Sam naprawiam - OPEL VECTRA A CALIBRA

H.R.EtiolH

naprawiam

samochód

OPEL VECTRA

OPEL CALIBRA

Silniki benzynowe

Silniki benzynowe 2,0 dm1 65kW|115KMi - nd I11990 do VI11997

1,6 dmJ 52 kW (71 KMI - od IX 1993 do IX 1995

2,0 dur* 100kW(13BKMi - odJtM994dotfll1997

1,6 dmn 55kW(75KM) - odlX1988dDV]fl1993

2,0 dm3 110kW{150KM) - od 111990 do V|IJ 1993

1.6 dm3 60kW[B2KMI - otf IV 19S9 do VII11993

2,0dm3 i5DkW(2Q4KM) - od IV 1992 dc VI11997

1,8 dm3 G5kW{BeKM) - GdlXl9B8dDlM990

2,5 dm3 125kW(l7DKM} - o[HX1993doVII1997

1,8 dm* 66kWj90KMt - odlM990dDlX1995 2,0 dm3 B5kW(115KM) - od IX 1988 do IX 1395 2,0 dm] 100 kW (136 KM) - od II11994 do IX 1995 2,0 dm3 110kWł150KM} - od IX 1969 do VIII 1993 2,0 dm- I5GkW(2G4KM} - od IX 1992 do 1X1995 2,5 dm" 125 kW (170 KM) - ud III 1933 da IX 1995 Silniki w y s o k o p r ę ż n e 1,7dm3 42kW(57KMł - od IX 1966 do IX 1991 U d m 1 44 kW (60 KM) - odrX1992doVIIM993 1.7 dm3 60JtW(82KM) - odlU 1990 do IX 1995

Sam naprawiam samochód iw mysią o posens siadaczach i użytkownikach samochodów, którym nie wystarcza tylko intuicyjne naciskanie pedałów eksploatowanego pojazdu i telefon do służb pomocy drogowej. Każda książka zawiera przystępnie podane wskazówki diagnostyczne opfs czynności obsługowych, regulacyjnych i naprawczych możliwych do wykonania we własnym zakresie. Zwięzła praktyczna forma oraz przejrzyste, specjalnie dobrane i czytelne opracowane ilustracje czynią tekst zrozumiałym także dla niefachowca. Najważniejsze zagadnienia uwydatnione w postaci porad i uwag służą Czytelnikowi pomocą w bezpiecznym i prawidłowym przeprowadzaniu czynności obsługowo-naprawczych

Wydawnictwa Komunikacji i Łączności

OPELVECTRA i CALIBRA

Sam naprawiam samochód H.R. Etzold

OPELVECTRA i CALIBRA VECTRA od września 1988 do września 1995 CALIBRA od lutego 1990 do sierpnia 1997 Z języka niemieckiego tłumaczył Krzysztof Trzeciak

WKł

WARSZAWA

WYDAWNICTWA KOMUNIKACJI I ŁĄCZNOŚCI

Dane o oryginale: Hans-Riidiger Etzold So wird's gemacht: pflegen - warten - reparieren Band 66: Opel VecEra 9/88 - 9/95 und Opel Calibra 2/90 - 7/97 - 7. Aullage - 1997 Opracowanie graficzne: Tadeusz Pietrzyk Redaktor: Zbigniew Otoczyński Redaktor techniczny: Alicja Pietrzak Korekto Zespół WKŁ

629.114.6.004.67 Bogato ilustrowany fachowy poradnik poświecony obsłudze i naprawie samochodów Opef Veclra produkowanych od 1988 do 1995 roku i Opel Calibra produkowanych od 1990 do 1997 roku. Dane techniczne i regulacyjne, momenty dokręcania połączeń gwintowych, tablice wykrywania i usuwania niesprawności, schematy instalacji elektrycznej. Odbiorcy: użytkownicy opisanych modeli samochodów, w tym także osoby nie posiadające doświadczenia w naprawie pojazdów. 3 Copyright by Verfag Delius, Klasing & CO., Biefefetd, Germany 1997 r Copyrighl for the Polish edrłion by Wydawnictwa Komunikacji i Łączności sp. z Q.O. Warszawa 1998,2002 ISBN 83-206-1254-3

Tłumacz i wydawca informują,, ze podjęli wszelkie możliwe starania, aby zapewnić prawidłowość danych oraz porad zawartych w tej książce, i za ewentualne błędy nie mogą. być pociągnięci do odpowiedzialności.

Wydawnictwa Komunikacji i Łączności &p. z o.o. ul Kazimierzowska 52, 02-546 Warszawa tel. {0-22) 849-27-51. fax {0-22) 849-23-22 Dział handlowy Tel./!ax (0-22) 849-23-45 tel {0-22)349-27-51 w. 556 Prowadzimy sprzedaż wysyłkową książek Ksfegamia firmowa w siedzibie wydawnictwa tel. "{0-22} B49-20-32, czynna pon.-pt. 10.00-18.00 e-majl [email protected] PeSna oferta WKŁ w tnternede http://www,wkLcom.pl

Spis treści

Do Czytelnika SILNIK . , . Chała kiorystyka techniczna Wymontowanie i zamontowanie silnika Głowica I ulil.nl rozrządu Wymontowanie i zamontowania paska (silniki benzynowe i wysokoprężne, oprócz 1.7 TD) Wymontowanie i zamontowanie paska zębatego (silnik 1.7 TD) Sprawdzanie i regulacia naciągu paska zębatego Ustawiania napmacza paska zębatego Wymontowanie i zamontowanie pompv podciśnienia (silniki 1,7 D i 1.7 TD) Wymontowanie i zamontowanie głowicy {silniki 3-zaworowe) Wymontowanie i zamontowanie głowicy (silnik 16-zaworowy) Sprawdzanie płaskoSci głowicy i kadłuba . . . . Wymiana oburfoiAiy głowicy, wymontowanie i £a* montowanie wałka rozrządu (silniki benzynowe OHCoraz 1,7 D) Sprawdzanie i regulacja u=Tdw m rozrządu {silniki | J D ) Czyszczenie sitka w pokrywje obudowy wałka rozrządu (Silniki benzynowe OHC oraz 1.7 0) . Sprawdź • i regulacja :• -IWOTÓW {silnik 1.7 TD) Wymontowania i zamontowanie zaworów (silniki benzynowa OHCoraz 1.7 D) Wymiana uszczelniaczy iaworow (silniki benzy. nowe ota* 1.7 D) Szlifowanie zaworów (silniki benzynowe 1.7 D) Docieranie ?awoiów (silniki benzynowe 1.7 D) Sprawdzanie prowadnic zaworów (silniki benzynowe oraz 1.7 D) .

Sprawdiania ciśnienie sprężania

52

Wymiana i regulacja naciągu paska klinow/ago Pasek klinowy zwykły Pasek wieloklinowy

53 53 56

Obsługa Silnika

56

19

Kontrola wzrokowa wycieków oleju Sprawdzanie paskg klinowego . . . . Uruchamiania silnika pizaz holowanie

56 57 57

19

Typowe niesprawności silnika

53

23 25 28

LJklad zapłonowy

59

10 11 11 15

29 31 38 42 43

51 51 62

Zasada działania elektronicznego układu zapłonowego Zasady bezpieczne] pracy z elektronicznym układem zapłonowym Sprawdzanie cewki zapłonowe], Sprawdzanie przewodów zapłonowych Wymontowanie i samontowenie rozdzielacza zapłonu Spiawdzanie i legulacja wyprzedzenia zapłonu Dostosowanie zapłonu do liczby okiauowcj patlwa Świece zapłonowa Obsługa układu zapłonowego . , Typowe niesprawności układu zapłonowego . . .

G5 66 57 89

Układ smarowania

70

Wiadomości wstępne Obieg oleju W silniku Pomiar temperatury ole|U Sprawdzania ciśnienia oleju Wymontowanie i zamontowanie miski olejowej . Wymontowanie i zamontowanie pompy oleju (wszy st ku? silniki oprócz 1.7TD1 Wymoniowanie i zamontowanie zaworu nadcisnieniowepo Obsługa układu smarowania . . . Typowe niesprawności układu smarowania .-

70 73 73 74 74

SS 80 61 62 62 64

7li 77 78 79

OPELYECTRAICALieRA Układ chłodzenia Obieg cieczy w układzie chłodzenia Sprawdzanie układu chłodzenia Oprfrznianie I napełnianie układu chłodzenia . . . Wymontowanie i zamontowanie termostatu . . . Wymontowanie i zamontowanie chłodnicy. . . W y m o n t o w a n i e i zamontowanie p o m p y cieczy chłodiigcej W y m o n t o w a n i e i zamontowanie wentylatora chłodnicy CIP Ci chłodząca Obsługa układu chłodzenia Wzrokowa kamrata szczelności Sprawdzanie poziomu cieczy chłodzącej Sprawdzanie temperatury zamarzania cieczy chłodzącej Typows niesprawności układu chodzeń 13 . . . . Układ wlrysku benzyny

30 30 31 31 B2 BG 36 38 38 39 89 BB 90 90 91

Wiadomości wstępne 91 Zasada działania układu Molronic 91 Zasada działania układu Mulrac 94 Zasady bezpieczna] obsługi układu wtryskowego Wywoływania kodów usterek 97 Sprawdzanie I wymiana czujnika temperatury cieczy chłodząca] 101 Sprawdzanie i wymiana ciu|mka położenia przepu&tniey 102 Wymontowanie i zamontowanie sondy lambda , 103 Charakterystyka techniczna układów wtryskowych 104 Wymontowania i zamontowanie filtra z węglem aktywnym 105 Sprawdzania pompy paliwa i jaj przekaźnika - - . 106 Sprawdzanie wydajności pompy paliwa 1G6 Wymontowanie i zamontowanie pompy paliwa . 107 Wymiana czujnika poziomu paliwa 103 Obsluga układu wtryskowego 110 Wymiana wkładu filtra powietrza 11C Sprawdzanie przewoćów palmowych 110 Wymiana filtra paliwa 110 Typowe niesprawności układu wtrysku benzyny . 111 Układ zasilania z gaznlkiem Zalecenia zachowania czystości podczas prac przy gaźniku Zasady bezpiecznej obsługi układu Ecotronic . . Niesprawności w zasilaniu paJiwem Wymontowanie i zamontowanie gażnika 2EE . Wymontowanie i zam on iowaniep okrywy gazmka Regulacja linki pedału przyspieszenia Regulacja biegu |ałowego i stężenia CO Wymiana filtra paliwa w Eraźniku Sifowmk przepust nity wstępnei Siłownik pizapufitnicy głównej Wymontowanie i zamontowanie filtra w sifowniku przepusimcy główne] Wymontowanie i zamontowanie gażnika 2E3 . . Wymontowanie i zamontowanie pokrywy gażnika

113 1II 114 114 116 117 11E 119 120 120 121 121 121 123

Regulacja biegu jałowego i stężania CO Wymontowanie i zamontowanie linki pedału przyspieszenia Wymiana Iiltiii paliwa w gazniku Wymontowanie i zamontowanie urządzenia rozruchowego Sprawdzenie urządzenia rozruchowego. . . . Regulacja wydatku pompki przyspiesza]ącer. . . Regulacja „szybkiego" biegu jałowego . . . . Sprawdzenie i wyniana podgrzewacza kolektora dolotowego Sprawdzenie termostatu Wymontowanie i wmontowanie filtra powietrza . Wymontowania i zamontowanie pompy paliwa (gażmki 2EE i 2E3) Dane techniczne gażnika 2Ł3 Dane techniczne gaimka 2EE Kody usterek układu Ecotionic Obsługa układu zasilania z gaźmkiem. . . . Sprawdzanie gaźnika Wymiana wkładu filtró powietrza Typowe niesprawności układu zasilania z gażnikiem

124 125 12E 12G 127 127 12B 128 129 129 130 131 132 132 133 133 133 134

Układ zasilania silników wysokoprężnych , , ,

i3g

Zasada działania siNka wysokoprężnego Sprawdzanie świec żarowych (siJnik 1,7 O). . Sprawdzanie układu podgrzewania silnika jsilnik 1,7 TD) Odpowietrzanie obwodu doprowadzenia paliwa Ł Sprawdzanie i regulacja biegu jałowego Wymontowanie i zamontowanie wtryskiwaczy. . Sprawdzanie i regulacja początku tłoczenia pompy wtryskowa] UkJad podgrzewania filtra paliwa Obskiga układu zasilania silnika wysokoprężnego Wymiana wkładu filtra powietrza Usuwanie wody. wymiana filtra paliwu ... Typowe niesprawności układu zasilania silnika wysokoprężnego

13B 13&

UŁiłed wylotowy

140 140 141 142 143 14S 147 147 147 14B T50

Wymomowanie i zamontowanie układu wylotowego 151 Wymiana uszczelki w zfaczu przegubowym . . . 153 Katalizator 153 Użytkowanie samochodu z katalizatorem. . . . 154 Obsługa nkfa'Jn wylotowego 155 Sprawdzanie obwodu zawracania spalin 155 Kontrola wzrokowa ukiadti wylotowego . . . 155 SFR2E.GŁ0 Wiadomości wsrgpne Wymontowania i zamontowanie sprzęgła . . . . Wymontowa n i e i za mon towa n ie łoiys ka wyci skowego

156 15S 156 162

SPISTRESCl linki sprzęgła Reyulacja pedału sprzęgfa Typowe niesprawności sprzęgła

162 163 164

MECHANICZNA SKRZYNKA PRZEKŁAD NI OWA

166

Wymontowania j zamontowanie skrzynki przekładniowej 166 169 Fegulat|a niechanizmu zmiany biegów 171 Obsługa skrzynki przekładmowę] 171 Kontrola wtrnkowa szczelności Sprawdzanie, poziomu oleju w skizynce przekład171 niowej- - . . AUTOMATVCZNA SKRZYNKA PRZEKŁADNIOWA Wiadomości wstępneSprawdzanie poziomu oleju , - Wymiana oleju Regulacja cięgła zmiany hregow Wywoływanie kodów usterek automatycznej skrzynki przekładniowe] . . , , ZAWIESZENIE PRZEDNIE I PÓŁOSIE NAPĘDOWE

173 173 173 175 175 175

177

Wiadomości wstępne Wymontowanie i zamontowanie kolumny zawieszenia Wymontowanie i zamontowanie a mor ty* ^1 ora i sprężyny Sprawdzanie amorEyzatora Wymontowanie i zamontowanie półosi napędowe-] Wymiana, przegubu połosi lub osłony gumowa] . Wymontowania i zamontowanie łożyska koła . . Wymontowania i zamontowanie iamv pomocniczej zawieszenia Obsługa zawieszania przedniego

177

ZAWIESZENIE TYLNE

191

Wiadomości wstępne Wymontowanie i zamontowanie amortyzatora . . Wymontowanie i zamanltjwamc sprężyny zawieszania Sprawdzanie i regulacja lu?u w łożysku koła . . Wymontowanie i zamontowanie łożyska koła , . Wymontowanie i (amentowame stabilizatora , Napęd koi tylnych (samochody 4x4) Odpowietrzanie układu hydraulicznego (4*4) . Sprawdzanie ponomu i wymiana oteju w skrzynce rozdzielczej {4K4) Obsługa osi fylnei (lylko napqd 4x4) Sprawdzenie poziomu i wymiana oleju w /noście tylnym Sprawdzenie gumowych osłon pólosi

191 191

177 180 182

ise

188

193 193 194 196 197 193 199 199 199 200

UKŁAD KIEROWNLCZy

. 201

Wiadomości wslepne Wymontowania i zamontowdme kufa kierownicy Wymuniowanie I zamontowanie clra/ka fcioiownlczago Wymontowanie i zamontowanie przegubu kulowego drążka kierowniczego Wymontowanie i zamontowanie zbiornika wyrównawczego uV|adu wspomagania Wymontowanie i zamontowanie pompy wspomagania Otjpowrefrzame układu wspomagani? (^rtiriothi> tiy z napędem koi przednich) układu kierowniczego osfon gumowych przegubów kutowycl) Sprawdzani^ tuzu na kole kierownicy . . . , Sprawdzanie poziomu oleju w ukfetfzie i regulacja paska klinowego pompy wspomagania {silniki J,S i 2,0 dn*' do VIII 1992 wysokoprężne)

201 201

205 206 206 208 209 209 209 2T0

USTAWIENIE KÓŁ

212

Wiadomości wstępne . . Ustawianie zbieżności kól

212 213

UKŁAD HAMULCOWY

215

Wiadomości Wymiana wkladeŁ ciernych hamulców przednich Wymiana wkladfiŁ ciernych hamulców tylnych. , S[irawdzanie grubości tarczy hamulca Wymontowanie i zamontowanie tarczy hamulca przedniego WymontowikriiH ' zamontowanie rarczy hamulca tylnego Wymontowanie ' zamontowanie zacisku hamulca Wymontowania i zamontowanie bębna hamulca tylnego , r, Wymiana szczęk hamulca Wymiana okładzin szczęk hamulca Wymontowanie i zamontowanie cylmdarka hamulca Płyn hamulcowy Odpowietrzania układu hamulcowego . . . . WyniianH przewodu hamulcowego Sprawdzania urządzenia - - . KorekiCr siły hamowania Wymontowanie i zamontowania wyłącznika świateł hamowania Wymontowanie i zamontowanie dźwigni hamulca awaryjnego Wymontowanie i zamontowania szczęk hamulca

Z16 21S 219 222

hamulca awaiy|nego Wymontowanie i zamontowanie linki hamulca awaryjnego.

223 224 225 227 22S 230 23C 231 231 233 234

234

8

OPEL VECTRA I CALISRA

Urządzenie ABS 241 Obsługa układu hamulcowego 233 Sprawdzanie poziomu prytm hamulcowego. . . . 243 Sprawdzanie grubość oktittzin ciernych 243 Ocena wzrokowa przewodów hamulcowych . . . 244 Wymiano płynu hamulcowego 245 D«ne techniczne układu hamulcowego 246 Typowe niesprawności układu hamulcowego . . 247 KOŁA f OGUMIENIE

250

Wiadomości wstępne . . . . Wymiary obręczy i opon . . . •znaczenia obręczy i opon . Wymiana koi Docierania opon Przechowywanie opon . . . , Wyrównowaianie k&ł . Ł Ł . Łańcuchy przeciwślizgowe . Nieprawidłowe zużycie opon Usuwanie drgań koi przednich Koło zapasowe awaryjne Obsługa ogumienia

250 251 252 252 253 253 253 253 254 254 256 256

Sprawdzanie ciiniama powieina w oponach

...

256

Sprawdzanie profitu bieżnika Sprawdzanie 23wont powietrza Przyczyny przyspieszonego zużycia opon

256 257 257

NADWOZIE

259

Wiadomości wstępne . . . . Wymonluwame i zamon Iowa nie zderzaka przedniego Wymontowanie i zam o litowanie zderzaka tylnego zamontowanie pokrywy przeWymonlowanie działu silnika Wymontowanie zamontowanie błotnika przedmego Zamontowanie naktadki na pokrywę, bagażnika . Wymontowanie; zamontowanie Eistwy ochronnej (Vectra) Wymontowanie i zamontowanie pokrycia drzwi Wymontowanie i zamontowanie kieszeni drzwi przednich Wymontowanie i zamontowanie podłokielmka . Wymontowanie i zamontowanie szyby w drzwiach (Veolrał Wymomowameijamnritowanie mechanizmu podnoszenia-szyby (Vectra) Wymontowanie i zamontowanie klamki drzwi . . Wymontowanie i zamontowanie bębenka zamka drzwi przednich Wymontowaniu i zamontowanie zamka drzwi . . Ustawianie siłownika centralnej blokady drzwi. . Wymontowanie i zamontowanie zamka pokrywy bagażnika (Vetfiaf Wymontowanie i zamontowanie bębenka zamka pokrywy bagażnika (Vectra]

259 259 250 261 262 263 264 264 266 267 267 268 26B 270 271 271 273 273

Wymontowania i zamontowanie lusterka zewnętrznego (Vectra;) Wymontowanie i zamontowanie szkła lusterka. Wymontowanie i zamontowanie obudowy lusterka ?ewnetr?Eieg^ (Vectra) Wymontowanie i zamon Iowa nie siłownika lusterka (Vactra) Wymontowanie i zamontowanie lusterka wewnętrznego. . Wymontowania i zamontowanie konsoli środkowei(Veclra} Mechamciny napinaer pasów bezpieczeństwa . Obsługa nadwozia Sprawdzanie pasGw bezpieczeństwa Sprawdzanie i smarowanie eiementów nadwozia Zabezpieczenie zamków i uszczelek na zimę . .

278 27S 279 279 279 2B0

NAPRAWY BLACHARSKO-L^KŁERNICZE NADWOZIA . , ,

2S1

Wiactomcścl wstępne Usuwaniu drobnych uszkodzeń lakieru Naprawa blach nadwozia Przygotowanie do lakierowania

274 274 276 277 277

2B1 281 . . 282 283

OGRZEWANIE I PRZEWIETRZANIE . .

286

Wiadomości wstępne Wymontowanie, i zamontowanie dmuchawy , . , WymonIowanle 1 iemontowanie rezystora dinu' chawy Wymontowania i zamontowanie wyłącznika dmuchawy . . Wymontowanie i zamontowanie zespołu sterowania ogrzewaniom i przewietrzaniem . . Wymoniowame i zamontowanie środkowej dyszy nawiewu . . Regulacja naciągu paska klinowego sprężarki . . Typowe niesprawności układu ogrzewania i przewietizanra .

2fiS 286

WYPOSAŻENIE ELEKTRYCZNE

293

283 28S 289 290 291 292

Wiadomości wstępne 293 Zamontowanie dodatkowych odbiorników. . . . 296 Akumulator

.

Wymontowanie i z:amontowanie akumulatora . . Akumulator bezob^ługowy Ładowanie akumulaiora Akumulator rozładowuj się samoczynnie . . . . Uruchamianie silnika ;a pomoce, akumulatora pomocniczego Obsługa akumulatora Czyszczenie biegunów akumulatora Konserwacja akumuii/lora Sprawdzanie poziomu elektrolitu Sprawdzanie gęstości elektrolitu Typowe niesprawności akumulatora

297 297 297 29S 29B 299 301 301 301 301 302 302

s

SPIS TREŚCI .-.z i-:

ii. 1 ., i m -•••k zr\ i

. . . .

303

Wymiana bezpieczników Wykaz bezpieczników Wymiana przekaźnika Rozmieszczenia przekaźników i urzadzeft steru|E|cych Sprawdzanie przekaźników

303 304 305

Blokada odjazdu

307

Sygnał di-więkowy

303

306 306

Wymoniowanie i zamoniowanie wskaźników - Wymontowanie i zamontowanie lampek kontrolnych i folii drukc-wanej Wymontowanie i zumoniowanie ratfioudbiernika 2 arn o ntowarne redl oo d b 101 n iVa j ako wyp osaze n la dodatkowego Zamontowania anteny jako wyposażenia dodatkowego

323 324 325 226 323

Rozrusznik

312

Wycieraczki Wymiana gumowago pióta wycieraka Wymontowanie i zamontowanie ramienia wyciaraka Wymontowanie i zamontowanie mechanizmu wycieraczki Wymontowanie i zamontowanie silnika wycieraczki szyby przednie) Typowe niesprawności wycieraczki. . , . , . . .

Wymontowanie i zamontowanie rozrusznika - - . Typowe niesprawności rozrusznika

312 313

ZABIEGI KONSERWACYJNE L POMOCNICZE .

335

Oswietli-nie i sygnalizacja Wymiana żarn wek Wymontowanie i zamontowanie reflektor a - - - . Ustawianie świateł Wymontowanie i zamontowanie kierunkowskazów (Vectra> Wymontowania i zamontowanie reflektora przeciwmgłowego (Vectr9)

315 315 317 318 320

Mycie samochodu Pielęgnacja lakieru Kunserwacia podwozia Pielęgnacja tapicerki Podn03?B[iie aamuchodu Narzędzia

335 336 337 33B 333 339

320

OBSŁUGA SAMOCHÓD U

Alternator 30fi Wskazówki prawidło we | obsługi alternatora . . 30B Sprawdzanie napięcia alternatora 309 Wymontowania i zamontowanie alternatora . . . 310 Wymiana szciotaki regulatora napięcia . . - . . 310 Typowę niesprawności alternatora 311

W s k - i 7 r n ' u •-••'•• _ i ;•

i •-•-,' h m m i k

Wymontowania i zeinomowanie zestawu wskaźników Wymontowania izamiintowania wyf^c^nikaświ^tel Wymontowanie i zamoniowaniewyłajcinilia świateł avuary|nych Wyrnoniowanie i raniontowanie wyfacznika w tablicy rozdzielczej

_

330 33D 331 332 333 333

342

3 2 0

Schematy instalacji eloktiyninaj

345

320 322 322 323

Posługiwanie się Łdiemalami 345 Schematy mstalacii alcktrycEn-aj modeli 1&95 . . 346 Objaśnienia skrótów użytych na schematach 34G Objaśnienie oznaczeń użytycli na schematach.. 347 Wykaz ważnie]szych zespołów wyposażenia elektrycznego 34B

Do Czytelnika W ostatnim czasie użytkownicy samochodów pytają mnie często, czy można dokonać jeszcze jakiejkolwiek samodzielne] naprawy w nowoczesnym samochodzie. Odpowiedzią jest ta książka. Na jej kolejnych stronicach opisane są czynności, które mogą być wykonane przez użytkownika samochodu interesującego sję techniką motoryzacyjną. Ostatnio nastąpił znaczny postęp w motoryzacji i nie ma potrzeby wykonywania wielu czynności regulacyjnych i kontrolnych. Wyeliminowana została na przykład regulacja układu zapłonowego, a w niektórych silnikach regulacja biegu jałowego oraz luzów zaworów. Dzięki montażowi coraz większej liczby trwałych zespołów, do których można zaliczyć przykładowo elektroniczny układ zapłonowy lub sterowany elektronicznie układ wtrysku benzyny, zmniejszyła się liczba części podlegających wymianie. Jednak sprawdzanie elementów elektronicznych jest możliwe tylko przy użyciu drogich przyrządów kontrolnych, które przystosowane są do określonych układów i których zakup nie opłaca się mechanikowi amatorowi. Ponieważ samochód jest coraz bardziej skomplikowany pod względem technicznym i wymaga większego nakładu pracy, z roku na rok coraz więcej użytkowników samochodów sięga po ten poradnik. Rozwiązania techniczne w samochodzie są bardziej skomplikowane i nie można już poradzić sobie bez specjalnych instrukcji. Dotyczy to również fachowców zajmujących się naprawami. Poza lym w samochodzie jest nadal w*ele zużywających się części, które powinny być sprawdzane i wymieniane w regularnych odstępach czasu. Należą do nich przede wszystkim wkładki cierne hamulców, amortyzatory i części układu wylotowego. Amator powinien zdawać sobie sprawę z tego, że korzystając z poradnika nie można stać się od razu mechanikiem samochodowym. Należy wykonywać tylko prace me przerastające własnych możliwości. Dotyczy to szczególnie prac mających wpływ na bezpieczeństwo mchu. Dzięki dokładnemu opisowi czynności i niezbędnym ostrzeżeniom, amator wykonujący naprawy otrzymuje praktycznie wskazówki dotyczące bezpieczeństwa jazdy Otrzymuje również informację, że w razie wątpfiwosci powinien zlecić pracę fachowcom, W kręgu zainteresowanych jest podnoszony zarzut, że amatorzy wykonujący prace przy

samochodach pogarszają stan bezpieczeństwa na drogach. 2 kontaktów, jakie utrzymuję z użytkownikami naprawiającymi samochody we własnym zakresie, wyoika coś przeciwnego Kierowca, który sam obsługuje i konserwuje samochód, jest bardzo zainteresowany tym, żeby dysponować bezpiecznym i zadbanym pojazdem. Przed wykonaniem każde] pracy przy samochodzie należy zajrzeć do tej książki w celu szybkiego zorientowania się. jaki może być zakres i stopień trudności naprawy, czy są potrzebne części zamienne i specjalne przyrządy. W książce są podane momenty dokręcania większości połączeń gwintowych. Każde połączenie gwintowe należy dokręcić w miarę możliwości kluczem dynamome"trycznym. Do wielu z nich niezbędne sa, nowe klucze do łbów lub gniazd typu Torx. Każdy mechanik amator który sam obsługuje j naprawia swój samochód, powinien pamiętać, że fachowiec ma duże doświadczenie i przez dokształcanie dysponuje wiedzą o najnowszym sianie techniki. Należy więc regularnie odwiedzać autoryzowane stacje obsługi, w ce!u prowadzenia nadzoru nad utrzymaniem niezawudności eksploatacyjnej i dla zachowania bezpieczeństwa jazdy własnym samochodem. Oczywiście nie można w takiej książce opisać wszystkich aktualnych zagadnień technicznych. Jednak mam nadzieję, ze dokonany wybór porad naprawczych, konserwacyjnych i obsługowych w większości przypadków pomoże rozwiązać występujące problsmy. Rudiger Etzofd

Silnik

CHARAKTERYSTYKA TECHNICZNA Samochód Opel Vectra/Callibra jest napędzany silnikiem rządowym chłodzonym powietrzem. Wałek rozrządu znajduje się w głowicy, dlatego silnik jest również oznaczany skrótem OHC (Over Heacl Camshaft), Silnik szesnastomaworowy ma dwa wałki rozrządu w głowicy (oznaczany jest skrótem DOHC)r z których jeden steruje zaworami dolotowymi, a drugi zaworami wylotowymi. Silnik jest ustawiony poprzecznie do kierunku jazdy i może zostać wyjęty z samochodu do góry tylko odpowiednim żurawi kiera Cylindry są wykonane bezpośrednio w żeliwnym kadłubie. W przypadku zużycia lub porysowania gładzi, można cylindry szlifować na wymiar naprawczy i zamontować tłoki nadwymiarowe. W silniku wysokoprężnym 1,7 wolnoasącym (42 kW/ /57 KM) można montować suche tuleje cylindrów, co umożliwia stosowanie tych samych tłoków lub nowych nominalnych. W dolnej części kadłuba znajduje się wał korbowy podparty na pięciu łożyskach. Obracające się na panewkach korhowody ta_czą wał korbowy z tłokami. Spód silnika stanowi miska olejowa, w której zbiera się olej potrzebny do smarowania i chłodzenia. Od góry do kadłuba jest przykręcona głowica odlana ze stopu lekkiego, mająca wciśnięte gniazda zaworów i stalowe prowadnice. Użyty na głowicę stop alu-

minium odznacza się lepszą niż żeliwo zdolnością odprowadzania ciepła i niższym ciężarem właściwym. W konstrukcji komory spalania zastosowano tzw. poprzeczny przepływ gazów. Oznacza to, że z jednej strony głowicy napływa świeża mieszanka, paliwowo-powietrzna. natomiast spaliny sa, wypychane na przeciwległą stronę głowicy. Poprzeczny przepływ zapewnia szybszą wymianę gazów przez zawory dolotowe i wylotowe. Umieszczony w głowicy wałek rozrządu jest napędzany przez wał korbowy poprzez pasek zębaty. Wałek rozrządu uruchamia pionowo ustawione zawory poprzez dźwignie zaworów. Zastosowanie hydraulicznych kompensatorów 1u?ów spowodowało wyeliminowanie takiej czynności obsługowej, jak regulacja luzów zaworów, W silniku 16V (szesnastozaworowym) jeden wałek rozrządu steruje zaworami dolotowymi, a drugi zaworami wylotowymi. Oba wałki są napędzane wspólnym paskiem zębatym. Krzywki wałków wywierają naciski na skośnie ustawione zawory poprzez popychacze hydrauliczne. Konstrukcja wielozaworawa umożliwia lepsze napełnienie cylindrów i efektywniejszą wymianę gazów, co z kolei zapewnia lepsze wykorzystanie energii paliwa. Smarowanie silnika zapewnia pompa oleju, umieszczona z przodu kadłuba i napędzana od wału korbowego. Zasysany z

SILNIK

miski olej jest dostarczany otworami i kanałami do łożysk wału korbowego i wałka rozrządu oraz na ścianki cylindrów. Pompa cieczy chłodzącej znajduje sfc z przodu w kadfubie sflnrka f jest napędzana paskiem zębatym. Przygotowaniem zdolnej do zapłonu mieszanki paliwowo-powietrznej zajmuje sie gaźnik Jub bezobslugowy układ wtryskowy. Jskra na świecach zapłonowych powstaje w be;obsługowym. elektronicznym układzie zapłonowym, pracującym według zaprogramowanej wcześniej charakterystyka Nie jest juź wymagane regulowanie wyprzedzenia zapłonu w ramach okresowej obsługi silnika.

SiJniki z turbosprężarką Silnik benzynowy o mocy 204 KM [C 20 LET) oraz silnik wysokoprężny o mocy 60 KM (TC4 EE 1} są wyposażone w turbosprężarkę, którą stanowią dwa wirniki połączone wałkiem. Jeden wirnik, wirnik turbiny, jest napędzany gazami spalinowymi i obraca się z prędkością do 120 000 obr/min. Drugi wirnik, wirnik sprężarki, tłoczy z ta. samą prędkością świeże powietrze do cylindrów. Dzięki wysokiemu współczynnikowi napełnienia wzrasta znacznie moc silnika. Wzrost ten jest zależny między innymi od ciśnienia doładowania, które w silnikach samochodów osobowych wynosi 40... .,.80 kPa (ciśnienie powietrza w oponie

Oznaczeni? modelu

1.4 S

i.ei

1,6 i

1,6 i

1.6 S

1,6 S

Typ silnika

14NV

xissz

E1SNZ

C16NZ(2>

1BSV

ElSNVfl

Rodzą] ruarządu

OHC

OHC

OHC

OHC

OHC

• HC

Okres produkcji

IV 1989 dQVIII 1992

IX 1993 do IX 1995

IV 1969 doVJN 1993

IX 19SS do II 1990

Pojemność (cm1)

1389

15SS

159B

1598

1598

1795

Moc (kW/KMł p«zy prędkości obrotowej (obr/min)

55/75 5600

52/71 5000

5 S/7 5 6200

B5/75 5200

60/82 5600

65/S8 5400

Momem (N *m) przy pr^O*

1OB/3000

128/2800

127/2600

125/2S0O

130/2600

143/3U00

Średnica cylfndra (mm)

77,6

79.0

79.0

79,0

79,0

84. B

Skok tłoka (mm)

73,4

81,B

81,6

81.6

8l,B

79 r 5

Eroiiierl sprę?anra

9.4

10,0

9.2

9,2

9,8

9.2

Gażnik/ukfad wiryskowy

2E3

Muliec

Mdltec

Multec

3E3

2EE

flodzaj paliwa min LO

98"

95 bezd.

95 bezoł.

95 hezel.

9S"

95 bezoł.

UMad zapłonowy"

TSZ-i

DIS

EZF-i

EZF-i

E^F-h

Ecotmnic

Kolei no&ć zapłonu

1-3-4-2

1-3-4-2

1-3-4-2

1-3-4-2

4

4

4

4

IX 1968 1* 19B8 do tfllf 1989 do Vi|| 1993

IIQ6CI obroiowej jobr/mfn)

LiczJia cylindrów

T-3-4-2 4

4

13

CH AP AKTERYSTY K A TEC NN ICZN A

wynosi około 180 kPa). Kiedy ciśnienie doładowania zaczyna przekraczać wartość ustaloną przez producenta, otwiera się zawór upustowy w turbosprężarce. Zastosowanie turbosprężarki pozwala nie tylko podnieść moc silnika, ale również moment obrotowy, co ma znaczenie dla elastyczności silnika. Warunkiem poprawienia parametrów silnika jesi jednak odpowiednio duża prędkość obrotowa walka turbosprężarki. Aby wytworzyć odczuwalne dotadowanie silnik musi się obracać z prędkościami powyżej 2500 obr/min. Aby jeszcze dodatkowo poprawić współczynnik napełnienia cylindrów i zwiększyć moc silnrka wprowadzono w samocho-

Oznaczenia modę lii

Opel Vectra/Caiibra chłodnicę powietrza doladowanego, która obniża temperaturę powietrza między sprężarką a cylindrami. Jest to konieczne, ponieważ sprężone wstępnie powietrze nagrzewa sięH co powoduje obniżenie jego gęstości oraz ilości tlenu. W odróżnieniu od doladowanych silników benzynowych, w silnikach wysokoprężnych nie trzeba obniżać stopnia sprężania, co pozwala wykorzystać paliwo również w dolnych zakresach prędkości obrotowej. Turbosprężarka jest zespołem wykonanym bardzo precyzyjnie. Dlatego zaleca się powierzania jej naprawy tylko specjalistom. Na ogól uszkodzoną turbosprężarkę wymienia się na nową.

1.3 i

2.01

2,0 i - 16V

2 r 0 i - 1ĘV

2,0 Tirrho

C13NZ

C20NE

X20KEV

C20)tE

C20LCT

Rodzaj rozrządu

OHC

OHC

D0HC

DOHC

DOHC

Okres produkqi

II 1990 cJolX

IX 19BB do VII 1997

III 1994 do VII 1997

IX 19G3 do VLII 1593

IV 1992 do VII 1997

Poiemność (cm3)

1796

!99B

199B

1993

1998

Moc (kW/KMl P"zy P'$dkaści obrotowej (cbr/min|

S6/90

a&/n5 5200

100/136 5600

110/1E0 6000

150/204 5600

Mumant (N-m) przy prędkości obrotowa] (obr/min)

145/3000

170/2BOO

1B5/4000

196/4600

227/420O

Sierinica Cylindra (mm)

34,S

3S,0

ae.o

BB,0

36,0

Skok rłokajmmł

79,5

ee.o

esro

ae.o

86,0

Stopień spTężania

9.Z

9,2

iode

10,5

9.0

Układ wtryskowy

MultBC

MolroniC

Simlec

Moliomc

MoirOnic

95 bezoł.

95 bazoł.

95 bezol.

95 beiof

95 bczol.

Układ; zapłonowy31

ŁZF-i

EST

EST

DI&/EST

EST

Kuleinoad zapfonu

1-3-4-2

1 -3-4-2

1-3^-?

1-3-4-2

1-3-4-2

4

4

4

4

4

Typ silnika

Rodzaj paliwa min LO

Liczba cylindrów

5400

SILNIK

2,5 1 - V&

1,7 D

1,7 D

1r7TD

Typ silnika

C25XE

17YD

17DP

TC4EE1

Rodzaj rozrządu

DOHC

OHC

OHC

OHC

Okras produkcji

III 1993 do Vfl 1997

IX 193S do \X 1991

IX 1992 do VIII 1993

IV 1990 dolXT995

Pojemność (cm3)

2495

1SS3

T6S8

1668

Moc jkW/KM) przy prędkdsci pbrolowsj fobr/minfc

126/770

eooo

42/57 4600

44/SO 4GOO

&0/G2 4400

Momanl (N*m) przy prędkości Obroiawoj
227/4200

105/2400

105/2400

168/2400

firednica cylindra (mrn)

81,6

B2.5

82,5

79

Skok tłoka (mm)

79,6

79.5

79,5

36

Stopień sprężania

io,e

23,0

23,0

22,5

Układ wlryskcwy

Morromc

V£4

VE4

V£d

flodzflj paliwa min LO

95 bs£oŁ

D!D| nap

Olej Hiip.

o\B~ł nap.

Układ zapłonowy-1

EST

Dmscl

Diesel

Diesel

Kolejność zapłonu

1-5- 3-6-2-4

1-3-4-2

T -3-4-2

1-3-4-2

e

4

4

4-

Oznaczeń 12 model 11

Liczba cylindrów r

lub OlS - zapłon bEuazdzieiaciomr EST . EFŻ-i - zapłon alekironiczny ?

zapłon palącznny z wrvskiem r TSZ-i - lapłon trwzfatotowf beziykouw z Indukcyjnym. F2F+ -zapłon elełdroniczriy z czujnikiem

WYMONTOWANIE I ZAMONTOWANIE SILNIKA

Tabliczka znamionowa jest umieszczona na poprzeczce powyżej reflektora (rys 3009 J). Numer fabryczny silnika i oznaczenie typu sa. wybite z przodu kadłuba. Numer identyfikacyjny samochodu jest wybity na podłodze, między prawymi przednimi drzwiami a fotelem obok kierowcy {rys, 3940 T). Oznaczenie typu silnika Przykład; C 20 N E H \j Spełnianie norm czystości spalin: bez oznaczenia - norma ECE R 83 A (jak B 15.041, C - katalizator z sondą lambda, norma UE 91/441/EWG, X-norma 94/12/UE. © Pojemność silnika: 20-2,0 drns. © Stopień sprężania: G - poniżej 8,5, L- 8,5... 9,0, N - 9,0... 9,5, S - 9,5,-10,0, X-10,0,-11,5, V - powyiej 11,5. •~4) Układ zasilania: D - diesel, E - wtrysk benzyny wielopunktowyr V - gaźnik. Z - wtrysk benzyny jednopunktowy. ® Wykonanie specjalne: H - duża moc/doładowame, J - moc dławiona. R - moc podwyższona, T - turbo, V - model masowy.

wolno w żadnym przypadku'opuszczać zespołu napędowego do dołu za pomocą podnośnika typu „żaba", ponieważ może to spowodować uszkodzenie silnika. Kilka czynności demontażowych będzie wykonywanych od spodu samochodu, dlatego trzeba również dysponować urządzeniem do podnoszenia samochodu, np, podnośnikiem typu „żaba", oraz czterema podstawkami. Przed przystąpieniem do wkładania silnika do nadwozia należy przykryć" błotniki ochraniaczami. Rozmieszczenie przewodów elektrycznych, podciśnienia i układu chłodzenia w przedziale silnika może być różne, zależnie od roku budowy j wyposażenia samochodu. Trudno było więc wymienić w opisach wszystkie spotykane warianty operacji. Dlaiegc- zaleca się każdy przewód przed odłączeniem oznaczyć taśmę samoprzylepną. Poniższy opis dotyczy samochodu z napę dem kół przednich oraz z silnikiem ben zynowym typu QHC, Wymontowanie • Wymontować akumulator. • Wymontować pokrywę przedziału silni ka, patrz rozdział „Wymontowanie i za montowanie pokrywy przedziału silnika'. • Odłączyć przewód gumowy układi chłodzenia od kolanka (rys. O 0901)

WYMONTOWANIE IZAMOINTTOWAME SILNIKA Silnik wyjmuje się bez skrzynki przekładniowej do góry. Przy silniku mogą pozostać kolektory dolotowy i wylotowy, gaźnik oraz alternator Do wyjęcia silnika jest potrzebna wciągarka lub żurawik.

/ s^\^—""^V\ '/ I

16

SILNIK

Wcześniej otworzyć i przesunąć opaskę zaciskową. Wypływającą ciecz zebrać do czystego naczynia. •Wymontować filtr powietrza i przykryć gaźnik szmatka,, patrz rozdział .,Wymontowanie [ zamontowanie filtra powietrza". • Wymontować przewód dolotowy powietrza i chwyt powietrza, jeżeli występuje w silniku. • Odłączyć od silnika wszystkie przewody elektryczne, elastyczne i cięgna, wcześniej oznaczając je taśma, samoprzylepną. Na przykład przewody elektryczne od alternatora i rozrusznika, od czujnika temperatury, czujnika ciśnienia oleju, od wtryskiwaczy, przewód wysokiego napięcia od cewki zapłonowej, • Odłączyć linkę pedału przyspieszenia, patrz rozdział „Wymontowanie i zamontowanie linki pedału przyspieszenia'. • Wymontować pasek klinowy alternatora. Jeżeli w silniku zastosowano pasek wieioklinowy (podłużnie żebrowany), to odkręcić koło pasowe od pompy cieczy chłodzącej. Odkręcić pompę od kadłuba silnika. Na rysunku D 0904 pokazano silnik E16NZ. • Zależnie od wyposażenia samochodu, odkręcić śrubę napinający pasek klinowy napędu pompy wspomagania kierownicy lub napędu sprężarki klimatyzacji. Odkręcić górną śrubę mocującą wspornik pompy/sprężarki do kadłuba silnika [rys D 0912),

0 5643

• Wykręcić śruby mocujące u góry skrzynkę przekładniową do silnika frys. B 5543). • Podczepić silnik do belki poprzecznei KM-263 (rys. D 0905). • Jeżeli nie dysponuje się taką belką, to można użyć odpowiedniej ruryH którą ustawia się nad silnikiem, opierając końcami na rynience błotników (podłożyć klocki drewniane). Połączyć ucha silnika z rurą odpowiednim drutem lub linką z hakami i napiąć. • Unieść samochód i ustawić na podstawkach, patrz rozdział „Podnoszenie samochodu ".

WYMONTOWANIE I ZAMONTOWANIE SILNIKA

17

•Odkręcić pokrywę skrzynki przekładniowej, •Silniki 1,8 i 2,0 dnV: wymontować koło pasowe wału korbowego. Spuścić olej z silnika i wymontować filtr oleju, patrz rozdział „Obsługa układu smarowania". •Wymontować sprzęgło, patrz rozdział „Wymontowanie i za montowanie sprzęgła". •Odkręcić od podłużnicy prawe zawieszenie silnika (rys. D 0909). •Odkręcić od silnika wspornik zawieszenia, •Wykręcić dolne śruby łączące skrzynkę przekładniową z silnikiem (rys. D 0914}, • Wymontować przednią rurę wylotową, patrz rozdział „Układ wylotowy", • Wymontować pasek klinowy układu wspomagania kierownicy lub sprężarki, jeżeli występuje. • Odkręcić dolne śruby wspornika pompy lub sprężarki (rys. D 0913}, Uwaga. Pompę lub sprężarkę odłożyć na bok lub podwiesić drutem, pozostawiając podłączone przewody. Jeżeli przewody hydrauliczne pompy wspomagania zastaną odłączone, układ po zamontowaniu będzie wymagał odpowietrzenia. Nie wolno otwierać układu klimatyzacji, ponieważ środek chłodzący zawiera freon, który powoduje odmrożenia skóry.

SILNIK

• Opuścić samochód na koła. • Podstawić pod skrzynkę przekładniową podnośnik przejezdny i podeprzeć ją, podkładając klocek drewniany. • Usunąć belkę poprzeczną KM-263. • Podczepić do silnika linę z hakami (rys. D0910), • Odsunąć silnik od skrzynki przekładniowej, podważywszy łyżką monterska., aż zostanie uwolniony koniec wałka sprzęgłowego, • Sprawdzić, czy zostały odłączone wszystkie przewody dochodzące z nadwozia do silnika. • Wyjąć silnik z przedziału silnika. W samochodzie z paskami wielokhnowymi wyjąć jednocześnie pompę wspomagania. Na rysunku D 0910 pokazano wyjmowanie silnika E16NZ. Uwaga, W trakcie podnoszenia silnika trzeba uważać, aby nie uszkodzić nadwozia. Zsmon towanie • Sprawdzić stan wszystkich przewodów elastycznych; popękane lub porowate wymienić. • Sprawdzać stan tarczy sprzęgła. W przypadku zużytych okładzin ciernych wymienić tarczę, a w przypadku dużego przebiegu wymienić kompletne sprzęgło.

Jeżeli wyłączaniu sprzęgła towarzyszyt hałasr wymienić łożysko wyciskowe, • Oczyścić łożysko wyciskowe \ wielowypust wałka sprzęgłowego, a następnie elementy te powlec cienko smarem z dwusiarczkiem molibdenu. • Wprowadzić silnik ostrożnie do przedziału silnika. Podczas opuszczania silnika uważać, aby nie uszkodzić watka sprzęgłowego, sprzęgła, anr nadwozia. • W samochodzie z paskiem wieJoklinowym włożyć i przykręcić pompę wspomagania. • Przykręcić śruby mocujące obudowę sprzęgła do silnika: śruby M10 momentem 45 N-m, śruby M 12 momentem 60N.m. • Podwiesić silnik do belki poprzecznej KM-263. Usunąć podnośnik. • Przykręcić dolne śruby łączące skrzynkę przekładniową z silnikiem: śruby M10 momentem 45 N-m, śruby M12 momentem 60 N-m. • Przykręcić wspornik zawieszenia do kadłuba silnika momentem 60 N-m. • Umocować do podłużnicy prawe zawieszenie silnika, dokręcając nowe śruby momentem 65 N.m. • Podnieść samochód, patrz odnośny rozdział. • Zamontować sprzęgło, patrz rozdział „Wymontowanie i zamontowanie sprzęgła", • Przykręcić koło pasowe wału korbowego, jeżeli dostało wymontowane, patrz rozdział „Wymontowanie i zamontowanie paska zębatego". • Pnykrąclc pokrywę do skrzynki przekładniowej. • W silnikach 1,8 i 2,0 dm3 zamontować filtr oleju. • Zamontować przednią rurę wydechowy, patrz rozdział „Układ wylotowy". • Przykręcić momentem 40 N-m (do Vtll 1992)lub25N.m(odfX 1992) sprężarkę układu klimatyzacji i pompę wspomagania układu kierowniczego, jeżeli występują w samochodzie. Założyć i naprężyć pasek kfinowy, patrz rozdział „Ogrzewanie i przewietrzanie".

CHARAKTERYSTYKA TECHNICZNA

19

• W samochodzie z paskiem wieloklinowym przykręcić pompę do kadłuba silnika (momentem 30 N-m) i koło pasowe (momentem 25 N-m). Założyć i napiąć pasek klinowy, patrz rozdział „Wymiana i regulacje naciągu paska wieloklino-

Dlatego w silnikach wyprodukowanych po IX 1992 nie wolno montować elementów napędu rozrządu pochodzących z wcześniejszych silników.

• Opuścić samochód na koła. • Podłączyć zgodnie z oznaczeniami wszystkie przewody elektryczne, elastyczne i cięgna, które prowadzą do silnika. • Przewody elastyczne zabezpieczyć opaskami. Przewody elektryczne umocować uchwytami. • W silnikach 1,8 i 2,0 dm3: wlać olej silnikowy, • Sprawdzić poziom oleju w silniku i w skrzynce przekładniowej; w razie potrzeby uzupełnić. • Sprawdzić przydatność cieczy chłodzącej i wlać jąr patrz rozdział „Obsługa _,k!adu chłodzenia'. • Oczyścić wkład i obudowę fiftra powietrza, w razie potrzeby wymienić wkład, •atrz rozdział „Obsługa układu zasilania z gaźnikiem". • Zamontować filtr powietrza oraz przewód dolotowy i chwyt powietrza nad zespołem wtryskiwaczar patrz rozdział Wymontowania i zamontowanie filtra powietrza", W razie potrzeby wymienić wkład filtra powietrza. • Zamontować pokrywę przedziału silnika, patrz rozdział „Nadwozie'. » Zamontować i podłączyć akumulator. • Sprawdzić prędkość obrotową biegu jałowego i stężenie CO. • Nagrzać silnik. Sprawdzić poziom cieczy chłodzącej oraz szczelność wszystkich połączeń przewodów gumowych.

• Odłączyć przewód masy od akumulatora. • Wymontować filtr powietrza i, jeżeli występuje, przewód dolotowy powietrza, • Wymontować pasek klinowy alternatora, pompy wspomagania i/lub sprężarki, patrz rozdział „Wymiana i regulacja naciągu paska klinowego". • Otworzyć klamry mocujące górną osłonę paska zębatego. Zdjąć osłonę. • Ustawić tłok 1. cylindra w położeniu ZZ (zwrotu zewnętrznego}. Przed tą czynnością ustawić dźwignię zmiany biegów w położenie neutralne i zaciągnąć hamulec awaryjny. Wał korbowy obracać kluczem nasadowym założonym na śrubę centralną koła pasowego, zgodnie z ruchem wskazówek zegara, aż nacięcie na kole pasowym wału korbowego znajdzie się na wysokości znaku odniesienia - ostrza umocowanego na pokrywie przedniej (patrz dolna część rysunku C 4459). • Jednocześnie znak na kole zębatym wałka rozrządu musi się pokryć ze znakiem na osłonie (patrz górna część rysunku C 4459). Aby skorygować usta-

GŁOWICA I UKŁAD ROZRZĄDU Wymontowanie i zamontowanie paska zębatego (silniki benzynowe i wysokoprężne, oprócz 1,7 TD) Uwaga. Od IX 1992 zmienił się profil paska zębatego i tym samym koła zębate.

Wymontowanie

20

SILNIK

wienie znaków, wykonać pełen obrót wału korbowego zgodnie z ruchem wskazówek zegara. Uwaga, Nie obracać wałka rozrządu chwytając za śrubę mocującą, ponieważ grozi to przeciążeniem paska zębatego, • Poluzować śruby mocujące pompę cieczy chłodzącej (strzałki na rysunku P0510). • Silniki bez automatycznego napinacza paska zębatego (silniki 1,4 i 1.6 dm J do 3 V 1990, 1,8i2 r 0dm OHCoraz1,7Ddo VIII 1992): lak obrócić pompę cieczy chłodzącej, aby nastąpiło poluzowanie paska zębatego. Pompa jest zaopatrzona w sześciokąt, za który należy chwytać w celu obrócenia. Z uwagi na szczupłość miejsca zaleca się obracanie szesdokąta kluczem specjalnym firmy Opet: KM3 421A dla silników 1,4 i 1,6 dm KM-637 H dla silników 1,8 i 2,0 dm1. Jeżeli nie dysponuje się takim kluczem, to można stosować klucz płaski: 42,5 mm ?amiast KM-421A lub 47 mm zamiast KM-637. Przedtem trzeba jednak wymontować alternator. • Zdjąć pasek zębaty z kota zębatego wałka rozrządu. • Silniki z automatycznym napinaczem paska tębatego (silniki 1,4 i 1,6 do Viii 1992, 1,6 1,8 2,0 OHC ora* 1,7 D od IX 1992): odciągnąć rolkę na bok i zdjąć pasek, patrz także rozdział „Ustawianie napinacza paska zębatego'.

Uwaga. Po zdjęciu paska nie zmieniać położenia wału korbowego i wałka rozrządu. • Wymontować koło pasowe wału korbowego. W tyiri celu włączyć 1. bieg i zaciągnąć hamulec awaryjny, W ten sposób wał korbowy zostaje unieruchomiony i mośna poluzować śruby(-ę) mocującą. Wykręcić śruby(-ę) i zdjąć koło pasowe [rysunek D-0929 A - silniki 1.43 i 1,6 dm\ rysunek B - silniki 1,8 \ 2,0 dm ). Zamontowanie Uwaga. PrzecJ zamontowaniem sprawdzić, czy pokrywają się znaki ustawcze rozrządu u góry i u dołu silnika. Na czas kontroli przystawić do wału koło pasowe. • Założyć pasek zębaty na koła zębate, nie powodując ich obrócenia. Uwaga. W silnikach z napinaczem automatycznym należy po założeniu paska zębatego, a przed zamontowaniem koła pasowego wału korbowego, ustawić wstępnie rofkę napinacza, patrz rozdział „Ustawianie napinacza paska zębatego ", • Nasadzić na wał korbowy koło pasowe i przykręcićje. W przypadku silników 1,8 i 2,0 dm J cztery śruby dokręcić momen* tem 25 N-m, W przypadku silników 1H4 i 1,6 dm* śrubę centralną M10 (o długości gwintu 23 mm) dokręcić momentem 55 N-m. Jeżeli długość gwimu śruby

GŁOWICA 1 IJKLAD HOZFtZĄDU

M10 wynosi 30 mm, to śrubę trzeba wymienić i dokręcać momentem 55 N-m, a następnie jeszcze o kąt 45" oraz dodatkowo o kąt 15°. Śrubę centralną M12 dokręcić momentem 130 N-m +40.„50^ (śrubę trzeba wymienić}. Śrubę centralną M16a dokręcić momentem 250 N-m +45 + 15C [śrubę trzeba wymienić). • Silniki bez napinacza automatycznego: napiąć pasek zębaty, patrz rozdział „Sprawdzanie i regulowanie naciągu paska zębatego". Uwaga; Przy napiętym pasku zębatym sprawdzić jeszcze raz pokrywanie si^ znaków ustawczych, W razie potrzeby poluzować pasek i odpowiednia skorygować ustawienie kół. • Przykręcić śruby pompy cieczy chłodzącej. • Obrócić wał korbowy o 360 c i jeszcze raz sprawdzić naciąg paska zębatego. • Dokręcić śruby pompy cieczy chłodzącej momentem 8 N-m (silniki 1,4 i3 1,6 dm1} lub 25 N-m (silniki 1,8 i 2,0 dm ]. • Założyć przednią osłonę paska zębatego i zapiąć klamry, • Zamontować pasek klinowy i naciągnąć, patrz rozdział „Wymiana i regulacja naciągu paska wieloklinowego". • W samochodzie z paskiem wieloklinowym przykręcić pompę wspomagania do silnika oraz przykręcić koło pasowe. Zamontować pasek wieloklinowy i nacpągnąć, patrz rozdział „Wymiana i regulacja naciągu paska wieloklinowego" • Zamontować filtr powietrza i, jeżeli występuje, przewód dolotowy powietrza. • Podłączyć przewćd masy do akumulatora. Silniki szesnastozaworowe Poniżej zostaną podane tylko te czynności, które są specyficzne dla silników 16-zaworowych i różnią się od opisanych powyżej dla silników 8-zaworowych. Uwaga. Raz poluzowany lub wymontowany pasek zębaty musi zostać wymieniony. • Ustawić tłok 1. cylindra w położenie ZZ.

21

W celu obrócenia wału korbowego ustawić dźwignię zmiany biegów w położenie neutralne i zaciągnąć hamulec awaryjny. Założyć na śrubę centralną koła pasowego wału klucz z grzechotką i nasadką typu Torx (Opel-MKM-604-21 lub HAZET 900M-E2O). Obracać powoli wał zgodnie z ruchem wskazówek zegara, aż nacięcie na kole pasowym wału korbowego znajdzie się naprzeciw ostrza umocowanego do pokrywy {rysunek C 8374 dolny). • Jednocześnie znaki na kołach zębatych wałków rozrządu muszą się ustawić naprzeciw znaków wykonanych na pokrywie głowicy (rysunek C 3374 górny). W przeciwnym razie wykonać pełen obrót wałem korbowym. Uwaga, Nie obracać za śruby w kałach zębatych na wałkach rozrządu, ponieważ może to spowodować przeciążenre paska zębatego. • Odkręcić wspornik przewodów chłodnicy oleju. • Odkręcić koło pasowe wału korbowego kluczem trzpieniowym wieloząbkowym o wielkości 3 mm. W tym celu włączyć 5. bieg i poprosić drugą osobę o wciśnięcie pedału hamulca. W ten sposób wał korbowy zostaje unieruchomiony i można poluzować śruby mocujące. Uwaga. Przed zdjęciem paska jeszcze raz sprawdzić pokrycie się znaków ustawczych.

22

SlLUFK

H785

• Poluzować rolkę napinacza i zdjąć pasek zębaty. Uwaga. Po zluzowaniu rolki nie obracać wału korbowego ani walka rozrządu, ponieważ grozi to przeskoczeniem paska zębatego. • Przykręcić koło pasowe wału korbowego momentem 20 N.m. • Założyć nowy pasek zębaty i naciągnąć, patrz rozdział „Sprawdzanie i regulacja naciągu paska zębatego". Silnik wysokoprężny wołnossący Poniżej zostaną podane te czynności, które sa. specyficzne dla silnika wysokoprężnego wolnossącego i różnią się od opisanych dla silników benzynowych, • Wymontować górną i dolną osłonę paska zębatego. • Odkręcić pokrywę na obudowie sprzęgła. • Ustawić tłok 1. cylindra w położenie ZZ W tym celu obracać wał korbowy zgodnie z ruchem wskazówek zegara, aż znak na kole zamachowym [rysunek B 4785 prawy) i znak na kole zębatym pompy wtryskowej (rysunek lewy) ustawia się naprzeciwko swoich znaków odniesienia. • Odkręcić pokrywę obudowy wałka rozrządu.

• Wymontować pompę podciśnienia, która jest umocowana z lewej strony obudowy wałka rozrządu. • Odkręcić koło zębate wałka rozrządu, patrz rozdział „Wymontowanie i zamontowanie głowicy". • Poluzować śruby mocujące pompę c\eczy chłodzącej j odchylić pompę kluczem KM-509 (47,7 mm), aby zwolnić naciąg paska zębatego. • Odkręcić prawą przednią podporę silnika od podłużnicy (rys. C 0061). • Odciągnąć silnik od podłużnicy. Zdjąć pasek zębaty z kół rozrządu i przesunąć między podłużnicą a podporą silnika, • Sprawdzić koła zębate rozrządu, uszkodzone lub zużyte wymienić. • Sprawdzić, czy pokrywają się znaki ustawcze rozrządu, jak pokazano na rysunku B 4785, w przeciwnym razie obrócić koła. • Założyć nowy pasek na koła zębate. • Przykręcić podporę silnika do podłużnicy momentem 40 N»m, • Naciągnąć pasek zębaty, patrz rozdział „Sprawdzanie i regulacja naciągu paska zębatego J. • Przykręcić pompę cieczy chłodzącej momentem 25 N-m. • Wkręcić śrubę mocującą koło zębate na wałku rozrządu, jeszcze jej nie dokręcając.

GŁOWICA I UKtAD ROZRZĄDU

23

• Sprawdzić i wyregulować ustawienie rozrządu. • Przykręcić koło zębate wałka rozrządu. Przytrzymać wałek kluczem płaskim. Śrubę dokręcać momentem 75 N-m oraz dodatkowo o kąt 60...65°. • Przykręcić przemiennie śruby mocujące pokrywę obudowy wałka rozrządu z nową uszczelką. • Przykręcić górną i dolną osłonę paska zębatego. Wymontowanie i zamontowanie paska zębatego (silnik 1,7 TD) Wymonto wantę • Odłączyć przewód masy od akumulatora. • Wymontować filtr powietrza, • Zdjąć pasek klinowy napędu pompy wspomagania oraz alternatora, patrz rozdział „Wymiana i regulacja naciągu paska klinowego". • Odkręcić wspornik przewodu podciśnieniowego. • Odkręcić górną osłonę paska zębatego. • Ustawić tłok 1. cylindra w położenie ZZ. W celu obrócenia wału korbowego ustawić dźwignię zmiany biegów w •ołożenie neutralne i zaciągnąć hamulec awaryjny. Założyć na śrubę centralną koła oasowego waru kfucz nasadowy z grzechotką. Wał obracać zgodnie z ruchem

wskazówek zegara, aż nacięcie na kole pasowym ustawi się naprzeciw ostrza umocowanego do pokrywy (rys. C 6336). • Przy prawidłowo ustawionym rozrządzie, w otwory kół zębatych wałka rozrządu i pompy wtryskowej muszą dać się włożyć śruby ustalające (patrz strzałki na rysunku D 5905}. Jeże]i tak nie jest, to należy obrócić wał korbowy o 360°. Jako śrub ustalających można użyć zwykłych śrub z gwintem metrycznym M 6x1,0 (dla wałka rozrządu) i M8x1,25 fdla pompy wtryskowej). Uwaga, Po zdjęciu paska zębatego nie zmieniać położenia wałów silnika, • Podwiesić silnik do beiki poprzecznej KM-263-B i lekko naciągnąć łańcuch.

24

SILNIK

• Jeżeli nie dysponuje się taką belką, to można użyć odpowiedniej rury. którą ustawia się nad silnikiem, opierając końcami na rynience błotników {podłożyć klocki drewniane). Połączyć ucha silnika z rurą odpowiednim drutem lub linką z hakami i napiąć, • Odkręcić całkowicie prawą podporę silnika, • Poluzować mocowanie napinacza rolkowego (strzałki na rysunku D 5906} i odczepić sprężynę napinająca.. • Odkręcić koło pasowe wału korbowego. W lym celu przytrzymać wygiętym kluczem oczkowym śrubę centralną i wykręcić cztery śruby mocujące. Zdjąć koło pasowe. • Odkręcić dolną osłonę paska zębatego. • Wykręcić śruby mocujące koło zębate walka rozrządu wraz ze śrubą ustalającą, • Zdjąć koło zębate razem z paskiem zębatym. Z amon towanie Uwaga. Przed zamontowaniem paska zębatego sprawdzić ustawienie rozrządu, wkładając tymczasowo koło zębate walka rozrządu i koło pasowe. Śruby ustalające muszą dać się wkręcić w otwory kół zębatych wałka rozrządu oraz pompy wtryskowej.

• Nasadzić koło zębate na wałek rozrządu z założonym paskiem zębatym (patrz rys. D 5911). • Włożyć w koło zębate wałka rozrządu śruby mocujące j śrubę ustalającą; śruby dokręcić momentem 10 N*m. •Zaczepić sprężynę napinającą rolkę i wkręcić śruby mocujące momentem 20 N-m. • Przykręcić dolną osłonę paska zębatego • Założyć na wał korbowy koło pasowe i przykręcić momentem 20 N-m. • Przykręcić prawą podporę silnika momentem 45 N-m. • Opuścić silnik [ zdjąć belkę poprzeczną. • Wykręcić śruby ustalające. Uwaga. Przy naciągniętym pasku zębatym jeszcze raz sprawdzić położenie znaków ustawczycb. W razie potrzeby poluzować pasek i odpowiednio przestawić koła. • Sprawdzić początek tłoczenia pompy wtryskowej, patrz rozdział „Sprawdzanie i regulacja początku tłoczenia pompy wtryskowej". • Zamontować górną osłonę paska zębatego. • Założyć pasek klinowy, patrz rozdzfał „Wymiana i regulacja naciągu paska klinowego". • Podłączyć przewód masy do akumulatora.

GŁOWICA I UKŁAD ROZPZĄOU

25

Sprawdzanie i regulacja naciągu paska zębatego Silniki bez automatycznego napinacza paska zębatego (1-4 i 1,6 do V 1990; 1.8 i 2,0 OHC oraz 1,7 D do VIII 1992) We wszystkich silnikach benzynowych oraz w silniku wysokoprężnym wolnossącym produkowanym do sierpnia 1990 raku naciąg paska zębatego należy sprawdzać w ramach obsługi okresowej co 4 lata lub 60 000 km \ ewentualnie -egulowac\

Sprawdzanie Do sprawdzania naciągu paska zębatego iest potrzebny specjalny przyrząd Opel KM-510-A, Natomiast naciąganie paska ułatwi stosowanie specjalnego klucza Opel KM-421A (silniki 1,4 i 1,6), Opel KM-637 (silniki 1,8 i 2H0) lub Opel KM-509 isilnik 1,7 D), którym obraca się pompę cieczy chłodzącej. Klucz specjalny można również zastąpić zwykłym kluczem p!askimH jednak konieczne jest wtedy wymontowanie alternatora. Zasadniczy wpływ na trwałość paska zębatego mają staranny montaż i prawidłowe jego naciągnięcie. Operację naciągania paska już używanego powinno się wykonywać na silniku ciepłym, a więc po wykonanej jeździe, kiedy temperatura cieczy chłodzącej wynosi około 80"CH a temperatura oleju silnikowego osiągnęła przynajmniej QQ"C. Nowy pasek powinno się w zasadzie zakładać i naciągać na zimnym silniku, przy temperaturze silnika noniżej +25QC, Uwaga. Nie załamywać ani nie skręcać paska zębatego ręką. Nieprawidłowe naciągnięcie paska spowoduje jego głośny bieg. • Naciąg paska zębatego sprawdzić po stronie nie napiętej, w miejscu B na rysunku A 7872. Przyrząd kontrolny przystawić po zewnętrznej stronie paska. • Poluzować listwę mocowania alternatora i zdjąć pasek klinowy. Odchylić alternator do dołu.

• Zdjąć przednią osłonę paska zębatego. • Sprawdzić stan paska zębatego; popękany lub z ubytkami zębów wymienić, • Obrócić wał korbowy o przynajmniej 90° {1/4 obrotu), aby pasek zębaty został napięty. Tłok 1, cylindra powinien się znaleźć w położeniu ZZ, patrz rozdział „Wymontowanie i zamontowanie paska zębatego".

26

SILNIK

• Założyć przyrząd KM-510A na pasek zębaty (rys. B 5504) w miejscu B, pokazanym na rysunku A 7872. Powoh odblokować przyrząd, naciskając lekko końcami palców. • Umieścić pasek zębaty między punktami A, B i C, pokazanym na rys. C 0077 W punkcie C przyrząd musi wejść we wrąb mie.dzyze.bny.

• Dokręcić lekko śruby pompy cieczy chłodzącej. • Zdjąć przyrząd kontrolny. Wykonać pełen obrót wału korbowego i ponownie sprawdzić naciąg paska.

WARTOŚCI NACIĄGU PASKA ZĘBATEGO

U i 1.S 1.8 i 2.0

Silnik Pasok zębaty nowy silnik ciepły

8,0

7,5

silnik zimny

5,5

4,5

iniljiik ciepły

7,0

7,0

silnik zimny

4,0

2,5

Pasek zębaty używany

Regulacja • Poluzować śruby mocujące pompę cieczy chłodzącej. • Obrócić pompę kluczem specjalnym lub kluczem płaskim 47 mm lub 42,5 mm (wtedy wymontować alternator). Obracając ramię klucza do góry (patrz strzałka na rysunku B 5565) zmniejsza się naciąg paska, do dołu - zwiększa.

Uwaga, Tak długo sprawdzać naciąg paska zębatego, aż uzyska się stabilną wartość pomiarową. •Dokręcić śruby mocujące pompę cieczy chłodzącej momentem: S N-m (silniki 1,4 i 1,6)lub25N-m{srlniki 1,8 i 2,0). •Zamontować przednią osłonę paska zębatego. • Dosunąć lub zamontować alternator, założyć pasek klinowy. • Naciągnąć pasek klinowy, patrz rozdział „Wymiana i regulacja naciągu paska klinowego". Uwaga, Jeżeli nie dysponujemy przyrządem kontrolnym, to można doraźnie użyć metody zastępczej kontroli naciągu paska. Pasek prawidłowo naciągnięty powinien dać się ugiąć w miejscu B pokazanym na rysunku A 7872 o około 10 mm. Przy najbliższej okazji należy jednak sprawdzić naciąg paska przyrządem kontrolnym. Do [ego czasu powinno się unikać pracy silnika z dużymi prędkościami obrotowymi.

27

GŁOWICA I UKŁAD ROZHZĄDU

Regutacja w silniku

szesnastoza worowym z ręcznym napinaczem paska Do regulacji naciągu paska zębatego bidzie potrzebny przyrząd specjalny Opel KM-666. Operację wykonuje się na silniku ostudzonym (temperatura poko• Założyć nowy pasek • Włożyć przyrząd specjalny, pokazany na rysunku C 8382. • Wykonać flamastrem znak pomocniczy na kole zębatym walka rozrządu, przy siódmym zębie licza.c od góry przeciwnie do ruchu wskazówek zegara odpowiada to kątowi 120" na kole pasowym wału korbowego {rys. C B379). • Obrócić wał korbowy, pokręcając kołem pasowyrn zgodnie z ruchem wskazówek zegara, az naniesiony znak pomocniczy na kole zębatym walka rozrządu pokryje srę ze znakiem na pokrywie głowicy. Uwaga. Wał korbowy obracać równomiernie i bez szarpnięć, aby uniknąć przeskoczenia paska zębatego. • Dokręcić śrubę mocującą napinacz rolkowy momentem (do VIII 1992): 25 N-m +45"+15". • Zdjąć przyrząd specjalny. • Dalej obrócić wał korbowy, aż tłok 1 cyIfndra znajdzie się w położeniu ZZ, Na-

cięcie na kole pasowym wału korbowego musi się ustawić na wprost ostrza umocowanego do tylnej osłony paska zębatego, natomiast znaki na kołach zębatych wałków rozrządu muszą się znaleźć pionowo u góry i pokrywać się ze znakami na pokrywie głowicy. Regulacja w silniku 1,7 D • Poluzować pompę cieczy chłodzącej i obrócić kluczem specjalnym Opsl \
17 D

Silntk Pasek zębaty nowy

Pasek zębaty używany

sitmk ciepfy

9,5

silnik zimny

7.5

silnik ciepły

9,0

silruk zimny

e.o

28

SIL N <

Ustawianie napinacza paska zębatego Silniki 1,4 i 1 r 6 od VI 1990 do VIII 1992; 1,6; 1,8; 2,0 OHC; 2,0 DOHC oraz 1,7 D od IX 1992 Silniki le są wyposażone w automatyczny napinacz paska zębatego. Jest to urządzenie bezobsługowe, które samoczynnie naciąga pasek. Jedynie po naprawach wymagających zdjęcia paska zębatego, jest konieczne podczas montażu ustawienie napinacza w położenie wyjściowe. Warunki przeprowadzania operacji • Napinacz ustawia się przy zimnym silniku (temperatura otoczenia}. • Osłona paska zębatego oraz koło pasowe wału korbowego są zdemontowane. • Ustawić tłok 1. cylindra w położenie ZZ, patrz rozdział „Wymontowanie i zamontowanie paska zębatego", • Wał korbowy znajduje się w położeniu odpowiadającym ZZ tłoka 1. cylindra, jeżeli znak na kole zębatym wałka rozrządu pokrywa się ze znakiem na tylnej osłonte paska zębatego (strzałka na rysunku E 0161 u góry), natomiast znak wybity na kole zębatym wału korbowego pokrywa się z nacięciem na obudowie pompy oleju {strzałka na rysunku E 0161 u dołu}.

Silniki 1,4 i 16 od V! 1990 do Vłff 1992 • Poluzować śruby pompy cieczy chłodzącej, nie wykręcając ich, • Naciągnąć pasek zębaty, obróciwszy pompę cieczy chłodzącej za pomocą klucza KM-421-A. Ruchoma część [1. rys. D 5445) rolki napinacza (2) musi teraz zetknąć się z prawym ogranicznikiem. Klucz KM-421-A można zastąpić kluczem płaskim o rozwartości 42,5 mm. • Obrócić wał korbowy dwukrotnie zgodnie z kierunkiem pracy, az tłok 1. cylindra ponownie ustawi się w ZZ. Uwaga, Wał korbowy obracać równomiernie i bez szarpnięć, aby pasek zębaty nie przeskoczył. W trakcie obracania wału. pompa nie może zmienić położenia. • Zwolnić nieco naciąg paska zębatego, obróciwszy pompę w kierunku strzałki pokazanej na rysunku D 5446 u góry, aż wskaźnik [1) zrówna się z nacięciem na płytce rolki napinacza (2), • W tym położeniu dokręcić śruby pompy cieczy chłodzącej momentem 8 N-m, • Pasek zębaty jest wtedy naciągnięty prawidłowo, kiedy wskaźnik ruchomej części rolki pokrywa się z wycięciem w płytce podstawy napinacza. Jeśli nie uzyska się tego ustawienia, to należy powtórzyć czynności regulacyjne.

29

GŁOWICA I UKŁAD

Uwaga. Jeżeli w trakcie naprawy pasek zębaty ma być poluzowany, odchylić palcami napinacz tak, aby pokryły się otwory (3). W tym położeniu wcisnąć w otwory odpowiedni trzpień, co unieruchomi napinacz i pozwoli zdjąć pasek. Silniki 16; 18; 2,0 DOHCoraz 1,7 D odIX 1992 • Warunkiem prawidłowej regulacji paska jest właściwe zamontowanie pompy cieczy chłodzącej, to znaczy znaki ustawcze(A, rys, D 7081 s] muszą się pokrywać. •Lekko przykręcić Śrubę mocującą napinac£: rolka musi dać się jeszcze obrócić ręka..

Nowy pasek zębaty • Obrócić rolkę napinacza w kierunku odwrotnym do ruchu wskazówek zegara [1 - rys. D 7081 s), aż wskaźnik (3) zajmie krańcowe położenie. Pasek zębaty jest wtedy maksymalnie naciągnięty. W tym położeniu dokręcić śrubę napinacza paska. • Obrócić wał korbowy dwukrotnie, aż tłok 1. cylindra zajmie z powrotem położenie ZZ. • Poluzować śrubę napinacza paska i obrócić rolkę w prawo (2) tak, aby wskaźnik (3) znalazł się w środku nacięcia, patrz (B) na rysunku D 7081S, W tym położeniu dokręcić śrubę napinacza momentem 20N-m. Używany pasek zębaty Za używany uznaje się pasek zębaty już po kilku godzinach pracy. • Tak wyregulować naciąg paska, aby wskaźnik (3) znalazł się w odległości ok, 4 mm na lewo od nacięcia, patrz (C) na rysunku D 7031s. • Silnik 1,7 D: na koniec wyregulować początek tłoczenia pompy wtryskowej, patrz rozdział „Sprawdzanie i regulacja początku tłoczenia pompy wtryskowej". • Zamontować osłonę paska zębatego i, jeżeli wymontowano, koło pasowe wału korbowego. Wymontowanie i zamontowanie pompy podciśnienia (silniki 1,7 D i1,7TD) Pompa podciśnienia wytwarza podciśnienie potrzebne do zadziałania urządzenia wspomagania hamulców, czyli serwa. Wymontowanie {silniki 1,7 D) Pompa podciśnienia jest mocowana kołnierzem do lewej ścianki obudowy wałka rozrządu, patrząc w kierunku jazdy. Pompa jest napędzana przez wałek rozrządu, za pośrednictwem zabieraka.

30

SILNIK

\

• Odkręcić przewód podciśnienia. • Wykręcić dwie śruby mocujące pompę (1. rys. C 2573) do obudowy wałka rozrządu. • Wyjąć zabierak (2) oraz rurkę zasilającą olejem (3). Zamon towanie • Włożyć w wałek rozrządu rurkę zasilalącą olejem z nowym pierścieniem uszczelniającym. • Włożyć zabierak, • Umieścić w otworze pompę podciśnienia z nową uszczelką (4) i przykręcić momentem 28 N-m* • Przykręcić przewód podciśnienia. Wymontowanie (silnik 1,7 TDj Pompa podciśnienia jest umocowana z tyłu alternatora. Jest ona napędzana 2 wałka alternatora poprzez płytkę żabierakową, • Odkręcić przewód podciśnienia (rys. C 6991). •Odkręcić olejowy przewód zasilający. Poluzować opaskę zaciskową i ściągnąć olejowy przewód powrotny {rys. C 6991). • Wykręcić wkręty mocujące pompę podciśnienia (rys, C 7249} i wyjąć pompę z gumowym pierścieniem uszczelniającym.

Zamontowanie • Sprawdzić, czy pierścień uszczelniający pompę nie jest uszkodzony i w razie potrzeby wymienić. • Umieścić pompę z pierścieniem uszczelniającym i przykręcić momentem 7 N>m. • Wlać około 5 cm3 (10 kropli) oleju silnikowego w otwór doprowadzenia oleju do pompy; • Nasadzić olejowy przewód powrotny i zabezpieczyć opaską. • Podłączyć olejowy przewód zasilający z nowymi uszczelkami i przykręcić momentem 25 N-m. • Podłączyć przewód podciśnienia.

GŁOWICA I UKŁAD ROZRZĄDU

Wymontowanie i zamontowanie głowicy (silniki 8-zaworowe) Głowicę należy zdejmować z kadłuba tylko przy zimnym silniku. Kolektory dolotowy i wylotowy pozostają przy głowicy Objawy uszkodzonej uszczelki głowicy mogą być następujące; • Utrata mocy silnika. • Ubytek cieczy chłodzącej. Białe spaliny z rury wylotowe] przy nagrzanym silniku w Ubytek oleju w silniku. • Obecność cieczy chłodzącej w oleju silnikowym. Poziom oleju podnosi się, a nie opada. • Obecność oleju w cieczy chłodzącej. • Pęcherzyki gazu w cieczy chłodzącej. • Obniżone ciśnienie sprężania w dwóch sąsiednich cylindrach.

31

wanie i zamontowanie linki pedału przyspieszenia'. • Odłączyć wszystkie przewody elastyczne i elektryczne dochodzące do głowicy, gaźnika oraz kolektora dolotowego. • Odłączyć przewód paliwowy od mechanicznej pompy paliwa. Koniec przewodu zatkać, na przykład czystą śrubą. • Wymontować przewody zapłonowe świec oraz odłączyć przewód wysokiego napięcia prowadzący od rozdzielacza zapłonu do cewki. • Wymontować górną osłonę paska zębatego.

Wymon to wanle • Odłączyć przewód masy od akumulatora. • Wymontować filtr powietrza i przewód dolotowy, patrz rozdział „Wymontowanie zamontowanie filtra powietrza", • Odłączyć od silnika dolny przewód zhłodnicy. Zebrać wyciekająca, ciecz do naczynia, patrz rozdział „Opróżnianie i naoernianie układu chłodzenia '. • Odłączyć od silnika górny przewód :hłodnicy. Wcześniej otworzyć i cofnąć opaskę zaciskową. • Unieść samochód i ustawić na pod• Odkręcić przednią rurę wylotową od kolektora • Zdjąć pasek klinowy i odsunąć alternator na bok, patrz rozdział „Wymiana i regulacja naciągu paska klinowego". • W samochodzie z paskiem wielokli-•owym: wymontować pasek oraz koło masowe. • Silnik z wtryskiem paliwa: Odłączyć mkę pedału przyspieszenia od dźwigni srzepustnicy. • Silnik gaźnikowy: Odłączyć linkę pedatu przyspieszenia ad gaźnika oraz zdjąć ze ,vspornika, patrz rozdział „Wymonto-

• Ustawić tłok 1. cylindra w położeniu ZZ (zwrotu zewnętrznego). Przed tą czynnością ustawić dźwignię zmiany biegów w położenie neutralne i zaciągnąć hamulec awaryjny. Wał korbowy można obracać kluczem nasadowym założonym na śrubę centralną koła pasowego Wał obracać zgodnie z ruchem wskazówek zegara, az nacięcie na kole pasowym wału korbowego znajdzie się na wysokości znaku odniesienia - ostrza umocowanego na pokrywie przedniej [patrz dolna część rysunku C 4459). Jednocześnie znak na kofe zębatym wałka rozrządu musi się pokryć ze znakiem na osłonie (patrz górna część rysunku C 4459).

32

SILNIK

•Zwolnić naciąg paska zębatego i zdjąć go z koła wałka rozrządu, palr? rozdział „Wymontowanie i zamontowanie paska zębatego". •Odkręcić pokrywę obudowy wałka rozrządu. •Odkręcić koło zębate wałka rozrządu (rys. D0964). • Podczas odkręcania śruby mocującej, unieruchomić wałek kluczem płaskim, który wkłada się między krzywkę zaworu dolotowego 3. cylindra a łożysko. • Zdjąć koło zębate. •Odkręcić przednią rurę wylotową od kolektora. •Wykręcić górne śruby tylnej ostony paska zębatego Ęrys. D 0915). •Poluzować wszystkie śruby głowicy, najpierw o 1/4, a następnie o 1/2 obrotu, postępując spiralnie od zewnątrz do środka (patrz rys. D 0916}. Na koniec śruby całkowicie wykręcić. Uwaga. Śruby głowicy wolno odkręcać tylko przy zimnym silniku {ok. +20°C). • Zdjąć obudowę wałka rozrządu. • Wyjąć dźwignie zaworów, podkładki znad trzonków zaworów oraz hydrauliczne kompensatory luzów zaworów. Elementy te tak odłożyć, aby podczas ponownego montażu mogły powrócić na swoje miejsca i ich zamiana była wykluczona. •Zdjąć głowicę razern z kolektorami dolotowym i wylotowym.

GtOWLCA I UKtAD ROZRZĄDU

33

Zamon ta wan/e • Oczyścić kadłub silnika z pozostałości uszczelki głowicy. Zwracać uwagę, aby zanieczyszczenia nie wpadły do otworów w kadłubie. Otwory zatkać szmatką. • Sprawdzić płaskość powierzchni kadłuba, patrz rozdział „Sprawdzanie płaskości głowicy i kadłuba". • Położyć nową uszczelkę głowicy na odtłuszczoną powierzchnię kadłuba, bez stosowania środków uszczelniających. Uszczelka nie może przykrywać żadnych otworów w kadłubie (rys. D 0917). • Oczyścić powierzchnię przylegania na głowicy. • Sprawdzić płaskość powierzchni głowicy, patrz rozdział „Sprawdzanie ał a skoś ci głowi cy i kadłuba". »Oczyścić na głowicy powierzchnię styku z obudową wałka rozrządu. • Ustawić głowicę na uszczelce. • Wiożyć hydrauliczne kompensatory luzów zaworów posmarowane olejem. Umieścić dźwignie zaworów i podkładki powleczone smarem z MoS^w miejscach /wzajemnego kontaktu. • Oczyścić powierzchnię stykowa obojowy wałka rozrządu (rys. D 0913). • Powie rzchnię głowicy stykająca, się z obudową wałka rozrządu posmarować 'ównomiernie masą uszczelniającą, nr katalogowy Opel 1503166 irys. C 3114)-

• Ustawić obudowę wałka rozrządu i wkręcić lekko nowe śruby mocujące (rys. C 3115) postępując spiralnie od środka na zewnątrz. Uwaga. W zasadzie powinno się stosować nowe śruby głowicy, które dokręca się w czterech tazach. Do tego celu jest potrzebny sprawny klucz dynamometryczny. Przydatna może być również tarcza z podziatką kątową. • Dokręcanie śrub głowicy musi się odbywać z dużą starannością. JeżeJi to możliwe, 10 powinno się sprawdzić dokładność klucza dynamometrycznego

SILNIK

• Śruby głowicy dokręcać w czterech fazach, za każdym razem przechodząc spiralnie od środka na zewnątrz, tzn. od śruby 1 da 10 (patrz rys. D 0919). Silniki 1,4 i 1,6 (oprócz Cl 6NZ2) 1. faza: dokręcać śruby kluczem dynamometrycznym momentem 25 N-m, 2. faza: dokręcać śruby kluczem płaskim o kąt 60°r 3. faza: dokręcać śruby kluczem piaskim o kąt 6(T, 4. faza: dokręcać śruby kluczem płaskim o kąt 60°. Silniki 1,8 i 2,0 oraz C16NZ2 1. faza: dokręcać śruby kluczem dynamometrycznym momentem 25 N-m,

2. faza: dokręcać śruby kluczem płaskim o kąt 90", 3. faza: adokręcać śruby kluczem płaskim o kąt 90 , 4. faza: dokręcać śruby kluczem płaskim o kąt 90". Uwaga. Śruby głowicy nie wymagają już dokręcania po nagrzaniu silnika. • Aby podcza dokręcania kątowego zachować wymagany kąt, zaleca się nanieść na głowicy odpowiednie znaki. W tym celu nasadzić na śrubę klucz i na-a nieść znak krecią w odległości 6Q"/9O lub wyciąć z tektury odpowiedni kąt Firma Hazet oferuje tarczę z podziałką kątową 6690. która służy do dokręcania kątowego połączeń śrubowych. •Przykręcić u góry tylną osłonę paska zębatego. • Przykręcić koło zębate wałka rozrządu. Unieruchomić przy tym wałek, chwyciwszy kluczem płaskim za spłaszczenie. Do przykręcenia kół użyć nowej śruby, którą dokręca się momentem 45 N-m, • Przykręcić pokrywę obudowy wałka rozrządu z nowa, uszczelką (momentem 8N-m). • Założyć i naciągnąć pasek zębaty, patrz rozdział „Sprawdzanie i regulacja naciągu paska zębatego". • Zamontować przednią osłonę paska zębatego. • Założyć i naciągnąć pasek klinowy alternatora i pompy wspomagania, patrz rozdział „Wymiana i regulacja naciągu paska klinowego", • Silnik z paskiem wieloklinowym: przykręcić koło pasowe i założyć pasek. • Podłączyć wszystkie przewody gumowe układu chłodzenia i zabezpieczyć opaskami śrubowymi. • Napełnić cieczą układ chłodzenia, patrz rozdział „Opróżnianie i napełnianie układu chłodzenia". • Podłączyć przewody podciśnienia oraz wtyki przewodów elektrycznych, które prowadzą do głowicy, gaźnika i kolektora dolotowego, patrz „Wymontowanie". • Podłączyć przewody paliwowe i zabezpieczyć opaskami śrubowymi.

35

GŁOWICA I UKfcAD ROZRZĄDU

• Podłączyć przewody do świec zapłonowych zgodnie z kolejnością zapłonu. Cylinder nr 1 znajduje się po nrawej stronie sifnika, patrząc w kierunku jazdy. • Przykręcić rurę wylotową do kolektora, oatrz rozdział „Układ wylotowy". • Sprawdzić poziom oleju w silniku ewentualnie uzupełnić. Jeżeli powodem odejmowania głowicy była wymiana jszkodzonej uszczelki głowicy to należy wymienić olej i filtr oleju, ponieważ mogą zawierać ciecz chłodzącą. • Zamontować filtr powietrze wraz z prze,vodemd patrz rozdział „Wymontowanie zamontowanie filtra powietrza". • Podłączyć przewód masy do akumulatora, • Nagrzać sifnik podczas jazdy próbnej temperatura oleju silnikowego +60"C). • Sprawdzić wyprzedzenie zapłonu, patrz -ozdział „Sprawdzenie i regulacja wyprzedzenia zapłonu'", • Sprawdzić parametry biegu jałowego, r>atrz rozdział „Sprawdzenie prędkości Dbrotowej i stężenia CO na biegu ja'3wym". • Sprawdzić poziom cieczy chłodzącej, ^atrz rozdział „Sprawdzanre poziomu :ieczy chłodzącej".

Silniki 1,7D

• Odkręcić przewody wtryskowe od .'/trys kiwa czy i od pompy wtryskowej. Zdjąć wszystkie przewody nie przeginając ich. • Wymontować górną i dolna osłonę saska zębatego. • Odkręcić pokrywę z obudowy sprzęgła. Jstawić tłok 1. cylindra w położeniu ZZ, oatrz rozdział „Wymontowanie i zamontowanie paska zębatego (silniki benzynowe i wysokoprężne, oprócz 1,7 TD)", • Wymontować pompę podciśnienia, patri rozdział „Wymontowanie i zamon:owanie pompy podciśnienia", • Poluzować i zdjąć pasek zębaty, patrz ozdział „Wymontowanie i zamontowanie paska zębatego {silniki benzynowe i wysokoprężne, oprócz 1,7 TD}"

• Zdjąć głowicę razem z obudową wałka rozrządu oraz kolektorami wylotowym i dolotowym, w sposób opisany dla silników benzynowych. • Położyć nowa. uszczelkę głowicy na kadłub silnika. Uwaga. Wymieniana uszczelka musi mieć to samo oznaczenie co poprzednia. Oznaczeniem grubości uszczelki jest jedno, dwa lub brak nacięcia na krótszym boku. Jeżeli w silniku były wymieniane elementy układu korbowo-tłokowego lub szlifowana górna powierzchnia kadłuba, to należy dobrać grubość uszczelki w zależności od zmierzonego wymiaru wystawania tłoków t kadłuba. • Wystawanie tłoków ponad powierzchnię kadłuba sprawdza się czujnikiem zegarowym (ryś, B 4671). Zaleca się mierzyć wystawanie w trzech różnych miejscach na obwodzie denka. Jeżeli choć jedna ze zmierzonych wartości przekracza o 0,05 mm lub więcej górną granicę danego zakresu, to należy wybrać uszczelkę z następnej klasy grubości DOBÓR USZCZELKI GŁOWICY (SILNIK 1.7 D) Wystawanie tłoków Grubość uszczelki (mm) do 0.75 mm Od 0.75 do 0.B5 ponad 0rB5

1.3 1.4 1.5

Oznaczenie uszczelki bez oznaczenia 1 nacięcie 2 nacięcia

&H.WIK

Uwaga. W zasadzie powinna się stosować nowe śruby głowicy, które dokręca się w czterech fazach. Da tego celu jest potrzebny sprawny klucz dynamometryczny. Przydatna może być również tarcza z podziały kałową. Silniki 17YDoraz 17DR 1. faza: dokręcać śruby kluczem dynamcmetrycznym momentem 25 N-m, 2. faza: dokręcać śruby kluczem płaskim o kąt 90°, 3. faza: dokręcać śruby kluczem płaskim o kąt 90°, 4. faza: dokręcać śruby kluczem płaskim 0 kąt 90°, Uwaga. Śruby głowic nie wymagają już dokręcania po nagrzaniu silnika. •Założyć koło zębate na wal rozrządu 1 wkręcić lekko śrubę mocującą, jeszcze jej nie dokręcać. •Założyć i naciągnąć pasek zębaty, patrz rozdział „Wymontowanie i zamontowanie paska zębatego (silniki benzynowe i wysokoprężne, oprócz 1,7 10)". •Przykręcić koło zębate wału rozrządu momentem 90 N-m. •Sprawdzić i wyregulować ustawienie rozrządu. •Zamontować pompę podciśnienia, patrz rozdział „Wymontowanie i zamontowanie pompy podciśnienia", •Przykręcić pokrywę obudowy wałka rozrządu z nową uszczelką. •Zamontować górną i dolną osłonę. paska zębatego. •Przykręcić przewody wtryskowe do pompy wtryskowej i wtryskiwaczy. •Sprawdzić początek tłoczenia pompy wtryskowej. •Nagrzać silnik podczas jazdy próbnej. Po osiągnięciu przez ciecz chłodzącą temperatury nagrzania przejechać jeszcze około 5 km, aby temperatura oleju silnikowego doszła do +60"C. •Sprawdzić poziom cieczy chłodzącej, patrz rozdział „Sprawdzanie poziomu cieczy chłodzącej". • Sprawdzić i ewentualnie wyregulować prędkość obrotową biegu jałowego i maksymalną prędkość obrotową.

Sfłnik I 7 TD (TC 4 EE 1) • Wymontować kolektor dolotowy. • Odkręcić przewody wtryskowe od wtryskiwaczy i od pompy wtryskowej Przewody zdjąć w komplecie, nie przeginając ich. • Odkręcić od wtryskiwacza przewód paliwowy powrotny. • Wymontować wentylator chłodnicy, patrz rozdział „Wymontowanie wentylatora chłodnicy", • Wymontować osłonę paska rozrządu, • Ustawić tłok 1, cylindra w położenie ZZ, patrz rozdział „Wymontowanie i zamontowanie paska zębatego (silnik 1,7 TD}". • Odkręcić koło zębate wałka rozrządu. • Poluzować i zdjąć pasek zębaty, patrz rozdział „Wymontowanie i zamontowanie paska zębatego {silnik 1,7 TD)". • Wykręcić trzy śruby mocujące z tylnej osłony paska zębatego (patrz strzałki na rysunku D 5913). • Wykręcić śruby (1, rys, 0 7659) i (2) 2 obudowy termostatu. • Odłączyć od turbosprężarki przewćd cieczy chłodzącej, luzując wcześnie) opaskę zaciskową. • Odkręcić przewody olejowe zasilający i powrotny między turbosprężarką a kadłubem silnika. • Odkręcić wspornik turbosprężarki (rys. C 8138).

GŁOWICA I UKtAD

37

• Wyjąc rurkę prowadzący bagnetowy wskaźnik poziomu oleju. • Poluzować śruby głowicy w kolejności od 1 do TO, pokazanej na rysunku

• 0868.

• Unieść głowicę, odsuwając przy tym na bok Tylną osłonę paska zębatego, • Położyć na kadłub nową uszczelkę głowicy. Uwaga. Wymieniana uszczelka musi mieć to samo oznaczenie co poprzednia. Oznaczeniem grubości uszczelki jest edno, dwa Eub brak otworu na narożu. JeżeEi w silniku były wymieniane elemenry układu korbowo-tłokowego lub szlifowana górna powierzchnia kadłuba, to należy dobrać grubość uszczelki w zależności od zmierzonego wymiaru wystawania tłoków z kadłuba. • Wystawanie tłoków ponad powierzchnię kadłuba sprawdza się czujnikiem zegarowym. Zaleca się mierzyć wysuwanie w trzech różnych miejscach na nbwodzie denka. Jeżeli choć jedna ze zmierzonych wartości przekracza o 0,05 DOBÓR USZCZELKI GŁOWICY (StLNIK 1,7 TD) Wysławcie ilofców Grubość uszczelki (mm) z d 0,58 do 0,64 i d 0,65 do 0 7 0 zd 0,71 doO,7B

1.4 1.45 1,5

Oi na czflnis uszczolfci bez oznaczenia 1 otwór 2 otwory

mm lub więcej górną granicę danego zakresu, to należy wybrać uszczefkę z następnej klasy grubości. Uwaga. Otwory pod śruby głowicy musza_ być wolne od oleju i cieczy chłodnącej. Przedmuchać otwory sprężonym powietrzem lub przeczyścić szmatką nawiniętą na wkrętak. W zasadnie powinno się stosować nowe śruby głowicy, które dokręca się w trzech fazach. Do tego celu jest potrzebny sprawny klucz dynamometryczny. Przydatna może być równi&ż tarcza z podziałką kątową. • Śruby głowicy dokręca się w trzech fazach, w kolejności pokazanej na rysunku D 0359.

SILNIK

• Przykręcić przewody wtryskowe do pompy wtryskowej i do wtryskiwaczy momentem 25 N-m. • Przykręcić do wtryskiwaczy przewód paliwowy powrotny. • Zamontować kolektor dolotowy. • Sprawdzić początek tłoczenia. • Doprowadzić silnik do sianu nagrzania (temperatura oleju +60aC). • Sprawdzić poziom cieczy chłodzącej, patrz rozdział „Opróżnianie i napełnianie układu chłodzenia", • Wyregulować prędkość obrotową biegu jałowego i maksymalna prędkość obrotowa, I.faza: dokręcać śruby kluczem dynamometrycznym momentem 40 N-m. 2, faza: dokręcać śruby kluczem płaskim oka.t60...75D, 3, faza: dokręcać śruby kluczem płaskim 0kąt60.„75 D . Uwaga. Nie trzeba później dokręcać głowicy. • Włożyć rurkę prowadząca, wskaźnik bagnetowy poziomu oleju. • Przykręcić króćce turbosprężarki. • Przykręcić przewody olejowe między turbosprężarką a kadłubem silnika. • Podłączyć przewód cieczy chłodzącej do turbosprężarki i zabezpieczyć opaską zaciskową, •Oczyścić powierzchnię przylegania obudowy termostatu. Założyć nową uszczelkę i przykręcić obudowę termostatu momentem 30 N-m. • Wkręcić trzy śruby mocuja.ce osłonę tylną paska zębatego (8 N-m). • Założyć koło zębate walka rozrządu i wkręcić śrubę mocującą momentem 10N-m. •Założyć i naciągnąć pasek zębaty, patrz rozdział „Wymontowanie i zamontowanie paska zębatego (silnik 1,7 TD)". • Przykręcić pokrywę obudowy wałka rozrządu z nową ussczelką. •Zamontować wentylator, patrz rozdział „Wymontowanie i s a montowanie wentylatora chłodnicy'. •Zamontować osłonę paska zębatego.

Wymontowanie i zamontowanie głowicy (silnik 16-zaworowy) Uwaga. Poniższy opis dotyczy silników czteracylindrowych. Momenty dokręcania ważniejszych połączeń gwintowanych dla silnika sześciocylindrowego zostały podane na końcu rozdziału. Wymon to wantę • Odłączyć przewód masy od akumulatora. • Wymontować przewód giętki (1, rys, C 8348) odpowietrzający skrzynię korbową.

GŁOWICA I UKŁAD

• Wykręcić śruby mocujące (2). • Wyciągnąć złącze wtykowe (3} z przeoływomierza powietrza. • Odkręcić nakrętki (4) mocujące wspornik przepływomierza powietrza, • Całkowicie poluzować opaskę (5). • ZdjE)ć chwyt powietrza, przepływomierz oraz przewód łączący. • Zdjąć przedni wspornik filtra powietrza. • Odłączyć od silnika dolny przewód chłodnicy. Zebrać wyciekającą ciecz do laczynia, patrz rozdział „Opróżnianie i napełnianie układu chłodzenia". • Odłączyć linkę pedału przyspieszenia od dźwigni przepustnicy. • Odłączyć wszystkie przewody eJasty:zne i elektryczne, dochodzące do głowicy, gaźnika oraz kolektora doioiowego. • Odkręcić przednią rurę wylotową od wanie paska zębatego". • Odkręcić od ściany przedniej wspornik newodów chłodnicy oleju. • Zwolnić naciąg paska zębatego \ zdjąć, rairz rozdział „Wymontowanie i zamon'^iwanie paska zębatego". • Odkręcić pokrywę nad przewodami zapłonowymi. • Ściągnąć nasadki ze świec zapłonowych. Ciągnąć za nasadki a nie za przes ady. • Poluzować złącza przewodów gumowych (patrz strzałki na rysunku C 7802), • Ddkręcić pokrywę głowicy. • Odkręcić oba koła zębate wałków -:.zrządu. Wałki przytrzymywać kluczem zjaskim za sześciokąt.

39

• Odkręcić rolkę prowadzącą (A, rys. C 7808) oraz napinacz z płytką (B). Uwaga. Zwrócić przy tym uwagę na tulejki dystansowe, które należy przechowywać tak, aby mogły powrócić w te same miejsca. • Odkręcić od głowicy tylną osłonę paska zębatego. • Odkręcić wszystkie śruby głowicy, w pokazanej na rysunku C 7811 kolejności od 1 do 10, Najpierw luzować śruby o 1/4, a następnie o 1/2 obrotu. W końcu wykręcić całkowicie śruby i wyjąć z podkładkamL Do wykręcenia śrub jest potrzebny klucz z nasadką E14 dla śrub typuTorx, na przykład Hazet 380Mlg-E14 z adapterem 958-2.

40

SILNIK

;L1OU U6D 2,1

C 7BI1

Uwaga. Śruby odkręcać tylko przy zimnym silniku (temperatura pomieszczenia około +20-C). • Zdjąć głowic ę. Zamontowanie • Oczyścić kadłub silnika z pozostałości uszcrelki głowicy. Zwracać uwagę, aby zanieczyszczenia nie wpadły do otworów w kadłubie. Otwory zatkać szmatką. • Sprawdzić płaskość powierzchni kadłuba, patrz rozdział „Sprawdzanie płaskości głowicy i kadłuba". • Położyć nową uszczelkę głowicy na odtłuszczoną powierzchnie, kadłuba, bez stosowania środków uszczelniających. Uszczelka nie może przykrywać żadnych otworów w kadłubie. • Oczyścić powierzchnię przylegania na głowicy. • Sprawdzić płaskość powierzchni głowicy, patrz rozdział „Sprawdzanie płaskości głowicy i kadłuba", • Położyć głowicę. • Włożyć w głowicę podkładki śrub. • Włożyć nowe śruby głowicy i wkręcić kluczem Tora, aż łby zetkną się z głowicą. Uwaga, W zasadzie powinno się stosować nowe śruby głowicy, które dokręca się w czterech fazach. Do tego celu jest potrzebny sprawny klucz

dynarnometryczny. Przydatna może być również tarcza z podziałką kątową. • Śruby głowicy powinno się dokręcać z duża. starannością. Jeżeli to możhwe, to wcześniej sprawdzić dokładność klucza dynamometrycznego. *W każdej fazie śruby dokręcać w kolejności od 1 do 10 (rys. C 8341}. Lfaza; dokręcać śruby kluczem dynamometrycznym momentem 25 N-m( 2. faza: dokręcać śruby kluczem płaskim o kąt 90", 3. faza: dokręcać śruby kluczem płaskim o kąt 9G"r 4. faza: dokręcać śruby kluczem płaskim o kąt 90". Uwaga. Nie jest wymagane późniejsze dokręcanie śrub głowicy po nagrzaniu silnika. • Aby podczas 3 dokręcania kątowego zachować kąt 90 , zaleca się nanieść na głowtcy odpowiednie znaki. W tym celu nasadzić na śrubę klucz i namaść znak kredą w odległości 90° lub wyciąć z tektury kąt prosty. Firma Hazet oferuje tarczę z podziałką kątową, która służy do dokręcania kątowego połączeń śrubowych. • Przykręcić lekko tylną osłonę paska zębatego (6 PJ-m). Śruby powlec wcześniej środkiem zabezpieczającym przed poluzowaniem, na przykład Opel 1510177.

GŁOWICA I UKŁAD RDZPZĄDU

•Przykręcić rolkę pośrednią i napinacz aaska zębatego z podstawą. Uwaga. Tulejki dystansowe pod rolkami prowadzącą i napinającą muszą być -nniejszą średnicą skierowane do rolki prowadzącej lub do płytki napinacza. • Zamontować koła zębate na wałkach •o^rządu. Przy tym znak ustawczy na kale musi się znaleźć u góry (strzałka na rysunku C 8343). • Kolek (A) w wałku rozrządu musi być j góry i wchodzić w otwór koła zębatego. • Przytrzymać wałki rozrządu kluczem ałaskim, chwyciwszy w spłaszczonym miejscu, i wkręcić nowe śruby mocujące voła zębate. Śruby dokręcać momentem 50 N-m ++ 60,..75° (do VIII 1992} lub 50 N-m + x60 D + 15 D (odlX 1992). • Założyć pokrywę głowicy z nową jszczelką i lekko przykręcić (8 N-m). • Podłączyć do pokrywy głowicy oba przewody odpowietrzające skrzynię korbową zabezpieczyć opaskami. • Umieścić nasadki na świecach zapłonowych zgodnie z kolejnością zasłonu. Cylinder numer 1 znajduje się z prawej strony, patrząc w kierunku jazdy, • Przykręcić pokrywę nad przewodami zapłonowymi. • Zamontować kolektor wylotowy, patrz r ozdział „Układ wylotowy".

41

• Założyć nowy pasek zębaty i naciągnąć, patrz rozdział „Wymontowanie i zamontowanie paska zębatego {silniki szesnasto zaworowe)". • Zamontować przednią osłonę paska zębatego. • Założyć i naciągnąć pasek klinowy napędu alternatora i pornpy wspomagania, patrz rozdział „Wymiana i regulacja naciągu paska klinowego". • Zamontować wspornik filtra powietrza, chwyt powietrza i przepływomierz powietrza. • Podłączyć złącze elektryczne do przepływomierza powietrza • Podłączyć wszystkie wcześniej odłączone od głowicy przewody sztywne, elastyczne i cięgła. • Napełnić układ chłodzenia, patrz rozdział „Opróżnianie i napełnianie układu chłodzenia'. • Sprawdzić poziom oleju w silniku i w razie potrzeby uzupełnić. Jeżeli powodem zdejmowania głowicy była wymiana uszkodzonej uszczelki głowicy, to należy wymienić olej i filtr olsju, ponieważ mogą zawierać ciecz chłodzącą. • Podłączyć przewód masy do akumulatora. • Nagrzać silnik podczas jazdy próbnej (temperatura oleju silnikowego +60"C), • Sprawdzić wyprzedzenie zapłonu, patrz rozdział „Sprawdzanie \ regulacja wyprzedzenia zapłonu". • Sprawdzić parametry biegu jałowego, patrz rozdział „Regulacja biegu jałowego i stężenrg CO". • Sprawdzić poziom cieczy chłodzącej, patrz rozdział „Sprawdzanie poziomu cieczy chłodzącej". Momenty dokręcania dla silnika 6-cytincfrowego (C25XE) Przewód dolotowy (środkowy) do kolektora dolotowego, kolektor dolotowy do głowicy, kolektor wylotowy do głowicy, zbiorczy przewód dolotowy, czujnik spalania stukowego do kadłuba 20 N-m Pokrywa łożysk wałka rozrządu do głowicy 8 N»m

42

SILNIK

Koło zębate wałka rozrządu do walka rozrządu 50 N-m + 60° + 15" Koło zębate wału korbowego 250 N-m+ 45°+ 15° Głowica do kadłuba 25 N-m + 90"+ 90*+ 90°+15° Uwaga. Nie trzeba dokręcać śrub głowicy przy ciepłym silniku. Sprawdzanie płaskości głowicy \ kadłuba • Wymontować głowicę, patrz rozdział „Wymontowanie i zamontowanie głowicy". • Położyć liniał krawędziowy na głowicy (kadłubie) i zmierzyć szczelfnomierzem jej

płaskość, wzdłuż i w poprzek (patrz rys. B 9355). Odchyłka płaskości nie może przekraczać 0,04 mm na całej długości i 0r015 mm na długości 150 mm. • Płaskość głowicy powinno się sprawdzać na obu powierzchniach przylegania; do kadłuba i do obudowy wałka rozrządu, • Sprawdzić jeszcze zwichrowanie głowicy, kładąc liniał po przekątnej. Uwaga, Nie trzeba głowtcy wymieniać, jeżeli stwierdzi się tylko niewielkie pęknięcia na mostku między gniazdami zaworów wylotowych i dolotowych. • Po ewentualnym szlifowaniu wysokość głowicy ( B - na rys. A 7853) nie może być mniejsza niż: WYSOKOŚĆ GŁOWICY PO OBRÓBCE Silnik

benzynowy OHC 150 KM, 204 KM 1,7 D 1,7 I D

\ 7li.il

Wysokość 95.61:0.10 mm 13S.63 mm 105.75 106.10 mm 131,45-131.55

• Po ewentualnym szlifowaniu kadłuba sprawdzić wystawanie ttoków {patrz rys. B 4560). • Zamontować głowicę, patrz rozdział „Wymontowanie i zamontowanie głowicy".

43

GŁOWICA I UKŁAD ROZRZĄDU DOPUSZCZALNE WYSTAWANIE TŁOKÓW 7 KADŁUBA Silnik 1.4 l.S; 1.6; 2,0 1.7 D T.7TTJ

Wystawanie ifoków Omm 0.4 rnm 0,65-0.95 mm

o.sa...o,78

Wymiana obudowy głowicy, wymontowanie i zamontowanie wałka rozrządu (silniki benzynowe OHCoraz 1,7 DJ Wymon towanie • Wymontować głowicę, patrz rozdział Wymontowanie i zamontowanie głowicy". Uwaga. Jeżeli ma być tylko wymontowany wałek rozrządu, to nie trzeba zdejmować głowjcy. Potrzebny jest jednak .vtedy dociskacz zaworów. • Przykręcić dociskać? do obudowy wałka -ozrządu j równomiernie docisnąć w dół wszystkie dźwignie zaworów (rys, 3 6032), aby można było wyciągnąć .vałek. Docfskacz stanowi zestaw płytek ze śrubami, które można nabyć np. w fir^ [ e Werkzeug-Saer, Hamburg 76, • Położyć obudowę wałka rozrządu na :iwóch listwach drewnianych i odkręcić aokrywę {rys. B 3526).

•Kr,

44

5ILNW

• Wymontować rozdzielacz zapłonu, patrz rozdział „Wymontowanie i zamontowanie rozdzielacza zapłonu". • Odkręcić mechaniczną pompę paliwa, jeżeli występuje w silniku (rys. B 3530). • Odkręcić płytkę ustalającą wałek rozrządu [rys, B 6033). •Wyciągnąć wałek rozrządu do tyłu z obudowy (rys, B 3532}. Za montowanie • Położyć nową obudowę na listwach drewnianych, • Wsunąć ostrożnie wałek rozrządu z płytką ustalającą do obudowy. Przykręcić płytkę momentem 8 N-m [rys. B 3533).

• Wcisnąć w obudowę nowy pierścień uszczelniający odpowiednim narzędziem, np. Opel KM-636. Narzędzie to można zastąpić krótkim odcinkiem rury o tej samej średnicy co pierścień uszczelniający [rys. B 3535), Ponadto potrzebna jest ptytka metalowa z dwoma otworami, rozstawionymi po przekątnej tak, jak otwory gwintowane w obudowie wałka rozrządu, Pierścień wciska się rura i płytą, dosuwanymi dzięki stopniowemu dokręcaniu dwóch śrub. Uwaga. Przed założeniem obudowy wałka rozrządu zwrócić uwagę., czy w głowicy są włożone tulejki centrujące (patrz strzałki na rysunku B 3537). • Przykręcić pokrywę na obudowę wałka rozrządu z nową uszczelką. Wcześniej oczyścić sitko w pokrywie, patrz rozdział „Czyszczenie sitka w pokrywie obudowy wałka rozrządu'1.

GŁOWICA I UKŁAD ROZRZĄDU

45

• Zamontować rozdzielacz zapłonu, patrz ozdział „Wymontowanie i zamontowanie ^zdzielacza zapłonu". • Zamontować pompę paliwa, jeżeli .vystępuje przy głowicy, i dokręcić mo-nentem 18 N-m, • Zamontować głowicę, patrz rozdział Wymontowanie i zamontowanie gło.vicy". S : M awdzanie i regulacja ustawienia rozrządu (silnik 1,7 DJ Uwaga- Podczas regulacji ustawienia rozrządu ważne jest aD V pasek zębaty był prawidłowo naciągnięty. Sprawdzenie paska jest możliwe tylko za przyrządu specjalnego Opel KM-510-A • Sprawdzić naciąg paska zębatego, patrz ozdział „Sprawdzanie i regulacja naciągu -aska zębatego". Jstawić tłok 1. cylindra w położeniu ZZ, zaTrz rozdział „Wymontowanie i zamon:swanie paska zębatego (silniki ben:;nowe i wysokoprężne, oprócz 1,7 TD)".

^egułacja za pomocą /istwy KM-238-2 oraz czujnika Domiarowego MKM-571 Zamiast specjalnej listwy można użyć niału stalowego, połączonego z oprawką :zujnika zegarowego. Ponadto frrma S^uer-Werkzeug z Hamburga oferuje :-osty przyrząd do regulacji rozrządu, > Jstawić listwę na obudowie wałka -^rrządu [rys, C 5166). • Jstawić trzpień pomiarowy czujnika o 7...10 mm na kole podstawowym krzywki wałka rozrządu (nad dolotowym 1. cylindra) i wyze•:,vać czujnik. Zwrócić uwagę, aby użyć zzujnika z płaskim trzpieniem pomia-wym, a nie z cylindrycznym, jwaga. Geometrycznie krzywka składa i = i części kołowej, nazywanej kołem z odstawowym oraz z owalnego — sadzenia. Nie przystawiać czujnika do :walnej części krzywki.

•Umieścić na listwie dwa znaki, w odległości 0 r 10 mm, jak na rysunku C5166. • Poluzować koło zębate walka rozrządu. • Listwę i unieruchomiony w niej czujnik przesunąć w kierunku wierzchołka krzywki do znaku 10 mm. • Kluczem płaskim o rozwartości 22 mm obrócić wałek przeciwnie do ruchu wskazówek zegara tak, aby trzpień czujnika zegarowego uniósł się o 0,55±Or05 mm, • Przytrzymać w tym położeniu wałek rozrządu i przykręcić koło zębate nową śrubą, stosując moment dokręcania 75 N-m + 60...65 a r W celu zachowania wymaganego kąta dokręcania śruby użyć wzornika wyciętego z tektury. Podczas przykręcania koła zębatego wałek rozrządu nie może się obrócić. Uwaga. Po przykręceniu koła zębatego jeszcze raz sprawdzić ustawienie wałka rozrządu względem koła zębatego. • Sprawdzić początek tłoczenia i w razie potrzeby wyregulować, patrz rozdział „Sprawdzenie i regulacja początku tłoczenia pompy wtryskowej". Czyszczenie sitka w pokrywie obudowy wałka rozrządu (silniki benzynowe OHC oraz 1,7 D} Poprzez sitko w pokrywie obudowy walka rozrządu ulatniają, się opary oleju ze skrzyni korbowej.

46

SILNIK

Wymon towanie Odkręcić pokrywę z obudowy wałka rozrządu. • Wykręcić śruby mocujące osłonę sitka (rys. D 0941): zdjąć osłonę. • Wyjąć sitko. • Umyć powierzchnie przylegania i sitko w benzynie ekstrakcyjnej. Zamonto wan/e • Włożyć oczyszczone sitko w pokrywę, • Przykręcić osłonę sitka. • Przykręcić pokrywę do obudowy wałka rozrządu, podkładając nową uszczelkę. Sprawdzanie i regulacja luzów zaworów (silnik 1,7 TD} Aby zapewnić kompensację różnej rozszerzalności cieplnej elementów napędu rozrządu, są potrzebne określone luzy zaworów. Jeżeli luzy te są za małe, to zmieniają się fazy rozrządu, obniża się ciśnienie sprężania i silnik traci moc. W warunkach ekstremalnych może dojść do skrzywienia zaworów lub spalenia grzybków albo gniazd zaworów, Jeżeli luzy zaworów są za duże, praca rozrządu staje się głośna, zmieniają się fazy rozrządu i w wyniku zbyt krótkiego

otwarcia zaworów oraz pogorszonego napełnienia cylindrów, silnik traci moc. Dodatkowo biGg silnika staje się nieregularny. Regulacja luzów zaworów da pożądany efekt tylko wówczas, gdy grzybki zaworów szczelnie przylegają do gniazd. zawory nie mają nadmiernego luzu w prowadnicach, a końce trzonków zaworów nie są zbite. Luzy zaworów powinno się sprawdzać i ewentualnie regulować w ramach okresowej obsługi samochodu, po naprawie głowicy lub kiedy wystąpi głośna praca rozrządu. Luzy zaworów sprawdza i reguluje się na zimnym silniku. Przyjmuje się, że zimny silnik ma temperaturę otoczenia. Sprawdzanie tuzów zaworów • Wymontować pokrywę głowicy. » Obracać wal korbowy, aż krzywka wałka rozrządu nad sprawdzanym zaworem będzie skierowana do góry (rys. C 6344). Obrócić popychacz zaworu i ustawić z przodu rowek znajdujący się na krawędzi popychacza. Aby obracać wał korbowy, włączyć 5. bieg i przetaczać samochód na płaskim podłożu. Inną możliwością jest obracanie podniesionym przednim kołem. • Sprawdzić szczelinomierzem luzy zaworów, które powinny wynosić:

GfcOWICA I UKŁAD ROZRZĄDU

XI6 mm - dla zaworów ssących, 0,25 mm - dla zaworów wylotowych. • Szczelinomierz powinien dawać się przesuwać z niewielkim oporem. W nnym przypadku trzeba przeprowadzić 'egulację luzu. • Kontynuować obracanie wału korbowego, aż krzywka nad następnym zaworem będzie skierowana do góry. Sprawdzić luz w wyżej opisany sposób. • Jeżeli zachodzi potrzeba wyregulowania luzu zaworu, to należy dobrać grubość ^zczelinomierza, jaki da się wsunąć pod • Określić grubość nowej płytki reguła-

47

• Powfec nową podkładkę regulacyjną olejem silnikowym i włożyć w gniazdo popychacza oznakowaniem grubości skierowanym do dołu. • W ten sam sposób wyregulować luzy pozostałych zaworów. Określenie grubości nowej płytki regulacyjnej • W tym celu zmierzyć śrubą mikronietryczrią grubość wyjętej płytki i zanotować wynik. Grubość piytki jest również wygrawerowana na jej spodzie. Wyznaczyć grubość nowej płytki z następującego wzoru: N=T+(A-S) gdzie: N - grubość nowej płytki T - grubość wymontowanej płytki regulacyjnej A - zmierzony luz zaworu S - wymagany luz zaworu Wymontowanie i zamontowanie zaworów (silniki benzynowe OHC oraz 1,7 D) Uwaga. Jeżeli elementy rozrządu mają być ponownie użyte, to należy je tak przechowywać, aby podczas montażu wróciły na swoje miejsca. Wymon towan/e • Wymontować głowicę i ustawić na dwóch klockach drewnianych (patrz rys. B 3546), patrz rozdział „Wymontowanie i zamontowanie głowicy". • Wyjąć dźwignie zaworów, podkładki i hydrauliczne kompensatory luzów. • Odkręcić kolektory dolotowy i wylotowy, • Oznaczyć zawory przed wyjęciem, aby mogły powrócić na swoje miejsca (rys. B 4578}. • Wymontować zawory po ściśnięciu sprężyn przyrządem i wyjęciu półstożków zamków (rys B 4579). • Zsunąć z prowadnic zaworów uszczelniacze, podważywszy je wkrętakiem (rys. B 4580}.

48

SILNIK

• Wyjąć prytki wymuszaja.ce obról zaworów wyloiowych ora? miseczki ustalające sprężyny zaworów dolotowych. Uwaga. Płytki wymuszające obrót zaworów wylotowych nie występują w silnikach benzynowych OHC montowanych od IX 1994 r. Zamon towan/e • Przed zamontowaniem zaworów przefrezować ewentualnie gniazda zaworów i przeszlifować grzybki zaworów, patrz rozdział „Szlifowanie zaworów". • Dotrzeć zawory, patrz rozdział „Docieranie zaworów'. • Przed zamontowaniem zaworów sprawdzić zawsze prowadnice, patrz rozdział „Sprawdzanie prowadnic zaworów". • Posmarować trzonki zaworów olejem silnikowym (rys. B 3548). • Wiozyć zawory do prowadnic w głowicy. Zwrócić uwagę, aby stare zawory wróciły w swoje miejsca, nie zamienić zaworów dolotowych z wylotowymi. • Włożyć płytkę, wymuszającą obrót zaworu wylotowego (rys. B 3549). • Założyć nowy uszczelniacz trzonka zaworu, patrz rozdział „Wymiana uszczelniaczy zaworów". • Wtożyć dolną miseczkę sprężyny zaworu dolotowego, jak pokazano na rysunku B 3858, a następnie uszczelniacz.

GŁOWICA 1 UKŁAD ROZRZĄDU

49

• Zwrócić uwagę na prawidłowe położenie miseczki, strzałka na rysunku B 8859. Uwaga. Jeżeli miseczka zostanie założona odwrotnie, to się zmniejszy o 2,6 mm długość czynna sprężyny zaworu dolotowego. W Konsekwencji nastąpi uszkodzenie wałka rozrządu i/lub dźwigni zaworu. • Założyć na zawór sprężynę i górną miseczkę. • Używając odpowiedniego przyrządu do ściskania sprężyn zaworów, docisnąć sprężynę i założyć półstozki zamka (strzałki na rysunku B 3550). • Zwolnić nacisk przyrządu.

50

SILNIK

Wymiana uszczelniaczy zaworów (silniki benzynowe oraz 1,7 D} O zużyciu uszczelniaczy może świadczyć zwiększone zużycie oleju silnikowego. Uszczelniacze wymienia się również w przypadku wymiany zaworów lub podczas rozbiórki głowicy,

Wymon towanie

• Włożyć hydrauliczny kompensator luzów zaworów i płytkę dociskową (rys. B3551}. • Podczas wkładania płytki dociskowej zwrócić uwagę, aby zaokrąglenie osiadło w zaokrągleniu [patrz strzałki na rysunku B 3552}, • Nasadzić dźwignię zaworu. Powierzchnię roboczą powlec smarem molibdenowym, • Przykręcić kolektory dolotowy i wylotowy z nowymi uszczelkami. Wszystkie śruby dokręcać momentem 22 N-m. • Zamontować głowicę, patrz rozdział „Wymontowanie i zamontowanie głowicy1'.

•Wymontować głowicę, patrz odpowiedni rozdział, • Wymontować sprężyny zaworów, patrz rozdział „Wymontowanie i zamontowanie zaworów" • Zsunąć z prowadnic zaworów uszczelniacze za pomocą wkrętaka (rys. B 4580). Uwaga. Nie uszkodzić przy tym trzonka zaworu. Zamontowanie • Na koniec irzonka zaworu założyć nasadkę z tworzywa sztucznego, dołączoną do uszczelniacza. Nasadkę przyciąć na odpowiednią długość i posmarować olejem silnikowym. •Wsunąć uszczelniacz na posmarowany olejem trzonek zaworu i wcisnąć go na prowadnicę nie uszkadzając przy tym wargi uszczelniającej. Usunąć nasadkę.

GŁOWICA I UKŁAD ROZRZĄDU

51

• Wcisnąć uszczelniacz na prowadnicę lak, aby kołnierz wszedł w rowek prowadnicy. Uwaga. Nie należy wciskać uszczelniacza poza rowek, ponieważ może stać się nieszczelny. • Zamontować sprężyny zaworów , patrz rozdział „Wymontowanie i zamontowanie zaworów". • Zamontować głowicę, patrz odnośny rozdział. Szlifowanie zaworów (silniki benzynowe oraz 1,7 D) Zużytych zaworów nie trzeba od razu ,vymieniać, jeżeli nie mają głębokich vżerów na grzybku. Praktycznie jest nożliwa jedna lub dwie naprawy zawo'ów przez szlifowanie przylgnL Dalsza obróbka jest niecelowa, ponieważ doprowadzi do pocienienia krawędzi grzybka i .v efekcie do szybkiego przepalenia :^woru - szczególnie wylotowego. • Po naprawie zaworów należy zwrócić jwagę, czy nie jesl przekroczona dopuszczalna wielkość wystawania trzonka zaworu z głowicy (wymiar „A" ria rysunku >1OO1). Nie wolno szlifować czoła trzon• 2 zaworu. dopuszczalne wystawanie „A" trzonka :=woru z głowicy: 3 =.lniki 1,4 i 1,6 dm s - 14,4 mm; = Iniki 1,8 i 2,0 dm - 18,25.18.45 mm. • Odpowiedni sprawdzian do pomiaru dleglości „A" można wykonać samo:zielnie z cienkiej blachy.

W-512 Htf-419

-50 mm-

• Jeżeli wymiar H,A" zostanie przekroczony, to należy wymienić głowicę. • Podczas obróbki głowicy należy pamiętać, że kąt pochylenia przylgni grzybka zaworu wynosi 44". Kąt pochylenia przylgni gniazda zaworu wynosi 45°.

Docieranie zaworów (silniki benzynowe oraz 1,7 DJ Przy prawidłowo obrobionych gniazdach zaworów i nowych zaworach docieranie gniazd nie jest konieczne, • Do docierania należy użyć drobnoziarnistej pasty ściernej i przyssawki, która posłuży do obracania zaworem. Aby

SILNIK

unikać powstawania rowków na przytgni, powinno się w trakcie docierania często unosić zawór i przestawiać o 90". Uwaga, Po zakończeniu operacji usunąć starannie pastę ścierną z gniazda. • Efekt docierania można sprawdzić tuszem lub olejem napędowym. Jeżeli po wlaniu do komory spalania olej napędowy będzie wyciekać pa prowadnicy, to docieranie trzeba kontynuować. Sprawdzanie prowadnic zaworów (silniki benzynowe oraz 1,7 D) Podczas naprawy głowicy z nieszczelnymi zaworami nie wystarcza wymiana lub obróbka tylko zaworów i ich gniazd. Należy jeszcze sprawdzić stopień zużycia prowadnic. Jest to szczególnie ważne w silnikach o dużym przebiegu. Zużyte prowadnice nie zapewniają osiowego ustawienia zaworów i powodują zwiększone zużycie oleju. Prowadnice nadmiernie zużyte należy albo wymienić, albo rozwiercić w specjalistycznym warsztacie. • Zmierzyć prowadnice odpowiednią średnicówką (rys. A 7849). Dopuszczalne luzy zaworów w prowadnicach podano wcześniej. • Rozwiercić prowadnice na następny wymiar naprawczy. Czynność tę wykonuje się zawsze od strony zamontowania walka rozrządu.

STOSOWANE OZNACZENIA ZAWORÓW Nad wymiar trzonka

Oznaczeniu 5l05OWrtfkB

w ijrodukcii nominalny 0.075 0,150 0.250

bez. 1 2

Oznaczenie stosowane uv serwisie K Kl K2 A

• Po rozwierceniu prowadnicy należy przekreślić nieaktualne już oznaczenie i wybić nowe. Uwaga. Po rozwierceniu prowadnic trzeba zawsze stosować zawory z nadwyrniarowymi trzonkami. SPRAWDZANIE CIŚNIENIA SPRĘŻANIA Kontrola ciśnienia sprężania pozwala ocenić stan techniczny silnika, a dokładniej, czy nie są zużyte lub uszkodzone zawory albo tłoki (pierścienie tłokowe). Poza tym pomierzone wartości ciśnienia sprężania pozwalają zakwalifikować silnik do wymiany bądź do naprawy głównej, Do pomiaru jest potrzebny próbnik, który można nabyć w sklepie specjalistycznym. Uwaga- Do silników wysokoprężnych jest potrzebny próbnik o większym zakresie odczytu, do około 4 MPa. Bóżnica ciśnienia sprężania między cylindrami nie może przekraczać 0,1 MPa [silniki benzynowe) lub 0,15 MPa (silniki wysokoprężne). W przypadku gdy jeden lub kilka cylindrów wykazuje większe niż podano różnice ciśnienia sprężania, jest to oznaką uszkodzenia zaworów, zużycia pierścieni tłokowych lub gładzi cylindrów. Jeżeli zostało osiągnięte zużycie graniczne, oznacza to konieczność naprawienia lub wymiany silnika. • Przed sprawdzeniem ciśnienia sprężania silnik powinien zostać nagrzany. Po osiągnięciu przez ciecz chłodzącą Temperatury nagrzania przejechać jeszcze około 5 km, aby olej silnikowy osiągnął temperaturę co najmniej +7ODC.

WYMIANA 1 HEGULflCJA NACIĄGU PASKA KLINOWEGO

• Sprawdzić kolejno cylindry i porównać wyniki. • Na koniec wkręcić świece zapłonowe i podłączyć przewody, patrz rozdział „Wymiana świec zapłonowych i sprawdzanie złączy elektrycznych". • Podłączyć przewód do zacisku „15". • Podłączyć przewody elektryczne do wtryskiwaczy Silnik

• Wyłączyć zapłon. Odłączyć przewód od zacisku „15" cewki zapłonowej. »W silniku z wtryskiem paliwa: Wyciągać wtyczki ze wszystkich wtryskiwaczy, //ten sposób zabezpieczy się przed .•.tryśnięciem paliwa w trakcie pracy -^zrusznika, • Wyciągnąć wszystkie nasadki świec zapłonowych. Do tego celu służą specjane szczypce, na przykład Hazet 1349. \asadki wolno chwytać tylko za blaszane :jfeje, • Oczyścić gniazda świec zapłonowych ;3rężonym powietrzem, a następnie •r/kręcić wszystkie świece. • Obrócić kilkakrotnie wał korbowy rozjsznikiem, aby usunąć resztki nie E walonego pafiwa i sadzę. , waga. Zaciągnąć hamulec awaryjny jstawić dźwignię zmiany biegów na luz. • Wcisnąć lub wkręcić końcówkę próbnika w otwór po świecy, zgodnie z in."ukcją obsługi przyrządu, • ^oprosić drugą osobę o całkowite .•-ciśniecie pedału przyspieszenia i przytzymanie w tym położeniu na czas kontroli ciśnienia sprężania. • Uruchomić rozrusznik na około 4 E^kundy lub tak długo, az próbnik nie wykaże narastania ciśnienia w cylindrze. -
wysokoprężny

• Wyciągnąć przewód elektryczny z zaworu STOP pompy wtryskowej, aby wtryskiwacze nie mogły podać paliwa do komór spalania. • Wymontować wszystkie świece żarowe. • W miejsce świac parowych wkręcić końcówkę próbnika ciśnienia sprężania. • W trakcie pracy rozrusznika przez około 4 sekundy sprawdzić ciśnienie sprężania, które powinno przekraczać 2 MPa; dopuszczalna różnica między cylindrami 0,15 MPa. • Wkręcić z powrotem świece żarowe (momentem 25 N-m} i podłączyć przewody elektryczne. • Podłączyć przewód do zaworu STOP.

WYMIANA I REGULACJA NACIĄGU PASKA KLINOWEGO Pasek klinowy zwykły Wymon towanie • W razie potrzeby wymontować przewód dolotowy powietrza, między filtrem powietrza a silnikiem. Silniki benzynowe oraz 1,7 D • Poluzować doln^ śrubę mocowania alternatora (rys. A 9197). • Poluzować górną śrubę mocowania alternatora do naprnacza. • Do VIII 1994: odchylić alternator w stronę srlnika. Dzięki temu nastąpi poluzowanie paska klinowego.

SILNIK

Naciąganie paska • Odsunąć alternator od silnika za pomocą łyżki monterskiej, dokręcić górne mocowanie alternatora. W przypadku alternatora małogabarytowego (montowanego od IX 1994) obracać śrubą napinającą, aż pasek klinowy zostanie naciągnięty. Sprawdzić naciąg paska klinowego.

Sprawdzenie naciągu paska

•Od IX 1994: na napinaczu znajduje się śruba napinająca. Lubowanie śruby powoduje odsuwanie alternatora. Silnik 1.7 D

• Poluzować mocowanie alternatora do wspornika i napinacza, a następnie odchylić na bok. • Wszystkie silniki: zdjąć pasek klinowy. Zamontowanie • Założyć pasek klinowy na koła pasowe.

Uwaga, Prawidłowy naciąg paska klinowego ma decydujący wpływ na jego żywotność Do kontroli naciągu paska warsztaty używają specjalnego przyrządu Opel KM-123-A. Jeżeli nie dysponuje się takim przyrządem, to nie można naciągu ani dokładnie wyregulować, ani sprawdzić, ponieważ nowy pasek ma du?e napięcie wstępne. Metoda zastępcza polega wtedy na trądycyjnym naciskaniu paska kciukiem. Naciąg paska rnożna uznać za prawidłowy, jeżeli da się ugiąć o około 5 mm w połowie odległości między kołami pasowymi. Naciąg powinno się jednak skontrolować przyrządem przy najbliższej wizycie w warsztacie. Zbyt luźno naciągnięty pasek będzie się ślizgał. • Jako miejsce przyłożenia przyrządu powinno się wybrać połowę odległości między kołamt pasowymi.

WYMIANA I REGULACJA NACIĄGU PASKA KLINOWEGO

55

Pasek wieJoklinowy

•Założyć przyrząd na pasek klinowy w :aki sposób, aby przeszedł przez prowadnice A, BF C przyrządu (rys. A 7660). • Wcisnąć dźwignię (A, rys. B 9457} na ryle, aby trzpień [D)P pokazany na rysunku A 7660, dotknął paska klinowego. W :hwili dotknięcia paska rozlegnie się i-zęczenie. • Odczytać wartość na podziałce przyrządu i pomnożyć przez 100. Wielkość ta :dpowiada naciągowi paska, wyrazoneTTU w niutonach (N). '.aciąg paska klinowego, niezależnie od Ddzaju napędu, musi mieścić się w przedziale 250...300 N i nie może być mniejszy od 250 N. Jwaga. Nowy pasek klinowy naciąga się •jgdczas montażu do wartości 450 N, "Jeżeli zmierzona wartość naciągu nie mieści się w podanym przedziale, to zasek ponownie naciągnąć. • Zamontować przewód dolotowy powienza i zabezpieczyć opaskami. • Silniki benzynowe i wysokoprężne 1 7 D: śruby górnego r dolnego mocowania alternatora dokręcić momentem 30N-m, • Silnik 1,7 TD; śruby mocujące alternator dokręcić momentem 25 N-m (śruba M8) 50 N-m (śruba M10}.

Pasek wiefoklinowy (z kilkoma wzdłużnymi rowkami), który jesi bezobsługowy, napędza oprócz alternatora, także pompę wspomagania układu kierowniczego lub sprężarkę klimatyzacji. Regulacja naciągu paska jest konieczna tylko w przypadku wymontowania jednego z wymienionych wyżej zespołów. Nie jest wymagana kontrola naciągu paska w ramach okresowe) obsługi silnika. Następujące silniki mają zamiast zwykłego paska klinowego pasek wieloklinowy: tylko ze wspomaganiem układu kierowniczego - X16SZ C16NZ, C16NZ2; od IX 1992 - C18NZ, C20NE, C20XE; od początku produkcji: X2QXEV, C25XE. • Pasek wieloklinowy trzeba wymieniać kiedy: - utracił elastyczność i pojawiły się pęknięcia; - głośno pracuje (np. na skutek zwilżenia ofejern); - wystąpiły uszkodzenia, jak poprzeczne pęknięcia na żebrach, wyrwania żeber, osadzenie się między żebrami zanieczyszczeń i małych kamyków, pęknięcie osnowy lub zużycie boków żeber Wymon towanie •Poluzować dwie śruby mocujące alternator u dołu do wspornika (C 6562).

SILNFK

• Poluzować górna, śrubę zaciskowy i odchylić alternator do silnika. W ten sposób nastąpi poluzowanie paska wieloklinowego, • Wyjąć pasek wfeloklinowy. Za mon towanie • Przełożyć pasek przez koła pasowe naciągnąć w sposób niżej opisany. Uwaga. Podczas przykręcania alternatora zawsze najpierw dokręcać górną śrubę zaciskową, a następnie dwie dolne śruby przy wsporniku. Regulacja naciągu • Odsunąć ręką alternator od silnika. • Włożyć w otwór w korpus alternatora specjalne narzędzie KM-612 (rys, C 6563}, które jest potrzebne, aby można było użyć klucza dynarnomelrycznego w celu naprężenia paska 7. określonym momentem. • Włożyć w czworokątny otwór narzędzia końcówkę klucza dynam ametrycznego (rys. P 0533). • Odsuwać alternator od silnika za pomocą klucza dynamometrycznego, aż osiągnie się następujący moment: - pasek nowy - 55 N-m, - pasek używany - 50 N-m. Pasek naciągać tylko w stanie zimnym; temperatura odtoczenia około +20':C.

Uwaga. Momentowi 55 N-m odpowiada naciąg 400...430 N, a momentowi 50 N-m- okoto 350 N. • W tym położeniu dokręcić śrubę zaciskową momentem 30 N-m. • Dokręcić obie £ruby dolnego mocowania alternatora momentem 30 N-m. • Zamontować przewód dolotowy powietrza, jeżeli został wcześniej wyjęty. OBSŁUGA SILNIKA Kontrola wzrokowa wycieków oleju Jeżeli zużycie oleju jest duże, to należy sprawdzić, czy nie ma ewentualnych wycieków. Kontroli wzrokowej podlegają następujące miejsca, • Odkręcić korek wlewu oleju i sprawdzić, czy nie ma porowatej lub uszkodzonej uszczelki, • Osadzenie przewodu odpowietrzającego z pokrywy głowicy do filtra powietrza. • Uszczelka pod pokrywą obudowy wałka rozrządu lub uszczelka między obudową wałka rozrządu a głowicą, • Uszczelka pod pokrywą głowicy [silniki sz esn a stoza wo ro we). u Uszczelka głowicy • Pod kołnierzem mocowania rozdzielacza zapłonu.

OBSŁUGA SILNIKA

• Mocowanie filtra oleju, • Czujnik ciśnienia oleju (pierścień usz:zelniający). • Korek spustu oleju {pierścień uszczelniamy). • Uszczelka miski olejowej. • Przednie i tylne uszczelniacze wałka roz-zadu i waiu korbowego. Miejsce wycieku oleju trudno jest określić ad razu, ponieważ olej rozlewa się na Jużej powierzchni. Poszukując miejsc nieszczelnych, zaleca się przyjąć nastę•ujący sposób postępowanie. • Umyć silnik. Spryskać silnik ogólnie dostępnym środkiem do mycia na zimno i po krótkim odczekaniu zmyć wodą. ^rzedtem przykryć torebką plastykową alternator i rozdzielacz zapłonu. • Miejsca policzeń i uszczelnień w silniku oosypać z zewnątrz sproszkowanym wapnem lub talkiem. • Sprawdzić stan oleju i w razie potrzeby jzupelnić, • Wykonać jazdę próbną. Aby dobrze lagrzać olej, zaleca się przejechać odcinek około 30 km na trasie szybkiego 'uchu. Nagrzany olej jest bardziej płynny szybciej pojawi sie w miejscu nieszczelnym. • Ma koniec zlokalizować miejsce wycie-u, oświetlając sobie silnik lampą Usunąć ,vyciek.

Sprawdzanie paska klinowego Pasek klinowy trzeba wymieniać kiedy: - jest nadmiernie zużyty, - ma pęknięcia osnowy na bokach, - ma ślady oleju, - jest porowaty i ma poprzeczne pęknięcia. • Sprawdzić naciąg paska klinowego, silnie naciskając kciukiem pośrodku, między oboma kołami pasowymi. • Ugięcie paska klinowego napędu alternatorame powinno przekraczać ok. 5 mm. • W razie potrzeby naciągnąć pasek klinowy, patrz odnośny rozdział.

57

Uruchamianie silnika przez holowanie • Przekręcić kluczyk w stacyjce, aby odblokować zamek kierownicy i aby można było korzystać z kierunkowskazów, sygnału dźwiękowego i ewentualnie z wycieraczek. • Należy pamiętać, że przy unieruchomionym silniku nie działa urządzenie wspomagające hamulców {tzw. serwo), a więc do zahamowania pojazdu trzeba będzie użyć większej siły. • Należy również pamiętać, że przy unieruchomionym silniku nie działa urządzenie wspomagające układ kierowniczy (samochód ze wspomaganiem). Do skręcenia kóf trzeba więc będzie użyć większej siły. • Lina holownicza musi być na tyle elastyczna, aby nie obciążyć nadmiernie samochodu holującego i holowanego. Stosować tylko linę z włókna sztucznego lub linę z elastycznym członem pośrednim. • Zamknąć w samochodzie holowanym ogrzewanie i otwory wentylacyjne, aby nie mogły przeniknąć do środka spaliny z samochodu holującego Samochód z napędem wszystkich kół • Podczas holowania samochodu z podniesioną osią przednią należy wyłączyć zapłon lub wyciągnąć bezpiecznik nr 19. W przeciwnym razie podczas holowania nastąpi uaktywnienie napędu wszystkich kół. Samochód z automatyczną skrzynką przekładniową • Ustawić dźwignię wyboru biegów w położenie „N". Maksymalna prędkość holowania wynosi 80 km/h! Maksymalna odległość holowania wynosi 100 km! • W przypadku zablokowanej skrzynki przekładniowej, większej prędkości

58

SILNIK

holowania lub dłuższego odcinka, należy odłączyć półosie lub unieść przednią oś, aby koła przednie nie stykały się z podłożem. Jest to spowodowane tym, że przy zatrzymanym silniku nie pracuje pompa tłocząca olej do skrzynki przekładniowej. Podczas jazdy z większymi prędkościami i na dłuższych odcinkach. smarowanie skrzynki jest niedostateczne. • W przypadku korzystania z pomocy drogowej, ustawić koła przednie na wózku.

TYPOWE NIESPRAWNOŚCI SILNIKA Jeżeli silnik nie daje się uruchomić, należy rozpocząć systematyczne poszukiwanie usterki. Aby silnik benzynowy mógł pracować, muszEj być zawsze spełnione dwa warunki: do cylindrów musi dopływać mieszanka paliwowo-powietrzna i na elektrodach świecy zapłonowej musi przeskakiwać iskra. Na początek należy

Silnik uruchamia się z trudem lub nie uruchamia Przyczyna

Sposób posiępowanta

N i e wła 5 ci "/uy sposób u ruchani lanra

Silnik benzynowy Wcisnąć padał sprzęgła, włączyć zapłon, me wciskać pedału przyspieszenia, rozrusznik. Jak tylko silnik „zeskoczyć zwolnić kluczyk w wyłączniku stacnc^. CniTazuTozpoczątiairtc. T^ka przy silnym mroz.e odczekać nk. 30 s (1 min przy skrzyni automalycznei) JezelL po kilku próbach silnika nie da się uruchomić, pomimo pojedynczych zaptonflw, jeszcze raz włączyć rozrusznik, ale przy wciśniętym pedale przyspieszenia. Silnik wysokoprężny zimny (poniżej +10DC] Wyciągnąć aupelme gałkę „zimnego" rozruchu. Włączyć stacyjką Świece żarowe odczekać, aż zgaćnie lampka kontrolna podgrzewania wstępnego. Wcisnąć podat sprzęgła r od razu włączyć rozrusznik, wcisnąć pr*y 'V m Całkowicie pac przyspieszenia. Zaraz po uruchomieniu silnika zwolnić kluczyk w stacyjce. Utrzymywać duża. prędkoSć obrotowy silnika, a następnie pawoh cołać pedał przyspieszeń i a. W samochodach siarszych (bez ttekironicznago układu podgrzewania wsianego) mngi| wystąpić irudności z uruchoiriianlem silnika w bardzo niskich temperaturach. Dlatego po zgaśnięciu lampki kon"olnsi należy dalej podgrzewać i wiece, & nasię pm-1 uruchomić silnik. Dłuższe włączenia śwrec nie da korzyści, ponieważ, po 05^111?cm określonej temperaluty pr?a^a.żnlk uktadu wyleczy flutomatyczma swacie żarowe. Po rozpoczęciu |o*dy ponouwnia wci&nqc gałką ..zimnego" rozruchu. Galhę ię należy zawsze wyciągnąć przy uruchamianiu zimnego silnika, nawet przy temperaturach przekraczalijcych Ch'C Silnik wysokoprężny gorący Od razu włączyć rozrusznik, bez wsiapnegc- podgrzewania świec żarowych.

Silnik benzynowy: Usterka w układzie zapfanowym

SprowdziC układ zapłonowy, zgodnie ie wskazówkami w rozdziale ..Typowe niesprawności układu zapłonowego.

Silnik wysokoprężny: usterka w układzie podgrze-

Sprawdzić układ podgrzewania wstępnego

Uszkodzenie lub zanieczyszczarne układu zasilania

Sprawdlzlć obwód doprowadzenia paliwa, patrz ^ozdzla^ ,,Typowe niesprawności układu zasilania z gażnikiem (lub układu wrrysku benzyny)"

Zbyt mała prędkość ofaiotowa rozrusznika

Wyfadowany akumulalor. S losowanie ola|u leiniego w o I • wymienić na olej liniowy lub wielosezonowy. Sprawdzić

Zbyt niskie ciśnienie

Zlecić, naprawa silnika

wania

Zle ustawienie io?r?Ąt}u

Sprawdzić ustawienie

Uszkodzona

Wymienić uszczelką

głowicy

naciąg paska zębatego

. zimowym -

59

UKŁAD ZAPŁONOWY

więc zawsze sprawdzić, czy paliwo jestsodawane do silnika. Sposób sprawdzania został opisany w rozdziałach „Układ zasilania z gażnikiem" i „Układ wtrysku nenzyny". Aby stwierdzić, czy na -wiecach występuje iskra, trzeba .•/ykręcić świece, wetknąć w nasadki i po volei dotykać do masy. Nasadki, ani przewodu wysokiego napięcia nie trzymać r ęką, ale przez izolowane szczypce. -oprosić drugą osobę o uruchomienie -jzrusznika, Jwaga. Aby uniknąć uszkodzenia kata I i: stora, nie wolno dopuścić do wtryśnięcia ;aliwa do cylindrów. Dlatego konieczne BSI wyjęcie złącza wtykowego z wtryski.vaczy paliwa. Jeżeli brak będzie iskry na świecy, odszukać usterkę w instalacji :3odnie ze wskazówkami podanymi w -nzdziale „Układ zapłonowy', jwaga. Stosować się do wskazówek beznecznej pracy przy elektronicznych .kładach zapłonowych. iV przypadku silnika wysokoprężnego -•ależy sprawdzić obwód doprowadzenia paliwa i świece żarowe. UKŁAD ZAPŁONOWY Zasada działania elektronicznego jkradu zapłonowego Zadaniem układu zapłonowego jest wytwarzanie w każdym cylindrze iskry, zdolnej do zapalenia mieszanki paliwowopowietrznej. W tym celu w cewce zapłonowej następuje przetworzenie napięcia akumulatora 12 V na napięcie 25 00CL.30 000 V. Silniki samochodu Opel Vectra i Calibra sa wyposażone w różne elektroniczne układy zapłonowe, zależnie od typu silnika. Podczas prac przy elektronicznym układzie zapłonowym należy się stosować do •odanych dalej wskazówek, aby nie ulec oorażeniu prądem oraz nie uszkodzić układu. Jkład zapłonowy składa się z czujnika indukcyjnego (nazywanego również mag-

Silnik

Układ zapłonowy

14NV

TSZ-i - 7flplon tranzystorowy ? czujnikiem indukcyjnym w rozdzielaczu zapłonu

16SV

EZF-h - zapłon elekttonrczny z czujnikiem Halla v* rozdzielaczu zapłonu, z zaprogramowana rnapii kara wyprzedzania

C16NZ CJ8NZ

EZF-i - zapłon elehromczny i czujnikiem indukcyjnym w rozdzielaczu zapłonu, i zaprogramowana, mapg kgfs wyprzedzenia

E16NZ ElflNVR C2GNE X2GXEV C20XE C20LET C25XE

Zapłon z zaprogramowaną mapą kaja wyprzedzeniah zintegrowany z urz^diemam bteruiącym wtryskiem Multsc, Simiec r Ecotronic Igb Malronic. W pewnych v^ejj,[ach |ako zapłon bezrozdzielac^owy DIS

netoindukcyjnym), cewki zapłonowej, modułu zapłonowego lub elektronicznego urządzenra sterującego, rozdzielacza zapłonu oraz świec zapłonowych. Wszystkie elementy układu zapłonowego Sa. wzajemnie dopasowane i zapewniają W praktyce niezmienność kąta wyprzedzenia zapłonu w trakcie eksploatacja Elektroniczne układy zapłonowe sterowane mikroprocesorem umożliwiają bardziej dokładne określenie wyprzedzenia zapłonu niż dotychczas stosowane układy. Ponadto taki układ zapłonowy daje się łatwiej dopasować do różnych warunków pracy, na przykład do różnych rodzajów stosowanego paliwa. W układach zapłonowych z mikroprocesorem kąt wyprzedzenia zapłonu jest optymalnie dobierany do chwilowego stanu pracy silnika. Parametrami mierzonymi są prędkość obrotowa, temperatura silnika, temperatura powietrza i stopień obciążenia (podciśnienie w kolektorze dolotowym i ustawienie przepustnicy}. Ten ostatni parametr pozwala określić, czy samochód przy prędkości obrotowej np. 4000 obr/min jedzie pod górę lub z góry.

60

SIJ NIK

Wyprzedrerus zapkłnu

&-13ĘP

W pamięci mikroprocesora jest zapamiętana mapa charakterystyk wyprzedzenia zapłonu w funkcji prędkości obrotowej i obciążenia (rys. SX-1202/P). Charakterystyki te zostały określone na hamowni podwoziowej oraz w jazdach próbnych w taki sposób, aby zapewniały najkorzystniejsze parametry eksploatacji samochodu: niskie zużycie paliwa, małe zanieczyszczenie środowiska i odpowiednie zdolności przyspieszania. Podczas jazdy sygnały o prędkości obrotowej, obciążeniu silnika i jego temperaturze docierają do urządzenia sterującego, które z zaprogramowanej mapy dobiera chwilowe wyprzedzenie zapłonu (na przykład 10" lub 0a przed ZZ). W przypadku zaniku sygnałów o temperaturze silnika, obciążenia itp., może wystąpić pogorszenie warunków jazdy, a mianowicie zmniejszenie mocy silnika i wzrost zużycia paliwa. Nie należy się obawiać trwałych uszkodzeń silnika. ponieważ w takiej sytuacji urządzenie sterujące przełącza się na program awaryjny, według którego jest teraz ustalane wyprzedzenie zapłonu. Dzięki zastosowaniu ręcznego korektora oktanowego urządzenie sterujące zapłonem może się przełączać na inny zakres charakterystyk. Jest to potrzebne, kiedy samochód ma być eksploatowany na innym jakościowo paliwie, o innej liczbie oktanowej. W silnikach z czujnikiem spalania stukowego dopasowanie wyprzedzenia zapłonu do jakości paJiwa następuje automatycznie.

W samochodach z układem wtryskowym Motronic rozdzielacz zapłonu ma jedynie za zadanie rozdzielanie, przez palec, wysokiego napięcia do poszczególnych świec zapłonowych. Palec rozdzielacza jest napędzany bezpośrednio przez wałek rozrządu. Nie są już potrzebne regulatory odśrodkowy i podciśnieniowy, ponieważ ich rolę przejął mikroprocesor w urządzeniu sterującym. Zapłon DIS (DIS - Direct Ignition System) jest pozbawiony rozdzielacza zapłonu. Wysokie napięcie jest wytwarzane w dwóch cewkach zapłonowych (w silniku 6-cylindrowym w trzech), umieszczonych w tzw. module DIS na głowicy. Sterowanie cewkami odbywa się sygnałami przesyłanymi przez Czujnik indukcyjny do centralnego urządzenia sterującego. Czujnik indukcyjny (tzw. czujnik prędkości obrotowej i położenia ZZ) jest umieszczony z boku kadłuba silnika i wytwarza sygnały śledząc zęby na kole pasowym wału korbowego [tzw. koło impulsowe), Zasady bezpiecznej pracy z elektronicznym ukiadem zapłonowym W elektronicznych układach zapłonowych jest wytwarzane napięcie do 30 kV. Przy niekorzystnych okolicznościach, jak na przykład wilgoć w przedziale silnika, mogą wystąpić przebicia izolacji. Dotykanie elementów układu zapłonowego może spowodować porażenie prądem. Aby uniknąć zagrożenia zdrowia tub uszkodzenia elementów układu, należy się stosować do następujących wskazówek. • Nie dotykać, ani nie wyciągać ręką przewodów zapłonowych podczas uruchamiania i w trakcie pracy silnika. • Przewody elektryczne układu zapłonowego odłączać tylko przy wyłączonym zapłonie. • Podłączanie i odłączanie przyrządu diagnostycznego {obrotomierza lub diagnoskopu} wolno przeprowadzać tylko przy wyłączonym zapłonie.

UKŁAD ZAPŁONOWY

• Do zacisku „ 1 " (-J cewki zapłonowe] nie podłączać żadnego kondensatora odkłócającega, ani lampy stroboskopowej. • Przed rozpoczęciem obracania silnika rozrusznikiem, na przykład podczas pomiaru ciśnienia sprężania, wyłączyć •apłon, odłączyć środkowy przewód zapłonowy z rozdzielacza zapłonu (zacisk .4") i zewrzeć z masą za pomocą dodatkowego przewodu. Przewód pomocniczy musi mieć ten sam przekrój, co Drze wód zapłonowy. • Awaryjne uruchamianie zasilaczam rozruchowym jest dopuszczalne tylko przez 1 minutę i napięciem do 16,5 V. • Nie zastępować cewki zapłonowej nnym typem. W żadnym przypadku nie .•/olno montować cewki zapłonowej Przeznaczonej do klasycznego zapłonu ozdzielacz owego. • Nie uruchamiać silnika bezpośrednio po iilnym nagrzaniu samochodu - powyżej -80°C {na przykład podczas lakierowania lub mycia parą). • Podczas spawania elektrycznego odłączyć akumulator od instalacji elektrycznej samochodu. * Silnik myc tylko przy wyłączonym zapłonie. n Osoby z rozrusznikiem serca nie powinny wykonywać żadnych prac przy i kładzie zapłonowym. Sprawdzanie cewki zapłonowej Zewkę zapłonową można sprawdzić omomierzem, • Odłączyć przewód masy od akumulatora . Silniki JA i 1,6 dm3 • Odłączyć od zacisku „ 4 " cewki zapłonowej przewód (A} oraz wtyk (B), pokazane na rysunku B 6213. W samochodzie ze wspomaganiem układu kierowniczego wyjąć zbiorniczek wyrównawczy i ustawić z boku z pozostawionymi przewodami. Nie wywrócić zbiorniczka.

61

• Sprawdzić, czy cewka zapłonowa nie ma zwarcia z masą. W tym celu ustawić omomierz na wysoki zakres pomiarowy (MQ) i podłączyć między zacisk „15" a masę (1, rys, B G221), Przyrząd powinien wskazać GQ Q. • Sprawdzić obwód pierwotny cewki. W tym celu podłączyć omomier? między zaciski „ 1 " i ,,15J1 (2, rys. B 6221}. Przyrząd powinien wskazać: około 0,4 Q lub dla silnika X16SZ (zapłon DIS) G,56±O,O5 Q. Uwaga, Podczas pomiaru rezystancji obwodu pierwotnego należy uwzględnić rezystancję przewodu pomiarowego i końcówek pomiarowych. • Sprawdzić obwód wtórny cewki. W lym celu podłączyć omomierz między zaciski

SILNIK

„ 1 " i ,A" <3, rys. B 6221). Przyrząd powinien wskazać: około 4,rr7 kil lub dla silnika X16SZ (zapłon DIS) 6±O.O5Q, Silniki ISiZOdm3 • Odłączyć przewody elektryczne od cewki zapłonowej. • Sprawdzić, czy głowica cewki zapłonowej nie ma mikropęknięć, w razie potrzeby wymienić cewkę. • Sprawdzić obwćd pierwotny cewki. W tym celu podłączyć omomierz między zaciski „ 1 " i „15" (rys. C 3151). Przyrząd powinien wskazać 0.3 ..0,8 Q. Uwaga, Podczas pomiaru rezystancji obwodu pierwotnego należy uwzględnić rezystancję przewodu pomiarowego i końcówek pomiarowych. • Sprawdzić obwód wtórny cewki. W tym celu podłączyć omomierz między zaciski „ 1 " i „4". Przyrząd powinien wskazać: około 7,0^8,4 kil. • Podłączyć przewody elektryczne do cewki zapłonowej, • Nasunąć na cewkę osłonę. • Podłączyć przewód masy do akumutetora. Uwaga. Jeżeli zachodzi konieczność wymiany cewki zapłonowej, to nie stosować cewki przeznaczonej do tradycyjnych zapłonów z mechanicznymi przerywaczami, ponieważ spowoduje to uszkodzenie urządzenia sterującego.

Sprawdzanie przewodów zapłonowych • Wyłączyć zapłon. • Wyciągnąć wszystkie nasadki świec zapłonowych. Wyciągnąć przewód wysokiego napięcia z rozdzielacza zapłonu i z cewki. Uwaga. Chwytać tylko za nasadki, nie ciągnąć za przewody zapłonowe • Zmierzyć omomierzem rezystancję przewodów zapłonowych. W zależności od długości przewodu rezystancja powinna wynosić 3..20 k i l • W przypadku zmierzenia zbyt dużej rezystancji, oczyścić końcówki przewodu i ponowić pomiar. Ostatecznie wymienić przewód. • Sprawdzić izolację na przewodach zapłonowych. W tym celu przegiąć przewód w okolicy nasadki świecy i sprawdzić, czy nie ma pęknięć W razie potrzeby wymienić wszystkie przewody zapłonowe. •Podłączyć przewód masy do akumulatora. Wymontowanie t zamontowanie rozdzielacza zapłonu Wymontowanie {silniki

tSiZOdnfj

• Odłączyć przewód masy od akumulatora, • Wykręcić trzy śruby mocujące i zdjąć kopułkę z rozdzielacza zapłonu (rys. C 3031), • Wyciągnąć przewody zapłonowe. • Usunąć osłonę przeciwkurzową, • Odkręcić dwa wkręty mocujące palec rozdzielacza {rys. C 3032].

Zamontowanie • Założyć osłonę przeciwkurzową. • Podłączyć przewody zapłonowe i przykręcić kopułkę do rozdzielacza. Śruby wkręcać posmarowane środkiem zabezpieczającym, na przykład Opel 151G177 (90167347).

63

UKŁAD ZAPŁONOWY

1

Lv -W tT

• Odkręcić uchwyt rozdzielacza zapłonu (rys. B 5570). • Wyciągnąć rozdzielacz zapłonu razem z uchwytem z obudowy waJka rozrządu. • Po wyjęciu rozdzielacza zapłonu nie obracać wału korbowego. Zamon to wa nie

przewód masy do akumulato:-

Wymontowanie {silniki 1Ai t6 dm3) • Ustawić wał korbowy w położeniu : opowiadającym ZZ, patrz rozdział Wymontowanie i zamontowanie paska zębatego".

Uwaga. WEJJ korbowy jest wtedy ustawiony w położeniu ZZ, kiedy styk na oalcu rozdzielacza znajduje się naprzeciw -adlewu wykonanego na obudowie -Dzdzielacza, co jest widoczne po zdjęciu kopułki-

• Przed zamontowaniem rozdzielacza sprawdzić ustawienie waiu silnika odpowiadające położeniu ZZ. • Tak obrócić rozdzielać? ?apłonuH aby pokryły się styk na palcu i znak naniesiony na obudowie. • Wsunąć rozdzielacz zapłonu w oiwór obudowy wałka rozrządu tak, aby czop na wałku rozdzielacza wszedł w rowek wałka rozrządu. Uwaga. Czop i rowek są umieszczone niesymetrycznie, co wyklucza ich nieprawidłowe połączenie. • Włożyć uchwyt rozdzielacza zapłonu i przykręcić ręką. • Jeżeli był wyjmowany palec rozdzielacza, poruszając nim na boki sprawdzić pewność osadzenia. • Oczyścić wnętrze kopułkL założyć na rozdzielacz i przykręcić. • Wyregulować wyprzedzenie zapłonu (silnik 1,4 dm3) lub tylko sprawdzić. • Dokręcić nakrętkę uchwytu rozdzielacza.

64

SILNIK

Sprawdzanie i regulacja wyprzedzenia zapłonu

Silnik

Wyprzedzenie zapłonu nie daje się regulować w samochodach z układem Motronic, Simiec i Ecotronic, jak również z silnikami C18NZ i X16SZ, W samochodach takich, w przypadku wystąpienia usterki układu zapłonowego należy zlokalizować niesprawny c^ęść i wymienić ją. Układy zapłonowe EZF-i (poza C18NZ) oraz EZF-h wymagają ustawienia zapłonu tylko wiedy, gdy był wyjmowany rozdzielacz zapłonu lub został wymieniony pasek zębaty rozrządu. Do sprawdzenia zapłonu będą potrzebne obrotomierz i lampa stroboskopowa.

14NV E16NZ.C3GNZ. 1G5V. CiBNZ E1ENVR. C20NE C20KE. C3OLŁT

Wyprzedzenie zapłonu 5" pr^ed TŁ 10" przód ZZ Q" XF przed ZZ 14*...18' przed ZZ

Sprawdzenie wyprzedzenia zapłonu • Nagrzać srlnik podczas jazdy próbnej. Po osiągnięciu przez ciecz chłodzącą temperatury nagrzania przejechać jeszcze około 5 km, aby temperatura oleju silnikowego doszła do +8QDC. • Wyłączyć klimatyzację, jeżeli występuje w samochodzie. • Podłączyć lampę stroboskopową i obrotomierz zgodnie z instrukcja, producenta Irys. Y-12G9). Obrotomierz podłącza się zwykle do zacisków „ 1 " i „15 J cewki zapłonowej. i

••

r^

-"L i : 11-| - . z:

• Uruchomić silnik i pozostawić \ia biegu jałowym, •Skierować światło lampy stroboskopowej na koło pasowe wału korbowego Uwaga, Groźba poranienia przez obracające się koło i pasek klinowy. • Wyprzedzenie zapłonu można uznać za prawidłowe, jeżefi nacięcie na kole pasowym wydaje się być w świetle lampy zatrzymane na wprost wskaźnika przy kadłubie (rys, B 3862). • Jeżelf znaki się nie pokryły, to należy sprawdzić poszczegófne elementy układu zapłonowego i ewentualnie je wymienić. W silniku 1,4 dm 1 wyprzedzenia zapłonu można wyregulować. Regulacja wyprzedzenia zapłonu (silniki 7,4 i 1,6 dm3 bez X16SZ)

V 1309

• EZF-h: W celu ustawienia zapłonu wyciągnąć wtyk złącza korektora oktanowego przy urządzeniu sterującym, po wyłączeniu zapłonu.

U KŁAP ZAPŁONOWY

• Multec/EZF-i; w celu ustawienia zapłor*j zewrzeć styki „A" i „B" w gniazdku z ^gnostycznym, patrz rozdział „Wywoływanie kodów usterek". • śluzować uchwyt i obracać rozdzie±.z zapłonu przy pracującym silniku, aż : = ągnie sie wymagany kąt wyprzedzenia r=ołonu. Obracanie rozdzielacza w kie-_-iku (A) przyspiesza zapłon, natomiast M
dzenia zapłonu. Ta nowa mapa pozwala na prawidłową pracę silnika z nowym paliwem. Istnieje możliwość przełączania między paliwem bezołowiowym o liczbie oktanowej 98 a paliwem bezołowiowym o liczbie oktanowej 95 luh między paliwem bezołowiowym o liczbie oktanowej 91 a paliwem bezołowiowym o Itczbie oktanowe] 95. Liciba okiartowa jest umownym wskaźnikiem odporności paliwa na spalanie stukowe (detonacyjne). • W celu zmiany kodu rozłączyć korektor oktanowy i wyciągnąć wtyk [rys. 2946). • ObrócJć wtyk o 180", włożyć z powrotem i zablokować. Tak unieruchomić wtyk w oprawce, aby dała sie. odczytać ustawiona liczba oktanowa. Widoczna w oprawce liczba jest zawsze wybraną liczbą oktanową wlanego do zbiornika paliwa. Zmiana łabrycznie ustawionej liczby oktanowej jest tylko wówczas wskazana. kiedy nie ma możliwości zasilania wybranym paliwem, na przykład za granicą.

66

SILNIK

Samochód nie powinien być zasilany paliwem o niższej niż ustawiona na korektorze liczbie oktanowej. W przypadku stosowania niższego jakościowo paliwa należy przestawić korektor, ponieważ w przeciwnym razie może dojść do uszkodzenia silnika. Świece zapłonowe Świeca zapłonowa składa się z elektrody środkowej, izolatora, korpusu i elektrody masowej Elektroda masowa jest szczelnie umocowana w izolatorze, który z kolei jest osadzony trwale w korpusie. Między elektrodą środkową a masową przeskakuje iskra, zdolna zapalić mieszankę paliwo wo-powietrzną. Od sprawności świecy zapłonowej zależą: łatwość uruchomienia silnika, parametry biegu jałowego, zdolność do przyspieszania, możliwość rozwijania prędkości maksymalnej. Dlatego nie bez znaczenia jest przestrzeganie zaleceń producenta samochodu dotyczących stosowania właściwych świec zapłonowych, tzn. posiadających określoną ciepłotę. Wartość cieplna określa stopień obciążenia cieplnego świecy zapłonowej. Im niższa jest wartość cieplna, tym świeca może być bardziej obciążona cieplnie. Taka świeca może lepiej odprowadzać ciepło, tym samym nie dopuszczając do szkodliwych samozapłonów. Świeca „zimna" ma jednak tę wadę, że jej temperatura samooczyszczania jest wysoka. Ma więc skłonność do szybkiego pokrywania się nagarem, kiedy silnik często pracuje ntedogrzany fnp. jazda na krótkich odcinkach zimą). Z reguły świece „zimne" {o wartoścr cieplnej od 06) montuje się w silnikach ,,gorących", tzn. takich, od których wymaga się rozwijania pełnej mocy. Wartość cieplna, a tym samym możliwość obciążania cieplnego świec jest obecnie poszerzona, dzięki stosowaniu w elektrodzie środkowej rdzenia miedzianego lub stopu srebra. Wartość cieplna jest podana w oznaczeniu typu świecy zapłonowej Na przykład

oznaczenie literowo-cyfrowe świec zapłonowych zawiera nastepuja.ce informacje: Świece Bosch W R 7 D C R

tlK2){3)[4)(6|(ff)

(1) W - gwint M14x1 r 25 z płaską powierzchnią uszczelniającą, klucz 21 mm; F - gwint M14x1r25 z płaską powierzchnią uszczelniającą, klucz 16 mm; M - gwint M 18x1,5 z płaską powierzchnią uszczelniającą, kJucz 25 mm; H - gwint M14x1#25 ze stożkową powierzchnią uszczelniającą, klucz 16 mm; D - gwint M1Sx1,b~ ze siozkową powierzchnią uszczelniającą, klucz 21 mm. (2) R- z rezystorem odkłóceniowym. (3) Wartość cieplna, stopniowana od 06 (świeca „zimna") do 13 iświeca „ciepła"). Wartość 7 odpowiada wartości 175 według poprzedniej skali Boscha. (4) A - długość gwintu 12,7 mm, normalne położenie stożka izolatora; B 4 długość gwintu 12,7 mm, wysunięte położenie stożka izolatora; C - długość gwintu 19 mm r normalne położenie stożka izolatora; D - długość gwintu 19 mm, wysunięte położenie stożka izolatora: DT - długość gwintu 19 mrnH wysunięte położenie stożka izolatora, 3 elektrody masowe, L - długość gwintu 19 mm, bardzo wysunięte położenie stożka izolatora. (5) Materiał elektrody środkowej. Bez oznaczenia - stop Cr-Ni; C - stop Ni-Cu (nikiel-miedź); S - srebro, P - platyna; 0 -• świeca standardowa ze wzmocnioną elektrodą środkową. (6) R - 1 kQ# rezystor zapobiegający erozji elektrod. Zastosowanie rdzenia miedzianego w elektrodzie środkowej zwiększa zdolność odprowadzania ciepła, a tym samym pozwala na większe obciążenie cieplne świec zapłonowych. W jeszcze większym stopniu dotyczy to świec z elektrodą srebrną. Świece Beru 14 K 7 D U R

UKŁAD ZAPŁONOWY

1}Średnica gwintu w mm, tu gwint M 14x1,25. 2)Rodzaj wykonania, np. K ze stożkową zwierzchnią uszczelniającą, R - z reżyserem odkłóceniowym. 3) Wartość cieplna, stopniowana jak w ?kali Boscha, z wyjątkiem świec Silverstone"r dla których ciepłota S6 odpowiada wartości 145-200. •X) Długość gwintu i rozwartość klucza w zasadzie jak u Boscha, z wyjątkiem świec Snverstone", gdzie S6 - gwint krótki, S7 - gwint długi. 5) Materiał elektrody środkowej. Bez .znaczenia - stop Cr-Ni; U - stop Ni-Cu .VIECE ZAPŁONOWE ZALECANE DO SAMOCHODÓW ?ELVECTRAI CALlBHA DO VII] 1994 Silnik

OPEL

BOSCH

BERU

12 14 307

WR7DC

14 R-7 DU

I1BNŁC20NE

12 14 0 0 2

WR B DC

14 R-S DU

::OXECT 0 VJII 992

12 14 144

FR 7 DC-2

14FP-7DU

:2OXEodlX

12 14 0 0 5

FR B LDC

-

12 14 145

FR LC-2

-

OPEL

BOSCH

BERU

lir* • ^OXEV, I25KE I20LET

18B4 Silnik

-;RSZ 1994 do

72 14 0 0 2 WR 1 DC 12 14 14-9 W F t DC 4

.'/szysikie siFniki ^HCiDOHCz

12 14 0 0 5

-.-I [X

•i -.334

14 R-B DU

12 14 015

FRS LDC FR8 -DC4

-

12 14 145

F R 7 LC-2

-

• 16SZodlX =94 ÓD X I I 994 z-sz C20LET :rDLET

(37

(nikiei-miedź); świeca ze srebrną elektrody środkową nosi nazwę „Silverstone" (świece te wymienia s\ą co 50 000 km). (6) R - 1 kii, rezystorzapobiegający erozji elektrod. Odstęp elektrod wynosi 0,7..0,3 mm. Uwaga. Przy doborze świec zapłonowych ?aleca się zawsze skorzystanie z aktualnego katalogu producenta, ponieważ postęp techniczny w tej dziedzinie może zmienić aktualność danych w powyższych tablicach. Obsługa układu zapłonowego Elektroniczny układ zapłonowy jest bezobsługowy na odcinku aż do świec zapłonowych i nie wymaga sprawdzania podczas okresowych przeglądów. Uwaga. Świece zapłonowe wolno wykręcać tylko z ostudzonego silnika. Próba wykręcenia świecy z gorącej głowicy może się zakończyć zniszczeniem gwintu w gnieździe. Wymontowanie świec zapłonowych fsilnik OHCj Świece zapłonowe powinno się wymieniać co 2 lata lub po przebiegu 30 000 km. Świece sprawdza się dopiero w przypadku wystąpienia zakłóceń pracy układu zapłonowego. • Aby przy późniejszym podłączaniu uniknąć zamiany przewodów miejscami, zaleca się przed ściągnięciem przewodów oznaczyć je numerami cylindrów, naniesionymi na przyklejony plaster. • Odłączyć przewody zapłonowe od świec, ciągnąć za nasadkę świecy, a nie za przewód. Istnieją specjalne szczypce, np. Hazet 1849 lub 1849-1, które ułatwiają zdejmowanie nasadek. • Gniazda świec zapłonowych oczyścić sprężonym powietrzem, o ife to możliwe. Dzięki temu po wykręceniu świec zanieczyszczenia nie przedostaną się do cylindrów. • Wykręcić świece za pomocą klucza do Świ&c Do silników OHC montowanych do VIII 1994 jest potrzebny klucz do świec o

SILNIK

rozwartości 20,8 mm, na przykład Hazet 900KF. Do silników montowanych od IX 19R4 {silnik X16ZS od XLI 1994} jest potrzebny klucz do świec o rozwartości I 6 m m , na przykład Hazet 90OAKF.

Sprawdzanie wyglądu świec zapłonowych •Sprawdzić wygląd świec zapłonowych. Maja_c pewne doświadczenie można w ten sposób ocenić stan techniczny i prawidłowość pracy silnika. Obowiązują przy tym następujące zasady. - Elektrody i stożek izolatora szare prawidłowe funkcjonowanie świec zapłonowych i właściwy skład mieszanki paliwo w o-p owi etrz n ej% - Elektrody i stonek izolatora czarne mieszanka za bogata. - Elektrody i stożek izolatora jasnoszare mieszanka za uboga. - Elektrody i stożek izolatora zaolejone „wypadanie" zapłonu danej świecy lub zużyte pierścienie tłokowe (sprawdzić ciśnienie sprężania), •Jeżeli zachodzi taka konieczność, oczyścić końcówki świec szczotką drucianą mosiężną lub w urządzeniu piaskującym. Świece z wypalonymi elektrodami wymienić. •Sprawdzić, czy nie ma upływu prądu po izolatorze świecy. Objawia się to cienkimi nieregularnymi śladami na powierzchni izolatora. Jeśli stwierdzi się ślady

przepływu prądu do masy, to należy sprawdzić, czy jesi szczelna nasadka świecy i w raz;e potrzeby wymienić ją, • Sprawdzić szczelin o mierzem odstęp elektrod, który powinien wynosić 0,7...0.8mm[rys. SX-12O6). • Aby wyregulować odległość elektrod należy przeginać elektrodę boczną. Do tego celu służy prosty, praktyczny przyrząd. Można również doginać elektrodę uderzając w nią. natomiast odginać małym wkrętakiem. Wkrętak trzeba oprzeć na metalowym korpusie świecy, a nie na elektrodzie środkowej, którą a uszkodzić. Zamon towanie • Wkręcać świece ręcznie, aż oprą się o głowice.. Uwaga. Nie wkręcać świec ukośnie. • Dokręcić świece kluczem, momentem 25 N-rrv Uwaga, Nie przekrzywiać klucza, aby nie doszto do uszkodzenia ceramicznego izolatora. • Podłączyć do świec nasadki z przewodami według zaznaczonej wcześnie] kolejności. Poruszając na boki nasadkę, sprawdzić prawidłowość jej osadzenia na świecy.

Wymontowanie świec zapłonowych (silniki DOHC) Świece zapłonowe powinno się wymieniać co 4 lata lub po przebiegu 60 000 km, w ramach przeglądu okresowego. Uwaga. W przypadku silnika 2,0 Turbo oraz DOHC wyprodukowanego przed VIII 1992 świece należy wymieniać co 2 lata lub po przebiegu 30 000 km. • Odkręcić pokrywę nad świecarnj zapłonowymi. • Ściągnąć nasadki ze świec specjalnym uchwytem, który jest umieszczony przy jednej z nasadek (rys. E 3142). • Wykręcić świece odpowiednim kluczem do świec (4, rys. E 3S05/s), na przykład Hazet 900 AKF.

69

UKŁAD ZAPŁONOWY

Zamon towan/e • Włożyć świece kluczem do świec (4, rys. E 3505/s) i dokręcić momentem 2 5 M•ir.

•

;•-•

Uwaga. Nie przekrzywiać przy tym klucza. Mogłyby powstać wtedy niewidoczne pęknięcia między ceramicznym izolatorem a metalowym korpusem świecy, co później doprowadzi do jej wadliwej pracy. W ten sposób może dojść również do uszkodzenia katalizatora. • Nasunąć na świece nasadki z przewodami. • Przykręcić pokrywę. Typowe niesprawności układu zapłonowego

- klucz dynam o metryczny, 2 - przedłużacz klucza. : - przegub. 4 - klucz do świec

W celu upewnienia się czy układ wytwarza iskrę, należy wykręcić świecę, włożyć ja_ w nasadkę i położyć korpusem na masie samochodu (np. na silniku). Nasadki lub przewodu zapłonowego nie trzymać bezpośrednio ręką, lecz izolowanymi szczypcami. Poprosić drugą osobę o uruchomienie rozrusznika. Uwaga. Aby nie spowodować uszkodzenia katalizatora, nie można dopuścić do wtryśnięcia paliwa do cylindrów. Dlatego należy wyciągnąć przekaźnik pompy paliwa. Stosować się do zaleceń

Silnik uruchamia s/ę z trudem lub nie daje s/ę uruchomić Przyczyna

Sposób postępowania

iskry, zanieczyszczona lub zawilgocona kopułka

tf i wysuszyć kopułke.. spryskać wnętrze środkiem zabezpieczaj-) cym

-'•iknicla kopuła, ścieżki pjzcwodzenia prądu

Wymienić kopułkę

.jzyta elektroda węglowa w kopufcc

Wymienić elektrodę, węglowa.

_;zkotl2ony palec rozdzielaczar zbyt wysoka rezystancja

Wymianie palec rozdzielacza

Iiyt wysoka rezystancja przewodu zapłonowego luli - isadki świecy

Wymienić przewód zapłonowy lub nasadką świecy

.", i\ej kolejności podleczone przewody zapłonowe

Podłączyć przewody wkalejnosci zapłonu 1-3-4-2 lub 1-5-3-6-2-4

70

SILNIK

Sposób postępowania

Przyczyna Zawilgocone alsktrody iwieo wskulek zbył wielu prób uruchamiania

Wykręcie i wysuszyć swiaca zapłonowe

Zawilgocone zcwmjifzme i zaniHi:łys.zczone świece zapłonowe

Oczyścić i

Zbył niska sprawnoSc cewki zapłonowej

Sprawdzi^ pewność osadz^itia cewce

Pylinl^ia gtowica oawki zapłonowej, ścieżki prze1 wodzenia prądu

Wymienić cewka. 2apionowy

Uszkodzona świeca zapłonowa

Zasadnicio wymienić kOTnF>lel awiec. TyŁko w przypadku krótkiego okrasu użyikowania wymienić pojedynczą świecę

Uszkodzony czujnik lamperaiury. czujnik położenia [irzepucmicY

Wynnenić czujni

Muliec^ przewód prowadzący od urządzenia 5ieruja,£ago dc rozdzielcza zapłonu znajduj* s.ię zbył blibko lirzcwodu zapłonowego między cew^-| a rozdzielaczem (siy^ 4)r względnie kurt tisferki 42

Ulozyć przewody w wystarczającej odległości od siebie i unieruchomić opaskami di) wia,?a^ przewodów

Awaria urządzenia sleruj^ceco

Wymieniec urza,dzeniD s-ierujące

bezpiacznej pracy przy elektronicznych układach zapłonowych. Zaleca się najpierw odczytać kody usterek z pamięci urządzenia sterującego, patrz rozdział „Wywoływanie kodów usterek".

UKŁAD SMAROWANIA Wiadomości wstępne Pomimo starań konstruktorów sarnochodu Opel Vectra i Calibra. aby podnieść ich trwałość, niezawodność i ekonomiczność eksploatacji, nie można zrezygnować z systematycznej wymiany oleju i obsługi pojazdu w ramach wyznaczonych przeglądów.

Zadania ofeju silnikowego Oleje silnikowe podlegają bardzo zmiennym obciążeniom, zależnie od warunków eksploatacji. Dlatego jesi bardzo trudno

świece zapłonowe pizewodów przy

dokładnie ustalić oddziaływanie różnych parametrów pracy ha ten środek smarny. W silnikach pracujących przez długi czas z dużymi prędkościami obrotowymi lub pełnym obciążeniem olej nagrzewa się do wysokiej temperatury. Oddziaływanie wysokiej temperatury i tlenu z powietrza zapoczątkowuje utlenianie oleju. Produkty utlenienia zapoczątkowują wzrost gęstości oleju i mogą się odkładać w postaci laków w górnej cząści tłoków, w rowkach pierścieni tłokowych oraz na trzonkach zaworów. Może to prowadzić do osadzania się nagaru na grzybkach zaworów.

Użytkowanie silnika benzynowego Jeżeli do cylindrów jest podawana bogata mieszanka, a silnik rzadko lub wcale nie rozwija pełnej mocy lub nie osiąga normalnej temperatury pracy (jazda w mieście), to dochodzi da niepełnego spalania. Sadza, nagar i inne produkty, jak

71

UKŁAD SMAKOWANIA

również nie spalone paliwo i skroplona ,,ilgoć tworzą szlamy, kwasy i smoły. Wie walone paliwo skrapla się na zimnych ściankach cylindrów i spływa do skrzyni -torbowej, zmywając przy tym film olejowy z tłoków i cylindrów. Wskutek tego oogarsza się smarowanie gładzi cylindrów oraz dochodzi do rozcieńczenia oleju, a tym samym do pogorszenra jego /.faściwości smarnych. Frzy nadmiernym rozcieńczeniu oleju -5iezy go ewentualnie wcześniej wymienić. Poziom oleju powinno się ^iej kontrolować zimą (dużo rozruchów zimnego silnika) niz latem lub przy ostrej jeździe, kiedy benzyna •.vparowuje z oleju, ^epkość oleju .epkością nazywa się kleistość ofeju. ość oleju zmienia się w zależności •-, temperatury - w miarę nagrzewania taje się bardziej płynny. Pogarsza to przy:?pność i odporność filmu olejowego na c =kanie. Po ochłodzeniu olej gęstnieje, niejsza się jego płynność i rośnie tarcie r,vnętrzne, zimnym silniku olej powinien być na •= rzadki, aby nie utrudniać nadmiernie = zy rozrusznika oraz aby po uruchomie. dopłynął możliwie szybko do wszyst- miejsc wymagających smarowania. aga to stosowama oleju o takiej • ości, która będzie się zmieniała w ~.vielkim zakresie przy zmieniającej się r^iperaturze. -:7
są dostosowane do zmiennych temperatur otoczenia (lato/zima). Oleje wielosezonowe są produkowane w oparciu o rzadki olej jednosezonowy (np. 15W). Olej jest stabilizowany w stanie rozgrzanym przez tzw. zagęszczacz, co daje odpowiednie właściwości smarne w każdych warunkach eksploatacyjnych. Litera „W" w oznaczeniu oleju wg SAE określa przydatność oleju do pracy w zimie. Oleje o poprawionych właściwościach smarnych Oleje o poprawionych właściwościach smarnych są to oleje wielosezonowe, do których mJn. są dodawane substancje zmieniające współczynnik tarcia, co umożliwia zmniejszenie zużycia paliwa o 2%. Oleje te mają niska, fepkość (np, 10W-30) i wymagają specjalnych olei bazowych (oleje syntetyczne). Kupując olej o poprawionych właściwościach smarnych należy się upewnić, czy jest on dopuszczony przez firmę Opel (napis na opakowaniu). Zakresy stosowania sąsiednich klas SAE pokrywają się (patrz rys. C 95G3). dlatego

SAF 10 W-40 IG W-53

"C - 3 0

ej wrelosezonowy silnikach samochodów Opel Vectra ::ibra powinny być stosowane oleje - -sezonowe, które mają tę zaletę, że

'F

-30

-2U

-10

id 70

to

100

ZAKRES STOSOWANIA I KLASY LEPKOŚCI A - oleje jednosezonowe. B - oleje wielosezcmowe. C - oleje o poprawionych właściwościach smarnych

72

SILNIK

przy doborze lepkości oleju można pominąć krótkotrwale wahania temperatur. Jest dopuszczalne mieszanie ze sobą olejów niższych klas lepkości, jeżeli trzeba dolać oleju, a lepkość oleju w Silniku nie odpowiada już panującym temperaturom zewnętrznym. Dodatkowe środki smarne - obojętnie jakiego rodzaju - nie powinny być mieszane ani z paliwem, ani z olejami. Klasyfikacja olejów silnikowych Jakość oleju silnikowego jest oznaczana zarówno przez producentów samochodów, jak i olejów. Klasyfikacja olejów silnikowych produkowanych w Ameryce jest określana przez system APl [American Petroleum In&titut). Oznaczenie oleju zawiera zawsze dwie litery, Pierwsza litera podaje zawsze zakres stosowania; 5 - Service, nadaje się do silników benzynowych. C - Commercial, nadaje się dc silników wysokoprężnych. Druga litera określa jako&ć w kolejności alfabetycznej. Najwyższą jakość według klasyfikacji API mają oleje SH do silników benzynowych oraz CF do silników wysokoprężnych. Europejscy producenci olejów stosują specyfikację CCMC, która uwzględnia europejską technologię budowy silników. Według CCMC oleje do silników benzynowych mają klasyfikację jakościową od G1 do G5, a do silników wysokoprężnych do samochodów osobowych -klasy PD1 i PD2, Europejska komisja CCMC została zastąpiona zrzeszeniem ACEA (Associaticn des Constructeurs Europeens de ['Automobile), które określa dodatkowe testy i klasyfikacje jakościowe. Oleje do silników b&nzynowych samochodów osobowych zostają zaliczone do klas jakościowych od A1-96 do A3-96 według ACEA, natomiast oleje do silników wysokoprężnych do klas od Bl-96 do B3-96. Uwaga. Oleje silnikowe, które zostały wyraźnie przez producenta określone

._

jako oleje do silników wysokoprężnych nie nadają się do silników benzynowych. Są oleje, które mogą być stosowane w obu rodzajach silników. W takim przypadku na opakowaniu są podawane obie specyfikacje (na przykład ACEA A3-96/B3-96 lub API SH/CD). Zalecane oleje do samochodów Opel Vectra 5 Calibra Silniki benzynowe: olej wielozakresowy A2-96 wg ACEA lub olej o podwyższonej jakości A3-96 wg ACEA. Silniki wysokoprężne: olej wielozakresowy B2-96 wg ACEA, olej o podwyższonej jakości B3-96 lub A3-S6/B3-96 wg ACEA. Zużycie oleju W silniku spalinowym pod pojęciem zużycia oleju rozumie się ię ilość olejuH która jest tracona w procesie spalania. W żadnym przypadku nie należy utożsamiać eksploatacyjnego zużycia oleju ze stratami oleju w silniku, powstałymi wskutek nieszczelności miski olejowej, pokrywy głowicy itd. Normalne zużycie oleju wynika ze spalania małych jego ilości w cylindrach. odprowadzania jego cząstek ze spalinami i produktami ścierania. Prócz tego olej zużywa się wskutek wysokich temperatur i ciśnień, stale występujących w silniku. Na zużycie oleju maja. wpływ także warunki eksploatacji, styl jazdy oraz tolerancje wykonawcze. Normalnie zużycie oleju jest tak niskie, ze między przewidzianymi wymianami nie powinno się jego dolewać lub dojewki są nieznaczne. Olej musi być bezwarunkowo dolany, jeśli jego poziom spadnie do znaku „uzupełnić''. Uwaga. Nie wlewać oleju ponad znak „Max". Jeżeli wleje się zbyt dużo oleju, to należy jego nadmiar spuścić. Inaczej może dojść do uszkodzenia katalizatora, ponieważ nie spalone cząstki oleju dostają się do układu wydechowego

LJKtAD SMAROWANIA

Obieg oleju w silniku Pompa oleju zasysa olej smokiem z miski olejowej i tłoczy go do filtra pełnego przepływu Po stronie tłoczącej pompy znajduje się zawór nadciśnieniowy {nazywany również regulacyjnym). Zawór otwiera się przy zbyt wysokim ciśnieniu w układzie i część oleju może z powrotem powrócić do miski olejowej. Oczyszczony w filtrze olej przepływa dalej do głównego kanału olejowego. Jeżeli fiJtf ulegnie zatkaniu, to zawór obejściowy kieruje olej bez oczyszczania bezpośrednio do kanału głównego, 2 kanału głównego odchodzą kanały do łożysk głównych wału korbowego. Z kolei skośne kanały w wale doprowadzają, olej i o łożysk korbowych i stąd natryskiwany jest na sworznie tłoków i gładź cylindrów.

LII

-

---: " . I "

I- i k

I

na końcu ukfadu

73

Część oleju jest doprowadzana kanatem pionowym do głowicy, gdzie smaruje łożyska wałka rozrządu, a w silniku benzynowym również hydrauliczny kompensator luzów zaworów. W samochodzie z komputerem pokładowym ma miejsce ciągła dynamiczna kontrola stanu oleju w silniku. Poziom oleju jest więc sprawdzany nie tylko po włączeniu zapłonu, ale podczas całej jazdy. Jako czujnik poziomu oleju służy wyłącznik pływakowy, zamontowany w misce olejowej. Styki wyłącznika pozostają zwarte kiedy poziom oleju jest normalny. Aby kołysania samochodu nie powodowały fałszywych wskazań, lampka kontrolna włącza się z określoną zwłoką, W silniku sześ ci o cylindrowym znajduje się dodatkowo wymiennik ciepła między olejem i cieczą, chłodzącą, umieszczony między oboma rzędami cylindrów. Tutaj olej silnikowy jest omywany przez ciec? chłodzącą i w ten sposób szybciej osiąga swoją temperaturę pracy. Pomiar temperatury oleju Przeprowadzenie wielu operacji diagnostycznych wymaga osiągnięcia przez silnik odpowiedniej temperatury oleju, • Temperaturę oteju powinno się mierzyć 1 cm od dna miski olejowej. Dlatego odpowiednią sondę pomiarową należy

" - ,-,o\ obejściowy •Iwrera się

Zawór naddinlenlowy Otwiera s\e przy zbyt wysokim ciśnieniu

OEl

74

BILNIK

włożyć przez rurkę po wyjętym wskaźniku bagnetowym poziomu oleju do końca, a następnie colnąć o 1 cm. • Otwór uszczelnić korkiem gumowym, aby przez rurkę nie zostało zassane lałszywe powietrze. • Temperatura oleju równa lub przekraczająca +80"C odpowiada temperaturze normalnego nagrzania silnika. Uwaga. Temperatura oleju zależy od chwilowego obciążenia silnika. W ekstremalnych warunkach temperatura oleju może osiągnąć +15GT Sprawdzanie ciśnienia oleju Czujnik ciśnienia oleju jest umieszczony w pompie oleju, • Odłączyć przewód elektryczny od czujnika ciśnienia oleju. •Wykręcić czujnik ciśnienia oleju. • W miejsce czujnika ciśnienia oleju wkręcić odpowiedni manometr (patrz rys. D0963). • Uruchomić silnik. Ciśnienie oleju na biegu jałowym przy nagrzanym silniku nie może być mniejsze od 150 kPa, W innym przypadku sprawdzić elementy ukfadu smarowania {pompę, ułoży skowania itp). •Wykręcić manometr. Wkręcić czujnik ciśnienia oleju z nową podkładką miedzianą i dokręcić. Podłączyć przewód elektryczny.

Wymontowanie i zamontowanie miski olejowej Uwaga- Poniżej opisano operację wymontowania i zamontowania miski olejowej dla wszystkich typów silników z wyjątkiem 1,7 TD. Czynności specyficzne dla lego silnika zostafy podane na końcu rozdziału. Silnik benzynowy 2,0 dm? fX20XEV) jest od IX 1995 wyposażony w dwuczęściową miskę olejową. Wymonto wantę • Ustawić samochód na podstawkach. • Wymontować przednią rurę wylotową (rys. D 0906), patrz rozdział „Układ wylotowy". • Spuścić olej z silnika i od razu z powrotem wkręcić korek spustu oleju, patrz rozdział „Obsługa układu smarowania". • Odłączyć przewód elektryczny od czujnika poziomu oleju, jeżeli jest fabrycznie wkręcony w miskę olejową • Odkręcić bEaszaną osłonę sprzęgfa obok miski olejowej. • Wykręcić wszystkie śruby mocujące miskę olejową I zdjąć miskę. • Odkręcić wspornik rurki prowadzącej wskaźnik bagnetowy. • Wyjąć odr^umik oleju, jeżeli występuje w danym typie silnika.

UKtAD SMAROWANIA

Za man towanie • Usunąć resztki uszczelki z powierzchni przylegania miski olejowej. • Przykręcić wspornik rurki prowadzącej wskaźnik bagnetowy momentem 8 N-rn (silniki 1r4; 1,6;3 2,5 dm3) lub 6 N-m {silniki 1,8 i 2,0 dm ), • Miejsca podbiału powierzchni przylegania powlec masą uszczelniającą (patrz strzałki na rysunku A 9248), np. Opel 1503294(90001851). • Naciągnąć na odrzuinik oleju nową uszczelkę gumową. Występuje kilka wersji wykonania odrzutnika oleju. Jeżeli jszczelka gumowa jest zawulkanizowana na odrzutniku olejuH to miskę olejową przykręca się momentem 10 N-n% zamiast 5 N-m, • Powlec masą uszczelniającą powierzchnię przylegania na zaokrągleniach. • Przykręcić równomiernie odrzuinik oleju JT3Z miskę olejową z nowymi uszczelkami, stosując następujące momenty: 3 N-m - silniki 1,4 i 1,6 dm 3 (bez :i6NZ2); 5 N-m1 (10 N-m) - silniki 1.7; 1,8; 2,0 dm oraz C16NZĘ2) lub 15 N-m - silnik 2,5 dm1. Miski olejowe dwucz^ściows. blaszane, przykręcane do aluminiowych - stosować momeni 3 N-m + 30 c . Jwaga, Nie przekraczać podanych momentów dokręcania, ponieważ można

75

zgnieść uszczelkę miski. Włożyć śruby posmarowane środkiem zabezpieczającym przed poluzowaniem, na przykład Opel 1503177. • Przykręcić blaszaną osłonę sprzęgła, • Przykręcić przednią rurę wylotową momentem 25 N-m, patrz rozdział „Układ wylotowy". • Podłączyć przewód do czujnika poziomu oleju, jeżeli występuje w silniku. • Napełnić silnik olejem. • Po jeździe próbnej sprawdzić szczelność połączenia miski olejowej oraz korka spustu oleju. W razie potrzeby lekko dokręcić śruby mocujące miskę. Silnik 1,7 TD(TC 4 EE1} Wymonto wantę • Odkręcić wszystkie śruby mocujące dolną część miski olejowej. Zdjąć tę część miski

• Odkręcić wszystkie śruby mocujące górną część miski olejowej. Zdjąć lę część rniskL Zamon towanie • Usunąć pozostałości uszczelki z powierzchni przylegania misek olejowych, • Na wszystkie powierzchnie przylegania nanieść masę uszczelniającą Opel 1503294. • Przykręcić górną część miski olejowej momentem 10 N-m.

76

SILNIK

• Przykręcić dolną CZĘŚĆ miski olejowej momentem 10 N-nv • Przykręcić przednią rurę wylotową do turbosprężarki momentem 65 N-m, • Wkręcić korek spustu oteju z nową uszczelką i dokręcić momentem 80 N-m, Wymontowanie i zamontowanie pompy oleju (wszystkie silniki oprócz 1,7 TD) Wymon towanfe • Odłączyć przewód elektryczny od czujnika ciśnienia oleju. • Wymontować pasek zębaty, patrz roz-

P 11276

dział „Wytiontowanie i zamontowanie paska zębatego" • Odkręcić koło zębate walka rozrządu oraz koło zębate waiu korbowego, patrz rozdział „Wymontowanie i zamontowanie paska zębatego", • ŚciągnEjć koło zębate z wału korbowego za pomocą dwóch wkrętaków (rys. A 7689). wyjąć wpust z czopa wału. • Odkręcić tylną osłonę paska zębatego. • Wymontować miskę olejową. • Odkręcić filtr oleju • Wykręcić z pompy oleju czujnik ciśnienia oleju. • Odkręcić smok pompy (rys. P027B). • Odkręcić pompę oleju od kadłuba silnika i wyjąć (rys. P0531).

UKŁAD SMAROWANIA

•Odkręcić pokrywę pompy oleju i pomierzyć koła zębate w pompie (rys. B 3533). Luz międzyzębny powinien wynosić 0,1.,.0,2 mm. Luz między kołami zębatymi a obudową powinien wynosić1 0.03,-0,10 mm - silniki 1,7; 1,8. 2,0 dm lub 0,8..,G,15 mm - silniki 1,4 i 1,6 dm3. Zamonto wanie • Oczyścić powierzchnie styku pompy z kadłubem. • Nasunąć ris czop wału korbowego tuleję Dsłamająca, KM-417. która zabezpieczy jszczelniacz przed uszkodzeniem, •Przykleić na smar do obudowy pompy iową uszczelkę. •Przystawić pompę do kadłuba i przykręcić momentem 6 N-m. • Usunąć tuleję osłaniającą. 'Wkręcić czujnik ciśnienia oleju mo-1 mentem 30 N-m - silniki 1,4 i 1,6 dm Dez C16NZ2) lub 40 N-m - silniki 1,8; Z0JC16NZ2. •Przykręcić filtr oleju, patrz rozdział Obsługa układu smarowana". • Przykręcić smok do pompy i do kadłuba momentem 8 N-m. Wcześniej powlec : :dkiem zabezpieczającym przed polu:^waniem (np. Opel 1510177) oczysz:^ny gwint śrub mocujących smok do pompy. • Zamontować miskę olejową. • Przykręcić tylną osłonę paska zębatego. • .Vłożyć wpust w czop wału korbowego -asunąć koło zębate. W silnikach 1,8 2.0 dm 1 wkręcić nową śrubę centralną i : :
77

• Zamontować przednią osłonę paska zębatego. • Zamontować i naciągnąć pasek klinowy, patrz rozdział „Wymiana i regulacja naciągu paska klinowego". Wymontowanie i zamontowanie zaworu nadciśnieniowego Zawór nadciśnieniowy stabilizuje ciśnienie oleju w układzie smarowania i jest umieszczony z boku w pompie oleju, za kołem pasowym. Jeżeli lampka kontrolna ciśnienia oleju świeci się lub migoce, a poziom oleju jest prawidłowy, wskazuje to na niedostateczne ciśnienie oleju. W takim przypadku należy wymontować i sprawdzić zawór nadciśnieniowy, Wym onto wanie • Wykręcić korek gwintowany i wyjąć znajdujące się poniżej sprężynę oraz tłoczek zaworu. • Sprawdzić tłoczek zaworu (patrz rys. B 3539), czy nie zacina się i czy nie ma przywartych zanieczyszczeń, W razie potrzeby tłoczek oczyścić lub wymienić. Zam on to wanie • Włożyć oczyszczone tłoczek i sprężynę. • Wkręcić korek gwintowany z nową podkładką miedzianą.

78

SILNIK

Obsługa układu smarowania Obsługa układu smarowania sprowadza się do okresowej wymiany oleju w silniku. Olej w silniku powinno się wymieniać co 15 000 km przebiegu {silnik benzynowy) lub co 7500 km (silnik wysokoprężny}. Jeżeli w ciągu roku samochód ma mniejszy przebieg, to olej Trzeba wymienić raz w roku. Wraz z wymianą oleju wymienia SIĘ filtr oleju. W przypadku Irudnych warunków eksploatacji samochodu, jak jazda na krótkich odcinkach, częste uruchamianie zimnego silnika lub jazda w zapylonym terenie, powinno się olej i filtr wymieniać częściej. Nie wolno wylewać starego oleju. Ze względu na ochronę środowiska oleje przepracowane trzeba oddawać do wyznaczonych stacji benzynowych.

Spuszczanie ołeju z silnika Nagrzać silnik do temperatury pracy (temperatura oleju -H800). Uwaga. Olej z silnika daje się również wysysać sondą włożonć) w miejsce wskaźnika bagnetowego. • Ustawić samochód poziomo na podstawkach. • Podstawić pod miskę olejową naczynie na stary olej. • Wykręcić z miski olejowej korek spustu oleju i pozwolić na spłynięcie całego oleju. Uwaga. Jeżeli stwierdzi się w oleju metalowe wiórki lub ścier w dużych ilościach. wskazuje to na wystąpienie zatarcia, na przykład panewek korbowych lub głównych wału korbowego. Aby uniknąć dalszych uszkodzeń po niezbędnej wówczas naprawie, trzeba starannie oczyścić kanały t przewody olejowe w silniku Dodatkowo powinno się wymienić chłodnicę oleju, jeżeli występuje w silniku. • Na koniec wkręcić korek spustu z nową uszczelką i mocno dokręcić z wyczuciem. Moment dokręcania 45 N-m (dla silnika 1,7 TD 80 N-m). Śrubę typu Torx (z

wewnętrznym wielo kątem) dokręca się z nową uszczelką momentem 10 N-m. • Opuścić samochód na koła, • Odkręcić filtr oleju. Do wymontowania filtra oleju warsztaty używają specjalnego klucza {rys. C 7982). Jeżeli nie dysponujemy nirn, można również posłużyć się paskiem skórzanym. Można również wbić z boku w filtr ostry wkrętak. Podczas odkręcania wycieknie wówczas z filtra olej - podstawić naczynie. Pozwolić na spłynięcie oleju z filtra do naczynia. Napełnianie silnika

olejem

• Stosować się do instrukcji podanej na filtrze olaju. • Oczyścić gniazdo mocowania filtra. Ewentualnie zdjąć pozozstawioną tam uszczelkę filtra. • Posmarować lekko olejem silnikowym uszczelkę gumową na nowym filtrze oEeju. • Przykręcić nowy filtr tylko re_ką {15 N-m). • Wlać świeży olej przez otwór w pokrywie obudowy waJka rozrządu. Uwaga, Oleje klasy CD nie są przeznaczone do silników benzynowych lecz do wysokoprężnych. • Odległość między kreskami „MIN1" i „MAX" na wskaźniku bagnetowym (rys. 3448 J) odpowiada około 0,75 litra - sil-

79

UKŁAD SMAROWANIA ILOŚĆ OLEJU DO WYMIANY Sitnik

z wymiana filtra bez w y m i a n y oleju łiltra o le| u

•4NV

3.0 d m

J

ok 2.75 dm*

K1BNZ ElfiNZ.

3,5 d m

J

• k 3.25 d m

I13NZ

4.0 d m

3

ok 3,75 dm'

4.6 d m

1

ok. 4,25 dm'

:ISNZ

I25KE

C2GLET,

'7YD

4,75d m

'7DR

5.0 d m

"C4EE

4.5 d m ]

J

3

ok 4,25 dm 3

1

ok 4,0 d m '

-iiki 1,4 i 1,6 dm 3 lub3 1 litrowi oleju - silniki 1,7; 1,8; 2,0 dm . Jwaga. W samochodach z katalizatora mi ~ależy zwracać uwagę, aby poziom oJeju .v żadnym przypadku nie przekraczał naku „MAX" na wskaźniku. Jeżeli roziom przekroczy wskazanie maksimum, to trreba wyssać nadmiar oleju, =onieważ może dojść do uszkodzenia .^talizatora i uszczelnień wału kori owego, • Pojeździe próbnej sprawdzić szczelność

dokręcenia korka spustu ofeju i filtra, w razie potrzeby ostrożnie odkręcić. •Aby móc lepiej kontrolować warunki eksploatacji silnika zaleca się do wymiany używać tego samego typu oleju, możliwie tej samej marki. Dlatego celowe jest umocowanie do silnika papierowej tabliczki, na której zaznaczy się klasę lepkości i markę wlanego oleju. • Nie jest korzystne używanie przemiennie różnych typów olejów. Oleje tego samego typu, ale różnych marek nie powinny być ze sobą mieszane. W razie potrzeby. pr?y zmianie pór roku, można dolewać oleju tego samego typu i markir ale o innej lepkości.

ypowe niesprawności układu smarowania Objawy . kontrolna nie świeci EO łączeniu zapfcmu

kontrolna nie gaśnie silnika

Przyczyny

Sposób postępowania

Uszkodzony czujnik ciśnienie oleju

WI*|CZV^ ?apHonr ścia.gnq£ przewód z czujnika ciśnienia oleju i zewrzeć z masa. Jeżeli lampka zaświac(r wymienić czujnik

Przerwane zasilanie czujnika. 5korodowane styki

Sprawdzić obwód elektryczny i styki

Uszkodzona lampka kontrolna

Wymieniać lampkę.

Bardzo gorący olej

pominąć, jeżeli po zwiększeniu obrotowej lampka gaśnie

80

SILNIK

Olljawy

Sposób

Przyczyny

Lampka kontrolna nie yasnle po Za makie ciśnienie oleju Zwiększeniu prędko&ci Gbroiowej lub zaczyna świecić podczas jazdy Przewód czuinika ciśnienia oleju ma zwarcie z masą Uszkodzony czujnik ciśnienia oleju

Sprawdzić paziom oleju i uzupełnić w razia potrzeby, sprawdzić ciśnienie oleju przewód od czujnika i włączyć; zapłon. Kiedy lampka zaświeci, sprawdzić przewód Wymienić czujnik Uzupełnić olei

Ła ntskie ciśnienie olsju w całym Za mało olaju w silniku prędkości obroiowcj Zatkane sitko w smoku ułamana rura

Wymontować ml&kq olejową, oczyścić sitko lub wymienić

Zużyta pompa oleju

Wymontować i sprawdzić pompę., ewentualnie wymienić

Uszkodzenie łożysk

Rozebrać silnik

Za niskie ciśnienie oleju w Zatarcie zaworu riizszym zakresie prędkości wogo w sianie otwartym obrotowe] wskutek zanieczyszczeń

WymontowHi i sprawdzić zawór

Za wysokie ciśnienie oleju przy hJieotwieranie SIĘ zaworu nad|>[ęd koś ciach ponad 2000 ciśnieniowego wskurek zanien-br/mm czyszczeń

Wymontować i sprawdzić zawór

UKŁAD CHŁODZENIA Obieg cieczy w układzie chłodzenia Chłodzenie silnika odbywa się cieczy tłoczoną przez pompę w obiegu sterowanym przez regulator temperatury, nazywany termostatem. Ciecz chłodzące zapobiega korozji silnika i musi pozostawać w układzie przez cały rok. Przed początkiem zimy powinno sję sprawdzić odporność cieczy na zamarzanie. Korek wlewu w układzie jest zaopatrzony w zawór nadciśniemowy, który pozwala utrzymywać nadciśnienie około 100...140 kPa i tym samym podwyższyć temperaturę wrzenia cieczy

do+125°C.

Aby uniknąć zaciskania przewodów gumowych w trakcie schładzania cieczy zastosowano w korku drugi zawór podciśnieniowy, który otwiera się przy podciśnieniu około 6..10 kPa i dopuszcza powietrze do układu.

Ciecz przepływa przez chłodnicę w wężownicy ułożonej z góry na dół (chłodnica o przepływie poprzecznym). Tu odbywa się jej schłodzenie przez powietrze wpadające podczas jazdy lub zasysane przez wentylator. Ostudzona ciecz jest ssana dolnym przewodem przez pompę i tłoczona do głowicy oraz kadłuba silnika. Głowica silnika jest tak skonstruowana, że ciecz dopływa bezpośrednio kanałem do gniazd zaworów, w celu jch intensywnego schłodzenia. Stąd ciecz przepływa do skrzyni korbowej. Po obejściu cylindrów dostaje się do obudowy termostatu i, jeżeli termostat jest otwarty, przepływa gumowym przewodem do górnego zbiornika chłodnicy, gdzie z powrotem zaczyna się obieg cieczy. Termostat pozostaje zamknięty przy temperaturze cieczy poniżej +92PC. Ciecz jest wtedy zasysana prze? pompę bezpośrednio z obudowy termostatu i tłoczona do kanału w głowicy, z pominięciem chłodni-

UKŁAD CHŁODZENIA

cy. Dzięki temu uzyskuje się szybkie nagrzewanie silnika. Termostat zaczyna się Qotwierać przy temperaturze około -92 C i osiąga pełne otwarcie przy temoeraturze+1O7°C. Silnik czesciocyEindrowy ma dodatkową elektryczną pompę cieczy chłodzącej, umieszczoną przed chłodnica., z prawej sirony u dołu. W ten sposób nie dopuszcza się do spiętrzenia ciepia po /wyłączeniu gorącego silnika. Sprawdzanie układu chłodzenia Szczelność układu chłodzenia i działanie zaworu nadciśnieniowego w korku zbiornika wyrównawczego można sprawdzić ogólnie dostępnym przyrządem do kontroli chłodnic. • Włożyć przyrząd w otwór zbiornika Łvyrównawczego. Pompka, ręczną przyządu wytworzyć nadciśnenie około 100 • Jeżeli ciśnienie zmniejsza się, odszukać usunąć miejsce przecieku. Nieszczeność objawia się wyciekającą cieczą :"iłodzącą. • Jeżeli ciśnienie zmniejsza się bez ,vidocznego wypływania cieczy lub wręcz zwiększa się, należy wnioskować o wewnętrznym przecieku do sifnika, na :-zykład wskutek uszkodzenia uszczelki lewicy lub pęknięcia kadłuba. t Nasadzić przyrząd na korek zbiornika wyrównawczego w celu sprawdzenia :aworu nadciśnieniowego w korku. .Yytworzyć pompką nadciśnienie. = rzy nadciśnieniu 120...140 kPa zawór się otworzyć.

Opróżnianie i napełnianie •adu chłodzenia

\ e przewiduje się okresowej wymiany ; 3czy chłodzącej. Ciecz chłodzącą wymienia się tylko po jej spuszczeniu podzias napraw wymagających opróżnienia _<ładu chłodzenia, na przykład zdjęcie ;jQwicy, wymontowanie chłodnicy lub -=grzewnicy, wyjęcie silnika z samo:nodu. Jest to konieczne, ponieważ

antykorozyjne składniki cieczy osadzają się w fazie docierania na aluminiowych powierzchniach nowych elementów, tworząc długotrwałą warstwę ochronną. W zlanej cieczy ilość tych składników jest juź na ogół niewystarczająca do stworzenia odpowiedniej warstwy antykorozyjnej na nowych częściach. Uwaga. Ciecz chłodząca jest trucizną i nie może zostać po prostu wylana lub wrzucona do przydomowego śmietnika. Odpowiednie służby miejskie poinformują, gdzie można oddać zużytą ciecz chłodzącą. Opróżnianie • Odkręcić korek na zbiorniku wyrównawczym. Uwaga. Przy gorącym silniku połoiyć na otwierany korek szmatkę, aby uniknąć poparzenia przez gorącą ciecz lub parę. Korek odkręcać tylko przy temperaturze cieczy poniżej T 9 0 C . • Podstawić pod chłodnicę czyste naczynie. • Poluzować i przesunąć opaskę zaciskową na dolnym przewodzie chłodnicy. Odłączyć przewód od chłodnicy i pozwolić na wypłynięcie całej cieczy. C

Napełnianie Uwaga, Stosować ciecz chłodzącą przeznaczoną do układów z aluminiową chłodnicą i nagrzewnicą, •Podłączyć do chłodnicy dolny przewód gumowy, założyć opaskę.

Silniki 14 i 1,6 dm3 • Odłączyć przewód elektryczny od czujnika temperatury i wykręcić czujnik (rys. D0966). •Wlewać ciecz do zbiornika wyrównawczego, aż zacznie wypływać przez otwór po wykręconym czujniku. • Wkręcić z powrotem czujnik (10 N-m) i podłączyć przewód elektryczny. • Wlać ciecz chłodzącą do zbiornika wyrównawczego, do znaku „KALT\

82

SILNIK

Uwaga. W silnikach od pojemności 1,7 dm3 układ chłodzenia po zalaniu odpowietrza się samoczynnie w trakcie nagrzewania silnika. • Zakręcić korek na zbiorniku wyrównawczym do oporu. • Uruchomić silnik i pozostawić pracujący z prędkością obrotową około 3000 obr/min, aż otworzy się termostat. Dolny przewód chłodnicy jest wtedy gorący. • Sprawdzić szczelność układu chłodzenra. • Wyłączyć silnik i pozostawić do ostudzenia. • Jeszcze raz sprawdzić poziom cieczy chłodzące] i ewentualnie uzupełnić. Wymontowanie i zamontowanie termostatu Termostat otwiera duży obieg układu chłodzenia po wystarczającym nagrzaniu silnika. Jeżeli wskutek uszkodzenia termostat pozostaje zamknięty, temperatura silnika staje się zbyt wysoka. Można to rozpoznać po tym, że wskaźnik temperatury osiąga czerwone pole. a chłodnica pozostaje zimna. Inną usterką termostatu może być jego niezamykanie się przy zimnym silniku. Objawia się to niedogrzaniem silnika Tub bardzo powolnym narastaniem temperatury cieczy lub zmniejszoną efektywnością działania nagrzewnicy zimą.

Wym on to wanfe silnikiOHC 1,8 i2,0 oraz siinik C16NZf2} • Umieścić naczynie pod króćcem przy termostacie. Odłączyć przewód gumowy od obudowy termostatu. Wcześniej poluzować i przesunąć opaskę zaciskową (rys, D0930). • Odkręcić obudowę termostatu. Uwaga, Termostat jest na trwale połączony i obudową i nie można go wymienić oddzielnie. Sprawdzanie termostatu Uwaga, Można sprawdzić tylko temperaturę początku otwarcia termostatu, ponieważ pełne otwarcie termostat osiąga w temperaturze przekraczającej punkt wrzenia wody.

UKŁAD CHŁODZENIA

83

• Podgrzewać termostat powoli w naczyniu z wodą. Termostat nie powinien dotykać ścianki naczynia {rys, Y-1803). • Termostat powinien zacząć się otwierać .v temperaturze +92X. Pełne otwarcie termostatu następuje w temperaturze -1076C. • Niesprawny termostat należy wy-nienić. Zamontowani® • Przykręcić obudowę termostatu mo-ientem 15 N»m, wkładając nowy : arścień uszczelniający. Jwaga, Nie dokręcać śrub zbyt mocno. • Podłączyć przewód gumowy i zabezz sczyć opaską. .Wymontowanie (silniki 1,7 D) • ^•dstawić naczynie pod obudową ter—ostatu. • Ddkrecić pokrywę termostatu od obu;:wy [rys, B 4557) i odłożyć na bok z : :dłączonym przewodem gumowym. • «Vyja,ć termostai razem z pierścieniem : -Tiowym (rys. B 4558).

Zamontowanie • /.'łożyć termostat z nowym pierście- =m gumowym. Zwrócić uwagę, aby była skierowana do dołu. • Przykręcić pokrywę termostatu momentem 15 N-nr Wymontowanie (silnik 1,7 7D) • Podstawić naczynie pod obudowę termostatu. • Ściągnąć przewód z pokrywy termostatu • Odkręcić pokrywę Termostatu (patrz rys. C725O). • Wyjąć termostat. Zamon tow&nie 1557

• Oczyścić powierzchnię styku pokrywy oraz obudowy.

84

SILNIK

• Odkręcić górną część obudowy i zdjąć z termostatem. • Wykręcić termostat z mocowania i wyciągnąć, dociskając wcześniej termostat szczypcami, w sposób pokazany na rysunku C 8423. Zamon towanie

*Tak włożyć termostat, aby otwór znalazł się u góry (jak na rysunku C 9713). * Przykręcić pokrywę termostatu z nową uszczelką momentem 30 N-m. • Podłączyć przewód gumowy i zabezpieczyć opaską.

Wymontowanie i silniki szesnas toza woro we) 'Odkręcić korek zbiornika wyrównawczego. * Podstawić naczynie pod obudowę termostatu, • Odłączyć przewód gumowy od obu* tiowy termostatu i spuścić nieco cieczy.

• Oczyścić powierzchnię styku, • Włożyć nową uszczelkę typu „o-ring" (rys. E 3164). • Włożyć termostat i zaczepić w mocowaniu. • Przykręcić obudowę termostatu. • Podłączyć przewód gumowy i 2abezpieczyć opaską. • Napełnić układ chłodzenia i odpowietrzyć. Wymontowanie {silniki OHC 7,4 i 1.6 dm* bez C16NZ{2» • Spuścić ciecz chłodzącą. • Wymontować pasek zębaty, patrz rozdział „Wymontowanie i zamontowanie głowicy \ • Odkręcić obudowę termostatu i wyjąć termostat (rys. D 0925). Termostat znajduje się z boku przy głowicy, poniżej koła zębatego wałka rozrządu. • Sprawdzić termostat i ewentualnie wymienić.

UKŁAD CHŁODZENIA

85

Wymontowanie i zamontowanie chłodnicy Wym on to wanie • Spuścić ciecz z układu chłodzenia. W tym celu odłączyć dolny przewód gumowy {rys. D 0965). Zebrać ciecz do naczynia, ponieważ może być ponownie użyta. • Odłączyć od chłodnicy górny przewód gumowy ora? przewód prowadzący do zbiornika wyrównawczego. Wcześniej poluzować i przesunąć opaski zaciskowe.

Zamontowanie • Włożyć termostat z nową uszczelką, ^owek w termostacie musi wejść w vystęp na głowicy (rys. E 0196), • Przykręcić obudowę termostatu mo-lentem 10 N-rn. • Przykręcić tylną osłonę paska zębatego -nomentem 15 N-m. -Przykręcić koło zębate wałka rozrządu -nomentem 45 N-m. • Przykręcić pokrywę obudowy wałka ;>zrządu z nową uszczelką momentem 3 N-m. • Zamontować pasek zębaty, patrz •ozdział „Wymontowanie i zamontowanie = aska zębatego" • Napełnić układ chłodzenia.

• W przypadku automatycznej skrzynki przekładniowej poluzować opaski zaciskowe i odłączyć przewody olejowe od chłodnicy. Zatkać przewody czystymi korkami. • Odłączyć przewód elektryczny od wentylatora. • Wyciągnąć wkrętakiem lub szczypcami boczne klamry mocujące. • Wyjąć chłodnicę do góry z gumowych podpór, razem z wentylatorem. Zam on to wanie • Jeżeti chłodnica ma być wymieniona, przełożyć do nowej chłodnicy wentylator i wyłącznik termiczny.

36

SILNIK

• Sprawdzić stan tulejek gumowych mocowania chłodnicy. Uszkodzone lub popękane tulejki wymienić. • Włożyć chłodnicą z wentylatorem w podpory gumowe. • Wyrównać ustawienie chłodnicy i wcisnąć klamry mocujące. • Podłączyć przewody elektryczne do wyłącznika termicznego i do wentylatora. • W przypadku automatycznej skrzynki przekładniowej podłączyć przewody olejowe i zabezpieczyć opaskami. Sprawdzić stan oleju w skrzynce przekładniowej. • Podłączyć przewody gumowe do chłodnicy i zabezpieczyć opaskami, • Napełnić układ chłodzenia, patrz rozdział ttOpróżnianie i napełnianie układu chłodzenia \

Wymontowanie i zamontowanie pompy cieczy chłodzącej

Poniżej opisano wymontowanie i zamontowanie pompy cieczy chłodzącej dla wszystkich silników, z wyjątkiem silnika wysokoprężnego 1,7 TD Czynności specyiiezne dla tego typu silnika zostały podane na końcu rozdziału. Uwaga. Pojawienie sie_ kropli w otworze odpowietrzającym pompy cieczy chłodzącej lub nieduże obłoki pary cieczy chłodzącej można uznać za normalne, jeżeli nie towarzyszy temu widoczne obniżanie się poziomu cieczy chłodzącej w zbiorniku wyrównawczym.

Wytnon to wanie •Odłączyć przewód masy od akumulatora, • Spuścić ciecz chłodzącą do podstawionego naczynia. Po opróżnieniu układu od razu z powrotem umocować i zabezpieczyć opaską dolny przewód chłodnicy. •Wymontować pasek klinowy, patrz rozdział ..Wymontowanie i zamontowanie paska klinowego". •Wymontować przednia, osłonę paska zębatego, patrz rozdział „Wymontowanie i zamontowanie paska zębatego".

• Zwolnić naciąg paska zębatego, patrz rozdział „Wymontowanie i zamontowanie paska zębatego". • Odkręcić i wyjąć pompę cieczy chłodzącej (rys. P0510),

Zamontowanie

• Oczyścić powierzchnie styku na pompie i kadłubie silnika Aby uniknąć przywarcia pompy, należy powierzchnię styku na kadłubie oraz pierścień uszczelniający w obudowie pompy powlec cienko smarem silikonowym, na przykład Opel 1970206 (90176353), Zapieczona pompa nie da się już obrócić podczas regulacji naciągu paska zębatego.

UKŁAD CHŁODZENIA

• Włożyć pompę cieczy chłodzącej w kadłub z nowym pierścieniem uszczelniającym (rys. B 2773). Uwaga. Śruby dokręcać tylko ręką, • Założyć pasek zębaty i naciągnąć, patrz rozdział „Wymontowanie i zamontowanie paska zębatego". • Dokręcić pompę cieczy chłodzącej następującymi momentami: 8 N-m (śruby M6} dla silników 1,4 i 1,6 dm* lub 25 N'm1 [śruby M8) dla silników 1,7; 1,8; 2,0 dm . • Zamontować przednią osłonę paska zębatego. • Zamontować i naciągnąć pasek kdnowy, patrz rozdział „Wymiana i regulacja naciągu paska klinowego". • Napełnić układ chłodzenia. • Podłączyć przewód masy do akumulatora.

Wymontowanie {s/łnik 1,7 TD)

• Odkręcić śruby mocujące koło pasowe compy cieczy chfodza.ce] (patrz strzałki na rysunku C 7265) i zdjąć koło Podczas uzowania śrub przytrzymać koło pasowe "aśmą do odkręcania filtrów oleju, na jrzykład Hazet 2170, • Przytrzymać wygiętym kluczem oczko,vym centralną śrubę wału korbowego odkręcić śruby mocujące koło pasowe na wale korbowym (rys. D 5910). Zdjąć •.oło pasowe. • Odkręcić pompę cieczy chłodzącej (rys. Z 7266) i wyciągnąć z kadłuba razem : prowadnicą cieczy chłodzącej. Zamontowanie • Wróżyć do głowicy prowadnicę cieczy --lłodzącej• Wsunąć w kadłub pompę cieczy :hłodzącej z nową uszczelką i przykręcić riomentem 20 N-m. • Przykręcić koło pasowe do wału korbowego momentem 20 N-m. • Założyć koło pasowe pompy cieczy chło-zącej i przykręcić momentem 10 N-m.

87

88

SILNIK

Wymontowanie i zamontowanie wentylatora chłodnicy Wy ni on to wanie • Odłączyć przewód masy od akumulalora. • Wyciągnąć z silnika wentylatora wtyk złącza elektrycznego (rys. B 9499). • Odkręcić osłonę wentylatora od chłodnicy i wyciągnąć do góry z dolnego prowadzenia, • Odkręcić silnik wentylatora od osłony {rys. D 0932).

Zamon towanie • Przykręcić silnik wentylatora do osłony, •Włożyć osionę z silnikiem w prowadnice przy chłodnicy i przykręcić. •Podłączyć do silnika wentylatora przewody elektryczne. • Podłączyć przewód masy do akumulatora. •Uruchomić silnik i pozostawić do nagrzania, aż włączy się wentylator. Ciecz chłodząca Układ chłodzenia został napełniony przez producenta mieszaniną wody i niezamarzającego koncentratu. Mieszanina \a zapobiega uszkodzeniom powodowanym prze? mróz i rdzę, odkładaniu się kamienia, a także podnosi temperaturę wrzenia cieczy chłodzącej. Temperaturę tę podnosi również zawór w korku zamykającym chłodnicę lub zbiornik wyrównawczy. Zawór ten powoduje powstanie nadciśnienia 100...130 kPa w układzie chłodzenia nagrzanego silnika. PROPORCJE SKŁADNIKÓW CIECZY CHŁODZĄCEJ Silnik

Tempera* Ilość kontura nleza* Cflnlratu marzą ma

Ilość wody

Ilość mieszamiiy

l r 4 dm 3

-30cC -40nC

2.5 dm 1 2.9 drrr

3.1 dm : 1 2.7 dm' 5r6 dm

16 dm*

-30cQ -AO°C

2r6 dm ! 3 r 0 dm ;

3r2 dm ! 2ra dm ! 5rB dm'

E18NVR 1,8 dm'

-30*C -4Q*C

3 r 0 dm' 3r5 dm ;

3r7 dm 1 3.2 dm ; 6,7 dm'

C1SNZ 2.0 dm 1

-30 : C

3r2 dm ; 3ra dm ;

4.0 dm J 3,4 dm J 7.2 dm*

2,5 dm3

-ao*c -4O'C

3.4 dm ł 3,9 dm 1

4,1 dm3 J 3,6 dm' 7.5 dm

17 TD {TC4EŁ1)

-30DC -40DC

3,3 dm' 3.9 dm'

4,1 dm ] 1 3,5 dm' 7,4 dm

17 ¥D 17 DR

-303C -40"C

4.0 dm J 4.B dmJ

5.1 dm' 4.3 dm3 9.1 dm'

-4D°C

UKŁAD CM LODZENIA

temperatura wrzenia cieczy HVyższa rhłodzącej jest potrzebna do prawidłowego chłodzenia silnika Przy niższej temperaturze mogłoby dojść do spiętrzenia ciepła, które zakłóci obieg :ieczy chłodzącej. Dlatego układ chłodzenia powinien być zalany przez cały rok -veszaniną koncentratu i wody. Jwaga. Chłodnica i nagrzewnica są //ykonane z aluminium, dlatego wymagaą stosowania odpowiedniego koncen-atu, zalecanego przez firmę Opel. ,V naszej szerokości geograficznej stężanie mieszaniny powinno zapewniać jej - ^zamarzanie do temperatury -30"C. Obsługa układu chłodzenia .'/zrokowa kontro/a szczelności _ .vaga. Pojawienie się kropli cieczy w :r,vorze odpowietrzającym pompy cieczy iHodzącej lub zjawisko parowania cieczy . przedziale silnika nie mają znaczenia, nie są związane z wyraźnie wiii ubytkami cieczy chłodzącej w i orni ku wyrównawczym. • Ściskać i przeginać przewody gumowe _dadu chłodzenia, aby sprawdzić, czy nie :Z porowate. Przewody stwardniałe •-mienić. • =rzewody nie mogą być osadzone zbyt :~ko na króćcach. • Sorawdzić dociągnięcie opasek zacisko- :h na przewodach. • iarawdzić stan uszczelki korka zbiornika , równa wcz ego. : ?rawdzanie poziomu cieczy : -/odzącej .'« przypadku zamkniętego układu chło—enia nie dochodzi do ubytków cieczy. T atego rzadko zachodzi konieczność ,7jpełniania poziomu cieczy chłodzącej. z ;:iom ten powinno się sprawdzać przed 4=zdą dłuższą jazdą. W samochodzie z ::\odem ostrzegania o stanie cieczy. BOyl niski jej poziom spowoduje zaf.-.jecenie się lampki w zestawie E-aźników.

• Sprawdzić poziom cieczy chłodzącej przy zatrzymanym silniku, • Przy zimnym silniku poziom cieczy chłodzącej powinien się znajdować nieco powyżej znaku ,,KALT" na zbiorniku wyrównawczym [rys. 4573 V). • Jeżeli przy zimnym silniku poziom cieczy chłodzącej nie sięga znaku „KALT", należy uzupełnić ilość cieczy. Przy gorącym silniku poziom cieczy w zbiorniku podnosi się, aby później opadać w miarę ochładzania się silnika. Uwaga, Kiedy silnik jest gorący, to korek na zbiorniku wyrównawczym otwierać bardzo ostrożnie, ponieważ istnieje niebezpieczeństwo poparzenia się. Podczas otwierania położyć na korek szmatkę. Zaleca się otwierać zbiornik wyrównawczy, kiedy temperatura cieczy chłodzącej opadnie poniżej +90°C. •Podczas otwierania zbiornika wyrównawczego najpierw korek nieco poluzować i odczekać, aż ustąpi nadciśnienie. Dopiero wtedy całkowicie odkręcić i zdjąć korek. • Aby uniknąć uszkodzenia silnika, wolno dolewać tylko zimnej cieczy chłodzącej do zimnego silnika. • Do uzupełnienia poziomu cieczy chłodzącej stosować zawsze, nawet w lecie, mieszankę środka niezamarzającego i wody destylowanej. Uwaga. Kiedy zachodzi konieczność kontynuowania jazdy można, szczególnie latem, stosować na dolewkę czystej wody. Przy najbliższej okazji trzeba jednak uzupełnić ciecz środkiem niezamarzającym.

90

SILNIK

• Sprawdzić wzrokowo szczelność układu chłodzenia, jeśli poziom cieczy często znajduje się poniżej znaku „KALT". • Zakręcić korek na zbiorniku wyrównawczym do pierwszego oporu. Sprawdzanie temperatury zamarzania cieczy chłodzącej Przydatność cieczy chłodzącej powinno się sprawdzać przed nastaniem zimy. •Uruchomić i nagrzać silnik, aż ciecz w zbiorniku wyrównawczym stanie się ciepła tdo ciepłoty ciała). •Ostrożnie otworzyć korek w zbiorniku wyrównawczym, patrz poprzedni podrozdział, • Zassać przyrządem ciecz chłodząca i odczytać na areometrze gęstość cieczy (rys.

T-6249). W naszym klimacie temperatura zamarzania cieczy chłodzącej powinna sięgać -30°C. Dolewanie koncentratu firmy Opel Uwaga. Chłodnica i nagrzewnica są wykonane z aluminium. Dlatego do układu

Typowe niesprawności układu chłodzenia ZA WYSOKA TEMPERATUR A CIECZY CHŁODZĄCEJ. WSKAŹNIK TEMPERATURY NA CZERWONYM ZAKRESIE

Sposób postępowania Zbyt mało cieczy cli lodzącej w układzie ma otwiera się pompa

cieczy

Zbiornik wyrównawczy powinien być napełniony ponad znak ..KALT". Sprawdzić szczelność układu Sprawdzić, czy górny przewód chłodnicy aasr gorący. Jeżeli nie, wymontować tert, sprawdzić i ewentualnie wymienić Wymontować i sprawdzić pampę cieczy chlodzącsj

chłodzącej Uszkodzony czujnik wskaźnika tempera lury

Sprawdzić czujnik

Uszkodzony wskaźnik lemperat w v

Zlecić sprawdzanie wskaźnika

Uszkodzony korek wlewu

Sprawdzić otwarcie zaworu w korku

uzebrowanie

Wymontować chłodnicę i przedmuchać sprężonym powietrzem od strony silnika

Zatkane rutki chłodnicy kamieniem lub rdzą. Chłodnica |est gorąca tylko u góry, dolny przewód pozostaje chłodny

Wymienić chłodnicę

Nie wigeza się wentylator

Sprawdzić styki złącza elektrycznego wentylatora W razie potizeljy podłączyć zasilanie bezpośrednia z akumulatora (palrz schemat elektryczny). Uważać na ubraca|aca s\ę łopatki wentylaiora! Sprawdzić wyłącznik termiczny

UKŁAD WTRYSKU BENZYNY

:hłodzenia wolno wlewać tylko środek niezamarzający zalecany przez firmę Opel, który nadaje się do tego typu układów. Przykład. Pomiar przydatności 1 cieczy :hłodzącej dał dla silnika 1,8 dm wynik •0DC W takim przypadku należy spuścić : układu chłodzenia 2,0 dm' cieczy :hłodzącej i w jej miejsce wlać 2.0 :zystego koncentratu środka niezamarzaacego. W ten sposób osiągnie się zabezpieczenie przed zamarzaniem do -30T, Wartość

Ilość cieczy do wymiany Silniki Silniki Silniki 1,4 i 1,6 dm 1 1.812,0 dm 1 1 7i 3,7TD

D -G -10 -1B -20 -36

2,6 2,5

2,0

-

1.5 1,0 0,5

3.2 3,0

23 2.0 1,5 1,0

4.0 3.5 3,0 2,5 2,0 1.5

• Zamknąć korkiem zbiornik wyrównawczy i jeszcze raz powtórzyć pomiar po eździe próbnej.

UKŁAD WTRYSKU BENZYNY

Wiadomości wstępne

\

Silniki samochodów Opel Vectra i Calibra są wyposażone w gażnik lub układ vtryskowy, zależnie od mocy. Silniki 1.6 dm3 oraz 1,8 dm* (90 KM) maja. układ .ytryskowy jednopunktowy (Multec), pod:zas gdy silniki 2,0 i 2,5 dm3 są zasilane j kładem wtryskowym wielopunktowym rypu Simtec lub Motronic, patrz tablica w ozdziale „Charakterystyka techniczna". Maściwie są to połączone układy wtryskowe i zapłonowe, ze wspólnym urząrJzeniem sterującym. Wszystkie układy vtryskowe bazują na tym samym podstawowym układzie elektrycznie sterowanego wtrysku pulsacyjnego. W tym ozdziale zostanie omówiona zasadniczo ziąść układu związana z wtryskiem paliwa.

91

Mikroprocesor w urządzeniu sterującym rozpoznaje usterki w układzie wtryskowym i zapłonowym, jak na przykład uszkodzony czujnik, zerwane połączenie lub chwiejny stykŁ Usterki takie zostają natychmiast po pierwszym wystąpieniu zapamiętane w Urządzeniu sterującym. Jednocześnie zaczyna świecić lampka kontrolna w zestawie wskaźników. Jeżeli usterka wystąpi tylko jednorazowo, na przykład przy poluzowanym styku, lampka kontrolna gaśnie, jednak fakt wystąpienia usterki pozostaje w pamięcf. Uwaga. Jeżeli akumulator pozostawał odłączony dłużej niż 10 s, to nastąpi wymazanie z pamięci wszystkich ewentualnych kodów usterek. Skasowanie kodu usterki nastąpi również po 20 uruchomieniach silnika, podczas których dana usterka juz nie wystąpiła Wszystkie układy wtryskowe są trwałe i nie wymagają dużej obsiuyi. Naprawy układów do Zasada działania układu Motronic Silnik C20NE {115 KM) był wyposażany do VIII 1989 w układ Motronic ML4.1, natomiast od IX 1989 w układ Motronic M1.5. Z kolei silnik szesnastozaworowy C20XE byl do VIH 1992 wyposażany w układ Motronic M2.5, a od IX 1992 w ukJad Motronic M2.8. W silniku turbo stosowano układ Motronic M2.7. Elektryczna pompa paliwa zasysa benzynę ze zbiornika paliwa i tłoczy ją poprzez filtr do kolektora, a następnie do wtryskiwaczy. Zamontowany w kolektorze wtryskiwaczy regulator ciśnienia zapewnia utrzymanie stałego ciśnienia w układzie na poziomie 2OO±2O kPa (ML4.1 oraz M1,5}. Wtryskiwacze są otwierane na drodze elektrycznej i podają paliwo do cylindrów przez zawory dolotowe w sposób przerywany (pulsacyjny). Zasysane przez silnik powietrze przechodzi przez filtr powietrza do kolektora dolotowego z przepływomierzem. W obudowie przepływomierza znajduje się klapa spiętrzająca, która jest wychylana w odpowiednie położenie przez prze-

Sil NIK

SCHEMAT UKŁADU WTRYSKOWEGO MO1RONIC SILNIKA 16-ZAWOF0WEG0 3 - zbiornik paliwa. 2 - pompa paliwa, 3 - filtr paliwa. 4 - regulator ciśnienia paliwa. 5 - cewka zapłonowa, 6 - przepfywomieri powjelrza masowy (w silniku 3V - objętościowy}. 7 - wtryskiwacz paliwa, 3 - rozdzielacz zaptonu. S - czujnik położenia przepusinicy, 10 - elektroniczne uradzenia sterujące, 11 - regulaior biegu jałowego, 12 - czujnik lemperaiury, 13 - czujnik spalania stukowego (tylko silnik 16V), 14 - czujnik położenia ZZ, r, 1G-sonda lambdar 17 - filtr z węglem aktywnym

pływające powietrze. Odchylenie kątowe kfapy służy jako miara ilości przepływającego powietrza. Odpowiednie sygnały do urządzenia sterującego są wysyłane przez potencjometr połączony z klapą. Urządzenie sterujące reguluje czas otwarcia wtryskiwaczyr a tym samym dawkę podawanego paliwa, stosownie do zmierzonej ilości powietrza i chwilowej prędkości obrotowej. Im dłużej jest otwarty wtryskiwacz, tym więcej paliwa zostaje wtryśnięte do cylindra. Dodatkowe czujniki pozwalają korygować dawkę paliwa do ekstremalnych warunków jazdy.

• Motronic ML4.1: czujnik położenia przepustnicy ma postać wyłącznika osa dzonego bezpośrednio na osi przepustnicy, który rozpoznaje stan biegu jałowego stan pełnego obciążenia silnika. Dzięk temu układ rozpoznaje fazę hamowania silnikiem. Styk biegu jałowego czujnika poiożenia przepustnicy jest wtedy zamknięty, a prędkość obrotowa silnika przekracza wartość odpowiadającą biegowi jałowemu. Obie informacje powodują, że urządzenie sterujące odcina zasilanie sil nika paliwem. W układzie Motranic M1.5 czujnik położenia przepustnicy ma postać

UKŁAD WTPY5KU BENZYNY

= otencjometru, który przekazuje do .sądzenia sterującego informację o aktu= nym położeniu przepustnicy. • Przekaźnik pompy paliwa znajduje się w 7*rzynce przekaźników za lewym mocowaniem kolumny zawieszenia do nadwozie Przekaźnik zasila prądem pompę zaliwa. Obwód zabezpieczający przerywa ;:>pływ prądu jak tylko zanikną impulsy zapłonowe, na przykład kiedy silnik się • Z boku w kadłubie silnika jest umiesz:zony czujnik indukcyjny, który przekazuE informacje o prędkości obrotowej wału 5 mka. • Sonda lambda [czujnik tlenu) w samo- odzie z katalizatorem mierzy zawartość : enu w spalinach i przekazuje odpowied- s sygnały napięciowe do uradzenia kierującego. Dzięki temu urządzenie cerujące tak ustala skład mieszanki pali.'.swo-pawietrznej, aby katalizator opty—alnie oczyszczał spaliny. » Elektroniczne urządzenie sterujące znaj: _,je się za poszyciem z tworzywa iztucznego, w nogach pasażera obok • Regulator biegu jałowego steruje przei-Twem powietrza w kanale obejściowym nepustnicy. Dzięki temu prędkość obro..a biegu jałowego jest utrzymywana -= stałym poziomie, niezależnie od uczenia dodatkowych odbiorników, na ;-zykład wspomagania układu kierowni::ego lub klimatyzacji. Regulator jest rurowany przez elektroniczne urządzenie Uotranic M2.5/M2.7/M2.8 silnik 16-zaworowy) tronie M2.7 bazuje na układzie 'stronic M2.5 i jest dostosowany do ?c
przepływomierz masowy powietrza. Przepływomierz taki rna następujące zalety, mniejsze wymiary, automatyczna, kompensację wpływu temperatury i wysokości, brak ruchomych części, a tym samym i mniejsze zużycie. W obudowie przepływomierza znajduje się podgrzewany elektrycznie drut, który jest chłodzony przez opływające go powietrze. Urządzenie elektroniczne tak reguluje pra.d podgrzewania, aby temperatura „gorącego' drutu pozostawała stała. Jeżeli na przykład rośnie ilość zasysanego powietrza, podgrzewany element jest bardziej schładzany. Tym samym wzrasta od razu prąd zasilania, aby wyrównać temperaturę podgrzewanego elementu Dzięki wahaniom prądu układ Motronic rozpoznaje stopień obciążenia silnika i odpowiednio reguluje dawkę paliwa. Aby uniknąć zakłócenia pomiarów wskutek zanieczyszczenia, drut jest po każdym wyłączeniu silnika automatycznie podgrzewany. • Selektywny nadzór spalania stukowego pozwala utrzymywać wyprzedzenie zapłonu na granicy spalania stukowego. Wyprzedzenie zapłonu jest automatycznie dostosowywane do jakości spalanego paliwa. Nadzorowanie spalania stukowego pozwoliło podnieść stopień sprężania w silniku, Dzjęki temu można lepiej wykorzystać energię cieplną paliwa, co prowadzi jednocześnie do jego oszczędności. Układ składa się z czujnika oraz obwodu elektronicznego. Wskutek wysokiego sprężania w silniku może dojść do spalania stukowego, co w przypadku powtarzania się może doprowadzić do uszkodzenia silnika. Aby tego uniknąć, potrzebny jest czujnik, który rozpozna nieprawidłowe spalanie i zapewni przestawienie wyprzedzenia zapłonu w kierunku opóźnienia. Czujnik spalania stukowego jest umieszczony przy kadłubie i połączony przewodem elektrycznym z elektronicznym urządzeniem sterującym Motronic. W przypadku uszkodzenia czujnika, urządzenie sterujące przestawia automatycznie zapłon w kierunku opóźnienia, aby nie dopuścić do

94

SILNIK

uszkodzenia silnika. Jest to połączone z obniżeniem mocy silnika, które ma również miejsce w przypadku zatankowania benzyny bezołowiowej LO 95 zamiast LO91, • Motronic M2.7/M2.8: czujnik położenia przepustnicy ma postaó potencjometru, zamiast wyłącznika. Przekazuje on do urządzenia sterującego informacje o dokładnym połażeniu przepustnicy, W zespole przepustnicy jest zamontowany czujnik temp. zasysanego powietrza • Wtrysk paliwa odbywa się sekwencyjnie. Oznacza to, że wtryskiwacze są sterowane oddzielnie i wtryskują paliwo w kolejności zapłonu. Dzięki odpowiedniemu dobraniu odstępu czasowego między wtryskiem paliwa a otwarciem zaworu dolotowego, można było polepszyć parametry eksploatacyjne i skład spalin. Ponadto mniejsza jest zwłoka silnika w momencie szybkiego uchylenia przepustnicy, • Motronic M2.7: urządzenie sterujące reguluje ciśnienie doładowania sprężarki poprzez impulsowo uruchamiany zawór trójdrożny. Czujnik ciśnienia doładowanego w zespole przepustnicy jest połączony przewodem elastycznym w wiązce przewodów elektrycznych bezpośrednio z urządzeniem sterującym. Po włączeniu biegu pierwszego lub wstecznego urządzenie sterujące redukuje ciśnienie doładowania i tym samym ogranicza moment obrotowy silnika. • Ciśnienie palfwa w układzie wynosi około 300 kPa; do I 1991: 250 kPa, Simtec 56.1 w silniku X20XEV(136KM) Simtec jest elektronicznym układem zapłonowym i wielopunktowym układem wtryskowym. Dzięki zastosowaniu dodatkowych elementów elektronicznych. można było poprawić kontrolę parametrów pracy silnika i obniżyć stężenie CO w spalinach, • W miejsce „gorącego" drutu przepływomierza powietrza zastosowano „gorący" film, który odznacza się większą dokładnością pomiarową.

• Dzięki zastosowaniu zaworu kontroli par paliwa sterowanie odpowietrzeniem zbiornika paliwa jest sprzężone z regulacją sondą lambda. • Obwód recyrkulacji spalin obniża stężenie tlenków azotu. Uwaga. Podczas prac przy układzie wtryskowym zachować szczególną czystość. Przed wymontowaniem oczyścić daną część środkiem do czyszczenia. Układ znajduje się pod ciśnieniem. Dlatego przed odłączeniem części trzeba usunąć ciśnienie. W tym celu ostrożnie odłączyć przewód paliwowy między pompą paliwa a filtrem paliwa. Na czas wyciągania przewodu obwiązać go szmatką. Nadciśnienie w układzie zanika samoistnie fbez odłączania przewodu) po kilku godzinach od zatrzymania silnika. Zasada działania układu Multec Pod nazwą Multec kryje się opracowany przez GM układ zapłonowy i jednopunktowy układ wtryskowy. Multec jest skrótem od wyrazów „Multipte Technology", które oznaczają „zwielokrotnioną technologię" i odnoszą, się do faktu zastosowania centralnej jednostki, sterujące} zarówno wtryskiem, jak i zapłonem. Układ charakteryzuje się pojedynczym wtryskiwaczem, umieszczonym centralnie nad przepustnicą. Uruchamianie wtryskiwacza zachodzi na drodze elektromagnetycznej. Potrzebne do tego impulsy dochodzą z elektronicznego urządzenia sterującego, które jest informowane o wszystkich ważniejszych parametrach pracy silnika przez czujniki. Mikroprocesor w urządzeniu sterującym rozpoznaje usterki w układzie wtryskowym i zapłonowym natychmiast po ich pierwszym wystąpieniu. Zostają one zapamiętane w urządzeniu sterującym. Uwaga. Jeżeli akumulator pozostawał odłączony dłużej niż 10 s, to nastąpi wymazanie z pamięci wszystkich ewentualnych kodów usterek. Skasowanie kodu usterki nastąpi również po 20 un chomieniach silnika, podczas którycł dana usterka już nie wystąpiła.

UKŁAD WTRYSKU BENZYNY

95

- RYSUNKU POKAZANO UKŁAD MULTEC STOSOWANY W SAMOCHODZIE KADETT W SAMOCHODACH VECTRA V=KTORE ELEMENTY ZNAJDUJĄ SIĘ W INNYCH MIEJSCACH - wtyk ALDL w samochodzie Vectra znajduje sie po lewej stronie w pisedziale silnika, obok korektora oktanowego. . - elektroniczne urządzenie sterujące. 3- przekaźnik pompy paliwu, w samochodzie Vectrd znajduje się w skrzynce :-.*ekBŻników. obok lewego mocowania kolumny zamieszenia, 4 - silnik krokowy regulatora lnegu jałowego, 5 .-rVskiwacz. & - czujnik położenia przepusłnifiy (potancjomeir), 7 - przełącznik Park/Neutral, 8 - czujnik przebyte] Togi, w samochodzie Vectra znajduje się pr?y zestawie wskaźników, 9 - czujnik temperatury cieczy cNodzącsj. 10 :rvjjnik ciśnienia olejg, 11 - czujnik ciśnienia bezwzględnego w przewodzie dolotowym powietrza, 12 - rozdzicfacz za13 - zfacze sondy lambdar 14 - sonda lambda

SILNIK

2ES PO L WTRYSKI W ACZ A I PflZEPUSTNICY UKŁADU MULTEC 1 - uszczelka filtra powietrza, 2 - wiryskiwacz paliwa, 3 - ucnwyi wiryskiwacza, 4 - górny „cumg", 5 - dolny ,.o-ring 6 - korpus zsspolu wiryskiwacza. 7 - uszczelka korpusu, S - krocie c dopływu paliwo, 9 - uszczelka króćca paliwa, 10 - krocie c odpływu pa-liwar 11 - przepona regulatora ciśnienia pfilL^var 1? - sprężyna, 13 14 - pokrywa regulator ciśnienia. 15 - iulejka gumowa przewodu elektrycznego. 16 - korpus 17 - czujnik poloiema przapustnicy, 1S - silnik krokowy regulaiota biegu jałowego, 19 - ,,0-rin.g" krokowego. 20 - wkiel regulacyjny biegiu jałowego. 31 - sprężyna. 22 - korak zaślepiający, 23 - ie&poJ Odprowadzenia podci&nienia. 24 - uszczelka, 25 - uszczelka padslawy. Uwaga. We wszyblkich iiołączeniach gwmldwariych w zespole wlryskl^uoza uzylo śrub lypu „ T u " "

UKŁAD WTRYSKU BENZYNY

97

Paliwo jest tłoczone przez etektryczną pompę turbinową, znajdującą się w zbiorniku paliwa. Pompa wytwarza w układzie ciśnienie paliwa na poziomie 76 kPa. Uwaga. W silniku X16SZ pompa jest włączana dopiero po uruchomieniu rozrusznika, W pozostałych silnikach pompa zaczyna się obracać zaraz po włączeniu zapłonu. Zasady bezpiecznej obsługi u kł ad u wtr ys ko weg o • Nie uruchamiać silnika przy luźno podłączonym akumulatorze. • Nie uruchamiać sifnika zasilaczem -ozruchowym. Wolno używać drugiego akumulatora 12 V i przewodów rozruchowych. • Nigdy nie odłączać akumulatora od istalacji samochodu przy pracującym silniku. • Podczas szybkiego ładowania odłączać : xumulator od instalacji. • Przed przystąpieniem do diagnostyki _^ładu wtryskowego upewnić się, że :apłon i świece zapłonowe są sprawne. i Przy temperaturach ponad +8ODC .^montować urządzenie sterujące (np, kierowanie w piecu lakierniczym). • Zwracać uwagę na prawidłowe osadze- a wszystkich dacz wtykowych. a Nie wyciągać ani nie podłączać wtyku .-żarzenia sterującego przy włączanym :=płonie. • \a czas pomiaru ciśnienia sprężania :-zerwać zasilanie pompy paliwa. W tym :elu wyciągnąć przekaźnik pompy. Wywoływanie kodów usterek edy w układzie zapłonowym i wtry=-
602-2 lub czytnik kodów Tech 1, Jeżeli brak jest specjalistycznych przyrządów, to można zmostkować dowolnym przewodem odpowiednie styki w gniazdku diagnostycznym. Uwaga, Odłączenie akumulatora od instalacji samochodu powoduje wymazanie kodów stwierdzonych usterek. •Wyłączyć zapłon. • Wywołanie kodów usterek z pamięci odbywa się w gniazdku wtykowym tzw. ALDL (Assembly Linę Diagnostic Link złącze diagnostyczne dla potrzeb produkcji i serwisu). Gniazdo ALDL znajduje się za lewym mocowaniem koumny zawieszenia do nadwozia, obok korektora oktanowego (strzałka na rysunku C 9066). •W celu uaktywnienia pamięci trzeba zewrzeć styki (A) i [B), pokazane na rysunku C 2373. Oznaczenie styków jest podane na obudowie gniazda. •Aby zewrzeć styki, należy w miejsca (A) i fB) włożyć klucz KM-602-2. Klucz ten możne zastąpić kawałkiem drutu. Styki te muszą pozostawać zwarte na czas wyświetlania kodów usterek przez lampkę kontrolną. Uwaga, Styki są bardzo delikatne i łatwo je zgiąć. Nieumiejętne zwarcie styków doprowadzi w efekcie do powstania

SILNIK

c

•

7

•

2

i

o• rs

Ń

E

r

—*

\

B A

oj,

ciągle jest wyświetlany tylko kod 12, oznacza tor ie nie została zapamiętana żadna usterka. • Jeżeli nie ma już dalszych kodów usterek, to wyłączyć zapłon. • Nasadzić pokrywę lub wsunąć gniazdo wtykowe na miejsce. • Zapamiętany kod jest automatycznie kasowany, kiedy usterka ta nie wystąpiła już więcej po 20 powtarzających się uruchomieniach silnika (prędkość rozruchu powyżej 450 obr/min). Jeżeli trzeba kod od razu skasować, np. zaraz po naprawie, to wystarczy odłączyć akumulator na około 10 s.

C2373

niepewnego kontaktu, który może później zakłócić funkcjonowanie pamięci usterek. Dlatego mostkowanie styków należy wykonać bardzo starannie. Nie zwierać styku F (napięcie akumulatora) ze stykiem A (masa), ponieważ istnieje niebezpieczeństwo zwarcia w instalacji, • Wtączyć zapłon. Lampka kontrolna zaczyna wtedy błyskać i przekazywać kody usterek. Każdy kod błyskowy składa się i dwóch cyfr i jest powtarzany po sobie trzykrotnie. • Najpierw jest wyświetlany trzy razy kod 12, aby pokazać, że nastąpiła aktywacja wywoływania pamięci kodów. Kod 12 jest wyświetlany następująco: jeden błysk lampki, przerwa ok. 1 s i dwa błyski z odstępem okh 1/2 s. Daje to cyfry 1 i 2 jako kod 12. Po trzech sekundach rozpoczyna się powtórnie wyświetlanie kodu 12, a po dalszych trzech sekundach jeszcze jedno. • Po następnych trzech sekundach jest wyświetlany wtaściwy kod usterki. Na przykład kod 34: trzy błyski lampki w odstępach 1/2 s, przerwa ok. 1 s i cztery błyski lampki w odstępach 1/2 s. Daje to cylry 3 i 4, a więc kod 34. Po trzech sekundach następuje drugie wyświetlanie kodu 34, a po dalszych trzech trzecie. Uwaga. Kody usterek są wyświetlane w kolejności narastająco numerycznie. Jeśli

Sprawdzanie Kod usterki miormuje, w którym obszarze układu zapłonowego i wtryskowego należy poszukiwać uszkodzenia. Dla dokładniejszego określenia rodzaju usterki jest potrzebny wyczerpujący katalog kodów. Ponadto do niektórych kontroli są potrzebne specjalne przyrządy diagnostyczne, którymi użytkownik samochodu na ogół nie dysponuje. Dlatego poniżej podano tylko kilka ogólnych wskazówek dotyczących diagnostyki układu. Dokładniejszą diagnostykę powinno się zlecić do ASO. Uwaga. Jeżeli lampka kontrolna wy-i świetli kod wskazujący na przykład na uszkodzenie czujnika temperatury cieczy chłodzącej, to usterka może się również znajdować wewnątrz urządzenia sterującego. Lokalizację usterki można wykonać, wymieniając czujnik lub prowadząc dalsze badania przyrządami diagnostycznymi (w warsztacie). • Odłączyć przewód elektryczny Sprawdzić poprawność styku w złączu, usunąć korozję. Sprawdzić umocowanie kotv cówki przewodu. • Sprawdzić rezystancję elementu, wskazanego jako uszkodzony. Zmierzoną, wartość porównać z wartością zadań; Przy niskich rezystancjach nale; uwzględniać dokładność pomiaru i rezys-) tancję wewnętrzną miernika.

99

UKtAD WTRYSKU BENZYNY

• 5prawdzić ciągłość przewodów prowadzących do urządzenia sterującego, posługując się przy tym schematem elektrycznym. • Jeżeli odczyt kodu brzmi „Za niskie

napięcie,,,', to świadczy to przede wszystkim o istnieniu zwarcia do masy. Natomiast jeżeli odczyt brzmi „Za wysokie napięcie...", należy się liczyć z przerwy w przewodzie.

Wykaz usterek sygnalizowanych przez lampkę kontrolną JKŁAD MULTEC Mu mar kodu

Miejsce i rodzaj usterki

12

Rozpoczęcie instrukcji wywofywdnia pamięci

13'

Sonda lambda - brak sygnału o imiennym napięciu

^4

Czujnik temperatury cieczy cłitodE$ce] - za niski a napięcie

Silnik krokowy - niewfaficrwa ttczba kroków Priewód EST-B [2/3] - za wysokie napięcie 42->

Przewód EST-A( 1/4J - za wysokie napięcie

42

IV ik impulsów z układu zapłonowego

43 '•

Obwód recyrkulacji spalin

44"

Sonda lambda - sygnał mieszanki ubogiej

46"

Sonda lambda - sygnał mie&ianki bugalej

47

Zawór recyrkulac|i spalin

49"

Akurnulaior - za wysokio napięcia

51

Pamięć urządzenia siarującega - uszkodzona

54'

Potencjomelr regulacji CO - napięcie za wysokie lub za niskio

55

Uradzenie sterujące

&2

Obwńd odprowadzania par paliwa

53

Przewód EST-B (2/3) - za niskie napięcie

64*

Przewód EST-A(1/4) - z a niskie napięcie

75:'

Kontrola morneniu obrotowego - ?a niskie napięcie

necie

7&1'

Kontrola nramenlu obrolowego - za wyso* kie napięcie

33

Czujnik lśnienia w kolektorze - za wysokie napięcie

ei*

Wlryskiwacz - za wysokie napięcia

34

Czujnik ciśnienia w kolektorze - za niskie napięcie

93"

Mad u I sterujący QUAD

15

Czujnik lemperailiry cieczy chfodzącej - za wysokie napięcie

16"

Czujnik spalania sutkowego

18"

System ragtrfacfl spalania stukowego

i 9"

Czujnik pofoiema i prędkości ohroiuwej fałszywy sygnał

21

Czujnik położenia pizepgslmcy - za wysokio napięcie

22

Czujnik położenia przepustnicy - za niskie naprgcia

24

Czujnik przebytej drogi - brak impulsów

2S S |

Wi rys kiwa cz - za wysokie napięcie

39"

Przekaźnik pompy paliwa - za niskie nasi ecie

32*

D

rzekaznik pompy paliwa - za wysokie na-

;

"E16NZ:

100

SILNIK

UKtAD MOTRONIC Numef kodu

Miejsce i rndzaj usterki

12

Rozpoczęcie Instrukcji wywoływania parniaci

13

Sonda lambda - brał: sygnału o zmiennym napięciu

14

Czujnik temperatury cieczy chłodzącej - za niskie napicia

15

Czujnik temperatury cieczy chłodzącej; - za wysokie napięcia

6S

Czujnik temperatury powietrza - nflpięcie za niski?

71

Czujnik lempefatury powietrza - napięcie za wysokie

72

Czujnik położenia priepu&tnicy - stycznik pełnego obciążenia nie otwiera bie.

M1.5adlX 1969 16

Czujnik spalania stukowego - brak ;mian nHplęcia

13

Czujnik spalania sitrkuwego - brak gygnahi do ncany

19

Czujnik indukcyjny - niewłaściwy sygnał prędkości obrotowej

48

ZE niskie napięcie zasil ema

49

Za wysokie napięcie zasil dnia

65

Potencjometr hiegu jalowogo - za niskie napijcie

21

Czujnik pofozenia prjepustnrcy - za vuyso-L kie napięcie

66

Potencjometr biegu jałowego - za wysokie napięcie

22

Czujnik położenia pr^epusimcy - iii niskie ' napjeQTa

73

Przepływomierz powjelrza - za niskie hapięcie

25

Wtryskiwacze ! i 2 - za wysokie napięcfe

74

Przepływomierz powietrza - za wysokie napięcie

26

Wtryskiwacze 3 i 4 - za wysokie napięcie

31

Czujnik indiikcy|ny prędkości obrotowej

3B

Sonda lambda - za nfskie napięcia regułach

75

Przełącznik biegów - ia niskie napięcia

ML*1 da VIII 1989 35

44

45 46

-

brak

sygnału •

Regulator biegu jałowego - brak lub niewlaSciwa regulaC|a prędkości obrotowej hiegu jałowago

39

Sonda lambda - za wysokie napięcia regulacji

52

Sonda lambda - sygnał mieszanki zbyt ubo9 lej

Stopień wyjściowy lampki koniroln&j silnika - za wysokie napięcie

53

Sin pień wyjfici owy przekaźnika p o m p y - a niskie napięcia

54

Stopień wyjściowy przekaźnika p o i n p y - a wysokie napięcie

55

Uszkodzone urzqdzenie sterująca

Sonda lambda - sygnaf miesianki zbyt bogatej Czujnik temperatury oleiu w silniku - narjiącie za niskie

47

Czujnik temparaiury oleju w silniku - napięcie za wysokie

56

Stopitu wyjściowy regulacji biegu jałowego - za wysokie napięcie

51

Pamięć urządzania steru^cego - uszkodaeniflwPROM

57

Siapreń wyjściowy regulacji biegu jałowego - za niskie napięcie

67

Czujnik poloJenia przepustnicy - stycznik biegu |Blowet(o nie otwiera się

61

Stopień wyjściowy odpowietrzania zbiornika - Ze nis-kie nflpięiie

101

UKŁAD WTRYSKU BENZVPJY

Stopień wyjściowy odpowleTrzania zbiornika - ;a wysokie napięcia fl1

Wfryskiwacze 1 i 2 - za niskie napięcie

82

Wijyskiwaeze 3 i 4 - za ni&kie napięcie

87

Przekaźnik sprężarki klimatyzacji - za niskie napięcie

68

FizskaJnik sprężarki klimatyzacji - za wysokLs napięcia

93

Czujnik Halla - za niski a napięcia

94

Czujnik JHalla - za wysoki a napięcie

MZ.5 16

Czujnik spalania stukowego - Uiak zmian

ifl

Czujnik spalania stukowogo - hiak sygnału do oceny

napięcia

25-28

Wtryskiwaczo 1-4 za wysokie napfa.de

35-64

WtryskiAiacza 1-4 ia niskie napięcie

Sprawdzanie i wymiana czujnika temperatury cieczy chłodzącej Dpis dotyczy układów Motronic, Ecoironic, Multec i Simtec. Czujnik temperatury cieczy chłodzącej mierzy temperaturę silnika i przekazuje =/gnał do urządzenia sterującego. Czujnik zswiera termislor, czyli rezystor NTC o .jemnym współczynniku temperatury ,Ńegativer Temperatur Coeffizient), MÓrego oporność maleje wraz ze wzrostem temperatury. Jeżeli czujnik loda zbyt wysoki sygnał, to pojawi się kod usterki 14. Natomiast kiedy zbyt ruski, ciajawi się kod usterki 15, W obu przypadkach urządzenie sterujące przyjmuje do sterowania układem stałą wartość Temperatury +SODC, Odpowiada to sif- kowi nagrzanemu i powoduje przy niskich temperaturach otoczenia i zimnym silniku trudności z uruchomieniem i niepracę sNnika.

Spra wdzan/e • Wyciągnąć wtyk złącza przy czujniku. • Podłączyć omomierz do styków czujnika. Temperatura

Rezyslancja

0°C +20*C +40*C

4.8 ..Sre kfi 2r2. 2rG kii 1.0..1.4kft 270.380fl

+B0T

• Zmierzyć rezystancję i porównać z wartością wymaganą. Dla innych temperatur, niż podano w tablicy, przyjąć wartości pośrednie. • Jeżeli pomiar wykaże inną od wymaganej rezystancję, wymontować czujnik. • Zawiesić czujnrk na drucie w naczyniu z wodą, tak aby nie dotykał ścianek. Schłodzić wodę kostkami lodur a następnie postawić na płycie grzejnej. Wyjmować czujnik przy podanej w tablicy temperaturze i mierzyć rezystancję między stykami. W razie konieczności wymienić czujnik {patrz również instrukcja sprawdzania, podana w rozdziale „Wywołanie kodów usterek"), • Jeżeli czujnik temperatury jest sprawny, podłączyć woltomierz między wtyk czujnika a masę, W układzie Multec do wtyku „B" czujnika. • Włączyć zapłon. Miernik powinien wskazać 5+0,1 V. Jeżeli brak jest napięcra, sprawdzić ciągłość przewodu. • Sprawdzić dodatkowo ciągłość przewodu masowego, jeżeli występuje w układzie, • Jeśli przewody i czujnik są sprawne, oznacza to istnienie usterki w urządzeniu sterującym. Wymon towanie Uwaga. Aby po wykręceniu czujnika nie wypłynęła ciecz chłodząca, trzeba nieco spuścić cieczy z układu. Patrz rozdział „Opróżnianie i napełnianie układu chłodzenia".

102

StLMK

Multec

• Uzupełnić ciecz chłodzącą w układzie, patrz rozdział „Opróżnianie i napełnianie układu chłodzenia". • Odpowietrzyć układ chłodzenia. • Wykonać Jazdę próbną i sprawdzić szczelność osadzenia czujnika temperatury. W razie potrzeby nieco dokręcić czujnik. Sprawdzanie i wymiana czujnika położenia przepustnicy

Wlotronic, Ecotronic

Czujnik położenia przepustnicy występujący w układzie Motronic M2.5 ma postać wyłącznika j jest umieszczony na przewodzie dolotowym. Czujnik jest uruchamiany osią pr^epustnicy. W każdym położeniu krańcowym „pełnego obciążenia' oraz H,biegu jałowego" zamyka się odpowiedni stycznik w czujniku. Dzięki temu urządzenie sterujące otrzymuje informację, czy przepustnica jest całkowicie otwarta lub zamknięta. Sprawdzanie • Wyciągnąć wtyczkę z czujnika, • Podłączyć omomierz między styk ,.2~ czujnika i masę. Omomierz powinien wskazać około 0 QŁ • Uchylić nieco dźwignią przepustnicy

•Odłączyć od czujnika wtyk z przewodami elektrycznymi. •Wykręcić czujnik. Zamon towante •Wkręcić czujnik z nową uszczelką i dokręcić momentem 10 N-m, Uwaga, Nie dokręcać zbyt mocno czujnika. * Podłączyć wtyk do czujnika.

.-.

UKŁAD WTRYSKU BENZYNY

103

stycznik musi zadziałać w sposób słyszalny, a rezystancja powinna wynieść teraz : O (nieskończoność). • Podłączyć omomierz między styk „ 3 " _zujnika i masę. Otworzyć całkowicie zrzepustnicę. Omomierz powinien .-.skazać O £1.

• Nasunąć nowy czujnik na oś przepustnicy, ustawić i przykręcić. • Podłączyć wtyczkę.

Regulacja

Sonda lambda jest wkręcona w przednią rurę wylotową lub w kolektor wylotowy. Sonda podaje do urządzenia sterującego sygnał napięciowy, który waha się wokół wartości 450 mV, zależnie od stężenia tlenu w spalinach. Jeżeli sygnał ten przekroczy na przeciąg co najmniej 50 s dolną granicę, to do pamięci zostaje wprowadzony kod usterki 44. Jeśli sygnał napięciowy z sondy będzie z kolei zbyt wysoki, to do pamięci zostaje wprowadzony kod usterki 45. Dokładne zlokalizowanie miejsca usterki (między sondą a instalacją) jest mozlrwe tylko w warsztacie.

* Poluzować wkręty mocujące czujnik, ale ch nie wykręcać (patrz strzałki na '•/sunkuBG596). Obracać czujnik powoli, przeciwnie do _chu wskazówek zegara (rys. C 6236), iz wyczuje się opór. W tym położeniu ^okręcić wkręty.

Wymontowanie i zamontowanie sondy lambda

Wym on towanie • Nagrzać silnik podczas jazdy. Temperatura oleju silnikowego powinna wynosić około +60X, • Wyłączyć zapłon. • Rozdzielić złącze wtykowe sondy lambda frys. C 2428).

CBHfi

* Naruszeniu przepusimcy powinno -ipvarzyszyć słyszalne kliknięcie i rezys- =ja powinna skoczyć z 0 12 na M 12. • 3o zwolnieniu przepustnicy rezystancja powinna z powrotem powrócić do 0 £1, ze -•-. =zalnym kliknięciem.

.Wymiana czujnika VyciągnąĆ wtyczkę z czujnika. Wkręcić wkręty mocujące i zsunąć z osi przepustnicy.

104

SILNIK

Silniki 1,6 dm 3

Silniki 2,0 dm

• Ostrożnie wykręcić sondę lambda z kolektora wylotowego lub przedniej rury wylotowej (rys. D 0317). Uwaga- Wykręcać sondę tylko przy nagrzanym silniku. Nie dotykać kolektora wylotowego - niebezpieczeństwo oparzenia!

zapiekł. Sonda dostarczana jako część zamienna ma gwint już zaopatrzony w smar Smar specjalny składa się z płynnego grafitu i ziarenek szklą. Grafit wypala się przy gorącym kolektorze, a ziarenka szkte pozostają między zwojami gwintu i zapobiegają zapieczeniu się sondy. • Przykręcić sondę lambda momentem

Zamon towanie

30N-m.

• Przywrócić połączenie przewodów elektrycznych sondy. Wtyk złącza musi w sposób wyczuwalny zaczepić się w gniazdku

Uwaga. Przed zamontowanie gwint sondy lambda powlec specjalnym smarem Opel 1948602. aby się nie

Charakterystyka techniczna układów wtryskowych PRĘDKOŚĆ OBPOTOWA BtEGU JAŁOWEGO I STĘŻENIE CO OD [II 1994 Silnik:

c 16 NZ c 16NZ2

X 16 SZ c IBNZ NŁ c 20 c 20 NE 4*4 c 20 XE c 20 XE 4*4 X 20WEV c 20LET c 25 XE ^

Uktad wtryskowy

Multec Multec Mu Hec Mu Hec Mo-rromc Ml.5 Mntronic M l . 5 Hotronta M2.B Mnironic M2 r B

Simtflt 56,1 Moironic M2.7

Moltonic M2.B

Pr^dko^ć

jiogu jałowego (obi/mln}

Stężenia CO przy 2 B 00/ 32 DO obr/mln

Mechaniczna skrzyńk przekładniowa

Automaiyczna skrzynka przekładniowa

770.. 930

aoo. 960

— -

^0,3 ^Or3 ^Or3

seo. 1020

750.910 720. 380 670.. 1030 B20...7B0

770.. 300. 720. 390.

930 960 B30 990

860. 1020 670 1030

eeo. io2a

620. 7S0

£O r 3 r F

105

UKŁAD WTRYSKU BENZYNY

Silnik Układ wtryskowy Prędkość obrotowa biegu jałowego'1 - z napędem 4*4 (Automotic) Btęzenit* CO

E16NZ

C 15 N Z

C13NZ

C20NE

C 20 KE"

C20LTT

Multec

Multec

Multec

ML 4.1

M2.5

M2.7

720.-880

720 .S80

800... 9G 0 750. „910 ^0,4

720. 330 E90. 990 0,5.. 1,0

S60...1020 8 60.. 1020 ^0,4

720..E80 340.1000

-

2500 ii 3 1 300 500 fl 27 0.520 Q

-

— -

-

*0,4

1.0...1.5

$0.4

Rezy£tanc|a przoprywomierza styki 2-4 styki 3-4 siykr 1-4 Rezystancja czujnika temperatury Gowietraa przy 15„3O"C, styki 5-4 Rezystancja uzwojenia reguła lora negii igłowego od -i-15°C do +3O3C -szystahcja wtryskiwacza tąpiecie zasilania pampy paliwa jbiętośc (litra paliwa I lśnienie paliwa Izujnik pctfc-żenia ZZ Izujnik temperatury oleju

_ -

_ -

_

-

-

-

-

75 Pa

76 Pa -

76 Pa -

-

Temperatura O°C

20*C

A-0"C G0"C B0*C LOODC

ok.ati

_

ok. S i i

-

16±1 l"j (zależnie od tamparatury)

-

7 1SV

7_15

0.2 dm ; 200+20 Pa'0.5...1,GSi

Ftezyslancja:

3150 £1 1210 i i 5fi5fJ 30? O 1B0O

0,2 dm'

230+40 W •

Napięcie 4,48 V 3,83 V 3,12 V 2,34 V 1,64 V 1.10 V

ii a&rafDwa biegu jalcwecfo mo7P byc lylkn sprawdzana, nie •. ? [e^r porizebna kontrolą nr^dku^ci abroiowei biegu lafowęgo. wyprzadzama zapfonu i steienia CO. wychylić ał da oporu pi?e^6d podci&nieniowy ad rgguiaiurfl ciśnienia

i zamontowanie filtra ; węglem aktywnym Zbiornik filtra z węglem aktywnym znajz:uje się w przedziale silnika na prawym błotniku. Gromadzi on opary benzyny z ;bwodu doprowadzenia paliwa, powsta^ce przy zatrzymanym silniku. Zaraz po -'uchomieniu silnika następuje odesłanie oparów benzyny ze zbiornika filtra i w cylindrach. Wymontowanie • Wymontować osłonę przy błotniku. • Odłączyć od zbiornika fillra przewody

• Odkręcić śrubę opaski mocującej i wyciągnąć fiftr (rys. D 0271).

106

SILNIK

Zamontowanie • Włożyć filtr i przykręcić lekko śrubę opaski mocującej (4 N-m). • Podłączyć przewody giętkie. Sprawdzić poprawność osadzenia oraz szczelność. • Zamontować osłonę. Sprawdzania pompy paliwa i jej przekaźnika Przekaźnik pompy paliwa znajduje się w skrzynce bezpieczników w przedziale silnika, z lewej strony z tyłu. Przekaźnik zasila prądem elektryczną pompę paliwa. Dzięki układowi zabezpieczenia przerywa on zasilanie pompyH kiedy przy włączonym zapłonie nie występują [mpuEsy zapłonowe [silnik się dławi}. Uwaga. W silniku X20XEV (136 KM) są montowane od IX 1995 w miejsce przekaźnika podwójnego dwa osobne przekaźniki pompy paliwa. Jeżeli dla potrzeb diagnostyki pompa paliwa ma pracować przy włączonym silniku, należy wyciągnąć przekaźnik i zmostkować przewodem styk „30 r (przewód czerwony) ze stykiem „87B" (przewód czerwono-niebieski) - patrz również schematy elektryczne. W przypadku silnika 1,6 dm J należy połączyć styk „30" ze stykiem „87". Uwaga. Podczas sprawdzania przekaźnika pompy paliwa akumulator musi być naładowany. • Sprawdzić bezpiecznik nr 11 w skrzynce bezpieczników. • Wyciągnąć przekaźnik. • Podłączyć woltomierz do styków „30" (+) i „85 (-] w cokole przekaźnika. Woltomierz powinien wskazać około 12 V. • W innym przypadku podłączyć woltomierz między styk „30" a biegun (-) akumulatora. Jeżeli teraz miernik wskaże około 12 V, sprawdzić ciągłość przewodu brązowego, korzystając ze schematu elektrycznego. Jeśli jest sprawny, skontrolować jeszcze przewód czerwony i w razie potrzeby wymienić.

•Włączyć zapłon i podłączyć woltomierz do styku ,86" (+) i do masy {-). Miernik powtnien wskazać około 12 V. Jeżeli jest inaczej, sprawdzić ciągłość czarnego przewodu, W razie potrzeby wymienić •Sprawdzić, czy istnieje sygnał impulsu zapionu. W tym celu wyłączyć zapłon i wyciągnąć wtyczkę z urządzenia sterującego. Między styki „ 1 " i „5" podłączyć próbnik napięcia. Włączyć zapłon. Próbnik musi wskazać przepływ prądu. Uruchomić rozrusznik. Dioda próbnika musi teraz migotać. W innym przypadku sprawdzić przewody elektryczne i cewkę zapłonową według schematu elektrycznego. Ewentualnie zlecić sprawdzenie w warsztacie urządzenia sterującego i modułu zapłonowego. • Zmostkować styki „ 3 0 " oraz ,,S7B" {„37"). Jeżeli pompa zacznie pracować. wymienić przekaźnik pompy. W innym przypadku sprawdzić ciągłość przewodu czerwono-niebieskiego prowadzącego do pompy paliwa. Przewód z przerwą wymienić. Jeżeli przewody są sprawne, wymienić pompę paliwa. Sprawdzanie wydajności pompy paliwa •Odłączyć od kolektora wtryskiwaczy przewód paliwowy zasilający. Wprowadzić koniec przewodu w naczynie pomiarowe o pojemności około 5 dma. •Wyciągnąć przekaźnik pompy paliwa. Przekaznrk pompy paliwa znajduje się w skrzynce bezpieczników w przedziale silnika, z lewej strony z tyłu, •Motronic: zmostkować w cokole przekaźnika styk „30' (przewód czerwony) ze siykiem ,,87B" (przewód bfało-czarny}. Po^ostawić pompę pracującą przez 1 minutę. •Multec: zmostkować w cokole przekaźnika styk „30" ze stykiem „87". • Wydatek pompy powinien wynosić od 0,8 do 1,2 dmYmin. Dla silnika 115 KM od IX 1389 wydatek pompy powinien wynosić 2.0 rimYmin.

UKŁAD WTRYSKU BENZYNY

• Jeżeli pompa podała mniej paliwa, to ,vymienić filtr paliwa i jeszcze raz sprawdzić wydatek. Gdy ilość tłoczonego paliwa nie wzrosła, wymienić pompę. Wymontowanie i zamontowanie pompy paliwa Motronic ML4.1, M2.5, W12.7 =>ompa paliwa znajduje się pod podłogą -v pobliżu zbiornika paliwa. tVy m on towanie Jwaga. Zwracać koniecznie uwagę, aby -iiejsce pracy było dobrze wentylowane. :tnieje niebezpieczeństwo pożaru i zatruta oparami benzyny. • Odłączyć przewód masy od akumulatora. samochód, patrz rozdział „Poduszenie samochodu".

Oznaczyć przewody elektryczne taśmą i odłączyć od pompy paliPaliwo w obwodzie doprosdzenia paJiwa może być pod ciśnieem. Dlatego przed odłączeniem przejdów paliwowych położyć na króćce mbą szmatę. Niebezpieczeństwo wy.śniecią paliwa!

107

• Jeżeli elastyczne przewody paliwowe mają być całkowicie wymontowane, to należy je oznaczyć taśmą samoprzylepną, aby można je było łatwo z powrotem podłączyć. • Przewód zasilający i powrotny ścisnąć zaciskaczem, aby nre wypłynęło paliwo. Jeżeli nie dysponuje się odpowiednimi zaciskaczaml to po odłączeniu przewodu wcisnąć w jego koniec śrubę. Wyciekające ewentualnie paliwo zebrać szmatą. •Odkręcić opaski zaciskowe i ściągnąć przewody paliwowe z pompy. • Wykręcić śruby mocujące i wyjąć na bok pompę paliwa. Zamon towanie • Włożyć pompę paliwa i lekko przykręcić (4 N-m). Zwrócić uwagę, aby gumowa osłonka sięgała aż do osadzenia na korpusie (strzałka na rysunku D 0307). • Podłączyć przewody paliwowe zgodnie z oznaczeniami. Założyć opaski. • Podłączyć przewody elektryczne zgodnie z oznaczeniami. • Zdjąć zaciskacze, jeżeli występują. • Podłączyć przewód masy do akumulatora. • Uruchomić silnik i sprawdzić, czy nr© wycieka paliwo. • Opuścić samochód na koła, patrz rozdział „Podnoszenie samochodu".

108

SILNIK

Multec, Motronic Ml.5 Wymon towante Pompa paliwa znajduje się pod tytnym fotelem, bezpośrednio w zbiorniku paliwa. Uwaga, Zwracać koniecznie uwagę, aby miejsce pracy było dobrze wentylowane. Istnieje niebezpieczeństwo pożaru i zatrucia oparami benzyny. • Odłączyć przewód masy od akumulatora. • Unieść siedzisko tylnego fotela. • Odwinąć dywanik przy wycięciu. • Wyciągnąć z podtogi pokrywkę z tworzywa sztucznego (rys. D 0310). • Wyciągnąć złącze przewodów przy zbiorniku paliwa. Uwaga. Paliwo w obwodzie doprowadzenia paliwa może być pod ciśnieniem. Dlatego przed odłączeniem zasilającego przewodu paliwowego położyć na jego króciec grubą szmatę. Niebezpieczeństwo wytryśnięcia paliwa! • Odkręcić lub przeciąć opaskę zaciskową. Jeżeli nie dysponuje się specjalnymi szczypcami do zaciskania opasek, użyć przy montażu opaski śrubowej. • Wykręcić śruby mocujące i wyjąć pompę paliwa. Ściekające paliwo zebrać odpowiednim naczyniem i grubą szmatą.

Zamontowanie Włożyć do zbiornika pompę paliwa z osłoną gumową, przewodem elastycznym, sitkiem i przewodem elektrycznym (rys. 0 0311). Wyrównać w stosunku do przewodu paliwowego. Uwaga. Użyć nowej uszczelki. • Wkręcić śruby mocujące z nowymi podkładkami i dokręcić. Uwaga. Wcześniej gwint śrub powlec środkiem zabezpieczającym, np. Opel 15 03 294, • Podłączyć przewód paliwowy i elektryczny zgodnie z oznaczeniami. Założyć opaskę. • Zdjąć zaciskacz, jeżeli występuje. • Podłączyć przewód masy do akumulatora. • Uruchomić silnik i sprawdzić, czy nie wycieka paliwo, • Zasłonić mejsce zamontowania pompy i ustawić fotel. Wymiana czujnika poziomu paliwa Od |X 1991 w samochodach Vectra i Calibra są montowane czujniki poziomu paliwa wykonane * tworzywa sztucznego. Sposób wymontowania i zamontowania jest taki sam, jak w przypadku czujników metalowych Czujniki mogą być wzajemnie zamieniane. Uwaga, Podczas wymontowania czujnika, poziom paliwa w zbiorniku może

UKŁAD WTPYSKU BENZYNY

109

najwyżej dolnej krawędzi czujnika, j dojdzie do wycieku paliwa w trak:ie wyjmowania czujnika, W tym celu 3lbo opróżnić zbiornik spalając benzynę v czasie jazdy, albo wypompowując ja. do • anistra. Do wypompowania użyć pompy : ochroną przeciwwybuchową. Zwracać <
~ - silnik gaznikowy, B - Bjlrrik z układem wtryskowym

• Oznaczyć taśmą samoprzylepną przewody paliwowe, aby podczas montażu zawróciły na swoje miejsca. • Założyć na elastyczne przewody zaciski, zluzować opaski i ściągnąć przewody. • Do VlH 1991: odłączyć od czujnika przewody elektryczne. • Od IX 1991: w wersji z pokrywą osłaniaicą (1, rys. D 6844), ściągnąć pokrywę azem z wtykiem przewodów (2}. Jwaga. Zaznaczyć flamastrem położenie :zujnika lub zanotować kierunek ustawie- a króćców przewodów, • Założyć na czujnik specjalny klucz KM-

-332-B lub odpowiednie szczypce i odkręcić czujnik (rys. D 0327), • Wyjąć czujnik. W silniku zasilanym wtryskowe wyciągnąć nieco czujnik i odłączyć przewód powrotny. Zamontowanie • Powlec smarem uniwersalnym nową uszczelkę gumową i włożyć ją w rowek na kołnierzu czujnika. • W trakcie montażu czujnika zwrócić uwagę, aby uszczelka nie skręciła s\ą. •Włożyć czujnik i dokręcić. W silniku zasilanym wtrysków o podłączyć przedtem przewód powrotny i zabezpieczyć opaską.

110

SII-NIK

• Nasunąć przewody paliwowe i zabezpieczyć opaskami. Uwaga, W silniku wysokoprężnym nie zamienić miejscami przewodów ssącego i powrotnego. Zwrócić uwagę na naniesione znaki. • Do VIII 1991; nasadzić na czujnik przewody elektryczne. • Od IX 1991: nasadzić na czujnik przewody elektryczne i pokrywkę. • Usunąć zaciskacze. • Napełnić zbiornik paliwem. • Sprawdzić szczelność obwodu doprowadzenia paliwa. • Podłączyć przewód masy do akumulatora. Obsługa u Wad u wtryskowego Wymiana wkładu filtra powietrza Wkład filtra powietrza należy wymienić co druga, obsługę okresowa, lub po przebiegu każdych 30 000 km. Wymontowanie

• Należy zawsze wymieniać przewody. które sa, stale wilgotne z zewnątrz. Wymiana filtra paliwa Filtr paliwa powinno się wymieniać co 2 lata, nie później jednak niż po przebiegu każdych 30 000 km. Motronic Fittr paliwa znajduje się pod samochodem, obok zbiornika paliwa. Wymontowanie • Podnieść samochód. • Odłączyć przewód masy od akumulatora. Uwaga. Przygotować sobie szmatkę dobrze wchłaniającą ciecze, ponieważ może wycieknąć nieco paliwa. Zwracać koniecznie uwagę, aby miejsce pracy było dobrze wentylowane. W czasie pracy nie używać otwartego ognia, niebezpieczeństwo pożaru!

• Odciągnąć dwie klamry sprężyste na pokrywie filtra. • Wykręcić dwa wkręty krzyżowe. • Podnieść pokrywę fiftra powietrza i przesunąć na bok. • Wyjąć wkład filtracyjny. • Wytrzeć szmatką wnętrze obudowy filtra. Zamontowanie • Włożyć w obudowę nowy wkład filtracyjny, • Założyć pokrywę i zatrzasnąć klamry. • Wkręcić wkręty.

Sprawdzanie przewodów paliwowych • Sprawdzić, czy elastyczne przewody paliwowe nie są popękane, porowate ani zdeformowane, W razie potrzeby uszkodzone przewody wymienić.

• Założyć zaciski i ścisnąć nimi oba przewody, aby nie wyciekła benzyna (rys. D 0325). Można również zatkać końce odłączonych przewodów odpowiednimi śrubami. Wyciekające ewentualnie paliwo zbierać szmatą.

UKŁAD WTRYSKU BENZVNV

• Poluzować ostrożnie opaskę na przewodzie zasilającym lub powrotnym, aby usunąć powoli ciśnienie w układzie. W razie potrzeby położyć na zla,czi.j szmatkę. Odłączyć oba przewody od filtra. • Poluzować śrubę obejmy i wyjąć filtr na Dok z mocowania. Zamontowanie • Nowy filtr paliwa zamontować w ten sposób, aby umieszczona na nim strzałka ayte skierowana zgodnie z przepływem paliwa, to znaczy od zbiornika paliwa do silnika. Zwrócić również uwagę na prawidłowe rozmieszczenie napisów „EINr Wlot") i „AUSr („Wylot") na powierzchniach czołowych filtra. • Umocować filtr paliwa w obejmie i do• -ęcić śrubę obejmy. • Podłączyć przewody paliwowe do filtra, -^ciągnąć opaski zaciskowe, • Podłączyć przewód masy do akumulatora . • Opuścić samochód na koła. Multec Wymontowanie Jwaga. Wymontowanie filtra przebiega _ udobnie jak w układzie Motronic, obowiązują przy tym le same zasady bez; eczeństwa.

111

• Poluzować uchwyt przewodu paliwowego [rys D0324). • Założyć zaciski i ścisnąć nimi oba przewody paliwowe. • Poluzować ostrożnie opaski i odłączyć oba przewody od filtra. • Poluzować śrubę obejmy filtra. • Otworzyć obejmy wkrętakiem i wyjąć filtr z mocowania Zamon towanłe • Nowy filtr paliwa montuje się w ten sposób, aby umieszczona na nim strzałka była skierowana zgodnie z przepływem paliwa, to znaczy od zbiornika paliwa do silnika. • Umocować filtr paliwa w obejmie i dokręcić śrubę obejmy. • Podłączyć przewody paliwowe do filtra. dociągnąć opaski zaciskowe. • Zdjąć z przewodów zaciski. • Podłączyć przewód masy do akumulatora. Typowe niesprawności układu wtrysku benzyny Przed skorzystaniem z tablicy podczas wyszukiwania usterki sprawdzić, czy są spełnione następujące warunki. Uruchamianie silnika odbywa się prawidłowo. Zarówno dla ciepłego, jak i zimnego silnika obowiązuje jedna zasada: nie dotykać pedału przyspieszenia w trakcie pracy rozrusznika. W zbiorniku jest paliwo, silnik jest sprawny techniczne, akumulator naładowany, rozrusznik obraca się z wystarczającą prędkością obrotową. układ zapłonowy działa prawidłowo, obwód doprowadzenia pafiwa jest szczelny, wykluczone jest zanieczyszczenie obwodu doprowadzenia paliwa, odpowietrzanie skrzyni korbowej jest drożne, połączenie masowe (siJnik-skrzynks przekładniowa-nadwozie) nie jest przerwane. Wywołać kody usterek. Uwaga, Jeżeli mają być odłączone przewody palfwowe, to należy je najpierw oczyścić benzyną lub środkiem czyszczącym.

112

SILNIK

Objawy

Priyczyny

Sposób postępowania

Silnika nie można uruchomić

Pompa paliwa nic pracuje podczas obracania rozrusznika (brak odgłosów pracy)

Uderzyć lekko w korpus pompy, jeżeli sie. zawiesiła Sprawdzić, Ciy napięcie dochodzi da pompy. Sprawdzić stan styków

Uszkodzony be?r>iec2mk

Sprawdzić bezpiecznik nr 2

Uszkodzony przekaźnik pompy

Sprawdzić przekaźnik

Brak napięcia na wtryskiwaciach

Wyciągnąć wtyk z wtrysk iwac za r podła czyć próbnik i włączyć rozrusznik Zairówka próbnika musi lekko migotać. Jeżeli żarówka świeci sie. słabo: wymienić urządzenie sterujące. Jeżeli żarówka nie świeci się: Sprawdzić przekaźnik pompy paliwa i styk 1 przy urządzeniu sterującym

Zimny silnik uruchamia, SIĘ Z trudem, pracuje nierównomiernie

Uszkodzony czujnik temperalury ciaczy chłodzącej

Sprawdzić czujnik temperatury cieczy chłodzącej

Silnik zatrzymuje się

Przerwane czasowo zasilanie elektryczne pompy paliwa

Sprawdzić złącza wtykowe przewodów elektrycznych pompy paliwa, przepływomierza powietrza i przekaźnika pompy. Sprawdzić slyld przekaźnika pompy i bezpiecznik. Styki oczyścić

Nieodpowiednia jakość pahwa. tworzą no sie. korków parowych

Zatankować właściwe paliwu

Za mała wydajność pompy paliwa

Sprawdzić wydajność pompy paliwa

Uszkodzony filtr paliwa

Wymienić filtr paliwa

Uszkodzona pompa paliwa

Sprawdzić pompę, paliwa

Uszkodzony wtryski wacz

Sprawdzić wlryskiwacz

Uszkodzony czujnik położenie przepustnicy

Sprawdzić czujnik położenia przepustnicy

Nieszczelny obwód doprowadzenia powietrza

Sprawdzić obwód doprowadzenia powietrza tym celu posmarować benzyną połączei obwodu. Jazali spowoduje to wzrósł predkr. biegu jałowego, usunąć nieszczelność

Wadliwe działanie układu regulacji biegu jałowego

Sprawdzić układ regulacji biegu jałowego sondę lambda

Uszkodzony lub zle ustawiony wyłącznik pełnego obciążenia

Sprawdzić czujnik położenia przepustnicy

Silnik dławi się przy przyspieszaniu

113

UKŁAD ZASILANIA Z GAZN3KIEM

Objawy Pilnik dławi się pizy

silnika nic mażna

Sposób pompowania Uszkodzony czujnik temperatury cieczy chłodzącej

Sprawdzić czujnik lamparalury cieczy

Nieszczelny obwód paliwa

Sprawdzić wzrokowo wszyslkia połączenia przy silniku i pompie paliwa. Dociągnąć złącza

Za wysokie ciimenle w obwodzie doprowadzeń \&

Sprewd?ic ciśnienie paliwa, ewentualnie wymienić reguEaidr oi

Zatkany lub załamany przewód Obyście lub wymienić powrotny między regulaioram ciśnienia a zbiornikiem paliwa Uszkodzony czujnik temperatury cieczy chfodza.cej

Sprawdzić czujnik lempsralury cieczy

Nieszczelne wtryskiwacze

Wymonlować wtryskiwacze z pozostawionymi pizowadami Odłączyć zacisk „ I " cowki zapłonowej i uruchomić na krótko rozrusznik. W ciągu następnej minuty na wlryskiwaczu nie mogą pojawić się więcej niż dwie krople paliwa

Uszkodzony przepłyvuomierz powietrza

Sprawdzić przepływoinleiŁ powietrza

Nieszczelny obwad doprowadzenia paliwa

Sprawdzić wzrokowo wszystkie pouczenia przy silniku i pompie paliwa, Doclacine.ć

JKŁAD ZASILANIA Z GAZNIKIEM Silnik E18NVR o mocy 88 KM samo:iodu Opel Vectra jest wyposażony w -aźnikowy układ zasilania Ecotronic, •TÓry składa się z gażnika 2-EE oraz elek-onicznego urządzenia sterującego. .
w gaźniku lub układzie wtryskowym pozostawały zabezpieczone przed mimowolnym operowaniem nimi. Liczba i rozmieszczenie wkrętów regulacyjnych zależy ad typu gażnika, Zaślepki zabezpieczające wkręty dają się usunćjć na ogół szczypcami lub wkrętakiem. Niekiedy jest konieczne wkręcenie w zaślepkę z tworzywa sztucznego blachowkrętu o średnicy około 2 mm, a następnie wyciągnięcie szczypcami blachowkrętu wraz z zaślepka. Nastąpi wtedy uszkodzenie zaślepki. Po przeprowadzeniu regulacji trzeba więc zabezpieczyć wkręt nową zafilepką (występuje jako część zamienna).

114

SILNIK

Zalecenia zachowania czystości podczas prac przy gaźniku Podczas prac przy gaźniku i układzte zasilania należy stosować się ściśle do poniższych zaleceń zachowania czystości: • Starannie oczyścić miejsce połączenia przed jego poluzowaniem. • Wymontowane części układać na czystej podkładce i przykrywać folia, lub papierem. Nie używać do tego strzępiących się szmatek. • Otwarte podzespoły natychmiast przykrywać lub zamykać, jeżeli nie będzie przy nich prowadzona naprawa. • Montować tylko czyste części. • Części zamienne wyjmować z opakowania tylko tuż przed zamontowaniem, • Nie używać części przechowywanych w stanie nie zapakowanym (np. w skrzynce narzędziowej). • Starać się nie pracować ze sprężonym powietrzem w okolicy otwariej instalacji paliwowej. • Unikać przetaczania samochodu.

• Nie łączyć bieguna dodatniego akumulatora z zaciskiem „ 1 " cewki zapłonowej, w przeciwnym razie grozi to uszkodzeniem elektronicznego urządzenia sterującego. • Nie zwierać z masą zacisku „V cewki zapłonowej, na przykład w celu wyłączenia silnika, ponieważ może to spowodować uszkodzenie cewki lub elektronicznego urządzenia sterującego. • Nie wyciągać ani nie podłączać wtyku urządzenia sterującego przy wyłączonym zapłonie. Przed wyciągnięciem wtyku wyłączyć zapłon [ wyjąć przekaźnik główny z gniazda lub po wyłączeniu zapłonu odczekać około 20 sekund.

Niesprawności w zasilaniu paliwem

Zasady bezpieczne] obsługi układu Ecotronic

W przypadku wystąpienia zakłóceń w dopływie paliwa do gaźnika, należy sprawdzić obwód doprowadzenia paliwa w następującej kolejności; • Sprawdzić, czy jest paliwo w zbiorniku. Odłączyć od gażntka przewód paliwowy dochodzący z pompy i zanurzyć jego koniec w naczyniu. Na krótko uruchomić rozrusznik, co powinno spowodować wypływanie paliwa porcjami z przewodu.

W celu uniknięcia uszkodzenia ciała lub zniszczenia elektronicznego urządzenia sterującego, należy się stosować do poniższych zaleceń: • Dotykanie części i styków pozostających pod napięciem w czasie pracy silnika może być niebezpieczne dla życia. • Nie uruchamiać silnika przy luźno podłączonym akumulatorze. Nigdy nie odłączać akumulatora od instalacji samochodu przy pracującym silniku, • Zamiana biegunowości napięcia zasilania, \-\a przykład wskutek odwróconego podłączenia akumulatora lub cewki zapłonowej, może doprowadzić do zniszczenia elektronicznego urządzenia sterującego.

Uwaga. W czasie pracy nre używać otwartego ognia, niebezpieczeństwo pożaru! • Sprawdzić, czy ciśnienie paliwa wynosi 25. .33 kPa przy prędkości około 2000 obr/min. • Jeżeli nie jest tłoczone paliwo, odłączyć; przewód zasilający pompę paliwa. • Jeżeli z tego przewodu wypływa paliwoj to sprawdzić szczelność pompy i w razie potrzeby wymienić \ą. • Kiedy paliwo nie wypływa, wymoi tować przewód dochodzący ze zbiornika i przedmuchać. • Sprawdzić obwód odpowietrzania zbiof nika paliwa, oczyścić go.

I'JIK 2EE - słownik przapustnlcy głównej. A- siłownik pizspustnicy wstępnej, 7 - czujnik położenia prrepustmcy -=n^jornatr), 15 - siłownik podciśnieniowy przepustnicy 2 przelotu. 16 - kióciec pizewodu podciśnienia iilir .-etrja - ^terowarila pndgrrewimiem, 17 - dźwignia przepusinicy. 18 - podgrzewanie układu obejściowego, - króciec dopływu paliwa, 20 - odpowielrznik komory pływakowej, 21 - przepustmca - dźwignia aiaruj^ca Iglicą dyszy powisljza biegu

116

SILNIK

Wymontowanie i zamontowanie gaźnika 2EE Wymonto wanie • Odłączyć przewód masy od akumulatora • Wymontować filtr powietrza, patrz rozdział „Wymontowanie i zamontowanie filtra powietrza". • Oznaczyć taśmą samoprzylepną przewody podciśnienia [2, rys, C 4361) i (3>. prowadzące do gażnika i odłączyć.

• Odłączyć wtyczkę (1, rys. C 4362) od czujnika położenia przepustnicy, wtyczkę (2) od siłownika przepustnicy wstępnej oraz wtyczkę (31 od siłownika przepustnicy głównej. • Odłączyć i zatkać przewód paliwowy (1d rys. C 4863), wcześniej luzując i cofając opaskę zaciskową. Do zatkania przewodu można użyć czystej śruby o odpowiedniej średnicy. • Rozdzielić zła.cze (2} podgrzewania układu przejściowego, • Odłączyć przewód masy (3).

117

UKŁAD ZASILANIA Z GAZNIKIEM

• Przyłączyć do gaźnika przewód masy, • Podłączyć przewód podciśnienia zaworu zawracania spalin. • Zamontować filtr powietrza, patrz rozdział „Wymontowanie i zamontowanie filtra powietrza", • Podłączyć przewód masy do akumulatora. • Sprawdzić i w razie potrzeby wyregulować bieg jałowy oraz stężenie CO. Wymontowanie i zamontowanie pokrywy gaźnika Wym on to wanie -Odłączyć przewód podciśnienia (4) laworu zawracania spalin. • Wyciągnąć linkę przyspieszenia z gumovego uchwytu w kierunku strzałki i wyjąć izem z uchwytem ze wspornika (rysunek : 4864 prawy). • Odczepić koniec linki z pierścienia (rysu- sk fewy}. Odkręcić gaźnik (slrzałki na rysunku ' 4S65) i zdjąć z kołnierza izolującego. • Przykryć kolektor dolotowy czystą szmatką, aby nie dopuścić do przedostała się zanieczyszczeń do cylindrów. • jłnierz izolujący pozostaje przykręcony.

• Odłączyć przewód masy od akumulatora, • Wymontować filtr powietrza, patrz rozdział „Wymontowanie i zamontowanie filtra powietrza'. • Wymontować czujnik położenia przepustnicy oraz siłownik przepustnicy wstępnej. • Odłączyć i zatkać przewód paliwowy, wcześniej luzując i cofając opaskę zaciskową. Do zatkania przewodu można użyć czystej śruby o dopowiedniej średnicy.

|l|§

Zamontowanie • Jsunąć szmatkę, ustawić gaźnik na *=łnierzu i przykręcić momentem 7 N-m. • =rzyłączyć przewód paliwowy i zabez: eczyć opaską. • ^odłączyć przewody elektryczne do głownfka przepustnicy głównej, czujnika płożenia przepustnicy oraz do siłownika : -iSpustnicy wstępnej. • Zaczepić linkę przyspieszenia do - srścienia. Wprowadzić gumowy uchT we wspornik i wsunąć pancerz linki uchwyt • Odłączyć przewody podciśnienia zgod- e z naniesionymi oznaczeniami. • Przywrócić połączenie elektryczne pod:^swacza układu przejściowego.

ę 2-

•Odkręcić i zdjąć pokrywę gaźnika. • Przykryć gaźnik czystą szmatką, aby nie wpadły do środka żadne zanieczysz-

118

SILNIK

Zamontowanie • Usunąć szmatkę. • Założyć pod pokrywę gażnika nową uszczelkę. • Położyć pokrywę i przykręcić. • Podłączyć przewód paliwowy i zabezpieczyć opaską zaciskową. • Zamontować czujnik położenia przepustnicy oraz siłownik przepustnicy wstępnej. • Zamontować filtr powietrza patrz rozdział „Wymontowanie i zamontowanie filtra powietrza". • Podłączyć przewód masy do akumulatora. • Sprawdzić i w razie potrzeby wyregulować bieg jałowy oraz stężenie CO. Regulacja Linki pedału przyspieszenia Uwaga. Linka pedału przyspieszenia jest wrażliwa na zginanie i dlatego podczas montowania musi być wkładana ostrożnie. Nawet niewielkie załamanie linki może doprowadzić później w czasie jazdy do [ej zerwania. Linki z załamaniem nie powinno się więc montować do samochodu. • Wymontować filtr powietrza, patrz rozdział „Wymontowanie i zamontowanie filtra powietrza", • Ustawić prz&pustnicę 1. przelotu w położenie hamowania silnikiem. W tym celu uruchomić silnik i pozostawić na biegu jałowym. Odłączyć od siłownika przepustnicy głównej przewód odpowietrzający i zatkać otwór króćca przy siłowniku korkiem (strzałka na rysunku C 4355). Wyłączyć silnik, • Popychacz siłownika zostanie cofnięty w położeni& hamowania silnikiem. Między zderzakiem a popychaczem pozostaje szczelina „A" (rys. C 4856). W innym przypadku trzeba ustawić zakres pracy popychać za siłownika. • Sprawdzić, czy dźwignia przepustnicy opiera się o śrubę zderzakową (strzałka na rysunku C 4867). W innym przypadku

UKŁAD ZASILANIA Z GAZMK1EM

rrzeba ustawić zakres pracy popychacza siłownika. • Przestawiając zapinkę wyregulować tak pancerz linki, aby istniał niewielki luz na końcu linki. Sprężyna nie może być dociskana do wspornika. •Usunąć korek i podłączyć przewód odpowietrzający. •Zamontować fjftr powietrza, patrz -ozdział „Wymontowanie i zamontowanie filtra powietrza". •Oczyścić pamięć samodiagnozy przez -.rótkotrwałe odłączenie przewodu masy ;>d akumulatora. Regulacja biegu jałowego , stężenia CO obrotowa biegu jałowego jest zmieniana na drodze elektronicznej i nie -noże być regulowana. Śruba regulacyjna ..stawienia przepustnicy 1. przefotu {2, •ys. C 4854 - str 120) ma urwany Eześciokąt i nie wolno zmieniać jej zwożenia. • Uruchomić silnik, nagrzać, a następnie ./yłączyć, temperatura oleju powinna wynosić około +70X. • Wyłączyć odbiorniki prądu, jak radio.

119

nym w benzynie. Jeżeli spowoduje to krótkotrwałe zwiększenie prędkości obrotowej, oznacza toH że silnik zasysa „fałszywe" powietrze. Zlokalizować nieszczelne miejsce i usunąć. Uwaga. Nie wdychać oparów benzyny są trujące! Nie smarować benzyną rozgrzanych do czerwoności części fub elementów układu zapłonowego. Niebezpieczeństwo pożarul • Sprawdzić, czy prędkość obrotowa biegu jałowego wynosi 770..870 obr/mjn. • Jeżeli nie mieści się w podanym zakresie, odszukać usterkę według schematu diagnostyki J usunąć. • Sprawdzić, czy stężenie tlenku węgla wynosi około 0,2% objętościowo.

.•.•i a tła i t p ,

• Sprawdzić, czy korektor oktanowy jest ,stawiony na liczbę oktanową Eatanko•anego paliwa, patrz rozdział „Dostoso-.anie zapłonu do liczby oktanowej pali• Sprawdzić czy filtr powietrza nie jest zanieczyszczony, patrz rozdział „Wymia- B wkładu filtra powietrza". • Sprawdzić ustawienie linki pedału riyspieszenia. t^odła.czyć obrotomierz i analizator Eralin zgodnie z zaleceniami producenta. Er powietrza pozostaje przykręcony. • Ddłączyć od budowy wałka rozrządu i'zewód odpowietrzenia skrzyni korUruchomić silnik i pozostawić na biegu tSprawdzić, czy układ dolotowy jest £"zelny. Wtym celu wszystkie łączenia _<ładu posmarować pędzelkiem macza-

Uwaga. Jeżeli nie można zmierzyć wartości około 0,2%, to należy na czas kontroli i regulacji zwiększyć stężenie CO. Wtym celu zewrzeć końcówki przewodów [1 H rys. C 4869) i £2), znajdujące się za mocowaniem prawego amortyzatora do nadwozia. Przewód końcówki „ 1 " ma barwę izolacji czarno^białą, poła.czenie ze stykiem r,10", natomiast końcówki „2" brązową, połączenie z masa.. W ten sposób spowoduje się włączenie w urządzeniu sterującym programu kontroli stężenia CO, Siłownik przepustnicy oraz

120

SILNIK

pr^epustnica wstępna zajmą takie położenia, które odpowiadają stężeniu CO na poziomte l,0...2,0%. Prędkość obrotowa biegu jałowego wyniesie wtedy 700.,.1100 obr/min. •Jeżeli uzyska srę inne stężenie CO, należy usunąć zaślepkę, śruby regulacyjnej składu mieszanki (1. rys. C 4854). Zaślepkę usunąć za pomocą wkręconego blachowkrętu, W razie potrzeby zdjąć filtr powietrza, a następnie z powrotem założyć. • Odpowiednio obracać śrubę regulacyjną składu mieszanki wąskim wkrętakiem, aby uzyskać wymaganą wartość stężenia CO. Stężenie to powinno wynosić 0,1 „0,3% po wyuczeniu programu kontroli i 1,G„.2,0% w zakresie prędkości obrotowej do 1100 obr/min. •Założyć nową zaalepkę. • Usunąć przyrządy pomiarowe. •Rozłączyć końcówki przewodów układu kontroli CO, jeżeli zostały zwarte na czas badania, • Podłączyć przewód odpowietrzania skrzyni korbowej.

Wymiana filtra paliwa w gaźniku Filtr powinno się wymieniać w ramacb obsługi okresowej oraz podczas każdego czyszczenia gaźnika.

Wym on to wanie • Odłączyć od gaźnika przewód paliwowy zasilający, wcześniej luzując i wycofując opaskę zaciskową. • Wkręcić w filtr śrubę M3. Wyciągnąć śrubę z filtrem (rys. C 4888}, Zam on to wanie • Wsunąć nowy filtr, aż do zaskoczenia zatrzasków • Podłączyć przewód paliwowy i zabezpieczyć opaską. Siłownik przepustnicy wstępnej Mimosrodowa ułożyskowana przepustnica wstępna pełni podobną rolę jak przepustnica rozruchowa w tradycyjnym gaźniku. Przepustnica wstępna reguluje skład mieszanki podczas rozruchu zimnego silnika, w fazie nagrzewania oraz w trakcie przyspieszania Przepustnica jest uruchamiana poprzez cięgło siłownikiem, kióry stanowi mały silnik elektryczny. Jest on włączany prze z urządzenie sterujące gaźnikiem i tak zbudowany, aby były możliwe szybkie zmiany ustawienia przepustnicy. Równocześnie dźwignia z drugiego końca osi przepustnicy wstępne) powoduje zmianę przelotu dyszy powietrza biegu jałowego.

UKŁAD ZASILANIA Z GAZNIKIEM

121

Siłownik przepustnicy głównej Siłownik przepustnicy głównej jest :iQtrzebny do automatycznego sterowania rozruchem silnika, fazą nagrzewania, :ręd kości obrotowej biegu jałowego, lamowaniem silnika oraz jego wytarzaniem. Siłownik działa na drodze elektropneu-iatycznej i jest włączany przez urządzenie sterujące gażnikiem, powodując zmia-y położenia przepustnicy w określonym zakresie. Ten zakres regulacji rozciąga się "d „szybkiego" biegu jałowego do zełnego zamknięcia przepustnicy w fazie amowania silnikiem lub jego wyłązzenia. Popychacz siłownika opiera się o :zwignię przepustnicy i może być prze-nfeszczany przez przeponę pokonującą iilę sprężyny po dostarczeniu pod: śnienia. Potrzebne ciśnienie pracy jest egulowane przez dwa zawory elektromagnetyczne, z których jeden otrzymuje :odciśnienje z kolektora dolotowego. i drugi ciśnienie atmosferyczne. Zależnie :d stanu pracy zaworów włączanych r-zez urządzenie sterujące zmienia się : śnienie oddziaływujące na przeponę tym samyrn, w sposób bezstopniowy, : ułożenie popychacza. • edy kierowca wciśnie pedał przys: eszenia, zamyka się wyłącznik elek^/czny biegu jałowego w popychaczu jrządzenie sTerujące otrzymuje informa; ę o odsunięciu dźwigni przepustnicy od : spychacza. \aprawy siłownika powinny być zlecone la specjalistycznego warsztatu. Wymontowanie i zamontowanie ^ t r a w siłowniku przepustnicy głównej :

;r znajduje się po tej stronie siłownika, tŁÓra jest połączona z atmosferą. Wymontowanie • ,Vkre_cić w pokrywę zamykającą wkręt '- i w ten sposób wyciągnąć pokrywę.

• Wyjąć filtr. Zamon towanie • Włożyć filtr skierowany stroną szerszy do dołu. • Wcisnąć pokrywę zamykającą. Wymontowanie i zamontowanie gaźnika 2E3 Wym on to wanie • Odłączyć przewód masy od akumulatora, • Zdjąć filtr powietrza, patrz rozdział „Wymontowanie i zamontowanie filtra powietrza". • Odłączyć linkę pedału przyspieszenia. • Oznaczyć taśmą samoprzylepną przewody elektryczne od elektromagnetycznego zaworu odcinającego oraz od pokrywy urządzenia rozruchowego. Odłączyć przewody. • Odkręcić pokrywę urządzenia rozruchowego, patrz rozdział „Urządzenie rozruchowe". • Odłączyć od gaźnika przewód paliwowy. • Oznaczyć przewody podciśnienia i odłączyć. • Wykręcić ze środka gaźnika trzy przelotowe wkręty, zdjąć gażnik i przykryć otwór w kolektorze dolotowym.

122

SILNIK

GAŻNIK 2E3 1 - przepustnica f. przelotu. 2 - otwór wylotowy mieszanki biegu jałowego. 3 - wkręt regulacyjny składu mieszanki. 4 - szczelina układu pizeisoiowego 1. przelotu. 5 - elemeni grzejny"1, G - przyłącze clamentg grzejnego*-. 7 etekiromagnetyczny zawór odcinajmy na biegu jałowym1'. 8 - korpus gażnika. 9 - USZLielka pokrywy gaznh ka. 10 - pokrywa gażnikar 11 - gardziel wstępna 1. przelotu. 12 - pjzepustmea; rozruchowa. T3 - dysza powietrza i dysza paliwa biegu jałowego. 14 - dysza główna powietrza z- rurką emulsyjną 1. przeloiu, 15 - dysza główna powietrza z rurką emulsyjną 2. przelotu, 16 - rurks kalibrowana ufcładu wzbogacania przy pełnym obciążaniu 2. przelotu, 17 - rurka wylotowa układu wzbogacenia przy pełnym obciązeniL 2. przelotu, 1G - studzienka u kła J u przejściowego 2. przelot", 19 - gardziel wsiepna 2. przelotu. 20 - odpcwle-irzeme u kładu wego 2. przeloty 21 - Siat Ima układu przejściowego przelotu. 22 - kalibrowa* złączka układu pull-di 23 - przepustnlca 2. pi tu, 24 - dysza pr*9|&ciov przelotu, Z5 - główna di paliwa 2 przelolu, 26 główna dysza paliwa 1, lotu, 27 - odpowietrzał komory pływakowej, 2S wór igdcowyr 29 dopływu paliwa. 30 wias. 32 - pływak, uszczelka. 34 - przekł*37 35 - zawór wzbogacenia. - pokrywa przepony ukł? wzbogacenia przy czesi wym obciążeniu, 37 J, 33 - przepona

"Te czijŁci ma sg

UKŁAD ZASILANIA Z GAŻNlKIEM

123

Zam on towan/e • Ustawić gaźnik i przykręcić. • Podłączyć przewody elektryczne do elektromagnetycznego zaworu odcinaącega oraz do pokrywy urządzenia rozruchowego, zgodnie z oznaczeniami • Nasunąć przewód paliwowy i zabezpieczyć opaską. • Podłączyć przewody podciśnienia zgodnie z oznaczeniami. • Podłączyć linkę pedału przyspieszenia wyregulować bez naprężania. • Przykręcić pokrywę urządzenia rozru:howego i ustawić. • Zamontować filtr powietrza, patrz rozdział „Wymontowanie i zamontowanie fil:ra powietrza'. • Podłączyć przewód masy do akumulato-a. • Sprawdzić prędkość obrotową biegu ałowego oraz stężenie CO. Wymontowanie i zamontowanie pokrywy gaźnika Jeżeli ma być wymontowana tylko pokryta gażnika, to nie trzeba wyjmować gaźnika z samochodu. Wymon to wanie • Zdjąć łiltr powietrza, patrz rozdział Wymontowanie i zamontowanie filtra DO wietrzą'. • Odłączyć przewód elektryczny od jrządzenia rozruchowego. • Odkręcić pokrywę urządzenia rozruchowego, • Ściągnąć z pokrywy gaźnika przewód paliwowy. • Odłączyć przewód podciśnienia siłownika pull-down od podstawy gaźnika. Uwaga. Nie odłączać przewodu od słownika, • Odkręcić wkręt [1, rys. C 4561} mocujący uchwyt (2) odstojnika wody. • Wykręcić cztery wkręty z pokrywy gaźnika (rys. C 4562}.

• Wykręcić ze środka gaźnika od góry trzy wkręty mocujące gaźnik, Gaźmk pozostaje na kołnierzu kolektora. • Zdjąć pokrywę gaźnika, Zam on to wanie • Położyć na korpusie gainika nową uszczelkę. • Ustawić pokrywę gaźnika i umocować siedmioma wkrętami. Uwaga, Zwrócić uwagę na różne długości wkrętów. Wkręty (3 i 4, rys. C 4562) mają długość 35 mm, natomiast wkręty [5 i 6) mają długość 25 mm.

124

SILNIK

Uwaga. Przykręcając pokrywę zachować prawidłowe osadzenie koftca sprężyny (strzałka na rys. C 4548). • Przykręcić pokrywą urządzenia rozruchowego i ustawić, patrz rozdział „Wymontowanie i zamontowanie" urządzenia rozruchowego", • Podłączyć przewód elektryczny do urządzenia ro zru ch owego. • Podłączyć przewód paliwowy do pokrywy gaźnika i zabezpieczyć opaską. • Podłączyć przewód podciśnienia do siłownika putl-down. • Zamontować filtr powietrza; patrz rozdział „Wymontowanie i zamontowanie filtra powietrza". • Sprawdzić prędkość obrotową biegu jałowego oraz stężenie CO i ewentualnie wyregulować. Regulacja biegu jałowego i stężenia CO Podczas regulowania prędkości obrotowej biegu jałowego zaleca się jednoczesne kontrolowanie analizatorem spalin stężenia CO, ponieważ zmienia się ono wraz ze zmianą obrotów. Podczas badania muszą być spełnione następujące warunki wstępne. • Temperatura oleju musi wynosić co najmniej +6O°C. • Układ zapłonowy musi być sprawny

• Obwód doprowadzenia powietrza musi być szczelny (uszczelka międzygażnikiem a przewodem dolotowym), • Filtr powietrza musi być czysty, w razie potrzeby oczyścić lub wymienić. • Podgrzewanie powietrza zasysanego musi dziatać sprawnie. • Wyłączyć odbiorniki elektryczne, jak radio, reflektory itp. • Wkręt regulacyjny [3, rys. C 0214) nie może dotykać tarczy stopniowej [4), • W przypadku automatycznej skrzynki przekładniowej dźwignia wyboru biegów musi być w położeniu „P". • Podłączyć obrotomierz i anaiizati spalin zgodnie z instrukcją producenta. • Uruchomić silnik i pozostawić na biegu| jałowym. Sprawdzić prędkość obrotów; i stężenie CO. Wymagane parametr biegu jałowego: prędkość obrotowa - 90Q..r95O obr/mn (800.850 obr/min dla skrzynki autf matycznej), stężenie CO - 0,5...1,5%. • Jeżeli przyrządy wskazują inne wartaś< to należy przeprowadzić regulację prc kości obrolowej oraz stężenia CO. • Ściągnąć kapturki z wkrętów reguf* cyjnych. Można do lego użyć specjalnego| ściągacza. Ewentualnie przedziurawił kapturek ostrym narzędziem, wkręcić bli chowkręt i wyciągnąć szczypcami bf; chowkręt razem z kapturkiem.

UKtAD ZASILANIA Z

• Ustawić wymaganą prędkość obrotową : egu jałowego wkrętem regulacyjnym '.rys. C0212). • Skorygować stężenie CO wkrętem re_ ,'acv]nym (2). • Założyć na wkręty regulacyjne nowe i apturkL »Vymontowanie i zamontowanie -ki pedału przyspieszania _waga. Linka pedału przyspieszenia jest -ażliwa na zginanie i dlatego podczas -^ontowanra musi być ostrożnie wkła==na. Nawet niewielkie załamanie linki -^że doprowadzić później w czasie jazdy :: jej zerwania. Linki z załamaniem nie się więc montować do samo• Wymontować filtr powietrza, patrz ::dział „Wymontowanie i zamontowanie - ^ra powietrza'. * .Yyciągnąć z otworu wspornika pan;=rz linki razem z gumową przelotką (rys. = 5525). _waga. Zapinka ustalająca długość czynna linki musi pozostać wetknięta na : ,\oim miejscu. • _rika jest mocowana do dźwigni prze: stnicy przegubem kulowym. Wy^gnąć z przegubu klamrę zabezpieczali podważywszy ją wkrętakiem.

125

• Odłączyć wkrętakiem przegub od dźwigni przepustnicy. Zam on to wanie • Wsunąć nieco klamrę zabezpieczającą w przegub kulowy. • Wcisnąć przegub na dźwignię. Wcisnąć całkowicie klamrę zabezpieczającą i ułożyć wokół przegubu. • Wcisnąć przeiotkę gumową z pancerzem linki w otwór wspornika. • Sprawdzić długość czynną linki. Regulacja linki • W położeniu biegu jałowego linka przyspieszenia musi mieć nieco luzu, około 1 mm, • Po peinym wciśnięciu pedału przyspieszenia (skorzystać z pomocy drugiej osoby) musi nastąpić całkowite otwarcie przepustnicy głównej (poniżej przepustnicy rozruchowej). • W innym przypadku trzeba zmienić długość czynną linki, przestawiając zapinkę w inne miejsce na pancerzu. Wymiana filtra paliwa w gaźniku Filtr powinno się wymieniać podczas każdego czyszczenia gaźnika.

126

SILNIK

Wym on to wan/e • Wymontować filtr powietrza. • Odliczyć od gaznika przewód paliwowy, wcześniej luzując i wycofując opaskę zaciskową. • Wkręcić w filtr śrubę M3 na głębokość około 5 mm. Wyciągnąć śrubę z filtrem [rys, C 0222). Uwaga. W przypadku pokrywania się gażnika lodem powinno się filtr paliwa wymontować i oczyścić, Zamon to wan/e • Wsunąć nowy filtr, aż do zaskoczenia zatrzasków. • Podłączyć przewód paliwowy i zabezpieczyć opaską. • Zamontować filtr powietrza. Wymontowanie i zamontowanie urządzenia rozruchowego Urządzenie rozruchowe jest podgrzewane elektrycznie oraz przez ciecz chłodzącą silnik. Podgrzewanie elektryczne jest wyłączane przez termostat w układzie chłodzenia, kiedy temperatura cieczy chłodzącej przekroczy około +35aC. Podstawowe ustawienie urządzenia może być zmieniane tylko w sytuacjach koniecznych.

• Urządzenie rozruchowe jest wtedy prawidłowo ustawione, gdy znak na pokrywie urządzenia znajduje się w jednej linii ze znakiem na obudowie urządzenia (rysunek C 0219). Wymonto wanie • Odłączyć przewód masy od akumulatora. • Rozłączyć połączenie elektryczne urządzenia rozruchowego. • Wykręcić trzy śruby w otworach podłużnych, zdjąć pokrywę urządzenia. Zamontowanie • Podczas montażu zwrócić uwagę, aby spirala grzejna wchodziła w dźwignię zabieraka. • Przystawić pokrywę urządzenia i wkręc[ć trzy śruby. Nacięcia na pokrywie i obu-l dowie urządzenia rozruchowego musz się pokryć. Dokręcić pokrywę. • Podłączyć przewód elektryczny urzg dzenia. •Podłączyć przewód masy do akumulai ra. • Jeżeli urządzenie rozruchowe za nie się wyłącza [silnik zatrzymuje się fazie nagrzewania), to można obrói pokrywę urządzenia o około 5

UKŁAD ZASILANIA Z GAZNIKIEM

127

-łiędzy znakiem na obudowie s znakiem -5 pokrywie). • Wymontować filtr powietrza, poluzować Ejby przy pokrywie urządzenia rozru:-iowego. Jeżeli przepustnica rozru:-:awa ma pozostawać dłużej zamknięta, •: pokrywę lak obrócić, aby przepustnica -rzruchowa przemieściła się w kierunku zamknięcia {najwyżej 5 mm od znaku). • Dokręcić pokrywę. • Na zakończenie sprawdzić działanie .sądzenia rozruchowego. Po nagrzaniu i nika przepustnica rozruchowa musi zijąć położenie pionowe, • _eżeli urządzenie rozruchowe wyłącza = ^ zbyt późno, to należy pokrywę obrócić 1 odwrotnym kierunku (o maks. 5 mm). urządzenia izruchowego chwili badania silnik musi być zimny. Idjąć filtr powietrza z gażnika, patrz : zdział „Wymontowanie i zamontowanie -a powietrza". =-7epustnica rozruchowa {u góry gażni_- musi pozostawać zamknięta. -raczyć zapłon, =orawdzic dopływ prądu do urządzenia :zruchowego. Wtym celu rozdzielić wtykowe i podłączyć próbnik wtyk a biegun (+) akumulatora. -:onik musi zaświecić. Winnym przyądku wymienić pokrywę urządzenia : z ruchowego. _'uchamić srlnrk. --zepustnica rozruchowa musi się --.srzyć po około 5 minutach, zależnie : temperatury otoczenia. W przeci-,m razie sprawdzić, czy nie jest • ifęta sprężyna bimetalowa oraz stan 'ącznika cieplnego urządzenia rozruzwego.

wydatku pompki -zyspfeszającej . Datek pompki przyspieszającej należy -^wdzać zawsze wtedy, gdy zużycie Hva jest zbyt wysokie, zła jest reakcja

siJnika na dodanie „gazu" lub silnik przyspiesza z opóźnieniem. Warunki sprawdzenia: pływak jest prawidłowo ustawiony, paliwo dociera do gaźnika, wtryśnięcie paliwa rozpoczyna się natychmiast po uruchomieniu przepustnicy, • Wymontować gaźnik. • Tak obrócić tarczę stopniową {4, rys. C 0214}, aby wkręt regulacyjny „szybkiego" biegu jałowego [3) nie stykał się z nią. Unieruchomić tarczę w tym położeniu. • Ustawić pod gaźmkiem menzurkę oraz lejek. Uwaga- W samochodzie z automatyczna. skrzynką przekładniową przed pomiarem obrócić do góry tłumik zamykania przepustnicy. • Wykonać powoli 10 pełnych otwarć przepustnicy (około 1 s/skok). Między każdym skokiem odczekać około 3 s. • Zebraną ilość paliwa podzielić przez 10 i porównać z wartością nominalną, która jest podana w rozdziale „Dane techniczne gażnika 2E3". • W przypadku uzy&kania innej wartości, sprawdzić pompkę przyspieszającą i w razie potrzeby wymienić wadliwe elementy. • Wyregulować wydatek pompki. W tym celu poluzować wkręt zaciskowy (1, rys. C 0225) i obrócić płytkę (2) w kierunku:

128

SILNIK

i porównać z danymi fabrycznymi {patrz „Dane techniczne gażnika 2E3"). • W razie potrzeby wyregulować prędkość obrotową „szybkiego" biegu jałowego wkrętem (3), przy całkowicie otwartej przepusinicy rozruchowej. • Zamontować łiltr powietrza. Sprawdzenie i wymiana podgrzewacza kolektora dolotowego

[+} w celu zwiększenia wydatku. (-) w celu zmniejszenia wydatku. • Po zakończeniu regulacji zabezpieczyć wkręt zaciskowy lakierem. • Zamontować gażnik. • Wyregulować bieg jałowy i stężenie CO. Regulacja „szybkiego" biegu jałowego Prędkość obrotową „szybkiego" biegu jałowego należy sprawdzać zawsze wtedy, gdy silnik żle reaguje na dodanie „gazu" lub zimny siinik zbyt wolno przyspiesza. Ponadto regulacja jest konieczna po wymontowaniu części przepustnicy. • Podłączyć obrotomierz. Na ogóf obrotomierz podłącza się do zacisków „1 ' i „15" cewki zapłonowej, • Sprawdzić prędkość obrotową biegu jałowego i stężenie CO w spalinach po nagrzaniu silnika {temperatura oleju min. +70°C). • Wymontować filtr powietrza. • Wyłączyć nagrzany silnik. • Ustawić wkręt regulacyjny (3, rys. C 0214 - str 127), na drugi najwyższy wznios tarczy stopniowej (4), • Uruchomić silnik bez naciskania na pedał przys piesze ni a. • Odczytać na obrotomierzu prędkość obrotową „szybkiego" biegu jałowego

W celu poprawienia warunków fazy nagrzewania silnika został zamontowany w kolektorze dolotowym elektryczny podgrzewacz. Podgrzewacz ten osiąga w ciągu sekundy temperaturę nagrzania i oddaje ciepło mieszance paliwowo-powietrznej. Warunki sprawdzania: naładowany akumulator [min. 11,5 V), zimny silnik • Rozłączyć wtyczkę podgrzewacza kolektora dolotowego. • Podłączyć woltomierz między przewód zasilający i masę. Włączyć zapłon i sprawdzrć napięcie, wartość wymagana: napięcie akumulatora ( £11,5 V). • Wyłączyć zapłon, • Podłączyć omomierz w miejsca pokazane na rysunku C 4546 i odczytać rezys-

UKLflD ZASILANIA Z GAZMKJFM

129

:anqę elementu grzejnego, która powina wynosić około 1,5 Q»W razie potrzeby wymienić element grzejny. Wymon towanie • Odkręcić element grzejny { 1 , Z 4563} i wyjąć do dołu.

rys.

a montowanie —ed zamontowaniem oczyścić po^rzchnię przylegania na kolektorze : iłowym. • : 'zykręcić nowy element grzejny, . -scając przy tym uwagę na prasowe osadzenie pierścienia uszczel•= ścego £2}. Zawsze wymieniać -5'sCień uszczelniający. =: ^awdzanie termostatu . • ad podgrzewania zasysanego powie-_: jest sterowany obciążeniem silnika -^-nperaturą. We wlocie do filtra powie•za znajdują się siłownik podciśnieniowy :"nostat natomiast w obudowie filtra •trT. umieszczony regulator temperatury.

Kiedy układ podgrzewania zasysanego powietrza jest niesprawny, mogą wystąpić następujące zakłócenia: - nieprawidłowa prędkość biegu jałowego w fazie nagrzewania; - zakłócenia fazy przechodzenia z biegu jałowego do wyższych prędkości obrotowych; - niedostateczna moc r nieosiąganie maksymalnej prędkości obrotowej; - duże zużycie paliwa. • Odłączyć przezroczysty przewód od regulatora Temperatury przy filtrze powietrza i zasysając ustami przez przewód sprawdzić działanie klapy termostatu (2, rys. C 4541). Klapa musi się w sposób słyszalny zamykać i otwierać. W przeciwnym razie sprawdzić łatwość poruszania się klapy regulacyjnej siłownika {1) lub wymienić regulator temperatury. Wymontowanie i zamontowanie filtra powietrza Wymon towanfe • Wykręcić trzy nakrętki na pokrywie filtra i zdjąć z uszczelkami i podkładkami {rys. C 4572}. • Podnieść filtr do góry. • Odłączyć przewód podciśnienia od gaźnika. • Odłączyć od filtra powietrza elastyczny

130

SILNIK

przewód odpowietrzający skrzynię korbową. • Wyjąć filtr powietrza, Zamon to wan/e • Sprawdzić uszczelkę filtra powietrza na gaźniku, w razje potrzeby wymienić. • Podłączyć do filtra powietrza elastyczny przewód odpowietrzający skrzynię korbową i zabezpieczyć opaską, • Podłączyć do gażnika przewód podciśnienia prowadzący od filtra powietrza. • Nasadzić filtr powietrza na gaźnik. Zwrócić przy tym uwagę, aby przewód doprowadzający do filtra podgrzane powietrze znalazł się między tuneEem przy kolektorze dolotowym, a tunelem przy filtrze powietrza. • Przykręcić pokrywę filtra powietrza irzema nakrętkami. Nie zapomnieć o podkładkach i uszczelkach. Wymontowanie i zamontowanie pompy paliwa (gaźniki2EEi2E3) Mechaniczna pompa patrwa jest typu przeponowego i jest napędzana przez watek rozrządu. Pompa znajduje się z prawej strony obudowy wałka rozrządu. Uwaga. Nie używać otwartego ognia, groźba pożaru!

Wym on to wantę • Odłączyć przewód masy od akumulatora, • Odłączyć elastyczne przewody paliwowe (rys. C 7976). •Odkręcić pompę paliwa od obudowy wałka rozrządu. Uwaga. Podłożyć szmatkę dobrze chłonącą ciecze, ponieważ wypłynie nieco paliwa. • Oczyścić powierzchnie styku. Zam on to wanie • Przystawić pompę z nową uszczelką i przykręcić (rys. C 7977).

131

UKŁAD ZASILANIA Z GAZNIKlEM

• Śruby dokręcić momentem 20 N-m. • Podłączyć przewody paliwowe, stosując zasadniczo nowe opaski zaciskowe. ^rzewód od zbiornika paliwa dochodzi do 7 okrywy pompy, natomiast od gażnika do - orpusu pompy. • Podłączyć przewód masy do akumulato-

• W celu sprawdzenia, czy pompa podaje pa]jwo, należy odłączyć przewód od korpusu pompy ftzn. prowadzący do gaźnrka), podłożyć szmatkę i włączyć rozrusznik. W trakcie pracy rozrusznika paliwo musi wyciekać pulsująco 7. pompy • Ciśnienie tłoczenia pompy paliwa powinno wynosić 25„, 33 kPa przy około 2000obr/mm.

Dane techniczne gaźnika 2E3 i nik ':c maksymalna

14 NV 75 KM/55 kW

:--zvnka przekładniowa •-.mer katalogowy gażnika

mechaniczna 90 107 560

15 SV 82 KM/60 kW

niebieski

90 107 522/ 30 107 553/ 90 107 530 90 107 533 zielony/zielony zółty/fiiebiesk

• jrior śrub urządzenia rozruchowego

brązowy

brązowy/czarny

biaty/czamy

automatyczna 90 107 5 2 3 / 90 107 581 brązowy/fioletowy brązowy/cza mv

I-,?za paliwa biegu lalowegu :-,=za-wzbogacenia przy częściowym uczeniu 0 {mm . nylenle przepustnlcy 'obuchowej 1 rnale (mm! duża (mm] _:iiylenie przepustnloy (mm) ~Mmik zamykania przepust ruty, skok H (mm] •wmu^one uchy te me pizepuslmcy "zmchowej (mm] iiybki" bieg jałowy (olir/min) l:.-.o' i^Hcowy <2r {mm) 'na olywakp {g! . ;• a wre nie p!yv;ata (m m) .'T^aiezpnra siłownika ..pulldown" ^-•czenia tarczy ^lopmowej Zztacifiie pr^oony pompki Iiiaczeme zaworu wjbogacenia przy częściowym

45/130

42,5/132.5

42r5/l32rS

42,5/132,5

0.55 1.7.2.1 2.5-2.3

0,55 1,3 ..1.7 1,9...Zr3

0.55 1.3...1.7 ł.9..2,3

-

0,S -

O.B -

0.55 1,3..1,3 2,0...2,4 1.25 2,5...3,5

1.5...3,5 2300...2600

1,5...3,5 2000...2400

1.5 ..3.5 20 0 0 . . 2400 1,5 5,75...5,95 28..30 B9 174/192 109

3.0..A0 2 500..2 9 0 0 1,5 5,75...5.95 28,r30 59 176/193 106

: s śrub pokrywy

-zc-ązeniu

Z~.vói uHadu przajściovjego 0 (mm} ' . - * ! wtączerua zaworu wzbogacenia przy _-=;nowym obciążeniu . ;^lek pompki przyspieszenia (cmYlO skoków) '_•: 5 Lvyiqczenia „ssania" p^y ok 14 V {s} ': =gło£c wylolu układu wzbogacenia od —plączą

" —••37.3'wór otwarty zamknięty irrtrancia przy 20 30DC

(mm)

{"C| (C) (0)

C\ 8,^0.9

1.5

mechaniczna

1.5

5.75. 5.95

5.75 5r95

59 192

59 174/192

28., 30 85

20. 30 106

mech /klimai.

2 2.0

O.B5

2

2 0.35

1 O.B 5

700.300 10.5 ..T3r5 144. .216

200. 300 10.5...T3.5 144.216

200... 300 10,5.-13,5 144...216

140 Z10 7.5 ..10,5 144. r r 2i6

22-r,24 * ok, 20

27 29 < ok, 28

27...2S < ok. 2S > ok. 35 4,5...7,5

27. .2 9 < ok. 28 > ok. 36 4,5.,.7,5

••> ok r 3 5 1,5 .7,5

> ok r 36 4,5. 75

132

SILNIK

Silnik Moc maksymalna Przelot gażnika Dysza główna paliwa Dysza glównu powietrza Oznaczenie rurki emulsyjnej Rozpylacz 0 Wylot mieszanki 0 Dysza wzbogacenia mieszanki

łmm) (mm)

Gardziel Napięcie wstępne cięgła Luz dźwigni pizapusimcy 2. przelotu w wi d elka ch: wyroi ar Y wymiar Z Otwór redukcyjny siłownika 0

(mm] {mm)

2. 1. 1. 2. 1. 1. 2. X 110 X9E X 105 X 9 6 X 305 X95 X 105 X95 X117,5 X90 X 110 xeo X 110 X 8 0 X 110 xeo 103 51 38 51 88 51 BB 51 3 7 7 8 7 7 3 a 3.0 2,5 3,0 2,5 3,0 2r6 2,6 3.0 65 . 85„ 57,5. B5..105 ..105 ..77,5 ..105 2D 24 20 24 20 24 20 24 _ _ 0,5,2,0 0 5 2,0 0.5.2,0 0,5...2,C

{mm) (mm) (mm)

Dane techniczne gaźnika 2EE Silnik Moc maksymalna Skrzynka przekładniowa Numer ^atalogowy gażnika

16 sv 82 KM/60 kW

14 NV 75 KM/55 kW

eis

88 KM/65 kW mechaniczna 90 107 44fi

Dysze/wymiary 1. przelot 2. przelał Dysza główna paliwa X110 X 135 Dysia głńwna powietrza X 110 X70 Rurka emulsyjna 35 83 Rozpylać z/ wyłoi mieszanki [mrn| 8/2,5 7/3,0 Dysza paliwa biagu jałowego X52 r 5 _ Dy^za powietrza biegu jafowego (i"m| _ 2.Z5 Iglica dygzyr numer 5 _ Oiwór pcwiatrza przetściowegc (mm) 1 _ LJHad przajściovi/y paliwa 90 _ Zawór iQlicowy (rnmf _ 1.5 Ma ^a pływaka {s.u ch ego) łg) 7.4 Sr4 _ U&iawjenie pływaka {wymiar H) (mm} 26.5. .2flr5 _ Zawór adpouvierr?ania komory plywekc-wej (mm) 5/45zukosowany, czarny Gardiiel {mm| 22 26 Kanały podciśnienia siłownika orzeiiustnicy glńwnej [titii)'. 67,5 0,95 siłownika przapu^lntcy 2 przBloiu łmm) 2,6 zaworu powrolu spalin (mm) — 0.95 Oznaczenie tarczy linki _ 7B •znaczenie siłownika _ 39/85 Luz dźwigni przepusinicy 2. przaloiu w widełkach, wymiar Y (nimf 0,7.-1,3 wymiar Z (mm) 0,1. 0r7

_ -

05-1,1

0,1-0,7 0,6

-

0.5...1.1 0.1_0,7 0r6

-

0 r 5_l r 1 0,1 ...0,7 0,6

_ -

0,5.1.1 0,1.0,7

0,6

Kody usterek układu Ecotronic Sposób wywołania kodów usterek został podany w rozdziale o układach wtryskowych benzyny. Uwaga. Od września 1989 roku amienił się zakres pamięci kodów. PODSTAWOWE KODV USTEREK Numer kodu

Mielce i rodzej usleiki

12

Rozpoczęcie insirukcjl wywoływania pamięci

14

Czujnik temperatury cieczy chłodzącej - za niskio napięcie

15

Czujnik temperatury creczy chłodzącej - za wysokie napięcie

2Z

Czujnik położenia prifipustnicy - za niskie 1 napięcie

43

Na pięcie zasilania - za niskie

49

Napięcie zasilania - za wysokie

53

Czujnik położenia przepusinicy - za nlsloal napięcie

54

Czujnik położenia przepustmcy - za wyso-1 kie napięcie

56

Siłownik przepustnicy wste.pnef - ?a wysobl nrr.d

57

Siłownik przepustnicy wstępnej - m mści Prąd ~

-w-^

UKŁAD ZASILANIA 2 GAŻNlKIEM :

7'DSTAWOWE KODY LTSTEJ1EK

58

Potencjometr regulacji CO - napięcia za niskie

59

Sifowmk przepustnicy otównaj - ?a długi czas wysuwania

6!

Siłownik przepuslnicy głównej - za dfugi czas wsuwania

52

Siłownik przepusinicy głównej łączący z atmosferą - nieszczelny zawćrr brak sterowania

53

Siłownik pizepuslmcy głównej wytwarzający podciśnienie - nieszczelny zawOrr brak sterowania

DODATKOWE KODV USTEREK DO VIII 1989 h

.jmflf

odu Jl

Miejsce i rodzaj usterki

Czujnik temperatury w przewodzie dolotowym - za niskie napięcie Czujnik temperatury w przewodzie dolarowym - za wysokia napięcie

51

Pamięć urządzenia sieru^cstjo - uszkodzona

IIDATKOWE KODY USTEREK OD IX 19B9 \ jmer

Misjace ł roózs\ usterki

19

Ci Ul u* poło-zama i pr^dkoici obrotowa] fałszywy sygnał

21

Czujnik położenia przspuslnicy - za wysokie napięcie

36

Korektor oktanowy - nieprawidłowa liczba oktanowa

•12

Moduł zapłonowy - za wysoki pjąd

55

Urządzenie sterujące - uszkodzone

75

Urządzenie sterujące skrzynką przekładniową, wiązka przewodów - za niski o napięcie

76

Urządzenie sterujące Ecotronic - siała kontrola momentu obrotowego

133

Obsługa układu zasilania z gaźnikiem Sprawdzan/e gaźnika • Oczyścić i lekko naoliwić połączenia przegubowe w gaźniku oraz linkę pedafu • Sprawdzić prędkość obrotowa, biegu jałowego ora? stężenie CO w spalinach. • Gaźniki 2EE \ 2E3: wymienić filtr w króćcu dolotowym paliwa, patrz rozdział „Wymontowanie i zamontowanie filtra paliwa". • Gaźnik 2EE: Wymienić przezroczysty filtr w przewodzie doprowadzającym paliwo do gaźnika. • Sprawdzić, czy elastyczne przewody paliwowe nie są popękane, porowate i zdeformowane, w razie potrzeby wymienić. • Wymieniać zawsze przewody wilgotne z zewnątrz.

Wymiana wkładu filtra powietrza Wymontowanie • Wykręcić trzy nakrętki na pokrywie filtra i zdjąć z uszczelkami i podkładkami {rys. C 4572J, • Zwolnić klamry szybkomocujace pokrywę filtra i zdjąć pokrywę.

134

SILNIK

• Wyjąć wkład filtra do góry. • Oczyścić obudowę filtra czystą szmatką.

Typowe niesprawności układu zasilania z gaźnikiem

Zamontowanie

Warunkiem korzystania z poniższej tablicy podczas usuwania usterki są. prawidłowa regulacja i funkcjonowanie silnika, układu zapłonowego oraz osprzętu, jak również poprawne działanie termostatu w filtrze powietrza i szczelność układów wylotowego i dolotowego Ponadto należy sprawdzić, czy paliwo jest tłoczone do gażnika pod wymaganym ciśnieniem.

• Włożyć nowy wkład filtra. • Położyć tak pokrywę, aby rowek w pokrywie wszedł w występ we wlocie do filtra. • Zapiąć klamry i przykręcić pokrywę filtra powietrza trzema nakrętkami. Nie zapomnieć o podkładkach i uszczelkach.

Objawy

Pr?yczyny

Sposób

1 Zimnego lub ciepłego silnika i. Przepusinica rozruchowa nie zamynia można uruchomić ka się calkowjcie a) Obluzowane lub prześlą wionę urządzenie rozruchowe {2E3) b) Przapuslnic& zacinają się, fghca dyszy powietrza zawiesza się o) Uszkodzony siłownik przepustnicy wstęnnej (2EE)

Wyregulować uradzenie rozruchowe Przywrócić łatwość obracania SIĘ nic lub przemieszczania SIĘ iglicy Wymienić siłownik

2. Przerwany dopływ paliwa, zanie- Sprawdzić tłoczenia paliwa, wymienić lidr czyszczony li Itr 3. Przepuilnica główna nie oiwiera Sprawdzić prędkość obrotowa, „szybkiego biegu iłowego się w stopniu wystarczającym 4. Poluzowany lub uszkodzony elek- Sprawdzić elektromagneiytjny Homagneiyczny zawór odcina^cy, nający. eweniualniB wymienić brak styku z. masą, przerwany przewód (ZE3) 5. Poluzowany lub skorodowany pi?&- Sprawdzić styk r oczyścić, masy do gażnika B Uszkodzony •••••-,•-••. ia dolotowego {2E3J

Smbe

tolakto- Wymienić

7 Wiaszczelny pływak, zawór iglicowy

Wymieni

B Zanieczyszczone lub zatkane dysze

Oczyścić, %vyrTiienić

9. Zakleszczona tarcza stopniowa, zle ustawienie, usikadzona sprężyna odciągająca (2E3)

Przywrócić łafwisr: obracania się tarczy wyregulować. ewantualme wymiei pokrywę

10. Zwiększona rezystancja czujnika temperatury [2E.E)

Oczyścić slyki

11. Uszkodzone urządzenie sterujące [2EE1

Wymienić próbma urządzanie steruiące warsztacie)

135

UKŁAD ZASILANIA Z GAZNIKIEM

Objawy

Sposób

Z i rJiriy silnik zatrzymuje sie, po 1. Jak w punktach T.1..1r3, 1,7, Jak w punktach 1.1.„U 1.7, 1.9 1.11 T^szym uruchomieniu 1.9. 1.11 2. Przepustu i ca rozruchowa nie Olwiera sie a) Przepustnica zacina siej Przywrócić łatwość oJnacania SIĘ b) Za duze/za małe uchylenie prze- Wyregulować pustnrcy c) Nieszczcfny układ. ,,pulldown" Usunąć nieszczelność, ewentualnie wymieiić siłownik ..pulldown" 3. Niedostateczna iloiu paliwa w morie pływakowej wskutok ma po zatrzymaniu gorącogp silnika

kilkakrotnie pedał przysnieszenia. a następnie uruchamiać przy wciśniętym pedaFe

4. Uszkodzony podgrzewacz kolekto- Sprawdzić podgrzewacz kolektora dolora dolotowego, podgrzewacz uKl&du towego i podgrzewacz ukfadu przejściowego przejściowego (2EE) :ilmk zetrzymiije się po o&Ja.g- 1. Jak w punktach M b . o, 1.2, 1.3, = nu Temperatury nagrzania. 1-7, 1.S, 110, 2.2 :arpie 2.Wadliwa regulacja bi&gu jałowego (2EB)

Jak w punktach 1.1 br c. T.2, 1.3, 1.7, 1.10, 2.2 Wyregulować prędkość obrotową i srę^ CO

3. Uszkodzony wylqcznik cieplny pod- Wymienić wyf^czmk cieplny grzewacza przewodu 4. Wyrobione ufożyskowanie om prze- Wymienić gazmk pnslnicy B Uszkodzone podgrzewanie rozruchowego {2E3J S- Zatkane dysze biegu powietrza i paliwa (2E3)

Sprawdzić podgrzewania i przep>fyw cieczy chłodzącej , ewentualnie wymianie

7. Uszkodzony zawór wzbogacania Wymienić {2E3) a. WieprawltfIowa ilość wtryskiwa- Wyiegulować nego paliwa (2E3) 9. Nieszczelny siłownik przepusinicy Wymienić 2. przelotu {2EE) 10. Nieprawidłowe, uszkodzone oriklócenie pojazdu ika

rozruch gorqcego 1. Jak w punktach 1 Zr 1,4, 1.7

Spfawdifć. ewentualnie wymienić <; Jak w punkiach 1.2, TA, 1.7

2. Nadmiernie bogata mieszanka Uruchamiać Ł pedałem przyspieszenia wskutek odparowania i skroplenia wciśniętym do oporu paliwa po przegrzaniu 3. Złe ustawienie pr^epustmcy

Ustawić siłownik przepustnicy głównej

136

SELNIK

Przyczyny

Sposób postępowania

5. fJierdwnoiriiPfny bieg |ałowy 1 Jak w punktach l.1b, c. 1 2. Jak w punktach I.lb, c, 1.2, 1.9..1.11. 3-4. - silnik zatrzymują się (w stanic 1.9 1.11. 3.4r 3.5...3.8. 4.2 3 5~ 3.Sr 4.2 na grzanym) 2. Reguiacja biegm jafowego a) za niska pręrfkosc obrotowa (2E3) Wyregulować b) za niskie/za wyaokia stężenie CO Wyregulować 3. Za mały przelot dysz biagu jałowego a) Dysze zanieczyszczone Oczyścić b} Dysze uszkodzone Wymienić Wymienić uszciefki lub kofnieiz posredn< Wymienić uszczelki lub kofnierz pośredni Wymienić u&zezelki lub kołnierz pośredni

b) Przy kołnierzu p c) Przy gainiku 5. Za wysoki poziom paliwa a} Nieszczelny zawćr iglicowy b) Za ciężki pływak

•czyścić, ewemuelnie wymienić Usiawrć pływak lub wymianie

6. Elektromagnetyczny zawór odcina- Sprawdzić zawrtr, eweniualnie wymienrć. jący zamyka sia okresowo (2E3) Zapewnić pewne podłączanie eletoryczne 7. Przestawiona tirika spieszenia

przy-

WyreguJoYuać

8 Zacina iic tłumik zamykania prze' Wyregulować lub wymienić psistnicy, źle noslawiony (2E3) 9. Przestawiony siłownik przepustni- Wyregulować cy głównej (2EEJ 6 Silnik szarpie podczas jazdy 1. Jak w punktach I.lb. c, 1.2r 1.7. Jak w punktach I.lb, c, ze stałą prędkością {obciążenie 3.4, 3.9, 3.10, 5.2. 5,3 3 10. 5 2. 5.3 częściowa) 7. Silnik dławi się przy przys- 1. Jak w punktach 3.4r S.2r B 3 prwzanlu 2. Pompka przyspieszająca 2) Za rnała/za duża ilość wtryśniętego paliwa b) Zakleszczony iłoczok C) PJifiprawidfowy kierunek wtrysku paliwa 2. Za niski poziom paliwa

. 1.7. 3 A 3.9.

Jak w punktach 3.4. 5 2. 5.3 Wyregulować Przywrócić łatwnSc pnamiaszania się Wyregulować Ustawić

S Nieprawidłowa reakcja silnika 1 Nieszczelny siłownik przepusinicy Ustawić clęgło r ewentualnie wymienić siłownik na dodawanie .gazu" 2. przelotu, przestawione cięgło 1 Zamontowane nieprawidłowe dy- Wymienić dysze

137

UKŁAD ZASILAWlA Z GAZNIklEM

Objawy

Przyczyny

Sposób postępowania

i Silnik nie osiąga pełnej mocy. 1 Jak w punktach I.ib, c, 1,7, 3 7 , n e i y w a przy pełnym obcią- 3.8.8.1. B-2 rantu 2.Mie5zgnkd p-j I iwowo-powiotrz na za uboga lub za bogata a) Zanieczyszczony filtr paliwa i>) Zamieniony przewód paliwowy zasilający z powrotnym c} Dobór dysz niezgodny z fabrycznym d) Dysze zanieczyszczone e) Zly poziom paliwa f} Za łkane odpowietrzenie zbiornika paliwa g) Uszkodzony zawór wzbogacenia ii} Przepustnica nie otwiera się ca^ kowicip i) Pokrycie się gażmka lodem ]) Skrzywiona rurka układu wzbogacenia k) Przapustnica 1. przelotu niP niwipra się lub zamyka całkowicie (2E£) 3. Za mały przepływ powietrza a) Pr*epu5tmca rozruchowa otwiera się całkowicie

nie

b) Ni? jeśl osi?--: położenie pełnego ..gazu" c) Zanieczyszczany i i lir powietrza j Silnik pracuje po wyłączeniu

vu rurę

Jak w punktach T.lb, o, 1 7, 3.7. 3.8. 3 1. 32

Wymienić Skotygnw.ic połączenia Zamontować dysze zgodnie z (abUcą Oczyścić Uslawrć pływak Oczyścić Przywrócić sprawność, wymienić linkij pedału przyspieszenia podgrzewanie gażnika Sprawdzić uslawieoie rjrki, ewentualnie poprawić ciągła

Sprawdzić rozruchowe, sprężynę, bimetalowa., ohiacania śle przepustmcy rozrucliowaj Wyregulować linkę psdalu przyspieszenia Wymienić

1. U5?kod?ony elektromagnetyczny zawór odcinający (2E3)

Wyrmanic

2. Za duże uchyfenie przepuslnicy

Ustawić siłownik przepusTmcy

1. ZbyT uboga mieszanka, jak w punk- Jak w punktach 1.11. 3.5, 5-2 .5 A 5.B. 5-8 tach 1.UF 3 . 6 . 5 2 . 5 4 . 5.6.5.8 2 Nieprawidłowa ilość nego paliwa, zanieczyszczony pompki

Wyregulować, oczyścić, sprawdzić zawory, ewentualnie wymienić tłoczek pompki

3 Nieszczelny układ wyłomie spalin

Zaspawać nieszczelna miejsce lub wymienić odpowiednią czę&ć układu

4 Nieprawidłowe ustawienie podsta- Ustawić siłownik przepustnicy wowe przepustmcy 1. przelotu (2EE) 1 Zbył duża zużycie paliwa. 1. Jak w punktach 1.1. 1.9d 1.10, :ai3ga-jące od pr^yjętiflo dla 3.S...3.7, &.B. 9.2j, k jinych warunków jazdy, :'zekrac?aj^ce podwójnie nor- 2. Zriyr bogata mieszanka biegu —•% zużycia jatoweg-o a) Zla regulacja stężenia CO b) DySzfi hiagu jafowego i powietrze dodatkowego

Jak w punktach 1.1. 1.9. 1.10, 3.5...3,7. 5 a, 9.2], k

Wyregulować

Oczyścić, ustawić

138

SILNIK

Objawy

Pr£VO,:yriy

Sposób postępowania

12. Zbył duże zużycie paliwa, odbieB&ja,ce od przyjętego dla danych warunków jazdy, przekraczające podwójnie noi"nią zużycia

3-Zaduza ilosc wi rys małego paliwa

Wyregulować

4 2a wysoki poziom paliwa a) Pływak za ciężki b) Zawiesił się zawór iglicowy

Sprawdzić Oczyścić zawór.

5. PrzepuSlmca rozruchowa nie otwiera się całkowicie

Jak w punktach 2.1 oraz 9 3a

6. Zly dobór dysz

Zamontować dysze zgodnie z tablicą

7. Fillr powietrza zanieczyszczony lub zaolejony

Wymienić

3. Uszkodzony układ podgrzewania zasysanego powietrza

UKŁAD ZASILANIA SILNIKÓW WYSOKOPRĘŻNYCH Zasada działania silnika wysokoprężnego W silniku wysokoprężnym powietrze zostaje zassane do cylindrów i tam sprężone, wskutek czego wyrasta jego temperatura powyżej temperatury zapłonu oleju napędowego. Do sprężonego i nagrzanego do temperatury około +60GT powietrza zostaje wtryśnięte paliwo, w chwili gdy tłok znajdzie się tuż przed zwrotem zewnętrznym. Następuje samoczynny zapłon mieszanki, a więc świece zapłonowe nie sa. potrzebne. W przypadku bardzo zimnego silnika sprężenie powietrza nie zapewni temperatury zapłonu i konieczne staje się podgrzanie silnika. W każde] komorze wirowej znajduje się świeca żarowa, która podgrzewa komory spalania. Ponadto pompa wtryskowa ma element rozszerzalny, który zmienia położenie tłoczka przestawiacza wtrysku w kierunku wcześniejszego podanra paliwa. Dzięki temu zimny silnik daje się łatwiej uruchomić. Kiedy tylko silnik osiągnie temperaturę nagrzania, element rozszerzalny automatycznie się cofa. Paliwo jest zasysane ze zbiornika przez rozdzielaczowa. pompę wtryskową. W

. . ić układ

pompie wtryskowej zostaje wytworzone wysokie ciśnienie
UKŁAD ZASILANIA SłLNIKÓW WYSOKOPRĘŻNYCH

.znego, który zamyka kanał dopływu pali.-.a i tym samym zatrzymuje silnik, -sdczas uruchamiania silnika następuje zasilenie poprzez stacyjkę zaworu elektro— agnetycznego i otwarcie kanału pali.-, a wag o. Sprawdzanie świec żarowych silnik 1,7 DJ Warunki kontroli. Silnik jest zimny (ma -•= Tiperaturę otoczenia!. Akumulator jest ,-. pełni naładowany, napięcie akumulato-B wynosi co najmniej 11,5 V. Zdjąć przewód zasilający świece żarowe izynę prądową, • ^odłączyć próbnik napięcia do zacisku ::datniego akumulatora i dotykać kolej-^ do świec żarowych (rys. 28-074).

139

Sprawdzanie przekaźnika świec żarowych • Wyciągnąć przekaźnik świec żarowych, który znajduje się w skrzynce bezpieczników w przedziale silnika przed lewą ścianą przednią, na miejscu nr 8. • Podłączyć próbnik napięcia do styku ,.30" i do masy. Dioda w próbniku musi zaświecić. Jeżeli się nie świeci, sprawdzić zasilanie przekaźnika z akumulatora • Podłączyć próbnik napięcia do styku „86" i do masy. Włączyć zapłon. Dioda w próbniku musi zaświecić. Jeżeli się nie świeci, sprawdzfć zasilanie ze stacyjki. • Kiedy świeci s\ą dioda w próbniku napięcia, sprawdzić ciągłość obwodu zasilania świec żarowych, w razie potrzeby wymienić przerwany przewód. W ostateczności wymienić przekaźnik świec żarowych

Uszkodzenia spirali grzejnej świec żarowych Przepalone spirale grzejne świec żarowych są najczęściej wynikiem niewłaściwego wtrysku paliwa. Tego rodzaju uszkodzenia spiral nie należy odnosić do usterki wewnątrz świecy żarowej. Jeżeli spotka się świecę o pokazanym na rysunku 28-251 wyglądzie końcówki to nie wystarczy wymienić świecę na nową.

_eżeli dioda próbnika się zaświeci, to sprawną świecę żarową. dioda próbnika się nie zaświeci, nacza to uszkodzoną świecę żarową i :-]iecznośćjej wymiany. Świecę dokręca 5 ę momentem 20 N-m. Jwaga. Nie wolno przekraczać podanego -omentu, ponieważ spowodowałoby to •gniecenie szczeliny między spiralą grzejni a korpusem z gwintem i w efekcie r^edwczesną awarię świecy. • ^odłączyć przewód zasilający i szynę

140

SILNIK

Trzeba również oddać wtryskiwacze do sprawdzenia w specjalistycznym warsztacie [kształt strumienia, chrypienie, ciśnienie wtrysku, szczelność). Podczas kontroli należy zwrócić szczególną uwagę, czy struga paliwa ma kształt zamknięty i dobrze rozpylony. Sprawdzanie układu podgrzewania

silnika (silnik 1,7 TD}

Układ podgrzewania silnika kontroluje się stale sam i pokazuje stwierdzone usterki. Ujawnienie usterki następuje migotaniem lampki kontrolnej świec żarowych w zestawie wskaźników, natychmiast po jej wystąpieniu. W zależności od częstości btyśnięć lampki i czasu ich trwania można określić źródło usterki. Radzaj usterki Uszkodzęme świec zaroY^ch

Czas świeca nm

Częstotliwość

1 nnnr

1 Hz

po ok. 1 min

4Hz

po uruchomieniu

Sklejenie się stykńw

Rozpoczęcie

Pnerwa ^ przewodzie

1 mm.

4Hz

po włączeniu stacyjki w.EIN"

PrE|d przecią ze mowy

1 mm.

1 Hz

natychmiast po wystąpieniu usterki

• Jeżeli zostanie wyświetlony kod „Uszkodzenie świec żarowych", to należy świece wymienić. • Jeżeli zostanie wyświetlony kod „Sklejenie się styków", to należy wymienić przekaźnik świec żarowych • Jeżeli zostanie wyświetlony kod „Przerwa w przewodzie", to należy sprawdzić dopływ prądu, posługując się schematem elektrycznym Jeżeli zasilanie jest prawidłowe, sprawdzić działanie przekaźnika.

• Jeżeli zostanie wyświetlony kod „Prać przeciążeniowy", oznacz to istnienie zwarcia w zasilaniu układu podgrzewania. Sprawdzić obwód zasilania według schematu elektrycznego. Odpowietrzanie obwodu doprowadzenia paliwa Obwód doprowadzenia paliwa musi być odpowietrzany zawsze po jego otwarciu lub po opróżnieniu zbiornika w czasie jazdy. • Sprawdzić, czy w zbiorniku jest paliwo. • Uruchomić rozrusznik, aż silnik „zaskoczy". Przy czym co 10 s robić przerwy pięciosekundowe. W trakcie pracy rozrusznika układ odpowietrza się samoczynnie. • Po rozpoczęciu przez silnik pracy zwiększyć prędkość obrotową na około 30 s. W ten sposób uzyska się pewność, że obwód został całkowicie odpowietrzony. •Jeżeli obecność poduszki powietrznej w przewodach wtryskowych nie pozwoli uruchomić silnika, poluzować nakrętkę kołpakową na wtryskiwaczu 1. lub 4. cylindra (rys. A 6954) i tak długo włączać rozrusznik, aź zacznie wyciekać paliwo. Na koniec dokręcić nakrętkę i ponowić próbę uruchomienia silnika.

UKŁAD ZASILANIA SILNIKÓW WY5OKOPFĘZNYCH

Jwaga, Uważać, aby olej napadowy nie zociekł na przewody gumowe układu Głodzenia. W przeciwnym razie trzeba 30 razu oczyścić przewody. Olej spędowy niszczy gumę przewodów.

141

Stfn/k I7D(1?YD)

Sprawdzanie i regulacja biegu ałowego Do sprawdzenia prędkości obrotowej ::egu jałowego będzie potrzebny specjal-v obrotomierz fotoelektryczny do sil- fców wysokoprężnych. Obrotomierz ma :odiodę J reaguje na odbijający świaiło :ały pasek lub lolię aluminiową. ; -ędkość obrotową odczytuje się bez• ssrednio na przyrządzie. • Na przedniej krawędzi koła pasowego .\alu korbowego nanieść kredą znak o szerokości około 1...2 cm lub przykleić lej i 3 mej wielkości folię aluminiową -YS.C6361).

SUn/k 17 TD {TC 4 EE 1)

63B!

• Doprowadzić srlnik do stanu nagrzania, "ąmperatura oleju powinna wynosić co -ajrnniej 70X, • Wyłączyć wszystkie odbiorniki prądu Elektrycznego. • Zmierzyć prędkość obrotową biegu iłowego.

•Poluzować przeciwnakrętkę na pompie wtryskowej. • Ustawić prędkość obrotową śrubą regulacyjną. Wymagane wartości: silnik 17 YD - 820^880 obr/min, silnik 17 DR - 820„920 obr/min, silnik TC 4 EE 1 - 7S0...SS0 obr/min. • Zakontrować śrubę regulacyjną i zabezpieczyć lakierem przed poluzowaniem.

742

SILNIK

Wymontowanie i zamontowanie wtrysk i waczy Uszkodzone wtryskiwacze mogą powodować silne „dzwonienie" silnika i w efekcie uszkodzenie panewek. Jeżel[ zachodzi podejrzenie takie] usterki, należy pozostawić silnik na biegu jałowym i kolejno luzować nakrętki kołpakowe na przewodach wtryskowych, jeżeli „dzwonienie" zaniknie po zluzowaniu danej nakrętki, świadczy to o uszkodzeniu znajdującego się poniżej wtryskiwacza. Niesprawny wtryskiwacz daje się również zlokalizować podczas [uzowanja kolejno nakrętek kołpakowych, kiedy silnik pracuje na ..szybkim" biegu jałowym. Jeżeli po zluzowaniu danej nakrętki prędkość obrotowa silnika nie zmienia się, oznacza to uszkodzenie wtryskiwacza. Wtryskiwacze można także sprawdzić manometrem (w warsztacie). Pierwszymi objawami niesprawności wtrysk i wa czy są: - brak zapłonów. - spalanie stukowe w jednym lub kifku cylindrach, - przegrzanie silnika, - spadek mocy silnika. - czarna barwa spalin, - duże zużycie paliwa. Wymontowanie (silnik 7.7 Dj • Oczyścić przewody wtryskowe. • Wymontować przewody wtryskowe w komplecie. W tym celu poluzować nakrętki kołpakowe rozciętym kluczem oczkowym, na przykład Hazet 612-17x19. Uwaga, Nie zmieniać kształtu przegięcia przewodów. • Ściągnąć przewody powrotu nadmiaru paliwa, • Wykręcić wtryskiwacze kluczem nasadowym o rozwartości 27 mm, na przykład Hazet 4550. • Wyjąć z każdego otworu podkładkę kształtową, tulejkę izolującą cieplnie i uszczelki miedziane.

Zamontowanie • Włożyć w każdy otwór nową uszczelkę. • Włożyć tulejkę izolującą cieplnie tak, aby mniejszą średnicą była skierowana do głowicy, czyli do dołu. • Na tulejkę izolującą cieplnie położyć drugą uszczelkę miedzianą. • W tulejkę izolującą cieplnie włożyć nową podkładkę kształtową. Wyoblenie musi być skierowane do góry. Strzałka na rysunku 23-041 pokazuje głowicę. • Przykręcić wtryskiwacze momentem 70N-m. • Przykręcić przewody wtryskowe momentem 25 N-m. Wymontowanie {silnik TC4EE 1} • Wymontować kolektor dolotowy. • Wymontować komplet przewodów wtryskowych. W tym celu poluzować nakrętki kołpakowe rozciętym kluczem oczkowym, na przykład Hazet 612-17K19. Uwaga- Nie zmieniać kształtu przegięcia przewodów. • Odkręcić nakrętki mocujące przewody powrotu nadmiaru paliwa i zdjąć przewody. • Wykręcić obsady z wtryskiwaczami kluczem nasadowym specjalnym KM-728. • Wyjąć z każdego otworu podkładkę kształtową i uszczelki miedziane. Zamon towanie • Włożyć w każdy otwór nową uszczelkę i nową podkładkę kształtową. • Włożyć wtryskiwacze w otwory tak, aby znak (1. rys. D 0860) na obsadzie znalazł się naprzeciw występu (2) na głowicy.

UKŁAD ZA Sf LAN IA 5ILNJKÓW WYSOKOPRĘŻNYCH

743

Sprawdzanie i regulacja początku tłoczenia pompy wtryskowej Początek tłoczenia pompy wtryskowej można sprawdzać zarówno przy wymontowanym, jak i zamontowanym silniku. Poniżej opisano drugi warfant operacji. Do pomiaru będzie potrzebny czujnik zegarowy z odpowiednim adapterem. Kontrolę i regulację wykonuje się na zimnym siJniku (o temperaturze otoczenia).

Sprawdzanie i regulacja Isilnik 1,7 D) • l ':".•

DOKI

• Dokręcić kluczem KM-728 górną cząść rasady, przytrzymując kluczem płaskim skrętkę złączkową wtryskiwacza {rys. 0861). Moment dokręcenia wynosi Jwaga. Nie obrócić przy tym wtryskis-.acza. Znaki muszą się stale pokrywać. • Założyć przewód powrotu nadmiaru rshwa i przykręcić nakrętki mocujące, momentem 30 rj-m. • Założyć przewody wtryskowe i dokręcić jkrętki kołpakowe momentem 25 N-m. • Przykręcić kofektor dolotowy z nową ..szczelką, momentem 30 N-m.

• Odkręcić osłonę sprzęgła.

• Wymontować górną osfonę paska zębatego. • Ustawić tłok 1. cylindra w położeniu TlW tym celu tak obrócić wał korbowy, aby nacięcie na kole zamachowym pokryło się z nadlewem na obudowie sprzęgła (rys. C 0048 lewy). Jednocześnie zawory A. cylindra muszą się mijać. Przy takim ustawieniu znak na kole zębatym pompy wtryskowej musi się pokryć ze znakiem na wsporniku pompy (rysunek C 0048 prawy). W celu obracania wału korbowego należy włóczyć 4. bieg, zluzować hamulec awaryjny i przetaczać samochód. • Wykręcić śrubę zamykającą otwór w pokrywie pompy wtryskowej. W miejsce

144

SILNIK

i

wykręcenia śruby wkręcić adapter Opel KM-226-A i mały czujnik zegarowy (o zakresie pomiarowym O.,.3,Q mm], podkładając miedzianą uszczelkę (rys. 8 4709), • Obrócić wał korbowy o około 5 cm w kierunku przeciwnym do pracy silnika (przeciwnie do ruchu wskazówek zegara). • Wyzerować czujnik. • Obrócić wał korbowy zgodnie z ruchem wskazówek zegara, aż nastąpi pokrycie się znaków ustawczych przy kole zamachowym. • Odczytać wartość na czujniku zegarowym, która powinna wynosić 0,9+0,05 mm skoku tłaczka. Uwaga. Jeżeli w trakcie obracania wału korbowego minie się znak ustawczy ZZ, to należy cofnąć nieco wał i dopiero wtedy ponownie ustawić w ZZ. • Jeżeli czujnik pokazuje inną wartość. należy przeprowadzić regulację ustawienia pompy w sposób opisany poniżej. • Obrócić wał korbowy zgodnie z ruchem wskazówek zegara, aż nastąpi pokrycie się znaków ustawczych ZZ przy kole zamachowym. • Poluzować trzy śruby mocujące koło zębate pompy wtryskowej do piasty. Koło można unieruchomić przyrządem KM-468 (dźwignię przykręcić dwiema śrubami do koła), aby zapobiec obróceniu

"

wałka pompy (rys. B 4713). Zamia przyrządu specjalnego można użył dźwigni z kłami. • Ustawić skok tłoka w pompie na wym. ganą wartość. W tym celu obrócić lekka] piastę koła zębatego przyrządem KM-541 lub wygiętym wkrętakiem (rys. B 4741 wprowadzonym w otwór koła od preodi Można również użyć klucza oczkowego chwytając nim nakrętkę centralną piasty • Dokręcić lekko śruby koła zębatego, • Ponownie sprawdzić ustawienie pom| wtryskowej, pamiętając o wcześniejs;E cofnięciu wału korbowego o około 90 .

UKŁAD ZASILANIA SILNIKÓW WYSOKOPRĘŻNYCH

• Po zakończeniu regulacji dokręcić śruby •sOła zębatego momentem 25 N-m. Kolo •jrzytrzymać wtedy narzędziem KM-468. • Usunąć czujnik zegarowy. • Wkręcić śrubę zamykającą otwór z nottą uszczelka, miedzianą, momentem 15 N-m, • Przykręcić osłonę sprzęgła. • Zamontować osłonę paska zębatego. • Uruchomić silnik i odpowietrzyć obwód oprowadzenia paliwa. • Do jeździe próbnej sprawdzić szczelność -uby zamykającej otwór w pompie .•.-tryskowej. W razie potrzeby dokręcić ją -aksymalnie momentem 25 N-m. Sprawdzanie i regulacja (silnik 1) • Odłączyć przewód masy od akumula::ra. jwaga. Odłączanie akumulatora powoduje kasowanie zapisów w pamięciach T -ktronicznych, np. kodu usterek silnika .D kodu radioodbiornika. Przed odtejcze- am akumufatora powinno się przeczyść rozdział „Wymontowanie i zamonrwanie akumulatora". * Oznaczyć a następnie odłączyć wszys-
rr

C 000?

145

•Odkręcić dwie zewnętrzne nakrętki mocujące kolektor. Zdjąć kolektor razem z filtrem powietrza. • Z głowicy rozdzielacza pompy wtryskowej wykręcić korek gwintowany (rys. C 6352). • Odkręcić i zdjąć przewody wtryskowe. Do odkręcenia nakrętek kołpakowych użyć rozciętego klucza oczkowego, na przykład Hazet 612-17x19. Uwaga. Nie zmieniać kształtu przegięcia przewodów, • Ustawić tłok 1, cylindra w położenie ZZ. Wał obracać zgodnie z ruchem wskazówek zegara, aż nacięcie na kole pasowym ustawi się naprzeciw ostrza umocowanego do pokrywy (rysunek C 8336]. W celu obrócenia wału kor-

146

SILNIK

bowego ustawić dźwignię zmiany biegów w położenie 4. lub 5. biegu, zwolnić hamulec awaryjny i przetaczać samochód. Innym sposobem obracania wału jest uniesienie boku samochodu, włączenie 4. lub 5. biegu i obracanie ręka. koła przedniego. • Zablokować wkrętakiem działanie mechanizmu przyspieszacza zimnego rozruchu. • W miejsce korka gwintowanego wkręcić adapter KM-226-A i mały czujnik zegarowy (o zakresie pomiarowym O. .3,0 mm}. • Ustawić wstępnie czujnik na mm. 1 mm, kiedy końcówka czujnika dotknie tłoczka. • Obrócić wał korbowy o kąt 60" przeciwnie do kierunku pracy silnika (rys. D 1186), aż tłoczek pompy wtryskowej zajmie dolne zwrotne położenie. Czujnik pokaże wtedy najmniejszą wartość przesunięcia. Ustawić tarczę czujnika na „0". Sprawdzić położenie zerowe czujnika, nieznacznie obracając wał korbowy w obu kierunkach. • Obracać wal korbowy zgodnie z kierunkiem pracy silnika (zgodnie z rucbem wskazówek zegara) do chwili pokrycia znaków ustawczych ZZ. Czujnik zegarowy musi wskazać wartość 0,50...0r60 mm. • Jeżeli odczytana wartość jest inna. należy skorygować ustawienie pompy wtryskowej.

• W tym celu poluzować nakrętki mocujące pompę wtryskową (strzałki na rys, C6355). • Tak dtugo obracać pompę, aż czujnik wskaże 0,55 mm. Jeżeli wyprzedzenie początku tłoczenia było zbyt duże, pompę należy obracać w stronę srlnika. Natomiast jeżeli zbyt małe - pompę odsunąć od silnika. • Po ustawieniu pompy dokręcić ją do głowicy [25 N-m) i do wspornika (40N-m). • Wyjąć czujnik zegarowy. • Wkręcić korek gwintowany z nową uszczelką miedzianą, momentem 20 N-m* • Wyjąć wkrętak z mechanizmu przyspieszacza zimnego rozruchu, • Przykręcić przewody wtryskowe • Oczyścić ostrożnie skrobakiem z resztek uszczelki powierzchnie przylegania r kolektorze dolotowym i na głowii Założyć nową uszczelkę, • Przykręcić kolektor dolotowy ni1 mentem 30 N-m. • Podłączyć do kolektora dolotowe wszystkie przewody i złącza, zgodnie naniesionymi wcześniej oznaczeniami. Układ podgrzewania filtra paliwa Przy niskicb temperaturach otoczei zaczyna się w paliwie wytrącać parafii która dławi jego przepływ. Paliwo st

UKŁAD ZASILANIA SILNIKÓW

;ię gęste jak miód. Dlatego rafinerie oprowadzają do zimowego oleju spędowego dodatki, kŁóre umożliwiają i ruch oB mienie silnika przy temperaturze do -i5 C r a nawet do -22T. Dodatki te nie zawsze wystarczają do jtrzymania niezakłóconej pracy silnika. Dlatego silniki wysokoprężne w samo.hodach Vectra mają elektryczne podgrzewanie filtra paliwa. Dzięki temu unika iię zatkania filtra przy sifnych mrozach Dgrzewanie włącza się po uruchomieniu żilnika przy temperaturach otoczenia poniżej +6°C, a wyłącza z powrotem przy ^mperaturach otoczenia powyżej +16°C, Jwaga. Ze względu na zwiększony pobór :rądu przez grzałkę, zaleca się w fazie agrzewania silnika wyłączyć zbędne : dbiorniki prądu, Obsługa układu zasilania silnika wysokoprężnego

147

• Umocować przednią część obudowy filtra taśmami mocującymi. •Podłączyć przewód dolotowy powietrza. Usuwanie wody, wymiana filtra paliwa W celu zapewnienia nie zakłóconej pracy układu zasilania należy usuwać wodę. z filtra paliwa co 12 miesięcy lub co 7500 km, natomiast wymieniać filtr paliwa co 30 000 km. Usuwanie wody z filtra paliwa • Podstawić pod filtr paliwa odpowiednie naczynie. • Poluzować śrubę odpowietrzającą na pokrywie fiftra (rys. C 3679) i otworzyć zawór spustowy pod filtrem (o jeden obrót). a Spuścić do naczynia około 100 cm cieczy.

= ;jmpa wtryskowa w silnikach wysoko: ężnych jest bezobsługowa. W przypadnij uszkodzenia pompy należy wymienić ^ kompletna.. Wymiana wkładu filtra powietrza ^pierowy wkład filtra powietrza powin- D się wymieniać co 30 000 km. W przyzidku sifnego zapylenia dróg należy .'p-kład czyścić lub wymieniać częściej. • Jsunąć przewód elastyczny między fj|rsm a przewodem dolotowym powietrza. t Otworzyć taśmy mocujące przy obudowie fillra. • dociągnąć do przodu obudowę filtra .•/yjąć wkład filtracyjny. • Zakryć otwór wlotowy czysią szmatką. /Yytrzeć szmatką wnętrze obudowy filtra. • Otrzepać wkJad, trzymając stronę ranieczyszczoną do dołu. • rVłożyć w obudowę nowy fub oczysz::ony wkład filtracyjny, wyjmując .-• Dześniej zakrycie otworu. Jwaga. Nie czyścić wkładu benzyny lub zlejem napędowym.

Uwaga, Nie spuszczać do naczynia całej cieczy z filtra. •Zakręcić zawór spustowy i śrubę odpowietrzającą. Uwaga. Po usunięciu wody nie trzeba odpowietrzać obwodu doprowadzenia paliwa.

14S

SILNIK

nr

Uwaga. Wkład filtracyjny jest wypełniony po brzegi olejem napędowym. Dlatego wkład należy wyjmować ostrożnie, podkładając dobrze chłonącą szmatkę, • Sprawdzić, czy jest dobrze osadzony pierścień gwintowany z tworzywa sztucznego (2, rys, D 6845). Jeżeli pierścień jest poluzowany, to należy go dokręcić ręką do elementu grzejnego (3). • Napełnić nowy wkład filtracyjny olejem napędowym i przykręcić. Zwilżyć lekko olejem napędowym uszczelkę gumowa.. Uwaga. Wkład filtracyjny montować bez środkowego pierścienia uszczelniającego i pierścienia mocującego. Pierścienie te są dołączone do opakowania z wkładem filtracyjnym i są przeznaczone tylko do samochodu bez podgrzewania filtra paliwa {starsze modele samochodów Opel), • Odpowietrzyć obwód doprowadzenia paliwa. • Sprawdzić po jeździe próbnej szczelność obwodu doprowadzenia paliwa.

p

Typowe niesprawności układu zasilania silnika wysokoprężnego

I I !

ar Wymiana filtra

• Odkręcić wkład filtracyjny z obudowy filtra, posługując się na przykład kluczem do odkręcania filtra oleju (rys. C 8680}. Objawy

Przed skorzystaniem z poniższej tablicy podczas wyszukiwania usterki należy sprawdzić, czy są spełnione następujące warunki. Uruchamianie silnika odbywa się prawidłowo, w zbiorniku jest paliwo, obwód doprowadzenia paliwa jest odpowietrzony, silnik jest sprawny technicznie, akumulator naładowany, rozrusznik ohraca się z wystarczającą prędkością obrotową. Uwaga. Jeżeli mają być odłączone przewody paliwowe, to należy je najpierw oczyścić benzyną lub środkiem czyszczącym.

Przyczyny

1. Silnika nie można uruchomić, 1. Nie wlqczajq się świece łarowe lub uruchamia się z trudem 2. Brak zasilania zaworu „STOP1

Sposób Sprawdzić ukfad podgrzewania silnika Sprawd?tć próbnikiem napięcie przy zaworze, p*?y wsączonym zapłonie: sprawdzić przewód zasilający

3 Poluzowany lub uszkodzony zawór Sprawdzić usadzenie i masę zaworu, .rETOP" Podczas wiączama 1 wyłączaniH siacyjki musi być słyszalne siukame

UKŁAD ZASILANIA SILNIKÓW WYSOKOPRĘŻNYCH

149

" Silnika nie można uruchomić, A. Brak zasilania paliwem: Sprawdzić, CZY paliwo jest tłoczone jb uruchamia 5ię z trudem a) Przawćd paliwowy 7ałarnany, Oczyścić przewody zatkany, niesz^elny. porowaty b) Zatkany fillr paliwa. Wymienić filtr paliwa C) Zima, lód lub parafina w filtrze i Wtoczyć samochód do ogrzewanego przewodach, uszkodzone podgrze- garażu, dolać benzyny (maks. 30%) wanle filtra paliwa; dj Zatkane odpowietrzenia zbiornika Oczyścić paliwa, zanieczyszczona sitko w zbiorniku 5, Przesi&wiony początek tłoczenia

Sprawdzić i ustawie poczatak tłoczenia

G. Uszkodzona wtryskiwacze

Sprawdzić wtiy&kiwacre. lUŁujac kolejno nakręlki k o l k o w e i obserwując, czy dany cylinder pracuje

7 .Uszkodzona pompa wtryskowa

Spróbować zamontować nową pompę

: Silnik szarpie na biegu jało- 1. Za niska prędkość obrotowa biegu Zwiększyć prędkość obrotowa silnika, aż .•.-,m po rozruchu jałowego zacznie rdwnO pracować 2 Zatarte linka pedału przyspieszenia Przywrócić łatwość przesuwania linki. wyregulować ja. 3. Luźne przewody paliwowa między Dokrgcić opaski zaciskowa lub Śruby pompą wtryskową, a filtrem paliwa: drqione 4. Mechaniczna usterka silnika

Sprawdzić zawieszenie silnika i ciśnienia sprężania

B. Jak punkty 1.4 ..1 7 : Za duże tużycie paliwa

Jak punkty 1.4..,1,7

]. Zameczyszczony filtr poweirza Wymierni wkład filira 2. Nieszczelny obwód doprowadzenia Sprawdzić wzrokowo wszystkie przewody paliwa paliwowe, filtr paliwa i pompę wtryskową 3r Zatkany przewód powrotu nad- Przedmuchać sprężonym powietrzem przemiBFU paliwa wod powrotu nadmiaru paliwa z pornpy wtryskowej dc zbiornika paliwa. Wymienić dfawik. przełajowy w Śrubie drążonej przewodu powioru nadmiaru paliwa 4. Mechaniczna usterka silnika

Nieszczelny zawór, uszczelka głowicy. Zużycia tiokow cylindrów Zwężenie w układzie wydechowym Sprawdzić ciśnienie sprężania

5. Jak punkly 1.5 .1.7

Jak punkty 1.B .1.7

- Silne odgłosy „dzwonienia s-il- 1. Zanieczyszczę nie w obwodzie- po- Wymianie wt rys kiwa cze. przedmuchać przenika" woduiaca zawieszenie Iglicy wtryski- wody paliwowa wacza 2. Stopiona lub przerwana spirala Wymienić uszkodzona, świecę carowa, grzefna świecy żarowej 3. Powietrze w obwodzie doprowa- Sprawdzić szczelność całego obwodu od dzema paliwa zbiornika do wtryskiwaczy. odpowietrzyć obwód

150

SILNIK

silniki E1fiNZ,16Stf

1 - przednia rura wylotowa 2 - katalizator 3 - tłumik środkowy 4 - tłumik tylny 5- sonda lambda

UKŁAD WYLOTOWY LJklad wylotowy składa się z kolektora wylotowego, przedniej rury wylotowej oraz tłumików. W samochodach spełniających zaostrzone normy czystości spaltn

w miejsce tłumika przedniego jest zarn< towany katalizator. Wszystkie części są ze sobą połączoi śrubami i dają s\ą oddzielnie wymienić Tłumiki przedni i tylny są mocowane wieszakach gumowych. Przednia rui

UKŁAD WYLOTOWY

151

,\ylotowa jest przykręcona dodatkowym spornikiem do podwozia. z Ddczas montażu nowego układu Wylo"wego zaleca się wymieniać wszystkie =• ernflfrty mocujące. _waga. Na rysunku 0-2603 zostały z : ozane układy wylotowe samochodów i przednim napędem. Samochody z na= -E:dem na wszystkie koła mają nieco r^ieniony kształt układu. #Vymontowanie i zamontowanie _-cładu wylotowego Z opuszcza się wymianę poszczególnych :~ęści układu osobno. i Vymon towan/e • _ stawić samochód na podstawkach. • Spryskać odrdzewtaczem wszystkie : z-łączenia śrubowe. Odczekać, aż za:inie działać odrdzewiacz. • DdkrĘCić obejmę zaciskową przy tylnym rjrniku (rys. D 0319). • Ddczepić tłumik tylny z wieszaka gumowego i oduczyć ad tłumika śród^odeprzeć układ wylotowy klockiem Silniki 2,0 ćm3 z katalizatorem: rozzłącze wtykowe sondy lambda ny przedniej rurze wylotowej łrys r

D 0317]. Wykręcić sondę kluczem płaskim z przedniej rury wylotowej. Obracać przy tym przewód ręką, aby uniknąć jego zerwania. Uwaga. Katalizator jest wrażliwy na uderzenia, nie dopuścić do jego upadku na ziemię, • Odkręcić przednia, rurę wylotową od kolektora. Na rysunku [A, rys. D 0299} pokazano kołnierz silnika C16NZ. a na rysunku (B) kołnierz silnika E16NZ. • Silniki 1,7 TD r 2,0 Turbo: odkręcić rurę wylotową od turbosprężarki.

152

SILNIK

• Odkręcić rurę wylotową od wspornika, jeżeli zachodzi taka potrzeba (rys, D0316), • Odczepić układ wylotowy od wieszaka gumowego przed śrokowym tłumikiem i wyjąć (rys. D 0320). Zamontowanie • Umocować wstępnie przednią część układu wylotowego, śrub jeszcze nie dokręcać. Stosować zawsze nowe śruby, uszczelki i pierścienie tłumików. W razie potrzeby oczyścić wcześniej kołnierze połączeń.

• Zaleca się posmarować wszystkie śruby pastą odporną na wysokie temperatury, na przykład Liqui Moly LM-508-ASC. Dadzą się później łatwo odkręcić. • Unieść układ wylotowy z drugą osobą lub podeprzeć klockiem drewnianym. • Zawiesić tłumik środkowy na wieszaku gumowym. • Przystawić przednią rurę wylotową do kolektora z nową uszczelką i wkręcić nowe śruby, nie dokręcając ich jeszcze. •Jeżelf jest konieczne, przykręcić przednią rurę wylotową do wspornika, • Wsunąć od tyłu na rurę wylotową tłumik tylny. Wcześniej założyć na rurę tłumika obejmę zaciskową. • Wyrównać ustawienie tłumika tylnego i podwiesić do wieszaka gumowego. • Przed dokręceniem śrub wyrównać położenie układu wylotowego względem podłogi, usunąć naprężenia. Zwrócić uwagę, aby między układem a podłogą istniał wszędzie wystarczający odstęp i aby wieszaki gumowe były równomiernie obciążone. • Śruby dokręcać następującymi momentami: Przednia rura wylotowa do kolektora 25 N-m Przednia rura wylotowa do turbosrpężarki 2,0 Turbo 12 N-m Przednia rura wylotowa do turbosprężarki 1,7 TD 65 N-m Przednia rura wylotowa do wspornika 20 N-m Śruby mocujące przy przegubie 12 N-m Obejmy zaciskowe na rurze 25 N-m Kolektor wachlarzowy do głowicy 16V 25 N-m z • Silnik 2,0 dm z katalizatorem: przed wkręceniem sondy lambda powlec jej gwint specjalnym smarem do sond lambda, numer według katalogu Opel 1948 602 (5613695). Stosować się do instrukcji użytkowania. Sondę lambda wkręcić momentem 30 N-m. Podłączyć przewody elektryczne, tak aby nie dotykały do układu wylotowego. Umocować przewody uchwytem.

UKŁAD WYLOTOWY

• liana uszczelki w złączu przegubowym Złącze przegubowe występuje między _-zednią rurą wylotową a środkową, "•scze jest wyposażone w uszczelkę : -a f iłową, < Ustawić samochód na podstawkach. • Odkręcić tłumik środkowy lub kataliza—r przy złączu przegubowym od przed-ej rury wylotowej (rys. D 0258). -ściągnąć nieco tłumik środkowy lub :--ahzator do tyłu, aby uzyskać dostęp do •
153

• Włożyć nową uszczelkę. Przykręcić tłumik środkowy lub katalizator do rury wylotowej. Użyć nowych śrub, które dokre_ca się momentem 12 N-m. Aby ułatwić sobie późniejszy demontaż, rnożna wcześniej powlec śruby smarem odpornym na wysokie temperatury. Katalizator Samochody Opel Vectra i Calibra z silnikami benzynowymi mogą. być wyposażone w katalizator regulowany potrójnego działania. Katalizator ten wymaga, aby silnik był zasilany tylko benzyną bezołowiową. Ponadto musi być zamontowany regulowany układ przygotowania mieszanki. Pod pojęciem regulowany układ przygotowania mieszanki rozumie się gażnik lub układ wtryskowy, w którym można w sposób ciągły zmieniać stosunek paliwo-powietrze, w zależności od warunków jazdy i stężenia tlenu w spalinach. Nie jest to możliwe w tradycyjnym gaźniku, na przykład 2E3, ponieważ nie ma on odpowiedniej jednostki sterującej. Dlatego konstruktorzy samochodów wybrali albo gażnik sterowany elektronicznie, na przykład Ecotronic, albo układ wtryskowy. Sygnały sterujące do układu przygotowania mieszanki dostarcza sonda lambda, umieszczona w rurze wylotowej przed katalizatorem i omywana przez gazy wylotowe. Sonda lambda jest elektrycznym czujnikiem, który wahaniami napięcia pokazuje wielkość stężenia tlenu w spalinach i odd^iaływuje tym na skład mieszanki. Sonda lambda w ułamkach sekundy wysyła odpowiednie sygnały do urządzenia sterującego układem przygotowania mieszanki, które w sposób ciągły zmienia skład mieszanki paliwowo-powietrznej. Jest to konieczne, ponieważ parametry pracy silnika (bieg jałowy, pełne otwarcie przepustnicy) stale się zmieniają, a także dlatego, że dopalanie w katalizatorze następuje tylko wtedy, gdy w spalinach pozostaje pewna ilość cząstek paliwa.

154

SILNIK

Aby przy temperaturze w zakresie od +300° do +800flC mogło dojść w katalizatorze do dopalenia szkodliwych składników spalin, mieszanka musi być bardziej bogata, niż jest to potrzebne do zwykłego spalania. Dlatego samochód wyposażony w katalizator zużywa więcej paliwa, do około 5%. Katalizator jest umieszczony w miejscu tłumika przedniego. Katalizator składa się z ceramicznego monoliiu o kształcie plastra miodu, pokrytego cienką warstwą platyny lub rodu. Wrażliwy na uderzenia korpus ceramiczny jest umieszczony w elastycznej siatce drucianej, odpornej na wysokie ternperatury. Popularne obecnie katalizatory są katalizatorami potrójnego działania. Oznacza to, że zachodzą, w nim jednocześnie trzy reakcje: utlenienie tlenku węgla {CO) i wodorotlenków węgla {CH) oraz redukcja tlenków azotu (NO,), Również spaliny silnika wysokoprężnego (1,7 TD) są oczyszczane w katalizatorze. Jest to katalizator utleniający, nieregulowany. Katali?ator ten przekształca obecne w spalinach tlenek węgla i związki węglowodorów w CO2 i H2O, Katalizator i obwód zawracania spałin W samochodach z niektórymi silnikami benzynowymi oraz z silnikami wysokoprężnymi fX16SZ, C16NZ, 17DR, C18NZ. X20XEV) zastosowano dodatkowo obwód zawracania spalin (tzw. EGR}, który powoduje obniżenie stężenia tlenków azotu {NOJ w spalinach jeszcze przed katalizatorem. Zawór obwodu zawracania spalin {zawór EGR) jest umieszczony w kolektorze dolotowym i jest sterowany podciśnieniem. Jego zadanie polega na dopuszczaniu części spalin do cylindrów przy gorącym silniku, aby obniżyć temperaturę spalania i w ten sposób zredukować udział szkodliwych składników w spalinach. Wyłącznik termiczny w przewodzie podciśnienia prowadzącym z kolektora dolotowego wyłącza obwód przy temperaturach

niższych od +20 D C Obwód zawracania spalin jest bezobsługowy. Użytkowanie samochodu z katalizatorem Aby uniknąć uszkodzenia katalizatora i sondy lambda należy stosować się do poniższych zaleceń. Silniki

benzynowe

• Stosować tylko benzynę bezołowiową, • Jeżeli przez pomyłkę wleje się benzynę zawierająca, ołów, to trzeba wymienić katalizator jak również rurę wylotową przed katalizatorem. Przed zamontowaniem nowych części zużyć przynajmniej dwa zbiorniki benzyny bezołowiowej. • Niedozwolone jest uruchamianie silnika przez holowanie lub pchanie. Nie spalone w cylindrach paliwo może dopalić się w katalizatorze, doprowadzając do jego zniszczenia. Do tego ceEu używać przewodów rozruchowych • Należy unikać częstych, powtarzających się rozruchów zimnego silnika. Powoduje to zbieranie się nie spalonego paliwa w katalizatorze, które po podgrzaniu spali się w sposób gwałtowny i zniszczy korpus katalizatora. • Podczas trudności z uruchomieniem silnika nie dopuszczać do niepotrzebnie długiej pracy rozrusznika. Prowadzi to do stałego podawania paliwa. Określić przyczynę usterki | usunąć ją. • Stosować świece zapłonowe tylko zalecane przez firmę Opel (z rdzeniem miedzianym w elektrodzie środkowej). • Jeżeli występują kłopoty z zapłonem. 1o przed lokalizacją usterki wyciągnąć przekaźnik pompy paliwa, Dzięki temu podczas obracania wału korbowego uniknie się wtryskiwania paliwa. Przekaźnik pompy paliwa znajduje się za poszyciem słupka przedniego prawych drzwi. • Nie przeprowadzać prób przeskoku iskry przy zdjętej nasadce świecy zapłonowej. • Nie wolno przeprowadzać testów porównawczych cylindrów {pomiar po-

UKŁAD W¥LOT0WV

= sdni sprawności silnika) przez .włączanie zapłonu w poszczególnych ryhndrach. W trakcie wyłączania zapłonu ownież za pomocą, testera) nie spalone :aliwo przedostaje się do katalizatora. * Jeżeli wystąpi „wypadanie" zapłonu. _-iikać wprowadzenia silnika na wysokie : Droty i w miarę możliwości szybko usterkę. Silniki benzynowe i wysokoprężne \ e pozostawiać samochodu nad sucha. 5.vą lub liśćmi. Układ wylotowy w okolikatalizatora jest bardzo gorący i wyela jeszcze ciepło po wyłączeniu silniwiewania oleju do silnika uwagę, aby nie przekraczać ~ =
obwodu zawracania

silniki X16SZH '-•/montować filtr powietrza. jruchomić silnik i pozostawić na biegu '.sunąć od dołu przez otwór w obu-

155

dowie zaworu dwa palce i oprzeć na płytce mocującej przeponę. • Zwiększyć na krótko prędkość obrotowa, silmka (pociągając za cięgło przyspieszenia). Musi temu towarzyszyć ruch do góry płytki mocującej przeponę w zaworze, •Następnie na biegu jałowym silnika docisnąć do góry palcami płytkę mocująca, przeponę. Musi nastąpić wtedy odczuwalny spadek prędkości obrotowej biegu jałowego. • Jeżeli podczas dodawania „gazu" płytka mocująca przeponę nie porusza się lub nie obniża się prędkość obrotowa, to zawór trzeba odkręcić i oczyścić lub wymienić. Kontrola wzrokowa układu wylotowego • Ustawić samochód na podstawkach. • Sprawdzić prawidłowość osadzenia obejm mocujących. • Oświetlając układ wylotowy lampą sprawdzić, czy nie ma dziur, przerdzewiałych części lub ocierających miejsc. • Wymienić znacznie zgniecione rury wylotowe. • Obracając i rozciągając wieszaki gumowe, sprawdzić, czy nie są porowate i w razie potrzeby wymienić. • W samochodzie z katalizatorem sprawdzić złącze elektryczne i czy nie jest poluzowana sonda lambda. • Opuścić samochód na koła.

Sprzęgło

Wiadomości wstępne Sprzęgło spełnia w samochodzie dwa zadania: podczas zmiany biegów przerywa przenoszenie momentu obrotowego z silnika do skrzynki przekładniowej, oraz zapewnia płynne ruszanie z miejsca. Sprzęgło składa się z zespołu oprawy, tarczy sprzęgła i łożyska wyciskowego. Zespół oprawy jest przykręcony do koła zamachowego, które z kolei jest przykręcone do wału korbowego. Między zespołem oprawy a kołem zamachowym znajduje się tarcza sprzęgła, która jest dociskana sprężyną do koła zamachowego. Tarcza sprzęgła jest prowadzona na wielowypuscie wałka sprzęgłowego skrzynki przekładniowej. W trakcie wciskania pedału sprzęgła następuje poprzez finkę i dźwignię przesunięcie łożyska wyciskowego do sprężyny tarczowej. Dzięki temu następuje cofnięcie płyty dociskowej w zespole oprawy i zwolnienie nacisku na tarczę sprzęgła, W ten sposób ustaje przenoszenie napędu z silnika na skrzynkę przekładniową. Jeżeli zwolni się pedał sprzęgła, to płyta dociskowa dosuwa tarczę sprzęgła do koła zamachowego. Następuje ponowne sprzęgnięcie silnika ze skrzynka, przekładniową, ponieważ tarcza sprzęgła jest połączona wtelowypustem z wałkiem sprzęgłowym. Podczas każdego włączania i wyłączania

sprzęgła następuje wskutek procesu tarcia ścieranie okładzin tarczy sprzęgła. Tarcza sprzęgła jest więc tym elementem sprzęgła, które najszybciej się zużywa, wykazując średnią trwałość około 100 000 km. Zużycie zależy głównie od obciążenia (np. częste hofowanie przyczepy} i stylu jazdy. Sprzęgło jest bezobsługowe i konieczna jest tylko okresowa regulacja ustawienia pedału sprzęgła. Postepuja.ee zużycie okładzin tarczy sprzęgła powoduje podnoszenie się pedału sprzęgła do góry, w kierunku kierowcy. Wymontowanie i zamontowanie sprzęgła Zależnie od typu silnika i roku budowy. samochody Opel Vectra i Calibra mają koło zamachowe płaskie lub z cofniętą powierzchnią tarcia [tzw. garnkowe). Sprzęgło współpracujące z płaskim kołem zamachowym wymontować przy silniku połączonym ze skrzynką przekładniową w samochodzie. Do wymontowania jest jednak potrzebne narzędzie specjalne. Jeżeli nie dysponuje się takim narzędziem lub silnik ma koło zamachowe garnkowe, to w celu wymontowania sprzęgła trzeba wyjąć skrzynkę przekładniową. Uwaga, Wyjmując tarczę sprzęgła zapamiętać, w którą stronę ma skierowana dJuższą stronę piasty. Tylko w takim

WYMONTOWANIE I ZAMONTOWANIE SPRZĘGŁA

157

•-:arczasprzcgJa. r-zeapól oprawy. ]-widełki -•ozysko =-dźwignia wyłączania sprzęgła sprzęgła.

=_EV=NTY SPRZĘGŁA I MECHANIZMU STEROWANIA

montować ponownie tarczę sprawdzenia, w jakie koło zama:we jest wyposażony silnik, należy - ^ść samochód i odkręcić osłonę z obu_,vy sprzęgła. Jeżeli koło zamachowe : ksitałt pokajany na rysunku D 6457, E^rzynkę przekładniową Łrzeba będzie •nontować (na rysunku pokazano koło -achowe garnkowe po wyjęciu skrzynsrzekładniowej). Jeżeli koło zama:we ma kształt pokazany na rysunku S 507, to skrzynki nie trzeba będzie .-nontowywać. .'.aga. Czesią przyczyną odgłosów dochodzących ze wspornika podczas włączania i wyłączania yzęgta jest brak smarowania w -;yskowaniu osi pedału. Należy wledy : stępować następująco, wymontować pokrywę pod tablicą , w okolicach nóg kierowcy.

• Odciągnąć pedał sprzęgła do góry. w stronę koła kierownicy. • Nanieść smaru uniwersalnego na zagięty koniec linki sprzęgła i w wycięcie pedału, gdzie linka jest umocowana.

158

Warsztaty używają do tego celu smaru 90001825 (numer katalogowy). Wymontowanie Uwaga. Po wymontowaniu tarczy sprzęgła sprawdzić. Czy jest zanieczyszczony pierścień uszczelniający w tulei prowadzącej łożysko wyciskowe. Jeżeli tak, lo wymienić pierścień uszczelniający. Silnik z kołem zamachowym garnkowym • Wymontować skrzynkę przekładniową, patrz rozdział „Wymontowanie i zamontowanie skrzynki przekładniowej". Silnik z kołem zamachowym płaskim • Odkręcić śruby mocujące przednie lewe koło. • Wyciągnąćna wkrętakiem klamrę zabezpieczająca końcówce gwintowanej linki sprzęgła (rys. C 0040}.

• Cofnąć łyżką monterską dźwignię wyłączania sprzęgła i odczepić linkę sprzęgła. • Ustawić samochód na podstawkach, patrz rozdział „Podnoszenie samochodu", •Zdjąć koła lewe. • Odkręcić pokrywę skrzynki przekładniowej (rys C 7561),

Uwaga. Wycieknie przy tym nieco oleju, dlatego należy podstawić odpowiednie naczynie. • Wyjąć pierścień zabezpieczający (strzałka na rysunku C 7661) dla śruby z łbem walcowym. Wykręcić śrubę, •Oznaczyć farbą położenie wałka sprzęgłowego względem koła zębatego. • W miejsce śruby wkręcić wrzeciono KM-556-4 ściągacza KM-556-1-A (rys. C 7658) i wyciągnąć ściągaczem wałek sprzęgłowy do oporu. Jeżeli nie dysponuje sję specjalnym ściągaczem, to można użyć zwykłego urządzenia podporowego z końcówką gwintowaną M7. • Odkręcić osłonę z obudowy sprzęgła. • Zablokować metalowym prętem dźwignię wyłączania sprzęgła w położeniu

WYMONTOWANIE I ZAMONTOWANIE

:

Sprawdzanie

\

• V/KM-556-1-A

CTffifl

:;śnie_tymr Przy lak wyłączonym sprzęg: umieścić w równych odstępach na : .vodzie oprawy sprzęgła trzy klamry M-526 (rys. B 2607). :

159

niki z kołem zamachowym j-nkowym i płaskim

1 Okręcić oprawę sprzęgła od koła zama- :wego i wyjąć razem z tarczą sprzęgła. foga. Podczas wyjmowania nie _ścić oprawy i tarczy sprzęgła, ponie:z po zamontowaniu mogłyby wystąpić -.^ności z wyłączaniem sprzęgła. _-nyć koło zamachowe szmatą nasą:: -ą benzyną.

• Sprawdzić płytę dociskową, czy nie jest porysowana lub popękana z przegrzania, • Sprawdzić, czy nie są ułamane końce sprężyny tarczowej [strzałki na rys. W-2S11). • Sprawdzić umocowanie i stan nitów w łącznikach płyty dociskowej z oprawą (rys. W-281O). Sprzęgło z uszkodzonymi lub luźnymi nitami wymienić. • Sprawdzić powierzchnię roboczą płyty dociskowej, czy nie jest popękana, przypalona lub zużyta. Płytę, która jest zwichrowana do środka na maksymalnie 0,3 mm, można jeszcze zamontować.

160

SPRZĘGŁO

Kontrolę wykonuje się liniałem krawędziowym i szczelinomierzem (rys. 30-006). • Sprawdzić powierzchnię robocza, kora zamachowego, czy nie jest porysowana lub popękana z przegrzania, W razie potrzeby wymienić. •Oczyścić koło zamachowe i płytę dociskową drobnoziarnistym papierem ściernym. •Wymienić tarczę sprzęgła, która nosi ślady zaolejenia lub mechanicznego zużycia. • Wymontować łożysko wyciskowe i sprawdzić łatwość obracania. Zamonto wanie •Sprawdzić stopień zanieczyszczenia pierścienia uszczelniającego w tulei prowadzącej łożysko wyciskowe i w razie potrzeby wymienić • Zamontować iożysko wyciskowe. • Powlec wielowypust tarczy sprzęgła cienko smarem uniwersalnym, na przykład Opel 19 48 524 (90001825). Silniki z kołem zamachowym garnkowym •Włożyć tarczę sprzęgła i wycentrować specjalnym trzpieniem, na przykład Hazet 2173-1 (rys. D 7832). •Przystawić zespół oprawy sprzęgła. wkręcić śruby mocujące. Śruby dokręcić momentem 15 N-m,

• Zamontować skrzynkę przekładniową. ' patrz rozdziać „Wymontowanie i zamon- t towanie skrzynki przekładniowej". Silniki z kołem zamachowym płaskim

• Przykręcić wstępnie (bez dokręcania I śrub) zespół oprawy sprzęgła z włożoną ' tarczą sprzęgła. Uwaga. Zwrócić uwagę, aby pokryły się oznaczenia zespół oprawy sprzęgła - koło zamachowe (strzałka na rys. P 0565), Tarcza sprzęgła musi być skierowana dłuższą częścią piasty do skrzynki przekładniowej.

WYMONTOWANIE I ZAMONTOWANIE ŁOŻYSKA WYCISKOWEGO

161

CHH7

• J nieść nieco tarczę sprzęgła i wycen-jwać wałkiem sprzęgłowy m (rys. 1 0037). Watek sprzęgłowy wprowadzać :=trożnie ręką w wjelowypust tarczy T-zegła i zespól kół zębatych. Oba zdłużne wielowypusty wałka muszą ejść w rowki tarczy sprzęgła i kół _ «vaga. Zwrócić uwagę na znaki nanie;ne farbą przed demontażem na wałek : -zeg-łowy i zespół kół zębatych wałka : : ,vnego. • --zykręcić zespół oprawy sprzęgła -imentem 15 N»m. * .'/cisnąć wałek sprzęgłowy do oporu ^cjalnym przyrządem KM-564 (rys. I 7657). Musi być przy tym koniecznie • ącona śruba z łbem walcowym. •toHcs nie wolno wbijać młotkiem, ::nieważ można uszkodzić przy tym e owypust Zabezpieczyć wałek sprzęgłowy nowym : T-scieniem sprężystym. • %2ykleić smarem do łożysk nową =zcze1kę pod pokrywę skrzynki prze: pniowej. t^-zystawić pokrywę skrzynki przekładzie] i równomiernie dokręcić. Momentt dokręcania: śruby M7x10 - 15 PJ-m; I v.Dy M8x1,25 - 2 0 N - m r ,aciągnąć łyżką monterską oprawę ---ęgła i wyjąć trzy kfamry. Zwolnić

• Przykręcić osłonę sprzęgła momentem 7 N-m. • Przykręcić lewe koło przednie. • Opuścić samochód na koła. • Dokręcić śruby koła „na krzyż" momentem 110 N-m. • Zaczepić linkę sprzęgła do dźwigni wyłączania i zabezpieczyć klamry końcówkę gwintowaną, • Sprawdzić poziom oleju w skrzynce przekładniowej i w razie potrzeby uzupełnić. • Sprawdzić ustawienie pedału sprzęgła Wymontowanie r zamontowanie łożyska wyciskowego Wymonto wanie • Wymontować sprzęgło. • Wyciągnąć dźwignię wyłączania sprzęgła (rys. B 2608) i wyjąć łożysko wyciskowe. • Wyciągnąć dźwignię wyłączania do góry z obudowy, • Wyjąć widełki, • Odkręcić tuleję prowadzącą łożysko wyciskowe od obudowy skrzynki przekładniowej (rys, B 2609). • Podważywszy wkrętakiem wyciągnąć zanieczyszczony pierścień uszczelniający z tulei.

162

SPRZĘGŁO

• Włożyć w rowek w obudowie skrzynki przekładniowej pierścień gumowy typu „o-ring" wolny od smaru i oleju. • Przykręcić do obudowy tuleję prowadzącą łożysko wyciskowe momentem 5N-m. • Powlec smarem uniwersalnym [na przykład Opel 19 43 524) powierzchnię tulei współpracującą z łożyskiem wyciskowym. • Zamontować łożysko wyciskowe z widełkami ora? dźwignią wyłączania i przykręcić momentem 35 N-m. • Zamontować sprzęgło. Wymiana linki sprzęgła

Zamon towanie • Obrócić łożysko ręką. Jeśli wystąpią oporyH to łożysko wymienić • Nowy pierścień uszczelniający napełnić smarem uniwersalnym, na przykład Opel 19 48 524 (90 001 825). Smar umieścić między wargami uszczelniającymi. • Wcisnąć pod prasą pierścień uszczelniający (rys. B 2610} poprzez specjalne narzędzie KM-445 (silniki 1,4; 1,6; 1,7) lub KM-518 (silniki 1,8; 2,0; 1,7 TD). Jeżeli nie dysponuje się specjalnym narzędziem, lo można użyć krótkie] rury o odpowiedniej średnicy.

Wymontowanie • Zmierzyć linijką długość końcówki gwin-j Lowanej do nakrętki regulacyjnej, odj strony skrzynki przekładniowej (ryi C 0041}. W ten sposób można będ; wstępnie wyregulować nową linkę, r zmierzoną długość. • Wyciągnąć z końcówki gwintowani wkrętakiem klamrę zabezpieczają (strzałka na rys. C 0040). • Cofnąć łyżką monterską dżwigr wyłączania sprzęgła i odczepić linkę. • Odczepić przy pedale sprzęgła sprężyr odciągającą i odłączyć linkę sprzęgła B2613).

REGULACJA PEDAŁU SPRZĘGŁA

.yciągnąć linkę sprzęgła ze ściany jlowej od strony silnika (rys. D 0180).

'i 'ożyć W Ścianę czołową linkę sprzęgła. -rdlączyć linkę do pedału sprzęgła. -=wnić się, że dobrze osiadła w /.•adzentu przy pedale. Ii:zepić sprężynę odciągającą. ,mocować drugi koniec finki w dźwigni sprzęgła przy skrzynce -:ek!a dniowej.

163

Uwaga, Jeżeli linka sprzęgła została wymieniona, to nakrętkę końcówki gwintowanej wkręcić na wcześniej zmierzoną odległość. • Wyregulować linkę sprzęgła.

Regulacja pedału sprzęgła W samochodach Opel Vectra i Cahbra brak jest mechanizmu samoregulacji linki sprzęgła. Pedał się podnosi w miarę zużywania okładzin tarczy sprzęgła. W związku z tym konieczne jesi okresowe sprawdzanie ustawienia pedału sprzęgła.

TG4

SPRZĘGŁO

Sprawdzanie • Zmierzyć odległość środka pedału sprzęgła od dolnej krawędzt koła kierownicy (rys. 8 5402). Uwaga, Nie wciskać przy lym pedału sprzęgła. Zanotować wymiar [A), pokazany na rysunku B 5402. • Wcisnąć całkowicie pedał sprzęgła i ponownie zmierzyć odległość środka pedału sprzęgła od dotnej krawędzi koła kierownicy. Zanotować wymiar (B), pokazany na rysunku B 5403. • Różnica obu zmierzonych odległości (B-A) musi wynosić 129,..136 mm. W innym przypadku wyregulować długość czynną linki sprzęgła. Regulacja • Wyciągnąć klamrę zabezpieczającą z końcówki gwintowanej linki sprzęgła, patrz rysunek C 0040. • Ustawić skok pedału sprzęgła nakrętką regulacyjna, na końcówce gwintowane! linki sprzęgła. • Sprawdzić położenie pedału sprzej i ewentualnie ponownie skorygować. • Wsunąć z powrotem klamrę zabe; pie czająca.. Uwaga. Po prawidłowo wykonanej regulacji pedał sprzęgła stoi nieco wyże) od pedału hamulca. Ustawienie pedałów r.a jednej wysokości jest błędne i musi byc odpowiednio zmienione. ponieważ inaczej może dojść do trudności w wy-j sprzęglaniu i przełączaniu biegów.

Typowe niesprawności sprzęgła

Sposób

Objawy Sprzęgło szarpie

£a niska prędkość obrotowa biegu jałowego zawiaszeme

^aspoiu

Wyregulować prędkość biegu jafowego Wymienić

Skrzynia przekładniowa nic jest przy- Dokręcić śruby mocujące kręcona do zawieszenia Plyia dociskowa pracuje nierówno- Wymienić zespół oprawy miernie

TYPOWE NIESPRAWNOŚCI SPRZĘGŁA

165

Tarcza sprzęgła nie jesi oryginalną Zastosować tarczę sprzęgła z firmy Opel

szarpie

Oś wału korbowego nie pokrywa z osią walkę sprzęgłowego

Sprawdzić elemenly centrowania silnika i skrzynki przekładniowe]

Łożysko wyciskowe dociska jednos- Sprawdzić łożysko tron nie Pierścień łożyska wyciskowego ma Wymianie fożysko bicie Żle :-nęgk> ślizga sig

poprowadzony

pancerz

linki Poprawić

Zużyta tarcza

Wymieni* tarczę

Nie wyregulowana linka sprzęgłu

Wyregulować linkę

Osłabiona sprężyna laiczowa

Wymienić zespfrł oprawy sprzęgła

Zaolejona okładziny cierne

Wymianie larczę sprzęgła

Przegrzane sprzęgło

Zamontować oryginalne sprzęgło z Opel

nie rozłącza się prawi- Nie wyregulowana linka sprzęgfa '-3

Zaklejone ścierem okładziny

Wyregulować finką sprzęgła Wymienić tarczę sprzęgłu.

Tarcza sprzęgła zakleszcza się na Oczyścić wielowvpusir usunqc grat i rdzę, wielo wypuście walka sprzęgłowego. nasmarować (np smarem rnolibdenowym) wielowypusi suchy lub zaklejony Tarcza sprzęgła ma bicie boczne

Wymienić tarczę sprzęg\n

Uszkodzony mechanizm wyłączania

Sprawdzić ewentualne chanizmu

me-

Uszkodzone łożysko prowadza.ee Wymienić łożyska w wale korbowym wafefc sprzęgłowy w wale korbowym Pracujące z oporami; linka sprzęgła, Oczyścić stemaftty i przesmarewać łożyako wyciskowe lub pedał sprzęgła uniwersalnym Przelana linka sprzęgła

Wymienić linkę

SHme skrzywiona tarcza sprzęgła lub Wymienić tarczę sprzęgła pęknięta okładzina wciskaniu Uszkodzone łożysko wyciskowe

Sprawdzić łożysko wyciskowe, wymienić

Tarcza sprzęgła bi|e o płytę docis- Wymianie tarczę kowa. gasnący hałas :X2a5 przyspieszania lub ha—r.ssnrfc silnikiem, względnie ^z. sa.moch.nd loczy się ze arrłnia biegów odłączona, od •

Ulif^iły sprężystość tłumiki drgań Wymienić tarcze skrętnych w tarczy sprzęgła Poluzowane połączenia: nitowane w Wymienić sprzęgło zespole oprawy sprzęgła

• '--

Zbyt duże me wyro w no ważenie sprzę- Wymienić kompletne sprzęgło gła

Mechaniczna skrzynka przekładniowa

Wymontowanie i zamontowanie skrzynki przekładniowej Skrzynka przekładniowa daje się wymontować bez wyjmowania silnika z samochodu. Wymontowanie jest wtedy konieczne, gdy skrzynka ma być wymieniana na nową lub naprawiana. Nie zaleca się jednak przeprowadzania naprawy skrzynki w warunkach garażowych, Dlatego poniżej opisano jedynie operacje, wymontowania i zamontowania skrzynki przekładniowej, do czego są jednak potrzebne narzędzia specjatne. Wym on towan/e • Odłączyć przewód masy od akumulatora, • Poluzować śrubę obejmy na drążku sterującym zmianą biegów (rys. O 0160). • Włóczyć dźwignią zmiany biegów 2. lub 4. bieg, aby rozłączyć sterowanie skrzynką przekładniową, • Wyciągnąć wkrętakiem klamrę zabezpieczającą na końcówce gwintowanej linki sprzęgła (rys. C 0028). • Cofnąć łyżką monterską dźwignię wyłączania sprzęgła i odłączyć linkę sprzęgła. • Odłączyć prz&wody elektryczne od wyłącznika świateł cofania (strzałka na rys. C0028).

\

WYMONTOWANIE I ZAMONTOWANIE 5KPZYNKI PRZEKŁADNIOWEJ

167

D pre?

• Odłączyć linkę prędkościomierza. W tym :^lu wykręcić ze skrzynki przekładniowej -;kre.tkę kołpakową i wyciągnąć linkę ~/s. D 0152). W samochodach z układem '-yskowym MoŁronic występuje czujnik :'ogomierzą. Należy wiedy rozdzielić : łączenie wtykowe przewodów. • .Vykręcić trzy śruby łączące LI góry 3*.rzynkę przekładniową z silnikiem (rys. ^0161). • Jmocować belkę poprzeczny KM-263 'irabińczykami do uch przy silniku frys. Z 0011), Jeżeli nie dysponuje się taką belką, to można użyć odpowiedniej rury, t-:órą ustawia się nad silnikiem, opierając «:ńcami na rynience błotników (podłożyć

Ddifci

klocki drewniane). Połączyć ucha silnika z rurą odpowiednim drulem lub linką z hakami i napiąć. Uwaga. Nie opierać rury na błotnikach. • Oznaczyć farba, wzajemne ustawienie tarczy koła i piasty. Dzięki temu wyrównowajone koło będzie można zamontować w poprzednim położeniu. Poluzować śruby mocujące tarcze kół przednich. Samochód musi jeszcze wtedy stać na kołach. • Unieść samochód i ustawić na podstawkach, patrz rozdział „Podnoszenie samochodu ". • Zdjąć koła przednie. • Wymontować przednia, rurę wylotowa., patrz rozdział „Układ wylotowy", • Wymontować kompletne zawieszenie przednie, pairz rozdział „Wymontowanie i zamontowanie ramy pomocniczej zawieszenia'. • Odłączyć półosie napędowe od skrzynki przekładniowej, patrz rozdział „Wymontowanie i zamontowanie półosi napędowej". Uwaga. Po wymontowaniu półosi zacznie wypływać olej ze skrzynki przekładniowej. Dlatego należy zatkać otwory po wyjętych półosiach. Podczepić drutem półosie do podwozia. Podczas montażu wymienić pierścienie uszczelniające

168

MECHANICZNA SKRZYNKA PRZEKŁADNIOWA

• Odkręcić wspornik zawieszenia przedniego lewego przy silniku (rys. D 0153). • Odkręcić przewód masy od pokrywy skrzynki przekładniowej. • Opuścić samochód. • Opuścić silnik na około 5 cm. Dźwignia wyłączania sprzęgła znajdzie się poniżej podłuźnicy. • Unieść samochód i ustawić na podstawkach, patrz rozdział „Podnoszenie samochodu". • Wyciągnąć wałek sprzęgłowy z tarczy sprzęgła i wałka głównego, patrz rozdział „Wymontowanie i zamontowanie sprzęgła "• Podeprzeć skrzynkę przekładniową dźwignikiem hydraulicznym. Jeżeli dysponuje si^ dźwignikiem teleskopowym i specjalnym uchwytem do mocowania skrzynki przekładniowej Opel KM-444 (rys. C 0Q36)H to można uchwyt przykręcić do obudowy skrzynki przekładniowej j oprzeć na dźwigniku. Unieść dźwignik. • Odkręcić od skrzynki przekładniowej osłonę blaszaną (A), pokazaną na rys • Wykręcić śruby (B) łączące skrzynkę przekładniową do silnika. • Odciągnąć skrzynkę od silnika i wyjąć do dołu. Uwaga. Skrzynkę przekładniową należy odstawiać bardzo ostrożnie. Nie wolno jej opierać na czopie wałka sprzęgłowego, na przegubie drążka zmiany biegów, na dźwigni wyłączania sprzęgła, na wyłączniku świateł cofania lub napędzie prędkościomierza. Zamontowanie • Przed zamontowaniem skrzynki przekładniowej sprawdzić sprzęgło, patrz rozdział „Wymontowanie i zamontowanie sprzęgła". • Sprawdzić stan gwintów w otworach pod śruby mocujące element tłumiący do lewej podłużnicy, W razie potrzeby naciąć ostrożnie gwinty gwintownikiem

M 10*1,25.

REGULACJA MECHANIZMU ZMIANY BIEGÓW

• ^odnieść skrzynkę przekładniową i przyrawić do silnika. • .Ykręcić śruby łączące i na przemian : rkręcić momentem 75 N-m. • 3rzykręcić osłonę sprzęgła momentem 7 N-m, t Zamontować sprzęgło i wcisnąć wałek ii^ęgłowy. Wtym celu unieść skrzynkę :-składniową, aby można było założyć r-zyrząd KM-556-4, patrz rozdział „Wymontowanie i zamontowanie sprzęgła'. *-wykręcić do pokrywy przewód masy, ż—zególnie przy silniku C20 XE (150 KM] r-.-ocić uwagę, aby nie istniało niebez: ^zeństwo przetarcia przewodu masy :~ez element pokrywy przedziału silnika .-:onany z twardego tworzywa sztuczk o . Jeżeli pomimo braku przewodu nasy dojdzie do uruchomienia silnika, -:?e to spowodować uszkodzenie elek-: licznego urządzenia sterującego. • "-zykręcić do skrzynki przekładniowej -zornik lewego przedniego zawieszenia -ika momentem 65 N-rn. • --zykręcić element tłumiący nową śrubą -: lewej podrużnicy. Śrubę dokręcić mentem 75 N-m. Wyrównać przy tym .stawienie skrzynki przekładniowej :_-/.igmkiem hydraulicznym. • Zamontować półosie napędowe, patrz udział „Wymontowanie i zamontowanie . ;osi napędowej". • Zamontować ramę pomocnicza, z zawszeniem przednim, patrz rozdział , montowanie i zamontowanie ramy : :-iocnicze] zawieszenia'. *\asunąć drążek zmiany biegów na . -.
169

• Wprowadzić linkę prędkościościomierza w gniazdo w skrzynce przekładniowej i dokręcić nakrętkę kołpakową lub, w przypadku układu Motronic, podłączyć przewód elektryczny do skrzynki przekładniowej, • Podłączyć linkę sprzęgła, patrz rozdział „Wymiana linki sprzęgła". • Dokręcić „na krzyż' śruby mocujące obręcze kół momentem 110 N-m. • Sprawdzić stan oEeju w skrzynce przekładniowej, patrz podrozdział ..Sprawdzanie poziomu oleju w skrzynce przekładniowej". • Wyregulować mechanizm zmiany biegów, patrz rozdział „Regulacja mechanizmu zmiany biegów". Regulacja mechanizmu zmiany biegów Konieczność regulacji mechanizmu zmiany biegów zachodzi wtedy, gdy nie dają się włączać poszczególne biegi, biegi wyskakują po włączeniu lub był wymieniany drążek zmiany biegów. Wszystkie biegi muszą się. dawać łatwo włączać na postoju przy pracującym silniku i wciśniętym pedale sprzęgła. Regulacja • Ściągnąć mieszek z tunelu i przewinąć do góry, *Ustawić dźwignię zmiany biegów w położenie neutralne, • Ustawić samochód na podstawkach, patrz rozdział „Podnoszenie samochodu". • Poluzować śrubę na obejmie drążka umiany biegów (strzałka na rys. D 0160). • Usunąć z pokrywy wewnętrznego mechanizmu zmiany biegów zaślepkę otworu do regulacji. • Obrócić drążek zmiany biegów w lewo (patrząc w kierunku jazdy}H aż da się włożyć do oporu w otwór do regulacji specjalny przyrząd KM-527 (rys. 8 2315). Przyrząd ten można zastąpić wiertłem o średnicy 5 mm.

170

MECHANICZNA SKRZYNKA PRZEKŁADNIOWA

• Poprosić drugą osobę, aby przytrzymała dźwjgmę zmiany biegów w położeniu neutralnym w płaszczyźnie włączania biegów 1. i 2. Dźwignia zmiany biegów powinna bez luzu dotykać do ogranicznika, a strzałka wskazywać nacięcie (rys. P 0069). • W tym położeniu dokręcić śrubę obejmy momentem 15 N-m.

•Luz między występem {A) i ogranicznikiem ruchu nie może być większy niż 3 mm [rys. P 0190), W przeciwnym razie powtórzyć regulację. • Wyjąć przyrząd KM-527. • Sprawdzić, ety biegi dajć) się łatwo włączać. Ewentualnie powtórzyć regulację. • Zatkać otwór nową zaslepką.

OBSŁUGA SKRZYNKI PRZEKŁADNIOWEJ

171

- uszczelka między obudową a pokrywą skrzynki przekładniowej. - półos przy skrzynce przekładniowej. Podczas szukania miejsc wycieku przyjąć poniższy sposób fiostępowania. • Oczyścić obudowę skrzynki przekładniowej. • Sprawdzić poziom oleju i ewentualnie uzupełnić. • Posypać talkiem [ub wapnem przypuszczalne miejsca wycieku • Wykonać |azdę próbną. Aby olej był wystarczająco rzadki, powinno się przejechać odcinek około 30 km na drodze szybkiego ruchu. • Na koniec podnieść samochód, obejrzeć skrzynkę przekładniową, oświetlając sobie lampą. • Usunąć przyczynę ewentualnego wycieku. Sprawdzanie poziomu oleju w skrzynce przekładniowej

P01»

• Zóbyć jazdę próbną i sprawdzić łatwość .-załączania biegów. W razie potrzeby ;,:-.vlórzyć regulację, - uga skrzynki przekładniowej 'ontrola wzrokowa szczelności I *j może wyciekać w następujących h ^iscach. - miejsce połączenia silnika ze skrzynką :^ekładniową (tylny uszczelniać? wału : nowego, pierścień uszczelniający =*3k sprzęgłowy}. - I :rek wlewu oleju, korek spustu oleju.

Oleju w skrzynce przekładniowej nie trzeba wymieniać. Poziom oleju powinno się sprawdzać co 30 000 km przebiegu, w ramach obsługi okresowej. Powinna temu towarzyszyć wzrokowa kontrola szczelności, • Skrzynka przekładniowa musi być ciepła, dlatego należy wcześniej wykonać 15-minutową jazdę. • Ustawić samochód poziomo na podstawkach, patrz rozdział „Podnoszenie samochodu". • Wykręcić korek z otworu kontrolnego skrzynki przekładniowej {rys, 7562). • Poziom oleju powinien sięgać do dolnej krawędzi otworu kontrolnego. Jeżeli zachodzi potrzeba wlania oleju, to trzeba się zaopatrzyć w rurkę elastyczną lub olejarkę. Na czas wlewania podstawić naczynie i pozwolić na spłynięcie nadmiaru oleju. Nie wlewać na raz za dużo oleju. Uwaga, Do około IV 1989 w skrzynkach przekładniowych typ F16/5-CR (montowanych z silnikami 1,6.„2,0 dm3), jak również w skrzynkach przekładniowych

172

MECHANICZNA SKRZYNKA PRZEKŁADNIOWA

F2O/5-CR (GSI 16V) z gładką pokrywą skrzynki (rysunek D 1607 lewy) poziom ofeju powinien znajdować się okofo 15 mm poniżej dolnej krawędzi otworu kontrolnego. Do kontroli stanu oleju jest więc potrzebny zakrzywiony drut, który można przygotować według wymiarów podanych na rysunku C 7562. Od około IV 1989 skrzynkę przekładniową należy napełniać do dolnej krawędzi otworu kontrolnego. Nowy typ przekładni można rozpoznać po wyoblonej pokrywie skrzynki, patrz lewy rysunek D 1607, Od III 1994 w miejsce skrzynek przekład-

niowych F16/F20 są montowane wersje F18/F18+, które można rozpoznać po tabliczce znamionowej na tylnej pokrywie skrzynki. Ponadto brak jest już na nich napisu „F16/F20", odlanego na górnej powierzchni obudowy Sprawdzanie poziomu oleju w skrzynkach F18/F18+ nie wchodzi już w zakres przeglądów okresowych. Pojemność pręci obieg owych skrzynek przekładniowych; silniki 1,4; 1,6 i 1,7 D: ok. 1,6 dm J silniki 1,8; 2.0; 2,5 i 1,7 TD: ok. 1.9 dm3 • Do ewentualnego uzupełnienia poziomu jest potrzebny olej Opel 19 40 750 (90 001 777). • Dokręcić mocno korek otworu kontrolnego, • Opuścić samochód na koła.

Automatyczna skrzynka przekładniowa

Wiadomości wstępne •Jiektóre wersje samochodów Ope[ /ectra i Calibra są na życzenie uposażone w automatyczne skrzynki j rzekła cl ni owe o czterech położeniach azdy w przód. kierowanie skrzynki przekładniowej przejmuje elektroniczne urządzenie sterujące,
zakresie. Doświadczenie takie można zdobyć jedynie w trakcie wieloletniej pracy, dlatego z usterką w skrzynce przekładniowej trzeba się zgłosić do warsztatu specjalizującego się w naprawach automatycznych skrzynek przekładniowych.

Sprawdzanie poziomu oleju Prawidłowy stan oleju w automatycznej skrzynce przekładniowej jest szczególnie istotny dla niezawodnego jej funkcjonowania. Dlatego kontrola musi być przeprowadzana ze szczególną starannością. Poziom oleju sprawdza się raz w roku lub najpóźniej po przejechaniu każdych 15 000 km, natomiast olej wymienia się co trzeci przegląd okresowy lub najpóźniej co 45 000 km. W przypadku utrudnionych warunków eksploatacji samochodu, jako pojazd holujący lub taksówka, częste jazdy w górach lub w terenie o dużym zapyleniu, powinno się olej wymieniać co 30 000 km przebiegu. Wskaźnik bagnetowy poziomu oleju znajduje się w przedziale silnika. Tędy również jest napełniana skrzynka olejem typu ATF [Automatic Transmission Fluid). Uwaga. Podczas wszelkich prac przy automatycznej skrzynce przekładniowej trzeba zachować bardzo dużą czystość.

174

AUTOMATYCZNA SKRZYNKA PRZEKŁADNIOWA

• Ustawić nieobciążony samochód na płaskim podłożu, zaciągnąć hamulec awaryjny. • Przy pracującym silniku przełączyć dźwignię wyboru biegów przez wszystkie poziomy (P-R-N-D-3-2-1). • Ustawić dźwignię wyboru biegów w położeniu „P", • Silnik w trakcie kontroli musi pracować na biegu jałowym, aby przekładnia hydro kin etyczna była wypełniona olejem. • Kontrolę można przeprowadzać przy zimnej lub ciepłe] skrzynce przekładniowej. Poziom oleju zmienia się w zależności od jego temperatury, dlatego wskaźnik jest zaopatrzony w dwa oznaczenia poziomu oleju: z jednejD strony dla temperatury +8O°C ]ub +94 C, a z drugiej dla temperatury +20°C (rys. 3002 J}. • Kiedy skrzynka przekładniowa jest zimna {temperatura otoczenia poniżej +35"C), to kontrolę rozpoczyna się po minucie pracy silnika na biegu jałowym i nie może ona trwać dfużej niż dwie minuty. Wyciągnąć wskaźnik hagnetowy i wytrzeć go do sucha nie strzępiącą się szmatką, najlepiej irchą. Następnie włożyć wskaźnik do końca, ponownie wyjąć i odczytać wskazanie. Jeżeli poziom oleju jest prawidłowy, to musi sięgać do znaku „MAX" po stronie oznaczonej napisem rj+20°C". • Kiedy skrzynka przekładniowa jest ciepła, poziom oleju odczytuje się po stronie wskaźnika D oznaczonej napisem „+80°C" lub „+94 C". Do oczyszczenia wskaźnika wolno użyć tylko czystej, nie strzępiącej się szmatki. Prawidłowy

V INI I'.'A- —

MINI

•

^

.

/

=

^

\-W-.-" JJOPJ

poziom oleju powinien się zawierać między znakami „MIN" i „MAX". Temperaturę nagrzania skrzynki osiąga się po przejechaniu co najmniej 20 km na drodze szybkiego ruchu.

• Olej ATF dolewa się przez rurkę wskaźnika bagnetowego. Jeżeli trzeba uzupełnić poziom oleju, to utyć czystego lejka, w miarę możliwości zaopatrzonego w gęste sitko.D Dla strony oznaczonej napisem „+20 C" różnica odległości między znakami „MIN" i „MAX" lub 5 mm poniżej znaku „MAX" odpowiada dolaniu 0,25 dni ] oleju (0,4 dm J dla silnika 136 KM X20XEV). Dla strony oznaczonej napisem „+SOaC" różnica rodległości między znakami „MIN" i „MAX odpowiada dolaniu 0.5 dm' oleju Uwaga, Nie wlewać zbyt dużej ilości oleju, ponieważ może to spowodować zakłócenia funkcjonowania skrzynki. W każdym przypadku nadmiar oleju trzeba wyssać lub spuścić. • Ocenić wygląd i zapach oleju na wskaźniku bagnetowym. Spalone okładziny cierne będą dawały zapach spalenizny. Zanieczyszczony olej może powodować zakłócenia w sterowaniu skrzynką przekładniową. Uwaga, Wolno używać tylko oleju do automatycznych skrzynek przekładniowych ATF oznaczonego „Dexron 11*1 numer 19 40 699 (90 350 341) według katalogu firmy Opel. Wszystkie dopuszczone oleje ATF dają się ze sobą mieszać. Nie stosować żadnych dodatków do oleju. Nie wolno uruchamiać silnika, ani holować samochodu z opróżnionymi z

REGULACJA CIĘGŁA ZAMIANY BIEGÓW

D0212

: sju automatyczną skrzynką przekładi przekładnią hydrokinetyczną • Po sprawdzeniu i ewentualnym uzupeł- eniu poziomu oleju wsunąć do końca .-.skaźnik bagnetowy. • Wcisnąć pedał hamulca i powoli przegnać dźwignię wyboru biegów przez :sły zakres. Następnie jeszcze raz : r'awdzić poziom oleju, • .Vyłączyć silnik. .Vymiana oleju Z ej w automatycznej skrzynce przekład- :>wej powinno się wymieniać normalnie . 45 OOO km przebiegu, Bez oleju w •'-zynce nie wolno uruchamiać silnika, .- holować samochodu. _*vaga. Wymianę oleju powinno się , ^onywać przy nagrzanej skrzynce nekladniowej • Jnieść poziomo samochód, • Ddkręcić korek spustu oleju u dołu miski ej w skrzynce i zebrać do naczynia alej, „waga. Jeśli olej ma zapach spalenizny i :~arny kolor to należy oddać skrzynkę do -^ prawy. .waga. Stary olej musi być zawsze oddalany do zlewni. Na ogól punkty sprzedaży oleju ATF przyjmują bezpłatnie w ^mian olej stary. W żadnym przypadku -e wolno po prostu wylewać ofeju lub

175

wyrzucać na śmietnik. Może to spowodować zanieczyszczenie wód gruntowych. • Założyć na korek spustu oleju nową uszczelkę i wkręcić korek momentem 20N.nv • Opuścić samochód na koła. • Wlać około 3,0...3,5 dm3 oleju przez rurkę wskaźnika bagnetowego, używając czystego lejka. Aby olej lepiej mógł ściekać, można go wcześniej podgrzać. Wolno używać tylko oleju do automatycznych skrzynek przekładniowych ATF oznaczonego „De>:ron II", numer 19 40 699 [90 350 341) według katalogu firmy Opel. • Sprawdzić poziom oleju w sposób opisany poprzednio. Regulacja cięgła zmiany biegów • Przełączyć dźwignię wyboru biegów przez wszystkie poziomy (P-R-N-D-3-2-1), Unieść przycisk do pierwszego lub drugiego oporuH co powinno również spowodować „zaskoczenie" dźwigni sterującej przy skrzynce przekładniowej. • W innym przypadku ściągnąć pokrywę dźwigni wyboru biegów z tunelu. • Ustawić dźwignię wyboru biegów w położenie „P'\ • Poluzować śrubę zaciskową cięgła (1, rys. DO212}, • Obrócić dźwignię sterującą do oporu w kierunku chłodnicy. Musi nastąpić wtedy wzębienie się zapadki dźwigni sterującej. • Dokręcić śrubę zaciskową momentem Wywoływanie kodów usterek automatycznej skrzynki p rze kiacj n i owej Migotanie lampki kontrolnej z symbolem koła zębatego informuje kierowcę, że została zpamiętana usterka w automatycznej skrzynce przekładniowej. W celu odczytania kodu usterki należy zewrzeć styki C i A w gnieździe ALDL, patrz rozdział „Układ wtrysku benzyny wywoływanie kodów usterek".

176

AUTOMATYCZNA SKRZYNKA PRZEKŁADNIOWA

Numer kodu

Miejsce i rodzaj usterki

12

Rozpoczęcie instrukcji wywoływania pamięci

15

Czujni lemperaTUry cieczy chłodzącej zwarcia do masy

33

Elektrozawor MV4

36

Elektiozauv6r MV 3

38

Czujnik sygnału wejściowego do skrzynki przekładniowej

41

Ta duża ićinica między prędkościami obrotowymi wsj&ciowa. i wyjściową

47

Zabezpieczenie przed w^czeriiem wstsca nego biegu - uszkodzona

17

EŁeUrchzawor MVI-zwarcie do masy

21

Sygnał obciążenia

22

Sygnał obciążenia

4a

Za duża napiacie akumulatora

24

Czujnik wyjściowej prędkości obrotowej walka - uszkodzony

49

Zs rnate napięcie akumulatora

25

ElakirozawurMVJ

56

Skrzynka nie włącza 4. biegu

26

Elflkirozawćr MV2- zwarcie do masy

67

TamperjKura oleju przekładniowego - brak sygnału

23

Elektrozawcr MV2

29

Elektrozawór MV3 - zwarcie do maay

75

Podcienie z silnikiem - uszkodzone

31

Prędkość obrotowa silnika - brak sygnału

77

Przełącznik r,kick-down"r czujnik połolsnia przepusinicy

32

ElektrozawOr MV4 - zwarcie do masy

78

Kontrola czasowa pełzania

Zawieszenie przednie i półosie napędowe

Wiadomości wstępne Zawieszenie przednie stanowią kolumny MacPhersona i dwa wahacze poprzecz2. W przypadku naprawy, kolumny 2awsszenia dają się wymontować w komple;ie. Kolumny na górze są umocowane do /p-nęk błotników, na dole podparte na wahaczach. Oba wahacze łączy drążek stabilizatora przechyłów nadwozia, ".spęd z silnika jest przenoszony na kota :-zadnie dwiema póiosiami przegubowymi. Jwaga. W skutek dynamicznych i ż ń może dojść do poluzowania stabilizatora do wahacza, co daje ą zauważyć zwiększoną głośnością :-zedniego zawieszenia. W takim przy:=dku należy nasunąć na sworzeń gwinzwany pierścień gumowy i podkładkę. = -zykręcić do wahacza nakrętkę fmomen:*m 20 N-m) i wkręcić dodatkową skrętkę kontrującą. pVymontowanie i zamontowanie '.miny zawieszenia

,Vymon iowanie • Włączyć bieg i zaciągnąć hamulec ?pvaryjny. Zdjąć osłonę obręczy koła od : :rony wymontowywanej kolumny, wyjąć zawleczkę z nakrętki koronowej i odkręcić -skrętkę.

Uwaga. Samochód musi stać wtedy na kołach. Inaczej grozi niebezpieczeństwo wypadku! • Poluzować śruby mocuja.ce obręcze kół przednich. • Unieść samochód i ustawić na podstawkach, patrz rozdział „Podnoszenie samochodu". • Zdjąć kota. Oznaczyć ffamastrem wzajemne ustawienie obręczy koła i piasty. Dzięki temu wy równoważone koło będzie można zamontować w poprzednim położeniu. • Odkręcić czujnik prędkości obrotowej koła wraz ze wspornikiem (dotyczy samochodu z ABS - patrz rys. C 9075}.

zawieszenia

WYMONTOWANIE I ZAMONTOWANIE KOLUMNY ZAWIESZENIA

Ddkręcić zacisk hamulca [rys, D 0618) i rdwiesić drutem do podwozia, patrz -::dzlal „Wymontowanie i zamontowanie hamulca". _ pvaga. Elastyczny przewód hamulcowy : rzostaje podłączony do zacisku, inaczej chodziłaby konieczność odpowietrza: hamulców, Tdkręcić nakrętkę mocującą przegub :wy drążka kierowniczego do ramienia .', rotnicy. Odłączyć końcówkę drążka f-awniczego od ramienia zwrotnicy za mocą ogólnie dostępnego ściągacza, i przykład Hazei 779 lub Opel V-507-B. \yciągnąć zawleczkę z nakręrkj -anowej przegubu wahacza. Odkręcić i-rętkę koronową Odłączyć przegub znaczą od zwrotnicy za pomocą ściązza specjalnego KM-5O7-C lub ogólnie :^ępnego [rys. D 0012). Wyciągnąć ręką półoś z piasty koła. aeli wystąpią trudności, wycisnąć półoś = pomocą zwykłego ściągacza piast. i Uwiesić półoś drutem. -odeprzeć podnośnikiem od dołu ko— ną zawieszenia, aby nie wypadła po -ręceniu górnego mocowania, TJkręcrć kluczem oczkowym wygiętym u. mm nakrętkę mocującą kolumnę do dwozia. Tłoczysko przytrzymać wtedy zzeru trzpieniowym, wieloząbkowym.

179

t)a przykład Hazet 990Lg-12 lub 990Lg-10, należnie od modelu (rys. D 0008). • Wyjąć kolumnę do dołu. Zamon to wantę Uwaga- JeżeJi kolumna zawieszenia nie była po wyjęciu rozbierana, to przed zamontowaniem sprawdzić moment dokręcenia (70 N-m) mocowania łożyska na tłoczysku, patrz następny rozdział. • Włożyć kolumnę od dołu i założyć od góry podkładkę oporową oraz nową nakrętkę mocującą, którą należy przykręcić momentem 55 N-m. Zablokować przy tym tłoczysko.

ISO

ZAWIESZENIE PRZEDNIE I PÓtOSIE NAPĘDOWE

Uwaga. Nakrętkę wymieniać po każdym poluzowaniu. •W samochodzie z ABS przykręcić czujnik ze wspornikiem da kolumny momentem 8 N-m. Umocować do kolumny uchwyt do przewodu elektrycznego. •Powlec cienko wielowypust czopa pólosi olejem przekładniowym. • Wprowadzić czop pólosi w piaste.. Uwaga. Użyć nowej podkładki i nakrętki koronowej na czap. Nakrętkę koronowa, wkręcić luźno na czop. •Wprowadzić sworzen przegubu wahacza w zwrotnicę i przykręcić nakrętkę koronową momentem 70 N-m, Jeżeli zawleczka nie przechodzi przez nakrętkę, dokręcić nakrętkę do następnego otworu pod zawleczkę {nigdy nie luzować). Włożyć nową zawleczkę i zagiąć. Uvvaga. Nakrętkę wymieniać po każdym poluzowaniu. •Umocować końcówkę drążka kierowniczego w ramieniu zwrotnicy i wkręcić nową nakrętkę samozabezpieczającą momentem 60 W-m. •Przykręcić zacisk hamulca do kolumny nowymi śrubami momentem 95 N-m, •Zacisk hamulca typu GMF: Wbić kapturki ochronne do oporu na śruby mocujące zacisk {rys. B 9559}, Kapturki muszą przylegać do zacisku. •Zamontować koło przednie, zachowując zgranie naniesionych wcześniej znaków.

• Opuścić samochód na koła i dokręcić śruby kó! „na krzyż" momentem 110 N-m. • Dokręcić nakrętkę koronową czopa pólosi momentem 130 N
KM-465-A

WYMONTOWANIE I ZAMONTOWANIE AMORTYZATORA

181

Jwaga. Górna, podporę kolumny wolno remontować tylko po ściśnięciu rorężyny. Sprężynę napinać w sposób :~zpieczny. Owijanie zwojów sprężyny :ijtem jest niedozwolone. Grozi wypacl< Jmocować kolumnę w imadle. • Usunąć kapturek. Odkręcić i zdja,Ć podaorę (łożysko kulkowe wzdłużne] kolumH Do odkręcenia podpory jest potrzebny < ucz oczkowy wygfęty. W tym czasie -oczysko musi być przytrzymywane • uczem trzpieniowym wjeloząbkowym "2 mm (rys. D 0022). • Zdjąć z tfoczyska górna, podporę i łor.sko wzdłużne. • Zdj^ć podkładkę. • Zdjąć zderzak gumowy i miseczkę f-rężyny. ,,waga. Do wymiany samego amortyza•-_-& sprężyna może pozosać w stanie -=oiętymr W przypadku amortyzatora : nowego trzeba jednak wcześniej .rnontować sprężynę. • Ddkręcić pierścień gwintowany [nakrę•«3 blaszaną) kluczem specjalnym KM-A3 (rys. D 0021). _waga. Pierścień jest przykręcony dużym -jmentem. Jeżeli nie dysponuje się E'«cjalnym kluczem, odkręcić pierścień : :3owiednimi szczypcami po zwolnieniu

y

pVyciągnąć amortyzator z kolumny.

• Jeżeli jest to potrzebne, zwolnić powoli naciąg sprężyny i zdjąć \ą z tłoczyska. • Jeżeli kolumna ma być wymieniana w komplecie, wyjqć kolumnę z napinacza sprężyny i wymontować piastę koia, patrz rozćzlak „Wymontowanie i zamontowanie łożyska koła", W samochodzie z ABS odkręcić wspornik przewodów czujnika (rys. D 0003). Zasn on to wanie • Przed zamontowaniem sprawdzić amortyzator, • Jeżeli została wymieniona kompletna kolumna, to należy zamontować piastę z nowym łożyskiem,

182

ZAWIESZENIE PRZEDNIE I POŁOSIE NAPADOWE

• Włożyć amortyzator i przykręcić nowym pierścieniem gwintowanym momentem 200 N-m Uwaga. Nowy pierścień gwintowany jest obłożony woskiem, który służy jako zabezpieczenie antykorozyjne i jako środek ułatwiający poślizg. Wosku nie usuwać. Podczas dokręcania pierścienia klucz dyn a m om et rycz ny m U s i tworzyć kąt 90' do narzędzia KM-563, jak pokazano na rysunku D 0021 • Ustawić na dolnej miseczce sprężynę zawieszenia i ścisnąć napinaczem do sprężyn. Uwaga, Koniec zwoju sprężyny musi się oprzeć o występ w dolnej podporze.

h L_

ta

i-

S

1 i?

DOQI j

• Nasunąć na tłoczysko amortyzatora zderzak gumowy z ostoną z tworzywa sztucznego. • Założyć na sprężynę gniazdo z pierścieniem gumowym tak, aby występ trafił na wycięcie (rys. D 0009), • Nasunąć na tłoczysko miseczkę sprężyny z pierścieniem gumowym. Otwór w miseczce (1, rys. D 3413) musi być przestawiony o 90" w stosunku do końca zwoju sprężyny (2) • Wsunąć na tłoczysko górną podporę z łożyskiem wzdłużnym (rys, D 0031}. • Wkręcić na ttoczysko nowąH samozabezpieczającą nakrętkę kluczem oczkowym silnie wygiętym i dokręcić momentem 70 N-m. Tłoczysko należy unieruchomić wtedy kluczem trzpieniowym i dynamometrycznym. • Zwolnić napinacz sprężyny i zamonŁować kolumnę zawieszenia, patrz rozdział „Wymontowanie i zamontowanie kolumny zawieszenia". Sprawdzanie amortyzatora Na uszkodzenie amortyzatora wskazują nastepuja.ce objawy. - kołysanie wzdłużne nadwozia podczas przejeżdżania przez nierówności; - narastające kołysanie nadwozia podczas przejeżdżania przez cyklicznie p tarzające się nierówości;

WYMONTOWANIE 1 ZAMONTOWANIE PÓŁOSI NAPĘDOWEJ

- unoszenie się przodu samochodu podczas przyspieszania; - odrywanie się kół od jezdni, już przy nor•nalnej jeździe; - zmiana toru jazdy podczas hamowania •noże mieć również inne przyczyny); - niebezpieczne pokonywanie zakrętów, ,vskutek nieutrzymywania śladowości, jśhzg samochodu; - odgłosy klepania podczas jazdy. -\mortyzator można sprawdzić ręka_r Dokładna kontrola zdolności tłumiących amortyzatora jesi jednak możliwa tylko a stanowisku diagnostycznym. • Wymontować amortyzator. • Utrzymywać amortyzator w położeniu :racy i rozciągać go oraz ściskać. • Tloczysko amortyzatora musi przesuwać -- ą na całej długości skoku z oporem i bez szarpania,

• Jeżeli amortyzator działa prawidłowo, to -iswiefkie ślady oleju na obudowie nie dyskwalifikują go. • W przypadku silniejszych wycieków :iejuH amortyzator trzeba wymienić.

183

mu różnicowego. Wałek ten jest drążony i ma od strony skrzynki przekładniowej wlelowypust zewnętrzny, natomiast z drugiego końca wielowypust wewnętrzny. Wymon to wanie • Włączyć bieg, zaciągnąć hamulec awaryjny. Zdjąć osłonę obręczy. Usunąć zawleczkę i odkręcić nakrętkę koronową na czopie półosi. Uwaga. Samochód musi wtedy stać na kołach. Inaczej grozi niebezpieczeństwo wypadku! • Poluzować śruby mocujące obręcze kół przednich. • Unieść samochód i ustawić na podstawkach, patrz rozdział „Podnoszenie samochodu". • Zdjąć koła. Oznaczyć flamastrem wzajemne ustawienie obręczy i piasty. Dzięki temu wyrównowazone koło będzie można zamontować w poprzednim położeniu.

fVymontowanie i zamontowanie zołosi napędowej Jeżeli gumowa osłona na przegubie się opadła, to nie trzeba wymontowywać cółosi. Wystarczy usunąć mniejszą :oaskę zaciskową, podważyć osłonę vkrętakiem i w ten sposób ją odpowieć. Na koniec zacisnąć nową opaskę. przebieg samochodu przekracza 50 000 km, to półoś powinno się '.vmieniać tylko jako kompletną. •V niektórych modelach połaś prawa patrząc w kierunku jazdy) ma zamon-[•wany dwuczęściowy ciężarek Tłumiący "gania. Podczas przenoszenia ciężarka na nową półoś należy pamiętać o zachowaniu prawidłowego odstępu od :słony gumowej, >V samochodzie z silnikiem 2,5 dm 3 r ; awa półoś jest dwuczęściowa, aby .niknąć naprężeń zginających. Ztyłu siE-ika jest umieszczony wspornik z uzyskiem kuikowym, które podpiera vałek pośredni wychodzący z mechaniz-

• Wyciągnąć zawleczkę z nakrętki koronowej przegubu wahacza. Odkręcić nakrętkę koronową. Odłączyć przegub wahacza od zwrotnicy za pomocą ściągacza specjalnego KM-507-C lub ogólnie dostępnego (rys. D 0012).

184

ZAWIESZENIE PRZEDNIE I PÓtOSIE NAPADOWE

KM-460-2-A

• Wyciągnąć półoś ze skrzynki przekładniowej. W warsztatach do tego celu stosuje sfę narzędzie specjalne i młotek o masie 1,5 kg (rys. D 0037}. Uwaga, Sfalowana strona narzędzia musi być skierowana w stronę skrzynki przekładniowej. • Skrzynka przekładniowa F10/F13 (silniki 1,4 i 1,6 dny1 oraz wysokoprężne ćo 68 KM): wyciągnąć ze skrzynki przekładniowej lewą lub prawą półoś narzędziem KM-460-2, • Skrzynka przekładniowa F16 (silniki 1,8; 2,0; 1,7 TDJ. [ewą półoś wyciągnąć narzędziem KM-503-A {rys. D 0038), prawą półoś wyciągnąć narzędziem KM460-2-A. Samochód z napędem 4x4/silnik 2,5 d m ' lewą półoś wyciągnąć

narzędziem KM-503-A, prawa półoś wyciągnąć trzpieniem. Samochód z automatyczny skrzynką przekładniową: lewą półoś wyciągnąć dźwignią monterską, prawą trzpieniem. • Po wyjęciu półosi zacznie wyprywać olej. Dlatego należy otwór w skrzynce przekładniowej po wyjętej półosi zatkać szczelnie odpowiednią zaślepka,, na przykład firmy Opel nr 9092869. •Jeżeli nie dysponuje się specjalnym narzędziem do wyciągnięcia półosi lub półoś nie daje się wyjąć, to można użyć płaskiego przecinaka. Bezwględnie wtedy wymontować pokrywę mechanizmu różnicowego. Uwaga, Będzie wypływał olej. • Włożyć przecinak między koniec półosi a oś kół stożkowych i wypchnąć półoś. • Podwiązać półoś drutem do góry. • Wyciągnąć ręką półoś z piasty. Kiedy To się nie uda, zastosować ściągacz do piast frys. D0018)

Uwaga. Po wyjęciu półosi z piasty wolno obciążać koła lub przetaczać sar chodu, ponieważ spowoduje to zmiai położenia łożyska dwurzędowego. Jen samochód jednak musi być poruszony, trzeba w piastę włożyć czop póh i wkręcić nakrętkę koronową. Przy wszystkich pracach wymagają* wyjęcia półosi ze skrzynki przekładniom

WYMONTOWANIE I ZAMONTOWANIE PÓŁOSI NAPĘDOWEJ

18B

natęży pamiętać, aby zawsze ciągnąć za orzegub półosr a nie za jej wał. Dotyczy to 'ównież wyciągania (lub wciskania) oółosi z piasty. Zamontowanie Uwaga. Z nową pólosią należy się obchodzić ostrożnie. Póloś nie może srzez dłuższy czas spoczywać na osłonach gumowych. • Oczyścić dokładnie miejsca stykania się przegubu równobieżnego z łożyskiem ola [rys. B 3978).

/-/£!

• Posmarować olejem przekładniowym .Melowypusi czopa. • Wprowadzić czop półosi w wielowypust piasty; Wkręcić na czop nową nakrętkę
• Po wskoczeniu pierścienia sprawdzić poprawność osadzenia półosi, pociągając ręką za przegub. • Jeżeli była odkręcana pokrywa mechanizmu różnicowego, to należy ją przykręcić z nową uszczelką momentem 30 N-m. Uszczelkę przykleió do pokrywy na smar. • Napełnić skrzynkę przekładniową olejem, patrz rozdział „Sprawdzanie poziomu oleju w skrzynce przekładniowej". • Wprowadzić przegub wahacza w zwrotnicę i dokręcić nakrętkę koronową momentem 70N-m. Jeżeli zawleczka nie daje się włożyć, to dokręcić nakrętkę do następnego otworu (nie iuzować jej). Włożyć nową zawleczkę i zagiąć. Uwaga. Nakrętkę wymieniać po każdym poluzowaniu. • Zamontować koło przednie, zachowując zgranie naniesionych wcześniej znaków. • Umieścić ciężarek {jeżeli występuje] na półosi w odległoścf 267 mm (1, rys. D 0027) od odsądzenia pod mocowanie osłony gurnowej zewnętrznego przegubu (2) i przykręcić. • Opuścić samochód na koła. • Przykręcić śruby kół momentem 110 N-m. • Dokręcić nakrętkę koronową czopa półosi momentem 130 N-m, Następnie nakrętkę poluzować i ponownie dokręcić

136

ZAWIESZENIE PRZEDMIE I POŁOSIE NAPĘDOWE

Wymon towanfe • Wymontować póioś, patrz rozdział „Wymontowanie i zamontowanie półosi napędowej", • Przeciąć opaskę mocującej osłonę gumową. Ściągnąć osłonę z przegubu i przewinąć wzdłuż wału (rys. A 8509). • Roze przeć szczypcami pierścień sprężysty ^strzałka na rys. A 8509) z zewnętrznego lub wewnętrznego przegubu, • Zbić plastykowym młotkiem przegub z wielowypustu półosi, przytrzymując jednocześnie szczypcami pierścień sprężysty w stanie rozciągniętym (rys. A 8510). momentem 20 N»m, Od tego położenia dociągnąć jeszcze nakrętkę o kąt 80" (1/4 obrotu = 90°). • Włożyć nową zawleczkę i zagiąć. Jeżeli zawleczka nie daje się włożyć, dokręcić nakrętkę koronową do następnego otworu pod zawleczkę, jednak nie więcej niż o kąt Q". Wymiana przegubu półosi lub osłony gumowej Uszkodzoną osłonę gumową należy natychmiast wymienić, co wiąże się z koniecznością demontażu półosi. Jeżeli do smaru przedostał się brud, to przegub należy umyć i zaopatrzyć w nowy smar specjalny. Uwaga. Zwracać uwagę na zachowanie wyjątkowej czystości. Nawet niewielkie zanieczyszczenie prowadzi do uszkodzenia przegubu. Uszkodzenie kulek w przegubie daje się zauważyć stukami przy zmianach prędkości i hałasem. W takim przypadku półoś trzeba wymienić. Uwaga, W samochodach dysponujących dużą mocą silnika zaleca srę wymieniać obie osłony gumowe. Wystarczy wymoniować jeden przegub, również kiedy mają być wymienione obie osłony.

187

WYMIANA PRZEGUBU POŁO5I LUB OSŁONY GUMOWEJ

Zamonto wantę Uwaga, Uszkodzoną póloś powinno się wymienić w całości. • Usunąć cały smar z wnętrza przegubu wypefnić przegub nowym smarem specalnym nr 19 41 521 {900942176) we:Jług katalogu Opel, używając do tego drewnianej szpachelki. • Założyć nowy pierścień sprężysty. Zwrócić uwagę, aby pierścień prawidłowo osiadł w rowku. • Nasunąć na wał osłonę, • Montując przegub wewnętrzny na dłuż5-ej końcówce półosi zachować wymiar 1. rys, D 0028), który jest miejscem mocowania osłony i wynosi 135 mm. D rzegub zewnętrzny montuje się na krótszej końcówce półosl.

• Nasunąć nowy przeguh na wielowypust ońtosi i wbić uderzeniami plastykowego -^łotka, aż nastąpi zaczepienie o pier= -\en. ł Zamontować osłonę przegubu. Należy trzy tym okleić taśmą samoprzylepną ;stre krawędzie wału półosi, aby nie szkodzić osłony podczas wsuwania, • Podważyć wkrętakiem osłonę i odpowietrzyć ją. • Naciągnąć opaskę zaciskową szczypca-ni (rys. A 8512).

- ,

•

—

r

138

ZAWIESZENIE PRZEDNIE I POLOSIE NAPĘDOWE

Uwaga, Osłona przegubu nie może być skręcona względem wału. Do mocowania osłony są dostarczane jako część zamienna pierścienie metalowe, które można naciągać ogólnie dostępnymi szczypcami zaciskowymi. Można również użyć opasek śrubowych. Uwaga. Od września 1993 roku przeguby od strony kół mają zmienione osłony, które 53 mocowane taśmami ze stali szlachetnej. Prawidłowy montaż tych taśm wymaga użycia specjalnego przyrządu Opel MKM-804. • Założyć na taśmę szczypce i ścisnąć je ręką (rys. E 2948 A), •Dokręcić kluczem dynamometrycznym śrubę zaciskową przy szczypcach momentem 25 N-m (rys. E 2948 &). • Zwolnić szczypce i powtórzyć operację przy drugiej taśmie [rys, E 2948 C). • Zamontować półoś. Wymontowanie f zamontowanie

łożyska koła

Uszkodzone łożysko można rozpoznać po hałasie towarzyszącym pokonywaniu ostrych zakrętów i po oporach toczenia koła. Łożysko jest tak mocno osadzone w zwrotnicy, że daje się wymontować i zamontować tyJko przy użyciu prasy hydraulicznej. Nie wybijać łożyska trzpieniem. Wymon to wan/e • Wymontować kolumnę zawieszenia, patrz rozdział „Wymontowanie i zamontowanie kolumny zawieszenia", • Wykręcić śrubę ustalającą tarczę hamulca i zdjąć tarczę. Uwaga, Do wyciśnięcia łożyska są potrzebne różne narzędzia specjalne. Można użyć również krótkich, mocnych rur o odpowiedniej średnicy. • Wycisnąć pod prasą piastę z łożyska. Skrzynki przekładniowe FT6: użyć KM-500-5. Skrzynki przekładniowe F10/F13: użyć KM-466-5 i dodatkowo podłożyć

pod zwrotnicę dwa płaskowniki lub rurki 0 przekroju kwadratowym. Uwaga. W trakcie wyciskania następuje zniszczenie łożyska. Jedna część pierścienia wewnętrznego łożyska pozostaje na piaście. •Odkręcić od zwrotnicy tarczę osłaniającą hamulce. •Usunąć ze zwrotnicy oba pierścienie osadcze (A) i (8), pokazane na rys. B-3965. • Wycisnąć pod prasą łożysko ze zwrormcy. Skrzynka przekładniowa F16 i automatyczna: KM-500-4 i KM-500-5 oraz pod zwrotnicę podstawić KM-500-2, Skrzynki przekładniowe F10/F13: KM466-4 i -5 oraz pod zwrotnicę podstawić KM-466-2, • Umocować piastę w imadle i ściągnąć z niej pozostającą część pierścienia li zyska. Skrzynka przekładniowa F16 i tematyczna: KM-500-1, Uwaga. Istnieją dwa wykonania łożysk Dlatego narzędzie KM-500-1 wkładać 1 napinać albo w rowek pierścienia łożyska, albo w zagłębienie bieżni kulelq Skrzynki przekładniowe F10/F13: Kł -466-1.

Zamon towanie Uwaga. Wymontowane łożysko nie nadaje się do powtórnego montażu. • Włożyć w zwrotnicę zewnętrzn pierścień osadczy (A - rys. B-3965

WYMONTOWANIE I ZAMONTOWANIE RAMY POMOCNICZEJ ZAWIESZENIA

189

Zwrócić uwagę, aby pierścień prajłowo osiadł w rowku, a jego rozcięcie —alazło się u dołu. • ścisnąć pod prasą nowe łożysko, aż :^rze się o pierścień osadczy w zwrotnir- Skrzynka przekładniowa F16 i automatyczna: KM-500-4 i KM-500-5. z
, \M66-4j-5.

ł-jzykręcić tarczę osłaniającą hamulec -omentem 4 N-m. • .Vłożyć w zwrotnice, wewnętrzny z erścień osadczy (B na rysunku B-3965). I/.rócić uwagę, aby pierścień prawi^owo osiadł w rowku, a jego rozcięcie _- wlazło się u dołu. • //cisnąć pod prasą piastę w łożysko, .: dpierając pierścień wewnętrzny uzyska. Skrzynka przekładniowa F16; ł.M-500-5 oraz pod pierścień wewnęT^ny łożyska podstawić KM-500-3. = Samochody z katalizatorem i napędem <ół przednich: rozłączyć przewód elek-_"jczny prowadzący do sondy lambda. W r,Tn celu wymontować zbiornik wyrów-=wczy cieczy chłodzącej i odłożyć na :ok bez odłączania przewodów. • Unieść silnik na belce poprzecznej • M-263, patrz rozdział „Wymontowanie zamontowanie silnika". • ^oEuzować śruby mocujące koła przed-\e. t Unieść samochód i ustawić na pod"awkach, palrz rozdział „Podnoszenie ^mochodu". • Zdja.c koła przednie. < Samochody z napędem kół przednich: .'/ymontować przednią rurę wylotową, jątrz rozdział „Układ wylotowy".

• Samochody z napędem 4x4: odłączyć przednią rurę wylotową na przegubie. • Odkręcić od zwrotnic przeguby kulowe obu wahaczy, patrz rozdział „Wymontowanie i zamontowanie kolumny zawieszenia". • Odkręcić tylną podporę skrzynki przekładniowej. •Podeprzeć ramę pomocniczą zawieszenia dźwignikiem hydraulicznym i wykręcić śruby mocujące (1, 2 i 3, rys. D Ó041). Uwaga. Śruby są dokręcone dużym momentem. Zwrócić uwagę na pewne podparcie uniesionego samochodu. • Opuścić ramę pomocniczą i wyjąć. Zam on to wan/e •Przystawić ramę pomocniczą. • Włożyć przeguby kulowe w zwrotnice i przykręcić, patrz rozdział „Wymontowanie i zamontowanie kolumny zawieszenia'. • Włożyć podporę skrzynki przekładniowej w ramę pomocniczą f przykręcić momentem 40 N-m. • Przykręcić ramę pomocniczą do podwozia następującymi momentami (patrz rysunek D0041) śruby[1)-115N
190

ZAWIESZENIE PRZEDNIE I PÓŁOSIE NAPĘDOWE

Uwaga, Do dokręcania kątowego jest potrzebna tarcza z podziałką kątową, na przykład Hazet 6690. • Zamontować przednia, rurę wylotowa,, patrz rozdzia! „Układ wylotowy". • Usunąć znad silnika befkę poprzeczną. • Przykręcić koła przednie. • Opuścić samochód. • Dokręcić śruby kół r-na krzyż" momentem 110 N-m. •Podłączyć sondę lambda. • Zamontować zbiornik wyrównawczy. Obsługa zawieszenia przedniego Kontrolę wzrokową elementów zawieszenia przedniego powinno się wykonywać co 15 000 km przebiegu, w ramach przeglądu okresowego. • Ustawić przód samochodu na podstawkach i zdjąć koła przednie.

•Oświetlić lampą osłonę gumową przegubu kulowego z lewej i z prawej strony i sprawdzić czy nie jest uszkodzona. Zwrócić uwagęr czy nie ma śladów wycieku smaru w okolicach przegubu. Uwaga. JeżeJi stwierdzi się uszkodzenie osłony, to dany przegub należy wymienić. Wnikające zanieczyszczenia uszkodziły już z pewnością, przegub. •Sprawdzić, czy nie ma śladów wycieku na amortyzatorach. • Sprawdzić, czy nie są uszkodzone mocowania wahaczy do ramy pomocniczej. Zwrócić przy tym uwagę na ewentualne zgięcia wahaczy. W razie potrzeby ziścić wymianę wahaczy. •Zamontować kota przednie, opuścić samochód i dokręcić śruby kół „na krzyż" momentem 110 N-m.

Zawieszenie tylne

-\ adomości wstępne Uwieszenie tylne stanowią,: skręcana z^lka poprzeczna, krótkie sprężyny rubowe i amortyzatory teleskopowe. ;-wa wahacze wleczone są umocowane ZJ podwozia poprzez tuleje metalowo;_:mouve, 5-slka poprzecina tworzy w przekroju •erę V. Zależnie od wyposażenia i wersji : iika, samochody są wyposażone w stazator Nawet bez stabilizatora działanie -ęcanej belki gwarantuje właściwe Tswadzenie samochodu na zakrętach, I jelCalibra, podobnie jak Vectra i Cafibra ±*Ą jest wyposażony w zawieszenie - ^zależne z belką poprzeczna, i z urno::,vanymi do niej wahaczami skośnymi, E smentem sprężystym są sprężyny r.vustożkowe, natomiast tłumiącym drga- a - amortyzatory hydrauliczne. ;:abilizator zmniejsza skłonność do ::^hylania się nadwozia na zakrętach zapewnia dobre trzymanie się drogi ;-zez koła tylne. W wersji z napędem szystkich kółH w środku osi znajduje się -^st tylny. Jest on mocowany do belki ::przecznej i połączony z podwoziem ::>przez segment gumowy. Segment ten '-jmi drgania własne mostu tylnego. _ -vaga. Zabrania się naprawiania ramy zzopów piasty metodą spawania i pros•:.vania.

Wymontowanie i zamontowanie amortyzatora Uwaga, Poniższy opis dotyczy tylko samochodów z napędem kół przednich. Ze względu na konstrukcję osi tylnej, amortyzatory mogą być wymontowane i zamontowane tylko jeden po drugim. Wymon to wanie • Otworzyć bagażnik, zdjąć kołpak osłaniający górne mocowanie amortyzatora w bagażniku. • Odkręcić nakrętkę górnego mocowania amortyzatora, przytrzymując tłoczysko kluczem płaskim. • Zdjąć miseczkę i poduszkę gumową Uwaga. Jeżeli ma być wymieniana tylko poduszka gumowa, to unieść nieco samochód i pociągnąć amortyzator do dołu. • Samochód z regulacją wysokości zawieszenia: usunąć powietrze przez zawór napełniający, umieszczony z tyłu w bagażniku oraz odkręcić od amortyzatora przewód ciśnieniowy. • Ustawić samochód na podstawkach. • Podeprzeć nieco dźwignikiem hydraulicznym wahacz w okolicy amortyzatora. W ten sposób uniknie się niebezpieczeństwa wyskoczenia sprężyny zawieszenia. Istnieje groźba wypadku!

192

ZAWIESZENIE TYLNE

1- amortyzator, 2 - sprężyna zawieszenia. 3- łarcza hamulca. 4 - Łożysko hula. 5 - zawleczka. 6 - nakięika 7 - hamulec bębnowy. B - czop piasiy. 9 - czop piasty, 10 - piasta, 11 - skrętna belka poprzeczna. 12 -

• Wykręcić śrubę dolnego mocowania amortyzatora do wahacza [rys. D 0093). • Wyjąć u dołu amortyzator z obejmy. W razie potrzeby pomóc sobie łyżką monterską. Zamonto wanfe • Sprawdzić amortyzator, patrz rozdział „Sprawdzanie amortyzatora'. • Sprawdzić poduszkę gumowi i w rai potrzeby wymienić. Przy nowym amortyzatorze stosować bezwzględnie nową, poduszkę gumowa,. • Włożyć u dołu amortyzator w obejmę1 przy wahaczu. Jeżeli trzeba, wbić

SPRAWDZANIE I REGULACJA LUZU W ŁOZV£KU

amortyzator w obejmę młotkiem z two-*ywa sztucznego. • Wyposrodkować ustawienie ucha amot7/zatora i obejmy odpowiednim trzpieniem. • Wbić lekko śrubę mocującą do oparcia o ,vahacz, używając do tego młotka z -.vorzywa sztucznego. Śrubę dokręcić lomentem 70 N-m. • W samochodzie z regulacją wysokości :awieszenia przykręcić do amortyzatora -akrętkę złączkowy z przewodem - snieniowym momentern 3 N-ni. •Założyć na amortyzator miseczkę i pozuszkę gumową. • Opuszczać powoli samochód, wprowadzając koniec amortyzatora w otwór w -adwoziu lub unieść dźwignikiem koło ,vprowadzić amortyzator. • Od strony bagażnika umieścić na amor-.zatorze poduszki? gumową, miseczkę nakrętkę, którą dokręca się kJuczem : "zkowym momentem 20 N-m. Tło:zysko przytrzymać kluczem płaskim 6 mm, • W samochodzie z regulacją wysokości uwieszenia uzupełnić ciśnienie powieTza do 80kPa, • Nasadzić kołpak na górne mocowanie rTiortyzatora. • Opuścić samochód, jeżeli wcześnie] nie dokonano. Wymontowanie i zamontowanie sprężyny zawieszenia i Vymon towanie _waga. Sprężyny wymontować kolejno. JV samochodzie z regulacją wysokości uwieszenia usunąć powietrze przez zawór napełniający. • Ustawić samochód na podstawkach. • Odłączyć u dołu oba amortyzatory od ,ahaczy, • Opuścić powoli wahacz na podnośniku. • Odciągnąć łyżką monterską belkę zamieszenia przy wahaczu, wyjąó z gniazd udwozia i belki sprężynę razem z gór-ym pierścieniem gumowym jrys. C 0094).

193

• Wyjąć ze sprężyny dolny pierścień gumowy. • Wyciągnąć ze sprężyny górny pierścień gumowy, odpowiednio go podważając, i ocenić jego stan. Uszkodzony pierścień wymienić. Zamon towanre • Włożyć górny i dolny pierścień w sprężynę. • Włożyć sprężynę w gniazda. Zwrócić uwagę na prawidłowe osadzenie sprężyny w górnym pierścieniu. Koniec zwoju musi się oprzeć o występ pierścienia. • Podczas wkładania sprężyny odciągnąć wahacz do dołu łyżką monterską, • Umocować koniec amortyzatora. • Opuścić samochód. • W samochodzie z regulacją wysokości zawieszenia uzupełnić ciśnienie powietrza do 30 kPa. Sprawdzenie i regulacja luzu

w łożysku koła Sprawdzenie

• Podnieść tył samochodu, patrz rozdział „Podnoszenie samochodu' • Zdjąć miseczkę z piasty za pomocą specjalnych szczypiec lub podważywszy wkrętakiem.

194

ZAWIESZENIE TYLNE

Uwaga. N\e uszkodzić przy tym miseczki, pogiętą miseczkę wymienić. Przez nieszczelną miseczkę może dostać się do piasty woda. która uszkodzi fożysko. • Przesunąć podkładkę wkrętakiem, poprzecznie do czopa (rys. C 7673}. Uwaga. Nie wolno przy tym opierać wkrętaka o piastę, wykonując ruch obrotowy lub podważając. • Luz w łożysku koJa można uznać za prawidłowy, kiedy podkładka pod nacjskiem palca da się jeszcze przesunąć. Regulacja • Usunąć zawleczkę z nakrętki czopa piasty. • Poluzować nieco nakrętkę czopa piasty (rys. C 7676), a następnie dokręcić momentem 25 N-m, obracając w tym czasie koło lub piastę, jeśli koło jest zdjęte. Obracanie koła {piasty) jest konieczne, aby uniknąć zakleszczenia łożyska. • Powoli cofnąć nakrętkę czopa piasty na lyfe, aby podkładka dała się poruszyć wkrętakiem. • Włożyć w nakrętkę nową zawleczkę i zagiąć. Jeżeli zawleczka nie daje się włożyć, dokręcić nakrętkę do najbliższego otworu pod zawleczkę. • Sprawdzić, czy podkładka da się jeszcze przesunąć.

• Jeżelt podkładka nie daje się już poruszyć, to nakrętkę poluzować do następnego otworu pod zawleczkę, • Zabezpieczyć nakrętkę zawleczką. • Wcisnąć miseczkę. • Opuścić samochód na koła. Wymontowanie i zamontowanie

łożyska koła

Wymonto wan/e • Poluzować śruby mocujące koło tylne, • Unieść tył samochodu i ustawić na podstawkach. Zdjąć koło, patrz rozdział „Podnoszenie samochodu".

WYMONTOWANIE I ZAMONTOWANIE ŁOŻYSKA KOŁA

• Zwolnić hamulec awaryjny. • Hamulce tarczowe: wymontować zacisk hamulca i podwiesić drutem frys. ; 7686) Nie odłączać przy tym przewodu -amulcowego, nie rozciągać go również. śni nie skręcać, • Hamulce bębnowe: wymontować bę:en hamulca. • Zdjąć miseczkę z piasty za pomocą speqelnych szczypiec lub podważywszy .'nkrętakiern. Jwaga. Nie uszkodzić przy tym miseczki, ugiętą miseczkę wymienić. Przez - eszczelną miseczkę może dostać się do : 5sty woda, która uszkodzi łożysko. • Usunąć zawleczkę z nakrętki czopa : asty i odkręcić nakrętkę.. • Zsunąć piastę z czopa, W razie potrzeby :3inąć śrubę regulacyjną szczęk hamulca •: .-/aryjnego.

•

•"

• Ściągnąć z piasty pierścień uszczelniają:. za pomocą, łyżki monterskiej Jub :_,zego wkrętaka. * Wyciągnąć z piasty wewnętrzne łożysko nożkowe.

_ «vaga. Jeżeli łożysko ma być powtórnie -r>ntowaneF to należy je starannie rnronić przed zanieczyszczeniem. Nie ..•Ino myć łożysk stożkowych, ; -zenikaja.ce ciała obce nie dadzą się ż j usunąć przez mycie.

195

• Wybić z piasty zewnętrzne pierścienie łożysk wewnętrznego i zewnętrznego, stosując specjalne narzędzie lirmy Opel fub odpowiedni trzpień (rys D 0092). W przypadku hamulców tarczowych należy użyć narzędzia KM-672, podkładając KM-466-2, W przypadku hamulców bębnowych należy użyć narzędzia KM-266-1 lub 266-2 i 266-3, podkładając KM-466-2. • Jeżeli nie dysponuje się narzędziami specjalnymi, to można użyć miedzianego pręta. Pręt przystawiać w różnych miejscach na obwodzie pierścienia łożyska, aby uniknąć jego przekrzywienia. Uwaga. Używać tylko pręta z miękkiego metalu, aby na pierścieniu łożyska nie utworzył się grat, • Oczyścić czystą szmatką i spirytusem czop piasty i bęben hamulca lub piastę. Sprawdzić, czy czop nie jest uszkodzony i ewentualnie wymienić. Zamon towan/e • Wbić do oporu zewnętrzny pierścień łożyska. W warsztacie stosuje się do tego celu narzędzie KM-266-4 i podkłada drugie narzędzie KM-466-2 [rys. C 7688). Jeżeli nie dysponuje się takim zestawem. to można wbić ostrożnie pierścień odpowiednią rurką.

196

ZAWIESZENIE TYLNE

•

KM-226-4

—

•

C7HJ1

• Łożysko wypełnić smarem do iożysk tocznych (smar na bazie litu). Można użyć smaru zalecanego przez firmę Opel numer katalogowy 1941574(90001812). • Włożyć w piastę łożysko wewnętrzne. • Wypełnić smarem pierścień uszczelniający i wcisnąć w piastę pod prasą poprzez odpowiednią tuleję. Jeżeli brak jest prasy, to można wbić pierścień uszczelniający poprzez odpowiednią tuleję. Uwaga. Pierścień uszczelniający powinno się wymieniać. Uszkodzone lub niestarannie zamontowane pierścienie powodują przedostawanie się wilgoci do iożysk i skrócenie ich żywotności, • Wypełnić pustą przestrzeń w piaście smarem. • Nasunąć na czop piastę z posmarowanym łożyskiem zewnęirznym. • Położyć podkładkę i wkręcić ręką nakrętkę koronową. • Wyregulować luz łożyska. • Wcisnąć miseczkę, • Hamulce tarczowe: zamontować zacisk hamulca i przykręcić momentem 80 N-m (rys. C 7601), patrz rozdział „Wymontowanie i zamontowanie zacisku hamulca", • Hamulce bębnowe: przykręcić bęben hamulca do piasty momentem 4 N-m, • Sprawdzić hamulec awaryjny i ewentualnie wyregulować, patrz rozdział „Regulacja hamulca awaryjnego".

• Zamontować koło. • Opuścić samochód i dokręcić śruby koła „na krzyż" momentem 110 N-m. Wymontowanie i zamontowanie stabilizatora Wymontowanie • Odkręcić stabilizator z obu stron od osi tylnej i wyjąć (rys. D 0096). • Sprawdzić stan poduszek gumowych i uszkodzone wymienić.

NAPĘD KOt TYLNYCH (5AM0CH0DV 4x4)

Zamontowanie • Przystawić stabilizator i przykręcić z przodu i z tyłu momentem 30 N-m, Silnik 2,5 dm 3 : Stabilizator przykręcić do selki momentem 30 N-m, a następnie ąszcze o kąt 45°...60°, Uwaga. Stabilizator dokręcać tylko przy iamochodzie opuszczonym na koła. Napęd kół tylnych samochody 4x4} Samochody Opel Vectra i Calibra były yFerowane również w wersji z napędem //szystkich kół. Aby można było przenieść -apęd na koła tylne, wprowadzono rsdatkowe zespoły: most tylny z prze• 'adnią główną i mechanizmem :żnicowym oraz półosie. Ponadto zmie- ono zawieszenie, wprowadzając waha:ze skośne (tylko Vectra). Przeniesienie u na koła tylne odbywa się wałem . Sprzęgło lepkościowe (wfskoumożliwia zmienny rozdział siły - *dzy osiami, natomiast suche sprzęgło we zapewnia możliwość zastosowania układu ABS.

197

Sprzęgło lepkościowe składa się z wypełnionej olejem silikonowym obudowy, w której są umieszczone ciasno płytki stalowe. Między płytkami nie ma połączenia mechanicznego. Płytki sa na zmianę połączone z obudową sprzęgła, a więc i z wałem napędowym, oraz z mostem tylnym. Przekazywanie momentu odbywa się poprzez olej silikonowy, który reaguje na różnice prędkości obrotowej między płytkami. Niewielkie różnice prędkości są wyrównywane, natomiast większe prowadzą do zwiększenia sił Ścinających wewnątrz sprzęgła lepkościowego, tak, że może być przeniesione do 100% siły napędowej na koła tylne. Włączenie napędu kół tylnych następuje łagodnie i jest praktycznie niedostrzegalne przez kierowcę. Na suchej normalnej drodze wszystkie koła toczą się z prawie ta. samą prędkością. Większa część siły napędowej jest przenoszona przez koła przednie. Kiedy jednak koła przednie zaczną obracać się szybciej niż tylne, na przykład wskutek większej siły napędowej lub złego podłoża, to sprzęgło lepkościowe zacznie od razu przenosić większą siłę na koła tylne.

;iujnik prędkości obroiowej sikiiks, 2 - iSwoi sieriiiący, 3 - wyłącznik ciśnieniowy, 4 - gmazda da diagnostyki H.1, 5 - elektroniczna uiz^tlzente slaruj^ce. £> - czujnik przebytej drogi. 7 - wylgczmk swiaief hamowania, kontrolna układ u

198

ZAWIESZENIE TYLNE

Podczas hamowania dochodziłoby do blokowania kół tylnych, ze względu na połączenie osi przedniej z tylną. Dlatego Vectra i Calibra 4x4 maja. hydrauliczne sprzęgło, które w czasie hamowania automatycznie odłącza napęd osi tylnej Sprzęgło lo jest sterowane elektronicznie i włączone w obwód hydrauliczny układu wspomagania kierownicy. W fazie hamowania silnikiem, kiedy pedał przyspieszenia został zwolniony, napęd wszystkich kół pozostaje włączony. Hamujące oddziaływanie silnika jest więc przenoszone na wszystkie koła. Przy wyłączonym silniku oś tylna jest zawsze odłączona, co pozwala odholować samochód z podniesioną osią przednią. Jeżli zachodzi potrzeba odłączenia osi tylnej przy pracującym silniku, to trzeba wyciągnąć bezpiecznik F19. Układ napędowy 4x4 ma elektroniczne urządzenie sterujące z pamięcią usterek. Kiedy urządzenie zapamięta usterkę, to zaczyna błyskać lub świecić lampka kontrolna układu 4x4 w zestawie wskaźników. Naprawy zespołów układu napędowego mogą być przeprowadzane tylko przez przeszkolony personel. Odpowietrzanie układu

hydraulicznego (4x4}

Odpowietrzenie układu hydraulicznego jest konieczne po otwarciu przewodów. • Wyciągnąć ze skrzynki bezpieczników bezpiecznik numer 19 zaworu sterującego. • Otworzyć o około 3 obroty śrubę „bypass" przy zaworze sterującym (rys. D 0640), • Napełnić zbiornik wyrównawczy olejem hydraulicznym do znaku „MAX" (1, rys. D 0249). • Uruchomić silnik. • Jeżeli poziom oleju opada, to natychmiast uzupełnić stan do znaku „MIN" (2) • Pozostawić silnik pracujący przez około 15 minut, • Obrócić kilkakrotnie kołem kierownicy od oporu do oporu i przytrzymywać za

każdym razem w pozycji skrajnej przez około 20 sekund, • Zamknąć śrubę „by-pass" na około 20 sekund i ponownie otworzyć. Po dalszych 20 sekundach zamknąć śrubę „by-pass" i dokręcić momentem 1,5 N-m. • Wyłączyć silnik. • Włożyć bezpiecznik. •Włączyć zapłon, • Wcisnąć pedał hamulca około 15 razy. • Sprawdzić poziorn oleju: kiedy olej jest nagrzany fok. 80°C), to jego poziom powinien sięgać do znaku „MAX", przy zimnym silniku [ok, 20DC) do „MIN".

OBSŁUGA OSI TYLNEJ {TYLKO NAPĘD 4x4)

Sprawdzanie poziomu i wymiana rleju w skrzynce rozdzielczej (4x4} Jwaga. Od IX 1993 roku skrzynka ;iedziefcza jest napełniana olejem synte-.cznym [Opel 90 443 530). Dzięki wyżiiej jakości oleju syntetycznego, nie ma JL potrzeby jego wymieniania w ramach zosługi okresowej, • Olej ATFH podlegający okresowej wymianie, można zastąpić olejem syntetyzznym. W celu wprowadzenia oznaczenia :: malować korek otworu kontrolnego na . Oleje ATF i syntetyczny nie są ze żabą mieszalne. • Odkręcić korek otworu kontrolnego z -em wewnętrznym i sprawdzić poziom : eju Korek ten znajduje się z prawej ::rony skrzynki rozdzielczej, obok kołnie—a wału przegubowego [rys. D 0636).

199

• Wlać oJej przez przewód odpowietrzający, korzystając z małego lejka. • Po wlaniu oleju odczekać około 3 minut i ponownie sprawdzić poziom oleju. Uwaga. Nie wlewać nara? zbyt dużej porcji oleju Poziom oleju obniża się bardzo powoli. • Umocować obejmą przewód odpowietrzający do wiązki przewodów. Obsługa osi tylnej (tyJko napęd 4x4) Sprawdzenie poziomu i wymiana o/eju w moście tylnym Poziom oleju w moście tylnym powinno się sprawdzać co 15 000 km przebiegu, w ramach obsługi okresowej. Należy przy tym kontrolować szczelność obudowy mostu, szczególnie w miejscach wyjścia pófosi i wału napędowego. Uwaga. W przypadku dużych ubytków oleju określić przyczynę i usunąć. Olej zebrany podczas wymiany iub naprawy oddać do utylizacji. Wymiana oleju w Łylnym moście odbywa się co trzeci przegląd okresowy. Sprawdzanie poziomu oleju • Odkręcić korek otworu kontrolnego z prawej strony obudowy mostu. • Poziom oleju powinien sięgać do dolnej krawędzi otworu po wykręconym korku. W razie potrzeby uzupełnić w sposób opisany poniżej. Wymiana oleju

_waga, Od IX 1993 roku w miejsce korka rst wkręcony czujnik temperatury oleju. z -?ed wykręceniem odłączyć przewody. * 3oziom oleju powinien sięgać do dolnej • -awędzi otworu po wykręconym korku. *M razie potrzeby uzupełnić poziom : ejU. Wtym celu przeciąć obejmę prze•,odu odpowietrzającego przy wiązce :-ze wodo w.

• Podstawić odpowiednie naczynie. • Odkręcić korek spustu oleju u dołu obudowy mostu tylnego i pozwolić na Ścieknięcie całej zawartości. • 2 powrotem dokręcić korek spustu oleju. • Wlać świeży olej przez przewód w otwór korka odpowietrzającego na skrzynce rozdzielczej do dolnej krawędzi otworu kontrolnego.

200

ZAWIESZENIE TYLNE

Zalecany alej: ATF Dexron II, numer katalogowy 19 40 699 (90 350 241). Pojemność około 0.5 dma, •Z powrotem dokręcić korek wlewu [ korek otworu kontrolnego. Sprawdzenie gumowych osłon półosi • Podnieść samochód. •Zwrócić uwagę, czy n ' a

ma

śladów wy-

cieków smaru spod osłon gumowych i ich okolic. • Sprawdzić pewność osadzenia opasek zaciskowych. • Sprawdzić lampą przenośną, czy osłony nie są porowate lub popękane. Popękane tuleje ostaniające przeguby niezwłocznie wymienić. • Jeżeli nastąpiło zapadnięcie się osłony wskutek podciśnienia w przegubie lub jej uszkodzenie, to należy ją wymienić.

Układ kierowniczy

-Tclomości wstępne .•ład kierowniczy składa się z kolumny erownicy z kołem kierownicy, z przesadni zębatkowej i drążków kierowm:zych. W przekładni znajduje się listwa :sbata, która przemieszcza się odpowied- o do ruchów kołem kierownicy. Do tfst.-.y są umocowane drążki kierownicze, *róre z kotei przenoszą ten ruch na koła : jprzez zwrotnice. --zekładnia kierownicza jest bezobsłu|owa, jednak należy okresowo sprawi a ć sfan osłon gumowych na przekładni, niektórych wersjach samochodu scanie kół jest ułatwione dzięki zas: sowaniu wspomagania hydraulicznego. _*.fad wspomagania składa się z pompy : 3jowej, zbiornika wyrównawczego -zewodów ciśnieniowych. Pompa ole: .-.a jest napędzana paskiem klinowym z-1 silnika. Pompa zasysa olej hydrau:zny ze zbiornika wyrównawczego i tło—/ go pod bardzo dużym ciśnieniem do iTipalu zaworów w przekładni kierownirzej. Zespół ten jest połączony mechani- i i e z kołem kierownicy i kieruje olej do naowiedniej strony cylindra roboczego, :i eżnie od kierunku obracania koła =rownicy. W ten sposób wspomaga _i -peanie kół przednich. „ =
W momencie kolizji czołowej urządzenie sterujące odpala niewielki ładunek wybuchowy w poduszce, powodując jej napełnienie gazami w przeciągu kilku milisekund. Czas ten jest wystarczający do wytłumienia energii przesuwającego się do przodu kierowcy. Po kilku sekundach gazy uchodzą otworami wylotowymi z poduszki i ta opada. Aby zachować funkcjonowanie systemu, wszelkie prace przy poduszce powietrznej należy wykonywać w ASO Opel. Uwaga. Zawsze wymieniać nakrętki sarn ozabezpieczające. Nie wykonywać przy układzie kierowniczym prac spawalniczych i prostowniczych. Prace trudniejsze i wymagające doświadczenia muszą być wykonywane przez fachowców. Wymontowanie i zamontowanie koła kierownicy Wymon towanłe Uwaga. Poniższy opis dotyczy tylko koła kierownicy bez poduszki powietrznej. Ze względów bezpieczeństwa wymontowanie poduszki powietrznej należy powierzyć specjalistycznemu warsztatowi. • Odłączyć przewód masy od akumulatora.

1 -

-•• -

2- przekładnia klorawnJcza 3- przegub kulowy drążka 4- aworzeń gwintowany do regulacji zbieżności 5- lewy dtąiek 6- prawy drążek kierowniczy

DG2HL,

WY MOSTOWA NJE I ZAMONTOWANIE KOŁA KIEROWNICY

203

I.iJMNA KIEROWNICY BEZ REGULACJI WYSOKOŚCI POŁOŻENIA - rura wału kierownicy. 2 - zamek stacyjki. 3 - wyłącznik wycieraczek, 4 - górna osłona przełącznika zespolonego. : - koło Harownicy, B - piarścień ślizgowy 7 - przełącznik kierunkowskazów, S - dolna osłona przełącznika _±żsolDnego. 9 - wał kierownicy

^odważywszy ostrożnie wkrętakiem ciągnąć przycisk sygnału dżwię- .vego z koła kierownicy (rys, D 0364}, Jsiawić koia przednie do jazdy na orost, koło kierownicy powinno zająć ołożenie środkowe. Odgiąć podkładkę blaszaną i odkręcić skrętkę koła kierownicy. Zaznaczyć larbą lub rysikiem pofożenie jia kierownicy względem wału. Zsunąć koło kierownicy za pomocą dpowiedniego ściągacza (na przykład M-210A rys. C 3431), Zaczepy ściąpowinny być skierowane na

204

UKŁAD K1EH0WNIC2Y

Zam on to wanie

KM-210-A'M

C3431

• Nasadzić koło kierownicy na wielowypust wału. • Koło kierownicy musi być ustawione współosiowo; wcześniej ustawione znaki muszą się pokrywać. • Założyć nową podkładkę blaszaną i wkręcić nakrętkę momentem 25 N-m, • Odbyć krótką jazdę próbną. Koło kierownicy musi zajmować środkowe położenie, w przeciwnym razie przestawić je na wale. • Zabezpieczyć nakrętkę koła kierownicy, zaginając podkładkę. Podkładka musi wejść w piastę koła kierownicy i zostać oparta o nakrętkę. • Nasunąć przewód elektryczny na przycisk sygnału dźwiękowego i wcisnąć przycisk w koło kierownicy, • Podłączyć przewód masy do akumulatora. • Sprawdzić działanie sygnału dźwiękowego. •Sprawdzić samopowracanie przełącznika kierunkowskazów. Uwaga, Brudne lub klejące się do rąk koło kierownicy można umyć ciepłą wodą z dodatkiem domowego płynu do mycia. Nie używać środków do szorowania.

Wymontowanie i zamontowanie drążka kierowniczego Uwaga. W żadnym wypadku nie wolno uderzać w wał twardym narzędziem. Nie ściągać koła kierownicy, uderzając w nie z dołu lub z góry. • W razie potrzeby zwolnić zatrzask pierścienia ślizgowego w piaście koła (rys. C 3432) i zamontować nowy pierścień. Uwaga. Występ pierścienia, służący do cofania przełącznika kierunkowskazów, powinien być podczas montażu skierowany w lewo. • Powierzchnię ślizgową pierścienia posmarować pastą „Kontaktfix" firmy H, Bauer, Heidelberg.

Uwaga. Należy pamiętać, że drążek kierowniczy może mieć gwint wewnętrzny lewo- lub prawozwojny. Wymonto

wanie

• Poluzować zacisk na drążku kierowniczym {rys. D0242), • Zdjąć oba zabezpieczenia z płytki dystansowej W tym ce]u wycisnąć wkrętakiem kojek rozprężny w środek obu zabezpieczeń. • Zmierzyć głębokość wkręcenia drążka kierowniczego na sworzeń gwintowany i zanotować ją [ub policzyć liczbę obrotów

WYMONTOWANIE I ZAMONTOWANIE PRZEGUBU KULOWEGO

205

Wymontowanie i zamontowanie przegubu kulowego drążka kierowniczego Wymon towan/e

//ykonywanych drążkiem podczas ,vykręcania. • Odkręcić drążek kierowniczy od przekładni kierowniczej. • Wykręcić drążek kierowniczy ze sworznia gwintowanego.

• Poluzować śruby mocujące koło przednie. Unieść samochód i ustawić na podstawkach, patrz rozdział „Podnoszenie samochodu", • Zdjąć koło. • Odkręcić nakrętkę ze sworznia przegubu kulowego drążka kierowniczego. • Poluzować śrubę zacisku drążka kierowniczego. • Rozłączyć przegub kulowy od ramienia kolumny zawieszenia za pomocą odpowiedniego ściągacza lub przyrządu KM-5O7-B (rys, B 9551).

Zam on towan/e • Nakręcić na sworzeń gwintowany nowy prążek kierowniczy z nową tulejką, pamiętając o zachowaniu zanotowanego .eześniej wymiaru lub liczby obrotów, Jwaga. Długość gwintu widocznego z zbu stron nakrętki sworznia gwintowa-ego powinna być mniej więcej jednakowa, ze względu na konieczność rachowania poprawne] geometrii układu h s równi czego. Zwrócić uwagę na różne wykonanie frążkEi kierowniczego dla lewej i prawej ::rony samochodu. Gwint w zacisku ^rązka powinien znaleźć srę u góry, ponieważ śruba zaciskająca będzie .-/fcręcana od dołu. • Przykręcić drążek kierowniczy do przekładni kierowniczej momentem 95 N-m. Zabezpieczyć obie śruby płytką blaszaną. Jwaga, Używać zawsze nowej klamry ^prężnej do mocowania płytki. • Ustawić zbieżność kół (w warsztacie). • Dokręcić śrubę zacisku momentem ZON-m.

• Zmierzyć i zanotować głębokość wkręcenia przegubu kulowego na sworzeń gwintowany drążka. • Odkręcić przegub kulowy. Zamon towanitt • Nakręcić przegub kulowy na sworzeń gwintowany, na zmierzoną wcześniej głębokość.

206

UKŁAD KIER0WN|CZV

i , ••-

• Zwrócić uwagę na wykonanie przegubu dla lewej lub prawej strony pojazdu (patrząc w kirunku jazdy). Przegub przeznaczony dla strony prawej ma fiterkę r,R" (rys. B 3134). • Umocować przegub do ramienia kolumny zawieszenia i nakręcić nowa. nakrętkę $amozabezpiecza]a.cą momentem 60N-m, • Ustawić zbieżność (w wars?tacie)r • Włożyć od dołu śrubę w zacisk drazka kierowniczego i dokręcić momentem 20 N-m. • Zamontować koło przednie. Opuścić samochód i dokręcić śruby mocujące koło momentem 110 N-m.

Wymontowanie i zamontowanie zbiornika wyrównawczego układu wspomagania

Zamontowanie • Jeżeli zbiornik został wymontowany, to podłączyć przewody i zabezpieczyć je opaskami. • Zaczepić obejmę i umocować śrubą. •Odpowietrzyć układ hydrauficzny. Wymontowanie i zamontowanie pompy wspomagania Uwaga. Od około III 1993 roku w samo chodach z silnikami OHC rozpoczęto montaż pompy wspomagania, w której łożyska toczne waJka pampy zastąpiono łożyskami ślizgowymi. Pompy te nie są wzajemnie zamienne, ze względu na różne sposoby mocowania przewodów. Wymontowanie (silniki ISiZOdm3)

Wymon towanie • Wykręcić śrubę obejmy (rys. B 9622). • Odczepić obejmę. • Jeżeli wymontowanie zbiornika jest związane z uzyskaniem dostępu do tego miejsca, to zbiornik odsunąć na bok z podłączonymi przewodami • Jeżeli przewody maja. zostać odłączone, to podstawrć naczynie, ponieważ wypłynie olej. ,

•Wymontować pasek klinowy. • Ściągnąć przewód ciśnieniowy ora; przewód powrotny, wcześniej poluzi wawszy opaski zaciskowe (rys. B 9620). Uwaga, Podstawić naczynie pod kający olej. Zatkać otwory. • Odkręcić pompę wspomagania wspornika oraz tylnego uchwytu i wyji {rys. B 9621).

WYMONTOWANIE I ZAMONTOWANIE POMPY WSPOMAGANIA

207

Wymontowanie (silnik 1,6 dm3)

\

B9E30

9531

Zamontowanie • Drzykręcić pompę wspomagania, .\szystkie śruby dokręcić momentem ć przewód powrotny i przewód : snieniowy, zabezpieczyć opaską zaci• Sprawdzić pasek klinowy, założyć i na• ągnąć. • Odpowietrzyć instalację hydrauliczną _<ładu wspomagania.

• Wymontować filer powietrza, • Wymontować pasek klinowy, patrz rozdział „Wymiana i regulacja naciągu paska klinowego". • Odkręcić koło pasowe od pompy wspomagania frys. D 0231). • Zwolnić z zatrzasków i zdj^ć górną osłonę paska zębatego. • Odkręcić pompę wspomagania od głowicy i wyciągnąć w stronę alternatora (rys. D 0233) •Odłączyć przewody zasilający i powrotny. Uwaga, Podstawić naczynie pod wycieka|c|cy olej. Zatkać otwory.

208

UKŁAD KIEROWNICZY

Zamontowanie •Przykręcić pompę wspomagania do głowicy (rys D 0232), jeszcze nie dokręcając całkowicie śrub. •Założyć górna, osłonę paska zębatego. • Dokręcić pompę momentem 30 N-m. • Przykręcić koło pasowe momentem 25 N-m. • Zamontować i naciągnąć pasek klinowy, palrz rozdział „Wymiana i regulacja naciągu paska klinowego". • Podłączyć przewody do pompy. •Zamontować fiJtr powietrza [rys, D 0234). • Odpowietrzyć instalację hydrauliczną układu wspomagania.

Odpowietrzanie układu wspomagania (samochody z napędem kół przednich) Układ wspomagania wymaga odpowietrzenia, jeśli został w którymś miejscu otwarty. Operację odpowietrzania układu w przypadku napędu wszystkich kół opisano w rozdziale o zawieszeniu tylnym. • Przy zatrzymanym silniku odkręcić korek wlewu zbiornika wyrównawczego. • Wlać olej do poziomu maksymalnego, określonego znakiem (1, rys. D 0249). • Uruchomić silnik i pozostawić na biegu jałowym. Natychmiast uzupełnić stan oleju do dolnego znaku (2), odpowiadającemu poziomowi minimalnemu, Uwaga. Pompa nie może pracować „na sucho", •Skręcić koło kierownicy C powoli dwu-, trzykrotnie o kąt około 45 w lewo i prawo, a następnie od oporu do oporu. • Jeszcze raz skorygować poziom oleju. • Wyłączyć silnik i sprawdzić poziom oleju. • Poziom nagrzanego oleju powinien sięgać górnego znaku (1) na miarce, natomiast zimnego oleju nie może znajdować się poniżej dolnego znaku (2). Za otej nagrzany uważa się olej o temperaturze około +80*Q OJej zimny ma Temperatui około +20DC,

\

Doaw

OBSŁUGA UKŁADU KIEROWNICZtGO

• W razie potrzeby skorygować poziom - eju. Układ napełnia się olejem do ijtomatycznych skrzynek przekładnio•. »ch ATF Dexron o numerze katalogowym wg firmy Opel 19 40 691 "30 020 172). Do napełniania układu ::osować tylko nowy olej. ponieważ ^awet niewielkie zanieczyszczenia mogą i powodować zakłócenia pracy układu •, spomagania.

• Pojemność całkowita układu wspomagania wynosi około 1,0 drn]. Uzupełniając -oziom oleju stosować tylko małe dawki. • Zamknąć zbiornik wyrównawczy. Dbs^uga układu kierowniczego

Sprawdzanie osłon gumowych jrzegubów kulowych • Ustawić przód samochodu na pod-

Przeguby kulowe nie mogą wykazywać luzu. W przeciwnym razie wymienić przeguby lub drążki. Sprawdzanie poziomu oleju w układzie wspomagania Poziom oleju w układzie wspomagania powinno się sprawdzać co 30 000 km lub najpóźniej co dwa lata. Samochody z napędem wszystkich kół mają większy zbiornik wyrównawczy, ponieważ ten sam obwód hydrauliczny zasila również układ sterowania sprzęgła wieJopJytkowego. • Poziom oleju można sprawdzać przy oleju nagrzanym lub zimnym, Olej nagrzany ma temperaturę około +80°C, natomiast zimny - temperaturę otoczenia, Napęd kół przednich

• Oświetlić lampą osłonę gumową z lewej z prawej strony j sprawdzić, czy nie jest _=zkodzona. Zwrócić uwagę, czy nie ma E adów wycieku smaru w okolicach :-zegubu. • Jeżeli stwierdzi się uszkodzenie osłony, io dany przegub najeży wymienić. \nikające zanieczyszczenia zdążyły \u± z ;^wnością uszkodzić przegub. • Sprawdzić poprawność osadzenia na'-elki przegubu zwrotnicy; nie obracać z-zy tym nakrętki. Poluzowane nakrętki mienie.

Sprawdzanie luzu na kole Kierownicy "Ustawić koło kierownicy w położenie : -:>dkowe. • Uchwycić koło kierownicy przez otwarte :kno i poruszać w obie strony. Koło :owinno wykazywać maksymalny luz do 15 mm, bez poruszenia kół przednich. • Jeżeli stwierdzi się luz na kole kierowni7y, to sprawdzić drążki kierownicze, nekładnię kierowniczą i Jożyska kół. • Poruszyć silnie ręką drążek kierowniczy.

209

Napęd wszystkich kóf

210

UKŁAD KIEROWNICZY

• Odkręcić pokrywę zbiornika wyrównawczego przy wyłączonym silniku, • Napęd wszystkich kół: włączyć zapłon i wcisnąć pedał hamulca 10^15 razy, a? poziom oleju przestanie wzrastać. • Zdjąć pokrywę. Wewnątrz pokrywy znajduje się miarka. Wytrzeć miarkę, czystą i nie strzępiącą się szmatką, położyć pokrywę i znowu zdjąć. Odczytać poziom oleju. • Prry nagrzanym silniku poziom oleju powinien sięgać do górnego znaku wskaźnika. Przy silniku zimnym poziom oleju nie może się znajdować poniżej dolnego znaku. • Jeżeli zachodzi konieczność uzupełnienia poziomu, to użyć oleju hydraulicznego zalecanego przez firmę Opel, na przykład ATF „Dexron II", numer katalogowy 1940 699 (90350341}, [ATF - Automatic Transmission Fluid), Na dolewki używać tylko świeżego oleju, ponieważ nawet niewielkie zanieczyszczenia mogą zakłócić funkcjonowanie układu. •Pojemność całkowita układu wspomagania wynosi 1,0 dm\ Uzupełniając poziom oleju stosować tylko małe dawki. • Po dolaniu oJeju uruchomić silnik i kilkakrotnie obrócić koło kierownicy od oporu do oporu. W ten sposób nastąpi odpowjetrzenie układu wspomagania, • Wyłączyć silnik i ponownie sprawdzić poziom oleju, w razie potrzeby uzupełnić go. Nie wolno wlewać za dużo oteju. Przy nagrzanym silniku poziom oleju nie może przekraczać górnego znaku wskaźnika. Jeśli wlało się za dużą porcję oleju, to nadmiar można wyssać. Wymiana i regulacja paska klinowego pompy wspomagania (silniki 1,8 i 2,0 dm* do VIII 1992 oraz wysokoprężne) Pompa wspomagania jest umieszczona z przodu kadłuba silnika i jest napędzana osobnym paskiem klinowym lub paskiem wieloklinowym {podłużnie żebrowanym).

Uwaga. Pasek wieloklmowy nie wymaga okresowego napinania Sposób wymontowania paska wielokhnowego został podany w rozdziale r,Wymontowanie i zamontowanie paska wieloklinowego". Sprawdzanie • Oświetlić lampą przedział silnika. Ocenić wzrokowo stan paska klinowego. W celu obrócenia paska, włączyć 4r bieg i przetoczyć nieco samochód. Wymienić pasek, który ma pęknięcie lub wychodzące z boku włókna. • Sprawdzić naciąg paska. W warsztacie stosuje się do tego celu specjalny przyrząd, patrz rozdział „Wymontowanie i zamontowanie paska klinowego '. • Jeżeli brak jest przyrządu, to można sprawdzić naciąg pod naciskiem palca w środku między kołami pasowymi. Pasek powinien dać się ugiąć w tym miejscu na odległość 5.„10 mm. Wymiana 1 • Poluzować dwie śruby (A) mocujące uchwyt pompy do wspornika, śrubę (B) mocującą śrubę do regulacji naciągu paska ora? śrubę {C) napinacza (rys, B9619}.

OBSŁUGA UKŁADU KIEROWNICZEGO

211

• Poluzować nakrętki na śrubie napinającej i zdjąć pasek klinowy. • Założyć pasek kfinowy i naciągnąć, obracając nakrętkę {pokazaną prawą strzałką na rys, B 9624). • Dokręcić nakrętkę kontrującą na śrubie napinającej. • Dokręcić śruby (A) i {C) momentem 25 N-m, a śrubę {B} momentem 40 N-m. • Pozostawić silnik pracujący z nowym paskiem klinowym na biegu jałowym przez około 5 minut dodając w lym czasie „gazu". Dzięki temu pasek wydłuży się do ostatecznego wymiaru. • Jeszcze rai sprawdzić naciąg paska i ewentualnie wyregulować.

Ustawienie kół

Wiadomości wstępne Optymalne warunki jazdy i najmniejsze zużycie ogumienia można osiągnąć tylko wtedy, gdy ustawienie kół jest poprawne. Do kontroli ustawienia kół w warsztacie powinno skłonić przyspieszone i nierównomierne zużycie opon, nie utrzymywanie kierunku jazdy na wprost, jak również niestabilna jazda po zakręcie. Bez dysponowania odpowiednim przyrządem diagnostycznym nie wolno mierzyć kątów ustawienia koi. Dlatego poniższy opis ograniczy się do przedstawienia podstawowych pojęć z zakresu geometrii kół. Zbieżność kó3 oznacza, ze z tyłu są one bardziej rozstawione niż z przodu, mierząc na wysokości osi kół. Na ogół koła przednie muszą być zbieżne, ponieważ wskutek pochylenia mają skłonność do loczenia się na zewnątrz podczas jazdy na wprost Zbieżność kompensuje skłonność kół przednich do toczenia się na zewnątrz. Rozbieżność kół oznacza, że z przodu są one bardziej rozstawione niż z tyłu, mierząc na wysokości osi kół. W samochodach Opel Vectra i Calibra koła przednie sa. rozbieżne. Pochylenie koła jest to kąt alfa, o jaki płaszczyzna koła jest odchylona od pionu. Koła przednie stoją więc ukośnie do podłoża. Pochylenie kół jest dodatnie, jeżeli koła są wzajemnie rozchylone u góry bardziej niż u dołu. Kąty pochylenia

koła i sworznia zwrotnicy zmniejszają przenoszenie na układ kierowniczy wstrząsów od nierówności jezdni i utrzymują możliwie małe tarcie przy jeździe na zakrętach. W samochodach Opel Vectra i Cahbra pochylenie kół nie podlega regulacji. Pochylenie sworznia zwrotnicy jest to kąt beta zawarty między osią obrotu sworznia zwrotnicy, a linią prostopadłą do płaszczyzny jezdni, patrząc w kierunku osi podłużnej pojazdu. Kąty pochylenia koła i sworznia zwrotnicy wyznaczają razem promień zataczania, W samochodach Opel Vectra i Calibra promień zataczania jest ujemny Dzięki temu osiągnięto duża. stabilność jazdy v trakcie hamowania, szczególnie ! koła znajdują się na podłożach o różnyi współczynniku przyczepności (na pr kład koła lewe hamują na suchej jezdr podczas gdy koła prawe na mokrej}. Wyprzedzenie sworznia zwrotnicy ji to kąt pomiędzy osią obrotu sworznj zwrotnicy, a linią prostopadłą płaszczyzny jezdni, patrząc w kierunku poprzecznej pojazdu. Wyprzedzeni sworznia zwrotnicy wpływa w znaczni mierze na utrzymywanie kół przednich jeździe na wprost. Za małe wyprzedzer sprzyja zbaczaniu z kierunku jazdy złych nawierzchniach lub przy boczn1 wietrze. Utrudnia również powrót przednich do jazdy na wprost po wyjś z zakrętu.

213

USTAWIANIE ZBIEŻNOŚCI PoeJiyJenle koła zwrotnicy

Warunki pomiaru • Prawidłowe ciśnienie w ogumieniu. • Obciążenie samochodu 2x70 kg na nednich siedzeniach. Zbiornik paliwa -spełniony w połowie {30 dm 2 ], • Samochód zakołysany przed porruarem. _eżeli się tego nie wykona, to zostanie mierzony zbyt duży kąi pochylenia, doiny wahacz nie zajmie swopołożenia podslawowego. • 'rzekladnia kierownicza prawidłowo .\yregulow9na, • Brak nie dopuszczanych Juzów w przegubach drążków kierowniczych i w przerobach wahaczy. -odczas kontroli geometrii zawieszenia przestrzegać wymaganych warunków :omiaru. Do regulacji przyjmować •vartości środkowe z podanych zakresów.

Wyprzedzania sworinla zwroinicy

WYMIARY KONTROLNE USTAWIENIA KÓŁ PRZEDNICH WypizedzenlP sworznia zwrotnicy dopuszczalna ró?mca między kofem le^ym a pravjym

niaks. 1"

Pochylenia Kn
- 0 D 4 0 ' {C 25 KE:

Hoitiietnoić i'o;i"': .11 M do obu k6f bez drążka ściągającego} do regurac|i ^losować wartość średnią

-0:15ri m1

Różnica hg(£w "'TI I" koi, koło wewngrrzns flkręcone o 20", zbisznaść 0 dopuszczalna roJmca lewym a prawym

-riO"*4FJ ma kg. 1"

£ (mm 1°3O r 46 J

maks. 40 •

Ustawianie zbieżności kół Do kontroli zbieżności zaleca się stosowanie optycznego przyrządu diagnostycznego. •Ustawić przekładnię kierowniczą w położenie odpowiadające jeździe na wprost. • Przekładnia przyjmie położenie środkowe, kiedy wymiar (1 na rys. D 0034) wynosi 325 mm.

214

USTAWIENIE KÓŁ

KM-476

D0D3G

»DD kontroli ustawienia środkowego przekładni można posłużyć się sprawdzianem KM-476 Ęrys. D 0035), który umieszcza się między końcem drążka kierowniczego a lewym (patrząc w kierunku jazdy) odsądzeniem obudowy przekładni pod obejmę. • W tym ustawieniu przekładni unieruchomić koło kierownicy.

Uwaga. Muszą być również spełnione poniższe warunki: i Śruba zacisku na wale kierownicy musi zająć położenie dokładnie poziome u góry {strzałka na rysunku D 0035, tu: przekładnia w stanie wymontowanym}, 2. Ramiona koła kierownicy musza, być ustawione symetrycznie do osi wafu. Jeżeli koło kierownicy jest skręcone o więcej niż ±5° od położenia środkowego, to należy je wymontować i odpowiednio przestawić na wielowypuście wału • Poluzować śruby zacisków na końcówkach lewego i prawego drążka kierowniczego (po 2 śruby na stronę), patrz rozdział „Wymontowanie i zamontowanie drążka kierowniczego". • Ustawić zbieżność kół (a dokładniej rozbieżność), obracając Sworznie gwintowane w obu końcówkach drążków kierowniczych, Uwaga. Sworznie zawsze obracać w jednakowym stopniu każdy. Dopuszcza się różnicę długości drążków kierowniczych do 5 mm. •Dokręcić śruby zacisków momentem 20 N-m. • Jeszcze raz sprawdzić ustawienie zbieżności.

Układ hamulcowy

Wiadomości wstępne Jklad hamulcowy składa się z pompy hamulcowej, urządzenia wspomaganego (tzw. serwa) oraz hamulców targowych kół przednich i hamulców bębnowych kół tylnych. Zależnie od mocy silnika oś tylna może być również .-.yposażona w hamulce tarczowe. Układ lydrauficzny jest podzielony na dwa obwody, po przekątnej. Jeden obwód działa na koło przednie prawe i tylne lewe, irugi obwód działa na koło przednie lewe tylne prawe. Dzięki temu w razie ^szkodzenia jednego z obwodów fna :rzykład wskutek nieszczelności) działają -amulce drugiego obwodu. Ciśnienie w :-bu obwodach jest wytwarzane w pom-re hamulcowej o układzie tandemowym, za pośrednictwem pedału hamulca. Zbiorniczek płynu hamulcowego znajduje =ię w przedziale silnika i zasila cały układ amulcowy. Urządzenie wspomagające amulców magazynuje część podlśnienia, która w silnikach benzynowych :3wstaje w fazie ssania. Podciśnienie to wzmacnia później poprzez zawór siłę odzziaływania pedału hamulca. W silnikach .'.ysokopręznych podciśnienie dla urzą:zenia wspomagającego hamulce jest •-ytwarząne w pompie podciśnienra, ."nocowanej z tyłu głowicy i napędzanej .ałkiem rozrządu. :

'zednie hamulce tarczowe są wypasa:sne w zaciski jednotłoczkowe typu

pływającego. Tylne hamulce tarczowe są wyposażone w zaciski dwutłoczkowe. Hamulec awaryjny jest uruchamiany linką i działa na koła tylne. W przypadku hamulców tarczowych na osi tylnej, hamulec awaryjny działa na szczęki dodatkowego hamulca bębnowego. Ten dodatkowy hamulec jest konieczny, ponieważ hamulec tarczowy nie spełnia skutecznie roli hamulca awaryjnego. Wkładki cierne w hamulcach tarczowych ustawiają się samoczynnie względem tarczy hamulca, podobnie jak szczęki w hamulcach bębnowych względem bębna hamulca. Regulacja hamulca bębnowego jest wymagana tylko po naprawie wymagającej rozebrania zespołu. Podczas czyszczenia układu hamulcowego wydziela się kurz, który może szkodzić zdrowiu. Dlatego w trakcie czyszczenia hamulców nie wolno wdychać wydzielającego się pyłu. Okładziny hamuicowe są częściami, które podlegają ogólnym warunkom dopuszczenia do eksploatacji. Poza tym są dostosowywane przez producenta do danego modelu samochodu. Dlatego zaleca się stosowanie tylKo okładzin dopuszczonych przez firmę Opel, Prace przy układzie hamulcowym wymagają zachowania dużej czystości i dokładności. Jeżeli brak jest potrzebnego doświadczenia warsztatowego, to naprawę hamulców powinno się zlecić do warsztatu samochodowego.

216

UKŁAD HAMULCOWY

Uwaga: Zaleca się okresowe uruchamianie hamulców w trakcie jazdy po mokrej nawierzchni, aby usunąć zanieczyszczenia z tarcz hamulców. Wprawdzie dzięki sile odśrodkowej woda jest odrzucana z tarcz hamulców, jednak pozostaje na nich cienka warstewka silikonów, startej gumy, smaru i innych zanieczyszczeń, które pogarszają skuteczność hamulców. Kiedy pojeździe w deszczu samochód ma być zaparkowany, to korzystnie jest zatrzymać się wcześniej lekko wciskając pedał hamulca. Dzięki temu nastąpi osuszenie tarcz hamulców, które nie będą tak szybko korodowały. Jest to zalecane szczególnie zimą, kiedy działa na hamulce sól z jezdni. Nowe okładziny po zamontowaniu musza, być dotarte W trakcie pierwszych 200
Wymontowanie • Oznaczyć farbą lub kredą wzajemne ustawienie obręczy (tzw. felgi) i piasty. Dzięki temu wyrównowazone koło będzie można zamontować w poprzednim położeniu. • Poluzować śruby mocujące koła przednie. Samochód musi jeszcze wtedy stać na kołach. • Unieść przód samochodu i ustawić na podstawkach. Zdjąć koła. Uwaga, Jeżeli te same wkładki cierne będą montowane ponownie, to należy je oznaczyć podczas wyjmowania. Niedozwolone jest zmienianie wkładek między osiami lub między stroną wewnętrzną i zewnętrzną. Zmiana taka prowadziłaby do ściągania samochodu podczas hamowania. Powinno się montować tylko wkładki cierne oryginahe lub zalecane przez firmę Opel. Wkładki cierne należy wymieniać zawsze parami, po obu stronach osi, nawet jeśli tylko jedna wykazuje osiągnięcie granicznego zużycia. • Podważywszy wkrętakiem, wyciągnąć końce sprężyny przytrzymującej z korpusu zacisku (rys, C 7615), • Ściągnąć wkrętakiem oba kapturki z prowadników.

WYMIANA WKŁADEK CIERNYCH HAMULCÓW PRZEDNICH

• Wykręcić prowadniki kluczem trzpien owym i wyjąć (rys, B 3649). _waga. Elastyczny przewód hamulcowy ::zostaje podłączony do zacisku, inaczej • nreczne byłoby odpowietrzanie układu - jmulcowego, • Zdjąć zacisk hamulca z wewnętrzną .kładka, cierny i podwiesić drutem do • ;!umny zawieszenia. Nie skręcić przy -.TI, ani nadmiernie nie rozciągać przeo d u hamulcowego. • .tyyjąć z oprawy zewnętrzną wkładkę : srną, • Podważywszy, wyciągnąć wewnętrzną .kładkę cierną, która jest umocowana : Drężyna w tłoku zacisku. Zamo n towanie Jwaga. Po wyjęciu wkładek ciernych nie -, ciskać pedału hamulca, ponieważ -ogłoby to spowodować wyskoczenia - ?ka z gniazda zacisku. • Oczyścić miękką szczotką drucianą -iejsca prowadzenia wkładek ciernych w • jrpusie zacisku. Można również miejsca -5 przetrzeć szmatką nasączoną spiry-.jsem. Nie używać do tego celu roz:jszczalników zawierających pochodne -^py naftowej lub ostrych narzędzi. • Przed zamontowaniem wkładek żernych sprawdzić palcem, czy tarcza -amulca nie ma rowków na obwodzie.

217

Tarczę z rowkami można oddać do przetoczenia, jeżeli ma jeszcze wystarczającą grubość. •Zmierzyć grubość tarczy hamulca, patrz rozdział „Sprawdzanie grubości tarczy hamulca". •Sprawdzić, czy osłony przeciwkurzowe nie są popękane. Uszkodzoną osłonę od razu wymienić, ponieważ przenikające zanieczyszczenia doprowadzą szybko do utraty szczelności tłoka w zacisku. •Cofnąć całkowicie tłok w zacisku za pomocą rozpieracza (rys. C 7619). Można to również uczynić kawałkiem twardego drewna {trzonkiem młotka), zwracając przy tym uwagę, aby nie przekrzywić i nie uszkodzić tłoka oraz nie zniszczyć osłony. Uwaga. Podczas wciskania tłoka podnosi się poziom płynu hamulcowego w zbiorniczku. Dlatego należy obserwować poziom płynu w zbiorniczku i ewentualnie odessać nadmiar płynu. Do zebrania płynu używać naczynia stosowanego przy odpowietrzaniu hamulców lub butelki plastykowej, która była wykorzystywana tylko do tego celu. Nie wykorzystywać butelki po napoju! Płyn hamulcowy jest trujący i nie wolno go w żadnym przypadku odciągać ustami przez wężyk. Stosować gumową gruszkę lub strzykawkę. Po wymianie wkładek ctemych riie wolno przekroczyć znaku „MAX" na zbiorniczku płynu hamulcowego, ponie-

218

UKŁAD HAMULCOWY

waż płyn rozszerza się pod wpływem tempera łury. Wyciekający płyn spfynie na pompę hamulcową, zniszczy lakier i spowoduje ogniska korozji. Uwaga. W przypadku znacznego zużycia wkładek ciernych sprawdzić łatwość przesuwania się tłoka W tym celu włożyć w zacisk klocek drewniany i poprosić drugą osobę o powolne wciskanie pedału hamulca. Tłok musi się dawać łatwo wysuwać i cofać. Podczas kontroli drugi zacisk musi być zamontowany na kole. Zwracać uwagę, aby tłok nie wyszedł całkowicie z gniazda zacisku. Jeżeli tłok porusza się z trudem, oddać zacisk do naprawy w warsztacie. • Zwrócić uwagę na prawidłowe położenie tłoka. Oba odsądzenia na iłoku muszą zająć dokładnie poziome ustawienie [w położeniu zamontowania zacisku). W razie potrzeby odpowiednio obrócić tłok specjalnymi szczypcami lub wkrętakiem (rys. C 7740). Na ogół nie jest potrzebna żadna regulacja. • Włożyć wewnętrzną wkładkę cierną {rys. C 7617) sprężyną do środka tłoka. • Włożyć w oprawę zacisku zewnętrzną wkładkę cierną. • Nasunąć zacisk od góry na tarczę hamulca i włożyć w rowek prowadzący oprawy. • Następnie obrócić zacisk do dołu i docisnąć.

• Suche i czyste prowadniki posmarować środkiem zabezpieczającym, na przyMad Loctite 262, i wkręcić momentem 30 N-m. • Założyć kapturki na prowadniki. •Zaczepić końce sprężyny, • Zamontować koła przednie, zachowując „zgranie" naniesionych wcześniej oznaczeń. Opuścić samochód i dokręcić śruby „na krzyż" momentem 110 N-m. Uwaga, Wcisnąć na postoju kilkakrotnie do końca pedał hamulca, aż odczuje się wyraźny opór. W ten sposób wkładki cierne dosuną się do tarczy hamulca i zajmą prawidłowe położenie. • Sprawdzić poziom płynu hamulcowego w zbiorniczku w^ównawczym \ ewentualnie uzupełnić do znaku „MAX". • Dotrzeć ostrożnie nowe wkładki ciem* W tym celu wyhamować kilka razy samochód z prędkości około 80 km/h do prędkości 40 km/h. W tym czasie pozwolić, aby hamulce ostygły. Uwaga, Do czasu przejechania pierwszych 200 km w miarę możliwości nie wciskać pedału hamulca do oporu. Zacisk hamulca ze sworzniami ustalającymi • Wybić sworznie od wewnątrz na z* nątrz (rys B 3678). Zwrócić uwagę, ai uwolnione sprężyny przylrzymująi wkładki nie wyskoczyły.

WYMIANA WKŁADEK CIERNYCH HAMULCÓW TYLNYCH

219

• Wyjąć sprężyny przytrzymujące wkładki. • Wyciągnąć wkładki cierne i blaszki pośrednie (rys. C 4629} za pomocy szczypiec, wkrętaka lub ściągacza udarowego. To ostatnie narzędzie będzie konieczne w przypadku trudności z wyjęciem wkładek. • Cofnąć tłok z rozpieraczem lub trzonkiem młotka (rys. B 3712).

Zamon towanie • Przed zamontowaniem oczyścić szczotką drucianą mosiężną krawędzie zewnętrzne wkładek i posmarować cienko środkiem zapobiegającym piszczeniu hamulców, na przykład Opef 1942585, Piastilube, Liqui Moly LM-36 lub LM'508-ASC. Korozja i kurz w gniazdach wkładek mogą powodować nierównomierne zużywanie się wkładek. • WJożyć w zacisk obie wkładki z blaszką pośrednią. • Sprawdzić, czy wkładki poruszają s\q łatwo w gniazdach. • Włożyć sprężyny i wbić sworznie od zewnątrz do środka. Sprawdzić poprawność osadzenia sprężyn. Wymiana wkładek ciernych hamulców tylnych Wymon towanie • Oznaczyć farbą lub kredą wzajemne ustawienie obręczy (tzw. felgi) i piasty. Dzięki temu wyrównoważone koło będzie można zamontować w poprzednim położeniu. • Poluzować śruby mocujące koła tylne. Unieść tył samochodu i ustawić na podstawkach. Zdjąć koła. Uwaga. Jeżeli te same wkładki cierne będą montowane ponownie, to należy je oznaczyć podczas wyjmowania, Niedozwolone jest zamienianie wkładek między osiami lub między stroną wewnętrzną i zewnętrzną. Zmiana taka prowadziłaby do ściągania samochodu podczas hamowania. Powinno się montować tylko wkładki cierne orygmaine lub zalecane przez firmę Opel.

220

UKŁAD HAMULCOWY

Zamontowanie —-i

-

xi

\

/n&

M

• Wkładki cierne należy wymieniać zawsze paramiH po obu stronach osi, nawet jeśli tyfko jedna wykazuje graniczne zużycie, • Wybić przebijakiem z korpusu zacisku sworznie od strony zewnętrznej (rys. C 7606}. Zwrócić uwagę, aby nie wyskoczyła sprężyna dociskająca wkładki cierne. • Wyjąć sprężynę dociskającą wkładki cierne [A, rys. C 7606). • Wyciągnąć wkładki cierne i blaszki pośrednie szczypcami lub wkrętakiem (rys. C 7607). Jeżeli wystąpią trudności z wyjęciem wkładek, użyć specjalnego ściągacza udarowego, na przykład firmy Hazet.

Uwaga. Po wyjęciu wkładek ciernych nie wciskać pedału hamulca, ponieważ mogłoby to spowodować wyskoczenie tłoka z gniazda zacisku, • Oczyścić miękką szczotką drucianą miejsca prowadzenia wkładek ciernych w korpusie zacisku. Można również miejsca te przetrzeć szmatką nasączoną spirytusem. Nie używać do tego celu rozpuszczalników zawierających pochodne ropy naftowej lub ostrych narzędzi, • Przed zamontowaniem wkładek ciernych sprawdzić palcem, czy tarcza hamulca nie ma rowków na obwodzie. Tarczę z rowkami można oddać do przetoczenia, jeżeli ma jeszcze wystarczającą grubość, • Zmierzyć grubość tarczy hamulca, patrz rozdział „Sprawdsenie grubości tarczy hamulca", • Sprawdzić, czy osłony przeciwkurzowe nie są popękane. Uszkodzoną osłonę od razu wymienić, ponieważ przenikające zanieczyszczenia doprowadzą szybko do utraty szczelności tłoka w zacisku. Zacisk musi być przy tym wymontowany (naprawę zlecić do warsztatu). •Cofnąć całkowicie tłok w zacisku za pomocą rozpieracza. Można to również uczynić kawałkiem twardego drewna (trzonkiem młotka), zwracając przy tym uwagę, aby nie przekrzywić i nie uszkodzić tłoka oraz nie zniszczyć osłony. Uwaga. Podczas wciskania tłoka podnosi się poziom płynu hamulcowego w zbiorniczku. Dlatego należy obserwować poziom płynu w zbiorniczku i ewentualnie odessać nadmiar płynu. Do zebrania płynu używać naczynia stosowanego przy odpowietrzaniu hamulców lub butelki pfastykowej. która była wykorzystywana tyfko do tego celu. Nie wykorzystywać butelki po napoju! Płyn hamulcowy jest trujący i nie wolno go w żadnym przypadku odciągać ustami przez wężyk. Stosować gumową gruszkę lub strzykawke.. Po wymianie wkładek ciernych nie wolno przekroczyć znaku „MAXr na zbiorniczku płynu hamulcowego, ponieważ płyn rozszerza się pod wpływem temperatury.

r\

WYMIANA WKŁADEK CIERNYCH HAMULCÓW TYLNYCH

Wyciekający płyn spłynie na pompę hamulcową, zniszczy lakier i spowoduje ogniska korozji. Uwaga- W przypadku znacznego zużycia wkładek ciernych sprawdzić łatwość przesuwania się tłoka. W tym celu włożyć -v zacisk klocek drewniany i poprosić druga, osobę o powolne wciskanie pedału lamulca. Tłok musf się dawać łatwo ,vysuwać i cofać. Podczas kontroli, przy irugim tłoku badanego zacisku i w zacisku sąsiedniego koła muszą być • amontowane wkładki cierne. Zwracać jwagęH aby tłok nie wyszedł całkowicie z gniazda zacisku. Jeżeli tłok porusza się z :rudem, oddać zacisk do naprawy w warsztacie. • Podczas wymiany wkładek ciernych nie jtiracać tłoków, ponieważ zmieni to ich źirawidławe położenie. W razie potrzeby sprawdzić położenie tłoków sprawdzianem 0 skosie 20" (rys. C 7610).

C761D

• Sprawdzian taki można wykonać samodzielnie z tektury lub z blachy na •odstawie załączonego rysunku 0-4403. • Oprzeć sprawdzian o dolne prowadzenie wkładki w zacisku. Ustawienie tłoka test prawidłowe, kiedy skos sprawdzianu ookrywa się z odsadzeniarni na tłoku, • W razie potrzeby skorygować ustawienie tłoka specjalnymi szczypcami lub wkrętakiem.

,

221 krawędź stykająca się zlbfcls

kiswęól oplerafóca sip AS ^ecigtu D-flJłU

•Sprawdzić, czy wkładki cierne dają się łatwo przesuwać w prowadzeniach. • Aby zapobiec piszczeniu hamulców należy boczne krawędzie prowadzące wkładek powlec smarem (rys. C 4646), na przykład Opel 19 42 585, Plastilube, Liqui Moly LM-36, bądź też LM-508-ASC. Smar nanosić tylko na metatową płytkę wkładek ciernych: w żadnym wypadku nie może dostać się na stronę cierną. Usunąć natychmiast ewentualny smar z okładziny i przemyć spirytusem. • Włożyć w zacisk wkładki cierne (8, na rys. C 4647) z blaszkami pośrednimi (A), • Włożyć w zacisk sprężynę dociskową (A) i wbić od środka na zewnątrz sworznie (B), dociskając sprężynę wkrętakiem, jak pokazano na rys. C 7612. • Zamontować koła tylneH pamiętając o „zgraniu" naniesionych wcześniej znaków. Opuścić samochód i dokręcić śruby kół „na krzyż" momentem 110 N-rty

222

UKŁAD HAMULCOWY

Sprawdzanie grubości tarczy hamulca

\\ X? I

AA

A

ri

^

^

B C7fil3

Uwaga, Wcisnąć na postoju kilkakrotnie do końca pedał hamulca, aż odczuje się wyraźny opór, W ten sposób wkładki cierne dosuną się do tarczy hamulca i zajmą prawidłowe położenie. • Sprawdzić poziom płynu hamulcowego w zbiorniczku wyrównawczym \ ewentualnie uzupełnić do znaku „MAX". • Dotrzeć ostrożnie nowe wkładki c*erne. W tym celu wyhamować kilka razy samochód z prędkości około 80 km/h do prędkości 40 km/h. W tym czasie pozwolić, aby hamulce ostygły. Uwaga. Do czasu przejechania pierwszych 200 km w miarę możliwości nie wciskać pedału hamulca do oporu.

Uwaga, Samochody z silnikami o dużej mocy są wyposażone z przodu w wentylowane tarcze hamulców, podczas gdy pozostałe modele mają tarcze hamulców pełne. • Oznaczyć farbą lub kredą wzajemne ustawienie obręczy (tzw. felgi) i piasty. Dzięki temu wyrównoważone koło będzie mo^na zamontować w poprzednim położeniu, • Poluzować śruby mocujące koła przednie. Unieść przód samochodu i ustawić na podstawkach. Zdjąć koła. • Zmierzyć grubość tarczy hamulca (rys. C 7609). W warsztatach używa się do lego celu specjalnie przystosowanej suwmiarki lub śruby mikrornetrycznej, ponieważ na krawędzi zużytej tarczy tworzy się próg. Grubość tarczy można również zmierzyć zwykłą suwmiarką, trzeba jednak z obu stron tarczy umieścić odpowiedniej grubości podkładki {na przykład dwie monety). Aby uzyskać wtedy wymiar grubości tarczy należy od zmierzonej wartości odjąć grubość podkładek lub monet Uwaga, Pomiar wykonać w kilku miejscach tarczy hamulca.

WYMONTOWANIE I ZAMONTOWANIE TAFCZY HAMULCA PRZEDNIEGO

• ,Vymiary tarcz hamulców podano w ta: cy „Dane techniczne układu hamul-Jeżeli tarcza hamulca osiągnęła grani:;ne zużycie, to należy ją wymienić. *~grczę bardzo porysowany lub z rowkao głębokości przekraczającej 0,5 mm -slaży wymienić. * 3r2ykre_cić koła, opuścić samochód i do• -ęcić śruby „na krzyż" momentem TÓN-m.

iVy montowanie i zamontowanie :arczy hamulca przedniego tVymon ta wanie • Oznaczyć iarbą lub kredą wzajemne jatawienie obręczy (tzw. felgi) i piasty. Izięki temu wy rów nowa żonę koło będzie -iożna zamontować w poprzednim : łożeniu, • Poluzować śruby mocujące obręcze kól i^zednich. Unieść przód samochodu _stawić na podstawkach. Zdjąć koła. * Wymontować wkładki cierne, patrz • jzdział „Wymiana wkładek ciernych -smulców przednich". Jeżeli wkładki :?dą ponownie użyte, to muszą wrócić na E,voje miejsca. • W przypadku hamulców z wkładkami rrzytrzymywanymi sprężynami, pod' vesić zacisk hamulca drutem (rys

223

C 7616) [ odkręcić od zwrotnicy oprawę zacisku (dwre śruby}. • Wykręcić śrubę mocującą tarczę hamulca do piasty. • Przechylić nieco tarczę i zdjąć.

Zamontowanie Tarcze hamulców trzeba wymieniać lub poddawać toczeniu zawsze parami, z obu stron osi aby uniknąć ściągania samochodu podczas hamowania. W warsztacie można sprawdzić bicie boczne tarczy hamulca, które może wynosić do 0,03 mm dla tarczy wymontowanej tub OJ mm dla tarczy zamontowanej. Głębokość rowków nie może przekraczać 0,4 mm. Dopuszczalna odchyłka grubości wynosi 0H1 mm. • Zmierzyć grubość tarcfcy hamulca • Usunąć ewentualną rdzę z kołnierza tarczy hamulca i z piasty koła. • Usunąć z nowej tarczy lakier ochronny rozpuszczalnikiem nitro. • Oczyścić otwór gwintowany pod śrubę mocującą tarczę do piasty. W razie potrzeby poprawić ostrożnie gwint gwintownikiem. Śrubę powlec środkiem zabezpieczającym przed poluzowaniem, na przykład Opel 1510177. • Założyć tarczę na piastę i wkręcić lekko śrubę (4 N-m), patrz rys. C 7637.

224

UKŁAD HAMULCOWY

• W przypadku hamulców z wkładkami p rzytrzymywa ny m i s p rężv nami, p rzy k ręcić oprawę zacisku do zwrotnicy momentem 95 N-m. • Zamontować wkładki cierne. • Zamontować kołaH pamiętając o „zgraniu" wcześniej naniesionych znaków. Opuścić samochód i dokręcić śruby „na krzyż" momentem 1 TO N-m. Uwaga. Wcisnąć na postoju kilkakrotnie do końca pedał hamulca, aż odczuje się wyraźny opór. W ten sposób wkładki cierne dosuną się do tarczy hamulca i zajmą prawidłowe położenie. • Sprawdzić poziom płynu hamulcowego w zbiorniczku wyrównawczym i ewentualnie uzupełnić do znaku „MAX".

Wymontowanie i zamontowanie tarczy hamulca tylnego Wymontowanie (napęd 4x4) • Oznaczyć farbą lub kredą wzajemne ustawienie obręczy {tzw felgi) i piasty. Dzięki temu wyrównowazone koło będzie można zamontować w poprzednim położeniu. • Poluzować śruby mocujące tarcze kół tylnych. Unieść tył samochodu i ustawić na podstawkach. Zdjąć koła. • Zwolnić hamulec awaryjny. • Wymontować wkładki cierne.

• Odkręcić zacisk hamulca od wahacza (rys. C4661). • Podwiesić zacisk hamulca drutem do podwozia tak, aby nie skręcić przewodu hamulcowego i nadmiernie go nie rozciągać (rys. C 4662). Uwaga. Nie odkręcać przewodu hamulcowego od zacisku, ponieważ będzie wtedy konieczne odpowietrzanie układu hamulcowego. • Wykręcić srubę mocującą tarczę hamulca do piasty {rys. C 4663). • Zdjąć tarczę.

WYMONTOWANIE i ZAMONTOWANIE ZACISKU HAMULCA

Zamon tawanie Tarcze hamulców trzeba wymieniać lub poddawać tocz&niu zawsze parami, po obu stronach osi, aby uniknąć ściągania samochodu podczas hamowania. W warsztacie można sprawdzić bicie boczne tarczy hamulca, które może wynosić do 0,03 mm dla tarczy wymontowanej fub 0H1 mm dla tarczy zamontowanej. Głębokość rowków nie może przekraczać 0,4 mm. Dopuszczalna odchyłka grubości wynosi 0,1 mm. • Zmierzyć grubość tarczy hamulca. • Oczyścić szczęki hamulca i zacisk w dostępnych miejscach. • Sprawdzić okładziny szczęk hamulca awaryjnego (A. rys. C 4664) i jeżeli są zużyte wymienić* • Usunąć ewentualny rd2Q z kołnierza tar:zy hamulca i z piasty koła (B), • Usunqć z nowej tarczy lakier ochronny -ozpuszczalnikiem nitro. • Oczyścić otwór gwintowany pod śrubę. nocująca. tarczę do piasty. W razie potrzeby poprawić gwint ostrożnie gwintownikiem. Śrubę powlec środkiem zabezpieczającym przed poluzowaniem, na przykład Opel 15 10177 • Założyć tarczę na piastę i wkręcić śrubę ekko{8N-rn). • Przykręcić zacisk do wahacza momentem 80 N-m.

225

• Zamontować wkładki cierne. • Zamontować koła, pamiętając o ..zgraniu" wcześniej naniesionych znaków. Opuścić samochód i dokręcić śruby kół „na krzyż' momentem 110 N-m, Uwaga. Wcisnąć na postoju kilkakrotnie do końca pedał hamulca, aż odczuje się wyraźny opór W ten sposób wkładki cierne dosuna. się do tarczy hamulca i zajmą, prawidłowe położenie. • Sprawdzić poziom płynu hamulcowego w zbiorniczku wyrównawczym i ewentualnie uzupełnić do znaku „MAX". Napęd kół przednich • Tarczę hamulca wymontowuje się w sposób podobny do opisanego wyżej. Charakterystyczne różnice zostały podane w rozdziale o wymontowaniu łożyska koła.

Wymontowanie i zamontowanie zacisku hamulca Wym on to wart je • Wymontować wkładki cierne, • Odkręcić korek wlewu w zbiorniczku wyrównawczym płynu hamulcowego. • Wlać świeży płyn do zbiorniczka, aż do krawędzi otworu wlewowego.

226

UKtAD HAMULCOWY

• Podważyć przecinakiem kapturki śrub i ściągnąć wkrętakiem frys. C 4680). • Wykręcić dwie śruhy mocujące oprawę zacisku i zdjąć oprawę z tarczy hamulca. Hamulce

tylne

• Odkręcić sztywny przewód hamulcowy od zacisku hamulca i zatkać korkiem, • Wykręcić dwie śruby mocujące oprawę zacisku (rys. C 7601).

• Wkręcić korek i zaklerć plastrem otwór odpowietrzający. Jest to konfeczne, aby podczas daJszych czynności me wyciekał z układu płyn hamulcowy • Tak skręcić koła przednie, aby zacisk hamulca byl skierowany na zewnątrz, • Odkręcić elastyczny przewód hamulcowy {rys. B 3646). Nie zgubić przy tym podkładek pod śrubą drążoną, patrz również rozdział „Wymiana przewodu hamulcowego". Uwaga, Zachować szczególna, czystość w otoczeniu złącza przewodu w zacisku. Żadne zanieczyszczenie nie może przedostać się do układu hamulcowego.

Zamontowanie •Przykręcić oprawę zacisku przedniego hamulca momentem 95 W-m lub zacisk tylnego hamulca momentem 80 N-m. • Wcisnąć na łby śrub nowe kapturki i wbić do oporu. Kapturki muszą przylegać na całej powierzchni. • Przykręcić śrubą drążoną elastyczny przewód hamulcowy. Śrubę z dwiema nowymi podkładkami dokręcić momentem 40 N-m, Sztywny przewód harnuicowy tylnego zacisku przykręcić momentem 11 N-m, • Sprawdzić łatwość przesuwania zacisku. • Zamontować wkładki cierne. • Odpowietrzyć układ hamulcowy, patrz rozdział „Odpowietrzanie układu hamulcowego".

WYMONTOWANIE I ZAMONTOWANIE BĘBNA HAMULCATVl_NEGO

Wymontowanie i zamontowanie bębna hamulca tylnego Wymon towanie • Oznaczyć larbą wzajemne ustawienie obręczy ftzw. felgi) i piasty. Dzięki temu wyrównoważone koło będzie można zamontować w poprzednim położeniu. Poluzować śruby mocujące tarcze kół tylnych. Samochód musi jeszcze wtedy stać na kołach. Unieść tył samochodu i ustawiać na podstawkach. Zdjąć koła. • Zwolnić hamulec awaryjny. • Wykręcić śrubę mocującą bęben hamulca. Gdyby bęben hamulca siedział ciasno na odsądzeniu piasty, to należy go poluzować lekkimi uderzeniami młotka z tworzywa sztucznego. • Jeżeli bęben nie da się zdjąć z piasty, oznacza to, że ma już próg na powierzchni roboczej, o który zaczepiają szczęki namulcowe. W takim przypadku należy .vyciągnąć korek z tyłu w tarczy nośnej nacisnąć wkrętakiem na dźwignię lamulca awaryjnego (rys. B 9804). W ten

iposób umożliwi się cofnięcie sprężyny ściągającej szczęki i zdjęcie bębna. Jeżeli aotrzeba, poluzować linkę hamulca awaryjnego przy zaczepie środkowym, wełniącym rolę kompensatora długości.

227

Zamon towanie Bębny hamulców trzeba wymieniać lub poddawać toczeniu zawsze parami, po obu stronach osi, aby uniknąć ściągania samochodu podczas hamowania. • Przed zamontowaniem sprawdzić powierzchnię roboczą bębnów hamulców. Dopuszcza się na powierzchni roboczej rowki o głębokości nie większej niż 0,4 mm. W przypadku większych rowków należy oddać bęben do przetoczenia, a następnie montować Z nad wy miaro wy mi szczękami hamulcowymi, o grubości 5,6 mm, • Usunąć ewentualną rdzę z kołnierza bębna. • Oczyścić otwór gwintowany pod śrubę mocującą tarczę do piasty. W razie potrzeby poprawić gwint ostrożnie gwintownikiem. Śrubę powlec środkiem zabezpieczającym przed poluzowaniem, na przykład Opel 1510177. • Pociągając za linkę hamulca awaryjnego sprawdzić, czy daje się lekko przesuwać, w razie potrzeby wymienić linkę •Cofnąć na tyle regulator ustawienia szczęk, aby bęben dał się założyć na szczęki. • Tak założyć bęben na piastę, aby pokryły się otwory pod śrubę mocującą. Wkręcić lekko śrubę mocującą (4 N-m). •Powlec cienko smarem odsądzenie na piaście. Zamontować koła, pamiętając o „zgraniu" wcześniej naniesionych znaków. Opuścić samochód i dokręcić śruby kół „na krzyżJ momentem 110 PJ-m. Uwaga. Wcisnąć na postoju kilkakrotnie pedał hamulca, aż odczuje się wyraźny opór. W ten sposób szczęki hamulca dosuną się do bębna hamulca i zajmą prawidłowe położenie. Pedał wciskać co najmniej 20 razy, aż nie będzie już słyszane działanie regulatora ustawienia szczęk. • Wyregulować hamulec awaryjny, patrz odnośny rozdział. • Sprawdzić poziom płynu hamulcowego w zbiorniczku wyrównawczym i ewentualnie uzupełnić do znaku „MAX".

228

UKŁAD HAMULCOWY

Wymiana szczęk hamulca Wymonto wanie Uwaga. Szczęki hamulców powinno się wymieniać w komplecie, jednocześnie po obu stronach osi, nawet jeżeli tylko jedna szczęka jest zaolejona lub zużyta. • Wymontować bęben hamufca. Uwaga, Zaleca się zdjąć najpierw bęben z jednej strony, aby druga strona stużyla lako wzór do późniejszego montażu. • Odczepić górna, sprężynę ściągającą specjalnymi szczypcami do demontażu szczęk hamulców, na przykład Hazet 797 (rys, D 9227). Do wymontowania sprężyny można również użyć zwykłych szczypiec nastawnych, jednak czynność ta staje się wtedy bardziej kłopotliwa.

• Wyciągnąć wkrętakiem z otworu w szczęce zaczep sprężyny ściągającej (rys. C 0641). • Usunąć ze szczęki dźwignię regulatora wraz ze sprężynę odciągająca.. • Odsunąć nieco szczęki na zewnątrz i wyjąć rozpieracz regulatora. • Wymontować prowadnik przedniej szczęki. W tym ceiu wcisnąć szczypcami iaJerzyk sprężyny i obróctć o 90° (rys. C 0643). Jednocześnie przytrzymać z tylu prowadnik. Wyjąć talerzyk, sprężynę i prowadnik. W warsztatach do ściśnięcia

sprężyny stosuje się specjalne narzędzie Opel KM-346, które jednak można zastąpić szczypcami uniwersalnymi. • W ten sam sposób wymontować prowadnik tylnej szczęki hamulca. • Usunąć dolną sprężynę ściągającą. • Wyjąć szczęki hamulca. Odłączyć przy tym od dźwigni linkę hamulca awaryjnego.

Zamon towanie Można wymienić kompletne szczeki hamulca lub same ich okładziny. Sposób wymiany okładzin został opisany w następnym rozdziale. Zaleca się stosować

WYMIANA SZCZĘK HAMULCA

tylko oryginalne części zamienne lub ,vskazane przez firmę Opel. Przeczyścić pędzelkiem luD przemyć spirytusem ^eben hamulca i tarczę nośną. Kiedy szczęki są wymontowane nie wciskać oedału hamulca, ponieważ spowoduje to vy skoczenia tłoczków z cylinderków. Jeżeli stwierdzi się wyciekr płynu hamul:owego przez cylinderek, to cylinderek -ależy wymienić, patrz rozdział „Wymon-owanie i zamontowanie cylinderka "amulca". Oczyścić i nasmarować gwint -a rozpieraczu szczęk. • Powlec cienko smarem grafitowym, na rrzykład Opel 1942586 (90166232), -5rczę nośną we wszystkich miejscach f:yku ze szczękami. • Sprawdzić łatwość poruszania kółkiem dźwignia, regulatora. W razie potrzeby ?gulator rozebrać i oczyścić. • Powlec cienko smarem silikonowym, r\a = rzykiad OpeJ 19 70 206 {90 167 353}, ;.vintw regulatorze. Cofnąć kółko regulajra do oporu. W przypadku wymiany szczek hamulca powinno się również .••Ymienić termiczny kompensator luzu. Jwaga. Rozpieracz szczęk do koła -wego ma inny kierunek gwintu niż do -3ła prawego i jest oznaczony literą L swyj fub R {prawy). Podczas montażu -te zamieniać mfejscami rozpieraczy. =onadto zastosowano oznakowanie olorami kółka i dźwigni regulatora oraz wczepu sprężyny odciągającej, aby wyk.czyć zamianę tych części między stron= rr\\, W kole lewym części te są znakowane kolorem czarnym, a w kole —swym kolorem srebrnym, • Zaczepić koniec linki hamulca awaryj-sgo do dźwigni przy szczęce (rys, _' 0645). Zwócić uwagę na prawidłowe .-ożenię linki. " ^orączyć szczęki dolną sprężyną ściąga• Zamontować szczęki hamulca do tarczy - ?śnej. W tym celu wsunąć od tyłu r-owadniki. Na każdy prowadnik nasunąć ^rężynę, którą ścisnąć razem z talerzy• ert\. Przytrzymać prowadnik od tyłu :brócić talerzyk o 90", zabezpieczając w ^n sposób prowadnik.

229

• Zamontować u góry regulator ustawienia szczęk. Zwrócić uwagę na położenie końca regulatora [strzałka na rysunku C 0646). Uwaga. Montując nowe szczęki nre zapomnieć o włożeniu krążkowe) sprężyny dźwigni regulatora. • Zamontować na kołku rozprężnym dźwignię regulatora ze sprężyna.. • Zaczepić szczypcami o szczękę sprężynę odciągającą dźwigni regulatora. • Włożyć w kołek rozprężny jeden koniec zaczepu górnej sprężyny ściągającej, drugi koniec zaczepu wcisnąć w otwór w szczęce.

230

UKŁAD HAMULCOWY

\ nad wy miarowej 5,6 mm. Okładziny nadwymiarowe montuje się po wytoczeniu bębna hamulca. • Oczyścić szczęki w miejscach styku z okładzinami. Nie nanosić żadnego kleju między szczękę a okładzinę. • Przynitować okładziny do szczęk hamulca odpowiednim narzędziem. • Nitowanie rozpocząć od środka okładziny i kontynuować przemiennie na zewnątrz. • Zamontować szczęki hamulca.

CD527

• Do szczęki i do zaczepu podłączyć górną sprężynę ściągającą (rys. C 0527). • Całkowicie cofnąć regulator. Zwrócić przy tym uwagę, aby kółko nie blokowało się na końcu regulatora. • Zamontować bęben hamulca. Wymiana okładzin szczęk hamulca • Wymontować szczęki hamulca. • Rozwiercić nity w szczękach (rys. A 4099). • Wybić nity ze szczęk hamulca odpowiednim trzpieniem. Uwaga. Okładziny cierne są dostarczane w dwćch grubościach: nominalnej 5 mm

Wymontowanie i zamontowanie cylinderka hamulca Wymon towan/e • Odkręcić korek wlewu zbiorniczka wyrównawczego płynu hamulcowego. • Wlać świeży płyn hamulcowy do zbiorniczka, aż do krawędzi otworu wlewowego. • Wkręcić korek i zakleić plastrem otwór odpowietrzający. Jest to konieczne, aby podczas dalszych czynności nie wyciekał z układu płyn hamulcowy. • Wymontować bęben hamulca. • Wymontować górną sprężynę ściągającą. • Odchylić nieco szczęki hamulca na zewnątrz.

On POWIETRZ ANIE UKŁADU HAMULCOWEGO

• Oczyścić złącze przewodu hamulcowego. Poluzować, nie odkręcać, nakrętkę • ułpakową przewodu hamulcowego. • Wykręcić śrubę mocującą cylinderek "amulca (rys. C 0540). Zamonto wanie • Podłożyć szmatę pod tarczę nośną szczęk hamulca. • Wykręcić całkowicie nakrętkę przewodu hamulcowego i natychmiast przenieść na nowy cylinderek, wkręcając ręką. Dzięki lemu wycieknie niewiele płynu hamulcowego. • Wkręcić śrubę mocującą cylinderek namuEca i dokręcić momentem 10 N-m. • Dokręcić nakrętkę kołpakową przewodu namulcowego momentem 16 N-m, najlepiej rozciętym kluczem oczkowym. • Włożyć szczęki w tłoczki cylinderka. • Założyć górną sprężynę ściągającą. • Zamontować bęben hamulca. • Usunąć plaster z otworu odpowietrzan e g o zbiorniczek wyrównawczy. • Odpowietrzyć układ hamulcowy. Płyn hamulcowy Wskazówki prawidłowego użytkowania ołynu hamulcowego, • Płyn hamulcowy jest trujący. W żadnym orzypadku nie zasysać płynu ustami przez ,vężyk. Płyn przechowywać tylko w naczyniach wyraźnie oznakowanych, aby vykJuczyć nieumyślne spożycie. • Płyn hamulcowy jest żrący. Z tego .vzgle_du nie może wchodzić w kontakt z •akierem samochodowym. Płyn wylany na lakier natychmiast zeirzeć i zmyć dużą ilością wody. • Płyn hamulcowy jest hrgroskopijny, to znaczy, że pochłania wilgoć z powietrza. Z tego względu należy płyn przechowywać tylko w zamkniętych pojemnikach. • PJyn hamulcowy usunięty z układu nie może być ponownie użyty. Także do odpowietrzania układu hamulcowego stosować tylko świeży płyn.

231

• Płyn hamufcowy powinien odpowiadać klasie jakości DOT 4 wg FMVSS 571, 116 iSAE J 1703. • Płyn hamulcowy nie może stykać się z olejem mineralnym. Juz śladowe ilości oleju w płynie czynią ten ostatni nie przydatnym lub doprowadzają do awarii układu hamulcowego. Płyn hamulcowy powinno się wymieniać raz w roku, niezależnie od przebiegu samochodu. Wymianę płynu przeprowadzać, o We to możliwe, po okresie zimowym. W samochodach wyprodukowanych do II 1994 roku płyn hamulcowy należy wymieniać raz w roku, niezależnie od przebiegu. Od III 1994 elastyczne przewody hamulcowe zostały wykonane z nowego materiału i dlatego płyn hamulcowy wystarczy wymieniać co dwa lata. Nowe przewody można rozpoznać po zmniejszonym sześciokącie nakrętek kołpakowych z 19 mm na 17 mm. • Zużytego płynu hamulcowego nie wyJewać do kanalizacji, ale oddać do najbliższej zlewni. Odpowietrzanie układu hamulcowego Do zapowietrzenia układu hamulcowego może dojść po każdej naprawie związanej z otwarciem układu. W takim przypadku konieczne staje się odpowietrzanie układu. Powietrze znajduje się w przewodach również wtedy, gdy przy naciskaniu na pedał hamulca wyczuwa się jego „miękkość". Konieczne wtedy staje się usunięcie nieszczelności w układzie i odpowietrzenie hamulców. Układ hamulcowy odpowietrza się w trakcie naciskania na pedał hamulca, do czego jest potrzebna pomoc drugiej osoby. W warsztacie używa się do tego celu specjalnego przyrządu, który podłączony do zbiorniczka wyrównawczego z płynem hamulcowym wytwarza w układzie nadciśnienie. Jeżeli ma być odpowietrzany cały układ hamulcowy, to trzeba hamulec przy każdym kole odpowietrzać oddzielnie. Ma

232

UKŁAD HAMULCOWY

to miejsce wtedy, gdy powietrze dostało się do poszczególnych cyhnderków lub zacisków. JeżeJi wymianie lub naprawie podlegał tylko hamulec przy jednym kole, to na ogół wystarcza odpowietrzanie danego zactsku fcylinderka). Podczas odpowietrzania całego układu operację należy rozpocząć od cylinderka położonego najdalej od pompy hamulcowej: hamulec tylny prawy, hamulec tylny lewyr hamulec przedni prawy, hamulec przedni lewy. Od tej standardowej reguły są jednak odstępstwa dla następujących modeli Vectra i Calibra. Vectra A i Calibra A z urządzeniem ABS 2E i ABS 2EH W samochodach Vecira A i Calibra A są montowane różne urządzenia ABS, a mianowicie: - ABS 2S, który nie ma samodiagnozy, urządzenie sterujące jest umieszczone między progiem a przednim siedzeniem; - ABS 2E z samodiagnozą z kodem błyskowym, urządzenie sterujące jest umieszczone między progiem a przednim siedzeniem; - ABS 2EH (od modelu 1992) z samodiagnozą z kodem błyskowym, urządzenie sterujące jest umieszczone na zespole hydraulicznym w przedziale silnika. Uwaga. Odpowietrzanie w samochodach z ABS 2E i 2EH należy rozpoczynać od zacisków przednich W każdym przypadku tak długo odpowietrzać, aż nie pozostanie powietrze w układzie. • Zdjąć kapturek z odpowietrznika przy zacisku hamulca (cylinderku). Oczyścić odpowietrznik i nasunąć na niego czysty przewód eEastyczny. Drugi koniec przewodu zanurzyć w naczyniu wypełnionym do połowy płynem hamulcowym. • Poprosić drugą osobę o wielokrotne wciskanie pedału hamulca (pompowanie), aż w układzie wytworzy się ciśnienie. Wyczuwa się je po wzrastającym oporze pedału hamulca. • Po osiągnięciu dostatecznego ciśnienia wcisnąć do oporu pedał hamulca i przytrzymać w tym położeniu.

• Odkręcić odpowietrznik przy zacisku hamulca o pół obrotu, za pomocą klucza oczkowego (rys. D 0055). Zebrać do naczynia wyciekający płyn hamulcowy. Zwracać uwagę., aby koniec przewodu był zawsze zanurzony w płynie w naczyniu. • Jak tylko ciśnienie płynu opadnie, zamknąć odpowietrznik. • Powtórzyć pompowanie pedałem hamulca, aż w układzie wytworzy się ciśnienie. Przytrzymać wciśnięty pedał i otworzyć odpowietrznik. Odczekać, aż ciśnienie opadnie i zamknąć odpowietrznik. • Tak długo powtarzać odpowietrzanie jednego zacisku, az wypływający płyn hamulcowy będzie pozbawiony pęcherzyków powietrza. • Po zakończeniu odpowietrzania ściągnąć przewód elastyczny z odpowietrznika i założyć kapturek. • W ten sam sposób odpowietrzyć następne zaciski (cy]inderki). Uwaga. W trakcie odpowietrzania od czasu do czasu obserwować zbiorniczek wyrównawczy, aby poziom płynu nadmiernie nie opadł. Grozi to zapowietrzeniem przez zbiorniczek pompy hamulcowej. W samochodzie z obwodem sygnalizacji ubytku płynu hamulcowego zwrócić uwagę, aby tulejka prowadząca była całkowicie opróżniona. Zawsze dolewać tylko świeżego płynu hamulcowego!

WYMIANA PRZEWODU HAMULCOWEGO

• Po odpowietrzeniu uzupełnić poziom ałynu hamulcowego w zbiorniczku wyrównawczym do stanu maksymalnego

Wymiana przewodu hamulcowego Sztywne przewody hamulcowe są wykonane z rurek powlekanych tworzywem sztucznym. Doprowadzenie płynu bezpośrednio do kół zapewniają elastyczne przewody hamulcowe, zdolne orzenosić duże ciśnienia. Rurki sa dostarczane w określonych długościach i w komplecie z nakrętkami 'sOlpakowymi. Jeżeli brakuje danej długości, to rurkę można wykonać z przewodu hamulcowego o średnicy 4,75 mm. Uwaga. Podczas obróbki końcówek rurki .:ważać, aby nie zniszczyć powłoki z -warzywa sztucznego. W przeciwnym azie będzie konieczna wymiana rurki. • Unieść i podeprzeć samochód. • Odkręcić nakrętki kołpakowe sztywnego przewodu i zdjąć przewód. • Zatkać odpowiednim korkiem zfącze od pompy hamulcowej Eub strzyopróżnić z ptynu zbiorniczek .'/yrównawczy. • Poprowadzić nowy przewód hamulcowy możliwie w tych samych miejscach, co .L,y montowany. Uwaga. Nje umieszczać przewodów amulcowych między przewodami elektrycznymi, ponieważ może dojść do wzaemnego przetarcia. W efekcie grozi to awarią układu hamulcowego lub instaacji elektrycznej. Zachować odległość co najmniej 25 mm. Wymiana przewodu elastycznego przedniego Jwaga, Od marca 1994 roku elastyczne przewody hamulcowe są wykonywane z nowego materiału. Nowe przewody nożna rozpoznać po zmniejszonym ^ześciokącie nakrętek kołpakowych z 19 mm na 17 mm. • Odkręcić korek 2e zbiorniczka wyrównawczego.

233

• Wlać świeży płyn hamulcowy do zbiorniczka, aż do krawędzi otworu wlewowego. • Wkręcić korek i zakleić plastrem otwór odpowietrzający. Jest to konieczne, aby podczas dalszych czynności płyn hamulcowy nie wyciekał z układu. • Unieść przód samochodu i lak skręcić koła przednie, aby zacisk hamulca był skierowany na zewnątrz, • Odkręcić sztywny przewód hamulcowy od elastycznego (rys. D 0056) • Wyjąć blaszkę zabezpieczającą i elastyczny przewód hamulcowy, • Odkręcić elastyczny przewód hamulcowy od zacisku hamulca (rys. D 0057).

234

LJKŁ4D HAMULCOWY

Zdjąć podkładki pod śrubą drążoną. • Przykręcić elastyczny przewód hamulcowy do zacisku hamulca śrubą drążona. Śrubę z dwiema nowymi podkładkami dokręcić momentem 40 PJ-m. Uwaga. Stosować tyJko przewody zalecane przez producenta. • Wprowadzić blaszkę zabezpieczającą w uchwyt we wnęce koła. • Przykręcić sztywny przewód hamulcowy do elastycznego momentem 16 N-m • Po zamontowaniu sprawdzać przy odciążonym kole. czy elastyczny przewód hamulcowy nie ulega rozciągnięciu w trakcie skręcania kół i nie ociera o sąsiadujące elementy. Uwaga. Chronić elastyczne przewody hamulcowe przed zetknięciem z olejem i ropa. naftową, nie lakierować i nie pokrywać środkiem do konserwacji podwozia. • Usunąć plaster z otworu odpowietrzającego zbiorniczek wyrównawczy. • Odpowietrzyć układ hamulcowy. • Opuścić samochód na koła. Sprawdzanie urządzenia wspomagającego Kiedy do zatrzymania samochodu trzeba wywrzeć na pedał hamulca większą niż zwykle siłę. oznacza to konieczność sprawdzenia urządzenia wspomagającego hamulce. • Przy unieruchomionym silniku wcisnąć silnie pedał hamulca co najmniej 5 razy. Następnie przy naciśniętym pedale włączyć silnik. Pedał musi wtedy w sposób wyraźny ustąpić pod nogą. • Kiedy to nie nastąpi, odkręcić przewód podciśnienia od urządzenia wspomagającego i uruchomić silnik. Przykładając palec do końca przewodu, sprawdzić czy jest wytwarzane podciśnienie, • Jeśli brak jest podciśnienia, sprawdzić stan przewodu. Uszkodzony przewód wymienić. Dociągnąć wszystkie opaski. • W silniku wysokoprężnym odłączyć przewód podciśnienia od pompy próżniowej i sprawdzić palcem, czy jest podciśnienie w miejscu podłączenia przewodu.

•Jeżeli jest podciśnienie, to zmierzyć jego wielkość i ewentualnie wymienić urządzenie wspomagające hamulce [zlecić wymianę do warsztatu). Uwaga, W takim przypadku zlecić również wymianę zaworu zwrotnego w przewodzie podciśnienia, ponieważ przepona w urządzeniu wspomagającym może być uszkodzona przez pary paliwa, przedostające się przez niesprawny zawór zwrotny. Korektor siły hamowania Układ hamulcowy jest wyposażony w dwa korektory siły hamowania, ponieważ istnieją dwa obwody podzielone diagonalnie. Korektory powodują wolniejsze narastanie ciśnienia płynu hamulcowego w hamulcach tylnych niż w przednich. Dzięki temu unika się zablokowaniu kół tylnych w czasie hamowania. Korektory są zamontowane albo pod pompą hamulcową, albo pod podwoziem nad osią tylną, zależnie od rodzaju układu hamulcowego. W celu sprawdzenia korektora należy mierzyć jednocześnie ciśnienie w hamulcach przednich j tylnych po przekątnej. W razie potrzeby korektory wymieniać tylko parami. Wymontowanie i zamontowanie wyłącznika świateł hamowania Wyłącznik świateł hamowania znajduje się w zespofe pedałów. Jeżeli nie włączają się światła hamowania, to najpierw należy sprawdzić bezpiecznik, a następnie żarówkę. Gdy elementy te są nieuszkodzone, sprawdzić wyłącznik świateł hamowania, Spra wdzanie • Wyciągnąć wtyk złącza z wyjącznika świateł hamowania i zewrzeć krótkim przewodem obie końcówki we wtyku, • Włączyć zapłon. Jeżeli teraz światła hamowania się nie zaświecą, wymienić wyłącznik.

WYMONTOWANA I ZAMONTOWANIE DŹWIGNI HAMULCA AWARYJNEGO

Wymon to wanie • Obrócić wyłącznik świateł hamowania ,v lewo i wyjąć z zespołu pedałów (rys. D 0050),

235

• Wcisnąć wtyk złącza na wyłącznik, az zatrzaski wejdą na swoje miejsca, • Sprawdzić światła hamowania. Jeżeli światła cały czas się świecą, to jeszcze raz ustawić trzpień wyłącznika. Wymontowanie 1 zamontowanie dźwigni hamulca awaryjnego Wymontowanie • Unieść i ustawić samochód na podstawkach. • Samochód z katalizatorem: wymontować osłonę blaszaną przedniej rury wylotowej i katalizatora, • Napęd kół przednich: poluzować zaczep środkowy linek hamulcowych (rys.

D0046).

Zamontowanie • Włożyć wyłącznik świateł hamowania w zespół pedałów, docisnąć i obrócić w prawo. • Wcisnąć pedał hamulca i wyciągnąć ;rzpień wyłącznika (położenie A na rys. 3 7919). Puścić pedał hamulca. Trzpień ..yłącznika ustawi się samoczynnie.

B

• Napęd 4x4: zmierzyć długość gwintu na końcówce i zanotować wymiar. Odkręcić zaczep środkowy linek hamulcowych. • Zdjąć linki z zaczepu. • Wyjąć z podwozia tulejkę gumową i cięgło. • Wymontować fotel kierowcy. Wcześniej odkręcić i wyjąć osłonę szyn fotela. • Wymontować pokrywę na konsoli środkowej, podważając ostrożnie wkrętakiem.

236

UKtAD HAMULCOWY

Zamontowanie • Wkręcić lekko wyłącznik lampki kontrolnej zaciągnięcia hamulca awaryjnego (2 r 5N-m). • Podłączyć przewód elektryczny do wyłącznika lampki kontrolnej.

DM12

• Odczepić mieszek osłaniający dźwignię ręczną hamulca awaryjnego i zdjąć z dźwigni Irys. D 0612). • Wymontować konsolę środkową, patrz rozdział „Wymontowanie i zamontowanie konsoli środkowej". • Rozciąć dywanik od strony kierowcy, w soosób pokazany na rysunku D 0614. • Odkręcić dźwignię hamulca awaryjnego i wyciągnąć z tunelu razem z cięgłem. • Odkręcić od dźwigni hamulca awaryjnego wyłącznik lampki kontrolnej zaciągnięcia hamulca awaryjnego. Odłączyć przewód elektryczny.

• Włożyć dźwignię hamulca awaryjnego w tunel i przykręcić momentem 20 N-rcv • Zamontować konsolę środkową. • Zamontować mieszek przy dźwigni hamulca. • Wcisnąć pokrywę na konsolę. • Przykręcić fotel przedni momentem 20N-m. •Nasunąć tulejkę gumową na cięgfo. • Napęd kół przednich: zaczepić linkę do cięgła. • Napęd 4x4: nasunąć zaczep linek na cięgło i wkręcić nakrętkę na taką głębokość, jaka była zmierzona przed wykręceniem. W razie potrzeby wyregulować hamulec awaryjny. Uwaga- Zawsze stosować nową nakrętkę sa m oza be zp ie czaj ą cą. • Samochód z katalizatorem: zamontować osłonę rury wylotowej i przykręcić. • Opuścić samochćd na koła.

WYMONTOWANIE I ZAMONTOWANIE SZCZE.K HAMULCA AWARYJNEGO

Wymontowanie i zamontowanie szczęk hamulca awaryjnego Opis dotyczy samochodów z hamulcami Tarczowymi na osi tylnej. Wymonto wanie • Wymontować tarczę hamulca tylnego. • Odłączyć od dźwigni przy hamulcu sprężynę odcia.gaja.ca i linkę hamulca iwaryjnego, • Odłączyć linkę od zaczepu środkowego . D0046).

Uwaga. Zaleca się demontować najpierw ylko jedną stronę, aby drugi hamulec służył później jako wzór do montażu. • Odczepić specjalnymi szczypcami górna, dolną sprężynę ściągającą szczęki i wyąć (rys. C7622). • Wymontować prowadniki i sprężyny rys. C 7625). W tym celu wcisnąć szczypcami talerzyk sprężyny i obrócić o 30°, Jednocześnie przytrzymać z tylu prowadnik. Wyjąć talerzyk, sprężynę prowadnik. • Wyjąć szczęki hamulca, regulator ustawienia szczęk i dźwigntę hamulca awaryjnego [rys. C 7626), Oczyścić wszystkie części w spirytusie i sprawdzić ch stan. Uszkodzone części wymienić.

237

238

UKŁAD HAMULCOWY

Zamontowanie

Regulacja hamulca awaryjnego

• Wszystkie miejsca współpracujące i gwint regulatora powlec denko smarem (na przykład Opel 19 42 585, Liqui Moly LM-36 lub LM-508-ASC). • Całkowicie cofnąć regulator ustawienia szczęk. • Umocować jedną szczękę prowadnikiem. W trakcie tej czynności przytrzymywać prowadnik ręką z drugiej strony. • Włożyć dźwignię hamulca awaryjnego. • Umocować drugą szczękę prowadnikiem. • Zamontować górną sprężynę ściąga-

Samochód z tylnymi hamulcami tarczowymi

• Włożyć między szczęki regulator • Zamontować dolną sprężynę ściąga • Umocować do dźwigni hamulca awaryjnego przy kole linkę hamulca (A, rys. C 7630) i sprężynę odciągającą (B).

B

C7G3O

• Pociągając za linkę sprawdzić, czy łatwo się porusza, W razie potrzeby wymienić finkę. • Na tyfe cofnąć regulator, aby rozstaw szczęk pasował do tarczy. • Zamontować tarczę hamulca. • Wyregulować hamulec awaryjny.

W samochodach z hamulcami tarczowymi kół tylnych, hamulec roboczy {nożny} jest całkowicie oddzielony od hamulca awaryjnego (ręcznego}, jako hamulec awaryjny służy dodatkowy hamulec bębnowy, zamontowany w obu tarczach hamulców. Dzięki temu hamulec awaryjny zużywa się w niewielkim stopniu. Korozja bębna hamulca lub zanieczyszczenie szczęk może jednak obniżyć skuteczność hamowania. Aby zapewnić optymalne działanie hamulca awaryjnego, zaleca się przed przystąpieniem do regufacji przejechać samochodem z lekko zaciągniętą dźwignią ręczną hamulca około 300 m, nie rozwijając przy tym dużej prędkości. • Oznaczyć farbą wzajemne ustawienie obręczy (tzw, felgi} i piasty. Dzięki temu wyrównowazone koło będzie można zamontować w poprzednim położeniu. Poluzować śruby mocujące koła tylne. Samochód musi jeszcze wtedy stać na kołach. Unieść tył samochodu i ustawić na podstawkach. Zdjąć koła. • Zluzować hamulec awaryjny. • Tak obrócić tarczę hamulca, aby otwór

REGULACJA HAMULCA AWARYJNEGO

.•. tarczy służący do regulacji ustawi! się -3 wprost regulatora ustawienia szczęk. Na rysunku C 7604 pokazano bęben samochodu Opei Vectra z napędem kół _--zednich. W samochodach Opel Vectra -x4 oraz Opel Cafibra regulator znajduje : e u góry. • Wprowadzić" w nagwintowany otwór .-.krętak 1 tak obrócić do dołu nakrętkę -=gulatora, aż szczęki dosuna. się do tar:zy hamulca. Tarcza hamulca nie daje się ..tedy obrócić. • Następnie nakrętkę cofna.6 na tyle, aby :3rcza zaczęła się obracać. • Zaciągnąć dźwignię ręczną hamulca maryjnego do czwartej zapadki. • Tak daleko dokręcić nakrętkę na cięgle zaczepu (rys. D 0046), aby szczęki raczęly hamować koła, przy czym siła -amowania na obu kołach musi być jedakowa. Jwaga. Przykręcić osłonę rury wylo• Poluzować dźwignię ręczną hamulca :,varyjnego. Otwór centralny w tarczy ^^smarować cienko smarem do łożysk. Założyć koła tylne, zgodnie z naniesiony-11 wcześniej oznaczeniami. Opuście samochód na koła i wkręcić śruby mocuące koła „na krzyż" momentem '10 N-rn. • Jeszcze raz zaciągnąć dźwignię ręczna. :-mulca awaryjnego i poluzować.

239

• Odbyć jazdę próbną i sprawdzić działanie hamulca awaryjnego. Przy siódmej zapadce koła tylne muszą zostać zablokowane. • Przejechać samochodem z lekko zaciągnięta, dźwignią ręczną hamulca około 300 ni, nie rozwijając przy tym dużej prędkości.

Samochód z tylnymi hamulcami bębnowymi Jako hamulec awaryjny służy w tym rozwiązaniu hamulec roboczy bębnowy. Szczęki hamulca ustawiają się względerr bębna samoczynnie, dlatego regulacja hamulca awaryjnego jest konieczna tylko po demontażu hamulców tylnych, • Ustawić samochód na podstawkach, patrz rozdział „Podnoszenie samochodu", • Zwolnić dźwignię ręczną hamulca awaryjnego. • Pociągając za dźwignię ręczną sprawdzić, czy daje się łatwo i bez zacięć podnosić, W przeciwnym razie wymienić linkę hamulca, • Z tyłu tarczy nośnej wyjąć korek zaślepiający. Oświetlić latarką otwór Zaokrąglony koniec dźwigni hamulca awaryjnego (strzałka na rys, C 0609) rnusi dotykać do występu szczęki. • Zaciągnąć hamulec awaryjny do czwartej zapadki.

240

U KŁAD HAMULCOWY

• Napęd kół przednich: poluzować zaczep środkowy Jinek hamulcowych. • Napęd 4x4: zmierzyć długość gwintu na końcówce i zanotować wymiar Odkręcić nakrętkę samcza bezpieczającą i ^djąć zaczep linek hamulcowych z cięgła. • Wycjągnąć klamrę przytrzymującą linkę w prowadnicach. • Wyciągnąć linkę z mocowania przy podwoziu i osi tylnej. • Odłączyć sprężynę odciągającą i linkę od dźwigni hamulca awaryjnego przy szczęce. Zamonto • Dokręcić nakrętkę samozabezpieczajEjcą (strzałka na rys, D 9508) na cięgle zaczepu tak,aby koła tylne dawały się z trudem obrócić ręką. Przy czym siła hamowania na obu kołach musi być jednakowa. Uwaga. Odkręcić osłonę rury wylotowe], jeżeli występuje. • Poluzować hamulec awaryjny i jeszcze raz sprawdzić w obu kołach przez otwory kontrolne, czy końce dźwigni dotykają da występów szczęk. • Obrócić koła ręką i sprawdzić, czy szczęki ocierają o bębny W razie potrzeby powtórzyć regulację. • Włożyć korek. • Opuścić samochód na koła. • Odbyć jazdę próbną i sprawdzić działanie hamulca awaryjnego. Dźwignia ręczna musi dać się zaciągnąć do ósmej zapadki. Wymontowanie i zamontowanie Finki hamulca awaryjnego Wymonto

wanie

• Ustawić samochód na podstawkach, • Samochód z katalizatorem: wymontować blaszaną osłonę przedniej rury wylotowej r katalizatora, patrz rozdział „Układ wylotowy". • W przypadku tylnych hamulców bębnowych, wymontować szczeki hamulców.

wanie

• Włożyć linkę w mocowania przy podwoziu i osi tylnej. •Włożyć klamrę przytrzymującą linkę w prowadnicach (rys. D 0054). • Włożyć linkę w tarczę nośną i wsunąć zabezpieczenie linki przed przesunięciem. • Podłączyć sprężynę odciągającą i linkę do dźwigni hamulca awaryjnego przy szczęce. • Zamontować szczęki. • Zamontować bęben hamulca. • Napęd 4x4: nasunąć zaczep na cięgło gwintowane i wkręcić nakrętkę na wcześniej zmierzoną głębokość. Uwaga, Zawsze stosować nową nakrętkę s a moza b ez p i eczaj ącą.

URZĄDZENIE ABS

* Napęd kół przednich: zaczepić linkę do :ęą,ła{rys. D 0054). < = owlec linkę w okolicy tulei z tworzywa hucznego smarem MoSz. * Sprawdzić ustawienie hamulca awaryj=go i w razie potrzeby wyregulować. • Samochód z katalizatorem: zamon-wać osłonę rury wylotowej i przykręcić rys. D 0608). * Opuścić samochód na koła.

Jrządzenie ABS Samochody Opel Vectra i Calibra mogą zyć w niektórych wersjach i opcjach vyposażone w urządzenie zapobiegające

241

poślizgowi kół podczas hamowania, tzw. ABS (Anti-Blockier-System), pochodzące z firmy Bosch. Dodatkowe wyposażenie samochodu w urządzenie ABS poza fabryką nie jest możliwe. Urządzenie ABS zapobiega blokowaniu kół podczas ostrego hamowania. Dzięki temu skraca się droga zatrzymania samochodu, szczególnie przy niskiej przyczepności podłoża, spowodowanej wodą lub śniegiem. Kontakt kół z podłożem jest najlepszy, kiedy koła obracają się jeszcze. Ponadto podczas pełnego hamowania pojazd zachowuje kjerowalność. Urządzenie ABS składa się z czterech czujników prędkości obrotowej, umieszczonych przy kołach i elektronicznego urządzenia sterującego, które przetwarza sygnały z czujników prędkości do zespołu hydraulicznego. Zespół ten z koJei steruje ciśnieniem w obwodach hamulców poszczególnych kół. Czujniki umocowane przy kołach mierzą ich prędkość obrotową i przekazują sygnał do elektronicznego urządzenia sterującego. Urządzenie oblicza średnią prędkość obrotową kół, która odpowiada w przybliżeniu prędkości samochodu. Porównując prędkość poszczególnych kół z prędkością pojazdu urządzenie sterujące rozpoznaje stan poślizgu pojedynczego koła i może stwierdzić, kiedy koło znajduje się tuż przed zablokowaniem. Kiedy jedno z kół wykazuje skłonność do zablokowania i ciśnienie płynu hamulcowego w zacisku hamulca jest zbyt wysokie w stosunku do przyczepności koła do nawierzchni, TO zaspół hydrauliczny po otrzymaniu sygnału z elektronicznego urządzenia sterującego utrzymuje stałą wartość ciśnienia w danym obwodzie. Oznacza to, że ciśnienie w zacisku hamulca już nie wzrasta, nawet przy dalszym wciskaniu pedału hamulca. Jeżeli koło wykazuje dalej skłonność do zablokowania, zespół hydrauliczny otwiera efektrozawór i ciśnienie płynu w zacisku hamufca obniża się. Dzieje się tak do chwili, kiedy koło znów zaczyna przyspieszać, wtedy ciśnienie jest utrzymywane na stałym poziomie.

242

UKtAD HAMULCOWY

Kiedy koło zaczyna przyspieszać ponad ustalony wartość, zespól hydrauliczny ponownie zwiększa ciśnienie w obwodzie, jednak nie powyżej progu ustalonego na pedale hamulca prze? kierowcę. W trakcie ostrego hamowania proces ten powtarza sie dla każdego koła, do chwili, aż nie zostanie cofnięty pedał hamulca lub na krótko przed zatrzymaniem pojazdu (prędkość samochodu poniżej 4 km/h). Uwaga, Podczas wyłączania wycieraczki może dochodzić sporadycznie do zaświecenia się lampki kontrolnej ABS. Przyczyną tego są skoki napięcia w instalacji elektrycznej, które zmuszają urządzenie sterujące ABS do samokontroli. Aby [ego uniknąć można zamoniować między silnik wycieraczki i wiązkę przewodów obwód z diodą półprzewodnikową. W celu zapewnienia prawidłowego funkcjonowania urządzenia ABS również w samochodach z napędem 4x4, wprowadzono automatyczne odłączanie napędu kól tylnych po wciśnięciu pedału hamulca. Układ zabezpieczający w elektronicznym urządzeniu sterującym powoduje samoczynne wyłączenie urządzenia ABS w przypadku wystąpienia awarii (na

przykład przerwany przewód) lub zbyt niskiego napięcia akumulatora {poniżej 10,5 V). Wyłączenie urządzenia ABS jest sygnalizowane zaświeceniem się lampki kontrolnej w zestawie wskaźników. Układ pracuje wtedy jako zwykJy układ hamulcowy i pojazd hamuje jakby nie miał ABS-u. Kiedy zaświeci się lampka kontrolna w zesiawie wskaźników, to natęży przyjąć następujący sposób postępowania: •Zatrzymać na krótko samochód, wyłączyć silnik i ponownie uruchomić. • Sprawdzić napięcie akumulatora. Jeżeli napięcie jest niższe niż 10,5 V, to podładować akumulator. Uwaga. Kiedy lampka kontrotna zaświeci się na początku jazdy i po pewnym czasie zgaśnie, oznacza to, że napięcie akumulatora było początkowo zbyt niskie, a następnie zwiększyło się w trakcie jazdy, dzięki naładowaniu przez alternator. • Sprawdzić czy końcówki przewodów podłączonych do akumulatora są dokręcone i mają prawidłowy styk. • Ustawić samochód na podstawkach, zdjąć koła i sprawdzić stan przewodów elektrycznych, prowadzących do czujników prędkości obrotowej (czy nie są przetarte}. • Dalsze czynności kontrolne należy zlecić w warsztacie

1 - elektroniczne urządzenie sreruja.ce. 2 - fampka kontrolna ABS 3 - czujnik prędkości obrotowej, w samochodach 4x4 czujniki tylne znajdują się z lewej I prawej strony przekładni głównej, 4 - zespół hydrauliczny, B - przokażnik ochrony przepisciower

OBSŁUGA UKŁADU HAMULCOWEGO

Uwaga. Przed pracami spawalniczymi z użyciem spawarki elektrycznej należy wyciągnąć wtyk złącza elektronicznego uradzenia sterującego. Wtyk wyciągnąć :y|ko przy wyła.czOnym zapłonie. Podczas prac lakierniczych elektroniczne urządzenie sterujące może być poddane temperaturom do +95"C krótkotrwale lub do -S5 a C w dłuższym okresie (około 2 godzin). Obsługa układu hamulcowego Sprawdzanie poziomu płynu hamulcowego Zbiornik płynu hamulcowego znajduje się •v przedziale silnika. Ma on dwie komory, rjo jednej dla każdego obwodu. Korek zamykający ma otwór odpowietrzający, -.lory nie może być zatkany. Obudowa zbiornika jest przezroczysta, aby można było w każdej chwili sprawdzić poziom płynu hamulcowego z zewnątrz. * Przy zamkniętym korku zbiornika ooziom płynu nie powinien przekraczać znaku MAX j znajdować się poniżej

znaku MIN (rys. 3752 Ą

• Układ napełniać tylko płynem hamul:owym odpowiadającym specyfikacji SAE J1703iDOT4 t poziom płynu opada w miarę zużywania

243

się wkładek ciernych w hamulcach tarczowych. Jest to normalne zjawisko. Kiedy poziom płynu przekracza nieco znak MIN. a wkładki cierne osiągnęły swoją granicę zużycia, to nie trzeba dolewać ptynu hamulcowego. • Jeżeli jednak poziom płynu intensywnie opada w krótkim czasie, jest to oznaką wyciekania płynu. • Należy wtedy natychmiast zlokalizować miejsce wycieku. Na ogół jest \o spowodowane zużyciem uszczelek gumowych w cylinderkach. Ze względu na bezpieczeństwo jazdy powinno SIĘ kontrolę układu hamufcowego zlecić do warsztatu. Sprawdzanie grubości okładzin ciernych Hamulce tarczowe

• • Oznaczyć kredą lub farba, wzajemne położenie obręczy i piasty kół przednich lub tylnych, aby wyrównoważone koło można było zamontować w poprzednim ustawieniu. Poluzować śruby mocuja.ce koło. • Ustawić samochód na podstawkach i zdja.ć koła. • Dokonać oględzin wzrokowych tjrubości wkładek ciernych bez płytki tylnej (rys. C 7565), Skorzystać z pomocy latarki, a do sprawdzenia wkładki wewnętrznej również z lusterka.

244

UKŁAD HAMULCOWY

•Jeżeli nie uda się ocenić grubości wkładek, to należy je oznaczyć i wymontować. • Zmierzyć suwmiarką grubość wszystkich wkładek ciernych (klocków) razem z płytką metalową. • Wkładki cierne kół przednich i tylnych osiągnęły granicę zużycia, jeżeli ich grubość [liczona z płytką metalową podstawy) zbliżyła się tfo 7 mm. W takim przypadku trzeba wymienić komplet czterech wkładek, po obu stronach osi. Uwaga. Z pewnym przybliżeniem można przyjąć, że dla przednich hamulców tarczowych wkładki cierne zużywają się 1 mm na każde przejechane 1000 km. Reguła ta odnosi się do niekorzystnych warunków użytkowania. Normalnie wkładki cierne wytrzymują, dłuższe przebiegi. Jeżeli wkładki cierne maja, 10,0 mm grubości (z płytką metalową), to wystarczą jeszcze na co najmniej 3ÓOO km. •Założyć koła zgodnie z naniesionymi wcześniej oznaczeniami i przykręcić. •Opuścić samochód i dokręcić śruby kół „na krzyż' momentem 110 N-m. Hamuiec awaryjny • Wymontować tarczę hamulca. •Zmierzyć suwmiarką grubość szczęk hamulca. •Zamontować tarczę hamulca.

Hamulce bębnowe • Wyjąć z tarczy nośnej hamulca tylnego korek gumowy, zaślepiający otwór kontrolny. • Oświetlając otwór latarką, ocenić wzrokowo grubość szczęk hamulca. W razie wątpliwości zdjąć bęben hamulca i zmierzyć grubość szczęk. • Włożyć korek gumowy, zwracając uwagę, aby uszczelnił otwór. • Opuścić samochód na kołaŁ

Ocena wzrokowa przewodów hamułco wych Stan techniczny przewodów hamulcowych • należy sprawdzać w ramach obsługi okresowej • Ustawić samochód na podstawkach, patrz rozdział „Podnoszenie samochodu \ • Oczyścić środkiem myjącym przewody hamulcowe sztywne. Uwaga, Sztywne przewody hamulcowe są zabezpieczone przed korozją powłoką z tworzywa sztucznego. Jeżeli powłoka ta jest uszkodzona, to może dojść do przerdzewienia przewodu. Dlatego nie wolno czyścić przewodów hamulcowych szczotką drucianą, papierem ściernym luh wkrętakiem. • Sprawdzić lampą sztywne przewody hamulcowe na całej długości, od pompy hamulcowej do poszczególnych cylinderków. Pompa hamulcowa znajduje się w przedziale silnika pod zbiornikiem płynu hamulcowego. • Sztywne przewody hamulcowe nie mogą hyć zgniecione, ani zagięte. Nie mogą mieć również śladów nalotu rdzy i ocierania, W razie potrzeby należy dany odcinek przewodu wymienić. • Elastyczne przewody hamulcowe łączę przewody sztywne z zaciskami jcylinderkami) hamulców. Są wykonane z materiału wytrzymującego wysokie ciśnienia, mogą jednak z czasem stać się porowate, napęcznieć lub zostać przecięte przez ostry przedmiot. W takich przypadkach należy przewód elastyczny natychmiast wymienić,

OBSŁUGA UKŁADU HAMULCOWEGO

245

* Przeginać ręką elastyczny przewód 'hamulcowy, aby odszukać ewentualne .iszkodzenie. Przewody nie mogą być skręcone, zwrócić uwagę na kolorową mię na przewodnie (o ile występuje)! t Obrócić koło kierownicy w obie strony Dd oporu do oporu. Elastyczne przewody hamulcowe nie mogą przy tym dotknąć żadnego elementu samochodu. • Połączenia przewodów elastycznych sztywnych nie mogą być zawilgocone orzez wyciekający płyn hamulcowy. Uwaga. Jeżeli zbiornik płynu hamul:owego i uszczelki pod nim są zawilgo:one, nie oznacza to od razu uszkodzenia pompy hamulcowej. Często jest to spowodowane wyciekiem płynu hamulcowego przez uszczelkę lub otwór odpowietrzający w korku zbiornika.

Wymiana płynu hamulcowego Płyn hamulcowy „łapie" wilgoć przez oorowaty materiał przewodów elasty:znych oraz przez otwór odpowietrzający w korku zbiornika. Zwiększająca się z biegiem czasu zawartość wody w płynie nhniża jego temperaturę wrzenia. W trakcie intensywnego hamowania może dojść do tworzenia się korków parowych ,v przewodach hamulcowych i w efekcie do znacznego obniżenia skuteczności "lamowania. Płyn hamulcowy powJnno się wymieniać r a2 w rokur niezależnie od przejechanych kilometrów. ,V warsztatach stosuje się do wymiany ułynu specjalne urządzenie ciśnieniowe. Ilość płynu potrzebna do wymiany ,vynosi około 500 cm 1 na każdy odpo>vietrznik • Przestrzegać zasad prawidłowego obchodzenia się z płynem hamulcowym, oatrz rozdział „Układ hamulcowy \

• Za pomocą odpowiedniej ssawki usunąć płyn hamulcowy ze zbiornika, do poziomu około 10 mm {rys. C 4732). Uwaga, Nie opróżniać całkowicie zbiornika, aby nie dopuścić do zapowietrzenia układu. • Napełnić zbiornik świeżym płynem do znaku „MAX". • Nasunąć czysty przewód elastyczny na odpowietrznik hamulca tylnego prawego [samochód bez ABS}. Pod drugi koniec przewodu podstawić odpowiednie naczynie. • Otworzyć odpowietrznik i kilkakrotnym wciśnięciem pedału hamulca {około 10 razy} wypompować siary płyn. • Zamknąć odpowietrznik i uzupełnić świeży płyn w zbiorniku. • W len sam sposób wypompować stary płyn Z pozostałych obwodów Uwaga, Wypływający płyn musi być za każdym razem czysty i pozbawiony pęcherzyków powietrza. • Oddać stary płyn hamulcowy do odpowiedniej zlewni.

246

HAMULCOUW

Dane techniczne układu hamulcowego Hamulce

przedmę

iylne

do IX 1991 Silnik

1.4; 1,6; 1,7; lub 4x4

odK

2 r 0 dm 3 14x4

1,4; 1,6; 2.0 dm' bez 1,7; 1re dm ; Turbo

991 2,0 dm 3 Turbo11 2r5 dm'

4*4

-

Tarcza hamulca Grubość rarc*v nowej Grubość Tarczy toczonej1 Gmbo4ć minima In a SiednLca zewnętrzna Chropowatość

pełna 12 r 7 mm 10,7 mm 9,7 mm 236 mm 0,01 mm

wentyl. 2 4 mm 22 mm 21 mm 256 mm 0,01 mm

wentyl. 20 mm 1B mm 17 mm 236 mm 21 0 r 01 mm

wentyl. 2 4 mm 22 mm 21 mm 256 mm 0,01 mm

wenlyL 2 4 mm 22 mm 21 mm 284 mm 0,01 mm

wentyl. 24 mm 22 mm 21 mm 2 84 mm 0.01 mm

Wkładki cierna i bez podstawy) Grubość nowych Typ okładzin

11 mm Jund 100

12 mm Jurid 100

11 mm Jurid 170

12 mm Jurid 170

12.5 mm Jurrrf 170

12 mm 11 mm Jurrd 170 Texrar T414

_

_

_

_

_

200 mm

_

_

_

_

_

_

201 mm

-

-

—

—

-

-

5 mm"

_

_

_

_

_

_

-

-

-

-

-

-

do 0.5 mm nad główki nitów TeKtar T0S2"

SebHri hamulca Średnica wflwnętfzna Maksymalna śradnioa wewnafjzna po toczeniu Grubość nowych okładzin Dopuszczalne zużycie okładzin T>p okładzin

Po wymiaru raz 25B mm dla ailmkDw 1.7 i 1rS dm J 260 mm dla samochodów z silnikami 2.0 i Z.& dm' (nepęd kól OfctaOziny giezgk hamulca artaTyjnego (samochody i lylnymi hamulcami tarę nowymi )• Cahhra od IX 1996n gcubosć Unczy hamulca nowai - 25 mm. ś'ednlca zei^Ti^trznii - 2BS mm.

- 3,5 inm.

pełna 10 mm B mrn 7 mm 270 mm S| 0 r 0 l mm

247

TYPOWE NIESPRAWNOŚCI

Typowe niesprawności układu hamufcowego Objawy

Przyczyny

-3 duży skok jdlowy

Sposób

Częściowo lirb całko wicia Przywrócić sprawność okładziny ciarne. natarty regufaror wymienić okładziny

raguJjiii/a

lub

ia szczek

Nie działa jeden obwód

Sprawdzić, czy nic ma wycieku z obwodu

layt duży skok rohoczy pedału Zbyt mskJ poziom płynu hamulświeżego n nmulca i JQBQ sprężynowanie cowego w zbiorniczku wyrównaw- hamulce czym Zapowjfiirzony układ hamulcowy

płynu.

hamulce

Tworzeme 5ię korków powietrznych, Wymianie płyn hamulcowy, odpowielizyć szczególnie po dużym obciążeniu hamulce hamufców- np. jazda w -3k elekiu hamowania, pedaf 2 i się

przewody hamulcowe

Dokujcie ił^cza przewodów hamulcowych lub wymienić przewody

Uszkodzone uszczelki boczków w Wymienić uszczelki, w pompie wyrłTrenić pompie hamulcowej lub cyhnderku części wawnęirzne lub calg pompę Uszkodzony pierścień ilok w zacisku hamulca tarczowego

Naprawić za ci 3 k hamulca

'- ?dostateczne hamowanie po- Zaolejone okładziny hamulców Wymienić okładziny • mo silnego nacisku na pedał Nieodpowredme okładziny hamulców Wymienić okładziny, stosować oryginalne

ściągają

w

Uszkodzone urządzenie wspomagające hamulcu

urządzenie wspomagające

Zużyte wkładki cierne w hamulcach tarczowych

wkfadki ciorne

jedna Nreprawidłowa ciśnienie w oponach Nierównomiernie zuzyie opony

Sp/awdzić i skorygować ciśnienie Wymianie zuSyie opony

Zaofejcmie okładany cierne

Wymianie okładziny cierna

Późna jakość okładzin na jednej osi

Wyrnisnić okładziny hamulców na 0'yginalne

Nierównomierne przyleganie nkła- Wymierne akłiiiJimy hamulców d7in Zanieczyszczone gniazda wkładek Oczyścić gniazda w zacisku ciernych w zacisku hamulca tarczowego 5korodowanv cylmder zacisku hsmul- Wymienić za-cisk

243

UKŁAD HAMULCOWY

Objawy Hamulce

ściągają

Sposób postępowania

Przyczyny

w

|edną Nierównomiernie cierne

zużyte

wkładki Wymienić wkładki cierne w oŁłU kołach

Zalane tłoczki w cyłmderku hamulca Naprawić cylinderek bębnowego Hamulce wliczają sie samo- Zatkany otwór kompensacyjny w Oczyścić pompq hamglcowa. i wymienić jej części czynnie pompie hamulcowej Za mały lu? między popychaczam Sprawdzić luz i tłoczkiem pompy Hamulce |azdy

sie podczas Zatkany otwór kompensacyjny w Oczyścić pompę, hamulcowa ' wymienić jej części pompie hamulcowe! Za mały fiD mrędiy po pycha czam Sprawdzić luz i tłoczkiem pompy hamulcowej Nie zwolniony do końca hamulec Wyregulować hamulec awaryjny wymienić linkę hamulca

awaryjny

lub

Zatkany otwór dławiący w specjal- Oczyścić pumpę hamulcową i wymienić jaj części orgz płyn hamulcowy nym zaworze hamulca larczowego Osłabiane sprężyny ściągając a szczę- Wymienić sprężyny ściągająca ki hamulca bębnowego Drgania kół podczas hamowania Nieodpowiednie okładziny cierne Miejscowo hamulca

skorodowana

Wymienić okładziny, stosować części oryginalne

tarcza Starannie wygładzić tarczę kamieniem szlifierskim

Bicie boczne tarczy hamulca

Tarczę pdddat obróbce lub wymienić

Zużyte okfadziny Sicsak hamulców

Wymienić okładziny

Owalny bęb&n hamulca

Przetoczyć bęben lub wymianie

Wkładki cifcrne me cofają, się od Skorodowana cylindry w zaciskach Naprawić lub wymmnic zaciski tarczy hamulca, koła dają się z hamulców tarczowych trudem obrocie ręka. Nierównotriiarne zużycie wHa- Nieodpowiednia wkładki cierne dek ciernych

Wymienić wHadki cierne, stosować oryfl> nalne

Zanieczyszczone gniazda ciernych w zacisku hamulca

Oczyścić gniazda wkładek ciernych

Zalany tłok w zacisku hamulca

Sprawd?ic ustawienie tłoka (pierścienia tloha)

Nieszczelny uktad hamulcowy

Sprawdzić szczelność układu hamulcowego

TYPOWE NIESPRAWNOŚCI UKŁADU HAMULCOWEGO

Objawy

Pizyczyny

249

Sposób postępowa ni a

Klinowe zużywanie się wkładek Tarcza hamulca nia obraca srę Sprawdzić powierzchnie mocowania zacisku - sinych równolegle do zacisku hamulca

Hamulce ,,piszczą,"

Korozja w zacisku

Usunąć

Tfok zacisku pracufe nieprawidłowo

Sprawdzić u sławienie iloka (pierścienie tłoka)

Zmiany warunków atmosferycznych Wie wymaga naprawy, jeżeli „piszczenie" (wilgotność powietrza) występuje po długim postoju w wilgotnym powietrzu i nie pojawia się już po pierwszym hamowaniu Nieodpowiednie wkładki cierne

Tarcza hamulca nie obraca równolegle do zacisku hamulca

Wymienić wkładki cierne, stosować O'yginalne części, grzbiei wkładek posmarować pasta, zapobiegającą „piszczeniu" się Sprawdzić powierzchnie mocowania zacisku

Zanieczyszczone gniazda wkładek OczyScić gniazda wkładek ciernych w ciernycłi w zacisku hamulca zacisku hamulca Nieodpowiednia szczęk

okładziny cierne Wymienić okładziny

Okładzina cierna nie przylega do Wymienić okładziny szczęki Zanieczyszczone hamulce bębnowe

hamulce

Os.łabione sprężyny ściągające szczę- Wymienić sprężyny ki hamulca bębnowego hflmulca

Objaw działania - nL

Objaw normalny

Bicie boczna tarczy hamulca lub za Sprawdzić bicie i odchyłkę grubości, tarczę duża odchyłka grubości poddać obiobce lub wymienić Tarcza hamulca nie obraca się równo- Sprawdzić powierzchnie mocowenia zalegle do zacisku hamulca cisku Odkształcenie bębna hamulca wsku- Spróbować zamienić tarcze kół lub korzysttek złego przykręcenia tarczy koła niej przetoczyć bęben z przykręconym kołem

Koła i ogumienie

Wiadomości wstępne Samochody Opel Vectra i Calibra są wyposażone w koła i opony różnej wielkości, zależnie od mocJelu i wyposażenia. Wszystkie obręcze mają głębokość wytłoczenia równą 49±1 mm. Jest to odległość środka obręczy do powierzchni jej przylegania z tarczą hamulca. Obręcze kól są typu przelotowego, to znaczy mają w środku otwór do centrowania na piaście. Aby zapobiec przywarciu obręczy do piasty wskutek korozji, zaleca się nanieść cienką warstwę smaru na miejsce osadzenia obręczy przed każdym montażem koła. Wszystkie obręcze kół są typu uszczelnionego (Hump}. Uszczelnienie stanowi wytłoczone zgrubienie na obręczy, które nie pozwala na zsunięcie się opony bez dętkowej nawet na bardzo ostrych zakrętach. Uwaga. Śruby mocujące obręcze kół zarówno stalowe, jak i odlewane mają tę samtj długość i wymiar: M 1 2 X 1 , 5 , pod klucz 17 mm. Wszystkie śruby dokręca się momentem 110 N»m. Uwaga. Ze względu na zachodzące zmiany techniczne, podane w tablicy wymiary kół i zalecane ciśnienia powietrza mogą hyc dfa starszych modeli już nieaktualne.

Dlatego zaleca się skontaktować z warsztatem, w celu uzyskania aktualnych danych. • Utrzymywać ciśnienie w kole zapasowym o wartości odpowiadającej maksymalnemu obciążeniu koła tylnego. • Wszystkie dane dotyczące ciśnienia odnoszą się do opon zimnych. Ciśnienie wzrastające po dłuższej jeździe o 0,02^.0,04 MPa nie powinno być zredukowane. • W oponach zimowych stosuje się z reguły ciśnienie wyższe o 0,03 MPa, Należy się przy tym stosować do zaleceń producenta posiadanych opon. Zwracać uwagę na ograniczenia prędkości jazdy z oponami zimowymi. • Przy jeździe sportowej zaleca się zwiększenie ciśnienia w kołach przednich i tylnych o 0,03 MPa. Jako wartość wyjściową należy przyjąć ciśnienie wymagane dla danego obciążenia osi. • W przypadku holowania przyczepy zwiększyć ciśnienie w oponach do wartości podane] w kolumnie ,.pełne obciążenie". • Jeżeli nastąpiła zmiana obręczy kół na niefabryczne i mają być użyte całkowicie zakryte kołpaki ozdobne, to należy wprowadzić wydłużone zaworki. Zwracać uwagę, aby szczeliny w obręczach kół zapewniały wystarczające chłodzenie hamulców.

251

KOŁA I OGUMIENIE

Wymiary obręczy i opon Model

Veclra

Napęd

kał przednich

4x4

Silnik

T4WV. Xl6 5Z 165V E15NZ. C16NZ. E1BNVR 17YD. I? DH

Łół przednich i 4*4

5V*Jx14 5'AJ * 14 5J*15 5"AJx 14

Opon? radialne beidętkowa

Ciśnienie w oponach JMPE]

Obcii|zeniB częściowe TV

Obciążanie p elfie Przód Tyf

0.20

0.18

0,22

0,24

195/60 R 14-85 V 0,20 195/60 R 15-S7TlubV 0,20 1B5/7OR l3-B4QTv^S 0.20

0,18 0,18 0,13

0,22 0,22 0,22

0,24 0,24 0,24

175/70P 14-S4T

ClBNZ. 1S5V 17TO

BVaJ x 14 6%J * 14 6Jx 15

175/7DF 14-B4T 195/GOFI 14-S5V 195/60P 15-87T

0,22 0.22 0,22

0,20 0,20 0,20

0.24 0.24 0,24

0,25 0,26 0,26

C20NŁ. C20XE

57 ? J X 14" BJx 15 5 A J x 14

195/60R 14-e5V" 195/60 R 15- 37 V 175/70F14-E4 0M+5

0,24 0,24 0,24

0,22 0,22 0,22

0,25 0,25 0,25

0,27 0,27 0,27

X20XEV

5'/zJ x 14 GJ* 15

195/60R14-a5V 195/60R15-37V

0,25 0,24

0,23 0,22

0,27 0,25

0.29 0,27

0,2 7z 195/50R15-B7V 135/eOR15-o7QM+S 0,27

0,25" 0,25

0 r 28 J I 0,23

0.30" 0.30

C25XE

5 J * 15 6 J * 15

C2ONE

5VzJ X 14 GJ* 15 5Jx 15 &VŁJ x 14

lfl5/fiOR 14-85V 195/GOR15-87V 205/55 R 15-87V11 175/70 R 14-B4OM+S

0,24 0.24 0,24 0,24

0,22 0.22 0,22 0,22

0,25 0.25 0,25 0,25

0.32 0.32 0 32 0,32

X20XEV

5'/zJ x 14 6 J K 15

195/50P14-S5V 195/E0R15-B7V

0,25 0.24

0.23 0,22

0.25 0,23

0,29 0,27

CZOLET

6Jx 16 6Jx 15 4 1 . 15

0,27" 205/50 ZH 16"" 195/60P15-E7OW+S 0.24 T125/B5R15-95M" 0,42

0,26" 0.22 0,42

O,28;| 0.25 0,42

0,34J1 0 32 0,42

0,24 0.24 0.24 0.24

0,22 0,22 0,22 0.22

0.25 0.25 0.25 0.25

0,32 0,32 0,32 0,32

0.25" 0,22

0.29-1 0.25

0.34" 0,32

ftofo zapasowe) Calibra

ObreGi

195/6OR 14-B5V" 195/60P 15-B7V ZO5/55P 15-B7V; l75/70Rl4-a4GM+S

CZONE. XZOXEV C2OXE

5'/J x 14 6J x 15 6J x 15 5'/J x 14

C2OLET

SJ>: 16 6J x 15

C25XE

GJx 15 SJ >r 15

205/55R15-87W 1 195/60R15-37W

0.26 Or26

0.24 0.24

0.Z7 0.27

0,33 0,33

4.00B* 15

T125/85P15-95F Ł

0 r 42

0 r 42

0.42

0.42

(kulo zapasowe}

0,2 8" 20S/S02R 16 » 195/60 R 15 • 87 OM+5 0,24

C 20 NE. Przy prcdta]5ciBch do 130 krn/h c^nfeme można obniżyć o 0 04 MPa (ci&menie komfortowe] |azdv). ftozrnrdr ren nie moSE liyC używany jaka n n i v , ITH 1 1 - MB n»i?n ' I K I II 1.1 I inruŁhów przec iwfini sg Dwych. Tylko C 2ONEi X 20 XF.V

252

KOŁA I OGUMIENIE:

Oznaczenie obręczy i opon Przykład oznaczenia obręczy: 5'/ ? Jx14H2ET49 5 1 /! - szerokość wnęki obręczy w calach, J - oznaczenie literowe wysokości obrzeza obręczy, x - znak obręczy o wgłębionym profilu, 14 - średnica obręczy w calach. H2 - obręcz z wygarbieniem okrągłym dwustronnym, ET49 - głębokość wytłoczenia 49 mm.

Przykład oznaczenia opony: 195 - szerokość opony w milimetrach, /70 - stosunek wysokości opony do szerokości, tu wysokość wynosi 70% szerokości. Bez oznaczenia (np. 175 SR 14} 82% dla opon radialnych standardowych, H - klasa prędkości, tu do 210 km/h (nie zawsze jest podawana), R - opona radialna fbez oznaczenia opona diagonalna), 14 - średnica obręczy w calach.

SYMBOLE PRĘDKOŚCI Oznaczenie literowe

Dopuszczalna prędkość maksymalna

D S T

160 krn/K 180 km/h 190 km/h

H

V W

zn

210 km/h 240 km/h 27 0 km/h ponad 270 km/h

89 - wskaźnik nośności. H - symbol dopuszczalnej prędkości. Literowe oznaczenie dopuszczalne) prędkości jest umieszczone za rozmiarem opony i odnosi się zarówno do opon letnich, jak i zimowych. Uwaga. Oznaczenie M+S między liczbami 14 i 89 odnosf się do opon zimowych. Data produkcji opony Data produkcji jest umieszczona na boku opony w kodzie producenta. Przykład: DOTCUL2 UM8 244 < TUBELESS D0T - Department of Transportation [Ministerstwo transportu USA), CU - skrót producenta opony, L2 - wielkość opony, UM8 - wykonanie oponyH 244 - data produkcji, tu: 24 tydzień roku 1994.
Wymiana kól Podczas zamiany kól nie powinno się zmieniać kierunku obrotu opon, ponieważ opony dostosowują się do tej zmiany po początkowym większym zużyciu. Opony kół przednich zużywają, się ze względów konstrukcyjnych szybciej niż opony kół tylnych. Dlaiego zaleca się przełożenre opon z osi tylnej w miejsce zużytych opon os[ przedniej i założenie na kołach tylnych nowych opon. Dzięki temu wszystkie opony mają zbliżony okres eksploatacji. Dokręcanie obręczy kół powinno się odbywać za pomocą klucza dynamometrycznego, co zapewni równomierne dokręcenie śrub. Opony powinno się wymieniać nie pojedynczo, ale przynajmniej parami na jednej osi. Przy czym opony z głębszym profilem montować zawsze na osi tylnej, aby zapewnić wysoką stabilność jazdy.

ŁAŃCUCHY PRZECIWŚLIZGOWE

Uwaga. Podczas wymiany i demontażu opon bezdętkowych powinno się również wymienić ze względu na bezpieczeństwo zawór gumowy. • Ściągnąć ręką kołpak ozdobny. Podczas montażu kołpak tak założyć, aby zawór znalazł się w przewidzianym do tego A^ci^ciu. W przypadku obręczy ze stopu lekkiego podważyć kołpak ostrożnie wkrętakiem. •Aby zapobiec przywarciu obręczy do piasty wskutek korozji w miejscu osadzenia, zaleca się otwór centrujący obręczy smarować przed montażem ?marem do łożysk tocznych. • Obręcze ze stopu lekkiego sa. chronione arzed utlenieniem warstwą lakieru bezbarwnego. Podczas wymiany kół zwracać uwagę, żeby nie uszkodzić tej warstwy. W razie uszkodzenia uzupełnić •owłókę lakierem bezbarwnym. • Oczyścić zanieczyszczone śruby. Wymienić śruby z uszkodzonym lub skorodowanym gwintem. Stonkową powierzchnię łbów śrub powlec cienko smarem. Uwaga. Nie nanosić na gwint śrub smaru, ani oleju, • Śruby kół dokręcać „na krzyż" w kilku przejściach. Uwaga. Jednostronne lub nierównomierne dokręcenie śrub może spowodować naprężenie obręczy i/lub piasty koła. Dla wszystkich śrub kół, moment dokręcania wynosi 110 N-m.

Docieranie opon Nowe opony mają w wyniku procesu produkcyjnego gładka. powierzchnię bieżnika. Dlatego nowe opony lub nowo założone koło zapasowe wymagają docierania. W trakcie docierania ściera się gładka powierzchnia bieżnika wskutek zapoczątkowanego procesu zużycia. Podczas przejeżdżania pierwszych 300 km na nowych oponach należy jechać bardzo ostrożnie, szczególnie na mokrych nawierzchniach.

2G3

Przechowywanie opon • Opony należy przechowywać w miejscach suchych, chłodnych, ciemnych i możliwie pozbawionych przeciągów. Opony nie mogą stykać się z olejami i smarami, • Opony przechowywać w piwnicy lub w garażu w pozycji leżącej lub zawieszonej. • Przed zdjęciem koła zwiększyć nieco ciśnienie w oponie (o O,O3„ŁO,O5 MPa). • Dla opon zimowych najlepiej mieć oddzielne obręcze, gdyż przekładanie opon jest kosztowne i na ogół nieopłacalne. Zdejmowanie i zakładanie opony wpływa niekorzystnie na jej trwałość. Wy równoważenie kół Koła zamontowane fabrycznie w samochodzie są już wyrównowazone. Wyrównoważanie kół jest konieczne, aby zrównoważyć niejednorodność materiału i nierównomierny rozkład mas. Podczas jazdy n i ewy rów no ważenie kół objawia się ich trzepotaniem i zjawiskiem galopowania. Przy większej prędkości zaczyna drgać koło kierownicy. Na ogół drgania te występują tylko w określonym zakresie prędkości i zanikają przy mniejszej lub większej prędkości. Tego rodzaju objawy mogą z czasem doprowadzić do uszkodzenia przegubów zawieszenia, przekładni kierowniczej i amortyzatorów. Koło powinno się oddawać do wyrównoważenia co 15 000 km przebiegu i po każdej naprawie opony, ponieważ zużycie bieżnika i naprawy zmieniają rozkład mas w ogumieniu.

Łańcuchy przeciwślizgowe Łańcuchy przeciwślizgowe wolno stosować tylko na kołach osi przedniej, również w przypadku napędu wszystkich kół. Przed nałożeniem łańcuchów zdjąć kołpaki kół. 2 łańcuchami przeciwślizgowymi nie wolno jechać szybciej niż 50 km/h. Na

254

KOŁA | OGUMIENlt

drogach oczyszczonych ze śniegu i lodu łańcuchy trzeba zdjąć. We wszystkich modelach samochodu wolno stosować tylko łańcuchy z małymi ogniwami, które odstają od czoła i wewnętrznej powierzchni opony nie więcej niż 15 mm. Powinno się stosować łańcuchy zalecone przez firmę Opel. Nieprawidłowe zużycie opon • W kołach przednich boki bieżnika zużywają, się szybciej niż jego środek [rys. SX-4603). Jest to zjawisko normalne. Pochyfenie drogi może powodować wyrażniejsze zużycie boku bieżnika od strony osi jezdni [w kole lewym bok wewnętrzny, w kole prawym bok wewnętrzny).

jazdy. Dlatego błędem jest upuszczanie powietrza z nagrzanej opony. • Przy zbyt wysokim ciśnieniu powietrza szybciej zużywa się środek bieżnika, ponieważ w tym miejscu opona staje się bardziej wypukła. • Przy zbyt niskim ciśnieniu powietrza opona toczy się bardziej po brzegach, natomiast środek pozostaje wgłębiony do środka. Szybciej zużywa się wtedy bok bieżnika. • Złe ustawienie kół i niewy równo ważenie pozostawiają typowy ślad zużycia, który umożliwia postawienie diagnozy. Usuwanie drgań kół przednich

• Nierównomierne zużywanie się bieżnika opony jest najczęściej wynikiem utrzymywania nieprawidłowego ciśnienia w ogumieniu, ale może być również spowodowane złym ustawieniem kół, ich mewyrównoważeniem, uszkodzeniem amortyzatorów lub obręczy. • Schodkowe zużycie bieżnika (patrz rys. X-4604) jest najczęściej oznaką przeciążenia samochodu. • W pierwszym rzędzie należy zwracać uwagę na prawidłowe ciśnienie powietrza w oponach. Ciśnienie powinno się sprawdzać nie rzadziej niż raz na miesiąc. • Ciśnienie powietrza sprawdzać tylko przy chłodnych oponach. Rośnie ono z nagrzewaniem się opon podczas szybkiej

Drgania koła kierownicy, pojawiające się przy określonej prędkości, wskazują zazwyczaj na niewy równo ważenie kół. Sprawdzenie • Sprawdzić ciśnienie powietrza w oponach i ewentualnie skorygować. • Odbyć jazdę próbną. Określić możliwie dokładnie okoliczności występowania usterki: prędkość, stan drogi, jazda na zakręcie, jazda na wprost • Ustawić samochód na podstawkach, patrz rozdział „Podnoszenie samochodu". • Sprawdzić centrowanie obręczy na piastach. Piasta lub bęben hamulca muszą wystawać poza kołnierz obręczy lub przynajmniej zrównać się z nim. W innym przypadku trzeba obręcz wymienić.

USUWANIE DFtGAN KOŁ PRZEDNICH

• Sprawdzić zawieszenie koła. Ocenić stan tulel metalowo-g urnowych, przegubów, amortyzatorów i obręczy. • Wymontować koła i oczyścić. Usunąć :iirzy tym kamienie z rowków bieżnika, • Sprawdzić, czy bieżnik nie ma śladów ulackowatego zużycia, które mogą powitać podczas gwałtownego hamowania z alokowaniem kół. • Sprawdzić głębokość bieżnika poszczególnych opon i porównać między sobą. Jezefi zużycie opon przednich i (lub) tylnych fest nienormalne, to należy sprawdzić geometrię kół osi przedniej oraz :vJnej i ewentualnie wyregulować. Zbieżność należy ustawić w górnym zakresie odchyłek Uwaga. Do pomiaru jest potrzebny spezjaJny przyrząd diagnostyczny, którym na :gół dysponują tyEko warsztaty. • Wykonać jazdę próbny i sprawdzić, czy _sterka jeszcze występuje. Sprawdzanie bicia kół • Przystawić czujnik zegarowy do czoła ;ipony podniesionego koła, a następnie jo je] boku. Obracać koło powoli ręką i :dczytać wskazania czujnika. Zaznaczyć '.:eóą miejsca występowania największego bicia osiowego i promieniowego ^pony. Dopuszczalne bicie osiowe .vynosi 1,2 mmH a bicie promieniowe 18 mm. • Jeżeli koło wykazuje większe bicie, to ^aleźy je wyrównoważyć na wyważarce itacjonarnej. Mocowanie koła do ,vywaźarki musi się odbywać w ten sam iposób jak na samochodzie, Niedopusz:zalne jest stosowanie uchwytu E łóżkowego, mocującego koło w środ•owyrn otworze obręczy. Dopuszczalne -•lewy równo ważenie szczątkowe wynosi 5 g dla obu płaszczyzn.

Usuwanie bicia promieniowego • Spuścić powietrze z opony i wcisnąć ^opkę opony w głąb wnęki obręczy. • Obrócić oponę na obręczy o 120°

255

• Napompować oponę i ponownie sprawdzić bicie promieniowe. • Jeżeli nadal jest przekroczona dopuszczalna wartość, obrócić oponę na obręczy 0 dalsze 12Oc i skontroFować bicie. • Jeżeli bicie nie przekracza maksymalnej wartości, wy równoważyć koło.

Sprawdzanie bicia obręczy •Przystawić czujnik zegarowy do obręczy bez opony, zamontowanej na wyważarce lub w samochodzie. • Sprawdzić bicie poosiowe i promieniowe obręczy. Bicie promieniowe (odchyłkę ko-łowości) należy mierzyć na barku obręczy, a bicie osiowe na obrzeżu obręczy. Nie uwzględniać przy tym miejscowych wychyleń czujnika, spowodowanych nierównościami materiału. Dopuszczalne bicie osiowe obręczy stalowych wynosi 1,0 mm, a bicie promieniowe 0,8 mm. Dopuszczalne bicie osiowe obręczy z lekkich stopów wynosi 0,3 mm, a bicie promieniowe 0,25 mm. • Jeżeli wartości te są przekroczone, wymienić obręcz. Montaż kół do samochodu • Przy samochodzie ustawionym na podstawkach założyć koła w taki sposób, aby miejsca maksymalnego bicia promieniowego znalazły się u góry. W tym ustawieniu przykręcić śruby mocujące koła po przekątnej kluczem dynamometrycznym, stosując moment dokręcania 110 N-m. Uwaga, Jeżeli różnice w zużyciu poszczególnych opon są niewielkie, to koła z najmniejszym biciem promieniowym 1 najmniejszym założonym ciężarkiem wyważającym należy założyć na oś przednią. • Odbyć jazdę próbną. Jeżeli nadal będą występowały drgania przedniego zawieszenia lub koła kierownicy, może to być s p o wod owa n e n i e wy rów n owa żeniem szczątkowym, które można usunąć przez wyrówn o ważenie kół na samochodzie.

2G6

KOŁA J OGUMIENIE

Wyrównaważanie kół na samochodzie • W trakcie wyrównoważama kół napędzanych należy umieścić pod zawieszeniem obu kół podstawki z czujnikami. • Wyrównoważane koła są napędzane silnikiem samochodu, dzięki czemu pracują, synchronicznie. Samochód z nrerozłączanym napędem czterech kół musi mieć uniesioną przednia, i tylny oś. Jeżefi dysponuje się czterema podstawkami pomiarowymi, to samochód z napędem 4x4 może mieć koła wyrównoważane w jednym przebiegu. • Odbyć jazdę próbną. Jeżeli zakłócenia pracy kół nadal nie zostaną usunięte, oznacza to, że opona (-y) wykazuje nadmierne przemieszczeń ja promieniowe lub skośne. W warunkach warsztatowych nie można ich zmierzyć. W lakim przypadku pozostaje jedynie wymiana opon. Opony powinno się wtedy wymieniać parami.

Nie wolno również zakładać kół zapasowych pochodzących z samochodów innych producentów. • Nie jest dopuszczalne zakładanie na koła zapasowe łańcuchów przeciwśniegowych. Jeśli zmuszeni jesteśmy skorzystać z łańcuchów, a przednie koło trzeba zastąpić zapasowym, to łańcuchy montuje się na koło tylne, które przekładamy na oś przednią, Koło zapasowe jest wtedy montowane na oś tylną. • Na obręczy koła zapasowego nie wolno montować opon letnich, ani zimowych. • Nie wolno montować dwóch lub więcej kół zapasowych. • Nie zakładać kołpaków na koło. • W przypadku napędu 4x4 n\e wolno przejechać na kole zapasowym więcej niż 50 km. Jeżeli trzeba przejechać dłuższy odcinek, to wyłączyć napęd kół tylnych. W tym celu wyciągnąć bezpiecznik numer 19 w skrzynce bezpieczników. Po wymianie koła zapasowego, z powrotem włożyć bezpiecznik.

Koło zapasowe awaryjne

Obsługa ogumienia

Samochody Opel Vectra 4x4 oraz Calibra są wyposażone w wąskie koło zapasowe, które zajmuje mniej miejsca w bagażniku. Podczas korzystania z tego typu koła należy stosować się do poniższych wskazówek: • Koło zapasowe awaryjne może być montowane na osi przedniej i tyJnej. • Z koła można korzystać tyiko przejśctowo i w krótkim czasie. Zastąpić je kołem normalnym najszybciej, jak to możliwe. m Po zamontowaniu koła zapasowego należy w nim najszybciej, jak to możliwe, sprawdzić ciśnienie powietrza. Ciśnienie lo powinno wynosić 0,4 MPa, • Z zamontowanym kołem zapasowym nie można jechać szybciej ni? 80 km/h. Należy unikać gwałtownego przyspieszania, silnego hamowania i zbyt szybkiego pokonywania zakrętów. • Koło jest przystosowane do danego typu pojazdu. Dlatego nie wolno go stosować w innych wersjach samochodów.

Sprawdzanie w oponach

ciśnienia powietrza

• Ciśnienie powietrza sprawdzać tyJko przy oponach zimnych. • Ciśnienie powietrza sprawdzać raz w miesiącu oraz w ramach okresowej obsługi technicznej. Wymagane wartości ciśnień podano w tablicy w rozdziale „Koła i opony'. • Dodatkowo powinno się sprawdzać ciśnienie w oponach przed dłuższa, jazdą po autostradzie, ponieważ wystąpią wtedy największe cieplne obciążenia opon. Sprawdzanie profitu bieżnika Jeżeli koła są wyrównoważone, i ustawienie i działanie amortyzatorów prawidłowe oraz mają zalecane ciśnieni powietrza, to bieżnik opon powinien zużywać równomiernie na cal obwodzie. Nie można podać granicznej

257

PRZYCZYNY PRZYSPIESZONEGO ZUŻYCIA OPON

tzw, wskaźników maksymalnego zużycia (rys. B16-261), oznacza to konieczność wymiany opony. Uwaga, Opony brotno-śniegowe (typ M+S) spełniają swoją rolę tylko wtedy, gdy głębokość ich bieżnika przekracza 4 mm. Uwaga. Odszukać na oponie ewentualne pęknięcia i sprawdzić ich głębokość małym wkrętakiem. Jeżeli pęknięcie sięga do osnowy, to przenikająca woda powoduje korozję kordu stalowego. Może to prowadzić do oddzielania się bieżnika od osnowy i opona wtedy pęka. Dlatego, jeżeli pęknięcia bieżnika są głębokie, to ze względu na bezpieczeństwo jazdy powinno się oponę wymienić.

przebiegu dla opon różnych marek, Donieważ ich trwałość zależy od różnych warunków: - stanu nawierzchni jezdni, - ciśnienia powietrza w oponach, - stylu jazdy, - pogody. Szczególnie sportowy styl jazdy, gwałtowne ruszanie i hamowanie znacznie =kracai3 żywotność opon. Uwaga, Zgodnie z wymaganiami okreśonymi w przepisach prawnych, głębokość bieżnika nie może być mniejsza niż 1,5 mm. Zaleca się jednak wymianę opon po osiągnięciu przez bieżnik głębokości 2 mm. Kiedy opona zbliża się do granicy zużycia .wyznaczonej przepisami, a którą można -ozpoznać po pojawieniu się dna bieżnika w miejscach umieszczenia na obwodzie

Sprawdzanie

zaworu

powietrza

• Odkręcić kapturek z zaworu przy kofe. • Nanieść na zawór nieco wody z mydłem. Jeżeli tworzą się pęcherzyki powietrza, to należy dokręcić zawór odwrotną stroną kapturka. Uwaga, Do dokręcania zaworu używać tylko metalowego kapturka. Kapturek taki można nabyć na stacjach benzynowych. • Jeszcze raz sprawdzić zawór. Jeżeli nadal tworzą, się pęcherzyki powietrza lub zawór nie daje się dalej dokręcić, wymienić go, •Zabezbieczyć zawór kapturkiem.

Przyczyny przyspieszonego zużycia opon Sposób zużycia opony Znaczne zużycie bocznych części bieżnika

Przyczyna zużycia Za niskie ciśnienie powietrza w oponie

Znaczne zużycie środkowe] części bieżnika, na całym Zd wysokie ciśnienie powietrza w oponie i fałdowane starcie boku bieżnika

SlalycEne i dynamiczne niewyrownowazanie koła. Ewentualnie nadmierne bicie baczne obtsejy. zbyt duży IUŁ w sworzniach zwrotnicy

"nfaldowana

Statyczne niewyrówn owa żenię koła. ewentualnie nadmierne bicie promieniowe obręczy

środkowe] CZĘŚCI bieżnika

25S

KOŁA I OGUMIENIE

Sposób zużycia opony Miejscowe starcie Środka bieżnika

Przyczyna zużycia

Gwałiowoe hamowanie z blokowaniem kół

Łusko watę hjb ząb kowana ? użyci a bioznika. w skrajnych Przeciążenie sam och od u. Sprawdź, czy przypadkach zwiapane z przerwaniem osnowy, widoczne strona opony nie ma pęknie, lej po pewnym Zqbkowane krawędzie rzeźby bieżnika

Nieprawidłowe u sławienie kot Tarcie opony o nawierzchnią. W]) rzypadku kół tylnych sprawdzić slan amonyzatora!

Zadarcie boczne po jednej stronie rzeźby bieżnika w kole Nieprawidłowa zbieżność ktił. Tarcie opony o nawierzchurzednim nie.. Szybka jazda na zakrtjiach Większe zużycie wewnęrrznego lub zewnętrznego barku Za duża lub za mała zbieżność koi bieżnika Pęknięcia osnowy. Początkowo widoczne lylko od Najechanie z duża, prędkością, na ostry kamień, złącze szyn wewngtrz opany i podobne przeszkody Jednostronne zużycie bieżnika

Sprawdzić pochylenie

Nadwozie

Wiadomości wstępne Samochody Opel Vectra i Calibra mają nadwozia samonośne. Podłoga, elementy roczne, dach i błotniki tylne sa. połączone ze sobą metodą zgrzewania. Dlatego .viększe naprawy nadwozia mogą być .--•ykonywane tylko przez specjalistyczny //arsztat blacharski. ^okrywa przedział silnika, pokrywa r/lna, drzwi oraz błotniki przednie są przykręcane i dają się łatwo wymienić, ^odczas momażu tych elementów nafeży koniecznie zachować właściwe szczeliny ,vzajemnego dopasowania. Inaczej mogą ,vysta_pfć na przykład stukanie drzwi tub zwiększony szum wiatru podczas jazdy.

Szczelina musi być jednakowa na całej długości. Przednia i tylna szyba są przyklejane. Ich wymianę powinno się powierzać stacji Opla. Uwaga, Podczas uzbrajania nadwozia po naprawie zwracać uwagę na prawidłowe podłączenie punktów masowych. Wysoka oporność przejścia może spowodować, szczególnie w trakcie uruchamiania, przeciążenie elektronicznego urządzenia sterującego, a w ekstremalnych warunkach nawet jego zniszczenie. Wymontowanie i zamontowanie zderzaka przedniego Wymontowanie (Vectra) • Wymontować kratę wlotu powietrza do chłodnicy. W tym celu wcisnąć kolejno wkrętakiem zaczepy i wyciągnąć kratę do przodu [rys. D 0106). • W samochodzie z reflektorami przeciwmgłowymi wyciągnąć wtyk przewodu przy reftektorze przeciwmgłowym.

DDIDE

• Silnik gaźnikowy; odkręcić dwa blachowkręty między zderzakiem przednim a prawą wnęką koła i odchylić klapę odprowadzenia wody (rys. D 0107). • Odkręcić blachowkręty między zderzakiem przednim, a prawg wnęką koła z prawej i lewej strony.

260

W AD WOZIE

• Podłączyć przewód elektryczny zasilający reflektory przeciwmgłowe, jeżeli występują w samochodzie. • Zamontować kratę wlotu powietrza, wprowadzając ją w dolne otwory i wciskając u góry. Wymontowanie (Cafibra) • Odkręcić dwie śruby we wnęce prawego i lewego koła oraz Śruby u góry t u doJu zderzaka (strzałki na rysunku D 2050). Zdjąć zderzak (z pomocą drugiej osoby). • Odkręcić od spodu dwie nakrętki mocujące przy podtużnicach i wyciągnąć zderzak do przodu (rys. C 8502A). Zamon towanie •W razie potrzeby wyciąć w zderzaku otwory pod reflektory przeciwmgłowe, w miejscach przetfoczonych (strzałki na rysunku C B5O2A). • Włożyć korki (1), jeżeli były zamontowane. • Korzystając z pomocy drugiej osoby, wsunąć zderzak na prowadnice i przykręcić do podłużnie. • Podnieść klapę odprowadzenia wody i przykręcić blachowkręty.

Zam on to wanie • Korzystając z pomocy drugiej osoby wsunąć zderzak na prowadnice, wyrównać i przykręcić. Wymontowanie i zamontowanie zderzaka tylnego Wymontowanie fVeotra) • Wymontować oświetlenie tablicy rejestracyjnej, • Wymontować pokrycie pasa tylnego. • Odkręcić dwie nakrętki w tylnym pasie. • Wyciągnąć zderzak do tyłu z plastykowych mocowań w pasie tylnym.

WYMONTOWANIE I ZAMONTOWANIE POKRYWV PRZEDZlAfcU SILNIKA

261

• Wyciągnąć wtyczkę oświetlenia przedziału silnika. • Zaznaczyć flamastrem położenie śrub mocujących pokrywę względem zawiasów. • Odkręcić pokrywę od pałąków o bu zawiasów i zdja_ć z pomocą drugiej osoby. Zamon towanie

Uwaga. W tym celu wcisnąć oba języczki zabezpieczające bocznych prowadzeń rys. CB5O2B).

Zamontowanie • Założyć zderzak. • Wcisnąć z boku plastykowe elementy •nocowania zderzaka i przykręcić zderzak. • Umocować wewnętrzne pokrycie pasa rylnego. • Zamontować oświetlenie tablicy rejes* :racyjnej.

• Założyć pokrywę z pomocą drugiej osoby \ przykręcić zgodnie z naniesionymi znakami. • Podłączyć przewód elastyczny do pompki spryskiwacza i przewody elektryczne oświetlenia przedziału silnika. Zamontowanie nowej pokrywy •Wkręcić zderzak gumowy (A - rys. 0-4802) i przykleić w środku pokrywy tłumik gumowy (B), Wkręcając lub wykręcając zderzak gumowy ustalić odstęp pokrywy od błotnika.

Wymontowanie (Cafibra) • Odkręcić dwie śruby z wnęk lewego prawego koła oraz trzy śruby u góry dwie po bokach zderzaka. Zdjąć zderzak z pomocą drugiej osoby. Zamontowanie • Korzystając z pomocy drugiej osoby vsunąć zderzak na prowadnice, wyrównać i przykręcić. Wymontowanie i zamontowanie pokrywy przedziału silnika Do wymontowania pokrywy potrzebna pomoc drugiej osoby.

będzie

Wymon to wantę • Odłączyć od pompki spryskiwacza urzewód prowadzący do dysz natrysku na azyhe.

• Wyrównać ustawienie pokrywy bez zaczepu zamka względem pasa podokiennego, błotników i reflektorów tak, aby wszędzie występowała jednakowa szczelina, • Zamontować zaczep zamka (1, rys. C 3619) ze sprężyną [2) i nitem (3), Koniec nitu spęczyć szczypcami (4). • Wkręcić w pokrywę czop zamka (8} z mała, podkładką (7). sprężyna. [6) i duża, podkładką (5). Ustawić odległość X=40.45 mm (Calibra: 4 5 . 5 0 mm).

262

NADWOZIE

r D011D

Odległość X mierzy się od blachy pokrywy do krawędzi małej podkładki (7). Na koniec przytrzymać czop zamka kluczem płaskim 19 mm i dokręcić podkładkę (5) do blachy pokrywy drugim kluczem płaskim 19 mm. W ten sposób czop zamka zostanie zakontrowany. • Zamontować dysze spryskiwacza. Wymontowanie i zamontowanie błotnika przedniego Wym o n towanie • Wymontować zderzak przedni, • Wymontować fampę kierunkowskazu, patrz rozdział „Wymontowanie i zamontowanie kierunkowskazów", • Podeprzeć pokrywę przedziału silnika. Okleić taśmą pokrywę i zawiasy, aby nie uszkodzrć lakieru. • Wykręcić dziewięć śrub mocujących błotniku góry (rys. D-0110). • Wykręcić następujące śruby (rys. - dwie śruby w przednim słupku drzwiowym z zewnątrz, - Calibra: częściowo poluzować fartuch, - jedną śrubę u dołu przedniego słupka, - dwie śruby przy wsporniku wnęki, - Vectra: jedną śrubę przy reflektorze.

•ni

• Poluzować śruby koła, ustawić przód samochodu na podstawkach i zdjąć koło. • Wymontować osłonę wnęki koła (rys. D-0112). W tym celu wyciągnąć nity rozprężne. W nitach znajdują się małe kołki, które należy najpierw wycisnąć odpowiednim trzpieniem. Kołki mogą być użyte powtórnie. • Odkręcić ze sworzni ustalających nakrętki z tworzywa sztucznego i wyjąć osłonę wnęki. • Odsunąć błotnik od nadwozia i zdjąć. Usunąć masę uszczelniającą ostrym nożem lub podgrzać gorącym powietrzem.

263

ZAMONTOWANIE NAKŁADKI NA POKRYWĘ BAGAŻNIKA

Zamontowanie • Wymontować uchwyt pokrywy bagażnika. Pokrywa bagażnika (secian)

JL Q

Bx06mm

203

EL L

•

,

c

• Oczyścić miejsce mocowania błotnika i posmarować masą uszczelniającą firmy Opel. • Przystawić błotnik, wyrównać ustawieiie względem nadwozia i przykręcić • Natrysnąć na wewnętrzną powierzchnię błotnika preparat woskowy, • Calibra: umocować fartuch. • Włożyć osłonę wnęki i umocować nitami rozprężnymi. W tym celu we włożone nity wcisnąć kołki. Wkręcić nakrętki osłony •Zamontować lampę kierunkowskazu i zderzak. Zamontowanie nakładki na pokrywę bagażnika Nieklóre modele samochodów Opel Vectra mają montowaną fabrycznie "rakładkę w tylnej części pokrywy oagażnika. Nakładkę tę można również założyć samodzielnie. Uwaga. W przypadku powstania drgań wymontować nakładkę. Uformować .vałek z masy uszczelniające] (o długości 20 mm i 0 15 mm] i przykleić go do so kry wy bagażnika z lewej i prawej strony w następujących miejscach: 192±1 mm od lewej i prawej krawędzi zewnętrznej. 67+1 mm od dolnej
—

/-

* 7,5J_

Zamontowanie

1

60.

i

1

.

—325—*

D1133

Drzwi tyłu nadwozia {hatchback)

/

6x 06mm

c

1. ^_

245 i i 82

^=130=^ —

f 187

• Nawiercić otwory 0 5,5 rnm do mocowania nakładki w miejscach podanych na powyższych rysunkach. Uwaga, Od II 1994 są potrzebne dwa dodatkowe otwory dla zmienionej nakładki. Położenie: 189±1 mm od lewej i prawej krawędzi zewnętrznej. 61±1 mm od dolnej krawędzi.

264

KADWOZIb

• Usunąć grat z otworów i zabezpieczyć antykorozyjnie. • Przykręcić nakładkę. Uwaga, Po zamontowaniu nakładki włożyć w środkowy otwór sprężynę zawiasu. W połączeniu ze spojlerem włożyć sprężynę w tylny otwór Wymontowanie i zamontowanie listwy ochronne] (Vectra) Wym on to wanie • Przyklejoną listwę boczną można zdjąć z nadwozia po podgrzaniu jej gorącym powietrzem z elektrycznej dmuchawy (rys. D 1123). Listwę trzeba podgrzewać i zdejmować partiami. Zwrócić uwagę.

aby nie podgrzać nadmiernie i tym samym nie uszkodzić lakierowanej powierzchni nadwozia. • Zerwać połączenie klejone cienkim drutem, który wkłada się między listwę i nadwozie (rys. F/43/80/S). Dla ułatwienia sobie pracy końce drutu owinąć wokół dw6ch drewienek.

Zamon towanie • Miejsce przyklejenia listwy na nadwoziu oczyścić benzyną ekstrakcyjną• Przed przyklejeniem podgrzać listwę i nadwozie gorącym powietrzem, o temperaturze nie większej niż

• Ściągnąć nieco folii ochronnej, wyrównać listwę i docisnąć do nadwozia (rys. C 0208). Wymontowanie i zamontowanie pokrycia drzwi Uwaga- Od maja 1993 roku pokrycia drzwi dostarczane jako części zamienne nie mają otworu pod korbkę mechanizmu opuszczania szybyH jedynie przetłoczenie w tym miejscu. W razie potrzeby trzeba otwór wykroić od tylu pokrycia przebijakiem ręcznym o średnicy 28 mm. W

WYMONTOWANIE I ZAMONTOWANIE POKRYCIA DRZWI

265

tym celu położyć pokrycie stroną przednią na kocu i w miejscu przebijania podłożyć klocek drewniany. Wymonto w a nie •Wyciągnąć z drzwi trójkątną osłonę wewnętrzną mocowania lusterka. • Wyciągnąć nakładkę przy klamce wewnętrznej, podważając szeroką szpaohlą.

• Vectra: Wykręcić siedem wkrętów (strzałki na rys. D 1116). Górna lewa strzałka na rysunku nie pokazuje wkrętu, ecz spinką. • Calibra: wykręcić sześć wkrętów. • Wyciągnąć pokrycie drzwi z zatrzasków. W tym celu wprowadzić wkrętak zgodnie ze strzałką na rysunku C 3914 między ookrycie a kieszeń drzwi. Wcisnąć zatrzask nieco do tyłu (do tylnej ściany drzwi) \ ednocześnie odciągnąć pokrycie od drzwi. • Pociągnąć do góry przycisk blokady zamka. Podważyć wąskim wkrętakiem czerwony zatrzask i wyjąć przycisk do góry z cięgła (rys. C 3912). • Wymontować korbkę mechanizmu opuszczania szyby (jeżeli występuje). W tym celu wypchnąć drucianą klamrę narzędziem KM-317, jak pokazano na 'ysunku C 3911. Można również użyć narzędzia Hazet 799. Jeżeli nie dysponuje się takrmf narzędziami, użyć wąskiego wkrętaka i wypchnąć nim klamrę w kierunku pokazanym strzałką. • Zsunąć korbkę z osi. Jeżeli w trakcie demontażu klamra została całkowicie zdjęta z korbki, to z powrotem wcisnąć ją w rowek korbki. • Zdjąć podkładkę z tworzywa sztucznego. •Uwolnić pokrycie z zatrzasków i zdjąć. W tym celu odciągnąć pokrycie od szkieletu drzwi w okolicach pokazanych zatrzasków (rys. D 1117). W samochodzie Ope[ Vectra przednie pokrycie drzwi jest mocowane dziewięcioma zatrzaskami, natomiast tylne dwunastoma. W samo-

266

i p

NADWOZIE

^ ^

/

ren

)

i

*

D1117

chodzie Opel Caiibra pokrycie drzwi jest mocowane dwunastoma zatrzaskami. • Rozłączyć wtyk elektrycznego sterowania lusterka, jeżeli występuje w samochodzie, • Zdjąć pokrycie. Wyciągnąć wtyk złącza głośnika wysoko to nowe go, jeżeli występuje. • Ściągnąć ostrożnie z ramy drzwi folię osłaniającą, • W razie potrzeby wymontować wewnętrzną klamkę drzwi. W tym celu pociągnąć nieco klamkę, cło dołu i odłączyć od cięgła. Zamontowanie • Jeżeli klamka wewnętrzna postała wymontowana , lo podłączyć ją do cięgła i wcisnąć w ramę drzwi. • Przykleic starannie do ramy drzwi folię •słaniającą. Zadaniem folii jest niedopuszczenie do przedostawania się wody i wiatru do kabiny. Folię przykleic w stanie nie pofałdowanym. Rozerwane miejsca skleić taśmą, • Przystawić pokrycie drzwi i podłączyć przewody sterowania lusterka oraz głośniki, jeżeli występują w samochodzie. • Przełożyć pokrycie przez przycisk blokady zamka, wyrównać na ramie drzwi i wcisnąć w zatrzaski ręką.

• Jeżeli drzwi mają mechanizm ręcznego podnoszenia szyby, to nasunąć na oś korbki plastykową podkładkę, stroną wystającą do pokrycia. • Wsunąć na oś korbkę, i dobić ręką, aż klamra sprężysta wskoczy w rowek osi. Przy zamkniętej szybie korbka powinna być skierowana do dołu, W razie potrzeby wcisnąć nieco pokrycie drzwi i wyrównać ustawienie podkładki plastykowej. • Wkręcić sześć lub siedem wkrętów mocujących pokrycie drzwi. • Wsunąć na cięgło przycisk blokady zamka i tak przytrzymać, aby można byfo przycisnąć czerwony zatrzask do dolnej krawędzi pokrycia drzwi. Zwolnić zatrzask. • Wcisnąć trójkątną osłonę mocowania lusterka. • Wcisnąć nakładkę wewnętrznej klamki. Wymontowanie i zamontowanie

kieszeni drzwi przednich

Wymontowanie • Wymontować pokrycie drzwi w sposób poprzednio opisany. • Odkręcić kieszeń od tylnej ściany pokrycia drzwi, mocowaną trzema wkrętami (rys. D 1117}.

WYMONTOWANIE \ ZAMONTOWANIE SZYBY W DRZWIACH

267

• Uwolnić zatrzask pokazany lewą strzałką na rysunku D 1112 i zdjąć kieszeń. • Calibra: usunąć cJwa wkręty i dwa zatrzaski.

Wymontowanie i zamontowanie

Zamon to wan/e

• Wymontować pokrycie drzwi. •Ściągnąć folię osłaniającą. Zwrócić uwagę, aby nie rozerwać folii, gdyż w przeciwnym razie irzeba ją wymienić. • Opuścić szybę całkowicie do dołu. • Wyciągnąć ze środka drzwi listwy i uszczelnienie szyby, • Wymontować tylną prowadnicę szybę (1, rys. D 1101). Wiym celu wykręcić jeden wkręt z boku w drzwiach poniżej zamka i wyciągnąć prowadnicę do dołu. • Wyciągnąć zderzak (2, rys. D 1102) z

• Umocować zatrzaskami kieszeń i przykręcić. • Zamontować pokrycie drzwi, patrz rozdział „Wymontowanie i zamontowanie pokrycia drzwi". Wymontowanie i zamontowanie podłokietnika Wymon towan/e • Wymontować pokrycie drzwi w sposób poprzednia opisany. • Odkręcić cztery (Vectra) lub trzy (Calinra) wkręty mocujące podłokietnik do tylnej ściany pokrycia drzwi (rys. D 1118), .vyjąć podłokietnik.

D 11 ES

Zamonto wan/e • Przykręcić podlokietnik, • Zamontować pokrycie drzwir patrz rozdział „Wymontowanie i zamontowanie : okrycia drzwi'.

szyby w drzwiach (Vectra) Wymon towante

26S

NADWOZIE

Wymontowanie i zamontowanie mechanizmu podnoszenia szyby (Vectra} Wymon towan/e • Wymontować pokrycie drzwi. • Ściągnąć folię osłaniająca,. Zwróció uwagę, aby nie rozerwać folii, gdyż w przeciwnym razie trzeba \ą wymienić. • Ustawić szybę w połowie wysokości i unieruchomić w tym położeniu dwoma plastykowymi klinami w otworze drzwi, aby się me ześlizgnęła. • Rozdzielić elektryczne złącza wtykowe wewnątrz szkieletu drzwi. górnej prowadnicy mechanizmu dźwigniowego. • Odkręcić od drzwi dolną prowadnicę mechanizmu dźwigniowego (1- rys. D 1103). Wcześniej zaznaczyć położenie wkrętów mocujących, zakreślając flamastrem ich główki. • Przechylić szybę do przodu i wyciągnąć do góry ze szczeliny w drzwiach.

Elektryczny mechanizm podnoszenia szyby

Zamontowanie • Wprowadzić szybę od góry w szczelinę w drzwiach, • Włożyć zderzak w górną prowadnicę szyby. • Włożyć i przykręcić prowadnicę tylną. • Przykręcić prowadnicę dolną, zgodnie z naniesionymi wcześniej znakami. W razie potrzeby przed dokręceniem wkrętów skorygować ustawienie szyby. W lym celu przykręcić wkręty i poruszać szybą do góry i do dołu. Szyba sama zajmie właściwe położenie. Na koniec dokręcić wkręty. • Wcisnąć w drzwr uszczelnienie szyby. • Przykleić do drzwi loJię osłaniającą za pomocą taśmy dwustronnie kłejącej. • Zamontować pokrycie drzwi. • Jeżeli występuje, to wyregulować mechanizm elektrycznego podnoszenia szyby.

Ręczny mechanizm podnoszenia szyby • Rozwiercić nity [1, rys. D 1104 i D 11' mocujące mechanizm opuszczania używając do tego wiertła 0 8,5 mi Wybić nity do tyłu. Uwaga. Nie uszkodzić przy tym t poszycia drzwi. • W przypadku mechanizmu opuszczai szyby uruchamianego ręcznie korbką, T, naczyć flamastrem położenie wkrętów względem blachy drzwi. Na koni

WYMONTOWANIE I ZAMONTOWANIE KLAMKI DRZWI

D ru*

.vykręcić śruby mocujące dolną prowadnicę. • Wyjąć zderzak (3) i wyciągnąć mechanizm z drzwi. Zamonto wanie • Przed zamontowaniem nowego mechanizmu opuszczania szyby sprawdzić jego działanie. W tym celu nasadzić korbkę lub codłączyć silnik elektryczny i uruchomić "lechanizm. • Wprowadzić ramię podnośnika w prowadnicę szyby. • Umocować mechanizm nitami do drzwi. .V tym celu wyrównać położenie mechanizmu względem otworów i przycisnąć -.-j szkieletu drzwi szczypcami samoza: skowymL Umocować mechanizm nita-i stalowymi zrywanymi o wymiarach - 8x11 mm. • Jeżeli nie dysponuje się takimi nitami ^•ecjalnymi szczypcami do ich zrywania, : można umocować mechanizm odpo..sdnjo krótkimi śrubami i nakrętkami, '•skrętki wkręcając posmarowane śród• em zabezpieczającym przed poluzowaniem, np. Loctite. • W przypadku mechanizmu opuszczania :-zyby uruchamianego ręcznie korbką, ,vkręcić śruby (2) mocujące dolną prowadnicę, pamiętając o „zgraniu" naniesionych wcześniej znaków. W razie potrzeby śruby te wykorzystać do wyre-

269

gulowania ustawienia prowadnicy względem szkieletu drzwi. • Podłączyć przewód elektryczny Zwrócić przy tym uwagę na pewne osadzenie wtyczki i ułożenie przewodu bez naprężeń, W celu uniknięcia przedostania sję wilgoci, powlec lekko smarem zewnętrzną powierzchnię pierścienia uszczelniającego, nasunąć wtyczkę i wypełnić jej szczelinę smarem (nr katalogowy Opel 90153254). Uwaga- Przez nieszczelne połączenie elektryczne może przeniknąć woda i uszkodzić zespół elektroniczny. • Ustawić elektryczny mechanizm podnoszenia szyby. W tym celu zamknąć wszystkie drzwi i włączyć zapłon. Zamknąć okna wyłącznikiem. Przytrzymać wyłącznik przez co najmniej 2 s w położeniu zamknięcia okien. • Sprawdzić działanie elektrycznego mechanizmu opuszczania szyby. • Sprawdzić działanie ręcznego mechanizmu opuszczania szyby. Korbka powinna się dawać lekko obracać. • Przykleić do drzwi folię osłaniającą za pomocą taśmy dwustronnie klejącej. • Zamontować pokrycie drzwi. Wymontowanie i zamontowanie

klamki drzwi

Wymon towanie • Wymontować pokrycie drzwi. • Ściągnąć folię osłaniającą w rejonie klamki. Zwrócić uwagę, aby nie rozerwać folii, gdyż w przeciwnym razie trzeba ją wymienić. Rozerwana folia będzie powodować przeciągi w kabinie, • Odkręcić dwie nakrętki (1, rys. D 1107). Użyć do tego klucza nasadowego 10 mm, na przykład Hazet 428-10. • Odciągnąć dwie klamry przytrzymujące (2), jeżeli występują. • Odłączyć cięgna klamki przy zaczepia plastykowym. • Wyjąć wyłącznik centralnej blokady drzwi (3), jeżeli występuje. Wtym celu odciągnąć do dołu klamrę. Uważać, aby klamra nie spadła.

270

NADWOZIE

• Przykręcić pokrywę klamki dwiema nakrętkami. Wprowadzić dwie klamry przytrzymujące. • Tak umieścić na pokrywie wyłącznik centralnej bfokady drzwi, aby kołek prowadzący wszedł w odpowiedni otwór. W tym położeniu wcisnąć sprężynkę mocującą. • Sprawdzić działanie klamki i centralnej blokady. •Przykleić do drzwi folię osłaniającą za pomocą taśmy dwustronnie kleja.cej. • Zamontować pokrycie drzwi. Wymontowanie \ zamontowanie bębenka zamka drzwi przednich Uwaga. Od IX 1995 drzwi są wyposażone w bębenki tzw. „jednokierunkowe", które nie pozwalają na wyłamanie zamka drzwi, Wynton towanie

D 112!

• Wyciągnąć do środka pokrywę klamki. • Jednocześnie wyciągnąć klamkę na zewnątrz drzwi, odchylić do dołu i wyjąć {rys.D 1121}. Zam on to wanie • Wprowadzić klamkę w drzwi, w sposób pokazany na rysunku D 1121. • Jednocześnie ad strony wewnętrznej przystawić pokrywę tak, aby bębenek £amka wszedł w wycięcie. • Po ustawieniu klamki w prawidłowe położenie, podłączyć cięgno do bębenka zamka

• Wymontować klamkę zewnętrzną dr?wr. Uwaga, Przed wymontowaniem klamki włożyć kluczyk w bębenek zamka. • Wyciągnąć pierścień sprężysty (7, rys. D 1108). • Wyjąć dźwignie blokady (6), Zwrócić uwagę, aby nie wyskoczyła sprężynka (4}. • Wyjąć sprężynkę (4} i kulkę (5).

USTAWIENIE SltOWNIKA CENTRALNEJ BLOKADY DRZWI

271

• Wyjąć zabierak (3) wyciągnąć bębenek zamka f 1) z pokrywy (2). Uwaga. Bębenek zamka wyciągać z włożonym kluczykiem. Uwaga. Przed wyciągnięciem kluczyka owinąć bębenek plastrem, aby nie mogły wypaść zastawki. Zamonto wanie • Włożyć bębenek zamka z kluczykiem w pokrywę klamki. • Włożyć zabierak. • Nasunąć sprężynkę i kufkę. • Nasunąć dźwignię blokady i zabezpieczyć pierścieniem sprężystym. • Zamontować klamkę zewnętrzny. Wymontowanie i zamontowanie zamka drzwi

• Odkręcić zamek w d r z w i a c h (rys, D 1109). Użyć do tego klucza nasadowego da śrub z gniazdem w e w n ę t r z n y m wieloząbkowym T 4 0 .

Wym on towanie

Zamontowanie

• W y m o n t o w a ć pokrycie drzwi. • Ściągnąć folię osłaniającą. Z w r ó c i ć uwagę, aby nie rozerwać folii, gdyż w przeciwnym razie trzeba ja. w y m i e n i ć Rozerwana folia będzie p o w o d o w a ć przeciągi w kabinie. • Odłączyć cięgna od bębenka zamka i od klamek (rys. D 1110).

• Podłączyć cięgna, • Włożyć zamek i przykręcić do drzwi. • Przykleić do drzwi folię osłaniającą za pomocą Łaśmy dwustronnie klejącej. • Zamontować pokrycie drzwi.

• nm

Ustawienie siłownika centralnej blokady drzwi Ustawienie siłownika centralnej blokady drzwi w stosunku do zamka trzeba sprawdzać po wystąpieniu czasowych zakłóceń w funkcjonowaniu blokady lub autoalarmu. Sprawdzenie ustawienia jest również konieczne po każdym rozłączeniu obu części • Wymontować pokrycie wewnętrzne drzwi. • Wymontować zamek z siłownikiem. *Wcisna_ć suwak siłownika (1, rys. D 6449) w położenie zamknięcia i przytrzymać. • Odkręcić wkręty (2) siłownika. • Drzwi przednie lewe (3): przesunąć siłownik tak, aby dźwignia zamka zetknęła się ze zderzakiem gumowym.

272

NADWOZIE

• Drzwi tytne i przednie prawe (4): przesunąć siłownik tak, aby dźwignia zamka miała odstęp 2 mm. • Dokręcić wkręty (2) mocujące siłownik. • Zamontować zespół zamka i siłownika.

• Sprawdzić działanie zespołu W tym celu uruchomić centralną blokadę i sprawdzić, czy wszystkie drzwi i pokrywy zostały zamknięte lub otwarte. • Zamontować pokrycie wewnętrzne drzwi.

DRZWF TYŁU NADWOZIA

Wymontowanie i zamontowanie zamka pokrywy bagażnika (Vectra) Wymontowanie • Odkręcić wewnętrzne dolne poszycie drzwi tyłu nadwozia.

273

Zamontowanie • Włożyć zamek i podłączyć cięgna. • Przykręcić zamek do drzwi tyłu nadwozia •Przykręcić poszycie wewnętrzne drzwi tyłu nadwozia. Wymontowanie i zamontowanie bębenka zamka pokrywy bagażnika (Vectra)

Pokrywa bagażnika

Wym on to wanie • Odkręcić dolne pokrycie drzwi lyłu nadwozia. • Włożyć kluczyk w bęben, aby podczas wyjmowania nie wypadły zapadki. • Zdjąć z bębenka pierścień zabezpieczający (rys. D 1142).

DTM7

Drzwi tylu nadwozia • Odkręcić zamek z tylnej ściany drzwi za oomocą klucza trzpieniowego wielokątnego. Wyciągnąć z otworu zaczepu, • Odłączyć cięgno i wyjąć zamek.

• Odłączyć od bębenka zamka dźwignię sterowania i wyciągnąć bębenek. Zamon towanie •Włożyć bębenek zamka (1 r rys. D 1141) w oprawę (2). • Nasunąć dźwignię (3) i zabezpieczyć pierścieniem (4)* • Przykręcić wewnętrzne pokrycie pokrywy bagażnika.

274

NADWOZIE

1141

Wymontowanie i zamontowanie lusterka zewnętrznego (Vectra) Wymon to wanie • Lusterko z regulacją ręczną: wyciągnąć dźwignię regulacji ustawienia lusterka (rys. D 1011), • Odciągnąć nieco u góry trójkątną osłonę mocowania lusterka i zdjąć z drzwi.

Zamon towan te • Przystawić i przykręcić lusterko. Zwrócić uwagę, aby krawędź uszczelki lusterka leżała nad obudową, W razie potrzeby unieść nieco uszczelkę i przesunąć pod nią obudowę, • Sprawdzić działanie elektrycznej regulacji i podgrzewania lusterka. jeżefi występują. • Wcisnąć w zatrzaski trójkątną osłonę mocowania lusterka. Wymontowanie i zamontowanie szkła lusterka Vectra

• Lusterko z regulację elektryczną; odłączyć przewód zasilający. • Odkręcić lusterko od wewnątrz, przytrzymując ręką z drugiej strony (rys. D 1012). • Zdjąć lusterko.

WYMONTOWANIE I ZAMONTOWANIE SZKLĄ LUSTERKA

275

Wymontowanie • Odciągnąć szkło lusterka po zewnętrznej krawędzi, podważając łopatką (szpachelką) i wyjąć z przegubu kuJowego (rys. D 1013]. Aby nie uszkodzić obudowy lusterka, podłożyć pod łopatkę szmatkę fub tekturkę. *W lusterku podgrzewanym elektrycznie •dł^czyć przewody zasilające od szkła lusterka. Zamonto

wanie

• W lusterku podgrzewanym elektrycznie podfączyć przewody zasilające od szkła lusterka.

DIOŁJ

• Wcisnąć szkło na jedną lub trzy kulowe główki (strzałki na rys. D 1053), Szkło -nusi wskoczyć na miejsce. Calrbra

Wytnonto wanie • Wcisnąć szkło w obudowę po środku u góry-

• Podważyć szkfo po środku u dołu kfinem drewnianym lub plastykowym i wyjąć -_ obudowy {rys. E 6748/1). • Odłączyć przewody podgrzewania lusterka.

Zamon towan/e • Poprowadzić przewody elektryczne podgrzewania lusterka w dolnym wycięciu ( 1 , rys. E 6750/1) nakładki i wetknąć w gniazdo przy lusterku. • Mocno wcisnąć oba ruchome trzpienie (3). • Wprowadzić szkfo lusterka (7, rys. E 7623/1} językami sprężystymi [2) w obudowę, • Wcisnąć szkło vj środku nad przegubem kulowym (rys. E 6752), aż w sposób słyszalny „ za skoczyrJ. • Wcisnąć szkło po środku u doluH aż wskoczy na pierwszy trzpień ruchomy. • Wcisnąć szkło wewnątrz, aż wskoczy na drugi trzpierS ruchomy. • Poruszyć szkło na obu trzpieniach.

276

NADWOZIE

Jednocześnie pociągnąć nieco obudowę, az wyskoczy z zaczepów, • Wsunąć wkrętak na dolne naroże (3) i jednocześnie odciągnąć obudowę od korpusu wewnętrznego. Zamon towan/e • Wsunąć nową obudowę tylko do zaczepów, sprawdzając przy tym, czy kołnierz korpusu wewnętrznego wchodzi w odpowiedni rowek obudowy. Krawędzie korpusu muszą ściśle do siebie przylegać (dolna część rysunku D 8212/1). • Dalej wsuwać obudowę, aż nastąpi słyszalne „zaskoczenie" zaczepów.

Wymontowanie i zamontowanie obudowy lusterka zewnętrznego (VectraJ Od IX 1992 obudowy lusterek zewnętrznych są dostępne tylko osobno. Dla uzyskania lusterek w kolorze nadwozia należy zagruntowane obudowy polakierować przed zamontowaniem. Wym on towan/e • Nacisnąć główkę lusterka do dołu i uwolnić z zaczepów. • Wprowadzić wkrętak przy górnym narożu między korpus wewnętrzny a obudowę lusterka {2, rys. D 8211/1),

WYMONTOWANIE I ZAMONTOWANIE LUSTERKA WEWNĘTRZNEGO

277

Wymontowanie i zamontowanie siłownika lusterka (Vectra) Wym on to wanie • Wymontować szkło lusterka. • Wyciągnąć przewody podgrzewania lusterka.

D10U

• Odkręcić siłownik (rys. D1014). • Odblokować i wyciągnąć wtyk złącza elektrycznego. Zamontowanie • Wsunąć wtyk złącza, aż zaskoczy zaczep, • Przyłożyć siłownik i poprowadzić za nim przewody. • Przykręcić siłownik trzema śrubami. • Podłączyć przewody podgrzewania lus:erka. • Zamontować szkJo lusterka Wymontowanie i zamontowanie lusterka wewnętrznego

Wymontowanie • Odchylić lusterko do góry przy stopce. • Odkręcić śrubę zaciskową ktuczem Trzpieniowym sześciokątnym 2 mm {rys. 3 6408). • Wyciągnąć lusterko do góry z płytki nocującej.

Uwaga. Nie wyciągać lusterka Z przegubu kulowego. Jeżeli tak się stanie, wymontować stopkę lusterka. Położyć lusterko szkłem na płaskie] powierzchni. posmarować główkę przegubu kulowego i wbić lusterko drewienkiem w gniazdo przegubu. Przyklejanie płytki mocującej Jeżeli trzeba dodatkowo przykleić do szyby płytkę mocująca, lusterko, to należy postępować w niżej opisany sposób, • Oczyścić szybę w miejscu mocowania lusterka płynem do mycia szkła, na przykład Opel 17 59 201(90141793). • Otoczyć miejsce klejenia taśmą samoprzylepną - wymiary na rys. D 1140

278

NADWOZIE

• Przeszlifować klejoną powierzchnię płytki mocującej, używając do tego papieru ^ciernego o ziarnistości P 100. Oczyścić aowierzchnię. • Połączyć dwa składniki kteju, na przykład Opel 15 04 803 (90 295 231) i nanieść małą szpachelką. • Przystawić płytkę do szyby i umocować taśmą samoprzylepną. • Po około 30 minutach klej stwardnieje na tyle, że mo?na zamontować lusterko. Czas ten odnosi się do temperatury otoczenia około +2O°C. Czas schnięcia kleju można skrócić, podgrzewając miejsce klejone nadmuchem gorącego powietrza. Miejsce klejone wolno podgrzewać do temperatury t80°C, Zamontowanie • Wsunąć lusterko stopką do oporu na płytkę mocującą. • Umocować stopkę lusterka śrubą. Wymontowanie i zamontowanie konsoli środkowej (Vectra) Wym on to waiiie • Uwolnić z zaczepów plastykowy uchw y t W tym celu podważyć od tyłu wąskim wkrętakiem. • Wykręcić dwa wkręty pod uchwytem, z prawe] strony z przodu i z lewej strony z tyłu. • Zaciągnąć hamulec awaryjny. • Odczepić mieszek ze sztucznej skóry nad dźwignią ręczna, hamulca i ściągnąć do góry z dźwigni. • Wyciągnąć do góry pojemnik na kasety. Wykręcić wkręt widoczny w otworze. • Szyby podnoszone elektrycznie: odbezpieczyć złącze wie I o wtykowe przez podważenie języczka. • Pociągnąć do tyłu konsolę i zdjąć. Podczas wyciągania konsoli nastąpi jednoczesne rozłączenie złącza do elektrycznego podnoszenia szyb.

Zamon towan/e • Wsunąć od tyłu konsolę w ten sposób, aby wtyczka złącza weszła w gniazdko. • Zabezpieczyć złącze języczkiem blaszanym. • Wyrównać konsolę i umocować trzema wkrętami. • Wsunąć na dźwignię ręczną hamulca awaryjnego mieszek ze skóry i umocować do konsoli. • Zamocować uchwyt. Mechaniczny napinacz pasów bezpieczeństwa Od IX 1992 samochody Opel Vectra i Calibra sa_ wyposażone w mechaniczny napinacz pasów bezpieczeństwa. Napinacz ten jest zamontowany w przednich fotelach i zapewnia ścisłe przyleganie pasów bezpieczeństwa do ciała oraz zapobiega wysunięciu się pasażera spod pasa w przypadku czołowego zderzenia samochodu. Wyzwolenie napinacza następuje przy zderzeniu czołowym i pod kątem 30° oraz przy opóźnieniu od 6 g. Mniejsze opóźnienia nie powodują napięcia pasów. Napięta wstępnie sprężyna (1, rys. D 5536) działając poprzez elastyczne

279

OBSŁUGA NADWOZIA

cięgło {2} j zapadkę zwrotną (3) powoduje w trakcie zderzania pociągnięcie do dołu pasa o 80 mm. W ten sposób skraca swobodną długość pasa biodrowego i ramieniowego po 80 mm. Napinać; pasów jest bezobsługowy. Po wyzwoleniu trzeba jednak napinacz wymienić. Uwaga. Przed odzyskaniem nie wyzwolonego napinacza trzeba sztucznie wywołać jego zadziałanie (operacja do wykonania w warsztacie). Fakt zadziałania napinacza pasów można rozpoznać po żółtym języku, pojawiającym się na zamku pasa od strony siedzenia. Pas z wyzwolonym napinaczem funkcjonuje dalejH jak normalny pas bez napinacza Uwaga. Aby uniknąć mimowolnego wyzwolenia napinacza przy wszelkich pracach przy fotelach i przed wymontowaniem samego napinacza, trzeba go zabezpieczyć. Zabezpieczenie napinacza pasów • Wyjąć plastykowe widełki na końcu •asa [rysunek E 2670 lewy} i włożyć je w orzewidziany do lego otwór w napinaczu [strzałka)! W ten sposób uniknie się mimowolnego zwolnienia napinacza. Wymontowany fotel chronić przed silnymi wstrząsami. • Po zamontowaniu fotela wyciągnąć widełki i umieścić w uchwycie przy napinaczu pasa.

Obsługa nadwozia Sprawdzanie pasów b ezpieczeństwa Uwaga. Hałas, jaki towarzyszy zwijaniu pasów bezpieczeństwa, jest zjawiskiem normalnym. Jeżeli hałas ten jest uciążliwy, to można tylko wymienić pasy. W żadnym przypadku nie wolno do wyeIrminowania hałasu używać oleju lub smaru. Nie wolno rozbierać urządzenia zwijającego, ponieważ może wyskoczyć, znajdująca się wewnątrz sprężyna; niebezpieczeństwo zranieniaf • Wyciągnąć całkowicie pas bezpieczeństwa i sprawdzić, czy nie ma przerwanych włókien. Uszkodzenie mogłoby zostać spowodowane przycięciem pasa lub przypaleniem od papierosa, W takim przypadku pas trzeba wymienić. • Jeżeli istnieją miejsca wytarte, w których nie nastąpiło przerwanie włókien, pasa nie trzeba wymieniać, •Jeśli pas rozwija się z trudem, sprawdzić czy nie jest skręcony, w razie potrzeby wymontować osłonę na słupku środkowym. • Jeżeli nie działa automatyczny zwijacz pasa, wymienić pas, • Pasy czyścić tylko wodą r mydłem, W żadnym przypadku nie używać rozpuszczalników lub chemicznych środków czyszczących.

Sprawdzanie i smarowanie elementów

nadwozia

• Nasmarować zawiasy drzwi lub wypełnić smarem. • Nasmarować ogranicznik otwarcia w drzwiach oraz mechanizm zamykania pokrywy przedziału silnika. • Sprawdzić wzrokowo, czy nie jest uszkodzony lakier nadwozia oraz zabezpieczenie antykorozyjne podwozia. •Oczyścić drutem króćce odpływu wody w ścianach bocznych. Uwaga. Od IV 1993 są montowane zmienione korki o lepszych własnościach

280

NADWOZIE

odprowadzania wody. W korki te można wyposażać wcześniej wyprodukowane sa m o chód VUwaga. W samochodach z dachem otwieranym korbką nie wolno zamieniać korków. Zabezpieczenie zamków i uszczelek na zimę • Wtrysnąć do bębenków zamków specjalny smar, na przykład Opel 90 013 813. Do wtryśnięcia można użyć rurki o

długości około 8 cm i gruszki. Rurką spłaszczyć na końcu, aby weszła w zamek. Uwaga, Po nasmarowaniu wytrzeć wyciekający smar i osuszyć zamek, na przykład sprężonym powierrzem. • Włożyć w zamek kluczyk i kilkakrotnie go obrócić. Na koniec wytrzeć kluczyk w szmatkę. • Powtec cienką warstwą gliceryny luh wazeliny osuszone uszczelki drzwi, okien i pokrywy bagażnika.

Naprawy blacharsko-lakiernicze nadwozia

Wiadomości wstępne Do wykonania prac blacharskich i lakierniczych nadwozia jest potrzebna wiedza o stosowanych materiałach i doświadczenie w ich stosowaniu, które nabywa się na ogół po wieloletniej praktyce. Z tego względu w tym rozdziale opisano tylko naprawę małych uszkodzeń poszycia nadwozia i powłoki lakierniczej. Do uzupełnienia powłoki jest niezbędny lakier o tym samym kolorze, gdyż nawet najmniejsze różnice będą dostrzegalne zaraz po zakończeniu prac lakierniczych. Producent samochodu podaje oznaczenie koloru na tabliczce znamionowej naklejonej wewnątrz nadwozia. Jeśli występują, różnice między lakierem użytym do naprawy a położonym na nadwoziu, wynika to stądH że z biegiem czasu lakier na samochodzie zmienia się z powodu starzenia, oddziaływania ultrafioletowych promieni słonecznych, dużych różnic temperatury, warunków atmosferycznych i wpływów substancji chemicznych, na przykład przemysłowego zanieczyszczenia powietrza. Mogą nastąpić także uszkodzenia powierzchni lakieru, zmiany koloru i wyblaknięcia, jeśli używa się nieodpowiednich środków do mycia i konserwacji lakieru. Powłoki lakiernicze metalizowane składają się z dwóch warstw: bazowego lakieru metalicznego oraz pokrywającego

go lakieru bezbarwnego. Lakier bezbarwny jest natryskiwany na wilgotny lakier bazowy. Podczas uzupełniania lakieru metalizowanego istnieje duże niebezpieczeństwo wystąpienia różnicy w kolorach, ponieważ nawet niewielkie odstępstwo od lepkości oryginalnej farby powoduje zmiany w odcieniu. Robienie zaprawek lakierem w areozolu nie da więc wystarczającej zgodności kolorów. Usuwanie drobnych uszkodzeń

lakieru

• Głębsze uszkodzenia lakieru, w których są widoczne ogniska rdzy, należy oczyścić do „żywej" blachy za pomocą skrobaka do rdzy, noża lub małego wkrętaka (rys. LA-680,01), Ważne jestr aby usunąć

232

NAPRAWY BLAC HA RS KO-LAKIERNICZE NADWOZIA

najmniejsze ślady rdzy. Skrobak do rdzy to mała tulejka z tworzywa sztucznego zawierająca druciane włoski do usuwania korozji. W handlu są również dostępne elektryczne szlifierki z wymiennymi końcówkami korundowymr. • Na oczyszczoną blachę nanieść cienkim pędzelkiem cienką warstwę farby podkładowej. Ponieważ podkład jest na ogół dostępny w handlu w aerozolu, można natryskać farbę do wieczka i maczać w nim pędzelek. Uwaga, Oczyszczona z rdzy blacha musi zostać osuszona i odtłuszczona. • Po wyschnięciu farby podkładowej nałożyć lakier pędzelkiem. Jeśli jest dostępny lakier tylko w aerozolu, to natryskać lakier do wieczka i maczać w mm pędzelek. Za każdym razem nakładać tak cienką warstwę lakieru, aby nie spływał z blachy, i zostawjać do wyschnięcia. Czynność powtarzać tak długo, aż zostanie wypełniony ubytek i wyrównany do otaczającej powierzchni lakierowanej.

Naprawa blach nadwozia Usuwanie wgnieceń blach Małe wgniecenia blachy można usuwać za pomocą młotka blacharskiego i kowadełka ręcznego. Po wyklepaniu usunąć z powierzchni resztki rdzy i starego lakieru, używając do tego papieru gruboziarnistego f 120) nałożonego na kiocek afbo wielowarstwowej płóciennej .arczy polerskiej. • Wgniecenia wyklepywać młotkiem blacharskim, podkładając z drugiej strony kowadełko. Nie uderzać zbyt mocno młotkiem, gdyż blacha ulegnie rozciągnięciu i nie da się już wyprostować. Wgniecenia usuwa się równomiernymi uderzeniami, rozpoczynając od jego brzegu i przesuwając do środka. • Co pewien czas sprawdzać wyklepywane miejsce dłonią, sprawdzając, czy

ma wymagany kształt. Niewielkie nierówności dadzą się później wyrównać przez szpachlowanie. •Usunąć z powierzchni resztki rdzy i starego lakieru, używając do tego papieru gruboziarnistego.

Usuwanie ognisk korozji Poniżej zostanie opisany sposób naprawy przerdzewiałych miejsc w elementach nadwozia nie stanowiących struktury nośnej, z wykorzystaniem maty szklanej. •Miejsce przerdzewiałe oczyścić tarczą szlifierska., a krawędzie wyrównać nożycami do blachy i przegiąć lekko do środka. •Przygotować prowizoryczny podkfad z deski lub grubego kartonu i docisnąć od tyłu do otworu naprawianego. Kształt podkładu powinien odpowiadać kształtowi wyoblenia nadwozia. Uwaga: Bez podkładu mata nie przyjmie wymaganego kształtu. • Podkład trzeba powlec specjafnym środkiem zapobiegającym przyleganiu żywicy poliestrowej. •Położyć matę szklaną w trzech warstwach, z których pierwsza powinna tylko nieco przykrywać krawędzie blachy, natomiast ostatnia wystawać na 3 cm. • Zmieszać żywice poliestrową z utwardzaczem, zgodnie z instrukcją użycia. Zachować odpowiednia, proporcję. ponieważ żywica będzie schła zbyt szybko lub zbyt wolno. Uwaga, Nie przygotowywać na raz za dużo żywicy, ponieważ zda.ży zastygnąć jeszcze w naczyniu. • Najpierw nałożyć żywicę pędzelkiem na podkład, następnie położyć na to pierwszą warsiwę maty i wetrzeć w nJa. żywice, pędzelkiem. • Usunąć rolką ewentualne pęcherzyki powietrza przed położeniem następnej warstwy. • Pozostawić żywicę na 24 godziny do stwardnienia, zdjąć podkład. Wystające strzępy maty usunąć pilnikiem.

PRZYGOTOWANIE DO LAKIEROWANIA

283

Przygotowanie do lakierowania Szpachlowanie Rozróżnia się dwa rodzaje szpachli; dwuskładnikową oraz wypełniająca,. Szpachla dwuskładnikowa jest mieszana z utwardzaczem na krótko przed użyciem, bowiem twardnieje bardzo szybko. Stosuje się ją do zniwelowania większych nierówności blachy. Szpachla wypełniającą wygładza się niewielkie nierówności. Można J3 nanosić wielowarstwowo. Obydwa rodzaje szpachli są dostępne w ouszkach oraz w tubach. • Nanieść szpachlę dwuskładnikowa, na
bardziej jest zgrubny szlif. Do obrabiania szpachli dwuskładnikowej zaleca się użycie papieru o ziarnistości 180..240. Szpąchlę wypełniającą i stary lakier szlifuje się na mokro papierem o ziarnistości 360. Do końcowego szlifowania na mokro tuż przed położeniem lakieru należy użyć papieru o ziarnistości 600. •Pokryte szpachla miejsce przeszlifowac zgrubnie papierem o ziarnistości 180. zwilżając stale szpachlę gąbką. Do szlifowania końcowego stosować specjalny papier do szlifowania na mokro o ziarnistości 320. którym wygładzać jednocześnie lakier graniczący z miejscem naprawy.

Oczyszczanie

• Nałożyć szeroką, elastyczną szpachelką na miejsce naprawiane warstwę szpachli wypełniającej (rys. LA-680,05) i pozostawić ją co najmniej na 2 godziny do stwardnienia.

Szlifowanie Dostępny w handlu papier ścierny występuje w kilku rodzajach ziarnistości. Im mniejsza liczba ziarnistości, tym

Przed natryśnięciem lakierir należy oczyścić miejsce naprawy z pozostałości Iłuszczu i silikonu. Najlepiej użyć w tym celu środka do usuwania silikonu. •Po szlilowaniu oczyścić starannie miejsce naprawy, a następnie zabezpieczyć dokładnie powierzchnie, wokóf miejsca lakierowanego papierem pakowym i taśmą samoprzylepną [rys, LA-680.07), W przypadku lakierowania błotników zabezpieczyć również koła i zderzaki. Uwaga. Miejsce naprawy należy oklejać w ten sposób, aby nowy lakier sięgał do następnej listwy ozdobnej lub krawędzi nadwozia, ponieważ na brzegu papieru powstanie zawsze grat. Jeżeli jest

284

NAPRAWY BUCHAPSKO-UKIERNICZE NADWOZIA

Mah

/

c

ł ł

—I_) / 7 )

konieczne łagodne przejście do lakieru oryginalnego, to podczas pierwszego natrysku należy pokryć miejsce naprawiane oraz powierzchnię otaczającą na szerokość dłoni. Podczas drugiego natrysku należy pokrywać powierzchnię otaczającą na szerokość dwóch dłonL a podczas trzeciego natrysku - na szerokość trzech dłoni, • Zwilżyć posadzkę wodą. aby zapobiec osadzaniu się kurzu na lakierze. • Natrysnąć na miejsce naprawiane ..wypełniacz", aby zamknąć ewentualne pory i rysy. Po wyschnięciu przeszlifować miejsce papierem o ziarnistości 600. Miejsce szlifowane zwilżać stale gąbką. Nakładanie lakieru Do lakierowania stosuje się jedną z trzech emalii: nitrocelulozową, z żywic sztucznych i akrylową. Te trzy lakiery mają różną strukturę i nie zawsze tolerują się nawzajem. Na przykład lakier akrylowy rozpuszcza stary lakier t żywic sztucznych. W celu uniknięcia ewentualnych komplikacji należy używać podkładu i lakieru pochodzących od tego samego producenta. Lakier nie będzie się wtedy marszczył i tworzył pęcherzy. Uwaga. Zaleca się przećwiczyć lakierowanie na kawałku blachy, np. starym błotniku. • Fragment przeznaczony do lakierowania musi być suchy i wolny od kurzu. Jeżeli to

5&>0A

możliwe, użyć do czyszczenia sprężonego powietrza. • Zwilżyć posadzkę wodą, aby zapobiec osadzaniu się kurzu na lakierze. • Przed użyciem wstrząsać pojemnikiem z lakierem przez około 5 minut aby nie powstały później zacieki. • Duże powierzchnie, poziome lub pionowe, należy malować na krzyż (rys, 680.04}, Nanoszenie lakieru należy rozpocząć poza powierzchnią malowaną, a następnie przesuwać strumień lakieru na zewnątrz w przeciwnym kierunku. • Pojemnik z lakierem w areozofu przesuwać równomiernie i w jednakowej odległości od powierzchni malowanej. Prawidłowa odległość powinna wynosić 25 cm. Uwaga. Jeżeli lakier jest nanoszony ze zbyt małe] odległości lub ze zmiennym tempem, to powstaną zacieki. Oznacza to, że w niektórych miejscach lakier spływa w dół, ponieważ zostało na raz naniesione zbyt dużo farby. Zacieki powstaną również wtedy, gdy zmiana kierunku prowadzenia puszki nie jest rozpoczynana poza powierzchnia, lakierowaną. • Aby uzyskać wystarczające pokrycie Jakieremr natęży proces lakierowania z puszki powtórzyć kilka razy. Całą czynność można uznać za zakończoną, jeżeli powierzchnia lakierowana ma połysk i nie są widoczne pojedyncze punkciki.

PRZYGOTOWANIE DO LAKIEROWANIA

Uwaga. Nanoszenie kolejnych warstw lakieru powinna oddzielać mała pauza, niezbędna do odparowania rozpuszczalni- . ka. Czynność nanoszenia należy powtarzać tak długo, aż lakier zapewni całkowite krycie. Po zakończeniu pracy oczyścić dysze pojemnika. W tym ceki postawić ją na główce i naciskać, aź przestanie wypływać farba. • Po skończeniu lakierowania od razu zdjąć papier osłaniający. Wówczas mokry jeszcze lakier może się rozpłynąć, • Pozostawić malowane miejsce do

235

wyschnięcia. Proces suszenia można przyspieszyć, stosując ogrzewacz bez nawiewu ftzw. „słoneczko ) lub silną lampę fotograficzną. Uwaga. Nie używać ogrzewacza z nawiewem, ponieważ spowoduje to przyklejenie się kurzu do świeżego lakieru • Po utwardzeniu się lakieru [po około 3 tygodniach) usunąć ostrożnie kurz, jeżeli występuje, pastą polerską i watką. Na koniec zakonserwować powłokę lakierowa ną.

Ogrzewanie i przewietrzanie

Wiadomości wstępne Wlot powietrza do przewietrzania i ogrzewania wnętrza kabiny znajduje się pod szybą przednią. Wpadające powietrze trafia do rozdzielacza i jest rozprowadzane przez różne kfapy do poszczegófnych dysz nawiewu. Kiedy ogrzewanie kabiny jest włączone, to zimne powietrze jest kierowane najpierw do nagrzewnicy, gdzie ulega ogrzaniu. Nagrzewnica mieści się w rozdzielaczu powietrza i jest włączona w układ chłodzenia silnika. Następnie, powietrze po minięciu żeberek nagrzewnicy dostaje się do wnętrza. Temperatura ogrzewania jest regulowana zmienianiem proporcji wlotu zimnego i gorącego powietrza, za pomocą klapy mieszalnika. Wszystkie otwory wylolowe mają możliwość wyrównywania temperatury. Klapy są sterowane cięgnami w pancerzach. Wypływ powietrza do kabiny następuje czterema przestawianymi dyszami w tablicy rozdzielczej, dyszami nadmuchu na szybę przednią, dwiema dyszami nadmuchu na szyby boczne oraz dyszami nadmuchu na nogi kierowcy

niach, są włączone w jej obwód rezystory szeregowe. Rezystory z bezpiecznikiem Termicznym znajdują się na płytce przyłączeniowej przy silniku dmuchawy. W przypadku uszkodzenia należy wymienić całą płytkę. Wymontowanie i zamontowanie dmuchawy Wym on towan/e • Wymontować silnik wycieraczki wraz z mechanizmem, patrz rozdział „Wymontowanie i zamontowanie mechanizmu wycieraczki'. • Wyciągnąć wtyk złącza elektrycznego Ę1. rys. D0701),

1 pasażera. Niektóre modele mają dodatkowo pod przednimi fotelami dysze nadmuchu na nogi pasażerów siedzących 2 ryłu.

Do wzmocnienia ełektu nagrzewania kabiny służy dmuchawa o czterech stopniach pracy. Aby dmuchawa obracała się 7 różna, prędkością na wybranych stop-

O 0701

WVMONTOWANIE I ZAMONTOWANIE DMUCHAWY

287

12 - - odpływ WDdy, 2 - knlmorz dmuchawy. 3 - dmgcłiawa, 4 - kanał rozdzielacza powietrza (szyba przcdmaj, 5 - kanaP nozdJtelaozB powiel rzg (środak), 6 - kanał rozdzielacza powieirza (pasata1 ubek kierowcy), 7 - wkładka dyszy puwie"73.3 - kanał rozdzielacza powiaiiza (nagi pasażera obok kjerduvcv). B - zospólsterowania znacznikiem dmuchawy, '0 - nagrzewnica. 11 - pokrywa dalna nagrzewnicy. 12 - kanał rozdzielacza powietrza (nogi kierowcy), '3 - kanał rozdzielacza powieirza (kierowca), 14 - wkładka dyszy powisirza

• Wymontować pokrywę (2) oraz kierownicę powietrza (3), • Odkręcić dwa wkręty mocujące obejmę, silnika dmuchawy. • Obrócić silnik dmuchawy i wyjąć. Zamon towan/e • Sprawdzić, czy wirnik dmuchawy łalwo się obraca. Usunąć ewentualne obce ciała z kanałów powiewnych.

Uwaga. Jeżeli dmuchawa nie pracuje na wszystkich stopniach prędkości obrotowej, to na ogól jest uszkodzony rezystor szeregowy. W takim przypadku wymienić kompletną płytkę z rezystorami. • Wprowadzić silnik dmuchawy w prowadnice (rys. D 0730). Zwrócić przy tym uwagę na poprawne osadzenie gumy przytrzymującej. • Przykręcić obejmę silnika dmuchawy. • Włożyć kierownicę powietrza i pokrywę.

288

OGRZEWANIE I PRZEWIETRZANIE

Zam on to wanie • Umocować płytkę z rezystorami. • Zamontować dmuchawę. Wymontowanie i zamontowanie wyłącznika dmuchawy Wymon towanie • Wymontować zespól sterowania ogrzewaniem, • Wyciągnąć z wyfącznika dmuchawy wtyczkę (rys. D 0711). •Wyjąć wąskim wkrętakiem wyłącznik dmuchawy z płytki przed niej (rys. D 0710). • Nasunąć złącze wielowtykowe. • Zamontować silnik wycieraczki. Wymontowanie i zamontowanie rezystora dmuchawy Jeżeli dmuchawa nie pracuje na wszystkich stopniach prędkości obrotowej, to na ogół jest uszkodzony rezystor szeregowy. W takim przypadku wymienić kompletna, płytkę z rezystorami. Wym on towanie • Wymontować silnik dmuchawy. • Ścisnąć sprężyny mocuja.ce \ zdjąć wspornik płytki z rezystorami {rys. D 0704).

WYMONTOWANIE I ZAMONTOWANIE ZESPOŁU STEROWANFA

Zamon to wanie • Wcisnąć wyłącznik na swoje miejsce. • Wsunąć wtyczkę. • Zamontować zespół sterowania ogrzewaniem. Wymontowanie i zamontowanie zespołu sterowania ogrzewaniem i przewietrzaniem Wymon towanie • Odłączyć przewód masy od akumulatora. •Wymontować górną osłonę kolumny kierownicy. W tym celu tak obrócić kofo kierownicy, aby można byJo odkręcić oba wkręty od strony czołowej osłony dolnej (rys. D 0705}. Zdjąć osłonę do dołu.

• Zwolnić z zatrzasków dolna, pokrywę •ablicy i wyjąć ją (rys, D 0706). • Wyciągnąć szeroką szpachelką zegar lub komputer pokładowy. Odłączyć przewody elektryczne. • Odkręcić cztery wkręty (rys. D 0707)r • Wymontować osłonę pod tablicą ozdzielczą nad nogami pasażera. W lym celu obrócić w lewo o 90 c zaczepy z tworzywa sztucznego (rys. D 0708). • Odczepić cięgno od klapy powietrza. W tym celu wyciągnąć z prowadnicy klamrę

233

290

OGRZEWANIE I PRZEWIETRZANIE

• Podłączyć cięgna sterowania zgodnie z umieszczonymi oznaczeniami. •Wcisnąć zespól sterowania w tablicę rozdzielczą. • Podłączyć cięgno do kfapy powietrza. • Przystawić osłonę nad nogami pasażera, włożyć pjastykowe zaczepy w otwory i zablokować, obracając w prawo. • Przykręcić zespól sterowania, • Podłączyć zegar lub komputer pokładowy i wcisnąć w otwór tablicy rozdzielczej. •Wcisnąć dolną pokrywę tablicy. • Przykręcić górną osłonę kolumny kierownicy, • Podłączyć przewód masy do akumulatora. Ustawić zegar Wymontowanie i zamontowanie środkowej dyszy nawiewu Wymon towanie • Podważyć i wyciągnąć wąskim wkrętakiem przycisk wyłącznika świateł awaryjnych (rys. D 0726).

plasytkową, zgodnie z kierunkiem strzałki (rys. D 0709). Ściągnąć z dźwigni klapy spiralę z drutu. • Wyciągnąć z tablicy rozdzielczej zespóJ sterowania. • Oznaczyć taśma, cięgna sterowania ogrzewaniem i odczepić. • W razie potrzeby wyjąć żarówkę z oprawką z zespołu sterowania (rys. DO712), Z amon towante • Włożyć żarówkę z oprawka, do zespołu sterowania.

• Posługując się szeroką szpachelką. wyciągnąć kratkę dyszy z tabdcy rozdziefczej(rys. D 0727) • Ustawić pokrętło w pozycję „0".

REGULACJA NACIĄGU PASKA KLINOWEGO SPRĘŻARKI

291

• Odłączyć z boku cięgno sterowania od zabieraka (rys. D O72S). •Zwolnić wkrętakiem zaczep mocujący i wyciągnąć obudowę z tablicy rozdzielczej zakrzywionym drutem {rys. D 0729). Zamontowanie • Włożyć obudowę, aż zaczep wskoczy na miejsce. • Ustawić pokrętło w pozycję „0", • Wyciągnąć całkowicie cięgno i wcisnąć w zabierak. • Wcisnąć kratkę, aż zaskoczą zaczepy. • Wcisnąć przycisk wyłącznika świateł awaryjnych i sprawdzić jego działanie. Regulacja naciągu paska klinowego sprężarki Do kontroli naciągu paska warsztaty używają specjalnego przyrządu Opel KM-128-A. Jeżeli nie dysponuje się takim przyrządem, to nie można naciągu ani dokładnie wyregulować, ani sprawdzić. Sposób regulowania naciągu paska specjalnym przyrządem został podany w rozdziale „Wymiana i regulacja naciągu paska klinowego". Metoda zastępcza polega wtedy na tradycyjnym naciskaniu paska kciukiem. Naciąg paska można uznać za prawidłowy, jeżeli da się ugiąć o około 5r..10 mm w połowie odległości między kołami pasowymi. Naciąg powinno się jednak skontrolować przyrządem przy najbliższej wizycie w warsztacie. Zbył luźno naciągnięty pasek będzie się ślizgał. Naciąganie paska kłrnowego

D D72B

•Poluzować śrubę zaciskową przy wsporniku sprężarki i odsunąć sprężarkę od silnika za pomocą łyżki monterskiej. • Dokręcić śrubę zaciskową przy naciągniętym pasku. • Sprawdzić naciąg paska przyrządem. Jeżeli zmierzona wartość naciągu nie mieści się w podanym zakresie, to pasek ponownie naciągnąć.

292

OGRZEWANIE I PRZEWIETRZANIE

Typowe niesprawności układu ogrzewania i przewietrzania Sposób postępowania

Przyczyny Dmuchawa nie pracuje

Przepalony bezpiecznik silnika dimi- Sprawdzić piecznik

ewentualnie wymienić bez-

Uszkodzony

Sprawdzić, czy dochodzi napięcie do rezystorów szeregowych. Jeżeli nie, wymontować i sprawdzić wyłącznik dmuchawy

Uszkodzony silnik dmuchawy

Sprawdzić, czy dochodzi napięcie do styków silnika po włączeniu zapłonu i wyłącznika dmuchawy Jeżeli tak. wymienić silnik

Dmuchawa pracuje tylko zjedna. Uszkodzony rezystor orędkościa.

Wymienić płytkę z rezystorami

Ogrzewanie nie daje nią wyła.- Uszkodzony wyłącznik Sprawdzić wyłącznik ?zyć pokrętłem na tablicy rozdzielczej Uszkodzone lub zacięte cięgno Sprawdzić i ewentualnie wymienić cięgno sterowania klapą mieszalnika słabe ogrzewanie

Za niski poziom cieczy uh[odza.cej

Sprawdzić i ewentualnie uzupełnić poziom cieczy

Uszkodzony termostat

Sprawdzić i ewentualnie wymienić terrrtoBlat

Uszkodzone sterowania piaca dmuchawy

lub

zacie.Ee

cięgno Si)tawd?ic i ewentualnie wymienić cięgno

Liść lub zanieczyszczenie w dmu* Wymontować i oczyścić chawie aczyicić kanał powietrza

dmuchawę.

Wirnik jest nie wyićwiiowsiony lub Wymontować dmuchawę i sprawdzić wirnik ma uszkodzone łożysko

Wyposażenie elektryczne

Wiadomości wstępne W opisach napraw instalacji elektrycznej są powszechnie stosowane takie pojęcia podstawowe, jak napięcie, natężenie oraz rezystancja. Napięcie mierzy się w woltach (V), natężenie w amperach (A), a rezystancję w omach {R}. Pod pojęciem napięcia rozumie się na ogół w samochodzie napięcie akumulatora. Jest to napięcie stałe o wartości około 12 V. Napięcie to może się wahać oci 10 do 13 V, zależnie od temperatury zewnętrznej i stanu naładowania akumulatora. Napięcie prądu wytwarzanego przez prądnicę prądu zmiennego (alternator) wynosi około 14 V, przy średniej prędkości obrotowej silnika. Pojęcie natężenia prądu jest rzadziej spotykane. Wartość natężenia jest na przykład podawana na bezpiecznikach i określa maksymalne natężenie prądu, który może przepływać nie uszkadzając bezpiecznika i nie powodując tym samym orz er wy w obwodzie Przepływowi prądu towarzyszy zawsze opór zwany rezystancja., który zależy między innymi od: przekroju przewodu, materiału przewodu, poboru prądu itp. Jezefi rezystancja jest zbyt duża mogą wystąpić zakłócenia działania. Np. rezystancja przewodów zapłonowych nie może być zbyt duża, gdyż osłabiałaby iskrę na świecach i utrudniała zapłon mieszanki pa I i wowo-po wietrznej, a tym samym uruchomienie silnika.

Do pomiarów wielkości etektrycznych w samochodzie zaleca się stosować przyrząd wielofunkcyjny nazywamy multimetrem. Łączy on w jednej obudowie woltomierz do pomiarów napięcia. apmeromierz do pomiarów natężenia prądu oraz omomierz do pomiaru rezystancji. Pokrętło lub przyciski na przyrządzie służą do wybrania potrzebnych zakresów wartości pomiarowej (V, AH Q). Dostępne w handlu przyrządy pomiarowe różnią się między sobą. zakresem pomiarowym i dokładnością wskazań. Zakres pomiarów oznacza maksymalną wartość wielkości elektrycznych, które przyrząd może zmierzyć. Należy pamiętać, że im wyższa dokładność pomiarowa, tym droższy jest przyrząd. Specjalne multimetry samochodowe umożliwiają dodatkowo pomiar prędkości obrotowej sifnika, kąt zwarcia styków przerywacza i napięć do 20 V. Przy pomiarach rezystancji zakres przyrządu jest na ogół ograniczony do 1000 Q. Ponadto istnieją przyrządy pomiarowe do sprawdzania elementów elektrycznych i elektronicznych. W przyrządach tych brak jest możliwości sprawdzania prędkości obrotowej silnika i kąta zwarcia. Dużą zaletą takiego multirnetru jest jednak możliwość pomiarów rezystancji w szerokich zakresach, od ułamków oma do megaomów (MQ). Napięcia można mierzyć z dokładnością do trzech miejsc po przecinku, co jest potrzebne w przypadku elementów elektronicznych.

294

WYPOSAŻENIE ELEKTRYCZNE

Pomiar napięcia

700'J2

Jeżeli kontrola ma polegać tylko na sprawdzeniu obecności napięcia, to wystarczy użyć do tego celu zwykłej lampki kontrolnej {A. rys. 700,02}, Przyrząd ten jest jednak przydatny tylko do obwodów nie zawierających elementów elektronicznych, ponieważ są one bardzo wrażliwe na duży prąd. Niekiedy podłączenie lampki kontrolnej może spowodować uszkodzenie elementu elektronicznego. Do sprawdzania tranzystorowych układów zapłonowych lub elektronicznych układów wtryskowych jest niezbędny wysokoomowy próbnik napięcia {B, rys. 700.02}. Działa on jak zwykła lampka kontrolna, nie uszkadzając jednak elementów elektronicznych.

Napięcie można sprawdzić juz za pomocy zwykłej lampki kontrolnej lub próbnika napięcia. W ten sposób da się jednak stwierdzić tylko, czy występuje napięcie. Natomiast do określenia wartości napięcia jest potrzebny woltomierz Najpierw należy ustawić na woltomierzu zakres pomiarowy odpowiadający spodziewanej wartości napięcia, które chcemy zmierzyć. Napie.de prądu w samochodzie na ogół nie przekracza 14 V. Wyjątek stanowi układ zapłonowy, w którym napięcie może dochodzić do 30 OO0 V. Taką wielkość napięcia można zmierzyć tylko za pomocą specjalnego miernika lub oscyloskopu. Dysponując multimetrem samochodowym wystarczy ustawić przełącznik funkcyjny na pozycję woltomierz. Natomiast używając multimetru uniwersalnego trzeba wykonać kilka operacji wstępnych. Najpierw należy ustawić przełącznik na pomiar napięcia stałego {DCV w odróżnieniu od ACV - napięcie zmienne}. Następnie trzeba wybrać zakres pomiaru. Najlepiej wybrać górną granicę zakresu nieco powyżej 14 V (około 15.„20 V)F ponieważ w samochodzie nie występują wyższe napięcia, z wyjątkiem układu zapłonowego. Jeżeli wiadomo z pewnością, że mierzone napięcie będzie o wiele niższe, np, w granicach 2 V. to można przestawić przy-

295

WIADOMOŚCI WSTĘPNE

rząd na niższy zakres, by otrzymać większą dokładność wskazania. Napięcie wyższe niż maksymalna ustawiona wartość, którą ma zmierzyć przyrząd. może go zniszczyć. Podłączyć przewody muftimetru równolegle do odbiornika, jak na rysunku 7O0rQ3. Czerwony przewód przyrządu należy podłączyć do przewodu połączonego z biegunem „ + " akumulatora, zaś czarny do przewodu masy fub do masy pojazdu, np kadłuba silnika. Przykład pomiaru: jeżeli silnik uruchamia się z trudem, ponieważ rozrusznik obraca wał zbyt wolno, to należy sprawdzić napięcie akumulatora w trakcie pracy rozrusznika. W tym celu podłączyć czerwony przewód woltomierza do bieguna „+" aKumuJatora, zaś czarny do masy pojazdu. Korzystając z pomocy drugiej osoby, uruchomić rozrusznik i odczytać wartość napięcia. Jeżeli napięcie wynosi poniżej 10 V (przy temperaturze akumulatora +20°), to należy sprawdzić akumulator i naładować przed następna, próbą uruchomienia silnika. Pomiar natężenia Pomiar natężenia prądu w samochodzie jest przeprowadzany stosunkowo rzadko. Do tego celu jest potrzebny amperomierz, który może również wchodzić w skład multimetru wielofunkcyjnego. Przed pomiarem należy ustawić przyrząd na zakres pomiarowy, w którym przypuszczalnie zawiera się wartość mierzonego natężenia. Jeżeli nie znamy granicy natężenia prądu, należy ustawić amperomierz na najwyższy zakres. W razie braku wskazania trzeba będzie przełączać amperomierz na kolejne zakresy w dół. W celu pomiaru natężenia prądu trzeba rozłączyć obwód prądu, )ak pokazano na rysunku 700,04, i podłączyć w tym miejscu amperomierz. W pokazanym przykładzie wyciągnąć wtyczkę i podłączyć czerwony przewód (+) amperomierza do przewodu doprowadzającego prąd (zacisk . 30". zacisk „15"). Czarny przewód (-}

e I eKIro hydra u liczny (KE-Jelronie)

ratu

przystawić do styku, z którego wychodził odłączony przewód. Złącze masy między odbiornikiem i wtyczką trzeba połączyć przewodem pomocniczym. Przykład: patrz rozdział „Akumulator rozładowuje się samoczynnie". Uwaga. W żadnym przypadku nie należy mierzyć normalnym amperomierzem prądu w przewodzie rozrusznika (ok. 150 A} lub w przewodzie świec żarowych (do 60 A). Płynący w tych przewodach prąd o dużym natężeniu może uszkodzić przyrząd pomiarowy. W warsztacie używa się do tych celów amperomierza z cęgami prądowymi, które zakłada się na przewód i mierzy wartość prądu poprzez indukcję. Pomiar rezystancji Przed przystąpieniem do sprawdzenia rezystancji należy się upewnić, że do elementu, do którego podłączymy omomierz nie dochodzi napięcie. Dlatego trzeba zawsze najpierw wyciągnąć wtyczkę, wyłączyć zapłon, wymontować przewód, odbiornik albo odłączyć akumulator. W innym przypadku przyrząd pomiarowy może zostać uszkodzony. Omomierz podłącza się pod dwa przyłącza odbiornika lub dwa końce przewodu. Nie jest przy tym isrotne, który przewód omomierza (+/-) zostanie podłączony do danej końcówki. Pomiar

296

WY PO S Al ENIE ELEK T FtYC ZN E

rezystancji w samochodzie śluzy dwóm zasadniczym celom: 1) Sprawdzeniu włączonego w obwód elektryczny rezystora o stałej Eub zmiennej wartości. Przykład: sprawdzić rezystancję czujnika Temperatury. W tym celu wyciągnąć wtyczkę z czujnika i podłączyć omomierz między styk czujnika a masę (kadłub silnika). Włączyć omomierz na przewidywany zakres pomiarowy i porównać odczytaną wartość z parametrem zaczerpniętym z danych technicznych. 2) Sprawdzeniu „przepustowości" przewodu, przełącznika lub spirali grzejnej. Sprawdza się przy tym, czy przewód elektryczny jest przerwany i uniemożliwia prze; to poprawne działanie odbiornika. W celu dokonania pomiaru należy podłączyć omomierz do obydwu końcówek wybranego przewodu. Jeżeli rezystancja wynosi O £2, oznacza to, że występuje ciągłość obwodu W przypadku przerwanego przewodu omomierz wskaże •» (nieskończoność) G,

Przed przystąpieniem do jakiejkolwiek pracy w okolicach instalacji elektrycznej, należy odłączyć przewód masy od akumulatora, aby uniknąć niebezpieczeństwa zwarcia w obwodzie. Podłączając dodatkowy odbiornik do instalacji samochodu natęży starać się prowadzić przewód zasilający wzdłuż wiązki przewodów, z wykorzystaniem istniejących opasek mocujących i tulejek gumowych. Aby nowy przewód nie powodował w czasie jazdy odgłosów, ani me ocierał o inne przewody, zaleca się użyć do jego montażu taśmy izolacyjnej, masy plastycznej, opasek zaciskowych i tym podobnych elementów. Należy przy tym zwracać uwagę, aby między przewodami hamulcowymi a przewodami elektrycznymi umocowanymi na stałe był zachowany odstęp co najmniej 10 mm, natomiast między przewodami hamulcowymi a przewodami elektrycznym? zwisającymi z silnika lub innych zespołów był zachowany odstęp co najmniej 25 mm. Przed zamontowaniem dodatkowego odbiornika prądu należy sprawdzić, czy istniejący alternator jest przystosowany do zwiększonego obciążenia. W razie

Zamontowanie dodatkowych

odbiorników

Po przewierceniu otworu w blasze nadwozia należy opiłować krawędź otworu, zagruntować ją i polakierować. Usuwać wszystkie powstające podczas wiercenia wiórki.

•mniukly|*±l

297

AKUMULATOR

potrzeby trzeba zamontować alternator o większej mocy. Do montowania dodatkowo prowadzonych wiązek lub pojedynczych przewodów elektrycznych można wykorzystać elementy pokazane na rysunku C 2490.

(

AKUMULATOR

i

Wymontowanie i zamontowanie

A

0i

c •~>)

B

(•) ( E

i

§

akumulatora

B

Akumulator znajduje się w przedziale silnika z lewej strony. Wymontowanie •Odłączyć akumutator. Najpierw odkręcić i zdjąć zacisk przewodu masy {-), a następnie dodatniego (+). • Odkręcić płytkę mocującą w podstawie akumulatora r wyjąć, • Podnieść akumulator i wyjąć z przedziału silnika Zamontowanie • Włożyć akumulator. • Przykręcić płytkę mocującą, • Podłączyć do akumulatora najpierw przewód dodatnj do zacisku (+), a następnie przewód masy do zacisku (-). Uwaga, Zamiana zacisków przy akumulatorze może spowodować uszkodzenie alternatora i innych urządzeń elektrycznych. Zwracać uwagę na prawidłowe podłączenie rnasy i czyste styki. Duże rezystancje przejścia na złączach powodują, szczególnie podczas uruchamiania, przeciążenie elektronicznych urządzeń sterujących i mogą w ekstremalnych warunkach spowodować nawet ich uszkodzenie. Akumulator bezobsługowy Samochody Opel Vectra i Calibra są seryjnie wyposażone w akumulatory bezobsługowe. Akumulatory te nie wy-

lii.:

magaja., tak jak dotychczas, dolewania wody destylowanej. Należy się jednak zapoznać ze wskazówkami ich eksploatacji. • Pokrywa ma otwory odpowietrzające, przez które akumulator może „oddychać", Akumulatora nie można przechylać o kąt większy niż 45°. aby nie spowodować wylewania się elektrolitu. •Do ładowania można używać normalnych prostowników. Akumulator można również ładować z zasilaczy rozruchowych. • Wbudowany w wieczko akumulatora areometr z kompensacją cieplną pozwafa na szybką ocenę stanu naładowania (rys. B 1636}. A - W centrum wziernika widać zjelony punkt, kulka leży w koszyku bezpośrednio pod wziernikiem. Oznacza to, ze akumulator jest naładowany w co najmniej 65%. B - Wziernik ściemniał wskutek opadnięcia kulki areometru. Oznacza, że stan naładowania nie przekracza 65%, C - Wziernik pozostaje jasny lub jasnożółty. Oznacza to opadnięcie poziomu elektrolitu poniżej areometru. Jeżeli wtedy wystąpią trudności z uruchomieniem silnika, akumulator trzeba wymienić. •Przed rozpoczęciem ładowania potrząsnąć krótko akumulatorem. Ładować tylko taki akumulator, w którym po wstrząśnięciu wskaźnik barwny pozostanie ciemny. Podczas ładowania potrząsnąć

2 3B

WYPOSAŻENIE ELEKTRYCZNE

akumulatorem co godzinę, aby elektrolit dobrze się wymieszał. • Najkorzystniejsza temperatura ładowania wynosi od 0^ do +20°C, W tym zakresie temperatur akumulator ma najmniejszą zdolność samowyładowania. •Oczyścić bieguny akumulatora i powlec smarem Bosch-Polfett Ładowanie akumulatora Informacje oznaczone poniżej znakiem • nie dotyczą akumulatorów bezobsługowych, które są montowane seryjnie. Siosować się do wskazówek prawidłowej eksploatacji akumulatora bezobsługowego, podanycb w poprzednim rozdziale. Jeżeli w samochodzie jest zamontowany zwykły akumufaior, lo należy stosować się do wszystkich zaleceń podanych niżej. • Przed lądowaniem sprawdzić stan elektrolitu i w razie potrzeby uzupełnić wodą destylowaną, • Nie dopuszczać do zwarcia biegunów akumulatora. Zwarcie powoduje nagrzanie się akumulatora i w konsekwencji może doprowadzić do jego rozerwania. Wre zbliżać się do akumulatora z otwartym ogniem. Elektrolit jest żrący i nie może dostać się do oczu, na skórę lub na ubranie. Miejsca polanę elektrolitem opłukać dużą ilością wody. • OdJączać od akumulatora najpierw przewód masy. a następnie przewód plusowy. Podczas zdejmowania zacisków uważać, aby nie powstała [skra. Dlatego należy wcześniej wyłączyć wszystkie odbiorniki. • Zamarznięty akumulator należy odmrozić przed ładowaniem. Naładowany akumulator zamarza w temperturze około -65°C, naładowany w połowie w -30£C, a rozładowany w -12"C, • Wykręcić z akumufatora korki zamykar c e i defikatnie położyć na otworach. Dzięki temu uniknie się pryskania elektrolitu na lakier, a jednocześnie przez otwory będą mogły wydostawać się gazy powstające podczas ładowania. • Akumulator ładować tylko w dobrze wietrzonym pomieszczeniu. Przy ładowa-

niu akumulatora w samochodzie pokrywa przedziału sifnika musi pozostawać otwarta. • Przy normalnym ładowaniu prąd ładowanja wynosi około 10% pojemności akumulatora, na przykład dla akumulatora 55 A-h prąd wyniesie 5,5 A, •Akumulator można również ładować z zasilacza rozruchowego (ładowanie szybkie). Uwaga. Szybkie ładowanie akumulatora nie może stać się zwyczajem! Akumulatory, które miały długą przerwę w eksploatacji oraz akumulatory nowe, nie mogą być ładowane tą metodą. • Przewód plusowy prostownika należy połączyć z biegunem dodatnim akumulatora, przewód minusowy z biegunem ujemnym. • Podczas ładowania temperatura elektrolitu nie może przekraczać +55°C. Po przekroczeniu tej temperatury przerwać ładowanie lub zmniejszyć prąd ładowania. • Akumulator ładować tak długo, az wystąpi silne gazowanie we wszystkich celach, a trzy pomiary wykonane w odstępach godzinnych, nie wykażą wzrostu gęstości elektrolitu i napięcia. • Po naładowaniu akumulatora sprawdzić poziom elektrolitu i w razie potrzeby uzupełnić wodą destylowaną. • Sprawdzić gęstość elektrolitu. Jezefi gęstość ta jest wyraźnie niższa w jednej celi w porównaniu z innymi (np. dla pięciu cel wynosi3 1.26 g/cm3, a dla jednej 1.18 g/cm ), to akumulator jest uszkodzony i musi być wymieniony. • Przed wkręceniem korków zamykających odczekać około 20 minut, aż gaz się ulotni z akumulatora. Uwaga, Silnik nie może pracować z odłączonym akumulatorem, ponieważ spowodowałoby to uszkodzenie instalacji elektrycznej. Akumulator rozładowuje się samoczynnie Kiedy zachodzi podejrzenie, ze przyczyną samorozładowywania się akumulatora są

AKUMULATOR

prądy błądzące, to należy sprawdzić instalację elektryczną w podany niżej sposób. • Do kontroli użyć naładowanego akumulatora. • Ustawić amperomierz na najwyższy zakres pomiarowy (od 0...5 mA do 0^5 A), Odłączyć przewód masy od akumulatora. Podłączyć amperomierz między biegun {-) i przewód masy. Końcówkę. olusową amperomierza podłączyć do przewodu masy, a końcówkę minusową do bieguna ujemnego akumulatora (rys. KE 3400}. Uwaga, Kontrolę można również wykonać próbnikiem (lampką kontrolną). Jeśli lednak żarówka próbnika nie zaświeci się po podłączeniu między przewód masy a biegun ujemny akumulatora, to badanie należy wykonać amperomierzem. • Wyłączyć wszystkie odbiorniki prądu, odłączyć zegar (jeżeli występuje) i zamknąć drzwi. • Stopniowo przełączać amperomierz na miliampery, aż uzyska się odczyt Dopuszcza się 5 mA, natomiast w przyoadku zmierzenia ponad 60 mA należy sprawdzić poszczególne odbiorniki. • Wyjmując kolejno bezpieczniki, przerywać poszczególne obwody. Kiedy po przerwaniu obwodu wskazówka amperomierza wróci na zero. jest to sygnałem natrafienia na źródło usterki. Przyczyny mogą być różne: skorodowane i zaśniedziałe styki, przetarte przewody, wewnętrzne zwarcie w odbiorniku. • Jeżeli w obwodach i bezpiecznikami nie znajdzie się przyczyny samowyładowania

299

akumulatora, to należy kolejno odłączać przewody od odbiorników nie zabezpieczonych bezpiecznikami, należą do nich: rozrusznik, alternator i układ zapłonowy. • Kiedy po odłączeniu odbiornika nie zabezpieczonego bezpiecznikiem wskazówka amperomierza wróci na zero, naprawić dany zespół lub wymienić. • Podłączyć przewód masy do akumulatora. Uwaga, Jeżeli samo wyładowywanie akumulatora pojawia się w samochodzie wyprodukowanym przed V 1939 z wtryskiem jednopunktowym Multec. to przyczyną może być uszkodzony czujnik ciśnienia oleju Uszkodzenie polega na sklejeniu się styków w czujniku, które nie otwierają się po zatrzymaniu silnika. W ten sposób obwód do pompy paliwa pozostaje stale zamknięty i pompa pracuje nieprzerwanie, wyładowując akumulator W szczególnych przpadkachi może dojść nawet do zniszczenia wiązki przewodów lub urządzenia sterującego. W celu zapobieżenia lub usunięcia usterki należy przyjąć następujący tok postępowania. • Wyciągnąć złącze z czujnika ciśnienia oleju. • Cofnąć tufejkę gumową. • Z trzech przewodów przeciąć nożycami przewody „czerwony" [ ,,czerwono-niebieski", a następnie zaizolować. •Wsunąć tulejkę gumową i wcisnąć złącze czujnika, • Sprawdzić lampkę kontrolną ciśnienia oleju: przy włączonym zapłonie lampka kontrolna ciśnienia oleju w zestawie wskaźników musi się zaświecić, a po uruchomieniu silnika, zgasnąć. • Sprawdzić przekaźnik pompy paliwa: po włączeniu zapłonu pompa paliwa pracuje przez 1 -2 sek.. a następnie wyłącza srę. Uruchamianie silnika za pomocą akumulatora pomocniczego Podczas uruchamiania silnika drugim akumulatorem, za pomocą tzw. przewodów rozruchowych, należy się stosować do poniższych wskazówek.

300

WYPOSAŻENIE ELEKTRYCZNE

• Powierzchnia przekroju przewodów rozruchowych powinna wynosić co najmniej 16 mm 1 - dla silników benzynowych o pojemności do około 2,5 drn3 (odpowiada to średnicy2 około 5 mm) oraz co najmniej 25 mm - dfa silników wysokoprężnych i silników benzynowych o pojemności powyżej 2,5 dma. Podane pojemności odnoszą się do silnika z wyładowanym akumulatorem. Przekrój przewodów jest zazwyczaj podany na ich opakowaniu. Podczas zakupu zaleca się wybrać przewody z zaizolowanymi zaciskami? szczękowymi oraz o przekroju 25 mm d ponieważ będą się nadawały do wszystkich silników, •Oba akumulatory muszą mieć napięcie znamionowe 12 V. • Rozładowany akumulator może zamarznąć już w temperaturze -10X, Przed podłączeniem przewodów rozruchowych trzeba koniecznie rozmrozić akumulator z zamarzniętym elektrolitem, • Rozładowany akumulator musi być prawidłowo podła_czony do instalacji elektrycznej samochodu. • Sprawdzić poziom elektrolitu w akumulatorze i w razie potrzeby uzupełnić wodą destylowaną. • Samochody muszą stać w takiej odlegiościod siebie, aby nie stykały się metalowymi częściami. Inaczej mogłoby dojść do przepływu prądu zaraz po przyłączeniu zacisku dodatniego, • W obu samochodach zaciągnąć hamulec awaryjny. Dźwignię zmiany biegów ustawić w położenie neutralne - w przypadku mechanicznej skrzynki przekładniowej lub w położenie „P" - w przypadku automatycznej skrzynki przekładniowej. • Wyłączyć wszystkie odbiorniki prądu elektrycznego. • Uruchomić silnik w samochodzie oddalącym prąd i pozostawić na biegu jałowym. • Podłączyć przewody rozruchowe w następującej kolejności (rys. B 43-174); 1) Przyłączyć przewód czerwony do bieguna dodatniego akumulatora oddającego prąd (A).

4 (V.

3 jj

2) drugi koniec przewodu czerwonego przyłączyć do bieguna dodatniego akumulatora rozładowanego {B). 3) Przyłączyć przewód czarny do bieguna ujemnego akumulatora oddającego pra_d, 4) Drugi koniec przewodu czarnego przyłączyć do masy samochodu uruchamianego, w dobrze przewodzącym miejscu. Dzręki temu uniknie się spadków napięcia na połączeniu masowym. Najlepiej nadaje się do tego kadłub silnika lub osprzęt do niego trwale przykręcony. W niekorzystnych warunkach, podczas podłączenia przewodu czarnego do bieguna ujemnego akumulatora rozładowanego, mogłoby dojść do eksplozji akumulatora wskutek przeskoku iskry w obecności gazu Łlenowo-wodorowego. • Jeszcze raz sprawdzić poprawność osadzenia zacisków kleszczowych. Zwrócić uwagę, aby obracające się elementy silnika (na przykład wentylator) nie mogły uszkodzić przewodów rozruchowych. Uwaga, Po podłączeniu przewodów rozruchowych icft zaciski nie mogą się ze sobą zetknąć. Nie wolno również dotknąć zaciskiem dodatnim do jakiegokolwiek miejsca zmasowanego, jak na przykład nadwozie tub rama. •Uruchomić silnik z rozładowanym akumulatorem i pozostawić pracujący. Podczas uruchamiania nie włączać rozrusznika na dłużej niż 15 sekund, ponieważ duży pobór prądu powoduje nagrzanie się zacisków szczękowych i przewodów. Dlatego należy stosować jednominutowe pauzy między kolejnymi włączeniami rozrusznika.

AKLJMULATOfl

• Zasadniczo silruk w samochodzie oddającym prąd powinjen pracować na biegu jałowym. Dzięki temu uniknie się ewentualnego uszkodzenia alternatora przez piki napięcia w trakcie uruchamiania. Jeżeli jednak prędkość obrotowa biegu jałowego znacznie się obniża, to należy dodać „gazu". • W trakcie awaryjnego uruchamiania SJInika należy unikać zbliżania się do akumulatora z otwartym ogniem lub zapalonym papierosem, ponieważ z cel mogą wydostawać się palne gazy. • Nie nachylać się nad akumulatorem niebezpieczeństwo poparzenia się! • Po uruchomieniu silnika odłączyć przewody pomocnicze w odwrotnej kolejności. Uwaga. Jeżeli nie będzie się przestrzegać podanych wyżej wskazówek, to istnieje niebezpieczeństwo poparzenia wydostającym się kwasem akumulatorowym (elektrolitem). Ponadto mogą powstać uszkodzenia ciała i szkody materialne w przypadku wybuchu akumulatora. Dodatkowo mogą wystąpić awarie w jnstalacji elektrycznej obu samochodów.

301

•Po trzech miesiącach doładować akumulator. Uwaga. Stan naładowania powinno się sprawdzać czyściej w akumulatorach dłużej eksploatowanych. Pozostawienie akumufatora w stanie wyładowanym spowoduje trwałe uszkodzenie jego płytek.

Sprawdzanie poziomu elektrolitu {nie dotyczy akumulatora b ezo bsług owe go)

Uwaga. Nie zbliżać się do akumulatora z otwartym ogniem, istnieje niebezpieczeństwo wybuchu! •Poziom elektrolitu powinien znajdować się między znakami „max" i „min." (rys. B 31-409)

Obsługa akumulatora

Czyszczenie biegunów akumulatora W ramach regularnych przeglądów samochodu należy czyścić bieguny i zaciski (tzw. klemy) akumufalora oraz powlekać smarem zabezpieczającym przed utlenieniem (np. Bosch-PoJfett}.

Konserwacja akumulatora Akumulator nie użytkowany, po pewnym czasie sam się rozładowuje. Przed odstawieniem samochodu na dłuższy czas należy: • Sprawdzić stan naładowania akumulatora i w razie potrzeby doładować, •Odłączyć przewód masy od akumulatora, aby zapobiec jego wyładowaniu przez dafej pracujące odbiorniki, na przykład zegar.

•Jeżeli nie można z zewnątrz zobaczyć pozromu elektrolitu, to odkręcić korki z poszczególnych cel. Poziom elektrolitu powinien sięgać około 6 mm nad płytami ołowianymi. •Jeżeli poziom jest niższy, uzupełnić do wymaganej wysokości. Uwaga. Dolewać tylko wody destylowanej. • W akumulatorze ze zbyt wysokim stanem elektrolitu może dojść do jego „wygotowania" podczas silnego ładowania (długa jazda w dzień). Z kolei zbyt niski stan elektrolitu skraca żywotność akumufatora

302

WYPOSAŻENIE ELEKTRYCZNE

Sprawdzanie gęstości elektrolitu {nie dotyczy akumulatora bezcb s \ u go weg o)

• Sprawdzenie gęstości elektrolitu w połączeniu z pomiarem napięcia pozwala dokładnie ocenić stopień naładowania akumulatora. Gęstość elektrolitu sprawdza się areometrem, który można nabyć w sklepach motoryzacyjnych. Im większa gęstość (masa właściwa) zassanego do areometru elektrolitu, tym mnie] zanurza się pływak. Gęstość odczytuje 1 się na podziałce wyskalowane] w g/cm (masa

właściwa) lub w stopniach Baumego (-i-Be}, Zależność między gęstością elektrolitu a stanem naładowania podano w poniższej tablicy Sran

naładowania wyładowany naładowany w połowie dobrze naładowany

Srrela khrnatvczna umiarkowana Tropikalna D O/cm' + Be g/cm1 +°Bś 16

1.12

11

7,03

24

l r 2U

IB

1,16

32

UB

27

1,23

Typowe niesprawności akumulatora Ofcgawy Za niski poziom efokfroliiu '

Przyczyny

akumulatora, wyparo- Uzupełnić poziom do wymaganego wodą. wanie elektrolitu (zwłaszcza latem) destylowaną (przy naładowanym akumulatorze)

Elektrolit wycieka prze? korki Za wysokie napięcie ładowania zamykające " Zs Wysoki poziom elektrolitu Za mała gęstość elektrolitu "

Sposób postępowania

Sprawdzić regulator napięcia, ewentualnie wymienić Odciągnąć strzykawką nadmiar elektrolitu

Gęstość elektrolitu w jednej celi Zwarcie w celi. Wymienić akumulator znacznie mniejsza od gęstości vu pozostałych celach Gęstość elektrotliu w dwóch sąsied- Nieszczelna pizegroda, przez co powstaje nich celach znacznie mniejsza od połączenie przewodzące między celami i ich w pozosta-fycli celach rozładowanie. Wymienić akumulator Rozładowany akumulator

Naładować akumulator

Niesprawny aHernator

alternator, eweniualnie naprawić lub wymienić

Zwarcie w instalacji

Sprawdzić instalacje.

elektrolit

Wyrównać stężenie kwasu

w Za duża gęstość elektrolitu "

Poziom elektrolitu został uzupełniony Wyrównać stężenie kwasu kwasem

Za mała moc akumulatora, duży Rozładowany akumulator napięcia Za niskie napięcie ładowania

Naładować akumulator Sprawdzić regulator napięcia, ewentualnie wymienić

303

BEZPIECZNIKI i PRZEKAŹNIKI

Przyczyny Za rnala moc a kum ula fora. riuzy spadek napięcia

Luźne lub

Sposób postępowania

zaciski

Oczyścić zaciski i zabezpieczyć smarem kwasoodparnym (zwłaszcza od sportu), li o kręcić śruby

Niewłaściwe połączenie masy a ku mupołączenia masy. ewentualna lą tor-si! n i k- nadwozi e oczyścić do „żywego" maialu lub dokręcić Nadmierne samorozladowanie aki\' Wymienić akumulator mulatora wskulek zanieczyszczenia elektrolitu Zasiarczeni^ akumDlBtcra {szaro-biafy Ładować akumulator matym pradsm, a! nalot na płytach dodatnich i ujan> 7nikme nalot na pfyiach. Jeżeli po pononych) wnym naładowaniu i rozłflrfow&nru moc akumulatora nie ZVJiękgsyla sie, wymienić akumulator 2uży|y akumulator, wypłynęła masa Wymienić akumulator aktywna 7. pł/r Niedostateczne

ładowanie

Stale przeładowanie

Usterka w a \ iei na torze. raguJaione Sprawdzić altarnalor i regulator napięcia, napięcia lub WAdliv
Na£iagna.c Jub wymienić pasek klinowy

Za dużo fKKlłaiGzonych: odbiorników

Zamontować wiek czy akumulator, ewentualnie również alternator

Usterka w regulatorze napięcia lub Wymienić reguła lor lub sprawdzić alternator alternatorze

ni a Smyczą seryirne rrkcnlawjnega akumulatora bezolishj|]Dwegn.

BEZPIECZNIKI I PRZEKAŹNIKI Wymiana bezpieczników Bezpieczniki służą do zabezpieczenia odbiorników elektrycznych i przewodów orzed skutkami zwarcia lub przeciążenia. Obecnie w samochodach są stosowane bezpieczniki z płaskimi stykami, które nie dają się zastąpić bezpiecznikami tradycyjnymi. Bezpieczniki są umieszczone w skrzynce bezpieczników, która z kolei znajduje się w kabinie, z lewej strony kolumny
• Zwolnić u góry zaczep pokrywy nad skrzynką bezpieczników i odchylić \ą do dołu. • Przepalony bezpiecznik można rozpoznać po przerwanym i nadtopionym pasku metalowym. • W celu wymiany bezpiecznika należy pociągnąć nieco u dołu skrzynkę bezpieczników i odchylić od tablicy rozdzielczej (rys C3002). • Wyjąć ze skrzynki bezpieczników [rys. C 7363) plastykowe szczypce, umieszczone z prawej strony u dołu, i wyciągnąć nimi uszkodzony bezpiecznik. • Włożyć nowy bezpiecznik o tej samej wartości natężenia prądu. •Jeżeli również nowy bezpiecznik przepala się po krótkim czasie, to należy

304

WYPOSAŻENIE ELEKTRYCZNE

znamionowy bezpiecznika jest wydrukowany na tylnej ściance jego uchwytu. Ponadto uchwyt ma barwny znak. po którym można rozpoznać prąd znamionowy bezpiecznika. Literą A na rysunku B 9425 oznaczono element topi ko wy bezpiecznika. •Wsunąć skrzynkę bezpieczników w tablicę rozdzielczą. • Zamknąć pokrywę nad skrzynką bezpieczników.

sprawdzić dany obwód. Zabezpieczane obwody są wymienione po wewnętrznej stronie pokrywy. *W żadnym przypadku nie zastępować bezpiecznika drutem lub podobnym środkiem zastępczym. Może to spowodować poważne uszkodzenia urządzeń elektrycznych w samochodzie. • Zaleca się stale posiadanie w samochodzie zapasowych bezpieczników. Do przechowywania zapasowych bezpieczników służą wolne miejsca w skrzynce bezpieczników obok plastykowych szczypiec.

Prąd znamionowy bezpiecznika EAJ

Oznaczanie kolorem

TO 15 20 30

czerwony niebieski załty zielony

Wykaz bezpieczników Rozmieszczenie i przeznaczenie bezpieczników jest zależne od roku budowy samochodu. Aktualny wykaz obwodów zabezpieczanych znajduje się na pokrywie skrzynki bezpieczników oraz w instrukejt obsługi samochodu.

305

BEZPIECZNIKI I PRZEKAŹNIKI

Nr Prj|(l [Aj 2fl 27 2F

30 10 30

29

10

26

30

Obwody zabezpieczane Podnośnik elektryczny szyby tylnej Światło przeciwmgłowe tylne Zasilanie gniazda haka liolowniczego^styk 30 Spryskiwać? reflektorów (wyposażanie specjafne) Podnośnik elektryczny szyby przedniej

Wymiana przekaźnika Wym onto wanto Nr Prqd [A] 1

10

2

20

3 4 5 6 7

10 30 10

8

30 15

15

3 10 10 30 11 20 12 10 13 20 14 10 16 30 1G 10 17 20 ia 10 19 20 21

10 10 10

22 23 24 25

10 10 30 10

Obwody zabezpieczane Swiailo postojom przednie lewe. Swfatto postojowe tylne lewe Zapalniczka, podgrzewam*1 folela przedniego Swiallo tJjogowe lewe Dmuchawa nagrzewnicy Światło nn(ani.i lewe Wycieraczki, sygnał dźwiękowy Przerywacz kierunkowskazów, światła hamowania Oświetlenie wnętrza. oSwietlame bagażnika. światła awaryjne', zegar radioodbiornik Oświetlenie zestawu wskaźników •ach odsuwany Pompa paliwa Silnik regulacji ustwiema lusterka światła przeciwmgłowa przednie ABS. urządzenie sterujące automatyczną. skrzynką przekładniową Ogrzewana szyba lylna Urządzenie sterujące automatyczna. skrzynką przekładniową Centralna blokada drzwi Przekaźnik świateł jazdy dziennej (tylko Szwecja) Napęd na wszysrkie kołd Radioodbiornik Swiatfo postojowe przednie prawe, światło postojowe Tylne prawe Podgrzewanie gaźnika, światło cofania Światło drogowe prewe Wentyla lor chłodnicy Światło mijania prawe

• Odłączyć przewód masy od akumulatora. •Odchylić pokrywę nad skrzynką bezpieczników. • Unieść nieco skrzynkę bezpieczników dolnym uchwytem, zwolnić zaczep i wysunąć do przodu. • Wyciągnąć dany przekaźnik z gniazda i zastąpić go nowym przekaźnikiem tego samego typu. • Pozostałe przekaźniki znajdują się z tylu skrzynki bezpieczników. •Odkręcić od tablicy rozdzielczej osłonę skrzynki bezpieczników, odczepić z prawej strony i wyjąć • Wyciągnąć skrzynkę bezpieczników, • Wyciągnąć dany przekaźnik z cokołu i zastąpić go nowym przekaźnikiem tego samego typur

Zamontowanie • Włożyć cokół przekaźników w prowadnicę z tworzywa sztucznego, aż zatrzaski wejdą na miejsce. • Zaczepić osłonę skrzynki bezpieczników i przykręcić. • Podnieść pokrywę i wprowadzić zaczep na miejsce, • Podłączyć przewód masy do akumulatora.

306

WYF05AZENIE ELEKTRYCZNE

Rozmieszczenie przekaźników i urządzeń sterujących

MI EJ SCE ZAMÓW TO WANIA I PRZEZNACZENIE PRZEKAŹNIKA A - próg prawy:

111*11 41 ' , -

A-

ń

1 - urządzenie steruiące ABS. B - ściana boczna przednia, u dołu z lewej strony: 1 - przekaźnik podgrzewanych lusterek zewnętrznych, C - Zespół przekaźników w przedziale silnika, po lewej stronie [du IX 1989): 1 - przekaźnik wentylatora chłodnicy. 2 - przekaźnik wentylatora chfodmcY(1 bieg), 3 - przekaźnik prędkości obrotowe] silnika, fl - przekaźnik wentylatora dodatkowego, B - przekaźnik podgrzewacza mieszanki (silnik gażmkowy. przekaźnik podgrzewacza tiltra (silnik wysokoprężny). 6 - przekaźnik spryskiwacza redaktorów. 7 - przekaźnik czasowy spryskiwacza reflektorów. 8 - przekaźnik świec żarowych (Silnik wysokoprzekaźnik pompy oaliwa (silnik benzynowy z wtryskiem). przekaźnik układu wtryskowego (silnik benzynowy z wtryskiem), przekaźnik gafnlka {silnik gaźnikowyj,

S p rawd za n i e p rze kaźn i ków Najprościej sprawdzić przekaźnik, zamieniając go z przekaźnikiem sprawnym. Taką metodę stosuje się w warsztacie. W warunkach naprawy amatorskiej rzadko na ogól dysponuje się od razu nowym przekaźnikiem. Dlatego zaleca się przyjąć poniższy sposób postępowania, który dotyczy kontroli przekaźnika wyłączającego, na przykład świateł głównych i przeciwmgłowych. t Wyciągnąć przekaźnik z gniazda. • Włączyć zapłon i odpowiedni wyłącznik. • Sprawdzić najpierw próbnikiem napięcia, czy dochodzi napięcie do styku „30" w gnieździe przekaźnika. W tym celu jedną końcówkę próbnika przystawić do masy. a drugą do styku „30", Zaświecenie diody próbnika oznacza, ze występuje napięcie zasilające. Jeżeli dioda nie

,i 'i |n - Miii i u dołu z prawej D - ścn :• strony: 1 - uriądzeiue sterujące wtryskiem, 2 - urządzacie sipruj^ce gaimkiem, E - ściana bocrna pr?tdnia, u doiu z prawej strony: - urządzanie sterujące centta blokadą drzwi. 1 - nad schowkiem - urządzenie sterujące konirofa, silnika

świeci sprawdzić ciągłość obwodu od dodatniego zacisku akumulatora do styku „30", posługując się schematem elektrycznym, • Przygotować krótki odcinek izolowanego przewodu z odizolowanymi końcówkami. • Przewodem tym zmostkować gniazdo przekaźnika, to znaczy połączyć styk „30" jzawsze pod napięciem „ + " z akumulatora) ze stykiem „87'. Czynność ta odpowiada stanowi pracy sprawnego przekaźnika. Oznaczenie styków można znaleźć na gnieździe lub na przekaźniku. • Jeżeli po ^mostkowaniu gniazda

307

BLOKADA ODJAZDU

MfEJSCE ZAMONTOWANIA I PRZEZNACZENIE PRZEKAŹNIKA A - skrzynka bezpieczników od strony kierowcyj 1 - przekaźnik £wlatof przeciwmgloi/jych przednich, 2 - przekaźnik Swialef przeciwmgłowych tylnych. 3 - przekaźnik ogrzewanej szyby tyfnej, 4 - przekaźnik 5pryskiwacza i wycieraczki szyby przedniej, 5 - przerywacz kierunkowskazów. 6 - brzeczyk, B - zespól przekaźników za skrzynkę bez1 - przekaźnik wycieraczki szyby tylnej lub klimatyzacji. 2 - przekaźnik fantar lub wentylatora kdma-tyza-

cji.

3 - c?U|nik sprawności żarówek w przyczepie. wentylator klimatyzacji lub wycieraczki

przekaźnika nastąpi włączenie odbiornika, na przykład świateł drogowych, oznacza to, ze przekaźnik jest uszkodzony, • Jeżeli światła drogowe nie zaświeca, się, sprawdzić czy jest sprawny obwód masy reflektora. Następnie należy sprawdzić ciągłość obwodu od styku ,87" do reflektorów, posługując się schematem elekirycznym, i usunąć przerwę. • W razie potrzeby zamontować nowy przekaźnik, BLOKADA ODJAZDU W niektórych wersjach samochodu montowanych od około IX 1994 i we wszystkich montowanych od I 1995 z silnikami benzynowymi, zakładano elektroniczna, blokadę odjazdu z transponderem. Uaktywnienie blokady następuje w momencie wyciągnięcia kEuczyka ze stacyjki. System nie pozwoli na uruchomienie silnika, jeżeli w stacyjkę nie został włożony kluczyk z prawidłowym kodem.

4 - ur?a.[izanle sieruia.ee temperaturą katalizatora. 5 - przekaźnik klimatyzacji. 6 - przekaźnik wentylatora klimatyzacji. 7 - przekaźnik wentyfatora khmatyzacji, 8 - brzęczy^ C - pod tablic^ rozdzielczą z lewej strony: 1 - urządzenia sterujące napędom na wszystkie D - za schowkiem: 1 - urŁa,d!ertie sTaruja.ee automatyczna, skrzynka pizekładniową, E - przedział silnika, ściana czołowa po środku: 1 - motfuł zapłonowy

Podczas włączania zapłonu nadajnik (transponder) w uchwycie kluczyka przekazuje kod identyfikacyjny do urządzenia sterującego blokadą odjazdu. Urządzenie sterujące znajduje się obok zamka stacyjki. Nadajnik w kluczyku nie wymaga żadnej baterii, ponieważ zasilanre napięciem odbywa się bezprzewodowo z urządzenia sterującego. Samochód wyposażony w blokadę odjazdu z Transponderem można rozpoznać po kropce „• " umieszczonej na płytce zamka stacyjki (poprzednio w tym miejscu była litera „B"). • Jeżeli rozrusznik obraca wał korbowy, ale silnika nie daje się uruchomić i lampka kontrolna błyska w zestawie wskaźników.

308

WYPOSAŻENIE FLEKTRYCZNE

oznacza to, że nastąpiło uaktywnienie się systemu i odbiornik w zamku stacyjki nie rozpoznaje kodu kluczyka. Może to być spowodowane: - zakłóceniem procesu odczytywania kodu przez dodatkowy kluczyk zawieszony na kotku; - uszkodzonym kodem w kluczyku. SYGNAŁ DŹWIĘKOWY Wym on towanre • Wymontować kratę wlotu powietrza, patrz rozdział „Wymontowanie i zamontowanie zderzaka przedniego".

• Wyciągnąć z sygnału przewody elektryczne. • Odkręcić sygnał od kierownicy powietrza (rys. DO357). Zamon to wante • Przykręcić sygnał, podłączyć przewody. Zamontować kratę wfotu powietrza. ALTERNATOR Wszystkie modele samochodu Opel Vectra i Calibra są wyposażone w prądnicę prądu przemiennego, czyti alternator.

Zależnie od modelu i wyposażenia spotkać można alternatory o natężeniu prądu od 55 A do 90 A, pochodzące z firm Bosch, Delco Remy i Hitachi. Alternator jest napędzany paskiem klinowym od wału korbowego. Wirnik z uzwojeniem wzbudzenia obraca się w nieruchomym uzwojeniu stojana z prędkością, prawie dwukrotnie większą od prędkości obrotowej silnika. Przepływ prądu przez szczotki węglowe i pierścienie do uzwojenia wzbudzenia powoduje powstanie pola magnetycznego. Położenie pola zmienia się stale pod względem uzwojenia stojana, odpowiednio do obrotu wirnika, w wyniku czego powstaje w uzwojeniu stojana prąd zmienny. Prąd zmjenny zostaje przekształcany na prąd stały przez prostownik z diodami, ponieważ akumulator może przyjmować tylko prqd stały. Regulator napięcia zmienia prąd ładowania przez włączanie i wyłączanie prądu wzbudzenia, odpowiednio do stanu naładowania akumulatora. Jednocześnie regulator utrzymuje stałe napięcie wyjściowe na poziomie 14 V, niezależnie od prędkości obrotowej. W samochodach 1,7 TD (silnik TC 4 EE 1] alternator ma po przeciwnej stronie koła pasowego zamontowaną pompę podciśnienia. Jest ona napędzana przez alternator i wytwarza podciśnienie niezbędne dla urządzenia wspomagającego hamulce. Wskazówki prawidłowej obsługi alternatora Aby uniknąć uszkodzenia alternatora i instaJacji elektrycznej należy się stosować do poniższych wskazówek prawidłowego sposobu postępowania z alternatorem. Całkowite rozebranie i naprawę alternatora powinno się powierzać specjalistycznemu warsztatowi. • Kiedy jest podłączany dodatkowy akumulator [np. w celu wspomagania rozruchu), należy koniecznie zwrócić uwagę, aby zostały ze sobą. połączone te same bieguny.

309

AUFRNAT0F1

1 • kcto pasowe: 2 •

3 - obudowa przednia. i - toJysfco przednie. 5 - plylka 6 - wpusr, 7 - mmik. 6 -łożysko tylna. 9 - sprężyna pierścieniowa 10 - stajan, 11 - plylka z diodami. 12 - obudowa lylna, 13 - regulator napięcia.

• Podczas ładowania akumulatora z zewnąlrz, prawidłowo podłączać do jego biegunów prostownik do ładowania. Na czas ładowania odłączyć akumulator od instalacji elektrycznej samochodu. • Nie pozostawiać pracującego silnika przy odłączonym akumulatorze. • Nigdy nie zwierać zacisków przy alternatorze i regulatorze napięcia. • Nie zamieniać miejscami przewodów dochodzących do alternatora. Sprawdzanie napięcia alternatora • Podłączyć woltomierz między bieguny [+) i H akumulatora. • Uruchomić silnik, W trakcia uruchamiania napięcie może opaść do 9,5 V, • Przy prędkości obrotowej siJnika

3000 ohr/min napięcie powinno wynosić 13,5...14,5 V. Jest to oznaką, że alternator i regulator funkcjonują. Delco-Remy Hitachi

Dane techniczne

Bosch

Napięcie znamionowe

14 V

13.6 V

12 V

MinimaFna średnica pierścieni ślizgowych

31rB mm

21.3 mm

34. S mm

5 mm

11 mm

6 mm

3,4nt1Oft OJ Q+1O%

0,14 ŁJ

Minimalna dlugosć szc70tek weglotfMycik Rezystancja uzwojanta; Wirnika slDjand

-

310

WYPOSAŻĘMJE ELEKTRYCZNE

Wymontowanie t zamontowanie alternatora Wym on to wanie • Zdjąć pasek klinowy, patrz rozdział „Wymiana i regulacja naciągu paska klinowego". • Odłączyć przewód masy od akumulatora. • Wymontować przewód dolotowy powietrza, jeżeli występuje. • Odłączyć i odkręcić wszystkie przewody elektryczne od alternatora. • Silnik 1,7 TD: wymontować pompę podciśnienia, patrz rozdział „Wymontowanie i zamontowanie pompy podciśnienia".

towanie" i zamontowanie pompy podciśnienia", • Założyć i naciągnąć pasek klinowy, patrz rozdział „Wymiana i regulacja naciągu paska klinowego1'. • Dokręcić dolne i górne mocowanie alternatora (rys. D 0911). Moment dokręcania śruby M8: 30 N-m. a śruby M10: 40 N-m. •Zamontować przewód dofotowy powietrza, jeżeli występuje• Podłączyć przewód masy do akumulatora. Wymiana szczotek i regulatora napięcia Opis dotyczy alternatora Bosch

• Odkręcić alternator od górnej listwy napinacza i od dolnego wspornika [rys. B 5592). Zarnon towante • Włożyć alternator i wkręcić ręka, śruby górnego i dolnego mocowania. • Podłączyć wszystkie przewody elektryczne. Zwrócić szczególną uwagę, aby umocować przewód masy. •Silnik 1,7 TD: zamontować pompę podciśnienia, patrz rozdział „Wymon-

Wym on to wantę • Odłączyć przewód masy od akumulatora, • Odkręcić i wyjąć z tylu alternatora kompletny regulator napięcia ze szczotkami węglowymi [rys. W-5412). •Wymienić szczotki węglowe, jeżeli ich długość wynosi mniej niż 5 mm (rys. 27-393), W tym celu odlutować dochodzące przewody plecione. • Sprawdzić stopień zużycia pierścieni ślizgowych. W razie potrzeby delikatnie przetoczyć i spolerować.

311

ALTERNATOR

• Oczyścić powierzchnię przylegania i sprawdzić napięcie wstępne sprężyn, ewentualnie wymienić je.

Zamon towanie • Włożyć w szczotkotrzymacz [C, tys. S/31/9) sprężyny (B) i szczotki węglowe (A). Przy lutować przewody. • Aby uniknąć nadmiernego przeniknięcia cyny do plecronki, należy chwycie przewód szczypcami. Uwaga. Cyna spowodowałaby usztywnienie przewodu i konieczność wymiany szczotek, • izolacja przewodu musi zostać zaciśnięta obok miejsca lutowania. • Przykręcić regulator napięcia • Podłączyć przewód masy do akumulatora.

Typowe niesprawności alternatora Objawy Lampka kontrolna nie świeci się

Przyczyny lądowania Przepalona Łarówka

postępowania Wymienić

Poluzowany lub skorodowany prze- Sprawdzić kanlakt przewodu, dokręcić wód masy miodzy siliukrBrn a nad- śrubę we z cir Niedosraiaczma naciągnięty klinowy Rozładowany akumulalor

Naciągnąć pasek klinowy ć akumiiFalor

312

WYPOSAŻENIE ELEKTRYCZNE

Objawy Lampka kontrolna nie świeci się

Przyczyny

Sposób postępowania

ładowania Przerwa w obwodzi o rnierJzy slterna- Sprawdzić obwód woliomiercem toram. Zestawem ws£a£nHtów i famp- schematu elektrycznego ka. kontrolną Szczotki nic przylegają do pierścieni Sprawdzić swobodę poruszania sle. szczotek ślizgowych i czy nie osiągnęły minimafnej tffugości Przepalone uzwojenie wzbudzenia w Sprawdzić wirnik r ewentualnie wvmiBJIIĆ. W alternatorze innym przypadku wyn-uemć prytkę z diodami

Lampka kontrolna ładowań i a nie Połączenie między a Ile md Torem a Odłączyć przewód od alternatora i włączyć gaśnie po zwiększaniu pręd- lampką kontrolną ma przebicie na zapłon. Jeżeli teraz lampka kontrolna nie masę koici obrotowej świeci się. uszkodzony jest alternator lub regulator napięcia. Jeżeli lampka Łonirolna świeci 3ięr odszukać miejsce przebicia na masę. w przewodzie fub na drukowanej zestawu wskaźników. lub wymienić płytkę. Lampka kontrolna ładowania Zwarcie diody dodatnief świeci się po wyłączeniu zapłonu

Sprawdzić diody, ewentualnie wymienić płytkę Z diodami

ROZRUSZNIK Wymontowanie i zamontowanie rozrusznika Rozrusznik znajduje się 2 tyłu przy kadłubie silnika i można go wymontować od dołu samochodu. Wym on to wan/e Uwaga. Oduczyć przewód masy od akumulatora, inaczej może dojść do zwarcia. • Odłączyć od wyłącznika elektromagnetycznego przewód czarny [od zacisku „ 3 0 ) i przewód czamo-czerwony (od zacisku „50). • Ustawić samochód na podstawkach, patrz rozdział „Podnoszenie samochodu". • Wykręcić śrubę górnego mocowania (rys. D 0931) od strony skrzynki przekładniowej (sifnfkr 1,8 1 2,0 dm Ł j.

•Wykręcić śrubę dolnego mocowania od strony sifnfka (rys. C 7958). • Wykręcić śrubę wspornika rozrusznika, jeżeli występuje. • Wyjąć rozrusznjk.

313

ROZRUSZNIK

1.4*1.6 d m i,a i 2.0 dm;

Silnik

]

Rozrusznik do kadłuba silnika - od strony silnika - od sliony skrzynki przekładniowej Wspornik rozrusznika do kad fu ba silnika

25 W

m

25 W- ,-.

m

sow- m

-

25 N- m

„30") i przewód cza mocze rwo ny (od zacisku „50"), • Opuścić samochód na koła, * Podłączyć przewód masy do akumulatora.

Typowe niesprawności rozrusznika Zamon towart/e • Włożyć rozrusznik i przykręcić śruby (rys. C 8417) następującymi momentami. • Podłączyć do wyłącznika elektromagnetycznego przewód czarny (od zacisku

Dbfawy

Jeżeli rozrusznik nie obraca się należy najpierw sprawdzić, czy na zacisku „ 5 0 " wyłącznika elektromagnetycznego występuje napijcie co najmniej S V. Kiedy napięcie jest niższe, to trzeba sprawdzić obwód rozrusznika, posługując się schematem elektrycznym. Czy rozrusznik zadziała przy napięciu akumulatora, można sprawdzić w sposób następujący. Warunek do spełnienia: złącza przewodów nie mogą być poluzowane i utlenione. Ustawić dźwignię zmiany biegów w położenie neutralne, włączyć zapłon. Zmostkować grubym przewodem (o przekroju co najmniej 4 mm2) zaciski „30" i JF5O" na rozruszniku, patrz schemat elektryczny. Jeżeli teraz rozrusznik wzębia się bez problemu, to usterki należy poszukiwać w przewodach dochodzących do rozrusznika. Jeżeli rozrusznik nie działa, trzeba go sprawdzić po wymontowaniu.

Przyczyny

postępowania

Rozrusznik nie obraca się no Rozładowany akumulator Naładować akumulator wleczeniu stacyjki Zmostkować zaciski „30" j „50" |ir;y Usunąć przerwę, wymienić rozruszniku Jezeh rozrusznik obraca czaaci się. przerwa w przewodzie od zacisku „ 5 0 " do stacyjki lub uszkodzona sfaPrzerwany przewód lub brak masy

Sprawdzić przewody rozrusznika i złącza.

314

WYPOSAŻ EWIE ELEKTRYCZNE

Objawy

Przyczyny

5po£ćb postępowania

Rozrusznik nic- obraca sit- po Niedosiataczny przepływ prądu Oczyscićbiegunyi zaciski akumulatora, przywłączeniu wskutek obluzowanych lub utle- wrócić sprawne pofaczenia między a kum uJanionych lOrem, rozrusznikiem i masą Brak napięcia u.i zacisku „ 5 0 " Przerwany przewód. Uszkodzona stacyjka ika elektromagnetycznego Naładować akumufator Rozrusznik obraca sie zbyt Rozładowany akumulator wolno I me uruchamia silnika Niedostateczny przepływ prądu Oczyścić bieguny i zaciski akumulatora oraz wskutek obluzowanych lub utle- rozrusznika, przywrócić sprawne połączenia nionych złączy między akumulatorem. rozrusznikiem Szczotki nie przylegają do komutato- Sprawdzić i oczyścić szczotki, ewentualnie ra, zakleszczają się w gniazdach, są wymienić: sprawdzić gniazda zużyto, złamane, zaolejone lub zabrudzone NiawlaSciwy odstąp miedzy szczotka- Wymienić 3Zczotkir oczyścić szczotkotrzymi a komulatorem macz KOmutalor wyżłobiony, nadpalony lub Przetoczyć kom uta lor lub wymionic wirnik zanieczyszczony Brak napięcia na zacisku r r 50 J r (min,

BV]

Sprawdzić stacyj^ lub wyłącznik elektromagnetyczny

Wybiło

Sprawdzić i ewentualnie wymienić fi>2ysko

Uszkodzony wyłącznik netyczny

elektromag- Wymienić wy^cznik elektromagnetyczny

Rozrusznik zazębia i obraca clą, U&z^kodzony mechanizm zębnika iilnik me obraca się lub obraca skokowy Zenieczyizczony zębnik

•.'.

Wymienić mechanizm Oczysoć zębnik

Uszkodzony wiomec zębaty na koła Wymienić wieniac zębaty lub koło zama?a.rtiachowym chowe Zębnik nifl rozłgcia ii

Zanieczyszczony lub uszkodzony Oczyścić mechanizm zębnika, ewentualni mechanizm zębnika, względnie wymienić wielo wypust śrubowy Uszkodzony wyłącznik elektromagne- Wymienić wyłącznik elskiromagnetyczny tyczny Osłabiona lub zfamana sprężyna odciągająca

Wymienić sprężynę odciągającą

Rozrusznik obraca się mimo Zwiesił się wyłącznik elektromagnety- Natychmiast wyleczyć zapłon, wymienić rwo I niema kluczyka stacyjki czny, nie wyłącza wyłącznik elektromagnetyczny Wie wyłącza sią stacyjka Na tych ni i as! odłączyć akumulalor, wymienić stacyjkę,

OŚWIETLENIE I SYGNALIZACJA

315

OŚWIETLENIE I SYGNALIZACJA Wymiana żarówek Przed przystąpieniem do wymiany żarówki należy wyłączyć dany odbiornik. Uwaga. Nie chwytać banki żarówki gołymi palcami. Odciski palców odparowałyby i na skutek temperatury osadziłyby s[ę_ na bańce, powodując jej zmatowienie. Żarówki wymieniać na inne tylko tego samego typu. Mimowolne ślady dotknięcia usuwać z bańki czystą, nie strzępiącą się szmatką, zanurzoną w alkoholu lub spirytusie. • Odłączyć wyłącznikiem zasilanie danej lampy, ewentualnie odłączyć masy (-) od akumulatora. Vectra Reflektor • Otworzyć pokrywą przedziału silnika. • Zdjąć tylną osłonę reflektora. W tym celu docisnąć na dół rowkowana, powierzchnię i zwolnić zaczep osłony (rys. 2986 J),

• Włożyć nową żarówkę światła pozycyjnego w oprawę, docisnąć i obrócić w prawo. • Wsunąć oprawę w reflektor. • Nową żarówkę włożyć tak, aby występ na jej cokole wszedł w wycięcie otworu w reflektorze. Środkowy styk w trzonku żarówki powinien wtedy znaleźć się u góry, • Założyć na trzonek żarówki sprężynę., ścisnąć ją i wprowadzić w zaczepy. • Podłączyć wtyk Z przewodami, • Założyć osłonę. Kierunkowskaz przedni Żarówkę można wymieniać bez wyjmowania lampy kierunkowskazu. •Obrócić oprawę żarówki w lewo i wyjąć (rys. D 0377).

• Wyciągnąć wtyk złącza z trzonka żarówki. • Ścisnąć sprężynę przytrzymującą (rys. 2987), wyjąć z zaczepów i odchylić na bok. • Wyjąć przepaloną żarówkę. • W razie potrzeby wyjąć oprawkę żarówki światła pozycyjnego z reilektóra (strzałka dolna na rys. 2987).

316

WYPOSAŻENIE ELEKTRYCZNE

• Wcisnąć żarówkę w oprawę, obrócić w lewo i wyciągnąć. • Wcisnąć nową żarówkę w oprawę r obrócić w prawo, • Włożyć oprawę żarówki i obrócić w prawo. Reflektor przeciwmgłowy • Wymontować klapę odprowadzenia wody. • Zdjąć osłonę reflektora, obracając ją w lewo, aż do zwolnienia zaczepów.

*se

• Odczepić druciany paląk od reflektora [rys. D 0376)H a następnie wymienić żarówkę halogenową, • Zaczepić paląk druciany, nakręcić osłonę. • Zamontować klapę odprowadzenia wody.

Lampa ty/na (limuzyna) • Przesunąć dzwigienki mocujące do środka i wyjąć zespól żarówek [rys. D0361 i D 0362). • Wcisnąć daną żarówkę w oprawę, obrócić w lewo i wyciągnąć. • Wcisnąć nową żarówkę w oprawę i obrócić w prawo. • Włożyć 2espół żarówek w kfosz larnpy, aż zaskoczą dzwigienki mocujące.

r

311

Oświetlenie tablicy rejestracyjnej (fimuzynaj Uwaga. W przypadku jednoczesnego przepalenia się żarówki oświetlenia tablicy rejestracyjnej oraz w innej lampie, należy zawsze sprawdzić, czy nre są przetarte przewody oświetlenia tablicy i czy prawidłowo przebiegają. • Zwolnić zaczep Eampki oświetlenia tablicy rejestracyjnej, posługując się wkrętakiem (rys. D 0359) Wyciągnąć lampkę ze zderzaka.

317

OŚWIETLENIE I SVGNALlZACJA

li

V

^

i

^

7TW DO3G4

Oświetlenie wnętrza kabiny Przed wymontowaniem Jampy zamknąć drzwi, aby nie było napięcia na stykach żarówki. • Podważyć ostrożnie wkrętakiem fampę w podsufitce i wyciągnąć. • Włożyć nową żarówkę i umieścić lampę w otworze (rys. D 0354). Wymontowanie i zamontowanie reflektora Wymontowanie - Vectra • Wyciągnąć wtyczkę z przewodami (rys. DO36O}, • Ścisnąć boczne zaczepy i odchylić oprawę żarówki z obudowy. • Wcisnąć żarówkę w oprawę, obrócić w lewo j wyciągnąć. • Wcisnąć nową żarówkę w oprawę i obrócić w prawo. • Połączyć klosz z oprawą. Włożyć lampkę w zderzak. Uwaga. Sprawdzić, czy przewody nie mają miejsc przetartych, ewentualnie je zaizolować. Zwrócić uwagę, aby przewody byfy poprowadzone przez otwór we wzmocnieniu zderzaka.

•Odłączyć przewód masy od akumulatora. • Wymontować kierunkowskaz. • Wymontować kratę wlotu do chłodnicy, patrz rozdział „Wymontowanie i zamontowanie zderzaka przedniego". • Wyciągnąć złącze wielowtykowe żarówki reflektora i wyjąć żarówkę światła pozycyjnego. • W samochodzie ze zdalną regulacją ustawienia świateł reflektora dodatkowo wyciągnąć wtyczkę siłownika regulacji. • Wykręcić śruby mocujące reflektor [rys. DO371). • Wyciągnąć ostrożnie reflektor do przodu (rys. D 0370).

31S

WYPOSAŻENIE ELEKTRYCZNE

Wymontowanie - Całibra • Odłączyć przewód masy od akumulatora. • Wymontować zderzak przedni, patrz rozdział „Wymontowanie i zamontowanie zderzaka przedniego". •Wykręcić śruby mocujące reflektor [rys. D 2282) i wyciągnąć do przodu. •Wyciągnąć złącze wielowtykowe żarówki reflektora. Zamon to wa n/e

Za morc towanie • Włożyć i przykręcić reflektor. • Zamontować żarówkę światła pozycyjnego. • Wsunąć złącza wielowtykowe żarówki reflektora i, jeśli występuje, siłownika regulacji ustawienia świateł reflektorów. Zwrócić uwagę, aby zaczepy weszły na miejsce. • Zamontować kierunkowskaz. • Podłączyć przewód masy do akumulatora. • Sprawdzić ustawienie świateł reflektora.

• Wsunąć złącza wielowtykowe żarówki reflektora. Zwrócić uwagę, aby weszły na miejsce zaczepy. • Włożyć i przykręcić reflektor. • Zamontować zderzak przedni, • Podłączyć przewód masy do akumulatora. • Sprawdzić ustawienie świateł reflektora.

Ustawianie świateł Prawidłowe ustawienie reflektorów ma duże znaczenie dla bezpieczeństwa ruchu drogowego. Dokładne wyregulowanie świateł jest możliwe tylko przy użyciu specjalnego przyrządu. Z tego względu poniżej ograniczono się jedynie do pokazania elementów regulacyjnych i podania warunków, jakie muszą być spełnione przy ustawianiu świateł.

OŚWIETLENIE I SYGNALIZACJA

319

• W oponach musi być wymagane ciśnienie powietrza. • Tylne siedzenie musi być pośrodku obciążone jedną osobą (lub masa_ 70 kg). • Zbiornik paliwa rnusi być pełen. • Samochód musi stać na płaskim podłożu. • Nacisnąć kilkakrotnie na przód samochodu, aby odprężyć przednie zawieszenie. • LJsiawić korektor regulacji świateł reflektorów na tablicy rozdzielczej w położenie „0".

1

15°

B904

• ReiFektory ustawia się przy włączonych światłach mijania. W położeniu poziomym osi reflektorów, granica światła i cienia powinna znajdować się 10 cm poniżej środków reflektorów, przy 10 metrowym oddaleniu od ekranu. Granica ta musi przebiegać poziomo z lewej strony środków reflektorów. • W położeniu pionowym osi reflektorów granica światła i cienia musi przebiegać poziomo z lewej strony środków reflek:orów i wznosić się pod kątem 15" z prawej strony (rys. B 5604). • Elementy regulacyjne sa. dostępne od strony przedziału silnika. Pokrętło {A, rys. C 4035} służy do regulacji w płaszczyźnie noziomej, a wkręt (B) - w płaszczyźnie

pionowej. Pokrętło (A) obraca się ręką, natomiast wkręt (B) wkrętakiem krzyżowym. • Samochody z korektorem ustawienia świateł reflektorów; zmiana położenia wysokości granicy światła i cienia odbywa się prze? obracanie wkrętu regulacyjnego przez siłownik korektora. • Reflektory przeciwmgłowej odchylenie strumienia światła powinno wynosić 20 cm od osi reflektorów, przy odległości od ekranu 10 m. Do regulacji ustawienia służy śruba [strzałka na rys, D 1046).

320

WYPOSAŻENIE: ŁLEKTRYCZNE

Wymontowanie i zamontowanie kierunkowskazów (Vectra} Wymontowanie • Wykręcić śrubę przy obudowie lampy kierunkowskazu (rys. D 0371). • Wyciągnąć kierunkowskaz do przodu. • Obrócić w lewo oprawę żarówki i wyjąć.

Zamon towanie • Włożyć oprawę żarówki i obrócić w prawo. • Wsunąć od przodu kierunkowskaz w prowadnice z tworzywa sztucznego. • Docisnąć kierunkowskaz i przykręcić. Wymontowanie i zamontowanie reflektora przeciwmgłowego {Vectra) Wymonto wanie • Wymontować klapę odprowadzenia wody [rys. D 0381}. • Odkręcić śruby mocujące reflektor (1 i 2, rys. D 0374} i wyjąć reflektor. Śruba (3) służy do regulacji ustawienia świateł reflektora.

Zam on to wanie • Włożyć i przykręcić reflektor, •Ustawić reflektory przeciwmgłowe. • Przykręcić klapę odprowadzenia wody. WSKAŹNIKI, WYŁĄCZNIKI I RADIOODBIORNIK Wymontowanie i zamontowanie zestawu wskaźników W samochodach p p e l Vectra i Calibra wszystkie wskaźniki i lampki kontrolne są umieszczone w zestawie wskaźników.

WSKAŹNIKI. WYŁĄCZNIKI I RADIOODBIORNIK

321

zamontowanym w tablicy rozdzielczej. Po wyjęciu zestawu można wymienić uszkodzony wskaźnik lub żarówką. Zestaw wskaźników daje się wyjąć bez konieczności wymontowania koła kierownicy. Wymon to wanie • Odłączyć przewód masy od akumulatora. Uwaga. Przed wymontowaniem zestawu wskaźników akumulator musi być bezwarunkowo odłączony, ponieważ w przeciwnym razie mogłoby dojść do styku z masą elementów na folii drukowanej. pozostających pod napięciem. Doprowadzi ŁO do uszkodzenia ścieżek przewodzących. • Wymontować lewą osłonę nad nogami. W tym celu obrócić zaczepy w Jewo o kąt 90°, co spowoduje ich zwolnienie. Wyciągnąć osłonę z plastykowych klamer mocujących przy pedałach, • Otworzyć pokrywę skrzynki bezpieczników. Odkręcić osłonę i odczepić z prawej strony. Wyciągnąć skrzynkę bezpieczników. • Wymontować osłonę pod zestawem wskaźników, jak również górną osłonę kolumny kierownicy, patrz rozdział ..Wymontowanie i zamontowanie zespołu

sterowania ogrzewaniem i przewietrzaniem". • Zdjąć górną osłonę zestawu wskaźników. •Odłączyć linkę prędkościomierza z tyłu zestawu wskaźników. W tym celu docisnąć palcem sprężynkę mocującą i wyciągnąć jednocześnie linkę z zestawu (rys. C 3994). W przypadku zestawu elektronicznego wyciągnąć wtyk złącza elektrycznego. • Odkręcić i wyjąć zestaw wskaźników [rys. D 0743). • Wyciągnąć dwa wtyki złącza elektrycznego.

Zam on towanie • Podłączyć wtyki z przewodami. • Włożyć zestaw wskaźników i przykręcić. • Wsunąć w zestaw wskaźników linkę prędkościomierza i zabezpieczyć. • Przykręcić osłony zestawu wskaźników. • Zamontować górną osłonę kolumny kierownicy • Wsunąć skrzynkę bezpieczników, zaczepić osłonę z prawej strony i przykręcić. •Wprowadzić dolną osłonę nad nogami w plastykowe klamry i umocować obracanymi zaczepami.

322

WYPOSAŻENIE ELEKTRYCZNE

Wymontowanie i zamontowanie wyłącznika świateł

Zam on to wanie

Wymontowanie • Ustawić pokrętło w położenie włączenia świateł mijania i pociągnąć je. Tym samym doprowadzić pokrętło da położenia włączenia oświetlenia wnętrza. Wsunąć w otwór w pokrętle mały wkrętak lub drut i docisnąć języczek na osi wyłącznika, jednocześnie pociągnąć za pokrętło (rys, C3981}, • Ścisnąć oba zaczepy (rys. C 3982) i jednocześnie wyciągnąć szczypcami płaskimi wyłącznik.

• Wcisnąć wyłącznik na miejsce, aż zaczepy „zaskoczą' w sposób słyszalny, • Wcisnąć pokrętło na oś wyłącznika.

Wymontowanie i zamontowanie wyłącznika świateł awaryjnych Wymontowanie • Wymontować środkowe dysze nadmuchu powietrza, patrz „Wymontowanie i zamontowanie środkowej dyszy nawiewu". • Podważyć ostrożnie przycisk małym wkrętakiem i wyjąć, jak pokazano na rysunku D 0400. Lepiej jest włożyć

C 31'El

wkrętak na płasko od góry przez szczelinę w osłonie i wtedy wyciągnąć wyłącznik. • Wyciqgnąć wtyczkę.

Zam on to wanie

C39S2

• Podłączyć wtyczkę. • Wcisnąć wyłącznik na miejsce, • Zamontować dysze nadmuchu powietrza. • Wcisnąć przycisk wyłącznika. • Sprawdzić działanie wyłącznika.

WSKAŹNIKI, WYŁĄCZNIKI J RADIOODBIORNIK

323

Wymontowanie i zamontowanie wyłącznika w tablicy rozdzielczej Wymontowanie • Wyciągnąć wyłącznik z tablicy rozdzielczej, za pomocą samodzielnie wykonanego narzędzia. Wyłącznik można również podważyć małym wkrętakiem, podkładaja.c pod niego tekturkę, aby nie uszkodzić tablicy {rys. D 0724). • Narzędzie można wykonać z paska blachy stalowej a grubości około 2 mm i szerokości około 5 mmd według wzoru pokazanego na rysunku D 0723. • Narzędzie pomocnicze można również wykonać z odcinka drutu spawalniczego (rys. D 1027). Zamon to wanie • Wcisnąć wyłącznik w gniazdo stykowe. Każdy wyłącznik pasuje tylko do swojego gniazda. Wymontowanie i zamontowanie wskaźników Wymonto wanie 0724

• Wymontować zestaw wskaźników. • Wyciągnąć pokrętło licznika dziennych przebiegów {rys. D 0330).

324

WVPOSAŻCNIE ELEKTRYCZNE

• Podważyć cztery języczki, pokazane na rysunku D 0380, i zdjąć pokrywę wskaźników.

Wskaźnik ilości paliwa, wskaźnik temperatury, obrotomierz • Odkręcić dwie nakrętki (4 rys. D 0382) i wyciągnąć wskaźnik z obudowy. 1 - stabilizator napięcia, 2 i 3 - złącza wielowŁykowe. 1

4

Stabiiizator napięcia Zadaniem stabilizatora jest utrzymywanie napięcia w obwodzie zestawu wskaźników na poziomie 12 V. W przypadku uszkodzenia stabilizatora pojawią się między innymi fałszywe wskazania ilości paliwa w zbiorniku. • Odkręcić stabilizator napięcia od tylnej ścianki obudowy zestawu wskaźników i wyciągnąć z gniazdka (rys. C 4078}. Prędkościomierz • Wykręcić cztery wkręty i wyjąć pręd kościomierz (rys. D 0378).

Zamontowanie • Włożyć dany wskaźnik w zestaw wskaźników i przykręcić, • Włożyć pokrętło licznika dziennych przebiegów. • Założyć pokrywę i docisnąć, aż zaskoczą języczki. • Zamontować zestaw wskaźników. Wymontowanie i zamontowanie lampek kontrolnych i folii

drukowanej

Wymon towanie • Wymontować zestaw wskaźników i stabilizator napięcia. • Wymontować wszystkie lampki kontrolne, obracając je kolejno w lewo (rys. DO398).

WSKAŹNIKI, WYŁĄCZNIKI I RADIOODBIORNIK

325

wyjmowanie i wkładanie. Do czynności tej jest jednak potrzebne specjalne narzędzie, które otrzymuje się razem z radioodbiornikiem lub można je nabyć w sklepie z częściami zamiennymi. Czy radioodbiornik jest zaopatrzony w tego typu mocowanie, rozpoznaje się na ogół po czterech śrubach w płytce czołowej. Przed odblokowaniem mocowania trzeba śruby wykręcić kluczem trzpieniowym sześciokątnym 1,5 mm. Wymon towanie • Odłączyć przewód masy od akumulatora. • Wprowadzić w otwory płyty czołowej, z lewej i prawej strony, dwa uchwyty do wyciągania (rys. 3537). Jeżeli brak jest otworów, to wyciągnąć pokrętła i nakładkę maskującą. Wprowadzić uchwyty i wcisnąć, aż w sposób słyszalny „zaskoczą" j będzie wyczuwalny opór W ten sposób nastąpi zwolnienie zaczepów mocujących radioodbiornik.

• Ściągnąć folię drukowaną z obudowy zestawu wskaźników (rys. D 0379).

Zamontowanie • Założyć folię drukowaną, • Włożyć lampki kontrolne i unieruchomić, obracając w prawo. • Zamontować zestaw wskaźników i stabilizator napięcia. Wymontowanie i zamontowanie radioodbiornika Montowany fabrycznie radioodbiornik jest zaopatrzony w mocowanie typu wsuwanego, co pozwala na szybkie jego

• Pociągając za uchwyty wysuwać równomiernie radioodbiornik, nie przekrzywiając go. • Oznaczyć taśmą samoprzylepną wtyczki głośników (C, rys, C 3554) i wyciągnąć je. Wyciągnąć również wtyk anteny JD)

326

WYPOSAŻENIE ELEKTRYCZNE

tablicy rozdzielczej, aż „zaskoczą" sprężyny mocujące. • Podłączyć przewód masy do akumulatora. •Sprawdzić działanie radioodbiornika. Zamontowanie radioodbiornika jako wyposażenia dodatkowego

• Wyciągnąć złącze wielostykowe (A), które zawiera przyłącze zasilania (+}. masę, oświetlenie skali i przyłącze sterowania anteną automatyczną. W radioodbiorniku z automatyczną regulacją głośności wyciągnąć złącze (8) od czujnika drogomierza,

Poniżej opisano sposób zamontowania elementów zalecanych przez firmę Opel. Zakres czynności montażowych innego wyposażenia może nieco odbiegać od przedstawionego. • Sprawdzić przed zamontowaniem radioodbiornik z anteną i głośnikami • Odłączyć przewód masy od akumulatora. • Odkręcić konsolę środkową nad dźwignią ręczną hamulca awaryjnego oraz nad dźwignią zmiany biegów [rys. D 1047}, patrz także rozdział „Wymontowanie i zamontowanie konsoli środkowej".

Zamon to wantę • Przed zamontowaniem sprawdzić działanie radioodbiornika z podłączona. anteną i głośnikami, • Zdjąć uchwyty do wyciągania. W tym celu ścisnąć małym wkrętakiem zatrzaski mocujące [rys, F 1-38-6}, • Podłączyć z tylu radioodbiornika przewody elektryczne i antenę., patrz czynności wymontowania, • Wsunąć radioodbiornik na miejsce w

• Wymontować górną osłonę kolumny kierownicy, patrz rozdział ..Wymontowanie i zamontowanie zespołu sterowania ogrzewanjem i przewietrzaniem". • Wymontować górną i dolną osłonę zestawu wskaźników (rys. D 1048), patrz rozdział „Wymontowanie i zamontowanie

WSKAŹNIKI WYŁĄCZNIKI I RADIOODBIORNIK

zespołu sterowania ogrzewaniem i przewietrzaniem", • Wymontować zestaw wskaźników. • Odkręcić zespól sterowania ogrzewaniem i przewietrzaniem {rys. D 1049), patrz rozdział „Wymontowanie i zamontowanie zespołu sterowania ogrzewaniem i przewietrzaniem". • Ostrożnie wymontować pokrywę w miejscu zamontowania radioodbiornika (rys. D 1052}, • Przykręcić wspornik radioodbiornika. • Podłączyć radioodbiornik, W wyposażeniu dodatkowym samochodu Opel występuje gotowa wiązka do podłączenia

327

radia, z przewodami masy, zasilania i głośników oraz wtykami. Uwaga. Jeżefi nie używa się gotowej wiązki, to należy zwracać uwagę, aby nie prowadzić nieizolowanych przewodów. Mimowolne zwarcie może doprowadzić do spalenia wiązki. •Podłączyć do wtyczki radioodbiornika przewód-adapter lub złącze (rys. D 1050) Czterostykowa wtyczka znajduje się bezpośrednio przy wiązce zestawu wskaźników, między kolumną kierownicy a otworem montażowym radioodbiornika. • Podłączyć przewód antenowy.

328

WYPOSAŻĘNlfi ELEKTRYCZNE

• Podłączyć głośniki. • Przykręcić przewód masy do wspornika kolumny kierownicy. Uwaga. Jeżeli brak jest w samochodzie fabrycznej wiązki przewodów do podłączenia radioodbiornika, to należy przyjąć następujący tok postępowania. •Wymontować skrzynkę bezpieczników i do wyjścia „ 3 0 " z bezpiecznika podłączyć przewód zasilania. • Jeżeli nie ma wyprowadzonego wyjścia zasilania „30", to zacisk podłączyć w sposób następujący. • Przy wyjściu z bezpiecznika nr 8 zwolnić zaczep wtyczki przewodu (rys. D 1024).

• Przy lutować przewód łączący wejście od bezpiecznika nr 20 z wejściem od bezpiecznika nr 8. Wejście bezpieczników jest stroną przekaźników, patrz schematy elektryczne. • Przylutować przewód od wyjściar z bezpiecznika nr 20 do zacisku „30 (rys. D 1025). •W miejsce numer 20 włożyć bezpiecznik 20-amperowy. • Podłączyć przewód stałego zasilania od zacisku „30" do przewód u-adaptera lub wtyczki radioodbiornika. • Poprowadzić przewód masy od wspornika kolumny kierownicy do przewodu-ad a ptera lub pod blachowkręi radioodbiornika z podkładką ząbkowaną i koszulką izolującą. • Poprowadzić przewód od czarnego przewodu zapalniczki (zasilanie spod zacisku „15" wyłącznika zapłonu) do przewodu-adaptera lub złącza radioodbiornika, *Do wyjścia bezpiecznika nr 9 {przewód szaro-zielony) podłączyć przewód zasilający oświetlenie radioodbiornika (zacisk Uwaga. W samochodach z czujnikiem drogomierza można zamontować radioodbiornik Opel z głośnością regulowaną w zależności od prędkości jazdy. Im prędkość jazdy jest wyższa, tym głośniej gra radio, aby szumy towarzyszące poruszaniu się nie zagłuszały odbioru. Nie jest wówczas potrzebna regulacja ręczna. Czujnik znajduje się przy skrzynce przekładniowej i przekazuje impulsy do drogomierza. Czujnik tego typu mają samochody z ABS, komputerem pokładowym fub zestawem wskaźników z LCD. Sprawdzić przy skrzynce przekładniowej, czy jest przykręcona linka prędkościomierza. Jeśli występuje linkar to w samochodzie nie ma czujnika drogomierea. • Jeżeli radioodbiornik ma mieć regulację głośności w funkcji prędkości jazdy, to przewód do sygnału z czujnika drogo mierzą wsadzić w płaską wtyczkę z tyłu zestawu wskaźników i poprowadzić do dacza radioodbiornika.

WSKAŹNIKI. WYtĄCZNIKI I RADIOODBIORNIK

• Podłączyć na krótki czas przewód masy do akumulatora i sprawdzić funkcjonowanie radioodbiornika. • Wsunąć ramkę montażową, a następnie radioodbiornik w ramkę. (rys. D 1029). • Przykręcić zespół sterowania ogrzewaniem i przewietrzaniem. • Zamontować zestaw wskaźników. • Zamontować górną osłonę kolumny kierownicy. • Zamontować środkowe konsole, • Podłączyć przewód masy do akumulatora. Uwaga, Jeżeli radioodbiornik był montowany jako wyposażenie dodatkowe, to należy go dostroić. W tym celu ustawić na słaby sygnał nadajnika na falach średnich i wyregulować najlepszy jego odbiór ńrubą kompensacji, znajdującą się z przodu z prawej strony w płycie czołowej radioodbiornika. • Odkłócić radioodbiornik według instrukcji montażu. W warsztatach lirmy Opel są do dyspozycji odpowiednie zestawy elementów odkłócających, razem z instrukcją montażu. Zamontowanie anteny jako wyposażenia dodatkowego Antenę montuje się na lewym tylnym błotniku i mocuje wspornikiem do wewnętrznej ściany bocznej.

329

•Wyjąć lewe poszycie bagażnika. • Zaznaczyć otwór pod antenę według wymiarów podanych na rysunku D 1007 i wywiercić w tym miejscu otwór wiertłem 0 34 mm, prostopadle do ściany bocznej. Krawędź otworu zabezpieczyć antykorozyjnie. Nadwozie stopniowane typu sedan: 1=60 cm, 2=33 cm; Nadwozie typu hatchback: 1=61 cm, 2=33 cm. • Włożyć w otwór tulejkę gumowa,. • Poprowadzić przewód antenowy nad lewym progiem i po przedniej ściante bocznej do radioodbiornika lub do skrzynki bezpieczników. • Podłączyć przewód antenowy do anteny (rys. D 1008).

330

WYPOSAŻENIE ELEKTRYCZNE

• Przesunąć antenę przez tulejkę gumową. • Przykręcić uchwyt anteny do ściany bocznej. Umocować przewód masy blachowkrętem do ściany bocznej. • Włożyć poszycie hagażnika.

Antena automatyczna •Odłączyć przewód masy od akumulatora. • Przykręcić wspornik anteny do ściany bocznej (rys. D 1039). • Podłączyć przewód antenowy.

by wywiercić otwór w ścianie i wkręcić blachowkret. • Styk [C) podłączyć do gniazda w radioodbiorniku przeznaczonego do anteny automatycznej. • Jeżeli zacisk „30" w skrzynce bezpieczników nie jest wprowadzony, to należy go przygotować, jak podano w rozdziale o zamontowaniu radioodbiornika.

WYCIERACZKI Wymiana gumowego pióra wycie raka • Nadwozie sedan: podi^c2yć złącze anteny do wtyczki 6-stykowej wiązki przewodów nadwozia. • Nadwozie hatchback: podłączyć złącze anteny do wtyczki 3-stykowej wiązki przewodów nadwozia i do wtyczki 3-stykowej wiązki przewodów tylnych odbiorników. • Przykręcić przewód masy z tyłu do sdany bocznej. Uwaga, Kiedy jest brak przewodów elektrycznych, to należy przyjąć następujący sposób postępowania: • Podłączyć przewód (AH rys, C 3939} według schematu elektrycznego do zacisku „30" w skrzynce bezpieczników. • Styk masy {B} połączyć przewodem od środka do ściany bocznej, w razie potrze-

Gumowe pióro wycieraka należy wymieniać, kiedy przestaje zbierać prawidłowo wodę. z szyby. W handlu są dostępne zarówno kompletny wycierak [z gumowym piórem), jak i same pióra. Jeżeli jest wymieniane tylko pióro, to należy zwracać uwagę, aby nie skrzywić metalowej części wycieraka. Wymon towante • Odchylić ramię wycieraka od szyby i ustawić wycierak poziomo. • Nacrsnąć do dołu klamrę sprężystą z tworzywa sztucznego (A na rysunku B1H-052} i wysunąć wycierak z ramienia w kierunku osi mocowania (B).

WYCIERACZKI

331

noski obejm weszły z obu siron w rowek pióra (strzałka b). • Włożyć wycierak na ramię wycieraka i wprowadźić klamrę sprężystą w zagięty koniec ramienia, aż „zaskoczy" zaczep. • Upewnić się, że pióro wycieraka przylega na całej długości do szyby. Wymontowanie i zamontowanie ramienia wycieraka Wymon towanie

• Przesunąć wyciera k do góry i zdjąć z zaczepu przy ramieniu. • Po stronie zamkniętego końca gumki pióra wycieraka ścisnąć szczypcami obie listwy stalowe, wyciągnąć na bok 2 górnej obejmy i wyciągnąć pióro z listwami z pozostałych obejm (patrz rys. V92-O376). Zamon towart/e • Włożyć w obejmy nowe gumowe pióro wycieraka (21, rys. R-3578). • Tak wprowadzić obie listwy (22} w pióro, aby ich wycięcia były skierowane do pióra i wchodziły w występy w rowku pióra. • Ścisnąć szczypcami obie listwy i pióro. Wsunąć w pozostałe obejmy tak. aby

• Pozwolić pracować wycieraczce przez krótki czas na mokrej szybie i wyfączyć ją. W ten sposób ramiona wycierakow zajmą położenie krańcowe. • Zaznaczyć plastrem na szybie krańcowe położenie wycierakow. Paski plastra przyklejać bezpośrednio obok piórek. • Odchylić do góry kapturek na osi mocowania ramienia wycieraka (rys. C 3959).

332

WVPO5AZEN1E ELEKTRYCZNE

• Odkręcić nakrętkę mocującą ramię do osi, zdjąć podkładkę. • Zdjąć ramię z osi. Jeżeli ramię przywarło do stożka osi, to podważyć go kluczem płaskim 19 mm. Ewentualnie użyć ściągacza udarowego. Zamontowanie • Nasunąć ramię na oś, zachowując położenie sprzed wymontowania zgodnie z naniesionymi oznaczeniami za pomocą plastrów. Jeżeli brak jest oznaczeń, to należy zachować następujące odległości od środka wycie rak a do uszczelki szyby {krawędzi przezroczystej): 5015 mm w samochodzie Vectrad 50+5 mm dla wycieraczki lewej w samochodzie CaJibraH 8515 mm dla wycieraczki prawej w samochodzie Calibra oraz równolegle do nadruku na szybie dla wycieraczki szyby tylnej. • Nałożyć podkładkę i dokręcić z wyczuciem nakrętkę. Opuścić kapturek. • Uruchomić wycieraczkę, sprawdzić ustawienie ramion. W razie potrzeby przestawić ramię na osi.

Wymontowanie i zamontowanie mechanizmu wycieraczki Wymon towan/e • Odłączyć przewód masy od akumulatora. • Wymontować oba ramiona wycierakow • Wymontować pokrywę nad mechanizmem wycieraczki. W tym celu odkręcić plastykowe nakrętki z osi ramion wycieraków i ściągnąć gumki uszczelniające. Podważyć wkrętakiem klamry mocujące. Wyciągnąć pokrywę do góry. • Odblokować małym wkrętakiem zaczepy w złączu elektrycznym i wyciągnąć wtyk złącza silnika elektrycznego wycieraczki. • Odkręcić trzy śruby i wyjąć silnik z cięgłami {rys. D O363J.

Zamon towante • Włożyć silnik z cięgłami i przykręcić trzema śrubami (rys. D 0062). • Podłączyć wtyk złącza. • Położyć pokrywę nad mechanizmem wycieraczki, wcisnąć wkrętakiem klamry, założyć uszczelkę na krawędź przegrody. • Wkręcić nakrętki plastykowe na osie ramion wycierakow, • Zamontować ramiona wycierakow w sposób poprzednio opisany. • Podłączyć przewód masy do akumulatora.

333

WYCIERACZKI

Wymontowanie i zamontowanie silnika wycieraczki szyby przedniej Silnik wycieraczki szyby przedniej wymontowuje się w komplecie z rama. mocującą. Przed wymontowaniem zaznaczyć taśmą samoprzylepną położenie wycieraków na szybie,

• Wyłączyć zapłon i odłączyć przewód masy od akumulatora. • Wymontować mechanizm wycieraczki. Zaznaczyć flamastrem położenie korby i cięgieł względem osi silnika. • Odkręcić cztery śruby z zespołu cięgieł i wyjąć silnik (rys. C 4055). • Wymienić uszkodzone części,

Wym on to wantę

Zamon towanie

• Włączyć zapłon. • Uruchomić na około 2 minuty wycieraczkę i wyłączyć przełącznikiem przy kierownicy. W ten sposób ramiona wycieraków zajmą, położenie krańcowe.

• Jeżeli jest montowany nowy silnik, to przed włożeniem doprowadzić go do położenia spoczynkowego. W tym celu podłączyć wtyk złącza silnika I na krótki czas umocować z powrotem przewód masy do akumulatora. Włączyć silnik, a następnie wyłączyć i pozostawić w położeniu spoczynkowym. Wyciągnąć wtyk złącza. • Założyć na oś silnika ramię korby i przykręcić • Przykręcić silnik, • Zamontować zespół cięgieł • Wsunąć wtyk złącza i pozwolić na zajęcie przez silnik położenia spoczynkowego. Przykręcić ramiona wycieraków. • Nasunąć kapturki na nakrętki. • Sprawdzić działanie wycieraczki szyby przedniej.

Typowe niesprawności wycieraczki Objawy PJa szybie pozostają smugi

Przyczyny

Sposób poślę po wama

Zabrudzone gumowe pióra, wycia- Oczyścić gumowe pióra twarde, szczotką raków nylonową i gmyć środkiem myjącym lub spirytus&m Postrzępione krawędzie piór. zużyta lub

.••-!!

Wymienić gumowe piorą

.]|jina piór

Zestarzał guma piór

Wymienić pióra

334

WYPOSAŻENI ELEKTRYCZNE

Objdwy

Przyczyny

Sposób postępowania

Pozostała na szybie z& gumowy- Szyba zabrudzona środkiem do kon- Oczyścić szybą czystą szmatką, i środkiem ml piórami wotJa zbiera się naty- serwacji lakieru, olejeni lub ropa do usuwania silikonów, olejów i tłuszczy. ch miast w kropelki Szybko jak fo możliwe usunąć pozostałości silikonu, ponieważ szyba, na której przez dłuższy czas pozosiawal silikon, nie da SIĘ JIUŻ w sposób zadowalający oczyścić Pióro wycie raka zbiera Guma pióra jdefoiniowana z jednej Wymianie gumowe pióro >lko podczas pracy W jedną strony, me „przekłada" się na drugą stronę, wpada w drgania stronę Zgięte ramię wyciertika, pióro usta- Wyprostować ostrożnie ramię, aż za|inie wjone skośnie na szybie prawidłowe, proiiiopadle położenie Cześć szyby nie jest wycierana

Guma pióra wyrwana z zamocowanra Włożyć pióro w obejmy Pióro wycipraka nie przylega równomiernie do szyby, ponieważ ma zgigie prowadnice sprężyste Nie^ dostateczny docisk ramienia wyciera^ ke

Wymienić pióio wycieraka. Usterko la występuje przede wszystkim przy wadJiwym zamontowaniu nowego piorą. Naoliwić lekko przegub pióra i sprężynę iub zarnon* tować nowe pióro •

Zabiegi konserwacyjne i pomocnicze

Mycie samochodu Z uwagi na ochronę środowiska w wielu regionach zabronione jest mycie samochodu na otwartych miejscach. Istnieje coraz więcej stacji benzynowych z wyznaczonymi stanowiskami do mycia samoobsługowego. Stanowiska takie zapewniają oczyszczanie wody zużytej do mycia samochodu. Zaleca się korzystanie z takich stanowisk lub z myjni automatycznych. • W miarę możliwości nie zwlekać z umyciem zabrudzonego samochodu. • Przed myciem nadwozia namoczyć martwe insekty i zmyć, • Używać dużych ilości wody. • Do mycia używać miękkiej gąbki lub miękkiej szczotki nałożonej na końcówkę węża. • Nie kierować na lakier silnego strumienia wody, lecz tylko spryskać wodą w celu nawilżenia brudu. • Zmiękczone zanieczyszczenia zmywać od góry do dołu dużą ilością wody. • Często płukać gąbkę. • Do suszenia stosować czystą irchę. • Stosować środki myjące dobrej jakości (jeśli się je stosuje). Dokładnie spłukiwać wodą pozostałości środka myjącego. • W celu konserwacji lakieru można dodać do spłukującej wody wosku.

• Przy regularnym stosowaniu środków myjących trzeba częściej konserwować lakier • Nie myć i nie suszyć samochodu w silnym słońcu, gdyż pozostaną zacieki na lakierze. •Z powodu posypywania jezdni soją szczególnie zagrożone są połączenia blach oraz szczeliny w drzwiach i pokrywach. Miejsca te powinno się więc po każdym myciu, nawet w myjni automatycznej, czyścić dokładnie gąbką i wysuszyć irchą. Uwaga. Po myciu spada skuteczność hamowania, ze względu na zamoczenie tarcz hamulców. Dlatego należy osuszyć hamulce, uruchamiając je na krótko podczas jazdy. Samo mycie nie zawsze usunie plamy smoiy, insekty, ślady oleju i inne zanieczyszczenia. Zasadniczo tego rodzaju zabrudzenia powinno sie. usuwać tak szybko, jak to możliwe, ponieważ mogą spowodować trwałe uszkodzenia lakieru. Na koniec powinno się w tych miejscach lakier zakonserwować. Pielęgnacja lakieru

Konserwacja Tak często jak to możliwe, wskazane jest nacieranie umytego i wysuszonego nadwozia specjalnym preparatem wosko-

336

ZABIEGI KONSERWACYJNE I POMOCNICZE

wym, który wytworzy gładką powierzchnię chroniącą lakier przed wpływami atmosferycznymi. Natychmiast usuwać wylaną na lakier benzynę, olej, smar lub płyn hamulcowy, ponieważ spowodują przebarwienie lakieru. Konserwację powinno się powtórzyć, gdy tylko woda przestanie się zbierać w kropelki, a zacznie rozlewać po większej powierzchni. Regularnie przeprowadzana konserwacja lakieru pozwoli długo utrzymać jego pierwoiny połysk. Innym sposobem konserwacji lakieru jest dodawanie do wody podczas mycia specjalnego środka. Taki dodatek spełnia swoją rolę tylko wtedy, gdy jest stosowany przy każdym myciu, które odbywa się nie rzadziej niż raz na 2 „ 3 tygodnie. Stosować tylko takie środki, które zawierają wosk syntetyczny lub Carnauba Stosowanie środka konserwującego jest zalecane szczególnie po myciu wodą z szamponem pieniącym. Polerowanie Polerowanie nadwozia jest konieczne tylko wtedy, gdy lakier wskutek niewłaściwej pielęgnacji, działania kurzu ulicznego, zanieczyszczeń przemysłowych, słońca i deszczu stracił swój połysk, a stosowanie środków konserwujących nie pozwala go przywrócić. Należy przestrzec przed stosowaniem preparatów silnie ścierających lub chemicznie aktywnych, nawet wtedy gdy pierwsza próba dała zadowalający efekt. Przed każdym polerowaniem samochód musi być starannie umyty i wysuszony. W czasie polerowania należy się stosować do zaleceń podanych na załączonej ulotce. Nie powinno się nakładać preparatu na zbyt duże powierzchnie, aby uniknąć przedwczesnego wysychania. Przy niektórych politurach konieczne jest jeszcze przeprowadzenie konserwacji lakieru. Nie polerować w silnym słońcu! Oo elementów pokrytych lakierem matowym nie

stosować żadnych politur, ani środków konserwujących. Elementy nadwozia wykonane ze stopu lekkiego nie wymagają szczególnej pielęgnacji. Usuwanie płam ze smoły Smoła wgryza się w lakier bardzo szybko ipóźniej nie można jej całkowicie usunąć. Świeże plamy smoły można zmyć miękką szmatką nasączoną benzyną ekstrakcyjną. W razie konieczności można także użyć etyliny, ropy lub terpentyny. Do usuwania plam bardzo dobrze nadają się również środki do konserwacji lakieru i można wtedy zrezygnować z dodatkowego mycia zabrudzonego miejsca. Usuwanie owadów Wydzielająca się z martwych owadów substancja może w krótkim czasie uszkodzić lakier Przywarte do powłoki insekty nie zawsze dają się usunąć wodą i gąbką. Potrzebna jest letnia woda z niewielką ilością mydlą lub innego środka myjącego. Oferowane są również specjalne preparaty do usuwania insektów. Usuwanie zanieczyszczeń materiałami budowlanymi Różnego rodzaju odpryski cementu, wapna i innych materiałów budowlanych usuwa się letnim roztworem wodnym neutralnego środka myjącego. Nie pocierać za silnie, ponieważ można porysować lakier. Po usunięciu zanieczyszczeń spłukać miejsce czystą wodą. Pielęgnacja elementów z tworzyw sztucznych Elementy nadwozia z tworzyw sztucznych, obicia siedzeń ze sztucznej skóry, podsufitkę, klosze lamp oraz części lakierowane matowo na czarno myć wodą z ewentualnym dodatkiem szam-

KONSERWACJA PODWOZIA

ponu. Nie zwilżać nadmiernie podsufitkl Elementy i tworzyw sztucznych można również czyścić specjalnymi środkami przeznaczonymi do celu. W żadnym wypadku nie stosować rozpuszczalnika {np. nitro) lub benzyny.

Mycie szyb Przecierać szyby od wewnątrz i z zewnątrz miękką, czysta, szmatką. W przypadku większych zabrudzeń pomóc sobie spirytusem lub wodnym roztworem amoniaku i letnią wodą. Można również użyć specjalnego środka do czyszczenia szyb. Przed przystąpieniem do mycia szyby przedniej odchylić ramiona wycreraków. Myjąc szybę przednią można również przetrzeć gumowe pióra wycieraków. Uwaga. Nie używać do mycia szyb szmatek, irchy lub gąbki, które były wcześniej wykorzystywane do nakładania na lakier preparatu silikonowego. Na czas natryskiwania preparatu silikonowego na nadwozie należy zasłonić szyby tekturą lub innym materiałem.

Pielęgnacja uszczelek gumowych Aby zachować elastyczność uszczelek gumowych powinno się je od czasu do czasu posypywać talkiem lub spryskiwać preparatem silikonowym. W ten sposób można również usunąć hałas towarzyszący zamykaniu dniwi. Skrzypienie i zgrzyty likwiduje także nasmarowanie tych miejsc szarym mydłem.

Obręcze ze stopów lekkich Podlegają smarowaniu specjalnymi preparatami, przeznaczonymi do tego celu, szczególnie w okresie zimowym. Nie stosować środków czyszczących, które są chemicznie agresywne, silnie alkaliczne i drapią. Nie myć obręczy również strumieniem pary o temperaturze powyżej 60T,

337

Pasy bezpieczeństwa Myć w stanie zamontowanym jedynie łagodnym tugiem mydlanym. Nis myć chemicznie, ponieważ można uszkodzić włókna pasa. Pasy automatyczne zwijać tylko w stanie suchym i ewentualnie spryskać środkiem antyadhezyjnym, aby ułatwić później przesuwanie się pasa, szczególnie biodrowego. Nie suszyć pasa w temperaturze ponad 80DC Jub bezpośrednio na słońcu. Konserwacja podwozia Cale podwozie samochodu, łącznie z wnękami kół tylnych jest fabrycznie pokryte środkiem ochronnym na bazie polichlorku winylu. Szczególnie narażone na uderzenia kamieni wnęki kół przednich są zabezpieczane nadkolami z tworzywa sztucznego. Wszystkie przestrzenie zamknięte są spryskane specjalnym woskiem. Ponadto niektóre elementy nadwozia są wykonane z blachy ocynkowanej. Przed zimą i po myciu podwozia powinno się sprawdzić stan podwozia i uzupełnić ubytki zabezpieczenia. W zakamarkach podwozia może się zbierać kurz, glina i piasek. Ich usunięcie jest szczególnie ważne po zimieH kiedy mogą zawierać dodatkowo sól. Jeżeli nie oczyści się tych miejsc, to istnieje niebezpieczeństwo. Że nigdy nie wyschną. Doprowadzić to może do postępującej korozji, przed którą nie uratuje naniesiona powtoka zabezpieczająca.

Konserwacja przedziału silnika Aby uniknąć korozji w przedniej części samochodu (na przykład podłużnie, osłon blaszanych lub osprzętu) powinno się spryskać preparatem konserwującym przedział silnika łącznie ze znajdującymi się w nim elementami układu hamulcowego, elementami zawieszenia i układu kierowniczego. Operację tę przeprowadzać naturalnie po myciu silnika. Uwaga. Przed myciem silnika przykryć plastykową torebką alternator i zbiór-

338

ZABIEGI KONSERWACYJNE I POMOCNICZE

niczek płynu hamulcowego. Co prawda łożyska alternatora są uszczelnione, istnieje jednak ryzyko, te w czasie mycia wodnaparowego pod wysokim ciśnieniem nastąpi rozpuszczenie smaru w fożyskach prze? dodatki myjące. Spowoduje to głośną pracę lożyskH a nawet ich uszkodzenie. Po uruchomieniu silnika może przez krótki czas wydzielać się nieprzyjemny zapach, ponieważ wosk będzie się wypalał na nagrzewających się elementach. Po spryskaniu podwozia woskiem umyć wszystkie przeguby i zamki, a następnie posmarować pastą zawierającą dwusiarczek molibdenu. Pielęgnacja tapicerki Pokrycia teksty/ne Pokrycia tekstylne czyścić odkurzaczem lub ntezbyt miękką szczotką. Większe zabrudzenia można usuwać na sucho pianą. Plamy smaru i oleju usuwać benzyną ekstrakcyjną lub płynem do wywabiania plam. Środek czyszczący nie powinien być jednak wytewany bezpośrednio na materiał, ponieważ wtedy plama rozszerza się i pozozstawi obwódki. Inne zanieczyszczenia można usuwać ciepłą wodą z mydłem. Pokrycia ze sztucznej skóry Pokrycia ze sztucznej skóry mają powierzchnię nie przyjmującą zabrudzenia. Nie sa. tu potrzebne specjalne środki czyszczące. W przypadku normalnego zabrudzenia wystarczy roztwór wodny zwykłego środka do mycia lub rozpuszczony w wodzie środek do czyszczenia sztucznej skóry. Miękka szczotka pomoże usunąć zanieczyszczenia ze skóry groszkowanej. Pokrycia skórzane W przypadku dużego nasłonecznienia i długiego postoju przykryć siedzenia i zagłówki, aby nie wypłowiały. Nasączyć lekko wodą szmatkę trykotową lub

wełnianą i oczyścić powierzchnię, nie dopuszczając do nasączenia skóry lub miejsc szycia. Na koniec osuszoną skórę wytrzeć czystą, miękką szmatką. Silniej zabrudzone powierzchnie skóry można oczyścić łagodnym środkiem myjącym bez wybielacza (2 łyżki na 1 litr wody). Plamy smaru i oleju osuszyć ostrożnie benzyną ekstrakcyjną, bez wcierania. Czyszczone (lakierowane) pokrycia skórzane musza być przy pielęgnacji i antyelektrostatycznie nacierane środkiem „Karneol". Płyn len dobrze wtrząsnąć przed użyciem i nanosić cienko miękką szmatką. Po wyschnięciu wcierać czystą i miękka, szmatą. Taką pielęgnację powinno się powtarzać co 6 miesięcy. Podnoszenie samochodu Podczas wielu prac obsługowych i naprawczych konieczne jest podniesienie i ustawienie samochodu na podstawkach. W warsztatach samochody unosi się na ogół na podnośnikach kolumnowych. Można jednak również użyć podnośnika przejezdnego typu „żaba" lub dźwignika, stanowiącego wyposażenie samochodu. Samochód podczas podnoszenia może być podpierany tylko w ściśle określonych miejscach. Do wykonywania prac pod samochodem, musi on stać na czterech stabilnych podstawkach, jeżeli nie korzystamy z podnośnika warsztatowego Nigdy nie wolno prowadzić prac pod samochodem, jeżeli nie jest zabezpieczony podstawkami przed opadnięciem, • Podnośnik wolno podstawiać tylko w miejscach pokazanych na rysunku D-O621; w przeciwnym razie nie można wykluczyć trwałych odkształceń nadwozia • Samochód podnosić tylko na równym i twardym podłożu. Uwaga. Jeżeli samochód ma być podnoszony na miękkiej ziemi, to należy pod podnośnik i podstawki podłożyć szerokie deski, aby ciężar rozłożył się na większej powierzchni.

NARZĘDZIA

• Stosując odpowiednie podkładki z gumy lub z drewna uniknie się uszkodzenia podwozia. • Jedna nóżka każdej podstawki (kobyłki) musi wystawać w bok, na zewnątrz samochodu. • Samochód wolno podnosić tylko w stanie nieobciążonym. Uwaga. W żadnym przypadku nie wolno podnosić i opierać samochodu, wykorzy-

339

stując do tego elementy silnika lub sk rzy n k i prze kła d n i owej. • Kola pozostające na podłożu po pod niesieniu samochodu zabezpieczyć klinami przed przetoczeniem do przodu i do tyłu. Nie polegać na hamulcu awaryjnym, który musi być przy niektórych pracach zwalniany.

Narzędzia Zestaw potrzebnych narzędzi zależy wyłącznie od zakresu napraw, jakie mają być wykonane przy samochodzie Opel Vectra i Calibra, Oprócz narzędzi podstawowych zaleca się posiadanie klucza dynamometrycznego. Godne polecenia są narzędzia oferowane przez lirmę Hazet (w Polsce reprezentowaną przez firmę MA-WE} W tablicach podano wykaz potrzebnych narzędzi z numerami katalogowymi tej firmy. Narzędzia te są dostępne w sklepach oferujących wyposażenie warsztatów.

MIEJSCA PODSTAWIENIA PODNOŚNIKA 1 - stanowiącego wyposażenia fabryczne samochodu, 2 - warsztatowego (dwukolumnowego lub przejezdnego)

340

ZARIEGI KONSERWACYJNE I POMOCNICZE

17181920 25262728 t o *# &j ra -'- '

•4407

Numar na rysunku 1

2 3 4

5 7

e 9

10 11 12' 13 14 15 16

Nazwa narzędzia Klucz nasadowy z jnagnesam do pokryw/y głowicy i mi^ki QIBIOL-.PI Przyrząd do zKiijmowama pokrycia, drzwi Szczypce do demontażu korby w drzwiach Klucz nasadowy sześciokątny 10 mm Podwo]ny rozcięły klucz oczkowy do przewodów wtryskowych w silnikach wysofcoprgznych Klucz oczkowy da rozrusznika i kadłuba Szczypce da pierścieni owdczychi Klucz doodpowietrznikow

Numer katalogowy fumy Hazei

17

421-10

ia

733-3

19

799

428-10 612-17*19

20

ai 22

616-13*15

23

1B47-2

24

Podwoiny rozcięty klucz oczkowy do nakrętek kołpakowych przewodów w silnikach wysoko-

4560

25

Przyrząd do wyciiiyania osi zawiasów drzwiowych. ^Ja.zadk£i da świsC zapłonowych. Silniki OHC AJazadka do swiac zapłonowych. Silniki DOHC hJazadka. wkrFjfEikd da zacisków hamulca Naradka [ypuTor" do zamków

1370

Nasadka wielo zgbkowa do koła pasawpflo ^ilnrka 1flV Na sad kii wialozabkowa. do prjerlniP] kolumny ZRwIpHsenia

26

900 KF

27

900 AKF 9B6SLg-a 992-T4O 9&C3-E 990-12

23

Nasadka ^zissciokątna do korka gwintowanego w pompie wlry^kawaj Naradka jześciakątna do i r u b głowicy Nasadka sześciokątna df nakietti ko-niruiącsi w pnarimei kolumnie zawieszenia Nasadka wkrętaka rfo śrub typu Ta ix wspornika pampy wlryskawej Gigiki klucz nasadowy do opasek ne przewodach elastycznych Klucz, nasadowy Sześciokątny 9 mm Klucz za.gia.ry do układu wyloio-

900-13 900-19 900-24 99G-T30 426-6 42B-3 21U4-2

Wkrętak ? Hilefa prowadząca do re4517-0 gulacji bingu- jałowego i CO (gainiki 2E3. 2EE) Naradka Lypu Tor> da siub 38OMLg-E13 głowicy silnika 16V do VIII 1992 Nasadka typu Tora do f-ats zębatego 900-E20 na wale korbowym silnika. 16V Nasadka sześciokątna i przeguflSOG-13 b e m rio obudowy tertngsteŁu, WEpDrnika obudowy ŁpizĘOila, przewodu mas przy nadwoziu Naradka ^zp4ciQkaina z przegubem flaDQ-16 rJo ini>co/.aiiia alternatora przy silniku na rysunku me pokazano Klurz aczkcn/jy Tarx E 6-F24 BOH-E... Nasadka iypu Torx dc Siub z gniaz- 992-LS-T55 dam wewnętrznym głowic silników

341

NARZĘDZIA

30 2 35 3738 39 Numer na

rysunku 1 2

3 4 5 6

7 8 9 10

11 12 13 14 16 16 17 13 19

2o

G122-1CT

25

Klucz dynamomelryczny 2lO. ...200 N*rVi Skrobak płJski do usuwanra resziek uszczalki głowicy Pilnik do zacisków hamulców Trzpreń do centrowaFiia tarczy sprzęgła 0 16...19 mm Ściągacz
26

S^rjiypcB dn usuwania izolacji z

1G62

27 28

Pabijak mosiężny Szczotka druciana do czyszczenia zaclikńw hamulcńw Wkrętaki tiońifib typu Torxfid TR do

2534 1963

Numer katalogowy firmy Hazsi

21

Wkręmk udarowy Zestaw nasadek wkrętaka do śrub z gniazda mi wewnętrznymi wieloZ£|bkowymi ZP5<
2272/17

23 24

Obcmak lańcudiowy da rur wylotowych Areomelr do sprawdzsnia ekumula-

4682

Nazwa narzędziu

Koficówka do pomiaru szczelności cylindrów Hydrauliczny rozcEnak nakrętek KFucz dn filtra oFaju Tarcza z podzięka, |lo kałowego dokręcania śrub. np. głowicy Zustaw kluczy trzpieniowych Szczotka druciana do czyszczenia racisków i biegunów akumulatora Przyssai^ka do szhiowdinifl Z3worów Magnes do wyciągania imh

aoao

840/S Eosch Bosch 3147 797

791-5

22

29

T40

342 B 336-2? 2172

637/7K 327

31

Priyrsa.d r>o wypychania kołków zabezpieczał a.c,ch Przyrząd flo wypychania ruleiek

74aLg&4

32 33 34 36

36

2100/7R

37 351

736 1976

773

Wkrętak z koncowkg kuli&ia. do Śrub z gniazdem wewnętrznym izeioio-

6SEJ0

•16!S0-i

l^OS-1 2173/1

30

4619-1

4650-1

824

39

i to1 ~i' n i ~ ^ • "i" I I I I I I I I . J "i | (1 I^IJaLrf LJ II IlUlI IUI LiC

Próbnik ciśnienia sprężania Adaptpr z czworokąta V?" na ' / i " Naiiidkj podwójna ^zeSciokajln a. do wtry3kiwac?y?7 mm. silniki wysoko\J\ \i-\ I1-!

7fl3Lgł>-B _

953-2 4E&5

B46 Przyi^ad łl[> wykręcania śrub dwustronnych Rozcięły ktuŁi oczkowy padwginy 0^25-10x11 Rozcięty kluc^ 00?kawy pc-dwó]ny Bl?S-12>il4 do nakryttfk kołpakowych przewoiiuw hamulcowych Ściuyac; udarowy do rajnion wycie1966-6 rakiw

Obsługa samochodu

Przeglądy techniczne samochodu powinno się wykonywać co 12 miesięcy lub co 15 000 km przebiegu, zależnie od tego, który termin upływa wcześniej. Czynności obsługowe oznaczone • należy wykonywać podczas każdego przeglądu, natomiast czynności oznaczone • należy wykonywać dodatkowo co drugi przegląd. Silnik • Silnik: oględziny, czy nie ma wycieków oleju, • Silnik; wymiana oleju i filtra oleju. • Silnik wysokoprężny: sprawdzenie i regulacja prędkości obrotowej biegu jatowego. • Silnik wysokoprężny: usunięcie wody z-filtra paliwa. • Silnik wysokoprężny Turbo: sprawdzenie i regulacja luzu zaworów. • Silnrk benzynowy: sprawdzenie ustawienia zapłonu. • Silnik benzynowy: sprawdzenie i regulacja biegu jałowego {możliwe tylko w silnikach U N V i 16SV). • Silnik benzynowy sprawdzenie stężenia CO w spalinach nagrzanego stlnika, odczytanie i pamięci kodów usterek. »Obwód doprowadzenia paliwa: sprawdzenie szczelności, sprawdzenie ułożenia przewodów paliwowych, miejsc ocierających i prawidłowości podłączenia.

• Cięgna „gazu': nasmarowanie ws?ystkich przegubów kulowych i linek w pancerzach smarem odpornym na wysokie temperatury. Sprawdzenie łatwości przesuwania. • Pasek klinowy: sprawdzenie stanu i naciągu wszystkich pasków klinowych. • Pasek wieloklinowy: sprawdzenie stanu. Wymiana paska w przypadku stwierdzenia utraty elastyczności i pęknięć. Korygowanie naciągu nie jest wymagane. • Układ chłodzenia i ogizewania: sprawdzenie stanu cieczy chłodzącej, sprawdzenie temperatury zamarzania cieczy, badanie wzrokowe szczelności układu i zewnętrznego zanieczyszczenia chłodnicy. • Obwód recyrkulacji spalin: sprawdzenie działania (dotyczy tylko silników X1SSZ, C16NZ, C16NZ2, C13NZ, 17DR. X20XEV). • Układ wylotowy: sprawdzenie, czy nie ma uszkodzeń, • Filtr paliwa: wymiana. • Suchy filtr powietrza; wymiana wkładu filtracyjnego. • Świece zapłonowe, kontrola wzrokowa. ewentualna wymiana (wszystkie silniki OHCH silniki DOHC do VIII 1992 i 2,0 Tu rbo). • Elastyczne przewody paliwowe: sprawdzenie, czy nie są porowate, ewentualna wymiana.

OBSŁUGA SAMOCHODU

• Klimatyzacja: sprawdzenie stanu i ułożenia wszystkich przewodów, oczyszczenie skraplacza, usunięcie ewentualnych liści. Wymiana ofeiu w silniku wysokooreżn vm W silniku wysokoprężnym olej powinno się wymieniać co 12 miesięcy, w ramach okresowych przeglądów samochodu. Jeżeli w ciągu tego czasu przejedzie się wjęcej niż 7500 km, to wymiana oleju wypada już po 7500 km. Uwaga. W silniku o mocy 60 KM, montowanym od IX 1994, olej wymienia się co 15 000 km lub co 12 miesięcy, • Silnik: wymienić oJej i filtr oleju. • Filtr paliwa: usunąć wodę. Skrzynka przekładniowa • Tuleje osłaniające przegubów: sprawdzenie szczelności i braku uszkodzeń. • Automatyczna skrzynka przekładniowa; sprawdzenie poziomu oleju, ewentualnie uzupełnieniem olejem ATF. • Mechaniczna skrzynka przekładniowa, kontro\a wzrokowa szczelności. • Sprzęgło; sprawdzenie ustawienia pedału sprzęgła. • Mechaniczna skrzynka przekładniowa: sprawdzenie poziomu oleju (tylko w samochodach wyprodukowanych do II 1994). • Skrzynka rozdzielcza napędu 4x4: sprawdzenie poziomu oleju. • Most tylny 4x4; kontrola wzrokowa szczelności. Zawieszenie przednie i układ kierowniczy • Przeguby drążków kierowniczych: sprawdzenie luzu i mocowania, sprawdzenie stanu osłon gumowych. • Pólosie napędowe: sprawdzenie osłon gumowych. • Układ kierowniczy: sprawdzenie luzu i osłon gumowych.

343

• Układ kierowniczy ze wspomaganiem: sprawdzenie poziomu płynu, ewentualnie uzupełnienie olejem hydraulicznym. Nadwozie • Filtr pyłków: wymiana (tylko Calibra od IX 1993). Filtr znajduje się w przegrodzie pod szybq przednią, nad wlotem powietrza do nagrzewnicy. • Ogranicznik drzwi: nasmarowanie. •Zawiasy drzwi: wypełnienie smarem. • Zabezpieczenie antykorozyjne podwozia: sprawdzenje. •Nadwozie: sprawdzenie, czy lakier nie jest uszkodzony, • Pasy bezpieczeństwa: sprawdzenie, czy nie są uszkodzone. Hamulce, opony, koła • Hamulce tarczowe: sprawdzenie grubości wkładek ciernych. • Układ hamulcowy: sprawdzenie stanu i szczelności przewodów hamulcowych, zacisków i przyłączeń. • Opony: sprawdzenie głębokości bieżnika i ciśnienia powietrza, sprawdzenie stopnia zużycia i uszkodzenia opon (również koła zapasowego). •Koła. sprawdzenie momentu dokręcenia śrub mocujących (110 N-m). • Hamulec awaryjny: sprawdzenie działania. • Hamulce bębnowe: sprawdzenie grubości okładzin szczęk. Instalacja elektryczna • Wszystkie odbiorniki prądu: sprawdzenie działania. •Instalacja oświetleniowa: sprawdzenie, ewentualna regulacja ustawienia świateł reflektorów. • Sygnał dźwiękowy: sprawdzenie, • Wycieraczki: sprawdzenie stopnia zużycia gurnowych piór wycieraków. •Spryskiwacze szyb sprawdzenie działania, kontrola ustawienia dysz, uzupełnienie płynu w zbiorniku, sprawdzenie spryskiwacza reflektorów.

344

OBSŁUGA SAMOCHODU

• Akumulator: sprawdzenie napięcia i, jeżeli jest to możliwe, stężenia elektrolitu. • Pilot zdalnego sterowania: wymiana baterii. Co 12 miesięcy • Samochody do II 1994: wymiana płynu hamulcowego co 12 miesięcy, niezależnie od przebiegu.

Co siódmy przegląd (co 105 000 km)

Co 2 lata • Samochody od Fll 1994: wymiana płynu hamulcowego co 24 miesiące, niezależnie od przebiegu. Co trzeci przegląd (co 45 000 km) • Skrzynka rozdzielcza napędu wymiana oleju ATF (do VIII 1993).

• Silniki benzynowe, silniki wysokoprężne wolnassa.ee od IX 1990: wymiana paska zębatego rozrządu. • Automatyczna skrzynka przekładniowa: wymiana oleju ATR • Świece zapłonowe: kontrola wzrokowa, ewentualna wymiana (tylko silniki DOHC od IX 1992, z wyjątkrem 2,0 Turbo)

4x4:

Co czwarty przegląd {co 60 000 km] • Silniki benzynowe OHC, silniki wysokoprężne wolnossące do VIII 1990: sprawdzenie i ewentualna regulacja naciągu paska zębatego

• Silniki wysokoprężne: sprawdzenie i ewentualna wymiana świec żarowych. • Silniki wysokoprężne doładowane, do VIII 1991: wymiana paska zębatego rozrządu, ustawienie czasów rozrządu i pompy wtryskowej. • Silniki 16V do VIII 1990: wymiana paska zębatego rozrządu. Co ó s m y

przegląd (co 120 000 km)

• Silnik wysokoprężny doladowany, od IX 1991. wymiana paska zębatego rozrządu, ustawienie czasów rozrządu i pompy wtryskowej.

Schematy instalacji elektrycznej

Posługiwanie się schematami W samochodzie osobowym jest ułożonych do 1000 metrów przewodów, które zasilają w prąd wszystkie odbiorniki elektryczne (reflektory, radioodbiornik i inne), Nie można się obejść bez schematu, jeżeli chce się odszukać usterkę w instalacji lub zamontować dodatkowe wyposażenie elektryczne. Schemat pokazuje przepływ prądu i połączenia przewodów. Aby prąd mógł przepłynąć, dany obwód musi być zamknięty. Na przykład nie wystarczy przyłożyć napięcie do plusowego zacisku reflektora, kiedy jednocześnie obwód nie jest zamknięty przez połączenie masy. Dlatego musi być również połączony z nadwoziem przewód masy od akumulatora. Czasami takie połączenie masy nie wystarcza i dany odbiornik otrzymuje bezpośredni przewód masy, którego izolacja ma na ogół barwę brązową. Poszczególne obwody mogą zawierać wyłączniki, przekaźniki, bezpieczniki, mierniki, silniczki elektryczne oraz inne podzespoły elektryczne. Aby można było te elementy podłączyć prawidłowo. poszczególne styki zostały odpowiednio oznaczone. Poszczególne ścieżki prądowe są umieszczone pionowo obok siebie i ponumerowane, aby nadać przejrzystość schematowi.

Linie pionowe łączą się u góry z dwiema liniami poziomymi, które symbolizują dodatnie przyłącza obwodu, oznaczane jako zaciski „30" i „15". U dołu linie pionowe są połączone z jedną linią poziomą, która symbolizuje połączenie masy. Normalnie połączenie to stanowi nad wozie, chociaż stosuje się również dodatkowe przewody, poprowadzone z jednego punktu masy, umieszczonego na nadwoziu. Oznaczenia najważniejszych zacisków Zacisk „15" jest zasjiany przez wyłącznik zapłonu (stacyjkę). Przewody są pod napięciem tylko przy włączonym zapłonie. Przewody prowadzące do tego zacisku mają izoiację na ogół całkowicie czarną lub czarną z kolorowym paskiem. Zacisk „30" jest zawsze pod napięciem akumulatora. Przewody prowadzące do tego zacisku mają izolację na ogół całkowicie czerwoną lub czerwoną z kolorowym paskiem. Zacisk „ 3 1 " stanowi podłączenie do masy. Przewody masy mają izolację na ogół brązową. Jeżeli obwód kończy się kwadratem, to wpisana w nim liczba odnosi się do numeru ścieżki prądowej, którą dany obwód jest kontynuowany. Pod numerami ścieżek są podane w kłam-

346

£CHEMATV INSTALACJI ELEKTRYCZNEJ

rach informacje, do jakich silników i jakiego wyposażenia odnosi się dana część schematu. Poszczególne przewody mają na schemacie oznaczenia literowo-cyfrowe kolorów izolacji. Na przykład: WS GE 1,5 Kiedy oznaczenie koloru składa się z dwóch grup literowych, jak w przykładzie, to pierwsza odnosi się do koloru podstawowego (WS - biały}, a druga do koloru dodatkowego fGE żółty). Może się zdarzyć, że przewody o tych samych kolorach zostały użyte w różnych obwodach. Zaleca się sprawdzenie kombinacji kolorów przy danym zacisku przyłączeniowym.? Liczba podaje przekrój przewodu w rnm . Oznaczenia kołorów przewodów BL - niebieski HBL - jasnoniebieski BR - brązowy GE - żółty GN - zielony GR - szary RT - czerwony SW - czarny LI - liliowy WS - biały VI - fioletowy

Wyłączniki Wszystkie pokazane na schemacie wyłączniki i odbiorniki są pokazane w stanie spoczynkowym. Sposób zaznaczenia na schemacie zmiany w obwodzie po uruchomieniu wyłącznika pokazano na przykładzie wyłącznika dwustopniowego. Kfedy na wyłączniku E23 (patrz rys, V-7001) zostanie wciśnięty pierwszy stopień, to prąd płynie od styku „33" do styku „B3a". Drugi mostek przesuwa się, nie powodując jednak przepływu prądu. Dopiero po wciśnięciu drugiego stopnia następuje zwarcie wewnętrznych styków „ 8 3 " i „83b , co powoduje przypływ

j przez styk „SSb11. Przy czym nadaJ prąd płynie przez styk „83a" pierwszego stopnia, dzięki wewnętrznym połączeniom.

Schematy instalacji elektrycznej modeli 1995 Z uwagi na dużą liczbę istniejących schematów, nie można było uwzględnić wszystkich far produkcji samochodu. W każdym nowym wydaniu książki są podawane aktualne schematy, którymi mogą się również posługiwać użytkownicy starszych modeli. Objaśnienia skrótów użytych na schematach AB ABS AC

AZV AT BR CAL CC

CRC D

DD DS DWA

poduszka powietrzna urządzenie zapobiegające blokowaniu kóf podczas hamowania (ABS) klimatyzacja hak holowniczy automatyczna skrzynka przekładniowa komputer pokładowy Calibra system kontroli sprawności ukła-

dów

regulacja prędkości jazdy silnik wysokoprężny (Diesel) wyświetlacz informacji dwufunkcyjny blokada anty włamaniowa autoalarm

OFELVECTflAICALIEPA

Objaśnienie oznaczeń użytych na schematach

Uwaga. Wszystkie włączniki i styki są podane w położeniu spoczynkowym.

347

348

DZM EKS

EMP

EZ+ FH

HS HRL IMO INS IRL

KAT

KBS LHD LWR MOT

MT MUL NSW NSL

OEL

PBSL

P/N POT

RFS RHD S1M SD SH

SM

SRA TANK TC TD

TFL TKS

VEG WEG

ws zv

SCHEMATY INSTALACJI ELEKTRYCZNEJ

obrotomierz zabezpieczenie przed zaciśnięciem radioodbiornik zapłon mikroprocesorowy z samodiagnozowaniem elektryczny podnośnik szyby w drzwiach szyba tylna oświetlenie bagażnika blokada odjazdu (immobiliser) zestaw wskaźników oświetlenie wnętrza kabiny katalizator wiązka przewodów wersja dla ruchu prawostronneregulacja ustawienia reflektorów układ wtryskowy Motronic (ogólnie) mechaniczna skrzynka przekładniowa układ wtryskowy Multec (ogólnie) światła przeciwmgłowe przednie światła przeciwmgłowe tylne kontrola stanu oleju (ciśnienia) układ blokowania po ustawieniu dźwigni wyboru biegów w położenie „P" Park/Neutral (automatyczna skrzynka przekładniowa) potencjometr światła cofania wersja dla ruchu lewostronnego układ wtryskowy Simtec dach odsuwany podgrzewanie foteia urządzenie sterujące pracą silnika

oczyszczanie reflektorów czujnik poziomu paliwa Traction Control turbodiesel światła do jazdy dziennej wyłącznik drzwiowy Vectra czujnik przebytej drogir sygnai z ABS brzęczyk centralna blokada drzwi

4WD

napęd wszystkich kół

Wykaz ważniejszych zespołów wyposażenia elektrycznego Element Od nr ścieżki ABS 1144 ABS i Traction Control 1100 Airbag 1189 101 Akumulator Alternator 114 Autoalarm 835 Automatyczna skrzynka prze472 kładniowa Blokada odjazdu (sterowanie 990 zdalne) Blokada odjazdu (transponder) 856 344 Brzęczyk (Arabia Saudyjska) Brzęczyk informujący o pozo594 stawieniu włączonych świateł 800 Centralna blokada zamków Check-Control (kontrola sprawności) 736 Dach odsuwany 1169 116 Dmuchawa nagrzewnicy Fanfary 670 Katalizator ogrzewany (Japonia) 464 Kierunkowskazy 567 Klimatyzacja 901 Komputer pokładowy 446 Lampka do czytania, tylna 630 758 Lusterka zewnętrzne (Japonia) 686 Lusterko do makijażu Napęd wszystkich kół 350 626 Ogrzewanie dysz spryskiwacza 660 Ogrzewania fotela Ostrzeżenie o nie zapiętych 461 pasach (Japonia) Oświetlenie bagażnika 585 Oświetlenie schowka 677 587 Oświetlenie wnętrza kabiny 865 Podnośnik szyby Radioodbiornik 783 Regulacja ustawienia reflek691 torów 105 Rozrusznik Silnik 16 LZ2 - Multec (na schematach odpowiada sil236 nikowi 16 LZ 1

WYKAZ WAŻNIEJSZYCH ZESPOŁÓW WYPOSAŻENIA ELEKTRYCZNEGO

Silnik X 16 SZ-Multec Silnik C 16 NZ - Multec Silnik C 16 NZ 2-Multec Silnik 18SV-EZPIus Silnik C 18 NZ - MuJtec Silnik 20 NE- Motronic 1.5 Silnik C 20 NE - Motronic 1.5 Silnik X 20 XEV-Simtec 56 Silnik C 20 XE - Motronic 2.8 Silnik C 20 LET - Motronic 2.7 Silnik C 25 XE - Motronic 2 8 Silnik 17 DR - Diesel Silnik TC4EE1 - Turbodiesel V

17

301 201 236

171 236 268 268

1201 1000 360

1054

PiT

Spryskiwacz reflektorów Spryskiwacz szyby przedniej i tylnej Szyba tylna ogrzewana Światła awaryjne Światła drogowe Światła hamowania Światła mijania Światła pozycyjne

609 617 650 569 535 561 537 506

Światła przeciwmgłowe przednie

Światła przeciwmgłowe tylne Światło cofania Światło do jazdy dziennej Traction Control Układ blokowania po ustawieniu dźwigni wyboru biegów w położenie „P™ (Japonia) Wentylator chłodnicy tbez klimatyzacji) Wentylator chłodnicy i klimatyzacji Wentylator chłodnicy i klimatyzacji (Japonia) Wycieraczka szyby przedniej Wycieraczka szyby tylnej Wyłącznik drzwiowy Wyłącznik świateł Wyświetlacz informacji Wyświetlacz informacji dwufunkcyjny Zapalniczka Zestaw wskaźników

349

553 548 597

519

1124 469 125 953

1254 601 611 590 504 335

335 675

702

MODELE [ MARKI SAMOCHODÓW opisane w publikacjach obsługowo-naprawczych WKŁ Audi • I M i 2t» {modele 1982-90} BMW • Serig 3 fmodefe 1932-94) Cilroen • Axef{OkcitC]ub) >C15

Ford

• Ka

• Morufeo • Scoipio • Sierra • Tjgnsft diesel (modele 19S6-9B} Honda

• Civic (modele 1992-96) • Clvic (od 10 19B7]

• C25D (Peugeal J 5 0) Daewoo - FSO • Unoś • Mali; • Nutka

• Tica • Lublin

• 125P • Polonez

Lada • Samaia • WAZ 2104,2105 • WAZ 2107,21072, 21073.21074 Mazda (modelg 19B&-94) Moskwicz

JWercedes-Berz - 307D, 309 D, 407 D, 409 D 310 D 403 D 410 D Oltcil * Club (Citroen AKSI} Opel • Astra 1 Mira CJassic • Aslra II < Cor&a (modele 19S3-93J • Corsa (od modeli 1993) ITigra - KaftttE • Veclra i Callbra • Veclialt (odmcdeinggs) Peugeot • 106 • 205

SEAT • IbizaiCffidoba (od moŁleli 1993) Suzuki • Manili €00, AlioflOOMPt Toyota • Corollg (moitefe 1992-97) • Carina E (modele 1992-97) Trabant • 1 1 • 1.1

Volk&wag&n * Kalei • Polo [modele 1901-94 silniki benzynowej • Poło (od modefi 1994)

• Polonez dD MR 69 FIAT - 12EBIS • BravoiBrsva • Cimjuecenio - Punia • Sercento • Siena i Palio Weekend • Tipo i Tempra • U no (od modeli Ford

• Esrorf i Orion - Fiesla (modelei9S9-96)

Nissan • filmera • Micra (od modeli 1993} • Primera (modele 1990-M} • Sunny (modele 1996-95) Morcodaa-BGnz 200D-3MDT (W123) E200D-E30DTD -10DD

• ^05 {silniki gaznikowej wysokoprężne) . J 5 D (Cilroen C 25 D) Renault • RS • CliD • Megane Skoda i 105,120,130 i Favoril i Forman • FeJicra > Gctavia

(modele 19Sa-96) jmodBfeod1019g6 • Bus, Tiansporter, Caravelle (T3> • Transporter, Carave]le[T4) (modele 1975-92) Volvo < Sen"3 300 Wartburg •

1L3

ZAZ • Tawia

Książki można kupić w księgami WKŁ (w siedzibie wydawnictwa) tel. (0 22) B49 20 32 lub w sprzedaży wysyłkowej. Zamówienia realizujemy cfo wyczekania nakładu. Adres: Wydawnictwa Komunikacji i Łączności sp. z o.o. 02-546 Warszawa, ul. Kazimierzowska 52 • Iel./fax (0 22J 349 23 45,849 27 51 w. 555 e-mai!: [email protected] • Zapraszamy na naszą stronę w Intemecie www.wkLcom.pl

WYDAWNICTWA KOMUNIKACJI I ŁĄCZNOŚCI oferują publikacje motoryzacyjne: BADANIA KONTROLNE SAMOCHODÓW (Praca zbiorowa, red. C. Bocheński) DANE DO BADANIA TOKSYCZNOŚCI SPALIN. Samochody 1989-1995 Q DIAGNOSTYKA SAMOCHODÓW OSOBOWYCH (K. Trzecfak) ELEKTRONICZNE UKŁADY WTRYSKOWE SILNIKÓW WYSOKOPRĘŻNYCH (T. Jan i szewski, S. Mauranizas) CD ELEKTRONIKA W SAMOCHODZIE. WYBRANE UKŁADY (A. Herner} CD HAMULCE SAMOCHODÓW OSOBOWYCH I MOTOCYKLI (R. Leiter) ta KLIMATYZACJA W SAMOCHODZIE (U. Oeh) £3 MODELOWANIE PROCESÓW ZASILANIA W SILNIKACH SPALINOWYCH (M. Sobieszczański) PODSTAWY AERODYNAMIKI POJAZDÓW {J, Piechna) PODWOZIA SAMOCHODÓW. PODSTAWY KONSTRUKCJI [1 Refmpell, 1 Belzler) PORADNIK MECHANIKA SAMOCHODOWEGO (E. A. Zogbaum} UKŁADY WTRYSKOWE BENZYNY. SPRAWDZANIE I REGULACJA (J. Kasedorf, E, Woiselschlager) ILUSTROWANY SŁOWNIK SAMOCHODOWY 6-JĘZYCZNY (C Blok, W Jeżewski) SAMOCHODY OSOBOWE. OPISY TECHNICZNE I DANE REGULCYJNE wydania książkowe i CD-ROM [K. Wiśniewski) seria poradników „W moim samochodzie": AKUMULATOR [B. Pijanowski) APARATURA WTRYSKOWA (H. Falkowski, T. Ja^iszewski, A, Łojek) OGUMIENIE (H. Guzik, B.Suchecki) OŚWIETLENIE (R. Demidowicz) ZAPŁON (R. INFORMATORY tQ Q Q LJ Q Q 03

TECHNICZNE

BOSCH:

Konwencjonalne układy hamulcowe Układy bezpieczeństwa i komfortu jazdy Układ stabilizacji toru jazdy ESP Promieniowe rozdziełączowe pompy wtryskowe VR Układ wtryskowy Common Raił Układy wtryskowe UIS/UPS Sterowanie silników o zapłonie iskrowym. Zasada działania. Podzespoły

•

WydaWFiicIwa Komumkacii i Łączności sp. z o.o. Wydariie 2. Warszawa 2002. Druk r oprawa: Pabianickie Zakłady Graficzne SA ul. Piotra Skargi 40/42, 95-200 Pabianice 368/200!