Strona bierna jest prosta - Anna Kowalczewska full

Niniejszy ebook jest własnością prywatną.

Niniejsza publikacja, ani żadna jej część, nie może być kopiowana, ani w jakikolwiek inny sposób reprodukowana, powielana, ani odczytywana w środkach publicznego przekazu bez pisemnej zgody wydawcy. Zabrania się jej publicznego udostępniania w Internecie, oraz odsprzedaży zgodnie z regulaminem Wydawnictwa Złote Myśli.

© Copyright for Polish edition by ZloteMysli.pl Data: 24.08.2007

Tytuł: Strona bierna jest prosta Autor: Anna Kowalczewska Wydanie I ISBN: 978-83-7521-414-7 Projekt okładki: Marzena Osuchowicz Korekta: Anna Popis-Witkowska Skład: Anna Grabka

Internetowe Wydawnictwo Złote Myśli Netina Sp. z o.o. ul. Daszyńskiego 5 44-100 Gliwice WWW: www.ZloteMysli.pl EMAIL: [email protected]

Wszelkie prawa zastrzeżone. All rights reserved.

SPIS TREŚCI WPROWADZENIE...................................................................4 UWAGI OGÓLNE.....................................................................6 PRZYPADKI PODSTAWOWE ..................................................9 Uwagi o przeczeniach..........................................................29 Uwagi o pytaniach...............................................................33 Konstrukcje poczasownikowe ............................................45 Strona bierna na czynną......................................................47 O tłumaczeniu zdań w stronie biernej.................................50 Ćwiczenia............................................................................52 Odpowiedzi.........................................................................55 ZDANIA Z DWOMA DOPEŁNIENIAMI....................................61 Ćwiczenia............................................................................70 Odpowiedzi.........................................................................71 BEZOSOBOWE WYRAŻANIE OPINII.....................................74 Ćwiczenia..........................................................................102 Odpowiedzi.......................................................................104 STRUKTURA CAUSATIVE HAVE..........................................110 Ćwiczenia..........................................................................118 Odpowiedzi.......................................................................120 ĆWICZENIA PRZEKROJOWE...............................................124 Odpowiedzi.......................................................................134

STRONA BIERNA JEST PROSTA! – Anna Kowalczewska

●

Wprowadzenie

str. 4

Wprowadzenie Zachęcona dobrymi opiniami czytelników moich e-booków “Mowa zależna jest prosta!” i “Okresy warunkowe są proste!” tym razem postanowiłam napisać e-book dotyczący angielskiej strony biernej. Jest to jedno z zagadnień gramatycznych, które najbardziej lubię wyjaśniać swoim uczniom, i mam wrażenie, że robię to dobrze. Przelewam więc oto na strony tej pozycji kilkanaście lat moich nauczycielskich doświadczeń i życzę Ci powodzenia w przyswajaniu tego materiału. Mam nadzieję, że z moją pomocą przekonasz się, że strona bierna naprawdę jest prosta. Zamierzam poruszyć aspekty strony biernej potrzebne w życiu codziennym, a także w rzeczywistości szkolnej i egzaminacyjnej: na rozszerzonej maturze, egzaminach FCE i CAE oraz podczas egzaminów

z

praktycznej

umiejętności

języka

na

studiach

filologicznych. Pragnę zająć się kwestiami podstawowymi – wyjaśnieniem, czym jest strona bierna i w jakim celu się ją stosuje, zamianą zdań ze strony czynnej na bierną (we wszystkich możliwych czasach gramatycznych, grupach modalnych i innych konstrukcjach czasownikowych), następnie omówię specyfikę zdań z dwoma dopełnieniami w stronie czynnej i zamianę takich zdań na stronę bierną. Nie zabraknie przy tym szczegółów dotyczących struktury zdania i jego części – w zestawieniu języka angielskiego z polskim. Bardzo zależy mi, abyś rozumiał pewne mechanizmy dotyczące języka i formułowania wypowiedzi w ogóle. Wyznaję pogląd, iż jest to niezbędne dla efektywnej nauki jakiegokolwiek języka obcego. Mam tu na uwadze zwłaszcza nieco starszych czytelników chcących Copyright by Wydawnictwo Złote Myśli & Anna Kowalczewska

STRONA BIERNA JEST PROSTA! – Anna Kowalczewska Wprowadzenie

●

str. 5

nauczyć się dobrze języka angielskiego, bowiem im człowiek starszy, tym jest bardziej dociekliwy, jeśli chodzi o to “dlaczego tak trzeba to powiedzieć?”. Nie zadowala go wyuczenie się czegoś pamięciowo, przyjęcie czegoś za pewnik, jak robią to dzieci i ludzie młodzi, a przeważa chęć rozumienia, skąd coś się bierze. Po zdaniach z dwoma dopełnieniami przejdę do konstrukcji zawierających stronę bierną dla wyrażenia bezosobowych opinii na temat wydarzeń w różnych przedziałach czasowych. Wreszcie omówię konstrukcję tzw. causative have, będącą swoistą, nietypową odmianą strony biernej. Każdy rozdział będzie podsumowany kilkoma ćwiczeniami dla utrwalenia przerobionego bloku materiału, a na zakończenie pojawi się oddzielny rozdział, zawierający ćwiczenia z całego zakresu materiału przedstawionego w podręczniku. Będą to typowe zadania spotykane na różnego typu egzaminach: zamiana zdań ze strony czynnej na bierną, z biernej na czynną i inne formy parafraz wypowiedzi, tłumaczenie zdań z języka polskiego na angielski (tutaj będzie z Twojej strony konieczne powtórzenie wiadomości o czasach gramatycznych, gdyż tłumacząc zdanie, trzeba będzie odpowiednio dobrać konstrukcję orzeczenia – omawianiem poszczególnych czasów nie będziemy się w tym ebooku zajmować), wstawianie czasowników w odpowiednich formach strony czynnej i biernej (rozpoznawanie, o którą stronę chodzi). Ćwiczeniom będzie towarzyszył klucz odpowiedzi, opatrywany – tam, gdzie to będzie konieczne – odpowiednim komentarzem. Serdecznie zapraszam do nauki z moją pomocą i życzę powodzenia!

Copyright by Wydawnictwo Złote Myśli & Anna Kowalczewska

STRONA BIERNA JEST PROSTA! – Anna Kowalczewska

●

Uwagi ogólne

str. 6

Uwagi ogólne Chciałabym najpierw uzmysłowić Ci znaczenie terminu “strona bierna”, abyś wiedział, co oznacza, i widział sensowność używania takich konstrukcji. Cała kwestia dotyczy tutaj opisywanej w danym zdaniu czynności, jej wykonawcy i jej obiektu. O stronie czynnej mówimy wtedy, gdy zdanie rozpoczynamy od wymienienia wykonawcy czy sprawcy czynności, a nieraz także osoby lub rzeczy, z udziałem której zachodzi jakiś stan. Ten właśnie rzeczownik lub zaimek osobowy (czyli np. ja, ty, on, to, my itd.) jest w takim zdaniu najważniejszy. Ogólnie można powiedzieć – “ktoś robi coś”. W stronie biernej na pierwsze miejsce w zdaniu wysuwa się obiekt czynności, w stronie czynnej obecny po czasowniku. Wtedy ogólnie mówimy – “coś jest robione”, a więc “biernie” podlega czyjejś czynności (i stąd nazwa). Możemy wspomnieć “przez kogo” (ang. by + wykonawca/sprawca), lecz nie jest to w każdym przypadku konieczne. Skupiamy się na rzeczy czy osobie stanowiącej obiekt czynności lub uwydatniamy samo jej wykonywanie. Kiedy będziemy najczęściej używać strony biernej? Wtedy, kiedy wykonawca czynności jest w kontekście oczywisty, nieistotny, mało konkretny lub nieznany czy też z jakiegoś powodu nie chcemy go wymienić, kiedy chcemy podkreślić samą czynność, a nie to, kto ją wykonuje.

Użycie

strony

biernej

jest

typowe

dla

bardziej

sformalizowanego języka, zwłaszcza pisanego – literackiego czy naukowego, języka prasy i mediów, oficjalnych mów i wypowiedzi, instrukcji, choć bardzo często jest ona używana także w mowie Copyright by Wydawnictwo Złote Myśli & Anna Kowalczewska

STRONA BIERNA JEST PROSTA! – Anna Kowalczewska Uwagi ogólne

●

str. 7

potocznej. Nierzadko strona bierna pozwala uniknąć wymienienia wykonawcy czynności tam, gdzie to niepożądane lub po prostu niewygodne.

Zręczniej

powiedzieć:

“Podczas

produkcji

tego

urządzenia popełnionych zostało wiele błędów” niż: “Podczas produkcji tego urządzenia zespół inżynierów pod kierownictwem pana Kowalskiego popełnił wiele błędów”. Czyż nie? Przydatne jest także używanie strony biernej dla wyrażania opinii trudnych do przypisania komuś konkretnemu. Powiemy np.: “Mówi się, że on dobrze zna angielski”. Można by oczywiście powiedzieć “Ludzie mówią, że ...”, ale nie jesteśmy w stanie wskazać konkretnych ludzi taką opinię wypowiadających, zatem strona bierna nadaje stwierdzeniu większą wiarygodność i skupia nas na samej opinii zamiast na jej wyrazicielu. Strona bierna przyda się także wtedy, gdy będziemy chcieli poinstruować kogoś, jak coś należy robić, powiedzieć, z czego lub też jakim narzędziem coś jest robione. W tych ostatnich przypadkach na końcu wypowiedzi, zamiast wykonawcy czynności wprowadzanego przyimkiem “przez” (ang. “by”), podamy materiał, składniki lub narzędzie. W języku polskim użyjemy tu przypadka dopełniacza (z czego?) lub narzędnika (czym?), a w angielskim rzeczownik (materiał, składniki, narzędzie) będzie poprzedzony przez przyimek “with”. W języku angielskim stosowanie strony biernej jest bardziej rozpowszechnione niż w polszczyźnie i to niekoniecznie tylko w języku oficjalnym. Jest jej więcej także w codziennym języku, stosowanym przez jego użytkowników w zwykłych życiowych sytuacjach. Tym bardziej istotne jest opanowanie przez Ciebie tych Copyright by Wydawnictwo Złote Myśli & Anna Kowalczewska

STRONA BIERNA JEST PROSTA! – Anna Kowalczewska Uwagi ogólne

●

str. 8

konstrukcji, gdyż z pewnością napotkasz je wielokrotnie na swej drodze: usłyszysz je z ust swoich anglojęzycznych rozmówców i będziesz chciał samodzielnie formułować podobne. Zapraszam do zapoznania się z przygotowanym przeze mnie materiałem. Przyjemnej nauki!

Copyright by Wydawnictwo Złote Myśli & Anna Kowalczewska

STRONA BIERNA JEST PROSTA! – Anna Kowalczewska Przypadki podstawowe

●

str. 9

Przypadki podstawowe W tym rozdziale zamierzam przedstawić najprostsze zdania w stronie czynnej i ich zamianę na stronę bierną, zaznajomić Cię z mechanizmem takiej zamiany i pokazać pewne stałe zjawiska występujące w każdym przypadku, gdy tworzymy ze strony czynnej stronę bierną. Pragnę również zwrócić uwagę na budowę zdania angielskiego, prześledzić charakterystykę jego poszczególnych części oraz ich rolę i zapoznać Cię z nazewnictwem przydatnym podczas nauki tej partii materiału gramatycznego, jak i innych zagadnień. Będę się starała prezentować materiał w zestawieniu z językiem polskim, a więc czymś, co jest Ci bliskie. Sądzę, że uświadomisz sobie wtedy, że pewne sprawy są w obu językach podobne, a to pomoże Ci w lepszym rozumieniu i zapamiętaniu rzeczy uznawanych ogólnie za trudne i nieprzyjazne dla uczących się. Chciałabym także podzielić się z Tobą uwagami dotyczącymi tłumaczenia zdań w stronie biernej i pewnych różnic w ich brzmieniu w języku polskim i angielskim. Pomogą Ci one np. podczas rozwiązywania testu odgadnąć, że chodzi o stronę bierną, nawet jeśli nie wynika to z polecenia do zadania. Na początek zajmijmy się prostym zdaniem w stronie czynnej. Musi ono być złożone z podmiotu i orzeczenia. Podmiot takiego zdania to, najprościej mówiąc, wykonawca lub sprawca czynności – jest to rzeczownik lub zaimek, orzeczenie zaś to czynność wykonywana przez podmiot. Czynność ta jest wyrażona przez formę osobową czasownika. Może być to jeden ze znanych Ci z pewnością czasów gramatycznych, czasownik modalny (np. móc, umieć, musieć) i odpowiednia forma czasownika mówiącego, jaką czynność ktoś Copyright by Wydawnictwo Złote Myśli & Anna Kowalczewska

STRONA BIERNA JEST PROSTA! – Anna Kowalczewska Przypadki podstawowe

● str. 10

może, umie, musi wykonać itp. Mając te dwie części, możemy już mówić o zdaniu. To jednak jeszcze nie wszystkie warunki, jakie musi spełniać zdanie w stronie czynnej, abyśmy mogli zamienić je na stronę bierną, o czym powiem za chwilę. Zdanie w stronie czynnej rozpoczyna się od tak zwanego podmiotu logicznego (pojęcie “podmiot” rozumiane jest bowiem potocznie jako podmiot gramatyczny, ang. subject, który występuje na początku typowego zdania tak w stronie czynnej, jak i biernej). W języku angielskim nazywa się go agent, w polskich opracowaniach gramatycznych funkcjonuje niekiedy pojęcie “agens”. Podmiot logiczny to pierwszy rzeczownik lub zaimek pojawiający się w zdaniu w stronie czynnej (mówimy tu o zdaniu angielskim, gdyż w języku polskim ze względu na specyficzne formy odmiany czasownika, różne dla wszystkich osób, istnieje tzw. podmiot domyślny, nieobecny w zdaniu fizycznie) – wykonawca lub sprawca czynności. Aby można było w ogóle utworzyć stronę bierną, musimy mieć do czynienia z tzw. czasownikiem przechodnim (ang. transitive verb). Czasownik przechodni to taki, po którym występuje obiekt czynności. Czasowniki, po których bezpośredni obiekt czynności (tzw. dopełnienie bliższe, o którym powiem szerzej w następnym rozdziale)

nie

występuje,

nazywamy

nieprzechodnimi

(ang.

intransitive) i z ich udziałem nie da się utworzyć strony biernej. Sądzę, że przyda się tutaj kilka przykładów. Janek jada owoce. (ang. Johnny eats fruit.) – jest to zdanie w stronie czynnej, z czasownikiem przechodnim “jadać”. “Janek” jest podmiotem logicznym, wykonującym czynność jedzenia. “Jadać” czy “jeść” to czasownik przechodni, po którym typowo wystąpi obiekt czynności – zwykle bowiem powiemy, “co” jemy. “Owoce” to w tym Copyright by Wydawnictwo Złote Myśli & Anna Kowalczewska

STRONA BIERNA JEST PROSTA! – Anna Kowalczewska Przypadki podstawowe

● str. 11

zdaniu dopełnienie, prościej mówiąc – obiekt czynności, czyli w tym przypadku to, co jada Janek. Takie zdanie będzie można zamienić na stronę bierną, ale tym zajmiemy się później. Zosia chodzi do szkoły. (ang. Sophie goes to school.) – to zdanie w stronie czynnej zawiera czasownik nieprzechodni “chodzić”, po którym nie ma obiektu czynności. Takiego zdania nie da się zamienić na stronę bierną. Sprzedałam wczoraj dom. (ang. I sold the house yesterday.) – “sprzedawać” jest czasownikiem przechodnim, a więc występuje po nim obiekt sprzedaży – tu “dom”. Zamiana na stronę bierną jest tu możliwa. Warto zatrzymać się nad tym przykładem pod kątem porównania zdania polskiego z angielskim. W wersji polskiej, jak widzisz, nie ma fizycznie obecnego podmiotu. Osoby wykonującej czynność domyślamy się z formy czasownikowej, odpowiedniej dla pierwszej osoby liczby pojedynczej, czyli “ja” – jest to zdanie z tzw. podmiotem domyślnym. Język polski jako język silnie fleksyjny – a więc taki, w którym występują różne formy wyrazu z tej samej kategorii gramatycznej w zależności od osoby, liczby, rodzaju, czy przypadka – już dzięki samej formie czasownika pozwoli nam domyślić się wykonawcy czynności. W zdaniu angielskim widzimy fizycznie obecne podmiot – “I”, orzeczenie – “sold” (w czasie przeszłym, gdzie akurat forma czasownika jest identyczna dla wszystkich osób) i dopełnienie (obiekt czynności) – “the house”. “Yesterday” jest okolicznikiem czasu, którego obecność w zdaniu nie ma akurat żadnego wpływu na interesujące nas aspekty. Mój pradziadek umarł 10 lat temu. (ang. My great grandfather died 10 years ago.) – czasownik “umierać” nie przyjmuje po sobie

Copyright by Wydawnictwo Złote Myśli & Anna Kowalczewska

STRONA BIERNA JEST PROSTA! – Anna Kowalczewska

● str. 12

Przypadki podstawowe

dopełnienia, a zatem takiego zdania nie można zamienić na stronę bierną. Z powyższych przykładów widzisz, że stronę bierną będą mogły tworzyć tylko orzeczenia zawierające czasowniki przechodnie, a więc wymagające podania obiektu wykonywanej czynności. Istnieje kilka wyjątków – mimo że niektóre czasowniki są przechodnie (np. mieć – ang. “have”, przypominać kogoś/coś – ang. “resemble”), to nie tworzą strony biernej – to jednak tylko pojedyncze przypadki. Ogólnie mówiąc, zdania w stronie czynnej z czasownikami przechodnimi można zamieniać na stronę bierną. Teraz przedstawię Ci mechanizm takiej zamiany. Zdanie w stronie czynnej, niezawierające dodatkowych elementów, jak np. określenie czasu, które może wystąpić na samym początku, zaczyna

się

podmiotem

gramatycznym,

który

zarazem

jest

podmiotem logicznym – czyli wykonawcą lub sprawcą czynności. Po nim wyrażona jest w postaci orzeczenia czynność, a dalej podane jest dopełnienie, czyli obiekt tejże czynności. Przedstawmy

to

na

przykładzie

zdania

“Kolumb

odkrył

Amerykę.” (ang. Columbus discovered America.). “Kolumb” to podmiot i gramatyczny, i logiczny – wykonał czynność odkrycia. “Odkrył” to orzeczenie – czynność. “Ameryka” to z kolei dopełnienie – obiekt czynności, czyli to, co Kolumb odkrył. Kolejność słów w zdaniu polskim jest w zasadzie dowolna – z formy danego wyrazu domyślamy się wzajemnych relacji między elementami tego zdania. Czy powiem “Kolumb odkrył Amerykę”, czy “Amerykę odkrył Kolumb”, czy “Kolumb Amerykę odkrył”, czy też “Amerykę Kolumb odkrył” – każdorazowo, choć może nie zawsze wypowiedź brzmi ładnie stylistycznie, rozumiem relacje między wyrazami tak samo: Copyright by Wydawnictwo Złote Myśli & Anna Kowalczewska

STRONA BIERNA JEST PROSTA! – Anna Kowalczewska Przypadki podstawowe

● str. 13

wiem, kto wykonuje czynność, jaka to czynność i co jest jej obiektem (owszem, w wyniku tego, że informacja obecna pod koniec wypowiedzi trafia do rozmówcy czy słuchacza bardziej, może zmienić się

nacisk

na

poszczególne

elementy

w

podanych

wyżej

konfiguracjach, jednak w każdej z nich można jednoznacznie odczytać tego samego wykonawcę, tę samą czynność i ten sam jej obiekt). W języku angielskim kolejność “Columbus discovered America” jest konieczna – szyk zdania angielskiego jest stały z uwagi na śladowe występowanie odmiany wyrazów. O relacjach wyrazów w zdaniu angielskim mówi nam ustalony szyk i nie można go bezkarnie przestawiać. Pamiętaj o tym na co dzień, zwłaszcza gdy tłumaczysz zdania z języka polskiego na angielski: w wielu przypadkach konieczna jest zupełna zmiana szyku w stosunku do polskiej wersji wyjściowej – nie wolno tłumaczyć “wyrazu po wyrazie” z uwagi na to, o czym wspomniałam wyżej. A jak zamienić nasze przykładowe zdanie na stronę bierną? Otóż na początku zdania postawimy obiekt czynności – będzie teraz funkcjonował jako podmiot gramatyczny (ale już nie logiczny, gdyż nie jest to wykonawca czynności). Później umieścimy czasownik “być” w takim samym czasie gramatycznym jak orzeczenie w stronie czynnej, w formie zgodnej z osobą i liczbą podmiotu, a następnie “dokleimy” do tego tzw. imiesłów przymiotnikowy bierny (ang. past participle) – w języku angielskim jest to tzw. trzecia forma czasownika. Jeśli istnieje potrzeba podania wykonawcy czynności, wprowadzimy go na końcu przyimkiem “przez” (ang. “by”). Str. czynna: Kolumb odkrył Amerykę. – Columbus discovered America.

Copyright by Wydawnictwo Złote Myśli & Anna Kowalczewska

STRONA BIERNA JEST PROSTA! – Anna Kowalczewska

● str. 14

Przypadki podstawowe

Str. bierna: Ameryka została odkryta przez Kolumba. – America was discovered by Columbus. Przedstawmy to bardziej przejrzyście przy pomocy tabel:

strona czynna

strona bierna

podmiot gramatyczny i zarazem logiczny

orzeczenie

dopełnienie (obiekt czynności)

Columbus

discovered

America.

podmiot gramatyczny – obiekt czynności

orzeczenie

wykonawca czynności

America

was discovered

by Columbus.

Powyższe tabele w jasny sposób przedstawiają szyk prostego zdania oznajmującego w stronie czynnej i w stronie biernej. Taki właśnie szyk obowiązkowo stosujemy w języku angielskim – nie ma miejsca na dowolne przestawianie wyrazów jak w języku polskim. Trzymanie się stałych zasad dotyczących składni jest ważne w języku angielskim nie tylko w stronie biernej, ale i w przypadku innych konstrukcji zdaniowych. Jak już wcześniej mówiłam, nic innego nie powie nam o rolach

poszczególnych

wyrazów

w

zdaniu,

jak

tylko

ich

umiejscowienie w nim w następującym porządku dla zdania oznajmującego: podmiot – orzeczenie – dopełnienie – okoliczniki, z niewielkimi odstępstwami jeśli chodzi o te ostatnie. Takiego szyku trzeba pilnować, by być dobrze zrozumianym. W naszych minitabelkach zauważysz – oprócz zamiany pozycji wykonawcy czynności i jej obiektu – pewną zmianę w orzeczeniu. Wspomniałam już o niej wyżej – to już nie sam czasownik (kupować, Copyright by Wydawnictwo Złote Myśli & Anna Kowalczewska

STRONA BIERNA JEST PROSTA! – Anna Kowalczewska Przypadki podstawowe

● str. 15

pić, pisać), ale czasownik “być” z imiesłowem przymiotnikowym biernym utworzonym od czasownika opisującego czynność (być kupowanym, być pitym, być pisanym). Wygląda to analogicznie jak w języku polskim. Orzeczenie będzie się w stronie biernej składać z dwóch części (ale niekoniecznie tylko z dwóch wyrazów, bo, jak się przekonasz, będzie mogło ich być więcej z powodu, iż w różnych czasach i konstrukcjach forma czasownika “być” może być złożona z kilku wyrazów; tak więc dwa wyrazy w orzeczeniu w angielskiej stronie biernej to minimum). Pierwsza część może wyglądać różnie, w zależności od tego, jaki to czas gramatyczny, osoba i liczba (w większości czasów mamy taką samą formę dla wszystkich osób oraz liczby pojedynczej i mnogiej – niestety jednak w najczęściej stosowanych na co dzień czasach będzie więcej niż jedna możliwość do wyboru), jaka to konstrukcja gramatyczna (np. grupa modalna, wymagana konstrukcja poczasownikowa itd.). Druga część, część kończąca orzeczenie w stronie biernej, jest niezależnie od niczego każdorazowo taka sama i jest jednym wyrazem – trzecią formą czasownika, tzw. past participle (dla czasowników regularnych tworzona przez dodanie -ed lub -d do formy podstawowej, a dla nieregularnych – wzięta z tabeli, którą polecam Twojej uwadze, gdyż będzie Ci bardzo przydatna podczas całej nauki angielskiego i oczywiście w praktyce, podczas używania języka w codziennym życiu, gdy nie będzie możliwe posługiwanie się słownikiem). Zatem czynność, przedstawiana umownie w stronie czynnej bezokolicznikiem “robić” – ang. “do”, w stronie biernej wystąpi w postaci “być robionym” – ang. “be done”. W języku angielskim tylko element “be” będzie ulegał koniecznym modyfikacjom, “done” zaś, czyli umowna reprezentacja past participle (imiesłowu przymiotnikowego biernego, III formy czasownika), pozostanie Copyright by Wydawnictwo Złote Myśli & Anna Kowalczewska

STRONA BIERNA JEST PROSTA! – Anna Kowalczewska Przypadki podstawowe

● str. 16

niezmienne, zarówno pod kątem swej formy jak i pozycji (element ten zawsze kończy orzeczenie w stronie biernej). W języku potocznym używa się nieraz zamiast “be” czasownika “get”, oczywiście w odpowiedniej formie gramatycznej, a po nim, tak jak w klasycznych przypadkach, umieszcza się trzecią formę czasownika opisującego czynność. Możliwość ta ma jednak swoje ograniczenia – “get” + III forma będzie mogło być zastosowane tylko dla wyrażenia czynności i procesów, a nigdy stanów. Bardzo często będzie użyte dla mówienia o czymś, co zdarzyło się przypadkowo lub nieoczekiwanie. W tabeli poniżej podam sposoby zamiany zdań ze strony czynnej na bierną we wszystkich czasach gramatycznych, które to dopuszczają, oraz w innych konstrukcjach czasownikowych.

Nazwa konstrukcji

Strona czynna

Strona bierna

Present Simple

Mike eats cornflakes. (Mike jada płatki kukurydziane.)

Cornflakes are eaten (by Mike). (Płatki są jadane przez Mike'a.)

Present Continuous*

Mike is eating cornflakes. (Mike je płatki teraz.)

Cornflakes are being eaten. (Płatki są jedzone teraz.)

Past Simple

Mike ate cornflakes. (Mike Cornflakes were eaten. zjadł płatki. – w przeszłości) (Płatki były zjedzone.)

Past Continuous*

Mike was eating cornflakes. (Mike jadł płatki. – trwało to w przeszłości jakiś czas)

Present Perfect

Mike has eaten cornflakes. Cornflakes have been (Mike zjadł płatki. – eaten. (Płatki zostały związek przeszłości z zjedzone.) teraźniejszością)

Past Perfect

Mike had eaten Cornflakes had been cornflakes. (Mike zjadł eaten. (Płatki zostały płatki. – w bardziej odległej zjedzone.) przeszłości.)

Cornflakes were being eaten. (Płatki były jedzone.)

Copyright by Wydawnictwo Złote Myśli & Anna Kowalczewska

STRONA BIERNA JEST PROSTA! – Anna Kowalczewska Przypadki podstawowe

Nazwa konstrukcji

Strona czynna

● str. 17

Strona bierna

Future Simple

Mike will eat cornflakes. (Mike zje płatki.)

Cornflakes will be eaten. (Płatki zostaną zjedzone.)

Future Perfect

Mike will have eaten Cornflakes will have cornflakes. (Mike zje płatki. been eaten. (Płatki – do jakiegoś czasu w zostaną zjedzone.) przyszłości)

Be going to

Mike is going to eat Cornflakes are going to cornflakes. (Mike zje płatki. be eaten. (Płatki będą – tak planuje) zjedzone.)

Bezokolicznik

Mike needs to eat cornflakes. (Mike musi zjeść płatki.)

Bezokolicznik Perfect Infinitive

Mike seems to have eaten Cornflakes seem to have cornflakes. (Wydaje się, że been eaten. (Wydaje się, Mike zjadł płatki.) że płatki zostały zjedzone.)

Gerund

Mike didn't mind eating cornflakes. (Mike nie miał nic przeciwko zjedzeniu płatków.)

Mike didn't mind cornflakes being eaten. (Mike nie miał nic przeciwko temu, że płatki zostaną zjedzone.)

Czasownik modalny

Mike can eat cornflakes. (Mike może zjeść płatki.)

Cornflakes can be eaten. (Płatki mogą być zjedzone.)

Czasownik modalny w aspekcie Perfect

Mike should have eaten Cornflakes should have cornflakes. (Mike powinien been eaten. (Płatki był zjeść płatki.) powinny były zostać zjedzone.)

Cornflakes need to be eaten. (Płatki muszą być zjedzone.)

*czasy Present i Past Continuous to jedyne czasy ciągłe tworzące stronę bierną. Pogrubioną

czcionką

wyróżniłam

orzeczenia

we

wszystkich

zdaniach, wyjaśniłam też pobieżnie znaczenie zdań w każdym czasie i konstrukcji, co pomoże Ci odświeżyć nieco wiadomości o tych strukturach. Prześledź przykłady uważnie i zwróć uwagę na następującą prawidłowość: zamieniając zdania ze strony czynnej na bierną, musisz w orzeczeniu najpierw podać czasownik “be” w takim czasie lub konstrukcji czasownikowej, w jakiej występuje czasownik w zdaniu w stronie czynnej. Następnie do tego “doklejasz” trzecią Copyright by Wydawnictwo Złote Myśli & Anna Kowalczewska

STRONA BIERNA JEST PROSTA! – Anna Kowalczewska

● str. 18

Przypadki podstawowe

formę czasownika. Jeśli będziesz potrafił utworzyć formę czasownika “be” w każdej konstrukcji, będziesz tym samym umiał utworzyć stronę bierną. Myślę, że tabela będzie Ci w tym pomocna, a z czasem utrwalisz ją sobie w pamięci, tak że nie będziesz już musiał do niej zaglądać. Wystarczy przypomnieć sobie mechanizm, a wszystko okaże się proste. Tabela ukazała chyba wszelkie możliwe wariacje na temat jedzenia płatków kukurydzianych przez Mike'a, a teraz pokażę Ci bardziej różnorodne przykłady zdań w stronie czynnej i to, jak zamieniają się one na stronę bierną. W nawiasach będę podawać tłumaczenie na język polski, a wszystkie zdania omówię. We clean our windows once a month. (Myjemy okna raz w miesiącu.) – str. czynna Our windows are cleaned once a month. (Nasze okna są myte raz w miesiącu.) – str. bierna Jest to zdanie w czasie teraźniejszym Present Simple. W tym czasie orzeczeniem w stronie czynnej jest podstawowa forma czasownika (w trzeciej osobie liczby pojedynczej dodajemy do niej końcówkę -s, ale tu mamy do czynienia z pierwszą osobą liczby mnogiej). Podmiot to “we”, a “our windows” to obiekt czynności. W zdaniu zamienionym na stronę bierną obiekt przechodzi na początek, a po nim umieszczamy czasownik “be” w takim czasie, jak orzeczenie w stronie czynnej. W Present Simple mamy trzy warianty tego czasownika: “am”, “is”, “are” – do trzeciej osoby liczby mnogiej, w której jest rzeczownik “our windows”, musimy dobrać formę “are”. Do tego dodajemy trzecią formę czasownika “clean” – jest ona tworzona

regularnie,

poprzez

końcówkę

-ed

przy

Copyright by Wydawnictwo Złote Myśli & Anna Kowalczewska

formie

STRONA BIERNA JEST PROSTA! – Anna Kowalczewska Przypadki podstawowe

podstawowej,

i

tak

uzyskujemy

past

participle

● str. 19

“cleaned”.

Wykonawcę czynności w tym zdaniu pomijamy – robimy to prawie zawsze, gdy występuje on w postaci zaimka osobowego (w tym przypadku – “we”). Mam nadzieję, że po tej analizie cały proces zamiany staje się powoli dla Ciebie jasny. Popatrz na kolejne przykłady. My parents are preparing sandwiches. (Moi rodzice przygotowują kanapki) – str. czynna Sandwiches are being prepared by my parents. (Kanapki są przygotowywane przez moich rodziców.) – str. bierna To zdanie w czasie Present Continuous – teraźniejszym ciągłym. W stronie czynnej tworzymy go z odpowiedniej dla osoby podmiotu formy czasownika “be” (“am”, “is”, “are”) i podstawowej formy czasownika z końcówką -ing. W stronie biernej obiekt czynności – “sandwiches” – przeniesiony jest na początek zdania, orzeczenie to forma czasownika “be” w czasie Present Continuous, odpowiednia dla formy “sandwiches” – czyli “are being”. Do tego dochodzi trzecia forma czasownika “prepare”, tworzona regularnie, czyli “prepared”. Jako że wykonawca czynności to konkretne osoby, istotne dla kontekstu, wprowadzamy go na końcu przez przyimek “by”. Ważną rzeczą w czasie Present Continuous jest to, byś nie pominął elementu “being” w orzeczeniu. Gdyby tak się stało, zdanie natychmiast zyskałoby inne znaczenie (zrobiłby się z tego czas Present Simple, a nie o niego tu przecież chodzi) i nie byłaby to prawidłowa zamiana zdania wyjściowego ze strony czynnej na bierną. She took her children to the zoo. (Ona zabrała swoje dzieci do zoo.) – str. czynna Copyright by Wydawnictwo Złote Myśli & Anna Kowalczewska

STRONA BIERNA JEST PROSTA! – Anna Kowalczewska Przypadki podstawowe

● str. 20

Her children were taken to the zoo. (Jej dzieci zostały zabrane do zoo.) – str. bierna Tym razem mamy zdanie w czasie Past Simple. W stronie czynnej orzeczeniem w takim czasie jest II forma czasownika. W stronie biernej obiekt – “her children” – rozpoczyna zdanie, po nim następuje orzeczenie – odpowiednia dla osoby podmiotu forma czasownika “be” w czasie Past Simple (“was”, “were”) – “were”, a potem III forma czasownika “take”, tym razem nieregularna – “taken”. Wykonawca czynności przedstawiony jest w postaci zaimka osobowego, czyli nie podajemy go na końcu zdania. Na samym końcu w obu zdaniach występuje okolicznik miejsca “to the zoo”. At 2 pm the mechanic was repairing the car. (O 14.00 mechanik naprawiał samochód.) – str. czynna At 2 pm the car was being repaired. (O 14.00 samochód był naprawiany.) – str. bierna To przykład w czasie Past Continuous – przeszłym ciągłym. Orzeczenie w stronie czynnej to forma przeszła czasownika “be” (“was”, “were”), odpowiednia dla osoby podmiotu, oraz podstawowa forma czasownika, opisującego czynność, z końcówką -ing. W stronie biernej, po rozpoczynającym zdanie określeniu czasu (to właśnie jeden z wyjątków od reguły, że na początku zdania zawsze występuje podmiot; tak jest najczęściej, ale okolicznik czasu, jak tutaj, można umieścić właśnie w tej pozycji, jak również na końcu), umieszczony jest jako podmiot gramatyczny obiekt czynności “the car”, następnie orzeczenie – forma czasownika “be” w czasie Past Continuous odpowiednia dla osoby podmiotu: “was being”, i trzecia forma czasownika “repair”, tworzona regularnie – Copyright by Wydawnictwo Złote Myśli & Anna Kowalczewska

STRONA BIERNA JEST PROSTA! – Anna Kowalczewska Przypadki podstawowe

● str. 21

“repaired”. Wykonawca czynności, “the mechanic”, jest na tyle oczywisty – bo przecież zazwyczaj to jakiś mechanik naprawia samochód – że jest on już tu pominięty. They have published the list. (Opublikowali listę.) – str. czynna The list has been published. (Lista została opublikowana.) – str. bierna Jest to zdanie w czasie Present Perfect. Orzeczenie w stronie czynnej to “have” (w 3 os. l. poj. – has) i III forma czasownika. W stronie biernej obiekt czynności, “the list”, przechodzi na początek, orzeczenie to najpierw forma czasownika “be” dla czasu Present Perfect, zgodna z osobą podmiotu gramatycznego, który jest tu w trzeciej osobie liczby pojedynczej, a więc “has been”, i III forma czasownika. Wykonawcy czynności nie podajemy, gdyż nie jest on konkretną osobą. Before the Gulf War they had used those guns in Vietnam. (Przed wojną w Zatoce Perskiej używali tamtych pistoletów w Wietnamie.) – str. czynna Before the Gulf War those guns had been used in Vietnam. (Przed wojną w Zatoce Perskiej tamte pistolety były używane w Wietnamie.) – str. bierna To przykład w czasie Past Perfect. Orzeczenie tego czasu ma już tylko jedną postać, niezależnie od osoby podmiotu. Jest to w stronie czynnej operator “had” oraz III forma czasownika. Zarówno w stronie czynnej, jak i biernej zdanie rozpoczyna okolicznik czasu “before the Gulf War”. W stronie biernej po tymże okoliczniku mamy Copyright by Wydawnictwo Złote Myśli & Anna Kowalczewska

STRONA BIERNA JEST PROSTA! – Anna Kowalczewska Przypadki podstawowe

● str. 22

obiekt czynności – “those guns”. Orzeczenie to po pierwsze forma czasownika “be” w czasie Past Perfect – “had been”, a po drugie, jak zwykle, III forma czasownika – “used”. Wykonawca znowu jest pominięty, gdyż jest mało konkretnym zaimkiem osobowym. Stella will bake the birthday cake. (Stella upiecze tort urodzinowy.) – str. czynna The birthday cake will be baked by Stella. (Tort urodzinowy będzie upieczony przez Stellę.) – str. bierna Tym razem to czas Future Simple. Orzeczenie tego czasu w stronie czynnej to dla wszystkich osób “will” oraz podstawowa forma czasownika. W stronie biernej po obiekcie czynności – “the birthday cake” występuje orzeczenie złożone z formy czasownika “be” w czasie przyszłym – “will be” oraz III formy czasownika “bake” utworzonej regularnie – “baked”. Wykonawca jest tym razem istotny, umieszczamy więc go na końcu, wprowadzając przez przyimek “by”. I will have finished the preparations by next Saturday. (Ukończę przygotowania do przyszłej soboty.) – str. czynna The preparations will have been finished by next Saturday. (Przygotowania zostaną ukończone do przyszłej soboty.) – str. bierna To zdanie w czasie Future Perfect. Jego orzeczenie w stronie czynnej składa się aż z trzech części, takich samych dla wszystkich osób: “will”, “have” oraz III formy czasownika. Zwróć uwagę na pojawienie się przyimka “by” już w stronie czynnej. W tym czasie stosowany jest on bardzo często do wprowadzenia określenia czasu, do którego Copyright by Wydawnictwo Złote Myśli & Anna Kowalczewska

STRONA BIERNA JEST PROSTA! – Anna Kowalczewska Przypadki podstawowe

● str. 23

w przyszłości zostanie ukończona czynność podana w orzeczeniu. Nie

należy

go

tu

mylić

z

“by”

oznaczającym

“przez”,

wprowadzającym wykonawcę czynności w stronie biernej. Tak się po prostu składa, że tak samo wyglądający wyraz ma dwie różne role. W stronie biernej po podmiocie gramatycznym – obiekcie czynności “the preparations” – występuje czasownik “be” w czasie Future Perfect, a więc “will have been”, po którym dodajemy III formę czasownika – “finished”. Zauważ, że to orzeczenie ma aż cztery elementy, a nie jest to jeszcze najbardziej rozbudowana możliwość. Wykonawca czynności, ponieważ jest podany jako zaimek osobowy “I”, jest pominięty. Przyimek “by”, jak już zaznaczyłam wyżej, wprowadza tutaj określenie czasu i nie ma nic wspólnego z samą stroną bierną. Tak oto podałam przykłady na zamianę zdań ze strony czynnej na bierną we wszystkich czasach, w których jest to możliwe. Przypominam, że jeśli chodzi o czasy w aspekcie continuous (ciągłe), tworzenie strony biernej jest możliwe jedynie w czasach Present Continuous i Past Continuous. W pozostałych czasach ciągłych strony biernej nie stosuje się. Zostało jeszcze kilka konstrukcji czasownikowych, które nie są typowymi czasami gramatycznymi, a w których możliwe jest stosowanie strony biernej. Pierwsza z nich to w zasadzie będąca formą czasu teraźniejszego konstrukcja “be going to”. Janet is going to serve snacks. (Janet ma zamiar podać przekąski.) – str. czynna Snacks are going to be served by Janet. (Przekąski będą podane przez Janet.) – str. bierna Copyright by Wydawnictwo Złote Myśli & Anna Kowalczewska

STRONA BIERNA JEST PROSTA! – Anna Kowalczewska Przypadki podstawowe

● str. 24

Orzeczeniem w stronie czynnej jest tu dopasowana do osoby podmiotu forma czasownika “be” (“am”, “is”, “are”), “going to” i podstawowa forma czasownika. W stronie biernej po obiekcie czynności – “snacks” – wystąpi odpowiednia dla osoby podmiotu – 3 os. l. mn. – forma “be”, w tym przypadku “are”, potem “going to” i podstawowa forma “be”, a zatem właśnie bezokolicznik “be”, i na końcu orzeczenia, jak zawsze, trzecia forma czasownika “serve” – regularnie utworzone “served”. Zdanie kończymy wprowadzeniem przez “by” wykonawcy czynności – “Janet”. They must sell their car. (Oni muszą sprzedać swój samochód.) – str. czynna Their car must be sold. (Ich samochód musi zostać sprzedany.) – str. bierna Jest to zdanie z czasownikiem modalnym w konstrukcji odnoszącej się do teraźniejszości lub przyszłości. Orzeczenie w stronie czynnej składa się z czasownika modalnego (w tym przypadku “must”) oraz podstawowej formy czasownika. W stronie biernej obiekt wychodzi na początek, po nim następuje czasownik modalny z podstawową formą czasownika “be”, czyli “must be”, oraz na końcu – trzecia forma czasownika “sell” – nieregularne “sold”. Wykonawca czynności jest pominięty. The secretary might have printed the document. (Możliwe, że sekretarka wydrukowała dokument.) – str. czynna The document might have been printed by the secretary. (Możliwe, że dokument został wydrukowany przez sekretarkę.) – str. bierna Copyright by Wydawnictwo Złote Myśli & Anna Kowalczewska

STRONA BIERNA JEST PROSTA! – Anna Kowalczewska

● str. 25

Przypadki podstawowe

Tym razem mamy zdanie z konstrukcją modalną dotyczącą przeszłości. Orzeczenie w stronie czynnej to czasownik modalny, w tym przypadku “might”, oraz “have” i trzecia forma czasownika. W stronie biernej po obiekcie czynności występuje czasownik modalny, “have”, trzecia forma czasownika “be” – “been” – oraz trzecia forma czasownika oznaczającego czynność. Wykonawca jest wprowadzony przez przyimek “by”. People tend to pay bills once a month. (Ludzie są skłonni płacić rachunki raz w miesiącu.) – str. czynna Bills tend to be paid once a month. (Rachunki typowo są płacone raz w miesiącu. – trudno o dosłowne tłumaczenie) – str. bierna To zdanie w czasie Present Simple z czasownikiem “tend”, który wymaga po sobie konstrukcji bezokolicznikowej – “to” + I forma czasownika. W stronie czynnej orzeczeniem jest więc “tend to pay”, a w stronie biernej, po obiekcie “bills” wysuniętym na pozycję podmiotu, następuje forma czasownika “be” wymagana przez “tend” – czyli “to be”, a potem trzecia forma czasownika “pay” – nieregularne

“paid”.

Gdy

podmiotem-wykonawcą

czynności

w stronie czynnej jest rzeczownik “people”, zwykle pomijamy go w stronie biernej. They appear to have used these tools inappropriately. (Wydaje się, że oni używali tych narzędzi niewłaściwie.) – str. czynna These tools appear to have been used inappropriately. (Wydaje się, że te narzędzia były używane niewłaściwie.) – str. bierna

Copyright by Wydawnictwo Złote Myśli & Anna Kowalczewska

STRONA BIERNA JEST PROSTA! – Anna Kowalczewska Przypadki podstawowe

● str. 26

A to zdanie w czasie Present Simple z czasownikiem “appear”, wymagającym po sobie konstrukcji bezokolicznika wyrażającego teraźniejszość i przyszłość lub przeszłość. Akurat w naszym przykładzie występuje ten ostatni – chcemy powiedzieć, iż teraz wydaje się, że coś stało się w przeszłości. W stronie czynnej po wykonawcy mamy orzeczenie złożone z “appear” oraz tzw. bezokolicznika czasu przeszłego (ang. perfect infinitive) “to have + III forma czasownika”. W stronie biernej obiekt czynności, “these tools”, przechodzi na pozycję podmiotu gramatycznego, po nim mamy orzeczenie w postaci “appear” i wymaganej po nim formy czasownika “be”: bezokolicznika wyrażającego przeszłość – “to have been”, oraz III formy czasownika “use” – “used”. Wykonawcę czynności znów pomijamy. Grandma keeps overfeeding the cat. (Babcia ciągle przekarmia kota.) – str. czynna The cat keeps being overfed by Grandma. (Kot ciągle jest przekarmiany przez babcię.) – str. bierna To przykład w czasie Present Simple, z czasownikiem “keep”, oznaczającym w tym przypadku “ciągle coś robić”, wymagającym po sobie drugiego czasownika w formie podstawowej z końcówką -ing. Orzeczenie w stronie czynnej to “keep” z końcówką -s, wymaganą w trzeciej osobie liczby pojedynczej w czasie Present Simple, a po nim czasownik “overfeed” z końcówką -ing. W stronie biernej obiekt czynności, “the cat”, przechodzi na początek, po nim występuje orzeczenie – również “keeps”, zgodne z osobą obecnego podmiotu gramatycznego, po którym mamy czasownik “be” z końcówką -ing – “being” oraz III formę czasownika “overfeed” – nieregularne

Copyright by Wydawnictwo Złote Myśli & Anna Kowalczewska

STRONA BIERNA JEST PROSTA! – Anna Kowalczewska Przypadki podstawowe

● str. 27

“overfed”. Na końcu, poprzez przyimek “by”, wprowadzamy wykonawcę czynności – “Grandma”. Przedstawiłam powyżej mechanizm zamiany ze strony czynnej na bierną wszystkich konstrukcji, które podałam wcześniej w tabelce. Mam nadzieję, że szczegółowe omówienie każdego z przykładów pomogło Ci zrozumieć ten proces i będziesz umiał samodzielnie dokonywać takich zamian, co wkrótce przećwiczysz. Chciałabym teraz powiedzieć Ci o przypadkach, w których orzeczenie w zdaniu w stronie czynnej stanowi tzw. phrasal verb – “czasownik złożony” (z właściwego czasownika i przyimka, jednego lub więcej). W takiej sytuacji obiekt czynności w zdaniu w stronie czynnej jest poprzedzony przyimkiem lub kilkoma, a po przejściu na stronę bierną ten przyimek lub przyimki pozostaną tam, gdzie były pierwotnie obecne, a więc po orzeczeniu. Czyli po zwyczajowo kończącej orzeczenie w stronie biernej trzeciej formie czasownika znajdzie się jeszcze przyimek – np. up, for, down, at itd. Spójrz na kilka przykładów. Somebody knocked over the vase. (Ktoś przewrócił wazon.) – str. czynna The vase was knocked over. (Wazon został przewrócony.) – str. bierna Wyróżniony pogrubionym drukiem przyimek “over” w stronie czynnej poprzedzał obiekt czynności, a w stronie biernej pozostał w pozycji po orzeczeniu. They have sent for the priest. (Posłali po księdza.) – str. czynna Copyright by Wydawnictwo Złote Myśli & Anna Kowalczewska

STRONA BIERNA JEST PROSTA! – Anna Kowalczewska Przypadki podstawowe

● str. 28

The priest has been sent for. – str. bierna “For” poprzedzające obiekt w stronie czynnej w stronie biernej znajduje się po orzeczeniu. Other children laugh at Jimmy. (Inne dzieci śmieją się z Jimmiego.) – str. czynna Jimmy is laughed at by other children. (Jimmy jest wyśmiewany przez inne dzieci.) – str. bierna Po orzeczeniu w stronie biernej widnieje przyimek “at”, w stronie czynnej poprzedzający obiekt. Na końcu zdania w stronie biernej wprowadzony jest w typowy sposób wykonawca czynności – przez przyimek “by”. The authorities should do away with the homeless in our streets. (Władze powinny pozbyć się bezdomnych z naszych ulic.) – str. czynna The homeless in our streets should be done away with. (Należy pozbyć się bezdomnych z naszych ulic.) – str. bierna Należy wspomnieć jeszcze o zamianie na stronę bierną zdań innych niż oznajmujące – a więc przeczących i pytających. Taka operacja przebiegać będzie na tej samej zasadzie, co zamiana zdań oznajmujących – podobnie jak w nich będziemy na pierwsze miejsce, przed orzeczenie, przenosić obiekt czynności, a jej wykonawcę, jeśli będzie to konieczne, będziemy podawać po nim. Trzeba będzie jednak skupić się szczególnie na budowie i specyfice orzeczenia, dokładnie identyfikując jego operator, czyli słowo posiłkowe,

Copyright by Wydawnictwo Złote Myśli & Anna Kowalczewska

STRONA BIERNA JEST PROSTA! – Anna Kowalczewska Przypadki podstawowe

● str. 29

przyjmujące po sobie element przeczący “not”, a w pytaniu przemieszczające się przed podmiot (z wyjątkiem pytań o podmiot, na co przykłady również pokażę).

Uwagi o przeczeniach Jeśli chodzi o zdania przeczące, tworzone w typowy sposób – czyli przez umieszczenie po operatorze słowa przeczącego “not” – w większości czasów i konstrukcji (np. modalnych) nie ma z tym żadnego problemu. Już w zdaniu oznajmującym widać, co jest operatorem i po czym “not” należy postawić. Dodam dla ułatwienia, że te właśnie czasy i konstrukcje mają orzeczenie zbudowane z co najmniej dwóch elementów, a operatorem jest wtedy pierwszy z nich. Są niestety dwa wyjątki od tej reguły, i to w czasach bardzo powszechnie używanych. Chodzi o czasy Present Simple i Past Simple, gdzie w stronie czynnej nie widać operatora “na wierzchu” i trzeba pamiętać, że w pierwszym z tych czasów jest to “do” lub dla 3 os. l. poj. “does”, a w drugim – “did”. Dlaczego o tym wspominam? Otóż dlatego, że podczas zamiany ze strony czynnej na bierną całkowicie zmieni się operator konstrukcji (stanie się nim forma czasownika “be” w odpowiednim czasie Present lub Past Simple), podczas gdy w każdym innym czasie czy konstrukcji modalnej operator dla obu stron będzie taki sam (z możliwością modyfikacji pod kątem osoby w czasie Present Continuous, Past Continuous i Present Perfect). Będziesz z tego powodu musieć uważnie dokonywać wszelkich operacji na zdaniach przeczących, aby omyłkowo nie zastosować operatora z przeczeniem “don't”, “doesn't” czy “didn't” w stronie biernej.

Copyright by Wydawnictwo Złote Myśli & Anna Kowalczewska

STRONA BIERNA JEST PROSTA! – Anna Kowalczewska Uwagi o przeczeniach

● str. 30

Popatrz na przykłady zamiany zdań przeczących na stronę bierną, zwracając szczególną uwagę na te w czasach Present i Past Simple. They don't serve alcohol in this restaurant. (W tej restauracji nie podają alkoholu.) – str. czynna Alcohol isn't served in this restaurant. (Alkohol nie jest podawany w tej restauracji. W tej restauracji nie podaje się alkoholu. – wersja ładniejsza stylistycznie) – str. bierna W tym przykładzie występuje orzeczenie w czasie Present Simple. Jak widzisz, w stronie czynnej obecny jest niewidoczny normalnie w zdaniu twierdzącym operator “do”, a po nim słowo przeczące “not”, połączone razem w “don't”. W stronie biernej zaś, podobnie jak

w

zdaniu

oznajmującym,

umieszczamy

po

podmiocie

gramatycznym, czyli faktycznie obiekcie czynności, odpowiednią dla jego osoby formę czasownika “be” – w tym przypadku “is”, które jest również operatorem, a po nim stawiamy element przeczący “not”, otrzymując ściągniętą formę “isn't”. Całości orzeczenia dopełnia, jak zwykle, trzecia forma czasownika. Wykonawcę czynności pomijamy, a na końcu, tak samo jak w stronie czynnej, umieszczamy okolicznik miejsca – “in this restaurant”. Jak zobaczysz w kolejnych przykładach zdań przeczących w stronie biernej, słowo przeczące “not” będzie umieszczone zawsze po pierwszym elemencie orzeczenia – operatorze. Każde orzeczenie w stronie biernej składa się z co najmniej dwóch części, o czym wspomniałam już wcześniej, i zawsze pierwszy element orzeczenia jest jego operatorem. Jeśli chcesz wstawić w orzeczeniu “not”, uczynisz to zawsze w tym miejscu, nigdy dalej w jego obrębie.

Copyright by Wydawnictwo Złote Myśli & Anna Kowalczewska

STRONA BIERNA JEST PROSTA! – Anna Kowalczewska Uwagi o przeczeniach

● str. 31

They aren't putting the goods on the shelves at the moment. (Oni w tej chwili nie układają towarów na półkach.) – str. czynna The goods aren't being put on the shelves at the moment. (Towary nie są w tej chwili układane na półkach.) – str. bierna W zdaniu w czasie Present Continuous nie dzieje się już nic dziwnego w stosunku do zamiany ze strony czynnej na bierną w zdaniach oznajmujących. Wszystko odbywa się tak samo, jedynie po operatorze – pierwszym elemencie orzeczenia – należy postawić słówko przeczące “not”. Zwróć uwagę, że w tym zdaniu w stronie biernej znów pominięty został wykonawca czynności, a kończy się ono, jak w stronie czynnej, okolicznikami miejsca (“on the shelves”) i czasu (“at the moment”). The ambulance didn't take Mrs. Smith to hospital. (Karetka nie zabrała pani Smith do szpitala.) – str. czynna Mrs. Smith wasn't taken to hospital. (Pani Smith nie została zabrana do szpitala.) – str. bierna W czasie Past Simple należy uważać, gdyż w stronie czynnej w przeczeniu uwidacznia się operator “did” z słówkiem przeczącym “not” – w zdaniu oznajmującym operator ten normalnie nie występuje. W stronie biernej zaś nie pojawi się już w tej postaci – w orzeczeniu pierwszym elementem będzie czasownik “be” dobrany właściwie dla osoby podmiotu, przyjmując funkcję operatora – i to po nim umieścimy słowo przeczące “not”. These students haven't completed the task. (Ci uczniowie nie ukończyli zadania.) – str. czynna Copyright by Wydawnictwo Złote Myśli & Anna Kowalczewska

STRONA BIERNA JEST PROSTA! – Anna Kowalczewska Uwagi o przeczeniach

● str. 32

The task hasn't been completed by these students. (Zadanie nie zostało ukończone przez tych uczniów.) – str. bierna W czasie Present Perfect cała zamiana ze strony czynnej na bierną odbywa się w przeczeniu tak jak w zdaniu oznajmującym – należy dopilnować zgodności operatora z osobą podmiotu gramatycznego, a następnie bezpośrednio po “have” lub “has” (jak w przykładzie) umieścić tylko przeczenie “not”. You can't eat these cookies. (Nie możecie zjeść tych ciastek.) – str. czynna These cookies can't be eaten. (Te ciastka nie mogą być zjedzone. Tych ciastek nie można zjeść. – lepiej stylistycznie) – str. bierna W zdaniach z grupą modalną, gdzie forma orzeczenia jest już zawsze taka sama dla wszystkich osób, musimy pamiętać tylko o umieszczeniu w stronie biernej po obiekcie czynności odpowiedniej po czasowniku modalnym formy “be” oraz trzeciej formy czasownika, jak robiliśmy to w zdaniu oznajmującym. Przeczenie “przyklejone” do operatora w stronie czynnej pozostaje w tym samym miejscu w stronie biernej. Podobna sytuacja będzie miała miejsce dla przeczeń we wszystkich pozostałych czasach i konstrukcjach modalnych: operator, już taki sam dla wszystkich osób, ma po sobie “not”. Sądzę, że jest to już dla Ciebie jasne.

Uwagi o pytaniach Zamiana pytań na stronę bierną może okazać się sprawą trudniejszą, niż miało to miejsce w przypadku struktur oznajmujących

Copyright by Wydawnictwo Złote Myśli & Anna Kowalczewska

STRONA BIERNA JEST PROSTA! – Anna Kowalczewska Uwagi o pytaniach

● str. 33

i przeczących. Reguły będą zależały od typu pytania: czy będzie to pytanie ogólne, czy szczegółowe, a jeśli szczegółowe, to o jaką część zdania. Będziesz musiał powtórzyć ogólne zasady dotyczące tworzenia pytań w języku angielskim oraz uważnie prześledzić przykłady ich zamiany ze strony czynnej na bierną. Pokażę Ci również, jak w przypadku problemów “okrężną drogą” poprawnie dokonać zamiany pytania ze strony czynnej na bierną. Jak tworzymy pytania w stronie czynnej? Warto przypomnieć sobie obowiązujące w tym zakresie zasady. Pytania ogólne, czyli takie, które w języku polskim rozpoczynamy od “czy” albo po prostu nadajemy zdaniu oznajmującemu intonację wznoszącą, oczekując odpowiedzi twierdzącej lub przeczącej. “Czy jecie dużo mięsa?” albo “Jecie dużo mięsa?” z intonacją wznoszącą – “Tak, (jemy)”. lub “Nie, (nie jemy)”. W języku angielskim takie pytania mają specyficzny szyk. Rozpoczynamy je operatorem danej struktury. Po nim umieszczony jest podmiot, a następnie reszta orzeczenia i reszta zdania, jeśli jakaś w ogóle pozostała. I tak tłumaczenie naszego przykładu o jedzeniu mięsa brzmi – “Do you eat a lot of meat?”, gdzie “do” jest operatorem czasu Present Simple, “you” podmiotem, “eat” orzeczeniem i “a lot of meat” dopełnieniem – obiektem czynności. Pytania szczegółowe, czyli o jakiś szczegół zdania, można podzielić na pytania o podmiot oraz pytania o inne części zdania. Pierwszy wariant jest spotykany rzadziej, a formę ma taką, jak zdanie oznajmujące – bez przenoszenia operatora przed podmiot. Jako że o podmiot pytamy, nie jest on fizycznie obecny w treści pytania, a stąd nie możemy przed niego nic przestawić – bo przecież go nie ma. Najprostsze pytanie o podmiot w stronie czynnej to “Kto coś Copyright by Wydawnictwo Złote Myśli & Anna Kowalczewska

STRONA BIERNA JEST PROSTA! – Anna Kowalczewska Uwagi o pytaniach

● str. 34

robi?”, a w stronie biernej – “Co jest robione przez kogoś?”. I tak na przykład: “Kto kupuje chipsy?” (przykładowa odpowiedź – John), “Co reguluje temperaturę?” (przykładowa odpowiedź – ten przycisk). W stronie biernej zaś: “Co jest kupowane przez Johna?”, “Co jest regulowane przez ten przycisk?”. Popatrz na tłumaczenie angielskie – odpowiednio: “Who buys crisps?”, “What regulates temperature?”, “What is bought by John?”, “What is regulated by this button?”. Spójrz: w każdym z tych czterech zdań orzeczenie wygląda tak samo jak w zdaniu oznajmującym – nie ma żadnych przesunięć, przemieszczeń (pełne zdania oznajmujące, na bazie których powstały te pytania, to odpowiednio: “John buys crisps.”, “This button regulates temperature.”, “Crisps are bought by John.”, “Temperature is regulated by this button.”). Można powiedzieć, że podmiot zdania jest po prostu zastąpiony odpowiednim pytajnikiem: “who” lub “what”. Rozumiesz już, jak zbudowane są pytania o podmiot, prawda? Przy zamianie na stronę bierną będziemy musieli jednak mieć świadomość, że pytanie o podmiot w stronie czynnej nie będzie już pytaniem o podmiot gramatyczny, gdy zdanie przejdzie na stronę bierną. Szczegółem interesującym nas w pytaniu o podmiot w stronie czynnej jest wykonawca czynności. W zdaniu w stronie biernej wykonawca ten przejdzie na koniec i nie będzie już podmiotem gramatycznym tej konstrukcji. Będziemy więc pytać o inny już element zdania niż podmiot, a do tego potrzebna jest nam wiedza, jak tworzyć pytania o inne części zdania. Pytania o szczegół inny niż podmiot zdania tworzone są podobnie do pytań ogólnych. Różnica jest taka, że przed operatorem, który pytanie ogólne rozpoczyna, musimy postawić pytajnik o interesujący nas szczegół (“co”, “jak”, “kiedy”, “kto” /ale nie podmiot/, “gdzie”, “ile” itp.). Ten pytajnik może być jednym słowem, a może także być Copyright by Wydawnictwo Złote Myśli & Anna Kowalczewska

STRONA BIERNA JEST PROSTA! – Anna Kowalczewska Uwagi o pytaniach

● str. 35

kilkoma wyrazami. W języku angielskim typowe pytajniki to tzw. “'wh' words”, gdyż większość z nich zaczyna się od zbitki 'wh' (who – kto, what – co, when – kiedy, where – gdzie, why – dlaczego) lub 'h' (how – jak, how much/many – ile itp.). Po pytajniku, już tak jak w pytaniu ogólnym, stawiamy operator, następnie podmiot, potem orzeczenie lub to, co z niego zostało po oderwaniu od niego operatora, następnie resztę zdania – dopełnienie, okoliczniki itp. Na przykład:

“Where

was

this

carpet

made?”

–

“Gdzie

był

wyprodukowany ten dywan?”. “Where” to pytajnik szczegółowy, “was” – operator, “this carpet” – podmiot zdania, tutaj jest to obiekt czynności, gdyż jest to zdanie w stronie biernej, “made” – to, co zostało z orzeczenia po przeniesieniu jego pierwszej części – operatora – przed podmiot. Dalszych elementów zdanie to nie posiada. Mam nadzieję, że przypomniałeś sobie najważniejsze zasady dotyczące tworzenia pytań w języku angielskim oraz ich szyku. Teraz spróbujmy razem pozamieniać zdania pytające ze strony czynnej na bierną. zdanie wyjściowe: Did Janet take the dog to the vet? (Czy Janet zabrała psa do weterynarza?) – str. czynna Jest to zdanie w czasie Past Simple – pytanie ogólne. Jak wspomniałam wcześniej, jest to czas nietypowy, gdyż dopiero w pytaniu pojawia się w nim operator “did”. Na to pytanie oczekujemy odpowiedzi twierdzącej lub przeczącej. Podobnej odpowiedzi będziemy oczekiwać na pytanie zadane w stronie biernej. Wiemy, że pytanie ogólne musi się zaczynać od operatora, a więc tak Copyright by Wydawnictwo Złote Myśli & Anna Kowalczewska

STRONA BIERNA JEST PROSTA! – Anna Kowalczewska Uwagi o pytaniach

● str. 36

właśnie będziemy musieli pokierować szykiem naszego pytania w stronie biernej. Czy potrafisz zrobić to od razu? Może i tak, ale pokażę Ci, jak dokonać zamiany “okrężną drogą”, mając jednak wtedy pewność, że wszystkie zasady zostaną zachowane. Najprościej zrobić najpierw ze zdania pytającego twierdzenie, zamienić je według znanych Ci już reguł na stronę bierną, a następnie utworzyć do niego pytanie – wtedy po prostu tylko przestawisz operator przed podmiot. Popatrz: Janet took the dog to the vet. (Janet zabrała psa do weterynarza.) – zdanie oznajmujące w stronie czynnej The dog was taken to the vet. (Pies został zabrany do weterynarza.) – zdanie oznajmujące w stronie biernej – wykonawcę pominiemy, powiedzmy, że w kontekście nie jest dla nas ważne, kto zabrał psa. W tym momencie, wiedząc, jak tworzy się pytania ogólne, z łatwością utworzymy do tego zdania takie właśnie pytanie. Jak to zrobić? Przypomnij sobie. Po prostu przenosimy przed podmiot pierwszy element orzeczenia – w stronie biernej ma ono zawsze co najmniej dwie części, jak tu, a pierwsza z nich będzie operatorem, który musi rozpoczynać każde pytanie ogólne. Orzeczenie to “was taken”, przenosimy więc “was” na początek. wersja końcowa: Was the dog taken to the vet? (Czy pies został zabrany do weterynarza?) – str. bierna Chociaż trwało to dłużej, masz pewność, że dopilnowałeś każdego ważnego dla poprawności elementu. Prawda, że przynajmniej na Copyright by Wydawnictwo Złote Myśli & Anna Kowalczewska

STRONA BIERNA JEST PROSTA! – Anna Kowalczewska Uwagi o pytaniach

● str. 37

początku taki okrężny sposób zamiany może być ułatwieniem? Gdy dojdziesz już do wprawy, możesz tę “dłuższą drogę” sobie skrócić. Następny przykład: zdanie wyjściowe: Has the mechanic changed the tyres? (Czy mechanik zmienił opony?) – str. czynna Znowu spróbujmy najpierw zamienić to pytanie na zdanie oznajmujące: The mechanic has changed the tyres. (Mechanik zmienił opony.) Teraz zamieńmy je według typowych zasad na stronę bierną: The tyres have been changed. (Opony zostały zmienione.) W orzeczeniu “have been changed” operatorem jest jego pierwsza część, “have”, przenosimy więc ją na początek zdania, tak że powstaje nam pytanie ogólne. wersja końcowa: Have the tyres been changed? (Czy opony zostały zmienione?) – str. bierna W przypadku pytań ogólnych zamiana na stronę bierną to najmniejszy kłopot. Trudniej, gdy mamy do czynienia z pytaniami szczegółowymi. Sygnalizowałam to już podczas omawiania zasad dotyczących pytań o podmiot. Jak wspomniałam, pytanie o podmiot w stronie czynnej nie będzie po zamianie na stronę bierną pytaniem

Copyright by Wydawnictwo Złote Myśli & Anna Kowalczewska

STRONA BIERNA JEST PROSTA! – Anna Kowalczewska Uwagi o pytaniach

● str. 38

o podmiot gramatyczny, lecz o inną część zdania. W stronie czynnej podmiot gramatyczny pokrywa się z podmiotem logicznym – wykonawcą czynności, w stronie biernej zaś wykonawca przechodzi na koniec zdania. Trzeba będzie przy takiej zamianie pamiętać o odpowiednim szyku naszego pytania. Oto przykłady. zdanie wyjściowe: Who will drive her home? (Kto odwiezie ją do domu?) – str. czynna Jest to pytanie o podmiot w czasie przyszłym, w stronie czynnej. Specyfiką pytania o podmiot jest jego szyk – taki jak w zdaniu oznajmującym. Operator i reszta orzeczenia “trzymają się razem”, nie są oddzielone od siebie – jak w przypadku pytań ogólnych i pytań o szczegół inny niż podmiot – podmiotem zdania. Jako że o podmiot pytamy, to siłą rzeczy w zdaniu go nie ma. Jest to pytanie o wykonawcę czynności. Aby zamienić to pytanie na stronę bierną, tak aby logicznie odpowiadała treści wersji wyjściowej, w stronie biernej będziemy również pytać o wykonawcę czynności. Nie będzie on jednak już podmiotem gramatycznym tego zdania, bo typowo jest wprowadzany po orzeczeniu, przez przyimek “by”. I znów polecam Ci okrężną drogę dojścia do celu. Z naszego pytania zróbmy sobie najpierw twierdzenie, wstawiając w miejsce nieobecnego podmiotu np. “X”. Bez wątpliwości wiemy, że podmiot powinien być tam, gdzie pytajnik o niego w zdaniu pytającym. X will drive her home. (X odwiezie ją do domu)

Copyright by Wydawnictwo Złote Myśli & Anna Kowalczewska

STRONA BIERNA JEST PROSTA! – Anna Kowalczewska Uwagi o pytaniach

● str. 39

Powstałe zdanie oznajmujące zamieńmy teraz na stronę bierną. Pamiętamy o tym, że gdy obiekt czynności wyrażony jest zaimkiem osobowym w przypadku dopełnienia (po czasowniku), musi on w funkcji podmiotu przejść do postaci dla niego odpowiedniej – stąd zamieniamy “her” na “she”. Pamiętasz, sądzę, z początków swojej nauki angielskiego, iż zaimki mają trzy warianty – dla podmiotu (odpowiednik polskiego mianownika), dla przypadku dzierżawczego (odpowiednik polskiego dopełniacza) i dla dopełnienia (odpowiednik wszystkich

pozostałych

polskich

przypadków

gramatycznych).

A zatem: She will be driven home by X. (Ona zostanie odwieziona do domu przez X.) Przypomnijmy sobie teraz, jaki szczegół interesował nas w wyjściowym pytaniu w stronie czynnej. Był to wykonawca czynności. Musimy odnaleźć go w naszym zdaniu oznajmującym w stronie biernej. Jest to “X”, a znajduje się na końcu i jest poprzedzony przyimkiem “by”. W języku angielskim, gdy pytamy o szczegół zdania poprzedzony przyimkiem, jak tutaj – “by”, a także np. “for”, “about”, “with”, “from” i in., przyimek ten typowo będzie się znajdował na końcu zdania pytającego. Teraz pozostaje dobrać odpowiedni pytajnik. Wykonawca czynności to osoba, a więc “kto” – “who”.

Według

zasady

wspomnianej

wyżej,

nasze

pytanie

rozpoczniemy właśnie tym słowem, po nim umieścimy operator, następnie podmiot gramatyczny, później resztę orzeczenia i resztę zdania. wersja końcowa:

Copyright by Wydawnictwo Złote Myśli & Anna Kowalczewska

STRONA BIERNA JEST PROSTA! – Anna Kowalczewska Uwagi o pytaniach

● str. 40

Who will she be driven home by? (Przez kogo ona będzie odwieziona do domu?) – str. bierna Czy śledząc wraz ze mną poszczególne etapy, rozumiesz istotę tej zamiany? Mam nadzieję, że tak. Jeszcze jeden przykład: zdanie wyjściowe: Who wrote this novel? (Kto napisał tę powieść?) – str. czynna To bardzo typowe pytanie w czasie Past Simple, w różnych podobnych konfiguracjach przewijające się w testach i na egzaminach, stąd warto ten przykład szczegółowo omówić. Pytamy tu o podmiot-wykonawcę czynności, szyk jest więc taki jak w twierdzeniu. I znów, dla lepszego zrozumienia i poprawnego wykonania wszystkich koniecznych operacji, zamieńmy to zdanie najpierw na twierdzące, wstawiając w miejsce brakującego podmiotu “X”. X wrote this novel. (X napisał tę powieść.) Teraz zamieńmy to na stronę bierną. This novel was written by X. (Ta powieść została napisana przez X.) Teraz zapytajmy o ten sam szczegół, o który pytano w wersji w stronie czynnej – a więc o wykonawcę. Pytajnik o osobę – “who” – podajemy na początku, po nim operator konstrukcji – “was”, następnie podmiot gramatyczny – “this novel”, potem resztę orzeczenia – “written” i przyimek, który w twierdzeniu poprzedzał interesujący nas szczegół.

Copyright by Wydawnictwo Złote Myśli & Anna Kowalczewska

STRONA BIERNA JEST PROSTA! – Anna Kowalczewska Uwagi o pytaniach

● str. 41

wersja końcowa: Who was this novel written by? (Przez kogo została napisana ta powieść?) – str. bierna Czy rozumiesz już ten proces? Czy potrafiłbyś opuścić ułatwienia polegające na zamianie najpierw pytania na twierdzenie, robienie z niego strony biernej, a dopiero potem tworzenie pytania w tejże stronie? Wierzę, że z czasem to nastąpi. Kolejny przykład, z grupą modalną. zdanie wyjściowe: What must they do today? (Co oni muszą dziś zrobić?) – str. czynna Pytanie o obiekt czynności w stronie czynnej sugeruje, że w stronie biernej stanie się ono pytaniem o podmiot gramatyczny – gdyż obiekt czynności przejdzie na początek. Znowu zabawmy się chwilę dłużej i zamieńmy najpierw to pytanie na twierdzenie. Wstawmy w miejsce brakującego elementu “the washing” (pranie). They must do the washing today. (Oni muszą dziś zrobić pranie.) Zamieńmy to zdanie na stronę bierną, według znanych Ci już zasad. The washing must be done today. (Pranie musi być dziś zrobione.) Teraz zapytajmy o interesujący nas szczegół – “the washing”. Jak wspomniałam, znalazł się on w pozycji gramatycznego podmiotu, co wymusza zastosowanie zasady poprawnego tworzenia pytania o podmiot, z szykiem jak w zdaniu oznajmującym.

Copyright by Wydawnictwo Złote Myśli & Anna Kowalczewska

STRONA BIERNA JEST PROSTA! – Anna Kowalczewska Uwagi o pytaniach

● str. 42

Zastąpimy po prostu podmiot odpowiednim pytajnikiem – w tym przypadku “what” (“co”), a resztę zostawimy nienaruszoną. wersja końcowa: What must be done today? (Co musi być dziś zrobione?) – str. bierna Następny – sądzę, że prostszy – przykład: zdanie wyjściowe: Where will you place this sofa? (Gdzie umieścisz tę sofę?) – str. czynna To już pytanie szczegółowe w czasie przyszłym, o inną część zdania niż podmiot, jest więc zbudowane klasycznie, z pytajnikiem na początku i wysuniętym przed podmiot operatorem konstrukcji. Po nim idzie podmiot, reszta pozostała z orzeczenia po przeniesieniu operatora, a na końcu reszta zdania, w tym przypadku dopełnienie. Pytamy o miejsce, a więc nie nastąpią żadne zmiany w pytaniu w stronie biernej jeśli chodzi o zasady szyku – wciąż będzie to pytanie o szczegół inny niż podmiot. Pytajnik pozostanie ten sam, czas również, a jako że w czasie przyszłym operator jest taki sam dla wszystkich osób, wiemy już na pewno, że pytanie w stronie biernej rozpocznie się od “where will”. Zmian będziemy musieli dokonać jak zwykle, w zakresie pozycji obiektu czynności i jej wykonawcy, oraz w orzeczeniu – tak jak robiliśmy to przy zamianach zdań oznajmujących i przeczących. Znów proponuję Ci pójście dłuższą drogą, abyś dokładnie zrozumiał i zapamiętał mechanizm zamiany. Z czasem te “klocki” zaczną układać Ci się same i będziesz mógł wykonywać operacje na zdaniach pytających niemal automatycznie.

Copyright by Wydawnictwo Złote Myśli & Anna Kowalczewska

STRONA BIERNA JEST PROSTA! – Anna Kowalczewska Uwagi o pytaniach

Zamieńmy

zatem

nasze

pytanie

na

twierdzenie,

● str. 43

zastępując

nieobecny szczegół, miejsce, wyrażeniem “in X”. You will place this sofa in X. (Umieścisz tę sofę w X.) Dokonajmy teraz zamiany tego zdania na stronę bierną. This sofa will be placed in X. (Ta sofa będzie umieszczona w X.) A teraz zadajmy pytanie o interesujący nas szczegół – “in X”. W tym celu rozpoczniemy od pytajnika o miejsce “where”, po nim umieścimy operator “will” – jak już mówiliśmy wcześniej – a następnie podamy całą resztę, w takiej samej kolejności, jak w zdaniu oznajmującym. wersja końcowa: Where will this sofa be placed? (Gdzie będzie umieszczona ta sofa?) – str. bierna I ostatni przykład: When are they painting the fence? (Kiedy malują płot?) – str. czynna Interesuje nas szczegół, który nie jest ani wykonawcą, ani obiektem czynności – nie powinieneś mieć więc kłopotu z zamianą na stronę bierną, dla pewności jednak pójdźmy raz jeszcze dłuższą drogą. Zamieńmy to pytanie na twierdzenie, w miejsce nieobecnego szczegółu wpisując “tonight” (dziś wieczorem). They are painting the fence tonight. (Oni malują płot dziś wieczorem.) Teraz zamieńmy to na stronę bierną: Copyright by Wydawnictwo Złote Myśli & Anna Kowalczewska

STRONA BIERNA JEST PROSTA! – Anna Kowalczewska Uwagi o pytaniach

● str. 44

The fence is being painted tonight. (Płot będzie malowany dziś wieczorem. – ta konstrukcja, choć jest to czas teraźniejszy, wyraża tu zaplanowaną czynność w przyszłości) Teraz możemy już zadać pytanie o szczegół, o który nam chodzi. Jest to okolicznik czasu, więc pytajnik, podobnie jak w stronie czynnej, to “when” (“kiedy”). wersja końcowa: When is the fence being painted? (Kiedy płot będzie malowany?) – str. bierna To już wszystkie przykłady. Wierzę, że pomogą Ci zrozumieć i zapamiętać zasady zamiany pytań ze strony czynnej na bierną, a podany przeze mnie okrężny sposób dochodzenia do celu okaże się na początku pomocny.

Konstrukcje poczasownikowe Niektóre czasowniki mogą przyjmować po sobie w specyficznej postaci inne konstrukcje czasownikowe. Dotyczy to tzw. verb patterns – krótko mówiąc, “wymagań” pewnych czasowników, dotyczących występującej po nich formy innego czasownika i ewentualnie elementów mu towarzyszących. W naszym przypadku interesować nas będzie taki rozbudowany schemat: w stronie czynnej będzie to po czasowniku układ: wykonawca + czynność + obiekt, a w biernej: obiekt (chyba że będzie już podmiotem gramatycznym całego zdania) + czynność w stronie biernej + wykonawca (choć ten nie musi być podany obowiązkowo). Nie

Copyright by Wydawnictwo Złote Myśli & Anna Kowalczewska

STRONA BIERNA JEST PROSTA! – Anna Kowalczewska Konstrukcje poczasownikowe

● str. 45

jestem w stanie podać Ci pełnej listy czasowników wymagających po sobie konkretnych konstrukcji, gdyż jest ona dość obszerna. Zważywszy, że zagadnienie verb patterns w odniesieniu do strony biernej dotyczy już poziomu stosunkowo zaawansowanego, liczę, że jeśli potrzebna jest Ci jego znajomość (poziom FCE i CAE), potrafisz znaleźć sobie sam informacje na temat danego czasownika, np. W słowniku. Ja podam tutaj tylko kilka przykładów w celu zasygnalizowania problemu. I tak na przykład, czasownik “expect” (oczekiwać) wymaga po sobie czasownika w postaci “to + I forma”, który może być poprzedzony osobą. Można oczekiwać, by “ktoś coś zrobił” (jest to wtedy układ strony czynnej) lub by “coś zostało zrobione” (to z kolei strona bierna). A zatem zdanie “I expect someone to inform me about it” (“Oczekuję, że ktoś mnie o tym poinformuje.”) zamienię na stronę bierną w sposób: “I expect to be informed about it.” (“Oczekuję, że zostanę o tym poinformowana.”). Po “expect” widnieje “to” oraz I forma czasownika “be” + III forma czasownika opisującego czynność. Czasownik “like” z kolei wymaga po sobie typowo formy gerund, czyli czasownika w I formie z końcówką -ing. Zdanie “Children like teachers telling them stories.” (“Dzieci lubią, jak nauczyciele opowiadają im bajki.”) zamienię na stronę bierną tak: “Children like being told stories by teachers”. (tłumaczenie dosłowne jest niemożliwe; sens jest taki sam, jak w tłumaczeniu zdania w str. czynnej). Po “like” znajduje się gerund czasownika “be” oraz III forma czasownika opisującego czynność. Konstrukcja “would like” wymaga po sobie czasownika w postaci “to + I forma”, który może być poprzedzony osobą. Zatem zdanie Copyright by Wydawnictwo Złote Myśli & Anna Kowalczewska

STRONA BIERNA JEST PROSTA! – Anna Kowalczewska

● str. 46

Konstrukcje poczasownikowe

“I would like someone to do it for me.” (“Chciałabym, żeby ktoś to dla mnie zrobił.”) zamienimy na “I would like it to be done for me”. (Chciałabym, żeby to zostało dla mnie zrobione.). Po “would like” widnieje obiekt czynności “it” oraz “to” + I forma czasownika “be” z III formą czasownika opisującego czynność. Tych kilka przykładów ma na celu jedynie zasygnalizowanie zagadnienia. Szeroka wiedza na ten temat nie jest potrzebna na niższych poziomach zaawansowania, a sądzę, że osoby będące na poziomie wyższym potrafią same odnaleźć potrzebne informacje na temat konkretnych czasowników oraz wymaganych po nich konstrukcjach.

Strona bierna na czynną Nie wspomniałam dotąd o procesie odwrotnym do dotychczas omawianego – zamianie zdań ze strony biernej na czynną. Takie zadanie możesz również napotkać na jakiegoś rodzaju egzaminie. Jak wtedy postępować? Dokładnie odwrotnie niż dotąd. Jeśli zauważysz orzeczenie zbudowane z kilku elementów, z których pierwszy jest formą czasownika “be”, a ostatni trzecią formą czasownika,

na

podstawie

wspomnianej

pierwszej

części

zidentyfikujesz czas lub konstrukcję czasownikową w danym zdaniu. Następnie przeniesiesz wykonawcę czynności z końca zdania na początek lub, gdy wykonawcy nie ma, podasz go np. jako “they”, “I” czy inny zaimek (skoro w stronie biernej wykonawcy nie było, znaczy to, że był on nieistotny lub oczywisty i można go wyrazić zaimkiem osobowym

czy

logicznie

narzucającym

się

z

kontekstu

rzeczownikiem – na ogół jednak powinien być on podany). Potem umieścisz orzeczenie w stronie czynnej – czasownik, który był Copyright by Wydawnictwo Złote Myśli & Anna Kowalczewska

STRONA BIERNA JEST PROSTA! – Anna Kowalczewska Strona bierna na czynną

● str. 47

w swojej trzeciej formie ostatnim elementem orzeczenia w stronie biernej, zastosujesz w takim czasie lub konstrukcji, w jakiej był w orzeczeniu w stronie biernej czasownik “be”, a po nim umieścisz obiekt czynności, przeniesiony z pierwszego miejsca w zdaniu w stronie biernej. Tak powinna powstać wersja w stronie czynnej. Możesz pomóc sobie przedstawioną wcześniej tabelą zamiany, ale musisz patrzeć “odwrotnie” – najpierw identyfikując formę z końcowej części tabeli – w stronie biernej, by dojść do strony czynnej, która jest przedstawiona w kolumnie wcześniejszej. Przeróbmy razem kilka przykładów. A lot of milk is drunk in Finland. (W Finlandii pije się dużo mleka.) – str. bierna They drink a lot of milk in Finland. (Piją dużo mleka w Finlandii.) – str. czynna W zdaniu w stronie biernej nie był podany wykonawca czynności – zamieniając zdanie na stronę czynną, umieściliśmy go więc w postaci zaimka “they”. Pamiętasz, że pierwszym rzeczownikiem/zaimkiem w zdaniu w stronie czynnej musi być podmiot-wykonawca czynności, prawda? Następnie trzeba podać orzeczenie. Czasownik “be” w zdaniu w stronie biernej był w postaci “is”, będącej formą czasu Present Simple, w takim więc czasie musimy umieścić czasownik, którego trzecia forma kończyła orzeczenie w stronie biernej. Będzie to “drink”. Po orzeczeniu idzie obiekt czynności, będący w stronie biernej na początku zdania – “a lot of milk”. Na końcu podajemy, tak samo jak w zdaniu w stronie biernej, okolicznik miejsca – “in Finland”.

Copyright by Wydawnictwo Złote Myśli & Anna Kowalczewska

STRONA BIERNA JEST PROSTA! – Anna Kowalczewska Strona bierna na czynną

● str. 48

The bridge was being built by this company for two weeks. (Most był budowany przez tę firmę przez dwa tygodnie.) – str. bierna This company was building the bridge for two weeks. (Ta firma budowała most przez dwa tygodnie.) – str. czynna Jest to zdanie w czasie Past Continuous. Wykonawca czynności, tym razem widoczny w zdaniu w stronie biernej – “this company”, przechodzi na początek. Po nim umieszczamy czasownik, którego trzecia forma kończyła orzeczenie w stronie biernej, w czasie, w jakim wystąpił czasownik “be” – stąd mamy “was building”. Po nim podajemy obiekt czynności, znajdujący się w zdaniu w stronie biernej na początku – “the bridge”. Kończymy okolicznikiem “for two weeks”. This colour is going to be changed. (Ten kolor będzie zmieniony. ) – str. bierna They are going to change this colour. (Oni zamierzają zmienić ten kolor.) – str. czynna Cóż za długie orzeczenie – aż pięć części w stronie biernej! Jest to forma “be going to”. W zdaniu w stronie biernej nie widać wykonawcy czynności – umieśćmy go na początku jako “they”. Teraz musimy zająć się orzeczeniem. Jak widzisz, jest ono dość rozbudowane. Jak się nie pomylić? Skąd wiedzieć, w jakiej dokładnie formie umieścić czasownik w stronie czynnej? Odrzuć po prostu ostatni element orzeczenia w stronie biernej – trzecią formę czasownika – a cała reszta jest tym, co musisz uwzględnić, zamiast jednak końcowego “be” stosując “change”. Czyli, jako że w tej konstrukcji czasownikowej orzeczenie to am/is/are + going to + I Copyright by Wydawnictwo Złote Myśli & Anna Kowalczewska

STRONA BIERNA JEST PROSTA! – Anna Kowalczewska Strona bierna na czynną

● str. 49

forma czasownika, stosujesz “are going to change”. Na końcu znajduje się obiekt czynności, po przejściu z początkowej pozycji w zdaniu w stronie biernej. Liczę, że po analizie tych kilku przykładów potrafisz już zamieniać zdania ze strony biernej na czynną. Upewnisz się co do tego, przerabiając odpowiednie ćwiczenie, które znajdziesz na końcu tego rozdziału.

O tłumaczeniu zdań w stronie biernej Dotąd zajmowaliśmy się zamianą zdań ze strony czynnej na bierną i z biernej na czynną. Równie ważną umiejętnością, tak podczas pisania testów oraz zdawania egzaminów, jak i w życiu codziennym jest tłumaczenie zdań. Język polski pod kątem stosowania strony biernej wydaje się nieco uboższy od angielskiego, a przynajmniej formy jej wyrażania w obu językach niekiedy się różnią. Chcę Cię uczulić na niektóre z nich. Załóżmy, że masz przetłumaczyć jakieś zdanie na język angielski, nie wiedząc, że ma to być zrobione w stronie biernej – może to być np. jedno z zadań w teście na ogólną znajomość języka, w którym masz kilkanaście przykładów dotyczących różnych zagadnień gramatycznych i nie jest powiedziane np. “Przetłumacz, stosując stronę bierną” ,“Przetłumacz, stosując mowę zależną”, “Przetłumacz, stosując trzeci okres warunkowy” itp. Jak zgadnąć, że chodzi akurat o stronę bierną, a nie o coś innego? Jak wyczuć intencje przygotowującego test?

Copyright by Wydawnictwo Złote Myśli & Anna Kowalczewska

STRONA BIERNA JEST PROSTA! – Anna Kowalczewska O tłumaczeniu zdań w stronie biernej

Twoją

czujność

powinien

przede

wszystkim

● str. 50

wzbudzić

brak

wykonawcy czynności w polskim zdaniu i bezosobowe formy czasownika. Nie ma w gruncie rzeczy problemu, gdy szyk zdania polskiego odpowiada, przynajmniej z grubsza, szykowi zdania angielskiego, który polecam Twojej uwadze – powinieneś dobrze się nauczyć zasad nim rządzących. Gdy masz przetłumaczyć zdanie: “Najlepsze obrazy są malowane przez zawodowych artystów.”, jego szyk dokładnie odpowiada szykowi, który musi mieć zdanie angielskie. Wtedy po prostu dosłownie tłumaczysz słowo po słowie. Wersja angielska to “Best pictures are painted by professional artists”. Niestety, nie zawsze mamy tak komfortową sytuację. Spójrz na zdania: Przygotowano sprawozdanie. Jutro zrobi się zakupy. Można sprzedać ten dom. Często używa się komputera w pracy biurowej. W żadnym z tych przykładów nie ma podanego wykonawcy czynności, nie można też na podstawie formy

czasownika

zidentyfikować wspominanego już wcześniej podmiotu domyślnego. Te zdania na pewno będą tłumaczone w stronie biernej. Szukamy w nich obiektu czynności, a następnie podajemy orzeczenie. Niestety, niesie to ze sobą konieczność znajomości stosowania czasów gramatycznych – trzeba wiedzieć, którego z nich użyć w danym przypadku.

Copyright by Wydawnictwo Złote Myśli & Anna Kowalczewska

STRONA BIERNA JEST PROSTA! – Anna Kowalczewska O tłumaczeniu zdań w stronie biernej

● str. 51

A tak powinny wyglądać poprawnie przetłumaczone na angielski powyższe zdania. Odpowiednio: The report has been prepared. (czas Present Perfect) The shopping will be done tomorrow. (Czas Future Simple) This

house

can

be

sold.

(konstrukcja

modalna

dla

teraźniejszości/przyszłości) The computer is often used for office work. (czas Present Simple) Nierzadko

podczas

tłumaczeń

trzeba

wykazać

się

dużą

elastycznością. Dotyczy to zresztą nie tylko strony biernej. O ile oczywiście ważna jest jak największa dosłowność, trzeba uwolnić się od nawyku tłumaczenia wszystkich elementów słowo po słowie, gdyż niejednokrotnie może to doprowadzić do błędów i zakłócenia szyku przypisanego zdaniom angielskim, a w konsekwencji – do nieporozumień. Pamiętaj, że język polski poprzez posiadanie licznych odmian dopuszcza większą ruchomość wyrazów w zdaniu bez zmiany sensu wypowiedzi. Język angielski, odmian praktycznie nieposiadający, musi wyrażać relacje międzywyrazowe poprzez stosowanie rygorystycznego szyku. To już koniec części teoretycznej tego rozdziału. Mam nadzieję, że dzięki moim wyjaśnieniom zrozumiałeś najważniejsze podstawowe aspekty dotyczące strony biernej. Teraz możesz sprawdzić swoje umiejętności

w

przygotowanych

przeze

mnie

ćwiczeniach.

Zapraszam!

Copyright by Wydawnictwo Złote Myśli & Anna Kowalczewska

STRONA BIERNA JEST PROSTA! – Anna Kowalczewska Ćwiczenia

● str. 52

Ćwiczenia I Zdania, dla których to możliwe, zamień na stronę bierną. 1. I have a bath every evening. 2. This boy broke the window last Sunday. 3. He comes from Italy. 4. Joan will have ironed all the shirts by the evening. 5. Bill Gates founded Microsoft. 6. The Smiths don't own this red car. 7. We must send for the doctor. 8. They will fly to Rome by plane. 9. My aunt has just made a new sweater. 10.They were making fun of her. 11. John didn't write this letter. 12.They will deliver the equipment in a few hours. 13.You mustn't reveal the truth. 14.The students should hand in the compositions next Tuesday. 15.My uncle has cut down this old apple tree. II W puste miejsca wpisz przyimek “by” lub “with”, w zależności od tego, czy występujący po luce element jest wykonawcą czynności, czy też narzędziem, składnikiem lub materiałem, przy pomocy którego coś jest robione. 1. This letter is written ..... a pencil. 2. The party was prepared ..... my parents. 3. Mayonnaise is made ..... eggs, oil, mustard and salt. 4. He was killed ..... a sharp knife.

Copyright by Wydawnictwo Złote Myśli & Anna Kowalczewska

STRONA BIERNA JEST PROSTA! – Anna Kowalczewska Ćwiczenia

● str. 53

5. I was informed about it ..... my sister. 6. She has been stung ..... a wasp. III Czasowniki podane pogrubioną czcionką umieść w stronie czynnej lub biernej, w odpowiednich czasach. My family and I often 1) clean our house. Last time it 2) tidy up on Friday. My husband 3) take the children outside and they 4) tell to be good and quiet. When the washing 5) hang to dry by my mum, the postman 6) come. He 7) bring a package which 8) send from Australia. It 9) contain some clothes and cosmetics, but the name and the address of the sender 10) not + put on the label. I 11) distract by this strange delivery, but the living room still had to 12) dust. I 13) do it quite carelessly, but it can 14) do next time, can't it? So, all the things 15) do again some time in the future, and more carefully. IV Zamień zdania ze strony biernej na czynną. 1. These pictures have been drawn by her children. 2. The chair is being varnished by my uncle. 3. The exam tests are going to be corrected till Monday. 4. “The Last Supper” was painted by Leonardo Da Vinci. 5. The flowers should have been watered in the morning. 6. The new library in Warsaw will be opened by the Prime Minister.

V Przetłumacz zdania w stronie biernej na język angielski, uważając na szyk zdania i stosując odpowiednie konstrukcje czasownikowe. Copyright by Wydawnictwo Złote Myśli & Anna Kowalczewska

STRONA BIERNA JEST PROSTA! – Anna Kowalczewska Ćwiczenia

● str. 54

1. Ten faks zostanie przesłany jutro rano. 2. Wczoraj zepsuto mój samochód. 3. Ogrzewanie wyłącza się, gdy dom jest opuszczony przez wszystkich. 4. Trzeba kupić jedzenie dla kota. 5. Kiedy to zostanie przepisane na komputerze? 6. Projekt zostanie ukończony do października. 7. Jeszcze nie odebrano go z dworca. 8. Nienawidzę, jak się na mnie krzyczy. 9. W tej chwili wyciera się szklanki. 10.Ważne sprawy powinny być zapisywane w notesie.

VI Poniższe pytania zamień ze strony czynnej na bierną. 1. Who reads “Harry Potter” books? 2. Where did you buy this sofa? 3. Can you fax this document right away? 4. Who is interviewing her? 5. What will they sell in this new shop? 6. What should we do with it? 7. How many people has the tidal wave killed? 8. What do you make this sauce with?

Odpowiedzi I

Copyright by Wydawnictwo Złote Myśli & Anna Kowalczewska

STRONA BIERNA JEST PROSTA! – Anna Kowalczewska Odpowiedzi

● str. 55

1. Tego zdania nie można zamienić na stronę bierną – czasownik “have”, mimo że przechodni, nie dopuszcza takiej możliwości. 2. The window was broken by this boy last Sunday. (Okno zostało zbite przez tego chłopca w zeszłą niedzielę.) 3. Tego zdania nie można zamienić na stronę bierną – czasownik “come” jest nieprzechodni. 4. All the shirts will have been ironed by Joan by the evening. (Wszystkie koszule zostaną wyprasowane przez Joan do wieczora.) Zwróć uwagę na dwukrotne występowanie w tym zdaniu przyimka “by”. W pierwszym przypadku wprowadza on wykonawcę czynności, co jest typowe dla strony biernej, a w drugim występuje po nim określenie czasu, do którego czynność

podana

w

zdaniu

się

zakończy.

Jest

to

charakterystyczne dla czasu Future Perfect. 5. Microsoft was founded by Bill Gates. (Microsoft został założony przez Billa Gatesa.) 6. This red car isn't owned by the Smiths. (Ten czerwony samochód nie jest posiadany przez państwa Smith.) 7. The doctor must be sent for. (Trzeba posłać po lekarza.) Po orzeczeniu widnieje przyimek “for”, który w zdaniu w stronie czynnej poprzedzał obiekt czynności. 8. Tego zdania nie można zamienić na stronę bierną – “fly” w tym kontekście jest czasownikiem nieprzechodnim. 9. A new sweater has just been made by my aunt. (Nowy sweter właśnie został zrobiony przez moją ciotkę.)

Copyright by Wydawnictwo Złote Myśli & Anna Kowalczewska

STRONA BIERNA JEST PROSTA! – Anna Kowalczewska Odpowiedzi

● str. 56

10.She was being made fun of. (Robiono sobie z niej żarty.) Po orzeczeniu widnieje przyimek “of”, który poprzedzał obiekt czynności w zdaniu w stronie czynnej. 11. This letter wasn't written by John. (Ten list nie był napisany przez Johna.) 12.The equipment will be delivered in a few hours. (Sprzęt zostanie dostarczony za kilka godzin.) 13.The truth mustn't be revealed. (Prawda nie może zostać ujawniona.) 14.The compositions should be handed in next Tuesday. (Wypracowania powinny zostać oddane w przyszły wtorek.) 15.This old apple tree has been cut down by my uncle. (Mój wuj ściął tę starą jabłoń.) Przyimek “down” widnieje po orzeczeniu. W zdaniu w stronie czynnej poprzedzał on obiekt czynności. II 1. with (Ten list jest napisany ołówkiem. – narzędzie) 2. by (Ta impreza była przygotowana przez moich rodziców. – wykonawca) 3. with (Majonez jest robiony z jajek, oleju, musztardy i soli. – składniki) 4. with (Został zabity ostrym nożem. – narzędzie) 5. by (Zostałam o tym poinformowana przez moją siostrę. – wykonawca) 6. by (Została użądlona przez osę. – “wykonawca”, sprawca)

Copyright by Wydawnictwo Złote Myśli & Anna Kowalczewska

STRONA BIERNA JEST PROSTA! – Anna Kowalczewska Odpowiedzi

● str. 57

III 1) clean, 2) was tidied, 3) took, 4) were told, 5) was being hung, 6) came, 7) brought, 8) had been sent, 9) contained, 10) weren't put, 11) was distracted, 12) be dusted, 13) did, 14) be done, 15) will be done Tłumaczenie treści, dla lepszego zrozumienia sensu: Moja rodzina i ja często sprzątamy nasz dom. Ostatnio był sprzątany w piątek. Mój mąż zabrał dzieci na dwór i powiedziano im, żeby zachowywały się grzecznie i cicho. Gdy pranie było rozwieszane przez moją mamę do wyschnięcia, przyszedł listonosz. Przyniósł paczkę, która była wysłana z Australii. Zawierała ubrania i kosmetyki, ale nazwisko i adres nadawcy nie były umieszczone na naklejce. Byłam rozkojarzona tą dziwną przesyłką, ale duży pokój wciąż musiał być odkurzony. Zrobiłam to raczej nieuważnie, ale można to zrobić następnym razem, prawda? Zatem, wszystkie te rzeczy zostaną zrobione ponownie kiedyś w przyszłości, dokładniej.

IV 1. Her children have drawn these pictures. (Jej dzieci narysowały te obrazki.) 2. My uncle is varnishing the chair. (Mój wujek lakieruje krzesło.) 3. The teacher is going to correct the exam tests till Monday. (Brak wykonawcy – dobieramy takiego, jaki narzuca się

Copyright by Wydawnictwo Złote Myśli & Anna Kowalczewska

STRONA BIERNA JEST PROSTA! – Anna Kowalczewska Odpowiedzi

● str. 58

z kontekstu, np. the teacher – nauczyciel. Nauczyciel poprawi testy egzaminacyjne do poniedziałku.) 4. Leonardo Da Vinci painted “The Last Supper”. (Leonardo Da Vinci namalował “Ostatnią Wieczerzę”.) 5. You should have watered the flowers in the morning. (Brak wykonawcy – dobieramy np. you. Powinieneś był podlać kwiaty rano.) 6. The Prime Minister will open the new library in Warsaw. (Premier otworzy nową bibliotekę w Warszawie.) V Odpowiedzi mają dobrane czasy i konstrukcje czasownikowe zgodnie z najpowszechniejszymi zasadami, według standardowej gramatyki. 1. This fax will be sent tomorrow morning. 2. My car was broken yesterday. 3. The heating is turned off when the house is left by everyone. 4. Cat food must/should be bought. – tu dobrana została jako orzeczenie grupa modalna. Czasowniki modalne (must, should, can itd.) najlepiej wyrażają idee, że coś “trzeba”, “należy”, “powinno się”, “można” zrobić. 5. When will it be typed? 6. The project will have been finished by October. – Tu zastosowałam standardową gramatycznie formę czasu Future Perfect, rzadko spotykanego na co dzień. 7. He hasn't been collected from the station yet.

Copyright by Wydawnictwo Złote Myśli & Anna Kowalczewska

STRONA BIERNA JEST PROSTA! – Anna Kowalczewska

● str. 59

Odpowiedzi

8. I hate being shouted at. – To zdanie ma dość dziwaczną strukturę (“Nienawidzę bycia krzyczaną na” – śmiesznie to brzmi dosłownie, prawda?), ponieważ strona bierna dotyczy konstrukcji poczasownikowej, wymaganej przez czasownik “hate”,

po

z końcówką

którym

typowo

występuje

-ing

stronie

czynnej,

w

inny ew.

czasownik

poprzedzony

rzeczownikiem, a w biernej – being + III forma czasownika mówiącego

o

znienawidzonej

czynności;

dziwna

może

wydawać się też końcówka zdania – “at”. Jest to przyimek występujący normalnie po czasowniku shout – “krzyczeć”, przed obiektem czynności. Krzyczeć na kogoś to “shout at somebody”. Osoba, na którą się krzyczy, to obiekt czynności, a ponieważ znalazła się ona w stronie biernej na początku zdania, “at” zostało tam, gdzie było pierwotnie. 9. Glasses are being dried at the moment. 10.Important matters should be written down in a notebook. VI Przy zamianie pytań na stronę bierną w razie problemów polecam Ci omawianą przeze mnie “okrężną drogę” dochodzenia do celu. Prześledź przykłady podane przeze mnie w rozdziale, a na pewno poradzisz sobie z tym zadaniem. 1. Who are “Harry Potter” books read by? (Przez kogo są czytane książki z serii “Harry Potter”?) 2. Where was this sofa bought? (Gdzie kupiono tę sofę?) 3. Can this document be faxed right away? (Czy można przefaksować ten dokument od razu?)

Copyright by Wydawnictwo Złote Myśli & Anna Kowalczewska

STRONA BIERNA JEST PROSTA! – Anna Kowalczewska Odpowiedzi

● str. 60

4. Who is she being interviewed by? (Przez kogo ona jest przepytywana?) 5. What will be sold in this new shop? (Co będzie się sprzedawać w tym nowym sklepie?) 6. What should be done with it? (Co powinno się/należy z tym zrobić?) 7. How many people have been killed by the tidal wave? (Ilu ludzi zostało zabitych przez falę przypływu?) 8. What is this sauce made with? (Z czego robi się ten sos?)

To już wszystkie ćwiczenia w tej części e-booka. Ciekawe, jak Ci poszło. Mam nadzieję, że nawet jeśli pojawiły się kłopoty, po ponownym przeczytaniu moich wyjaśnień udało Ci się dojść do pożądanego rezultatu. Chciałabym, abyś mógł z czystym sumieniem powiedzieć, że omówione dotąd aspekty strony biernej rzeczywiście są proste. Zapraszam do kolejnego rozdziału!

Copyright by Wydawnictwo Złote Myśli & Anna Kowalczewska

STRONA BIERNA JEST PROSTA! – Anna Kowalczewska

● str. 61

Zdania z dwoma dopełnieniami

Zdania z dwoma dopełnieniami W

poprzednim

rozdziale

zajmowaliśmy

się

najprostszymi

przykładami zdań w stronie czynnej i biernej. Były to zdania z jednym

dopełnieniem.

Przypomnij

sobie,

cóż

to

takiego.

Dopełnienie jest to część zdania, reprezentująca obiekt czynności wykonywanej przez podmiot, czyli rzeczownik występujący po orzeczeniu – czasowniku wyrażającym czynność. Jak na pewno pamiętasz, aby po czasowniku występowało dopełnienie, musi on być “przechodni”. Czasowniki nieprzechodnie nie przyjmują po sobie dopełnienia. Jako że w stronie biernej zajmujemy się zdaniami, gdzie obiekt czynności przemieszcza się na pozycję gramatycznego podmiotu, interesują nas tu wyłącznie zdania z czasownikami przechodnimi. Niektóre czasowniki przechodnie przyjmują po sobie w zdaniu nie jedno dopełnienie, a dwa. Jedno z nich to dopełnienie bliższe, a drugie – dalsze. Tak się nazywają, ale nazwa ta nie ma nic wspólnego z fizyczną pozycją w zdaniu – które jest bliżej czasownika, a które dalej. Dopełnienie bliższe jest “bliżej” w takim sensie, że jest bezpośrednim obiektem czynności – tą rzeczą, z którą podmiotwykonawca coś robi (mówimy wciąż o stronie czynnej). Dopełnienie dalsze zaś jest to, można powiedzieć, “adresat” czynności. Sądzę, że zrozumiesz to łatwiej, gdy podam Ci przykłady czasowników typowo przyjmujących w stronie czynnej ten schemat. Są to np. czasowniki: dawać, pokazywać, proponować, pożyczać, wyjaśniać. Po każdym z nich narzuca się relacja “coś komuś”: daję, pokazuję coś komuś, proponuję coś komuś itp. Rzecz, którą pokazuję, daję, proponuję, to Copyright by Wydawnictwo Złote Myśli & Anna Kowalczewska

STRONA BIERNA JEST PROSTA! – Anna Kowalczewska Zdania z dwoma dopełnieniami

bezpośredni

obiekt

czynności

–

dopełnienie

● str. 62

bliższe.

Osoba

(najczęściej jest to osoba, ale może być również zwierzę czy rzadziej inny rzeczownik), której coś daję, pokazuję, proponuję itp. to “adresat” mojej czynności dawania, pokazywania, proponowania – dopełnienie dalsze. Jak za moment się przekonasz, dopełnienia bliższe i dalsze mogą zajmować różną pozycję w zdaniu, rządzą tym jednak pewne reguły. Później zobaczysz, że fakt istnienia w zdaniu w stronie czynnej dwóch dopełnień daje możliwość utworzenia strony biernej na dwa sposoby. W języku polskim, o czym była już mowa wcześniej, szyk wyrazów w zdaniu nie musi być stały. O międzywyrazowych relacjach mówią nam – specyficzne dla każdego przypadku, rodzaju, liczby i osoby – formy. W języku angielskim, ze względu na jedynie szczątkowe istnienie

odmiany

wyrazów,

wzajemne

zależności

pomiędzy

częściami zdania obrazuje ich szyk. Popatrz na przykład polskiego zdania z dwoma dopełnieniami: Jaś pokazał Markowi kolekcję znaczków. “Kolekcja znaczków” to dopełnienie bliższe, gdyż jest to bezpośredni obiekt czynności pokazywania. “Marek” zaś to dopełnienie dalsze” – adresat czynności pokazywania kolekcji znaczków. Gdy zmienię kolejność dopełnień na: Jaś pokazał kolekcję znaczków Markowi. zmienił się sam szyk, bez wpływu na znaczenie, które pozostało identyczne jak w wersji pierwszej.

Copyright by Wydawnictwo Złote Myśli & Anna Kowalczewska

STRONA BIERNA JEST PROSTA! – Anna Kowalczewska Zdania z dwoma dopełnieniami

● str. 63

Chcąc dokonywać zmian szyku w zdaniu angielskim, musimy się liczyć z możliwością zmiany znaczenia, jeśli nie zadbamy o pewne szczegóły – gdyż także w języku angielskim można umieszczać dopełnienie bliższe w zdaniu albo jako pierwsze po orzeczeniu, albo jako drugie. Posłużmy się przykładem o Jasiu i Marku dla przedstawienia schematu zdania z dwoma dopełnieniami w języku angielskim. Johnny showed Mark a collection of stamps. Jest to szyk z dopełnieniem dalszym jako pierwszym po czasowniku, po nim dopiero umieszczone jest dopełnienie bliższe. Można zrobić odwrotnie, dodając jednak jeden drobny, lecz bardzo ważny element. Spójrz, proszę: Johnny showed a collection of stamps to Mark. W szyku z dopełnieniem bliższym podanym jako pierwsze konieczne jest dodanie przed dopełnieniem dalszym przyimka, najczęściej “to”. Gdybyś zapomniał w tym układzie o “to”, zdanie miałoby znaczenie: “Jaś pokazał Marka kolekcji znaczków”, a – rzecz jasna – nie o to nam chodzi. Zobacz inny przykład zdania z dwoma dopełnieniami w stronie czynnej, aby utrwalić sobie reguły rządzące szykiem takiej konstrukcji. Szwagier zaproponował mi pożyczkę.

Copyright by Wydawnictwo Złote Myśli & Anna Kowalczewska

STRONA BIERNA JEST PROSTA! – Anna Kowalczewska Zdania z dwoma dopełnieniami

● str. 64

W tłumaczeniu: My brother-in-law offered me a loan. – tu mamy szyk z dopełnieniem bliższym jako pierwszym. My brother-in-law offered a loan to me. – a tu – z dopełnieniem dalszym. Dopełnienie bliższe jest wtedy poprzedzone przyimkiem, którego nie wolno pominąć. Zdania z dwoma dopełnieniami można, jak widzisz, tworzyć na dwa sposoby, lecz z jednym wyjątkiem. Gdy dopełnieniem bliższym jest zaimek osobowy (me, you, him, her, it, us, them), możliwy do zastosowania jest tylko szyk z dopełnieniem bliższym jako pierwszym po orzeczeniu, a dalszym poprzedzonym przyimkiem. Zatem tylko w jeden sposób mogę przetłumaczyć na angielski zdanie “Dałam to Markowi.” – “I gave it to Mark”. Nie wolno mi zastosować szyku “I gave Mark it”. Fakt znajdowania się w zdaniu w stronie czynnej dwóch dopełnień umożliwia w języku angielskim tworzenie strony biernej na dwa sposoby: poprzez przeniesienie na początek zdania, na pozycję podmiotu gramatycznego, dopełnienia bliższego albo dalszego. W języku polskim sytuacja taka nie jest możliwa i, jak się przekonasz, wystąpią trudności z tłumaczeniem nietypowych dla polszczyzny zdań angielskich na nasz język. To właśnie jeden z przejawów szerszego zastosowania strony biernej w angielszczyźnie, o którym wspominałam we wstępie. Co więcej, struktury dla nas nienaturalne wystąpią w języku angielskim częściej niż konstrukcje strony biernej z dopełnieniem bliższym na początku, spotykane typowo w języku polskim.

Copyright by Wydawnictwo Złote Myśli & Anna Kowalczewska

STRONA BIERNA JEST PROSTA! – Anna Kowalczewska Zdania z dwoma dopełnieniami

● str. 65

Przedstawię Ci teraz kilka dalszych przykładów zdań z dwoma dopełnieniami. Każde zostanie przetłumaczone na język angielski na dwa sposoby (z zamienną pozycją dopełnień bliższego i dalszego), a następnie w dwóch wariantach zamienimy je na stronę bierną (rozpoczynając zdanie raz od bezpośredniego obiektu czynności, a raz od jej adresata). Przykład pierwszy: “Pani Brown daje jedzenie kotu dwa razy dziennie.” Pierwszy wariant tłumaczenia, z dopełnieniem dalszym jako pierwszym: Mrs. Brown gives the cat food twice a day. – kot jest “adresatem dawania”, czyli dopełnieniem dalszym, a jedzenie bezpośrednim obiektem czynności dawania, czyli dopełnieniem bliższym. Drugi wariant, z dopełnieniem bliższym jako pierwszym: Mrs. Brown gives food to the cat twice a day. – w tym schemacie przed dopełnieniem dalszym podanym jako drugie znajduje się przyimek “to”. Przypominam, nie wolno go pominąć, gdyż w takim przypadku zdanie miałoby znaczenie: “Pani Brown daje kota jedzeniu”. Byłoby to bezsensowne, czyż nie? Ten malutki przyimek ma naprawdę bardzo istotne zadanie i musisz pamiętać o jego umieszczeniu. Tak oto można przedstawić nasze przykładowe zdanie w stronie czynnej – na dwa sposoby, z różną kolejnością dopełnień. Jak już wiesz, możemy teraz dokonać operacji zamiany na stronę bierną również w dwóch wariantach. Po polsku w naturalny sposób Copyright by Wydawnictwo Złote Myśli & Anna Kowalczewska

STRONA BIERNA JEST PROSTA! – Anna Kowalczewska Zdania z dwoma dopełnieniami

● str. 66

możemy zrobić to tylko rozpoczynając zdanie od dopełnienia bliższego zdania w stronie czynnej – “jedzenie” i otrzymamy zdanie w brzmieniu: “Jedzenie jest dawane kotu dwa razy dziennie”. Można także użyć struktury bezosobowej: “Kotu daje się jedzenie dwa razy dziennie.” itp., ale nie da się skonstruować zdania w stronie biernej rozpoczynającego się od dopełnienia dalszego ze strony czynnej – “kot”. Z kolei w języku angielskim taka konstrukcja jest jak najbardziej możliwa i co więcej, bardziej powszechna w użyciu niż ta z dopełnieniem bliższym zdania w stronie czynnej na początku. Wariant pierwszy zdania w stronie biernej, bardziej naturalny dla Polaków, z dopełnieniem bliższym zdania w stronie czynnej, przeniesionym tu na pozycję podmiotu gramatycznego: Food is given to the cat twice a day. Orzeczenie zachowuje się identycznie jak w zdaniach z jednym dopełnieniem, omawianych w poprzednim rozdziale. Po nim umieszczamy to dopełnienie, które “zostało” – w tym przypadku dalsze, “the cat”. Musimy je poprzedzić przyimkiem “to”. Na końcu zdania mamy okolicznik mówiący o częstotliwości wykonywania czynności, bez zmian w stosunku do zdania w stronie czynnej. A teraz wariant drugi, którego nie stosuje się w języku polskim, z przeniesieniem na początek dopełnienia dalszego zdania w stronie czynnej. Takiego zdania nie da się dosłownie przetłumaczyć na nasz język. W języku angielskim jest on dużo częściej stosowany niż pierwszy. The cat is given food twice a day.

Copyright by Wydawnictwo Złote Myśli & Anna Kowalczewska

STRONA BIERNA JEST PROSTA! – Anna Kowalczewska Zdania z dwoma dopełnieniami

● str. 67

Można pokusić się o tłumaczenie: “Kotu daje się jedzenie dwa razy dziennie”. Dopełnienie bliższe, które tym razem pozostało na końcu, po orzeczeniu, występuje bez żadnych elementów poprzedzających. Kolejne zdanie do przetłumaczenia i zamiany to: “Nie pokazali mi mojego pokoju.” Tłumaczenie w stronie czynnej może być dokonane na dwa sposoby: They haven't shown me my room. – dopełnienie dalsze występuje jako pierwsze, a po nim od razu dopełnienie bliższe. They haven't shown my room to me. – dopełnienie bliższe jako pierwsze, a za nim dopełnienie dalsze poprzedzone przez “to”. I dwie możliwości zamiany na stronę bierną, gdzie ta bardziej “polska”, z bezpośrednim obiektem czynności na początku zdania, będzie mniej naturalna i na pewno jest trudniej o kontekst w żywym języku angielskim, w jakim pojawiłaby się. Pokazuję Ci ten wariant głównie z powodów technicznych, abyś dokładnie rozumiał mechanizm zamiany oraz, w razie pojawienia się kontekstu wymuszającego użycie takiej konstrukcji, potrafił ją zastosować. My room hasn't been shown to me. Dopełnienie bliższe zdania w stronie czynnej przeszło na początek, a dalsze zostało po orzeczeniu wprowadzone przez przyimek “to”. I haven't been shown my room. Dopełnienie dalsze zdania w stronie czynnej na początku, a po orzeczeniu bezpośrednio dopełnienie bliższe. Jako że zaimek Copyright by Wydawnictwo Złote Myśli & Anna Kowalczewska

STRONA BIERNA JEST PROSTA! – Anna Kowalczewska Zdania z dwoma dopełnieniami

● str. 68

osobowy występuje tu w funkcji podmiotu, należało zamienić go na odpowiednią dla niego formę “I” z formy “me”, jaka była właściwa dla pozycji po orzeczeniu. I jeszcze jeden przykład: “On zaproponuje to Henry'emu.” – to zdanie można przetłumaczyć na język angielski tylko w jeden sposób, gdyż

dopełnienie

bliższe

jest

zaimkiem

osobowym.

I

tak

otrzymujemy postać: He will offer it to Henry. – dopełnienie bliższe musi wystąpić zaraz po orzeczeniu, a dalsze, “Henry”, należy poprzedzić przyimkiem “to”. Wersja z dopełnieniem dalszym strony czynnej jako pierwszym nie jest tu możliwa do zastosowania. Mimo tylko jednej możliwości przedstawienia tej relacji zdaniowej w stronie czynnej, nic nie stoi na przeszkodzie, by móc zamienić ją na stronę bierną na dwa sposoby. Występowanie dopełnienia bliższego w postaci zaimka osobowego nie powoduje tu żadnych ograniczeń. Wersja pierwsza, z dopełnieniem bliższym zdania w stronie czynnej jako pierwszym: It will be offered to Henry. – pamiętaj o poprzedzeniu dopełnienia dalszego przyimkiem. Wersja druga, z dopełnieniem dalszym zdania w stronie czynnej na początku: Henry will be offered it.

Copyright by Wydawnictwo Złote Myśli & Anna Kowalczewska

STRONA BIERNA JEST PROSTA! – Anna Kowalczewska Zdania z dwoma dopełnieniami

● str. 69

Myślę, że dzięki przykładom łatwo dostrzec zasady rządzące zamianą zdań z dwoma dopełnieniami na stronę bierną. Podam jeszcze dwa, abyś mógł utrwalić sobie reguły jeszcze lepiej. Przetłumaczmy zdanie: “Pan Snail uczy nas matematyki.” Sposób pierwszy: Mr. Snail teaches us Maths. – dopełnienie dalsze jako pierwsze, bliższe bezpośrednio po nim. Mr. Snail teaches Maths to us. – dopełnienie bliższe jako pierwsze, dalsze poprzedzone przez “to”. I zamiana na stronę bierną: Maths is taught to us by Mr. Snail. – sposób pierwszy We are taught Maths by Mr. Snail. – sposób drugi. I ostatni już przykład: “Jim podawał Mary sól w tym momencie.” Tłumaczenie z dwojaką kolejnością dopełnień: Jim was passing Mary the salt at the moment. – z dopełnieniem dalszym jako pierwszym. Jim was passing the salt to Mary at the moment. – z dopełnieniem bliższym najpierw, a przed dopełnieniem dalszym mamy przyimek “to”.

Copyright by Wydawnictwo Złote Myśli & Anna Kowalczewska

STRONA BIERNA JEST PROSTA! – Anna Kowalczewska

● str. 70

Zdania z dwoma dopełnieniami

A teraz zamiana na stronę bierną: The salt was being passed to Mary by Jim at the moment. – dopełnienie bliższe strony czynnej rozpoczyna zdanie, dalsze jest po orzeczeniu wprowadzone przyimkiem “to”. Mary was being passed the salt by Jim at the moment. – dopełnienie dalsze strony czynnej występuje jako pierwsze, a bezpośrednio po orzeczeniu dopełnienie bliższe. Prawdę mówiąc, trudno mi wyobrazić sobie sytuację z życia, gdzie wspominalibyśmy o podawaniu komuś soli w stronie biernej... Teoretycznie taka możliwość jednak istnieje, a nam chodzi o prześledzenie mechanizmów w jak największej liczbie przykładów. Przyjmij po prostu niektóre z podawanych przeze mnie do analizy zdań z przymrużeniem oka. Czy

jesteś

gotowy,

aby

wiedzę

teoretyczną,

zobrazowaną

przykładami, wcielić w życie w przygotowanych przeze mnie ćwiczeniach? Zapraszam do sprawdzianu!

Ćwiczenia I Podane zdania przetłumacz na język angielski w stronie czynnej, jeśli to możliwe – na dwa sposoby, a następnie zamień je na stronę bierną w dwóch wariantach. 1. Pielęgniarka dała pacjentowi zastrzyk. 2. Pokażę ci go. 3. Proponujemy kandydatom dobre warunki pracy. 4. Ta firma wysyła maile swoim klientom. Copyright by Wydawnictwo Złote Myśli & Anna Kowalczewska

STRONA BIERNA JEST PROSTA! – Anna Kowalczewska Ćwiczenia

● str. 71

5. Nauczyciele nie uczą dzieci pisania.

II Zamień zdania na stronę bierną na dwa sposoby: z dopełnieniem bliższym i dalszym strony czynnej na początku. 1. He has promised me a job. 2. We don't sell low-quality products to our customers. 3. She is showing some monuments to her children. 4. I lent my bike to Susan yesterday. 5. Mother gave Janet some sweets.

Odpowiedzi I 1. SC: The nurse gave/has given the patient an injection/a shot. The nurse gave/has given an injection to the patient. SB: An injection was/has been given to the patient. The patient was/has been given an injection. 2. SC: I will show him to you. – możliwy tylko jeden sposób, gdyż dopełnienie bliższe jest zaimkiem osobowym. SB: He will be shown to you. You will be shown him. 3. SC: We offer good working conditions to candidates. We offer candidates good working conditions. SB: Good working conditions are offered to candidates. Candidates are offered good working conditions.

Copyright by Wydawnictwo Złote Myśli & Anna Kowalczewska

STRONA BIERNA JEST PROSTA! – Anna Kowalczewska Odpowiedzi

● str. 72

4. SC: This company/firm sends e-mails to its customers. This company/firm sends its customers e-mails. SB: E-mails are sent to this company's customers. This company's customers are sent e-mails. – w stronie biernej, jako że pominęliśmy wykonawcę czynności – “this company”, którego w stronie czynnej w dalszej części zdania reprezentował zaimek “its”, aby jasno przedstawić kontekst, użyty został zamiast tego zaimka rzeczownik. Czyli zamiast “Jej klientom są wysyłane maile”, gdzie zadajemy sobie pytanie “komu właściwie?”, mamy “Klientom tej firmy są wysyłane maile”. 5. SC: Teachers don't teach writing to children. Teachers don't teach children writing. SB: Writing isn't taught to children. Children aren't taught writing.

II 1. A job has been promised to me. – Praca została mi obiecana. I have been promised a job. – Obiecano mi pracę (nie da się tego zdania dosłownie przetłumaczyć na język polski). 2. Low-quality products aren't sold to our customers. – Produkty niskiej jakości nie są sprzedawane naszym klientom. Our customers aren't sold low-quality products. – Naszym klientom nie sprzedaje się produktów niskiej jakości. 3. Some monuments are being shown to her children. – Jakieś zabytki są pokazywane jej dzieciom. Her children are being shown some monuments. – Jej dzieciom pokazuje się jakieś zabytki.

Copyright by Wydawnictwo Złote Myśli & Anna Kowalczewska

STRONA BIERNA JEST PROSTA! – Anna Kowalczewska Odpowiedzi

● str. 73

4. My bike was lent to Susan yesterday. – Mój rower został wczoraj pożyczony Susan. Susan was lent my bike yesterday. – Susan pożyczono wczoraj mój rower. 5. Some sweets were given to Janet. – Trochę słodyczy zostało danych Janet. Janet was given some sweets. – Janet dano trochę słodyczy.

Jak poszło? Czy udało Ci się rozwiązać zadania bezbłędnie? Nie przejmuj się drobnymi błędami w tłumaczeniu czy pisowni. Najważniejsze, byś opanował poprawny szyk zdań oraz pamiętał o umieszczaniu przyimka przed wprowadzanym na końcu dopełnieniem dalszym. Resztę problemów uda się na pewno szybko skorygować.

Copyright by Wydawnictwo Złote Myśli & Anna Kowalczewska

STRONA BIERNA JEST PROSTA! – Anna Kowalczewska Bezosobowe wyrażanie opinii

● str. 74

Bezosobowe wyrażanie opinii Jednym z praktycznych zastosowań strony biernej jest używanie jej w sytuacjach, kiedy nie jesteśmy w stanie przypisać czynności nikomu konkretnemu lub też z jakiegoś powodu chcemy tego uniknąć. Ma to również miejsce podczas wyrażania opinii na jakiś temat. Co to znaczy “wyrażać opinię”? Znaczy to – przedstawiać własne lub czyjeś zdanie o czymś lub o kimś za pomocą specjalnych czasowników opisujących stan umysłu, wrażenie, spostrzeżenie, osąd. Najczęściej występujące czasowniki tego typu to: mówić, uważać, myśleć, wierzyć, sądzić, wiedzieć, przekazywać, oczekiwać, przypuszczać, twierdzić, rozumieć, zauważać, ogłaszać, ujawniać itp. Możemy twierdzić coś osobiście lub mówić, kto wyraża swoje zdanie na jakiś temat, możemy też jednak chcieć uniknąć podawania wyraziciela danej opinii, stosując struktury bezosobowe z użyciem strony biernej i specyficznych konstrukcji czasownikowych. Sposoby wypowiadania się, które omówię w tym rozdziale, są typowe dla języka oficjalnego (co nie znaczy, że nie spotkasz ich na co dzień). Powszechnie pojawiają się w sprawozdaniach prasowych i wiadomościach, popularnonaukowych artykułach, pracach akademickich i szkolnych. Znajomość zasad ich stosowania jest też chętnie testowana podczas egzaminów. Jeśli zależy Ci na opanowaniu języka angielskiego na zaawansowanym poziomie, przygotowujesz się do egzaminu FCE, CAE lub matury rozszerzonej, umiejętność używania tych konstrukcji jest Ci niezbędna, tak w sekcji “Use of

Copyright by Wydawnictwo Złote Myśli & Anna Kowalczewska

STRONA BIERNA JEST PROSTA! – Anna Kowalczewska Bezosobowe wyrażanie opinii

● str. 75

English” (praktyczne używanie języka – czyli m.in. gramatyka), jak i “Writing” (wypowiedź pisemna – wypracowanie, zwłaszcza “Essay” – rozprawka, czy list formalny). Przedstawię wszystkie możliwe konstrukcje tego typu, wraz ze szczegółowym wyjaśnieniem mechanizmu ich tworzenia, za pomocą licznych przykładów. Wyobraź sobie, że na czyjś temat funkcjonuje pewna opinia, nie bardzo jednak potrafimy zidentyfikować tego, kto ją wyraża. Mówimy: “Ludzie mówią, że ...”, “Powiadają, że ...”, ale nie wiadomo konkretnie – “kto”. Przechodzimy więc czasem na strukturę: “Mówi się, że ...” – a to jest już konstrukcja strony biernej. Używając jej, “uwalniamy się” od mało precyzyjnie określonego wykonawcy czynności – wyraziciela opinii. Tak samo jest w języku angielskim. Sposoby na “uwolnienie się” są jednak dwa, a ich budowa w pierwszej wersji jest raczej prosta, w drugiej zaś dość skomplikowana. Przejdźmy do przykładów, które dla Twojej wygody ponumeruję. Najpierw podam zdania w stronie czynnej, gdzie, jak sam zobaczysz, wykonawca czynności (wyraziciel opinii) nie będzie sprecyzowaną osobą o znanej tożsamości, jego tożsamość może być też nieistotna dla kontekstu lub oczywista. Później pokażę Ci, jak zamieniać te zdania na stronę bierną (tzn. element dotyczący przekazywania opinii) – najpierw w sposób najprostszy. Dopiero potem przejdę do wersji trudniejszej, odwołując się do numerów omówionych wcześniej przykładów i prostszych sposobów zamiany ich na stronę bierną. Będę rozpoczynać od podania zdania w stronie czynnej po angielsku, z tłumaczeniem na polski obok.

Copyright by Wydawnictwo Złote Myśli & Anna Kowalczewska

STRONA BIERNA JEST PROSTA! – Anna Kowalczewska Bezosobowe wyrażanie opinii

● str. 76

Przykład 1 People say (that) this man earns a lot of money. – Ludzie mówią, że ten człowiek zarabia dużo pieniędzy. “Ludzie mówią” – nie wiemy dokładnie, jacy ludzie, i tak naprawdę wcale nas to nie interesuje. “That”, odpowiednik polskiego “że”, umieszczone jest w nawiasach, gdyż można je równie dobrze pominąć i bardzo często ma to miejsce. Dodam jeszcze, że w języku angielskim nie stawiamy przed “that” przecinka, jak to robimy przed naszym “że”. Pamiętaj, aby nie kalkować tutaj polskiej zasady interpunkcyjnej. Z elementu “people say” chcielibyśmy teraz zrobić stronę bierną. Posłużymy się w tym celu zawsze podmiotem “it”, a następnie w takim samym czasie jak czas wyrażania opinii, w tym przypadku jest to czas Present Simple, podamy czasownik “be” oraz trzecią formę czasownika “say”. Resztę zdania zostawimy nienaruszoną, w takiej samej postaci jak w wersji wyjściowej. Otrzymujemy: It is said (that) this man earns a lot of money. – “Mówi się, że ten mężczyzna zarabia dużo pieniędzy”. W ten oto sposób pozbyliśmy się mało precyzyjnego określenia wykonawcy czynności – “people”. Ważniejsza jest tu od niego sama opinia, a nie ten, kto ją przekazuje.

Copyright by Wydawnictwo Złote Myśli & Anna Kowalczewska

STRONA BIERNA JEST PROSTA! – Anna Kowalczewska Bezosobowe wyrażanie opinii

● str. 77

Przykład 2 They believe these plants need a lot of water. – Oni wierzą, że te rośliny potrzebują dużo wody. “They” to bardzo niekonkretny wykonawca czynności. Pozbądźmy się go poprzez zamianę na stronę bierną elementu mówiącego o wyrażaniu opinii. Znów rozpoczniemy od podmiotu “it”, a następnie, jako że “believe” to czas Present Simple, w tym czasie umieścimy czasownik “be”, otrzymując “is” – to forma odpowiednia dla “it”, będącego w trzeciej osobie liczby pojedynczej. Następnie umieszczamy w trzeciej formie, jak zawsze na końcu orzeczenia w stronie biernej, czasownik “believe”. Otrzymujemy postać: It is believed these plants need a lot of water. – Wierzy się, że te rośliny potrzebują dużo wody. Nie zastosowałam już w tym przykładzie elementu “that” – odpowiednika polskiego “że”, choć oczywiście można go umieścić. Przykład 3 They claim she doesn't live with her parents. – Oni twierdzą, że ona nie mieszka z rodzicami. Z “they claim” przejdziemy na stronę bierną, aby pozbyć się nieokreślonego bliżej wykonawcy czynności. Jak zwykle, na początku zastosujemy podmiot “it”, a potem czasownik “be” w takim czasie, w jakim występuje czasownik wyrażający opinię w stronie czynnej,

Copyright by Wydawnictwo Złote Myśli & Anna Kowalczewska

STRONA BIERNA JEST PROSTA! – Anna Kowalczewska Bezosobowe wyrażanie opinii

● str. 78

czyli “is” w czasie Present Simple. Na końcu orzeczenia zastosujemy trzecią formę czasownika “claim”. Otrzymujemy: It is claimed she doesn't live with her parents. – Twierdzi się, że ona nie mieszka z rodzicami.

Przykład 4 Newspapers report the president isn't a good golf player. – Gazety przekazują, że prezydent nie jest dobrym golfistą. Zamiast “newspapers report” zastosujemy konstrukcję bezosobową w stronie biernej – z podmiotem “it”, zgodną z nim formą “be” dla czasu Present Simple, w którym w stronie czynnej znajduje się czasownik mówiący o opinii, “report”, a potem dodamy jego trzecią formę – “reported”. Otrzymujemy: It is reported the president isn't a good golf player. – Przekazuje się, że prezydent nie jest dobrym golfistą.

Przykład 5 They know the boss is working hard at the moment. – Oni wiedzą, że szef w tej chwili ciężko pracuje.

Copyright by Wydawnictwo Złote Myśli & Anna Kowalczewska

STRONA BIERNA JEST PROSTA! – Anna Kowalczewska Bezosobowe wyrażanie opinii

● str. 79

“They know” zamieniamy na konstrukcję strony biernej, której mechanizm powstawania, jak sądzę, jest już dla Ciebie oczywisty. Otrzymujemy: It is known the boss is working hard at the moment. – Wie się, że szef w tej chwili ciężko pracuje.

Przykład 6 People think these student's aren't doing their best. – Ludzie myślą, że ci uczniowie nie robią wszystkiego, co w ich mocy. “People think” zamieniamy na strukturę bezosobową. Otrzymujemy: It is thought these students aren't doing their best. – Uważa się, że ci uczniowie nie robią wszystkiego, co w ich mocy.

Przykład 7 They say he was there. – Mówią, że on tam był. We wprowadzeniu pozbędziemy się strony czynnej w znany Ci już sposób, z podmiotem “it” oraz orzeczeniem w stronie biernej. Reszta zdania pozostanie taka sama. Otrzymujemy: It is said he was there. – Mówi się, że on tam był. Copyright by Wydawnictwo Złote Myśli & Anna Kowalczewska

STRONA BIERNA JEST PROSTA! – Anna Kowalczewska Bezosobowe wyrażanie opinii

● str. 80

Przykład 8 People claim Mr. Brown stole a bike. – Ludzie twierdzą, że pan Brown ukradł rower. I znów zlikwidujemy niejednoznacznego wykonawcę czynności “people”, stosując konstrukcję z “it” i stroną bierną. Otrzymujemy: It is claimed Mr. Brown stole a bike. – Twierdzi się, że pan Brown ukradł rower.

Przykład 9 They think Mike has fallen in love. – Oni myślą, że Mike się zakochał. Zamieniamy w znany Ci już świetnie sposób wstęp i otrzymujemy: It is thought Mike has fallen in love.

Przykład 10 People believe Ann didn't pass that exam. – Ludzie wierzą, że Ann nie zdała tamtego egzaminu. Zmieniamy wstęp na stronę bierną i otrzymujemy: It is believed Ann didn't pass that exam. – Wierzy się, że Ann nie zdała egzaminu.

Copyright by Wydawnictwo Złote Myśli & Anna Kowalczewska

STRONA BIERNA JEST PROSTA! – Anna Kowalczewska Bezosobowe wyrażanie opinii

● str. 81

Przykład 11 They know Tom wasn't a good student. – Oni wiedzą, że Tom nie był dobrym uczniem. Zamieniamy początek jak zwykle i otrzymujemy: It is known Tom wasn't a good student. – Wie się, że Tom nie był dobrym uczniem.

Przykład 12 Someone says she hasn't finished yet. – Ktoś mówi, że ona jeszcze nie skończyła. Zamieniamy w typowy sposób i otrzymujemy: It is said she hasn't finished yet. – Mówi się, że ona jeszcze nie skończyła.

Przykład 13 They believe Maggie wasn't doing the shopping then. – Oni wierzą, że Maggie nie robiła wtedy zakupów. Po zamianie wstępu otrzymujemy: It is believed Maggie wasn't doing the shopping then. – Wierzy się, że Maggie nie robiła wtedy zakupów.

Copyright by Wydawnictwo Złote Myśli & Anna Kowalczewska

STRONA BIERNA JEST PROSTA! – Anna Kowalczewska Bezosobowe wyrażanie opinii

● str. 82

Przykład 14 They think Lou hasn't been waiting for a long time. – Oni sądzą, że Lou nie czeka długo. Zamieniamy wstęp i otrzymujemy: It is thought Lou hasn't been waiting for a long time. – Sądzi się, że Lou nie czeka długo.

Przykład 15 They expect the rock star will give a great show. – Oni oczekują, że gwiazda rocka da świetny występ. Znowu klasycznie zamieniamy wstęp i otrzymujemy: It is expected the rock star will give a great show. – Oczekuje się, że gwiazda rocka da świetny występ.

Przykład 16 They believe he won't agree to this offer. – Oni wierzą, że on się nie zgodzi na tę propozycję. I znów po zwyczajowej zmianie wstępu otrzymujemy: It is believed he won't agree to this offer. – Wierzy się, że on nie zgodzi się na tę propozycję.

Copyright by Wydawnictwo Złote Myśli & Anna Kowalczewska

STRONA BIERNA JEST PROSTA! – Anna Kowalczewska Bezosobowe wyrażanie opinii

● str. 83

Przykład 17 They thought Joan was very busy. – Oni myśleli, że Janet jest bardzo zajęta. Tutaj musimy zatrzymać się na dłużej, gdyż – jak widzisz – czasownik przekazujący opinię (podkreślony przeze mnie) jest podany w czasie przeszłym Past Simple. Taki czas we wstępie powoduje tzw. następstwo czasów w zdaniu podrzędnym, które ów wstęp wprowadza. Popatrz na polskie tłumaczenie zdania. W części pierwszej jest czas przeszły, a w drugiej – teraźniejszy. W wersji angielskiej zaś w obu częściach mamy ten sam czas. I to jest bardziej logiczne, gdyż oddaje fakt, iż opinia oraz czynność, na temat której ona panowała, miały miejsce równocześnie. Jeśli masz kłopoty z rozumieniem zasady następstwa czasów, odsyłam Cię do pierwszego e-booka mojego autorstwa – “Mowa zależna jest prosta!”, w którym szczegółowo omówiłam to zagadnienie. Tu odniosłam się do niego tylko pobieżnie, aby zasygnalizować, o co chodzi. W takiej sytuacji musimy w naszym wstępie w stronie biernej uwzględnić po prostu tę przeszłą perspektywę. Po podmiocie “it”, takim jak dla poprzednich przykładów, umieszczamy czasownik “be”, ale tym razem w czasie Past Simple – czyli “was”. Po nim, podobnie jak w powyższych przykładach i w każdym innym orzeczeniu w stronie biernej, następuje trzecia forma czasownika “think”. Reszty nie tykamy. Otrzymujemy postać: It was thought Joan was very busy. – Myślano, że Joan jest bardzo zajęta.

Copyright by Wydawnictwo Złote Myśli & Anna Kowalczewska

STRONA BIERNA JEST PROSTA! – Anna Kowalczewska Bezosobowe wyrażanie opinii

● str. 84

Przykład 18 People knew he didn't love his wife. – Ludzie wiedzieli, że on nie kocha swojej żony. Tutaj, podobnie jak powyżej, opinia wyrażona jest czasem przeszłym Past Simple. I w ten sam sposób należy we wstępie w stronie biernej uwzględnić czas przeszły, po podmiocie umieszczając “was” oraz czasownik “know” w trzeciej formie. Resztę zostawiamy jak w wersji wyjściowej i otrzymujemy postać: It was known he didn't love his wife. – Wiedziano, że on nie kocha swojej żony.

Przykład 19 They said she wasn't watching TV. – Mówili, że ona nie ogląda telewizji. Znów we wstępie występuje czas przeszły, trzeba więc uwzględnić to podczas zamiany na stronę bierną. Otrzymujemy: It was said she wasn't watching TV.

Przykład 20 Someone thought I had lost the way. – Ktoś pomyślał, że zgubiłam drogę.

Copyright by Wydawnictwo Złote Myśli & Anna Kowalczewska

STRONA BIERNA JEST PROSTA! – Anna Kowalczewska Bezosobowe wyrażanie opinii

● str. 85

Zamiana odbywa się podobnie jak powyżej, musimy pamiętać o czasie przeszłym czasownika “be” we wstępie w stronie biernej. Także i tutaj ma miejsce tzw. następstwo czasów. Po początku w czasie Past Simple w dalszej części zdania występuje czas Past Perfect, co sugeruje, że czynność odbyła się wcześniej, niż pojawiła się opinia na jej temat. W omawianym teraz sposobie zamiany nie jest to istotne, gdyż po podaniu wstępu w stronie biernej resztę po prostu “przepisujemy”, tak jak w zdaniu wyjściowym, zobaczysz jednak, że będzie to miało znaczenie przy drugim sposobie, który przedstawię po podaniu jeszcze kilku przykładów. Zatem otrzymujemy: It was thought I had lost the way. – Myślano, że zgubiłam drogę.

Przykład 21 They believed the woman had been sleeping during the burglary. – Oni wierzyli, że ta kobieta spała podczas włamania. Zamiana odbywa się podobnie jak powyżej, z uwzględnieniem czasu przeszłego czasownika “be” we wstępie w stronie biernej. Otrzymujemy: It was believed the woman had been sleeping during the burglary. – Wierzono, że ta kobieta spała podczas włamania.

Przykład 22 They say Michael isn't employed by Mr. Smith. – Mówią, że Michael nie jest zatrudniony przez pana Smitha. Copyright by Wydawnictwo Złote Myśli & Anna Kowalczewska

STRONA BIERNA JEST PROSTA! – Anna Kowalczewska Bezosobowe wyrażanie opinii

● str. 86

To przykład, gdzie wracamy we wstępie do czasu teraźniejszego, jednak w dalszej części zdania pojawia się strona bierna. W tym typie zamiany nie jest to istotne, lecz, jak się przekonasz, będzie miało znaczenie później. Stronę bierną tworzymy teraz tylko we wstępie bezosobowo wyrażającym opinię, a resztę przepisujemy. Otrzymujemy: It is said Michael isn't employed by Mr. Smith. – Mówi się, że Michael nie jest zatrudniony przez pana Smitha.

Przykład 23 They report the businessman was kidnapped yesterday. – Przekazują, że biznesmen został wczoraj porwany. Ponownie we wstępie mamy czas Present Simple i stronę bierną w dalszej części, co znów nie ma znaczenia podczas tego typu zamiany. Postępujemy jak zwykle dotąd. Otrzymujemy: It is reported the businessman was kidnapped yesterday. – Przekazuje się, że biznesmen został wczoraj porwany.

Przykład 24 They believed the cat wasn't fed properly. – Oni wierzyli, że ten kot nie jest karmiony właściwie.

Copyright by Wydawnictwo Złote Myśli & Anna Kowalczewska

STRONA BIERNA JEST PROSTA! – Anna Kowalczewska Bezosobowe wyrażanie opinii

● str. 87

Na początku występuje czas przeszły, co uwzględnimy poprzez użycie po podmiocie “it” czasownika “be” w czasie Past Simple. Resztę robimy w znany Ci już sposób. Otrzymujemy: It was believed the cat wasn't fed properly. – Wierzono, że ten kot nie jest karmiony właściwie.

Przykład 25 They claimed she had been killed by a thunder. – Twierdzili, że ona została zabita przez piorun. Ponownie we wstępie mamy czas Past Simple, co należy uwzględnić poprzez podanie w stronie biernej czasownika “be” właśnie w tym czasie. Otrzymujemy: It was claimed she had been killed by a thunder. – Twierdzono, że ona została zabita przez piorun. Możesz zadawać sobie pytanie, po co podawałam Ci tak wiele przykładów na stosunkowo prostą zamianę elementów zdań na stronę bierną. Otóż o ile powyższy sposób dokonywania tego był rzeczywiście prosty, to ten, który przedstawię Ci za chwilę, jest trudniejszy. Chcę przy jego wyjaśnianiu posłużyć się omówionymi już przykładami. Patrząc wyżej, zauważyłeś jedynie dwa możliwe początki – “it is + III forma czasownika wyrażającego opinię” i “it was + III forma”. Jak przekonasz się już wkrótce, dla drugiego

Copyright by Wydawnictwo Złote Myśli & Anna Kowalczewska

STRONA BIERNA JEST PROSTA! – Anna Kowalczewska Bezosobowe wyrażanie opinii

● str. 88

sposobu parafrazowania wypowiedzi przedstawiających opinię istotne będzie także to, co znajduje się w dalszej części zdania: czasy i aspekty czynności (czy czas zastosowany w tej części jest teraźniejszy, przyszły czy przeszły – czy opinia jest w stosunku do czynności współczesna, czy też pojawiła się później, a także czy jest to czas prosty, czy ciągły). Stąd właśnie tak duża liczba przykładów – będę się odnosić do numerów używanych wcześniej, już bez przepisywania zdań wyjściowych. Zanim przejdę do konkretnych przypadków zamiany, omówię ten mechanizm ogólnie. Dotąd zawsze używaliśmy podmiotu “it”, a zaraz po nim konstrukcji strony biernej. Było to zdanie nadrzędne, wprowadzające opinię. Po nim występowało zdanie podrzędne, z którego dowiadywaliśmy się, na jaki temat panuje lub panowała w przeszłości dana opinia. Dodam tytułem uściślenia, że zdanie nadrzędne i podrzędne są członami zdania złożonego podrzędnie, czyli takiego, w którym jednym z elementów, tj. zdaniem nadrzędnym, możemy zapytać (przykładowo: “Co się mówi?”) o drugi, tj. zdanie podrzędne, stanowiący odpowiedź na to pytanie (przykładowo: “Że zgubiłam drogę.”). Zdanie podrzędne nie odbiegało w żaden sposób od wersji wyjściowej, zostawialiśmy je w takim samym brzmieniu. Tym razem będzie inaczej. W nowym sposobie zamiany zdań przedstawiających opinię na stronę bierną, tak aby pozbyć się niekonkretnego jej wyraziciela, będziemy rozpoczynać docelowe zdanie od osoby lub rzeczy, na której temat opinia panuje – umieścimy ją w pozycji podmiotu gramatycznego. Potem podamy w stronie biernej orzeczenie wyrażające opinię – czasownik “be” będzie musiał być w formie zgodnej z osobą podmiotu. Następnie umieścimy odpowiedni dla

Copyright by Wydawnictwo Złote Myśli & Anna Kowalczewska

STRONA BIERNA JEST PROSTA! – Anna Kowalczewska Bezosobowe wyrażanie opinii

● str. 89

czasu, aspektu i strony bezokolicznik, w razie potrzeby poprzedzając go jeszcze przeczeniem “not”. Prawdopodobnie w tym momencie nie bardzo wiesz jeszcze, o co chodzi – wszystko rozjaśni się, gdy dokonamy odpowiedniej zamiany każdego z 25 przykładów zdań zamienianych wyżej prostszym sposobem. Zanim jednak do tego przejdziemy, muszę powiedzieć kilka zdań na temat bezokoliczników w języku angielskim. Bezokolicznik to, jak pewnie pamiętasz ze szkoły podstawowej, bezosobowa, podstawowa forma czasownika: np. robić, pić, pisać itd. W języku polskim mamy jeden bezokolicznik dla wszystkich przedziałów czasowych strony czynnej. Do tego dochodzi jeszcze bezokolicznik w stronie biernej: np. być robionym, być pitym, być pisanym. Zatem istnieją tylko dwie możliwości, co jest bardzo wygodne. Niestety, w języku angielskim mamy bezokoliczników aż sześć: cztery w stronie czynnej i dwa w stronie biernej. Zaraz podam Ci ich formy ogólne wraz z przykładem i okolicznościami występowania. 1) to + I forma czasownika – “to wash” Jest to najbardziej powszechny z bezokoliczników. Stosujemy go dla wyrażenia

jednorazowej

lub

stałej,

typowej

czynności

w teraźniejszości lub przyszłości, w stronie czynnej. Przed każdym bezokolicznikiem (każdym z sześciu wspomnianych wariantów) typowo występuje element “to”. W wyjątkowych sytuacjach, m.in. po czasownikach modalnych, stosujemy formę bez “to”, tzw. bare infinitive – “nagi bezokolicznik”.

Copyright by Wydawnictwo Złote Myśli & Anna Kowalczewska

STRONA BIERNA JEST PROSTA! – Anna Kowalczewska Bezosobowe wyrażanie opinii

● str. 90

2) to have + III forma czasownika – “to have washed” Jest to tzw. perfect infinitive, bezokolicznik stosowany dla wyrażenia czynności przeszłej – jednorazowej, dokonanej lub stałej, typowej. Po polsku mówi się o nim nieraz jako o bezokoliczniku czasu przeszłego. 3) to be + I forma czasownika z końcówką -ing – “to be washing” Jest to bezokolicznik wyrażający czynność ciągłą, trwającą w danym momencie, w teraźniejszości lub przyszłości. 4) to have been + I forma czasownika z końcówką -ing – “to have been washing” Jest to bezokolicznik wyrażający czynność ciągłą, trwającą w danym momencie, w przeszłości. 5) to be + III forma czasownika – “to be washed” Jest to pierwszy z dwóch angielskich bezokoliczników strony biernej, używany dla wyrażenia teraźniejszości lub przyszłości. 6) to have been + III forma czasownika – “to have been washed” Jest to bezokolicznik strony biernej, wyrażający przeszłość. Wszystkie

sześć

bezokoliczników

będzie

przewijać

się

teraz

w przykładach, dzięki czemu dokładnie poznasz zasady zamiany zdań wyrażających opinie na specyficzne struktury, skupiające się Copyright by Wydawnictwo Złote Myśli & Anna Kowalczewska

STRONA BIERNA JEST PROSTA! – Anna Kowalczewska Bezosobowe wyrażanie opinii

● str. 91

nie na wyrazicielu opinii, ale na jej obiekcie. Odpowiednie konstrukcje będą służyć uściśleniu kontekstu i okoliczności, zatem musisz bardzo

dokładnie zaznajomić się

z rządzącymi ich

stosowaniem zasadami. Zapraszam do zapoznania się z przykładami. Tym razem najpierw podam wersję docelową, a następnie wyjaśnię, dlaczego tak właśnie musi ona wyglądać. Przypominam, że numery przykładów odnoszą się do podanych uprzednio zdań – tam możesz odszukać wersje wyjściowe oraz prostszy sposób zamiany na bezosobową konstrukcję wyrażającą opinię, z użyciem strony biernej. Przykład 1 This man is said to earn a lot of money. Osoba, o której wyrażana jest opinia, czyli “this man”, zostaje wysunięta na początek zdania. Następnie do niej dostosowana jest forma strony biernej czasownika wyrażającego opinię, musi więc ona być w takim samym czasie, co opinia w zdaniu wyjściowym, czyli tutaj Present Simple. Forma czasownika “be” w tym czasie musi być zgodna z osobą podmiotu – jest to “is”, a do niej doklejamy trzecią formę czasownika “say”. Po takim wstępie umieszczamy jeden z omówionych wyżej bezokoliczników – jego dobór jest bardzo istotny, gdyż to z jego postaci będzie wiadome kiedy (teraz, czy w przeszłości) i jak (raz, typowo, czy może ciągle) odbywa się czynność wykonywana przez podmiot. W zdaniu wyjściowym opinia oraz czynność wykonywana przez osobę, o której “mówi się”, są wyrażone w tym samym czasie – są sobie współczesne. Dodatkowo, czynność jest w aspekcie prostym (nie w ciągłym), a zatem dobieramy

bezokolicznik

dla

wyrażenia

typowej

czynności

w teraźniejszości – będzie to “to + I forma czasownika”. I tak uzyskujemy podkreślony w zdaniu element “to earn”. Tego zdania

Copyright by Wydawnictwo Złote Myśli & Anna Kowalczewska

STRONA BIERNA JEST PROSTA! – Anna Kowalczewska Bezosobowe wyrażanie opinii

● str. 92

nie da się dosłownie przetłumaczyć na język polski – wyszłoby coś w rodzaju “Ten mężczyzna jest mówiony zarabiać dużo pieniędzy”, co brzmi absurdalnie. Przetłumaczymy je tak samo jak wersję prostszą – “Mówi się, że ten mężczyzna zarabia dużo pieniędzy”. Przykład 2 These plants are believed to need a lot of water. Na początek wysuwamy rzecz, o której panuje opinia – “these plants”. Jest to liczba mnoga, a zatem stosujemy odpowiednią tu formę czasownika “be” – “are”. Następnie podajemy III formę czasownika “believe” i tak uzyskujemy stronę bierną w czasie Present Simple. Potem dobieramy odpowiedni bezokolicznik – ma on wykazać, iż opinia i czynność są sobie współczesne, a czynność jest czymś stałym, typowym, gdyż była wyrażona w wersji wyjściowej czasem Present Simple. Wybieramy stąd “to need”. Tłumaczenie jak w wersji prostszej: “Wierzy się, że te rośliny potrzebują dużo wody”. Przykład 3 She is claimed not to live with her parents. “She”, przedmiot opinii, wysuwa się na początek zdania. Po nim idzie stosowna forma strony biernej czasownika “claim”, następnie bezokolicznik równocześnie,

wykazujący, a

czynność

że

czynność jest

i

typowym

opinia

występują

stanem.

Przed

bezokolicznikiem widnieje bardzo istotny element – słowo przeczące “not”. Wykazuje ono, iż podmiot zdania nie wykonuje czynności, co w zdaniu wyjściowym jest po prostu wyrażone klasycznym przeczeniem. Pozycja “not” musi być właśnie taka – bezpośrednio przed bezokolicznikiem (przed “to”, nie po nim). Tłumaczenie to: “Twierdzi się, że ona nie mieszka z rodzicami”. Copyright by Wydawnictwo Złote Myśli & Anna Kowalczewska

STRONA BIERNA JEST PROSTA! – Anna Kowalczewska Bezosobowe wyrażanie opinii

● str. 93

Przykład 4 The president is reported not to be a good golf player. Na początku zdania znajduje się przedmiot opinii, “the president”. Następnie należy uwzględnić fakt, że w zdaniu wyjściowym mamy orzeczenie w przeczeniu – stawiamy więc przed bezokolicznikiem “not”, a bezokolicznik znów dobieramy tak samo, jak w poprzednich przykładach – ze względu na równoczesność czasową z opinią oraz prosty aspekt czynności będzie to “to be”. Tłumaczenie to: “Przekazuje się, że prezydent nie jest dobrym golfistą”. Przykład 5 The boss is known to be working hard at the moment. Wszystko układa się jak powyżej (sądzę, że rozumiesz już, od czego należy rozpocząć tego typu zdanie – zawsze od przedmiotu opinii), z wyjątkiem

doboru

bezokolicznika.

Tym

razem

musi

on

odzwierciedlić to, iż mimo że czynność oraz opinia dotyczą tego samego przedziału czasowego, to czynność jest w aspekcie ciągłym. Podkreślamy to poprzez formę “to be + I forma z końcówką -ing”, a więc “to be working”. Tłumaczenie: “Wie się/Wiadomo, że szef w tej chwili ciężko pracuje”. Przykład 6 These students are thought not to be doing their best. Tym razem, aby uwzględnić formę przeczącą, bezokolicznik jest poprzedzony słówkiem “not”, a sam odzwierciedla fakt, iż czynność jest ciągła i współczesna do opinii. Tłumaczenie: “Sądzi się, że ci uczniowie nie robią wszystkiego, co w ich mocy”.

Copyright by Wydawnictwo Złote Myśli & Anna Kowalczewska

STRONA BIERNA JEST PROSTA! – Anna Kowalczewska Bezosobowe wyrażanie opinii

● str. 94

Przykład 7 He is said to have been there. Początek wprowadzamy już klasycznie, a następnie odpowiednim bezokolicznikiem musimy wykazać, że czynność była uprzednia w stosunku do opinii – wystąpiła wcześniej, niż się o niej mówi. Posłuży nam w tym celu bezokolicznik “to have + III forma czasownika”, w której to postaci umieścimy czasownik “be” (“was” w zdaniu wyjściowym to jego przeszła forma), a więc “to have been”. Tłumaczenie: “Mówi się, że on tam był”. Przykład 8 Mr. Brown is claimed to have stolen a bike. Przykład podobny do tego powyżej – osoba podlegająca opinii znajduje się na początku, po niej strona bierna czasownika “claim” w czasie teraźniejszym, a następnie bezokolicznik odzwierciedlający uprzedniość czynności względem opinii. Tłumaczenie: “Twierdzi się, że pan Brown ukradł rower”. Przykład 9 Mike is thought to have fallen in love. Początek podobnie jak wyżej, a bezokolicznik, jako że czas Present Perfect w zdaniu wyjściowym ma odniesienie do przeszłości, będzie wyglądał tak: “to have + III forma czasownika”. Tłumaczenie: “Sądzi się, że Mike się zakochał”.

Copyright by Wydawnictwo Złote Myśli & Anna Kowalczewska

STRONA BIERNA JEST PROSTA! – Anna Kowalczewska Bezosobowe wyrażanie opinii

● str. 95

Przykład 10 Ann is believed not to have passed the exam. Pierwsza część zdania wygląda jak zwykle, a następnie mamy bezokolicznik przeszły, dla wykazania uprzedniości czynności w stosunku do opinii. Przed bezokolicznikiem widnieje jeszcze element przeczący “not”, jako że w zdaniu wyjściowym w orzeczeniu występuje przeczenie. Tłumaczenie: “Wierzy się, że Ann nie zdała egzaminu”. Przykład 11 Tom is known not to have been a good student. Na

początku

postępujemy

jak

we

wszystkich

poprzednich

przykładach. Następnie musimy zasygnalizować przeczenie przy pomocy

“not”

odpowiedni

przed

bezokolicznikiem.

bezokolicznik,

ukazujący

Potem

uprzedniość

dobieramy czynności

w stosunku do opinii. Tłumaczenie: “Wie się, że Tom nie był dobrym uczniem”. Przykład 12 She is said not to have finished yet. Znów wstęp podajemy tak jak w dotychczasowych przypadkach. Po nim wystąpi przeczący element “not” i bezokolicznik, na jaki zamienimy czas Present Perfect z orzeczenia zdania wyjściowego – “to have finished”. Tłumaczenie: “Mówi się, że ona jeszcze nie skończyła”.

Copyright by Wydawnictwo Złote Myśli & Anna Kowalczewska

STRONA BIERNA JEST PROSTA! – Anna Kowalczewska Bezosobowe wyrażanie opinii

● str. 96

Przykład 13 Maggie is believed not to have been doing shopping then. Po typowym już dla nas sposobie przeniesienia osoby na początek i zastosowaniu strony biernej dla wyrażenia opinii umieszczamy element przeczący “not”, a następnie musimy odpowiednim bezokolicznikiem wykazać czynność ciągłą, uprzednią w stosunku do opinii. Posłuży nam w tym celu bezokolicznik przeszły ciągły – “to have been + I forma z końcówką -ing”. Będzie to w tym przypadku “to have been doing”. Tłumaczenie: “Wierzy się, że Maggie nie robiła wtedy zakupów”. Przykład 14 Lou is thought not to have been waiting for a long time. Znów po znajomym wstępie pojawia się przeczenie, a następnie właściwy bezokolicznik, odpowiadający czasowi Present Perfect Continuous ze zdania wyjściowego, przedstawiający przeszłą, a właściwie “przeszło-teraźniejszą” perspektywę czynności, na której temat panuje opinia – “to have been waiting”. Tłumaczenie: “Sądzi się, że Lou nie czeka długo”. Przykład 15 The rock star is expected to give a great show. Tym razem, po takim samym początku jak dotąd, mamy w zdaniu wyjściowym czas przyszły Future Simple. W takim przypadku posługujemy się takim samym bezokolicznikiem, co dla wyrażenia teraźniejszości. Będzie to najprostszy i najpowszechniejszy jego wariant – “to + I forma czasownika”, czyli “to give”. Tłumaczenie: “Oczekuje się, że ta gwiazda rocka da świetny występ”. Copyright by Wydawnictwo Złote Myśli & Anna Kowalczewska

STRONA BIERNA JEST PROSTA! – Anna Kowalczewska Bezosobowe wyrażanie opinii

● str. 97

Przykład 16 He is believed not to agree to this offer. Również i tutaj posługujemy się podobnym wstępem co powyżej. Dalej musimy uwzględnić przeczenie z orzeczenia w wersji wyjściowej

poprzez

“not”

oraz

zastosować

odpowiedni

dla

wyjściowego czasu przyszłego bezokolicznik “to agree”. Zdanie takie, jeśli byłoby oderwane od kontekstu, mogłoby być rozumiane jako opisujące teraźniejszość, a nie przyszłość. Technicznie oba przypadki wyglądają

tak

samo

i musimy

polegać

na okolicznościach

dodatkowych, wiadomych w danej sytuacji. Tłumaczenie: “Wierzy się, że on nie zgodzi się na tę propozycję”. Przykład 17 Joan was thought to be very busy. W tym przykładzie po raz pierwszy musimy po osobie, na której temat funkcjonuje opinia, umieścić orzeczenie w stronie biernej w czasie Past Simple, czyli w tymże czasie podać czasownik “be”. Jest to konieczne, ponieważ w zdaniu wyjściowym opinia podana była właśnie w czasie przeszłym. Następnie umieszczamy najprostszy typ bezokolicznika – czynność jest wprawdzie podana w zdaniu wyjściowym w czasie przeszłym, ale w wyniku tzw. następstwa czasów jest to taki sam czas, jak w orzeczeniu w zdaniu nadrzędnym, przedstawiającym

na

początku

opinię.

Między

obydwiema

czynnościami występuje równoczesność czasowa – bezokolicznikiem innego typu wykazywalibyśmy uprzedniość czynności w stosunku do opinii, a tutaj taka sytuacja nie zachodzi. Tłumaczenie: “Myślano, że Joan jest bardzo zajęta”. Zwróć uwagę na polskie tłumaczenie, gdzie w drugiej części widoczny jest czas teraźniejszy. Tak właśnie Copyright by Wydawnictwo Złote Myśli & Anna Kowalczewska

STRONA BIERNA JEST PROSTA! – Anna Kowalczewska Bezosobowe wyrażanie opinii

● str. 98

w naszym języku wykażemy tę relację – nie mamy w polszczyźnie zasady następstwa czasów. Przykład 18 He was known not to love his wife. Znowu musimy zastosować na początku stronę bierną w czasie przeszłym, potem uwzględnić przeczenie zawarte w orzeczeniu w wersji wyjściowej przy pomocy “not” oraz zastosować bezokolicznik właściwy dla wyrażenia czynności współczesnej dla opinii, czyli “to love”. Tłumaczenie: “Wiedziano, że on nie kocha swojej żony”. Przykład 19 She was said not to be watching TV. Na początku podajemy osobę i stronę bierną w czasie przeszłym, a następnie przeczenie. Opinia oraz czynność są sobie współczesne, ale czynność jest wyrażona czasem ciągłym, co sprawia, że wybierzemy bezokolicznik “to be + I forma czasownika z końcówką -ing”. Tłumaczenie: “Mówiono, że ona nie ogląda telewizji”. Przykład 20 I was thought to have lost the way. Ponownie początek zawiera stronę bierną w czasie Past Simple, a następnie, w wyniku tego, iż czynność miała miejsce wcześniej, dalej w przeszłości niż opinia, zostanie zastosowany bezokolicznik przeszły “to have + III forma czasownika”. Tłumaczenie: “Myślano, że zgubiłam drogę”.

Copyright by Wydawnictwo Złote Myśli & Anna Kowalczewska

STRONA BIERNA JEST PROSTA! – Anna Kowalczewska Bezosobowe wyrażanie opinii

● str. 99

Przykład 21 The woman was believed to have been sleeping during the burglary. Na początku po podmiocie – osobie, o której panuje opinia – umieszczamy w stronie biernej orzeczenie wyrażające tę opinię, a robimy to w czasie przeszłym. Następnie podajemy bezokolicznik, który uwzględni to, iż czynność była w stosunku do opinii uprzednia oraz że była wyrażona w wersji wyjściowej czasem ciągłym. Tak otrzymujemy “to have been sleeping”. Tłumaczenie: “Wierzono, że ta kobieta spała podczas włamania”. Przykład 22 Michael is said not to be employed by Mr. Smith. Ten

oraz

wszystkie

późniejsze

przykłady

zawierają,

można

powiedzieć, “podwójną stronę bierną”. Jest ona reprezentowana zarówno na początku, w elemencie przekazującym opinię – w znany Ci już sposób, tak jak w kilkunastu przykładach na początku, jak i w części drugiej, gdyż podmiot zdania, “Michael”, nie jest wykonawcą czynności, o której panuje opinia, a jej obiektem. Będzie więc konieczne zastosowanie bezokoliczników w stronie biernej. Jak powiedziałam, początek tego zdania utworzony został typowo. Po nim umieszczony jest element przeczący “not”, jako że w zdaniu wyjściowym mamy w orzeczeniu zdania podrzędnego przeczenie. Następnie zastosujemy bezokolicznik w stronie biernej, właściwy dla czynności równoczesnej względem opinii (co wyraża w obu przypadkach czas Present Simple), czyli “to be + III forma czasownika”.

Tłumaczenie: “Mówi

się, że

Michael nie

zatrudniony przez pana Smitha”.

Copyright by Wydawnictwo Złote Myśli & Anna Kowalczewska

jest

STRONA BIERNA JEST PROSTA! – Anna Kowalczewska Bezosobowe wyrażanie opinii

● str. 100

Przykład 23 The businessman is reported to have been kidnapped yesterday. Tutaj opinia w stronie biernej dotyczy czynności, która została wykonana wcześniej, w dodatku nie przez podmiot tego zdania. Początek tworzymy zwykłym sposobem, a bezokolicznik musi po pierwsze wykazać uprzedniość czynności względem opinii, a po drugie – to, że podmiot zdania biernie jej podlegał, a nie wykonywał ją. Dobierzemy zatem wariant przeszły bierny, “to have been + III forma czasownika”, otrzymując “to have been kidnapped”. Tłumaczenie: “Przekazuje się, że biznesmen został wczoraj porwany”. Przykład 24 The cat was believed not to be fed properly. Należy tu uwzględnić fakt występowania opinii w przeszłości, podając na początku orzeczenie w stronie biernej w czasie Past Simple. Czynność w zdaniu wyjściowym również była wyrażona tym właśnie czasem, co zgodnie z zasadą następstwa czasów w języku angielskim sugeruje, iż odbywała się w tym samym przedziale czasowym, a dodatkowo orzeczenie było w stronie biernej. Z tego powodu dobierzemy bezokolicznik bierny “to be + III forma”, poprzedzając go jeszcze przeczeniem “not”. Tłumaczenie: “Wierzono, że kot nie jest karmiony właściwie”. Przykład 25 She was claimed to have been killed by a thunder. Tak

jak

w

przykładzie

poprzednim,

opinia

występowała

w przeszłości, co należy wyrazić orzeczeniem w stronie biernej

Copyright by Wydawnictwo Złote Myśli & Anna Kowalczewska

STRONA BIERNA JEST PROSTA! – Anna Kowalczewska Bezosobowe wyrażanie opinii

● str. 101

w czasie Past Simple. Czas Past Perfect w stronie biernej w części podrzędnej zdania wyjściowego sugeruje, iż czynność miała miejsce jeszcze dalej w przeszłości i również, jak powyżej, nie była przez podmiot wyjściowego zdania podrzędnego (który przeszedł w wersji docelowej na początek) wykonywana, a biernie jej on podlegał. W celu wykazania wspomnianych relacji dobierzemy bezokolicznik przeszły w stronie biernej, “to have been + III forma czasownika”, i tak otrzymamy “to have been killed”. Tłumaczenie: “Twierdzono, że ona została zabita przez piorun”. To już wszystkie przykładowe zdania. Było ich rzeczywiście wiele, ale sam widzisz, że drugi sposób zamiany wypowiedzi zawierających opinie na konstrukcje z elementami strony biernej wymagał podania takiej liczby przykładów, z uwagi na różnorodność możliwości do wyboru. Dowiedziałeś się sporo na temat zasad tworzenia prostych konstrukcji służących “uwalnianiu się” dzięki stronie biernej od mało konkretnego wyraziciela jakiejś opinii, a następnie poznałeś sposób drugi, wymagający więcej uwagi i zdecydowanie trudniejszy. Przy okazji dowiedziałeś się, że w języku angielskim istnieje aż sześć bezokoliczników,

funkcjonujących

w

różnych

przedziałach

czasowych i aspektach, w stronie czynnej i biernej. Język polski okazuje się w tym względzie znacznie uboższy. Teraz zapraszam Cię do wykonania kilku ćwiczeń, w których sprawdzisz, na ile skutecznie przyswoiłeś sobie wiedzę zawartą w tym rozdziale. Ćwiczenia będą dotyczyć zamiany zdań angielskich zawierających opinię na dwa sposoby z zastosowaniem strony biernej. Będą też sprawdzać umiejętność tłumaczenia zdań w obu możliwych konstrukcjach – pomogą Ci tutaj podane przeze mnie tłumaczenia każdego z 25 powyższych przykładów. Jedno z ćwiczeń

Copyright by Wydawnictwo Złote Myśli & Anna Kowalczewska

STRONA BIERNA JEST PROSTA! – Anna Kowalczewska Bezosobowe wyrażanie opinii

● str. 102

będzie też wymagało zamiany z jednej konstrukcji bezosobowo przedstawiającej opinię na drugą – takie parafrazy często pojawiają się na egzaminach. W razie problemów zerknij do omówionych przeze mnie 25 zdań, poszukaj takiego, które jest najbardziej podobne do przerabianego właśnie przez Ciebie elementu ćwiczenia, prześledź kolejne etapy zamiany oraz tłumaczenie i spróbuj raz jeszcze, z pełnym zrozumieniem szczegółów, wykonać zadanie. Na pewno się uda.

Ćwiczenia I Zamień poniższe zdania na konstrukcje bezosobowo wyrażające opinię z użyciem strony biernej. Dokonaj tego na dwa sposoby. 1. They say our parents are overprotective. 2. People believed we liked chocolate. 3. They know this company didn't produce furniture. 4. They claim we weren't discussing important matters then. 5. Somebody thought Shakespeare hadn't written his sonnets by himself. 6. They claim this picture wasn't taken in Berlin. 7. The magazine reported the award had been given to the wrong person. 8. We know the telephone was invented by Bell. 9. People said he had been working over that problem for a few months. Copyright by Wydawnictwo Złote Myśli & Anna Kowalczewska

STRONA BIERNA JEST PROSTA! – Anna Kowalczewska Ćwiczenia

● str. 103

10.They expect the journalist will finish the article soon. 11. People think the murderer hasn't been caught yet. 12.They said the gardener hadn't watered the lawn.

II Przetłumacz każde z podanych zdań bezosobowo wyrażających opinie na dwa sposoby. 1. Wierzy się, że ten gatunek wyginie. 2. Twierdzono, że ten pies nie jadł przez tydzień. 3. Uważa się, że to miejsce nie jest regularnie sprzątane. 4. Wierzy się, że ten przestępca opuścił więzienie. 5. Mówi się, że ona tego nie lubi. 6. Wiedziano, że Helen oczekuje dziecka. 7. Mówi się, że zapłaciłeś mnóstwo pieniędzy za ten samochód. 8. Uważa się, że czerwony kolor powoduje agresję. 9. Przekazano, że testy nie zostały jeszcze sprawdzone. 10.Wie się, że badań nie prowadzono podczas wojny.

III Zamień podane konstrukcje bezosobowo wyrażające opinię na drugi możliwy wariant i podaj ich polskie tłumaczenie. 1. It is believed she was dancing with that man. 2. He was known to have killed three elephants.

Copyright by Wydawnictwo Złote Myśli & Anna Kowalczewska

STRONA BIERNA JEST PROSTA! – Anna Kowalczewska Ćwiczenia

● str. 104

3. These tablets are claimed not to relieve pain totally. 4. It was said they had left their hometown. 5. This book is expected to be published next month. 6. It is thought this singer is recording a new album. 7. It is known the suspect lied in court. 8. It is expected the mayor won't increase the taxes next year. 9. She is believed not to have been operated on. 10.They are said to be arrested.

Odpowiedzi I 1. It is said our parents are overprotective. Our parents are said to be overprotective. – opinia w teraźniejszości – strona bierna w Present Simple; równocześnie z czynnością w czasie prostym – bezokolicznik “to + I forma” (Mówi się, że nasi rodzice są nadopiekuńczy.) 2. It was believed we liked chocolate. – czas przeszły we wstępie. We were believed to like chocolate. – opinia w przeszłości – strona bierna w Past Simple; równocześnie z czynnością w czasie prostym – bezokolicznik “to + I forma” (Wierzono, że lubimy czekoladę.) 3. It is known this company didn't produce furniture. This company is known not to have produced furniture. – opinia w teraźniejszości – strona bierna w Present Simple; czynność Copyright by Wydawnictwo Złote Myśli & Anna Kowalczewska

STRONA BIERNA JEST PROSTA! – Anna Kowalczewska Odpowiedzi

● str. 105

uprzednia do niej, w czasie prostym, w przeczeniu – “not” + bezokolicznik “to have + III forma” (Wie się, że ta firma nie produkowała mebli.) 4. It is claimed we weren't discussing important matters then. We are claimed not to have been discussing important matters then. – opinia w teraźniejszości – strona bierna w Present Simple; czynność uprzednia do niej, w czasie ciągłym, w przeczeniu – “not” + bezokolicznik “to have been + I forma z końcówką -ing” (Twierdzi się, że wtedy nie omawialiśmy ważnych spraw.) 5. It was thought Shakespeare hadn't written his sonnets by himself. – czas przeszły we wstępie. Shakespeare was thought not to have written his sonnets by himself. – opinia w przeszłości – strona bierna w Past Simple; czynność uprzednia do niej, w czasie prostym, w przeczeniu – “not” + bezokolicznik “to have + III forma” (Myślano, że Shakespeare nie napisał swoich sonetów sam.) 6. It is claimed this picture wasn't taken in Berlin. This picture is claimed not to have been taken in Berlin. – opinia w teraźniejszości – strona bierna w Present Simple; czynność uprzednia do niej, w czasie prostym, w stronie biernej, w przeczeniu – “not” + bezokolicznik “to have been + III forma” (Twierdzi się, że to zdjęcie nie zostało zrobione w Berlinie.) 7. It was reported the award had been given to the wrong person. – czas przeszły we wstępie. The award was reported to have been given to the wrong person. – opinia w przeszłości – strona bierna w Past Simple; czynność uprzednia do niej,

Copyright by Wydawnictwo Złote Myśli & Anna Kowalczewska

STRONA BIERNA JEST PROSTA! – Anna Kowalczewska Odpowiedzi

● str. 106

w czasie prostym, w stronie biernej – bezokolicznik “to have been + III forma” (Przekazano, że nagrodę dano niewłaściwej osobie.) 8. It is known the telephone was invented by Bell. The telephone is known to have been invented by Bell. – opinia w teraźniejszości – strona bierna w Present Simple; czynność uprzednia do niej, w czasie prostym, w stronie biernej – bezokolicznik “to have been + III forma” (Wiadomo, że telefon został wynaleziony przez Bella.) 9. It was said he had been working over that problem for a few months. – czas przeszły we wstępie. He was said to have been working over that problem for a few months. – opinia w przeszłości – strona bierna w Past Simple; czynność uprzednia do niej, w czasie ciągłym – bezokolicznik “to have been + I forma z końcówką -ing” (Mówiono, że on pracował nad tym problemem przez kilka miesięcy.) 10.It is expected the journalist will finish the article soon. The journalist is expected to finish the article soon. – opinia w teraźniejszości – strona bierna w Present Simple; czynność przyszła

w

czasie

prostym

–

bezokolicznik

“to

+

I

forma” (Oczekuje się, że ten dziennikarz skończy niedługo ten artykuł.) 11. It is thought the murderer hasn't been caught yet. The murderer is thought not to have been caught yet. – opinia w teraźniejszości – strona bierna w Present Simple; czynność uprzednia do niej, w czasie prostym, w stronie biernej, w przeczeniu – “not” + bezokolicznik “to have been + III forma” (Sądzi się, że tego mordercy jeszcze nie złapano.)

Copyright by Wydawnictwo Złote Myśli & Anna Kowalczewska

STRONA BIERNA JEST PROSTA! – Anna Kowalczewska Odpowiedzi

● str. 107

12.It was said the gardener hadn't watered the lawn. – czas przeszły we wstępie. The gardener was said not to have watered the lawn. – opinia w przeszłości – strona bierna w Past Simple; czynność uprzednia do niej, w czasie prostym, w przeczeniu – “not” + bezokolicznik “to have + III forma” (Mówiono, że ogrodnik nie podlał trawnika.)

II 1. It is believed this species will become extinct/will die out. This species is believed to become extinct/to die out. 2. It was claimed this dog hadn't eaten for a week. This dog was claimed not to have eaten for a week. 3. It is thought/believed this place isn't cleaned regularly. This place is thought not to be cleaned regularly. – zwróć uwagę na stronę bierną w zdaniu podrzędnym, co musisz uwzględnić przy doborze bezokolicznika 4. It is believed this criminal (has) left prison. – możesz użyć czasu Present Perfect, ew. Past Simple; This criminal is believed to have left prison. 5. It is said she doesn't like it. She is said not to like it. 6. It was known Helen was expecting a baby. Helen was known to be expecting a baby. 7. It is said you (have) paid a lot of money for this car. You are said to have paid a lot of money for this car. 8. It is thought/believed red causes aggression. Red is thought/believed to cause aggression. Copyright by Wydawnictwo Złote Myśli & Anna Kowalczewska

STRONA BIERNA JEST PROSTA! – Anna Kowalczewska Odpowiedzi

● str. 108

9. It was reported the tests hadn't been corrected yet. The tests were reported not to have been corrected yet. 10.It is known the research wasn't (being) done during the war. (rzeczownik “research” jest w języku angielskim niepoliczalny, stąd łączy się z czasownikiem tak, jakby był w trzeciej osobie liczby pojedynczej; element “being” podano w nawiasach, gdyż można ew. użyć tu czasu ciągłego, lecz nie jest to konieczne); The research is known not to have been done during the war. (bezokolicznik

możemy

dobrać

tylko

tak,

nawet

jeśli

w pierwszej wersji tłumaczenia zastosujemy czas ciągły – nie ma po prostu osobnego bezokolicznika dla ciągłej strony biernej)

III 1. She is believed to have been dancing with that man. Wierzy się, że ona tańczyła z tamtym mężczyzną. 2. It was known he had killed three elephants. Wiedziano, że on zabił trzy słonie. 3. It is claimed these tablets don't (won't) relieve pain totally. Twierdzi się, że te tabletki nie łagodzą (nie złagodzą) bólu całkowicie. – można przyjąć, że zdanie odnosi się do teraźniejszości lub do przyszłości, zależnie od kontekstu. 4. They were said to have left their hometown. Mówiono, że oni opuścili rodzinne miasto. 5. It is expected this book will be published next month. Oczekuje się, że ta książka zostanie wydana w przyszłym miesiącu.

Copyright by Wydawnictwo Złote Myśli & Anna Kowalczewska

STRONA BIERNA JEST PROSTA! – Anna Kowalczewska Odpowiedzi

● str. 109

6. This singer is thought to be recording a new album. Sądzi się, że ten piosenkarz nagrywa nową płytę. 7. The suspect is known to have lied in court. Wiadomo, że podejrzany skłamał w sądzie. 8. The mayor is expected not to the taxes next year. Oczekuje się, że burmistrz nie zwiększy podatków w przyszłym roku. 9. It is believed she hadn't been operated on. Wierzy się, że ona nie była operowana. 10.It is said they are arrested. Mówi się, że oni są aresztowani.

Czy po przerobieniu ćwiczeń możesz powiedzieć, że dobrze opanowałeś materiał tego rozdziału? Bezosobowe przedstawianie opinii

z

użyciem strony

biernej

nie

należy

do

zagadnień

najprostszych. Nie martw się, jeśli zdarzyło Ci się popełnić błędy. Liczę, że uda się je wyeliminować po kolejnym uważnym przestudiowaniu wyjaśnień i przykładów.

Copyright by Wydawnictwo Złote Myśli & Anna Kowalczewska

STRONA BIERNA JEST PROSTA! – Anna Kowalczewska Struktura causative have

● str. 110

Struktura causative have Ten rozdział będzie poświęcony nietypowej konstrukcji strony biernej, zwanej w języku angielskim causative have – pol. “have sprawcze”. Nie będzie ona miała klasycznego układu elementów, znanego Ci z poprzednio omawianych zdań w stronie biernej, inna będzie też rola rzeczowników w niej występujących. Potocznie nazywa się ją “have something done”, czyli “mieć coś zrobione” – ta nazwa dokładnie oddaje jej znaczenie. Używamy jej, chcąc powiedzieć, że ktoś zleca komuś zrobienie czegoś, każe komuś coś zrobić, daje coś do zrobienia komuś, “ma coś zrobione” przez kogoś na swoje żądanie. Inne zastosowanie dotyczy opisywania sytuacji, w których komuś przydarza się coś nieprzyjemnego, nieoczekiwanego. Struktura ta ma następujący ogólny schemat: podmiot zd. + have (w odp. formie) + obiekt czynności + III forma W klasycznej stronie czynnej podmiot gramatyczny to wykonawca czynności, po nim występuje orzeczenie, a potem obiekt czynności – dopełnienie. W stronie biernej podmiotem gramatycznym staje się obiekt czynności, następnie mamy orzeczenie złożone z “be” i trzeciej formy czasownika, a potem, jeśli to istotne, wykonawcę czynności. W zdaniach z causative have role te będą ułożone inaczej, trudno również będzie zidentyfikować w tej konstrukcji faktyczną stronę bierną. Copyright by Wydawnictwo Złote Myśli & Anna Kowalczewska

STRONA BIERNA JEST PROSTA! – Anna Kowalczewska Struktura causative have

● str. 111

Porównajmy trzy zdania. 1) Mike is repairing his girlfriend's bike. (Mike naprawia rower swojej dziewczyny.) Jest to zdanie w stronie czynnej. “Mike” to podmiot-wykonawca czynności. “Is repairing” to orzeczenie w czasie Present Continuous. “His girlfriend's bike” to obiekt czynności. 2) Mike's girlfriend's bike is being repaired (by him). (Rower dziewczyny Mike'a jest naprawiany /przez niego/.) Tu mamy do czynienia z zamianą pierwszego zdania na stronę bierną w znany Ci sposób. Obiekt czynności, “Mike's girlfriend's bike”, został wysunięty na początek. “His” ze zdania wyjściowego w stronie czynnej zamieniliśmy na “Mike's” – formę rzeczownika oznaczającą posiadanie, aby już od początku zdania było wiadomo, “czyja to dziewczyna”. W zdaniu w stronie czynnej, które rozpoczynało się od “Mike”, w dalszej części zastępował go zaimek “his”. Potem występuje orzeczenie w czasie Present Continuous, w stronie biernej. Na końcu w nawiasach podałam wykonawcę, który w wypowiedzi tego rodzaju najczęściej bywa pominięty. 3) Mike's girlfriend is having her bicycle repaired (by Mike). (Dziewczyna Mike'a ma naprawiany rower /przez Mike'a/.) To właśnie zdanie z nowo poznaną konstrukcją “have something done”. Zidentyfikujmy jego poszczególne elementy. Podmiotem gramatycznym jest tu “Mike's girlfriend” – “dziewczyna Mike'a”. Nie jest to ani wykonawca czynności, ani jej obiekt. Można powiedzieć, że jest to właściciel obiektu czynności. Spójrz na orzeczenie “is having”. Jest to czasownik “have” w czasie Present Continuous,

Copyright by Wydawnictwo Złote Myśli & Anna Kowalczewska

STRONA BIERNA JEST PROSTA! – Anna Kowalczewska Struktura causative have

● str. 112

takim samym jak orzeczenia w obu poprzednich zdaniach. Po nim następuje obiekt czynności, w tym przypadku “her bicycle”, należący do podmiotu. Następnie umieszczona jest trzecia forma czasownika, tutaj “repaired”, która mówi nam, jakiej czynności podlega obiekt. Na końcu, choć nie jest to częste, może być podany wykonawca czynności. Jak widzisz, nastąpiło tu kompletne przeszeregowanie kolejności elementów znanych Ci z poprzednio omawianych zdań w stronie czynnej i biernej. Nie da się tu również wyróżnić klasycznego orzeczenia w stronie biernej, z jakim zetknąłeś się dotąd – forma czasownika “be” przestała być jego obowiązkowym składnikiem. Ze stroną bierną łączy tę strukturę tylko trzecia forma czasownika oraz kontekst, w którym w grupie orzeczenia, po odpowiedniej formie czasownika “have”, podany jest obiekt biernie podlegający czynności. Proponuję Ci prześledzenie szczegółów dotyczących struktury causative have w tabeli poniżej. Nazwa konstrukcji

Zdanie z causative have

Czas Present Simple

They have their house renovated.

Czas Present Continuous

They are having their house renovated.

Czas Past Simple

They had their house renovated.

Czas Past Continuous

They were having their house renovated.

Czas Present Perfect

They have had their house renovated.

Czas Present Perfect Continuous

They have been having their house renovated.

Czas Past Perfect

They had had their house renovated.

Czas Past Perfect Continuous

They had been having their house renovated.

Czas Future Simple

They will have their house renovated.

Copyright by Wydawnictwo Złote Myśli & Anna Kowalczewska

STRONA BIERNA JEST PROSTA! – Anna Kowalczewska Struktura causative have

Nazwa konstrukcji

● str. 113

Zdanie z causative have

Czas Future Continuous

They will be having their house renovated.

Czas Future Perfect

They will have had their house renovated.

Czas Future Perfect Continuous

They will have been having their house renovated.

Grupa modalna Present

They should have their house renovated.

Grupa modalna Present Continuous

They must be having their house renovated.

Grupa modalna Perfect

They could have had their house renovated.

Grupa modalna Perfect Continuous

They might have been having their house renovated.

Bezokolicznik

They want to have their house renovated.

Gerund

They hate having their house renovated.

Wyróżniłam

pogrubionym

drukiem

czasownik

“have”,

który

występuje każdorazowo w formie odpowiedniej dla danego czasu lub konstrukcji czasownikowej. Reszta zdania nie zmienia się i nie zależy od niczego – jej układ jest stały. Wynika z tego, że tylko “have” może przyjmować różną postać, a po nim zawsze znajduje się obiekt czynności oraz III forma czasownika. Kolejności w obrębie tej struktury zmieniać pod żadnym pozorem nie wolno, groziłoby to bowiem zupełną zmianą znaczenia tego, co mówimy. Co stanie się, gdy zdanie “She will have the kitchen cleaned.” (Będzie miała posprzątaną kuchnię.) ze strukturą “have something done” przez pomyłkę zapiszę z nieco odmiennym szykiem wyrazów jako “She will have cleaned the kitchen”? Zmieniłam tylko trochę kolejność, przestawiając jeden wyraz... Otóż sens Copyright by Wydawnictwo Złote Myśli & Anna Kowalczewska

STRONA BIERNA JEST PROSTA! – Anna Kowalczewska Struktura causative have

● str. 114

wypowiedzi zmienił się przez to całkowicie. Zdanie, które w efekcie tej drobnej roszady uzyskałam, oznacza “Ona posprząta kuchnię przed upływem jakiegoś momentu w przyszłości”. Prawda, że to zupełnie co innego? To właśnie ma do siebie angielski szyk zdania – to, co nam, Polakom, wydaje się mało istotnym drobiazgiem, czyli przestawienie

jednego

małego

elementu,

może

spowodować

całkowitą zmianę sensu i to, że zostaniemy opacznie zrozumiani. Popatrz teraz na kilka przykładowych zdań zawierających strukturę causative have oraz ich omówienie. She has all her clothes made by a dressmaker. (Ona ma wszystkie ubrania szyte przez krawca.) Jest to zdanie w czasie Present Simple. Jego podmiot to ani wykonawca, ani obiekt czynności, lecz “właścicielka obiektu”. Następnym elementem jest forma czasownika “have” w czasie Present Simple, odpowiednia dla trzeciej osoby liczby pojedynczej, w jakiej znajduje się podmiot. Później umieszczony jest obiekt czynności “all her clothes”, a potem trzecia forma czasownika “make” – “made”. Na końcu podany jest wykonawca czynności, wprowadzony, tak jak w typowych zdaniach w stronie biernej, przez przyimek “by”. Widząc tak zbudowane zdanie, jednoznacznie rozumiemy wzajemne relacje jego elementów. Podmiot zleca wykonywanie jakiejś czynności – jest, można powiedzieć, jej pośrednim sprawcą, choć nie wykonuje jej sam. Helen had her hair styled yesterday. (Helen dała sobie wczoraj ułożyć fryzurę.)

Copyright by Wydawnictwo Złote Myśli & Anna Kowalczewska

STRONA BIERNA JEST PROSTA! – Anna Kowalczewska Struktura causative have

● str. 115

To zdanie w czasie Past Simple. Po podmiocie – “właścicielu” obiektu czynności – włosów, widnieje czasownik “have” w II formie. Potem mamy obiekt czynności, a następnie III formę czasownika “style”. Zdanie kończy okolicznik czasu “yesterday”. Czy widzisz układ struktury “have something done”? I will have these documents copied in a minute. (Będę mieć te dokumenty skopiowane za chwilę.) Tym razem czasownik “have” umieszczony jest w formie czasu przyszłego Future Simple. “I” to podmiot-“zleceniodawca”, a po orzeczeniu znajduje się obiekt czynności “these documents” oraz III forma

czasownika,

reprezentująca

czynność.

Znowu

możesz

zobaczyć, że szyk konstrukcji pozostaje taki sam, a elementem, gdzie zmiany pod kątem czasu gramatycznego czy formy są dopuszczalne, jest tylko czasownik “have”. Jim is just having his tooth filled. (Jim właśnie ma plombowany ząb.) Tutaj struktura “have something done” umieszczona jest w czasie Present Continuous. W tymże czasie widnieje forma czasownika “have” – “is having”, a pomiędzy tymi dwoma wyrazami znajduje się typowe dla czasu Present Continuous słowo “just” – “właśnie”, podkreślające trwanie czynności w danym momencie. Podmiotem jest Jim, będący właścicielem zęba, który, jako obiekt, podlega czynności plombowania. Czynność ta została zlecona przez podmiot. He hasn't had his passport stamped yet. (Jeszcze nie podstemplowano mu paszportu.)

Copyright by Wydawnictwo Złote Myśli & Anna Kowalczewska

STRONA BIERNA JEST PROSTA! – Anna Kowalczewska Struktura causative have

● str. 116

Tutaj także elementy konstrukcji causative have układają się w niezmiennym porządku. Czasownik “have” jest umieszczony w czasie Present Perfect, w przeczeniu. Przeczenia oraz pytania są tworzone w tej strukturze zawsze zgodnie z regułami tworzenia przeczeń i pytań w konstrukcji, w jakiej w danym zdaniu znajduje się czasownik “have”. When did you have your lawn mowed? (Kiedy miałeś skoszony trawnik?) Tym razem orzeczenie – forma “have” – jest umieszczone w czasie Past Simple, w pytaniu. Wtedy przed podmiotem widnieje operator tego czasu “did”, a po podmiocie – “have”, które zgodnie z zasadą tworzenia pytań w Past Simple powróciło do I formy. Następnie mamy obiekt czynności i czynność wyrażoną III formą czasownika. The Smiths should have their fence painted. (Państwo Smith powinni kazać pomalować swój płot.) To przykład zawierający grupę modalną, odnoszącą się do teraźniejszości lub przyszłości. Po czasowniku modalnym “should” wymagana jest w tym kontekście I forma czasownika, stąd mamy “should have”, a następnie obiekt czynności i czynność wyrażoną III formą czasownika. Podmiot zdania ani nie wykonuje czynności, ani nie jest jej obiektem. Obiekt należy do podmiotu, a czynność jest tu przez niego zlecona. Wszystkie powyższe przykłady odnosiły się do podstawowego zastosowania konstrukcji causative have – dla czynności zleconych przez podmiot zdania, wykonanych na jego żądanie lub życzenie, na obiektach do niego należących, stanowiących jego własność, część Copyright by Wydawnictwo Złote Myśli & Anna Kowalczewska

STRONA BIERNA JEST PROSTA! – Anna Kowalczewska

● str. 117

Struktura causative have

ciała (np. włosy, zęby) itp. Istnieje też drugie zastosowanie struktury “have

something

done”,

związane

już

nie

z

czynnościami

odbywającymi się w wyniku woli czy zlecenia podmiotu, ale z takimi, które przydarzają się mu przypadkiem, nagle – i są najczęściej niepożądane i nieprzyjemne. Jane had her dress torn at the party. (Jane podarto suknię na imprezie.) To zdanie w czasie Past Simple. Myślę, że nie muszę już omawiać poszczególnych

jego

elementów,

gdyż

potrafisz

je

sam

zidentyfikować. Chciałabym skupić się na znaczeniu tej wypowiedzi. Jane, podmiot zdania, jest właścicielką obiektu czynności – sukni, która została podarta. Stało się to zdecydowanie wbrew woli Jane, nagle i nieprzewidywanie, a skutek tego był raczej przykry. Mark has had three teeth knocked out. (Markowi wybito trzy zęby.) I znów opisana jest sytuacja, która nie stała się zgodnie z wolą podmiotu, a po prostu nieszczęśliwie mu się przydarzyła. You might have your documents stolen, so be careful. (Mogą ci ukraść dokumenty, więc uważaj.) Zdanie to ostrzega przed nieprzyjemną ewentualnością w razie nieuwagi, mówi o tym, co może się komuś przydarzyć. Sądzę, że podane wyżej przykłady zastosowań struktury causative have oraz towarzyszące im wyjaśnienia pomogły Ci zrozumieć to zagadnienie. Wykonaj teraz ćwiczenia, które pozwolą Ci się co do

Copyright by Wydawnictwo Złote Myśli & Anna Kowalczewska

STRONA BIERNA JEST PROSTA! – Anna Kowalczewska

● str. 118

Struktura causative have

tego

upewnić.

Szczególnie

uważaj

na

kolejność

elementów

konstrukcji, by nie przestawić obowiązującego w niej szyku. Zwróć również uwagę na różne możliwości podawania po polsku zdań do przetłumaczenia na angielski z konstrukcją “have something done”. Zawsze widoczny w nich będzie wydźwięk zlecania, kazania, dawania czegoś do zrobienia, żądania lub przypadkowego przydarzania się czegoś. Często będzie możliwy do zidentyfikowania element “mieć coś zrobione”. Niekiedy czynność będzie podana bezosobowo. Mam nadzieję, że ćwiczenie na tłumaczenie pomoże Ci nabrać wyczucia w tym zakresie. W jednym z ćwiczeń poproszę Cię o dokonanie parafrazy podanych zdań na zdania z użyciem causative have. Będą to różnie sformułowane wypowiedzi, których kontekst będzie skupiał się na osobie zlecającej jakąś czynność na jakimś obiekcie. O ile tym razem nie będzie trudności z odgadnięciem, o co mi docelowo chodzi, o tyle w zadaniu traktującym gramatykę przekrojowo musisz być

w

stanie

zorientować

się,

że

dane

zdanie

należy

przetransformować właśnie na konstrukcję “have something done”. Przykłady będą dobrane typowo, tak abyś zapamiętując je, mógł przełożyć tę wiedzę na praktykę w późniejszym czasie, na bardziej zaawansowanym poziomie. A zatem zapraszam do ćwiczeń!

Ćwiczenia I Przetłumacz na język angielski, stosując strukturę causative have i używając odpowiednio dobranych czasów lub konstrukcji czasownikowych. 1. Właśnie mam serwisowany samochód. 2. Ona miała złamaną rękę w wypadku.

Copyright by Wydawnictwo Złote Myśli & Anna Kowalczewska

STRONA BIERNA JEST PROSTA! – Anna Kowalczewska Ćwiczenia

● str. 119

3. Czy pieczesz ciasto sama, czy dajesz je do upieczenia? 4. Musimy kazać dostarczyć owoce. 5. Czy kiedykolwiek miałaś farbowane włosy? 6. Mogłeś zlecić ścięcie tamtego drzewa. 7. Za tydzień będę mieć zainstalowaną zmywarkę. 8. Kobiety w ciąży powinny dawać krew do badania co miesiąc. 9. Królowej ukradziono biżuterię. 10.Zamierzam kazać namalować portret mojego dziadka. II Sparafrazuj poniższe zdania na zdania zawierające konstrukcję causative have. 1. The painter's pictures will be exhibited in the town hall. 2. Someone is going to come and paint my fence. 3. His hair is cut once a month. 4. The tyres in John's car have been changed by a mechanic. 5. The boss asks his secretary to type all the documents for him. 6. The teacher told the schoolgirl to wipe the blackboard. 7. Someone stole Jane's purse while she was shopping. 8. A professional gardener is trimming the hedge in our garden. 9. When you are the minister, someone will prepare all the speeches for you. 10.Has the electrician fitted the lights in your living room yet?

Copyright by Wydawnictwo Złote Myśli & Anna Kowalczewska

STRONA BIERNA JEST PROSTA! – Anna Kowalczewska Ćwiczenia

● str. 120

III Zdania w klasycznej stronie biernej zamień na zdania z konstrukcją causative have. 1. The pipes in our bathroom are being cleared. 2. Your house should have been renovated by professionals. 3. Photographs of our wedding will be taken by a photographer. 4. My windscreen was scratched last night. 5. Our leaking washing machine will be fixed by a mechanic. 6. My clothes are ironed by my grandma. 7. Can the contract be faxed by your secretary? 8. The snacks have been brought for Mrs. Wilson.

Odpowiedzi I Zwróć uwagę na różnorodną postać zdań w języku polskim, zawsze prowadzących tu do struktury “have something done”. Gdy ważny jest sprawca, zleceniodawca, właściciel obiektu czynności, to on staje się podmiotem zdania, a po nim stosujemy causative have w odpowiednio dobranej konstrukcji czasownikowej. Elementy składowe

konstrukcji

causative

have

zostały

wyróżnione

pogrubionym drukiem. 1. I am just having my car serviced. 2. She had her arm broken in an accident. 3. Do you bake cakes by yourself or do you have them baked? 4. We must have the fruit delivered. Copyright by Wydawnictwo Złote Myśli & Anna Kowalczewska

STRONA BIERNA JEST PROSTA! – Anna Kowalczewska Odpowiedzi

● str. 121

5. Have you ever had your hair dyed? 6. You could have had that tree cut. 7. I will have a dishwasher installed in a week. 8. Pregnant women should have their blood tested every month. 9. The Queen had her jewellery stolen. 10.I am going to have my grandfather's portrait painted. II Jako pierwsze podane jest tłumaczenie zdania wyjściowego na język polski, a po zdaniu docelowym również jego tłumaczenie, co ma posłużyć oswojeniu się z polskimi wypowiedziami, które można przekładać na angielski z zastosowaniem “have something done”. Elementy składowe konstrukcji causative have zostały wyróżnione pogrubionym drukiem. 1. Obrazy tego malarza będą wystawione w ratuszu. The painter will have his pictures exhibited in the town hall. (Ten malarz będzie miał wystawione swoje obrazy w ratuszu.) 2. Ktoś przyjdzie i pomaluje mój płot. I am going to have my fence painted. (Zamierzam kazać pomalować sobie płot.) 3. Jego włosy są strzyżone raz w miesiącu. He has his hair cut once a month. (On ma strzyżone włosy raz w miesiącu.) 4. Opony w samochodzie Johna zostały wymienione przez mechanika. John has had the tyres in his car changed by a mechanic. (John miał wymienione opony przez mechanika.)

Copyright by Wydawnictwo Złote Myśli & Anna Kowalczewska

STRONA BIERNA JEST PROSTA! – Anna Kowalczewska Odpowiedzi

● str. 122

5. Szef prosi sekretarkę by przepisywała dla niego wszystkie dokumenty. The boss has all the documents typed by his secretary. (Szef daje sekretarce do przepisania wszystkie dokumenty.) 6. Nauczyciel kazał uczennicy zetrzeć tablicę. The teacher had the blackboard wiped. (Nauczyciel kazał zetrzeć tablicę.) 7. Ktoś ukradł portmonetkę Jane, gdy robiła ona zakupy. Jane had her purse stolen while she was shopping. (Jane ukradziono portmonetkę, gdy robiła zakupy.) 8. Zawodowy ogrodnik przycina żywopłot w naszym ogrodzie. We are having the hedge in our garden trimmed. (Mamy strzyżony żywopłot w naszym ogrodzie.) 9. Gdy będziesz ministrem, ktoś będzie przygotowywał ci wszystkie przemówienia. When you are the minister, you will have all the speeches prepared. (Gdy będziesz ministrem, będziesz miał przygotowywane wszystkie przemówienia.) 10.Czy elektryk już założył światło w twoim salonie? Have you had the lights fitted in your living room yet? (Czy już miałeś założone światło w twoim salonie?) III 1. We are having the pipes in our bathroom cleared. (Mamy przepychane rury w łazience.) 2. You should have your house renovated. (Powinieneś zlecić wyremontowanie domu.) 3. We will have photographs of our wedding taken. (Będziemy mieć robione zdjęcia z wesela.) Copyright by Wydawnictwo Złote Myśli & Anna Kowalczewska

STRONA BIERNA JEST PROSTA! – Anna Kowalczewska Odpowiedzi

● str. 123

4. I had my windscreen scratched last night. (Zeszłej nocy porysowano mi szybę w samochodzie.) 5. We will have our leaking washing machine fixed. (Damy naszą cieknącą pralkę do naprawy.) 6. I have my clothes ironed by my grandma. (Ubrania mam prasowane przez babcię.) 7. Can you have the contract faxed by your secretary? (Czy możesz kazać sekretarce przefaksować umowę?) 8. Mrs. Wilson has had the snacks brought. (Pani Wilson kazała sobie przynieść przekąski.)

To już wszystkie ćwiczenia w tym rozdziale. Czy rozumiesz zasady stosowania konstrukcji “have something done”? Mam nadzieję, że udało mi się ją dobrze objaśnić.

Copyright by Wydawnictwo Złote Myśli & Anna Kowalczewska

STRONA BIERNA JEST PROSTA! – Anna Kowalczewska Ćwiczenia przekrojowe

● str. 124

Ćwiczenia przekrojowe Ostatni rozdział tego e-booka zawiera ćwiczenia dotyczące całości przedstawionego przeze mnie materiału. Znajdziesz w nich tak przypadki podstawowe strony biernej, jak i zdania z dwoma dopełnieniami, a także konstrukcje bezosobowo wyrażające opinie oraz causative have. Nie będzie przy każdym zdaniu podanej informacji, który aspekt strony biernej ono uwzględnia, zanosi się zatem na poważny sprawdzian. Z pewnością nie obędzie się bez początkowych problemów, ale wierzę, że po zapoznaniu się z kluczem odpowiedzi i przeczytaniu komentarzy, którymi opatrzę trudniejsze zadania, w końcu dojdziesz do etapu, na którym uznasz, że strona bierna naprawdę jest prosta. W razie kłopotów wróć do treści rozdziałów, tam gdzie znajduje się informacja dotycząca zagadnienia, przy którym popełniłeś błąd. Przygotowane przeze mnie ćwiczenia to typowe rodzaje zadań spotykane w różnego typu testach umiejętności językowych. Mam nadzieję, że okażą się dobrym materiałem ćwiczebnym. Zatem powodzenia! I Zamień na stronę bierną. 1. Professor Stevens is giving a lecture now. 2. Before they repainted the walls, they had removed the old layer of paint. 3. I will have ironed these blouses by the evening. 4. The car has run over my dog. 5. The teacher must correct these tests. Copyright by Wydawnictwo Złote Myśli & Anna Kowalczewska

STRONA BIERNA JEST PROSTA! – Anna Kowalczewska Ćwiczenia przekrojowe

● str. 125

6. He is going to write the next chapter tomorrow. 7. The driver took the mayor to the meeting. 8. You should have walked the dog in the morning. 9. We have redecorated our living room. 10.We have to think over this problem. 11. Arkadius designed this beautiful top. 12.This artist doesn't sell his pictures in the street. 13.Mr. Williams will answer your questions as soon as possible. 14. A mechanic installed a new heating system in their house. 15.You should open the wine about two hours before you use it. 16.Who said that? 17.I dislike people lying to me. 18.The organizers won't exhibit these statues. 19.Who writes these blackmail letters? 20.They used to take horseshoes for good luck. 21.Everyone can understand these instructions. 22.I want you to make my bed. 23.They were towing the car to the garage for three hours. 24.Why did you lock the door? 25.My brother couldn’t have done all this damage. 26.Oxford University Press has published a special dictionary for children. Copyright by Wydawnictwo Złote Myśli & Anna Kowalczewska

STRONA BIERNA JEST PROSTA! – Anna Kowalczewska Ćwiczenia przekrojowe

● str. 126

27.I saw Jim yesterday. 28.Where will they place these benches? 29.People in Poland eat too much fatty food. 30.She must have changed the bed sheets. 31.Who cleaned the apartment? 32.He raked the grass after he had cut it. 33.I like people driving me to work. 34.They might sell their summer house. 35.We haven't used this kind of soap here. 36.You should always listen to good advice. 37.I’ll have peeled all the apples by the time he repairs the food mixer. 38.They were doing the exercise for ten minutes. 39.The thunder caused the fire last Saturday. 40.A piano tuner tunes my piano twice a year. II Zamień na stronę bierną – każde zdanie na dwa sposoby. 1. They claim this student is the teacher’s favourite. 2. The secretary gave the boss the papers. 3. She will explain the problem to us. 4. They believe that Mr. Jones didn’t kill his wife. 5. People say this place isn't dangerous.

Copyright by Wydawnictwo Złote Myśli & Anna Kowalczewska

STRONA BIERNA JEST PROSTA! – Anna Kowalczewska Ćwiczenia przekrojowe

● str. 127

6. The boss had promised me a pay rise before I signed the new contract. 7. They knew he had been warned in advance. 8. They think Mrs. Brown has lost her job. 9. They believe he was leaving in a hurry. 10.The old lady left Jim a legacy of £2,000. 11. People think Lee Oswald shot John F. Kennedy. 12.They report the ice cap is melting. 13.The maid showed me my hotel room. 14.Scientists notice the rainforest is destroyed by native people. 15.People know that man has changed his identity. 16.The room service will offer you some cold drinks. 17.People expect cats won't be removed from the cellar. 18.The government will lend you the money for your studies. 19.People believed that woman was plotting with the devil. 20.The lawyer gave him the details of his uncle's will. III Przetłumacz, stosując różnorodne aspekty strony biernej, tam, gdzie to możliwe, na dwa sposoby. 1. Markowi da się na urodziny odtwarzacz CD. 2. Posiłki mamy przygotowywane przez naszą mamę. 3. O czym się teraz dyskutuje? 4. Uważa się, że ludzie oszczędzają zbyt mało pieniędzy. Copyright by Wydawnictwo Złote Myśli & Anna Kowalczewska

STRONA BIERNA JEST PROSTA! – Anna Kowalczewska Ćwiczenia przekrojowe

● str. 128

5. Należy zapytać o to Mary. 6. Ograniczenie szybkości będzie wprowadzane stopniowo. 7. Czy jesteś zainteresowany tym pomysłem? 8. Dzieci poniżej 16 roku życia nie będą wpuszczone. 9. Zaproponowano mi świetną pracę w biurze podróży. 10.Ta sztuka została napisana przez Fredrę. 11. Zwierzęta w zoo karmi się 2 razy dziennie. 12.Na wszystkich głównych lotniskach wydłuża się obecnie pasy startowe. 13.Mówi się, że the Beatles byli najlepszym zespołem popowym w historii. 14.Przez kogo została skomponowana ta piosenka? 15.Nasz obóz został zalany przez wczorajszą ulewę. 16.Właśnie ukończono renowację tego kościoła. 17.Będzie trzeba znaleźć kogoś na jej miejsce. 18.Miejsce zbrodni jest strzeżone przez policję. 19.Kosze na śmieci były opróżnione już 3 razy w tym tygodniu. 20.Ona uwielbia być budzona zapachem świeżej kawy. 21.Tych pieniędzy można użyć na stypendia. 22.Już ogłoszono listę zwycięzców. 23.Czy spotkanie zostanie przełożone? 24.W tej chwili przeprowadza się z nim wywiad.

Copyright by Wydawnictwo Złote Myśli & Anna Kowalczewska

STRONA BIERNA JEST PROSTA! – Anna Kowalczewska Ćwiczenia przekrojowe

● str. 129

25.Uważa się, że oni nie produkują broni nuklearnej. 26.Co roku wydaje się się dużo pieniędzy na alkohol. 27.Mówi się, że uczniowie zaczęli się uczyć do egzaminu. 28.Ten dom zbudowano w 1980 r. 29.Z czego robi się tę sałatkę? 30.Przypuszcza się, że prezydent przybędzie jutro. 31.Samochód był myty, gdy usiadła na nim mucha. 32.Wierzy się, że dyplomaci omawiają teraz ważne problemy. 33.Czy paczka została wysłana? 34.Meble będą dostarczone do przyszłej środy. 35.Da się mu te informacje jutro. 36.Tych produktów nie sprzedaje się w supermarketach. 37.Mówiono, że Beethoven nie był lubiany przez wszystkich. 38.Uważa się, że dzieci nie spędzają dużo czasu ucząc się. 39.W moim domu nie jada się mięsa. 40.Uważa się, że nauczyciele nie mają zainteresowań. 41.Jaka piosenka jest teraz odtwarzana? 42.Daję wszystkie wypracowania do sprawdzenia mojej mamie. 43.Mówi się, że pieniądze nie dają szczęścia. 44.On właśnie ma projektowane wnętrze swojego salonu. 45.Uważano, że ona jest świetną kucharką. 46.Wiadomo, że on jest w niej zakochany. Copyright by Wydawnictwo Złote Myśli & Anna Kowalczewska

STRONA BIERNA JEST PROSTA! – Anna Kowalczewska Ćwiczenia przekrojowe

● str. 130

47.Złożono obietnicę. 48.Mówi się, że on oblał egzamin na prawo jazdy 3 razy. 49.Cukier trzeba wymieszać z mąką. 50.Co ci zaproponowano?

IV Sparafrazuj podane wypowiedzi, biorąc pod uwagę sugerowany początek docelowego zdania. 1. Someone always prepares lunch for me. I ... 2. They thought I had been waiting for the bus at that time. I was ... 3. Mrs. Green is giving her parrot some grains. Mrs. Green's parrot ... 4. Who painted that beautiful mural? Who was ... ? 5. Our local politicians have sponsored new sports facilities. New ... 6. I want someone to explain this rule. I want to ... 7. A plumber has repaired John's sink. John ... 8. It is known rabbits don't eat meat. Rabbits ... 9. A teapot was given to Jim and Meg for the anniversary. John and Meg ... 10.He is said to have been driving too fast when the accident happened. It ...

Copyright by Wydawnictwo Złote Myśli & Anna Kowalczewska

STRONA BIERNA JEST PROSTA! – Anna Kowalczewska Ćwiczenia przekrojowe

● str. 131

V Przetłumacz poniższe zdania, uwzględniając podane już po angielsku fragmenty. 1. Wiedziano, że ten pacjent już od pewnego czasu regularnie używał tamtego lekarstwa, chociaż nie było ono przepisane przez lekarza. This patient ... using that medicine regularly for some time already, although it ... doctor. 2. Da ci się klucze do domu. Meble muszą być odkurzane codziennie i chcę też mieć dobrze wyczyszczoną wannę. You ... the house keys. The furniture ... dusted every day and I ... to have ... well. 3. Lubię, jak mi się daje prezenty, szczególnie jeśli mogą być używane w gospodarstwie domowym. I like ... , especially if they ... in the household. 4. Należy natychmiast rozwiązać ten problem. Mieszkańcy nie mogą

być

terroryzowani

przez

pijaną

młodzież.

This

problem ... right away. The residents ... drunken youth. 5. Twierdzi się, że prace remontowe były przeprowadzone przez niewykwalifikowanych pracowników i musimy zlecić ich wykonanie od nowa. The renovation works are ... by unqualified workers and we ... again. 6. Wolę kazać posadzić jabłonie, niż żeby mi ciągle pokazywano pusty ogród. I'd rather have ... than keep ... the empty garden. 7. Ostrzeżono ją przed zostaniem oszukaną przez jakiegoś nieuczciwego mężczyznę. She has ... against ... a dishonest man. 8. Ten mistrz jeszcze nigdy nie został pokonany przez młodszego zawodnika, chociaż oczekuje się, że ten młody Amerykanin to Copyright by Wydawnictwo Złote Myśli & Anna Kowalczewska

STRONA BIERNA JEST PROSTA! – Anna Kowalczewska

● str. 132

Ćwiczenia przekrojowe

zrobi. This champion ... a younger contestant, although this young American ... it. 9. Mówiono, że cena piwa stale rosła i musiano zatrzymać ten proces. The price of beer ... constantly and the process had to ... . 10.Należy

mu

powiedzieć,

by

nie

był

zniechęcony

niesprzyjającymi okolicznościami. He must ... unfavourable circumstances.

VI Znajdź błędy w poniższych zdaniach i popraw je. 1. The ingredients were being mixing in a bowl. 2. You mustn't write by a pencil during the exam. 3. It is say she hates her job. 4. You must taught how to do it. 5. He was sold to stale bread. 6. I had cut my finger yesterday. 7. The stamp hasn't being stuck on the envelope. 8. What is done at the moment? 9. I will send John it. 10.She is said to not drive a car.

Copyright by Wydawnictwo Złote Myśli & Anna Kowalczewska

STRONA BIERNA JEST PROSTA! – Anna Kowalczewska Ćwiczenia przekrojowe

● str. 133

VII Sparafrazuj zdania, używając w zdaniu docelowym słowa podanego pogrubionym drukiem. 1. We hired an architect to design a new house for us. had 2. People thought she had graduated from Yale. have 3. The cook is making dinner. being 4. He was lent some money. to 5. We don't drink tea with salt in Poland. isn't 6. Who drew that map? by 7. Someone has stained my blouse! had 8. They didn't publish a paperback edition of that book. Wasn't VIII Zamień zdania ze strony biernej na czynną. 1. He was shown the fridge by a shop assistant. 2. Chocolate cake shouldn't be baked in a very hot oven. 3. It must have been done by someone inexperienced. 4. Such publications aren't printed here. 5. The flowers were being watered by Megan. 6. I was bitten by a dog yesterday. 7. The essays will have been handed in by the students by tomorrow. 8. The first moonwalk wasn't performed by Russians. 9. Who will the speech be delivered by? 10.The rats in our cellars must be gotten rid of.

Copyright by Wydawnictwo Złote Myśli & Anna Kowalczewska

STRONA BIERNA JEST PROSTA! – Anna Kowalczewska Odpowiedzi

● str. 134

Odpowiedzi I 1. A lecture is being given by Professor Stevens now. Teraz dawany jest wykład przez profesora Stevensa. 2. Before the walls were repainted, the old layer of paint had been

removed.

Zanim

ściany

zostały

przemalowane,

usunięto starą warstwę farby. – zamiany na stronę bierną dokonujemy w obu elementach zdania. 3. These blouses will have been ironed by the evening. Te bluzki zostaną wyprasowane do wieczora. – przyimek “by” w tym

zdaniu

nie

jest

elementem

wprowadzającym

wykonawcę, jak to ma często miejsce w stronie biernej; wprowadza on określenie czasu, przed którym dana czynność się zakończy, co jest charakterystyczne dla czasu Future Perfect, w którym jest wyrażone to zdanie. 4. My dog has been run over by the car. Mój pies został przejechany przez samochód. – orzeczeniem jest tzw. phrasal verb, czyli czasownik złożony z właściwego czasownika oraz przyimka; podczas zamiany na stronę bierną przyimek musi wystąpić po III formie czasownika. 5. These tests must be corrected (by the teacher). Te testy muszą być sprawdzone (przez nauczyciela). 6. The next chapter is going to be written tomorrow. Następny rozdział będzie napisany jutro. 7. The mayor was taken to the meeting. Burmistrza zabrano na spotkanie.

Copyright by Wydawnictwo Złote Myśli & Anna Kowalczewska

STRONA BIERNA JEST PROSTA! – Anna Kowalczewska Odpowiedzi

● str. 135

8. The dog should have been walked in the morning. Pies powinien był zostać wyprowadzony rano. 9. Our living room has been redecorated. Nasz salon został odremontowany. 10.This problem has to be thought over. Ten problem musi zostać przemyślany. – ponieważ obiekt czynności poprzedzony był przyimkiem “over”, w zdaniu w stronie biernej pojawi się on po orzeczeniu, czyli za III formą czasownika. 11. This beautiful top was designed by Arkadius. Ta piękna bluzeczka została zaprojektowana przez Arkadiusa. 12.This artist's pictures aren't sold in the street. Obrazy tego artysty nie są sprzedawane na ulicy. – aby było wiadomo, o kogo dokładnie chodzi jako o autora obrazów, przy przenoszeniu

obiektu

i niewymienianiu

czynności

później

na

wykonawcy

początek

zdania

czynności,

zaimek

oznaczający posiadanie – “his” zamieniamy na formę dzierżawczą rzeczownika “this artist's”. 13.Your questions will be answered by Mr. Williams as soon as possible. Na twoje pytania zostaną udzielone odpowiedzi przez pana Williamsa tak szybko, jak to możliwe. 14. A new heating system was installed in their house. Nowy system ogrzewania został zainstalowany w ich domu. – można także użyć struktury “have something done”: They had a new heating

system

installed

in

their

house.

Kazali

zainstalować nowy system ogrzewania w swoim domu. 15.The wine should be opened about two hours before it is used. Wino powinno się otworzyć około dwóch godziny przed Copyright by Wydawnictwo Złote Myśli & Anna Kowalczewska

STRONA BIERNA JEST PROSTA! – Anna Kowalczewska Odpowiedzi

● str. 136

użyciem. – strona bierna może wystąpić w dwóch elementach tego zdania. 16.Who was it said by? Przez kogo to zostało powiedziane? – pytanie o wykonawcę czynności w zdaniu w stronie czynnej było pytaniem o podmiot, z szykiem jak w twierdzeniu, a po zamianie na stronę bierną stało się pytaniem o inną część zdania, z klasycznym szykiem pytającym (pytajnik–operator– podmiot gramatyczny–reszta orzeczenia–reszta zdania). 17.I dislike being lied to. Nie lubię być okłamywana. – w tym zdaniu

złożonym

głównym

elementem

orzeczenia

jest

czasownik “dislike”, po którym musi wystąpić inny czasownik w formie gerund (I forma + -ing), ew. poprzedzony osobą. Z kolei po czasowniku “lie” – “kłamać” wystąpi przyimek “to” przed osobą, którą ktoś okłamuje; w stronie biernej przyimek ten

pozostanie

na

swoim

miejscu,

bezpośrednio

po

czasowniku. 18.These statues won't be exhibited by the organizers. Te rzeźby nie zostaną wystawione przez organizatorów. 19.Who are these blackmail letters written by? Przez kogo są pisane te listy z szantażem? – wyjaśnienie jak w przykładzie 16. 20.Horseshoes used to be taken for good luck. Podkowy kiedyś zbierano na szczęście. – głównym elementem orzeczenia jest tu konstrukcja “used to + I forma”, oznaczająca zwyczajową czynność w przeszłości. 21.These instructions can be understood by everyone. Te polecenia mogą być zrozumiane przez każdego.

Copyright by Wydawnictwo Złote Myśli & Anna Kowalczewska

STRONA BIERNA JEST PROSTA! – Anna Kowalczewska Odpowiedzi

● str. 137

22.I want my bed to be made. Chcę, żeby pościelono moje łóżko. – czasownik “want” wymaga po sobie bezokolicznika “to + I forma”, ewentualnie poprzedzonego rzeczownikiem. Podczas zamiany po “want” znalazł się obiekt czynności oraz bezokolicznik w stronie biernej. 23.The car was being towed to the garage for three hours. Samochód holowano do warsztatu przez trzy godziny. 24.Why was the door locked? Dlaczego drzwi były zamknięte na klucz? 25.All this damage couldn’t have been done by my brother. Wszystkie te szkody nie mogły być spowodowane przez mojego brata. 26. A special dictionary for children has been published by Oxford University Press. Specjalny słownik dla dzieci został wydany przez OUP. 27.Jim was seen yesterday. Widziano Jima wczoraj. 28.Where will these benches be placed? Gdzie zostaną umieszczone te ławki? – pytanie szczegółowe z odpowiednim szykiem. 29.Too much fatty food is eaten by people in Poland. Za dużo tłustej żywności jest jedzone przez Polaków. 30.The bed sheets must have been changed. Z pewnością zmieniono pościele. 31.Who was the apartment cleaned by? Przez kogo zostało posprzątane mieszkanie? – wyjaśnienie jak w zdaniu 16.

Copyright by Wydawnictwo Złote Myśli & Anna Kowalczewska

STRONA BIERNA JEST PROSTA! – Anna Kowalczewska Odpowiedzi

● str. 138

32.The grass was raked after it had been cut. Trawę zgrabiono, po tym jak ją ścięto. 33.I like being driven to work. Lubię być odwożona do pracy. 34.Their summer house might be sold. Ich letni domek może zostać sprzedany. 35.This kind of soap hasn't been used here. Nie używano tutaj tego rodzaju mydła. 36.Good advice should always be listened to. Zawsze powinno się słuchać dobrych rad. – w stronie czynnej po czasowniku “listen” zawsze przed obiektem czynności występuje przyimek “to”; musi on w stronie biernej pozostać na swoim miejscu, czyli znajdować się po III formie czasownika. 37.All the apples will have been peeled by the time the food mixer is repaired. Wszystkie jabłka zostaną obrane do czasu gdy mikser zostanie naprawiony. 38.The exercise was being done for ten minutes. Robiono ćwiczenie przez 10 minut. 39.The fire last Saturday was caused by the thunder. Pożar w zeszłą sobotę był spowodowany przez piorun. 40.My piano is tuned twice a year. Moje pianino jest strojone dwa razy w roku.

Copyright by Wydawnictwo Złote Myśli & Anna Kowalczewska

STRONA BIERNA JEST PROSTA! – Anna Kowalczewska Odpowiedzi

● str. 139

II 1. It is claimed this student is the teacher’s favourite. This student is claimed to be the teacher's favourite. Twierdzi się, że ten uczeń jest ulubieńcem tego nauczyciela. 2. The papers were given to the boss. The boss was given the papers. Dokumenty dano szefowi. 3. The problem will be explained to us. We will be explained the problem. Wyjaśni się nam ten problem. 4. It is believed Mr. Jones didn’t kill his wife. Mr. Jones is believed not to have killed his wife. Wierzy się, że pan Jones nie zabił swojej żony. 5. It is said this place isn't dangerous. This place is said not to be dangerous. Mówi się, że to miejsce nie jest niebezpieczne. 6. A pay rise had been promised to me before the new contract was signed. I had been promised a pay rise before the new contract was signed. Obiecano mi podwyżkę, zanim podpisana została nowa umowa. 7. It was known he had been warned in advance. He was known to have been warned in advance. Wiedziano, że ostrzeżono go z wyprzedzeniem. 8. It is thought Mrs. Brown has lost her job. Mrs. Brown is thought to have lost her job. Sądzi się, że pani Brown straciła pracę. 9. It is believed he was leaving in a hurry. He is believed to have been leaving in a hurry. Wierzy się, że on wyjeżdżał w pośpiechu.

Copyright by Wydawnictwo Złote Myśli & Anna Kowalczewska

STRONA BIERNA JEST PROSTA! – Anna Kowalczewska Odpowiedzi

● str. 140

10.A legacy of £2,000 was left to Jim. Jim was left a legacy of £2,000. Jimowi pozostawiono spadek w wysokości 2 tys. funtów. 11. It is thought Lee Oswald shot John F. Kennedy. Lee Oswald is thought to have shot John F. Kennedy. Sądzi się, że Lee Oswald zastrzelił Johna F. Kennedy'ego. 12.It is reported the ice cap is melting. The ice cap is reported to be melting. Przekazuje się, że pokrywa lodowa topnieje. 13.My hotel room was shown to me. I was shown my hotel room. Pokazano mi mój pokój hotelowy. 14.It is noticed the rainforest is destroyed by native people. The rainforest is noticed to be destroyed by native people. Zauważa się, że las deszczowy jest niszczony przez tubylców. 15.It is known that man has changed his identity. That man is known to have changed his identity. Wiadomo, że tamten mężczyzna zmienił tożsamość. 16.Some cold drinks will be offered to you. You will be offered some cold drinks. Zostaną ci zaproponowane zimne napoje. 17.It is expected cats won't be removed from the cellar. Cats are expected not to be removed from the cellar. Oczekuje się, że koty nie zostaną usunięte z piwnicy. 18.The money for your studies will be lent to you by the government. You will be lent the money for your studies by the government. Pieniądze na studia zostaną ci pożyczone przez rząd.

Copyright by Wydawnictwo Złote Myśli & Anna Kowalczewska

STRONA BIERNA JEST PROSTA! – Anna Kowalczewska Odpowiedzi

● str. 141

19.It was believed that woman was plotting with the devil. That woman was believed to be plotting with the devil. Wierzono, że tamta kobieta spiskuje z diabłem. 20.The details of his uncle's will were given to him. He was given the details of his uncle's will. Podano mu szczegóły testamentu jego wuja.

III 1. A CD player will be given to Mark for his birthday. Mark will be given a CD player for his birthday. 2. We have our meals prepared by our mum. 3. What is being discussed now? 4. It is believed people save too little money. People are believed to save too little money. 5. Mary must/should be asked about it. 6. The speed limit will be introduced gradually. 7. Are you interested in this idea? – należy użyć popularnej struktury “be interested in” 8. Children under 16 won't be admitted. 9. A great job for the travel agent's has been offered/was offered to me. I have been offered/was offered a great job for the travel agent's. 10.This play was written by Fredro. 11. Animals at the zoo are fed twice a day.

Copyright by Wydawnictwo Złote Myśli & Anna Kowalczewska

STRONA BIERNA JEST PROSTA! – Anna Kowalczewska Odpowiedzi

● str. 142

12.At all the main airports the runways are being lengthened at the moment. 13.It is said the Beatles have been the best pop group ever. The Beatles are said to have been the best pop group ever. 14.Who was this song composed by? 15.Our camp was flooded by yesterday's downpour. 16.The renovation of this church has just been finished/completed. 17.Someone for her place will have to be found. 18.The scene of the crime is being guarded by the police. 19.The rubbish bins have already been emptied three times this week. 20.She loves being woken up by the smell of fresh coffee. 21.This money can be used for scholarships. 22.The winner list has already been announced. 23.Will the meeting be postponed? 24.He is being interviewed at the moment. 25.It is thought they don't produce nuclear weapons. They are thought not to produce nuclear weapons. 26.A lot of money is spent on alcohol every year. 27.It is said the students have started studying for the exam. The students are said to have started studying for the exam. 28.This house was built in 1980.

Copyright by Wydawnictwo Złote Myśli & Anna Kowalczewska

STRONA BIERNA JEST PROSTA! – Anna Kowalczewska Odpowiedzi

● str. 143

29.What is this salad made with? 30.It is assumed the president will arrive tomorrow. The president is assumed to arrive tomorrow. 31.The car was being washed when a fly sat on it. 32.It is believed the diplomats are discussing important problems now. The diplomats are believed to be discussing important problems now. 33.Has the package been sent? 34.The furniture will have been delivered by next Wednesday. 35.This information will be given to him tomorrow. He will be given this information tomorrow. 36.These products aren't sold in supermarkets. 37.It was said Beethoven hadn't been liked by everyone. Beethoven was said not to have been liked by everyone. 38.It is thought children don't spend much time studying. Children are thought not to spend much time studying. 39.Meat isn't eaten in my home. 40.It is believed teachers don't have interests. Teachers are believed not to have interests. 41.What song is being played now? 42.I have all my compositions checked by my mum. 43.It is said money doesn't bring happiness. Money is said not to bring happiness. 44.He is just having the interior of his living room designed. Copyright by Wydawnictwo Złote Myśli & Anna Kowalczewska

STRONA BIERNA JEST PROSTA! – Anna Kowalczewska Odpowiedzi

● str. 144

45.It was thought she was a great cook. She was thought to be a great cook. . 46.It is known he is in love with her. He is known to be in love with her. 47.A promise has been made. 48.It is said he has failed his driving test three times. He is said to have failed his driving test three times. 49.Sugar must/should be mixed with flour. 50.What has been offered to you? What have you been offered? lub What was offered to you? What were you offered?

IV 1. I always have lunch prepared. Zawsze mam przygotowywany lunch. 2. I was thought to have been waiting for the bus at that time. Myślano że wtedy czekałam na autobus. 3. Mrs. Green's parrot is being given some grains. Ziarna są teraz dawane papudze pani Green. 4. Who was that beautiful mural painted by? Przez kogo został namalowany tamten piękny fresk? 5. New sports facilities have been sponsored by our local politicians. Nowe obiekty sportowe zostały zasponsorowane przez naszych miejscowych polityków. 6. I want to be explained this rule. Chcę, by mi wyjaśniono tę zasadę. Copyright by Wydawnictwo Złote Myśli & Anna Kowalczewska

STRONA BIERNA JEST PROSTA! – Anna Kowalczewska Odpowiedzi

● str. 145

7. John has had his sink repaired. John zlecił naprawę swojego zlewu. 8. Rabbits are known not to eat meat. Wiadomo, że króliki nie jedzą mięsa. 9. John and Meg were given a teapot for the anniversary. Johnowi i Meg dano imbryk na rocznicę. 10.It is said he was driving too fast when the accident happened. Mówi się, że prowadził zbyt szybko, gdy zdarzył się wypadek.

V 1. This patient was known to have been using that medicine regularly for some time already, although it hadn't been prescribed by a doctor. 2. You will be given the house keys. The furniture must be dusted every day and I want to have the bathtub cleaned well. 3. I like being given presents, especially if they can be used in the household. 4. This problem must be solved right away. The residents can't be terrorised by drunken youth. 5. The renovation works are claimed to have been done by unqualified workers and we must have them done again. 6. I'd rather have apple trees planted than keep being shown the empty garden. 7. She has been warned against being deceived by a dishonest man. Copyright by Wydawnictwo Złote Myśli & Anna Kowalczewska

STRONA BIERNA JEST PROSTA! – Anna Kowalczewska Odpowiedzi

● str. 146

8. This champion has never been beaten by a younger contestant, although this young American is expected to do it. 9. The price of beer was said to have been rising constantly and the process had to be stopped. 10.He must be told no to be discouraged by unfavourable circumstances.

VI 1. The ingredients were being mixed in a bowl. Składniki mieszano w misce. 2. You mustn't write with a pencil during the exam. Nie wolno pisać ołówkiem podczas egzaminu. 3. It is said she hates her job. Mówi się, że ona nienawidzi swojej pracy. 4. You must be taught how to do it. Musisz zostać nauczony, jak to robić. 5. He was sold stale bread. Sprzedano mu czerstwy chleb. 6. I had my finger cut yesterday. Miałam wczoraj skaleczony palec. 7. The stamp hasn't been stuck on the envelope. Znaczka nie naklejono na kopertę. 8. What is being done at the moment? Co się w tej chwili robi? 9. I will send it to John. Wyślę to Johnowi. 10.She is said not to drive a car. Mówi się, że ona nie prowadzi samochodu. Copyright by Wydawnictwo Złote Myśli & Anna Kowalczewska

STRONA BIERNA JEST PROSTA! – Anna Kowalczewska Odpowiedzi

● str. 147

VII 1. We had a new house designed for us. Kazaliśmy zaprojektować sobie nowy dom. 2. She was thought to have graduated from Yale. Sądzono, że ona była absolwentką Yale. 3. Dinner is being made. Robi się obiad. 4. Some money was lent to him. Pożyczono mu trochę pieniędzy. 5. Tea with salt isn't drunk in Poland. W Polsce nie pija się herbaty z solą. 6. Who was that map drawn by? Przez kogo została narysowana ta mapa? 7. I have had my blouse stained! Poplamiono mi bluzkę! 8. A paperback edition of that book wasn't published. Wydanie kieszonkowe tej książki nie było opublikowane.

VIII 1. A shop assistant showed him the fridge. A shop assistant showed the fridge to him. Sprzedawca pokazał mu lodówkę. 2. You shouldn't bake chocolate cake in a very hot oven. Nie powinnaś piec ciasta czekoladowego w bardzo gorącym piekarniku. – ponieważ w zdaniu w stronie biernej nie podano wykonawcy, dobieramy go samodzielnie, tu wybrałam “you”. 3. Someone inexperienced must have done it. Z pewnością zrobił to ktoś niedoświadczony.

Copyright by Wydawnictwo Złote Myśli & Anna Kowalczewska

STRONA BIERNA JEST PROSTA! – Anna Kowalczewska

● str. 148

Odpowiedzi

4. They don't print such publications here. Nie drukują tu takich wydawnictw. – wykonawcę dobieramy samodzielnie. 5. Megan was watering the flowers. Megan podlewała kwiaty. 6. A dog bit me yesterday. Ugryzł mnie wczoraj pies. 7. The students will have handed in the essays by tomorrow. Uczniowie oddadzą wypracowania do jutra. 8. Russians didn't perform the first moonwalk. Rosjanie nie odbyli pierwszego spaceru po Księżycu. 9. Who will deliver the speech? Kto wygłosi mowę? 10.We must get rid of the rats in our cellars. Musimy pozbyć się szczurów w naszych piwnicach.

To już wszystkie ćwiczenia, a zarazem koniec tego e-booka. Jak oceniasz teraz swoją wiedzę na temat strony biernej? Czy zrozumiałeś moje wyjaśnienia, a po zapoznaniu się z przykładami zastosowań – wykonałeś ćwiczenia poprawnie? Drobne błędy nie mają niekiedy większego znaczenia i najważniejsze, byś potrafił tworzyć prawidłowo orzeczenia w stronie biernej, rozumiał ich schemat

i

widział

sens

używania

tych

konstrukcji.

Błędy

w tłumaczeniach oraz drobne usterki w innych zadaniach można z czasem wyeliminować poprzez ćwiczenia i ciągłe obcowanie z językiem

angielskim:

uczenie

się

słówek

i

związków

frazeologicznych – także idiomów – przyswajanie coraz to bardziej zaawansowanych zasad gramatycznych. Da Ci to stopniowo coraz większe wyczucie językowe i poczucie pewności w używaniu języka angielskiego na co dzień. Podobno słownictwo to podstawa, a gramatyka nie jest potrzebna do skutecznego porozumiewania się, Copyright by Wydawnictwo Złote Myśli & Anna Kowalczewska

STRONA BIERNA JEST PROSTA! – Anna Kowalczewska Odpowiedzi

● str. 149

ale zawsze lepiej nas postrzegają, jeśli mówimy poprawnie. Nie daj się sparaliżować myślą, że za wszelką cenę powinieneś mówić bezbłędnie, ale dążenie do jak największej poprawności powinno być Twoim celem. Wierzę, że ten oraz inne moje e-booki oferowane przez wydawnictwo Złote Myśli mogą Ci w tym pomóc. Życzę Ci powodzenia i wytrwałości w dalszej nauce języka angielskiego, która tak naprawdę nigdy się nie kończy. Wiem, co mówię – ja także ciągle się uczę, chociaż jestem wykształconą anglistką. Zatem raz jeszcze – dużo sukcesów!

Copyright by Wydawnictwo Złote Myśli & Anna Kowalczewska

POLECAMY TAKŻE PORADNIKI: Mowa zależna jest prosta! – Anna Kowalczewska Jak przekazywać poprawnie sens czyichś słów, nie zawsze ich używając, stosując poprawnie następstwo czasów? Twój stres opadnie, problemy zmaleją, a na swoje pytania dotyczące gramatyki uzyskasz jasne odpowiedzi właśnie w tej książce. Oprócz wykładu teoretycznego zyskasz wiedzę praktyczną, najpierw obserwując przykłady zastosowań wszelkich aspektów mowy zależnej, a potem - wykonując szereg ćwiczeń. Poprawność swoich odpowiedzi będziesz mógł sprawdzić w kluczu. Więcej o tym poradniku preczytasz na stronie: http://mowa-zalezna.zlotemysli.pl "To świetna książka dla uczących się języka ang. Naprawde przydaje się podczas konwersacji. Takiej książki na rynku jeszcze nie było!" - Adrian Piontek,

Angielskie formuły konwersacyjne – Paweł Wimmer W jaki sposób 1000 formuł konwersacyjnych pozwoli Ci opanować język angielski i sprawną komunikację? Pamiętaj, że wystarczy dziennie, aby po paru nauczycielami i znajomymi angielskiego, a u Anglosasów zamiast politowania.

zaledwie 15-20 minut miesiącach błysnąć przed dużo lepszą znajomością zacząć wzbudzać uznanie,

Więcej o tym poradniku preczytasz na stronie: http://angielski-konwersacje.zlotemysli.pl "Wspaniała książka zawierająca zwroty, których trudno byłoby znaleźć w słowniku. Bardzo przydaje się w nauce moich uczniów do matury." Elżbieta Kasprzyszak tłumacz angielskiego, udziela korepetycji

Zobacz pełen katalog naszych praktycznych poradników na stronie www.zlotemysli.pl