ANTYGENY a l PRZECIWCIAŁA dr Katarryna Nazimek Dr hab, Krzysztof Br}niaski, Prof. UJ Mechanizmy odpomości nieswoistej cd 4. Proces fagocytozy arówno n...
43 downloads
35 Views
8MB Size
Immunologia to nauka o odporności.
. .
ANTYGENY
]
l a
Wyróźniaily odpomośc wrodzoną i nabytą. Wrodzona jest ni€§woista
.
PRZECIWCIAŁA dr Katarryna Nazimek
Mechanizmy odpomości nieswoistej cd
Mechanizmy bójcze w fagocytach tlenowe i nietlenowe;
Naturalna florabakteryina
NATURALNA CZYNNA z wJ,tworzeniem
- utrzymująca właściwepH
jDZIAŁ oDP oRNo Ś ct wnolZoNEJ
2.
. .
np. przebycie choroby
dopęłniacz białka ostrej fazy
SZTUCZNA BIERNA
,
np. stosowanie szczepień ochromych
- np. leczenie preparatami
kruiopochodnlmi - koncentraty immunogtobulinowe ludzkiel bąóź odmieuęcymi surowicami odpomościowymi,
aktywnośó komórek
NK
Podział odporności nabytej - swoistej
.
śluzówki przewodu pokarmowego noworodka
SZTUCZNA CZYNNA -
fagocytozaprzezn§utrofileimakrofagi
klasvczna odpomośćhumoralna z wytworzeniem pzeciwciał klasy IcM i
NATURALNA BIERNA -np- przechodzenie swoistych mlekiem matki z inkrustacją przeciwciałami wydzielniczymi
Nieswoista odpowiedź komórkowa:
.
swoistej odpomości ;
przeciwciał z krwiobiegu matki do płodu czy teZ karmienie
. .
pozakomórtowe białka antygenowo nieswoiste w krążeniu: dopehiacz (3 drogi aktywacji), białka ostrej fazy o działmiu
Działalnośćlimfocytów NK (naturalnych killerów);
P odziń odpomości nabytej - swoistej
.
3.
' .
i prodŃująca substancje antybiotykowe np. kolicynę.
.
odruchy obrome: m. in. kichanie, kaszel, odruch wymiotny, p€rystaltyka jelit;
l. Nięswoista odpowiedź humoralna:
pzez komórki żeme,
granulocyty, monoc},ty i makrofagi;
5. 6, 7.
2.
P
Proces fagocytozy arówno nieswoistej jak i ułatwionej (po opsonizacji antygenu)
nieswoist€ interferony, laktoferyna; kwaśnepH żolądka; bialka A i D surfaktantu (pęchezyki plucne - opsonizują patogeny); o działaniu antybiotykopodŃnym),
Dr hab, Krzysztof Br}niaski, Prof. UJ
4.
(lub nisko swoista) - mechanizmv:
s!!p_ze złszczająclm
się naskórkiem i wydzieliną lojowo-potową (nienasycone kwasy tfuszczowe na powierzchni skóry): !ąb!9l!i z_.ʧ!4Jlil wvdzialinv,. defensyny {najduj{ się też w neutrofilach, dzialanie p/bakteryjne), ślinai Ę - lizozym, histatyny (kótkie peptydy bariery anątoniczna:
IŃ
Alergicma odpomośćhumoralna z udziałem pzeciwciał IgE lub IgM i IgG
.
Klasvczna odpomośćkomórkowa z udziałem limfocytów T c}.totoksycznych
.
Alersicma odnornośćkomórkowa z udziałem limfocytów T NTP i makofagów.
Antygeny cd
ANTYGENY I!N!!GEN - to §ub§tancja (zwykle obcogatunkowa), która cechu.je się: . |MMUNOCENNOŚC|Ą tzn. po wniknięciu do organizmu wywofuje powstanie swoistych przeciwciał w odpowiedzi humoralnej lub uczulonych receptorów
antygenowych
TCR
na
limfocytach T w odpowiedzi
komórkowej
ANryGENowoŚcą źn, je§t w stanie zaragować ze swoistym produktem ,ąkcji humoralnej * pueciwcialem lub komórkowej swoi§tym receptorem antygenowym
ze strukturą mikroskopijną np, drobnoustrcju,
zróżnicowany, Zbudowany jest
TcR
na
limfocycie T.
drobnych elementów,
- to substancja drobnocz4st@zkowa o cege antygenowości, ale nie
posiadająca cechy immunog€nności Przyłączony do białkowego nośnika nabywa pełne własnościantygenu (np, proste
diązki
wględem
których wytwarżana jest odpowiedź immuno|ogiczna,
Taki drobny,
przestrzenny elemęnt antygenu rozpozoawany
!!!ŁE\
w swej budowie
jest skomplikowany i prze*rzennie
zwykle z wielu róznorodnych
of^z
.
AntygeĄ pomimo ze kojarzy nam się
jako obcy to
fttr
DETERMINANTA ANfiGENU czyli EPlTOP.
chemiczne, jony
metali ciężkich. niektóre leki, gańnikD.
Rodzaj e determinant białkowych antygenu
.
.
Determinanty sekwencyine zbudowane z kolejno ułożonych aminokwasów ułożonych na jednej nici polipeptydowej. Są rozpoznawanę przez limfocyty T i B.
Determinanł przestrzenne zbudowane z kilku aminokwasów ułożonych na jednej nici, ale przestrzennie zwiniętej lub na dwóch różnych niciach połozonych blisko siebie. Rozpoznawane tylko przęz limfoc)ty B.
ANTYGENY T-ZALEZNE i T_NIEZALEZNE .
.
Antygeny, które bezpośrednio indukują limfocyy B do produkcji przeciwciał to antygeny T-niezależne. Do tej grupy zaliczane są najczęściej antygeny mające powtarzające się determinanty polisacharydowe, polinukleotydowe, lipidowe;
Antygeny które wynagają współpracy limfocy,tów B i T do indukcji produkcji przeciwciał to antygeny T-za|eżnę.
l
n ,N'K
Ł,H s*rijst{d-treŃ
ij:.} nrYźs"E [/Yt *li"M#l.ĄFriP rl }' ( Ę'ltd'!'JTdt^i.iilf ^".*Ą*j są9 1vF,!kj#.*#r {ł\ri Ę,P'r,.i dj! nf&:e|ł iió#} tx&,.]§&:raki 3;*1&Ł* Ę§Ń a *Ń §i!ir.lq3 i{:1Ą {n9l M$^? i,§.ś.e !**ł*! j*§ §il7. J §; .+a ry$t Rł*: i,i§r' 6* iatsJlt efśl *ś 4{ł§r. lsrrj !{*iir:ś§ !naĘ.rj!}.'tjffi
ANTYGENY }IETEROFILNE .
Takie same lub podobne determinanty antygenowe mogą występować na różnych antygenach. Tak więc przeciwciała reagujące zjednym antygenem mogą reagować krryżowo z drugim, który ma podobne determinanty.
.
Podobne deteminanty mogą występować na antygenach odlegĘch fi logeneĘcznie gatunków. Nazywa się je antvgenami
heterofilnymi. P rrykl ady : antygen Forssmana - mukopolisacharyd występujący na kruinkach czerwonych koni, myszy, psów i u różnych bakterii; antveen kruinkowy B oraz antygen
niektórych szczepów E.coli; antvgen krwinkowv A orazanlygęl otoczkowy dwoinek zapalenia płuc typu XIV.
ANTYGENY T-ZALEZNE i T-NIEZALEZNE cd ,
.
Antygeny T-zależne
są drobnoczasteczkowe. Przy piemsąłn kontakcie w organizmie wywołują powstanie odpowiedzi pierwotnej z udziałem limfocvta Domocniczego Th l włtwozenj§m \9g9l9L!ą11i§c;i, Powtómy kontakt z antygenem T-zależn}ryn stymuluje
odpowiedź wtómą.
Antygeny T-niezależne są pg!foęląpqi(polisacharydy lub polilipidy), które indukują zawsze odpowiedź piemotna bez wvtworzenia
l
imfoclłów pamięci.
Do aktvwacii nie potrzebuia udziału limfocńa pomocniczeqo Th. Odpowiedz tajest zawsze mało swoista z w}tworzeniem przeciwciał klasy IgM.
NADRODZINA IMMUNOGLOBULIN
lMMUNoGLoBtll-INY PRzEclwclAŁo to produkt swoisIej
wffi!6!
(immunoglobuIina)
rakcji
humoralnej
.
-
e|ikoDroleina o budowie domcnowei
ciężkich i2 łańcuchów iekkich połączonycn mostkami siarczkowymi
*.HS. j ,. '*' .
.-i!.
Pggś44- to pętla w prrebięu liniowego łańcucha białkowego - nadająo mu
charakterystyczneswoistewła§ności, _".;*:i O domenic mówimy wówcru, gdy
biorących udział w powsthwaniu i regulacji odpowiedzi immunologicznej. Łączy je wspólny motylv strukturalny (globulama budowa
.
}:
;.ołł
trzeciorzędowa- odpowiednik domeny). Należą fu takźe: receptory limfocytów T i B,
'
receptory Fc, antygeny
'..* 1
Miejsce wiąania antygenu przeciwciało ne}vmy
Pwilffit§O!fi8dliie w
powinowactwa
pzeiwciala - czyli
Fń (ailiqen
l
antygenu ż antydeteminantą
,.1§,
pteciwciała, i
,
:
"
a
immunologiczne, y.i,lff,i#:m"ffi§ffir#*", lill#ffifuMł@lŃ.N§
se
t:&,**ft,*rslaŃyd/k.ą
*: ; 1. powlNowAcTwo (ąffinily)-siła wiąZnia epitopu z antydeteminantą .:'l i :' ,.. ,- ;:;; ,l ' ," 2. wARToŚclowoŚĆ @lidit ) .*. , ilośćmiejsc wiąĄcych deteminantę ,_*]ji"i ,} , ,.: . przeiwciała antygenu w cząsteczce ,*_'..'"' §_. . obie te cechy warunkują ,
immunologi@nc8o.
Fó
warunkowam jest
ł.§t§M
lłsi6§i*ą ?i*s §er&*4&
stabilizacja wiąania
§ią
pueciwciała z antygenem.
psi6łińD Ka6łJf B &&s d§wi9. gBi&$i", § # 6§inwsł
sie,'§9ć *]rY s
Wrta€giąśrls
i
§dsy(f{*ą€Ł
Wiazanie antvsenu z prreciwcialem w kompleksie
erwl
/ayżł,'
W częścistałej fiagmentu
a
s§ lifyet.k
fsiiś
FuŃcja immunologicma fragmentu Fab
Cechy przeciwcial
przciwciała i wpływają na tMałośćpow§taj4@go kompleksu
siła
wiąania detminanty
*** , i;Łń' papainą - jedna wiąząca mtygen ' '."'**"""# .in, . }' ,i Fab; a druga zdolna do kry§talizacji 1., * Y - Fc (cri§lali§ble j,ągment) Przypisywane Ę im istotne funkcje . " :' ::
zAcHLANNoŚĆ
*
części nadai€nnej
deteminowana jest cmha
w częścizmiennej przeciwciała,
w}Tóźnionopojegostrawieniu
adhezyjne
Funkcja immunologiczna fragmentu Fab
antygenu, Je§t ono zloka|izowane
bildin8 lrągnenl), Funkcjonalne części preiwciała
antygeny
receptory dla intcrleukin, r€c€ptory
preż
łntydcterminantą. Jest to dokładnie miejse wiąania €pitopu lub deteminłtrty
we fragmencie
MHC,
różnicowania CD4, CD8, CD3, niektóre
&.r MsljlL f&.{@} r]Ęr dH *&) !g: arg.e Nłź.*.jryN}} 4Ń4 ,*Ł&}tr.; §,$@,,fuęj, krs}$ą3 tź Ę\r?l'*]1* r@ 4+s§: ł {r*N*}R.**#:Fiiwil
określona funkcię,
Immunoglobuliny należą do źw. nadrodziny immunoglobulin (NRIg), grupy kilku§et białek
'1 .:trr :*f,* i"_ "_,
_.;,' :
&l,s^s./
nĘ,'".,wt'9ń
,ć*..!i\Bk
k*§l'#fu
',. i
{|b|l ilńM]łd
imńunologicŹn*ym zaiemiają różnorodne siły wiązań chemic4ych ZA WYJĄTKEM KOWALr;NCYJNYCH cz}li ATOMOWYCH.
l,
Funkcjaimmunologiczna lragmenru Fc , ]'' '', "
':::.
2 ],
. ", : ]
-*,.s ,i ., ',
*
l ,.'
Fc odpowiada
a
re{kcję
cytotóksyeności komórkowej pzeciwcial -
4. We
fragmencie Fc zlokalizowane są t4g!!ś!.ry wcgIowodano]!ś
::_ *
*s];:,
B##ffi6i6ńe-łenrctl z-eleżnei od
|
ii'
Fc odpowiada za cytofilność przeciwciał-.poprzezwiązanie ff5sfientu Fclc z re€Dtoraml FCf, na powieóchni kómorek Fc warunkuie tran§poń
ffifrEEiiii-załadunek.
.
:iffflljiTiH:ifł"*"' mĆtłbolizmpźeciwcial-
', '
warunkuje połokres rozpadu
iiił,ići^itn
dla dopelniacza
KLASY PRZECIWCIAŁ Lańcuch_v cieżkie
pz
zgodnych z literowym oznacz€niem
są dwojakiego rodzaju (x lub deteminują typ (niezależnie od klas) paeciwciał,
Łgńguńy]ękkię prreciwciał
},)
i
U człowieka występuje 5 klas pźsiwciał. Klasa IgG -to gtówne pżeciwciala wtórnej odpowiedzi cenrralnego sysremu odpomościowego - we krui i płynach ustrcjowych (IgA na śluzówkach), W ich obrębie ulstępują
przrciwciała gIównie 2- wartościowe, choć takżę są źdko j€dnowańościow€ try. ni€kompletne. Do nich naleĄ przeciwciała przeciw czynnikowi Rh, który wysępuje na erytrocytach człowieka, Wykrywamy je odczynem Coomb§a. U człowieka występują 4 podklasv klasy IgG róaiące się ilością mostków siaczkowych w strefie zawiasowej przeciwciał. lgcl, IgG3 akt}mją dopełniabz, IgG2 §abo, IŃ4 wcale,
P ,
]/r]
i,f
^,ad§
l],",tl..,l1 ,,.§{-:,]:;
]aj'
i
{;.
i
kr;**sI F r.*s '.ail,-,*,+,,, ,'*,ś,;.x &l'.3M{"lńĄ4ef 1Ńs §r-dfułg ćlŃ*fu 4J*:-.@+#,!,@ rFd,r,e
l!.,
r]Mi§j*lalaŃ,!Ęsr
ODPOWIEDZ HUMORALNA-
ODPOWIEDZ HUMORALNA_
Klasa przeciwciał monomerycznych IgE
Klasa przeciwciał monomerycmych IgD
Klasa orzeciwciał IsE to tzw, r€a{iny
Klasa przeciwciał IrD
.
-
kIasa przeciwciał IgG
klĄ§y peeciwciał
(o-kta§a IgA; Y-klasa IgG;6-IgD; e-IgE; p-IgM).
, l.
ODPOWIEDZ HUMORAINA
liter greckich
Są to
To mało poaane przeciwciała rseptorowe występują€ na powierzchni limfocytów B
wysoce cytofilne
przoiwciała alergicznej odpowiedzi typu
l
wg podziafu
Coombsa, czyli rzw, 1Ęlg!! anafilaktYcznei. występują W kĘ?eniu w niewielkiej ilości - główni€ opłaszczają bazofile i mastocYtY,
k.J6i.My.e@śssŃ* +.J\@§*ĄiĄŃ\*śli]lM :g.rq**sE§'.ŃeJ§w]r@w
4
ODPOWIEDZ HUMORALNA
ODPOWIEDZ HUMORALNA _ klasa przeciwciał IgA
.
-
podklav dimeryena lgA2 to glówne pźeciwciala {tórncj odpowiedzi
Przeciwciała klasy lgA występują u człowieka
ffi
w 2 podklasach
- pieMsa
klasa przeciwciał IgA cd
Druga. zdecydowanie ważoiejga
to podk|aM IgA1,
która stanowi niewielką grupę
pzeciwciał monomerycżnych wy§tępujących w krążniu,
śluzówkowej syst€mu MALT (nillcose arsociąled lyhphoid lissue).
.
c
omponent s) połączon€
ł1:,
":'' t'r ]
w budowie dimeru wyróżńamy 2 monomery wl& z czynnikami sekrecyjnymi s.C (sccrekry
. l]+. *J
],lł]'
lańcnchem
l4ę4cym J aoiilillg).
;7;
Czynniki rc to naturalne inhibitory
uotez w9
rY.JĄ
l*B.iqa
,śri.i-ś, i*pi6erĘł{:i:,-l lr*; **,.,t *ińr"""..b}?:
a łańcuch J
ii
_:::
.. :l!]i.\l:
ies remtorem
transc}toąv przy transporcie
*l!j}i}]
przeciwciał przez nabłorek,
;1
",xłr a.",,-i-
ODPOWIEDZ HUMORALNA -klasa przeciwciał IgA
lgA2opróczśluzówekwydziełane.ą *i§i**,::r:l:;1.§1;*t:;;lś,ir
ODPOWIEDZ HUMORALNA - klasa przeciwciał IgM
.
IgM stanowią
MłMĆĘls'
,,
g!óE49
pE9e!!śi4Łp!§!d!r4śilązJ
]i!
l..
odoowiedzi humoralnei. Są pentamerami lub rzadziĄ
-'
heksmerami - mało swoiste, ale wielowanościowe,
każeniu m śluówkach, ale steowią
Występują w i
:.
ł1 .l:
,ć ,''.,1{"r ."i.,: r .:.;:
l
.Ą{*
"Ę". . a,ilJr-:, : łj'1ą :I ar,_ . Łł ]
]łil:]ł''4.::;]:]a].]i1.. . ..,. ;:*,,l:l i:..*a,!i.
''' iiii
też receptory powierzchniowe limfocytów B,
i,t i]:
Aktyvują dopełniacz, ńikroskopu dełl@aeago ludżk|e] dmeryllfrej ństk, tqA sńąa*a Wdo* oóórcjn8istĄ,łh,ry o iiwi#Ge litery ) rcrcBeryanę psćiedntrtlo óąrląd,ft kn€c doions ffieruie'. J R pę:g oommę 0g3 x §q! (§0lorięki U,*ęjńoś,,i Dr
R6.4,14 zcl€ę
2
_
imrctą.c 'e
*(rr ie&M &#l-rs ffi4ł.,n,ó!l3!!+'@r": #et,@Ll
Zbudowane są z 5 lub ó monomęrów połączonych
Ę%ł$.w
Ń\Mi:lM]Ńd"l,Mł ,"*§sd!ć*ʧfu
łańcuchem J.
# *.n s e& }śi
?,J.ył]*\lil
§óuffi?shliisó}
ODPOWIEDZ HI]MORALNA *klasa przeciwciał IgM
ó.{a§'s§ttie l§ §ójł łnd§tsv6wą clruktllł cłIł9r8{łń4Łc'!opB. iiiii8§*s_t ź.y tlFy }si§&ó§ai Ę żĄlws Ńs8 s kdŃik§h hnil rdrodkNBi i l| lr*§§s§ić (!sił§-tr*wl mętiiu,i* rióm§6 gątunku, ,tsWadrąR dś pMiaffiia §.ll:Bait*u*łE;iict &, ;. |... (r] j Ękkick {§. i.r, oral z,ętfu .+riofi V ::;i::$*
n,,rrmko}! ebi(|,ffió$ł:Ja 9ąjĘ| Ęil z ls§i: io]i"*ro'ąr,' hłoą (+Ićmlldf}5ltcrfi\ i,}łL|ą $sn,dr ^'..i 0l R, aeilĘa§l,lrł1} Z pnw]: 19*ł ł*,*rłlre ll r l lttiilt tlłlsĘ{ń,ł 'xłuł ,i lJb+", i|łi$f!' , 5 ;§{! 3di . ,..,1i a;ę;;*u1*
Rvc.ł 12
i,,"*,
iłiw,łr
il).lłki {fil§lsć§4i
$r,{. lęi§*b'§]j
i*l\.]i*8łrtJ,
iiilliŃ*Ń*i il pJ. §,
:!
!ftB§gić
*ggtył**a i&t $.i*tY9c,§§
sffi
§!óMi
xiqrłiś$+nry§§łl i&§łto$s}. 4
eNĄn|ch
ąlrżgatułtrs},s{różnffi anjćn
$ilrBślep:n tóźfli§ w Ńr§bie
t
Rd§gólsgści
i{
elsin ia
rąisłrb
Struktura immunoglobulin
. IZOTYPIA -
Funkcje przeciwciał
to różnice w budowie częścistałych łańcuchów
ciężkich i lekkich immunoglobulin. Potocznie mówiąc klasv immunolrlobulin róZnią się izotypowo, bo mają odmienne łańcuchy ciężkie immunoglobulin. Izotypy to klasy, podklasy, typy i podtypy immunoglobulin.
. AILOTYPIA
- to odmienność2 cząstek immunoglobuliny tej
samej klasy różniących się niewielkimi podstawieniami aminokwasowymi w czę§ci stalej łańcucha ciężkiego i lekkiego.
Potocznie mówiąc osobniki tego samego gatunku mają allotypowe odmienności w cząstęczkach tych samych klas immunoglobulin (wynikające ze mienności genetycznej)-
. iDIOTYPIA
toodmiennośćwzakresiejednejklasy
1. neutralizują anĘgeny patogeny;
-
ruiszcz;ą
2. wiążądopełniacz; 3. opsonizują antygeny; 4. detoksykoją * wiążą i neutralizują toksyny (metaboli§) patogenów.
immunoglobulin różniących się ich częściązmienną, antydeterminantą np. przeciwciała tej samej klasy przeciwko deteminantom
DEFINICJE
Funkcje przeciwciał
Antysurowica - surowica zawierająca przeciwciała przeciwko wszystkim składnikom surowicy. Su rowica antyglobulinow a - zawier a przeciwciała skierowane przeciwko wszystkim immmoglobulinom, również niekompletnym.
Przeciwcialo anty Ig, np. przeciwciała anty-IgM
to przeciwciała skierowane przeciwko immunoglobulinie 1gM,
SUROWICE ODPORNOSCIOWE .
.
surowica odpomościowa zawiera przeciwciała skierowane przeciwko drobnoustrojom, Stosowana jest u ludzi potencj alnie zakażonych, u których nie ma czasu na uodpomienie przez podarrie szczepionek.
Surowic€ k§enogeni@ne - surowice odruierzęce (bydlęcą końskie), Mogą wywobryać ręakcje ubrczne w postaci choroby posurowiczej przy pievszym podmiu lub wśĘąsumafilaktycznego przy drugim podmiu. W§trżąs może zakoirczyć §ię śmiqciąpacjenta, Pneciwciała ksenogeoczne są eliminowane szybko w ciągu kilku do kilkunastu
surowica monowalentna to surowica zawierająca
Surowice izogenicne - surowice pochodzenia ludzkiego (ozdrowieńcy, ochotniry) (odra, świnka, ospa, wścieklizna, kżusiec, tężs, błoni@). §ą bezpircae, odpowie-dź immunologiczna przeciw allotypon czy idioqpom moż€ powstawać, al€ bardzo wolno. Przeciwciała ludzkie mają aacznie dfuższy cas połtManią tak więc ich działanie zpobiegawcze sięga trzech lub więcej tygodni,
przeciwciała przeciwko jedn€mu rodzajowi
.
POCHODZENIE SUROWTC ODPORNOŚCIOWYCH
drobnoustroju.
Surowica poliwal€ntna zawiera przeciwciała skierowane przeciwko kilku rodzajom drobnoustrojów.
dni,
6
.
GAMMA-GLOBULINA LUDZKA Frakcja gamma-globulinowa otrzymana z pulowanych surowic ludzkich. Zawiera przeciwciała skięrowane przeciwko róźnorodnym drobnoustĄ om. Poziom przeciwciał przeciwko określonemu antygenowi jest niski, gdyż ich żódłem są surowice normalne, Poziom jest jednak wystarczaiący, by działać profi laktyczrię prry potencjalnym kontakcie z patogenami wirusowego zapalenia wątroby, odry, rółczki...
Immunologią antygeny, przecfu cińa W prezentacji wykorzystano rysunki i schematy z następujących podręczników:
J.Gołąb, M. Jakóbisiak, W. Lasek: Immunologia. PWN, Warszawa 2o06 Ch, Janeway Jr., P. Travers, M. Walport, M. Shlomchik: tmmunobiolory. Gartand Eds., Neiv'York 2005 I. Roit, J.
BrostroĘ D. Male: Immunology. Mosby Eds., London
1999
łłrrm,l. Roit, J. Brostroff, D. Male: lmmunologia. Wyd. Medyczne Słotwiński, Verlag Brema 2000
J. Zeromski
W.PtaŁ M.Ptak: Pod§tawy immunologii, Wyd. UJ 1999 R. Naim, M, Helbert: Immunology for medical students. Mosby Elsevier Eds., Philadelphia 2007.
Murphy K., TraversP., walport M: Janeway's ImmunŃiolory. Garland Scicrrce Eds. Ncw York 2008.
201 5-1 0-05
przeciwciała monoklonalne W 1975 roku amerykański uczony Cesar
przeciwciała monoklonalne
Mi|stein i Niemiec
-
Georg Kóhler opracowali
ideę przeciwciał monoklonalnych teoretycznie,
otrąmali je doświadczalnie, za co w 1984 roku uzyskali Nagrodę Nobla a następnie
dr Katarryna Nazimek
w dziedzinie medycyny.
oTRzYM},\ilANIE PRZEctwcIAŁ M0NoKLoNALNYCH Fuzja uczulonych limfoclów B i komórek szpiczaka posiadającego dwie istotne cechy: niemożnośćprodukcji przeciwcial oraz niezbędnego do życia enzymu.
W podłozu są obecne czynniki ulatwiające zlepianie komórek takie jak lizolecytyna i glikol etylenowy. Hybrydy są hodowane w medium selekĘwnym. Niesfuzjowane komórki szpiczaka giną z powodu defektu metabolicznego (komórki połączone w hybrydę potrzebny enzym otrzymują z limfocyów B)-
. .
Niesfuzjowane limfocyty nie mają w środowisku czynników wzrostowych i również giną. ZosĘą same hybrydy. Następuje rozcieńczaniezawiesiny tak, aby pojedyncze hybrydy znajdowały się w oddzielnych naczyńkach.
Proliferacja
_§
i}
.-.. § ć,. :
-ł
i tak zjednej hybrydy (hvbrvdomv) powstają
l; ł !i
ę
:] }-
tl. L_
},; :,,Ą
przeciwciała monoklonalne.
l_-j
przeciwciała monoklonalne
l';
t€ffil j-l-@ -i isl t-#l §: K}
przeciwciała
i
tA.'t
§jj
śi
ii
i
\tł,
monoklonalne
'.a]
i
fd} S^
p!śi.i,§J""
ol V@\Q jq -x ;. .Ł
@^l?. ąiłF.
s*@
t{ti L,,.l LJ !_; tYl iFj hol lVi BM lr-i ł§. Fśll'}.l '**Ń i.ł \-/ \*,ż lYi \_-/ l§i \:/i l}*i L-_J
8s, §.l, RiŃć§ił a(§,l*ail ir,Ńt€h!,!
e,4} .7l.,f§
a}, t},
,.i".ĄEs.Ą
20 1 5-1 0-05
Rodzaje przeciwcial monoklonalnych uzyskanych metodą inżynierii genetycznej Dzięki inżynierii genetycaej można konstruować przeciwciala bezpiecaiejsze dla czlowieka, Popfzez skon§truowie genów immunoglobulinowych, których częśćzmienna pchodzi od myszy a częśćstala od człowieka, i wprowadżen!€ tych gmów do komórki szpiczaka (transfekoma) c4 l|.coli, możemy uzyskać tzw. plzeciwciala chimeryczne
PE€ciwciałą a
chimcryene: przeciwciała których częśćzmiema pochodzi od myszy,
częśćstala jest ludzk
Pneciłciala humaoeo*ne (uczłowimne): części nadzmienne pchodz_a od myszy,
częśćstała jst ludzka
,
Prżetiwcirta o podwójrej swoistości (iedno wiqże toksynę, drugie komórkę nowotwfową - w lecreniu rakajajnika i sutką bialacze szpikowej), które można wyprodukować w podwójnych hybrydach (hybryda hybrydom-kwadroma
- wpik fuzji
dwóch hybrydom).
Miniciala: lączenie genu kodującego częśćzmiemą łócucha cięzkiego z częściązmiema łńcucha lekkiego (Fv), Zalłą jest miejszy rozmid, Moźna łąc2yć takie dwa Fv o romej
:i*i::
lis;arffifi:ą
swistościi 1o są miniciała Nzwy PM mysich mają końcówkę ,momab, chimerycaych-ximab, humeizowmychzumab (np.
zastosowanie
Przęciwciała od myszy chimerycznych i transgenicznych
.
.
Myszy transgeniczne to myszy, u których w limfocytach B inaktywuje się geny immunoglobulinowe mysie i zastępuje genami
ludzkimi.
.
je także
W leczeniu nowotworów (znakowane jodem1
3
W lokaliacji nowotworów (mapowmie) (PM sprzęgme z technetęm, jodem I123). W
wzoru mty8enowego pzeszczepów,
ZASTOSOWAME PM .
pM znakowane toksynami (można łączyć toksyny z samymi częściami zmiennymi) znalazły zastosowanie w leczeniu raka pęcheza moczowego (podanie dopęchezowe), jajników (podanie dootrzermowe), w leczeniu nowotworowego zapalenia opon (podanie podoponowe), w białaczkach, chłoniakach, raku sutka,
.
oaacaiu
W walce z odlacmim pzeszczęów, np. przeciwciała pzeciw limfocytom T, r@ątorowi dla IL-2, cn1 smej IL-2. Te przeciwciała moBą byc też śosowme w autoimmuniacji,
1, itrem,
bizmutem). Osiąga się dobre wyniki w leczeniu białaczek i chłoniaków.
.
nakowrc mdioaktvmie,
Przeciwciała monoklonalne stosje się w diagnostyce chorób zakaźnych, w wykĄmmiu i oznacruiu stężmia lęków, enzymów, homonów, cyokin. osiąga się prrez to niezwykle istotną powtilalność wyników.
ZASTOSOWANIE PM .
pM
Do przmiwcial monoklonalnych możMprzyląęzŃ, lp. tokswv (roślinne np. ryo/ną bakteryjne np. dyfterotoksyna; grzabicze np. alfa-suryna), mzvmy mające np. zdolnośćuczymimia prolekq który będzie wtedy działałw miejscu nowotworz€nia nie niszcząc zdrowych kornórek. Można
Myszy chimeryczne to myszy z niedoborami odpomościowymi, u których układ immunologiczny zastąpiono limfocytami człowieka. W ten sposób otrzymuje się odpowiednie ludzkie limfocyty B.
NATALIZUMAB).
okrężnicy, płuc, w czerniaku,
.
MoZliwe jest sprżęganie przeciwciała monoklonalnego z lekami typu metotreksat, mitomycyna C czy też Z enzymami ucz}nniającymi podawany prolek. Stosuje się taliźe |iposomy opłaszczone PM, które zawierają wewnątrz leki dostarczane do komórki docelowej z €kspresją charakterystycmego antygenu.
jest zdolna podczas gdy leku konięczna
wańo zauwaĄć, iż jedaa cąsteczka immunotoksyny do zabicia komórki nowotworow€j,
jest ogromna ilość- nawet około miliona cąsteczek.
ż
2015_10_05
opracowania wykorzystarro rysunki, zdjęcia i tabele z iących pozycji Piśmiennictwa -
. .
. . . . . .
Janeway Ch.A,, Travers P.,Walport M, Shlomchik M.: Immunobiolory - the immune sysiem in health and disease. 6-th edition, Garland Science Publishing New York 2005. I. Roit, J. BrosroĘ D. Male: Immunolory. Mosby Eds., London 1999 l. Roit, J. BrostroĘ D. Male: Clinical Immunology. Mosby Eds., London 1999 J. Żeromski -tłum. I. Roi{ J. BrosttoĘ D. Male: Immunologia.
Wyd. Medycae Słotwiński, Verlag Brema 2000 H.H, Fuldenberg D.P.Stites, J.L. Caldwell, J.V. Wells: Basic and Clinical Immunolory. lange Medical Publication, Los Altos CA 2000 Abbas A,K, Lichtman A.H.,: Cellular and molecular immunology. 5łh editioą Elswier Saunders, Philadelphia 2005. Naim R., Helbert M.: Immurmlory for medical students, 2-nd edition, Mosby Elsevier Phila&lphia 2O07 Murphy K., TmversP., Walport_M; Janełay's Immunobiology.
201 5-1 0-05
Układ białek dopełniacza .
UKŁAD DOPEŁNIACZA . dr Katarzyna Nazimek
.
Produkowany glównie przez hepatocyty, ale także miejscowo przez makrofagi, limfocyty, komórki nablonkowe przewodu pokarmowego, moczoplciowego, pluc i mózgu. Synteą r€flują hormony plciowe oraz cytokiny (IFNI, ILl, ILó). Uklad dopelniacza stanowi system bialek osocza aktywowanych kaskadowo, o numeracji historycznej od Cl do C9, podlęające aktywacji kaskadowej w kolejności Cl-Q4-C2-C3-C5-...C9. W jęo sklad wchodą bialka aktywne enrymatycznie, z których podstawowym je§t konweńrza C3.
Układ dopełniacza - drogi akĘwacji . UkładdopełniaczzmożebyćakĘwowany na3 drogach: l. droqa klasvcma - poprzez kompleksy immunologiczne; 2. droqa altematvwna-poprzez aktywację na powierzchni patogenu czynnika C3, Drogę tę akt}mją np.
3.
endotoksyny bakteryjne, różne strulttury ściany komórkowej drobnoustroju, zagegowane Ig (wszystkie IŃ, IcA, IgE ale poprzez Fab) droqa lekwnowo-mannozowa - poprzez ak§rłację na
powierzchni patogenu czynnika
MBL (mannose-binding
czymik Cl- Do aĘwatorów drogi leĘnowej naIeĘ takze białka surfaktantu A i D, lectin)
-
zastępującego
białko C-reaĘwe wiąĘce fosforylocholinę, niektóre polianiony (DNA, heparyłla).
itl
a
także
20l5-10-05
Uklad dopelniacza
Układ dopełniacza - drogi aktywacji . .
.
Składowe kaskady Wszystkie drogi aktywacji dopełniacza krzyźują się w miejscu wl,tworzenia konweńazy czynnika C3.
dopełniacza spełniają wiele immunologicznie istotnych funkcji: wiązanie patogenu,
Końcowvm etapem działania kaskadv dopełniacza iest liza patogenu lub nośnikakompłeksu immunologiczneEo, Może działać tęż na zasadzie detergentu usuwając fosfolipidy z powierzchni komórki np. bakterii czy wirusów (otoczki lipidowe).
aktywacja enzymatyczna, opsonizacja, anafi laksja, liza patogenu, regulacja odpowiedzi.
Większośó z etapów aktywacji dopełniacza ma naturalne inhibitorv w formie białek rozpuszczalnycb lub receptorowych.
AKTYWNOŚc rIolocICZNA SKŁADN!KÓW DOPEŁN l ACZA . Czt rozszeruelie nłcryń i zwiększenie ich pEepusucżalności . eJ4: łnalilatokyna i chemotak§ja . C3b: adhcrencja immunologienł, opla§zcza np. bakt€ri€, które
§ą
KONTROLA DOPEŁNIACZA . .
usuwan€
na drodze fagoc}tozy pnez C3R (slaba fagocytozł), pomaga pźeciwcialom indukcji fłgocytozy. c3b i c4b pżyląeają komplek§y A8_Ab do kryinek, którc w wątrobie i śledziooie odlącuane są do fagocytoży pż@ makrofagi, a kvinki wracają do krążenia. c3b moż€ również rolply.z^ć kompleky.
. . I_cuynnikkontrolującyc4b. . McP (membrane cofłctor protein)
c3e (powstajc z pny rozkIadzie cnzymatycznym w}tolując leukocytozę.
.
w
. . . . .
CI-|NH, iohibitorclr i cls blokuje ich dziłlanie proteo|ityczne DAF (deły łccelcrłting factor) - @ynnik pzyspieszający katabolizm. wy§tępuje w fomie ryiązanej z blolą komórkową. Kontroluje c4bzb (c3lc5 konweńeę). Il - czytrnik kontrolujący drogę alt€rnitywną pEE c3b.
c,la: analilłtok§yna e53: anafilatokyna i chemotaksja, agr€acj, śviatla na@yń.
c3b) dziala na neutlofil€
grrnulocytów
i
złmknięcie
.
blonowy kofaktor biilkowy bieże udzial w regulacji c3b, c4b. cD59 - bialko ob€cne na powiezchni większości komórek. wiąże c8 i c9 hamując ilkorpor.cję do blony, co apobiega |izie komórki.
Bialko s (witronektyna}, klu§terynł (c567), kokarbok§yl8za (analilatoksyny).
C5b, C6, C7: chemotak§jł neutrofi|ów
N
C5, Có, C7, C8, C9; twoĘenie tunell-dzial*nic lityczne.
Układ dopełniacza
Układ dopełniacza
. .
Wraz zaktywacją kaskady dopełniacza
.
aktywowana jest często kaskada krzepnięcia.
.
Aktywacja składowych dopełniacza nasila
.
mechanizmy nieswoistej odpowiedzi immunologicznej : chemotaksja granulocytów, chemokineza, degranulacja bazofi li i mastocytów.
. . . .
W prezentacji wykorzystano rysunki i schemaĘ z następujących podręcmików: J.Gołąb, M. Jakóbisiak, W. Lasek: Immunologia. PWN, Warszawa 2004 Ch. Janeway Jr., P. Travers, M. Walport, M. Shlomchik: Immunobiology. Garland Eds., New York 2005 I. Roit, J.
BrostroĄ D. Male: Immunology. Mosby Eds., London
1999 J. Żeromski -tłum. I. Roit, J. Brostroff, D, Male: Immunologia.
Wyd. Medycme,Słotwiński,
Verlag Brema 2000
W.Ptak, M.Ptak: Podstawy immunologii, Wyd. UJ 1999 R. Naim, M. Helbert: Immunology for medical students, Mosby Elsevier Eds., Philadelphia Murphy K., Travers P,, Walpoń M: Janeway's Immunobiologv. Garland Science Eds. New York 2008.
2
]
