Wyklad 1 Podstawy zarzadzania

Politechnika Gdańska Wydział FTiMS Nanotechnologia SYSTEMY ZARZĄDZANIA dr inż. Krzysztof Świetlik sem. letni 2015/2016

Definicje zarządzania 1) Zarządzanie jest umiejętnością współdziałania z ludźmi, aby przy ich współpracy osiągnąć cele organizacji, czyli uzyskać jak najlepszy wynik. 2) Zarządzanie to ogół działań zmierzających do efektywnego wykorzystania zespołów ludzkich i środków materialnych, podejmowanych w celu osiągnięcia wcześniej sformułowanych założeń. 2

1

Definicje zarządzania 3) Obejmuje pozyskiwanie, rozmieszczanie i wykorzystywanie zasobów dla realizacji celów organizacji

1. Osiągniecie i utrzymanie kondycji pozwalającej przedsiębiorstwu odpowiadać na przewidywalne i nieprzewidywalne zmiany otoczenia. 2. Osiąganie satysfakcji klientów w zmieniających dynamicznie warunkach rynkowych.

się

3. Prowadzenie operacji w sposób na tyle inteligentny, aby odpowiadając na zmiany nie naruszać kondycji przedsiębiorstwa. 4. Posiadanie pracowników działających w oparciu o wiedzę. 5. Satysfakcjonowanie interesów wszystkich zainteresowanych działalnością przedsiębiorstwa (akcjonariuszy, pracowników, dostawców itp.)

2

Cele strategiczne wyznaczają hierarchię, strategię i zakres działań podejmowanych dla stworzenia, zachowania, podtrzymania i poszerzenia poziomu jakości. Realizacja ich jest projektowana na najwyższym poziomie szczebli zarządzania przedsiębiorstwem. Cele strategiczne ustalają ścieżkę rozwojową organizacji w podstawowych kategoriach, np. rynkowych, własnościowych, efektywnościowych.

Cele taktyczne powstają na średnim szczeblu zarządzania jako uzupełniające, wspomagające i umożliwiające realizację celów strategicznych poprzez tworzenie warunków do realizacji zadań.

Cele operacyjne powstają na najniższym szczeblu zarządzania i dotyczą wprost określonych problemów, wynikających z realizowanych zadań, np. przeszkolenie kadry do zdolności wykonania pojedynczych działań w określonym procesie produkcyjnym, osiągnięcie założonego maksymalnego udziału braków w partii produkcyjnej, skrócenie czasu wykonania czynności produkcyjnej itp.

3

W zależności od obszaru rozróżnia się zarządzanie: - personelem (zasobami ludzkimi), - produkcją, - marketingiem (zarządzanie marketingowe). Z punktu widzenia horyzontu czasowego i rangi podejmowanych decyzji wyodrębnia się zarządzanie: operacyjne (bieżące) oraz strategiczne.

Zarządzanie zasobami ludzkimi – termin ten można ogólnie zdefiniować jako strategiczną, jednorodną i spójną metodę kierowania najcenniejszym z kapitałów każdej organizacji – ludźmi, którzy osobistym i zbiorowym wysiłkiem przyczyniają się do realizacji wszystkich założonych przez organizację celów, a tym samym umacniają jej przewagę nad konkurencją.

4

Zarządzanie produkcja - wyznaczanie celów w zakresie działalności produkcyjnej przedsiębiorstwa oraz powodowanie ich osiągania przez realizację podstawowych funkcji zarządzania, tj. planowania, organizowania, motywowania i kontrolowania.

Zarządzanie produkcją przemysłową obejmuje rozległą dziedzinę działalności ludzkiej, polegającą na przetwarzaniu surowców i materiałów za pomocą maszyn i urządzeń oraz z wykorzystaniem zasobów pracy ludzkiej w celu wytworzenia określonych wyrobów. Produkcja (wytwarzanie) to podstawowa część działalności gospodarczej przedsiębiorstwa.

5

Zarządzanie marketingowe zarządzanie ukierunkowane na popyt; jest oparte na ogólnej filozofii marketingowej jako działalności zmierzającej do osiągnięcia celów własnych przez aktywne kształtowanie rynku i jak najlepsze zaspokajanie potrzeb klienta; zadaniem zarządzania marketingowego jest takie ukształtowanie popytu w jego strukturze i czasie, aby umożliwić realizację celów firmy.

Zarządzanie operacyjne - jest funkcją odpowiedzialną za wszystkie działania dotyczące wytwarzania produktu, którym mogą być zarówno towary, jak i usługi; zarządzanie operacyjne odpowiada zatem za: •gromadzenie czynników wejściowych, •przetwarzanie ich w produkty końcowe.

Powyższa bardzo szeroka definicja wskazuje na olbrzymi zakres zarządzania operacyjnego, obejmujący takie elementy, jak planowanie zasobów i środków, organizowanie, alokowanie zasobów itp.

6

Zarządzanie strategiczne – to proces informacyjnodecyzyjny (wspomagany funkcjami planowania, organizacji i kontroli), którego celem jest rozstrzyganie o kluczowych problemach działalności przedsiębiorstwa, o jego przetrwaniu i rozwoju ze szczególnym uwzględnieniem oddziaływań otoczenia i węzłowych czynników własnego potencjału wytwórczego.

  



  

Zarządzanie dotyczy przede wszystkim ludzi. Zarządzanie jest głęboko osadzone w kulturze. Zarządzanie wymaga prostych i zrozumiałych wartości, celów działania i zadań. Zarządzanie powinno doprowadzić do tego, by organizacja była zdolna do uczenia się (adaptacja do nowych warunków). Zarządzanie wymaga komunikowania się. Zarządzanie wymaga rozbudowanego systemu wskaźników. Zarządzanie musi być nastawione na klienta (jego zadowolenie).

7

Menadżer jako wykonawca procesu zarządzania Menadżer, aby efektywnie zarządzać musi dysponować szeroką wiedzą i umiejętnościami, które permanentnie musi rozwijać.

Wymuszone to jest dynamicznie zmieniającą się sytuacja, w której przebiega proces zarządzania, zmieniają się warunki i przedmiot zarządzania. Warunkiem efektywności menadżera jest jego zdolność sprawnego rozwiązywania problemów i podejmowania decyzji optymalnych w danej sytuacji.

Menadżer przekazuje instrukcje do wykonania, ale powinien też być stroną w dialogu z podwładnymi. Każdą organizację można opisać zanalizować za pomocą trzech zmiennych:

i

1• Wkład, czyli zasoby: - środki trwałe i obrotowe, - płace, - materiały, - itd. 16

8

2 • Działanie –

to czynności pracowników, takie jak: - projektowanie, - wytwarzanie, - sprzedawanie, - księgowanie itp., które tworzą wartość dodaną do wkładu.

17

3• Wyniki - są to:  towary i usługi,  oprzyrządowanie,  oprogramowanie,  itd. które stanowią końcowy rezultat funkcjonowania zarządzanego układu. Aby zarządzanie przedsiębiorstwem było efektywne wyniki powinny mieć większą wartość ekonomiczną niż wkład 18

9

Model systemu produkcyjnego w gospodarce rynkowej

Wykład - Podstawy zarządzania

19

Funkcją zarządzania nazywa się wykonywanie czynności charakterystycznych dla określonej dziedziny działania, a w tym wypadku polega ona na kierowaniu podwładnymi. Wymienia się cztery podstawowe funkcje zarządzania spełniane w każdym rodzaju przedsiębiorstwa i na każdym jego poziomie. Są to :

20

10

a) planowanie – zdefiniowanie celów przedsięwzięcia oraz określenie optymalnych sposobów osiągnięcia zakładanych celów, 21

b) organizowanie realizacji – opracowanie struktury osobowej firmy, odpowiedzialności i zakresu obowiązków,

22

11

c) motywowanie - powiązanie działań osób i ich inspirowanie, w celu dążenia do osiągnięcia zakładanych celów,

23

d) kontrola – - sprawdzanie stanu realizacji zadań, - w przypadku zjawisk niekorzystnych, podejmowanie działań korygujących. 24

12

Na podstawie doświadczeń zdobytych w okresie XX-ego wieku

stwierdzić można, iż niemal wszystkie metody zarządzania sprowadzić można do podstawowych czterech rodzajów:

25

Elementy składowe

Planowanie

Organizacja i realizacja

Sprawy pracownicze

Motywacja

Kontrola

Teoria L

Teoria X

Leseferyzm

Autokratyczna

Teoria Y Liberalna

Przekazywanie planów z góry na dół

Opracowanie planów i instrukcji jak mają być wykonane

Nakreślenie schematów organizacyjnych i rozdanie zakresu obowiązków

Adaptacja pracowników do struktury organizacyjnej

Adaptacja struktury organizacyjnej do pracowników

Pozostawione wydziałowi Kadr

Wydanie dokładnych poleceń i zwalnianie nieprzydatnych pracowników

Wybór ludzi którzy znajdą zadowolenie z pracy w danej organizacji

Nie zajmuje się

Pracownicy sami się kontrolują

Metoda kary i nagrody

Dokładna kontrola i instruowanie pracowników jak wykonać działania korekcyjne

Pomoc pracownikom w formułowaniu ich własnych planów

Pomoc i zachęta

Dostarczanie środków potrzebnych pracownikom

Teoria Z Przywódca zespołu

Zespołowe sporządzanie planów

Zespołowe ustalanie struktury organizacyjnej i odpowiedzialności

Zespołowy dobór pracowników I zapewnienie im możliwości rozwoju

Synergistyczne powiązanie celów przedsiębiorstwa i celów pracowników Zespołowa analiza odchyleń i decyzja działaniach 26 korekcyjnych

13

Koncepcje zarządzania przedsiębiorstwem od lat 60-tych XXego wieku uległy znacznym modyfikacjom dzięki:  intensywnemu rozwojowi przemysłu,  wprowadzania nowych technologii,  nowych rozwiązań informatycznych

27

Wykonanie zadań przedsiębiorstwa jest rozumiane jednoznacznie: musi w rezultacie swojej działalności osiągać długookresowy zysk celem powiększania majątku produkcyjnego (aktywów) i rozwoju; w przeciwnym razie grozi mu upadek poprzez bankructwo.

14

Uogólniony model zarządzania produkcją PLANOWANIE

ORGANIZOWANIE

KIEROWANIE

PRZETWARZANIE

WEJŚCIE - kapitał

- personel - pomieszczenia - materiały - maszyny - energia - informacja - odbiorcy

- dostawy materiałów, półproduktów -operacje wytwórcze i montaż wyrobów - dystrybucja wyrobów - usuwanie odpadów (recykling) - usługi serwisowe - modernizacja wyrobów - konserwacja maszyn i urządzeń - rejestracja pracy maszyn (awaryjność)

KONTROLA

WYJŚCIE

- analizy finansowe produkcji i sprzedaży - poszukiwanie nowych nabywców (rynków) - windykacja należności -poszukiwanie możliwości dokonania zmian i modernizacji konstrukcyjnych

WEJŚCIE W NOWY ETAP - modernizacja produkowanych wyrobów - nowi dostawcy materiałów - nowe kalkulacje wykonawcze - wzrost rynku: nowi odbiorcy - szkolenie personelu

Kto może dobrze zarządzać? (być dobrym menedżerem?) 1.

2.

3.

Osoba rozumiejąca konieczność wprowadzania ciągłych zmian, w warunkach ciągłej zmienności otoczenia. Osoba posiadająca umiejętność wyzbywania się starych rozwiązań celem realizacji nowych idei. Osoba posiadająca w każdej chwili jak najpełniejszą informację, co umożliwia podejmowanie szybkich decyzji

15

4) Posiadająca wiedzę za zakresu własnej dyscypliny i dyscyplin powiązanych 5) Osoba posiadająca umiejętność szybkiego akumulowania wiedzy i błyskawicznego jej zastosowania

31

Istotę zarządzania powinny poznać co najmniej trzy grupy pracowników: a) osoby zajmujące kierownicze stanowiska w celu odróżnienia czynności kierowniczych od niekierowniczych.

32

16

b) robotnicy, urzędnicy, przedstawiciele związkowi, w celu umożliwienia im stwierdzenia czy posiadają kierowników umiejących kierować czy też nie posiadających tych umiejętności.

33

c) teoretycy zarządzania, którzy mają rozwijać dziedzinę zarządzania, czego nie zrobią bez poznania istoty zagadnienia.

34

17

1856 - 1915

35

Fryderyk W.Taylor zajmował się: problemami

wydajności pracowników; pracą kierownika zespołu na najniższym szczeblu w firmie; organizacją prac w produkcji i jej przygotowania; rozpowszechnianiem poprawnych form pracy 36

18

Główne problemy, do których można sprowadzić dorobek F. Taylora w dziedzinie naukowej organizacji pracy w przemyśle są następujące: 1) Należy badać i precyzyjnie ustalać sposób wykonania każdej operacji produkcyjnej.

37

a) zastąpić przypadkowe sposoby wykonywania pracy, naukowym określeniem każdego czynnika składowego pracy danego robotnika, b) każdy element pracy powinien być możliwy do identyfikacji i kwantyfikacji. 38

19

2) Konieczne jest oddzielenie działań związanych z przygotowaniem pracy od wykonania pracy. 3) Najlepsze sposoby wykonania powinny być rozpowszechniane poprzez szkolenia wśród wszystkich robotników. 39

4) Należy przyjąć orientację na najlepszych robotników przy ustalaniu wzorcowych metod pracy. 5) Możliwa jest bezkonfliktowa współpraca między przedsiębiorcami a robotnikami, jeżeli współpraca kierownictwa z robotnikami w celu wykonywania pracy będzie oparta na zasadach naukowych.

20

6) Niezbędne jest równomierne rozłożenie odpowiedzialności na robotników i kierownictwo z tym, że kierownicy mają być odpowiedzialni za planowanie i organizację pracy. 7) Możliwe i wskazane jest wprowadzenie specjalizacji w pracy kierowniczej. 41

J.W.Taylor opracował zwarty system zarządzania przedsiębiorstwem oparty na przemyślanym podziale pracy kierowniczej. System ten nazywany jest systemem funkcjonalnym.

42

21

Schemat systemu funkcjonalnego

Wykład - Podstawy zarządzania

43

Taylor przewidywał podzielenie czynności związanych z kierowaniem zakładem produkcyjnym między ośmiu wyspecjalizowanych mistrzów. Dokonał spostrzeżeń jeżeli chodzi o cechy charakterystyczne zachowań robotników, i są one następujące:

44

22

Przeciętny człowiek ma wrodzoną niechęć do pracy i będzie jej unikał, jak tylko jest to możliwe. Większość ludzi trzeba zatem:

- zmuszać do pracy, - kontrolować, - kierować nimi, - grozić sankcjami, aby wymusić od nich wysiłek potrzebny do osiągnięcia celów organizacji. 45

Większość ludzi woli, aby nimi kierowano ponieważ:

a) chce uniknąć odpowiedzialności, b) ma małe ambicje, c) chodzi im głównie o ekonomiczno-socjalne bezpieczeństwo. Pamiętajmy, że okres, w którym F.W.Taylor stworzył swój dorobek, był czasem, w którym psychologia i socjologia jako dziedziny nauki nie istniały, co tłumaczy brak pogłębionej analizy psychospołecznych aspektów organizacji pracy. Niemniej efekty jego badań są stosowane z powodzeniem do dzisiaj zwłaszcza w systemach przemysłowej produkcji masowej i wielkoseryjnej 46

23

Henri L. Gantt twórca „ganttowskiego” systemu zarządzania projektami (kompletnymi procesami produkcyjnymi) poprzez konstrukcję tzw. harmonorgamu Gantta 1861–1919 47

Henri L. Gantt opracował: 1) czasowo-premiowy system płac nazywany bilansowym systemem Gantta 2) graficzne metody planowania i kontroli wykonania pracy w czasie, tzw. wykresy Gantta.

48

24

3) zachowanie bodźca wydajności właściwego dla akordu z jednoczesnym ograniczeniem tendencji do ponoszenia nadmiernych wysiłków.

49

50

25

W typowym wykresie Gantta: a) wiersze są zarezerwowane dla stanowisk pracy, b) kolumny oznaczają jednostki czasu, c) szerokości kolumn wyznaczają równocześnie miarę czasu i wielkość zadania pozostającego do wykonania w danej jednostce czasu. 51

26

System zaproponowany przez H.L.Gantta charakteryzował się następującymi założeniami: a) przewidywał premię wysokości 30% za wykonanie odpowiednio wysokiej normy czasowej,

53

b) niewykonanie normy powodowało zapłatę jedynie płacy podstawowej podobnie jak w systemie dniówkowym, c) przekroczenie ustalonej normy nie powodowało wzrostu wynagrodzeń.

54

27