Simak Clifford D. - Trzecia strona medalu

Francis Clifford

Trzecia strona medalu PrzełoŜyła Krystyna Jurasz_Dąmbska

Przedruk z wydawnictwa "PAX", Warszawa, 1977 Rozdział pierwszy Parę minut po trzeciej w sobotnie popołudnie - które zdaniem Anthony.ego Pascoe.a miało być jeszcze jednym typowym sobotnim popołudniem - jakiś człowiek, przecisnąwszy się przez ciŜbę ludzką w górnej hali budynku pasaŜerskiego nr 1 na lotnisku londyńskim, podszedł do stoiska całego ze szkła i tekowego drzewa, gdzie mieściła się filia Banku Zachodnio_Centralnego. Oznajmił, Ŝe właśnie przyleciał z Zurychu i bardzo się śpieszy. ("Urodziny mego najmłodszego. Będę się miał z pyszna, jeŜeli nie zdąŜę na tort ze świeczkami - wie pan, jak to jest.") Chodziło mu o głupstwo: we czwartek leci znowu do Genewy i chciałby podjąć równowartość stu funtów we frankach szwajcarskich. Czy mogliby mu to przygotować? ¯ eby juŜ czekały? - Oczywiście - odparł Pascoe odruchowo. Urzędnicy banku

pracowali kolejno na lotnisku innych banków takŜe - i nie przypominał sobie, Ŝeby załatwiał kiedykolwiek tego właśnie klienta. Tutaj rzadko miało się stałych klientów. Czy mogę prosić o nazwisko? - Bartholomew. E. D. Bartholomew. - A potem, kiedy Pascoe skinąwszy głową juŜ odwracał się, dodał: - MoŜe panu to ułatwi mój paszport. Niech pan sprawdzi, ja dość często załatwiam takie sprawy tutaj. Pascoe otworzył paszport na ostatniej stronie. Wystarczyło mu jedno spojrzenie, Ŝeby się zorientować, Ŝe w ciągu ostatnich czterech miesięcy ten gość podjął osiemset funtów trzysta we frankach szwajcarskich w styczniu, łącznie trzysta w lirach przez luty i marzec i jeszcze dwieście we frankach szwajcarskich w kwietniu. Koło kaŜdej pozycji widniała owalna pieczątka Banku Zachodnio_Centralnego podsygnowana przez kasjera. - Zasadniczo konto mam w Hounslow - mówił Bartholomew wsparty niecierpliwie łokciami na kontuarze - ale umówiłem się, Ŝe będę załatwiać to zawsze tu, u was. Tak jest o wiele wygodniej dla mnie, bo stale jeŜdŜę tam i z powrotem. - Będzie pan łaskaw podpisać formularz T. - Zawsze coś podpisuję, chociaŜ nie mam zielonego pojęcia, jak się to nazywa. Pan chyba od niedawna tutaj na lotnisku, prawda? - Jestem tu od marca. - Nie widziałem pana dotąd. Widocznie mijaliśmy się. Pascoe uśmiechnął się uprzejmie. Wyjął formularz T spod przenośnej kasy. - Sto funtów pan powiedział? We frankach szwajcarskich? - Na dwunastą w czwartek. NIecierpliwe bębnienie palcami po kontuarze. - NIech pan tego

teraz nie wypełnia. POdpiszę in blanco. ZOstawię panu paszport, Ŝeby pan mógł i tam wpisać, co trzeba. Szczerze mówiąc, bardzo chętnie parę dni odpocznę od jego widoku, odbiorę go sobie razem z frankami. - Proszę bardzo. Przy drugim końcu kontuaru George Lamb, drugi dyŜurny kasjer, zajęty był segregowaniem bilonu. Pascoe przekręcił formularz T frontem do klienta i podał mu swoje pióro. POdczas gdy Bartholomew ujął je i zabierał się do podpisywania, Pascoe odruchowo przewracał strony paszportu. Cały kalejdoskop stempli wizowych aŜ do samego początku. Edward Douglas Bartholomew, dyrektor spółki, urodzony w Bristolu w roku 1926, zamieszkały w Anglii... wciąŜ jeszcze nic nie zwiastowało tego, co miało nastąpić. - Okropność, co? Pascoe nie zrozumiał. - To zdjęcie. - Bartholomew nawet nie podniósł głowy. Mógłby być kaŜdy. Choćby pan. A jednak wystarcza, jakoś wyjeŜdŜam z nim i wracam. Roześmiał się. - Ale po dwóch latach tego dobrego lepiej by mnie moŜna rozpoznać po stanie mojej wątroby. Tymczasem jakby jakiś opóźniony wstrząs elektryczny zdawał się przeszywać Pascoe.a na wskroś, z głębi, z niewiadomego, nieodgadnionego źródła. Zalał go potop myśli o wiele szybszych niŜ mowa, a równocześnie poczuł przyśpieszone bicie serca, w dołku coś jakby ssący ból. I jakieś niezwykłe, niezupełnie jeszcze zrozumiałe uczucie, Ŝe trzeba się spieszyć. - Dziękuję panu - usłyszał własny głos, kiedy Bartholomew zwrócił mu pióro. - A więc czwartek, dwunasta w południe.

- Zaraz się tym zajmę. Patrzył, jak Bartholomew podnosi walizkę i oddala się, usiłując małym palcem oczyścić ucho zatkane z powodu zmiany ciśnienia. Potem spojrzał na zdjęcie. Znowu ta przemoŜna pokusa, spotęgowana wspomnieniem poniesionej klęski. Vicky odeszła od niego na początku tego roku, rzuciła go dla Franka Hedgesa. I chociaŜ otępiałe zdumienie pierwszych dni juŜ minęło i ustąpiło miejsca zapiekłej goryczy, nie zdawał sobie jednak sprawy, Ŝe niepostrzeŜenie zdołało widać osłabić jego wolę. Minutę prawie nie mógł poruszyć się z miejsca. Niedowierzanie, drŜenie, przez moment mdłości nawet - czuł je kolejno, ale wszystko to nie uwolniło go od tej przemoŜnej pokusy wyzwolenia. ChociaŜ było za wcześnie, Ŝeby nabrać przebiegłości, przecieŜ instynktownie zerknął w bok na George'a Lamba i przekonał się, Ŝe wciąŜ jeszcze zajęty jest leŜącym przed nim srebrem. Potem popatrzył w dół na zegar nad halą dla pasaŜerów przyjeŜdŜających, jakby przez stwierdzenie, która godzina, mógł odzyskać kontakt ze zdrowym rozsądkiem. Prawie dziesięć po trzeciej... Zdawało mu się, Ŝe myśli rozbiegają się naraz we wszystkich kierunkach, w popłochu, który sam spowodował, Ŝe krzyczą jakieś przestrogi. Za wewnętrzną przegrodą z mroŜonego szkła panna Soames pochylała głowę nad maszyną do liczenia: rzucił na nią szybko okiem, jakby go przyłapała na gorącym uczynku. POczuł nagły zawrót głowy, zdawało mu się, Ŝe spada. Półodwrócony plecami do Lamba złoŜył formularz T i wetknął do paszportu, potem paszport wsunął do wewnętrznej kieszeni marynarki - ruchy dosyć zwyczajne, zamiary zdradzało tylko drŜenie rąk.

Codzienność wkroczyła w postaci jakiejś kobiety

proszącej o zmianę na drobne do telefonu. Pascoe załatwił ją z twarzą bez wyrazu. POtem przez chwilę wszystko zdawało się zabarwione na róŜowawoszaro, a metaliczną zapowiedź następnego lotu do Amsterdamu ledwo usłyszał poprzez głośne pulsowanie krwi. Wreszcie rozjaśniło mu się w oczach, zaczął zbierać myśli. MIał mniej więcej dwie godziny na ułoŜenie jakiegoś planu. Autentyczny Bartholomew z krwi i kości nie był do niego tak bardzo podobny. Przede wszystkim był wyŜszy i zdecydowanie chudszy. A takŜe starszy o siedem lat. Fotografia była jednak dostatecznie stara, Ŝeby zmniejszyć róŜnicę wieku, i podobieństwo, mimo Ŝe nie aŜ tak wybitne, było jednak wystarczające, by przewaŜyć szalę. Wahanie mogło go było ocalić przed nim samym, ale ta część jego osobowości, która się juŜ zdecydowała, zmusiła go do działania. Zanim zasunął szufladę ze swoją kasą i przekręcił kluczyk, wziął z niej dwadzieścia funtów. Najspokojniej, jak umiał, powiedział do Lamba: - Za chwileczkę wrócę, George. - Dobra. Lamb powiedział to pobrzękując bilonem. Pascoe przeszedł za wewnętrzną przegrodę, minął pannę Soames i pchnął drzwiczki wyjściowe. Hala była zatłoczona. Poszedł w kierunku, którego Lamb mógł się spodziewać, potem skręcił w lewo koło stoiska z ksiąŜkami i przeszedł obok baru szybkiej obsługi Forte.a. Zdumiewało go, Ŝe tak od razu wie, jaki powinien być pierwszy krok. W jednym ze sklepów przytykających do schodów restauracji wybrał

największą, jaką mieli, torbę podróŜną z zamkiem błyskawicznym, zamykanym na kluczyk.

- Jedzie pan na urlop? To było nie do uniknięcia, po trzech miesiącach pracy na lotnisku znała go z widzenia. Ale chyba, myślał Pascoe, nie wiedziała, gdzie pracuje. Zresztą jak dotąd nie miało to znaczenia. W kupowaniu torby nie ma nic strasznego. - Niestety - odpowiedział. - A chciałłbym. - Próbował się uśmiechnąć, ale muskuły twarzy jakby mu zdrętwiały. - Czy mogę zostawić ją u pani? - Oczywiście. - Później odbiorę. - Proszę bardzo. Ale lepiej wpiszę pańskie nazwisko, gdyby mnie nie było, dobrze? - Blake. - Samo się nasunęło Blake. Nie tylko był pewien, czego chce, ale zadecydował teŜ, dokąd się udaje. Poczucie nierealności wzrastało. Był napięty i czujny, a przecieŜ poruszał się jak we śnie. Mijał ludzi dąŜących dokądś i czekających, nie dostrzegając ani ich oczekiwania, ani ich znudzenia. Zjechał na dół pierwszymi ruchomymi schodami, na które się natknął, i minął grupkę bagaŜowych zbierających walizki. Budynek pasaŜerski nr 2 obsługuje loty krajowe i do Irlandii, a do hallu wejściowego jest zaledwie kilkanaście kroków. POpchnął drzwi i zbliŜył się do jednej z kas biletowych. Z ogromnym wysiłkiem zdołał ukryć podniecenie. - Dublin? - powtórzyła dziewczyna w granatowym uniformie. - Na kiedy? - Dziś wieczór, o ile to moŜliwe. - Te ostatnie słowa były tylko maskowaniem. To musiało być na dziś wieczór. Bilet na jutro byłby dla niego

bezuŜyteczny. Dziewczyna podniosła słuchawkę. Czekając na połączenie wyjaśniała: - Sobota, proszę pana. Sobota to nie najłatwiejszy dzień

tygodnia. Pascoe skinął głową, szukając papierosów. Zapalił jednego i wyszarpnął go zaraz z ust nerwowym, prawie konwulsyjnym ruchem, aŜ naderwał pasemko skóry z suchej wargi. - Na dziś wieczór - mówiła dziewczyna od telefonu. - Tak, jedno. - Umilkła, słuchając dość obojętnie, potem skinęła głową. POdniosła twarz ku niemu i powiedziała: - Ma pan szczęście. Są dwa loty do wyboru: siedemnasta pięćdziesiąt, przylot do Dublina dziewiętnasta zero pięć, albo dwudziesta pierwsza zero zero, przylot dwudziesta druga trzydzieści. Który pan woli? - Ten wcześniejszy. - Siedemnasta pięćdziesiąt. Za dziesięć szósta? - Tak. - Przełknął śLinę, myślał, myślał. Sięgnęła po ksiąŜeczkę biletową. - Czy chce pan od razu zarezerwować powrotny lot? Skinął głową. - Mam zostawić "open"? - Tak. Potwierdziła rezerwację i odłoŜyła słuchawkę. - Ale na przyszłość szczerze panu radzę nie odkładać tego do ostatniej chwili. Zwłaszcza pod koniec tygodnia. Pańskie nazwisko? - Blake. - A inicjały? - M. R. - powiedział. Kasjer, siedzący trochę dalej, był zupełnie obcy. Pascoe zapłacił, wziął od urzędniczki bilet i zawrócił do najbliŜszych ruchomych schodów. PodjeŜdŜając w górę ku głównej hali, zerknął nerwowo na zegarek. Dwadzieścia

dwie po trzeciej. Trudno mu było uwierzyć w to, co zrobił, ale zaczynał rozumieć dlaczego. Nie tylko Vicky potrafiła zerwać ze wszystkim. Dublin będzie jedynie odskocznią. Zaraz po nim przyjdzie coś innego, ale przyszłością Ŝonglować moŜna

będzie później. Teraz naleŜy myśleć tylko o najbliŜszych dwóch godzinach. Jedynym pewnikiem jest to, Ŝe w ciągu ostatnich niesłychanych piętnastu minut zerwał z przeszłością. NIeodwołalnie. W kasie juŜ brakowało dwudziestu funtów, nie miał powrotu. Od godziny trzeciej zero osiem czynił wszystko, by popełnić większe przestępstwo. Wrócił do siebie, za ladę. Lamb po swojej stronie miał kilku klientów i jeden z nich od razu przeniósł się do Pascoe.a, gdy tylko zobaczył jego plastykową wizytówkę z powrotem na miejscu. Rutyna wciskała się na siłę. Przybysz, podobny do Ŝaby dzięki grubym okularom, chciał zmienić pięćdziesięciodolarowy czek podróŜny. Jaka pogoda tu, w Londynie? Właśnie wrócił ze Sztokholmu. Wspaniałe miasto! JeŜeli idzie o nocne lokale, to niech się ParyŜ schowa... Pascoe pokazał mu, gdzie ma podpisać czek, porównał oba podpisy, potem sięgnął po tabelę kursów walutowych i zaczął liczyć. Dwa światy zachodziły na siebie i znowu czuł narastające mdłości. Siedemnasta pięćdziesiąt zawęŜała mu czas ogromnie, ale zdecydowanie się na późniejszy lot oznaczałoby stratę drogocennych godzin. Tu nie było przerwy niedzielnej. Filia na lotnisku pracowała pełne siedem dni; jeden tydzień całą dobę, drugi od dziewiątej do piątej, trzeci od dziewiątej do jedenastej wieczór. Dziś o piątej wszystko zostanie

zamknięte, a jutro zacznie się tydzień zmiany pracującej od dziewiątej do jedenastej. ¯ adnego weekendu, który by mu gwarantował dłuŜszy oddech, i dlatego im wcześniej, tym lepiej. KaŜda minuta przewagi ma znaczenie. O piątej zaczną podliczać kasy. AŜ do tego czasu nic nie mógł zrobić, ale los mu

dalej sprzyjał. Panna Soames spytała, czy pozwolą jej wyjść trochę wcześniej, a z centrali nie przysłano nikogo na zastępstwo za Sweetmana, trzeciego kasjera, który nie przyszedł z powodu przeziębienia. Pozostał do załatwienia tylko Lamb: George Lamb, piegowaty i przysadzisty, i aŜ proszący się, Ŝeby go nabrać. Pascoe pracował w pocie czoła, pragnąc, by jak najszybciej minęło popołudnie, a jednocześnie przez cały czas intensywnie rozwaŜał, co ma do zrobienia, kiedy juŜ nadejdzie czas działania. Jakiś pilot B$e$a, mający u nich konto, wypisał czek na piętnaście funtów i odbierając pieniądze powiedział z uśmiechem: "Zakupy domowe na niedzielę". Pascoe prawie go nie słyszał. Cała hala szumiała gwarem, ale wszystko to dochodziło do niego, jakby miał watę w uszach. Kiedy spoglądał na zegar na przeciwległej ścianie, miał wraŜenie, Ŝe wskazówki nawet nie drgnęły. POmiędzy jednym a drugim klientem starał się być przez cały czas zajęty byle czym, rozpaczliwie usiłując ukryć zdenerwowanie. Czwarta nadeszła wreszcie i minęła. Czwarta trzydzieści. Napięcie nie opuszczało go, ale prawie ustąpił ów zamęt, jaki opanował go po odejściu Bartholomewa. TEraz był czujny, planujący świadomie, juŜ nie przytłoczony potwornością tego, co postanowił zrobić.

Czuł w sobie gorączkowy chłód, jakiego nigdy dotąd nie zaznał, a prawie wszystko, co robił, robił automatycznie, jak maszyna. Raz co prawda, kiedy Lamb spytał go o radę na temat przelewu wystawionego na Południowoafrykański Bank Narodowy, zdawało mu się, jakby mózg zupełnie mu wyjałowiał i nie był zdolny nie tylko do sensownej odpowiedzi, ale nawet

do zebrania myśli. - Obudź no się! - przygadał mu Lamb, a jego uśmiech i ton świadczyły niezbicie, Ŝe ani cień podejrzenia czy zaciekawienia nie zagościł w jego mieszczańskim, ciasnym umyśle. śmiesznie było uwaŜać Lamba za potencjalnego przeciwnika, ale najbardziej obawiał się, Ŝe w ostatniej chwili zjawi się klient z jakimś nieoczekiwanym Ŝądaniem, które moŜe uszczknąć tę odrobinę czasu, jaką przeznaczył dla siebie. O czwartej czterdzieści pięć panna Soames, starając się nie okazywać swego rozradowania, nałoŜyła pokrowiec na maszynę. Pascoe zajęty był zwykłym realizowaniem czeku. Zaraz potem jakiś brodacz zapytał, gdzie moŜna nadać list. Po nim przyszła niska, podobna do ptaka paniusia o włosach pofarbowanych na niebiesko i okularach w róŜowej oprawce; otóŜ zgubiwszy w ParyŜu ksiąŜeczkę czekową, chciała się dowiedzieć, czy mogłaby podjąć dziesięć funtów. A moŜe to zbyt wiele? Zjawiła się przed Pascoem, gdy do piątej brakowało pięciu minut; serce w nim zamarło. - Czy pani ma rachunek w Banku Zachodnio_Centralnym? - O tak, tak, oczywiście. W Harrogate. Widzi pan, muszę wieczorem koniecznie jechać dalej, rozumie pan. Co za straszny pech. - Czy czeki były przekreślone?

(W Anglii przekreślenie czeku ogranicza wypłacenie pieniędzy tylko do jednego banku.) Potaknęła głową. - Zawsze przekreślam czeki. To bezpieczniej, prawda? - A moŜe zapamiętała pani ich numery? - SkądŜe znowu. W ksiąŜeczce zostało juŜ tylko około sześciu. Sześć lub siedem, nie więcej. Wyraźnie pamiętam, Ŝe wczorajszego wieczora w tym hotelu jeszcze ją miałam. Ale

dzisiaj rano, po śniadaniu... Wdała się w opis, jak, jej zdaniem, mogło się to wszystko przytrafić. Ręce jej trzepotały, mówiła zdaniami krótkimi, urywanymi. Najprościej dla Pascoe'a byłoby spławić ją od razu. Paradoks tkwił w tym, Ŝe wciąŜ jeszcze musiał być kimś odpowiedzialnym, kimś, kto dba o interesy banku. Równocześnie z poirytowaniem uświadamiał sobie całą ironię sytuacji. Ale podniecenie damulki działało dziwnie silnie, dziwnie mesmerycznie, a poza tym Lamb, zupełnie wolny w tej chwili był blisko, więc chociaŜby ze względu na niego naleŜało wykazać skrupulatność bez Ŝadnej taryfy ulgowej. - Czy mieszka pani w Harrogate? - Tak. - MoŜe się pani oczywiście wylegitymować? - O, tak. - Czy przypadkiem nie zna pani nazwiska dyrektora swojego banku w Harrogate? - Wziął spis personelu banku leŜący w zasięgu ręki. - Dyrektora? - przymknęła oczy. - Niech no pomyślę... Sekundy mijały, długie, ciągnące się sekundy. Pascoe rzucił okiem na zegar. Za minutę piąta. - Green? - zaryzykowała kobieta. - Nie? Cały problem w tym, Ŝe ja tak rzadko miewam do czynienia z dyrektorem. A w

dodatku zdaje mi się, Ŝe teraz niedawno przyszedł ktoś nowy. Och, mój BoŜe... - Uśmiechnęła się prosząco. - Ja rozumiem, Ŝe pan musi to robić, bo mogłabym przecieŜ być nie wiadomo kim. Ale gdyby pan był łaskaw zadzwonić do oddziału Harrogate... - Teraz mamy sobotnie popołudnie - przypomniał jej Pascoe. - Ach, prawda. Zapomniałam zupełnie. Rozumie pan, kiedy się jest w podróŜy i na kontynencie...

- Czy moŜe pani podać adres oddziału w Harrogate? - To jest przy Eagle Street. A potem z wyraźną ulgą: - No jak? Czy to wystarczy? Jaka¯ ja jestem głupia! PrzecieŜ od razu mogłam to powiedzieć i oszczędzić panu tyle kłopotu. Szybko wypełnił dla niej czek. Patrząc, jak podpisywała go, przesunął ku przodowi tabliczkę "Zamknięte". - Thornton - sprawdził. WciąŜ jeszcze w pętach przyzwyczajenia, do samego końca. - A. L. Thornton? - A. K. - odpowiedziała. Panna Thornton. - W banknotach jednofuntowych? - Tak, proszę. Zalała go potokiem podziękowań. - AleŜ głupstwo... - przerwał. - Nie, skądŜe znowu... powtarzał z sześć razy. Myślał, Ŝe nigdy nie pójdzie, ale wreszcie odwróciła się. Znowu poczuł w głowie młyn. Czekanie się skończyło, pod skórą czuł mrówki. Lamb pochyliwszy się ku niemu proponował papierosa oceniając krótko miniony dzień pracy: - Mogło być gorzej. - Pewnie. Znowu tak trudno mówić i jeszcze te palce tak drŜą. Uczucie oderwania powtórzyło się, gdy mechanicznie zaczął

sprawdzać efekty całodziennej pracy. Pod cięŜarem nagłych lęków po raz pierwszy i jedyny jego postanowienie zachwiało się na moment. Ale potem porwał go znowu wstrzymany chwilowo impuls. Pal to diabli, pal wszystko diabli. Kątem oka widział, Ŝe panna Soames nakłada płaszcz. - Więc moŜna, proszę pana? spytała niepewnie Lamba. - Zmykaj, Margaret. Ale tylko ten jeden raz, pamiętaj! - Tak, dziękuję, do widzenia. Przeczekał jeszcze trzy minuty, aŜ zegar wskazywał dziesięć po piątej. Równoczesny

gest przyduszenia papierosa i odepchnięcia taboretu był tak gwałtowny, jak gdyby wstrzymywał oddech, musiał jednak zaczerpnąć tchu. - Zaraz wrócę. - Co, znowu? - usłyszał Ŝartobliwe pytanie Lamba. - To te ostatnie zimne dni. Pchnął drzwiczki wahadłowe. Nogi miał jak z ołowiu, a serce waliło mu wolno, crescendo. - PasaŜerowie udający się do Madrytu samolotem Iberia, lot numer trzysta czternaście, proszeni są o zgłoszenie się... świat był tuŜ, tuŜ, za rogiem. Przeszedł obok filii Domu Bankowego Barclayów i jeden z kasjerów, mających dziś drugą zmianę, uśmiechnął się i zawołał: "JuŜ skończyliście? Niektórzy to zawsze mają szczęście!" Pascoe, udając, Ŝe nie słyszy, szedł dalej w kierunku rzędu kabin telefonicznych w najdalszym kącie hali. Wybrał taką, którą oddzielał od pozostałych występ muru z gaśnicą i wielkim zwojem węŜa; zamknął się szczelnie. Przez prawie dwie godziny ćwiczył w myślach tę chwilę. Bez wahania owinął tubkę słuchawki chustką do nosa, nakręcił potrzebny numer, a wreszcie przez otwór wsunął monetę.

- Czy to pan Lamb? - TAk. - Pan George Lamb? - mówił cicho, ale z wyraźnym akcentem przedmieścia. - Tak jest. Pot zalewał mu oczy, gdy mówił dalej: - Tu szpital South Middlesex, proszę pana. Tak, South Middlesex. Czy mógłby pan przybyć tu niezwłocznie? Chodzi o pańską Ŝonę, panie Lamb. NIestety, bardzo mi przykro, ale zdarzył się wypadek... Rozdział drugi Do tej chwili nie czuł do

siebie nienawiści, choć Lamba pierwsze przeraŜone : "O BoŜe!" wciąŜ jeszcze brzmiało mu w uszach, nawet kiedy odłoŜył słuchawkę. JuŜ niedługo, wiedział dobrze, George Lamb z kolei będzie jego nienawidził, ale to naleŜało do przyszłości, wraz z całą masą innych spraw. Schował chustkę do kieszeni i wyszedłszy z kabiny, ruszył okręŜną drogą, która doprowadziła go od zupełnie niepodejrzanej strony do filii Banku Zachodnio_Centralnego. ¯ e Lamb nie poznał jego głosu, w to nie wątpił, jednak fakt jego równoczesnej nieobecności mógł mu dać do myślenia. Mógł. Co prawda nie sądził, Ŝeby tak było. Na dobrą chwilę przed końcem rozmowy telefonicznej w głosie Lamba było tyle podniecenia, Ŝe musiało zabić wszelką podejrzliwość. Pascoe nadchodził powoli, tak zwyczajnie, jak tylko potrafił. Najtrudniej było nie patrzeć w stronę Lamba. W odległości dwudziestu pięciu kroków umyślnie stanął, Ŝeby zapalić papierosa, ale Lamb zaczął machać do niego poprzez natłok ludzi, nim zdąŜył pstryknąć zapalniczką.

- Tony! - Co? - zaczął iść, przyspieszając kroku, jakby zaczynało mu świtać, Ŝe coś jest nie w porządku. - Co się stało? - Coś z Sarą. Właśnie dzwonili z South Middlesex. Widocznie. - Ze szpitala? - Miała jakiś wypadek. - Lamb był bardzo blady i jakby mu się nagle namnoŜyło piegów. Pascoe z trudem patrzył mu w oczy. - Kiedy to się stało? - Dopiero co. - Coś powaŜnego? - Ten człowiek nie chciał mi więcej powiedzieć, tylko Ŝe powinienem tam jak najprędzej przyjechać. - Lamb opadł na stołek, przejechał ręką po twarzy. - Na Boga, Tony, co mam robić?

- Jechać tam, oczywiście. - JakŜeŜ mogę? - Jest przytomna? Lamb wzruszył ramionami. - Nie jestem pewien. Nie wszystko mogłem zrozumieć z tego, co mówił. le było słychać, a zresztą ja ciągle jeszcze nie mogłem uwierzyć, Ŝe ten człowiek mówi o Sarze... głos mu się załamał. Potem, jakby sobie nagle uświadomił, Ŝe bezczynność jest zbrodnią, skoczył na równe nogi. - Koło domu, powiedział, Ŝe to się zdarzyło. Motorower. - Musisz jechać, koniecznie. Ja zrobię podliczenie. - Ale... - Spiesz się - poganiał go Pascoe. - Dam radę. I weź mój wóz. Oczy Lamba wpatrzone w niego z natęŜeniem. Przez jeden okropny moment myślał, Ŝe tamten go podejrzewa. - O co chodzi? - Sejf. - Zajmę się i tym takŜe. Powiedział to szybko, moŜe za szybko... nie wiedział na pewno. Za kasę pancerną byli odpowiedzialni obaj. W kaŜdym

banku, w kaŜdym oddziale przestrzegano tej zasady zabezpieczenia czasem przez dwóch ludzi, czasem przez trzech. Od dnia, kiedy kasjer wchodził w posiadanie klucza, uświadamiano mu równocześnie poczucie jego bezsiły, gdyby chciał popełnić przestępstwo. Bez drugiego lub trzeciego klucza nie miał moŜności ulec pokusie, zaś oddanie komuś swego lub niepilnowanie go było zupełnym wariactwem. - Do diabła, człowieku - mówił Pascoe. - PrzecieŜ to wypadek. Nie moŜesz tu siedzieć. Potrwa z godzinę, zanim skończymy. Widział niemal to wahadło kołyszące się w otumanionym mózgu Lamba. Skrupulatnego Lamba. OstroŜnego Lamba. Lamba zszokowanego i wystraszonego, który stał teraz pomiędzy nim, a

wszystkim, o co szła gra. Rzucił okiem na zegarek. Piąta siedemnaście. To odkrycie na nowo rozbudziło w nim opanowaną przedtem panikę, nie czuł juŜ ani współczucia, ani wstydu. - Weź mój wóz. MoŜesz być w szpitalu w dwadzieścia minut. Na miłość Boską, George, to przecieŜ Sara. Sara... Do diabła z całym Zachodnio_Centralnym. Z wolna Lamb otrząsnął się, zdecydowany wreszcie. - Zajmiesz się wszystkim? - Oczywiście. - Ten człowiek nie chciał nic powiedzieć, jaki stan, rozumiesz? Tylko, Ŝe mam tam przyjechać od razu. - Oczy jego napotkały znowu wzrok Pascoe'a; wyraźnie narastała w nich zgroza. - O Jezu, Tony, to ma znaczyć, Ŝe ona... - Nie, aleŜ skąd... Lamb wciągnął powietrze, zdejmując klucz od sejfu ze swego kółka z kluczami. Był tak zdenerwowany, Ŝe palce mu się plątały. - A co z tym zrobimy? - Przywiozę ci potem. Do domu. I tak bym przyjechał dowiedzieć

się, co z Sarą. - Ale jeŜeli ja wezmę twój wóz... - Lamb był bledszy niŜ zwykle - moŜe lepiej, Ŝebym tu wrócił? - Nonsens. To zresztą teraz niewaŜne. Chodzi o to, Ŝebyś juŜ jechał. Wóz stoi tam, gdzie zawsze, na parkingu, a tu masz kluczyki. Lamb chwycił je i skinął głową. - Dobra. Ruszał juŜ, nagle stanął, przypomniawszy sobie jeszcze jakieś sprawy tego dnia wymagające wyjaśnienia. Pascoe przerwał mu w pół słowa. - Nie myśl o tym. - W głowie huczało mu wciąŜ to samo: "No idź, no idź!", podczas gdy wypychał go współczująco. Będę trzymał kciuki! - Dobrze. I dziękuję. Bardzo ci dziękuję, Tony. - Lamb porwał z kontuaru papierosy i pobiegł

ku wyjściu. Ale nie mógł odejść bez zerknięcia jeszcze raz za siebie. - Zatelefonuję. JuŜ potem, z domu. Pascoe przytaknął. - Koniecznie. Zalało go uczucie ulgi na widok Lamba wymijającego ludzi w kierunku ruchomych schodów. W parę sekund później przez okno zobaczył go biegnącego na ukos przez podjazd ku miejscu, gdzie stał zaparkowany wóz. Gdy tylko znikł mu z pola widzenia, Pascoe zabrał się do roboty. Zmiótł z kontuaru wszystkie rozrzucone znaczki, spinacze i gumki, ustawił w porządku dzienniki kasowe i księgi, poukładał druciane koszyki i pozamykał szuflady kartoteki. W tym samym momencie pojawił się nie wiadomo skąd jakiś człowiek prawie nie mówiący po angielsku i z ufną miną wyciągnął banknot pięćsetfrankowy. - Zamknięte - syknął Pascoe. -

Zamknięte - i wskazał na napis. Kolejno przeniósł kaŜdą kasę za wewnętrzną przegrodę, otworzył sejf obu kluczami, Lamba i własnym, wsunął kasy do środka i zamknął, a potem przez halę ruszył w kierunku sklepu, gdzie czekała na niego torba. Zrobiło się juŜ dwadzieścia osiem po piątej. Kiedy wrócił i po raz drugi otworzył sejf, nie wahał się juŜ wcale. Nie zwracał uwagi na obie kasy podręczne; były w nich pomieszane pieniądze angielskie i zagraniczne, wynik przypływu i odpływu całodziennych transakcji, o łącznej wartości moŜe tysiąca funtów. Ale on chciał więcej, a przede wszystkim zaleŜało mu na tym, by pieniądze były jak najporządniej złoŜone i powiązane. Nie zmarnował tego popołudniowego czekania. W wyobraźni przypomniał sobie, jak leŜą rezerwy, i zdecydował, co bierze: funty szterlingi, dolary amerykańskie, pesety i marki -

im większej wartości banknoty, tym lepiej. Teraz, gdy przyklęknąwszy, otworzył błyskawiczny zamek torby i zaczął wrzucać paczki banknotów, miał uczucie, Ŝe wszyscy go widzą mimo wysokiej przegrody z mroŜonego szkła. KaŜdy głos, kaŜdy dźwięk dochodzący z hali zdawał się coraz bliŜszy, jakby tłumy ludzi dyszały mu tuŜ, za plecami. Nie miał odwagi nieść zbyt wiele. Torba była prawie w trzech czwartych pełna, kiedy podniósł się i zamknął drzwi sejfu. Z haczyka na ścianie zdjął płaszcz deszczowy, złoŜył go i umieścił na wierzchu, na pieniądzach. Na dalsze fortele przyjdzie czas. Kiedy juŜ zamknął torbę, przypomniało mu się coś jeszcze - sięgnął poprzez stolik panny Soames do jednej z szuflad po kopertę i kawałek papieru. "Wybacz, George" -

nagryzmolił. - "To było świństwo z mojej strony." - Kropla potu spadła na kopertę, kiedy adresował: "Pan George Lamb. Do rąk własnych." Otworzył drzwiczki jeszcze raz i połoŜył kopertę na wierzchu kasy Lamba. Znowu je zamknął, schował do kieszeni oba klucze, chwycił swoją torbę i wyszedł bez jednego spojrzenia wstecz. Nie czuł triumfu. W chwili kiedy wszedł do Budynku PasaŜerskiego nr 2 i okazywał swój bilet, jeden gorączkowy strach zmienił się tylko na drugi. Przyszłość zaczynała się juŜ, w tym momencie, a on nie był do niej przygotowany. Udało mu się jakoś nie pokazać po sobie Ŝadnego napięcia, kiedy jego torbę zwaŜono i opatrzono przywieszką, choć taka była nowa, podejrzanie rzucająca się w oczy. Urzędnik, który oddał mu z powrotem jego bilet razem z kartą wstępu do samolotu, uśmiechnął się ze zrozumieniem i rzekł: - Biegł pan całą drogę? No,

ale juŜ po zmartwieniu. ZdąŜył pan, proszę się uspokoić; choć mało brakowało! Tymi schodami wjedzie pan do poczekalni. Pascoe dołączył do grupki zebranej wyczekująco na górnym poziomie. Dochodziła piąta czterdzieści. Właściwie kaŜdy niósł jakiś bagaŜ ręczny albo pisma czy płaszcze. Podszedł do kiosku i kupił sobie wieczorną gazetę i tomik Pingwina, tak wielką odczuwał potrzebę czegoś, co by oznaczało normalność. Przeszła minuta, moŜe dwie. Zapalił papierosa, cały czas trzymając się środka grupy, jak gdyby mogła zapewnić mu bezpieczeństwo. Wystraszony był tym czekaniem, a jeszcze wyobraźnia podsuwała natarczywą myśl, Ŝe to jego torba jest powodem opóźnienia. Ale w końcu wywołano ich lot i ruszył z innymi przez drzwi, a potem w

dół krytym pomostem. W jaskrawym blasku słonecznym szedł w środku rozciągającego się węŜa pasaŜerów w kierunku samolotu Vanguard linii B$e$a, który stał skośnie na płycie. Nawet gdy juŜ znalazł się na schodkach, wciąŜ jeszcze nie mógł się wyzbyć uczucia, Ŝe jest obserwowany, Ŝe w ostatniej chwili coś się nie uda. Znalazł miejsce od strony budynku lotniska, najbliŜsze przejścia z trzech znajdujących się koło siebie, usadowił się i zapiął pas. Obok niego siedział jegomość, starszawy, ale ochoczo zerakający na dziewczęta, a dalej młoda blondynka z dzieckiem. Po drugiej stronie jakaś wiekowa para zaabsorbowana swoimi rzeczami. Pascoe rozejrzał się ostroŜnie, chciał, Ŝeby juŜ wszyscy pasaŜerowie byli na pokładzie, a drzwi szczelnie zamknięte. Nigdzie chyba nie będzie się czuł bezpiecznie. Ta świadomość zaczynała ołowiem ciąŜyć mu na sercu. Stewardesa śpiewnie kończyła powitanie przez mikrofon: "...nie palić... i proszę zapiąć

pasy bezpieczeństwa". Motory, jeden po drugim, oŜyły rykiem. - Jesteśmy spóźnieni - burknął jego sąsiad, spoglądając na zegarek. - U mnie juŜ jest za pięć. Pascoe przytaknął. Lamb w tym momencie dojeŜdŜał chyba do szpitala, ale nie było bezpośredniego niebezpieczeństwa z jego strony: Nie od razu zrozumie, co się stało. Zdumiony, wpierw zatelefonuje do Sary, a jak juŜ uzyska potwierdzenie, Ŝe wszystko jest w porządku, będzie się starał dodzwonić do niego albo do banku, albo do domu, no a potem przypuszczalnie odstawi auto do Richmond. Wszystko to zajmie sporo czasu, co najmniej drugą godzinę, a nawet i wtedy nie zacznie jeszcze podejrzewać.

George - nie, w kaŜdym razie nie kolegę. Vanguard kołował aŜ do końca pasa startowego. Punktualnie o szóstej ryk silnika wzrósł do wycia i maszyna zaczęła rwać do przodu. Potem wzbiła się w górę, raptem zgrabna i spręŜysta, a równocześnie zmniejszyło się natęŜenie huku i ta dojmująca siła pędu, zieleń lotniska gwałtownie opadła w dół, z sekundy na sekundę rozszerzał się horyzont. Nie upłynęła minuta, a juŜ rozpinano pasy bezpieczeństwa. - Okropnie nie lubię tego momentu, kiedy się jeszcze nie jest w górze, a juŜ nie na dole - stwierdził sąsiad Pascoe'a. Znacząco pokazał ręką. - AŜ mnie w dołku ściska. A pan? Chyba nie pierwszy raz, co? - Nie. Prawe skrzydło przechyliło się w dół, bo samolot zaczął brać szeroki zakręt. Przez okienka po drugiej stronie, za przejściem środkowym, Pascoe dostrzegł mignięcie pól, jakichś Ŝwirowisk, błysk wody, szarą wstąŜkę drogi. Nie, to nie pierwszy raz. Ale tu, w kraju, ostatni. Teraz nagle uderzyła go

ta świadomość. POkusa przemieniła się w rzeczywistość szybko, prawie bez planowania i po zaledwie trzech godzinach od chwili, gdy sposobność pchnęła go do błyskawicznej akcji. To juŜ nie sen, który kaŜde nadejście poranka czy jakieś inne przebudzenie musi zniszczyć. Stało się, dzisiejszego popołudnia to się przydarzyło. I wciąŜ jeszcze trwa. Opadł znowu na oparcie fotela i wytarł twarz, świadom okropnego znuŜenia. Przed nim leŜał podręczny rozkład lotów z mapkami. Po pewnym czasie otworzył go i starał się narzucić myślom coś w rodzaju dyscypliny. Ale wciąŜ od nowa

krąŜyły wokół Lamba i tego, co on teŜ zrobi, kiedy telefon będzie dzwonił bezskutecznie, a drzwi pozostaną zamknięte w mieszkaniu przy Meadowcroft. Lamb nie uspokoi się nie mając klucza, ale nie był pewien, czy zawiadomi Mercera, dyrektora oddziału w Hounslow, kiedy będzie się robiło coraz później i niepokój owładnie nim zupełnie. Telefon do Mercera równałby się oskarŜeniu, a Lamb nie jest człowiekiem łatwo rzucającym oskarŜenia. Było prawdopodobne, dość prawdopodobne w kaŜdym razie, Ŝe postanowi zwlekać do rana, wahając się trochę z lojalności wobec kolegi, a trochę dlatego, Ŝe cięŜko mu będzie przyznać się przed Mercerem, Ŝe złamał kasjerskie pierwsze przykazanie. JeŜeliby tak było, to nic się nie wykryje aŜ do godziny otwarcia, a moŜe i wtedy będzie trochę opóźnienia. Zrobi się pewnie dziesiąta, zanim z Hounslow przyślą zapasowe klucze i zacznie się dokładna autopsja sytuacji. A tymczasem on, o dziesiątej jutro rano... Pascoe zamknął oczy. Roztrząsał to bez ustanku od momentu, kiedy uległ pokusie; wciąŜ od nowa podświadomie

próbował uspokoić samego siebie. Lecz mimo wszystko istniała taka teŜ moŜliwość, Ŝe Lamb zdecydował się działać jeszcze przed końcem dnia. Sara mogła go nakłonić. A Mercer - przyjmując oczywiście, Ŝe był akurat w domu - nie naleŜy do ludzi, którzy odkładają coś takiego do jutra. Powiedzmy, Ŝe wydarzyło się to najgorsze. Powiedzmy, Ŝe Rogers z Wydziału Kontroli i Mercer, i policja przybędą na miejsce w ciągu najbliŜszych kilku godzin. Jedną z pierwszych rzeczy, jakie policja zacznie sprawdzać, będą listy pasaŜerów. Ale chyba tę pułapkę udało mu się ominąć. M. R. Blake był jednym z wielu, w

dodatku z biletem powrotnym. A zresztą do tego czasu Blake juŜ zniknie, przedzierzgnie się w skórę Bartholomewa. Zaś Bartholomew będzie się wtedy zbierał do odlotu z Dublina, a moŜe nawet juŜ go tam nie będzie. W kaŜdym razie paszport zacznie spełniać swoją rolę. Lamb nic o nim nie wie, więc aŜ do czwartku nie będą mieli Ŝadnych śladów, po których by mogli dąŜyć. A do tego czasu on juŜ będzie gdzie indziej, jako kto inny. Cały ten jego szaleńczy plan opierał się na załoŜeniu, Ŝe dla tego, kto ma pieniądze, granice nie istnieją. Wyciągnął paszport i przeglądał go kartka po kartce; zerkając dyskretnie na fotografię, odwagę czerpał z podobieństwa. Zapomniany formularz T sfrunął na kolana sąsiada, a ten mu go podał. Pascoe odebrał kartkę - zbyt pospiesznie, uświadomił to sobie w sekundę później, ale nie mógł się opanować - i schował w wewnętrzną kieszeń marynarki. - PrzecieŜ panu niepotrzebny paszport. Do Irlandii nie potrzeba. MoŜna wjeŜdŜać i wyjeŜdŜać do woli. Pascoe przytaknął. - Jedzie pan gdzieś dalej? - Nie, nie. - Tylko odprawa celna, nic

więcej. Trochę przyćmioną miał zdolność rozumowania, ale udawało mu się dotąd wyperswadować sobie nowy niepokój oprócz tego jednego; to była ta nieuchronna przeszkoda, której ominąć nie sposób. Myśl o niej nie opuszczała go przez cały czas, podwaŜała cały zasób spokoju, jaki zdołał zgromadzić. Wszystkie mięśnie miał napięte, nie mógł wytrzymać przez dłuŜszą chwilę w tej samej pozycji. Co zapalił papierosa, to gasił go po kilku nerwowych zaciągnięciach. A tymczasem

człowiek siedzący obok niego kilkakrotnie próbował zdobyć jakiś konwersacyjny przyczółek. "Jak widzę, czyta pan Amisa. Dobre to? Jakoś nie szaleję za jego ksiąŜkami." Albo, kiedy podano kawę i sandwicza: "Mniej więcej raz na miesiąc odbywam tę drogę i zawsze jest to samo do jedzenia. Inna sprawa, Ŝe to mi daje okazję odsapnąć trochę od domu..." Pascoe nie zachęcał go do rozmowy. Dom... co to jest dom? Umeblowane mieszkanie i trochę tylko osobistych rzeczy: ksiąŜki, obrazy, ubrania, komplet kupionych okazyjnie kijów golfowych. No i auto. Bez bólu mógł na to splunąć. Nie miał rodziców ani rodzeństwa tylko wuja gdzieś w Australii i ciotkę, od której na święta przychodziła ze Szkocji karta pocztowa. Nie miał nikogo, kogo by Ŝałował, nikogo, kto by odczuł niesławę. Dom to tylko gorzkie wspomnienie tego, co było, i perspektywa nudnych pustych lat. Vicky dokonała tego, Ŝe dom oznaczał tylko cztery ściany, gdzie się przychodzi spać, więc nie ma czego Ŝałować. Nie mógł określić wartości zabranych pieniędzy. Bał się nawet myśleć o torbie i jej zawartości, i o zbliŜającym się przejściu przez cło. Chwilami, kiedy dziecko podskakiwało na kolanach matki na drugim końcu

rzędu, kiedy stewardesa dreptała przejściem tam i na powrót, a sąsiad wreszcie zdecydował się na drzemkę, Pascoe czuł przepełniającą go potworną zazdrość o tę ich bezpieczną zwyczajność, to spokojne zadowolenie z własnego Ŝycia. Spróbował znowu zagłębić się w mapę lotów. KaŜda z kresek, promieniujących z Dublina, była jedną z moŜliwych dróg ucieczki, a juŜ niedługo będzie musiał wybrać. Rzym, Zurych, Frankfurt,

Kopenhaga, Barcelona, ParyŜ... Francję i Hiszpanię znał i Hiszpania wydawała się chyba najlepsza jako odskocznia. Ale wciąŜ jeszcze trudno mu było zmagać się z tym, co leŜało poza najbliŜszymi trzydziestoma minutami. Do tego czasu wylądują i wszystko będzie zaleŜało od czyjegoś kaprysu. To było częścią jego hazardowej gry i w dodatku tą jedyną częścią, na którą absolutnie nie miał wpływu. Wiedział o tym od początku, no i właśnie ta chwila się zbliŜała. Zamówił whisky i starał się wziąć w garść. Czas mijał. Po obu stronach widać było zwały olśniewająco białych chmur. Parę razy samolot cięŜko zatoczył się przy wstępujących prądach powietrznych. Stanęło mu w oczach, mimo Ŝe starał się o tym nie myśleć, jak Vicky zawsze wypatrywała co młodszego celnika i potem bezczelnie się wykłamywała, uwaŜając to za sport swego rodzaju, coś, czym się moŜna będzie chwalić. Zły na siebie, przypomniał sobie cały urok, jaki wtedy roztaczała ze względu na głupie perfumy czy aparat fotograficzny, czy flaszkę likieru. I tutaj by sobie świetnie poradziła. Mimo pozorów delikatności była twarda jak kamień. Zdał sobie sprawę, Ŝe silniki pracują inaczej - zaczynali schodzić do lądowania; patrzył na chmury rozpływające się na

skrzydłach jak mgła. Sąsiad poruszył się. - Prawie na miejscu, co? - JuŜ niedługo. Ukazała się nierówna linia brzegu, ciemna i niezachęcająca w wieczornym świetle. Pascoe znowu przymknął oczy, bezskutecznie próbując przywołać ten nastrój naglącego fatalizmu, który pchnął go do przestępstwa i tak zmienił bieg jego Ŝycia.

- Prosimy państwa o zapięcie pasów. Zatoczyli półkole nad ziemią, ujrzeli znowu pagórki, skupiska szarych domów i szachownicę kamiennych murków; wibrowanie narastało, stewardesy nakładały czapeczki. Siódma piętnaście... Pascoe oblizał wargi i poddał się temu, co nadchodziło, na chwilę zepchnął w głąb świadomości wyobraŜanie sobie przypuszczalnych reakcji Lamba. Gdy wyjrzał, mignęła mu wieŜa kontrolna, jakieś drzewa i łany zbóŜ. Potem zjawił się nagle przed nimi wyraźny pas startowy i juŜ osiadali na nim gładko, z jednym tylko podrzutem w chwili zetknięcia z ziemią. - Bogu dzięki - westchnął sąsiad nie kryjąc ulgi. Podrolowali bliŜej do biało tynkowanych budynków lotniska. Opuszczono schodki, otwarto drzwi. Pascoe ruszył wraz z innymi, sztywno, niechętnie, z głową huczącą, jakby wciąŜ jeszcze lecieli. Owiał go chłodny wietrzyk, kiedy dochodzili do budynku, ale prawie tego nie zauwaŜył. Zdawało mu się, Ŝe owija go stopniowo jakaś okropna otępiałość. Wewnątrz, w czasie czekania, by bagaŜe przybyły na transporterze, wciąŜ spoglądał na grupkę umundurowanych męŜczyzn, ciekaw, który to z nich wyda na niego wyrok. Potwornie długo trwało, zanim wreszcie zaczęły się pojawiać bagaŜe. Chyba ze trzydzieści czy czterdzieści sztuk juŜ go minęło, gdy wreszcie zobaczył

granatowo_brązową torbę, tak nową, Ŝe wyraźnie rzucała się w oczy. By przyznać się do niej, musiał się zdobyć na jakąś desperacką odwagę. Kiedy ją ujął i niósł do niskich ław przy celnikach, czuł dziwną pustkę zamiast Ŝołądka. - Tylko tyle ma pan bagaŜu? Skinął głową. - Mieszka pan w Irlandii?

- Nie. Pascoe nie mógł patrzeć gdzie indziej, tylko w oczy celnika. Ten wzrok go trzymał, podczas gdy starał się opanować narastające przeraŜenie i powstrzymać od brawurowania. Trzymał go, ale nie mówił mu nic. - W jakim celu pan tu przybywa? - Na weekend - usłyszał własną odpowiedź. Obok niego komuś przetrząsano walizkę. - Czy ma pan papierosy lub tytoń? A alkohol? - Nie. - Jakieś prezenty? - Nie. Skinięcie głową, gest, namazany kredą hieroglif i juŜ był wolny. Prawie histeryczna fala wdzięczności zalała mu serce. Przełknął ślinę i cofnął się, trzymając mocno torbę. Przeszedł jeszcze szklane drzwi, potem zatłoczoną halę i wydostał się na powietrze. DrŜał cały. Przez chwilę nie mógł zmusić się do myślenia, co ma teraz zrobić, gdzie ma się udać. Zadziwiające - przeszedł przez cło. - TAksówka dla pana? Do Dublina? Zaprzeczył. Jeszcze nie... z trudem przypomniał sobie, Ŝe ma spytać, jak iść do hali wyjazdowej, ale juŜ idąc odzyskiwał stopniowo jasność myślenia i równocześnie czuł chłodny wiatr na spoconej skórze. Z kontuaru na środku wziął rozkład lotów Aer Lingus i poszedł na górę do poczekalni z barem. WciąŜ jeszcze czuł

mdłości ulgi, gdy starał się uporządkować jakoś myśli. Znowu ujrzał twarz Lamba, ale nie pozwalał sobie na zdenerwowanie. Musiał rozpatrzyć się w moŜliwościach i wybrać tę, która zabezpieczy go najskuteczniej. TAkie szczęście nie utrzyma się

długo. A nerwy teŜ wysiądą. Francja czy Hiszpania? Wypił jeszcze jedną whisky i zagłębił się w rozkładzie lotów. Drogi ucieczki prowadziły poprzez Europę i na zachód, za Atlantyk, ale wzdragał się przed robieniem skoku całkiem w ciemno. Francja i Hiszpania to był teren znany. Hiszpania lepiej. Tam zacznie kombinować, co dalej. Raz jeszcze powtórzył sobie, Ŝe ma czas do czwartku, kiedy to Bartholomew przyjdzie do Zachodnio_Centralnego i ułatwi im dalsze tropienie. A więc Hiszpania na początek. Jest dostatecznie wielka, dostatecznie odległa i dostatecznie przekupna. Nawet w czasie tych nierealnych, niewiarygodnych minut, kiedy kupował torbę i bilet, juŜ wtedy Hiszpania jawiła mu się jako moŜliwa odskocznia. Ale tego dnia nie było Ŝadnych więcej lotów. Następnym samolotem w tamtym kierunku był Viscount odlatujący do Barcelony przez Lourdes o dziewiątej dwadzieścia pięć rano. Prawie zmienił zamiar, kiedy to wyczytał, ale dalej przeglądając rozkład stwierdził, Ŝe cała reszta kontynentu teŜ jest nieosiągalna przed jutrzejszym porankiem, chyba Ŝe chciałby cofnąć się tam, skąd przyleciał. Na moment poczuł się w pułapce, ale zdołał to sobie natychmiast wyperswadować. Potrzebował paru godzin; co więcej, nie mógł nawet odwaŜyć się na następny krok bez pewnych przygotowań. Dopił więc resztę whisky i ruszył w kierunku toalet. Tam otworzył torbę i wyjął z niej dwadzieścia banknotów

pięciofuntowych. Dziwnie denerwujące było dotykanie znowu tych paczek pieniędzy i zastanawianie się, jak duŜo ich tam jest. Kiedy wyszedł, skierował się wprost do kasy biletowej po przeciwnej stronie.

Kilkakrotnie juŜ od wyjazdu z Londynu przychodziło mu do głowy pytanie, co by teŜ zrobił, gdyby nie dostał od razu miejsca do Dublina: czy tym samym pokusa by zamarła? Lecz teraz, kiedy pytał o lot do Barcelony, tamto obsesyjne osłupienie juŜ go opuściło bez śladu. BYł czujny, panował nad nerwami. - Do Barcelony? - powtórzyła brunetka. - Ranny lot. - Wycieczkowy czy normalny? Wycieczkowy waŜny jest przez miesiąc, a normalny rok. UwaŜała za rzecz oczywistą, Ŝe Ŝąda biletu powrotnego, więc nie protestował. Byle wszystko szło gładko. - Wycieczkowy - powiedział. - Nazwisko proszę. - E. D. Bartholomew. Bez Ŝadnych trudności. Zapłacił przy okratowanym okienku obok, potem przemierzył na skos dudniącą echem halę. Jeszcze pozostało parę spraw praktycznych do załatwienia. Jeszcze za wcześnie na entuzjazm, o całą noc za wcześnie. - Taksówka? Tym razem wsiadł. ZauwaŜył, Ŝe zaczęło padać. Przejechali chyba z pół drogi do miasta, gdy zapytał szofera, jaki hotel by mu polecił, a tamten zaproponował Gresham. - Czy to w centrum? - TAk, w samym centrum. Pan tu pierwszy raz? - Pierwszy - potwierdził i siedział spoglądając na złotem pobłyskującą mgiełkę deszczu i na pierwsze z tych obcych miast, z których od tego dnia miało się składać jego Ŝycie.

Rozdiał trzeci W hotelu Gresham Pascoe powiedział, Ŝe nazywa się Donaldson, i w odpowiedniej

rubryce księgi gości wpisał zmyślony birminghamski adres. Od godzin popołudniowych całe jego nastawienie zmieniło się kardynalnie. ślepa wiara impulsywność nie zaprowadzą go daleko. WciąŜ jeszcze nie czuł się bezpieczny, wciąŜ ulegał rozmaitym odcieniom lęku, ale z upływem czasu narastała w nim przebiegłość. Na długo przed zatrzymaniem się taksówki na O'Connell Street wiedział, jakie poda nazwisko; uwaŜał, Ŝe im częściej będzie zmieniał nazwiska, tym lepiej. Bądź co bądź nie wiadomo, kiedy Lamb przyłoŜy zapałkę do lontu ani w jakim kierunku pójdą poszukiwania. Nawet z paszportem dzień jutrzejszy będzie wymagał od niego bardzo wiele, choćby tak denerwującego dowodu zaufania do losu jak powrót na lotnisko. Nie będzie miał Ŝadnej pewności; chyba juŜ nigdy, nigdy nie będzie jej miał. Ale teraz, na chwilę chociaŜby, niech ten jutrzejszy poranek gęś kopnie. Tymczasem, chwilowo, miał wraŜenie, Ŝe się wyrwał i ma spokój. Blake juŜ przestał istnieć, a Bartholomew moŜe troszkę poczekać. Teraz oto jest Donaldsonem. Gdy tylko zamknęły się drzwi jego pokoju, przekręcił klucz w zamku. Zmierzch zapadał nad O'Connell Street i nad całym brzydkim, bezsensownym miejskim pejzaŜem poza nią. Parę niewyraźnych neonów smętnie migotało poprzez deszcz. Zaciągnął szczelnie zasłony, potem zapalił lampy i usiadłszy na krawędzi łóŜka otworzył torbę. Paczki banknotów były wrzucone wszystkie razem. Wyciągając układał je systematycznie na cztery kupki: funty, szterlingi, marki niemieckie, pesety i dolary.

Funty były wszystkie w piątkach, ściśnięte - jak i inne banknoty - papierową opaską albo gumką.

Razem było 2500 funtów minus to, co wyjął przedtem; wartość kaŜdej paczki wypisano atramentem na papierowej opasce, tak Ŝe nie potrzebował liczyć. Przeszło 11000 dolarów w dwudziestkachpiątkach, pięćdziesiątkach i setkach; 27000 marek i równo 8000 peset. Znalazł jeszcze paczkę francuskich franków, które bezwiednie wrzucił do torby. Szybko wykonał w myślach parę przeliczeń i wypadło mu w sumie mniej więcej dziewięć tysięcy. Dziewięć tysięcy... Pascoe podniósł twarz ku sufitowi, jakby miał się za chwilę udusić. Nie wiadomo czemu był przekonany, Ŝe będzie więcej. I mogło być. Nie zabrał całej rezerwy, bo pośpiech i strach przed nadmiernym wypchaniem torby wzięły nad nim górę... Dziewięć tysięcy funtów... Przez dłuŜszy czas wpatrywał się w pieniądze rozłoŜone na łóŜku, zupełnie wyprany z emocji. Wszystko skurczyło się do tego. Próbował wmówić w siebie, Ŝe to, na co patrzy, to mniej więcej jego własne sześcioletnie zarobki: sześć lat wychodzenia z domu co dzień o ósmej dwadzieścia pięć rano i wracania o piątej czterdzieści pięć, sześć samotnych męczących lat, które, zmarnowane, przemijałyby tak wolno. Ale ta ukryta rozpacz, którą wyzwolił nagle Bartholomew, juŜ w nim nie dudniła. Im więcej myślał o tym wszystkim, co porzucił, tym większy ogarniał go strach, a po nim zostawała pustka i czarna jak noc melancholia. Nie on pierwszy, wiedział dobrze, Ŝe innym udało się wyrwać i popłynąć z prądem. Ale po co? PO co? Mijały minuty, a jego depresja rosła. Nagły pisk opon na ulicy, w dole, sprawił, Ŝe oprzytomniał, otrząsnął się, poczuł znowu

potrzebę działania.

Zapakował na nowo torbę, zamknął ją i wsunął pod łóŜko. Potem nałoŜył płaszcz deszczowy i zjechał windą na dół do sztucznej jasności hallu wejściowego. Na dworze deszcz padał lekki, równy. ZbliŜało się juŜ pół do dziewiątej i większość sklepów w pobliŜu hotelu była zamknięta. Idąc, w myśli układał listę rzeczy, które musiał kupić. Przede wszystkim walizka; zaopatrzenie się w parę najpotrzebniejszych rzeczy było stosunkowo mniej waŜne, ale jakaś walizka była konieczna, co więcej, musiała to być walizka, którą da się spreparować tak, by pieniądze moŜna było odkryć dopiero przy bardzo gruntownym szukaniu. Było wprawdzie późno, ale miał nieokreśloną nadzieję, Ŝe znajdzie jednak jakiś dom towarowy jeszcze otwarty, albo moŜe stragany na wolnym powietrzu. Kina wchłaniały resztki wieczornego kontyngentu widzów, bary kawowe i sale bilardowe buchały gwarem. Ale sklepu, jakiego szukał, nie mógł znaleźć - pewnie był juŜ zamknięty. Dwukrotnie zagadnął przechodniów - ale odpowiedziano mu ponurym milczeniem. Zgnębiony szedł dalej, nie zwracając uwagi na deszcz. W końcu znalazł skład apteczny i tam, przy kupowaniu maszynki do golenia, mydła, szczoteczki do zębów i innych drobiazgów ponowił swoje pytanie. - Walizkę? - Właśnie. - A to dopiero problem. Subiekt ściągnął barki. - Nie wiem, kto mógłby być otwarty o tej godzinie, chyba Ŝe znalazłby pan coś na jednej z wieczornych licytacji. - Gdzie to jest? - A panu zaleŜy na nowej walizce? Musi być elegancka? Pascoe zaprzeczył ruchem głowy.

- Gdzie znajdę taką licytację? - Zwykle odbywa się jedna, czasem dwie, chociaŜ nie wiem, jak dzisiaj, bo to sobota. Ale niech pan spróbuje koło doków. - Jak tam dojść? Poszedł jak najdokładniej wedle wskazówek, w lewo, w prawo i znowu w lewo. Jakiś śpiew dolatywał z naroŜnej piwiarni. Dziewczyna o zmęczonej twarzy zerknęła z bramy i cicho zagadnęła: "Jak się masz?" Ktoś był wesoły, ktoś inny mógł być. Pascoe przeszedł mimo, niepomny, co to radość czy poŜądanie. Wreszcie wychodząc zza rogu zobaczył odrapany sklep, jasno oświetloną wystawę; kilka aut stało w pobliŜu. Przeczytał: "LOmbard_Licytacje". Wewnątrz był porządny ścisk, tak Ŝe musiał przepchać się, aby wejść. Owiała go woń potu i alkoholu, kiedy wcisnął się bokiem, a potem usiłował dopchać tam, gdzie się coś działo. LIcytowano właśnie piecyk elektryczny, trzymany wysoko w górze przez męŜczyznę w płóciennej czapce, który przymykał oczy, bo draŜnił go dym z papierosa zwisającego mu spomiędzy warg. - Dwadzieścia pięć szylingów... Dwadzieścia siedem i sześć pensów... Trzydzieści. Trzydzieści... Pani daje trzydzieści szylingów. Prowadzący licytację tęgi, o bystrych oczach stojąc na drabince zaśpiewał ochryple: Trzydzieści szylingów daje pani, która pragnie, by jej było ciepło. KtóŜ by chciał jej w tym przeszkodzić? - Nikt się nie roześmiał. - Kto da więcej niŜ trzydzieści szylingów? Pascoe wydostał się jakoś z tłumu i ruszył ku zapleczu składu. Ze wszystkich stron poupychane sterczały staroświeckie meble i szpargały, sprzęty ogrodowe i przybory kuchenne. "Kto da funta za tę

uroczą Ŝardinierkę?..." Jeszcze parę osób, nie tylko Pascoe, przeglądało, co tu nagromadzono. Stare radio, dwie opony motocyklowe, biureczko, kilka stołów, abaŜurów, wypchana sowa, robot kuchenny, dwie czy trzy szafy... Wydało mu się, Ŝe dobrze trafił, ale przez dłuŜszy czas najbliŜszym tego, czego szukał, był sfatygowany kufer okrętowy. Wtem, kiedy juŜ prawie stracił nadzieję, Ŝe coś znajdzie, odkrył właśnie to, o co mu chodziło: trzy takie same walizki. Wyciągnął je spod zniszczonego szezlonga i sprawdził zamki, obejrzał jedwabne obicie wewnętrzne. Sprzedawano je razem, na ten sam numer. Miały tylko jeden klucz na trzy, ale jeden mu wystarczał. Szare, fibrowe, troszkę podniszczone, ale mocne - akurat to, czego mu było trzeba. Musiał jednak poczekać na nie, bo nosiły numer 284, a dojechano zaledwie poza numer 200. Kiedy wreszcie przyszła kolej na walizki, nikt nie okazał zainteresowania. - Czterdzieści pięć szylingów? - zaintonował Ŝwawo jegomość z drabiny. - Jak to, juŜ? Kto da więcej? PIęćdziesiąt, nie? Nawet nie czterdzieści siedem i sześć pensów? Trzy doskonałe walizki, w sam raz, by móc prysnąć w księŜycową noc. Amen, amen. Proszę, naleŜą do pana. Pascoe zapłacił od razu i wydostał się z walizkami na deszcz. Nie potrzebował aŜ trzech, więc jedną przerzucił poza ogrodzenie na jakiś zachwaszczony pusty plac. Jak dotąd wszystko szło dobrze. Teraz musi kupić coś niecoś z ubrania. Znowu miał szczęście. Wracając w kierunku O'Connell Street natrafił na sklep z drobną konfekcją, gdzie na oświetlonych oknach wystawowych jakiś człowiek nalepiał od

wewnątrz kartki z napisem: "WyprzedaŜ". Kiedy Pascoe próbował otworzyć drzwi, tamten zszedł z wystawy i wpuścił go. Było juŜ piętnaście po dziewiątej i sklep był zamknięty, ale czego się nie robi dla interesu. Pascoe zafundował mu historyjkę o bagaŜu, który w czasie przesiadania został posłany nie wiadomo dokąd i o konieczności kupienia w ostatniej chwili paru najpotrzebniejszych rzeczy. Tamten wyraził współczucie. ("Rzeczywiście, okropne. Okropne, zwłaszcza Ŝe pan jedzie dalej.") Ale nie był specjalnie zainteresowany. Mogłoby się przecieŜ gorzej przytrafić, no nie? Rozumie pan, gdyby tak panu jeszcze zabrakło pieniędzy, i to o tej porze! Pascoe kupił piŜamę, szlafrok, chustki, trzy koszule, trochę bielizny, tanie brązowe spodnie, niebieski sweter i sześć par skarpetek. Właściciel sklepu Ŝałował, ale ze względu na to, Ŝe wyprzedaŜ zaczyna się w poniedziałek, będzie musiał mu policzyć podług normalnych cen. Mówił to tak, jakby zmuszony był stosować się do jakiegoś prawa, ale Pascoe nie oponował. Robiło się późno, a to, co wybrał, miało i tak słuŜyć tylko jako balast. Wziął resztę z trzech banknotów pięciofuntowych i wyszedł z pobrzękiwaniem dzwoneczka przy drzwiach; skierował się tam, gdzie poprzednio dostrzegł rzekę. Latarnie uliczne mazały smugi Ŝółtego światła wzdłuŜ pustych nabrzeŜy. Jakiś afisz zaklinał, by skorzystać ze słońca Korsyki. Z rzadka przejeŜdŜały auta. Oparł się o murek nabrzeŜa. OpróŜnił kieszenie ze wszystkiego, co nosiło jego nazwisko lub przestało mu juŜ być potrzebne: prawo jazdy, legitymacja Automobilklubu,

klucze mieszkania przy

Meadowcroft, list z klubu golfowego przypominający o zaległej rocznej opłacie członkowskiej, zapłacony rachunek telefoniczny... MoŜe się z tym wszystkim poŜegnać. W końcu z kieszeni spodni wyciągnął dwa klucze do sejfu Banku Zachodnio_Centralnego, Lamba i swój. Poczucie niedowierzania jeszcze w nim tliło. Jakiś autobus przetoczył się ocięŜale, tworząc wir powietrza, aŜ Pascoe zadrŜał, nagle zziębnięty, bo wilgotny mur, nieustanny szum deszczu i migotanie nieznanych neonów po przeciwległej stronie ciemnej rzeki - wszystko to jak gdyby pogłębiało niepokój i samotność, wyznaczające mu teraz miarę rzeczywistości. Stojąc pod jedną z lamp wepchnął klucze i wszystkie zgniecione kawałki kartonu i papieru do opakowania po papierosach, z którego wpierw wyjął resztę zawartości. Potem spojrzawszy w obie strony wychylił się i rzucił pakiecik do wody. Upadł z nagłym pluśnięciem i znikł natychmiast, a wtedy Pascoe ujął obie walizki i znów ruszył w kierunku O'Connell Street. Skład apteczny był jeszcze otwarty. - Widzę, Ŝe pan dostał walizki - powiedział sprzedawca. - Wyglądają wspaniale. Wybaczy pan, Ŝe zapytam, ile kosztowały? Pascoe wymienił cenę i w zamian usłyszał, Ŝe owszem, to była okazja. Wrócił tu, poniewaŜ oglądając na samym początku walizki stwierdził, Ŝe są zbyt solidnie wykonane, by moŜna się do nich dobrać zwykłą Ŝyletką, cienką jak opłatek. Potrzebował do tego staroświeckiej brzytwy i gdy tylko sprzedawca przestał unosić się nad walizkami, dodając jeszcze, Ŝe czasami na takich wieczornych licytacjach

moŜna znaleźć coś wyjątkowego, kupił najtańszą z pokazanych mu brzytew. Nie, nie zmienił zdania

co do kupionej poprzednio maszynki Gillette. Brzytwa ma być prezentem. - Dla wuja - wyjaśnił - po to właśnie przyszedłem za pierwszym razem, ale całkiem zapomniałem. Coraz łatwiej mu przychodziło kłamać. PoŜegnał się i ruszył w kierunku hotelu. Portier zajęty był świeŜo przybyłymi gośćmi, więc wszedł nie zauwaŜony przez niego. Szybko zdjął płaszcz deszczowy, palcami przeczesał włosy i pozwolił boyowi, który się zbliŜył, zabrać walizki. - Do recepcji, proszę pana? - Nie, ja tu juŜ mieszkam. Podał mu numer pokoju i podczas gdy razem jechali windą na górę, powtarzał sobie w myślach, Ŝe znowu jest Donaldsonem, Donaldsonem z Birmingham. Wchodząc do pokoju natychmiast zauwaŜył, Ŝe kapę zdjęto z łóŜka. Zdołał jakoś opanować przeraŜenie, póki chłopiec nie postawił walizek, ale kiedy tylko drzwi się za nim zamknęły, rzucił się na ziemię, by na czworakach sprawdzić, czy torba jest na swoim miejscu; potem otworzył ją i obejrzał zawartość. Nieufność juŜ nigdy go nie opuści - tego uczył się takŜe. KaŜda napotkana osoba będzie mu się zdawała podejrzana. Od prawie dziesięciu godzin nic nie jadł, ale był w takim stanie, Ŝe nie odczuwał głodu. Mimo wszystko jednak zadzwonił na dół i zamówił do pokoju sandwicze i podwójną whisky. Tak, szkocką... Dopiero kiedy mu to przyniesiono, zamknął drzwi na klucz i zasiadł do odwijania opakowań i odpruwania metek z rzeczy, które kupił. Skończywszy, zabrał się do walizek. Bardzo ostroŜnie zaczął odcinać spód walizki, która była w lepszym stanie; uŜywając do

tego brzytwy ciął po fibrze, po zeszytych bokach. Nie mógł sobie przypomnieć, w jakim momencie wpadła mu do głowy myśl poświęcenia na to identycznej

walizki. Teoretycznie obiecywało to najlepsze moŜliwe w jego warunkach zabezpieczenie przed rewizją, ale dopasować musiał tak dokładnie i szczelnie, Ŝeby nic nie zwróciło uwagi obojętnych palców, nie podejrzewających niczego oczu, jeśliby mu ją kazano otworzyć. Prawie pół godziny trwało, aŜ odciął wszystkie cztery boki. Następnie przeciął podbicie płócienne i lśniącą jedwabną podszewkę uwaŜając, Ŝeby ze wszystkich stron pozostawić dodatkowy dwucalowy kawałek obu materiałów. Gdy wreszcie odcięte dno zostało mu w rękach, wcisnął je do drugiej walizki. Odrobinkę za długie, miało tendencję do lekkiego wybrzuszenia się. Zadowolony, wyciągnął je i pościnał boki, trochę tu, trochę tam, aŜ wybrzuszenie znikło. Kiedy zapas podszewki został wepchnięty pod spód, brzegi jedwabiu prawie wszędzie pasowały tak, jakby były z tego samego materiału. Pascoe uwaŜnie oglądał wynik swojej pracy. Jeden róg mógłby być lepszy, widać było mały otwór, moŜe wielkości ziarnka grochu, gdzie kąt był niezupełnie prosty, ale zdołał go zakryć trochę nastroszywszy jedwab podszewki. Zmęczony, siadł na brzegu łóŜka, Ŝeby dokończyć whisky, zanim zabierze się do przekładania pieniędzy z torby. Przezorność kazała mu odłoŜyć na bok pesety, odliczył dwa i pół tysiąca, a resztę przepakował. Chyba ze dwanaście razy zmieniał ułoŜenie paczek banknotów, tu trochę ujmując, tam dodając, zanim wreszcie uzyskał równą powierzchnię; warstwa ta była gruba na kilka centymetrów i kiedy przycisnął ją fałszywym

dnem, boki nie wyglądały wcale tak płytkie, jak się tego obawiał. Zapakował swoje rzeczy, włącznie z płaszczem deszczowym, potem zamknął walizkę. Przez dłuŜszy czas wyprawiał z nią przeróŜne sztuki, unikając tylko

walenia o podłogę: wymachiwał, wywracał wierzchem do dołu i potrząsał, rzucał z daleka na łóŜko. Ale fałszywe dno ani drgnęło, dwukrotnie otwierał walizkę i sprawdzał. Wreszcie, naprawdę juŜ zmęczony, uznał, Ŝe moŜe tak zostać. Pozbierał z dywanu wszystkie ścinki i wsadził do szafy razem z resztkami pokrajanej walizki i pustą torbą. Na pewno nie zabiorą się do sprzątania wcześnie rano, raczej bliŜej południa, a do tego czasu Donaldson wyniesie się, zniknie tak, jak znikł Blake, i nie pozostanie nic, co by mogło spowodować skojarzenie jednego czy drugiego z Bartholomewem, czy teŜ Bartholomewa z nim, Pascoem. Potem moŜe, ale nie tak wcześnie. Zaczął się rozbierać, myśląc w kółko, bez końca o tym samym. Była za kwadrans jedenasta i nawet jeŜeli niepokój Lamba juŜ go zmusił do skontaktowania się z Mercerem, nie mają przecieŜ Ŝadnych śladów. Przede wszystkim w mieszkaniu na Meadowcroft policja znajdzie paszport. Po drugie, jutro w gazetach nic na ten temat nie będzie, nic takiego, co przeczytawszy, Bartholomew pognałby w te pędy do banku. Ani jutro, ani w ogóle. Bank Zachodnio_Centralny zachowywał z zasady dyskretne milczenie, ilekroć coś dotyczyło jego pracowników. Pod tym względem Pascoe był raczej bezpieczny i - w granicach rozsądku - spokojny, Ŝe dzięki walizce dostanie się za granicę. W kaŜdym razie spreparował ją, jak umiał najlepiej. A doza szczęścia to czynnik, na który

zawsze trzeba będzie liczyć. Musi się strzec przede wszystkim wygadania się i jakiegoś ruchu mogącego go zdradzić w chwili zdenerwowania - jednym słowem kaŜdego głupstwa, które mogłoby spowodować nieobliczalne skutki. Przed połoŜeniem się sprawdził jeszcze raz godzinę odlotu i

polecił telefonicznie, Ŝeby go obudzono o siódmej trzydzieści. ChociaŜ był bardzo zmęczony, jeszcze długą chwilę po tym, jak w pokoju zapanowała ciemność, nie mógł otrząsnąć się z podniecenia po wszystkim, co przeŜył w ciągu dnia. RóŜowy odblask neonów wciąŜ od nowa zapędzał się aŜ na sufit i skądś z daleka dolatywało niewyraźne zawodzenie syreny okrętowej. Wreszcie jednak zaczął odpływać w niespokojny sen, a tam czekał na niego Lamb - z zaciśniętymi pięściami, czerwony ze złości; przekleństwa, którymi go obrzucał, mnoŜyły się i odbijały dudniącym echem. - Bydlę z ciebie, Tony. POdstępne, bezwstydne bydlę... ¯ e teŜ coś podobnego mogłeś mi zrobić... Rozdział czwarty Dlatego przebudzenie musiało stać się próŜnią, w którą natychmiast wsączy się strach. Kiedy telefon zadzwonił i Pascoe poderwał się gwałtownie, parę sekund trwało, nim przycichła w nim instynktowna panika. Odpowiedział burknięciem, bo równocześnie musiał sobie z trudem uporządkować w głowie, gdzie się znajduje i kim ma teraz być, i co tu robi. Słabiutkie próby wmawiania w siebie, Ŝe wczorajszy dzień wcale nie istniał, zawiodły zupełnie, gdy okazało się, Ŝe fragmenty prawdy układają się w jedną zborną całość. Wczoraj było równie niezaprzeczalne jak

ten pokój, po którym rozglądał się teraz, jak szara walizka pod łóŜkiem (pomacał, Ŝe jest) i odlot do Barcelony o dziewiątej dwadzieścia pięć. Przez dłuŜszą chwilę leŜał niepewny i przestraszony myśląc: Co ja zrobiłem? BoŜe wszechmogący, co ja zrobiłem? Ale to nie był czas na analizy. Wszelkie pytania naleŜało zostawić na

później. Teraz instynkt samozachowawczy obsesyjnie przytłumił wszystkie inne. Musi się skoncentrować na tym, Ŝeby być jak najdalej. Jak najdalej. Deszcz juŜ nie padał, ale niebo było ołowianoszare. O'Connell Street wciąŜ jeszcze lśniła wilgocią. Parę aut, nieruchomo tkwiący zielony autobus, kilkoro ludzi spieszących dokądś - pewno do kościoła, pomyślał, bo słyszał teŜ bicie dzwonów. Niedziela, siódma trzydzieści w niedzielę... Trudno było przypuszczać, Ŝe Lamb jeszcze nie zaczął działać. Minione piętnaście godzin zdawały się przez to ogromne napięcie okresem tak długim, Ŝe nawet przezorność i lojalność Lamba nie zdołały chyba przetrwać nocy. Zresztą czy tak, czy nie, wszystkie argumenty rzeczowe nie mogły wyeliminować złych przeczuć. Teoretycznie ryzyko było minimalne, a jednak powrót na lotnisko dublińskie wydawał mu się podobny do macania na ślepo w ciemnościach w gorączkowym oczekiwaniu zasadzki. Pascoe umył się i ogolił. POtem ubrał się szybko i zszedł na dół na śniadanie jako jeden z pierwszych. Przechodząc koło recepcji kupił parę najpopularniejszych niedzielnych gazet i przeglądał je podczas śniadania pod kandelabrami. Nie natrafił na nic specjalnego, tak jak przypuszczał. Prawdopodobnie w ogóle nie dowie się, czy nie

popełnił jakiegoś błędu - aŜ do ostatniej chwili. Opuścić bezpieczną przystań, jaką zdawał się stanowić pokój hotelowy, i wystawić znowu na spojrzenia ludzkie - to wymagało wysiłku. JeŜeliby nadchodził koniec zacznie się pewnie ciąŜącą świadomością, Ŝe ktoś mu się przygląda, Ŝe ktoś wymawia jego nazwisko, czy moŜe, Ŝe jacyś obcy okrąŜają go. Ale dotąd przecieŜ wszystko chyba jest w

porządku? No nie? Najgorsze jednak, Ŝe tak na mur nie mógł być pewny mimo Blake'a i Donaldsona, mimo paszportu i spreparowanej walizki. O ósmej dwadzieścia uregulował rachunek i zabrał z góry walizkę. POrtier zapytał, czy przywołać taksówkę, ale potrząsnął przecząco głową; niech juŜ lepiej Donaldson zniknie zupełnie, bez śladu. Przeszedł parę przecznic i skręcił w bok. Dość długą chwilę trwało, aŜ nadjechała wolna taksówka, zaczynał się juŜ prawie niepokoić. - Na dziewiątą na lotnisko? roześmiał się kierowca. - To zupełnie przyzwoite Ŝądanie. Tylko tacy, co chcą tam być w dziesięć minut, zmuszają mnie do łamania przepisów. Ruch na ulicach był niewielki. Pascoe wyciągnął z wewnętrznej kieszeni marynarki paszport i bilet samolotowy, aby powtórzyć sobie swoją nową rolę i raz jeszcze sprawdzić godzinę odlotu, podczas gdy auto mijało szpetne przedmieścia Dublina. Miał przed sobą nową przeszkodę i musiał się mocno wziąć w garść, Ŝeby jakoś stawić jej czoło. Kiepska godzina na takie napięcie nerwowe, a Ŝe był teraz na dobre związany z fotografią Bartholomewa, więc zaczął dostrzegać te wszystkie szczegóły, gdzie podobieństwo zawodziło: zbyt ostry podbródek, brwi zgięte pod innym kątem.

Kwadrans przed dziewiątą wyjechali z gęstej zabudowy. Nie minęło pięć minut, a ukazały się budynki lotniska, nisko rozparte pomiędzy Ŝywopłotami i drutami telefonicznymi. Pascoe wyprostował się, jedną ręką przytrzymując kiwającą się walizkę. Kilkanaście razy, od kiedy ruszyli, sprawdzał, czy dobrze zamknięta. - No, to jesteśmy, proszę pana. - DojeŜdŜali juŜ do lotniska. - Pan pewno trochę pogrzać się na słoneczku, co?

- Mam nadzieję. - Mówię panu, tu, u nas, to się prawie zapomina, jak słońce wygląda. Taksówka zatrzymała się przed głównym budynkiem. Pascoe wysiadł kurczowo trzymając walizkę, coraz bardziej niespokojny. Zapłacił za kurs i ruszył do wejścia, oblany potem, rozglądając się, w prawo i w lewo. Nikt zdawał się nie zwracać na niego uwagi, ale to nie umniejszało jego nieufności. Kilkunastu przyszłych podróŜnych oddawało bagaŜ. Stanął w ogonku i czekał na swoją kolej. Kiedy nadeszła i podał bilet przez kontuar, bagaŜowy wziął od niego walizkę i wsunął ją na wagę. Cała ufność, jaką w niej pokładał, zmniejszyła się teraz, kiedy nie miał jej juŜ przy sobie. - Barcelona? - spytała Ŝywo młoda urzędniczka. Kącik ust zaczął mu drgać i nic nie mógł na to poradzić. - Tak jest. - Poproszę o paszport. Pascoe w napięciu patrzył, jak otwierała paszport. Spojrzenie rzucone na fotografię było całkiem przelotne. Ani znaczącego wahania, ani sięgania po telefon, Ŝadnego dyskretnego: "Wybaczy pan, na chwileczkę" i zostawienia go stojącego przy kontuarze. A jednak, a jednak... Narastały w nim mdłości, gdy

przyglądał się jej twarzy i ruchom rąk. Wypełniała rubrykę wagi bagaŜu, przyczepiła spinaczem kwit do okładki biletowej i wsunęła w paszport kartę statystyczną. - To juŜ wszystko? - spytał. - Wszystko, proszę pana. Pan pozwoli teraz do hali odlotowej; tam zostanie wywołany numer pańskiego lotu. Jej twarz z przyklejonym uśmiechem skierowała się w stronę następnego w kolejce; przesunął się na bok, uspokojony, ale niezupełnie. Walizki nigdzie nie było widać,

stał się więc znowu ofiarą wyobraźni. Na zakręcie korytarza urzędnicy Banku Ulsterskiego przygotowywali się do otwarcia swego oddziału i jeden rzut oka w tę stronę wystarczył, by jego myśli pomknęły do hali pasaŜerskiej lotniska londyńskiego i tego, co się tam niewątpliwie teraz rozgrywa. Znowu ogarnęła go chęć ucieczki, konieczność pośpiechu. Ruchome schody były popsute, wobec tego poszedł zwykłymi, podejrzliwy dalej, nawet kiedy znalazł się juŜ na górze. Uiścił opłatę lotniskową i stanął znów w kolejce, za jakimś księdzem i dwiema zakonnicami. Spodziewał się, Ŝe znowu będzie kontrola paszportów, ale urzędnika interesował tylko bilet i kwit opłaty. Poczekalnia dla odlatujących była moŜe w połowie wypełniona. Dałoby się nawet znaleźć wolny fotel, gdyby chciał usiąść, ale zanadto był podniecony, by trwać w bezruchu. Zatrzeszczało coś w megafonach i jakiś niewyraźny głos oznajmił, Ŝe pan taki_owaki ma podejść do najbliŜszego czerwonego telefonu. Przez jedną przeraŜającą chwilę Pascoe miał wraŜenie, Ŝe nazwisko to brzmiało Bartholomew, ale potem je powtórzono - pan Henry Trew i niemal jęknął głośno, kiedy to

do niego doszło. Prawie zapomniał o wsppółpasaŜerach, chodząc tam i z powrotem, usiłując siłą woli przyspieszyć wywołanie lotu. Przypominało to trochę wycinek wczorajszego dnia. Znowu liczył minuty. Dziewiąta dziesięć, dziewiąta dwanaście, dziewiąta piętnaście... I znowu, kiedy juŜ wreszcie podąŜał wraz z innymi poprzez płytę do zielono_białego Viscounta linii Aer LIngus, poczuł przelatujące po plecach dreszczyki w oczekiwaniu na jakieś szybkie, doganiające go kroki, na czyjąś rękę opadającą na ramię, na słowa oskarŜenia. Wspiął się po schodkach i

znalazł sobie miejsce przy oknie po prawej stronie, tuŜ za skrzydłem. Jakaś chuda kobieta w czerni zawahała się w przejściu, nie wiedząc, czy iść dalej, czy zostać. - To miejsce zajęte? Zaprzeczył głową, więc siadła obok. Jeszcze nie pozbył się uczucia zagroŜenia. Nawet kiedy motory zawyły i potoczyli się ku końcowi pasa startowego, nawet kiedy poderwali się w powietrze, wciąŜ jeszcze był świadom, Ŝe jest dalej zaleŜny od losu, Ŝe ma przed sobą jeszcze jeden denerwujący pojedynek o siedemset mil stąd. Nada que declarar... - powtórzył jak papuga, niczym jakieś zaklęcie. - Nie, nic. Nada. Dwukrotnie juŜ udało mu się, ale miał przed sobą jeszcze jedną taką próbę i wiedział na pewno, Ŝe przyjść musi... A potem - mój BoŜe, ledwie ośmielał się myśleć, co będzie potem. Nie wiadomo, po prostu nie wiadomo. Chwycił sposobność, by tak, jak marzył, zacząć wszystko od nowa, ale nie miał na myśli wtedy Ŝadnej specjalnej ziemi obiecanej czy czegoś konkretnego: Barcelona była tymczasowym celem i granicą

wszystkich jak dotąd planów. JuŜ tam na miejscu, jeŜeli dotrze bez przeszkód, będzie czas na lizanie ran i obmyślanie, co dalej, dopiero wtedy. Samolot przebił się przez pułap chmur w jaskrawy blask słońca. Po obu stronach, jak okiem sięgnąć, chmury leŜały białe i zbite, niby krajobraz podbiegunowy. Pascoe odchylił głowę, znuŜony, bezsilny. Zastanawiał się, czy zwrócą się do Vicky. Formalnie biorąc była dalej jego Ŝoną. Czy policja będzie ją wypytywać, co jej zdaniem mogło być powodem jego czynu - wypytywać na przykład, dokąd mógłby się udać. Przypuszczał, Ŝe tak. No cóŜ, nie jedzie do Ŝadnego z miejsc,

gdzie kiedyś byli razem, ani do ParyŜa, ani do San Sebastian, ani na Costa Brava. A jeśli ją spytają, dlaczego to zrobił, co na to odpowie? WciąŜ na nowo myślał o niej, o tym, jak się zachowa; te pytania dręczyły go bez przerwy. Wiadomość nią wstrząśnie, chociaŜ bestia jest twarda. "Rozumiemy, Ŝe pani Ŝyje w separacji z panem Pascoe, ale bylibyśmy bardzo wdzięczni, gdyby nam pani zechciała pomóc w jakikolwiek sposób. Czy pan Pascoe był moŜe w trudnej sytuacji finansowej? A moŜe grał? Pił? Czy w grę wchodzi moŜe inna kobieta?... Czy nie wspominał kiedy, choćby całkiem mimochodem, Ŝe chciałby wziąć pieniądze banku?" MoŜe policja będzie pytać, a moŜe Rogers z Wydziału Kontroli. Obojętne kto, od niej nigdy się nie dowiedzą prawdy. I to nie dlatego, Ŝe brak jej odwagi, by przyznać się, Ŝe jest główną przyczyną, wspólniczką przed dokonaniem przestępstwa. Odwagi jej nie brakło. Ale miała teŜ maszynę do liczenia zamiast serca i głębię uczuć nie większą niŜ taka z rogu. Gdzieś w tej próŜnej duszyczce zrodzi się moŜe

przypuszczenie, Ŝe on pewno chciał się wykazać, Ŝe wreszcie zareagował na jej przycinki, wymówki i szyderstwa. Ale nie przyszłoby jej do głowy, Ŝe aŜ tak straszne i tak przewrotne mogą być skutki rozpaczy, przeraŜenia i Ŝalu. Ona była po prostu zupełnie inna. Kiedyś na jego: "Kocham cię, Vicky", mruknęła pogardliwie: "Chciałeś powiedzieć, Ŝe mnie potrzebujesz. Potrzebna ci jest obecność kobiety i akurat ja się napatoczyłam". Ale juŜ nie, wcale nie. Miłość stała się tylko plugawym słowem. TAk naprawdę to była dziwką. W zamian za harmonię w łóŜku oczekiwała zapłaty: trzy lub cztery razy na tydzień wieczór w lokalu, huczne, wesołe weekendy. Za tysiąc czterysta funtów

rocznie to nie było moŜliwe. "Więc zrób coś, Ŝeby było moŜliwe! Zrób coś, Tony! Poszukaj jakiejś lepszej pracy, na miłość boską!" No, i w końcu znalazła sobie innego. W goryczy, jakby chciał przepędzić wspomnienia, Pascoe zamknął oczy i pogrąŜył się w ciemność. Tak łatwo zwalać winę na kogoś; a litowanie się nad sobą jest rzeczą niebezpieczną i demoralizującą. Ale przecieŜ musiał być jakiś powód, a tych kilka jałowych miesięcy przyczyniło się widać do tego, Ŝe wczorajszy dzień stał się faktem. Dziewięć tysięcy funtów... A więc zdobył się na hazardową grę: uderzyła go nagle ironia tej sytuacji, bo przypomniał sobie te ich nie kończące się kłótnie o pieniądze - ale tym razem hazard nie był ani jej na złość, ani dla wykazania, Ŝe potrafi się na coś takiego zdobyć. Nie, nie będzie mogła pochwalić się, Ŝe jest powodem. A przecieŜ mimo wszystko, to było przez nią. Bo przez nią coś się w nim popsuło, osłabiło jego wolę, popchnęło do

szaleństwa. Zapomniał, Ŝe po drodze mają lądowanie w Lourdes. Przypomniało mu dopiero oznajmienie pilota, z jaką szybkością lecą i kiedy przypuszczalnie będą lądować. W dodatku jakby dla podkreślenia słów pilota, jeden z księŜy wśród pasaŜerów siedzących bardziej z tyłu zaintonował róŜaniec. Kilkanaście głosów jęło odmawiać modlitwę. Kobieta siedząca obok Pascoe'a przyłączyła się do nich, przesuwając palcami po wyciągniętych z torebki bursztynowych paciorkach nanizanych na srebrny łańcuszek. Choć przybity własnymi obawami, poczuł natychmiast skurcz zakłopotania, trochę tak, jakby podsłuchiwał. Ale po chwili mu przeszło. Prawdę mówiąc, sama monotonia tego mruczanego

niby_dialogu wywierała przedziwnie kojący skutek. Od wczorajszego popołudnia snuły mu się po głowie jakieś własne błagalne litanie, pojął, co to znaczy mieć nadzieję. Wpatrywał się przez okno w krąŜek światła złapany przez niewidoczne śmigło - poprzez dziury w chmurach dostrzegał smugi brązu i zieleni gdzieś daleko w dole. Londyn zaczął mu się wydawać taki daleki, ale przecieŜ sama odległość nie oznaczała jeszcze bezpieczeństwa: nie Ŝywił takich złudzeń. Przed sobą miał jak zwykle mapę połączeń lotniczych, więc zaczął się jej przyglądać, kierując wzrok od Barcelony dalej w stronę Malagii, Gibraltaru i Tangeru. Na południe. Musi to być południe. Ojcze nasz... Zdrowaś Maryjo... Chwała Ojcu... Nie potrafiłby się modlić, choćby nawet próbował, ale poczucie winy tkwiło w nim głęboko i Ŝałował tego, co zrobił Lambowi.

- "Jesteś taki cholernie miękki - powiedziała mu kiedyś Vicky. No i do czego cię doprowadzi to, Ŝe masz sumienie?" Do diabła z tym wszystkim. Coś się mogło załamać nie niszcząc całej reszty. Impuls nie rządzi człowiekiem wiecznie, nawet jeŜeli jego konsekwencje trwają. Dziesiąta pięćdziesiąt. Są w powietrzu od przeszło godziny, a tam w Zachodnio_Centralnym musi juŜ być lepsza chryja. Wycieczka do Lourdes skończyła odmawianie modlitwy. Sąsiadka pochwyciła jego spojrzenie i uśMiechnęła się troszkę nieśmiało chowając z powrotem róŜaniec. Pascoe znowu zajął się paszportem, teraz juŜ otwarcie, wbijając sobie w pamięć szczegóły, podczas gdy wypełniał kartę statystyczną. Nabazgrany podpis Bartholomewa zdawał się niezbyt trudny do podrobienia, ale zostawił to na później. Miejsce urodzenia: Bristol.

Data: 31 grudnia 1926. Dyrektor spółki. Adres? Paszport nie mógł mu w tym dopomóc, wobec tego wymyślił sobie całkiem prosty: The Green, Kingston, Surrey... Przez ostatnie dwa lata, nie licząc jednej jedynej podróŜy do Kopenhagi, Bartholomew wyjeŜdŜał tylko do Szwajcarii i Włoch. Zegarki? Zabawki? Wino? - Chyba nie. Wysokość sum wywoŜonych na podstawie formularzy T wyraźnie wskazywała, Ŝe jest eksporterem. Maszyny? Tekstylia? Trudno zgadnąć. Metale kolorowe? Pascoe zmarszczył się. Do wypełnienia tej karty nie było mu to potrzebne, ale później, kto wie. A jak się juŜ na coś zdecyduje, będzie się musiał tego trzymać i musi to brzmieć przekonywająco. Właśnie zmieniał skórę jak wąŜ. Anthony Pascoe był prawie martwy. Prawie, lecz niezupełnie: ten, w którego się przemieniał, był wciąŜ jeszcze w sytuacji chwiejnej i

niebezpiecznej. Mieli przylecieć do Barcelony parę minut po drugiej. O pół do pierwszej lądowali w Lourdes, wpierw pokręciwszy się nad zboczami z tarasów i krętymi białymi drogami pomiędzy rzędami topoli, zatoczyli szerokie koło, podeszli do lądowania i wreszcie zadudnili na pasie startowym. Siedząca obok kobieta powiedziała: - Do widzenia. Przyjemnej dalszej podróŜy. - Od początku lotu odezwała się dopiero drugi raz. - Dziękuję - odpowiedział i patrzył, jak odchodziła z resztą wycieczki. Zaraz po otwarciu drzwi upał wtargnął do samolotu. Zabudowania lotniska jakby drgały lekko, rozbrzmiewały obce głosy. Pascoe przysłonił oczy, by odciąć się od rozŜarzonego światła, podczas gdy pasaŜerów, którzy wysiedli, prowadzono do czekającego autobusu. Mnie takŜe potrzebny jest cud, plątała się po głowie uporczywa myśl.

Dwadzieścia minut później, znowu nabrawszy szybkości na pasie startowym, wzbili się ostro w jasne, wyblakłe niebo. Prawie wcale nie było na nim chmur, nad ziemią tworzyła się mgiełka. Nawet nie zobaczył samego Lourdes, a Pireneje zjawiły się pod nim prędzej, niŜ się spodziewał, poszarpane, niebieskobrązowe, ze szczytami przybranymi śniegiem, przesuwające się w ramie okienka wyraźnie i nieprzerwanie. Lunch podano im juŜ wcześniej. Teraz kupił papierosów i napił się piwa, płacąc w irlandzkiej walucie, ale resztę prosił w pesetach. Parę razy Viscount nieprzyjemnie szarpnął. Ale nie to powodowało jego złe samopoczucie; Ŝył z nim juŜ prawie całą dobę, ale teraz, kiedy zaczął sobie wyobraŜać, co go czeka, pogłębiło się jeszcze trochę. Tyle juŜ zaryzykował,

przez tyle przebrnął, Ŝe to wraŜenie nierealności powinno juŜ było zniknąć. A przecieŜ chwilami, na moment czy dwa, wracało i przeszywało go do głębi, tępe i ogłuszające jak nagła Ŝałość. Pod nimi była teraz Hiszpania - w kolorze lwiej sierści, ospowata, naleŜąca do jakiegoś odmiennego kontynentu. Beznamiętnie patrzył poza prawe skrzydło i widział, jak brązowe masy górskie stopniowo róŜnicują się: oliwkowe smugi ciągną się tam, gdzie wąwozy, szarawe punkciki - gdzie stłoczone wioski. Była za kwadrans druga, a jemu zdało się nagle, Ŝe chyba zawsze swoje Ŝycie odmierzał tak dokładnie, świadomy kaŜdej minuty, liczący godziny. Ze zdenerwowania ziewnął, przeciągnął się, wsadził mapkę lotu do kieszeni, jeszcze raz jak skąpiec liczący to, co ma sprawdził dokumenty: paszport, bilet, kwit bagaŜowy. Dobrze zresztą, Ŝe sprawdził, bo przy tej okazji z ostrym skurczem przeraŜenia zobaczył, Ŝe nie

podpisał karty statystycznej. Natychmiast wstał, przeszedł na tył samolotu i zamknął się w toalecie; usiadł i na wewnętrznej stronie opakowania papierosów ćwiczył podpis tak długo, aŜ uznał, Ŝe moŜe byyć. Wtedy podpisał: niewyraźne E. D., potem duŜe śmiałe B i rozmazany zakrętas. Rezulat był zdumiewająco podobny; podniosło go to na duchu. Ale dreszcz znowu przeszedł mu po krzyŜu na myśl o tym, jak beznadziejnie by wpadł, gdyby musiał dokończyć wypełnienia tej karty pod okiem jakiegoś urzędnika. Edward Douglas Bartholomew, obywatel brytyjski, dyrektor spółki, urodzony w Bristolu, 31 grudnia 1926. Adres: The Green, Kingston, Surrey. Wrócił na miejsce. Pozostało mu juŜ tylko czekanie i starał

się je spokojnie przetrzymać. Byli zdaje się trochę przed czasem. - Prosimy o zapięcie pasów. Resztę plastykowych tacek i kubków wynoszono szybko. Proszę nie palić. Gwałtownie wytracali wysokość i Pascoe czuł to w uszach. Koła dotknęły ziemi i cały horyzont zatoczył się jak pijany, kiedy Viscount skręcił, by podkołować pod dworzec lotniczy. Prawie na miejscu... Nie wiadomo dlaczego, Pascoe poczuł nagle, Ŝe wszystko będzie dobrze. Po sekundzie to wraŜenie minęło, zanim jeszcze byli na ziemi, a w chwili gdy dokołowali na miejsce i motory ucichły, był znowu pełen napięcia jak przedtem. Kiedy wyłonił się z drzwi samolotu, słońce wprost go uderzyło. Nim zdąŜył zrobić parę kroków, ktoś połoŜył mu rękę na ramieniu. Szarpnął się jak ukłuty. - Se~nor O'Connor? - spytał mały człowieczek o niebieskawych policzkach i z kamerą w ręce. Czy to se~nor O'Connor? Wstrząśnięty Pascoe zaprzeczył głową i przeszedł obok, cały zlany zimnym potem. Ale to nie

był jeszcze koniec udręki. W chłodnej i stosunkowo ciemnej hali dla przylatujących stanął z paszportem w ręce na końcu wolno posuwającej się kolejki do bariery i rozpaczliwie usiłował wyglądać spokojnie. Ta tortura trwała tylko kilka minut, ale jemu wydawała się niewymownie długa, za to szybki znudzony ruch, jakim go przepuszczono, sam w sobie był wynagrodzeniem za wszystko. Stempel "Entrada" znalazł się w paszporcie, a kartę statystyczną wyjęto tak prędko, Ŝe prawie nie zauwaŜył. Urzędnik wyglądający, jakby chronicznie cierpiał na Ŝołądek, wcale ich nie porównywał, a na Pascoe'a nawet nie spojrzał. JuŜ prawie chciał odetchnąć z ulgą i nowo odzyskaną pewnością

siebie, ale przecieŜ na to było jeszcze o wiele za wcześnie. Pascoe zapalił papierosa stojąc przy celnikach, znowu cały drŜący, a kaŜda minuta oczekiwania zmniejszała w nim wiarę w dzieło własnych rąk. Ponadto panowanie nad mięśniami twarzy nigdy nie było jego mocną stroną. Wreszcie kilku chudych bagaŜowych zaczęło zwalać pierszą porcję walizek: swojej wśród nich nie dostrzegł, ale zdrętwiał widząc, jak bezceremonialnie rzucają poszczególne sztuki. Jakieś pudło do kapeluszy z czerwonej imitacji skóry trzasnęło rozdarte i wszystko się z niego posypało; natychmiast nadbiegła młoda dziewczyna ze zmartwionym: "A niech to..." Kiedy pojawiła się szara walizka, rzucono ją z wózka tak samo niedbale jak inne; spadła na bok, a jego wyobraźnia podsuwała mu widok, jaki ujrzy, jeśli kaŜą mu ją otworzyć. POdniósł ją delikatnie i stanął koło innych pasaŜerów czekających potulnie przy ławie jak krowy przy Ŝłobach. NajbliŜszy celnik właśnie załatwiał parę stojącą tuŜ obok. Smagły, o oczach jak paciorki, szybko zwrócił się do Pascoe'a:

- Jedna? - spytał opierając brudny palec wskazujący na walizce. - Tak. Si, si. Nie moŜna było nie zrozumieć jego gestu. - Proszę. Z uczuciem, jakby się zapadał pod ziemię, skinął głową. Ale podczas gdy nie mógł sobie dać rady z kluczem, celnik zwrócił się do następnej osoby, a to dało mu sposobność, by otworzyć i wsunąć rękę w głąb, dla sprawdzenia poprzez ciasne warstwy bielizny, czy fałszywe dno nie przesunęło się przypadkiem. O ile mógł stwierdzić, nie, nie miał jednak dość czasu, Ŝeby się

upewnić. ZajeŜdŜając mocno czosnkiem celnik zwrócił się znowu do niego: - Coś do oclenia, se~nor? - Nie. - Pascoe ledwie zdołał się zumusić do podniesienia wieka walizki. Potem zdał sobie nagle sprawę, Ŝe mówi łamaną hiszpańszczyzną: - Sto papierosów. - Pudło firmowe Benson and Hedges trzymał pod pachą i uznał, Ŝe warto na nie zwrócić uwagę celnika. - Przepraszam. Mam sto papierosów. - Nic więcej? - Nie. Nada. W stanie jakiegoś przeraŜającego zafascynowania przyglądał się, jak celnik wsadza rękę pomiędzy ubrania i przesuwa wzdłuŜ boków. Wnętrze walizki wydawało się niewiarygodnie płytkie i nagle w przypływie przeraŜenia wyraźnie zobaczył z boku miejsce styku. Ale zdołał jakoś zachować spokój. - Bueno, se~nor, gratias. Walizka została zaznaczona, był wolny. Nagle było po wszystkim. Zatrzasnął zamki i przekręcił kluczyk. Ruszył w stronę jasnego prostokąta drzwi wyjściowych, wreszcie pozbywszy się strachu; jego krok był coraz lŜejszy, kiedy mijał obracające

się wentylatory i wychodził na świeŜe powietrze. Na zewnątrz raptem zaczął szczękać zębami - nastąpiła reakcja. Przyszłość stała się nagle czymś trwałym, juŜ nie czuł przed sobą klęski. Ciągle była teraz... Jeszcze... dopiero - niedziela. Londyn był oddalony o tysiące mil, a on miał cztery dni, całe cztery dni na rozegranie swojej partii. Rozdział piąty Nie mógł pojąć, co właściwie robi wpatrując się tak

intensywnie w niebieskie i szafranowe wzgórza poza parkingiem, na którym w upale czekały autokary wycieczkowe. Wydawało mu się, Ŝe wyłania się z jakiegoś lepkiego koszmaru sennego. POdświadomie liczył chyba na parę godzin zupełnego relaksu i na moŜliwość rozpatrzenia się w sytuacji i przygotowania do czwartku, by uniknąć sieci, która po tym dniu zostanie niewątpliwie zarzucona. Był tak zmęczony, Ŝe juŜ mógłby połoŜyć się spać. Chciałby trochę odpocząć, ale mimo tej chwilowej słabości wiedział, Ŝe sen byłby szaleństtwem. Wszyscy inni pasaŜerowie mieli jakiś cel, wszyscy dokądś spieszyli, taksówki ruszały, przewodnicy z biur podróŜy z trudem zaganiali swoich cudzoziemców. Przyglądał im się zbity z tropu tym, Ŝe nic konkretnego nie przychodzi mu na myśl. "Witaj w Barcelonie" przeczytał. - "Zamieszkaj w Hotelu International". Ale nie miał zamiaru jechać do miasta. Barcelonę znał, a miejsce znane oznaczało niebezpieczeństwo. A zresztą powinien jechać dalej, zanim dzień się skończy, więc po co zawracać sobie głowę. ¯ eby zabić czas? Nigdy nie uwaŜał Barcelony za coś więcej niŜ miejsce przesiadki. (Nigdy? Mój BoŜe! Dwadzieścia cztery

godziny, mniej nawet, a on juŜ myśli kategoriami "nigdy".) Niepokój zmusił go do działania. Zawrócił na pięcie i wszedł z powrotem do środka. Zaczął czytać rozkład lotów krajowych: Madryt, Walencja, Malaga, Palma de Mallorca... Na Madrycie mu nie zaleŜało, a wyspy mogły się stać pułapką bez wyjścia. O czwartej odlatuje samolot do Malagi. Bez paszportu, bez celników. O pół do siódmej byłby juŜ znowu o jeden krok bliŜej miejsca, w którym trzeba będzie zniknąć. Za

wcześnie jeszcze na myślenie o granicach, ale Malaga leŜy we właściwym kierunku. Na południu. Zawracać byłoby równie głupio, jak tkwić w miejscu. Niespokojnie próbował zdecydować się, a zarazem wolał jeszcze nie przesądzać niczego ostatecznie. Nie moŜe uciekać przez resztę Ŝycia. Gdzieś, kiedyś będzie musiał się zatrzymać, ale tak wiele zaleŜało od tego, dokąd teraz się uda, Ŝe był pełen wahania. Dziwne, ale łatwiej mu to przychodziło, kiedy napięcie było wielkie i kiedy prawie nie miał wyboru. Sprawdził, która godzina: Minęła juŜ za kwadrans trzecia, więc jeŜeli miał dokądś jechać, to najwyŜszy czas coś robić. - MoŜe pan kupi zegarek, se~nor? Albo pióro Parkera? Ten syczący głos i mina obwiesia podziałały jak ostroga. Pascoe potrząsnął głową i odszedł od tablicy lotów. Jeszcze przez parę kroków był napastowany, ale najwaŜniejsze, Ŝe musiał się ruszyć z miejsca. Z walizką w ręce zabrał się do szukania, gdzie sprzedają bilety. - Do Malagi? Dzisiaj? Samolot Iberii, lot sześćset pięćdziesiąt dwa nastąpi za godzinę. Tak, są miejsca. Dziewczyna, do której się zwrócił, prawie od razu przeszła na angielski, jakby jego ciemne ubranie i krawat w paski były

wystarczającymi dowodami. Ale chwileczkę, jeszcze wolałaby sprawdzić... Pascoe oparł się o blat, stosunkowo spokojny; tu było inaczej niŜ poprzednio. Tak, potwierdziła dziewczyna swoim amerykańskim akcentem, wszystko w porządku. Tylko do Malagi czy bilet powrotny? Tylko do Malagi. A nazwisko? - Bartholomew - odpowiedział. Jego wargi bez zająknienia wymawiały dobrze wbite w głowę kłamstwo. Peset mu wystarczyło,

nie musiał sięgać do walizki. Kiedy tylko wziął bilet i oddał bagaŜ na wagę, poszedł do najbliŜszego sklepu po ciemne okulary. Potem znalazł bar i postanowił czekać tam, na wysokim stołku sącząc przydymiony w smaku koniak. Osamotnienie mógł znieść, ale nie naleŜało trzymać się stale z dala od ludzi. Miał przed sobą cztery dni, w czasie których nie potrzebował się lękać ani obserwacji, ani nagłego rozpoznania; cztery dni i dziewięć tysięcy funtów. Ale juŜ wkrótce trzeba zacząć napomykać coś ukradkiem, szukać okazji do wynurzeń. A to będzie dla niego trudniejsze niŜ wszystko, co było dotąd. Dopiero teraz, kiedy nie wisiało nad nim Ŝadne natychmiastowe, konkretne niebezpieczeństwo, zaczynał rozumieć, Ŝe zamiast w okres spokoju, wchodzi oto w nowe, złowieszcze stadium niepewności. Jakieś brzuchate indywiduum spalone na raka zwróciło jego uwagę, oparłszy się o bar tuŜ obok. - JuŜ po wszystkim czy dopiero początek? - Początek. - Pascoe czuł się, jakby miał na szyi tabliczkę obwieszczającą wszem i wobec jego narodowość. Ale wydawał się sobie dość bezpieczny śmieszne, pomogły w tym okulary. - Szczęściarz z pana. Ja będę o dziewiątej w Manchesterze. Niezły przeskok, co? - Manchester nie jest taki zły.

- Pan Ŝartuje! To ma i swoje minusy, takie podróŜowanie samolotem. Pięć godzin wszystkiego. Trudno gdzieś uciec. JeŜeli pan rozumie, co mam na myśli. świat się robi cholernie mały. ¯ eby nie pogoda, moŜna by równie dobrze siedzieć w Scarborough czy Torquay. - Napije się pan? - Nie, dziękuję. - A pan dokąd?

- Do Malagi. - £adnie tam. Bardzo ładnie. Zapowiedź lotu wybawiła Pascoe.a od dalszej rozmowy. Jak długo tak będzie, zastanawiał się: obcy ludzie, ostroŜność, podejrzany sens przypadkowych słów. Wzbili się w powietrze punktualnie, mając trzy czwarte kompletu pasaŜerów na pokładzie. Pascoe jeden z pierwszych znalazł się wewnątrz D$c_4 i nikt nie zajął sąsiedniego miejsca na dwuosobowym siedzeniu w tyle samolotu. Upał był potworny i znowu poczuł ogarniające go zmęczenie. Malaga - no niech będzie. Dość juŜ decyzji na jeden dzień. Spod półprzymkniętych powiek patrzył, jak lotnisko ucieka i rozpływa się w tyle; dostrzegł morze i Ŝółtawą, szeroko rozpostartą, pokrajaną ulicami Barcelonę. Kiedy w chwilę potem zasnął, zduszony ryk silników dalej brzmiał mu w uszach. Ale nie był to głęboki sen, podświadomie myśli jego podąŜały ku czemuś, o czym starał się nie myśleć, i od czasu do czasu wzdragał się cały jak śpiący pies. Raz nawet, nie wiedząc o tym, mruknął szorstko: "Nie... Nie!" Dopiero zgrzytnięcie czyichś słów w głośniku sprawiło, Ŝe się w końcu ocknął. Nie był jeszcze tak zupełnie rozbudzony i tylko ostatnich kilka wyrazów doszło do jego świadomości: "...panie i panowie... za co przepraszamy". Niemrawo przetłumaczył je sobie. Spojrzawszy ku przodowi, zauwaŜył ogólne poruszenie wśród

pasaŜerów, a takŜe doleciał do niego szum zdziwionych rozmów. Wielu pasaŜerów równocześnie próbowało dowiedzieć się czegoś od stewardesy. Przepraszamy? Za co przepraszają? Pascoe wychylił się poprzez przejście i dotknął ramienia jakiejś kobiety. - Co się stało? Nie przyszło mu do głowy, Ŝe

tamta nie rozumie po angielsku, więc jej wzruszenie ramion uznał za taką samą nieświadomość jak jego własna. Ale wtedy właśnie powiedziała: - Walencja. - Valencia? - Si, si, Valencia. - wskazała w dół, na podłogę samolotu. - Czemu? Porque? Potok pytań ze strony jej towarzysza zmusił kobietę do odwrócenia się w drugą stronę. Pascoe pozostał w tej samej pozycji na brzegu fotela; wraz z powracającą świadomością ogarnęło go przeraŜenie. Parę rzędów przed nim stał jakiś człowiek o gładko przylizanych włosach i gwałtownie gestykulował, nie wiadomo właściwie do kogo. Pascoe spojrzał na zegarek. Za pięć piąta. Najwyraźniej mają lądować w Walencji. Ale dlaczego? Rodząca się panika potrafiła wciąŜ jeszcze przytłumić w nim zdolność rozumowania. Podniecony podniósł się z miejsca i przeszedłszy do najbliŜszej stewardesy przerwał jej wyjaśnienia skierowane do trojga czy czworga innych pasaŜerów. Nie dała mu nawet skończyć. bez drgnienia oka zatrajkotała: - Kapitan zdecydował, Ŝe trzeba lądować w Walencji. Jeden z silników traci moc. Nie ma powodu do niepokoju. To tylko przezorność, nic więcej. Odlecimy do Malagi zaraz, jak tylko usuniemy tę awarię. - le odgadując uczucia powodujące zmianę wyrazu jego twarzy, dodała: - Zapewniam pana, nie ma powodu do niepokoju. Pascoe skinął głową i wrócił

na swoje miejsce. - Co to znaczy "zaraz"? pytał jakiś angielski rozdraŜniony głos, ale odpowiedzi stewardesy Pascoe juŜ nie dosłyszał. Spojrzał przez okno. Byli niŜej, niŜ przypuszczał,

ale nic nie zdradzało jakichś kłopotów z motorem. Na wschodzie morze falowało głębokim, rozleniwionym granatem, a po drugiej stronie, przedziwnie maleńkie, rozpościerały się niewyraźne pasma wzgórz, lśniąca pętla rzeki. Smugi koloru jawiły się tam, gdzie wzdłuŜ brzegu płaską, czerwonawą ziemię poddano uprawie. Niewiele miał czasu, Ŝeby się niepokoić groŜącym opóźnieniem, ale kiedy juŜ wiedział, co spowodowało zmianę kursu, przestało go to specjalnie denerwować. Godzina czy coś około tego - to juŜ nie miało znaczenia. Tak czy owak, jego plany na dzisiaj ograniczały się do pokoju hotelowego. Zabłysły światełka ostrzegawcze, wszyscy zapięli pasy. Przedmieścia Walencji bokiem wsunęły im się w pole widzenia, niby sepiowy plan miasta, nad którym Dakota skosem zatoczyła dwukrotnie koło; prawdopodobnie pilot czekał na wiadomość, Ŝe pasy startowe są wolne. Potem schodzili juŜ w dół z wypuszczonym podwoziem i otwartymi klapami, ze zmniejszoną prędkością, coraz bardziej płasko, aŜ ostry, czarny cień samolotu pędził po wstędze betonu, by zlać się wreszcie w jedno z maszyną. - AleŜ to cholerny nonsens zabrzmiało w ciszy czyjeś burknięcie, gdy samolot toczył się coraz wolniej, aŜ motory ucichły. - Będziemy tu tkwili do północy, zapamiętajcie moje słowa. Pascoe nie zauwaŜył, kto to powiedział. NałoŜył okulary i skręcił ku drzwiom; w pierwszym

momencie szarpnął się w tył pod wpływem przytłaczającego cięŜaru upału, potem ruszył wolno w rozpraŜonym, śmierdzącym olejami powietrzu ku klimatyzowanemu chłodowi hali przylotowej, dokąd

wszystkich kierowano. Część pasaŜerów siedziała, inni, bardziej optymistyczni, stali. Były tam skórą kryte fotele i kanapy, podłoga z płyt ułoŜonych w szachownice, oprawione afisze na ścianach pomiędzy pastelowymi zasłonami, fikusy w mosięŜnych misach. Stojący skupili się w luźną grupę: spoceni, wachlujący się kapeluszami, obwieszeni kamerami Niemcy, kilku chłodnych jasnowłosych Skandynawów, Brytyjczycy, łatwi do rozpoznania dzięki tweedom i obrzydliwym kwiecistym sukniom, i sądząc po wymowie pochodzący od Glasgow aŜ po zachodnią część wyspy, jeden czy dwóch Amerykanów. Ci, którzy zdecydowali się siąść, byli w większości Hiszpanami. Nawet najgwałtowniejsi z nich woleli dać odpoczynek nogom, jak gdyby dobrze wiedzieli, Ŝe wyjaśnienia i obietnice nic nie znaczą. Jakiś nieskazitelny urzędnik pojawił się, przedstawił i uraczył ich kilkoma rozbrajającymi słowami: - Zaledwie kilka minut będą państwo musieli poczekać. Właśnie dano nam znać, Ŝe uszkodzenie jest niewielkie. Za chwilę podadzą państwu coś do picia, oczywiście bezpłatnie, se~noras y se~nores. - Lekki ukłon, uśmiech z kości słoniowej i juŜ go nie było. Paru kelnerów pojawiło się tak szybko jak pomocnicy magika. Z niewidocznych głośników płynęła muzyka. Pascoe trzymał się z boku, palił, pił piwo. Myśli zawiłe i poplątane snuły mu się po głowie. "Z dobrą prezencją, taktowny, kompetentny i pod kaŜdym względem godny zaufania" - kiedyś przypadkiem natknął się na poufną opinię dyrektora o swojej osobie. A potem

przypominał sobie kogoś innego sprzed lat - Dunne'a, Jimmy'ego Dunne'a - kto ulotnił się wraz z iluś tam tysiącami funtów. Było

to w Hampton nad TAmizą, a Goldsmith, dyrektor oddziału, powtarzał tylko raz po raz, zupełnie jak w gorączce: - Po prostu nie mogę pojąć. On był taki solidny. Dunne próbował zatrzeć ślady zostawiając na promie przez La Manche poŜegnalny list, Ŝe popełnia samobójstwo, i trochę rzeczy, ale policja sprowadziła go w końcu z powrotem z Austrii czy skądś tam... Londyn mógł zniknąć, niestety wyobraźnię Pascoe'a wypełniały coraz to inne obrazki. On takŜe jest amatorem. Dublin, Walencja, czas zatracił kształty. Miał dzisiaj po południu umyć auto... Przez jakiś kwadrans kaŜdy z pasaŜerów okazywał rozsądną, a nawet pogodną cierpliwość. Z brytyjskiej grupy ktoś kpiąco wykrzyknął: "Ma~nana, Ma~nana!", jakaś kobieta łykająca samogłoski. Jeden z Niemców parę razy pstryknął z fleszem swoją grupę. Wszyscy wykrzywiali się kwaśno, specjalnie do albumu, z kciukami skierowanymi ku ziemi. - Czy pan z wycieczki "Sunsol"? - spytał ktoś Pascoe'a. O pół do szóstej cała sześćdziesiątka czy siedemdziesiątka jeszcze tam tkwiła. Sala była dla nich za mała, więc wentylatory warczały prawie bez skutku. Urzędnik lotniska wrócił i oznajmił im, Ŝe juŜ niedługo wyruszą w dalszą drogę, ale jego ciemna chuda twarz była wyraźnie zgnębiona. Wyszedł zresztą w takim tempie, jakby się bał wszelkich pytań. - Co to za tuman powiedział, Ŝe lepiej podróŜować w pełni nadziei, aniŜeli przybyć na miejsce? - Pascoe rozpoznał ten sam głos, który juŜ słyszał przed samym odlotem: akcent londyńskiego przedmieścia z lekkim nalotem ogłady - a teraz

rozpoznał takŜe mówiącego: Szare spodnie, sportowe półbuty,

sportowy blezer z jakimś herbem na kieszeni, rudawe wąsy. Razem z nim była kobieta, to ona przedtem mówiła "Ma~nana". Tylko parę osób roześmiało się po jego słowach. Kelnerzy zjawiali się i znikali, ich nakrochmalone marynarki zupełnie juŜ zmiękły. Dziesięć przed szóstą zniecierpliwienie przewaŜało nad dobrodusznością. Kiedy urzędnik pokazał się znowu, natychmiast oblegli go ci najbardziej zdenerwowani. - Bardzo mi przykro, bardzo mi przykro - bez końca wymachiwał rękoma - ale okazało się, Ŝe naprawa potrwa dłuŜej, niŜ mechanicy początkowo przypuszczali. - Rozległy się westchnienia, jęki, ironiczne wiwaty trójki wyglądającej na studentów. Jakiś poirytowany Amerykanin wykrzyknął: - No właśnie! Ale ja bym chciał się dowiedzieć, wszyscy byśmy chcieli, kiedy to moŜe być skończone? Ja mam waŜne, terminowe sprawy. - Se~nor, robimy, co w naszej mocy. To pech, przyznaję, ale, za przeproszeniem, zwłoka nie przekracza jeszcze godziny... Z drugiej strony zaatakował go huraganowy ogień gniewnej hiszpańszczyzny. Ponad głowami innych męŜczyzna w sportowym blezerze próbował poklepać go po ramieniu. Jakieś dziecko zaczęło beczeć. Po tej samej stronie sali, co Pascoe, jeden z członków wycieczki "Sunsol" pokazywał swój bilet parze nic nie rozumiejących Niemców. - Powinien być z nami przewodnik - mówił, wymawiając słowa wolno, jakby niepewny ich inteligencji. - To by nas chroniło przed czymś podobnym. - Czemu nie dadzą innego samolotu? - zawołał ktoś inny. Przepraszający urzędnik z trudem przedarł się ku bezpiecznej przystani: drzwiom z

napisem "Privado". Pascoe stał bez ruchu, zdziwiony własnym spokojem. - Coś wspaniałego, no nie? warknął z wściekłością pasaŜer w blezerze zwracając się do Pascoe'a, bo on akurat był najbliŜej. Coś cholernie wspaniałego, powiadam. Oni to wiedzieli od początku. No, bo czemu od razu wygonili nas z samolotu? - grzmiał tak i odszedł nie czekając odpowiedzi, a Ŝona powitała go słowami: - I co o tym myślisz, Gord? Pascoe otarł pot z twarzy i karku, koszula kleiła mu się do ciała. Czy Lamb powie Mercerowi: "No tak, Ŝona od niego odeszła. Tym moŜna to pewnie wytłumaczyć". Czy będą szukać rozwiązania tej zagadki, wypytywać jeden drugiego, podczas gdy gdzie indziej policyjne dalekopisy wystukiwać zaczną rysopis poszukiwanego? Ruszył z miejsca gnany niepokojem... Nie mógł wytrwać dłuŜej w Ŝadnym nastroju. Jeden z kuszących plakatów na ścianie przedstawiał Granadę, drugi Rondę. TAkie miejsca nie nadawały się dla niego. Niepewność wróciła znowu, drąŜyła go do środka. Było juŜ po szóstej, studenci zaczęli klaskać, cicho nucąc piosenkę: "Och, czemuŜ czekamy". Amerykanin próbował dowiedztieć się, jak moŜna by zatelegrafować. Tylko Skandynawowie wyglądali na niezbyt przejętych. Na dworze cienie zaczęły się wydłuŜać. ¯ ar słoneczny trochę się zmniejszył. Jakaś Caravelle ze znakiem Air France nadleciała z wyciem i wyzbywała się właśnie swego ładunku. Paru mechaników przeszło przez płytę i znikło za sąsiednim budynkiem. D$c_4 było niewidoczne. Niemrawy urzędnik nadal był jedynym łącznikiem, ale najwyraźniej wolał się nie pokazywać, póki nie będzie mógł

przynieść jakichś bardziej pocieszających wiadomości. O szóstej piętnaście przerwano muzykę; wpierw po hiszpańsku, potem po angielsku cichy męski głos oznajmił: - Panie i panowie, przedłuŜającym się opóźnieniem i niewygodą jesteśmy wysoce zmartwieni. Z powodu nieoczekiwanych trudności nie będzie moŜliwe kontynuowanie naszego lotu wcześniej niŜ o godzinie siódmej. Dlatego teŜ chcemy państwa przenieść do bardziej odpowiedniego... Tłumaczenie zagłuszył chóralny jęk. - To znaczy najwcześniej o ósmej - zasępiła się dziewczyna w róŜowej sukni. Cała poczekalnia szumiała rozczarowaniem i niezadowoleniem - zawód połączył wszystkich. Tylko kelnerzy pozostali obojętni. Normalnie Pascoe piekliłby się pewnie tak samo Ŝarliwie jak oni, ale w tej sytuacji pochmurny obrócił się do okna, dalej zachowując swoją anonimowość. Mucha bzycząc obijała się o szybę. Za jego plecami Amerykanin proponował, Ŝeby wyłonić delegację, która by się wywiedziała dokładnie, jak wygląda sytuacja. "Dobra myśl" ktoś przytaknął gardłowo. Wtem, całkiem blisko, tak blisko i tak niespodziewanie, Ŝe Pascoe aŜ drgnął, zabrzmiało: - Czy pan nie Anglik przypadkiem? Odwróciwszy się gwałtownie zobaczył, Ŝe to ten w blezerze. - I owszem. - No i co pan na ten bałagan? Pascoe wzruszył ramionami. - Pech. - Potrafiłbym to dosadniej określić. Dokąd się pan wybiera? Do samej Malagi? Wolał być ostroŜny. - Nie, lecę zaraz dalej. - Dziś wieczór? - Prawdopodobnie.

- Niech pan posłucha - zaczął tamten, pocierając brodę. Wygląda, Ŝe będziemy tutaj jeszcze parę godzin. To kraj wiecznego, cholernego jutra, więc jak tylko coś nawali, to lepiej od razu samemu zająć się swoimi sprawami. My z Ŝoną utknęliśmy raz w Madrycie na cały dzień. Wtedy lecieliśmy samolotem B$e$a, ale nie o to chodzi. Zresztą wracaliśmy juŜ do kraju, więc nieduŜo mogliśmy poradzić. Ale tutaj moŜna. - Co, na przykład? - No, wziąć auto. Pan jest z kimś? - Nie. - Ale czy to pana interesuje? Ten pomysł z autem? Ze wszystkich osób, które dotąd pytałem, nikt nie jest specjalnie chętny. Albo naleŜą do wycieczki "Sunsol", albo są we dwie lub trzy osoby, a reszta nie rozumie ani słóweczka z tego, co się do nich mówi. A w dodatku to są niepoprawni optymiści i myślą, Ŝe odlecą tak, jak im obiecano. Zakaszlał, aŜ Ŝyły nabrzmiały mu na czerwonej szyi. - A konkretnie, dokąd pan leci? Potem, z Malagi? - NIgdzie specjalnie. - Tak na wyczucie? - MoŜna by to tak nazwać. - My mamy zarezerwowany hotel w Las Dos Marias. Zna pan tę miejscowość? Pascoe zaprzeczył. - Mniej więcej sto pięćdziesiąt kilometrów przed Malagą. Nad morzem. Stąd prawdopodobnie jakieś trzysta pięćdziesiąt kilometrów. Nie chciałbym nalegać, ale co pan o tym sądzi? - Sto pięćdziesiąt kilometrów? - Coś koło tego. MoŜe troszkę więcej. My z Ŝoną i tak pojedziemy, ale pomyśleliśmy sobie - no, zawsze nie będzie tyle kosztowało, jak ktoś się dołączy. Oczywiście kaŜdy płaci

jedną trzecią. Dojedziemy na miejsce około północy, rozumie pan. Ale jak tu będziemy siedzieć, to nie wiadomo, co moŜe się jeszcze przydarzyć. Nie wiadomo co. Wszedł jakiś człowiek o wielkiej nalanej twarzy i w przyciasnym ubraniu. POdniósł ręce zupełnie tak, jakby czuł lufę przytkniętą do pleców, a kiedy ogólne zamieszanie trochę przycichło, zaczął wykrzykiwać coś w tym sensie, Ŝe wszyscy zostaną przeniesieni gdzie indziej. - Widzi pan? - Anglik w blezerze podchwycił natarczywie. - Od tego się zaczyna. Ja juŜ to wszystko dobrze znam. Potem zaproponują nam bezpłatnie kolację i Bóg wie co jeszcze. Niech mi pan wierzy, w końcu rozłoŜymy się pokotem na nocleg. - Przerwał na chwilę. - Więc mogę uwaŜać, Ŝe pan by reflektował? - Jeszcze nie wiem. - Ale potem nagle przyszło mu do głowy: Czemu nie? Nie musi być Malaga, ale ruszyć sIę stąd trzeba koniecznie. Znowu w myślach pojawiło się jego przestępstwo, konieczność omijania uczęszczanych szlaków, zniknięcia z list pasaŜerów, bezustannego kluczenia. Powiedział impulsywnie, ale nie obowiązująco: - No, przypuśćmy. - świetnie. Momencik, zaraz tu przyprowadzę Ŝonę. Marlena... Marlena! - Zamachał ręką nad głowami. - Marlena! - Nadeszła: ciemnowłosa, drobna, o przepitych oczach. - Ten pan juŜ się prawie zdecydował. - To dobrze. - Trzymała małe radio tranzystorowe. - Ale, ale, nazywamy się Carson. Marlena, Gordon. Umilkł wyczekująco, więc Pascoe powiedział: - Bartholomew. - Bardzo mi przyjemnie. - Jej szkarłatne wargi rozchyliły się

ukazując drobne zęby ze złym zgryzem. - Wie pan, Gord ma

rację. JuŜ raz sparzyliśmy się, więc teraz na zimne dmuchamy. Będziemy tu tkwili aŜ do późnej nocy, a tak rozkosznie tutaj nie jest. Mam dosyć ich wykrętów parsknęła ze złością - słyszał pan coś takiego? - No więc jak? - Pascoe poczuł na ramieniu rękę Carsona. - Za marne pięć funtów, czy coś koło tego, będzie pan mógł bimbać sobie na nich wszystkich. Jeden z tych niby kelnerów mówi, Ŝe bez trudu da się umówić auto. - A co z bagaŜem? - To łatwo załatwić. Złe przeczucia opadły Pascoe'a, gdy pomyślał o walizce. - Ale czy zdaje pan sobie sprawę, Ŝe nasz bagaŜ jest wciąŜ jeszcze w samolocie? - No to co? - Mogą się nie zgodzić. - Nie zgodzić? TeŜ coś! Bracie, jak zaŜądamy bagaŜu, to go dostaniemy, i kropka. Nasz jest, czy nie? - roześmiał się Carson. Wahanie Pascoe'a trwało tylko sekundę. Kluczyk miał w kieszeni, walizka zamknięta... Skinął głową. - Dobrze, zgoda. Poczekalnia juŜ prawie opustoszała. Ów człowiek w przyciasnym ubraniu zbliŜał się do nich zacierając ręce. - Państwo pozwolą tędy, dobrze? - Słuchaj no, przyjacielu odezwał się Carson. Postanowiliśmy jechać dalej pod własnym Ŝaglem. MoŜemy sterczeć tu bez końca. - "Sterczeć"? - Tak, sterczeć. Innymi słowy nie czekamy tu ani chwili dłuŜej. Nosem nam to wychodzi! - AleŜ se~nor... - Tylko bez "aleŜ", jeśli łaska. A teraz... - Państwo nie jadą do Malagi?

- Nie, bracie. Zresztą nie tylko my, wygląda Ŝe wszyscy inni takŜe nie jadą. - Zapewniam pana, se~nor, Ŝe

opóźnienie jest tylko chwilowe. - No, jeŜeli o nas idzie, to ta chwila juŜ nam zupełnie wystarcza, jasne? Posłuchaj, przyjacielu. Załatwmy wszystko spokojnie. Bez szumu. Chcemy tylko dostać bagaŜ i jazda naprzód. Zrozumiano? Tak jak święty Jan Chrzciciel. - Słucham, se~nor? - Zabieramy się pierwsi. Carson wyciągnął banknot pięćdziesięciopesetowy i niezgrabnie wręczył go urzędnikowi, ale tamten pogardliwie nie zwrócił na to uwagi. Powiedział chłodno: - JeŜeli państwo sobie tego Ŝyczą, to się da załatwić. - ¯ yczymy sobie jak najbardziej. - Dobrze. Czy mogę poprosić o państwa bilety i kwity bagaŜowe? - Marleno, bądź tak dobra... - Zmuszony jestem wyjaśnić, Ŝe w tych okolicznościach państwo nie są uprawnieni do jakiegokolwiek zwrotu kosztów. Mam nadzieję, Ŝe państwo zrozumieją. I jeśli wolno mi dodać, uwaŜam, Ŝe ich decyzja jest przedwczesna. Lot będzie niewątpliwie kontynuowany, i to juŜ niedługo, a w takim wypadku... - Przyjacielu, po co tyle gadania? Chcemy mieć nasz bagaŜ raz, dwa. Niczego więcej nam nie trzeba. Teatralne wzruszenie ramion z trudem tylko maskowało gwałtowną niechęć urzędnika. Wziął bilet od Pascoe'a, szybko obejrzał wszystkie trzy. - Pozwolę sobie zaproponować, Ŝeby państwo poczekali w głównym hallu wejściowym. Wydam polecenie i tam zostaną przyniesione bagaŜe państwa. - Dobra. - Carson nie dawał mu spokoju. - Tylko Ŝeby to nie

trwało długo. Właśnie dlatego zdecydowaliśmy się na... - Ale mówił juŜ do oddalających się pleców. - Cholerny typ! Co za bezczelność! - wybuchnęła. - Ty,

Gord, jesteś z nimi zawsze o wiele za grzeczny. W tym cała rzecz! Rozdział szósty Jeden z kelnerów zaprowadził ich do hallu wejściowego, a potem wyszedł z Carsonem na ulicę: podobno jego szwagier miał taksówkę. ¯ ona była niecierpliwa i tak spragniona rozmowy, Ŝe Pascoe musiał się wysilać, by nadąŜyć z odpowiedziami. Tak, był juŜ poprzednio w Hiszpanii. Nie, nie zna Las Dos Marias. Cudownie tam? Z pewnością. Lekko przekrwionymi oczyma, dyskretnie z ukosa obejrzała go raz i drugi, a potem, jakby miała co do tego wątpliwości, zapytała: - Pan jest na urlopie, prawda? Pewno to moje biurowe ubranie, pomyślał. Czarne buty, chusteczka w kieszeni marynarki. Ale jej ciekawość nie denerwowała go wcale i Londyn nic mu nie mógł zrobić za jej pośrednictwem. Edward Douglas Bartholomew, dyrektor spółki... The Green, Kingston, Surrey. Tylko walizka go niepokoiła i chociaŜ próbował sobie wyperswadować ten niepokój, nie mógł ani odpręŜyć się, ani skupić myśli. WciąŜ miał w pamięci czerwone pudło do kapeluszy tam, w Barcelonie, pudło, którego zawartość rozsypywała się na posadzkę. Carson wnet zjawił się z powrotem. - Trzy tysiące peset, no jak? Musiałem troszkę się z facetem potargować, ale trzy to chyba przyzwoita cena, zwaŜywszy, Ŝe będzie tu wracał pustym wozem. -

Spojrzał na Pascoe'a. - Co pan mówi na tysiąc peset? - Zgoda. - Chciał cztery, ale wiecie dobrze, jak to jest z tymi typami. - Tysiąc mi zupełnie odpowiada. - Pascoe zawahał się.

- Czy panu nie zrobi róŜnicy, jeśli zwrócę to panu w funtach? Akurat w tej chwili mam przy sobie tylko około dwustu peset. - Jak pan sobie Ŝyczy. Funty to takŜe pieniądze - zaśmiał się Carson. - Ile to wypadnie? ściągnął wargi. - Sześć funtów. - Rzeczywiście, prawie dokładnie. - Jesteś pewien? - zapytała Ŝona. - Sześć... tak, tak, to będzie w porządku. - A potem, jakby właśnie sobie to przypomniał, dodał: - I kelnerowi dałem pięćdziesiąt. Pascoe skinął głową. Wyjął sześć funtów i banknot dwudziestopięciopesetowy. - Mam nadzieję, Ŝe i pan jest zadowolony - powiedział Carson. - A teraz juŜ tylko ten cholerny bagaŜ. Zjawił się kierowca, chudy osobnik w wymiętym brązowym ubraniu i czarnych płóciennych półbutach; w wycięciu koszuli, na owłosionych piersiach, błyszczał medalik. - Buenos tardes - uśmiechnął się powściągliwie. Kobieta odeszła na bok. - Zapali pan? - spytał Carson Pascoe'a. - Dziękuję. - Zapalili. - Jak się nazywacie? - kiwnął Carson do kierowcy. - No, jak masz na imię? - Nombre? - O, właśnie, Nombre. - Bernardo. - Bernardo, tak? A więc, Bernardo, zobacz no, co się da zrobić z naszym bagaŜem? - Se~nor?

- BagaŜ. Walizki. Niecierpliwie strzepnął palcami. - Zrozumiałeś! No, cherchez. Pascoe przyszedł mu z pomocą. Kierowca przytknął palec do sfatygowanej czapki i odszedł. - Nie wiedziałem, Ŝe pan mówi po ichniemu? - zdziwił się Carson. - Zaledwie tyle, Ŝeby się

jakoś dogadać. - £óŜko, kąpiel i śniadanie na tym kończą się nasze moŜliwości, Marleny i moje. Ale oni wnet się potrafią pokapować. Wystarczył tydzień w Barcelonie i wszystko grało. A zeszłego roku w tym całym Las Dos Marias było całkiem tak, jakbyśmy nie wyjeŜdŜali za granicę - no, nie licząc oczywiście słońca i wina. Kobieta wracała, tuląc butelkę Fundadora. - No, no! - wykrzyknął Carson znacząco. - Co się stało? - Nic. - Ale ten twój wzrok wystarczyłby za kazanie. - Widocznie masz nieczyste sumienie. - WciąŜ ani śladu naszych bagaŜy? - Jeszcze nie. Bernardo poszedł zobaczyć, co się... - A kimŜe jest Bernardo w Ŝyciu codziennym? - Kierowcą. - A, to najwyŜszy czas. O wiele za długo tu siedzimy. Nowa informacja zadudniła nagle w całym hallu wejściowym. Ludzie chodzili tam i z powrotem - tu jakieś czułe poŜegnanie, tam ksiądz czytający brewiarz. Na zewnątrz ściemniało się coraz szybciej. AŜ nagle, niespodziewanie, Bernardo wołając: "Okay, okay" przeszedł obok nich ku wyjściu, na uginających się nogach, obładowany czterema walizkami. Walizka Pascoe'a jedyne, co go obchodziło - była wśród nich, wciśnięta pod pachę kierowcy.

Cały duszący niepokój prysnął jak przekłuty balonik. - Brawo, chłopcze! wykrzyknął Carson. - Brawo! Ruszyli za nim. Auto, stary czarny Mercedes, stało przy krawęŜniku. Bernardo otworzył drzwiczki i Carson z Ŝoną od razu wsiedli. Pascoe uparł się, Ŝe pomoŜe przy ładowaniu rzeczy do obszernego bagaŜnika. Sam zajął się własną walizką,

wpychając ją tak, Ŝeby nie mogła drgnąć. W niej znajdowała się cała reszta jego Ŝycia i nawet w chwili, gdy trzasnęło zamykane wieko bagaŜnika, wciąŜ jeszcze Ŝałował, Ŝe nie wziął więcej, o wiele więcej! "Czy tobie nigdy nie dosyć?" - wykrzyknął kiedyś do Vicky, a teraz przypomnienie tych słów draŜniło go bardzo. Raptem przyszłość zdała mu się nieskończenie długa. - Chodź no, przyjacielu popędzał wesoło Carson. - Właź pan. Kto nabroi, musi się pomęczyć. POsuń się trochę, Marleno. Pascoe wcisnął się pomiędzy nich. SpręŜyna zadźwięczała pod wytartą skórą. Na wierzchu tablicy rozdzielczej przyśrubowana była mała metalowa statuetka Madonny; na ten widok kobieta zachichotała: - O rany, widzicie? Nie wierzy w zwykłe ubezpieczenia? - Ruszamy, Bernardo. Pronto, mówię. - Carson szturchnął szofera pomiędzy łopatki. Naciskaj gaz! - A potem do Pascoe'a: - Te wszystkie nieboraki będą jeszcze pluć sobie w brodę. - Parsknął śmiechem. Rozsiedli się wygodniej i patrzyli, jak Bernardo trąbieniem toruje sobie drogę wśród gęstego ruchu przy wyjeździe z lotniska. Ze wszystkich stron odległości się zacierały. Białe zjawy budynków szybko zmieniły się w zawieszone w próŜni zbiorowisko świateł.

BliŜej i dalej inne światła przebijały się przez zmierzch, układając coraz to nowe wzory, niwecząc poprzednie. Słońce znikło. Na zachodzie parę wyraźnych plam chmur jeszcze ciągle promieniało światłem, ale wszędzie indziej wieczór tworzyły najróŜniejsze odcienie i kształty kolorów niebieskich i fiołkoworóŜowych. - Takie jest Ŝycie - oznajmił Carson. - Las Dos Marias, nadjeŜdŜamy! - potem roześmiał

się znowu: - I mówić tu o Ŝółwiu i zającu! A jego Ŝona spytała: - Gdzie coś zjemy? obdzierała przy tym sreberko z butelki. - Na Boga świętego, przecieŜ dopierośmy wyruszyli! - Nie zaraz, głupku. Ale w drodze zgłodniejemy. Jeszcze długo, zanim dojedziemy na miejsce. - Później zerknę do przewodnika. A zresztą niewykluczone, Ŝe Bernardo będzie znał jakieś dobre miejsce. - Tylko Ŝeby to nie była znowu jakaś okropna dziura. - Wszystko w swoim czasie. Weź na wstrzymanie. - W półmroku Carson uśMiechnął się chytrze do Pascoe'a. - Pan Ŝonaty? - Nie. - Pan powiedział swoje nazwisko, ale jakoś nie dosłyszałem. - Bartholomew. - Ale co przedtem? Jack? Harry? - zgadywaniem chciał ułatwić sprawę. - Edward - powiedział Pascoe, i to imię zabrzmiało bardziej nieprawdziwie, bardziej fałszywie niŜ poprzednie kłamstwa. - Edward - powtórzyła kobieta, jakby wypróbowując to imię. - A więc, bądź pan tak dobry, Edwardzie, i potrzymaj mi to przez chwilkę.

Podała mu butelkę, potem otworzyła torbę lotniczą B$e$a i wydostała z niej trzy papierowe kubki. - Moja Marlena zapobiegliwa jak prawdziwa skautka stwierdził z dumą Carson. £yknie pan sobie, co? - Oczywiście, Ŝe łyknie. Strzemiennego. No jazda, Gord. Rozlewaj. - TAk jest, juŜ się robi. Carson wyciągnął korek i rozchlapując nalał do kubków. No, to cyk! - Nasze zdrowie! - wykrzyknęła

przechylając głowę do tyłu. Wyrastała przed nimi jakaś wieś, otoczona murami ze starych kamieni, a potem zniknęła hen, w tyle. Wczesne gwiazdy rozrzucone na niebie lśniły jak diamenty. Bernardo przy kierownicy nucił sobie cicho; puścił wycieraczki, Ŝeby oczyścić szybę z rozduszonej ćmy. Kobieta przez chwiLę majstrowała przy tranzystorku, co wywołało kakofonię piskliwych, niewyraźnych dźwięków. - £ykniecie, Bernardo? To koniak! - Nie, gracias. - Powiedz, bracie, jak zmienisz zdanie. - Se~nor! - Zostaw go w spokoju, Gord. PrzecieŜ nawet w najlepszych warunkach jeŜdŜą jak wariaci. Okna mieli do połowy opuszczone. Powietrze było czyste, z lekką wonią dymu drzewnego i bydlęcego nawozu. Ciemny kraj przelatywał obok nich, to płaski, to sfalowany, reflektory wymacywały zakręty drogi. Po prawej stronie rysowały się wzgórza, wypełniały najniŜszą część nieba. Ponuro zamyślony Pascoe czuł, jak pali go koniak. Drogowskaz strzałką wskazywał dokądś drogę, chyba do Jativa, ale niewaŜne dokąd. - Zadowolony pan, Ŝeśmy się stamtąd wyrwali? - spytał Carson.

- Oczywiście. - W tym miejscu potrzebny był uśmiech, więc postarał się o uśMiech, niczym aktor. - Oczywiście. - ZałoŜę się, Ŝe oni wszyscy będą tam tkwili całą noc. Byli teraz na długim, wysokim moście, przez uciekającą balustradę lśniła gwiazdami woda. Pokazało się parę pojedynczych domów, jakaś brama, jakiś łuk - podniszczone ślady arabskiej przeszłości. Odległość zaczynała coś znaczyć. - Kobieta spytała nagle: - Pan z Londynu, Edwardzie? - Tak i nie. - A więc skąd?

- Kingston w Surrey. - A my z Wimbledonu... Wóz albo przewóz. - Musiało to mieć dla nich jakieś specjalne znaczenie. Znowu zaczęła kręcić przy radiu z niewiele lepszym rezultatem. - ZUpełnie do niczego w czasie jazdy wyjaśniała przepraszająco i połoŜyła aparat na podłodze koło swoich nóg. W świetle reflektorów błysnęły ogniem oczy jakiegoś psa. - Komu nalać? - butelka zamigotała w kobiecej dłoni. - Mnie nie. - Pascoe cofnął swój kubek. - Jest jeszcze duŜo! - Nie, dziękuję. - Nie zapominaj o swojej lepszej połowie - wtrącił Carson. - Nie ma obawy. Wzgórza były teraz bliŜej, ostro zarysowane na tle mnoŜących się gwiazd. Bernardo nie tracił czasu. Wskazówka wahała się pomiędzy dziewięćdziesięciu a stu kilometrami na godzinę, a pobocza tylko migały. Kaktusy, skały, sylwetki eukaliptusów czasem jak zamazane smugi przesuwały się kępy trzciny, palm czy drzewek cytrusowych. Znowu pojawiła się i znikła jakaś wieś - cienie na

pobielonych ścianach, nagryzmolony napis, kilkanaście migawek Ŝycia. DRoga rozgałęziała się, skręcili w prawo, zaczęli wjeŜdŜać pod górę; szybkość zmniejszyła się trochę. - Jesteś pewien drogi, Bernardo? - Se~nor? - Las Dos Marias. - Si, si. Las Dos Marias. - Trzeba ich pilnować mruknął Carson. POgrzebał w torbie podręcznej i wyciągnął przewodnik, zaświecił górne światło. Kartkując znalazł wreszcie mapę i zaczął studiować. - Czy kto zauwaŜył, co to było ostatnio?

- Poczułam tylko zapach i zupełnie mi wystarczyło. - Hej, Bernardo? Która to szosa? Na Gandia? Olivia? - Gandia? - powtórzył nic nie rozumiejąc Bernardo. - Tak. Si. Gandia, Olivia, Vergel. - Ach, comprendo, comprendo. Szybkie spojrzenie przez ramię. - Alcoy. - Alcoy, jak to? - Alcoy, Elche, Murcia, Lorca... Almeria, Las Dos Marias. - Okay, okay, rozumiem. Kobieta uzupełniła zawartość kubka. - Gord to prawdziwy Kolumb. - Widzi pan - rzekł Carson podając mu otwarty przewodnik jedziemy tym skrótem zamiast drogą wzdłuŜ brzegu. Pascoe palcem przejechał po trasie. Odległości między miastami były oznaczone czerwono i po przeliczeniu całość wypadła mu bliŜsza dwustu pięćdziesięciu niŜ dwustu. Minę£a juŜ siódma trzydzieści, a więc część tej odległości juŜ była za nimi, ale i tak mieli jeszcze przed sobą długą drogę. Nie Ŝeby mu tak na tym zaleŜało. Carsonowie mu się po prostu przydali i wciąŜ

jeszcze była dopiero niedziela. Zajął go opis Las Dos Marias. "Miasto liczy 18 tysięcy mieszkańców. Uzdrowisko połoŜone jest na skalistym półwyspie, pomiędzy morzem a pasmem górskim. Pochodzący z XIV w. Kościół San Andres był kiedyś meczetem i znajdują się w nim dwie statuy Najświętszej Maryi Panny. Nazwa miasta wiąŜe się z legendą o tych dwóch statuach. Warto obejrzeć muzeum (tkaniny szesnastowieczne, obrazy MOralesa i Zurbarana), a takŜe zwiedzić obóz cygański na południe od miasta. W pobliŜu piękne plaŜe. Golf. ¯ aglówki. POlowanie na kaczki. Najlepsze hotele: Cartagena, Avenida, La Espa~nola. NOcne lokale: El Lagarto..."

Podniósł głowę. - Gdzie się państwo zatrzymają? - W Avenidzie. Bardzo dobry hotel, a w kaŜdym razie był dobry w ubiegłym roku. Prawda, Marleno? - Doskonały. Golnij no jeszcze, Edward. - Nie, dziękuję. - AleŜ tak! - No to troszeczkę. - Butelka była juŜ tylko w dwóch trzecich pełna. - Z Malagi do Las Dos Marias jedzie się dwie godziny - mówił Carson. - Nawet gdyby nie było tej całej historii z samolotem, nie dojechalibyśmy tam wcześniej niŜ na dziewiątą. A moŜe nawet na dziesiątą. Kobieta zanuciła: - Ty pójdziesz górą a ja doliną i mimo to będę w Dos wcześniej! - parsknęła śmiechem, podniosła kartonowy kubek w stronę pleców szofera: - Hip, hip, hura! na cześć tego jak_mu_tam! Jechali wciąŜ pod górę, ale droga była dobra i szybka, wijąca się u podnóŜa stromych wzniesień, porosłych sosnowym

lasem. - O BoŜe - szepnęła. - Popatrz tylko na te gwiazdy. Minęło pół godziny. Siedzieli w milczeniu i patrzyli na drogę nadbiegającą ku nim bezustannie. Wtem Bernardo wskazał palcem: - Alcoy - oznajmił i rzeczywiście zobaczyli światła. - Po chwili wjechali do miasta, ale zaraz znikło - zbyt krótko to trwało, by pozostawić jakieś wraŜenie. Ciepły zdrowy zapach sosen otoczył ich znowu. Kobieta popijała wytrwale, dwa razy tyle co Carson... "Zwolnij no trochę!" - powiedział w pewnym momencie, a ona szarpnęła się, zaperzona jak dziecko. Ruch na szosie był niewielki. Od czasu do czasu mijali lub wyprzedzali jakieś inne auto, to znów cięŜarówkę pokonującą z trudem wzniesienia. Bernardo wiecznie

trąbił, wystarczył najmniejszy zakręt albo ledwie dostrzegalna z daleka zjawa - ktoś pieszo albo uśpiony na wolno człapiącym mule; czasem trąbił zupełnie bez powodu. Wjechali juŜ na największe wzniesienie. Teraz mieli z tyłu piętrzące się stromo urwiska górskie, a przed sobą długi kręty zjazd ku Alicante i nadbrzeŜnym równinom. Nawet w świetle gwiazd widoki były wspaniałe, ale Pascoe stracił całe zainteresowanie dla piękna. Carson wdarł się w zamęt jego myśli. - Zaparkuje pan takŜe w Avenidzie? - Prawdopodobnie, o ile znajdzie się pokój. - Znajdzie się, znajdzie, bracie. - Pocierał znacząco kciukiem o palec wskazujący. Jasne? Wszystko na świecie od tego tylko zaleŜy. Ale teraz, na początku sezonu, pokój nie będzie Ŝadnym problemem. Jutro, postanowił Pascoe, pozbędzie się franków, zacznie zmieniać marki, kupi buty, w

ogóle się obsprawi. I zacznie myśleć. W tej chwili nie ma sensu. Ale to kretyństwo tak zupełnie nie mieć planu, dać się nieść prądom. Szczęście i nadzieja nie są wszystkim. Nawet Dunne - powaŜny, godny zaufania Dunne - musiał chyba mieć wszystko wcześniej obmyślone. - Czym się pan zajmuje? spytał ostroŜnie Carsona, świadom, Ŝe to spowoduje wzajemne pytania. - Ja? Mam firmę przewozową. - Wóz albo przewóz powtórzyła ze śmiechem jego Ŝona. - Pojedziemy wszędzie, potrafimy wszystko, rozumie pan? Nic dla nas za małe, nic za duŜe. Chce pan coś przewieźć, proszę bardzo, przewieziemy... w kaŜdym razie rozmaitość jest. Pascoe oczekiwał, Ŝe zaraz usłyszy podobne pytanie, ale nie. Zapadło znowu milczenie.

Droga wciąŜ jeszcze malowniczo opadała, chwilami ukazywało się w oddali morze. Wreszcie wzgórza uciekły gdzieś w tył, wyjechali na równinę nabierali szybkości. Na drogowskazie widniał napis Alicante, ale okrąŜyli miasto, kierując się na Elche i pośród tropikalnej roślinności wzbijali chmurę pyłu, która osiadała na poboczach. - Głodna jestem, Gord. Która moŜe być godzina? - Za kwadrans.... - Za kwadrans która, na miły Bóg? - Dziesiąta. - No więc jak? - Burczy? - Carson zwrócił się do Pascoe'a. - Trochę. - No to wypatrujmy obaj, co? - Jak mnie zawieziesz znowu gdzieś, gdzie mają tylko czosnek i ośmiornice, to dostaniesz po łbie - zapowiedziała kobieta. O rety - podrzuciła głową jakie świństwa oni tutaj jedzą! Teraz po obu stronach drogi

rozciągały się słone mokradła, puste i dzikie pod szerokim rozgwieŜdŜonym niebem. Przysadziste, trzciną kryte domostwa migały po bokach. Potem były palmy, gęstniejące w prawdziwy las w pobliŜu Elche. Potem samo Elche podobne do zwałów cegieł, popielatoszare w świetle reflektorów, z wąskimi jak okopy uliczkami, budzącymi klaustrofobię. Wpatrywały się w nich ciemne twarze; obdarte dzieciaki goniły koło auta, wyciągając ręce. - Prędzej! - wrzasnął Carson. - Słyszysz? ZjeŜdŜaj stąd, niech cię diabli! - Co to takiego było? ziewnęła kobieta, kiedy juŜ wyjechali na pustą przestrzeń. - Elch czy coś podobnego. - Zupełnie jakby jakaś zakazana Afryka. - Dopiero teraz jej wymowa stała się trochę bełkotliwa. Pascoe zmienił pozycję nóg. Noc migała za oknami, na niebie

pojawił się księŜyc. MoŜna kupić sobie paszport, cała rzecz wyniuchać gdzie; to, co głosił Carson, jest prawdą. ¯ adnych więcej przypadkowych przejaŜdŜek, choć ta była i poŜyteczna, i nieszkodliwa. ¯ adnego jechania byle jechać. Był wprawdzie teraz przez krótki okres nieuchwytny. To fakt, ale gdzieś istnieją ludzie, którzy mogą sprawić, by był wolny naprawdę, na zawsze. Nowe nazwisko, jeden czy dwa dokukmenty i wszystkie granice staną przed nim otworem - na zawsze. Gibraltar, Tanger, Ceuta... Statki pasaŜerskie płyną na wschód i na zachód. świat jest dość wielki, jeśli się wie, co trzeba zrobić. Taki Carson by umiał. Czy to nie paradoksalne? Jakiś bar portowy, dom noclegowy czy ciemny zaułek. W tym momencie Pascoe z przeraŜeniem uświadomił sobie, jak beznadziejnie on sam się nie nadaje, nie ma do tego smykałki.

Nie wiedziałby nawet, jak i kiedy, zacząć? Jechali dalej, wdzierając się znowu w głąb lądu, przez winnice i pola kukurydzy, gdzie kaŜda wieś przypominała oazę swymi palmami i minaretem lub kościołem z kopułą. Po prawej stronie ciemne wzgórza przecinały niebo. Dopiero o pół do dziesiątej odkryli miejsce, gdzie kobieta skłonna była coś zjeść, a wtedy okazało się, Ŝe są juŜ w pobliŜu następnego miasteczka. Bernardo zaparkował na Ŝwirowym podjeździe koło restauracji i wszyscy wysiedli zdrętwiali i wymiętoszeni. Na obydwu stronach muru najeŜonego aloesami widniało porządnie wypisane "El Cubano". Po głazach pięły się kwitnące kaktusy, a drzewka pomarańczowe zdobiły wyłoŜony cegłami dziedziniec. - No i co? - spytał Carson przeciągając się, i przygładził ubranie. Odpowiedzią kobiety było niewyraźne mruknięcie. - Co to za jazgot?

- Cykady - wyjaśnił Pascoe. Lokal był niewielki, moŜe tuzin stolików i mały barek w patio. Trzy czy cztery stoliki zajęte. Wypili w barze po drinku, potem przez koralikową zasłonę przeszli na salę. Obsługiwał ich młody kelner o chudej pokutniczej twarzy. Nie rozumiał po angielsku, więc Pascoe zajął się zamawianiem. Butelkę koniaku pozostawili w wozie juŜ prawie pustą, toteŜ kobieta była zgryźliwa i mówiła za głośno. Kiedy Pascoe podsunął, Ŝe warto by pomyśleć teŜ o szoferze, Carson juŜ miał się zgodzić, ale przerwała: - Czemu? PrzecieŜ zapłaciłeś mu, no nie? Niech sam się o to martwi. - Ale taka długa droga, Marleno. - PrzecieŜ dostał tyle, ile powiedział...

- Och, daj spokój... Dobrze, bracie - zwrócił się do Pascoe'a. - Załatw pan, Ŝeby mu dali coś do jedzenia. Zupełnie się zgadzam. - Panie święty - zaczęła wyrzekać w chwilę później. - To ma być kurczak? - Co, niedobre? - Podobniejsze do wróbla. Jedźmy dalej, byle do Avenidy. Rozmowa się rwała. Pascoe czuł wraz z winem przenikające ciepło i zmęczenie. Siedział wciśnięty pomiędzy Carsonów juŜ tak długo, Ŝe nie doznawał Ŝadnego niepokoju. Nawet kiedy tematem rozmowy stała się jego osoba, dalej był swobodny, dobrze obkuty w swoim nowym wcieleniu. - Ileś dostał? - Co to znaczy? - No, urlopu. - Och, dwa tygodnie. - I tak się włóczysz bez celu? Carson zajmował się tym wypytywaniem, wypełnianiem luk, nieznajomy z nieznajomym, a Pascoe miał na wszystko gotową odpowiedź. - O, właśnie - skinął głową. Włóczę się, zwykle tak robię.

- Znasz te strony? - Nie, nigdy nie byłem tak daleko na południu. - Spodoba ci się Las Dos Marias - powiedziała kobieta. - A moŜe nie. MoŜe nie być w jego guście. - Oczywiście, Ŝe będzie odsunęła od siebie talerz. - O której tam dojedziemy, Gord? - Jak nam szczęście dopisze, to około pierwszej. - Raczej około drugiej wtrącił Pascoe. - Myślisz? - To jeszcze kawał drogi. - Ale w kaŜdym razie była odmiana. - Carson przejechał językiem po zębach. - ZałoŜę się, Ŝe cała reszta dalej tam siedzi. Co, Marleno? - Dobrze im tak, głupcom. Wniesiono kawę, zapalili. I

wtedy, całkiem bez uprzedzenia Carson zapytał obcesowo: - Nie spytałem dotąd, co właściwie robisz? - Siedzę w produkcji plastyku. - Rzeczywiście? - Spotkali się wzrokiem, Carson gładził wąsy. Widać wziąłem cię za kogoś innego. Pascoe poczuł w gardle dławienie. - Dlaczego? - Przysiągłbym, Ŝe cię juŜ widziałem. - Gdzie? Carson wypuścił dym, zanim odpowiedział. - W Banku Zachodnio_Centralnym w Richmond. - Słowa padły jak kamień. - Załatwiałem tam wszystkie swoje sprawy, zanim przenieśliśmy się do Wimbledonu, i tam... - Mylisz się... - Był facet podobny do ciebie jak dwie krople wody... - Pomyliłeś się. - Powiedział to o wiele za szybko, od razu zdał sobie sprawę, ale nie mógł przerwać. - W banku? Skąd ci to przyszło do głowy? - Próbował parsknąć śmiechem, ale kąciki ust mu opadły. - Jestem u Browna i Chambersa... Zawsze tam byłem.

- Ach, tak? - Oczywiście, Ŝe tak. - No, no. ¯ e teŜ się człowiek tak moŜe pomylić. - Wzruszył ramionami. - Ale tam na lotnisku i potem, jak weszliśmy tu do światła, od razu mi to przyszło do głowy: No, przecieŜ ja tę twarz juŜ widziałem. Więc głowiłem się przez cały czas, kiedyśmy jedli i... - Musiałeś mnie wziąć za kogo innego. - Najwidoczniej. - Mina Carsona była nieodgadniona. Brown i Chambers, mówiłeś? - Tak. - W kaŜdym razie masz, bracie, sobowtóra, to pewne jak dwa a dwa cztery. - Nigdy w Ŝyciu nie byłem w

Zachodnio_Centralnym. - Tylko ogromnym wysiłkiem zdołał Pascoe powstrzymać się od wyjęcia na dowód paszportu. - Nigdy powtórzył z płonącą twarzą. - Dobra, dobra. - Teraz niewyraźny uśMiech. - KaŜdy moŜe się omylić. - A zwłaszcza Gord powiedziała kobieta z naciskiem. - Przyganiał kocioł garnkowi. - Milutki jesteś. Przypływ paniki opadł trochę, podczas gdy tamci dwoje droczyli się ze sobą. Pascoe był w oddziale richmondzkim przez rok, w dziale papierów wartościowych, Carson nie zgadywał. Spojrzał nerwowo na zegarek, zniechęcony, czując się coraz bardziej jak ścigany. Nie mógł sobie w Ŝaden sposób przypomnieć Carsona, i to go w równym stopniu przeraŜało, jak sama niezwykłość faktu, Ŝe go rozpoznał. Przez cały ten czas okłamywał się tylko: zawsze, zawsze będzie w niebezpieczeństwie. - Czy nie powinniśmy juŜ ruszać? - Chyba tak. - Ale naprzód muszę iść sobie nos przypudrować. - No to idź, moja droga, a my tymczasem załatwimy rachunek. Odeszła cięŜko, a Pascoe

kiwnął, Ŝeby dali rachunek. - A to dziwna historia Carson głośno rozmyślał. - Nie masz przypadkiem brata? - Nie. Kiwał głową, zupełnie nie rozumiejąc. Zapłacili wspólnie i wyszli na dwór. Bernardo siedział za kierownicą, ale wygramolił się od razu z uśmiechem tak promiennym, jak do bliskich przyjaciół. - Dobre jedzenie? - Carson zaczął cudacznie gestykulować. Bueno? - Bueno, se~nor. Muy bueno, gracias. Powietrze było dalej ciepłe, księŜyc stał wysoko. Piłowanie

cykad przytłumiało zgrzyt Ŝwiru pod nogami, gdy szli w kierunku auta. Zaraz teŜ wyłoniła się i Carsonowa i wszyscy wsiedli, znowu upychaąc się ciasno, a Pascoe poczuł, jakby był uwięziony. Las Dos Marias stawało się wobec tego miejscem, gdzie najwyŜej spędzi noc. Rankiem musi wyjechać. Byłoby bezpieczniej, gdyby pozostał z całym tłumem - ale skąd mógł to wiedzieć? Jak w ogóle kiedykolwiek będzie umiał rozpoznać, co jest bezpieczne, a co nie? Los ma długie ramię i trudno przewidzieć, jakiego figla moŜe spłatać! Droga wciąŜ i wciąŜ nadbiegała ku masce samochodu. Wiatraków było duŜo, rozrzuconych po równinie, a betonowe zbiorniki nawadniające stały wśród zbóŜ niby zjawiskowe stanowiska baterii. Miasto Murcia spowodowało zmniejszenie tempa, ale potem uwolniło ich znowu. Raz Bernardo zatrzymał się, by zatankować benzynę. Drogowskazy migały: Lorca, Almeria, Las Dos Marias, Motril, Malaga... Europy przed nimi nie było juŜ tak wiele. Parę razy charakter krajobrazu się zmieniał, niby sny pod wielkim księŜycem z wolna przesuwały się horyzonty. Nie mówiono juŜ więcej o Zachodnio_Centralnym, w ogóle

niewiele mówiono. Dawało się odczuć te przeszło trzysta kilometrów. Pierwsza zasnęła kobieta, ale zanim dojechali do Lorki, Carson juŜ takŜe pochrapywał cicho. Tylko Pascoe trwał bezsennie; siedział pomiędzy nimi, jakby nie mógł się ruszyć z powodu jakiejś rany, ale nie czuł zmęczenia.

Francis Clifford

Trzecia strona medalu Tom Całość w tomach

Polski Związek Niewidomych Zakład Nagrań i Wydawnictw Warszawa 1994

PrzełoŜyła Krystyna Jurasz_Dąmbska

Tłoczono pismem punktowym

dla niewidomych w Drukarni PZN, Warszawa, ul, Konwiktorska 9 Pap. kart. 140 g kl. III_Bą1 Przedruk z wydawnictwa "PAX", Warszawa, 1977 Pisał R. Sitarczuk Korekty dokonały: K. Kopińska i K. Kruk Rozdział siódmy Kiedy Pascoe po raz pierwszy zobaczył Las Dos Marias, było to tylko jeszcze jedno dalekie zgrupowanie światełek, migających ku niemu poprzez równiNę. Zapomniał juŜ wszystko, co wyczytał w przewodniku, więc gdy podjechali bliŜej, był z lekka zdziwiony, Ŝe duŜa część miasta uczepiona jest wyniosłego zbocza, które od głównego pasma wzgórz kierowało się nagle ku morzu. Droga, jakby znuŜona monotonią gajów oliwkowych i sadów cytrusowych, gwałtownie przeskakiwała tory kolejowe i ciągnęła się wśród piaszczystych wydm tuŜ nad spienionym brzegiem morza. - Do jakiego hotelu, se~nor? - Avenida. Wśród diun przycupnęła kolonia przybrzeŜnych willi i z nich juŜ zaczęło się formować samo miasto Las Dos Marias. Nie minęło pół mili, a z szosy zrobiła się ulica, po obu jej stronach

ciągnęły się podmiejskie sklepiki i bary. Na jakimś placu z figurą jeźdźca pośrodku Bernardo zatrzymał wóz przy grupce męŜczyzn czyszczących leniwie latarnie, by zapytać o drogę. Trochę dalej Pascoe zauwaŜył molo portu i maszty jakichś małych stateczków, potem znów wielki kościół, do którego prowadziły szerokie stopnie. Skręcali po wielekroć w labiryncie wąskich uliczek upstrzonych balkonami, przebyli szeroką aleję, po której

kursował tramwaj, potem jechali lekko wygiętą ulicą wzdłuŜ rzędu duŜych murowanych domów. Wreszcie ukazał się po prawej stronie biały sześcian hotelu Avenida dyskretnie oświetlony, przybrany w górze kilkunastoma zwieszającymi się flagami - i Bernardo skręcił na podjazd. - Jesteśmy na miejscu powiedział Pascoe, szturchając Carsona. - ¯ e co? - HOtel. - Hej, Marleno, wstań i świeć! Otworzyła jedno zamglone oko. - O BoŜe - jęknęła - moja szyja! ćmy leŜące na kamiennym portyku wyglądały jak krzemienne groty. Była za kwadrans druga, a portier, z którego pomocą Bernardo wyjmował rzeczy z bagaŜnika, poruszał się tak sztywno i niemrawo, jakby odbył właśnie tę samą podróŜ co oni. - Adios, se~nora, se~nores Bernardo z zaczerwienionymi oczami podniół rękę ku czapce. Nie było czasu na dłuŜsze poŜegnania. Zamruczeli coś w rodzaju podzięki, zanim weszli do środka. - Dobra robota, chłopcze powiedział Carson. - Muchas gracias... Będziesz mógł opowiadać, jak ci się raz udało prześcignąć samolot, co? - Hasta la vista, se~nor.

- I nawzajem. Obszerny hall był chłodny i dziwnie spokojny. MęŜczyzna w recepcji powitał ich wąskim uśmiechem czekając, by Carson znalazł to coś, czego szukał po kieszeniach. Pascoe zapalił papierosa, a kobieta opadła na fotel. - Nazywam się Carson. - Państwo mają rezerwację? - Oczywiście, Ŝe mamy. Drugi rok z rzędu przyjeŜdŜamy. - Rzeczywiście? - sprawdził listę. - Ach tak. Pan i pani Carson... Państwo mają pokój 48. - Spojrzał na Pascoe'a: - A szanowny pan?

- Ja nie mam rezerwacji. - Rozumiem. Jak długo zamierza pan u nas zabawić? - Nie wiem jeszcze. POwtórne przejechanie palcem po liście. - Mogę panu zaproponować pojedynczy pokój, o ile to by panu odpowiadało. Czwarte piętro. - świetnie. - A pańskie nazwisko... - Bartholomew. - Czuł wyraźnie na sobie wzrok Carsona, wciąŜ jeszcze ciekawego. - Carson spytał: - Czy chce pan nasze paszporty i tak dalej? - Nie, nie będą potrzebne. Proszę tylko tu podpisać i, moŜe juŜ rano, kaŜde z państwa będzie łaskawe wypełnić ten formularz... Carson podpisał pierwszy, a potem patrzył, jak Pascoe podrabia podpis Bartholomewa. - Wygląda, Ŝe będzie pan potrzebował butli z tlenem powiedział. Nie szkodzi. - Jaki mamy pokój, Gord? - Czterdzieści osiem. - Czy okna wychodzą na front, o to mi chodzi. JeŜeli na rynny i tylne podwórka, to niech jeszcze poszukają. - Państwo są na pierwszym

piętrze, se~nora, z widokiem na zatokę. - No, to w porządku. Ruszyli za niosącym walizki do windy i razem pojechali w górę. Na pierwszym Carsonowie wysiedli. - Pewnie zobaczymy się przy śniadaniu. Pascoe skinął głową. - Mam nadzieję. - O, mnie, to na pewno nie. Ziewnięcie kobiety podobne było do warknięcia. - Raczej moŜe na lunchu. Dobranoc w kaŜdym razie. Po odprowadzeniu Carsonów portier zawiózł Pascoe'a do jego pokoju na czwarte piętro. Kiedy tylko został sam, wyszedł na balkon i powoli rozejrzał się

po światłach rozsianych w dole. Inny pokój, inny widok, szara walizka i pieniądze - nic się nie zmieniło. Wczoraj byłby się moŜe od razu spłoszył i uciekł, ale dziś juŜ nerwy trochę mu okrzepły. Odjechać nie zobaczywszy się więcej z tamtymi oznaczałoby podsycić podejrzenia Carsona. POstąpi zgodnie ze swoim planem, o ile to planem moŜna nazwać, a potem wsiądzie w pociąg do Malagi. Kolejne etapy przechodziły i mijały, teraz będzie Malaga, potem coś innego, a wreszcie - co? Spojrzał na gwiazdy i zadrŜał, jakby mu nagle zrobiło się zimno. Obolały, cofnął się do pokoju i zrzucił ubranie. Dziewięć tysięcy funtów; prawie sześć lat w pętach Zachodnio_Centralnego... Wydawało mu się, Ŝe to juŜ całe Ŝycie upłynęło od chwili, kiedy po raz pierwszy wykonał to porównanie, i poczuł się z jednej strony oszukany, a z drugiej wystraszony. POmyślał o Lambie i o tym pierwszym oszustwie, o straceńczym kroku, który doprowadził go ostatecznie aŜ tutaj. Ta gra wydawała się wtedy tak prosta. Niewymownie znuŜony zgasił światło i wsunął

się do łóŜka. Na horyzoncie zaczęły migać bezdźwięczne błyskawice niby falowanie jakiejś wielkiej zasłony, ale tego nie widział. Niemal w tej samej chwili, kiedy głową dotknął poduszki, zapadł w głęboki sen. Ucieczka była zupełna, nie śnił wcale. Następne, co sobie uświadomił, to słońce przechodzące czerwono i ciepło przez zamknięte powieki. Zbudził się od razu i oparty na łokciu odruchowo sięgnął pod łóŜko, Ŝeby sprawdzić, czy walizka jest na miejscu: strach nauczył go tego instynktownego gestu. Odsunął ubranie na bok i wstał, wyjrzał na gładkie opalowe o poranku morze, a równocześnie myśl o tym, Ŝe Carson go

rozpoznał, zaczęła drąŜyć go jak raz po raz padające na kamień krople wody. Za basenem hotelowym i spryskiwanymi właśnie trawnikami w wielobarwnym nieładzie opadało ku morzu Las Dos Marias. Wzrok Pascoe'a przesuwał się po Ŝebrowanych rdzawych dachach, po palmach tu i ówdzie wykwitających jak wybuchy szrapneli aŜ do portu, hen, w dole, i gęstych uliczek samego centrum miasta, potem na lewo do stacji kolejowej, na prawo do kościoła z zieloną kopułą. Za bladą wyrwą utworzoną przez drzewa głównej alei mieściła się corrida. Stał dość wysoko, widział więc piaszczyste półkole areny i wznoszące się rzędy miejsc, a dalej za nimi znowu wille i wysokie hotele. Morze i niebo zlewały się mgliście na horyzoncie. Dochodziły do niego jakieś głosy: śmiech z innego balkonu, słaby turkot dalekiego pociągu... Odwrócił się plecami od tego wszystkiego - ot, jeszcze jedno miejsce, skąd zaraz wyjedzie, jeszcze jedna nie wysłana kolorowa pocztówka.

Ogolił się i przebrał, wyciągnąwszy brązowe spodnie i jasnoniebieską sportową koszulę. Fałszywe dno w walizce ani drgnęło. Wyjął resztę peset, franki i pięć tysięcy marek i zszedł na dół do jadalni, gdzie znalazł stolik z widokiem na zieloną sadzawkę otoczoną półkolem kwitnących krzewów. Sok, bułki, masło, czarna kawa; zjadł mało, zapalił papierosa. - Numer pokoju, se~nor? - Sto trzynaście. W hallu przed wyjściem w poranny blask nałoŜył ciemne okulary. Czekającą pod hotelem taksówką zjechał w dół ze wzgórza. Sklepy usiłowały wystawami przyciągnąć oczy turystów, a prawie kaŜda cena podana była takŜe i w dolarach. Pospieszył się trochę za bardzo, ale niektóre sklepy juŜ

otwierano i w jednym kupił sobie zamszowe półbuty do kostek; na zapłacenie starczyło mu akurat franków. NałoŜył je od razu, a swoje czarne zabrał zapakowane. Dowiedział się, Ŝe banki otworzą dopiero o dziesiątej, więc tymczasem poszedł do Informacji Turystycznej spytać się o pociągi do Malagi. Okazało się, Ŝe chodzą co godzinę, punktualnie o pełnej godzinie. Przy okazji wziął z kontuaru folder tylko dlatego, Ŝe zobaczył na nim nazwę Tanger. Była dopiero dziewiąta trzydzieści. Przez chwilę spacerował bez celu: targ warzywny, skwer znowu z pomnikiem kogoś tam na koniu, oblepiona plakatami arena corridy... Odkrył główną aleję i wkroczył na nią koło hotelu La Espa~nola. Jedną stroną alei jeździły tramwaje, a przez środek od końca do końca ciągnął się pas zieleni, wzniesiony trochę nad poziom ulicy wysadzanej platanami, pomiędzy którymi stały Ŝelazne ławki. Przeszedł przez ruchliwą jezdnię i wybrał sobie ławkę w

półcieniu. Wydało mu się, Ŝe jest goręcej, niŜ powinno być o tej porze dnia. POłoŜył paczkę koło siebie na ławce, wytarł twarz i spojrzał na trzymaną w ręku kartkę: "Codziennie z Malagi Wycieczki do Tangeru Samolotem lub statkiem" Jakaś kobiecina z krostowatym dzieckiem na ręku podeszła prosząc o wsparcie. Dał jej parę peset i pomyślał prawie z zazdrością, Ŝe ona moŜe otwarcie prosić o to, na czym jej zaleŜy. Przeczytał reklamę jeszcze raz, potem zmiął kartkę, zdecydowany wreszcie. NajwyŜszy czas przestać myśleć kategoriami turysty. Na głębokiej wodzie utrzymać się mogą tylko ci, co umieją pływać, a więc musi się tego nauczyć, i to szybko, zanim minie termin, jaki nieświadomie

wyznaczył mu Bartholomew; potem juŜ nieubłaganie nastąpi to, co się stać musi: czwartek nie będzie czekał. Byle tylko udało mu się uspokoić jakoś myśli i serce, by móc widzieć jasno. Spoglądał na powaŜne hiszpańskie twarze mijających go ludzi. Najbezpieczniej czuł się w duŜych skupiskach ludzkich, a przecieŜ i to bezpieczeństwo było złudzeniem, juŜ się o tym przekonał. Całą tę ucieczkę organizuje źle, bo po amatorsku, z tym wydawaniem pieniędzy po troszku, tym kupowaniem odpowiedniego obuwia po to tylko, Ŝeby oszczędzić sobie niepokoju, jaki rozbudzić by mogły zdziwione spojrzenia, tym parogodzinnym opóźnieniem ze względu na Carsonów... JeŜeli ma zdobyć wolność, musi być odwaŜny. Wszystko da się załatwić; stale, niezmiennie przekonywał się o tym. No, bo co innego mogą dać pieniądze? Szczęście? Była za minutę dziesiąta.

Obojętne, który bank wybrać. Upał wydał mu się raptem nie do wytrzymania, zachwiał się wstając z ławki, usiadł więc znowu. Parę gołębi wzbiło się w górę i z trzepotem skrzydeł leciało wzdłuŜ pasa zieleni. Przyglądał się im nie zdając sobie z tego sprawy. Nie mógł zrozumieć, dlaczego drzewa się ruszają - nie było wcale wiatru. Panował absolutny dławiący bezruch, a mimo to wszystkie liście na drzewach szumiały; pomyślał, Ŝe chyba jest chory. Jakiś jęk wypełniał mu uszy. Potrząsnął głową i znowu spróbował wstać. Ludzie stłoczeni na chodnikach rozglądali się to w tę, to w tamtą stronę i zwalniali kroku trochę tak jak na filmie, który ma się zaraz zatrzymać. W jakiś niezrozumiały sposób jęk spotęgował się, przemienił w niski przytłumiony ryk. Drzewa zaczęły się przeginać, jakby wichura przeleciała po ich

wierzchołkach. Pascoe zatoczył się, uchwycił Ŝelaznej ławki. Wrzask kobiecy przenikliwy i nieprzerwany zjeŜył mu włosy na głowie. Czuł, Ŝe ławka wibruje pod jego rękoma, zupełnie jakby przepływał w niej prąd elektryczny. Odepchnął się jak najdalej i w tym samym momencie grunt zachwiał się, a nim rzuciło o ziemię. Oszołomiony potoczył się na bok. W zwolnionym tempie szpara pojawiła się na ścianie domu towarowego po przeciwnej stronie ulicy i stopniowo, szarpaną linią posuwała się od dołu ku górze. Patrzył ogłupiały wśród spadających gęsto liści i widział, jak szpara coraz bardziej rozszerza się poprzez pięć kolejnych pięter. Bez specjalnego przeraŜenia obserwował, jak te piętra rozdziawiają się szeroko, a meble, lodówki, zabawki i garnki zaczynają wylatywać na ulicę.

Wszędzie wokół niego asfalt pękał z suchym syczącym odgłosem, ale on nie mógł oderwać wzroku od budynku. Kłąb kurzu wzbił się w górę. Dwie dziewczyny runęły, kiedy oderwał się kawał jednego z górnych pięter - jedna leciała z rękami rozłoŜonymi szeroko, druga zakrywała twarz - i nawet wtedy nie czuł przeraŜenia. Z uczuciem, Ŝe to wszystko nieprawda, zaczął się znowu gramolić, by stanąć na nogi. Wydawało się, jakby róŜne niewiarygodne rzeczy działy się wszystkie równocześnie. Tramwaj nadjeŜdŜał zgrzytliwie. Z dziwnie wyostrzoną spostrzegawczością widział, jak motorniczy rozpaczliwie stara się zahamować, a równocześnie tuŜ przed wozem szyny wypryskują w górę z bruku ulicy. Pałąk zeskoczył z obwisłych raptem drutów i cały tramwaj przechyliwszy się na bok runął z łoskotem w tumanie kurzu. Ziemia drgała dalej i Pascoe znowu kurczowo chwycił się

ławki. Poprzez kłębiącą się zasłonę wapiennego pyłu zobaczył nagle, jak fronton budynku stopniowo się wybrzusza. Skamieniał, nie mógł nawet drgnąć. Przez długie sekundy fasada zdawała się utrzymywać w równowadze, a potem na wysokości jakichś siedmiu metrów w jednej poziomej linii zaczęła pękać, kruszyć się, by obsunąć się w cięŜkim słoniowym skłonie. Wreszcie z odgłosem jakby potwornego ziewania cała frontowa ściana runęła w przód, w jego stronę, niby ogromna nadciągająca fala. ParaliŜ opuścił go, poczuł, Ŝe biegnie potykając się jak pijany ku jezdni. Nie był sam. Wszędzie dokoła biegli inni ludzie, a jakiś męŜczyzna z zakrwawioną twarzą minął go krzycząc głośno. Nagle Pascoe upadł na ziemię koło nieruchomego samochodu.

Jezdnia, na której leŜał, przypominała kolejkę górską. Wszędzie, jak okiem sięgnąć, te same okropne drgania, te same groteskowe akrobacje innych zszokowanych ludzi. Teraz dopiero poczuł gdzieś w głębi zaciskające się kleszcze strachu. Nawet powietrze drŜało takŜe, zniekształcając to, na co patrzył. CięŜkie, trujące chmury wydymały się po obu stronach alei, a co parę sekund widać było kaskady kamieni i gruzu płynące jak w nowym paroksyzmie torsji, gdy walił się inny budynek. £oskot nie ustawał. Drgająca powierzchnia jezdni pluła Ŝwirem w oczy Pascoe'a. Jak długo trwało to wszystko, nie zdawał sobie sprawy, ale nagle poczuł, Ŝe ruch pod nim ustał. POdniósł głowę oszołomiony i ogłupiały. Auto, przy którym leŜał, kołysało się dalej na resorach. Po angielsku zawołał do człowieka siedzącego za kierownicą: "Co się stało?" Nie otrzymał odpowiedzi tamten, szary na twarzy, mrugał oczami wpatrzony prosto przed

siebie, ale Pascoe zrozumiał raptem, co to było. Stopniowo znaczenie tego koszmaru zaczęło się w nim umacniać. Przewrócił się kaszląc i spojrzał po alei. Platany środkowego pasa zieleni wyginały się pod dziwnymi kątami, a potrzaskany asfalt spiętrzył się w nieruchome juŜ fale o ostrych brzegach. Słońce było przymglone, światło miało kolor siarki. Co chwila waliły się jakieś domy. Ze wszystkich stron, z bliska i z daleka dochodziły krzyki; Pascoe szarpnął się do tyłu, kiedy fasada naroŜnej kamienicy runęła z łoskotem grzmotu na całą szerokość alei, pochłaniając kilkanaście biegnących postaci i roztrącając pojazdy niby patyki niesione prądem. Instynktownie rzucił się ku

nim. Dysząc dobiegł na miejsce i w kłębach pyłu zaczął szukać wśród zwałów gruzu. Szkło błyszczało w kobiecych włosach, widać było tylko jej głowę. Przykucnął obok i zaczął jak szalony odrzucać gruz z jej piersi i brzucha i po chwili poŜałował, Ŝe to robił, tak potworny widok mu się odsłonił. Pracował dalej, jeden z wielu juŜ teraz. Ktoś wołał grzecznie: "Por favor... por favor", Pascoe znalazł policjanta, który miał przywalone nogi. Odkopał je, pomógł mu się podnieść. Ruszył dalej. Pogruchotana zielona cięŜarówka leŜała bokiem, tylne koła kręciły się jeszcze; słychać było motor idący równo i nieprzerwanie. Wyciągnął przygniecionego, lecącego przez ręce szofera i wyłączył stacyjkę. "Madre - szlochał mały chłopczyk, łzy płynęły po jego ubrudzonej buzi - madre, madre..." Pascoe popatrzył na niego poprzez opadający gęsty pył, oniemiały z Ŝalu, opanowany na chwilę jakimś rozpaczliwym, przeraŜającym bezwładem. Nowy wstrząs trwający sekundy znowu poruszył ziemię, a on, słysząc ponownie głęboki

podziemny jęk, padł na czworaki. Zwrócony był w kierunku hotelu La Espa~nola i z odległości mniej więcej stu kroków widział, jak cały gmach zaczyna się rozsypywać w kawałki. Wyglądało, jakby się obtapiał z wierzchu. Wolno, nieprawdopodobnie wolno, tracił swój kształt wysokiego prostopadłościanu, rozpływał się - pokój po pokoju, piętro po piętrze - osiadając ku dołowi, obłaŜąc ze skóry ze wszystkich stron, poszerzał się przy podstawie, aŜ utworzył się z niego ogromny zbakierowany stoŜek, z wierzchołka którego sterczała obudowa windy i chwiała się pośród bijącego w górę tumanu brudnego pyłu. To wtedy właśnie Pascoe poczuł,

Ŝe traci zmysły. Ogarnięty przemoŜną chęcią ucieczki puścił się pędem - obojętne dokąd, byle dalej. Przebiegł z pięćdziesiąt kroków, zanim zdał sobie sprawę, co robi. Przewrócone drzewo zmusiło go do ostroŜności i podczas gdy zwalniał, zdołał się jakoś wziąć w garść. Zatrzymał się i popatrzył za siebie na aleję zniszczoną prawie zupełnie. W półmroku ludzie poruszali się po omacku we wszystkich kierunkach, pochyleni, jakby pod ostrzałem snajpera próbowali uniknąć trafienia. Wirowało mu w głowie, uszy miał zatkane. W pobliŜu jakaś kobieta przykucnęła koło wyrwanego słupa latarni, poruszała niemo wargami, a dalej ślepy sprzedawca losów otwierał i zamykał usta patrząc w górę. POtem nagle głosy buchnęły w Pascoe'a znowu - ich głosy i wiele innych, męskie przekleństwa, kobiece urywane pacierze i zduszone krzyki przysypanych. Stopniowo powietrze oczyszczało się; słońce praŜyło jak sztaba rozŜarzona do białości. Stopy opływała mu woda z rozbitej fontanny, gdzieś w głębi za plecami. Miał wraŜenie, jakby zatracił zdolność

działania. Bezmyślnie zauwaŜył wielki zegar zwalony wraz z kawałkiem muru - leŜał, tarczą ku górze, bez wskazówek całkiem tak, jakby i sam czas dobiegł końca. Pod zegarem zobaczył sterczącą nogę pozbawioną buta. Prawie wbrew woli przyklęknął i zaczął ciągnąć z wysiłkiem, ale natychmiast zorientował się, Ŝe próbuje odkopać manekin wystawowy. Ze zniechęceniem wstał i jął rozglądać się wokoło, wstrząśnięty tym, co widzi i słyszy, nie wiedząc, gdzie się zwrócić, od czego zacząć. Trochę dalej grupa Ŝołnierzy gwałtownie rozkopywała pagórek

gruzu i kamieni. Pascoe przyłączył się do nich. Czuł, Ŝe nerwy ma napięte jak rozdzwonione druty, a głowę rozdziera mu krzyk. Pracując z wariackim pośpiechem odkopali spod gruzów troje ludzi_ kobietę i dwóch męŜczyzn tak potwornie oblepionych ziemią, Ŝe nie moŜna było poznać, czy Ŝyją, czy nie. światło było teraz ostre, niemiłosierne. Pył zatykał mu nozdrza, dławił w gardle; czuł, jak przytłumiona dotąd świadomość tego całego koszmaru wzbiera w nim, a potem spływa kropla po kropli nieoczekiwaną słabością, szarpie wszystkie zmysły przeraŜeniem wobec tej nagłej śmierci, ran, a jednocześnie oszałamiał go zbijający z nóg cud przeŜycia. A potem nagle nie mógł więcej dźwigać ani ryć w gruzach. Cofnął się i oparł o połamany stragan próbując opanować mdłości. PIes ze skowytem przeczołgał się ciągnąc zad, przeszła zataczając się dziewczyna z rozerwaną bluzką i twarzą umazaną jak cyrkowy błazen. "Antonio... Antonio..." Wszędzie wokoło ludzie poruszali się ogłuszeni, oszaleli, jedni samotni, załamani wewnętrznie, inni w nieporadnych grupkach próbujący wydobywać zasypanych. Jakiś nie pasujący do otoczenia

głos nawoływał ostro po angielsku: "Tędy, tędy!" I nagle wśród tego wszystkiego Pascoe przypomniał sobie o pieniądzach. JuŜ przedtem coś odmiennego niŜ strach usiłowało znaleźć trochę miejsca w jego świadomości, i to właściwie od momentu tamtego pierwszego wstrząsu, ale dopiero teraz, całkiem jakby powracał do przytomności, uderzyło go z całą siłą. Walizka! W nagłym przeraŜeniu oderwał się od straganu i jak tylko mógł

najszybciej ruszył w stronę Avenidy. Pod nogami trzeszczało szkło. Uszkodzona rura gazowa buchała ogniem, zniszczenie jednak nie było zupełne. Tu i ówdzie poza połamanymi drzewami i plątaniną drutów stały nie naruszone całe budynki, więc jego nadzieja zaczęła wzrastać, choć przy bliŜszym przyjrzeniu się stwierdził, Ŝe i te domy miały spękania od góry do dołu, a niektóre trzymał jakby tylko sam tynk. Pamięć nie była mu przewodnikiem w odnajdywaniu dokładnego połoŜenia hotelu. Szedł z uporem, myśląc w zapamiętaniu tylko o sobie. Jakiś męŜczyzna zdąŜający w przeciwną stronę przypadł do niego i dzwoniąc zębami dopytywał się, jak tam jest bliŜej portu. Pascoe potrząsnął głową, spiesząc w kierunku wzgórza. Szkliste oczy Ŝyjących i zakurzone powieki martwych zdawały się go oskarŜać, ale nie mógł się zatrzymać. W końcu rozpoznał murowane wille i kamienice po obu stronach ulicy łagodnym łukiem wznoszącej się ku Avenidzie. Stwierdził, Ŝe ucierpiały, ale nie bardzo - tu zerwany naroŜnik, tam wielka dziura - toteŜ nabrał otuchy. Bez ruchu prawie, zlany potem, pośród powszechnego pandemonium, zastygły w jednym jedynym dąŜeniu wypatrywał przed sobą

znaku rozpoznawczego hotelu: flag powiewających na długim płaskim dachu. Wreszcie z niewymownym poczuciem ulgi zobaczył je, zwisające nieruchomo tuŜ przy drzewcach w bezwietrznej duchocie. POzbywszy się tego najgorszego strachu, przyspieszył kroku, a hotel wznosił się coraz wyŜej spoza przysłaniających go dotąd drzewek laurowych. Nieliczne powierzchowne spękania rysowały się w poprzek górnych pięter,

ale poza tym wszystko wydawało się cudownie nietknięte. POkój 113 - klucz miał w kieszeni. W ciągu paru minut zdoła pójść i wrócić. Jakiś tłum falował na trawniku koło sadzawki, ale nikt go nie zatrzyma. NIkt... I wtedy, w tym samym momencie, kiedy skręcał na podjazd, nastąpił trzeci wstrząs. Krótki i ostry, jak złośliwe przypomnienie, złapał go w pół kroku. Usłyszał własny krzyk. Z ręką wyciągniętą, jak gdyby próbował powstrzymać ten cios, patrzył osłupiały, jak Avenida zaczyna się rozpłaszczać w ogromną, obrzydliwą, dymiącą kupę gruzów. Rozdział ósmy Wyglądało to tak, jakby ładunki dynamitu podłoŜone pod fundamentami zapalono jednocześnie. Był tylko jeden potęŜny chrzęst. Przez jakąś króciutką chwilę moŜna było sądzić, Ŝe cała zewnętrzna skorupa hotelu pozostała nietknięta; potem od niechcenia oklapła niby akordeon z rozdzierającym uszy trzaskiem i łomotem. ¯ ółta chmura pyłu buchnęła w górę i na boki; potłuczone szkło i odłamki kamieni z dzikim sykiem rozpryskiwały się na wszystkie strony. Pascoe szarpnął się w tył osłaniając twarz. Avenida, przeciwnie niŜ La Espa~nola,

błyskawicznie własnym cięŜarem została zgnieciona. Wstrząs skończył się tak samo gwałtownie, jak się zaczął. Wszystko trwało zaledwie parę sekund. Teraz napływała cisza, równie intensywna i szokująca jak hałas, który ją poprzedzał. Tylko pył wciąŜ jeszcze wzbijał się w górę: im wyŜej, tym rzadszy, niby kolumna wznosząca się ku pustemu niebu. Jedna myśl, nic, tylko jedna

myśl panowała w małym zakątku mózgu Pascoe'a, który nie przestał funkcjonować. Załamując ręce, otumaniony doszczętnie wpatrywał się jak idiota w ogromną spłaszczoną ruinę. Gdzieś tam wśród bezładnych zwałów kamieni i gruzu znikł pokój 113. KaŜde piętro przestało być sobą. Kawałki ścian sterczały bezsensownie poprzez powyginane powierzchnie do niedawna poziome. W niektórych miejscach dach był tak stromy, Ŝe przypominał pokład przechylonego na bok lotniskowca. Pascoe nie móg uwierzyć w to, na co patrzył, a gdy minęła pierwsza chwila otępienia, jego umysł wciąŜ jeszcze nie panował nad zgrozą. Bezskutecznie szukał wzrokiem jakiegoś poznawczego szczegółu, ale zdołał umiejscowić tylko te części dachu, które przegięte były w jego stronę. Sterczał kawałek brudnej ściany, jeszcze sypał się z niej gruz. Jakaś klatka schodowa biegła od lewej strony ku prawej jak pomost nad przepaścią, a na niej uczepiony wisiał zgnieciony fortepian. Jakieś drzwi zaklinowane pomiędzy dwoma sterczącymi blokami kamienia rysowały się w połowie wysokości rumowiska. Balkony z kutego Ŝelaza dyndały niby breloczki na wduszonych w głąb fasadach, gdzie dotąd wcale nie było balkonów... Osaczały go nowe wraŜenia wszędzie, gdzie tylko rzucił okiem. BYł w pełni świadomy, Ŝe

sytuacja jego jest beznadziejna, ale właśnie ta desperacja zmusiła go, by potykając się ruszył wokół rumowiska. W niektórych miejscach miał wraŜenie, jakby cały hotel wywrócił się podszewką na zewnątrz. Mnóstwo najróŜnorodniejszych mebli, częściowo potrzaskanych, częściowo jakby nietkniętych,

zalegało powyginane, krzyŜujące się płaszczyzny podłóg czy sufitów. JeŜeli nie liczyć opadania pyłu i od czasu do czasu obsypywania się gruzów niby drobnych potoków lawy wszędzie panował juŜ spokój. I było tak cicho, jakby Avenida przemieniła się w tę kupę gruzu przed wieloma godzinami czy nawet dniami - a nie w ciągu ostatnich dwóch minut. Pascoe szedł tak blisko ruin, jak mógł się odwaŜyć - po trawie usianej palmowymi liśćmi, pomiędzy pięknymi klombami kwiatów, przez skalne ogródki koło startych na miał przybudówek i z powrotem na podjazd. Raz potknął się i runął jak długi. Ledwie zdawał sobie sprawę z obecności innych ludzi, którzy jak błędni okrąŜali gruzy. Ale nagle, właśnie w chwili kiedy zawracał w stronę frontowego trawnika, usłyszał jakieś krzyki, coraz donośniejszą wrzawę wielu podnieconych głosów. Zebrani tu mieszkańcy hotelu byli w nocnych strojach, jakaś kobieta w szlafroku leŜała łkając na trawie. Inna klęczała i tuliła do siebie dwoje małych dzieci. Parę osób wciąŜ jeszcze stało zastygłych w niedowierzaniu, podczas gdy inni chodzili nerwowo zupełnie bez celu to tu, to tam, jakby nie mogli się powstrzymać. Kilku męŜczyzn wdrapywało się juŜ na leŜące na skraju zwały gruzu. Trzęsąca się dziewczyna w czerwonym dwuczęściowym kostiumie kąpielowym wybuchnąła nagle

płaczem, kiedy reszta wody z dziwacznym cmoknięciem niespodziewanie wyciekła z uszkodzonego basenu. Pascoe zwolnił i stanął zdumiony, zwłaszcza Ŝe w tej chwili ani widok zabitych, ani jęki bólu nie odwracały jego uwagi od myśli o własnej klęsce.

- Widział go pan? - usłyszał, jak ktoś woła do niego histerycznie. - Widział go pan? - wołał gruby męŜczyzna w pasiastej piŜamie. - Właśnie wszedł do środka na moment przedtem. Przestrzegałem, mówiłem, Ŝeby nie szedł, ale powiedział, Ŝe jego Ŝona tam została. Kelner pobiegł do przodu, zwinął dłoń w tubę i zaczął wołać po hiszpańsku do ochotniczych ratowników: - Wracajcie, wracajcie! Nic nie moŜna zrobić! - Machał serwetką w ich kierunku, jakby chciał odpędzić muchy. Pascoe przybliŜył się jak automat, a ten w pasiastej piŜamie ruszył za nim potrzebny mu był ktoś, kto by rozładował jego wzburzenie. Twarz miał szarawą. - Mówiłem mu, Ŝeby nie szedł. Powiedziałem: "Wystarczy jeszcze jeden taki wstrząs czy nawet mocniejszy podmuch wiatru i wszystko runie jak domek z kart". - Słowa płynęły mu z ust jak w jakimś transie. - No i właśnie. Właśnie tak runęło. Nie mógł dojść dalej niŜ na półpiętro... Pascoe uciekł od niego; wdrapał się do tamtych, którzy odrzucali gruz. Pogięta podłoga tworzyła nad ich głowami rodzaj półki, na której widać było resztki sypialni. Na prawo i na lewo wszędzie poszarpane starczyny, nieruchome kaskady kamienia i resztki przeróŜnych urządzeń. Pokój 113 wychodził na front, a właśnie od tej strony był front hotelu, ale na tym kończyły się znaki rozpoznawcze. Oto wygięta płyta dachowa

wduszona tak, Ŝe oddalona była teraz o niecałe dziesięć metrów od ziemi. Wszystko, co było pod nią, pogięło się, zgniotło albo zostało starte na pył, unicestwione. Nie było nawet sensu zaczynać. A przecieŜ

szarpał i odgarniał bryły razem z innymi, nie zwracając uwagi na przestrogi rzucane z trawnika. Jeszcze i inni poszli za ich przykładem zmuszeni jakimś wewnętrznym nakazem, gdy tylko otrząsnęli się z szoku. Ale właściwie to od początku skazani byli na przegraną, to był tylko gest, nic więcej. Ich gorączkowa aktywność z minuty na minutę słabła, zwłaszcza Ŝe raz po raz zsuwały się wywołane przez nich lawiny. Jakiś męŜczyzna bez marynarki krzyknął, Ŝeby ucichli, i pochylając się nad szparą pomiędzy belkami wołał: "Czy mnie słyszycie? Czy mnie słyszycie?" Góra gruzu milczała jak przedtem. Wszyscy czekali, przechyliwszy głowy, nastawiając uszu, podczas gdy on znowu nawoływał. - Nie warto. - Ktoś inny połoŜył kres czekaniu. - Mogą być w kaŜdym miejscu. Nie wiemy nawet, do jakiego pokoju szedł. - Ze zrezygnowanym wzruszeniem ramion, potykając się schodził po gruzach w dół. Reszta, jeden po drugim podąŜyli za nim. Nie minęła chwila - z pagórka zeszli wszyscy, pozostał tylko Pascoe. Pracował dalej, pod wpływem rozpaczy i otępienia pewien tylko jednego, Ŝe cała jego przyszłość leŜy pogrzebana gdzieś tutaj, Ŝe bez walizki jest zgubiony. Ilekroć udało mu się wyszarpać jakiś kawał muru i odrzucić - miał wraŜenie, Ŝe własny cień go przedrzeźnia. Im częściej z trawnika nawoływano go, by wracał, tym gorliwiej pracował. Jakiś człowiek mówiący krótko i urywanie wdrapał się do niego i próbował go przekonać. - Proszę - powtarzał raz po raz, ciągnąc Pascoe'a za ramię. - To niedobrze. Niedobrze. C'est

inutile. Coraz silniejsze obsypywanie się gruzu zmusiło ich wreszcie do wycofania się. Gdzieś głęboko w samym środku

zniszczenia znowu coś się zawaliło z potwornym trzaskiem. Koło basenu trwał jazgot wielu głosów, wielu języków, a część ich skierowana była do niego. - Niech pan zrozumie i tak nic by się nie dało zrobić... - Setki tysięcy ton... - Nie ma szans, Ŝadnych szans, mówię panu... - Tylko wojsko mogłoby to odwalić... Pascoe osunął się na trawę. śmierć mógł zrozumieć. I zniszczenie. Ale nie to, co jego spotkało. Zamknął oczy i w udręce przycisnął ręce do czoła. - To pański przyjaciel? Starsza kobieta o pomarszczonej twarzy i opadających na twarz włosach pochylała się nad nim. Czy moŜe krewny? Spojrzał na nią. Miała blade drŜące wargi. - Kto? - Ten męŜczyzna, ten w sportowym blezerze? - Nie. - Pan tak bardzo się starał, więc myślałam... - Nie. - Mówią, Ŝe wrócił po Ŝonę... Poszła gdzie indziej, właściwie bez celu, a przecieŜ poruszała się spokojnie, jak na przyjęciu. Powoli coś docierało do świadomości Pascoe'a, wydobywało go z otchłani jego obsesji. Jakby śnił, rozejrzał się wkoło, za Carsonami; wstał i dogonił odchodzącą. - W sportowym blezerze, mówiła pani? - Tak. - Jak to się stało? - Nie było pana tutaj? - Nie. - Kiedy minął pierwszy wstrząs, polecono nam wszystkim wyjść. Zebraliśmy się na trawniku. Poszło nawet całkiem

sprawnie. - W jej oczach był jakiś otępiały wyraz, a głos brzmiał dziwnym sztucznym

oŜywieniem. - Dyrektor hotelu próbował sprawdzić obecnych po nazwiskach. Pracownicy chodzili dookoła i wołali pod oknami, jeden miał teŜ dzwonek. Nie odwaŜyli się wejść do środka, bo tymczasem był juŜ drugi wstrząs i w niektórych miejscach hotel wyglądał jak popękana skorupka jajka. I wtedy nagle ten człowiek w blezerze wpadł pędem przez bramę. Widziałam, jak mówi coś do tego tam, do tego grubasa, w pasiastej piŜamie, potem wbiegł na schody, po dwa stopnie na raz, i zniknął w głównym wejściu. - ZadrŜała, skuliła się. - To było straszne... Straszne. Pascoe zostawił ją i odszedł. Był pewien, Ŝe chodziło o Carsona, i nie minęła chwila, jak to się właściwie potwierdziło, kiedy dosłyszał czyjeś słowa: "Facet w blezerze, tęgawy, z wąsami". Carson i jego Ŝona... Był prawie pewny, a jednak nic nie czuł. Siadł znowu na trawie, otoczony wielojęzycznym gwarem. Powietrze nad miastem stało gęste od pyłu, gdzieś niedaleko widział wzbijającą się w niebo spiralę ciemnego dymu. Bezczynność zdawała się zbrodnią, a przecieŜ nie mógł się ruszyć. Popatrzył na hotel, który przywalił niezdarną kupą gruzu jego walizkę i jego pieniądze, wielki, niebezpieczny i nie do pokonania. Nie wierząc w to jeszcze, próbował oswoić się z myślą, Ŝe szczęście odwróciło się od niego na dobre. Przypadek przywiódł go tutaj, przypadek i Carsonowie... WciąŜ jeszcze nie mógł pojąć tego, co mu się przytrafiło: piętnaście długich jak Ŝycie minut tam, w alei, stępiło wszystkie jego zmysły. Ale wiedział jedno, to, Ŝe przegrał. I wszystko z powodu wczesnego śniadania, nowych butów, pójścia do banku. TA

świadomość wświdrowywała mu się

w mózg coraz głębiej i głębiej, wyraźna jak dławiący koszmar. Gdyby coś o godzinę opóźniło jego wyjście do miasta... Wiele osób zdołało to i owo uratować: ten naręcze odzieŜy, ów jakąś walizkę - cały trawnik zalegały stosy osobistych rzeczy. A nawet ci, którzy wydostali się przeraŜeni i z pustymi rękoma, nie ponieśli jednak Ŝadnej niepowetowanej straty. Przyglądał im się bez współczucia, nie poruszony łzami, gestykulacją i wyliczaniem strat. ("Wszyściuteńko, oprócz tego, co mam na sobie, w czym zerwałem się z łóŜka. Paszport, czeki podróŜne, w ogóle wszystko.") Jakaś kobieta wyjaśniała, Ŝe została bez sztucznej szczęki; nawet w takim momencie nie obeszło się bez farsy. Z kamienną twarzą policzył to, co miał w kieszeniach, z trudem przemnoŜył tę sumę na funty szterlingi. Czterysta funtów... Spojrzenie przechodzącego akurat człowieka było prawie zawistne. Mówiło: "Ale miał pan szczęście". Pascoe w odpowiedzi popatrzył na niego wściekły. Podniósł się i odszedł na bok, wpychając banknoty do kieszeni. - Poproszę pańskie nazwisko. Pokiwał przecząco głową i wyminął pytającego. - Sprawdzam nazwiska wszystkich gości hotelowych, se~nor. Czy pan mieszkał w tym hotelu? Znowu zaprzeczył głową. Wszystkie banki świata mogą sobie zaczynać urzędowanie, co z tego, kiedy cały jego majątek nie przekraczał teraz sumy kilkumiesięcznych poborów. W Maladze pokątni sprzedawcy przemycanych perfum i papierosów, którzy pewno doprowadziliby go w końcu do zdobycia fałszywego paszportu, juŜ utracili klienta. Czterysta funtów donikąd go nie

zaprowadzi, dla niego wszystkie granice zamknęły się w chwili, gdy runęła Avenida. Zostawił za sobą podjazd, szedł dalej, z głową tak skołowaną, Ŝe niezdatną do jakiegokolwiek logicznego rozumowania. Nie wiedział, dokąd idzie, ale pozostanie w pobliŜu hotelu wydawało mu się niemal siedzeniem nad własnym grobem i przerastało jego siły. Schodząc z trudem w dół ku miastu widział coraz większe zniszczenie. Przy zrujnowanych kamienicach snuły się zrozpaczone grupy osób tak samo oszołomionych, tak samo bezradnych jak tamci przy Avenidzie. Wszyscy oni trzymali się blisko swoich domostw, miasto stanowiło jakby wielkie pole bitwy, a oni trwali na powierzonych sobie posterunkach. Pojedynczo snuli się tylko ludzie wyglądający na niespełna zmysłów, którzy szli jak lunatycy, mamrocząc coś do siebie, czasem zbaczali, by kopnąć kamień czy puszkę, czasem stawali nagle i poczynali płakać albo bredzić. Pascoe tak samo otępiały jak oni zbliŜał się do alei. Stalowe szkielety nowoczesnych budynków trwały przechylone urągając prawom ciąŜenia albo rozsadzone tkwiły w obwałowaniach niezliczonych ton gruzu z własnych zwalonych ścian. Znowu, wbrew woli, znalazł się dość blisko, by słyszeć zduszone krzyki, znów wokół wrzała gorączkowa praca. Ale on był dalej niewraŜliwy na cudze głosy i zapamiętanie się w rozpaczy, zupełnie jakby jakieś powtarzające się walenie młota stępiło w nim do reszty wszelkie odruchy. Był skończony. Skończony. - UN cigarillo, por favor zawołał do niego jakiś człowiek leŜący na jednym z licznych materaców poukładanych na mocno wyszczerbionym głównym chodniku.

Był stary i leŜał tam oblepiony ziemią, w zakrwawionych spodniach. - Por favor... Słabo poruszył ręką. Muchy juŜ znalazły krew. Pascoe posłuchał go odruchowo. Wetknęł papierosa pomiędzy zaklejone pyłem wargi i zapalił; potem rzucił całą paczkę i zapałki na materac koło głowy rannego. "Gracias - gonił za nim słaby głos. - Gracias." Rząd zabitych leŜał równiutko koło wybrzuszonych szyn tramwajowych, pospiesznie przykryte zwłoki były anonimowe. Wszędzie zwisały i dyndały jakieś druty. Pascoe zgubił ciemne okulary i teraz raził go blask drgający nad jezdnią; w niektórych miejscach asfalt porozrywany na tysiące kawałków wyglądał jak mozaika wyschniętego koryta rzeki. Na prawo i na lewo pracowano bezładnie; pośród chaosu policjanci i straŜacy przyłączyli się do zaimprowizowanych druŜyn ochotniczych; Ŝołnierze, niektórzy rozebrani do pasa, wspinali się po zwałach gruzu. Samotny ksiądz przykucnięty na niebezpiecznym usypisku kamieni, niby konspirator mówił coś w głąb ciemnej dziury. Na drugim końcu alei kratownica windy nad hotelem La Espa~nola sterczała w niebo, a kabina wciąŜ jeszcze wisiała trochę wyŜej niŜ w połowie drogi na górę. Pascoe szedł dalej, w zapamiętaniu jakby oderwany od rzeczywistości. Raz jeden zatrzymał się i oparł o porzucone auto. W powietrzu tyle było brudu i pyłu, Ŝe aŜ zgrzytało w zębach; cienie kurczyły się, rozjarzone słońce wznosiło się coraz wyŜej. Zegarek mu stanął, nie mógł się zorientować, która moŜe być godzina. Z uczuciem podobnym do nienawiści pochłaniał oczami scenę za sceną. Los przechytrzył go i to jak! Wstyd mu było

własnej rozpaczy, ale po głowie tłukły mu się tylko słowa: "Co ja teraz zrobię? Gdzie się podzieję?" Właściwie teŜ był jak pogrzebany, tylko Ŝe nikt o tym nie wiedział. Nikt o tym nie mógł wiedzieć. - Hej, ty tam! Pascoe nie poruszył się. - Ty tam!... Hej, amigo! Teraz obrócił głowę. Spoza linii tramwajowej ktoś w mundurze przyzywał go ruchem ręki. - Chodź, pomóŜ! - To wezwanie przedarło się jakoś przez otępiałą świadomOść klęski. Prędzej, na miłość boską! Z ociąganiem, potykając się, Pascoe dołączył się do wołającego, był nim jakiś listonosz. - Tutaj. Tu pod spodem. Więcej nic nie mówił. Pracowali razem, przerzucając drewniane belki i kawały tynku. MIjały minuty. Parę razy Pascoe usłyszał coś jakby cichy jęk. Wreszcie dostrzegł rękę dziecka wystającą spod czegoś, co było futryną okienną. Zapierając się nogami, zdołali obaj z listonoszem wydostać ją i odrzucić. Nie umiałby powiedzieć, czy odkopują chłopca czy dziewczynkę, ale dziecko wyglądało na jakieś trzy, cztery lata. Małe ciałko pokrywała warstwa potu, krwi i Ŝółtawego Ŝwiru, resztki odzieŜy lepiły się do ciała, włosy były brudne i skudłane. - OstroŜnie - szeptał listonosz raz po raz ostroŜnie. Palcem oczyścił zalepione nozdrza dziecka. LeŜało milczące teraz i bezwładne, jak nieŜywe. Listonosz szukał pulsu, a Pascoe trzymał w ramionach kruche ciałko. - No co? - Nie wiem. - MruŜąc oczy, z uchem przy klatce piersiowej listonosz słuchał. - Nie wiem. -

A potem: - Chyba nie.

Długą chwilę patrzyli jeden na drugiego bezsilnie. Pascoe próbował coś powiedzieć, ale nagle poczuł, jakby nastąpił zupełny rozdział pomiędzy jego językiem a mózgiem. Z przeraŜeniem uświadomił sobie, Ŝe zaraz się rozpłacze. Czuł juŜ pieczenie napływających łez, gdy zetknięcie się z tym okropnym ciąŜącym bezwładem przeszywało mu serce, ale wiedział, Ŝe te łzy to nie nad sobą samym. POstać listonosza zaczęła się zacierać, usłyszał tylko jego westchnienie: "Próbowaliśmy, se~nor, próbowaliśmy". W nagłym porywie Pascoe przycisnął wargi do ust dziecka i zaczął oddychać. ZłoŜył równocześnie dziecko na gruzach; pochylał się nad nim co parę oddechów, łapał głęboki haust powietrza, przechylając na moment głowę w bok tak jak płynący crawlem, i w tym czasie palcami zaciskając miękki niebieskawy nosek. Miał niejasną świadomość, Ŝe listonosz siedzi przykucnięty obok. To, co robił, wydawało mu się równie beznadziejne, jak gdyby nie robił nic, ale nie przyerywał. Tylko przyciskając wilgotne wargi, jeszcze i jeszcze, nieudolnie wtłaczał powietrze w płuca dziecka, aŜ jego własne prawie pękały z wysiłku. I właśnie w chwili, kiedy juŜ myślał, Ŝe musi przestać, usłyszał okrzyk listonosza: - Madonna! Podniósł głowę. Brudne usta dziecka drgnęły. Z poczuciem, Ŝe to cud, Pascoe natychmiast powrócił do sztucznego oddychania, a listonosz powtarzał tylko: - Si, se~nor... Si... si! Po pewnym czasie, odwróciwszy małe ciałko, ukląkł w rozkroku nad nim i zaczął masować rękami, a wnet chudziutka klatka piesiowa zaczęła się unosić i

opadać własnym rytmem. Wyczerpany potoczył się na ziemię. Listonosz podniósł

dziecko bardzo ostroŜnie, ale z takim triumfem, jakby to był noworodek. - Popatrz na to niebo, dziecino. Popatrz na to niebo, jakie wielkie! - A potem roześmiał się i powiedział: - To chłopak, amigo. Chłopak. Pascoe śmiał się takŜe, głowa kiwała mu się między kolanami, ramiona podrygiwały i nic nie mógł na to poradzić. Było to najdziwniejsze uczucie, jakiego doświadczył w Ŝyciu, wewnętrzne rozszczepienie nie do opanowania. Długą chwilę wpatrywał się w zniszczone nowe buty, potem kołysał się w przód i w tył z mocno zaciśniętymi powiekami, a ciemność i jaskrawe światło dudniły mu w głowie. Kiedy wreszcie przyszedł do siebie i popatrzył dookoła, listonosz juŜ odszedł; zobaczył go w pewnej odległości, jak niesie dziecko. Pascoe nie umiał sobie przypomnieć, co właściwie robił bezpośrednio potem. Pamiętał z jakąś przewrotną jasnością, Ŝe później stał w podobnym do kamieniołomu zagłębieniu, pomiędzy dwoma cudacznie zgniecionymi budynkami i przekazywał dalej wszystko, co podawał mu łańcuch z ludzi; musiało być chyba około południa, kiedy znalazł się w pobliŜu wielkiego rumowiska La Espa~noli. Ktoś tkwił w windzie, ale nie moŜna go było wydostać: podstawa stoŜka, w jaki przemienił się teraz hotel, była tak ogromna, Ŝe nawet wielka drabina straŜacka nie mogła dotrzeć do uwięzionego w windzie człowieka - jakiegoś Niemca, który załamany nerwowo szarpał bez przerwy drzwiczki wykrzykując coś niezrozumiałego z wysokości przeszło dwudziestu metrów. Potem był jeszcze taki moment, kiedy Pascoe znajdował

się w pobliŜu portu i widział, jak morze, wdarłszy się w głąb miasta, rzuca mniejsze łodzie aŜ prawie na centralny plac. Masywny kościół zdawał się

nietknięty, ale kilanaście przykrytych zwłok leŜało na stopniach. Biało ubrane zakonnice poruszały się pośród nich, podczas gdy Ŝywi siedzieli skuleni, gdzie popadło, trzymając kurczowo rzeczy, jakie zdołali uratować. Snuł się tu i tam, coś go ciągnęło o d jednego miejsca do drugiego bez wyraźnego celu, a mijające godziny wlokły się bez końca. Dla niego nie było juŜ alternatyw, rozwiązań, decyzji, gdziekolwiek stąpnął, widok Avenidy wciąŜ od nowa nakładał mu się na to, na co patrzył, i obojętne, gdzie był, jak okropne i przejmujące sceny oglądał, tylko jego strata ciąŜyła mu ołowiem, a ta świadomość była tak nie związana z losem Las Dos Marias, jak on z kolei wydawał się oderwany od wszelkiej znanej i zwyczajnej rzeczywistości. W jakimś momencie zobaczył samolot krąŜący w górze. Stale bez przerwy czuł słońce praŜące z niepokalanie błękitnego teraz nieba. Czuł pragnienie, ale wolał nie pić wody, która tu i ówdzie buchała z uszkodzonych rur i rozlewała się po ulicach, juŜ ruda od pyłu i Ŝwiru. Były momenty, kiedy próbując na przykład wraz z grupą męŜczyzn dźwignąć belkę albo odrzucić na bok wielki kawał muru, porównywał w myślach tamtą krótką próbę odnalezienia Carsonów z tymi wytrwałymi wysiłkami, by odkopać innych zasypanych. Ale stopniowo, w miarę, jak dzień mijał, wszystko wskazywało na to, Ŝe jeśli wydostawano ofiary, to zazwyczaj tylko zasypanych na zewnątrz gruzami, a nikogo z głębi budynków, które się zawaliły czy nabrały kształtu

poszarpanych usypisk. Wszelkie niejasne wątpliwości, jakie Ŝywił, kaŜda upływająca godzina wybijała mu z głowy. Stracił rachubę zabitych a w otępieniu jego własnego trudu i rozpaczy nie było nawet miejsca na

zdumienie czy przejęcie kaŜdorazowym cudem, gdy kogoś wyciągnięto czy odkopano Ŝywego. Prawie przez cały ten czas był mniej lub więcej w centrum miasta. Jak tylko przestał pomagać przy próbach ratowania kogoś w jednym miejscu, juŜ skądinąd wołano go do pomocy, a on szedł, gdzie tylko go potrzebowano, jakby to był jedyny sposób, by tymczasem nie myśleć o sobie. Późnym popołudniem zdołano wprowadzić trochę porządku. Spychacze oczyściły drogę dla sanitarek jeŜdŜących tam i z powrotem i na głównej alei pomiędzy połamanymi drzewami nie leŜały juŜ zwłoki podobne do mumii. Zarekwirowane autobusy zaczęły wywozić rannych, a mały czarny samochód z zaimprowizowanym głośnikiem przejechał parę razy w jednym i drugim kierunku, rycząc instrukcje i zawiadomienia. - Nie palić papierosów... Punkty wydawania wody organizuje się na przedmieściach - na placu Ramis i przy szosie do Chagres... Nie próbować wchodzić do budynków, które jeszcze stoją... Kobiety i dzieci oraz ci, którzy nie biorą udziału w pracach ratowniczych, mają się stawić w następujących punktach... - Raz ten rwący się, metaliczny głos zabrzmiał inaczej: - Uwaga! Mieszkańcy Las Dos Marias, to ja, wasz burmistrz... Nie traćcie odwagi. Cała Hiszpania wie o naszej tragedii. Zostanie zrobione wszystko, co tylko w ludzkiej mocy... Pod wpływem upału z ruin juŜ

zaczynał wydobywać się ohydny smród i wielu z poszukujących przysłaniało sobie chustkami usta i nosy. PrzeraŜenie minęło, lecz rozpacz wszystkich dokoła trwała nadal, tak samo jak dylemat Pascoe'a przez cały czas czekał na niego. Nadeszła chwila, kiedy nie mógł juŜ

odsuwać tej sprawy. W ustach miał tak sucho, jak w piecu garncarskim; przysiadł samotnie w małym kawałku cienia, gdzie poza resztkami łukowo zakończonej bramy widać było dziedziniec z potrzaskaną obudową studni. Z kilku drzewek hodowanych w drewnianych donicach pospadały pomarańcze. Podniósł jedną i zaczął wysysać sok, pierwsza chwila odpoczynku tego dnia. Gdzieś niedaleko tamten biedak uwięziony w windzie wciąŜ jeszcze wołał. Pascoe słyszał go od czasu do czasu poprzez dudnienie spychaczy i łoskot ręcznie rzucanych kamieni, ale głos był teraz słabszy i mniej histeryczny. Przejechała cięŜarówka naładowana trumnami, potem przeszło dwoje starych ludzi płaczących cicho i spokojnie. Ze znuŜeniem zaczął masować twarz zadając sam sobie pytania, na które nie istniały odpowiedzi: co ma robić? dokąd pójść? Czterysta funtów nie starczy na długo, nawet jeŜeli będzie oszczędzał kaŜdy grosz. Nie ulega wątpliwości, Ŝe jest cudzoziemcem, a więc pracę dostałby tylko za specjalnym zezwoleniem. W najlepszym nawet wypadku za parę miesięcy będzie obdarciuchem bez grosza, a przy braku pieniędzy zapuszczenie brody i jeszcze jedno nowe nazwisko nie zapewnią mu bezpieczeństwa. - Czy pan nie był przedtem w Avenidzie? Spojrzał w górę mruŜąc oczy od słońca i zobaczył dość młodego

męŜczyznę z obandaŜowaną głową. - O tak, byłem. - Tak mi się zdawało. Mój BoŜe, aleŜ mieliśmy szczęście, no nie? Gdyby nie to, Ŝe Avenida przetrzymała bez szwanku pierwszy wstrząs, my teraz wyglądalibyśmy tak samo jak większość tych biedaków wskazał na La Espa~nolę. Podobno około setki się ich

tutaj rozkwasiło. A ten gość tam w windzie będzie się juŜ nadawał tylko do czubków, zanim go stamtąd wyciągną. Bez cienia zainteresowania, ot tak, Ŝeby coś mówić, Pascoe spytał: - A panu co się stało? - Przewróciłem się na schodach w tym tłumie wiejącym na zewnątrz. Nie bardzo bohaterskie, ale prawdziwe. A co z panem? - Ja byłem w mieście. - Na samym początku? - Wróciłem akurat, Ŝeby zobaczyć, jak Avenida się wali. - Więc nic pan nie zdołał zabrać? Pascoe zagryzł dolną wargę. - Nie - odpowiedział. - Ja teŜ. Los na loterię i to, co mam na sobie - koniec. A właśnie dzisiaj miałem wracać do domu. Teraz szef będzie musiał trochę poczekać. Auto z megafonami znowu nadjechało aleją wykrzykując ostrzeŜenia; przyglądali się, jak przejeŜdŜa obok nich. W pobliŜu wsuwano do autobusu naładowane nosze. - Słyszałem, Ŝe konsul brytyjski jest juŜ w drodze z Malagi, Ŝeby nam pomóc stąd się wydostać. Wie pan, tymczasowe papiery i zasiłek pienięŜny. Słyszał pan o tym? Pascoe potrząsnął głową przecząco. - Parę osób z Avenidy wyjechało juŜ wcześniej do Malagi, mieli nadzieję, Ŝe zabiorą się autostopem. -

Nieznajomy zamilkł na chwilę. - Muszę przyznać, Ŝe mają tam bardzo dobry personel, opanowani, zupełnie bez nerwów. A do tego szalenie energiczni. Sprawdzili pana, przypuszczam. Instynkt samozachowawczy natychmiast się w nim poderwał. - Sprawdzili? - Wyczytywali wszystkich po zawaleniu. - O, tak! - Doszli do tego, Ŝe tylko

trojga nie moŜna się doliczyć. I tak cud, kiedy się pomyśli... - Trojga? - przerwał Pascoe. Przede wszystkim to małŜeństwo - straszna tragedia. Wrócił, bo chciał ją wyprowadzić. Widział go pan? Carson, tak się chyba nazywali. I jeszcze ktoś nazwiskiem Bartholomew. Pascoe zesztywniał. POzbawiony resztek nadziei czuł dojmujący ból, ale był jeszcze dość przytomny, by złapać się tej nitki, byle jakiej niteczki nadziei, i w tej samej chwili przypomniał sobie, jak na trawniku przed Avenidą mijał kogoś pytającego i jak zaprzeczył ruchem głowy na pytanie, czy jest jednym z gości hotelowych. Bartholomew... PrzecieŜ Bartholomew to właśnie on. Niewiarygodne, ale prawie o tym zapomniał. - Podobno przyjechali razem wczoraj późnym wieczorem. Ktoś mi mówił, zdaje się ten facet z recepcji, Ŝe według niego mieli trochę w czubie; zwłaszcza ona. Właściwie okropnie mówić tak o umarłych, ale twierdził, Ŝe musiała widać dzisiaj odsypiać tego kaca i dlatego nie słyszała wcale pierwszego wstrząsu ani potem alarmu. MoŜliwe. Hałas był zresztą straszliwy, więc rzeczywiście przespać go mógł tylko ktoś pijany jak bela. - Myśli pan, Ŝe on takŜe nie Ŝyje... ta trzecia osoba? Tamten wzruszył ramionami.

- Wszystko na to wskazuje. - I nie znaleźli Ŝadnego z tych trojga? - Pascoe oblizał spieczone wargi. - Prawie cały dzień byłem tutaj - tłumaczył ostroŜnie - więc... - Wszystkim zakazano zbliŜać się nawet. Cała ta buda ledwo się teraz trzyma - sam pan zresztą widział. To by było szukanie igły w stogu siana. - Ale... - Wydawało nam się wprost zbrodnią tylko tak zaglądać i nic więcej. Cała ruina jest

jednak cicha jak grób i próbować odnaleźć kogoś opierając się na domysłach, byłoby równie bezcelowe, jak drapać się na Mount Everest gołymi rękami... Dlatego przyszedłem tutaj... pan pewno takŜe. ZUpełnie inaczej sytuacja wyglądała w La Espa~nola i tam dalej. Jest na ogół od czego zaczynać, moŜna usłyszeć tych ludzi gdzieś w głębi pod nogami. Ale tam na górze... Jego gest był wymowniejszy od słów. Pascoe kiwał głową, wstrząśnięty, myśli rozsadzały mu czaszkę. Brudne strumyczki potu rozmazywały się na policzkach, włosy miał rozczochrane, oczy opuchnięte. Czuł, Ŝe trudno by go było rozpoznać, ale na wszelki wypadek przysłonił twarz ręką, jak gdyby blask słońca raził go zbytnio. - Coś panu jest? - SkądŜe. - Organizują kuchnie polowe, słyszał pan o tym? Potrząsnął głową. - Która godzina? - Około piątej. Wraca pan do Avenidy? - Jeszcze nie. - Ja na dziś mam dość. RozłoŜymy się obozem tam na trawniku z kilkoma innymi, dopóki nie będzie wiadomo, gdzie moŜna znaleźć konsula. Pewno się spotkamy?

- Przypuszczalnie. Rzuciwszy jeszcze jedno przeraŜone spojrzenie na windę, Anglik odszedł. Nie oszczędzał się w pracy i teraz szedł wolno, cięŜkim krokiem. PO chwili Pascoe wstał takŜe i ruszył w odwrotnym kierunku. Na nowo zdumiony własną ślepotą, próbował ocenić sytuację. Uwierzono, Ŝe Edward Douglas Bartholomew zginął. JuŜ jutro prawdopodobnie londyńskie gazety podając listy ofiar wymienią i jego nazwisko wśród nazwisk innych Brytyjczyków i ktoś je zobaczy, moŜe nawet sam

Bartholomew. Bank Zachodnio_Centralny teŜ niewątpliwie się o tym dowie, a policja potrafi wysnuć swoje wnioski. Czwartek przestał być wyraźną, nieruchomą granicą. Mniej więcej w ciągu następnych czterdziestu ośmiu godzin wytropiliby jego ruchy od opuszczenia Dublina. Jego ruchy. A kiedy stwierdziliby, Ŝe trop kończy się w Avenidzie, wtedy jego uznano by za zmarłego. Bo "Bartholomew" - znaczyło "Pascoe": logika tego była nieodwracalna. Ileś dni będzie trwało, zanim Avenidę zdołają zrównać z ziemią czy rozebrać nie dni, tygodni raczej. Ruszył poprzez zgiełk głównej alei, myśląc coraz intensywniej. Jakiś zmęczony urzędnik z konsulatu pomoŜe mu wydostać się stąd zadając minimum pytań. Wszelkie bramy juŜ, juŜ, a otworzą się szeroko, wystarczy zaŜądać. Tylko Ŝe bez tamtych pieniędzy - koniec będzie taki sam: poddanie się, ostateczne upokorzenie. Wyrok zawieszony, dopóki starczy tych czterystu funtów, nie dłuŜej. Kiedy zdał sobie sprawę, co opanowuje jego myśli, poczuł strach. Nagły chór okrzyków zabrzmiał na skos od niego, odwrócił się akurat na czas, Ŝeby zobaczyć, jak jakiś naroŜnik

domu powoli wybrzusza się i z łoskotem spada w dół. Wszędzie powtykano w gruz nabazgrane tabliczki: "Niebezpieczeństwo Nie zbliŜać się." Szedł dalej, popędzany szaleństwem nowo powstałego zamysłu, oślepiony nim. Los dał, los wziął. POzbył się wreszcie swojej skóry, ale musiał zapłacić, a wcale nie mógł sobie pozwolić na obojętność wobec poniesionej straty. Po to, by przeŜyć, potrzebował swojej walizki, a nikt inny nie będzie nadstawiał karku, by jego ocalić. Rozdział dziewiąty

O piątej trzydzieści wyregulował zegarek i czekał z powrotem w pobliŜu Avenidy, aŜ dzień się wypali. Wraz z zapadaniem zmierzchu zniszczone miasto nabierało niesamowitego wyglądu. W lepkiej pozostałości upału baterie pojazdów słały skoncentrowane światła reflektorów wszędzie tam, gdzie nie utracono jeszcze nadziei. Na tle ciemniejącego nieba szkielety wybebeszonych domów wyglądały dziwnie dwuwymiarowo, a na zupełnie odmienionych nagle zboczach rumowisk grupy umęczonych ludzi harowały bez końca. Kiedy tak wędrował, zdawało mu się chwilami, Ŝe nie pamięta juŜ nic innego, Ŝe tak było zawsze - ci spoceni, taśmowo pracujący ludzie, grzechot wypiętrzających się przed spychaczami zwałów, przechylone nosze i wszędzie pył - czasem nagłe wołanie o ciszę kogoś przykucniętego, zasłuchanego wśród ruin. Koszmarna groza tego poranka wydawała się odległa o wiele, wiele lat. W ciągu dnia, stopniowo, niepostrzeŜenie zapanował porządek i dyscyplina. Zaczął się juŜ częściowy exodus, a pozostałe setki ludzi dla

bezpieczeństwa zgromadzono na otwartych przestrzeniach, takich jak główny plac, arena corridy czy park miejski. Teraz zatłoczone ulice prawie całkiem opustoszały, zostały tylko grupy ratowników i czekające w pogotowiu sanitarki, a gdzie fasada była nie naruszona albo nikt nie szabrował w ruinach, tam panowała cisza ostateczna i wymowna. La Espa~nola dalej była ośrodkiem zainteresowania. Pascoe przeszedł mając ją po prawej stronie. Przyciągnięto dźwig z wysięgnikiem i człowiek z tlenowo_acetylenowym palnikiem do cięcia metalu próbował dotrzeć do windy - uwięziony w niej nieszczęśnik znowu

krzyczał. Cała ta scena w sztucznym świetle była jeszcze bardziej makabryczna niŜ za dnia, więc Pascoe nie zatrzymywał się. Postanowił juŜ, a zresztą zrobił dla innych, co mógł; teraz przyszła kolej na jego sprawy. Minął plac z roztrzaskanym pomnikiem konnym i ruszył okręŜną drogą w kierunku hotelu. Tu i ówdzie patrolowało wojsko. Na naroŜniku, niedaleko zapadłej w ziemię stacji kolejowej, trzy kobiety pochylone jak przy robocie w polu sortowały to, co wysypało się z wnętrza małego sklepiku. Kilka razy juŜ natknął się na takie układanie towarów wprost na chodniku, ale tutaj wydawało mu się, Ŝe znajdzie, czego potrzebował. Podszedłszy bliŜej przystanął, a jedna z kobiet rzuciła ostro: - Nie ma nic do jedzenia. Wszystko rozkupione i wino takŜe. Ale on nie szukał ani tego, ani tego. - Potrzebuję latarki powiedział. - Latarki i sznurka. - Mówiąc to, ze zdziwieniem zdał sobie sprawę, Ŝe znowu tak jak na lotnisku londyńskim dokładnie

wie, czego mu potrzeba. - La cuerda? - Si. Y una linterna. ZnuŜona popatrzyła na niego. - Jakiego sznurka? - To obojętne. Byle był długi. Cały kłębek. Znalazła w końcu obie rzeczy: Ŝycie trwało dalej, a kaŜda peseta coś znaczy. Zapłacił bez dyskusji, ile Ŝądała, i poszedł dalej w kierunku Avenidy. Nietoperze śmigały między odartymi z liści drzewami. Minęło go parę osób, ktoś niósł dzbany wody, kilku męŜczyzn z trudem dźwigało pudło tapczana wyłonili się z pobliskich ciemności jak dezerterzy z jakiejś innej wojny. Powrócił znów na aleję na drugim końcu i podchodził teraz zakosem pod górę do miejsca, gdzie w

ciemności groźnie majaczyły ruiny hotelu. Lampa sztormowa paliła się na trawniku, w postrzępionych kręgach jej światła widać było leŜące bezładnie postacie. Pascoe minął je z daleka, okrąŜał zwalisko ruin. Flagi dalej zwisały ze swoich drzewców wzdłuŜ powyginanej linii dachu i wszystko razem przypominało okręt wyrzucony na brzeg i tam roztrzaskany prawie nie do poznania. Koszmarna była świadomość, Ŝe Carsonowie są gdzieś wewnątrz, pogrzebani; a przeczucie, Ŝe od razu, jak tylko się tam jakoś wciśnie, otoczy go zewsząd ten potworny, mogący go zgnieść cięŜar, odbierało odwagę. Ledwo się trzyma... szukanie igły w stogu siana... - te słowa huczały mu w głowie, odstraszały. Wystarczyłby teraz tylko jeden wstrząs, by ta wielka ruina utraciła resztę posiadanego dotąd kształtu. Ale istniały jeszcze inne rodzaje śmierci, a on juŜ się zdecydował. Obszedł hotel dwukrotnie, obserwując go tak skrupulatnie

jak potencjalny złodziej. MIejsca, gdzie nawisy były najgroźniejsze, odgrodzono naprędce sznurem. Znalazł ze dwadzieścia punktów, którędy moŜna by wejść: poszarpane szczeliny, gdzie pękła ściana, albo niebezpieczne wgłębienia pomiędzy wybrzuszonymi pionowymi belkami. Godziny spędzane w mieście nauczyły go, co go moŜe spotkać, i dlatego starał się trzeźwo zdecydować, które miejsce wydaje się najlepsze. Ruiny hotelu zajmowały powierzchnię mniej więcej siedemdziesiąt metrów na czterdzieści i dlatego, jeŜeli chciał mieć jakąś szansę, musiał wiedzieć moŜliwie dokładnie, gdzie szukać. W ciemności mógł jedynie rozróŜnić zwisający balkon czy ślepe spojrzenie ocalałego okna. Ale tak zupełnie pewny mógł być tylko jednego: z

której strony był front budynku; nawet przy świetle dziennym wszystko inne pozostałoby tylko domysłem. Starał się zapamiętać miejsce, które uznał za najlepsze do spróbowania. Potem odszedł na bok i usiadł. Nie zdawał sobie sprawy, jak bardzo jest zmordowany i głodny. Resztki fioletu na zachodzie rozmazały się juŜ poza palmami na krańcu trawnika. Odpoczywał moŜe z pół godziny starając się nie myśleć za duŜo o tym, do czego się zabierał, nie słyszał prawie zupełnie głosów i nie widział, kto się porusza w mroku. W pewnej chwili usłyszał ogłoszenie z przejeŜdŜającego w pobliŜu auta z megafonem. Zdopingowany podniósł się i ruszył szukać którejś z wyliczonych kuchni polowych. Nie bardzo się orientował w topografii miasta i dwadzieścia minut trwało, zanim znalazł w Jardin de las Naranjas najbliŜszą kuchnię. Tam stanął w kolejce ogromnej jak anakonda i

cierpliwie posuwał się naprzód razem ze wszystkimi, by otrzymać kawałek chleba i dwie chochle dymiącej zupy, gotowanej na mięsie z duŜą ilością czosnku. Jadł wolno, potem odniósł łyŜkę i blaszaną miskę na oświetlone miejsce, które mu wskazano. Właśnie tak po nędzarsku przyjdzie mu skończyć - chyba Ŝe zdobędzie się jeszcze raz na ryzyko... Wracał ponuro przez park, gdzie juŜ pod drzewami układali się do snu ludzie, rodzina, przy rodzinie, i nagle aŜ przymruŜył oczy od jasnego światła; to jakiś fotoreporter pracował zawzięcie, więc Pascoe szybko skręcił w bok. "Cała Hiszpania wie o naszej tragedii..." I nie tylko Hiszpania, Las Dos Marias znalazło się teŜ na pierwszych stronach wszystkich dzienników świata i jutro rano w londyńskich gazetach moŜe juŜ figurować nazwisko Bartholomewa.

Konieczność pośpiechu umacniała go w postanowieniu. Wracając do Avenidy wypróbował latarkę. ¯ e teŜ nie pomyślał i nie kupił zapasowej baterii, ale było za późno, Ŝeby się tym przejmować. Latarka powinna wystarczyć na parę godzin, czasu chyba będzie dosyć. Ominął przewrócony tramwaj, potem przeszedł koło jasno oświetlonego zwaliska. W cieniu, gdzie ustawiono rząd pustych trumien, czekało kilka kobiet, a napięcie tego czekania wyryte wyraźnie na ich twarzach wydobywały teraz światła reflektorów. Ale jego juŜ nic nie mogło poruszyć. ZbliŜało się wpół do ósmej, kiedy doszedł do hotelu. Na niebie przebiły się gwiazdy i na ich tle wielkie rumowisko Avenidy sprawiało wraŜenie, Ŝe się kiwa. Pascoe starał się nie myśleć o ostrzegawczych tabliczkach ani o powodach, dlaczego nie próbowano ratować

Carsonów, bo wiedział, Ŝe gdyby zaczął rozwaŜać problemy ryzyka i trudności, to przypuszczalnie straciłby wiarę w powodzenie swej wyprawy, zanimby ją w ogóle zaczął. Ominął trawnik. Zszedł ze Ŝwirowanego podjazdu i pod osłoną krzaków zbliŜył się do upatrzonego miejsca z drugiej strony. Słychać było tylko ciche głosy w pobliŜu lampy sztormowej i zgrzytanie Ŝwiru pod jego własnymi butami. Kiedy podszedł bliŜej, powyginane warstwy złoŜonych w harmonię piętrer hotelu wznosiły się nad nim jak nawis skalny. NieduŜy pagórek gruzu usypany był tam, gdzie pękła ściana; kryjąc się za nim doszedł naprzeciw miejsca, do którego zmierzał. Zaglądając w głąb nie mógł nic dostrzec, a bał się zaświecić latarką. Opadł na czworaki i zaczął się wciskać w zupełnie czarną dziurę utworzoną przez spiętrzone bezładnie płyty piaskowca i kiedy obrócił się, Ŝeby podciągnąć zgięte nogi, jeszcze

raz mógł rzucić okiem na jasne, cudownie rozgwieŜdŜone niebo. Zaczął od posuwania się po omacku: czołgał się na brzuchu po kilkanaście centymetrów, podczas gdy ręce wędrowały jak kraby szukając i odczytując drogę. WciąŜ jeszcze bał się uŜyć latarki, bo ktoś z zewnątrz mógły to dostrzec, ale po paru minutach przekonał się, Ŝe bez światła nie da sobie rady. Uniósłszy się na łokciach zasłonił szkło palcami i zaświecił. Przyćmiona, zabarwiona krwiście poświata wystarczyła zaledwie na to, by mógł zobaczyć, Ŝe znajduje się w czymś podobnym do tunelu, niewiele dłuŜszym od niego samego. Po jednej stronie miał popękany mur, po drugiej luźne kamienie, a nad głową zbitą dŜunglę belek i gruzu. Drogę blokował połamany cięŜki stół. Zaczął ostroŜnie próbować, czy

nie zdoła go przesunąć, ale stół ani drgnął. Zamiast tego, zupełnie bez ostrzeŜenia, coś się zaczęło obsypywać z góry na całej przestrzeni i przez jedną okropną chwilę miał wraŜenie, Ŝe juŜ tu zostanie na zawsze pogrzebany. O mało nie udusił się od pyłu. Poczekał, Ŝeby osiadł, i zaczął próbować znowu w innym miejscu, szarpiąc paznokciami, aŜ wydłubał wreszcie szparę na tyle szeroką, Ŝeby się wsunąć. OstroŜnie przecisnął się, a potem wyciągnął z kieszeni kłębek sznurka i uwiązał początek do jednej z nóg stołu: od tego momentu posuwając się stopniowo rozkręcał po trochu sznurek. Po przeciśnięciu się przez tę wygrzebaną szczelinę, znalazł się w wybrzuszonej jaskini, dostatecznie wysokiej, by posuwać się na czworakach. Był na tyle daleko, Ŝe mógł odsłonić latarkę, więc przesuwał powoli światło z jednej strony na drugą, próbując zorientować się, którędy najlepiej iść. Przypuszczał, Ŝe ma około

piętnastu lub dwudziestu metrów do przebycia, by dojść do miejsca, nad którym w pionowej linii znajdował się jego pokój. Tutaj w górze był kiedyś sufit, ale teraz rozstąpił się na boki, a światło latarki ukazywało zgniecione wnętrzności innych pięter wduszone ku dołowi tak, Ŝe mógł ich prawie dosięgnąć. Ani poprzedniego wieczora, ani tego ranka nie miał okazji obejrzeć wnętrza hotelu, więc teraz obrazek z walki byków przekrzywiony na kawałku ściany nie stanowił Ŝadnej wskazówki, gdzie się znajduje, tak samo jak skrawek wzorzystej posadzki, który zobaczył podciągając kolana. A nad nim zamiast sklepienia piętra zmiaŜdŜone niemal nie do rozpoznania: tu kandelabr wbity w łóŜko, ówdzie szafa przekłuta na wylot kapiącą

rurą... Co chwila spoglądał ku górze, przeraŜała go myśl, Ŝe będzie musiał się tam wspinać. I bez tego był dość wystraszony. Prawie za kaŜdym ruchem coś się osuwało, a chwile, kiedy zapadała potem znowu pełna trzasków cisza, były jeszcze gorsze. Często gasił latarkę, Ŝeby zaoszczędzić baterię. LeŜąc w zupełnej ciemności, Ŝałował tylko, Ŝe nie moŜe zatkać uszu, Ŝeby nie słyszeć wciąŜ tych tajemniczych stęknięć osiadania dolatujących ze wszystkich stron. Gdy wyczołgał się z jaskini, drogę zatarasowała mu długa, Ŝelazna balustrada. Zaraz teŜ, jak tylko spróbował unieść się i przedostać ponad nią, runęła na niego. Zdołał tylko osłonić dłońmi tył głowy, przekonany, Ŝe zaraz zacznie się coś okropnego, ale spodziewany zawał nie nastąpił. Czołgał się dalej, zapierając się łokciami, przeciskając łopatki, a potem pośladki pod Ŝelaznym prętem. KaŜda zmiana połoŜenia wymagała pracy, wszystko odbywało się w zwolnionym tempie. JuŜ i tak w tej odrębnej nierealnej

egzystencji czas był zupełnie zmieniony. Nie do uwierzenia, dochodziła dziewiąta, a miał wraŜenie, Ŝe chyba nie przeszedł więcej niŜ dziesięć kroków. Parę razy, kiedy droga była zupełnie zablokowana, musiał wyczołgać się z powrotem i próbować w innym kierunku. Przez szczeliny wśród kamiennych brył i pogiętego Ŝelastwa promień latarki ukazywał kolejno niesamowite wnętrza. Przypominało to badanie wraku leŜącego na dnie morza. Sznurek był jego liną ratunkową - bez niego mógłby łatwo zgubić drogę, kiedy nadejdzie czas, by się stąd wydostać. Nawet teraz, ze sznurkiem, ciągłe zmiany kierunku zupełnie go zdezorientowały; rumowisko było

zbyt rozległe, nawet w przybliŜeniu nie mógłby określić, gdzie się znajduje. Carsonowie mieli pokój na pierwszym piętrze, ale za Boga nie umiałby powiedzieć, który numer; ubiegła noc wydawała się czymś równie odległym, jak cały świat, tam na zewnątrz. Byli gdzieś tutaj, przywaleni, moŜe razem, zgnieceni, starci na miazgę nie wiadomo czym - i ta ich bliskość nie dawała mu spokoju. Kilka razy z bijącym sercem, po jakimś niewyjaśnionym obsunięciu się kamieni czy nagłej lawinie gruzu, cicho wołał ich po nazwisku. Ale nikt nie odpowiadał i wołanie jego pozostało bez echa. Dobrnął wreszcie do miejsca, gdzie mógł prawie stanąć. CięŜko dysząc, rozprostował kości, kiedy światło latarki odbiło się od długiej tafli szklanej, umieszczonej poza wygiętymi półkami. Zielony napis na ściennej mozaice oznajmił "Bar Mogambo". Pascoe niewyraźnie przypomniał sobie, Ŝe prowadzony do windy zaraz po przyjeździe widział jakiś bar. Wszystko tu było pokryte grubą warstwą pyłu, ale krzesła i stoły całe. Klęknął i na płaskim kawałku

zasypanej podłogi naszkicował palcem: główne wejście, recepcja, bar, winda... Wysiadłszy z windy, skręcił w lewo. Pokój 113 był mniej więcej czwarty od końca korytarza. A więc jeŜeli to jest ten bar, który widział - to jego cel musi być jeszcze bardziej na prawo. Nabrawszy otuchy czołgał się dalej. Mnóstwo butelek Coca_Coli walało się wśród gruzu. POdwaŜywszy kapsel jednej z nich, wypił i odbiło mu się. Jakby z obowiązku zawołał parę razy: "Carson! Carson!", ale tak Bogiem a prawdą Carsonowie byli juŜ sprawą zupełnie uboczną. Ruszył dalej, niezwykle ostroŜnie, bo jego strach dopiero zaczął

opadać, a wyobraźnię wciąŜ podniecały najmniejsze nawet zakłócenia ciszy. Dziewięć tysięcy funtów, szara fibrowa walizka, o wymiarach mniej więcej pięćdziesiąt na siedemdziesiąt pięć centymetrów. To wariactwo, ale mimo wszystko walizka gdzieś tu jest równie niewątpliwie jak i Carsonowie i byleby wytrzymał napięcie nerwowe, moŜe tak myszkować choćby do rana. Pokrwawionymi rękami odgrzebywał gruz spod wygiętej jak litera V framugi drzwiowej i zaczął się przeciskać. Jakiś zwisający przewód przejechał mu po twarzy. Prawie pół do jedenastej... Wysoko z ciemnej szpary zwisały prześcieradła niby sztandary pułkowe udrapowane na poszarpanych krawędziach wnęk, podobnych do katakumb, których nie mogło przeniknąć światło latarki. Coraz to na chwilę ją zapalał, a powyginane cienie uciekały przed nim, kiedy zaglądał to tu, to tam. Duchota była potworna, zaostrzona jeszdze wonią jego własnego potu. Często się teraz zatrzymywał, wciąŜ od nowa zbierał siły do dalszego wysiłku. W jakimś momencie mignął mu szczur przebiegający za kupą gruzu. Nie dostrzegał

Ŝadnej wyraźnej reguły, jak te groźne piętra zawaliły się i wgniotły jedno w drugie. Coraz jaśniej uświadamiał sobie, Ŝe juŜ niedługo będzie musiał zapuścić się w te niebezpieczne katakumby nad głową, jakieś trzy, pięć, moŜe dziesięć metrów w dgórę. Nie brakowało zresztą moŜliwości, Ŝeby się tam wspiąć. Za kaŜdym razem, kiedy sprawdzał, czy to coś, pod czym się właśnie miał przeciskać, nie zawali się na niego, widział nad sobą otwory, niektóre w zasięgu ręki. Ale nie mógł się zdobyć na to, by podciągnąć się w górę. WciąŜ mu się wydawało, Ŝe

jeszcze metr, dwa i jakoś zdoła się zorientować, gdzie jest. Główny hall z recepcją przecieŜ niewątpliwie rozpozna. I schody, które tam się zaczynały. Ale im dalej się posuwał, tym trudniej było dopatrzyć się w tym labiryncie jakiegoś wyraźnego środka. Wtedy właśnie znalazł nagle radio. W pierwszej chwili, kiedy natrafił na nie palcami i wyszarpał je spod gruzu i śmieci, pomyślał, Ŝe to radio Carsonów. Ale nie, było większe niŜ tranzystor, który mieli w aucie. Wydobywały się z niego jakieś cichutkie dźwięki, a kiedy próbował regulować gałką, ta zaczęła się kręcić zupełnie luźno, zepsuta. Przycisnąwszy ucho do wygiętej siatki z plastyku, usłyszał cichą muzykę, a kiedy pokręcił drugą gałką, dźwięki zatarły się i zmieniły w jazgot dyskusji, łkanie gitar, śmiech. Dosięgły go tu z Europy, szeptały do niego w ciemnościach. Jakaś samba, dudnienie bębnów, kobiecy krzyk w języku, którego nie rozróŜniał; a potem, po angielsku znany głos: "...Epicentrum trzęsienia ziemi znajdowało się w samym środku miasta. Po tragicznym w skutkach wstrząsie, który nastąpił dziś rano o godzinie

dziesiątej, miały miejsce jeszcze dwa dalsze. Zniszczeniem objęty został obszar o promieniu pięciu mil, lecz najgorzej ucierpiało Las Dos Marias. Według pierwszych doniesień mniej więcej połowa miasta jest zburzona, a liczba zabitych dochodzi do pięciuset przypuszczać naleŜy, Ŝe znajduje się w tej liczbie wielu cudzoziemców, a wśród nich takŜe obywatele brytyjscy. Z trzech głównych hoteli, dwa zostały całkowicie zniszczone, ale prawie wszyscy goście jednego z

nich, Avenidy, zostali cudem ocaleni... - głos z radia mówił cicho dalej: ... w tym wesołym i popularnym uzdrowisku, jakim jest zazwyczaj Las Dos Marias, dziś płyną łzy i wre gorączkowa praca ekip ratunkowych. Amerykański Czerwony KrzyŜ zorganizował juŜ szpital polowy na przedmieściu, a z Gibraltaru samoloty R$a$f_u..." W tym momencie głos zanikł, nie udało mu się juŜ go odnaleźć. "Cudem ocaleni..." Z rozpaczą przypomniał sobie tamtą chwilę, która jego Ŝycie przecięła nieodwołalnie tam, na lotnisku londyńskim. Wbiła mu się w pamięć wyraźNiej chyba niŜ wszystko inne. To z powodu tamtej chwili jest tutaj sam, na granicy nieokreślonej grozy, która lada moment moŜe go pochłonąć. Zapalił latarkę i przymruŜył oczy, bo z jakiejś szpary nad głową sypała się struŜka pyłu, tak jak piasek w klepsydrze. Którędy teraz?... Prawie pół kłębka sznurka poszło i zupełnie nie miał pojęcia, gdzie się znajduje. Ale posuwanie się dalej tu, na poziomie parteru, nie miało najmniejszego sensu. Zwłaszcza, Ŝe czas uciekał. Była juŜ jedenasta, a Ŝeby nie wiem co, musi się stąd wydostać przed świtem. Nagle jakieś odgłosy charczenia sprawiły, Ŝe

znieruchomiał zupełnie. Dopiero po paru sekundach rozpoznał, Ŝe dźwięk dochodził ze zbiornika klozetowego, gdzieś w tym czarnym labiryncie. Zalało go poczucie ulgi, choć zarazem znienawidził sam siebie za to, Ŝe myśli o Carsonach, jako o ciągle groŜącym niebezpieczeństwie. NIezaleŜnie od własnej woli skierował światło na prawo i na lewo: "Carson - zapytał chrypliwie. - Carson?" I znowu wbrew własnej woli - ucieszył

się z milczenia. Mój BoŜe, pomyślał, a więc do tego juŜ doszło? Z zadartą głową oglądał poszarpane otwory nad sobą, zbierając odwagę. Nie miał wyboru. Z przeszłością zerwał, ale nie zrezygnuje z przyszłości - nie teraz, kiedy ma szansę jutro narodzić się na nowo. Sufit obniŜał się, był moŜe o metr nad nim. Przez jakąś dziurę przebity tkwił ukośnie dźwigar, a światło latarki ukazywało coś, co pewno kiedyś było korytarzem, zduszone teraz i zdeformowane, niby zuŜyta stara tubka pasty do zębów. OstroŜnie uchwycił się tego dźwigara i zaczął go stopniowo coraz mocniej obciąŜać. NIeunikniony kurz wzbił się gęstą chmurą, ale nic się podejrzanie nie zachwiało, nie rozległ się Ŝaden chrzęst. Wdrapywał się ku górze, posługując się tylko łokciami i kolanami, bo w jednej ręce miał kłębek sznurka, a w drugiej latarkę. Kiedy wreszcie sufit stał się podjłogą, wysunął naprzód nogę, Ŝeby wypróbować wytrzymałość tego nowego poziomu, ale wystarczyło, Ŝe stąpnął, wszystko się pod nim gwałtownie zachwiało i duŜy wystający kawał stropu odłamał się jak spróchniały. Pascoe szarpnął się w tył ze strachu, a potem spróbował w innym miejscu. Tym razem miał wraŜenie solidności i ze ślepą wiarą zaufał mu. Zsunął się z dźwigara i przez chwilę trwał nieruchomo,

niemal bojąc się odetchnąć. Przed sobą widział podłogę lekko wznoszącą się ku górze. Parę metrów ciągnęła się nienaruszona, a dalej znowu rozwierał się w niej ziejący krater. BYł jeszcze drugi sufit, pochylony tak, Ŝe stykał się z płaszczyzną, na której Pascoe w tej chwili się znajdował. Tu i ówdzie na tym suficie brudny tynk wybrzuszał się nieznaną

groźbą. Pascoe popuścił znowu sznurka i zaczął się posuwać naprzód. Teraz kaŜde skrzypnięcie, kaŜde brzęknięcie szkła paraliŜowało go. Cała podłoga zasłana była gruzem. Miał rację sądząc, Ŝe trafił na korytarz, ale niedaleko mógł nim zajść, a zresztą i tak musiał wspinać się wyŜej. Stracił juŜ rozeznanie, w jakim kierunku się posuwa, a Ŝe w dodatku starał się oszczędzać baterię latarki, czuł się coraz bardziej jak w grobie, aŜ z przeraŜenia ciarki przechodziły mu po plecach. KaŜdy najlŜejszy szmer zdawał się spotęgowany wielokrotnie, niektóre były niesamowite, wszystkie złowieszcze, a w parę minut po jego wspinaczce na dźwigarze nagle rozległ się gwałtowny, przeciągły łoskot, gdy gdzieś na prawo coś się zawaliło. Zamarł, przymknął oczy, pewien, Ŝe ten zawał będzie się rozszerzać, aŜ obejmie i jego. Kiedy wreszcie powietrze trochę się oczyściło, zaczął się przeciskać dalej, wypatrując w górze jakiegoś otworu, przez który mógłby się podciągnąć wyŜej. Wreszcie dostrzegł go i zaryzykował oparcie swoich osiemdziesięciu kilogramów na występie, którego zdołał się uchwycić ręką. POtem pozostało wciągnięcie na górę całego ciała i przerzucenie cięŜaru na tyle zręcznie, na ile pozwalały obolałe mięśnie. Znalazł się w miejscu, gdzie stały jakieś meble. Mrugając oczami, zatoczył krąg latarką i zobaczył szafę, dwa krzesła,

podwójne łoŜe pełne gruzu. Pokój, mimo Ŝe wciąŜ jeszcze jako tako trzymający się, spłaszczył się jednak i jego wysokość nigdzie nie przekraczała półtora metra, dlatego wszystkie meble wydawały się nieproporcjonalne. Pascoe pomyślał ze zdumieniem, Ŝe oto znalazł się niewiarygodnie

blisko zewnętrznej skorupy hotelu. Okna całkowicie przestały istnieć; nigdzie, czy w tym momencie, czy przedtem nie udało mu się dostrzec ani nocy na zewnątrz, ani gwiazd lub choćby lampy na trawniku. Od całego świata zewnętrznego bliskiego i dalekiego - był zupełnie odcięty. Tutaj w ciemnościach, wśród ciszy pełnej trzasków, znajdowała się, zaleŜna od pieniędzy i resztek wytrzymałości nerwowej, cała jego przyszłość. Podłoga zachybotała lekko, kiedy czołgał się ku czemuś, co uznał za podest. Czerwono namalowana strzałka pokazywała w kierunku najbardziej bezsensownego chaosu: "Numery 62_#65. Nastrój poprawił mu się odrobinkę, odpoczywał przez chwilę myśląc o walizce i miejscu, gdzie ją zostawił. Północ... A właściwie czy jest teraz na drugim, czy na trzecim piętrze? Kręciło mu się w głowie, nie mógł sobie uświadomić, ile warstw udało mu się przebrnąć. Chyba dwa piętra? Czy moŜe trzy? W kaŜdym razie miał jeszcze nad sobą co najmniej jedno, wgniecione pod kątem, a z niego sterczały poszarpane arterie drutów i listwy białe jak kości, jak połamane Ŝebra. LeŜał bez ruchu, zdawało mu się, Ŝe długo tak leŜy, i próbował zdecydować, którędy ma się teraz posuwać. Z jednej strony otwierała się okropna czeluść, a z drugiej było tak mało miejsca, Ŝe nie wiedział, czy zdoła się przecisnąć. Instynkt nakazywał mu przedzierać się dalej prosto,

ale rumowisko wyglądało tam teŜ nie do przebycia, wobec tego skręcił w bok i wsunął się pod lekkie przepierzenie. POdczas gdy delikatnie wydostawał się na drugą stronę, nagle latarka wysunęła mu się z dłoni i potoczyła po pochyłej podłodze.

W przeraŜeniu patrzył, jak umyka poza zasięg jego ręki. Czekał, Ŝe zaraz zgaśnie. Ale miał szczęście i świeciła dalej nawet wtedy, gdy z cichym stuknięciem uderzyła o listwę sterczącą pod ścianą. Okręciwszy się wkoło zdołał ją uchwycić, ale był juŜ cały zlany zimnym potem; kiedy wreszcie wyrwało mu się głębokie, gardłowe chrząknięcie, poczuł nie tylko ulgę, ale i narastające mdłości. Roztrzęsiony, nie mógł się przez długą chwilę zdobyć na ruszenie z miejsca. Oczy go bolały od tego ciągłego pyłu, a pot piekł jak ocet na podrapanych kolanach i rękach. Tutaj pod ścianą wyłoŜoną płytkami znajdowała się jasnoniebieska wanna i umywalka; dalej ściśnięta ogromnym cięŜarem otwarta szafa, w której wisiała męska marynarka. Nad umywalnią wsadzona w uchwyt tkwiła szczotka do zębów, a obok na puszce talku kołysały się długie odłamki strzaskanego lustra. Ilekroć Pascoe dostrzegał przedmioty osobiste, budziła się w nim nadzieja. JuŜ parę razy natknął się na walizki albo porządnie poukładane jedna na drugiej, albo częściowo zagrzebane w opadłym gruzie z wyŜszych pięter. Jego własna walizka znajdowała się pod łóŜkiem i jeśli tylko pokój 113 pozostał z grubsza sobą, pieniądze są tam jeszcze, czekają na niego. JeŜeli cokolwiek jest pewne, to chyba tylko to... Zmusił się do pójścia naprzód na czworakach koło wybrzuszonego wału gruzu, potem przelazł ponad dziurą, po bardzo niebezpiecznie wyglądającej belce. Zaczynał

teraz mamrotać do siebie. Jak da sobie radę, kiedy będzie trzeba wracać z walizką, wolał jeszcze nie myśleć. Wszystko w swoim czasie. Pokoje 84 i 86... ciepło, ciepło, coraz cieplej.

Jeszcze jedno piętro, jeszcze kilka bardzo ryzykownych metrów. Około godziny pierwszej znalazł się u szczytu krótkiego ciągu schodów, prowadzących parę metrów w dół, a potem urywających się w powietrzu. Zakołysały się, kiedy powracał w bezpieczne miejsce, a podłoga takŜe falowała niepokojąco. Zastygł tam, gdzie był, i przez parę okropnych sekund nasłuchiwał syczącego stukotu w górze i pod sobą. Kiedy wreszcie kołysanie ustało, był tak wystraszony, Ŝe nie mógł się odwaŜyć na zmianę pozycji. Na przesunięcie się tam, gdzie podłoga nie drgała juŜ jak platforma wagi towarowej, potrzebował kilku minut i wykończyło go to nerwowo. Przewrócił się na plecy i podnosząc ręce uchwycił brzegi otworu zaledwie trzydziestocentymetrowej szerokości. Sznurka pozostało mu juŜ niewiele. Zdesperowany, powiększał dziurę odłamując jakieś tynki, potem wcisnął w nią ramiona i wywindował się w górę z nadzieją, Ŝe moŜe to juŜ ostatni raz. Przez chwilę nie mógł się w niczym rozeznać: wyglądało tu tak, jakby jedna ściana nałoŜyła się na drugą. Ale przekopawszy się przez labirynt luźnych cegieł, wychynął wreszcie na powierzchnię w niewielkim biało wytynkowanym pomieszczeniu, które przez kontrast wydało się prawie zupełnie nietknięte. Zdumiony rozpoznał, Ŝe to część korytarza czwartego piętra. światło latarki odkryło numer na wyrwanych z zawiasów drzwiach 101 i serce zabiło w nim Ŝywiej. Korytarz był tak nierówny, jak tor kolejki górskiej, ale jakoś bez protestu utrzymywał jego

cięŜar. Szukając poświecił dalej... 99... 97... Zły kierunek. Okręcając się, aŜ zachichotał z podniecenia.

Spokojnie. Tylko spokojnie. Podłoga od tego miejsca, gdzie wydostał się z chaosu tam w tyle, była przez niego wytarta do czysta. Wcisnął się znowu w tunel, jaki wywiercił wśród zawalonych cegieł, i przedzierał się powoli przez chybotliwą masę, gdzie wszystko zostało spłaszczone. Po paru minutach trafił głową w kutą kratę osłaniającą szyb windy; wygięta była zupełnie pod cięŜarem przechylonej od góry płyty, stanowiącej przypuszczalnie część dachu. Z zerwanych lin nośnych pozostały tylko poszarpane strzępy. Kiedy torował sobie wśród gruzu drogę wokół windy, poczucie triumfu walczyło w nim o lepsze z ostrzegawczymi podszeptami, a nadzieja juŜ Ŝyła w tym, co dostrzegał przed sobą w błyskach latarki. Jeszcze dziesięć metrów. Nareszcie to straszne ryzyko się opłaci. Bartholomew, Carsonowie, Lamb, Zachodnio_$centralny, wszystko wirowało mu w głowie, kalejdoskop dni, które minęły, i dni, które miały nadejść, lecz coraz jaśniej uświadamiał sobie, Ŝe początkowe marzenie mimo wszystko da się urzeczywistnić. Dziesięć metrów. Widać było coraz więcej korytarza, potwornie wykrzywione ściany, gruzu i odłamków prawie po pas, ale to tu. Dziesięć, moŜe piętnaście metrów. Powiedzmy pół godziny. - Proszę. Głos był tak słaby i suchy jak szelest liścia. Pascoe zawahał się, ale rył dalej. Zbyt długo juŜ był sam, w tym cała rzecz. Przywidzenia. Przez cały czas otaczały go jakieś odgłosy; nieprzyjemne, szarpiące nerwy. A Carsonowie nie Ŝyją. Nie Ŝyją. - Proszę, bardzo proszę... Znieruchomiał znowu,

przekrzywiając głowę. TuŜ obok niego w podłodze była dziura jak

od pocisku; pochylił się tuŜ nad nią i skierował w dół światło latarki. Raz jeszcze zobaczył dobrze znany obraz zniszczenia: zgnieciony sześcian pokoju, zwały gruzu upstrzone odpryskami szkła, pokruszone ściany. Kręciło mu się w głowie, gdy tam spoglądał, ale w ostatecznym geście niedowierzania skierował światło przez ziejącą dziurę jeszcze niŜej na następny poziom. I wtedy z przeraŜeniem zobaczył nagie ramię i dłoń, która poruszała się lekko, całkiem jak gdyby go przyzywała. Rozdział dziesiąty JuŜ raz przeŜył taki moment, gdy uświadomił sobie, Ŝe go ograbiono z jego przyszłości. Tym razem wiedział. W tej samej chwili, kiedy z góry spoglądał w głąb, to poczucie skręcało mu trzewia, przeraŜenie zmieniało się w nienawiść na widok tych przyzywająccych go palców. Na chwilę, która zdawała się tak długa, jak całe jego Ŝycie, zamknął oczy, odwrócił głowę, Ŝałując, Ŝe nie jest ślepy i głuchy. O BoŜe, BoŜe. BoŜe. - Ratunku! Nie ruszył się od razu ani nie odpowiedział. Czuł się zdradzony, gdy patrzył w dół na szare jak popiół, bezcielesne ramię, jakby nie zwracał uwagi na błagalne ruchy, nie słyszał cichego łkania. Marlena Carson. Przywołał na myśl jej obraz pełne usta bardziej szkarłatne niŜ krew, podpuchnięte oczy, ochrypły śmiech, i to wspomnienie rozpaliło w nim wściekłość. Dla ciebie? pomyślał. - Z powodu ciebie? - Tutaj... tutaj. Przełknął ślinę, a ten nikły głos przykuwał go do swej rozpaczy.

- Proszę... - Idę! - zawołał wreszcie, a w jego głosie brzmiała cała gorycz kapitulacji. Obrócił się ostroŜnie na samym brzegu otworu, wziął latarkę w zęby i opuścił się na rękach. Wygięta podłoga poniŜej oddalona była o niecałe dwa metry, więc udało mu się opuścić na nią powoli, nie od razu całym cięŜarem. Przygięty przesuwał się w poprzek resztek połamanej Ŝaluzji a potem musiał się przeciskać przez jakieś miękkie tkaniny. Wtedy właśnie skończył mu się sznurek, więc ze złością odrzucił go na bok. Nic nie trwa, nic. - Tutaj - powtórzył cicho, ale uparcie tamten głos, a on warknął: - Idę juŜ, idę! - wściekły na to prawo do rządzenia nim. Kiedy dobrnął do otworu w murze, skierował tamtędy snop światła. Była wciąŜ jeszcze o jeden poziom niŜej od niego, bardziej na ukos; przedzierał się w tamtym kierunku ponuro wypatrując miejsca, gdzie mógłby zaryzykować zsunięcie się w dół po raz drugi. Nie mówiła nic i widział tyle samo, co przedtem tylko ramię wystające spod rumowiska. NieŜywa, to słowo tłukło mu się rozpaczliwie po głowie. Byłaś nieŜywa. Zagrodziły mu drogę jakieś pokręcone przewody, niby węŜe odarte ze skóry, przecisnął się z trudem tuŜ obok i od razu zaczął kaszleć, bo pył dostał mu się do gardła. Poczuł ogromne znuŜenie i męczył się jak pływak, którego wszystka moc utraciła nagle ostrogę nadziei; wreszcie wybrał stok gruzu, który dochodził tak wysoko, Ŝe prawie łączył oba poziomy. Zarywszy się w nim piętami, zjechał w dół na plecach, cały czas w strachu, Ŝe moŜe powstać lawina, która wywoła jakieś inne, gorsze. Potem, podniósłszy

się na kolana, zaświecił znowu latarkę, próbując rozeznać się w otaczającym go chaosie. Było tu jakoś okropnie chwiejnie. - Gdzie jesteś? Kierując się w stronę, z której odpowiedziała, otarł się o wywrócone krzesło, ostroŜnie ominął poszarpany krater, raz zatrzymał się z biciem serca, kiedy podłoga zaczęła się kiwać. ZbliŜał się bez współczucia, Ŝałując kaŜdego ryzykownego kroku. W końcu ją znalazł; naprzód nogę, a potem to odsłonięte ramię. Kiedy doczołgiwał się do niej, wyciągnęła ku niemu rękę, próbowała namacać go, aŜ wreszcie uchwyciła jego dłoń jak w stalowe imadło. Czuł drgania jej płaczu w tym uchwycie mocniejszym, niŜby to uwaŜał za moŜliwe. Oddychała bardzo szybko krótkimi umęczonymi łykami. Niemal gwałtownie wyszarpał swoją rękę. ChociaŜ nic nie mówiła, o nic nie prosiła, odpowiadał jej w myślach: PrzecieŜ jestem tutaj, no nie? Nie moŜesz Ŝądać więcej. Nie mógł dojrzeć, czym właściwie została przywalona. Głowa jej spoczywała pomiędzy dwoma kamiennymi blokami, oblepiona gruzem i pyłem, zmieniona nie do poznania. Sięgnął, próbował zbadać, jak się zabrać do uwolnienia leŜącej. W tym momencie otworzyła oczy. Wydawały się ogromne, ale źrenice skurczyły się raptownie w ostrym świetle latarki. Zalepione miałem powieki zacisnęły się, niewidoczne usta nagle grymasem zdradziły, gdzie są, czoło porysowały zmarszczki. Szybko zgasił latarkę i zaczął po kieszeniach szukać chustki. Wyciągając ją usłyszał, Ŝe coś upadło: zerkając poza siebie zobaczył na ziemi klucz od pokoju 113 i na nowo ogarnęła go gorzka świadomość, Ŝe został

oszukany, Ŝe ograbiono go. ¯ ycie za Ŝycie. W rozpaczy, odruchowo, zaczął ocierać jej twarz, naprzód usta, potem oczy i nos po wierzchu, potem nozdrza i jeszcze wokół brzegu zlepionych włosów, przez cały czas odwracając latarkę. Z tego brudu dolatywała do niego woń jej potu. Oczekiwał, Ŝe zacznie coś mówić, zapyta o Carsona (o "Gorda" - to okropne zdrobnienie przypomniało mu się od razu), Ŝe będzie narzekać albo histerycznie cieszyć się ocaleniem. Ale nie, usłyszał tylko jedno westchnienie, głębokie i intensywne. Ruchy jego ręki zasłaniały twarz zasypanej i nie mógł przyjrzeć się jej z bliska. Dość szybko skończył i dopiero wtedy powiedziała sucho i trochę chrypliwie: - Dziękuję. Odrzucił chustkę. Jej ręka znowu chwyciła jego rękę i trzymała mocno. - Mów do mnie. Powiedz, Ŝe jesteś... ¯ e naprawdę jesteś tutaj. -Jestem tutaj. Szybko skierował znowu strumień światła na jej twarz, a kiedy zobaczył, Ŝe ma oczy zamknięte, świecił dalej. I aŜ się szarpnął ze zdumienia, nagle uświadamiając sobie, Ŝe to wcale nie Marlena Carson. - Jestem tutaj - powtórzył, choć włosy zjeŜyły mu się na głowie. Patrzył na nią oniemiały, nic nie robiąc, tak pełen był niedowierzania. Jedno tylko wiedział na pewno, Ŝe była młoda. Mnóstwo chaotycznych pytań kotłowało mu się w głowie, ale wreszcie zdołał wykrztusić coś rozsądnego: - Czy jesteś ranna? - Nie wiem. - Nic nie boli? - Cała jestem zupełnie bez czucia.

- Nie moŜesz się wcale ruszyć? - Tylko tą ręką. I palcami u nóg. Zdaje się, Ŝe mogę nimi poruszać. - Zaczęła znowu płakać bardzo cicho, ale niepowstrzymanie. - Bogu dzięki, Ŝe jesteś, Bogu dzięki, Ŝe jesteś. Pascoe zaczął oglądać pagórek gruzu przygwaŜdŜający ją do ziemi. Całkiem blisko niej pośród rumowiska wznosiła się ściana. Bezpośrednio nad leŜącą nie było sufitu. Bryły kamieni, potrzaskane kafelki i mnóstwo belek zawalało ukośnie całą przestrzeń pomiędzy murem a podłogą. Nie pojmował, jakim sposobem nie została zgnieciona, kiedy wszystko zawaliło się na nią: było to tajemnicą niemal równie wielką, jak to, Ŝe w ogóle tu była. UwaŜnie zaczął odgarniać pierwszą warstwę gruzu i tynku, odsuwać cięŜsze odłamki. - Dwukrotnie słyszałam cię powiedziała z drŜeniem w głosie - ale uznałam, Ŝe to na pewno pomyłka. I nawet jak zobaczyłam światło i zawołałam, to... to myślałam, Ŝe wcale nie odpowiesz. Gdzieś w ciemnościach coś trzasnęło nagle jak strzał z dubeltówki, a on usłyszał, jak gwałtownie wciąga powietrze. - Jak długo tu byłam? Zaczął liczyć. - Szesnaście godzin. - Wydaje się, Ŝe wieczność. Cały czas wypełniony pragnieniem i modlitwą. - Zamilkła, jakby chciała koszmarowi dać właściwe wymiary. - W takim razie jest juŜ wtorek, prawda? - Tak, wtorek. Najlepiej mu było pracować leŜąc na boku. Niewiele miał miejsca. Wklinował latarkę w jakąś szczelinę, Ŝeby mieć obie ręce wolne. Nie zwracając uwagi na ból, zaczął rozluźniać zwały cegieł i spychać je na bok. Przywalona była od szyi aŜ do

kostek. Nawet teraz, spoglądając na to, co z niej było widać,

patrzył półprzytomnie, próbował przez cały czas przyzwyczaić się jakoś do tego wyrzeczenia, do tego, co ono oznaczało. - Co się stało z wszystkimi innymi? - Głos był słabiutki jak szept, akcent amerykański, dokładniej nie umiał go rozszyfrować. - ZdąŜyli wyjść - powiedział. - Wszyscy? - Oprócz dwojga. - I dorzucił: - Nie, trojga. - To ja jestem ta trzecia? - Nie, czwarta. - A teraz? Te trzy osoby juŜ wydostano? - Nie Ŝyją. Niejacy Carsonowie i jeszcze ktoś. Kłamał w samoudręczeniu. Było to teraz równie bezsensowne, jak Ŝycie bez nadziei, a przecieŜ brnął dalej, jakby chciał podkreślić, ile go ona kosztowała. Nie mógł jej zostawić. A gdyby ją nawet wydostał bezpiecznie, nie starczy mu juŜ nerwów ani sił na to, by zaczynać od nowa. Obrabowała go równie niewątpliwie, jak gdyby przystawiła mu rewolwer do pleców. - Sprawdzali listę gości i nie ma na niej ciebie. - To było oskarŜenie. - Nikt nie wie, Ŝe tu jesteś. - Zapłaciłam rachunek... oficjalnie juŜ wyjechałam. Oddychała cięŜko, leŜąc tam, jakby zamknięta w zgniecionych Ŝelaznych płucach. - Zapłaciłam i wyszłam trochę po pół do dziesiątej. A potem zauwaŜyłam, Ŝe czegoś zapomniałam, więc wróciłam. - I nikt cię nie widział? Przekręciła z trudem głowę z jednej strony na drugą. - Początkowo próbowałam w siebie wmawiać, Ŝe przecieŜ ktoś musiał mnie widzieć. ZOstawiłam walizkę w hallu wejściowym, więc

powtarzałam sobie... - Nie mogła dokończyć, wargi jej drŜały. - W kaŜdym razie przez jakiś czas. Ale to było... sto lat temu.

- I co się stało? - Pamiętam tylko te drzwi. - Drzwi? - Jakieś drzwi mnie uderzyły. Tylko tyle wiem. Doszłam do korytarza prowadzącego do mego pokoju, kiedy ściany zaczęły pękać. A potem nie pamiętam nic, tylko Ŝe byłam tutaj... chyba musiałam stracić przytomność. Przypuszczam zresztą, Ŝe te drzwi mnie uratowały. LeŜą tu na mnie całej. W kaŜdym razie tak mi się wydaje, Ŝe to są drzwi. - A jak juŜ się ocknęłaś, nie krzyczałaś? - ILe tylko mogłam. - Umilkła, wpatrzona w ciemność. Do tej ciemności mówiła: - Czy nie krzyczałam? - tak jakby zwracała się do kogoś Ŝywego. - Prawda? Stopniowo Pascoe usuwał pokrywający ją gruz. Miała rację co do drzwi. Tu i ówdzie juŜ je dostrzegał. - Wróciłam po ksiąŜkę - jak ci się to podoba? Po ksiąŜkę! - Miałaś szczęście. - To nazywasz szczęściem? - Na tamtych postawiono krzyŜyk. Całe to rumowisko jest zbyt niebezpieczne. Tak samo robią gdzie indziej. Akcja ratunkowa ogranicza się... - Gdzie indziej? - powtórzyła jak echo. - W całym mieście. - Więc to było trzęsienie ziemi? Skinął głową, zastanawiając się, co teŜ musiało jej przychodzić na myśl, co sobie wyobraŜała przez cały ten nieskończenie długi czas. - CięŜkie? - Bardzo cięŜkie. Musiało cię przywalić przy pierwszym wstrząsie. Potem były jeszcze dwa. ZauwaŜył, Ŝe światło latarki zaczyna słabnąć. Wziął ją do

ręki i przekręcił dolny gwint, jak mógł najmocniej, ale na nic się to nie zdało. Ocenił, Ŝe starczy najwyŜej na jakąś godzinę. Na nowo uświadamiając sobie konieczność pośpiechu

zabrał się do reszty gruzu, który przyciskał drzwi w poprzek leŜącej. Na myśl o tym, Ŝe zanim ją wydostanie, otoczy ich zupełna ciemność, paniczny strach zmroził mu krew. Kiedy uświadomił sobie, jak długo ona znosiła tę grozę, poczuł zawistny podziw. Ale nie mógł jej wybaczyć. Skutki tego zaczną się na zewnątrz. świadomość ta przenikała go dreszczem. Z Carsonem, mówił sobie w podnieceniu, jakoś by się ułoŜył. Nawet z jego Ŝoną. Dla nich wszystko miało swoją cenę, łącznie z wdzięcznością. Ale teraz on sam był więźniem. Wystarczyło, Ŝe odsunął się o parę kroków w bok, by dziewczyna wołała w strachu: "Nie zostawiaj mnie!" - Szesnaście godzin... Mimo swego rozgoryczenia rozumiał, co przeŜyła przez ten czas. Potem znów gorączkowo chwyciła go za ramię, kiedy gdzieś zachrobotała niewidoczna kaskada. Rozpaczliwie cienka była ta powłoka spokoju. Gdy juŜ znowu zapadła cisza, spytała: - Co tu właściwie robiłeś? Nie odpowiedział. - Kogo z nich szukałeś? - Carsonów. Z cięŜkim sercem dźwigał, szarpał, odgarniał. Dziewczyna nie milczała dłuŜej niŜ chwilę, jak gdyby sam dźwięk jego głosu uspokajał ją podobnie, jak to, co mówił. Szesnaście godzin - a potem zachowywać się rozsądnie, cierpliwie? Gdzieś tam w zalewającym go rozgoryczeniu znalazło się coś w rodzaju podziwu. - A gdzie ty byłeś? - Co? - Gdzie byłeś, kiedy to się

stało? - W mieście. - Czy mieszkałeś w tym hotelu? - Nie - odpowiedział. Kłamstwo było juŜ silniejsze od niego. - To byli twoi przyjaciele? Zawahał się. - Carsonowie?

- TAk. - Znałem ich. - Wykopał jakiś pantofel: podsunął bliŜej do światła. - Twój? W bladym uśmiechu popękała zastygła maska jej twarzy. - NiewaŜne. Jeden po drugim odginał na bok druty sterczące z Ŝelbetowego bloku. POtem podniósł się na czworaki. Drzwi tkwiły zaparte pod kątem czterdziestu pięciu stopni: Przechylił się ponad nimi i zaczął uwalniać ich górną część. - Krzycz, jak cię zaboli! Skinęła głową, oczy miała juŜ zamknięte w oczekiwaniu, wargi rozchylone. Szarpnął mocno i dźwignął. Chmura pyłu przysłoniła smugę światła wklinowanej w szparę latarki, a kawałki gruzu zaczęły sypać się w nowo powstałe zagłębienie. Teraz przesunął światłem po odsłoniętej postaci dziewczyny, zdziwiony, jak stosunkowo czysta jest jej Ŝółta bluzka bez rękawów i obcisłe jasnoniebieskie spodnie. Jedną nogę miała podniesioną, tak Ŝe stopa leŜała na wysokości kolana drugiej nogi; opalona prawa ręka zgięta spoczywała na brzuchu. Twarz klowna, zlepione włosy, ręka i stopa jak z gliny garncarskiej - to wszystko zdawało się naleŜeć do jakiejś zupełnie innej osoby. - No jak? Przez parę długich sekund leŜała dalej nieruchomo. Potem niemal w strachu uniosła trochę głowę i popatrzyła na siebie w całej długości. Jakby niedowierzająco zaczęła obmacywać się tą ręką, która

była cały czas wolna; krzywiła się przy tych próbach. Drugie ramię było całe poznaczone odciśniętymi pręgami, a koło łokcia strupami zaschłej krwi. - W porządku? Oddychała głęboko, dziewczęco drobne piersi napinały bluzkę. Uniosła odrobinę plecy i opadła znowu na płask. Pot zrosił jej

czoło. - No? - przynaglił krótko Pascoe. - Nie... nie wiem. - Co to znaczy? - Moje nogi. Potrząsnęła głową. - Zupełnie jakby były martwe. Podłoga ostrzegawczo dygotała, kiedy odciągał drzwi na bok, a potem delikatnie opuszczał je i kładł. Wtedy podczołgał się bliŜej i klęknął na wysokości pasa dziewczyny, twarzą ku nogom. - Spróbuj teraz. - Próbuję. - A ręka? Patrzył, jak ją prostowała krzywiąc się z bólu. WciąŜ jeszcze nie czuł współczucia, tylko dręczące pytanie, jak zdoła ją przetransportować na dół, jeŜeli nie będzie mogła się poruszać. Miejsce, gdzie się znajdowali, było jak gdyby półką, chwiejnym balkonem sterczącym w pustce. Rozglądał się wokoło, przesuwając wolno światło latarki. Pośród zapylonej powierzchni podobna do smugi prochu strzelniczego ciągnęła się kolumna mrówek niby symbol Ŝycia. - Jaki miałaś numer pokoju? - Pięćdziesiąt sześć. - Na pierwszym piętrze czy na drugim? - Na drugim. - Zęby jej dzwoniły, jakby zziębła. - Wtedy na drugim. Trzymała się dobrze, to jej musiał przyznać. By oszczędzić baterię, zgasił latarkę. Pochyliwszy się w ciemności,

zaczął rozcierać nogi dziewczyny, naprzód jedną, potem drugą, masując biodra, łydki i wokół kostki. Od czasu do czasu jęczała cicho. Przez długi czas nic nie mówił. Jego palce były bezosobowe, ugniatały sztywne, stwardniałe mięśnie, czuły, jak stopniowo miękną. - Lepiej? - Trochę. - A ręka?

- Tak sobie. Zapalił latarkę; patrzył, jak udało jej się trochę, powoli zgiąć kolana. Zaczął znowu rozcierać, szczypiąc łydki; przy masowaniu szczupłych bioder posługiwał się knykciami zgiętych pięści, aŜ wreszcie jego własne mięśnie pulsowały mocno i paliły. W gardle mu zaschło, z trudnością zwilŜał język. Wszędzie dokoła w tych wielopoziomowych jaskiniach od czasu do czasu rozlegały się jakieś trzaski, od których jeŜyły mu się włosy na karku. Minęło juŜ pół do trzeciej, czuł coraz wyraźniej nie tylko ołowiany cięŜar wyczerpania. Los wtrącił się w jego sprawy o jeden raz za wiele. Nie zostało mu nic, czym mógłby jeszcze Ŝonglować, nic, co by podtrzymało go teraz nerwowo. Brał w nim górę pierwotny instynkt, chęć ucieczki. - A jak teraz? - MOgło być gorzej. Kilka spojrzeń rzuconych na jej twarz nie wystarczało, by stworzyć trwalsze wraŜenie. Oblewał go pot, gdy tak klęczał koło niej. Nie obchodziło go, kim jest, przecieŜ wiedział, Ŝe za to, co mu wyrządziła, będzie ją pamiętał całe Ŝycie. Wszystko inne moŜe się zatrzeć - to, co juŜ się przydarzyło i co się jeszcze przydarzy w przyszłości; tylko nie ironia obecnej sytuacji. Był zbyt znuŜony, zbyt mocno juŜ przyjął świadomość poraŜki - by zdobyć się na

nienawiść. A takŜe zbyt nerwowy. świat zewnętrzny zaczął wydawać mu się oddalony o jakąś przestrzeń nie do pokonania, a przecieŜ będą go musieli odnaleźć, bez sznurka wskazującego drogę. Z niepokojem wypytywał dziewczynę, napominał, by poruszała nogami, starając się wysiłkiem swej woli usunąć z nich odrętwienie, ale przez cały czas zazdrościł jej tego niewiarygodnego uniesienia radości, jakie musiało ją teraz

przepełniać. Tak minęło dwadzieścia minut od chwili, gdy dźwignął tamte drzwi, a stawy jej bezwładnych nóg były dalej równie sztywne jak u lalki i z trudem mogła unieść się do pozycji siedzącej. - Słuchaj - zaczął - musimy ruszać. Jesteśmy tutaj jak na huśtawce, a latarka teŜ nie jest wieczna. - Zgoda. - Rekonwalescencja moŜe poczekać. - ZGoda - powtórzyła. - Ty decydujesz. Tylko wydostań mnie stąd. Popatrzył w dół. NiŜsze piętro było oddalone mniej więcej o trzy metry i ten kawałek, który mógł dostrzec, wydawał się solidny. Ale kto wie? - Będziesz musiała iść pierwsza, rozumiesz? W kaŜdym razie tutaj. Skinęła głową i zagryzając wargi próbowała się ruszyć. - Gotowa? Przysunąwszy się do niej z wysiłkiem przetoczył ją aŜ na brzeg podłogi i tak pomógł obrócić się na brzuch. Nie wyglądało to wytwornie i przypominało przesuwanie tłumoka. Trzymając dziewczynę pod pachami spychał ją, aŜ wygięła się w biodrach i nogami zaczęła dyndać w powietrzu. Krzyknęła, ale nie zwracał na to uwagi: są gorsze rzeczy niŜ ból.

- Teraz złap mnie za ręce. Kiedy to zrobiła, otoczył palcami przeguby jej dłoni. Potem napinając mięśnie pleców pozwolił, by zsunęła się w dół. - UwaŜaj na twarz - ostrzegł jeszcze. Opadła juŜ kilkadziesiąt centymetrów, zanim jej cały cięŜar szarpnął mu ramiona, wyrywając je niemal ze stawów. Przez sekundę wydawało mu się, Ŝe na pewno i on poleci, ale jakoś starczyło mu sił i zdołał się zaprzeć. Bez poświecenia latarką nie mógł ocenić, jak

daleko miała jeszcze do następnego poziomu. CięŜko dysząc, wychylony tak daleko, jak tylko mógł się odwaŜyć, opuszczał ją powoli. - Dosięgasz? - Nie... nie wiem. Zdołał ją utrzymać jeszcze tylko przez kilka chwil. Doczekał do momentu, kiedy przestała się kołysać ruchem wahadłowym, a potem musiał puścić. Jej palce ześliznęły się z jego przegubów, jeszcze chwila potwornego bólu wyszarpywanych ramion. Prawie natychmiast upadła z cięŜkim łomotem, a on czekał w przeraŜeniu na ten dźwięk podobny do ziewania, który by oznaczał, Ŝe zaraz coś się zacznie walić. - Nie ruszaj się - kaszlał poprzez chmurę pyłu. - Na miłość boską, leŜ spokojnie. Sięgnął po latarkę i zapalił. LeŜała zgięta wpół, bezwładna tak, jakby ją postrzelono. - W porządku? - W porządku - odpowiedziała słabo. Wsunął latarkę za pasek i opuściwszy się na rękach, wylądował koło leŜącej. Znajdowała się pomiędzy jakimś nocnym stolikiem, a górą gruzu uwieńczoną pogiętym abaŜurem; z gruzu wystawały wieszaki i szczotka do włosów. - Na pewno?

- No, wolałabym nie powtarzać tego zbyt często. - Przeszedł ją dreszcz, jakby ta brawura duŜo ją kosztowała. Tym razem - tak daleko, jak Pascoe mógł sięgnąć wzrokiem podłoga była nietknięta. Ruszył sprawdzić, ale ona od razu przywołała go z powrotem, niemal z taką samą rozpaczą, jak za pierwszym razem. - Proszę - powtarzała proszę. - No to jak mam znaleźć drogę? - światło przygasło, kiedy gestykulował. - Ja wiem, ja wiem, ale... - Odejdę najwyŜej parę kroków.

- Nawet jeden to za duŜo. Wspólny strach jest teŜ pewnego rodzaju więzią, a on czuł, Ŝe znowu zaczyna się bać. Długą chwilę trwało, zanim ustąpił, nie mógł lekcewaŜyć przeraŜenia narastającego w jej oczach. ZbliŜył się do niej oniemiały świadomością, Ŝe słowa nie wystarczają, i przykucnął obok. Wreszcie, jak do dziecka, powiedział: - Nie moŜemy tu zostać. - Wiem. - Dasz sobie radę? - Zaraz. Poczekaj jeszcze trochę. Znowu masował jej nogi, ale widział, Ŝe tylko marnuje czas zbyt długo by to trwało. Czuł, Ŝe muszuą wyruszyć natychmiast, bo nie wytrzyma tych suchych trzasków, dochodzących ze wszystkich stron. - Będę cię musiał nieść zadecydował. - A dasz radę? - Nie wiem, spróbuję. Ale musisz wleźć mi na plecy. Potrafisz? - Chyba tak. - No to juŜ. Zarzuciła mu ręce wokół szyi i podciągnęła się całym ciałem. Dźwignął się i zaczął pełzać, w pełni świadomy, czym grozi ich wspólny cięŜar, nasłuchując

uwaŜnie przed kaŜdym niezdarnym ruchem ku przodowi. Co krok mniej więcej zatrzymywał się, Ŝeby na chwilę zelŜał nacisk dłoni dziewczyny na jego krtani. światło latarki wyraźnie słabło i było teraz tak nikłe, Ŝe świeciło jedynie na parę metrów w przód. Jakby na złość wszystko tu było zgniecione, ciasno ubite. Nie dostrzegł Ŝadnych dziur, Ŝadnych szczelin, które umoŜliwiałyby zejście w dół. Parę razy zatrzymywał się i, by mógł oczyścić przejście, ona musiała się zsuwać z jego pleców. Zupełnie stracił orientację, ale powtarzał sobie, Ŝe powinien kierować się w lewo. W jednym miejscu poczuł smród

taki, Ŝe o mało nie zwymiotował. Wszędzie, pomiędzy trudnymi do rozpoznania szczątkami pokoi, korytarzy leŜały porzucone drobiazgi i poniszczone przybory toaletowe: zakrętki do włosów, brązowa torebka, stoliki, wentylator sufitowy o łopatkach powyginanych do środka, tak Ŝe przypominał pąk kwiatu, szklanki, kubki, maska płetwonurka z przyczepioną etykietą, na której był napis "Wilson". Wybrzuszone góry kamienia, coś, co ledwo przypominało mury, jakiś łuk, zjawiskowe, przykurzone błyski koloru, ilekroć światło sięgnęło dalej, a ruchome cienie pierzchły - ale wciąŜ Ŝadnej drogi w dół. Wtem zupełnie nagle trafił na miejsce, gdzie musiał się zatrzymać. Wielka, mniej więcej kwadratowa dziura otwierała się przed nimi, a z boku przytykało do niej wygięte przęsło schodów. Same schody przypominały raczej zsyp do śmieci, ale Ŝelazna balustrada była mocna. Pascoe sprawdził to zaraz, jak tylko znalazła się w zasięgu jego ręki. Przylgnąwszy płasko do ziemi pozbył się dziewczyny z pleców. Nie moŜna było rozpoznać

dokładnie, co tam jest na dole, ale i tak poczuł wyraźną ulgę. Dźwignął się i stanął prosto, a potem odczekawszy, aŜ minie zawrót głowy, ostroŜnie wszedł na najwyŜszy stopień. Nie drgnął nawet. Upewniwszy się wrócił do dziewczyny i podniósł ją podsuwając jedną rękę pod plecy, a drugą pod kolana. - UwaŜaj - powiedział. Trzymaj latarkę. Sięgnęła po nią niezgrabnie, a potem jednym ramieniem objęła jego barki. W ten sposób wydawała się jak gdyby lŜejsza. Miał przed sobą około dziesięciu stopni, choć nie moŜna ich było rozróŜnić pod rumowiskiem. Schodził wolno, czasem opierając się o balustradę, ostroŜnie badając miejsce, zanim postawił

stopę i przeniósł tam cały cięŜar. Ona tymczasem rozsądnie uŜywała latarki. Obeszło się bez groźnych momentów. W połowie piętra połoŜył ją na podeście i próbował odpocząć, Ŝeby zebrać siły do następnego etapu. Trząsł się cały, a w głowie huczało mu jak w młynie. - Jak sądzisz? - Przełknął ślinę. - Czy to hall wejściowy? - MoŜliwe. JeŜeli nawet gdzieś tutaj znajdowało się wejście, było tak nie do poznania zawalone i przygniecione, Ŝe Pascoe nawet nie marnował światła. Teraz po raz pierwszy zdawało mu się, Ŝe moŜe dostrzec tu i ówdzie jakąś postrzępioną szczelinę troszkę jaśniejszej ciemności, mniej wyraźnej, pół ukrytej. JeŜeli się nie mylił, mogło to oznaczać chyba, Ŝe zbliŜają się do zewnętrznej skorupy hotelu, ale nauczył się juŜ nie ufać niczemu. Nauczył się, Ŝe nadzieja wcale nie prowadzi do radości - nie teraz, nie jego. Tępe, nieme przeczucie klęski zaczęło go znowu nękać. Nie czekał nań Ŝaden raj, Ŝaden spokój, Na nic się zdały jego

trudy. Czuł, Ŝe za chwilę zawładnie nim Ŝal nad sobą samym, bo w myślach kłębiła mu się świadomość tego, co mogłoby być. Wtem zdał sobie sprawę, Ŝe dziewczyna coś mówi, coś zdumiewającego. - Przepraszam. - Niesamowity rezonans miało to miejsce. Przepraszam, chciałam Ŝebyś to wiedział. - Przepraszasz? - Tak. - Ale za co? - Nie brakowało mnie, pamiętasz. Nie przypuszczałeś, Ŝe mnie znajdziesz. I zawsze będziesz zastanawiał się nad losem swoich przyjaciół. - Oni nie Ŝyją. - Echo powtórzyło cicho te słowa. - Mówiłeś to juŜ przedtem. - No to co? - Więc po co tu wszedłeś?

JeŜeli byłeś tak pewny, Ŝe nie Ŝyją, dlaczego ryzykowałeś? Mógł się zdradzić nawet tutaj. Znowu sypnęło z góry tynkiem; w tym samym momencie poczuł, Ŝe muszą za wszelką cenę jak najprędzej wydostać się na zewnątrz. W grobie będzie podobnie jak tu, i to na amen. Poruszył się. - Chodźmy - powiedział szorstko. - JuŜ niedaleko. Wygiął się, ujął ją za spocone ramiona, poczuł, jak usiłuje wciągnąć swoją drobną postać na jego pochylone plecy. - Dlaczego? - powtórzyła jeszcze raz z naciskiem, jakby musiała jakoś sobie wytłumaczyć ten cud ich spotkania, którego szanse były jedna na milion. Ale ledwo zdołała wymówić to słowo, gdy Pascoe poczuł, jak gruz obsuwa się pod nim. Palce dziewczyny konwulsyjnie wbiły mu się w kark. Usłyszał jeszcze, jak coś krzyczała, a potem ciemności przydusiły go i zaczęły wraz z nim koziołkować. W końcu coś grzmotnęło go w głowę i znalazł się w jakimś

własnym wirującym, huczącym świecie. Rozdział jedenasty Pierwszą rzeczą, którą zobaczył po przyjściu do przytomności, była świecąca tarcza własnego zegarka: Potem zdał sobie sprawę, Ŝe nie widzi nic więcej. Przez chwilę, jak zaczarowany, wpatrywał się z natęŜeniem w ciemność, ale potem oprzytomniał i zaczął mrugać. Miał wraŜenie, Ŝe jakiś wielki bęben wali mu wewnątrz czaszki. Odruchowo podniósł rękę do skroni. Palce natrafiły na ciepłą lepkość, a kiedy dosięgły linii włosów nad prawym uchem skrzywił się z bólu. Z ust wyrwało mu się coś pomiędzy chrząknięciem a jękiem. Jak zamroczony trunkiem podniósł rękę pod sam nos, bezsensownie przypuszczając, Ŝe będzie ją

mógł obejrzeć. - Jesteś cały? Głos dziewczyny zdawał się napływać równocześnie z róŜnych kierunków i odległości. - Potłuczony. Gdzie się podziałaś? - Tu, obok. Zaczął macać rękami, aŜ wreszcie jej dotknął, zdziwiony, Ŝe jest tak blisko. - A co z tobą? - W porządku - odpowiedziała. Zamnkął oczy i pozwolił, by ciemność pulsowała tym, co wracało teraz do niego jak niejasny, przerywany sen. W powietrzu wciąŜ jeszcze pełno było pyłu, a więc nie na długo stracił przytomność. Mglisto stwierdził, Ŝe właśnie minęła czwarta. - Spadliśmy z wysoka? - Myślałam, Ŝe wszystko się wali. Wpatrzył się przed siebie pragnąc znów zobaczyć te zapamiętane, jaśniejsze, mniej wyraźne ciemności, które mogły

być nocnym niebem: dawał im czas, by się pojawiły. Ale znikły. Poza zjawiskowym błyskiem na przegubie ręki nie mógł rozróŜnić niczego, nawet dziewczyny, nawet włosów opadających mu na twarz. Zgromadził troszkę śliny na języku i teraz rozprowadzał ją po jamie ustnej. - A gdzie latarka? - Nie wiem. Przez chwilę nie wierzył. - Obszukałam tu wokoło. Obszukałam wszędzie koło nas. W popłochu zaczął macać dokoła, zamiatał dłońmi, klepał, próbował naprzód ostroŜnie, potem, w miarę jak sekundy mijały, coraz gwałtowniej. Ale kiedy stuknął w coś i posypał się na nich gruz, przestał i wyczołgał się z powrotem. - No co, jest? - Nie ma - odparł. A potem w dzikim strachu: - O BoŜe, nie ma! Nie ma! Znosił dotąd ciemności, kiedy

to było konieczne, kiedy był zupełnie pewny bezpośredniego otoczenia. Przez całą długą noc poruszał się w ciemności, czekał w niej, nasłuchiwał, ale przez cały czas wiedział, Ŝe ta ciemność za naciśnięciem guziczka moŜe zniknąć. A teraz stała się czymś wiecznym jak koniec świata. Wpatrywał się ślepo w pełen rezonansu bezkształtny mrok, przeraŜony tym, Ŝe nie ma pojęcia, co moŜe zwisać nad nimi, jak spiętrzyło się to, co teraz spadło, i na czym się opiera. SparaliŜował go nagły skurcz własnej słabości. Dziewczyna spytała chrypliwie: - Masz moŜe zapałki, czy coś innego? - Nie. Miał przedtem zapalniczkę, ale zgubił ją w mieście w ciągu popołudnia. Mimo to szukał bezskutecznie po kieszeniach. Potem zaklął, starając się z całej siły opanować przeraŜenie.

Ciemności jakby gęstniały coraz bardziej, a to dudnienie werbli w głowie wzmagało w nim jeszcze poczucie izolacji. Powtarzał sobie, Ŝe mają w najgorszym wypadku dwadzieścia, trzydzieści metrów do przebycia, ale nie był juŜ zdolny narzucić sobie spokoju. Słyszał, Ŝe dziewczyna znowu niezgrabnie szuka dookoła, więc bez wiary w powodzenie zaczął ją naśladować. O ile mógł się zorientować, leŜeli w jakimś wgłębieniu. Z rozpaczą wykrzyknął: - Nie ma jej tutaj! - Potem zamilkł i jak skamieniały wsłuchiwał się w powolne miaŜdŜące odgłosy potwornego parcia i pluszczące obsypywanie się Ŝwiru. Przygniatało go to wszystko do ziemi tak skutecznie, jak krzyŜowy ogień. - Wydaje mi się, Ŝe dam juŜ sobie radę sama. - Odczekała chwilę. - Będę szła za tobą, jeŜeli pójdziesz przodem. - No pewnie. Tylko tyle syknął. - Nogi mi jakby trochę

odtajały. - Jak, u diabła, przypuszczasz, Ŝe moglibyśmy... - To juŜ nie moŜe być daleko. Usta mu zadrgały. Zobaczył ją w myślach i szarpnął się jak uderzony. Znowu zaklął wściekły na tę jej obojętność i brak wyobraźni, zapomniawszy zupełnie, co przeszła, jak długo zdołała wytrzymać. Ale złością nic nie zmienił; dalej nie mógł się zmusić do ruszenia z miejsca. PrzeraŜony oparł głowę na wyciągniętych rękach i słuchał, jak mijają sekundy. - Pójdę pierwsza, jeŜeli wolisz. - Nie - warknął. - No to nie. - Dała mu dość czasu na odpowiedź, na jakieś działanie, ale on nie robił nic - nie mógł, jeszcze nie teraz. - Słuchaj - zaczęła - to juŜ jest tylko sprawa jakichś...

- Myślisz, Ŝe nie wiem? Trząsł się, jakby kaŜdy mięsień jego ciała miał zupełnie niezaleŜną egzystencję. Było mu wstyd, miał dość wszystkiego. - Słuchaj - powtórzyła. - Dam radę sama, serio, dam radę. Ale tylko wtedy, kiedy będziemy razem. Nie ruszę się z miejsca, dopóki ty nie pójdziesz. Proszę, na miłość boską... - Myślał, Ŝe juŜ skończyła, ale ona ciągnęła dalej: - Przeprosiłam cię, prawda? Gdyby nie ja, mógłbyś juŜ być na zewnątrz... rozumiem. Ale teraz, kiedy mnie wyniosłeś juŜ tak daleko, chcę doŜyć zdrowej późnej starości. ¯ ebyśmy oboje doŜyli. Przełknął ślinę. Coś posypało się z góry. - Jej błądząca ręka napotkała jego palce - poczuł, jak uścisnęła je, i odpowiedział tym samym. To on teraz potrzebował kogoś, kogokolwiek. Była obca, tak jak cała reszta, jak ten chłopczyk, w którego zdołał tchnąć Ŝycie, i tamci, których pomagał odkopywać, jak Carsonowie i wszyscy inni przez te ostatnie dni. NiewaŜne, co

myśli o nim. Słuchał miarowego tykania zegarka i własnego chrapliwego oddechu, trzymając ją za rękę i czerpiąc z tego siły. Wydawało mu się, Ŝe długi czas upłynął, zanim to poczucie obcości zaczęło zanikać. Wreszcie powiedział: - Myślisz, Ŝe naprawdę dasz radę? - Mówiłam ci. Zacisnął zęby. Ciało miał wciąŜ jeszcze niechętne, cięŜkie, jak z ołowiu. Wstrząsnął nim nagły dreszcz. Zdołał się jakoś podnieść. TuŜ przed sobą miał ostre zbocze gruzu. Przeszedł na czworakach ze dwa metry i zatrzymał się, by poczekać na dziewczynę. Jak tylko dosięgła jego nóg, zaczął wymacywać dalszą drogę. Nerwy miał rozedrgane, napięte jak

struny, ale zdołał jakoś wziąć się w garść. Próbował ręką, tak delikatnie jak tylko moŜliwe, domyślając się, co go czeka na przodzie, zanim przeniósł tam swój cięŜar. Rumowisko ciągnęło się bez końca, wpierw pod górę, potem w dół. Raz zagrodziły im drogę jakieś zwały belek, potem coś miękkiego, co ześliznęło się w dół, kiedy tego dotknął. - Jakoś idzie? - Idzie - odpowiedziała. Pascoe rozpaczliwie starał się utrzymać kierunek. PO pięciu minutach drogi zatrzymał się, Ŝeby odpocząć; wydawało mu się, jakby głowa z jednej strony miała mu lada chwila pęknąć. W tym miejscu nie było tak duŜo gruzu. Czuł pod warstwą pyłu twardą, nie uginającą się podłogę. Jej nieruchomość napełniała go swoistą otuchą, ale ciemności były nadal niezmienne. Mógłby równie dobrze poruszać się z zamkniętymi oczami, ale miał je wciąŜ szeroko otwarte pod wpływem napięcia, a takŜe dręczącego wspomnienia jasności. Po chwili znowu szarpnął się ku przodowi. Jego wyczucie kierunku zawodziło; nie orientował się,

jak daleko juŜ uszli. Czasem, ruszając znowu po chwili przerwy, miał niesamowite wraŜenie, Ŝe dryfuje do tyłu. Gdyby w chwili tego zawalenia się byli na którymś z wyŜszych poziomów, oznaczałoby to prawdopodobnie koniec. Z opóźnieniem zdał sobie z tego sprawę i zimno przeszło mu po krzyŜu. Zresztą gdyby nie ta dziewczyna, to i tak by juŜ na pewno nie Ŝył. Tępo stwierdził ten fakt. Przez nią był teraz z pustymi rękami, skończony. Ale Ŝywy, wciąŜ jeszcze Ŝywy. Wtem, macając, którędy dalej, usłyszał jej cichy jęk, gdy podciągała się w ślad za nim, i znowu pomyślał z podziwem o jej nieugiętej odwadze, jakŜe mylącej.

Zatrzymał go jakiś mur, początkowo gładki, potem chropowaty, tam gdzie tynk odleciał, zaczął więc posuwać się po podłodze wzdłuŜ niego. Metalowa taca, ramka fotografii, rozgnieciona lalka - rozpoznawał te rzeczy macając przed sobą i oczyszczając drogę. Od czasu do czasu ostrzegał ją: "Szkło" albo: "Tu jest jakaś rura. Tak mi się przynajmniej zdaje. Przesuń się pod nią". Strach znowu przeradzał się w przedsiębiorczość i stopniowo narastała w nim pewność, Ŝe to juŜ tylko kwestia czasu, moŜe nawet minut, a znowu dojrzą jakąś zapowiedź zewnętrznego świata. Na pewno juŜ przebyli te dwadzieścia metrów, ale wciąŜ nic, tylko czerń, gruba płachta narzucona na głowę. Wtedy to ku swemu rozczarowaniu zobaczył na zegarku, Ŝe juŜ prawie kwadrans upłynął od ponownego ich ruszenia. Panika zaczęła mu podszeptywać wątpliwości. Czy moŜliwe, Ŝe kręcą się w koło albo Ŝe kierują się z powrotem w głąb zawalonego budynku? Nie znał odpowiedzi. Ale jeŜeli schody doprowadziły ich do hallu wejściowego, to chyba powinni byli dojść juŜ do zewnętrznego muru. A tymczasem przedzierali

się przez jakieś krzesła i niewytłumaczalną gęstwinę kutego Ŝelaza. Brak tu było rezonansu, nie czuło się Ŝadnej przestrzeni nad głową, tylko tak straszne stłoczenie wszystkiego, Ŝe z ogromnym trudem mogli się przeciskać. Znowu na chwilę się zatrzymał, przez cały czas bezskutecznie próbując mruganiem wypatrzeć coś w ciemnościach. Dziewczyna znalazła się obok niego. - Co myślisz? - Nie wiem - odpowiedział nie wiem. Nie był juŜ zdolny do zabarwiania swego głosu udawanym optymizmem. Oblizał zaschnięte

wargi i czekał, świadomy ostrego pieczenia oczu, gdy nagle gdzieś niedaleko rozległ się tak ogłuszający huk, Ŝe instynktownie szarpnął się do tyłu. Usłyszał teŜ inny dźwięk: dziewczyna znowu płakała i ten przyduszony odgłos wyraŜał więcej niŜ głośna rozpacz. Pascoe wyciągnął rękę i dotknął jej twarzy. Mokrymi od łez splecionymi dłońmi zakrywała sobie usta. Bez słowa zabrał się do masowania jej nóg, choć na ten wysiłek zuŜywał resztkę sił, jakie mu jeszcze zostały, kiedy ugniatał i klepał stwardniałe łydki i uda. Czas rozciągał się elastycznie, a zaleŜna od ruchów jego przegubu poświata na tarczy zegarka zapalała się i gasła niby robaczek świętojański. - Lepiej? - Tak. - A potem prawie jak w pacierzu: - O, BoŜe! - To musi być gdzieś tam. Nie będę cię mógł przenieść. - Wiem. - No więc chodź. Powiedział to brutalnie, odwrócił się i zaczął się czołgać. Ruszyła za nim, usiłując dotykać jego stóp. Uderzył głową w coś, co zatrzęsło się i przekazało to drganie dalej, bardzo denerwująco; potem przecisnął się obok wielkiego zerwanego

kandelabra, a w kaŜdym razie takie miał wraŜenie. Gdy tak zatrzymywał się, nasłuchiwał, macał przed sobą - te ciemności i wyczerpanie, i otępienie huczące w głowie zdawały się spychać coraz dalej i dalej całą resztę jego Ŝycia, oddzielać go od wszystkiego, co mu się kiedykolwiek przydarzyło. W jednym miejscu woda kapała z góry i tworzyła płytką kałuŜę wśród gruzu. Potem wśród tego martwego powietrza poczuł nagle - nie do uwierzenia - zapach kwiatów. Z wolna zaczęło go ogarniać poczucie, Ŝe jest

zupełnie gdzie indziej. Czas przestał mieć znaczenie. Posuwali się parę kroków, odczekiwali chwilę, ruszali znowu. Dziewczyna cierpiała teraz przez cały czas i wreszcie jej tłumione jęki bólu podziałały jak ostroga na resztki woli i rozbudziły w nim przekorę. Podświadomie niemal potoczył się ku dziewczynie i siłą podciągnął ją sobie na plecy. - Nie moŜesz... nie moŜesz... Kiedy stanął, miał wraŜenie, jakby podłoga wznosiła się i opadała niby pokład statku. W narastającym podnieceniu ruszył naprzód, macając jedną ręką. Musi gdzieś być koniec, ale właściwie szedł bez nadziei, zagubiony, ryzykując o wiele bardziej niŜ przedtem, bo nie zwracał uwagi na to, co mogą obruszyć. Teraz tylko instynkt kazał mu posuwać się dalej, bo ciało nie miało juŜ siły, a umysł nie był zdolny do jasnego działania. Jak długo to trwało, nie wiedział, ale w pewnym momencie poczuł, Ŝe dziewczyna zesztywniała. - Spójrz! Podniósł piekące oczy: na wprost przed nimi majaczył jakiś niewyraźny szary kształt. Patrzył nie wierząc, bał się, Ŝe to halucynacja. A potem zobaczył jeszcze inne poszarpane dziury i szpary wyŜej i niŜej, jak

rozsiane wyrwy po pociskach. - Spójrz! - nalegała słabym głosem. - Widzę... widzę... Zachwyt i ulga popychały go teraz. Z trudem parł naprzód, a światło stopniowo wzmacniało się, miękko zamazane na brzegach. Dobrych kilka minut upłynęło, zanim dobrnął wystarczająco blisko, by dotknąć kamieni otaczających otwór. Pomógł dziewczynie zsunąć się na ziemię, a potem, zaczepiwszy się

palcami, podciągnął się w górę i wyjrzał przez coś, co przypuszczalnie było kiedyś oknem. Poczuł w nozdrzach chłodne, czyste powietrze, jak przypływ nowego Ŝycia, widział wycinankę drzew i szarzejące niebo, i postacie otulone kocami na trawniku. - PomóŜ mi, proszę. Ni to ze śmiechem, ni to z płaczem ujął dziewczynę pod pachy i patrząc w jej wielkie piwne oczy na cementowobiałej twarzy wiedział, Ŝe tego momentu nie zapomni nigdy. - To juŜ?... To juŜ za nami? - Chyba! Zdrowa późna starość zaczyna być realna! Z niezmiernym wysiłkiem podniósł ją i przepchnął przez otwór, potem sam wydostał się tak samo. Później przypomniał sobie, jak leŜała tam, gdzie opadła na ziemię, osłaniając oczy przed oślepiającym blaskiem świtu. Chciał podnieść ją znowu, jak najszybciej usunąć z zasięgu groŜącego niebezpieczeństwa. I właśnie pochylał się nad nią, kiedy usłyszał od strony trawnika głośne wołanie i obracając się zobaczył, jak jakiś człowiek wstaje odrzucając na bok koce. - Co tam...? Pascoe ruszył ku niemu, na pół oślepiony, próbował coś powiedzieć. A potem nogi ugięły się pod nim, tamten człowiek nadbiegał juŜ, z rozwartymi ramionami, próbując złapać go,

zanim runie. Rozdział dwunasty Realny świat istniał poza zasłoną snu. A we śnie przydarzało się niemoŜliwe: był w mieszkaniu na Meadowcroft i Vicky była z nim. - Kto to jest Frank? usłyszał swój pytający głos. - MęŜczyzna.

- Powiedz. - Czy to waŜne, kim on jest? - Chcę wiedzieć. Mam prawo wiedzieć. Była w jednym ze swoich najpaskudniejszych nastrojów, dogryzała mu, jak to się często zdarzało, leŜąc na kanapie i pstrykając zapalniczką tuŜ przy papierosie wetkniętym między wargi. - To się dowiedz. - A potem, mniej agresywnie. - Z tego, Ŝe mnie potrzebujesz, nie wynika wcale, Ŝe... - Kto powiedział, Ŝe ciebie potrzebuję? - Pascoe śpiący przewracał się z boku na bok, ale ten we śnie wpatrywał się w nią z cięŜkim, niedobrym przeczuciem jakiejś nieodgadnionej jeszcze katastrofy. - Masz dobre wyobraŜenie o sobie, Vicky. - CzyŜby? - Tak. - Patrzcie, patrzcie. To niespodzianka dla mnie. - Wydawało mi się, Ŝe ciebie potrzebuję. MoŜe tak nawet było, kiedyś... ale juŜ nie. Nie teraz. Parsknęła śmiechem, a w nim aŜ się zagotowało. POdszedł do kanapy, chciał ją złapać za te blond włosy, przegiąć w tył jej głowę, Ŝeby musiała na niego spojrzeć i wreszcie powiedzieć prawdę. Ale w tej samej chwili, kiedy wyciągnął ku niej rękę, sen się zmienił: twarz była nie jej i włosy były nie jej, wszystko nagle ściemniało, rozpływało się. I to juŜ nie

było ich mieszkanie. Tylko spłoszony ruch w słabym świetle latarki i łkający głos: "BOgu dzięki, Ŝe jesteś, Bogu dzięki, Ŝe jesteś". A potem i to się rozwiało, a on otworzył oczy. Zamknął je zresztą natychmiast, spłoszony, i leŜał dalej w półśnie, podczas gdy myśli odpływały mu gdzieś daleko wstęgami jasnych pogmatwanych

obrazów. Przez długi - jak mu się zdawało - czas leŜał nieruchomo, niewyraźnie świadomy dźwięków i krzątaniny dookoła, choć ich nie słuchał, ani się nimi nie interesował, aŜ w końcu wszystkie tamte wstęgi urwały się nagle, a on leŜał rozbudzony zupełnie i patrząc w górę na jakiś skośny szary brezent zastanawiał się, co to moŜe być. W głowie czuł lekkie pulsowanie. Odruchowo sięgnął ku niej ręką i zdumiał się widząc, Ŝe ręka jest częściowo obandaŜowana; potem stwierdził, Ŝe głowa takŜe. LeŜał w łóŜku, przykryty prześcieradłem. Podciągnął się na łokciach i zobaczył, Ŝe i naprzeciwko są łóŜka, po obu stronach teŜ duŜo, duŜo łóŜek, ciasno ustawionych w niskiej jaskini długiego namiotu. Na prawo od niego leŜał jakiś chłopiec, a pościel była spiętrzona wysoko na rusztowaniu okrywającym jego nogi; na lewo - starzec o ciemnej arabskiej twarzy z obu rękami owiniętymi jak mumie. Ten był nieprzytomny, ale chłopiec patrzył na Pascoe'a. - Gdzie jesteśmy? - Se~nor? - Co to za miejsce? - Un hospital. Ale gdzie? - Las Dos Marias. Pascoe głęboko wciągnął powietrze. Coś mu się przypomniało. - Americano? - Si, si, Americano. - Która godzina? - No se se~nor. Daleko, przy końcu namiotu,

stał ktoś w bieli, pewno sanitariusz... Z zewnątrz, poprzez brezent, dochodził pracowity, nieregularny pomruk; gorące powietrze miało ostrą antyseptyczną woń. Drewniany chodnik ciągnął się w wąskim przejściu środkowym, ale łóŜka stały na twardej jak kamień

gołej ziemi ze zdeptanymi kępkami trawy. Opadł na posłanie, cięŜko mu przychodziło myślenie i znowu obejrzał swoje ręce, były obandaŜowane tak jak ręce boksera. Pod wolno, badawczo posuwającymi się palcami czuł nie ogolone policzki. Potem podniósłszy okrywające go prześcieradło stwierdził, Ŝe nie ma na sobie nic prócz kalesonów, co więcej, nie swoich. Przez chwilę zastanawiał się, co z tego wynika, a kiedy wreszcie zrozumiał, poderwał się natychmiast, usiadł i przeraŜony zawołał sanitariusza, bo znów opadły go wszystkie lęki i niepokoje. Tamten był jeszcze dość daleko, gdy zapytał: - Gdzie moje ubranie? - Ubranie? Tam, z tyłu. Pascoe obrócił się, ale nie dostrzegł niczego. - Tutaj. - Sanitariusz pochylił się i zza poduszki wyciągnął przezroczystą, plastykową torbę zawieszoną na haczyku przy górnej poręczy łóŜka. - W tych warunkach uznaliśmy, Ŝe to najwygodniejsze. - Proszę mi to dać tutaj, dobrze? - Oczywiście. - Sanitariuszem był młody muskularny chłopak o czarnych, krótko przystrzyŜonych włosach, blady z krańcowego przemęczenia. - Anglik? - Tak. - Jak się pan czuje? - Nieźle. - Przez plastyk Pascoe dostrzegł swoje spodnie. - Dawno się pan ocknął? - Przed chwilą. - Głodny? Pascoe skinął głową. - I napiłbym się czegoś.

- Zaraz się zrobi. - Która godzina? - Około trzeciej, moŜe parę minut po. - Sanitariusz oddalił się środkowym przejściem. Cześć, Chico - powiedział odruchowo przechodząc koło

malca. Pascoe ledwie zauwaŜył, Ŝe go juŜ nie ma. Koszula, podkoszulek, buty, kalesony, skarpety. Tylko spodnie go interesowały. Jak wszystko inne były barwy ceglastej, brudne nie do opisania, a kiedy rozwiązał torbę, owiała go znajoma woń brudu i potu. Wsadził głęboko rękę do tylnej kieszeni spodni i wreszcie objął z ulgą zwitek banknotów. Wtedy wydawało mu się, Ŝe jest ich tak mało, a teraz obiecywały mu zaledwie pomoc na sam początek. Ale i tak aŜ przymknął oczy, taką czuł ulgę, kiedy połamanymi paznokciami wpił się w te wygniecione, rozmiękłe banknoty. Nie zdołał odŜegnać się od upiorów, nie będzie mógł wykupić się ze szponów przeszłości. Ale instynkt samozachowawczy będzie trwał tak długo, jak długo starczy mu pieniędzy. Jeszcze trochę przetrwa. Teoretycznie Bartholomew zginął. Teraz ktoś nowy moŜe powstać z popiołów. Jeszcze nie jest Ŝebrakiem. Wsunął pieniądze pod poduszkę, a torbę upuścił na ziemię, za łóŜko. Równowartość czterystu funtów szterlingów. Za samo auto dostałby więcej... Zasępiony nakręcił zegarek i nastawił go na kwadrans po trzeciej. Był cały obolały od czubka głowy po palce u nóg, ale poza tym czuł się dobrze. Jak tylko to będzie moŜliwe, musi wydostać się z Las Dos Marias. Nazwisko Bartholomewa na liście ofiar spowoduje, Ŝe rozbrzęczą się druty telegraficzne i niewątpliwie zaczną się sprawdzania w takich miejscach jak tutaj. Zdobyć świeŜe papiery, a potem na południe. Wrócił do tego samego punktu, w

którym był wczoraj, tylko przybyło mu blizn na pamiątkę koszmaru pomiędzy dniem wczorajszym a dzisiejszym. Sanitariusz powrócił z

dzbankiem słodzonego soku cytrynowego. Napełniając kubek spytał: - To pan jest tym facetem, co uratował tę dziewczynę? Wie pan, z tego hotelu. - A bo co? - Nic, tylko ci, co pana tu przynieśli, rozpływali się nad panem. Pascoe poczuł ukłucie niepokoju. - CzyŜby? - I dziewczyna takŜe. - Jak ona się ma? - Pewno jest na oddziale kobiecym. - Nie wie pan? - Nawet o swojej rodzinie nic nie wiem. - Sanitariusz wzruszył ramionami, raptem przygnieciony zmęczeniem. - Nie wiem, ani jak się mają, ani gdzie są... - nie dokończył. - Szybko będę mógł stąd wyjść? - Wypuszczą pana, jak tylko dojdą do wniosku, Ŝe utrzyma się pan na nogach. Mamy ze stu albo więcej takich, co pod gołym niebem czekają na pańskie łóŜko. - JuŜ jestem zdrowy. - Niech pan to powie lekarzowi. Niedługo tu będzie. Odwołano go do innych. Pascoe z powrotem opadł na poduszkę i przyglądał się długim rzędom łóŜek, ludziom, których takŜe los doświadczył. Jakiś ksiądz w okularach przeszedł śpiesznie za innym sanitariuszem do jednego z dalszych łóŜek; pozostał tam, pochylony. Po przeciwnej stronie ktoś raz po raz chrapliwie jęczał. W kącie, daleko na lewo, dwie kobiety w ubrudzonych sukniach siedziały z zapuchniętymi oczami po obu stronach łóŜka, na którym wychudły męŜczyzna patrzący tępo przed siebie drgał konwulsyjnie. Ból i śmierć były teraz takie schludne. Nieskładne obrazki

zaczęły tłoczyć się w głowie Pascoe'a. Najwięcej myślał o tych godzinach, które spędził

razem z dziewczyną, i jak przemoŜna stała się w końcu chęć Ŝycia. Wtedy nic innego nie miało znaczenia i w jakiś sposób zdołało wypalić w nim rozgoryczenie. Coraz więcej myślał o niej, przeŜywając na nowo te ciemności i nie kończącą się grozę, przypominał sobie tyle rzeczy: jej głos, spojrzenie, jej bliskość, a takŜe ten moment, kiedy się prawie załamał i jak to dobrze, Ŝe wtedy była z nim. Kim była? Zdumiewające, ale nawet nie wiedział, jak się nazywała. A teraz juŜ się nie dowie - nigdy. Musiał się zdrzemnąć. Ktoś dotknął jego ramienia, aŜ drgnął zawstydzony. Trzej ludzie w białych fartuchach stali w nogach łóŜka, a jeden z nich pytał, jak się czuje. Zamrugał oczami. - Nie najgorzej. - Starczy panu sił, by ruszyć w drogę? - Mam nadzieję. - Ma pan gdzie się udać? - Tak. Szybko naradzili się między sobą. Potem najstarszy rzekł: - Przykro nam tak szybko wypraszać pana, ale jesteśmy zmuszeni. Z usprawiedliwiającym gestem podąŜył za innymi. Była dopiero czwarta, stwierdził Pascoe, a więc nie drzemał długo. Po blisko dziesięciu minutach inny sanitariusz przyniósł mu jedzenie: zupę i jakąś ostro przyprawioną siekaninę. Pascoe jadł z wilczym apetytem. Wróciwszy po naczynia przyniósł mu takŜe rzeczy: białą koszulę, spodnie khaki i sandały na sznurkowej podeszwie. - MoŜe pan iść w świat. CięŜko zsunąwszy się z łóŜka nałoŜył to wszystko na siebie: sandały były za luźne, a spodnie ledwo sięgały kostek. Wsunął

pieniądze do jednej z bocznych

kieszeni i ruszył przejściem pomiędzy rzędami łóŜek. Przypuszczalnie spalą to, co pozostało w tej plastykowej torbie. Dziwne było to poŜegnanie, ale jemu bardzo odpowiadało - anonimowe, nie zwracające uwagi. Drewniany chodnik prowadził do wyjścia; szedł nim trochę chwiejnie, skręcił tak, jak wskazywała strzałka, i wreszcie zbliŜył się do otworu, skąd buchało Ŝarem popołudnie. TuŜ przed wyjściem siedząca za stołem brunetka w mundurze zapytała: - Zwolniony? - Tak. Przez moment myślał, Ŝe zapyta go o nazwisko: na stole było pełno papierów i druków. Ta moŜliwość zaskoczyła go, stał niepewnie. Ale ona powiedziała tylko: - Czy mogę panu w czymś pomóc? - Nie, dziękuję. To jest... moŜe mogłaby mi pani powiedzieć, gdzie urzęduje konsul brytyjski? - AleŜ oczywiście. Wyjaśnienia były bardzo dokładne, najwyraźniej nie pierwszy raz ich udzielała. Podziękował powtórnie i wyszedł. ¯ ar uderzył go jak obuchem. Uszedł najwyŜej kilkadziesiąt kroków, a juŜ zawrót głowy zmusił go, by usiadł. Nie przypuszczał, Ŝe jest aŜ tak słaby. Opuścił głowę na kolana i czekał, by rozwiała się ciemnozielona mgła przesłaniająca mu świat. Po chwili przeszło mu, ale siedział dalej i przymruŜonymi oczyma rozglądał się dookoła. Na trawniku w wojskowym porządku ustawiono cztery wielkie namioty i kilka mniejszych. Przy jednym, z napisem "Informacja" oddalonym dość znacznie od reszty, cisnął się tłum ludzi, a pomiędzy głównymi namiotami panował nieustanny ruch. Podniósł się i ruszył potykając się o jakieś druty

elektryczne. Teraz zobaczył ogrodzoną linami przestrzeń, gdzie w cieniu plecionych mat ludzie leŜeli pokotem na materacach. Dalej, kiedy zmienił mu się kąt widzenia, zauwaŜył cięŜarówki i przyczepy naprędce zorganizowanego transportu. Jeszcze sto metrów i doszedł do drogi. Minął ustawioną na poboczu tablicę "Czerwony KrzyŜ" i skręcił wedle wskazówek. W dalekiej mgiełce morze lśniło kobaltem, ale miasta stąd nie widział. Znowu musiał usiąść. Sanitarka zawarczała obok, przepełniając obłokami kurzu rozpalony cień pod przywiędłą oliwką, gdzie Pascoe próbował odpocząć. Wśród krzewów, kaktusów i brunatnych skał po obu stronach drogi ciągnęły się obozowiska: nędznie, cierpliwie, całymi rodzinami koczowano wśród ocalonych resztek dotychczasowego Ŝycia. Myślał wciąŜ o dziewczynie. Trudno mu było pojąć, Ŝe juŜ jej więcej nie zobaczy. Zdał sobie sprawę, Ŝe nie spotkał w Ŝyciu nikogo tak odwaŜnego. Przez chwilę przemyśliwał, Ŝe warto by wrócić i popytać o nią; moŜe nawet ją zobaczyć. Ale zdecydował, Ŝe nie. Nie czuł się jeszcze całkiem wolny. Londyn czaił się jednak gdzieś za jego plecami i mimo Ŝe trop Bartholomewa kończył się pod gruzami Avenidy, mogliby mieć jakieś wątpliwości i zasięgać informacji na temat jej wybawcy. To całkiem moŜliwe - nawet prawdopodobne. W takim wypadku i tak dość juŜ zwrócił na siebie uwagę, nawet bez nawiązywania ponownie kontaktu. "Rozpływali się nad panem" - słowa sanitariusza snuły mu się po głowie i podświadomie zmuszały do pośpiechu. Została za nim juŜ tylko ta jedna pułapka, szaleństwem byłoby w nią włazić. Podniósł się powoli myśląc, jak powinien się teraz nazwać.

Thornton?... Healey?... Price?... Tyle jest nazwisk na świecie. Shepherd?... Niech będzie Shepherd. Uszedł mniej więcej pół kilometra od szpitala, kiedy nagle zobaczył Las Dos Marias. Miasto znajdowało się o wiele bliŜej, niŜ przypuszczał; właściwie był juŜ prawie na przedmieściu. Brytyjski Konsulat ulokował się w obrębie klasztoru Najświętszej Panny Zwycięskiej i podczas gdy Pascoe usiłował się tam przedostać, rozpościerający się dokoła rozpaczliwy krajobraz zdawał mu się majakami z przebytej cięŜkiej choroby. Sandały ocierały mu nogi, kulał juŜ trochę. Jeszcze dwa razy przystawał i odpoczywał, za drugim razem odwinął bandaŜe z głowy i z rąk, likwidując w ten sposób najbardziej widoczne ślady pobytu w szpitalu. Na obu dłoniach skórę miał mocno pozdzieraną, a nad prawym uchem domacał się szwów... Chyba trzy, tak mu się zdawało. Palcami przeczesał włosy, jak mógł najlepiej, i wszedł. Jedno skrzydło klasztoru zawaliło się zupełnie; reszta wyglądała mniej więcej nietknięta. Na jednym ze słupów bramy wisiała tablica: "Konsulat Brytyjski Malaga Pomoc dla Ofiar" Zakurzony Ford Zephyr z tabliczką C$d stał na podjeździe, a kilkoro ludzi zgromadziło się koło ogrodowych ławek ustawionych w kształcie litery U, nad którymi upięto flagę brytyjską. Dwa wielkie czerwone parasole, jaskrawe jak lak, dodawały wszystkiemu niezbyt stosownego posmaku wesołości. Pascoe podszedł bez wahania. Tutaj ten jego kostium stracha na wróble wcale nie raził: poprzedzający go

męŜczyzna nie miał nawet koszuli na grzbiecie. Podczas czekania jeszcze raz w myślach robił powtórkę. Potem nadeszła jego kolej. Opalony siwawy urzędnik o okrągłej twarzy zwrócił się do niego: - Czy był pan juŜ tutaj? - Nie. - Zapewne jest pan obywatelem brytyjskim? - Tak. - Czy ma pan jakiś dowód toŜsamości? - Nie. Sięgnął po formularz. Siedząca dalej maszynistka pochłonięta była pisaniem, inna kobieta robiła jakąś listę. - Pańskie nazwisko? - Shepherd. - ...h, e, r, d? - Tak. - A imiona? - Anthony Charles. - Czy nie pamięta pan przypadkiem numeru swego paszportu? - Niestety nie. - Pański stały adres? Było jeszcze około tuzina pytań powielanych na arkuszu, a urzędnik długopisem wypełniał odpowiedzi. Wiek, miejsce urodzenia, zajęcie - bez zająknienia odpowiadał na te wszystkie pytania. - Gdzie zatrzymał się pan w Las Dos Marias? - Nigdzie. PrzejeŜdŜałem tylko. - Autem? - Nie, autostopem z Motril. Skinięcie głową. - Kiedy pan przybył do Hiszpanii, panie Shepherd? - Tydzień temu. - Którego to było? - Wczoraj minął tydzień. - Pociągiem czy samolotem? - Pociągiem. Linią na Port Bou. Myślał, Ŝe to juŜ koniec, ale tamten podniósł na niego wzrok, mruŜąc oczy bardziej chyba, niŜ

wymagał tego blask słońca.

- Gdzie znajdował się pan w chwili, kiedy zaczęło się trzęsienie ziemi? - Na głównej alei. - I bagaŜ miał pan ze sobą? Walizkę? Torbę? - Plecak. - Na chodniku? - No niezupełnie. Jadłem śniadanie w jakiejś kawiarni. - W chwili kiedy się zaczęło? - Tak. - Pański paszport był w plecaku? - I pieniądze. Urzędnik podrapał się po policzku, pokiwał głową. Mina odrobinkę mu złagodniała. - Proszę wybaczyć to śledztwo, panie Shepherd. Musimy być ostroŜni w granicach rozsądku. - AleŜ oczywiście. Podstemplował kwestionariusz. - A wczorajszy dzień jak panu przeszedł? - Głównie na odkopywaniu zasypanych. - No, a gdzie spędził pan noc? - Na arenie corridy. Jakby dopiero teraz zauwaŜył ręce Pascoe'a, dodał: - Widać, Ŝe oberwał pan przy tym. - Nie ja jeden. Pascoe, nieufny wobec współczucia, poruszył się niecierpliwie. NIe miał ochoty na długie rozmowy. - Pewnie chce pan wracać? - Za parę dni. - Zmusił się do uśmiechu, od którego popękała mu skóra wyschniętych warg. Dopiero za rok będę miał następny urlop. - Pan to nazywa urlopem? - Liczyć się będzie jako urlop. Urzędnik podał arkusz maszynistce. - Pan wybaczy - powiedział, zwracając się juŜ w stronę następnego interesanta ze słowami: - W czym mogę panu pomóc? Słucham?

Pascoe czekał w skąpym cieniu, przyglądając się, jak maszynistka wpisuje dane z

kwestionariusza na drukowany formularz. ZauwaŜył, Ŝe wzięła kalkę. Kolejno wsuwała w maszynę trzy odmienne formularze. Potem przypięła je do tamtego, wypełnionego długopisem arkusza i połoŜyła koło zajętego urzędnika. Gdy tylko znowu był wolny, wziął je i przeczytał dokładnie, aŜ uznał, Ŝe wszystko jest w porządku. - Tylko do tego jesteśmy uprawnieni, panie Shepherd. Obrócił się znowu w kierunku Pascoe'a. - Po pierwsze: tu jest tymczasowe zaświadczenie toŜsamości. WaŜne trzy miesiące, ale jak tylko znajdzie się pan w kraju, proszę to posłać do Biura Paszportowego, Ŝeby wystawiono panu nowy paszport. Zresztą tu na dole ma pan to napisane. PO drugie: otrzymuje pan voucher do wymiany na bilet lotniczy do kraju, w kaŜdym biurze B$e$a. I wreszcie tutaj pokwitowanie na dwa tysiące peset. JeŜeli potrafi pan uzasadnić, Ŝe potrzeba panu więcej, to zrobię, co będę mógł, ale zasadniczo zakładamy, Ŝe kaŜdy zatelegrafuje do swego banku z prośbą o otworzenie tutaj kredytu na potrzeby bieŜące. Pascoe skinął głową. - W odpowiednim czasie będzie pan oczywiście musiał zwrócić państwu zarówno koszt biletu, jak i równowartość tych peset, ale w tej chwili niech się pan tym zupłenie nie przejmuje. Podał mu długopis: - Proszę teraz tutaj podpisać, tak i jeszcze tu... Pascoe nagryzmolił nowe nazwisko. ZaleŜało mu tylko na dowodzie toŜsamości, ale nie mógł odmówić pozostałych świadczeń. Przeliczono pesety, wsadził je do kieszeni, razem z obydwoma papierami. - Dziękuję - zaczął, ale jedna

z kobiet zajęła tymczasem urzędnika jakąś sprawą i nikt nie zwracał na niego uwagi. Odszedł więc, znowu jako normalny obywatel, zaopatrzony w dokumenty,

uzbrojony w tymczasowe, poŜyczone Ŝycie. Tak łatwo to poszło. Po szarym słupie bramy śmignęła jaszczurka niby zielony błysk ognia. Skierował się drogą ku zniszczonemu miastu, człapiąc cięŜko w swoich płótniakach. Trzy miesiące... Byłby głupcem, gdyby liczył, Ŝe aŜ tak długo jest bezpieczny. O wiele wcześniej przecieŜ nadejdzie dzień, kiedy same dokumenty go wydadzą. Mógłby gdzieś istnieć A. C. Shepherd, ale adres jest fałszywy. Sprawdzenie tego potrwa jakiś czas, ale niezbyt długo, tydzień, dwa najwyŜej. A wtedy znowu metodą eliminacji dojdą do niego, przypomną sobie wątpliwości co do Bartholomewa, zaczną wypytywać nocnego recepcjonistę w Avenidzie, potem w Czerwonym KrzyŜu, w konsulacie w Maladze, wszędzie z fotografią i z prośbą o przypomnienie sobie, czy ktoś taki... Ale przynajmniej czwartek nie stanowił juŜ groźby. Granice stały przed nim tymczasem otworem, mógł wyjechać z Hiszpanii, popłynąć na wschód czy na zachód, dojechać tak daleko, na ile starczy mu pieniędzy, póki jeszcze jest czas, Ŝeby się zgubić, zniknąć na dobre. CięŜarówki mijały go z łoskotem, tonąc w rozpraŜonym kurzu. Otoczyło go znowu pobojowisko miasta, fetor długiego upalnego dnia, ulice piętrzące się po obu stronach zwałami gruzu. Wojsko i brygady robocze harowały dalej przy oczyszczaniu przejazdów, burzeniu i przerzucaniu gruzów trochę jak śmieciarze. Wysoko, wysoko w górze wiatr rozwiewał na białe strzępki pierzastą chmurę, ale tu, w dole

powietrze wisiało cięŜkie, falujące, choć upał juŜ mijał. Ryk przeciąŜonych maszyn, chrzęst buldoŜerów, dudnienie półcięŜarówek dochodziły ze wszystkich stron. Pascoe szedł dalej, coraz silniej kulejąc.

Roje much wirowały w powietrzu. PO ulicach przechadzały się patrole z bronią, strzegące przed grabieŜą. Przeszedł obok centrum handlowego, przeciął mały park pełen bezdomnych i doszedł do głównej alei. Tu zatrzymał się i kiedy czekając w strzępiastym skrawku cienia odlepił od skóry przepoconą koszulę, poczuł nagły chłód. Nigdy juŜ nie zbliŜy się do Avenidy, do szarej walizki, do Carsonów, ale nie mógł teraz o tym myśleć. PO chwili podniósł się i ruszył w stronę portu, chcąc znaleźć nadbrzeŜną drogę na południe w nadziei, Ŝe uda mu się zabrać autostopem. Wiedział, Ŝe daleko nie zajdzie. Nogi miał słabe i czuł się coraz bardziej rozbity. Przy końcu alei doszedł do ogromnego przekrzywionego stoŜka La Espa~noli. ZauwaŜył, Ŝe windę otwarto, cały przód był wyszarpany. Wolność. JuŜ nikt nie krzyczał ani tam w górze, ani nigdzie dokoła, choć głosy ludzi pracujących na zboczach rumowisk szumiały mu w uszach, jak jakaś pieśń Ŝałobna. Na skwerze, koło przewróconego pomnika, ciągnęła się kolejka do sanitarki, gdzie szczepiono przeciw tyfusowi. Nie tylko on wynosił się stąd: inni takŜe chcąc zostawić Las Dos Marias jak najdalej poza sobą, zanim zaskoczy ich szybki zmierzch, wyruszali w małych grupkach, najczęściej pieszo, niektórzy, szczęśliwsi, na szczycie wyładowanych wózków zaprzęŜonych w muły. Raz tylko odezwał się ktoś do niego, szczerbata starowina siedząca na krawęŜniku z nogami w rynsztoku: - I pan takŜe, se~nor?

Minął kościół i doszedł do nabrzeŜa portowego. Nie było tu Ŝadnych znaków drogowych, ale sam odgadł, którędy iść. Wraz ze wzmagającym się zmęczeniem, potęgowało się w nim takŜe poczucie samotności. Było pół do szóstej. Przepiękny, pogodny wieczór jarzył się ponad miastem

i jego złowieszcze ruiny oblewał złotawym światłem padającym miękko z ukosa. Stopniowo wydostał się spośród rumowisk, droga trzymała się brzegu, morze obmywało plaŜę zatoki. POkonał niewielkie wzniesienie, skąd widać było drogę wijącą się daleko, wzdłuŜ wybrzeŜa, a nad nią wznoszące się tarasami winnice albo ostre strome skały. Nie brakło pojazdów zdąŜających na południe, ale jakoś nikt nie chciał się przy nim zatrzymać. Wszystkie były załadowane po brzegi: cięŜarówki, auta osobowe, nawet rzadkie skutery. Usadowił się na stercie kamieni i zniechęcony próbował dalej. Jak to się skończy? Nie tak to miało wyglądać. Czuł się pusty i niewaŜny, było to wraŜenie zarówno fizyczne, jak psychiczne. Nic go z nikim nie wiązało, a jednak gnębiły go obawy i złe przeczucia. Był wolny, ale znuŜenie powodowało, Ŝe tonął w melancholii. Minęła szósta. Odruchowo podnosił rękę, ilekroć coś przejeŜdŜało. Zaczął osiadać liliowawy zmierzch, a wtedy miasto oddalone o kilometr jak gdyby skuliło się bardziej. Na tle okolicznych wzgórz nikły trochę ślady zniszczenia. PomIędzy ciemnymi sylwetkami drzew korkowych rozbłysły ogniska pod gołym niebem. Gdzieś pobekiwały kozy. Mijali go ludzie zgięci pod tobołami, w milczeniu, po dwoje, po troje, niosący dzieci, naczynia kuchenne, kurczaki, czasem ktoś, równie bez przekonania jak on, próbował zatrzymać auto.

Nie widział jej, gdy nadchodziła. Dopiero kiedy zawołała, zauwaŜył, Ŝe ktoś jest w pobliŜu. Obróciwszy głowę, zobaczył o parę kroków szczupłą chłopięcą postać. Nawet sztywność jej chodu nie dała mu do myślenia. Ale ona na jego widok jakby straciła tę sztywność, a potem w jej uśmiechu pojawiło się zdumienie i radość. Odgadł

kto to, na ułamek sekundy przedtem, zanim powiedziała: - Cześć! A więc i ciebie wyrzucili! Rozdział trzynasty Wstał, oniemiały ze zdumienia, nie wiedząc właściwie, czy cieszy się, czy nie; chciał się cieszyć, ale ostroŜność go wstrzymywała. - Nie do uwierzenia powiedział - choć chciał powiedzieć zupełnie co innego. Patrzył na nią, niezbyt dobrze widoczną o zmierzchu, całą jego uwagę przyciągały jej oczy i drobna, Ŝywa twarz, blada w kiepskim świetle, i ciemne, proste, luźno opadające włosy. Jak mogli to zrobić! - Mogli i zrobili. - Kiedy? - Godzinę temu. Potrzebowali łóŜka. A ciebie? - Wcześniej, po południu. - I posłali nas do tego samego krawca. - Spojrzała po sobie, potem na niego, uśmiechając się lekko. Spodnie, koszula, sandały, teraz zauwaŜył. - Ale pospałam trochę. I wykąpali mnie, umyli mi głowę i w ogóle. Gdyby nie ten głos, ten miękki, amerykański akcent, nie rozpoznałby jej wcale. Nawet oczy miała teraz inne, nie takie ogromne. - Jak się czujesz? - Strasznie posiniaczona, tyle Ŝe w miejscach, gdzie nie widać. Ale cała, wszystkie kości

całe... A ty? - Bywało gorzej. Przeczekała warkot jakiegoś auta. - Pytałam o ciebie. Poszłam tam, gdzie leŜą męŜczyźni, ale powiedzieli mi, Ŝe juŜ cię nie ma. Chciałam podziękować. Niezręcznie wzruszył ramionami. - Więc pomyślałam sobie, Ŝe mogłabym do ciebie napisać. Ale oni nie prowadzili Ŝadnej

ewidencji. Wyglądało, Ŝe najwyŜej będę mogła umieścić takie ogłoszenie w jakiejś angielskiej gazecie: "Panna Lynn Arden chciałaby tą drogą wyrazić wdzięczność nieznanemu Anglikowi, który uratował ją z ruin hotelu Avenida w Las Dos Marias". Coś w tym guście. - Mógłbym tego wcale nie przeczytać. - No, ale teraz nie muszę się tym martwić. - POdeszła o krok bliŜej i dość ceremonialnie wyciągnęła ku niemu rękę. - Nie przypuszczałam, Ŝe to będzie tak, ale dziękuję. Nie... nie potrafię powiedzieć nic więcej. - Nie potrzeba nic mówić. - Owszem, trzeba zaprzeczyła. - Nie co dzień zwraca mi ktoś Ŝycie. Puścił jej rękę i przez chwilę patrzyli na siebie, potem spuścili wzrok, niepewni, obcy. - Dokąd się wybierasz? - Do Malagi - odpowiedziała. A ty takŜe? Skinął głową. - Coś mi nie wygląda, Ŝebyśmy tam dziś dotarli. W takim tempie. - Co dwa kciuki to nie jeden. - Podniosła trochę głowę i wtedy zobaczył leciutkie błyski w jej czarnych źrenicach. - Dotrzemy - powiedział. JuŜ raz się zaplątał i konsekwencje okazały się fatalne. Przez głowę przeleciało mu coś na kształt przestrogi, ale nie trwało to długo. Zdobył dokumenty. Nic nie

moŜe zaszkodzić, Ŝe teraz będą razem. LOndyn znowu przesunął się na dalszy plan. Przez chwilę zastanawiał się, czemu ona przygląda mu się z takim natęŜeniem, co myśli. I ciekaw był, czego jeszcze się o niej dowie, zanim się rozstaną. Lynn Arden... Lat dwadzieścia pięć? Zmierzch tymczasem gęstniał. Dwadzieścia osiem? - Na twoim miejscu siadłbym tutaj - rzekł wskazując stertę kamieni. - To moŜe być długie czekanie.

Usiadła sztywno, krzywiąc się z bólu. - Ojej! - wykrzyknęła. Na myśl o tym, co przecierpiała, zdumiewał się, Ŝe taki kawał zdołała przejść. - Nie powinni byli cię wypuścić tak wcześnie powiedział z wyrzutem, ale tylko parsknęła śmiechem, i znowu przyszło mu do głowy, jaka z niej twarda sztuka. Samochody miały juŜ zapalone światła. Ilekroć któryś jechał na południe, Pascoe stawał z boku drogi i ufnie wyciągał kciuk aŜ do chwili, gdy musiał się cofnąć, bo auto przejechało juŜ, pozostawiając tylko chmurę kurzu. Czasem zabrzmiał klakson, jakby przepraszająco, ale nikt się nie zatrzymał. - Jak się nazywasz? - Shepherd, Tony Shepherd. - Chcesz papierosa? - Dziękuję. - Dostałam od jednej pielęgniarki. I zapałki. I poŜyczyłam od niej pięćset peset. - Brawo! Kiedy przy blasku zapałki pochylił się ku niej, przypominało to tamte chwile tylko zarys twarzy w cieniu. Dziwnie było zdawać sobie sprawę, jak bardzo blisko przedtem byli, biernie wprawdzie, ale rozpaczliwie blisko, choć teraz mówią z sobą,

jakby się prawie nie znali. - A co z tobą? Masz jakieś pieniądze? - Mój konsul udzielił mi pomocy. - POtrafisz więc przeŜyć? - Jako tako. W miarę jak ściemniało się coraz bardziej, ubywało ludzi na drodze. Pascoe stał to na jednej nodze, to znów na drugiej, przez cały czas odruchowo podnosząc rękę na widok kaŜdej zbliŜającej się pary reflektorów. Były teraz zresztą o wiele rzadsze. RAz wydawało mu się, Ŝe jakiś samochód zwalnia koło nich, ale

przejechał tak samo jak inne. Zaklął cicho, widząc, Ŝe odjeŜdŜa, bo osłabienie i głód coraz bardziej dawały mu się we znaki. PO chwili dziewczyna przyłączyła się do niego i stali tak razem, całkiem samotni, na drodze. Nie było sensu iść dalej. - Gdzie mieszkasz w Anglii? - W Londynie. - Londyn jest duŜy. - W St. John's Wood. Wypuścił ustami dym. Za jakiś czas sam zacznie wierzyć w te kłamstwa. - Znasz Londyn? - Trochę. - A ty skąd jesteś? - Z Concord. To w stanie New Hampshire. Ale teraz mieszkam w Madrycie. Uczę tam. Zaczęły przebijać się gwiazdy, dziurkować swoje zaplanowane wzory. Od pól, gdzie pobłyskiwały ogniska, doleciał dźwięk gitary, niska przeciągła melodia pełna smutku. - Kiedy ruszyłam w stronę miasta - mówiła dziewczyna - nie miałam pojęcia, Ŝe to będzie takie okropne. Rozumiesz, przez cały ten czas, kiedy tam leŜałam przywalona, myślałam, Ŝe to się przytrafiło tylko mnie. Nie umiem tego wytłumaczyć. Ale tak właśnie myślałam... A potem ty przyszedłeś... A teraz... - A teraz? - powtórzył jak

echo. Rzuciła resztę jarzącego się papierosa w kierunku tamtych ognisk i cichej upartej piosenki. - Niech Bóg ich ma w swojej opiece. Dla nas to się juŜ skończyło. Ale oni mają z tym Ŝyć dalej, dzień po dniu. Tamta starowina poznała się lepiej: "I pan takŜe, se~nor?", Pascoe odepchnął tę myśl gdzieś w głąb. Rozmawiali dalej; gdy wreszcie jakaś cięŜarówka zahamowała koło nich, było juŜ po siódmej. Podbiegli ku niej, a burkliwy głos kazał im wdrapać się do tyłu. Dziewczyna nie mogła tego zrobić

bez pomocy. Kiedy zwróciła się do Pascoe'a oczekując podsadzenia, była w tym odruchowa oczywista zaŜyłość. Potem spróbowała go wciągnąć za sobą, roześmiała się mimo bólu zesztywniałych stawów i jakoś udało jej się sprowokować go takŜe do śmiechu. Ale choć słyszał swój śmiech, nie bardzo wierzył, Ŝe to naprawdę on się śMieje. - Muchas gracias! - zawołała do szofera. - JuŜ tu jesteśmy. Zyskał pan naszą dozgonną miłość. - Mówiła hiszpańszczyzną gładką i płynną. CięŜarówka była mała, otwarta i pachniała ziemią. Parę kartofli turlało się po podłodze; Pascoe domyślał się, Ŝe pewno kartofle zawieziono do Las Dos Marias. Noc zaczęła przelatywać bokami: po jednej stronie pieniące się morze, po drugiej w świetle gwiazd wznoszące się zbocza. Tu i ówdzie widać było jakieś pomniejsze skutki trzęsienia ziemi: połamane drzewa, zawalona szopa, uszkodzone odcinki drogi, gdzie ustawiono ostrzegawcze światła i auta przejeŜdŜały tylko po jednej stronie, kolejno, wpierw w jednym, a potem w drugim kierunku. Oni tymczasem

siedzieli oparci plecami o boczne ściany cięŜarówki, z nogami wyciągniętymi ku środkowi. Niekiedy z bólu zmieniali pozycję, gdy podrzucanie zbytnio dawało się we znaki kościom i mięśniom. Od czasu do czasu uśmiechała się ku niemu blada, z rozpuszczonymi włosami. Chcąc rozmawiać, musieli krzyczeć. - Dokąd pojedziesz z Malagi? - Nie myślałem jeszcze. - Ale potem do Londynu? - Potem tak. Przypuszczał, Ŝe ona ruszy do Madrytu, ale nie pytał. Raptem poczuł, Ŝe nie chce wiedzieć za duŜo. ZaleŜało mu na jakiejś równowadze pomiędzy nieuniknioną porcją kłamstw a tym, co było

tak intensywnie prawdziwe, Ŝe przysłaniało i beznadziejną otchłań przyszłości, i wszystko, czym dręczyła przeszłość. Nie przeszkadzały mu jej pytania. RóŜniły się od pytań Carsona czy urzędnika konsulatu, nie czaiły się w nich Ŝadne pułapki ani na teraz, ani na potem. W momentach, kiedy cięŜarówka wpadała w dziury, razem krzyczeli z bólu. Na niebie było tyle gwiazd, Ŝe nigdy tylu nie widział, a morze wyglądało jak z kutego srebra. Od czasu do czasu dziewczyna spoglądała w niebo jakby w zachwycie i przypomniał mu się listonosz i dziecko: "Jakie wielkie, chico... jakie wielkie". - Co ty robisz? - zrobiła tubę z rąk. - Robię? - NO właśnie. W normalnym Ŝyciu. Jestem księgowym. - Czy to znaczy, Ŝe chodzisz w meloniku? Uśmiechając się, zaprzeczył ruchem głowy. - To dobrze! - zakrzyknęła w odpowiedzi. W myślach pojawił mu się Lamb. Lamb nosił melonik - oprócz

sobót. A takŜe Mercer - to znaczy kierownik oddziału w Hounslow. Pascoe zobaczył ich tak niezwykle wyraziście, Ŝe na chwilę przysłonili mu widok dziewczyny siedzącej po przeciwnej stronie cięŜarówki i pól trzciny cukrowej zacierających się w ciemności i tumanach kurzu... W myślach przewijał mu się film kolejnych zdarzeń. KaŜda scena miała w sobie wyrazistość powracającego snu i co chwila, w momencie budzenia się, następowała tuŜ po niej nowa scena, w jakimś miejscu znów ukazywali się jacyś obcy ludzie, aŜ w końcu przypomnienie i rzeczywistość zlały się w jedno i znalazł się tu, gdzie się znajdował, w tej cięŜarówce, naprzeciw dziewczyny i tylko z resztką pieniędzy i

tych szalonych nadziei, z którymi wyruszył w świat. Cztery dni temu, cztery nazwiska temu... Bezwiednie zadrŜał przypomniawszy sobie Bartholomewa i ten moment przewracania stron paszportu, kiedy nagle opanowała go ta szalona pokusa. Ale co za sens pozwalać sobie na dręczące wspomnienia? Co się stało, to się nie odstanie, nie zdoła cofnąć zegara. Musi iść naprzód. Czas mijał. Pachniały eukaliptusy. Spojrzał znowu na dziewczynę. Oczy miała zamknięte, a na wybojach drogi coraz mocniej zaciskała usta. Wydawało mu się, Ŝe juŜ wieki minęły od chwili, kiedy dźwięk jej głosu wywołał w nim naprzód niedowierzanie, a potem potworną wściekłość, od chwili, kiedy samo jej istnienie było czymś niewybaczalnym. A przecie gdyby nie ona, mógł był zginąć wtey, kiedy ten zawał strącił ich w dół, w zupełną ciemność. I co więcej, mimo tego ślepego czołgania się, narastającego strachu przed pogrzebaniem Ŝywcem, ta ruina w ciągu

ostatnich czterech dni przepełnionych kłamstwami i ucieczką była jedynym miejscem, gdzie nie było fałszu i oszustw. CięŜarówka trąbiąc przejechała przez jedną wioskę, potem przez drugą. Pomiędzy wioskami migały palmy, zagajniki bananów, pola bawełny - ziemia jak malowana pod drgającym przestworem niebios. Dwukrotnie zatrzymywali się, Ŝeby jeszcze kogoś zabrać. Ostatecznie jechało ich razem siedmioro. Morze zniknęło, zepchnięte poza skaliste przylądki, na jednym z nich, w oddali, mrugała latarnia morska. Wioski nadbiegały i szybko zostawały w tyle rozjarzone i rozedrgane jak przejeŜdŜające pociągi. Prawie wszystkie pojazdy na drodze podąŜały w odwrotnym kierunku, ku północy, wyładowane wysoko

kocami, namiotami, Ŝywnością. Pascoe mógł tylko zgadywać, co tam było pod wzdymającymi się brezentami. Raz minął ich konwój sanitarek, potem wielka cięŜarówka z przyczepą wiozącą koparki. Rzadko teraz rozmawiali. CięŜarówka trzęsła niemiłosiernie, wszystko go bolało - miał dość. TuŜ przed dziewiątą dotarli do małego miasteczka. Zamiast przejechać je, cięŜarówka zatrzymała się przy krawęŜniku, a kierowca wytknął głowę z szoferki. - Dalej nie jadę, to Galdos. Wszyscy powstawali, zaczęli zbierać się do wysiadania. JeŜeli byli zawiedzeni, nie pokazywali tego po sobie: lo que sera, sera. Rozejrzawszy się dookoła Pascoe zobaczył kiepsko oświetlony skwerek, kościół, parę sklepów i lokali. - Wszyscy proszę wysiadać! zawołał szofer niecierpliwie, uwaŜając, Ŝe wystarczy tej dobroczynności. Pascoe opuścił się po tylnej klapie i skoczył na ziemię,

potem pomógł dziewczynie. Spytała: - Powiedział, Ŝe to Galdos, tak? - Tak. - Jak daleko do Malagi? - Nie mam pojęcia. - Adios... Gracias - wołali ludzie do zapuszczającego motor kierowcy. - Gracias, hombre. Spytali o Malagę. Dwadzieścia pięć kilometrów. A ostatni autobus juŜ odszedł. Reszta przybyłych wraz z nimi rozchodziła się w róŜnych kierunkach. Pascoe i dziewczyna spojrzeli na siebie. - Nie pojechałabym juŜ ani kroku dalej. Choćbym była owinięta w kołdrę. - Opuściła barki tak, Ŝe ręce zdawały się sztucznie przyczepione do jej ciała. - Nie dzisiaj. A ty, Tony, zły jesteś? - Pierwszy raz wymówiła jego imię. - Co chcesz zrobić? - Obojętne co, byle nie jechać

dalej. - Skrzywiła się. - Teraz wiem, jak jest w środku w takiej maszynie, co miesza beton. - Chodźmy się czegoś napić. NajbliŜszy bar był po przeciwnej stronie ulicy: przeszli tam, oboje kulejąc. - Wiódł ślepy kulawego zaŜartowała, znajdując cień uśMiechu. Bar okazał się dziurą, z trocinami na podłodze i niskim ciemnym pułapem: torreros, dumnie patrzący z poŜółkłych afiszy zapowiadających walki byków, dawno juŜ nie Ŝyli albo przeszli na emeryturę. KaŜdy przyglądał się wchodzącej dziewczynie - była tu jedyną kobietą. Pascoe zamówił dwa Fundadory i przy stoliku koło drzwi wypili je szybko, aŜ poczuli rozlewające się ciepło. - Jeszcze raz? Skinęła głową. Kelner wrócił, obojętny i pryszczaty. Tak, odpowiedział, mają tu w Galdos hotel, Pension Terramar. Z widokiem na morze. Sto metrów

stąd, o tam. Miał szczupłe giętkie ręce tancerza. Nie moŜna nie znaleźć Terramaru. O tak, o tej porze na pewno będą wolne pokoje. Podziękowała mu, odszedł. - Czy musisz jechać do Malagi? Zaraz teraz? - Nie, niekoniecznie. - Nie spieszysz się nigdzie? Potrząsnął głową. - Mam dość na dzisiaj. Malaga moŜe poczekać. Rano będą autobusy. - Był zbyt obolały, Ŝeby się przejmować parogodzinnym opóźnieniem. - Wydawało mi się, Ŝe jeszcze trochę tej jazdy, a rozlecę się na kawałki, nie przesadzam. Po raz pierwszy widział ją dokładnie. Palili, popijali drugą kolejkę niewiele mówiąc. Jej podrapane ramiona były opalone i szczupłe, o gładkiej brązowej skórze. Kark takŜe miał tę samą ciepłą brązowość od ciemnych włosów aŜ do spiczastego wycięcia koszuli. Blada była tylko jej twarz o

wyraźnych kościach policzkowych, a oczy znowu wydawały się ogromne: świetliste i ze znuŜenia błyszczące gorączkowo. Obejrzawszy zranienie nad jego prawym uchem, powiedziała: - Powinieneś zalepić to plastrem. Ziewnął. - Jutro. - Ty takŜe masz takie nastawienie? - Wszystko we mnie powtarza tylko: ma~nana, ma~nana. Od dawna juŜ nie doświadczał tak wielkiego spokoju. Gładził twardy zarost na policzkach, zerkając czasem na dziewczynę. Nawet w chwilach milczenia zdawał się dowiadywać czegoś o niej. Dobra twarz, daleka od kanonów piękności, ale wraŜliwa i miła, o szerokich ustach i o mocnych równych zębach. Raczej chyba dwadzieścia pięć. Koniak rozlewał błogie ciepło po całym

ciele, a gwałtowne przeŜycia, całe napięcie ostatnich czterech dni stawało się nierealne. Jakby czytając w jego myślach powiedziała nagle: - Czy ci się to wydaje moŜliwe? - Wcale. - Zupełnie jakby nic takiego się nie zdarzyło, prawda? - Właśnie. - Oparł brodę na poranionych dłoniach. - O czym myślałaś przez cały ten czas? - Chyba o wszystkim. - Ciemne oczy patrzyły spokojnie. Absolutnie o wszystkim, podobno tonący tak widzą całe swoje Ŝycie. - Ale tonięcie nie trwa długo. Nie szesnaście godzin. Przydusił papierosa na metalowej popielniczce. - Jesteś nadzwyczajna. Ja bym na pewno zwariował. - W końcu bym pewno zwariowała. - Teraz ona patrzyła na niego, prosto w oczy. Powiedz mi coś, Tony. - No? - Po coś tam wchodził? NIkt inny tak nie zaryzykował.

- Mówiłem ci. - O tych przyjaciołach? - To nie byli przyjaciele, tylko znajomi. - Ale byłeś zupełnie pewny, Ŝe nie Ŝyją? - Wtedy, kiedy ciebie usłyszałem, juŜ tak. Ale przedtem byłem tam w środku dosyć długo. Parę godzin. Szukałem wszędzie. Zdawało się, Ŝe to ją zadowoliło. - A więc mnie nie nienawidzisz? - Skąd ci to przyszło do głowy? - Bo chwilami tak na mnie patrzysz. - Niepewnie poruszyła rękami. - JuŜ teraz mniej. Ale tam, kiedy tylko mnie znalazłeś i potem. I jeszcze raz na tej cięŜarówce. Zupełnie jakbyś mnie o coś winił... Mam rację

czy nie? - Nie masz. Nie powiedział nic więcej. Przeznaczenie, szczęście, pech, te rzeczy moŜe winił, ale nie ją. Ona była trzecią stroną medalu. Cieszył się, Ŝe znowu ją spotkał, Ŝe nie ucieka juŜ po to tylko, by uciekać. Wystarczy jedna zbędna odpowiedź, która pociągnie za sobą inne - dlatego trzymał język za zębami. W kaŜdym razie kłamstwa nie wydawały mu się juŜ tak kłamliwe. MoŜe to, Ŝe mówiła mu po imieniu, tak jakoś rozwiało dręczące go poczucie winy i ciągłą nieufność. Ciepło pulsowało w nim, mimo przygniatającego znuŜenia, jednak nie łudził się. Jutro brutalnie przywróci go do rzeczywistości, rzuci nie wiadomo dokąd. Ale teraz, choćby na chwilę, niech nie wracają ponure myśli, dręczące samotnością. Nie mógł powiedzieć jej tego wszystkiego, ale juŜ sam fakt, Ŝe byli razem, w jasnym, czystym miejscu, bez strachu, napełniał go taką wdzięcznością, jakiej nie doznawał jeszcze nigdy.

Potem wyszli z baru, Ŝegnani uprzejmie i wylewnie. Dotarli ulicą do pierwszego skrzyŜowania, potem skręcili w boczną na lewo. Owiał ich ciepły, silny zapach morza. Latarnie w górze wydłuŜały i wykoślawiały ich cienie. Od kilku sklepów padały na chodnik skośne jasne plamy. A potem nagle wszystkie światła przygasły. Pascoe poczuł spazm strachu i w tym samym momencie dziewczyna przylgnęła do niego. światła zamigotały jeszcze, raz i drugi, a on stał nieruchomo czekając, zbierając siły na to, co miało przyjść. Powtórzyło się to pięć czy sześć razy, a potem lampy rozjaśniły się znowu do normalnego natęŜenia i juŜ tak

pozostały. Mijały sekundy, nic się nie działo, rozluźnił mięśnie. W powietrzu był spokój, ludzie chodzili, gdzieś grało radio. - Fałszywy alarm. Przyciskała mocno twarz do jego piersi. Obie ręce zaciskała mu na ramieniu, czuł, jak drŜy. Spojrzał z góry na nią, wzruszony teraz, kiedy sam coraz silniej odczuwał ulgę. - W porządku - powiedział. Wszystko w porządku. Odruchowo otoczył ją ramieniem. Podniosła głowę i wtedy zobaczył strach wolno ustępujący z jej oczu. - Myślałam... - zaczęła. - Ja takŜe. Próbowała się wysunąć. Wyglądała powaŜnie, ufnie, jak dziecko, gdy wyzbyło się strachu. Nikt inny na ulicy nie zwrócił uwagi na to przygaśnięcie świateł: w całym Galdos tylko oni dwoje podzielali te same uczucia. Jej ręce wciąŜ jeszcze wpijały mu się w ramię i w chwili gdy zwolniła uchwyt, nagle wspięła się na palce i pocałowała go w policzek. - Dziękuję to takie małe słówko - szepnęła.

Rozdział czternasty Pension Terramar był białą bryłą, niewielką i zwartą, z tabliczkami klubów turystycznych po obu stronach wejścia wśród gąszczu mimozy pokrywającej mury i z trzcinowymi stolikami na dziedzińcu pod baldachimem z palm. Kiedy Pascoe i dziewczyna weszli do hallu, szum rozmów na moment przycichł, odwróciły się głowy. Nacisnął dzwonek na blacie recepcji, a wtedy wynurzył się zza przegrody człowiek w zielonej kurtce i krytycznie uniósł w górę brwi na

widok przybyszów. - Czy ma pan dwa pokoje? - Na jak długo, se~nor? - Na jedną noc. - Dwa pokoje? - Tym słowom towarzyszyło spojrzenie na dziewczynę. - Tak jest. Tamten przeglądał listę, zaciskając wargi: - Owszem, mamy, se~nor. Numery dwanaście i osiemnaście. Tylko na jedną noc? - Tak. Dziewczyna wpisała się pierwsza. Potem Pascoe napisał A. C. Shepherd, a ona przyglądała mu się i kiedy podniósł wzrok, uśmiechnęła się, jakby jej sprawiło przyjemność zobaczenie na piśmie jego nazwiska. Hotelarz sięgnął po klucze. - Rzeczy państwa są na zewnątrz? - Nie mamy Ŝadnych rzeczy. - ¯ adnych? - Byliśmy w Las Dos Marias wyjaśnił Pascoe - i wszystko, cośmy mieli, tam zostało. - Las Dos Marias? - Dlatego mamy takie stroje. - Las Dos Marias - powtórzył tamten zupełnie innym tonem. Teraz w jego wzroku pojawiło się zaciekawienie. - Och, to straszne... Straszne. - Wyszedł

do nich spoza stołu recepcji i kiwał głową, cmokając z przejęcia. - Okropne przeŜycie. Głęboko współczuję. Przez całą drogę po schodach mruczał wyrazy ubolewania, a oni sztywno, z trudem szli za nim. Na pierwszym piętrze otworzył jakieś drzwi i zaprosił gestem dziewczynę, ale ona zatrzymała się i odrzucając włosy w tył zwróciła się do Pascoe'a: - Zaraz się połoŜysz? - Tylko jeŜeli ty się juŜ kładziesz. - Mogłabym coś zjeść przyznała się. Skinął głową.

- Spotkamy się na dole... Za pół godziny. Jego pokój okazał się mały, ale wygodny. Podczas gdy woda lała się do wanny, siedział na brzegu łóŜka oburącz obejmując głowę i wpatrywał się w swoje odbicie w lustrze umieszczonym na drzwiach. Nigdy by nie uwierzył, Ŝe po tak krótkim czasie tak bardzo będzie mu jej brak. Jej serdeczność wytrącała go z równowagi. Tyle rzeczy doprowadziło go tutaj - wstyd, duma, nadzieja, rozpacz, nie potrafiłby ich juŜ od siebie oddzielić. Rozwiały się nadzieje na krainę szczęśliwości. W najlepszym razie mógł liczyć, Ŝe zdoła się wydostać z Europy, dotrzeć gdzieś, gdzie jego papiery umoŜliwią mu wjazd, zanim jeszcze ktoś zacznie je kwestionować, Ŝe znajdzie sobie pracę, rozpocznie Ŝycie od nowa jako ktoś inny, słowem zakopie się tam, aŜ wszyscy o nim zapomną. Samotność, podejrzliwość, ostroŜność nawet gdyby nie było Carsonów, trzęsienia ziemi ani Lynn Arden - na to wszystko przecieŜ musiał być przygotowany. A tymczasem, nieoczekiwanie, zbudziła się w nim pustka, której się nie spodziewał, potrzeba zaufania i koleŜeństwa, choć ta przyszłość bezkresna dopiero miała się zacząć.

Zrzucił wszystko i zanurzył się w kąpieli licząc, Ŝe wymoczy z siebie najgorszy ból. Kiedy nakładał z powrotem źle leŜącą odzieŜ, zdawało mu się, Ŝe to mundur poraŜki. Nie miał grzebienia, brzytwy ani chusteczki do nosa i kiedy po raz drugi spojrzał na siebie w lustrze, poczuł zupełne zniechęcenie. Wyszedł z pokoju, w hallu na dole zaczął się rozglądać, ale dziewczyny tam nie było. Przeszedł do wnęki, gdzie mieścił się barek, i usiadł na wysokim stołku. Kupił

papierosy, zapałki i zamówił jeszcze jeden koniak. Oprócz niego było tylko kilka osób; uznał, Ŝe dwóch Hiszpanów oraz mieszana grupa niemiecka. Siedział sam, czekając na nią, a w głowie wirowało mu od krzyŜujących się myśli i uczuć. - Halo - powiedziała wreszcie. Udało jej się jakoś upiąć wysoko włosy i teraz dopiero zobaczył, jak piękny zarys ma jej odsłonięte czoło. Bez cienia makijaŜu była tylko delikatnie zarumieniona jak świeŜo umyte dziecko. Pascoe zamówił dla niej takŜe koniak, podczas gdy siadała ostroŜnie na sąsiednim stołku. - Długo czekałeś? - Okropnie. - Nadawałam telegram telefonicznie, wiesz, do domu. Nie wiedzieli wprawdzie, Ŝe byłam w Las Dos Marias, ale uwaŜałam, Ŝe lepiej to zrobić na wypadek, gdyby moje nazwisko dostało się jakoś do gazet. TAkie rzeczy zdarzają się przecieŜ: "Następujące osoby znajdowały się podobno w okolicy w tym czasie, gdy nastąpiła katastrofa..." Pokiwał głową. - Kto to są "oni"? - Moi rodzice. - Nikt więcej? - Nie mam rodzeństwa, jeŜeli o to ci idzie. - Rozprostowała się. - Kąpiel pomogła, choć nie jestem pewna, czy na długo.

- Papierosa? - Dziękuję. Wiesz, śniło mi się kiedyś, Ŝe jestem zupełnie naga i nie mam absolutnie nic, tylko ksiąŜeczkę czekową. Nie przypuszczałam wtedy, Ŝe do tego naprawdę dojdzie. - Roześmiała się, przytrzymując jego rękę z zapałką. - W tej chwili nie masz nawet ksiąŜeczki czekowej. - Jutro będę miała. A w kaŜdym razie tak, jakbym miała. Telefonowałam takŜe do Madrytu!

- Banki są przecieŜ zamknięte. - To nie było wtrącanie się w nie swoje sprawy. - Telefonowałam do kogoś z moich przyjaciół. - Podniosła szklankę: - Wszystkiego najlepszego, Tony - a on zawtórował jak papuga, zazdrosny nagle o taką stabilizację, o to, Ŝe jej Ŝycie spokojnie trwa dalej. Oczy miała jasne, lśniące cudownie mimo zmęczenia. Podparła ręką głowę, półodwrócona ku niemu. - A co z twoją rodziną? - Nie mam nikogo. - Zupełnie nikogo? - JuŜ nie. Gorycz nagłego wspomnienia prawie przysłoniła mu myśli. - Moi rodzice nie Ŝyją. - O, jak mi przykro. - JuŜ dawno. Dziewięć lat temu. Zginęli w wypadku samochodowym. Rozmowa musiała potoczyć się w tym kierunku, ale chwilami, gdy odpowiadał na jej pytania, miał uczucie, jakby mówił o kimś innym, takŜe juŜ nieŜyjącym. Bez przerwy gdzieś w głębi świadomości powtarzał sobie, kim jest teraz, czemu jest tutaj, i kiedy potrzebne było kłamstwo, brzmiało łatwo i przekonywająco. "Tak, jestem na urlopie. W kaŜdym razie byłem." - Patrzył na nią powaŜnie, egoistycznie, wdzięczny za chłodny dźwięk jej głosu, juŜ nie balansującego ciągle pomiędzy nadzieją a przeraŜeniem. Zupełnie jakby

los próbował ugłaskać go, pozwalając mu na to krótkie interludium, zanim na nowo osaczy go rzeczywistość. Koniak, który popijał, takŜe łagodził lub zdawał się łagodzić znuŜenie i ból. Zaczęła opowiadać mu o szkole w Madrycie, w której uczyła, a on wypytywał, chcąc tymi pytaniami jak najdalej odsunąć od siebie jutrzejszy ranek.

- Co to za dzieci, ci twoi uczniowie? - Po prostu dzieci. - Ile ich jest? - Och, około dwadzieściorga. - I sama zajmujesz się wszystkimi? - Nie sama. Jest jeszcze druga, Mary. Pochodzi z Nowego Jorku. Prowadzimy to we dwójkę. - Jak do tego doszło, Ŝe zaczęłaś uczyć? - Mary szukała kogoś, dała ogłoszenie. To było w zeszłym roku. - I ty pośpieszyłaś na wezwanie aŜ z dalekiego Concord? - Nie, niezupełnie. Byłam wtedy w Londynie. - Co tam robiłaś? - Pracowałam dla Pan_Am. - To juŜ raczej. - Co raczej? - Moim zdaniem nie bardzo wyglądasz na prawdziwą panią nauczycielkę. Znowu się roześmiała. - Bo teŜ to nie jest prawdziwa szkoła, szczerze mówiąc. Uczymy tylko angielskiego i hiszpańskiego. Samych początków, ale właśnie o to chodziło. Ojcowie tych dzieci to przewaŜnie pracownicy zagranicznych placówek albo wyŜsi urzędnicy róŜnych przedsiębiorstw. ONZ w miniaturze. - Kto ma prawo weta? - Chyba Mary. - I lubisz tę pracę? - BArdzo. światło kładło się miękko na jej delikatnej skórze, a opadające ciemne włosy rzucały

cień na oczy. Pascoe zaciągnął się. - To właśnie do niej dzwoniłaś? - Do Mary? Tak. Myślała, Ŝe jestem w Granadzie. Bardzo szczęśLiwie, bo gdyby nie to, okropnie by się przejmowała. - Jak długo byłaś w Las Dos Marias? - Tylko dwa dni. Włóczyłam

się z miejsca na miejsce. Nie mam zwyczaju robienia planów, a nawet jeŜeli zrobię, to rzadko się ich trzymam. Zwykle pozwalam, by przydarzyło się, co się ma przydarzyć. - Spojrzała na niego. - No i tym razem się przydarzyło, nie uwaŜasz?... Pewnego dnia w to uwierzę. Pewnego dnia mnie to nagle zetnie z nóg. Nie wiadomo, kiedy to będzie, ale gdzieś, kiedyś zdam sobie sprawę, Ŝe... Ocknę się zmarznięta, prawie chora z uczuciem, jakby ktoś przeszedł po moim grobie. Wytrzymał jej spojrzenie. - MoŜe wcale tak nie będzie. - Boję się, Ŝe będzie. Chciał tylko, Ŝeby odciągała jego myśli od tego, co nadejdzie, i od tego, co przepadło. Nie chciał, by mu cokolwiek dawała. Nie potraktował jej tak okrutnie jak Lamba, a jednak mimo wszystko wykorzystywał ją, bo nie pomyślał, Ŝe ona teŜ mogłaby potrzebować go dalej. Wiedział tylko, Ŝe oznaczała chwilkę wytchnienia w tym długim impasie. Skinął na barmana i polecił nalać jeszcze. Czy był ubezpieczony? Czy duŜo stracił? W kaŜdym jej pytaniu zaznaczała się nieświadomość niby gwiazdka do przypisu, który musi pozostać nie wyjaśnioną tajemnicą. Siedziała delikatnie ugniatając sobie mięśnie karku i pytania na temat jego osoby likwidowały coraz więcej niewiadomych. Kiedy zamierza wracać do kraju, czy dobrze zna Hiszpanię, gdzie bywał przedtem i kiedy... Z nią czuł się bezpieczny, osłonięty przed

niebezpieczeństwem. Po pewnym czasie przeszli do sali jadalnej. Minęło juŜ pół do jedenastej i prócz nich dwojga i grupy Niemców nie było tu nikogo. Na zewnątrz poza dziedzińcem ciągnęła się droga, za nią pas plaŜy, a dalej na

morzu pod gwiazdami migotały światełka jakichś łodzi. REszta świata rozciągała się gdzieś, poza linią horyzontu, zupełnie obojętna, czy on tam przybędzie, czy nie. Ledwie kelner zdąŜył zasunąć im krzesła, gdy podszedł do stolika jakiś niski, odziany w luźne, gabardynowe ubranie jegomość o długich, małpich rękach i oznajmił, Ŝe jest właścicielem. Mrugając bez ustanku, jakby czymś ogromnie zdziwiony, powiedział: - Podobno oboje państwo byli w Las Dos Marias? - Rzeczywiście. - Proszę mi wybaczyć natręctwo. Przyszedłem tylko wyrazić moje serdeczne współczucie, a nie Ŝeby się domagać opisów naocznych świadków. Słyszałem juŜ trochę, jak tam było, i to nie tylko przez radio. Nie, chciałem tylko powiedzieć, Ŝe dziś powinni się państwo napić szampana. Proszę zrobić mi tę przyjemność. - Ogromnie to miłe z pana strony. Dziękuję. - Dziękuję - powtórzył Pascoe. Hotelarz ukłonił się trochę ceremonialnie i odszedł uśmiechając się sam do siebie. - To naród najbardziej uroczy pod słońcem! - wykrzyknęła dziewczyna, kiedy zniknął. ¯ aden inny nie moŜe się z nim równać. Ale szampan zwali mnie z nóg. - Właśnie to by ci przepisał kaŜdy doktor. - AleŜ ja tego nie potrzebuję! - MOŜesz to potem odespać. - Pewnie. - Przesunęła rękoma po twarzy. - JuŜ teraz mi się kręci w głowie. Przyjemnie, spokojnie, ale na więcej wcale

nie mam ochoty. Jeszcze nie w tej chwili. - TAk zupełnie z nóg cię nie zwali. JuŜ ja będę uwaŜał powiedział Pascoe. - A teraz opowiedz mi trochę o New

Hampshire. Czuł jakąś dziwną lekkość. Przyniesiono szampana, korek strzelił z hukiem jak wiatrówka. - Ol~e - uśmiechnął się. Twoje zdrowie! - Nasze! - Słusznie, nasze. Przystawki, potem filety z sałatą, owoce i kawa - wykwintna uczta. Pascoe pił wytrwale, dwa razy więcej niŜ ona. - Powinieneś dać tej szczecince szansę, niech wyrośnie z niej broda. - Hm - pokręcił głową. - Byłoby ci do twarzy! - Myślisz? Zamilkła. - ChociaŜ... moŜe i nie. Nie. chyba będę cię wolała bez zarostu. - Zakonotuję to sobie. Była senna. Uszy miała małe, zgrabne i płasko przylegające do głowy wśród ciemnych upiętych w górę włosów. KaŜdym spojrzeniem rejestrował jakiś nowy szczegół, zupełnie jakby ją oglądał wciąŜ od nowa. Miał wraŜenie, Ŝe całe znuŜenie, ból i drętwota spływa, znika, ustępuje. Alkohol wcale nie działał na niego, sama myśl o upiciu się trzymała go na wodzy. Rozmowa dotykała zaledwie skraju rzeczywistości. Ale od czasu do czasu do jego świadomości dochodził dźwięk własnego śmiechu, niezaleŜnie zupełnie od jej śmiechu i od tematu rozmowy, i wtedy zdawał sobie sprawę, Ŝe brzmi on równie fałszywie jak tamte kłamstwa, i wtedy myśli jego wracały odruchowo ku temu, o czym najmniej chciał myśleć. Niemcy wkrótce wyszli, na sali było bardzo cicho. - Kawę podać tutaj czy w patio? - spytał kelner. - Gdzie wolisz?

- Zupełnie mi wszystko jedno. - To wypijmy ją na dworze. Przeszli przez hall koło uśmiechającego się szeroko

właściciela. - No i co, dobry był szampan? - Doskonały, dziękujemy. - Bueno, bueno. Powietrze było jak jedwab. Siedzieli pod baldachimem z liści palm i wolno sączyli kawę, słuchając cykad i spokojnego rytmu morza. Dziewczyna wyciągnęła stopę i zaczepiwszy palcami przysunęła bliŜej trzecie wiklinowe krzesło, by na nim połoŜyć nogi. Z westchnieniem oparła się wygodnie i zamknęła oczy. Obrócił głowę i przyglądał się jej z cięŜkim sercem na myśl o tym, jak pusto i trudno mu będzie samemu. - Zostań jeszcze jutro, Tony. Był gotów niemal na wszystko, ale nie na to. - Tutaj? - Tak, tutaj... właśnie w GAldos, w Hiszpanii. - Zawiałaś się - starał się grać na zwłokę. - Nie. - Więc śnisz. - Nie. - Czekała. Zostaniesz? - Nie myślałem o tym. - Tylko nie mów, Ŝe ty masz zwyczaj planować. - Czasami. - Nie rób tego, a przynajmniej nie tym razem. Malaga moŜe poczekać. Przyglądała mu się teraz. Głos miała cichy, ton dość niedbały, ale oczy płonęły z tą Ŝarliwością, którą zauwaŜył juŜ przedtem. I kiedy tak leŜała w fotelu, z głową odchyloną do tyłu i twarzą bladą w półcieniu, wydało mu się, Ŝe wciąŜ jeszcze nęka ją coś, moŜe strach. I nagle, niespodziewanie zdał sobie sprawę, Ŝe ten strach czaił się w jej oczach przez cały wieczór, choć on nie mógł odczytać tego, co widział, zbyt pochłonięty własnymi

przeŜyciami. Zrozumiał teraz, Ŝe to, co dostrzega, to przede

wszystkim przeraŜenie, iŜ będzie musiała znowu zetknąć się ze światem, i to wkrótce, zanim odzyska normalną pewność siebie. Była sama tak długo, Ŝe starczyłoby tego na całe Ŝycie, i tylko on jeden wiedział, jak absolutnie przeraŜająco sama. "Mów do mnie... Nie zostawiaj mnie" - te słowa brzmiały mu w uszach wciąŜ jeszcze. - Czemu musisz jechać? Kulawo zaczął tłumaczyć: - No, przede wszystkim muszę się jakoś ubrać. - Tutaj teŜ są sklepy. - Wiem, ale... Musiał być ślepy. Okropnym wstrząsem było dla niego to, Ŝe ktoś ufa mu i wierzy; Ŝe jest komuś potrzebny. Miał nadzieję kiedyś osiągnąć to wszystko, było to częścią marzenia o tym, Ŝe sam zapomni i zostanie zapomniany. Gdzieś w głębi, niezaleŜnie od szampana uderzającego do głowy, wiedział, Ŝe potrzebuje tego, teraz, na stałe, nie tylko po to, by na godzinę czy dwie mieć złudzenie, zapomnienie. Ale w tej chwili wszystko, co stałe, jest nie dla niego, nie tak wcześnie. WyobraŜał sobie mgliście, Ŝe wymienią adresy i obietnice pisania. Anthony Charles Shepherd, 129 Denning Road, Hampstead, Londyn... Jutro rozdzieli ich na zawsze i stopniowo pamięć o nim zatrze się... a w kaŜdym razie tak to sobie wyobraŜał. I tak będzie musiało być. - Jest takie stare chińskie niepisane prawo - powiedziała wesoło, a on pomyślał, jaką rolę w tym jej naleganiu odgrywa odwaga po szampanie. - No wiesz, o uratowanym i jego zbawcy. - Muszę jechać dalej, Lynn. Pierwszy raz wymówił jej imię. Z trudem mógł się zdobyć na to, by spojrzeć na nią. POprzez gałęzie drzew wznosił się księŜyc tak wielki, Ŝe moŜna by go prawie

dosięgnąć. - Przede wszystkim bardzo mało dostałem od mego konsula, no i mam duŜo do załatwienia. Nienawidził w tej chwili sam siebie. Przez cały czas udawało mu się dostosowywać do kaŜdej nowej sytuacji i jakoś wybrnąć, jakoś przeŜyć. Pragnął tego samego, co ona, bardziej niŜ ona by się mogła domyślać, on takŜe marzył o tym, by zapomnieć zupełnie o świecie. Miała w sobie tyle spokoju i pewności, z których mógłby czerpać, gdyby zdecydował się i został. Ale nie miał wyboru. - Jak uwaŜasz. Coś w nim drgnęło. Nie zdawał sobie sprawy, jak bardzo ją to zaboli. Kiedy spojrzał na nią znowu, wzrok miała skierowany w inną stronę. Opanowało go pragnienie, Ŝeby jej wytłumaczyć, zwierzyć się. To, Ŝe prosiła go, by pozostał, musiało ją wiele kosztować, a teraz była upokorzona. Wściekły na siebie, czuł się po prostu nędznikiem. Co robić, u diabła. Szaleństwem byłoby ulec, a im dłuŜej zwleka z odpowiedzią, tym bardziej ją rani. Pierwszy raz nie powodował się samym egoizmem, ale nie mógł jej tego powiedzieć ani teraz, ani kiedykolwiek. ¯ e jednak pragnienie to było tak silne, niemal nieodparte, więc starał się jakoś jej to okazać choćby gestem; pochylił się ku niej i dotknęł jej ręki. To dotknięcie uświadomiło mu, Ŝe zmarnuje się coś nowego i bardzo waŜnego. - POmówimy o tym rano. Zacisnęła palce na jego dłoni, obróciła lekko twarz, przesiane światło wyraźniej padało teraz na nią, przysunęła się bliŜej. Nie przypominało to poprzedniego razu: ten pocałunek był długi i ciepły na jego wargach i dlatego aŜ bolał... Trwali tak długą chwilę, a w nim rosło poczucie beznadziejności, bo wiedział, Ŝe

odejście stąd nazajutrz rano będzie dla niego potwornie trudne. Rozdział piętnasty Poczucie zniechęcenia, jakie opanowało go w momencie, gdy otworzył oczy, było równie nieuniknione jak nadejście tego nowego dnia, wyglądającego niczym ciepły niebieski kafelek wprawiony we framugę jego okna. Przez kilka minut wpatrywał się nieruchomo w poranek, przeŜywając na nowo to wszystko, co mu się przytrafiło, poprzez gmatwaninę strachu, działania, odpręŜenia, bólu, a takŜe jeszcze tego ukrytego przeraŜenia, o którym nikt nie wiedział. Nie wierzył, by kiedyś jego przebudzenie mogło wyglądać inaczej. Było pięć po ósmej. Kiedy nagi podniósł się z łóŜka, wciąŜ jeszcze kaŜdy ruch przychodził mu z trudem. W łazience obejrzał się mocno przekrwionymi oczyma, a potem się umył. Przecięcie na głowie było opuchnięte i sczerniałe; knykcie bolały mocno, a mydło piekło w popękanych, lekko zaschniętych strupach. Ubieranie nie trwało długo. Przed opuszczeniem pokoju wyciągnął wszystko z tylnej kieszeni spodni, sprawdził, co tam ma - marki, pesety, świadectwo toŜsamości i voucher na bilet lotniczy - i na myśl, do czego doszedł, od nowa opanowało go jałowe poczucie krzywdy. Sala jadalna była pusta. Poszedł do recepcji w hallu i zadzwonił. Po chwili zjawiła się bosa dziewczyna z wiadrem i szczotką, więc powiedział jej, Ŝe chciałby dostać śniadanie. "Un momento" - zniknęła, a on wrócił do stołu, przy którym poprzedniego wieczoru siedział razem z Lynn. Był w połowie

papierosa, kiedy przyszedł kelner i przyjął zamówienie. - I proszę o rachunek. Zaraz po śniadaniu wyjeŜdŜam. - Proszę bardzo, se~nor. Czuł się jak dezerter. Z rezygnacją słabych powiedział sobie, Ŝe nie mógł zrobić inaczej. Na próŜno próbował nie myśleć o tym nie tylko z powodu taniego okrucieństwa tego odjazdu, ale takŜe dlatego, Ŝe podświadomie tak bardzo nie chciał jechać. Gibraltar, Algeciras, Tanger... Gdyby był naprawdę bezwzględny, juŜ by się tam znajdował, i to ze wszystkim, z czym wyruszył i z świeŜo kupionym paszportem, niby kluczem otwierającym cały świat. gdyby... Ale nie umie być bezwzględny. Tego się juŜ o sobie dowiedział. WciąŜ jeszcze gnębiła go myśl, jak haniebnie postąpił z Lambem, a teraz juŜ zdawał sobie sprawę, jak bardzo będzie Ŝałował, bezsilny i rozgoryczony, tego, co ma za chwilę jej wyrządzić - to jedno w czekającej go wielkiej niewiadomej było rzeczą pewną. Dopił kawę i skierował się ku recepcji. Ten sam człowiek co wczoraj sporządzał mu teraz rachunek. - A ta młoda dama, se~nor? - Zdaje się, Ŝe zostaje. Zapłacił i czekał chwilę, bo tamten musiał pójść po drobne. W czasie tego czekania jakiś impuls kazał mu wziąć ołówek i po drugiej stronie hallu przy biurku napisać, choć wcale nie chciał tego: "Wybacz mi, Lynn, jeŜeli potrafisz. Pytałaś, czy czułem do Ciebie nienawiść. Teraz ja proszę, Ŝebyś ty nie czuła jej do mnie. Masz do tego wszelkie prawo, a ja nie mogę Ci nic wytłumaczyć. Nigdy o Tobie nie zapomnę - Tony." Zalepiając kopertę, usłyszał jakieś kroki na górze, a potem ktoś zaczął schodzić po

schodach. Bał się, Ŝe to moŜe ona i Ŝe go tu zastanie, a przecieŜ, kiedy zobaczył jednego z Niemców, poczuł nie tylko ulgę, ale lekkie rozczarowanie. Wymienili ukłony i Pascoe odebrał resztę pieniędzy. - Proszę przypilnować, Ŝeby panna Arden otrzymała ten list. - Oczywiście, se~nor. - Jak często chodzą autobusy do Malagi? - Co godzina z rynku. Teraz będzie o pół do dziesiątej. - Dziękuję. I to juŜ było wszystko. ¯ adnych bagaŜy, Ŝadnych poŜegnań. Powiedział: "Adios" ale tamten albo nie dosłyszał, albo juŜ odszedł. Pascoe popchnął oszklone drzwi i wyszedł w rozpraŜoną symetrię światła i cienia; nie patrząc ani na prawo, ani na lewo minął dziedziniec. Dochodziła ósma pięćdziesiąt, miał przed sobą prawie trzy kwadranse czekania. Przy głównej ulicy był fryzjer, zdecydował się więc na golenie. Zastał tylko chłopca, który się nim zajął, i szpaka w klatce, raz po raz skubiącego Ŝółtym dziobem drewniane pręty. Chłopak ziewał co chwila i z przeraŜającą beztroską wymachiwał brzytwą, ale rezultat był znośny. Dalej koło skweru był skład apteczny, gdzie kupił ciemne okulary, grzebień i rolkę plastra; kawałkiem od razu na miejscu zalepił sobie szwy za uchem. Zrobiło się kwadrans po dziewiątej, na szczęście autobus juŜ czekał po cienistej stronie skweru. Wsiadł, wybrał miejsce w środku, nie na kołach, potem spuścił w dół swoją szybę, bo tak śmierdziało czosnkiem i tytoniem. Czy spała jeszcze? Miał nadzieję. Przypuszczenie, Ŝe mogłaby tu przyjść w ślad za nim, byłoby zarozumialstwem w stosunku do siebie, a ją obdzierałoby z poczucia

godności. A jednak nie mógł tak zupełnie przekreślić tej

mo¯ liwości i jak tchórz obserwował naroŜnik, gdzie zaczynała się tamta ulica, pragnąc, by minuty mijały szybciej, a równocześnie nieswój i zgnębiony. Kilka naładowanych cięŜarówek przetoczyło się na północ, jakby mu miały przypomnieć, Ŝe otrzymał juŜ wszelką pomoc, na jaką mógł liczyć. Autobus napełnił się i coraz głośniej rozbrzmiewał rozmowami i śmiechem. Kierowca i konduktor z bardzo niewielkim opóźnieniem przydusili papierosy przerywając dyskusję w kafejce i niechętnie wdrapali się do wozu witani chóralnie przez stałych pasaŜerów. Motor zawarczał i autobus ruszył, a potem na pustej głównej ulicy z głośnym trąbieniem nabierał szybkości; za nim ujadając goniła zgraja psów... Galdos w przelocie pokazało, co było w nim do obejrzenia, i równie szybko znikło. Potem juŜ migały śliwy i akacje, stada chudych krów, tablice informacyjne o mających tu powstać osiedlach. Pascoe zamknął oczy próbując wyłączyć się zupełnie. Siedział jak odrętwiały. Wszystko zaczynało się od nowa, tak jakby był robotem posłusznym naciśnięciu guzika, i to guzika, który sam nacisnął w momencie desperacji. Maszyna nie moŜe się zatrzymać. Nic się nie zmieniło, nowa była tylko ta pustka w nim samym. Strach, podejrzliwość, niepewność - wrócą znowu, nim dzień dobiegnie końca. W Maladze przesiądzie się na inny autobus, wieczorem powinien dotrzeć do południowego krańca Hiszpanii. Droga stała przed nim otworem, ale utracił coś, coś dobrego, i bolało go tak jak utrata ręki. Rozpaczliwie starał się opancerzyć jakoś serce, wyrzucić ją stamtąd; myśleć tylko o tym, co ma przed sobą. Ale nie.

Autobus coraz to przystawał, ludzie wsiadali, wysiadali. Na trzecim czy czwartym przystanku, w jakiejś wsi, wsiadły dwie

szczupłe cudzoziemki. Pascoe przyglądał się ich wyprostowanym szczupłym plecom, odgadując w nich zamiłowanie do podróŜy i domyślając się wiecznej samotności, którą ponoć tak kochały, i nagłe współczucie dla nich zrodziło się z własnego Ŝalu i bezradności. Zgrzytliwa zmiana biegów, warczące wspinanie się pod górę i juŜ autobus zjeŜdŜał w dół, długą krętą drogą, a pinie migały po bokach. Most jak klamra spinający wąwóz, na tle młodej szmaragdowozielonej pszenicy ludzie w wielkich słomkowych kapeluszach, czasem daleki błysk morza; w jakimś miejscu tabliczka "Malaga 9 km". Pascoe próbował poddać się podróŜy, lecz jego nastrój pogłębiała kaŜda powracająca myśl o dziewczynie; zastanawiał się, czy juŜ przeczytała list. Nie moŜe przecieŜ spać bez końca. Dochodziło pół do jedenastej, gdy Malaga zaczę£a kształtować horyzont. Równina rozszerzyła się, poszarpane wzgórza, coraz dalsze, zmieniały kolor z brązowego na niebieskawy, ich ostre linie miękły, rozpływały się w drgającej mgiełce upału. Pascoe patrzył na zbliŜające się miasto, przypominając sobie z trudem, co ma do zrobienia. Naprzód do banku; potem ubranie, najkonieczniejsze drobiazgi i jakaś torba... Musi teraz oszczędzać kaŜdy grosz; a to oszczędzanie spowoduje, Ŝe stanie się skąpy, małomówny i niezdolny do radości. Wiedział o tym i lękał się tego, ale nie było innego sposobu, Ŝeby przetrwać. Malaga wnet wyrosła wokół nich, wielka, ruchliwa, gwarna. Na stacji autobusowej wysiadł

wraz z innymi i ruszył na własną rękę w kierunku, który uznał za najbardziej obiecujący. Było mu obojętne, jaki bank wybierze, wszedł więc do pierwszego napotkanego. Pięć tysięcy marek

zachodnich, minus opłata za wymianę, wyniosło dokładnie 71008 peset. Transakcja prosta, wymagająca jednego podpisu, dwukrotnego stania w kolejce, a tkwiący w nim fachowiec skontrolował przeliczenie z dokładnością sknery. Wygniecionych banknotów był dość gruby zwitek; do kieszeni mu się wprawdzie zmieścił, tylko uciskał trochę z tyłu, kiedy zapinając kieszeń na guzik wyszedł z banku znowu w Ŝar słoneczny. Brzękliwy tramwaj przejechał szeroką ulicą prawie gubiąc uwieszonych ze wszystkich stron pasaŜerów. Przeczekawszy ruszył na drugą stronę, gdzie dostrzegł kilka sklepów. Po drodze mijał kiosk z gazetami. Rzucił na nie zaledwie jedno spojrzenie, ale wystarczyło zatrzymał się w pół kroku. Z "Daily Expressu" wsuniętego pomiędzy "Herald_Tribune" a "Le MOnde" widać było wielki nagłówek jakby adresowany do niego: "Tragedia miasta Las Dos Marias." Podszedł, wyciągnął gazetę, rozłoŜył ją i przebiegając oczyma pierwsze linijki artykułu wstępnego, prawie odruchowo przesunął wzrok na duŜe czteroszpaltowe zdjęcie jakiegoś nieprzytomnego męŜczyzny, wyczerpanego i zarośniętego. Ułamek sekundy trwało, by pojął, co widzi. Z rozpaczą i niedowierzaniem patrzył na własną twarz. Zachwiał się jak od uderzenia. Nie mylił się - to nikt inny. Sekundy mijały, a on przeraŜony wciąŜ jeszcze nie mógł zrozumieć. Krew tętniła mu w głowie coraz szybciej, coraz głośniej.

Skądeś z oddali jakiś głos powiedział: - Ocho. POduszki, pochyłość brezentu w tyle poza głową... Gwałtownie spojrzał na podpis pod zdjęciem. "Sen nieznanego bohatera. W dwadzieścia cztery godziny

potem, jak miasto runęło w gruzy, ten człowiek wydostał się z ruin hotelu, skąd zdołał teŜ uratować pogrzebaną Ŝywcem drugą osobę, pannę Lynn Arden z Concord w stanie New Hampshire, USA." O BoŜe, myślał. W głowie mu huczało. Nie mógł się poruszyć. - Ocho - powtórzył głos, juŜ teraz bliŜej. - Ocho pesetas. Pascoe podniósł głowę, zdumiony. Kobieta z kiosku wyciągnęła rękę, czekając na pieniądze. Zaczął szukać, znalazł jakąś monetę i wręczywszy jej odszedł, nie zwracając uwagi na podawaną resztę. Pęd przejeŜdŜającego obok auta zatrzepotał mu płachtą gazety; rozpostarł ją i jeszcze raz spojrzał na zdjęcie i na podpis. Głośno powiedział: "Nie!" - jakby to, Ŝe usłyszy takie głośne zaprzeczenie, mogło odmienić ten widok, sprawić, by wszystko okazało się jakąś absurdalną, koszmarną pomyłką. Ale tylko upewniał się bardziej, bo własna twarz wciąŜ widniała przed nim. Los znowu go przechytrzył, tym razem na dobre. Teraz naprawdę nie miał wyjścia: był w pułapce, zupełnie, nieodwołalnie. Centralno_Zachodni dostarczy im brakującego nazwiska. Wszystkie dokumenty na świecie na nic mu się przydadzą. Pascoe, vel Bartholomew nie zginął w hotelu Avenida, juŜ to wiedzą... świadomość tego rozsadzała mu głowę. Jakieś dziewczęta chichotały w pobliŜu; wśród warkotu pojazdów policjant zagwizdał ostro. Ale dla niego Malaga przestała istnieć. Pascoe

rzucił okiem na datę: środa 18 maja. Dzisiejsza... Londyn był znowu tak blisko, wystarczyło, Ŝe dziś doręczyli poranne gazety. O BoŜe, pomyślał znowu. Powinni mi byli powiedzieć. Ktoś w szpitalu powinien mi był powiedzieć. Ale w tym samym momencie, gdy to pomyślał, zdał

sobie sprawę: sama wiadomość, Ŝe ktoś go sfotografował, nic by nie zmieniła. Wszystko przepadło w momencie pstryknięcia migawki. Nawet ostrzeŜenie dwadzieścia cztery godziny temu nic by mu nie dało. I tak by go znaleźli - na statku, w samolocie, wszędzie. Oni... Wyraźnie słyszał suchy głos Goldsmitha w Hampton_nad_Tamizą, kiedy ostatecznie skwitował sprawę Dunne'a: "I jak on mógł przypuszczać, Ŝe mu się to uda? Jak mógł... PrzecieŜ taka rzecz nigdy się nie moŜe udać..." Szedł dalej jak lunatyk. Nogi miał z waty i kręciło mu się w głowie. Po paru krokach opadł cięŜko przy stoliku przed kawiarnią. Od razu pojawił się kelner, ale Pascoe pokręcił przecząco głową. - Nada? - Nic, nic. - RozłoŜył gazetę na stole i wpatrywał się w nią, jakby czytał tam własny wyrok śmierci. Zdjęcie chwilami zamazywało mu się przed oczyma, serce waliło jak młotem i z trudem mógł czytać tekst. Pośrodku strony, w ramce, widniała "Lista Obywateli Brytyjskich, Dotąd Nie Odnalezionych", i tam wśród trzydziestu czy czterdziestu innych nazwisk figurował Edward Douglas Bartholomew, dyrektor spółki... Pod pewnym względem umysł zupełnie mu stępiał, bo nie miał później najlŜejszego pojęcia, jak długo siedział tak przy stoliku. Z uczuć, jakie go przedtem przepełniały, wstydu

czy jakiejś dziwnej próŜności, nie zostało ani śladu. Czuł tylko, Ŝe musi pogodzić się z przegraną. Przechodzący pucybut zawahał się przy jego stoliku, ale ruszył dalej zobaczywszy płócienne sandały. Pascoe zlany potem drŜącymi palcami zapalił papierosa. A więc wszystko skończone, to juŜ sprawa godzin. W czasie jego snu w namiocie los sprzysiągł się przeciw niemu i

wszystkiemu połoŜył kres. Nieznany bohater: dowie się o tym kilkunastu kolegów, przyjaciele, policja, straŜ graniczna... Wpatrywał się niewidzącym wzrokiem w jasne, równe światło, a myśli goniły jedna drugą, podczas gdy pierwszy szok mijał. Na chwilę ogarnęła go straszna wściekłość, ale była równie bezuŜyteczna jak łzy, więc zdołał ją jakoś zwalczyć. Nic mu się nie udawało od tego pierwszego lotu do Barcelony, ale nigdy nie przypuszczał, Ŝe poprzez pół kontynentu zostanie zawiadomiony tak bezceremonialnie o ostatecznej klęsce. Dreszcz go przeszedł, ukrył twarz w dłoniach. Woń gorących ulic, obojętny gwar przechodniów napełniały go mdlącym poczuciem samotności. Zdał sobie sprawę, Ŝe marzy o tym, by juŜ w tej chwili poddać się komuś, kogo zna, kto mówi tym samym językiem, kto zechce go wysłuchać. Ten tłum przepełniający chodniki mógł mu okazać tylko absolutną obojętność. Nic nikogo nie obchodziło, kim jest ani co zrobił. Spojrzał jeszcze raz na fotografię, wciąŜ nie bardzo wierząc, Ŝe coś takiego mogło się zdarzyć, ale mniej jakby przejęty, bo poczucie samotności, wyobcowania przysłoniło mu wszystko inne. I nagle zrozumiał, co musi zrobić. W strachu, Ŝe nie zdąŜy, zerwał

się i pognał w stronę dworca autobusowego. Rozdział szesnasty Miał wraŜenie, Ŝe Galdos nigdy nie ukaŜe się na horyzoncie. Autobus wyruszył dopiero po dwunastej, a teraz było pięć po pół do pierwszej. Siedział i zadręczał się myślą, Ŝe nie zastanie juŜ Lynn. Nie wyobraŜał sobie, co wtedy zrobi, a jeŜeli

zastanie ją - nie miał pojęcia, co powie. Tam, w Maladze, poderwał się od stolika w panice jak bokser, który źle usłyszał wyliczanie sędziego, a kiedy czekał w zdenerwowaniu, by autobus wreszcie ruszył, wciąŜ jeszcze myśli miał przyćmione, nie bardzo wiedział, czego właściwie po niej się spodziewa. Dopiero, kiedy Malaga znikła w oddali, trochę zaczęło mu się przejaśniać w głowie, ale niezupełnie. Mniej więcej w połowie podróŜy dostrzegł w kłębach kurzu autobus nadjeŜdŜający z przeciwka i bezskutecznie starał się w momencie mijania sprawdzić, czy jej tam nie ma. Najwcześniej o pierwszej będzie na miejscu. JeŜeli wyjechała, to nigdy juŜ nie trafi się okazja, by ją odnaleźć. Los ostatnio tyle razy krzyŜował mu plany, Ŝe raczej spodziewał się usłyszeć, Ŝe jednak rozeszły się ich drogi. "EXpress" leŜał mu na kolanach, fotografia widoczna była wyraźnie. Sam wolał na nią nie patrzeć, ale sąsiad spojrzał raz i drugi. Był to stary człowiek o śniadej, pobruŜdŜonej twarzy i gęstych wąsach poŜółkłych od tytoniu. Kilkakrotnie Pascoe widział jego spojrzenia rzucane na fotografię i szpalty obcojęzycznego druku. - To okropne - mruknął napotkawszy wzrok Pascoe'a i wskazał sękatym palcem Las Dos

Marias w nagłówku. - Okropne... Hiszpania nigdy nie jest wolna od smutku. - Najwyraźniej nie dostrzegł Ŝadnego podobieństwa pomiędzy siedzącym obok człowiekiem a fotografią i Pascoe uświadomił sobie kryjącą się w tym ironię. Przez te cztery dni bez ustanku bał się rozpoznania. Niebezpieczeństwo stale wydawało się bliskie, bezpośrednie: czyjeś uwaŜne spojrzenie, nadchodzący nieznajomy, dłoń nieoczekiwanie ujmująca go za ramię. Carson dał mu przedsmak

tego, czego moŜe oczekiwać. A on tymczasem o swojej przegranej dowiedział się w sekrecie, z daleka. Trochę tak, jakby przypadkiem przechwycił wiadomość, Ŝe zasadzki są gotowe i czekają na niego. Wszystko skończone, całe to nieszczęsne, amatorskie, pechowe przedsięwzięcie było na dobrą sprawę juŜ skończone, a on uporczywie myślał tylko, co oznacza. Jeszcze przez pewien czas Hiszpania moŜe mu słuŜyć za schronienie. JeŜeli zaszyje się gdzieś, będzie wegetował, dopóki nie skończą mu się pesety. Ale nie po to zrobił to i uciekł, Ŝeby tak skończyć. Hiszpania miała być tylko odskocznią, niczym więcej. PrzecieŜ dlatego ryzykował tak wiele, wracając do Avenidy! A potem wyrzekł się tego, co Lynn mogła mu ofiarować! Wszystkiego, na czym mu zaleŜało, nie mógł osiągnąć tutaj, nawet gdyby miał jeszcze pieniądze. Na pewno przeczytała juŜ jego list. Nie wiedział, czy mniej by nim gardziła, mniej by ją obeszło, gdyby tylko po prostu zniknął, a takŜe, czy ten list nie przyspieszył jej wyjazdu. Zdenerwowany patrzył na przesuwające się widoki, tarasami opadające wzgórza. POtem, chyba dwudziesty raz,

przeczytał podpis pod zdjęciem. Musiała im podać swoje nazwisko, a nie wspomniała mu nic o fotografii. Więc chyba nie wiedziała. Ale Ŝe z powodu niej odcięto mu teraz wszystkie drogi ucieczki, jest faktem równie niezaprzeczalnym jak to, Ŝe szara fibrowa walizka znajduje się jeszcze w ruinach pokoju 113. "Rozpływali się nad panem..." Zagryzł wargi. Nie dlatego, Ŝeby jej to wszystko powiedzieć, jedzie teraz, byle prędzej! Ten ból, ta pustka, nie ma nic wspólnego z pretensjami. Znowu nie wiedział, co ma zrobić, zagubiony zupełnie:

potrzebował jej. Właśnie jej, nie kogokolwiek. Chciał wytłumaczyć, usprawiedliwić się, pokazać jej, jakim jest człowiekiem; wszystko, co czuł rozpacz, Ŝal, rezygnacja stapiało się jakby razem w tęsknotę trudną do zniesienia. Bezskutecznie próbował ułoŜyć sobie w myśli, co powinien wyrazić słowami, ale łapał się na tym, Ŝe jego wysiłki są zbędne, Ŝe przecieŜ nie wie, czy ją tam w ogóle zastanie. Tylko to jedno miało znaczenie, a w miarę przedłuŜania się drogi wzrastał w nim niepokój. Naprzód zobaczył kopułę kościoła, potem poszarpaną linię czerwonych dachów. Z tego, która była godzina, a takŜe z wyglądu miasteczka poznał, Ŝe to musi być Galdos, ale na wszelki wypadek spytał jeszcze starego. - Si, si. To Galdos. Kury rozbiegały się przed autobusem wjeŜdŜającym w zapamiętane uliczki. Na skwerku Pascoe wyskoczył i pobiegł w kierunku Pension Terramar. Słońce stało wysoko, rozpalone, więc ludzie patrzyli na niego zdumieni, wzruszali ramionami. Los extranjeros, ayee, zupełnie nieobliczalni... Bez tchu skręcił na dziedziniec i wszedł

do hotelu. Hall pusty, w recepcji nikogo. W barze dostrzegł parę osób zupełnie nieznanych. Patrzył mrugając, bo źle widział wszedłszy prosto z ostrego światła. - Czy moŜe mi pan powiedzieć, czy panna Arden jest tutaj? zwrócił się do barmana, mieszającego martini. - Niestety, ja rzadko znam nazwiska gości, se~nor. - Byliśmy tu razem wczoraj wieczór. - Ach, tak, państwo oboje przybyli z Las Dos Marias, nieprawdaŜ? Pascoe skinął głową. - Jest tutaj jeszcze? - Nie wiem, se~nor -

powiedział z uśmiechem. - Nie było jej w barze tego ranka. Ale będą mogli pana poinformować w recepcji. - Nikogo tam nie ma. - Ktoś zaraz przyjdzie, jak tylko pan zadzwoni. Pascoe odwrócił się... Klucze na tablicy nie mówiły mu nic, bo nie mógł sobie przypomnieć numeru jej pokoju. Zadzwonił i czekał. Prócz cichego poszumu głosów z baru, było tu okropnie spokojnie i jego pesymizm wzrastał. Nikt nie przychodził w odpowiedzi na dzwonek. Wsunął się za pulpit recepcji. Co gorsza, w Ŝadnej przegródce nie dostrzegł swego listu; zajrzał do wszystkich, coraz bardziej zgnębiony. Zadzwonił znowu, potem podszedł do drzwi sali jadalnej i obrzucił ją wzrokiem. PUsto, stoły przygotowane do lunchu. I wtedy obracając się w kierunku recepcji, zobaczył ją, jak wchodzi z ulicy. Chwila niezwykła, coś ściskało go za gardło. Ona chyba równocześnie go zauwaŜyła. Zdumienie odmalowało się wyraźnie na jej twarzy. - Dzień dobry, Lynn. Patrzyła bez drgnienia. - Myślałam, Ŝe wyjechałeś.

- Ale rozmyśliłem się. - Aha. Oddzielała ich cała szerokość hallu. ZauwaŜył, Ŝe miała w ręce płaską paczkę w brązowym papierze. - Dostałaś mój list? - Tak. - Nie wiedziałem, czy cię tu jeszcze zastanę. - Długo spałam. A teraz poszłam sobie coś kupić. Wydawało mu się, Ŝe nie jest pewna, co ma robić i jakim tonem mówić. Głos miała chłodny, ale nie tak lodowaty, jak się obawiał. - Ogoliłeś się powiedziała, ot, Ŝeby coś powiedzieć. - Tak. - Podszedł bliŜej sam niezbyt pewny siebie, oscylując pomiędzy poczuciem ulgi a

niepokojem. - Tak, ogoliłem się. - Włosy miała uczesane, wyglądały gładko i ślicznie, ale jak i przedtem najwaŜniejsze były jej oczy. - Chcę z tobą pomówić, Lynn. - O czym? - Chcę ci coś wytłumaczyć. - To niepotrzebne. - Owszem, potrzebne przerwał. Dla mnie. Mam ci bardzo duŜo do wyjaśnienia. Muszę ci coś powiedzieć. Lekko zmarszczyła czoło. - Okay. - To nie będzie łatwe. Zawahał się. Nie był jeszcze gotów. W tej chwili wystarczał fakt, Ŝe była tutaj, Ŝe tolerowała go, zechciała wysłuchać. - Czy moŜemy wyjść na zewnątrz? - Jak chcesz. - Co wypijesz? Sherry? Odrzuciła w tył włosy. - Dobrze. Pascoe zawrócił do baru. - Znalazł pan tę panią? zapytał barman, a on potwierdził; zamówił dwa razy sherry i wyniósł kieliszki na dwór. Siedziała załoŜywszy nogę na

nogę i patrzyła w stronę morza, ale słysząc jego kroki, odwróciła głowę. Miała róŜ na wargach i policzki nie były juŜ blade, tylko ładnie zarumienione: wydawało się, jakby coś z tej opalenizny jej szczupłych mocnych ramion wróciło takŜe i na twarz. Nie przypominała juŜ świeŜo wyszorowanego dziecka, była zdecydowanie kobieca. Spytał nieśmiało: - Dobrze spałaś? - Jak kłoda. - Czekała. - Nie wróciłeś chyba po to, Ŝeby mi zadać to pytanie... - Nie. - Co chciałeś mi powiedzieć? Pascoe obracał kieliszek w palcach. Gazetę miał złoŜoną na kolanach, a wszystko, co wyniknąć miało z pokazania jej tej fotografii, wydało mu się

nagle zbyt okropne, zbyt haniebne, by zamknąć to w słowach. £atwiej mu było zwlekać jeszcze, niŜ mówić. Wszystko było łatwiejsze. - Nie musisz mi nic tłumaczyć. - Muszę. Dlatego tu jestem. - To takie trudne? - Dawała mu znowu szansę, ale nie podchwycił jej. - Nie zaleŜy mi na prośbach o przebaczenie, Tony. - To nie tylko prośba o przebaczenie. Uśmiechnęła się niepewnie, jakby kryjąc budzący się niepokój. Wesołym tonem, który zabrzmiał trochę nienaturalnie, zapytała: - Co za okropną tajemnicę kryjesz w zanadrzu? RozłoŜył "Express" na stole i popchnął w jej kierunku. Otworzyła szeroko oczy na widok fotografii. - AleŜ to ty! - wykrzyknęła. Ujęła gazetę i przesunęła się z nią bardziej w cień. - Gdzie to kupiłeś? - W Maladze. Przyglądał się, jak czytała podpis pod zdjęciem. Roześmiała

się i spojrzała znowu na fotografię; widział z jej twarzy, Ŝe nie zrozumiała, o co mu chodzi. - No i co w tym złego? - Nic złego, poza tym Ŝe w ogóle jest. - Nie rozumiem. To przecieŜ ty we własnej osobie. Zamiast "nieznany bohater" naleŜy podstawić Anthony Shepherd... quod erat demonstrandum. - Shepherd to nie jest moje prawdziwe nazwisko. - Oo? - Skłamałem ci. - A jak się naprawdę nazywasz? - Pascoe. Anthony Pascoe. - Rozumiem - powiedziała wolno. W górze nad nimi krzyk mewy, niesionej wiatrem, zabrzmiał ostro i boleśnie. - I nie jestem księgowym, tylko kasjerem w banku. Odetchnęła głęboko. Trochę niepewnie.

- I to teŜ nie brzmi aŜ tak okropnie. - To jeszcze nie wszystko. - Mów dalej. - Ukrywam się. Najmocniej wryła mu się w pamięć ta jej niezwykła nieruchomość. Jej oczy, duŜe, piwne i świetliste nie drgnęły takŜe. Wpatrywała się w niego nieruchomo, spokojnie, a milczenie pomIędzy nimi zdawało się bez końca. - Przed kim? - Przed bankiem. - Co zrobiłeś? - Wziąłem z banku dziewięć tysięcy funtów. - Kiedy? - Zeszłej soboty. Znowu milczenie. A potem powiedziała: - Och, Tony, Tony... - I nic więcej. Nie patrzył na nią, nie mógł. Bał się pogardy, bał się litości. Zdał sobie sprawę, Ŝe niezdarnie szuka papierosów. Wreszcie je znalazł, wyciągnął

jednego i zapalił, nie częstując jej wcale. W końcu usłyszał własne słowa: - Teraz juŜ wiesz. Teraz wiesz, dlaczego tak wyjechałem. I dlaczego - wskazał ręką gazetę - nie ma sensu uciekać dalej. Będą mnie oczekiwali na granicy. Nic nie odpowiedziała. - Nienawidziłem siebie dzisiaj rano. - Wzruszyła ramionami. To prawda, Lynn. - Dokąd chciałeś jechać? - W jej głosie brak było jakiegokolwiek zabarwienia. - Nie byłem jeszcze zdecydowany. - A dokąd teraz się wybierasz? - Nie zdąŜyłem pomyśleć. - O BoŜe - szepnęła z nagłą rozpaczą. A potem: - WciąŜ jeszcze nie mogę pojąć. Tak, po prostu, wziąłeś pieniądze i wyszedłeś? - Tak. - Gdzie to było? - W Londynie. - Ale dlaczego?

- To znowu inna historia. - Jak to moŜliwe? Spojrzał na nią bezradnie. Usta miała lekko skrzywione, ale czy po to, Ŝeby powstrzymać się od płaczu, czy moŜe dlatego, Ŝe juŜ płakała, nie wiedział. - Jak to inna historia? Musiał być jakiś powód! - Nie pytaj mnie o to teraz. Jeszcze nie. - Potrząsnął głową. - Proszę. - Nie wiem, o co pytać. Nie jestem aŜ tak odporna. - Chcę, Ŝebyś była. Jakaś para zagranicznie odziana wyszedłszy z hotelu spieszyła ku plaŜy, a ich beztroskie powitanie wymagało odwzajemnienia. Pascoe i dziewczyna przeczekali, aŜ tamci znikli. Potem, ostroŜnie, jakby ta myśl dopiero w tej chwili przyszła jej do głowy, spytała: - Czy zrobiłeś komu coś złego? Przez moment nie mógł zrozumieć, o co jej chodzi.

- Dosłownie? Skinęła głową. - SkądŜe, na Boga. To było właśnie tak, jak powiedziałaś. Po prostu wyszedłem i juŜ. - I nikt o tym nie wiedział? - Byłem juŜ za granicą, zanim się dowiedzieli. - Przydusił niedopałek papierosa. - Miałem fory, cztery czy pięć dni dzięki paszportowi jakiegoś gościa. - Pochylił się do przodu i wskazał palcem nazwisko Bartholomew na liście ofiar. - O, jego. - Davisa? - Nie, tego powyŜej, Bartholomewa. Zmieszana zapytała: - A wobec tego, kto jest Shepherd? - Shepherd jest tylko nazwiskiem. Ale Bartholomew to prawdziwy człowiek. MIlczała speszona. - Nie rozumiem, wydaje mi się, Ŝe nie rozumiem nic a nic i nawet nie bardzo wierzę. Czemu mi to wszystko opowiadasz? - Bo wolę, Ŝebyś się

dowiedziała ode mnie, zamiast tego, co potem mogłabyś wyczytać w prasie. - Co mogłabym wyczytać? - O pieniądzach. - PrzecieŜ wiem o pieniądzach. - Nie mam ich juŜ. Zmarszczyła się. - Prawie wszystko jest wciąŜ jeszcze tam, w ruinach Avenidy, Lynn. - ¯ ałował, Ŝe nie moŜe powiedzieć tego jakoś oględniej, okręŜną drogą, Ŝeby nie zabrzmiało przypadkiem tak, jakby ją winił za to, co los zgotował wtedy im obojgu. - Ja nie szukałem Carsonów. Rumieniec powoli przyciemniał jej opaleniznę, podczas gdy zaczynała rozumieć. - To znaczy, Ŝe... Przytaknął. - Ale... Przerwał jej szybko. - Musiałem ci powiedzieć. Nie

zrozum mnie źle. Wcześniej czy później spytałabyś, co się stało z pieniędzmi. Chcę ci tylko wytłumaczyć, Ŝe cieszę się, Ŝe poszedłem tam po tę walizkę - i Ŝe cieszę się, Ŝe jej nie wydostałem. Przynajmniej wiem, kim jestem. Wszystko to spadło na nią zbyt gwałtownie: dotąd jeszcze nie uporała się ze znaczeniem popełnionego przez niego czynu i z pomieszaniem nazwisk. A teraz jeszcze to wyznanie, tak ściśle z nią związane. Zamknęła oczy, jakby wszystko było zbyt skomplikowane. - Jak moŜesz się cieszyć? - Cieszę się - powtórzył. Teraz tak, wierz mi. NIgdy by mi się nie powiodło. Nie nadaję się do tego, co taka historia za sobą pociąga. - A przecieŜ dziś rano zaczęła. - Jeszcze dzisiaj rano chciałeś... - Jak się raz zacznie uciekać, trudno przestać. Nie moŜna się zatrzymać, nawet kiedy człowiek czuje, Ŝe przegrał. Przez cały czas gna go jakiś wewnętrzny strach i trzeba naprawdę nie

byle jakiego wstrząsu, Ŝeby oprzytomniał. Dla mnie to było tym wstrząsem. - Wskazał na zdjęcie w gazecie. Chwilę milczała. Usta jej znowu drgały. Lekki powiew od morza poruszył nad nimi szeleszczące liście palm. Nagle powiedziała: - Za to chyba takŜe ja jestem odpowiedzialna. - "Odpowiedzialna" to złe słowo, oznacza czynną współpracę. - Nie powiedzieli mi nic o zdjęciu. Naprawdę. Ktoś tylko spytał, kim jestem i kim ty jesteś. Ale nie obchodziło mnie po co. Nic mnie wtedy nie obchodziło. Kiedy tak siedziała lekko rozchyliwszy wargi, a w oczach jej była troska i niepewność,

Pascoe miał wraŜenie, Ŝe po raz pierwszy widzi ją całą. Czuł, Ŝe dzięki jej prostocie da się jakoś naprawić wszystko, co się stało i co teraz go gnębi. To, co powiedział, było prawdą: tak długo był zdesperowany, Ŝe prawie zapomniał, o czym niejasno marzył wtedy, kiedy rozpoczynał tę grę. PrzecieŜ nawet w Maladze rozpacz kazała mu wrócić do Galdos, by odnaleźć jej siłę i spokój, choć bał się ich, ale równocześnie tak bardzo potrzebował. Dopiero teraz, kiedy zobaczył ją przejętą i wstrząśniętą, poczuł ogromną ulgę, bo zechciała go wysłuchać, a takŜe, bo wreszcie opuścił go strach. Nie umiałby wytłumaczyć tego, co teraz przeŜywa, sam nie bardzo rozumiał, co się z nim dzieje, ale wiedział, Ŝe tutaj, w tej dziewczynie jest wszystko, czego tak szukał. Patrzył na nią poprzez stół i uświadamiał sobie to wstrząsające odkrycie. - JeŜeli chcesz, zacznę od samego początku - powiedział. - Tak chyba będzie najlepiej. - Czy rozumiesz, dlaczego wróciłem? Naprzód mi na to odpowiedz. - Nie jestem pewna... myślę,

Ŝe rozumiem, ale nie jestem pewna. - Chcę, Ŝebyś była tego zupełnie pewna. Rzuciłem wszystko w zeszłą sobotę, nie wtedy w Avenidzie. - Poczuł, Ŝe coś nędznego i egoistycznego w nim zamiera. Popatrzył na nią powaŜnie. - Rozumiesz, co mówię? Skinęła głową. Przez chwilę wyglądała, jakby walczyła ze sobą nie wiedząc, co powiedzieć. Wreszcie, trochę z niechęcią, odsunęła gazetę na bok. - Zacznij od początku, Tony: opowiedz, co się zdarzyło w sobotę. To przypominało wracanie po nitce snu. ściśle trzymał się faktów, zacząwszy od momentu, kiedy Bartholomew oparł łokcie

na kontuarze w Zachodnio_Centralnym. Nie ominął niczego, co pamiętał, czasem sam siebie korygował ("nie, nie, to było potem, jak juŜ dojechałem do hotelu"), podawał jej godzina po godzinie opis swojej drogi Dublin, Barcelona, Walencja, Las Dos Marias. Raz tylko wtrącił: "To była podłość w stosunku do George'a Lamba, nie ma co do tego dwóch zdań". Kiedy mówił, równocześnie gdzieś w głębi zastanawiał się nad zrządzeniem losu, który niewidzialnymi sznurkami tak nimi przedziwnie manipulował. Jego z drugiego końca Europy, a ją z innej strony Hiszpanii przeniósł w to samo miejsce, o tym samym czasie, tam, gdzie byli zupełnie sami, tak bardzo bliscy sobie podczas tej koszmarnej nocy. A przez cały ten czas, póki nie skończył, czaiło się jeszcze pytanie, na które sam sobie dotąd właściwie nie odpowiedział. - Co cię do tego popchnęło, Tony? - Sam zadaję sobie wciąŜ to pytanie. - Ale musiał być jakiś powód. Człowiek przy zdrowych zmysłach nie zrywa nagle ze wszystkim, ot tak, dla zabawy.

- MoŜe nie byłem wtedy przy zdrowych zmysłach. - Kluczył, przeciągał z wyjawieniem tego, czego jeszcze nie wiedziała. Lecz jeśli nie powie teraz, to nie daruje sobie tego nigdy. Ale tak wszyscy mówią, co? Chrząknął drwiąco, obracając w palcach kieliszek. - Byłem Ŝonaty, Lynn. - Byłeś? - Jestem. Spuściła oczy. - Domyślałam się tego. - Och? - Dziś rano. Z powodu twego listu. Myślałam, Ŝe to coś takiego. - AleŜ to juŜ skończone - mimo

czasu teraźniejszego. Rozstaliśmy się pięć miesięcy temu. - Po jak długim czasie? - Trzy i pół roku. Znalazła sobie innego - uśmiechnął się z przymusem. - Kogoś, kto mógł jej dać wszystko, do czego przywykła, Ŝeby to zgrabnie wyrazić. - Tak odległa mu się wydała ta sprawa, jak burza, która przeszła. Nawet nie czuł goryczy. - Musiałeś ją kochać. Potrząsnął głową. - Odkryłem, Ŝe nie. Albo, co gorsza, Ŝe nie wiem. - Nie mógł znieść rozmowy o miłości czy o tym, co uchodziło za miłość; trudno mówić o klęsce, poniesionej dawno temu, gdy teraz groziła inna. - Nie warto szukać winnego, Lynn. Ludzie zapominają nieraz, co wywołało wojnę, a walczą dalej - i tak było ze mną przez całe cztery dni. Po prostu wtedy w sobotę straciłem głowę, tylko na parę minut, ale wystarczyło. Ku swemu przeraŜeniu zobaczył teraz, Ŝe płacze, nie kryjąc się z tym; całłe policzki miała zalane łzami. Sięgnął przez stół i ujął jej ręce patrząc na nią, pokonany tym, Ŝe słowa czasem nie mogą starczyć, świadomy, Ŝe ona płacze nie nad sobą i nawet nie nad nim, ale dlatego Ŝe nie

warto nawet udawać, Ŝe coś się da zmienić. - Czy wolałabyś, Ŝebym nie wrócił? - spytał. - Nie. - Odwróciła w bok głowę i ręką przejechała po oczach. O, nie. - Sam nie mogłem tego znieść. Liście palmy zaszumiały znowu, ostro i sucho w potwornym upale, a słońce przebiło się przez nie, ruchomymi plamami światła upstrzyło ich oboje, stolik, białą ścianę hotelu i kwadratowe płyty dziedzińca. Oczy dziewczyny były załzawione, drobne piersi rysowały się pod

białą bluzką, ciemne włosy opadały miękko na gładki, opalony kark - i nagle Pascoe zdał sobie sprawę, jakie to cudowne i niezwykłe, Ŝe ona jest tutaj, Ŝywa, zamiast być martwa lub nieprzytomna, w agonii tam, pod ruinami Avenidy. I równocześnie z tym narastającym uczuciem, coś jakby wdzięczność zbudziła się w nim wobec Bartholomewa, który dał mu tę moŜliwość, wobec Lamba, dzięki któremu mógł ją wykorzystać, i wobec Carsonów, którzy przywiedli go tam, gdzie bez nich na pewno by się nie znalazł. Nawet wobec Vicky... CóŜ za paradoksy w tym wszystkim! - Nie płacz, Lynn. - Przepraszam. - Próbowała się uśmiechnąć. - Co masz zamiar zrobić? - Tylko jedno mogę zrobić. Będę musiał zadzwonić do Londynu. - Kiedy? - Niedługo. JeŜeli nie zrobię tego zaraz, potem mogę nie zdobyć się na odwagę. - I co dalej? - Mam voucher na bilet lotniczy. Pewnie jutro będzie jakiś lot - jutro albo pojutrze. Ale nie mówmy teraz o tym. - Co się z tobą stanie? - O tym teŜ wolę nie myśleć, Lynn. - Staniesz przed sądem.

- To nie było przywłaszczenie drobnej sumki. - Ale oni muszą wziąć pod uwagę wszystko - wszystko to, co zrobiłeś potem... Muszą. Wzruszyła go jej gwałtowność. Znowu pokazało się, jaka silna potrafi być, jaka nieugięta. - To byłoby nie fair, gdyby tego nie uwzględnili. Znowu ujął jej ręce. - Lynn, nie moŜesz się tym zamartwiać. - Mogę i będę. - Słuchaj. Nie jestem

pierwszym, który tego spróbował, a zapewne i nie ostatnim. Przegrałem dość wcześnie, jeszcze nie jest za późno. Bóg jeden wie, co by było dalej: pewno skończyłbym gdzieś w rynsztoku. Ale to nie wszystko. To wypacza od środka. Nie tylko imię człowiek zmienia, tego teŜ zacząłem się juŜ uczyć. - Jakiś autokar zatrzymał się, zaczęli wysypywać się nowi turyści. świat był niedaleko. Przemyślałem tyle rzeczy w tym autobusie z Malagi. Nie mogę zamykać oczu na fakty, Lynn. - Ja takŜe jestem faktem, Tony. Moje Ŝycie jest faktem. Temu nie mogą zaprzeczyć. Uśmiechnął się. - Będziesz musiała udowodnić, Ŝe jest ono warte więcej niŜ to, co ja ich kosztowałem. Dziewięć tysięcy to mnóstwo... - Udowodnię. Nic się nie bój, udowodnię. Wreszcie zjedli lunch. O czwartej Pascoe zamówił rozmowę z Londynem. Pół godziny trzeba było czekać. Poprosił Lynn, Ŝeby na ten czas zostawiła go samego. Siedział w hallu, palił, niespokojny próbował zebrać myśli, patrzył na swoje poranione ręce, czuł zwitek banknotów w tylnej kieszeni spodni. Dziwny to był rodzaj kapitulacji: dziwnie było zamawiać tak dobrze znany numer banku w Hounslow i wyobraŜać sobie Mercera w jego gabinecie, moŜe nawet z "Expressem"

rozłoŜonym na biurku. Jeszcze dziwniejsze było dla niego zdawanie sobie sprawy, Ŝe zaraz po oznajmieniu, kim jest i gdzie się znajduje, a takŜe, Ŝe zamierza wrócić, doda jeszcze, Ŝe Edward Douglas Bartholomew spodziewa się przygotowania dla niego równowartości stu funtów we frankach szwajcarskich na jutro w południe, a takŜe, Ŝe oczywiście trzeba dopomóc Bartholomewowi w uzyskaniu

tymczasowego paszportu. Zjadliwość? Arogancja? Nie umiał sobie wyobrazić, jak to określi Mercer, ale tym się nie przejmował. UwaŜał, Ŝe musi być rzeczowy, nic innego mu nie pozostało. - Pańska rozmowa z Londynem, se~nor. - Gracias. - Wstał, ale bardzo niechętnie. Drzwi kabiny zamknęły się, odcinając go od świata. - Bank Zachodnio_Centralny, oddział w Hounslow - zabrzmiał świeŜy dziewczęcy głos. Słychać go było tak wyraźnie i blisko jakby z sąsiedniego pokoju. - Poproszę z panem Mercerem. - Kto będzie mówił? Odetchnął głęboko, a potem powiedział: - Anthony Pascoe. W pięć minut później wyszedł na słońce mruŜąc oczy i ruszył ku plaŜy, gdzie czekała Lynn. śpieszył się, Ŝeby w chwili kiedy przyjdzie reakcja na oschły, mściwy głos Mercera i uderzy weń jak obuchem, być znowu razem z Lynn i nie przestać wierzyć, Ŝe to, co osiągnął, to takŜe początek, nie tylko koniec.