Ridder D. - ArchiCAD 16 PL

Spis treści

Gdzie znajdę...? .................................................................................................................. 11 Rozdział 1. Krótkie wprowadzenie. Jak to działa? .............................................................. 13 1.1. ArchiCAD i BIM ................................................................................................................................13 1.2. Wersja testowa ....................................................................................................................................13 1.2.1. Wymagania systemowe i sprzętowe ......................................................................................14 1.2.2 Instalacja ....................................................................................................................................15 1.3. Uruchomienie programu ArchiCAD i pierwszy rysunek ............................................................16 1.3.1. Okno programu ArchiCAD ...................................................................................................16 1.4. Rysowanie ścian zewnętrznych ........................................................................................................20 1.5. Ściany działowe ...................................................................................................................................27 1.5.1. Grubości ścian i warstwy ........................................................................................................27 1.5.2. Przyklejanie do siatki i użycie współrzędnych .....................................................................28 1.5.3. Konfiguracja ścian działowych ..............................................................................................33 1.5.4. Drzwi .........................................................................................................................................34 1.6. Zapisywanie projektu .........................................................................................................................37 1.7. Wstawianie okien ...............................................................................................................................38 1.8. Wymiarowanie ...................................................................................................................................39 1.9. Okno 3D ..............................................................................................................................................40 1.10. Pytania sprawdzające .......................................................................................................................42

Rozdział 2. Interfejs pod lupą ............................................................................................ 43 2.1. Standardowe środowisko pracy systemu ArchiCAD 16 ...............................................................43 2.2. Narzędzie Strzałka ..............................................................................................................................46 2.2.1. Wybieranie obiektów za pomocą strzałki .............................................................................46 2.2.2. Podawanie punktów położenia elementów ..........................................................................47

SPIS TREŚCI

2.3. Funkcja Zoom .....................................................................................................................................48 2.3.1. Zoom i przesuwanie za pomocą myszy ................................................................................48 2.3.2. Zoom i przesuwanie narzędziami ..........................................................................................50 2.3.3. Co się zmienia wraz ze skalą rysunku? .................................................................................52 2.4. Menu kontekstowe w oknie rzutu ....................................................................................................52 2.5. Manipulacja widokiem w oknie 3D .................................................................................................54 2.5.1. Orbita .........................................................................................................................................54 2.5.2. Menu kontekstowe w oknie 3D .............................................................................................54 2.5.3. Określanie położenia słońca i lokalizacji projektu ..............................................................58 2.5.4. Płaszczyzna edycji w oknie 3D ...............................................................................................59 2.6. Pytania sprawdzające .........................................................................................................................60

Rozdział 3. Współrzędne punktów ..................................................................................... 61 3.1. Początek układu współrzędnych ......................................................................................................61 3.1.1. Początek układu współrzędnych projektu ............................................................................62 3.1.2. Początek układu współrzędnych użytkownika ....................................................................63 3.1.3. Roboczy początek układu współrzędnych ............................................................................63 3.1.4. Określanie współrzędnych .....................................................................................................63 3.2. Siatki .....................................................................................................................................................71 3.3. Linie pomocnicze ...............................................................................................................................73 3.3.1. Główne linie pomocnicze .......................................................................................................74 3.3.2. Linie pomocnicze w odstępach kątowych i wzdłuż dowolnej krawędzi ..........................75 3.3.3. Linie pomocnicze z dowolnego punktu ................................................................................75 3.3.4. Dodatkowe linie pomocnicze .................................................................................................76 3.3.5. Blokowanie punktu na linii pomocniczej .............................................................................78 3.3.6. Tworzenie segmentu linii pomocniczych .............................................................................78 3.4. Specjalne punkty przyklejania i ograniczenia ruchów myszy ......................................................79 3.4.1. Specjalne punkty przyklejania ................................................................................................79 3.4.2. Ograniczenia ruchów myszy ..................................................................................................82 3.4.3. Rzutowanie kursora .................................................................................................................83 3.4.4. Blokowanie współrzędnych ....................................................................................................84 3.4.5. Względne metody konstrukcyjne ..........................................................................................85 3.5. Przyklejanie elementów .....................................................................................................................88 3.6. Pytania sprawdzające .........................................................................................................................89

Rozdział 4. Podstawowe elementy geometryczne ............................................................. 91 4.1. Linia ......................................................................................................................................................92 4.1.1. Nakładające się linie ................................................................................................................94 4.2. Łuk/okrąg ............................................................................................................................................95

4

SPIS TREŚCI

4.3. Polilinia ................................................................................................................................................97 4.3.1. Łączenie polilinii ......................................................................................................................99 4.4. Krzywa .................................................................................................................................................99 4.4.1. Łączenie krzywych ................................................................................................................ 101 4.5. Punkt aktywny ................................................................................................................................. 101 4.6. Wypełnienie ..................................................................................................................................... 101 4.6.1. Optymalizacja wypełnień .................................................................................................... 103 4.7. Pytania sprawdzające ...................................................................................................................... 103

Rozdział 5. Ściany, okna i drzwi ....................................................................................... 105 5.1. Ściany ................................................................................................................................................ 105 5.1.1. Paleta Info .............................................................................................................................. 105 5.1.2. Okno dialogowe Ustawienia ściany ................................................................................... 111 5.1.3. Ustawianie statusu przebudowy ......................................................................................... 115 5.1.4. Zakończenia ścian ................................................................................................................. 117 5.2. Okna .................................................................................................................................................. 118 5.2.1. Wstawianie okien i ich ustawienia ..................................................................................... 120 5.3. Okna narożne ................................................................................................................................... 123 5.4. Drzwi ................................................................................................................................................. 123 5.5. Stropy ................................................................................................................................................ 125 5.5.1. Rysowanie stropów przy użyciu narzędzia Magiczna różdżka ....................................... 127 5.5.2. Dopasowywanie stropów ..................................................................................................... 127 5.5.3. Tworzenie otworów w stropach ......................................................................................... 128 5.6. Dachy ................................................................................................................................................ 130 5.6.1. Paleta Info dla dachów ......................................................................................................... 130 5.6.2. Tworzenie dachów o różnej geometrii .............................................................................. 131 5.6.3. Dach w oknie 3D ................................................................................................................... 133 5.6.4. Okno dialogowe Ustawienia dachu .................................................................................... 134 5.6.5. Tworzenie otworów w dachach .......................................................................................... 137 5.6.6. Docinanie ścian do dachu .................................................................................................... 137 5.6.7. Nachylenie i linie poziomu dachu ...................................................................................... 137 5.7. Powłoki ............................................................................................................................................. 140 5.8. Okna połaciowe ............................................................................................................................... 143 5.9. Słupy .................................................................................................................................................. 144 5.9.1. Tworzenie własnych profili ................................................................................................. 147 5.9.2. Słupy a ściana ........................................................................................................................ 147 5.10. Belki ................................................................................................................................................. 148 5.11. Siatki ................................................................................................................................................ 149 5.12. Pytania sprawdzające .................................................................................................................... 153

5

SPIS TREŚCI

Rozdział 6. Edycja elementów .......................................................................................... 155 6.1. Zaznaczanie elementów .................................................................................................................. 155 6.1.1. Informacja o elementach ..................................................................................................... 155 6.1.2. Szybkie zaznaczanie .............................................................................................................. 156 6.2. Precyzyjne zaznaczanie elementów do dalszej edycji ................................................................. 157 6.2.1. Zaznaczanie narzędziem Strzałka ....................................................................................... 157 6.2.2. Anulowanie zaznaczenia ...................................................................................................... 157 6.2.3. Narzędzie Strzałka i metody zaznaczania .......................................................................... 158 6.2.4. Narzędzie Obszar zaznaczenia ............................................................................................ 158 6.2.5. Wybór elementów według określonych kryteriów .......................................................... 159 6.2.6. Zestawy zaznaczeń obiektów ............................................................................................... 160 6.3. Edycja elementów ............................................................................................................................ 161 6.3.1. Przesuwanie elementów bezpośrednio za pomocą myszy .............................................. 161 6.3.2. Użycie funkcji okna Paleta pomocnicza ............................................................................ 162 6.4. Standardowe transformacje ........................................................................................................... 165 6.5. Operacje dopasowywania ............................................................................................................... 171 6.6. Magiczna różdżka ............................................................................................................................ 176 6.7. Użycie menu kontekstowego ......................................................................................................... 179 6.8. Menu Edycja .................................................................................................................................... 180 6.8.1. Zmiana położenia ................................................................................................................. 181 6.8.2. Ustawienie ............................................................................................................................. 182 6.8.3. Rozłożenie .............................................................................................................................. 183 6.8.4. Zmiana geometrii ................................................................................................................. 183 6.8.5. Ustawienia elementu: Pipeta i Strzykawka ........................................................................ 189 6.8.6. Skróty klawiszowe ................................................................................................................. 190 6.8.7. Pasek narzędzi Edytuj elementy ......................................................................................... 190 6.8.8. Pasek narzędzi Zarządzaj elementami ............................................................................... 195 6.9. Przeciągnij i upuść ........................................................................................................................... 197 6.10. Pytania sprawdzające .................................................................................................................... 197

Rozdział 7. Schody ........................................................................................................... 199 7.1. Schody standardowe ....................................................................................................................... 199 7.2. Schody indywidualnie definiowane .............................................................................................. 199 7.3. Schody definiowane przez użytkownika ...................................................................................... 213 7.3.1. Otwór w stropie .................................................................................................................... 217 7.4. Pytania sprawdzające ...................................................................................................................... 218

6

SPIS TREŚCI

Rozdział 8. Przegrody strukturalne .................................................................................. 221 8.1. Narzędzie Przegroda strukturalna ................................................................................................ 221 8.2. Rysowanie wielobocznych obrysów przegród strukturalnych w oknie przekroju ................. 224 8.3. Edycja przegród strukturalnych .................................................................................................... 227 8.4. Menu Modyfikuj przegrodę strukturalną .................................................................................... 234 8.5. Pytania sprawdzające ...................................................................................................................... 235

Rozdział 9. Kształty .......................................................................................................... 237 9.1. Narzędzie Kształt ............................................................................................................................. 237 9.2. Edycja kształtów .............................................................................................................................. 240 9.2.1. Menu Modyfikuj Kształt ...................................................................................................... 240 9.2.2. Wygładzanie powierzchni ................................................................................................... 242 9.2.3. Praca z oknem Paleta pomocnicza ..................................................................................... 244 9.3. Pytania sprawdzające ...................................................................................................................... 248

Rozdział 10. Wymiarowanie i tekst .................................................................................. 249 10.1. Wymiarowanie liniowe ................................................................................................................ 252 10.1.1. Proces wymiarowania ...................................................................................................... 253 10.1.2. Metody geometrii ............................................................................................................. 255 10.2. Wymiarowanie automatyczne ..................................................................................................... 265 10.2.1. Automatyczne wymiarowanie zewnętrzne ................................................................... 265 10.2.2. Automatyczne wymiarowanie wewnętrzne .................................................................. 267 10.3. Edycja wymiarowania ................................................................................................................... 268 10.3.1. Modyfikacja elementów ................................................................................................... 268 10.3.2. Modyfikacja wymiarowania ............................................................................................ 268 10.4. Narzędzie Tekst ............................................................................................................................. 270 10.4.1. Ustawienia i wygląd .......................................................................................................... 270 10.4.2. Tworzenie tekstu .............................................................................................................. 271 10.4.3. Edycja tekstu ..................................................................................................................... 272 10.4.4. Etykiety .............................................................................................................................. 274 10.4.5. Funkcje modyfikacji tekstu ............................................................................................. 276 10.5. Pytania sprawdzające .................................................................................................................... 276

Rozdział 11. Strefy, Listy i Zestawienia ............................................................................ 277 11.1. Strefa ............................................................................................................................................... 277 11.1.1. Szczegółowe ustawienia ................................................................................................... 278 11.1.2. Wyświetlanie narzędzia Strefa ........................................................................................ 280 11.1.3. Aktualizacja strefy ............................................................................................................ 283

7

SPIS TREŚCI

11.1.4. Otrzymywanie stref według linii poziomu dachu ........................................................ 285 11.1.5. Własne kategorie stref ...................................................................................................... 287 11.2. Listy ................................................................................................................................................. 288 11.2.1. Listy elementów ................................................................................................................ 288 11.2.2. Listy do dokumentacji ..................................................................................................... 291 11.3. Pytania sprawdzające .................................................................................................................... 292

Rozdział 12. Przekroje, elewacje, rozwinięcia ścian, obszary 2D, detale i dokumenty 3D ...293 12.1. Przekroje ......................................................................................................................................... 294 12.2. Elewacje .......................................................................................................................................... 298 12.3. Rozwinięcia ścian .......................................................................................................................... 299 12.4. Obszary 2D ..................................................................................................................................... 301 12.5. Detale .............................................................................................................................................. 303 12.6. Dokumenty 3D .............................................................................................................................. 306 12.7. Przekroje 3D .................................................................................................................................. 306 12.7.1. Tworzenie dokumentu 3D .............................................................................................. 308 12.7.2. Aktualizacja i edycja dokumentu 3D ............................................................................. 309 12.7.3. Wymiarowanie dokumentu 3D ...................................................................................... 311 12.8. Pytania sprawdzające .................................................................................................................... 314

Rozdział 13. Organizacja projektu, arkusze i plotowanie ................................................. 315 13.1. Organizacja projektu .................................................................................................................... 315 13.1.1. Nawigator .......................................................................................................................... 315 13.1.2. Organizator ....................................................................................................................... 322 13.1.3. Teczka arkuszy .................................................................................................................. 322 13.2. Plotowanie ...................................................................................................................................... 327 13.3. Publikator ....................................................................................................................................... 328 13.3.1. Drukowanie ................................................................................................................................... 328 13.3.2. Zestawy publikacji ........................................................................................................................ 329 13.3.3. Tworzenie trójwymiarowych dokumentów PDF z opcją interaktywnych przekrojów ... 336 13.4. Pytania sprawdzające .................................................................................................................... 336

Rozdział 14. Ustawienia projektu, kondygnacje i warstwy .............................................. 339 14.1. Preferencje projektu ...................................................................................................................... 339 14.1.1. Wymiarowanie .................................................................................................................. 340 14.1.2. Jednostki i reguły dla zestawień ...................................................................................... 341 14.1.3. Strefy ................................................................................................................................... 341 14.1.4. Elementy konstrukcyjne .................................................................................................. 342 14.1.5. Poziomy odniesienia ........................................................................................................ 342

8

SPIS TREŚCI

14.1.6. Lokalizacja projektu ......................................................................................................... 342 14.1.7. Określanie północy projektu ........................................................................................... 344 14.2. Kondygnacje .................................................................................................................................. 344 14.3. Warstwy .......................................................................................................................................... 346 14.4. Pytania sprawdzające .................................................................................................................... 349

Rozdział 15. Wizualizacja ................................................................................................. 351 15.1. Przygotowanie do renderowania ................................................................................................ 352 15.1.1. Położenie słońca i lokalizacja .......................................................................................... 352 15.1.2. Ustawienia renderowania ................................................................................................ 352 15.1.3. Kamera ............................................................................................................................... 355 15.1.4. Źródła światła .................................................................................................................... 356 15.2. Renderowanie ................................................................................................................................ 357 15.3. Animacje ......................................................................................................................................... 358 15.4. Analiza nasłonecznienia ............................................................................................................... 359 15.5. Pytania sprawdzające .................................................................................................................... 360

Rozdział 16. Serwer BIM .................................................................................................. 361 16.1. Instalacja aplikacji Serwer BIM ................................................................................................... 361 16.2. Centrum kontroli Serwera BIM .................................................................................................. 362 16.3. Menedżer Serwera BIM ................................................................................................................ 363 16.4. Tworzenie projektów Teamwork ................................................................................................ 364 16.5. Zarządzanie projektami Teamwork ............................................................................................ 367 16.6. Pytania sprawdzające .................................................................................................................... 370

Rozdział 17. Przykładowy projekt .................................................................................... 371 17.1. Pytania sprawdzające .................................................................................................................... 391

Dodatek A. Pytania i odpowiedzi ..................................................................................... 393 Dodatek B. Różnice między systemami Windows i Mac a skróty klawiszowe .................. 407 Dodatek C. Interfejs w detalu .......................................................................................... 409 C.1. Profil Standardowy 16 .................................................................................................................... 409 C.2. Menu główne ................................................................................................................................... 410 C.3. Paski narzędzi ................................................................................................................................. 417 C.4. Palety ................................................................................................................................................ 425 C.4.1. Zarządzanie paletami ........................................................................................................... 425 C.4.2. Krótki opis wszystkich palet ............................................................................................... 425

Skorowidz ........................................................................................................................ 438 9

SPIS TREŚCI

10

Gdzie znajdę...?

Przegląd tematów 

Współrzędne punktów

Rozdział 3.

Strona 61



Specjalne punkty przyklejenia

Podrozdział 3.4, 3.5



Linie pomocnicze

Podrozdział 3.3



Zaznaczanie elementów

Podrozdział 6.1, 6.2



Zarządzanie kondygnacjami

Podrozdział 14.2

Strona 344



Zoom

Podrozdział 2.3

Strona 48



Narzędzia Strona 91

Strony 79, 88 Strona 73 Strony 155, 157



Elementy geometryczne

Rozdział 4.



Dachy

Podrozdział 5.6

Strona 130



Okna połaciowe

Podrozdział 5.8

Strona 143



Stropy

Podrozdział 5.5

Strona 125



Okna narożne

Podrozdział 5.3

Strona 123



Przegrody strukturalne

Podrozdział 8.1

Strona 221



Okna

Podrozdział 5.2

Strona 118



Kształty

Rozdział 9.

Strona 237



Powłoki

Podrozdział 5.7

Strona 140



Słupy

Podrozdział 5.9

Strona 144



Schody

Rozdział 7.

Strona 199



Drzwi

Podrozdział 5.4

Strona 123



Belki

Podrozdział 5.10

Strona 148



Ściany

Podrozdział 5.1

Strona 105

GDZIE ZNAJDĘ...?



Narzędzia edycji



Wymiarowanie

Rozdział 6.

Strona 155



Automatyczne

Podrozdział 10.2

Strona 265



Pojedyncze łańcuchy

Podrozdział 10.1

Strona 252



Teksty

Podrozdział 10.4

Strona 270



Przekroje

Rozdział 12.

Strona 293



Widoki 3D/Okno 3D

Podrozdział 2.5



Zarządzanie projektem

Rozdział 13.

Strona 315



Plotowanie

Podrozdział 13.2

Strona 327



Tworzenie list

Rozdział 11.

Strona 277



Wizualizacja

Rozdział 15.

Strona 351



Teamwork

Rozdział 16.

Strona 361

12

Strona 54

ROZDZIAŁ 1

Krótkie wprowadzenie. Jak to działa?

W rozdziale wprowadzającym opisana zostanie najpierw instalacja programu, a potem na podstawie prostego przykładu wstępnie przybliżona jego obsługa. Dalsze informacje dotyczące poszczególnych funkcji programu, interfejsu oraz technik rysowania projektu w systemie ArchiCAD znajdują się w kolejnych częściach książki.

1.1. ArchiCAD i BIM ArchiCAD to zaawansowany system CAD przeznaczony do pracy z projektami architektonicznymi. Program jest zorientowany na budujące model całego budynku elementy, które po wybraniu z paska narzędzi i odpowiednim skonfigurowaniu są dostosowywane do potrzeb projektu. Każdy z tych elementów zawiera informacje o użytym materiale i wymiarach, dlatego mówimy tu o materiałach inteligentnych. Informacje te są na bieżąco i automatycznie aktualizowane w tworzonych zestawieniach elementów, detalach, wymiarowaniu oraz na oznaczeniach pomieszczeń budynku. Nie mamy tu zatem do czynienia z prostym programem CAD, w którym buduje się plany na bazie zestawionych ze sobą pojedynczych linii, łuków, okręgów itp., ale z zaawansowanym systemem CAD operującym inteligentnymi obiektami i najnowszą techniką łączenia ich ze sobą. Z tego powodu w systemie ArchiCAD ten rodzaj modelowania nazywany jest CAD BIM — Building Information Model. Dodatkowo od wersji ArchiCAD 13 do właściwego programu CAD dodany został jeszcze program zarządzający o nazwie Graphisoft BIM Server. To dzięki niemu projekty, do których dostęp ma większa ilość osób, mogą być zarządzane w ramach sieci z możliwością ustalania praw dostępu.

1.2. Wersja testowa Polska testowa wersja programu ArchiCAD 16 dostępna jest w internecie na stronie www. myarchicad.com. Po zarejestrowaniu się jako Professional i zalogowaniu na indywidualny profil uzyskamy dostęp do szeregu programów, które możemy użytkować przez okres 30 dni. Na stronie istnieje także możliwość ściągnięcia wersji studenckiej. W czasie instalacji zostaniemy zapytani o wybór między pełną wersją komercyjną programu wymagającą posiadania sprzętowego klucza licencyjnego a wersją testową (lub edukacyjną), do których potrzebny jest numer seryjny. Aby korzystać z programu w wersji demo, należy wybrać pełną wersję;

ROZDZIAŁ 1.  KRÓTKIE WPROWADZENIE. JAK TO DZIAŁA?

wtedy będzie można używać programu z ograniczeniami do celów demonstracyjnych. Do wersji edukacyjnej trzeba posiadać numer seryjny firmy Graphisoft. Pełna wersja programu wymaga klucza licencyjnego, bez ograniczeń lub z limitem godzin. 



Pełna wersja komercyjna: 

ze sprzętowym kluczem licencyjnym: pełen zakres funkcji (brak limitu czasowego lub z ograniczoną ilością godzin na kluczu),



bez klucza licencyjnego, jako wersja demonstracyjna: zachowywanie, kopiowanie oraz Teamwork są zablokowane, brak ograniczeń czasowych.

Wersja edukacyjna z numerem seryjnym do użytkowania przez studentów: 

wersja testowa z testowym numerem seryjnym do wypróbowania programu.

W wersji demonstracyjnej funkcje zachowywania, kopiowania i Teamwork są zastrzeżone. Z tego powodu nie ma ograniczenia czasowego. Po nabyciu licencji funkcje te zostaną odblokowane.

1.2.1. Wymagania systemowe i sprzętowe ArchiCAD 16 działa na następujących systemach operacyjnych: 

Microsoft Windows XP Professional (32- i 64-bitowy),



Microsoft Windows Vista (32- i 64-bitowy),



Windows 7 (32- i 64-bitowy),



Macintosh OS X 10.6 Snow Leopard (64-bitowy)/10.7 Lion.

Dodatkowo do pracy z systemem Windows wymagane są jeszcze programy QuickTime 7 i Java 1.6.0. Jeśli trzeba, zostaną one zainstalowane automatycznie. Oto minimalne wymagania sprzętowe. 

Dla systemu PC: Intel Core bądź lepszy, optymalne są procesory wielordzeniowe. ArchiCAD 16 to ostatnia wersja programu, która działa jeszcze na 32-bitowych systemach operacyjnych.



Dla systemu Macintosh: Macintosh z procesorem Core2Duo lub lepszym, procesory wielordzeniowe będą optymalne. Procesor 64-bitowy jest niezbędny.



Minimum 3 GB pamięci RAM, 2 GB przy wersji 32-bitowej.



Minimum 5 GB wolnej pamięci na dysku twardym do pełnej instalacji programu.



Dodatkowo 10 GB do pracy z bardziej skomplikowanymi obiektami i do wizualizacji 3D.



Rozdzielczość ekranu minimum 1024×768 pikseli, zaleca się 1280×1024 pikseli i więcej.



Karta graficzna OpenGL z minimum 256 MB pamięci wideo.



Urządzenie wskazujące: mysz lub manipulator kulkowy (tzw. trackball).



Napęd DVD do instalacji programu.

14

1.2. WERSJA TESTOWA

1.2.2 Instalacja Instalacja programu ArchiCAD rozpoczyna się automatycznie po włożeniu płyty DVD. Do korzystania z programu potrzebne są tylko podstawowe prawa użytkownika systemu, jednak aby wykonać instalację, musimy mieć dostęp na prawach administratora. Ponadto wszelkie inne programy powinny być wyłączone. Po włożeniu płyty rozpocznie się krótka prezentacja, którą możemy przerwać, naciskając spację. Po wybraniu opcji Instalacja ArchiCAD pojawi się główne okno dialogowe (rysunek 1.1), a następnie szereg kolejnych okien, które przeglądamy, klikając Dalej.

Rysunek 1.1. Instalacja programu ArchiCAD 16

Wybierając opcję instalacji, podejmujemy decyzję, czy wpisujemy sprzętowy klucz licencyjny przy pełnej komercyjnej wersji programu, czy wpisujemy numer seryjny dla wersji testowej i edukacyjnej. Jeśli chcemy używać tylko wersji demonstracyjnej, wybieramy pierwszą opcję ze sprzętowym kluczem licencyjnym. Bez klucza licencyjnego z programu można korzystać do celów demonstracyjnych; funkcje Zachowaj, Kopiuj oraz Teamwork są niedostępne. Sprzętowy klucz licencyjny występuje w dwóch rodzajach: starszy typ WIBU-Box i klucz licencyjny CodeMeter. Ten drugi umożliwia tymczasowe wypożyczanie licencji produktu z serwera licencji sieciowej, aby używać jej np. na laptopie niepodłączonym aktualnie do sieci. Jeśli program wykryje obecność poprzedniej wersji, istnieje możliwość przejęcia niektórych ustawień, przy czym zaleca się zastosowanie właściwych dla wersji 16. Klikając Zakończ, finalizujemy proces instalacji (rysunek 1.2).

15

ROZDZIAŁ 1.  KRÓTKIE WPROWADZENIE. JAK TO DZIAŁA?

Rysunek 1.2. Zespół tworzący ArchiCAD dziękuje na końcu procesu instalacji

1.3. Uruchomienie programu ArchiCAD i pierwszy rysunek Uruchomimy teraz ArchiCAD, tak jak jest do tego przygotowany po standardowej instalacji z płyty DVD (rysunek 1.3).

Rysunek 1.3. Ikona startowa programu ArchiCAD

Najpierw pojawia się Okno startowe ArchiCADa 16 (rysunek 1.4). Wybieramy, czy chcemy rozpocząć nowy projekt, czy kontynuować wcześniej zaczęty. Jeśli serwer BIM jest uruchomiony, można już na tym etapie zalogować się także do projektu Teamwork. Aby narysować pierwszy rysunek, wybieramy opcję Utworzyć nowy projekt. Teraz ukazuje się właściwe okno programu ArchiCAD z różnymi narzędziami i paletami.

1.3.1. Okno programu ArchiCAD Kiedy rozpoczynamy nowy projekt, program startuje z wyjściowymi ustawieniami środowiska pracy i interfejsu. Okno ArchiCAD-a (rysunek 1.5) składa się z wielu różnych pasków i palet ułożonych wokół okna rzutu. Pod najwyżej położonym niebieskim polem z nazwą programu i aktualnego projektu (Pasek tytułu) znajduje się Menu główne. W szeregu rozwijanych menu zawiera ono uporządkowane według kategorii komendy programu. Poniżej znajduje się pasek narzędzi Standard, z takimi poleceniami jak Nowy, Otwórz, Zachowaj, Drukuj oraz wieloma innymi. Po lewej stronie znajdziemy paletę Narzędzia zawierającą różne elementy architektury, które posłużą do budowania projektu. 16

1.3. URUCHOMIENIE PROGRAMU ARCHICAD I PIERWSZY RYSUNEK

Rysunek 1.4. Okno startowe ArchiCAD-a

Rysunek 1.5. Okno programu ArchiCAD

Po prawej stronie umieszczone są trzy okna, jedno nad drugim; są to: Nawigator — Mapa projektu, Podrys i porównanie oraz Opcje podręczne. W palecie Nawigator widzimy podgląd struktury projektu z jego kondygnacjami, przekrojami, detalami, dokumentami 3D oraz informacjami na temat projektu, zestawionymi w formie list. 17

ROZDZIAŁ 1.  KRÓTKIE WPROWADZENIE. JAK TO DZIAŁA?

W palecie Podrys i porównanie wybieramy, która Kondygnacja lub który Widok mają zostać dodatkowo wyświetlone jako tło na ekranie do pomocy w rysowaniu. Opcje podręczne decydują o sposobie przedstawienia elementów projektu w danym widoku. Przede wszystkim kontrolują: 

aktualną kombinację warstw, która decyduje o widoczności elementów konstrukcyjnych położonych na różnych warstwach; ustawieniem domyślnym jest kombinacja warstw 11 Pokaż i odblokuj wszystkie,



skalę rzutu,



kombinację opcji reprezentacji modelu, która definiuje szczegółowość przedstawiania obiektów; do dyspozycji mamy siedem opcji: 01 Sytuacja, 02 Rysunkowe, 03 Budowlane, 04 Konstrukcyjne, 05 Koncepcja, 06 Podkłady instalacje i 07 Podkłady konstrukcja.

Ponadto na ekranie znajdziemy także paletę Ulubione, zawierającą elementy konstrukcyjne o typowych ustawieniach. Dwukrotnie klikając nazwę ulubionego narzędzia, aktywujemy je jako domyślne podczas dalszego rysowania. Aby zdefiniować nasze własne ulubione elementy, zapamiętujemy je za pomocą okna dialogowego Ustawienia dla poszczególnych elementów, wybierając przycisk Ulubione. Największą część ekranu zajmuje okno rzutu. To tutaj będziemy pracować nad rysunkami naszego projektu. Oprócz rzutów wyświetlane są tu także widoki 3D, przekroje, elewacje i dokumenty 3D. Początek układu współrzędnych jest na ekranie zaznaczony krzyżykiem. Nad oknem rzutu znajduje się paleta Info, pokazująca szczegóły ustawień aktualnego elementu konstrukcyjnego. Poniżej okna rzutu zlokalizowany jest Pasek przesuwania i po lewej Pasek pomocniczy (rysunek 1.6). Znajdziemy tu przyciski aktywujące palety Nawigator, Podgląd nawigacji i Opcje podręczne. Ponadto są tu także inne przyciski dla skali rzutu i różnych ustawień widoku.

Rysunek 1.6. Narzędzia paska pomocniczego

Wskazówka Powyżej opisane palety można w każdej chwili aktywować i dezaktywować przy użyciu menu Okna/Palety/.... Wchodząc w Okna/Paski Narzędzi, znajdziemy zarówno wyżej opisane, jak i wiele innych.

18

1.3. URUCHOMIENIE PROGRAMU ARCHICAD I PIERWSZY RYSUNEK

Pasek pomocniczy zawiera omówione niżej funkcje. 

Nawigator włącza i wyłącza paletę Nawigator, za pomocą której zarządzamy strukturą projektu.



Podgląd nawigacji włącza i wyłącza podgląd nawigacji. W oknie tym otrzymujemy podgląd całego projektu, w którym możemy kontrolować ustawienia widoku. Jest to szczególnie przydatne przy pracy w trybie 3D.



Opcje podręczne włączają i wyłączają paletę Opcje podręczne, dzięki której możemy zmieniać ustawienia skali rzutu (tylko dla trybu 2D) i sposobu przedstawiania elementów rysunku.



Skala rzutu umożliwia wybór skali, która ma wpływ na subiektywną wielkość tekstu i wymiarowania obiektów. Elementy te są tak skalowane, aby na wydruku rysunku o danej skali zachować właściwe rozmiary.



Zoom — funkcja kontroluje aktualnie wyświetlone na ekranie powiększenie, niezależne od skali wydruku. W polu tym pokazywany jest aktualny stan tego powiększenia. Podwójne kliknięcie ustawi Zoom na 100%.



Wartość Zoom, którą możemy wybrać z listy.



Scroll Zoom — poruszając w górę myszą z wciśniętym przyciskiem, powiększymy widok, przy ruchu w dół, zmniejszymy go. Punkt, w którym wcisnęliśmy przycisk myszy, pozostaje niezmieniony. Po jednym kliknięciu przycisk można zwolnić.



Powiększenie Zoom — zaznaczając dwa punkty, wybieramy fragment widoku, który chcemy powiększyć do rozmiarów całego ekranu.



Pomniejszenie Zoom — zaznaczając dwa punkty, wybieramy fragment widoku, o który chcemy pomniejszyć widok ekranu.



Przesunięcie — za pomocą tej funkcji przemieścimy widok ekranu, poruszając myszą z wciśniętym przyciskiem. Alternatywnie można także pierwszym kliknięciem zaznaczyć punkt początkowy i drugim kliknięciem punkt końcowy przesunięcia. Zmianom nie ulega tu położenie obiektów, ale ich widok na ekranie wraz z jego punktem początkowym.



Orbita — funkcja ta pokazana jest na pasku tylko wtedy, kiedy w palecie Nawigator wybrany został widok 3D. Pozwala ona na przechylanie widoku przy pionowym ruchu myszy i na obracanie go przy ruchu poziomym.



Dopasuj do okna — opcja optymalizuje widok projektu tak, aby pokazywał wszystkie znajdujące się w nim elementy.



Obróć orientację — funkcja obraca widok przez wybrany punkt (pierwsze kliknięcie myszy) z wybranego kierunku (drugie kliknięcie: punkt początkowy kąta obrotu) na nowy kierunek (trzecie kliknięcie: punkt określający kąt obrotu). Kąt będący rezultatem tego obrotu zostanie wyświetlony w polu obok. Kliknięcie tego pola ustawi widok w pozycji początkowej.



Poprzedni Zoom odwołuje poprzednie ustawienie opcji Zoom, Przesunięcie lub Obrót.



Następny Zoom przywołuje kolejne ustawienie opcji Zoom, Przesunięcie lub Obrót.

Na samym dole znajduje się Pasek statusu, w którym program informuje o danych potrzebnych do wprowadzenia dla wybranej przez nas komendy.

19

ROZDZIAŁ 1.  KRÓTKIE WPROWADZENIE. JAK TO DZIAŁA?

1.4. Rysowanie ścian zewnętrznych Aby szybko zrozumieć, jak konstruować projekt w programie ArchiCAD, spróbujemy za pomocą prostych metod, narzędzi w domyślnych ustawieniach i kilku kliknięć myszy utworzyć nieskomplikowany rysunek. Wymiary zostały pokazane na rysunku 1.7. Ściany zewnętrzne narysujemy, tak jak w normalnym rzucie, do ścian wewnętrznych, okien i drzwi zastosujemy standardowe elementy.

Rysunek 1.7. Pierwszy przykład rysunku

Przyjmijmy teraz, że właśnie włączyliśmy ArchiCAD i rozpoczynamy nowy projekt. W momencie startu paleta Nawigator po prawej stronie pokazuje kondygnację 0. Parter jako aktualną (rysunek 1.9). Numeracja kondygnacji zaczyna się automatycznie od 0, nazwa Parter jest nazwą domyślną, którą możemy zmienić, klikając prawym przyciskiem myszy i wybierając Zmień nazwę kondygnacji. Poniżej schematu struktury nawigatora w kategorii Cechy znajdziemy przycisk Ustawienia. Kiedy go klikniemy, otworzy się okno dialogowe Ustawienia kondygnacji, gdzie możemy zobaczyć ustawienia kondygnacji, zmieniać je i dodawać kolejne za pomocą opcji Wstaw wyżej i Wstaw poniżej (rysunek 1.8). W naszym pierwszym rysunku ograniczymy się na razie do jednej kondygnacji.

20

1.4. RYSOWANIE ŚCIAN ZEWNĘTRZNYCH

Rysunek 1.8. Ustawienia kondygnacji

Rysunek 1.9. Wybieramy narzędzie Ściana

21

ROZDZIAŁ 1.  KRÓTKIE WPROWADZENIE. JAK TO DZIAŁA?

Teraz skonstruujemy pierwsze ściany. Oczywiście, zaczynamy od wybrania narzędzia Ściana z palety Narzędzia. To spowoduje, że w palecie Info nad oknem rzutu pojawią się najważniejsze ustawienia dla rysowania ścian (rysunek 1.9). Ponadto w obszarze Okno statusu wyświetli się prośba o wskazanie pierwszego punktu ściany. Tutaj będziemy zawsze na bieżąco informowani o tym, co należy robić, kiedy używamy poszczególnych funkcji programu. Dopóki nie osiągniemy poziomu, w którym będziemy odruchowo korzystać z funkcji programu, właśnie tu uzyskamy wiele cennych wskazówek. Przyjrzyjmy się teraz bliżej palecie Info. Zawiera ona jedenaście przycisków, kilka podkategorii i pól, które określają najważniejsze parametry ściany. Wybierając pierwszy z nich, Ustawienia ściany, otrzymamy okno dialogowe z pełnym zestawem ustawień dla elementu ściany. Jednak teraz, aby nie zagłębiać się w szczegóły, będziemy korzystać z ustawień domyślnych. Następny przycisk wywoła okno dialogowe Ustawienia warstw, w którym zobaczymy podgląd wszystkich warstw w programie ArchiCAD. Warstwy te możemy sobie wyobrazić jako przeźroczyste folie, na których umieszczone są poszczególne elementy rysunku. Sens istnienia warstw polega na tym, że w zależności od zadania niektóre z nich mogą zostać włączone lub wyłączone. Także i układ warstw pozostawimy na razie niezmieniony, w naszych pierwszych rysunkach skorzystamy ze standardowego ustawienia proponowanego przez ArchiCAD. Kliknięcie trzeciego przycisku spowoduje wyświetlenie aktualnej warstwy wybranego elementu, w naszym przypadku będzie to Konstrukcja — Ściany zew. Następne są cztery ważne przyciski ustalające metodę geometrii konstruowania ściany. 

Ściana prosta tworzy proste segmenty ścian. Jest to najczęściej używana metoda. Oprócz wariantu Pojedynczy Segment, możemy użyć także metody Łańcuch ścian do utworzenia kilku połączonych ze sobą segmentów, Prostokąt ścian do narysowania czterech segmentów połączonych w prostokąt lub Obrócony prostokąt ścian do prostokątów ścian ustawionych pod kątem.



Ściana łukowa może zostać skonstruowana poprzez określenie punktu środkowego i promienia okręgu, trzech punktów na obwodzie lub trzech stycznych. Przy dwóch pierwszych metodach po zdefiniowaniu tych danych będziemy jeszcze poproszeni o podanie początku i końca łuku. Przy metodzie trzech stycznych otrzymamy pełen okrąg, który możemy później zmienić za pomocą tzw. kursora Oko.



Ściana trapezowa jest szczególnym przypadkiem ściany o różnej grubości na obu jej końcach. Wartości te muszą zostać wcześniej zdefiniowane w oknie dialogowym Ustawienia ściany.



Ściana wieloboczna służy do konstruowania ścian o dowolnej formie definiowanych poprzez narysowanie wielobocznego obrysu, który w swej formie może także zawierać łuk. Podczas rysowania za pomocą palety pomocniczej możemy formować poszczególne segmenty konturu ściany jako linie, łuki lub łuki styczne.

Narysujemy teraz naszą pierwszą ścianę metodą geometrii Łańcuch ścian, korzystając z metody konstrukcji Prawo. Za punkt początkowy ściany obierzemy początek układu współrzędnych, oznaczony krzyżykiem. Gdy do krzyżyka zbliżymy kursor, zmieni on swój kształt, teraz będzie to kursor Ptaszek. Klikając myszą ten punkt, zmienimy kursor w dynamiczne przedstawienie rysowania ściany. 22

1.4. RYSOWANIE ŚCIAN ZEWNĘTRZNYCH

Gdy poruszymy kursorem w górę, trzymając go jednocześnie blisko kierunku pionowego, wywołamy na ekranie przerywaną pomarańczową linię pomocniczą. Oscylując w jej pobliżu, zorientujemy na nią ścianę i w ten sposób nadamy idealny pionowy kierunek (rysunek 1.10).

Rysunek 1.10. Pierwsza ściana z punktem początkowym 0,0

By ułatwić wpisywanie współrzędnych, podczas rysowania ściany program wyświetla paletę Podręczne współrzędne. W pierwszym polu palety Wymiar 1 możemy wpisać długość ściany wprost z klawiatury (7,99). Strzałką w dół przejdziemy do następnego pola palety Wymiar 2, naciśnięcie klawisza Enter zakończy zaś wpisywanie wartości. Aby zatwierdzić podane wartości, możemy także kliknąć znaczek ptaszka po prawej stronie pola. W ten sposób narysowaliśmy pierwszy fragment ściany (rysunek 1.12). W pasku Standard znajdziemy pomocne w rysowaniu narzędzia. Oto one (rysunek 1.11). 

Linie pomocnicze pojawiają się w formie poziomych i pionowych przerywanych linii pomocniczych wyprowadzanych z aktualnej pozycji kursora lub innego najechanego nim punktu, a także pod kątem 45°, jak i jego wielokrotności. Linie pomocnicze zostaną także wyświetlone, jeśli trzymając kursor dłużej nad brzegiem elementu, klikniemy pomarańczowy uchwyt, który się wtedy pojawi. Przesuwając go za pomocą myszy, możemy zmienić pozycję linii.



Podręczne współrzędne umożliwiają wpisywanie współrzędnych bezpośrednio przy kursorze.



Specjalne punkty przyciągania są standardowo nieaktywne. Po aktywowaniu tej opcji domyślnie punkt środkowy brzegu danego elementu stanie się punktem przyciągania. Możemy tu także ustawić inne opcje przyciągania.



Przyklejanie do siatki, domyślnie wyłączone, sprawia, że rysując, będziemy orientowani przez układ wcześniej zdefiniowanej siatki-rastra. Możemy użyć tej opcji, aby np. rysować tylko przy użyciu wartości pełnych metrów lub innych charakterystycznych wartości.



Przyklejanie do elementów sprawia, że charakterystyczne punkty elementów, takie jak np. punkty końcowe lub punkty początkowe, podczas przesuwania przyjmują formę małych kwadracików i stają się punktami przyciągania do innych punktów charakterystycznych.

23

ROZDZIAŁ 1.  KRÓTKIE WPROWADZENIE. JAK TO DZIAŁA?

Rysunek 1.11. Ustawienia paska Standard

Rysunek 1.12. Pierwszy fragment ściany gotowy z wypełnieniem, drugi z podaną długością w palecie podręcznych współrzędnych

Gdy narysowaliśmy pierwszą ścianę, możemy w ten sam sposób skonstruować następną. Wszystkie gotowe fragmenty ścian są wyświetlane z wypełnieniem. Ściany, których końce się łączą, albo te, które się wzajemnie przecinają, będą automatycznie łączone w taki sposób, że utworzą razem zamknięty obszar wypełnienia. Jeśli chcemy zakończyć rysowanie ścian, korzystając z metody Łańcuch ścian, zanim utworzą zamknięty wielobok, należy kliknąć prawy przycisk myszy i wybrać OK z menu kontekstowego.

24

1.4. RYSOWANIE ŚCIAN ZEWNĘTRZNYCH

Kontynuując rysowanie, możemy dalej bazować na liniach pomocniczych wyciągniętych z końców ścian za pomocą pomarańczowego uchwytu. Najeżdżamy na niego kursorem, klikamy i odciągamy w żądanym kierunku. Początkowo niebieska przerywana linia pomocnicza zmieni się w pomarańczową, gdy tylko zwolnimy przycisk myszy. Przy użyciu tej linii, korzystając z funkcji prostopadłego przyciągania do elementu, znajdziemy np. punkt końca naszej ściany. Prostopadłe przyciąganie do elementu zaznaczone jest odpowiednim symbolem kąta prostego (rysunek 1.13).

Rysunek 1.13. Podawanie i pokazywanie współrzędnych

Trzecią ścianę naszego projektu narysujemy właśnie w taki sposób. Punkt początkowy określamy za pomocą kursora Ptaszek w prawym górnym rogu końca uprzednio narysowanej ściany. Aby zdefiniować punkt końcowy, najeżdżamy punkt początku układu współrzędnych i stąd myszą z przyciśniętym przyciskiem ciągniemy w prawo, aż do pojawienia się niebieskiej poziomej linii pomocniczej. Teraz możemy zwolnić przycisk myszy, linia pomocnicza zmieni kolor na pomarańczowy i zostanie pogrubiona. W ten sposób oznaczona zostanie tymczasowa linia pomocnicza, która pozostanie tam do zakończenia akcji rysowania ściany. Teraz możemy wyprowadzić prostopadłą do niej linię pomocniczą z końca ściany. Nasza pozioma linia pomocnicza będzie dodatkowo podświetlona na żółto i zostanie na niej oznaczony pomarańczowy uchwyt. Przy poruszaniu kursorem w pobliżu punktu przecięcia obu linii pomocniczych zmieni się on w małą czarną strzałkę z symbolem kąta prostego. Teraz możemy kliknąć ten punkt, aby wskazać kolejny wierzchołek ściany. Czwarty segment ściany narysujemy, klikając pierwszy punkt łańcucha, i w ten sposób zakończymy rysowanie naszej pierwszej małej konstrukcji. Powyższy opis może wydawać się zawiły, jednakże w praktyce linie pomocnicze i punkty przyciągania wyświetlają się automatycznie; wystarczy tylko w odpowiednim miejscu najechać myszą i kliknąć, to wszystko. Po kilku ćwiczeniach procedura wyda się łatwa, co pozwoli na szybką i intuicyjną pracę z programem ArchiCAD.

25

ROZDZIAŁ 1.  KRÓTKIE WPROWADZENIE. JAK TO DZIAŁA?

Zdecydowanie szybciej możemy pracować, używając zaawansowanych metod geometrycznych o nazwie Łańcuch i Prostokąt ścian. Za pomocą tych metod otrzymamy kilka ścian ułożonych w łańcuch lub bezpośrednio w czworobok (rysunek 1.14).

Rysunek 1.14. Metody geometrii dla prostych ścian

Jeśli dla odmiany chcemy wykonać nasz rysunek metodą Prostokąt ścian, możemy wpisać wymiary do palety podręcznych współrzędnych. Przechodząc między polami za pomocą strzałek, wpisujemy wartości 7,49 i 7,99 (rysunek 1.15).

Rysunek 1.15. Prostokąt ścian z paletą podręcznych współrzędnych (przejście klawiszami strzałek) dla jego długości i szerokości

26

1.5. ŚCIANY DZIAŁOWE

Należy zauważyć, że w przeciwieństwie do wcześniejszej sytuacji, gdy rysowaliśmy ścianę metodą Łańcuch ścian przy wybranej metodzie konstrukcji Prawo, teraz aby uzyskać identyczny prostokąt ze ścian, musimy zaznaczyć metodę konstrukcji Lewo.

1.5. Ściany działowe Kiedy zaczynamy rysowanie ścian działowych, należy zwrócić uwagę na dopasowanie szeregu parametrów. Grubość ścian i ich docelowa warstwa muszą się zmienić, należy także zadbać o to, aby początki i końce ścian zakotwiczone zostały w odpowiednich miejscach.

1.5.1. Grubości ścian i warstwy Parametr grubości ścian możemy zdefiniować po prawej stronie palety Info. Dodatkowo znajdziemy go także w prawym górnym rogu okna dialogowego Ustawienia ściany, które wyświetli się, kiedy wciśniemy pierwszy przycisk palety Info (rysunek 1.16). Zmieńmy jego wartość z 3,365 na 0,24 dla naszych pierwszych ścian wewnętrznych i potwierdźmy zmianę, klikając OK. Domyślne ustawienia dla ścian działowych znajdziemy także w palecie Ulubione. Paleta stanie się lepiej czytelna, kiedy trochę ją poszerzymy.

Rysunek 1.16. Ustawianie nowej grubości dla ścian działowych

Warstwę dla ścian działowych ustawimy na samym dole tego samego okna dialogowego Ustawienia ściany lub za pomocą trzeciego przycisku palety Info. Z listy wybieramy odpowiednią warstwę, w tym przypadku Konstrukcja — Ściany wew (rysunek 1.17).

27

ROZDZIAŁ 1.  KRÓTKIE WPROWADZENIE. JAK TO DZIAŁA?

Rysunek 1.17. Ustawianie warstwy dla ściany działowej

1.5.2. Przyklejanie do siatki i użycie współrzędnych Aby uaktywniać kursor w charakterystycznych punktach, alternatywnie do podawania danych w palecie Podręczne współrzędne ustawimy siatkę przyklejania. Z menu Widok/Opcje siatki i płaszczyzny edycji (rysunek 1.18) lub przy użyciu kombinacji klawiszy Alt+Shift+F8 wywołujemy odpowiednie okno dialogowe. Dla rysunków koncepcyjnych i budowlanych ustawia się zwykle typowe odstępy w siatce przyklejania, wynoszące 12,5 cm. Wpiszmy teraz wartość 0,125 dla pionu i poziomu w polach Odstęp w panelu Siatka przyklejania. Widoczne na ekranie szare linie to Siatka główna o rastrze 1m, którą pozostawiamy bez zmian.

Rysunek 1.18. Wybieranie opcji siatki

28

1.5. ŚCIANY DZIAŁOWE

W dolnej części okna dialogowego możemy wybrać, czy chcemy aktywować siatkę przyklejenia i jakiego ma być ona rodzaju. Trzy przyciski na rysunku 1.19 reprezentują następuje funkcje: 

Bez przyklejania,



Przyciąganie do siatki przyklejania (tu 0,125),



Przyciąganie do siatki głównej.

Rysunek 1.19. Podawanie odstępów siatek i wybór opcji przyciągania

Przyciąganie do rastra można także wyłączyć lub włączyć kombinacją klawiszy Alt+S lub z menu Widok/Przyklejanie do siatki. Między siatką przyklejania a siatką konstrukcyjną możemy także wybrać, korzystając z menu Widok/Opcje przyklejania siatki/Siatka przyklejania lub Widok/Opcje przyklejania siatki/Siatka modularna. Także w pasku narzędzi Standard znajdziemy narzędzie Siatka przyklejania. Można ją tu włączyć i wyłączyć oraz wybrać opcje Siatka przyklejania lub Siatka modularna (rysunek 1.20). Praca z siatkami jest bardzo przydatna przy projektach, w których szczególne znaczenie ma wielokrotność modułu 1/8 m. Do podglądu aktualnego położenia kursora służy Paleta współrzędnych. Można ją włączyć w menu Okno/Palety/Paleta współrzędnych (rysunek 1.21). Służy ona do pokazywania i definiowania pozycji kursora, ale także do ustawień siatki przyklejania. Ponadto za pomocą pierwszego narzędzia od lewej strony (rysunek 1.22) możemy przełączać się z opcji Początek układu współrzędnych projektu na Początek układu współrzędnych użytkownika. Tym ostatnim ustawieniem możemy dowolnie zmieniać bezwzględny punkt odniesienia współrzędnych w projekcie.

29

ROZDZIAŁ 1.  KRÓTKIE WPROWADZENIE. JAK TO DZIAŁA?

Rysunek 1.20. Zmiana ustawień przyklejania do siatki, wybór między siatką modularną a siatką przyklejania

Rysunek 1.21. Aktywowanie okna Paleta współrzędnych

30

1.5. ŚCIANY DZIAŁOWE

Inne ustawienia siatki W oknie Paleta współrzędnych (rysunek 1.22) obok opcji Początek układu współrzędnych użytkownika znajdziemy jeszcze trzy inne ustawienia siatki. Korzystając z pierwszego, określimy jej kąt obrotu. W tym celu podajemy punkt startowy i drugi punkt wyznaczający kąt. Po zdefiniowaniu tych punktów siatka zostanie automatycznie dostosowana.

Rysunek 1.22. Paleta współrzędnych

W każdej chwili możemy, posługując się następną opcją po prawej, przywrócić siatce ortogonalny układ, gdyż narzędzie to służy jako przełącznik między siatką obróconą i ortogonalną. Trzecia ikona ustawia przyciąganie do siatek. Wybierając narzędzie, otrzymamy kolejne trzy opcje do wyboru. Pierwsza z nich wyłącza jakiekolwiek przyciąganie. Druga włącza przyciąganie do siatki przyklejania, którą ustawiliśmy wcześniej na 12,5 cm. Trzecia aktywuje przyciąganie do siatki głównej, o domyślnych odstępach 1 m. Ponadto siatkę główną możemy uzupełnić jeszcze o siatkę dodatkową (rysunek 1.23). Dzięki obu tym narzędziom możliwe jest ustawienie rastra dla precyzyjnych wymiarów projektów wykonawczych. Ustawmy siatkę główną na wymiar cegły 11,5 cm, a siatkę dodatkową na grubość fugi 1 cm. Teraz będziemy mogli rysować detale w rastrze właściwym dla konstrukcji z cegieł (rysunek 1.24).

Rysunek 1.23. Siatka główna i siatka dodatkowa pomocne przy projektach wykonawczych

31

ROZDZIAŁ 1.  KRÓTKIE WPROWADZENIE. JAK TO DZIAŁA?

Rysunek 1.24. Rysunek detalu ze ścianą o grubości 24 cm na siatce głównej uzupełnionej siatką dodatkową

Współrzędne punktów Zazwyczaj dane pozycji poszczególnych punktów podajemy za pomocą współrzędnych. Mogą być to współrzędne bezwzględne lub współrzędne względne. Współrzędne bezwzględne odwołują się zawsze do początku układu. W naszym przypadku jest to nadal początek układu współrzędnych projektu, stać się nim może jednak początek układu współrzędnych użytkownika, jeśli ustawimy to omówionym wcześniej narzędziem po lewej stronie. Niezależnie od tego, początek układu zawsze oznaczony jest grubym krzyżykiem. Jeśli używamy aktualnie początku układu użytkownika, początek układu projektu pokaże się na ekranie jako szary krzyżyk, ale nie będzie miał żadnego wpływu na współrzędne. Współrzędne bezwzględne podają odległość x w poziomie i y w pionie od początku układu. Współrzędne względne zostaną aktywowane, gdy w oknie Paleta współrzędnych wybierzemy symbol Δ. Zostanie on wtedy zaznaczony ramką. Współrzędne względne odwołują się zawsze do poprzedniego punktu. Z tego względu aktywne są tylko wtedy, gdy podajemy kolejny punkt układu. Przykładowo pierwszy punkt ściany będziemy zawsze podawać we współrzędnych bezwzględnych, niezależnie od tego, czy symbol Δ jest aktywny, czy też nie. Nabierze to znaczenia dopiero przy drugim punkcie, gdzie wpłynie na sposób definiowania współrzędnych i ich oddziaływania. Współrzędne względne będą miały także znaczenie przy rysowaniu figur wielobocznych, gdzie znów tylko pierwszy punkt podamy za pomocą współrzędnych względnych, a wszystkie następne będą się do niego odwoływać.

Współrzędne polarne Nieco rzadziej stosowanym typem współrzędnych są współrzędne polarne. Podajemy tu odległość od punktu odniesienia i różnicę kąta od osi x. Także i w tym przypadku możemy posłużyć się względnymi współrzędnymi polarnymi. Przy podawaniu względnych współrzędnych polarnych odległość odwołuje się do uprzednio podanego punktu, kąt jednakże zawsze do osi x. Przy obróconej siatce osie x i y zostają przekręcone o podany kąt. Wszelkie odwołania do nich będą ten obrót uwzględniać.

32

1.5. ŚCIANY DZIAŁOWE

1.5.3. Konfiguracja ścian działowych Moglibyśmy teraz skorzystać z precyzyjnych ustawień siatki, aby znaleźć właściwe punkty przyciągania lub wpisać z rysunku przykładowego współrzędne w oknie Paleta współrzędnych. Najłatwiej będzie jednak wpisać współrzędne względne w oknie Podręczne współrzędne. 1. Aktywujemy narzędzie Ściana, wybierając metodę konstrukcji Lewo. 2. Włączamy funkcje Przyciąganie do elementów, Linie pomocnicze i Podręczne współrzędne. 3. Najeżdżamy kursorem dolny prawy róg (rysunek 1.25) aż do pojawienia się symbolu ptaszka.

Rysunek 1.25. Definiowanie drugiego końca ściany poprzez przeciągnięcie kursorem i podanie współrzędnych w podręcznych współrzędnych

4. Wywołujemy Podręczne współrzędne, wpisując z klawiatury Y+Enter. 5. Podajemy względną odległość, wpisując 4,135+ i Enter, aby została zsumowana z aktualną współrzędną y. 33

ROZDZIAŁ 1.  KRÓTKIE WPROWADZENIE. JAK TO DZIAŁA?

6. W ten sposób zdefiniowaliśmy punkt początkowy ściany działowej. Jednocześnie pojawią się też odpowiednie linie pomocnicze. 7. Przeciągamy kursorem poziomo w prawą stronę wzdłuż linii pomocniczej i podajemy w palecie Podręczne współrzędne długość ściany w oknie Odległość 3,625; potwierdzamy klawiszem Enter. Współrzędne względne w polach palety Podręczne współrzędne wpisujemy po prostu jako wartość przy X lub Y z + lub – na końcu. Dla pozostałych ścian działowych przebiegających wzdłuż osi y zmieniamy grubość w oknie dialogowym Ustawienia ściany na 11,5 cm. Następnie możemy je szybko narysować przy użyciu znanych już funkcji Współrzędne względne, Podręczne współrzędne i Prostopadłe przyciąganie do elementów (rysunek 1.26).

Rysunek 1.26. Rysowanie z funkcją Prostopadłe przyciąganie do ściany

1.5.4. Drzwi Tak jak na rysunku przykładowym, chcemy umieścić drzwi 2,49 m poniżej górnego prawego rogu ściany zewnętrznej. Gdy z palety Narzędzia wybierzemy Drzwi, najważniejsze ustawienia znów pojawią się w palecie Info (rysunek 1.27). Drzwi można wstawić, określając położenie ich krawędzi lub środka. W naszym przypadku wymiarowanie determinuje użycie pierwszej metody (rysunek 1.28).

Rysunek 1.27. Narzędzie Drzwi i pozycjonowanie

34

1.5. ŚCIANY DZIAŁOWE

Rysunek 1.28. Sytuowanie otworu drzwiowego

1. Wybieramy zatem w palecie Info opcję Wskazanie położenia krawędzi drzwi. 2. Najeżdżamy kursorem górną linię ściany, tak że przyjmie on kształt gwiazdki mercedesa. 3. Czekamy, aż na krawędzi ściany pojawi się pomarańczowy uchwyt. 4. Najeżdżamy kursorem na ten uchwyt, aż pojawi się niebieska linia pomocnicza. 5. Mysz z wciśniętym przyciskiem przeciągamy, aby przesunąć linię pomocniczą. 6. W oknie Podręczne współrzędne podajemy wartość 2,49, potwierdzając klawiszem Enter lub klikając znaczek ptaszka. 7. Zwalniamy przycisk myszy, linia pomocnicza pozostaje w odległości 2,49 od górnej krawędzi. 8. Klikamy punkt przecięcia linii pomocniczej ze ścianą, aby umieścić na niej drzwi. 9. Po wskazaniu położenia krawędzi drzwi pojawi się kursor Podwójne oko. Za jego pomocą zadecydujemy, z której strony usytuujemy otwór drzwiowy. 10. Następnie pojawi się kursor Oko, którym określimy kierunek otwierania drzwi, klikając po wewnętrznej lub zewnętrznej stronie ściany, po prawej lub lewej stronie od otworu. Jeśli chcemy, aby drzwi otwierały się, tak jak pokazano na rysunku 1.29, musimy umieścić kursor Oko po wewnętrznej stronie ściany, powyżej linii środkowej drzwi.

Rysunek 1.29. Gotowe drzwi z punktami charakterystycznymi i Paletą pomocniczą

35

ROZDZIAŁ 1.  KRÓTKIE WPROWADZENIE. JAK TO DZIAŁA?

Jeśli zdefiniowane przez nas drzwi nie otwierają się we właściwą stronę, musimy wykonać kolejne kroki. 1. Aktywujemy narzędzie Strzałka z palety Narzędzia. Aby szybko przejść do narzędzia Strzałka, możemy użyć klawisza Esc. 2. Najeżdżamy kursorem na drzwi i klikamy je. 3. Drzwi podświetlą się na zielono, a ich punkty charakterystyczne na czarno i różowo. 4. Klikamy jeden z tych punktów. 5. Wybieramy z okna Paleta pomocnicza narzędzie Odbij. 6. Wystarczy, że wybierzemy teraz jeden z punktów charakterystycznych leżących na linii środkowej, a drzwi zostaną lustrzanie odbite. Wskazówka Użycie funkcji Obróć z okna Paleta pomocnicza zmieni kierunek otwierania drzwi z do wewnątrz na do zewnątrz i na odwrót. W domyślnym ustawieniu linia środkowa drzwi nie jest pokazywana. Aby zmienić ustawienia drzwi, wybieramy narzędzie Strzałka z palety Narzędzia i klikamy jedną z ich krawędzi. Podświetlą się wtedy na zielono, a ich punkty charakterystyczne zostaną wyróżnione (rysunek 1.30). Jednocześnie w palecie Info zostaną pokazane najważniejsze ustawienia dla drzwi.

Rysunek 1.30. Drzwi ze znacznikiem i wymiarami

Aby uzyskać takie przedstawienie drzwi, jakie pokazano na rysunku, wybieramy pierwszą ikonę w palecie Info, a zostaną wyświetlone Ustawienia wyboru drzwi (rysunek 1.31). 1. Otwieramy panel Ustawienia znacznika i wybieramy typ Znacznik Wym 16. 2. Poniżej znajdziemy jeszcze Ustawienia znaczników. W tym miejscu można włączyć opcje Pokaż wymiary i Pokaż linie osi, zaznaczając je po prawej stronie.

36

1.6. ZAPISYWANIE PROJEKTU

Rysunek 1.31. Ustawienia znaczników

Ponadto sposób wyświetlania drzwi zależy także od opcji reprezentacji modelu, którą możemy wybrać z Opcji podręcznych. Te znajdziemy po prawej stronie, w najniższym oknie. Paleta Opcje podręczne składa się z siedmiu wierszy. Piąty z nich to właśnie Opcja reprezentacji modelu, dla której wybierzmy teraz 03 Budowlane.

1.6. Zapisywanie projektu Aby po raz pierwszy zapisać projekt, wybieramy z menu Plik/Zachowaj lub odpowiednią ikonę z paska Standard. Jako że dotychczas nie nadaliśmy mu żadnej nazwy, został roboczo nazwany BEZ TYTUŁU.pln. Teraz możemy odpowiednio go zatytułować. Przy późniejszym zapamiętywaniu nazwa ta będzie automatycznie używana, a stary projekt zastępowany stanem aktualnym (rysunek 1.32).

37

ROZDZIAŁ 1.  KRÓTKIE WPROWADZENIE. JAK TO DZIAŁA?

Rysunek 1.32. Zachowywanie projektu

1.7. Wstawianie okien Wstawianie okien działa analogicznie do wstawiania drzwi (rysunek 1.33). Wybieramy narzędzie Okno i w palecie Info ikonę okna dialogowego Ustawienia okna. W lewym górnym roku zaznaczamy Biblioteki zewnętrzne/Biblioteka ArchiCADa 16/1.3 Okna 16/Okna podstawowe 16, poniżej wybieramy konkretny typ okien, np. Okno 16. Szerokość elementu możemy zdefiniować w tym samym oknie dialogowym lub bezpośrednio w palecie Info. Narzędzie Okno dysponuje podobnymi mechanizmami pozycjonowania jak narzędzie Drzwi. Także i tu pojawi się kursor Oko, za pomocą którego determinujemy kierunek otwierania. W tym przypadku powinniśmy wybierać stronę zewnętrzną. Również i tu początkowo złe zorientowanie okna możemy skorygować, wybierając je narzędziem Strzałka i używając funkcji Obróć z okna Paleta pomocnicza. Szczegółowe przedstawienie okna zobaczymy dopiero przy skali 1:50. Szczegółowe ustawienia dla okien znajdziemy w oknie dialogowym Ustawienia okna. Właściwości te zostaną opisane dalej w książce. Na razie wbudujemy pozostałe okna, tak jak to jest przedstawione na rysunku 1.7. Jeśli na rysunku chcemy pokazać otwarte okno, należy w ustawieniach okna wejść w panel Parametry i dalej w zakładkę Otwarcie. Wpisujemy przykładowy Kąt otwarcia głównego skrzydła i Kąt otwarcia w 2D 45°. Teraz możemy zobaczyć, jaki ma to wpływ na okno w rzucie 2D i na przedstawienia 3D w widoku Ogólna perspektywa lub Ogólna aksonometria.

38

1.8. WYMIAROWANIE

Rysunek 1.33. Narzędzie Okno i jego właściwości

1.8. Wymiarowanie Aby zwymiarować elementy rysunku, wybieramy Wymiarowanie z kategorii Dokument w palecie Narzędzia. W palecie Info zaznaczamy sposób wymiarowania. Dla najczęściej w architekturze używanego wymiarowania liniowego wybieramy opcję najbardziej po lewej. Klikamy na ekranie kolejne punkty do zwymiarowania, w tych miejscach pojawią się symbole celownika. Rysowanie zakończymy podwójnym kliknięciem obok lub kliknięciem prawym przyciskiem myszy i wybraniem OK z menu kontekstowego. Pojawi się wtedy kursor Młotek, za pomocą którego zdefiniujemy pozycję linii wymiarowania (rysunek 1.34).

Rysunek 1.34. Rysowanie wymiarowania

39

ROZDZIAŁ 1.  KRÓTKIE WPROWADZENIE. JAK TO DZIAŁA?

Możliwe, że w tym momencie otrzymamy komunikat, iż warstwa linii wymiarowania jest wyłączona. Aby ją aktywować, wystarczy wybrać opcję Pokaż warstwę. Jeśli chcemy narysować linie wymiarowania w konkretnej odległości od ściany, najedźmy na nią kursorem Młotek, aż pojawi się pomarańczowy uchwyt. Najeżdżamy na niego i przeciągamy pokazaną linię pomocniczą z przyciśniętym przyciskiem myszy, podając jakiś konkretny odstęp, np. 1 dla 1,0 m. Przedstawiony tutaj sposób tworzenia pojedynczych linii wymiarowania jest dość uciążliwy. Dużo bardziej eleganckie wymiarowanie automatyczne opisane zostanie w jednym z kolejnych rozdziałów.

Rysunek 1.35. Gotowy rysunek

1.9. Okno 3D Na zakończenie możemy obejrzeć rysunek w trójwymiarze. Aby to zrobić, wybieramy opcję Ogólna aksonometria z widoków 3D w oknie Nawigator (rysunek 1.36). Otrzymujemy wtedy trójwymiarowy widok (rysunek 1.37), którym możemy sterować m.in. za pomocą funkcji Orbita z okna Pasek pomocniczy. W trybie Orbita ruch myszy przy wciśniętym lewym przycisku umożliwi obrót modelu. Ponadto przy użyciu rolki myszy możemy go przesuwać (przyciśnięcie rolki i przesunięcie myszy) lub powiększać albo pomniejszać (przewijanie rolką). 40

1.9. OKNO 3D

Rysunek 1.36. Widok 3D w oknie Nawigator

Rysunek 1.37. Widok 3D

41

ROZDZIAŁ 1.  KRÓTKIE WPROWADZENIE. JAK TO DZIAŁA?

1.10. Pytania sprawdzające 1. Co oznacza skrót BIM? 2. Jak długo można używać wersji demonstracyjnej? 3. Jakie funkcje są zablokowane w wersji demonstracyjnej? 4. Jakiego systemy operacyjnego wymaga ArchiCAD 16? 5. Jaka minimalna pojemność pamięci RAM jest potrzebna? 6. Gdzie znajduje się początek układu współrzędnych w momencie rozpoczęcia projektu i jak jest oznaczony? 7. Jakie są najważniejsze narzędzia panelu Pasek pomocniczy? 8. Jak zaznaczane jest przyciąganie do punktów charakterystycznych elementów? 9. Gdzie znajdują się narzędzia do włączania linii pomocniczych i palety Podręczne współrzędne? 10. W jaki sposób możemy określać parametry elementów konstrukcyjnych?

42

ROZDZIAŁ 2

Interfejs pod lupą

ArchiCAD posiada liczne funkcje, które można optymalnie ustawić w zależności od aktualnej fazy projektu. Przy starcie programu wybraliśmy w parametrach środowiska pracy Profil Standardowy 16. Zdeterminowało to pewien specyficzny dobór pasków narzędzi i palet na ekranie. Pozostałe profile nie różnią się przesadnie od standardowego. W tym rozdziale omówimy elementy interfejsu i ważne narzędzia, takie jak Strzałka i Zoom. Kolejne części menu, paski narzędzi i palety poznamy stopniowo przy omawianiu poszczególnych funkcji. Przegląd wszystkich tych elementów znajdziemy w dodatku C.

2.1. Standardowe środowisko pracy systemu ArchiCAD 16 Jeśli przy starcie wybraliśmy środowisko pracy Profil Standardowy 16, na ekranie zobaczymy następujące paski, narzędzia i palety (rysunek 2.1).

Rysunek 2.1. Środowisko pracy Profil Standardowy 16

ROZDZIAŁ 2.  INTERFEJS POD LUPĄ 

Pasek tytułu pokazuje nazwę programu i w nawiasie kwadratowym nazwę projektu z wyszczególnioną po ukośniku aktualną kondygnacją. Jeśli rozpoczęliśmy nowy projekt, zobaczymy tu Bez tytułu/0.Kondygn. Po pierwszym zapisaniu projektu i nadaniu mu określonej nazwy ukaże się ona na pasku.



Menu główne zawiera w ośmiu rozwijanych menu wszystkie funkcje programu ArchiCAD, które również znajdziemy w wygodnych paletach, paletach pomocniczych (ukazujących się w zależności od wykonywanej akcji) i menu kontekstowych (wywoływanych prawym przyciskiem myszy). Najważniejszymi poleceniami menu są te, które definiują nasze środowisko pracy.



Pasek narzędzi Standard zawiera w pierwszym rzędzie standardowe funkcje do zarządzania plikiem, podobnie jak w każdym innym programie. Oprócz nich znajdziemy tu także przyciski do odwołania ostatniej akcji i do przywołania następnej. Dalej mamy narzędzia wspomagające rysowanie oraz inne najczęściej używane komendy.



Pasek narzędzi Mini Nawigator przylega do paska Standard i oddzielony jest cienką szarą kropkowaną linią. Może nie być w pełni widoczny na ekranie i można go wtedy przeciągnąć myszą z przyciśniętym lewym przyciskiem na boczny pasek zadań lub na pasek poniżej. W obszarze Mini Nawigator znajdziemy ikony, którymi szybko przełączymy się z okna rzutu Widok 2D na Widok 3D lub na Ostatni arkusz (dokument do druku). Przy użyciu polecenia Idź możemy również przejść do przekroju, elewacji, detalu lub listy. Najeżdżając na czarny trójkącik, możemy dokładniej określić cel.



Po wybraniu w obszarze Mini Nawigator któregoś z widoków 3D w panelu Pasek pomocniczy na dole ekranu uaktywni się funkcja Orbita, a przy widoku Perspektywa dodatkowo jeszcze polecenie Eksploracja 3D. W trybie Orbita ruch myszy przy wciśniętym lewym przycisku umożliwi obracanie modelu. Ponadto za pomocą rolki myszy możemy go przesuwać (przyciśnięcie rolki i przesunięcie myszy) lub powiększać albo pomniejszać (przewijanie rolką). Przechodząc w Tryb eksploracji 3D, w oknie startowym przeczytamy, jak poruszać się po modelu przy użyciu, oprócz ruchów myszy, także strzałek klawiatury do ruchów w lewo, w prawo, w górę, w dół, w przód i w tył. Klawiszem Esc zakończymy tryb eksploracji.



W palecie Info pokazywane są ustawienia aktualnie wybranego narzędzia. Bardzo szybko skonfigurujemy tu jego podstawowe cechy. Możemy dostosować wysokość okna palety Info, tak aby mieć dostęp do większej ilości poleceń. Żeby mieć dostęp do wszystkich ustawień, klikamy ikonę narzędzia i wywołujemy duże okno dialogowe Ustawienia.



Paleta Narzędzia po lewej stronie jest podzielona na cztery kategorie: Zaznaczenie, Projekt, Dokument i Więcej. W kategorii Zaznaczenie możemy aktywować i konfigurować narzędzie Strzałka. W kategorii Projekt znajdują się narzędzia elementów architektonicznych, z których składa się projekt. Po wybraniu danego narzędzia przynależące do niego ustawienia ukażą się w palecie Info. Pozostałe kategorie w palecie to Dokument, w którym znajdziemy polecenia do wymiarowania i tworzenia tekstu, a także narzędzia do generowania przekrojów, widoków elewacji i detali, oraz Więcej z pozostałymi ustawieniami. Ciągnąc kursorem za prawą krawędź palety (działa to tylko w wersji dla PC, nie dla Mac), możemy ją poszerzyć. Narzędzia zostaną wtedy ułożone w kilku rzędach.

44

2.1. STANDARDOWE ŚRODOWISKO PRACY SYSTEMU ARCHICAD 16 



Paleta Nawigator po prawej stronie ekranu ukazuje strukturę projektu. Standardowo aktywna jest Mapa projektu (druga opcja). Każdy projekt składa się z opisanych niżej elementów. 

Kondygnacje zawierają rzuty poszczególnych pięter.



Przekroje/Elewacje/Rozwinięcia ścian zarządzają automatycznie tworzonymi widokami.



Obszary 2D to z reguły fragmenty rzutów lub innych widoków ukazujące dwuwymiarowe kopie elementów projektu, które mogą być edytowane niezależnie od oryginału. Do obszaru 2D zostaną skopiowane elementy opisowe i wymiarowania, także przecinające się z obrysem obszaru. Domyślnie obszar 2D ma taką samą skalę jak rysunek wyjściowy. W obszarach 2D dostępne są tylko komponenty 2D, takie jak linie, wypełnienia, teksty, etykiety (wskazówki) itd. Obszary 2D mogą także być kreowane niezależnie od innych widoków (Dokument/Narzędzia dokumentacji/Utwórz niezależny Obszar 2D) do tworzenia uzupełniających grafik, takich jak diagramy, schematy czy szkice konstrukcyjne.



Detale zawierają widoki detali tworzonych za pomocą narzędzia Detal na rzutach, elewacjach, dokumentach 3D, obszarach 2D i na innych detalach. Podobnie jak w przypadku obszarów 2D, otrzymujemy dwuwymiarowe kopie elementów projektu, ale w powiększonej skali, a elementy opisowe i wymiarowania nie zostają przeniesione. Również w folderze Detale do dyspozycji mamy tylko narzędzia 2D, podobnie możemy też tworzyć niezależne detale. Zarówno detale, jak i obszary 2D po wprowadzeniu zmian w dokumencie źródłowym mogą być aktualizowane.



Dokumenty 3D zarządzają widokami 3D. Są to migawki z okna 3D, którymi mogą także być przekroje 3D (Widok/Elementy w widoku 3D/Przekrój 3D). Można ich potem użyć do pokazania wymiarów lub przy opisie.



3D pokazuje nasz projekt w trójwymiarze. 3D dzieli się na widoki perspektywiczne i aksonometryczne. Widoki te możemy obracać za pomocą funkcji Orbita (Pasek pomocniczy lub Widok/Orbituj albo skrót klawiszowy O). Animacje (Dokument/Wizualizacja/Utwórz animację) także są zapisywane w kategorii 3D.



Zestawienia zawierają listy różnych elementów.



Spisy zawartości projektu służą do zarządzania listami widoków, arkuszy i rysunków.



Listy dzielą się na listy elementów, komponentów i stref. Są to generowane automatycznie w ramach BIM (Building Information Model) listy elementów projektu i powierzchni.



Info zawiera notatki o projekcie, które można tu wpisywać, i raporty dotyczące projektu.

Paletę Podrys i porównanie aktywujemy w menu Okna/Palety/Paleta Podrys i porównanie. Za jej pomocą możemy wyświetlać na ekranie inne widoki rzutów, przekroje, detale itp. w formie podrysu na czerwono lub w innym dowolnie wybranym kolorze i w ten sposób uzyskać cenną pomoc w konstruowaniu aktualnego rysunku. Wybrać widok do podrysu możemy także, korzystając z menu kontekstowego, które wywołamy prawym przyciskiem myszy w palecie Nawigator. Jeśli trzeba, za pomocą narzędzi z palety możemy także przesuwać lub obracać podrys. Nie ma to żadnego wpływu na pierwotną konstrukcję projektu.

45

ROZDZIAŁ 2.  INTERFEJS POD LUPĄ 

Poleceniami z palety Opcje podręczne ustawimy takie parametry dla okna rzutu jak Aktualna kombinacja warstw, Skala rzutu, Częściowe wyświetlanie struktury, Zestaw piór, Kombinacja opcji reprezentacji modelu, Etap przebudowy i Wymiarowanie. 

Tego, jakie warstwy są widoczne w poszczególnych kombinacjach warstw, dowiemy się w menu Dokument/Warstwy/Ustawienia warstw (widoki modelu). Możemy tu ustalać widoczność typów elementów, które przynależą do odpowiednich dla siebie warstw.



Skala projektu określa to, jak duża będzie wyświetlana czcionka w stosunku do rysunku projektu oraz to, jak szczegółowo przedstawiane są ściany, okna, drzwi itp.



Częściowe wyświetlanie struktury jest przydatne przy ścianach wielowarstwowych i określa sposób ich przedstawiania.



Zestaw piór umożliwia dobieranie kolorów piór dla różnych rodzajów linii.



Mamy do dyspozycji następujące Kombinacje opcji reprezentacji modelu: 01 Sytuacja, 02 Rysunkowe, 03 Budowlane, 04 Konstrukcyjne, 05 Koncepcja, 06 Podkłady instalacyjne i 07 Podkłady konstrukcja. W zależności od wybranego modelu takie elementy jak belki, słupy, przegrody strukturalne, zakreślacze, drzwi, okna, świetliki i wypełnienia będą w różny sposób pokazywane. Ustawienia te możemy także zobaczyć i konfigurować w menu Dokument/Reprezentacja modelu/Opcje reprezentacji modelu.



Etap przebudowy projektu może być pokazany na pięć sposobów klasyfikowanych jako projekt, stan istniejący lub rozbiórka: 01 Stan istniejący, 02 Rozbiórki, 03 Stan po rozbiórkach, 04 Rozbiórki/projektowane, 05 Stan projektowany.



Przy opcji Wymiarowanie możemy wybrać siedem opcji ustawień: Polski arch., US Arch., US Bud., US Detal, W metrach, W milimetrach i Wg DIN. Wybór ten będzie stanowić głównie o rodzaju używanych jednostek i ilości cyfr po przecinku.

2.2. Narzędzie Strzałka Obsługa programu ArchiCAD odbywa się w sposób bardzo bezpośredni i intuicyjny. Aby modyfikować lub wybierać punkty i elementy, często po prostu najeżdżamy na nie kursorem. To, co osiągnęliśmy działaniem kursora lub co możemy nim następnie wykonać, najczęściej poznamy po jego kształcie. W poniższej tabeli zestawione zostały wszystkie możliwe postacie kursora.

2.2.1. Wybieranie obiektów za pomocą strzałki Aktywujemy narzędzie Strzałka, aby wybierać obiekty, zwykle z zamiarem złapania jakiegoś konkretnego ich punktu. Wszystkie możliwe kształty kursora wraz z ich znaczeniem zostały pokazane w tabeli 2.1.

46

2.2. NARZĘDZIE STRZAŁKA

Tabela 2.1. Różne kształty narzędzia Strzałka Postać kursora

Znaczenie

Przykład

Strzałka w pustej przestrzeni lub na linii wypełnienia ściany, wybór poprzez kliknięcie konturu obiektu.

Strzałka przy aktywnej funkcji Szybkie zaznaczanie (Magnes w palecie Info aktywny), wybór kliknięciem wewnątrz konturu obiektu. Przy aktywnym narzędziu Strzałka klawisz Spacja aktywuje lub dezaktywuje Szybkie zaznaczanie; gdy aktywne jest jakiekolwiek inne narzędzie, należy użyć kombinacji Shift+Spacja. Wybieranie elementu w punkcie wierzchołka jego osi (przy zaznaczeniu pogrubiona linia).

Wybieranie elementu w punkcie wierzchołka jednego z pozostałych konturów.

Wybieranie elementu w dowolnym punkcie na jego osi.

Wybieranie elementu w dowolnym punkcie jednego z pozostałych konturów.

Wybieranie elementu w punkcie przecięcia z innym obiektem.

2.2.2. Podawanie punktów położenia elementów Przy określaniu kursorem pozycji elementów w szczególnych miejscach przybiera on odpowiadający im kształt. W ten sposób wiemy, co się stanie po kliknięciu w danym punkcie. Inaczej wygląda kursor przy wybieraniu początkowego punktu ściany, a inaczej przy oznaczaniu jej kolejnych punktów. Różne postacie kursora pokazane zostały w tabelach 2.2 i 2.3.

47

ROZDZIAŁ 2.  INTERFEJS POD LUPĄ

Tabela 2.2. Kształty kursora Postać kursora

Znaczenie

Przykład

Kursor na pustym obszarze.

Punkt na wierzchołku osi ściany, belki itp.

Punkt na wierzchołku jednego z pozostałych konturów ściany, belki itp.

Punkt w dowolnym miejscu na osi ściany, belki itp.

Punkt w dowolnym miejscu jednego z pozostałych konturów ściany, belki itp.

2.3. Funkcja Zoom Jako że ekran komputera nie jest dwumetrową deską kreślarską, zazwyczaj jego przekątna mierzy jedynie 19 cali, zawsze musimy mieć dostęp do możliwie szybkiego przywoływania fragmentów projektu lub podglądu jego całości. Służą do tego polecenia Zoom i Przesunięcie. Są to funkcje znane z aparatu fotograficznego, gdzie soczewka może powiększać i pomniejszać obraz, zaś poruszając obiektywem, zmieniamy fragment widzianego obrazu.

2.3.1. Zoom i przesuwanie za pomocą myszy Jednym z najważniejszych wynalazków dla komputera jest mysz, a zwłaszcza nowoczesna mysz optyczna wyczuwająca ruchy za pomocą diody. Rolka myszy (scrol) była kolejną ważną nowością dla programów CAD. Przy użyciu rolki minimalnym wysiłkiem zmniejszymy lub powiększymy obraz widziany na ekranie.

48

2.3. FUNKCJA ZOOM

Tabela 2.3. Kształty kursora przy wybieraniu kolejnych punktów ścian itp. Postać kursora

Znaczenie

Przykład

Kursor na wolnej pozycji.

Kursor na węźle (np. punkt końcowy lub punkt środkowy) osi elementu.

Kursor na węźle (np. punkt końcowy lub punkt środkowy) jednego z pozostałych konturów elementu.

Kursor w dowolnym punkcie osi elementu.

Kursor w dowolnym punkcie jednego z pozostałych konturów elementu.

Kursor na przecięciu dwóch elementów.

Kursor w pozycji prostopadłej do innego elementu.

Kursor w pozycji stycznej do elementu o kształcie łuku.

49

ROZDZIAŁ 2.  INTERFEJS POD LUPĄ

Rolka myszy spełnia trzy bardzo ważne funkcje. 

Przewijanie rolki zmniejsza i powiększa obraz w zależności od kierunku przewijania. Elementy nie zmieniają swej wielkości, zmienia się jedynie sposób ich wyświetlania.



Przesuwanie myszą z przyciśniętą rolką pozwala na przesuwanie zawartości ekranu we wszystkie możliwe strony. Widzimy wtedy kursor Rączka, jakbyśmy poruszali ręką nasz aktualny widok. Warto zauważyć, że nie zmieniamy położenia elementów w projekcie, przesuwamy cały obraz wraz z początkiem układu współrzędnych, który niezmiennie pozostaje w punkcie (0,0).



Podwójne kliknięcie rolki dopasowuje widok na ekranie tak, aby pokazywał wszystkie elementy projektu. Wyjątek stanowią elementy położone na niewidocznych warstwach. Jest to odpowiednik polecenia Dopasuj do okna z obszaru Pasek pomocniczy.

2.3.2. Zoom i przesuwanie narzędziami Pasek pomocniczy położony poniżej okna rzutu oferuje wiele różnych funkcji Zoom (rysunek 2.2).

Rysunek 2.2. Narzędzia paska pomocniczego w 2D i 3D 

Nawigator

aktywuje i dezaktywuje paletę Nawigator po prawej stronie ekranu.



Podgląd nawigacji aktywuje i dezaktywuje okno Podgląd nawigacji. W trybie 2D zobaczymy tu podgląd całego projektu i możemy w nim określić fragment, który wyświetli się na ekranie. Okno to bardzo przydaje się do pracy w 3D. Można wtedy na pokazanym widoku z góry zmieniać położenie kamery i obiektu, a także dopasowywać stożek widoku.



Opcje podręczne aktywują i dezaktywują paletę Opcje podręczne zawierającą ustawienia sposobu przedstawiania elementów projektu.



Skala rzutu ma wpływ nie tylko na wielkość, ale i na wygląd elementów konstrukcyjnych, np. okien (sprawdź, jak zmienią się przy 1:50, 1:100 i 1:200).



Zoom ma wpływ na widok otrzymany na ekranie. Po wybraniu 100% na ekranie mamy widok mniej więcej zgodny ze skalą projektu. Przy większych projektach warto wybrać 50% i mniej, aby przy typowej skali 1:100 można było zobaczyć cały projekt. Wartość 100 w okienku uzyskamy, gdy w nie klikniemy, pozostałe wartości możemy wybrać z menu w następnym przycisku.



Wartość Zoom

umożliwia znalezienie pozostałych wartości dla Zoom (rysunek 2.3).

Korzystając z funkcji Zachowaj bieżący Zoom, możemy zapamiętywać pod wybraną przez nas nazwą aktualnie ustawiony rolką myszy optymalny widok Zoom (rysunek 2.4). Przy okazji decydujemy także, czy widok ten ma się odnosić do wszystkich kondygnacji, czy tylko do tej aktualnej, której numer wyświetli się w oknie. Zachowane ustawienia Zoom możemy wywołać później z listy Wartość Zoom pod wybraną przez nas nazwą. 50

2.3. FUNKCJA ZOOM

Rysunek 2.3. Menu Wartość Zoom

Rysunek 2.4. Funkcja Zachowaj bieżący Zoom 

Scroll Zoom właściwie zastępuje rolkę myszy. Po wybraniu opcji, przesuwając mysz w górę i w dół z przyciśniętym lewym przyciskiem, odpowiednio powiększymy lub powiększymy obraz. Kliknięciem kończymy tryb Scroll Zoom.



Przesunięcie również zastępuje funkcję rolki myszy. Z przyciśniętym przyciskiem myszy możemy przesuwać widok w dowolnie wybranym kierunku.



Orbita (tylko dla trybu 3D). Za jej pomocą w widokach 3D z wciśniętym przyciskiem myszy możemy obracać i przechylać model. Funkcja ta może zostać także aktywowana, gdy przy wciśniętym klawiszu Shift poruszymy przyciśniętą rolką myszy.



Eksploracja 3D (aktywna tylko w trybie Ogólna perspektywa). Dzięki tej funkcji możemy się poruszać po naszym projekcie w 3D. Sterowanie ruchem obserwatora działa na następujących zasadach: 

ruchem myszy (bez użycia przycisków) obracamy kamerę,



strzałkami klawiatury bądź klawiszami A, D, W i S poruszamy się w danym kierunku,



PgUp i Spacja lub PgDn i C jedziemy jak windą, w górę i w dół,



klawiszem Shift przyśpieszamy ruch,



tryb przelotu włączamy klawiszem F,



klawiszami + i – regulujemy prędkość,



kliknięciem myszy lub klawisza Esc kończymy tryb Eksploracja 3D.

51

ROZDZIAŁ 2.  INTERFEJS POD LUPĄ 

Powiększenie Zoom powiększa zaznaczony obszar do rozmiarów okna rzutu. Dwoma kliknięciami tego przycisku wybieramy prostokąt, którego zawartość wyświetli się następnie w rozmiarze ekranu.



Pomniejszenie Zoom pomniejsza aktualny widok o wybrany fragment widoku. Znów dwoma kliknięciami wybieramy obszar, do którego rozmiarów zostanie pomniejszona zawartość całego okna rzutu.



Dopasuj do okna to kolejne polecenie zastępujące funkcję rolki myszy; odpowiada ono podwójnemu kliknięciu rolką myszy. Widok całego projekt, z wyjątkiem elementów na ukrytych warstwach, zostaje dopasowany do rozmiarów okna rzutu.



Obróć orientację (np. rzuty, obszary 2D i detale 2D). Funkcja pozwalająca na przekręcanie widoku na ekranie. Dwoma pierwszymi punktami definiujemy obrót i punkt odniesienia, trzecim — kierunek docelowy. Ten ostatni możemy zdefiniować także, wpisując w palecie Podręczne współrzędne kąt, o jaki ma nastąpić obrót.



Przywracanie orientacji . W tym oknie będzie się zawsze wyświetlał aktualny kąt obrotu widoku. Klikając przycisk, przywracamy mu wartość 0°.



Poprzedni Zoom

. Tym poleceniem cofamy się o jeden krok w historii Zoom.



Następny Zoom

. Tym poleceniem idziemy o krok do przodu w historii Zoom.

2.3.3. Co się zmienia wraz ze skalą rysunku? Niezależnie od ustawionej skali możemy dowolnie powiększać i pomniejszać widok, adekwatnie do potrzeb przy pracy nad projektem. Są jednak pewne różnice na rysunku, które zachodzą wraz z ustawieniami tego parametru. Przedstawienie różnych detali będzie się różnić w zależności od ustawionej podziałki. I tak np. niektóre z nich przy skali większej, takiej jak 1:100 czy 1:200, zupełnie znikną, pojawią się znów przy mniejszych skalach, np. 1:20 lub 1:50. Wielkość czcionki będzie również dostosowywana. W ten sposób tekst mający przy skali 1:20 daną wielkość, przy 1:100 pojawi się pięciokrotnie powiększony, aby przy późniejszym wydruku w 1:20 znów być pięciokrotnie mniejszy. W zależności od ustawionego parametru skali relatywne wielkości tekstów, wartości wymiarowania itp. będą się zmieniać względem elementów geometrycznych.

2.4. Menu kontekstowe w oknie rzutu Menu kontekstowe oferują zawsze najważniejsze funkcje, które w danym momencie mogą być potrzebne. Wywołujemy je prawym przyciskiem myszy. Na rysunku 2.5 przedstawiono menu kontekstowe w oknie rzutu, w momencie gdy żaden z elementów nie został aktywowany i nie wybrano narzędzia. Okno rzutu pojawia się automatycznie na ekranie w momencie uruchomienia programu lub gdy w teczce Mapa projektu w palecie Nawigator wybierzemy jedną z kondygnacji. Po kliknięciu prawym przyciskiem myszy mamy do dyspozycji następujące funkcje programu.

52

2.4. MENU KONTEKSTOWE W OKNIE RZUTU

Rysunek 2.5. Menu kontekstowe w oknie rzutu 

Wklej wkleja elementy ze schowka (Ctrl+V).



Pełny ekran powiększa obszar roboczy, wyłączając Pasek tytułu, Pasek statusu i Pasek Start programu Windows.



Pełny ekran i ukryj wszystkie palety powiększa obszar roboczy, pozostawiając na ekranie tylko Pasek menu, Okno rzutu i Pasek przesuwania.



Podrys otwiera krótkie menu z ustawieniami podkładu rysunku. Opcja ta polega na wyświetlaniu w oknie rzutu innych widoków projektu w formie jednobarwnego konturu, co ułatwia np. kopiowanie położenia punktów na aktualny rysunek. Pierwsza opcja Podrys (klawisz 3) aktywuje i dezaktywuje tryb Podrys, czyli włącza lub wyłącza wyświetlanie takiego podkładu. Druga wywołuje paletę Podrys i porównanie zawierającą ustawienia podrysu. Przy włączonym trybie Podrys możemy tu m.in. wybrać widok dla podkładu, klikając przycisk z kondygnacją i wybierając opcję Poszukaj podrysu z pojawiającego się menu.



Czyść połączenia ścian i belek włącza tryb skorygowanego rysowania ścian i belek, w którym przecięcia elementów będą odpowiednio dopasowywane. Alternatywą dla tej korekcji są pojedyncze ściany z zaznaczonymi osiami i kierunkami swego przebiegu. Może się to okazać bardzo pomocne przy wynajdowaniu błędów w przecinaniu ścian.



Prawdziwa grubość linii włącza wyświetlanie prawdziwych grubości linii. Przy odpowiednio dużym powiększeniu będziemy w stanie rozróżnić linie grube od cienkich i średnich. Bez włączenia tej funkcji wszystkie linie pokazane na ekranie będą miały grubość minimalną (tzw. grubość włosa).

53

ROZDZIAŁ 2.  INTERFEJS POD LUPĄ 

Zachowaj widok i umieść na arkuszu. Za pomocą tego polecania możemy wkleić widok z okna projektu do aktualnego arkusza w teczce arkuszy. Teczka arkuszy jest zbiorem wszystkich rysunków (z ramką rysunkową i opisem) z całego projektu przygotowanych do druku.



Przebuduj aktualizuje zawartość okna.



Dopasuj do okna. Widok zostaje zoptymalizowany; widzimy także cały projekt, z wyjątkiem elementów umieszczonych na niewidocznych warstwach.



Wyświetl zaznaczenie/obszar w 3D pokazuje w oknie 3D tylko aktywowane elementy bądź znajdujące się wewnątrz obszaru zaznaczenia.



Wyświetl wszystko w 3D pokazuje cały projekt w oknie 3D. Jest to jednocześnie najszybszy sposób na przejście do widoku 3D.



Wyświetl w 3D ostatnie zaznaczenie/obszar. Pokazuje uprzednio aktywowane bądź znajdujące się wewnątrz obszaru zaznaczenia elementy w oknie 3D.



Skocz do/Ostatni przekrój przełącza widok na ostatnio aktywowany przekrój.



Skocz do/Ostatni Detal przełącza widok na ostatnio aktywny rysunek detalu.



Skocz do/Okno 3D zmienia widok na okno 3D.



Skocz do/Ostatni arkusz przełącza widok na ostatnio odwiedzony arkusz.



Skocz do/Ostatnie zestawienie przełącza na ostatnio używane zestawienie. Wskazówka W menu Okna znajdziemy funkcje Rzut (skrót F2) i Okno 3D (skrót F3), dzięki którym szybko przełączymy się między widokami rzutów 2D i 3D.

2.5. Manipulacja widokiem w oknie 3D Widok w oknie 3D zostanie aktywowany, gdy w palecie Nawigator na mapie projektu kliknięciem otworzymy folder 3D i podwójnym kliknięciem wybierzemy opcję Ogólna aksonometria lub Ogólna perspektywa.

2.5.1. Orbita Do manipulacji widokiem trójwymiarowym służy narzędzie Orbita z wcześniej omówionego obszaru Pasek pomocniczy. Dzięki niemu przy pionowym ruchu myszą z naciśniętym przyciskiem będziemy obracać widok wokół osi poziomej, a przy ruchach poziomych wokół osi pionowej. W ten sposób ustawimy dowolnie wybrany kąt widoku.

2.5.2. Menu kontekstowe w oknie 3D Okno 3D dysponuje dwoma rodzajami przedstawień, są to Ogólna aksonometria i Ogólna perspektywa. Pierwsze z nich jest oddaniem przestrzeni z punktem zbiegu i punktem widzenia, gdzie — gdyby przedłużyć wszystkie równoległe do siebie krawędzie — spotkałyby się one w jednym 54

2.5. MANIPULACJA WIDOKIEM W OKNIE 3D

punkcie. W przedstawieniu aksonometrycznym natomiast równoległość linii zostaje zachowana. Za pomocą palety Nawigator, podwójnie klikając, możemy przełączać się między tymi dwoma trybami. Menu kontekstowe w oknie 3D wywołamy kliknięciem prawego przycisku myszy (rysunek 2.6), jeśli wcześniej nie wybraliśmy żadnego elementu. Zawiera ono niektóre funkcje znane już z menu kontekstowego okna rzutu, ale także takie, jakie są charakterystyczne tylko dla 3D. Ustawienia 3D możemy również skonfigurować w menu Widok/Opcje widoku 3D.

Rysunek 2.6. Menu kontekstowe okna 3D 

Szkielet. W tym rodzaju przedstawienia wszystkie elementy zostaną pokazane tylko jako krawędzie, ich powierzchnie staną się przeźroczyste. Umożliwia to pracę nad położonymi wewnątrz elementami lub krawędziami.



Kolorowanie. W tym przedstawieniu elementy zostają pokazane z nieprzeźroczystymi powierzchniami. Wybrane dla elementów materiały będą miały znaczenie.



Renderuj. Funkcja ta włącza dodatkowe okno, w którym zostanie obliczona i wyświetlona wizualizacja projektu. Szczegółowe ustawienia dla wizualizacji znajdziemy, wybierając Dokument/Wizualizacja/Ustawienia renderingu.

55

ROZDZIAŁ 2.  INTERFEJS POD LUPĄ 

Parametry widoku 3D. W zależności od tego, czy jesteśmy akurat w widoku perspektywicznym, czy aksonometrycznym, otrzymamy tu różne okna dialogowe (rysunki 2.7 i 2.8). Warto zauważyć, że w obu przypadkach w oknach podglądu możemy regulować azymut, położenie słońca i pozycję kamery bezpośrednio za pomocą kursora. Przyciskiem Ustawienia perspektywy, względnie Ustawienia aksonometrii, możemy szybko przełączać się między tymi dwoma widokami.

Rysunek 2.7. Ustawienia ogólnej aksonometrii

Rysunek 2.8. Ustawienia ogólnej perspektywy 

56

Przy ustalaniu perspektywy warto ustawić duży Stożek widoku (obiektyw szerokokątny), aby w ten sposób uzyskać nieco przekłamaną perspektywę (rysunek 2.9). Możemy wtedy, np. patrząc z góry na pomieszczenie, widzieć wewnętrzne strony wszystkich ścian. Jeśli nie musimy akurat ustawiać żadnego konkretnego kąta, najlepiej użyć narzędzia Orbita, zamiast konfigurować parametry w oknie dialogowym. Bezpośrednio w oknie podglądu możemy ustalić położenie obserwatora i kąt patrzenia oraz położenie słońca.

2.5. MANIPULACJA WIDOKIEM W OKNIE 3D

Rysunek 2.9. Widok perspektywiczny z dużym stożkiem widoku 

Parametry okna widoku 3D. Możemy tu definiować, w jaki sposób nasz projekt będzie pokazany w 3D. Najpierw wybieramy Procedurę, do wyboru mamy Open GL lub Wewnętrzny silnik grafiki. Jeśli zdecydujemy się na ten drugi, w zakładce Tryb pojawi się dodatkowa opcja Ukrywanie linii, w której pokazane są tylko krawędzie modelu bez cieniowania.



Przechwyć widok okna jako dokument 3D. Generuje w zbiorze Dokumenty 3D w palecie Nawigator obraz 3D z aktualnego widoku. Może on później posłużyć np. do graficznego przedstawienia wymiarów, opisu lub przekroju.



Przedefiniuj dokument 3D. Zamienia wcześniej zapamiętany dokument 3D na aktualny widok. Z listy pokazanej wybieramy dokument, który mamy zamiar zaktualizować.



Wyświetl zaznaczenie/obszar w 3D. Pokazuje w trybie 3D tylko obiekty zaznaczone lub znajdujące się wewnątrz obszaru zaznaczenia. Możemy do tego wybrać z palety Narzędzia trójwymiarowy obszar. Pokaże się wtedy aktualna kondygnacja zaznaczonego obszaru 3D.



Wyświetl wszystko w 3D (Filtrowanie). Opcja umożliwia wyświetlanie elementów wedle ustawionego filtra (Widok/Elementy w widoku 3D/Filtruj elementy widoczne w 3D).



Wyświetl w 3D ostatnie zaznaczenie/obszar. Pokazuje wcześniej wybrane lub znajdujące się wewnątrz obszaru zaznaczenia elementy w oknie 3D.

57

ROZDZIAŁ 2.  INTERFEJS POD LUPĄ 

Zachowaj widok i umieść na arkuszu. Za pomocą tego polecenia możemy wkleić widok z okna projektu do aktualnego arkusza w teczce arkuszy.



Przebuduj. Aktualizuje zawartość okna.



Dopasuj do okna. Widok zostaje zoptymalizowany; widzimy także cały projekt, z wyjątkiem elementów umieszczonych na niewidocznych warstwach.



Orbita. Umożliwia manipulację modelem przy przyciśniętym przycisku myszy.



Skocz do/Rzut. Przełącza widok na okno rzutu.



Skocz do/Ostatni arkusz. Przełącza widok na ostatnio odwiedzony arkusz.



Skocz do/Ostatnie zestawienie. Przełącza na ostatnio używane zestawienie.



Skocz do/Ostatni spis zawartości projektu. Przełącza na ostatnio aktywny spis zawartości projektu.

2.5.3. Określanie położenia słońca i lokalizacji projektu W oknach dialogowych widoku Ogólna perspektywa lub Ogólna aksonometria (rysunki 2.7 i 2.8) znajdziemy m.in. przycisk Więcej o słońcu. Ustawimy nim parametry światła słonecznego, takie jak jego kolor, azymut i wysokość (rysunek 2.10). Przy polu Położenie słońca według lokalizacji projektu możemy wpisać dane położenia naszego projektu. Klikając przycisk Miasta, otrzymamy listę, z której możemy wybrać odpowiadającą nam lokalizację (rysunek 2.11). W ten sposób będziemy mogli zasymulować warunki oświetleniowe panujące w danym miejscu w określonym momencie. Istnieje także możliwość dopisywania innych miejsc do listy poprzez Opcje/Atrybuty elementów/Menedżer atrybutów w zakładce z globusem.

Rysunek 2.10. Konfigurowanie światła słonecznego

58

2.5. MANIPULACJA WIDOKIEM W OKNIE 3D

Rysunek 2.11. Wybieramy Kraków z listy miast

2.5.4. Płaszczyzna edycji w oknie 3D Podczas pracy w oknie 3D ArchiCAD pokazuje automatycznie jasnoniebieską płaszczyznę edycji, wyświetlaną czasem razem z siatką. Dla większości narzędzi konstrukcyjnych znajduje się ona przy ich podstawie i tak np. przy ścianach będzie to wysokość zdefiniowana przez daną kondygnację. Jeśli chcemy zmienić jej położenie, wywołujemy menu kontekstowe otrzymywane po kliknięciu prawym przyciskiem myszy (rysunek 2.12). Bardzo pomocne jest tu polecenie Wskaż płaszczyznę, którym przy użyciu kursora możemy wskazać odpowiednią powierzchnię na modelu za pomocą wyświetlonego szarego pola. Poleceniem Odsuń możemy przesunąć równolegle zdefiniowaną wcześniej płaszczyznę. Współrzędne podawane przy rysowaniu będą wtedy odwoływać się właśnie do niej. Niezależnie od tego tworzenie nowych elementów będzie się odbywać na poziomach odpowiednich kondygnacji. Wskazówka Płaszczyzna edycji jest widoczna tylko wtedy, kiedy w menu kontekstowym w parametrach okna widoku 3D zaznaczony jest silnik grafiki Open GL.

59

ROZDZIAŁ 2.  INTERFEJS POD LUPĄ

Rysunek 2.12. Menu kontekstowe z wyborem opcji Płaszczyzna edycji w oknie 3D

2.6. Pytania sprawdzające 1. Jakie są najważniejsze elementy teczki Mapa projektu? 2. Wymień podstawowe palety należące do interfejsu programu ArchiCAD. 3. Do czego służy Podgląd nawigacji? 4. Co konfigurujemy w palecie Podręczne ustawienia? 5. W jakim widoku możemy wybrać tryb Eksploracja 3D? 6. Jak wygląda kursor narzędzia Strzałka, znajdujący się nad punktem, a jak leżący nad krawędzią elementu? 7. Jakie trzy funkcje spełnia rolka myszy? 8. Co oznacza Wyświetl jako podrys? 9. W jaki sposób najłatwiej manipulować widokiem 3D?

60

ROZDZIAŁ 3

Współrzędne punktów

Współrzędne punktów podajemy najczęściej w formie wartości x i y prostokątnego układu współrzędnych. Odległość x mierzymy w poziomie, a y w pionie. Wartość dodatnia wskazuje na odmierzanie w prawo, zaś ujemna — w lewo (rysunek 3.1). W programie mamy do dyspozycji następujące możliwości wyboru początku układu współrzędnych: początek układu współrzędnych projektu, początek układu użytkownika i roboczy początek układu współrzędnych. Prostokątny układ współrzędnych zwany jest także kartezjańskim układem współrzędnych od nazwiska francuskiego matematyka Kartezjusza.

Rysunek 3.1. Podawanie współrzędnych punktów w układzie prostokątnym i biegunowym

Współrzędne możemy podawać także jako wartości biegunowego układu współrzędnych. Definiujemy wtedy promień wodzący punktu oraz kąt mierzony od osi x (rysunek 3.1).

3.1. Początek układu współrzędnych Paletę służącą do pokazywania i podawania współrzędnych aktywujemy w menu Okna/Palety/ Paleta współrzędnych (rysunek 3.2).

ROZDZIAŁ 3.  WSPÓŁRZĘDNE PUNKTÓW

Rysunek 3.2. Paleta współrzędnych

3.1.1. Początek układu współrzędnych projektu Rozpoczynając nowy projekt, na środku okna rzutu znajdziemy oznaczenie początku układu współrzędnych w formie pogrubionego czarnego krzyżyka. Początek ten oznacza bezwzględny punkt zerowy współrzędnych punktów w projekcie. Jest jednoznaczny i nie podlega edycji przez użytkownika. Ważne Początek układu współrzędnych projektu możemy w każdej chwili odzyskać, dwukrotnie klikając narzędzie Ustaw początek układu użytkownika w pasku Standard lub w oknie Paleta współrzędnych (rysunek 3.3).

Rysunek 3.3. Użycie narzędzia Ustaw początek układu użytkownika

W widoku trójwymiarowym początek układu współrzędnych zaznaczony jest trzema pogrubionymi liniami oznaczającymi osie. Każda z nich mierzy po 1/2 m.

62

3.1. POCZĄTEK UKŁADU WSPÓŁRZĘDNYCH

3.1.2. Początek układu współrzędnych użytkownika Swój indywidualny początek układu współrzędnych, tzw. początek układu współrzędnych użytkownika, możemy zdefiniować w wybranym przez nas miejscu za pomocą narzędzia Ustaw początek układu użytkownika w pasku narzędzi Standard lub z okna Paleta współrzędnych. Narzędzie to stanowi znaczne ułatwienie przy rysowaniu elementów projektu lub mierzeniu odległości i oszczędzi nam zbędnego liczenia w pamięci. Możemy użyć także skrótu klawiszowego Alt+Shift+dwukrotne kliknięcie.

3.1.3. Roboczy początek układu współrzędnych Podczas rysowania elementów lub ich edycji symbol pogrubionego krzyżyka pojawia się często na początku linii prowadzącej, np. przy przesunięciach. Nazywamy go roboczym początkiem układu współrzędnych. Podawana wtedy przez nas odległość liczona jest od tego roboczego początku i mówimy o korzystaniu ze współrzędnych względnych (rysunek 3.4).

Rysunek 3.4. Przesuwanie względem roboczego układu współrzędnych

3.1.4. Określanie współrzędnych Współrzędne punktów możemy podawać za pomocą: 

klawiatury,



klawiatury wspomaganej myszą, gdzie mysz służy najczęściej do wskazywania kierunku,



tylko myszy, poprzez wskazywanie uprzednio narysowanych punktów.

Jeśli współrzędne odwołują się do początku układu współrzędnych projektu, są to bezwzględne współrzędne (rysunek 3.6). Współrzędne podawane przy operacjach edycji elementów (np. Zmiana położenia/Przesunięcie) liczone są względnie (rysunek 3.7), ponieważ odwołują się do roboczego początku układu współrzędnych.

63

ROZDZIAŁ 3.  WSPÓŁRZĘDNE PUNKTÓW

Wprowadzanie danych w oknie Paleta współrzędnych Współrzędne punktów możemy skontrolować w oknie Paleta współrzędnych (rysunek 3.5). Wywołamy je z menu Okna/Palety/Paleta współrzędnych. W palecie znajdziemy zarówno dane dla prostokątnego układu współrzędnych, jak i współrzędne biegunowe. Przyciskiem Δ przy wartościach możemy ustawić pokazywanie współrzędnych względnych. Grecka litera Δ wskazuje, że chodzi o odległości relatywne. Wskazywanie relatywnych odległości ma sens tylko wtedy, kiedy w trakcie operacji zdefiniowaliśmy już wcześniej jakiś punkt. Aktywujemy teraz przycisk Δ i wybieramy przykładowo narzędzie Ściana. Dla pierwszego punktu ustawienie Δ nie ma żadnego znaczenia, pokazane zostaną bezwzględne współrzędne odwołujące się do początku układu projektu. Za to przy oznaczaniu końca ściany z zaznaczoną Δ wyświetlone współrzędne będą odwoływać się do punktu początkowego segmentu i tylko po usunięciu zaznaczenia Δ powrócą znowu do początku układu współrzędnych projektu.

Rysunek 3.5. Paleta współrzędnych

Teraz możemy kliknąć okno współrzędnych i wpisać odpowiednie wartości, potwierdzając je klawiszem Enter. Aby nie rozpraszała naszej uwagi, wyłączmy chwilowo opcje palety Podręczne współrzędne, usuwając zaznaczenie ikony w pasku narzędzi Standard.

Rysunek 3.6. Rysowanie ściany za pomocą współrzędnych bezwzględnych

Wprowadzanie danych w palecie Podręczne współrzędne Wpisywanie współrzędnych w palecie Podręczne współrzędne jest dużym ułatwieniem przy rysowaniu. Podręczne współrzędne są dynamicznym, transparentnym oknem podążającym za kursorem; okno służy do kontroli i wprowadzania danych dla aktualnej pozycji kursora. Zakres pokazywanych przez nie danych zależy od konkretnej sytuacji i ustawień w projekcie. Paletę Podręczne współrzędne możemy w każdej chwili włączyć i wyłączyć narzędziem Pokaż/Ukryj Podręczne współrzędne w pasku narzędzi Standard. Klikając , możemy także wybrać między pokazywaniem wartości

64

3.1. POCZĄTEK UKŁADU WSPÓŁRZĘDNYCH

Rysunek 3.7. Rysowanie ściany przy użyciu współrzędnych względnych

względnych i bezwzględnych. Wartości względne bardzo często przydają się przy np. rysowaniu ścian. Bardzo użyteczna jest także opcja Auto-rozwijanie Podręcznych współrzędnych (rysunek 3.8). Po jej aktywacji przy każdym podawaniu danych okno Podręczne współrzędne zostanie tak powiększone, aby oprócz x i y pokazywać wszystkie współrzędne x, y, z, odległość oraz kąt. Gdy na ekranie pojawi się paleta Podręczne współrzędne, kliknięciem prawego przycisku myszy wejdziemy w menu kontekstowe, w którym możemy przełączać się między opcjami Pierwszeństwo współrzędnych X-Y (prostokątnego układu współrzędnych) i Pierwszeństwo dla współrzędnych biegunowych.

Rysunek 3.8. Wybór opcji palety Podręczne współrzędne

Szczegółowe parametry palety Podręczne współrzędne możemy skonfigurować w menu Opcje/ Środowisko pracy/Podręczne współrzędne (rysunek 3.9). Bardzo pomocne będzie tu zaznaczenie w kategorii Wygląd opcji Wyświetlanie Podręcznych współrzędnych jako Zawsze. Spowoduje to np., że zobaczymy okno Podręczne współrzędne, już rysując punkt początkowy ściany, zamiast dopiero przy podawaniu jej kolejnych punktów. Zazwyczaj opcja Włącz bezpośrednie podawanie wartości do Podręcznych współrzędnych powinna być także zaznaczona.

65

ROZDZIAŁ 3.  WSPÓŁRZĘDNE PUNKTÓW

Rysunek 3.9. Typowe ustawienia palety Podręczne współrzędne

Przy wprowadzaniu danych w palecie Podręczne współrzędne możemy przechodzić między wierszami okna za pomocą klawisza Tab. Wyświetlą się wtedy także inne parametry do zdefiniowania (rysunek 3.10).

Rysunek 3.10. Podręczne współrzędne z rozszerzonym oknem parametrów

66

3.1. POCZĄTEK UKŁADU WSPÓŁRZĘDNYCH

Wskazówka Za każdym razem gdy manipulujemy klawiszem Tab, w dolnym rogu okna Podręczne współrzędne ukazuje się mały czarny trójkącik. Kliknięcie trójkącika umożliwia wybór kolejnych opcji narzędzia. Aby podać współrzędne w oknie Podręczne współrzędne, możemy: 

przejść klawiszem Tab do wybranego parametru, podać tam naszą wartość, następnie przejść do następnego parametru i podać wartość drugiej współrzędnej; operację kończymy klawiszem Enter lub klikamy znaczek ptaszka po prawej stronie (rysunek 3.11),

Rysunek 3.11. Potwierdzanie wprowadzonych danych w oknie Podręczne współrzędne 



wprowadzić dane za pomocą odpowiednich skrótów klawiatury i wpisać: 

x dla współrzędnej x,



y dla współrzędnej y,



z dla współrzędnej z,



r dla odległości,



w dla kąta,



następnie podać odpowiednie wartości; po ostatnim wprowadzeniu kończymy, jak wyżej,

klikając wybrane parametry kursorem, bezpośrednio wpisać wartości w oknach; kończymy, jak wcześniej.

Wprowadzanie danych w oknie Podręczne współrzędne a specjalne punkty przyklejania Szczególnie interesujące jest zagadnienie wprowadzania danych w palecie Podręczne współrzędne w kontekście specjalnych punktów przyklejania. Na rysunku 3.12 chcemy rozpocząć rysowanie nowej ściany w odległości 2 m od punktu początkowego ściany poziomej. Po wybraniu narzędzia Ściana najeżdżamy kursorem na punkt początkowy ściany poziomej, co zostanie zasygnalizowane kursorem Ptaszek. Wpisując x, aktywujemy wiersz współrzędnej x w oknie Podręczne współrzędne. Teraz możemy podać względną odległość 2 m od tego punktu przez wpisanie jej wartości ze znakiem plus na końcu (tu: 2+).

67

ROZDZIAŁ 3.  WSPÓŁRZĘDNE PUNKTÓW

Rysunek 3.12. Podawanie współrzędnych względem specjalnego punktu przyklejenia

Zaznaczanie Klikając symbol celownika po wprowadzeniu wartości współrzędnej, możemy ją zaznaczyć. W ten sposób niejako ją zapamiętamy. Przydaje się to zwłaszcza wtedy, kiedy w pasku narzędzi Standard aktywowaliśmy funkcję Linie pomocnicze. Otrzymamy na zaznaczonej pozycji linię pomocniczą, wzdłuż której możemy poruszać się kursorem, szukając odpowiedniego punktu. Jeśli zaznaczyliśmy współrzędną x, pojawi się linia pomocnicza w zdefiniowanej odległości wzdłuż osi x, jeśli zaznaczymy współrzędną y — wzdłuż osi y (rysunek 3.13). W ten sam sposób możemy też wywołać linię pomocniczą w kształcie okręgu. W palecie Podręczne współrzędne podajemy wartość odległości i klikamy celownik obok (nie ptaszka). Jednocześnie z linią pomocniczą wyświetli się też styczna do okręgu (rysunek 3.14).

Narzędzie Miarka Każda narysowana konstrukcja wymaga późniejszego sprawdzenia wymiarów odległości i (lub) kątów. Służy do tego narzędzie Miarka z paska narzędzi Standard (rysunek 3.15), wywoływane także skrótem klawiszowym Shift+M. Klikamy wtedy pierwszy punkt, najczęściej będzie to jakiś punkt charakterystyczny przyciągający kursor (który przybiera wtedy postać kursora Ptaszek). Następnie wybieramy bez klikania drugi punkt i gdy kursor zostanie przez niego przyciągnięty, odczytujemy dystans w palecie Podręczne współrzędne lub w oknie Paleta współrzędnych. Po wybraniu dwóch punktów narzędzie Miarka przechodzi w tryb mierzenia powierzchni. Powierzchnia wyświetlana jest wtedy dodatkowo na dole okna Podręczne współrzędne. Wybierając kolejne wierzchołki wieloboku, w każdym momencie możemy odczytywać jego aktualne pole powierzchni i obwód (jako sumę odległości wszystkich boków — rysunek 3.16).

68

3.1. POCZĄTEK UKŁADU WSPÓŁRZĘDNYCH

Rysunek 3.13. Zaznaczanie w palecie Podręczne współrzędne

Rysunek 3.14. Linia pomocnicza w kształcie okręgu przy zaznaczonej wartości Odległość

69

ROZDZIAŁ 3.  WSPÓŁRZĘDNE PUNKTÓW

Rysunek 3.15. Narzędzie Miarka i jego zastosowanie

Rysunek 3.16. Wyznaczanie powierzchni i obwodu za pomocą narzędzia Miarka

Narzędzia Miarka możemy użyć także w trakcie rysowania z oknem Podręczne współrzędne; mamy wtedy możliwość przeniesienia do niego zmierzonego dystansu lub wyznaczonej współrzędnej (rysunek 3.17).

70

3.2. SIATKI

Rysunek 3.17. Przenoszenie zmierzonej odległości

3.2. Siatki Omawiając zagadnienie siatek w programie ArchiCAD, przede wszystkim musimy zwrócić uwagę na to, że rozróżniamy dwa rodzaje siatek, siatkę modularną i siatkę przyklejania. 

Siatka modularna stanowi wizualną pomoc w orientacji na rysunku, bo wyświetlane są na ekranie linie w odstępach 1 m w pionie i w poziomie. Siatka ta nie ma jednak żadnego wpływu na działanie kursora, co oznacza, że nie będzie on przez nią automatycznie przyciągany. Siatkę modularną włączymy i wyłączymy kombinacją klawiszy Shift+S.



Siatka przyklejania, domyślnie ustawiona w rastrze 0,5 m, nie jest widoczna na ekranie. W oknie dialogowym Widok/Opcje siatki i płaszczyzny edycji/Siatki i tło (rysunek 3.18) znajdziemy jej ustawienia w polu Siatka przyklejania/Podsuwanie.

Rysunek 3.18. Ustawienia siatek 

Za pomocą Widok/Opcje przyklejania siatki możemy wybrać między przyciąganiem kursora przez węzły siatki przyklejania (ustawienie domyślne) a przyciąganiem go do siatki modularnej.

71

ROZDZIAŁ 3.  WSPÓŁRZĘDNE PUNKTÓW 

Wybór Widok/Przyklejanie do siatki lub kliknięcie Alt+S aktywuje przyklejanie do jednej z wybranych siatek.



Siatka przyklejania jest właściwie zupełnie niezależna od siatki modularnej, najczęściej stanowi jednak jej dalsze podziały. To oznacza, że jeśli siatka modularna jest ustawiona typowo na 1m, użyjemy w projekcie rastra przyklejania np. 0,125 m. Siatka przyklejania nie pokazuje się w postaci linii na ekranie, ale przyciąga kursor w punktach swoich węzłów. Jego kształt zmienia się w tych miejscach ze swobodnie poruszającej się strzałki w punkt.

Ustawienia siatki możemy konfigurować, wybierając w menu Widok/Opcje siatki i płaszczyzny edycji/Siatki i tło lub klikając skrót Alt+Shift+F8. W oknie dialogowym (rysunek 3.18) znajdziemy zarówno ustawienia dla siatki modularnej, jak i siatki przyklejania. W polu Siatka obrócona możemy zdefiniować Kąt obrotu dla obu siatek, a także ich Początek lokalny inny niż początek układu projektu. Siatkę obróconą możemy także ustawić bezpośrednio na ekranie, używając funkcji Widok/Opcje siatki i płaszczyzny edycji/Określ siatkę obróconą (skrót Ctrl+Shift+F8). Ciekawą opcją jest także ustawienie siatki dodatkowej. Możemy wtedy przykładowo siatkę główną ustawić na wymiar cegły 0,115 m, a siatkę dodatkową na wymiar fugi 0,01. W ten sposób przy rysowaniu będziemy mogli posługiwać się prawidłowymi wymiarami dla konstrukcji murowanych. Dla projektów koncepcyjnych wystarczy ustawienie siatki modularnej w odstępach 1 m, a siatki przyklejania na 0,125 m. W Widok/Opcje siatki i płaszczyzny edycji/Siatka ortogonalna lub Siatka obrócona możemy wybierać pomiędzy tymi dwoma opcjami siatki (rysunek 3.19).

Rysunek 3.19. Ustawienia siatek w pasku narzędzi Standard i w oknie Paleta współrzędnych

Jeżeli nie chcemy ustawiać siatki dodatkowej, wystarczy wpisać 0 w polu Liczba. Wskazówka W rysunkach detali i w przekrojach możemy osobno zdefiniować potrzebny raster.

72

3.3. LINIE POMOCNICZE

3.3. Linie pomocnicze Linie pomocnicze bardzo przydadzą się podczas rysowania, jeśli chcemy odnosić się do wcześniej narysowanych elementów. Mamy do dyspozycji następujące metody otrzymywania linii pomocniczych. 





Bez użycia specjalnej komendy. 

Jeśli najedziemy strzałką wolnego kursora lub podczas rysowania elementu którąś z istniejących krawędzi, pojawi się pomarańczowy kleks, zwany także uchwytem linii pomocniczej.



Przesuwając kursor nad ten uchwyt, uzyskamy niebieską linię przerywaną, czyli tymczasową linię pomocniczą.



Po kliknięciu uchwytu zmieni się ona w główną linię pomocniczą zaznaczoną grubą, pomarańczową, przerywaną kreską.

Z użyciem skrótu klawiszowego ` wzdłuż krawędzi. 

Najeżdżamy strzałką wolnego kursora lub, będąc w trybie rysowania elementu, na wybraną istniejącą krawędź i wpisujemy skrót klawiszowy `.



Pomarańczowa linia pomocnicza pojawi się od razu wzdłuż wybranej przez nas krawędzi.

Z użyciem skrótu klawiszowego ` w wybranym punkcie. 

Najeżdżamy strzałką wolnego kursora lub, będąc w trybie rysowania elementu, na wybrany istniejący punkt i wpisujemy skrót klawiszowy `.



Gdy oddalimy kursor od punktu, pojawią się niebieskie tymczasowe linie pomocnicze w określonych kierunkach 0°, 45°, 90° itp.



Pomarańczową linię pomocniczą otrzymamy po wybraniu którejś z proponowanych niebieskich linii tymczasowych.

Linie pomocnicze przydają się na wiele różnych sposobów. Możemy np. śledzić ich przebieg kursorem, przecinać ze sobą, szukać między nimi kąta prostego lub uzyskiwać linie do siebie równoległe. Ustawienie linii pomocniczych znajdziemy w menu Widok, w pasku narzędzi Standard i w oknie Paleta kontrolna (rysunek 3.20). Wybierając w Widok/Linie pomocnicze (skrót Q) lub klikając przycisk narzędzia w wymienionych paletach, możemy je włączyć i wyłączyć. W Widok/Opcje linii pomocniczych lub w rozwinięciu funkcji narzędzia w pasku Standard (mały czarny trójkącik) możemy aktywować różne rodzaje linii pomocniczych, wszystkie je wyłączyć lub utworzyć z nich segment.

Rysunek 3.20. Ustawienia linii pomocniczych w pasku narzędzi Standard

73

ROZDZIAŁ 3.  WSPÓŁRZĘDNE PUNKTÓW

W programie istnieje kilka różnych typów linii pomocniczych: Główne linie pomocnicze, Tymczasowe linie pomocnicze, Odstępy kątowe oraz Dodatkowe linie pomocnicze. Na rysunku 3.21 pokazana jest Paleta kontrolna: Okna/Palety/Paleta kontrolna. Aby zobaczyć całą paletę ze wszystkimi jej szczegółami i przyciskami różnych rodzajów linii pomocniczych uszeregowanymi obok siebie, możemy wybrać opcję Powiększona Paleta kontrolna z menu kontekstowego wywołanego prawym przyciskiem myszy. Klikając czarny trójkącik, rozwiniemy menu z poszczególnymi rodzajami linii pomocniczych. Wybierając z niego Ustawienia Linii pomocniczej, otrzymamy okno dialogowe, w którym możemy zdefiniować np. Odstęp kątowy na 15°.

Rysunek 3.21. Główne linie pomocnicze i różne ustawienia narzędzia

3.3.1. Główne linie pomocnicze Główne linie pomocnicze wyświetlają się na pomarańczowo domyślnie w kierunkach x i y (rysunek 3.21) z odpowiednimi oznaczeniami osi x lub y. Linie pomocnicze pod innym kątem możemy ustawić, wybierając Opcje/Środowisko pracy/Linie pomocnicze i wpisując przy opcji Obrócone główne linie pomocnicze dowolny kąt obrotu (rysunek 3.21). Otrzymamy wtedy, oprócz głównych linii pomocniczych w kierunkach osi x i y, dodatkowe linie pod wskazanym przez nas kątem. Przy podaniu przykładowego kąta 35° otrzymamy następujące główne linie pomocnicze: 

0° (kierunek osi x),



35° (obrócona główna linia pomocnicza),



90° (kierunek osi y),



125° (o 35° obrócona od kierunku osi y),



180° (odbicie kierunku osi x),



215° (o 35° obrócone odbicie kierunku osi x),



270° (odbicie kierunku osi y),



305° (o 35° obrócone odbicie kierunku osi y).

74

3.3. LINIE POMOCNICZE

Jeśli aktywowaliśmy siatkę obróconą (menu Widok/Opcje siatki i płaszczyzny edycji/Siatka obrócona i ustawienie siatki .../Określ siatkę obróconą dwoma punktami na ekranie), otrzymamy główne linie pomocnicze w kierunkach x i y obróconej siatki z odpowiadającymi im oznaczeniami x i y. Główne kierunki nieobróconej siatki też się pojawią, ale będą opatrzone oznaczeniem kąta obrotu. Wszystkie te linie pomocnicze wyświetlane są w postępie 90°.

3.3.2. Linie pomocnicze w odstępach kątowych i wzdłuż dowolnej krawędzi Jeśli w oknie dialogowym Ustawienia linii pomocniczych w polu Odstępy kątowe między liniami pomocniczymi wpiszemy kąt niebędący wielokrotnością 90°, np. 20°, a w pasku narzędzi Standard aktywujemy opcję Odstępy kątowe, otrzymamy linie pomocnicze w postępie 20° względem głównych. Jeśli włączymy funkcję Względem aktywnej linii pomocniczej, dodatkowo otrzymamy też takie linie względem dowolnie wyznaczonej przez nas linii pomocniczej (rysunek 3.22).

Rysunek 3.22. Linia pomocnicza w odstępie kątowym

Aby dowolnie wybraną krawędź aktywować jako linię pomocniczą, należy: 

najechać kursorem na tę krawędź,



poczekać, aż pojawi się pomarańczowy uchwyt,



najechać na kleks, aby wywołać pojawienie się niebieskiej tymczasowej linii pomocniczej,



kliknąć uchwyt, aby linię tymczasową zamienić na stałą, grubą, pomarańczową główną linię pomocniczą.

Względem tej stałej linii pomocniczej możemy teraz otrzymać linie pomocnicze w postępie 20° z ostatnio zaznaczonego przez nas punktu.

3.3.3. Linie pomocnicze z dowolnego punktu Linie pomocnicze możemy otrzymywać także z punktów innych niż ten, w którym aktualnie znajduje się kursor. To ostatnie zostało już omówione w podrozdziale 3.3, „Linie pomocnicze”. Aby teraz wyświetlić linię pomocniczą przykładowo z punktu końcowego ściany, należy:

75

ROZDZIAŁ 3.  WSPÓŁRZĘDNE PUNKTÓW 

oddalić kursor od naszego punktu w wybranym kierunku z wciśniętym przyciskiem myszy,



poczekać, aż pojawi się niebieska przerywana pomocnicza linia tymczasowa, a kursor zmieni kształt na kursor Rączka,



tak długo trzymać przyciśniętą mysz (kursor Rączka zachowany), aż zdecydujemy się na jedną z zaproponowanych niebieskich linii,



ewentualnie wykonać zmianę poprzez nakierowanie kursora na inny kierunek, np. kierunek osi x zamiast osi y albo na inne nachylenie kąta,



zwolnić przycisk myszy, przez co niebieska linia zmieni kolor na pomarańczowy i stanie się główną linią pomocniczą.

Linii tych można dalej używać do wyznaczenia kierunku do nich prostopadłego albo punktu przecięcia z innymi liniami pomocniczymi, względnie innymi elementami. Linie pomocnicze możemy przesuwać za pomocą pomarańczowego uchwytu. Aby nasze przesunięcie było możliwie precyzyjne, przydatna będzie aktywowana paleta Podręczne współrzędne z paska narzędzi Standard. Możemy przytrzymać kursor także na zaokrąglonych krawędziach i po poczekaniu na pojawienie się uchwytu uzyskać proste lub łukowate linie pomocnicze. Przy liniach pomocniczych na bazie okręgu dodatkowo zostanie zaoferowane przyciąganie do stycznej i do linii łączącej z środkiem okręgu.

3.3.4. Dodatkowe linie pomocnicze Dodatkowe linie pomocnicze to takie, które powstaną równolegle do istniejących już linii pomocniczych przy wskazywaniu kursorem innych punktów na ekranie. Jeżeli wcześniej zbudowaliśmy już jakiś segment linii pomocniczej, możemy się teraz do niego odwołać, klikając jego uchwyt. Uchwyt ten w postaci pomarańczowego kleksa pojawi się po krótkim przytrzymaniu kursora nad linią. Teraz poruszając kursorem w różnych kierunkach, otrzymamy równoległe lub prostopadłe do tego segmentu dodatkowe linie pomocnicze. Po wybraniu uchwytu danej krawędzi otrzymane dodatkowe linie pomocnicze będą orientować się na tę właśnie krawędź (rysunek 3.23). Dodatkowe linie pomocnicze wyświetlają się zwykle prostopadle lub równolegle do jednej, aktualnie wybranej linii pomocniczej. Ta zostanie dodatkowo podświetlona na żółto. W przypadku linii pomocniczej dwusiecznej kąta mamy do czynienia z odwołaniem do dwóch linii na raz. Dzieje się tak, gdy pierwszy punkt rysowanej ściany znajdzie się na przecięciu dwóch linii pomocniczych (rysunek 3.24). W tej sytuacji obie linie będą zaangażowane w otrzymanie nowej dodatkowej linii pomocniczej.

76

3.3. LINIE POMOCNICZE

Rysunek 3.23. Dodatkowa linia pomocnicza odsunięta równolegle o określony dystans i inna prostopadła do niej

Rysunek 3.24. Dwusieczna kąta pomiędzy dwoma dodatkowymi liniami pomocniczymi

Jako dodatkowe linie pomocnicze możemy tworzyć linie równoległe, prostopadłe, dwusieczne, styczne oraz linie orientujące się na środek okręgu. Ważne Liniami pomocniczymi można sprawnie zarządzać za pomocą menu kontekstowego (rysunek 3.25) wyświetlanego po kliknięciu prawym przyciskiem myszy. Przy użyciu polecenia Wstaw linię pomocniczą otrzymamy statyczną linię pomocniczą. Za pomocą menu można też bardzo szybko usunąć wszystkie linie pomocnicze na ekranie. Wskazówka Korzystając ze skrótu klawiszowego Q, możemy także podczas rysowania włączać i wyłączać funkcję linii pomocniczych.

77

ROZDZIAŁ 3.  WSPÓŁRZĘDNE PUNKTÓW

Rysunek 3.25. Menu kontekstowe linii pomocniczych

3.3.5. Blokowanie punktu na linii pomocniczej Za pomocą klawisza Shift możemy zablokować punkt na kierunku wskazywanym przez linię pomocniczą. Gdy zbliżymy do niej kursor i wciśniemy Shift, linia przyciągnie go do siebie. Tak długo, jak będziemy trzymać klawisz, punkt będzie poruszał się tylko wzdłuż kierunku linii pomocniczej. W ten sposób możemy punkt końcowy ściany zafiksować na kierunku linii pomocniczej i jednocześnie zdefiniować jej długość w palecie Podręczne współrzędne.

3.3.6. Tworzenie segmentu linii pomocniczych Za pomocą komendy Utwórz segment linii pomocniczej możemy wstawić linię pomocniczą także w takim dowolnie wybranym miejscu, w którym nie ma jeszcze żadnych narysowanych krawędzi, do jakich można by się odwołać (rysunek 3.26). Segment ten może stanowić podstawę do dalszego rysowania równoległych i prostopadłych do niego elementów.

Rysunek 3.26. Segment linii pomocniczej utworzony między dwoma końcami ścian

78

3.4. SPECJALNE PUNKTY PRZYKLEJANIA I OGRANICZENIA RUCHÓW MYSZY

3.4. Specjalne punkty przyklejania i ograniczenia ruchów myszy Wiemy już, że przy rysowaniu kolejnych segmentów ścian możemy korzystać z przyciągania kursora do punktów charakterystycznych ich krawędzi. Poznaliśmy także kursor o nazwie Ptaszek, który pokazuje się przy takim przyciąganiu. Pogrubiony kursor Ptaszek zasygnalizuje oś ściany, podczas gdy cienki — pozostałe punkty. Oprócz podstawowych punktów przyklejania do elementów, możemy korzystać z całej gamy innych punktów charakterystycznych. Posługiwanie się tymi punktami oszczędzi nam żmudnego wpisywania współrzędnych i w ten sposób zyskamy dużo czasu.

3.4.1. Specjalne punkty przyklejania Załóżmy teraz, że chcemy znaleźć punkt w połowie ściany albo narysować coś prostopadle do jej krawędzi. W tym celu posłużymy się opcją Specjalne punkty przyklejania i względnymi metodami konstrukcyjnymi. Na środku paska narzędzi Standard znajdziemy funkcję Specjalne punkty przyklejania wraz z rozwijanym menu zawierającym dodatkowe ustawienia (rysunek 3.27). Opcja ta dostępna jest także w oknie Paleta kontrolna i w pasku narzędzi Pomoce rysunkowe.

Rysunek 3.27. Specjalne punkty przyklejania w pasku narzędzi Standard

Mamy tu do dyspozycji następujące możliwości (rysunki od 3.28 do 3.32). 

Połowa — tworzy punkt charakterystyczny w połowie elementu.



Podziały — generuje kilka punktów przyklejania poprzez podział elementu na podaną przez nas ilość części.



Procent — tworzy punkt charakterystyczny w miejscu dzielącym element na części określone procentowo, mierzone od końca bliżej kursora.



Odległość — wywołuje wiele punktów przyklejania, dzieląc element na odcinki o zdefiniowanej przez nas długości, mierzone od końca położonego bliżej kursora.

79

ROZDZIAŁ 3.  WSPÓŁRZĘDNE PUNKTÓW

Rysunek 3.28. Specjalne punkty przyklejania w oknie Paleta kontrolna

Rysunek 3.29. Specjalne punkty przyklejania połowy wzdłuż całego elementu i pomiędzy punktami przecięcia

Rysunek 3.30. Specjalne punkty przyklejania przy podziale na cztery części wzdłuż całego elementu

80

3.4. SPECJALNE PUNKTY PRZYKLEJANIA I OGRANICZENIA RUCHÓW MYSZY

Rysunek 3.31. Specjalny punkt przyklejania w 20% odległości przy podziale wzdłuż całego elementu

Rysunek 3.32. Specjalne punkty przyklejania o odstępie 1,2 m mierzone od lewego końca przy podziale wzdłuż całego elementu

To, do czego będzie się odnosić wybrany przez nas sposób podziału elementu, określimy w polu zakresu podziału (rysunki od 3.28 do 3.32). 

Wzdłuż całego elementu — podział zostanie przeprowadzony na całej długości elementu i to na jej podstawie zostanie obliczona połowa, odpowiednia ilość podziałów, podział procentowy lub na odcinki.



Pomiędzy punktami przecięcia — jako podstawa do wyznaczania punktów charakterystycznych, zamiast całej długości elementu, przyjmowana jest odległość mierzona do najbliższego punktu przecięcia z innym elementem. W przypadku ścian będzie to np. odcinek ściany położony pomiędzy ścianami poprzecznymi.

Wartości dla ilości podziałów, procentów i odległości podajemy w ostatnim wierszu menu, czyli Określ wartości dla specjalnych punktów przyklejania. Specjalne punkty przyklejania możemy aktywować i dezaktywować za pomocą menu Widok/Specjalne punkty przyklejania (w górnej części menu); ich ustawienia natomiast skonfigurujemy w menu Widok/Opcje specjalnego przyklejania/Polowa, .../Podziały, .../Procent itd. Podczas rysowania specjalne punkty przyklejania będą oznaczane na elementach małą kreską i będą powodować zmianę kształtu kursora na kursor Ptaszek.

81

ROZDZIAŁ 3.  WSPÓŁRZĘDNE PUNKTÓW

3.4.2. Ograniczenia ruchów myszy Ograniczanie kierunków ruchu myszy możemy ustawiać po wybraniu kolejno Opcje/Środowisko pracy/Ograniczenia ruchów myszki (rysunek 3.33). Opcja ta pełni rolę podobną do roli linii pomocniczych, z tą różnicą, że choć nie zobaczymy żadnych linii na ekranie, to mysz będzie podążać wzdłuż określonego kierunku. Ważne jest to, żeby klawisz Shift pozostał cały czas wciśnięty.

Rysunek 3.33. Ograniczenia ruchów myszy

Ustawienia standardowe umożliwiają ograniczenie ruchów myszy w pionie i w poziomie po wciśnięciu klawisza Shift. Działa to też przy siatkach obróconych, wówczas wzdłuż obróconych kierunków. Jeśli aktywowaliśmy linie pomocnicze (skrót Q), możemy także blokować mysz wzdłuż najbliższych tymczasowych i stałych linii pomocniczych. Stałą linią pomocniczą staje się jedna z wybranych przez nas linii tymczasowych. W opcjach ustawień ograniczenia ruchów myszy możemy także podać Kąt stały, określający dodatkowy kierunek jej blokowania. Opcja ta nie jest domyślnie aktywna i musimy ją zaznaczyć w oknie dialogowym, podając jednocześnie odpowiednią wartość dla kąta.

Przykład: Segment ściany o długości 5 m pod kątem 30° 

Wybieramy menu Opcje/Środowisko pracy/Ograniczenia ruchów myszki.



Zaznaczamy Kąt stały i jako jego wartość wpisujemy 30.



Kliknięciem zaznaczamy punkt początkowy ściany lub podajemy jego współrzędne.

82

3.4. SPECJALNE PUNKTY PRZYKLEJANIA I OGRANICZENIA RUCHÓW MYSZY 

Wskazujemy pozycję kursora dla punktu końcowego ściany na mniej niż 30° (na wyczucie).



Przyciskamy Shift, aby ściana została przyciągnięta do kierunku pod kątem 30°.



Przyciskamy klawisz Tab, aby w palecie Podręczne współrzędne uaktywnić wiersz Odległość.



Zwalniamy Shift, kąt 30° pozostanie zachowany.



Podajemy wartość 5 w polu Odległość.



Kończymy klawiszem Enter względnie klikamy symbol ptaszka w oknie Podręczne współrzędne.

Oczywiście, narysowanie takiej ściany można zrobić dużo prościej, a podany przykład służy jedynie do pokazania działania funkcji Ograniczenia ruchów myszki. A tak zrobimy to najszybciej. 

Kliknięciem zaznaczamy punkt początkowy ściany lub podajemy jego współrzędne.



Przyciskamy klawisz Tab, aby w oknie Podręczne współrzędne uaktywnić wiersz Odległość.



Podajemy wartość 5 w polu Odległość.



Klawiszem Tab przechodzimy w palecie Podręczne współrzędne do wiersza Kąt.



Podajemy wartość 30 w polu Kąt.



Kończymy klawiszem Enter względnie klikamy symbol ptaszka w oknie Podręczne współrzędne.

3.4.3. Rzutowanie kursora Po zablokowaniu klawiszem Shift ruchu myszy możemy zmieniać tylko długość elementu na tym kierunku. Często w takiej sytuacji chcemy określić tę długość poprzez zrzutowanie jej na oś x bądź oś y lub na prostą prostopadłą do aktualnego kierunku. W tym celu posłużymy się komendą Rzutowanie kursora z okna Paleta kontrolna (rysunek 3.34).

Rysunek 3.34. Rzutowanie kursora w pionie z przyciąganiem go do kierunku 45°

83

ROZDZIAŁ 3.  WSPÓŁRZĘDNE PUNKTÓW

W poniższym przykładzie do istniejącej poziomej ściany dorysujemy następną, położoną względem niej pod kątem 45°, o takiej długości, że po zrzutowaniu na ścianę poziomą długości ich będą sobie równe. Aby to zrobić, posłużymy się ograniczeniem ruchów myszy i w menu Opcje/Środowisko pracy/Ograniczenia ruchów myszki ustawimy opcję Kąt stały na dodatkowe przyciąganie do kierunku 45°(nie zapominamy przy tym o jej aktywacji poprzez zaznaczenie ptaszkiem pustego pola obok). Oznaczamy teraz punkt początkowy nowej ściany na lewym końcu ściany poziomej, przesuwając następnie kursor pod przybliżonym kątem 45° i przyciskając Shift, aby został przyciągnięty precyzyjnie do tego kierunku. Teraz możemy aktywować Rzutowanie kursora w oknie Paleta kontrolna, wybierając opcję Pionowo (rysunek 3.34). Uzyskujemy możliwość zdefiniowania długości pochyłej ściany przez określenie pozycji jej pionowo zrzutowanego końca. Najwygodniej będzie posługiwać się oknem Paleta kontrolna, gdy po wywołaniu menu kontekstowego prawym przyciskiem myszy wybierzemy opcję Powiększona paleta kontrolna. Ten sam efekt możemy uzyskać, korzystając z przecięcia dwóch linii pomocniczych.

3.4.4. Blokowanie współrzędnych Podczas określania pozycji punktów możemy posłużyć się bardzo wygodną opcją blokowania współrzędnych, odległości i kierunków za pomocą skrótów klawiszowych. Użyjemy do tego klawisza Alt w następujących kombinacjach: 

Alt+X — blokuje Współrzędną x,



Alt+Y — blokuje Współrzędną y,



Alt+R — blokuje Odległość,



Alt+A — blokuje Kąt.

Tych samych kombinacji użyjemy także do wyłączenia poszczególnych blokad. Jeśli rysujemy przy użyciu linii pomocniczych, zostaną one wyświetlone w odpowiedniej do danej blokady konfiguracji (rysunek 3.35).

Rysunek 3.35. Blokowanie współrzędnych na cztery sposoby

84

3.4. SPECJALNE PUNKTY PRZYKLEJANIA I OGRANICZENIA RUCHÓW MYSZY

3.4.5. Względne metody konstrukcyjne Względne metody konstrukcyjne polegają na wykorzystaniu istniejących już elementów lub ich konfiguracji do określania położenia nowych elementów. Typowymi przykładami takich metod będą opcje Równolegle i Prostopadle. Funkcje te znajdziemy także w oknie Paleta kontrolna (rysunek3.36).

Rysunek 3.36. Względne metody konstrukcyjne 

Prostopadle — przed rozpoczęciem właściwego rysowania wybieramy metodą dwóch punktów kierunek odniesienia, do którego prostopadle będziemy dalej rysować. Alternatywnie możemy także wskazać jako odniesienie krawędź jakiejś ściany, klikając ją, gdy kursor przybierze postać gwiazdki Mercedesa; jest to wtedy tzw. kursor Mercedes. Przy rysowaniu nowej ściany określimy w ten sposób kierunek położenia jej punktu końcowego (rysunek 3.37).

Rysunek 3.37. Rysowanie prostopadle do kierunku odniesienia

Zupełnie wystarczy także, jeśli kierunek odniesienia zdefiniujemy tuż przed wskazaniem punktu 3. Nadal możemy jeszcze wywołać narzędzie Prostopadle i kliknąć krawędź odniesienia kursorem Mercedes. 

Równolegle — metodą dwóch punktów wybieramy kierunek odniesienia, do którego równolegle chcemy dalej rysować. Także i w tym przypadku możemy powołać się na dowolną krawędź ściany, klikając ją kursorem Mercedes. Przy rysowaniu nowej ściany znów określimy tak kierunek położenia punktu końcowego (rysunek 3.38).

85

ROZDZIAŁ 3.  WSPÓŁRZĘDNE PUNKTÓW

Rysunek 3.38. Rysowanie równolegle do kierunku odniesienia 

Dwusieczna kąta — zaznaczając cztery punkty na ekranie, określimy dwa kierunki, z których wyznaczona dwusieczna będzie definiować kierunek dalszego rysowania. Również i tu wystarczy kliknięcie dwóch krawędzi kursorem Mercedes. W taki sposób otrzymamy prostą, na której położone będą oba punkty, początkowy i końcowy, naszego nowego elementu.



Przesunięcie — metoda ta jest szczególnie przydatna podczas rysowania wieloboków, ponieważ dzięki niej możemy przesunąć równolegle wszystkie krawędzie wielobocznego konturu o jakąś konkretną odległość. Rysujemy wtedy przykładowo narzędziem Ściana metodą Łańcuch ścian kolejne punkty elementu, kończąc prawym przyciskiem myszy i wybierając OK z menu kontekstowego. Po zakończeniu tej operacji zostaniemy poproszeni o podanie odległości, o którą wszystkie segmenty nowej ściany zostaną równolegle przesunięte (rysunek 3.39).

Rysunek 3.39. Użycie metody Przesunięcie dla elementów wielobocznych

86

3.4. SPECJALNE PUNKTY PRZYKLEJANIA I OGRANICZENIA RUCHÓW MYSZY 

Wielokrotne przesunięcie — opcja ta działa analogicznie do wcześniej opisanej z tą różnicą, że możemy tu podać kilka wartości odstępów i w ten sposób uzyskać więcej równoległych do siebie wielobocznych elementów.



Specjalne punkty przyklejania na wektorze — jest to kombinacja funkcji specjalnych punktów przyklejania i generowanej przez nas linii pomocniczej. Podczas gdy w normalnej sytuacji bazą do wyznaczenia punktów przyklejania np. w połowie są istniejące jakieś ściana, linia lub łuk, tutaj zdefiniujemy je na linii wektora łączącego dwa inne punkty. Wybieramy najpierw odpowiednią opcję specjalnych punktów przyklejania, np. Połowa, Procent itd., następnie aktywujemy Specjalne punkty przyklejania na wektorze i wybieramy początek oraz koniec wektora, na którym punkty te mają zostać wyznaczone. W ten sposób otrzymamy punkty charakterystyczne niejako zawieszone w powietrzu (rysunek 3.40).

Rysunek 3.40. Wektor odniesienia ze specjalnymi punktami przyklejania w ⅓ długości 

Ustawienie powierzchni — jest to funkcja umożliwiająca użycie w oknie 3D krawędzi przecięcia między wybraną pochyłą powierzchnią (względem powierzchni x i y) i powierzchnią rysowaną (z = 0) podczas rysowania lub edycji elementów. W poniższym przykładzie pokazano przedłużanie stropu do przecięcia z powierzchnią dachu (rysunek 3.41). Ważne Należy wziąć pod uwagę, że wszystkie opisane powyżej metody konstrukcji działają tylko podczas rysowania jednego elementu i jeżeli chcemy z nich ponownie skorzystać, trzeba je ponownie aktywować.

87

ROZDZIAŁ 3.  WSPÓŁRZĘDNE PUNKTÓW

Rysunek 3.41. Przedłużanie stropu do przecięcia z powierzchnią dachu

3.5. Przyklejanie elementów Elementy w programie ArchiCAD posiadają domyślnie punkty służące do wzajemnego przyciągania, punkty zaznaczania elementów i punkty przyklejania. Potrzebną do ich aktywowania funkcję Przyklejanie elementów znajdziemy w menu Opcje/Przyklejanie do elementów lub w pasku narzędzi Standard (rysunek 3.42). Aby mogła być aktywna, musimy wyłączyć Przyklejanie do siatki (Alt+S).

Rysunek 3.42. Przyklejanie do elementów w pasku narzędzi Standard

Przyklejanie elementów zostanie aktywowane, gdy zaznaczymy dany element w celu dalszej edycji. Jego specjalne punkty zostaną oznaczone małymi pustymi kwadratami. Specjalne punkty to: 

punkty zaznaczania elementów włącznie z punktami przyciągania,



specjalne punkty przyklejania (jeśli odpowiednia funkcja jest włączona),



końcówki kursora.

Gdy któryś z wymienionych punktów przykładowo podczas przesuwania elementu natrafi na taki specjalny punkt innego elementu, zostanie to zasygnalizowane powiększeniem kwadratu przy danym punkcie. Klikając w tym momencie, przyciągniemy punkty do siebie. Jeśli więcej niż jeden punkt na raz zbliży się do innych punktów specjalnych, zostaną one zaznaczone czarnym wypełnieniem. Klawiszem Spacja możemy wybierać kolejne opcje przyklejania, potwierdzając na koniec swój wybór kliknięciem myszy (rysunek 3.43).

88

3.6. PYTANIA SPRAWDZAJĄCE

Rysunek 3.43. Przyklejanie do elementów z punktami zaznaczania elementów podczas przesuwania ściany (po lewej) i krzesła (po prawej)

3.6. Pytania sprawdzające 1. Gdzie znajduje się narzędzie do definiowania początku układu współrzędnych użytkownika? 2. Jak możemy przełączyć się z powrotem na początek układu współrzędnych projektu? 3. Jak jest różnica między siatką modularną i siatką przyklejania? 4. Którą z siatek możemy uzupełnić o siatkę dodatkową? 5. Proszę podać cztery ważne ustawienia specjalnych punktów przyklejania. 6. W jaki sposób możemy zablokować współrzędne? 7. Z jakich względnych metod konstrukcyjnych możemy skorzystać przy rysowaniu? 8. Jak możemy aktywować funkcję przyklejania elementów?

89

ROZDZIAŁ 3.  WSPÓŁRZĘDNE PUNKTÓW

90

ROZDZIAŁ 4

Podstawowe elementy geometryczne

Na początku książki podkreśliliśmy, że ArchiCAD jest takim systemem CAD, który zamiast długotrwałego budowania rysunku linia po linii oferuje użycie inteligentnych elementów o definiowanych przez użytkownika parametrach. To jednak nie wyklucza faktu, że w niektórych sytuacjach możliwość narysowania dwuwymiarowego obrysu złożonego z pojedynczych linii, łuków i okręgów bardzo się przydaje. Takich dwuwymiarowych elementów użyjemy np. jako linii pomocniczych do precyzyjnego pozycjonowania elementów 3D. Ponadto będą one użyteczne w tworzeniu dwuwymiarowych rysunków detali niezależnych od konstrukcji trójwymiarowej. W tym rozdziale omówimy metody tworzenia i edycji tych podstawowych elementów geometrycznych. Narzędzia obsługujące podstawowe elementy geometryczne znajdziemy w palecie Narzędzia, głównie w części Dokument (rysunek 4.1). Są to następujące polecenia. 

Linia — rysuje linie złożone z pojedynczych segmentów.



Łuk/okrąg — rysuje okręgi, łuki, elipsy i łuki eliptyczne.



Polilinia — tworzy połączone łańcuchy złożone z segmentów linii i łuków. Krzywa (kategoria Więcej) — tworzy gładkie krzywe na podstawie zdefiniowanych węzłów.

  

Punkt aktywny (kategoria Więcej) — zaznacza pojedyncze punkty na rysunku. Wypełnienie — tworzy wypełnienia o obrysach wielobocznych.

Rysunek 4.1. Paleta Narzędzia z ikonami poleceń Linia, Łuk/okrąg itp.

ROZDZIAŁ 4.  PODSTAWOWE ELEMENTY GEOMETRYCZNE

Wskazówka Proste elementy geometryczne możemy łatwo zmienić w ściany, stropy i dachy, używając narzędzia Magiczna różdżka (menu Projekt/Obrysuj wielobok za pomocą magicznej różdżki lub Paleta kontrolna).

4.1. Linia Za pomocą funkcji Linia tworzymy na rysunku pojedyncze proste segmenty linii lub ich złożenia. W palecie Info mamy do dyspozycji następujące metody rysowania linii. 

Linia — rysuje pojedynczą linię. W pasku statusu zostaniemy poproszeni najpierw o wskazanie pierwszego węzła linii, a następnie o określenie wielkości linii.



Polilinia — tworzy element złożony z łańcucha pojedynczych segmentów. W pasku statusu zostaniemy poproszeni kolejno o podanie konkretnych danych. Oto one. 

Określenie pierwszego wierzchołka polilinii — podajemy punkt początkowy pierwszego segmentu linii. Mimo iż pojawia się tu słowo „polilinia”, w rzeczywistości nie jest nią, ponieważ po narysowaniu jej segmenty pozostają osobnymi elementami i nie są w żaden sposób powiązane, jak dzieje się to w przypadku dalej opisanego narzędzia Polilinia.



Określenie kolejnego wierzchołka wieloboku linii — podajemy punkt końcowy pierwszego segmentu linii, który jednocześnie będzie punktem początkowym następnego segmentu.



W trakcie rysowania tą metodą, podobnie jak przy narzędziu Polilinia, za pomocą pojawiającego się okna Paleta pomocnicza (rysunek 4.2) otrzymamy możliwość przełączenia się z trybu linii prostej na tryb łuku. Dalsze konstruowanie odbywa się analogicznie do narzędzia Polilinia, z tą różnicą, że otrzymane elementy nie będą ze sobą połączone. Każdy z segmentów narysowanych narzędziem Linia możemy niezależnie zaznaczać i usuwać. Metoda ta zapewnia jedynie, że wszystkie części rysowanego łańcucha dokładnie się połączą.

Rysunek 4.2. Paleta pomocnicza w trybie rysowania metodą Polilinia 

92

Kończymy rysowanie podwójnym kliknięciem lub kliknięciem OK z menu kontekstowego wywołanego prawym przyciskiem myszy. Możemy także na koniec wybrać pierwszy węzeł elementu. Zostanie on zasygnalizowany kursorem Młotek, a po kliknięciu łańcuch zostanie zamknięty.

ROZDZIAŁ 4.  PODSTAWOWE ELEMENTY GEOMETRYCZNE

Po wybraniu w palecie Info ikony okna dialogowego Ustawienia linii otrzymamy do dyspozycji jeszcze kilka innych przydatnych opcji (rysunek 4.4). Możemy tu ustawić zarówno typ linii, jak i jej pióro. Alternatywą dla linii ciągłej będzie cały szereg innych dostępnych typów linii.

Rysunek 4.4. Ustawienia linii

Zaznaczamy kwadracik Granica strefy, jeżeli później przy automatycznym rozpoznawaniu granic stref mają one być definiowane nie tylko przez ściany, ale właśnie także przez linie. Potrzebne będzie to np. przy pomieszczeniach, w których wyróżniamy strefę jadaną i strefę mieszkalną, chociaż nie są one od siebie oddzielone ścianą. W dolnej części okna możemy dodawać do linii różnego rodzaju końcówki, aby np. samodzielnie konstruować etykiety i linie wymiarowania bez używania narzędzi normalnie do tego przeznaczonych. Końcówki możemy dodawać tylko przy opcjach Linia i Polilinia.

4.1.1. Nakładające się linie Jeśli na rysunku linie pokrywają się lub ich końce stykają się ze sobą, mamy możliwość połączenia ich w jedną linię. W tym celu użyjemy polecenia z menu Edycja/Zmiana geometrii/Optymalizacja linii. Wybieramy teraz wszystkie linie narzędziem Strzałka, używając klawisza Shift do zaznaczania kolejnych. Klawiszem Tab można zmienić zaznaczenie. Przy optymalizacji nakładających się linii wybieramy spośród następujących opcji:

94

4.2. ŁUK/OKRĄG

1. Usuń duplikaty, 2. Wybierz atrybuty, które zostaną przypisane elementom utworzonym w trakcie łączenia, 3. Połącz stykające się linie, 4. Połącz częściowo nakładające się linie, 5. Wymuszaj linie ciągłe, 6. Wyrównaj nakładające się linie.

4.2. Łuk/okrąg Narzędzie tworzy okręgi, łuki, elipsy i łuki eliptyczne za pomocą różnych metod konstrukcji (rysunek 4.5). W pasku statusu wyświetlane są komendy dotyczące wprowadzania odpowiednich danych. Poniżej wyjaśnimy szczegółowo, co oznaczają.

Rysunek 4.5. Narzędzie Łuk/okrąg z metodami geometrii konstrukcji

Mamy do dyspozycji następujące metody konstrukcji narzędzia Łuk/okrąg. 

Punkt środkowy i promień — tworzymy okrąg, podając jego punkt środkowy i długość promienia.  





Wskaż środek łuku — pozycjonujemy punkt środkowy okręgu lub łuku. Wskaż punkt startowy łuku — podajemy punkt początkowy okręgu lub łuku. Określamy w ten sposób długość promienia. Przy pełnym okręgu wartość możemy zdefiniować także w palecie Podręczne współrzędne. Określ wielkość łuku/okręgu — jeśli chcemy narysować pełny okrąg, wystarczy kliknąć ponownie w tym samym miejscu albo wpisać w oknie palety Podręczne współrzędne kąt 0° lub 360°. Rysując łuk, wybieramy punkt końcowy bądź wpisujemy wartość kąta w oknie Podręczne współrzędne.

3 punkty — za pomocą tej funkcji narysujemy okrąg metodą trzech punktów. 

Wskaż pierwszy punkt leżący na łuku — podajemy pierwszy punkt należący do okręgu.



Wskaż drugi węzeł budujący łuk oparty na 3 punktach — podajemy drugi punkt należący do okręgu.



Wskaż trzeci węzeł budujący łuk oparty na 3 punktach — podajemy trzeci punkt należący do okręgu, który jednakże nie musi być jego punktem końcowym. Określ wielkość łuku/okręgu — ustalamy punkt końcowy łuku. On sam nie musi do niego przynależeć, definiuje jedynie kąt rozwarcia. Możemy także użyć tu palety Podręczne współrzędne i wpisać wartość kąta.



95

ROZDZIAŁ 4.  PODSTAWOWE ELEMENTY GEOMETRYCZNE 

Styczne — korzystając z tej metody, narysujemy okrąg styczny do jednej, dwóch lub trzech linii i (albo) definiowany przez punkty na nim leżące. Nie skonstruujemy okręgów stycznych do innych łuków. Tu także możemy użyć metody tworzenia okręgu za pomocą trzech punktów (rysunek 4.6). 

Wskaż punkt leżący na łuku lub krawędź styczną do łuku — wybieramy pierwszą linię styczną do łuku lub określamy punkt do niego należący.



Wskaż punkt okręgu lub krawędź styczności — wskazujemy drugą lub trzecią linię styczną do okręgu.



Puknij, aby wskazać pozycję okręgu — jeśli dotychczasowe dane nie wystarczą do jednoznacznego określenia pozycji okręgu, pojawi się kursor Oko. którym za pomocą kliknięcia zdefiniujemy ostateczne położenie.

Rysunek 4.6. Okręgi skonstruowane za pomocą metody Styczne

Elipsę skonstruujemy przy użyciu jednej z poniższych metod (rysunek 4.7).

Rysunek 4.7. Elipsy i łuki eliptyczne 

96

Elipsa z przekątnej — funkcja ta polega na rysowaniu elipsy poprzez określenie dwóch wierzchołków przekątnej prostokąta, w który jest ona wpisana. Jeżeli drugi punkt podamy na linii pod kątem 45°, otrzymamy okrąg. 

Wskaż pierwszy węzeł prostokąta opisanego na elipsie — podajemy pierwszy punkt przekątnej prostokąta.



Dokończ wskazywanie prostokąta zawierającego elipsę — podajemy drugi punkt przekątnej.

4.3. POLILINIA 



Elipsa z połowy przekątnej 

Wskaż punkt centralny — określamy punkt środkowy elipsy.



Dokończ wskazywanie prostokąta zawierającego elipsę — podajemy wierzchołek przekątnej prostokąta opisanego na elipsie. Wartości Wymiaru 1 i Wymiaru 2 w Podręcznych współrzędnych odpowiadają długościom półosi elipsy i możemy je bezpośrednio wpisać w odpowiednie okna palety.

Promienie elipsy — za pomocą tej opcji narysujemy łuk eliptyczny. 

Wskaż punkt centralny elipsy — podajemy punkt środkowy elipsy.



Wskaż koniec osi elipsy — definiujemy położenie (kąt) i długość jednej z półosi elipsy.



Wskaż punkt początkowy łuku eliptycznego — podanie tego punktu zdefiniuje kształt elipsy.



Dokończ łuk eliptyczny — ten punkt definiuje faktycznie punkt początkowy łuku eliptycznego.



Wskaż punkt na łuku elipsy — ten punkt określa koniec łuku eliptycznego.

4.3. Polilinia Narzędzie tworzy łańcuchy linii złożone z wielu segmentów. Segmenty te mogą być liniami prostymi lub łukami. Polilinia może być otwarta lub możemy ją zamknąć. Polilinia to łańcuch z połączonych elementów i wystarczy, że klikniemy jeden z jej segmentów, a podświetli się cała. Polilinie mogą stanowić dobrą bazę do rysowania ścian i stropów. Za pomocą odpowiednich narzędzi Ściana lub Strop i Magiczna różdżka (z okna Paleta kontrolna lub menu Projekt/Narysuj wielobok za pomocą magicznej różdżki) możemy szybko zmienić polilinię w dany element. Korzystając z przykładu przedstawionego na rysunku 4.8 i komend pojawiających się w pasku statusu, przybliżymy teraz działanie opcji z okna Paleta pomocnicza dla tego narzędzia. Aby ułatwić definiowanie punktów, ustawiamy przyciąganie do siatki modularnej (menu Widok/Opcje przyklejania siatki/Siatka modularna i Przyklejanie do siatki lub Alt+S). 



Wywołujemy komendę

— Paleta pomocnicza jest w trybie Prosty segment.



Określ pierwszy wierzchołek polilinii — podajemy punkt 1.



Określ kolejny wierzchołek wieloboku polilinii — podajemy punkt 2.



Określ kolejny wierzchołek wieloboku polilinii — podajemy punkt 3.



Określ kolejny wierzchołek wieloboku polilinii — podajemy punkt 4.

Włączamy w oknie Paleta pomocnicza tryb Łuk styczny do zdefiniowanej linii. 

Wskaż kierunek styczny do pierwszego łuku — podajemy punkt 5.



Wskaż następny punkt serii łuków — podajemy punkt 6.

97

ROZDZIAŁ 4.  PODSTAWOWE ELEMENTY GEOMETRYCZNE

Rysunek 4.8. Zamknięta polilinia z segmentami — łukami 





Włączamy w oknie Paleta pomocnicza tryb Prosty segment. 

Określ pierwszy wierzchołek polilinii — podajemy punkt 7.



Określ kolejny wierzchołek wieloboku polilinii — podajemy punkt 8.

Włączamy w oknie Paleta pomocnicza tryb Łuk przechodzący przez 3 punkty. 

Wskaż drugi węzeł budujący łuk oparty na 3 punktach — podajemy punkt 9.



Wskaż trzeci węzeł budujący łuk oparty na 3 punktach — podajemy punkt 10.

Włączamy w oknie Paleta pomocnicza tryb Prosty segment. 





Określ pierwszy wierzchołek polilinii — podajemy punkt 11.

Włączamy w oknie Paleta pomocnicza tryb Łuk definiowany za pomocą punktu środkowego. 

Wskaż środek łuku — podajemy punkt 12.



Określ wielkość łuku/okręgu — przesuwamy kursorem we wskazanym kierunku wokół punktu 12., aby otrzymać pożądany półokrąg.

Włączamy w oknie Paleta pomocnicza tryb Prosty segment. 

Określ pierwszy wierzchołek polilinii — podajemy punkty od 13. do 16.

W punkcie 16. zamykamy polilinię za pomocą kursora Młotek. W ten sposób program pokazuje, że ostatni punkt polilinii jest jednocześnie jej punktem początkowym.

98

4.4. KRZYWA

4.3.1. Łączenie polilinii Przy użyciu funkcji Edycja/Zmiana geometrii/Połącz połączymy pojedyncze stykające się ze sobą krzywe w jedną całość. Pojedyncze linie i łuki także można łączyć. Warunkiem jest tylko to, żeby ich końce wzajemnie się nakładały. Korzystając z polecenia Edycja/Zmiana geometrii/Rozbij do bieżącego widoku, rozbijemy polilinie na linie i łuki składowe.

4.4. Krzywa Funkcja tworzy gładkie krzywe definiowane punktami węzłów. Na rysunku 4.9 pokazujemy krzywą z wyróżnionymi węzłami i dla porównania polilinię (linia przerywana), która przechodzi przez te same punkty. Krzywa jest figurą o wolnym kształcie i różnych promieniach wygięć wygładzających węzły. Są one chętnie używane w nowoczesnym projektowaniu, jako że gwarantują pełną dowolność formy.

Rysunek 4.9. Krzywa porównana z polilinią

Ustawieniem domyślnym jest krzywa zamknięta. Jeżeli chcemy otrzymać krzywą otwartą, należy wejść w okno dialogowe Ustawienia krzywej przez paletę Info i wybrać odpowiednią ikonę. Aby zakończyć rysowanie, klikamy dwukrotnie lub wybieramy OK z menu kontekstowego wywoływanego prawym przyciskiem myszy. Na rysunku 4.10 przedstawiono ścianę narysowaną za pomocą narzędzia Magiczna różdżka na podstawie krzywej.

Rysunek 4.10. Ściana narysowana na bazie krzywej

99

ROZDZIAŁ 4.  PODSTAWOWE ELEMENTY GEOMETRYCZNE

Oprócz dotychczas opisanego normalnego typu krzywej możemy także wybrać opcje Krzywa Béziera lub (rysunki 4.12 i 4.13) Krzywa odręczna.

Rysunek 4.11. Paleta pomocnicza dla krzywych z aktywnym trybem Przesuń uchwyt stycznej

Rysunek 4.12. Opcje krzywych: normalna, Béziera, odręczna

Rysunek 4.13. Porównanie różnych typów krzywych

Rysując narzędziem Krzywa Béziera, na początku otrzymamy segmenty prostych linii, które będą podstawą wygięć, powstających po dalszej edycji węzłów. Po wybraniu węzła narzędziem Strzałka możemy poddać go modyfikacji za pomocą narzędzi edycji uchwytów stycznej z okna Paleta pomocnicza (rysunek 4.11). Po pierwszym kliknięciu punktu zostanie wyświetlona styczna do poprzedniego odcinka. Korzystając z tej linii, określimy kierunek w węźle oraz wygięcie segmentu leżącego przed węzłem. Po drugim kliknięciu tego samego węzła i ponownym wybraniu opcji Przesuwanie uchwytów stycznej z okna Paleta pomocnicza zostanie wyświetlona druga styczna, tym razem dla odcinka leżącego za węzłem, współgrająca z tą pierwszą. W ten sposób zawsze uzyskamy gładkie wygięcie bez przełamań. Zmieniając długości odcinków stycznych, możemy dodatkowo określać stopień krzywizny kolejnych segmentów. Przy użyciu opcji Krzywa odręczna możemy, dowolnie przesuwając myszą w wybranych kierunkach, uzyskać odpowiadającą im wygładzoną krzywą.

100

4.5. PUNKT AKTYWNY

4.4.1. Łączenie krzywych Krzywe można łączyć na zasadzie podobnej do opisanej w podrozdziale 4.3.1. Jeżeli w którymś miejscu na połączeniu między krzywymi zdarzy się przełamanie, zostanie ono automatycznie wygładzone.

4.5. Punkt aktywny Narzędziem możemy tworzyć obiekty-punkty. Polega to na definiowaniu na ekranie aktywnych punktów, które przy dalszym rysowaniu będą przyciągały kursor i zmieniały jego kształt na kursor Ptaszek. Są one wyświetlane w formie małych krzyżyków. W pokazanych wcześniej przykładowych rysunkach elips punkty aktywne zostały użyte do pokazania miejsc kliknięć.

4.6. Wypełnienie Narzędzie tworzy wypełnienia o wielobocznych lub prostokątnych obramowaniach (rysunki 4.14 i 4.15). Domyślnie ustawiona jest opcja Wypełnienie wieloboczne. W tym przypadku zostaniemy poproszeni, podobnie jak przy narzędziu Polilinia, o zdefiniowanie zamkniętego łańcucha linii konturu. Gdy zakończymy rysowanie podwójnym kliknięciem w innym punkcie niż początek wieloboku, jego zamknięcie zostanie wygenerowane automatycznie. Jeżeli przy tej okazji miałoby wystąpić przecięcie się konturu ze sobą, zostaniemy o tym powiadomieni odpowiednim komunikatem. Po wybraniu opcji Popraw w oknie ostrzeżenia program odrzuci wypełnienie powstające wewnątrz przecięcia konturu.

Rysunek 4.14. Narzędzie Wypełnienie

Rysunek 4.15. Wypełnienie z wielobocznym obramowaniem

101

ROZDZIAŁ 4.  PODSTAWOWE ELEMENTY GEOMETRYCZNE

W oknie dialogowym ustawień możemy zaznaczyć kwadracik Pokaż powierzchnię (rysunek 4.16). Wówczas po zdefiniowaniu wieloboku konturu pojawi się kursor Młotek, którym wybierzemy położenie dla tekstu pola powierzchni.

Rysunek 4.16. Ustawienia wypełnienia

W rozszerzonych ustawieniach narzędzia możemy zdefiniować, do jakiej kategorii ma przynależeć utworzone wypełnienie, tak aby zostało odpowiednio pokazane na ekranie. Wiele wypełnień powstaje samorzutnie podczas tworzenia przekrojów, na bazie określanych przez ArchiCAD ustawień wyświetlania elementów. Jako że samodzielnie tworzone wypełnienia są w pewnym sensie szczególnym przypadkiem, przynajmniej w ten sposób możemy nadać im odpowiednią kategorię przedstawiania. Nieco elegantszą metodą tworzenia wypełnień jest użycie narzędzia Wypełnienie razem z funkcją Magiczna różdżka z okna Paleta kontrolna. Wybieramy wtedy kursorem dowolny kontur ściany lub zamknięty obrys kilku ścian, a ArchiCAD automatycznie rozpoznaje odpowiedni kształt nowego wypełnienia. Działając odwrotnie, możemy przy zaznaczonym narzędziu Ściana i Magiczna różdżka otoczyć istniejące wypełnienie konturem ścian.

102

4.7. PYTANIA SPRAWDZAJĄCE

4.6.1. Optymalizacja wypełnień Jeśli wypełnienia graniczą ze sobą lub nakładają się, mamy możliwość łączenia ich za pomocą funkcji Edycja/Zmiana geometrii/Optymalizacja wypełnień. Przy użyciu poleceń Edycja/Zmiana geometrii/Rozbij do bieżącego widoku rozdzielimy element wypełnienia na linię obramowania i samo wypełnienie.

4.7. Pytania sprawdzające 1. Jakie poznaliśmy podstawowe elementy geometryczne? 2. Jakie mamy do dyspozycji metody konstrukcji w narzędziu Łuk/okrąg? 3. Jakie typy połączeń między segmentami polilinii możemy wybierać z okna Paleta pomocnicza? 4. Jakie cechy charakteryzują elementy tworzone narzędziem Krzywa? 5. Jakie metody konstrukcji oferuje narzędzie Wypełnienie? 6. Czy punkty aktywne są widoczne na wydruku?

103

ROZDZIAŁ 4.  PODSTAWOWE ELEMENTY GEOMETRYCZNE

104

ROZDZIAŁ 5

Ściany, okna i drzwi

Do standardowych elementów każdego projektu architektonicznego należą ściany z oknami i drzwiami, stropy, dachy, słupy i podciągi. W tym rozdziale omówimy wszystkie te elementy wraz z ich ustawieniami.

5.1. Ściany 5.1.1. Paleta Info Gdy aktywujemy narzędzie Ściana, w palecie Info pojawią się jego najważniejsze ustawienia. Znajdziemy tu jedenaście przycisków, które odpowiadają różnym opcjom. 

Okno dialogowe Ustawienia ściany — przycisk ten wywołuje pokazane na rysunku 5.1 okno dialogowe ustawień ściany.

Rysunek 5.1. Paleta Info dla ścian

ROZDZIAŁ 5.  ŚCIANY, OKNA I DRZWI 

Okno dialogowe Ustawienia warstw — za pomocą tej funkcji wejdziemy w okno ustawień warstw, w którym zobaczymy, w jakich kombinacjach warstw widoczna jest warstwa ścian. Domyślną kombinacją ustawień warstw jest 11 Pokaż i odblokuj wszystkie (rysunek 5.2). Aktualną kombinację warstw możemy zawsze sprawdzić po prawej stronie ekranu w oknie Opcje podręczne. W programie mamy do dyspozycji jedenaście standardowych kombinacji warstw: 

01 Sytuacja,



02 Koncepcja,



03 Widoki — Wstępne,



04 Widoki — Do zatwierdzenia,



05 Widoki — Detale,



06 Widoki — Instalacje,



07 Widoki — Konstrukcja,



08 Wizualizacja,



09 Dokumentacja,



10 Pokaż strefy 3D jako bryły,



11 Pokaż i odblokuj wszystkie.

Rysunek 5.2. Ustawienia warstw 

106

Aktualna warstwa — funkcja ta otwiera menu zawierające listę wszystkich warstw w projekcie z zaznaczeniem aktualnej. Możemy tu bezpośrednio edytować jej ustawienie. Jako że warstwa domyślna narzędzia Ściana jest przeznaczona dla ścian zewnętrznych, przed rozpoczęciem rysowania ścian wewnętrznych musimy zmienić ją na Konstrukcja — Ściany wew.

5.1. ŚCIANY 

Metoda geometrii Ściana prosta — do konstruowania prostych odcinków ścian możemy skorzystać z jednej z czterech metod rysowania, które odpowiednio użyte mogą znacznie skrócić rysowanie (rysunek 5.3). 

Pojedynczy segment — metoda umożliwia rysowanie pojedynczych odcinków ścian. Kiedy wprowadzimy pierwsze współrzędne lub kliknięciem w oknie ekranu rozpoczniemy rysowanie segmentu, podanie współrzędnych po raz drugi lub kolejne kliknięcie zaznaczy jego koniec.



Łańcuch ścian — opcja nadaje się najlepiej do rysowania wzajemnie od siebie zależnych fragmentów ścian. Każdy kolejny segment jest tu automatycznie przyłączany do poprzedniego. Rysowanie łańcucha zakończymy podwójnym kliknięciem lub wybraniem OK z menu kontekstowego. Użycie klawisza Esc spowoduje zarzucenie całego ciągu ścian.



Prostokąt ścian — przy rozpoczynaniu rysowania prostokątnych rzutów budynków warto użyć tej metody, ponieważ do otrzymania kształtu prostokąta wystarczy tu podanie jedynie dwóch punktów jego przekątnej. Otrzymany prostokąt będzie zorientowany według osi x i y.



Obrócony prostokąt ścian — za pomocą tej metody narysujemy prostokąt ścian, który nie jest równoległy do kierunków osi. Jego kształt zdefiniujemy poprzez podanie trzech punktów. Pierwsze dwa określą jego kierunek i szerokość, trzeci punkt — długość prostokąta.

Rysunek 5.3. Wybieranie metody geometrii Ściana prosta 

Metoda geometrii Ściana łukowa — metoda ta pozwala na tworzenie wygiętych odcinków ścian. Wybieramy jedną z trzech opcji rysowania (rysunek 5.4). 

Punkt środkowy i promień — zaczynamy od podania punktu środkowego i wskazania punktu początkowego, zatem definiujemy zarówno położenie, jak i promień łuku. Wtedy pozostaje tylko określić za pomocą trzeciego punktu koniec łuku. Jeśli zamiast podawania trzeciego punktu wciśniemy klawisz Enter, wprowadzimy wartość dla kąta 0°, co zostanie zinterpretowane jako kąt pełny 360°.



3 Punkty — przy tej opcji podajemy trzy punkty należące do okręgu. Pierwszy z nich będzie jednocześnie także punktem początkowym łuku. Po wskazaniu trzeciego punktu i podaniu kolejnego lub wpisaniu wartości kąta określimy długość łuku.



Styczne — używając tej opcji, otrzymamy pełen okrąg po podaniu trzech punktów, wskazaniu trzech linii stycznych lub odpowiedniej kombinacji tych danych. Aby zdefiniować styczną, wybieramy kursorem ścianę lub dwuwymiarową linię. Jeżeli definicja nie jest jeszcze do końca jednoznaczna, kursorem Oko dalej wybieramy między możliwościami.

Rysunek 5.4. Wybieranie metody geometrii Ściana łukowa

107

ROZDZIAŁ 5.  ŚCIANY, OKNA I DRZWI 

Metoda geometrii Ściana trapezowa (rysunek 5.5) — otrzymujemy ścianę o różnych grubościach na końcach. Oba parametry zdefiniujemy po wybraniu przycisku okna dialogowego Ustawienia ściany.

Rysunek 5.5. Metody geometrii Ściana trapezowa i Ściana wieloboczna 

Metoda geometrii Ściana wieloboczna — w ten sposób uzyskamy ścianę o dowolnym przekroju. Obrys ściany narysujemy podobnie jak polilinię, definiując kolejne jego odcinki jako linie lub łuki. Również i tu Paleta pomocnicza (rysunek 5.6) zaoferuje różne możliwości konstruowania.

Rysunek 5.6. Paleta pomocnicza dla form wielobocznych 

Metoda konstrukcji Lewo — metoda konstrukcji określa, po której stronie swej osi ma znaleźć się ściana. Oś ściany to linia, której punkty definiujemy, wprowadzając współrzędne. Narysowana ściana może leżeć odpowiednio po jej lewej stronie, po jej prawej stronie lub na środku.



Metoda konstrukcji Środek — oś ściany leży w dokładnie w jej środku. Opcja jest niedostępna dla ścian trapezowych.



Metoda konstrukcji Prawo — ściana pojawi się po prawej stronie od osi.



Rzut i przekrój — pod tym przyciskiem ukryty jest panel o tej samej nazwie do ustawiania przedstawień na rzucie, dostępny także w oknie dialogowym Ustawienia ściany (rysunek 5.7). Zdefiniujemy tu, jak narysowane przez nas ściany zostaną pokazane na rysunku. Parametr Priorytet warstwy znajdujący się w zakładce Struktura możemy ustawić na wartości od 1 do 16. Ściany o tych samych priorytetach warstwy połączą się ze sobą. Przy ścianach o różnych priorytetach dominować będzie ściana o wyższej wartości, a druga zostanie przez nią przecięta. Oddziaływanie tego ustawienia zauważymy tylko przy ścianach o różnych materiałach (rysunek 5.8). Do przenoszenia ścian na wierzch lub na spód możemy, oprócz funkcji Priorytet warstwy, użyć także opcji Edycja/Kolejność wyświetlania.

108

5.1. ŚCIANY

Rysunek 5.7. Ustawienia przedstawienia na rzucie

Rysunek 5.8. Oddziaływanie różnych wartości parametru Priorytet warstwy

109

ROZDZIAŁ 5.  ŚCIANY, OKNA I DRZWI

Ciągnąc za dolną krawędź palety Info, możemy ją jeszcze rozwinąć, aby zobaczyć dalsze ustawienia do szybkiego wprowadzania danych (rysunek 5.9). W górnym prawym rogu pojawi się pole do wpisania grubości ściany. Dalej możemy wybrać przekrój poprzeczny ściany. 

Prosty — jest to normalna, pionowo stojąca ściana. Tylko dla tego rodzaju przekroju dostępne są opisane powyżej metody geometrii.



Pochyły — dla takiej ściany, oprócz jej grubości, możemy także określić kąt nachylenia względem podłoża.



Dwustronnie pochyły — trapezowa forma tego przekroju jest definiowana przez podanie szerokości u podstawy i dwóch kątów nachylenia. W celu uzyskania profilu zwężonego ku górze oba kąty powinny mieć wartości większe niż 90°. Przy kątach mniejszych ściana będzie szersza w części górnej.



Złożony profil — ten typ ściany jest w pełni definiowany przez jej profil. Aby sprawdzić, jak działa, wybierzmy któryś z dostępnych profili z listy pojawiającej się po prawej stronie. Typowym profilem będzie np. Ściana ceglana ze stopą (rysunek 5.10). Możemy także definiować własne profile.

Rysunek 5.9. Rozszerzona paleta Info

Rysunek 5.10. Profile Ściana ceglana, Ściana ceglana ze stopą i Ściana dwukondygnacyjna wygięta

Po lewej stronie od ikon przekrojów ściany znajdziemy ustawienia bezwzględnej wysokości ściany. Podajemy tu bezwzględną wysokość dolnej i górnej krawędzi. Wartości te odwołują się do początku układu współrzędnych projektu, a nie do aktualnej kondygnacji. 110

5.1. ŚCIANY

5.1.2. Okno dialogowe Ustawienia ściany Po wybraniu przycisku okna dialogowego ustawień narzędzia Ściana otrzymamy pełny podgląd jego parametrów. Okno to jest podzielone na poszczególne zakładki, które mogą być niezależnie od siebie zwijane i rozwijane. W stanie zwinięcia zakładka widoczna jest tylko jako tytuł i znajdujący się . W stanie rozwiniętym trójkącik zwrócony jest ku dołowi i pokaobok czarny trójkącik zuje, gdzie znajdują się opcje. Znajdziemy tu następujące zakładki. 

Geometria i położenie — tu zgromadzone zostały wszystkie szczegółowe dane dotyczące ściany, które częściowo znamy już z palety Info. W pierwszym oknie po lewej stronie podajemy wysokość ściany (rysunek 5.11 na górze). Poniżej znajduje się pole do wpisania względnej wysokości jej dolnej krawędzi z opcją do Bieżącej kondygnacji, gdzie domyślnie wpisane jest 0,00. Jeżeli chcemy wybrać inną kondygnację macierzystą, możemy także taką opcję tu zaznaczyć. Poniżej znajdziemy kolejne cztery opcje do zdefiniowania dolnej krawędzi: do Zera projektu, do Pierwszego poziomu odniesienia, do Drugiego poziomu odniesienia, do Wysokości. Wspomniane poziomy odniesienia możemy skonfigurować w menu Opcje/Preferencje projektu/Poziomy odniesienia. W wymienionych polach wszędzie domyślnie ustawione jest 0,00 oraz wysokość ściany o wartości wysokości bieżącej kondygnacji. Po wybraniu Projekt/Ustawienia kondygnacji możemy definiować wysokości poszczególnych kondygnacji, a także tworzyć nowe.

Rysunek 5.11. Okno dialogowe Ustawienia ściany

111

ROZDZIAŁ 5.  ŚCIANY, OKNA I DRZWI 

Rzut i przekrój — w tej zakładce określimy sposób przedstawiania ściany w oknie rzutu i przekrojach. 

Rzut/Pokaż na kondygnacjach — przy ścianach wielokondygnacyjnych daje możliwość wyboru między pokazywaniem ich Tylko na własnej kondygnacji lub na Wszystkich.



Rzut/Reprezentacja na rzucie — opcja Rzut pokaże ściany jako przekroje (płaszczyzna cięcia dla rzutów domyślnie ustawiona jest na 1 m), a przy ścianach pochyłych dodatkowo dolną krawędź w widoku z góry. Rzut i Pozawidokowe przedstawi ściany w przekroju (1 m), przy ścianach pochyłych dolną krawędź w widoku, a górną linią punktową. Tylko Przekrój pokaże tylko przekroje (1 m) ścian. Płaszczyznę cięcia ścian skonfigurujemy w menu Dokument/Ustawienia płaszczyzny cięcia. Po wybraniu Przekrój jako symbol zobaczymy wszystkie ściany jako przekrój niezależnie od ustawionej wysokości płaszczyzny cięcia. Natomiast Tylko Obrys pokaże ściany w widoku z góry, a Wszystko jako Pozawidokowe jako kontury widoku z dołu (rysunki od 5.12 do 5.14).

Rysunek 5.12. Wielokondygnacyjna ściana przy różnych rodzajach projekcji

Rysunek 5.13. Różne formy ścian dla zaprezentowania działania opcji Reprezentacja na rzucie

112

5.1. ŚCIANY

Rysunek 5.14. Oddziaływanie różnych rodzajów ustawienia Reprezentacja na rzucie 

Rzut/Granica widoczności — opcja Względny Zakres Widoczności pokazuje ściany tylko w granicach aktualnej kondygnacji (powierzchnię przekroju ściany oraz projekcje jej widoków z góry i z dołu). Z opcją Bezwzględny Zakres Widoczności otrzymamy analogiczne przedstawienie do tego powyżej, tylko granica widoczności określona będzie przez absolutną granicę widoczności (menu Dokument/Ustawienia płaszczyzny cięcia). Opcja Cały element pokaże elementy w formie przekroju na danej kondygnacji, a dla ścian wychodzących poza kondygnację projekcje widoków z góry i z dołu dla całego elementu na wszystkich kondygnacjach.



Struktura — w opcji Wypełnienie przekrojowe możemy ustawiać warstwy ściany i jej materiały. Użyty materiał zostanie scharakteryzowany przez odpowiednie wypełnienie w przekroju. Do dyspozycji mamy także ściany wielowarstwowe. Za pomocą ustawienia Priorytet warstwy przyjmującego wartości od 1 do 16 możemy ustalić, która ze ścian o różnych materiałach będzie ważniejsza i znajdzie się na wierzchu przy przecięciach. Ściany o tych samych wartościach priorytetów połączą się. Przekrój — tu wybierzemy pióro, czyli rodzaj linii dla konturów i wypełnienia przekrojów. Obrys — tu wybierzemy pióro dla krawędzi ścian w widoku z góry i z dołu.

 

113

ROZDZIAŁ 5.  ŚCIANY, OKNA I DRZWI 

Model — tutaj możemy określać kolor i materiał zewnętrznej oraz wewnętrznej powierzchni ścian, a także ich zakończeń dla trójwymiarowych przedstawień ścian. Ustawienia te można ze sobą zintegrować, aby podczas edycji pozostały takie same. Przydatna okaże się opcja Parametry bali, jeżeli akurat taki dom projektujemy. Należy tu zwrócić uwagę, aby parametry wysokości bali oraz grubości ściany do siebie pasowały (rysunek 5.15).

Rysunek 5.15. Ustawienia dla przedstawień ścian na modelu 3D 

Tworzenie list i etykiet — tutaj ustalimy, w jaki sposób element będzie klasyfikowany w tworzonych listach elementów oraz czy na rzucie chcemy zobaczyć jego etykietę. Etykietą może być krótki komentarz, uwaga lub symbol, czyli wskazówka w formie graficznej. 

Za pomocą opcji Odniesienie do stref możemy ustalić, w jaki sposób dana ściana będzie oddziaływać na obliczenia powierzchni i kubatury budynku.



Przy opcji Granica strefy ściana będzie działać normalnie jako granica stref.



Zmniejsz tylko powierzchnię Strefy oznacza, że powierzchnie pomieszczeń sąsiadujących będą do siebie dodane wraz z polem powierzchni podstawy ściany: Powierzchnia brutto obu pomieszczeń = Powierzchnia netto+pole powierzchni podstawy ściany Kubatura pomieszczeń = Kubatura netto obu pomieszczeń+objętość ściany Zauważymy te zależności, gdy za pomocą narzędzia Strefa utworzymy opisy pomieszczeń w różnych konfiguracjach ustawienia odniesienia. Narzędzie Strefa wymaga wskazania pierwszym kliknięciem pomieszczenia, które chcemy opisać, a drugim — położenia metryczki. Wyliczenia powierzchni znajdziemy w palecie Nawigator, wybierając Zestawienia/Elementy/ Zestawienie Pomieszczeń. W każdej chwili po wprowadzeniu zmian we właściwościach ścian możemy aktualizować dane w tabeli za pomocą menu Projekt/Uaktualnij strefy. Trzecia opcja Zmniejsz objętość Strefy zignoruje ścianę przy wyliczeniach powierzchni i kubatury. Powierzchnia brutto obu pomieszczeń = Powierzchnia netto pomieszczeń bez pola powierzchni podstawy ściany Kubatura pomieszczeń = Kubatura netto obu pomieszczeń bez objętości ściany

114

5.1. ŚCIANY

5.1.3. Ustawianie statusu przebudowy Dla wszystkich elementów konstrukcyjnych mamy do wyboru trzy różne statusy przebudowy. Domyślnie ustawiony jest status Istniejące, możemy jednakże zmienić go także na status Do rozbiórki bądź Projektowane. Nowy status możemy nadać za pomocą palety głównych ustawień ścian (rysunek 5.16) lub palety Przebudowa (rysunek 5.17). Korzystając z ustawień filtra Etap przebudowy z palety Opcje podręczne (w prawym dolnym rogu), możemy wyświetlać lub ukrywać elementy w zależności od danej fazy projektu.

Rysunek 5.16. Ustawianie opcji Status przebudowy przy użyciu palety Info

Rysunek 5.17. Ustawienie Status przebudowy z wykorzystaniem palety Przebudowa

115

ROZDZIAŁ 5.  ŚCIANY, OKNA I DRZWI

Odpowiednio dla różnych etapów projektu mamy do wyboru pięć filtrów etapu przebudowy (rysunek 5.18). 

Filtr 01 Stan istniejący — pokazuje ściany o statusie Istniejące i Do rozbiórki bez żadnego dodatkowego zaznaczenia. Jest to zatem stan budynku przed rozbiórką.



Filtr 02 Rozbiórki — pokazuje ściany o statusie Istniejące oraz zaznaczone na żółto ściany ze statusem Do rozbiórki.



Filtr 03 Stan po rozbiórkach — pokazuje tylko ściany o statusie Istniejące.



Filtr 04 Rozbiórki/projektowane — pokazuje ściany o statusie Istniejące, zaznaczone na żółto ściany ze statusem Do rozbiórki oraz na czerwono wyróżnione ściany Projektowane.



Filtr 05 Stan projektowany — pokazuje ściany o statusie Istniejące i Projektowane bez zaznaczenia kolorem.

Rysunek 5.18. Wyświetlanie ścian o statusach Istniejące, Projektowane i Do rozbiórki dla pięciu różnych filtrów przebudowy

Statusy przebudowy możemy także nadawać elementom konstrukcyjnym innym niż ściany. Przy oknach i drzwiach zdefiniowanych jako Projektowane powierzchnie otworów w ścianach zostaną automatycznie zakwalifikowane Do rozbiórki.

116

5.1. ŚCIANY

5.1.4. Zakończenia ścian Do tworzenia zakończeń ścian użyjemy specjalnie przygotowanego narzędzia, które znajdziemy w palecie Narzędzia w kategorii Więcej. Zakończenia domyślnie dopasowane są do wysokości ścian, ale możemy to zmienić w ustawieniach (rysunek 5.19).

Rysunek 5.19. Narzędzie Zakończenie ściany

Różne rodzaje zakończeń ścian przedstawiamy na rysunku 5.20. Szczególnie przydatne będą zakończenia dla ścian wielowarstwowych z izolacją termiczną.

Rysunek 5.20. Okno dialogowe Ustawienia zakończenia ściany

Zakończenia ścian wstawiamy na końcach ścian, w rezultacie otrzymamy pokazany na rysunku 5.21 widok w oknie 3D oraz na rysunku 5.22 — widok w oknie rzutu.

117

ROZDZIAŁ 5.  ŚCIANY, OKNA I DRZWI

Rysunek 5.21. Różne zakończenia ścian w widoku 3D

Rysunek 5.22. Zakończenia ścian w oknie rzutu

5.2. Okna Po wybraniu narzędzia Okno domyślnie w palecie Info zobaczymy podstawowe Okno 16 (rysunek 5.23). Jeżeli trzeba, możemy ustawić pusty otwór okienny, klikając mały kwadracik poniżej tytułu okna.

Rysunek 5.23. Paleta Info dla narzędzia Okno

118

5.2. OKNA

Dysponujemy dwoma metodami geometrii do wstawiania okien w ścianę; są to Środek i Strona. Po wybraniu jednej z metod wskazujemy miejsce na ścianie, w którym chcemy umieścić okno. Jeśli wcześniej wybraliśmy metodę Strona, po określeniu punktu pokaże się kursor Podwójne oko; z jego pomocą zdefiniujemy stronę od punktu, po której ma się znaleźć okno. Następnie pojawi się kursor Oko. Ten z kolei posłuży do zdefiniowania strony otwierania, na zewnątrz lub do środka. Gdybyśmy nieprawidłowo zdefiniowali stronę otwierania okna, możemy to w każdej chwili skorygować w podstawowych ustawieniach okna za pomocą przycisku Odbij (rysunek 5.24).

Rysunek 5.24. Podstawowe ustawienia okna

Kiedy powiększymy paletę Info, ciągnąc za jej dolną krawędź, otrzymamy nawet cztery wiersze najważniejszych parametrów narzędzia Okno. Są one zaopatrzone w odpowiednie rysunki, które ułatwią odczytanie ich funkcji. Pierwszy przycisk tradycyjnie wywołuje okno dialogowe Ustawienia okna, w którym zawarte są wszystkie możliwe ustawienia (rysunek 5.24). Po jego lewej stronie znajduje się spis bibliotek elementów, z którego możemy wybierać różne typy okien. Możemy ukryć tę część okna, klikając mały czarny trójkącik w wąskim polu po jej prawej stronie.

119

ROZDZIAŁ 5.  ŚCIANY, OKNA I DRZWI

W oknie po prawej stronie mamy możliwość podglądu różnych przedstawień danego okna, włącznie z jego widokiem na wizualizacji (rysunek 5.25).

Rysunek 5.25. Opcje podglądu widoków okna

Okno dialogowe podzielone jest na liczne zakładki, które możemy dowolnie rozkładać i chować. W panelu Parametry znajdziemy wiele ustawień definiujących nie tylko wymiary okna, ale także dotyczących jego wyglądu i reprezentacji, aby dane okno idealnie dopasować do naszych potrzeb. Jeśli obok jakiegoś parametru widnieje mały trójkącik, oznacza on, że po kliknięciu otrzymamy dalsze opcje do zdefiniowania. Gdy chcemy dopasować jakiś parametr, klikamy dany wiersz, w wyniku czego otrzymujemy pole do wpisania nowej wartości. Niezmienne parametry zostaną pokazane szarym kolorem. W zakładce Parametry okna podstawowego podajemy podstawowe dane, takie jak szerokość i wysokość okna (rysunek 5.26). W dalszych zakładkach znajdziemy ustawienia analogiczne do omówionych już wcześniej przy ścianach. Panel Model pozwala na określenie materiałów okna dla przedstawień w oknie 3D. W zakładce Parametry za pomocą przycisku >> możemy przejść do ustawień szczegółowych ramy i skrzydła, gdzie precyzyjnie zdefiniujemy te detale (rysunek 5.27).

5.2.1. Wstawianie okien i ich ustawienia Wstawianie okien odbywa sie najczęściej z zamysłem konkretnej odległości, np. 1,5 m od końca ściany. Poniżej podane kroki pozwolą na użycie do tego metody specjalnych punktów przyklejenia.

120

5.2. OKNA

Rysunek 5.26. Ustawienia wymiarów okna

Rysunek 5.27. Parametry okna

121

ROZDZIAŁ 5.  ŚCIANY, OKNA I DRZWI

1. W pasku Standard aktywujemy narzędzie Specjalne punkty przyklejania/Odległość. 2. Klikamy Specjalne punkty przyklejania/Określ wartości dla specjalnych punktów przyklejania 3. I podajemy wartość 1.50. 4. Aktywujemy narzędzie Okno i umieszczamy je kursorem nad ścianą. 5. W odległości 1,5 m od jej końca pojawi się znacznik. 6. Najeżdżamy kursorem na ten znacznik, aż pojawi się kursor Ptaszek, po czym klikamy w tym miejscu. 7. Teraz pojawi się kursor Podwójne oko. Za jego pomocą zdecydujemy, z której strony od wskazanego punktu okno zostanie wstawione. Wybór potwierdzamy kliknięciem. 8. Wtedy pojawi się kursor Oko, którym klikamy zewnętrzną stronę okna. Możemy także użyć palety Podręczne współrzędne. 1. Aktywujemy paletę Podręczne współrzędne w pasku Standard. 2. Aktywujemy narzędzie Okno i najeżdżamy na koniec ściany, aż pojawi się kursor Ptaszek. 3. Podajemy oś współrzędnych, wzdłuż której określimy żądaną odległość od końca ściany, X dla poziomu lub Y dla pionu. 4. Pojawi się okno Podręczne współrzędne z aktywowanym odpowiednim wierszem wartości współrzędnych x lub y. 5. Teraz wpisujemy wartość 1.50 z + lub – na końcu w zależności od tego, w którą stronę od końca ściany chcielibyśmy się poruszać. Znak + znaczy tu w prawo na osi x lub w górę na osi y, a – w lewo na osi x lub w dół na osi y. 6. Pojawi się kursor Podwójne oko, przy jego użyciu wybieramy stronę wstawienia okna. Odpowiednio klikamy. 7. Za pomocą kursora Oko, który się pojawi, wybieramy zewnętrzną stronę okna. Bardzo łatwo wstawimy okno w środku ściany. 1. Z paska narzędzi Standard aktywujemy Specjalne punkty przyklejania/Połowa. 2. Aktywujemy narzędzie Okno i wybieramy w palecie Info metodę geometrii Środek. 3. Najeżdżamy kursorem na ścianę. Pojawi się oznaczenie jej środka. 4. Zbliżamy kursor do znacznika, aż zobaczymy kursor Ptaszek i klikamy ten punkt. 5. Pojawia się kursor Oko, którym wybieramy zewnętrzną stronę okna. Po wstawieniu okna nadal możemy edytować jego położenie w ścianie. Na poniższym przykładzie (rysunek 5.28) dla lepszego zrozumienia problemu pokazano widok elementów w oknie 3D. Najlepiej wybrać okno za pomocą narzędzia Strzałka z użyciem opcji Szybkie zaznaczanie. Klikamy wtedy jeden z punktów aktywnych obiektu. Pojawi się Paleta pomocnicza, w której wybieramy opcję Przesuwanie w poziomie. Za pomocą palety Podręczne współrzędne możemy wygodnie wpisać względną wartość potrzebnego przesunięcia. Jako że okno naturalnie związane jest ze ścianą, przesunięcie odbywać się będzie tylko wzdłuż jej kierunku. ArchiCAD wyświetli przy tym także odpowiednią płaszczyznę edycji. Dodatkowo możemy skorzystać z przyciągania do siatki przyklejania lub do siatki modularnej, aby łatwiej znaleźć potrzebne punkty przyciągania na jej powierzchni.

122

5.3. OKNA NAROŻNE

Rysunek 5.28. Przesuwanie okna w widoku 3D

Wskazówka Odbicie lustrzane okna: jeżeli omyłkowo wstawiliśmy okno z otwieraniem do wewnątrz, aby to naprawić w oknie dialogowym Ustawienia okna lub w palecie Info, możemy wybrać opcję Odbicie. Spowoduje ona zmianę otwierania okna z do wewnątrz na do zewnątrz i odwrotnie.

5.3. Okna narożne Okna narożne wstawiamy analogicznie do okien zwykłych z tą różnicą, że umieszczamy je właśnie na rogach ścian. Na rzucie zostanie nam najpierw zaproponowane okno normalne dla jednej strony. Umieszczamy je tam, aby następnie po odpowiednich ustawieniach kursorami Oko i Podwójne oko zostało rozbudowane na cały narożnik. Przy późniejszej zmianie typu okna obie strony pozostaną symetryczne. Aby uzyskać niesymetryczne okno narożne, możemy ustawić odpowiednie wymiary obu jego części (rysunek 5.29).

5.4. Drzwi Narzędzie do tworzenia drzwi jest pod wieloma względami podobne do narzędzia Okno. Paleta Info oferuje te same metody geometrii Środek i Strona (rysunek 5.30). Możemy także ustawić pusty otwór drzwiowy. Po określeniu pozycji drzwi zostaniemy, podobnie jak w przypadku okien, poproszeni o zdefiniowanie strony otwierania kursorem Oko. Okno dialogowe drzwi (rysunki 5.31 i 5.32) także bardzo przypomina to dla okien. Ważną funkcją w zakładce Podgląd i położenie jest opcja Odbicie. Za jej pomocą zmienimy kierunek otwierania drzwi z wewnątrz do zewnątrz i na odwrót.

123

ROZDZIAŁ 5.  ŚCIANY, OKNA I DRZWI

Rysunek 5.29. Okna narożne jednoskrzydłowe i dwuskrzydłowe

Rysunek 5.30. Paleta Info dla narzędzia Drzwi

Rysunek 5.31. Okno dialogowe Ustawienia drzwi

124

5.5. STROPY

Rysunek 5.32. Dalsze parametry ustawień drzwi

Aby zmienić kierunek otwierania z lewego na prawy i odwrotnie, należy zaznaczyć dane drzwi narzędziem Strzałka z opcją Szybkie zaznaczanie i kliknąć punkt znajdujący się na linii środkowej. Pojawi się wtedy Paleta pomocnicza, w której m.in. znajdziemy opcję Odbicie lustrzane. Po wybraniu jej ikony klikamy drugi punkt tej samej linii środkowej i drzwi zostaną odbite. W zakładce Parametry w opcji Parametry dla zestawień możemy wpisać cenę i producenta drzwi, co będzie bardzo pomocne przy tworzeniu automatycznych list elementów. W panelu Parametry drzwi rozwieranych znajdziemy wiele ustawień dotyczących zwłaszcza różnych detali skrzydła drzwi. W zakładce Znacznik wymiarowania mamy do dyspozycji wiele możliwości kształtowania sposobu zwymiarowania drzwi.

5.5. Stropy Do konstruowania stropów możemy użyć jednej z trzech metod geometrii (rysunek 5.33).

Rysunek 5.33. Paleta Info dla narzędzia Strop

125

ROZDZIAŁ 5.  ŚCIANY, OKNA I DRZWI 

Wielobok — daje możliwość kształtowania stropów w formie wieloboku złożonego z linii prostych i łuków. Przy tworzeniu segmentów obrysu będzie nam towarzyszyła Paleta pomocnicza dla form wielobocznych. Oferuje ona, oprócz funkcji Prosty segment, cztery opcje rysowania łuków: Łuk styczny do uprzednio narysowanego segmentu, Łuk styczny do zdefiniowanej linii, Łuk przechodzący przez 3 punkty i Łuk definiowany za pomocą punktu środkowego.



Prostokąt — podając dwa wierzchołki przekątnej, zdefiniujemy prostokąt równoległy do osi współrzędnych.



Obrócony prostokąt — podając trzy punkty, zdefiniujemy prostokąt leżący pod dowolnym kątem do osi współrzędnych.

W oknie dialogowym Ustawienia stropu domyślnie górna krawędź stropu ustawiona jest na wysokości aktualnej kondygnacji (0,00), dolna zaś na – 0,20. To oznacza, że strop będzie konstruowany pod aktualną kondygnacją. Grubość stropu wyniesie w tym przypadku 20 cm. Odpowiednio zmieniając dane wartości, możemy umieścić go także nad górną krawędzią bieżącej kondygnacji. Będzie to szczególnie przydatne przy ścianach wielowarstwowych (rysunek 5.34).

Rysunek 5.34. Okno dialogowe Ustawienia stropu

Domyślnie ustawionym materiałem powierzchni stropu dla okna 3D jest podłoga z desek sosnowych. Oczywiście, możemy go dowolnie zmieniać. Powierzchnie boczne domyślnie będą pomalowane na biało.

126

5.5. STROPY

5.5.1. Rysowanie stropów przy użyciu narzędzia Magiczna różdżka Możemy narysować obrys stropu, korzystając także z narzędzia Magiczna różdżka z okna Paleta kontrolna lub menu Projekt/Obrysuj wielobok za pomocą Magicznej różdżki. Klikając narzędziem Magiczna różdżka obszar ogrodzony ścianami, otrzymamy strop wypełniający tę przestrzeń. Jeżeli klikniemy różdżką zewnętrzną krawędź ściany, otrzymamy strop sięgający aż do zewnętrznego obrysu ścian. Na tej samej zasadzie narzędzie działa w oknie 3D.

5.5.2. Dopasowywanie stropów Aby dopasować kształt stropu np. do spadku dachu, możemy modyfikować nachylenie jego krawędzi. W tym celu najpierw zaznaczamy strop, a następnie kliknięciem krawędzi aktywujemy okno Paleta pomocnicza i wybieramy w jej górnej prawej części opcję Indywidualne ustawienia krawędzi. Możemy wtedy zdefiniować kąt nachylenia wybranej krawędzi. Aby dopasować ją do dachu o spadku 30°, musimy podać kąt 150° (180°–30° = 150°); zawsze odejmujemy od kąta półpełnego. Jakkolwiek w palecie ustawień także możemy zdefiniować nachylenie krawędzi, jednak podajemy tu jedną wartość dla wszystkich krawędzi na raz. Jeżeli na którejś z krawędzi zostało już indywidualnie zdefiniowane inne nachylenie, zostanie to zasygnalizowane żółtym kwadracikiem. Przypuśćmy, że chcemy narysować strop, który nie sięga do zewnętrznego obrysu ścian. Należy wówczas kliknąć jedną z krawędzi stropu i narzędziem Odsunięcie z okna Paleta pomocnicza odsunąć cały obrys o jakąś określoną odległość. Wartość tego przesunięcia podajemy w oknie Podręczne współrzędne (rysunek 5.35).

Rysunek 5.35. Odsuwanie krawędzi stropu nad parterem o 12,5 cm

127

ROZDZIAŁ 5.  ŚCIANY, OKNA I DRZWI

Teraz należałoby od objętości ścian parteru odjąć przecinającą się z nimi część stropu. Najlepiej zrobimy to, korzystając z opcji Działania na elementach bryłowych z menu Projekt. Przełączamy się w tym momencie na okno widoku 3D i aktywujemy wspomniane okno dialogowe. Wybieramy wszystkie ściany parteru (dodawanie kolejnych elementów zawsze z klawiszem Shift). W oknie dialogowym działań klikamy opcję Pobierz elementy bazowe. Teraz klikamy strop i wybieramy Pobierz operatory. Przy Wybierz operację wskazujemy z listy Odejmowanie. Na końcu klikamy przycisk Wykonaj (rysunek 5.36).

Rysunek 5.36. Odejmowanie stropu od ścian za pomocą opcji Działania na elementach bryłowych

Wynik tego działania możemy zaobserwować, wyłączając wyświetlanie stropu i ścian piętra. Wybieramy Widok/Elementy w widoku 3D/Filtruj elementy widoczne w 3D i aktywujemy opcję w oknie dialogowym Od kondygnacji 0.Parter do kondygnacji 0.Parter (rysunek 5.37).

5.5.3. Tworzenie otworów w stropach Otwory w stropach możemy uzyskać za pomocą opcji Odejmij z okna Paleta pomocnicza, którą wywołamy uprzednim kliknięciem któregoś z punktów aktywowanego elementu. Narysowany przez nas zamknięty wielobok stanie się konturem takiego wycięcia w stropie (rysunek 5.38).

128

5.5. STROPY

Rysunek 5.37. Ściany parteru po odjęciu objętości stropu

Rysunek 5.38. Wycinanie otworu w stropie

129

ROZDZIAŁ 5.  ŚCIANY, OKNA I DRZWI

5.6. Dachy 5.6.1. Paleta Info dla dachów Standardowy dach jest rodzajem nachylonej powierzchni. Gdy odpowiednio rozciągniemy paletę Info, zobaczymy cztery rzędy wypełnione najważniejszymi ustawieniami. Pierwsze trzy przyciski to znane już opcje okna dialogowego Ustawienia dachów, Ustawienia warstw i aktualna warstwa elementu. Po lewej znajdziemy pięć przycisków służących do ustawiania metody geometrii dachu (rysunek 5.39).

Rysunek 5.39. Paleta Info dla dachów 

130

Dach jednopołaciowy (rysunek 5.40) tworzy pojedyncze, nachylone lub płaskie, powierzchnie dachów. Każdą z połaci zdefiniujemy, podając jej oś obrotu, nachylenie (definiowane przez kursor Oko) oraz obrys. Mamy dostęp do trzech opcji tej metody. 

Wielokąt — za pomocą tej metody uzyskamy powierzchnię dachu o wielokątnym obrysie, który zdefiniujemy w oknie rzutu. Metoda ta jest szczególnie praktyczna w połączeniu z narzędziem Magiczna różdżka (menu Projekt/Obrysuj wielobok za pomocą Magicznej różdżki lub Magiczna różdżka z okna Paleta kontrolna), dzięki któremu, zamiast wskazywać każdy kolejny wierzchołek wieloboku, wystarczy kliknąć zamknięty kontur ścian.



Prostokąt — z wykorzystaniem tej metody utworzymy prostokątne połacie dachu, których krawędzie są równoległe do osi współrzędnych. Prostokąt definiujemy, podając oba wierzchołki jego przekątnej.



Obrócony prostokąt — przy użyciu tej metody tworzymy połacie dachu w formie obróconych prostokątów równoległych do osi obrotu. Po określeniu kierunku osi oraz nachylenia połaci zdefiniujemy prostokąt połaci. Jego nachylenie względem osi współrzędnych pozostanie jednak już niezmienione.

5.6. DACHY 

Dach wielopołaciowy (rysunek 5.40) oznacza powierzchnię dachu złożoną z wielu połaci. Opcja ta pozwala na otrzymywanie połączonych powierzchni dachu na bazie zamkniętego obrysu. 

Wielokąt — dach ten może powstać na podstawie dowolnego wielokątnego obrysu. Dodatkowo w ustawieniach dachu możemy zdefiniować inne nachylenia dachu na różnych wysokościach. Wielobok odniesienia (obrys) definiuje położenie dachu. Używając narzędzia Magiczna różdżka, wystarczy kliknąć kontur ścian, zamiast wybierać kolejno jego wierzchołki.



Prostokąt — za pomocą tej metody narysujemy dach na obrysie prostokąta równoległego do osi współrzędnych, którego kształt zdefiniujemy z wykorzystaniem dwóch wierzchołków przekątnej. Przy tej opcji możemy wybrać dwuspadowy lub czterospadowy typ dachu.



Obrócony prostokąt — ten dach będzie miał obrys prostokąta nachylonego względem osi. Także i tutaj możemy wybierać między typem dwu- i czterospadowym.

Rysunek 5.40. Różne kształty dachów

Bardziej skomplikowane kształty dachów, takie jak np. kopuły lub dachy o dowolnych przekrojach, możemy rysować za pomocą narzędzia Powłoka opisanego w następnym podrozdziale.

5.6.2. Tworzenie dachów o różnej geometrii Domyślnie ustawionym typem dachu proponowanym po wywołaniu narzędzia jest Dach jednopołaciowy wieloboczny. Ta metoda geometrii polega na tworzeniu pojedynczych połaci o dowolnie definiowalnych obrysach. Najpierw zostaniemy poproszeni o podanie dwóch węzłów osi obrotu. Następnie kursorem Oko wskazujemy kierunek wznoszenia się dachu. Na koniec, wybierając kolejne punkty, definiujemy wielobok połaci dachu (rysunek 5.41). Możemy tu także użyć narzędzia Magiczna różdżka do automatycznego wyboru zewnętrznego obrysu ścian (menu Projekt/Obrysuj wielobok za pomocą Magicznej różdżki lub okno Paleta kontrolna). Pojęcie dachu wielobocznego oznacza, że — podobnie jak przy polilinii — możemy w obrysie połaci używać także segmentów łukowych. Paleta pomocnicza oferuje odpowiednie do tego opcje, pozwalające np. na tworzenie łuków stycznych do uprzednio narysowanych segmentów, do dowolnie zdefiniowanej linii lub definiowanych przez podanie trzech punktów. Jeśli na końcu klikniemy punkt początkowy wieloboku, kursor Młotek pokaże, że kontur połaci może zostać zamknięty.

131

ROZDZIAŁ 5.  ŚCIANY, OKNA I DRZWI

Rysunek 5.41. Prosta połać dachu i definiowanie jej punktów

Konstruowanie form dachu typu Prostokąt i Wielokąt rozpoczynamy zawsze od zaznaczenia osi obrotu. Następnym krokiem jest zdefiniowanie kształtu połaci poprzez podanie dwóch (Prostokąt) lub większej ilości punktów (Wielobok). Podczas gdy zwykły prostokąt zawsze zorientowany jest wedle osi współrzędnych, przy metodzie Obrócony prostokąt jeden z boków rysowanego przez nas prostokąta będzie równoległy do wyznaczonej osi obrotu. Przy metodzie Dach wielopołaciowy możemy indywidualnie definiować nachylenia połaci dla różnych wysokości (rysunki 5.42 i 5.43). Kolejne kąty nachylenia dodajemy, klikając przycisk Dodaj.

Rysunek 5.42. Ustawienie nachylenia dachu przy metodzie Dach wielopołaciowy

132

5.6. DACHY

Rysunek 5.43. Dach wielopołaciowy o różnych nachyleniach połaci

5.6.3. Dach w oknie 3D Dachy możemy tworzyć także bezpośrednio w oknie 3D. Definiowanie elementów dachu odbywa się wówczas nieco inaczej niż w oknie rzutu. Przy rysowaniu metodą Dach jednopołaciowy zostaniemy poproszeni o zdefiniowanie trzech punktów powierzchni odniesienia dachu. W ten sposób określimy jednocześnie jego nachylenie. Następnie wskazujemy kolejne punkty wieloboku. Jeżeli podczas rysowania chcemy podwyższyć jedną ze ścian, tak jak przedstawiono na rysunku 5.44, a są one ze sobą zgrupowanie, możemy czasowo zawiesić grupowanie (menu Edycja/Grupowanie/ Zawieś grupowanie lub pasek Standard ). Daje to możliwość niezależnej edycji wysokości poszczególnych ścian w palecie Info.

Rysunek 5.44. Definiowanie powierzchni odniesienia przy rysowaniu metodą Dach jednopołaciowy w oknie 3D

133

ROZDZIAŁ 5.  ŚCIANY, OKNA I DRZWI

Uwaga Wybierając wierzchołki ścian, trzeba zwrócić uwagę na to, czy ściany nie zostały już wcześniej dopasowane do innego dachu, który następnie został wykasowany. Wierzchołki takie nie mogą być ponownie wybierane. Musimy wtedy najpierw, korzystając z ustawień ścian, anulować poprzednie dopasowanie. Jeżeli połacie wielobocznego dachu powinny wychodzić poza zewnętrzny obrys ścian, możemy później, aktywując jedną z jego krawędzi, skorzystać z funkcji Odsuń krawędzie z okna Paleta pomocnicza i dowolnie go powiększyć (rysunek 5.45).

Rysunek 5.45. Powiększanie dachu z użyciem opcji Odsuń krawędzie

5.6.4. Okno dialogowe Ustawienia dachu W zakładce Geometria i położenie (rysunek 5.46) podajemy wysokość osi obrotu połaci dachowej, najpierw w odniesieniu do aktualnej kondygnacji, a następnie w odniesieniu do początku projektu. Po prawej zdefiniujemy nachylenie dachu. Zamiast w stopniach możemy je także podać w procentach. Na grubość połaci możemy tu wpłynąć tylko wtedy, jeżeli w zakładce Rzut i przekrój dla Struktura/Wypełnienie przekrojowe nie wybraliśmy jednej ze struktur warstwowych (tylko np. domyślne Wypełnienie jednolite). Struktury warstwowe decydują o grubości dachu. W panelu Model ustawiamy kolor i materiał dla powierzchni dachu, krawędzi i spodu połaci. Dalej możemy wybrać kąt krawędzi, np. prostopadły lub pionowy.

134

5.6. DACHY

Rysunek 5.46. Okno dialogowe Ustawienia dachu

Opcje reprezentacji na rzucie Przy omawianiu dachów szczególnie interesujące będzie wypróbowanie różnych opcji ich reprezentacji na rzucie. Funkcję tę znajdziemy w zakładce Rzut i przekrój w wierszu Rzut. 

Pokaż na kondygnacjach — definiuje, na których kondygnacjach dany element będzie widoczny:  Tylko na własnej,  Własnej i jednej kondygnacji powyżej,  Własnej i jednej kondygnacji poniżej,  Własnej i po jednej kondygnacji w górę i w dół,  Wszystkich,  Automatycznie,  Użytkownika.



Reprezentacja na rzucie — określa, czy zobaczymy tylko przekrój ścian na wysokości płaszczyzny cięcia, czy też pokazane zostaną linie widokowe dolnych i górnych krawędzi ścian.  Rzut — pokazuje ściany w przekroju na wysokości płaszczyzny cięcia oraz linie widokowe ich dolnych krawędzi.  Rzut i Pozawidokowe — przedstawia ściany w przekroju, linie widokowe dolnych krawędzi oraz górne krawędzie jako linie punktowe.  Tylko Przekrój — pokazuje tylko przekroje ścian bez projekcji widoku ich dolnych i górnych krawędzi. 135

ROZDZIAŁ 5.  ŚCIANY, OKNA I DRZWI





Tylko Obrys — zamiast przekroju ścian pokazuje ich pełny widok z góry.



Wszystko jako Pozawidokowe — przedstawia wszystkie ściany w widoku z dołu.

Granica widoczności — tu mamy do wyboru trzy opcje.  Względny Zakres Widoczności — pokazuje ściany tylko w granicy aktualnej kondygnacji.  Bezwzględny Zakres Widoczności — pokazuje wszystko, co znajdzie się wewnątrz ustalonej absolutnej granicy widoczności. Dachy wychodzące poza tę granicę zostaną obcięte.  Cały element — zostanie pokazany na wszystkich relewantnych kondygnacjach.

Na rysunku 5.47 przedstawiamy różne opcje reprezentacji na rzucie dachu zaczynającego się na wysokości 1. piętra i wychodzącego poza jego granice.

Rysunek 5.47. Opcje reprezentacji na rzucie dla dachu

136

5.6. DACHY

5.6.5. Tworzenie otworów w dachach Aby wyciąć otwór w połaci dachu, należy zaznaczyć dany dach i, podobnie jak przy stropach, z okna Paleta pomocnicza wybrać opcję Odejmij. Możemy wtedy wyznaczyć dowolny wielobok, który po zamknięciu (kursor Młotek) zostanie wycięty w powierzchni dachu (rysunek 5.48).

Rysunek 5.48. Tworzenie wycięcia w powierzchni dachu

5.6.6. Docinanie ścian do dachu Aby dopasować ściany do połaci dachu, na początek wybieramy je w oknie 3D, potem klikamy jeden z ich punktów i za pomocą narzędzia Rozciągnij w górę z okna Paleta pomocnicza rozciągamy je ponad powierzchnię dachu. Następnie po aktywowaniu wszystkich ścian wybieramy narzędzie Dotnij elementy do dachu/powłoki z paska Standard. Zaznaczamy teraz dach jako element docinający. Na koniec wybieramy części ścian, które pozostaną po operacji docinania (rysunki 5.49 i 5.50). Ważne Narzędzie Rozciągnij w górę aktywne jest tylko wtedy, kiedy grupowanie ścian jest zawieszone (Edycja/Grupowanie/Zawieś grupowanie).

5.6.7. Nachylenie i linie poziomu dachu Nachylenie wybranego dachu możemy w każdej chwili edytować w oknie dialogowym ustawień (rysunek 5.51). Obrót połaci będzie odbywał się zawsze wokół osi obrotu. Docięte wcześniej ściany automatycznie dopasują się do wprowadzanych zmian, ponieważ po operacji docinania oba elementy połączone są relacją. Korektę ścian trzeba będzie przeprowadzić tylko w tym przypadku, gdy ich wysokość okaże się niewystarczająca.

137

ROZDZIAŁ 5.  ŚCIANY, OKNA I DRZWI

Rysunek 5.49. Wybieranie narzędzia Docinanie ścian do dachu

Rysunek 5.50. Ściany po operacji docinania do dachu

Rysunek 5.51. Okno dialogowe Wzniesienia dachu

138

5.6. DACHY

Możemy także po aktywowaniu danego dachu kliknąć go kursorem przy wybranej opcji Szybkie zaznaczanie z wciśniętym klawiszem Ctrl i w ten sposób otrzymać okno dialogowe do definiowania wysokości górnej i dolnej powierzchni dachu. Ustawienie poszczególnych krawędzi dachu możliwe jest w oknie dialogowym Indywidualne ustawienia krawędzi wywoływanym odpowiednią ikoną z okna Paleta pomocnicza (rysunek 5.52). Jeżeli wprowadzone zmiany zastosujemy do wszystkich krawędzi, również brzegi wyciętych w dachu otworów zostaną dopasowane.

Rysunek 5.52. Okno dialogowe Indywidualne ustawienia krawędzi

Linie poziomu dachów możemy wygenerować za pomocą komendy z menu Projekt/Dodatki do dachu/Utwórz linie poziomu dachów (rysunek 5.53). Wybieramy dach narzędziem Strzałka, wywołując następnie okno dialogowe z menu. Na początek zdefiniujemy, czy przy tworzeniu linii brana ma być pod uwagę górna (Na górze), czy też dolna (Na dole) powierzchnia dachu. Następnie wpisujemy żądaną wysokość poziomu linii względem aktualnej kondygnacji i względem początku projektu.

Rysunek 5.53. Tworzenie linii poziomu dachów

139

ROZDZIAŁ 5.  ŚCIANY, OKNA I DRZWI

Linie poziomu dachów możemy np. wykorzystać do utworzenia wieloboku obejmującego te płaszczyzny dachu, które znajdują się powyżej wysokości 3 m. W tym celu wybieramy narzędzie Polilinia i za pomocą funkcji Magiczna różdżka z okna Paleta kontrolna klikamy powierzchnię pomiędzy linią poziomu 3 m a konturem wyższej części ścian. Otrzymamy wielobok, który po odpowiednim zaznaczeniu w oknie dialogowym ustawień może stanowić granicę strefy.

5.7. Powłoki Elementy powłok pod wieloma względami są podobne do dachów. Za ich pomocą możemy tworzyć różne skomplikowane, nowoczesne formy dachów. Konstruując powłoki, możemy skorzystać z trzech metod geometrii (rysunek 5.54): Wytłoczenie, Obrót i Prostokreślna. Metoda Wytłoczenie polega na wyciągnięciu w którymś kierunku płaskiego kształtu i otrzymaniu w ten sposób trójwymiarowej powierzchni. Przy opcji Obrót taka powierzchnia powstaje przez obrót profilu wokół zdefiniowanej osi. Po użyciu metody Prostokreślna otrzymamy powierzchnię powstającą jako linearne przejście między dwoma profilami. W tej metodzie dodatkowo możemy wybrać regułę Morphing. Przy regule Parowanie segmenty względnie węzły poszczególnych profili będą do siebie wzajemnie przyporządkowywane, przy regule Gładka będzie to przyporządkowanie proporcjonalne. Metoda Prostokreślna przypomina nieco lofting, z tą różnicą, że ten operuje najczęściej większą ilością przekrojów, a tu mamy tylko dwa.

Rysunek 5.54. Główne ustawienia narzędzia Powłoka

Przy każdej z trzech metod konstrukcji możemy wybierać procedury zwane Prosta i Szczegółowa. Przy metodzie Wytłoczenie procedura Prosta polega na wyciąganiu formy półkola (rysunek 5.55). Wybranie procedury Szczegółowa spowoduje budowanie powierzchni na bazie kształtu polilinii złożonej z prostych i łukowych segmentów. Przy prostym wytłoczeniu podajemy najpierw punkt początkowy, następnie punkt końcowy wektora wytłaczania, a na końcu określamy wielkość (czyli szerokość) elementu.

140

5.7. POWŁOKI

Rysunek 5.55. Proste wytłaczanie powłoki

Możliwe jest także wytłaczanie elementów w kierunku pionowym. Aby to zrobić, wystarczy kliknąć dwa razy w oknie rzutu przy podawaniu punktu początkowego. Wywołamy w ten sposób okno dialogowe Określanie długości wektora. Po wpisaniu tu wartości dodatniej forma zostanie wytłoczona do góry (czyli w dodatnim kierunku osi z), przy wartościach ujemnych zaś w dół. Przy rysowaniu metodą Wytłoczenie/Szczegółowa zostaniemy poproszeni o podanie wierzchołków polilinii profilu (rysunek 5.56). Jeżeli znajdujemy się w oknie rzutu, profil ten będzie konstruowany na powierzchni xy, zaś jego wytłoczenie odbędzie się wzdłuż osi z. Jeśli chcemy uzyskać wytłoczenie w poziomie, musimy narysować wielobok profilu w oknie 3D na płaszczyźnie prostopadłej do rzutu. W tym celu najlepiej kliknąć jakąś płaszczyznę odniesienia, np. ścianę. ArchiCAD użyje jej wtedy jako bazy do zdefiniowania położenia naszego profilu. Kształt ten rysujemy jak każdą polilinię i po zakończeniu potwierdzamy dwukrotnym kliknięciem.

Rysunek 5.56. Wybieranie powierzchni odniesienia (po lewej) i szczegółowe wytłaczanie profilu polilinii

141

ROZDZIAŁ 5.  ŚCIANY, OKNA I DRZWI

Dla metody Obrót procedura Prosta oznacza, że będziemy obracać wokół osi ćwiartkę koła. Otrzymamy w ten sposób kształt kopuły, zamknięty lub otwarty (przy kącie obrotu mniejszym niż 360°). Procedura Szczegółowa zaś pozwoli na użycie konturu wieloboku. Na rysunku 5.57 przedstawiono prostą powłokę obrotową o kącie obrotu 210° oraz powłokę uzyskaną za pomocą procedury Szczegółowa o kącie obrotu 220°. W tym drugim przypadku przy opcji Właściwości powłoki obrotowej w polu Segmentacja powierzchni obrotowej zdefiniowano 36 segmentów wzdłuż okręgu, uzyskując w ten sposób efekt powierzchni wielościennej.

Rysunek 5.57. Powłoki obrotowe

Przy metodzie Prostokreślna musimy zdefiniować dwa profile (rysunek 5.58). Dla procedury Prosta będzie to półkole na początku i linia na końcu formy. Przy metodzie Szczegółowa będą to dwie dowolnie zdefiniowane polilinie.

Rysunek 5.58. Prosta powłoka prostokreślna

Powłoki, podobnie jak dachy, mogą być używane do docinania ścian.

142

5.8. OKNA POŁACIOWE

5.8. Okna połaciowe Na powierzchni dachów, podobnie jak i na powłokach, możemy wstawiać wybierane z palety narzędzi okna połaciowe (świetliki). Elementem domyślnym jest tutaj pusty Prosty element świetlikowy, jednakże po wejściu w okno dialogowe Domyślne parametry świetlika możemy, otwierając biblioteki, zobaczyć cały szereg elementów, od różnych okien połaciowych, przez świetliki dachowe, aż po lukarny o rozmaitych formach dachów (rysunek 5.59).

Rysunek 5.59. Podstawowe ustawienia elementów świetlików oraz ich różne typy

Świetliki są zawsze przedstawiane w oknie rzutu w widoku z góry. Do ich pozycjonowania służy oś obrotu połaci dachowych. Elementy te automatycznie utworzą potrzebne otwory w dachach i nie musimy już nic więcej w tym kierunku robić. Materiał użyty na powierzchni dachu zostanie także domyślnie użyty na dachach wstawianych lukarn (rysunek 5.60). Wszystkie ustawienia możemy definiować w oknie dialogowym parametrów świetlika i jego zakładkach. Na powierzchniach powłok możemy także wstawiać wszystkie wymienione elementy, jednak przy mocno wygiętych powierzchniach może dochodzić do problemów pogodzenia ich z formą niektórych lukarn. Należy tu po postu przyjąć, że nie wszystkie kształty można sensownie zestawiać. Odpowiednio dopasowując nachylenia dachów lukarn, możemy uzyskiwać bardzo interesujące efekty (rysunek 5.61).

143

ROZDZIAŁ 5.  ŚCIANY, OKNA I DRZWI

Rysunek 5.60. Przykład okna połaciowego i lukarny

Rysunek 5.61. Lukarna „wole oko” w zestawieniu z powłoką

5.9. Słupy Słupy są stosunkowo prostymi obiektami złożonymi z rdzenia i ewentualnej okładziny. W palecie Info (rysunek 5.62) obok ikony okna dialogowego Ustawienia słupów zobaczymy trzy warianty ich wstawiania na rysunku (rysunek 5.63). 

Prosty — wstawiamy słup tak, że jego prostokątne boki są równolegle do osi współrzędnych. Podajemy tu jedynie punkt zaczepienia słupa.



Obrócony — prostokątny słup możemy tu postawić pod dowolnym kątem. Kąt obrotu zdefiniujemy po wskazaniu punktu zaczepienia.

144

5.9. SŁUPY

Rysunek 5.62. Paleta Info dla narzędzia Słup

Rysunek 5.63. Różne warianty wstawiania słupów 

Skręcony — za pomocą tej opcji możemy uzyskiwać słupy, które będą pochylone pod dowolnym kątem względem płaszczyzny podłoża. Po podaniu punktu zaczepienia określamy kierunek, w którym dany słup ma być pochylony. Słup możemy jeszcze wokół tej pochylonej osi obrócić. Opcja Skręcony jest aktywna tylko przy uprzednim wpisaniu kąta nachylenia w oknie dialogowym ustawień.

W palecie Info znajdziemy trzy rodzaje profili przekrojów. 

Okrągły tworzy slupy o przekroju w kształcie koła.



Prostokątny wstawia slupy o przekroju kwadratowym lub prostokątnym.



Profil tworzy słupy o bardziej skomplikowanym kształcie określonym przez dany profil. Możemy definiować własne profile, a także importować kształty po wybraniu Opcje/Import standardowych profili stalowych.

Paletę Info możemy rozciągnąć na cztery wiersze (rysunek 5.64.). W polu obok ikony okna dialogowego zdefiniujemy wysokość górnej i dolnej krawędzi słupa. W następnym określimy długości boków dla słupów prostokątnych, a dalej grubość okładziny, o ile taką przewidujemy. Samą opcję okładziny aktywujemy za pomocą przycisku obok. W trzeciej kolumnie poleceń możemy nadać słupowi skręt, a obok znajdziemy polecenie definiujące punkt wstawienia rdzenia słupa. Domyślnym ustawieniem jest środek słupa, ale zmienić możemy na jego dowolny wierzchołek lub brzeg. Następna funkcja aktywuje nachylenie słupa, a w polu obok podajemy odpowiedni kąt.

145

ROZDZIAŁ 5.  ŚCIANY, OKNA I DRZWI

Rysunek 5.64. Paleta Info dla słupów w pełnej wersji

W czwartej kolumnie po prawej stronie możemy zdefiniować jeszcze materiał dla przedstawiania 3D. Dla wszystkich powierzchni słupa możemy podać tylko jeden rodzaj pokrycia. W oknie dialogowym Ustawienia słupa (rysunek 5.65) zobaczymy te same ustawienia w nieco rozszerzonej formie. W zakładce Rzut i przekrój dodatkowo możemy wybrać rodzaj profilu.

Rysunek 5.65. Okno dialogowe Ustawienia słupa

Słupy można dopasowywać do dachów, podobnie jak ściany.

146

5.9. SŁUPY

5.9.1. Tworzenie własnych profili Korzystając z funkcji w menu Opcje/Atrybuty elementów/Menedżer profili, możemy definiować własne profile przekrojów słupów (rysunek 5.66). Aby to zrobić, albo wybieramy najpierw z listy któryś z dostępnych profili i, powielając go, używamy jako bazy do dalszych zmian, albo aktywujemy opcję Własny.

Rysunek 5.66. Tworzenie własnych profili

W tym drugim przypadku klikamy przycisk Nowy i z listy w zakładce Warstwy elementu wskazujemy opcję Konstrukcja. W ten sposób wywołamy narzędzie Wypełnienie do rysowania profilu. Możemy oczywiście najpierw przygotować sobie podkład z linii pomocniczych i okręgów na warstwie Rysowanie, a następnie wypełnić go za pomocą narzędzia Magiczna różdżka już na właściwej warstwie. W oknie roboczym profilu generalnie używamy narzędzi Wypełnienie i Polilinia. Gdy na koniec zamkniemy polilinię kursorem Młotek i cały profil uznamy za gotowy, wybieramy dla jakiego rodzaju elementów dany profil ma być zastosowany (Ściana, Belka, Słup). Finalizujemy operację, klikając Zachowaj profil. Definiujemy jego nazwę, a po wybraniu OK nowy profil można już stosować w projekcie.

5.9.2. Słupy a ściana Jeżeli słup ma zostać wbudowany w ścianę, w przypadku jej jednolitej konstrukcji będzie to oznaczało jedynie powstanie wgłębienia w ścianie o wymiarach słupa, względnie także jego obudowy. Przy ścianach warstwowych, w zależności od odpowiedniej konfiguracji ustawień, wpływ obecności słupa różnie będzie się zaznaczał. Na rysunku 5.67 przedstawiono warianty słupów z obudową i bez niej względem różnych typów ścian z odmiennymi ustawieniami „zawijania” słupów. 147

ROZDZIAŁ 5.  ŚCIANY, OKNA I DRZWI

Rysunek 5.67. Słupy z obudową i bez obudowy w ścianach jednolitej i warstwowej

5.10. Belki Belki są poziomymi lub nachylonymi elementami o różnych profilach. Najczęściej używamy ich w kombinacji ze słupami i ścianami. Metody geometrii belek są identyczne z metodami dla ścian (rysunek 5.68). Oto one: Pojedynczy segment, Łańcuch, Prostokąt i Obrócony prostokąt.

Rysunek 5.68. Paleta Info dla narzędzia Belki

Po lewej stronie drugiego wiersza rozszerzonej palety Info zobaczymy pole z wysokościami elementu (rysunek 5.69). Domyślna wysokość dla belek jest ustawiona na od –30 cm do poziomu podłogi, a automatycznie ustawiona szerokość wynosi 20 cm. Wpisując wartość w pole przesunięcia osi belki względem środka, otrzymamy niesymetryczny element.

Rysunek 5.69. Pełna wersja palety Info dla belek

148

5.11. SIATKI

Normalną formą przekroju jest prostokąt, ale możemy użyć dowolnie wybranego innego profilu. Własne profile wygenerujemy, jak zostało to wcześniej opisane, w menu Opcje/Atrybuty elementów/ Menedżer profili (rysunek 5.70).

Rysunek 5.70. Okno dialogowe Ustawienia belki

Dla pochyłych belek podajemy kąt nachylenia w trzecim wierszu palety Info. W czwartym znajdziemy ustawienia dotyczące otworów w belkach. Otwory w belkach tworzymy na już wstawionym elemencie. Mogą być okrągłe lub kwadratowe. Aby wyciąć otwory, należy najpierw zaznaczyć element docelowy w oknie rzutu, a następnie wywołać okno Paleta pomocnicza, klikając kursorem oś belki. Wybieramy w nim ikonę narzędzia Otwory w belce (rysunek 5.71). Do określania pozycji wycięć bardzo przyda się funkcja Specjalne punkty przyklejania (Połowa, Podział, Procent, Odległość) z paska Standard. Utworzone otwory możemy przesuwać lub powielać, znów korzystając z funkcji okna Paleta pomocnicza (rysunek 5.72).

5.11. Siatki Głównym przeznaczeniem narzędzia Siatka jest tworzenie modeli terenu. W najprostszej wersji będą to płaskie bryły o stałej wysokości i prostokątnym lub wielobocznym obrysie, które po poddaniu odpowiedniej edycji utworzą model terenu działki budowlanej. Ponadto mamy do dyspozycji także

149

ROZDZIAŁ 5.  ŚCIANY, OKNA I DRZWI

funkcję Siatka równomierna, definiowaną przez siatkę punktów i określone nachylenie powierzchni. Po naniesieniu prostokątnego obrysu siatki poprzez podanie dwóch jego przekątnych wpisujemy w odpowiednie pola wartości wysokości dla trzech wierzchołków Z1, Z2 i Z3 (rysunek 5.74). Ten typ siatki możemy edytować we wszystkich jego punktach. Korzystając z funkcji okna Paleta pomocnicza, nadamy im wybrane wysokości, a w oknie 3D możemy to zrobić bezpośrednio za pomocą kursora. Wszystkie te ustawienia pomogą wykreować praktycznie każdy model terenu (rysunek 5.75).

Rysunek 5.71. Narzędzie do tworzenia otworów w belkach

Rysunek 5.72. Powielanie otworów w belce

Na rysunku 5.73 pokazano metody geometrii Wielobok, Prostokąt, Obrócony prostokąt i Przechylony prostokąt. Ten ostatni generuje nachylone płaszczyzny (rysunek 5.76), które możemy następnie edytować z użyciem funkcji okna Paleta pomocnicza.

150

5.11. SIATKI

Rysunek 5.73. Okno dialogowe Ustawienia wyboru siatki

Rysunek 5.74. Kratka siatki równomiernej/regularnej

Rysunek 5.75. Edycja siatki

151

ROZDZIAŁ 5.  ŚCIANY, OKNA I DRZWI

Rysunek 5.76. Siatki w 3D, po lewej modyfikowana punktowo, po prawej jako nachylona płaszczyzna

Jeszcze inną metodą definiowania siatki jest skorzystanie z funkcji w menu Projekt/Wstaw siatkę z danych geodezyjnych. W oknie dialogowym wczytujemy pliki tekstowe (*.txt) lub pliki typu XYZ (*.xyz). Współrzędne punktów powinny być wpisywane w oddzielnych wierszach jako trzy osobne wartości. Do ich oddzielenia możemy użyć średnika lub znaku spacji. Jeżeli chcemy podać wartości dziesiętne, oddzielamy je przecinkiem lub kropką. Tekst taki może wyglądać następująco: 0,0,1 0,10,1 0,20,2 0,30,1 10,0,1 10,10,1 10,20,1.5 10,30,2 20,0,1 20,10,1 20,20,2 20,30,2 30,0,1 30,10,2 30,20,2 30,30,30,1

152

5.12. PYTANIA SPRAWDZAJĄCE

5.12. Pytania sprawdzające 1. Jakich metod geometrii możemy użyć, rysując ściany? 2. Jakie są metody konstrukcji rysowania ścian prostych? 3. Jakie rodzaje przekrojów poprzecznych ścian mamy do dyspozycji? 4. W jaki sposób określamy kierunek otwierania okien? 5. W jaki sposób możemy zmienić kierunek otwierania (na zewnątrz/do wewnątrz) drzwi? 6. Gdzie domyślnie rysowany jest strop? 7. W jaki sposób utworzymy otwór w stropie? 8. Jakie różne kształty dachów mamy do dyspozycji? 9. W jaki sposób tworzymy element dachu w oknie 3D? 10. Jaki warunek musi być spełniony przy dopasowywaniu ścian do dachów?

153

ROZDZIAŁ 5.  ŚCIANY, OKNA I DRZWI

154

ROZDZIAŁ 6

Edycja elementów

Edycja elementów w programie ArchiCAD odbywa się za pomocą specjalnych palet wywoływanych po uprzednim aktywowaniu danych komponentów. Z tego właśnie powodu odpowiednie ustawienie zaznaczania ma ogromne znaczenie przy pracy nad elementami. Możemy — z jednej strony — wybierać je tylko w celu uzyskania informacji. Z drugiej zaś strony, po kliknięciu jednego z ich aktywnych punktów uruchamiamy okno Paleta pomocnicza oferujące całą gamę narzędzi do edycji elementów.

6.1. Zaznaczanie elementów 6.1.1. Informacja o elementach Informację na temat elementów otrzymamy, najeżdżając na element lub jego krawędź aktywnym narzędziem Strzałka (rysunek 6.1). Po kliknięciu lub po prostu odczekaniu chwili element zostanie podświetlony na niebiesko i pojawi się ramka z informacją o komponencie (rysunek 6.2) zawierająca poniższe dane. 

Typ elementu.



Najważniejsze dane o elemencie, takie jak np.: 

Nazwa (w zależności od typu elementu, np. przy oknach lub drzwiach),



Wzniesienie podstawy (w zależności od typu elementu, np. przy ścianach),



Warstwa (w zależności od typu elementu, np. przy ścianach),



Kondygnacja (w zależności od typu elementu, np. przy ścianach lub przekrojach).

Rysunek 6.1. Narzędzie Strzałka

ROZDZIAŁ 6.  EDYCJA ELEMENTÓW

Rysunek 6.2. Informacje o elemencie wyświetlane po kliknięciu narzędziem Strzałka

Najeżdżając na punkt, w którym spotyka się więcej elementów, zobaczymy następujący komunikat (rysunek 6.3): 

Wiele elementów (TAB)

Rysunek 6.3. Informacje o elemencie przy większej ilości elementów

Typowym przykładem takiej sytuacji będzie róg, w którym ściana i strop nakładają się na siebie. Podana informacja oznacza, że używając klawisza Tab, możemy zmienić zaznaczenie na inne elementy.

6.1.2. Szybkie zaznaczanie Dużo łatwiej i efektywniej zaznaczymy elementy za pomocą opcji Szybkie zaznaczanie (rysunek 6.4). Jest ona domyślnie włączona jako funkcja dodatkowa narzędzia Strzałka. Za pomocą przycisku z magnesem w palecie Info można ją włączać lub wyłączać. Wybierzmy zatem narzędzie Strzałka i aktywujmy Szybkie zaznaczanie w palecie Info. Podczas gdy operując samym kursorem Strzałka, aby aktywować komponent, musimy trafić dokładnie jego narożnik, to za pomocą tego narzędzia aktywujemy go na całej powierzchni, podobnie zadziała wywoływanie ramki informacyjnej. Szybkie zaznaczanie możemy także aktywować chwilowo za pomocą klawisza Spacja. Jeżeli dany element jest zbyt mały na ekranie, kursor szybkiego zaznaczania nie pojawi się. Wtedy należy najpierw powiększyć widok.

156

6.2. PRECYZYJNE ZAZNACZANIE ELEMENTÓW DO DALSZEJ EDYCJI

Rysunek 6.4. Szybkie zaznaczanie narzędziem Strzałka

Aby uaktywnić narzędzie Strzałka, w czasie gdy włączone jest któreś z narzędzi z palety Narzędzia, możemy użyć klawisza Shift.

6.2. Precyzyjne zaznaczanie elementów do dalszej edycji 6.2.1. Zaznaczanie narzędziem Strzałka Aby edytować element projektu, należy: 

wybrać go za pomocą narzędzia Strzałka,



wybrać go z wciśniętym klawiszem Shift, jeżeli akurat aktywne jest jedno z narzędzi,



wybrać go łatwiej i szybciej narzędziem Strzałka z aktywną funkcją Szybkie zaznaczanie,



wybrać wszystkie elementy danej kategorii kombinacją klawiszy Ctrl+A (ściana, okno itd.). Przy aktywnym narzędziu Ściana użycie klawiszy Ctrl+A zaznaczy wszystkie ściany.

Aby do zaznaczenia dodać kolejne elementy, trzeba użyć klawisza Shift. Kolorem zaznaczenia elementów jest zielony. Dodatkowo wyróżniane są także krawędzie elementów i punkty charakterystyczne. Po kolejnym kliknięciu jednego z boków lub wierzchołków elementu pojawi się paleta z charakterystycznymi dla niego narzędziami edycji; jest to tzw. Paleta pomocnicza.

6.2.2. Anulowanie zaznaczenia Klikając pustą przestrzeń na ekranie lub wciskając klawisz Esc, anulujemy zaznaczenie elementów.

157

ROZDZIAŁ 6.  EDYCJA ELEMENTÓW

6.2.3. Narzędzie Strzałka i metody zaznaczania W palecie Info narzędzia Strzałka oprócz opcji Szybkie zaznaczanie znajdziemy jeszcze inne metody zaznaczania, przydatne zwłaszcza do wybierania większej ilości komponentów na raz. Są to (tabela 6.1): ,

1. metody zaznaczania 2. metody geometrii

,

lub lub

, .

Tabela 6.1. Metody zaznaczania Metoda

Znaczenie Obiekt zostaje zaznaczony, jeżeli przynajmniej jeden z jego wierzchołków znajduje się wewnątrz granic zaznaczenia. Obiekt zostaje zaznaczony, jeżeli wszystkie jego wierzchołki znajdują się wewnątrz granic zaznaczenia. Metoda zaznaczania jest zależna od kierunku ruchu kursora. Jeżeli tworząc prostokąt zaznaczenia, przeciągniemy go z prawej strony do lewej lub wybierzemy punkty wieloboku zaznaczenia w kierunku odwrotnym do wskazówek zegara, obiekt zostanie aktywowany, pod warunkiem że przynajmniej jeden z jego wierzchołków znajduje się wewnątrz tego prostokąta lub wieloboku. Granice zaznaczenia pokazywane są wtedy linią punktową. W odwrotnym przypadku elementy są uaktywniane, jeżeli wszystkie ich wierzchołki znajdują się wewnątrz konturu zaznaczenia. Granice zaznaczenia wyświetlone zostaną linią przerywaną. Zaznaczenie ma kształt prostokąta tworzonego dwoma kliknięciami na ekranie. Zaznaczenie ma kształt obróconego prostokąta tworzonego dwoma kliknięciami określającymi boki i trzecim definiującym jego wysokość. Zaznaczenie ma kształt wieloboku o dowolnej ilości wierzchołków. Po wskazaniu jego ostatniego punktu obiekty zostaną aktywowane.

Aby zakończyć tryb zaznaczenia, wciskamy Esc lub klikamy pustą przestrzeń.

6.2.4. Narzędzie Obszar zaznaczenia Do wybierania większej ilości elementów przyda się także narzędzie Obszar zaznaczenia (rysunek 6.5). Użyjemy go najczęściej do przesuwania całej grupy elementów. Do dyspozycji mamy , a druga — dwie opcje zaznaczenia; pierwsza działa tylko w granicach aktualnej kondygnacji na wszystkich kondygnacjach .

Rysunek 6.5. Narzędzia wyboru Strzałka i Obszar zaznaczenia

158

6.2. PRECYZYJNE ZAZNACZANIE ELEMENTÓW DO DALSZEJ EDYCJI

Podobnie jak przy narzędziu Strzałka, zaznaczany obszar jednym z kształtów: prostokątem, obróconym prostokątem lub wielobokiem. Zbliżając kursor do wierzchołków lub krawędzi elementów wewnątrz aktywnego obszaru zaznaczenia, zobaczymy poznane już wcześniej symbole kursora Ptaszek lub Mercedes. Za ich pomocą możemy przykładowo określić punkt początkowy i końcowy dla przesunięcia elementów. Gdy przeniesiemy kursor nad pusty obszar zaznaczenia, przybierze on kształt Trójząb, pozwalający na przesuwanie granic zaznaczenia. W tym trybie zaznaczania elementy nie są podświetlane na zielono. Obszar zaznaczenia usuwamy klawiszem Esc.

6.2.5. Wybór elementów według określonych kryteriów W menu Edycja/Znajdź i zaznacz możemy zaznaczać elementy według zdefiniowanych kryteriów (rysunek 6.6). Przy opcji Nazwa zestawu kryteriów mamy do wyboru następujące możliwości: 

Wszystkie elementy,



Wszystkie elementy 2D,



Wszystkie elementy 3D,



Wszystkie elementy na odblokowanych i widocznych warstwach.

Rysunek 6.6. Edycja/Znajdź i zaznacz

Aby zdefiniować własny zestaw kryteriów, wybieramy Użytkownika. Przyciskiem po prawej stronie wejdziemy w opcję Zapamiętaj jako, gdzie nadamy mu nazwę. W naszym własnym zestawie możemy dodawać i usuwać dowolne kryteria wraz z ich wartościami. Wybieramy na początek kryterium Typ elementu, np. Ściana. Poniżej będziemy wybierać i dodawać kolejne kryteria. Przyciskami Dodaj i Usuń dobieramy następne kategorie wyboru lub je usuwamy. Przy każdej z nich z listy dobierzemy odpowiedni stosunek do wartości, najczęściej będzie to znak równości, może być nim jednak też znak mniejszości lub większości. Na końcu dla każdego kryterium określamy wartość.

159

ROZDZIAŁ 6.  EDYCJA ELEMENTÓW

Przyciskiem pipety i kliknięciem myszy z klawiszem Alt lub kombinacją klawiszy Ctrl+Shift+C skopiujemy kryteria z elementów projektu. Narzędziem ramki po prawej odwzorujemy je z już zaznaczonego komponentu. Przycisk ze znakiem plus zaznaczy obiekty wedle wybranych kryteriów, przycisk z minusem anuluje zaznaczenie lub odejmuje obiekty o danych cechach z istniejącego zaznaczenia. Jeżeli chociaż jeden element przynależący do grupy zostanie zaznaczony, a opcja Grupowanie z paska Standard jest włączona, wszystkie obiekty grupy zostaną aktywowane.

6.2.6. Zestawy zaznaczeń obiektów Za pomocą palety Zaznaczenia z menu Okna/Palety możemy z wybranych obiektów utworzyć zestaw zaznaczenia i go zachować. Aby to przetestować, wybieramy kilka elementów za pomocą narzędzia Strzałka lub Shift+Strzałka (rysunek 6.7). Następnie w palecie Zaznaczenia, wybierając przycisk z małą strzałką , zapamiętujemy zaznaczenie i nadajemy mu nazwę. Zestawu tego możemy później użyć do manipulowania układem zaznaczenia elementów na ekranie za pomocą trzech przycisków x, – i +.

Rysunek 6.7. Stosowanie zestawu zaznaczeń

x

selekcjonuje z zaznaczenia na ekranie tylko te elementy, które przynależą do zapamiętanego zestawu, pozostałe zostaną wyłączone. Jest to tzw. część wspólna obu zbiorów.

–

z zaznaczenia na ekranie odejmuje elementy przynależące do naszego zestawu. Możemy to też nazwać różnicą dwóch zbiorów.

+

dodaje do aktualnie zaznaczonych elementów te z zestawu. Będzie to wtedy suma zbiorów.

160

6.3. EDYCJA ELEMENTÓW

6.3. Edycja elementów Edycja elementów jest zgodnie z charakterem całego programu bardzo intuicyjna. Na początku zaznaczamy odpowiedni element, klikając go, a następnie wybieramy jeden z poniższych sposobów edycji: 

kliknięcie i bezpośrednie przeciągnięcie myszą,



kliknięcie i użycie jednego z narzędzi okna Paleta pomocnicza,



zastosowanie menu kontekstowego (wywołujemy je prawym przyciskiem myszy),



użycie menu Edycja,



skorzystanie ze skrótu klawiszowego,



użycie paska narzędzi Edytuj elementy,



użycie paska narzędzi Zarządzaj elementami.

6.3.1. Przesuwanie elementów bezpośrednio za pomocą myszy Po zaznaczeniu elementu i ponownym kliknięciu jego krawędzi narzędzie Przesunięcie jest domyślnie ustawione, zatem możemy od razu zdefiniować kursorem nowe położenie elementu, wprowadzić jego współrzędne do palety Podręczne współrzędne lub zdefiniować je przez podanie wartości w polu Odległość (rysunek 6.8).

Rysunek 6.8. Przesuwanie ściany

Jeśli kliknęliśmy wierzchołek elementu, funkcja Rozciągnięcie będzie automatycznie wybrana. Podajemy wtedy nowe położenie danego wierzchołka, pozostałe nie ulegają zmianie. W ten sposób obiekt zostanie przedłużony lub skrócony (rysunek 6.9).

161

6.3. EDYCJA ELEMENTÓW

Rysunek 6.10. Ściana z nowym wierzchołkiem

Rysunek 6.11. Uwypuklanie ściany

Wygięcie ściany można cofnąć za pomocą funkcji Uwypuklenie styczne do linii, przeciągając koniec stycznej na drugi punkt łuku.

Uwypuklenie styczne do linii Opcja ta definiuje kierunek stycznej do łuku w danym punkcie (rysunek 6.12). Może być ona także użyta do wyginania prostych segmentów.

Rozciąganie konturu ściany Funkcja ta może być użyta zarówno do edycji ścian prostych, jak i trapezowych (rysunki 6.13 i 6.14). Ściany trapezowe otrzymujemy, wybierając metodę geometrii Ściana trapezowa (paleta Info narzędzia Ściana, wybór przed rozpoczęciem rysowania); charakteryzują się one różnymi grubościami na obu końcach. Przy tej opcji edycji ściana prosta zostanie najpierw przedefiniowana na ścianę trapezową.

163

ROZDZIAŁ 6.  EDYCJA ELEMENTÓW

Rysunek 6.12. Określanie kierunku stycznej

Rysunek 6.13. Rozciąganie konturu ściany trapezowej

Rysunek 6.14. Rozciąganie ściany trapezowej

Po wskazaniu kliknięciem osi ściany i wybraniu tej opcji edycji definiujemy nowy wierzchołek krawędzi wewnętrznej i następnie jej kierunek poprzez podanie drugiego punktu. Krawędź wewnętrzna zostanie wtedy odpowiednio obrócona.

164

6.4. STANDARDOWE TRANSFORMACJE

Dodawanie wierzchołka do ściany trapezowej Funkcja ta, podobnie jak powyżej opisana, dostępna jest zarówno dla ścian trapezowych, jak i prostych. Te ostatnie także i w tym przypadku będą przedefiniowane na trapezowe. Poprzez zdefiniowanie dodatkowego punktu segment ściany zostanie podzielony na dwie części. Położenie punktu określi ponadto grubość ściany w tym miejscu (rysunek 6.15).

Rysunek 6.15. Dodawanie punktu na krawędzi ściany trapezowej

6.4. Standardowe transformacje Standardowe transformacje są dostępne dla prawie wszystkich rodzajów komponentów: Przesunięcie, Obrót, Odbicie lustrzane, Podniesienie i Powielanie.

Edycja kopii elementu Wszystkie poniżej opisane operacje mogą być wykonywane przy jednoczesnym kopiowaniu elementu, jeżeli użyjemy klawisza Alt. Zobaczymy wtedy kursor Plus na znak, że jako rezultat danej transformacji otrzymamy kopię, oryginał zaś zostanie zachowany.

Przesunięcie Aby przesunąć elementy, wystarczy kliknąć je z włączoną funkcją szybkiego wybierania i, przytrzymując przycisk myszy przy ostatnim obiekcie, przeciągnąć go (rysunek 6.16). Możemy także użyć do tego skrótu klawiszowego Ctrl+D lub menu Edycja/Zmiana położenia/Przesunięcie po uprzednim wskazaniu obiektów. Następnie podajemy punkt początkowy i punkt końcowy wektora przesunięcia. Zgrupowane obiekty będą przesuwane razem. Aby połączyć elementy w grupę, zaznaczamy je i wybieramy Edycja/Grupowanie/Grupuj. Za pomocą narzędzia Zawieś grupowanie z paska narzędzi Standard możemy unieważnić grupowanie, z możliwością przywrócenia go w każdej chwili.

Obrót Po wybraniu Edycja/Zmiana położenia/Obrót lub Ctrl+E musimy podać punkt obrotu oraz początek i koniec jego kąta (rysunek 6.17).

165

ROZDZIAŁ 6.  EDYCJA ELEMENTÓW

Rysunek 6.16. Przesuwanie

Rysunek 6.17. Obrót

Odbicie lustrzane Po wyborze Edycja/Zmiana położenia/Odbicie lustrzane lub Ctrl+M musimy podać dwa punkty osi odbicia lustrzanego, wedle których wykonana zostanie transformacja (rysunek 6.18). Takie elementy jak tekst, wymiarowanie czy końcówki wskaźników zostaną — co prawda — odbite, ale zachowają przy tym swoją orientację. Oznacza to, że nie otrzymamy w ten sposób odwróconego pisma. Podobnie będzie w przypadku oznaczeń stref.

Podniesienie A tą funkcją po wybraniu jednego lub kilku elementów możemy nadać im nową wysokość, wpisując ją w okno dialogowe (rysunek 6.19).

166

6.4. STANDARDOWE TRANSFORMACJE

Rysunek 6.18. Odbicie lustrzane

Rysunek 6.19. Podniesienie

Rozciąganie Do zmiany wielkości obiektów mamy do dyspozycji trzy rodzaje operacji: Podziel, Rozciągnij i Wyrównanie. Najprostszą z nich jest Rozciąganie. Okno Paleta pomocnicza w zależności od typu elementu oferuje różne warianty tego narzędzia. 

Ściany. W przypadku ścian operacja Rozciąganie odbywa się w sposób intuicyjny poprzez przesuwanie jednego z wierzchołków.



Pochylone ściany i słupy. Pochylone elementy ścian i słupów można rozciągać a taki sposób jak te proste (pochylone ściany narysujemy za pomocą narzędzia Ściana i ustawienia przekroju poprzecznego na Pochyły w palecie Info). Nie wszystkie opcje są jednak dostępne w trybie 2D. Aby mieć do dyspozycji pełną gamę możliwości, należy przejść na tryb 3D przy użyciu palety Nawigator, najlepiej na widok Ogólna aksonometria. 

Zmień kąt . Zmienia kąt nachylenia elementu poprzez podanie punktu rozciągania na tej samej wartości wysokości na osi z (rysunek 6.20).

167

ROZDZIAŁ 6.  EDYCJA ELEMENTÓW

Rysunek 6.20. Zmiana kąta nachylenia dla słupa w oknie rzutu







Rozciągnij wzdłuż skosu

. Zmienia wysokość przy zachowaniu kąta nachylenia.



Rozciągnij pionowo . Przesuwa górną powierzchnię elementu w kierunku osi z, czyli prostopadle do powierzchni kondygnacji. Zmienia się wtedy jego kąt nachylenia, ale rzut pozostaje ten sam.

Belki. Także w przypadku belek wszystkie narzędzia edycji dostępne są dopiero w trybie widoku 3D. 

Rozciągnij w poziomie. Pozwala na wprowadzenie nowej długości elementu lub określenie jej za pomocą nowego położenia punktu końcowego.



Rozciągnij profil poziomo. Pozwala na wprowadzenie nowej szerokości elementu lub określenie jej punktem, przy czym rozciąganie będzie się odbywać symetrycznie do obecnej linii środkowej.



Rozciągnij profil pionowo. Zostaniemy poproszeni o określenie nowej wysokości profilu poprzez podanie wartości lub punktu. Powierzchnia, do której przynależy wybrany punkt, pozostanie niezmieniona po operacji.

Słupy. W zależności od tego, który z punktów słupa wybraliśmy do edycji, oferowane opcje edycji będą nieco inne. 

Rozciągnij wzdłuż skosu. Zmienia wysokość przy zachowaniu kąta nachylenia (rysunek 6.21).

Rysunek 6.21. Rozciąganie słupa wzdłuż skosu

168

6.4. STANDARDOWE TRANSFORMACJE





Rozciągnij w poziomie i Rozciągnij w pionie. Funkcje te działają na tej samej zasadzie, co przy ścianach.



Obrót profilu. Obraca profil słupa wokół jego osi.



Rozciągnij profil. Zmienia szerokość i długość profilu słupa.

Elementy o złożonych profilach. Dla tego typu profili otrzymamy specjalne opcje rozciągania. Dotyczy to ścian, dla których w oknie dialogowym ustawień wybraliśmy Złożony profil przekroju, a następnie w panelu Struktura wskazaliśmy jeden z profili.

Powielanie Funkcja Powielanie służy do tworzenia regularnych układów złożonych z takich samych elementów (rysunki 6.22 i 6.23). Może być to przyporządkowanie linearne, w kształcie koła lub w formie matrycy. Przyporządkowanie linearne może oznaczać tu nie tylko przesuwanie na płaszczyźnie xy, ale także w pionie, czyli wzdłuż osi z. Przy tworzeniu matryc nie jesteśmy ograniczeni tylko do struktur prostopadłych, możemy wpisywać wartości przesunięcia w pionie dla rzędów w obu kierunkach.

Rysunek 6.22. Okno dialogowe Powielenie

Rozciągnięcie układu będzie najczęściej definiowane przez podanie liczby kopii, a następnie dwóch punktów wektora przesunięcia. Jeżeli dodatkowo wpisaliśmy wartość Przesunięcie w pionie, każdy z nowych elementów zostanie o tę odległość przesunięty wzdłuż osi z, lądując ewentualnie na innej kondygnacji i tym samym znikając z naszego widoku. Mamy do dyspozycji cztery różne procedury definiowania punktów wektora przesunięcia. 

Skokowo. Oba punkty definiują tu odstęp między dwoma pierwszymi kopiami. Wszystkie pozostałe zachowają takie same odległości i podczas operacji będą cały czas widoczne. A zatem jeżeli liczbę kopii zdefiniowaliśmy na 4, otrzymamy oprócz oryginału cztery jego kopie.

169

ROZDZIAŁ 6.  EDYCJA ELEMENTÓW

Rysunek 6.23. Powielanie przez Przesunięcie: Skokowo, Rozłożenie, Dokładnie i Rozłożenie –1 

Rozłożenie. Oba punkty definiują odległość między pierwszą i ostatnią kopią. Pozostałe będą równomiernie rozłożone między nimi. Także i tu przy wpisaniu 4 otrzymamy cztery nowe elementy.



Dokładanie. Zamiast ilości kopii podajemy tu odstęp między dwoma elementami. Wskazywane przez nas punkty na ekranie zdefiniują długość odcinka, na którym kopie będą tworzone. Otrzymana ilość kopii zależy więc od tego, ile z nich zmieści się na podanej długości.



Rozłożenie –1. Oba definiowane punkty, podobnie jak przy procedurze Rozłożenie, określą odległość między pierwszą i ostatnią kopią z tą różnicą, że jest ona liczona z dodatkowym odstępem za ostatnim elementem. Pozostałe elementy będą równomiernie rozłożone na odcinku między pierwszym i ostatnim. Po wpisaniu 4 otrzymamy cztery nowe elementy.

170

6.5. OPERACJE DOPASOWYWANIA

6.5. Operacje dopasowywania Przytnij Elementy, takie jak ściany, belki, linie, łuki, polilinie czy krzywe, możemy poddawać operacji przycinania. Oznacza to, że możemy wycinać części elementu znajdujące między punktami przecięcia z innym elementem (rysunki 6.24 i 6.25).

Rysunek 6.24. Przycinanie okręgu

Rysunek 6.25. Przycinanie ścian

Aby to zrobić, najpierw kliknięciem aktywujemy obiekt. Następnie wybieramy Edycja/Zmiana geometrii/Przytnij lub wciskamy klawisz Ctrl. Pojawi się ikona nożyczek. Jeżeli są one w środku zaczernione, oznacza to, że znajdują się nad elementem lub jego krawędzią i mogą zostać użyte. Po kliknięciu odpowiedni odcinek zostanie natychmiast wykrojony. Narzędzie Przytnij możemy wybrać także z paska Standard lub najprościej w ogóle bez wybierania narzędzia użyć Ctrl we właściwym miejscu.

171

6.5. OPERACJE DOPASOWYWANIA

Rysunek 6.28. Ściany przycięte do dwóch pojedynczych połaci dachu

Wskazówka Jeżeli chcemy dopasować lub przedłużyć pojedynczą ścianę przynależącą do zamkniętego obrysu, musimy czasowo zawiesić grupowanie za pomocą Edycja/Grupowanie/Zawieś grupowanie.

Edycja wieloboków Do edycji wieloboków mamy do dyspozycji w oknie Paleta pomocnicza następujące narzędzia: Przesuwanie wierzchołków, Przesuwanie krawędzi, Przedłużenie sąsiadujących ze sobą kątów i Odsuwanie krawędzi. 

Przesuwanie wierzchołków Standardową funkcją do edycji punktów wieloboku jest przesuwanie jego wierzchołków, przy czym sąsiadujące ze sobą krawędzie zostaną odpowiednio zmodyfikowane (rysunek 6.29).



Przesuwanie krawędzi Z tą funkcją możemy przesuwać równolegle pojedyncze krawędzie wieloboków. Kierunki sąsiadujących krawędzi pozostaną przy tym niezmienione, będą za to odpowiednio wydłużone lub skrócone (rysunek 6.30).



Przedłużenie sąsiadujących ze sobą kątów Zaznaczony segment wieloboku zostanie usunięty, a sąsiadujące z nim krawędzie będą przedłużone, aż do zamknięcia się wieloboku (rysunek 6.31). Funkcja ta dostępna jest tylko dla takich krawędzi, gdzie przedłużenia tych obok położonych mają szansę przeciąć się ze sobą.

173

ROZDZIAŁ 6.  EDYCJA ELEMENTÓW

Rysunek 6.29. Przesuwanie wierzchołka wieloboku

Rysunek 6.30. Przesuwanie krawędzi

Rysunek 6.31. Przedłużanie sąsiadujących ze sobą krawędzi, aż do zamknięcia się wieloboku

174

6.5. OPERACJE DOPASOWYWANIA 

Odsuwanie krawędzi Z tym narzędziem okna Paleta pomocnicza odsuniemy równolegle wszystkie krawędzie całego wieloboku naraz, na zewnątrz lub do wewnątrz (rysunek 6.32). Odpowiedni odstęp wpisujemy lub definiujemy wskazaniem punktu.

Rysunek 6.32. Odsuwanie krawędzi wieloboku

Dodawanie lub odejmowanie z wieloboku Aby element o wielobocznym kształcie, taki jak np. strop, uzupełnić o dodatkową powierzchnię lub ją od niego odjąć, należy podjąć następujące kroki (rysunek 6.33).

Rysunek 6.33. Odejmowanie powierzchni stropu

175

ROZDZIAŁ 6.  EDYCJA ELEMENTÓW 

Zaznaczamy dany element.



Klikamy jego wierzchołek lub krawędź.



Z okna Paleta pomocnicza wybieramy funkcję Dodaj do wieloboku lub Odejmij od wieloboku.



Rysujemy obrys nowego wieloboku, wskazując jego kolejne wierzchołki.



Na koniec, po ponownym najechaniu kursorem na punkt początkowy wieloboku, pojawi się kursor Młotek, który sfinalizuje wykonywanie komendy.



Określona obrysem powierzchnia zostanie automatycznie dodana lub odjęta od istniejącego elementu.

W podany sposób możemy wyciąć w stropie otwory na schody. Wskazówka Jeżeli będziemy potrzebowali form o wygiętych segmentach, możemy je uzyskać poprzez przekształcenie prostych segmentów za pomocą narzędzi okna Paleta pomocnicza.

6.6. Magiczna różdżka Magiczna różdżka nie bez przyczyny nosi taką nazwę, ponieważ dzięki niej możemy każdy kształt zmienić w element. Przykładowo do obrysu istniejących ścian dodamy strop albo narysujemy go na podstawie kształtu polilinii lub pojedynczych segmentów. Narzędzie to przyda się również do tworzenia dachów. Brakującą część obrysu Magiczna różdżka uzupełnia prostymi segmentami. Wystarczy kliknąć narzędziem Magiczna różdżka wewnątrz wybranego obszaru, a narzędzie samo rozpozna jego granice i na ich podstawie utworzy strop, belkę czy ścianę. Magiczna różdżka może rozpoznać kształt różnych elementów: ścian, belek, stropów, dachów, wypełnień, siatek, linii, łuków, polilinii i krzywych. Rozróżni także elementy z innych kondygnacji, te zablokowane, jak i te spoza obszaru projektu. Metoda pracy z narzędziem Magiczna różdżka jest następująca (rysunki 6.34 i 6.35). 

Z palety Narzędzia wybieramy typ elementu, który chcemy utworzyć, np. Ściana.



Następnie aktywujemy narzędzie Magiczna różdżka na jeden z poniższych sposobów: 

wybranie jej z okna Paleta kontrolna,



menu Projekt/Obrysuj wielobok za pomocą magicznej różdżki,



najprościej, wciskając klawisz Spacja.



Teraz klikamy kontur lub w jego wnętrzu.



Obiekt zostaje natychmiast utworzony.

176

6.6. MAGICZNA RÓŻDŻKA

Rysunek 6.34. Tworzenie ściany na bazie wieloboku

Rysunek 6.35. Gotowa ściana

Wskazówka Obiekty tworzone za pomocą narzędzia Magiczna różdżka powstają tak szybko, że czasem nawet tego nie zauważamy. Dotyczy to zwłaszcza tworzenia stropów, których kontur na dodatek leży pod bazowym obrysem. Zaraz po tym na pasku statusu pojawia się też komunikat o podaniu pierwszego punktu dla następnego stropu. Często mylnie jest to interpretowane jako niepowodzenie pierwszej operacji.

177

ROZDZIAŁ 6.  EDYCJA ELEMENTÓW

Magiczna różdżka domyślnie wybiera obiekty położone najbliżej od miejsca wskazanego kliknięciem (rysunek 6.36). Możemy jednakże doprecyzować wybór elementów poprzez ich uprzednie aktywowanie (rysunek 6.37). Wygląda to wtedy następująco. 

Wybieramy obiekty, klikając pierwszy z nich, a kolejne dodajemy z klawiszem Shift.



Następnie w palecie Narzędzia aktywujemy typ elementu, jaki chcemy utworzyć.



Teraz wybieramy narzędzie Magiczna różdżka z okna Paleta kontrolna.



Na koniec klikamy w środku konturu. Magiczna różdżka weźmie pod uwagę tylko kontury uprzednio wybranych elementów.



Nowy element zostaje utworzony.

Rysunek 6.36. Magiczna różdżka z domyślnym rozpoznawaniem konturu

Rysunek 6.37. Działanie narzędzia Magiczna różdżka przy uprzednim wybraniu elementów

178

6.7. UŻYCIE MENU KONTEKSTOWEGO

Wskazówka Jeżeli za pomocą narzędzia Magiczna różdżka tworzymy strop na bazie istniejących ścian, brane pod uwagę będą ich wewnętrzne krawędzie. Przy odwrotnej operacji, czyli przy konstruowaniu ścian na podstawie obrysu stropu, osie ścian będą położone na krawędziach stropu. Narzędzia Magiczna różdżka możemy także używać, klikając bezpośrednio krawędzie obiektów. Szuka ona wtedy wzdłuż konturów kolejnych połączonych ze sobą obiektów, dopóki obrys nie zostanie zamknięty lub gdy natrafi na taki wierzchołek, w którym kontynuacja nie jest jednoznaczna (rysunek 6.38). Tworzenie ciągu ścian zostanie zatrzymane w miejscu wystąpienia rozgałęzienia, w przypadku stropów w takich miejscach zawsze będzie wybierana krawędź leżąca bliżej środka.

Rysunek 6.38. Użycie narzędzia Magiczna różdżka dla konturu z rozgałęzieniami

6.7. Użycie menu kontekstowego Po zaznaczeniu elementu narzędziem Strzałka prawym przyciskiem myszy wejdziemy w menu kontekstowe zawierające wiele przydatnych narzędzi edycji (rysunek 6.39). 

Ustawienia wyboru polilinii. Wywoła okno dialogowe ustawień danego elementu, gdzie możemy zmienić różne jego parametry.



Zaznacz i uaktywnij narzędzie. Aktywuje narzędzie, którym utworzony został dany element, do dalszej pracy. Wklej. Wkleja do projektu uprzednio zapamiętaną lub wyciętą zawartość schowka programu Windows. W zależności od ilości opcji edycji danego elementu, w tym miejscu znajdziemy również opcję Wytnij, usuwającą element z projektu i zapamiętującą go w schowku, oraz Kopiuj, gdzie zapamiętany element nie zostaje usunięty. Są to funkcje znane z menu Edycja prawie każdego programu.



179

ROZDZIAŁ 6.  EDYCJA ELEMENTÓW

Rysunek 6.39. Menu kontekstowe po zaznaczeniu elementu 

Usuń. Kasuje zaznaczony element.



Zmiana położenia. Znajdziemy tu funkcje menu Edycja/Zmiana położenia do przesuwania, obracania, kopiowania i odbijania lustrzanego elementów.



Kolejność wyświetlania. Te opcje pozwolą na wprowadzanie zmian w kolejności wyświetlanych elementów. Jest to szczególnie przydatne w przypadku tekstów i wypełnień. Przenieś na wierzch i Przenieś na spód umieszczają element na samym wierzchu lub na dole kolejności hierarchii wyświetlania. Przenieś wyżej i Przenieś niżej przesuną dany obiekt o jeden stopień w kolejności do góry lub w dół.



Warstwy. Dzięki tej funkcji możemy warstwę, do której przynależy element, zablokować (czyli chronić przed edycją) i ponownie odblokować, a także ukryć (czyli wygasić).



Utwórz profil z zaznaczonego. Kopiuje profil zaznaczonego elementu i uruchamia menu Menedżer profili, w którym za pomocą okna edycji utworzymy nowy profil na jego bazie.



Utwórz relację. Dzięki temu zestawowi opcji możemy wykonywać na bryłach takie operacje jak np. docinanie ścian do dachów. Wszystkie takie operacje możemy tu także anulować.



Wyświetl zaznaczenie/obszar w 3D. Pokazuje w oknie 3D tylko elementy zaznaczone lub znajdujące się w obszarze zaznaczenia.



Wyświetl wszystko w 3D. Pokazuje wszystkie elementy projektu w oknie 3D.



Dopasuj zaznaczone. Jest to bardzo wygodna funkcja dopasowująca widok ekranu do zaznaczonych elementów.



Porzuć zaznaczenie wszystkiego. Opcja ta anuluje zaznaczenie lub wybór elementów.

6.8. Menu Edycja W menu Edycja znajdziemy kilka dodatkowych opcji niedostępnych w oknie Paleta pomocnicza (rysunek 6.40). Do dyspozycji mamy tu pięć kategorii komend, za pomocą których możemy edytować elementy: Zmiana położenia, Ustawienie, Rozłożenie, Zmiana geometrii i Ustawienia elementu.

180

6.8. MENU EDYCJA

Rysunek 6.40. Menu Edycja

6.8.1. Zmiana położenia Pierwsza grupa narzędzi służy do przemieszczania elementów (rysunek 6.41). Wszystkie te opcje są także osiągalne przez okno Paleta pomocnicza. Opcje Przesuwanie, Obrót i Odbicie lustrzane są tu uzupełnione o warianty Przesunięcie kopii, Obrót kopii oraz Odbicie lustrzane kopii. W przypadku trzech ostatnich oryginalny element zostaje niezmieniony po operacji. Ten sam efekt uzyskamy, wybierając Przesuń, Obrót lub Odbicie lustrzane z okna Paleta pomocnicza z przyciśniętym klawiszem Ctrl. Opcje Przesunięcie wielu kopii i Obrót wielu kopii umożliwią wielokrotne skopiowanie elementu bez potrzeby każdorazowego zaznaczania go. Funkcję Powielenie także znamy już z okna Paleta pomocnicza i została ona wcześniej szczegółowo opisana w podrozdziale 6.4., „Standardowe transformacje”.

Rysunek 6.41. Komendy zmiany położenia

181

ROZDZIAŁ 6.  EDYCJA ELEMENTÓW

Zupełnie nową funkcją jest za to Edycja elementów kondygnacjami. Za jej pomocą możemy wybrane elementy, takie jak ściany, okna lub drzwi, kopiować między piętrami, co znacznie ułatwia rysowanie wielokondygnacyjnych budynków. Na rysunku 6.42 przedstawiamy przykład kopiowania wszystkich ścian parteru na trzy pozostałe kondygnacje. Oprócz kopiowania wybrane typy elementów możemy także przesuwać lub usuwać z poszczególnych kondygnacji.

Rysunek 6.42. Kopiowanie elementów z jednej kondygnacji na inne

6.8.2. Ustawienie Głównym celem funkcji z grupy Ustawienie jest ułożenie elementów wzdłuż wybranych kierunków (rysunek 6.43). 

Do lewej wyrównuje wszystkie zaznaczone elementy względem najdalej wysuniętego punktu po lewej stronie. Przesunięcie odbywa się tylko w kierunku poziomym.



Centruj w poziomie ustawia obiekty tak, że ich punkty środkowe leżą na prostej przechodzącej przez środek całego układu. Przesunięcie odbywa się tylko w kierunku pionowym.



Do prawej, Do góry, Do dołu przesuwają obiekty, tak jak opcja Do lewej, zaś Centruj w pionie analogicznie do Centruj w poziomie.



Ustaw specjalnie ustawia wybrane punkty obiektów względem wskazanego kierunku. Może to być istniejąca już linia lub taka, którą dopiero zdefiniujemy. Definiując punkty należące do elementów, które mają się na tej prostej znaleźć, wybieramy między Najbliższy punkt a Punkt wstawiania elementu. Ta ostatnia opcja będzie miała zastosowanie szczególnie w przypadku słupów. Możemy tu wybrać dowolny punkt obrysu elementu bądź jego środek.

Rysunek 6.43. Opcje różnych ustawień

182

6.8. MENU EDYCJA

6.8.3. Rozłożenie Narzędzia grupy Rozłożenie pozwalają na równomierny rozkład elementów wzdłuż wybranego kierunku. Aby była ona aktywna, musimy wybrać najpierw kilka obiektów (rysunek 6.44). 

Wzdłuż X. Opcja ta równomierne rozkłada elementy, przesuwając je w poziomie. Elementy pierwszy i ostatni zostają niezmienione, a wszystkie pomiędzy nimi będą ułożone w takich samych odstępach.



Wzdłuż Y. Analogicznie do przesunięcia Wzdłuż X opcja ta równomiernie rozkłada elementy, przesuwając je w pionie.



Wzdłuż XY. Rozkłada elementy tak, że są one położone wzdłuż linii wyznaczonej przez najdalej wysunięte punkty układu.



Rozłóż specjalnie. Rozkłada elementy wzdłuż wybranego kierunku określanego przez istniejącą lub nowo definiowaną linię. Także i tu jako punkt odniesienia możemy wybrać najbliższy punkt lub jeden z wybranych punktów wstawiania elementu. Może być to jeden z wierzchołków lub jego środek.

Rysunek 6.44. Opcje różnych rozłożeń

6.8.4. Zmiana geometrii W grupie narzędzi Zmiany geometrii znów znajdziemy wiele takich, które poznaliśmy już przy okazji omawiania palet pomocniczych (rysunek 6.45).

183

ROZDZIAŁ 6.  EDYCJA ELEMENTÓW

Rysunek 6.45. Funkcje menu Edycja/Zmiana geometrii

Pierwsze narzędzie Przytnij możemy aktywować z narzędzia Strzałka, wciskając klawisz Ctrl przy elemencie, który chcemy dociąć. Trzeba zwrócić uwagę na to, żeby pojawiająca się ikona nożyczek była zaczerniona. Po kliknięciu zostanie usunięty fragment elementu sięgający od miejsca kliknięcia do najbliższych przecięć z innymi elementami (rysunek 6.46).

Rysunek 6.46. Wycinanie fragmentu między najbliższymi punktami przecięć

Jeżeli zamiast docinania elementu ograniczonego najbliższymi punktami przecięć, względnie jego końcami, chcemy posłużyć się jakimiś szczególnymi elementami lub ich krawędziami, musimy je najpierw zaznaczyć (rysunek 6.47). Przy operacji Rozciąganie wybieramy najpierw element do edycji, np. ścianę, następnie jeden z jej punktów końcowych, który chcemy przedłużyć, a na końcu podajemy lub wskazujemy jego nowe położenie.

184

6.8. MENU EDYCJA

Rysunek 6.47. Wycinanie fragmentu między wybranymi punktami przecięć

Opcja Zmiana wielkości także wymaga uprzedniego zaznaczenia elementu. Następnie w oknie dialogowym wpisujemy odpowiedni współczynnik zmiany wielkości. Na pokazanym przykładzie (rysunek 6.48) elementy mają zostać dwukrotnie powiększone. Aby to uzyskać, możemy skorzystać z jednej z trzech opcji. 

Stosunek nowej wielkości do starej w formie zapisu 1:X, gdzie X w naszym przykładzie wynosić będzie 0,5 (niezbyt często stosowany zapis).



Stosunek starej wielkości do nowej w formie zapisu X:1, gdzie X w naszym przykładzie wynosić będzie 2 (najczęściej stosowany zapis).



Stosunek nowej wielkości do starej podany w formie procentu, w naszym przykładzie wynosić będzie on 200%.

Rysunek 6.48. Okno dialogowe zmiany wielkości o współczynnik 2

185

ROZDZIAŁ 6.  EDYCJA ELEMENTÓW

Nową wielkość elementu możemy zdefiniować także graficznie poprzez wskazania kursorem. Przydatną opcją jest możliwość ograniczania działania zmiany wielkości tylko dla wybranych elementów, np. tylko dla elementów tekstowych. Funkcja Podziel użyta na elementach ścian, stropów, belek i prostych figur geometrycznych podzieli je w punktach przecięć z innymi elementami lub w innych dowolnie wybranych miejscach (rysunek 6.49). Obiekty te zostaną praktycznie przekrojone w tych miejscach. Do tego podziału możemy użyć przecięć z liniami, łukami lub segmentami polilinii. 

Aktywujemy elementy do podziału.



Wybieramy narzędzie Podziel.



Klikamy punkty podziału.



Pojawia się kursor Oko; nim wybieramy stronę elementu, która ma pozostać zaznaczona po podziale.

Rysunek 6.49. Podział ścian i stropu

Narzędzie Zaokrąglenie/Ścięcie znajdziemy także w oknie Paleta pomocnicza. Służy ono do tworzenia zaokrągleń lub ścięć na narożnikach elementów (rysunek 6.50). Wpisana wartość zaokrąglenia będzie oznaczała jego promień, a w przypadku ścięcia będzie to odległość od wierzchołka. Korzystając z opcji Zastosuj do wszystkich narożników, możemy zmienić wszystkie narożniki wieloboku lub innego elementu za jednym razem. Oczywistym warunkiem powodzenia operacji jest wystarczająca ilość miejsca dla danych zaokrągleń lub ścięć. Narzędzie Przecięcie przedłuża elementy, aż do wspólnego punktu przecięcia (narożnika), lub docina przecinające się już linie. Oba elementy po operacji pozostają niezależne (rysunek 6.51). Narzędziem Wyrównanie możemy dopasować, czyli dociąć większą ilość elementów do linii, łuków i wieloboków na raz (rysunek 6.52). Funkcję Odsunięcie znamy już z okna Paleta pomocnicza. Po wybraniu obiektu i zaznaczeniu tej komendy musimy podać punkt odniesienia i wartość odsunięcia krawędzi ściany czy stropu (rysunek 6.53). Przy aktywowaniu większej ilości ścian lub wieloboków na raz wszystkie ich krawędzie będą brane pod uwagę przy odsunięciu. Jeśli trzeba, grupowanie należy zawiesić .

186

6.8. MENU EDYCJA

Rysunek 6.50. Zaokrąglone i ścięte narożniki ścian

Rysunek 6.51. Przecinanie ścian i linii

187

ROZDZIAŁ 6.  EDYCJA ELEMENTÓW

Rysunek 6.52. Wyrównywanie ścian do łuku

Rysunek 6.53. Odsuwanie ścian o 2 m

Przed użyciem narzędzia Rozbij do bieżącego widoku należy dobrze się zastanowić. Jego użycie spowoduje rozbicie obiektów na dwuwymiarowe proste elementy geometryczne. Przykładowo ściana zostanie rozbita na wypełnienie i cztery pojedyncze linie obrysu. Polilinia zostanie rozłożona na pojedyncze segmenty. Operacja ta ma sens w większości przypadków tylko dla rysunków detali, które można dzięki temu dalej doprecyzowywać. Z opcją Połącz możemy łączyć pojedyncze linie, łuki i polilinie w jedną polilinię. Jako polilinię rozumie się tu łańcuch składający się z wielu segmentów linii i łuków tworzących jeden obiekt. Warunkiem, który musi być spełniony, aby operacja łączenia udała się, jest dokładne pokrywanie się punktów końcowych i początkowych segmentów. Także i krzywe możemy włączyć do takiej poliginii. Zostaną one wówczas dodatkowo wygładzone na końcach.

188

6.8. MENU EDYCJA

Z opcją Optymalizacja linii możemy redukować nakładające się i stykające się ze sobą linie. Jeżeli linie te są różnego typu, możemy zdecydować, który z nich ma być dominujący, a także to, czy powstała linia będzie się składać z pojedynczych segmentów, czy też stanowić całość. Funkcja Optymalizacja wypełnień oferuje różne sposoby łączenia nakładających się wypełnień. Podczas takiej operacji starsze wypełnienie leżące pod spodem zostanie docięte przez nowsze leżące na wierzchu. Kolejność wyświetlania elementów można zawsze zmienić w menu kontekstowym za pomocą komendy Kolejność wyświetlania. Jeżeli wszystkie wypełnienia należą do tego samego typu, zostaną zredukowane do jednego obszaru. Dodatkowo możemy skorzystać z opcji przekształcania obrysów wybranych wypełnień składowych na elementy linii i łuków.

6.8.5. Ustawienia elementu: Pipeta i Strzykawka Korzystając z ostatniej grupy narzędzi Ustawienia elementu, możemy zmieniać właściwości obiektów (rysunek 6.54).

Rysunek 6.54. Menu Edycja/Ustawienia elementu

Wywołując okno Modyfikuj zaznaczone elementy, możemy zmienić zarówno warstwę, pióro, jak i kilka jeszcze innym cech charakterystycznych zaznaczonych elementów (rysunek 6.55).

Rysunek 6.55. Edycja właściwości elementów

189

ROZDZIAŁ 6.  EDYCJA ELEMENTÓW

Wybierając Ustawienia wyboru danego elementu (będzie to element aktualnie zaznaczony), wejdziemy w okno dialogowe, w którym możemy modyfikować jego szczegółowe ustawienia (rysunek 6.56).

Rysunek 6.56. Przenoszenie właściwości elementów za pomocą pipety i strzykawki

Szczególnie przydatne będą narzędzia Pipeta i Strzykawka, za pomocą których najpierw pobierzemy właściwości elementów, a następnie przeniesiemy je na inne obiekty. Do obu tych funkcji możemy użyć następujących skrótów klawiszowych. 

Pipeta służy do pobierania właściwości elementów, wywołujemy ją klawiszem Alt.



Strzykawka służy do przenoszenia właściwości elementów, wywołujemy kombinacją klawiszy Ctrl+Alt.

6.8.6. Skróty klawiszowe Dla wielu komend w programie istnieją skróty klawiszowe. Przydają się one szczególnie w przypadku narzędzi do edycji. Wszystkie skróty klawiszowe możemy znaleźć i na nowo definiować w menu Opcje/Środowisko Pracy/Skróty klawiszowe. Możemy tu także otrzymać spis wszystkich skrótów w formie pliku HLML. W tabeli 6.2 przedstawiono krótki przegląd skrótów klawiszowych dla narzędzi edycji.

6.8.7. Pasek narzędzi Edytuj elementy Najczęściej używane komendy do edycji elementów zostały zebrane w tym pasku narzędzi (rysunek 6.57). Wiele z nich znajdziemy także w pasku narzędzi Standard (rysunek 6.58). 

Zaznacz wszystkie elementy — aktywuje/zaznacza wszystkie elementy projektu.



Dopasuj zaznaczone — powiększa widok ekranu tak, aby były widoczne wszystkie zaznaczone obiekty.

190

6.8. MENU EDYCJA

Tabela 6.2. Skróty klawiszowe dla narzędzi edycji Rodzaj komendy

Funkcja

Skrót

Zmiana położenia

Przesunięcie

Ctrl+D

Obrót

Ctrl+E

Podniesienie

Ctrl+9

Przesunięcie kopii

Ctrl+Shift+D

Obrót kopii

Ctrl+Shift+E

Odbicie lustrzane kopii

Ctrl+Shift+M

Powielenie

Ctrl+U

Przytnij

Ctrl

Rozciągnij

Ctrl+H

Zmień wielkość

Ctrl+K

Podziel

Ctrl+Alt+D

Zaokrąglenie/ścięcie

Ctrl+Alt+C

Przecięcie

Ctrl+Alt+X

Wyrównanie

Ctrl+-

Rozbij do bieżącego widoku

Ctrl+=

Zmiana geometrii

W tym miejscu warto przywołać jeszcze dwa ważne klawisze. Esc

Anuluje wprowadzanie danych Anuluje wybór elementów Usuwa obszar zaznaczenia Zmienia każde inne narzędzie w narzędzie Strzałka

Backspace

Anuluje wprowadzanie danych Usuwa zaznaczone elementy



Ustawienia wyboru elementu — możemy tu ustawiać właściwości wybranych elementów, takie jak warstwa czy pióro.



Przytnij — odcina wystające końce, względnie części elementów znajdujące się pomiędzy węzłami przecięć. Możemy wcześniej zaznaczyć obiekty, które mają się stać granicami wycięcia. Jeśli tego nie zrobimy, staną się nimi najbliższe punkty przecięć. Opcja Przytnij uruchamia kursor Nożyczki, którym klikamy segment, jaki chcemy usunąć.



Rozciągnij — dzięki tej opcji zmienimy długość zaznaczonego elementu, a najczęściej także i jego kąt nachylenia, wskazując nowy punkt końcowy. 191

ROZDZIAŁ 6.  EDYCJA ELEMENTÓW

Rysunek 6.57. Pasek narzędzi Edytuj elementy

Rysunek 6.58. Pasek narzędzi Standard z narzędziami edycji

192

6.8. MENU EDYCJA 

Zmień wielkość — funkcja ta pozwala na skalowanie elementów.



Podziel — narzędzie to służy do dzielenia elementów, np. ścian we wskazanych punktach. W ten sposób z jednolitej ściany utworzymy dwa pojedyncze segmenty, które następnie mogą być niezależnie od siebie edytowane. Możemy podzielić kilka elementów na raz, a żeby to zrobić, musimy je przed podziałem zaznaczyć i wtedy wskazać krawędź przecięcia. Na końcu kursorem Oko wybieramy stronę od przecięcia, która po operacji pozostanie zaznaczona. Na tej części możemy wtedy wykonywać dalsze podziały.



Zaokrąglenie/ścięcie — tworzy zaokrąglenie lub ścięcie na narożnikach między elementami. Promień krzywizny i głębokość ścięcia podajemy w pojawiającym się oknie dialogowym. Wartość głębokości ścięcia oznacza odległość od pierwotnego wierzchołka narożnika, względnie teoretycznego wierzchołka, w której zaczyna się to ścięcie. Funkcja ta może być użyta również dla krawędzi, które bezpośrednio nie przecinają się, a jedynie ich przedłużenia mogłyby teoretycznie się ze sobą spotkać. Krawędzie te będą wtedy odpowiednio przedłużane lub skracane, aby dopasować się do zadanej wartości promienia lub głębokości ścięcia.



Przecięcie — tworzy narożniki ze ścian, linii i łuków poprzez przedłużanie lub skracanie wybranych wcześniej elementów. Przy zaznaczaniu ważne jest, aby klikać tę część obiektu, która ma pozostać po operacji.



Wyrównanie — dopasowuje końce ścian, belek, linii i łuków do innych linii, łuków i segmentów polilinii (rysunek 6.52).



Rozbij do bieżącego widoku — za pomocą tego narzędzia rozbijemy takie komponenty programu ArchiCAD jak np. ściany na podstawowe elementy geometryczne, czyli linie, łuki i wypełnienia.



Połącz — opcja ta służy do łączenia pojedynczych linii, łuków i polilinii w jedną polilinię. Aby operacja mogła zostać przeprowadzona, końcówki elementów składowych muszą dokładnie do siebie pasować. Krzywe mogą także wchodzić w skład takich złożeń, mogą ewentualnie zostać przy tej okazji wygładzone na końcach.



Optymalizacja linii — narzędzie to redukuje nakładające się linie.



Optymalizacja wypełnień — jeśli nakładające się wypełnienia należą do tego samego typu, zostaną zredukowane do jednego obszaru. Jeśli wypełnienia są różne, nastąpi docięcie jednego obszaru do drugiego.



Ustaw specjalnie — zaznaczone elementy orientowane najbliższym wierzchołkiem lub innym wybranym punktem zostaną ustawione wzdłuż wskazanej linii. Pokazane zostaną także inne wcześniej już omówione narzędzia tej samej grupy.



Rozłóż specjalnie — zaznaczone elementy orientowane najbliższym wierzchołkiem lub innym wybranym punktem zostaną ustawione w regularnych odstępach wzdłuż wskazanej linii. Pokazane zostaną także inne wcześniej już omówione narzędzia tej samej grupy.



Podniesienie — za pomocą tego narzędzia przesuniemy elementy w pionie, a zatem wzdłuż osi z.



Powielenie — funkcja ta pozwala na wielokrotne kopiowanie elementów i ustawianie ich w równomiernych odstępach poprzez przesunięcia i obroty.



Utwórz kształt na podstawie zaznaczenia — z tym narzędziem z wybranych elementów utworzymy nowe elementy — Kształty.

193

ROZDZIAŁ 6.  EDYCJA ELEMENTÓW 

Dotnij elementy do dachu/powłoki — ściany i słupy wystające ponad powierzchnię dachu lub powłoki zostaną do niego lub do niej dopasowane.



Działania na elementach bryłowych — z tym narzędziem możemy zmieniać trójwymiarowe elementy, takie jak np. ściany, używając tzw. operacji Boole’a. Na początku wybieramy elementy bazowe, na których przeprowadzana będzie operacja. Następnie wybieramy operatory, czyli elementy, które zostaną użyte jako narzędzia, ale same pozostaną przy tym niezmienione. Często zdarza się, że baza i operator to te same elementy. Na pokazanym przykładzie (rysunek 6.59) elementem bazowym jest ściana, a operatorem siatka. Aby lepiej zaobserwować efekty, warstwa elementu siatki została w Dokument/Arkusze/Ustawienia warstw/Tryb wyświetlania 3D przełączona na szkielet. Z przodu widzimy sytuację wyjściową, na której elementy po prostu się przenikają. Z tyłu od lewej do prawej zostały ustawione wyniki operacji: 

Odejmowanie,



Odejmowanie z odcięciem góry,



Odejmowanie z odcięciem dołu,



Część wspólna,



Dodawanie.

Rysunek 6.61. Operacje Boole’a 

Dołącz ścianę do przegrody strukturalnej — po zaznaczeniu ściany i przegrody strukturalnej możemy za pomocą tej funkcji oba elementy ze sobą połączyć w uprzednio określonym lub indywidualnie definiowanym odstępie. Po aktywowaniu tak połączonych elementów pojawi się kwadratowy symbol relacji (rysunek 6.60). Klikając go, jeśli akurat tak trzeba, możemy np. usunąć to połączenie.



Usuń wszystkie relacje — funkcja ta anuluje wszystkie relacje, w jakich znajdują się dane elementy. Usunięcie relacji między dachem a dociętą przez niego ścianą oznacza oczywiście, że ściana ta odzyska swoją pierwotną wysokość.

194

6.8. MENU EDYCJA

Rysunek 6.60. Ściana w relacji z przegrodą strukturalną, obie połączone z połaciami dachu poprzez docięcie 

Przytnij do dachów jednopołaciowych — jeżeli chcemy dociąć ściany do wielu pojedynczych połaci dachowych, użyjemy właśnie tej funkcji zamiast Dotnij elementy do dachu/powłoki.



Przytnij kubaturę pomieszczenia — z tą opcją po zmianach w układzie ścian możemy odpowiednio dopasować do nich elementy stref.

6.8.8. Pasek narzędzi Zarządzaj elementami Pasek narzędzi Zarządzaj elementami (rysunek 6.61) zawiera trzy grupy narzędzi: 

narzędzia do zarządzania grupowaniem,



narzędzia do zarządzania kolejnością wyświetlania,



narzędzia do ustawień warstw.

Rysunek 6.61. Pasek narzędzi Zarządzaj elementami

195

ROZDZIAŁ 6.  EDYCJA ELEMENTÓW

Grupowanie Większe ilości elementów, nawet jeśli przynależą do różnych typów, możemy grupować; ułatwi to znacznie późniejszą ich edycję. Do przesuwania, obracania, kopiowania lub odbijania lustrzanego wielu obiektów naraz bardzo praktyczna jest możliwość wybierania całej grupy jednym tylko kliknięciem. 

Grupuj — opcja łączy wybrane elementy w grupę. Po kliknięciu obiektu przynależącego do takiej grupy jego punkty charakterystyczne zostaną pokazane w formie pustych kółek, podczas gdy normalnie są one wypełnione.



Rozgrupuj — opcja ta rozwiązuje wcześniej utworzoną grupę.



Auto-grupowanie — włączenie tej opcji sprawi, że elementy tworzone za pomocą wielobocznych lub prostokątnych metod konstrukcji będą automatycznie łączone w grupy.



Zawieś grupowanie — ta funkcja wyłącza wybieranie grupy jednym kliknięciem. Jeżeli jest ona aktywna, a klikniemy jeden z elementów grupy, zaznaczony zostanie tylko ten obiekt.

Kolejność wyświetlania Za pomocą tej grupy narzędzi możemy zarządzać kolejnością wyświetlania elementów na ekranie. Domyślnie ustawiona jest pewna hierarchia kierująca się logiką czytelnego przedstawienia projektu. Wygląda ona następująco: opisy, dwuwymiarowe grafiki, elementy biblioteczne, struktury 3D, elementy 2D i na samym końcu obrazki (grafiki pikselowe). Tylko wtedy, jeżeli chcemy wprowadzić zmiany w tej hierarchii, użyjemy jednego z poniższych poleceń. 

Przenieś na wierzch umieszcza element na samym wierzchu hierarchii wyświetlania.



Przenieś wyżej przesunie dany obiekt o jeden stopień w kolejności do góry.



Przenieś niżej przesunie dany obiekt o jeden stopień w kolejności w dół.



Przenieś na spód umieszcza element na samym dole hierarchii wyświetlania.



Przywróć domyślną kolejność wyświetlania przywraca pierwotną hierarchię wyświetlania.

Ustawienia warstw Ta grupa narzędzi umożliwia ukrywanie niektórych elementów, a także ich blokowanie. 

Blokuj włącza ochronę przed zmianami dla wszystkich elementów na danej warstwie. Żaden obiekt do niej przynależący nie może zostać poddany edycji.



Odblokuj dezaktywuje wcześniej włączoną blokadę warstwy.



Odblokuj wszystkie odblokowuje wszystkie zablokowane elementy na wszystkich warstwach. Możemy edytować wszystkie elementy.



Warstwy (model) wywołuje okno ustawień warstw.



Pokaż wszystkie warstwy pokazuje wszystkie ukryte warstwy.

196

6.9. PRZECIĄGNIJ I UPUŚĆ

6.9. Przeciągnij i upuść Do tematu edycji elementów należy także praca ze schowkiem, która umożliwia kopiowanie elementów z innych programów. Mamy do dyspozycji następujące możliwości: 

wklejanie tekstu z innych programów,



przenoszenie rysunków z innych projektów,



przenoszenie obrazków (plików rastrowych) z innych programów,



wklejanie obiektów GDL,



wklejanie elementów rzutów z innych kondygnacji lub z innych projektów,



przenoszenie obiektów DWG lub DXF nawet prosto z internetu techniką i-drop. Podczas tej operacji obiekt zostaje przenoszony z internetu prosto do okna rzutu za pomocą kursora Pipeta (stąd nazwa: i-drop od angielskiego eye-drop).

Komendy do powyższych operacji znajdziemy w prawie każdym programie w palecie narzędzi Standard i w menu Edycja. 

Wytnij Ctrl+X usuwa zaznaczone elementy z widoku i przechowuje je w schowku.



Kopiuj Ctrl+C pozostawia zaznaczone elementy w oknie widoku i kopiuje je do schowka.



Wklej Ctrl+V wkleja elementy ze schowka do okna widoku. Jeżeli są to elementy z programu ArchiCAD, domyślnie będą one wklejane w pierwotnym miejscu. Elementy pozostają w schowku dopóty, dopóki nie zostaną zastąpione innymi obiektami.

Za pomocą tych komend możemy wygodnie kopiować elementy między kondygnacjami. Będą one umieszczane domyślnie na tych samych pozycjach. Jako że przy wklejaniu wraz z elementami pojawia się obszar wyboru wokół nich, możemy przesunąć je od razu w inne miejsce projektu.

6.10. Pytania sprawdzające 1. W jaki sposób uzyskać szybką informację na temat elementu? 2. W jaki sposób zostanie zasygnalizowane, że w danym punkcie znajduje się więcej niż jeden obiekt? 3. Jak działa opcja Szybkie zaznaczanie? 4. W jaki sposób dodajemy elementy do zaznaczenia? 5. Jak wygląda obszar zaznaczenia obejmujący wszystkie kondygnacje? 6. Jak nazywamy paletę zawierającą uniwersalne narzędzia edycji? 7. Jak najszybciej przesuniemy element? 8. Co umożliwia opcja Powielenie? 9. Do którego polecenia przynależy kursor Nożyczki? 10. W jaki sposób z dwuwymiarowych elementów geometrycznych utworzymy takie elementy jak ściany lub stropy?

197

ROZDZIAŁ 6.  EDYCJA ELEMENTÓW

198

ROZDZIAŁ 7

Schody

Aby skonstruować schody, możemy skorzystać z trzech dostępnych w programie możliwości. 

Wybieramy jeden ze standardowych typów schodów z bibliotek i za pomocą parametrów w oknie dialogowym Ustawienia schodów dostosowujemy je do swojego projektu.



Konstruujemy własne schody po szczegółowym zdefiniowaniu opcji Utwórz schody w oknie dialogowym Ustawienia schodów.



Rysujemy obrys schodów wypełnieniem oraz linie biegu narzędziami dwuwymiarowej geometrii, a następnie z wykorzystaniem funkcji Projekt/Utwórz schody korzystając z zaznaczenia tworzymy z nich nowy element schodów.

7.1. Schody standardowe Aby użyć schodów standardowych, najpierw wywołujemy narzędzie Schody (rysunek 7.1), następnie z dostępnej listy elementów bibliotecznych wybieramy potrzebny typ i definiujemy jego geometrię odpowiednimi ustawieniami. W bibliotece znajduje się siedem typów schodów, których najważniejsze parametry możemy indywidualnie dopasowywać w oknie dialogowym. Jeśli zdarzy się, że po wpisaniu wszystkich wartości otrzymamy lustrzane odbicie pożądanego biegu, możemy go odwrócić za pomocą przycisku Odbijanie elementu bibliotecznego znajdującego się poniżej pola do wpisywania kąta obrotu.

Rysunek 7.1. Narzędzie Schody

7.2. Schody indywidualnie definiowane Wywołajmy teraz ponownie okno dialogowe Ustawienia schodów (rysunek 7.2). W jego górnej części znajdziemy przycisk Utwórz schody. Po kliknięciu otrzymamy okno do wyboru typu schodów (rysunek 7.3). Znajdziemy tu szeroką paletę wariantów, od schodów prostych jednobiegowych, poprzez zabiegowe, aż do wachlarzowych. W sumie do dyspozycji mamy aż dwadzieścia jeden typów. Ostatni z nich zarezerwowany jest dla sytuacji, w której samodzielnie określimy wszystkie parametry elementu schodów.

ROZDZIAŁ 7.  SCHODY

Rysunek 7.2. Okno dialogowe do definiowania parametrów schodów standardowych

Rysunek 7.3. Warianty typów schodów

200

7.2. SCHODY INDYWIDUALNIE DEFINIOWANE

Warto jeszcze zwrócić uwagę na dwa przyciski w górnej części okna wyboru typu schodów (rysunek 7.3). Możemy tu wybrać pomiędzy opcją schodów a opcją pochylni, obie o podobnych wariantach geometrii. Aby poznać wszystkie możliwe ustawienia schodów, należy wypróbować różne ich typy. W naszym przykładzie posłużymy się typem symetrycznych schodów zabiegowych o dwóch zmianach kierunku. Po dokonaniu pierwszego wyboru pojawi się okno dialogowe z szeregiem zakładek dla następujących ustawień: 

Ustawienia biegu i geometrii,



Struktura i spocznik,



Ustawienia stopni,



Poręcze,



Ustawienia symboli,



Ustawienia list dla schodów.

W oknie dialogowym przy większości parametrów znajdziemy małe przyciski do blokowania zmian wartości. Jeśli ich użyjemy, program będzie próbował tak dostosowywać pozostałe ustawienia, aby powstały schody o sensownej geometrii. Zanim jednak zachowamy utworzony przez nas komponent schodów, powinniśmy skorzystać z opcji Sprawdź schody, weryfikującej prawidłowość zbudowanych biegów. Jeżeli program będzie miał zastrzeżenia dotyczące ich geometrii, otrzymamy stosowne wskazówki do poprawy.

Ustawienia biegu i geometrii W oknie dialogowym Ustawienia geometrii podajemy następujące wymiary (rysunki 7.4 i 7.5): 

wysokość schodów (różnicę wysokości kondygnacji),



szerokość biegu schodów,



długość biegu w części środkowej,



długość biegu w części dolnej,



długość biegu w części górnej,



całkowitą długość biegu.

Wszystkie te dane są więcej niż wystarczające do jednoznacznego określenia geometrii schodów. Jeśli podamy wszystkie parametry poza długością linii biegu, zostanie ona wyliczona automatycznie. Może się również zdarzyć, że zechcemy podać tę długość już na początku, aby w ten sposób wyznaczyć np. długość biegu w górnej części. Blokując ikoną małej kłódki wartość linii biegu oraz pozostałe długości biegów, możemy zmusić program do wyliczenia górnego biegu. Wartością, która właściwie zawsze powinna być zablokowana, jest oczywiście wysokość schodów definiowana przez konstrukcję całego budynku. Dalej podajemy dane w ustawieniach biegu i ilości stopni oraz ustalamy położenie linii biegu względem jego zewnętrznej krawędzi. Następnie możemy zdefiniować strefę zabiegową schodów, określając minimalną długość stopnia oraz decydując się między zabiegiem normalnym i wachlarzowym.

201

ROZDZIAŁ 7.  SCHODY

Rysunek 7.4. Definiowanie geometrii schodów

Bezpośrednio w oknie podglądu możemy interaktywnie zmieniać zabiegi schodów. Strefa zabiegowa jest zaznaczona na szaro. Klikając sąsiadujący z nią biały stopień, powiększymy strefę, a sam stopień zmieni kolor na szaro. Gdy klikniemy przedostatni stopień strefy, zostanie ona skrócona o jeden i ten dotychczas ostatni zmieni kolor na biały. Dzięki tym zabiegom nawet przy bardzo małej ilości miejsca można jeszcze dużo ugrać. W tym samym oknie mamy także możliwość przesuwania linii przełamania schodów na aktualnej kondygnacji. Najeżdżając kursorem jeden z czterech aktywnych punktów na końcach podwójnej linii (zmieni się on wówczas w krzyżyk), możemy dowolnie zmienić jej pozycję wzdłuż krawędzi biegu. Wśród parametrów zdefiniować możemy także długość górnego stopnia, gdy zakładamy, że ma być on dłuższy lub krótszy niż inne stopnie. Wybieramy lewy przycisk, jeśli nie potrzebujemy górnego stopnia, prawy, jeśli chcemy go wydłużyć. W tym drugim przypadku należy podać odpowiednią wartość dodatnią w oknoie po prawej. W oknie podglądu istnieje również możliwość modyfikowania narożników schodów. Po najechaniu myszą na jeden z nich kursor zmieni swój kształt w narożnik; po kliknięciu wyświetli się menu, w którym możemy zdefiniować zaokrąglenie lub ścięcie narożnika, a także jego położenie. Wyjściową wartością zaznaczoną w oknie jest prosty narożnik, co oznacza zachowanie kąta prostego.

202

7.2. SCHODY INDYWIDUALNIE DEFINIOWANE

Kolejnym parametrem znajdującym się pod oknem podglądu są ustawienia stopni. Zakładamy, że nie chcemy zmieniać znanego wzoru na nachylenie schodów, gdzie zdwojona wartość wysokości stopnia plus jego długość wynosić powinna między 60 a 65 cm. Wartości podane w oknach są wynikiem wyliczeń na podstawie wcześniej wpisanych danych. Następnie mamy wartości wysokości i długości stopni, które również są wynikiem uprzednio zdefiniowanych parametrów. Może się oczywiście zdarzyć, że znów najpierw będziemy chcieli podać te dane, aby np. wyliczyć ilość stopni. W tym przypadku po wpisaniu ich w pola blokujemy je za pomocą ikony-kłódki. Wartość dotycząca ilości stopni musi wtedy pozostać odblokowana, aby możliwe było jej ponowne wyliczenie. Jako że przy modyfikacji jednego z parametrów mogą ulec zmianie nawet wszystkie pozostałe wartości, ważne jest, aby te niezmienne ze względu na konstrukcję budynku pozostały zablokowane.

Rysunek 7.5. Indywidualnie definiowane schody

Struktura i spocznik Jak pokazano na rysunku 7.6, mamy do dyspozycji pięć różnych struktur schodów. Wartości dla poszczególnych ich części wpisujemy w niżej znajdujące się pola okna dialogowego (rysunki 7.7 i 7.8). Pola te różnią się w zależności od wybranego rodzaju struktury. Na rysunku 7.7 pokazano wszystkie możliwe parametry dla schodów nienależących do typu schodów policzkowych. Pola do definiowania spoczników są oczywiście aktywne tylko wtedy, kiedy występują w danym typie schodów. Przycisku Czyść przecięcia możemy użyć tylko dla schodów pełnych. Funkcja ta zapewnia czyste graficznie połączenia między elementami. Naturalnie, dla każdej części struktury schodów możemy także dowolnie wybrać materiał. 203

ROZDZIAŁ 7.  SCHODY

Rysunek 7.6. Warianty struktury schodów

Rysunek 7.7. Parametry dla wszystkich struktur schodów oprócz policzkowych

Ustawienia stopni Opcje ustawień stopni są aktywne dla wszystkich typów struktur oprócz schodów pełnych. Ich ilość znów zależy od danego typu. Znaczenie poszczególnych parametrów przedstawiono na rysunku 7.9. Po prawej stronie okna wybieramy materiały do przedstawienia schodów w widoku 3D.

204

7.2. SCHODY INDYWIDUALNIE DEFINIOWANE

Rysunek 7.8. Parametry schodów policzkowych

Rysunek 7.9. Parametry ustawień stopni

205

ROZDZIAŁ 7.  SCHODY

Poręcze W tej zakładce okna dialogowego na początku za pomocą jednego z trzech przycisków wybieramy część poręczy, której dotyczyć będą definiowane ustawienia. 

Wszystkie poręcze — ustawienia będą odnosić się do obu stron biegu na całej długości schodów.



Po jednej stronie — ustawienia odnosić się będą do wewnętrznej lub zewnętrznej części poręczy. W oknie podglądu możemy zaznaczyć interesującą nas stronę biegu. W ten sposób otrzymamy poręcz tylko po jednej stronie schodów lub dwie różne.



Jeden segment — za pomocą tej opcji możemy osobno ustawić każdy segment poręczy lub też w ogóle go usunąć. W oknie podglądu kursorem Schody możemy wskazywać kolejne segmenty do konfiguracji.

Po określeniu, który z segmentów chcemy zdefiniować, wybieramy odpowiedni dla niego kształt z listy w górnej części zakładki Parametry poręczy (rysunek 7.10). Dla dolnych jej pozycji istotna jest także możliwość zmiany położenia poszczególnych słupków. Klikając dwukrotnie kursorem Słupek w oknie podglądu kolejne podpory poręczy, możemy zmieniać indywidualnie ich położenie. Otrzymamy wtedy każdorazowo okno dialogowe zmiany lokalizacji, gdzie zdefiniujemy względne przesunięcie słupka lub jego bezwzględne położenie wzdłuż biegu schodów.

Rysunek 7.10. Wybieranie kształtu poręczy

Najważniejsze ustawienia poręczy w oknie dialogowym są dość jednoznacznie opisane i oznaczone graficznie (rysunek 7.11). Warto zwrócić uwagę na listę zatytułowaną Dodatkowe parametry, ponieważ to tu w zależności od wybranego przez nas kształtu poręczy pojawiać się będą indywidualne dla nich ustawienia.

206

7.2. SCHODY INDYWIDUALNIE DEFINIOWANE

Rysunek 7.11. Ustawianie parametrów poręczy

Jeżeli wybraliśmy poręcz z podporami, w panelu parametru słupka możemy zadecydować o ich rozmieszczeniu: wpisujemy wartość odległości (opcja bliżej) lub rozmieszczamy je na każdej stopnicy albo podajemy wartość w polu liczba. Dla poręczy obejmujących więcej niż jeden segment ważnym ustawieniem będzie także Przyciągaj do narożników. Przez Górne wysunięcie słupków rozumie się przedłużenie ich ponad górną krawędź poręczy, podczas gdy Dolne wysunięcie słupków oznacza wydłużenie ich poniżej poziomu górnej krawędzi stopnicy. Przesunięcie pierwszego i ostatniego słupka oznacza odstęp od początku i końca krawędzi schodów wzdłuż ich biegu. Prostopadłe przesunięcie uzyskamy za pomocą opcji Boczne przesunięcie słupków balustrady, gdzie dodatkowo określamy, czy chodzi o Położenie słupków względem krawędzi biegu — wewnątrz, czy na zewnątrz. Po dwukrotnym kliknięciu symboli słupków w oknie podglądu możemy indywidualnie zmieniać ich położenie przez podanie względnego przesunięcia bądź nowego położenia wzdłuż biegu.

Ustawienia widoku 2D W tej zakładce ustalamy sposób przedstawienia oraz stopień szczegółowości schodów w oknie rzutu. Do dyspozycji mamy dwanaście stylów, ponadto osobno wybrać możemy symbol przedstawienia początku i końca linii biegu, a także sposób przedstawienia słupków (rysunek 7.12).

207

ROZDZIAŁ 7.  SCHODY

Rysunek 7.12. Ustawienia symboli

Ustawienia list dla schodów W ostatniej zakładce okna dialogowego zaznaczamy wszystkie te cechy schodów, które mają zostać wpisane do list. Domyślnie zaznaczone są wszystkie charakterystyki (rysunek 7.13). Dalsza edycji list odbywać się może przy użyciu menu Dokument/Zestawienia i listy.

Ostatnie kroki przy tworzeniu nowych schodów Przy definiowaniu kolejnych parametrów warto co jakiś czas sprawdzać prawidłowość ustawień za pomocą przycisku Sprawdź schody. Na zakończenie jeszcze raz kontrolujemy ich geometrię. Jeżeli pojawi się jakiś problem, otrzymamy przydatne wskazówki, jak go usunąć. Najczęściej trzeba będzie zmienić któryś z parametrów stopni lub dostosować strefę zabiegu (rysunek 7.5), zanim w końcu zobaczymy upragniony komunikat o poprawności schodów (rysunek 7.14). Gdy nasze schody będą już gotowe, przyciskiem OK wywołamy okno dialogowe do ich zachowania. Nadajemy im dowolnie wybraną nazwę. Schody zostaną zachowane w bibliotece wewnętrznej programu i jeśli jest nam to potrzebne, możemy także utworzyć dla nich nowy folder. Podczas późniejszej pracy zapamiętane schody znajdziemy za pomocą okna dialogowego Ustawienia schodów.

208

7.2. SCHODY INDYWIDUALNIE DEFINIOWANE

Rysunek 7.13. Ustawienia paramentów list dla schodów

Rysunek 7.14. Schody zatwierdzone

Rysunek 7.15. Zapisywanie schodów w nowo utworzonym folderze Biblioteka wewnętrzna

209

ROZDZIAŁ 7.  SCHODY

Po zachowaniu schodów musimy wstrzymać się z umieszczaniem ich od razu na projekcie, ponieważ brakuje im jeszcze zdefiniowanego punktu wstawiania. Wywołujemy ponownie okno dialogowe Ustawienia schodów, aby na podglądzie po prawej stronie wybrać odpowiedni punkt wstawienia, a także orientację schodów (rysunek 7.16).

Rysunek 7.16. Okno dialogowe Ustawienia schodów

W oknie podglądu zobaczymy schody w różnych ustawieniach w widokach 2D i 3D. Punkt wstawienia elementu zdefiniujemy, klikając kursorem odpowiedni punkt przedstawienia rzutu. Klikając obok elementu, spowodujemy jego obrót w postępach 45°. Wysokość wstawienia elementu determinowana jest przez wysokość danej kondygnacji. W zakładce Parametry znajdziemy m.in. następujące ustawienia. 

Uwzględnianie kondygnacji — po wyłączeniu tej opcji schody będą pokazywane w oknie rzutu na wszystkich kondygnacjach (rysunek 7.18). Domyślnie opcja jest wyłączona.



2D powyżej kondygnacji macierzystej — opcja ta pojawia się, gdy Uwzględnianie kondygnacji zostanie aktywowane. Definiujemy tu, jakimi stylami linii zostaną przedstawione elementy schodów ponad kondygnacją macierzystą.



Parametry dla zestawień — tutaj wpisujemy dane dla automatycznie tworzonych list dotyczących np. producenta lub ceny i wielu innych także zdefiniowanych przez użytkownika.

210

7.2. SCHODY INDYWIDUALNIE DEFINIOWANE

W zakładce Symbol 2D i Atrybuty 3D możemy zmienić szczegóły przedstawiania w widokach 2D i 3D, a także ustawienia linii biegu i poręczy. Kolejna zakładka, Rzut i przekrój, zawiera m.in. ustawienie rzutu Pokaż na kondygnacjach. Opcja ta decyduje o tym, na jakich kondygnacjach — własnej, poniżej jej i powyżej — nasze schody zostaną wyświetlone (rysunki od 7.17 do 7. 20). Jako że biegi schodów położone są najczęściej jedne nad drugimi, ponadto wymagają dodatkowych wycięć w stropach, sensownie jest wybrać pokazywanie schodów na wszystkich kondygnacjach. Domyślnie schody wyświetlą się na własnej kondygnacji tylko do linii przekroju (rysunek 7.17), a na kondygnacji powyżej — od tej linii. Jeżeli ustawimy pokazywanie na wszystkich kondygnacjach, do widoku na kondygnacji macierzystej zostanie dodany obrys całego biegu narysowany przerywaną linią (rysunek 7.19).

Rysunek 7.17. Schody z punktem wstawienia na wierzchołku, widok tylko do linii przekroju

Rysunek 7.18. Schody w widoku bez uwzględniania kondygnacji

211

ROZDZIAŁ 7.  SCHODY

Rysunek 7.19. Schody z obrysem biegu powyżej linii przekroju

Rysunek 7.20. Schody w widoku kondygnacji powyżej bez linii przekroju

Pozostałe zakładki, czyli Model oraz Tworzenie list i etykiet, oferują ustawienia podobne do ustawień dla innych elementów. Po zdefiniowaniu wszystkich tych parametrów możemy przystąpić do wstawiania utworzonych schodów do projektu. Po przełączeniu na okno 3D zobaczymy pełny widok utworzonego elementu (rysunek 7.21).

212

7.3. SCHODY DEFINIOWANE PRZEZ UŻYTKOWNIKA

Rysunek 7.21. Schody w widoku 3D

7.3. Schody definiowane przez użytkownika Schody tworzone przez użytkownika powstają z osobno rysowanych elementów. Obrys schodów budujemy za pomocą wypełnienia, a linię biegu przy użyciu linii i łuków (nie polilinii!). Po narysowaniu tych elementów wybieramy menu Projekt/Utwórz schody korzystając z zaznaczenia, a następnie ustawiamy parametry znanego już okna dialogowego. Pierwszym krokiem będzie więc wybranie narzędzia Wypełnienie i geometrii konstrukcji wielobok (rysunek 7.22), nie trzeba ustawiać żadnych innych parametrów.

Rysunek 7.22. Narzędzie Wypełnienie

Na pokazanym przykładzie narysowano najpierw wypełnieniem wielokątny obrys schodów z użyciem przyciągania do siatki (rysunek 7.23). Następnie uzyskano zaokrąglenie wewnętrznego narożnika po zaznaczeniu elementu i kliknięciu z aktywowanym narzędziem Zaokrąglanie z okna Paleta pomocnicza. Narzędziem Linia narysowano linię biegu schodów jako łamaną, następnie ją zaokrąglono. Te cztery elementy — wypełnienie, dwie linie i jeden łuk — utworzyły podstawę dla samodzielnie definiowanych schodów.

213

ROZDZIAŁ 7.  SCHODY

Rysunek 7.23. Tworzenie wypełnienia i linii biegu schodów

Aby skonstruować schody z tych czterech elementów, wybieramy je narzędziem Strzałka. Następnie wywołujemy polecenie z menu Projekt/Utwórz schody korzystając z zaznaczenia (rysunek 7.24). Program zaoferuje nam wówczas 22. typ schodów: schody o formie dowolnej (rysunek 7.25). W oknie dialogowym możemy teraz zdefiniować jeszcze wiele dodatkowych parametrów (rysunek 7.26). Na końcu zatwierdzamy przyciskiem OK i zapisujemy schody w bibliotece wewnętrznej programu. Korzystając z narzędzia Schody, możemy umieszczać je w projekcie (rysunek 7.28). Nie wolno zapomnieć o zdefiniowaniu punktu wstawiania i orientacji biegu schodów. Cztery bazowe elementy (wypełnienie, dwie linie i łuk) pozostaną na rysunku, ale jeżeli nie będą już potrzebne, możemy je usunąć (rysunek 7.27).

Rysunek 7.24. Tworzenie schodów z zaznaczonych elementów

214

7.3. SCHODY DEFINIOWANE PRZEZ UŻYTKOWNIKA

Rysunek 7.25. Typ schodów o formie dowolnej

Rysunek 7.26. Definiowanie parametrów schodów dowolnych

215

ROZDZIAŁ 7.  SCHODY

Rysunek 7.27. Nowe schody na różnych kondygnacjach

Rysunek 7.28. Gotowe schody w widoku 3D

216

7.3. SCHODY DEFINIOWANE PRZEZ UŻYTKOWNIKA

7.3.1. Otwór w stropie Wygenerowanie nowych schodów spowoduje konieczność wycięcia dla nich odpowiedniego otworu w stropie (rysunki od 7.29 do 7.31). Jako że w programie nie dzieje się to automatycznie, musimy samodzielnie takie wycięcie narysować. Kolejnym krokiem będzie zadbanie o odpowiednie pokazanie schodów w widoku na kondygnacji powyżej nich. Kliknięciem poniższej kondygnacji prawym przyciskiem myszy w oknie Mapa projektu wywołujemy menu kontekstowe, w którym możemy wybrać opcję Wyświetl jako podrys. Inną możliwością będzie takie skonfigurowanie schodów, aby były widoczne na wszystkich kondygnacjach.

Rysunek 7.29. Strop nad schodami

Aby wyciąć otwór na schody w stropie na danej kondygnacji, należy wykonać następujące czynności (rysunek 7.30). 1. Zaznaczamy strop, w którym chcemy przebić otwór. 2. Wybieramy narzędzie Strop. 3. Rysujemy wieloboczny obrys, który zostanie automatycznie wycięty ze stropu. Klikamy kolejno wszystkie wierzchołki konturu schodów. 4. Jeżeli operacja się nie powiodła, zapewne zapomnieliśmy o punkcie 2. 5. Aby zmniejszyć otwór wycięcia z jednej strony, możemy zaznaczyć jego wieloboczny obrys, kliknąć daną krawędź i za pomocą narzędzia z okna Paleta pomocnicza przesunąć ją. Aby przesunięcie było precyzyjne, powinniśmy skorzystać z palety Podręczne współrzędne w pasku narzędzi Standard.

217

ROZDZIAŁ 7.  SCHODY

Rysunek 7.30. Wycinanie otworu w stropie

7.4. Pytania sprawdzające 1. Ile typów schodów standardowych mamy do dyspozycji w programie? 2. W jaki sposób możemy blokować wartości parametrów schodów? 3. Z jakich elementów powstają schody definiowane przez użytkownika?

218

7.4. PYTANIA SPRAWDZAJĄCE

Rysunek 7.31. Otwór w stropie w widoku 3D

219

ROZDZIAŁ 7.  SCHODY

220

ROZDZIAŁ 8

Przegrody strukturalne

8.1. Narzędzie Przegroda strukturalna Narzędzie Przegroda strukturalna pozwala na tworzenie kompleksowych elementów elewacji, a także na ich edycję jako całości lub jako pojedynczych elementów (rysunek 8.1).

Rysunek 8.1. Narzędzie Przegroda strukturalna

Mamy do dyspozycji sześć metod geometrii (rysunki 8.2 i 8.3).

Rysunek 8.2. Metoda geometrii Polilinia: Pojedyncza i Łańcuch

Rysunek 8.3. Metody geometrii: Środek i promień, Trzy punkty, Styczne, Promień i oś

Najprostsze z nich to: 

pojedyncza linia lub



łańcuch linii na rzucie.

Dla form wypukłych możemy wykorzystać: 

metodę rysowania łuku, wyznaczając środek i promień,



3 punkty



dwa styczne elementy.

ROZDZIAŁ 8.  PRZEGRODY STRUKTURALNE

Czwarta metoda służy do otrzymywania leżących form łukowych dachów beczkowych, na kształt hal dworcowych (rysunek 8.4).

Rysunek 8.4. Przegroda strukturalna jako dach beczkowy

Po zdefiniowaniu linii przegrody pojawi się kursor Słońce, służący do określenia strony zewnętrznej, oraz okno dialogowe dla ustalenia pozostałych cech geometrii przegrody (rysunki 8.5 i 8.7). Należą do nich całkowita wysokość (w obrębie wszystkich kondygnacji), wysokość względna oraz kąt nachylenia. W pokazanych przegrodach panele główne zostały ustawione jako stałe powierzchnie przeszklone, a panele wyróżnione jako okna. Przygotowany schemat możemy zapamiętać w oknie dialogowym Ustawienia Wybranych Przegród Strukturalnych po wybraniu opcji Ulubione Schematy i przycisku Zachowaj obecne ustawienia jako ulubione (rysunek 8.6).

Rysunek 8.5. Definiowanie geometrii przegrody strukturalnej

222

8.1. NARZĘDZIE PRZEGRODA STRUKTURALNA

Rysunek 8.6. Zachowywanie schematu przegrody

Rysunek 8.7. Pochylona przegroda strukturalna (85°) z panelami głównymi i wyróżnionymi

223

ROZDZIAŁ 8.  PRZEGRODY STRUKTURALNE

8.2. Rysowanie wielobocznych obrysów przegród strukturalnych w oknie przekroju Przegrody strukturalne o bardziej skomplikowanych kształtach możemy skonstruować w oknie przekroju. Potrzebny przekrój szybko utworzymy na rzucie, korzystając z opcji palety Narzędzia/Dokument/ Znacznik Przekroju. Dwukrotnym kliknięciem wyznaczymy linię przekroju, np. na zewnętrznej krawędzi ściany, a kursorem Oko — płaszczyznę rzutowania. Nowy widok przekroju pojawi się automatycznie w oknie Nawigator w zakładce Przekroje. W oknie przekroju za pomocą metody geometrii Obrys możemy dopasować przegrodę strukturalną do istniejących elementów, rysując jej wieloboczny kontur. W poniższym przykładzie (rysunek 8.8) skonstruowano przegrodę o zakończeniu w kształcie łuku dopasowaną do istniejącej ściany.

Rysunek 8.8. Rysowanie konturu przegrody w widoku przekroju

Kolejnym krokiem będzie dopasowanie wzoru siatki utworzonej przegrody. W oknie dialogowym na rysunku 8.9 pokazano, że składać się ona powinna z regularnych prostopadłych podziałów w odstępach 1,25. Aby przekształcić jeden z paneli głównych w panel wyróżniony, wystarczy kliknąć odpowiednie pole, które zostanie wtedy zaznaczone na szaro. Na koniec zaznaczymy jeszcze w panelu Położenie Wzoru opcję Rozpocznij od Środka i otrzymamy symetryczny podział przegrody.

224

8.2. RYSOWANIE WIELOBOCZNYCH OBRYSÓW PRZEGRÓD STRUKTURALNYCH W OKNIE PRZEKROJU

Rysunek 8.9. Dopasowywanie wzoru siatki przegrody

W rezultacie po zmianach uzyskamy przegrodę z wystającymi elementami okien (rysunek 8.10). Możemy je teraz edytować. Wystarczy po wybraniu całego elementu przegrody kliknąć opcję Edytuj w 3D, zaznaczyć odpowiednie panele i w palecie Info zmienić je na panele wyróżnione. Zostaną one wtedy automatycznie prawidłowo docięte do konturu zewnętrznego przegrody (rysunek 8.11).

Rysunek 8.10. Przegroda strukturalna z wystającymi elementami okien

225

ROZDZIAŁ 8.  PRZEGRODY STRUKTURALNE

Rysunek 8.11. Elementy okien przekształcone w panele główne przegrody

Cały element przegrody możemy obrócić, korzystając z narzędzi okna Paleta pomocnicza, co przedstawiono na rysunku 8.12.

Rysunek 8.12. Obracanie przegrody strukturalnej w oknie 3D

226

8.3. EDYCJA PRZEGRÓD STRUKTURALNYCH

Powyższą przegrodę można by również narysować bezpośrednio w oknie 3D. Wtedy na początek wybieramy powierzchnię ściany jako płaszczyznę edycji lub definiujemy ją wskazaniem trzech punktów, a następnie rysujemy na niej obrys przegrody (rysunek 8.13).

Rysunek 8.13. Rysowanie przegrody strukturalnej w oknie 3D, określanie płaszczyzny za pomocą trzech punktów

8.3. Edycja przegród strukturalnych Ponieważ przegrody strukturalne są elementami składającymi się z wielu pojedynczych komponentów, ważna jest możliwość ich szczegółowej edycji. Oprócz wspomnianych już wcześniej metod edycji palety Info i okna Paleta pomocnicza, możemy skorzystać także z opcji modyfikowania pojedynczych elementów. Aby to zrobić, zaznaczamy daną przegrodę i klikamy napis Modyfikuj (rysunek 8.14).

Rysunek 8.14. Zaczynamy edycję elementów przegrody

227

ROZDZIAŁ 8.  PRZEGRODY STRUKTURALNE

W trybie edycji pojedynczych elementów zobaczymy okno z ustawieniami widoczności poszczególnych części składowych przegrody. 

Zazwyczaj siatka bazowa przegrody, czyli Schemat, jest niewidoczna. Pokazuje ona zawsze zdefiniowaną ilość elementów siatki, jest zatem zazwyczaj większa niż ograniczona obrysem właściwa powierzchnia przegrody. Na rysunku 8.15 schemat został wyświetlony.

Rysunek 8.15. Tryb edycji pojedynczych elementów    

Environment to ściany i inne elementy projektu. Profil to całość wszystkich profili pionowych i poziomych, także należących do zewnętrznego obrysu przegrody. Panel to powierzchnie, najczęściej stałe przeszklenia lub okna, które wypełniają przegrodę. Łącznik paneli nie jest domyślną częścią konstrukcji przegrody, ale może zostać do niej dodany (rysunek 8.16).

Rysunek 8.16. Wybieranie wszystkich łączników w trybie edycji pojedynczych elementów przegrody z oknem dialogowym Znajdź i zaznacz 

228

Jako Akcesorium rozumie się różnego rodzaju osłony przeciwsłoneczne, listwy wykończeniowe i kotwy, których jednak nasza przegroda nie zawiera.

8.3. EDYCJA PRZEGRÓD STRUKTURALNYCH

W trybie edycji pojedynczych elementów możemy precyzyjnie wybierać te części przegrody, które chcemy zmodyfikować. Po kliknięciu jednego ze słupków pojawi się ikona pomocy wybierania (rysunek 8.17); korzystając z niej, możemy jednocześnie zaznaczyć i przesunąć wszystkie profile z tego samego poziomu w kierunku pionowym lub poziomym. Oczywiście zawsze istnieje możliwość dobierania kolejnych elementów za pomocą klawisza Shift.

Rysunek 8.17. Wielokrotne wybieranie profili

Gdybyśmy natomiast chcieli wybrać jednocześnie wszystkie elementy tego samego rodzaju, powinniśmy użyć kombinacji klawiszy Ctrl+F, która wywoła funkcję z menu Edycja/Znajdź i zaznacz (rysunek 8.16). Jako typ elementu w trybie edycji pojedynczych elementów przegrody automatycznie ustawiony jest Profil. Przyciskiem ze znakiem plus możemy wtedy zaznaczyć wszystkie profile danej przegrody. Zaznaczenie niepożądanych usuniemy znowu klawiszem Shift i kliknięciem. Wybrane elementy możemy później edytować w oknie ustawień. Istnieje również możliwość zaznaczenia pojedynczego elementu, np. słupka, i przesunięcia narzędziami okna Paleta pomocnicza (rysunek 8.18) lub usunięcia z przegrody, aby można było wstawić w tym miejscu drzwi. Zaznaczając pojedynczy panel, możemy aktywować wszystkie panele z tego samego rzędu lub kolumny; trzeba tylko kliknąć jeden z pojawiających się obok niego przycisków (rysunek 8.19). Wybrane panele, tak jak wszystkie inne aktywowane elementy, dadzą się zmodyfikować w oknie dialogowym ustawień. Bezpośrednio w palecie Info po wybraniu z listy innego typu elementu łatwo zmienimy go np. w okno dwuskrzydłowe, drzwi lub drzwi obrotowe (rysunki od 8.20 do 8.22).

229

ROZDZIAŁ 8.  PRZEGRODY STRUKTURALNE

Rysunek 8.18. Przesuwanie pojedynczych elementów przegrody

Rysunek 8.19. Wielokrotne wybieranie podobnych elementów leżących obok siebie

Podobnie jak panele, korzystając z ustawień okna dialogowego, do potrzeb projektu dopasujemy także profile przegród (rysunki 8.23 i 8.24). W oknie dialogowym Ustawienia Wybranych Przegród Strukturalnych możemy zdefiniować różne materiały dla paneli głównych i wyróżnionych (rysunek 8.25). Edytując schemat w oknie podglądu, wpłyniemy nie tylko na podział rastra siatki, ale także na układ różnych kategorii paneli. Klikając białą powierzchnię oznaczającą panel główny, zmienimy go w szary panel wyróżniony. Manipulując ustawieniem Położenie Wzoru, zmienimy ustawienie rastra na siatce.

230

8.3. EDYCJA PRZEGRÓD STRUKTURALNYCH

Rysunek 8.20. Wybieranie poszczególnych paneli

Rysunek 8.21. Ustawienia przedstawienia drzwi

231

ROZDZIAŁ 8.  PRZEGRODY STRUKTURALNE

Rysunek 8.22. Przegroda strukturalna z drzwiami obrotowymi w miejscu dwóch paneli

Rysunek 8.23. Ustawienia wybranych elementów przegrody strukturalnej

232

8.3. EDYCJA PRZEGRÓD STRUKTURALNYCH

Rysunek 8.24. Rygle (poziome) i słupki (pionowe)

Rysunek 8.25. Linie wzoru siatki

233

ROZDZIAŁ 8.  PRZEGRODY STRUKTURALNE

8.4. Menu Modyfikuj przegrodę strukturalną Narzędzia do edycji przegród strukturalnych znajdziemy w menu Projekt/Modyfikuj przegrodę strukturalną (rysunek 8.26). Pierwsze trzy opcje obsługują tryb edycji pojedynczych elementów, który też włączyć możemy, po prostu klikając przegrodę.

Rysunek 8.26. Menu edycji przegród strukturalnych

Następnych dwóch narzędzi użyjemy do przecinających się przegród. Wybieramy najpierw opcję Podziel przegrodę strukturalną i wykonujemy następujące czynności. 

Zaznaczamy przegrodę, którą chcemy podzielić.



Następnie wywołujemy polecenie i wskazujemy przegrodę przecinającą. Na końcu kursorem Oko zaznaczamy jeszcze część przegrody, która po podziale ma zostać zaznaczona. Zazwyczaj wybieramy wtedy tę część, którą zamierzamy usunąć. Wywołujemy zatem prawym przyciskiem myszy funkcję Usuń z menu kontekstowego; nie trzeba ponownie wybierać elementu.

 

Opcja Utwórz wspólne profile pozwala na utworzenie w miejscu przecięcia dodatkowego słupka. Mamy tu dwie możliwości orientacji tego profilu — Narożny i Równolegle — czyli w kierunku pierwszej przegrody. Przed uruchomieniem polecenia musimy wybrać obie przegrody. Polecenie Dołącz ścianę do przegrody strukturalnej umożliwia łączenie tych dwóch elementów. Zanim uruchomimy polecenie, musimy zaznaczyć ścianę i przegrodę. Następnie definiujemy w oknie dialogowym sposób ich połączenia (rysunek 8.27) i na koniec klikamy Dołącz. Ściana zostanie połączona z przegrodą końcem wskazanym przez nas kursorem Oko. Elementy połączone relacją przy aktywacji wyróżnione są kwadratowym symbolem relacji (rysunek 8.27); jeśli ten symbol klikniemy, otrzymamy informację o połączeniu, które możemy edytować lub usunąć. Cztery ostatnie funkcje edycji obrysu w przekroju służą do modyfikowania przegród na bazie kształtu dwuwymiarowego wypełnienia. Aby wygenerować płaski kontur wypełnienia, korzystając z opcji Przekształć obrys na wypełnienie, musimy przełączyć się na widok z boku. W oknie rzutu i w trybie 3D opcje te nie są aktywne. Otrzymany kształt możemy edytować za pomocą narzędzi okna Paleta pomocnicza. Korzystając z tego kształtu, możemy wpłynąć na formę pierwotnej przegrody (Przedefiniuj obrys na podstawie wypełnienia), odjąć od niej jego powierzchnię (Odejmij wypełnienie od obrysu) lub ją dodać (Dodaj wypełnienie do obrysu). 234

8.5. PYTANIA SPRAWDZAJĄCE

Rysunek 8.27. Ściana dołączona do przegrody

8.5. Pytania sprawdzające 1. Ile metod geometrii przegród strukturalnych mamy do dyspozycji i jak się one nazywają? 2. Czy możemy narysować pochyłą przegrodę strukturalną? 3. Które elementy nazywamy słupkami, a które ryglami? 4. Które części składowe przegrody możemy osobno wyświetlać w celu edycji? 5. Jakie typy paneli możemy stosować w przegrodach strukturalnych? 6. Co oznacza wybieranie wielokrotne elementów przegrody?

235

ROZDZIAŁ 8.  PRZEGRODY STRUKTURALNE

236

ROZDZIAŁ 9

Kształty

Kształty noszą swą nazwę nie bez powodu, jako że elementy te można na wiele sposobów kształtować i przeobrażać. Gdy potrzebny nam jakiś komponent projektu lub wręcz cały budynek o wolnej formie, najłatwiej uzyskamy ją właśnie z elementów typu Kształt. Występują one w formie krzywych, powierzchni i brył. Elementy kształtów mogą być kanciaste, gdy zdefiniujemy w nich narożniki, zaokrąglone lub w skrajnym przypadku nawet zupełnie wygładzone. W taki sposób otrzymamy np. formy organiczne. Kształty, oprócz pełnej elastyczności, charakteryzują się również tym, że dla każdej z ich powierzchni możemy zdefiniować osobny rodzaj materiału. Do uzyskiwania kształtów w programie przeznaczone jest specjalne narzędzie o nazwie Kształt. Inne komponenty mogą być w kształty zamieniane, jeżeli akurat potrzebna będzie większa swoboda w ich dalszym modyfikowaniu. Będziemy mogli wtedy skorzystać z opcji edycji dostępnych tylko dla kształtów.

9.1. Narzędzie Kształt Do bezpośredniego tworzenia elementów kształtów służy narzędzie Kształt (rysunek 9.1). Oferuje ono opisane niżej metody geometrii.

Rysunek 9.1. Paleta Info narzędzia Kształt 

Wielobok — generuje otwarte lub zamknięte łańcuchy krzywych podobnych do polilinii. Kształt-powierzchnia zostanie wygenerowany tylko wtedy, gdy wszystkie wierzchołki jego zamkniętego konturu znajdą się na tej samej płaszczyźnie. Wierzchołki wieloboku mogą być wyznaczane także dowolnie w trzech wymiarach, jeśli zdefiniujemy różne wartości ich współrzędnych z (rysunki 9.2 i 9.3).

ROZDZIAŁ 9.  KSZTAŁTY

Rysunek 9.2. Kształt — wielobok w postaci pierwotnej i po edycji za pomocą narzędzia Złącz i zakrzyw krawędzie

Rysunek 9.3. Kształt — wielobok w widoku 3D, postać pierwotna i po zakrzywieniu krawędzi 

Prostokąt, Obrócony prostokąt stosujemy do otrzymywania form prostokątnych, a Łuk (podajemy punkt środkowy, promień i punkt końcowy łuku) i Obwód (definiujemy punkt początkowy łuku, dwa kolejne punkty na nim leżące oraz punkt końcowy) do uzyskiwania łuków i okręgów.



Prostopadłościan — uzyskujemy formy prostopadłościenne (rysunek 9.4).

Rysunek 9.4. Kształty uzyskane z wykorzystaniem metod Prostopadłościan i Rotacja

238

9.1. NARZĘDZIE KSZTAŁT 

Rotacja — najpierw konstruujemy wielobok ścieżki, następnie definiujemy oś jej obrotu, wyznaczając dwa punkty, a na koniec podajemy kąt obrotu. Jeżeli wielobok jest otwarty, w rezultacie otrzymamy powierzchnię, z zamkniętego konturu uzyskamy bryłę (rysunek 9.4).

Za pomocą funkcji okna Paleta pomocnicza możemy przesuwać wierzchołki kształtów. Kiedy przesuniemy w pionie jeden z wierzchołków zwykłego prostokąta, na jego powierzchni pojawi się załamanie i w efekcie otrzymamy dwa identyczne trójkąty (rysunki 9.5 i 9.6).

Rysunek 9.5. Kształt prostokątny i łukowaty

Rysunek 9.6. Kształt prostokątny i łukowaty z przesuniętymi wierzchołkami wzdłuż osi z

Jeżeli zaś przesuniemy w kierunku osi z końcówkę kształtu-łuku, jego płaszczyzna przekręci się, ale nie powstanie spirala. Kształty uzyskamy także, przeobrażając w nie inne elementy, takie jak ściany i dachy, za pomocą funkcji z menu Projekt/Utwórz kształt na podstawie zaznaczenia.

239

ROZDZIAŁ 9.  KSZTAŁTY

9.2. Edycja kształtów Do edycji kształtów posłużą z jednej strony funkcje menu Projekt/Modyfikuj kształt (rysunek 9.8), z drugiej zaś narzędzia okna Paleta pomocnicza. Przed przystąpieniem do modyfikacji musimy zdecydować, czy edytować będziemy cały kształt, czy tylko pojedyncze jego części, takie jak powierzchnie, krawędzie i wierzchołki (węzły). Przy narzędziu Strzałka mamy możliwość zdecydowania się na normalny tryb wybierania całego kształtu (szara strzałka) lub wybierania tylko jego części (biała strzałka — rysunek 9.7). Podczas wskazywania możemy przełączać się między tymi dwoma trybami skrótem klawiszowym Ctrl+Shift. Do zbioru już wybranych obiektów dołączymy kolejne, aktywując je z wciśniętym klawiszem Shift.

Rysunek 9.7. Wybieranie normalne i tryb wybierania części elementów

9.2.1. Menu Modyfikuj Kształt Narzędzia do edycji kształtów znajdziemy w menu Projekt oraz Projekt/Modyfikuj kształt (rysunek 9.8).

Rysunek 9.8. Menu Modyfikuj Kształt

240

9.2. EDYCJA KSZTAŁTÓW 

Utwórz kształt na podstawie zaznaczenia — tym narzędziem zmienimy dowolny element w kształt, zyskując jednocześnie nowe możliwości ich edycji.



Sprawdź wypełnienie — funkcja ta sprawdza, czy aktualnie wybrany obiekt składa się z pełnych kształtów. Gdy wśród jego elementów składowych znajdują się także kształty-powierzchnie lub kształty-krzywe, otrzymamy komunikat o tym informujący. Klikając w obiekcie pole Wypełnij, rozpoczniemy automatyczny proces ich przemiany w bryły. Zazwyczaj w czasie jego trwania istniejące powierzchnie zostają uzupełnione o inne powierzchnie i razem tworzą zamkniętą formę. W oknie 3D kształty niebędące bryłami zostaną wyróżnione na pomarańczowo, bryły podświetlane będą kolorem zielonym.



Utwórz powierzchnie — narzędzie to pozwala na rozciąganie powierzchni na łańcuchach polilinii, również w tej sytuacji, gdy nie leżą one na tej samej powierzchni. Otwarte powierzchnie powstałe w wyniku operacji rotacji mogą w ten sposób zostać zamknięte w bryły.



Złącz — ta funkcja, jak i dwie kolejne, nazywane są także operacjami Boole’a, ponieważ za ich pomocą otrzymujemy kształty określone regułami teorii zbiorów. Przy użyciu opcji Złącz zaznaczony przez nas element zostanie scalony z innym w całość.



Odejmij — zaznaczony kształt zostanie odjęty od drugiego.



Część wspólna — z zaznaczonego kształtu i drugiego wskazanego zostanie wyizolowana część wspólna.



Złącz i zakrzyw krawędzie — po zaznaczeniu kilku krawędzi możemy wygładzić je w jedną krzywą (rysunek 9.9).

Rysunek 9.9. Złącz i zakrzyw krawędzie 

Podziel i wygładź powierzchnie — po zaznaczeniu kilku powierzchni możemy wygładzić je w jedną zakrzywioną powierzchnię (rysunek 9.10).



Zmień segmentację — za pomocą tej funkcji zmienimy wewnętrzny podział wygładzonych powierzchni. Ich przedstawienie będzie gładsze, a powierzchnie będą bardziej elastycznie reagować na dalsze zmiany (rysunek 9.11).

241

ROZDZIAŁ 9.  KSZTAŁTY

Rysunek 9.10. Podziel i wygładź powierzchnie

Rysunek 9.11. Zmień segmentację 

Znajdź przecięcia powierzchni kształtu — z wykorzystaniem tej funkcji możemy tworzyć przenikania powierzchni kształtów. Mogą być to zarówno trójwymiarowe powierzchnie, powstające w wyniku użycia opcji Utwórz powierzchnie, jak powierzchnie powstające z przecinania się ekstremalnie zdeformowanego kształtu z samym sobą.



Ukryta geometria kształtów — opcja ta spowoduje wyświetlenie wewnętrznego podziału na segmenty na zaznaczonym elemencie (rysunek 9.11).

9.2.2. Wygładzanie powierzchni Bardzo przydatną opcją edycji kształtów jest wygładzanie wybranych powierzchni lub wręcz całych elementów. Na rysunku 9.12 pokazano na przykładzie formy półokrągłej bramy (uzyskanej za pomocą narzędzia Ścieżka wytłoczenia znajdującego się w oknie Paleta pomocnicza) różne możliwości wygładzania kształtów. 

Po lewej widzimy pierwotny kształt łuku z jego normalnymi i wygiętymi powierzchniami.



Po jego prawej powierzchnie wewnętrzne i boczne łuku zostały wygładzone, natomiast powierzchnie zewnętrzne i podstawy pozostały niezmienione. Szczególnie wyróżniają się właśnie jego kanciaste podstawy.



Na kształcie z przodu wygładzono te same powierzchnie, z tą różnicą, że zaznaczono opcję Wygładzaj obrys (rysunki 9.13 i 9.14).



Zupełnie po prawej wygładzono cały element, co spowodowało ścięcie całego łuku.

242

9.2. EDYCJA KSZTAŁTÓW

Rysunek 9.12. Różne opcje wygładzania kształtów

Rysunek 9.13. Wygładzanie powierzchni z wygładzeniem obrysów

Rysunek 9.14. Wygładzanie powierzchni z zachowaniem obrysów

243

ROZDZIAŁ 9.  KSZTAŁTY

Przy wygładzaniu możemy za pomocą suwaka określić stopień wygładzenia elementu. Im bardziej będzie wygładzony, tym więcej segmentów zostanie wydzielonych na jego powierzchni, co w oczywisty sposób zwiększy rozmiar pliku, a tym samym przyczyni się do wolniejszej pracy komputera. Zatem nie należy niepotrzebnie ustawiać zbyt wysokiego stopnia wygładzania. Podobne zastosowanie funkcji wygładzania znajdziemy na rysunku 9.15. Na pokazanym przykładzie piramidy możemy zobaczyć w lewo od oryginalnego kształtu najpierw wygładzenie czterech trójkątnych ścianek przy zachowaniu podstawy, a następnie to samo wygładzenie z włączeniem podstawy. Zupełnie po lewej pokazano kompletne wygładzenie całego elementu.

Rysunek 9.15. Różne opcje wygładzania na przykładzie piramidy

Aby dany element otrzymał bardziej wygładzoną powierzchnię, za pomocą funkcji Zmień segmentację możemy zwiększyć ilość wewnętrznych segmentów (rysunek 9.16). By zaobserwować podział na segmenty, warto użyć opcji Ukryta geometria kształtów.

Rysunek 9.16. Zwiększanie ilości wewnętrznych segmentów

9.2.3. Praca z oknem Paleta pomocnicza W tym punkcie omówimy niektóre typowe operacje na kształtach przeprowadzane za pomocą narzędzi z okna Paleta pomocnicza. Na pierwszym przykładzie wybrano dwa boki prostopadłościanu, przedni i boczny, a następnie za pomocą funkcji Przesuń z okna Paleta pomocnicza przeciągnięto je do przodu (rysunek 9.17). Graniczące z nimi powierzchnie bryły zostały odpowiednio do tej zmiany dopasowane. 244

9.2. EDYCJA KSZTAŁTÓW

Rysunek 9.17. Przesuwanie dwóch powierzchni kształtu

Za pomocą narzędzia Wytłocz przesuniemy daną powierzchnię w kierunku do niej prostopadłym (rysunek 9.18).

Rysunek 9.18. Funkcja Wytłocz

Przy użyciu narzędzia Przesuń wierzchołek zmienimy położenie wierzchołków kształtu w dowolnym kierunku. Powierzchnie i krawędzie z nimi graniczące zostaną tak dopasowane, że ich połączenie będzie zachowane (rysunek 9.19).

Rysunek 9.19. Przesuwanie wierzchołków

245

ROZDZIAŁ 9.  KSZTAŁTY

Po zaznaczeniu jednej z powierzchni elementu narzędzie Odsuwanie krawędzi pozwoli na odsunięcie wszystkich jej krawędzi o tą samą odległość. Ponadto wszystkie sąsiednie powierzchnie i krawędzie zostaną odpowiednio do tego odsunięcia dopasowane. W ten sposób z sześcianu na rysunku 9.20 otrzymano piramidę.

Rysunek 9.20. Odsuwanie krawędzi

Bardzo przydatna jest także funkcja Dodawanie, z wykorzystaniem której tworzymy na już istniejącym kształcie kolejne formy. Na rysunku 9.21 na istniejącym prostopadłościennym kształcie, po wskazaniu jego górnej powierzchni, narysowano nowy kształt — prostokąt. Następnie nowy kształt z opcją Wytłaczanie przeciągnięto przez oryginalny element, co automatycznie spowodowało odjęcie objętości.

Rysunek 9.21. Dodawanie i wytłaczanie elementów

246

9.2. EDYCJA KSZTAŁTÓW

Narzędzie Wypukłość pozwala na tworzenie wybrzuszeń na płaskich powierzchniach (rysunki 9.22 i 9.23). Po wybraniu danej powierzchni kształtu wyznaczamy kliknięciem punkt środka przyszłej wypukłości, następnie aktywujemy narzędzie i definiujemy jej promień. Wartość ta określi obszar, na którym nastąpi uwypuklenie. Następnie graficznie, bezpośrednio na ekranie, bądź poprzez podanie konkretnej wartości określimy wysokość górki.

Rysunek 9.22. Wypukłość z określaniem powierzchni

Rysunek 9.23. Definiowanie wysokości wypukłości

Z funkcją Ścieżka wytłoczenia możemy wyciągnąć daną powierzchnię w określonym kierunku lub nawet wzdłuż ścieżki określonej kształtem polilinii (rysunek 9.24). Jest to tzw. sweeping. Ścieżkę wytłoczenia definiujemy interaktywnie, korzystając z funkcji okna Paleta pomocnicza, poprzez wyznaczanie kolejnych segmentów linii i łuków. Szczególnie przydatna przy definiowaniu elementów łuków jest możliwość zmiany położenia płaszczyzny edycji.

247

ROZDZIAŁ 9.  KSZTAŁTY

Rysunek 9.24. Narzędzie Ścieżka wytłoczenia

9.3. Pytania sprawdzające 1. Jakie rodzaje elementów Kształt możemy tworzyć w programie ArchiCAD? 2. Z jakich metod geometrii skorzystamy przy budowaniu tych brył? 3. Jakimi poleceniami uzyskamy formy organiczne? 4. Które opcje nazywamy operacjami Boole’a? 5. Jak wygląda kształt kursora narzędzia Strzałka do wybierania części elementów?

248

ROZDZIAŁ 10

Wymiarowanie i tekst

Wymiarowanie w programie ArchiCAD jest skojarzone z elementami, co oznacza, że istnieje między nimi pewien rodzaj połączenia: dopasowuje się ono automatycznie do modyfikacji. Wymiarowanie możemy tworzyć zarówno w oknie rzutu, przekrojach, elewacjach, rysunkach detali, obszarach 2D, jak i w dokumentach 3D. ArchiCAD oferuje cztery typy wymiarowania. 

Wymiarowanie liniowe służy do wymiarowania prostych i wygiętych elementów (długość łuku ) w kierunku pionowym lub poziomym albo w kierunku dopasowanym do elementu . Typ ten zawiera także opcję wymiarowania pionowego . Możemy użyć go na rysunkach przekrojów i elewacji, aby zwymiarować wysokości elementów w formie kot wysokościowych.



Kota wysokościowa służy do wstawiania na rzutach znaczników pokazujących wysokość kondygnacji.

 

Wymiarowanie promienia łuku służy do wymiarowania promienia elementów łukowych. Wymiarowanie kąta służy do wymiarowania kąta zawartego między dwoma linearnymi elementami.

Używane przy wymiarowaniu jednostki ustawiamy w menu Opcje/Preferencje projektu/Wymiarowanie. Znajdziemy tu parametry ustawień dla różnych rodzajów wymiarowania (rysunek 10.1), takich jak: 

Wymiarowanie liniowe

,



Wymiarowanie kątów



Wymiarowanie promienia łuku



Koty wysokościowe



Wymiarowanie pionowe



Wymiary drzwi, okien i świetlików



Wymiarowanie wysokości parapetu



Obliczenia powierzchni

, ,

, ,

.

, ,

ROZDZIAŁ 10.  WYMIAROWANIE I TEKST

Rysunek 10.1. Ustawienia wymiarowania

Program oferuje siedem zdefiniowanych standardów wymiarowania. 

Polski arch. pokazuje wszystkie wymiary w centymetrach bez dodatkowych cyfr po przecinku (rysunek 10.4).



US Arch. i US Bud. pokazują wszystkie wymiary w stopach i calach ułamkowo i z dokładnością ułamków ustawioną na 1/16.



US Detal pokazuje wymiary w calach ułamkowo i z dokładnością ułamków ustawioną na 1/32.



W metrach pokazuje wszystkie wymiary w metrach z dokładnością do trzech miejsc po przecinku. Wartości wyświetlane są z dokładnością 1/100 mm (0,1 cm).



W milimetr. pokazuje wszystkie wymiary w milimetrach bez wartości po przecinku.



Wg. DIN — jednostką roboczą jest metr z dwoma cyframi po przecinku i wartością dodatkową .5 pokazywaną w indeksie górnym. Wartości wyświetlane są z dokładnością 5 mm (0,5 cm).

Ustawienia parametrów są właściwie dość jednoznaczne. Jednostka oznacza wybór wymiarowania w metrach, centymetrach, stopach lub calach. Cyfry po przecinku określają ilość miejsc po przecinku w wymiarowaniu. Dodatkowa dokładność pozwala na pokazywanie w indeksie górnym nieobjętych już cyfrą po przecinku wartości (rysunek 10.2), zamiast po prostu je zaokrąglać (rysunek 10.3). Wszystkie wartości powyżej i poniżej zostaną zaokrąglone do wybranej wartości.

250

10.1. WYMIAROWANIE LINIOWE

Rysunek 10.2. Wymiarowanie w milimetrach

Rysunek 10.3. Wymiarowanie z dodatkową dokładnością w indeksie górnym

Rysunek 10.4. Wymiarowanie ze standardem Polski arch.

251

ROZDZIAŁ 10.  WYMIAROWANIE I TEKST

Ukryj zerowe wyniki sprawia, że dla wartości poniżej 1 zwykle pokazywane na początku zero nie jest wyświetlanie. W ten sposób zamiast 0,24 otrzymamy najpierw ,24, co następnie automatycznie zostanie zmienione na jednostki dziesiętne i pokazane jako 24. W rezultacie wymiary poniżej 1 m zostaną pokazane w centymetrach. Ukryj zera po przecinku powoduje, że zera występujące na końcu wartości po przecinku nie są wyświetlane: zamiast 3,50 otrzymamy 3,5. Przy jakiejkolwiek zmianie ustawień ustanawiamy nowy standard wymiarowania, który początkowo zostanie roboczo nazwany Użytkownika. Wybierając przycisk Zachowaj jako, zapamiętamy nasze ustawienia pod konkretną nazwą.

10.1. Wymiarowanie liniowe Aby określić wymiarowanie liniowe, musimy najpierw aktywować narzędzie Wymiarowanie. W palecie Info wybieramy metodę konstrukcji i metodę geometrii. Do wyboru mamy cztery metody konstrukcji (rysunek 10.5). 

Liniowa tworzy wymiarowanie w formie tzw. łańcuchów wymiarowych. Ten typ wymiarowania jest najczęściej używany w architekturze.



Ciągła tworzy wymiarowanie, w którym wartości wymiarów na łańcuchu oznaczają odległości od pierwszego wskazanego węzła. Ten typ wymiarowania częściej stosowany jest w rysunkach maszyn i nazywany wymiarowaniem od wspólnej bazy.



Ciągły-prosty jest, podobnie jak poprzednia metoda, wymiarowaniem odnoszącym się do pierwszego punktu, z tą różnicą, że pokazywane są tylko końce linii wymiarowania.



Wymiarowanie pionowe

tworzy koty wysokościowe na przekrojach i elewacjach.

Rysunek 10.5. Paleta Info dla wymiarowania linearnego

Metody geometrii określają ustawienie wymiarowania względem obiektu. 

Tylko X-Y

— generuje linie wymiarowania w kierunku osi x i y.



Każdy kierunek — linie wymiarowania dopasowują się do wymiarowanych punktów elementu, są zatem orientowane względem elementu.



Długość łuku — wyznacza długość łuku, jest więc, jak obie poprzednie, także metodą wyznaczania odległości.

Dalej po prawej znajdziemy ustawienia dotyczące znacznika wymiarowania. Na rysunku 10.6 przedstawiono różne metody wymiarowania: 

Liniowa ze znacznikiem wymiarowania w formie ukośnej linii,



Ciągła ze znacznikiem wymiarowania w formie ukośnej linii,

252

10.1. WYMIAROWANIE LINIOWE

Rysunek 10.6. Różne warianty wymiarowania 

Ciągła-prosta ze znacznikiem wymiarowania w formie ukośnej linii,



Ciągła ze znacznikiem wymiarowania w formie strzałki,



Ciągła-prosta ze znacznikiem wymiarowania w formie strzałki.

10.1.1. Proces wymiarowania Aby rozpocząć wymiarowanie, wskazujemy najpierw punkty odniesienia na danym elemencie. W miejscach tych pojawią się znaczniki w kształcie małych kółek (rysunek 10.7). Aby skorygować niepotrzebnie utworzony punkt odniesienia, wystarczy ponownie kliknąć to samo miejsce.

Rysunek 10.7. Wybieranie punktów odniesienia

Wybieranie punktów kończymy dwukrotnym kliknięciem pustego obszaru. Podobnie zadziała wybranie OK z wywołanego prawym przyciskiem myszy menu kontekstowego (rysunek 10.8). Trzecią opcją zakończenia operacji jest wciśnięcie klawisza Del. Teraz na ekranie pojawi się kursor Młotek, którym określimy położenie linii wymiarowania (rysunki 10.9 i 10.10).

253

ROZDZIAŁ 10.  WYMIAROWANIE I TEKST

Rysunek 10.8. Kończenie wybierania punktów odniesienia wciśnięciem prawego przycisku myszy i wybraniem OK

Rysunek 10.9. Wskazywanie położenia linii wymiarowania

Rysunek 10.10. Gotowe wymiarowanie

Wymiarowanie składa się (rysunek 10.11) z kilku różnych komponentów: linii wymiarowej, wartości wymiaru, znaczników wymiarowania i linii pomocniczych. Pojedyncze wymiarowanie składa się więc z dokładnie jednej linii wymiarowej, jednej wartości wymiaru, dwóch znaczników wymiarowania i dwóch linii pomocniczych. Do narysowania wymiarowania wyznaczamy punkty odniesienia. Definiują one punkty do zwymiarowania. Znaczniki punktów odniesienia znikną po utworzeniu gotowego wymiarowania. Punkty odniesienia powinny znajdować się w charakterystycznych punktach danego elementu, do których kursor jest przyciągany podczas ich wyznaczania. W ten sposób tworzymy trwałe połączenie z punktem, tzw. skojarzenie. Dzięki takiemu połączeniu podczas edycji elementów wymiarowanie jest do zmian automatycznie dopasowywane, bez konieczności ponownego tworzenia linii wymiarowych. Takie punkty odniesienia oznaczane są kółkiem z celownikiem. Jeżeli przez pomyłkę wyznaczyliśmy punkt odniesienia, który nie znajduje się w żadnym z punktów charakterystycznych lub wręcz leży poza elementem, przybierze on kształt kwadratu z celownikiem. Oznacza to, że wymiarowanie nie będzie w żaden sposób połączone z elementem. Nie będzie przez to także z nim skojarzone, więc w przypadku później wprowadzanych zmian nie zostanie do tych modyfikacji dopasowane.

254

10.1. WYMIAROWANIE LINIOWE

Rysunek 10.11. Części składowe elementów wymiarowania

W oknie dialogowym ustawień wymiarowania, wywoływanym tradycyjnie z palety Info, znajdziemy opcję Wymiarowanie statyczne. Jej użycie spowoduje likwidację wszelkich połączeń między wymiarowaniem a elementem, przez co nie będzie ono reagować na żadne zmiany elementu.

Sprawdzanie odniesienia wymiarowania Oczywiście, warto wiedzieć, np. przy zmianach wprowadzanych w projekcie, do których elementów odnoszą się poszczególne znaczniki wymiarowania. Aby się tego dowiedzieć, zaznaczamy odpowiednią linię wymiarowania za pomocą narzędzia Strzałka, najeżdżamy na dany znacznik i czekamy, aż zostanie on, wraz ze skojarzonym z nim obiektem, podświetlony na niebiesko.

10.1.2. Metody geometrii Poziomo — pionowo Metoda geometrii Tylko X-Y tworzy linie wymiarowania wzdłuż kierunków osi x i y. Przy metodzie Każdy kierunek określamy kierunek wymiarowania po wyznaczeniu punktów odniesienia (rysunek 10.12).

Grubości ścian Do zwymiarowania grubości ściany wystarczy kliknąć ją z aktywną metodą Tylko X-Y lub Każdy kierunek, a otrzymamy od razu dwa punkty odniesienia na zewnętrznych krawędziach. Wymiarowanie to zostanie utworzone tylko wtedy, kiedy kierunek łańcucha wymiarowego jest prostopadły do ściany. Pierwsze wyznaczenie grubości ściany określa kierunek wymiarowania (rysunek 10.13).

255

ROZDZIAŁ 10.  WYMIAROWANIE I TEKST

Rysunek 10.12. Metoda geometrii Każdy kierunek

Rysunek 10.13. Wymiarowanie grubości ścian

Wymiarowanie łuków Metodą Długość łuku zmierzymy długość łuku (rysunek 10.14). Klikając łuk kursorem Mercedes, otrzymamy wymiar całej jego długości zawarty między punktami końcowymi. Możemy dodawać także inne punkty odniesienia, podobnie jak w przypadku wymiarowania liniowego (rysunek 10.15).

256

10.1. WYMIAROWANIE LINIOWE

Rysunek 10.14. Wymiarowanie długości łuku

Rysunek 10.15. Wymiarowanie długości łuku z dodanymi punktami odniesienia

Wymiarowanie przekrojów i elewacji Jednym z wariantów wymiarowania liniowego jest wstawianie kot wysokościowych do przekrojów i elewacji (rysunek 10.17). W tym celu w oknie dialogowym ustawień wymiarowania wybieramy metodę konstrukcji Wymiarowanie pionowe. Korzystając z różnych przycisków okna, możemy wybrać odpowiedni znacznik koty, tak jak pokazano na rysunku 10.16. Po prawej od parametru metody znajdziemy opcje z kategorii Typ znacznika: wybieramy tu ustawianie znacznika na dole lub na górze, różne proporcje symbolu trójkąta oraz to, czy trójkąt ma być wypełniony. Poniżej znajdziemy opcje ustawień linii pomocniczych. Widok elewacji lub przekroju wygenerujemy przy użyciu narzędzi Elewacja lub Przekrój z palety Narzędzia poprzez wyznaczenie dwóch punktów leżących poza konstrukcją i wskazanie kursorem Oko kierunku widzenia. Zobaczymy wtedy, że w strukturze palety Nawigator przy folderach Widoki lub Przekroje pojawi się nowy element. Klikając dwukrotnie ten element, otworzymy okno widoku rzutu lub elewacji. W oknie tym będziemy wymiarować analogicznie do opisanego wcześniej wymiarowania liniowego, z tą różnicą, że posłużymy się metodą konstrukcji Wymiarowanie pionowe. 257

ROZDZIAŁ 10.  WYMIAROWANIE I TEKST

Rysunek 10.16. Ustawienia wymiarowania pionowego

Rysunek 10.17. Wymiarowanie pionowe za pomocą kot wysokościowych

Punkt odniesienia wymiarowania pionowego ustalimy za pomocą parametru Wymiarowanie względem. Wybieramy tu między wymiarowaniem względem Zera projektu, Pierwszego poziomu odniesienia i Drugiego poziomu odniesienia. Poziomy odniesienia możemy zdefiniować w menu Opcje/Preferencje projektu/Poziomy odniesienia (rysunek 10.18).

Wymiarowanie promienia łuku Po wybraniu narzędzia Wymiarowanie promienia łuku wystarczy kliknąć kursorem Mercedes łuk, a następnie wyznaczyć na ekranie długość znacznika wymiarowania. Położenie znacznika zostaje określone przez miejsce pierwszego kliknięcia (rysunek 10.19). Definiując linię znacznika, możemy np. skorzystać z przyciągania do środka łuku lub przeciągnąć ją na dowolną inną długość. Ustawienia domyślne wymiarowania promienia łuku (rysunek 10.20) odpowiadają wybranemu standardowi. Znacznik występuje tu w formie strzałki. Przy metodzie konstrukcji możemy wybierać między zaznaczaniem środka łuku lub jego brakiem. 258

10.1. WYMIAROWANIE LINIOWE

Rysunek 10.18. Definiowanie poziomów odniesienia

Rysunek 10.19. Wymiarowanie promienia łuku

Utworzone wymiarowanie możemy edytować poprzez zaznaczenie i kliknięcie jednego z punktów, co z kolei wywoła okno Paleta pomocnicza. Jeśli klikniemy czubek strzałki, otrzymamy narzędzie do obrotu znacznika wzdłuż łuku (Przesuń wymiar promienia); jeśli klikniemy jej drugi koniec, będziemy mogli dowolnie zmieniać długość znacznika (Rozciągnij wymiarowanie promienia).

Wymiarowanie kąta W oknie dialogowym ustawień wymiarowania kąta (rysunek 10.21) wybieramy między wymiarowaniem kąta wewnętrznego i zewnętrznego. Kąt wewnętrzny jest kątem ostrym zawartym między dwoma liniami. Jeżeli dotyczy on krawędzi zewnętrznych, zostanie zwymiarowany wewnętrzny kąt między teoretycznymi przedłużeniami krawędzi (rysunek 10.22).

259

ROZDZIAŁ 10.  WYMIAROWANIE I TEKST

Rysunek 10.20. Ustawienia wymiarowania promienia łuku

Rysunek 10.21. Ustawienia wymiarowania kąta

260

10.1. WYMIAROWANIE LINIOWE

Rysunek 10.22. Wymiarowanie kątów na narożnikach

Aby wstawić wymiarowanie kąta na rysunku, najczęściej najpierw wskazujemy obie krawędzie kursorem Mercedes, a następnie, gdy pojawi się kursor Młotek, określamy pozycję linii wymiarowania. Możliwe jest także zdefiniowanie obu ramion kąta poprzez wyznaczenie dwóch punktów. Kąty możemy zwymiarować także na łukach. Klikamy wtedy dany łuk kursorem Mercedes i następnym kliknięciem definiujemy położenie linii wymiarowania (rysunek 10.23).

Rysunek 10.23. Wymiarowanie kątów na łukach

Koty wysokościowe Za pomocą narzędzia Kota wysokościowa możemy wstawiać znaczniki wysokości w oknie rzutu. Przy domyślnym ustawieniu na wybranych miejscach pojawią się znaczniki z wartością odpowiadającą wysokości danej kondygnacji. Jeśli jednak skorzystamy z funkcji Grawitacja, otrzymamy wartości wysokości odpowiadające aktualnej powierzchni stropu, dachu lub siatki terenu. W oknie dialogowym Ustawienia kot wysokościowych (rysunek 10.24) możemy wybrać różne wielkości i typy symboli oraz ustawienia tekstu.

261

ROZDZIAŁ 10.  WYMIAROWANIE I TEKST

Rysunek 10.24. Ustawienia kot wysokościowych

Na rysunku 10.25 na górze po lewej są dwie koty wysokościowe pokazujące wysokość danej kondygnacji, wynoszącej na parterze 0,00. Pozostałe znaczniki zostały umieszczone na siatce terenu i na pochyłym dachu przy włączonej funkcji Grawitacja. Siatka terenu jest przyciągana do punktów charakterystycznych na jej powierzchni. Widzimy, że za każdym razem koty wskazują wysokości właściwe dla danego miejsca.

Rysunek 10.25. Koty wysokościowe częściowo z użyciem grawitacji

Funkcję Grawitacja uruchomimy w pasku narzędzi Standard. Przy symbolu grawitacji otwiera się zakładka, w której możemy aktywować cztery opcje (pojedynczo lub wszystkie razem): Ustaw na dachu, Ustaw na powłoce, Ustaw na stropie i Ustaw na siatce (rysunek 10.26). Spowoduje to wstawianie takich elementów jak koty wysokościowe, ale także słupy, na lokalnej wysokości danego stropu, dachu lub siatki terenu zamiast na aktualnej kondygnacji.

262

10.1. WYMIAROWANIE LINIOWE

Rysunek 10.26. Funkcja Grawitacja w pasku narzędzi Standard

Wymiarowanie w 3D Dla wymiarowania liniowego w dokumencie 3D do dyspozycji mamy trzy opcje. Najpierw jednak musimy taki dokument utworzyć. W tym celu wchodzimy do widoku okna 3D, ustawiamy wybrany przez nas kąt widzenia, korzystając z opcji Orbita, a następnie wybieramy z menu kontekstowego wywołanego prawym przyciskiem myszy opcję Przechwyć widok okna jako dokument 3D. Po nadaniu nazwy nowemu widokowi otwieramy go i aktywujmy narzędzie do wymiarowania liniowego. Możemy tu wybrać wymiarowanie na trzech różnych płaszczyznach (rysunki od 10.27 do 10.30); są to: 

Płaszczyzna pozioma,



Płaszczyzna pionowa,



Każda inna płaszczyzna.

Rysunek 10.27. Wybieranie płaszczyzny wymiarowania w 3D

Wymiarowanie w 3D przebiega w następujący sposób. 

Wybieramy jeden z typów wymiarowania, np. Płaszczyzna pionowa.



Wskazujemy na elemencie punkty do zwymiarowania.



Kończymy prawym przyciskiem myszy i OK lub dwukrotnym kliknięciem.



Przeciągamy linię wymiarową w jednym z proponowanych kierunków.



Klikamy na koniec kursorem Młotek, wskazując tym samym położenie tekstu z wartością wymiaru (rysunek 10.28).

Za pomocą opcji Każda inna płaszczyzna możemy utworzyć wymiarowanie także w płaszczyźnie połaci dachowej, co pokazujemy na rysunku 10.30.

263

ROZDZIAŁ 10.  WYMIAROWANIE I TEKST

Rysunek 10.28. Wskazywanie płaszczyzny kierunku i położenia tekstu z wartością wymiaru za pomocą kursora Młotek

Rysunek 10.29. Wymiarowanie w płaszczyznach poziomej i pionowej

Rysunek 10.30. Wymiarowanie na dowolnie wybranej płaszczyźnie (połać dachu)

264

10.2. WYMIAROWANIE AUTOMATYCZNE

10.2. Wymiarowanie automatyczne 10.2.1. Automatyczne wymiarowanie zewnętrzne Aby skorzystać z funkcji automatycznego wymiarowania zewnętrznego, należy wykonać następujące kroki. 

Najpierw zaznaczamy elementy do zwymiarowania.



Następnie wywołujemy menu Dokument/Automatyczne wymiarowanie/ Wymiarowanie zewnętrzne (rysunek 10.31).

Rysunek 10.31. Automatyczne wymiarowanie zewnętrzne 

Pojawi się okno dialogowe (rysunek 10.32), w którym możemy ustawić parametry wymiarowania, zwłaszcza takie jak umieszczanie wymiarowania po czterech stronach naraz oraz odległość między liniami wymiarowymi.



Teraz wybieramy jedną z krawędzi kursorem Mercedes, aby zdefiniować kierunek linii wymiarowych.



Na koniec wskazujemy pozycję pierwszej linii wymiarowej kursorem Młotek.

265

ROZDZIAŁ 10.  WYMIAROWANIE I TEKST

Rysunek 10.32. Okno dialogowe ustawień automatycznego wymiarowania

Na rysunku 10.33 pokazano dwa warianty wymiarowania powstające przy wyborze dwóch różnych kierunków pierwszej linii wymiarowej. Wszystkie pozostałe linie są do niej równoległe lub prostopadłe.

Rysunek 10.33. Automatyczne wymiarowanie w różnych kierunkach

266

10.2. WYMIAROWANIE AUTOMATYCZNE

10.2.2. Automatyczne wymiarowanie wewnętrzne Aby skorzystać z funkcji automatycznego wymiarowania wewnętrznego, postępujemy następująco. 

Najpierw zaznaczamy elementy do zwymiarowania.



Następnie wywołujemy menu Dokument/Automatyczne wymiarowanie/Wymiarowanie wewnętrzne (rysunek 10.34).

Rysunek 10.34. Automatyczne wymiarowanie wewnętrzne 

W oknie dialogowym, które się pojawi (rysunek 10.35.), definiujemy sposób wymiarowania słupów oraz wymiarowanie struktur warstwowych i profili złożonych.

Rysunek 10.35. Okno dialogowe dla automatycznego wymiarowania wewnętrznego 

Teraz wyznaczamy kliknięciem dwóch punktów linię, która przecina wymiarowane elementy.



Kończymy operację dwukrotnym kliknięciem.



Na końcu podajemy jeszcze kursorem Młotek pozycję linii i wymiarowanie jest gotowe.

267

ROZDZIAŁ 10.  WYMIAROWANIE I TEKST

Wymiarowanie wewnętrzne nie powstaje automatycznie w takim stopniu jak wymiarowanie zewnętrzne, ale kolejno, łańcuch po łańcuchu. Trzy linie wymiarowe na rysunku 10.34 powstały po trzykrotnym użyciu opcji.

10.3. Edycja wymiarowania 10.3.1. Modyfikacja elementów Jeśli elementy projektu ulegną zmianie, przynależne do nich wymiarowanie będzie odpowiednio do tych modyfikacji dopasowane, ponieważ komponenty te są ze sobą skojarzone. 

Po edycji wszystkich zwymiarowanych elementów, przesunięciu, obróceniu lub lustrzanym odbiciu linie wymiarowania odpowiednio dostosują się do zmian.



Po edycji pojedynczych zwymiarowanych elementów, przesunięciu, obróceniu lub lustrzanym odbiciu linie wymiarowania pozostaną niezmienione, zmienią się jedynie poszczególne wartości skojarzone z tymi elementami.



Przy kopiowaniu linie wymiarowania będą powielane, o ile zostaną do kopiowania przez nas wybrane.

10.3.2. Modyfikacja wymiarowania Możemy wybierać i przesuwać całą linię wymiarową, jeśli klikniemy ją kursorem Mercedes. Paleta pomocnicza edycji wymiarowania zaoferuje, oprócz narzędzia Przesunięcie linii wymiarowej, także Obrót oraz inne opcje (rysunek 10.36).

Rysunek 10.36. Paleta pomocnicza edycji wymiarowania 

Wstaw/Dołącz punkt wymiarowania — za pomocą tej opcji dołączymy do istniejącej linii wymiarowej nowe punkty odniesienia, klikając kolejne punkty charakterystyczne elementów. Inna możliwość tego narzędzia to łączenie dwóch różnych linii wymiarowych.



Wyrównanie linii wymiarowej — dzięki tej funkcji wskażemy na nowo linię odniesienia dla istniejącego wymiarowania, przez co linia wymiarowania zostanie obrócona.



Zmień długość linii pomocniczych — przy użyciu tej opcji zmienimy długość linii pomocniczych w kierunku wymiarowanego elementu.

268

10.3. EDYCJA WYMIAROWANIA

Jeżeli chcemy wybrać tylko jedną z linii należących do całego łańcucha wymiarowania, aby edytować jej właściwości np. z paletą Info, musimy kliknąć daną linię kursorem Ptaszek w punkcie środka. Jeżeli chcemy zmodyfikować tekst wartości wymiaru, klikamy jego lewy dolny róg. Możemy go w ten sposób np. przesunąć. Aby teraz edytować jego parametry, klikamy dwukrotnie ikonę narzędzia Tekst z palety Narzędzia. Pojawi się okno dialogowe Parametry tekstu wymiarowania (rysunek 10.37). W opcji Wartość zmierzona pokazywana jest faktycznie zmierzona wartość. Możemy zmienić wyświetlany tekst, jeżeli wpiszemy inną wartość w pole Dowolny tekst. Aby wpisać tekst w indeksie górnym, musimy za pomocą opcji Wstaw autotekst/Rozpocznij/Zakończ tekst podniesiony wkleić przed daną frazą znak ^. Opcja Przywróć automatyczne położenie umożliwi wcześniej przesuniętemu tekstowi powrót na jego pierwotną pozycję.

Rysunek 10.37. Okno dialogowe Parametry tekstu wymiarowania

Przy ustawieniach kot wysokościowych z opcją Wstaw autotekst wstawimy różne formuły dotyczące poziomu odniesienia lub wręcz zmienimy poziom odniesienia, względem którego dana wartość zostanie obliczona.

Uzupełnianie wymiarowania Istniejące wymiarowanie możemy w prosty sposób uzupełnić o kolejne punkty. 

Narzędziem Strzałka wybieramy łańcuch wymiarowania, który chcemy uzupełnić.



Następnie klawiszem Ctrl dodajemy nowe punkty odniesienia.

Wartości dodanych punktów odniesienia zostaną natychmiast uzupełnione na liniach wymiarowych.

269

ROZDZIAŁ 10.  WYMIAROWANIE I TEKST

Usuwanie części wymiarowania Aby usunąć znacznik wymiarowania z łańcucha wymiarowego, należy zaznaczyć go (nie chodzi o punkt odniesienia na elemencie, ale właśnie o znacznik wymiarowania na linii wymiarowej!) i wcisnąć klawisz Del lub z menu kontekstowego wywołanego prawym przyciskiem myszy wybrać opcję Usuń. Możemy usunąć pojedynczą linię należącą do łańcucha wymiarowego poprzez zaznaczenie jej w punkcie środkowym i usunięcie w sposób wyżej opisany. Powstanie wtedy luka, a linia wymiarowa zostanie podzielona na dwie części, które nie będą już mogły być razem aktywowane.

Spajanie łańcuchów wymiarowych Aby połączyć dwa łańcuchy wymiarowe, należy wykonać następujące czynności. 

Zaznaczamy pierwszy łańcuch wymiarowy.



Zaznaczamy drugi łańcuch wymiarowy z wciśniętym klawiszem Ctrl.

W ten sposób uzupełniamy lukę pojedynczą linią wymiarową, a punkty odniesienia drugiego łańcucha zostaną dodane do pierwszego. Opisana funkcja działa także i w sytuacji, gdy oba łańcuchy nie są do siebie równoległe. Wtedy zostanie zachowany kierunek pierwszego łańcucha.

10.4. Narzędzie Tekst Narzędzie Tekst znajduje się na trzecim miejscu kategorii Dokument w palecie Narzędzia. Za jego pomocą będziemy tworzyć teksty w oknie rzutu, w widokach przekrojów i elewacji, na rysunkach detali oraz na dokumentach 3D.

10.4.1. Ustawienia i wygląd Po kliknięciu ikony narzędzia otrzymamy paletę Info z zestawem przynależnych parametrów. Na rysunku 10.38 zostały przedstawione ustawienia domyślne. Kiedy zaznaczymy opcję Rozmiar na papierze w prawym dolnym rogu, podawana przez nas wielkość tekstu będzie niezależna od skali rysunku, tzn. taka, jaka później zostanie wydrukowana na papierze. Tekst jest teraz ustawiony na 2 mm wysokości na papierze. W zależności od ustawionej podziałki rysunku (paleta Opcje podręczne) będzie tak skalowany, że przy późniejszym wydruku otrzyma taką właśnie wielkość. To znowu oznacza, że w oknie rzutu przy skali 1:100 pojawi się dwukrotnie większy niż przy skali 1:50. Pozostałe ustawienia z zakładki Styl tekstu obejmują standardowe opcje formatowania tekstu. W zakładce Formatowanie bloku tekstowego możemy ustawić kąt bloku tekstowego, który obróci tekst na rysunku. Wybierając opcję Kąt stały, chronimy dany tekst przed ewentualnym późniejszym obróceniem go narzędziem Obrót z okna Paleta pomocnicza. Funkcja Zawsze czytelny sprawia, że dany tekst będzie można przeczytać nawet przy położeniu pod kątem 90°, co oznacza, że zostanie on wtedy odpowiednio obrócony. Także w przypadku odbicia lustrzanego tekst pozostanie czytelny. Gdy aktywujemy Zawijanie tekstu i podczas pisania osiągniemy szerokość bloku tekstowego,

270

10.4. NARZĘDZIE TEKST

Rysunek 10.38. Ustawienia narzędzia Tekst

automatycznie zostanie utworzony nowy wiersz. Jeśli sytuacja tego wymaga, wyrazy zostaną podzielone, przy czym nie będzie to podział na sylaby. Kiedy usuniemy zaznaczenie opcji Zawijanie tekstu, wymusimy wpisanie tekstu w jeden wiersz. Blok tekstowy może zostać później interaktywnie edytowany na ekranie, co automatycznie znowu uaktywni tę opcję. Domyślnym ustawieniem dla opcji Punkt kotwiczenia bloku tekstowego jest górny lewy róg. Tekst może zostać odpowiednio dopasowany. Blok tekstowy możemy zaopatrzyć w nieprzeźroczyste tło i ramkę. Jeżeli chcemy, aby na ekranie pokazane zostały małe znaczniki rogów bloków tekstowych, możemy włączyć opcję w menu Widok/Opcje wyświetlania/Uchwyty pól tekstowych.

10.4.2. Tworzenie tekstu Aby utworzyć nowy tekst, postępujemy według poniższej instrukcji. 

Aktywujemy narzędzie Tekst.



Zaznaczamy na ekranie blok tekstowy, czyli klikamy dwa punkty końcowe jego przekątnej.



Na ekranie pojawi się wtedy Edytor tekstu (rysunek 10.39) z różnymi możliwościami formatowania. Formatowanie może dotyczyć całego tekstu lub tylko pojedynczych znaków.



Wpisujemy tekst.

271

ROZDZIAŁ 10.  WYMIAROWANIE I TEKST

Rysunek 10.39. Edytor tekstu 

Do wpisanego tekstu możemy dodać elementy, takie jak Autotekst, Symbole i Ulubione. Jako Autotekst rozumie się tu stałe elementy tekstowe opisujące wewnętrzne dane projektu, takie jak nazwa rysunku lub ścieżka dostępu. Symbole to znaki specjalne ze wszystkich możliwych czcionek, natomiast Ulubione to zapamiętane wcześniej przez nas ustawienia tekstu.



Klawiszem Enter przechodzimy do następnego wiersza.



Aby zakończyć wpisywanie tekstu: 

albo klikamy wolny obszar obok bloku tekstowego,



albo wybieramy OK z menu kontekstowego wywołanego prawym przyciskiem myszy,



albo klikamy OK w oknie Paleta kontrolna.

Jeżeli na początku zamiast rozciągnięcia pola bloku tekstowego klikniemy dwukrotnie na ekranie, powstanie tekst bez podziału na wiersze. Wówczas, aby przejść do następnej linijki, należy wcisnąć Enter, gdyż nie obowiązuje tu szerokość bloku tekstowego.

10.4.3. Edycja tekstu Utworzony już tekst możemy w prosty sposób edytować, wystarczy go dwukrotnie kliknąć. Przy tym nie powinien być to żaden z jego punktów charakterystycznych, bo to wywołałoby okno Paleta pomocnicza ze zwykłymi narzędziami edycji. Należy do nich np. narzędzie do edycji kształtu bloku tekstowego. A zatem po dwukrotnym kliknięciu Edytor tekstu zostanie ponownie otwarty, będzie to ten sam edytor, w którym wcześniej tekst wpisaliśmy. Edytor tekstu zawiera wiele różnych funkcji formatowania tekstu. Oto funkcje w górnym rzędzie. 

Ulubione — za pomocą tej funkcji uruchomimy zapamiętane wcześniej ustawienia tekstu.



Autotekst — przy użyciu tego narzędzia wkleimy do tekstu dane dotyczące projektu, arkuszy, rysunków, a także inne, takie jak nazwa projektu, autor, data powstania projektu, aktualna data, nazwa rysunku, ścieżka dostępu i wiele jeszcze innych (rysunek 10.40).

272

10.4. NARZĘDZIE TEKST

Rysunek 10.40. Autotekst 

Symbole — po wybraniu tej funkcji otworzy się okno Tablica znaków (rysunek 10.41) systemu Windows, z której możemy wklejać do tekstu najróżniejsze znaki. Aby to zrobić, klikamy kolejno wybrany znak w tabeli oraz Wybierz i Kopiuj. W ten sposób zapamiętamy dany znak w schowku. Wracamy do edytora tekstu i z wywołanego prawym przyciskiem myszy menu kontekstowego wybieramy Wklej, a wybrany symbol zostanie wstawiony do tekstu.

Rysunek 10.41. Tablica znaków systemu Windows

273

ROZDZIAŁ 10.  WYMIAROWANIE I TEKST 

Wyrównywanie W lewo, Centrowanie, W prawo, Justowanie — opcje te działają na podobnej zasadzie jak w programach tekstowych.



Odstęp — opcja służy do ustawiania odstępów między wierszami tekstu w oparciu o skalę procentową.



Indeks górny — przenosi zaznaczone fragmenty tekstu do indeksu górnego, np. m2 lub m3.



Indeks dolny — przenosi zaznaczone fragmenty tekstu do indeksu dolnego, np. H2O.



Przekreślenie — przekreśla zaznaczone części tekstu.

Oto funkcje w dolnym rzędzie edytora. 

Czcionka — służy do wybierania rodzaju użytej czcionki.



Wielkość czcionki — wykorzystywana jest do określania rozmiaru tekstu na późniejszym wydruku (Rozmiar na papierze).



Kolor pióra — określa kolor i grubość zaznaczonego tekstu.



Format tekstu: Pogrubiony, Kursywa, Podkreślony — to standardowe funkcje formatowania tekstu.

Po kliknięciu prawym przyciskiem wewnątrz okna tekstu pojawi się menu kontekstowe (rysunek 10.42). Znajdziemy tam polecenie wcięć i tabulacji, które możemy wstawiać i usuwać za pomocą specjalnie przeznaczonego do tego okna dialogowego (rysunek 10.43).

Rysunek 10.42. Menu kontekstowe edytora tekstu

Rysunek 10.43. Okno dialogowe Wcięcia i tabulacje

10.4.4. Etykiety Etykiety to specjalne bloki tekstowe z dołączonymi wskaźnikami, które możemy dodawać do elementów jako opisy i komentarze (rysunek 10.44). Narzędzie Etykieta ma dość ograniczone możliwości ustawień wyglądu samej etykiety (rysunek 10.45). Ponadto istnieje także opcja automatycznie generowanych etykiet, które przynależą do elementów (rysunek 10.46). Za pomocą opisywanego narzędzia uzyskamy etykiety niezależne, w których wpisać możemy dowolny tekst. Aby utworzyć taką etykietę, wskazujemy najpierw trzy punkty wskaźnika, następnie przeciągamy kursor, tworząc blok tekstowy, aby na końcu wpisać w nim odpowiedni tekst. 274

10.4. NARZĘDZIE TEKST

Rysunek 10.44. Niezależna etykieta

Rysunek 10.45. Ustawienia etykiet

Rysunek 10.46. Automatycznie generowana etykieta ściany

Przy wszystkich komponentach programu ArchiCAD możemy aktywować narzędzie automatycznych etykiet, tzw. etykiet skojarzonych, które pokazują numery identyfikacyjne ID elementów i są także później używane jako ogniwo łączące z listami elementów.

275

ROZDZIAŁ 10.  WYMIAROWANIE I TEKST

10.4.5. Funkcje modyfikacji tekstu We wszystkich programach do tworzenia tekstów istnieje funkcja wyszukiwania i zastępowania, a także narzędzie do sprawdzania ortografii. W programie ArchiCAD znajdziemy je w menu Edycja/Znajdź i zastąp tekst lub Dokument/Sprawdzanie pisowni/Otwórz sprawdzanie pisowni. Wyszukiwanie tekstu odbywa się w różnych elementach: w blokach tekstowych, etykietach, wymiarowaniu, opisach stref i w parametrach obiektów GDL.

10.5. Pytania sprawdzające 1. Co oznacza termin wymiarowanie skojarzone? 2. Jakie narzędzia wymiarowania oferuje program? 3. Jaka opcja narzędzia Wymiarowanie pozwala na dodatkowe pokazywanie w indeksie górnym wartości nieobjętych już funkcją Cyfry po przecinku? 4. Która z metod konstrukcji Liniowa, Ciągła, Ciągła-prosta jest najczęściej używana w branży architektonicznej? 5. Z jakich metod geometrii możemy korzystać przy wymiarowaniu liniowym? 6. Z jakich części komponentów składa się element wymiarowania? 7. Czym różnią się od siebie skojarzone i nieskojarzone punkty odniesienia? 8. Jakiego narzędzia użyjemy do zwymiarowania pionowego widoków przekrojów i elewacji do wyznaczenia? 9. Jaka jest ścieżka dostępu dla funkcji automatycznego wymiarowania? 10. Co oznacza opcja Rozmiar na papierze przy tworzeniu tekstów?

276

ROZDZIAŁ 11

Strefy, Listy i Zestawienia

11.1. Strefa Za pomocą tego narzędzia z kategorii Projekt w palecie Narzędzia utworzymy wypełnienia odzwierciedlające powierzchnie pomieszczeń posiadające metryczki z odpowiednimi informacjami. W palecie Info (rysunek 11.1) znajdziemy trzy metody konstrukcji dla tej funkcji. 

Wprowadzanie ręczne. Korzystając z tej metody, manualnie definiujemy powierzchnię pomieszczenia za pomocą wielobocznego konturu określanego polilinią. Podobnie jak przy użyciu narzędzia Polilinia, rysowanie kończymy kursorem Młotek. Po zamknięciu wieloboku znów kursorem Młotek wskazujemy położenie metryczki strefy.



Według wewnętrznej krawędzi. Jest to metoda automatyczna. Po kliknięciu danego pomieszczenia jego geometria zostanie przeanalizowana, a powierzchnia zdefiniowana przez wewnętrzne krawędzie ścian — wyliczona. Następnie kursorem Młotek wskazujemy pozycję metryczki strefy. Metoda ta wymaga, aby mierzone strefy były zamknięte. Jeśli koncepcja architektoniczna zakłada, że dane pomieszczenie ma być otwarte, możemy narysować linię, aby domknąć jego granice. Rysując taką linię, należy zwrócić uwagę, by w oknie dialogowym jej ustawień zaznaczona była funkcja Granica strefy.



Według linii odniesienia. Metoda ta również działa automatycznie, ale w odróżnieniu od poprzedniej odnosi się do osi ścian, a nie do ich wewnętrznych krawędzi. Jeżeli osie konstrukcyjne ścian leżą po zewnętrznej stronie, zostanie obliczona powierzchnia brutto pomieszczenia.

Rysunek 11.1. Narzędzie Strefa

ROZDZIAŁ 11.  STREFY, LISTY I ZESTAWIENIA

W palecie Info podajemy nazwę pomieszczenia i jego numer. Numery kolejnych pomieszczeń będą automatycznie rosły nawet wtedy, kiedy zdefiniowany przez nas numer zaczyna się od litery. W kolejnym panelu po prawej wybieramy zależną od typu pomieszczenia odpowiednią dla niego kategorię strefy i przyporządkowane jej wypełnienie. Teraz klikamy w środku zamkniętego konturu ścian z zaznaczoną metodą Według wewnętrznej krawędzi i pozycjonujemy metryczkę strefy. Nie musi się ona koniecznie znajdować w środku strefy, możemy wskazać dowolne położenie. Efekt naszych działań można zobaczyć na rysunku 11.2.

Rysunek 11.2. Strefa w oknie rzutu z rozszerzonymi funkcjami metryczki

11.1.1. Szczegółowe ustawienia W oknie dialogowym Ustawienia strefy jest jeszcze wiele innych parametrów wpływających na wygląd strefy i jej metryczki. W zakładce Nazwa i położenie znajdujemy okno z ustawieniem wysokości strefy (rysunek 11.3). Wysokość ta będzie później użyta do wyliczenia objętości pomieszczenia, a nie np. wysokości ścian. W zakładce Rzut piętra wybieramy rodzaj wypełnienia i jego pióro. Domyślnym ustawieniem jest brak. Jak i czy pióro strefy będzie wyświetlane przy różnych ustawieniach reprezentacji modelu, możemy sprawdzić i ustawić w menu Dokument/Reprezentacja modelu/Opcje reprezentacji modelu. Przyjrzyjmy się teraz funkcji Zastąp wypełnienia stref w zakładce Opcje wyświetlania wypełnień. Funkcja ta zmienia się w zależności od wskazanej na liście kombinacji i tak np. przy 02 Rysunkowe pióro strefy będzie zastępowane przez tło charakterystyczne dla danej kategorii strefy, podczas gdy przy 04 Konstrukcyjne ustawiony jest brak wypełnienia. Kombinację reprezentacji modelu wybieramy z palety Opcje podręczne. W oknie podglądu w zakładce Metryczka strefy (rysunek 11.4) zobaczymy oznaczenie strefy dopasowane do polskich standardów. Klikając trójkąciki na liście, wejdziemy w ustawienia kolejnych parametrów, gdzie w odpowiednie pola wpisać możemy wartość bądź zaznaczyć włączenie lub wyłączenie funkcji. 278

11.1. STREFA

Rysunek 11.3. Okno dialogowe Ustawienia strefy

Rysunek 11.4. Ustawienia metryczki strefy

279

ROZDZIAŁ 11.  STREFY, LISTY I ZESTAWIENIA

W menu Opcje/Atrybuty elementów/Kategorie stref (rysunek 11.17) możemy ustawić domyślny wygląd metryczki przypisany do wybranej kategorii strefy.

11.1.2. Wyświetlanie narzędzia Strefa Okno rzutu W oknie rzutu przy kombinacji reprezentacji modelu 02 Rysunkowe wyświetlany kolor strefy jest zgodny z kolorem kategorii, do której ona przynależy. Wyświetlanie stref dla poszczególnych kombinacji jest determinowane przez ustawienia okna dialogowego z menu Dokument/Reprezentacja modelu/Opcje reprezentacji modelu (rysunek 11.5). Znajdziemy tu siedem zdefiniowanych kombinacji reprezentacji modelu: 01 Sytuacja, 02 Rysunkowe, 03 Budowlane, 04 Konstrukcyjne, 05 Koncepcja, 06 Podkłady instalacje i 07 Podkłady konstrukcja. Gdy zmienimy jedno z ustawień, automatycznie zostanie utworzona nowa kombinacja pod nazwą Użytkownika. Korzystając z Zachowaj jako, możemy zapamiętać ją pod własną nazwą.

Rysunek 11.5. Wyświetlanie stref przy różnych ustawieniach opcji reprezentacji modelu

280

11.1. STREFA

Ustawienia domyślne: 

01 Sytuacja i 03 Budowlane — metryczki strefy są wyświetlane, podobnie jak ustawione w oknie dialogowym wypełnienie stref,



02 Rysunkowe i 05 Koncepcja — metryczki stref są wyświetlane, a wypełnienia stref zastępowane wypełnieniem przynależnym do danej kategorii strefy,



04 Konstrukcyjne — metryczki są wyświetlane, ale wypełnienie stref nie jest pokazywane,



06 Podkłady instalacje i 07 Podkłady konstrukcja — zarówno metryczki, jak i wypełnienie stref zostają wygaszone.

Okno widoku 3D W oknie widoku 3D strefy zobaczymy jako trójwymiarowe bryły. Jako że są one zwykle otoczone ścianami, widzimy je tylko wtedy, kiedy wygasimy ściany, okna i drzwi. Aby to zrobić, wybieramy menu Widok/Elementy w widoku 3D/Filtruj elementy widoczne w 3D. W domyślnym ustawieniu filtra wszystkie elementy oprócz stref są zaznaczone. Jeśli aktywujemy teraz wyświetlanie stref, otrzymamy widok analogiczny do przedstawionego na rysunku 11.6 z różnymi strefami, ścianami i dachami: po lewej widzimy pochyłe ściany otaczające pomieszczenie, z tyłu strefę utworzoną bez ścian metodą manualną. Strefy w budynku po prawej są niewidoczne ze względu na zasłaniające je ściany.

Rysunek 11.6. Widok bez filtrowania

281

ROZDZIAŁ 11.  STREFY, LISTY I ZESTAWIENIA

Zaznaczamy teraz wyświetlanie stref, wygaszając jednocześnie wszystkie pozostałe typy elementów (rysunek 11.7). Tak przefiltrowany rysunek będzie pokazywał tylko bryły stref (rysunek 11.8). Możemy tu zobaczyć, jak ich kształt dopasowuje się np. do pomieszczenia o pochyłych ścianach.

Rysunek 11.7. Filtrowanie elementów widocznych w 3D

Rysunek 11.8. Widok 3D po przefiltrowaniu z przedstawieniem różnych typów stref

282

11.1. STREFA

11.1.3. Aktualizacja strefy Po zmianach w oknie rzutu Gdy przesuniemy ścianę w oknie rzutu (rysunek 11.9), strefy przestaną pasować do konstrukcji. Należy wtedy wywołać menu Projekt/Uaktualnij strefy, aby za pomocą tej funkcji uaktualnić wszystkie strefy w projekcie bądź, o ile zaznaczyliśmy je wcześniej, tylko te, które zostały przez nas wybrane (rysunek 11.10).

Rysunek 11.9. Po przesunięciu ściany między dwoma strefami

Rysunek 11.10. Aktualizowanie tylko zaznaczonych stref

Nowe obliczenie powierzchni zadziała jednak tylko wtedy, gdy punkt odniesienia strefy nadal będzie się znajdował w jej obrębie. Punktem odniesienia jest miejsce, które kliknęliśmy na początku, tworząc nową strefę. Przy każdej aktualizacji strefy będzie on użyty jako punkt wyjścia dla nowego zdefiniowania jej granic.

283

ROZDZIAŁ 11.  STREFY, LISTY I ZESTAWIENIA

Jeśli przesunęliśmy ścianę tak daleko, że punkt odniesienia znajduje się poza pomieszczeniem, to odnosząc się do niego, otrzymamy powierzchnię innego pomieszczenia. W takim przypadku należy jeszcze przed przesunięciem ścian przenieść punkt odniesienia strefy. W tym celu zaznaczamy strefę, klikamy punkt odniesienia i przesuwamy go z odpowiednim narzędziem z okna Paleta pomocnicza. Najczęściej ma tu także sens równoczesne przesunięcie metryczki.

Dopasowywanie do dachów Przy dopasowywaniu stref do dachów możliwe są dwa przypadki: strefa jest niższa niż dach lub jest od niego wyższa. Jeśli dach jest niższy, musimy najpierw tak powiększyć strefę, aby wystawała ponad połać. Zaznaczamy więc daną strefę (rysunek 11.11), a następnie po kliknięciu jednego jej z górnych wierzchołków i włączeniu opcji Rozciąganie w pionie z okna Paleta pomocnicza przeciągamy ją ponad poziom dachu. Pomocne może okazać się włączenie opcji widoku 3D Szkielet. Będziemy mogli wtedy bez problemu dosięgnąć ukrytych krawędzi ścian. Aby wybrać strefę, najeżdżamy na jej krawędź narzędziem Strzałka. Jeżeli na wyświetlonej informacji ukazanym typem elementu będzie nie Strefa, ale Ściana lub Dach, a w dolnej części tabliczki zobaczymy komunikat Wiele elementów (TAB), klawiszem Tab możemy przewijać elementy, aż ukaże się Strefa, którą następnie wybieramy kliknięciem. Dalsze postępowanie będzie identyczne z przypadkiem pomieszczenia wyższego od dachu, omówionego w następnym akapicie.

Rysunek 11.11. Strefa do dopasowania została zaznaczona, funkcja palety pomocniczej Rozciągnij w pionie

284

11.1. STREFA

Jeśli strefy są wyższe niż dach, aktywujmy je najpierw kliknięciem, później wybieramy z menu Projekt/Utwórz relację/Dotnij elementy do dachu/powłoki (rysunek 11.12) lub analogiczne narzędzie z paska narzędzi Standard. Na pytanie o element docinający wskazujemy dach, a kolejnym kliknięciem definiujemy dolną część strefy jako tę, która ma pozostać po operacji. Obszar ten zostanie podświetlony na niebiesko. Teraz tylko ostatnie kliknięcie potwierdzające i gotowe.

Rysunek 11.12. Wybieranie z menu funkcji docinania elementów do dachów

Istnieje jeszcze inna funkcja służąca tylko do przycinania stref: Projekt/Dodatki do dachu/Przytnij kubaturę pomieszczenia. Do modyfikowania ich kształtu możemy wtedy wykorzystać dachy jednopołaciowe, stropy i belki. Opcja Pomiń otwory zignoruje przy tej operacji ewentualne wycięcia w połaci dachu.

11.1.4. Otrzymywanie stref według linii poziomu dachu Podczas projektowania często musimy określić część pomieszczenia pod dachem ograniczoną pewną określoną wysokością. W tym celu możemy skorzystać z linii poziomu dachu. W przykładzie pokazanym na rysunku 11.13 będziemy chcieli utworzyć linie poziomu dachu na wysokości 4 m. Jeżeli dach jest złożonym dachem wielopołaciowym, należy najpierw rozbić go na pojedyncze połacie za pomocą Edycja/Zmiana geometrii/Rozbij na pojedyncze połacie, przy czym musimy go wcześniej zaznaczyć. Teraz aktywujemy wszystkie cztery segmenty dachu w oknie rzutu za pomocą narzędzia Strzałka. Następnie wywołujemy polecenie z menu Projekt/Dodatki do dachu/Utwórz linie poziomu dachów, podajemy żądaną wysokość, definiując jednocześnie, czy chodzi o punkt na (na zewnątrz), czy pod (wewnątrz) połacią, a także względem której kondygnacji ma być ona mierzona (rysunek 11.14). Po potwierdzeniu kliknięciem linie poziomu dachu ukażą się na rzucie (rysunek 11.15).

285

ROZDZIAŁ 11.  STREFY, LISTY I ZESTAWIENIA

Rysunek 11.13. Strefy z dachem, wysokości ścian 2,70 m

Rysunek 11.14. Definiujemy wysokość 4,0 m dla linii poziomu dachu

Rysunek 11.15. Uzyskane linie poziomu dachu na wysokości 4,0 m pod połacią

286

11.1. STREFA

Zanim użyjemy tych linii do obliczenia powierzchni, aktywujemy w oknie dialogowym ustawień linii w zakładce Ustawienia ogólne opcję Granica strefy. Teraz za pomocą narzędzia Strefa (z ustawieniem wysokości pomieszczenia na 4,0 m) klikamy wewnątrz uzyskanych linii (rysunek 11.16).

Rysunek 11.16. Strefy uzyskane za pomocą linii poziomu dachu jako granic (wysokość pomieszczenia 4,0 m)

11.1.5. Własne kategorie stref W menu Opcje/Atrybuty elementów/Kategorie stref możemy zarządzać kategoriami stref (rysunek 11.17). Nową kategorię utworzymy przyciskiem Nowe, podając najpierw kod, tutaj 01, a następnie nazwę kategorii strefy, np. Laboratoria. Dwukrotne kliknięcie pola Kolor umożliwia przejście do okna dialogowego Ustal kolor strefy. Obok niego znajdziemy listę różnych gotowych podkładów metryczek stref.

Rysunek 11.17. Zarządzanie kategoriami stref

287

ROZDZIAŁ 11.  STREFY, LISTY I ZESTAWIENIA

11.2. Listy W programie ArchiCAD, w palecie Nawigator znajdziemy dwa foldery list: folder Zestawienia (rysunek 11.18) i folder Listy (rysunek 11.22). Oba rodzaje tabel możemy umieszczać na arkuszach do wydruku. Dwukrotne kliknięcie spowoduje otworzenie danej listy do podglądu lub edycji.

Rysunek 11.18. Listy elementów

Listy z folderu Zestawienia są także nazywane listami inteligentnymi, jako że są bezpośrednio związane z elementami projektu. Możemy zmieniać dane wpisane w tabelę i zmiana ta będzie miała bezpośredni wpływ na dotyczące jej elementy. Jeżeli zmienimy wartość np. szerokości drzwi na zestawieniu drzwi, drzwi zostaną automatycznie dopasowane w oknie rzutu i na modelu 3D. Listy z folderu Listy są pomyślane jedynie jako spisy do dokumentacji, niemające żadnego wpływu na elementy projektu.

11.2.1. Listy elementów Listy elementów w folderze Zestawienia zostają automatycznie tworzone wraz z wstawianiem elementów do projektu. Dla każdego typu elementu powstaje jedna lista (prosta) lub dwie listy (prosta i złożona). Listy złożone oprócz danych elementów zawierają także ich obrazki. Listy elementów (rysunek 11.19) możemy różnie kształtować. Po lewej stronie ekranu znajdziemy panel, który możemy wygasić małym czarnym trójkącikiem na szarym tle. Zdefiniujemy tu z grubsza wygląd danej listy elementów. Najpierw określamy, czy elementy mają być ułożone w rzędy (wiersze), 288

11.2. LISTY

Rysunek 11.19. Listy elementów z opcjami wyglądu tabeli

czy w kolumny. Następnie możemy włączyć opcję Pokaż jednakowe elementy jako pojedynczą pozycję, która będzie sumować na liście identyczne pozycje. Dalej znajdują się opcje formatowania tekstu i linii. Na samym dole ustawiamy stopkę, dodawaną na końcu tabeli, zawierającą np. datę i nazwę projektu. Lista zaopatrzona jest w linijkę, przy użyciu której zmieniamy szerokość kolumn i wierszy, przesuwając kursorem w miejscu linii rozdzielającej. Po prawej stronie na górze znajdziemy jeszcze przycisk Ustawienia schematu. Za jego pomocą ustalimy, co powinno wchodzić w skład tabeli (rysunek 11.20). W oknie dialogowym Parametry schematów zestawień elementów po lewej stronie wypisane zostały parametry, które mamy do dyspozycji, a po prawej te, które ukażą się na liście. Przyciskiem Dodaj możemy dodawać zaznaczone parametry z lewej strony do listy po prawej. Przy każdym z parametrów znajduje się podwójny trójkącik. Symbolem tym przeciągniemy parametry w górę lub w dół tabeli, zmieniając w ten sposób ich kolejność. Parametry, które nie mogą być edytowane z wykorzystaniem tabeli zestawienia, wyświetlane są na niebiesko, pozostałe zaś na czarno. Za każdym z parametrów znajduje się strzałka, która określa, czy dane wartości zestawione będą rosnąco, czy malejąco. Kierunek strzałki niekoniecznie odzwierciedla to w sposób intuicyjny. Po prawej stronie od symbolu strzałki możemy jeszcze ustawić pokazywanie dla danego parametru sumy jego wartości lub jego ilości. Dla sumy wartości tak długo klikamy pole, aż zobaczymy grecką literę sigma. Dla sumy ilości będzie to sigma z cyfrą 1 na końcu. Po zaznaczeniu jednego z wierszy listy przez kliknięcie możemy należące do niego elementy zaznaczyć w oknie rzutu, wybierając przycisk powyżej linijki tabeli (rysunek 11.21).

289

ROZDZIAŁ 11.  STREFY, LISTY I ZESTAWIENIA

Rysunek 11.20. Ustawienia schematu

Rysunek 11.21. Zestawienie pomieszczeń

Okno dialogowe do edycji ustawienia schematu i do tworzenia nowych schematów własnych zestawień elementów możemy wywołać także w menu Dokument/Zestawienia i listy/Zestawienia/ Ustawienia schematu. 290

11.2. LISTY

11.2.2. Listy do dokumentacji Nieedytowalne zestawienia list służące jedynie do ewidencji znajdziemy w folderze Listy (rysunek 11.22). Listy te zawierają gotowe zestawienia i spisy według różnych punktów widzenia (rysunek 11.23).

Rysunek 11.22. Listy w palecie Nawigator

Rysunek 11.23. Lista pomieszczeń

291

ROZDZIAŁ 11.  STREFY, LISTY I ZESTAWIENIA

11.3. Pytania sprawdzające 1. Jakimi metodami konstrukcji możemy posługiwać się przy tworzeniu stref? 2. Czy strefy są widoczne w oknie 3D? 3. Gdzie znajdziemy funkcję do dopasowywania stref po przesunięciu ścian? 4. Jakim poleceniem utworzymy własną kategorię stref? 5. Które z list w programie są inteligentne, czyli połączone bezpośrednio z elementami? 6. Jakim przyciskiem wywołamy okno dialogowe do edycji zawartości listy?

292

ROZDZIAŁ 12

Przekroje, elewacje, rozwinięcia ścian, obszary 2D, detale i dokumenty 3D

W palecie Narzędzia w kategorii Dokument znajdziemy narzędzia do tworzenia przekrojów, elewacji, rozwinięć ścian, obszarów 2D i detali (rysunek 12.1). Zaraz po narysowaniu linii lub wstawieniu symbolu definiującego dany widok w oknie rzutu w odpowiednim folderze palety Nawigator zobaczymy odwołującą się do niego nową pozycję. 

Przekroje są definiowane w oknie rzutu za pomocą prostych lub łamanych linii przekrojowych.



Elewacje uzyskujemy podobnie jak przekroje, z tą różnicą, że definiujące je linie leżą całkowicie poza budynkiem.



Rozwinięcia ścian tworzymy za pomocą odpowiedniego symbolu wewnątrz budynku i zwykle są one reprezentowane przez cztery linie definiujące. W palecie Nawigator powstają wtedy automatycznie cztery pojedyncze rysunki wnętrza.



Obszary 2D to najczęściej fragmenty okna rzutu, które możemy dalej zmieniać niezależnie od pierwotnego rysunku. Obszar 2D otrzymamy także na bazie przekroju, elewacji, widoku rozwinięcia ścian, innego obszaru 2D, detalu lub dokumentu 3D. Obszary 2D można aktualizować na podstawie widoku źródłowego, w czym przypominają rysunki detali. Obszary 2D, tu w odróżnieniu do detali, mogą także zawierać wymiarowanie i komentarze z rysunku źródłowego, przejmują także jego skalę. W oknie dialogowym ustawień za pomocą opcji Kopiuj tylko elementy konstrukcyjne wyłączymy wyświetlanie wymiarowania.



Przy detalach (czy też w widokach detali) wymagana jest mniejsza skala niż na rzutach i w związku z tym widoki te z reguły nie przejmują od źródła elementów wymiarowania i opisów. Na rysunku bazowym zostaje utworzona ramka w miejscu zaznaczenia detalu. Usuwając zaznaczenie opcji Kopiuj tylko elementy konstrukcyjne w oknie dialogowym ustawień, możemy skopiować do detalu również wymiarowanie z okna rzutu.

Rysunek 12.1. Kategoria Dokument z palety Narzędzia

ROZDZIAŁ 12.  PRZEKROJE, ELEWACJE, ROZWINIĘCIA ŚCIAN, OBSZARY 2D, DETALE I DOKUMENTY 3D

Kolejną opcją dokumentacji projektu są dokumenty 3D, będące zdjęciem aktualnego widoku 3D, które możemy zaopatrywać w wymiarowanie i opisy. Nie istnieje narzędzie do tworzenia takich widoków, ale służy do tego funkcja z menu Dokument/Dokument 3D/Utwórz dokument 3D. Do dokumentów 3D możemy dodawać teksty i etykiety, a także wymiarowanie specjalnie dostosowane do trójwymiaru.

12.1. Przekroje Do tworzenia przekrojów służy narzędzie Przekrój z palety Narzędzia. W przynależącej do niego palecie Info znajdziemy ustawienia najważniejszych parametrów (rysunek 12.2). Każdy nowo utworzony przekrój otrzymuje nazwę domyślną Przekrój i numer identyfikacyjny, np. A-01, który umieszczony zostanie przy linii przekrojowej. Przekroje i elewacje są bezpośrednio połączone z modelem budynku i dlatego przy każdej zmianie będą automatycznie aktualizowane. Istnieją dwie metody geometrii linii przekrojowej, Ciągła i Łamana. Po prawej stronie od metod znajdziemy trzy przyciski do określania zakresu poziomego przekroju: Nieskończony, Ograniczony (czyli o zdefiniowanej głębokości) i Głębokość zerowa. Następna opcja służy do ustawienia granicy wysokości przekroju.

Rysunek 12.2. Narzędzie Przekrój

Dalsze parametry znajdziemy w oknie dialogowym Ustawienia Przekroju (rysunek 12.3), zawierającym szereg różnych zakładek. W panelu Ogólne możemy określić, na których kondygnacjach linia przekrojowa ma być pokazywana. W zakładce Znacznik (rysunek 12.4) możemy wybrać, czy linia przekrojowa ma być ciągła (Ciągła), czy tylko pokazywana fragmentami w miejscu przełamań (Łamana). Dalej wybieramy także typ i pióro tej linii. Aby przekrój był opisany jedynie literami A-A na końcach, należy w opcjach znacznika na liście przy opisie Pierwszy wiersz tekstu usunąć zaznaczenie Pokaż nazwę i Pokaż ID odniesienia, a przy opisie Tekst użytkownika wpisać A-A. W zakładce Poziomy Kondygnacji określamy, czy wysokości kondygnacji na przekrojach mają zostać automatycznie zwymiarowane. Możemy tu także zdefiniować wygląd oraz opis znacznika (rysunek 12.5). Przekrój definiujemy za pomocą linii przekrojowej: przy metodzie Ciągła wyznaczonej dwoma punktami (rysunek 12.6), a przy metodzie Łamana — wieloma punktami. Należy zwrócić uwagę na to, że wciskając klawisz Shift, blokujemy ortogonalny kierunek linii (lub pierwszego jej segmentu). Jeżeli określamy linię przekrojową wieloma punktami, to pierwszy jej segment wyznaczy kierunek całego przekroju, a wszystkie kolejne będą potem automatycznie wyznaczane w położeniu równoległym lub prostopadłym do niego. Rysowanie łamanej linii przekrojowej kończymy dwukrotnym kliknięciem lub kliknięciem prawego przycisku myszy i OK z menu kontekstowego.

294

12.1. PRZEKROJE

Rysunek 12.3. Ustawienia przekrojów

Rysunek 12.4. Zakładka Znacznik okna dialogowego Ustawienia Przekroju

295

ROZDZIAŁ 12.  PRZEKROJE, ELEWACJE, ROZWINIĘCIA ŚCIAN, OBSZARY 2D, DETALE I DOKUMENTY 3D

Rysunek 12.5. Zakładka ustawień poziomów kondygnacji

Rysunek 12.6. Linia przekroju

Po wyznaczeniu linii na ekranie pojawi się kursor Oko. Jest on szczególnie ważny dla przekrojów o ograniczonym lub nieskończonym zasięgu poziomym. Wyznaczamy nim tę stronę od linii przekrojowej, w którą przekrój ten będzie się rozciągał, czyli stronę, którą zobaczymy w tle. Po wyznaczeniu przekroju widzimy, że w palecie Nawigator w folderze Przekroje pojawiła się nowa pozycja. Dwukrotnie klikając, możemy wejść w ten nowo utworzony przekrój, aby dalej go edytować, np. dodać wymiarowanie. Na rysunku 12.7 przedstawiono przekrój bez głębokości, tzn. taki, który zawiera tylko powierzchnie przekroju elementów, bez widoku z tyłu. Stopnie schodów i poręcze także pokazane są tylko w płaszczyźnie przekroju.

296

12.1. PRZEKROJE

Rysunek 12.7. Przekrój o głębokości zerowej

Przekrój z zasięgiem poziomym pokazany został na rysunku 12.8. W tle widzimy wszystkie elementy położone z tyłu.

Rysunek 12.8. Przekrój o nieskończonym zasięgu poziomym

297

ROZDZIAŁ 12.  PRZEKROJE, ELEWACJE, ROZWINIĘCIA ŚCIAN, OBSZARY 2D, DETALE I DOKUMENTY 3D

12.2. Elewacje Elewacje są szczególnymi przypadkami przekrojów, leżącymi poza obiektem i najczęściej mającymi nieskończony zasięg poziomy (rysunek 12.9). Po wyznaczeniu punktów definiujących prostą linię przekrojową klikamy kursorem Oko stronę, którą wyznaczana elewacja ma przedstawiać (rysunki 12.10 i 12.11). Jeżeli linia nie sięga na całą szerokość budynku, otrzymamy widok tylko tej części, którą ona obejmuje.

Rysunek 12.9. Ustawienia elewacji

Podobnie jak przy przekrojach, również i tu mamy do dyspozycji metodę geometrii Łamana do tworzenia widoków z przełamaniem, które mogą np. częściowo pokazywać wnętrze konstrukcji. W takim przypadku przyda się opcja zasięgu poziomego Ograniczony.

Rysunek 12.10. Rysowanie linii elewacji

298

12.3. ROZWINIĘCIA ŚCIAN

Rysunek 12.11. Gotowa elewacja

Zasadniczo elewacje tym różnią się od przekrojów, że pokazują kolory i materiały na powierzchniach w widoku. Parametr ten jednak również można zmienić w oknie dialogowym ustawień. Nowa elewacja, która pojawi się automatycznie w folderze Elewacje w palecie Nawigator, jest zintegrowana z linią przekrojową na rzucie. Z tego powodu, jeżeli będziemy chcieli usunąć tę linię, otrzymamy ostrzeżenie informujące o tym, że usunięcie znacznika źródłowego spowoduje zniknięcie z palety Nawigator przynależącego do niej widoku. Alternatywą jest zachowanie widoku niezależnego, czyli nieskojarzonego z modelem.

12.3. Rozwinięcia ścian Rozwinięcia ścian tworzymy narzędziem o tej samej nazwie, korzystając z dostępnych metod geometrii; mamy do wyboru: Pojedynczy widok, Wielobok, Prostokąt i Obrócony prostokąt (rysunek 12.12). W oknie dialogowym ustawień możemy ustalić, czy widok wnętrza ma przechodzić przez wszystkie kondygnacje, czy też jego zasięg pionowy ma być ograniczony. Na przykładzie przedstawionym poniżej (rysunek 12.13) pokazano widok z ograniczeniem do jednej kondygnacji.

Rysunek 12.12. Ustawienia widoku wnętrza

299

ROZDZIAŁ 12.  PRZEKROJE, ELEWACJE, ROZWINIĘCIA ŚCIAN, OBSZARY 2D, DETALE I DOKUMENTY 3D

Tworząc pojedynczy widok wnętrza, najpierw zaznaczamy na rzucie linię wyznaczającą powierzchnię, którą ma przedstawiać. Ogranicza ona jednocześnie odległość, do której maksymalnie sięga to przedstawienie. Aby można było zobaczyć także np. okna i drzwi leżące na ścianie z tyłu, możemy przesunąć tę linię poza budynek. Jeżeli w oknie dialogowym ustawień zaznaczymy opcję Dodaj obszar wieloboku, głębokość widoku będzie zawsze nieograniczona. Długością następnej linii prostopadłej wyznaczymy odległość, z której będziemy patrzeć na wcześniej zdefiniowaną powierzchnię. To znów określi położenie linii widoku, równoległej do pierwszej, zaopatrzonej w niebieską strzałkę symbolizującą kierunek patrzenia (rysunek 12.13).

Rysunek 12.13. Pojedyncze rozwinięcie ściany wnętrza z linią definiującą i rezultatem w oknie widoku

Metodą geometrii Prostokąt na początku wyznaczamy prostokąt obejmujący zakres widoku, podając dwa wierzchołki przekątnej. Następnie wskazujemy położenie drugiego prostokąta, definiującego linie widoków (rysunek 12.14). Korzystając z narzędzi okna Paleta pomocnicza, możemy potem dostosowywać położenie utworzonych linii.

Rysunek 12.14. Prostokątne rozwinięcie ściany i widoki w palecie Nawigator

Bardzo przydatną funkcją będzie tu automatyczne nazywanie wszystkich widoków od kierunków stron świata. W tym celu użyjemy opcji Autotekst z okna dialogowego Ustawienia rozwinięcia ścian. Klikamy w zakładce Ogólne przycisk z literą A obok pola Nazwa i wybieramy z listy opcję Orientacja widoku. W efekcie otrzymamy w polu tekst (rysunek 12.15), a w palecie Nawigator zobaczymy odpowiadające kierunkom nazwy widoków Płd., Zach., Płn. i Wsch.

300

12.4. OBSZARY 2D

Rysunek 12.15. Ustawienia rozwinięcia ścian

Ważne będzie jeszcze zwrócenie uwagi na ustawienie parametru Zasięg pionowy. Parametr ten określa ograniczenie wysokości przekroju. Przy użyciu opcji Dopasowany do wykrytej strefy wymiarowanie będzie wyświetlone tylko dla aktualnej kondygnacji, jakkolwiek pokazane zostaną wszystkie kondygnacje. Wybierając Ograniczony, ustawimy ograniczenie widoku tylko do pewnego zakresu wysokości. Przy opcji Nieskończony zobaczymy na widoku wszystkie kondygnacje, a wymiarowanie będzie pokazane dla każdej z nich. Zasięg poziomy domyślnie definiowany jest Poprzez Linie Ograniczające, czyli na narysowane przez nas krawędzie zewnętrznego prostokąta. Opcja Dodaj Obszar Wieloboku ustawi ograniczenie zasięgu widoku na najbliżej leżące ściany. Ma to sens np. przy rozwinięciach ścian wnętrz pojedynczych pokojów.

12.4. Obszary 2D Korzystając z narzędzia (rysunek 12.16), otrzymamy obszary 2D będące dokumentami zawierającymi kopie elementów ze wskazanego przez nas fragmentu z okna rzutu lub innej części projektu. W oknie widoku obszarów 2D elementy z okna rzutu zostają rozbite do dwuwymiarowych elementów geometrycznych, które następnie możemy edytować. W obszarze 2D możemy pracować za pomocą elementów linii, okręgów i polilinii. Z całej kategorii Projekt palety Narzędzia będziemy mogli tu skorzystać tylko z opcji Obiekt do wstawiania np. umeblowania, reszta funkcji pozostaje nieaktywna.

301

ROZDZIAŁ 12.  PRZEKROJE, ELEWACJE, ROZWINIĘCIA ŚCIAN, OBSZARY 2D, DETALE I DOKUMENTY 3D

Rysunek 12.16. Paleta Info dla obszarów 2D

Zmiany poczynione w oknie Obszar 2D nie mają żadnego wpływu na okno rzutu i na odwrót — obszar 2D nie jest automatycznie synchronizowany z rzutem. Jednakże w obszarze 2D prawym przyciskiem myszy wejdziemy w menu, w którym z funkcją Przebuduj z widoku źródłowego możemy manualnie aktualizować jego zawartość na podstawie rzutu (rysunek 12.18). Pozostałe obiekty utworzone w obszarze pozostaną niezmienione. Także i tutaj do dyspozycji mamy różne metody geometrii tworzenia obszaru 2D: Brak obrysu, Wielobok, Prostokąt (rysunek 12.17) i Obrócony prostokąt. Z opcją Brak obrysu na rzucie zostanie umieszczony tylko znacznik, a obszar 2D zostanie wygenerowany z całego aktualnego widoku (rzutu, elewacji, przekroju itp.). Przy pozostałych metodach najpierw proszeni będziemy o narysowanie ramki wyznaczającej fragment widoku, a następnie o umiejscowienie znacznika z nazwą danego widoku.

Rysunek 12.17. Obszar 2D typu prostokątnego

Rysunek 12.18. Menu kontekstowe dla obszaru 2D

302

12.5. DETALE

Klikając prawym przyciskiem myszy w palecie Nawigator, za pomocą opcji Nowy niezależny Obszar 2D możemy tworzyć dokumenty zawierające dowolne, niezwiązane z projektem elementy 2D. Rysunek utworzony w dokumencie obszaru może posłużyć także jako podkład w oknie rzutu. Najeżdżamy wtedy myszą na odpowiedni obszar 2D w palecie Nawigator i prawym przyciskiem uruchamiamy opcję Wyświetl jako podrys (rysunek 12.19).

Rysunek 12.19. Wybieranie obszaru 2D jako podrysu do rzutu

Obszar 2D przejmuje z okna rzutu również elementy wymiarowania i opisy, czym różni się od detalu. Linie wymiarowania i etykiety, których punkty odniesienia znajdą się w obrębie wybranego fragmentu, zostaną pokazane w widoku obszaru także wtedy, gdy tekst do nich należący będzie leżał już poza ramką.

12.5. Detale Za pomocą narzędzia (rysunek 12.20) tworzymy rysunki detali. Również i tu do dyspozycji mamy różne metody geometrii, takie jak Brak obrysu, Wielobok, Prostokąt i Obrócony prostokąt.

Rysunek 12.20. Paleta Info narzędzia Detal

303

ROZDZIAŁ 12.  PRZEKROJE, ELEWACJE, ROZWINIĘCIA ŚCIAN, OBSZARY 2D, DETALE I DOKUMENTY 3D

Metodą ustawioną domyślnie jest Prostokąt. Wpisujemy nazwę, a następnie zaznaczamy dwa wierzchołki przekątnej prostokąta wyznaczającego zakres rysunku detalu. Potem zobaczymy na ekranie kursor Młotek, którym określamy położenie znacznika detalu (rysunek 12.21). Pozostałe metody działają na podobnej zasadzie: najpierw zaznaczamy wierzchołki granic rysunku, a następnie określamy pozycję znacznika, który standardowo zawiera informacje na temat nazwy i numeru identyfikacyjnego. Przy użyciu metody Brak obrysu na głównym rysunku projektu wstawiamy tylko znacznik, a w palecie Nawigator zostaje wygenerowany niezależny pusty widok detalu. Funkcja ta przydaje się, gdy chcemy narysować zupełnie nowy rysunek, niebazujący na tym, co narysowaliśmy dotychczas. Chociaż program prosi o wstawienie znacznika, równie dobrze możemy go wykasować; otrzymamy wtedy niezależny rysunek detalu bez żadnego odwołania.

Rysunek 12.21. Umieszczony na rzucie detal i jego widok

W oknie dialogowym ustawień, obok domyślnego Utwórz nowy Widok projektu (rysunek 12.22), do dyspozycji mamy również opcję Wstaw połączony znacznik. W ten sposób do raz narysowanego detalu możemy odnosić się wiele razy na rzucie. Opcja ta przydaje się bardzo przy detalach, które powtarzają się wielokrotnie na różnych kondygnacjach. Po utworzeniu nowego rysunku detalu w palecie Nawigator w folderze Detale pojawi się nowa pozycja. Na samym rysunku oryginalne elementy z rysunku źródłowego zostają rozbite na pojedyncze linie, okręgi i łuki. Możemy je uzupełniać o dalsze, proste elementy geometryczne, wymiarowanie i opisy. Jeśli w międzyczasie zmieniliśmy oryginalny rysunek, możemy uaktualnić detal, czyli przebudować go z widoku źródłowego (rysunek 12.23). Taką funkcję znajdziemy w menu kontekstowym okna widoku. Po ustawieniu odpowiedniej funkcji w menu kontekstowym palety Nawigator rysunków detali możemy również używać jako podrysu dla innych widoków.

304

12.5. DETALE

Rysunek 12.22. Okno dialogowe ustawień widoku detalu

Rysunek 12.23. Aktualizowanie widoku detalu

305

ROZDZIAŁ 12.  PRZEKROJE, ELEWACJE, ROZWINIĘCIA ŚCIAN, OBSZARY 2D, DETALE I DOKUMENTY 3D

12.6. Dokumenty 3D Dodanie opisu, etykiety lub wymiarowania dla uzyskania większej przejrzystości i jasności projektu może się również przydać przy widokach aksonometrycznych i perspektywicznych. W tym celu skorzystamy z opcji, jakie oferują dokumenty 3D, tworzone jako migawki z danego widoku okna 3D. Uwzględniają one przy tym takie jego aktualne ustawienia jak Przekrój 3D czy Filtrowanie widoku 3D. W utworzonym dokumencie 3D możemy wymiarować, wstawiać opisy i etykiety, a także rysować nowe elementy, używając narzędzi 2D z kategorii Dokument palety Narzędzia. Dokument 3D jest domyślnie ustawiony na automatyczne aktualizowanie przy każdym wprowadzaniu zmian na modelu. Możemy to zmienić w oknie Ustawienia dokumentu 3D, przełączając jego status na Model: przebudowanie ręczne.

12.7. Przekroje 3D Funkcję do tworzenia trójwymiarowych przekrojów znajdziemy nie w palecie Narzędzia, ale poprzez menu Widok/Elementy w widoku 3D/Parametry przekroju 3D. Po wywołaniu polecenia zobaczymy okno z przedstawieniem projektu w trzech ortogonalnych widokach, w których będziemy definiować powierzchnię (lub powierzchnie) naszego przekroju (rysunek 12.24). Wybierając następnie menu Widok/Elementy w widoku 3D/Przekrój 3D, możemy włączać i wyłączać wcześniej zdefiniowaną opcję widoku 3D.

Rysunek 12.24. Definiowanie przekroju 3D

W oknie dialogowym Parametry przekroju 3D definiujemy przekroje, rysując linie oznaczające prostopadłe położenie powierzchni przekroju względem danego widoku. Linię poziomą w oknie widoku możemy otrzymać także, wpisując w obszarze w dolnym prawym rogu wartość współrzędnej i blokując ją następnie przynależącym do niej przyciskiem z literą. Na poniższym przykładzie współrzędna y została najpierw zdefiniowana i zafiksowana na 2,3, po czym w dolnym lewym oknie widoku zostały określone dwa punkty wzdłuż kierunku osi x. W ten sposób uzyskano linię przekroju dokładnie na wysokości 2,3, podczas gdy dwa punkty wyznaczyły granicę jego zakresu.

306

12.7. PRZEKROJE 3D

Po ustaleniu powierzchni przekroju musimy jeszcze za pomocą kliknięcia kursorem Oko określić stronę, która ma zostać odcięta (czyli tę, z której będziemy patrzeć). Możemy — oczywiście — definiować dalsze płaszczyzny przekroju. W widoku 3D pokazana zostanie na koniec część modelu będąca wynikiem wszystkich kolejnych cięć. Po aktywowaniu polecenia z menu Widok/Elementy w widoku 3D/Przekrój 3D widok projektu zostanie odpowiednio przekrojony. Aby odwrócić ten proces, należy ponownie wybrać to samo polecenie. Opcja przekroju może być później dowolnie włączana i wyłączana. Ustawienia płaszczyzn przekroju 3D będą zapamiętane w projekcie dopóty, dopóki nie wybierzemy opcji Usuń wszystkie przekroje. Aby długotrwale zapamiętać przekrój 3D, możemy umieścić go na arkuszu. W tym celu na pow zbiorze Teczka arkuszy . czątek tworzymy nowy arkusz Jeśli chcemy teraz umieścić nasz przekrój 3D na tym arkuszu, musimy go najpierw dodać jako widok w teczce Mapa widoków. Klikamy prawym przyciskiem widok Ogólna perspektywa lub Ogólna aksonometria w palecie Nawigator i wybieramy opcję Zachowaj bieżący widok. Pojawi się okno dialogowe, w którym określamy nazwę nowego widoku, a także konfigurujemy różne jego parametry, od skali po zestaw piór. Następnie przechodzimy do zbioru Teczka arkuszy, aktywujemy nowo utworzony arkusz i wybieramy narzędzie Rysunek. Aby wstawić nowy obiekt, najpierw wyznaczamy jego położenie na arkuszu, a następnie dwukrotnym kliknięciem wybieramy jedną z pozycji z tabeli proponowanych widoków (rysunek 12.25).

Rysunek 12.25. Przekrój 3D wklejony na arkusz

307

ROZDZIAŁ 12.  PRZEKROJE, ELEWACJE, ROZWINIĘCIA ŚCIAN, OBSZARY 2D, DETALE I DOKUMENTY 3D

Istnieje jeszcze inny, nieco szybszy sposób umieszczania obiektów na arkuszu. Jeśli, będąc w oknie 3D, wywołamy z menu kontekstowego polecenie Przechwyć widok okna jako dokument 3D, możemy od razu wkleić przedstawienie widoku do aktualnie aktywnego arkusza. W arkuszu należy potem od razu wejść prawym przyciskiem i poleceniem Ustawienia wybranego rysunku w okno dialogowe parametrów rysunku, gdzie nadamy mu odpowiednią nazwę, czy też ustawimy odpowiadającą skalę. Aby później można było jeszcze dopasować wielkość rysunku, wystarczy go zaznaczyć i zmienić w oknie ustawień parametr Powiększenie w procentach lub Rozdzielczość (rysunek 12.26). Również i przy tym przebiegu postępowania wybrany widok zostanie zachowany w teczce Mapa widoków.

Rysunek 12.26. Ustawienia rysunku przekroju 3D dla arkusza

12.7.1. Tworzenie dokumentu 3D Aby utworzyć dokument 3D, możemy: 

wybrać funkcję Przechwyć widok okna jako dokument 3D z menu kontekstowego aktualnego okna widoku 3D (rysunek 12.27),



po wciśnięciu prawego przycisku nad folderem Dokumenty 3D w palecie Nawigator wybrać funkcję Nowy dokument 3D (rysunek 12.28),



wywołać menu Dokument/Narzędzia dokumentacji/Utwórz dokument 3D lub menu Dokument/Dokument 3D/Utwórz dokument 3D.

308

12.7. PRZEKROJE 3D

Rysunek 12.27. Tworzenie dokumentu 3D w oknie widoku 3D z ustawieniem przekroju i filtrowania elementów

Rysunek 12.28. Tworzenie dokumentu 3D z aktualnego okna widoku 3D poprzez menu kontekstowe

Na przykładzie pokazanym na rysunku 12.27 za pomocą polecenia Widok/Elementy w widoku 3D/Filtruj elementy widoczne w 3D wygaszono widoczność dachu, stropów oraz innych kondygnacji, następnie w menu Widok/Elementy w widoku 3D/Parametry przekroju 3D zdefiniowano przekrój 3D, który potem uaktywniono poleceniem Widok/Elementy w widoku 3D/Przekrój w 3D. Na tej bazie utworzono dokument 3D. Aby w widoku dokumentu zobaczyć poszczególne warstwy ścian wielowarstwowych, musimy w oknie Ustawienia zaznaczonych dokumentów 3D (prawy przycisk na danym dokumencie w palecie Nawigator) wybrać opcję Wypełnienia przekrojowe — zgodnie z ustawieniami (rysunek 12.29).

12.7.2. Aktualizacja i edycja dokumentu 3D Jeżeli po wprowadzonych w projekcie zmianach chcemy aktualizować dokument 3D, możemy: 

wcisnąć prawy przycisk myszy nad odpowiednim dokumentem 3D w palecie Nawigator,



wybrać opcję Przebuduj z modelu z menu kontekstowego.

W ten sposób dokument 3D zostanie dopasowany do aktualnego stanu, definiowanego przez rzuty.

309

ROZDZIAŁ 12.  PRZEKROJE, ELEWACJE, ROZWINIĘCIA ŚCIAN, OBSZARY 2D, DETALE I DOKUMENTY 3D

Rysunek 12.29. Okno dialogowe ustawienia dokumentów 3D

Jeśli natomiast chcielibyśmy zaktualizować dokument 3D na podstawie zmian wykonanych w oknie 3D, np. po wybraniu innego kąta widzenia modelu, możemy zrobić to przy użyciu funkcji z menu kontekstowego Przedefiniuj na podstawie bieżącego widoku 3D. Podobny efekt uzyskamy, wybierając z menu kontekstowego jednego z dokumentów 3D w palecie Nawigator opcję Przedefiniuj dokument 3D na podstawie bieżącego widoku 3D (rysunek 12.30). Pojawi się wtedy ostrzeżenie, że operacja ta nie będzie mogła być później odwołana. Jeszcze innym sposobem będzie wywołanie w oknie 3D (aksonometrii albo perspektywy) polecenia z menu kontekstowego Przedefiniuj dokument 3D i wybranie z listy dostępnych dokumentów tego, który chcemy zaktualizować.

Rysunek 12.30. Aktualizowanie zaznaczonego dokumentu 3D

310

12.7. PRZEKROJE 3D

W dokumencie 3D możemy korzystać ze wszystkich funkcji przeznaczonych do tworzenia i edycji dwuwymiarowych elementów. Dostępne jest także wstawianie opisów i tworzenie etykiet (rysunek 12.31).

Rysunek 12.31. Opis rysunku utworzony za pomocą etykiet

12.7.3. Wymiarowanie dokumentu 3D Dla dokumentów 3D w opcjach narzędzia Wymiarowanie dostępna jest teraz także opcja wybierania płaszczyzny wymiarowania (rysunek 12.32). Wymiarując w dokumencie 3D, zupełnie normalnie wybieramy punkty charakterystyczne i kończymy wprowadzanie dwukrotnym kliknięciem. Na ekranie pojawi się kursor Młotek, którym zdefiniujemy powierzchnię wymiarowania. Możemy tu albo bezpośrednio wskazać płaszczyznę jednego z elementów, według której będziemy wymiarować, albo — jak to pokazano na rysunku 12.33 — wybrać kierunek za pomocą pojawiającego się narzędzia. Dopiero wtedy zobaczymy kursor Ołówek służący do definiowania położenia linii wymiarowych według wskazanej płaszczyzny. Na rysunku 12.34 pokazano przykłady wymiarowania w płaszczyznach ortogonalnych.

Rysunek 12.32. Wybieranie płaszczyzny wymiarowania

Gotowe już wymiarowanie w dokumentach 3D możemy po zaznaczeniu modyfikować specjalnymi narzędziami z okna Paleta pomocnicza (rysunki od 12.34 do 12.36). 

Przesunięcie — przesuwa linie wymiarowe wzdłuż zdefiniowanej powierzchni wymiarowania.



Wstaw/Dołącz punkt wymiarowania — dodaje kolejne punkty wymiarowania do aktualnie wybranej linii wymiarowej.

311

ROZDZIAŁ 12.  PRZEKROJE, ELEWACJE, ROZWINIĘCIA ŚCIAN, OBSZARY 2D, DETALE I DOKUMENTY 3D

Rysunek 12.33. Tworzenie wymiarowania liniowego w pionie z widocznym narzędziem do wybierania kierunku

Rysunek 12.34. Wymiarowanie w płaszczyznach poziomych i pionowych 

Wyrównanie linii wymiarowej — definiuje na nowo krawędź odniesienia i tak linia wymiarująca wysokość dachu (2,42 m) może stać się linią wymiarującą długość połaci (2,88 m).



Zmień długość linii pomocniczych — służy do skracania lub wydłużania linii pomocniczych wymiarowania.



Odsuń płaszczyznę wymiarowania — odsuwa linie wymiarowe prostopadle w stosunku do pierwotnie wyznaczonej powierzchni wymiarowania (rysunek 12.35).

312

12.7. PRZEKROJE 3D

Rysunek 12.35. Odsunięta linia wymiarowa z dodanymi punktami wymiarowania

Rysunek 12.36. Zastosowanie specjalnych narzędzi Palety pomocniczej w dokumencie 3D

313

ROZDZIAŁ 12.  PRZEKROJE, ELEWACJE, ROZWINIĘCIA ŚCIAN, OBSZARY 2D, DETALE I DOKUMENTY 3D

12.8. Pytania sprawdzające 1. Na czym polega różnica między elewacją a przekrojem w programie ArchiCAD? 2. Jakie możliwości mamy przy ustawianiu zakresu poziomego przekroju? 3. Gdzie znajdziemy funkcję tworzenia przekrojów 3D? 4. Jak tworzymy widok detalu na rzucie? 5. Co dzieje się z elementami rysunku po przeniesieniu ich do okna widoku detalu? 6. Jak możemy zaktualizować rysunek detalu po dokonaniu zmian w projekcie? 7. Z jakich funkcji palety Narzędzia możemy korzystać w dokumencie 3D?

314

ROZDZIAŁ 13

Organizacja projektu, arkusze i plotowanie

Celem tworzenia projektu jest jego ostateczne wydrukowanie w postaci dokumentów potrzebnych do ubiegania się o różne pozwolenia, zamówienia materiałów budowlanych czy też wykonania poszczególnych robót na budowie. Oczywiście samo narysowanie rzutów jest jeszcze niewystarczające. Z tego powodu program ArchiCAD, obok danych dotyczących czysto geometrycznych cech elementów, posługuje się również wieloma innymi informacjami, co ogólnie nazwane zostało pojęciem BIM (Building Information Model). Chodzi tu o przechowywanie wszystkich danych projektu w możliwie spójnej strukturze uwzględniającej ich wzajemne zależności. Aby umożliwić sprawne zarządzaniem projektem, utworzono dwie bardzo ważne palety; są to palety Nawigator i Organizator. Zanim przejdziemy do wyjaśniania problematyki tworzenia arkuszy do drukowania i plotowania, przyjrzymy się bliżej tym strukturom i ich organizacji. Na koniec rozdziału omówimy jeszcze możliwości funkcji publikowania w różnych formatach.

13.1. Organizacja projektu 13.1.1. Nawigator Paletę Nawigator uruchamiamy w menu Okna/Palety/Nawigator. W domyślnym ustawieniu jest ona aktywna w momencie startu programu. Służy do zarządzania czterema teczkami, zawierającymi różne obiekty, zależnie od fazy procesu projektowego. Teczki palety Nawigator, z których widzimy zawsze tylko jedną naraz, to: 1. Mapa projektu, 2. Mapa widoków, 3. Teczka arkuszy, 4. Zestaw publikacji.

ROZDZIAŁ 13.  ORGANIZACJA PROJEKTU, ARKUSZE I PLOTOWANIE 

Mapa projektu jest ustawieniem domyślnym. Zawiera całą strukturę projektu wirtualnego budynku zbudowaną w formie drzewa, ze wszystkimi związanymi z nim informacjami, danymi projektowymi i statystycznymi. Teczka ta jest najczęściej używana podczas projektowania. To dzięki niej możemy sprawnie przełączać się między rysunkami poszczególnych kondygnacji i trójwymiarowymi widokami (rysunek 13.1).



Mapa widoków zawiera zdefiniowane widoki z ustawioną skalą, typem wymiarowania, kombinacją warstw, tak jak tego wymaga późniejsze przeznaczenie rysunku, np. dla poszczególnych wykonawców. Teczka ta stanowi kolejny krok w przygotowaniu dokumentacji. Z jednego rysunku kondygnacji ze zbioru Mapa projektu możemy utworzyć kilka widoków w różnych skalach i o różnych właściwościach (rysunek 13.2).

Rysunek 13.1. Nawigator z mapą projektu

316

Rysunek 13.2. Nawigator z mapą widoków

13.1. ORGANIZACJA PROJEKTU 

Teczka arkuszy zarządza przeznaczonymi do wydruku arkuszami, czyli planami o odpowiednich formatach ze wstawionymi widokami. W zbiorze Teczka arkuszy do dyspozycji mamy tzw. szablony, czyli puste strony o wielkościach zgodnych z normą ISO, zaopatrzone ewentualnie także w ramki i tabliczki rysunkowe, służące jako baza dla poszczególnych arkuszy. Każdy z planów będzie później powstawał po wklejeniu rysunków widoków w takie gotowe podkłady. Możemy wysyłać plany do druku bezpośrednio z teczki arkuszy (rysunek 13.3).



Zestaw publikacji służy do zarządzania tzw. zestawami publikacji, czyli zbiorami dokumentów przygotowanymi do wydruku, wyplotu bądź zachowania w postaci innych formatów plików. Za jego pomocą możemy np. jednym kliknięciem myszy wydrukować jednocześnie wszystkie plany do wniosku o pozwolenie na budowę. Mamy tu także możliwość przygotowania dokumentów w różnych formatach, np. DWG, DWF lub PDF, przeznaczonych do komunikacji międzybranżowej (rysunek 13.4).

Rysunek 13.3. Nawigator z teczką arkuszy

Rysunek 13.4. Nawigator z zestawem publikacji

317

ROZDZIAŁ 13.  ORGANIZACJA PROJEKTU, ARKUSZE I PLOTOWANIE

Widzimy tu zatem, że w trakcie procesu projektowego teczki używane są kolejno, jedna po drugiej, i elementy tworzone w jednej z nich będą miały później zastosowanie w następnej. Aby komunikacja między teczkami mogła być możliwa na zasadzie przeciągnij i upuść, potrzebna jest taka paleta, w której będziemy widzieć dwa zestawy jednocześnie. Jest to paleta Organizator będąca właściwie rozwinięciem palety Nawigator z dwoma teczkami.

Wyjaśniamy pojęcie: widoki projektu Struktura teczek jest zorganizowana hierarchicznie i podzielona na foldery, które znowu dzielą się na mniej lub więcej kolejnych elementów składowych. Poszczególne obiekty, takie jak kondygnacje w folderze Kondygnacje z teczki Mapa projektu, nazywane są w innych podręcznikach także widokami projektu. Dla niewtajemniczonych pojęcie to może być nieco mylące. Rozumie się pod nim wszystkie te elementy struktury projektu, które znajdują się w folderach Kondygnacje, Przekroje, Elewacje, Rozwinięcia ścian, Obszary 2D, Detale, Dokumenty 3D, 3D, Zestawienia, Spisy zawartości projektu, Listy i Info. Elementy te są w pewnym sensie spojrzeniem (a więc widokiem) z różnych punktów widzenia na projekt budynku i informacje na jego temat. Należy zatem przyzwyczaić się do tego pojęcia pojawiającego się czasem w literaturze i dokumentacji, a oznaczającego po prostu elementy składowe teczki Mapa projektu.

Mapa projektu W naszej dotychczasowej pracy z programem ArchiCAD korzystaliśmy w palecie Nawigator tylko z teczki Mapa projektu. Przechodziliśmy między oknem rzutu i oknami 3D, aby zobaczyć projekt w różnych przedstawieniach. Jako że Mapa projektu zarządza całym projektem, włącznie z przynależącymi do niego informacjami, podzielona jest na następujące kategorie danych. 

Kondygnacje. Kategoria ta zawiera dwuwymiarowe rysunki pojedynczych kondygnacji. Pokazywane są w oknie rzutu i tam też poddajemy je edycji.



Przekroje/Elewacje/Rozwinięcia ścian. Gdy posłużymy się jednym z narzędzi Przekrój, Elewacja, lub Rozwinięcie ścian w oknie rzutu, zostanie tu automatycznie wygenerowany odpowiadający im przekrój, elewacja bądź rozwinięcie ściany, które po aktywowaniu możemy dalej edytować, np. dodając wymiarowanie.



Obszary 2D. Dla uzupełnienia informacji dwuwymiarowych rysunków możemy posłużyć się obszarami 2D, funkcjonującymi na zasadzie podobnej do funkcjonowania rysunków detali. Wustawieniu domyślnym zawierają one, oprócz dwuwymiarowej kopii elementów projektu, także przynależące do nich opisy i wymiarowanie. Skala rysunku obszaru 2D jest przejmowana z rysunku źródłowego. Obszary 2D możemy w każdej chwili aktualizować w odniesieniu do pierwowzoru.



Detale. W kategorii tej generowane są rysunki detali, po tym jak narzędziem Detal w oknie rzutu wyznaczymy granice ich zakresu. Korzystając z palety Nawigator, można je będzie potem dalej edytować. Detal zawiera komponenty oryginalnego rysunku rozbite do dwuwymiarowych elementów geometrycznych. Otrzymane w ten sposób kontury możemy uzupełniać o dalsze elementy 2D. Po zmianach wprowadzonych w rysunku źródłowym możliwe jest zaktualizowanie detalu przy użyciu opcji menu kontekstowego Przebuduj z widoku źródłowego. Skala rysunków detali jest zazwyczaj mniejsza niż skala pierwowzoru.

318

13.1. ORGANIZACJA PROJEKTU 

Dokumenty 3D. Gdy potrzebne jest takie przedstawienie widoku 3D, które można opisać i zwymiarować, najlepiej utworzyć dokument 3D na bazie widoku w oknie 3D (następny punkt listy).



3D. Gdy tylko wstawimy elementy (z wyjątkiem dwuwymiarowych elementów geometrycznych) w oknie rzutu, powstają jednocześnie ich trójwymiarowe odpowiedniki, które możemy oglądać w oknie 3D jako opcje Ogólna perspektywa lub Ogólna aksonometria.



Zestawienia. Tu zarządzamy automatycznie tworzonymi listami elementów projektu. Listy te są zsynchronizowane z projektem i dlatego również, korzystając z listy, możemy zmienić np. szerokość okien w projekcie. Listy te w zamierzeniu mają służyć do sprawdzania ilości komponentów oraz jako podstawa do późniejszych zamówień.



Spisy zawartości projektu. W menu Dokument/Spisy zawartości/Ustawienia spisu zawartości możemy tworzyć spisy wszystkich widoków, arkuszy i rysunków w oparciu o określone przez nas kryteria. W tworzonym schemacie spisu ustalamy kryteria wyboru, jego parametry oraz informacje.



Listy. Kategoria ta zawiera listy elementów, komponentów i stref.



Info. Zawiera informacje o projekcie, czyli Notatki o projekcie i Raport.

Mapa widoków Widoki to w gruncie rzeczy te same rysunki, którymi zarządzamy w teczce Mapa projektu. Różnica polega głównie na tym, że zapamiętane zostają tu takie ustawienia jak skala rysunku czy kombinacja warstw, podczas gdy w teczce Mapa projektu parametry te mogą nieustannie się zmieniać. Przy mało skomplikowanych projektach zawartość obu tych teczek niewiele się różni. Możemy wtedy tworzyć nowe widoki, po prostu przeciągając je (Przeciągnij i upuść) z teczki Mapa projektu. W tym celu uruchamiamy paletę Organizator i aktywujemy w niej obie teczki. Otwierając teczkę Mapa widoków po raz pierwszy, znajdziemy w niej przygotowane już foldery dla określonych kombinacji warstw i skali rysunków od 1:20 do 1:200 (rysunek 13.5). W ich strukturze zobaczymy znane już nazwy podfolderów, takie jak Kondygnacje, Przekroje, Elewacje, Rozwinięcia ścian, Detale i Dokumenty 3D. Znajdziemy w nich te same kondygnacje i elewacje, które dostępne są w teczce Mapa projektu. Każda nowa, tworzona przez nas kondygnacja w teczce Mapa projektu zostanie natychmiast sklonowana do odpowiednich folderów teczki Mapa widoków i będzie później na bieżąco aktualizowana. Możemy oczywiście dowolnie dodawać własne foldery do struktury teczki Mapa widoków, a następnie przeciągać do nich kondygnacje i inne elementy z teczki Mapa projektu. Przy manualnym kopiowaniu pojedynczych elementów lub folderów z teczki Mapa projektu do teczki Mapa widoków nie będą one już powielane w żadnym innym miejscu. Aby sklonować cały folder, musimy przy przeciąganiu wcisnąć Ctrl+Shift. Inną opcją będzie tu użycie narzędzia do klonowania folderów znajdujące się w teczce Mapa widoków pod schematem struktury. Wraz z tworzeniem nowych kondygnacji lub przekrojów w teczce Mapa projektu w folderze sklonowanym zostaną równolegle utworzone nowe, odpowiadające im elementy.

319

ROZDZIAŁ 13.  ORGANIZACJA PROJEKTU, ARKUSZE I PLOTOWANIE

Rysunek 13.5. Mapa widoków

W dolnej części teczki Mapa widoków znajdziemy pięć narzędzi. 

Ustawienia widoku służą do konfigurowania parametrów wszystkich widoków danego folderu (rysunek 13.6). Najważniejsze z nich to Kombinacja warstw i Skala rysunku. Możemy tu jeszcze dodatkowo określić opcję reprezentacji modelu, typ wymiarowania (Wymiarowanie) oraz stopień powiększenia (Zoom). Ostatni z nich ustawiamy tylko wtedy, gdy chcemy, aby każdy z widoków miał identyczną wartość Zoom. Opcje reprezentacji modelu, edytowalne także w menu Dokumentacja/Opcje reprezentacji modelu, definiują, w jaki sposób różne elementy konstrukcyjne, wypełnienia i oznaczenia stref będą przedstawiane na rysunkach. Mamy do dyspozycji siedem domyślnych ustawień opcji: 01 Sytuacja, 02 Rysunkowe, 03 Budowlane, 04 Konstrukcyjne, 05 Koncepcja, 06 Podkłady instalacje, 07 Podkłady konstrukcja.



Zachowaj widok zapamiętuje bieżący widok okna rzutu i zapisuje go w aktualnym folderze teczki Mapa widoków.



Utwórz nowy folder służy do tworzenia (nie klonowania) nowych folderów widoków. Możemy potem przeciągać do nowo utworzonych katalogów istniejące już w teczce Mapa projektów kondygnacje, zmieniając ich właściwości w menu kontekstowym, np. kombinację warstw z 02 Koncepcja na 07 Konstrukcja, lub podając nową wartość dla skali.

320

13.1. ORGANIZACJA PROJEKTU

Rysunek 13.6. Ustawienia widoku 

Klonuj folder wywoła okno dialogowe do wyboru z teczki Mapa projektu folderu, który ma zostać sklonowany, czyli skopiowany (rysunek 13.7). Otrzymane w ten sposób nowe widoki należy potem skonfigurować w menu kontekstowym, definiując ich skalę oraz inne właściwości.

Rysunek 13.7. Okno dialogowe do klonowania folderów 

Usuń kasuje wskazany widok lub folder. 321

ROZDZIAŁ 13.  ORGANIZACJA PROJEKTU, ARKUSZE I PLOTOWANIE

13.1.2. Organizator Najszybszym sposobem na uruchomienie palety Organizator (rysunek 13.8) jest kliknięcie prawym przyciskiem myszy paska tytułu palety Nawigator i wybranie odpowiedniej opcji z pojawiającego się menu kontekstowego. Po lewej stronie palety możemy otworzyć jedną z czterech teczek palety Nawigator, po prawej tylko zbiory Mapa widoków, Teczka arkuszy lub Zestaw publikacji. W łatwy sposób skopiujemy obiekty pomiędzy teczkami, po prostu przeciągając je myszą (Przeciągnij i upuść).

Rysunek 13.8. Paleta Organizator

13.1.3. Teczka arkuszy Arkusze to właściwe plany gotowe do druku. Zarządzanie nimi odbywa się w zbiorze Teczka arkuszy palet Nawigator lub Organizator. Zbiór Teczka arkuszy zastąpił funkcję PlotMaker ze starszych wersji programu. Do zarządzania arkuszami możemy posłużyć się również paskiem narzędzi Arkusze i Rysunki (menu Okna/Paski narzędzi/Arkusze i Rysunki). Arkusz jest na początku pustą kartką papieru, na którą wklejać będziemy rysunki elewacji, rzutów lub przedstawienia list komponentów.

322

13.1. ORGANIZACJA PROJEKTU

Arkusze standardowo ustawione w programie odpowiadają strukturze teczek Mapa projektu i Mapa widoków. Ponadto znajdziemy tu także folder Szablony z podkładami o formatach A4, A3, A2 i A1. Nowy pusty arkusz otrzymamy, klikając prawym przyciskiem myszy najwyższy węzeł struktury (Projekt) i wybierając dla niego nazwę i szablon. Domyślny szablon zaznaczony jest w folderze zagięciem „oślego ucha” na prawym górnym rogu, w naszym przypadku będzie to A2 Poziomo. W każdej chwili możemy zmienić podkład domyślny poprzez wybranie opcji Ustaw jako domyślny z menu kontekstowego innego szablonu. Uzupełniając dane dotyczące projektu w oknie dialogowym Info o projekcie (prawy przycisk myszy na tytule projektu w jednej z teczek palety Nawigator), zyskamy możliwość automatycznego posługiwania się tymi informacjami, np. w tabelce rysunkowej. Okno dialogowe opcji i uzupełniona tabelka zostały pokazane na rysunkach 13.9 i 13.10.

Rysunek 13.9. Informacje o projekcie do tabelki rysunkowej

Rysunek 13.10. Automatycznie wypełniona tabelka rysunkowa

323

ROZDZIAŁ 13.  ORGANIZACJA PROJEKTU, ARKUSZE I PLOTOWANIE

W zbiorze Teczka arkuszy mamy do dyspozycji sześć następujących narzędzi. 

Ustawienia arkusza służą do zarządzania parametrami arkusza. Najważniejsze z nich to numer identyfikacyjny ID (automatyczny lub własny), nazwa arkusza, typ szablonu oraz numery rysunków wklejonych na dany arkusz.



Utwórz nowy arkusz tworzy nowe arkusze po zdefiniowaniu ich nazwy oraz typu szablonu (czyli formatu).



Utwórz nowy szablon arkusza tworzy nowe szablony po zdefiniowaniu ich parametrów. Ustawienia wyjściowe determinowane będą przez aktualny szablon domyślny. Po wybraniu przycisku Ustawienia (rysunek 13.11) szablon możemy edytować w oknie dialogowym. W panelu Wstawianie rysunków znajdziemy bardzo przydatną opcję Rozmieszczaj rysunki w oparciu o siatkę konfigurowaną przyciskiem Parametry automatycznego rozmieszczenia (rysunek 13.12).

Rysunek 13.11. Ustawienia szablonu arkusza — definiowanie nazwy i formatu 

Utwórz nowy zestaw tworzy nowe foldery w zbiorze Teczka arkuszy.



Uaktualnij aktualizuje arkusz po wprowadzonych zmianach w projekcie.



Usuń kasuje wskazany arkusz, folder lub szablon.

Za pomocą palety Organizator możemy teraz w łatwy sposób przeciągać rysunki widoków do pustego arkusza (rysunek 13.13). Widok taki zostanie albo zwyczajnie wklejony na stronę arkusza, albo zostanie na nim umieszczony zgodnie z ustawieniem siatki. Tak powstały plan jest już właściwie gotowy do wydruku. 324

13.1. ORGANIZACJA PROJEKTU

Rysunek 13.12. Ustawienia szablonu arkusza — definiowanie siatki

Rysunek 13.13. Organizator z Mapą widoków i Teczką arkuszy

325

ROZDZIAŁ 13.  ORGANIZACJA PROJEKTU, ARKUSZE I PLOTOWANIE

Widoki projektu możemy wklejać do arkusza na wiele różnych sposobów. 

W palecie Narzędzia aktywujemy narzędzie Rysunek, umieszczamy symbol pustego widoku na arkuszu i następnie dwukrotnym kliknięciem wybieramy jeden z listy proponowanych widoków. Zazwyczaj zobaczymy tu teczkę Mapa widoków, ale możemy także skorzystać z innego źródła. Po kliknięciu prawym przyciskiem wstawionego już widoku i wybraniu opcji Modyfikuj ustawienia widoku źródłowego istnieje możliwość zmiany jego nazwy oraz innych ustawień, takich jak np. skala rysunku.



Inną opcją będzie także użycie narzędzia Rysunek poprzez menu kontekstowe aktualnego arkusza (Wstaw rysunek). Kolejne kroki jak wyżej.



Aby bieżący widok z ekranu w aktualnej skali bezpośrednio wstawić na stronę arkusza, w menu kontekstowym teczek Mapa projektu lub Mapa widoków wybieramy opcję Zachowaj widok i umieść na arkuszu. Również i tu już po wstawieniu obrazka mamy możliwość jego edycji; należy tylko wywołać prawym przyciskiem okno Modyfikuj ustawienia widoku źródłowego.

Skalę rysunków umieszczonych na arkuszu zmienimy także, zaznaczając je i modyfikując odpowiednią wartość w drugim wierszu palety Info (rysunek 13.14) lub w oknie dialogowym Ustawienia wybranego rysunku (rysunek 13.15).

Rysunek 13.14. Paleta Info wstawionego widoku

Gdy w oknie funkcji menu kontekstowego Wstaw rysunek zaznaczymy opcję Połącz ten rysunek z plikiem zewnętrznym, będziemy mogli wstawić na arkusz rysunek spoza projektu. Wchodzimy potem w opcję Przeglądaj i wyszukujemy plik, np. w formacie DWG z programu AutoCAD. W osobnym oknie wskazujemy jednostkę przeliczania wielkości rysunku na arkuszu. Do wyboru mamy metry, milimetry, cale lub stopy. Jeżeli akurat wybraliśmy plik rysowany w centymetrach, ustawiamy Wartość 1 jednostki na Inna (mm) i wpisujemy obok czynnik 10,0. Na koniec musimy zdefiniować jeszcze skalę rysunku we wcześniej opisany sposób. Wszystkie elementy graficzne arkusza można edytować za pomocą narzędzi okna Paleta pomocnicza po kliknięciu jednej z ich krawędzi lub jednego z wierzchołków. Zmienimy wtedy ich położenie lub wielkość. Po zmianach wykonanych w projekcie możemy aktualizować wstawione widoki przy użyciu odpowiednich opcji menu kontekstowego.

326

13.2. PLOTOWANIE

Rysunek 13.15. Okno ustawień wybranego rysunku

13.2. Plotowanie Zanim będziemy mogli przystąpić do plotowania arkuszy projektu, musimy najpierw skonfigurować ustawienia plotera. W tym celu wchodzimy w menu Plik/Ustawienie plotera i wybieramy odpowiednie urządzenie z listy (rysunek 13.16). Wszystkie proponowane plotery posługują się formatem HPLG. Musimy naturalnie zwrócić uwagę, aby nasze ustawienia były zgodne z charakterystyką sprzętu.

Rysunek 13.16. Ustawienie plotera

327

ROZDZIAŁ 13.  ORGANIZACJA PROJEKTU, ARKUSZE I PLOTOWANIE

Po skonfigurowaniu wszystkich parametrów poleceniem Plik/Plotuj wysyłamy arkusz do plotowania (rysunek 13.17).

Rysunek 13.17. Plotowanie wybranego arkusza

13.3. Publikator Pod pojęciem „publikowania” rozumie się ogół wszystkich plików w różnych formatach tworzonych do celów komunikacji projektowej. Chodzi tu zatem z jednej strony o możliwość dalszej pracy nad projektem w innych programach, z drugiej zaś strony o jego bezproblemowe kontrolowanie i opiniowanie. Wśród możliwych formatów znajdziemy m.in. takie, które służą do eksportowania projektu do innych systemów CAD, czyli DWG, DXF (AutoCAD) i DGN (MicroStation). Format DWF nie służy do konwertowania projektu, ale jest specjalnie przez firmę Autodesk zdefiniowanym typem plików, które mogą być przeglądane w tzw. Recenzencie projektu (Reviewer) i względnie również wstawiane do rysunków programu AutoCAD. Jeszcze innym rodzajem publikowania jest otrzymywanie plików rastrowych do późniejszego druku i prostej edycji graficznej. Pliki takie nie mogą być potem z powrotem konwertowane do oryginalnego formatu.

13.3.1. Drukowanie Drukowanie (na drukarkach A4 lub A3) potrzebne jest najczęściej do sprawdzania wydruku dla późniejszych wyplotów. Wyploty o większych formatach rozumie się tu jako ostateczną wersję dokumentacji projektu. Ustawienia drukowania znajdziemy w menu Plik/Układ strony. Wybieramy tu odpowiednią drukarkę, rozmiar papieru i układ strony, pionowy lub poziomy.

328

13.3. PUBLIKATOR

Samą komendę Drukuj uruchamiamy z paska narzędzi Standard lub z menu Plik/Drukuj. Ustawienia okna dialogowego są w miarę intuicyjne (rysunek 13.18). Drukować możemy arkusze i widoki z okna 2D lub 3D. Na wydruku nie zobaczymy punktów aktywnych, punktów charakterystycznych elementów, linii zasięgu przekrojów, osi obrotu połaci dachowych, kamer i ich ścieżek.

Rysunek 13.18. Okno dialogowe drukowania arkusza

Jeśli wysyłamy wydruk bezpośrednio z okna rzutu lub innego widoku projektu, opcjonalnie drukować możemy także siatkę modularną (Drukuj podrys) lub podrys (Drukuj siatkę), o ile są aktywne. Z opcją Nagłówek/Stopka i położonym obok przyciskiem Ustawienia dodamy do wydruku różne informacje o projekcie w formie stopki lub nagłówka.

13.3.2. Zestawy publikacji Do eksportowania projektu w różnych formatach plików, jak również do plotowania większej ilości arkuszy naraz, służy w paletach Nawigator i Organizator ostatnia teczka o nazwie Zestawy publikacji. Wybierając jedną z pozycji w tabelce z zestawami, wchodzimy w strukturę zawierającą foldery publikacji z arkuszami w różnych skalach i o różnych formatach plików DWG, DWF (AutoCAD) i PDF (Adobe). Możemy dodawać także własne foldery z jeszcze innymi rodzajami dokumentów, przeciągając arkusze i dobierając dla nich potrzebne typy formatów. Istotą i najważniejszą zaletą publikatora jest właśnie możliwość kompletowania zestawów dokumentacji z dowolnymi skalami rysunków i różnymi formatami, które można potem eksportować za jednym razem.

329

ROZDZIAŁ 13.  ORGANIZACJA PROJEKTU, ARKUSZE I PLOTOWANIE

W teczce publikatora pierwszym z listy domyślnie ustawionych zestawów jest 1-Widoki. Inne zestawy ukażą się po kliknięciu przycisku z ich nazwą w górnej części teczki (rysunek 13.19). Po wybraniu ikony ze strzałką znajdującą się obok (Poziom wyżej) w oknie publikatora wyświetli się pełna lista wszystkich zestawów. Klikając prawym przyciskiem myszy któryś z nich, otrzymamy możliwość konfiguracji jego ustawień (Właściwości publikowania) lub utworzenia zupełnie nowego zestawu publikacji (Nowy zestaw publikacji).

Rysunek 13.19. Struktura Publikatora

W zakładce Właściwości publikowania/Zapisz pliki możemy ustawić jedną z trzech opcji (rysunek 13.20): 

Drukuj,



Zapisz pliki,



Plotuj.

330

13.3. PUBLIKATOR

Rysunek 13.20. Lista domyślnie ustawionych zestawów publikacji

Dla opcji Zapisz pliki musimy podać w oknie dialogowym Właściwości publikowania ścieżkę dostępu i zadecydować, czy wszystkie pliki mają zostać zapisane w jednym folderze (Utwórz uproszczoną strukturę folderu), czy też wewnętrzna struktura folderu ma zostać zachowana (Utwórz kompletną strukturę folderu) (rysunek 13.21). Jeżeli chcemy eksportować pliki w formacie DWF, bardzo przyda się opcja Dołącz internetowe środowisko recenzenta projektu. Dzięki niej do eksportowanego folderu dodany zostanie plik Recenzent projektu apletu Javy dla wyszukiwarki internetowej; za jego pomocą możemy oglądać i komentować pliki w formacie DWF.

Rysunek 13.21. Okno ustawień właściwości publikowania

331

ROZDZIAŁ 13.  ORGANIZACJA PROJEKTU, ARKUSZE I PLOTOWANIE

Wewnątrz każdego z zestawów publikacji mamy możliwość podglądu właściwości i ustalania formatu poszczególnych arkuszy (rysunek 13.19). Ustawienia te pokazywane są po aktywowaniu zestawu lub pojedynczego rysunku w panelu poniżej okna ze strukturą. W zakładce Parametry widoku zobaczymy numer i nazwę rysunku, dalej kombinację warstw, skalę i opcję reprezentacji modelu determinujące sposób przedstawiania elementów na arkuszu. Ze spisu w panelu Format możemy wybrać jeden z wielu proponowanych typów plików. Format DXF jest najczęściej używanym typem pliku przy wymianie danych z innymi programami CAD, ale format DWG (AutoCAD) jest chętniej stosowany. Szczególnie interesujący będzie dla nas format DWF, ponieważ może być on oglądany i zaopatrywany w komentarze bez programu CAD, tylko za pomocą apletu Recenzent projektu. Tworzone tu uwagi do projektu mogą być zapamiętane i eksportowane z powrotem do oryginalnego pliku programu ArchiCAD. Obok przycisku Publikuj znajdziemy jeszcze do wyboru opcje tę pozycję, wybrane elementy lub wszystkie pozycje. Zaznaczamy zatem, co dokładnie chcemy eksportować, i klikamy Publikuj. Otrzymamy wtedy w formie protokołu informację o przebiegu procesu (rysunek 13.22). Warto zwrócić tu uwagę na rozmiar plików, bo zwłaszcza przy dokumentach, które potem mamy zamiar wysłać e-mailem, może się zdarzyć, że arkusze z widokami 3D lub innymi plikami rastrowymi znacznie przekroczą dopuszczalną wielkość załącznika.

Rysunek 13.22. Protokół przebiegu procesu publikacji

Po zakończeniu operacji otrzymamy folder z wyeksportowanymi plikami. Dla celów demonstracyjnych podano w ścieżce dostępu Pulpit (rysunek 13.21) i tu też znajdziemy opublikowane pliki (rysunek 13.23). Po otwarciu folderu 2_Arkusze znajdziemy pojedyncze wyeksportowane pliki (rysunek 13.24). Klikniemy teraz Reviewer.htm, aby poprzez naszą wyszukiwarkę internetową uruchomić aplet Recenzent projektu, który zawarty jest w folderze Reviewer.

Rysunek 13.23. Nowe foldery na Pulpicie (cel ścieżki dostępu)

332

13.3. PUBLIKATOR

Rysunek 13.24. Zawartość folderu 2_Arkusze

W aplecie Recenzent zostaną pokazane pliki DWF, które możemy uzupełniać o różnego rodzaju komentarze, znaczniki i strzałki. Narzędzia do zaznaczania pojawią się kliknięciu ikony z ołówkiem. Jeśli chcemy zapamiętać te uwagi, klikamy symbol dyskietki i zapisujemy plik DWF pod nową nazwą (rysunek 13.25).

Rysunek 13.25. Edycja pliku DWF w Recenzencie

333

ROZDZIAŁ 13.  ORGANIZACJA PROJEKTU, ARKUSZE I PLOTOWANIE

Aby przenieść wprowadzone komentarze z powrotem do rysunku źródłowego, wywołujemy menu Dokument/Zakreślacz projektu lub wybieramy odpowiadającą mu ikonę z paska narzędzi Standard. W zakładce Pozycje zakreślacza projektu wybieramy ikonę Dodaj nowy wpis zakreślacza. W pojawiającym się oknie dialogowym Nowy wpis zakreślacza projektu zaznaczamy opcję Importuj z pliku Recenzenta projektu/DWF i wyszukujemy zapamiętany wcześniej plik z komentarzami (rysunek 13.26).

Rysunek 13.26. Wczytywanie zaznaczeń z pliku DWF

Możemy eksportować pliki również do formatu PDF. Skorzystać można tu nawet z dostępnej od wersji Adobe Reader 7.0 opcji trójwymiarowych mobilnych dokumentów PDF. Zaznaczamy w publikatorze arkusze, analogicznie jak pliki w systemie Windows: pierwszy z nich klikamy normalnie, a pozostałe dodajemy kliknięciem myszy z klawiszem Shift na ostatni. Następnie w panelu poniżej okna ze strukturą wybieramy format PDF (rysunek 13.27). W oknie Opcje dokumentu możemy ustawić jeszcze dodawanie nagłówka i stopki, zapisywanie w odcieniach szarości, wyświetlanie siatki lub podrysu innych widoków (rysunek 13.28). Po zaznaczeniu ustawienia hasła w oknie Opcje PDF dokument będzie zabezpieczony przed wglądem niepowołanych osób.

334

13.3. PUBLIKATOR

Rysunek 13.27. Eksportowanie plików PDF

Rysunek 13.28. Opcje dokumentu dla formatu PDF

335

ROZDZIAŁ 13.  ORGANIZACJA PROJEKTU, ARKUSZE I PLOTOWANIE

13.3.3. Tworzenie trójwymiarowych dokumentów PDF z opcją interaktywnych przekrojów Ukoronowaniem możliwości eksportu plików PDF jest tworzenie trójwymiarowych mobilnych widoków. Aby je otrzymać, należy podjąć następujące kroki. 1. Aktywujemy z teczki Mapa projektów jedno z okien 3D. 2. Wchodzimy w Plik/Zachowaj jako i wybieramy typ pliku U3D. 3. Przeciągamy widok z okna 3D na arkusz. 4. Przeciągamy arkusz do teczki Publikator. 5. Aktywujemy arkusz w teczce Publikator. 6. Ustawiamy PDF w zakładce Format. 7. Zaznaczamy dodany arkusz i wybieramy opcję Publikuj wybrane elementy. 8. Klikamy Opcje dokumentu, a w oknie dialogowym — Opcje PDF. 9. Aktywujemy opcję Dołącz dane 3D i wybieramy wcześniej zachowany plik U3D. 10. Kończymy ustawianie opcji, wybierając dwa razy OK. 11. Podajemy katalog docelowy. 12. Klikamy Publikuj. Włączamy teraz program Adobe Reader i otwieramy w nim otrzymany plik PDF. Po kliknięciu modelu będziemy mogli nim poruszać (ikona Orbita, lewa strona paska narzędzi), a także w różny sposób oświetlać (ikona Lampka). Po lewej od lampki możemy wypróbować jeszcze różne typy przedstawień modelu, np. Transparent lub Shaded Illustration. Klikając ikonę domku, powrócimy do pierwotnego wyglądu modelu (rysunek 13.29). Do Adobe Reader 8.0 w wersji Professional dodano jeszcze opcję interaktywnych przekrojów przez model budynku. Służy do tego ostatnia ikona z prawej. Mamy tu możliwość dowolnego przesuwania powierzchni przekroju wzdłuż modelu. Odciętą część budynku można wtedy pokazać w przeźroczystościach albo wykluczyć niektóre elementy z przekroju (rysunek 13.30).

13.4. Pytania sprawdzające 1. Jakie teczki zawiera paleta Nawigator? 2. Jak najszybciej uruchomić paletę Organizator? 3. Jak tworzymy nowe szablony arkuszy? 4. Jak tworzymy nowe arkusze? 5. W którym menu możemy dołączyć nowe urządzenie plotera? 6. Co rozumiemy pod pojęciem „publikowanie”? 7. Do którego formatu plików można dodawać komentarze, nie korzystając z programu CAD? 8. W jakim formacie możemy tworzyć trójwymiarowe dokumenty? 336

13.4. PYTANIA SPRAWDZAJĄCE

Rysunek 13.29. Trójwymiarowy dokument PDF

Rysunek 13.30. Interaktywne przesuwanie powierzchni przekroju przez model budynku

337

ROZDZIAŁ 13.  ORGANIZACJA PROJEKTU, ARKUSZE I PLOTOWANIE

338

ROZDZIAŁ 14

Ustawienia projektu, kondygnacje i warstwy

W poprzednich rozdziałach wychodziliśmy z założenia, że do pracy nad rzutami, warstwami i widokami wystarczą domyślne ustawienia programu. Oczywiście, do celów edukacyjnych jest to wystarczające, bo nie mamy tu żadnych specjalnych wymagań projektowych. W tym rozdziale zapoznamy się z możliwościami dostosowywania ustawień programu ArchiCAD do specyfiki projektu.

14.1. Preferencje projektu W menu Opcje/Preferencje projektu definiujemy główne ustawienia projektu. Do najważniejszych należą jednostki robocze oraz reguły obliczania powierzchni. W oknie dialogowym Jednostki robocze określamy jednostkę oraz dokładność (Cyfry po przecinku), jakimi będziemy posługiwać się w projekcie. Najczęściej ustawiane są metry lub centymetry. Ponadto ustalamy tu także jednostkę mierzenia kąta (rysunek 14.1).

Rysunek 14.1. Jednostki robocze

ROZDZIAŁ 14.  USTAWIENIA PROJEKTU, KONDYGNACJE I WARSTWY

14.1.1. Wymiarowanie W tym panelu określamy jednostki wymiarowania elementów projektu (rysunek 14.2). Zazwyczaj są to metry. Do wyboru mamy siedem stylów wymiarowania. 

Polski arch. pokazuje wymiary z dokładnością do 1cm, czyli 10 mm.



US Arch. i US Bud. pokazują wymiary z dokładnością do 1/16 cala.



US Detal pokazuje wymiary z dokładnością do 1/32 cala.



W metrach pokazuje wymiary z dokładnością do 0,1 cm, czyli 1 mm.



W milimetr. pokazuje wymiary z dokładnością do 1 mm, czyli 0,1 cm.



Wg. DIN pokazuje wymiary z dokładnością do 0,5 cm, czyli 5 mm.

Rysunek 14.2. Ustawienia wymiarowania

Ustawiając opcję Dodatkowa dokładność, definiujemy dodatkowe zaokrąglanie wartości w wyżej wymienionych stylach pokazywane w indeksie górnym. Aby uzyskać dokładność 1 mm w stylu Polski arch., musimy wybrać w oknie wartość .1. Przy wskazaniu Brak zaokrąglenie będzie zgodne z ustawieniami danego stylu, w tym przypadku do pełnych centymetrów. Opcja Ukryj zerowe wyniki przy ustawionych metrach spowoduje pokazywanie wszystkich wartości poniżej 1m (np. 0,36) w centymetrach (np. 36).

340

14.1. PREFERENCJE PROJEKTU

14.1.2. Jednostki i reguły dla zestawień Zakładka ta służy do konfigurowania jednostek, które będą używane przy wyliczeniach długości, powierzchni, objętości i kąta (rysunek 14.3). Reguły dla zestawień to przede wszystkim ustawienia pomniejszania obliczanych wartości ścian, stropów, dachów, powłok i belek o istniejące w nich otwory.

Rysunek 14.3. Jednostki dla zestawień

14.1.3. Strefy Tutaj definiujemy, jakiej wielkości wnęki, słupy oraz leżące wewnątrz ściany będą brane pod uwagę przy wyliczeniach powierzchni (rysunek 14.4). Ustawiamy tu także procentowe zmniejszanie powierzchni pod pochyłymi dachami w miejscach poniżej danej wysokości.

341

ROZDZIAŁ 14.  USTAWIENIA PROJEKTU, KONDYGNACJE I WARSTWY

Rysunek 14.4. Ustawienia wyliczania powierzchni stref

14.1.4. Elementy konstrukcyjne W tym oknie określamy typy linii dla krawędzi elementów pokazywanych na innych kondygnacjach (rysunek 14.5).Ustawieniem domyślnym jest linia przerywana dla kondygnacji powyżej i poniżej aktualnej. Opcję Ulepszone połączenia ścian warto zachować zwłaszcza wtedy, kiedy planujemy pracę ze ścianami pochyłymi. Zapewni to prawidłowe pokazywanie miejsc przecięcia ścian.

14.1.5. Poziomy odniesienia W ostatnim panelu okna Preferencje projektu możemy zdefiniować dwa poziomy odniesienia, którymi będziemy posługiwać się potem przy pozycjonowaniu elementów (rysunek 14.6). Pierwszy i Drugi poziom odniesienia stanowią względne wysokości odniesienia o definiowanych tu bezwzględnych wartościach z.

14.1.6. Lokalizacja projektu W tym oknie dialogowym mamy możliwość dokładnego odniesienia geograficznego projektu, czyli zdefiniowania jego lokalizacji. Potrzebne będą informacje na temat współrzędnych geograficznych miejsca. Aby określić tylko przybliżone położenie, możemy posłużyć się proponowaną listą miast (przycisk Miasta). W celu dokładniejszych ustaleń wybieramy funkcję Pokaż w Google Maps. 342

14.1. PREFERENCJE PROJEKTU

Rysunek 14.5. Ustawienia elementów konstrukcyjnych

Rysunek 14.6. Ustawienia poziomów odniesienia

343

ROZDZIAŁ 14.  USTAWIENIA PROJEKTU, KONDYGNACJE I WARSTWY

Wyszukujemy wtedy na mapie Google konkretne miejsce i po wciśnięciu prawego przycisku myszy wybieramy opcję Co tu jest?. W ten sposób uzyskamy współrzędne geograficzne miejsca wyświetlone w oknie wyszukiwarki Google. Te z kolei możemy skopiować do odpowiednich okien Szerokość i Długość w programie ArchiCAD, korzystając z funkcji schowka Windows (Ctrl+C kopiujemy i Ctrl+V wklejamy — rysunek 14.7).

Rysunek 14.7. Definiowanie położenia geograficznego w oknie Lokalizacja projektu

Możemy również dodawać własne miejsca do listy miast. W tym celu wchodzimy w menu Opcje/ Atrybuty elementów/Menedżer atrybutów i wybieramy zakładkę z globusem.

14.1.7. Określanie północy projektu Jednym ze sposobów określenia północy jest wpisanie kąta w panelu okna Lokalizacja projektu. Ustawieniem domyślnym jest 90°, co oznacza, że oś y odpowiada tu kierunkowi północnemu, a oś x wskazuje kierunek wschodni. Wartości te możemy dowolnie zmieniać. Funkcja w menu Opcje/Preferencje projektu/Określanie północy projektu umożliwia zdefiniowanie północy w sposób graficzny. Gdy jej kierunek dokładnie zgadza się z kierunkiem jednego z elementów budynku, opcja ta będzie bardzo przydatna. Północ wyznaczamy, wskazując dwa punkty odniesienia na ekranie.

14.2. Kondygnacje Układ kondygnacji projektu oddaje fizyczną strukturę budynku, w której poszczególne rzuty reprezentują oddzielne piętra.

344

14.2. KONDYGNACJE

Kondygnacjami zarządzać możemy w folderze Kondygnacje w palecie Nawigator. Klikając prawym przyciskiem myszy nazwę jednej z nich, aktywujemy menu kontekstowe, w którym znajdziemy m.in. funkcję tworzenia nowych pięter. Konfiguracja parametrów może się odbywać także przy użyciu menu Projekt/Ustawienia kondygnacji (rysunek 14.8). W oknie dialogowym ustawień będziemy mogli zarówno dodawać nowe kondygnacje, jak i określać ich wysokość. ArchiCAD automatycznie nadaje numery wszystkim kondygnacjom, ale mamy możliwość dodania do nich także własnej nazwy.

Rysunek 14.8. Ustawienia kondygnacji

Bardzo ważną rolę w tworzeniu projektu spełnia podrys. Istotą tej opcji jest generowanie podkładów rysunkowych z różnych widoków projektu, czyli rzutów, elewacji lub przekrojów. Aby skorzystać z tej opcji, klikamy jedną z pozycji w palecie Nawigator i z menu kontekstowego wybieramy Wyświetl jako podrys. Paleta w menu Okna/Palety/Podrys i porównanie spełni tę samą funkcję (rysunek 14.9). Podrys aktywujemy przyciskiem po lewej, zaś jego zawartość możemy zmienić zgodnie z listą kondygnacji wywołaną przyciskiem po prawej. Jeżeli na liście tej nie ma aktualnie potrzebnego piętra, wybieramy Poszukaj podrysu i wskazujemy szukany podkład w pełnym katalogu kondygnacji. Standardowo elementy podrysu są pokazywane na pomarańczowo, ale kolor ten możemy zmienić.

Rysunek 14.9. Ustawienia kondygnacji

345

ROZDZIAŁ 14.  USTAWIENIA PROJEKTU, KONDYGNACJE I WARSTWY

Podrys jest szczególnie przydatny, gdy w konstruowaniu aktualnej kondygnacji chcemy orientować się za pomocą punktów leżących na innych piętrach. Wszystkie punkty charakterystyczne podrysu będą przyciągać kursor na aktywnej kondygnacji, przy czym przyklejanie to odbywa się tylko w płaszczyźnie OXY. Elementy należące do podkładu nie mogą być ani aktywowane, ani nie będą plotowane. Drukowanie podrysu ustawić można w oknie dialogowym w menu Plik/Drukuj. Po prawej stronie palety Podrys i porównanie widnieje strzałka. Po jej kliknięciu otworzy się okno wyboru elementów, które będą wyświetlane na podrysie. Możemy tu ustawić np. pokazywanie tylko ścian jednej z kondygnacji jako podkładu dla drugiej. Interesującą opcją jest także przenoszenie elementów między kondygnacjami. Osiągniemy to, np. korzystając z normalnych funkcji menu Edycja: zaznaczamy obiekty, wybieramy Edycja/Kopiuj, a następnie po zmianie na kondygnację docelową w palecie Nawigator wklejamy do niej elementy przy użyciu funkcji Edycja/Wklej. Drugą opcją jest zastosowanie funkcji menu kontekstowego palety Nawigator, jest to funkcja Edycja elementów kondygnacjami. Zaznaczamy tu typy elementów i kopiujemy je (opcja Kopiuj) z jednej kondygnacji na drugą, docelową (rysunek 14.10).

Rysunek 14.10. Kopiowanie elementów na inne kondygnacje

14.3. Warstwy Układ warstw tworzy logiczną strukturę projektu. Poszczególne grupy elementów są tu przyporządkowane odpowiadającym im warstwom. Poprzez ustawienia warstw możemy np. sterować ich widocznością albo chronić niektóre z nich przed zmianami przez zablokowanie. Warstwy obowiązują w całym projekcie, a nie tylko w jego pojedynczych widokach. W programie ArchiCAD korzysta się z układu warstw definiowanego przez wzorzec projektu.

346

14.3. WARSTWY

Ustawienia każdej z warstw lub ich kombinacje możemy edytować w Opcje/Atrybuty elementów/ Ustawienia warstw (widoki modelu) lub w Dokument/Warstwy/Ustawienia warstw (widoki modelu). Każda warstwa ma cztery ustawienia. 

Zablokuj/Odblokuj chroni elementy warstwy przed zmianami lub na te zmiany pozwala.



Pokaż/Ukryj steruje widocznością elementów należących do warstwy.



Widok 3D Szkielet/Kolorowanie definiuje sposób przedstawiania w oknie 3D niezależnie od ogólnie wybranego trybu. Na rysunku 14.12 pokazano model w trybie Kolorowanie, gdzie warstwy ścian i dachów ustawiono na tryb Szkielet. Reszta modelu, czyli np. strefy i stropy, jest tu widoczna w kolorze.



Grupa przecięć — wpisana tu cyfra determinuje przecinanie się elementów. Obiekty należące do różnych warstw, ale mających tę samą grupę przecięć, będą się ze sobą przecinać. Jeśli ma być inaczej, należy przyporządkować je do różnych grup. Standardowo wszystkie warstwy należą do grupy 1. Jeżeli teraz zmienimy przynależność warstwy ścian wewnętrznych na 2, a następnie faktycznie umieścimy je na tej warstwie, między ścianami zewnętrznymi i wewnętrznymi będzie pojawiać się krawędź. Nie będą już zatem automatycznie tworzyć całości.

Na rysunku 14.11 przedstawiono okno dialogowe Ustawienia warstw. Panel po lewej stronie pokazuje listę Kombinacja warstw. Są one zestawieniami warstw o zapamiętanych ustawieniach. Aby przetestować efekt ich działania, rozciągnijmy okno dialogowe tak, aby zobaczyć wszystkie warstwy. Teraz przejdźmy do okna po lewej, klikając wszystkie kombinacje po kolei. Zwróćmy przy tym uwagę, jak w oknie po prawej zmieniają się ustawienia widoczności poszczególnych warstw. W najwyższym wierszu palety Opcje podręczne możemy także przełączać się między różnymi kombinacjami i w ten sposób zmieniać widoczność oraz dostępność wielu warstw naraz.

Rysunek 14.11. Ustawienia warstw

347

ROZDZIAŁ 14.  USTAWIENIA PROJEKTU, KONDYGNACJE I WARSTWY

Rysunek 14.12. Warstwom ścian i dachów nadano szkieletowy sposób wyświetlania. Na wyższych piętrach modelu strefy widoczne są w postaci brył

Warstwa ArchiCADa znajduje się na samej górze listy warstw (rysunek 14.11). Jest to warstwa, której ustawienia są niezmienne. We wszystkich innych możemy dowolnie edytować nazwę, opis oraz wszystkie cztery opisane parametry. Ustawienia warstw mogą być różne dla pozycji w folderach Mapa projektu/Mapa widoków i Teczka arkuszy. Narzędzia konstrukcyjne z palety Narzędzia korzystają z domyślnie ustawionych warstw docelowych. Dzięki temu otrzymywane elementy będą zawsze automatycznie przyporządkowywane do określonych warstw. Przyporządkowanie to można w każdej chwili zmienić w ustawieniach narzędzi. Zmiany wykonywane w panelu Kombinacje warstw będą zapisywane w aktualnym projekcie. Gdybyśmy mieli zamiar użyć tych ustawień także w innych projektach, musimy utworzyć nowy wzorzec projektu na bazie aktualnego rysunku. W tym celu wybieramy Plik/Zapisz jako, określamy typ pliku Wzorzec projektu ArchiCADa (*.tpl), wpisujemy nazwę i wskazujemy katalog docelowy.

348

14.4. PYTANIA SPRAWDZAJĄCE

Wskazówka Jeżeli usuniemy którąś z warstw, wszystkie znajdujące się na niej elementy również zostaną usunięte.

14.4. Pytania sprawdzające 1. Gdzie znajdziemy główne ustawienia projektu? 2. Co możemy zdefiniować w zakładce Strefy w menu Preferencje projektu? 3. Gdzie skonfigurujemy kondygnacje? 4. Gdzie zmienimy ustawienia warstw? 5. Jakie ustawienia dostępne są dla warstw?

349

ROZDZIAŁ 14.  USTAWIENIA PROJEKTU, KONDYGNACJE I WARSTWY

350

ROZDZIAŁ 15

Wizualizacja

Wizualizacja jest bardzo ważnym elementem prezentowania projektu inwestorowi. Należy tu docenić możliwości oferowane przez ArchiCAD. Możemy posłużyć się jedną z funkcji programu. 



Wizualizacje. W kategorii Więcej palety Narzędzia znajdziemy narzędzie Kamera, za pomocą którego możemy wstawić na rzut dowolną ilość kamer, wyznaczających ścieżkę animacji. Z każdego miejsca położenia kamery tworzone będą realistycznie wyrenderowane przedstawienia, które możemy potem zapisywać w różnych formatach plików graficznych. Pod pojęciem renderowania rozumie się wyliczanie dwuwymiarowego obrazu na bazie trójwymiarowego modelu z uwzględnieniem takich czynników jak np. rzucanie cieni, odbicia od gładkich powierzchni, pozycja słońca lub właściwości poszczególnych powierzchni obiektów. Istnieją różne procedury renderowania i mówimy wtedy o różnych silnikach renderujących. Ustawienie to znajdziemy na samej górze okna dialogowego Dokument/Wizualizacja/Ustawienia renderingu. 

Rendering ArchiCADa to wewnętrzny silnik renderowania, który oferuje fotorealistyczne przedstawienia uwzględniające rzucanie cieni, przezroczystość i odbicia.



Rendering LightWorks jest profesjonalnym silnikiem renderowania pozwalającym na uzyskiwanie obrazów o bardzo dobrej jakości.



Szkic — za pomocą tego silnika możemy generować przedstawienia podobne do ręcznych szkiców. Do dyspozycji mamy tu całą listę stylów szkicu, które warto kolejno wypróbować.

Animacje. Po utworzeniu ścieżki animacji składającej się z wielu kamer możemy wygenerować film płynnie wyświetlający obrazy z kolejnych kamer. Otrzymany film można odtwarzać później bez konieczności użycia programu ArchiCAD, w takich programach jak Quick Time Player lub (przy zapisie w formacie AVI) Windows Media Player.

ROZDZIAŁ 15.  WIZUALIZACJA

15.1. Przygotowanie do renderowania 15.1.1. Położenie słońca i lokalizacja W menu Widok/Opcje widoku 3D/Parametry widoku 3D przyciskiem Więcej o słońcu wywołamy okno ustawień światła słonecznego. Położenie słońca zostanie określone na podstawie daty i godziny (rysunek 15.1) zgodnie z lokalizacją projektu. Po kliknięciu przycisku Lokalizacja projektu wejdziemy w okno dialogowe, w którym możemy zdefiniować położenie geograficzne naszego obiektu. Dokładniejszy opis tego ustawienia podany został w tej książce, w punkcie 14.1.6, „Lokalizacja projektu”.

Rysunek 15.1. Ustawienia słońca

Przydatna jest także możliwość zmiany domyślnego ustawienia orientacji projektu, gdzie ArchiCAD przyjmuje, że kierunek osi y odpowiada północy, zaś kierunek osi x wskazuje wschód. Opcja ta również została opisana już wcześniej w tej książce, w punkcie 14.1.7, „Określanie północy projektu”. W oknie dialogowym Parametry widoku 3D możemy szczegółowo zdefiniować położenie i ustawienie kamery (rysunek 15.2).

15.1.2. Ustawienia renderowania W oknie ustawień renderowania wywoływanym z menu Dokument/Wizualizacja/Ustawienia renderingu wybieramy na początek jeden z wcześniej opisanych silników renderujących: Rendering ArchiCADa, Rendering LightWorks lub Szkic. W dalszych zakładkach znajdziemy kolejne parametry wizualizacji. W panelu Efekty LightWorks (rysunek 15.3) warto zaznaczyć wszystkie ustawienia dotyczące źródeł światła i efektów na powierzchniach.

352

ROZDZIAŁ 15.  WIZUALIZACJA

Naturalnie pojawia się pytanie, czy potrzebujemy aż tylu ustawień? Czy nie można po prostu włączyć wszystkiego naraz? Przy renderowaniu problem tkwi w tym, że każdy z tych efektów wymaga czasu obliczeń komputera. Niektóre efekty nie będą miały wpływu na projekt, zatem po ich wyłączeniu oszczędzimy dużo czasu. Chodzi więc o to, aby używać tylko tych efektów, które będą miały widoczne działanie na obraz, w przeciwnym razie operacja tworzenia wizualizacji może być niepotrzebnie bardzo długotrwała. W panelu Środowisko LightWorks (rysunek 15.4) wybieramy właściwości słońca oraz wygląd ewentualnego pierwszego planu (rysunek 15.5).

Rysunek 15.4. Ustawienia cech słońca i pierwszego planu

Rysunek 15.5. Ustawienia pierwszego planu (śnieg)

Po wyłączeniu funkcji Rendering tła wewnętrzną procedurą (rysunek 15.5), możemy w następnym panelu Tło ustawić kolor lub obrazek dla dalszego planu wizualizacji (rysunek 15.6).

354

15.1. PRZYGOTOWANIE DO RENDEROWANIA

Rysunek 15.6. Ustawienia tła

15.1.3. Kamera Za pomocą narzędzia Kamera z palety Narzędzia (kategoria Więcej) ustawiamy na rzucie jedną lub kilka kamer. Po zlokalizowaniu pierwszej z nich na liście widoków 3D w palecie Nawigator zostanie utworzony katalog nowej ścieżki animacji, w którym pojawiać się będą widoki z kolejnych kamer.

Pojedyncze kamery Właściwie nie istnieje coś takiego jak pojedyncze kamery, są tylko ścieżki animacji z przynależącymi do nich kamerami. Aby mimo to umieścić na rzucie tylko jedną kamerę, najpierw musimy utworzyć nową ścieżkę animacji; klikamy przycisk Nowy w oknie dialogowym Ustawienia kamery (rysunek 15.7). Następnie konfigurujemy parametry wysokości kamery i jej celu, wskazując potem ich położenie dwoma kliknięciami w oknie rzutu. W strukturze palety Nawigator w widokach 3D pojawi się nowy folder dla ścieżki animacji zawierający naszą kamerę. Po dwukrotnym kliknięciu nazwy kamery w oknie wyświetli się obraz przez nią przekazywany.

Rysunek 15.7. Okno dialogowe Ustawienia kamery

355

ROZDZIAŁ 15.  WIZUALIZACJA

Ścieżka animacji z większą ilością kamer Jeżeli po umieszczeniu pierwszej kamery będziemy kontynuować ustawianie następnych (rysunek 15.8), będą one kolejno zapisywane w tym samym aktywnym folderze ścieżki animacji w palecie Nawigator. W ten sposób powstanie podstawa do późniejszego wygenerowania animacji (Dokument/Wizualizacja/Utwórz animację); proces ten został opisany w tej książce, w podrozdziale 15.3, „Animacje”.

Rysunek 15.8. Ciąg kamer do utworzenia animacji

15.1.4. Źródła światła Korzystając z narzędzia Lampa, możemy wybierać spośród wielu różnych źródeł światła dla opracowywanych wizualizacji (rysunek 15.9). Obok tych zupełnie normalnych, takich jak lampy czy latarnie uliczne, w zbiorach biblioteki znajdziemy również takie specjalne obiekty jak ObiektNieba 16, ObiektSłońce 16 i ŚwiatłoOkna 16 (rysunek 15.10).

Rysunek 15.9. Paleta Info narzędzia Lampa

ObiektNieba 16 symuluje światło odbijane przez niebo, będąc w istocie świecącą powierzchnią w kształcie kopuły. ObiektSłońce 16 potrzebny będzie do pozorowania równoległych promieni słonecznych rzucających cienie. Efekt osiągany z elementem ObiektNieba 16 w widokach z zewnątrz uzyskamy z obiektem ŚwiatłoOkna 16 w przedstawieniach wnętrz. Generuje on rozproszone oświetlenie, odpowiadające światłu tworzonemu w pomieszczeniach przez odbite promienie słoneczne.

356

15.2. RENDEROWANIE

Rysunek 15.10. Okno dialogowe Ustawienia lampy

15.2. Renderowanie Narzędzie do otrzymywania fotorealistycznych przedstawień znajdziemy w menu Dokument/ Wizualizacja/Renderuj. Najlepsza z procedur renderowania, czyli LightWorks, wykorzystuje metodę śledzenia promieni (Ray-Tracing). Polega ona na analizie odwrotnej wszystkich promieni wpadających do oka obserwatora przez kolejne piksele obrazu. Każdy z tych promieni jest śledzony aż do źródła (źródeł) światła, uwzględniany jest przy tym efekt odbicia i załamania. Suma wpływu różnych źródeł daje w rezultacie kolor i natężenie światła dla wyliczanego piksela obrazu. Niebo liczone jest tu jako powierzchniowe źródło światła. Jeżeli wartość sumy promieni źródeł światła w danym punkcie obrazu jest równa zeru, piksel ten będzie czarny (rysunek 15.11).

357

ROZDZIAŁ 15.  WIZUALIZACJA

Rysunek 15.11. Fotorealistyczne przedstawienie ze śniegiem na pierwszym planie i obrazkiem nieba w tle

15.3. Animacje Do utworzenia animacji potrzebujemy ścieżki animacji zawierającej kilka kamer. Zaczniemy od utworzenia w oknie dialogowym narzędzia Kamera (kategoria Więcej w palecie Narzędzia) nowej ścieżki animacji (przycisk Nowy). Możemy tu ustawić szczegółowo takie parametry kamer jak ich wysokość oraz kierunek celu. Wszystkie kolejno wstawiane na rzucie kamery będą włączane do opracowywanej nowej ścieżki animacji. Ścieżkę tę wraz z poszczególnymi pozycjami kamer odnajdziemy w folderze 3D palety Nawigator. Właściwości ścieżki animacji możemy zdefiniować, wybierając z jej menu kontekstowego w palecie Nawigator opcję Parametry ścieżki. W panelu Kontrola ruchu wskazujemy Po krzywej, aby otrzymać gładkie przejścia między kamerami ścieżki, a w opcji Cel klikamy Po krzywej (rysunek 15.12). Możemy tu także ustawić zamknięcie kształtu ścieżki.

Rysunek 15.12. Ustawienia parametrów ścieżki animacji

358

15.4. ANALIZA NASŁONECZNIENIA

Poszczególne kamery należące do ścieżki będą widoczne w oknie rzutu. W oknie dialogowym ustawień animacji (menu Dokument/Wizualizacja/Utwórz animację — rysunek 15.13.) znajdziemy przydatną opcję wyboru źródła obrazu: z okna 3D lub renderingu. Formatem docelowym może być plik filmu AVI lub MOV (Quick Time). Wybieramy teraz przycisk Zachowaj, wskazując folder docelowy dla filmu, i czekamy na gotową animację. Film możemy później odtworzyć za pomocą programów Quick Time Player lub Windows Media Player.

Rysunek 15.13. Ustawienia animacji

15.4. Analiza nasłonecznienia Analiza nasłonecznienia jest filmem otrzymywanym z jednej kamery i pokazującym symulację oświetlenia w ciągu dnia. Do utworzenia analizy nasłonecznienia wystarczy okno 3D i pojedyncza kamera. Klikamy dwukrotnie w palecie Nawigator daną kamerę lub odpowiedni widok 3D i wybieramy z menu Dokument/Wizualizacja/Analiza nasłonecznienia (rysunek 15.14). W oknie dialogowym znów wybieramy źródło (okno 3D lub okno renderingu), określamy datę oraz rozpiętość czasową analizy. Po kliknięciu przycisku Zachowaj rozpocznie się tworzenie filmu.

Rysunek 15.14. Ustawienia analizy nasłonecznienia

359

ROZDZIAŁ 15.  WIZUALIZACJA

15.5. Pytania sprawdzające 1. Jakie silniki renderujące są dostępne w programie ArchiCAD? 2. Co jest niezbędne do utworzenia animacji? 3. Co to jest analiza nasłonecznienia? 4. Gdzie znajdziemy funkcję analizy nasłonecznienia? 5. Gdzie w domyślnym ustawieniu programu znajduje się kierunek wschodni?

360

ROZDZIAŁ 16

Serwer BIM

Od wersji 13. ArchiCAD został uzupełniony o aplikację o nazwie Serwer BIM zarządzającą projektami Teamwork (projektami zespołowymi) wewnątrz sieci komputerowej bądź przez internet. Za pomocą tej aplikacji jeden projekt może być dzielony przez kilku użytkowników, pracujących nad nim jednocześnie. Od wersji 14. program jest także dostępny dla 64-bitowego systemu MAC OS.

16.1. Instalacja aplikacji Serwer BIM Aplikację Centrum Zarządzania Serwerami BIM znajdziemy na płycie DVD z programem ArchiCAD. Na zakończenie procesu instalacji (rysunki 16.1 i 16.2) zostaniemy poproszeni o skonfigurowanie nowego Serwera BIM. Przebiega to w następujących etapach. 

Nazwa serwera: podajemy nazwę, domyślnie proponowana jest nazwa komputera.



Folder danych projektu: podajemy folder docelowy, w którym projekt będzie przechowywany na serwerze, ustawienie domyślne to C:\Program Files\GRAPHISOFT\Serwer BIM\Projects.



Folder danych biblioteki: podajemy folder docelowy, w którym będą przechowywane biblioteki na serwerze, ustawienie domyślne to C:\Program Files\GRAPHISOFT\Serwer BIM1\Attachments.



Konto administratora: podajemy dane administratora serwera. Będąc pierwszym użytkownikiem Serwera BIM, automatycznie stajemy się jego administratorem. Później możemy dodawać kolejnych użytkowników o uprawnieniach administratora; użyjemy do tego okna Menedżer Serwera BIM.



Uruchom Serwer BIM wraz z systemem operacyjnym: zaznaczając tę opcję, spowodujemy włączanie Serwera BIM wraz ze startem komputera.



Serwer poczty: skonfigurowanie tego ustawienia umożliwi wysyłanie e-maili z Serwera BIM do użytkowników; podajemy adres serwera SMTP.



Konfiguracja zakończona: na zakończenie klikamy przycisk Zakończ i finalizujemy proces konfiguracji.



Uruchom Serwer BIM Graphisoft: w ostatnim oknie dialogowym instalacji możemy zaznaczyć opcję automatycznego startu programu.

ROZDZIAŁ 16.  SERWER BIM

Rysunek 16.1. Instalacja serwera BIM

Rysunek 16.2. Centrum Zarządzania Serwerami BIM oraz Menedżer Serwerów BIM na pulpicie

16.2. Centrum kontroli Serwera BIM Po automatycznym uruchomieniu Centrum Zarządzania Serwerami BIM w prawym górnym rogu jego okna dialogowego (rysunek 16.3) możemy uruchomić serwer. Na pasku Start systemu Windows zostanie to zasygnalizowane ikoną z sześciokątem.

Rysunek 16.3. Uruchamianie serwera BIM

362

16.3. MENEDŻER SERWERA BIM

16.3. Menedżer Serwera BIM Z drugiego panelu okna Centrum kontroli Serwera BIM Graphisoft wejdziemy w okno Menedżer Serwerów BIM służące do zarządzania ustawieniami projektu, bibliotekami oraz użytkownikami i ich funkcją w projekcie. Każdemu z użytkowników możemy przyporządkować określoną rolę w projekcie, a co za tym idzie, dostęp do różnych jego elementów (rysunki 16.4 i 16.5).

Rysunek 16.4. Menedżer Serwerów BIM: zarządzanie użytkownikami

Rysunek 16.5. Menedżer Serwerów BIM: zarządzanie funkcjami użytkowników

363

ROZDZIAŁ 16.  SERWER BIM

W trzeciej części okna menedżera możemy edytować ustawienia serwera, które skonfigurowaliśmy na początku, takie jak np. foldery docelowe projektów i ich bibliotek (rysunek 16.6).

Rysunek 16.6. Menedżer Serwerów BIM: preferencje (ustawienia)

W ostatnim panelu okna utworzymy plik, który pomoże w połączeniu klientów z serwerem. Klienty (czyli oprogramowanie odpowiadające za komunikację użytkowników programu ArchiCAD z serwerem) odnajdują zwykle Serwer BIM w sieci automatycznie. Jeśli z jakiegoś powodu to się nie udaje, przyciskiem Utwórz łącze wygenerujemy plik *.twlink (Teamwork link). Plik ten po przekazaniu użytkownikowi zostanie wykorzystany do utworzenia łącza z serwerem za pomocą opcji Dodaj serwer. Opcję tę znajdziemy np. w aplikacji ArchiCAD w menu Plik/Otwórz/Otwórz/dołącz do projektu Teamwork. Po wybraniu z listy Wybierz Serwer BIM opcji Dodaj Serwer BIM zaznaczamy w oknie dialogowym Poszukaj pliku połączenia z serwerem i wskazujemy otrzymany wcześniej od administratora plik *.twlink (rysunek 16.7).

16.4. Tworzenie projektów Teamwork Projekt typu Teamwork możemy zbudować na wiele różnych sposobów. Jednym z nich jest przedefiniowanie zwykłego indywidualnego projektu na projekt zespołowy. Aby to zrobić, po uruchomieniu pliku .pln wchodzimy w menu Teamwork/Projekt/Uwspólnij (rysunek 16.8). W oknie dialogowym wybieramy odpowiedni serwer, nadajemy projektowi nazwę i kategorię (lub definiujemy nową) i na koniec klikamy Uwspólnij (rysunek 16.9). Potem ponownie otwieramy projekt, tym razem za pomocą menu Plik/Otwórz/Otwórz/dołącz do projektu Teamwork.

364

16.4. TWORZENIE PROJEKTÓW TEAMWORK

Rysunek 16.7. Dodawanie serwera przy użyciu pliku *.twlink

Rysunek 16.8. Menu Teamwork

365

ROZDZIAŁ 16.  SERWER BIM

Rysunek 16.9. Uwspólnianie projektu

Inną opcją będzie utworzenie nowego projektu Teamwork w oknie Menedżer Serwera BIM (rysunek 16.4). Możemy tu skorzystać z jednej z metod: Powielanie jednego z istniejących projektów lub Importowanie projektu, który został uprzednio wyeksportowany przez Serwer BIM jako plik *.twportable. Aby otworzyć projekt Teamwork bezpośrednio z okna startowego programu, możemy albo wybrać projekt z listy ostatnio używanych plików, albo wskazać go w opcji Poszukać projektu zespołowego (rysunek 16.10).

Rysunek 16.10. Otwieranie projektu Teamwork

366

16.5. ZARZĄDZANIE PROJEKTAMI TEAMWORK

16.5. Zarządzanie projektami Teamwork W projekcie Teamwork elementy są przyporządkowywane do poszczególnych użytkowników za pomocą opcji Rezerwuj i oddawane innym użytkownikom do edycji przy użyciu opcji Udostępnij. Przykłady zastosowania tych funkcji zostały przedstawione poniżej. Pokazana na rysunku 16.11 ściana została zarezerwowana przez innego użytkownika. Gdybyśmy chcieli ją zmienić, musimy wysłać wiadomość z prośbą o udostępnienie do osoby wymienionej w informacji o elemencie.

Rysunek 16.11. Zarezerwowany element

Na rysunku 16.12 przedstawiono kondygnację, która została zarezerwowana przez aktualnego użytkownika, co umożliwia mu edycję jej ustawień. Po wybraniu przycisku Udostępnij w palecie Nawigator uprawnienia te zostaną oddane innym użytkownikom.

Rysunek 16.12. Zarezerwowana kondygnacja

367

ROZDZIAŁ 16.  SERWER BIM

Na rysunku 16.13 pokazano menu Teamwork z opcjami rezerwowania i udostępniania elementów. Aby wysłać na serwer i jednocześnie otrzymać z niego najnowsze wprowadzone zmiany w projekcie, skorzystamy z funkcji Wyślij i pobierz. Funkcja Nowa wiadomość przyda się przy wysyłaniu do innych użytkowników próśb o udostępnienie elementów. Podobne opcje znajdziemy również w pasku narzędzi Teamwork (rysunek 16.14).

Rysunek 16.13. Menu Teamwork

Rysunek 16.14. Pasek narzędzi Teamwork

Na rysunku 16.15 element ściany zostaje przydzielony innemu użytkownikowi do edycji. Dostępność lub przynależność poszczególnych elementów do użytkowników zaznaczana jest na ekranie poprzez wyświetlanie ich w różnych odcieniach szarości lub różnymi kolorami (rysunki 16.16 i 16.17).

Rysunek 16.15. Przydzielanie elementów innym użytkownikom

368

16.5. ZARZĄDZANIE PROJEKTAMI TEAMWORK

Rysunek 16.16. Przynależność elementów do użytkowników

Rysunek 16.17. Kolor edytowanych elementów zależny jest od użytkownika

Paletę Teamwork, zawierającą nieco rozszerzony zestaw narzędzi, uruchamiamy ostatnim poleceniem menu Teamwork. W dolnej części jej okna możemy zarządzać wiadomościami od innych użytkowników (rysunek 16.18). Kończąc pracę nad projektem zespołowym, wybieramy kolejno dwa polecenia z menu Plik: najpierw Wyślij zmiany, a następnie Opuść projekt Teamwork (rysunek 16.19). Od wersji ArchiCAD 14 możliwa jest praca nad projektem zespołowym także na komputerze niepodłączonym do serwera. W tym celu eksportujemy dane projektu z wykorzystaniem menu Plik/ Utwórz pakiet podróżny, np. na pendrive, i otwieramy je na innym komputerze za pomocą menu Plik/ Otwórz/Import pakietu podróżnego. W ten sam sposób możemy także przenieść nowe dane na serwer.

369

ROZDZIAŁ 16.  SERWER BIM

Rysunek 16.18. Przegląd otrzymanych wiadomości

Rysunek 16.19. Wysłanie zmian i opuszczenie projektu zespołowego

16.6. Pytania sprawdzające 1. Jakie są cztery funkcje okna Centrum kontroli Serwera BIM? 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 370

Czym zarządzać możemy z okna Menedżer Serwerów BIM? Co rozumie się pod pojęciem funkcji użytkownika w projekcie? Jakie są najważniejsze ustawienia preferencji projektu? Co oznacza zarezerwowanie elementu? Co oznacza udostępnienie elementu? Co oznacza przydzielanie elementu? Gdzie znajdziemy przyporządkowanie kolorów do użytkowników?

ROZDZIAŁ 17

Przykładowy projekt

Na koniec naszego kursu wykonamy przykładowy projekt, który umożliwi powtórzenie wszystkich omówionych w książce funkcji programu. Na rysunku 17.1 przedstawiamy gotowy domek jednorodzinny; będziemy go rysować w kilku etapach.

Rysunek 17.1. Przykładowy domek jednorodzinny

Rozpoczynając nowy projekt, aktywujemy dwie znane już palety; są to Paleta kontrolna i Paleta współrzędnych.

ROZDZIAŁ 17.  PRZYKŁADOWY PROJEKT

Na początek zdefiniujemy kondygnacje budynku, korzystając z okna Ustawienia kondygnacji. Wywołamy je z menu Projekt/Ustawienia kondygnacji, z menu kontekstowego kondygnacji w oknie Nawigator (prawy przycisk myszy) lub po kliknięciu skrótu klawiszowego 7 (rysunek 17.2).

Rysunek 17.2. Ustawienia kondygnacji

Chcemy, by w naszym domku były: 

Parter o wysokości 2,90 m (wysokość ścian 2,70 m, grubość stropu 0,20 m),



Piętro o wysokości 2,90 m (wysokość ścian 2,70 m, grubość stropu 0,20 m),



Piwnica o wysokości 2,50 m (wysokość ścian 2,30 m, grubość stropu 0,20 m),



Dodamy również kondygnację Dach, na której umieścimy strop ponad 1. piętrem i komin. Wysokość tej kondygnacji nie ma większego znaczenia dla projektu.

Początek układu współrzędnych wyznacza poziom ziemi (z = 0,00). Na naszym projekcie parter jest wyniesiony o 1m ponad poziom ziemi. Po wpisaniu wartości tego wyniesienia w oknie ustawień wysokości bezwzględne dla pozostałych kondygnacji zostaną wyliczone automatycznie. Jako że rysowanie projektu zaczniemy od parteru, aby następnie posłużyć się wyznaczonymi tam wielkościami i punktami na pozostałych kondygnacjach, możemy od razu ustawić go jako podrys. Po wciśnięciu prawego przycisku myszy nad 0.Parter w oknie palety Nawigator wchodzimy w menu kontekstowe, z którego wybieramy opcję Wyświetl jako podrys. Do utworzenia murów zewnętrznych budynku aktywujemy kondygnację parteru w palecie Nawigator, klikając dwukrotnie jego nazwę. Następnie uruchamiamy narzędzie Ściana z włączoną metodą geometrii Prostokąt i metodą konstrukcji Lewo. W oknie dialogowym w panelu Geometria i położenie ustawiamy jeszcze wysokość ściany na 2,70 (pozostawiamy 20 cm na strop) i jej grubość na 0,365.

372

17.1. PYTANIA SPRAWDZAJĄCE

Przy rysowaniu projektów koncepcyjnych wygodne jest ustawienie przyklejania do siatki w odstępach 0,5 m. Nasz rysunek traktujemy jednak jako projekt wykonawczy i dla zachowania dokładności prawdziwych wymiarów elementów będziemy podawać wszystkie wartości, korzystając z palety Podręczne współrzędne. Zatem aktywujemy tę przydatną paletę, aby następnie z jej pomocą narysować prostokąt ścian zewnętrznych o wymiarach 7,49×7,99 m (rysunek 17.3).

Rysunek 17.3. Ściany zewnętrzne — prostokąt o wymiarach 7,49 m na 7,99 m

Teraz utworzymy ściany wewnętrzne. W tym celu zmieniamy grubość ścian na 0,24 i wybieramy metodę geometrii Pojedynczy segment oraz metodę konstrukcji Prawo. Dodatkowo aktywujemy funkcję Linie pomocnicze z paska narzędzi Standard i wyłączamy przyklejanie do siatki skrótem Alt+S. Wykonujemy następujące kroki. 1. Najeżdżamy kursorem na wewnętrzną krawędź ściany, aż pojawi się pomarańczowy uchwyt linii pomocniczej. 2. Z wciśniętym przyciskiem myszy przeciągamy uchwyt do dołu wraz z przynależącą do niego linią pomocniczą (rysunek 17.4). 3. W palecie Podręczne współrzędne podajemy odległość 2,855 i zatwierdzamy klawiszem Enter. Jeżeli w oknie Podręczne współrzędne zobaczymy pola współrzędnych x i y zamiast pola Odległość, klawiszem Tab przełączamy się na odpowiednią wartość. 4. Teraz klikamy miejsce przecięcia linii pomocniczej ze ścianą zewnętrzną, wyznaczając w ten sposób początek ściany wewnętrznej.

373

ROZDZIAŁ 17.  PRZYKŁADOWY PROJEKT

Rysunek 17.4. Kroki 2. i 3.

5. Śledząc kursorem kierunek linii pomocniczej, podajemy długość ściany wewnętrznej 3,625 (rysunek 17.5).

Rysunek 17.5. Krok 5.

6. Rysowanie ściany kończymy klawiszem Enter. Podczas tworzenia następnych ścian będziemy postępować analogicznie. Jeśli w czasie rysowania zauważymy, że wybraliśmy złą metodę konstrukcji, np. Lewo zamiast Prawo, możemy zmienić ją, nie przerywając pracy z poleceniem, skrótem klawiszowym C. Aby odciąć zbyt długi koniec ściany lub wyciąć jej odcinek znajdujący się między innymi elementami, najlepiej użyć narzędzia Przytnij (Nożyczki) — menu Edycja/Zmiana geometrii/Przytnij. Najszybszą metodą aktywowania Nożyczek jest skrót klawiszowy Ctrl. Do skonstruowania cienkich ścianek działowych ustawiamy grubość ściany na 0,115. Do otrzymania kilku równoległych elementów możemy użyć poleceń zmiany położenia z menu kontekstowego, np. takiego jak Przesunięcie kopii. Aby narysować ściankę w określonej odległości np. od narożnika, najeżdżamy kursorem Ptaszek na dany charakterystyczny punkt, definiujemy odpowiedni kierunek, wpisując x lub y, i podajemy wartość odległości od narożnika zakończoną + lub –; wyznaczamy w ten sposób stronę, w którą wartość ta będzie odmierzana.

374

17.1. PYTANIA SPRAWDZAJĄCE

Rysunek 17.6. Parter z podanymi wymiarami

Ściany 1. piętra możemy otrzymać w prosty sposób bez ponownego definiowania wszystkich wymiarów. Do dyspozycji mamy trzy metody postępowania. 1. Przechodząc na kondygnację 1. piętra, zobaczymy ściany parteru w formie podrysu (jeśli go wcześniej aktywowaliśmy). Korzystamy z tego podglądu oraz przyciągania kursora do jego charakterystycznych punktów i łatwo przerysowujemy ściany na nową kondygnację. 2. Z menu kontekstowego 1. Piętro w palecie Nawigator wybieramy funkcję Edycja elementów kondygnacjami. Wskazujemy Parter jako kondygnację źródłową, 1. Piętro jako kondygnację docelową i w ten sposób kopiujemy wszystkie ściany na 1. piętro (rysunek 17.7). Po wykasowaniu niepotrzebnych ścianek toalety i przedłużeniu innych, tak jak pokazano na rysunku 17.8, ściany na 1. piętrze możemy uznać za gotowe. 3. Ściany identyczne dla obu kondygnacji można skopiować, korzystając z funkcji schowka. Zaznaczamy wszystkie ściany na parterze z Ctrl+C, przechodzimy na 1. piętro, wpisujemy Ctrl+V i potwierdzamy operację wyborem OK z menu kontekstowego (prawy przycisk myszy). Do zaznaczania ścian najlepiej użyć narzędzia Strzałka z włączoną opcją Szybkie zaznaczanie, która umożliwia wybieranie elementów jednym kliknięciem. Aby dodawać kolejne elementy do zaznaczenia, należy przy wskazywaniu przytrzymać klawisz Shift. Alternatywną metodą będzie zaznaczenie elementów prostokątem zaznaczenia.

375

ROZDZIAŁ 17.  PRZYKŁADOWY PROJEKT

Rysunek 17.7. Kopiowanie ścian na 1. piętro

Rysunek 17.8. Ściany 1. piętra możemy w dużej części skopiować z parteru

Aby miejsce przecięć dwóch ścian zostało prawidłowo pokazane, trzeba czasem przedłużyć koniec jednej z nich do osi konstrukcyjnej drugiej. Rysując ściany piwnicy, znów możemy posłużyć się jedną z wymienionych wcześniej metod. Trzeba tylko zwrócić uwagę na to, że ściany piwnicy mają 2,30 m wysokości. Kiedy o tym zapomnimy, wystarczy zaznaczyć wszystkie ściany i podać właściwą wysokość w oknie dialogowym Ustawienia ściany (rysunek 17.9).

376

17.1. PYTANIA SPRAWDZAJĄCE

Rysunek 17.9. Ściany piwnicy

Na rysunku 17.10 przedstawiono ściany fundamentowe tarasu wraz z wymiarami. Przy rysowaniu tego typu symetrycznych konstrukcji warto wykorzystać możliwość lustrzanego odbijania elementów. Po narysowaniu i zaznaczeniu jednej ze ścian bocznych wybieramy Odbicie lustrzane kopii (za oś odbicia przyjmujemy środek ściany zewnętrznej) i w ten sposób otrzymujemy drugą ścianę fundamentową (rysunek 17.11).

Rysunek 17.10. Ściany fundamentowe tarasu z wymiarami

Z boku budynku dodatkowo narysujemy jeszcze ściany przynależące do wejścia do piwnicy i wiatrołapu na parterze. W ich konstruowaniu znów będzie pomocna opcja odsuwania pomarańczowych linii pomocniczych o zadane odległości. Potrzebne wymiary odczytamy z rysunku 17.12. Po narysowaniu wszystkich ścian piwnicy w oknie 3D zobaczymy je tak, jak na rysunku 17.13. Aby zasymulować ziemię wokół budynku, na kondygnacji Piwnica narysujemy prostokątną siatkę (narzędzie Siatka) metodą geometrii Prostokąt. Definiując jej wysokość na 1,50 m powyżej bieżącej kondygnacji i grubość na 1m, otrzymamy siatkę, której górna powierzchnia leży na poziomie początku układu współrzędnych projektu (rysunek 17.14).

377

ROZDZIAŁ 17.  PRZYKŁADOWY PROJEKT

Rysunek 17.11. Lustrzane odbicie kopii ściany fundamentowej

Rysunek 17.12. Ściany wejścia do piwnicy

378

17.1. PYTANIA SPRAWDZAJĄCE

Rysunek 17.13. Ściany piwnicy

Rysunek 17.14. Siatka o grubości 1m o górnej powierzchni na poziomie 0,00

Utworzona bryła siatki ma jedną podstawową wadę: wypełnia pomieszczenia piwnicy. Aby wyciąć z niej kształt budynku, zaznaczamy ją, klikamy jeden z jej wierzchołków lub jedną krawędź i z okna Paleta pomocnicza wybieramy opcję Odejmij od wieloboku. W tym momencie powinniśmy zmienić metodę geometrii siatki na Wielobok dla większej swobody wyznaczania kształtu wycięcia. Następnie klikamy kolejne wierzchołki zewnętrznego obrysu budynku, który chcemy odjąć od siatki. Uwzględniamy przy tym miejsce na schody, tak jak przedstawiono na rysunku 17.15. Jeśli pozostaliśmy przy metodzie geometrii Prostokąt, możemy po prostu wyciąć z siatki kolejno kilka prostokątów.

379

ROZDZIAŁ 17.  PRZYKŁADOWY PROJEKT

Rysunek 17.15. Piwnica z siatką symulującą ziemię

Istnieje jeszcze jedna istotna kwestia, którą musimy wziąć pod uwagę przy rysowaniu piwnicy. Jako że sięga ona 1,50 m poniżej poziomu ziemi, a ściany mają wysokość 2,25 m, okna piwniczne będą sięgały od 1,70 m do 2,20 m, czyli wysoko ponad poziomem podłogi. Żeby mimo to zobaczyć je na rysunku kondygnacji, musimy zmienić wysokość płaszczyzny cięcia rzutu, która domyślnie ustawiona jest na 1 m. Zmianę tego ustawienia wprowadzić możemy w menu Dokument/ Płaszczyzna cięcia dla rzutu (rysunek 17.16).

Rysunek 17.16. Płaszczyzna cięcia rzutu na wysokości 1,75 m

Zanim wstawimy okna w ściany piwnicy, musimy skonfigurować ich ustawienia w oknie dialogowym narzędzia Okno (rysunek 17.17). Powinny być to okna dwuskrzydłowe o wymiarach 80×50 cm i wysokości parapetu 1,70 m. W tym samym oknie ustawień w zakładce Parametry okna podstawowego wybieramy jeszcze odpowiedni typ węgarka (przewijamy strzałkami aż do panelu Węgarek). Tak skonfigurowane okna za pomocą opcji Specjalne punkty przyklejania (ustawienie Połowa i Pomiędzy punktami przecięcia) umieścimy na środku każdego z piwnicznych pomieszczeń.

380

17.1. PYTANIA SPRAWDZAJĄCE

Rysunek 17.17. Ustawienia okien piwnicznych

Kolejnym brakującym elementem są drzwi, czyli metalowe drzwi wejściowe do piwnicy i drewniane drzwi wewnętrzne. Po odpowiednim ustawieniu parametrów elementów w oknie dialogowym narzędzia Drzwi umieszczamy je w ścianach, tak jak na rysunku 17.18.

Rysunek 17.18. Okna i drzwi w piwnicy

381

ROZDZIAŁ 17.  PRZYKŁADOWY PROJEKT

Następnym krokiem będzie utworzenie schodów do piwnicy. Po wywołaniu okna dialogowego narzędzia Schody wchodzimy w opcję Utwórz schody i wybieramy typ prostych schodów bez spocznika. W oknie dialogowym ustawień indywidualnych schodów w zakładce Geometria definiujemy następujące wymiary: wysokość 1,50 m, szerokość 1,01 m, długość 2,20 m i wysokość stopnia 19 cm (rysunek 17.19).

Rysunek 17.19. Parametry schodów do piwnicy

Potrzebna będzie jeszcze podłoga w piwnicy, którą utworzymy za pomocą narzędzia Strop. Po ustawieniu grubości elementu na 20 cm rysujemy podłogę metodą geometrii Wielobok, tak jak pokazujemy na rysunku 17.20.

Rysunek 17.20. Rysowanie podłogi piwnicy

Na zakończenie do ścian fundamentowych dodajemy ławy. Do ich utworzenia użyjemy elementów belek, które umieścimy na odpowiedniej głębokości. Podłoga piwnicy leży na głębokości 1,50 m, a jej grubość wynosi 20 cm, co daje położenie górnej powierzchni ław fundamentowych na wysokości –1,70 m.

382

17.1. PYTANIA SPRAWDZAJĄCE

Bez szczegółowego wyliczania przyjmiemy ich wymiary na 60×60 cm. Pozostaje jeszcze problem umieszczenia fundamentów w osi ścian. Niestety, środek ściany nie jest aktywnym punktem przyklejania. Przyda się zatem względna metoda konstrukcyjna Przesunięcie z okna Paleta kontrolna. Po zdefiniowaniu wymiarów belek wybieramy tę opcję, a następnie metodą geometrii Wielobok lub Prostokąt rysujemy kształt belki wzdłuż zewnętrznej krawędzi ściany. Po zakończeniu (dwukrotne kliknięcie lub OK z menu kontekstowego) zostaniemy poproszeni o podanie odległości przesunięcia. Przeciągając kursor w kierunku przesunięcia, wpisujemy w palecie Podręczne współrzędne wartość połowy szerokości ściany, czyli 0,1825 (rysunki 17.21 i 17.22).

Rysunek 17.21. Belki o wymiarach 60x60cm użyte jako fundamenty

Rysunek 17.22. Gotowe fundamenty

383

ROZDZIAŁ 17.  PRZYKŁADOWY PROJEKT

Drzwi i okna na kondygnacji parteru wstawiamy, posługując się analogicznymi metodami przećwiczonymi wcześniej przy rysowaniu piwnicy. Poszczególne wymiary odczytamy z rysunku 17.6. Przy pozycjonowaniu drzwi pamiętajmy o tym, że kursor Oko wyznacza stronę, na którą drzwi mają się otwierać. Ostatnim wyzwaniem będzie narysowanie schodów na parterze. Z powodu specyficznego kształtu utworzymy je jako schody indywidualne. W tym celu narysować musimy wypełnienie odpowiadające powierzchni schodów na rzucie oraz linię kierunku biegu schodów złożoną z elementów pojedynczych linii i łuków. Jak widać na rysunku 17.23, przy rysowaniu wypełnienia warto posłużyć się dodatkowymi liniami konstrukcyjnymi.

Rysunek 17.23. Wypełnienie, linie i łuki, które posłużą do utworzenia schodów indywidualnych

Wypełnienie rysujemy metodą geometrii Wielobok. Ponieważ mają z niego powstać później drewniane schody policzkowe, krawędzie wypełnienia zostały odsunięte od ściany o szerokość przyszłych policzków. Możemy użyć do tego funkcji Odsunięcie z Palety pomocniczej i podać w palecie Podręczne współrzędne wartość 0,05. Pewnym ułatwieniem w późniejszym tworzeniu schodów zabiegowych będzie także zaokrąglenie wewnętrznej krawędzi wieloboku. Linię kierunku biegu schodów utworzymy narzędziem Linia. Najpierw rysujemy łamaną łączącą środki dwóch ukośnych krawędzi, a następnie po zaznaczeniu wszystkich trzech segmentów wywołujemy polecenie Zaokrąglenie/Ścięcie z paska narzędzi Standard i wpisujemy w pole wartość 0,6. Na rysunku 17.23 widzimy efekt tej operacji. Linia ta nie powinna być rysowana narzędziem Polilinia i jeżeli omyłkowo tak właśnie postąpiliśmy, to należy rozbić ją za pomocą funkcji Edycja/ Zmiana geometrii/Rozbij do bieżącego widoku. Rysowanie linii pojedynczymi segmentami i stycznymi

384

17.1. PYTANIA SPRAWDZAJĄCE

łukami grozi odrzuceniem linii. Nie powinna ona również składać się ze zgrupowanych elementów. W menu Edycja/Grupowanie/Rozgrupuj znajdziemy funkcję rozbijającą polilinię na pojedyncze segmenty. Wybieramy teraz wszystkie te elementy i wywołujemy polecenie z menu Projekt/Utwórz schody korzystając z zaznaczenia. W wywołanym w ten sposób oknie należy wpisać wartości dla poszczególnych parametrów schodów pokazane na rysunku 17.24. Możliwe, że będziemy musieli skorygować nieco strefę zabiegową. Klikając graniczny biały stopień, powiększymy ją, po wskazaniu szarego stopnia skrócimy ją. Pozostaje jeszcze odpowiednio ustawić poręcz schodów oraz materiał dla stopni i policzków schodów. Szerokość policzków ustawiamy na 5 cm. Klikając przycisk Sprawdź schody, przekonamy się, czy wszystkie ustawienia są prawidłowe. Gdy zostanie to potwierdzone, kliknięciem OK przechodzimy do okna, w którym nadamy schodom nową nazwę i zachowamy je w wewnętrznej bibliotece programu.

Rysunek 17.24. Parametry schodów indywidualnych

Ściana z drzwiami do piwnicy musi zostać nieco skrócona, w przeciwnym razie będzie kolidować ze schodami. Możemy zrobić to, po prostu wpisując inną wysokość dla ściany (2,40 m), obniżając ją za pomocą funkcji Rozciąganie w pionie z okna Paleta pomocnicza lub przy użyciu jednej z operacji na elementach bryłowych (rysunek 17.25).

385

ROZDZIAŁ 17.  PRZYKŁADOWY PROJEKT

Rysunek 17.25. Docinanie ścianki schodami

Opcje te znajdziemy w menu Projekt/Działania na elementach bryłowych. Wykonujemy następujące czynności (rysunek 17.26). 1. Zaznaczamy ściankę. 2. Klikamy przycisk Pobierz elementy bazowe. 3. Zaznaczamy schody. 4. Klikamy przycisk Pobierz operatory. 5. Wybieramy opcję Odejmowanie z odcięciem góry. 6. Klikamy Wykonaj. 7. Ścianka zostaje dopasowana, zamykamy okno dialogowe. Kolejnym elementem naszego projektu będzie dodanie stropu nad piwnicą. Bardzo ułatwi to ustawienie kondygnacji Piwnica jako podrysu rzutu kondygnacji Parter (czyli aktualnej). Prawy przycisk na kondygnacji Piwnica w palecie Nawigator wywoła menu, z którego wybieramy Wyświetl jako podrys. W ten sposób zobaczymy ściany pod balkonem, wejściem do piwnicy i do budynku. Narzędziem Strop z ustawioną grubością 20 cm metodą wieloboku rysujemy element stropu. Możemy od razu wyciąć także otwór w stropie na schody do piwnicy. Ponownie wybieramy narzędzie Strop najlepiej z metodą geometrii Prostokąt. Zaznaczamy wcześniej narysowany strop i klikamy jeden z jego narożników lub jedną z krawędzi, aby wywołać okno Paleta pomocnicza. Wybieramy z niej funkcję Odejmij od wieloboku i klikamy dwa wierzchołki przekątnej planowanego otworu. Teraz ustawimy słupy należące do konstrukcji balkonu. Wywołujemy narzędzie Słup i definiujemy parametry w oknie dialogowym, szczególną uwagę zwracając na Punkt wstawienia rdzenia (rysunki 17.27 i 17.28).

386

17.1. PYTANIA SPRAWDZAJĄCE

Rysunek 17.26. Gotowe schody

Rysunek 17.27. Parametry dla słupów balkonowych

387

ROZDZIAŁ 17.  PRZYKŁADOWY PROJEKT

Rysunek 17.28. Słupy i ściany na balkonie

Narysujemy jeszcze ścianki balkonu o wysokości 1 m i uzupełnimy wiatrołap o brakujące ściany w wysokości 2,55 m. Drzwi wejściowe i okno wstawiamy przy użyciu wcześniej omówionych metod. Dach wiatrołapu konstruujemy za pomocą narzędzia Dach i metody geometrii Dach wielopołaciowy. Ustawiamy nachylenie dachu na 11°, wysunięcie okapu na 0,30 m i grubość połaci na 0,20 m (rysunek 17.29). Do przekrycia wejścia wystarczy właściwie tylko fragment większego dachu wielopołaciowego. Zaznaczamy zatem na rzucie obrys dachu nachodzącego na budynek (rysunek 17.30). Otrzymana struktura jest elementem złożonym i aby poddać go dalszej edycji, musimy rozbić element na pojedyncze połacie opcją Rozbij na pojedyncze połacie. Zaznaczamy teraz połacie leżące wewnątrz budynku i narzędziem Podziel z paska Standard odcinamy niepotrzebne części.

Rysunek 17.29. Konstruowanie daszku nad wiatrołapem

388

17.1. PYTANIA SPRAWDZAJĄCE

Rysunek 17.30. Parametry przekrycia wiatrołapu

Aby otrzymać ściany na piętrze, skorzystamy z tych samych metod, które stosowaliśmy przy tworzeniu piwnicy na bazie ścian parteru. Okna i drzwi w większości położone są na środku ścian (rysunki 17.31 i 17.33). Dach budynku zbudujemy metodą geometrii Dach wielopołaciowy, tak jak zrobiliśmy przy przekryciu wiatrołapu. Po skonstruowaniu całego modelu możemy samodzielnie wypróbować opcje widoku budynku w różnych przekrojach i elewacjach. Warto przyjrzeć się możliwościom okna 3D (rysunek 17.32), w którym możemy selektywnie wyświetlać poszczególne kondygnacje za pomocą opcji z menu Widok/Elementy w widoku 3D/Filtruj elementy widoczne w 3D (rysunek 17.33).

389

ROZDZIAŁ 17.  PRZYKŁADOWY PROJEKT

Rysunek 17.31. Okna i drzwi na piętrze

Rysunek 17.32. Domek w rzucie perspektywicznym

390

17.1. PYTANIA SPRAWDZAJĄCE

Rysunek 17.33. Elementy 1. piętra

17.1. Pytania sprawdzające 1. Gdzie definiujemy wysokość kondygnacji budynku? 2. Jak możemy wyznaczać pozycję punktów względem specjalnych punktów przyklejania (skrót klawiszowy .)? 3. Gdzie znajdziemy narzędzie do docinania elementów? 4. Gdzie znajdziemy opcję kopiowania wszystkich ścian jednej kondygnacji na drugą? 5. Jak możemy usunąć część siatki terenu znajdującą się wewnątrz budynku? 6. O czym szczególnie powinniśmy pamiętać przy rysowaniu rzutu piwnicy? 7. Jak tworzymy schody o dowolnym kształcie? 8. Jak w widoku 3D możemy selektywnie wyświetlać wybrane kondygnacje?

391

ROZDZIAŁ 17.  PRZYKŁADOWY PROJEKT

392

DODATEK A

Pytania i odpowiedzi

A.1. Rozdział 1. Krótkie wprowadzenie. Jak to działa? A.1.1. Pytania sprawdzające 1. Co oznacza skrót BIM? 2. Jak długo można używać wersji demonstracyjnej? 3. Jakie funkcje są zablokowane w wersji demonstracyjnej? 4. Jakiego systemy operacyjnego wymaga ArchiCAD 16? 5. Jaka minimalna pojemność pamięci RAM jest potrzebna? 6. Gdzie znajduje się początek układu współrzędnych w momencie rozpoczęcia projektu i jak jest oznaczony? 7. Jakie są najważniejsze narzędzia panelu Pasek pomocniczy? 8. Jak zaznaczane jest przyciąganie do punktów charakterystycznych elementów? 9. Gdzie znajdują się narzędzia do włączania linii pomocniczych i palety Podręczne współrzędne? 10. W jaki sposób możemy określać parametry elementów konstrukcyjnych?

A.1.2. Odpowiedzi 1. BIM jest skrótem od Building Information System. Oznacza on system operujący inteligentnymi obiektami, których parametry możemy w każdej chwili edytować i kontrolować. Zmiany wprowadzone na zestawieniach elementów, dzięki ich sprzężeniu z projektem, będą automatycznie adaptowane na rzutach i przekrojach. 2. Wersja demonstracyjna nie ma limitu czasowego. 3. Korzystając z wersji demonstracyjnej, nie możemy zachowywać projektów w trybie Teamwork, kopiować ich ani na nich pracować.

DODATEK A  PYTANIA I ODPOWIEDZI

4. ArchiCAD 16 działa na następujących systemach operacyjnych: Windows 8, 8.1 i 7, Windows Vista i Windows XP, a także na Macintosh OS X 10.6,10.7, 10.8 oraz 10.9. 5. Potrzeba minimum 3 GB pamięci RAM, a przy systemach 32-bitowych — 2 GB. 6. W momencie rozpoczęcia projektu początek układu współrzędnych znajduje się na środku okna rzutu i jest oznaczony grubym czarnym krzyżykiem. 7. W panelu Pasek pomocniczy w dolnej części ekranu znajdziemy (od lewej) przycisk aktywujący paletę Nawigator, ustawienia skali oraz funkcje powiększenia i pomniejszenia Zoom. 8. Przyciąganie (lub przyklejanie) do punktów sygnalizowane jest kursorem Ptaszek. 9. Obie te funkcje znajdują się w pasku narzędzi Standard pomiędzy narzędziami Strzykawka i Przyklejanie do siatki. 10. Najważniejsze parametry elementów dostępne są w palecie Info. Pełny zestaw ustawień znajdziemy w oknie dialogowym ustawień wywoływanym pierwszym przyciskiem z palety Info danego narzędzia.

A.2. Rozdział 2. Interfejs pod lupą A.2.1. Pytania sprawdzające 1. Jakie są najważniejsze elementy teczki Mapa projektu? 2. Wymień podstawowe palety należące do interfejsu programu ArchiCAD. 3. Do czego służy Podgląd nawigacji? 4. Co konfigurujemy w palecie Podręczne ustawienia? 5. W jakim widoku możemy wybrać tryb Eksploracja 3D? 6. Jak wygląda kursor narzędzia Strzałka, znajdujący się nad punktem, a jak leżący nad krawędzią elementu? 7. Jakie trzy funkcje spełnia rolka myszy? 8. Co oznacza Wyświetl jako podrys? 9. W jaki sposób najłatwiej manipulować widokiem 3D?

A.2.2. Odpowiedzi 1. Najważniejszymi elementami teczki Mapa projektu są Kondygnacje, Przekroje, Elewacje, Detale, okna 3D i Listy elementów. 2. Podstawowymi paletami interfejsu programu ArchiCAD są: paleta Narzędzia, paleta Info, Paleta współrzędnych, Paleta kontrolna, Nawigator i Podręczne współrzędne. 3. W palecie Podgląd nawigacji w trybie 2D zobaczymy podgląd całego projektu i możemy w nim określić fragment, który wyświetli się na ekranie. W trybie 3D na pokazanym widoku z góry zmienimy położenie kamery i obiektu, a także dopasujemy stożek widoku.

394

A.3. ROZDZIAŁ 3. WSPÓŁRZĘDNE PUNKTÓW

4. W palecie Podręczne ustawienia możemy edytować następujące parametry: kombinację warstw, skalę rysunku, częściowe wyświetlanie struktury, zestaw piór, opcję reprezentacji modelu, etap przebudowy i typ wymiarowania. 5. W widoku ogólnej perspektywy za pomocą opcji Widok/Eksploruj model lub skrótem klawiszowym E. 6. Kursor znajdujący się nad punktem elementu przybiera kształt Ptaszek, a nad krawędzią — kształt Mercedes. 7. Rolka myszy spełnia trzy funkcje: przewijanie rolki powoduje dynamiczne powiększanie i pomniejszanie obrazu, przesuwanie myszy z przyciśniętą rolką przesuwa widok, a dwukrotne kliknięcie rolki dopasowuje widok do okna. 8. Opcja ta wyświetla pod aktualnym rysunkiem wybrany widok projektu w formie jednobarwnego (domyślnie pomarańczowego) podkładu o regulowanej przeźroczystości. 9. Najlepszym narzędziem do ustawiania widoku 3D jest Orbita (znajdziemy ją np. w obszarze Pasek pomocniczy).

A.3. Rozdział 3. Współrzędne punktów A.3.1. Pytania sprawdzające 1. Gdzie znajduje się narzędzie do definiowania początku układu współrzędnych użytkownika? 2. Jak możemy przełączyć się z powrotem na początek układu współrzędnych projektu? 3. Jak jest różnica między siatką modularną i siatką przyklejania? 4. Którą z siatek możemy uzupełnić o siatkę dodatkową? 5. Proszę podać cztery ważne ustawienia specjalnych punktów przyklejania. 6. W jaki sposób możemy zablokować współrzędne? 7. Z jakich względnych metod konstrukcyjnych możemy skorzystać przy rysowaniu? 8. Jak możemy aktywować funkcję przyklejania elementów?

A.3.2. Odpowiedzi 1. W pasku narzędzi Standard, w pasku narzędzi Pomoce rysunkowe i w oknie Paleta współrzędnych. 2. Dwukrotnym kliknięciem ikony narzędzia Ustaw początek układu współrzędnych. 3. Siatka modularna, włączana skrótem klawiszowym Shift+S, stanowi wizualną pomoc w orientacji na rysunku poprzez wyświetlanie na ekranie linii w odstępach 1×1 m. Może się składać z siatki głównej i siatki dodatkowej. Siatka przyklejania jest niewidoczna na ekranie i najczęściej jest gęstsza od siatki modularnej. Przyciąga kursor do swoich węzłów domyślnie ustawionych w odstępach 1×0,5 m. 395

DODATEK A  PYTANIA I ODPOWIEDZI

4. Siatka modularna. 5. Połowa, Podziały, Procent i Odległość. 6. Poprzez przyciąganie do poziomych lub pionowych linii pomocniczych lub wpisanie wartości w palecie Podręczne współrzędne i jej zablokowanie. 7. Prostopadle, Równolegle, Dwusieczna kąta, Przesunięcie, Wielokrotne przesunięcie, Specjalne punkty przyklejania na wektorze i Ustawienie powierzchni 3D. 8. Za pomocą ikony tego narzędzia w pasku narzędzi Standard lub w pasku Pomoce rysunkowe.

A.4. Rozdział 4. Podstawowe elementy geometryczne A.4.1. Pytania sprawdzające 1. Jakie poznaliśmy podstawowe elementy geometryczne? 2. Jakie mamy do dyspozycji metody konstrukcji w narzędziu Łuk/okrąg? 3. Jakie typy połączeń między segmentami polilinii możemy wybierać z okna Paleta pomocnicza? 4. Jakie cechy charakteryzują elementy tworzone narzędziem Krzywa? 5. Jakie metody konstrukcji oferuje narzędzie Wypełnienie? 6. Czy punkty aktywne są widoczne na wydruku?

A.4.2. Odpowiedzi 1. Linia, Łuk, Okrąg, Polilinia, Krzywa, Punkty aktywne i Wypełnienie. 2. Dla okręgu: Punkt środkowy i promień, 3 punkty, Styczne, dla elipsy: Elipsa z przekątnej, Elipsa z połowy przekątnej, Promienie elipsy. 3. Prosty segment, Łuk styczny do wcześniej narysowanej linii, Łuk styczny do zdefiniowanej linii, Łuk przechodzący przez 3 punkty i Łuk definiowany za pomocą punktu środkowego. 4. Narzędzie to tworzy krzywe będące liniami o dowolnym kształcie i różnych promieniach wygięć wygładzających węzły. 5. Wielobok, Prostokąt i Obrócony prostokąt. 6. Nie.

A.5. Rozdział 5. Ściany, okna i drzwi A.5.1. Pytania sprawdzające 1. Jakich metod geometrii możemy użyć, rysując ściany? 2. Jakie są metody konstrukcji rysowania ścian prostych?

396

A.6. ROZDZIAŁ 6. EDYCJA ELEMENTÓW

3. Jakie rodzaje przekrojów poprzecznych ścian mamy do dyspozycji? 4. W jaki sposób określamy kierunek otwierania okien? 5. W jaki sposób możemy zmienić kierunek otwierania (na zewnątrz/do wewnątrz) drzwi? 6. Gdzie domyślnie rysowany jest strop? 7. W jaki sposób utworzymy otwór w stropie? 8. Jakie różne kształty dachów mamy do dyspozycji? 9. W jaki sposób tworzymy element dachu w oknie 3D? 10. Jaki warunek musi być spełniony przy dopasowywaniu ścian do dachów?

A.5.2. Odpowiedzi 1. Ściana prosta, Ściana łukowa, Ściana trapezowa i Ściana wieloboczna. 2. Pojedynczy segment, Łańcuch ścian, Prostokąt ścian i Obrócony prostokąt ścian. 3. Prosty, Pochyły, Dwustronnie pochyły i Złożony profil. 4. Klikając kursorem Oko po wybranej stronie okna wstawionego w ścianę. 5. Opcją Odbicie z okna dialogowego Ustawienia drzwi. 6. Pod poziomem aktualnej kondygnacji. 7. Aktywujemy okno Paleta pomocnicza, wybieramy narzędzie Odejmij z wieloboku i zaznaczamy wierzchołki otworu. 8. Przy narzędziu Dach do dyspozycji mamy Dach jednopołaciowy (opcje Wielokąt, Prostokąt i Obrócony prostokąt) i Dach wielopołaciowy (opcje Wielokąt, Prostokąt dwu- lub czterospadowy, Obrócony prostokąt). 9. Po wybraniu metody geometrii Dach jednopołaciowy podajemy trzy punkty wyznaczające płaszczyznę dachu, a następnie kolejno punkty wieloboku lub prostokąta połaci. 10. Przed docięciem do dachu ściana musi być rozciągnięta na wysokość tak, aby wystawała ponad połać. Możemy użyć do tego np. narzędzia Rozciągnij na wysokość z okna Paleta pomocnicza.

A.6. Rozdział 6. Edycja elementów A.6.1. Pytania sprawdzające 1. W jaki sposób uzyskać szybką informację na temat elementu? 2. W jaki sposób zostanie zasygnalizowane, że w danym punkcie znajduje się więcej niż jeden obiekt? 3. Jak działa opcja Szybkie zaznaczanie? 4. W jaki sposób dodajemy elementy do zaznaczenia? 5. Jak wygląda obszar zaznaczenia obejmujący wszystkie kondygnacje?

397

DODATEK A  PYTANIA I ODPOWIEDZI

6. Jak nazywamy paletę zawierającą uniwersalne narzędzia edycji? 7. Jak najszybciej przesuniemy element? 8. Co umożliwia opcja Powielenie? 9. Do którego polecenia przynależy kursor Nożyczki? 10. W jaki sposób z dwuwymiarowych elementów geometrycznych utworzymy takie elementy jak ściany lub stropy?

A.6.2. Odpowiedzi 1. Najeżdżając na element kursorem z aktywnym narzędziem Strzałka. 2. Poprzez komunikat Wiele elementów(TAB). 3. Zaznaczając element, klikamy w jego środku. 4. Z klawiszem Shift. 5. Jest zaznaczony grubą kreskowaną linią. 6. Jest to Paleta pomocnicza. 7. Zaznaczamy obiekt i przeciągamy go myszą. 8. Dzięki tej opcji utworzymy regularne układy złożone z elementów poprzez ich wielokrotne przesuwanie, obracanie, przesuwanie w pionie lub ustawienie funkcją macierzy. 9. Kursor Nożyczki pojawia się przy aktywowaniu narzędzia Przytnij. 10. Za pomocą narzędzia Magiczna różdżka.

A.7. Rozdział 7. Schody A.7.1. Pytania sprawdzające 1. Ile typów schodów standardowych mamy do dyspozycji w programie? 2. W jaki sposób możemy blokować wartości parametrów schodów? 3. Z jakich elementów powstają schody definiowane przez użytkownika?

A.7.2. Odpowiedzi 1. 17. 2. Klikając symbol kłódki obok danej wartości. 3. Z wypełnienia i linii kierunku biegu schodów złożonej z pojedynczych linii i łuków.

398

A.8. ROZDZIAŁ 8. PRZEGRODY STRUKTURALNE

A.8. Rozdział 8. Przegrody Strukturalne A.8.1. Pytania sprawdzające 1. Ile metod geometrii przegród strukturalnych mamy do dyspozycji i jak się one nazywają? 2. Czy możemy narysować pochyłą przegrodę strukturalną? 3. Które elementy nazywamy słupkami, a które ryglami? 4. Które części składowe przegrody możemy osobno wyświetlać w celu edycji? 5. Jakie typy paneli możemy stosować w przegrodach strukturalnych? 6. Co oznacza wybieranie wielokrotne elementów przegrody?

A.8.2. Odpowiedzi 1. Do dyspozycji mamy sześć metod geometrii: Polilinia — Pojedyncza linia, Polilinia — Łańcuch, Środek i promień, Trzy punkty, Styczne i Promień i oś. 2. Tak, jest to możliwe. Odpowiedni kąt wpisujemy w oknie dialogowym Wstaw przegrodę strukturalną. 3. Słupki to pionowe elementy siatki przegrody, zaś rygle to jej elementy poziome. 4. W trybie edycji pojedynczych elementów możemy ustawiać widoczność następujących części składowych przegród: Schemat, Profil, Panel, Łącznik i Akcesorium. 5. W przegrodach strukturalnych, oprócz standardowych paneli, stosować możemy także okna (jedno- lub dwuskrzydłowe), drzwi (jedno- lub dwuskrzydłowe), drzwi obrotowe, drzwi przesuwne, panele narożne i panele skrzynki. Ponadto mamy możliwość definiowania paneli indywidualnych. 6. Dzięki tej opcji możemy wybierać wiele równoległych do siebie podobnych elementów siatki, np. słupków lub rygli.

A.9. Rozdział 9. Kształty A.9.1. Pytania sprawdzające 1. Jakie rodzaje elementów Kształt możemy tworzyć w programie ArchiCAD? 2. Z jakich metod geometrii skorzystamy przy budowaniu tych brył? 3. Jakimi poleceniami uzyskamy formy organiczne? 4. Które opcje nazywamy operacjami Boole’a? 5. Jak wygląda kształt kursora narzędzia Strzałka do wybierania części elementów?

399

DODATEK A  PYTANIA I ODPOWIEDZI

A.9.2. Odpowiedzi 1. Do dyspozycji mamy następujące metody geometrii: Wielobok, Prostokąt, Obrócony prostokąt, Łuk, Obwód, Prostopadłościan i Rotacja. 2. Bryły otrzymamy za pomocą metod Prostopadłościan i Rotacja, o ile obracany profil jest zamknięty. 3. Opcjami Złącz i zakrzyw krawędzie, Podziel i wygładź powierzchnie oraz funkcją Wypukłość z okna Paleta pomocnicza. 4. Operacje Boole’a to: Złącz, Odejmij i Część wspólna. 5. Podczas gdy całe elementy zaznaczamy szarą strzałką, do zaznaczania ich części użyjemy białej strzałki.

A.10. Rozdział 10. Wymiarowanie i tekst A.10.1. Pytania sprawdzające 1. Co oznacza termin wymiarowanie skojarzone? 2. Jakie narzędzia wymiarowania oferuje program? 3. Jaka opcja narzędzia Wymiarowanie pozwala na dodatkowe pokazywanie w indeksie górnym wartości nieobjętych już funkcją Cyfry po przecinku? 4. Która z metod konstrukcji Liniowa, Ciągła, Ciągła-prosta jest najczęściej używana w branży architektonicznej? 5. Z jakich metod geometrii możemy korzystać przy wymiarowaniu liniowym? 6. Z jakich części komponentów składa się element wymiarowania? 7. Czym różnią się od siebie skojarzone i nieskojarzone punkty odniesienia? 8. Jakiego narzędzia użyjemy do zwymiarowania pionowego widoków przekrojów i elewacji do wyznaczenia? 9. Jaka jest ścieżka dostępu dla funkcji automatycznego wymiarowania? 10. Co oznacza opcja Rozmiar na papierze przy tworzeniu tekstów?

A.10.2. Odpowiedzi 1. Wymiarowanie jest przyporządkowane do elementów i zmienia się wraz z ich modyfikacją. 2. Wymiarowanie liniowe, Kota wysokościowa, Wymiarowanie promienia łuku i Wymiarowanie kąta. 3. Dodatkowa dokładność.

400

A.11. ROZDZIAŁ 11. STREFY, LISTY I ZESTAWIENIA

4. Liniowa. 5. Tylko X-Y, Każdy kierunek i Długość łuku. 6. Wymiarowanie składa się z wartości wymiaru, linii wymiarowej, znaczników wymiarowania, linii pomocniczych i punktów odniesienia. 7. Skojarzone punkty odniesienia są okrągłe, a nieskojarzone — kwadratowe. 8. Użyjemy opcji Wymiarowanie pionowe z kotami wysokościowymi. 9. Dokument/Automatyczne wymiarowanie/Wymiarowanie zewnętrzne lub /Wymiarowanie wewnętrzne. 10. Rozmiar tekstu będzie wyświetlany zgodnie z jego wielkością na późniejszym wydruku, niezależnie od skali rysunku.

A.11. Rozdział 11. Strefy, Listy i Zestawienia A.11.1. Pytania sprawdzające 1. Jakimi metodami konstrukcji możemy posługiwać się przy tworzeniu stref? 2. Czy strefy są widoczne w oknie 3D? 3. Gdzie znajdziemy funkcję do dopasowywania stref po przesunięciu ścian? 4. Jakim poleceniem utworzymy własną kategorię stref? 5. Które z list w programie są inteligentne, czyli połączone bezpośrednio z elementami? 6. Jakim przyciskiem wywołamy okno dialogowe do edycji zawartości listy?

A.11.2. Odpowiedzi 1. Wprowadzanie ręczne, Według wewnętrznej krawędzi i Według linii odniesienia. 2. Tak, ale zobaczymy je dopiero po „odfiltrowaniu” w widoku 3D (Widok/Elementy w widoku 3D/Filtruj elementy widoczne w 3D) lub kiedy w ustawieniach warstw wybierzemy wyświetlanie pozostałych elementów w trybie szkieletu. 3. Projekt/Uaktualnij strefy. 4. Opcje/Atrybuty elementów/Kategorie stref. 5. Listy z folderu Zestawienia w palecie Nawigator. 6. Przyciskiem Ustawienia schematu.

401

DODATEK A  PYTANIA I ODPOWIEDZI

A.12. Rozdział 12. Przekroje, elewacje, rozwinięcia ścian, obszary 2D, detale i dokumenty 3D A.12.1. Pytania sprawdzające 1. Na czym polega różnica między elewacją a przekrojem w programie ArchiCAD? 2. Jakie możliwości mamy przy ustawianiu zakresu poziomego przekroju? 3. Gdzie znajdziemy funkcję tworzenia przekrojów 3D? 4. Jak tworzymy widok detalu na rzucie? 5. Co dzieje się z elementami rysunku po przeniesieniu ich do okna widoku detalu? 6. Jak możemy zaktualizować rysunek detalu po dokonaniu zmian w projekcie? 7. Z jakich funkcji palety Narzędzia możemy korzystać w dokumencie 3D?

A.12.2. Odpowiedzi 1. Elewacja jest szczególnym typem przekroju leżącym poza obrysem budynku o nieskończonym zasięgu poziomym. 2. Opcje zasięgu poziomego przekroju to: Nieskończony, Ograniczony i Głębokość zerowa. 3. W menu Widok/Elementy w widoku 3D/Przekrój 3D. 4. Poprzez zaznaczenie dwóch wierzchołków prostokąta ograniczającego jego zakres. 5. Zostają rozbite na dwuwymiarowe elementy geometryczne. 6. Poprzez funkcję menu kontekstowego Przebuduj z widoku źródłowego. 7. W dokumentach 3D do dyspozycji mamy funkcje z kategorii Dokument, takie jak np. wymiarowanie.

A.13. Rozdział 13. Organizacja projektu, arkusze i plotowanie A.13.1. Pytania sprawdzające 1. Jakie teczki zawiera paleta Nawigator? 2. Jak najszybciej uruchomić paletę Organizator? 3. Jak tworzymy nowe szablony arkuszy? 4. Jak tworzymy nowe arkusze? 5. W którym menu możemy dołączyć nowe urządzenie plotera?

402

A.14. ROZDZIAŁ 14. USTAWIENIA PROJEKTU, KONDYGNACJE I WARSTWY

6. Co rozumiemy pod pojęciem „publikowanie”? 7. Do którego formatu plików można dodawać komentarze, nie korzystając z programu CAD? 8. W jakim formacie możemy tworzyć trójwymiarowe dokumenty?

A.13.2. Odpowiedzi 1. Mapa projektów, Mapa widoków, Teczka arkuszy i Zestawy publikacji. 2. Klikając przycisk Wybór projektów w górnej części palety Nawigator. 3. Kliknięciem prawym przyciskiem folderu Szablony w obszarze Teczka arkuszy. 4. Kliknięciem prawym przyciskiem folderu Spis arkuszy w obszarze Teczka arkuszy. 5. Plik/Ustawienia plotera. 6. Drukowanie, plotowanie i eksport do plików w różnym formacie. 7. Do plików w formacie DWF, za pomocą programu Recenzent projektu. 8. W formacie PDF.

A.14. Rozdział 14. Ustawienia projektu, kondygnacje i warstwy A.14.1. Pytania sprawdzające 1. Gdzie znajdziemy główne ustawienia projektu? 2. Co możemy zdefiniować w zakładce Strefy w menu Preferencje projektu? 3. Gdzie skonfigurujemy kondygnacje? 4. Gdzie zmienimy ustawienia warstw? 5. Jakie ustawienia dostępne są dla warstw?

A.14.2. Odpowiedzi 1. W menu Opcje/Preferencje projektu. 2. Reguły obliczeń powierzchni stref przy wnękach, pochyłych dachach i słupach. 3. W menu Projekt/Ustawienia kondygnacji. 4. W menu Opcje/Atrybuty elementów/Ustawienia warstw. 5. Zablokuj/Odblokuj, Pokaż/Ukryj, Widok 3D Szkielet/Kolorowanie i Grupa przecięć.

403

DODATEK A  PYTANIA I ODPOWIEDZI

A.15. Rozdział 15. Wizualizacja A.15.1. Pytania sprawdzające 1. Jakie silniki renderujące są dostępne w programie ArchiCAD? 2. Co jest niezbędne do utworzenia animacji? 3. Co to jest analiza nasłonecznienia? 4. Gdzie znajdziemy funkcję analizy nasłonecznienia? 5. Gdzie w domyślnym ustawieniu programu znajduje się kierunek wschodni?

A.15.2. Odpowiedzi 1. Rendering ArchiCADa, Rendering LightWorks i Szkic. 2. Ścieżka animacji. 3. Analiza nasłonecznienia jest filmem otrzymywanym z jednej nieruchomej kamery, pokazującym symulację oświetlenia i zacienienia w ciągu dnia, przy zdefiniowanej lokalizacji i określonym dniu roku. 4. W menu Dokument/Wizualizacja/Analiza nasłonecznienia. 5. Na kierunku osi x.

A.16. Rozdział 16. Serwer BIM A.16.1. Pytania sprawdzające 1. Jakie są cztery funkcje okna Centrum kontroli Serwera BIM? 2. Czym zarządzać możemy z okna Menedżer Serwerów BIM? 3. Co rozumie się pod pojęciem funkcji użytkownika w projekcie? 4. Jakie są najważniejsze ustawienia preferencji projektu? 5. Co oznacza zarezerwowanie elementu? 6. Co oznacza udostępnienie elementu? 7. Co oznacza przydzielanie elementu? 8. Gdzie znajdziemy przyporządkowanie kolorów do użytkowników?

404

A.17. ROZDZIAŁ 17. PRZYKŁADOWY PROJEKT

A.16.2. Odpowiedzi 1. Uruchamianie serwera, włączanie menedżera serwera, zmiana preferencji i tworzenie pliku łącza. 2. Projektami, użytkownikami, funkcjami i bibliotekami. 3. Prawa dostępu do poszczególnych elementów projektu. 4. Ustawienia folderów docelowych dla projektów Teamwork i ich bibliotek. 5. Dany użytkownik uzyskuje wyłączne prawo do edycji elementu. 6. Rezygnację z prawa wyłączności do danego elementu. 7. Rezygnację z prawa wyłączności do danego elementu na rzecz jednego z użytkowników. 8. W palecie Teamwork.

A.17. Rozdział 17. Przykładowy projekt A.17.1. Pytania sprawdzające 1. Gdzie definiujemy wysokość kondygnacji budynku? 2. Jak możemy wyznaczać pozycję punktów względem specjalnych punktów przyklejania (skrót klawiszowy .)? 3. Gdzie znajdziemy narzędzie do docinania elementów? 4. Gdzie znajdziemy opcję kopiowania wszystkich ścian jednej kondygnacji na drugą? 5. Jak możemy usunąć część siatki terenu znajdującą się wewnątrz budynku? 6. O czym szczególnie powinniśmy pamiętać przy rysowaniu rzutu piwnicy? 7. Jak tworzymy schody o dowolnym kształcie? 8. Jak w widoku 3D możemy selektywnie wyświetlać wybrane kondygnacje?

A.17.2. Odpowiedzi 1. Poprzez menu kontekstowe jednej z kondygnacji w palecie Nawigator, menu Projekt/Ustawienia kondygnacji lub skrót klawiszowy 7. 2. Po najechaniu kursorem na specjalny punkt przyklejania (kursor Ptaszek) aktywujemy Podręczne współrzędne poprzez wpisanie x lub y, po czym podajemy wartość odległości z + lub – na końcu dla oznaczenia kierunku odmierzania. 3. W pasku narzędzi Standard lub skrótem Ctrl. 4. Z menu kontekstowego jednej z kondygnacji w palecie Nawigator wybieramy opcję Edycja elementów kondygnacjami.

405

DODATEK A  PYTANIA I ODPOWIEDZI

5. Aktywujemy siatkę terenu, klikamy jeden z jej wierzchołków lub jedną z krawędzi, wywołując okno Paleta pomocnicza, wybieramy opcję Odejmij od wieloboku i zaznaczamy kolejno wierzchołki wycięcia. 6. Okna tej kondygnacji leżą wyżej niż domyślnie ustawiona wysokość płaszczyzny cięcia rzutu. W związku z tym należy zmienić jej ustawienie w menu Dokument/Płaszczyzna cięcia dla rzutu. 7. Do utworzenia indywidualnych schodów potrzebujemy wypełnienia definiującego obszar schodów na rzucie i linii kierunku biegu schodów złożonej z pojedynczych segmentów linii i łuków (nie polilinii). Następnie wywołujemy polecenie Projekt/Utwórz schody korzystając z zaznaczenia. 8. Poprzez funkcję w menu Widok/Elementy w widoku 3D/Filtruj elementy widoczne w 3D.

406

DODATEK B

Różnice między systemami Windows i Mac a skróty klawiszowe

W związku z tym, że program ArchiCAD działa na dwóch różnych systemach operacyjnych, możemy spotkać się z niewielkimi różnicami w obsłudze obu wersji. W dodatku nie będziemy omawiać różnic przy instalacji i zarządzaniu plikami, ponieważ jest to wyczerpująco opisane w instrukcji obsługi programu. Chodzi tu raczej o różnice wynikające z innego układu klawiatury, które mają wpływ na użycie omówionych w książce skrótów klawiszowych. Windows

Mac OS

Ctrl

Command

Alt

Alt

Skróty klawiszowe ułatwiają codzienną pracę z najczęściej używanymi opcjami programu. W poszczególnych menu obok nazw poleceń znajdziemy także odpowiadające im skróty klawiszowe. Ponadto w menu Opcje/Środowisko pracy/Skróty klawiszowe, wybierając przycisk Pokaż listę skrótów klawiaturowych w przeglądarce, wywołamy pełną listę wszystkich skrótów w programie. Warto zauważyć, że do tego samego polecenia przyporządkowano więcej niż jeden skrót. Nauka następuje zwykle w sposób naturalny podczas korzystania z programu ArchiCAD dzięki podpowiedziom w menu.

DODATEK B  RÓŻNICE MIĘDZY SYSTEMAMI WINDOWS I MAC A SKRÓTY KLAWISZOWE

408

DODATEK C

Interfejs w detalu

Uruchamiając program, na samym początku decydujemy o tym, z jakiego środowiska pracy programu ArchiCAD będziemy korzystać, przy czym program domyślnie proponuje Profil Standardowy 16. W tym dodatku omówimy kolejno wszystkie jego najważniejsze menu, paski narzędzi oraz palety wraz z zawartymi w nich funkcjami. Wykaz ten przyda się także w późniejszej pracy z programem, bo daje możliwość wglądu we wszystkie jego polecenia.

C.1. Profil Standardowy 16 Włączając program z ustawieniem Profil Standardowy 16, znajdziemy na ekranie następujące paski, narzędzia i palety (rysunek C.1).

Rysunek C.1. Środowisko pracy Profil Standardowy 16

DODATEK C  INTERFEJS W DETALU

C.2. Menu główne Pasek menu głównego, składający się z dziewięciu menu, obejmuje prawie wszystkie najważniejsze funkcje programu ArchiCAD, gdzie szczególne znaczenie mają tylko tu dostępne opcje ustawień środowiska pracy. Poniższy przegląd zawiera krótką charakterystykę każdego z menu, która ułatwi orientację w ich zawartości.

Menu Plik Menu Plik (rysunek C.2), jak sama nazwa wskazuje, służy do zarządzania plikami. Możemy tworzyć tu nowe projekty, zachowywać je lub otwierać wcześniej zapamiętane. Jeśli w programie aktualnie otwarty jest jeden z projektów, przy wybraniu opcji Nowy zostaniemy zapytani o uruchomienie nowej kopii programu ArchiCAD, podczas gdy przy opcji Otwórz aktualny projekt zostanie automatycznie zamknięty, oczywiście z możliwością zachowania zmian.

Rysunek C.2. Menu Plik

410

C.2. MENU GŁÓWNE

Znajdziemy tu także możliwość importowania plików zewnętrznych. Program daje do dyspozycji trzy opcje: moduły Hotlink, rysunki zewnętrzne (w różnych formatach) lub plik Xref (w formacie DWG lub DWF z programu AutoCAD). 

Moduły Hotlink to elementy sprzężone z innymi projektami programu ArchiCAD. Po zmianach wprowadzonych w plikach zewnętrznych moduły te będzie można aktualizować poprzez okno Menedżer połączeń Hotlink.



Za pomocą Plik/Pliki zewnętrzne/Wstaw rysunek zewnętrzny możemy importować rysunki o różnych formatach z innych programów CAD, pliki plotera lub pliki rastrowe, np. zeskanowane obrazy.



Pliki Xref dodajemy funkcją Plik/Dołącz Xref, a w przypadku zmian w plikach źródłowych w oknie Menedżer Xref możemy je aktualizować. W tym samym oknie znajdziemy także opcję Wiąż, która zamieni Xref w wewnętrzny obiekt projektu.

W tym samym menu znajdziemy również funkcje Ustawienia plotera i Plotuj.

Menu Edycja W górnej części menu Edycja (rysunek C.3) znajdują się opcje służące do pracy ze schowkiem (kopiowanie, wklejanie itp.), w dolnej zaś narzędzia edycji elementów charakterystyczne dla programów CAD podzielone na kategorie: Grupowanie, Zmiana położenia, Ustawienie, Rozłożenie, Zmiana geometrii. W skład najniżej położonej grupy Ustawienia elementu wchodzą przydatne funkcje do pobierania ustawień parametrów elementów (kursor Pipeta) i do nadawania ich innym elementom (kursor Strzykawka). Odpowiadają im także opcje w pasku narzędzi Standard.

Rysunek C.3. Menu Edycja

411

DODATEK C  INTERFEJS W DETALU

Menu Widok W menu Widok (rysunek C.4) znajdziemy ustawienia funkcji pomagających w rysowaniu, np. linii pomocniczych, specjalnych punktów przyklejania lub siatek. Ponadto zlokalizowane są tu również funkcje powiększenia, opcje widoku 3D oraz odświeżania widoku. Analogiczne opcje znajdziemy także w pasku narzędzi Standard.

Rysunek C.4. Menu Widok

Menu Projekt Górna część menu Projekt (rysunek C.5) zawiera Narzędzia projektowe do tworzenia elementów konstrukcyjnych, które znamy z palety Narzędzia po lewej stronie ekranu. Poniżej znajdziemy komendę wywołującą bardzo przydatną funkcję Magiczna różdżka. Służy ona do automatycznego wypełniania lub obrysowywania wybranych konturów elementów. W oknie Ustawienia kondygnacji możemy dodawać piętra o zdefiniowanych przez nas wysokościach (ustawienie domyślne: 3,10 m).

412

C.2. MENU GŁÓWNE

Rysunek C.5. Menu Projekt

W kategorii Modyfikuj przegrodę strukturalną znajdziemy narzędzia do edycji przegród i ich komponentów. Utwórz schody korzystając z zaznaczenia to funkcja generująca schody indywidualne na podstawie zaznaczonych elementów: wypełnienia, definiującego obrys schodów na rzucie, i linii kierunku biegu schodów, złożonej z pojedynczych segmentów linii i łuków. Za pomocą narzędzia Wstaw siatkę z danych geodezyjnych możemy tworzyć siatki terenu na podstawie plików *txt lub *xyz zawierających informacje o współrzędnych punktów xyz. Wartości współrzędnych powinny być wypisane w osobnych wierszach i poprzedzielane spacjami, średnikami, przecinkami lub kropkami (o ile jeden z tych znaków nie jest stosowany w tekście do oddzielania znaków dziesiętnych). Znajdująca się nieco niżej w menu Projekt opcja System siatek służy do tworzenia ortogonalnych lub radialnych siatek konstrukcyjnych z możliwością wstawiania słupów, belek lub obiektów na przecięciach linii. W skład opcji Dodatki do dachu wchodzą narzędzia edycji dachów i stref. Możemy tu także skorzystać z narzędzia RoofMaker do tworzenia więźb dachowych lub TrussMaker do tworzenia kratownic i dźwigarów.

Menu Dokument W pierwszej części tego wielozadaniowego menu (rysunek C.6) pod nazwą Narzędzia dokumentacji znajdziemy funkcje odpowiadające kategorii Dokument i częściowo kategorii Więcej palety Narzędzia. Są to opcje służące do tworzenia wymiarowania, tekstów, wstawiania obrazów rastrowych i różnych typów rysunków, a także do otrzymywania widoków przekrojów i detali. 413

DODATEK C  INTERFEJS W DETALU

Rysunek C.6. Menu Dokument

W tej samej części znajdziemy również funkcję Automatyczne wymiarowanie, przy użyciu której szybko zwymiarujemy cały budynek lub wnętrze. W kolejnej części menu Dokument, w kategorii Warstwy zlokalizowane są funkcje zarządzania warstwami, czyli „przeźroczystymi foliami”, na których program automatycznie umieszcza elementy konstrukcyjne według ich typu. Warstwy te można chronić przed zmianami, włączać lub wyłączać. Zapamiętane zestawy ustawień wielu warstw nazywamy kombinacjami warstw i mogą być one włączane w zależności od aktualnych potrzeb projektu. Jedna z ważniejszych opcji menu znajduje się poniżej opcji warstw, a jest nią Płaszczyzna cięcia dla rzutu, która decyduje o wysokości (wartość domyślna to 1 m) przekroju poziomego generowanego dla poszczególnych rzutów. W następnej części menu zawiera funkcje ustawień wizualizacji i animacji otrzymywanych na bazie trójwymiarowych widoków projektu. Znajdująca się niżej opcja Teczka arkuszy umożliwia przygotowanie rysunków projektu w odpowiednich formatach, z wybranymi widokami, tabelkami i ramkami. Z następną funkcją, Publikacja, skompletujemy zbiory złożone z tych rysunków, gotowe do eksportu lub jednoczesnego wydruku.

414

C.2. MENU GŁÓWNE

Menu Opcje Menu Opcje (rysunek C.7) zawiera funkcje będące różnego rodzaju ustawieniami wstępnymi projektu. Atrybuty elementów pomogą dostosować do indywidualnych potrzeb użytkownika takie ustawienia systemu CAD jak warstwy, pióra czy materiały.

Rysunek C.7. Menu Opcje

Opcja Przeciąganie do elementów powoduje wzajemne przyciąganie się elementów w punktach charakterystycznych, co bardzo wspomaga proces tworzenia i modyfikowania projektu; jest ona aktywna tylko przy wyłączonej opcji Przyklejanie do siatki (menu Widok). Opcja Czyszczenie przecięć aktywuje automatyczne łączenie ścian w miejscach przecięć, także w przypadku różnych ich grubości. W oknie dialogowym Parametry Magicznej różdżki definiujemy, w jaki sposób narzędzie to odwzorowywać będzie zaokrąglenia na kształtach elementów; może dzielić je na proste segmenty lub korzystać z metody najlepszego dopasowania, za pomocą krzywych lub łuków. Opcja Import standardowych profili stalowych przenosi do okna dialogowego, w którym ze specjalnej biblioteki możemy wybrać profile dla słupów lub podciągów. Aby można było później ich użyć, należy zaznaczyć opcję kształtu przekroju Profil w palecie Info danego narzędzia. Wśród opcji menu Preferencje projektu szczególnie interesujące jest ustawienie Jednostki robocze. Jeśli przy rysowaniu projektu wolimy posługiwać się metrami zamiast centymetrami albo chcemy zwiększyć dokładność, dodając cyfry po przecinku, zmienimy to właśnie w tym oknie dialogowym. Ponadto ustawimy tu także wysokości zera projektu i dwóch poziomów odniesienia, do których będziemy stale odwoływać się w projekcie.

Menu Teamwork Korzystając z opcji tego menu (rysunek C.8), możemy otwierać i opuszczać projekty Teamwork. Utworzone tam obiekty można udostępniać lub przydzielać do edycji innym użytkownikom, a także samemu rezerwować na wyłączność inne elementy do modyfikacji. Komunikację w projekcie ułatwia opcja wysyłania wiadomości do innych osób w zespole.

415

DODATEK C  INTERFEJS W DETALU

Rysunek C.8. Menu Teamwork

Menu Okna W górnej części tego menu (rysunek C.9) znajdziemy dwa ważne ustawienia naszego środowiska pracy. Opcja Pełny ekran (skrót klawiszowy Ctrl +/) spowoduje zniknięcie paska Start systemu operacyjnego, paska statusu oraz paska tytułu, co powiększy miejsce do pracy. Następna funkcja, czyli Pełny ekran i ukryj wszystkie palety, pozostawi na ekranie tylko pasek menu głównego, udostępniając resztę miejsca do rysowania.

Rysunek C.9. Menu Okna

Istotną rolę pełnią także dwie następne pozycje. W menu Pasek narzędzi i Palety znajdziemy wszystkie paski narzędzi i palety, których poszczególne funkcje zostaną opisane dalej w tym dodatku. Z powodu braku miejsca na ekranie może się nieraz zdarzyć, że aktywując jedną paletę, spowodujemy zamknięcie innej.

Menu Pomoc W pozycjach menu Pomoc (rysunek C.10) znajdziemy Pomoc ArchiCADa online, a także wiele innych źródeł informacji o programie, np. różne linki do stron firmy Graphisoft. Opcją Pokaż wskazówki narzędzi możemy włączać i wyłączać teksty informacyjne, które pojawiają się nad elementami, gdy najedziemy na nie kursorem Strzałka. Warto zapoznać się z opcją Uaktualnienia, dzięki której, jeśli jesteśmy podłączeni do internetu, będziemy mogli szukać nowych uaktualnień programu ArchiCAD i je ściągać. Przed ich instalacją zwykle trzeba zamknąć program.

416

C.3. PASKI NARZĘDZI

Rysunek C.10. Menu Pomoc

C.3. Paski narzędzi Paski narzędzi możemy, w zależności od naszych aktualnych potrzeb, włączać i wyłączać w menu Okna/Paski narzędzi lub z prawym przyciskiem na wyświetlonym pasku. Zawartość poszczególnych pasków narzędzi omówiliśmy tutaj w kolejności alfabetycznej.

3D Podstawowe W tym pasku (rysunek C.11) znajdziemy wybór prostych narzędzi do obsługi trójwymiarowych widoków. Pierwsze dwa przyciski włączają okno 3D, pozostałe uaktywniają się w tym trybie. 

Aksonometria włącza widok aksonometryczny.



Perspektywa włącza widok w rzucie perspektywicznym.



Orbita pozwala na manipulację widokiem w trybie 3D.

Rysunek C.11. Pasek narzędzi 3D Podstawowe

417

DODATEK C  INTERFEJS W DETALU 

Eksploracja 3D jest dostępna tylko w trybie perspektywy i umożliwia kontrolowany strzałkami klawiatury spacer po projekcie.



Szkielet aktywuje widok modelu w formie szkieletu.



Kolorowanie włącza widok modelu z nieprzeźroczystymi powierzchniami, uwzględniający rodzaj ich materiału.

Arkusze i Rysunki W pasku Arkusze i Rysunki (rysunek C.12) zebrano narzędzia do zarządzania arkuszami i umieszczonymi na nich widokami. Dwa środkowe przyciski posłużą do otrzymywania nowych szablonów i nowych arkuszy tworzonych na ich bazie. Szablon stanowi podstawę dla indywidualnych arkuszy, będąc w rzeczywistości czystą kartką z ramką i pustą tabelką rysunkową. Arkusz natomiast jest już gotowym do druku rysunkiem z wypełnioną tabelką i wstawionymi widokami projektu. Pierwszym po lewej przyciskiem w pasku możemy zapamiętywać aktualny stan widoku z okna rzutu i przenieść go na arkusz. Arkuszami projektu zarządzać możemy również w obszarze Teczka arkuszy w palecie Nawigator.

Rysunek C.12. Pasek narzędzi Arkusze i rysunki

Atrybuty Narzędzia tego paska (rysunek C.13) służą do zdefiniowania nowych materiałów, rodzajów linii i piór oraz innych parametrów o cechach dostosowanych do indywidualnych wymagań użytkownika. Możemy tu także np. zmienić ustawienie zestawu piór z domyślnego 01 Koncepcyjne (kolor) na Szarości.

Rysunek C.13. Pasek narzędzi Atrybuty

418

C.3. PASKI NARZĘDZI

Edytuj elementy W pasku Edytuj elementy (rysunek C.14) znajdziemy najczęściej używane narzędzia do modyfikacji elementów, takie jak docinanie, rozciąganie, dzielenie czy też wzajemne dopasowywanie tych elementów do siebie (np. ścian do dachu). Każda z funkcji została szczegółowo opisana w podrozdziale 6.4., „Edycja elementów”.

Rysunek C.14. Pasek narzędzi Edytuj elementy

W skład paska, poza ogólnymi narzędziami edycji, wchodzą także opcje ustawień kształtów. Kształty są bryłami o wszechstronnych możliwościach modyfikacji, które możemy otrzymywać praktycznie ze wszystkich trójwymiarowych elementów (Utwórz kształt na podstawie zaznaczenia). Można przeprowadzać na nich tzw. operacje Boole’a, czyli łączyć je (Złącz), odejmować od siebie (Odejmij) lub pozostawić część wspólną (Część wspólna), a także wygładzać ich powierzchnie (Podziel i wygładź powierzchnie), otrzymując formy organiczne.

Edytuj Elementy biblioteczne GDL Narzędzia z tego paska narzędzi (rysunek C.15) służą do zarządzania bibliotekami zawierającymi zewnętrzne obiekty utworzone w języku Geometric Description Language (stąd nazwa GDL).

Rysunek C.15. Pasek narzędzi Edytuj Elementy biblioteczne GDL

419

DODATEK C  INTERFEJS W DETALU

Klasyczna Nawigacja 3D Pasek Klasyczna Nawigacja 3D (rysunek C.16) składa się z prostych narzędzi do sterowania widokiem w 3D. Obecnie ich funkcje zostały w większości zastąpione nowszym narzędziem Orbita (skrót klawiszowy O).

Rysunek C.16. Pasek narzędzi Klasyczna Nawigacja 3D

Mini Nawigator Ten pasek narzędzi (rysunek C.17) zawiera niektóre funkcje, które ponadto znaleźć można w palecie Nawigator. Samą paletę Nawigator omówimy dalej w tym dodatku. Rzut zarządza widokami kondygnacji, dalej wybierać możemy między przedstawieniami aksonometrycznym i perspektywicznym. Idź przekieruje do ostatnich odwiedzonych przez nas okien rzutów, list lub arkuszy. Orbita aktywuje dynamiczne sterowanie widokiem 3D, a z opcją Eksploracja 3D możemy odbyć spacer przez projekt, nawigując strzałkami klawiatury lub klawiszami W, S, A i D.

Rysunek C.17. Pasek narzędzi Mini Nawigator

Narzędzia Palety narzędziowej Pasek ten (rysunek C.18) zawiera te same funkcje, co paleta Narzędzia, tzn.: otrzymywanie elementów konstrukcyjnych, wstawianie obiektów GDL, rysowanie prostych elementów geometrycznych (linii, okręgów, polilinii itp.) jako konstrukcji pomocniczych, tworzenie wymiarowania, otrzymywania przekrojów, detali i animacji.

Rysunek C.18. Narzędzia Palety narzędziowej

420

C.3. PASKI NARZĘDZI

Opcje wyświetlania Narzędzia zebrane w tym pasku (rysunek C.19) służą do konfiguracji parametrów przedstawiania elementów wyświetlanych na ekranie. Najczęściej chodzi tu o takie szczegóły jak np. widoczność ramek rysunków i elementów dla łatwiejszego ich wybierania. 

Czyść połączenia ścian i belek — opcja włącza i wyłącza w widoku ścian pokazywanie osi (linii odniesienia), strzałek kierunku i przecięć segmentów.



Linie odniesienia ścian i belek — opcja aktywuje widoczność linii odniesienia ze strzałkami kierunku dla ścian i belek.



Linie odniesienia dachów — opcja kontroluje widoczność osi obrotu połaci dachowych.



Prawdziwa grubość linii — opcja włącza wyświetlanie grubości linii zgodnie z przyjętą skalą rysunku.



Pogrubione linie przekroju — opcja aktywuje pogrubianie linii przekrojowych, gdy funkcja Prawdziwych grubości linii jest wyłączona.



Kreskowanie wektorowe — opcja przełącza pomiędzy wektorowym a bitmapowym wyświetlaniem wzorów wypełnień.



Zasięg znaczników — opcja włącza i wyłącza widoczność linii zasięgu poziomego przekrojów oraz ramek granic rysunków detali i obszarów 2D.



Podświetl znaczniki źródłowe — opcja włącza podświetlanie kolorem granic detali, obszarów 2D i przekrojów na rzutach.



Ramki rysunku — opcja aktywuje wyświetlanie ramek wokół widoków na arkuszach.



Elementy szablonu na arkuszach — opcja włącza i wyłącza wyświetlanie na arkuszach należących do szablonu elementów rysunku, np. ramki rysunkowej lub tabelki.



Pokaż pomoce rysunkowe — opcja aktywuje i dezaktywuje cztery kolejne narzędzia na raz.



Uchwyty wypełnień — opcja pokazuje wektory odniesienia obróconych wypełnień.



Uchwyty pól tekstowych — opcja wyświetla narożniki pól tekstowych.



Uchwyty obrazków — opcja wyświetla narożniki wstawionych obrazków.



Uchwyty krzywych — opcja włącza pokazywanie uchwytów stycznych oraz węzłów krzywych.

Rysunek C.19. Pasek narzędzi Opcje wyświetlania

421

DODATEK C  INTERFEJS W DETALU 

Bryły docinania — opcja pokazuje w trybie widoku 3D bryły docinania będące uproszczonymi modelami docinającego dachu lub powłoki, z których korzysta program podczas obliczeń dodawania i odejmowania elementów.



Ukryta geometria kształtów — opcja włącza wyświetlanie wewnętrznych wierzchołków i krawędzi kształtów.



Opcje reprezentacji modelu — opcja otwiera okno do konfiguracji ustawień możliwości reprezentacji modelu, czyli sposobu przedstawiania elementów, które możemy potem wybierać w palecie Opcje podręczne.

Pomoce rysunkowe Pomoce rysunkowe (rysunek C.20) to pasek narzędzi oferujący funkcje uławiające konstruowanie elementów projektu. W większości znajdziemy je także w pasku narzędzi Standard. Są to m.in. ustawienia początku układu współrzędnych użytkownika, siatki, linii pomocniczych, ograniczeń ruchów myszy, a także specjalnych punktów przyklejania. W rozdziałach 1. i 3. tej książki szczegółowo opisano wszystkie ich właściwości.

Rysunek C.20. Pasek narzędzi Pomoce rysunkowe

Standard W momencie startu programu pasek ten (rysunek C.21) jest domyślnie aktywowany i zawiera takie funkcje jak Nowy, Otwórz i Zachowaj. Znajdziemy tu także funkcje cofania i przywoływania wykonywanych przez nas operacji, a także opcje rysowania i edycji elementów.

Standard — Niska rozdzielczość Pasek (rysunek C.22) ten zawiera najważniejsze narzędzia wybrane z paska narzędzi Standard.

Teamwork Narzędzia paska Teamwork (rysunek C.23) wspomagają koordynację pracy nad projektami zespołowymi na serwerze BIM.

422

C.3. PASKI NARZĘDZI

Rysunek C.21. Pasek narzędzi Standard

Rysunek C.22. Pasek narzędzi Standard — Niska rozdzielczość

Rysunek C.23. Pasek narzędzi Teamwork 

Wyślij i pobierz wysyła wprowadzone przez nas zmiany projektu na serwer, jednocześnie aktualizując modyfikacje innych użytkowników.



Rezerwuj elementy umożliwia rezerwowanie na wyłączność elementów projektu zespołowego w celu ich edycji.



Udostępnij wszystko oddaje zarezerwowane przez nas wcześniej elementy do użytku pozostałych członków zespołu.



Dodaj komentarz Teamwork pozwala na wpisywanie komentarzy do dziennika projektu.



Nowa wiadomość umożliwia wysyłanie wiadomości do innych członków zespołu.



Paleta Teamwork aktywuje paletę z najważniejszymi ustawieniami dla projektów Teamwork.

423

DODATEK C  INTERFEJS W DETALU

Wizualizacja 3D Narzędzia zawarte w tym pasku (rysunek C.24) służą do kontrolowania parametrów widoku 3D, wizualizacji, animacji i analizy nasłonecznienia.

Rysunek C.24. Pasek narzędzi Wizualizacja 3D

Zarządzaj Elementami Narzędzia zawarte w tym pasku (rysunek C.25) dzielą się na cztery grupy: 

opcje służące do grupowania elementów i zarządzania grupami,



opcje służące do sterowania kolejnością wyświetlania elementów na ekranie,



opcje służące do blokowania warstw w celu ochrony przed modyfikacjami elementów na nich się znajdujących,



opcje służące do włączania i wyłączania widoczności pojedynczych warstw bądź całych grup.

Rysunek C.25. Pasek narzędzi Zarządzaj Elementami

Więcej informacji na temat funkcji poszczególnych narzędzi znajdziemy w punkcie 6.8.8, „Pasek narzędzi »Zarządzaj Elementami«”. 424

C.4. PALETY

C.4. Palety Palety aktywujemy w menu Okna/Palety. Poniżej przedstawiono wraz z krótkim opisem zawartość poszczególnych okien.

C.4.1. Zarządzanie paletami Palety mogą znajdować się w obszarze okna rzutu lub być zadokowane na brzegu ekranu. Aby zadokować paletę, wystarczy chwycić ją w górnej części i przeciągnąć na bok (Drag&Drop), jakkolwiek nie działa to w przypadku wszystkich palet. Dwukrotnym kliknięciem przełączymy się między wolnym położeniem palety a jej związaniem z krawędzią ekranu. Możemy umieszczać kilka palet zadokowanych jedna pod drugą. Po normalnym umieszczeniu pierwszej z nich przeciągamy drugą w miejscu górnej lub dolnej krawędzi tej pierwszej, obserwując pojawiającą się wówczas czarną ramkę — podgląd. Gdy pokaże ona pożądane ustawienie, zwalniamy przycisk myszy.

C.4.2. Krótki opis wszystkich palet Narzędzia Zawartość tej palety (rysunek C.26) jest identyczna z paskiem narzędzi Narzędzia Palety narzędziowej. Są to funkcje służące do otrzymywania elementów konstrukcyjnych, wstawiania obiektów GDL, rysowania prostych elementów geometrycznych (linii, okręgów, polilinii itp.) jako konstrukcji pomocniczych, tworzenia wymiarowania, otrzymywania przekrojów, detali i animacji.

Rysunek C.26. Paleta Narzędzia

425

DODATEK C  INTERFEJS W DETALU

Paleta Info Ta bardzo ważna paleta (rysunek C.27) pokazuje najistotniejsze parametry aktualnie aktywnego narzędzia. Po przyciśnięciu symbolizującej go ikony wejdziemy w okno dialogowe szczegółowych ustawień, w którym mamy możliwość m.in. zapamiętywania najczęściej używanych konfiguracji parametrów (Ulubione).

Rysunek C.27. Paleta Info dla narzędzia Strzałka

Pasek statusu Ten element interfejsu (rysunek C.28) trudno właściwie nazwać paletą. Jest to obszar w dole ekranu, w którym pojawiają są podpowiedzi i komendy programu podczas pracy z narzędziami.

Rysunek C.28. Pasek statusu

Nawigator Ta domyślnie aktywna w momencie startu paleta (rysunek C.29) pokazuje strukturę całego projektu, ze wszystkimi jego kondygnacjami, widokami 3D, przekrojami, rysunkami detali i listami. Klikając nazwę widoku, spowodujemy wyświetlenie go w oknie rzutu. Jeżeli przy danym folderze nie ma znaku plus, np. przy zbiorze Detale, oznacza to, że w projekcie nie zostały utworzone jeszcze żadne rysunki detali.

Rysunek C.29. Paleta Nawigator

426

C.4. PALETY

Poniżej w panelu Cechy, klikając przycisk Ustawienia, możemy zmieniać parametry aktualnie wybranej kondygnacji, widoku lub listy. Skonfigurujemy tu np. ustawienia widoku 3D albo dodamy dodatkowe kondygnacje. Przy projektach zespołowych, na samym dole palety w zakładce Status Teamwork, sprawdzić możemy, czy ustawienia wybranej kondygnacji są zarezerwowane do edycji przez nas lub innego członka zespołu.

Organizator Z paletą Organizator (rysunek C.30) i jej przyciskami w górnej części panelu uzyskujemy jednoczesny dostęp do dwóch z wybranych obszarów: Mapa projektu, Mapa widoków, Teczka arkuszy lub Zestaw publikacji. Jest to bardzo przydatne, jeśli chcemy przenieść elementy jednego z zestawień do drugiego, np. rzuty kondygnacji do obszaru Mapa projektu, a następnie do zbioru Teczka arkuszy (rozdział 13., „Organizacja projektu, arkusze i plotowanie”). 

Mapa projektu zawiera strukturę projektu z kondygnacjami, przekrojami, elewacjami, rysunkami detali, widokami 3D oraz listami.



Mapa widoków zawiera kadry z Mapy projektu z zachowanymi indywidualnymi ustawieniami, takimi jak skala rysunku, zestaw piór czy kombinacja warstw.



Teczka arkuszy zawiera przygotowane do wyplotu/wydruku arkusze rysunków projektu.



Zestaw publikacji pozwala na eksport i jednoczesny wydruk zestawów złożonych z wielu arkuszy.

Rysunek C.30. Paleta Organizator — Publikator

427

DODATEK C  INTERFEJS W DETALU

Podgląd nawigacji W oknie tej palety zobaczymy podgląd całego obszaru projektu i możemy tu wygodnie ustawić zakres aktualnego widoku — rzutu lub 3D. Szczególnie przydatna w przypadku widoków trójwymiarowych jest możliwość bezpośredniego ustawienia kamery i kąta stożka widoku (rysunek C.31).

Rysunek C.31. Podgląd nawigacji

Opcje podręczne W palecie tej (rysunek C.32) wybieramy ustawienia dla aktualnego widoku, takie jak kombinacja warstw, skala rzutu czy etap przebudowy. Dzięki temu ten sam rzut może być bazą dla wielu rysunków w różnych fazach projektu.

Rysunek C.32. Paleta Opcje podręczne

Menedżer rysunków W oknie tej palety (rysunek C.33) możemy zarządzać wszystkimi widokami i rysunkami umieszczonymi na arkuszach. Pokazane zostaną tu także wstawione do projektu obrazki i rysunki DWG.

428

C.4. PALETY

Rysunek C.33. Paleta Menedżer rysunków

Sprawdź znaczniki Funkcją tej palety (rysunek C.34) jest sprawdzanie, czy na projekcie znajdują się znaczniki przekroju, detalu lub obszaru 2D bez odniesienia do konstrukcji.

Rysunek C.34. Paleta Sprawdź znaczniki

Paleta Podrys i porównanie Funkcją tej palety (rysunek C.35) jest konfiguracja ustawień podkładu, będącego jednobarwnym rysunkiem jednego z widoków projektu, dla okna rzutu w celu ułatwienia konstruowania innych części budynku. Szczególne ułatwienie stanowi przyciąganie kursora do charakterystycznych punktów podrysu.

Rysunek C.35. Paleta Podrys i porównanie

429

DODATEK C  INTERFEJS W DETALU

Opcję podkładu uruchamiamy poprzez wskazanie z menu kontekstowego w palecie Nawigator wybranej kondygnacji pozycji Wyświetl jako podrys. Ikona włącza podrys, co automatycznie uaktywnia także funkcje zarządzania tą opcją. Z listy w górnej części wybierzemy kondygnację — podkład, która w standardowym ustawieniu zostanie wyświetlona w kolorze pomarańczowym. Możemy tu albo wyznaczyć konkretny widok, albo opcję Nad/Pod bieżącą kondygnacją, gdzie widok zależny będzie od aktualnego widoku. Narzędzia konstrukcyjne działają tylko w obrębie aktualnego widoku projektu. Jeśli natomiast chcemy zmienić coś w rysunku podkładu, ikoną możemy przełączyć się między aktualnym widokiem projektu a widokiem podrysu. Narzędzia obok pozwalają na przesuwanie, obracanie, a także przywracanie pierwotnego położenia podkładu. Ostatnie narzędzie po prawej aktualizuje widok podrysu w przypadku wprowadzonych zmian. Suwakiem Podrys ustawiamy intensywność wyświetlania podkładu, zaś znajdujący się obok przycisk ze strzałką wywoła listę, na jakiej możemy zaznaczyć elementy widoku, które mają być pokazywane. Przy użyciu opcji Aktywny Widok określimy kolor i intensywność aktualnego widoku projektu. Nadany tu kolor zniknie wraz z wyłączeniem podrysu. W ostatnim wierszu na dole palety znajdziemy narzędzia służące do porównywania podrysu i aktualnego widoku projektu. Po wybraniu możemy tymczasowo przesuwać podrys. Pierwszym kliknięciem wyznaczamy punkt początkowy przesunięcia, drugim kliknięciem spowodujemy powrót widoku do pozycji wyjściowej. Narzędzie przełącza między pokazywaniem podrysu nad i pod aktualnym widokiem. Wybranie spowoduje wyświetlenie na ekranie uchwytów, tzw. odsłaniaczy, którymi podczas pracy możemy odsłonić leżącą nad lub pod aktualnym widokiem (w zależności od ustawienia ) warstwę podrysu. Narzędzie włącza i wyłącza przeźroczystość wypełnień i stref.

Paleta Teamwork Paleta Teamwork (rysunek C.36) jest aktywna tylko w projektach zespołowych. Znajdziemy w niej funkcje służące do rezerwacji i udostępniania elementów lub ustawień kondygnacji. Znajdziemy tu także opcję wysyłania wiadomości do innych użytkowników oraz tworzenia komentarzy do dziennika.

Ulubione Paleta ta (rysunek C.37) zawiera zapisane jako Ulubione ustawienia narzędzi konstrukcyjnych. Aby zachować daną konfigurację parametrów, należy w oknie dialogowym odpowiedniego narzędzia wejść w opcję Ulubione. W wywołanym oknie dialogowym wybieramy przycisk Zachowaj obecne ustawienia jako ulubione i definiujemy ich nazwę.

430

C.4. PALETY

Rysunek C.36. Paleta Teamwork

Rysunek C.37. Paleta Ulubione

431

DODATEK C  INTERFEJS W DETALU

Przebudowa Dzięki funkcjom tej palety (rysunek C.38) możemy przyporządkowywać elementy do trzech kategorii przebudowy: Elementy istniejące, Elementy do rozbiórki i Elementy projektowane. Możemy tu także ustawić widoczność elementów na wszystkich etapach przebudowy lub ograniczyć ją do aktualnie ustawionego etapu. Etapy te są rodzajem filtra odpowiednio pokazującego, wygaszającego lub podświetlającego w kolorze elementy przyporządkowane do powyższych kategorii (rozdział 5., „Ściany, okna i drzwi”). Właściwości filtra etapów przebudowy możemy edytować w menu Dokument/Etapy przebudowy/Opcje etapów przebudowy.

Rysunek C.38. Paleta Przebudowa

Zakreślacz projektu Narzędziem Poprawki z palety Zakreślacz projektu (rysunek C.39) możemy zaznaczać, dokumentować i opisywać wprowadzone zmiany i korekty w projekcie. Zaznaczenia te będą zapisywane w zbiorze Aktywna pozycja. Funkcja Zoom i wybór ułatwia pracę poprzez dopasowanie widoku do wszystkich elementów aktualnej pozycji (Skieruj na elementy) lub ich aktywowanie (Zaznacz elementy). Przyciskiem Dodaj wpis w zakładce Pozycje zakreślacza projektu możemy importować do projektu z pliku DWF nowy zbiór poprawek, zawierający komentarze dodane w aplecie Recenzent projektu (Project reviewer).

Menedżer profili Menedżer profili (rysunek C.40) umożliwia tworzenie i zarządzanie własnymi profilami dla ścian, słupów i belek. Struktury te możemy później wywoływać z okien dialogowych narzędzi Ściana, Słup lub Belka, wskazując typ przekroju Profil i wybierając odpowiednią pozycję w zakładce Struktura z wiersza Własny profil. Na liście profili w menedżerze znajdziemy także te, które uprzednio importowaliśmy w menu Opcje/Import standardowych profili stalowych.

432

C.4. PALETY

Rysunek C.39. Paleta Zakreślacz projektu

Rysunek C.40. Paleta Menedżer profili z oknem Edytor profili

433

DODATEK C  INTERFEJS W DETALU

Menedżer IFC Do wymiany elementów między różnymi programami CAD opracowano standard IFC (Industry Foundation Classes). Za pomocą menu Plik/Otwórz lub Plik/Opcje specjalne plików/Łącz (rysunek C.2) możemy otwierać i importować pliki typu *.ifc. W palecie Menedżer IFC (rysunek C.41) otrzymamy wgląd do atrybutów i właściwości IFC wszystkich użytych w projekcie obiektów, które to dane nie są dostępne w normalnym oknie dialogowym ustawień elementów.

Rysunek C.41. Paleta Menedżer IFC

Informacja o elemencie W oknie palety Informacja o elemencie (rysunek C.42) wyświetlane są dane na temat zaznaczonych elementów: Właściwości (typ elementu, nazwa, warstwa), Długość, Powierzchnia na rzucie, Wysokość, Obwód i Objętość.

Przełącznik warstw Paleta ta (rysunek C.43) zawiera siedem przycisków służących do zarządzania właściwościami warstw. Ustawienia dotyczące wszystkich warstw projektu: 

widoczne warstwy zostaną wygaszone i na odwrót,



warstwy zablokowane (czyli chronione przed wprowadzaniem zmian) zostaną odblokowane i na odwrót.

434

C.4. PALETY

Rysunek C.42. Paleta Informacja o elemencie

Rysunek C.43. Paleta Przełącznik warstw

Ustawienia dotyczące aktualnie zaznaczonych warstw: 

wygaszanie,



blokowanie (ochrona przed zmianami),



odblokowywanie (umożliwianie wprowadzania zmian).

Ustawienia dotyczące pozostałych (czyli aktualnie niezaznaczonych) warstw: 

wygaszanie,



blokowanie.

Przyciskami znajdującymi się na prawym końcu możemy odwoływać i przywoływać zmiany wprowadzone za pomocą palety.

435

DODATEK C  INTERFEJS W DETALU

Zaznaczenia Z paletą Zaznaczenia (rysunek C.44) możemy tworzyć i zapamiętywać zestawy zaznaczeń elementów. Aby utworzyć nowy zbiór, zaznaczamy wybrane obiekty, klikamy przycisk ze strzałką w prawym górnym rogu palety i wybieramy opcję Dodaj zaznaczenie z pojawiającego się menu. Następnie nadajemy nazwę i zapamiętujemy zestaw, klikając Zachowaj. Zaznaczenie to możemy teraz aktywować, dwukrotnie klikając nazwę wyświetloną na liście. Do manipulowania zestawami służą trzy przyciski: X spowoduje zredukowanie aktualnego zaznaczenia w oknie rzutu do elementów przynależących do danego zestawu, znak – odejmie od aktualnego zaznaczenia elementy zestawu, a znak + doda je do zaznaczenia.

Rysunek C.44. Paleta Zaznaczenia

Paleta współrzędnych Paleta (rysunek C.45) ta pokazuje aktualną pozycję kursora i może zostać użyta do definiowania współrzędnych w projekcie. Poza tym znajdziemy tu funkcje do określania początku układu użytkownika, siatki i przyklejania do siatki.

Rysunek C.45. Paleta współrzędnych

436

C.4. PALETY

Paleta kontrolna Paleta kontrolna (rysunek C.46) zawiera opcje Linie pomocnicze, Względne metody konstrukcyjne (czyli ograniczeń ruchów kursora, np. prostopadle do elementu), Specjalne punkty przyklejania, Grupowanie obiektów oraz przycisk narzędzia Magiczna różdżka do tworzenia elementów na bazie konturów.

Rysunek C.46. Paleta kontrolna

Raport ładowania bibliotek W palecie tej (rysunek C.47) znajdziemy protokoły dotyczące brakujących lub powtarzających się elementów bibliotecznych w projekcie. Nieprawidłowości możemy skorygować w oknie Menedżer bibliotek poprzez dodanie brakujących elementów lub usunięcie zbędnych. Najczęstszym przypadkiem błędów jest brak obiektów należących do bibliotek starszych wersji programu.

Rysunek C.47. Paleta Raport ładowania bibliotek

437

Skorowidz

D

3 Punkty, 107 3D, 45, 319

A aksonometria, 56 aktualizacja dokumentu 3D, 309 strefy, 283 widoku detalu, 305 analiza nasłonecznienia, 359 animacje, 351, 356, 358 anulowanie zaznaczenia, 157 aplet Recenzent projektu, 332 aplikacja Serwer BIM, 361 ArchiCAD, 13 arkusze, 323, 402 Automatyczne wymiarowanie, 266 wewnętrzne, 267 zewnętrzne, 265 autotekst, 273

B Belka, 148 Bezwzględny Zakres Widoczności, 113 BIM, Building Information Model, 45, 315, 361, 393 blokowanie punktu, 78 współrzędnych, 84

C CAD BIM, 13 Centrum Zarządzania Serwerami BIM, 362 Częściowe wyświetlanie struktury, 46 Czyść połączenia ścian i belek, 53

Dach, 397 beczkowy, 222 docinanie ścian, 137 Granica widoczności, 136 indywidualne ustawienia krawędzi, 139 jednopołaciowy, 130, 133 linie poziomu, 137 nachylenie, 137 paleta Info, 130 Pokaż na kondygnacjach, 135 reprezentacja na rzucie, 135 tworzenie otworów, 137 ustawienia, 135 ustawienie nachylenia, 132 w oknie 3D, 133 wielopołaciowy, 131, 132 Detal, 45, 293, 303, 318 docinanie, 172 elementów do dachów, 285 ścian do dachu, 138 ścianki schodami, 386 Dodatkowa dokładność, 340 Dodatkowe linie pomocnicze, 76 dodawanie serwera, 365 wierzchołka, 162, 165 z wieloboku, 175 dokument 3D, 45, 306, 319 aktualizacja, 309 edycja, 309 paleta pomocnicza, 313 wymiarowanie, 311 dopasowywanie, 171 dopasowywanie stropów, 127

SKOROWIDZ

Dopasuj do okna, 19, 52, 54 drukowanie, 328 Drzwi, 34, 123 dwusieczna kąta, 77, 86

E edycja dokumentu 3D, 309 elementów, 155, 161, 397 elementów przegrody, 227 kopii elementu, 165 pliku DWF, 333 siatki, 151 tekstu, 272 wieloboków, 173 wymiarowania, 268 Eksploracja 3D, 51 eksportowanie plików PDF, 335 elementy geometryczne, 396 konstrukcyjne, 342 elewacje, 293, 298 elipsy, 96 Etap przebudowy, 46 Etykieta, 274

F filtrowanie elementów, 282 filtry etapu przebudowy, 116 folder Detale, 304 Elewacje, 299 Kondygnacje, 345 Listy, 288 Zestawienia, 288 format, Patrz także pliki DWF, 329 DWG, 329, 332 DXF, 332 PDF, 329 Formatowanie bloku tekstowego, 270 funkcja Renderuj, 55 Rozciągnięcie, 161 Rzut, 54 Ścieżka wytłoczenia, 247 Zachowaj bieżący Zoom, 51 Zoom, 48

G geometria przegrody strukturalnej, 222 schodów, 202 główne linie pomocnicze, 74 Granica strefy, 94 widoczności, 136 grubości ścian, 27, 110 Grupowanie, 196

I Indywidualne ustawienia krawędzi, 139 Info, 319 informacja o elementach, 155, 434 o projekcie, 323 instalacja, 15 instalacja serwera BIM, 361, 362 interfejs, 43, 394, 409

J Jednostki robocze, 339

K Kamera, 355 Kategorie stref, 280, 287 kierunek otwierania drzwi, 36 klonowanie folderów, 321 klucz licencyjny, 15 kolejność wyświetlania, 196 Kolorowanie, 55 Kombinacje warstw, 106, 348 komendy zmiany położenia, 181 komentarze, 334 kondygnacja macierzysta, 111 Kondygnacje, 45, 318, 344 konfigurowanie jednostek, 341 ścian działowych, 33 światła słonecznego, 58 konstruowanie daszku, 388 ściany, 22 Kontrola ruchu, 358 kopiowanie elementów, 182, 346

439

SKOROWIDZ

Kota wysokościowa, 249, 261 kryteria wyboru elementów, 159 Krzywa, 91, 99 Béziera, 100 normalna, 100 odręczna, 100 Kształt, 237, 399 edycja, 240 modyfikowanie, 240 paleta pomocnicza, 244 wygładzanie powierzchni, 242 kształty kursora, 49 kursor, 48 kursor Mercedes, 85 Młotek, 39, 304 Oko, 397

L Linia, 91 pomocnicza, 23, 69, 73–75 linie poziomu dachu, 286 przekroju, 296 wymiarowania, 254, 313 wzoru siatki, 233 Lista, 288, 319, 401 listy do dokumentacji, 291 elementów, 288 pomieszczeń, 291 lofting, 140 Lokalizacja projektu, 58, 344 lukarna, 144

Ł Łańcuch, 26 Łańcuch ścian, 22, 24, 27, 107 łączenie krzywych, 101 polilinii, 99 łączniki, 228 Łuk/okrąg, 91, 95 łuki eliptyczne, 96

440

M Magiczna różdżka, 102, 127, 176, 178 Mapa projektu, 316, 318 widoków, 308, 316, 319 Menedżer atrybutów, 58 IFC, 434 profili, 147, 149, 432 menedżer Serwerów BIM preferencje, 364 zarządzanie użytkownikami, 363 menu Modyfikuj Kształt, 240 Modyfikuj przegrodę strukturalną, 234 Teamwork, 365, 368 Wartość Zoom, 51 Menu główne, 44 Menu Dokument, 413 Menu Edycja, 180, 411 Menu Okna, 416 Menu Opcje, 415 Menu Plik, 410 Menu Pomoc, 416 Menu Projekt, 412 Menu Teamwork, 415 Menu Widok, 412 menu kontekstowe, 179 dla obszaru 2D, 302 edytora tekstu, 274 w oknie 3D, 54 w oknie rzutu, 52, 53 metoda 3 punkty, 95 Elipsa z połowy przekątnej, 97 Promienie elipsy, 97 Punkt środkowy i promień, 95 Styczne, 96 metoda konstrukcji Lewo, 108 Prawo, 108 Środek, 108 metody geometrii, 26, 255, 399 geometrii dachu, 130 zaznaczania, 158

SKOROWIDZ

Metryczka strefy, 278 Miarka, 68, 70 Miasta, 58 Mini Nawigator, 44 Model, 114 modyfikacja elementów, 268 kształtu, 240 przegród strukturalnych, 234 tekstu, 276 wymiarowania, 268 Morphing, 140

N narożniki ścian, 187 narzędzia Mapy widoków, 320 paska pomocniczego, 18, 50 Teczki arkuszy, 324 wymiarowania, 400 narzędzie Belki, 148 Dach jednopołaciowy, 130 Dach wielopołaciowy, 131 Detal, 303 Docinanie ścian do dachu, 138 Drzwi, 34, 124 Etykieta, 274 Kamera, 355 Krzywa, 91, 99 Kształt, 237 Lampa, 356 Linia, 91 Łuk/okrąg, 95 Magiczna różdżka, 127, 179 Miarka, 68, 70 Obszar 2D, 301 Obszar zaznaczenia, 158 Odsunięcie, 186 Odsuwanie krawędzi, 246 Okno, 38, 118 Orbita, 54 Otwory w belce, 149 Polilinia, 97 Powłoka, 140 Prostokąt, 93 Prostopadle, 85

Przecięcie, 186 Przegroda strukturalna, 221 Przekrój, 294 Punkt aktywny, 101 Równolegle, 85 Schody, 199 Siatka, 149 Słup, 145 Strefa, 277, 280 Strop, 125, 217 Strzałka, 46, 122, 155, 158 Ściana, 21, 64, 105 Ścieżka wytłoczenia, 248 Tekst, 270 Ustaw początek układu użytkownika, 62 Wymiarowanie, 252 Wypełnienie, 101, 213 Wypukłość, 247 Wyrównanie, 186 Wytłocz, 245 Zakończenie ściany, 117 Następny Zoom, 19, 52 Nawigator, 19, 50, 315 Mapa projektu, 316, 318 Mapa widoków, 316, 319, 320 Teczka arkuszy, 317 Zestaw publikacji, 317

O obliczanie powierzchni, 249 Obrócony prostokąt, 93, 238 prostokąt ścian, 107 Obróć orientację, 19, 52 Obrót, 19, 165 Obrys, 113 Obszar 2D, 45, 293, 301, 318 typu prostokątnego, 302 Obszar zaznaczenia, 158 Odbicie lustrzane, 166, 181 odejmowanie stropu, 128, 175 odległości relatywne, 64 Odniesienie do stref, 114 wymiarowania, 255 odstępy kątowe, 75 Odsunięcie, 186

441

SKOROWIDZ

Odsuwanie krawędzi, 173, 175, 246 krawędzi stropu, 127 ścian, 188 Ogólna aksonometria, 58 perspektywa, 58 Ograniczenia ruchów myszki, 82 okna narożne, 123, 124 połaciowe, 143 Okno, 38, 118 3D, 40, 54 okno Drukuj Arkusz, 329 Lokalizacja projektu, 344 Nawigator, 41 Opcje dokumentu, 334 Paleta kontrolna, 80 Paleta współrzędnych, 30, 62 Parametry przekroju 3D, 306 Parametry tekstu wymiarowania, 269 Powielenie, 169 programu, 17 rzutu, 18, 53, 280 startowe, 17 statusu, 22 Tablica znaków, 273 Ustawienia belki, 149 Ustawienia dachów, 130 Ustawienia dachu, 134, 135 Ustawienia detalu, 305 Ustawienia drzwi, 125 Ustawienia kamery, 355 Ustawienia lampy, 357 Ustawienia okna, 119 Ustawienia Przekroju, 295 Ustawienia schodów, 199, 210 Ustawienia słupa, 146 Ustawienia słupów, 144 Ustawienia strefy, 279 Ustawienia stropu, 126 Ustawienia ściany, 105, 111 Ustawienia warstw, 22, 106 Ustawienia wyboru siatki, 151 Ustawienia wybranego rysunku, 327 Ustawienia zakończenia ściany, 117 Ustawienie plotera, 327

442

ustawień właściwości publikowania, 331 Wcięcia i tabulacje, 274 Wzniesienia dachu, 138 zmiany wielkości, 185 określanie współrzędnych, 63 opcje dokumentu, 334, 335 krzywych, 100 narzędzia Łuk/okrąg, 95 palety Podręczne współrzędne, 65 podręczne, 18, 19, 50 przyklejania siatki, 29, 71 reprezentacji na rzucie, 135, 136 rozłożeń, 183 siatki, 28 siatki i płaszczyzny edycji, 71 ustawień, 182 operacje Boole’a, 194 operacje dopasowywania, 171 Optymalizacja linii, 94 wypełnień, 103 Orbita, 19, 51, 54 organizacja projektu, 315, 402 Organizator, 322 otwieranie projektu Teamwork, 366 otwór w belce, 149 w stropie, 217, 219

P paleta Info, 44, 426 Informacja o elemencie, 434, 435 kontrolna, 80, 437 Menedżer IFC, 434 Menedżer profili, 432 Menedżer rysunków, 428 Narzędzia, 44, 91, 425 Nawigator, 45, 315, 426 Opcje podręczne paleta, 46, 428 Organizator, 322, 427 Podgląd nawigacji, 428 Podręczne współrzędne, 122 Podrys i porównanie, 45, 429 Przebudowa, 432 Przełącznik warstw, 434

SKOROWIDZ

Raport ładowania bibliotek, 437 Sprawdź znaczniki, 429 Teamwork, 369, 430 Ulubione, 430 współrzędnych, 30, 62, 64, 436 Zakreślacz projektu, 432, 433 Zaznaczenia, 160, 436 paleta Info dla belek, 148 dla dachów, 130 dla drzwi, 35, 124 dla kształtów, 237 dla obszarów 2D, 302 dla okien, 118 dla schodów, 199 dla słupów, 145, 146 dla stropów, 125 dla ścian, 27, 105 dla wymiarowania linearnego, 252 narzędzia Detal, 303 narzędzia Lampa, 356 wstawionego widoku, 326 panel Kombinacje warstw, 348 Model, 134 Parametry, 120 Parametry okna, 121 okna podstawowego, 120 przekroju 3D, 306 przekrycia wiatrołapu, 389 schodów indywidualnych, 385 schodów policzkowych, 205 ścieżki, 358 tekstu wymiarowania, 269 widoku 3D, 56 Pasek narzędzi 3D Podstawowe, 417 Arkusze i Rysunki, 418 Atrybuty, 418 Edytuj elementy, 190, 419 Edytuj Elementy biblioteczne GDL, 419 Klasyczna Nawigacja 3D, 420 Mini Nawigator, 44, 420 Narzędzia Palety narzędziowej, 420 Opcje wyświetlania, 421 Pomoce rysunkowe, 422 Standard, 44, 192, 422

Standard — Niska rozdzielczość, 422 Teamwork, 368, 422 Wizualizacja 3D, 424 Zarządzaj Elementami, 195, 424 Pasek pomocniczy, 18, 19 przesuwania, 18 statusu, 426 tytułu, 44 perspektywa, 56, 390 Pipeta, 189 pliki .dwf, 333 .pdf, 336 .pln, 364 .tpl, 348 .twlink, 365 ploter, 327 plotowanie, 402 plotowanie arkusza, 328 Płaszczyzna cięcia dla rzutu, 380 edycji, 59 początek układu współrzędnych, 29, 61 roboczy, 63 użytkownika, 63 Podgląd nawigacji, 19, 50 podkład rysunku, 53 Podniesienie, 166, 167 Podręczne współrzędne, 23, 64, 66 Podrys, 53 Podrys i porównanie, 18 podwójne kliknięcie rolki, 50 podział ścian i stropu, 186 Pojedynczy Segment, 22, 107 Pokaż na kondygnacjach, 135 Polilinia, 91, 97 położenie elementów, 47 słońca, 58, 352 pomarańczowy uchwyt, 40 Pomniejszenie Zoom, 19, 52 Poprzedni Zoom, 19, 52 poręcze, 206, 207 Powielanie, 169 otworów, 150 przez Przesunięcie, 170 Powiększenie Zoom, 19, 52

443

SKOROWIDZ

Powłoka, 140 powłoki obrotowe, 142 poziom odniesienia, 259 Poziomy Kondygnacji, 294 pozycjonowanie, 34 Prawdziwa grubość linii, 53 Preferencje projektu, 339 Elementy konstrukcyjne, 342 Jednostki robocze, 339 Lokalizacja projektu, 342 Określanie północy projektu, 344 poziomy odniesienia, 342 Reguły dla zestawień, 341 Strefy, 341 Wymiarowanie, 340 Profil Standardowy 16, 43, 409 projekt domku belki, 383 docinanie ścianki, 386 drzwi w piwnicy, 381 fundament, 377 fundamenty, 383 kopiowanie ściany, 378 okna i drzwi, 390 okna piwniczne, 381 parter, 375 piętro, 376, 391 piwnica, 377 piwnica z siatką, 380 płaszczyzna cięcia rzutu, 380 rzut perspektywiczny, 390 schody, 382, 385, 387 słupy balkonowe, 388 strop nad piwnicą, 386 ściany piwnicy, 379 ściany zewnętrzne, 373 ustawienia kondygnacji, 372 wiatrołap, 388 projekt Teamwork, 364 projekt zespołowy, 370 Prostokąt, 93, 238 Prostokąt ścian, 26, 107 prostokątne rozwinięcie ściany, 300 Prostopadle, 85 Prostopadłe przyciąganie do ściany, 34 Prostopadłościan, 238 Przeciągnij i upuść, 197 Przecięcie, 186

444

Przecinanie ścian i linii, 187 Przedłużenie sąsiadujących ze sobą kątów, 173 Przegroda strukturalna, 221, 399 dołączanie ściany, 234 edycja, 227 modyfikowanie, 234 obracanie, 226 panele główne, 226 przesuwanie elementów, 230 rysowanie konturu, 224 siatka, 225 ustawienia, 230, 232 w oknie 3D, 227 z wystającymi elementami, 225 Przekrój, 54, 113, 293 o głębokości zerowej, 297 o nieskończonym zasięgu, 297 Przekrój 3D, 306, 402 wklejony na arkusz, 307 Przekrój poprzeczny ściany Dwustronnie pochyły, 110 Pochyły, 110 Prosty, 110 Złożony profil, 110 przenoszenie właściwości elementów, 190 Przesunięcie, 19, 48, 51, 86, 165 przesuwanie elementów, 161 krawędzi, 173 myszą, 48, 50 narzędziami, 50 okna, 123 powierzchni, 245 ściany, 161 wierzchołków, 173 przewijanie rolki, 50 przycinanie, 171 przydzielanie elementów, 368 Przyklejanie do elementów, 23 do siatki, 23, 28, 72, 88 elementów, 88 Przywracanie orientacji, 52 publikator, 328 Punkt aktywny, 91, 101 odniesienia strefy, 283 środkowy i promień, 107 punkty przyklejania, 67

SKOROWIDZ

R Recenzent projektu, 332 Reguły dla zestawień, 341 renderowanie, 351, 357 Renderuj, 55 Reprezentacja na rzucie, 112, 113, 135 rolka myszy, 48, 50 Rotacja, 239 Rozciąganie, 167, 168, 184 konturu ściany, 163 ściany trapezowej, 164 Rozłożenie, 183 rozpoznawanie granic stref, 94 Rozwinięcia Ścian, 293, 299 Równolegle, 85 rygle, 233 rysowanie konturu przegrody, 224 linii, 93 linii elewacji, 298 łuków, 126 podłogi piwnicy, 382 prostopadle, 85 stropów, 97, 127 ścian zewnętrznych, 20 ściany, 65 wymiarowania, 39 Rzut i przekrój, 108, 112 rzut perspektywiczny, 56, 390 Rzut/Granica widoczności, 113 Rzut/Pokaż na kondygnacjach, 112 Rzut/Reprezentacja na rzucie, 112 Rzutowanie kursora, 83

S Schody, 199, 200, 215, 398 definiowane przez użytkownika, 213 dowolne, 215 policzkowe, 205 poręcze, 206 struktura i spocznik, 203 ustawienia biegu, 201 ustawienia geometrii, 201 ustawienia list, 208 ustawienia stopni, 204 ustawienia symboli, 208 ustawienia widoku 2D, 207

w widoku 3D, 213, 216 w widoku kondygnacji, 212 z obrysem biegu, 212 z zaznaczonych elementów, 214 Schody indywidualnie definiowane, 199 Schody standardowe, 199 Scroll Zoom, 19, 51 serwer BIM, 361, 404 Siatka, 149 dodatkowa, 31, 72 główna, 28, 31 modularna, 29, 71 przegrody, 225 przyklejania, 28, 71 Skala projektu, 46 rysunku, 52 rzutu, 19, 50 skojarzenie, 254 skróty klawiszowe, 190, 407 Słup, 144 balkonowy, 387 paleta Info, 146 wbudowany w ścianę, 147 własne profile, 147 słupki, 233 spajanie łańcuchów wymiarowych, 270 Specjalne punkty przyklejania, 67, 79–81, 87 Spisy zawartości projektu, 319 sprzętowy klucz licencyjny, 15 standardowe transformacje, 165 statusy przebudowy, 115 stopnice, 205 Stożek widoku, 56 Strefa, 277, 341, 401 aktualizacja, 283 dopasowywanie do dachów, 284 linia poziomu dachu, 285 własne kategorie, 287 z dachem, 286 Strop, 125 dopasowywanie, 127 nad schodami, 217 rysowanie, 127 tworzenie otworów, 128 Struktura, 113 Publikatora, 330 schodów, 204

445

SKOROWIDZ

Strzałka, 46, 122, 155, 158 Strzykawka, 189 Styczne, 107 do linii, 163 Szkielet, 55 Szybkie zaznaczanie, 122, 156

Ś Ściana, 105, 397 grubość, 110 metody konstrukcji, 108 Model, 114 narożniki, 187 paleta Info, 105 paleta Info rozszerzona, 110 profil, 110 przekrój poprzeczny, 110 reprezentacja na rzucie, 113 Rzut i przekrój, 112 Rzut/Granica widoczności, 113 statusy przebudowy, 115 Struktura, 113 Tworzenie list i etykiet, 114 ustawianie grubości, 27 ustawienia, 111 ustawienia warstw, 106 zakończenia, 117 Ściana łukowa, 22, 107 prosta, 22, 107 trapezowa, 22, 108 wieloboczna, 22, 108 ściany działowe, 27 zewnętrzne, 20 ścieżka animacji, 356, 358 wytłoczenia, 247 śledzenie promieni, 357 środowisko pracy, 43 światło słoneczne, 58 świetlik, 143

T Tablica znaków, 273 Teamwork, 364 Teczka arkuszy, 307, 317, 322

446

Tekst, 270, 400 tryb eksploracji 3D, 44 Orbita, 40 tworzenie animacji, 356 dachów, 131 dokumentu 3D, 308, 309 kształtu, 241 linii poziomu dachów, 139 list i etykiet, 114 otworów w belkach, 150 otworów w dachach, 137 otworów w stropach, 128 projektów Teamwork, 364 schodów, 385 schodów indywidualnych, 384 segmentu linii pomocniczych, 78 ściany z wieloboku, 177 tekstu, 271 trójwymiarowych dokumentów PDF, 336 tymczasowa linia pomocnicza, 25 typy wymiarowania, 249

U uchwyt stycznej, 100 układ współrzędnych biegunowy, 61 prostokątny, 61 użytkownika, 63 uruchamianie programu, 16 serwera BIM, 362 ustawienia aksonometrii, 353 analizy nasłonecznienia, 359 animacji, 359 arkusza, 324 belki, 149 dachów, 130 dachu, 134, 135, 388 detalu, 305 dokumentów 3D, 310 drzwi, 124 elementów konstrukcyjnych, 343 elementu, 189 Elewacji, 298 etykiet, 275

SKOROWIDZ

kamery, 355 kondygnacji, 21, 111, 345, 372 kot wysokościowych, 262 lampy, 357 linii, 94 linii pomocniczych, 73, 75 list dla schodów, 209 okna, 119, 381 palety Podręczne współrzędne, 66 parametrów ścieżki animacji, 358 paska Standard, 24 pierwszego planu, 354 płaszczyzny cięcia dla rzutu, 380 poziomów odniesienia, 343 pozycji kamer, 353 projektu, 339, 403 przedstawienia drzwi, 231 przedstawienia na rzucie, 109 Przekroju, 295 renderingu, 353 renderowania, 352 Rozwinięcia Ścian, 301 rysunku, 308 schematu, 290 schodów, 199, 210 siatki, 31, 72 słońca, 352 słupa, 144, 146, 387 statusu przebudowy, 115 strefy, 278 stropu, 126 szablonu arkusza, 324, 325 ściany, 27, 105, 111 tekstu, 271 tła, 355 warstw, 28, 106, 196, 347 widoku, 320, 321 widoku wnętrza, 299 wyboru dachu, 132 wyboru schodów, 382 wyboru siatki, 151 wybranego rysunku, 308, 327 Wybranych Przegród Strukturalnych, 222, 230 wymiarowania, 258, 340 wymiarowania kąta, 260 wymiarowania promienia łuku, 260 wymiarów okna, 121 wypełnienia, 102

zakończenia ściany, 117 znaczników, 37 Ustawienie, 182 plotera, 327 powierzchni, 87 Status przebudowy, 115 usuwanie części wymiarowania, 270 uwspólnianie projektu, 366 uwypuklanie ściany, 163 uzupełnianie wymiarowania, 269 użycie menu kontekstowego, 179

W warianty wymiarowania, 253 warstwy, 346 wartości bezwzględne, 65 względne, 65 Wartość Zoom, 19, 50 Wcięcia i tabulacje, 274 wektor przesunięcia, 169 wersja programu edukacyjna, 14 komercyjna:, 14 studencka, 13 testowa, 13 widok przekroju, 224 widoki projektu, 318 Wielobok, 237 Wielokrotne przesunięcie, 87 wizualizacje, 351, 404 Właściwości powłoki obrotowej, 142 publikowania, 331 wprowadzanie danych, 64, 67 współrzędne, 25 bezwzględne, 32 polarne, 32 punktów, 32, 61, 395 względne, 32 wstawianie okien, 38, 120 wybieranie części elementów, 240 elementów, 159 obszaru 2D, 303 paneli, 231 płaszczyzny wymiarowania, 311 podobnych elementów, 230

447

SKOROWIDZ

wybieranie profili, 229 punktów odniesienia, 253 wycinanie otworu, 218 wygładzanie kształtów, 243 powierzchni, 242 obrysów, 243 wymagania systemowe, 14 wymiarowanie, 39, 340, 400 automatyczne, 40, 265 dokumentu 3D, 311 kąta, 249, 259 kątów na łukach, 261 liniowe, 249, 252, 312 łuków, 256 pionowe, 249, 258 promienia łuku, 249, 258 przekrojów i elewacji, 257 w 3D, 263 w milimetrach, 251 w płaszczyznach poziomych, 312 wewnętrzne, 267 wysokości parapetu, 249 z dodatkową dokładnością, 251 zewnętrzne, 265 Wypełnienie, 91, 101, 213 Wypełnienie przekrojowe, 113 Wypukłość, 247 Wyrównanie, 186 Wyrównanie linii wymiarowej, 312 wyrównywanie ścian, 188 wyświetlanie stref, 280 ścian, 116 w 3D, 57

448

wytłaczanie elementów, 246 powłoki, 141 profilu polilinii, 141 względne metody konstrukcyjne, 85 względna wysokość, 111 Wzniesienia dachu, 138 wzorzec projektu, 348

Z Zachowaj widok, 54 Zakończenie ściany, 117 zapisywanie projektu, 37 zarządzanie elementami, 195 projektami Teamwork, 367 zaznaczanie, 68, 69 elementów, 155 narzędziem Strzałka, 157 Zestaw piór, 46 publikacji, 317 Zestawienia, 319, 401 zestawy publikacji, 329 zaznaczeń obiektów, 160 zmiana geometrii, 183, 184 kąta nachylenia, 168 położenia, 181 wielkości, 185 Znacznik Przekroju, 224 Zoom, 19, 48, 50

Ź źródła światła, 356