Tradycyjne zaprawy murarskie i tynkarskie PORADNIK O INWESTORA 3 D la c z e g o w a p n o ? Na zachodzie Europy i w USA coraz częściej pow raca się do...
18 downloads
17 Views
10MB Size
Tradycyjne zaprawy murarskie i tynkarskie
PORADNIK O INWESTORA
3
D la c z e g o w a p n o ?
Na z a ch o d z ie E uropy i w USA co ra z częściej p o w ra c a się d o s to s o w a n ia w a p n a w z a p ra w a ch i in n ych m a te ria ła ch b u d o w la n y c h . W p ły w na to m ia ły d o ś w ia d c z e n ia z w ią z a n e z re n o w a c ją z a b y tk o w y c h b u d o w li, podczas k tó ryc h n ie ja ko na n o w o d o c e n io n o w y ją tk o w ą w sz e ch stro n n o ść w a p n a . F la ndryjski m is trz b u d o w la n y B ob V an R eeth, w e d łu g d z isie jsz e g o n a z e w n ic tw a p o w a ż n y p rz e d s ię b io rc a b u d o w la n y , p ro w a d z ą c y d z ia ła ln o ś ć g o s p o d a rc z ą w o k re s ie , g d y s ta n d a rd y b u d o w la n e o b ie k tó w u ż y tk u p u b lic z n e g o w y z n a c z a li b u d o w n ic z o w ie g o ty c k ic h kate dr, zalecał ó w cz e s n y m w ła d z o m p ro w a d z e n ie in w e sty cji b u d o w la n y c h z u w z g lę d n ie n ie m 4 0 0 -le tn ie j p e rsp e ktyw y. Podczas prac k o n s e rw a to rs k ic h o k a z a ło się, że z a p ra w y w a p ie n n e n adal sp e łn ia ją w szystkie w y m a g a n ia te c h n ic z n e , m im o u p ły w u s e te k lat. Na szczęście w polskim b u d o w n ic tw ie n ig d y nie odeszliśm y o d sto so w a n ia w a p n a , w ię c ty m bardziej należy p o d trz y m a ć tę tra d y cję . Tradycja ta w krajach p o ło ż o n yc h ba rd zie j na z a ch ó d zyskała w a lo r no w o cz e sn o ś c i. D o c e n io n o na n o w o d o ro b e k p o p rz e d n ic h s tu le c i, a w ła ś c iw ie tysią cle ci, bo ta k ju ż d łu g o c z ło w ie k ś w ia d o m ie u żyw a w a p n a w b u d o w n ic tw ie . C h ce m y w ię c p rz y p o m n ie ć to , co je s t d o ro b k ie m p o ls k ie g o b u d o w n ic tw a o g ó ln e g o i p o d a ć także tro c h ę in fo rm a c ji o c h a ra k te rz e ba rd zie j m ię d z y n a ro d o w y m . P osługując się p o ró w n a n ie m d o ś w ia ta m ody, pisze m y o p o w ro c ie d o m a te ria łu , k tó ry chociaż n ig d y nie p rze stał być m o d n y, staje się z n ó w g lo b a ln y m s y n o n im e m w ła ś c iw e g o w y b o ru .
W a p n o je s t s p o iw e m w y k o rz y s ty w a n y m o d XI w ie k u p rzy b u d o w ie W a w e lu .
Tradycyjne zaprawy murarskie i tynkarskie
Tradycyjne zaprawy murarskie i tynkarskie S p is tr e ś c i 1.
2.
3. 4.
D lacze g o s to s o w a n ie tra d y cy jn y ch z a p ra w b u d o w la n y c h w XXI w . je s t p o w sz e ch n e i u z a sa d n io n e
5
M a te ria ły d o s p o rz ą d ze n ia św ieżej m ieszanki z a p ra w y 2.1 K ru s zy w o 2 .2 W a p n o 2 .3 C e m e n t 2 .4 W o d a
6 6 7 7 8
Tradycyjne za p ra w y m urarskie P odział z a p ra w m u ra rskich w zależności o d w y trz y m a ło ś c i na ściskanie
8
9
5.
R ece p tu ry z a p ra w m u ra rsk ic h 5.1 Z a p ra w y w a p ie n n e 5.2 Z a p ra w y c e m e n to w o -w a p ie n n e 5.3 Z a p ra w y c e m e n to w e
10 10 11 13
6.
U w agi w ykonaw cze z w ią z a n e z w y k o n y w a n ie m r o b ó t m u ra rsk ic h
14
7. 8.
9.
Tradycyjne za p ra w y tynkarskie
15
P odział z a p ra w ty n k a rs k ich w zależności o d w y trz y m a ło ś c i na ściskanie
16
R ece p tu ry z a p ra w ty n k a rs k ic h 9.1 Tynki w a p ie n n e 9 .2 Tynki c e m e n to w o -w a p ie n n e 9 .3 Tynki c e m e n to w e
17 18 19 19
10. U w a g i w y k o n a w c z e z w ią z a n e z w y k o n y w a n ie m r o b ó t ty n k a rs k ic h
20
11.
22
B ib lio g ra fia
PORADNIK O INWESTORA
1.
5
D la c z e g o s to s o w a n ie tr a d y c y jn y c h z a p r a w b u d o w la n y c h w X X I w . je s t p o w s z e c h n e i u z a s a d n io n e
P om im o b o m b a rd o w a n ia p o te n cja ln ych k lie n tó w b ardzo b o g a tą o fe rtą fa b ryczn ie p rzy g o to w a n y ch m ieszanek (czyli ta k ic h , z k tó ry c h p o d o d a n iu w o d y i w y m ie sz a n iu o trz y m u je m y g o to w ą d o pracy z a p ra w ę ), dalej przy pracach m u ra rsk ic h s to su je się tra d y c y jn e z a p ra w y c e m e n to w o -w a p ie n n e . Jednym z p o d s ta w o w y c h p o w o d ó w ich c ią g łe g o s to s o w a n ia je s t ko rzystn a relacja p o m ię d z y ceną a w ła ś c iw o ś c ia m i te c h n o lo g ic z n y m i o ra z ja k o śc ią za p ra w y.
W ap no w za p ra w ie s p e łn ia b a rd zo w ie le fu n k c ji: Jest s p o iw e m m in e ra ln y m .
I
Z w iększa u ra b ia ln o ść z a p ra w y, czyli p o z w a la na ła tw ie js z e w y k o n y w a n ie ro b ó t. Z a p e w n ia św ie że j m ieszance:
- korzystną retencję, czyli za trzym a n ie w z a p ra w ie w o d y p o trze b n e j z a ró w n o d o k o m fo rtu p ro w a d z e n ia ro b ó t, ja k i p ra w id ło w e g o w ią z a n ia zapraw y, - w y d łu ż e n ie czasu z a c h o w a n ia w ła ś c iw o ś c i rob o czych Z w ię k s z a p rz y c z e p n o ś ć i s zc z e ln o ś ć p o łą c z e n ia p o m ię d z y s tw a rd n ia łą z a p ra w ą a e le m e n te m m u ro w y m . Zapew nia o p ty m a ln ą ró w n o w a g ę pom iędzy szczelnością spoiny a jej zdolnością d o transportu w ilg o c i, czyli nie za kłó ca tz w . „o d d y c h a n ia ś c ia n y ", c o w p rzy p a d ku ty n k u w ią ż e się z z a p e w n ie n ie m ko rzystn e j ró w n o w a g i w ilg o tn o ś c io w e j w p o m ie szcze n iu . Zw iększa ela styczn o ść s tw a rd n ia łe j zapraw y. Poprzez w y d łu ż e n ie czasu tw a rd n ie n ia za p ra w y m urarskiej oraz zdolności sam ozabliźniania m ik ro p ę k n ię ć z a p ra w y, z a p o b ie g a p o w s ta w a n iu nieszczelności w ścianach podczas w s tę p n y c h o sia d a ń b u d y n k u . Zw iększa o d p o rn o ś ć m u ru na obciążenia dynam iczne, pochodzące np. o d ruchu pojazdów , tą p n ię ć g ru n tu , szkó d p o k o p a ln ia n y c h . |
• Jest g rz y b o b ó jc z e .
Na kon ie c jeszcze je d n a u w a g a . P la styfik a to ry d o z a p ra w , o któ ryc h m ó w i się, że m ają za stę p o w a ć w a p n o w z a p ra w a c h , są c h e m ic z n y m i d o m ie s z ka m i, k tó re p ra k ty c z n ie rzecz b io rą c zazw yczaj
Tradycyjne zaprawy murarskie i tynkarskie
2.
M a t e r ia ły d o s p o r z ą d z e n ia ś w ie ż e j m ie s z a n k i z a p r a w y
2 .1
K ru s z y w o
K ru s zy w o , k tó ry m p rzy s p o rz ą d za n iu z a p ra w m u ra rsk ic h i ty n k a rs k ich je s t za zw ycza j piasek, o d g ry w a b a rd zo w a ż n ą rolę z a ró w n o w fa z ie s to s o w a n ia z a p ra w y na b u d o w ie , ja k i w d e te rm i n o w a n iu w ła ś c iw o ś c i s tw a rd n ia łe j zapraw y. Przez piasek w p rzyp a d ku z a p ra w ro zu m ie się zazw yczaj w polskiej lite ra tu rze te ch n iczn e j kruszyw o o u zia rn ie n iu w granicach o d 0 ,2 5 d o 2 ,0 m m . J e d n a k d o w y k o n a n ia szla ch e tn ych z a p ra w ty n k a rs k ic h należy s to s o w a ć n a stę p u ją ce kru szyw a : Pyły o w y m ia ra c h z ia rn a m n ie jszych lu b ró w n y c h 0 ,1 0 m m . M ą c z ki o w y m ia ra c h z ia rn a m n ie jszych lu b ró w n y c h 0 ,2 5 m m . M ia ł d ro b n y o w y m ia ra c h z ia rn a o d 0 ,2 5 d o 0 ,5 m m .
I 1 1__ I
{
1
I • M ia ł ś redn i o w y m ia ra c h z ia rn a o d 0 ,5 d o 1,0 m m .
(
• M ia ł g ru b y o w y m ia ra c h z ia rn a o d 1 ,0 d o 2 ,0 m m .
L
I • G rysik d ro b n y o w y m ia ra c h z ia rn a o d 2 d o 3 m m . I • G rysik śre d n i o w y m ia ra c h z ia rn a o d 3 d o 5 m m .
I
(
I
I
l
L
I • G rysik g ru b y o w y m ia ra c h z ia rn a o d 5 d o 8 m m . I
• G rys d ro b n y o w y m ia ra c h z ia rn a o d 8 d o 12 m m .
| • G rys ś red n i o w y m ia ra c h z ia rn a o d 12 d o 1 8 m m .
i iJ u m m m m
Ze w z g lę d u na ź ró d ło p o c h o d z e n ia piasek d z ie lim y na: 1 Piasek rzeczny je s t zazw yczaj m niej zanieczyszczony, a je g o ziarna posiadają kszta łt kulisty.
B
|
i
Piasek k o p a n y je s t z b u d o w a n y z ziaren o kształcie w ie lo b o c z n y m , a k ra w ę d zie je g o ziaren
są ostre.
N iezależnie o d ź ró dła p o ch o d ze n ia każdy piasek czy grys, p rze w id z ia n y d o s to s o w a n ia w z a p ra w ie , p o w in ie n być p łuka n y. Proces te n m a na celu u su n ię cie zanieczyszczeń, k tó re w is to tn y sp o só b
■
I
I
l
!
I
Jife LJ i
o b n iż a ją ja k o ść za p ra w y. U życie piasku k o p a n e g o p o z w a la na o trz y m a n ie ta k ie j s tru k tu ry z a p ra w y, k tó ra d a je z a p ra w ę o w ię ks z e j m e c h a n ic zn e j trw a ło ś c i. Na o s ta te cz n e w ła śc iw o śc i z a p ra w y w p ły w a ta k ż e w ilg o tn o ś ć piasku. Jeżeli w y k o n a m y m ieszankę z a p ra w o w ą z z u p e łn ie w y s u s z o n e g o pia sku , u zyska m y s tw a rd n ia łą z a p ra w ę o niższej o d p o rn o ś c i m e c h a n ic zn e j niż ta , d o k tó re j w y k o n a n ia u ż yto w ilg o tn e g o piasku.
PORADNIK O INWESTORA
2 .2
7
W apno
Na p o ls kim ryn ku b u d o w la n y m w a p n o h y d ra ty z o w a n e (su ch o g a szo n e ) je s t p ro d u k te m o g ó ln ie d o s tę p n y m . Zazw yczaj s p rz e d a w a n e je s t w w o rk a c h u k ła d a n yc h na p a le ta ch o fo lio w a n y c h , czyli w p ostaci ła tw e j d o tra n s p o rtu i s k ła d o w a n ia na b u d o w ie . W zap raw ie w a p n o je st ty m sp o iw e m , któ re w ią że p o w ie trznie , czyli dzięki reakcji z d w u tle n k ie m w ęgla. N ależy je d n a k p a m ię ta ć, że d o te j „p o w ie trz n e j re a k c ji" p o trz e b n a je s t ta k ż e w o d a . A m e ry k a ń sk a n o rm a A S TM C 2 7 0 pod kre śla , że p ra w d o p o d o b n ie n a jb a rd zie j is to tn ą , pojedynczą, fizy c zn ą cechą z a p ra w y s tw a rd n ia łe j je s t je j p rzycze p n o ść d o p o d ło ż a . D o d a w a n ie w a p n a do z a p ra w y z d e c y d o w a n ie p o d n o si je j p rzycze p n o ść o ra z w p ły w a na ja k o ść i trw a ło ś ć p ołączenia m u ra rs k ie g o . B ardzo d o b ra p rzycze p n o ść z a p ra w z w a p n e m u z ys kiw a n a je s t d zię ki je g o d u że m u ro z d ro b n ie n iu (zna czn ie w ię k s z e m u niż ce m e n t). W a p n o h y d ra ty z o w a n e s ta n o w i b a rd zo w a ż n y s k ła d n ik nie ty lk o tra d y cy jn y ch z a p ra w b u d o w lanych, ale ta k ż e n o w o cz e sn y c h , fa b ry c z n ie p ro d u k o w a n y c h z a p ra w m u ra rskich i ty n k a rs k ich . W z a p ra w a c h fa b ry cz n y ch w a p n o pe łn i w ie le ró żn o ro d n y c h fu n k c ji.
W ap no hyd ratyzo w an e je s t je d n o cze śn ie : S po iw e m . W ie lo z a d a n io w ą „d o m ie s z k ą " k o m p le k s o w ą . S kła d n ikie m m o d y fik u ją c y m w ie le w ła śc iw o śc i św ieżej zapraw y, np. przez s p o w o ln ie n ie jej tw a rd n ie n ia . Substancją m o d yfiku ją cą w ie le w łaściw ości g o to w e j za p ra w y m urarskiej, np. przez zdolność sam ozabliźniania pozw ala na zachow anie szczelności m uru w e w stę p n e j fazie standardow ych o sia dań b u d y n k ó w . Ś ro d kie m g rz y b o b ó jc z y m . Ś rodkiem u m o ż liw ia ją c y m n a tu ra ln e u tw o rz e n ie korzystnej s tru k tu ry p o ró w w z a p ra w ie m ura rskie j i ty n k u , k tó ra m ię d zy in n ym i u m o ż liw ia tw o rz e n ie k o rz y stn e g o m ik ro k lim a tu w p o m ie szcze n iu . S k ła d n ik ie m z a p ra w y, k tó ry zw ię ksza o d p o rn o ś ć k o n s tru k c ji m u ro w e j na o b cią że n ia d y n a m ic z n e (np. o d ru ch u k o ło w e g o p o ja z d ó w ).
2 .3
Cem ent
D o w y k o n y w a n ia tra d y c y jn y c h z a p ra w p o le c a m y s to s o w a n ie c e m e n tu p o rtla n d z k ie g o bez d o d a tk ó w C EM I. O zn a cze n ie c e m e n tu C EM I 3 2 ,5 o kreśla, że je s t to cem ent portlandzki (C EM I) o w y trz y m a ło ś c i n o rm o w e j na ściskanie po 2 8 d n ia c h w ię ks z e j o d 3 2 ,5 M Pa (32,5). W z a p ra w ie c e m e n to w o -w a p ie n n e j s p e łn ia o n fu n k c ję s p o iw a h y d ra u lic z n e g o . W o d ró ż n ie n iu o d w a p n a h y d ra ty z o w a n e g o c e m e n t p o rtla n d z k i w ią ż e d zię ki reakcji z w o d ą .
8
Tradycyjne zaprawy murarskie i tynkarskie
W o d a z m ie jskie j sieci, k tó ra n a d a je się d o picia, je s t w ła ś c iw a d o s to s o w a n ia d o z a ra b ia n ia z a p ra w m urarskich . W p rzyp a d ku p o b ie ra n ia w o d y z innych ź ró d e ł należy ją z b adać la b o ra to ryjn ie .
3.
T r a d y c y jn e z a p r a w y m u r a r s k ie
W sp ó łcz e śn ie tra d y cy jn a z a p ra w a m u ra rska n a z yw a n a je s t zap ra w ą z w y k łą . Jak ju ż w s p o m n ia n o , n o rm a USA A S T M C 2 7 0 p o d kre śla , że p ra w d o p o d o b n ie n a jb a rd zie j is to tn ą , p o je d yn czą , fizy c zn ą cechą z a p ra w y s tw a rd n ia łe j je s t je j p rzycze p n o ść d o p o d ło ża . W sp oinie po m ię d zy e le m e n ta m i m u ro w ym i g rubość z a p ra w y zw ykłej w a h a się p o m ię d zy 3 a 2 0 m m . P o d s ta w o w y m z a d a n ie m s tw a rd n ia łe j z a p ra w y m u ra rsk ie j je s t złą cze n ie e le m e n tó w m u ro w y c h w ścianę z d o ln ą d o s k u te c z n e g o p rze n o sze n ia o b cią że ń . D o d a tk o w ą fu n k c ją je s t k o m p e n s o w a n ie o d c h y łe k w y m ia ró w e le m e n tó w m u ro w y c h . U m o ż liw ia to ró w n o m ie rn y ro zk ła d ob cią że ń w p rze k ro ju k o n s tru k c ji m u ro w e j. S tw a rd n ia ła z a p ra w a m u ra rska s p e łn ia ta k ż e fu n k c je z w ią z a n e z ru ch e m cie p ła i w ilg o c i przez ścianę (Zdjęcie 1). Jeśli ch o d zi o tę g ru p ę w ła ściw o ści, to w a p n o o d g ry w a w io d ą c ą rolę w tw o rz e n iu k o rz y s tn e g o m ik ro k lim a tu w p o m ie szcze n ia ch . W s a m y m pro ce sie m u ro w a n ia b a rd z o w a ż n e są właściw ości robocze ś w ie ż e j m ie sza n ki z a p ra w o w e j. M a ją o n e w p ły w z a ró w n o na k o m fo r t pracy, ja k i ja k o ść p ro d u k tu fin a ln e g o . N ależą d o n ic h m ię d z y in n y m i: » U rabialność.
1
Czas z a c h o w a n ia w ła ś c iw o ś c i ro b o czych przez m ieszankę.
» P lastyczność. * Z d o ln o ś ć re te n c ji (u trz y m a n ia ) w o d y.
P ożądane w ła ściw o ści św ieżej m ieszanki zm ie n ia ją się w ra z z te m p e ra tu rą , w któ re j p ro w a d z o n e są prace m urarskie, rodzajem bloczka, z k tó re g o w y k o n y w a n a je s t k o n stru kcja m u ro w a oraz z w ie lo m a in n y m i c z y n n ik a m i.
PORADNIK O INWESTORA
Zdjęcie 1. Zaprawa bez wapna - słaba przyczepność zaprawy do podłoża ułatwia dostawanie się wody do wnętrza muru.
4.
P o d z ia ł z a p r a w m u r a r s k ic h w z a l e ż n o ś c i o d w y t r z y m a ł o ś c i n a ś c is k a n ie
P o d s ta w o w y m , n o rm o w y m w y ró ż n ik ie m z a p ra w y je s t jej w y trz y m a ło ś ć na ściskanie. W zależności o d w ytrzym a ło ści określa się tz w . m arkę zapraw y (w n o rm ach d o o bliczania ko n stru kcji m u ro w ych na z yw a n a je s t klasą za p ra w y ). M a rk a z a p ra w y je s t w y ra ż a n a s y m b o le m lite ro w o -lic z b o w y m (p rz y k ła d o w o M 4 ), g d z ie liczba (w naszym p rzy k ła d zie 4) o zn a cza śre d n ią w y trz y m a ło ś ć z a p ra w y na ściskanie po 2 8 d n ia ch w y ra ż o n ą w MPa. M a rk a z a p ra w y z a le ży o d w ie lu c z y n n ik ó w . N a jw ię k s z y w p ły w na m a rk ę z a p ra w y m a p ro p o rc ja k ru s z y w a d o m a te r ia łu w ią ż ą c e g o . Im w ię ce j m a te ria łu w ią ż ą c e g o w z a p ra w ie , ty m w yższa m a rk a . N o rm a P N -9 0 /B -1 4 5 0 1 ro z ró ż n ia z a p ra w y w z a le żn o ś c i o d ich m a re k i u s ta n a w ia n a s tę p u ją c y szereg:
M 0,3
M 0 ,6
M1
M2
M4
M7
M 12
M 15
M a rk ę (klasę) z a p ra w y m u ra rsk ie j p o w in ie n o kre śla ć p ro je k t b u d o w la n y.
M 20
10
Tradycyjne zaprawy murarskie i tynkarskie
5.
R e c e p tu r y z a p r a w m u r a r s k ic h
W celu p rz y g o to w a n ia tra d y c y jn e j z a p ra w y m u ra rsk ie j na b u d o w ie s to s u je się re c e p tu ry w e d łu g o rie n ta cyjn ych s k ła d ó w o b ję to śc io w yc h . W o p a rciu o lata d o św ia d cze ń , u s a n kc jo n o w a n y c h n o rm ę P N -9 0 /B -1 4 5 0 1 „Z a p ra w y b u d o w la n e z w y k łe ", p o d a je się skład o b ję to ś c io w y , np . dla z a p ra w y c e m e n to w o -w a p ie n n e j „ 1 :2 :9 " będzie oznaczało, że do jej w yk o n a n ia trzeba użyć: 1 części cem entu, 2 części w a p n a i 9 części piasku (R ysunek 1). Ilość w o d y użyta do zrobienia świeżej m ieszanki z a p ra w o w e j w p ły w a na jej konsystencję. W recepturach p o daje się zazw yczaj ta k ą ilość w o d y, k tó ra p o zw a la na uzyskanie z a p ra w y o konsystencji plastycznej.
Składniki za p ra w y po w in n y być d o zo w an e objętościow o.
cem ent - 1
wapno - 2
©
p ia s e k - 9 Rysunek 1. Skład zaprawy cem entowo-wapiennej o proporcji 1:2:9.
5 .1
Z a p r a w y w a p ie n n e
O rientacyjna ilość s k ła d n ik ó w na 1 m 3 z a p ra w y o konsystencji plastycznej: m o ,3
1 :3 2 1 6 kg w a p n a h y d ra ty z o w a n e g o .
B 1 ,0 8
m 3 piasku.
2 5 0 litró w w o d y.
M 0,6
1 :1
4 1 0 kg w a p n a h y d ra ty z o w a n e g o . 0 ,6 8 m 3 piasku.
|
• 3 8 0 litr ó w w o d y.
Na tych zapraw ach m ożna m u ro w a ć ściany w yp e łn iają ce oraz n a d ziem ne ściany nośne w budynkach je d n o k o n d y g n a c y jn y c h m ie szka ln ych .
11
PORADNIK O INWESTORA
Z a p r a w y c e m e n to w o - w a p ie n n e Ś w ieżo z a rob ioną za p ra w ę c e m e n to w ą cechuje m ała urabialność. N a to m ia st u tw a rd zo n a zapraw a c e m e n to w a charakte ryzu je się dużą sztyw nością oraz kruchością. Tych w a d nie w yk a z u ją zapraw y c e m e n to w e z d o d a tk ie m w a p n a . N orm a PN-90/B-14501 „Z a p ra w y b u d o w la n e z w y k łe " podaje orientacyjne składy z a p ra w c e m e n to w o -w apien nych przy zastosow aniu c e m e n tu p o rtla n d z kie g o o m arce 25 i 35. O becnie nie używ a się już tych cem e n tó w . D o d a tk o w o sekw encja z a p ra w podana w tej n o rm ie - M 0 ,6 , M 1 , M 2 , M 4 , M 7 nie jest zgodna z sekw encją z a p ra w podaną w obow iązującej n orm ie konstrukcyjnej PN-B-03002 „K onstrukcje m u ro w e nie z b rojon e . P ro je kto w a n ie i o b lic za n ie ", któ ra podaje klasy - M 1 , M 2 , M 5 , M 1 0 , M 2 0 . D latego też S tow arzyszenie Przemysłu W a p ie n n icze g o zleciło badania, któ re p rze p ro w a d z o n o na A ka d e m ii G ó rn iczo -H u tn icze j w K ra ko w ie . W w y n ik u tych badań o trz ym a n o o rie n ta cyjn e składy z a p ra w zw ykłych c e m e n to w o -w a p ie n n y c h , któ re p o d a je m y poniżej. O rienta cyjna ilość s k ła d n ik ó w na 1 m 3 z a p ra w y o konsystencji plastycznej: m i
1 :3 :1 2
!
92 kg c e m e n tu p o rtla n d z k ie g o C EM I 3 2 ,5 R. 13 0 kg w a p n a h y d ra ty z o w a n e g o .
0 ,9 4 m 3 piasku. 321 litró w w o d y.
M2
1 :2 ,5 :1 0 ,5
107 kg c e m e n tu p o rtla n d z k ie g o C EM I 3 2 ,5 R. 1 2 4 kg w a p n a h y d ra ty z o w a n e g o . 0 ,9 4 m 3 piasku. 3 1 6 litró w w o d y.
M5
1 :1 ,2 5 :6 ,7 5
¡ M 10
165 kg c e m e n tu p o rtla n d z k ie g o C EM I 3 2 ,5 R. 97 kg w a p n a h y d ra ty z o w a n e g o .
0 ,9 5 m 3 piasku. 3 0 4 litry w o d y.
1 :0 ,5 :4 ,5 2 4 7 kg c e m e n tu p o rtla n d z k ie g o C EM I 3 2 ,5 R. 57 kg w a p n a h y d ra ty z o w a n e g o .
12
Tradycyjne zaprawy murarskie i tynkarskie
M 20
1 :0 ,2 5 :3 ,7 5
i
2 9 3 kg c e m e n tu p o rtla n d z k ie g o C EM I 3 2 ,5 R. 3 4 kg w a p n a h y d ra ty z o w a n e g o .
0 ,9 3 m 3 piasku. 2 8 4 litry w o d y.
Klasę z a p ra w y s to s o w a n e j w k o n k re tn e j realizacji p o w in ie n o kre śla ć p ro je k t te ch n iczn y. Zalecenia b u d o w n ic tw a o g ó ln e g o USA z w ra c a ją u w a g ę , że nie na le ży s to s o w a ć w yż s zy ch klas z a p ra w y niż ta , k tó ra je s t prze pisa n a p ro je k te m . To z a le ce n ie m a nie ty lk o p o d s ta w y e k o n o m ic z n e , ale ta kże p o d ło ż e te c h n o lo g ic z n e , o k tó ry m ju ż p o p rz e d n io w s p o m in a liś m y. W z ro s t w ytrz y m a ło ś ci na ściskanie z a p ra w y (przy za sto so w a n e j w yższej niż z a p ro je k to w a n a klasie) o d b y w a się zazw ycza j ko sz te m in n ych k o rzystn ych cech z a p ra w y, ta k ic h ja k p rzycze p n o ść do e le m e n tó w m u ro w y c h czy elastyczność za p ra w y, k tó re z kolei d e cyd u ją o trw a ło ś ci m u ru w czasie. O d z w ie rc ie d le n ie m o m a w ia n e j tu zasady są w a rto ś c i p o d a n e w T ablicy 1, k tó ra p o d a je o rie n ta c yjne klasy z a p ra w y w zależności o d w y k o n y w a n e g o e le m e n tu m u ro w e g o . Tablica 1 je s t o p a rta na za leceniach z a w a rty c h w z a łąElement cz n ik u d o n o rm y A S T M C 2 7 0 . Rodzaj zaprawy konstrukcji murowej
Z e w n ę trz n a p o n a d p o z io m e m g ru n tu
Z e w n ę trz n a na p o z io m ie lu b p o n iż e j g ru n tu
W e w n ę trz n a
zalecany
alternatyw ny
ścia n a n o śna
M5
M 1 0 lu b M 2 0
ściana n ie p rz e jm u ją c a o b c ią ż e ń
M2
M 5 lu b M 1 0
m u re k o g n io w y (a tty k a )
M5
M 10
śc ia n y fu n d a m e n to w e , śc ia n y o p o ro w e , o tw o r y w ła z o w e , ka n a ły ś c ie k o w e , n a w ie rz c h n ia b ru k o w a , c h o d n ik i i d z ie d z iń c e
M10
M 2 0 lu b M 5
ścia n a n o śna
M5
M 1 0 lu b M 2 0
n ie n o ś n e ś c ia n k i d z ia ło w e
M2
M5
Tablica 1. Orientacyjne zastosowanie zapraw w zależności o d klasy i wykonywanego z niej elementu murowego.
PORADNIK O INWESTORA
13
W ykres 1 przedstaw ia zależność p o m ię d zy w ytrzym a ło ścią na ściskanie, a w ytrzym a ło ścią na zginanie z a p ra w y c e m e n to w o -w a p ie n n e j w zależnościod za w a rto ści w a p n a (w artości w ytrzym a ło ści p o d a n o w MPa). Nie je s t to o b ra z rzeczyw istej pracy z a p ra w y m urarskiej w m urze, p o n ie w a ż p ró b y p rze p ro w a d z o n o na beleczkach z z a p ra w y, b a d a n ym i bez w s p ó łp ra c y z e le m e n ta m i m u ro w y m i (cegłam i, b lo c z k a m i, itp .). K orzystają c z p o w yż s ze g o w y k re s u , m o ż n a z a o b s e rw o w a ć zakres, w k tó ry m d o d a te k w a p n a zw ię ksza w y trz y m a ło ś ć z a p ra w y na z g in a n ie . Podczas p racy z a p ra w y m u ra rskie j w k o n s tru k c ji m u ro w e j, g d z ie b a rd zo w a ż n ą rolę s p e łn ia p rzycze p n o ść z a p ra w y d o e le m e n tu m u ro w e g o , p o z y ty w n y w p ły w w a p n a na w ła śc iw o śc i z a p ra w y c e m e n to w o -w a p ie n n e j je s t jeszcze b a rdzie j w yraźny.
Wykres 1. Wytrzymałość zaprawy ja ko funkcja zawartości wapna.
5 .3
Z a p r a w y c e m e n to w e
Z a p ra w y c e m e n to w e ró w n ie ż zalicza się d o z a p ra w z w y k ły c h . S tosuje się je w m iejscach, gdzie k o n s tru k c ja m u ro w a je s t w s p o só b c ią g ły n a ra żo n a na o d d z ia ły w a n ie w o d y . N ie ko rz ys tn e cechy z a p ra w y c e m e n to w e j (m a ła u ra b ia ln o ść , m ała re te n cja w o d y , itd .) m o d y fik u je się d o m ie s z ka m i i d o d a tk a m i. Ze w z g lę d u na z ło ż o n y c h a ra k te r o d d z ia ły w a n ia d o m ie s z ki na z a p ra w ę , je j s to s o w a n ie w y m a g a stałej k o n tro li la b o ra to ry jn e j. D la te g o te ż w sytu a cja ch , k ie d y p ro je k t b u d o w li p rz e w id u je s to s o w a n ie z a p ra w c e m e n to w y c h , z a m ia s t u ż y w a n ia d o m ie s z e k na w ła s n ą rękę, zaleca się ko rz y sta n ie z fa b ry c z n ie p rz y g o to w a n y c h m ie sza n e k c e m e n to w y c h .
V
Tradycyjne zaprawy murarskie i tynkarskie
6.
U w agi w ykonaw cze z w ią z a n e z w y k o n y w a n ie m r o b ó t m u r a r s k ic h
Z a p ra w a nie p o w in n a m ieć w y trz y m a ło ś c i w ię ks z e j niż b lo cze k, p o n ie w a ż m o ż e to być przyczynę p o w s ta w a n ia rys i p ę k n ię ć w m u rze . D o p ę ka n ia e le m e n tó w m u ro w y c h m o ż e ta k ż e p ro w a d z ić z b y t du ża s ztyw n o ś ć z a p ra w y c e m e n to w e j. W tra k c ie prac m u ra rsk ic h na le ży c h ro n ić prze d w o d ę z a ró w n o e le m e n ty m u ro w e , piasek, ja k i m u ro w a n ę ścianę. W o d a je s t p o te n c ja ln y m n o śn ikie m soli rozpuszczalnych, k tó re jeśli przedostanę się d o m u ru w ra z z z a p ra w ę lu b w b u d o w y w a n y m e le m e n te m m u ro w y m , m o g ę w p ły w a ć na w y s tę p ie n ie w y k w itó w so ln ych na e le w a cji. Przy m ieszaniu z a p ra w y z użyciem ciasta w a p ie n n e g o należy z w ró c ić u w a g ę na kolejność d o d a w a n ia s k ła d n ik ó w : w o d a , piasek, a na koniec - ciasto w a p ie n n e . O g ó ln ie , g d y sto su je m y w a p n o w postaci ciasta w a p ie n n e g o , to p rze d d o d a n ie m g o d o s k ła d n ik ó w suchych na le ży je ro zrze d zić w o d ę . W p rzyp adku sporzędzania z a p ra w y z użyciem w a p n a h y d ra tyz o w a n e g o n a jp ie rw należy w ym ieszać su ch e s k ła d n ik i, a p o te m s to p n io w o d o d a w a ć w o d ę d o o trz y m a n ia je d n o lite j masy. M ieszanie m e c h a n ic zn e p o w in n o trw a ć o k o ło 3 m in u t.
Czas zużycia za p ra w y : W a p ie n n e j - p o w in ie n być k ró tszy niż 8 g o d z in , a w te m p e ra tu rz e p rzekraczajęcej 25°C k ró tsz y o d 4 g o d z in .
¡
C e m e n to w o -w a p ie n n e j - n ie p o w in ie n prze kra cza ć 5 g o d z in o d c h w ili z a ro b ie n ia , a w te m p e ra tu rz e p o w yż e j 25°C p o w in ie n być k ró tszy o d 1 godziny.
C e m e n to w e j - p o w in ie n być k ró ts z y o d 2 g o d z in p rz y n o rm a ln y c h w a ru n k a c h te m p e ra tu ro w y c h , jeśli te m p e ra tu ra p rzekracza 25°C z a p ra w a p o w in n a być zu żyta Dla w a p iepo n n zeaj ro przy p ra kztya cpzran w ie yzaraz b ie nhiu: . - m n ie jszym o d 3 ,5 m : 7 d ó b , - op oprędkość m ię d z y 3 ,5w aznoszenia 5 m : 8 d ó bm, u ró w , to n a jk ró ts z y czas o d ro zp o czę cia m u ru d o ln e j Jeśli c h o d zi d zoyczę 5 acia7 na m : ty m9 sa d ómbym . o d c in k u m u ru n a stę p n e j k o n d y g n a c ji p rzy w yso ko ści k o n d y g n a c- ji pdoomroięzp
h [m ] m u ruDlad ozlna pe ra j kwoyn dc yegmneanc to ji w o saipwie ndnoebja cphrzy : h w yon-w m n ie jszym o d 3 ,5 m : 5 d ó b , p o m ię d z y 3 ,5 a 5 m : 6 d ó b , p o m ię d z y 5 a 7 m : 7 dób.
\
PORADNIK O INWESTORA
7.
15
T r a d y c y jn e z a p r a w y t y n k a r s k ie
P o d s ta w o w e funkcje tynku to : N ada n ie b u d o w li i jej w id o c z n y m e le m e n to m e s te tyc zn e g o w y g lą d u p o p rze z o d p o w ie d n ie w y ró w n a n ie p o w ie rz c h n i, n a d a n ie fa k tu ry i ko lo ry s ty ki. Z a bezp ie cze n ie e le m e n tó w b u d o w li prze d w p ły w a m i a tm o s fe ry c z n y m i. W y g ła d z e n ie p o w ie rz c h n i p o d p o w ło k i m a la rskie , ta p e ty, o k ła d z in y c e ra m icz n e , itp . S tw o rz e n ie w e w n ę trz a c h k o rz y s tn e g o dla m ie s z k a ń c ó w m ik ro k lim a tu . Za tra d y c y jn e uw a ża się ty n k i ze s p o iw a m i i lepiszczam i m in e ra ln y m i, w y k o n y w a n e tra d y c y jn y m i s p o so b a m i.
Tynki tradycyjne d z ie lim y na: Z w yk łe - w y k o n y w a n e na bazie s p o iw m in e ra ln y c h , bez d o d a tk ó w d e k o ra c yjn yc h , ś ro d k ó w w o d o s z c z e ln y c h , k w a s o o d p o rn y c h , itp . - m o g ą być w y k o n a n e ja k o je d n o lu b w ie lo w a rs tw o w e . O z d o b n e - ty n k i z w y k łe z w ie rz c h n ią w a rs tw ą ty n k u b a rw io n ą p ig m e n ta m i. Z d o b io n e - ty n k i z w y k łe ze z d o b ie n ia m i w y k o n a n y m i w o s ta tn ie j z e w n ę trz n e j w a rs tw ie tyn k u . S zla chetn e - w y k o n y w a n e p o d o b n ie ja k ty n k i z d o b io n e , lecz z z a p ra w szla ch e tn ych - m o g ą być z e s ta w io n e z b ia łe g o c e m e n tu , p ig m e n tó w o ra z k ru s z y w szla ch e tn ych , np. m a rm u ro w y c h . S zla chetn e sp e cja ln e - z w ie rz c h n im i w a rs tw a m i ty n k u w y k o n y w a n y m i te c h n ik a m i s p e cja ln ym i (szta b la tu ry, stiu ki). W zależności o d liczby w a rs tw zap ra w y n a n o szo n ych k o le jn o na p o d ło ż e , k tó re ró żn ią się w ła ś c iw o ś c ia m i i fu n k c ją , ro z ró ż n ia m y ty n k i: J e d n o w a rs tw o w e , u z ys kiw a n e przez n a n ie sie n ie n a rzu tu b e z p o ś re d n io na p o d ło ż e . D w u w a rs tw o w e , k tó re skła d a ją się z o b rz u tk i i n a rzu tu . T ró jw a rs tw o w e , z ło ż o n e z o b rz u tk i, n a rz u tu i g ła d zi (R ysunek 2). W z g lę d y te c h n ic z n e w y m a g a ją , a b y ty n k był słabszy o d p o d ło ż a . W p rz y p a d ku ty n k ó w w ie lo w a rs tw o w y c h należy p o n a d to przestrzegać zasady, a b y m arka z a p ra w y p rze w id z ia n e j na następną w a rs tw ę ty n k u nie była w yższa o d m arki z a p ra w y w a rs tw y p o p rzedniej - p a trz R ysunek 3 (nie d otyczy to gła d zi ty n k ó w w yp a la n y c h ). W ty n k a c h z e w n ę trz n y c h , zw ła szcza w s tre fa ch c o k o ło w y c h , w celu z m n ie jsze n ia w p ły w ó w z a w ilg o c e n ia zaleca n e je s t ta k ż e s to s o w a n ie ta k ie g o u kła d u w a rs tw ty n k u , w k tó ry m w a rs tw a z d ro b n y m i p o ra m i u ło żo n a je s t na w a rs tw ie z p o ra m i w ię ks z ym i. U m o ż liw ia to w z g lę d n ie szybkie o d p ro w a d z e n ie na z e w n ą trz w ilg o c i w n ik a ją c e j d o w y p ra w y ty n k a rs k ie j, ze w z g lę d u na fa k t p rze m ieszczania się w o d y z k a p ila r w ię ks z yc h d o m n iejszych.
16
Tradycyjne zaprawy murarskie i tynkarskie
Rysunek 2. Tynki c e m e n to w o -w a p ie n n e tró jwarstwowe - naturalna pom pa ssąca.
Rysunek 3. Każda kolejna warstwa tynku słabsza od poprzedniej - równocześnie rośnie przepuszczalność dla pary wodnej.
Jeśli c h o d zi o o p ty m a ln e uziarnienie piasku w p o szcze g ó ln ych w a rs tw a c h ty n k u , to polska lite ra tu ra te c h n ic z n a zaleca:
H
P ierw sza w a rs tw a (o b rz u tk a ): D ruga w a rs tw a (n a rz u t): Trzecia w a rs tw a (gładź):
2 do 1 mm. 1 d o 0 ,5 m m . p o n iż e j 0 ,5 m m
O d p o w ie d n io z a c h o d n ia lite ra tu ra te c h n ic z n a zaleca: P ierw sza w a rs tw a : D ruga w a rs tw a :
§
Trzecia w a rs tw a :
4 do 1 mm. 2 d o 0 ,5 m m . 1 d o 0 ,2 5 m m .
W zależności od rodzaju p o dłoża i ka te g o rii ty n k u gru b o ść ty n k u z w y k łe g o w a h a się o d 10 d o 2 0 m m .
8.
P o d z ia ł z a p r a w ty n k a r s k ic h w z a l e ż n o ś c i o d w y t r z y m a ł o ś c i n a ś c is k a n ie
P o d o b n ie ja k z a p ra w y m u ra rsk ie , z a p ra w y ty n k a rs k ie ta k ż e d zie lą się na m a rki i w zależności o d za stoso w ania ty n k u , o d p o w ie d n ie w y m a g a n ia te ch n iczn e w yzn a cza ją żądaną w a rto ść m arki ty n k u .
PORADNIK O INWESTORA
9.
17
R e c e p tu r y z a p r a w ty n k a r s k ic h
O b e c n ie n ie k tó re ro d za je w a p n a p ro d u k o w a n e są w e d łu g te c h n o lo g ii, d z ię ki k tó re j m o żn a je d o d a w a ć b e z p o ś re d n io d o su ch ych s k ła d n ik ó w m ie s z a n ki ty n k a rs k ie j (Zdjęcie 2). J e d n a k najlepsze u ra b ia ln o śc i w y k a z u ją z a p ra w y z d o d a tk ie m ciasta w a p ie n n e g o . D la te g o te ż zaleca się moczyć w ap n o hyd ratyzo w an e prze d ro zp o c zę c ie m p ro d u k c ji m asy ty n k a rs k ie j. S posób p o s tę p o w a n ia : 1. P o je m n ik lu b fo lia p o w in n y być szczelne, a b y nie d o p u ścić d o zanieczyszczenia s p o iw a w a p ie n n e g o . 2. N alać w o d y d o fo li (lu b in n e g o p o je m n ik a , np. starej w a n n y ), następnie p o w o li w sypać w a p n o h y d ra tyz o w a n e - z a ch o w a ć p ro p o rcję o k o ło 6 0 -7 0 litró w w o d y na 1 0 0 kg w a p n a h y d ra ty z o w a n e g o . 3. Z a w a rto ś ć p o je m n ik a w ym ie sza ć gracą lu b m niej specjalistycznym sp rzę te m (np. czystą m o ty k ą lu b ło p a tą ) d o o trz y m a n ia jo g u rto w a te j ko n syste n cji. 4 . P rzykryć szczelnie g ru b ą fo lią p o je m n ik i p o z o s ta w ić na o k o ło 3 6 g o d z in . M o c z e n ie w a p n a o ra z in n e ro b o ty ty n k a rs k ie należy w y k o n y w a ć w te m p e ra tu rz e w yższej o d 5°C
Zdjęcie 2. Nowoczesna technologia powoduje, że niektóre rodzaje wapna hydratyzowanego nie wymagają wstępnego moczenia.
18
Tradycyjne zaprawy murarskie i tynkarskie
9 | .1
T y n k i w a p ie n n e
O rie n ta c y jn a ilość s k ła d n ik ó w na 1 m 3 z a p ra w y:
O brzutka
H
B
N arzut
H H Gładź
1 : 1 , 5 - grubość około 7 mm 0,51 m 3 ciasta w a p ie n n e g o . 0 ,7 7 m 3 piasku. O k o ło 3 7 litró w w o d y dla k o n syste n cji p la styczn e j, ale dla o b rz u tk i s to su je się bard zie j rza d ką k o n syste n cję , w ię c ilość w o d y b ę d zie w ię ksza .
1 : 2 - grubość około 14 mm 0 ,4 3 m 3 ciasta w a p ie n n e g o . 0 ,8 6 m 3 piasku. O k o ło 5 0 litró w w o d y.
1 : 3 - grubość około 4 mm 0 ,3 2 m 3 ciasta w a p ie n n e g o • 0 ,9 6 m 3 piasku. * O k o ło 1 0 0 litr ó w w o d y.
Tynki w a p ie n n e o p a rte na w a p n ie h y d ra ty z o w a n y m p o w ie trz n y m s to s u je się za zw ycza j ja k o w y k o ń c z e n ie w e w n ę trz n e p o m ie szcze ń . Ze w z g lę d u na ich s to s u n k o w o d u żą z d o ln o ść sorpcji w ilg o c i, p a ro p rz e p u sz c za ln o ś ć i d zia ła n ie p rz e c iw g rz y b o w e , ty n k i te s tw a rz a ją k o rz y s tn y dla m ie s z k a ń c ó w m ik ro k lim a t w n ę trz a (Zdjęcie 3).
Zdjęcie 3. Ponad 70-letni tynk wapienny - brak widocznych uszkodzeń.
19
PORADNIK O INWESTORA
9
T y n k i c e m e n to w o -w a p ie n n e
O rie n ta c y jn a ilość s k ła d n ik ó w na 1 m 3 z a p ra w y
O brzutka
| 1 : 0 , 5 : 4 , 5 - grubość około 3 mm 2 4 7 kg c e m e n tu . 0 ,1 0 m 3 ciasta w a p ie n n e g o . 0 ,9 4 m 3 piasku. O k o ło 2 1 0 litró w w o d y dla ko n syste n cji p la styczn e j, a le dla o b rz u tk i s to s u je się bard zie j rza d ką k o n syste n cję , w ię c ilość w o d y b ę d zie w ię ksza .
N arzut
|
1 : 1 : 6 - grubość około 10 mm 1 8 9 kg c e m e n tu . 0 ,1 6 m 3 ciasta w a p ie n n e g o . 0 ,9 6 m 3 piasku. O k o ło 2 0 5 litró w w o d y.
Gładź
|
1 : 2 : 9 - grubość około 5 mm 1 2 4 kg c e m e n tu . 0,21 m 3 ciasta w a p ie n n e g o . 0 ,9 5 m 3 piasku. O k o ło 2 1 5 litró w w o d y dla ko n syste n cji p la styczn e j, a le dla g ła d zi s to su je się bard zie j rza d ką k o n syste n cję , w ię c ilość w o d y b ę d zie w ię ksza .
Tynki c e m e n to w o -w a p ie n n e są s to s u n k o w o o d p o rn e na d z ia ła n ie w ilg o c i i w ó d o p a d o w y c h . M a ją ta k ż e d o b rą w y trz y m a ło ś ć m e ch a n ic zn ą . Nie m a ją je d n a k ta k d o b re j p a ro p rze p u szcza ln o ści ja k ty n k i w a p ie n n e . S to s o w a n e są ja k o ty n k i z e w n ę trz n e o ra z w e w n ę trz n e w p o m ie szcze n ia ch w y m a g a ją cy c h w y p ra w m ocniejszych i o d p o rn y c h na u d e rze n ia , np. w m a g a zyn a ch , w a rs z ta ta c h , skle p a ch . U żyw a się ich ja k o n a rz u tu w e w n ę trz n y c h ty n k ó w w a p ie n n y c h w p o m ie szcze n ia ch m ie szka ln ych , na ścianach i s u fita c h b e to n o w y c h lu b ze starej cegły.
Trwałość ty n k ó w cem en tow o-w apien nych ocenia się na m inim um 50-80 lat.
20
Tradycyjne zaprawy murarskie i tynkarskie
9 .3
T y n k i c e m e n to w e
O rie n ta c y jn a ilość s k ła d n ik ó w na 1 m 3 z a p ra w y:
O brzutka
1 :3 411 kg c e m e n tu . 1,0 3
m 3 piasku.
O k o ło 2 3 6 litró w w o d y dla ko n syste n cji p la styczn e j, a le dla o b rz u tk i s to s u je się bard zie j rza d ką k o n syste n cję , w ię c ilość w o d y b ę d zie w ię ksza .
N arzut
|
1 :4 3 2 6 kg c e m e n tu . 1 ,0 8
m 3 piasku.
O k o ło 2 3 0 litró w w o d y.
Gładź
^
1 :5 2 6 7 kg c e m e n tu . 1 ,1 2 m 3 piasku. O k o ło 2 2 4 litry w o d y.
S tosuje się je ta m , g d z ie je s t w y m a g a n a du ża w y trz y m a ło ś ć i szczelność ty n k u , np . ja k o p o d k ła d p o d h y d ro iz o la c ję , w ła z ie n ka c h , g arażach p o d z ie m n y c h . Z a p ra w a c e m e n to w a je s t ta k ż e czasem u ż y w a n a ja k o o b rz u tk a p o d z a p ra w ę c e m e n to w o -w a p ie n n ą . Tynki c e m e n to w e m a ją słabą u ra b ia ln o ść , d u ż y sku rcz i d u żą rozszerzalność c ie p ln ą .
10.
U w agi w ykonaw cze z w ią z a n e z w y k o n y w a n ie m r o b ó t ty n k a r s k ic h
Tynki najle p ie j w y k o n y w a ć w te m p e ra tu ra c h p o w ie trz a 1 5 ^ 2 0 ° C . N a jo d p o w ie d n ie js z y m czasem d o w y k o n y w a n ia ty n k ó w z e w n ę trz n y c h je s t n ie z b y t sło n e cz n a w cz e s n a w io s n a lu b je s ie ń . Tynki n a le ż y c h ro n ić p rze d ra p to w n y m w y s y c h a n ie m , n p . p o p rz e z s ys te m a ty c z n e s k ra p ia n ie w o d ą 1 d o 2 ty g o d n i p o ich w y k o n a n iu .
Roboty tynkarskie p ro w a d z i się w n a s tę p u ją ce j k o le jn o ści: N a jp ie rw ty n k u je się sufity. P ote m w y k o n u je się ty n k i w e w n ę trz n e ścienne. Na k o ń cu ty n k i z e w n ę trz n e b u d y n k u .
PORADNIK O INWESTORA
21
W p rz y p a d k u w y p r a w s ta n o w ią c y c h p o d ło ż e p o d o k ła d z in y z p ły te k c e ra m ic z n y c h za le ca się s to s o w a n ie t y n k ó w je d n o w a r s tw o w y c h o g ru b o ś c i c o n a jm n ie j 1 c m . M o g ą t o b y ć ty n k i c e m e n to w o - w a p ie n n e . P o w ie rz c h n ia ty n k ó w n ie m o ż e być z a ta rta na g ła d k o a n i filc o w a n a W y p ra w y ju ż w y g ła d z o n e n a le ż y p rz e d m o c o w a n ie m p ły te k z m a to w ić i o czyścić z p o w s ta łe g o p yłu . Z aleca się, a b y w y trz y m a ło ś ć ty n k u na ściska n ie w y n o s iła c o n a jm n ie j 2 ,0 M P a, a w p rzy p a d ku s to s o w a n ia p ły te k c ię ż k ic h - c o n a jm n ie j 2 ,5 M P a . W ie k t y n k ó w c e m e n to w o - w a p ie n n y c h p o w in ie n w y n o s ić c o n a jm n ie j 4 ty g o d n ie .
Jeśli ty n k m a s ta n o w ić p o d ło ż e p o d ta p e ty , to s to p ie ń ró w n o ś c i i g ła d k o ś c i je g o p o w ie rz c h n i p o w in ie n o d p o w ia d a ć w y m a g a n io m o k re ś lo n y m d la ty n k ó w IV k a te g o rii. W p rz y p a d k u s to s o w a n ia ta p e t c ię ż k ic h , m o g ą c y c h w y w o ły w a ć n a p rę ż e n ia w ty n k u , za le ca się, a b y w y trz y m a ło ś ć z a p ra w y ty n k a rs k ie j na ściskanie w y n o s iła co n a jm n ie j 2 ,0 MPa.
Przed p rzystą p ie n ie m d o ty n k o w a n ia p o w in n y być z a ko ń c z o n e w s z y stkie ro b o ty s ta n u s u ro w e g o , ro b o ty in sta la cyjn e p o d ty n k o w e , z a m u ro w a n e p rze b icia i bruzdy, o sa d zo n e o ście żn ice d rz w io w e (za w y ją tk ie m tz w . o ście żn ic re g u lo w a n y c h ) i o k ie n n e , klam ry, u c h w y ty , itp . W sz y stkie e le m e n ty z e w n ę trz n e o s a d z o n e w ś cia n a ch i p rz e c h o d z ą c e p rze z w y p ra w ę p o w in n y być s k u te c z n ie za b e zp ie c zo n e prze d k o ro z ją , a b y nie n a s tę p o w a ło b ru d z e n ie ty n k ó w rd z a w y m i za cie ka m i.
Zaleca się p rzystąp ie n ie d o w y k o n y w a n ia ty n k ó w po okresie o siadania i skurczu ścian m u ro w a n yc h lu b b e to n o w y c h , tj. p o u p ły w ie 2 d o 6 m iesięcy o d za ko ń c ze n ia ro b ó t s ta n u s u ro w e g o . D ługość te g o o kresu je s t zależna o d ro d za ju u żytych m a te ria łó w i w a ru n k ó w sch n ię cia e le m e n tó w .
Tynki należy w y k o n y w a ć w te m p e ra tu rz e w yższe j niż 5°C (p o d w a ru n k ie m , że w c ią g u d o b y te m p e ra tu ra nie sp a d n ie p o n iże j 0°C ). R o b o ty w niższych te m p e ra tu ra c h m o żn a w y k o n y w a ć je d y n ie przy z a s to s o w a n iu ś ro d k ó w za b e zp ie cza ją cych .
Je dnym z p o d s ta w o w y c h c z y n n ik ó w w p ły w a ją c y c h na ja k o ść w y k o n a n y c h ty n k ó w je s t należyte p rz y g o to w a n ie p o d ło ża , k tó re z a p e w n i ja k najlepszą przyczepność z apraw y. P odłoże m usi spełniać w a ru n k i o d p o w ie d n ie j czystości, c h ło n n o śc i, w ilg o tn o ś c i, ró w n o ści, o d kszta łca ln o ści i te m p e ra tu ry.
O d p o rn o ść elew acyjnych m in e ra ln ych w y p ra w tyn ka rskich na o d d z ia ływ a n ia a tm o sfe ryczn e m ożna podnieść przez w y m a lo w a n ie egalizujące. Polega o n o na je d n o k ro tn y m pokryciu w y p ra w y tynkarskiej s p ecja ln ą fa rb ą s ilik o n o w ą lu b k rz e m ia n o w ą . N ależy to z ro b ić m o ż liw ie szyb ko po z a ko ń c ze n iu p o czą tko w e g o okresu w iązania i tw a rd n ie n ia ty n ku , tzn. od 2 d o 7 dni p o je g o nałożeniu. W ym a lo w a n ie to p o p ra w ia z d o ln o ść d o sa m ooczyszczania się p o w ie rz c h n i.
Tradycyjne zaprawy murarskie i tynkarskie
11.
B ib lio g r a fia
[1] Prof. d r inż. W a c ła w Ż e n c zy k o w s k i, Budownictwo ogólne, to m 3 /2 , A rk a d y, 1 9 8 7 . [2] Prof. d r inż. W a c ła w Ż e n c zy k o w s k i, Budownictwo ogólne, to m 2 /1 , A rk a d y, 1 9 9 0 . [3] Praca z b io ro w a , Poradnik majstra budowlanego, Polski Z w ią z e k In ż y n ie ró w i T e c h n ik ó w B u d o w n ic tw a , A rk a d y, 1 9 8 5 . [4] Praca z b io ro w a , Nowy poradnik majstra budowlanego, A rk a d y, W a rs z a w a , 2 0 0 3 , 2 0 0 4 . [5] H olm es S ta ffo rd , M ich a e l W in g a te , Building with lime. A p ractical in troduction, In te rm e d ia te T e c h n o lo g y P u b lica tio n s, 1 9 9 7 . [6] K oen raa d Van Balen, Weaker may be better, insights into the durability o f lime, K. U. Leuven C ivil E ng in e e rin g D e p a rtm e n t, R. Lem arie In te rn a tio n a l C e n tre fo r C o n se rv a tio n , 2 0 0 3 . [7] R om an J a rm o n to w ic z , Jan S ieczkow ski, Zaprawy murarskie, XVIII O g ó ln o p o ls k a K on fe re n cja Pracy P ro je k ta n ta K o n s tru k c ji w U stro n iu , 2 0 0 3 . [8] M a ria n G aczek, S ła w o m ir Fiszer, Tynki, XVIII O g ó ln o p o ls k a K o n fe re n cja Pracy P ro je k ta n ta K o n s tru k c ji w U s tro n iu , 2 0 0 3 . [9] Prof. Leonard T o rw irt, S tru k tu ra ty n k u . Zagadnienia technologiczne konserwacj i malow ideł ściennych, M a te ria ły z K on fe re n cji w K ra k o w ie w dniach 2 2 -2 4 .1 0 .1 9 6 4 , M in is te rs tw o K ultu ry i S ztu ki, W a rs z a w a , 1 9 6 5 . [1 0 ] Jacek K ru piński, Konserwacja i rewaloryzacja murowanych budowli zabytkowych narażonych na wpływy sejsmiczne i parasejsmiczne w świetle p rzypadków p rezentowanych na Konferencj i Iccrom, A te n y , 1 9 8 9 ; Wpływy sejsmiczne i parasejs miczne na budowie, VI S ym p o z ju m , K ra k ó w , 1 9 9 1 ; Brick industry associa tion - Technical n o tes 2 3 - Efflorescence, causes and mechanisms, P art 1, R eston, V irg in ia , USA, M a y 1 9 8 5 (reissued Feb. 1 9 9 7 ). [1 1 ] P N -9 0 /B -1 4 5 0 1 : Zaprawy budowlane zwykle. [1 2 ] P N -B -0 3 0 0 2 : Konstrukcj e murowe niezbroj one. Proj ektowanie i obliczanie. [1 3 ] A S T M C 2 7 0 : Standard Specification fo r M or tar fo r Un it Masonry. [1 4 ] Dr inż. M a re k G a w licki, Ocena efektywności działania wytypowanych domieszek zastępujący ch wapno w zaprawach cementowych, A k a d e m ia G ó rn iczo -H u tn icza im . S. Staszica w K rakow ie, K ra k ó w , c z e rw ie c 1 9 9 9 . [1 5 ] D r inż. M a re k G a w lic k i, Badania porównawcze zapra w cementowo-wapiennych oraz oznaczenie ich wytrzymałości w zakresie podanym p rzez zamawiaj ącego, A ka d e m ia G ó rn iczo h u tn ic z a im . S. Staszica w K ra k o w ie , K ra k ó w , lip ie c 2 0 0 4
Stowarzyszenie Przemyślu Wapienniczego wwMtnfno-Wb.pi
Staraniem Stow arzyszenia Przemysłu W apienniczego ukazały się m.in.:
I
Prof. Ewa O siecka, Wapno w budownictw ie - tradycja i nowoczesność, K ra k ó w , 2 0 0 5 . Wapno - wszechstronny materiał budowlany. Naturalne, zdrowe, trwale, S to w a rzysze n ie P rzem ysłu W a p ie n n ic z e g o , K ra k ó w , 2 0 0 4 .
P aw eł Bałos, Jak uniknąć wykwitów, seria Poradnik Inwestora, S to w a rzysze n ie Przem ysłu W a p ie n n ic z e g o , K ra k ó w , 2 0 1 1 .
