Robert Muchamore Agenci Hendersona 01 Uciekinierzy

ebook from Hartigan

2

Tytuł oryginalny serii: Henderson’s Boys

ebook:

Tytuł oryginału: The Escape

wydanie pierwsze – 12.2011 przez: Piotr „Hartigan”

Copyright © 2009 Robert Muchamore Map copyright © 2009 David McDougall First published in Great Britain in 2009 by Hodder Children's Books

http://chomikuj.pl/hartigan

www.cherubcampus.com www.hendersonsboys.com © for the Polish edition by Egmont Polska Sp. z o.o., Warszawa 2010

Redakcja: Agnieszka Trzeszkowska Korekta: Anna Sidorek Projekt typograficzny i łamanie: Mariusz Brusiewicz

Wydanie pierwsze, Warszawa 2010 Wydawnictwo Egmont Polska Sp. z o.o. ul. Dzielna 60, 01–029 Warszawa tel. 0 22 838 41 00 www.egmont.pl/ksiazki ISBN 978–83–237–3485–7 Druk: Zakład Graficzny COLONEL, Kraków

Jeśli znalazłeś błąd – powiadom mnie o tym. 3 Przy udostępnianiu ebooka zachowaj informacje z tej strony. Dziękuję za uszanowanie mojej pracy – Hartigan.

Robert Muchamore

UCIEKINIERZY Tłumaczenie Bartłomiej Ulatowski

EGMONT

4

5

Część 1 5 czerwca 1940 – 6 czerwca 1940

6

Nazistowskie Niemcy rozpoczęły inwazję na Francję 10 maja 1940 roku. Siły zbrojne Francji i jej sojuszniczki Wielkiej Brytanii – przynajmniej na papierze – dorównywały niemieckim, a nawet je przewyższały, dlatego większość komentatorów przepowiadała długą i krwawą wojnę. Jednak podczas gdy armie aliantów rozciągały się w formacjach obronnych, Niemcy zastosowali radykalną nową taktykę wojny błyskawicznej (blitzkrieg): skupiania czołgów i zmotoryzowanej piechoty w potężne grupy bojowe i przebijania nimi linii wroga w szybkich, dalekosiężnych uderzeniach wspieranych przez lotnictwo. 21 maja Niemcy okupowali już wielki fragment północnej Francji. Brytyjczycy mieli wkrótce zostać zmuszeni do upokarzającej ewakuacji wojsk w Dunkierce, zaś francuska armia była w rozsypce. Niemieccy generałowie chcieli przeć dalej w stronę Paryża, ale Hitler nakazał im przerwanie działań, przegrupowanie i zabezpieczenie linii zaopatrzeniowych. W nocy 3 czerwca Führer wydał rozkaz wznowienia natarcia. 7

ROZDZIAŁ PIERWSZY

Wkrótce po przyjściu na świat Marc Kilgour został porzucony pomiędzy dwiema kamiennymi donicami na peronie stacji w Beauvais, sześćdziesiąt kilometrów na północ od Paryża. Bagażowy znalazł go kwilącego w drewnianej skrzynce na owoce i niezwłocznie zaniósł do ciepłego biura zawiadowcy stacji. Tam odkrył jedyny ślad mogący naprowadzić go na tożsamość chłopca – skrawek papieru z wypisanymi odręcznie słowami: „Uczulony na krowie mleko”. Dwunastoletni Marc tak często wyobrażał sobie scenę swojego porzucenia, że w pamięci jawiła mu się niemal realnym wspomnieniem: ośnieżony peron, zatroskana i niespokojna mama, która całuje go w policzek, by po chwili wsiąść do pociągu i zniknąć na zawsze, jej wilgotne od łez spojrzenie kryjące bagaż bolesnych tajemnic, i wagony znikające w mroku nocy. W fantazjach Marc widział pomnik, jaki wdzięczni rodacy mieli ustawić w przyszłości na peronu w Beauvais: Marc Kilgour, zwycięzca wyścigu Le Mans, bohater 8

Francji... Niestety, jak do tej pory jego życie nie mogło być mniej ekscytujące. Marc dorastał w sierocińcu, kilka kilometrów na północ od Beauvais, w walącym się wiejskim domu, którego spękanym ścianom i rozeschniętym belkom nieustannie zagrażała niszczycielska moc gromady niesfornych chłopców. Okoliczne pałacyki, gospodarstwa i lasy były atrakcyjne dla paryżan, którzy przyjeżdżali tu na niedzielne pikniki, ale Marc wcale nie dostrzegał ich uroku. We własnym mniemaniu żył w piekle, a wizje bardziej ekscytującego życia, jakie roztaczały przed nim radio i czasopisma, tylko powiększały jego mękę. Każdy dzień wyglądał tak samo: kłębiąca się, gwarna ciżba sierot, budzona do życia łomotem drewnianej laski w żeliwny kaloryfer, szkoła aż do obiadu, a po południu praca w pobliskim gospodarstwie. Była to ciężka harówka, ale większość dorosłych mężczyzn, którzy powinni byli ją wykonywać, wyjechała, aby walczyć z Niemcami. Farma pana Morela była największa w okolicy, zaś Marc – najmłodszym z czterech pracujących tam parobków. Pan Tomas, dyrektor sierocińca, bez skrupułów wykorzystywał niedostatek rąk do pracy i żądał od gospodarzy słonej zapłaty za trud swoich podopiecznych. Chłopcy nigdy nie zobaczyli ani centyma z tych pieniędzy, ale każda sugestia, że może jednak coś im się należy, przywoływała chmury na dyrektorskie oblicze, po czym nieodmiennie następował wykład na temat astronomicznych kosztów, jakie sierociniec ponosi na wyżywienie i odzianie każdego z chłopców. Długa i barwna historia utarczek z dyrektorem Tomasem zagwarantowała Marcowi stały przydział do najbardziej nieprzyjemnych prac gospodarskich. Na większości ziemi Morela rosła pszenica i warzywa, ale farmer miał też tuzin mlecznych krów, których cielęta hodował na mięso pod przylegającą do obory wiatą. Morel nie miał ani piędzi pastwiska, więc jego bydlęta karmiły się sianem i ki9

szonką, i światło słoneczne oglądały tylko wtedy, kiedy prowadzono je do sąsiedniego gospodarstwa na swawole z buhajem Henrykiem. Podczas gdy większość jego kolegów pracowała w polu, na świeżym powietrzu, Marc musiał wciskać się do ciasnych boksów obory i wygarniać z nich cuchnący gnój. Dorosła krowa produkuje codziennie sto dwadzieścia litrów wydalin, a co gorsza, nie robi sobie wolnego w niedziele i święta. Przez siedem dni w tygodniu Marc zanurzał się w gryzącym smrodzie obory, by wyrzucać nieczystości na lekko pochyłą betonową posadzkę, a potem spychać do dołu na gnojówkę. Kiedy stratowane siano z łajnem było już wygarnięte, musiał spłukać beton wodą z węża, a następnie napełnić żłoby sianem i warzywnymi odpadami. Dwa razy w tygodniu spadała nań najgorsza praca ze wszystkich – napełnianie gnojówką beczek i przetaczanie tychże do stodoły, gdzie ich zawartość miała fermentować, przemieniając się w cenny nawóz. * Jae Morel także miała dwanaście lat i znała Marca od ich pierwszego dnia w szkole. Marc był przystojny, z burzą blond włosów na głowie, i Jae zawsze czuła do niego sympatię, ale jako córka najbogatszego gospodarza w okolicy zdawała sobie sprawę, że nie powinna zadawać się z chłopcami, którzy przychodzą na lekcje boso. W wieku dziewięciu lat przeniosła się z wiejskiej szkółki do pensji dla dziewcząt w Beauvais, gdzie niemal zapomniała o istnieniu Marca, by odświeżyć sobie pamięć dopiero wówczas, gdy zaczął pracować w gospodarstwie jej ojca. Od tamtej pory minęło kilka miesięcy. Na początku witali się tylko skinieniem głowy lub uśmiechem, ale od kiedy pogoda się poprawiła, ucięli sobie kilka pogawędek, siedząc w trawie, a czasem pojadając przyniesioną przez Jae tabliczkę czekolady. Oboje szukali głębszego kontaktu, ale ich rozmowy koncentrowały się na wiej10

skich ploteczkach i wspomnieniach z czasów, kiedy chodzili do jednej klasy. Jae zawsze zbliżała się do obory z obojętną miną osoby, która przechodzi tamtędy bez szczególnego powodu, ale często zawracała i kryła się w wysokiej trawie, by ujrzawszy wychodzącego na zewnątrz Marca, wstać i wpaść na niego niby to przypadkiem. Zabiegi te były niezwykle ekscytujące, choć jeszcze nigdy nie wymienili się niczym poza słowami i czekoladą. Tamtej środy Jae osłupiała ze zdumienia na widok Marca, który wypadł z obory z nagim torsem i najwyraźniej na coś wściekły. Dwunastolatek kopnął wiadro, które z metalicznym łoskotem potoczyło się przez podwórko, po czym złapał drugie i podstawił pod kran zamontowany na zewnątrz obory. Zaintrygowana tym nagłym wybuchem furii Jae przykucnęła za pniem starego wiązu, skąd ukradkiem obserwowała Marca. Ten strząsnął ze stóp utytłane gumiaki, po czym, zerknąwszy ostrożnie za siebie, jednym ruchem ściągnął spodnie wraz z gatkami i skarpetkami, w których zwykle upychał końce nogawek. Jae nigdy przedtem nie widziała gołego chłopaka i zakryła usta dłonią, wytrzeszczając oczy na blade ciało kolegi wstępującego na betonową płytę przy kranie, z blokiem szarego mydła w dłoni. Marc złożył dłonie w miseczkę i zanurzył je w wiadrze, by ochlapać się z grubsza przed szorowaniem. Woda była zimna i choć słońce grzało mocno, mył się pospiesznie, nerwowymi ruchami. Namydliwszy całe ciało, uniósł wiadro wysoko nad głową i zdecydowanym ruchem wylał na siebie jego zawartość. Oczy niemiłosiernie piekły go od mydła, kiedy na oślep sięgał po szmatławy ręcznik zarzucony na drewniany słupek tuż obok. – Cześć, wielki zadzie! – wykrzyknęła Jae, wyskakując zza kępy trawy. Marc gwałtownie odrzucił mokrą grzywkę z twarzy i wybałuszył oczy na widok słodkiego uśmiechu Jae. W panice cisnął ręcznik na 11

ziemię i jednym susem dopadł swoich porzuconych ogrodniczek. – Jezu... – jęknął, kiedy zwykle prosta czynność wskoczenia w spodnie nieoczekiwanie przemieniła się w paroksyzm dzikich podskoków. – Hej, jak długo tu sterczysz? – Wystarczająco długo. – Jae wyszczerzyła zęby w ironicznym uśmiechu, wskazując na drewniany parawan leżący płasko na ścieżce. – Nigdy tego nie podnoszę – powiedział Marc. – Zazwyczaj nie przychodzisz tak wcześnie. – Dziś nie mam szkoły – wyjaśniła Jae. – Wielu nauczycieli wyjechało z miasta. Szkopy są coraz bliżej. Marc pokiwał głową, zapinając guzik spodni. – Słyszałaś te wybuchy wcześniej? – zapytał, biorąc zamach, by wrzucić gumiaki do obory. – To były armaty. – Aż podskoczyłam – powiedziała Jae. – No i te samoloty! Jedna nasza służąca powiedziała, że w mieście paliło się koło rynku. – Jak wiatr się zmienia, to nawet czuć dym. Twój tata ma to szpanerskie renault; powinniście wyjechać na południe. Jae potrząsnęła głową. – Mama chciałaby wyjechać, ale tata uważa, że Niemcy nic nam nie zrobią, jeżeli nie będziemy ich prowokować. Mówi, że rolnicy zawsze będą potrzebni, nieważne, czy francuscy czy niemieccy bandyci rządzą tym krajem. – Wczoraj dyrektor dał nam posłuchać trochę radia – powiedział Marc. – Mówią, że planujemy kontrofensywę. Może niedługo wykopiemy stąd szkopów. – Może i tak... – powiedziała niepewnie dziewczyna. – Ale nie wygląda to najlepiej. Marc dobrze wiedział, co Jae ma na myśli. Rządowe rozgłośnie radiowe tryskały optymizmem i nadawały budujące przemowy, w których roiło się od takich zwrotów jak „skuteczny opór”, „punkt zwrotny” oraz „duch bojowy Francuzów”. Ale nawet najbardziej 12

gorliwa propaganda nie mogła zamaskować ciężarówek pełnych rannych żołnierzy wycofujących się z frontu. – Wesoło nie jest – powiedział Marc, zapinając guziki koszuli i uśmiechając się do koleżanki. – Szkoda, że jeszcze jestem za młody, żeby walczyć. Masz jakieś wieści o swoich braciach? – Nie... Ale teraz to o nikim nic nie wiadomo, bo sam wiesz, jak działa poczta. Pewnie dostali się do niewoli, a może uciekli przez Dunkierkę... Marc pokiwał głową optymistycznie. – We francuskim BBC powiedzieli, że ponad sto tysięcy naszych przepłynęło przez kanał z Brytyjczykami. – A ty dlaczego się tak bardzo wściekłeś? – zapytała znienacka Jae. – Że co? – zdumiał się Marc. – Przed chwilą. – Dziewczyna uśmiechnęła się drwiąco. – Kiedy wyleciałeś z obory i kopnąłeś wiadro. – Ach, to. Kończyłem już sprzątać, ale przypomniałem sobie, że zostawiłem szuflę w boksie. No więc nachylam się do środka, żeby ją wziąć, a to wredne krówsko bach, ogon w górę i wali mi normalnie prosto w twarz! A że miałem otwarte usta... – Błeeee! – skrzywiła się Jae, cofając się o krok. – Ja, kurczę, nie wiem, jak ty tam możesz pracować. Od samego zapachu chce mi się rzygać, a gdyby to wpadło mi do ust, tobym chyba umarła. – Do wszystkiego można się przyzwyczaić – odrzekł filozoficznie Marc, drapiąc się w głowę. – A twój tata jest nawet w porządku. Wie, że to brudna robota, więc muszę przepracować tylko połowę tego czasu co chłopaki na polu, a do tego dał mi buty i trochę starych ubrań twojego brata. Trochę za duże, ale przynajmniej nie muszę chodzić po wsi, capiąc gnojówką. Otrząsnąwszy się z początkowego szoku, Jae zaczęła dostrzegać zabawną stronę przygody Marca. Roześmiała się, po czym uniosła rękę w sposób, w jaki krowa unosi ogon, i wydała stosowny dźwięk: 13

– WUUM – PLASK! Marc skrzywił się. – To nie jest zabawne, wiesz? Wciąż czuję w ustach ten smak. To rozśmieszyło Jae jeszcze bardziej i Marc się zirytował. – Głupia bogata smarkula – wypalił. – Nie śmiałabyś się tak, gdybyś to była ty. Zapłakałabyś się na śmierć. – WUUM – PLASK! – powtórzyła Jae, zataczając się ze śmiechu. – Tak?! To zaraz zobaczysz, jak to jest – syknął Marc, skacząc naprzód i łapiąc dziewczynę wpół. – Nie! – zaprotestowała Jae, wierzgając wściekle, kiedy Marc poderwał ją w górę, prawie zarzucając sobie na ramię. Była pod wrażeniem jego siły, ale walczyła, tłukąc go pięściami w plecy, podczas gdy niósł ją w stronę otwartego dołu z gnojówką przy końcu obory. – Powiem tacie! – pisnęła. – Jeszcze pożałujesz, zobaczysz. – WUUM – PLASK! – odparł Marc, przerzucając dziewczynę w przód tak, że jej włosy zawisły niebezpiecznie nad przeraźliwie cuchnącym dołem. Fetor miał niemal materialną siłę ciosu w twarz. – Masz chęć na kąpiel? – Puszczaj, zostaw mnie! – zażądała Jae, czując, jak skręca się jej żołądek na widok much na musującej powierzchni nawozu. – Durniu jeden, jak znajdę na sobie choćby jedną plamkę, to jesteś trupem, słyszysz?! Jae zaczęła się szamotać i Marc, czując, że sił nie wystarczy mu już na długo, odwrócił się i postawił ją na ziemi. – Idiota – rzuciła ze złością, trzymając się za brzuch i dygocząc z obrzydzenia. – A tak strasznie się śmiałaś, jak to zdarzyło się mnie – zadrwił Marc. – Prostak – warknęła Jae, odgarniając włosy z oczu. Marc skrzywił się. – Może księżniczka powinna wrócić do swojego pałacu i poćwi14

czyć Mozarta – powiedział zgryźliwie, po czym wykonał piłujący ruch ręką i wydał kilka zgrzytliwych dźwięków, udając niewprawnego skrzypka. Jae kipiała z wściekłości, ale wcale nie z powodu tego, co zrobił jej Marc. Była zła na siebie, bo niechcący za bardzo go polubiła. – Mama miała rację, kiedy mówiła, żeby trzymać się z daleka od takich typów jak ty – prychnęła gniewnie, patrząc na Marca pod słońce i mrużąc oczy od blasku. – Łobuzy z sierocińca! Spójrz tylko na siebie. Umyłeś się, ale nawet twoje czyste ubrania to wstrętne szmaty. – Oj, uważaj. – Marc uśmiechnął się krzywo. – Wiesz co, Kilgour, nic dziwnego, że babrzesz się w łajnie. Ty jesteś łajnem! Furia Jae zaczynała niepokoić Marca. Robiła mnóstwo hałasu, a Morel miał fioła na punkcie swojej jedynej córki. – Spokojnie, nie krzycz tak – błagał Marc. – Tylko się wygłupiałem, jak to z chłopakami, no wiesz... Przepraszam cię. Nie jestem przyzwyczajony do dziewczyn. Jae skoczyła na Marca, próbując prasnąć go w twarz, ale uchylił się przed ciosem. Rozwścieczona obróciła się gwałtownie, żeby dosięgnąć go chociaż w tył głowy, ale wtedy płócienna tenisówka poślizgnęła się na suchej ziemi i nogi rozjechały się jej w dwie strony. Marc rzucił się naprzód, by ocalić Jae, ale rąbek fartuszka wyśliznął mu się spomiędzy palców i mógł tylko bezradnie patrzeć na tragedię dziewczyny, która rozpaczliwie wymachując rękami, runęła do dołu.

15

ROZDZIAŁ DRUGI

Pierwsze bomby spadły na Paryż w nocy trzeciego czerwca. Była to nieomylna zapowiedź niemieckiego natarcia i wybuchy stały się sygnałem do ewakuacji miasta. Rok wcześniej po napaści na Polskę nazistowski reżim sterroryzował Warszawę i paryżanie spodziewali się takiego samego losu: wywlekania ludzi na ulicę, rozstrzeliwania Żydów i urzędników państwowych, gwałtów, mordów, grabieży i masowego wywożenia ludzi do obozów pracy. Wielu mieszkańców zdecydowało się na ucieczkę na południe – pociągiem, samochodem lub choćby pieszo. Tych, którzy zostali i starali się żyć jak dotąd, uchodźcy zgodnie uważali za głupców. Paul Clarke był kruchej budowy jedenastolatkiem, jednym z kurczącej się grupy uczniów największej anglojęzycznej szkoły w Paryżu. Szacowna placówka służyła brytyjskim dzieciom, których rodzice pracowali w mieście, ale nie byli wystarczająco zamożni, by po16

słać swoje latorośle do szkoły z internatem we własnym kraju. Uczęszczały do niej dzieci szeregowych urzędników ambasady, rozmaitych attache niższego szczebla, kierowców i osób o podobnym statusie w prywatnych firmach. Od początku maja liczba uczniów szkoły skurczyła się z trzystu do niespełna pięćdziesięciu. Większość nauczycieli także uciekła na południe albo wróciła do Wielkiej Brytanii, zaś garstka pozostałych dzieci – w wieku od pięciu do szesnastu lat – przerabiała doraźnie sklecony program nauczania w wyłożonej boazerią głównej auli szkoły, pod ogromną mapą brytyjskiego imperium i portretem króla Jerzego, który nie spuszczał ich z oka. Do trzeciego czerwca jedynym pedagogiem, który pozostał w szkole, była jej założycielka i dyrektorka pani Divine. Jej sekretarka została wciągnięta do pomocy w charakterze asystentki klasowej. Paul był marzycielem i ta prowizoryczna aranżacja odpowiadała mu znacznie bardziej niż lata, które spędził, siedząc sztywno wśród chłopców w swoim wieku, obrywając drewnianą linijką po kostkach za każdym razem, kiedy jego umysł zaczynał dryfować wśród obłoków. Prace zadawane na lekcji przez starszawą dyrektorkę nie wyczerpywały nawet w części możliwości i poziomu inteligencji Paula, dzięki czemu zostawało mu mnóstwo czasu na rysowanie. W jego pulpicie nie było zeszytu ani nawet jednego skrawka papieru niepokrytego starannie kreślonymi grafikami. Największe upodobanie znajdował w przedstawianiu rycerzy w zbrojach i ziejących ogniem smoków, ale potrafił tworzyć także wierne wizerunki sportowych samochodów i aeroplanów. Poplamione atramentem palce Paula szkicowały ołówkowy zarys francuskiego dwupłatowca nurkującego heroicznie w stronę kolumny niemieckich czołgów. Rysunek powstawał na zamówienie jednego z młodszych kolegów za cenę jednej czekolady Toblerone. – Hej, chudy – powiedziała dziewczyna, pstrykając Paula w ucho. 17

Dłoń rysownika drgnęła, zniekształcając koniec śmigła. – Na miłość boską! – zawołał Paul z furią i obejrzał się, by obrzucić złym wzrokiem starszą siostrę. Rosie Clarke miała trzynaście lat i różniła się od brata tak bardzo, jak tylko może się różnić rodzeństwo. Pewne podobieństwo dało się dostrzec w oczach, a do tego oboje mieli ciemne włosy i piegowatą cerę, lecz podczas gdy ubrania Paula zwisały na nim smętnie, jakby wstydziły się okrywać tak kościste ciało, Rosie miała atletyczne ramiona, parę przedwcześnie napęczniałych piersi i długie paznokcie, którymi regularnie upuszczała krwi swojemu młodszemu bratu. – Rosemarie Clarke! – powiedziała pani Divine podniesionym głosem, cyzelując każde słowo z arystokratyczną manierą. – Ile razy mam ci jeszcze powtarzać, żebyś zostawiła brata w spokoju? Paul był wdzięczny nauczycielce za stanięcie w jego obronie. Z drugiej strony jej uwaga przypomniała także całej klasie, że tyranizuje go jego własna siostra, i fala rozbawienia, która popłynęła szmerkiem przez salę, syciła się wyłącznie jego kosztem. – Madame, ale nasz tata tu idzie – wyjaśniła Rosie. Paul gwałtownie odwrócił głowę do okna. Pochłonięty rysowaniem nie zauważył ciemnoniebieskiego citroena, który wtoczył się na szkolny dziedziniec. Rzut oka na zegar nad tablicą potwierdził, że do końca zajęć pozostała jeszcze godzina. – Pani Divine! – zawołał pan Clarke przymilnie, wkraczając do holu chwilę później. – Okropnie mi przykro, że przerywam pani lekcję. Dyrektorka skrzywiła się z niesmakiem, kiedy tata Paula i Rosie cmoknął ją w oba policzki. Clarke, przedstawiciel handlowy Imperial Wireless Company, był ubrany krzykliwie, w ciemny garnitur, buty o lustrzanej cholewce i krawat w grochy, który pani Divine wydał się w wyjątkowo złym guście. Jednak wyraz jej twarzy złagodniał, kiedy pan Clarke wręczył jej czek. – Musimy tylko zabrać kilka rzeczy z mieszkania, a potem wyjeż18

dżamy na południe – wyjaśnił. – Zapłaciłem za cały semestr. Chcę, żeby szkoła nadal tu była, kiedy to wszystko wreszcie się uspokoi. – Jest pan doprawdy zbyt uprzejmy. – Pani Divine poświęciła minione trzydzieści lat szkole, którą stworzyła od zera, i wydawała się autentycznie wzruszona, kiedy wyciągnęła chusteczkę z rękawa swojego kardiganu, by otrzeć nią kącik oka. Nadszedł czas, by Paul i Rosie odegrali scenę pożegnania, jaką oglądali wielokrotnie w ciągu minionego miesiąca. Chłopcy podawali sobie dłonie jak dżentelmeni, podczas gdy dziewczęta chętniej wybuchały płaczem, przytulały się i obiecywały często pisać. Powstrzymanie emocji związanych z rozstaniem przyszło Paulowi z łatwością; nigdy nie był zbyt popularny, zaś jego ulubiony nauczyciel plastyki i dwaj najbliżsi koledzy już dawno wyjechali. Czując się raczej niezręcznie, postąpił w stronę młodszych chłopców na początku sali i zwrócił zeszyt jego ośmioletniemu właścicielowi. – Wygląda na to, że nie wykonam zlecenia – powiedział przepraszającym tonem. – Najważniejsze rzeczy są już naszkicowane ołówkiem, więc możesz dokończyć sam. – Jesteś świetny – powiedział chłopiec, podziwiając gwiazdę eksplozji wokół ukończonego w połowie czołgu. – Zostawię tak, jak jest. Tylko bym wszystko popsuł. Paul nie zamierzał przyjąć zapłaty, ale zmienił zdanie, gdy pod uniesionym blatem pulpitu kolegi ujrzał więcej niż tuzin trójkątnych batonów. Z Toblerone w garści wrócił na swoje miejsce i zgarnął rzeczy do skórzanego tornistra: pióra, inkaust, stertę wyświechtanych komiksów i dwa bloki rysunkowe ze swoimi najlepszymi pracami. Tymczasem Rosie wybuchła niczym wulkan. – Pewnego dnia znów wszyscy się spotkamy! – załkała teatralnie, miażdżąc w uścisku swoją najlepszą przyjaciółkę Grace. Dwie inne koleżanki Rosie cofnęły się lękliwie. Paul podszedł do wyjścia. – Nie przejmuj się, tato – powiedział na widok zmieszanej twarzy 19

ojca. – Dziewczyny tak mają. Wszystkie są trochę walnięte. Paul z opóźnieniem zauważył wyciągniętą w jego stronę dłoń pani Divine i uścisnął ją. Dyrektorka była zimna jak ryba. Nigdy jej nie lubił, ale był uczniem przez pięć długich lat i dotyk sękatych palców wydał mu się smutny. – Dziękuję pani za wszystko – powiedział. – Mam nadzieję, że Niemcy nie zrobią nic okropnego, kiedy tutaj przyjdą. – Paul! – przestraszył się pan Clarke i dłonią szturchnął syna w tył głowy. – Nie mów takich rzeczy. Rosie skończyła dusić koleżanki i zalana łzami energicznie potrząsała dłońmi pani Divine i jej sekretarki. Paul pomachał do nikogo konkretnego, po czym zachęcony gestem przez ojca wyszedł wraz z nim na korytarz. Opuścili budynek głównym wejściem. Mrużąc oczy od słońca zalewającego brukowany dziedziniec, Paul podszedł do imponującego citroena. Szkoła stała na wzgórzu, z którego rozpościerał się widok na miasto; na bezchmurnym niebie czerniły się pióropusze dymu bijącego z kilku budynków w centrum. – Nie słyszałam żadnych bomb – zauważyła Rosie, dołączając do rodziny. – Rząd ucieka na południe – wyjaśnił pan Clarke. – Palą wszystko, czego nie mogą wziąć ze sobą. Ministerstwo obrony podłożyło nawet ogień pod kilka własnych budynków. – Ale dlaczego uciekają? – zdziwił się Paul. – Przecież mówili, że Francuzi planują kontratak. – Nie bądź naiwny, dzieciaku – prychnęła Rosie szyderczo. – Być może nie siedzielibyśmy teraz w tym bagnie, gdyby nasi mieli porządne radia – powiedział pan Clarke z goryczą. – Niemieckie siły porozumiewają się błyskawicznie, a Francuzi wciąż używają konnych posłańców. Próbowałem sprzedać armii nasz system radiowy, ale ich generałowie wciąż żyją w średniowieczu. Paul otworzył tylne drzwi samochodu ojca i odskoczył, kiedy po20

sypała się nań kaskada papierów. – Uwaga na wiatr! – krzyknął pan Clarke w panice, przyskakując do wozu i zgarniając z chodnika żółte okładki na dokumenty. Paul szybko zatrzasnął drzwi, po czym zajrzał przez szybę i zobaczył, że cała tylna kanapa była zasypana teczkami i luźnymi papierami. – Akta Imperial Wireless Company – wyjaśnił pan Clarke. – Musiałem wynosić się z biura w dużym pośpiechu. – Dlaczego? – zainteresowała się Rosie. Ojciec zignorował pytanie i otworzył przednie drzwi pasażera. – Paul, chyba będzie najlepiej, jak wciśniesz się do tyłu między przednimi fotelami. Po drodze poskładasz te papiery. Rosie, siadasz z przodu. Paul wyczuł napięcie w głosie ojca. – Wszystko w porządku, tato? – No pewnie – kiwnął głową pan Clarke, częstując Paula swoim najlepszym uśmiechem handlowca, podczas gdy chłopiec gramolił się między oparciami. – Miałem piekielny poranek, nie mogłem dostać benzyny, pytałem w trzech warsztatach, a skończyło się tak, że musiałem błagać w ambasadzie. – W ambasadzie? – zapytała zaintrygowana Rosie, zatrzaskując za sobą drzwi samochodu. – Trzymają zapas, żeby móc ewakuować personel w razie zagrożenia – wyjaśnił pan Clarke. – Na szczęście znam tam kilka osób, ale i tak musiałem nieźle posmarować. Pan Clarke nie należał do bogaczy, a jego sześciocylindrowy citroen był tylko reprezentacyjnym gadżetem należącym do Imperial Wireless Company. Paul zawsze lubił jeździć w luksusowym tylnym przedziale z jego aksamitną tapicerką, mahoniowymi okładzinami i zasłonkami zakończonymi ozdobnymi frędzlami. – A te papiery to mają być w jakimś porządku? – zapytał, odgarniając teczki z siedziska, by zrobić sobie miejsce, podczas gdy jego 21

ojciec wyprowadzał samochód z dziedzińca. – Po prostu równo je poskładaj – odpowiedział pan Clarke. – Wezmę walizkę z mieszkania, to je przełożymy. Rosie pomachała swojej przyjaciółce Grace, która wyszła na schody przed szkołą. – To dokąd jedziemy? – zapytał Paul. – Nie jestem pewien – odrzekł pan Clarke. – Na pewno na południe. Niedawno słyszałem, że z Bordeaux wciąż pływają do Anglii promy pasażerskie, a jak się nie uda, to możemy spróbować przekroczyć granicę i złapać statek w Bilbao. – A jeśli nie wpuszczą nas do Hiszpanii? – zapytała Rosie nerwowym tonem, podczas gdy Paul wyrównywał plik dokumentów, stukając nim w skórzany podłokietnik. – Cóż... – zaczął pan Clarke niepewnie. – Niczego nie możemy być pewni, dopóki nie znajdziemy się na południu. Ale nie martw się, Wielka Brytania ma największą flotę handlową i najsilniejszą marynarkę wojenną na świecie. Zawsze znajdzie się jakaś łajba, która płynie do domu. Citroen sunął żwawo w dół wzgórza, mijając szeregi kamienic, niekiedy ze sklepikiem lub knajpką na parterze. Mniej więcej połowa zakładów była zamknięta; inne usiłowały handlować pomimo straszących wszędzie tabliczek sygnalizujących braki, takich jak „Masła brak” na sklepach spożywczych łub „Tytoń tylko przy zamówieniu posiłku” na witrynach barów. – Nie powinniśmy podjechać do kwiaciarni? – zapytała Rosie. Pan Clarke zerknął na córkę i westchnął. – Wiem, że obiecałem, słoneczko, ale cmentarz jest piętnaście kilometrów w drugą stronę. Musimy jak najszybciej się spakować i uciekać tak daleko od Paryża, jak tylko się da. – Ale... – zająknęła się Rosie, nagle posmutniała. – A, jeśli nie będziemy mogli wrócić? Może już nigdy nie zobaczymy grobu mamy. Na tę myśl Paul podniósł głowę, przerywając układanie ostatniej 22

sterty teczek. Na cmentarzu zawsze chciało mu się płakać. Potem zaczynał płakać tata i kończyło się tak, że tkwili przy grobie w nieskończoność, nawet kiedy było okropnie zimno. To zawsze było koszmarne i perspektywa niewracania tam nigdy więcej wydała mu się raczej kusząca. – Rosie, to nie tak, że zostawiamy waszą mamę samą – powiedział pan Clarke. – Ona jest tam w górze i będzie na nas patrzeć przez cały czas.

23

ROZDZIAŁ TRZECI

Marc siedział w kuchni sierocińca ubrany tylko w parę brudnych szortów. Dyrektor Tomas kazał mu trwać w bezruchu, ze spuszczoną głową i dłońmi leżącymi płasko na długim drewnianym stole. Chłopcu burczało w brzuchu od zapachów, podczas gdy tuż za nim dwie młode mniszki wyjmowały gorący chleb z rozgrzanej komory pieca, a na płycie kuchennej perkotał wielki sagan zupy. Marc wiedział, że tego dnia nie dostanie kolacji, to też uśmiechnął się niepewnie, kiedy siostra Madeline położyła przed nim mały talerz sera, kiełbasy i posiekanych warzyw. – Jedz szybko – szepnęła mniszka, wskazując drzwi ostrzegawczym spojrzeniem. – Dyrektor strasznie mnie zruga, jeśli nas przyłapie. Marc, wdzięczny za jedzenie, pochłonął je pospiesznie, prawie nie przeżuwając, po czym pchnął talerz na drugi koniec stołu. W przeciwieństwie do młodej mniszki koledzy Marca mieli dla 24

niego niewiele współczucia. Chłopcy zatrzymywali się w otwartych drzwiach kuchni, wystawiali języki, stroili szydercze miny i szeptali złośliwości o czekającym go laniu, po jakim nie będzie mógł usiąść przez tydzień. Na dworze, tuż za oknem kuchni, kilku młodszych urwisów odgrywało nieme sceny chłosty, wieszania, a nawet rozstrzelania, dopóki jedna ze starszych sióstr nie rozpędziła towarzystwa, łomocząc w szybę i krzycząc, by zostawili Marca w spokoju. W rzeczywistości Marc nie przejmował się tym zbytnio. Zycie w sierocińcu było jedynym, jakie znał, i ten szczeniacki terror był dlań czymś równie naturalnym jak oddychanie. Znęcanie się nad dzieciakiem skazanym na chłostę i próby doprowadzenia go do płaczu były tylko jednym z mnóstwa rytuałów wymyślanych przez sieroty, by móc torturować się nawzajem. Jako jeden z silniejszych chłopców Marc zadał słuszną porcję cierpienia słabszym od siebie i nauczył się nie okazywać choćby cienia słabości, kiedy starsi chłopcy lub wychowawcy dobierali się do niego. Jednak dyrektora bał się jak ognia. Upadek Jae Morel do dołu z gnojówką był poważną sprawą, zaś to, że Marc nie ponosił tu całej winy, nie miało najmniejszego znaczenia. Dyrektor Tomas miał zafundować mu lanie jego życia z gatunku tych, jakie rezerwował dla chłopców, którzy ukradli coś w wiejskim sklepiku albo próbowali uciec z sierocińca. Trwoga chwytała Marca za gardło z każdą myślą o chłoście, ale w głębi jego przerażonego serca to zerwanie z Jae było tym, co bolało najbardziej. Nie łączyło ich wiele, ale dzięki tej przyjaźni Marc po raz pierwszy w życiu czuł się kimś więcej niż tylko obdartym, szuflującym łajno podrzutkiem. Niestety, Jae obrzuciła go znacznie gorszymi epitetami, kiedy wyłoniła się z dołu oblepiona fermentującym nawozem. Stary Morel wyrzucił go bez chwili namysłu i zagroził usunięciem pewnych wrażliwych części jego anatomii tępym nożem, gdyby kiedykolwiek ośmielił się zbliżyć do jego córki lub choćby podwórka. 25

Drzwi gabinetu po przeciwnej stronie korytarza otworzyły się z impetem i wyszedł z nich dyrektor, ściskając za szyję zapłakanego siedmiolatka o imieniu Jean. Brutalne pchnięcie rozpostarło chłopca na płytkach kuchennej podłogi, a przysadzisty mężczyzna przeciągnął dłonią po lśniącej od potu łysinie z wyrazem ukontentowania na twarzy. Siostra Madeline patrzyła z przerażeniem na czerwone pręgi na chudych plecach chłopca. – Posmarujcie go jodyną, siostro – polecił dyrektor, podczas gdy Jean próbował wstać, podciągając się na krawędzi stołu. – A ty, jeżeli jeszcze raz zmoczysz łóżko, będziesz spał w stajni, z kurami. – Tak, pszepana, przepraszam, pszepana – chlipnął chłopiec, zacierając nerwowo drobne dłonie. Dyrektor Tomas uniósł jedną brew i klasnął, obracając się w stronę Marca. – A po rozgrzewce nadszedł czas na gwóźdź programu! – oznajmił promiennie, wyciągniętą ręką wskazując gabinet. Marc był stałym bywalcem dyscyplinujących sesji dyrektora i na tym etapie zawsze wyobrażał sobie, że zdobywa się na jakiś heroiczny czyn: wyciąga z kieszeni sztylet albo chwyta parującą wazę i wylewa gorącą zupę prosto na twarz oprawcy. Ale jak zwykle nie wystarczyło mu odwagi, więc z rezygnacją postąpił w stronę dyrektorskiego gabinetu, gdzie stało ogromne biurko o obitym skórą blacie, a duszne powietrze przenikał przykry zapach dymu tytoniowego i potu. Tomas był krzepkim mężczyzną, który w czasach swojej służby w wojsku boksował się w wadze średniej. Wiek przydał mu sadła, ale choć w ciągu minionych lat kilku nastolatków odważyło się podnieść na niego rękę, żadnemu z nich nie wyszło to na dobre. – Stanąć prosto, rozsunąć stopy, ręce przed siebie! – szczeknął dyrektor, zatrzaskując drzwi. Po drugiej stronie korytarza Jean zapłakał żałośnie, kiedy siostra 26

zabrała się do dezynfekowania mu ran jodyną – kolejna przyjemność, jakiej Marc miał zaznać tego dnia. – Nie minęło dużo czasu, odkąd się tu ostatnio spotkaliśmy, prawda, Kilgour? – powiedział dyrektor Tomas. – Ale tym razem naprawdę przeszedłeś samego siebie. Dyrektor wyciągnął długą rózgę ze stojaka na parasole i przeciągnął po niej szmatką, by zetrzeć krew Jeana. Rózga miała na końcu metalowe okucie powiększające cierpienia chłostanego; Tomas świsnął nią w powietrzu, po czym błyskawicznie wetknął Marcowi końcówkę do nosa, rozciągając nozdrze i zmuszając chłopca do zadarcia głowy w stronę pociemniałego od dymu sufitu. – Morel należy do naszych najbardziej szanowanych sąsiadów – zasyczał dyrektor. – Co zaszło między tobą a jego córką? – Nic – jęknął Marc, czując, że metalowa końcówka wbija mu się w nos coraz głębiej. – A jakże to nic doprowadziło do tego, że biedna dziewczyna skończyła w dole z łajnem? – My... my czasem rozmawialiśmy ze sobą. Teraz trochę się posprzeczaliśmy i wpadła do dołu przez przypadek. Próbowałem ją urato... Dyrektor wyjął rózgę z nosa swojej ofiary i z rozmachem trzasnął nią Marca w głowę. Cios zaskoczył chłopca, który zatoczył się tyłem w stronę drzwi i złapał za policzek. Od początku spodziewał się, że będzie źle, ale jeszcze nigdy nie słyszał, by dyrektor uderzył kogoś w twarz. – Wyprostuj się! – wrzasnął Tomas. – I zabierz tę rękę z twarzy, zanim ci ją przetrącę! – Tak jest, proszę pana. – Ile razy mam cię jeszcze oćwiczyć, Kilgour? – wycedził dyrektor i sieknął rózgą nagi bok ofiary, tuż poniżej żeber. – Znam ja takich jak ty. Złych, wiecznie kombinujących hultajów, których życie zaw-

27

sze kończy kulka w łeb albo zesłanie do kolonii karnej*. Po trzecim ciosie Tomas pchnął Marca na biurko i przycisnął jego pierś do spękanej skóry na blacie. – Nie masz nic na swoje usprawiedliwienie, chłopcze? – wycedził. Marc bał się bólu, ale był bity regularnie, odkąd skończył pięć lat. Nigdy nie okazał słabości i także tym razem nie miał zamiaru dawać dyrektorowi nawet cienia satysfakcji. – Wiem, jak pana boli, że straciłem tę robotę – wykrztusił. – Sprawił pan sobie nowy rower i dwa garnitury, odkąd nasza czwórka zaczęła pracować dla Morela. Spodziewał się, że tą uwagą ściągnie na siebie lawinę wściekłych ciosów, ale to musiało nastąpić tak czy owak, a on chciał mieć karę jak najszybciej za sobą. Jednakże zamiast użyć rózgi, dyrektor wbił mu kolano między nogi z taką siłą, że stopy Marca oderwały się od podłogi. Wyjąc z bólu, Marc stoczył się z biurka i gruchnął na podłogę, zaczepiając o zwisający z blatu kabel. Szczęknęło i na katowanego chłopca spadł telefon, a tuż za nim dyrektorski obcas, który brutalnie wcisnął mu się w brzuch. – No i co ci dała ta twoja niewyparzona gęba? – triumfował Tomas, pochylając się nad chłopcem i gnąc rózgę w dłoniach. – Jesteś nikim, rozumiesz?! Pies może być wiernym towarzyszem, Świnia daje mięso, kura niesie jaja, ale taki bezdomny gamoń jak ty nie jest wart nawet złamanego szeląga! Jądra bolały Marca tak bardzo, że z trudem walczył o każdy oddech. Dyrektor cofnął nogę i w furiackim napadzie jął siec go rózgą raz za razem. – Mógłbym... tak... do końca... świata! – wystękał radośnie, nie przerywając bicia.

* Kolonie karne – obozy dla przestępców we francuskich koloniach, gdzie więźniowie byli zmuszani do katorżniczej pracy (przyp. aut.).

28

Marc zwinął się w kłębek na podłodze, kryjąc twarz w dłoniach. Na nagim torsie czerwieniały mu krwawe pręgi, a przeraźliwy ból rwał w dwudziestu różnych miejscach. – Myślisz, że jesteś taki mocny, hę?! – wydyszał dyrektor, przerywając chłostę, by zaczerpnąć oddechu. – Chyba jeszcze nigdy nie widziałem, jak płaczesz. Marc odjął dłonie od twarzy, siląc się na zaczepną minę, choć czuł, że przegrywa walkę z coraz silniej drżącą dolną wargą. – Już prawie cię złamałem, co nie, Kilgour? – Dyrektor złośliwie wyszczerzył zęby. – Jeszcze parę minut, a będziesz beczał jak mały Jean. Drzwi gabinetu otworzyły się z impetem i do środka wmaszerowała siostra Madeline z gniewną miną oraz tacą, na której niosła chleb i talerz zupy. – Nie uczyli cię, że się puka, kobieto? – wybuchł Tomas. Ale młoda mniszka wojowniczo trzasnęła tacą w biurko. – Zupa jarzynowa z kiełbasą – oznajmiła, po czym pochyliła się nad Markiem, by pomóc mu wstać. Dyrektor spurpurowiał z wściekłości. – Co ty wyprawiasz, głupia? Wynoś się! Zakonnica udawała głuchą. – Skoro pan już skończył, opatrzę mu rany. Dyrektor posłał Madeline spojrzenie zdające się kwestionować jej poczytalność. – A kto ci powiedział, że już z nim skończyłem? Może dopiero zacząłem, hę? – Marc ma już dosyć, dyrektorze – odrzekła mniszka, siląc się na stanowczy ton mimo widocznego w jej oczach przerażenia. – Dosyć, słyszy pan? Marc dźwignął się w górę i usiadł, ale dyrektor stanął tuż przed nim. – To jest mój gabinet i mój sierociniec – zagrzmiał. – To ja decydu29

ję, na jakie traktowanie zasługują moi podopieczni, i jeśli w tej chwili nie wróci siostra do kuchni, opowiem o jej niesubordynacji biskupowi. Dziewczyna zacisnęła pięści. – Znakomicie – wycedziła. – A kiedy już biskup wezwie mnie na rozmowę, ja z przyjemnością opowiem mu o pańskich nowych garniturach i rowerze. Jestem przekonana, że bez trudu rozliczy się pan z pieniędzy otrzymywanych od pana Morela. Dyrektor poczerwieniał, zakołysał się na piętach, a po chwili cisnął rózgę do stojaka na parasole. – Zabieraj go stąd – zawarczał. – Dziękuję, panie dyrektorze – powiedziała siostra, usłużnie skłaniając głowę, jednocześnie pomagając Marcowi dźwignąć się na bose stopy. – Mam nadzieję, że zupa będzie panu smakowała. Marc zacisnął pięści i zagryzł wargę, zdecydowany nie okazywać, jak bardzo go boli. Zdawał sobie sprawę, jak wiele zawdzięcza siostrze Madeline, ale był zbyt zdenerwowany, by mówić. Mniszka poprowadziła go korytarzem do małego pokoju z łóżkiem i umywalką pełniącego funkcję infirmerii. Za oknem bawili się chłopcy, ale Madeline zamknęła drzwi i zaciągnęła zasłony, zanim ktokolwiek dostrzegł sposobność do ponaigrawania się z Marca i jego pożałowania godnego stanu. Marc usiadł na krawędzi niedużego łóżka – jak na ironię siedzenie było jednym z nielicznych miejsc na jego ciele, które nie odniosły obrażeń – podczas gdy siostra Madeline podeszła do kranu, by zmoczyć ręcznik zimną wodą. Mniszka uśmiechnęła się z troską, po czym usiadła obok i zaczęła ocierać mu krew z policzków. – Dziękuję za... – zaczął Marc, ale zamilkł, czując, że łzy cisną mu się do oczu. – Nie musisz być dumny – powiedziała cicho Madeline, podczas gdy strużki różowej wody spływały Marcowi po twarzy. – Wszyscy korzymy się przed Panem. 30

– Ja nie chciałem zrobić Jae nic złego – wykrztusił Marc, tłumiąc szloch. – Ja ją... Dobrze nam się rozmawiało. A teraz już nigdy jej nie zobaczę... Marc złożył głowę na umączonym fartuchu mniszki i głośno zapłakał. Madeline chciała go objąć, ale zastygła z uniesioną dłonią. Był bardzo poraniony, a ona nie chciała sprawiać mu dodatkowego bólu.

31

ROZDZIAŁ CZWARTY

Madame Mujard stała na schodach przed pięciopiętrową kamienicą, próbując wyssać z resztki papierosa wszystko, co się dało. Starsza pani zarządzała budynkiem od ponad trzydziestu lat i z trudem poruszała się na chorych, fioletowych od żylaków nogach. Na widok citroena pana Clarke’a parkującego po przeciwnej stronie ulicy rzuciła peta na ziemię i z miną winowajczyni poszurała z powrotem do holu. Kiedy stanęła za sięgającym piersi kontuarem, do budynku weszli Rosie i Paul. – Dzień dobry, madame – powiedział pogodnie Paul. – Jakaś poczta? Z jednej z sześciennych przegródek za sobą madame Mujard wyjęła trzy koperty. Paul wycelował w nią pudełkiem Toblerone. – Czekolady? – zapytał promiennie. Starsza pani wzdrygnęła się. – Klei mi się do zębów. 32

To powiedziawszy, spojrzała na pana Clarke’a, który wkroczył do holu, niosąc w ręce neseser. – Mam nowiny – oznajmiła posępnie. Madame Mujard zawsze miała nowiny. Nowiną mogło być cokolwiek, od przyjazdu nowego lokatora po przepełnienie czyjejś wanny i zalanie mieszkania poniżej. Ostatnio jednak wszystkie sensacje staruszki dotyczyły mieszkańców pakujących manatki i szykujących się do ucieczki z miasta. Pan Clarke odchrząknął. – Chętnie posłuchałbym najnowszych ploteczek, madame, ale wyjeżdżamy na południe. Chcę wyruszyć najszybciej, jak to możliwe. – Chodzi o pańskie mieszkanie, szanowny panie. Mujard nigdy nie rwała się do opowiadania całej historii naraz. Ludzie łatwiej dawali się wciągnąć w pogaduszki, kiedy wydzielała im drobne skrawki informacji. – Moje mieszkanie? – zaniepokoił się pan Clark, a Paul i Rosie zatrzymali się u podnóża schodów i odwrócili. – A tak, proszę pana – zaskrzeczała staruszka, kiwając złowieszczo głową, ale nie rozwijając tematu. Pan Clarke zaczął się niecierpliwić. – No więc co z naszym mieszkaniem? – Policja była. To wystarczyło, by przyciągnąć Rosie i Paula z powrotem do kontuaru. – Czego policja mogłaby od nas chcieć? Mujard wzruszyła ramionami, a pan Clarke grzmotnął dłonią w blat, aż podskoczyła. Paul i Rosie popatrzyli po sobie w zdumieniu. Ich ojciec miał raczej łagodne usposobienie, ale tego dnia wyraźnie nie był sobą. – Mam dwoje dzieci – powiedział pan Clarke, niemalże błagając. – Muszę jak najszybciej wywieźć je z miasta. Jeżeli pani coś wie, to proszę mi natychmiast powiedzieć! 33

Mujard zrobiła obrażoną minę. – Nie trzeba krzyczeć – powiedziała karcącym tonem, choć w głębi duszy była zachwycona wywołaną awanturą. – Przyszli trzej detektywi w cywilu. Pytali o pana i pokazali nakaz rewizji. Pan Clarke spojrzał na zegarek. – Dawno temu? – Ze dwie albo trzy godziny. Pytali, gdzie mogą pana znaleźć. Powiedziałam, że jest pan handlowcem i albo siedzi w biurze, albo jest w trasie. Pan Clarke zerknął nerwowo na swój samochód na ulicy, a potem spojrzał na dzieci. – Musimy wyjechać z Paryża. Natychmiast. Złapał Paula za ramię i pociągnął w stronę wyjścia. – Hej, co się tu dzieje? – dopytywał się niespokojnie chłopiec. – Dlaczego policja cię szuka? – Nie sądzę, żeby tak było – odparł enigmatycznie pan Clarke. – Wszystko wyjaśnię w samochodzie. Rosie zatrzymała się i potrząsnęła głową w geście protestu. – Ale przecież już tu jesteśmy. Nie mam ubrania na zmianę ani szczoteczki do zębów, ani... Clarke zamyślił się na chwilę. Czekała ich długa męcząca podróż, a drobne wygody, takie jak czyste ubranie i trochę osobistych rzeczy, z pewnością uczyniłyby ją znośniejszą. – No dobrze – powiedział, patrząc na córkę, po czym podziękował madame Mujard za informację i pognał po wąskich schodach na czwarte piętro, przeskakując po dwa stopnie naraz. – Najpóźniej za pięć minut musimy być w aucie! – krzyknął do biegnących za nim dzieci. – Bierzcie tylko to, co najważniejsze: ubrania, kosmetyki, kilka osobistych drobiazgów. Nie chcę mieć wozu wypchanego śmieciem i zabawkami. Zatrzymali się przed apartamentem numer szesnaście, z trudem 34

łapiąc oddech. Mujard otworzyła policjantom drzwi, więc zamki były nienaruszone, ale mieszkanie okazało się istnym pobojowiskiem. Zawartość szuflad była rozsypana na podłodze, stojąca lampa leżała, zaś przewrócona na plecy kanapa pokazywała poharatane podbrzusze rozprute przez kogoś, kto najwyraźniej szukał tajnych skrytek. Wstrząśnięty Paul zamarł z otwartymi ustami. Rosie schyliła się, by pozbierać szczątki talerza Wedgwooda należącego niegdyś do jej prababci. – Zostaw – rozkazał pan Clarke, łapiąc córkę za rękę i podrywając ją w górę. – To nie policja. Mówiłem wam, wyjaśnię to później. W tej chwili musimy spakować się i wyjechać. Pan Clarke popchnął Rosie do jej pokoju, a sam wszedł do kuchni i zaczął szperać w szafkach w poszukiwaniu jedzenia, jakie mógłby zabrać na drogę. Paul zrobił krok w stronę swojego pokoju, ale przyszło mu do głowy, że przed podróżą powinien się załatwić, więc skręcił do łazienki i zamknął za sobą drzwi. Paul wciąż tęsknił za mamą, zaś łazienka przywoływała wspomnienia. Pamiętał, jak chlapali się w wannie z Rosie, kiedy oboje byli mali, i jak fascynowały go kosmetyczne akcesoria mamy: perfumy, przybory do makijażu i wielki szklany słój wypchanym kulkami bawełnianej waty. Teraz jej część łazienki była upiornie pusta, co Paul starał się wyprzeć ze świadomości, kiedy stojąc nad muszlą klozetową, odpinał guziki spodni. – Wiecie co? Może się jednak przebierzcie. – Głos pana Clarke’a dobiegał z pokoju dziennego. – Wasze mundurki są bardzo angielskie, a byłoby lepiej, gdybyście się nie wyróżniali. Paul pospiesznie umył ręce i wyszedł z łazienki, ściągając przez głowę koszulę wraz z kamizelką. Tuż za progiem zderzył się z Rosie, która taszczyła w stronę drzwi walizkę pełną ubrań. – Uważaj, tumanie! – krzyknęła i pchnęła brata na ścianę. Paul, dość nierozsądnie, nie rozpiął żadnego z guzików koszuli, 35

zanim zabrał się do jej ściągania, i kiedy ruszył na ślepo do swojego pokoju, jeden z nich się oderwał. Zerwawszy wreszcie z głowy koszulę wraz z kamizelką, cisnął je na łóżko i rozejrzał się, zastanawiając się, które ze swoich rzeczy chciałby wziąć ze sobą. Zdecydował się na budzik, który dostał na Gwiazdkę, wszystkie ubrania – i tak miał tylko dwie pary długich spodni i trzy koszule – oraz tyle przyborów do rysowania i malowania, ile – wedle własnej oceny – był w stanie zabrać, nie doprowadzając ojca do szału. Nagle zdał sobie sprawę, że zanim cokolwiek spakuje, musi przynieść jedną z walizek upchniętych pod łóżkiem w sypialni taty. Odwrócił się na pięcie, żeby wybiec, ale wtedy drzwi pokoju zamknęły się z cichym kliknięciem, a Paul znieruchomiał na widok stojącego obok nich mężczyzny. Rozdziawił usta do krzyku, ale nim zaczerpnął tchu, dłoń intruza zacisnęła mu się na twarzy. Jeden z palców ześlizgnął mu się między wargi, więc z całej siły zacisnął na nim zęby. Mężczyzna zasyczał z bólu, ale ukąszenie nie powstrzymało go przed pchnięciem Paula na łóżko i dociśnięciem mu do nosa lufy pistoletu. – Bądź cicho albo zginiesz – szepnął złowrogo. Mówił płynnie po francusku, ale jego akcent był wyraźnie niemiecki.

36

ROZDZIAŁ PIĄTY

Marc dzielił sypialnię na poddaszu z dwudziestką innych sierot. Ich metalowe piętrowe prycze były upchane tak ciasno, że chłopcy śpiący na końcu musieli gramolić się po cudzych materacach, by dostać się do swoich łóżek. Na domiar złego dyrektor Tomas kazał zabić gwoździami jedyne okno po tym, jak podczas masowej bójki wypadł z niego jeden z wychowanków. Nigdy niewietrzona sala nabrała trwałego aromatu, jakiego próżno szukać w paryskich butikach. Opatrzony przez siostrę Madeline Marc orarł oczy i pokuśtykał po czterech biegach schodów na strych. Dla przywileju spania na górnej pryczy rozkrwawił niegdyś kilka nosów, ale teraz z obolałymi jądrami i brzuchem z trudem wgramolił się na materac. Był tak wyczerpany, że mimo upału, bólu i hałasu czynionego przez dwoje rozbrykanych dzieciaków zasnął prawie natychmiast. Chłopcu ukaranemu chłostą przez dyrektora nie wolno było jeść aż do następnego ranka i Marc wiedział, że kolacja i tak go ominie. 37

Przespawszy cały wieczór, ocknął się o dziewiątej, by z irytacją skonstatować, że jest rozbudzony, głodny i boli go głowa, gdy tymczasem wszyscy jego koledzy hałaśliwie szykują się do snu. Większość sierot grała wcześniej w piłkę, a że było zbyt gorąco na piżamy, sala wypełniła się masą spoconych, brudnych kończyn i wrzawą piskliwych głosów omawiających wynik niedawnego meczu. Kilku najmłodszych chłopców, których pobyt w sierocińcu nauczył ignorowania hałasu, zdążyło już twardo zasnąć. Dwie smrodliwe stopy oparły się na krawędzi materaca, centymetry od twarzy Marca. Chciał usiąść, żeby je strącić, ale jęknął z bólu, kiedy jego pokryte zakrzepniętą krwią plecy oderwały się od prześcieradła. – Patrzcie, któż to się obudził! – zakrzyknął właściciel cuchnących stóp i zanim Marc się obejrzał, zaskrzypiały łóżka i zewsząd popełzły ku niemu błyszczące od potu i równie woniejące ciała. Dziewięcioletni Jacques, który spał poniżej Marca, stanął na krawędzi swojej pryczy i wyjrzał nad poduszką kolegi, by natknąć się prosto na jego poranione plecy. – O ja cię sunę, ale miazga! – zachłysnął się chłopiec, wytrzeszczając oczy. Sześciu innych natychmiast zaczęło przeciskać się za Marca albo krzyczeć, żeby się odwrócił, bo też chcą zobaczyć. – Boli? – zainteresował się Jacques, szturchając palcem jeden ze strupów. – Odwal się! – krzyknął Marc. – Zrób to jeszcze raz, a obiję ci gębę. Marc jednak lubił swojego współlokatora i Jacques wiedział, że to tylko czcza pogróżka. Tymczasem ktoś ściągnął Marcowi z nóg szkaradnie poplamiony koc, odsłaniając najbardziej dramatyczne z obrażeń: głębokie rozdarcie w miejscu, gdzie metalowy koniec rózgi przeorał mu udo. – No ładnie – cmoknął ktoś w zapadłej nagle ciszy. – I ma ślad obcasa Tomasa na brzuchu – zauważył ktoś inny. – 38

Nieźle cię poharatał, Marc. Przyznaj się, co przeskrobałeś? – Dajcie mi spokój, dobrze? – burknął zrzędliwie Marc, porywając z powrotem swój koc. Ale otoczony przez sześciu podnieconych nicponi wiedział, że nie odpuszczą, dopóki nie opowie im wszystkiego ze szczegółami. – To prawda, że obściskiwałeś się z Jae Morel? Głowa Marca pulsowała z bólu, ale presja była silna. Gdyby okazał słabość, koledzy roznieśliby go na strzępy. – No – przytaknął, szczerząc zęby w uśmiechu. – Jest we mnie zabujana, że nie wiem. Macałem ją po cyckach i wszędzie... – Ty gadzie! – zahuczał z podziwem jeden ze starszych chłopców. Ale największy wróg Marca Lanier był zdecydowany przekłuć balon jego dumy. Wszyscy chłopcy mieli swoje miejsca w hierarchii dziobania; problem polegał na tym, że Marc i Lanier zajmowali ten sam szczebel. Byli w tym samym wieku, mieli podobnie mocną budowę ciała, a rezultatem była bezwzględna rywalizacja, której początki sięgały czasów niemowlęctwa, kiedy chłopcy tłukli się o zabawki. – Przecież Jae Morel nawet nie ma cycków – parsknął szyderczo Lanier. – A ty skąd wiesz? – odparł Marc wyzywającym tonem. – Kiedy ją ostatnio widziałeś? – Gadałem z Denisem, kiedy wrócił z pola – prychnął Lanier. – Mówił, że dostałeś szału i wrzuciłeś Jae do dołu z gnojówką. Ta próba pogrążenia Marca przez wykazanie jego kłamstwa zadziałałaby na nastolatków, ale tym razem widownia składała się z chłopców dość młodych, by wrzucenie dziewczyny do dołu z gnojówką wydało im się o wiele bardziej atrakcyjne od całowania się z nią. – Chłopie, jak rany, warto było – powiedział z podziwem Jacques. – Rany się goją, za to legendy żyją wiecznie! Reszta towarzystwa zamruczała z aprobatą i Lanier się wściekł. 39

– Tylko poczekaj, Kilgour – wycedził, grożąc palcem. – Dyrektor znajdzie ci nową pracę i na pewno będzie to coś o wiele gorszego. Jacques posłał Lanierowi wzgardliwe spojrzenie. – Co może być gorszego od szuflowania krowiego gówna? – Nie wiem, skąd mam wiedzieć? – zdenerwował się Lanier, czerwieniejąc z gniewu. Wiedział, że traci punkty, więc skoczył w wąską szczelinę między materacami, by wycofać się pomiędzy ciasno upakowanymi pryczami do własnego łóżka na drugim końcu sali. Tymczasem do sypialni wszedł kościsty czternastolatek imieniem Gerard i zatrzymał się przy drzwiach, by rozsznurować ubłocone robocze buciory. Był najstarszym chłopcem, jaki wciąż spał na dolnej pryczy. Zazdrościł Marcowi, ale był zbyt słaby, by rzucić mu wyzwanie. – Nigdy nie uwierzycie, co widziałem – oznajmił Gerard z nutką sarkazmu w głosie, unosząc głowę znad buta. – Dyrektor kazał mi nareperować płot, tam gdzie wpakowała się ta wojskowa ciężarówka. Jak skończyłem, to poszedłem odnieść narzędzia, wiecie, do tej małej szafki pod schodami naprzeciw izby chorych. Wśród przytaknięć i zachęcających skinień głową Marc nagle uświadomił sobie, do czego Gerard zmierza. – No a w izbie był nasz mały Marc z siostrą Madeline – rozpromienił się Gerard. – I dawaj wypłakiwać się jej w mankiet: „Och, siostro Madeline, taki jestem smutny. Nie podoba mi się tutaj. Jae była naprawdę słodka i w ogóle. Nikt mnie nie kocha. Dłużej tego nie wytrzymam. Ja i chcę stąd uciec, buu hu huu!”. Rozległo się kilka parsknięć i wszystkie oczy zwróciły się na Marca w oczekiwaniu riposty. – Ty masz normalnie nasrane w głowie – cmoknął Marc. – Może i jęknąłem parę razy, jak polewała mnie jodyną, ale na pewno nie płakałem. – Wyglądałeś, jakbyś płakał, kiedy minąłem cię potem na schodach – zauważył rezolutnie Jacques. 40

– „Och, muszę stąd uciekać – szydził Gerard. – Jestem laki beznadziejny. Nienawidzę swojego życia!”. Marc widział, że większość chłopaków wierzy w wersję Gerarda, i przymus nieokazywania słabości miażdżył mu mózg niczym imadło. W normalnych okolicznościach załatwiłby sprawę, wbijając Gerardowi pięść w twarz, ale teraz nie był pewien, czy dałby radę ustać na nogach, a co dopiero walczyć. Na domiar złego Lanier wyczuł, że Marc jest przyparty do muru, i także ruszył do ataku. – Baba z ciebie, Kilgour, i tyle – powiedział, zawracając w stronę łóżka rywala. – Pamiętasz Wielkanoc? Wtedy, co Tomas też cię tak zlał? Prawie się poryczałeś, a później było trucie bez końca o tym, jak to się zemścisz na dyrektorze, a potem uciekniesz i w ogóle. I co? I nic, boś mocny tylko w gębie. – Myślałem już trochę o tym, jak się stąd zerwać – powiedział Marc. – Skąd wiesz, może się właśnie szykuję i niedługo ucieknę. – A gówno! – huknął Lanier. – Chyba do siostry Madeline, pochlipać jej w mankiet. Wszyscy się roześmiali z wyjątkiem Marca i jego wiernego kolegi z dolnej pryczy Jacques’a. – Każdy z nas myślał kiedyś o ucieczce – powiedział Jacques. – Tyle że to nie ma sensu. Wszystkich i tak łapią, a potem Tomas łoi im skórę i zamyka o chlebie i wodzie. – Wiem o tym – uciął Lanier. – Ale Marc tylko kłapie o tym jadaczką. Pan Ważny się znalazł. – Masz szczęście, że jestem w kiepskim stanie, Lanier – zdenerwował się Marc. – Przypomnieć ci, jak dokopałem ci w ten lalusiowaty tyłek; jak gryzłeś trawę i błagałeś mnie, żebym przestał? – No nie, zaraz ci dosunę – zasapał Lanier i zaczął energicznie wdrapywać się na górne łóżko. Po chwili ukląkł nad wąską szczeliną pomiędzy pryczą Marca i sąsiednią i uniósł zaciśniętą pięść. Choć stan Marca wykluczał moż41

liwość podjęcia walki, Lanier wyraźnie nie był w nastroju do okazywania miłosierdzia. Kiedy napastnik zamierzył się do pierwszego ciosu, Marc kopnął go w pierś, jednocześnie chwytając za ramę pryczy i rzucając się w bok z wystarczającym impetem, by łóżko chybnęło się ze zgrzytem i przesunęło o kilka centymetrów. Nie było to wiele, ale wystarczyło, by krawędź pryczy usunęła się spod nóg Laniera, który z okrzykiem strachu runął na dół i huknął kolanami w podłogę, aż załomotały deski. – Zabiję cię! – wrzasnął Lanier, gramoląc się na nogi, podczas gdy Jacques w panice wycofywał się na bezpieczną odległość. Marc machnął nogą, próbując kopnąć przeciwnika w głowę, ale tylko lekko go musnął, za to Lanier zdążył złapać go za stopę, którą brutalnie wykręcił, by wściekłym szarpnięciem ściągnąć go na dół, na łóżko Jacques’a. – Teraz jesteś mój – uśmiechnął się, przerzucając kolano nad torsem Marca. Marc, gdyby był w formie, wywinąłby się bez trudu, ale ciało miał obolałe od chłosty i zanim się obejrzał, przeciwnik przyszpilił mu ramiona do materaca. – No i co teraz zrobisz? – zapiał triumfalnie Lanier i wbił Marcowi pięść w nos. Marc szarpnął się rozpaczliwie, ale był zbyt słaby, by się wyrwać. Na twarz i pierś spadł mu grad twardych razów. – Zostaw go! – krzyknął Jacques, bohatersko rzucając się na Laniera, by odciągnąć go od kolegi. Nagle ściany i strop sypialni rozwibrowały się od narastającego ryku dobiegającego od strony nieba. Zaintrygowani chłopcy rzucili się do okna. Kiedy zdezorientowany Lanier na chwilę przestał okładać Marca, ten zdołał unieść kolana i uwolnić jedną rękę. Seria z karabinów maszynowych przecięła podwórko przed sierocińcem, poprzedzając potężną eksplozję dalej na drodze. 42

– To sztukas! – wrzasnął jeden z chłopców, przekrzykując huk. Budynek dygotał coraz mocniej. Zaniepokojeni Marc i Lanier odtoczyli się od siebie, a pozostali chłopcy stłoczyli przy oknie. – On się pali – krzyknął ktoś. – Leci prosto na nas! Przerażona ciżba ruszyła do wyjścia. Osłupiały Marc patrzył, jak ogarnięci paniką chłopcy ścigają się nad, pod i pomiędzy łóżkami w stronę klatki schodowej, zapchanej już dziećmi z sypialni naprzeciwko, które zareagowały szybciej. Z poskrzypujących krokwi osypywały mu się na głowę smużki kurzu. Huknęło. Lampy naftowe w holu zatańczyły gwałtownie, kiedy cały drewniany szkielet sierocińca zakołysał się, zrzucając ze schodów kilku chłopców. Na zatłoczonej klatce schodowej rozległy się paniczne krzyki. Po kilku sekundach, gdy wzrok przyzwyczaił mu się do ciemności, Marc rozejrzał się i spostrzegł, że został sam, jeżeli nie liczyć zapłakanego trzylatka, który przywędrował z sąsiedniej sypialni prawie nieprzytomny ze strachu. – No chodź, mały – powiedział Marc i zgarnął malca w obolałe ramiona. Obijając się boleśnie o prycze, z maluchem na rękach, ruszył przez mrok w stronę chaosu na klatce schodowej. Wstrząs budynku poprzewracał uciekających, a sytuację pogarszali jeszcze zdesperowani maruderzy gramolący się w panice przez skłębioną gęstwinę rąk i nóg na podeście schodów. Budynek zgrzytnął i pochylił się jeszcze bardziej, trzaskając pękającymi szybami okien. Zaraz potem sierociniec zatrząsł się od ogłuszającego huku, a fala żaru i światła wyssała z powietrza całą wilgoć. Palce chłopca wpiły się w rany na plecach Marca, lampy w holu przygasły, a z dołu schodów buchnął szary tuman, z którego dobiegały rozpaczliwe dziecięce krzyki.

43

ROZDZIAŁ SZÓSTY

Paul posłusznie skinął głową i uniósł ręce nad głowę. – Grzeczny chłopiec – powiedział Niemiec, uśmiechając się zimno. Szczupły mężczyzna o czarnych oczach roztaczał ostrą woń płynu, którego użył do przylizania i nabłyszczenia włosów. – Ile osób jest w domu? – Trzy – mruknął Paul. – Kto oprócz ciebie? – Mój tata i siostra. – A twój tata to Digby Clarke? Paul kiwnął głową. Niemiec poderwał go z łóżka, wciąż trzymając mu lufę przy twarzy. – Zawołaj tu ojca. Spróbuj czegokolwiek, a wpakuję ci kulkę w głowę. – Tato! 44

Okrzyk wydawał się nie odnieść skutku i oczy Niemca zwęziły się w groźne szparki. – Jeszcze raz. – Tato! – zawołał Paul bliski łez. – Tato, chodź tutaj, szybko. Ale pierwsza zjawiła się Rosie. – Tata jest zajęty. O co chodzi, szczylu? Wtedy zobaczyła intruza z bronią i krzyknęła ze strachu. – Cisza! – syknął Niemiec. – Przestaniecie wreszcie się kłócić? – zawołał zniecierpliwiony pan Clarke, zbliżając się korytarzem. – Mam tego powy... – Nie wchodź tu! – wrzasnęła Rosie. Niemiec gwałtownym ruchem wziął ją na muszkę, ale pan Clarke pojawił się w drzwiach, jeszcze zanim okrzyk jego córki przebrzmiał na dobre. Jego gniew przemienił się w szok. – Digby, staruszku, kopę lat – uśmiechnął się Niemiec, przechodząc z twardo akcentowanej francuszczyzny na szkaradny angielski. – Spotkaliśmy się już, pamiętasz? W gabinecie monsieur Mannsteina. – Coś kojarzę – skinął głową Clarke, udając pewność siebie, żeby dodać otuchy dzieciom. – Gdzie są dokumenty, które ukradłeś niemieckiemu rządowi? Pan Clarke uniósł brwi i z pozorowaną obojętnością wzruszył ramionami. – Wydaje mi się, że pomylił mnie pan z kimś innym. – Ach, wydaje ci się – prychnął pogardliwie Niemiec, kierując pistolet w stronę buta Paula. – Może dziura w stopie syna odświeży ci pamięć. Paul, który nie był najodważniejszym dzieckiem na świecie, nagle poczuł, że jego żołądka można by użyć do ubijania masła. – Mam papiery tutaj – powiedział pan Clarke. – Są w moim neseserze. – Od razu lepiej. – Niemiec uśmiechnął się przelotnie. – Chcę je 45

zobaczyć. Tylko pamiętaj, trzymaj ręce tak, żebym je widział. Pan Clarke wycofał się do przedpokoju i ruszył w stronę pokoju dziennego. – Idźcie za ojcem – rozkazał Niemiec, wskazując drzwi końcem lufy. Wchodząc do pokoju dziennego, Paul czuł się okropnie malutki. Pan Clarke podniósł neseser z dywanu i położył na blacie stolika, by go otworzyć. Rosie podeszła do długiej kanapy i spojrzała na Niemca, który skinieniem głowy przyzwolił na zajęcie miejsca. Paul usiadł na drugim końcu. Pstryknęły odskakujące zamki neseseru. – Nie otwieraj – szczeknął nerwowo Niemiec. – Odwróć w moją stronę, a potem połóż jedną rękę na głowie. Kątem oka Paul dostrzegł rękę Rosie sunącą w stronę otwartego frontu ojcowskiego sekretarzyka. Na myśl o grożącej siostrze śmierci od kuli oblała go fala gorąca. Dlaczego choć raz w życiu nie mogła usiedzieć spokojnie i zrobić, co jej kazano? – A teraz – powiedział Niemiec, zwracając się do pana Clarke’a – wolną ręką otworzysz walizkę. Powoli. Pan Clarke uniósł wieko, a Niemiec zerknął do środka i uśmiechnął się lekko. Paul spostrzegł, że neseser jest wypełniony żółtymi teczkami podobnymi do tych, które układał w samochodzie. Niemiec zbliżył się do neseseru, trzymając pana Clarke’a na muszce. Zaczął przerzucać teczki i uśmiech powoli spłynął mu z twarzy. – Tu nie ma żadnych planów – warknął. – Gdzie reszta papierów? Pan Clarke udał zaskoczonego. – To wszystko, co mam. Nic nie wiem o żadnych planach. Niemiec machnął uzbrojoną ręką za siebie. – Które z nich mam zabić najpierw? – krzyknął. – Wybieraj! Paul wbił wzrok we własne kolana, nerwowo przyciskając do boku poduszkę, ale Rosie rzuciła intruzowi wyzywające spojrzenie. 46

– Może kiedy już zabiję ciebie i twojego syna, wezmę twoją córkę i zabawimy się trochę z kolegami – wyszczerzył się Niemiec. – Harda z niej sztuka. Pan Clarke nie pozwolił się sprowokować i postarał się nadać swojemu głosowi szczere brzmienie. – Mówię prawdę, nic mi nie wiadomo o żadnych innych papierach. – Łżesz! – krzyknął Niemiec. W tej samej chwili drzwi mieszkania – które pozostały otwarte – uchyliły się nieco pchnięte lekkim kopnięciem. Zza framugi dobiegł wątły głosik. – Monsieur Clarke? Słyszałam krzyki... Pistolet wypalił i Paul wrzasnął przeraźliwie, kiedy kula trafiła madame Mujard w twarz. Strzał uśmiercił starą konsjerżkę na miejscu; pocisk przebił jej głowę na wylot i wbił się w ścianę korytarza na środku gwiaździstego rozbryzgu krwi, strzępków mózgu i odłamków czaszki. Strzelec zesztywniał na widok swojej leciwej ofiary i Rosie wyczuła sposobność. Odbiła się od kanapy i zatopiła mosiężny nóż do papieru w miękkim boku mężczyzny, tuż pod żebrami. Niemiec zachwiał się i rzężąc, runął w przód, prosto na neseser. Pan Clarke złapał go za rękę i wyłamał z dłoni pistolet. – Rosie, bierz neseser – polecił pan Clarke, wykręcając Niemcowi rękę za plecami. Gdy tylko Rosie wyrwała neseser spod leżącego, pan Clarke wcisnął mu lufę pod lewą łopatkę i wystrzelił. Pocisk przebił tors mężczyzny i uderzył w pojedynczą kolumnę podpierającą stolik, wyrywając pokaźny kęs drewna. Stolik załamał się pod ciężarem Niemca, który gruchnął na dywan, po czym pan Clarke odstąpił o krok z pistoletem w wyciągniętej dłoni i oddał drugi strzał, tym razem mierząc w skroń. – Jeden w serce, jeden w głowę – mruknął, ujmując róg dywanu, 47

by zarzucić go na zwłoki. Następnie spojrzał na przerażoną Rosie i zmusił się do uśmiechu. – To było fantastyczne, słoneczko. Uratowałaś nam tyłki. Rosie miała łzy w oczach, a osłupiały Paul ściskał poduszkę, jakby próbował ją udusić. Nic w ich dotychczasowym życiu nie mogło przygotować ich na krew, mózg na ścianie i dwa trupy w salonie. – Tato, co się dzieje? – załkała Rosie, potrząsając głową z niedowierzaniem. – Co tutaj się stało? – Wytłumaczę wam w samochodzie – powiedział pan Clarke oschle. Nie chciał wydać się dzieciom szorstki, ale nie wiedział, jak inaczej poradzić sobie z tą sytuacją. – Słuchajcie – westchnął. – Znacie mnie nie od wczoraj i ufacie mi, prawda? Wiecie, że nie zabiłbym człowieka, gdybym naprawdę nie musiał? Rosie skinęła głową, ale Paul wciąż tkwił bez ruchu, zaciskając lekko już posiniałe wargi. Pan Clarke wyrwał mu poduszkę. – Weź się w garść, synu! – zawołał, potrząsając chłopaka za ramiona. – Co teraz? – zapytała Rosie, kiedy jej ojciec wciągnął martwą madame Mujard do mieszkania i zamknął drzwi. – Musimy jak najszybciej uciekać – powiedział Clarke. – Jeżeli ktoś usłyszał strzały, to bez wątpienia ściągnie nam na kark policję. Biegnijcie po swoje rzeczy, wyjeżdżamy za dwie minuty. – Ale ja jestem cała we krwi – zaprotestowała Rosie. – Muszę się umyć. Pan Clarke jęknął z rozpaczą i podszedł do sekretarzyka, wsuwając zdobyczny pistolet za pas. – Rosie, nie wiem jak tobie, ale mnie nie uśmiecha się tkwić w policyjnej celi, kiedy niemiecka artyleria zacznie pustoszyć miasto. Powycieraj się szybciutko, jak już koniecznie musisz, ale nic więcej. 48

Idźcie po swoje rzeczy, a na stole w kuchni jest papierowa torba z jedzeniem na drogę. Nie zapomnijcie jej. Moja torba podróżna jest już w samochodzie, ale zanim wyjdziemy, pójdziesz jeszcze do mnie po moje złote spinki do mankietów i szkatułkę z biżuterią mamy. – Dobrze. – Rosie energicznie kiwnęła głową, ale wydawała się nieco zgaszona, kiedy wierzchem dłoni otarła wilgotne oczy. – A ty? Nie pomożesz nam? Clarke potrząsnął głową; jego ręka zawisła nad telefonem. – Muszę zadzwonić do kolegi. Ma znajomości w paryskiej policji i przy odrobinie szczęścia będzie w stanie zamieść cały ten bałagan pod dywan. Kiedy dzieci odeszły, by przebrać się i spakować, pan Clarke poprosił telefonistkę o połączenie z brytyjską ambasadą. – Ambasada, centrala główna – powiedziała kobieta na drugim końcu linii. – Proszę z panem Charlesem Hendersonem z sekcji E – powiedział pan Clarke. – Bardzo mi przykro, sir, ale pana Hendersona nie ma już w ambasadzie i raczej nie spodziewałabym się jego powrotu. Z personelu, którego jeszcze nie ewakuowano, zostałam tylko ja, pan ambasador i dwaj attache wojskowi. – Jasna cholera – zawarczał pan Clarke. – A sekretarka Hendersona? Panna McAfferty? Może mi pani podać jej nowy numer w Londynie? – Mogę poszukać, ale nie wydaje mi się, żeby miało to sens. Ostatnia linia telefoniczna pomiędzy Francją a Wielką Brytanią padła wczoraj po południu. Porozumiewamy się wyłącznie przez radio. Pan Clarke był coraz bardziej rozdrażniony. – No dobrze – sapnął. – Jeśli mimo to natknie się pani na Hendersona, proszę przekazać, że był mały wypadek w moim mieszkaniu, ale ruszyłem na południe zgodnie z planem. 49

– Raczej go już nie spotkam, ale rzecz jasna, spróbuję – odrzekła telefonistka. – Życzę miłego dnia, sir. – Na razie – powiedział pan Clarke, po czym odłożył słuchawkę na widełki i wstał. – Chodźcie, dzieciaki! – zawołał. – Stanowiska bojowe! Kilka chwil później Paul wyłonił się ze swojego pokoju ubrany w koszulę i długie spodnie, które całkiem udatnie upodabniały go do zwyczajnego francuskiego chłopca. W jednej ręce niósł małą walizkę, a w drugiej tornister wypchany komiksami i przyborami plastycznymi. Wciąż wyglądał na mocno wstrząśniętego i gdyby tylko był na to czas, pan Clarke chętnie by go przytulił. – Damy radę, mistrzu – powiedział Clarke wesoło, mierzwiąc synowi włosy z dręczącą świadomością, że gest ten nie przystaje do sytuacji. Rosie wyszła z kuchni, trzymając torbę z jedzeniem. – Wcisnęłam czyste ciuchy dla wszystkich do dużej walizki, ale jest dla mnie za ciężka, więc sam będziesz musiał ją znieść. Wzięłam też albumy i twój aparat. – Dobrze kombinujesz – pochwalił pan Clarke i gestem odprawił dzieci do wyjścia, po czym jedną ręką podniósł neseser, a drugą dużą walizę. Próbując nie patrzeć na dwa zakrwawione ciała leżące zaledwie metr od swoich stóp, Paul wyszedł z mieszkania na korytarz. Rosie mieszkała tu, odkąd skończyła pięć lat. Czuła smutek, kiedy zamykała drzwi z myślą, że zapewne robi to ostatni raz. Paul pierwszy przerwał ciszę, biegnąc wraz z tatą i siostrą w dół wąską klatką schodową. – Tato, słuchaj... Jesteś jakimś szpiegiem czy co?

50

ROZDZIAŁ SIÓDMY

Było kilka sińców, parę zwichnięć, a jedna z mniszek złamała rękę, kiedy ze schodów spadła na nią wrzeszcząca ciżba, ale sierociniec przetrwał swoje bliskie spotkanie z zagładą. Zestrzelony niemiecki bombowiec zawadził o dach, ścinając nasady jednego z kominów i krusząc jego szczyt. Masa gruzu runęła w głąb kanałów, wywołując erupcję popiołu i pyłu ze wszystkich kominków we wschodnim skrzydle budynku. Zimą z kominków trysnęłyby także kaskady rozżarzonych węgli, wzniecając pożary na wszystkich piętrach sierocińca, ale na szczęście było lato, w kominkach nie palono, a jedyny pożar pochodził od lampy naftowej, która spadła z haka, rozlewając swoją zawartość na podłodze. Niebezpieczeństwo zażegnali dwaj rozsądnie myślący chłopcy, którzy stłumili płomienie materacem. Marc i jego mały towarzysz znaleźli się wśród ostatnich, którzy wyłonili się z chmur pyłu. Pokasłując, wyszli w zachód słońca, któ51

rego dramatyzm powiększały dwie strzelające w niebo wieże ognia. Płonący sztukas był jednym z setek niemieckich bombowców, jakie zygzakowały tego wieczoru nad okolicą, przepatrując drogi w poszukiwaniu kolumn francuskich żołnierzy i sprzętu wojskowego. Otarłszy się o sierociniec, maszyna przebiła się przez sąsiadującą z nim stodołę, płonącym silnikiem podpalając skład warzyw i kurniki w środku. Ostatecznie samolot spadł na pole za stodołą, gdzie wyorał długą bruzdę, a gdy wreszcie znieruchomiał, ogień zdetonował pozostałe pod skrzydłami bomby, unicestwiając pilota, wyrzucając w górę tony ziemi i wstrząsając każdym budynkiem w promieniu kilometra. Sto metrów od sierocińca płonęły zbombardowane przez sztukasa dwie francuskie ciężarówki wojskowe. Trzecia straciła tylny most, kiedy eksplozja poderwała jej tył na kilka metrów w górę. Żołnierze – niektórzy okropnie poparzeni – rozsypali się na trawniku przed sierocińcem, a zakonnice i kilku starszych chłopców ruszyli im z pomocą. Młodsi wychowankowie podzielili się na gapiów, którzy pobiegli na pole za sierocińcem oglądać krater po rozbitym samolocie, oraz mniejszą grupkę, która zajęła się zaganianiem kurczaków jakimś cudem ocalałych z pożaru stodoły. Stawiając malca na trawie, Marc spostrzegł dyrektora Tomasa biegnącego ze swojego domku po zachodniej stronie sierocińca. – Wszyscy są cali? – zapytał Tomas, po czym osłaniając oczy od zachodzącego słońca, spojrzał w górę. Przyjrzawszy się uszkodzonemu kominowi, pognał do budynku, w wejściu omal nie przewracając mniszki wynoszącej bandaże i wiadro z wodą do opatrywania poparzonych. Na widok dyrektora Marc przypomniał sobie o swoim głodzie. Tomas mieszkał sam w swojej chatce i wszyscy wiedzieli, że podstawowy jadłospis sierocińca uzupełnia specjałami dostarczanymi mu z delikatesów w Beauvais. Marc rozejrzał się szybko i pewnym krokiem ruszył w stronę dy52

rektorskiego domku. Droga zajęła mu niespełna minutę i choć wydawało się wysoce nieprawdopodobne, by dyrektor wrócił szybko do domu w obliczu obecnego kryzysu, serce biło mu jak oszalałe. Z tego, co wiedział, jeszcze żaden chłopiec nie odważył się zakraść do chatki Tomasa, a dwie chłosty jednego dnia to więcej, niż mogło znieść jego młode ciało. Komuś, kto lubi schludne rustykalne chatynki, domek dyrektora mógłby przypaść do gustu. Białe wnętrze było nieskazitelne – odmalowywane każdego lata przez dwóch nastolatków, którzy wiedzieli, że fuszerka oznaczałaby rózgi – zaś urokliwy ogródek był otaczany przez Tomasa całą troską i miłością, jakiej dyrektor konsekwentnie szczędził sierotom. Jednak Marcowi imponowały tylko wielkie transatlantyki i drapacze chmur, jakie widywał w komiksach i pismach ilustrowanych; chatka była dlań zaledwie tandetnym i nieinteresującym symbolem wsi, którą zamierzał porzucić przy pierwszej nadarzającej się okazji. Zastawszy frontowe drzwi otwarte na oścież, Marc ostrożnie wsunął do środka głowę, po czym przekroczył próg, by stanąć na nierównej kamiennej podłodze. Chatka mierzyła nie więcej niż sześć kroków w każdą stronę. W jedynej izbie na parterze, tuż pod oknem złożonym z kwadratowych szybek, które popękały od eksplozji, znajdowały się kuchenny piecyk, zlew i kilka szafek. Środek pomieszczenia zajmował stół, zaś po przeciwnej stronie znalazło się miejsce na przytulny kącik z dwoma fotelami, biblioteczką i ustawionym na niej radiem. Schody w tylnej części izby prowadziły do sypialenki na górze i były tak wąskie, że dyrektor chyba musiał ustawiać się bokiem, żeby na nie wejść. Przez całe życie dyrektor Tomas jawił się Marcowi jako istota podobna Bogu, wszechwładca dysponujący niekwestionowaną mocą odbierania posiłków i zadawania cierpienia. Jednak widok skromnego domostwa pomagał uświadomić sobie, że dyrektor wiejskiego sierocińca to żaden prezydent czy generał. Ba, nie był nawet bogaty 53

jak Morel ani szanowany przez miejscową społeczność z racji pełnionej funkcji jak ksiądz. Świadomość małości Tomasa podziałała wyzwalająco i poczuwszy się pewniej, Marc otworzył drzwiczki spiżarki. Wnętrze okazało się wypełnione jedzeniem. Wzrok Marca prześlizgiwał się po frykasach, jakich jeszcze nigdy nie kosztował: sardynkach, puszkowanych pomarańczach w kawałkach, pasztecie z gęsi, oliwkach, talerzu skrzydełek z kurczaka i słoju miodu. Nie chcąc ryzykować przyłapania we wnętrzu domu, Marc zgarnął serwetę z dolnej półki i rozpostarł ją na ociekaczu, na wierzch położył chleb, kurczaka, gomółkę sera i pecynę pasztetu z gęsi, którą wygarnął z miski palcami. Miał szaleńczą ochotę spróbować pomarańczy, ale jeszcze nigdy nie otwierał blaszanej konserwy i nie miał pojęcia, jak to zrobić. Wyjmując z szafki kolejne puszki, by sprawdzić, co też może być za nimi, Marc natknął się na podrdzewiałe blaszane pudełko, które pierwotnie musiało zawierać sól. Uniósłszy je, usłyszał charakterystyczny brzęk monet. Zaintrygowany odkręcił wieczko, a wtedy odkrył, że oprócz bilonu na dnie puszka zawiera gruby zwitek banknotów, głównie pięćdziesięcio- i stufrankowych. Widok pieniędzy był hipnotyzujący, ale Marc nie był głupi. Gdyby je wziął – nawet tylko trochę – zostałby nakryły w chwili, gdy wkroczyłby do sklepiku we wsi, wachlując się pięćdziesięciofrankówką. Odstawił puszkę na miejsce, zawinął jedzenie w tobołek i wybiegł na zewnątrz. Poszedł za domek dyrektora, gdzie zmiótłszy z kory dwie stonogi, przysiadł na pniu zwalonego drzewa. Był to dobry punkt obserwacyjny, dający możliwość szybkiego ukrycia się, gdyby ktokolwiek zbliżył się do chatki. Marc rozłożył sobie serwetę na kolanach i podskoczył ze strachu, kiedy odległa eksplozja rozświetliła horyzont. Maleńka sylwetka sztukasa wznosiła się pionowo po wyjściu z nurkowania, rysując 54

wątłą smużkę na purpurowym niebie. Marc potrząsnął głową i wgryzł się łapczywie w bochenek chleba, po czym oderwał zębami kęs pieczonego skrzydełka. W następnej kolejności pochłonął pasztet, sardynki – uznał je za zbyt słone, ale i tak połknął wszystkie – by na koniec delektować się miniaturowym serkiem pleśniowym, jakie wyrabiano w miejscowym gospodarstwie. Gryzący aromat jego półpłynnego wnętrza wybuchł mu w ustach, kiedy przegryzł zamszowo gumowatą skórkę. Posiłek był znacznie obfitszy niż te, do jakich przywykł, zaś nielegalny charakter zaimprowizowanego pikniku w połączeniu z głodem i nastrojową scenerią uczynił zeń nadzwyczajną przygodę. Niewiele brakowało, by Marc zapomniał o bólu uda i piekących ranach na grzbiecie. Napełniwszy brzuch, oblizał wszystkie palce po kolei i zdał sobie sprawę, że jest spragniony. Złoty zachód słońca sprzed dziesięciu minut był teraz kreską purpurowej poświaty ponad linią drzew. Skradając się z powrotem do chatki Tomasa, Marc zauważył nowiutki rower oparty o ścianę domku i dokonał błyskawicznego obliczenia: ROWER + PIENIĄDZE = WOLNOŚĆ Marc spędził dwanaście lat swojego życia w sierocińcu i nigdy nie wypuścił się z niego dalej niż do najbliższej wioski i okolicznych gospodarstw, jeśli nie liczyć pięciodniowego pobytu w szpitalu w Beauvais, z którego zresztą mało co pamiętał, gdyż trafił tam w malignie, z ciężkim przypadkiem odry. Rower i pieniądze dawały mu najlepszą jak dotąd szansę ucieczki, ale była to najważniejsza decyzja w jego życiu; od samego rozważania tego pomysłu zapierało mu dech w piersiach. Niesamowicie podekscytowany Marc rozejrzał się dla pewności, że nadal jest sam, po czym po raz drugi wszedł do chatki. Napełnił 55

szklankę wodą z kranu i opróżnił naczynie czterema potężnymi haustami. W głowie kipiało mu od pytań. Nie był fantastą. Wiedział, że ucieczka byłaby trudna. Mając zaledwie dwanaście lat, właściwie mógł być pewien, że prędzej czy później zostanie schwytany i odstawiony do sierocińca, gdzie dyrektor Tomas ukarałby go solidnym laniem, tygodniem o chlebie i wodzie oraz paroma miesiącami sypiania w nieogrzewanej stodole – zakładając, że do tego czasu zostałaby odbudowana. Z drugiej strony Marc nie mógł znieść myśli o kolejnej nocy na tłocznym i dusznym poddaszu, pod nieustającą presją, by zgrywać twardziela wśród chłopców toczących wciąż te same arcynudne boje o dominację. Przez całe życie marzył, że kiedyś pojedzie pociągiem, spędzi noc pod gwiazdami, ukradnie jajka z kurnika, wjedzie windą na szczyt wieży Eiffla... Niestety, wojna poważnie komplikowała sytuację. Marc słyszał, że wiele dróg było poważnie uszkodzonych, choć dla roweru był to znacznie mniejszy problem niż dla – powiedzmy – ciężarówki. Co będzie, jeśli dopadną go Niemcy, a nie francuska policja? Z drugiej strony czy lepszym wyjściem było czekanie, aż Niemcy zajmą sierociniec? A może, gdyby uciekł odpowiednio daleko na południe, nie złapaliby go w ogóle. Ale dokąd miałby pójść? Czy znajdzie się gdzieś litościwa dusza, która nakarmi go i zapewni dach nad głową, kiedy już skończą się pieniądze? Marc podszedł do spiżarki, otworzył drzwiczki i zapatrzył się na starą puszkę na sól z oszczędnościami dyrektora w środku. Każde pytanie, jakie pojawiało mu się w głowie, rodziło dwa następne. Wiedział, że nigdy nie zdoła odpowiedzieć na wszystkie ani nawet na większość. Uświadomił sobie, że tak naprawdę interesowało go jedno: „Czy mam dość odwagi, żeby to zrobić, czy Lanier ma rację i jestem mocny tylko w gębie?”. Pomyślał o przeznaczeniu. Być może Bóg postawił mu na drodze 56

rower i pieniądze jako pokusę, żeby przekonać się, czy je ukradnie. A jeśli Bóg chciał, żeby uciekł, i ułatwiał mu podjęcie decyzji? Postanowił, że sięgnie do puszki i nie patrząc, wyciągnie jedną monetę. Jeśli otworzywszy dłoń, zobaczy reszkę, ucieknie; awers będzie oznaczał pozostanie w sierocińcu. Wydało mu się to trochę głupie, ale innego planu nie miał. Podbiegł jeszcze do drzwi, żeby upewnić się, że nikt nie idzie, po czym złapał puszkę, odkręcił wieko i na oślep wyłowił monetę. Pozostało tylko rozewrzeć pięść... Dygocząc z emocji, Marc wyprostował palce i z powyginanej dwucentymówki spojrzała nań twarz Wolności. Bez wahania sięgnął do puszki po resztę dyrektorskich oszczędności.

57

ROZDZIAŁ ÓSMY

Pan Clarke jechał tak szybko, jak tylko miał odwagę. Rosie siedziała obok niego, zaś Paul podróżował z tyłu wciśnięty w stertę papierów i bagaży – obawiając się przyjazdu policji oraz niemieckich agentów, którzy mogliby czekać na zewnątrz, nie marnowali czasu na pakowanie rzeczy do bagażnika. – Jestem wam winien przeprosiny – powiedział Clarke, kiedy już oddalili się kilka kilometrów od domu i nieco odetchnęli. – Nie powinniście byli oglądać czegoś takiego. Gdyby to ode mnie zależało, w tej chwili siedzielibyście sobie w Anglii, spokojni i bezpieczni. Imperial Wireless zgodziła się płacić za waszą edukację, kiedy mama umarła, ale ona była rodowitą Francuzką i pomysł posłania was do angielskiej szkoły z internatem nigdy nie przypadł jej do gustu. Paul był wstrząśnięty. Nijak nie mógł pogodzić dobrotliwej postaci ojca z jego wyrachowanym zachowaniem w mieszkaniu. – To skąd był ten Niemiec? – zapytał. 58

– Z Abwehry, niemieckich służb wywiadowczych. – Ale Mujard powiedziała, że przyszła francuska policja – zauważyła Rosie. – Nie – potrząsnął głową Clarke, skręcając w prawo, w brukowaną alejkę, biedną i brudną, ze sznurami prania łączącymi domy po obu stronach. – Niemieccy tajni agenci działali w Paryżu od lat, ale od wybuchu wojny zrobili się strasznie bezczelni – ciągnął pan Clarke. – Przebierają się za francuskich policjantów, a ich wrogowie znikają w tajemniczych okolicznościach, rozstrzeliwani albo porywani na tajne przesłuchania. Henderson uważa, że francuska policja przymyka oko na te praktyki. – Dlaczego? – zapytał Paul. – Wielu policjantów uciekło na południe, a ci, którzy zostali, mają nadzieję, że za kilka tygodni będą pracować dla Niemców, i nie mają zamiaru narażać się przyszłym szefom. – Kto to jest ten Henderson? – zapytała Rosie. – Jakiś szpieg? Pan Clarke skinął głową. – Pracuje dla wywiadu marynarki wojennej w tak zwanym Espionage Research Unit. To mała komórka szpiegowska zajmująca się najnowszymi zdobyczami techniki. – Ty też pracujesz jako szpieg? Clarke’a rozbawiła ta myśl. – Byłem wprawdzie na kursie szkoleniowym służb wywiadowczych, dawno temu, kiedy służyłem w marynarce, ale nie, to zdecydowanie nie jest moim stałym zajęciem. Hendersona poznałem jakieś cztery lata temu. Poza normalnymi radiami, takimi jak to, które mieliśmy w mieszkaniu, Imperial Wireless wytwarza specjalistyczny sprzęt dla wojska: radia do samolotów i okrętów, radiolatarnie, układy do szyfrowania transmisji i tym podobne. Sprzedawałem ten sprzęt we Francji przez siedemnaście lat i w tym czasie zdążyłem poznać wszystkich w tej branży, od oficerów z kwatermistrzostwa francuskiej marynarki aż po personel biur sprzedaży naszej konku59

rencji. Co kilka miesięcy spotykałem się z Hendersonem na drinku. Zawsze był ciekaw najnowszych osiągnięć rywali i... Clarke przestał mówić, bo właśnie skręcili w ulicę przegrodzoną drewnianymi barierami. Byli mniej niż sto metrów od dworca kolejowego i duży plac przed frontem był zatłoczony gwarnym mrowiem ludzi. Jednak szerokie schody przed wejściem odgradzał od tłumu kordon policyjny, zaś bramy z kutego żelaza strzegli uzbrojeni żołnierze. Na widok mężczyzny w policyjnej czapce podchodzącego żwawym krokiem do samochodu pan Clarke opuścił szybę. – Czy mają państwo rezerwację na pociąg? – zapytał grzecznie policjant. Clarke potrząsnął głową. – Próbujemy tylko przejechać przez miasto. Funkcjonariusz wzruszył ramionami, po czym dramatycznym gestem wskazał kierunek, z którego przyjechali. – Nie ma przejazdu. Proszę się natychmiast oddalić! – Szlag! – zaklął Clarke, kręcąc wściekle kierownicą. Przednia opona zachrzęściła o krawężnik. – W życiu nie wyjedziemy z tego miasta. Rosie, wyciągnij mapę spod siedzenia i poszukaj jakiejś innej drogi. Kilkaset metrów dalej pan Clarke zatrzymał wóz przed pralnią i pochylił się nad mapą, którą jego córka rozpostarła sobie na kolanach. Sprzedając radia Imperial Wireless, podróżował po całej Francji, dlatego doskonale czytał mapy i zapoznanie się z alternatywną trasą zajęło mu niecałe pół minuty. Powróciwszy na drogę, podjął przerwaną opowieść. – Pod koniec ubiegłego roku doszły mnie słuchy o nowej radiostacji – to takie radio, które może i nadawać, i odbierać – zaprojektowanej i zbudowanej przez Francuza, Luca Mannsteina, właściciela rodzinnej firmy, która od ponad dwustu lat wyrabiała bardzo piękne i bardzo kosztowne zegarki. Ale Mannstein był także zapalonym 60

radioamatorem. Jak wielu hobbystów sam budował sobie sprzęt radiowy i anteny dające mu łączność z całym światem, ale sprawa zaczęła być interesująca, dopiero gdy postanowił użyć swoich talentów zegarmistrzowskich do wykonania zestawu zminiaturyzowanego. Mannstein skonstruował, a potem zbudował potężną i niezawodną radiostację, która waży jedną trzecią tego co najlepszy sprzęt produkcji IWC. Nawet z anteną, akumulatorem i kluczem telegraficznym albo mikrofonem urządzenie swobodnie mieści się w skórzanej sakwie noszonej na piersi. W tej chwili istnieje tylko kilka zbudowanych ręcznie prototypów, ale jeśli ta rzecz wejdzie do produkcji masowej, nastąpi rewolucja w łączności. Pan Clarke znów zaczął mówić jak dawniej, niepostrzeżenie przechodząc na akwizytorski sposób mówienia. – Wyobraźcie sobie radio tak małe i lekkie, że mógłby je nosić każdy żołnierz na polu bitwy, każdy policjant na patrolu. Błyskawiczna komunikacja! Kierowcy samochodów mogliby mówić do siebie, zawiadamiać o wypadkach na drodze i korkach ulicznych. Kto wie, może pewnego dnia mężowie będą wywoływać przez radio swoje żony w kuchni, żeby powiedzieć im, że wracają już z pracy i można odgrzewać obiad. – I to jest w tych wszystkich dokumentach? – zapytał Paul, mierząc wzrokiem stertę papierów piętrzącą się obok niego na siedzisku. – Plany miniaturowej radiostacji Mannsteina? – Nie inaczej – przytaknął pan Clarke. – Widzicie, kiedyś w przyszłości miniradiostacja może być rzeczą produkowaną masowo i dostępną dla każdego, ale Espionage Research Unit interesują raczej jego zastosowania wywiadowcze. Dla szpiega działającego na terytorium wroga małe, lekkie i solidne radio byłoby na wagę złota. Kiedy tylko dowiedziałem się o miniradiu Mannsteina, zawiadomiłem swoich szefów w IWC, a ci zaproponowali Francuzowi, że kupią udziały w jego firmie i wybudują zakład, w którym rozpoczęto by produkcję urządzenia. Niestety, walka z amerykańskim impor61

tem osłabiła kondycję IWC i mieliśmy za sobą kilka chudych lat. Propozycja nie była dość atrakcyjna, więc Mannstein ją odrzucił. Jednocześnie Henderson prowadził rozmowy z brytyjskim rządem, zachwalając potencjał konstrukcji Mannsteina i próbując uzyskać trochę pieniędzy, by podnieść naszą ofertę. Niestety, sprawa utknęła w biurokratycznych procedurach, a do przetargu przystąpili Niemcy. Ci mają proste podejście: kupować najlepszą technikę bez względu na koszty. I tak podczas gdy rząd francuski całkowicie ignorował sprawę, a Brytyjczycy spierali się o prawo ingerowania w wolny rynek, naziści wystąpili z rewelacyjną kontrpropozycją: więcej forsy, nowiutka fabryka w Niemczech i supernowoczesny ośrodek badawczy, gdzie Mannstein mógłby rozwijać swoje projekty. Kiedy do gry wkroczyli Niemcy, Brytyjczycy podnieśli swoją ofertę, którą jednak nie zdołali przebić konkurencji. Mannstein był gotów podpisać kontrakt i przenieść firmę do Niemiec, ale w ostatniej chwili Francja wypowiedziała Rzeszy wojnę, no i sprawa upadła. – I co, podpisał układ z Brytyjczykami? Pan Clarke potrząsnął głową. – Na to Francuzi także nie chcieli pozwolić. Wszystko utonęło w awanturach o licencje eksportowe. Skonfiskowali nawet paszport Mannsteina na wypadek, gdyby chciał umknąć z kraju. Jego firma była zbyt biedna, by rozpocząć masową produkcję miniradia, i cały projekt trwał w zawieszeniu przez dziewięć miesięcy. Kiedy po szokujących sukcesach niemieckiej inwazji wszyscy zaczęli trząść portkami, skontaktowałem się z Hendersonem i zorganizowaliśmy kryzysowe spotkanie w biurze Mannsteina. Mieliśmy zaproponować mu bezpieczny przewóz do Wielkiej Brytanii, ale kiedy zjawiłem się na miejscu, wpadłem na naszego niemieckiego znajomego z mieszkania i jego dwóch kolegów. Mannstein nie był zachwycony naszą wizytą. Nie mówił wiele, ale odniosłem wrażenie, że ma już dość zawracania głowy z naszej strony i tylko czeka na nadejście Niemców, żeby móc pracować z nimi. Kiedy wychodziliśmy, napomkną62

łem Hendersonowi, że znam młodego handlowca, który pracował w biurze Mannsteina. To ja go poleciłem i pomogłem zdobyć tę posadę, kiedy jeszcze łączyły nas z zegarmistrzem bardziej przyjacielskie relacje. Traf chciał, że ów młody człowiek jest Żydem i był zdecydowany uciekać na południe, zanim dopadną go Niemcy. Zdążyłem się z nim spotkać tuż przed tym, jak rzucił pracę i wyjechał z miasta wraz z rodziną. Chłopak pozwolił mi skopiować swoje klucze do biura i warsztatu Mannsteina. Dziś rano wstałem o trzeciej, żeby tam pojechać. Pokonanie systemu zabezpieczeń było fraszką, ale niestety, nasi niemieccy przyjaciele spodziewali się nas. Dopadli mnie, kiedy wracałem do wozu z dokumentami. Na szczęście trzymałem nóż w pogotowiu; jednego dźgnąłem, a drugiego udało mi się ogłuszyć. Rosie i Paul wymienili niedowierzające spojrzenia. Byli wstrząśnięci, ale też zafascynowani opowieścią ojca. W swoich krzykliwych strojach i z łagodnym usposobieniem nigdy nie skojarzyłby im się z typem człowieka, który nosi przy sobie nóż. – Gdybym rozegrał to, jak należy, zabiłbym obu – ciągnął pan Clarke. – Ale nie zrobiłem tego, co było głupotą, bo wiedzieli, kim jestem, przez co omal nie zginęliśmy wszyscy troje. Powiedziawszy to, pan Clarke odwrócił głowę i uśmiechnął się do córki. – Ale uratowałaś nas, słoneczko. Rosie potrząsnęła głową. – Pozwoliłam, żeby zabił madame Mujard. – Nie – powiedział pan Clarke, kręcąc głową ze smutkiem. – Winę za to okropne morderstwo ponoszę ja, a poza tym narażenie was dwojga na takie niebezpieczeństwo było niedopuszczalne. – Przestań nas ciągle przepraszać – wtrącił Paul. – Zrobiłeś wszystko, co mogłeś. Pan Clarke uśmiechnął się lekko. Paul nie mówił wiele, ale to tylko przydawało jego słowom wagi, kiedy już zdecydował się ode63

zwać. – Wiem tylko, że jeśli wasza matka patrzy na nas z góry, to jestem przekonany, że stoi teraz z rękami na biodrach, żałując, że nie może mnie ochrzanić.

64

ROZDZIAŁ DZIEWIĄTY

Pochylony nad kierownicą, by nie rzucać się w oczy, Marc prowadził rower dyrektora przez pole pszenicy za sierocińcem. Miał pieniądze, transport, nóż i torbę ze świńskiej skóry, którą zwędził Tomasowi i wypełnił konserwami. Wziął też otwieracz, który przyrzekł sobie rozpracować później. Teraz najważniejszym problemem było ubranie. Marc miał na sobie tylko poplamione krwią portki, w których położył się do łóżka. Na szczęście siostry zakonne regularnie prały złachmanioną odzież chłopców, więc na plątaninie sznurków za sierocińcem suszyło się sporo koszul, spodni i innych części garderoby. Ponieważ wszyscy byli po przeciwnej stronie domu, gdzie doglądali rannych żołnierzy albo stojąc w szeregu, podawali sobie wiadra i rondle z wodą do gaszenia płonącej stodoły, Marc nieniepokojony przez nikogo ściągnął ze sznurka spodnie, parę krótkich portek, parę skarpet i dwie białe koszule. 65

Trudniej było z butami. Oprócz cuchnących gumiaków, które zakładał do sprzątania obory, Marc miał tylko parę płóciennych łapci z piątej ręki, z których zresztą już dawno wyrósł i które nie nadawały się do długiej wędrówki. Zwykle zaraz po lekcjach ściągał je z nóg i biegł do sierocińca boso. Jednakże niektórzy ze starszych chłopców terminowali u miejscowych rzemieślników i potrzebowali solidnego obuwia do pracy. Marc zawsze marzył o parze skórzanych butów z cholewami, zwłaszcza zimą, kiedy bose stopy, a w najlepszym razie obute w przemoczone płótno, bolały go z zimna. Z drugiej strony miał opory przed przywłaszczeniem sobie butów starszego kolegi, po części dlatego, że dyrektor najpewniej ukarałby chłopca chłostą za niefrasobliwość i zgubienie tak kosztownej rzeczy, ale także ponieważ buty były jednym z najcenniejszych skarbów, jaki sierota mógł posiadać. Gdyby Marc kiedykolwiek wrócił, miałby na pieńku nie tylko z dyrektorem. Jedno było pewne – nie mógł wyruszyć do Paryża, nie obuwszy się w coś porządnego. Nie mając wielkiego wyboru, Marc wbiegł do sierocińca. Pył wydmuchnięty przez kominki zdążył już osiąść i przyklejał mu się do wilgotnych podeszew, kiedy gnał po schodach na górę. Zamierzał wbiec aż na poddasze, ale w porę usłyszał głos Tomasa i dwóch najstarszych chłopców. Wyjrzawszy ukradkiem w górę schodów, zobaczył ich na korytarzu oglądających zwaloną część komina. Gdyby dyrektor rozpoznał skradzioną torbę ze świńskiej skóry na plecach Marca, cała ucieczka znalazłaby gwałtowne i bolesne zakończenie. Oznaczało to, że musi zaryzykować i spróbować zdobyć buty na pierwszym piętrze. Wśród sierot kwitły tuziny różnych rywalizacji, ale największa wrogość dzieliła chłopców z sypialni na poddaszu i tych z pierwszego piętra. Nowo przybyli przydzieleni na jedno piętro zaczynali od przebiegnięcia tak zwanej ścieżki zdrowia między 66

lokatorami drugiego, bezlitośnie kopani i bici, dopóki nie dotarli do ceglanej ściany na drugim końcu korytarza. Kto stchórzył, zbierał cięgi od kolegów z własnej sypialni. Ponieważ sypialnie były zatłoczone łóżkami, chłopcy zdejmowali i zostawiali obuwie tuż za progiem. Spośród dzieci, które wybiegły z budynku, kilkoro wróciło po buty, ale wchodząc do pierwszej sypialni, Marc z ulgą odkrył, że za drzwiami wciąż stoi kilka par. Miał nadzieję, że zastanie pustą salę, ale na jednym z łóżek siedział dziesięcioletni Wiktor z ręką na temblaku. – Hej! – krzyknął zaczepnie. – Spadaj z naszego piętra, poddaszowcu. Marc próbował wymyślić jakieś rozsądne usprawiedliwienie dla wzięcia cudzych butów, ale nic nie przyszło mu do głowy. – Pilnuj swoich spraw, łamago. Obrzucił spojrzeniem buty na podłodze. Wszystkie były za wielkie z wyjątkiem jednej pary, o której wiedział, że należy do niejakiego Noela, czeladnika u miejscowego kowala. Marc złapał buty za sznurowadła. Czuł się podle, tym bardziej że Noel był jednym z najsympatyczniejszych dzieciaków w sierocińcu. – Odłóż to – powiedział Wiktor stanowczym tonem, ale nie ruszył się z miejsca. Marc był silny i mógł walczyć obiema rękami. – Pięćdziesiąt franków, jeśli będziesz trzymał gębę na kłódkę – odrzekł Marc, wyciągając banknot z kieszeni. Dziesięciolatek wytrzeszczył oczy i przez chwilę Marc sądził, że wygrał, ale Wiktor nie był głupi. Pięćdziesiąt franków miało wartość tylko wtedy, kiedy było je gdzie wydać, a nawet najdurniejsza sierota w przytułku wiedziała, że pokazanie się w wiosce z taką kupą pieniędzy nieuchronnie prowadziłoby do śledztwa zakończonego laniem w gabinecie Tomasa. – Odłóż je, i to już! – powiedział twardo Wiktor. – Powiem chłopakom, a oni tak złoją ci skórę... Marc pomyślał o uciszeniu pyskacza siłą. Mógłby to zrobić bez 67

większego trudu, ale zapewne nie obyłoby się bez krzyków, a dyrektor był ledwie piętro wyżej. – Powiedz Noelowi, że wiszę mu przysługę – powiedział Marc z westchnieniem, wycofując się przez próg, po czym zarzucił sobie buty na ramię i pobiegł w stronę schodów. – Na mózg ci się rzuciło czy co? – zdenerwował się Wiktor, zeskakując z łóżka, by rzucić się w pościg. Marc był duży i o dwa lata starszy od Wiktora, ale rana na udzie spowalniała go i kiedy dotarł do parteru, chłopiec deptał mu już po piętach. Kiedy śmignął obok kuchennych drzwi, Wiktor zawołał o pomoc. Nadeszła w postaci jego szesnastoletniego kolegi z sypialni Sebastiana, który właśnie wchodził do budynku. – On rąbnął buty Noela! – krzyknął Wiktor. Marc biegł prosto na nastolatka, ale zdołał wykonać szybki zwrot i zderzył się z Wiktorem, rozpłaszczając go na deskach podłogi. Chłopiec wylądował niefortunnie na gipsie i jęknął z bólu. Dwaj żołnierze i mniszka stanęli między Markiem a tylnym wyjściem, pozostawiając mu jedyną drogę przez kuchnię. Wbiegł do środka, napędzając stracha półprzytomnemu żołnierzowi z odłamkiem w ramieniu, który z wrażenia usiadł na stole, na którym go ułożono. Drzwi wyjściowych nie było, więc Marc przebiegł pędem przez pomieszczenie i dał susa do ogromnego zlewu, w którym po każdym posiłku szorowano wielkie kotły i rondle, używane do gotowania dla setki dzieci. Okno za zlewem było zamknięte i Marc stracił kilka cennych chwil, mocując się z oporną mosiężną klamką. Pod błędnym spojrzeniem oszołomionego żołnierza Marc pchnął skrzydło okna i wyskoczył na zewnątrz. Wysokość nie przekraczała metra, ale osłabiona noga ugięła się pod nim, a dłoń, którą wysunął, by zamortyzować upadek, natrafiła na ostrą krawędź kamienia. Z bólu na chwilę zabrakło mu tchu, a kiedy wreszcie poderwał się na nogi, przez okno przeciskał się już 68

zastraszająco muskularny tors Sebastiana. Marc wiedział, że z kontuzjowaną nogą nie zdoła dobiec przed nastolatkiem do ukrytego w pszenicy roweru. Jego jedyną szansą był atak na Sebastiana, dopóki ten wciąż był uwięziony w oknie; po szybkim rozważeniu pomysłu znokautowania go butami Marc doszedł do wniosku, że najlepszą bronią będzie samo okno. Sebastian zorientował się, co mu grozi, i krzyknął ze strachu, kiedy Marc chwycił za ramę. Z częściowo skrępowanymi rękami szesnastolatek nie mógł w żaden sposób osłonić się przed szklaną taflą, która rozbiła mu się na głowie. Marc nie czekał, by przyjrzeć się skutkom swojej akcji, ale zdążył zobaczyć krew na czole Sebastiana, a jego krzyki nie pozwalały wątpić, że cierpi. Nie był to przyjemny widok i Marc uciekał struchlały. Pięć minut wcześniej cisnąłby precz dyrektorskie pieniądze i wycofał się, ale teraz miał na koncie kradzież butów, rozbicie szyby i poharatanie twarzy jednego z najsilniejszych chłopaków w przytułku. Odwrotu już nie było. Na szczęście wszyscy pozostali wciąż byli po drugiej stronie budynku i nikt nie niepokoił Marca, kiedy przemykał między sznurami z praniem w stronę pól. Bolała go ręka i udo, a ciało piekło w tuzinach miejsc, w które oberwał rózgą, ale adrenalina była świetnym środkiem przeciwbólowym, a w jego żyłach płynęły jej całe wiadra. Przecisnąwszy się przez niski żywopłot przy polu, obejrzał się na sierociniec i poczuł żal. Pomimo paskudnego jedzenia, hałasu, gorąca, bicia i łobuzerki wciąż jakaś część jego duszy chciała tam wrócić, wspiąć się na łóżko i zasnąć. Ogrom własnego przedsięwzięcia przytłaczał go. Był to najważniejszy punkt zwrotny w ciągu dwunastu lat, które przeżył, i gdy to sobie uświadomił, pochylając się, żeby podnieść rower, z emocji zakręciło mu się w głowie, a z gardła chlusnęła kwaśna struga. Zastanawiał się, czy nie popełnia czasem największego błędu w życiu. 69

ROZDZIAŁ DZIESIĄTY

Sierotom pozwalano korzystać ze zdezelowanego przytułkowego roweru, kiedy posyłano je do wioski po sprawunki, ale minęły lata, odkąd Marc na nim jeździł, zaś nowiutki peugeot dyrektora okazał się trudną do poskromienia bestią: ogromny, z ostrymi hamulcami, trzybiegową przerzutką i niebotycznie wysokim siodełkiem. Wyczucie go zajęło Marcowi kilka kilometrów, ale nawet później nie była to komfortowa jazda. Ruch na północ był nikły, a wraki zbombardowanych ciężarówek nie pozwalały, by na drodze za nim pojawiło się cokolwiek, co ma cztery koła. Co kilkaset metrów mijał grupki obładowanych swoim dobytkiem uchodźców. Szczęśliwcy mieli konie i wozy, biedniejsi używali wózków dziecięcych albo skleconych z byle czego skrzynek na kółkach. Na niektórych chwiały się niemożliwie wysokie wieże z pierzyn i materaców, inne służyły jako ruchome łóżka śpiącym dzieciom. 70

Zanim dotarł do wioski, wzrok przyzwyczaił mu się do ciemności. Poczuł się też pewniej na siodełku, a nawet odkrył w końcu zalety przerzutki. Piekarnia za wsią musiała oberwać bombą, bo zasypała drogę lawiną gruzu, ale twarz Marca była tu znana, więc nie zatrzymał się, żeby popatrzeć. Bruk na skrzyżowaniu zatrząsł kierownicą i Marc poczuł dreszcz podniecenia, gdy śmignął obok drogowskazu z napisem „Beauvais 5 km”. Pierwsza część drogi wiodła stromo pod górę i dotarłszy do grzbietu wzniesienia, Marc uznał, że oddalił się już od sierocińca na tyle, by móc zaryzykować krótki przystanek. Zjechał do płytkiego rowu przy drodze i zeskoczył z roweru, ocierając pot ze skroni nagim przedramieniem. Brakowało mu tchu i bardzo żałował, że nie zabrał ze sobą wody. Usiadł na kępie suchej trawy, by zamienić swoje krótkie portki na kordowe spodnie, włożyć białą koszulę, skarpety, no i wreszcie buty. Nigdy wcześniej nie nosił rasowych butów z cholewami; pierwsze kroki były ciekawym próbowaniem ich ciężaru i oporu stawianego przez sztywne podeszwy. Wydawały się całkiem nieźle dopasowane. Choć wygodniej chodziło mu się boso, buty sprawiły mu nie lada frajdę. Włożywszy je, poczuł się dorosły i przez kilka chwil przepełniały go radość i poczucie wolności. Wkrótce jednak przypomniał sobie, że ktoś może go ścigać, więc szybko zarzucił sobie skórzaną torbę na grzbiet i dosiadł roweru, by rozpocząć długi zjazd do miasteczka. Marc marzył o zobaczeniu Beauvais, odkąd sięgał pamięcią. Miasteczko liczyło mniej niż pięćdziesiąt tysięcy mieszkańców, ale dla chłopca znikąd katedra, kino, sklepiki, w których witrynach obok wieżowych tortów kusiły sterty ręcznie wyrabianych czekoladek, były rzeczami, jakie znał tylko z legend. Miasto znajdowało się na drodze niemieckich sił inwazyjnych prących w stronę Paryża i wysiłki Luftwaffe zmierzające do zmięk71

czenia oporu przed nadejściem wojska przemieniły marzenia Marca w koszmar. Ostatni odcinek trasy przed miastem był prawdziwym piekłem. Swąd płonącego paliwa wypełniał powietrze, a kłęby czarnego dymu przesłaniały bladą tarczę księżyca. W jednym miejscu drogę częściowo blokował krater z dramatycznie pochylonym wrakiem samochodu w środku. Zwęglone drzewa na poboczu wycięto, żeby umożliwić przepływ ruchu, ale grunt był tak nierówny, że Marc musiał zsiąść z roweru. Prowadząc swój pojazd blisko krawędzi drogi, Marc zauważył rząd ciał osłoniętych kocami i płaszczami. Jakby nie dość było okropności, olbrzymi szczur przebiegł przez drogę tuż przed nim, by zniknąć w zaroślach po drugiej stronie. Rzut oka w głąb krateru poraził go widokiem ciemnych sylwetek szczurów i wron walczących o krew i wnętrzności, które wypłynęły ze zwłok, zanim wywleczono je na pobocze. Przerażony i przepełniony odrazą Marc poczuł nagle upiorny ciężar samotności. Dopiero co minął parę staruszków ciągnących na wózku klatki z kanarkami oraz rudego kota i przez krótką chwilę był gotów zawrócić, by błagać ich o pomoc. A przecież nie wyglądali na takich, którzy byliby w stanie pomóc komukolwiek. Marc spojrzał w stronę czarnego obrysu Beauvais i rozważył pomysł zawrócenia do sierocińca. Skoro człowiek dość ważny, by móc sobie pozwolić na drogi samochód, skończył z trzewiami rozsmarowanymi na drodze, to jakie szanse miał dwunastoletni sierota? Kłopot polegał na tym, że Marc spalił za sobą wszystkie mosty. Bez trudu mógł wyobrazić sobie Laniera i innych, jak płaczą ze śmiechu na wieść o tym, że uciekł tylko po to, by po godzinie wrócić z podkulonym ogonem. A jeśli chodzi o reakcję Sebastiana albo dyrektora Tomasa... Niemal bezwiednie naparł mocniej na kierownicę i pchnął rower w stronę Beauvais. Minąwszy krater, wspiął się na siodełko i pope72

dałował ostrożnie przez ciemne ulice ciasno obstawione budynkami. Większość domów miała zamknięte na noc okiennice. W mieście obowiązywało zaciemnienie, by nie ułatwiać zadania pilotom niemieckich bombowców, ale poprzednie naloty pozostawiły po sobie kilka pożarów. Eksplozje wytłukły prawie wszystkie okna. Szkło zamieciono do rynsztoków, ale na ulicach wciąż leżało sporo okruchów i Marc obawiał się, że złapie gumę. Nieco żywsza atmosfera otoczyła go, kiedy zjechał ze wzniesienia i skręcił w jedną z głównych ulic miasta. Jak wszędzie na północy Francji mieszkańcy Beauvais podzielili się na tych, którzy uciekli na południe, i tych, którzy zostali, gotowi przyjąć każdy los, jaki mieli zgotować im Niemcy. Ludzie na ulicach wydawali się zdecydowani cieszyć się ostatnim oddechem wolności. Wieczór był ciepły i większość kafejek, których właściciele nie wyjechali z miasta, była przepełniona. Choć latarnie na ulicach wyłączono, a okna każdego lokalu osłonięte były czarnymi zasłonami albo okiennicami, Marc mógł dostrzec pełgające światełka świec na stolikach i pomarańczowe punkciki papierosowego żaru tańczące w dłoniach gości, którzy trochę za dużo wypili. Było gwarno, tak jak można się było spodziewać po ulicy pełnej barów i kafejek, ale Marc jeszcze nigdy nie widział tylu dorosłych w jednym miejscu, a swoboda ich zachowania, niepasująca do niemal całkowicie ciemnego otoczenia, sprawiała, że czuł się jeszcze bardziej nieswojo. Zatrzymał się przy poidle dla koni umieszczonym pod źródełkiem tryskającym z ceglanego cokołu. Rzuciwszy rower na bruk, pochylił się nad zaśniedziałą rurką i wzdychając z ulgą, jął łapczywie łykać zimną wodę. – Drobne? – zachrypiał ktoś tuż obok. Marc omal się nie udławił. Z wodą cieknącą mu po brodzie odskoczył od poidła, obrzucając intruza wystraszonym spojrzeniem. Leciwy mężczyzna miał na sobie tylko obszarpane portki i buty, ale 73

był tak brudny i zarośnięty, że Marc dopiero po dłuższej chwili uświadomił sobie, że to nie jest człowiek w dziwnym przebraniu goryla. – Cokolwiek szanowny ma na zbyciu – uśmiechnął się żebrak, wyciągając dłoń. – Chociaż parę moniaków. W nozdrza Marca uderzył smród alkoholu, potu i wymiocin. Chłopiec cofnął się o krok, potykając o rower, po czym drżącymi rękami podniósł go i popedałował dalej w panicznym pośpiechu. Na następnym skrzyżowaniu stał znak wskazujący drogę do stacji kolejowej. Marc wiedział, że miasteczko dzieli od Paryża mniej więcej sześćdziesiąt kilometrów, a zgodnie z mapą kolejową wiszącą w jego szkole ze stolicy odjeżdżały pociągi do każdej części Francji. Marc doznał czegoś w rodzaju emocjonalnej eksplozji, kiedy okrążywszy róg, po raz pierwszy w życiu spojrzał na miejsce, w którym porzuciła go matka. Uczucie nie było ani dobre, ani złe, ale było potężne – przynajmniej przez kilka chwil, a potem stopniowo osłabło i przemieniło się w rozczarowanie. Marc zawsze wyobrażał sobie stację kolejową w Beauvais jako fantastyczne miejsce, gdzie pod Żelaznymi Łukami ogromnego dworca dyszą parą lokomotywy, a w gwarnym mrowiu elegancko ubranych ludzi krążą gazeciarze, głośno wykrzykując tytuły prasowe. Ale Beauvais leżało przy mało ważnej odnodze sieci kolejowej i na stację składały się zaledwie dwa perony, kasa biletowa, poczekalnia i kafejka wyglądająca tak, jakby była zabita deskami już od kilku lat. Zaludniały ją takie same zdesperowane dusze, jakie Marc widział wcześniej na drodze. Im więcej ich spotykał, tym bardziej był przekonany, że to nędzarze. Garstka szczęśliwców posiadających samochody, właściciele wozów i wózków, a nawet ci, którzy byli po prostu wystarczająco zdrowi, by móc iść w przyzwoitym tempie, ulotnili się z miasta już wiele dni temu. 74

Tylko skrajni desperaci ściągali na stację Beauvais, licząc na miejsce w pociągu. Wiele osób było w podeszłym wieku, a młodszą mniejszość stanowiły głównie kobiety z dziećmi –często czworgiem lub pięciorgiem – kłębiącymi się wokół wyczerpanej matki niczym gromadka prosiąt przy maciorze. Ich ojcowie na ogół byli martwi, walczyli na froncie albo tkwili w niemieckiej niewoli. Niektórzy czekali na peronie, patrząc z nadzieją wzdłuż torów, jakby sam akt wypatrywania w cudowny sposób mógł przyspieszyć przybycie pociągu. Poczekalnia była maleńka, więc większość oczekujących rozsiadła się na ulicy przed stacją. Wszyscy byli brudni i gdzie tylko Marc spojrzał, tam widział stopy pokryte odrażającymi strupami i pęcherzami. Przy kasie nie było kolejki, ale na twarzy nastoletniego kasjera widniało znużenie osoby, która doskonale wie, o co zostanie zapytana. – W tej chwili na linii północnej mamy trzy składy – oznajmił młodzieniec, leniwie kręcąc czapką na palcu. – Mogę ci sprzedać bilet, ale nie powiem, czy pociąg przyjedzie dzisiaj, jutro, czy kiedykolwiek. Jak w końcu przyjedzie, to nie gwarantuję, że się zatrzyma ani że będą w nim jakieś miejsca. Poprzedni przejechał trzy godziny temu. Wiózł rannych z frontu i maszynista nawet się nie zatrzymał. Marc pokiwał głową ze smutkiem. – Kiedy będzie pan wiedział, że nadjeżdża pociąg? – Wszystkie telefony wychodzące na północ padły. Zawiadowca dostaje automatyczne ostrzeżenie, kiedy pociąg dotrze do wieży wodnej kawałek stąd, ale w tym momencie pewnie już sam go usłyszysz. Marc niewiele wiedział o świecie. Pociągi zawsze jawiły mu się jako ogromne, groźne bestie. Jakoś nigdy nie pomyślał, że jedna rozerwana eksplozją szyna wystarczy, by sparaliżować sto kilometrów toru. Był przygnębiony i kasjerowi zrobiło się go żal. – Jesteś sam? – zapytał nastolatek. 75

Marc ponuro skinął głową. Otworzył usta, by uzasadnić swoją niewesołą sytuację zmyśloną wzruszającą historią o nieżyjącej matce, ale po namyśle zrezygnował. W czasach regularnych bombardowań i dróg pełnych uchodźców podróżujący samotnie dwunastolatek nie był niczym niezwykłym. – Dobry ten twój rower? – Ujdzie – kiwnął głową Marc. Młody kasjer uśmiechnął się. – No to czemu nie pojedziesz nim? Do Paryża jest mniej niż sześćdziesiąt kilometrów. Jak ruszysz teraz i będziesz trzymał tempo, do rana zajedziesz na przedmieścia. Marc nie był przekonany. – Mam trochę pieniędzy. Jest tu jakieś miejsce, gdzie mógłbym odpocząć? Przespałbym się i może wyruszył rano. – Jak chcesz. – Kasjer wzruszył ramionami. – Ale szwabskie samoloty latają nad głównymi drogami. W nocy jest ich mniej, no i łatwiej się schować, jak cię wezmą na cel. Była już dziesiąta, pora, o której normalnie Marc byłby w łóżku, ale po najbardziej szalonym dniu swojego życia zapewne i tak nie zasnąłby, nawet gdyby próbował. – To się da zrobić? – zapytał Marc. – Nie zgubię się ani nic? – To przecież Paryż, na miłość boską – uśmiechnął się drwiąco kasjer. – Wszystkie drogi tam idą; nie zabłądzisz, choćbyś się bardzo starał. Pojedziesz z powrotem jak do rzeki, co nie? Potem w prawo i za parę minut będziesz na granicy miasta. Jak trafisz na rozjazd w trzy strony, pojedziesz środkową drogą, znaczy najszerszą, a potem prosto do stolicy. – Świetnie – uśmiechnął się Marc. – Bardzo dziękuję za pomoc. Odtoczył rower od kasy i skierował się w stronę ulicy. Perspektywa tak długiej podróży przerażała go, ale patrząc na wynędzniałe istoty zgromadzone wokół stacji, uświadomił sobie, że z pieniędzmi, rowerem i całkiem przyzwoitą kondycją po swojej stronie był w o 76

wiele lepszej sytuacji niż ktokolwiek z nich. Pedałując miarowo, czuł litość dla tych ludzi, ale silniejsza była satysfakcja czerpana ze świadomości, że nie jest na samym dnie. Trzeba było bolesnego ukłucia w zranionym udzie, by przebić ten balon. Noga zniosła jakoś drogę z sierocińca, ale Marc wcale nie był pewien, czy wytrzyma całonocną jazdę. Pozostawiwszy stację za sobą, postanowił kupić coś do picia. O tej porze wszystkie sklepy były zamknięte, więc skręcił w lewo i skierował się do kafejek. Na pierwszy rzut oka lokale nie różniły się zbytnio między sobą, więc Marc zatrzymał się przy pierwszym z brzegu i poprowadził rower do wejścia. Ogródek na zewnątrz był nabity ludźmi i choć dwie damy przesunęły się na krzesłach, by przepuścić go między pierwszą parą okrągłych stolików, mężczyzna opierający nogi na następnym cmoknął tylko z niesmakiem i zatrzepotał dłonią, jakby opędzał się od insekta. Marc zatrzymał się spłoszony, nie mając pojęcia, co zrobić. Na szczęście dostrzegła go młoda kelnerka niosąca kufle z piwem. Dziewczyna podeszła, by zapytać, czego mu trzeba. – Tylko trochę wody na drogę – wyjaśnił Marc, wyciągając z kieszeni dziesięciofrankowy banknot. – Jadę do Paryża. Kelnerka kazała mu zaczekać, po czym zaniosła piwo do stolików i znikła w wejściu. Po chwili wróciła z dużą butelką wody mineralnej z blaszaną zakrętką. – Ile się należy? – zapytał Marc, uświadamiając sobie, że kolejną jego słabością jest bardzo nikłe pojęcie o tym, ile co kosztuje. – Dla takiego słodkiego chłopaka woda na koszt firmy – powiedziała kelnerka ciepłym tonem. Marc ujął chłodną butelkę, uśmiechając się z wdzięcznością. W tej samej chwili goście przy stoliku za jego plecami ryknęli obleśnym rechotem. – Nie za młody dla ciebie, Sabinko? – zadrwił podpity mężczyzna. 77

– Hej, synku, dałbyś się przeturlać w worku z taką piękną panią? – wybełkotał jego towarzysz, próbując złapać atrakcyjną kelnerkę za pośladek. – Bardzo dziękuję, proszę pani – powiedział Marc, starając się ignorować uwagi. – Dajcie już chłopakowi spokój – powiedziała Sabina i trzepnęła najbliższego pijaka w tył głowy. – Zawstydzacie biednego dzieciaka. Kolejny wybuch śmiechu ucichł nagle, kiedy niebo w oddali rozświetliła seria pomarańczowych rozbłysków. Tuż potem rozległy się trzy odległe tąpnięcia, od których zabrzęczały szklanki na stolikach. – A niech to diabli! – zaklęła kelnerka, spoglądając przez ramię na światło. – Tym razem brzmiało to raczej jak armaty. Sabina przeniosła wzrok na Marca. – Tylko uważaj na siebie, dobrze? I pozdrów ode mnie Paryż. – Dziękuję – powiedział Marc, mając wrażenie, że robi to co najmniej szósty raz. Rozsznurował torbę i włożył do niej butelkę, okręcając ją troskliwie brudnymi portkami, żeby nie pękła. Wycofawszy się z ogródka, dosiadł roweru i ruszył, machając Sabinie na pożegnanie. Kiedy znów spojrzał na drogę, dostrzegł niechlujnie odzianego żołnierza, który wyrósł niespodziewanie kilka metrów przed nim. – Uwaga! – zawołał Marc, lekko skręcając, by uniknąć kolizji z obdartusem. Pod niezapiętą kurtką prześwitywał nagi tors i Marc pomyślał, że żołnierz jest pijany. Ale kiedy mijał mężczyznę, ten zamachnął się nogą i kopnął. Rower przewrócił się z metalicznym grzechotem, zrzucając z siodełka Marca, który upadając, trafił kolanem na kamień. Żołnierz przyskoczył do niego i uderzył w twarz. – Leż i się nie ruszaj, mały – syknął złowrogo, potrząsając Marcowi pięścią przed nosem, po czym wyszarpnął mu rower i odjechał w 78

noc. Marc nie ujechał nawet dwudziestu metrów. Kelnerka i dwaj klienci, którzy się z nią droczyli, widzieli całe zajście i poderwali się do biegu, jednak zanim dotarli do Marca, żołnierz zniknął bez śladu. – Nic ci nie jest, synku? – zaniepokoił się jeden z mężczyzn, pomagając Marcowi wstać. Marc splunął krwią z rozciętych ust i syknął z bólu, kiedy przeniósł ciężar ciała na uderzone kolano. – Jasny gwint, to był fajny rower – zauważył drugi klient, podnosząc z ziemi torbę Marca. Marc próbował powstrzymać się od płaczu, kiedy podtrzymywany przez mężczyzn kuśtykał w stronę kafejki, ale jedna niesforna łza spłynęła mu po policzku. – Paskudne rozcięcie – orzekła kelnerka, przyglądając się jego spuchniętej wardze. – Lepiej wprowadźcie go do środka, trochę mu to obmyję.

79

ROZDZIAŁ JEDENASTY

Na ulicach Paryża panował spory ruch, ale prawdziwy koszmar zaczął się dopiero wtedy, kiedy citroen wyjechał na główną wylotówkę południową. Pan Clarke miał nadzieję dojechać do oddalonego o sto dwadzieścia kilometrów Orleanu i zatrzymać się na noc u starego znajomego, klienta pracującego w miejscowym domu towarowym. Na początku był dobrej myśli; miał szybki wóz, a tysiące kilometrów, jakie przejechał, sprzedając radia dla Imperial Wireless, zapewniły mu znakomitą znajomość francuskich dróg, także tych mało uczęszczanych. Jednak uchodźcy zalali szosy nieprzeniknioną masą sunących niemożliwie powoli wózków i pieszych. Przebijanie się przez nią było torturą – nieustanne ruszanie i zatrzymywanie się doprowadzało Clarke’a do szału, jechał wyłącznie na pierwszym biegu, a od ciągłej jazdy na półsprzęgle bolała go noga. Na odcinkach, gdzie jezdnia zwężała się, samochód był wręcz przeszkodą. 80

Ryk klaksonu nie odnosił żadnego skutku i pojazdy musiały przedzierać się przez ciżbę, fizycznie rozpychając ludzi na pobocza. Była to ryzykowna technika i między kierowcami a pieszymi regularnie wybuchały awantury. Citroen raz po raz stawał się celem drobnych ataków – potrącani przechodnie okładali dach pięściami, kopali w błotniki i drzwi, drapali lakier kluczami. Mężczyzna, którego córka przewróciła się po bolesnym spotkaniu ze zderzakiem, zerwał boczne lusterko. Obawiając się, że rozwścieczony ojciec zacznie tłuc okna, Clarke położył dłoń na pistolecie, który odebrał Niemcowi, ale na szczęście mężczyzna poprzestał na ciśnięciu lusterka w krzaki i wycofał się, głośno złorzecząc. Paul wyczuwał, że jest uczestnikiem niezwykłych i ważnych wydarzeń. Wyjął blok z tornistra i wykonał kilka pospiesznych szkiców przedstawiających uchodźców, przeładowane wózki i zbombardowane chaty. Niepokoiło go, że coraz częściej mijali samochody podobne do ich własnego, zamęczone na śmierć powolną jazdą w upale, tkwiące na poboczach w kałużach wody z rozerwanych chłodnic. Podczas gdy Paul zamknął się we własnym świecie, Rosie zachowywała się odwrotnie. Z nosem rozpłaszczonym na szybie ani na chwilę nie zamykała buzi, wznosząc współczujące okrzyki i komentując na bieżąco wygląd oraz domniemane losy co żałośniej wyglądających uciekinierów. Byli wśród nich ludzie chodzący o kulach i ludzie tak starzy, że ledwie trzymali się na nogach; pobocza były usłane ciałami nieprzytomnych i zabitych. Część ofiar zginęła podczas niemieckich nalotów, ale większość po prostu nie zniosła trudów setek kilometrów wędrówki. – Dość! – zdenerwował się wreszcie pan Clarke, kiedy jego córka wypatrzyła w tłumie brytyjskiego żołnierza wlokącego się z ręką na temblaku. – Ja widzę. Mam oczy, na miłość boską! Nie mogę myśleć przez twoje nieustające trajkotanie. Rosie obraziła się. Ściągnęła usta i skrzyżowawszy ręce na piersi, 81

utkwiła mroczne spojrzenie w desce rozdzielczej. l*o kilku minutach dąsów otworzyła drzwi i przesiadła się do Paula. Kiedy zaczęło się ściemniać, zaciągnęli zasłonki w przestronnym tylnym przedziale citroena i rozmieścili bagaże tak, by mogli wyprostować nogi. Nie było tak wygodnie jak w prawdziwym łóżku, ale przynajmniej mieli szansę przyzwoicie się wyspać. Pan Clarke obejrzał się przez ramię na swoje dzieci i poczuł, jak wypełnia go fala rodzicielskiej dumy. Rosie zwykle z upodobaniem uprzykrzała bratu życie, ale teraz tulili się do siebie tak jak rok wcześniej, kiedy umarła ich mama. Paul oparł nawet policzek na ramieniu swojej starszej siostry. Clarke był bardzo zmęczony, ale ruch na drogach słabł, w miarę jak uchodźcy rozbijali obozy na noc, a jemu zależało na jak najszybszym pokonaniu jak największego dystansu. Między dwudziestą drugą a dwudziestą trzecią przejechał więcej niż w ciągu poprzednich czterech godzin. O dwudziestej trzeciej sięgnął do skórzanej kieszonki na drzwiach, wyciągnął okrągłe blaszane pudełko z benzedryną i wrzucił sobie do ust dwie pigułki. Środek był obowiązkowym elementem wyposażenia komiwojażerów, kierowców ciężarówek i wszystkich tych, którzy nie mogli sobie pozwolić na sen. * O świcie citroen stał się częścią gigantycznej kolejki pojazdów czekających na przejazd przez most w miejscowości Tours. Clarke był zadowolony z efektów swoich nocnych trudów: przejechał ponad sto kilometrów poza będący pierwotnym celem Orlean, pokonując prawie połowę dystansu pomiędzy Paryżem a Bordeaux, gdzie miał nadzieję złapać statek do Anglii. Ale przez następne dwie godziny kolejka ani drgnęła. Dzieci obudziły się; Paul wyszedł w wysoką trawę na poboczu, by się wysiusiać, zaś Rosie wczuła się w rolę matki i zaczęła szykować śniadanie z czerstwego chleba, dżemu i resztek boczku. – Co się dzieje, czemu nie jedziemy? – zapytał pan Clarke, wychy82

lając się z samochodu i zwracając do patykowatego mężczyzny idącego wzdłuż drogi od frontu kolejki. – Zdaje się, że to wojsko – odparł tamten. – Niemcy zbombardowali oba mosty w mieście i ten drugi jest zwalony. Wojskowy konwój czeka na przeprawę, więc wzięli się do tego i próbują go trochę połatać. – Kiepska sprawa – stwierdził posępnie pan Clarke. – A pieszo nie da się przejść? Mężczyzna skinął głową i zaszeleścił papierową torbą, w której niósł dwa bochny chleba. – Ludzie przechodzą po moście kolejowym – wyjaśnił. – Do śródmieścia nie macie daleko. Kilka knajpek jest już otwartych. Miałem kupę szczęścia, że zdążyłem do piekarni tuż przed otwarciem. Było tylko parę osób w kolejce. Pan Clarke podziękował i odwrócił się, by spojrzeć na dzieci z tyłu. – Wygląda na to, że utknęliśmy tu na dłużej. Co powiecie na spacerek do miasta? Może znajdziemy jakieś przyzwoite żarcie, a jeśli poczta będzie otwarta, mógłbym jeszcze raz spróbować zadzwonić do Hendersona. – Myślałem, że wyjechał z ambasady na dobre – zdziwił się Paul. – Spodziewam się, że tak właśnie zrobił – powiedział Clarke, kiwając głową. – Ale mam jego numer prywatny. Wciąż jest szansa, że złapię go w domu. – A co z samochodem? – zapytała Rosie. – Nie boisz się zostawić tu naszych rzeczy? A jeśli dogonią nas niemieccy agenci? – Wciąż jesteśmy na terytorium Francji. – Pan Clarke wysiadł i trzasnął drzwiami. – Naszych rzeczy chyba nikt nie ruszy przez te pół godziny, jeśli zamkniemy drzwi. Co do agentów, to nie śledzili nas, kiedy wyjeżdżaliśmy z Paryża, i ich szanse na odnalezienie nas w takim tłumie na drogach są zerowe. To był piękny poranek, zaś Tours, choć także bombardowane, nie 83

było zniszczone w tak dużym stopniu jak miasta na północy. Co więcej, od ostatniego nalotu minęło już sporo czasu i powietrze zachwycało zauważalną nieobecnością dymu i zapachu spalenizny. Przez pierwszych kilkaset metrów Paul bez trudu mógłby sobie wyobrazić, że spacer jest częścią wakacyjnego wyjazdu. Iluzja prysła, kiedy zeszli z drogi, by zacząć wspinać się po żużlowym zboczu nasypu kolejowego, który wprowadzał szyny na most. Starsza kobieta z potwornie owrzodzonymi nogami dotarła na górę, taszcząc dwie ciężkie torby, ale był to wysiłek ponad jej siły i na szczycie osunęła się z jękiem na tory. Leżała na plecach wstrząsana konwulsjami, podczas gdy zalany łzami mąż trzymał ją za rękę i ocierał czoło chusteczką. Tak jak wszyscy inni Clarke i jego dzieci uciekli wzrokiem w bok, kiedy przechodzili obok nieszczęsnej pary. Drobne akty uprzejmości były do przyjęcia – takie jak pomoc w naprawie zepsutego wózka czy poniesienie płaczącego dziecka przez kilka kilometrów – ale nikt nie dysponował środkami do zażegnywania poważnych kryzysów i jedynym sposobem radzenia sobie z cudzym cierpieniem było zamknięcie się przed nim. Po przejściu przez most, krótkim biegu w dół nasypu i przeprawie przez dziurę w siatce ogrodzeniowej Clarke’owie znaleźli się w dzielnicy handlowej w południowej części miasta. – Gdzieś tam był duży sklep elektryczny – powiedział Clarke, pokazując palcem jedną z bocznych uliczek. – Starsza kobiecina, która go prowadziła, handlowała tylko z francuskimi i amerykańskimi firmami. Nie sprzedałem starej nietoperzycy złamanego radyjka. Paul i Rosie uśmiechnęli się, przeciskając przez tłum przechodniów. Uciekinierów podróżujących samochodami trudno było odróżnić od mieszkańców miasta, ale tych, którzy szli pieszo, rozpoznawało się bez trudu w przygarbionych, zakurzonych postaciach zalegających w każdej bramie i każdym podwórku niczym zadżumieni. 84

Pan Clarke rozpoznawał ulicę, którą szli, ale nie pamiętał dokładnie jej umiejscowienia na planie Tours. – Jeśli dobrze sobie przypominam, gdzieś tam powinien być rynek i poczta – powiedział, wskazując kierunek palcem, ale zaraz zatrzymał się na pustej drodze i odwrócił. – Nie, to będzie raczej gdzieś tam. Zdecydowanie. – Mówiłeś to dwie ulice temu – jęknął Paul. Przemierzając kolejny zaułek, natknęli się na maleńką kawiarenkę z zaledwie czterema stolikami w środku i rzędem stołków przed kontuarem. Pan Clarke z lubością wciągnął w płuca zapach kawy, a uwagę Paula przyciągnęła sterta świeżutkich croissantów na ladzie. Wcześniej minęli już kilka lokali, ale z powodu usytuowania w bocznej uliczce ten był pierwszy, który nie okazał się zamknięty albo nabity po brzegi klientelą. Paul i Rosie zajęli jedyny wolny stolik, podczas gdy ich ojciec podszedł do lady, by złożyć zamówienie. Cena okazała się trzykrotnie wyższa, niż się spodziewali, ale zagadnięta w tej sprawie właścicielka wzruszyła ramionami, po czym oświadczyła obojętnie, że z powodu braków w zaopatrzeniu ceny kawy, mąki i cukru skoczyły w kosmos i że sama ledwie wychodzi na swoje. Siadając przy stoliku ze swoją kawą, pan Clarke usłyszał odległy grzmot, od którego filiżanka zabrzęczała na spodku. – Słyszeliście to? – zaniepokoił się Paul. Odpowiedziało mu zawodzenie syreny alarmu przeciwlotniczego. Wszyscy w kawiarni wyprostowali się na swoich krzesłach, a właścicielka wyskoczyła zza kontuaru, żeby zamknąć drzwi na klucz. – Inaczej mielibyśmy tu zaraz tłum uchodźców – wyjaśniła, nie zwracając się do nikogo konkretnego. – Jak zrobi się gorąco, część z nas może się schować pod schodami. Kiedy wróciła za ladę, na ulicy przed kawiarnią pojawili się trzej mali chłopcy biegnący ile sił w nogach tuż przed nieprawdopodob85

nie otyłą kobietą wyciskającą ostatnie poty z motoroweru. Rosie roześmiała się i szturchnęła Paula łokciem, żeby też popatrzył. – Nie chciałabyś, żeby na ciebie wsiadła – powiedział, po czym parsknął śmiechem, zdmuchując piankę ze swojego spienionego mleka. Pana Clarke’a też rozbawił ten widok, ale ponieważ słyszeli ich wszyscy w kawiarni, Brytyjczyk zbeształ swoje dzieci za niestosowne zachowanie. Zanim zdążyły odpowiedzieć, kolejny wybuch przestraszył go tak, że wylał sobie kawę na kolana. – Coraz bliżej – zauważyła Rosie, biorąc serwetkę i rzucając ją tacie przez stół. Paul nadstawił ucha w stronę okna. Posępne kamienice po obu stronach alejki nieco tłumiły dźwięk, ale ryk silników lotniczych był wyraźnie słyszalny. – Brzmi, jakby było ich więcej – powiedział z niepokojem w głosie. Trzecia eksplozja, najgłośniejsza i najpotężniejsza z dotychczasowych, wstrząsnęła całym budynkiem, przesuwając niebezpiecznie stojący na ladzie ekspres do kawy. Jeden z zaworów pękł i gorąca para wystrzeliła z maszyny ze złowrogim gwizdem. Właścicielka kafejki owinęła dłoń ścierką i próbowała zakręcić kurek, ale zdołała tylko poparzyć sobie ręce. Jej krzyk wywabił z zaplecza starszego mężczyznę. – Co się stało? – zapytał. Ledwie to powiedział, kolejna bomba trafiła w budynek oddalony o niecałe trzydzieści metrów od kawiarni. Wstrząs cisnął Paula, Rosie i ich ojca najpierw w jedną stronę, a zaraz potem w przeciwną. Wielka żaluzja nad oknem runęła z grzechotem na podłogę, a od sufitu oderwał się masywny kawał tynku. Paul wrzasnął z przerażenia, kiedy biała bryła spadła na kobietę przy sąsiednim stoliku z takim impetem, że nogi jej krzesła rozjechały się, a ona sama wbiła się twarzą w blat z odgłosem, od jakiego 86

zrobiło mu się niedobrze. Na zewnątrz rozległ się przeraźliwy rumor i na ulicę spadł grad gruzu i dachówek. Elektryczne światła zamigotały i zgasły, metalowa taca z croissantami spadła na podłogę, a powietrze wypełniły kłęby pyłu. Pan Clarke poruszył niespokojnie nozdrzami i natychmiast poderwał się na nogi. – Wyciek gazu! – krzyknął, przyskakując do cudem ocalałego okna, by spojrzeć w górę i sprawdzić, czy gruz przestał sypać się z góry. Pozostali goście także wyczuli gaz i pewien mężczyzna nerwowo gasił papierosa, podczas gdy Clarke mocował się z klamką. Podmuch eksplozji pochylił cały budynek, przekrzywiając drewnianą framugę i klinując w niej drzwi. – Hej, chodźcie! – zawołał do dzieci, omal nie przewracając się na plecy, kiedy drzwi niespodziewanie ustąpiły. Kiedy Paul, Rosie i wszyscy pozostali z wyjątkiem kobiety uderzonej bryłą tynku wysypali się z lokalu, wybuchła kolejna bomba – tym razem kilka ulic dalej, ale wstrząs był na tyle silny, by strącić kolejną porcję obluzowanych dachówek. Paul spojrzał w górę i zobaczył wielki kawał muru lecący prosto na niego.

87

ROZDZIAŁ DWUNASTY

Po raz pierwszy, odkąd sięgał pamięcią, Marca nie obudził wrzask dyrektora ani koledzy skaczący mu po łóżku. Ocknął się na kanapie opatulony w koc. Musiało upłynąć kilka dłuższych chwil, nim przypomniał sobie, jak się tu znalazł, i aż wstrzymał oddech, kiedy wspomnienie wydarzeń poprzedniego dnia spadło nań całym ciężarem. Wciąż obolały po chłoście usiadł i spojrzał na opatrunek na swoim kolanie. Kelnerka Sabina sporządziła go za pomocą bandaża i waty, a jego raczej dramatyczny wygląd zdradzał, że dziewczyna nie ma wielkiego doświadczenia w pielęgnowaniu ran. Marc przypomniał sobie, jak piękne były pomalowane paznokcie Sabiny i jej jasny uszminkowany uśmiech, kiedy podawała mu chusteczkę do otarcia oczu. Przekręcił się na kanapie, opuścił stopy na podłogę, stawiając je na czymś miękkim i lśniącym, w czym z przerażeniem rozpoznał stanik. Odrzucił paskudztwo dużym palcem u 88

nogi i rozejrzał się po niedużym pokoju kawalerki. Sabiny nie było w jej łóżku, ale jej rzeczy walały się wszędzie: tu ciśnięty w kąt szlafrok, tam gazeta pokryta jaskrawoczerwonymi ścinkami paznokci, koc przyprószony pudrem... Jakkolwiek na to spojrzeć, Sabina była bałaganiarą. Marc wstał, rozejrzał się dookoła, a upewniwszy się, że wciąż ma buty, ubranie i pieniądze, ruszył w stronę łazienki, stąpając ostrożnie po drewnianej podłodze, przerażony, a zarazem zaintrygowany widokiem brudnej damskiej bielizny. – Czołem, marynarzu – uśmiechnęła się Sabina, a Marc podskoczył i nerwowo zatrzasnął przesuwne drzwi malutkiej łazienki. Miała na sobie tylko koronkowy biustonosz oraz skąpe majtki i Marc poczuł, że ogarnia go gorąca fala pożądania pomieszanego ze wstydem. Jedynymi młodymi kobietami, jakie dotychczas widywał, były mniszki z sierocińca, a nawet gdyby któraś z nich kiedykolwiek pojawiła się bez habitu, Marc bardzo wątpił, by nosiła taką bieliznę. – Podać pani szlafrok? – wyjąkał słabym głosem i schylił się po wspomnianą część garderoby, niechcący przewracając kubek wypełniony do połowy pleśniejącą kawą i popiołem z papierosów. – Prawdziwy z ciebie dżentelmen – powiedziała Sabina, podczas gdy Marc rzucił się na ratunek spadającemu kubkowi. Kiedy wyszła z łazienki i podeszła, żeby odebrać szlafrok, jej pełne piersi na chwilę znalazły się na poziomie jego twarzy, która natychmiast nabrała buraczkowej barwy. Marc nie wiedział, gdzie podziać wzrok, i miał wrażenie, że za chwilę rozpuści mu się głowa. – Jeszcze nikt nie nazwał mnie dżentelmenem – wybąkał niepewnie. – Jesteś pierwsza. – A ty jesteś pierwszym mężczyzną, który zachęcał mnie do założenia ubrania – zaśmiała się Sabina. – Jak tam twoje kolano? – W porządku... chyba – odpowiedział, szczerząc się z ulgą, kiedy dziewczyna okryła się szlafrokiem. – Ładnie zabandażowałaś i w 89

ogóle... – Tak sądzisz? – Sabina uniosła brwi. – Robiłam to pierwszy raz w życiu. Zaraz zejdziemy na dół, skombinuję jakieś śniadanie z baru, a potem spróbuję załatwić ci jakiś transport, żebyś mógł pojechać do... Do kogo mówiłeś, że jedziesz? – Do wujka – skłamał Marc. – Muszę dostać się do Paryża, żeby zobaczyć się z wujkiem. Może wrócę na stację i zobaczę, czy przyjedzie pociąg? Marc znów skurczył się w sobie, kiedy Sabina usiadła na krawędzi pojedynczego łóżka i odsłoniła nogę, by naciągnąć na nią pończochę. – Po co ci pociąg? – prychnęła, wzruszając ramionami. – W barze zawsze jest pełno żołnierzy i kierowców ciężarówek. Powiem im, że jesteś moim bratankiem, i każę któremuś cię podwieźć. – Mam pieniądze – powiedział Marc. – Och, o to się nie martw. – Sabina machnęła dłonią. – Piwo za frajer, błysk biustu pod nosem, a zawiozą cię do Mongolii Zewnętrznej, jeśli ich o to poproszę. – Myśli pani? – zapytał Marc z uśmiechem, choć nie wątpił w to ani przez chwilę. Na własnej skórze odczuł, jak widok tak ślicznej dziewczyny jak Sabina potrafi namieszać w głowie. Minęła dziewiąta; lokal na dole był już otwarty i zbierał niezgorszy utarg. Sabina miała tego dnia wolne, więc usiadła przy stoliku z Markiem, by wraz z nim zajadać się croissantami. Kiedy zjedli, otaksowała spojrzeniem dwóch hałasujących na tarasie mężczyzn w mundurach żandarmerii wojskowej, po czym, wypchnąwszy piersi do przodu, poczęstowała ich łzawą bajeczką o jej małym bratanku, który miał pojechać do Paryża, żeby dołączyć do rodziców, ale nie dostał się do pociągu. Niedługo później Marc pobiegł na górę po rzeczy, cmoknął Sabinę na pożegnanie i wgramolił się do brudnej, osłoniętej brezentem 90

skrzyni ładunkowej wojskowej ciężarówki jadącej w stronę Paryża. Oprócz niego na pace jechała grzechotliwa masa rzuconych luzem hełmów i karabinów, skrzynka podzwaniająca butelkami jabłecznika oraz dwa ubłocone wilczury wyglądające na groźne, ale leżące bez ruchu i najwyraźniej zdecydowane przetrwać tę podróż przy jak najmniejszym zaangażowaniu ze swojej strony. Szofer zdawał się czerpać sadystyczną przyjemność ze straszenia pieszych klaksonem i spychania ich do przydrożnych rowów. To było okrutne, ale Marc nie mógł się nie roześmiać, kiedy pasażer wychylił się z szoferki, by wrzasnąć: „Dziesięć punktów!” do starszej kobiety, która upaliła na drogę, oraz: „Dwadzieścia pięć!” w stronę mocno przeładowanego ręcznego wózka wepchniętego przez ciężarówkę do rowu. – Wsioki – prychnął kierowca na postoju, stojąc przy wozie i obsikując tylne koło. Jego akcent sugerował lepsze pochodzenie. Mężczyzna spojrzał na Marca. – Francja jest już gówno warta. Ta wojna jest gówno warta. Wszystko jest gówno warte! – Vive la gównofrancja! – wrzasnął jego towarzysz z szoferki. Kierowca kazał podać sobie dwie butelki jabłecznika i pozwolił Marcowi wziąć jedną dla siebie. Marc kosztował alkoholu ze dwa razy w życiu, ale nigdy się nie upił i nie sądził, by był to stan, w jakim warto pojawić się w obcym mieście. Wspiąwszy się z powrotem za kierownicę, szofer pojechał jeszcze bardziej chaotycznie, miotając się od pobocza do pobocza i trąbiąc jak szaleniec. Prędkość także wzrosła i Marcowi nie było już do śmiechu, kiedy obijał się boleśnie o burty skrzyni ładunkowej. Nawet psy zerwały się z miejsca i zaczęły opętańczo szczekać, skrobiąc blachę pazurami. – Zwolnij pan! – krzyknął Marc, waląc pięścią w tylną ścianę szoferki. – Zabijesz nas! 91

Pasażer wyjrzał do tyłu przez wąskie okienko, z kącika ust ciekła mu strużka jabłecznika. – Masz jakiś problem? – krzyknął z błędnym uśmiechem na twarzy. – A jak myślisz, co szkopy zrobią, jak nas dorwą, co, dzieciaku? My już jesteśmy martwi. Na następnym zakręcie koła po jednej stronie wozu oderwały się od ziemi i gruchnęły z powrotem na drogę, omal nie łamiąc Marcowi kręgosłupa i tłukąc kilka pozostałych butelek jabłecznika. Przez malutkie okienko z tyłu szoferki Marc nie widział wiele z tego, co się działo na drodze, ale czując, że wóz ostro hamuje, złapał się kurczowo słupka podtrzymującego brezentową plandekę. Po krótkim poślizgu ciężarówka wypadła z drogi, podskakując szaleńczo i tłukąc podwoziem o kamienie. Przegrywając walkę z gęstwą zarośli, w końcu się zatrzymała. Marc dygotał i z trudem łapał oddech, ale przynajmniej na pierwszy rzut oka nie doznał poważniejszych urazów. Pomyślał, że szofer raczej nie jest w stanie umożliwiającym dalszą jazdę, ale nie miał zamiaru ryzykować i zerkając czujnie na oszołomione psy, które nieporadnie gramoliły się na łapy, złapał swoją torbę i zeskoczył ze skrzyni ładunkowej. Wylądował w miękkiej masie ziemi i korzeni wyoranych przez ciężarówkę. Trzydzieści metrów dalej na drodze stała kolumna uwalanych błotem otwartych transporterów wojskowych i ciągniętych przez konie armat, którą szofer starał się ominąć. W stronę Marca biegł oficer z pistoletem w dłoni i trzema podwładnymi cwałującymi o kilka kroków za nim. Druga grupa żołnierzy skręciła między drzewa, spiesząc w stronę szoferki. – Ręce do góry! – krzyknął oficer. – Co to, do diabła, ma znaczyć?! Marc przestraszył się widoku wycelowanej w siebie broni. – Ja tylko jechałem z tyłu! – zawołał nerwowo. – To oni zaczęli szaleć. Podczas gdy grupa przy szoferce otworzyła drzwi, by wyciągnąć 92

kierowcę i jego kompana, jeden z oszołomionych wilczurów niezdarnie zeskoczył na ziemię i zaskamlał żałośnie. – Konar prosto przez przednią szybę, sir! – zawołał jeden z żołnierzy z przodu. – Szofer zabity na miejscu. Drugi jest paskudnie pokiereszowany. Oficer odwrócił się i potrząsnął głową. – Moczymordy – prychnął pogardliwie. – Pewnie dezerterzy. Nie zamierzam tracić na nich czasu. Ruszamy. – Panowie do Paryża? – zapytał Marc. – Mógłbym zabrać się z wami? Oficer wytrzeszczył oczy, jakby zaraz miała eksplodować mu głowa. – Zjeżdżaj, szczeniaku. To francuska armia, a nie firma taksówkowa. Jeden z żołnierzy okazał więcej życzliwości. – To tylko kilka kilometrów, a nasze konie są zmęczone. Szybciej zajdziesz na piechotę. – A co z psami, sir? Bierzemy ze sobą? – zapytał jego kolega. – Co, do jasnej cholery, miałbym zrobić z dwoma zawszonymi kundlami? – wypalił oficer. – Kulka w łeb i cześć. Temu drugiemu łachudrze też możecie skrócić męki, jeżeli wygląda na to, że z tego nie wyjdzie. Żołnierz obok oficera zdjął z ramienia karabin i przestrzelił wilczurowi głowę. W psa na ciężarówce trudniej było trafić i pierwszy pocisk trafił go w brzuch. Zwierzę skamlało przeraźliwie przez kilka sekund, zanim drugi strzał nie zakończył jego cierpienia. Wlokąc się w stronę drogi, Marc nasłuchiwał kolejnego strzału, ale mimo sugestii oficera o ulżeniu mężczyźnie w jego mękach karabin nie wypalił po raz czwarty.

93

ROZDZIAŁ TRZYNASTY

Paul przypadł plecami do ściany kamienicy i odruchowo osłonił głowę rękami. Ogromny odłam muru odbił się od domu po drugiej stronie wąskiej uliczki, obrócił się w powietrzu i roztrzaskał niecałe dwa metry od jedenastolatka, siekąc jego ciało kawałkami cegieł i tynku. – Tata! – krzyknął Paul. Rozchylił nieznacznie powieki tylko po to, by wirujący w powietrzu pył zmusił go do ich ponownego zamknięcia. Najgorsze minęło, ale pojedyncze cegły wciąż dzwoniły o bruk, a gdzieś w oddali rozległ się straszliwy krzyk kobiety. Przynajmniej na pewno nie była to Rosie. Sekundę później Paul poczuł, że ktoś szarpie go za ramię. Na wpół oślepiony i z ustami pełnymi pyłu pan Clarke odciągnął syna w stronę słońca wschodzącego nad wylotem uliczki. – Widziałeś Rosie? – zapytał. 94

Paul zanosił się kaszlem i nie mógł odpowiedzieć. – Rosie? – krzyknął pan Clark w kłęby pyłu. W tej samej chwili zobaczył ją; podbiegła do nich na koniec uliczki, najwyraźniej w lepszej formie niż męska część jej rodziny. Wciąż słysząc nad głową brzęczenie niemieckich samolotów, Paul zmusił się do otwarcia oczu i wytarcia z nich paprochów. Wyszli z alejki na gwarny rynek wypełniony pyłem, płomieniami i miotającymi się w panice ludźmi. Odzyskawszy częściowo zdolność widzenia, Paul potoczył wzrokiem po szczątkach bazarowych budek. Wszystkie okna w budynkach były potrzaskane, a nieopodal rozpaczliwie miotał się koń o straszliwie poparzonych zadnich nogach, powalony na bok i unieruchomiony przez zwęglone szczątki wozu, do którego wciąż był zaprzężony. Rosie spojrzała z niepokojem na rozdarty i zakrwawiony rękaw koszuli brata. – Pokaż rękę. Paul uniósł rękę i spostrzegł, że jest cała pokaleczona. Nie zauważył tego wcześniej, bo o wiele bardziej bolały go wypełnione pyłem oczy. – Musimy znaleźć jakąś wodę i trochę to oczyścić – orzekła Rosie. – Głowę też masz rozciętą. Paul już od dłuższej chwili był świadom ostrego kłucia, jakie czuł tuż ponad uchem. Pomacał tam palcami i natrafił na kępkę włosów zlepionych krwią. – Tak, to było sprytne, bystrzaku. – Rosie pokiwała głową z politowaniem. – Śmiało, pogrzeb tam brudnymi paluchami i zafunduj sobie śliczne zakażenie. – Co teraz zrobimy? – zapytał Paul, ignorując kąśliwe uwagi siostry. Pan Clarke w oszołomieniu gapił się przed siebie. Straszliwy jęk wzniósł się nad ogólny zgiełk, kiedy jakiś człowiek dźwignął na plecy starszą pokrwawioną kobietę. Jej twarz i tors były 95

poorane odłamkami szkła. Gdzieś indziej mężczyzna wołał o broń, by dobić nieszczęsnego konia. – Ty masz pistolet – powiedziała Rosie, pociągając ojca za rękaw. – Nie bądź głupia, do diabła – wypalił z irytacją pan Clarke, otrząsając się z otępienia. – Jestem cudzoziemcem z niemieckim pistoletem za pasem. Chcesz, żeby mnie aresztowali? Rosie cofnęła się o kilka kroków i z furią potrząsnęła rękami. – No to co tak stoisz, tato? Powiedz, co mamy robić. – Dobrze, już dobrze... – mruknął pan Clarke. – Właśnie myślę... Pamiętacie drogę do samochodu? – Tamta ulica jest zawalona gruzem – przypomniał Paul. Rosie przytaknęła. – Na pewno bez trudu znajdę jakąś inną drogę do rzeki. – Świetnie – skinął głową pan Clarke i wyciągnął palec w stronę drzwi poczty. – Zabierz Paula do samochodu, weź moją apteczkę i opatrz go. Ja idę tam, zobaczyć, czy uda mi się dodzwonić do Hendersona w Paryżu. Może przy okazji kupię trochę chleba, jeśli nie będzie zbyt wielkich kolejek. Pan Clarke wyciągnął portfel i wręczył córce dziesięciofrankowy banknot. – To na wypadek, gdybyście natknęli się na chleb albo coś innego do jedzenia, co lubicie. – A jeśli kupimy to samo? – zapytała Rosie. Jej ojciec wzruszył ramionami. – Niemcy rozwalają drogi i mosty. Zaopatrzenie będzie coraz gorsze. Wolę, żebyśmy mieli za dużo jedzenia niż za mało. Dobrze, ruszajcie już. Spotkamy się przy samochodzie za jakieś dwadzieścia minut. – Może nie powinniśmy się rozdzielać – powiedział Paul. – Ta ręka nie boli mnie tak bardzo. Podczas gdy mówił, jego siostra uświadomiła sobie ze zgrozą, że choć samoloty zniknęły z pola widzenia, ryk ich silników staje się 96

coraz głośniejszy. Mogło to oznaczać tylko jedno: piloci zeszli tuż nad dachy, szykując się do ataku bronią maszynową. Ludzie na placu zaczęli uciekać, szukając schronienia w bramach. Krzyki wzmogły się, kiedy pierwszy myśliwiec przemknął tuż nad flagą na niedużym budynku magistratu i zaczął strzelać. Przesuwająca się z prędkością dwustu kilometrów na godzinę linia trafień przecięła plac w niespełna trzy sekundy. Pociski w większości odbijały się od bruku i rykoszetowały opętańczo, zachowując dość energii, by zabijać. Bezpośrednie trafienia powalały bazarowe budy, rozrywały blachę samochodów, a niekiedy także ludzkie ciało. Z bijącym sercem Paul zanurkował w bramę pomiędzy dwoma sklepami i padł na bruk powalony przez ojca i Rosie, którzy skoczyli tuż za nim. Chciał spojrzeć w górę, ale pan Clarke przycisnął mu głowę do ziemi. – Lecą następne! – krzyknął. W ciągu następnych trzydziestu sekund trzy kolejne myśliwce przemknęły z rykiem nad placem, sypiąc gradem pocisków i wzniecając fale przeraźliwych krzyków. Przybyło rannych i martwych, ale przynajmniej koń zakończył swoje cierpienie. Po przelocie myśliwców nastąpiła pełna napięcia cisza. Paul spojrzał wreszcie w górę i poprzez chmurę pyłu ujrzał w murze świeżą dziurę po pocisku mniej niż trzydzieści centymetrów nad nimi. – O włos – jęknęła Rosie bliska łez. Ręce dygotały jej z przerażenia. Kilka metrów przed nimi mniej więcej sześcioletni chłopiec kulił się pod zgniecioną zardzewiałą blachą bazarowej budy. – Ten plac jest zbyt odsłonięty – powiedział pan Clarke, gdy znów stanęli na nogach. – To istna strzelnica. Idąc do samochodu, trzymajcie się bocznych uliczek. W oddali dał się słyszeć terkot karabinów maszynowych, i nieopodal leciwy uchodźca naciągnął sobie płaszcz na głowę i zaczął ko97

łysać się w przód i w tył, powtarzając raz po raz: „Nie wytrzymam, nie wytrzymam”. – Masz plamkę krwi na koszuli, tato – zauważyła Rosie. Pan Clarke spojrzał w dół i tuż poniżej sutka zobaczył krążek krwi wielkości monety. – Jakiś odłamek – powiedział lekceważąco. – To tylko draśnięcie. Wysoko nad nimi samolot zwalił się do nurkowania. – Sztukas! – krzyknął pan Clarke, łapiąc Rosie za rękę. Perspektywa powrotu pod spadający gruz kazała mu wybrać inną drogę niż wąski zaułek, z którego wyłonili się przed kilkoma minutami. Pociągając dzieci za sobą, pobiegł po kocich łbach i wpadł w boczną ulicę w chwili, w której wybuchła pierwsza z trzech bomb. Pierwsze dwie uderzyły w rynek, masakrując wielu postrzelonych wcześniej i tych, którzy próbowali odciągnąć rannych w bezpieczne miejsce. Trzecia spadła na schody magistratu, rujnując frontowy podcień i wybijając w fasadzie dziurę, przez którą było widać biurka i szafki na dokumenty na górnym piętrze. Clarke’owie biegli w mrowiu uciekinierów ścigani przez kłęby pyłu i mdlący zapach palonego mięsa. Rosie przemknęło przez myśl, że to płoną ludzkie ciała, ale wiedziała, że musi wypierać takie skojarzenia z głowy, jeżeli nie chce postradać zmysłów. – A co z tym małym chłopcem pod blachą? – zapytał Paul z niepokojem w głosie. – Widzieliście go może po tym, jak... Zanim Paul zdążył skończyć, jego ojciec nagle zatrzymał się ku zaskoczeniu biegnącej za nim kobiety z wózkiem, która musiała wykonać gwałtowny manewr, by go ominąć. Pan Clarke wyrwał z kieszeni chusteczkę i zgięty wpół zaczął w nią kaszleć. – Nic ci nie jest? – zaniepokoił się Paul. – To przez ten pył – powiedziała Rosie, osłaniając oczy dłonią. Ale kiedy Pan Clark odsunął chusteczkę od twarzy, zakrztusił się nagle, opryskując swoją córkę krwią. – O Boże! – zachłysnęła się Rosie. – Tato! 98

Po każdym kaszlnięciu pan Clarke ze świstem łykał powietrze, ale krtań miał zalaną krwią, a krwawa moneta na jego piersi przemieniła się w wilgotny czerwony talerz. – Co się dzieje? – zapytał Paul, kiedy Rosie chwyciła ojca pod rękę, by pomóc mu usiąść na krawężniku. – Głębiej... – stęknął pan Clarke, patrząc na swoją ranę na piersi. – Musiało wejść... – Trafiło dokładnie tam, gdzie jest serce albo płuco, albo... sama już nie wiem! – zawołała rozpaczliwie Rosie, rozglądając się wokół. Patrząc na mijające ich nogi uciekinierów, uświadomiła sobie, że ich problem jest tylko jedną tragedią wśród setek innych. – Henderson... – skrzeknął jej ojciec, a ręka trzymająca zakrwawioną chusteczkę opadła na chodnik. – Znajdźcie go... Oddajcie papiery... – Ty nie umrzesz, tato – powiedział Paul bardziej z nadzieją niż z przekonaniem. Pan Clarke zebrał resztkę sił, by spojrzeć na syna i poruszyć skrwawionymi ustami w jednym niemym słowie: ,,Przepraszam”. – Tato! – wykrzyknęła Rosie, potrząsając nim i rozglądając się panicznie. – Trzymaj się! Zaraz kogoś znajdę... Ale ciało w jej rękach zwiotczało i głowa pana Clarke’a opadła w tył. Nieruchome oczy patrzyły na Rosie, szkliste i martwe niczym para szklanych kulek.

99

ROZDZIAŁ CZTERNASTY

Niełatwo pozbierać myśli, kiedy wydarza się coś tak wielkiego. Paul i Rosie czuli się, jakby ogromny magnes przytrzymywał ich na miejscu. Spoglądali to na siebie nawzajem, to znów na ciało ojca, jakby szukając potwierdzenia, że on naprawdę umarł. Minęło kilka minut. Pył wzbity przez eksplozje zdążył osiąść, a samoloty znikły za horyzontem, ale Paul i Rosie nadal milczeli. Pierwsze zdanie musiało oddać ogrom tego, co się stało, i nie mogli znaleźć właściwych słów. W normalnej sytuacji mieliby pod sobą siatkę bezpieczeństwa – byłaby policja, karetki, telefony – ale widzieli już dość wojny, by wiedzieć, że normalne zasady nie miały już zastosowania. Stąpali już ponad śmiercią i odwracali wzrok od cierpienia, a teraz nadeszła ich kolej, by usiąść na poboczu i patrzeć, jak świat mija ich obojętnie. – Zgubiłem moją mamę – poskarżył się mały chłopczyk. Był to ten sam malec, którego Paul widział pod rozwaloną budką. 100

Miał nie więcej niż sześć lat, był tłuściutki i tak zakurzony, że przypominał kamienną statuę samego siebie. Jakaś część Rosie chciała mu powiedzieć, żeby zjeżdżał, bo sama ma dość własnych problemów, ale z drugiej strony był tylko słodkim małym brzdącem, a poza tym dobrze było mieć kogoś, na kim można skupić rozbiegane myśli. – Gdzie ją ostatnio widziałeś? – zapytała łagodnie. – Może uciekła na drugą stronę rynku. – Ja nie wiem – odpowiedział chłopiec, po czym przeszli na konwersację pozawerbalną: oczy malca zapytały, czy wolno mu usiąść obok nich na krawężniku, a Rosie skinieniem głowy udzieliła mu przyzwolenia. – Nazywam się Hugo – powiedział chłopiec. – Jesteś z Tours? – Hugo Charmain, siódma dzielnica, Paryż – wyrecytował z namaszczeniem sześciolatek, po czym pociągnął za sznurek przywiązany do guzika, wyciągając go zza koszuli. Na końcu była plakietka z nazwiskiem i adresem. – Byłeś tylko z mamą? – zapytał Paul. Hugo ze smutkiem pokiwał głową, a potem spojrzał na pana Clarke’a. – Mój tatuś walczy za Francję. A to wasz? – Tak – powiedziała Rosie. – Dlaczego umarł? – zapytał Hugo, ale ani Paul, ani Rosie nie odpowiedzieli. Siedzieli niecałe trzydzieści metrów od granicy zbombardowanego placu. Liczne pożary przemieniły go w piekło, a w kłębach dymu brodzili uchodźcy próbujący odzyskać wózki i tobołki porzucone wśród gruzów. Paul podniósł na siostrę poważne spojrzenie. – Co teraz zrobimy? – Ja... – zająknęła się Rosie, po czym podjęła po chwili namysłu: – 101

Musimy zachować spokój. Musimy zostawić tatę tutaj, ale weźmiemy jego pieniądze i wszystkie cenne rzeczy, żeby nikt ich nie ukradł. Potem pójdziemy do samochodu po dokumenty. – Prowadziłaś kiedyś samochód? – zapytał Paul. – Myślisz, że moglibyśmy... Rosie potrząsnęła głową. – Patrzyłam, jak tata to robi, ale jakoś nigdy nie mogłam tego rozgryźć. – No to jak pojedziemy na południe? – zapytał niespokojnie Paul. – Będziemy musieli improwizować. Możemy pójść na piechotę... Chociaż nie, trwałoby to wiele dni, a te papiery ważą tonę. Ale możemy na przykład poszukać jakiegoś uciekiniera, który umie prowadzić, ale nie ma samochodu, i poprosić, żeby nas zawiózł. – To jest jakaś myśl – zgodził się Paul. – Ale najpierw powinniśmy spróbować zadzwonić do Hendersona. Rosie pokiwała głową. – Tyle że nawet tacie nie udało się go wytropić i nie wiemy nawet, czy miał ten numer gdzieś zapisany. – Może jeśli tu zostaniemy, Henderson przyjedzie i sam nas znajdzie. Rosie cmoknęła z irytacją. – Nie bądź durniem, Paul. Na drogach są miliony uchodźców. Niby jak miałby to zrobić? – Bo ja wiem, mógłbym narysować wielką tablicę czy coś... Rosie pokręciła głową z politowaniem. – On nawet nie wie, że tata nie żyje. Jesteśmy zdani na siebie. – Dobra, dobra – zirytował się Paul. – Ja tylko głośno myślę, okej? – Poza tym cokolwiek zrobimy, musimy być ostrożni – ciągnęła Rosie. – Tamci niemieccy agenci też mogą nas szukać. Przytłoczony ogromem ostatnich wydarzeń Paul zdążył zapomnieć, że wszystko zaczęło się od spotkania z niemieckim agentem w jego pokoju mniej niż dwadzieścia cztery godziny wcześniej. 102

– A jeśli policja też nas szuka? – zapytał. – Na pewno znaleźli trupy w mieszkaniu – powiedziała Rosie, kiwając głową. – Powinni wszcząć dochodzenie, ale miejmy nadzieję, że w tej chwili mają inne sprawy na głowie. – Idę poszukać mamy – oznajmił Hugo. Malec wstał i pomknął w stronę rynku. W jego słowach była tak ujmująca niewinność, że Rosie ścisnęło za gardło. Mówił takim tonem, jakby wychodził do ogrodu pograć w piłkę. Jak zareaguje, jeśli znajdzie mamę straszliwie poparzoną albo ranną? Rosie chciała mu pomóc, ale była zbyt pochłonięta własnymi problemami i w ciągu sekundy Hugo zniknął w kłębach dymu. Zaczęła rozpinać kurtkę ojca. Sięgnęła do kieszeni po notes i portfel. – Zabierz jego zegarek i sygnety, Paul. Paul nigdy przedtem nie dotykał martwego ciała. Polecenie siostry uznał za niesprawiedliwe; wyjęcie portfela zza pazuchy wydawało mu się o wiele mniej upiorne niż ściąganie trupowi pierścionków. – Może powinniśmy zostawić go w spokoju? – powiedział w końcu. – No wiesz, przez szacunek. To zirytowało Rosie, która dała dojść do głosu swej naturalnej skłonności przywódczej. – Nie wiem jak ty, Paul, ale ja nie mam książeczki czekowej ani konta w banku, za to sygnet czy zegarek być może da się wymienić na paliwo i jedzenie. – Dobra, dobra, tylko nie odgryź mi głowy – burknął Paul. Właściwie gniew na siostrę przynosił mu ulgę. Był czymś, na czym mógł skupić myśli, kiedy zsuwał sygnety z palców martwego ojca. Ogołocenie zwłok ze wszystkiego, co mogło mieć jakąś wartość, zajęło rodzeństwu niecałą minutę. Rosie wstała i podała bratu pistolet. Paulowi się to nie spodobało – była przecież starsza i to ona zawsze przejmowała kontrolę nad sy103

tuacją. – No i co ja mam z tym zrobić? – jęknął. – Wetknij za pasek – odrzekła Rosie. – Jestem w letniej sukience. Gdzie niby miałabym to schować, w tyłku? Paul wepchnął pistolet za pasek i zakrył kolbę wypuszczoną na spodnie koszulą. – Chodźmy – powiedziała chłodno Rosie. – A co z tatą... z ciałem? – Jak chcesz, to możesz zostać i lamentować, ale ja nie zamierzam tu tkwić, kiedy wrócą samoloty. Paul poczuł się urażony. – Nie wiedziałem, że jesteś taka bez serca. – Nie jestem bez serca – syknęła Rosie, łapiąc brata za koszulę i przyciągając go do siebie. – Myślisz, że jestem zadowolona z tego, co się stało? Myślisz, że nie miałabym ochoty po prostu usiąść na krawężniku i zalać się łzami? Ale te bomby, które spadają na nas z nieba, są prawdziwe, Paul. Niemieckie armie ciągnące prosto na nas są prawdziwe. Musimy być silni, bo słabi ludzie umierają wszędzie dookoła i nikogo to nie obchodzi. – Rosie odepchnęła lekko oszołomionego brata od siebie i otarła łzę z policzka. – No i przez ciebie się poryczałam – warknęła, a potem pochyliła się i złożyła pocałunek na czole ojca. – Ja nie mogę już więcej na niego patrzeć. Rosie wyprostowała się i zaczęła się oddalać. Paul pospiesznymi ruchami rozsupłał zakrwawiony fular ojca, rozprostował jedwabną tkaninę, strzepując ją w powietrzu, po czym przykrył nią twarz zmarłego. Zdawał sobie sprawę, że zapewne wkrótce porwie ją wiatr, ale był to jedyny godny gest, jaki przyszedł mu do głowy. Paul poczuł się strasznie, kiedy uświadomił sobie, że już nigdy więcej nie zobaczy twarzy pod jedwabiem. Przez chwilę miał wrażenie, że upadnie i straci przytomność, ale zdołał wstać i ruszyć za siostrą. – Rosie... Rosie! Zaczekaj! 104

* Niełatwo myśleć, kiedy się biegnie ile sił w nogach, ale Rosie nie chciała myśleć o niczym. Drobniejszy i słabszy Paul ledwie za nią nadążał, ale wiedział, że musi, ponieważ na całym świecie została mu tylko ona. Wojsko podreperowało uszkodzony most i choć nie było ich przy samochodzie nie dłużej niż pół godziny, ogromna kolejka pojazdów, która zebrała się przez noc, zniknęła zastąpiona sunącym jednostajnie niezbyt gęstym konwojem koni, ręcznych wózków i obszarpanych ludzi. – Gdzie on jest? – krzyknął Paul panicznie, kiedy dotarł do charakterystycznego zakrętu drogi, gdzie z całą pewnością zostawili samochód. Rosie była dwadzieścia metrów przed nim i zdążyła już wypatrzyć sylwetkę citroena wyzierającą zza kępy drzew. Stał z przednimi kołami w rowie, pochylony, jakby pił z niego wodę. Przestraszona Rosie puściła się biegiem w jego stronę. Na bagażniku było długie wgniecenie sugerujące, że jakiś wysoki pojazd – najpewniej ciężarówka – siłą zepchnął go z drogi. – Jest cały? – zasapał Paul, gdy zdyszany stanął za siostrą. – Jak my go stąd wyciągniemy? Okrążając wóz, Rosie poczuła zapach benzyny i zauważyła ciemną plamę na ziemi, a obok niej odkręcony korek wlewu paliwa. – Spuścili nam benzynę – szepnęła, wytrzeszczając oczy ze zgrozą. – No to by było na tyle, jeśli chodzi o plan pojechania na południe samochodem. – Szlag! – zaklął Paul, uderzając dłońmi w uda, po czym podszedł do auta i zajrzał przez szybę. – Ale w środku chyba niczego nie ruszyli. Rosie otworzyła bagażnik – rzeczywiście, ich rzeczy wciąż tam były. – Może uda się nam kupić trochę benzyny w mieście – zasugerował Paul, otwierając tylne drzwi samochodu i wkładając głowę do 105

wnętrza. Zapach skóry i płynu do włosów ojca wydawał mu się teraz częścią życia innego dziecka. – Bez szans – orzekła Rosie. – Odkąd wyjechaliśmy z Paryża, nie widziałam ani jednej pompy bez napisu: „Benzyny brak”. – A co z zegarkiem taty? Jest złoty. Na pewno jest wart więcej niż bak benzyny. Rosie bezradnie wzruszyła ramionami. – Paul, w tej chwili wątpię, by udało się nam zatankować wóz, nawet gdyby bagażnik był pełen tysiącfrankówek. Poza tym ten zegarek chyba nie jest wiele wart. Tata miał dobrą pracę, zarabiał nieźle, ale milionerami to raczej nie jesteśmy. We wczesnym dzieciństwie Paul często bywał rugany za bawienie się zegarkiem ojca i to utrwaliło w nim wyobrażenie o jego nadzwyczajnej wartości. Nagle uświadomił sobie, że to nic więcej niż sfatygowany pozłacany szmelc. – No to co my teraz zrobimy? – zapytał z rozpaczą w głosie. Rosie wzruszyła ramionami po raz drugi. – Nie możemy tu zostać i to tylko kwestia czasu, zanim okradną samochód. – Tato kochał ten wóz – powiedział smutno Paul. – Cóż, nie możemy go taszczyć na plecach, co nie? Tata też zamierzał porzucić go albo sprzedać za grosze w Bordeaux, pamiętasz? – No... faktycznie – skinął głową Paul. – Zabierzemy tyle, ile damy radę nieść: biżuterię mamy, trochę ubrań i dokumenty. Potem wrócimy do miasta i spróbujemy skontaktować się z Hendersonem. Jeśli się nie uda, to będziemy musieli wyruszyć na południe na piechotę. Oboje jesteśmy zdrowi... Powinniśmy dotrzeć do Bordeaux w cztery, pięć dni. – Może masz rację – zgodził się Paul niechętnie. – Mam tylko nadzieję, że niemieckie czołgi nie dotrą tam przed nami.

106

ROZDZIAŁ PIĘTNASTY

Marc czuł się tak, jakby za chwilę miał się obudzić. To byłby jeden z tych intensywnych snów, po których ma się grzbiet mokry od potu i musi minąć kilka sekund, nim zrozumie się, że to wszystko nie działo się naprawdę. Ale Paryż był prawdziwy. Od godziny wędrował ulicami wśród kamienic, czasem wzdłuż przepysznych alej, gdzie na światłach skrzyżowań czekało więcej samochodów, niż w sierocińcu widywał przez tydzień, innym razem zapuszczał się w wąskie zaułki straszące przepełnionymi śmietnikami, wieżami ze starych skrzynek i wszechobecnym zapachem zastarzałego moczu. Te peryferyjne ulice ciągnęły się tak długo, że Marc zaczął się zastanawiać, czy nie chodzi w kółko. Ale otwierający się niekiedy widok na śródmieście i rosnące rozmiary budynków upewniły go, że zmierza we właściwym kierunku. Minął kilka stacji metra, którym dotarłby do centrum w mgnieniu oka, bał się jednak, że zrobi z sie107

bie durnia albo, co gorsza, wciągną go schody ruchome lub przytrzasną automatyczne drzwi. Wszędzie rzucały się w oczy ślady wojny: sterty worków z piaskiem piętrzące się przed witrynami, działa przeciwlotnicze na placach i przemykające nad miastem niemieckie samoloty. Poprzedniej nocy Paryż przeżył najcięższe jak dotąd bombardowanie i miasto spowijała chmura popiołów i dymu, przez którą nie było widać słońca. Mimo to sam ogrom stolicy sprawiał, że ryzyko ucierpienia od bomby lub postrzału wydawało się niezbyt realne. Marc przez całe życie marzył o ucieczce do Paryża, ale im dłużej wędrował, tym bardziej twarda rzeczywistość przygniatała go do ziemi. Owszem, zjadł dobre śniadanie przed drogą, ale wkrótce znowu zgłodnieje. Będzie musiał zjeść obiad, potem kolację, znaleźć miejsce do spania i czyste ubranie... Przed podstawowymi ludzkimi potrzebami nie było ucieczki. Prędzej czy później pieniądze musiały się skończyć, a wtedy będzie musiał znaleźć pracę albo zacząć kraść, albo... Wszystko to wiedział od samego początku, a do tej pory nie wiodło mu się najgorzej. Zbliżając się do śródmieścia, Marc uświadomił sobie, że raczej nie powinien spodziewać się po nim żadnych rewelacji, za to prawie na pewno będzie znacznie bardziej zatłoczone i onieśmielające niż dzielnice zewnętrzne. Po krótkim namyśle postanowił odpuścić sobie wędrówkę do centrum i skupić się na zorganizowaniu sobie jakiegoś posiłku i noclegu w następnej przyzwoitej okolicy, do jakiej trafi. Okazała się nią nieduża ulica handlowa dwa kilometry na północ od centrum, jedno z setek podobnych miejsc w całym mieście, gdzie okoliczni mieszkańcy przychodzili, by kupić bagietki i gazety, oddać odzież do pralni albo poplotkować w kawiarence. Marc zatrzymał się przed okazałym frontem kinematografu obwieszonym plakatami reklamującymi amerykański film. W kolorze! Było jednak za wcześnie i wejście zasłaniały opuszczane żelazne kra108

ty. W sierocińcu w każde święta Bożego Narodzenia siostry rozstawiały projektor i puszczały chłopcom nieme komedie, ale Marc jeszcze nigdy nie był w prawdziwym kinie i perspektywa wybrania się na seans zelektryzowała go. Tuż obok kina mieściło się duże, ale pustawe bistro. Po sekundzie wahania wszedł do środka. Kelnerka o skwaszonej minie otaksowała gościa spojrzeniem i zdecydowała, że go nie polubi. – Uchodźca? – prychnęła. Marc skinął głową. Nie było sensu zaprzeczać; był brudny po jeździe szaloną ciężarówką, a każde paryskie dziecko o tej porze musiało być w szkole. – Masz pieniądze? – zapytała kelnerka, zastępując Marcowi drogę do stolika. Wyjął nieduży plik banknotów z kieszeni spodni – Sabina poradziła mu, żeby podzielił pieniądze i schował w różnych kieszeniach i torbie, żeby w razie jakiejś nieprzyjemnej przygody nie stracić wszystkiego naraz. Kobieta zmarszczyła nos i wysunęła krzesło spod stolika. – Za wcześnie na obiad, ale może znajdę ci coś na ząb. Marc skinął głową. – A mógłbym prosić o trochę wody na zapas? – zapytał, wyciągając rękę z pustą butelką. Kelnerka westchnęła, jakby robił jej tym Bóg wie jak wielki kłopot, ale w końcu porwała podsunięte naczynie i wyszła. Jedyni pozostali klienci lokalu siedzieli trzy stoliki dalej. Po chwili skwaszona kelnerka wróciła z zaplecza, ale ku wielkiej uldze Marca usiadła po drugiej stronie sali i zapaliła papierosa. Jego jedzenie wraz z napełnioną butelką wyniósł z kuchni wielki beczkowaty mężczyzna. Posiłek składał się z miski zupy ze skrawkami żylastego mięsa, chleba i kilku plasterków sera. – Skąd idziesz? – zapytał mężczyzna, przeczesując brodę kluskowatymi palcami. 109

Marc czuł się nieswojo. Jedynymi mężczyznami, z jakimi dotychczas miał do czynienia, byli dyrektor Tomas i dwaj dyrektorzy szkoły, którzy pod względem nikczemności mogli śmiało iść z nim w zawody. – Spod Beauvais, proszę pana – powiedział grzecznie, zanurzając łyżkę w zupie. Nagle zadrżał, bo przyszło mu do głowy, że być może powinien był skłamać. – Beauvais, tak? – powtórzył mężczyzna wyraźnie zaintrygowany. – Kiedy wyruszyłeś? Jaka tam jest sytuacja? – Wyruszyłem dziś wcześnie rano. Wszędzie dużo samolotów. Bombardują wszystko i w ogóle. – A armaty? – zapytał brodacz. – Wybacz staremu natrętowi, ale wiadomości z Radia Francja są gówno warte. Słysząc brzydkie słowo, Marc nie zdołał powstrzymać uśmiechu. Napięcie opadło, kiedy zorientował się, że jego rozmówca chce tylko wiedzieć, kiedy spodziewać się Niemców na swoim progu. – Sam niczego takiego nie widziałem, ale słyszałem, że gdzieś strzelali. Mężczyzna ponuro pokiwał głową. – Jak są armaty, to szkopy są bliżej niż dwadzieścia kilometrów. Widziałeś cofających się naszych? – Było ich trochę – przytaknął Marc. – Moim zdaniem szkopy staną pod Paryżem za pięć dni, góra tydzień. – Nie chce pan uciec? – Jeszcze jak! – Brodacz uśmiechnął się smutno, a potem wskazał kciukiem za siebie, w stronę nadąsanej kelnerki. – Ale małżonka się nie zgadza. Kobieta spojrzała znad swojego pisma i wrzasnęła przez cały lokal: – Prędzej dam się rozstrzelać szwabom, niż zamieszkam z twoją 110

cholerną rodzinką! – Posłuchaj dobrej rady, chłopcze – westchnął mężczyzna i konfidencjonalnie pochylił się nad stołem. – Nigdy, przenigdy się nie żeń. Marc uśmiechnął się. Czuł się już o wiele pewniej, niż kiedy wchodził do tego lokalu, więc odważył się zadać pytanie: – Czy jest tu gdzieś jakieś miejsce, gdzie mógłbym zatrzymać się na noc? Mężczyzna uniósł brew. – Myślałem, że idziesz na południe. – Bo idę. – Marc wzruszył ramionami. – Ale jesteś sam jak palec. Ktoś na ciebie czeka? – Tak – skłamał pospiesznie Marc. – Mam wujka na południu. Ale bezpieczniej iść w nocy. Łatwiej się ukryć i w ogóle. – Aaa – pokiwał głową mężczyzna. – Słusznie, słusznie. Niewykluczone, że znajdziesz łóżko w noclegowni madame Raqueli. Ale ostrzegam, to paskudne miejsce: sami robotnicy i służba kuchenna, głównie Rosjanie i Polacy. Za to jest naprawdę tanio i wątpię, żeby cię nie przyjęli, jeśli zapłacisz z góry. W Marcu obudziła się podejrzliwość. – To znaczy, że poleciłby pan to miejsce? Mężczyzna zaniósł się grzmiącym śmiechem. – Poleciłbym Ritza, ale sądząc po tych łachmanach, mógłbyś mieć kłopot z wybuleniem pięciu tysięcy franków za noc. – Co racja, to racja – uśmiechnął się Marc, osuszając talerz po zupie kawałkiem chleba. Kiedy Marc zapłacił za posiłek, mężczyzna naszkicował w notesie drogę do noclegowni, po czym wyrwał kartkę i wręczył chłopakowi. – Bardzo panu dziękuję – powiedział Marc i spojrzał na mapkę, by upewnić się, że dobrze zrozumiał. – Czyli jak wyjdę, to w lewo? Brodacz skinął głową. Marc nie dosłyszał, co powiedziała kelnerka, kiedy przekraczał próg, ale ton jej głosu był zdecydowanie uszczypliwy. 111

Podążając za ołówkowymi oznaczeniami na mapce – druga w lewo za dużym kościołem – Marc czuł się trochę bardziej oswojony z miastem, ale przede wszystkim ociężały, ponieważ zjadł już dwa posiłki, a nie minęło nawet południe. Minąwszy kościół, skręcił w ulicę biegnącą stromo pod górę pomiędzy szeregami willi. Dawniej były to luksusowe rezydencje, ale okolica najwyraźniej wyszła z mody. Fasady były spękane, okna zabite deskami, podwórka zaś przypominały miniaturowe dżungle. Jakby dla podkreślenia przygnębiającej atmosfery niebo pociemniało od chmur i w powietrzu zapachniało burzą. W ostatnim budynku przy ulicy mieścił się dom noclegowy Raquela. Marc wszedł na ścieżkę z kępkami trawy wyrastającymi z pęknięć w betonie i rozglądając się nerwowo, podszedł do frontowych drzwi, na których wisiała kartka z długą listą zakazów: „Nic na zeszyt, żadnych zwierząt, Żydów, Senegalczyków, hazardu, hałasów, kobiet, śpiewów, jarania w łóżku i absolutnie żadnych zwrotów pieniędzy”. Pod spodem przybito jeszcze trzy takie regulaminy wypisane po polsku, rosyjsku i niemiecku. Marc ostrożnie otworzył drzwi. – Halo! Dzień dobry! – powiedział drżącym głosem. Podskoczył, kiedy za drzwiami po lewej zagrzmiała spuszczana woda. Drzwi otworzyły się, ukazując mężczyznę z nagim torsem, a za nim chmurę gęstego smrodu, który natychmiast wszedł w ostry konflikt z pełnym brzuchem Marca. Rzut oka do toalety ujawnił pleśń na ścianach, zardzewiały rezerwuar i muszlę klozetową, która wyglądała na nieczyszczoną od dziesięcioleci. – Wybacz, młody – powiedział mężczyzna fatalną francuszczyzną okraszoną rosyjskim akcentem. – Nie wiedziałem, że czekasz. Marc oczyścił gardło. – Pan tu pracuje? Bo chciałem zapytać o nocleg... Rosjanin wskazał na sufit. – Madame Raquela. Jest na górze. 112

Marc ruszył przez dom, przedzierając się przez stawiający niemal materialny opór smród papierosów i starego potu. Docierając do szczytu schodów, był niemal gotów odwrócić się i czmychnąć, ale gdy zajrzał do sypialni, przykuł go do podłogi widok nagiego starca rozciągniętego na jednym z łóżek. W jego długiej zmierzwionej brodzie pstrzyły się gluty wymiocin niczym ohydne ozdoby choinkowe. Do pomieszczenia wtłoczono cztery łóżka, a skłębiona na nich pościel była pożółkła i upstrzona tuzinami dziur po papierosach. Okno zabito deskami, zaś uwalane błotem linoleum na podłodze zaścielała warstwa butelek po piwie i pomiętych gazet. Marc był przerażony; nie po to uciekł do Paryża, by zamieszkać w tak plugawym miejscu. W sierocińcu siostry przynajmniej dbały o to, by chłopcy myli się i regularnie zmieniali ubranie. Już miał odwrócić się i zbiec na dół, kiedy olbrzymia kobieta o złej twarzy – od razu domyślił się, że to madame Raquela – wyłoniła się z sypialni, gniewnie marszcząc brwi. – Jeszcze jeden numer z twojej strony – powiedziała, grożąc palcem komuś wewnątrz pokoju, kogo Marc nie mógł widzieć. – Jeszcze jeden taki numer, a każę chłopcom połamać ci wszystkie kości i cisnąć do rynsztoka, gdzie twoje miejsce. Następnie odwróciła się i pochyliła się nad Markiem. – Kim jesteś i czego tu szukasz, dzieciaku? – zagrzmiała madame. – Ehm... Ile kosztuje nocleg? – zapytał nieśmiało. – Sześć franków za noc tu, na górze. Osiem na dole ze śniadaniem. Minimalny pobyt to trzy noce, płatne z góry, plus dziesięć franków depozytu za pościel. Zaczynasz fikać, lądujesz na ulicy. Zwrotów nie ma. Marc niepewnie skinął głową. Po kilku chwilach milczenia madame Raquela straciła cierpliwość. – No więc jak?! – krzyknęła. – Nie mam całego dnia. Chcesz ten nocleg czy nie? 113

Marc wzdrygnął się ze strachu. Raquela przerażała go do tego stopnia, że jego wolę ogarnął paraliż, a ręka samoczynnie popełzła w stronę pieniędzy w kieszeni spodni. Ale wtedy usłyszał za sobą kroki i obejrzał się, by ujrzeć nagiego starca chwiejącego się na progu sypialni. – Okryj się czymś, stary lubieżny capie! – wrzasnęła Raquela. Marc pomyślał z rozpaczą, że nie ma mowy, by został w takim miejscu, ale za bardzo się bał, by powiedzieć to głośno. Za żadne skarby nie chciałby rozsierdzić Raqueli. – Nie mam teraz pieniędzy przy sobie – wyjąkał. – Wrócę później. Odwrócił się, by zbiec po schodach, ale nagus zaczął schodzić pierwszy i Marc musiał patrzeć, jak stary włóczęga kuśtyka po stopniach do toalety. Tymczasem madame Raquela obdarzyła go spojrzeniem, od którego zapiekła go twarz. – Nigdzie nie znajdziesz nic tańszego! – ryknęła, kiedy Marc dostał wreszcie szansę na zbiegnięcie po schodach. Wypadł na zewnątrz i zachłysnął się świeżym powietrzem jak tonący, który wypłynął na powierzchnię. Nie dotykał niczego w tym strasznym domu, ale na samą myśl o tym, że tam był, cierpła mu skóra – prędzej spędziłby noc w oborze Morela. Marc ruszył ulicą w dół. Był rozczarowany, że nie udało mu się rozwiązać problemu noclegu, i zastanawiał się, czy nie wrócić do bistra, by zapytać przyjaznego brodacza o schroniska o nieco wyższym standardzie. Ale z drugiej strony kelner mógł dobrze wiedzieć, jak wstrętna jest noclegownia madame Raqueli, i posłać go tam dla żartu. Niebo było już prawie czarne od chmur, ale Marc pomyślał, że nie miałby nic przeciwko temu, by trochę popadało. Bombardowania napełniły powietrze pyłem, popiołem i dymem, a porządna ulewa mogła nieco oczyścić atmosferę. Zanim zszedł do połowy wzniesienia, na chodniku zaczęły rozpryskiwać się pojedyncze krople. Wydały mu się dziwnie ciemne, ale nie zaniepokoiło go to, dopóki ko114

lejna nie pociekła mu po czole na powiekę. Oko zapiekło go, jakby ktoś wraził w nie igłę. W gęstniejącym z każdą chwilą deszczu zauważył, że każda kropla, jaka spada mu na koszulę, zostawia na materiale szarą plamę. Pożary wzniecone przez naloty minionej nocy posłały w powietrze miliony ton dymu i pyłów, które teraz wracały na ziemię w postaci czarnego deszczu. Powiało mocniej i deszcz zafalował ciemną kurtyną. Przestraszony masą szarych smug na swojej skórze Marc zacisnął usta i osłonił oczy dłonią. Zakręcił się w miejscu, rozpaczliwie rozglądając za jakimś schronieniem. Kościół na samym dole byłby idealny, ale dotarcie tam zajęłoby mu długie minuty, nawet gdyby biegł. Marc zauważył, że przed najbliższym domem jest nieduży ganek. Wejście blokował zaniedbany żywopłot zarastający bramę z obu stron, ale Marc zanurkował pod gałęziami, po czym podbiegł do frontowych drzwi i stanął pod kamiennym łukiem na chwilę przed tym, jak deszcz przemienił się w ulewę. Ciemne strugi popłynęły wzdłuż ścieżki ułożonej z czarnych i białych płytek. Marc wypatrzył szczelinę w drewnianych okiennicach i zajrzał do wnętrza domu. Ujrzał przyzwoicie wyposażony pokój, co trochę go zaskoczyło przez kontrast z fatalnym stanem ogrodu, ale zauważył też, że miękkie meble okryte były brązowymi pokrowcami, jakby właściciel opuścił dom na długi czas. Wsłuchując się w szum ulewy, Marc zaczął się zastanawiać. Dom wyglądał na całkiem wygodny, a ponieważ do miasta zbliżali się Niemcy, nie wydawało się prawdopodobne, by właściciel miał wkrótce powrócić. Gdyby tylko udało się dostać do środka...

115

ROZDZIAŁ SZESNASTY

Rosie przemyła rany Paula środkiem odkażającym, po czym zabrali się do przeglądania bagaży i pakowania najpotrzebniejszych rzeczy do dwóch małych walizek. Wzięli ubrania, biżuterię mamy, złote spinki do mankietów ojca, mapę drogową Francji, szczoteczki do zębów i kilka kosmetyków. Najbardziej bolesna decyzja dotyczyła albumu. Ze swoją ciężką kartonową okładką był zbyt masywny, by mogli go wziąć w całości, więc wybrali sobie tylko po kilka ulubionych fotografii i z żalem porzucili setki innych, przyczepionych do czarnych stron pomiędzy komentarzami, skreślonymi białym ołówkiem ręką ich mamy. Następnie rodzeństwo przystąpiło do starannego badania zawartości portfela i notatnika ojca w poszukiwaniu numeru do Charlesa Hendersona. Siedzieli blisko siebie na kępie suchej trawy obok samochodu, odcyfrowując gęstwę odręcznych zapisków dotyczących nie tylko zaopatrzeniowców domów towarowych, przedstawicieli 116

firm przewozowych i decydentów we francuskiej armii, ale także hoteli, w których ich ojciec znalazł wygodne łóżko, albo restauracji, gdzie zjadł smaczny posiłek podczas swoich wielodniowych podróży przez kraj. Notatki nie zawierały jednak żadnych danych kontaktowych Charlesa Hendersona. – Beznadzieja – skwitowała Rosie po trzech kwadransach ślęczenia nad notatnikiem. – Myślę, że powinniśmy się zbierać. Paul nalegał, by mógł wziąć swoje najlepsze rysunki i przybory, a Rosie jako starsza i silniejsza wzięła zarówno swoje rzeczy, jak i walizkę z dokumentami. Był to pokaźny balast i musiała zmienić ręce, jeszcze zanim uszli kilometr. – Potrzebny nam jakiś wózek – sapnęła Rosie. – Na tamtym placu zginęło dużo ludzi. Może znajdziemy coś porzuconego. – Może i tak – odrzekł Paul. – Ale pewnie wszystko będzie rozwalone na kawałki. – Dobra, to może znajdziemy tam jakiś sklep. – Rosie nie dawała za wygraną. – No wiesz, taki, w którym sprzedają stare wózki dla dzieci czy coś. Nie ma mowy, żebym zatargała wszystkie te klamoty do Bordeaux. Paul spojrzał niepewnie na siostrę. – Jeśli wrócimy na plac... Myślisz, że tata wciąż tam jest? – A skąd ja mam wiedzieć? – odcięła się Rosie. – Jeśli masz lepsze pomysły, Paul, to słucham. Po torach najwyraźniej wciąż kursowały jakieś pociągi i przy moście kolejowym stał stróż broniący wstępu gromadom uchodźców. Paul i Rosie musieli nadłożyć dwa kilometry drogi, idąc wzdłuż rzeki do mostu naprawionego przez wojsko, a potem jeszcze kilometr do centrum Tours. Zanim dotarli do celu, prawie stracili czucie w obolałych rękach, a ubrania pociemniały im od potu. Co pewien czas klakson samochodu spędzał ich z drogi razem z innymi pieszymi, przypominając w brutalny sposób, jak nisko upadł ich status społeczny. 117

Wciąż jednak mieli jeden skarb: zdrowie – czego nie można było powiedzieć o tych, którzy spędzili już wiele dni na wędrówce. W żadnym razie nie byli też jedynymi osieroconymi dziećmi na drodze. Ludzie ginęli i w niejednym wypadku śmierć rodzica pozostawiała wóz z dobytkiem i gromadkę maluchów pod opieką najstarszego z rodzeństwa. Zbombardowany rynek odgrodzono drewnianymi barierami. Na bruku, w miejscach gdzie straż pożarna skutecznie zaatakowała pożary, tworzyły się ogromne kałuże, za to ogień tlił się już tylko w kilku miejscach. Strażacy czujnie przeszukiwali pogorzeliska, wypatrując ewentualnych zarzewi i profilaktycznie topiąc wszystko w wodzie z sikawek. Paul nie zdołał się powstrzymać i zerknął w stronę bramy, przy której zginął ich ojciec. Teraz nie było tam nikogo. Jednak największą zmianą, jaka zaszła, odkąd opuścili plac, było zawalenie się magistratu. Dach budynku zapalił się i w końcu runął na piętra poniżej, pozostawiając na placu stertę gruzu i zwęglonych mebli między dwiema osmolonymi ścianami. – Bez sensu – jęknął Paul, tocząc wzrokiem po powykręcanych szczątkach jarmarcznych bud. – Tu nie ma żadnych wózków. – Przepraszam bardzo – Rosie zagadnęła wyraźnie zmęczonego strażaka, który opierał się o czerwono-białą barierę, ćmiąc papierosa. – Czy zna pan dobrze miasto? – Mieszkam tu od urodzenia – odpowiedział, kiwając głową. – Potrzebny nam wózek albo taczka – powiedziała Rosie. – Wie pan może, gdzie można zdobyć coś takiego? Strażak zasępił się, ale po kilku chwilach wskazał dłonią kierunek. – Dwie ulice stąd w tamtą stronę jest alejka, gdzie było parę sklepów z używanymi rupieciami. Ale wiecie, że dziś są rzeczy, których nie dostanie się za żadne pieniądze. Podejrzewam, że wózki do nich należą. Paul westchnął z rezygnacją i odwrócili się, by odejść. 118

– Hej, poczekajcie! – zawołał za nimi strażak, który poweselał, jakby coś sobie przypomniał. Jego ręka wskazywała teraz przeciwny kierunek. – Możecie zapytać w kościele Świętego Piotra. Tamtejszy proboszcz od tygodnia opiekuje się uchodźcami. To dwie minuty stąd i jeżeli ktoś może wam pomóc, to właśnie on. – Dzięki – uśmiechnęła się Rosie. – Spróbujemy. Wlekli walizki przez następnych sto metrów, aż znaleźli boczną uliczkę z gotyckim kościołem za wysoką żelazną bramą. Zbliżało się południe i w ostrym słońcu pięknie utrzymany przykościelny ogród wraz ze schludnymi trawnikami wydawały się nieziemską oazą w chaosie zbombardowanego miasta. Jednak przekroczywszy bramę, rodzeństwo doznało wstrząsu na widok szeregu ciał ułożonych na trawie. Wszystkie nakryto prześcieradłami lub częściami ubrania, ale w wielu miejscach krew przesączała się przez tkaninę, a zapach rozkładu ciał ściągał nad zwłoki roje much. – To wy! – zawołał radośnie Hugo, wybiegając z wnętrza kościoła. Malec zatrzymał się i wskazał palcem największe zwłoki. – Tu jest wasz tata – oznajmił. – Mówiłem im o was, ale nie wiedziałem, jak się nazywacie? Niespodziewane odnalezienie ciała ojca poruszyło Paula do głębi, ale prawdziwym wstrząsem okazał się dlań widok drobnych truchełek dwojga dzieci ułożonych tuż obok. Żadna śmierć nie była sprawiedliwa, ale śmierć dzieci zbyt małych nawet na to, by wiedzieć, czym jest wojna, wydała mu się najgorszym z możliwych koszmarów. – Znalazłeś swoją mamę? – zapytała Rosie. Hugo skinął głową i ręką pokazał coś w oddali. – Już ją zabrali. Tutaj są ci, których nikt nie zna. – Witam – powiedział pogodnie ksiądz, wychodząc na słońce z mrocznego wnętrza kościoła. Był wysoki, szczupły i miał ogromną narośl z boku nosa. – Jestem ojciec Leroy. Czy mógłbym wam jakoś pomóc? 119

– To syn i córka tego pana, co umarł! – zawołał Hugo z ekscytacją, co wystarczyło, by duchowny zatrzymał się i spoważniał. – Moje dzieci – westchnął łagodnie. – Niech was Bóg błogosławi. Wejdźmy do środka i porozmawiajmy.

120

ROZDZIAŁ SIEDEMNASTY

Stojąc na ganku i czekając na koniec burzy, Marc przypominał sobie opowieści dyrektora Tomasa o miejscach, w jakich kończyli chuligani, jeżeli trwali przy swoim złym zachowaniu. Francja słynęła z brutalnego systemu penitencjarnego, w skład którego wchodziły takie okropności jak zaszczurzone lochy z dwudziestoma więźniami w jednej celi, obozy pracy i kolonie karne, w których normą były dwunastogodzinne zmiany i głodowe racje żywnościowe. Marc miał już na koncie kradzież własności dyrektora i ucieczkę, ale były to zbrodnie ograniczone do sierocińca. Tomas miałby prawo wezwać policję, aby aresztowała złoczyńcę, ale nie zrobiłby tego, ponieważ nigdy nie odmówiłby sobie przyjemności skatowania podopiecznego. Jakkolwiek sierociniec nie należał do najprzyjemniejszych miejsc, dyrektor Tomas był diabłem, którego Marc przynajmniej dobrze znał. W Paryżu, gdyby schwytano go po włamaniu do domu, zo121

stałby ukarany przez policję i sąd. Tu rządziły siły, których nie zna, a perspektywa skończenia w paryskim więzieniu mroziła mu serce. Naprzeciw takich myśli Marc położył na szali nieprawdopodobną nikczemność przybytku madame Raqueli oraz pewność, że prędzej czy później dyrektorskie oszczędności wyczerpią się, a wtedy i tak będzie musiał złamać prawo, by przeżyć. W życiu wszystko kosztuje, a on był zbyt młody, by móc podjąć uczciwą pracę. Rezygnując z włamania, odwlekałby tylko to, co nieuniknione, zaś ewidentna nieobecność domowników połączona z przerośniętymi żywopłotami zasłaniającymi widok od ulicy czyniła z tej kryjówki niesłychaną gratkę. Cały kłopot polegał na tym, że Marc nie miał pojęcia, jak włamać się do domu. Kiedy słońce nareszcie wyjrzało spomiędzy dwóch ścian chmur, Marc zeskoczył z ganku, by obejść dom dookoła. Jego biała koszula była teraz szara od opadających popiołów i wciąż piekły go oczy, ale deszcz oczyścił powietrze i Marc miał wrażenie, że po raz pierwszy, odkąd wyruszył w drogę, oddycha pełną piersią. Przedzierał się przez gałęzie i zarośla w poszukiwaniu łatwej drogi do środka. Okiennice były pozamykane, ale wszędzie tam, gdzie udawało mu się zajrzeć do wnętrza, czekał go uspokajający widok zrolowanych dywanów i mebli osłoniętych pokrowcami. Marc nie znalazł łatwego wejścia, na jakie miał nadzieję. Najbardziej obiecujące wydało mu się małe okienko przesłonięte żaluzją zrobioną z płytek matowego szkła. Był za niski, żeby doń sięgnąć, więc przytargał zza domu blaszany pojemnik na śmieci i stanął na pokrywie. Bez większego trudu wsunął palce w szczelinę między szybkami i pchnął w górę. Skrzypnęło, a sześć szklanych płytek obróciło się jednocześnie do poziomu, odsłaniając włamywaczowi widok na całą łazienkę. Dokładnie pod oknem znajdowała się umywalka z pajęczyną rozciągniętą pomiędzy kurkami a krawędzią miski. Pod ścianą naprzeciwko stała muszla klozetowa, bidet i duża wanna na czte122

rech pokrytych patyną nogach. Podobnie jak cały dom wyposażenie łazienki sprawiało wrażenie luksusowego, ale czas jego świetności musiał minąć co najmniej przed kilkoma dekadami. Marc uznał, że gdyby udało mu się wyjąć dwie lub trzy szklane płytki, mógłby wśliznąć się przez okno do łazienki i opuścić na umywalkę. Eksperymentalnie pociągnął za szybkę, a potem kilka razy szarpnął tylko po to, by odkryć, że nie będzie to takie łatwe. Przyjrzał się uważniej zardzewiałym metalowym ramkom, w jakie wprawione były szybki żaluzji. Każdą przytrzymywały dwie śrubki, po jednej na każdym końcu, i choć Marc nie miał przy sobie śrubokręta, przypuszczał, że będzie w stanie poluzować śrubki za pomocą myśliwskiego noża dyrektora Tomasa. Zeskakując ze śmietnika, potknął się, ale nie zrobił sobie nic złego. Wyszperał nóż ze skórzanej torby i już po trzydziestu sekundach był z powrotem przy oknie, próbując wetknąć ostrze w szczelinę na łbie śruby. Niestety, nie pasowało zbyt dobrze, a nawet kiedy udało mu się osadzić nóż na tyle pewnie, by móc przyłożyć doń pewną siłę, śruba ani drgnęła, zapieczona w grubej warstwie rdzy. Marcowi wyrwał się jęk zawodu, ale był zdeterminowany i próbował dalej. Wcelowanie nożem w szczelinę śruby pomiędzy płytkami żaluzji okazało się niełatwym zadaniem. Po dalszych pięciu minutach wysiłków bolało go całe ramię, a jedynym znaczącym osiągnięciem był skaleczony kciuk. Kiedy ostrze ześlizgnęło się po raz bodaj tysięczny, zdesperowany Marc złapał jedną z płytek i szarpnął ze złością. Spod zardzewiałej framugi okienka obsypało się trochę tynku. Marc przyjrzał się wąskiej szczelinie pomiędzy metalową framugą a murem, w którym była osadzona. Zauważył, że zaprawa jest zwietrzała i tak spękana, że można ją wydłubywać palcem. Niewiele myśląc, przytknął czubek noża do ściany tuż przy krawędzi framugi i mocno pchnął. Nagrodziła go kaskada pyłu i okruchów zaprawy, a po kilku kolejnych pchnięciach pomiędzy cegłami a metalem utwo123

rzył się otwór przechodzący przez ścianę na wylot. Marc uśmiechnął się, wsunął ostrze do dziury i zaczął kruszyć zaprawę piłującym ruchem. W ciągu minuty wypiłował dwudziestocentymetrową pionową szczelinę, ale narobił przy tym sporo hałasu, więc postanowił przerwać pracę i upewnić się, czy nie zwrócił na siebie czyjejś uwagi. Zeskoczył na ziemię i otrzepawszy z grubsza uwalane pyłem ubranie, podszedł do żywopłotu, by wyjrzeć ukradkiem na ulicę. W górę wzgórza szli dwaj oberwańcy, których wygląd sugerował, że zmierzają do noclegowni madame Raqueli. Prawdopodobnie niczego nie usłyszeli, ale na wszelki wypadek Marc zaczekał, aż przejdą, zanim wrócił do pracy. W ciągu następnych kilku minut zdołał usunąć całą zaprawę z jednej strony okienka. Eksperymentalnym uderzeniem spróbował obruszyć ramę, w której osadzono szklaną żaluzję. Szybki zadzwoniły głośno, a zaprawa po drugiej stronie ramy zaczęła osypywać się wielkimi kawałami. Całe okno przechyliło się do środka łazienki, grożąc upadkiem na umywalkę. Obawiając się hałasu, Marc w panice złapał za jedną z płytek żaluzji, ale połączony ciężar metalu i szkła wykręcił mu boleśnie nadgarstek, zmuszając do rzucenia noża i przytrzymania przeciwnego końca drugą ręką. Nie było łatwo, ale zdołał wyciągnąć całe okno na zewnątrz i cisnąć na pleniące się nieopodal krzaki, dzięki czemu ograniczył hałas do szelestu gałęzi i metalicznego szczęku na koniec. Był to spory sukces, który napełnił Marca dumą z własnej pomysłowości. Porwawszy torbę ze świńskiej skóry i zarzuciwszy sobie na grzbiet, wsunął głowę do otworu w murze, oparł dłonie na cegłach i dźwignął się, odrywając stopy od śmietnika. Po wyjęciu całego okna miał aż nadto miejsca, by wśliznąć się do łazienki, ale nie uśmiechał mu się upadek głową w dół na porcelanową misę, więc poświęcił dobrą chwilę na przełożenie nóg do przodu, by móc opuścić się bu124

tami na umywalkę. Zeskoczył na wyłożoną płytkami podłogę i z rozpędu zrobił krok do przodu, zanim zatrzymał się na środku łazienki. Podekscytowany, choć wciąż wystraszony, odkręcił kurek nad umywalką i po kilku kichnięciach kran plunął czystą wodą, spłukując do odpływu resztki pajęczyny. Marc zmył pył z dłoni i ramion, po czym spryskał sobie twarz. Zerknął na swoje odbicie w okrągłym lusterku do golenia i zdumiał się, widząc, jak bardzo jest brudny. Nic dziwnego, że kobieta w bistrze tak zadzierała nosa. Wyszedł na korytarz, gdzie natknął się na gazowy bojler i włącznik światła. Płomyk bojlera był zgaszony, ale Marc widział, jak mniszki z sierocińca obsługiwały podobny system, i uznał, że prawdopodobnie zdoła uruchomić urządzenie, by podgrzać trochę wody na kąpiel. Bez większej nadziei pstryknął włącznikiem i zdziwił się, kiedy trzy kinkiety oblały ścianę przedpokoju trójkątami światła. Pierwsze drzwi prowadziły do kuchni. Kredens i szafki były w większości puste, ale tu i ówdzie zostały pojedyncze puszki i Marc zauważył, że niektóre z nich noszą angielskie napisy. Znalazł także angielską paczkę zawierającą coś o nazwie Bird’s Custard oraz trzy wysokie butelki sosu HP. Salon był przestronny i skąpo umeblowany. Marc czuł się trochę upiornie, kiedy szedł przez wielki pokój po ciemnych deskach skrzypiących mu pod butami. Uniósłszy kilka pokrowców, odkrył radio, kolekcję ozdobnych wazonów w przeszklonej gablocie oraz biblioteczkę zapełnioną książkami. Były wśród nich dzieła francuskie, ale większość wydrukowano po angielsku i Marc pomyślał, że to dobry znak, bo wydawało się wysoce nieprawdopodobne, by Anglik miał w najbliższym czasie zdecydować się na powrót do Paryża. Ze skórą i ubraniem lepkim od brudu i deszczu Marc zdecydował, że pierwszą rzeczą, jaką się zajmie, będzie kąpiel. Potem – postanowił – przebierze się w zapasowe ubranie, które zabrał z siero125

cińca, i zdrzemnie się trochę, bo był ogromnie zmęczony. Kiedy się zbudzi, pójdzie do miasta kupić coś do jedzenia. Może nawet zajrzy do tego kina, które widział koło sklepów? Teraz, kiedy miał dach nad głową, świat wydawał mu się przyjaźniejszy. Owszem, nie był to koniec jego kłopotów, ale myśl o tym, że mógł swobodnie wędrować po ulicach Paryża, obejrzeć film w prawdziwym kinie i wrócić do domu, by wyspać się w prawdziwym łóżku, wydawała mu się ekscytująca. Dobre czasy miały potrwać tylko do wkroczenia Niemców do miasta, ale i tak zyskiwał kilka dni na poczynienie planów i choć częściowe opanowanie sztuki przetrwania, jakiej niewątpliwie będzie potrzebował, jeżeli miał pożyć na własną rękę choć trochę dłużej. Rozpinając koszulę, Marc wyszedł do przedpokoju. Zanim skręcił w stronę łazienki, dostrzegł kilka listów na wycieraczce i uświadomił sobie, że dzięki nim może poznać nazwisko właściciela domu, w którym postanowił się schronić. Podniósł najbardziej okazałą z przesyłek – kopertę w kolorze mięty zawierającą coś sztywnego, niczym kartka z życzeniami albo zaproszenie na przyjęcie – i odczytał na głos nazwisko adresata: – Szanowny pan Charles Henderson.

126

Część druga 14 czerwca 1940 – 15 czerwca 1940

127

Do 11 czerwca francuski rząd ewakuował się z Paryża, a niemieckie wojska znalazły się w odległości dziesięciu kilometrów od miasta. Obawiając się rzezi, ludność nadal uciekała na południe i w stolicy pozostała mniej niż połowa mieszkańców. W nocy 13 czerwca naczelne dowództwo wojsk francuskich ogłosiło, że pragnie oszczędzić Paryżowi zniszczeń, jakie musiałaby nieść ze sobą obrona miasta. Komunikat głosił także: „Nie znajdujemy uzasadnienia dla takiego poświęcenia stolicy i w rezultacie wszystkie siły francuskie wycofają się na nowe pozycje na południe od Paryża”. Niemiecka armia ogłosiła, że wkroczy do Paryża od północnego zachodu w południe następnego dnia. 128

ROZDZIAŁ OSIEMNASTY

Podczas gdy większość mieszkańców Paryża płakała nad swoim losem, Marc cieszył się najbardziej ekscytującym tygodniem swojego życia. Każdego popołudnia chodził do kina, gdzie oglądał Czarnoksiężnika z Oz (cztery razy), jak również przesiąknięte propagandą kroniki filmowe, amerykańskie westerny i francuskie kryminały. Jeździł też metrem, odwiedził Pola Elizejskie i stanął u stóp wieży Eiffla. Chętnie wjechałby na szczyt, ale było zamknięte z powodu nalotów. W domu Charlesa Hendersona miał elektryczność, gaz i bieżącą wodę. Miał nawet telefon i przez chwilę kusił go pomysł zadzwonienia do sierocińca, żeby podokuczać dyrektorowi, opowiadając, w jaki sposób wydaje jego oszczędności. Ale Marc nie znał numeru telefonu, a poza tym nie był pewien, czy dzwoniąc, nie zdradzi w jakiś sposób miejsca swojego pobytu. Sypiał w wygodnym łóżku, w pościeli z egipskiej bawełny, i po 129

trudnym początku zdołał nawet przyrządzić kilka przyzwoitych posiłków. W mieście odciętym od północy przez Niemców, a od południa przez kolumny uchodźców i francuskiego wojska nawet podstawowe produkty trzeba było wystać w długich kolejkach, a przy piekarniach czuwali uzbrojeni policjanci pilnujący, by zdobywanie chleba nie przerodziło się w zamieszki. Marc stopniowo nabrał pojęcia o tym, ile kosztuje życie, i obliczył, że oszczędności dyrektora Tomasa wystarczą mu na dwa do trzech miesięcy, pod warunkiem że nadal nie będzie musiał płacić komornego. W przeciwieństwie do starszych i ubogich obywateli – bo młodzi i zamożni w większości wyjechali z miasta – mógł sobie pozwolić na jadanie w barach, które zdawały się cierpieć nie tyle na brak jedzenia, ile klientów. Kelnerzy dostarczali mu także rzadkiej okazji do rozmowy, co dla Marca miało duże znaczenie, jako że jego największym problemem w aktualnym życiu była samotność. Nigdy nie przypuszczał, że będzie mu brakowało nieustannego gwaru sierocińca, i często przyłapywał się na marzeniach o bratniej duszy, a kiedy tkwił sam w wielkim domu, spowiadał się ze swoich najbardziej gorzkich myśli przed wyimaginowaną Jae Morel. Najcięższe bombardowania zdarzały się w nocy, ale naloty koncentrowały się głównie na centrum miasta. Bistra i kina zamykano o szóstej po południu, dlatego większość wieczorów spędzał w salonie Hendersona, czytając przy otwartych oknach wykuszu, od czasu do czasu opędzając się od zwabionych światłem owadów nadlatujących z zapuszczonego ogrodu. Marc zawsze lubił książki, ale w sierocińcu nie było biblioteki, a nawet kiedy wziął coś do czytania ze szkoły, musiał wymykać się na pola za przytułkiem, żeby poczytać w spokoju. Dotychczas przebrnął przez dwie francuskie powieści z biblioteczki Hendersona i zmagał się z antycznym zbiorem ludowych po130

dań napisanym po niemiecku. Marc znał ten język nie najgorzej dzięki dyrektorowi szkoły, który był pół-Niemcem udzielał swoim najzdolniejszym uczniom nadprogramowych lekcji. Kiedy Marc nie rozumiał pewnych ustępów, bez trudu wypełniał luki oglądaniem przepięknych ilustracji, bajecznie kolorowych, tłoczonych złotem i srebrem. Niestety, większość książek Hendersona była napisana po angielsku, a z tego języka Marc nie rozumiał ani słowa. * W sypialni Hendersona stało podwójne łoże, które wydawało się wprost nieziemsko luksusowe w porównaniu z poszarzałymi, poplamionymi moczem imitacjami łóżek w sierocińcu. Najlepsza była jednak świadomość, że nie ma tu dyrektora Tomasa i nikt nie sieknie go rózgą, jeśli nie zerwie się z łóżka w chwili ogłoszenia pobudki. Wolność była słodka, a Paryż fascynujący, ale nic nie mogło się równać ze spędzaniem poranków na ślinieniu poduszek z pełną świadomością, że pobudki nie będzie i może wstać wtedy, kiedy zechce. Co więcej, Niemcy zaniechali bombardowań, odkąd Francuzi ogłosili kapitulację miasta. Któregoś dnia Marc właśnie rozkoszował się leniwym wylegiwaniem w łóżku, kiedy ściany zatrzęsły się z taką siłą, że boleśnie uderzył głową o drewniane wezgłowie. Apokaliptyczny grzmot przetoczył się przez grzbiet wzgórza i kiedy Marc przypadł do okna i odsunął zasłonę, w oddali ujrzał ogromny grzyb dymu i ognia wznoszący się majestatycznie ku niebu. W zasięgu wzroku nie było jednak żadnych samolotów, zaś eksplozja była dwadzieścia razy silniejsza niż jakikolwiek wybuch bomby, jaki widział do tej pory. Od okna bił intensywny żar i Marc, rejestrując uchem klekot półmisków na dole w kuchni oraz łomot przewracającej się szklanej gabloty w salonie, ze zdumieniem spostrzegł tuzin gapiów zgromadzonych u stóp wzgórza pod kościołem. Trzymali dłonie przy czołach, osłaniając oczy od blasku, ale sprawiali wrażenie dziwnie spokojnych, jak by oglądali pokaz fajerwerków, a nie niszczycielskiej 131

siły, jaka w jednej chwili mogła ich unicestwić. Zaniepokojony Marc szybko wciągnął spodnie i buty, po czym zapinając koszulę, pognał na dół przy grzmotach kolejnych wybuchów. Rzut oka do salonu potwierdził jego najgorsze przeczucia co do losu gablot. Choć dzięki zapasowemu kluczowi znalezionemu w gabinecie Hendersona Marc mógł bez przeszkód korzystać z frontowych drzwi, pamiętał, że nie ma prawa przebywać w tym domu, i wychodził tylnymi drzwiami, trzymając się z dala od sąsiednich posesji. Zanurkowawszy pod żywopłotem zarastającym bramę, zerknął w górę wzniesienia i zobaczył grupę klientów noclegowni, którzy także wyszli na ulicę, by podziwiać widowisko. Niebo rozświetlała ognista łuna. Słabsze eksplozje wciąż wstrząsały ziemią, ale szczęśliwym zrządzeniem losu wiatr niósł słupy dymu coraz dalej od nich. Biegnąc, mógłby niepotrzebnie ściągnąć na siebie uwagę, dlatego Marc zszedł ze wzgórza żwawym krokiem, poklepując się po kieszeniach dla pewności, że ma w nich wystarczająco dużo monet, by zafundować sobie wczesny obiad, ewentualnie późne śniadanie. Choć podczas swoich codziennych wypraw do kina po drodze mijał bistro, którego właściciel skierował go do noclegowni madame Raqueli, nigdy się tam nie stołował, ponieważ odkrył małą knajpkę prowadzoną przez włoską rodzinę nieopodal kościoła. Jedzenie było tam znacznie lepsze, a Liwia, nastoletnia córka właściciela, miała ogromne piersi. Liwia, jej ojciec, babka i kilkoro klientów stali przed lokalem, podziwiając płomienie. – Marc – ucieszyła się babcia, uśmiechając promiennie. – Jak zdrowie twojego wujka? W Café Roma bywali głównie okoliczni mieszkańcy i podczas swojej pierwszej wizyty Marc wspomniał, że w Paryżu opiekuje się 132

obłożnie chorym wujkiem, celowo nie podając szczegółów dotyczących ich miejsca zamieszkania. Nie był dumny z kłamstwa, ale sympatyczna staruszka nazywała go swoim małym żołnierzykiem i nigdy nie przepuszczała okazji do podwojenia porcji na jego talerzu albo uraczenia darmowym pucharkiem musu czekoladowego własnej roboty. Marc z ochotą zamieniłby cały mus Paryża na choćby jeden uśmiech jej hojnie obdarowanej przez naturę wnuczki, ale Liwia nieodmiennie trzaskała przed nim talerzem z obiadem z taką miną, jakby nie był człowiekiem, lecz czymś obrzydliwym, co przykleiło się jej do podeszwy. – Wujek czuje się dziś całkiem nieźle – powiedział Marc, rozpaczliwie usiłując przypomnieć sobie wczorajsze kłamstwo, żeby niechcący go nie powtórzyć. – Ogoliłem go i pomogłem wziąć kąpiel. – Och, jakiś ty kochany – zachwyciła się starsza pani, mówiąc z soczystym włoskim akcentem. – Mam świeżutkie klopsiki i spaghetti. Może chciałbyś skosztować? – Nie ma nawet jedenastej – zauważył właściciel lokalu, ale Marc przyjął ofertę z wdzięcznością. Na początku wystrzegał się wszystkiego, co wykraczało poza proste zupy i duszone mięso, jakim żywił się przez całe życie w sierocińcu, ale potrawy serwowane w Café Roma zawsze były wyśmienite, zaś dzięki wieloletnim znajomościom wśród miejscowych handlarzy i hurtowników lokal pozostawał dobrze zaopatrzony pomimo braków na rynku. – Co się tam dzieje za wzgórzem? – zapytał Marc, wskazując odległą łunę. – Kapitulacja – wyjaśnił ojciec Liwii. – Nie wiedziałeś? W południe Niemcy wejdą do miasta. Marc skinął głową. – Słyszałem wczoraj w radiu. Ale dlaczego Niemcy wciąż bombardują? – To wy, Francuzi, nie Niemcy – powiedziała staruszka. – 133

Zostawiają szkopom Paryż razem ze wszystkimi mostami na Sekwanie, ale nawet francuskie dowództwo nie jest tak durne, żeby oddać Niemcom swoje fabryki amunicji. – Aaaaa... – Marc kiwnął głową ze zrozumieniem. – Nie słuchałem rano wiadomości, bo spa... znaczy pomagałem wujkowi w łazience. Co jeszcze mówili? – Niewiele. – Właściciel knajpki wzruszył ramionami. Niebo wciąż było ciemne od dymu, ale pożar wzniecony gigantyczną eksplozją jakby nieco przygasł. Ojciec Liwii wszedł do ciasnego wnętrza knajpki za jednym z klientów, więc bardziej wyczerpującej odpowiedzi musiała udzielić Marcowi starsza pani. – Armia zamknęła dla cywilów wszystkie drogi z Paryża, żeby móc wyprowadzić swój sprzęt, a Niemcy obiecali, że zajmą miasto w honorowy sposób i nikogo nie skrzywdzą – powiedziała staruszka. Potem zacisnęła usta i odgarnęła szare loki z twarzy. – Cóż, przekonamy się już za godzinę.

134

ROZDZIAŁ DZIEWIĘTNASTY

Tours leżało na głównym szlaku wiodącym z Paryża na południe, w miejscu, gdzie garść dobrze wymierzonych bomb mogła zdezorganizować ruch kolejowy i drogowy w całej środkowej Francji, zmuszając transporty z wojskiem i zaopatrzeniem do nadkładania setek kilometrów drogi przez niewygodne objazdy, co z kolei oznaczało znaczne opóźnienia i marnotrawstwo kurczących się zapasów paliwa. Dziesięć dni intensywnego bombardowania przemieniło śródmieście w istne piekło, zrównując z ziemią ponad jedną trzecią budynków, burząc wszystkie ważniejsze mosty oraz pozostawiając miasto bez gazu, wody i elektryczności. W promieniu dwóch kilometrów od centrum próżno było szukać choćby jednej niestłuczonej szyby. Jednak wystarczyło oddalić się nieco od miasta, zagłębiając w jego wiejskie okolice, by wszelkie oznaki wojny zniknęły bez śladu. Rosie i Paul znaleźli bezpieczne schronienie w niewielkim wiejskim dom135

ku należącym do emerytowanego proboszcza i jego siostry, starej panny. Na probostwie łatwo było zapomnieć o okrucieństwie wojny. Rosie gnała przez łąkę, szybko doganiając Hugona przystrojonego w dziwaczne nakrycie głowy sporządzone z zawiązanej szmatki i kurzych piór. – Nie złapiesz mnie! – krzyknął Hugo, ale wrzasnął panicznie, kiedy obejrzał się przez ramię i ujrzał, że Rosie depcze mu po piętach. – Mam cię, potworze – zawarczała Rosie, łapiąc drobnego chłopca w pasie i unosząc wysoko w powietrze, wściekle wierzgającego nogami. Kiedy znów postawiła go na ziemi, Hugo z trudem łapał oddech i uśmiechał się szeroko. – Jeszcze raz? – zapytał. Rosie lubiła zabawy z Hugonem – dawały usprawiedliwienie dziecinnych igraszek i pozwalały zapomnieć o wszystkim, co złe. Kłopot polegał na tym, że mały nigdy się nie męczył. – Dobra – sapnęła, zakrywając oczy dłońmi. – Ale to już ostatni raz. – Jeszcze trzy razy! – zażądał Hugo. – Jeszcze raz albo wcale. Bawię się z tobą już prawie godzinę. – Dobrze, dobrze – malec fuknął gniewnie, ale zaraz rozchmurzył się, po czym obrócił na pięcie i pomknął przez wysoką trawę. – Raz, dwa, trzy... – zaczęła liczyć Rosie, ale dała sobie spokój, kiedy tylko Hugo oddalił się na tyle, by nie móc jej usłyszeć. Było za gorąco na całą tę bieganinę, a od wysiłku kłuło ją w boku. Potoczyła wzrokiem po łące i natychmiast dostrzegła głowę Hugona sterczącą nad brzegiem rowu. Wiedziała jednak, że jeśli odszuka go zbyt szybko, będzie naciskał, by zagrała z nim jeszcze raz, dlatego odczekała kilka chwil, zanim ruszyła w stronę kryjówki malca. Kiedy podeszła już całkiem blisko, Hugo wyskoczył w górę i za136

protestował. – Podglądałaś! – No i co z tego? – droczyła się Rosie. – Co mi zrobisz, smarkaczu? – Jesteś brzydka! – krzyknął Hugo, gramoląc się gorączkowo na brzeg rowu. – I śmierdzisz jak tyłek konia! – Ooo, teraz to dostaniesz! – zawołała dramatycznie Rosie. Hugo pisnął z zachwytem, przelazł przez niski żywopłot i puścił się biegiem po ścieżce. Kiedy Rosie przedarła się przez zarośla – zadanie znacznie trudniejsze dla masywnej trzynastolatki niż sześcioletniego urwisa – zaalarmował ją widok drobnych nóżek Hugona pędzących co sił po stromej dróżce usłanej kamieniami. – Hugo, uważaj! – zawołała. – Wracaj na trawę! – Nie złapiesz mnie! – brzmiała odpowiedź malucha. Rosie nie miała zamiaru rozbić sobie kolana, więc ograniczyła tempo do szybkiego marszu. Hugo zatrzymał się i odwrócił z rękami wspartymi na biodrach. – Goń mnie, Rosie – powiedział z wyrzutem w głosie. – Oszukujesz. Hugo zboczył ze ścieżki i zanurkował za kępą krzaków. Sekundę później dobiegł stamtąd żałosny krzyk. – Auuu! Rosie wyobraziła sobie rozciętą skórę i strumienie krwi. Przerażona puściła się biegiem w stronę zarośli, ale zanim przebiegła dziesięć metrów, usłyszała głos Hugona, tym razem pozbawiony wszelkich oznak cierpienia. – A ty co się tu chowasz? Okrążyła krzaki i zobaczyła, że Hugo potknął się o wyciągnięte nogi jej brata. Paul siedział pod niedużym drzewem oparty plecami o pień. W dłoni trzymał szkicownik, a tuż obok leżało na trawie jego drewniane pudełko z piórami do rysowania i tuszami. – Nic wam nie jest? – zapytała wesoło Rosie, ujrzawszy brata. – Co tu robisz? 137

Paul pomachał szkicownikiem. – Kwiatki zbieram – zakpił. W normalnej sytuacji Rosie nie darowałaby bratu takiej bezczelności, ale Paul ciężko zniósł śmierć taty i od tygodnia był bardziej zamknięty w sobie niż zwykle. – Co rysujesz? – zapytał Hugo. – Nic – odburknął Paul. Hugo podszedł bliżej. – Pokaż mi. No proooszę – jęknął błagalnie. Paul w obronnym geście przycisnął szkicownik do piersi, ale Hugo spróbował go wyrwać i Paul odepchnął go gniewnie od siebie. – Odczep się – warknął. Hugo zrobił trzy kroki do tyłu i klapnął ciężko na pupę. – Uważaj, matole! – zdenerwowała się Rosie. – On ma dopiero sześć lat. – Nie prosiłem, żebyście tu przyłazili i mnie napastowali – odparł Paul urażonym tonem. – Chciałem po prostu być sam. – A ja chciałem tylko zobaczyć obrazek! – zawołał żałośnie Hugo. – No to masz. Paul chwycił róg szkicownika uwalanymi atramentem palcami i gwałtownym ruchem rzucił go na piasek. Hugo wbił puste spojrzenie w pierwszą stronę, nie rozumiejąc, na co patrzy, ale Rosie natychmiast rozpoznała twarz ojca. Jedna jej połowa stanowiła niemal idealną podobiznę, ale druga była upiornie zniekształcona, z gałką oczną zapadniętą w głąb czaszki i policzkiem przeciętym raną, w której roiło się od czerwi. – Ty szajbusie! – krzyknęła Rosie. – Dlaczego musiałeś go tak narysować? Dlaczego nie mogłeś zrobić ładnego rysunku?! Paul spojrzał spode łba na siostrę i skrzywił się. – Bo nie miałem nastroju na ładny obrazek, baryło. Rosie nie była gruba, ale miała kompleksy na punkcie swojej przysadzistej budowy i wypominanie jej tuszy było najlepszym spo138

sobem na obudzenie jej furii. – Nie mogę na to patrzeć! – krzyknęła Rosie, porywając szkicownik z ziemi. Gniewnym ruchem wyrwała kartkę z rysunkiem i podarła ją na strzępy. Spodziewała się, że Paul zaprotestuje, ale on nawet nie mrugnął. – Możecie już iść, skoro skończyliście się wtrącać? – zapytał spokojnie. Gdyby rzucił się na nią z pięściami, Rosie nie miałaby wyrzutów sumienia z powodu podartego rysunku, ale jego apatia, kiedy tak siedział, patrząc smutnymi oczami w dal, sprawiła, że poczuła się podle. Na pewno ślęczał nad tym rysunkiem przez wiele godzin. – Przepraszam cię – bąknęła Rosie, patrząc na unoszone wiatrem skrawki podartego papieru. Paul wzruszył ramionami. – Skoro tak mówisz. Rosie miała wrażenie, że jej brat jest w środku martwy. Chciała złapać go za kołnierz i tłuc, dopóki nie ożyje. – Możemy chociaż porozmawiać? – poprosiła. – Mnie też jest ciężko, wiesz? Czego ty właściwie chcesz? – Powinniśmy pójść na południe, tak jak ustaliliśmy na początku, a nie zostawać tutaj z ojcem Doranem i jego siostrą – powiedział Paul, patrząc na swoje stopy. – Ale tu jest bezpiecznie, zrozum – jęknęła Rosie. – Na drogach ginęli ludzie, Paul, prawdopodobnie wciąż giną. Tutaj mamy dobre jedzenie, czystą wodę, miejsce do spania... Paul potrząsnął głową. – Tata powiedział: „Znajdźcie Hendersona, oddajcie mu papiery”. Jego ostatnie słowa. A my co robimy? Siedzimy na tyłkach, rysujemy obrazki i bawimy się z sześciolatkami. – Tacie przede wszystkim zależało na tym, żebyśmy byli bezpieczni – powiedziała Rosie. – Przewertowaliśmy jego notatnik. 139

Przejrzeliśmy każdy dokument w walizce, szukając jakiejkolwiek informacji o Hendersonie i nic! Żadnego numeru, żadnego adresu, żadnych informacji, dla kogo pracuje, nic! – Ale w Anglii ludzie by wiedzieli, Rosie. Gdybyśmy poszli na południe i załapali się na statek do Anglii, moglibyśmy skontaktować się z kimś i odszukać asystentkę Hendersona, pannę McAfferty. – Może i tak – zgodziła się Rosie. – Ale nawet jeśli jakimś cudem dotrzemy do Bordeaux, dwieście kilometrów na piechotę, i to w takim upale, jaką masz pewność, że trafimy tam na statek, który akurat płynie do Anglii? A jeśli faktycznie będzie tam statek, to założę się, o co chcesz, że będą też tysiące uchodźców próbujących dostać się na pokład. Paul pokręcił głową. – Nie powiedziałem, że to łatwe, ale wiem, że tata chciałby, żebyśmy spróbowali. – Nie! – tupnęła nogą Rosie. – Tata nie był sobą, kiedy to mówił. Wykrwawiał się na śmierć. A poza tym... co z mamą? Wiem na sto procent, że chciałaby, żebyśmy zostali tutaj, gdzie jesteśmy bezpieczni. Paul milczał. Choć za nic by tego nie przyznał, jego siostra prawdopodobnie miała rację. – Jestem głodny – poskarżył się Hugo, pociągając Rosie za nadgarstek. – Wracam do chaty – oznajmiła Rosie, spoglądając z góry na malca. – Yvette pewnie niedługo poda obiad. Idziesz z nami? Paul westchnął. – Idę, idę – powiedział niechętnie, po czym zatrzasnął swoje drewniane pudełko i wstał.

140

ROZDZIAŁ DWUDZIESTY

Marc przywykł do widoku francuskich żołnierzy – nieogolonych, niedożywionych, często pijanych; ich mundury były brudne i niekompletne, zaś armaty ciągnięte przez końskie zaprzęgi wyglądały jak relikt minionej epoki. Niemcy leżały zaledwie kilkaset kilometrów dalej, ale ich armia zdawała się pochodzić z innego świata. Pierwsze kolumny, jakie wkroczyły do Paryża, prowadziła kawalkada motocykli z wózkami bocznymi, poprzedzająca kadrę oficerską w otwartych nadwoziach kübelwagenów* ze swastykami na maskach. Miękki francuski głos z megafonu nakazywał mieszkańcom Paryża zachować spokój i trzymać się z dala od żołnierzy. Potem nadciągnęli piechurzy – maszerując w zgodnym rytmie, nienagannie umundurowani od zielonych hełmów po wypolerowa-

* Kübelwagen – mały niemiecki samochód wojskowy, odpowiednik brytyjskiego landrovera lub amerykańskiego willysa (przyp. aut.).

141

ne do niemożliwości buty. Marc stał wystarczająco blisko krawężnika, by poczuć zapach wspaniale zadbanych koni. Czołgi odcisnęły piętno gąsienic na miękkim od upału asfalcie i zatruły powietrze oparem dieslowskich spalin. Niemieckie wojsko zdawało się emanować siłą. Było to najbardziej imponujące widowisko, jakie Marc widział w życiu, i przyglądał się defiladzie skamieniały z wrażenia. W swoich marzeniach często uciekał, by walczyć za Francję, ale teraz Francja padła na kolana, a on chętnie zamieniłby strony. Marc bez trudu mógł wyobrazić sobie siebie w schludnym mundurze nazisty dowodzącego własnym czołgiem, burzącego budynki i mordującego każdego głupca, jaki ośmieliłby się mu przeciwstawić. Przez całe życie tkwił po stronie przegranych i ta bezwstydna demonstracja potęgi odurzyła go i zachwyciła. Odwrócił się, by spojrzeć na właściciela Café Roma, ale zamiast Włocha ujrzał jego córkę Liwię. – Niektórzy z nich są tacy przystojni! – zawołała dziewczyna z entuzjazmem. – A te mundury... u-la-la! Był to pierwszy wypadek, w którym Liwia okazała Marcowi coś lepszego od pogardy, a jej upodobanie do niemieckich żołnierzy ostatecznie zachęciło go do próby podjęcia rozmowy. – Myślisz, że będą przyjmować Francuzów do wojska? – zapytał. – Jak dorosnę, oczywiście. Żylasty mężczyzna, który często przesiadywał w Café Roma przy cygarze i filiżance espresso, trzepnął Marca w tył głowy. – Pomyśl o Francji – powiedział z goryczą. – To są twoi wrogowie. To ci sami ludzie, którzy spuszczają na nas bomby. W Polsce gwałcili kobiety i traktowali ludność jak bydło. Teraz kolej na nas. Marc poczuł się urażony skarceniem przez człowieka, z którym nigdy nawet nie rozmawiał, ale pamiętał smutek, jaki pojawiał się na twarzy Jae Morel na każde wspomnienie jej zaginionych braci. Z drugiej strony Marc nie czuł się wielkim patriotą. A cóż ta Francja 142

kiedykolwiek dla niego zrobiła? – Blond włosy, niebieskie oczy... – powiedziała Liwia, taksując Marca spojrzeniem. – Byłby z ciebie śliczny mały aryjski żołnierzyk. Marc nie był pewny, co znaczyło „aryjski”, ale radowało go to niespodziewane nawiązanie kontaktu z Liwią. – Spodziewam się, że będą werbować wszystkich jak leci, kiedy przyjdzie im walczyć z brytyjskim imperium – powiedział żylasty mężczyzna. – Hitler nie jest wybredny, wszystko mu jedno, czyją krew rozlewa. Kolejna kolumna wojska skręciła za róg i Marc był zły, że facet psuje nastrój. Liwia zdawała się czytać w jego myślach. – Odczep się, stary zrzędo – powiedziała zaczepnie. – Nikogo nie obchodzi, co masz do powiedzenia. Wolałbyś, żeby weszli w ten sposób czy żeby wysadzili Paryż w powietrze, ulica po ulicy? Obrażony mężczyzna sapnął gniewnie i odwrócił się, by odejść, ale nim to zrobił, obrzucił Liwię złym wzrokiem. – Walczyłem w poprzedniej wojnie – wypalił. – Włoscy faszyści! Pewnie od początku byliście po ich stronie. Marc i Liwia wymienili zdumione spojrzenia, jak gdyby chcieli powiedzieć: „Co mu odbiło?”. * Godzinę później Marc był już w domu. Ustawił na miejscu przewróconą gablotę Hendersona, ale kolekcja wazonów przemieniła się w stertę skorup. Włączył radio i wysłuchał komunikatu francuskiego BBC o bezkrwawym rozpoczęciu okupacji Paryża oraz plotek o tym, że francuski rząd rozpoczął negocjowanie warunków kapitulacji całego kraju. Dla kontrastu Radio France przedstawiało poddanie się stolicy jako manewr taktyczny i w butnych słowach zapowiadało kontratak, który miał zdmuchnąć Niemców z francuskiej ziemi. Marc miał dwanaście lat, które przeżył w izolacji od świata, ale nawet on rozpoznawał w tym propagandę najwątlejszego sortu. 143

Dzień był ciepły i Marc siedział w fotelu obok ciśniętej na podłogę koszuli. Kiedy wiadomości ustąpiły miejsca muzyce, zamknął oczy i zatopił się w swojej czołgowej fantazji, wcielając w dowódcę w eleganckim mundurze, podbijającego obce kraje za dnia i śliczne dziewczęta – takie jak Liwia – nocą. Hitler raz po raz odznaczałby go medalami za odwagę. Miałby piękną żonę i kochankę lub dwie w mieście, a pewnego dnia powróciłby do Beauvais w swoim oficerskim mundurze, z długaśnym biczyskiem w dłoni. Wywlókłby dyrektora Tomasa na środek wioski i bił, aż ten straciłby przytomność, a wtedy przejechałby staremu głupkowi czołgiem po nogach. Na myśl o dyrektorze Tomasie ze spłaszczonymi nogami Marc mimo woli parsknął śmiechem, ale w następnej chwili jego uciechę zgasiło piorunujące walenie we frontowe drzwi. Marc zanurkował za fotel i podczołgał się do okna w wykuszu, skąd dostrzegł trzech mężczyzn stojących na ganku. Jeden był w jasnym garniturze, dwaj pozostali nosili czarne mundury gestapo – budzącej lęk tajnej policji Hitlera. Nie doczekawszy się odpowiedzi, młodszy oficer gestapo wyrwał pistolet z kabury i przestrzelił zamek. Marc podskoczył ze strachu. Poderwał się na równe nogi, wyłączył radio i już miał wybiec do przedpokoju, kiedy usłyszał huk wyważanych drzwi – to jeden z Niemców staranował je ramieniem. Marc szybko cofnął się do pokoju i wcisnął w szczelinę między oparciem fotela a ścianą. – Henderson zwiał na południe – powiedział mężczyzna w cywilnym ubraniu do jednego z gestapowców, podczas gdy drugi pobiegł przeszukać piętro. W głosie mówiącego pobrzmiewała irytacja. – Wie, że zdemaskowaliśmy wszystkich podrzutków we Francji. Nie ma powodu, żeby siedzieć w Paryżu. – Nie – odpowiedział oficer z mocą. – Henderson został i będzie próbował zmontować nową siatkę. Osobiście przesłuchiwałem schwytanych Brytyjczyków i wszyscy zgodnie twierdzą, że to on jest najbardziej zdeterminowany. 144

– Przesłuchiwał pan czy torturował? – prychnął cywil. – Przy pańskich metodach każdy powie, co tylko zechce pan usłyszeć. – Znam się na swojej robocie, herr Potente – warknął oficer. – Pana ta sprawa już nie dotyczy. Mam rozkaz przeprowadzenia operacji kontrwywiadowczych w okupowanym Paryżu, a Henderson jest numerem jeden na naszej liście. Kolejny huk dobiegł z tylnej części domu – to gestapowiec posłany na tylne podwórko wykopał drzwi od kuchni. – Herr oberst* – zameldował mężczyzna w czarnym mundurze, trzaskając służbiście obcasami i wyrzucając rękę w górę w hitlerowskim pozdrowieniu. – Nikt nie próbował uciec od tyłu. Domy po obu stronach wydają się niezamieszkane. – Na górze też nikogo nie ma – dodał drugi gestapowiec, zbiegając po schodach. – Ale łóżko wygląda, jakby ktoś w nim spał, a nad wanną wisi mokre pranie. To chłopiec albo bardzo drobny mężczyzna. Na mój gust zrobił pranie albo wczoraj późną nocą, albo dziś rano. Marcowi serce zabiło mocniej, kiedy czterej mężczyźni stanęli u progu salonu, niespełna pięć metrów od niego. – Chłopiec, powiadasz – mruknął oberst, gładząc się po brodzie. – Znajdźcie mi tego chłopca i tylu sąsiadów, ilu się uda. Przesłuchajcie ich. W razie konieczności użyjcie siły, ale mamy rozkaz zachowywać się jak dżentelmeni, dopóki nie zakończymy przygotowań do okupacji, więc jeśli trzeba będzie nabałaganić, to nie zapomnijcie po sobie posprzątać. – Tak jest, herr oberst – odrzekł gestapowiec, po czym wyszedł frontowymi drzwiami, by zawołać dwóch żołnierzy, którzy czuwali przy bramie. – Musimy bardzo uważać przy przeszukiwaniu – powiedział Potente tonem przestrogi. – Kiedy wyłapywaliśmy brytyjskich szpie* Oberst – niemiecki stopień oficerski, odpowiednik pułkownika (przyp. aut.).

145

gów, natknęliśmy się na kilka niemiłych niespodzianek. Jeden z moich ludzi stracił trzy palce, kiedy szafka na akta wybuchła mu pod rękami. Oberst skinął głową. – Wobec tego bądźcie ostrożni, ale też nie traćcie zbyt wiele czasu. Obergruppenführer Heydrich zainteresował się osobiście sprawą Mannsteina. Jest wielce niezadowolony z tego, że Digby’emu Clarke’owi udało się uciec z Paryża. – Wczoraj wieczorem widziałem się z Mannsteinem w hotelu – powiedział Potente. – Zdenerwował się, że Clarke ukradł jego rysunki, ale twierdzi, że będzie w stanie odtworzyć je w ciągu kilku tygodni. – I co nam z tego, jeśli Anglicy zdołają wywieźć plany z Francji?! – krzyknął oberst. – Poza tym ja muszę mieć Hendersona, zanim zwerbuje nowych szpiegów. Jeżeli nie dostanę Hendersona, Clarke’a oraz planów, herr Potente, zamierzam postarać się, żeby pański następny przydział był dla pana bardzo nieprzyjemny. Czy wyraziłem się jasno?! – Tak, herr oberst – odpowiedział Potente, hitlerowskim salutem żegnając oficera, który gniewnym krokiem wymaszerował z pokoju. Marc był przerażony. Z rozmowy Niemców zrozumiał może połowę, ale wyłapał dość, by zdać sobie sprawę, że gotowi są go torturować, by uzyskać interesujące ich informacje.

146

ROZDZIAŁ DWUDZIESTY PIERWSZY

Ojciec Doran i jego siostra Yvette wciąż uprawiali dwa akry ziemi wokół małego domku, w którym urodzili się ponad siedemdziesiąt lat wcześniej. Ksiądz kierował miejscową parafią przez niemal pół wieku i był jedną z najbardziej szanowanych osób w okolicy. Nikogo nie zdziwiło, że leciwe rodzeństwo wzięło pod opiekę troje sierot, a kilkoro sąsiadów zaoferowało nawet swoją pomoc, zwłaszcza wobec Hugona, który przybył do wsi dosłownie w jednej koszuli. W południe Doranowie zawsze wstrzymywali pracę na dwie godziny, by spożyć obfity posiłek przyrządzony z warzyw z własnego ogródka i mięsa kupowanego na pobliskiej farmie. Po zupie i stanowiącej główne danie wołowinie gotowanej w sosie winnym Paul i Rosie z wysiłkiem zmagali się z tartą z owocami. Hugo ledwie tknął dwa pierwsze dania, sprytnie rezerwując większość pojemności żołądka na deser. – Po południu odwiedzi mnie kilku przyjaciół – oznajmił ojciec 147

Doran, osuszywszy pomarszczone usta serwetką. – Chcemy pograć w karty, więc bądźcie cicho, jeżeli zostajecie w domu. Dzieci pokiwały głowami i wstały od stołu. Rosie poszła pomóc Yvette w zmywaniu, a Hugo pobiegł za Paulem na górę, do małej sypialni, którą dzielili wszyscy troje. Paul i Rosie spali na wspólnym, podwójnym łóżku, a Hugo na dwóch kanapowych poduchach położonych jedna obok drugiej na podłodze – przynajmniej teoretycznie, bo zwykle wślizgiwał się pod kołdrę pomiędzy Paula a Rosie, tłumacząc się rzekomym strachem przed ciemnością. – Wyjdziesz ze mną na dwór pobawić się? – zapytał Hugo, podczas gdy Paul wyciągał spod łóżka brązową walizkę. – Muszę jeszcze raz przyjrzeć się tym papierom – powiedział Paul. – Tata zawsze narzekał, że ma strasznie kiepską pamięć. On musiał zapisać gdzieś dane Hendersona. Nie wierzę... – No proooszę – jęknął Hugo. – Zżarłeś pół tarty; będziesz wymiotował, jak zaczniesz teraz ganiać – odparł Paul, unosząc wieko walizki. – Ale nudy! – poskarżył się Hugo, rzucając się plecami na łóżko. Paul przysiadł na krawędzi materaca i położył sobie na kolanach notatnik ojca. Przeglądał go już z tuzin razy i teraz przypominał sobie nazwiska i numery, jeszcze zanim się przed nim odsłoniły. Tymczasem Hugo zaczął szperać w walizce. – Nie pomieszaj mi papierów – ostrzegł Paul, ale spostrzegł, że chłopiec zainteresował się tylko tubą na cygara. Pan Clarke zawsze woził ze sobą metalową tubę z przegródkami na sześć kubańskich cygar, by móc częstować nimi obiecujących klientów. – Dobrze, tym możesz się pobawić. Podczas gdy Paul łamał sobie głowę, co też mógł przeoczyć w notatniku taty, Hugo odkręcił pokrywkę metalowej tuby, wyjął największe z cygar i włożył sobie do ust. – Patrz, Paul – powiedział, szczerząc zęby w uśmiechu. 148

Paul cmoknął niecierpliwie. – Daj spokój, próbuję się skupić. – Dlaczego dzieci nie mogą palić? – zadumał się Hugo i wydmuchnął chmurę wyimaginowanego dymu. – Sam nie wiem. – Paul wzruszył ramionami. – W ogóle dorośli próbują zabraniać dzieciom różnych fajnych rzeczy. Rosie zapaliła raz jedno cygaro taty dla zgrywu. Rzygała wszędzie, potem mama sprała ją w tyłek szczotką do włosów. Hugo roześmiał się, wsuwając cygaro z powrotem do tuby. – Kiedy dorosnę, będę palił pięćdziesiąt cygar i sto papierosów dziennie. – Ja nie – powiedział Paul. – Nie lubię tego zapachu. Mój tata nigdy nie palił. – No to po co mu cygara? – Dla klientów. Tata mówił, że jeśli poczęstowało się klienta i przypaliło mu cygaro, to musiał siedzieć i słuchać reklamowej agitki, dopóki nie wypalił do końca. – Co to jest agitka? – zapytał Hugo i podrzucił tubę pod sufit. – Hej, uważaj! – zdenerwował się Paul. – To pamiątka po moim tacie. Spróbuj to zniszczyć... Ale Hugo już zdążył podrzucić tubę jeszcze raz. Tym razem odbiła się pod kątem od belki, głośno brzęknęła, uderzając o krawędź komody, i wreszcie zawirowała na podłodze przy łóżku. – Debil – rozgniewał się Paul, sięgając nad nogami Hugona po tubę. – Koniec! Więcej nie dotykasz rzeczy mojego taty! Hugo odwrócił się nagle w stronę Paula, wysunął język i dmuchnął głośnego pierdziucha, opryskując starszego kolegę śliną. – Hugo, przestań! Zaraz ci dołożę. – Idę na dwór – nadąsał się Hugo, zsuwając się z łóżka na podłogę. – Tu jest okropnie nudno. Hugo potuptał w dół schodów, a Paul westchnął, widząc, że pod tubą na cygara zwisa na wpół wypchnięte denko. Już miał je we149

pchnąć z powrotem, kiedy w głębi tuby mignął mu kabelek w izolacji. Zaintrygowany wyjął denko do końca, odsłaniając malutką niebieską żaróweczkę oraz dwa kable łączące ją z płaską bateryjką. Nie ulegało wątpliwości, że był to rodzaj latarki z włącznikiem wbudowanym w wieczko tuby, ale kiedy Paul ją uruchomił i skierował na dłoń, ujrzał na swojej skórze tylko zniechęcająco małą plamkę niebieskawego światła. To było dziwne, ale jaki sens miałoby ukrywanie latarki, gdyby nie służyła do jakichś specjalnych celów? Jedynym zastosowaniem latarki jest oświetlanie rzeczy, a ponieważ Paul był w trakcie poszukiwania ukrytych zapisków, poświecił na notes ojca. Na pierwszych dwóch stronach nie znalazł niczego, ale na trzeciej pod światłem latarki rozjarzyły się słabe błękitne linie odręcznego pisma. Jakaś część Paula chciała natychmiast zbiec na dół i opowiedzieć Rosie o odkryciu, ale ostatnio tak się szarogęsiła, że po chwili namysłu postanowił działać sam. Ponieważ linie ukrytego pisma były ledwie widoczne w świetle dnia, Paul nakrył głowę kołdrą, by spróbować jeszcze raz w ciemności. Teraz zobaczył je o wiele wyraźniej, ale były to zwykłe bazgroły – przypadkowe zawijasy, jakie kreśli się, wypróbowując nowe pióro. Na następnych trzech stronach nie było żadnych tajnych znaków, ale przy czwartej Paulowi zabiło serce na widok całej kartki skrzącej się pismem jego taty. Były tam nazwiska, numery telefonów, daty, godziny i miejsca spotkań, niestety, ani śladu wzmianki o Hendersonie. Na następnych kilku stronach odkrył więcej notatek jarzących się w błękitnym świetle latarki, ale żadna z nich nie odnosiła się do Hendersona. Zdenerwowanie Paula rosło w miarę, jak zbliżał się do końca notatnika. Wreszcie, zaledwie kilka stron przed końcem, odnalazł pospiesznie nakreśloną notkę: „Henderson C. dom 34451 ambasada 34200”. 150

W nagłym przypływie podekscytowania Paul wyskoczył spod kołdry, żeby znaleźć coś do zapisania numerów, zanim je zapomni. Gdy były już starannie przepisane, pognał czym prędzej na dół i pomachał kartką przed nosem Rosie zajętej osuszaniem brytfanny szmatką. – Żartujesz sobie? – Rosie wyszczerzyła zęby w uśmiechu, po czym złapała brata za szyję mokrymi rękami i uścisnęła go. – Jak to znalazłeś? Zapytam ojca Dorana, gdzie jest najbliższy telefon. Możemy zadzwonić od razu. – Ojcze Doranie! – zawołał Paul, wybiegając z kuchni do pokoju dziennego. – Mamy numer do pana Hendersona. Leciwy proboszcz krzątał się wokół stołu, przygotowując karty i kieliszki do wina dla spodziewanych gości. – Doprawdy? – uśmiechnął się. – Tak, bo znalazłem taką latarkę – wyjaśnił Paul. – Ona pokazuje ukryte zapiski w notatniku taty. – Aaaa. – Ksiądz ze zrozumieniem pokiwał głową. – Atrament sympatyczny i ultrafiolet. Zdaje się, że Watykan używał czegoś takiego do przekazywania wiadomości podczas wielkiej wojny. Cóż, to wspaniale, zakładając, że ten Henderson nadal przebywa w Paryżu. – I że linie telefoniczne w ogóle jeszcze działają – dodała Rosie. – Paryż jest teraz za linią frontu. Nie mam pojęcia, czy w ogóle uda się nam połączyć. Potrzebny nam telefon, ojcze. Zna ojciec kogoś w okolicy, kto ma coś takiego? – Ja sam nigdy nie korzystałem – odpowiedział ksiądz – ale jakieś trzy kilometry stąd w stronę wioski jest winnica. Właścicielką jest wdowa, którą znam od wielu lat. Jestem pewien, że pozwoli wam skorzystać z telefonu, jeżeli tylko działa. – Świetnie – ucieszył się Paul. – Pójdziemy do niej od razu.

151

ROZDZIAŁ DWUDZIESTY DRUGI

– Mam go! – obwieścił triumfalnie młodszy gestapowiec, wywlekając chłopca zza fotela. Zanim Marc zdążył mrugnąć, został brutalnie pchnięty na fotel, a mundur obersta zawisł nad nim złowrogo. – Nazwisko! – krzyknął oficer, przechodząc na francuski mniej więcej takiej jakości jak niemczyzna Marca. – David Henri – skłamał Marc. – Mówisz po niemiecku? Marc skinął głową. – Trochę. – Jeżeli zrozumiałeś naszą rozmowę, to wiesz, co chcę usłyszeć. Marc pokręcił bezradnie głową. – Wiem tylko tyle, że Henderson tu mieszka, proszę pana. Ja go nie znam. Nigdy go nawet nie widziałem. – W takim razie dlaczego tu jesteś? 152

– Przyszedłem z północy – wyjaśnił Marc. – Szukałem jakiegoś schronienia. – Wszystkie drzwi i okna są nietknięte – powiedział Niemiec, po czym zwrócił się nagle do jednego ze swoich ludzi. – Nie wierzę mu. Przynieście mi torbę z samochodu. – Przysięgam, że to prawda, proszę pana. Wyciągnąłem okienko w łazience. Została dziura. Może pan sam się przekonać, jeśli mi pan nie wierzy. Bez żadnego ostrzeżenia oficer wyrwał Marca z fotela i mocno trzasnął go w twarz. – Nie wierzę ci! I masz zwracać się do mnie „herr oberst”, zrozumiano?! Cios zamroczył Marca, a nozdrze wypełniło mu się krwią. W oszołomieniu nie zareagował odpowiednio szybko, więc oberst przeciągnął go przez pokój i trzasnął jego głową o ścianę. Marcowi błysnęło przed oczami. – Rozumiem, herr oberst! – krzyknął rozpaczliwie, walcząc ze łzami i łykając krew ściekającą mu po górnej wardze. – Kim jest Henderson?! Gdzie jest Henderson?! – wrzasnął Niemiec, wbijając Marcowi dwa palce w żołądek. – Przysięgam, nie wiem! Oberst spojrzał na jednego ze swoich ludzi. – Sprawdzić okno w łazience, a potem poszukać rzeczy małego. Gestapowiec trzasnął obcasami i wyszedł. W tej samej chwili wrócił jego kolega niosący skórzaną torbę lekarską, która brzęknęła metalicznie, kiedy postawił ją na stole. – Szczypce – zażądał oberst. – I przytrzymaj go za szyję. Marc był tak osłabiony, że ledwie trzymał się na nogach i nie stawiał oporu, kiedy młodszy oficer, stanąwszy za nim, ścisnął mu szyję ramieniem. – To twoja ostatnia szansa na opowiedzenie mi o Hendersonie – ostrzegł oberst, wciskając Marcowi zimne szczęki szczypiec w mięk153

ki czubek nosa. Marcowi przemknęło przez głowę, że musi szybko zmyślić jakąś bzdurę, która usatysfakcjonowałaby obersta, ale wiedział, że kłamstwem wpakowałby się tylko w jeszcze większe tarapaty. Zresztą był w zbyt wielkim szoku, żeby wymyślić coś przekonującego. – Przysięgam, ja nic nie wiem – zaszlochał żałośnie, brocząc krwią na koszulę młodszego oficera. – Przekonamy się – wycedził oberst i palcami ścisnął Marcowi nozdrza, zmuszając go do otwarcia ust. – Błagam... – jęknął Marc, dusząc się pod twardniejącym uściskiem drugiego Niemca. Oberst wepchnął Marcowi do ust rozwartą główkę szczypiec, zacisnął ją na jednym z górnych siekaczy i bez ceregieli energicznym ruchem przekręcił narzędzie. Trysnęła krew, a Marc szarpnął się i zawył przeszyty spazmem oślepiającego bólu, jaki przyćmiewał wszelkie cierpienia zadane mu kiedykolwiek przez dyrektora Tomasa. Ząb wydał makabryczny chrzęst, kiedy oberst wykręcił go Marcowi ze szczęki, po czym z cichym stuknięciem spadł na deski podłogi. – A teraz gadaj wszystko, co wiesz! – wrzasnął oberst, a drugi gestapowiec rozluźnił nieco uścisk. – Przysięgam, nie znam go! – wybełkotał zapłakany Marc, pryskając krwią wypełniającą mu usta. – Włamałem się, bo nikogo tu nie było! Nigdy w życiu nie widziałem żadnego Hendersona! – Może utrata jeszcze paru zębów odświeży ci pamięć. – Proszę, nie! – załkał Marc. – Ja nic nie zrobiłem, naprawdę. Nie mam nic wspólnego z tym Hendersonem. Drugi młodszy oficer wrócił do pokoju, niosąc torbę ze świńskiej skóry i wilgotne ubrania Marca. – Herr oberst – powiedział szorstko. – Okno w łazience rzeczywiście zostało wyjęte ze ściany od zewnątrz. W domu nie ma żadnych rzeczy chłopca z wyjątkiem kilku, które mieszczą się w tej torbie. 154

Chłopak ma też sporą sumę pieniędzy jak na takiego szczeniaka. Oberst zerknął na rulon franków, a potem przeniósł wzrok na Marca, który powoli siniał, nie mogąc oddychać przez zatkane krwią nozdrza i gardło ściśnięte ramieniem gestapowca. – To mnóstwo pieniędzy – stwierdził oprawca. – Znalazłeś je tutaj? Marc potrząsnął głową. – To moje – wykrztusił. Oberst wyszczerzył zęby w radosnym uśmiechu. – I tu się mylisz – oznajmił promiennie, chowając zwitek do kieszeni bluzy mundurowej, po czym zwrócił się do swoich trzech podwładnych. – Dziś zjemy i napijemy się jak królowie! Myślę, że nasz mały przyjaciel mówi prawdę. Puść go. Pomocnik obersta zwolnił uścisk i Marc z łomotem runął na podłogę. Walcząc o oddech, zakrztusił się własną krwią i zaniósł gwałtownym kaszlem. Oberst stanął nad nim w rozkroku. – Jeżeli piśniesz komukolwiek o sprawach gestapo, znajdę cię i zabiję bardzo, bardzo powoli. Pojękując z bólu, Marc patrzył przez łzy na czterech roześmianych nazistów. Czuł się idiotycznie, myśląc o swojej fantazji sprzed zaledwie kilku minut. Ludzie tacy jak on nie dowodzili niemieckimi czołgami, co najwyżej byli przez nie miażdżeni. W przeciwieństwie do obersta Potente nie znajdował przyjemności w katowaniu dwunastolatka i wyszedł przed dom na papierosa. – Niech zgadnę – powiedział, wracając do salonu i krzywiąc się na widok zakrwawionego torsu Marca. – Chłopak jest uchodźcą, trafił tu przypadkiem i nic nie wie. Oberst wyprężył się jak struna, nabrał powietrza do płuc i ryknął: – Herr Potente, skoro jest pan takim ekspertem, to może będzie pan łaskaw wyjaśnić, dlaczego pańscy ludzie pozwolili Hendersonowi i Clarke’owi zniknąć bez śladu? Oberst był potężnym mężczyzną i Potente nie mógł odpowiedzieć 155

tak szczerze, jakby tego pragnął. – Pańskie gestapo będzie miało w Paryżu setki ludzi, herr oberst. Ja miałem zaledwie sześciu i pracowałem na terytorium wroga. Żałuję, że się nam nie powiodło, ale raczy pan zauważyć, że nasze zasoby i możliwości były mocno ograniczone. Oberst zbył te argumenty niecierpliwym machnięciem dłoni. – Dobra, dobra, na mnie już czas. Muszę jeszcze znaleźć odpowiedni budynek i założyć kwaterę gestapo. Wspominał pan coś o jakimś rzekomo wyśmienitym hotelu, zgadza się, Potente? – Tak, herr oberst – odrzekł Potente. – Hotel Etalon w ósmej dzielnicy. Mieszkam tam z Mannsteinem i muszę powiedzieć, że jest to miejsce na znakomitym poziomie. – Rozumiem – powiedział oberst. – Być może zajmę ten hotel na stałą siedzibę gestapo. W Austrii przekonałem się, że hotelowe pokoje daje się łatwo i minimalnym nakładem środków przerobić na cele i sale przesłuchań. – A co z tym domem? – zapytał gestapowiec, który wcześniej trzymał Marca. – Mamy obserwować na wypadek, gdyby Henderson wrócił? Oberst zamyślił się. – Zgadzam się z Potentem – powiedział po chwili. – Henderson nie ma powodu, żeby tu wracać. Ale na wszelki wypadek ustawcie punkt obserwacyjny w sąsiednim domu. Na parę dni. – A chłopak? Oberst spojrzał w dół na Marca i wzruszył ramionami. – Nie ma powodu, żeby go zabijać. Dajcie mu parę chwil, żeby stanął na nogach, a potem wykopcie na ulicę. – Tak jest, herr oberst – szczeknął gestapowiec, salutując. Oberst odwrócił się, by odejść, ale w tej samej chwili rozległ się dzwonek telefonu stojącego na sekretarzyku. Potente przyskoczył do mebla, kucnął przed mikrofonem i zdjął słuchawkę z haczyka. – Halo – powiedział do tubki, przechodząc na francuszczyznę 156

zniekształconą całkiem udatną imitacją angielskiego akcentu. – Mówi Charles Henderson, z kim mam przyjemność? * Rosie stała w holu wielkiego domu, ze spiralnymi schodami za plecami i rogatą głową jelenia na ścianie nad sobą. – To Henderson? – wyszeptał niecierpliwie Paul. Rosie spojrzała na brata z uśmiechem i pokiwała głową, po czym gestem nakazała mu milczenie. – Pan Henderson? Dzięki Bogu, że to pan! – ucieszyła się. – Pan mnie nie zna, ale zdaje się, że znał pan mojego tatę Digby’ego Clarke’a. – W rzeczy samej, znałem go bardzo dobrze – odpowiedział Potente ciepłym tonem. – Tato zginął podczas nalotu w zeszłym tygodniu. Ostatnią rzeczą, o jaką prosił, było to, żebyśmy pana znaleźli. – Rozumiem – odrzekł Potente, z trudem starając się ukryć swoje rosnące podniecenie. – Bardzo mi przykro z powodu waszego taty. Był dobrym człowiekiem i wspaniale służył swojej ojczyźnie. – Dziękuję panu – powiedziała grzecznie Rosie. – Cóż, jak rozumiem, wasz ojciec był w posiadaniu pewnych ważnych dokumentów. Czy wiecie, gdzie one są? – Tak! – zawołała entuzjastycznie Rosie. – Właśnie dlatego chcieliśmy się z panem skontaktować. Mamy wszystkie plany i dokumenty dotyczące radia Mannsteina. Chcieliśmy pojechać z nimi na południe, do Bordeaux, i tam przewieźć je jakimś statkiem, ale ukradli nam całą benzynę i... – Gdzie teraz jesteście? – wypalił Potente, uzmysławiając sobie jednocześnie, że powinien okazać choć trochę współczucia. – Przepraszam, ostatnie tygodnie musiały być dla was koszmarem. Ty musisz być córką Digby’ego; Rosie, prawda? – Tak, panie Henderson – powiedziała Rosie, kiwając głową. – Mieszkamy koło Tours, u starego proboszcza i jego siostry. Jest nam 157

dobrze, ale jak pan chce, to weźmiemy te papiery i wyruszymy na południe... – Nie – uciął Niemiec. – Na drogach wciąż jest bardzo niebezpiecznie. Poza tym zakładam, że nie macie żadnego transportu? – Nie mamy – potwierdziła Rosie. – Chociaż ten ksiądz, który się nami opiekuje, ma chyba dobre znajomości. Może zdołałby coś wykombinować. – Nie ma potrzeby kłopotać księdza – powiedział Potente. –Jestem teraz w Paryżu, więc dzieli nas linia frontu. Jestem pewien, że znajdę jakiś sposób, żeby się przedrzeć, ale pewnie minie dzień lub dwa, zanim do was dotrę. – A co potem? – zapytała Rosie. – Będzie pan w stanie wyprawić nas statkiem do Anglii? – Oczywiście – skłamał gładko Potente. – Linie telefoniczne mogą w każdej chwili przestać działać, dlatego muszę mieć adres tego gospodarstwa, w którym mieszkacie. Po prostu siedźcie na miejscu, czekajcie i niczym się nie martwcie. Jesteście całkowicie bezpieczni. * Marc wciąż leżał na podłodze, popluwając krwią, kiedy Potente odwiesił słuchawkę i wyszczerzył zęby do obersta. – Los wreszcie zaczął nam sprzyjać – powiedział wesoło, wachlując się notatnikiem, w którym przed sekundą zapisał adres gospodarstwa. – Szczęście – syknął oberst ze złością. – Nie lubię polegać na szczęściu. Powinniście od dawna mieć ten telefon na podsłuchu. Zgaszony Potente potrząsnął głową. – To po prostu nie było możliwe, kiedy w mieście rządzili Francuzi. Miałem do dyspozycji tylko sześciu ludzi... – Tak, wiem – przerwał niecierpliwie oberst. – Słyszałem już te wymówki. No więc co zamierza pan teraz zrobić? Potente zastanowił się. – Kłopot w tym, że dokumenty są po francuskiej stronie frontu. 158

Jeśli ich armia przegrupuje się na południe od Paryża... – Przegrupuje? – Oberst parsknął śmiechem. – Żarty się pana trzymają, herr Potente. Francuska armia nie ma już czego przegrupowywać. Nie posuwamy się szybciej tylko dlatego, że drogi blokują uciekające tłumy francuskich żołnierzy. – Będę potrzebował samochodu i paliwa, żeby dojechać do linii frontu. – Bardzo dobrze – powiedział oberst, kiwając głową. – Herr Schmidt coś panu zorganizuje. A teraz wybaczy pan, ale muszę jechać do tego hotelu... Etalon, tak? Zorganizuję Mannsteinowi transport do Polski i poinformuję, że dostanie swoje plany w ciągu kilku dni. Potente zmarszczył brwi. – Sądziłem, że zakład produkcyjny dla Mannsteina jest budowany w Niemczech. Oberst potrząsnął głową z miną wyrażającą najwyższą pogardę. – Nie bądź idiotą, Potente. Mannstein jest Żydem. To w Polsce SS ma specjalne ośrodki dla żydowskich naukowców i różnych specjalistów. – To mu się raczej nie spodoba – powiedział Potente. – Wynegocjowaliśmy zgodę na zakład w Hamburgu. Nazwisko Mannsteina brzmi żydowsko, ale ożenił się z katoliczką, więc w najgorszym razie jest przechrztą... – Jestem pewien, że eskorta Mannsteina z SS dopilnuje, by szybko zaaklimatyzował się w swoim nowym domu – uśmiechnął się oberst. – I nie zamierzam omawiać polityki gestapo z młodszym oficerem Abwehry. Czy wyraziłem się jasno, herr Potente? – Oczywiście, herr oberst – powiedział Potente z rezygnacją. – Jedno ostatnie pytanie. Co mam zrobić z dziećmi Clarke’a, kiedy już odbiorę im dokumenty? Oberst wzruszył ramionami. – Mogą coś wiedzieć o Hendersonie, więc niech pan nie zapomni 159

porządnie ich przesłuchać. A potem kulka w łeb.

160

ROZDZIAŁ DWUDZIESTY TRZECI

Kiedy Marc się ocknął, w pokoju było już ciemno, a podniebienie pokrywała mu skorupa zakrzepłej krwi. Jakiś mężczyzna cucił go, klepiąc delikatnie po twarzy. – Tylko spokojnie – powiedział łagodnym tonem, widząc strach w oczach chłopca. – Masz, napij się trochę. Marc podparł się na łokciu i ujrzał przed sobą swój ząb leżący na desce podłogi. Ujął emaliowany kubek podany mu przez mężczyznę i wlał w siebie kilka łyków wody. Był półprzytomny, a dziura w jego dziąśle pulsowała bólem. – Kim pan jest? – zapytał w końcu, obrzucając wzrokiem mężczyznę z niechlujnym zarostem. – Nazywam się Henderson – padła odpowiedź. – Charles Henderson. Słysząc to, Marc poczuł ukłucie niepokoju. Włamał się do domu tego człowieka i – co tu kryć – nie krępował się przy korzystaniu z 161

jego wygód. – Niemcy pana szukają – stęknął Marc, podczas gdy Henderson pomagał mu usiąść. – Ktoś jest w domu obok... Henderson przeciągnął sobie palcem po szyi, wydając charczący dźwięk. – Już nie – powiedział z uśmiechem. – Czy mój dom przypadł ci do gustu? Tkwisz tu bodajże od tygodnia. Marc był zaskoczony. – Skoro pan wiedział, czemu mnie pan nie wyrzucił? – Byłem zajęty – odparł Henderson, odsłaniając w uśmiechu szereg równych, zadbanych zębów. Był przystojnym mężczyzną, który jednak desperacko potrzebował brzytwy i szamponu. – Poza tym dzięki twojej wizycie wyglądało to tak, jakbym zwiał z miasta. Mówiąc to, Henderson wyciągnął z kieszeni piersiówkę i odkręcił korek. – Whisky – wyjaśnił, podając flaszkę Marcowi. – Opłucz tym usta. Smak pewnie ci nie podejdzie, ale to naturalny środek odkażający, a alkohol może zadziałać przeciwbólowo. Marc miał oczy pełne łez i trzęsły mu się dłonie. Henderson podał mu wilgotną ściereczkę do otarcia twarzy. – Ci Niemcy, którzy ci to zrobili... Słyszałeś, co mówili? – Różne rzeczy – skinął głową Marc. – Nie jestem pewien, czy wszystko pamiętam. – Postaraj się. Zacznij od początku. – Było coś o podrzutkach i Mannsteinie – zaczął Marc. – Mój niemiecki nie jest bardzo dobry. Mówili bardzo szybko i... – W porządku – powiedział Henderson uspokajająco. – Wiem, że cierpisz, ale bardzo cię proszę, spróbuj opowiedzieć mi wszystko, co wiesz. Marc przypadkowo połknął odrobinę whisky i rozkaszlał się. – Nie przejmuj się – uspokoił go Henderson. – Nic się nie stanie, jeśli połkniesz kilka kropel. Jesteś w szoku; może nawet łatwiej doj162

dziesz do siebie. – Nie wiem, kim są podrzutki, ale oni wszyscy zostali zdemaskowani... czy jakoś tak – wykrztusił Marc. Henderson skinął głową. – Kiepska sprawa. – Co to za ludzie? – zapytał Marc. – Kiedy tylko brytyjski wywiad zyskał pewność, że Niemcy zajmą Francję, zaczęliśmy werbować szpiegów, którzy zostaliby w okupowanym kraju i pracowali na terytorium wroga. Nie wiemy jak, przez podwójnego agenta, tortury czy w jakiś inny sposób, ale Niemcy zdobyli listę nazwisk i adresów wszystkich brytyjskich agentów działających w Europie, w tym także moje dane. Podczas inwazji w Belgii i Holandii hitlerowcy schwytali i zabili ponad dwa tuziny naszych ludzi. Agenci we Francji mieli czas na ucieczkę, ale teraz mamy pusty kredens. Z tego, co wiem, jestem jedynym aktywnym agentem, jaki pozostał w tym kraju. – Brzmi fatalnie – powiedział Marc, kiwając głową. – A co z Mannsteinem? – zapytał Henderson. – Wspomniałeś, że była o nim mowa. – Mówili coś o hotelu, w którym mieszka. Etalon chyba. A oberst, ten główny gestapowiec, powiedział, że zajmie ten hotel. Hendersonowi błysnęły oczy. – Oberst? Oberst Hinze tu był? Marc wzruszył ramionami. – Mówili do niego po prostu herr oberst. – Wysoki? – ciągnął Henderson. – Czarne włosy? Przylizane do tyłu? I taki dziwny guzek z boku szyi? – To on – przytaknął Marc. – To ten parszywiec, który wyrwał mi ząb. – Masz szczęście, że na tym poprzestał – powiedział Henderson. – Hinze to kawał drania. Zresztą to samo można powiedzieć o większości szwabów w czarnych mundurach. 163

– Czemu czarnych? – zapytał Marc. – W zielonych mundurach chodzą zwyczajni żołnierze. Większość powołano do walki za Niemcy, tak samo jak francuskich i brytyjskich chłopców powołano do walki za aliantów. Czarne mundury to SS, elitarna formacja, której podlega także gestapo. To fanatycy. Zatwardziali naziści, nad którymi stoi już tylko Hitler. – Chodził z taką miną, jakby był królem świata – zauważył Marc. – A Mannstein jest w hotelu Etalon? – Tak powiedzieli. Henderson uśmiechnął się. – To jedna z najcenniejszych informacji, jakie usłyszałem w tym tygodniu. Mów dalej. – Kiedy zbierali się do wyjścia, zadzwonił telefon. Jakieś dzieci z Tours próbowały się z panem skontaktować. Henderson uniósł brew. – Nie znam tam żadnych dzieci. – Potente udawał pana. Rozmawiali o jakichś planach i dokumentach, a potem powiedział coś takiego, żeby się stamtąd nie ruszali, to on do nich przyjedzie. – Digby Clarke! – wypalił Henderson. Marc skinął głową. – Padło takie nazwisko. On chyba nie żyje. Dzwoniła jego córka, a Potente ma pojechać do tego gospodarstwa pod Tours, żeby zabrać im plany i przesłuchać, czy nie wiedzą czegoś o panu. Henderson plasnął obiema dłońmi w policzki. – Szlag! – zaklął, podrywając się na nogi; kopnięty kosz na papiery poleciał pod ścianę. – Nie mogę uwierzyć, że Clarke nie żyje. Szlag, szlag, szlag, szlag! Umilkł na chwilę. – Nie możemy tu zostać – oznajmił już nieco spokojniej. – Kiedy gestapo znajdzie tego wartownika, którego załatwiłem, zabiją cię tak czy siak, a z tobą każdego, kto przypadkiem będzie w okolicy. Jak 164

tam twoje nogi? Możesz chodzić? – Szczęka boli mnie jak diabli, ale nogi mam w porządku – powiedział Marc. Uczepił się boku fotela, stęknął i podciągnął z podłogi. Wciąż był nieco oszołomiony, ale przynajmniej zaczynał odzyskiwać kontrolę nad dygoczącymi rękami. – Muszę dostać się do hotelu Etalon i dorwać Mannsteina – powiedział Henderson, myśląc na głos. – Potem śmignąć do Torus i znaleźć te dzieciaki, zanim dotrze do nich Potente. – Może mógłbym pomóc – powiedział Marc z determinacją w głosie. – I tak nie mogę tu zostać, a do tego ukradli mi wszystkie pieniądze. – Wyglądasz na twardego chłopaka – mruknął niepewnie Henderson. – W sumie pomoc by się przydała, ale... – Wyrwali mi ząb! – wypalił Marc. – Daj mi pan spluwę, to porozwalam łby tym sukinsynom! – To nie jest zabawa, mały. Gestapo zabija ludzi ot tak – powiedział Henderson, strzelając palcami przy ostatniej sylabie. – Mogę odpalić ci parę tysięcy franków i wysadzić gdzieś po drugiej stronie miasta. Tak się teraz porobiło, że powinieneś bez trudu znaleźć jakiś inny pusty dom. – Nie zrobiłem im nic złego – ciągnął Marc. – Chcę się zemścić. Wiem, że jestem jeszcze dzieckiem, ale nie jestem głupi. Nie zawalę, przysięgam. Henderson wciągnął powietrze między zębami, rozważając w myślach ofertę Marca. Idea narażania dziecka na śmiertelne niebezpieczeństwo nie podobała mu się ani trochę, ale był bardzo wycieńczony i nie uśmiechało mu się wkradać do kwatery gestapo samemu. – Jeśli gestapo cię złapie, będą cię torturować, a potem postawią pod murem i dadzą kulkę w łeb – ostrzegł Henderson. Marc uśmiechnął się dziwnie. 165

– No to nie dajmy się złapać. – No dobrze... – mruknął Henderson, uśmiechając się półgębkiem. – Niech no pomyślę. Gestapowcy dopiero co przyjechali do miasta, a to działa na naszą korzyść. Tylko Potente wie, jak wyglądam, a on pojechał na południe do Tours. Przy odrobinie szczęścia może udałoby się nam wśliznąć do hotelu, znaleźć Mannsteina i zabić go. Marc wytrzeszczył oczy ze zdumienia. – Myślałem, że chcemy pomóc mu w ucieczce. Henderson potrząsnął głową. – Prowadziliśmy już z nim negocjacje i zaoferowaliśmy wyjazd do Anglii. Wybrał współpracę z nazistami i teraz też nie zmieni zdania. – Jest jeszcze jedna rzecz, o której wspominali – przypomniał sobie Marc. – Mannsteinowi powiedzieli, że jedzie do Hamburga, ale tak naprawdę oberst Hinze wysyła go gdzieś do Polski. – Pewnie do specjalnego obozu pracy – skinął głową Henderson. – Clarke i ja próbowaliśmy przekonać MannSteina, że naziści nigdy nie potraktują francuskiego Żyda z szacunkiem, ale nie chciał nam wierzyć. Jest jak cała masa podobnych mu ludzi, którzy uwierzyli w obietnice hitlerowców, jakby nie chcąc dostrzec faktu, że to banda rasistowskich bandytów. Henderson sięgnął ponad biblioteczkę i otworzył ukrytą klapkę. Były pod nią dwa rygle, które po zwolnieniu umożliwiały odtoczenie mebla na kółkach od ściany. – A niech mnie – uśmiechnął się Marc i pociągnął jeszcze jeden łyk whisky. – Nie wiedziałem, że to tak robi. Henderson odsunął biblioteczkę. – Wróciłem do domu z powodu tego, nie z obawy o ciebie – przyznał, łapiąc za listwę nad lamperią sięgającą połowy wysokości ściany i podnosząc doskonale dopasowany panel zasłaniający wnękę z trzema półkami. – To złoto? – zapytał Marc, patrząc na stos lśniących sztabek. Jednak zanim doczekał odpowiedzi, jego wzrok przykuły tektu166

rowe pudełka z amunicją i trzy sztuki broni wiszące na hakach. – Sten – powiedział Henderson, ściągając pistolet maszynowy i pokazując go Marcowi. – Niezbyt celna broń, ale jeśli masz pięć sekund i musisz zabić wszystkich w pokoju, okazuje się całkiem poręczna. Ale do naszych celów bardziej przyda się to. Henderson zdjął z haka pistolet z dokręconym do lufy tłumikiem. – To wezmę ja – powiedział. – Tobie dam stena, ale pamiętaj, że to tylko w razie ostateczności, bo jak już naciśniesz spust, to usłyszy cię pół Paryża. – A co ze złotem? – zapytał Marc. – Nie będę mógł tu wrócić, więc zabieram wszystko – odrzekł Henderson. – Mam tu jakieś sto tysięcy franków, ale szkopy mogą wprowadzić własną walutę, a wtedy wasze banknoty będą bez wartości. Za to złoto nigdy nie wychodzi z mody. – Całe szczęście, że Niemcy tego nie znaleźli – powiedział Marc. – Zdawało mi się, że przeszukali dom raczej dokładnie. Henderson uśmiechnął się i wskazał na sufit. – Spodziewam się, że kiedy znaleźli pistolet, fałszywe paszporty i dziesięć tysięcy franków za listwą przypodłogową na górze, pomyśleli, że to już wszystko. – Skrytka na podpuchę. Sprytne. – Marc pokiwał głową z uznaniem, końcem języka badając grudę zakrzepłej krwi, jaka narosła mu w miejscu po brakującym zębie. – W ogóle nie powinienem był tu wracać – powiedział Henderson z goryczą. – Sprytne to by było wyniesienie całego tego towaru, zanim Niemcy dotarli do Paryża. Ale za dużo się działo: tysiące dokumentów do zniszczenia, setki ludzi z personelu ambasady do ewakuowania, dwa tuziny agentów z rodzinami... Przez ostatnie dwa tygodnie nie wiem, czy choć raz spałem dłużej niż trzy godziny. – No więc co teraz? – zapytał Marc. – Z pewnością stercząc tutaj, niczego nie zyskujemy – odrzekł 167

Brytyjczyk. – Spakuję wszystko, co będzie nam potrzebne. Ty idź do łazienki, obmyj się i włóż koszulę. W szafce powinny być środki przeciwbólowe; weź, jeśli potrzebujesz. Niemcy wprowadzili godzinę policyjną o ósmej, więc lepiej się pospieszmy, jeżeli nie chcemy, żeby w drodze do hotelu zgarnął nas jakiś uliczny patrol. Henderson sięgnął do skrytki w ścianie, by wyjąć stamtąd małe okrągłe pudełko. Odkręcił blaszane wieczko i ujął w dwa palce maleńką metalową ampułkę, nie większą od paznokcia kciuka. – Co to jest? – zapytał zaintrygowany Marc, kiedy Brytyjczyk upuścił mu ampułkę na zakrwawioną dłoń. – Żaden szpieg nie rusza się bez tego z domu – wyjaśnił Henderson. – Kapsułka z cyjankiem. Włóż to do ust, skrusz zębami, a za dwadzieścia sekund będziesz martwy. – Czy to boli? – zapytał Marc, wpatrując się tępo w metalowy pojemniczek. – Mniej niż rozmowa z oberstem Hinzem, który męczy człowieka, aż wysiądzie mu serce. – Henderson wzruszył ramionami. – Słuchaj, nie musisz ze mną iść. Nie będę miał żadnych pretensji. Jeżeli chcesz, podwiozę cię gdzieś i zostawię w spokoju. Marc potrząsnął głową z determinacją. Henderson wydał mu się równym facetem, zaś pomysł wkradnięcia się do hotelu Etalon i stawienia czoła gestapowcom z jakiegoś powodu przerażał go mniej niż perspektywa porzucenia na rogu nieznanej ulicy i samotnej włóczęgi po Paryżu.

168

ROZDZIAŁ DWUDZIESTY CZWARTY

Charles Henderson nie czuł się komfortowo, jadąc na akcję z Markiem u boku. Zanim dołączył do ERU, służył jako oficer wywiadu w marynarce wojennej, której szkolenia wpoiły mu niezłomną zasadę: nigdy nie posiłkować się dziećmi. Podręcznik służb wywiadowczych stwierdzał, iż dzieci są słabe fizycznie, niegodne zaufania, niezdolne radzić sobie ze stresem, skłonne do panikowania i krzyku. Jednak Marc był jego jedyną szansą na jakiekolwiek wsparcie i Henderson nie mógł nie czuć wdzięczności. W ciągu minionych czterech dni spał łącznie mniej niż dziesięć godzin; nie mył się, nie jadł przyzwoitego posiłku i trzymał się tylko dzięki mocnej czarnej kawie i pastylkom benzedryny. Najgorsza była świadomość, że to jeszcze nie koniec, że jeśli nawet wyjdzie z hotelu żywy, wciąż będzie miał przed sobą perspektywę przedzierania się przez linie frontu i gonitwy do Tours, by dotrzeć tam przed Potentem, który przecież był już w drodze. 169

Henderson prowadził niedużego fiata; zegar na desce rozdzielczej informował go, że do godziny policyjnej zostało zaledwie kilka minut, choć w czerwcu o tej porze było jeszcze bardzo jasno. Ulice były już puste, jeśli nie liczyć mijanych tu i ówdzie ciężarówek wypchanych niemieckimi żołnierzami. Prawie wszystkie samochody wyjechały z miasta wraz z uchodźcami, a ci nieliczni kierowcy, którzy zostali, nie mieli zamiaru narażać się okupantom i ryzykować ukarania dla przykładu. Wszyscy widzieli w gazetach zdjęcia trupów zwisających z warszawskich latarni. Marc siedział na miejscu pasażera. Kombinacja adrenaliny i alkoholu poprawiła mu samopoczucie tym łatwiej, że regularne cięgi, jakie zbierał w sierocińcu, wyrobiły w nim niezwykle wysoki próg bólu. Martwił się jednak o Hendersona. Twarz Brytyjczyka spływała potem, zaś styl jazdy należało nazwać straceńczym. Kilka razy jego szkliste spojrzenie zafiksowało się gdzieś w dali na tak długo, że Marc był pewien, iż zaraz owiną się wokół latarni albo wbiją w mur. Przejechali przed hotelem Etalon dokładnie za sześć ósma. Hotelowy podjazd prowadzący pod okazałe główne wejście był zastawiony kanciastymi pudełkami kübelwagenów z rozkładanym dachem, ale znalazły się też trzy reprezentacyjne mercedesy, jakich używali wyżsi oficerowie SS. – Czterej żołnierze przy wejściu – zauważył Marc, kiedy Henderson skręcił w pierwszą boczną uliczkę i zatrzymał wóz przy trotuarze. – Widziałem – potwierdził Henderson, rozglądając się czujnie. Brytyjczyk wysiadł z maleńkiego samochodu i spojrzał w jedną, a potem drugą stronę ulicy. – Musimy wejść do środka przed godziną policyjną albo mamy przechlapane. Henderson wyciągnął z wozu torbę zawierającą częściowo zmontowany automat i wręczył ją Marcowi. – Jak dostaniemy się do środka? – zapytał chłopiec i stęknął, kiedy 170

ciężar torby omal nie wykręcił mu ramienia ze stawu. – Każdy elegancki hotel ma wejście dla personelu. Musi być gdzieś z tyłu. – Tyle że też będzie strzeżone – zauważył Marc. – A nawet jeśli wejdziemy, to jak, do diabła, mamy się stamtąd wydostać i uciec przez miasto po godzinie policyjnej? – Dobre pytanie. – Henderson pokiwał głową, szybkim krokiem prowadząc Marca na tyły hotelu. – Podam ci odpowiedzi, jak tylko jakieś wymyślę. Skręt w lewo wyprowadził ich na betonową rampę pogrążoną w kłębach pary buchającej z kuchni i tonącą w śmieciach wysypujących się z wielkich metalowych pojemników. Trzej mężczyźni wyglądający na kuchcików stali przed otwartymi drzwiami, ćmiąc papierosy. Na progu za nimi siedział znudzony niemiecki żołnierz. – Zachowuj się tak, jakbyś robił to co wieczór od zawsze – mruknął Henderson do Marca, kiedy zbliżyli się do drzwi. – Brywieczór, panowie – rzucił Henderson pogodnym tonem, kiwając głową palaczom. Wyglądali na lekko zdumionych, ale hotel był duży i nie mogli znać każdego, kto w nim pracował. Niemiec wyciągnął nogę, by zatrzymać przybyłych, i powiedział coś łamaną francuszczyzną. – Ja mówić francuski niedobry – powiedział Henderson, pokazując na siebie i uśmiechając się dobrodusznie. – Ja nocny stróż. Mój syn pucybut. Niemiec, najwyraźniej przygnębiony faktem, że w pierwszą noc w Paryżu przypadła mu służba wartownicza, podniósł na Brytyjczyka zmęczony wzrok i pokazał kciukiem za siebie. – Przechodzić. Za progiem w Marca uderzyła ściana gorąca. Brudny korytarz zaprowadził ich do obszernej kuchni, za której wejściem trzej oberwańcy, wyglądający, jakby właśnie wyszli z noclegowni madame Raqueli, stali nad ściekiem, szorując ogromne gary. Jakiś mężczyzna 171

przepchnął się do wyjścia, niosąc skrzynkę z butelkami po szampanie. Wydawało się niemożliwe, by gdziekolwiek mogło być goręcej, ale kiedy dotarli do środka kuchni, Marc poczuł się tak, jakby słońce rozbiło mu się na głowie. Wydawało się, że w takim upale nawet oddychać nie sposób, nie wspominając już o pracy, a jednak pomieszczenie wypełniała krzątanina tuzinów kucharzy i kuchcików, którzy dźwigali kosze ze składnikami, siekali, gotowali, mieszali i wyciągali z pieców ciężkie brytfanny. Marc i Henderson ściągnęli na siebie kilka zdziwionych spojrzeń, ale nikt nie miał czasu na zadawanie im pytań. Kiedy przez wahadłowe drzwi prowadzące do restauracji przeszła grupa kelnerów, zdołali zerknąć do sali pełnej czarnych mundurów. Na jej odległym końcu ktoś wygłaszał bełkotliwe przemówienie wśród chóralnych wybuchów pijackiego rechotu. – To dobrze, że są narąbani – powiedział Henderson z uśmiechem, gdy wyszedł z kuchni na wąski korytarz o ścianach pokrytych rozległymi plamami pleśni. – Pamiętaj, Marc, grunt to pewność siebie. Zawsze wyglądaj, jakbyś wiedział, dokąd i po co idziesz, nawet jeżeli nie masz zielonego pojęcia. Marc bał się i czuł nieco skołowany, ale przynajmniej upał na korytarzu był już nieco mniejszy. Pokonawszy dwadzieścia metrów, dotarli do drewnianych schodów prowadzących do hotelowych piwnic. Drzwi na samym dole wpuściły ich do pomieszczenia zawierającego dwie olbrzymie pralki. Za maszynami uwijała się kobieta w fartuchu, rozpościerając wypraną pościel na blacie parowego magla, a wyprasowane płachty zdejmując, by złożyć je w schludną kostkę. Kobieta wbiła zdumiony wzrok w Marca i Hendersona. Najwyraźniej nie miewała zbyt wielu gości. – Dobry wieczór – zagaił Henderson. – Jesteśmy tu nowi. Mam odetkać toaletę w pokoju niejakiego Mannsteina. 172

Kobieta uniosła jedną brew. – To ki diabeł przyniósł was tu na dół? – Po prostu szliśmy korytarzem. Praczka przeniosła wzrok na Marca. – Do pracy z synem? – Buty czyszczę – powiedział Marc, unosząc dłoń. – Nie mieliśmy tu jeszcze pucybuta – powiedziała kobieta. – Nocny stróż robił gościom buty, jak w recepcji był spokój. – To na specjalne życzenie – uśmiechnął się Henderson. – Tylu tu Niemców i każdy chce mieć błyszczące buty. – Niemcy – prychnęła praczka i splunęła na prześcieradło, które właśnie składała. – A tak było dobrze, jak wszyscy zaczęli uciekać. Trzy tygodnie ciszy i spokoju, a ci teraz wywracają wszystko do góry nogami. Sodoma i gomora. Wypędzili nam gości, nawet tych, którzy mieszkali u nas od lat, ogołocili piwnice z najlepszych win i szampanów, ale głowę dam, że do płacenia to już nie będą tacy wyrywni. A jak nie zobaczę pensji, to się stąd zrywam. – Ciężkie życie – westchnął filozoficznie Henderson, odwracając się w stronę drzwi. – Pewnie nie wie pani, w którym pokoju mieszka ten Mannstein, co? Nie chciałbym wleźć na górę i znowu zrobić z siebie głupka. Kobieta cmoknęła z pogardą i ruchem ręki wskazała telefon na ścianie. – Zero, zero do recepcji. Dzwoń pan i pytaj. Kiedy Henderson złapał słuchawkę, praczka podeszła do wieszaków na ubrania i zdjęła dwa świeżo wyprasowane kombinezony. – Lepiej się od razu przebierzcie – powiedziała. – Jak kierownik zobaczy was w hotelu bez uniformu, z pewnością dostanie szału. Kobieta spojrzała na Marca. – Jeszcze nigdy nie mieliśmy pucybuta. Jedyne, co mam, co będzie na ciebie pasować, to uniform posłańca. Tylko nie pobrudź mi go czernidłem, bo nigdy nie zejdzie z tych białych mankietów. 173

– Dziękuję pani. Marc kiwnął głową, biorąc od praczki wieszak z uniformem składającym się z białej koszuli, czarnych spodni i aksamitnej kamizelki ze złotymi guzikami. – Szykowne wdzianko – zażartował Henderson, kiedy wrócili z pralni na korytarz. – Recepcja podała numer? – zapytał Marc. – Sześć-jeden-dwa – odpowiedział Brytyjczyk. – Teraz znajdźmy jakieś miejsce, gdzie moglibyśmy przebrać się w te łaszki. Gdy wspięli się z powrotem po schodach, natrafili na komórkę dozorcy, która okazała się wystarczająco obszerna, by móc się w niej przebrać. Henderson zamknął za nimi drzwi, włączył światło i rozpiął torbę, by wyjąć z niej pistolet maszynowy i urządzić Marcowi krótki instruktaż na temat odbezpieczania, strzelania i przeładowywania broni. Wychodząc, zabrał ze sobą mop, przepychaczkę i wiadro. – Chodźmy poszukać windy. Zaplecze na parterze okazało się istnym labiryntem i dopiero po dobrych kilku minutach błądzenia po marnie oświetlonych korytarzach zdołali dotrzeć do głównych wind w pobliżu recepcji. Kilku wyższych rangą gestapowców wracało do swoich pokojów. Winda zatrzymała się na drugim i piątym piętrze i na każdym z nich wychodzących oficerów powitał salut pary stojących na warcie żołnierzy wermachtu. – Wygląda na to, że całkiem nieźle uszczelnili ten hotel – powiedział Henderson. Na ostatnie piętro wjeżdżali już sami. Henderson wykorzystał okazję, by upewnić się, że jego pistolet z tłumikiem jest gotów do strzału. – Na pewno poradzisz sobie ze stenem? – zapytał Marca. – Pamiętaj, żeby trzymać go dokładnie tak, jak ci pokazywałem, bo jeszcze urwie ci rękę. 174

Drzwi windy otworzyły się i dwaj wartownicy przystąpili bliżej. – Podać swój cel – wydukał jeden z żołnierzy prawdziwie przerażającą francuszczyzną. Henderson zaczął snuć zawiłe wytłumaczenie o zatkanych rurach pod sześćset dwunastką i o drobnych rękach hotelowego posłańca, który potrafi sięgnąć za umywalkę i odkręcić zawór. Rzecz jasna, strażnicy nie zrozumieli z tego ani słowa. – Zatkany kibel – powiedział zirytowany Niemiec. – Nic więcej nie musisz mi opowiadać. Henderson skłonił głowę przepraszająco i przeszedł między strażnikami, pociągając za sobą Marca. Po kilku krokach zorientowali się, że pomylili drogę, i zawrócili. Kiedy ponownie minęli wartowników, jeden z nich przemówił do drugiego po niemiecku. – Durny żabojad – burknął szyderczym tonem. – Za dużo wina do kolacji. Nic dziwnego, że przegrali wojnę. Uznawszy, że najlepiej będzie udawać niezrozumienie, Henderson i Marc uśmiechnęli się uprzejmie i podążyli dalej, w stronę pokoju Mannsteina. Na ich szczęście numer sześćset dwanaście dzieliło od wartowników kilka zakrętów korytarza i dwoje drzwi przeciwpożarowych. – Kiedy tylko Mannstein otworzy drzwi, strzelę mu w twarz – powiedział cicho Henderson. – Od razu się odsuń, chyba że chcesz być cały we krwi. – Jasne. Marc skinął głową, wziął głęboki wdech i przysunął pięść do drzwi. Henderson odstawił wiadro z mopem i uniósł pistolet. Marc zapukał i nadstawił ucho. – Kto tam? – zapytał głos po niemiecku. – Posłaniec – odpowiedział Marc. Henderson wpadł w panikę. – To nie Mannstein – szepnął niespokojnie. Marc nie miał czasu, by zapytać, co dalej, bo drzwi otworzyły się i 175

stanął w nich oficer gestapo. – Mam przekazać wiadomość od obersta Hinzego... – zaczął Marc. Ale nim skończył mówić, rozległ się stłumiony trzask wystrzału i twarz opryskała mu czerwona mgiełka. Podczas kiedy Marc stał osłupiały, Henderson wparował do pokoju w samą porę, by usłyszeć paniczny okrzyk Mannsteina i ujrzeć jego nogę znikającą w łazience. Rygiel zamka kliknął tuż przed tym, jak Brytyjczyk uderzył w drzwi ramieniem. – Panie Mannstein, chcę tylko porozmawiać – skłamał Henderson. – Jeszcze nie jest za późno. Wciąż mogę wydostać pana z Francji. Za drzwiami łazienki Mannstein odchodził od zmysłów. Przerażony tłukł pięściami w ściany, tupał i przeraźliwymi wrzaskami wzywał pomocy. Nie był głupcem i wiedział, że Henderson nie przyszedł do niego, żeby porozmawiać. – Automat! – krzyknął Brytyjczyk, wskazując na torbę. Ująwszy podaną przez Marca broń, odsunął się od łazienki i nacisnął spust. Długa seria przemieniła drzwi w rzeszoto. Henderson uderzył w nie pięścią, wybijając dużą dziurę, po czym wziął na celownik Mannsteina, który kulił się w wannie. Druga seria z automatu przemieniła go w czerwoną miazgę. Jednak krzyki Mannsteina i terkot broni maszynowej zostały usłyszane przez wartowników przy windach, jak również kilku oficerów gestapo w pokojach. Pierwszy czarny mundur wypadł z pokoju po drugiej stronie korytarza. Na widok wycelowanego w siebie pistoletu Marc przypadł do podłogi, ale Henderson błyskawicznie obrócił się i unicestwił Niemca serią ze stena. – Szlag! – zaklął Brytyjczyk. – Szlag, szlag, szlag! – Mniejsza o szlag – powiedział Marc, wyjmując pistolet z dłoni martwego Niemca. – Lepiej powiedz, co robimy? – A jak myślisz? – rzucił Henderson, przypadając do drzwi. – Zwiewamy stąd. 176

ROZDZIAŁ DWUDZIESTY PIĄTY

Charles Henderson i Marc Kilgour puścili się biegiem wzdłuż korytarza. Niemieckich strażników nie było jeszcze widać, ale uciekinierzy słyszeli za sobą huk otwieranych w biegu drzwi przeciwpożarowych. Marc najbardziej obawiał się ślepego zaułka, ale wyłożony dywanowym chodnikiem korytarz kończył się drzwiami drogi ewakuacyjnej. Staranowawszy je ramieniem, Henderson zauważył dźwignię alarmu pożarowego i pociągnął ją. – Powinno narobić trochę zamieszania – zasapał Brytyjczyk, gdy zbiegali po schodach z dzwoniącym w uszach alarmem. Każde piętro dzieliły od następnego dwa biegi schodów. Na piątym natknęli się na gestapowca w szlafroku wyglądającego z pokoju na korytarz, jakby nie był pewny, czy ten alarm to tak na serio. Henderson skierował w jego stronę lufę stena, ale gdy wcisnął spust, zaciął się zamek. W tej samej chwili jeden ze ścigających ich war177

towników pochylił się nad barierką i oddał z góry kilka krótkich serii, odłupując od ściany kawałki miękkiego gipsu i tłukąc wysokie okno klatki schodowej. Henderson cisnął automat na podłogę i zabił stojącego w drzwiach Niemca kulą z pistoletu. Ścigani przez huk kolejnych przypadkowych strzałów uciekinierzy zbiegli na czwarte piętro, prosto na stojącą przy schodach grupkę niemieckich oficerów. – Francuzi, wojsko! – krzyknął Henderson, chowając pistolet, drugą ręką pokazując w górę i wkładając całą duszę w rolę przerażonego dozorcy hotelowego. – Zastrzelili dwóch oficerów i wzniecili pożar! Marc wparował w tłumek z niemieckim pistoletem wetkniętym za pasek spodni. Niemcy rozpierzchli się w panice pod sypiącym się z góry gradem kul. Jeden odważny oficer postanowił wejść na górę i sprawdzić, co się dzieje, ale nim pokonał trzy stopnie, skosił go serią nadbiegający z przeciwnej strony wartownik w zielonym mundurze. Dobiegając do trzeciego piętra, Marc słyszał zgiełk pełen niemieckich przekleństw i krzyków. Klatka schodowa zapełniała się ludźmi; niektórzy biegli do góry, by poznać przyczynę strzałów i wrzasków na wyższym piętrze; inni uciekali na dół spłoszeni dzwonkami alarmu pożarowego; jeszcze inni kręcili się w kółko, jakby czekali na kogoś, kto powiedziałby im, co robić. Uznawszy, że klatka schodowa stanie się zbyt niebezpieczna, kiedy Niemcy opanują się nieco i domyślą, kogo naprawdę ścigają, Henderson pociągnął Marca przez podwójne drzwi na korytarz identyczny z tym, z którego ewakuowali się trzy piętra wyżej. – Nie biegnij – pouczył chłopca, zwalniając do energicznego marszu. Dzięki uniformom Niemcy, których mijali po drodze, automatycznie akceptowali ich obecność, a niektórzy nawet szukali u nich informacji i rady. – To zapewne tylko fałszywy alarm, proszę pana – wyjaśniał 178

Henderson po francusku, ponieważ jego nienaganna niemczyzna mogłaby komuś wydać się podejrzana. – Proszę zejść na dół do westybulu, a strażacy wyprowadzą państwa z budynku. Gdy minęli tuzin pokojów i dwie pary wahadłowych drzwi przeciwpożarowych, Marc odetchnął, czując, że są stosunkowo bezpieczni. – Chaos jest najlepszym schronieniem – powiedział Henderson. Tuż przed nimi kliknął zamek i z pokoju wyłonił się młody oficer gestapo zapinający swoją mundurową bluzę. Poruszał się spokojnie, najwyraźniej zakładając, że alarm jest fałszywy. – Co się tu dzieje, panowie? – zapytał. Marc spodziewał się, że Henderson grzecznie poinformuje Niemca, że nie ma pojęcia, i wskaże drogę do wyjścia ewakuacyjnego, ale zanim się obejrzał, oficer cofał się do pokoju z przystawionym do głowy tłumikiem pistoletu. – Chodź tutaj i zamknij drzwi – rozkazał Brytyjczyk. Marc wszedł do luksusowo wyposażonego apartamentu, zatrzasnął za sobą drzwi i przekręcił zamek. Tymczasem Henderson kazał oficerowi usiąść na łóżku. – Rozbieraj się – rozkazał, po czym odszukał wzrokiem Marca. – Gdzie tamten pistolet? – Mam tutaj – odpowiedział Marc, wyjmując broń zza paska. – Chcę włożyć jego mundur – wyjaśnił Brytyjczyk. – Trzymaj szkopa na muszce, kiedy będę się przebierał. Jeden fałszywy ruch i strzelaj w łeb. Henderson położył swój pistolet na drewnianej skrzyni i zaczął rozpinać kombinezon. Marc stał z bronią wymierzoną w Niemca, który jednak nie wykazywał pośpiechu przy rozbieraniu się. – Obaj skończycie przed plutonem egzekucyjnym – zapowiedział młody oficer, rozpinając guziki koszuli. – Może i tak – rzucił opryskliwie Henderson. – Ale ty będziesz trupem znacznie wcześniej, jeżeli nie zaczniesz ruszać się żwawiej. 179

Pistolet ciążył mu niemiłosiernie i Marc zaniepokoił się, kiedy oficer opuścił spodnie, odsłaniając suspensorium i skórzaną pochwę zawierającą kordzik o rękojeści z kości słoniowej ozdobionej złotą swastyką. Dostrzegając napięcie na twarzy chłopca, Henderson odezwał się do niego uspokajającym tonem. – Nie przejmuj się – powiedział. – Jeśli jest w gestapo, to jest wystarczająco bystry, by wiedzieć, że kula jest szybsza od noża. Kiedy obaj mężczyźni byli już rozebrani do bielizny, Henderson uniósł swój pistolet z tłumikiem i bez mrugnięcia okiem strzelił Niemcowi w głowę. Wielki czerwony kleks bryznął na ścianę za łóżkiem, a odłamek czaszki z kępką włosów osunął się z plamy na podłogę. Zaskoczony Marc odskoczył do tyłu, omal nie wypuszczając pistoletu z dłoni. – Jasna cholera! – krzyknął wstrząśnięty do głębi. – Nie można go było związać albo ogłuszyć?! Brytyjczyk potrząsnął przecząco głową, przestępując nad czarnymi spodniami martwego oficera. – Wiązanie trwałoby wieki, a ogłuszanie to w najlepszym razie niepewna metoda. Za to jeśli przewiercisz komuś mózg pociskiem, to wiesz na sto procent, że nie będzie cię gonił i nie narobi kłopotów. Marc pojmował logikę takiego rozumowania, ale bezlitosny czyn zachwiał jego wiarą w Hendersona. W domu wydawał się inny, kiedy podawał mu wodę i obmywał twarz, ale czy w rzeczywistości nie był równie zły jak oberst Hinze? – Nie stój tak – warknął Brytyjczyk i wskazał wysłużoną walizkę leżącą na podłodze. – Zobacz, co może się przydać. Masz niemiecki pistolet; kto wie, może znajdziesz trochę amunicji. Oprócz dwóch pełnych magazynków i pudełka nabojów Marc znalazł trzy ręczne granaty na pasku zawinięte w szmatławy polowy mundur cuchnący uryną i potem. – A to się przyda? – zapytał. Henderson uśmiechnął się szeroko. 180

– Możliwość wysadzenia czegoś w powietrze zawsze może okazać się użyteczna – powiedział, kiwając głową. – Co sądzisz o mundurze? Nie leży idealnie, ale wydaje mi się, że ujdzie w tłoku. Marc skinął głową. – Był nieco wyższy od pana, ale jest w porządku. – A ty zdejmij tę kamizelkę – powiedział Henderson. – Jest charakterystyczna i mogą rozglądać się za czymś takim. – To jaki mamy plan? – zapytał Marc, ściągając aksamitną kamizelkę. – Czy jeszcze pan nad nim pracuje? Henderson obrzucił wzrokiem naramienniki swojego munduru i umieścił na głowie szarą czapkę z daszkiem. – Zdaje się, że nasz nieżyjący przyjaciel był wyższym oficerem. Nikt nie spodziewa się, że możemy wyjść frontowymi drzwiami i wsiąść do niemieckiego wozu, dlatego właśnie to zrobimy. W spojrzeniu Marca czaiła się groza. – Czy pan zwariował? – Wywołaliśmy panikę – powiedział Henderson, przeglądając się w lustrze i głaszcząc dłonią szczecinę na podbródku. Nie prezentował się zbyt elegancko, ale nie miał czasu na golenie. – Kiedy wrzawa ucichnie, zamkną hotel i będą go strzec pilniej niż tupeciku Führera. Z tymi słowy Brytyjczyk wsunął pistolet z tłumikiem do skórzanej kabury i podał Marcowi granat. – Kiedy wyrwiesz zawleczkę, masz jakieś piętnaście sekund do wybuchu. – Jasne – bąknął słabo Marc, patrząc na granat, po czym wcisnął go sobie do kieszeni. Marc wyszedł na korytarz i podążył za czarnym mundurem Hendersona z pistoletem wetkniętym za pasek oraz wypychającym kieszeń granatem, obawiając się, że w najmniej odpowiednim momencie spadną mu spodnie. Alarm przeciwpożarowy unieruchomił windy, dlatego zeszli na dół sąsiadującą z nimi klatką schodową. 181

Dzwonki alarmowe już umilkły, ale w wystawnym hotelowym westybulu kłębił się tłum zdezorientowanych oficerów gestapo. Nikt nie zwrócił najmniejszej uwagi na Marca i Hendersona przepychających się pomiędzy mundurami. Do Marca docierały strzępki rozmów. W zależności od tego, kogo się słuchało, opis sytuacji wahał się od francuskich komandosów trzymających zakładników na ostatnim piętrze, przez pożar, po dowcip wykoncypowany przez pijanego oficera. – Uwaga, idzie się! – pohukiwał Henderson w swojej najbardziej napuszonej niemczyźnie, trzymając Marca mocno za ramię. – Pilna wiadomość od obersta! Zbliżając się do frontowych drzwi westybulu, Brytyjczyk wyrwał zawleczkę z granatu i upuścił go do doniczki z ogromną palmą. Marc jeszcze nigdy w życiu nie przechodził przez obrotowe drzwi i zwolnił kroku, nie była to jednak odpowiednia chwila na wahanie, więc Henderson zdecydowanie pchnął go do przodu i już po chwili drobili za przeszklonym skrzydłem sunącym powoli wewnątrz okrągłego wejścia. Wyszli na świeże powietrze, prosto w grupę oficerów palących papierosy i trzymających w dłoniach kieliszki z winem. Dochodziła dziewiąta wieczorem i niebo było purpurowe. – Przepraszam, panowie – powiedział Henderson, popychając Marca przez szereg oficerów. – Muszę odprowadzić posłańca. Kiedy tylko przedarli się przez grupę oficerów i zaczęli schodzić po stopniach, niemiecki żołnierz, wyglądający na nie więcej niż osiemnaście lat, wyprężył się przed Hendersonem w postawie zasadniczej, stuknął obcasami i wzniósł dłoń w hitlerowskim salucie. – Heil Hitler! Czy potrzebujecie transportu, herr major? Henderson odliczał w myśli i wiedział, że wybuch nastąpi za góra cztery sekundy. – Coś szybkiego – powiedział, wskazując na motocykl z bocznym wózkiem. – Kluczyk jest w stacyjce? – Tak jest, herr major – powiedział żołnierz i kiwnął służbiście 182

głową. – Zatankowany do pełna i gotowy do... Z wejścia hotelu huknął błysk, ścigany przez erupcję szkła i dymu, która zdmuchnęła tuzin oficerów gestapo i posłała koziołkujących w dół schodów. Wśród dobiegających z wnętrza hotelu przeraźliwych wrzasków Henderson chwycił Marca i pociągnął w stronę motocykla. Ucho zapiekło go w miejscu, gdzie drasnął je odłamek szkła, ale zignorował ból i dosiadł motocykla, podczas gdy Marc wskoczył do przyczepki. Henderson kopnął starter i choć poczuł wibracje silnika między nogami, to nie usłyszał warkotu, bo w uszach wciąż dzwoniło mu echo eksplozji. – Kiedy się zatrzymam, polecisz i weźmiesz torbę z wozu! – krzyknął do Marca. Marc nie był pewien, o co chodziło Brytyjczykowi, ale zrozumiał wszystko, kiedy skręcili w lewo z podjazdu, a potem jeszcze raz, w boczną uliczkę, gdzie zaparkowali poobijanego fiacika. Marc wystawił jedną nogę z wózka, jeszcze zanim zatrzymali się przy krawężniku. Henderson czekał na terkocącym motocyklu, podczas gdy jego pomocnik mocował się z bagażnikiem. – Wciśnij guzik i przekręć rączkę! – zawołał niecierpliwie w tej samej chwili, w której dwa snopy reflektorów skręciły w uliczkę za nimi. Choć dobranie się do bagażnika fiata zajęło Marcowi tylko kilka sekund, miał wrażenie, że były to minuty. Porwał neseser Hendersona – zawierający złoto i pieniądze – oraz własną torbę ze świńskiej skóry, cisnął je na siedzenie wózka motocykla i skoczył w ślad za bagażem. Henderson uświadomił sobie, że mercedes za nimi jedzie zbyt szybko jak na zwyczajny ruch uliczny. Limuzyna ścigała ich, mając za towarzystwo jeszcze dwa motocykle. – Wyjmij pistolet – rozkazał Henderson. – Może uda ci się kogoś 183

zniechęcić. Ruszył gwałtownie, nie bacząc na Marca wciąż przykucniętego niewygodnie na wieku walizki.

184

ROZDZIAŁ DWUDZIESTY SZÓSTY

Wiek przydał Yvette Doran zmarszczek, ale lata pracy w gospodarstwie dały jej krzepę, a jej ruchy były szybkie i precyzyjne. Co wieczór zapędzała Paula i Hugona do kąpieli w blaszanej balii, po czym dokonywała inspekcji higienicznej. – Paznokcie – rzuciła szorstkim tonem w stronę chłopców stojących przed nią w spodniach od piżam ofiarowanych przez sąsiada. Hugo wyciągnął dłonie przed siebie, a Yvette potarła zrogowaciałym kciukiem miękką skórę malca. Upłynęło wiele lat, odkąd starsza pani ostatnio zajmowała się dziećmi, i kluskowata delikatność dłoni sześciolatka wywołała uśmiech na przywiędłej twarzy. – Wcale nie najgorzej – powiedziała czule i pocałowała chłopca w czoło. – I widzę, że wyszczotkowałeś włosy, żeby się nie mierzwiły. Dobrze, a teraz pokaż te ząbki. Hugo z dumą szeroko rozdziawił usta. – Jeszcze będzie z ciebie kawaler jak się patrzy – pochwaliła sta185

ruszka. – Ale staraj się sięgać tą szczotką dalej. Nie szoruj tylko na przodzie. Hugo pochylił się, by pocałować Yvette w policzek. – Dobranoc – powiedział, a potem odwrócił się i potupał bosymi stopami po drewnianych schodach na górę. Paul był o pięć lat starszy i w jego wypadku staruszka ograniczyła się do pobieżnych oględzin paznokci, po czym przyciągnęła jego głowę do siebie, by skontrolować kąciki za uszami. – Nie rozumiem, dlaczego nie robi pani tego Rosie – mruknął Paul. Yvette zaśmiała się, puszczając jego głowę. – Ona jest już prawie kobietą. Wam, chłopcom, nie można zaufać. Na początku Paul czuł się nieco zawstydzony podczas tych inspekcji, ale wyczuwał, że staruszka ma dobre serce, a tydzień spędzony u Doranów wystarczył, by przywykł do jej dziwactw. – Będę za wami tęskniła, kiedy wyjedziecie – powiedziała Yvette. – Napiszemy do pani z Anglii – odrzekł wesoło Paul. Jednak perspektywa wyjazdu napełniała go smutkiem. Chatka Doranów była wygodnym schronieniem przed okropnościami wojny i jakkolwiek naprawdę pragnął wypełnić wolę ojca, wracając do kraju z dokumentami Mannsteina, to wcale nie uśmiechał mu się powrót na zapełnione uchodźcami drogi ani ryzykowna podróż morska. – Jeżeli chcesz, możesz zostać i porysować jeszcze z godzinkę, zanim położysz się spać – powiedziała staruszka. Paul potrząsnął głową. – Powiem dobranoc ojcu Doranowi i pójdę pomóc Rosie w pakowaniu. Wyszedł z kuchni do pokoju dziennego, ale emerytowany proboszcz spał w fotelu z rozpostartą na kolanach gazetą i w okularach do czytania zsuniętych na sam czubek nosa. Nie chcąc go budzić, Paul wyszedł na palcach z izby i poszedł na górę, do Rosie. Pasma 186

mokrych włosów przyklejały się jej do koszuli nocnej, kiedy pochylała się nad walizką, układając w niej czyste ubrania. Hugo, który zawsze zdawał się nabierać nowej energii tuż przed spaniem, podskakiwał niecierpliwie na łóżku. – No i jak tam? – zapytał Paul, kończąc pytanie ziewnięciem. Rosie wzruszyła ramionami. – Nie jest źle. Henderson powiedział, że przyjedzie autem, więc powinniśmy móc zabrać wszystko, co chcemy. – To dobrze – skinął głową Paul w chwili, w której Hugo wykonał niezamierzony szpagat i z głuchym łupnięciem spadł z łóżka na podłogę. Rosie podbiegła, by pomóc mu wstać. – Mówiłam ci, że tak to się skończy, jak będziesz szalał – powiedziała z wyrzutem. Maluch uderzył się mocno w kolano, ale za nic nie przyznałby Rosie racji, więc zwalczył chęć uderzenia w płacz. – Dobra, dobra, ty nudziaro – jęknął, padając na twarz na swoje posłanie z kanapowych poduch. – Nie umiesz się bawić. – Wiesz, ty jesteś jak gumowa piłka. – Paul wyszczerzył zęby w uśmiechu. – Gdybyśmy zrzucili cię z samej góry schodów, to pewnie byś się odbił. – Dlaczego musicie już jechać? – zapytał Hugo, przetaczając się na plecy i unosząc nogę, żeby obejrzeć otarcie na kolanie. Rosie już mu to wyjaśniła i choć lubiła Hugona, pod koniec dnia nawet jej zaczynał już działać na nerwy. – Dlatego – powiedziała dobitnie. – A teraz idź spać. – Ale dlaczego jedziecie? – jęknął Hugo. – Nie będę miał się z kim bawić. – Hugo – powiedział Paul poważnym tonem. – Każdy człowiek ma swoje miejsce. Nasze miejsce jest w Anglii. A kiedy twój tata wróci w końcu z wojny, twoje miejsce będzie przy nim. – Ale ja nie chcę, żeby on wrócił – naburmuszył się malec. – Ja 187

chcę na statek razem z wami. – A co z Yvette i ojcem Doranem? – zapytała Rosie, zamykając walizkę. – Przecież ich lubisz i lubisz ganiać sobie po polach. We wsi są inni chłopcy, z którymi możesz się bawić. – Nienawidzę ich – powiedział Hugo z przekonaniem. Paul roześmiał się. – A skąd możesz to wiedzieć? Nigdy jeszcze żadnego nie spotkałeś. – Oni śmierdzą – upierał się Hugo. – Wolę was. Rosie wyczuła, że Hugonowi zbiera się na płacz, i postanowiła zmienić temat. – Coś ci powiem – zaczęła wesoło. – To pewnie nasza ostatnia noc razem; może chciałbyś spać dziś z nami? Sześciolatkowi nie trzeba było dwa razy powtarzać. Malec zanurkował pod kołdry na dolnym końcu łóżka i tak długo wił się pod nimi, dopóki jego głowa nie wychynęła między poduszkami u wezgłowia. Paul i Rosie uśmiechnęli się do siebie, żałując, że sami nie są już tak mali, by móc łatwo rozwiać swoje smutki. Podczas gdy Hugo buszował wśród poduszek, Rosie odwróciła się do brata. – Przepraszam za to, co zrobiłam wcześniej – powiedziała z zakłopotaniem. – Nie powinnam była drzeć tego rysunku. Pewnie siedziałeś nad tym godzinami. – To chyba rzeczywiście był szajbnięty obrazek – powiedział Paul. – I przepraszam, że nazwałem cię baryłą. Wcale nie jesteś gruba, wiesz? Rosie parsknęła śmiechem. – A pamiętasz, jak tata drażnił się ze mną i mówił, że mam idealne biodra do rodzenia dzieci? – Dostawałaś szału – pokiwał głową Paul, a potem dodał, imitując pisk rozwścieczonej siostry: – „Nie mam zamiaru nawet brać ślubu, a co dopiero rodzić jakieś okropne bachory!”. 188

– To jak, gotowy jesteś na jutro? – zapytała Rosie, kiedy skończyli się śmiać. – Czy kiedykolwiek, kiedy ten cały Henderson się zjawi? – Tak jakby – powiedział Paul. – Tata mu ufał, więc powinien być w porządku. – Zastanawiam się, co będzie dalej – wyznała Rosie. – Mama nie miała tutaj nikogo, a tata miał tylko tych popapranych krewniaków w Yorkshire. – To dzikusy – przytaknął Paul. – Ich dzieciom to prawie ślina kapie z pysków. Ale tata miał trochę odłożonych pieniędzy i stary dom dziadka w Londynie. Pewnie poślą nas do jakichś szkół z internatem, a w wakacje będziemy mieszkać tam. – Mama nie chciała, żebyśmy chodzili do takich szkół – zauważyła Rosie. – Mówiła, że są zbyt surowe. Za dużo kar cielesnych i w ogóle... – Ty sobie poradzisz – powiedział Paul z żalem w głosie. – Nikt ci nie podskoczy. Ale ja jestem chudy i słaby, no i założę się, że każą mi grać w rugby... – Chyba za dużo myślimy – skwitowała Rosie, starając się nie uśmiechać na myśl o Paulu mielonym na miazgę w brutalnym starciu na boisku rugby. – Jeszcze nawet nie wydostaliśmy się z Francji. Może przez całą tę wojnę w ogóle nie będziemy musieli chodzić do szkoły. – No idziecie do tego łóżka czy nie? – jęknął Hugo spod pościeli. – Cicho, już idziemy – powiedziała Rosie. Było wcześnie, a bliska perspektywa wyjazdu oznaczała, że prawdopodobnie nie będą mogli zasnąć jeszcze przez wiele godzin, ale wiedząc, że będzie tęsknić za małym, Rosie chciała przytulić go i patrzeć, jak zasypia. Paul pstryknął wyłącznikiem światła i rodzeństwo przeszło boso przez pokój, po omacku, by położyć się po przeciwnych stronach łóżka z małym Hugonem wciśniętym pomiędzy nich. Hugo wtulił nos w pierś Rosie i wsunął jej rękę za plecy. 189

– Dobranoc – powiedziała cicho dziewczyna, ale nagle poruszyła nozdrzami, wciągnęła powietrze i otworzyła szeroko oczy. – Chryste! – jęknął Paul. – Kto się tak zbączył? Hugo wybuchł histerycznym rechotem, a Rosie odkopała kołdrę. – No nie, litości! – zawołała, udając, że się dusi. – Jak ktoś tak mały może tak potwornie śmierdzieć?! Paul wyrwał spod siebie poduszkę i zdzielił nią Hugona po głowie. – Wąchajcie moje piardy! – zaśpiewał Hugo, porywając poduszkę Rosie, by zamachnąć się nią na Paula. – Moje piardy, moje piardy, moje piaaardy! Rosie wyskoczyła z łóżka i nie zdołała powstrzymać śmiechu na widok dwóch ciemnych sylwetek okładających się nawzajem w ciemności. W pierwszym odruchu chciała włączyć światło i zakończyć pojedynek, ale jakoś nie miała nastroju na bycie rozsądną starszą siostrą, więc zamiast tego zgarnęła poduszkę z legowiska Hugona i ruszyła do boju.

190

ROZDZIAŁ DWUDZIESTY SIÓDMY

Większość niemieckich sił, jakie wkroczyły do Paryża, pchnięto dalej na południe, by nadal naciskały na wycofujące się wojska francuskie. Miasto jakby wymarło. Wszystkie sklepy były zamknięte, wszystkie drogi puste. Okupant nie wystawił punktów kontrolnych, a patrole pojawiały się z rzadka, ale straszliwa reputacja Niemców skutecznie trzymała ludność w domach. Marc, Henderson i ścigający ich gestapowcy zdawali się mieć ulice Paryża wyłącznie dla siebie. Biorąc ostry zakręt, Henderson zaczepił o krawężnik. Kosz z Markiem w środku podskoczył na pół metra w górę, podczas gdy Brytyjczyk rzucił się całym ciałem w bok, by zrównoważyć przechył, jednocześnie rozpaczliwie próbując ominąć rząd śmietników. Mercedes miał większą prędkość maksymalną niż motocykl z koszem, ale na krętych paryskich uliczkach nie miało to większego znaczenia. Kierowca nie zdołał skrócić dystansu na tyle, by pasażer 191

mógł otworzyć ogień, i po trzech zakrętach zgubił ściganych. Dwa motocykle były zwinniejsze, a ponieważ nie obciążała ich masa bocznego wózka, także szybsze od ich ofiary. Na szczęście Niemcy mieli poważne kłopoty z wykorzystaniem przewagi szybkości. Marc leżał na brzuchu w wózku i strzelał, kiedy tylko za bardzo się zbliżyli, zaś to, co Henderson stracił na prostej, zaraz odzyskiwał na górkach i w krętych zaułkach. Mieszkał w Paryżu od lat i znał to miasto jak własną kieszeń, podczas gdy Niemcy musieli zwalniać przed każdym zakrętem, bo nie wiedzieli, co czeka ich za rogiem. Zanim Henderson postawił wszystkie trzy koła z powrotem na ziemi, niemieccy motocykliści zbliżyli się na odległość mniejszą niż kiedykolwiek dotąd. Pierwsze strzały Marca były paniczne, ale potem zaczął czuć pistolet i nawet trafił jeden z motocykli, choć pocisk zrykoszetował od przedniego błotnika. Henderson przyhamował, by skręcić w prawo, i nagle reflektor motocykla prowadzącego pościg zaświecił Marcowi w twarz z odległości niespełna czterech metrów. Chłopiec wdusił spust i trafił kierowcę prosto w pierś. Pocisk odrzucił mężczyznę w tył w chwili, gdy brali zakręt. Marc ze zdumieniem patrzył, jak pojazd kontynuuje jazdę po prostej, pozostawiając jeźdźca w powietrzu, z rozpostartymi rękami i nogami, jakby wciąż dosiadał motocykla. – Trafiłem jednego! – krzyknął Marc. Henderson nie mógł odpowiedzieć, bo właśnie skręcili w wybrukowaną kamieniami uliczkę biegnącą stromo w dół. Domy wybudowane blisko krawężników po obu stronach mijały ich rozmazane w pędzie. Nabierali prędkości, ale Henderson pamiętał, że kosz nie ma własnego hamulca i przy próbie zahamowania jego bezwładność pchnęłaby ich w szaleńczy piruet. Obijając się ramieniem o burtę podskakującego wózka, Marc spostrzegł, że reflektor ostatniego ścigającego ich motocykla pojawił się na szczycie wzniesienia, ale nie ruszył za nimi. 192

– Chyba stchórzył! – wykrzyknął Marc radośnie. Henderson zbliżał się do końca zjazdu, za którym ulica skręcała ostro w prawo. Gdyby nie zmieścił się w zakręcie, uderzyłby w metalową barierkę, przeleciał nad kierownicą i wyrżnął gołą głową w mur tuż za ogrodzeniem. Brytyjczyk poczekał, aż pochyłość zacznie się wyrównywać, po czym na chwilę wdusił hamulce. Pociągnięty własną bezwładnością Marc zsunął się w przód, do kadłuba wózka. Za każdym razem, gdy wózek próbował wyprzedzić motocykl, do którego był przytwierdzony, ten skręcał w bok. Henderson korygował odchyłkę skrętem kierownicy, a wtedy Marc tłukł bokiem w blachę. Sekwencja powtarzała się za każdym razem, gdy Brytyjczyk naciskał hamulce, a na dobitkę – jakby obijanie się wewnątrz wózka nie było wystarczająco bolesne – Marc wyrżnął twarzą o kant walizki, znów rozkrwawiając sobie ranę po wyrwanym zębie. Bardziej dzięki szczęściu niż umiejętnościom Henderson zdołał zwolnić na tyle, by skręcając, nawet nie przytrzeć krawężnika. Marc naparł nogami na podłogę wózka i trzymając się za zakrwawiony podbródek, wśliznął się z powrotem na fotel i usiadł, tym razem w normalnej pozycji, twarzą do przodu. – Zgubiliśmy ich? – zapytał Henderson, prawie bez tchu. Brytyjczyk zwinnie skręcił w prawo i zaraz potem w lewo na znacznie łagodniejszy zjazd. – Jednego zastrzeliłem – wybełkotał Marc, mieszając językiem krew w ustach. – Drugi najwyraźniej wolał nie ryzykować. Henderson wydawał się zadowolony i zamknął gaz, pozwalając, by motocykl zwolnił do normalnej prędkości. Zrobiło się znacznie ciszej, niż kiedy pędzili z przepustnicą otwartą do oporu. – Masz coś do wytarcia twarzy? – zapytał Henderson. – Właśnie szukam – odrzekł Marc, grzebiąc w swojej torbie ze świńskiej skóry. Wydobył z niej kwadratową serwetę, tę samą, w którą zawinął je193

dzenie dyrektora Tomasa. Wytarł sobie twarz, a potem skręcił róg tkaniny w stożek, wepchnął go sobie w szczelinę między zębami i zagryzł, próbując zatamować krwawienie. Henderson wyjechał na szeroki bulwar. Marc rozejrzał się i pojął, że znaleźli się niedaleko centrum Paryża, w dzielnicy rządowej. Wysoki budynek obok ulicy spalił się podczas nalotu i księżyc przeświecał przez kamienną fasadę, za której powybijanymi oknami nie było nic prócz nocnego powietrza. – Świetnie się spisałeś – powiedział Henderson. – Ten, którego trafiłeś; myślisz, że nie żyje? – Może – odpowiedział niepewnie Marc. – Wyglądało, jakby zatrzymał się w miejscu, a motor pojechał dalej. – Jak się z tym czujesz, w porządku? Marc skinął głową. – Myśli pan, że obchodzą mnie Niemcy po tym, jak Hinze wyrwał mi ząb? To co teraz robimy? – Potente ma nad nami cztery, pięć godzin przewagi i łatwiej mu będzie przejechać za niemieckie pozycje niż mnie. – To dlaczego nie pojechaliśmy za nim od razu? – zapytał Marc. Henderson wyglądał na zakłopotanego. – Chciałbym tak zrobić ze względu na dzieciaki Digby’ego Clarke’a, ale Mannstein był ważniejszy. Mógł odtworzyć swoje plany w ciągu kilku tygodni, a Niemcy przerzuciliby go do Polski, na długo zanim zdążyłbym wrócić z Tours. – To znaczy, że jeśli nie zdążymy dojechać do Tours przed Potentem, to jesteśmy ugotowani. – Niekoniecznie – odparł Henderson. – Módlmy się, żeby wciąż działały jakieś zamiejscowe linie telefoniczne. Jeśli działają, to może uda się nam wysłać ostrzeżenie. Marc uniósł brwi w zdumieniu. – Ale ja nie znam nawet nazwiska osoby, u której mieszkają, a co dopiero numer telefonu. 194

– Wiem o tym – powiedział Henderson, kiwając głową. – Ale powiedziałeś, że mieszkają u byłego proboszcza w gospodarstwie na południe od Tours. To może wystarczyć i ze względu na życie Paula i Rosie Clarke’ów lepiej, żeby tak było. – Skoro nie jedziemy do Tours, to dokąd? – Kilkaset metrów stąd jest centrala telefoniczna. Na pewno mają aparat i książki telefoniczne dla całej Francji. Musimy się tam dostać, ale zapewne postawili tam straż dla ochrony przed sabotażystami. – Brzmi świetnie. – Marc pokiwał głową, a kropla krwi skapnęła mu z podbródka na białą koszulę.

195

ROZDZIAŁ DWUDZIESTY ÓSMY

Marc kulił się na dnie bocznego wózka, kiedy Henderson zajechał przed front urzędu. Na rzeźbionych podwójnych drzwiach wisiała mosiężna tabliczka ze znakiem France Telecom. Wejścia strzegł jeden żołnierz wermachtu, który wydawał się całkowicie pochłonięty dłubaniem w nosie i który omal nie zemdlał z wrażenia na widok srogiej miny Hendersona w gestapowskim mundurze. Niemiec wyprężył się jak struna i nerwowo zasalutował. – Heil Hitler – powiedział Henderson, odpowiadając na salut skinieniem dłoni. – Mam rozkazy od obersta Hinzego; żądam dostępu do spisów numerów i łącznicy wewnątrz tej centrali telefonicznej. Żołnierz skinął głową. – Tak jest, herr major. Jeden z naszych techników pracuje w środku i na pewno będzie w stanie pomóc. – Chłopcze! – zawołał Henderson, oglądając się za siebie na motocykl. 196

Marc wyłonił się z bocznego wózka. – Proszę, niech mnie pan już nie bije – zakwilił słabym głosem. Widok szlochającego przerażonego chłopca z krwią lejącą się po podbródku wstrząsnął strażnikiem i przy okazji utwierdził w jego opinii o tajnej policji Trzeciej Rzeszy. Zwyczajni żołnierze niemieckiej armii bali się czarnych mundurów niemalże tak samo jak ludność cywilna okupowanych przez nich krajów, dlatego chociaż wartownik o młodzieńczej twarzy uznawał całą sytuację za co najmniej dziwną, nie miał najmniejszego zamiaru przepytywać oficera gestapo. Wewnątrz centrali było duszno, a powietrze przesycał zapach oleju i iskier. Henderson przeprowadził Marca przez recepcję, a potem pod łukowym przejściem do mrocznego pomieszczenia wypełnionego metalowymi stelażami zawierającymi tysiące elektromechanicznych przełączników. Ponad jedna trzecia ruchu telefonicznego Paryża przechodziła przez tę centralę, wibrującą od niezmordowanej prac styków i wybieraków. – Heil Hitler – przywitał Hendersona Niemiec w okularach. – Co mogę dla pana zrobić, majorze? – Czy linie telefoniczne działają? – zapytał Brytyjczyk opryskliwym tonem. – Mamy pewne trudności. Wielu pracowników nie przyszło do pracy z powodu godziny policyjnej – wyjaśnił okularnik. – Mamy zaledwie czterech z sześćdziesięciu francuskich telefonistów. Połączenia lokalne przechodzą przez centralę automatyczną, ale międzymiastowe wymagają ręcznego łączenia. Operatorzy nie nadążają z obsługą żądań, więc ograniczyłem ruch międzymiastowy do połączeń wojskowych. – Potrzebuję połączenia z Tours – powiedział Henderson. – Czy to możliwe? – Porozmawiam z którąś z telefonistek. Uzyskaliśmy kilka połączeń z południem Francji, ale sieć jest mocno przeciążona. To, nieste197

ty, może potrwać, a niektórzy lokalni operatorzy rozłączają się, kiedy tylko usłyszą niemiecki. – Mówię płynnie po francusku – powiedział Henderson. – Przekażcie telefonistce, żeby niezwłocznie zaczęła nawiązywać połączenie z Tours. – Tak jest, herr major – powiedział technik, po czym ruszył zdecydowanym krokiem w stronę kobiety przy łącznicy. Henderson podszedł do metalowej półki i zdjął z niej dwa opasłe tomy zawierające spis wszystkich numerów we Francji. Przewertował je szybko, aż natrafił na wykaz numerów dla Tours. Miasto liczyło więcej niż sto tysięcy mieszkańców, ale tylko niespełna dwa tysiące miało telefony. Brytyjczyk odwrócił się do Marca, wyjmując z kieszeni wieczne pióro i odkręcając skuwkę. Zerknąwszy w bok dla pewności, że technik niczego nie usłyszy, pochylił się nieco i szepnął: – Umiesz czytać i pisać? – No pewnie, że umiem, do diabła – oburzył się Marc. – Ty przejrzysz prawą stronę, ja wezmę lewą. Chcę, żebyś wynotował numery należące do kościołów i wszelkich organizacji religijnych. Szukaj też numerów księży i pastorów. – Ale skąd będziemy wiedzieć, który to? Henderson potrząsnął głową. – Nie będziemy. Ale księża, rabini i inni religijni przewodnicy w danej społeczności zwykle znają jeden drugiego. Jeśli uda się uzyskać kilka połączeń, niewykluczone, że trafimy na kogoś, kto zna byłego proboszcza wiejskiej parafii, który wziął pod opiekę dwoje dzieci, i będzie w stanie przekazać mu ostrzeżenie. A jeśli nie, to może chociaż będzie wiedział, kto może go znać. – To ma sens – powiedział Marc, kiwając głową. – Ale czy księża nie są zbyt biedni, żeby mieć telefony? – To może być problem – przyznał Henderson. – Ale nam wystarczy jeden człowiek, nawet gdyby to miał być sam biskup Tours. 198

Zaczęli przeglądać książkę, przesuwając palce w dół kolumny numerów. Przejrzenie każdej strony zajmowało minutę, a kiedy obaj skończyli, Henderson przerzucił kartkę. Cztery strony później wrócił do nich niemiecki technik. Wskazał na ładniutką telefonistkę siedzącą przy łącznicy dwadzieścia metrów dalej. – Marta próbuje połączyć się z Tours. Mówi, że szansa jest mniej więcej pół na pół. – Dziękuję – odpowiedział szorstko Henderson. – Zawołam, jeżeli znów będę czegoś potrzebował. Kiedy skończyli przeglądać ostatnie strony wykazu, oczy bolały ich od wpatrywania się w szeregi cyfr, ale mieli trzy numery, które wyglądały obiecująco. Henderson zapisał je, po czym odłożył książkę telefoniczną na półkę i podszedł do telefonistki. Dziewczyna z niepokojem w oczach zerkała na czarny mundur i zakrwawioną twarz chłopca. – Jakieś postępy? – zapytał Henderson po francusku. – Jest ciężko – powiedziała Marta, wskazując na wysoki pulpit łącznicy, z szeregami gniazdek złączy i zwisającymi pękami kabli. – Normalnie rozmowa z Tours wymaga tylko dwóch połączeń, przez centrale w Le Mans i Tours, ale Le Mans jest uszkodzona po szkopskim nalocie i... Słowo „szkopy” było obraźliwe dla Niemców i Marta pobladła nagle i spojrzała nerwowo na Hendersona. – To znaczy... niemieckim nalocie, proszę pana. Teraz rozmowy z Tours musimy kierować przez Dijon, Lyon i Bourges. Sieć jest bardzo obciążona, bo bombardowania przerwały wiele linii. Rozmowy zamiejscowe trzeba łączyć, szukając wolnych łączy u różnych operatorów, a to może zająć bardzo dużo czasu. – Rozumiem – mruknął Henderson. – Na jakim jesteśmy etapie? – Czekam na koleżankę z Dijon. Ma do mnie zadzwonić, jak tylko będzie miała wolną linię do Tours. 199

– Czy może pani powiedzieć jej, że to ważne? – zapytał Henderson. Marta potrząsnęła głową. – Wiedzą, że Paryż jest okupowany, i istnieje ryzyko, że nas odetną. Centrale w niektórych miastach w ogóle przestały łączyć z naszymi liniami. Marc i Henderson czekali, podczas gdy telefonistka zajęła się swoimi obowiązkami, odpowiadając na wywołania i przełączając kable na pulpicie z jednego gniazdka do drugiego. Henderson był niespokojny. Nie miał pojęcia, jak skutecznym systemem łączności dysponują Niemcy, ale było tylko kwestią czasu, by każdy niemiecki żołnierz w Paryżu wypatrywał mężczyzny i chłopca, którzy ukradli mundur gestapo i motocykl z koszem. Po piętnastu nerwowych minutach nad słowem „Dijon” na pulpicie zapłonęła lampka. Telefonistka wsunęła wtyczkę w odpowiednie gniazdko i podniosła słuchawkę. – Rozumiem... – powiedziała markotnym tonem. – Dzięki za dobre chęci, Elene. Telefonistka odwróciła się do Hendersona. – Bardzo mi przykro, majorze, koleżanka z Dijon mówi, że nie może znaleźć linii. Henderson obejrzał się dla pewności, że niemiecki inżynier odszedł wystarczająco daleko. – Tak naprawdę nie jestem z gestapo – wyznał półgłosem. – Jestem brytyjskim agentem i musimy się stąd wydostać, zanim nas złapią. Jeżeli zostawię pani wiadomość, czy jest jakaś szansa, że później spróbuje pani jeszcze raz i przekaże ją jednemu z tych numerów w Tours? Zycie dwojga dzieci jest w niebezpieczeństwie. Telefonistka spojrzała na niego nieufnie. Podejrzewała, że to jakaś gestapowska sztuczka, coś w rodzaju testu lojalności. Nagle odezwała się łamaną angielszczyzną. – Jeżeli jest pan Anglikiem, przypuszczam, że rozumie pan, co te200

raz mówię? Henderson uśmiechnął się, po czym wyszeptał odpowiedź, również po angielsku. – Angielski to mój język ojczysty, a jeśli przyjrzysz się nogawkom moich spodni, przekonasz się, że ten mundur skrojono na miarę kogoś cokolwiek wyższego. Dziewczyna nie znała angielskiego dość dobrze, by wszystko zrozumieć, ale z mowy ciała domyśliła się, o co chodzi, i spojrzała w dół na przydługie nogawki Hendersona. Brytyjczyk rozchylił poły bluzy mundurowej, pokazując, że pasek jest za długi, by porządnie przytrzymywać spodnie. – Macie tupet, do licha – powiedziała Marta, wykrzywiając usta w nerwowym uśmiechu. – Mogę wziąć waszą wiadomość i przekazać ją tym trzem numerom albo jeśli poczekacie dwie lub trzy minuty, mogę połączyć was z Tours. Hendersonowi opadła szczęka. – Trzy minuty? Marta uśmiechnęła się szelmowsko. – Mogę pracować dla szkopów, ale to nie znaczy, że będę ułatwiać im życie. Wetknęła wtyczkę w gniazdko oznaczone „Dijon” i złapała słuchawki. – Elene? – powiedziała wesoło. – Mam tu międzymiastową dla Francji. Potrzebna mi centrala w Tours, ale migiem. Okazało się, że dla Francji linie telefoniczne otwierają się z wprost magiczną szybkością. Po mniej więcej trzydziestu sekundach oczekiwania na centralę w Bourges połączenie z Tours zostało nawiązane i trzysta kilometrów dalej zadzwonił telefon. Niestety, nikt nie podniósł słuchawki. – Proszę spróbować następny – powiedział nerwowo Henderson. Przy ustanowionym już połączeniu z Paryżem była to jedynie kwestia wykręcenia innego numeru przez operatora w Tours. Tym 201

razem był to numer domu parafialnego, odebrał zaś młody ksiądz, niejaki ojciec Fry. Fry nie znał starego księdza, który przygarnął dwie sieroty, ale stwierdził, że któryś z jego starszych kolegów prawie na pewno będzie coś wiedział. Młody duchowny dał słowo, że przekaże wiadomość byłemu proboszczowi, gdziekolwiek go znajdzie, nawet jeżeli miałby udać się do niego osobiście. – Bóg zapłać, ojcze – westchnął radośnie Henderson. – I proszę przekazać, że ruszyłem na południe, ale może minąć dzień lub dwa, zanim do nich dotrę. Brytyjczyk zwrócił słuchawki telefonistce. – Proszę spróbować na trzeci numer – powiedział. – Ojciec Fry wydaje się godny zaufania, ale wolę się zabezpieczyć. Strzeżonego Pan Bóg strzeże. Po kolejnych dwóch minutach oczekiwania Marta potrząsnęła głową i odłożyła słuchawki. – Nikt nie odbiera – wyjaśniła. – Centrala w Tours przekazuje, że ta katolicka szkoła jest w centrum, a tam są duże zniszczenia po bombardowaniach. Henderson wzruszył ramionami. – Szkoda – westchnął. – Miejmy zatem nadzieję, że ojciec Fry nie zawiedzie. – Co teraz? – zapytał Marc. – Jestem potwornie wykończony – odpowiedział Henderson. – Przede wszystkim muszę się porządnie wyspać, a rano wyruszę do Tours. Marc zaniepokoił się. – Chyba nie chce mnie pan zostawić, co? – No... chyba nie – odrzekł niepewnie Henderson. – Zna pan jakieś miejsce, gdzie moglibyśmy przenocować? – zapytał Marc. – Nie w okolicy, ale mam klucze do lokalu, w którym mieszkała 202

kiedyś moja asystentka. To dwadzieścia minut jazdy stąd. – Henderson odwrócił się do telefonistki. – Stokrotne dzięki za pomoc. Marta uśmiechnęła się. – Rządź, Brytanio – szepnęła. – Vive la France – odpowiedział Henderson, po czym, upewniwszy się, że technika nie ma w zasięgu wzroku, pochylił się i ucałował dziewczynę w oba policzki.

203

ROZDZIAŁ DWUDZIESTY DZIEWIĄTY

Rząd wprawdzie nie skapitulował, ale oddając Niemcom Paryż bez zburzenia taktycznie ważnych mostów na Sekwanie, władze pokazały, że porzuciły jakąkolwiek nadzieję na ocalenie reszty kraju. Francuskie oddziały masowo dezerterowały albo składały broń i drogi wiodące na południe były pełne żołnierzy. Zmęczeni i głodni mieli przed sobą setki kilometrów marszu do domu. Jadąc w stronę Tours austinem zarekwirowanym i zatankowanym dla niego przez gestapo, herr Potente mijał tysiące rozbrojonych Francuzów. Inaczej niż cywilni uchodźcy, wśród których tydzień wcześniej uciekała rodzina Clarke’ów, żołnierze nie mieli wozów i wózków, jakimi mogliby tarasować drogę i wszyscy, z wyjątkiem kilku beznadziejnie pijanych, szli blisko pobocza. Największym zmartwieniem Potentego były leje po bombach, zawalone budynki i zburzone mosty. Do pokonania większości przeszkód wystarczały krótkie objazdy przez wsie lub polnymi dro204

gami, ale przeprawa przez rzekę nierzadko oznaczała konieczność nadłożenia nawet trzydziestu kilometrów albo co gorsza, rujnujący nerwy przejazd przez kładkę skleconą na kupie gruzu i naprędce podklinowaną kilkoma podkładami kolejowymi. Potente był wielce niezadowolony ze sposobu, w jaki potoczył się jego dzień. Pracował dla Abwehry, niemieckiego wywiadu wojskowego rywalizującego o wpływy z tajną policją gestapo. Potente miał się za zawodowego szpiega, podczas gdy gestapowców, agentów partii nazistowskiej, uważał za niewiele lepszych od zorganizowanych bandytów. Otwarta krytyka ze strony obersta Hinzego rozzłościła Potentego. Jego sześcioosobowy zespół skutecznie działał w Paryżu jeszcze przed inwazją, demaskując trzydziestu brytyjskich agentów, zabijając ośmiu, resztę zaś zmuszając do ucieczki, jeszcze zanim niemieckie wojska wkroczyły do Francji. Pozostała mu nadzieja, że przynajmniej nie zabawi długo w tym kraju. Rosjanie byli sojusznikami Niemców, Francja wkrótce miała skapitulować, a Wielka Brytania zdaniem Potentego nie miała innego wyjścia, jak tylko podpisać pokój z Hitlerem. Był pewien, że przy odrobinie szczęścia wojna skończy się lada chwila, a on wróci do rodzinnego domu pod Hamburgiem i dożyje swoich lat w szczęściu i spokoju. * Przekroczywszy rogatki Tours tuż przed wschodem słońca, Potente zatrzymał się, by zjeść croissanty, które przywiózł ze sobą z Paryża, popijając je letnią kawą z termosu. Był zmęczony po całonocnej jeździe i liczył na to, że napój da mu pobudzającego kopniaka, by mógł jakoś przetrwać ten dzień. Nie przewidywał żadnych problemów z przejęciem planów Mannsteina, ale telefon od Rosie Clarke odezwał się w zdumiewająco dogodnym momencie, a jako profesjonalny szpieg Potente nigdy nie wykluczał możliwości zasadzki. 205

Posiliwszy się, otworzył swój rewolwer, by sprawdzić, czy jest w pełni naładowany, po czym zakręcił bębenkiem i zatrzasnął go wprawnym ruchem nadgarstka. Potente lubił ten dźwięk i nie odmówił sobie przyjemności kilkakrotnego powtórzenia tej czynności. Zajrzał do mapy i policzył, że dojazd do chaty ojca Dorana zajmie mu około kwadransa, ale strzałka wskaźnika paliwa stała prawie na zerze, więc zanim ruszył w drogę, wyjął z bagażnika blaszany kanister i lejek, by dolać benzyny do baku. Chata Doranów nie różniła się zbytnio od tej, w której herr Potente mieszkał w dzieciństwie. Czując nagły przypływ nostalgii za wsią, pociągnął za zakończony frędzlem sznur poruszający dzwonek nad drzwiami. Yvette Doran nadeszła od tyłu, stając na ścieżce przed domem w ubłoconych butach i z łopatą w ręce. – Pan Henderson? – zapytała niepewnie, ale zaraz uśmiechnęła się ciepło. – Nie spodziewałam się pana tak wcześnie. Potente przemówił doskonałą francuszczyzną: – Szybko się jechało. Aż dziwne, że na drogach jest tak spokojnie. Yvette pokiwała głową. – Te wędrówki ludów trwały już tak długo, że w końcu wszyscy dali sobie spokój. Zapraszam do środka. Drzwi są otwarte, a mój brat, jak przypuszczam, szykuje dzieciom śniadanie. Skrzypnęły zawiasy i Niemiec wkroczył prosto do pokoju dziennego. Przez otwarte drzwi zobaczył wnętrze kuchni i troje dzieci siedzących przy stole jadalnym. Słusznie założył, że dwoje starszych to Paul i Rosie. – Witamy, witamy, panie Henderson – uśmiechnął się ojciec Doran, wstając, by przesunąć się w stronę pieca. – Miał pan męczącą podróż. Może łyk świeżutkiej kawki? – Z rozkoszą – odrzekł Potente, wciągając w nozdrza zapach piekącego się chleba, po czym zatarł dłonie i spojrzał na dzieci. – Obawiam się jednak, że nie możemy długo zwlekać. Nadałem sygnał do Londynu i zaklepałem nam miejsca na statku z Bordeaux, ale ten 206

odpływa dziś o trzynastej, co nie pozostawia nam zbyt wiele czasu. – Tyle o panu słyszeliśmy, panie Henderson – powiedziała pogodnym tonem Rosie. – Tata często nam o panu opowiadał. – Doprawdy? – odrzekł ostrożnie Potente. Ojciec Doran postawił na stole kubek z parującą kawą. – Proszę, niech pan siada, panie Henderson. Paul podniósł głowę i patrzył, jak Potente sadowi się za stołem. – Pan i tata służyliście kiedyś na jednym okręcie, prawda? – zapytał nagle. – HMS „Manchester” – dodała Rosie. Niemiec skinął głową. – To było dawno temu, ale po drodze chętnie opowiem wam kilka historii. Wasz ojciec był wspaniałym człowiekiem. Hugo wybrał właśnie tę chwilę, by odsunąć się od stołu i opuścić z krzesła na podłogę. Sześciolatek osłupiał na widok babci Yvette stojącej w drzwiach i mierzącej ze strzelby w tył głowy swojego gościa. Wyraz twarzy malca wystarczył, by Potente obejrzał się gwałtownie, ale w tym samym momencie Yvette pociągnęła za spust. Strzał posłał chmurę śrutu w plecy i ramię Niemca, ale małe ołowiane kulki są znacznie mniej skuteczną bronią niż pojedyncze pociski o dużym kalibrze i podczas gdy staruszka przeładowywała strzelbę, zalany krwią Potente zdołał wyrwać z kabury rewolwer. – Tata nigdy nie służył na „Manchesterze”! – krzyknął Paul, zrywając się od stołu. Yvette zbliżyła się o krok do szpiega i strzeliła ponownie. Tym razem chmura śrutu była bardziej skupiona i wyrwała Niemcowi sporą dziurę w plecach. Kiedy jego głowa opadła bezwładnie na blat stołu, ojciec Doran pierwszy uświadomił sobie, że jednocześnie padły dwa strzały, a nie jeden. Pocisk z rewolweru trafił Hugona pod pachą, ciskając go brutalnie na kredens. Kula leciała dalej, przeszywając miękką tkankę płuca i roztrzaskując żebra, by wyrwać się na zewnątrz z przodu klatki 207

piersiowej. – Hugo! – wrzasnęła Rosie, kiedy malec osunął się pod mebel. Yvette rzuciła strzelbę i skoczyła w stronę chłopca. Hugo próbował krzyczeć, ale krew zalała mu płuca i zamiast głosu z ust buchnął mu ciepły płyn. Nie mogąc znieść strasznego widoku, Paul dopadł kuchennych drzwi i wybiegł na zewnątrz, na suchą ziemię między kurnikami. Rosie wyrwała rewolwer z martwych palców Potentego, który zwalił się z krzesła na podłogę. – Och, Hugo, tak bardzo mi przykro... – zaszlochała staruszka, podczas gdy ojciec Doran chodził to w jedną, to w drugą stronę, nie bardzo wiedząc, co robić. – Powinniśmy byli trzymać cię z dala, ale... Tak mi przykro! Paul wyjrzał zza framugi i patrzył, jak Yvette obejmuje bezwładne ciałko i przyciąga do piersi w krwawym uścisku. Wydawało się nierealne, by ten wesoły brzdąc, który niecałe dwie minuty temu wypychał sobie policzki chlebem i strzelał nad stołem głupimi minami, teraz był martwy.

208

ROZDZIAŁ TRZYDZIESTY

Marca za bardzo bolała szczęka, by mógł się porządnie wyspać, ale Henderson był na nogach już od zbyt wielu dni. Brytyjczyk zasnął w momencie, w którym zwalił się na łóżko panny McAfferty, i od tamtej pory spał jak kamień. Kiedy na zewnątrz zrobiło się jasno, Marc wyszperał z kredensu konserwy z owocami i fasolką po bretońsku. Umiał już posługiwać się otwieraczem i gdy tylko oderwał wieczka od puszek, dokładnie wygniótł widelcem ich zawartość. Za bardzo bolała go szczęka, by mógł cokolwiek pogryźć. Spróbował włączyć radio, ale mieszkanie stało puste od dwóch miesięcy i bateria okazała się wyczerpana. Lokal już na pierwszy rzut oka zdradzał, że należy do kobiety, ściany zdobiła kwiecista tapeta, a w powietrzu unosiła się ledwie wyczuwalna woń pudru i kotów. – Już prawie środek dnia – poskarżył się Henderson, który wszedł do saloniku, bezceremonialnie drapiąc się po pośladku. – Czemu 209

mnie nie obudziłeś? Marc siedział w fotelu, przerzucając strony przewodnika dla obserwatorów ptaków. – Nawet chciałem, ale pomyślałem, że pan na mnie nawrzeszczy. – Może i dobrze myślałeś – powiedział z uśmiechem Henderson. – Przez ostatni tydzień pożarłem z tuzin pigułek benzedryny, żeby się jakoś trzymać. We łbie wali mi jak w bębnie. – No to jest nas dwóch – powiedział Marc, obnażając zęby w uśmiechu i pokazując Hendersonowi krwawy purchel w ustach. – Przepłukałeś usta wodą z solą, tak jak ci wczoraj mówiłem? Lepiej, żeby nie wdało się zakażenie. – Zrobiłem to trzy razy – przytaknął Marc, kiwając głową. – To jak, mamy jakiś plan na dzisiaj czy znowu improwizujemy? – Jedno i drugie, jak sądzę – odparł Henderson, trąc oczy dłońmi i rozdziawiając usta w smacznym ziewnięciu. – Wiem, dokąd powinniśmy się udać, ale nie mam stuprocentowej pewności co do szczegółów. Jadłeś już? – Wciągnąłem coś z puszki. Jest tego trochę w kredensie. – Zjem śniadanie, a potem ruszamy. Myślałeś już o swoich planach na przyszłość? Marc spojrzał na Brytyjczyka zdumiony. – Zostaję z panem, co nie? Znaczy... Jeżeli można... – Miałem na myśli dalszą przyszłość. Zakładając, że nasza wiadomość dotarła do byłego proboszcza przed herr Potentem, zamierzam zgarnąć dzieciaki Digby’ego Clarke’a i złapać jakiś statek do Anglii. Nie masz żadnych dokumentów, ale być może mógłbym pociągnąć kilka sznurków i załatwić miejsce także dla ciebie. Marc uśmiechnął się. – Naprawdę? – Stałeś u mego boku w hotelu, kiedy tego potrzebowałem. Nie mam pojęcia, co powiedzą moi przełożeni, kiedy przywiozę do kraju francuskiego znajdę, ale i tak nigdy mnie nie lubili, a skoro bę210

dziesz już na pokładzie, to przecież cię nie zawrócą. Marc usłyszał wystarczająco dużo, by wpaść w zachwyt. Nowi znajomi i przeprowadzka do Wielkiej Brytanii to było więcej, niż śmiał marzyć, kiedy uciekał z sierocińca. Poprzedniego wieczoru wepchnęli motocykl do kanału, a po posiłku Henderson zdecydował, że pozbędzie się także gestapowskiego munduru. Mógł nim zmylić nastoletniego żołnierza pilnującego wejścia do centrali telefonicznej, ale nie miał stosownych dokumentów, by przejść przez kontrolę w biały dzień. Henderson zrezygnował ze swojej zwykłej eleganckiej odzieży i ubrał się jak prowincjusz. W roboczych buciorach, kordowych spodniach na szelkach i kapeluszu z szerokim rondem mającym osłaniać twarz od słońca wyglądał zupełnie jak Marc. Na pierwszy rzut oka byli ojcem i synem – wieśniakami szukającymi schronienia u krewnych na południu. Szczegółami, które różniły ich od chłopów, była przytroczona na piersi Hendersona kabura, a w niej pistolet z tłumikiem, oraz walizka zawierająca pigułki, trucizny, dwa granaty i piętnaście sztabek dwudziestoczterokaratowego złota. Marc szedł z torbą ze świńskiej skóry zarzuconą na plecy oraz małą walizką wypełnioną niewielkim zapasem ubrań i kilkoma puszkami jedzenia. Para dziarskim krokiem szła przez południowe przedmieścia Paryża. Marsz w upale był męczący, ale Marc nie narzekał, bo obolałe nogi przynajmniej odwracały uwagę od tępego rwania w szczęce. Co pewien czas mijali ich Niemcy w kübelwagenach albo na końskich grzbietach, ale szok inwazji rozwiewał się i Paryż z wolna powracał do względnej, niespokojnej normalności. Była sobota. Na ulicach dzieci bawiły się albo ustawiały w kolejkach do kin, podczas gdy ich matki dołączały do bardziej ponurych ogonków po jajka, mleko i chleb. Dotarcie do granicy miasta zajęło im godzinę, ale drogę wiodącą na południe, do Tours, blokował niemiecki punkt kontrolny. Połowę 211

jezdni przegradzał ustawiony w poprzek francuski samochód, któremu przecięto opony, by nie było łatwo ruszyć go z miejsca. Przejazdu pilnowało sześciu niemieckich żołnierzy, którzy przepuszczali ruch wojskowy, z całą bezwzględnością zawracając pojazdy cywilne i wszystkich pieszych. – Nie gap się na rogatkę – powiedział ostrym tonem Henderson, pociągając Marca na drugą stronę ulicy w kierunku niewielkiego narożnego baru. – Nie chcemy wzbudzać podejrzeń. Marc rozejrzał się, upewniając, że nikt nie może go podsłuchać. – Moglibyśmy spróbować na przełaj, przez pola – powiedział ściszonym głosem. – Nie mogą przecież pilnować każdej ścieżki. – To prawda – zgodził się Henderson. – Ale chcę dotrzeć do Tours w dzień, najwyżej dwa. Jeśli będziemy musieli iść na piechotę, potrwa to znacznie dłużej. – No to co robimy? – Czekamy i obserwujemy – powiedział cicho Henderson, wstępując między rzędy wolnych stolików na zewnątrz baru. – Nie mam już chleba – oznajmił przepraszająco gospodarz lokalu, kiedy tylko przekroczyli próg. – Została mi tylko kawa i nędzne resztki, które przerobiłem na zupę. Henderson zadowolił się czarną kawą, podczas gdy Marc zamówił zupę, czego wkrótce pożałował, ponieważ okazała się zawierać głównie ziemniaki oraz kawałki dziwnie śliskiej i gorzkiej kiełbasy. Siedzieli w barze przez godzinę, prawie się nie odzywając, ale przez cały czas bacznie obserwując ruch odprawiany w punkcie kontrolnym. Właściciel lokalu wychodził co pewien czas na zewnątrz, by spojrzeć smętnie wzdłuż ulicy, czy nie nadjeżdża jego dostawa chleba. Wreszcie zrozpaczony porwał słuchawkę telefonu i wykręcił numer, po czym Henderson podsłuchał, jak piekarz tłumaczy się, że Niemcy zajęli mu firmę i posyłają całą produkcję na front. Kilka minut później Niemiec z rogatki kupił tuzin kaw i zaniósł je 212

swoim kolegom na tacy, by w kwadrans potem wrócić z pustymi filiżankami na spodkach. – Jak leci, grenadierze? – huknął Henderson. – Masakra, takie słońce, co nie? Żołnierz – który jak większość niemieckich piechurów wyglądał prawie na nastolatka – uśmiechnął się. – Dobry niemiecki – pochwalił. – Pochodzę z Alzacji – skłamał Henderson. – Dorastałem, mówiąc po niemiecku, ale wyniosłem się spod granicy już wiele lat temu. – Mhm – mruknął żołnierz bez zainteresowania. – Nie mamy żadnych wiadomości – powiedział Henderson. – Nie wie pan może, co się dzieje? Żołnierz roześmiał się. – Myślisz pan, że dowiadujemy się więcej, stercząc tam, niż wy, siedząc tutaj? Wiem tylko tyle, że czołgi idą naprzód i że jak zawsze ledwie nadążają z dostarczaniem im paliwa i żarcia, żeby to wszystko mogło się jakoś kręcić. Henderson uśmiechnął się. – Pewnie lepiej panu było w domu niż na froncie. – A żebyś pan wiedział, do diabła – ożywił się Niemiec. – Byłem jednym z pierwszych za granicą w Sedanie. Dość się już nawalczyłem i mam nadzieję, że to wszystko rychło się skończy. – Też mam taką nadzieję – zaśmiał się Henderson. Kiedy Niemiec odszedł do swoich na posterunku, do stolika podszedł gospodarz i oznajmił, że zamyka lokal. – Wy i szkop byliście jedynymi klientami, jakich miałem od dwóch godzin – wytłumaczył. – Nie warto zostawiać otwartych drzwi, jak się nie ma chleba ani jajek, tylko kiełbasę, która właściwie straciła prawo do tej nazwy. – Doskonale pana rozumiem – powiedział Henderson, zgarniając kapelusz z blatu i wstając od stolika. – A ta piekarnia, nie wie pan przypadkiem, gdzie ona jest? 213

– Jasne, że wiem – odpowiedział gospodarz, który wziął się już do ustawiania krzeseł na stolikach. – To niecały kilometr stąd; musieliście minąć, kiedy tu szliście. Ale nie liczcie, że dostaniecie tam chleb. Właściciel powiedział mi, że Niemcy każą mu palić w piecach na okrągło i zabierają co do jednego wszystkie bochenki. Zagrozili, że rozstrzelają każdego, kto zaniecha pracy albo poprosi o wolne. Piekarz mówi, że do jutra wyjdzie mu cała mąka. Henderson zostawił pokaźny napiwek i Marc wyszedł za nim na osłonecznioną ulicę, po której, grzechocząc na bruku, przejechały trzy ciężarówki wyładowane żołnierzami. Posterunek przepuścił je bez kontroli. – Co właściwie możemy zrobić? – zapytał Marc, kiedy ruszyli w stronę piekarni. Henderson chciał, żeby chłopak zaczął myśleć samodzielnie, i korzystając z chwili czasu, postanowił urządzić mu mały sprawdzian. – Co zauważyłeś w tym posterunku? Marc wzruszył ramionami. – Nie zatrzymywali nikogo, chyba że Francuzów. – Właśnie – skinął głową Henderson. – A każdy pojazd, który albo wyglądał na niemiecki, albo miał Niemca za kierownicą, był natychmiast bez kontroli przepuszczany. Poza tym w większości ciężarówek w szoferce siedzi tylko jeden człowiek. Marc uśmiechnął się. – Jak szofer wyjdzie, łatwo ją podwędzić. Henderson znów kiwnął głową. – Żołnierz wspomniał o podstawowej słabości taktyki Niemców. W zeszłym roku przysporzyła im problemów na wschodzie, a teraz przy odrobinie szczęścia sprawi, że nasza podróż przez front będzie o wiele łatwiejsza, niż byłoby przekraczanie okopów podczas wielkiej wojny. Marc zmarszczył brwi. – Jaka słabość? 214

– Niemcy walczą zmasowanymi natarciami sił pancernych: czołgów, dział samobieżnych i tak dalej. Kłopot z taką taktyką polega na tym, że pancerniacy stale prą w głąb kraju, ścigając pokonane wojska, ale zapędzając się za daleko i za szybko, wyprzedzają własne linie zaopatrzeniowe i w końcu grzęzną bez jedzenia dla żołnierzy i bez paliwa i amunicji dla czołgów. – To dlatego natarcie zatrzymało się przed Paryżem na trzy tygodnie? – zapytał Marc. – Zgadza się. I właśnie dlatego jedyne, co musimy zrobić, to zatrzymać ciężarówkę z chlebem albo cysternę z paliwem, walnąć szofera w łeb i gładko przejechać przez wszystkie posterunki. Niemcy prą naprzód zbyt szybko, żeby umacniać pozycje, więc jeśli znajdziemy jakąś wiejską dróżkę albo kawałek płaskiego pola, powinniśmy bez problemu wjechać na terytorium Francuzów. – Ale czy Francuzi nie będą do nas strzelać, jak zobaczą niemiecki wóz? Henderson pokiwał głową. – Będą na pewno – powiedział z poważną miną.

215

ROZDZIAŁ TRZYDZIESTY PIERWSZY

Piekarnia należała do najnowocześniejszych w Paryżu; szkieletowy budynek za ceglanymi murami rozsiewał po okolicy woń gorącego chleba za pośrednictwem trzech metalowych kominów. Frontowej bramy strzegli niemieccy żołnierze, a na ocienionej części podwórza odpoczywał starszy mężczyzna, najwyraźniej dotknięty udarem cieplnym. Z tyłu budynku czekały w kolejce trzy niewielkie ciężarówki, jedna niemiecka i dwie zarekwirowane miejscowym przedsiębiorstwom. Pomiędzy tylnym wejściem a otwartą klapą pierwszego samochodu przewijała się procesja żołnierzy i pracowników piekarni wyglądających tak, jakby trzymali się ostatkiem sił. Każdy niósł kosz pełen gorących bochnów, które bezceremonialnie wrzucano do skrzyni ładunkowej pojazdu, dopóki nie utworzyły ogromnej sterty. Wszystko odbywało się przy wtórze wrzasków otyłego niemieckiego oficera, który ponaglał wszystkich do szybszej pracy. 216

Kiedy skrzynia była już pełna, zamknięto klapę i zasznurowano brezentową plandekę, by bochenki nie wysypywały się na drogę. Niemiecki żołnierz w do cna przepoconej koszuli wspiął się do szoferki i zatrzasnął za sobą drzwi. Chciał otrzeć pot ściekający mu z łysej głowy, ale kiedy sięgnął po bluzę rzuconą niedbale na prawy fotel, jego wzrok padł na chłopca przycupniętego we wnęce na nogi i mierzącego doń z pistoletu. – Zachowuj się normalnie – wyszeptał Marc w swojej łamanej niemczyźnie. – Zapuść silnik i ruszaj albo zaraz rozwalę ci łeb. Spocony Niemiec ostrożnie skinął głową i wsunął kluczyk do stacyjki. – Bardzo dobrze – pochwalił Marc. Zawarczał silnik, a szoferka wypełniła się kwaśnym odorem niemieckiego potu. Zdenerwowany, albo po prostu niezbyt wprawny kierowca za bardzo popuścił sprzęgło, wprawiając ciężarówkę w dygot i omal nie dławiąc silnika podczas ruszania. Zaraz potem dała się słyszeć seria przeciągłych zgrzytów, kiedy rozpaczliwie szukał drugiego biegu. – Musimy zabrać mojego przyjaciela – powiedział Marc, wysuwając się z ciasnej przestrzeni pod szybą, kiedy wyjechali z piekarni i skręcili za róg, poza zasięg wzroku innych Niemców. – Skręcisz w drugą ulicę w prawo i zatrzymasz się za wiaduktem nad torami. Marc usadowił się na miejscu pasażera, przez cały czas trzymając Niemca na muszce. – Skręć tutaj – rozkazał, ale kierowca pamiętał instrukcje i już zaczął zwalniać. Marc spojrzał wzdłuż chodnika i z zadowoleniem skonstatował, że w polu widzenia nie ma ani jednego przechodnia. Była sobota i urzędy zajmujące obie strony ulicy były zamknięte. Kiedy ciężarówka przetoczyła się przez garb wiaduktu, Henderson wyłonił się ze swojej kryjówki na stromym stoku schodzącym do dwóch równoległych wstęg torów kolejowych. Brytyjczyk wybiegł na drogę za cię217

żarówką i otworzył drzwi kierowcy, w chwili kiedy ta się zatrzymała. – Wyłaź! – krzyknął, machając żołnierzowi przed twarzą niemieckim pistoletem. – Nie próbuj żadnych numerów. Zachowuj się grzecznie, a nic ci się nie stanie. Niemiec wyszedł z szoferki z uniesionymi rękami. Henderson kazał mu iść w stronę bariery wiaduktu, a kiedy tylko wstąpił na chodnik, przyłożył mu lufę do potylicy. Strzał rzucił żołnierzem w przód, przewieszając go przez barierkę, tak jak sobie tego życzył Brytyjczyk. Wsunąwszy pistolet do kieszeni, Henderson złapał Niemca za uda i z wysiłkiem dźwignął go w górę. Trup przewalił się przez barierkę, przeleciał przez koronę rosnącego na nasypie drzewa, po czym gruchnął głucho na zbocze obok torów w trzasku łamanych gałązek i szeleście suchych liści. – Dawaj jego bluzę – rzucił nagląco Henderson, biegnąc do ciężarówki. – Będzie mi potrzebna na rogatkach. I hełm również. * Wskaźnik paliwa pokazywał pełny bak, a droga wiodąca na południe, w stronę frontu, była pusta. Jedyny ruch, na jaki natknęli się poza posterunkiem kontrolnym, stanowiła kolumna lśniących nowością czołgów jadących po raz pierwszy zakosztować prochu. Z włazów wychylały się nagie torsy czołgistów szukających ucieczki przed duszącym skwarem panującym wewnątrz pojazdów. Dwadzieścia kilometrów od stolicy ciężarówkę przepuszczono bez zatrzymywania przez następny punkt kontrolny, przez który Marc przejechał skulony we wnęce na nogi. Tam też po raz pierwszy natknęli się na inne oznaki niemieckiej obecności w postaci namiotów stanowiska dowodzenia i szpitala polowego. Kilka kilometrów dalej droga doprowadziła ich do szeregu zgliszcz po spalonych wiejskich zabudowaniach. Destrukcja wydawała się bezcelowa, skoro nikt nie miał wątpliwości, że Niemcy i tak zwyciężą, dlatego 218

Marcowi przemknęło przez myśl, że być może budynki spłonęły przez przypadek. Wkrótce dotarli do granicy terytorium zajętego przez Niemców, gdzie natknęli się na mierzącą prawie kilometr długości kolumnę pojazdów pancernych stojącą na drodze w oczekiwaniu rozkazów. Czołgi były szerokie i Henderson musiał mijać je powoli, często wjeżdżając kołami na trawiaste pobocze. Pola wokół czołgów były usiane ciałami wycieńczonych francuskich żołnierzy. W pierwszych etapach inwazji Niemcy wzięli do niewoli ponad milion Francuzów, ale pilnowanie jeńców uszczuplało własne zasoby, zaś karmienie ich okazało się niemożliwe. Dlatego podczas gdy francuscy jeńcy na północy spędzili miniony miesiąc w prowizorycznych obozach, umierając od chorób i głodu, teraz pojmanych żołnierzy ograbiano z broni i wyposażenia, po czym kazano maszerować na południe. Pozostali ranni i chorzy, którzy mogli jedynie wyzionąć ducha na słońcu, bez choćby kropli wody, podczas gdy ich wróg czekał spokojnie na zaopatrzenie przed wyruszeniem do kolejnego natarcia. Podczas swojej podróży z Beauvais do Paryża Marc napatrzył się już na wiele cierpienia, ale widok młodych żołnierzy umierających z głodu i pragnienia wydał mu się wyjątkowo upiorny. Za tymi ludzkimi wrakami kolejne pole zapełniono równo i porządnie ułożonymi stertami hełmów, karabinów, amunicji i granatów. Henderson zdobył się na słaby uśmiech. – Kiedy byłem mały, miałem kolekcję ołowianych żołnierzyków – powiedział do Marca. – Kiedy szedłem spać, mama zmuszała mnie do porządkowania ich w kupki, takie jak te, tylko mniejsze. Na wzmiankę o dzieciństwie Marc uświadomił sobie, że Charles Henderson wciąż jest dla niego wielką tajemnicą. – Ma pan żonę albo dzieci? – Miałem córeczkę, ale zmarła na gruźlicę, kiedy była bardzo malutka. Moja żona bardzo źle przyjęła jej stratę. 219

– Przepraszam – mruknął Marc i poruszył się niespokojnie na siedzeniu, żałując, że zadał to pytanie. – W pewnym momencie załamała się całkowicie – ciągnął Henderson. – Chcielibyśmy mieć jeszcze dziecko, ale moje długie pobyty za granicą trochę komplikują sprawę. Minąwszy wioskę zapełnioną niemieckimi żołnierzami, dotarli do rozstaju i Henderson rozmyślnie wybrał piaszczystą drogę odchodzącą od głównego szlaku. Droga wiła się ujęta w szpaler drzew, których korony rzucały na ziemię cętkowany cień. – Myślę, że minęliśmy już ostatnich Niemców – powiedział Henderson, jadąc tak szybko, jak tylko miał odwagę. Marc odruchowo zanurkował pod przednią szybę, kiedy droga doprowadziła ich do spłachetka otwartej przestrzeni, na którym stało wycelowane prosto w nich działo. Henderson pomyślał, że to muszą być Francuzi. – Marc, chodź tu i trzymaj kierownicę! Szybko! – krzyknął w panice, uświadomiwszy sobie, że wciąż jest w niemieckiej bluzie mundurowej. Marc złapał kierownicę i przerażony usiłował utrzymać ciężarówkę na drodze, podczas gdy jego towarzysz gorączkowo ściągał bluzę z ramion. Francuscy żołnierze przy dziale zaczęli krzyczeć coś w ich stronę i Henderson zdjął nogę z gazu. Na całe szczęście porwali jeden z zarekwirowanych pojazdów francuskich; ciężarówka niemieckiej armii niechybnie zostałaby powitana ogniem, nie tylko podejrzliwością. – Wychyl się przez okno, żeby widzieli, że jesteś dzieckiem – rozkazał Henderson. Marc spełnił polecenie i zaczął wołać: – My nie szkopy! My nie szkopy! Trzej żołnierze wyszli z przydrożnych zarośli, celując w Marca i Hendersona z karabinów. Henderson zatrzymał ciężarówkę, ale nie zgasił silnika i trzymał nogę na sprzęgle, na wypadek gdyby zrobiło 220

się gorąco. – Co wieziecie? – zapytał brodaty sierżant, opierając koniec lufy o krawędź okna tuż obok głowy Marca. – Świeży chleb, proszę pana – odpowiedział Marc. Z tyłu inny żołnierz zerwał brezentową klapę i natychmiast dostał się pod lawinę bochenków, które posypały się na drogę i potoczyły w dół pochyłości. – Skąd to macie? – zapytał sierżant z karabinem. – Z Paryża. Zarekwirowali moją ciężarówkę i kazali wozić zaopatrzenie na front – skłamał Henderson. – Zabiliśmy szkopa, który miał nas pilnować, i postanowiliśmy spróbować przedrzeć się do naszych. Obsługa działa wydawała się składać z sześciu żołnierzy. Pięciu z nich wybiegło na drogę, by porwać bochny i wgryźć się łapczywie w świeży chleb. To rozgniewało sierżanta, który przepytywał Hendersona. – Gdzie wasza dyscyplina?! – zagrzmiał na podwładnych. – Wracać na stanowiska! – Parę kilometrów stąd stoi setka niemieckich czołgów – powiedział Henderson. – Chyba szykują się do kolejnego natarcia. Jeśli zrobimy trochę miejsca z tyłu, możecie zabrać się z nami. – Dziękujemy, ale nie skorzystamy – odrzekł sierżant, uśmiechając się lekko. – Reszta naszego pułku poddała się dziś rano. Nasza szóstka postanowiła zostać i walczyć. Ale weźmiemy trochę chleba, jeżeli nie macie nic przeciwko temu. Sierżant zeskoczył ze stopnia ciężarówki i opuścił broń. Henderson patrzył na niego zbyt osłupiały, by mówić. – Armaty tamtych czołgów mają dwa razy większy zasięg od tej waszej pukawki – wykrztusił wreszcie. – Zerkną tylko przez lornetkę i zmiotą was z tej drogi. Sierżant spojrzał na swoje buty niczym mały chłopiec, który wie, że wpadł w tarapaty. 221

– Niemcy zbombardowali mój dom – powiedział, nie podnosząc wzroku. – Żona, matka, dwie córki – wszyscy zginęli. Większość z nas musi żyć z takim doświadczeniem. Prędzej umrę, niż spojrzę jakiemukolwiek szwabowi w oczy i powiem: „Proszę pana”. – Jest pan pewien, że pańscy ludzie czują to samo? – zapytał Henderson. Sierżant odstąpił od ciężarówki na kilka kroków i zawołał do żołnierzy: – Hej, ten facet mówi, że jedzie na nas dwieście czołgów i proponuje podwózkę na południe. Jeśli któryś reflektuje, to ostatnia szansa. Hajda na pakę i jazda. Wygłodniali żołnierze z policzkami wypchanymi chlebem zgodnie potrząsnęli głowami. Marc nie wiedział, czy powinien podziwiać ich odwagę, czy pogardzać głupotą. – Cóż... zatem pozostaje mi życzyć powodzenia – powiedział Henderson. – Jeżeli wzięliście już dość chleba, to pojadę dalej. Nie wiecie, sierżancie, czy na południe stąd są jeszcze jacyś Niemcy? Francuz pokręcił głową. – Wszystko, co znajdziecie, to opuszczone francuskie pozycje i żołnierze zwiewający z podkulonymi ogonami. Ruszając, Henderson usłyszał, że ktoś łomocze w bok ciężarówki. Zatrzymał się przekonany, że jeden z żołnierzy zmienił zdanie i postanowił zabrać się z nimi, ale zamiast tego na próg obok Marca wskoczył wychudzony chłopak, który wetknął przez okno jakiś papier. – Nie mam koperty ani znaczka, ale adres jest na górze. Myślę, że macie większe szanse na wysłanie tego mojej żonie niż ja. Marc był zdumiony. Żołnierz wyglądał raczej jak któryś ze starszych chłopców z sierocińca niż jak ktoś, kto ma żonę. – Zrobię, co się da – wybąkał niepewnie. Odjechali, zostawiając za sobą żołnierzy, działo i rozsypane bochenki. Henderson ponuro pokręcił głową. 222

– Wojna robi z ludźmi dziwne rzeczy – westchnął. – Narwani szaleńcy.

223

ROZDZIAŁ TRZYDZIESTY DRUGI

Ciężarówka miała już dawno za sobą lata świetności i powyżej pięćdziesięciu kilometrów na godzinę jej dieslowski silnik zaczynał się buntować. Henderson zdał się na los i przestał się spieszyć, wychodząc z założenia, że jeżeli Potente przybył do Doranów, zanim dotarło do nich ostrzeżenie, to i tak już nic nie można było w tej sprawie zrobić. Co pewien czas Marc wpełzał na skrzynię ładunkową, by podawać bochenki chleba napotykanym grupkom głodnych żołnierzy, ale Henderson nakazał mu zaciągać plandekę, kiedy tylko droga robiła się bardziej ruchliwa, a to z obawy przed rabusiami. W Blois zatrzymali się i zjedli porządny posiłek w restauracji prowadzonej przez Anglika, który był starym znajomym Hendersona. Restaurator znał miejscowego rolnika, który dysponował zapasem oleju napędowego, i Henderson zapłacił dwiema sztabkami złota za dwudziestolitrowy kanister. Cena była horrendalna, ale wobec 224

kryzysu na rynku paliwowym Brytyjczyk był szczęśliwy, że w ogóle udało mu się coś dostać. Teraz miał wystarczająco dużo ropy, by móc dojechać aż do Bordeaux. Niebo zaczynało ciemnieć, kiedy przejechali przez most w Tours. Henderson zatrzymał się przy pierwszym napotkanym kościele, ale musieli zaczekać kwadrans do końca wieczornej mszy, nim mogli zapytać księdza o mieszkającego w okolicy emerytowanego proboszcza, który przygarnął dwoje sierot. Ksiądz naszkicował wskazówki na skrawku papieru i choć nie były bardzo precyzyjne, dojechali do domu Doranów w niecałe pół godziny. Henderson minął dom, po czym wyłączywszy światła i silnik, pozwolił, by pojazd dotoczył się cicho do żelaznej furtki. Brytyjczyk wyjął swój pistolet z tłumikiem i zaczął mówić do Marca, jednocześnie uzupełniając magazynek o jeden nabój, jaki wystrzelił wcześniej tego dnia. – Jeżeli Niemcy przechwycili moją wiadomość, mogą tam na mnie czekać. Podejdę z boku i przekradnę się przez pole na tyły domu. – Mam pana ubezpieczać? – zapytał Marc. Henderson potrząsnął głową. – Potrafię skradać się po cichu. Zostań tutaj, a jeśli usłyszysz strzały albo jeżeli nie wrócę w ciągu godziny, lepiej stąd zmiataj. Marcowi nie spodobało się to ani trochę. Gdyby Hendersonowi coś się stało, on sam byłby zdany tylko na siebie w miejscu, którego nie znał. Z drugiej strony nie byłby całkowicie bezradny, mając trzynaście sztabek złota i broń. Henderson wyskoczył z szoferki, przykucnął i wbił palce w ziemię, by zgarnąć garść błota. Roztarłszy trochę na policzkach i czole, ruszył przez zagon ziemniaków, trzymając się blisko ziemi i bacznie przepatrując okolice domu. Nigdzie nie zauważył podejrzanych samochodów, zaś wewnątrz paliło się tylko jedno światło, więc podkradł się do kuchennych drzwi. Kiedy wynurzył się z ziemniaków, usłyszał łkanie. Obejrzał się i 225

dostrzegł sylwetkę chłopca. Był szczupły i siedział z blokiem rysunkowym na kolanach, choć było zbyt ciemno, by rysować. – Paul Clarke? – wyszeptał Henderson. Chłopiec gwałtownie obrócił głowę. Na jego zębach błysnęło światło księżyca, kiedy szczęka opadła mu ze zdumienia. – Henderson? Czy to pan? Kolejny szloch sprawił, że Brytyjczykowi ciarki przeszły po plecach. – Są tutaj Niemcy czy coś? – zapytał Henderson. – Dzieciaku, mów, co tu się dzieje? * Pół godziny później Marc i Henderson siedzieli w kuchni przy stole, popijając gorące mleko z kubków. Yvette zmyła krew z miejsca, w którym zginął Hugo, a Rosie ułożyła tam przyniesiony z łąki bukiet polnych kwiatów. – Pojedziemy na południe, do Bordeaux – powiedział Henderson. – Słyszałem, że wciąż są stamtąd regularne rejsy do Kornwalii. Co prawda było to ładnych parę dni temu, ale zobaczymy. Marc słuchał jednym uchem zajęty podpatrywaniem Rosie. Dziewczyny fascynowały go, a ta wyglądała na smutną ze swoimi długimi potarganymi włosami i podeszwami stóp brudnymi po powrocie z podwórza, gdzie karmiła kurczaki. – Co zrobiliście ze zwłokami herr Potentego? – Henderson zapytał dorosłych. – Zawiadomiliśmy policję, a oni sporządzili protokół i zabrali oba ciała – wyjaśniła Yvette. – Niech to szlag – zaklął Henderson, a potem niespodziewanie zmienił temat. – Od dawna tutaj mieszkacie? – Od zawsze. To rodzinne gospodarstwo – odpowiedział ojciec Doran. – Należało do naszych rodziców, a wcześniej do dziadków. – Będziecie musieli wyjechać, zanim zjawią się tu Niemcy – powiedział Henderson. – Gestapo wie, dokąd posłano herr Potentego, i 226

prawie na pewno odkryją ten protokół. Będą wypytywać was o plany i o miejsce mojego pobytu. – No tak, ale przecież my prawie nic nie wiemy, a pan w tym czasie będzie już daleko stąd, mam nadzieję – powiedziała Yvette. – Wiem o tym – odparł Henderson. – Ale gestapowcy będą chcieli mieć całkowitą pewność, a tę zyskają, biorąc was na tortury. Marc wyszczerzył zęby. – Patrzcie, co te bydlaki zrobiły z moim zębem – powiedział. – Słyszałem rozkazy obersta: Potente miał przesłuchać Paula i Rosie, a potem ich zabić. – Nie opuszczę swojego domu – oznajmił stanowczo ojciec Doran, uderzając kubkiem w stół. – Jestem za stary, by chować się pod schodami. Im prędzej umrę na tym świecie, tym prędzej połączę się z Panem. Henderson wyglądał na zafrasowanego. – Jestem pewien, że wiara jest dla ojca wielkim pocieszeniem, ale co z siostrą? Yvette potrząsnęła głową. – Panie Henderson, lepiej niech się pan martwi o plany i o bezpieczne przewiezienie dzieci do domu. Mój brat i ja potrafimy o siebie zadbać. * Henderson spał na podwójnym łóżku z Paulem, Marc postarał się zrobić jak najlepszy użytek z poduszek Hugona, a Rosie przenocowała u Yvette. Rankiem, o zdawałoby się niemożliwie wczesnej porze, Marc zszedł na dół i ku swemu zdumieniu zastał tam Yvette, która wstała dość dawno temu, by oskubać i upiec im kurczaka na drogę, jak również przyszykować niezgorszą wyżerkę na śniadanie. Ojciec Doran wyszedł do obórki, by wydoić dwie krowy, Henderson przeglądał mapę drogową, zaś Paul i Rosie siedzieli przy stole z markotnymi minami, apatycznie skubiąc jedzenie. – Cześć, Marc – uśmiechnęła się Rosie. – Jak ci się spało? 227

– Nie tak źle – odpowiedział. – Tyle że Henderson chrapie jak smok. – No! Oszaleć można – jęknął Paul, przewracając oczami. – Musiałem spać z nim w jednym łóżku i poduszka mi się trzęsła. Henderson uniósł wzrok znad mapy i uśmiechnął się lekko, po czym wrócił do studiowania trasy. – Może w czymś pomogę, pani Yvette? – zapytała Rosie, podczas gdy starsza pani wkładała do wiklinowego kosza pokrojony chleb i garnek z konfiturami domowej roboty. – Już prawie skończyłam – odparła Yvette. – Macie mnóstwo jedzenia na drogę. Kurczaka zostawiam na górze, bo wciąż jest gorący, a pod spodem macie chleb, ser, jogurt, trochę mojego pasztetu i butelki ze świeżym mlekiem. – Wystarczyłoby, żeby nakarmić armię – powiedział z uśmiechem Henderson. – Doprawdy, jest pani dla nas zbyt dobra. – Przy żarłoczności tej dwójki i tak nie wystarczy wam na długo, a założę się, że młody Marc też nie narzeka na brak apetytu. – Wsuwa jak koń – przytaknął Henderson, po czym spojrzał na zegarek. – Za kilka minut odjeżdżamy, zatem już czas, żeby każdy się pożegnał, skoczył do toalety i upewnił się, że spakował wszystko, co trzeba. Clarke’owie pobiegli na górę i znieśli swoje walizki. Rosie od razu wyszła, by wrzucić swoją na skrzynię ładunkową ciężarówki, ale Paul podszedł do Yvette i wręczył jej rysunek. Przedstawiał jego samego, Rosie i Hugona stojących przed chatą. Yvette stała przy oknie wewnątrz domu, zaś ojciec Doran został przedstawiony w pogoni za uciekającym kurczakiem. – Och... – Yvette przekrzywiła głowę, kładąc dłoń na piersi. – Jest piękny. Marc zerknął przelotnie na rysunek, ale gdy go zobaczył, natychmiast poderwał się, by przyjrzeć mu się dokładniej. – Hej, to jest niesamowite! – zawołał. – Jesteś normalnie jak... 228

prawdziwy artysta czy coś. Paul był skromny i starał się nie uśmiechać zbyt szeroko. – Narysowałem to wczoraj, po tym jak Hugo... Yvette położyła mu dłoń na karku i pocałowała w czoło. – Ja po prostu wiem, że pewnego dnia będziesz wielkim artystą – powiedziała z dumą. – Będzie mi ciebie brakowało. I twojej siostry też. Yvette zaczęła szlochać w chwili, w której do domu wróciła Rosie, i dwie minuty później płakali już wszyscy. Nawet ojciec Doran odłożył swoją gazetę i pożegnał Paula i Rosie łzawym uściskiem, by następnie uścisnąć Hendersonowi dłoń i życzyć mu powodzenia. – Ojcze, niech ojciec przemyśli sobie jeszcze, co mówiłem – powiedział Henderson tonem przestrogi, przekraczając próg domu z walizką zawierającą dokumenty Mannsteina. – Cieszy się ojciec szacunkiem w tych stronach i jestem pewien, że wiele osób z ochotą pomoże wam się ukryć. – Być może – odrzekł chłodno stary ksiądz. – Któż może wiedzieć, dokąd ta wojna zaprowadzi każdego z nas.

229

ROZDZIAŁ TRZYDZIESTY TRZECI

Henderson prowadził, a cała trójka dzieci jechała z tyłu, na bagażach, wymościwszy sobie miejsca starymi kocami i poduszkami podarowanymi im przez Yvette. Brytyjczyk zdążył polubić sierotę i brakowało mu go obok siebie, na miejscu pasażera, ale dochodziły doń strzępy rozmów prowadzonych przez młodzież za szoferką i cieszył się, słysząc Marca zachowującego się jak normalny chłopak, podczas gdy Paul próbował pokazać mu, jak się rysuje czołg. Do Bordeaux mieli jeszcze trzysta trzydzieści kilometrów. Porządny samochód zawiózłby ich tam w sześć i pół godziny, ale ciężarówka potrzebowała dziesięciu. Dzieci zostawiły uchyloną klapę plandeki, żeby móc wyglądać na zewnątrz, ale czyniły to z rzadka. Wszyscy spędzili w drodze wiele dni, zdążyli więc uodpornić się na perwersyjny magnetyzm obrazków w rodzaju beznogiego żołnierza czy leżącej w rowie martwej staruszki. Marcowi – który do chwili swojej ucieczki dziesięć dni wcześniej nie wypuszczał się poza naj230

bliższą okolicę sierocińca – wszechobecna rzeź wydawała się naturalnym stanem rzeczy. * Dotarli do Bordeaux, kiedy niebo zaczynało już ciemnieć. Henderson miał zdrętwiałe palce od ściskania kierownicy, a łydki bolały go od pracy pedałami, ale na widok małego statku pasażerskiego stojącego w porcie i powiewającego brytyjską banderą zrobiło mu się ciepło na sercu. Marc poczuł się nieco zagubiony, kiedy wyjrzał z ciężarówki i zobaczył palmy rosnące przed wejściem hotelu. Było tu cieplej niż na północy Francji, a niskie budynki z balkonami zupełnie nie przypominały paryskich biurowców i kamienic. – Zabierzcie wszystkie swoje rzeczy – powiedział Henderson, wskazując na niedużą stertę toreb i walizek na skrzyni ładunkowej. – Kominy dymią, więc pewnie statek przygotowuje się do wyjścia w morze. – Ile mamy czasu? – zapytał Marc, podając bagaże Rosie, która układała je na ziemi obok samochodu. – Godzinę, jeśli dopisze nam szczęście. Musimy jeszcze przejść odprawę celną, no i kupić bilety. Co więcej, na statku może już nie być miejsc, a Marc nie ma paszportu. Dźwigając po dwie torby na osobę, cała czwórka przeszła przez ruchliwą ulicę i wciągając w nozdrza zapach morza, ruszyła w stronę terminalu pasażerskiego. Był to niski i długi budynek, z przeszklonymi ścianami, kontuarami kas biletowych i odgrodzonym liną obszarem prowadzącym do punktu odprawy celnej, gdzie francuscy urzędnicy kontrolowali dokumenty i stemplowali paszporty. Dopiero stamtąd podróżni wchodzili na nadbrzeże, a potem po trapach na pokład statku. Wprowadziwszy do środka troje dzieci, Henderson spojrzał przez szybę na zewnątrz i spostrzegł wielką sieć z bagażami unoszoną przez pokładowy żuraw oraz to, że jeden z dwóch trapów jest już 231

wciągany na pokład przez załogę. – Proszę przygotować bilety i paszporty – powiedział po angielsku steward. Na jego czapce widniała nazwa „SS Cardiff Bay”, zaś manchesterski akcent sprawił, że Henderson poczuł się nieco bliżej domu. Mimo to Brytyjczykowi żołądek skręcał się z nerwów – statek szykował się do odcumowania. – Dopiero co przyjechaliśmy – powiedział Henderson, wyjmując z neseseru paszport i portfel. – Potrzebuję czterech biletów. Jednocześnie Rosie wyszperała paszport Paula i własny. – John! – huknął steward. – Jak stoimy z pasażerami? – Zostało kilka kajut i mnóstwo siedzeń. Henderson uśmiechnął się. – Bałem się, że nie będzie już miejsc. Steward potrząsnął głową. – Było przyjechać tydzień temu, to zobaczylibyście młyn jak się patrzy. Ale władza dorzuciła parę łódek ekstra i teraz to tylko zbieramy maruderów. Wiecie co? Skoro zaraz odpływamy, pozwolę wam zapłacić stewardowi na pokładzie. Tylko nie zapomnijcie, jasne? Henderson skinął głową. – Oczywiście. Dziękujemy, proszę pana. Ruchem dłoni steward odesłał ich do następnego kontuaru, gdzie wyższy rangą członek załogi czekał, by móc sprawdzić paszporty. – Widzę tylko trzy – powiedział, unosząc brew i zerkając na Marca. – Jego ojciec zginął pod bombami. Wszystkie dokumenty zostały zniszczone. – Przykro mi, sir, ale mamy ścisłe przepisy, aby zapobiec przenikaniu niemieckich agentów na teren Wielkiej Brytanii. Każdy pasażer musi posiadać stosowne dokumenty. – Przecież to jest dziecko – prychnął Henderson. 232

– Wiem, co chce pan powiedzieć, sir, ale regulamin to regulamin, zwłaszcza w czasie wojny. Będzie pan musiał wystąpić o paszport do biura konsularnego w mieście. Będzie czynne jutro od dziewiątej. Marc nie rozumiał angielskiego i musiał poprosić Rosie, by wyjaśniła mu, co się dzieje. – Kiedy przypłynie następny statek? – zapytał Henderson. – W tej chwili jesteśmy sami na tej trasie – odrzekł oficer. – Jeżeli wszystko pójdzie zgodnie z planem, wrócimy tu we wtorek rano i odpłyniemy we wtorek po południu. Henderson starał się szybko myśleć. Wiedział, że nie ma sensu zgrywać ważniaka, ponieważ jako szpieg nie nosił ze sobą żadnych dokumentów potwierdzających jego rangę. Poczuł szarpnięcie za rękaw i spojrzał w dół, natykając się na wzrok Marca. – Niech pan się o mnie nie martwi – powiedział chłopiec. – Jakoś dam sobie radę. Henderson zdecydowanie potrząsnął głową. – Nie bądź głupi – powiedział. – Nie mam najmniejszego zamiaru zostawiać cię samego. Na zewnątrz ryknęła syrena okrętowa i rozległ się okrzyk: „Wszyscy na pokład”. Henderson wpadł w panikę. – Paul, Rosie! – zawołał. – To wasza szansa. Bierzcie swoje rzeczy i pędźcie na statek. Kiedy dotrzecie do Wielkiej Brytanii, poproście o rozmowę z panną Eileen McAfferty z Ministerstwa Spraw Wewnętrznych, Kensington High Street sześćdziesiąt cztery. Opowiedzcie jej, co się stało, a obiecuję, że dobrze się wami zaopiekuje. Nastąpiło małe zamieszanie przy ustalaniu, czyje rzeczy są w której torbie, po czym Henderson odliczył Rosie na dłoń pieniądze wystarczające na kupno biletów oraz na początek pobytu Clarke’ów w Wielkiej Brytanii. Rosie złożyła mu na czole pospieszny pocałunek i pobiegła w stronę francuskich urzędników, którzy wstali i przepuścili dwoje dzieci bez kontroli. – Prędzej! Biegnijcie! – ponaglali. 233

Załoga szykowała się do podniesienia ostatniego trapu, kiedy Clarke’owie przebiegli przez nabrzeże i zdyszani dopadli schodków. Dźwigając w każdej ręce po ciężkiej torbie, wspięli się na pokład, a za nimi wszedł ostatni z pozostałych na brzegu członków załogi. W terminalu Henderson odwrócił się do Marca i uśmiechnął pocieszająco. – Mam nadzieję, że znajdziemy gdzieś jakiś nocleg. Rano pójdziemy poszukać konsula. – Dobrze – powiedział Marc, kiwając głową. – Jestem panu bardzo wdzięczny. Henderson zauważył, że jego towarzysz ma nieco szklisty wzrok. Przysunął się bliżej i objął chłopca ramieniem. – Naprawdę sądziłeś, że cię zostawię po wszystkim, co razem przeszliśmy?

234

EPILOG

Paul nienawidził morza. Wiele razy pływał przez kanał La Manche, ale zawsze z zieloną twarzą wetkniętą do papierowej torebki, poklepywany przez ojca, który powtarzał, ze lepiej to z siebie wyrzucić, niż trzymać w środku. Perspektywa rejsu z Bordeaux do Plymouth przerażała go do szpiku kości. Statek był mocno wysłużoną łajbą, której korytarze zaciemniano na noc, aby uniknąć wykrycia przez Niemców. Oznaczało to, że steward musiał prowadzić młodych pasażerów do kajuty przy świetle latarki. Wewnątrz stalowego kadłuba niósł się ogłuszający łoskot maszyn i rozdygotanego wału napędowego. Statek szedł całą naprzód, przez co hałas i wibracja były niemal nie do zniesienia. – Na iluminatorze jest zasłona zaciemniająca! – poinformował steward, przekrzykując huk. – Jak się zrobi ciemno, nie otwierajcie jej. Najlepiej w ogóle jej nie dotykajcie. Najmniejsza odrobinka światła wystarczy, żeby szkopy zobaczyły nas w 235

nocy. Wszędzie grasują U–booty, więc będziemy szli pełną parą, gdzie tylko morze pozwoli, ale to znaczy też, że będzie huśtać. Zalecałbym, żebyście siedzieli iv kajucie, ile tylko się da. Na pokładzie poziom wyżej jest mesa, ale jedzenia nie ma. Dopiero rano. Za jakąś godzinę zejdę do was z herbatą i gorącą wodą. Metalowe drzwi kajuty zgrzytnęły i Paul skrzywił się uderzony w twarz smrodem zastałego dymu tytoniowego. Koje były brudne, kosz na śmieci przepełniony, a przesuwne drzwi miniaturowej toalety z umywalką zwisały smętnie wyłamane z prowadnic. – Wybaczcie stan kabiny, ale pływamy tam i z powrotem od dwóch tygodni bez przerwy i nie było kiedy wziąć na pokład sprzątaczy. – Żaden problem – powiedziała Rosie, uśmiechając się dzielnie, kiedy steward pstryknął włącznikiem, zapalając słabiutką żarówkę. – Płyniemy do domu i tylko to się liczy. Steward wyszedł, zatrzaskując za sobą drzwi. Paul usiadł na niższej koi i pomyślał o Anglii. Choć Rosie nazywała ją domem, on pamiętał tylko życie w Paryżu. Kołysanie zaczęło już przyprawiać go o mdłości i wiedział, że na pełnym morzu będzie jeszcze gorzej. – Chyba pójdę na pokład złapać trochę powietrza – powiedział. Rosie potrząsnęła głową. – Słyszałeś, co powiedział steward. Nie możesz łazić po pokładzie, jak nigdzie nie ma światła. – Przez dwadzieścia trzy godziny to mi tu flaki wywróci na drugą stronę – jęknął Paul, a potem westchnął i zamyślił się. – Ten Marc wygląda na całkiem fajnego. Mam nadzieję, że Hendersonowi uda się wyrobić mu paszport. – Jestem pewna, że tak – powiedziała Rosie. – Ma dobre znajomości. – Aż miło było popatrzeć, jak gadaliście, no wiesz, wtedy na ciężarówce – Paul uśmiechnął się złośliwie. – Flirciara z ciebie. – A dajże spokój – Rosie cmoknęła z irytacją. – Po prostu starałam się być miła. – Gdyby mnie tam nie było, to chyba zaczęlibyście się całować czy coś. 236

Rosie podetknęła bratu palec pod nos. – Nie myśl, że możesz mnie wkurzać, bo jesteś chory – powiedziała. – Bez problemu mogę ci przysolić. Nagle rozległ się grzmot i statek szarpnął w górę, jakby ogromna ręka wyciągnęła go z wody, a potem równie gwałtownie puściła. Żarówka zamigotała nerwowo, a Paul przełknął ślinę. – Co to było? – zapytał, wytrzeszczając oczy ze strachu. Kolejne uderzenie pochyliło statek do przodu i tym razem nastąpiła rozdzierająca uszy eksplozja, której huk poniósł się po stalowych grodziach i pokładach. Światło zgasło na dobre, a na korytarzu zawyła syrena. Z głośników radiowęzła popłynął skrzekliwy komunikat: – Wszyscy pasażerowie mają włożyć kamizelki ratunkowe i wyjść na pokład. Powtarzam, wszyscy pasażerowie mają założyć kamizelki ratunkowe i wyjść na pokład. – Gdzie one są?! – krzyknęła Rosie. Paul przypomniał sobie historię „Titanica”, na którym było za mało sprzętu ratunkowego, ale Rosie znalazła kamizelki pod koją i pospiesznie zawiesiła sobie na ramionach sztywny żółty fartuch. W drzwi kajuty załomotał steward. – Wychodzić! Wychodzić! Wszyscy na pokład! Rosie porwała walizkę z dokumentami i wyskoczyła na korytarz, który teraz był pełen pasażerów tłoczących się do metalowych schodków prowadzących na górny pokład. – Co się stało? – zawołała rozpaczliwie. – Nalot – odkrzyknął ktoś nieznajomy. – Nie słyszałaś samolotów? Nie mogła usłyszeć poprzez zagłuszający wszystko łomot maszynowni. – Zostaw rzeczy – rozkazał steward, po czym wyrwał Rosie walizkę i wrzucił z powrotem do kajuty. – To jest ważne! – zaprotestowała Rosie. Kolejka ludzi przesunęła się dalej w stronę schodów. – Nie bądź głupia, dziewczyno! – krzyknął steward, przeciskając się bezceremonialnie między pasażerami. – Teraz ludzie są ważni. 237

Zycie wydawało się coraz bardziej tracić na wartości, ale Rosie zrozumiała, że marynarz ma rację, i obejrzała się, by sprawdzić, czy Paul wciąż za nią jest. Bombowiec nurkujący dopadł „Cardiff Bay” niecałe pięć kilometrów od Bordeaux, w szerokim kanale łączącym port z Atlantykiem. Stary parowiec coraz bardziej pochylał się w przód pod ciężarem wody wlewającej się przez rozszarpany eksplozją dziób. Dotarłszy do niemal pionowych schodów, Rosie wspięła się na pogrążony w półmroku pokład. Spojrzała wzdłuż kadłuba i spostrzegła, że dziobowi statku niewiele brakuje do zniknięcia pod powierzchnią, podczas gdy rufa sterczy wysoko w górze. Na pokładzie kłębili się pasażerowie w kamizelkach ratunkowych, a załoga zdzierała plandeki z szalup i rozpoczynała uciążliwy proces opuszczania ich na litościwie spokojne morze. Pod pokładem woda wdarła się do kotłowni w samym sercu statku i zalewając płonący węgiel na paleniskach, przemieniła w masę gorącej pary. Z głębi kadłuba dały się słyszeć potworne ryki ludzi gotujących się żywcem, po czym gwałtownie zwiększone ciśnienie z hukiem rozerwało komin i odstrzeliło kilka włazów na pokładzie. Rosie złapała Paula i przycisnęła do siebie. Powietrze wypełniał gryzący swąd płonącej farby i rozpalonego metalu, a wysoko nad statkiem niemiecki sztukas zwalił się przez skrzydło do niemal pionowego ataku. Bomby chybiły o dwadzieścia metrów, ale seria podwodnych eksplozji przechyliła statek na bok. Kadłub na chwilę wrócił do poziomu, lecz była to złudna poprawa, bo już po chwili masa wody odbiła się i przewaliła z powrotem do przodu, wciągając dziób statku pod powierzchnię. Przy przeraźliwym zgrzycie pękającego kadłuba rufa „Cardiff Bay” dźwignęła się z wody. Rozległ się chór panicznych wrzasków i ludzie ruszyli na tył statku, chwytając się czego popadnie, by nie spaść z coraz bardziej pochylonego pokładu. Wielu zdawało się liczyć na cud, ale Rosie była realistką i wiedziała, że „Cardiff Bay” tonie. – Skaczemy teraz albo pójdziemy na dno razem ze statkiem! – krzyknęła, 238

łapiąc brata za kamizelkę ratunkową i przerzucając nogę nad relingiem. Dorośli mijali ich, wspinając się gorączkowo pod górę, podczas gdy w drugą stronę toczyła się coraz szybciej lawina mniejszych i większych przedmiotów. Burta „Cardiff Bay” miała piętnaście metrów wysokości, ale stary parowiec szedł pod wodę jak torpeda i Clarke’owie znaleźli się w wodzie w tej samej chwili, w której oboje przeszli za reling. Rosie była znakomitą pływaczką, ale ruchy Paula były niemrawe, więc została przy bracie, ciągnąc go za kamizelkę i błagając, by mocniej machał nogami. Kamizelki utrzymywały ich na powierzchni, ale musieli oddalić się jak najszybciej, by wir wytworzony przez szybko tonący statek nie wciągnął ich pod wodę. Przez kolejne pół minuty rozpaczliwie próbowali oddalić się od statku, z którego skakało do wody coraz więcej zdesperowanych pasażerów. A potem z przeraźliwym świstem powietrza uciekającego z wnętrza kadłuba rufa „Cardiff Bay” zniknęła pod wodą, pozostawiając w niej wielki okrągły lej, który zaczął wsysać wszystkich i wszystko, co znalazło się w jego zasięgu. Środek wiru znajdował się niespełna dziesięć metrów od Clarke’ów, a wirująca masa wody przewróciła jedną z nielicznych szalup, jakie załoga zdążyła spuścić na morze. Łódka zniknęła w głębinach wraz z tuzinem rozbitków uwięzionych pod jej odwróconym kadłubem. W chwili gdy z leja wydobył się gigantyczny bąbel powietrza, potężny prąd porwał Rosie za nogi i wciągnął w zimną nieprzeniknioną ciemność. Próbowała utrzymać się przy Paulu, gdy nagle drewniane wiosło uderzyło ją w plecy, a kamizelka brata wyśliznęła się z dłoni. Na oślep macała wokół siebie rękami, ale Paul zniknął bez śladu. Potrzeba zaczerpnięcia powietrza stawała się nieprzeparta i Rosie była pewna, że to już koniec. Walcząc z lodowatą wodą, której dotyk na skórze przypominał nurkowanie w igłach, uświadomiła sobie, że jeśli wkrótce nie znajdzie się na powierzchni, zginie. Wtedy, równie nagle jak wówczas, gdy wir wessał ją pod powierzchnię, woda wokół niej uspokoiła się. Zniknęły zawirowania, ustały zderzenia z przypadkowymi szczątkami, a Rosie poczuła, że kamizelka ciągnie ją w gó239

rę. Czując przyspieszający ruch wody wokół siebie, wyprostowała nogi i docisnęła ręce do boków, by stawiać jak najmniejszy opór. Coś strzeliło jej w uszach, kiedy wyskoczyła na powierzchnię i zachłysnęła się największym haustem powietrza w swoim życiu. Ale ulga szybko ustąpiła miejsca trwodze. – Paul! – krzyknęła Rosie i zaczęła kręcić się gorączkowo, przepatrując unoszące się wokół niej szczątki i głowy rozbitków sterczące z gładkiej powierzchni morza. Nieopodal niej tkwił w wodzie przystojny mniej więcej piętnastoletni młodzian z przylepionymi do twarzy lokami czarnych włosów. Hałaśliwie chlapiąc, chłopak podpłynął do Rosie, wyraźnie poczuwając się do roli wybawcy. – Jesteś ranna? – zapytał płynną francuszczyzną, w której pobrzmiewała nutka amerykańskiego akcentu. Ale Rosie nie zwróciła na niego uwagi pochłonięta wypatrywaniem brata. – Paul! – wrzeszczała. – Paul, gdzie jesteś, do diabła?! – Spokojnie, oszczędzaj oddech – powiedział Amerykanin stanowczo. – Czy ten Paul miał kamizelkę ratunkową? – Oczywiście! – wybuchła Rosie. – Wszystkich nas wessało. Mógł wypłynąć setki metrów stąd. Lepiej powiedz, co z tobą? Na pewno nic ci nie jest? Rosie skinęła głową, lekko wachlując pod wodą nogami, by utrzymać pozycję. – Coś walnęło mnie w plecy, ale nie boli za bardzo. – Jestem PT – oznajmił nastolatek. – Trzymaj się mnie, a nic ci nie będzie. Prawdopodobnie do brzegu mamy mniej niż kilometr. Rosie rozejrzała się, ale choć słyszała odległe krzyki, w swojej najbliższej okolicy nie dostrzegła nikogo innego. Oczy miała tuż nad wodą i nie widziała prawie nic prócz księżyca i świateł kilku budynków daleko na wybrzeżu. – Zdaje się, że prąd zniósł nas spory kawałek - zauważyła niepewnie. 240

– Dobrze pływam, a z tego, co widzę, ty też nieźle sobie radzisz – powiedział PT. – Możemy dopłynąć do brzegu, ale jak jeszcze trochę pomarudzimy, załatwi nas zimno. Rosie zaszkliły się oczy, kiedy zaczęła płynąć w stronę brzegu obok swojego nowego znajomego. Obrazy błyskały jej w głowie niczym fajerwerki: dokumenty Mannsteina na dnie kanału, jej mama biała i wychudzona w przeddzień swojej śmierci na raka, jej ojciec kaszlący krwią, ostatni oddech małego Hugona i uśmiech Yvette, kiedy Paul wręczał jej swój przepiękny rysunek, nim tego ranka opuścili dom Doranów. Spojrzała na młodego Amerykanina. – Mam nadzieję, że mój brat gdzieś tam jest – wykrztusiła przez łzy. – Na całym świecie tylko on mi pozostał.

241

242

243