2016-11-13 1 TEORIA WYBORU (2). Plan wykładu Pojęcie ograniczenia budżetowego, Własności zbioru budżetowego Zmiany linii budżetu Numeraire Podatki dot...
7 downloads
16 Views
418KB Size
2016-11-13
TEORIA
WYBORU
(2).
Plan wykładu
Pojęcie ograniczenia budżetowego, Własności zbioru budżetowego Zmiany linii budżetu Numeraire Podatki dotacje i racjonowanie Wybór rodzaju podatku Przerzucanie podatku Czysta strata społeczna z tytułu podatku
OGRANICZENIE BUDŻETOWE – POJĘCIE OGRANICZENIA BUDŻETOWEGO Założenia:
istnieje zestaw dóbr, które konsument może wybierać, istnieje koszyk dóbr konsumpcyjnych: (x1, x2).
Obserwujemy:
ceny tych dóbr (p1, p2), ilość pieniędzy, które konsument ma do wydania (m),
Ograniczenie
postać:
budżetowe konsumenta ma
p1x1 + p2x2 <= m
OGRANICZENIE BUDŻETOWE – POJĘCIE OGRANICZENIA BUDŻETOWEGO
Założenie: jedno z dóbr reprezentuje wszystko inne, co tylko dana osoba może chcieć konsumować, dobro 2 jest wielkością kwoty, którą konsument może wydać na zakup innych dóbr, cena dobra 2 wynosi 1 (p2 = 1) dobro 2 jest dobrem złożonym reprezentującym wszystkie inne poza dobrem 1. Ograniczenie budżetowe ma postać p1x1 + p2x2 <= m
1
2016-11-13
OGRANICZENIE BUDŻETOWE – WŁASNOŚCI ZBIORU BUDŻETOWEGO
Linia ograniczenia budżetowego jest zbiorem koszyków konsumpcyjnych, które kosztują dokładnie m: p1x1 + p2x2 <= m
OGRANICZENIE BUDŻETOWE – WŁASNOŚCI ZBIORU BUDŻETOWEGO
Równanie prostej w punkcie przecięcia z osią pionową (0, m/p2) o nachyleniu –p1/p2 x2 = m/p2 – (p1/p2)x1 Interpretacja:
ile jednostek dobra 2 konsument może nabyć, jeśli wyda wszystkie pieniądze na zakup tego dobra.
OGRANICZENIE BUDŻETOWE – WŁASNOŚCI ZBIORU BUDŻETOWEGO
2
2016-11-13
OGRANICZENIE BUDŻETOWE – WŁASNOŚCI ZBIORU BUDŻETOWEGO
Interpretacja ekonomiczna: Nachylenie linii budżetowej mierzy stopę, według której rynek jest skłonny zamienić dobro 1 na dobro 2. Nachylenie linii budżetu wyraża koszt alternatywny konsumpcji dobra 1 (prawdziwy ekonomiczny koszt wzrostu konsumpcji dobra 1)
Δx2/Δx1 = - p1/p2
(przyrosty dóbr muszą mieć zawsze znaki przeciwne)
OGRANICZENIE BUDŻETOWE – ZMIANY LINII BUDŻETU
Zmiany ceny i dochodu zmieniają zestaw dóbr, które konsument może nabyć. Zmiana dochodu a zmiana linii budżetu Przy stałych cenach zmiany dochodu równolegle przesuwają linię budżetu na zewnątrz układu współrzędnych (wzrost) lub w stronę początku układu współrzędnych (spadek dochodu).
OGRANICZENIE BUDŻETOWE – ZMIANY LINII BUDŻETU Zmiana ceny a zmiana linii budżetu 1). Jeśli dobro 1 staje się droższe, to linia budżetu staje się bardziej stroma:
3
2016-11-13
OGRANICZENIE BUDŻETOWE – ZMIANY LINII BUDŻETU
Zmiany cen obu dóbr jednocześnie a zmiana linii budżetu Założenie; początkowa linia budżetu; p1x1 + p2x2 = m
obie ceny zwiększają się t razy: t p1 x1 + t p2 x2 = m p1x1 + p2x2 = m/t
Wniosek
Polecenie dodatkowe ( do samodzielnego opracowania):
linia budżetu w ogóle się nie zmieni
Jak zmieni się linia budżetu, jeżeli wystąpi jednoczesna zmiana cen obu dóbr i dochodu?
OGRANICZENIE BUDŻETOWE NUMERAIRE Założenie: linia budżetu jest zdefiniowana przez dwie ceny i poziom dochodu, jedna z tych zmiennych jest zbędna, przypisujemy jednej z cen albo dochodowi jakąś stałą wartość, jeden, dostosowujemy pozostałe zmienne tak, aby otrzymać ten sam zbiór budżetowy.
OGRANICZENIE BUDŻETOWE NUMERAIRE p1x1 + p2x2 = m (p1/p2) x1 + x2 = m/p2 Założenie: p2 =1, m = 1 (p1/m) x1 + (p2/m) x2 = 1 Wniosek: Przypisanie wartości 1 jednej z cen albo dochodowi oraz dostosowanie odpowiednio innych cen i dochodu nie zmienia w ogóle zbioru budżetowego.
4
2016-11-13
OGRANICZENIE BUDŻETOWE NUMERAIRE
Cena, której przypisano wartość równą 1 jest ceną numéraire. Cena numéraire jest ceną względną, za pomocą której mierzymy inne ceny i dochód.
OGRANICZENIE BUDŻETOWE – PODATKI, DOTACJE I RACJONOWANIE
Podatki jako narzędzie polityki ekonomicznej wpływają na ograniczenie budżetowe konsumenta. Podatek od ilości – konsument płaci państwu pewną sumę za każdą jednostkę zakupionego dobra. Podatek w wysokości t na jednostkę dobra 1 zmienia jego cenę z p1 na (p1+ t). Linia budżetu staje się bardziej stroma.
Podatek od wartości (ad valorem) - podatek nałożony na
wartość (na cenę) nabywanego dobra, wyrażany najczęściej w procentach. Jeśli dobro 1 ma cenę p1 i jest przedmiotem opodatkowania według stopy τ, to rzeczywista cena napotkana przez konsumenta wynosi (1 + τ)p1 = konsument płaci dostawcy p1, a państwu τ p1 za każdą jednostkę nabytego dobra
Podatek ryczałtowy (dochodowy) – rząd „zabiera ustaloną sumę pieniędzy, niezależnie od zachowania indywidualnego podmiotu.
OGRANICZENIE BUDŻETOWE – PODATKI, DOTACJE I RACJONOWANIE
Dotacje (subsydium) – przeciwieństwo podatków
Dotacja ilościowa – rząd „daje” konsumentowi pewną sumę, która zależy od nabytej ilości dobra;
Dotacja wartościowa (ad valorem) – oparta jest na cenie dobra dotowanego:
Jeśli subsydiun wynosi s na jednostkę dobra konsumpcyjnego 1, to cena dla konsumenta wynosi (p1 - s.) Linia budżetu staje się bardziej płaska.
Jeśli cena dobra1 wynosi p1 a dobro jest przedmiotem dotacji o stopie sigma, to faktyczna cena dobra1, którą napotyka konsument wynosi (1 – sigma)p1
Dotacja ryczałtowa – rząd „daje” konsumentowi ustaloną sumę pieniędzy, niezależnie od zachowania indywidualnego podmiotu.
5
2016-11-13
OGRANICZENIE BUDŻETOWE – PODATKI, DOTACJE I RACJONOWANIE
Racjonowanie – rząd ustala konsumpcję niektórych dóbr na poziomie nie wyższym od pewnej wielkości. W polityce ekonomicznej rządu niekiedy występują łącznie podatki, subwencje i racjonowanie.
WYBÓR RODZAJU PODATKU Założenie:
rozpatrujemy dwa rodzaje podatków;
podatek od ilości i podatek dochodowy. Problem do rozwiązania:
Czy lepiej jest podnieść podatek od ilości, czy podatek dochodowy, aby zwiększyć dochody budżetu państwa.
WYBÓR
RODZAJU PODATKU PODATEK OD ILOŚCI t – stawka podatkowa Nowe ograniczenie podatkowe ma postać: (p1 + t)x1 + p2x2 = m Podatek od ilości powiększa cenę postrzeganą przez konsumenta. Nowy optymalny wybór (x1*,x2*) musi spełniać ograniczenie budżetowe: (p1 + t)x1* + p2x2* = m Wpływy do budżetu otrzymane dzięki podatkowi wynoszą: R* = t x1* Ograniczenie budżetowe przybiera postać p1x1 + p2x2 = m – R* p1 x 1 + p 2 x 2 = m – t x 1 *
6
2016-11-13
WYBÓR
RODZAJU PODATKU
PODATEK OD ILOŚCI
WYBÓR
RODZAJU PODATKU PODATEK DOCHODOWY Linia budżetu przy podatku dochodowym musi przejść przez punkt (x1*, x2*). Jest to pewien dostępny dla konsumenta wybór ale nie jest to wybór optymalny. Uzasadnienie: w punkcie (x1*, x2*) krańcowa stopa substytucji wynosi – (p1 + t)/p2, podatek dochodowy pozwala na dokonywanie wymiany według stopy –p1/p2. linia budżetu przecina krzywą obojętności w punkcie (x1*, x2*). na linii budżetu znajduje się inny punkt, który będzie preferowany w porównaniu z (x1*, x2*)
WYBÓR RODZAJU PODATKU PODATEK OD ILOŚCI, PODATEK DOCHODOWY
Podatek dochodowy jest lepszy niż podatek od ilości; można uzyskać od konsumenta taką samą ilość wpływu do budżetu państwa, pozostawić konsumenta na wyższej krzywej obojętności niż przy podatku ilościowym.
7
2016-11-13
WYBÓR RODZAJU PODATKU PODATEK OD ILOŚCI, PODATEK DOCHODOWY Ograniczenia
(1):
proponowane rozwiązanie stosuje się tylko do jednego konsumenta, wielkość podatku dochodowego zazwyczaj jest różna dla różnych osób, jednolity podatek dochodowy dla wszystkich konsumentów jest niekoniecznie lepszy niż jednolity podatek od ilości nałożony na wszystkich konsumentów.
WYBÓR RODZAJU PODATKU PODATEK OD ILOŚCI, PODATEK DOCHODOWY
Ograniczenia (2): jeżeli konsument uzyskuje dochód z tytułu pracy, to opodatkowanie może zniechęcać go do zarabiania, dochód może spaść bardziej, niż o sumę zabraną przez podatek.
WYBÓR RODZAJU PODATKU PODATEK OD ILOŚCI, PODATEK DOCHODOWY
Ograniczenia (3): podaż również reaguje na podatek dochodowy.
Zaobserwowanie kilku wyborów dokonywanych przez konsumenta umożliwia oszacowanie funkcji generującej ten rodzaj zachowań. Funkcja użyteczności może być wykorzystywana do przewidywania przyszłych wyborów i oszacowania, jaką użyteczność mają dla konsumenta nowe kierunki polityki ekonomicznej.
8
2016-11-13
PODATKI Funkcjonowanie
podatków na rynku powoduje występowanie ceny,
które płaci nabywca – cena popytu (PD): którą otrzymuje dostawca – cena podaży (PS)
Podatek
od ilości – nałożony na kupowaną lub sprzedawaną jednostkę ilości. t – wielkość podatku od ilości Cena popytu wynosi: PD = PS + t
PODATKI
Podatek od wartości (od sprzedaży) jest wyrażony w procentach.
τ – stopa podatkowa
Cena popytu wynosi: PD = PS (1+ τ) Cena równowagi:
popyt jest równy podaży
PODATKI – NA RYNKU
WYSTĘPUJE
PODATEK OD ILOŚCI
Założenie 1 podatek płaci dostawca
dostarczane ilości będą należały od ceny podaży – cena podaży jest sumą, jaką dostawca otrzymuje po opłaceniu podatku;
podatek płaci nabywca
nabywane ilości będą zależały od ceny popytu – cena popytu jest sumą, którą zapłaci nabywca.
9
2016-11-13
PODATKI – NA RYNKU WYSTĘPUJE PODATEK OD ILOŚCI - RÓWNOWAGA Warunek istnienia równowagi Suma, jaką otrzymuje dostawca, będzie równa sumie zapłaconej przez nabywcę, pomniejszoną o wielkość podatku. D – popyt; S – podaż D(PD) = S(PS) PS = PD – t D (PD) = S (PD – t)
PODATKI – NA RYNKU WYSTĘPUJE PODATEK OD ILOŚCI - RÓWNOWAGA
Podatek płaci nabywca
ZAGADNIENIA DO OPRACOWANIA 1. Jaka jest funkcja popytu na dobro 2, jeśli dwa dobra są doskonałymi substytutami? 2. Przy jakiego rodzaju preferencjach sytuacja będzie taka sama w przypadku podatku ilości, jak w przypadku podatku dochodowego? 3. Jaka jest definicja dobra numéraire? 4. Co stanie się z linią budżetową, jeżeli cena dobra 2 staje się 8 razy większa, ale cena dobra 1 i dochód pozostaną bez zmian ?
10