Wyzsza Szkola BiZ SK

WYŻSZA SZKOŁA BIZNESU I ZARZĄDZANIA W CIECHANOWIE
Wydział Nauk Ekonomicznych i Zarządzania
Kierunek: Rachunkowość i Finanse
Specjalność: Rachunkowość i Finanse
ANALIZA BUDŻETOWA WOJEWÓDZTWA MAZOWIECKIEGO
W LATACH 2007-2011
Sylwia Klimaszewska
Nr albumu: 2023
Praca dyplomowa - licencjat
napisana pod kierunkiem:
dr Andrzeja Sikorskiego
Ciechanów 2013
SPIS TREŚCI
Wstęp ………….......................................................................................................3
Rozdział 1. Samorząd Województwa...............................................................................5
1.1 Powstanie województw samorządowych……………………...........................5
1.2. Opis działań i władze samorządu województw.................................................6
1.2.1. Zakres działań i zadania samorządu...................................................7
1.2.2. Władze w samorządach wojewódzkich..............................................8
1.3. Województwo Mazowieckie……………………………................................12
Rozdział 2. Dochody i wydatki samorządu.....................................................................14
2.1. Budżet województwa i jego podział.................................................................14
2.1.1. Procedura uchwalania budżetu województwa i jego zmiany............17
2.1.2. Dochody pochodzące z kraju.............................................................19
2.1.3. Środki zagraniczne.............................................................................22
2.1.4. Klasyfikacja wydatków samorządu województwa............................23
2.2. Równowaga dochodów i wydatków budżetu samorządu wojewódzkiego..…..25
Rozdział 3. Analiza dochodów i wydatków województwa mazowieckiego w latach 2007- 2011.........................................................................................26
3.1.. Porównanie dochodów i wydatków w latach 2007-2011………..……...….…26
3.2. Analiza dochodów ze względu na źródło ich pochodzenia...............................32
3.2.1.Analiza struktury dochodów własnych................................................34
3.2.2. Analiza dotacji celowych....................................................................35
3.2.3. Analiza subwencji ogólnych...............................................................37
3.3. Zestawienie wydatków województwa mazowieckiego(2007-2011).................38
Zakończenie ….........................................................................................................39
Bibliografia...............................................................................................................41
Ustawy i rozporządzenia...........................................................................................43
Spis Tabel..................................................................................................................44
Spis rysunków...........................................................................................................45
WSTĘP
Organizacja samorządu terytorialnego jest efektem procesów decentralizacji administracji publicznej. Sprawność funkcjonowania województwa jest uwarunkowana przez racjonalną konstrukcję samorządowego systemu finansowego. Pieniądze są podstawowym narzędziem polityki samorządu, aby skutecznie gospodarować, należy zdobywać te pieniądze.
Dochodami dla województwa są środki finansowe wpływające do budżetu bezzwrotnie. Wielkość dochodów jest głównym wyznacznikiem możliwości finansowych województw samorządowych. Charakter źródła dochodów ma ogromny wpływ na samodzielność finansową województw.
Wydatki jednostek samorządu terytorialnego stanowią nieprzekraczalny limit, są przeznaczone na realizację konkretnych zadań, dzielą się w budżecie samorządowym na działy, rozdziały i paragrafy. Różnica między dochodami, a wydatkami stanowi odpowiednio nadwyżkę lub deficyt tej jednostki.
W ostatnich latach możemy zaobserwować właśnie w Polsce wyraźny wzrost znaczenia terytorialnych układów regionalnych. Dokonał się tu znaczny postęp w tworzeniu podstaw funkcjonowania polityki regionalnej. Podstawę prawną gospodarki finansowej jednostek samorządu terytorialnego stanowiły- ustawa z dnia 26 listopada 1998 r. o finansach publicznych (Dz. U. Nr 155, poz. 1014 z późna. zm.), oraz ustawa z dnia 26 listopada 1998 r. o dochodach jednostek samorządu terytorialnego w latach 1999 i 2000 (Dz. U. Nr 150, poz. 983).
Celem mojej pracy jest charakterystyka źródeł dochodów oraz rodzaje wydatków województwa mazowieckiego na przełomie lat 2007-2011. Praca składa się z trzech rozdziałów.
W pierwszym rozdziale zawarte są ogólne informacje związane z samorządem województwa. Najważniejsze kwestie, czyli okoliczności powstania , cel decentralizacji administracji samorządu terytorialnego, władze w układzie samorządu. Podjęłam tu próbę wykazania, że jednym z podstawowych kierunków działań związanych z przekształceniem systemu finansów publicznych w Polsce jest przezwyciężenie narastającego rozdrobnienia sektora finansów publicznych, przede wszystkim poprzez jednoznaczne wskazanie na samorząd województwa jako podmiot odpowiedzialny za finansowanie działań wzmacniających konkurencyjność województw. Ilekroć w ustawie jest mowa o województwie lub samorządzie województwa, należy przez to rozumieć regionalną wspólnotę samorządową oraz odpowiednie terytorium, mowa tu o ustawie z dnia 5 czerwca 1998 roku.
Drugi rozdział ma na celu teoretyczne przybliżenie tworzenia budżetu, jego dochodów, oraz wydatków. Wskazuję tu na konkretne przychody województw oraz związane z nim wydatki. Rola budżetu samorządu województwa w systemie finansów publicznych jest wyznaczana przede wszystkim przez poziom decentralizacji władzy publicznej, zakres samodzielności samorządu, strukturę dochodów i wydatków budżetu regionalnego oraz podział kompetencji i wzajemne relacje między administracją rządową a samorządem województwa w prowadzeniu polityki regionalnej. Uchwała budżetowa województwa składa się z budżetu województwa, ustaleń dotyczących spraw, które, na podstawie ustawy z dnia 30 czerwca 2005 r. o finansach publicznych, pozostawiono do uchwały Sejmiku województwa oraz spraw wskazanych przez Sejmik w uchwale ustalającej tryb prac nad projektem uchwały budżetowej.
Trzeci rozdział zawiera analizy budżetu województwa mazowieckiego w latach 2007-2011 Analiza przeprowadzona jest na podstawie danych zawartych w sprawozdaniach z wykonania budżetu województwa na poszczególne lata. Dane liczbowe na podstawie, których moja praca została napisana uzyskałam ze strony internetowej Głównego Urzędu Statystycznego oraz ze sprawozdań Ministerstwa Finansów z wykonania budżetu województwa mazowieckiego za analizowane lata.
.
ROZDZIAŁ 1. SAMORZĄD WOJEWÓDZTWA
W Polsce od 1999r. województwo zostało wyodrębnione jako jednostka samorządu terytorialnego spełniając funkcje administracji publicznej. Aby władze samorządowe regionu miały możliwość wykonywania zadań publicznych, powinny być wyposażone w różnorodne źródła zasilania finansowego, tj. dochody własne oraz transfery z budżetu państwa
i przychody zwrotne. Powstawanie województw samorządowych
Po II wojnie światowej zmiany terytorium Polski wymusiły reorganizację podziału. I tak 22 sierpnia 1944 na mocy Dekretu Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego władze przywróciły przedwojenny podział. Jednak przez to, że granice Polski nie były jeszcze ustalone to nie znamy dokładnego podziału województw. Z czasem dokonywano coraz nowsze reformy związane z przyłączaniem kolejnych ziem zabranych podczas okupacji. Zmianą, która zostawiła swój ślad w historii Polski była zmiana dokonana w 1975 roku, kiedy to powstało 49 województw. Zmiana jednak spowodowała lawinę krytyki, dotychczasowe województwa były zbyt małe, by efektywnie wykorzystywać środki finansowe i zarządzać terytorium województwa. Celem kolejnej reformy administracyjnej było utworzenie większych regionów, i tak 27 lipca 1998 ustanowiono 16 województw Dz. U. Nr 96, poz. 603 z późn. zm.
, w życie reforma weszła 1 stycznia 1999 roku, co pokazuje rysunek nr. 1
Rysunek 1.Układ województw po 1998r.
Źródło: www.wikipedia.pl
Zgodnie z reformą samorządową powołane samorządy wojewódzkie miały na celu zwiększenie efektywności w sferze rozwoju regionalnego. Do podstawowych zasad reformy można zaliczyć „Reforma administracji publicznej” wydana jako materiał szkoleniowy przez Kancelarię Prezesa Rady Ministrów w 1999 roku w zeszycie nr 1
: Zasadę pomocniczości w wykonywaniu zadań publicznych, Zasadę zachowania unitarnego charakteru państwa, Zasadę przywrócenia trójstopniowego podziału terytorialnego kraju.
Do podstawowych oraz głównych celów podjętej reformy było stworzenie dużych województw oraz powiatów celem uporządkowania całego systemu terytorialnego w Polsce. Miało to też swoje odzwierciedlenie w dążeniu do standardów Unii Europejskiej, gdyż tak jak w Unii zwiększono sterowalność państwa poprzez przeniesienie wielu spraw na niższe szczeble. Spowodowało to również zmiany w systemie finansów publicznych. Charakterystyka funkcjonowania samorządu wojewódzkiego
Województwo według określonej ustawy jest to jednostka tworzona przez jego mieszkańców utworzona celem wykonywania administracji publicznej. Zaznaczone jest również, że jest to największa jednostka w strukturze samorządu terytorialnego. Ma, więc kilka równoległych zadań, co powoduje podzielenie władzy województwa na dwa równoległe piony tj. Administrację samorządową, Administrację rządową;
Oba piony są odpowiedzialne za realizację zadań według ustawy L. Garlicki, „Polskie Prawo Konstytucyjne”, zarys wykładu, Warszawa, LIBER 2000, s.316
. Podzielenie prac na dwa piony bardzo korzystnie wpływa na ich efektowność. Dzieję się tak, gdyż każdy ma rozdzielone zadania i jest za nie ustawowo odpowiedzialny. Dzięki temu samorząd działa
w każdej sferze jednakowo. Zakres działań i zadania samorządu
Regionalne usytuowanie samorządu województwa sprawia, że jest on właściwy
w sprawach określania strategii rozwoju województwa, realizowanej przez programy wojewódzkie, uwzględniającej zgodnie z ustawą następujące cele:
- pielęgnowanie polskości oraz rozwój i kształtowanie świadomości narodowej, obywatelskiej i kulturowej mieszkańców,
-pobudzanie aktywności gospodarczej,
- podnoszenie poziomu konkurencyjności i innowacyjności gospodarki województwa,
- zachowanie wartości środowiska kulturowego i przyrodniczego przy uwzględnieniu potrzeb przyszłych pokoleń,
- kształtowanie i utrzymanie ładu przestrzennego.
Do głównych i najbardziej istotnych zadań samorządu województwa należy określanie strategii rozwoju województwa i prowadzenie polityki wewnątrz regionalnej. Wszystkie zadania samorząd wykonuje w obszarze, którym dotyczy województwa i nie mogą być wykonywane na szczeblu lokalnym tj. gminy czy powiatu. Relacje między wszystkimi szczeblami samorządu terytorialnego są na podstawie partnerstwa i województwo nie posiada żadnej kontroli nad pozostałymi organami, czyli struktura ta nie jest pionowa.
Samorząd województwa wykonuje zadania o charakterze wojewódzkim określone ustawami, w szczególności w zakresie:
- infrastruktury technicznej (drogi publiczne i transport);
- infrastruktury społecznej ( edukacja publiczna, w tym szkolnictwo wyższe; promocja
i ochrona zdrowia; kultura i ochrona jej dóbr; pomoc społeczna, polityka prorodzinna, kultura fizyczna i turystyka, ochrona praw konsumentów, przeciwdziałanie bezrobociu oraz aktywizacja lokalnego rynku pracy);
- bezpieczeństwa publicznego;
- ładu przestrzennego i ekologicznego (modernizacja terenów wiejskich, zagospodarowanie przestrzenne, ochrona środowiska) Ustawa z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie województwa, Dz. U. 2001 Nr 142, poz.1992.
Ustawy mogą także określać sprawy należące do zakresu działania województwa jako zadania z zakresu administracji rządowej, wykonywane przez zarząd województwa. Samorząd województwa wykonuje określone ustawami zadania publiczne w imieniu własnym i na własną odpowiedzialność, dysponuje mieniem wojewódzkim oraz prowadzi samodzielnie gospodarkę finansową na podstawie budżetu. Władze w samorządach wojewódzkich
Pierwotnym adresatem norm kompetencyjnych jest w województwie regionalna wspólnota samorządowa, którą z mocy prawa tworzą mieszkańcy województwa. Wspólnota samorządowa podejmuje rozstrzygnięcia w głosowaniu powszechnym (w głosowaniu wyborczym oraz w referendum), a także za pośrednictwem organów województwa. Referendum jest sposobem bezpośredniego sprawowania władzy w sprawach ważnych dla województwa. W referendum mogą brać udział mieszkańcy województwa uprawnieni do głosowania. Zgodnie z przepisami ordynacji wyborczej do rad gmin, rad powiatów i sejmików województw są to obywatele polscy, którzy ukończyli 18 lat. Zasięg przedmiotowy kompetencji referendum wojewódzkiego jest taki sam dla wszystkich jednostek samorządu terytorialnego.
Stanowiącym organem, który uchwala strategie rozwoju województwa, podejmuje decyzje o wyborze celów i programów rozwoju oraz alokacji środków publicznych na ich wykonywanie jest SEJMIK WOJEWÓDZTWA. Zajmuje się przede wszystkim podejmowaniem uchwał dotyczących spraw związanych z budżetem. Określa zasady udzielania dotacji przedmiotowych z budżetu samorządu województwa, ustalania pożyczek długoterminowych, krótkoterminowych oraz pożyczek udzielanych przez zarząd w roku budżetowym.
Na czele sejmiku stoi przewodniczący oraz wiceprzewodniczący, którzy nie mogą wchodzić w skład zarządu tj. władzy wykonawczej. Funkcję mają charakter społeczny, gdyż żaden z wymienionych nie ma uprawnień do reprezentowania województwa na zewnątrz. Zadaniem przewodniczącego lub wyznaczonego przez niego jednego
z wiceprzewodniczących jest otwieranie oraz prowadzenie obrad oraz organizowanie pracy sejmiku.
Do głównych zadań sejmiku wojewódzkiego należą: Stanowienie aktów prawa miejscowego (statutu województwa, zasad gospodarowania mieniem wojewódzkim, zasad i trybu korzystania z wojewódzkich obiektów i urządzeń użyteczności publicznej), Uchwalanie strategii rozwoju województwa oraz programów wojewódzkich, Uchwalanie planu zagospodarowania przestrzennego, Podejmowanie uchwały w sprawie trybu prac nad projektem uchwały budżetowej, Podejmowanie uchwały w sprawie szczegółowości układu wykonawczego budżetu województwa, z zastrzeżeniem, że szczegółowość ta nie może być mniejsza niż określona
w odrębnych przepisach, Uchwalanie budżetu województwa, Określanie zasad udzielania dotacji przedmiotowych i podmiotowych z budżetu województwa, Rozpatrywanie sprawozdań z wykonania budżetu województwa, sprawozdań finansowych województwa oraz sprawozdań z wykonywania wieloletnich programów województwa, Podejmowanie uchwały w sprawie udzielenia lub nie udzielenia absolutorium zarządowi województwa z tytułu wykonania budżetu województwa, Uchwalanie, w granicach określonych ustawami, przepisów dotyczących podatków
i opłat lokalnych, Podejmowanie uchwał w sprawie powierzenia zadań samorządu województwa innym jednostkom samorządu terytorialnego, Uchwalanie "Priorytetów współpracy zagranicznej województwa", Podejmowanie uchwał w sprawie uczestnictwa w międzynarodowych zrzeszeniach regionalnych i innych formach współpracy regionalnej, Wybór i odwołanie zarządu województwa oraz ustalanie wynagrodzenia marszałka województwa, Rozpatrywanie sprawozdań z działalności zarządu województwa, w tym
w szczególności z działalności finansowej i realizacji programów, o których mowa w pkt. 2, Powoływanie i odwoływanie, na wniosek marszałka województwa, skarbnika województwa, który jest głównym księgowym budżetu województwa, Podejmowanie uchwał w sprawie tworzenia stowarzyszeń i fundacji oraz ich rozwiązywania, a także przystępowania do nich lub występowania z nich, Podejmowanie uchwał w sprawach majątkowych województwa dotyczących: Zasad nabywania, zbywania i obciążania nieruchomości oraz ich wydzierżawiania lub wynajmowania na okres dłuższy niż 3 lata, chyba, że przepisy szczególne stanowią inaczej; do czasu określenia zasad zarząd może dokonywać tych czynności wyłącznie za zgodą sejmiku województwa, Emitowania obligacji oraz określania zasad ich zbywania, nabywania i wykupu, Zaciągania długoterminowych pożyczek i kredytów, Ustalania maksymalnej wysokości pożyczek i kredytów krótkoterminowych zaciąganych przez zarząd województwa oraz maksymalnej wysokości pożyczek i poręczeń udzielanych przez zarząd województwa w roku budżetowym, Tworzenia spółek prawa handlowego i przystępowania do nich oraz określania zasad wnoszenia wkładów, a także obejmowania, nabywania i zbywania udziałów i akcji, Tworzenia, przekształcania i likwidowania wojewódzkich samorządowych jednostek organizacyjnych oraz wyposażania ich w majątek, Podejmowanie uchwał w sprawie zasad udzielania stypendiów dla uczniów
i studentów, Podejmowanie uchwał w innych sprawach zastrzeżonych ustawami i statutem województwa do kompetencji sejmiku województwa, Uchwalanie przepisów dotyczących organizacji wewnętrznej oraz trybu pracy organów samorządu województwa.
Organem wykonawczym, który zajmuje się już bezpośrednio ustalaniem, panowaniem oraz wdrażaniem w życie rocznego budżetu jest ZARZĄD WOJEWODZTWA, w którego skład wchodzi marszałek województwa (przewodniczący) oraz jego członkowie. W niektórych pracach uczestniczy również skarbnik województwa. Wybieranie marszałka województwa tworzy się na podstawie większości głosów w głosowaniu tajnym, tak samo w przypadku wicemarszałków oraz reszty członków, jednak w tym wypadku jest to wybór na wniosek marszałka. Wszystkie decyzje, uchwały i akty podejmowane są poprzez jawne głosowanie większością tj. ponad połową składu zarządu znaczy to, że jest to organ kolegialny. Marszałek w przeciwieństwie do przewodniczącego sejmiku ma prawo do reprezentowania zarządu na zewnątrz.
Do głównych zadań zarządu województwa należy: Wykonywania tych zadań samorządu województwa, które nie zostały zastrzeżone na rzecz sejmiku Wykonywanie uchwał sejmiku województwa, Gospodarowanie mieniem województwa, Przygotowywanie projektu i wykonywanie budżetu województwa, Przygotowywanie projektów strategii rozwoju województwa, Przygotowywanie planu zagospodarowania przestrzennego Przygotowywanie programów wojewódzkich oraz ich wykonywanie, Organizowanie współpracy ze strukturami samorządów regionalnych, także w innych krajach i z międzynarodowymi zrzeszeniami regionalnymi, Odpowiedzialność za prawidłowe wykonanie budżetu, Kierowanie, koordynowanie i kontrolowanie działalności wojewódzkich samorządowych jednostek organizacyjnych, w tym powoływanie i odwoływanie ich kierowników.
Na terenie województwa działa także administracja rządowa. Przedstawicielem rządu na terenie województwa jest wojewoda. Powołuje go premier na wniosek Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji. W celu wykonywania zadań wojewoda jest wyposażony w budżet wojewody, będący częścią budżetu państwa. Dofinansowanie, jakie dostaje jest niejako wliczone w wydatki budżetu państwa, gdyż nie ma określonych ustawowo źródeł dochodów publicznych. Wojewoda sprawuje nadzór nad działalnością jednostek samorządu terytorialnego, na zasadach określonych w ustawie o samorządzie województwa
Wojewoda reprezentuje Skarb Państwa w odniesieniu do mienia Skarbu Państwa, powierzonego mu w celu wykonywania jego zadań oraz wykonuje uprawnienia i obowiązki organu założycielskiego wobec przedsiębiorstw państwowych do czasu przekazania tej funkcji ministrowi właściwemu do spraw Skarbu Państwa lub do czasu wygaśnięcia tych uprawnień i obowiązków z innych tytułów (art.26).
Wojewoda oprócz funkcji przedstawiciela Rady Ministrów w województwie pełni funkcje zwierzchnika zespolonej administracji rządowej. Przy czym kieruje, koordynuje oraz zapewnia warunki do skutecznego działania administracji. Ponosi również odpowiedzialność za rezultaty tego działania. Charakterystyka województwa Mazowieckiego
Największe ...