dostępnego w innych systemach. Standardowa funkcjonalność groupware Groupware to oprogramowanie, który służy do organizacji, za pośrednictwem sieci, wspólnej pracy grupy u ż y t k o w n i k ó w . N a j p o p u l a r n i e j s z y m p r z y k ł a d e m aplikacji z tej kategorii j e s t prawdopodobnie Lotus Notes. Popularne f u n k c j e aplikacji groupware to m.in.: • Publikacja w sieci — Jedną z najważniejszych opcji groupware jest publikowanie d o k u m e n t ó w i i n f o r m a c j i przez c z ł o n k ó w g r u p y lub d a n e g o projektu. Publikacja nie oznacza jednak ogólnego, publicznego dostępu do materiałów, tylko na użytek w e w n ę t r z n y grupy p r a c u j ą c e j nad d a n y m z a d a n i e m . F u n k c j a ta p o w i ą z a n a jest często z systemem kontroli wersji i możliwością wprowadzania komentarzy, co pozwala na w s p ó l n ą (i bezkolizyjną) m o d y f i k a c j ę d o k u m e n t ó w . • Forum — Komunikacja to niezbędny i kluczowy element współpracy grupowej., P l a t f o r m ą , która u m o ż l i w i a s k u t e c z n ą k o m u n i k a c j ę , j e s t f o r u m d y s k u s y j n e . T e m a t y p o j a w i a j ą c e się na nim s ą b e z p o ś r e d n i o p o w i ą z a n e z p r o j e k t a m i , a wiadomości m o g ą zawierać odwołania do zasobów projektu (np. arkuszy kalkulacyjnych, d o k u m e n t ó w i konferencji). • Konferencje — Konferencja może być przeprowadzana w formie wideo, audio, w postaci czatu, w s p ó l n e g o n a r z ę d z i a d o s z k i c o w a n i a lub innej a p l i k a c j i . Użytkownicy w s p ó ł p r a c u j ą w czasie rzeczywistym, m a j ą możliwość wspólnej modyfikacji dostępnych materiałów. • Email i komunikatory internetowe — System wysyłania e-maili służy w aplikacjach groupware do powiadamiania u ż y t k o w n i k ó w o n o w y c h publikacjach, dodanych dokumentach, wydarzeniach itd. • Kalendarz i zarządzanie czasem — Kalendarze wykorzystywane są do koordynacji zasobów zarówno fizycznych, j a k i wirtualnych. Przykładowo istnieje możliwość rezerwacji p o k o j u k o n f e r e n c y j n e g o lub w i r t u a l n e g o pokoju na czacie do cotygodniowych spotkań. Możliwe jest także skuteczne zarządzanie czasem, p o n i e w a ż sporo r o z w i ą z a ń g r o u p w a r e s k o n s t r u o w a n y c h j e s t w taki s p o s ó b , że u ż y t k o w n i c y s p ę d z a j ą w systemie w i ę k s z o ś ć czasu pracy. • System zarządzania projektami — Niektóre aplikacje z a w i e r a j ą k o m p l e t n ą funkcjonalność zarządzania projektami, włączając w to śledzenie projektów, zarządzanie zasobami i ludźmi, wyznaczanie kamieni milowych i ścieżek krytycznych, a także inne f u n k c j e przydatne przy zarządzaniu. 390 Joomla!. Profesjonalne tworzenie stron W1NW • System przepływu pracy — Systemy tego typu umożliwiają realizację projektów w przedsiębiorstwach opartych na wiedzy. W ramach tego systemu poszczególni użytkownicy sygnalizują o ukończeniu pewnych etapów, a dokumenty lub informacje związane z projektem są automatycznie p r z e k a z y w a n e do ludzi odpowiedzialnych za kolejne etapy. • System zarządzania wiedzą — Stosowane rozwiązanie służy do zbierania, organizowania, zarządzania i dzielenia różnych form informacji. • Koordynacja współpracy z systemami zewnętrznymi — Projekt, który ukończono, m o ż e zostać opublikowany lub udostępniony w sieci zewnętrznej, poza organizacją lub systemem. Przykładowo oprogramowanie groupware dla biur architektonicznych m o ż e automatycznie przesyłać ukończone plany konstrukcyjne do odpowiedniego wykonawcy. N i e k t ó r e s y s t e m y C M S w y b i e r a n e są g ł ó w n i e ze w z g l ę d u na f u n k c j o n a l n o ś ć groupware. W tym wypadku oprogramowanie służy do udostępniania dokumentów (np. arkuszy kalkulacyjnych z zarysem budżetu lub prezentacji), komunikacji wewnątrz systemu (np. za pomocą f o r u m , poczty elektronicznej itd.), a także śledzenia zmian wprowadzanych w materiałach umieszczonych w systemie. Niektóre organizacje (szczególnie te, w których pracowników dzielą duże odległości) o d n o t o w u j ą znaczący wzrost produktywności dzięki zastosowaniu rozwiązań groupware. Poszczególne funkcje aplikacji groupware dostępne są dla Joomla! w postaci indywidualnych rozszerzeń, jednak brak integracji tych narzędzi utrudnia stosowanie Joomla! jako narzędzia pracy grupowej. Na dodatek wykorzystanie Joomla! w tej roli nie jest dobrym rozwiązaniem, p o n i e w a ż systemy g r o u p w a r e w y m a g a j ą b a r d z o z a a w a n s o w a n y c h opcji bezpieczeństwa, których brak w Joomla!. Funkcjonalność portalu Strony oparte na rozwiązaniach C M S to najczęściej elektroniczna wersja gazety lub periodyku. Aplikacje tego typu m o ż n a zastosować także w roli portalu, gdzie pojedyncza strona służy za p u n k t d o s t ę p u d o r ó ż n o r o d n y c h i n f o r m a c j i ( k u r s ó w akcji, n a j n o w s z y c h w i a d o m o ś c i , prognozy pogody itd.), aplikacji internetowych (poczty, map, galerii zdjęć itd.), własnej strony internetowej, rozwiązań e C o m m e r c e (aukcji, ogłoszeń, katalogów firm itd.). Z a z w y c z a j u ż y t k o w n i c y k o r z y s t a j ą c y z d a n e g o portalu s p ę d z a j ą na nim większość czasu poświęcanego na przeglądanie intemetu. Odwiedzający portale takie jak Wp.pl (zobacz rysunek 15.2) m o g ą śledzić kursy akcji, sprawdzać pocztę, słuchać internetowych audycji radiowych, przeglądać anonse towarzyskie itp. Pojedyncze logowanie w systemie wystarcza do skorzystania z dostępnych usług, p o n i e w a ż informacje o użytkowniku (zarówno dane osobiste, jak i finansowe) z n a j d u j ą się w e wspólnej bazie. Oto lista najczęstszych funkcji zintegrowanych w ramach portalu wraz z sugestiami, jak można uzupełnić Joomla! o brakujące możliwości: Rozdział 15. • Czego Joomla! nie potrafi iysunek 15.2. 5ortal Wp.pl ma viele usług, • których można ;korzystać bez opuszczania ; trony lin- UK-t WIRTUALNAPOLSKA ¿yi PoaU Twoja Poczta Twoja Pogoda Prosto DoCelu Csal Ts. Błogi -^mJf DoCelu Flrmv [ S Słowniki Ogłoszenia Reklama w Szukaj Katalog stron VWWV i WPmobi Warszawa ^'brazki DoCelu 391 Mi'-'* więcej» -mm* Aukcje WPłv wybierz miasto -» as więcej ja Najedź kursorem i rzuć kostką "Zginęły dziesiątki terrorystów" ofensywa iądowa rozpoczęta Ile wiesz o 'Tańcu z gwiazdami"? "Taniec z gwiazdami" sprawił, że niejedna gwiazda miała okazię zaświecić mocniej, c z y jesteś fanem show? Sprawdź, ile o nim wiesz* • Reakcje świata na ofensywę lądową Izraela •Rada Bezpieczeństwa przeanalizuje sytuację yi Zobacz t a k i e : • Czyj to dekolt? * Gazprom zaapelował do Ukrainy o powrót d o n • Silne trzęsienie ziemi w Indonezji spowodowało panikę Następne. Izrael rozpoczął i n w a z » na Stretę Gazy 1 . ^ • Wincenty Różański nie żyje • Funkcja przeszukiwania sieci — Najpopularniejsze portale, np. Google i M S N , m a j ą własne wyszukiwarki, jednak większość witryn tego typu korzysta z rozwiązań oferowanych przez inne firmy. Opcja tego typu dostępna jest także dla systemu J o o m l a ! — za p o ś r e d n i c t w e m usługi G o o g l e C u s t o m Search E n g i n e (http://bizsolutions.google.com/services). Z a p o m o c ą narzędzia firmy G o o g l e możesz wstawić funkcję przeszukiwania własnej strony i internetu, zintegrowaną z w y g l ą d e m T w o j e j strony. • Konta Email — W i ę k s z o ś ć portali udostępnia u s ł u g ę poczty elektronicznej, p o z w a l a j ą c e j na p r z e c h o w y w a n i e na stronie poczty i innych plików. M i m o istnienia wielu rozszerzeń, typu Prywatne wiadomości ( P M S — Private Message System), a nawet prymitywnej implementacji tej funkcji w domyślnej instalacji Joomla! praca w roli serwera poczty wykracza poza możliwości Joomla!. • Mapy — Popularną f u n k c j ą wielu portali jest dostęp do elektronicznych m a p i planowania podróży. Własne rozwiązanie tego typu na stronie Joomla! m o ż l i w e jest dzięki połączeniu z API M a p Google (www.google.com/apis/maps) lub zastosowaniu jednego z rozszerzeń integrujących Mapy Google w systemie Joomla! (w katalogu rozszerzeń z n a j d z i e s z np. G o o g l e m a p s , G e o Visitors i Google Maps API). • Osobista strona internetowa — Opcja bardzo popularna na stronach typu M y S p a c e i grono.net, m o ż l i w o ś ć stworzenia w ł a s n e j strony w r a m a c h portalu. K o m p o n e n t 0 n a z w i e R a v e n s w o o d User H o m e P a g e s p o z w a l a u ż y t k o w n i k o m w i t r y n y na tworzenie własnych „ministron", którymi można zarządzać w środowisku Joomla!. • Ogłoszenia i anonse towarzyskie — W katalogu Joomla! znajdziesz wiele rozszerzeń do zarządzania ogłoszeniami, np. popularny A d s M a n a g e r . • Oferty pracy — W katalogu Joomla! znajdziesz wiele rozszerzeń do przeglądania 1 dodawania ofert pracy, np. popularny Jobline. 392 Joomla!. Profesjonalne tworzenie stron W1NW • Informacje turystyczne — M i m o istnienia wyspecjalizowanych stron, takich jak http://www.wakacje.pl/, portale z m i e r z a j ą w k i e r u n k u z a j ę c i a części rynku i n t e r n e t o w e j turystyki. W i t r y n y tego typu stają się coraz częściej z a u f a n y m źródłem informacji podczas planowania podróży, ponieważ oferują przewodniki, systemy rezerwacji lotów, specjalne wycieczek, pakiety wakacyjnych i zniżki w wypożyczalniach samochodów. Rozszerzenie Joomledia pozwala na integrację systemu Joomla! z p r o g r a m e m partnerskim Expédia. • Katalogi (białe i żółte strony) — Portale z w i e r a j ą często katalogi z informacjami k o n t a k t o w y m i w postaci k a t a l o g ó w białych i żółtych stron. Białe strony m o ż n a w s t a w i ć na stronie za p o ś r e d n i c t w e m p r o g r a m u partnerskiego WhitePages.com 0https://affiliates.whitepages.com). Innym rozwiązaniem jest zastosowanie jednego z wielu k o m p o n e n t ó w J o o m l a ! d o konstrukcji w ł a s n e g o katalogu żółtych stron (np. Sigsiu Online Business Index lub JAddresses). • Informacje finansowe — Ceny akcji i inne informacje finansowe to podstawa portali dostarczających informacje w czasie bliskim rzeczywistemu, często różnica wynosi t y l k o 15 m i n u t . W k a t a l o g u r o z s z e r z e ń J o o m l a ! m o ż n a z n a l e ź ć m o d u ł y , które uzupełniają system o f u n k c j e tego typu. • Gty — Portale zawierają z reguły możliwość brania udziału w wieloosobowych grach internetowych pewnego typu. Gry na stronach W W W nie z u ż y w a j ą wielu zasobów serwera, a s k ł a n i a j ą u ż y t k o w n i k ó w do spędzania wielu godzin na stronie. W tym czasie m o g ą być wyświetlane bannery, które generują zysk. Wieloosobowe gry p o z b a w i o n e p r z e m o c y są także n i e z w y k l e p o p u l a r n e w grupie kobiet w w i e k u 18-39 lat, na co warto zwrócić uwagę, jeśli stanowią one grupę docelową T w o j e j strony. R o z s z e r z e n i e P l a y g a m e s j e s t k o m p o n e n t e m J o o m l a ! ł ą c z ą c y m się z n i e m i e c k i m serwisem Play.de, p o z w a l a j ą c y m na d a r m o w y dostęp do w i e l o o s o b o w y c h gier znanych z kasyna. • Muzyka i inne media — O g r o m n y rozrost Y o u T u b e . c o m skłonił właścicieli portali do udostępnienia f u n k c j i w s t a w i a n i a w ł a s n e j muzyki, filmów i innych plików. Usługi tego typu ogromnie o b c i ą ż a j ą zasoby serwera i łącza internetowe, dlatego nie są zalecane na stronach Joomla!. M i m o to m o ż e s z skorzystać z rozszerzania AllVideos, które pozwala na zintegrowane zarządzanie materiałami audio i wideo udostępnianymi za p o m o c ą streamingu. • Informacje sportowe — Wyświetlanie wyników sportowych i aktualnych wydarzeń j e s t b a r d z o p o p u l a r n ą f u n k c j ą w i e l u portali. Dla J o o m l a ! m o ż n a znaleźć wiele rozszerzeń zamieszczających wyniki sportowe. • Prognoza pogody — Zarejestrowani użytkownicy portalu m o g ą często skorzystać z prostej p r o g n o z y p o g o d y d o p a s o w a n e j do m i e j s c a zamieszkania. Prezentacja ta m o ż l i w a j e s t w J o o m l a ! dzięki r o z s z e r z e n i o m J V T e m p o Easy W e a t h e r , Weathermaster i Z Weather. Chociaż, dzięki rozszerzeniom, można wzbogacić Joomla! o większość funkcji portalowych, skuteczne zarządzanie portalem w y m a g a zintegrowanego i przemyślanego panelu administracyjnego. Wygląd strony powinien być spójny, a zmiana prezentacji poszczególnych działów nie p o w i n n a nastręczać trudności. W J o o m l a ! b r a k u j e integracji między poszczególnymi działami, kluczowej dla uruchomienia i prowadzenia portalu. Rozdział 15. • Czego Joomla! nie potrafi 393 'odsumowanie Fenomen aplikacji Joomla! nie sprawia, że jest ona idealnym rozwiązaniem wszystkich potrzeb. W tym rozdziale przedstawiono kilka braków systemu w następujących dziedzinach: • Brak systemu kontroli wersji i zarządzania przepływem pracy, który umożliwia skuteczną współpracę przy średnich i dużych dokumentach. • Praktyczny brak opcji importu, eksportu i masowego przetwarzania dokumentów. • Ograniczone funkcje uwierzytelniania i niedostateczne zabezpieczenia, które mimo możliwości rozbudowania za p o m o c ą rozszerzeń nie d a j ą wysokiego poziomu bezpieczeństwa. • Funkcjonalność r ó w n o w a ż e n i a obciążenia i replikacji dostępna wyłącznie na poziomie serwera W W W (bez udziału Joomla!), co utrudnia zarządzanie obciążeniem. Brak zintegrowanej replikacji danych (możliwa jest odpowiednia konfiguracja MySQL, niezależnie od aplikacji Joomla!), który sprawia, że Joomla! jest nieodpowiednim wyborem dla witryn działających na wieloserwerowych klastrach. • Znaczne ograniczenia pod względem możliwości interfejsu użytkownika, jego dopasowania do potrzeb użytkowników. • Minimalna integracja funkcji groupware, przez co internetowa współpraca jest trudna i nieatrakcyjna zarówno dla użytkowników, jak i administratorów. • Niewielka liczba możliwości portalu — takich jak prywatne strony W W W — które są dostępne w komercyjnych produktach. Dotychczas miałeś okazję zapoznać się prawie ze wszystkimi funkcjami Joomla!. W rozdziale 16. przedstawiono przegląd popularnych stron W W W działających dzięki temu systemowi. Odwiedzenie tych stron może mieć dodatkowy walor edukacyjny, ponieważ pozwala zapoznać się z różnymi sposobami realizacji i doboru rozszerzeń. 394 Joomla!. Profesjonalne tworzenie stron W1NW 16 Rzut okiem na popularne strony oparte na Joomla! Przykłady skutecznego z a s t o s o w a n i a systemu zarządzania treścią J o o m l a ! m o ż n a znaleźć w wielu różnych dziedzinach — od zarządzania nieruchomościami, po telewizję dla dzieci. Z e względu na z r ó ż n i c o w a n i e społeczności J o o m l a ! m o ż e s z mieć kłopot z o d n a l e z i e n i e m stron p o d o b n y c h do T w o j e j , które p o m o g ł y b y Ci p o p r z e z p o r ó w n a n i e udoskonalić s w o j ą witrynę. W t y m r o z d z i a l e w y s z c z e g ó l n i o n o w i e l e u d a n y c h , p o p u l a r n y c h stron o p a r t y c h na aplikacji Joomla!. Zapoznanie się z nimi może pomóc Ci odnaleźć nowe pomysły na zmianę wyglądu i funkcjonalności T w o j e j witryny. Każda strona przedstawiona jest w kontekście zastosowania technologii Joomla! — znajdziesz tu listę rozszerzeń zainstalowanych na stronie, informacje o dostawcy usług internetowych, który o b s ł u g u j e stronę, n a z w ę s z a b l o n u , listę f u n k c j i s p o ł e c z n o ś c i o w y c h , e - c o m m e r c e , a także wiele innych. Większość wymienionych stron dostępna jest w internecie co najmniej od dwóch lat. Takie ograniczenie zwiększa szanse, że wyszczególnione witryny b ę d ą nadal dostępne w przyszłości. Przedstawione strony spełniają poniższe kryteria: • Znacząca pozycja w danej dziedzinie — Strona m u s i z a w i e r a ć p r z y z w o i t ą ilość materiałów, które są p r z y n a j m n i e j co j a k i ś czas uaktualniane, dlatego „ w i t r y n y w i d m a " zostały w y k l u c z o n e . G ł ó w n ą m i a r ą dla t e g o k r y t e r i u m był PageRank w Google na m i n i m a l n y m poziomie 5. • Profesjonalny wygląd strony i przejrzysta adaptacja interfejsu Joomla! — Biorąc pod uwagę powszechną dostępność darmowych i komercyjnych szablonów Joomla!, strona nie powinna wyglądać nieatrakcyjnie. • Zastosowanie jednego lub więcej rozszerzeń Joomla!, które wzbogacają funkcjonalność strony — Wizyta na stronach tego typu pozwala przyjrzeć się realnemu zastosowaniu wielu rozszerzeń. 396 Joomla!. Profesjonalne tworzenie stron W1NW P o w y ż s z e w a r u n k i p o z w o l i ł y o d r z u c i ć strony, k t ó r e m i m o s w o j e j p o p u l a r n o ś c i zostały k i e p s k o z a p r o j e k t o w a n e , a także strony, które oprócz o l ś n i e w a j ą c e g o w y g l ą d u nie o f e r u j ą o d w i e d z a j ą c y m zbyt wiele. Wraz z r o z s z e r z e n i e m z a s t o s o w a n i a Joomla! dobór stron stał się prawdziwym wyzwaniem. Te, które opisano w tym rozdziale, demonstrują wszechstronność systemu, a także popularność wśród różnych webmasterów. W przeglądzie umieszczono wyłącznie strony w języku angielskim, ponieważ autor książki włada wyłącznie dwoma języka (tym drugim jedynie w podstawowymi zakresie), dlatego opisanie stron w innych językach nie byłoby na zadowalającym poziomie. Nie znaczy to, że brakuje atrakcyjnych i popularnych witryn korzystających z Joomla! w innych językach (np. www.ieam.cat), dlatego warto odwiedzić stronę www.joomlacatalog.com, która zawiera wiele interesujących pozycji. Strony akademickie Istnieje spora liczba stron akademickich, które oparto na technologii Joomla!. Powodem takiego stanu rzeczy, oprócz wzorowego spełniania wymogów CMS, jest promowanie oprogramowania open source na uniwersytetach. Studenci są j e d n ą z najaktywniejszych grup programistów, którzy p r o g r a m u j ą c rozszerzenia, w z b o g a c a j ą społeczność Joomla!. Wydział Biologii Molekularnej Princeton Strona internetowa Wydziału Biologii Molekularnej Uniwersytetu Princeton (zobacz rysunek 16.1) zawiera informacje w y k r a c z a j ą c e poza prosty zbiór pytań i odpowiedzi, umieszczane są tu także artykuły na tematy związane z biologią molekularną oraz informacje o przełomach w dziedzinie genetyki. Rysunek 16.1. Strona wydziału zawiera informacje dla studentów, wykładowców i osób zainteresowanych biologią molekularną MOLECULAR BIOLOGY ri Molecular Biology I V£ About Faculty & Research Postdocs Graduate Undergraduate Resources Associated Programs • search Calendar U p c o m i n g Events lue, J a n 6 ( 2 : 0 0 ) S C H 107 H u m a y r a Ali, PhD D e f e n s e Investigating Proteins that Stimulate Transcription from the Adenovirus Major Late Promoter G r a d u a t e Student Perspectives m" J**(| § if Jphfinjf «» <•• -makm. ¡.., A multinucleate cell resulting f r o m fusion of infected endothelial cells. T w o viral proteins have been detected by immunofluorescence (orange and m a g e n t a ) . Jorg Schroer, Shenk lab. Lotest N e w s Kristina Sinsimer Receives Kirschstein A w a r d Postdoc B e e s o n Receives Kirschstein A w a r d m C o w l e s A w a r d e d Kirschstein Funding My c h o i c e t o p u r s u e graduate work after y e a r s of w o r k i n g a s a 1 laboratory technician I w a s a difficult o n e . Rozdział 16. • Rzut okiem na popularne strony oparte na Joomla! 397 • URL — http://www.nwlbio.princeton.edu/ • Uruchomiona — 2004 • Właściciel • Page Rank Google — 6/10 • Programy • Zastosowane • Kanały RSS — Brak • Szablon — W ł a s n y • Adresy przyjazne • Nawigacja • Główne sekcje — Faculty & Research, Postdocs, Graduate, Undergraduate, Resources, Associated Programs, Calendar • Minimalna • E-commerce • Funkcje społecznościowe — Uniwersytet Princeton partnerskie — Brak rozszerzenia robotom okruszkowa szerokość — com_expose, Poll, google-analytics internetowym — Nie — Nie — 800 — Nie — Nie me Shakespeare Birthplace Trust Strona T h e Shakespeare Birthplace Trust ( z o b a c z rysunek 16.2) r e p r e z e n t u j e o r g a n i z a c j ę charytatywną, której celem jest opieka nad pięcioma domami Shakespeare'a (są jej własnością). Strona z a j m u j e się także p r o m o c j ą dzieł S h a k e s p e a r e ' a na świecie. Jeśli z a m i e r z a s z u d a ć się do Stratford-upon-Avon, musisz koniecznie odwiedzić tę stronę. Rysunek 16.2. Shakespeare Birthplace Trust Mit. Visit ShaKespeare Ho Viii>.ot i n i o r i T h e Shakespeare Birthplace T r u s t is nsidered the most significant Shakespeare ch world W e have three core objectives, which < • t o p r o m o t e in t h e e v e r y p a r t of t h e w o r l d t h e a p p r e c i a t i o n a n d s t u d y of t h e p l a y s a n d of W i l l i a m S h a k e s p e a r e a n d g e n e r a l a d v a n c e m e n t s of S h a k e s p e a r i a n k n o w l e d g e • t o m a i n t a i n a n d p r e s e r v e t h e S h a k e s p e a r e B i r t h p l a c e p r o p e r t i e s f o r t h e b e n e f i t of t h e • t o p r o v i d e a n d m a i n t a i n f o r t h e b e n e f i t of t h e n a t i o n a m u s e u m a n d l i b r a r y of b o o k s , r e c o r d s of h i s t o r i c i n t e r e s t , p i c t u r e s , p h o t o g r a p h s a n d o b j e c t s of a n t i q u i t y w i t h partic e x c l u s i v e r e f e r e n c e t o W i l l i a m S h a k e s p e a r e , his life, w o r k s a n d t i m e s IHIfflTOTfH F o r m e d i n 1847 w i t h t h e p u r c h a s e of S h a k e s p e a r e ' s the Trust has since acquired four other houses Birthplace, relating S h a k e s p e a r e , f o r w h i c h w e c a r e f o r t h e b e n e f i t of t h e n a t i o n . also care for H a r v a r d Pewter. F r o m t h i s p a g e y o u can: House, home of t h e Museum of to We British 398 Joomla!. Profesjonalne tworzenie stron W1NW • URL — http://www.shakespeare.org.uk/ • Uruchomiona — 2004 • Właściciel — Shakespeare Birthplace Trust educational charity • PageRank Google — 6/10 • Programy partnerskie • Zastosowane rozszerzenia • Kanały PSS Brak • Szablon • Adresy przyjazne • Nawigacja • Główne sekcje — W i l l i a m S h a k e s p e a r e , S h o p for G i f t s and B o o k s , Activities a n d Events, Library & Archive, Education, Museums, Events & Conferences, Supporting U s • Minimalna • E-commerce • Funkcje społecznościowe — Brak — Virtuemart, M a m b o m a p — Własny robotom okruszkowa internetowym — Tak — Tak szerokość—1024 — Tak — Nie Journal of Intercultural and Interdisciplinary Archaeology Jest to strona d o m o w a (zobacz rysunek 16.3) periodyku archeologicznego Journal of Intercultural and Interdisciplinary Archaeology (JIIA). Każde wydanie publikacji ma przywilej bycia umieszczanym w katalogach bibliotek narodowych kilku krajów. • URL — www.jiia. it • Uruchomiona • Właściciel — Journal of Intercultural and Interdisciplinary Archaeology • PageRank Google — 5/10 • Programy partnerskie • Zastosowane • Kanały RSS — Tak • Szablon • Adresy przyjazne • Nawigacja • Główne sekcje — JIIA Repositories, JIIA Indici, JIIA Scientific Committee, JIIA Honour Committee, JIIA Versione 01, JIIA Versione 02, JIIA News, JIIA Links — 2003 — Google AdSense rozszerzenia — Kontakt, RSS, PayPal — Rockettheme.com Versatility II robotom okruszkowa internetowym — Nie — Tak Rozdział 16. • Rzut okiem na popularne strony oparte na Joomla! 399 Rysunek 16.3. Journal of Intercultural and Interdisciplinary Archaeology Top Menu JIIA Latest N e w s Popular Home Contact Us P.ealta virtuale per i Beni Culturali What is Open Knowledge? JIIA Eprints Best Practices JIIA Eprints Policies JIIA Eprints OAI Archive Open Access Journals Open Access Repositories JIIA Eprints O A I Archive Open Access Policies JIIA Eprints Policies About JIIA JIIA D o n o r s and Friends Donate to JIIA! • JIIA Home Er it et Amount; » JIIA Repositories » JIIA Indici « > JIIA Scientific Committee ' JIIA Honour Committee ' JIIA Versions 01 »• JIIA Versione 02 » JIIA News * JIIA Links Other M e n u » JIIA Newsflashes Minimalna E-commerce szerokość EUR Donate N o w • ; ULRYCH University learn English On-line RocketTheme Template Club iMacoanici IOSA.it Open Archaeology JIIA E p r i n t s R e p o s i t o r y r l a t e s t a d d i t i o n s JIIA News Wi it?«» by A d m i t » » « stoi JIIA Eprints Repository. latest additions; Acta Terrae Septemcastrensis Joui iij l (ISSN 1583-1817). Proceedings of the 8th International Colloquium of Funerary Archaeology. Funerary Practices In Europe, before and after the Roman Conquest (3rd century PC-3rd century AD), VI q ) 2007. Open Knowledge Foundation Statistics Members: ? News: 33 W e b Links: 44 Visitors: 207981 — 640 — Tak Funkcje spolecznościowe — Nie Graphic User Interactive Learning and Development (GUILD) Strona Graphic User Interactive Learning and Development (GUILD) (zobacz rysunek 16.4) poświęcona jest kursom z zakresu multimediów dla studentów i osób pracujących. Rysunek 16.4. Graphic User Interactive Learning and Development (GUILD) G U I L D is a training ba; multimedia organization dedicated to career development of students and industry professionals. Our motto is. Training T o d a y with the Technology of Tomorrow. 400 Joomla!. Profesjonalne tworzenie stron W1NW • URL — http://mguiIdonline.com U Właściciel — Graphic User Interactive Learning and Development • PageRank Google — 3/10 • Zastosowane rozszerzenia Banners, Poll • Kanały RSS — T a k (RSS i A t o m ) • Szablon — • Adresy przyjazne • Nawigacja • Główne sekcje — Student Profiles, Artist Profiles, Jobs, Interviews, Organizations, C o m m u n i t y N e w s , Classes, T e a c h e r s G r o u p , G a m i n g N e w s , In M y Opinion, Technology N e w s • Minimalna • E-commerce • Funkcje — Ajax Shoutbox, RSS, Contact, com extcalendar, ddj005 robotom okruszkowa szerokość internetowym — Tak — Nie — 800 — Nie społecznościowe — Nie Ministerstwo Edukacji na Wyspach Dziewiczych Strona Ministerstwa Edukacji na Wyspach Dziewiczych umożliwia komunikację rodziców z nauczycielami za pośrednictwem forum, zawiera kalendarz wydarzeń, wyniki badań, a także artykuły na temat wszystkich zagadnień związanych z e d u k a c j ą (zobacz rysunek 16.5). Rysunek 16.5. Ministerstwo Edukacji na Wyspach Dziewiczych » n a EDUCATION AND UNIONS MEET T O W A R D DEVELOPING SCHEDULE FOR MAKE-UP DAYS Education officials and representatives of both the administrators and teachers unions met on Thursday to discuss the development of a readjusted school calendar and m a k e up d a y s which will facilitate the days missed following Hurricane O m a r and the recent p o w e r outage on St. T h o m a s . New D o c u m e n t s * Adult Ed U i ab VIDE Information fi. A Ki!-,d;r;q Q AEFLA Funding Announcement ? .2007•• .200.3 SJTJ District A'. P VJDE Report Cards 2007-2008) §..2007-2008 SIX District. AYP VIDE Report Cards 2007-2003) REVIVED RI5TMAS ' i ? A.lt®rnjte_Ą$£essm_( L.OF.T.H.E N. A R T I S T . FvRij.AVT or DFT LP I op AT IN WEATHER..CONDITIONS AND THREAT OF TROPICAL STORM «P» (VIDE Territorial Report Card ' J | 102708 CAREER AND TEC I EDUCATION PUBLIC FORUM IST. >MAS IN D I ' Rozdział 16. • Rzut okiem na popularne strony oparte na Joomla! 401 • URL— www.doe.vi • Uruchomiona • Właściciel — Graphie User Interactive Learning and Development • PageRank Google — 6/10 • Programy partnerskie • Zastosowane Fireboard • Kanały RSS — Tak (RSS i A t o m ) • Szablon — W ł a s n y • Adresy przyjazne • Nawigacja • Główne sekcje — Webmail, Offices, Schools, Resources, D o c u m e n t s , Contact Us, Forum • Minimalna • E-commerce • Funkcje społecznościowe — 2004 — Brak rozszerzenia — RSS, JCalPro, com_acajoom, robotom okruszkowa szerokość internetowym hsq_sss_ssscom table, — Tak — Nie — 800 — Nie — Tak Strony poświęcone zdrowiu i rodzinie Prostota instalacji i konfiguracji systemu Joomla! sprawia, że jest to doskonały wybór dla ludzi, którzy nie d y s p o n u j ą d u ż ą w i e d z ą techniczną. Skutkiem niewielkich w y m a g a ń stawianych przed webmasterem było pojawienie się wielu stron poświęconych zdrowiu i rodzinie opartych na Joomla!. SeniorNet Witryna SeniorNet (zobacz rysunek 16.6) reprezentuje organizację zrzeszającą wolontariuszy promujących centra nauczania dla ludzi starszych, skoncentrowane głównie na przysposabianiu obsługi komputera. • URL — www.seniornet.org • Uruchomiona • Właściciel — SeniorNet • PageRank Google — 6/10 • Programy partnerskie — 1986 — Brak 402 Joomla!. Profesjonalne tworzenie stron W1NW Rysunek 16.6. SeniorNet — centrum nauczania nowych technologii dla ludzi starszych Senior Net i wisdom 3 a n < ) e n a t > 6 t h 6 m <0 S h a r ' ( C h e Friday, 2nd January 2009 6:40:23am " k Ś Home Sci $U| High-Speed N I e n w r M f ^ i CD-RW Drives J H ( " H 1 - Harri OriuP« ^ ^ W t t f Text Reader Only search .. PPI 4 Getting Started Future Technology From One of Our Sponsors... IBM Reveals Five innovations That Will Change Our Lives in the Next Five Years Enrichment Centers 8»«ks & CmRhi a j Health _RS • Zastosowane rozszerzenia — RSS, Contact • ISP — e N o m , Inc. ( w w w . e n o m . c o m ) m Kanały RSS—Tak • Szablon • Adresy przyjazne • Nawigacja • Główne sekcje — Membership, Learning Centers, E-Learning, Enrichment, Partners, About Us, Help • Minimalna • E-commerce • Funkcje (RSS i Atom) — Własny robotom okruszkowa szerokość internetowym — Nie — Tak — 1024 — N ie społecznościowe — Nie KidsCHANNEL K i d s C H A N N E L ( z o b a c z r y s u n e k 16.7) to k a n a d y j s k i portal o f e r u j ą c y c h gry, artykuły, materiały edukacyjne, a także katalog ogłoszeń dla dzieci i ich rodziców. • URL —http://kidschannel.ca U Uruchomiona • Właściciel — Kids Channel • PageRank Google — 4/10 — 2005 Rozdział 16. • Rzut okiem na popularne strony oparte na Joomla! lysunek 16.7. <idsCHANNEL 403 f! resource guit^ l a E registerCre3te fecount i Usemame Password \ "M Remember rne tost Pmk-mriS? 1 fvivaneed Search ,, - Login j .M& - i ibsenŁ* to our newsletter Main M e n u f 1 Aa fntetview «wtłfc I>imj I - - .Ciliar featured listings •>• ¡»„.: • t-iri. \ CAMPS Tips e t c i« liimle* w i „ . \ M m essential fats. Unfortunately. choosing healthy foods and interpreting wordy food labels often feels overwhelming uiith hart to interpret health claims and resource guide iJS Categories Recently Updated An rut(tvtpw iMtr» fmwin M. Helw» t . • Programy partnerskie Link E x c h a n g e • Zastosowane • ISP — My Real EBiz • Kanały RSS — Tak (RSS i Atom) • Szablon — Własny • Adresy przyjazne • Nawigacja • Główne sekcje — Just for Kids, More Just for Kids • Minimalna — Google AdSense, Futura Rewards, Feedpark, • E-commerce • Funkcje społecznościowe rozszerzenia — m o d u \ f i s h e y e _ m e n u , commtree, robotom okruszkowa szerokość Yoga 4 Kids internetowym RSS — Tak — Nie — 800 — Nie — Resource Guide i Story for Bedtime Strona A Story for Bedtime (Opowiadanie na dobranoc) to witryna społecznościowa, która pozwala umieszczać i pobierać, zapisane w formacie M P 3 , historie i opowiadania czytane dzieciom na dobranoc (zobacz rysunek 16.8). Rejestracja na stronie umożliwia dostęp do f o r u m poświęconego historiom i opowiadaniom dla dzieci. 404 Joomla!. Profesjonalne tworzenie stron W1NW Jo Rysunek 16.8. A Story for Bedtime y Welcome to A Story For Bedtime s TOMŁ! Hello and welcome to A Story For Bedtime. This is a community sharing site for parents and children. You can download MP3 files of stories to play to the kids, perhaps burn them to CD or stick them on an MP3 player for the children. These are not professionally produced audio books, they are quite simply recordings of real people like you reading stories to real kids. Not only can you download stories, but you can also record your own stories and send them in to the site. We listen to them (to check quality and so on) and add a short introduction to the front then publish your recording to the site for others to listen to. We hope you like the site, we have nearly two hours of stories to enjoy already, but we need your help in filling it up with lots more So Do take a good look round the site and feel free to download as many stories as you want. If you register and log on (in the box to the top right) then you will be able to post in the discussion forums, comment on stories and also submit new stories, songs and drawings so that everyone can share them Click on the buttons in the top left box to browse the stories, or go straight to the books list and get downloading, uploading and check back soon to see what new stories are being added Home FAQs! If you want to know more about how to make recordings or burn CDs on your computer then check the Frequently Asked Questions section, or shout for help in the discussion foium. Top 10 Chait Latest C o n t i i h u t i o n s Chief Story Teller Melissa reads Being Lotte at the Park Melissa reads Being Lotte at the Beach Melissa reads Being Lotte at Home Launch of the Kiddiecast' Today marked the launch of the Kiddiecast, a podcast channel of all our stories • URL — www.astoryforbedtime.com • Uruchomiona • PageRank Google — 5/10 • Programy partnerskie • Zastosowane rozszerzenia Poll, Chat, S k y p e • Kanały RSS — Tak (Podcast) • Szablon • Adresy przyjazne • Nawigacja • Główne sekcje — FAQs!, Discussion Forum, T o p 10 Chart • Minimalna • E-commerce • Funkcje — 2005 — Google A d S e n s e — Remository, Pony Gallery, Simple Board, Graphitory, — Własny robotom okruszkowa szerokość internetowym — Nie — Nie — 800 — Nie społecznościowe — Tak Second Wives Club S t r o n a p o ś w i ę c o n a „ s i o s t r z e ń s t w u m a c o c h " , z a w i e r a f o r u m , c o t y g o d n i o w y newsletter, informacje prawne, a także więcej materiałów związanych z przybranymi rodzinami, ponown y m m a ł ż e ń s t w e m i r o z w o d e m (zobacz rysunek 16.9). Rozdział 16. • Rzut okiem na popularne strony oparte na Joomla! M 405 . m'Mmk'^ I ,. .. ' .. . " ; . ' .. - ?k - • ^ gmjmagBm Home P a g e Second W i v e s Club.com - Si^'erhaod far stepmoms^ seconciwivesclub.com W e e k of A u g u s t 21 - 27 G e t the latest articles, blogs, advice, and gossip each week from S W C i Second W i v e s Club is what women in blended families are looking for: Remarriage, divorce, child custody, and step parenting discussed In a solutionoriented, mature, and intelligent way; articles and news written by thoughtprovoking experts and journalists; personal accounts and advice from some of life's most interesting womenl y Receive H T M L ? Getting Started: • R e a d the short ': log in, • See o u r m about what you'll see when y o u subscribe m e I : to learn more about our community and its' • URL — www.secondwivesclub.com • Uruchomiona • Właściciel — Secondwivesclub.com • PageRank Google — 4/10 • Programy partnerskie • Zastosowane rozszerzenia —pcajaxcommentjomcomment, com magazine, Contact, com recommend, com weblinks, Joomap, mod_smo_ajax_shoutbox_css.php U Kanały RSS — Tak (RSS i A t o m ) • Szablon — Własny • Adresy przyjazne • Nawigacja • Główne sekcje — And Baby M a k e s . . . , A l i m o n y , Book Reviews, Child Support, Christian S t e p f a m i l i e s , C o l l a b o r a t i v e L a w , C o - p a r e n t i n g , C u s t o d y , D i v o r c e , Divorced Dads, eCourses, Ex-Files, Family L a w , Infidelity, M o n e y , Parental Alienation, R e l a t i o n s h i p s , R e m a r r i a g e , Starting O v e r , A g a i n , S t e p f a m i l i e s , Stepparenting, Stress Management, Visitation, Weddings, W i v e s O f Widowers, W o n d e r f u l , Not Wicked • Minimalna • E-commerce • Funkcje społecznościowe — 1997 — Google A d S e n s e robotom okruszkowa szerokość internetowym — Tak — Nie — 800 — Tak — Tak 406 Joomla!. Profesjonalne tworzenie stron W1NW Better Health Here Strona poświęcona ludziom cierpiącym na cukrzycę, oferująca program zdrowotny, porady s p e c j a l i s t ó w , a t a k ż e m o ż l i w o ś ć z a m ó w i e n i a r ó ż n y c h p r o d u k t ó w m e d y c z n y c h dla ludzi cierpiących na cukrzycę (zobacz rysunek 16.10). Rysunek 16.10. Better Health Here URL — www.betterheallhhere.com Uruchomiona — 2005 Właściciel — BetterHealthHere PageRank Google — 4/10 Programy partnerskie — Brak Zastosowane rozszerzenia — Virtuemart, A k o F o r m s , com com registration, Poll, Tabnews, Contact, J o o m a p magazine, Kanały RSS — Nie Szablon — mddigitalether, Adresy przyjazne Nawigacja robotom okruszkowa menu autorstwa JoomlArt.com internetowym — Tak — Tak Główne sekcje — Ali About Diabetes, M a n a g e Diabetes, Buy Diabetes Supplies, C o m m u n i t y , Food for Thought, Lifestyle Minimalna E-commerce Funkcje szerokość — 800 — Tak spolecznościowe — Tak Rozdział 16. • Rzut okiem na popularne strony oparte na Joomla! 407 'rofesjonalne strony Profesjonalne witryny poświęcone są przedsięwzięciom k o m e r c y j n y m i r o z w o j o w i kariery. Charakterystyczne dla Joomla! j e s t to, że służy za p o d s t a w ę wielu p r o f e s j o n a l n y c h stron, które w y k r a c z a j ą poza obszar n o w y c h technologii. Aistrzostwa Świata 2010 w Republice Południowej Afryki Strona poświęcona dostarczaniu informacji i wiadomości związanych z Mistrzostwami Świata 2010 w Piłce Nożnej, które o d b ę d ą się w Republice Południowej A f r y k i (zobaczy rysunek 16.11). Często uaktualniane materiały to informacje turystyczne i komunikaty o dostępności biletów. lysunek 16.11. A/itryna poświęcona Mistrzostwom Świata 2010 N Republice °ołudniowej Ąfryki • H M M i t t i i i | f i m BMHwiilwIHrW Ć P l a n B s h e l v e d , W o r l d C u p is d e f i n i t e l y h a p p e n i n g in S o u t h A f r i c a in 2 0 1 0 lüESL.A;, It DECEMBü* *0Ü3 F I F A P r e s i d e n t Sepp Blatter has c o n f i r m e d t h a t the W o r l d Cup will d e f i n i t e l y be held in S o u t h A f r i c a a f t e r F I F A r e c e i v e d a s s u r a n c e s t h a t all t h e c r i t e r i a w o u l d m e t in t i m e . • URL — • Uruchomiona • Właściciel — World Cup 2010 South Africa • PageRank Google — 5/10 • Programy partnerskie 888 Casino • Zastosowane • Kanały RSS — Tak (RSS) • Szablon ' : "" ć ' South Aflii fieiM|Jii|!5 Hotel, Lie in bed and w a t c h the Whales Luxury accommodation Looking for the of website? * ! • www.worldcup20l0southajrica.com — 2006 — Google AdSense, Shopzilla.co.uk, C y b e r c a p e t o w n . c o m , rozszerzenia —jwJnetgazette — RSS, Joomap, Sobi2, Contact, Poll 408 Joomla!. Profesjonalne tworzenie stron W1NW • Adresy przyjazne robotom • Nawigacja • Główne sekcje — News, World Cup Tickets, World Cup 2006, Stadiums (Cape Town, Burban, Johannesburg, Nelspruit, Rustenburg, Pretoria, Polokwane, Port Elizabeth, Bloemfontein, Directory • Minimalna szerokość— • E-commerce — Nie • Funkcje okruszkowa internetowym — Tak — Nie 1024 społecznościowe — Nie Best Association Resources and Tools Witryna społecznościowa p o ś w i ę c o n a materiałom z zakresu pobudzania i podtrzymywania a k t y w n o ś c i c z ł o n k ó w s t o w a r z y s z e ń oraz organizacji, p r o m o w a n i a i organizacji wydarzeń oraz spotkań (zobacz rysunek 16.12). Rysunek 16.12. Best Association Resources and Tools Best Association ® membership development, member benefits, event marketing, registration, meeting planning, non-dues revenue, member retention, government association jobs and association books. best association® Best Ass«el3ti»ii'S> Most Recent O S Ä ' s Resourced Home Mwberghp'beveiotMilerÄ Member Benefits Non-Odes Revenues • Event Marketing Ever« Registration Meeting Planning Government Affairs " Ässociatiöft Jobs Ä Strategy Print-Strategy Best Association Books About Best Association - Submit Vour Quei$ti<3n Ł » Should our association focus on recruiting * members onEtaWng them? « Subscribe to the U r n Best Association® Tips Ê-MewsWier » Association Governance a Board Oevefepmerrt - RecotîimçiKSec) Books * Association Strategie Planning and Change f^ommerrdisef-Books * Association Legal issues & Ethics Recommended Books ; Most P o p u l a r 0 8 Ä s • What is the test w a y to attract new members i our association? . • How often do w e need to introduce new assodatioh membership benefits'? » !s our ¡association effectively utilising our membership data ? » H membership retention or recruitment more important to an association? • Are free {rial memberships an effective association marketing tool? Featured Association Executive Questions W h o are our best association m e m b e r s h i p p r o s p e c t s ? There are t w o camps when it comes to identifying the best membership prospects foi ar< association: pSF. ggf - Those who believe that you should determine who you are not appealing to - and then go after them - Those who believe that you should determine who fits the profile of your current members - and go after more of the same. Ask « Question Subscribe Good arguments can be developed on both sides Certainly, bringing in fresh blood can add a new, dynamic element to the association. Moreover, it can open new possibilities for the future direction of the association | On the other hand, getting "more of the same" tends to leverage the existing strengths of the association Remember Me « Forgot your Here is a simple rule of thumb. If you are only scratching the surface of your targeted association membership (e.g. you only have 15% of the possible candidates), you'll likely find better results by going after more of the same. Conversely, if you are closing in on the upper limit of a target audience, it may be time to consider expanding your association membership prospect base The rationale is fairly simple: it's easier to get more of the same Unless you've exhausted most of that audience, you shouldn't spread the association's resources too thinly by chasing too many groups URL — www. bestassociation. Uruchomiona com — 2006 Właściciel — Best Association Resources PageRank Google — 6/10 Zastosowane rozszerzenia — Brak Kanały RSS — Tak (RSS, Atom) Szablon — Własny event I affairsJ Rozdział 16. • Rzut okiem na popularne strony oparte na Joomla! • Adresy przyjazne • Nawigacja • Główne sekcje — Resources Home, Membership Development, Member Benefits, N o n - D u e s Revenues, Event Marketing, Event Registration, Meeting Planning, Government Affairs, Association Jobs, Web Strategy, Print Strategy, Best Association Books, About Best Association, Submit Y o u r Question • Minimalna • • robotom okruszkowa szerokość internetowym 409 — Nie — Tak — 800 E-commerce—Nie Funkcje społecznościowe — Tak lelacje podróżnicze Randalla Wooda Strona (zobacz rysunek 16.13) poświęcona relacjom podróżniczym Randalla W o o d a , który obecnie współpracuje z National Geographic Society w Badaniu Światowego Dziedzictwa (której celem jest zanalizowanie i opisanie najcenniejszych kultur oraz środowisk świata). lysunek 16.13. lelacje lodróżrticze Randalla Wooda Rama, the Head of the River Rama's riot as far out of the way as it used to be iri the .days before the glistening, paved highway linked It with Managua, in tact before about 2000 Rama was at the end of one of Nicaragua's most spinecrushing roads. Call Rama the town that links the Caribbean, English speaking Atlantic Coast with the Spanish speaking, cattle raising highlands of Nicaragua's interior, and treat It with all the respect of such a frontier town. In fact, a iongtime riverine port and trader town, El Rama is a melting pot where Mestizo cattle traders meet Caribbean :aptains, and dark skinned Creoles meet Nicaraguan "Spaniards" from the Pacific. • URL — www.therandymon.com U Uruchomiona • Właściciel — Randall W o o d • PageRank Google — 5/10 • Programy partnerskie • Zastosowane • Kanały RSS — Tak (RSS, A t o m i O P M L ) — 2003 — Brak rozszerzenia — ds-syndicate Travel Writing 410 Joomla!. Profesjonalne tworzenie stron W1NW • Szablon — ms thinking_green • Adresy przyjazne • Nawigacja • Główne sekcje — H o m e , N e w s , Travel W r i t i n g , T e c h n o l o g y / S o f t w a r e , Econ/Development, Wedding, Travel Writing, Benin, Cayman Islands, Ghana, Guatemala, Indonesia, Italy, Kenya, Morocco, Mozambique, North America, Nicaragua, Zanzibar • Minimalna • E-commerce • Funkcje robotom okruszkowa szerokość internetowym — Tak — Nie — 800 — Nie społecznościowe — Nie Turbo Trade Strona firmy oferującej usługi finansowe z bardzo niskimi prowizjami (zobacz rysunek 16.14). Dostępne są różnorodne usługi finansowe, np. handel akcjami, opcjami, walutami. Rysunek 16.14. Turbo Trade T h e international investor's g l o b a l link t o U . S . t r a d i n g . 3 easy steps to Our fast and successful trading Clients w International Institutions •* Active Traders « Foreign Broker-Dealers T h o u s a n d s of li.ippy t i . n l e i A i e y o u one of t h e m ? O p e n an account » Advisors Download Software *> Hedge Fund Managers WmWêÉ&àem Is your broker stealing your profit? Login Form Username Private Label Content A s reported in The New York Times: "The US Securities and Exchange Commission is investigating a dozen brokerage firms, including Morgan Stanley, Merrill Lynch, Ameritrade, Charles Schwab and ETrade Financial, on suspicion they failed to secure the best available price for stocks for their customers. Remember m No account yet? Register O p e n an A c c o u n t üj^ ...fAe inquiry found evidence that trades often processed in ways that favored tfie over tfieir clients." • URL — • Uruchomiona • Właściciel — M M V I T u r b o T r a d e Financial, Ltd. • PageRank Google — 5/10 • Programy partnerskie • Zastosowane were firms www.turbotrade.com — 2005 — Google A d S e n s e rozszerzenia — com Jacileforms, com contact Not E n o u g h Data NASDAQ Rozdział 16. • Rzut okiem na popularne strony oparte na Joomla! • Kanały RSS — Brak • Szablon — Własny • Adresy przyjazne • Nawigacja • Główne sekcje — E q u i t i e s / O p t i o n s , F o r e x / C u r r e n c y , G l o b a l Futures, S e r v i c e s , Open an A c c o u n t , W h y T u r b o T r a d e , F A Q s • Minimalna • E-commerce • Funkcje społecznościowe robotom okruszkowa szerokość internetowym 411 — Tak — Tak — 800 — Tak — Nie onetto Strona agencji n i e r u c h o m o ś c i o p e r u j ą c e j g ł ó w n i e na C y p r z e P ó ł n o c n y m ( z o b a c z rysunek 16.15). ysunek 16.15. ionnetto SONNETTO H i NORTH CYPRUS Wörth Cyprus resolution North Cyprus Nartft Cyotus Proper Home FEATURED PROPERTIES N o r t h C y p r u s P r o p e r t y He'. North Cyprus Property Market Cyprus Property forum URL — www.sonnetto.com Uruchomiona Właściciel — 2006 — North Cyprus Property Page Rank Google — 5/10 Programy partnerskie Zastosowane — Google A d S e n s e rozszerzenia — com hotproperty, Poll, Contact, J o o m a p 412 Joomla!. Profesjonalne tworzenie stron W1NW • Kanały RSS — Brak • Szablon • Adresy przyjazne • Nawigacja • Główne sekcje — N o r t h C y p r u s , Travel g u i d e , B o g a z , K y r e n i a , F a m a g u s t a , Cyprus holidays, Property Title, Expats Living in Cyprus • Minimalna • E-commerce • Funkcje — Własny robotom okruszkowa szerokość - internetowym — Tak — Tak — 800 Nie społecznościowe — Nie John Avon Illustration Strona internetowa profesjonalnego ilustratora, którego prace zdobiły okładki książek Stevena Kinga, T e r r y ' e g o Pratchetta i Arthura C. Clarka (zobacz rysunek 16.16). W e współpracy z W i z a r d s of the C o a s t s t w o r z y ł p o n a d 200 ilustracji do k o l e k c j o n e r s k i e j gry karcianej Magic the Gathering. Rysunek 16.16. John Avon Illustration • URL — www johnavon.com/index.php • Uruchomiona • Właściciel — John Avon • PageRank Google — 3/10 • Programy partnerskie • Zastosowane — 2006 — Brak rozszerzenia — Pony Gallery, EZ Store, Easy Guestbook, Contact Rozdział 16. • Rzut okiem na popularne strony oparte na Joomla! • Kanały RSS — Tak (RSS i Atom) • Szablon — Własny • Adresy przyjazne • Nawigacja • Główne sekcje Links, Search • Minimalna • E-commerce • Funkcje społecznościowe robotom okruszkowa internetowym 413 — Nie — Nie — H o m e , G a l l e r i e s , Art Storę, B i o g r a p h y , G u e s t b o o k , C o n t a c t , szerokość — 1024 — Tak — Tak fledia (Aktualności, magazyny itp.) System zarządzania treścią Joomla! został stworzony do obsługi różnych materiałów. Spora liczba stron m u z y c z n y c h k o r z y s t a z o p r o g r a m o w a n i a J o o m l a ! , nie z o s t a ł y j e d n a k u j ę t e w przeglądzie ze względu na niski PageRank. W tym podrozdziale znajdziesz strony internetowych m a g a z y n ó w , źródeł informacji, a nawet bardzo p o p u l a r n ą gazetę satyryczną. lainSPOT.NET Głównym tematem strony są samochody i motocykle, można na niej znaleźć wiele informacji przydatnych podczas diagnostyki i n a p r a w y m a s z y n silnikowych ( z o b a c z rysunek 16.17). Witryna zawiera także zbiór wiadomości ze świata motoryzacji. ysunek 16.17. 1ainSPOT.NET Speed is relative. But the feeling is absolute 414 Joomla!. Profesjonalne tworzenie stron W1NW • URL— www.mainspol.net • Uruchomiona • Właściciel — M a i n S p o t . N E T . Automotive Resource and Car Care • PageRank Google — 5/10 • Programy partnerskie • Zastosowane rozszerzenia Contact, Poll, RSS • Kanały RSS — Tak (RSS) • Szablon — Własny • Adresy przyjazne • Nawigacja • Główne sekcje — Car Technical Data, Automotive Tips, Headlines • Minimalna • E-commerce— • Funkcje — 2005 — Google A d S e n s e — Joompa, Simple Machines Forum, Newsfeeds, robotom okruszkowa szerokość internetowym — Tak — Nie — 1024 Nie społecznościowe — Tak Centrum Informacji ONZ dla Europy Zachodniej Na witrynie C e n t r u m I n f o r m a c j i O N Z dla Europy Z a c h o d n i e j (UNR1C — United Nations Regional Information Centre for Western Europę) publikowany jest magazyn (zobacz rysunek 16.18) z i n f o r m a c j a m i dotyczącymi edukacji i ochrony środowiska. Rysunek 16.18. Magazyn UNRIC dostarcza informacji na temat problemów z edukacją i ochroną środowiska > X « I I EHGU9I About UNRIC U N R I C Staff ASTRONOMY i LATEST News 02/01/2009 U N s e e k s $34 m i l l i o n to a i d G a z a i < UN in * U N a n d t h e EU aeli ! 31/12/2008 Ban., t o p d i p l o m a t i c p a r t n e r s call f o r i m m e d i . 30/12/2008 U N d e - m i n i n g p r o g r a m m e in C y p r u s 29/12/2008 S e c u r i t y C o u n c i l calls o n I s r a e l , P funds, endangering Rozdział 16. • Rzut okiem na popularne strony oparte na Joomla! 415 • URL— www.unric.org • Uruchomiona — 2006 • Właściciel— ONZ • Page Rank Google — 6/10 • Programy • Zastosowane rozszerzenia — JoomIFish, Joomap, Contacts, iJoomla Magazine, Flash, comextcalendar, com artbanners • Kanały RSS — Tak (RSS) • Szablon — • Adresy przyjazne • Nawigacja • Główne sekcje — UN in Brussels, UN and the E U , UNR1C Activities, U N R I C Magazine, UK & Ireland and the UN, UNRIC Library Newsletter, UN Associations, Multimedia Resources, U N R I C Publication List, United Nations observances (days, weeks, years, decades) • Minimalna • E-commerce • Funkcje społecznościowe partnerskie — Brak RocketTheme! robotom okruszkowa szerokość internetowym — Tak — Nie — 1024 — Nie — Nie G JB Global Strona misyjna HCJB (zobacz rysunek 16.19) poświęcona promowaniu dynamicznych mediów, opieki zdrowotnej i oświaty. W y d a w a n y jest miesięczny newsletter Truth in Motion. • URL — www.hcjb.org • Uruchomiona — 2001 • Właściciel— World Radio Missionary Fellows • Page Rank Google — 5/10 • Programy partnerskie • Zastosowane • Kanały RSS — Tak (RSS) • Szablon — Własny • Adresy przyjazne • Nawigacja • Główne sekcje — Media, Healthcare, Leadership Development, Getting Involved, Donate Now, Worldwide, Downloads — Brak rozszerzenia — comJomcomment, robotom okruszkowa internetowym comjinktrack, iJoomla Magazine — Tak — Tak 416 Joomla!. Profesjonalne t w o r z e n i e stron W1NW Rysunek 16.19. HCJB Global S E A R C H O U R SITE hcjb global ) Hitflie Al.ont I k he the Voice and7imds <»e«iiu| liiv<>iv<Ml Poimte Now of Jesus W'.uldwide Download ¡search.. News REACHING OUT TO MEDIA ; ONE MILLION m HOUSEHOLDS A reaching rtw w o r l d via r a d i o HEALTHCARE touching lives through healthcai North Africa/Middle East 01 G LEADERSHIP DEVELOPMENT e m p o w e r i n g loca leaders for ¡mpo 02 03 04 05 06 07 b e y o n d t h e call Ordinary People doing Extraordinary Things Minimalna szerokość E-commerce — ^ 1024 — Tak Fan keje społecznościowe — Nie Asiaing.com Portal skupia i n f o r m a c j e o d a r m o w y c h książkach, m a g a z y n a c h , gazetach itp. (zobacz rysunek 16.20). Rysunek 16.20. Asiaing.com Asiaing.com iZiNES EBOOK NEWSPAPER ZINIO REPORT DOCUMENT VIDEOS READING FREE SUBSCRIPTIONS No Stone Unturned: Strategies for Cash Management in Hard Times T h r o u g h this special research report, No Stone Unturned: Strategies tot Cash Management in Hard Times, conducted in November 2008, Atnetican Express collaborated with C F O Research Services to examine C l i c k here to le h o w to s t o p b u senior finance executives' short-term cash management concerns, plans, and priorities in light of current financial-market realities to see how they prepare to support their companies' growth over the next year More news W o r l d Investment Report 2008 World Investment Report 2008 iWlROS) is the 18tb in a series published by the f i e e Eln>»ks Download unlimited e B o o k s for Free Download Now! www.FieeEbook3earch.net United Nations Confere . Senioi s: P i o t e c t Youi self Sijainst investment Fraiui Asuiftooms Hotels B o o k i n g A s i a No. 1 Hotel Booking Site, Save M o n e y O n Our Best C h o i c e s Of Web • Asiaing.coi Rozdział 16. • Rzut okiem na popularne strony oparte na Joomla! • URL — • Uruchomiona • Właściciel — Asiaing.com • PageRank Google — 5/10 • Programy partnerskie • Zastosowane • Kanały RSS — Tak (RSS) • Szablon — Ja Teline II • Adresy przyjazne • Nawigacja • Główne sekcje — Blog, Magazines, eBook, Newspaper, Zino, Report, Document, Videos, Reading, Free subscriptions • Minimalna • E-commerce • Funkcje społecznościowe 417 www.asiaing.com — 2 0 0 5 — Google A d S e n s e rozszerzenia robotom okruszkowa szerokość — Newsportal, Fireboard, C o m m u n i t y Builder, RSS internetowym — Tak — Tak — 1024 — Nie — Tak he Chaser The Chaser to satyryczna strona internetowa prezentująca humorystyczne spojrzenie na aktualne wydarzenia (zobacz rysunek 16.21). My Colombian Death Matt Thompson Home I News Columns Store »bout s death rip Contact us to tie heart oi South Ameirca's Chat moat dangerous in store Forum Home C h a s e r Store ^ Shop . Q Bargain bundles! ( 3 ) , Q Books(9) L 0 DVDs (6) Q Clothing (5) The Chaser Annual Q & A In December, we'll be visiting Sydney, Melbourne and Brisbane to celebr ate the launch of the C haser Annual 2008 by answering any questions vou may choose to ask us. Corne and marvel al how much shorter w e are than w e look on TV! T i c k e t s o n sale n o w . • S h o w Cart Your Cart is currently empty Login Form Usemame Password 1 i R e m e m b e r me I Login j Lost P a s s w o r d ? No account yet? Register Drunken text m e s s a g e s regretted next m o r n i n g Lying in bed nursing a hangover, Wollongong w carpet-layer T h o m a s Schuster, 29, has announced his ' "profound dismay and disappointment in m y s e l f after reviewing the Sent Items folder in his Nokia N81 mobile phone this morning. "I would like to apologise to everyone! texted last night," he said, in a soft voice "Especially those of you I referred to as 'softcocks w h o shulci |sic] be out here partying n lookin 4 bitches'. Sorry, Nanna." Chaser event Ads by G o o g l e 418 Joomla!. Profesjonalne tworzenie stron W1NW • URL — www.chaser.com.au • Uruchomiona • Właściciel — Chaser Publishing • PageRank Google — 5/10 • Zastosowane rozszerzenia V i r t u e m a r t , comperforms, GigCal • Kanały RSS — Tak (RSS, Atom i O P M L ) • Szablon • Adresy przyjazne • Nawigacja • Główne sekcje — H a n s e n O n L i n e , N e w s J u n k i e , Cubisia, Gregor, Tim Brunero, Webshites, Charles Firth's Postcards, Dominie Knight • Minimalna • E-commerce • Funkcje spolecznościowe — 2006 — com artbanners, comjombok, com Simple M a c h i n e s Forum, RSS, blastchatc, com acajoom, Poll, — Versatility III robotom okruszkowa szerokość internetowym — Tak — Nie — 1024 — Tak — Tak Creative Guy Publishing Witryna małego w y d a w n i c t w a publikującego literaturę w alternatywnych formach (zobacz rysunek 16.22), głównie w postaci nowel, e B o o k ó w , książeczek i audiobooków. Wydawane dzieła powielane są także na papierze, czego przykładem jest humorystyczna seria science fiction Amityville House of Pancakes. Rysunek 16.22. Creative Guy Publishing ?ative guy publishing thinking C r e a t i v e G u y P u b l i s h i n g is a s m a l l p u has p u t out a n u m b e r of n o t e w o r t h y Amityville House of Pancakes series, a n d e b o o k novellas, Tales of Moreauvii m o r e u n i q u e publications. A t CGP w e b a l i e n a t i n g . W e hope y o u ' l l stick a r o u n d ar outside the books ^mmmmmm cręątive guy publishin • Monday, 05 May 2008 03:30 ' • # a ' It was about that time again - - Spring Cleaning a y e a r or so overdue, Hope y o u like t h e T f f S I ( the new site, and feel free to leave any comments in the new f o r u m . One of the goals of the ne* site is to streamline the news and book information and cut down on the clutter. That said, w still want to be a central resource for book news and information, and so we have maintained ou newsfeeds f r o m the m o v e r s and shakers in the publishing world — checkout the newsfe|§ls f r o r NYT, NPR, and Diverse Books. As noted, we are sporting a new f o r u m , so feel free to leave comments for y o u r f*vourit CGP/LP authors, aim questions and feedback t o w a r d t h e m , make t h e m feel loved. Afso, we ar pleased to announce the publication of five new titles this y e a r , and are including information fo preodering. O u r blog will c o v e r news and notes about our authors' news in other realms, lik G a r y Wolf's new book f r o m T O R , Space Vulture, and Adrienne Jones' Gypsies Stole Mv T< f r o m Bedlam Press. Check the bottom of the page here for our own newsfeeds to add to your readier. ¥ $ e n e v e r w update the news, publication schedule or post a link to a new review, you'll be the first to know There is also a newsfeed f r o m the f o r u m , Finally, not© the addition of various social bookmarkin Rozdział 16. • Rzut okiem na popularne strony oparte na Joomla! • URL — www.creativeguypublishing.com • Uruchomiona — 2003 • Właściciel — Creative G u y Publishing • PageRank Google — 4/10 • Programy partnerskie • Zastosowane • Kanały RSS — Tak (RSS, Atom i O P M L ) • Szablon — Stworzony na podstawie szablonu autorstwa SkullTheme • Adresy przyjazne • Nawigacja • Główne sekcje — Books, LP Books, Authors & Artists • Minimalna • E-commerce • Funkcje spolecznościowe — A m a z o n , Books-a-million rozszerzenia — Fireboard, Newsfeeds, RSS, comcaddy, robotom okruszkowa szerokość 419 internetowym Banners, Poll — Nie — Nie — 1024 — Tak — Tak Strony hobbystyczne N a j t r u d n i e j s z e do z n a l e z i e n i a b y ł y p o p u l a r n e w i t r y n y h o b b y s t y c z n e o p a r t e na J o o m l a ! . Chociaż Joomla! d o s k o n a l e n a d a j e się d o potrzeb stron h o b b y s t y c z n y c h , b a r d z o niewiele witryn tego typu zdobywa szersze grono użytkowników. Wymienione w przeglądzie przykłady zdobyły spore uznanie społeczności internetowej. Success and Sport (S.A.S.) S.A.S. to organizacja pożytku publicznego, której celem jest wspieranie projektów sportowych na terenie Sussex w Anglii ( z o b a c z r y s u n e k 16.23). Na stronie z n a j d u j ą się i n f o r m a c j e o organizacji, katalog m i e j s c o w y c h w y d a r z e ń s p o r t o w y c h i przedsiębiorstw, a także sklep internetowy. • URL — http://sassussex.com • Uruchomiona • Właściciel — Sussex A c a d e m y of Sport & I V A R X • PageRank Google — 5/10 • Programy partnerskie • Zastosowane rozszerzenia — Digg, RSS, Sobi2, com Jinx, com J'pslideshow, com Jacileforms — 2005 — Google A d S e n s e Virtuemart, J o o m a p , 420 Joomla!. Profesjonalne tworzenie stron W1NW Rysunek 16.23. Success and Sport (S.A.S.) SAS® Software SAS SftTA MiniSAS Robust. Award-Winning Solutions to Turn SAS Cables - 4X - Multilane - Stock SAS Data into Insights- Set Info! Drive Backplanes - Adapters Ads by C.OOgle S . A . S . ( S u c c e s s A n d S p o r t ) is a C o m m u n i t y I n t e r e s t C o m p a n y w h o aim t o s p o n s o r a n d s u p p o r t s p o r t s p r o j e c t s a c r o s s S u s s e x , E n g l a n d , w i t h an i n d e p e n d e n t a d v i s o r y b o a r d helping to direct its c o m m u n i t y e f f o r t s . S . A . S . will e n c o u r a g e , k i d s o f f s t r e e t c o r n e r s a n d i n t o h e a l t h y a c t i v i t i e s , s u p p o r t i n g a n d h i g h l i g h t i n g m i n o r i t y s p o r t s , t o s p o n s o r t a l e n t e d i n d i v i d u a l s f o r t h e 2 0 0 8 Beijing O l y m p i c s a n d train for the 2012 L o n d o n G a m e s . Imagine, w h e n w e h a v e enabled j u s t o n e local a t h l e t e t o O l y m p i c s t a t u s o r m e d a l h o n o r s , t h e f a n t a s t i c p u b l i c i t y g e n e r a t e d , iom tts and f.m 3 • Kanały RSS — Tak (RSS, Atom) • Szablon • Adresy przyjazne • Nawigacja • Główne sekcje — A b o u t SASSussex, W h a t W e Do, Membership, Contact Us, Sussex Business, Sussex Business Directory, Sussex Sports Directory, Contact Advertising Sales, SASSussex W e b Links, Add Your W e b Link, Store • Minimalna • E-commerce —jj absolute robotom okruszkowa szerokość internetowym — Nie — Tak — 800 — Tak Safari Ventures Witryna strony oferującej wycieczki w różnie miejsca świata (zobacz rysunek 16.24), która ułatwia p l a n o w a n i e w y j a z d u , w y b ó r m i e j s c a lub z a k u p w y j a z d ó w k o r p o r a c y j n y c h , biznesowych itp. • URL — www.sajariventures.com • Uruchomiona • Właściciel — Safari Ventures • PageRank Google — 4/10 • Programy partnerskie — 2006 — Różnorodne Rozdział 16. • Rzut okiem na popularne strony oparte na Joomla! fsunek 16.24. atari Ventures W B t T » iUMU I T o m m s l j ' (tr stirwtions Pl.m V o i * I t l j i Testimonial» I AbtttttU* : 421 Corttwt ] h e W i l d of Africa... Within Your Reach Where To Go Home Group Travel Let's Get Started! 200M S c h e d u l e d T o u r s Educational Touts Adventure Tours - CYCLING Safari Ventures provides guided tours to the most beautiful destinations in East and Southern Africa trip of a lifetime with us. Culinary Torus Several of our most popular are listed below...just dick a name to see more Corporate Kruger National Park Photo Alliums Request Information East A f r i c a n B o o k s • Zastosowane comxegallery, rozszerzenia — G o o g l e T r a n s l a t i o n , C o n t a c t , com com events, comeweather J'acileforms, m Kanały RSS— • Szablon — Własny • Adresy przyjazne • Nawigacja • Główne sekcje — Select a Journey, Expectations, Plan Your Journey, Group Travel, 2009 Scheduled Tours, Educational Tours, Adventure Tours — C Y C L I N G , Culinary Tours, Corporate, Photo Albums, Request Information, East African Books, Southern Africa Books • Minimalna szerokość— • E-commerce — Nie • Funkcje społecznościowe Brak robotom okruszkowa internetowym — Nie — Nie 1024 — Nie ky Systems Sky Systems oferuje odwiedzającym informacje na temat hobbystycznego lotnictwa — pisze m.in. o paralotniarstwie, motolotniarstwie, awionetkach i ultralekkich samolotach (zobacz rysunek 16.25). Witryna zawiera informacje i aktualności związane z wymienionymi sportami lotniczymi. • URL — www.skysystems.co.uk • Uruchomiona • Właściciel — 2005 — Sky Systems 422 Joomla!. Profesjonalne tworzenie stron W1NW Rysunek 16.25. Sky Systems i B 9 msmm W e l c o m e to S k y s y s t e m s Sydney H.imj Gliding Tandem Flights and Gift Vouchers Professional hang gliding flights. «iMiu.hanggicdrn9.oom < Skydiving 1 st time skydiving or experienced 1 hour from New yotk city • PageRcmk Google — 4/10 • Programy partnerskie • Zastosowane m Kanały • Szablon • Adresy przyjazne • Nawigacja • Główne sekcje — Directory, Kites, Paragliding, Paramotor, Haggliders, Gliders, Microlights, Light Aircraft • Minimalna • E-commerce • Funkcje spolecznościowe — Google A d S e n s e rozszerzenia — com directory, Weblinks, Contact, com marketplace RSS — Tak (RSS) —jw_geosync robotom okruszkowa szerokość internetowym — Tak — Tak — 800 — Tak — Nie KISSin' UK Strona r o c k o w e j g r u p y KISS, t w o r z o n a przez f a n ó w , na której można znaleźć informacje na temat tras k o n c e r t o w y c h , artykuły o członkach zespołu, o p o w i a d a n i a f a n ó w i gadżety (zobacz rysunek 16.26). • URL — www.kissinuk.com/cms • Uruchomiona • Właściciel — 2005 — KISSin' UK Rozdział 16. • Rzut okiem na popularne strony oparte na Joomla! rsunek 16.26. ISSin• UK 423 This site now has a new look! The top few headl will now appear on the from the menu bar on t left to see all news item tATES'f NEWS & UPDATES * DTK Cardiff show • KISS on Belgian TV b New olfical Ace s i t e c a m m i n g s o o n ! • Eric S i n g e r I n t e r v i e w t® KISS C h r i s t m a s P a r t y in G e r m a n y From: Gary Banton Thursday, 11 D e c e m b e r 2 0 0 8 Dressed T o Kill are playing special KlSSrnas s h o w s on Fri 19th December at The Standard, Waltharnstow a n d Sat 20th December at The Point, Cardiff. • PageRank Google — 3/10 • Programy partnerskie • Zastosowane • Kanały RSS — Tak (RSS) • Szablon — Własny • Adresy przyjazne • Nawigacja • Główne sekcje — News, News Archive, News Feeds, Reviews, Links, Tribute Bands, Television, D o w n l o a d s , Air-Brush & Gear, T r a d e Board, KISStories, Search, KlSSin' UK Forums, Guestbook, Mailing List, Lyrics, Contact Us • Minimalna • E-commerce • Funkcje społecznościowe — Google A d S e n s e rozszerzenia — RSS, Contact, N e w s f e e d s , Banners, p h p B B robotom okruszkowa szerokość internetowym — Tak — Nie — 800 — Nie — Tak alialive.com Kalifornijska strona poświęcona środowisku metalowemu i hardcore'owemu, na której umieszczane są aktualności, informacje o koncertach, recenzje albumów, wywiady, multimedia itp. (zobacz rysunek 16.27). 424 Joomla!. Profesjonalne tworzenie stron W1NW Rysunek 16.27. Calialive.com • URL — http://calialive.com • Uruchomiona • Właściciel — Calialive.com • PageRank Google — 3/10 • Programy partnerskie • Zastosowane rozszerzenia — Contact, C o m m u n i t y Builder, ExtCalendar, Pony Gallery, B S Q Stats, Fireboard, Staff, Banners, com comments • Kanały • Szablon — Inspirowany szablonem autorstwa Free C S S Templates • Adresy przyjazne • Nawigacja • Główne sekcje — N e w s , Reviews, Interviews, Photos, Videos, Forums, Staff, About • Minimalna • E-commerce • Funkcje — 2005 — Różnorodne RSS — Tak (RSS i Atom) robotom okruszkowa szerokość internetowym — Tak — Nie — 1024 — Nie spolecznościowe — Tak Strony poświęcone technologii Internet działa j a k m a g n e s na ludzi z a i n t e r e s o w a n y c h t e c h n o l o g i ą . Z n a l e z i e n i e witryn spełniających wyznaczone kryteria nie było problemem, trudniejszą kwestią był wybór tych najpopularniejszych lub związanych z r o z w o j e m społeczności Joomla!. Rozdział 16. • Rzut okiem na popularne strony oparte na Joomla! 425 W podrozdziale znalazł się także krótki opis strony OScar, p o n i e w a ż pomysł zastosowania technik t y p o w y c h dla o p r o g r a m o w a n i a open s o u r c e w t w o r z e n i u s a m o c h o d u w y d a ł się autorowi książki szczególnie interesujący. W ten sposób Joomla! staje się j e d n ą ze składowych tego osobliwego przedsięwzięcia. ¡trona główna projektu Joomla! G ł ó w n a strona projektu J o o m l a ! jest m i e j s c e m , z którego p o n a d 2,5 m i l i o n a ludzi pobrało aplikację (zobacz rysunek 16.28). Jest to najlepszy przykład na to, jakie wielkie strony m o ż n a skutecznie prowadzić, korzystając z oprogramowania Joomla!. lysunek 16.28. Strona główna loomla! k Joomla! About Joomla Comr Create a n d s h t r e with J o o m ł » ;find help, extensions, nrtó sftate ideas w8h ctoer us*rs Contribute to Joomla Sae how you can help mate Joomla evei Thursday. 11 Decembei 2008 N e w Translation and Localization Policy Announces In yet another step to lowering the barriers to contributing lothe Joomla Project,.. GET THE LATEST C o m m u n i t y Blog? Joomla! 1 2008 EContent today published their EContent 100 List Companies that Matter Most in the.. • URL — • Uruchomiona • Właściciel — O p e n Source Matters • PageRank Google — 9/10 • Programy partnerskie • Zastosowane rozszerzenia — com_faq, Banners, RSS, comsubmissions, Simple Machines Forum • ISP — www. rochenhost. m Kanały RSS — Tak (RSS, A t o m i O P M L ) • Szablon — Własny • Adresy przyjazne • Nawigacja Dreaming, thinking fWecf on January 2. Wifco Jansw www.joomla.org — 2005 — Brak com robotom okruszkowa internetowym — Tak — Tak com Jd-wiki, 426 Joomla!. Profesjonalne tworzenie stron W1NW Główne sekcje — About Joomla, Community, Forum, Extensions, Documentation, Develope, Shop Minimalna szerokość E-commerce Funkcje — 1024 — Tak społecznościowe — Tak Open Workbench Witryna poświęcona aplikacji open source o nazwie Open Workbench, która jest narzędziem do planowania p r o j e k t ó w dla systemu W i n d o w s i zarządzania nimi (zobacz rysunek 16.29). Program można pobrać i używać za darmo, na stronie znajdują się także informacje dla programistów, kod źródłowy i f o r u m dyskusyjne. Rysunek 16.29. Open Workbench [ H o m e I Login ji Download: OPEN WORKBENCH P B i l i l Project Planning Password Project Scheduling Remember Resource Management Login Lost Password? For security new users and existing members please Register Here de, existing members w i l l need » of O p e n W o r k b e n c h 1 1 6 Support and Training Open Workbench is an open source desktop application that provides robust project scheduling management functionality, Already the scheduling standard for more than 100,000 project man; Open Workbench is a free and powerful alternative to Microsoft Project. Get Involved Released in March 2006, Open Workbench 1.1.6 provides significant new enhancements and but '/<»titbet« h 1.1.6 Releav Tell your friends about Open URL — Open - Workbench: Microsoft Project Killer? Announcing Open Workbench on Wikipedia Access Gartner's Magic Quadrant Report C.iimo's Top Picks Openworkbench Best free Project: Manager IA Clarity Nanned on Butter Group's Short Ust en Workber Workbench 1.1.6 will soon b www.openworkbench.org Uruchomiona — 1998 Właściciel — C o m p u t e r Associates PageRank Google — 5/10 Programy partnerskie Zastosowane — Brak rozszerzenia Kanały RSS — Brak Szablon — Własny Adresy przyjazne robotom — google-analytics, RSS, p h p B B , com internetowym — Tak docman Rozdział 16. • Rzut okiem na popularne strony oparte na Joomla! okruszkowa 427 • Nawigacja • Główne sekcje — What is O W B ? , Forum, Downloads, News, Support and Training, Get Involved • Minimalna • E-commerce • Funkcje społecznościowe szerokość — Tak — 1024 — Nie — Tak Domlahut Popularna strona o tematyce J o o m l a ! / M a m b o , na której m o ż n a znaleźć d a r m o w e szablony i przewodniki ułatwiające tworzenie profesjonalnych stron W W W (zobacz rysunek 16.30). /sunek 16.30. oomlahut 95 5 GB Storage loo C8 MAMBOHUl "" ¡(OME VirtüOZZO Control Bandwidth .TKiMl LINKS c P a n e l or Piesk • Panel "4 Jm. 'U LATEST FORUMPOSTS LATEST DOWNLOADS News • Lavinya T e m p l a t e v'*.l) (7*438) ü V Articles S lakeside J t . ü i p (18434) gj J Downloads m s*itcttei"t:.all_jc .zip 0 tavinya _Autumn Q t.avtoya I empiète (40080) (6668) .1606) gil Q h a M philipbrown dark0823 1'u tort als Site Reviews Flash Tutorials > Joomla Christmas Templates Demo Written by Peza Farshbaf Template Joomla Links F-AQ • called .1CSS C h r i s t m a s . Thi ith a 3 c o l u m n collapsible sti Advertise Here it's t h e time t o g i v e y o u r j o o m l a p o w e r e d w e b s i t e a f r e s h a n d glamorous holiday look. r* • URL — www.joomlahut.com • Uruchomiona • Właściciel — B u t H T T P , L L C • PageRank Google — 5/10 • Programy partnerskie • Zastosowane rozszerzenia — RSS, Contact, comjntree, com_submissions, com_virtuemart • Kanały RSS — Tak (RSS, A t o m i O P M L ) • Szablon — • Adresy przyjazne — 2003 — Google A d S e n s e , Joomplates, B u y H T T P . c o m , vBulletin mambohutred robotom internetowym — Tak com remository, 428 Joomla!. Profesjonalne tworzenie stron W1NW • Nawigacja okruszkowa • Główne sekcje — News, Articles, Gallery, Downloads, Tutorials, Site Reviews, Flash Tutorials, Templates, Demo, Joomla Links, F A Q , Submit N e w s , Advertise Here • Minimalna • E-commerce • Funkcje szerokość — Nie — 800 — Tak spo/ecznościowe — Nie Projekt OScar Projekt OScar 1 to p r ó b a stworzenia s a m o c h o d u z g o d n i e z zasadami open source (zobacz rysunek 16.31). Celem projektu jest stworzenie oraz szerzenie idei prostego i funkcjonalnego samochodu. Przedsięwzięcie jest p r ó b ą przeniesienia zasad znanych z tworzenia oprogramowania do realnego (fizycznego) świata. Witryna zawiera f u n k c j e społecznościowe, a także opcje ułatwiające współpracę. Rysunek 16.31. Projekt OScar b e l i e v e in horr.es, a u t o m o b i l e s a transient OScar ore appearance." W i l h « i t t i Ü. ( 1 6 3 9 - ! 9 4 ! } , G e r m « Concept Documents t. OScar is not just 3 car It is s of mobility and the spreading jure« idea in the real (physical) Integrator developers and drivers mho want ity anew and together Modules in 1999 December 2005, tailing in 2006. participate. « currently working to integrate 3 Wik i in s by providing the lait draft ot our 1 • URL — www.theoscarproject.org • Uruchomiona • Właściciel — O S c a r — Reinvent Mobility • PageRank Google — 5/10 • Programy partnerskie — 2005 — Brak Nazwa OScar to złączenie akronimu OS — open source i słowa car — samochód — p r z y p . tłum. Rozdział 16. • Rzut okiem na popularne strony oparte na Joomla! • Zastosowane rozszerzenia com user extended — com Jems, Contact, Joomlaboard, U Kanały RSS — Tak (RSS i Atom) • Szablon — • Adresvprzyjazne • Nawigacja • Główne sekcje — Idea, C o n c e p t , F o r u m s , D o c u m e n t s , L i n k s , C o n t a c t , O S c a r — Workbench, Integration, Modules, Tools, Network • Minimalna • E-commerce • Funkcje społecznościowe 429 comdocman, rhuksolarflareii robotom okruszkowa szerokość internetowym — Nie — Tak — 1024 — Nie — Tak 'odsumowanie W y d a j e się, że praktycznie dla każdej dziedziny l u d z k i e g o wysiłku m o ż n a znaleźć stronę internetową z b u d o w a n ą dzięki Joomla!. Potęga o p r o g r a m o w a n i a dostępna dla k a ż d e g o jest całkiem i m p o n u j ą c a . W rozdziale p r z e d s t a w i o n o p r z y k ł a d y w i t r y n o p a r t y c h na J o o m l a ! z różnych dziedzin: • Strony akademickie, które pozwalają na zdalną naukę, komunikację rodzic-nauczyciel, zawierają informacje o historii, literaturze i archeologii. • Strony s k o n c e n t r o w a n e na zdrowiu i rodzinie, z a w i e r a j ą c e i n f o r m a c j e o z d r o w i u i opiece zdrowotnej, programy dla dzieci, historie na dobranoc (zarówno w formie pisemnej, jak i dźwiękowej), a także w s k a z ó w k i i porady dla przybranych rodzin. • Profesjonalne strony r e p r e z e n t u j ą c e biura p o d r ó ż y , f i r m y z b r a n ż y f i n a n s o w e j , profesjonalnego ilustratora, biura nieruchomości. • Strony mediów internetowych, np. m a g a z y n ó w motoryzacyjnych, witryn z aktualnościami nt. ochrony środowiska, publikacji humorystycznych, a także małych wydawnictw. • Strony hobbystyczne poświęcone sportom, safari, lotnictwu, f a n k l u b o m i muzyce. • Strony technologiczne o znaczeniu dla środowiska open source, reprezentujące produkty komercyjne, a także repozytoria dodatków. Dziękuję Ci, Czytelniku, za odbycie podróży w świat profesjonalnych stron Joomla!. Miałeś o k a z j ę zapoznać się z o g r o m n ą ilością materiału, z którego, m a m nadzieję, zrobisz d o b r y użytek. Mam nadzieję, że dołączysz do forum Joomla (http://forumjoomla.org) lub odwiedzisz witrynę Joomla Jumpstart (www.joomlajumpstart.com), którą stworzyłem w celu publikowania darniowych przewodników i innych informacji związanych z Joomla!. 430 Joomla!. Profesjonalne tworzenie stron W1NW Skorowidz JoomlaComment, 264 ¡this, 71, 72 htaccess, 349, 376 JEXEC, 72, 382 :description>, 143 :filename>, 143 :install>, 143 :jdoc:include>, 70 :jdoc>, 70 :name>, 143 cspan>, 197 :style>, 86 A Story for Bedtime, 403 \cceptPathInfo, 349 \ccessibility Valet, 281 Account Expiration Control & Subscription Manager, 118 \ctive Server Pages, 23 idaptacja szablonów Mambo lub Joomla! 1.0, 101 adapter, 205 Admin Addons, 105 Admin Interface, 105 idministracja, 298 uwierzytelnianie, 298 Administration, 105 ADOdb, 203 idresy, 348 Ads & Affiliates, 117 AEC, 118 Affiliate Advertising, 117 Affiliate Carts, 117 agregator, 306 Aj ax, 183 chmurka, 184, 196 CSS, 183 display Ajax(), 189 displayReturnO, 187 DOM, 183, 184 gromadzenie informacji, 198 JavaScript, 183 komponenty, 185 modarticleajax, 193 moduły, 192 odbieranie wyników, 187 pozycjonowanie stron, 362 roboty internetowe, 198 Serwer-Żądanie, 189 SQL Injection, 198 strona WWW, 187 tworzenie komponentu, 185 tworzenie modułu, 192 wady technologii, 197 XML, 183 XMLHttpRequest, 187 zagrożenia bezpieczeństwa, 198 zastosowanie, 184 zwracanie danych w formacie XML, 192 żądanie, 187 AkoBook, 250, 251 AkoComment, 128, 262 alt, 359 Amazon, 316 Amazon Associates, 317 Amazon Products Feed Bridge, 318 Analiza języka, 278, 279 Analiza systemu, 278 anonse towarzyskie, 391 Apache, 31, 35 AccessFileName, 43 AddCharset, 43 AddDefaultCharset, 43 AddLanguage, 43 AllowCONNECT, 43 432 Joomla!. Profesjonalne tworzenie stron W1NW Apache AllowOverride, 43 blokowanie dostępu do zasobów, 378 błędy na stronie. 45 CacheDefaultExpire, 43 CharsetDefault, 43 CookieExpires, 43 CustomLog, 43 DefaultLanguage, 43 Deny, 43 Directorylndex, 40 DocumentRoot, 43 dyrektywy, 43 dziennik błędów, 42 ErrorDocument, 43 ErrorLog, 42, 43 extensions, 45 główny katalog serwera W W W , 42 Header, 43 HeaderName, 43 htdocs, 46 httpd.conf, 42 IdentityCheck, 43 KeepAlive, 43 KeepAliveTimeout, 43 konfiguracja, 40 konfiguracja .htaccess, 376 konfiguracja PHP, 47 konfiguracja wirtualnych serwerów, 284 kontrola serwera z wiersza poleceń, 285 LanguagePriority, 44 liczba komunikatów, 41 Listen, 44 LogLevel, 41 MaxKeepAliveRequests, 44 modules, 45 moduły, 46 odmowa dostępu do plików z danym rozszerzeniem, 377 plik indeksowy, 40 pliki dziennika, 44 pliki konfiguracyjne, 40 rozszerzenia, 46 Script, 44 ScriptLog, 44 ServerAdmin, 44 ServerName, 44 ServerRoot, 42 ServerSignature, 377 ServerTokens, 377 TimeOut, 44 TraceEnable, 44 TransferLog, 44 UserDir, 44 VirtualDocumentRoot, 44 VritualDocumentRootIP, 44 wyrównywanie obciążenia, 45 zabezpieczanie serwera, 376 APF, 318 API Map Google, 330, 336 aplikacje CMS, 23 Applicability Statement 2, 320 Application, 230 application.php, 232 archiwum, 143 areas, 221 arkusz stylów dla urządzeń przenośnych, 100 Article Images, 124 Article Listing, 124 Article Slideshow, 124 articleseparator, 75 AS2, 320 Asiaing.com, 416 ASP, 23 Asynchroniczny JavaScript i XML, 183 Asynchronous JavaScript and XML, 183 ataki, 367 Cross-Site Scripting, 372 DDoS, 373 DoS, 373 na hasla, 368 przez wstrzyknięcie, 168 SQL Injection, 198, 368 XSS, 372, 381 Atom, 306 Atom Feed, 306 atrybut alt, 359 Auction, 117 Audio Players & Galleries, 124 aukcje, 122 Authentication — LDAP, 299 author, 351 Authors, 118 Auto & Vehicles, 118 Auto Articles 3000, 311 komponenty, 312 Automatic translations, 106 automatyczne cenzurowanie treści, 289 Automatyczne Skróty, 225 kod wtyczki, 227 plik deskryptora, 226 autoryzacja, 231, 387 awatar użytkownika, 115 B B2B, 319 background, 78 badanie słów kluczowych, 355 Skorowidz anda Czterech, 201 inner, 90 anncr Management, 117 ase, 230 iza danych, 230 indeksy, 292 BCode, 249 est Association Resources and Tools, 408 etter Health Here, 406 ;zpieczeństwo, 367 edytor HTML Joomla!, 381 Joomla!, 381 MySQL, 380 PHP, 378 serwer WWW, 376 SSL, 374 uruchamianie wewnątrz systemu, 382 usuwanie plików instalacyjnych, 381 ;zpośredni dostęp do MySQL, 301 ałe strony, 392 ibliography, 124 IGINT, 295 illing & Invoices, 117 irthdays & Historie Events, 128 lastChat, 254 LOB, 295 oat & Yachting, 118 ooking & Reservations, 128 ookmarks & Recommended, 127 ooks & Libraries, 118 readerumbs, 351 idowanie społeczności, 241 idowniczy, 204 usiness to Business, 319 c ache, 106, 230 alendars, 128 alendars & Events, 128 alialive.com, 423 APTCHA, 167, 249 B, 111 entrum Informacji ONZ dla Europy Zachodniej, 414 :nzurowanie treści, 289 ;rtyfikaty cyfrowe, 374 HAR, 295 hat, 127 lmurka, 184, 192, 196 lassified Ads, 117 eanAddress(), 231 eanBodyO, 231 eanLine(), 231 eanSubject(), 231 cleanText(), 231 CLI, 280 Client, 230 Clocks, 128 CMS, 2 1 , 2 2 , 2 7 , 201 com content, 237 Comments, 127 Communications, 127 Community Builder, 1 11, 133, 389 awatar użytkownika, 115 cblogin, 116 comprofiler, 112, 116 Contact Info, 114 instalacja, 116 modcomprofilermoderator, 117 mod comprofileronline, 117 Plugin Manager, 115 pobieranie, 116 profil użytkownika, 113 struktura, 112 system logowania, 112 Tab Manager, 115 wtyczki, 115 wtyczki typu user, 115 wysyłanie obrazków, 116 componentheading, 74 components, 217 configuration.php, 31, 58, 283 connection pooling, 203 Contacts, 127 Content & News, 124 Content Management, 105 Content Management System, 21 Content Statistics, 106 controller.php, 211, 213, 233 copy(), 378 Core Enhancements, 105 Corner Banners, 117 count(), 149 Countdown, 128 countModulesQ, 71 cragslist, 134 CREATE TABLE, 150 createPathway(), 234 Creative Guy Publishing, 418 Credits, 106 Cross-Site Scripting, 372 CSS, 22, 73, 183 elementy blokowe, 74 elementy liniowe, 74 grupy szablonów, 96 układ strony dla telefonów komórkowych, 99 wbudowane style, 74 wstawianie obrazków, 77 CVS, 160 433 434 Joomla!. Profesjonalne tworzenie stron W1NW czat, 129, 253 BlastChat, 254 utChat, 255 czyszczenie systemu, 300 czytnik kanałów, 124 czytnik podcastów, 124 DAL, 203 dane XML, 192 DAO, 230 Data Coversion, 105 Data Reports, 105 Database, 230 Database Abstraction Layer, 203 Database Management, 105 Database Opensource Test Suite for Linux Test Project, 287 DATE, 295 Date & Time, 128 DATETIME, 295 DB Monster, 287 DDoS, 373 DECIMAL, 295 defines.php, 232 definiowanie arkusza stylów dla urządzeń przenośnych, 100 DEL, 322 Denial of Service, 373 description, 350, 351 deweloper stron WWW, 27 Diagnostyka, 278 Dieseltest Load Testing Software, 286 Directory, 124 Directory & Documentation, 124 Directorylndex, 40 disableclasses, 379 disable functions, 379 dispatch(), 233 display errors, 278 display errors, 380 display Ajax(), 187, 189, 195, 196 displayRetumO, 187, 196 distributed denial of service attack, 373 doc root, 379 DocBlock, 180 DocBook, 131,387 Document, 230 Dodatki, 218 dodawanie artykuły, 133 komentarze, 128 komentarze do artykułów, 128 mapa strony, 110 style do TinyMCE, 108 dokumentacja, 179 phpDocumentor, 179 dokumenty EDI, 320 X12, 320 dołączanie podcastów, 125 DOM, 183, 184 Domain Search, 106 domyślne hasła wbudowanych kont, 64 Donations, 117 DoS, 373 dostęp do MySQL, 301 dostrajanie wydajności MySQL, 289 DOUBLE, 295 Downloads, 124 dyrektor, 204 dziennik powolnych zapytań, 297 E E ALL, 49 E COMPILE ERROR, 49 E COMPILE WARNING, 49 E CORE ERROR, 49 E CORE WARNING, 49 E ERROR, 49 E NOTICE, 49 E PARSE, 49 E R E C O V E R A B L E E R R O R , 49 E STRICT, 49 E USER ERROR, 49 E USER NOTICE, 49 E USER WARNING, 49 E WARNING, 49 Easybook, 249, 250 EasyEclipse, 164 eCards, 124 Eclipse, 164 instalacja EasyEclipse, 164 konfiguracja, 164 projekt, 165 workbench, 164 e-commerce, 319 eCommerce, 388 e-Commerce, 117 EDI, 305, 319, 320 DEL, 322 dokumenty, 320 dostawy, 322 ENG, 322 FIN, 321 Skorowidz finanse, 321 GOV, 321 hipoteka, 322 informacje dla studentów, 323 INS, 322 inżynieria zarządzania i umowy, 322 jakość i bezpieczeństwo, 323 magazyny, 321 MAN, 321 MAT, 321 MIS, 322 MOR, 322 obsługa materiałów, 321 ORD, 321 produkcja, 321 PSS, 323 serwer, 329 serwisowanie produktów, 323 skróty UN/EDIFACT, 323 Skylark, 329 SQQ, 323 standardy, 320 STU, 323 TAX, 321 ubezpieczenia i zdrowie, 322 urzędowe, 321 usługi podatkowe, 321 WAR, 321 X12, 321 zamówienia, 321 litorcontent.css, 108 iucation, 118 [ytor HTML Joomla!, 381 lytor WYSIWYG, 106 lytory, 106 ffeTech HTTP Sniffer, 374 ;zemplarze modułów, 144 ;sport plików, 387 ectonic magazine, 312 lectronic Data Interchange, 305, 320 ektroniczna wymiana danych, 320 ektroniczny magazyn, 312 mail, 389 mail Cloaking, 219 mbed & Include, 105 NG, 322 NUM, 295 nvironment, 230 rrorLog, 42 5vn, 162 vent, 230 vents, 128 vents Calendar, 267, 268 Writing, 133 exec(), 378 EXPLAIN, 296 expose php, 380 Extensions Search, 106 ezine, 312 F fabryka abstrakcyjna, 204 fanny hiperlączy, 364 favicon.ico, 97 Feed, 308 Adres kanału, 309 konfiguracja, 309 liczba wyświetlanych pozycji, 310 obrazki, 310 RSS Specifications, 309 feedback, 247 Festivities, 128 File Management, 105 Filesystem, 230 Filter, 230 filtrowanie danych, 230 filtrowanie pól tekstowych, 369 FIN, 321 Fireboard, 258 Firebug, 82 FLOAT, 295 Food & Beverage, 118 Forms, 127 formularze HTML, 369 Forum Bridges, 127 forum dyskusyjne, 257 Fireboard, 258 Simple Machines Forum, 257 Forum extras, 127 Forums, 127 Foul Filter, 289 framework.php, 232 Frontend News, 124 FTP, 109 funkcjonalność, 105 G galeria zdjęć, 125 Gang of Four, 201 generowanie dokumentacji, 179 getDBO(), 191 getEscapedO, 370 getHash(), 231 getPageParameters(), 234 getParams(), 236 435 436 Joomla!. Profesjonalne tworzenie stron W1NW getTemplate(), 234 getToken(), 231 getVar(), 168, 191, 199 GIMP, 90 Glossary & Directory, 124 Good Keywords, 355 Google Ads, 117 Google AdSense, 314, 365 Google Adwords Tools, 355 Google Analytics, 363 Google Apps Premier Edition, 209 Google Custom Search Engine, 391 Google Sitemap XML, 110 Google Sitemaps, 353 Google Toolbar, 360 GOV, 321 grafika szablonu, 79 Graphic User Interactive Learning and Development, 399 gromadzenie informacji, 198 group ware, 389 grupy szablonów, 96 gry, 392 gry hazardowe, 137 Gsnapshot, 81 GTK+,81 Guest Book, 127 GUILD, 399 H hasła, 60, 368 konta wbudowane, 64 HCJB Global, 415 Hello World, 142 Hello World!, 222 hellomvc.php, 21 I Help desk, 118 HTML Module, 315 html.php, 233 htmlentitiesO, 372 HTTP, 31 httpd.conf, 42 HTTPS, 374 I il8n, 230 IDE, 159 ieonly.css, 81 IIS, 35 Image Slideshow, 124 images, 79 Images, 124 Images & Multimedia, 124 import plików, 387 indeksowanie stron, 354 indeksy, 292 kompozytowe, 292 index.php, 67, 68 informacje finansowe, 392 sportowe, 392 turystyczne, 392 initialize(), 233 injection, 168 INS, 322 instalacja edytor WYSIWYG, 106 komponenty, 176 MySQL, 53 rozszerzenia, 231 SVN, 162 instalacja Joomla!, 31, 32 etapy, 37 instalacja poszczególnych serwerów, 34 konfiguracja Apache, 40 konfiguracja główna, 39 konfiguracja MySQL, 52 konfiguracja PHP, 47 lokalna instalacja, 33 łączona instalacja, 34 platforma, 34 XAMPP, 34 zdalna instalacja, 33 Installer, 231 installer.php, 233 Installers, 105 INT, 295 Integrated Development Environment, 159 interaktywność, 241 interfejs wiersza poleceń PHP, 280 Internet Explorer 6, 81 Internet Explorer Developer Toolbar, 82 internetowa społeczność, 241 introspekcja, 221 intval(), 148, 191 isEmailAddressQ, 231 ISP, 34 ISS, 31 isWinOS(), 231 iTunes, 125 (J JACLPlus, 388 JAdministrator, 230, 232, 234 jajax.php, 233 ambook, 251 Application, 232 Archive, 230 Authentication, 231 Authorization, 231 avaScript, 183 Browser, 230 CacheCallback, 230 CacheOutput, 230 CachcPage, 230 CacheView, 230 CalPro, 270 Config, 58 Controller, 210, 213 Controller::display(), 213 Database, 230, 370 DatabaseMySQL, 230 DatabaseMySQLi, 230 Dispatcher, 230 Document, 70, 230 DocumentHTML, 70, 71, 230 ED, 104 Error, 231 Event, 230 Events, 267, 268 ?zyki, 230 File, 230 Folder, 230 FTP, 230 Help, 230 HTMLEmail: :cloak(), 219 InputFilter, 230 Installation, 230, 232 InstallationController, 233 Installer. 231 InstallerComponent, 231 InstallerLanguage, 231 InstallerModule, 231 InstallerPlugin, 231 InstallerTemplate, 231 Language, 230 LDAP, 230 Mail, 231 MailHelper, 231 Model, 210, 230 ModelCategory, 230 ModelComponent, 230 ModelMcnu, 230 ModelModule, 230 ModelPlugins, 230 ModelSection, 230 ModelSession, 230 ModelUser, 230 Object, 230 Skorowidz JObservable, 230, 231 JObserver, 230 John Avon Illustration, 412 Joomap, 110, 111,353 Joomla Casino, 137 Joomla Extension Directory, 104 Joomla Live Chat, 129 Joomla Standalone Server, 63 Joomla!, 21, 22, 29 aplikacja frontowa JSite, 233 część administracyjna, 232 część frontowa, 232 instalacja, 31 instalator, 232 JAdministrator, 234 JInstallation, 232 konfiguracja, 58 minimalne wymagania, 32 resetowanie hasła, 60 serwery, 31 Joomla! 1.0,28 Joomla! 1.5,28 Joomlaboard Forum, 133 JoomlaFCK, 107 Joomlahut, 427 Joomlamap, 336 API Map Google, 336 kod komponentu, 338 plik deskryptora, 337 rejestracja w systemie, 337 joomlaXplorer, 109 Joom League, 135 Journal of Intercultural and Interdisciplinary Archaeology, 398 JOutputFilter, 230 JPagination, 231 JPath, 230 J P A T H A D M I N I S T R A T O R , 234 JPATH BASE, 234 JPATH INSTALLATION, 234 JPATH ROOT, 234 JPATH SITE, 234 JPlugin, 219, 224, 228, 230 JPluginHelper, 230 getPluginO, 228 J Profiler, 231 JRegistry, 231 J Registry Format, 231 JRegistryFormatlNI, 231 JRegistryFormatPHP, 231 JRegistryFormatXML, 231 JReponse, 230 J Request, 230 get(), 371 getVarQ, 191, 371 437 438 Joomla!. Profesjonalne tworzenie stron W1NW JSAS, 63 JSession, 231 JSessionStorage, 231 JSite, 230, 232, 233, 234 JSVN, 162 JText, 142, 230 JTree, 230 JURI, 230 JUser, 231 JUserHclper, 231 JUtility, 231 JView, 210 K kalendarz wydarzeń, 267 Events Calendar, 268 JCalPro, 270 kalendarze, 389 kanały RSS, 124, 305 agregator, 306 Atom, 306 Feed, 308 format, 306 moduł subskrypcji, 308 publikacja, 310 RSS, 306 Syndication, 310 karta pracy, 121 katalog rozszerzeń, 104 katalogi, 392 kdesvn, 162 Kerberos, 388 keywords, 350 KidsCHANNEL, 402 KISSin' UK, 422 klient FTP, 109 klient-serwer, 208 kod CSS dla komponentów, 93 kod PUP, 280 kodowanie UTF-8, 288 komentarze, 128, 262 IJoomlaComment, 264 AkoCommcnt, 262 komponenty, 93, 159 !JoomlaComment, 264 Ajax, 185 AkoBook, 250 c o m c o n t e n t , 237 Easybook, 249 instalacja, 176 Jambook, 251 Joomlamap, 336 kontroler, 211 Księga Gości, 166 model, 211 MVC, 211 Open Wiki, 272 plik deskryptora, 174 Scraper, 334 screen scraper, 330 Serwer-Żądanic, 189 SMF Bridge, 258 tworzenie, 185 utChat, 255 widok, 211 Zipfinder, 344 komunikacja biznesowa, 319 komunikacja na stronie, 127 komunikacja z sieciami zewnętrznymi, 330 komunikatory internetowe, 389 komunikaty diagnostyczne, 278 konferencje, 389 konfiguracja Apache, 40 baza danych, 39 Eclipse, 164 moduły, 150 MySQL, 52 PHP, 47 system, 231 wirtualne serwery Apachc, 284 konfiguracja Joomla!, 58 configuration.php, 58 JConfig, 58 konta Email, 391 Kontakt z Nami, 152 kontrola dostępu, 388 kontrola wersji dokumentów, 385 kontroler, 209 konwersja plików, 387 koordynacja współpracy z systemami zewnętrznymi, 390 kopia zapasowa, 33 Joomla!, 283 księga gości, 128, 249 Easybook, 249 Jambook, 251 Księga Gości, 166 CAPTCHA, 167 część administracyjna komponentu, 171 część frontowa komponentu, 168 instalacja komponentu, 176 ochrona przed spamem, 167 plik deskryptora, 174 projekt, 167 testowanie, 178 tworzenie archiwum, 176 tworzenie kodu części frontowej, 169 Skorowidz U LAMP, 34 landing pages, 365 Languages, 106 Latest News, 92, 124 LDAP, 218, 298, 299 link farm, 364 Link Valet, 281 Linux, 34 lista słów kluczowych, 355 load testing, 286 loadConfigurationO, 234 loadObjectListO, 149 login(), 233 LogLevel, 41 logoutQ, 233 lokalna instalacja Joomla!, 33 long_query_time, 297 LONGBLOB, 295 LONGTEXT, 295 łańcuch odpowiedzialności, 206 łączenie z zasobami zewnętrznymi, 305 M MacOS, 34 Mailing & Distribution Lists, 128 MainSPOT.NET, 413 makra Script-Fu, 90 Mambo, 28 MAMP, 34 MAN, 321 mapa strony, 110, 353 Maps, 124 mapy, 336, 391 Mapy Google, 337 marketing grupowy, 247 marketing w wyszukiwarkach internetowych, 347, 364 Google AdSense, 365 landing page, 365 pay per click, 365 pay per view, 365 tekst reklamowy, 364 MAT, 321 MD5, 60 media, 99, 392,413 MediaWiki, 130 MEDIUMBLOB, 295 MEDIUMINT, 295 MEDIUMTEXT, 295 menadżer projektów, 120 menadżer subskrypcji, 118 Menu Systems, 105 439 metadane, 350 artykuły, 351 dla całej strony, 350 szablony, 78 Microblogging, 124 MicroShop, 119 Microsoft Word, 387 miniatura szablonu, 80 Ministerstwo Edukacji na Wyspach Dziewiczych, 400 MIS, 322 Missus, 133 Mistrzostwa Świata 2010 w Piłce Nożnej, 407 Mod HTML, 315 mod apf search, 319 mod_articleajax, 192, 193 mod_rewrite, 349 model, 209 model subskrypcji, 26 model zabezpieczeń, 387 Model-View-Controller, 209 Model-Widok-Kontroler, 209 moderacja, 128 moderator, 274 moduły, 83, 141 Ajax, 192 archiwum, 143 Breadcrumbs, 351 egzemplarze, 144 Feed, 308 Hello World, 142 konfiguracja, 150 Kontakt z Nami, 152 Latest News, 92 My EBay Store, 123 nazwy, 142 plik deskryptora, 143, 146 pliki, 142 Podcast Suite, 125 Syndication, 310 Świąteczne Życzenia, 145 tworzenie egzemplarzy, 144 tworzenie kodu, 147 tworzenie pliku deskryptora, 146 ustawienia, 145 zmiana, 91 Moduły, 145 modyfikacja wyglądu rozszerzeń, 98 mosAPF_05.b3, 319 mosAPF button, 319 most, 205 Multi-lingual Content, 106 Multimedia Display, 124 Multiple Sites, 105 muzyka, 392 440 Joomla!. Profesjonalne tworzenie stron W1NW MVC, 209 plik deskryptora, 214 plik kontrolera, 213 plik modelu, 211 plik widoku, 212 tworzenie komponentów, 211 My EBay Store, 122 MyPMSII, 133 MySpace.com, 266 MySQL, 22,31 bezpieczeństwo, 380 dostrajanie wydajności, 289 dysk przechowującego dane, 289 dziennik powolnych zapytań, 297 EXPLAIN, 296 indeksy kompozytowe, 292 instalacja, 53 konfiguracja, 52 OLTP, 290 optymalizacja indeksów, 292 optymalizacja istniejącego systemu, 297 optymalizacja zapytania, 296 Path, 53 połączenie, 53 problemy ze wstawianiem danych, 54 resetowanie hasła, 57 SELECT, 296 tryb Strict, 54 typy danych, 294 unikatowe wartości indeksowanego pola, 293 usuwanie nadmiarowych indeksów, 294 wybór typu serwera, 290 zapytania, 56 zarządzanie, 54 MySQL Administrator, 54 MySQL GUI Tools, 54 MySQL Instance Manager, 286 mysql_real_escape_string(), 370 mysqld, 297 MyTop, 298 N nawigacja okruszkowa, 351 Network Information System, 388 News Tickers & Scrollers, 124 Newsflash & Random, 124 nieaktywni użytkownicy, 302 niepublikowane artykuły, 301 niepublikowane elementy, 302 niestandardowe żądania, 371 NIS, 388 Noah's Classifieds, 134 NTLM, 388 0 obiekt XMLHttpRequest, 187 object oriented programming, 70 obrazek zastępczy, 71 obserwator, 206 obsługa plików, 109 obsługa pól tekstowych, 369 obsługa sesji, 231 obsługa SSL, 35 obsługa strony, 105, 300 bezpośredni dostęp do MySQL, 301 czyszczenie systemu, 300 wyszukiwanie najnowszych głosów w sondzie, 303 wyszukiwanie nieaktywnych użytkowników, 302 wyszukiwanie niepublikowanych artykułów, 301 wyszukiwanie niepublikowanych artykułów i menu, 302 wyszukiwanie pustych metadanych, 302 wyszukiwanie pustych sekcji i kategorii, 303 wyszukiwanie starych materiałów, 302 obszary, 221 ochrona przed spamem, 167 odmowa usługi, 373 oferty pracy, 391 ogłoszenia, 134, 391 OLTP, 290 onAfterDeleteUserO, 222 onAfterDispatch(), 221 onAfterDisplayO, 219 onAfterDisplayContent(), 220 onAfterDisplayTitleO, 220, 222, 224, 225 onAfterlnitialiseO, 219, 221 onAfterRender(), 221 onAfterRoute(), 221 onAfterStoreUser(), 222 onAuthenticate(), 222 onAuthenticateFailtureO, 222 onBeforeDeleteUser(), 222 onBeforeDisplayO, 219 onBeforeDisplayContentO, 220 onBeforeStoreUserO, 222 onCustomEditorButtonO, 220 onDisplay(), 220 onGetContent(), 220 onGetlnsertMethodO, 220 onGetWebServices(), 221 onlnit(), 220 Online Status & Profile, 118 onLoginUser(), 222 onLogoutUser(), 222 onMouseOver, 187, 197 onPrepareContentQ, 219, 228 onSaveQ,220 Skorowidz tiSearchO, 221 nSearchAreas(), 221 iSetContent(), 220 OP, 70 pen Workbench, 426 penLDAP, 300 penWiki, 130, 272 Jtymalizacja indeksów, 292 stymalizacja zapytania, 296 RD, 321 'ganizacje, 1 17 iobista strona internetowa, 391 •erLIB, 192 verLIB(), 196 P ageRank Google, 360 aid Access and Content, 117 akiety sieciowe, 373 amięć podręczna, 230 anorama, 124 arameter, 231 arametry, 231 irametry szablonu, 72 arseAttributes(), 231 ASSWORD, 57 atTemplate, 102, 231 ay per click, 365 ay per view, 365 ay pal, 119 DF, 387 DO, 203 EAR DAL, 203 lioto Galleries, 124 hoto Galleries — extras, 124 ip, 280 HP, 22, 2 3 , 3 1 , 3 6 , 70 bezpieczeństwo, 378 disableclasses, 379 disable_functions, 379 display_errors, 48, 380 doc root, 51, 379 dyrektywy, 48 error reporting, 49 expose_php, 51, 380 extensiondir, 51 fileuploads, 48, 51 include_path, 51 komunikaty o błędach, 49 konfiguracja, 47 log errors, 48 m a g i c q u o t e s g p c , 48, 51 magic_quotes_runtime, 48, 51 max execution time, 51 max input time, 51 memorylimit, 51 output buffering, 48 registerglobals, 48 RG EMULATION, 48 Safe Mode, 378 safe mode, 48, 51 session.auto_start, 48 session.savejath, 50 tryb bezpieczny, 378 upload_max_filesize, 52 upload tmp dir, 52 u s e r d i r , 52 zgłaszanie błędów, 48 zlib.output_compression, 48, 52 zlib.output_handler, 52 phpDocumentor, 179 instalacja, 179 pakiety, 180 wstawianie sekcji DocBlock, 180 phpinfoO, 47, 378 ' phpLoadBalancer, 288 PHPMailer, 231 PhpMyAdmin, 286 placeholder, 71 planowanie wirtualnej społeczności, 242 platforma, 34 platforma aukcyjna, 122 platforma Joomla!, 229 Application, 230 Base, 230 Cache, 230 Client, 230 Database, 230 Document, 230 Environment, 230 Event, 230 Filesystem, 230 Filter, 230 il8n, 230 Installer, 231 pakiety, 229 Parameter, 231 Registry, 231 Session, 231 Template, 231 User, 231 Utilities, 231 plik deskryptora modułu, 143 płatności Paypal, 119 pobieranie aktualnej wersji Joomla!, 37 pobieranie zewnętrznych materiałów, 305 Podcast Suite, 125 441 442 Joomla!. Profesjonalne tworzenie stron W1NW podcasting, 124 podsłuchiwanie pakietów HTTP, 373 pola tekstowe, 369 Polis, 128 połączenie z MySQL, 53 Popular Content, 124 portal, 390 Portfolio & Catalog, 124 poziomy interfejsu użytkownika, 388 pozycjonowanie stron, 347, 348 adresy, 348 Ajax, 362 atrybut alt, 359 Breadcrumbs, 351 fanny hiperłączy, 364 Google Analytics, 363 mapa strony, 353 metadane, 350 opis, 351 PageRank Google, 360 podglądanie konkurencji, 357 słowa kluczowe, 351,355 spamowanie, 363 system wymiany odnośników, 361 tytuły stron, 359 ukrywanie tekstu, 364 ustawienia Joomla!, 348 wyszukiwarki, 354 preg_replace(), 229 prezentacja szablonu, 73 profilowanie, 297 prognoza pogody, 392 programowanie, 277 obiektowe, 70, 201 programy partnerskie, 313 Amazon, 316 Amazon Associates, 317 Amazon Products Feed Bridge, 318 Google AdSense, 314 Mod HTML, 315 Project & Task Management, 118 Project Fork, 120 projekt, 120 Projekt OScar, 428 projektant stron WWW, 25 projektowanie szablonu, 82 prowadzenie społeczności, 275 prowadzenie strony, 277 prymitywny index.php, 72 przenoszenie strony na serwer produkcyjny, 282 przepływ pracy, 386 przeszukiwanie katalogi, 235 sieć, 391 przyciąganie użytkowników, 244 PSS, 323 psvn.el, 162 publikacja kanałów RSS, 310 publikacja w sieci, 389 pula połączeń, 203 puste metadane, 302 Q QSvn, 162 quiz, 138 Quiz & Surveys, 128 Quiz 2.0, 138 Quotes, 124 R Radio & Shoutcast, 124 RAID, 33 Ranks, 106 RapidS VN, 162 Ratings & Reviews, 124 Real Estate, 118 Registry, 231 reklama AdSense, 314 Relacje podróżnicze Randalla Wooda, 409 Related Items, 106 Remote Procedure Call, 219 renderQ, 233, 236 replaceAbbrStr(), 228, 229 replikacja danych, 388 repozytorium SVN, 163 resetowanie hasta Joomla!, 60 MySQL, 57 robot, 351 roboty internetowe, 198, 354 rodzina, 401 rozszerzenia, 103 Account Expiration Control & Subscription Manager, 118 Admin Addons, 105 Admin Interface, 105 Administracja, 105 Administration, 105 Ads & Affiliates, 117 AEC, 118 AkoComment, 128, 262 Amazon Associates, 317 APF Brigde, 318 aukcje, 122 Authentication — LDAP, 299 Skorowidz Auto Articles 3000,311 BlastChat, 254 Calendars & Events, 128 Clients & Groupware, 118 Communications, 127 Community Builder, 111 Compatibility, 104 Content & News, 124 Core Enhancements, 105 czat, 129 Data Coversion, 105 data dodania, 104 Database Management, 105 Date added, 104 deweloper, 104 Directory & Documentation, 124 Dla poszczególnych rozszerzeń, 118 e-Commerce, 117 e-mail, 104 Events Calendar, 267 eWriting, 133 Extension Specific, 118 File Management, 105 Fireboard, 258 Foul Filter, 289 FTP, 109 funkcjonalność, 105 galeria zdjęć, 125 Grafika i multimedia, 124 gry hazardowe, 137 Homepage, 104 ikony, 104 Images & Multimedia, 124 JACLPlus, 388 JCalPro, 270 Języki, 106 Joomap, 110, 111,353 Joomla Casino, 137 Joomla Live Chat, 129 JoomlaFCK, 107 JoomLeague, 135 Kalendarze i wydarzenia, 128 karta pracy, 121 katalog rozszerzeń, 104 Katalogi i dokumentacja, 124 Klienci i oprogramowanie do pracy grupowej, 118 komentarze, 105 kompatybilność, 104 Komunikacja, 127 komunikacja na stronie, 127 księga gości, 128 Languages, 106 licencja, 104 liczba odwiedzin, 104 mapa strony, 110 menadżer projektów, 120 menadżer subskrypcji, 118 MicroShop, 119 Mod HTML, 315 modyfikacja wyglądu, 98 My EBay Store, 122 Narzędzia, 106 Noah's Classifieds, 134 obsługa plików, 109 obsługa strony, 105, 106 oceny użytkowników, 105 ogłoszenia, 134 OpenWiki, 130 opis, 104 organizacje, 117 Podcast Suite, 125 Project Fork, 120 quiz, 138 Quiz 2.0, 138 Reklamy i programy partnerskie, 117 Rozbudowywanie podstawowej funkcjonalności, 105 RSGallery2, 126 Rynki branżowe, 118 Search & Indexing, 106 Server, 105 Site Management, 106 Skylark, 329 SocialBookmarkerBot, 267 strona domowa, 104 śledzenie wyników sportowych, 135 TimeWriter, 121 Tools, 106 tworzenie, 141 User Reviews, 105 Vertical Markets, 118 Views, 104 wersja, 104 wiki, 130 WikiBot, 274 wpis do katalogu, 104 Wyszukiwarki i indeksowanie, 106 Zawartość i newsy, 124 zawartość strony, 123 równoważenie obciążenia, 287, 388 RSGallery2, 126, 127 RSS, 124, 305, 306 RSS Syndicate, 124 RTF, 387 443 444 Joomla!. Profesjonalne tworzenie stron W1NW S S.A.S., 419 Safari Ventures, 420 schemat bazy danych, 56 SCPlugin, 162 Scraper, 334 screen scraper, 330 kod komponentu, 333, 334 plik deskryptora, 334 wady stosowania, 331 Script-Fu, 90 Search, 221 Search Engine Marketing, 347, 364 search engine optimization, 311 Search Results, 106 Second Wives Club, 404 Sections & Categories, 105 SEF, 106 SELECT, 296 SEM, 347, 364 sendAdminMail(), 231 sendMail(), 231 SeniorNet, 401 SEO, 2 5 8 , 3 1 1 , 3 4 7 SEO & Metadata, 106 Server, 105 ServerRoot, 42 ServerSignature, 377 ServerTokens, 377 serwer, 31, 208 EDI, 329 FTP, 35 LDAP, 300 MySQL, 31 produkcyjny, 62, 64 testowy, 62, 63 wdrożeniowy, 63 serwer WWW, 31,35 Apache, 35 bezpieczeństwo, 376 IIS, 35 ochrona katalogów, 35 PHP, 36 Serwer-Żądanie, 189 odpowiedź na żądanie, 191 tworzenie komponentu, 189 zwracanie danych w formacie XML, 192 sesje, 231 Session, 231 SET, 295 setQuery(), 197 setTcmplateO, 234 Shopping Cart, 117 Shoutbox, 258 sieci społecznościowe, 266 SocialBookmarkerBot, 267 silnik PHP, 36 Simple Machines Forum, 205, 250, 257 simplexml, 231 singleton, 204 Site Analytics, 106 Site Management, 106 Site Map, 106 Site Navigation, 105 Site Search, 106 Site Traffic Statistics, 106 skanowanie katalogów, 372 sklep internetowy, 119 skórki, 388 skróty UN/EDIFACT, 323 Sky Systems, 421 Skylark, 329 słowa kluczowe, 351,355 narzędzie do wyszukiwania, 355 podglądanie konkurencji, 357 wynajdywanie najlepszych słów, 357 SMALLINT, 295 SmartSVN, 162 SMB, 388 SMF, 250, 257 SMF Bridge, 258 Snaglt, 81 sniffer, 374 SocialBookmarkerBot, 267 sondy, 260 Sonetto, 411 spam, 167,219 spamowanie, 363 społeczność, 241 czat, 253 dojrzałość, 245 dotrzymywanie terminów, 246 Easybook, 249 feedback, 247 forum dyskusyjne, 257 kalendarz wydarzeń, 267 komentarze, 262 księga gości, 249 lojalność odwiedzających, 248 moderator, 274 oferty grupowe, 246 planowanie wirtualnej społeczności, 242 powiązane tematy lub produkty, 245 powody tworzenia, 247 programowanie, 243 prowadzenie społeczności, 275 przedetiniowanie, 245 przyciąganie użytkowników, 244 reklama, 246 sondy,260 stabilność, 246 stadia, 243 systemy Wiki, 272 technologie, 248 testy, 243 uruchamianie wirtualnej społeczności, 244, 274 utrzymywanie użytkowników szczęśliwymi, 246 wady, 247 zalety, 247 >rawdzanie poprawności strony, 281 QLInjection, 168, 198, 368 filtrowanie pól tekstowych, 369 niestandardowe żądania, 371 typizacja pól, 370 3Q, 323 5L, 35, 374, 388 abilność, 246 andardy EDI, 320 are materiały, 302 ateful firewalls, 373 r_replace(), 229 rategia, 207 reaming & Broadcasting, 124 rip tags(), 372 rona serwisu aukcyjnego eBay, 122 rony akademickie, 396 rony dynamiczne, 23 rony hobbystyczne, 419 rony poświęcone technologii, 424 ruktura CMS Joomla!, 232 TU, 323 ubs, 282 yle, 75 ubclipse, 164 ubcommander, 162 ubversion, 160 uccess and Sport, 419 VN, 28, 160 EasyEclipse, 164 Eclipse, 164 instalacja, 162 konfiguracja Eclipse, 164 repozytorium, 163 tworzenie repozytorium, 163 VN Joomla!, 237 połączenie z repozytorium, 237 SVN Update, 238 uaktualnianie plików, 238 /nX, 162 yncro SVN Client, 163 yndication, 310 Skorowidz 445 System, 221 system kontroli wersji, 160, 237 system logowania, 112 system plików, 230 system przepływu pracy, 390 system Wiki, 272 system wymiany odnośników, 361 system zarządzania projektami, 389 system zarządzania treścią, 21 system zarządzania wiedzą, 390 system zdarzeń, 230 szablony, 26, 67, 231 Sthis, 71 adaptacja szablonów Mambo lub Joomla! 1.0, 101 arkusz stylów dla urządzeń przenośnych, 100 banner, 90 banner.fff, 68 css, 69 CSS, 73 favicon.ico, 97 foldery, 67, 68 grafika, 79 grupy szablonów, 96 html, 69 ieonly.css, 81 ikona, 97 images, 69, 79 index.php, 68, 69 instrukcje Joomla!, 70 Internet Explorer 6, 81 javascript, 69 JDocument, 70 JDocumentHTM L, 71 Joomla! 1.0, 101 kod CSS dla komponentów, 93 logika, 69 Mambo, 101 metadane, 78 miniatura, 80 modyfikacja wyglądu rozszerzeń, 98 parametry, 72 patTemplate, 231 plik CSS, 73 plik parametrów, 79 pliki, 67, 68 polecenia PHP, 70 prezentacja, 73 projektowanie, 82 prymitywny index.php, 72 struktura, 67 template.css, 68 templatethumbnail.png, 80 templateDetails.xml, 68, 78, 79, 94 templates, 82 446 Joomla!. Profesjonalne tworzenie stron W1NW szablony trójkolumnowy układ, 81 tworzenie arkusza stylów, 86 tworzenie bannera, 90 tworzenie dystrybucyjnego pliku templateDetails.xml, 94 tworzenie pliku index.php, 83 tworzenie struktury, 82 układ strony dla telefonów komórkowych, 99 wbudowane style, 74 wstawianie obrazków w CSS, 77 wywołanie funkcji Joomla!, 70 zaawansowane techniki tworzenia szablonów, 96 zmiana modułów, 91 zmienne, 79 szyfrowanie SSL, 35 ś ścieżki Joomla!, 234 śledzenie niepublikowanych elementów, 302 śledzenie wyników sportowych, 135 środowisko programistyczne, 159 Świąteczne Życzenia, 145 T tabele, 149 Tags & Clouds, 106 TAR, 149 TAX, 321 Taxes & Mortgages, 118 technologia, 424 technologia Ajax, 183 technologie wirtualnych społeczności, 248 tekst reklamowy, 364 tekst sformatowany, 387 telefony komórkowe, 99 templadeDetails.xml, 67 Template, 231 template.ess, 67, 68 template_thumbnail.png, 80 templateDetails.xml, 68, 78, 79 tworzenie pliku, 94 templates, 82 testowanie, 382 testy, 277 jednostkowe, 281 obciążeniowe, 286 TEXT, 295 Text & Link Ads, 117 The Chaser, 417 The Shakespeare Birthplace Trust, 397 TIME, 295 T1MESTAMP, 295 Time Writer, 121 TINY1NT, 295 TinyMCE, 106, 108, 381 dodawanie stylów, 108 tkSVN, 162 Tools, 106 TortoiseSVN, 162, 237 Translations for Joomla!, 106 trójkolumnowy układ, 81 Turbo Trade, 410 tworzenie banner, 90 komponenty, 185 lista słów kluczowych, 355 moduły ajaksowe, 192 obiekt XMLHttpRequest, 187 plik templateDetails.xml, 94 repozytorium SVN, 163 rozszerzenia, 141 tabele, 149 układ strony dla telefonów komórkowych, 99 układ trójkolumnowy, 81 wtyczki, 219, 223 typ modułu, 144 typizacja pól, 370 typy danych MySQL, 295 tytuły stron, 359 U układ modułów, 83 układ strony dla telefonów komórkowych, 99 układ trójkolumnowy, 81 umiędzynaradawianie, 288 UN/EDIFACT, 323 Unicode, 288 unit testing, 281 unlink(), 378 UPDATE, 62 URL Redirection, 106 uruchamianie kodu PHP, 280 uruchamianie po stronie klienta, 209 uruchamianie strony, 282 konfiguracja wirtualnych serwerów Apache, 284 kopia zapasowa Joomla!, 283 przenoszenie strony na serwer produkcyjny, 282 równoważenie obciążenia, 287 testy obciążeniowe, 286 umiędzynaradawianie, 288 uruchamianie wirtualnej społeczności, 274 urywanie tekstu, 364 US-CERT, 368 Skorowidz ser, 221,231 ser interaction, 128 SPS, 340, 341 ;tawienia diagnostyczne, 278 stawienia regionalne, 230 suwanie plików instalacyjnych, 381 ;Chat, 255 TF-8, 288 tilities, 231 wierzytelnianie, 231, 388 LDAP, 298 V r AN, 320 'ARCHAR, 295 'ideo Gallery, 124 'ideo Players, 124 ideo-on-demang-casting, 125 iew.html.php, 211 'ignette Web Content Management, 387 'irtual Reality & 3D, 124 isible, 100 'isitors, 106 odcastingu, 125 W V3C Markup Validation, 281 VAMP, 34 VAR, 321 varstwa abstrakcji bazy danych, 203 vbudowane style, 74 VCAG, 26 Vcb 1.0, 22 Neb 2.0, 22, 127, 241 A'eb Content Accessibility Guidelines, 26 Web Page Valet, 281 tVeblinks, 124 webmaster, 24 WHERE, 197 widok, 209,212 wiki, 130 WikiBot, 274 Wikipedia, 130 Windows, 34 wirtualna społeczność, 241 wirtualny serwer Apache, 284 workbench, 164 WorkBench, 162 workflow, 386 współbieżność, 207 wstawianie obrazków w CSS, 77 447 wstawianie sekcji DocBlock, 180 wtyczki, 217 Authentication, 218 Authentication — LDAP., 218 Automatyczne Skróty, 225 Autoryzacja, 218 Content, 218, 219 Editor, 218 Editor button, 218 Edytor, 218 Email Cloaking, 219 Hello World!, 222 JPlugin, 219, 224 kategorie, 218, 219 kod, 224 plik deskryptora, 223 Przyciski edytora, 218 Search, 218 System, 218 tworzenie, 219, 223 tworzenie kodu, 224 User, 219 Użytkownik, 219 Wyszukiwanie, 218 XML-RPC, 219 Zawartość, 218 zdarzenia typu Content, 219 zdarzenia typu Editor, 220 zdarzenia typu Search, 221 zdarzenia typu System, 221 zdarzenia typu User, 221 wydajność MySQL, 289 wydajność serwera, 33 Wydział Biologii Molekularnej Princeton, 396 wykonywanie zapytania do bazy MySQL, 191 wynajdywanie najlepszych słów kluczowych, 357 wyniki sportowe, 135 wyrównywanie obciążenia, 45 wyszukiwanie artykuły w bazie danych Joomla!, 196 najnowsze głosy w sondzie, 303 nieaktywni użytkownicy, 302 niepublikowane artykuły, 301 niepublikowane artykuły i menu, 302 puste metadane, 302 puste sekcje i kategorie, 303 słowa kluczowe, 355 stare materiały, 302 wyszukiwanie adresów z zastosowaniem XML, 340 implementacja strony testowej, 341 plik deskryptora, 343 testy, 341 USPS, 340 Zipfinder, 344 448 Joomla!. Profesjonalne tworzenie stron W1NW z Xl wyszukiwarki, 347, 354 Wytyczne dotyczące Dostępności Treści Internetowych, 26 wzorce projektowe, 201 adapter, 205 architekturalne, 207 Banda Czterech, 201 budowniczy, 204 czynnościowe, 206 fabryka abstrakcyjna, 204 hipoteza, 202 klasyfikacja, 202 klient-serwer, 208 konsekwencje, 202 konstrukcyjne, 203 łańcuch odpowiedzialności, 206 Model-Widok-Kontroler, 209 most, 205 MVC, 209 nazwy, 202 obserwator, 206 problem, 202 przykład, 202 rozwiązanie, 202 serwer, 208 singleton, 204 strategia, 207 strukturalne, 205 uruchamianie po stronie klienta, 209 wskazówki odnośnie implementacji, 202 współbieżności, 207 zastosowanie, 202 zabezpieczenia, 387 CAPTCHA, 167 serwer Apachc, 376 zaokrąglone rogi, 86 arkusz stylów, 86 grafika, 88 zapisywanie danych, 149 zapora stanowa, 373 zapytania SQL, 279 zapytanie do bazy MySQL, 191 zarysy funkcji, 282 zarządzanie czasem, 389 zarządzanie kontami użytkowników, 222 zarządzanie MySQL, 54 zarządzanie programami partnerskimi, 313 zarządzanie pulą połączeń, 203 zarządzanie użytkownikami, 111 zarządzanie wieloma serwerami, 285 zarządzanie wirtualną społecznością, 242 zasoby zewnętrzne, 305 Auto Articles 3000, 311 kanały RSS, 305 pobieranie, 305 zautomatyzowane testy, 281 zawartość strony, 123 zdalna instalacja Joomla!, 33 zdarzenia, 230 Content, 219 Editor, 220 Search, 221 System, 221 User, 221 zdjęcia satelitarne, 336 zdrowie, 401 zgłaszanie błędów PHP, 48 ZigVersion, 163 zintegrowane środowisko programistyczne, 159 ZIP, 144, 149 Zipfinder, 344 zmiana modułów, 91 zmienne szablonu, 79 zrzut ekranu, 80 źródła forów dyskusyjnych, 257 żółte strony, 392 X X12, 321 xajax.php, 232 XAMPP, 34 XLB HTTP Load Balancer, 288 XML, 183, 192 XML RPC, 219 XMLHttpRequest, 187 XSLT, 183 XSS, 372,381 XStandard Lite, 106 xvidcap, 81 YEAR, 295 > .;>. </div> </div> </div> <div class="row hidden-xs"> <div class="col-md-12"> <h2></h2> <hr /> </div> <div class="col-lg-2 col-md-3"> <div class="note"> <div class="note-meta-thumb"> <a href="https://docer.tips/rahmel-dan-joomla-profesjonalne-tworzenie-stron-www.html"> <img src="https://docer.tips/img/300x300/rahmel-dan-joomla-profesjonalne-tworzenie-stron-ww_5a7d7f52d64ab24a4b3dc2ff.jpg" alt="Rahmel Dan _ Joomla! Profesjonalne tworzenie stron WWW" /> <h3 class="note-title">Rahmel Dan _ Joomla! Profesjonalne tworzenie stron WWW</h3> </a> </div> <div class="note-action"> <a class="more-link" href="https://docer.tips/rahmel-dan-joomla-profesjonalne-tworzenie-stron-www.html">Read more</a> </div> </div> </div> <div class="col-lg-2 col-md-3"> <div class="note"> <div class="note-meta-thumb"> <a href="https://docer.tips/rahmel-d-joomla-profesjonalne-tworzenie-stron-www.html"> <img src="https://docer.tips/img/300x300/rahmel-d-joomla-profesjonalne-tworzenie-stron-www_5a578f46d64ab23bf54ad7af.jpg" alt="Rahmel D. - Joomla Profesjonalne tworzenie stron www" /> <h3 class="note-title">Rahmel D. - Joomla Profesjonalne tworzenie stron www</h3> </a> </div> <div class="note-action"> <a class="more-link" href="https://docer.tips/rahmel-d-joomla-profesjonalne-tworzenie-stron-www.html">Read more</a> </div> </div> </div> <div class="col-lg-2 col-md-3"> <div class="note"> <div class="note-meta-thumb"> <a href="https://docer.tips/joomla-tworzenie-stron-www-szybki-start-1-pdf.html"> <img src="https://docer.tips/img/300x300/joomla-tworzenie-stron-www-szybki-start-1_5acc0d16d64ab2f48ecf38b5.jpg" alt="Joomla Tworzenie stron WWW Szybki start (1)" /> <h3 class="note-title">Joomla Tworzenie stron WWW Szybki start (1)</h3> </a> </div> <div class="note-action"> <a class="more-link" href="https://docer.tips/joomla-tworzenie-stron-www-szybki-start-1-pdf.html">Read more</a> </div> </div> </div> <div class="col-lg-2 col-md-3"> <div class="note"> <div class="note-meta-thumb"> <a href="https://docer.tips/joomla-tworzenie-stron-www-szybki-start.html"> <img src="https://docer.tips/img/300x300/joomla-tworzenie-stron-www-szybki-start_5a7d8097d64ab24b4b9312a6.jpg" alt="Joomla. Tworzenie stron WWW. Szybki start" /> <h3 class="note-title">Joomla. Tworzenie stron WWW. Szybki start</h3> </a> </div> <div class="note-action"> <a class="more-link" href="https://docer.tips/joomla-tworzenie-stron-www-szybki-start.html">Read more</a> </div> </div> </div> <div class="col-lg-2 col-md-3"> <div class="note"> <div class="note-meta-thumb"> <a href="https://docer.tips/tworzenie-stron-www-kurs.html"> <img src="https://docer.tips/img/300x300/tworzenie-stron-www-kurs_5a7d7641d64ab25175183b9c.jpg" alt="Tworzenie stron WWW. Kurs" /> <h3 class="note-title">Tworzenie stron WWW. Kurs</h3> </a> </div> <div class="note-action"> <a class="more-link" href="https://docer.tips/tworzenie-stron-www-kurs.html">Read more</a> </div> </div> </div> <div class="col-lg-2 col-md-3"> <div class="note"> <div class="note-meta-thumb"> <a href="https://docer.tips/derr-marni-syme-tanya-joomla-tworzenie-stron-www-szybki-star.html"> <img src="https://docer.tips/img/300x300/derr-marni-syme-tanya-joomla-tworzenie-stron-www-s_5a7d8c05d64ab2f00b363b3d.jpg" alt="Derr Marni, Syme Tanya _ Joomla. Tworzenie stron WWW. Szybki start" /> <h3 class="note-title">Derr Marni, Syme Tanya _ Joomla. Tworzenie stron WWW. Szybki start</h3> </a> </div> <div class="note-action"> <a class="more-link" href="https://docer.tips/derr-marni-syme-tanya-joomla-tworzenie-stron-www-szybki-star.html">Read more</a> </div> </div> </div> <div class="col-lg-2 col-md-3"> <div class="note"> <div class="note-meta-thumb"> <a href="https://docer.tips/tworzenie-stron-www-nieoficjalny-podrecznik.html"> <img src="https://docer.tips/img/300x300/tworzenie-stron-www-nieoficjalny-podrecznik_5a7d79a3d64ab24e7529af5e.jpg" alt="Tworzenie stron WWW. Nieoficjalny podrecznik" /> <h3 class="note-title">Tworzenie stron WWW. Nieoficjalny podrecznik</h3> </a> </div> <div class="note-action"> <a class="more-link" href="https://docer.tips/tworzenie-stron-www-nieoficjalny-podrecznik.html">Read more</a> </div> </div> </div> <div class="col-lg-2 col-md-3"> <div class="note"> <div class="note-meta-thumb"> <a href="https://docer.tips/tworzenie-stron-www-we-flashu-projekty.html"> <img src="https://docer.tips/img/300x300/tworzenie-stron-www-we-flashu-projekty_5a7d8279d64ab24a4b3dc310.jpg" alt="Tworzenie stron WWW we Flashu. Projekty" /> <h3 class="note-title">Tworzenie stron WWW we Flashu. Projekty</h3> </a> </div> <div class="note-action"> <a class="more-link" href="https://docer.tips/tworzenie-stron-www-we-flashu-projekty.html">Read more</a> </div> </div> </div> <div class="col-lg-2 col-md-3"> <div class="note"> <div class="note-meta-thumb"> <a href="https://docer.tips/php-i-mysql-tworzenie-stron-www-vademecum-profesjonalisty-wy.html"> <img src="https://docer.tips/img/300x300/php-i-mysql-tworzenie-stron-www-vademecum-profesjo_5a504ff7d64ab22b41f86960.jpg" alt="PHP i MySQL. Tworzenie stron WWW. Vademecum profesjonalisty. Wydanie I" /> <h3 class="note-title">PHP i MySQL. Tworzenie stron WWW. Vademecum profesjonalisty. Wydanie I</h3> </a> </div> <div class="note-action"> <a class="more-link" href="https://docer.tips/php-i-mysql-tworzenie-stron-www-vademecum-profesjonalisty-wy.html">Read more</a> </div> </div> </div> <div class="col-lg-2 col-md-3"> <div class="note"> <div class="note-meta-thumb"> <a href="https://docer.tips/php-i-mysql-tworzenie-stron-www-wydanie-drugie-vademecum.html"> <img src="https://docer.tips/img/300x300/php-i-mysql-tworzenie-stron-www-wydanie-drugie-vad_5a7d881bd64ab24c4b2c8206.jpg" alt="PHP i MySQL. Tworzenie stron WWW. Wydanie drugie. Vademecum" /> <h3 class="note-title">PHP i MySQL. Tworzenie stron WWW. Wydanie drugie. Vademecum</h3> </a> </div> <div class="note-action"> <a class="more-link" href="https://docer.tips/php-i-mysql-tworzenie-stron-www-wydanie-drugie-vademecum.html">Read more</a> </div> </div> </div> <div class="col-lg-2 col-md-3"> <div class="note"> <div class="note-meta-thumb"> <a href="https://docer.tips/danowski-b-tworzenie-stron-www-w-praktyce-wydanie-ii.html"> <img src="https://docer.tips/img/300x300/danowski-b-tworzenie-stron-www-w-praktyce-wydanie-_5a7d88cfd64ab24a4b3dc33a.jpg" alt="Danowski B. - Tworzenie stron WWW w praktyce Wydanie II" /> <h3 class="note-title">Danowski B. - Tworzenie stron WWW w praktyce Wydanie II</h3> </a> </div> <div class="note-action"> <a class="more-link" href="https://docer.tips/danowski-b-tworzenie-stron-www-w-praktyce-wydanie-ii.html">Read more</a> </div> </div> </div> <div class="col-lg-2 col-md-3"> <div class="note"> <div class="note-meta-thumb"> <a href="https://docer.tips/php-i-mysql-tworzenie-stron-www-vademecum-profesjonalisty-wydanie-i-pdf.html"> <img src="https://docer.tips/img/300x300/php-i-mysql-tworzenie-stron-www-vademecum-profesjo_5abdd445d64ab2e7c8abf49a.jpg" alt="PHP i MySQL Tworzenie stron WWW Vademecum profesjonalisty Wydanie I" /> <h3 class="note-title">PHP i MySQL Tworzenie stron WWW Vademecum profesjonalisty Wydanie I</h3> </a> </div> <div class="note-action"> <a class="more-link" href="https://docer.tips/php-i-mysql-tworzenie-stron-www-vademecum-profesjonalisty-wydanie-i-pdf.html">Read more</a> </div> </div> </div> <div class="col-lg-2 col-md-3"> <div class="note"> <div class="note-meta-thumb"> <a href="https://docer.tips/tworzenie-pierwszej-strony-www.html"> <img src="https://docer.tips/img/300x300/tworzenie-pierwszej-strony-www_5a7d764cd64ab24e7529af53.jpg" alt="Tworzenie pierwszej strony www" /> <h3 class="note-title">Tworzenie pierwszej strony www</h3> </a> </div> <div class="note-action"> <a class="more-link" href="https://docer.tips/tworzenie-pierwszej-strony-www.html">Read more</a> </div> </div> </div> <div class="col-lg-2 col-md-3"> <div class="note"> <div class="note-meta-thumb"> <a href="https://docer.tips/pozycjonowanie-i-optymalizacja-stron-www.html"> <img src="https://docer.tips/img/300x300/pozycjonowanie-i-optymalizacja-stron-www_5a4f8223d64ab24ea63a53ce.jpg" alt="Pozycjonowanie I Optymalizacja stron www" /> <h3 class="note-title">Pozycjonowanie I Optymalizacja stron www</h3> </a> </div> <div class="note-action"> <a class="more-link" href="https://docer.tips/pozycjonowanie-i-optymalizacja-stron-www.html">Read more</a> </div> </div> </div> <div class="col-lg-2 col-md-3"> <div class="note"> <div class="note-meta-thumb"> <a href="https://docer.tips/css-projektowanie-profesjonalnych-stron-www.html"> <img src="https://docer.tips/img/300x300/css-projektowanie-profesjonalnych-stron-www_5a7d78b8d64ab24e7529af5b.jpg" alt="CSS. Projektowanie profesjonalnych stron WWW" /> <h3 class="note-title">CSS. Projektowanie profesjonalnych stron WWW</h3> </a> </div> <div class="note-action"> <a class="more-link" href="https://docer.tips/css-projektowanie-profesjonalnych-stron-www.html">Read more</a> </div> </div> </div> <div class="col-lg-2 col-md-3"> <div class="note"> <div class="note-meta-thumb"> <a href="https://docer.tips/paterson-d-php-nuke-tworzenie-witryn-www.html"> <img src="https://docer.tips/img/300x300/paterson-d-php-nuke-tworzenie-witryn-www_5a578176d64ab2c504d4612d.jpg" alt="Paterson D. - PHP-Nuke. Tworzenie witryn WWW" /> <h3 class="note-title">Paterson D. - PHP-Nuke. Tworzenie witryn WWW</h3> </a> </div> <div class="note-action"> <a class="more-link" href="https://docer.tips/paterson-d-php-nuke-tworzenie-witryn-www.html">Read more</a> </div> </div> </div> <div class="col-lg-2 col-md-3"> <div class="note"> <div class="note-meta-thumb"> <a href="https://docer.tips/projektowanie-stron-www-jak-to-zrobic.html"> <img src="https://docer.tips/img/300x300/projektowanie-stron-www-jak-to-zrobic_5a7d7f92d64ab24b4b9312a5.jpg" alt="Projektowanie stron WWW. Jak to zrobic" /> <h3 class="note-title">Projektowanie stron WWW. Jak to zrobic</h3> </a> </div> <div class="note-action"> <a class="more-link" href="https://docer.tips/projektowanie-stron-www-jak-to-zrobic.html">Read more</a> </div> </div> </div> <div class="col-lg-2 col-md-3"> <div class="note"> <div class="note-meta-thumb"> <a href="https://docer.tips/projektowanie-stron-www-jak-to-zrobic-pdf.html"> <img src="https://docer.tips/img/300x300/projektowanie-stron-www-jak-to-zrobic_5acefd7cd64ab250f6268c62.jpg" alt="Projektowanie stron WWW Jak to zrobic" /> <h3 class="note-title">Projektowanie stron WWW Jak to zrobic</h3> </a> </div> <div class="note-action"> <a class="more-link" href="https://docer.tips/projektowanie-stron-www-jak-to-zrobic-pdf.html">Read more</a> </div> </div> </div> <div class="col-lg-2 col-md-3"> <div class="note"> <div class="note-meta-thumb"> <a href="https://docer.tips/web-design-projektowanie-atrakcyjnych-stron-www.html"> <img src="https://docer.tips/img/300x300/web-design-projektowanie-atrakcyjnych-stron-www_5a3b8c4eb7d7bc2e7ca32529.jpg" alt="Web Design. Projektowanie atrakcyjnych stron WWW" /> <h3 class="note-title">Web Design. Projektowanie atrakcyjnych stron WWW</h3> </a> </div> <div class="note-action"> <a class="more-link" href="https://docer.tips/web-design-projektowanie-atrakcyjnych-stron-www.html">Read more</a> </div> </div> </div> <div class="col-lg-2 col-md-3"> <div class="note"> <div class="note-meta-thumb"> <a href="https://docer.tips/welling-l-php-i-mysql-tworzenie-stron-www-vademecum-profesjonalisty-wydanie-iii-pdf.html"> <img src="https://docer.tips/img/300x300/welling-l-php-i-mysql-tworzenie-stron-www-vademecu_5ac1a15ad64ab211f527fd96.jpg" alt="Welling L PHP i MySQL Tworzenie stron WWW Vademecum profesjonalisty Wydanie III" /> <h3 class="note-title">Welling L PHP i MySQL Tworzenie stron WWW Vademecum profesjonalisty Wydanie III</h3> </a> </div> <div class="note-action"> <a class="more-link" href="https://docer.tips/welling-l-php-i-mysql-tworzenie-stron-www-vademecum-profesjonalisty-wydanie-iii-pdf.html">Read more</a> </div> </div> </div> <div class="col-lg-2 col-md-3"> <div class="note"> <div class="note-meta-thumb"> <a href="https://docer.tips/welling-l-php-i-mysql-tworzenie-stron-www-vademecum-profesjo.html"> <img src="https://docer.tips/img/300x300/welling-l-php-i-mysql-tworzenie-stron-www-vademecu_5a7d90eed64ab2ef0b4432d8.jpg" alt="Welling L. - PHP i MySQL. Tworzenie stron WWW. Vademecum profesjonalisty Wydanie III" /> <h3 class="note-title">Welling L. - PHP i MySQL. Tworzenie stron WWW. Vademecum profesjonalisty Wydanie III</h3> </a> </div> <div class="note-action"> <a class="more-link" href="https://docer.tips/welling-l-php-i-mysql-tworzenie-stron-www-vademecum-profesjo.html">Read more</a> </div> </div> </div> <div class="col-lg-2 col-md-3"> <div class="note"> <div class="note-meta-thumb"> <a href="https://docer.tips/tworzenie-mapy-inernetu-1.html"> <img src="https://docer.tips/img/300x300/tworzenie-mapy-inernetu-1_5a7464c7d64ab2a48e95327e.jpg" alt="Tworzenie mapy inernetu 1" /> <h3 class="note-title">Tworzenie mapy inernetu 1</h3> </a> </div> <div class="note-action"> <a class="more-link" href="https://docer.tips/tworzenie-mapy-inernetu-1.html">Read more</a> </div> </div> </div> <div class="col-lg-2 col-md-3"> <div class="note"> <div class="note-meta-thumb"> <a href="https://docer.tips/t-karwatka-kurs-tworzenia-efektywnych-stron-www-full-100-str8188df39540cd3284362bf1e8ff2e80764469.html"> <img src="https://docer.tips/img/300x300/t-karwatka-kurs-tworzenia-efektywnych-stron-www-fu_5a7d8b12d64ab2ef0b4432b3.jpg" alt="T. Karwatka = Kurs Tworzenia Efektywnych Stron Www (Full 100 str)" /> <h3 class="note-title">T. Karwatka = Kurs Tworzenia Efektywnych Stron Www (Full 100 str)</h3> </a> </div> <div class="note-action"> <a class="more-link" href="https://docer.tips/t-karwatka-kurs-tworzenia-efektywnych-stron-www-full-100-str8188df39540cd3284362bf1e8ff2e80764469.html">Read more</a> </div> </div> </div> <div class="col-lg-2 col-md-3"> <div class="note"> <div class="note-meta-thumb"> <a href="https://docer.tips/marciniak-a-javaserver-faces-i-eclipse-galileo-tworzenie-apl.html"> <img src="https://docer.tips/img/300x300/marciniak-a-javaserver-faces-i-eclipse-galileo-two_5a628688d64ab2f0afe5c897.jpg" alt="Marciniak A. - JavaServer Faces i Eclipse Galileo. Tworzenie aplikacji WWW" /> <h3 class="note-title">Marciniak A. - JavaServer Faces i Eclipse Galileo. Tworzenie aplikacji WWW</h3> </a> </div> <div class="note-action"> <a class="more-link" href="https://docer.tips/marciniak-a-javaserver-faces-i-eclipse-galileo-tworzenie-apl.html">Read more</a> </div> </div> </div> <div class="col-lg-2 col-md-3"> <div class="note"> <div class="note-meta-thumb"> <a href="https://docer.tips/t-karwatka-kurs-tworzenia-efektywnych-stron-www-full-100-str.html"> <img src="https://docer.tips/img/300x300/t-karwatka-kurs-tworzenia-efektywnych-stron-www-fu_5a7d8838d64ab24a4b3dc335.jpg" alt="T. Karwatka Kurs Tworzenia Efektywnych Stron Www (Full 100 str)" /> <h3 class="note-title">T. Karwatka Kurs Tworzenia Efektywnych Stron Www (Full 100 str)</h3> </a> </div> <div class="note-action"> <a class="more-link" href="https://docer.tips/t-karwatka-kurs-tworzenia-efektywnych-stron-www-full-100-str.html">Read more</a> </div> </div> </div> <div class="col-lg-2 col-md-3"> <div class="note"> <div class="note-meta-thumb"> <a href="https://docer.tips/t-karwatka-kurs-tworzenia-efektywnych-stron-www-full-100-str-1-pdf.html"> <img src="https://docer.tips/img/300x300/t-karwatka-kurs-tworzenia-efektywnych-stron-www-fu_5ac5a51ad64ab24a61cc44bc.jpg" alt="T Karwatka Kurs Tworzenia Efektywnych Stron Www (Full 100 str) (1)" /> <h3 class="note-title">T Karwatka Kurs Tworzenia Efektywnych Stron Www (Full 100 str) (1)</h3> </a> </div> <div class="note-action"> <a class="more-link" href="https://docer.tips/t-karwatka-kurs-tworzenia-efektywnych-stron-www-full-100-str-1-pdf.html">Read more</a> </div> </div> </div> <div class="col-lg-2 col-md-3"> <div class="note"> <div class="note-meta-thumb"> <a href="https://docer.tips/elder-j-ruby-on-rails-tworzenie-aplikacji-www.html"> <img src="https://docer.tips/img/300x300/elder-j-ruby-on-rails-tworzenie-aplikacji-www_5a7d88a5d64ab24a4b3dc339.jpg" alt="Elder J. - Ruby on Rails. Tworzenie aplikacji WWW" /> <h3 class="note-title">Elder J. - Ruby on Rails. Tworzenie aplikacji WWW</h3> </a> </div> <div class="note-action"> <a class="more-link" href="https://docer.tips/elder-j-ruby-on-rails-tworzenie-aplikacji-www.html">Read more</a> </div> </div> </div> <div class="col-lg-2 col-md-3"> <div class="note"> <div class="note-meta-thumb"> <a href="https://docer.tips/1-www1939com.html"> <img src="https://docer.tips/img/300x300/1-www1939com_5a745099d64ab2358f4f5201.jpg" alt="1 www.1939.com" /> <h3 class="note-title">1 www.1939.com</h3> </a> </div> <div class="note-action"> <a class="more-link" href="https://docer.tips/1-www1939com.html">Read more</a> </div> </div> </div> <div class="col-lg-2 col-md-3"> <div class="note"> <div class="note-meta-thumb"> <a href="https://docer.tips/joomla-3-beginners-guide.html"> <img src="https://docer.tips/img/300x300/joomla-3-beginners-guide_5a7c8685d64ab2416dd71d26.jpg" alt="Joomla! 3 Beginners Guide" /> <h3 class="note-title">Joomla! 3 Beginners Guide</h3> </a> </div> <div class="note-action"> <a class="more-link" href="https://docer.tips/joomla-3-beginners-guide.html">Read more</a> </div> </div> </div> <div class="col-lg-2 col-md-3"> <div class="note"> <div class="note-meta-thumb"> <a href="https://docer.tips/tworzenie-bp.html"> <img src="https://docer.tips/img/300x300/tworzenie-bp_5af5ec277f8b9a739d8b4568.jpg" alt="Tworzenie BP" /> <h3 class="note-title">Tworzenie BP</h3> </a> </div> <div class="note-action"> <a class="more-link" href="https://docer.tips/tworzenie-bp.html">Read more</a> </div> </div> </div> </div> </div> <div class="col-lg-3 col-md-4 col-xs-12"> <div class="panel-recommend panel panel-primary"> <div class="panel-heading"> <h4 class="panel-title">Recommend Documents</h4> </div> <div class="panel-body"> <div class="row m-0"> <div class="col-md-3 col-xs-3 pl-0 text-center"> <a href="https://docer.tips/rahmel-dan-joomla-profesjonalne-tworzenie-stron-www.html"> <img src="https://docer.tips/img/60x80/rahmel-dan-joomla-profesjonalne-tworzenie-stron-ww_5a7d7f52d64ab24a4b3dc2ff.jpg" alt="" width="100%" /> </a> </div> <div class="col-md-9 col-xs-9 p-0"> <label> <a href="https://docer.tips/rahmel-dan-joomla-profesjonalne-tworzenie-stron-www.html"> Rahmel Dan _ Joomla! Profesjonalne tworzenie stron WWW </a> </label> <div class="note-meta"> <div class="note-desc"></div> </div> </div> <div class="clearfix"></div> <hr class="mt-15 mb-15" /> </div> <div class="row m-0"> <div class="col-md-3 col-xs-3 pl-0 text-center"> <a href="https://docer.tips/rahmel-d-joomla-profesjonalne-tworzenie-stron-www.html"> <img src="https://docer.tips/img/60x80/rahmel-d-joomla-profesjonalne-tworzenie-stron-www_5a578f46d64ab23bf54ad7af.jpg" alt="" width="100%" /> </a> </div> <div class="col-md-9 col-xs-9 p-0"> <label> <a href="https://docer.tips/rahmel-d-joomla-profesjonalne-tworzenie-stron-www.html"> Rahmel D. - Joomla Profesjonalne tworzenie stron www </a> </label> <div class="note-meta"> <div class="note-desc"></div> </div> </div> <div class="clearfix"></div> <hr class="mt-15 mb-15" /> </div> <div class="row m-0"> <div class="col-md-3 col-xs-3 pl-0 text-center"> <a href="https://docer.tips/joomla-tworzenie-stron-www-szybki-start-1-pdf.html"> <img src="https://docer.tips/img/60x80/joomla-tworzenie-stron-www-szybki-start-1_5acc0d16d64ab2f48ecf38b5.jpg" alt="" width="100%" /> </a> </div> <div class="col-md-9 col-xs-9 p-0"> <label> <a href="https://docer.tips/joomla-tworzenie-stron-www-szybki-start-1-pdf.html"> Joomla Tworzenie stron WWW Szybki start (1) </a> </label> <div class="note-meta"> <div class="note-desc"></div> </div> </div> <div class="clearfix"></div> <hr class="mt-15 mb-15" /> </div> <div class="row m-0"> <div class="col-md-3 col-xs-3 pl-0 text-center"> <a href="https://docer.tips/joomla-tworzenie-stron-www-szybki-start.html"> <img src="https://docer.tips/img/60x80/joomla-tworzenie-stron-www-szybki-start_5a7d8097d64ab24b4b9312a6.jpg" alt="" width="100%" /> </a> </div> <div class="col-md-9 col-xs-9 p-0"> <label> <a href="https://docer.tips/joomla-tworzenie-stron-www-szybki-start.html"> Joomla. Tworzenie stron WWW. Szybki start </a> </label> <div class="note-meta"> <div class="note-desc"></div> </div> </div> <div class="clearfix"></div> <hr class="mt-15 mb-15" /> </div> <div class="row m-0"> <div class="col-md-3 col-xs-3 pl-0 text-center"> <a href="https://docer.tips/tworzenie-stron-www-kurs.html"> <img src="https://docer.tips/img/60x80/tworzenie-stron-www-kurs_5a7d7641d64ab25175183b9c.jpg" alt="" width="100%" /> </a> </div> <div class="col-md-9 col-xs-9 p-0"> <label> <a href="https://docer.tips/tworzenie-stron-www-kurs.html"> Tworzenie stron WWW. Kurs </a> </label> <div class="note-meta"> <div class="note-desc"></div> </div> </div> <div class="clearfix"></div> <hr class="mt-15 mb-15" /> </div> <div class="row m-0"> <div class="col-md-3 col-xs-3 pl-0 text-center"> <a href="https://docer.tips/derr-marni-syme-tanya-joomla-tworzenie-stron-www-szybki-star.html"> <img src="https://docer.tips/img/60x80/derr-marni-syme-tanya-joomla-tworzenie-stron-www-s_5a7d8c05d64ab2f00b363b3d.jpg" alt="" width="100%" /> </a> </div> <div class="col-md-9 col-xs-9 p-0"> <label> <a href="https://docer.tips/derr-marni-syme-tanya-joomla-tworzenie-stron-www-szybki-star.html"> Derr Marni, Syme Tanya _ Joomla. Tworzenie stron WWW. Szybki start </a> </label> <div class="note-meta"> <div class="note-desc"></div> </div> </div> <div class="clearfix"></div> <hr class="mt-15 mb-15" /> </div> <div class="row m-0"> <div class="col-md-3 col-xs-3 pl-0 text-center"> <a href="https://docer.tips/tworzenie-stron-www-nieoficjalny-podrecznik.html"> <img src="https://docer.tips/img/60x80/tworzenie-stron-www-nieoficjalny-podrecznik_5a7d79a3d64ab24e7529af5e.jpg" alt="" width="100%" /> </a> </div> <div class="col-md-9 col-xs-9 p-0"> <label> <a href="https://docer.tips/tworzenie-stron-www-nieoficjalny-podrecznik.html"> Tworzenie stron WWW. Nieoficjalny podrecznik </a> </label> <div class="note-meta"> <div class="note-desc"></div> </div> </div> <div class="clearfix"></div> <hr class="mt-15 mb-15" /> </div> <div class="row m-0"> <div class="col-md-3 col-xs-3 pl-0 text-center"> <a href="https://docer.tips/tworzenie-stron-www-we-flashu-projekty.html"> <img src="https://docer.tips/img/60x80/tworzenie-stron-www-we-flashu-projekty_5a7d8279d64ab24a4b3dc310.jpg" alt="" width="100%" /> </a> </div> <div class="col-md-9 col-xs-9 p-0"> <label> <a href="https://docer.tips/tworzenie-stron-www-we-flashu-projekty.html"> Tworzenie stron WWW we Flashu. Projekty </a> </label> <div class="note-meta"> <div class="note-desc"></div> </div> </div> <div class="clearfix"></div> <hr class="mt-15 mb-15" /> </div> <div class="row m-0"> <div class="col-md-3 col-xs-3 pl-0 text-center"> <a href="https://docer.tips/php-i-mysql-tworzenie-stron-www-vademecum-profesjonalisty-wy.html"> <img src="https://docer.tips/img/60x80/php-i-mysql-tworzenie-stron-www-vademecum-profesjo_5a504ff7d64ab22b41f86960.jpg" alt="" width="100%" /> </a> </div> <div class="col-md-9 col-xs-9 p-0"> <label> <a href="https://docer.tips/php-i-mysql-tworzenie-stron-www-vademecum-profesjonalisty-wy.html"> PHP i MySQL. Tworzenie stron WWW. Vademecum profesjonalisty. Wydanie I </a> </label> <div class="note-meta"> <div class="note-desc"></div> </div> </div> <div class="clearfix"></div> <hr class="mt-15 mb-15" /> </div> <div class="row m-0"> <div class="col-md-3 col-xs-3 pl-0 text-center"> <a href="https://docer.tips/php-i-mysql-tworzenie-stron-www-wydanie-drugie-vademecum.html"> <img src="https://docer.tips/img/60x80/php-i-mysql-tworzenie-stron-www-wydanie-drugie-vad_5a7d881bd64ab24c4b2c8206.jpg" alt="" width="100%" /> </a> </div> <div class="col-md-9 col-xs-9 p-0"> <label> <a href="https://docer.tips/php-i-mysql-tworzenie-stron-www-wydanie-drugie-vademecum.html"> PHP i MySQL. Tworzenie stron WWW. Wydanie drugie. Vademecum </a> </label> <div class="note-meta"> <div class="note-desc"></div> </div> </div> <div class="clearfix"></div> <hr class="mt-15 mb-15" /> </div> </div> </div> </div> </div> </div> <script> $(document).ready(function () { var inner_height = $(window).innerHeight() - 250; $('#pdfviewer').css({"height": inner_height + "px"}); }); </script> <footer class="footer" style="margin-top: 60px;"> <div class="container-fluid"> Copyright © 2024 DOCER.TIPS. All rights reserved. <div class="pull-right"> <a href="https://docer.tips/about">About Us</a> | <a href="https://docer.tips/privacy">Privacy Policy</a> | <a href="https://docer.tips/term">Terms of Service</a> | <a href="https://docer.tips/copyright">Copyright</a> | <a href="https://docer.tips/contact">Contact Us</a> </div> </div> </footer>  <div class="modal fade" id="login" tabindex="-1" role="dialog" aria-labelledby="myModalLabel"> <div class="modal-dialog" role="document"> <div class="modal-content"> <div class="modal-header"> <button type="button" class="close" data-dismiss="modal" aria-label="Close" on="tap:login.close">×</button> <h4 class="modal-title" id="add-note-label">Sign In</h4> </div> <div class="modal-body"> <form action="https://docer.tips/login" method="post"> <div class="form-group"> <label class="sr-only" for="email">Email</label> <input class="form-input form-control" type="text" name="email" id="email" value="" placeholder="Email" /> </div> <div class="form-group"> <label class="sr-only" for="password">Password</label> <input class="form-input form-control" type="password" name="password" id="password" value="" placeholder="Password" /> </div> <div class="form-group"> <div class="checkbox"> <label class="form-checkbox"> <input type="checkbox" name="remember" value="1" /> Remember me </label> <label class="pull-right"><a href="https://docer.tips/forgot">Forgot password?</a></label> </div> </div> <button class="btn btn-primary btn-block" type="submit">Sign In</button> </form> <hr style="margin-top: 15px;" /> <a href="https://docer.tips/login/facebook" class="btn btn-facebook btn-block"> Login with Facebook</a> <a href="https://docer.tips/login/google" class="btn btn-google btn-block"> Login with Google</a> </div> </div> </div> </div>  <script async src="https://www.googletagmanager.com/gtag/js?id=UA-111599147-1"></script> <script> window.dataLayer = window.dataLayer || []; function gtag(){dataLayer.push(arguments);} gtag('js', new Date()); gtag('config', 'UA-111599147-1'); </script> <script src="https://docer.tips/assets/js/jquery-ui.min.js"></script> <link rel="stylesheet" href="https://docer.tips/assets/css/jquery-ui.css"> <script> $(function () { $("#document_search").autocomplete({ source: function (request, response) { $.ajax({ url: "https://docer.tips/suggest", dataType: "json", data: { term: request.term }, success: function (data) { response(data); } }); }, autoFill: true, select: function( event, ui ) { $(this).val(ui.item.value); $(this).parents("form").submit(); } }); }); </script> </html>

'ID wpisu 1 ); ?>	'Wpis' ): ?>
" . $row->id ."	" . IrowMessage . "	" . $row->created . "	" . $row->name . "

Rahmel Dan Joomla! Profesjonalne tworzenie stron WWW (1)

Type the title here

Kontakt z Nami

Uaktualniono wpis!

Kliknij treść wpisu w tabeli, aby przejść do ekranu edycji,