6004_Raport Runda B-16-2013

INSTYTUT CHEMICZNEJ PRZERÓBKI WĘGLA Ośrodek Badań Biegłości ul. Zamkowa 1, 41-803 Zabrze tel.: (32) 271-00-41 | fax.: (32) 271-08-09 e-mail: [email protected] | internet: www.ichpw.zabrze.pl

RAPORT Badanie biegłości. Biomasa do celów energetycznych. RUNDA B/16/2013 Dotyczy analiz próbki przygotowanej zgodnie z procedurą badawczą IChPW Q/LP/04/A:2011

Raport zatwierdził Koordynator OBB

Zabrze, 4 czerwiec 2013 r.

INSTYTUT CHEMICZNEJ PRZERÓBKI WĘGLA Ośrodek Badań Biegłości ul. Zamkowa 1, 41-803 Zabrze, tel. (32) 271-00-41, fax. (32) 271-08-09 www.ichpw.zabrze.pl, e-mail: [email protected]

SPIS TREŚCI 1

Wprowadzenie ...................................................................................................... 3

2

Cel i zakres badań ................................................................................................ 3

3

Uczestnicy badań ................................................................................................. 4

4

Sposób przygotowania obiektów badań ............................................................... 6

5

Ocena jednorodności i stabilności obiektów badań .............................................. 6

6

5.1.

Ocena jednorodności..................................................................................... 6

5.2.

Ocena stabilności .......................................................................................... 7

Zestawienie wyników badań ................................................................................. 8 6.1

Wyznaczanie wartości przypisanej i odchylenia standardowego σˆ ............. 13

6.2

Badanie normalności rozkładu .................................................................... 14

6.2.1 Test Grubbsa – metoda wykrywania wartości odstających ...................... 15 6.2.2 Analiza normalności rozkładu................................................................... 16 7

8

9

Obliczenia statystyki osiągnięć ........................................................................... 18 7.1

Ocena wyników badań ................................................................................ 18

7.2

Graficzne przedstawienie wyników .............................................................. 22

Ocena osiągnięć Uczestnika w rundzie B/16/2013 ............................................. 35 8.1

Oznaczenie zawartości wilgoci w próbce analitycznej ................................. 37

8.2

Oznaczenie zawartości popiołu ................................................................... 37

8.3

Oznaczenie zawartości siarki całkowitej ...................................................... 37

8.4

Oznaczenie ciepła spalania ......................................................................... 38

8.5

Oznaczenie zawartości węgla całkowitego .................................................. 38

8.6

Oznaczenie zawartości wodoru całkowitego ............................................... 38

Podsumowanie wyników badań w rundzie B/16/2013 ........................................ 39

10 Zestawienie osiągnięć Uczestnika w rundach organizowanych przez OBB ....... 41

Runda B/16/2013 Biomasa do celów energetycznych

Raport końcowy

Strona 2 z 44

INSTYTUT CHEMICZNEJ PRZERÓBKI WĘGLA Ośrodek Badań Biegłości ul. Zamkowa 1, 41-803 Zabrze, tel. (32) 271-00-41, fax. (32) 271-08-09 www.ichpw.zabrze.pl, e-mail: [email protected]

1

Wprowadzenie Wszystkie czynności związane z planowaniem i przeprowadzeniem badań biegłości

przez porównania międzylaboratoryjne prowadzi Ośrodek Badań Biegłości (OBB) – posiadający Certyfikat Akredytacji ORGANIZATORA BADAŃ BIEGŁOŚCI Nr PT 004, wydany przez Polskie Centrum Akredytacji. Przygotowanie materiału do badań oraz analizy fizykochemiczne materiału, w celu określenia jego jednorodności i stabilności wykonywane są w Laboratorium Paliw i Węgli Aktywnych Instytutu Chemicznej Przeróbki Węgla. Instytut posiada Certyfikat Akredytacji Laboratorium Badawczego Nr AB 081, wydany przez Polskie Centrum Akredytacji oraz certyfikat systemu zarządzania jakością Nr 2008/3/2010, wydany przez Polskie Centrum Badań i Certyfikacji, łącznie z certyfikatem Międzynarodowej Sieci Certyfikacji (IQNet) Nr PL2008/3/2010. Ośrodek Badań Biegłości gwarantuje wszystkim Uczestnikom poufność wszelkich informacji związanych z przeprowadzonym badaniem biegłości. Każdemu Uczestnikowi przypisany został numer kodowy. Wszystkie wyniki badań, zestawienia tabelaryczne i ocena osiągnięć Uczestników, zebrane w raporcie z badania biegłości prezentowane są według tego kodu. Dane kontaktowe Koordynatora:

2

Instytut Chemicznej Przeróbki Węgla Ośrodek Badań Biegłości Koordynator dr inż. Aleksander Sobolewski 41-803 Zabrze ul. Zamkowa 1, tel. (32) 271-51-52, fax. (32) 271-08-09, e-mail: [email protected]

Cel i zakres badań Raport jest opracowaniem wyników badań próbki biomasy do celów energetycznych,

przygotowanej zgodnie z procedurą badawczą IChPW Q/LP/04/A:2011 „Biomasa do celów energetycznych. Przygotowanie próbek do badań”, uzyskanych przez Uczestników rundy B/16/2013 badania biegłości przeprowadzonej w roku 2013. Badania obejmowały następujące oznaczania: zawartości wilgoci w próbce analitycznej, popiołu, siarki całkowitej i węgla całkowitego oraz ciepła spalania,

ujęte w zakresie

akredytacji Ośrodka Badań Biegłości IChPW. Dodatkowo, realizując wnioski Uczestników Ogólnokrajowej Sieci Laboratoriów Nadzorowanych „LABIOMEN”, przeprowadzono analizę statystyczną wyników oznaczania zawartości wodoru całkowitego. Ocena wyników Runda B/16/2013 Biomasa do celów energetycznych

Raport końcowy

Strona 3 z 44

INSTYTUT CHEMICZNEJ PRZERÓBKI WĘGLA Ośrodek Badań Biegłości ul. Zamkowa 1, 41-803 Zabrze, tel. (32) 271-00-41, fax. (32) 271-08-09 www.ichpw.zabrze.pl, e-mail: [email protected]

zawartości wodoru całkowitego nie zawiera się w zakresie akredytacji Ośrodka Badań Biegłości IChPW. Celem przeprowadzonej rundy była ocena biegłości laboratoriów do prowadzenia badań biomasy do celów energetycznych w w/w zakresie. Rundę B/16/2013 badania biegłości przeprowadzono zgodnie z wymaganiami zawartymi w normie PN-EN ISO/IEC 17043:2011 i normie ISO 13528:2005 oraz w oparciu o aktualne dokumenty opracowane przez OBB: „Program Badania Biegłości. Biomasa do celów energetycznych”, wydanie F z dnia 25.03.2013 r. i „Plan prowadzenia rundy B/16/2013 badania biegłości” z dnia 27.03.2013 r.

Odpowiedzialnymi za przygotowanie i realizację rundy B/16/2013 byli: Koordynator OBB – autoryzujący raport – dr inż. Aleksander Sobolewski, Z-ca Koordynatora OBB – dr inż. Grażyna Gładych-Winnicka, Kierownik ds. Jakości OBB - dr inż. Teresa Kordas, Kierownik ds. Technicznych OBB - mgr inż. Mariusz Mastalerz, Ekspert Kierownik Laboratorium Paliw i Węgli Aktywnych - mgr inż. Grażyna Świeca, Ekspert - mgr inż. Barbara Jagustyn, Statystyk OBB - dr inż. Agnieszka Plis. 3

Uczestnicy badań W rundzie B/16/2013 badań biegłości brało udział 42 Uczestników. Poniżej, w kolejności

alfabetycznej, zestawiono Uczestników, którzy przeprowadzili analizę próbki przygotowanej zgodnie z procedurą badawczą IChPW Q/LP/04/A:2011 „Biomasa do celów energetycznych. Przygotowanie próbek do badań” i jednocześnie wyrazili zgodę na umieszczenie nazw ich firm w Raporcie: Dalkia Łódź S.A. Dalkia Poznań, Zespół Elektrociepłowni S.A. EDF Polska S.A. Oddział w Rybniku Laboratorium Chemiczne EDF Wybrzeże S.A. Elektrociepłownia Gdańska Elektrociepłownia Będzin S.A. Elektrociepłownia BIAŁYSTOK S.A. Elektrociepłownia Chorzów ELCHO Sp. z o.o. ELEKTROWNIA SKAWINA S.A.Wydział Analiz Chemicznych ENEA Wytwarzanie S.A. Wydział Chemiczny TECH ENERGA Elektrownie Ostrołęka S.A. Laboratorium Badań Chemicznych ENERGA Kogeneracja Sp. z o.o. Instytut Chemicznej Przeróbki Węgla Runda B/16/2013 Biomasa do celów energetycznych

Raport końcowy

Strona 4 z 44

INSTYTUT CHEMICZNEJ PRZERÓBKI WĘGLA Ośrodek Badań Biegłości ul. Zamkowa 1, 41-803 Zabrze, tel. (32) 271-00-41, fax. (32) 271-08-09 www.ichpw.zabrze.pl, e-mail: [email protected]

INSTYTUT ENERGETYKI LABORATORIUM BADAWCZE ANALIZY PALIW International Paper - Kwidzyn Sp. z o.o. Wydział BHP i Ochrony Środowiska KOMUNALNE PRZEDSIĘBIORSTWO ENERGETYKI CIEPLNEJ W BYDGOSZCZY Sp. z o.o. Mondi Świecie S.A. Laboratorium EC OPEC-INEKO Sp. z o.o. PAK Centrum Badań Jakości Sp. z o.o. Centralne Laboratorium Badań Chemicznych Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa im. Szymona Szymonowica w Zamościu PGE GiEK SA Oddział Elektrownia Opole PGE Górnictwo i Energetyka Konwencjonalna S.A. - Oddział Zespół Elektrociepłowni Bydgoszcz, Dział Ochrony Środowiska/Laboratorium PGE Górnictwo i Energetyka Konwencjonalna S.A. Oddział Elektrociepłownia Kielce PGE Górnictwo i Energetyka Konwencjonalna S.A. Oddział Elektrociepłownia Zgierz Wydział Gospodarki Energetycznej i Ochrony Środowiska/Laboratorium PGE Górnictwo i Energetyka Konwencjonalna S.A. Oddział Elektrownia Bełchatów PGE Górnictwo i Energetyka Konwencjonalna S.A. Oddział Elektrownia Turów PGE Górnictwo i Energetyka Konwencjonalna S.A. Oddział Zespół Elektrowni Dolna Odra Laboratorium Badawcze II Pracownia Elektrowni Szczecin PGE Górnictwo i Energetyka Konwencjonalna S.A. Oddział Zespół Elektrowni Dolna Odra Wydział Laboratoriów Laboratorium Badawcze I PGNiG TERMIKA SA Przedsiębiorstwo Usługowo Produkcyjne LABORATORIUM BADAŃ BIOMASY

"ELTUR

SERWIS"

Spółka

z

o.o.

Stora Enso Narew Sp. z o.o. Laboratorium MP5 TAURON Ciepło S.A. Zakład Wytwarzania Katowice Laboratorium Chemiczne TAURON WYTWARZANIE S.A. - Oddział Analiz Chemicznych w Elektrowni Siersza TAURON Wytwarzanie Spółka Akcyjna Oddział Analiz Chemicznych w Elektrowni Jaworzno III (Laboratorium przy ul. Energetyków 15, 43-603 Jaworzno) TAURON Wytwarzanie Spółka Akcyjna Oddział Analiz Chemicznych w Elektrowni Jaworzno III (Laboratorium przy ul. Promienna 51, 43-603 Jaworzno) TAURON Wytwarzanie Spółka Akcyjna Oddział Analiz Chemicznych w Elektrowni Łaziska TAURON Wytwarzanie Spółka Akcyjna Wydział Analiz Chemicznych Oddział Analiz Chemicznych w Elektrowni Stalowa Wola Zakład Elektroenergetyczny H. CZ. ELSEN S.A. Zespół Elektrociepłowni Kogeneracja S.A. EC Wrocław Zespół Elektrociepłowni Wrocławskich Kogeneracja SA Laboratorium Analityczne, Czechnica Nazwy Firm podano zgodnie z danymi uzyskanymi od Uczestników.

Runda B/16/2013 Biomasa do celów energetycznych

Raport końcowy

Strona 5 z 44

INSTYTUT CHEMICZNEJ PRZERÓBKI WĘGLA Ośrodek Badań Biegłości ul. Zamkowa 1, 41-803 Zabrze, tel. (32) 271-00-41, fax. (32) 271-08-09 www.ichpw.zabrze.pl, e-mail: [email protected]

4

Sposób przygotowania obiektów badań

Materiał do badań został przygotowany w Laboratorium Paliw i Węgli Aktywnych IChPW, zgodnie z opracowaną procedurą techniczną Q/LP/04/A:2011 „Biomasa do celów energetycznych. Przygotowanie próbek do badań”. Pakowanie i etykietowanie materiału do badań

przeprowadzone

zostało

zgodnie

z

instrukcją

Ośrodka

Badań

Biegłości

I/OBB/4.6/02/C „Pakowanie Próbek”. Ocenę jednorodności i stabilności przeprowadzono zgodnie z Instrukcją Ośrodka Badań Biegłości nr I/OBB/4.6/01/C „Badanie Jednorodności i Stabilności Materiału”. OBB zobowiązuje się do przechowywania kontrolnej analitycznej próbki i próbki laboratoryjnej przez okres 3 miesięcy od daty przekazania Uczestnikom raportu. 5

Ocena jednorodności i stabilności obiektów badań

5.1.

Ocena jednorodności

Badanie jednorodności przygotowanych do badań próbek biomasy przeprowadzono na podstawie analizy statystycznej wyników oznaczania zawartości popiołu w 26 porcjach (próbkach jednostkowych), pobranych losowo z próbek przygotowanych do badań. Z każdej próbki jednostkowej, w warunkach powtarzalności, dwukrotnie wykonano oznaczanie zawartości popiołu, wyznaczono odchylenie standardowe powtarzalności w ramach próbek jednostkowych oraz odchylenie standardowe powtarzalności pomiędzy próbkami. Badania jednorodności przeprowadzono zgodnie z Instrukcją Ośrodka Badań Biegłości nr I/OBB/4.6/01/C „Badanie jednorodności i stabilności materiału”. Metody obliczeniowe zastosowane do oceny jednorodności obiektów badań były zgodne z „The International Harmonized Protocol for the proficiency testing of analytical chemistry laboratories” (IUPAC Technical Report 2006). Przeprowadzono: • •

test Cochrana w obrębie par próbek jednostkowych, 2 wyznaczenie wartości wariancji s an ,

•

2 wyznaczenie wartości wariancji ssam ,

•

2 wyznaczenie wartości wariancji σ all (związanej z odchyleniem standardowym do oceny

biegłości σˆ ), Przyjęto, że odchylenie standardowe do oceny biegłości σˆ równe jest odpornemu odchyleniu standardowemu s* wyznaczonemu zgodnie z normą ISO 13528:2005, załącznik C, z wyników uzyskanych przez Uczestników w poprzedniej rundzie. •

wyznaczenie wartości c (na podstawie statystyk χ 2 i F-Snedecora).

Runda B/16/2013 Biomasa do celów energetycznych

Raport końcowy

Strona 6 z 44

INSTYTUT CHEMICZNEJ PRZERÓBKI WĘGLA Ośrodek Badań Biegłości ul. Zamkowa 1, 41-803 Zabrze, tel. (32) 271-00-41, fax. (32) 271-08-09 www.ichpw.zabrze.pl, e-mail: [email protected]

Próbki uważane są za wystarczająco jednorodne, jeżeli spełnione jest kryterium (na poziomie istotności 95%): 2 ssam
Obliczone wartości są następujące: 2 ssam = 0,0000

c = 0,0011 (dla współczynników F1=1,51 i F2=0,47). 2 Wartość wariancji ssam jest mniejsza od wartości c, co potwierdza odpowiednią

jednorodność próbek dostarczonych Uczestnikom B/16/2013 rundy badań biegłości. 5.2.

Ocena stabilności

Stabilność rozesłanych do badań próbek biomasy zbadano po upływie 4 tygodni od daty przygotowania materiału do badań. Badanie stabilności przeprowadzono na podstawie analizy wyników oznaczania zawartości popiołu w 6 porcjach (próbkach jednostkowych) pobranych losowo z próbek przygotowanych do badań. Z każdej próbki, w warunkach powtarzalności, dwukrotnie wykonano oznaczanie zawartości popiołu, wyznaczono odchylenie standardowe powtarzalności w ramach próbek jednostkowych. Procedura postępowania była zgodna z instrukcją I/OBB/4.6/01/C „Badanie jednorodności i stabilności materiału”. Metody obliczeniowe zastosowane do oceny stabilności obiektów badań były zgodne z normą ISO 13528:2005 ”Statistical methods for use in proficiency testing by interlaboratory comparisons”, załącznik B. Po zakończeniu analiz próbek przez Uczestników B/16/2013 rundy sprawdzono prawdziwość założenia: I x – y I ≤ 0,3 σˆ gdzie: x - jest średnią wartością oznaczanego parametru dla próbek jednostkowych

otrzymaną podczas badania jednorodności, y

- jest średnią wartością oznaczanego parametru dla próbek jednostkowych otrzymaną podczas badania stabilności,

σˆ - jest odchyleniem standardowym do oceny biegłości.

Runda B/16/2013 Biomasa do celów energetycznych

Raport końcowy

Strona 7 z 44

INSTYTUT CHEMICZNEJ PRZERÓBKI WĘGLA Ośrodek Badań Biegłości ul. Zamkowa 1, 41-803 Zabrze, tel. (32) 271-00-41, fax. (32) 271-08-09 www.ichpw.zabrze.pl, e-mail: [email protected]

Przyjęto, że odchylenie standardowe biegłości σˆ , równe jest odpornemu odchyleniu standardowemu s* wyznaczonemu zgodnie z normą ISO 13528:2005, załącznik C, z wyników uzyskanych przez Uczestników w bieżącej rundzie, czyli sprawdzano warunek:

I x – y I ≤ 0,02 % Wartości liczbowe średnich wynoszą odpowiednio: x = 4,61%

y = 4,59%

Wartość różnicy średnich (I x – y I = 0,02) jest równa wartości krytycznej, co wskazuje na odpowiednią stabilność próbek dostarczonych Uczestnikom B/16/2013 rundy badania biegłości, w okresie wykonywania przez nich analiz. 6

Zestawienie wyników badań W badaniach biomasy do celów energetycznych brało udział 42 Uczestników, spośród

których 39 Uczestników przeprowadziło analizę próbki przygotowanej zgodnie z procedurą techniczną Q/LP/04/A:2011. Uzyskane wyniki badań zestawiono w tabelach 1 – 5. Wartość niepewności rozszerzonej podano z taką dokładnością, z jaką Uczestnicy wpisali w arkusz wyników. Tabela 1. Biomasa do celów energetycznych - zestawienie danych źródłowych a

Wilgoć, W , [%]

Kod Uczestnika

Wynik 1

Wynik 2

Wynik 3

Średnia z wyników

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 16 17 18 20 21 22

6,53 6,51 6,58 6,44 6,38 6,62 6,67 6,59 6,61 6,47 6,55 6,53 6,51 6,72 6,65 6,62 6,47 6,39 6,54 6,80

6,53 6,51 6,56 6,58 6,47 6,63 6,66 6,57 6,56 6,50 6,59 6,51 6,53 6,72 6,74 6,60 6,47 6,53 6,80

6,57 6,48 6,52 6,50 6,48 6,63 6,71 6,62 6,59 6,47 6,58 6,51 6,54 6,73 6,66 6,62 6,48 6,52 6,81

6,54 6,50 6,55 6,51 6,44 6,63 6,68 6,59 6,59 6,48 6,57 6,52 6,53 6,72 6,68 6,61 6,47 6,39 6,53 6,80

Runda B/16/2013 Biomasa do celów energetycznych

Raport końcowy

Niepewność rozszerzona Ux 0,29 0,58 0,27 0,68 0,32 0,36 0,24 0,1 0,13 0,65 0,1 0,3 0,2 0,2 0,3 0,2 0,5 0,16 0,24 Strona 8 z 44

INSTYTUT CHEMICZNEJ PRZERÓBKI WĘGLA Ośrodek Badań Biegłości ul. Zamkowa 1, 41-803 Zabrze, tel. (32) 271-00-41, fax. (32) 271-08-09 www.ichpw.zabrze.pl, e-mail: [email protected]

23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 35 36 37 38 39 40 41 42

6,42 6,56 6,69 6,58 6,57 6,62 6,72 6,44 6,57 6,75 6,62 6,30 6,46 6,64 6,80 6,52 6,77 6,45 6,46

6,41 6,61 6,65 6,59 6,56 6,60 6,71 6,44 6,58 6,75 6,61 6,30 6,48 6,65 6,76 6,53 6,93 6,49 6,46

6,43 6,61 6,68 6,63 6,57 6,62 6,69 6,50 6,60 6,68 6,66 6,31 6,46 6,67 6,74 6,54 6,80 6,47 6,51

6,42 6,59 6,67 6,60 6,57 6,61 6,71 6,46 6,58 6,73 6,63 6,30 6,47 6,65 6,77 6,53 6,83 6,47 6,48

0,3 0,36 0,2 0,26 0,17 0,5 0,3 0,1 0,13 0,4 0,1 0,57 0,1 0,2 0,2 0,3 0,19 0,46

Tabela 2. Biomasa do celów energetycznych - zestawienie danych źródłowych d

Popiół, A , [%]

Kod Uczestnika

Wynik 1

Wynik 2

Wynik 3

Średnia z wyników

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 16 17 18 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30

4,53 4,60 4,53 4,56 4,53 4,63 4,64 4,58 4,65 4,62 4,58 4,54 4,62 4,52 4,75 4,37 4,52 4,64 4,64 4,58 4,75 4,54 4,64 4,46 4,56 4,58 4,63 4,60

4,54 4,60 4,53 4,60 4,54 4,65 4,62 4,57 4,61 4,67 4,56 4,58 4,62 4,53 4,74 4,37 4,49 4,60 4,59 4,76 4,59 4,66 4,44 4,53 4,57 4,54 4,60

4,59 4,59 4,58 4,76 4,57 4,63 4,66 4,58 4,63 4,66 4,62 4,55 4,63 4,57 4,70 4,33 4,54 4,60 4,59 4,77 4,53 4,65 4,46 4,54 4,57 4,63 4,57

4,55 4,60 4,55 4,64 4,55 4,64 4,64 4,58 4,63 4,65 4,59 4,56 4,62 4,54 4,73 4,36 4,52 4,64 4,61 4,59 4,76 4,55 4,65 4,45 4,54 4,57 4,60 4,59

Runda B/16/2013 Biomasa do celów energetycznych

Raport końcowy

Niepewność rozszerzona Ux 0,5 0,22 0,2 0,26 0,13 0,38 0,26 0,2 0,14 0,09 0,17 0,3 0,3 0,2 0,2 0,22 0,2 0,37 0,17 0,3 0,38 0,43 0,24 0,37 0,15 0,26 0,1 Strona 9 z 44

INSTYTUT CHEMICZNEJ PRZERÓBKI WĘGLA Ośrodek Badań Biegłości ul. Zamkowa 1, 41-803 Zabrze, tel. (32) 271-00-41, fax. (32) 271-08-09 www.ichpw.zabrze.pl, e-mail: [email protected]

31 32 33 35 36 37 38 39 40 41 42

4,66 4,60 4,44 4,60 4,63 4,64 4,60 4,63 4,56 4,62 4,65

4,64 4,60 4,46 4,59 4,68 4,68 4,57 4,61 4,58 4,57 4,64

4,58 4,62 4,54 4,59 4,63 4,68 4,62 4,61 4,59 4,54 4,62

4,63 4,61 4,48 4,59 4,65 4,67 4,60 4,62 4,58 4,58 4,64

0,04 0,2 0,26 0,21 0,1 0,2 0,56 0,2 0,2 0,31

Tabela 3. Biomasa do celów energetycznych - zestawienie danych źródłowych d

Siarka całkowita, S t, [%]

Kod Uczestnika

Wynik 1

Wynik 2

Wynik 3

Średnia z wyników

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 16 17 18 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 35 36 37 38 39

0,085 0,083 0,083 0,090 0,098 0,088 0,089 0,102 0,081 0,081 0,078 0,089 0,081 0,086 0,098 0,084 0,115 0,084 0,087 0,086 0,079 0,061 0,089 0,079 0,074 0,083 0,077 0,086 0,086 0,083 0,084 0,088 0,086 0,086

0,085 0,083 0,083 0,089 0,097 0,087 0,089 0,101 0,084 0,082 0,080 0,090 0,080 0,088 0,098 0,088 0,084 0,088 0,089 0,080 0,060 0,087 0,080 0,070 0,083 0,078 0,086 0,089 0,084 0,086 0,087 0,082 0,087

0,084 0,086 0,085 0,092 0,099 0,088 0,088 0,098 0,082 0,089 0,076 0,089 0,082 0,089 0,097 0,088 0,083 0,087 0,093 0,080 0,064 0,088 0,080 0,072 0,084 0,077 0,087 0,082 0,083 0,083 0,088 0,091 0,087

0,085 0,084 0,084 0,090 0,098 0,088 0,089 0,100 0,082 0,084 0,078 0,089 0,081 0,088 0,098 0,087 0,115 0,084 0,087 0,089 0,080 0,062 0,088 0,080 0,072 0,083 0,077 0,086 0,086 0,083 0,084 0,088 0,086 0,087

Runda B/16/2013 Biomasa do celów energetycznych

Raport końcowy

Niepewność rozszerzona Ux 0,008 0,013 0,006 0,024 0,032 0,026 0,014 0,03 0,012 0,008 0,022 0,03 0,015 0,006 0,01 0,01 0,025 0,015 0,023 0,023 0,008 0,006 0,009 0,03 0,01 0,008 0,004 0,05 0,027 0,02 0,02 0,03 Strona 10 z 44

INSTYTUT CHEMICZNEJ PRZERÓBKI WĘGLA Ośrodek Badań Biegłości ul. Zamkowa 1, 41-803 Zabrze, tel. (32) 271-00-41, fax. (32) 271-08-09 www.ichpw.zabrze.pl, e-mail: [email protected]

40 41 42

0,078 0,080

0,079 0,079

0,081 0,082

0,079 0,080

0,015 0,023

Tabela 4. Biomasa do celów energetycznych - zestawienie danych źródłowych d

Ciepło spalania, Q s, [J/g]

Kod Uczestnika

Wynik 1

Wynik 2

Wynik 3

Średnia z wyników

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 16 17 18 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 35 36 37 38 39 40 41 42

18771,2 18666,3 18689,0 18681,7 18696,0 18693,3 18763,3 18874,3 18616,1 18461,0 18526,0 18675,8 18653,1 18820,4 18822,0 18827,4 18670,1 18479,3 18668,4 18697,1 18507,6 18753,3 18676,0 18700,0 18783,8 18692,0 18468,4 18611,4 18602,8 18699,4 18845,8 18502,8 18695,4 18752,9 18718,2 18558,9 18611,5 18561,0 18686,4

18696,5 18677,0 18704,0 18553,0 18705,6 18774,3 18725,7 18816,5 18512,0 18579,0 18684,3 18796,7 18643,6 18932,6 18731,0 18745,5 18671,2 18642,8 18699,2 18525,8 18709,5 18620,0 18684,0 18726,1 18752,6 18551,0 18677,6 18493,7 18809,9 18853,3 18415,4 18721,7 18748,3 18630,3 18542,8 18559,7 18579,0 18678,0

18848,0 18680,2 18662,0 18662,4 18674,6 18715,9 18738,6 18896,8 18519,2 18518,0 18574,1 18876,9 18664,9 18976,2 18744,0 18806,5 18659,4 18673,3 18684,2 18492,6 18731,9 18679,0 18733,0 18709,0 18747,0 18600,3 18684,0 18535,4 18689,0 18846,8 18555,1 18732,6 18756,9 18638,9 18546,1 18627,2 18504,0 18693,7

18771,9 18674,5 18685,0 18632,4 18692,1 18727,8 18742,5 18862,5 18549,1 18519,3 18594,8 18783,1 18653,9 18909,7 18765,7 18793,1 18666,9 18479,3 18661,5 18693,5 18508,7 18731,6 18658,3 18705,7 18739,6 18730,5 18539,9 18657,7 18544,0 18732,8 18848,6 18491,1 18716,6 18752,7 18662,5 18549,3 18599,5 18548,0 18686,0

Runda B/16/2013 Biomasa do celów energetycznych

Raport końcowy

Niepewność rozszerzona Ux 189,7 227 174 279,4 270 505,7 270 240 212 278 111,6 140 166,1 200 187,6 225,5 200 205,3 224,3 233 505,8 158 160 191 190 225 123 171 250 169,7 180 100 367 250 279 190 508,3

Strona 11 z 44

INSTYTUT CHEMICZNEJ PRZERÓBKI WĘGLA Ośrodek Badań Biegłości ul. Zamkowa 1, 41-803 Zabrze, tel. (32) 271-00-41, fax. (32) 271-08-09 www.ichpw.zabrze.pl, e-mail: [email protected]

Tabela 5. Biomasa do celów energetycznych - zestawienie danych źródłowych d

Węgiel całkowity, C t, [%]

Kod Uczestnika

Wynik 1

Wynik 2

Wynik 3

Średnia z wyników

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 16 17 18 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 35 36 37 38 39 40 41 42

47,35 47,51 47,59 47,09 47,65 47,91 48,15 47,64 46,88 48,36 48,24 47,65 47,85 48,40 47,96 47,10 47,76 47,97 48,05 47,53 46,49 47,34 47,65 47,77 47,73 47,74 47,88 47,77

47,37 47,31 47,71 47,10 47,77 47,78 48,15 47,54 47,17 47,91 48,12 47,63 47,80 48,40 48,00 47,73 48,08 48,03 47,56 46,80 47,18 47,92 47,30 47,44 47,62 48,12 47,82

47,37 47,33 47,32 47,12 47,55 47,61 48,17 47,57 47,18 47,88 47,89 47,60 47,87 48,40 47,88 47,75 47,78 48,13 47,35 46,96 47,21 48,11 47,50 47,91 47,76 48,08 47,81

47,36 47,38 47,54 47,10 47,66 47,77 48,16 47,58 47,08 48,05 48,08 47,63 47,84 48,40 47,95 47,10 47,75 47,94 48,07 47,48 46,75 47,24 47,89 47,52 47,69 47,71 48,03 47,80

Runda B/16/2013 Biomasa do celów energetycznych

Raport końcowy

Niepewność rozszerzona Ux 0,89 1,04 1,28 0,81 0,52 0,87 0,7 0,69 1,41 1,78 3 1,07 0,9 1,5 0,5 1,02 1,2 2,02 0,52 1,13 0,69 1 0,81 1,3 0,9 0,99 1,63

Strona 12 z 44

INSTYTUT CHEMICZNEJ PRZERÓBKI WĘGLA Ośrodek Badań Biegłości ul. Zamkowa 1, 41-803 Zabrze, tel. (32) 271-00-41, fax. (32) 271-08-09 www.ichpw.zabrze.pl, e-mail: [email protected]

Tabela 6. Biomasa do celów energetycznych - zestawienie danych źródłowych d

6.1

Wodór całkowity, H t, [%]

Kod Uczestnika

Wynik 1

Wynik 2

Wynik 3

Średnia z wyników

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 16 17 18 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 35 36 37 38 39 40 41 42

5,819 5,846 5,680 5,680 5,690 5,840 5,680 5,707 6,617 5,680 5,997 5,620 5,695

5,841 5,815 5,780 5,790 5,715 5,840 5,666 5,655 5,686 5,947 5,710 6,017

5,828 5,794 5,740 5,755 5,661 5,860 5,600 5,675 5,699 5,862 5,740 5,957

5,829 5,818 5,733 5,742 5,689 5,847 5,649 5,679 6,617 5,688 5,935 5,690 5,890

Niepewność rozszerzona Ux 0,21 0,329 0,84 0,8 0,32 0,23 0,56 0,153 0,79 0,432 0,6 0,678

Wyznaczanie wartości przypisanej i odchylenia standardowego σˆ

Wartość przypisana X, dla wszystkich badanych parametrów, została wyznaczona statystyczną metodą odporną, zgodnie z normą ISO 13528:2005 załącznik C punkt C1. Dla

wszystkich

wartości

przypisanych,

oszacowano

niepewność

standardową

ich

wyznaczania uX, zgodnie z normą ISO 13528:2005 punkt 5.6.2. Runda B/16/2013 Biomasa do celów energetycznych

Raport końcowy

Strona 13 z 44

INSTYTUT CHEMICZNEJ PRZERÓBKI WĘGLA Ośrodek Badań Biegłości ul. Zamkowa 1, 41-803 Zabrze, tel. (32) 271-00-41, fax. (32) 271-08-09 www.ichpw.zabrze.pl, e-mail: [email protected]

Do oceny wyników badań zastosowano odchylenie standardowe do oceny biegłości σˆ , definiowane zgodnie z normą ISO 13528:2005, załącznik C, jako odporne odchylenie standardowe s*, wyznaczone na podstawie wyników badań uzyskanych przez Uczestników w bieżącej rundzie. Następnie zbadano warunek uX ≤ 0,3 σˆ zgodnie z normą ISO 13528:2005 punkt 4.2. Warunek jest spełniony, wtedy niepewność wartości przypisanej może być pominięta i nie musi być uwzględniana w obliczeniach. W tym przypadku do zestawienia osiągnięć Uczestników stosuje się wskaźnik z-score. Zestawienie wartości przypisanej wraz z niepewnością oraz odchylenie standardowe zamieszczono w tabeli 7. Tabela 7. – Zbiorcze zestawienie wartości obliczonych

Wartość przypisana

Niepewność standardowa wartości przypisanej

Niepewność rozszerzona wartości 1) przypisanej

Odchylenie standardowe biegłości σˆ

X

uX

UX

σˆ =s*

6,57

0,023

0,046

0,114

4,60

0,011

0,022

0,052

0,085

0,0011

0,0022

0,0052

18671,6

22,09

44,18

110,38

d

47,67

0,093

0,186

0,392

d

5,781

0,0413

0,0826

0,1192

Rodzaj oznaczenia

a

Wilgoć, W , [%] d

Popiół, A , [%] d

Siarka całkowita, S t, [%] d

Ciepło spalania, Q s, [J/g] Węgiel całkowity, C t, [%] Wodór całkowity, H t, [%]

1) UX wyznaczone dla współczynnika rozszerzenia k=2

6.2

Badanie normalności rozkładu W celu zastosowania wskaźników opisanych w normie ISO 13528:2005 do oceny

osiągnięć Uczestników należy wykazać, że wartości średniej arytmetycznej wyników oznaczań badanych parametrów charakteryzują się rozkładem normalnym. W badaniu normalności rozkładu nie uwzględnia się wartości odstających. Do identyfikacji wartości odstających i niepewnych zastosowano test Grubbsa zgodnie z normą PN - ISO 5725-2:2002.

Runda B/16/2013 Biomasa do celów energetycznych

Raport końcowy

Strona 14 z 44

INSTYTUT CHEMICZNEJ PRZERÓBKI WĘGLA Ośrodek Badań Biegłości ul. Zamkowa 1, 41-803 Zabrze, tel. (32) 271-00-41, fax. (32) 271-08-09 www.ichpw.zabrze.pl, e-mail: [email protected]

6.2.1

Test Grubbsa – metoda wykrywania wartości odstających

Ocenie statystycznej podlegają wartości średniej arytmetycznej wyników uzyskanych przez uczestników badań. Sprawdzeniu poddano wartość najmniejszą oraz wartość największą. Wyniki obliczeń przedstawiono w tabeli 8. Tabela 8. Wartości statystyki testowej Grubbsa dla biomasy a

Wilgoć, W , [%] Numer testu

Wartość krytyczna 1%

Wartość krytyczna 5%

1

3,307

2,966

Statystyka testowa 2,361

Kod uczestnika 35

d

Popiół, A , [%] Numer testu

Wartość krytyczna 1%

Wartość krytyczna 5%

Statystyka testowa

Kod uczestnika

1 2

3,307 3,294

2,966 2,953

3,375 2,733

17 23

Statystyka testowa 3,451 3,309 2,576

Kod uczestnika

d

Siarka całkowita, S t, [%] Numer testu

Wartość krytyczna 1%

Wartość krytyczna 5%

1 2 3

3,265 3,251 3,235

2,928 2,914 2,900

20 25 8

d

Ciepło spalania, Q s, [J/g] Numer testu

Wartość krytyczna 1%

Wartość krytyczna 5%

1

3,307

2,966

Statystyka testowa 2,257

Kod uczestnika 14

d

Węgiel całkowity, C t, [%] Numer testu

Wartość krytyczna 1%

Wartość krytyczna 5%

1

3,127

2,804

Statystyka testowa 2,395

Kod uczestnika

Statystyka testowa 3,108 1,797

Kod uczestnika

25

d

Wodór całkowity, H t, [%] Numer testu

Wartość krytyczna 1%

Wartość krytyczna 5%

1 2

2,619 2,557

2,367 2,316

Wartość niepewna

20 30

Wartość odstająca

Na podstawie przeprowadzonego testu Grubbsa stwierdzono, że: a) w

badaniu

próbki

biomasy

odstające

wartości

odchylenia

standardowego

powtarzalności wyników badań występują dla: - Uczestnika o kodzie 17 dla oznaczenia Popiół, - Uczestników o kodach 20, 25 dla oznaczenia Siarka całkowita, - Uczestnika o kodzie 20 dla oznaczenia Wodór całkowity. b) w badaniu próbki biomasy nie stwierdzono niepewnych wartości odchylenia standardowego powtarzalności wyników badań. Runda B/16/2013 Biomasa do celów energetycznych

Raport końcowy

Strona 15 z 44

INSTYTUT CHEMICZNEJ PRZERÓBKI WĘGLA Ośrodek Badań Biegłości ul. Zamkowa 1, 41-803 Zabrze, tel. (32) 271-00-41, fax. (32) 271-08-09 www.ichpw.zabrze.pl, e-mail: [email protected]

6.2.2

Analiza normalności rozkładu

Weryfikacja

założenia

o

normalności

wartości

średnich

uzyskanych

danych

przeprowadzana jest z zastosowaniem testu Shapiro-Wilka. Wynikiem testu jest wartość prawdopodobieństwa testowego p. Wartością graniczną dla prawdopodobieństwa testowego jest wartość 0,05 (czyli 5%). Badany parametr ma rozkład normalny, jeżeli otrzymana wartość p jest większa od wartości granicznej.

Tabela 9. Zestawienie wyników testu Shapiro-Wilka a

Parametr prawdopodobieństwo p (wszystkie dane) prawdopodobieństwo p (dane bez odstających)

Parametr

przez

0,976

0,018

-

0,301

d

d

Ciepło spalania, Qs , [J/g]

0,001

0,415

0,092

-

d

d

Węgiel całkowity, C t, [%]

Wodór całkowity, H t, [%]

0,827

0,0001

-

0,211

prawdopodobieństwo p (wszystkie dane) prawdopodobieństwo p (dane bez odstających)

Uzyskane

Popiół, A , [%]

Siarka całkowita, S t, [%]

prawdopodobieństwo p (wszystkie dane) prawdopodobieństwo p (dane bez odstających) Parametr

d

Wilgoć, W , [%]

Uczestników

wartości

średnie

wyników,

dla

danego

parametru,

przedstawiono w postaci wykresów normalności 1 - 6. Wartości zidentyfikowane testem Grubbsa, jako odstając oznaczono na wykresach kolorem czerwonym.

Runda B/16/2013 Biomasa do celów energetycznych

Raport końcowy

Strona 16 z 44

INSTYTUT CHEMICZNEJ PRZERÓBKI WĘGLA Ośrodek Badań Biegłości ul. Zamkowa 1, 41-803 Zabrze, tel. (32) 271-00-41, fax. (32) 271-08-09 www.ichpw.zabrze.pl, e-mail: [email protected]

Wykres 1. Wykres normalności wartości średnich a parametr Wilgoć, W , [%]

Wykres 2. Wykres normalności wartości średnich d parametr Popiół, A , [%]

Wykres 3. Wykres normalności wartości średnich d parametr Siarka całkowita, S t,[%]

Wykres 4. Wykres normalności wartości średnich d parametr Ciepło spalania, Q s, [J/g]

Wykres 5. Wykres normalności wartości średnich d parametr Węgiel całkowity, C t, [%]

Wykres 6. Wykres normalności wartości średnich d parametr Wodór całkowity, H t, [%]

Wszystkie wartości średniej arytmetycznej wyników oznaczań badanych parametrów, z wyłączeniem wartości odstających zidentyfikowanych testem Grubbsa, wykazują rozkład normalny. W związku z tym możliwe jest wyznaczanie wskaźnika z-score, na podstawie, którego zostaną ocenione osiągnięcia Uczestników.

Runda B/16/2013 Biomasa do celów energetycznych

Raport końcowy

Strona 17 z 44

INSTYTUT CHEMICZNEJ PRZERÓBKI WĘGLA Ośrodek Badań Biegłości ul. Zamkowa 1, 41-803 Zabrze, tel. (32) 271-00-41, fax. (32) 271-08-09 www.ichpw.zabrze.pl, e-mail: [email protected]

7

Obliczenia statystyki osiągnięć

7.1

Ocena wyników badań

Wskaźnik z-score Zgodnie z normami: ISO 13528:2005 oraz PN-EN ISO/IEC 17043:2010 do oceny osiągnięć Uczestników zastosowano wskaźnik z-score, wyrażony wzorem: z=

x−X σˆ

gdzie: x - wartość średnia dla danego parametru uzyskana przez Uczestnika, X - wartość przypisana, σˆ – odchylenie standardowe do oceny biegłości, Interpretacja oceny wyników badań uzyskanych przez Uczestników jest następująca: Iz-scoreI ≤ 2 = poziom zadowalający 2 < Iz-scoreI < 3 = poziom wątpliwy Iz-scoreI ≥ 3 = poziom niezadowalający

W tabeli 10 przedstawiono wyznaczone wartości z-score dla poszczególnych parametrów.

Tabela 10 - Zestawienie wartości uzyskanych wskaźników z-score Kod Uczestnika 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 16 17 18 20 21 22

Wilgoć, a W , [%]

Popiół, d A , [%]

-0,26 -0,64 -0,18 -0,58 -1,14 0,47 0,93 0,17 0,12 -0,82 0,00 -0,50 -0,41 1,31 0,96 0,35 -0,88 -1,61 -0,38 2,01

-0,81 0,02 -0,94 0,84 -0,94 0,78 0,84 -0,36 0,65 1,03 -0,17 -0,74 0,53 -1,06 2,56 -4,56 -1,51 0,84 0,34 -0,17

Runda B/16/2013 Biomasa do celów energetycznych

Badany parametr Siarka Ciepło całkowita, spalania, d d S t, [%] Q s, [J/g] -0,07 0,91 -0,20 0,03 -0,27 0,12 1,02 -0,36 2,51 0,19 0,51 0,51 0,70 0,64 2,96 1,73 -0,53 -1,11 -0,20 -1,38 -1,37 -0,70 0,83 1,01 -0,78 -0,16 2,16 0,51 0,85 2,44 1,10 0,31 -0,04 5,80 -1,74 -0,27 -0,09 0,44 0,20 Raport końcowy

Węgiel całkowity, d C t, [%] -0,78 -0,73 -0,33 -1,44 -0,03 0,25 1,24 -0,22 -1,51 0,97 1,05 -0,11 0,43 1,86 0,71 -1,45 0,20 0,70

Wodór całkowity, d H t, [%] 0,41 0,32 -0,40 -0,33 -0,77 0,55 -1,11 -0,85 7,02 Strona 18 z 44

INSTYTUT CHEMICZNEJ PRZERÓBKI WĘGLA Ośrodek Badań Biegłości ul. Zamkowa 1, 41-803 Zabrze, tel. (32) 271-00-41, fax. (32) 271-08-09 www.ichpw.zabrze.pl, e-mail: [email protected]

23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 35 36 37 38 39 40 41 42

3,13 -0,81 1,03 -2,71 -1,00 -0,43 0,08 -0,11 0,59 0,21 -2,21 -0,05 0,97 1,35 0,02 0,40 -0,36 -0,36 0,78

-1,34 0,17 0,88 0,23 -0,06 0,35 1,17 -0,99 0,09 1,34 0,50 -2,37 -0,93 0,70 1,69 -0,38 2,28 -0,91 -0,85 Wynik wątpliwy

0,83 -1,04 -4,53 0,57 -1,04 -2,53 -0,33 -1,50 0,24 0,12 -0,33 -0,14 0,51 0,25 0,31 -1,11 -0,91

-1,48 0,54 -0,12 0,31 0,62 0,53 -1,19 -0,13 -1,16 0,55 1,60 -1,64 0,41 0,73 -0,08 -1,11 -0,65 -1,12 0,13

1,02 -0,48 -2,34 -1,09 0,57 -0,37 0,06 0,09 0,91 0,33

-0,77 1,30 -0,76 0,91

Wynik niezadowalający

Wskaźnik Ez -score Znajomość niepewności pomiaru podawana wraz z wynikami badań jest bardzo ważna dla laboratoriów, ich klientów i wszystkich instytucji, wykorzystujących te wyniki do podejmowania kluczowych decyzji. Zgodnie z normą ISO 13528:2005, w przypadku wyznaczania wartości przypisanej na podstawie wyników uzyskanych od Uczestników, wskaźnik Ez –score jest jedynym możliwym do zastosowania, wskaźnikiem wykorzystującym niepewność wartości przypisanej i niepewność, z jaką Uczestnik przeprowadził analizę. W związku z tym, dla Uczestników, którzy podali w arkuszu wyników dane dotyczące niepewności pomiaru obliczono wskaźnik Ez-score (Ez--score i Ez+-score) wyrażony wzorami:

E z− =

x − (X − U X ) Ux

E z+ =

x − (X + U X ) Ux

gdzie: x - wartość średnia dla danego parametru uzyskana przez Uczestnika, X - wartość przypisana, UX – niepewność rozszerzona wartości przypisanej X, Ux – niepewność rozszerzona wyniku x uzyskanego przez Uczestnika. Interpretacja oceny wyników badań uzyskanych przez Uczestników jest następująca: -1 ≤ Ez- ≤ 1

i

-1 ≤ Ez+ ≤ 1

= poziom zadowalający

-1 > Ez- > 1

lub

-1 > Ez+ > 1

= poziom wątpliwy

-1 > Ez- > 1

i

-1 > Ez+ > 1

= poziom niezadowalający

Runda B/16/2013 Biomasa do celów energetycznych

Raport końcowy

Strona 19 z 44

INSTYTUT CHEMICZNEJ PRZERÓBKI WĘGLA Ośrodek Badań Biegłości ul. Zamkowa 1, 41-803 Zabrze, tel. (32) 271-00-41, fax. (32) 271-08-09 www.ichpw.zabrze.pl, e-mail: [email protected]

W tabeli 11 przedstawiono wyznaczone wartości Ez--score i Ez+-score dla poszczególnych parametrów. Tabela 11 - Zestawienie wartości uzyskanych wskaźników Ez-score Kod Uczestnika

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 16 17 18 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 35 36 37 38 39 40 41 42

Badany parametr a

d

Wilgoć, W , [%]

Popiół, A , [%]

Ez-

Ez+

Ez-

Ez+

0,05 -0,05 0,10 -0,03 -0,26 0,27 0,63 0,66 0,45 -0,07 0,46 -0,04 -0,01 0,98 0,52 0,43 -0,11 0,01 1,15 -0,36 0,18 0,73 0,28 0,23 0,17 0,60 -0,68 0,43 0,50 1,02 -0,11 1,26 1,19 0,01 1,02 -0,30 -0,11

-0,26 -0,21 -0,24 -0,17 -0,55 0,02 0,25 -0,26 -0,25 -0,21 -0,46 -0,34 -0,46 0,52 0,21 -0,03 -0,29 -0,56 0,77 -0,66 -0,07 0,27 -0,07 -0,31 -0,01 0,29 -1,59 -0,27 0,27 0,11 -0,27 0,34 0,74 -0,45 0,71 -0,78 -0,31

-0,04 0,10 -0,14 0,25 -0,22 0,16 0,25 0,01 0,39 0,84 0,07 -0,06 0,16 -0,17 0,78 -0,99 -0,29 0,10 0,07 0,62 -0,06 0,18 -0,51 -0,08 -0,01 0,10 0,15 1,30 0,16 -0,36 0,34 0,92 0,11 0,07 0,01 0,01 0,20

-0,13 -0,09 -0,35 0,09 -0,54 0,05 0,09 -0,20 0,09 0,37 -0,18 -0,20 0,02 -0,38 0,57 -1,18 -0,50 -0,01 -0,18 0,48 -0,17 0,08 -0,68 -0,20 -0,29 -0,06 -0,27 0,25 -0,05 -0,53 0,14 0,50 -0,10 0,00 -0,20 -0,20 0,06

Wynik wątpliwy

Runda B/16/2013 Biomasa do celów energetycznych

Siarka całkowita, d S t, [%] EzEz+ 0,22 0,08 0,13 0,31 0,47 0,18 0,41 0,58 -0,05 0,14 -0,22 0,21 -0,13 0,79 1,48 0,38 0,03 0,30 0,28 -0,14 -2,65 0,85 -0,36 -0,36 0,04 -0,70 0,85 0,06 0,05 0,24 0,17 0,13 -0,24 -0,11

-0,32 -0,25 -0,59 0,13 0,34 0,02 0,10 0,44 -0,41 -0,40 -0,42 0,07 -0,41 0,08 1,05 -0,05 -0,14 0,01 0,09 -0,33 -3,19 0,13 -0,84 -0,51 -0,39 -1,23 -0,23 -0,03 -0,11 0,02 -0,04 -0,02 -0,52 -0,30

Wynik niezadowalający

Raport końcowy

Strona 20 z 44

INSTYTUT CHEMICZNEJ PRZERÓBKI WĘGLA Ośrodek Badań Biegłości ul. Zamkowa 1, 41-803 Zabrze, tel. (32) 271-00-41, fax. (32) 271-08-09 www.ichpw.zabrze.pl, e-mail: [email protected]

Tabela 11 - Zestawienie wartości uzyskanych wskaźników Ez-score – ciąg dalszy Kod Uczestnika

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 16 17 18 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 35 36 37 38 39 40 41 42

Ciepło spalania, d Q s, [J/g] EzEz+

Badany parametr Węgiel całkowity, d C t, [%] EzEz+

Wodór całkowity, d H t, [%] EzEz+

0,76 0,21 0,33 0,02 0,24 0,20 0,43 0,98 -0,37 -0,39 -0,29 1,11 0,16 1,41 0,74 0,73 0,20 0,17 0,29 -0,51 0,21 0,20 0,49 0,59 0,54 -0,39 0,25 -0,49 0,42 1,30 0,50 1,25 0,10 -0,31 -0,10 -0,42 0,12

-0,14 -0,10 0,04 -0,47 0,33 0,32 0,96 0,14 -0,29 0,32 0,20 0,13 0,40 0,61 0,92 0,26 0,38 0,29 -0,01 -0,65 -0,35 0,41 0,05 0,16 0,25 0,55 0,19

0,63 0,37 0,04 0,05 -0,03 0,65 -0,09 -0,12 -0,01 0,55 -0,01 0,28

Wynik wątpliwy

Runda B/16/2013 Biomasa do celów energetycznych

0,30 -0,18 -0,18 -0,30 -0,09 0,02 0,10 0,61 -0,79 -0,71 -1,08 0,48 -0,37 0,97 0,27 0,34 -0,24 -0,26 -0,10 -0,89 0,03 -0,36 -0,06 0,12 0,08 -0,78 -0,47 -1,00 0,07 0,78 0,00 0,37 -0,15 -0,67 -0,42 -0,88 -0,06

-0,55 -0,45 -0,25 -0,93 -0,38 -0,10 0,43 -0,39 -0,55 0,11 0,08 -0,21 -0,02 0,36 0,18 -0,11 0,07 0,11 -0,72 -0,98 -0,89 0,04 -0,41 -0,12 -0,16 0,17 -0,03

-0,16 -0,14 -0,15 -0,15 -0,55 -0,07 -0,38 -1,20 -0,22 0,17 -0,29 0,04

Wynik niezadowalający

Raport końcowy

Strona 21 z 44

INSTYTUT CHEMICZNEJ PRZERÓBKI WĘGLA Ośrodek Badań Biegłości ul. Zamkowa 1, 41-803 Zabrze, tel. (32) 271-00-41, fax. (32) 271-08-09 www.ichpw.zabrze.pl, e-mail: [email protected]

7.2

Graficzne przedstawienie wyników

Wskaźnik z-score Opracowanie wyników wskaźników z-score w formie graficznej zawierają wykresy od 7 do 12.

Wykres 7. Wskaźnik z-score dla próbki biomasy - parametr Wilgoć, W a, [%]

Runda B/16/2013 Biomasa do celów energetycznych

Raport końcowy

Strona 22 z 44

INSTYTUT CHEMICZNEJ PRZERÓBKI WĘGLA Ośrodek Badań Biegłości ul. Zamkowa 1, 41-803 Zabrze, tel. (32) 271-00-41, fax. (32) 271-08-09 www.ichpw.zabrze.pl, e-mail: [email protected]

Wykres 8. Wskaźnik z-score dla próbki biomasy - parametr Popiół, Ad, [%]

Wykres 9. Wskaźnik z-score dla próbki biomasy - parametr Siarka całkowita, Sdt,[%]

Runda B/16/2013 Biomasa do celów energetycznych

Raport końcowy

Strona 23 z 44

INSTYTUT CHEMICZNEJ PRZERÓBKI WĘGLA Ośrodek Badań Biegłości ul. Zamkowa 1, 41-803 Zabrze, tel. (32) 271-00-41, fax. (32) 271-08-09 www.ichpw.zabrze.pl, e-mail: [email protected]

Wykres 10. Wskaźnik z-score dla próbki biomasy - parametr Ciepło spalania, Qds, [J/g]

Wykres 11. Wskaźnik z-score dla próbki biomasy - parametr Węgiel całkowity, Cdt, [%]

Runda B/16/2013 Biomasa do celów energetycznych

Raport końcowy

Strona 24 z 44

INSTYTUT CHEMICZNEJ PRZERÓBKI WĘGLA Ośrodek Badań Biegłości ul. Zamkowa 1, 41-803 Zabrze, tel. (32) 271-00-41, fax. (32) 271-08-09 www.ichpw.zabrze.pl, e-mail: [email protected]

Wykres 12. Wskaźnik z-score dla próbki biomasy - parametr Wodór całkowity, Hdt, [%]

Wskaźnik Ez- score Opracowanie wyników wskaźników Ez-score w formie graficznej zawierają wykresy od 13a do 18b. Na

wykresach

od

13c

do

18c

przedstawiono

wyniki

oznaczania

zawartości

poszczególnych parametrów x oraz ich niepewności pomiaru Ux, otrzymane od Uczestników oraz wyznaczoną wartość przypisaną X i niepewność wartości przypisanej UX.

Runda B/16/2013 Biomasa do celów energetycznych

Raport końcowy

Strona 25 z 44

INSTYTUT CHEMICZNEJ PRZERÓBKI WĘGLA Ośrodek Badań Biegłości ul. Zamkowa 1, 41-803 Zabrze, tel. (32) 271-00-41, fax. (32) 271-08-09 www.ichpw.zabrze.pl, e-mail: [email protected]

Wykres 13a. Wskaźnik Ez--score dla próbki biomasy - parametr Wilgoć, W a, [%]

Wykres 13b. Wskaźnik Ez+-score dla próbki biomasy - parametr Wilgoć, W a, [%]

Runda B/16/2013 Biomasa do celów energetycznych

Raport końcowy

Strona 26 z 44

INSTYTUT CHEMICZNEJ PRZERÓBKI WĘGLA Ośrodek Badań Biegłości ul. Zamkowa 1, 41-803 Zabrze, tel. (32) 271-00-41, fax. (32) 271-08-09 www.ichpw.zabrze.pl, e-mail: [email protected]

Wykres 13c. Wartości oznaczania zawartości Wilgoci, W a, [%] dla próbki biomasy wraz z niepewnościami rozszerzonymi pomiaru

Wykres 14a. Wskaźnik Ez--score dla próbki biomasy - parametr Popiół, Ad, [%]

Runda B/16/2013 Biomasa do celów energetycznych

Raport końcowy

Strona 27 z 44

INSTYTUT CHEMICZNEJ PRZERÓBKI WĘGLA Ośrodek Badań Biegłości ul. Zamkowa 1, 41-803 Zabrze, tel. (32) 271-00-41, fax. (32) 271-08-09 www.ichpw.zabrze.pl, e-mail: [email protected]

Wykres 14b. Wskaźnik Ez+-score dla próbki biomasy - parametr Popiół, Ad, [%]

Wykres 14c. Wartości oznaczania zawartości Popiołu, Ad, [%] dla próbki biomasy wraz z niepewnościami rozszerzonymi pomiaru

Runda B/16/2013 Biomasa do celów energetycznych

Raport końcowy

Strona 28 z 44

INSTYTUT CHEMICZNEJ PRZERÓBKI WĘGLA Ośrodek Badań Biegłości ul. Zamkowa 1, 41-803 Zabrze, tel. (32) 271-00-41, fax. (32) 271-08-09 www.ichpw.zabrze.pl, e-mail: [email protected]

Wykres 15a. Wskaźnik Ez--score dla próbki biomasy - parametr Siarka całkowita, Sdt,[%]

Wykres 15b. Wskaźnik Ez+-score dla próbki biomasy - parametr Siarka całkowita, Sdt,[%]

Runda B/16/2013 Biomasa do celów energetycznych

Raport końcowy

Strona 29 z 44

INSTYTUT CHEMICZNEJ PRZERÓBKI WĘGLA Ośrodek Badań Biegłości ul. Zamkowa 1, 41-803 Zabrze, tel. (32) 271-00-41, fax. (32) 271-08-09 www.ichpw.zabrze.pl, e-mail: [email protected]

Wykres 15c. Wartości oznaczania zawartości Siarki całkowitej, Sdt, [%] dla próbki biomasy wraz z niepewnościami rozszerzonymi pomiaru

Wykres 16a. Wskaźnik Ez--score dla próbki biomasy - parametr Ciepło spalania, Qds, [J/g]

Runda B/16/2013 Biomasa do celów energetycznych

Raport końcowy

Strona 30 z 44

INSTYTUT CHEMICZNEJ PRZERÓBKI WĘGLA Ośrodek Badań Biegłości ul. Zamkowa 1, 41-803 Zabrze, tel. (32) 271-00-41, fax. (32) 271-08-09 www.ichpw.zabrze.pl, e-mail: [email protected]

Wykres 16b. Wskaźnik Ez+-score dla próbki biomasy - parametr Ciepło spalania, Qds, [J/g]

Wykres 16c. Wartości oznaczania Ciepła spalania, Qds, [J/g] dla próbki biomasy wraz z niepewnościami rozszerzonymi pomiaru

Runda B/16/2013 Biomasa do celów energetycznych

Raport końcowy

Strona 31 z 44

INSTYTUT CHEMICZNEJ PRZERÓBKI WĘGLA Ośrodek Badań Biegłości ul. Zamkowa 1, 41-803 Zabrze, tel. (32) 271-00-41, fax. (32) 271-08-09 www.ichpw.zabrze.pl, e-mail: [email protected]

Wykres 17a. Wskaźnik Ez--score dla próbki biomasy - parametr Węgiel całkowity, Cdt, [%]

Wykres 17b. Wskaźnik Ez+ -score dla próbki biomasy - parametr Węgiel całkowity, Cdt, [%]

Runda B/16/2013 Biomasa do celów energetycznych

Raport końcowy

Strona 32 z 44

INSTYTUT CHEMICZNEJ PRZERÓBKI WĘGLA Ośrodek Badań Biegłości ul. Zamkowa 1, 41-803 Zabrze, tel. (32) 271-00-41, fax. (32) 271-08-09 www.ichpw.zabrze.pl, e-mail: [email protected]

Wykres 17c. Wartości oznaczania zawartości Węgla całkowitego, Cdt, [%] dla biomasy wraz z niepewnościami rozszerzonymi pomiaru

Wykres 18a. Wskaźnik Ez--score dla próbki biomasy - parametr Wodór całkowity, Hdt, [%] Runda B/16/2013 Biomasa do celów energetycznych

Raport końcowy

Strona 33 z 44

INSTYTUT CHEMICZNEJ PRZERÓBKI WĘGLA Ośrodek Badań Biegłości ul. Zamkowa 1, 41-803 Zabrze, tel. (32) 271-00-41, fax. (32) 271-08-09 www.ichpw.zabrze.pl, e-mail: [email protected]

Wykres 18b. Wskaźnik Ez+ -score dla próbki biomasy - parametr Wodór całkowity, Hdt, [%]

Wykres 18c. Wartości oznaczania zawartości Węgla całkowitego, Hdt, [%] dla biomasy wraz z niepewnościami rozszerzonymi pomiaru Runda B/16/2013 Biomasa do celów energetycznych

Raport końcowy

Strona 34 z 44

INSTYTUT CHEMICZNEJ PRZERÓBKI WĘGLA Ośrodek Badań Biegłości ul. Zamkowa 1, 41-803 Zabrze, tel. (32) 271-00-41, fax. (32) 271-08-09 www.ichpw.zabrze.pl, e-mail: [email protected]

8

Ocena osiągnięć Uczestnika w rundzie B/16/2013 W ramach niniejszej rundy Uczestnicy przesłali wyniki badań dotyczące sześciu

parametrów jakościowych biomasy do celów energetycznych. Badania zostały wykonane zgodnie z procedurami technicznymi opracowanymi w IChPW, własnymi procedurami badawczymi, normami europejskimi (PN-EN) i polskimi (PN). Wykaz stosowanych metod przedstawiono w tabeli 12.

Tabela 12 - Wykaz stosowanych metod analiz próbki biomasy do celów energetycznych Numer Normy/ Procedury technicznej

Rodzaj oznaczenia

Liczba Uczestników

Oznaczanie wilgoci metodą termograwimetryczną wg Q/LP/27/A:2011

Wilgoć, a W , [%]

Oznaczanie wilgoci metodą wagową wg Q/LP/05/A:2011

33

39

Oznaczanie wilgoci metodą wagową wg PN-80/G04511

Oznaczanie popiołu metodą wagową wg Q/LP/06/A:2011

36

39

Oznaczanie popiołu metodą wagową wg PN-EN 14775:2010

Ciepło spalania, d Q s, [J/g] Węgiel całkowity, d C t, [%] Wodór całkowity, d H t, [%]

59 5

Oznaczanie siarki metodą wysokotemperaturowego spalania z detekcją IR wg Q/LP/08/A:2011

Siarka całkowita, d S t, [%]

62 5

Oznaczanie popiołu metodą termograwimetryczną wg Q/LP/27/A:2011

Popiół, d A , [%]

Udział %

89

Oznaczanie siarki z zastosowaniem analizatorów automatycznych wg PN-EN 15289:2011

3

36 Oznaczanie siarki wg procedury własnej

5

Oznaczanie siarki metodą wysokotemperaturowego spalania z detekcją IR wg PN-G-04584:2001

3

Oznaczanie ciepła spalania metodą kalorymetryczną wg Q/LP/12/A:2011

97

39 Oznaczanie ciepła spalania metodą kalorymetryczną wg PN-81/G-04513

3

Oznaczanie węgla metodą wysokotemperaturowego spalania z detekcją IR wg Q/LP/09/A:2011

54

28 Oznaczanie węgla wg procedury własnej

46

Oznaczanie wodoru metodą wysokotemperaturowego spalania z detekcją IR wg Q/LP/09/A:2011

92

13 Oznaczanie wodoru wg procedury własnej

Runda B/16/2013 Biomasa do celów energetycznych

Raport końcowy

8

Strona 35 z 44

INSTYTUT CHEMICZNEJ PRZERÓBKI WĘGLA Ośrodek Badań Biegłości ul. Zamkowa 1, 41-803 Zabrze, tel. (32) 271-00-41, fax. (32) 271-08-09 www.ichpw.zabrze.pl, e-mail: [email protected]

Na wykresie 19 przedstawiono dane dotyczące udziału procentowego wyników poprawnych, ocenionych na podstawie wskaźnika z-score, w odniesieniu do zastosowanej metody analitycznej.

Wykres 19. Udział procentowy poprawnych wyników na tle udziału procentowego metod badawczych Tabela 13 - Legenda do wykresu 19 Kod metody Nazwa metody 3.14

Oznaczanie wilgoci metodą termograwimetryczną wg Q/LP/27/A:2011

3.13

Oznaczanie wilgoci metodą wagową wg Q/LP/05/A:2011

3.11

Oznaczanie wilgoci metodą wagową wg PN-80/G-04511

3.22

Oznaczanie popiołu metodą termograwimetryczną wg Q/LP/27/A:2011

3.24

Oznaczanie popiołu metodą wagową wg Q/LP/06/A:2011

3.21

Oznaczanie popiołu metodą wagową wg PN-EN 14775:2010

3.32

Oznaczanie siarki metodą wysokotemperaturowego spalania z detekcją IR wg Q/LP/08/A:2011

3.34

Oznaczanie siarki z zastosowaniem analizatorów automatycznych wg PN-EN 15289:2011

3.34

Oznaczanie siarki wg procedury własnej

3.31

Oznaczanie siarki metodą wysokotemperaturowego spalania z detekcją IR wg PN-G-04584:2001

Runda B/16/2013 Biomasa do celów energetycznych

Raport końcowy

Strona 36 z 44

INSTYTUT CHEMICZNEJ PRZERÓBKI WĘGLA Ośrodek Badań Biegłości ul. Zamkowa 1, 41-803 Zabrze, tel. (32) 271-00-41, fax. (32) 271-08-09 www.ichpw.zabrze.pl, e-mail: [email protected]

8.1

3.43

Oznaczanie ciepła spalania metodą kalorymetryczną wg Q/LP/12/A:2011

3.41

Oznaczanie ciepła spalania metodą kalorymetryczną wg PN-81/G-04513

3.51

Oznaczanie węgla metodą wysokotemperaturowego spalania z detekcją IR wg Q/LP/09/A:2011

3.52

Oznaczanie węgla wg procedury własnej

3.61

Oznaczanie wodoru metodą wysokotemperaturowego spalania z detekcją IR wg Q/LP/09/A:2011

3.63

Oznaczanie wodoru wg procedury własnej

Oznaczenie zawartości wilgoci w próbce analitycznej

Oznaczanie zawartości wilgoci w próbce analitycznej jest wykonywane w celu przeliczenia pozostałych wyników analiz na stan suchy, z tego względu nie prowadzi się oceny wyników otrzymanych przez Uczestników. 8.2

Oznaczenie zawartości popiołu

W oznaczaniu zawartości popiołu w próbce biomasy, przygotowanej zgodnie z procedurą techniczną IChPW Q/LP/04/A:2011, wzięło udział 39 Uczestników. Analiza wartości wskaźnika z-score, wskazuje, że wyniki ocenione jako zadowalające uzyskało 87,2 % Uczestników. Uczestnicy o kodach 17 i 23 (5,1 %) uzyskali wyniki niezadowalające, natomiast Uczestnicy o kodach 16, 26 i 33 (7,7 %) uzyskali wyniki wątpliwe. Niepewność

rozszerzoną

pomiaru

w

oznaczaniu

zawartości

popiołu

podało

37 Uczestników. Analiza wartości wskaźnika Ez-score, wskazuje, że 94,6 % Uczestników uzyskało wyniki ocenione jako zadowalające. Nie stwierdzono wyników niezadowalających, natomiast wyniki wątpliwe uzyskali Uczestnicy o kodach 17 i 31 (5,4 %). 8.3

Oznaczenie zawartości siarki całkowitej

W oznaczaniu zawartości siarki w próbce biomasy przygotowanej zgodnie z procedurą techniczną IChPW Q/LP/04/A:2011, wzięło udział 36 Uczestników. Analiza wartości wskaźnika z-score, wskazuje, że wyniki ocenione jako zadowalające uzyskało 83,3 % Uczestników. Uczestnicy o kodach 20 i 25 (5,6 %) uzyskali wyniki niezadowalające, natomiast Uczestnicy o kodach 5, 8, 17 i 29 (11,1 %) uzyskali wyniki wątpliwe. Niepewność

rozszerzoną

pomiaru

w

oznaczaniu

zawartości

siarki

podało

34 Uczestników. Analiza wartości wskaźnika Ez-score, wskazuje, że 91,2 % Uczestników

Runda B/16/2013 Biomasa do celów energetycznych

Raport końcowy

Strona 37 z 44

INSTYTUT CHEMICZNEJ PRZERÓBKI WĘGLA Ośrodek Badań Biegłości ul. Zamkowa 1, 41-803 Zabrze, tel. (32) 271-00-41, fax. (32) 271-08-09 www.ichpw.zabrze.pl, e-mail: [email protected]

uzyskało wyniki ocenione jako zadowalające. Wyniki niezadowalające uzyskali Uczestnicy o kodach 17 i 25 (5,9 %), natomiast wynik wątpliwy uzyskał Uczestnik o kodzie 31 (2,9 %). 8.4

Oznaczenie ciepła spalania

W oznaczaniu ciepła spalania w próbce biomasy przygotowanej zgodnie z procedurą techniczną IChPW Q/LP/04/A:2011, wzięło udział 39 Uczestników. Analiza wartości wskaźnika z-score, wskazuje, że wyniki ocenione jako zadowalające uzyskało 97,4 % Uczestników. Nie stwierdzono wyników niezadowalających. Uczestnik o kodzie 14 (2,6 %) uzyskał wynik wątpliwy. Niepewność

rozszerzoną

pomiaru

w

oznaczaniu

ciepła

spalania

podało

37 Uczestników. Analiza wartości wskaźnika Ez-score, wskazuje, że 86,5 % Uczestników uzyskało wyniki ocenione jako zadowalające. Nie stwierdzono wyników niezadowalających. Wyniki wątpliwe uzyskali Uczestnicy o kodach 11, 12, 14, 33 i 37 (13,5 %). 8.5

Oznaczenie zawartości węgla całkowitego

W oznaczaniu zawartości węgla całkowitego w próbce biomasy przygotowanej zgodnie z procedurą techniczną IChPW Q/LP/04/A:2011, wzięło udział 28 Uczestników. Analiza wartości wskaźnika z-score, wskazuje, że wyniki ocenione jako zadowalające uzyskało 96,4 % Uczestników. Nie stwierdzono wyników niezadowalających. Uczestnik o kodzie 25 (3,6 %) uzyskał wynik wątpliwy. Niepewność rozszerzoną pomiaru w oznaczaniu zawartości węgla całkowitego podało 27 Uczestników. Analiza wartości wskaźnika Ez-score, wskazuje, że 100 % Uczestników uzyskało wyniki ocenione jako zadowalające. Nie stwierdzono wyników niezadowalających ani wątpliwych. 8.6

Oznaczenie zawartości wodoru całkowitego

W oznaczaniu zawartości wodoru całkowitego w próbce biomasy przygotowanej zgodnie z procedurą techniczną IChPW Q/LP/04/A:2011, wzięło udział 13 Uczestników. Analiza wartości wskaźnika z-score wskazuje, że wyniki ocenione jako zadowalające uzyskało 92,3 % Uczestników. Uczestnik

o kodzie 20 (7,7 %) uzyskał wynik

niezadowalający. Nie stwierdzono wyników wątpliwych. Niepewność rozszerzoną pomiaru w oznaczaniu zawartości wodoru całkowitego podało 12 Uczestników. Analiza wartości wskaźnika Ez-score, wskazuje, że 91,7 % Uczestników

Runda B/16/2013 Biomasa do celów energetycznych

Raport końcowy

Strona 38 z 44

INSTYTUT CHEMICZNEJ PRZERÓBKI WĘGLA Ośrodek Badań Biegłości ul. Zamkowa 1, 41-803 Zabrze, tel. (32) 271-00-41, fax. (32) 271-08-09 www.ichpw.zabrze.pl, e-mail: [email protected]

uzyskało wyniki ocenione jako zadowalające. Nie stwierdzono wyników niezadowalających. Wynik wątpliwy uzyskał Uczestnik o kodzie 17 (8,3 %). 9

Podsumowanie wyników badań w rundzie B/16/2013

Sumaryczne zestawienie osiągnięć Uczestników B/16/2013 rundy badania biegłości, na podstawie wyznaczonych wartości wskaźnika z-score obliczonego na podstawie wyników analiz próbki przygotowanej zgodnie z procedurą techniczną IChPW Q/LP/04/A:2011 przedstawia tabela 14, natomiast wartości wskaźnika Ez-score przedstawia tabela 15. Tabela 14 – Podsumowanie wyników badań – z-score Rodzaj oznaczenia

Liczba Uczestników a

Wilgoć, W , [%]

d

Wyniki oceny badań zadowalające

wątpliwe

niezadowalające

Nie podlega ocenie

39

Popiół, A , [%]

39

34

3 (16,26,33)

2 (17,23)

Siarka całkowita, d S t, [%]

36

30

4 (5,8,17,29)

2 (20,25)

Ciepło spalania, d Q s, [J/g]

39

38

1 (14)

-

Węgiel całkowity, d C t, [%]

28

27

1 (25)

-

Wodór całkowity, d H t, [%]

13

12 (92,3%)

-

1 (20)

Dla wyników wątpliwych i niezadowalających w nawiasie podano kod Uczestnika

Runda B/16/2013 Biomasa do celów energetycznych

Raport końcowy

Strona 39 z 44

INSTYTUT CHEMICZNEJ PRZERÓBKI WĘGLA Ośrodek Badań Biegłości ul. Zamkowa 1, 41-803 Zabrze, tel. (32) 271-00-41, fax. (32) 271-08-09 www.ichpw.zabrze.pl, e-mail: [email protected]

Tabela 15. – Podsumowanie wyników badań – wskaźnik Ez-score Rodzaj oznaczenia

Liczba Uczestników a

Wilgoć, W , [%]

d

Wyniki oceny badań zadowalające

37

wątpliwe

niezadowalające

Nie podlega ocenie

Popiół, A , [%]

37

35

2 (17,31)

-

Siarka całkowita, d S t, [%]

34

31

1 (31)

2 (17,25)

Ciepło spalania, d Q s, [J/g]

37

32

5 (11,12,14,33,37)

-

Węgiel całkowity, d C t, [%]

27

27

-

-

Wodór całkowity, d H t, [%]

12

11

1 (17)

-

Dla wyników wątpliwych i niezadowalających w nawiasie podano kod Uczestnika

Laboratoria, które uzyskały wartość wskaźnika z-score ≤ 2, a więc znaczna większość spośród uczestniczących w B/16/2013 rundzie badania biegłości, prezentują wysoki poziom biegłości w realizowanym zakresie badań. Laboratoria, które osiągnęły wyniki niezadowalające na podstawie oceny wskaźnika zscore (numery kodowe 17, 20, 23, 25), powinny bezzwłocznie podjąć działania korygujące. Natomiast laboratoria, które osiągnęły wyniki wątpliwe (numery kodowe 5, 8, 14, 16, 17, 25, 26, 29, 33), powinny podjąć działania zapobiegawcze. Uczestnicy, którzy uzyskali wartości wskaźnika Ez-score ocenione jako wątpliwe, powinni ponownie przeanalizować czynniki związane z szacowaniem niepewności pomiaru. Uczestnik o kodzie 17 w przypadku oznaczania zawartości popiołu i siarki całkowitej otrzymał wartości wskaźnika z-score i Ez-score na poziomie niezadowalającym i wątpliwym powinien w ramach podjętych działań korygujących przeanalizować czynniki związane z wykonywaniem oznaczania i szacowaniem niepewności pomiaru, Uczestnik o kodzie 25, który w przypadku oznaczania zawartości siarki całkowitej otrzymał wartości wskaźnika z-score i Ez-score na poziomie niezadowalającym powinien w

Runda B/16/2013 Biomasa do celów energetycznych

Raport końcowy

Strona 40 z 44

INSTYTUT CHEMICZNEJ PRZERÓBKI WĘGLA Ośrodek Badań Biegłości ul. Zamkowa 1, 41-803 Zabrze, tel. (32) 271-00-41, fax. (32) 271-08-09 www.ichpw.zabrze.pl, e-mail: [email protected]

ramach podjętych działań korygujących przeanalizować czynniki związane z wykonywaniem oznaczania i szacowaniem niepewności pomiaru. Ośrodek Badań Biegłości, organizator B/16/2013 rundy badania biegłości przez porównania międzylaboratoryjne wyraża nadzieję, że utrzymanie tak dobrego poziomu będzie stałą troską Kierownictwa i Pracowników poszczególnych laboratoriów. 10 Zestawienie osiągnięć Uczestnika w rundach organizowanych przez OBB Norma PN-EN ISO/IEC 17043:2010 zaleca monitorowanie wyników osiąganych przez Uczestników badań biegłości, w określonym czasie. Celem monitorowania jest umożliwienie Uczestnikom obserwowania zmienności osiągnięć, śledzenie czy występują ogólne trendy lub niezgodności i gdzie wyniki zmieniają się przypadkowo. Dla ułatwienia interpretacji wyników zaleca się stosowanie metod graficznych. Do celów samodoskonalenia przydatna jest tradycyjna karta Shewharta oparta na standaryzowanych wskaźnikach np. z-score lub z’-score. W związku z powyższymi zaleceniami dokonano oceny osiągnięć Uczestników w latach 2008-2013 czyli w okresie organizowania badań biegłości przez OBB. Ocena dotyczy zmian wartości wskaźnika z-score uzyskanych dla wszystkich oznaczań parametrów przez Instytut Chemicznej Przeróbki Węgla (wykresy 20-23). Na wykresach nazwy rund VIII/2008, XI/2009, XIII/2010, oznaczono kolorem niebieskim w celu wyróżnienia. W rundach tych wartości wskaźnika z-score wyznaczono zgodnie z przewodnikiem ISO/IEC GUIDE 43-1:1997(E). W pozostałych rundach wartość wskaźnika wyznaczono zgodnie z normą ISO 13528:2005. Oznaczanie zawartości wilgoci w próbce analitycznej jest wykonywane w celu przeliczenia pozostałych wyników analiz na stan suchy, z tego względu nie prowadzi się oceny wyników otrzymanych przez Uczestników.

Runda B/16/2013 Biomasa do celów energetycznych

Raport końcowy

Strona 41 z 44

INSTYTUT CHEMICZNEJ PRZERÓBKI WĘGLA Ośrodek Badań Biegłości ul. Zamkowa 1, 41-803 Zabrze, tel. (32) 271-00-41, fax. (32) 271-08-09 www.ichpw.zabrze.pl, e-mail: [email protected]

Wykres 20. Karta kontrolna Shewharta dla parametru - Popiół, Ad, [%]

Wykres 21. Karta kontrolna Shewharta dla parametru – Siarka całkowita, Sdt,[%]

Runda B/16/2013 Biomasa do celów energetycznych

Raport końcowy

Strona 42 z 44

INSTYTUT CHEMICZNEJ PRZERÓBKI WĘGLA Ośrodek Badań Biegłości ul. Zamkowa 1, 41-803 Zabrze, tel. (32) 271-00-41, fax. (32) 271-08-09 www.ichpw.zabrze.pl, e-mail: [email protected]

Wykres 22. Karta kontrolna Shewharta dla parametru - Ciepło spalania, Qds, [J/g]

Wykres 23. Karta kontrolna Shewharta dla parametru - Węgiel całkowity, Cdt, [%]

Runda B/16/2013 Biomasa do celów energetycznych

Raport końcowy

Strona 43 z 44

INSTYTUT CHEMICZNEJ PRZERÓBKI WĘGLA Ośrodek Badań Biegłości ul. Zamkowa 1, 41-803 Zabrze, tel. (32) 271-00-41, fax. (32) 271-08-09 www.ichpw.zabrze.pl, e-mail: [email protected]

Zgodnie z normą ISO 13528:2005 punkt 9.2 przyjmuje się, że nie ma podstaw do stwierdzenia nieprawidłowości, jeżeli wszystkie punkty na karcie kontrolnej znajdują się wewnątrz granic kontrolnych oraz nie występuje żadna z następujących konfiguracji: a) pojedynczy wynik leży poza obszarem ograniczonym liniami ±3,0; b) dwa z trzech kolejnych wyników leżą poza obszarem ograniczonym liniami ±2,0. Karta kontrolna Shewharta daje możliwość Kierownictwu Uczestnika wnioskowania o

trendzie,

jeśli

taki

zaobserwowano,

a

w

razie

stwierdzenia

nieprawidłowości

przeprowadzenia w laboratorium analizy przyczynowo-skutkowej w celu ich wyeliminowania.

Koniec raportu

Runda B/16/2013 Biomasa do celów energetycznych

Raport końcowy

Strona 44 z 44