Bezbarwny Tsukuru Tazaki i lata jego pielgrzymstwa Haruki Murakami

HARUKI MURAKAMI

Bezbarwny Tsukuru Tazaki i lata jego pielgrzymstwa

Tytuł oryginału japońskiego: Shikisai o motanai Tazaki Tsukuru to, kare no junrei no toshi Projekt serii: Agnieszka Spyrka Projekt okładki: Anna Pol Redaktor prowadzący: Małgorzata Burakiewicz Redakcja techniczna: Zbigniew Katafiasz Skład wersji elektronicznej: Robert Fritzkowski Korekta: Maria Śleszyńska Zdjęcie na okładce © Michael Kloth/Corbis/FotoChannels © Haruki Murakami 2013. All rights reserved © for the Polish edition by MUZA SA, Warszawa 2013 © for the Polish translation by Anna Zielińska-Elliott ISBN 978-83-7758-550-4 Warszawskie Wydawnictwo Literackie MUZA SA Warszawa 2013 Wydanie I

1 Od lipca do stycznia drugiego roku studiów Tsukuru Tazaki myślał wyłącznie o śmierci. W tym czasie obchodził dwudzieste urodziny, ale ta data – zwykle ważna dla młodego człowieka – nie miała dla niego większego znaczenia[1]. Rozstanie z życiem wydawało mu się w tamtych dniach czymś wyjątkowo naturalnym i sensownym. Sam do dziś nie wiedział, dlaczego nie zrobił wówczas tego ostatniego kroku, bo przecież przekroczenie progu dzielącego życie od śmierci wydawało mu się wtedy prostsze niż wypicie surowego jajka. Być może nie popełnił samobójstwa, ponieważ myśli o śmierci były zbyt czyste, zbyt intensywne, a poza tym nie przeradzały się w konkretne rozważania na temat możliwych sposobów odebrania sobie życia. Konkrety były wówczas kwestią raczej drugorzędną. Gdyby dostrzegł w pobliżu drzwi wiodące ku nicości, pewnie bez wahania by je otworzył. Zrobiłby to bez namysłu, jakby wykonywał codzienną czynność, na którą akurat przyszła kolej. Ale na szczęście czy nieszczęście nie potrafił takich drzwi odnaleźć. Może powinienem był wtedy umrzeć, myślał często Tsukuru. Wtedy otaczający mnie świat by nie istniał, a to, co uważane jest za rzeczywistość, przestałoby nią być. To dość atrakcyjna możliwość. Ten świat nie istniałby dla mnie z tej samej przyczyny, z której ja sam nie istniałbym dla niego. Ale jednocześnie Tsukuru nie do końca rozumiał, dlaczego musiał wtedy aż tak bardzo zbliżyć się do śmierci. Nawet biorąc pod uwagę, że zaistniał konkretny powód, dlaczego to dążenie było aż tak silne, dlaczego pochłaniało go prawie przez pół roku? Był pochłonięty… tak, to doprawdy trafne określenie. Jak ten człowiek z Biblii, który przetrwał w brzuchu ogromnego wieloryba, Tsukuru wpadł do żołądka śmierci i w ciemnym bezruchu tej jaskini spędzał pozbawione dat dni. Żył w tym czasie jak somnambulik albo jak zmarły, który jeszcze się nie zorientował, że nie żyje. Gdy wschodziło słońce, budził się, mył zęby, ubierał się w cokolwiek, wsiadał do pociągu, jechał na uczelnię, szedł na wykłady i robił notatki. Jak przechodzień targany wichurą chwyta się desperacko latarni, on chwytał się rozkładu zajęć, jedynej konkretnej rzeczy, którą miał

w zasięgu ręki. Odzywał się, tylko gdy miał do kogoś sprawę, a po powrocie do mieszkania siadał oparty o ścianę i rozmyślał o śmierci albo o niedostatkach życia. Miał przed sobą szeroko otwartą paszczę czarnej otchłani prowadzącej aż do jądra Ziemi. Widział w niej jedynie wirującą nicość zmieniającą się w stwardniałe chmury, słyszał tylko głęboką ciszę, która naciskała na jego bębenki. Kiedy nie myślał o śmierci, nie myślał o niczym innym. Wcale nie było trudno o niczym nie myśleć. Nie czytał gazet, nie słuchał muzyki, nie czuł nawet pożądania płciowego. To, co się rozgrywało na świecie, nie miało dla niego żadnego znaczenia. Kiedy czuł się zmęczony siedzeniem w mieszkaniu, wychodził i spacerował bez celu po okolicy. Albo szedł na dworzec, siadał na ławce i w nieskończoność przyglądał się przyjeżdżającym i odjeżdżającym pociągom. Codziennie rano brał prysznic, starannie mył włosy, dwa razy w tygodniu robił pranie. Czystość była właśnie jedną z tych latarń i jej się uchwycił. Pranie, kąpiele i mycie zębów. Prawie nie zwracał uwagi na jedzenie. Kupował obiad w uczelnianej stołówce, a potem nie myślał już o porządnym posiłku. Gdy czuł głód, chrupał kupione w pobliskim supermarkecie jabłka czy warzywa. Albo jadł nieopieczony chleb tostowy i popijał mlekiem prosto z kartonu. Gdy przychodził czas spoczynku, wypijał szklaneczkę whisky, zupełnie jak lekarstwo. Na szczęście miał słabą głowę, więc nawet mała ilość whisky łatwo przenosiła go do świata snu. Nic mu się wówczas nie śniło, a nawet jeśli jakiś sen się zaczynał, to i tak od razu ześlizgiwał się w nicość po gładkiej powierzchni równi pochyłej jego świadomości, gdzie nie miał się czego uchwycić. Tsukuru Tazaki wiedział, dlaczego śmierć tak silnie go wówczas pociągała. Pewnego dnia czworo starych przyjaciół oznajmiło, że nie chcą go więcej widzieć ani mieć z nim nic wspólnego. Oświadczenie to było zdecydowane, ostateczne i nieoczekiwane. Nie wyjaśniono mu nawet, co było przyczyną tego nader nieprzyjemnego komunikatu. On nie zapytał. Przyjaźnił się z tą czwórką od czasów liceum, lecz sam wyjechał już z rodzinnego miasta i studiował w Tokio. Dlatego wykluczenie z grupy nie miało negatywnego wpływu na jego codzienne życie. Nie było obawy, że spotka kogoś z nich przypadkowo na ulicy i poczuje się niezręcznie. Logicznie biorąc, dzięki temu powinno mu być łatwiej. Jednak właśnie przez to oddalenie ból jeszcze się wzmógł, stał się bardziej dotkliwy. Odrzucenie i

samotność przerodziły się w kilkusetkilometrowy kabel skręcany i napinany przez olbrzymi kołowrót. I po tym naprężonym do ostateczności przewodzie wysyłana była o każdej porze dnia i nocy ta niezrozumiała wiadomość. Jej dźwięk docierał, rwąc się i zmieniając natężenie jak wicher świszczący między drzewami. Cała piątka chodziła do tej samej klasy państwowego liceum na przedmieściach Nagoi. Trzech chłopców i dwie dziewczyny. Zaprzyjaźnili się latem w pierwszej klasie[2] przy okazji wykonywania pracy społecznej i choć w następnym roku nie byli już w tej samej klasie, pozostali zżytą grupą przyjaciół. Tę pracę społeczną podjęli w ramach przedmiotu „nauka o społeczeństwie”. Nawet gdy upłynął wymagany termin, oni pracowali dalej z własnej inicjatywy. Spotykali się podczas tej pracy, ale także w wolne dni, chodzili na piesze wycieczki, grali w tenisa, jeździli popływać na półwysep Chita, czasem zbierali się u kogoś w domu i razem kuli do klasówek. Albo (i tak się najczęściej zdarzało) nie wybierali się w żadne konkretne miejsce, ale po prostu się gdzieś spotykali i w piątkę w nieskończoność gadali. Nie prowadzili rozmów na żadne określone z góry tematy, lecz nigdy im ich nie brakowało. Spotkali się przypadkiem. Nauczyciel dał im kilka prac społecznych do wyboru. Jedną z nich było pomaganie uczniom nieradzącym sobie w zwykłej szkole podstawowej (większość stanowiły dzieci cierpiące na fobię szkolną). Specjalną świetlicę dla takich dzieci prowadził Kościół katolicki. Spośród trzydziestu pięciu osób w klasie tylko ich piątka wybrała tę pracę. Przez trzy dni uczestniczyli w koloniach zorganizowanych na przedmieściach Nagoi i bardzo zaprzyjaźnili się z dziećmi. W wolnych chwilach, w przerwach od zajęć kolonijnych, prowadzili między sobą szczere rozmowy, aż nawzajem poznali trochę swoje poglądy i charaktery. Mówili o nadziejach na przyszłość, zwierzali się z problemów. A kiedy kolonie dobiegły końca, wszyscy czuli, że „znaleźli się na właściwym miejscu we właściwym towarzystwie”. Każde z nich wiedziało, że potrzebuje pozostałej czwórki i że grupa także go potrzebuje – mieli wrażenie, że zapanowała między nimi szczególna harmonia. Przypominała przypadkowo uzyskaną fortunną chemiczną syntezę. Nie udałoby się drugi raz osiągnąć takiego samego rezultatu, nawet gdyby zebrać te same składniki i poczynić bardzo skrupulatne przygotowania.

Później też, mniej więcej dwa razy w miesiącu, chodzili w weekendy do tej świetlicy, pomagali dzieciom w nauce, czytali im książki, razem się bawili i uprawiali sporty. Poza tym kosili trawę na boisku, malowali budynek, naprawiali różne urządzenia na placu zabaw. Robili to aż przez dwa i pół roku, do ukończenia liceum. Być może fakt, że grupa składała się z trzech chłopców i dwóch dziewczyn, od początku zawierał w sobie pewien element napięcia. Na przykład gdyby powstały dwie pary, ktoś znalazłby się poza nawiasem. Taka możliwość zawsze unosiła się nad ich głowami jak zwarta soczewkowata chmurka. Lecz w rzeczywistości nic takiego się nie zdarzyło ani nawet się nigdy nie zapowiadało. Przypadek tak zrządził, że wszyscy pięcioro pochodzili z rodzin reprezentujących wyższą klasę średnią i mieszkali w pobliżu wielkiego miasta. Ich rodzice należeli do pokolenia powojennego wyżu demograficznego, ojcowie byli specjalistami w różnych dziedzinach albo pracowali w najlepszych firmach. Nie żałowali środków na kształcenie dzieci. Rodziny – przynajmniej patrząc z zewnątrz – też zdawały się udane, nikt się nie rozwiódł, większość matek nie pracowała, tylko zajmowała się domem. Ich liceum znane było jako szkoła o wysokich wymaganiach, ale dobrze przygotowująca do egzaminów na studia, więc wszyscy starali się mieć raczej dobre oceny. Jeśli chodzi o kwestie środowiskowe, między ich piątką było o wiele więcej podobieństw niż różnic. A poza tym wszystkich, oprócz Tsukuru, łączyło jeszcze jedno drobne przypadkowe podobieństwo. Nazwisko każdego zawierało jakiś kolor. Dwaj chłopcy nazywali się Akamatsu i Ōmi, a dziewczyny Shirane i Kurono; tylko nazwisko Tazaki nie miało żadnej barwy[3]. Z tego powodu Tsukuru czuł się od początku lekko wyalienowany. Oczywiście brak koloru w nazwisku jest kwestią niemającą nic wspólnego z charakterem człowieka. Tsukuru zdawał sobie z tego sprawę. A mimo to było mu żal i ku swemu zdziwieniu czuł się nawet tym brakiem zraniony. Pozostali bardzo szybko nadali sobie pochodzące od swoich kolorów przezwiska, to znaczy zwracali się do siebie per Czerwony, Niebieski, Biała i Czarna. Tylko do niego mówili po prostu Tsukuru. Wiele razy naprawdę myślał o tym, jak fajnie byłoby, gdyby jego nazwisko zawierało jednak jakiś kolor. Wtedy wszystko stałoby się kompletne. Czerwony miał wyjątkowo dobre oceny. Chyba szczególnie nie przykładał

się do nauki, ale ze wszystkich przedmiotów miał najlepsze wyniki w klasie. Wcale się tym jednak nie pysznił, raczej trzymał się na uboczu i zawsze brał sobie do serca opinię otoczenia. Zupełnie jakby się wstydził swego wybitnego umysłu. Ale jak często bywa z ludźmi niskiego wzrostu (do końca szkoły miał mniej niż metr sześćdziesiąt), kiedy coś sobie postanowił, nie ustępował, nawet w bardzo drobnych sprawach. Często też złościł się na bezsensowne przepisy regulaminu albo mało rozgarniętych nauczycieli. Nie lubił przegrywać, więc kiedy przegrywał w tenisa, wpadał w zły humor. Nie chodzi o to, że nie umiał pogodzić się z porażką, po prostu stawał się wtedy wyraźnie małomówny. Pozostała czwórka kpiła sobie z niego i wszyscy śmieli się z tej wady. Na koniec i sam Czerwony zaczynał się śmiać. Jego ojciec był profesorem na Wydziale Ekonomii Uniwersytetu Nagoya. Niebieski, który grał w drużynie rugby w formacji młyna, był świetnie zbudowany. W trzeciej klasie został kapitanem. Szeroki w ramionach, miał umięśnioną pierś, duże czoło usta oraz pokaźnych rozmiarów nos. Grał agresywnie, dawał z siebie wszystko, więc był nieustannie poobijany. Nie przepadał za systematyczną nauką, był z natury wesoły i powszechnie lubiany. Patrzył ludziom prosto w oczy, mówił donośnym głosem. Miał zadziwiający apetyt i wszystko jadł z wielkim smakiem. Prawie nigdy nikogo nie krytykował, miał świetną pamięć do nazwisk i twarzy. Uważnie słuchał, co mówią inni, i świetnie umiał zapanować nad grupą. Tsukuru jeszcze ciągle pamiętał, jak Niebieski przed meczem rugby ustawiał drużynę w kręgu i zagrzewał zawodników do walki. Krzyczał wtedy: – Słuchajcie no, dzisiaj wygramy! Chodzi tylko o to, jak wygramy, ile wygramy. Nie ma mowy o przegranej. Słyszycie? O przegranej nie ma mowy! – Nie ma mowy! – krzyczeli zawodnicy i rozbiegali się po boisku. Jednak licealna drużyna rugby nie była wcale taka doskonała. Sam Niebieski miał talent sportowy i świetnie grał, ale poziom reszty był taki sobie. Ciągle sromotnie przegrywali z najlepszymi drużynami z prywatnych liceów, bo te oferowały stypendia, więc mogły sobie pozwolić na sprowadzenie wybitnych zawodników z całego kraju. Ale kiedy mecz dobiegał końca, Niebieski nie przejmował się specjalnie tym, kto wygrał. – Ważna jest sama wola zwycięstwa – mówił często. – W prawdziwym życiu nie udaje się ciągle wygrywać. Czasem się wygrywa, czasem przegrywa. – Czasem przekładają mecz z powodu deszczu – powiedziała kiedyś Czarna, jak to ona, z ironią.

Niebieski potrząsnął smutno głową. – Mylisz rugby z baseballem albo tenisem. Meczów rugby nigdy nie przekładają z powodu deszczu. – Gra się nawet w deszczu? – zapytała ze zdziwieniem Biała. Sport w ogóle jej nie interesował i prawie nic o nim nie wiedziała. – To prawda – wtrącił się z powagą Czerwony. – Mecze rugby nigdy nie zostają przerwane, choćby nie wiem jak padało. Dlatego co roku wielu zawodników tonie podczas rozgrywek.

– To straszne! – zawołała Biała. – Głupia jesteś! Przecież to chyba oczywiste, że on żartuje – powiedziała Czarna zniecierpliwiona. – Zeszliśmy na inny temat – stwierdził Niebieski. – Mnie chodziło o to, że umiejętność przegrywania też jest częścią talentu sportowego. – I ty ją codziennie z zapałem ćwiczysz – dodała Czarna. Biała, wysoka i szczupła, o figurze modelki, miała regularne rysy przywodzące na myśl tradycyjną japońską lalkę. Do tego piękne, długie, lśniące włosy czarne jak smoła. Wiele osób mimowolnie oglądało się za nią na ulicy, lecz wydawało się, że ona sama nie wie, jak sobie radzić z własną urodą. Z natury poważna, w ogóle nie lubiła zwracać na siebie uwagi. Pięknie i z dużą wprawą grała na fortepianie, ale nigdy nie popisywała się tymi umiejętnościami przed obcymi. Zdawała się najszczęśliwsza, cierpliwie ucząc dzieci ze świetlicy gry na pianinie. Tsukuru nigdzie indziej nie widywał jej tak wesołej i swobodnej. Mawiała, że może niektóre nie radzą sobie ze zwykłą nauką, ale mają wrodzone zdolności muzyczne, które szkoda zaprzepaścić. W świetlicy było jedynie nieomal antyczne pianino. Dlatego w piątkę rozpoczęli z wielkim zaangażowaniem zbiórkę funduszy na zakup nowego. W letnie wakacje wszyscy znaleźli sobie dorywcze prace. Poszli też do firmy zajmującej się wyrobem instrumentów i poprosili o wsparcie finansowe. W rezultacie tych długotrwałych wysiłków udało im się w końcu zdobyć fortepian. Było to wiosną w trzeciej klasie liceum. Ich szczere poświęcenie dla sprawy zostało zauważone i całą historię opisano w gazetach. Biała była zwykle małomówna, lubiła zwierzęta i kiedy rozmowa dotyczyła psów albo kotów, gadała jak nakręcona, a jej twarz się rozpromieniała. Mówiła, że marzy o tym, by zostać weterynarzem, lecz Tsukuru za nic nie potrafił sobie wyobrazić, jak Biała przecina ostrym skalpelem brzuch

labradora albo wsuwa rękę w końską odbytnicę. Gdyby poszła na specjalistyczne studia, naturalnie musiałaby odbyć takie ćwiczenia. Jej ojciec prowadził w Nagoi gabinet ginekologiczno-położniczy. Czarna była niebrzydka. Jej wyrazista twarz budziła sympatię. Słusznej postury, pulchna, już w wieku szesnastu lat miała duże piersi. Do tego niezależna, twarda, mówiła szybko i była bardzo bystra. Miała świetne stopnie z przedmiotów humanistycznych, za to fatalne z matematyki i innych przedmiotów ścisłych. Jej ojciec prowadził biuro doradztwa podatkowego w Nagoi, jednak nic nie zapowiadało, że córka będzie mogła kiedyś dołączyć do jego firmy. Tsukuru często pomagał jej odrabiać lekcje z matematyki. Czarna bywała złośliwie ironiczna, ale miała szczególne, bo trzeźwe, poczucie humoru, więc rozmowa z nią była wesoła i pobudzała do myślenia. Czytała z wielkim zapałem i nigdy nie rozstawała się z książką. Biała chodziła z Czarną do tej samej klasy w gimnazjum, znały się dobrze już przed powstaniem pięcioosobowej grupy. Razem świetnie wyglądały: nieśmiała piękność z talentem artystycznym i mądra ironizująca dziewczyna o zacięciu komicznym. Był to nietypowy, lecz czarujący zestaw. Tsukuru Tazaki był właściwie jedynym członkiem tej grupy bez żadnych oczywistych cech charakterystycznych. Stopnie miał nieco powyżej przeciętnej. Nauka nie bardzo go interesowała, ale zawsze uważał na lekcjach, zasadniczo przychodził przygotowany, a potem w domu powtarzał trochę materiał. Z jakiejś przyczyny od dzieciństwa był metodyczny. Mył ręce przed posiłkami, a po jedzeniu zawsze czyścił zęby. Każdy przedmiot zaliczał bez trudu, choć nigdy nie mógł się pochwalić nadzwyczajnymi ocenami. Rodzice też nie należeli do ludzi, którzy czepialiby się o stopnie, więc tak długo, jak nie miał specjalnych trudności w nauce, nie zmuszali go do chodzenia na dodatkowe kursy ani nie zatrudniali korepetytorów. Nie czuł niechęci do sportu, ale nigdy nie miał ochoty zapisać się do jakiegoś klubu i aktywnie trenować. Czasami grywał w tenisa z kimś z rodziny albo przyjaciółmi, czasami jeździł na narty, czasami chodził na basen. To wszystko. Miał regularne rysy i bywało, że ludzie mu to mówili, ale jego zdaniem te stwierdzenia oznaczały w praktyce jedynie, że w jego twarzy „nie ma rzucających się w oczy braków”. Kiedy sam patrzył na siebie w lustrze, bardzo często widział w nim tylko kogoś beznadziejnie nudnego. Nie interesował się głębiej sztuką, nie miał szczególnego hobby ani specjalnych umiejętności. Był małomówny, często się rumienił, nie przepadał za życiem towarzyskim i czuł się niepewnie, rozmawiając z nowo poznanymi osobami.

Gdyby na siłę doszukiwać się w nim cech charakterystycznych, można by powiedzieć, że z całej piątki to on pochodził z najzamożniejszej rodziny i że ciotka ze strony matki była od wielu lat aktorką, nieładną, ale dość popularną. Lecz sam Tsukuru nie miał w sobie nic, czym mógłby się poszczycić, co mógłby wskazać jako swoją typową cechę. A przynajmniej on sam miał poczucie, że jest pod każdym względem przeciętny. Albo prawie bezbarwny. Ulubionym zajęciem Tsukuru Tazakiego, czymś w rodzaju hobby, było oglądanie dworców kolejowych. Z jakiejś przyczyny od wczesnego dzieciństwa fascynowały go dworce. Wielkie z superekspresami, małe stacje prowincjonalne, na których zatrzymywał się pociąg tylko jednej linii, zwyczajne stacje wyłącznie dla pociągów towarowych – wystarczało mu, że były dworcami kolejowymi, a wszystko, co ich dotyczyło, bardzo go interesowało. Od dzieciństwa, jak każdy chłopiec, uwielbiał modele kolejek, ale naprawdę fascynowały go nie sprytnie zrobione lokomotywy czy wagony, skomplikowana sieć torów czy pomysłowe dioramy, tylko modele zwykłych dworców, które stały na makietach jakby dodatkowo. Lubił patrzeć, jak pociągi przez nie przejeżdżają albo powoli zwalniają, żeby zatrzymać się dokładnie na peronie. Wyobrażał sobie przyjeżdżających i odjeżdżających pasażerów, zdecydowane gesty kolejarzy, starał się dosłyszeć komunikaty i sygnały ruszających pociągów. Rzeczywistość mieszała mu się w myślach z fantazjami, zdawało się nawet, że drży z nadmiernego podniecenia. Nie potrafił jednak nikomu logicznie wyjaśnić, dlaczego dworce kolejowe aż do tego stopnia go fascynują. Gdyby nawet udało mu się to wytłumaczyć, zapewne uznano by go za dziwne dziecko. Zdarzało się, że sam Tsukuru zastanawiał się, czy nie ma w sobie czegoś nienormalnego. Choć nie posiadał żadnych rzucających się w oczy cech charakterystycznych i zawsze starał się dążyć do przeciętności, było w nim (chyba) coś niezwykłego, co go trochę różniło od otoczenia. Od dzieciństwa do chwili obecnej, kiedy miał już trzydzieści sześć lat, ta paradoksalna świadomość nieraz wprawiała go w zakłopotanie i robiła mu zamęt w głowie, niekiedy lekki, a niekiedy całkiem spory i głęboki. Czasami Tsukuru nie był pewien, jak znalazł się w tej grupie przyjaciół. Czy naprawdę był innym potrzebny? Bez niego pozostała czwórka czułaby się chyba swobodniej i przyjemniej? Może po prostu przypadkiem jeszcze się nie

zorientowali? To pewnie tylko kwestia czasu. Im dłużej o tym myślał, tym mniej rozumiał. Próby oceny własnej wartości przypominały próby pomiaru substancji, do której nie pasują żadne jednostki miary. Wskazówka nigdy nie zatrzymywała się w jednym miejscu z charakterystycznym pyknięciem. Zdawało się jednak, że tamci czworo w ogóle się takimi rzeczami nie przejmują. Tsukuru miał wrażenie, że z całego serca cieszą ich spotkania i wspólne działania w piątkę. Musiało ich być akurat pięcioro. Ni mniej, ni więcej. Jak w pięciokącie foremnym, który ma pięć równych boków. To przekonanie wyraźnie malowało się na ich twarzach. Oczywiście Tsukuru Tazaki czuł radość i dumę, że sam jest nieodzowną częścią tego pięciokąta. Całym sercem pokochał tamtych czworo i naprawdę lubił to poczucie jedności. Jak młode drzewko czerpiące z ziemi życiodajne soki, Tsukuru czerpał z tej grupy składniki odżywcze potrzebne w okresie dojrzewania, wykorzystywał je jako ważną pożywkę do wzrostu albo gromadził w organizmie jako awaryjne źródło ciepła. W głębi serca zawsze jednak czaił się strach, że być może kiedyś wypadnie z tego zżytego kolektywu albo będzie z niego wyrzucony i zostanie sam jak palec. Po pożegnaniu z przyjaciółmi często czuł taki niepokój, który pojawiał się jak złowieszcza czarna skała ukazująca się na dnie morza podczas odpływu. – Już od dzieciństwa tak lubiłeś dworce – powiedziała Sara Kimoto[4] pełna podziwu. Tsukuru przytaknął z pewną dozą ostrożności. Nie chciał, żeby uznała go za jednego z tych świrniętych specjalistów, jakich bardzo często widywał na studiach inżynierskich i budowach. Ale może w sumie był jednak kimś takim. – Tak, od małego z jakiejś przyczyny lubiłem dworce – przyznał. – To byłeś całe życie konsekwentny – powiedziała nieco rozbawiona, ale w jej głosie nie dosłyszał negatywnego tonu. – Nie umiem wyjaśnić, dlaczego to musiały być akurat dworce. Sara się uśmiechnęła. – To na pewno powołanie. – Może i tak – powiedział Tsukuru. Dlaczego zeszliśmy na ten temat? – zastanawiał się. To wydarzyło się bardzo dawno temu i wolałby w miarę możliwości pozbyć się tych wspomnień. Jednak Sara z jakiegoś powodu chciała, żeby jej opowiedział o

latach licealnych. Jakim był uczniem, co robił. I zanim się zorientował, jakoś naturalnie zaczął jej opowiadać o tej grupie pięciorga przyjaciół. O kolorowej czwórce i bezbarwnym Tsukuru Tazakim. Siedzieli w małym barze niedaleko Ebisu. Mieli zamiar zjeść kolację w restauracji serwującej tradycyjne japońskie dania. Wybrała ją Sara, ale potem powiedziała, że jadła późny lunch i nie jest głodna, odwołali więc rezerwację i postanowili wstąpić gdzieś na drinka i coś przegryźć, jakieś sery czy orzeszki. Tsukuru też nie był szczególnie głodny, toteż nie protestował. Nigdy za dużo nie jadł. Sara była od niego o dwa lata starsza, pracowała w dużej firmie turystycznej. Specjalizowała się w planowaniu wycieczek zagranicznych. W związku z tym często wyjeżdżała w delegacje. Tsukuru pracował w wydziale projektowania dworców firmy o zasięgu na zachodnią część Kantō (zgodnie ze swoim powołaniem). Oba te zajęcia miały związek z transportem, choć nie był to związek bezpośredni. Zostali sobie przedstawieni na oblewaniu nowego domu przełożonego Tsukuru, wymienili się adresami e-mailowymi, a teraz byli na czwartej randce. W czasie trzeciego spotkania po kolacji poszli do Tsukuru i przespali się ze sobą. Doszło do tego bardzo naturalnie. Było to tydzień temu. Wkroczyli na delikatny etap znajomości. Jeśli dalej będzie się tak rozwijała, pewnie jeszcze się pogłębi. On miał trzydzieści sześć lat, Sara trzydzieści osiem. To oczywiście zupełnie inna sprawa niż miłość między licealistami. Od pierwszego spotkania jej twarz niezwykle mu się spodobała. Nie była piękna w ogólnie przyjętym sensie. Wystające kości policzkowe zdawały się oznaką pewnego uporu, nos miała nieduży i trochę spiczasty, lecz w jej twarzy było coś żywego, co przyciągnęło jego uwagę. Oczy zwykle wyglądały na wąskie, ale kiedy się czemuś przyglądała, otwierały się szeroko i ukazywały się w nich nieznające wahania, pełne ciekawości czarne źrenice. Tsukuru zazwyczaj nie pamiętał, że ma na ciele pewien niezwykle czuły punkt. Gdzieś na plecach. Coś miękkiego, delikatnego, czego sam nie mógł dosięgnąć. Zwykle był czymś zakryty i niewidzialny z zewnątrz. Ale gdy Tsukuru zupełnie się tego nie spodziewał, wskutek jakiegoś nagłego zbiegu okoliczności, bywało, że ktoś go odsłaniał i naciskał palcem. A wtedy coś się w nim uruchamiało, wydzielała się jakaś szczególna substancja, mieszała z krwią, która roznosiła ją po całym ciele. Bodziec, którego wtedy doznawał, był fizyczny, a jednocześnie psychiczny. Przy pierwszym spotkaniu z Sarą poczuł, że skądś wyłoniły się jakieś

tajemnicze palce i mocno wcisnęły ten guzik na plecach. Tego dnia dość długo ze sobą rozmawiali, ale nie pamiętał już dokładnie o czym. Pamiętał jedynie uczucie zaskoczenia na plecach i przedziwny, niedający się opisać bodziec, który poczuł w ciele i umyśle. Niektóre miejsca się w nim rozluźniły, inne spięły. Tak to odczuł. Co to mogło znaczyć? Tsukuru Tazaki rozmyślał o tym przez kilka dni. Jednak rozmyślanie nad kwestiami niemającymi kształtu było czymś, czego nie potrafił. Wysłał więc do Sary e-mail z zaproszeniem na kolację, żeby się upewnić, co znaczyły te doznania i czym był ów bodziec. Prócz wyglądu Sary spodobało mu się także to, jak się ubiera. Mało ozdób, fason naturalny i piękny, wszystko świetnie na niej leżało. Ubrania robiły wrażenie prostoty, ale Tsukuru nie miał wątpliwości, że ich wybór zajmował jej dużo czasu i niemało kosztowały. Do tego skromna, elegancka biżuteria i delikatny makijaż. Tsukuru nie przywiązywał specjalnej wagi do strojów, za to od dawna lubił patrzeć na dobrze ubrane kobiety. Tak samo doceniał piękną muzykę. Jego dwie starsze siostry też lubiły się stroić i przed randkami często prosiły małego Tsukuru o radę. Nie wiedział dlaczego, ale robiły to zupełnie poważnie. No, jak uważasz? Czy to razem dobrze wygląda? W takich wypadkach wyrażał szczerze swój męski pogląd. Siostry często brały jego opinię pod uwagę, a Tsukuru to cieszyło. I nie wiadomo kiedy przywykł do oceniania kobiecych strojów. Popijając dużą whisky z wodą, wyobrażał sobie, jak zdejmuje Sarze sukienkę. Rozpina haftkę, potem powoli suwak. Dopiero raz uprawiał seks z Sarą. Było to doświadczenie przyjemne i satysfakcjonujące. Zarówno ubrana, jak i rozebrana wyglądała o pięć lat młodziej. Miała białą skórę, piersi nieduże, ale krągłe. Cudownie było powoli głaskać jej skórę, a kiedy po wytrysku trzymał ją w ramionach, ogarnął go łagodny spokój. Wiedział jednak, że na tym się nie skończy. To był związek międzyludzki. Jeśli ktoś coś dostawał, ktoś inny musiał dawać. – A jak ty spędziłaś lata licealne? – zapytał Tsukuru Tazaki. Sara potrząsnęła głową. – Moje lata licealne nie miały żadnego znaczenia. To dość nudna historia. Mogę ci kiedyś opowiedzieć, ale teraz chcę posłuchać twoich wspomnień. Co się stało z tą piątką przyjaciół?

Tsukuru nasypał na dłoń orzeszków i włożył kilka do ust. – Mieliśmy parę niepisanych zasad, choć nigdy o nich nie rozmawialiśmy. Pierwsza była taka, żeby „w miarę możliwości spędzać czas w piątkę”. To znaczy, żeby unikać umawiania się na przykład we dwójkę. Inaczej grupa mogłaby się szybko rozpaść. Musieliśmy być jednostką trzymającą się dzięki sile dośrodkowej. Jak by to wyrazić? Staraliśmy się pozostać harmonijnym, niezakłóconym kolektywem. – Harmonijnym, niezakłóconym kolektywem? – W głosie Sary brzmiało czyste zdziwienie. Tsukuru lekko się zarumienił. – Licealistom przychodzą do głowy różne dziwne rzeczy. Sara trochę przechyliła głowę, przyglądając się uważnie Tsukuru. – Wcale nie uważam, że to dziwne. Ale jaki był cel tego kolektywu? – Jak wcześniej mówiłem, grupa powstała po to, żeby pomagać w specjalnej świetlicy utworzonej dla dzieci mających kłopoty z nauką i tych, które nie chcą się uczyć. Tak się to zaczęło i oczywiście pomaganie dzieciom pozostało dla nas niezmiennie ważne. Ale wraz z upływem czasu kolektyw stał się celem samym w sobie. – Jego istnienie i dalsze trwanie stały się celem samym w sobie. – Pewnie tak. Sara mocno zmrużyła oczy. – Tak samo jak Wszechświat. – Nie znam się na Wszechświecie – powiedział Tsukuru. – Ale nam wtedy wydawało się to bardzo ważne. Chcieliśmy chronić tę szczególną chemię, która się między nami wytworzyła. Tak samo osłania się zapałkę, żeby nie zgasła na wietrze. – Chemię? – Taką siłę, która powstała akurat w tym miejscu. Coś, co drugi raz się nie zdarzy. – Jak Wielki Wybuch. – Na Wielkim Wybuchu też się nie znam – powiedział Tsukuru. Sara wypiła łyk mojito i pod różnymi kątami zbadała kształt liści mięty. Potem się odezwała: – Wiesz, ja zawsze chodziłam do prywatnych szkół dla dziewcząt, więc

szczerze mówiąc, nie bardzo sobie potrafię wyobrazić taką mieszaną grupę przyjaciół w szkole państwowej. Czyli nie chcąc zakłócić harmonii tego kolektywu, wasza piątka starała się w miarę możliwości zachować abstynencję seksualną. Czy tak było? – Nie wiem, czy abstynencja to odpowiednie słowo. Zdaje mi się, że to nie było nic tak daleko posuniętego. Ale rzeczywiście uważaliśmy i staraliśmy się nie dopuścić do związków o charakterze seksualnym. – Jednak nie rozmawialiście o tym? – zapytała Sara. Tsukuru przytaknął.

– Nie ubieraliśmy tego w słowa. Nie mieliśmy przecież oficjalnego regulaminu. – A jak było z tobą? Tyle czasu razem spędzaliście i nie spodobała ci się ani Biała, ani Czarna? Sądząc z tego, co mówisz, obie musiały być atrakcyjne. – Obie były naprawdę atrakcyjne. Każda na swój sposób. Skłamałbym, mówiąc, że mi się nie podobały. Ale starałem się w miarę możliwości o nich nie myśleć. – W miarę możliwości? – W miarę możliwości – powtórzył Tsukuru. Zdawało mu się, że znów trochę się zarumienił. – A kiedy nie mogłem się powstrzymać, próbowałem myśleć o obu naraz. – O obu naraz? Tsukuru zamilkł na chwilę, szukając właściwych słów. – Nie bardzo umiem to wyjaśnić. Jak by to powiedzieć? Były w pewnym sensie wytworem wyobraźni. Jakby ideą, niemającą określonego fizycznego kształtu. – Coś takiego – powiedziała Sara z podziwem. Potem przez pewien czas nad tym rozmyślała. Zdawało się, że chce coś dodać, ale zmieniła zdanie i milczała. Po chwili znów się odezwała: – Po skończeniu liceum dostałeś się na studia w Tokio i wyjechałeś z Nagoi, prawda? – Tak, tak było – potwierdził Tsukuru. – Od tego czasu mieszkam w Tokio. – A co się stało z tamtą czwórką? – Wszyscy poza mną poszli na studia w rodzinnym mieście. Czerwony dostał się na Uniwersytet Nagoya. Studiował ekonomię. Na tym samym wydziale jego ojciec był profesorem. Czarna poszła na prywatny żeński uniwersytet, gdzie mieli słynny Wydział Anglistyki. Niebieskiego przyjęli na

Wydział Handlowy znanego prywatnego uniwersytetu dzięki temu, że był dobry w rugby. Biała pod naciskiem otoczenia zrezygnowała z weterynarii i zdecydowała się na Wydział Fortepianu w konserwatorium. Wszystkie uczelnie były tak blisko, że mogli dojeżdżać z rodzinnych domów. Tylko ja poszedłem na studia inżynierskie w Tokio. – Dlaczego zachciało ci się studiować w Tokio? – Bardzo prosta sprawa. Dlatego że tu na politechnice wykładał najsłynniejszy profesor zajmujący się budową dworców. Architektura dworców to dość szczególna dziedzina i różni się od zwykłego budownictwa, więc studia politechniczne na architekturze, budownictwie albo inżynierii lądowej nie bardzo by mi się przydały. Chciałem studiować pod kierunkiem specjalisty. – Wyraźnie określony cel upraszcza życie – powiedziała Sara. Tsukuru zgodził się z nią. Sara mówiła dalej: – A ci czworo zostali w Nagoi dlatego, że chcieli uniknąć rozpadu tego pięknego kolektywu? – Kiedy zdaliśmy do trzeciej klasy, rozmawialiśmy o naszych dalszych planach. Tamci stwierdzili, że zamierzają zostać w Nagoi i tu studiować. Wyraźnie tego nie powiedzieli, ale jasne było, że chodzi o to, by grupa się nie rozpadła. Czerwony ze swoimi ocenami łatwo dostałby się na Uniwersytet Tokijski, rodzice i nauczyciele gorąco go do tego namawiali. Niebieski z powodu talentu sportowego też miał pewnie szanse iść na jakąś znaną uczelnię. Czarna osobowością bardziej pasowała do swobodnego życia w wielkim mieście, wysublimowanego i pełnego intelektualnych bodźców. W normalnej sytuacji na pewno poszłaby na jakiś prywatny uniwersytet w Tokio. Nagoya to też oczywiście wielkie miasto, ale nie da się zaprzeczyć, że pod względem kultury w porównaniu z Tokio sprawia wrażenie jedynie dużego miasta prowincjonalnego. A mimo to postanowili tam zostać. Każde z nich zdecydowało się na nieco gorszą uczelnię. Pewnie tylko Biała nie wyjechałaby z Nagoi, nawet bez tej grupy przyjaciół. Nie należała do ludzi, którzy z własnej inicjatywy ruszają w świat szukać nowych doznań. – Kiedy mnie zapytali, co zamierzam, powiedziałem, że jeszcze dokładnie nie wiem. Ale wtedy już postanowiłem, że wyjadę na studia do Tokio. Ja przecież też wolałbym zostać w Nagoi, iść na miejscową niezłą uczelnię,

studiować, specjalnie się nie przemęczając, i dalej się z nimi przyjaźnić. Pod różnymi względami tak byłoby łatwiej, moja rodzina też tego pragnęła. Choć nikt nic nie mówił, na pewno rodzice spodziewali się, że po studiach przejmę firmę ojca. Ale ja sam wiedziałem, że jeśli nie pojadę do Tokio, później będę żałował. Koniecznie chciałem się dostać na seminarium tego profesora. – Aha, rozumiem – powiedziała Sara. – I jak przyjaciele zareagowali na wieść, że jedziesz do Tokio? – Nie wiem oczywiście, co naprawdę myśleli. Pewnie byli rozczarowani. Bo wiedzieli, że beze mnie to poczucie jedności, które powstało między naszą piątką, zostanie utracone. – I zniknie chemia. – Albo stanie się czymś innym. W mniejszym lub większym stopniu. Ale kiedy dowiedzieli się, że Tsukuru podjął już decyzję, nie próbowali go zatrzymać. Raczej go zachęcali. Tokio jest tylko o godzinę drogi superekspresem. Przecież będzie mógł w każdej chwili wrócić. A poza tym półżartem mówili, że może się nie dostać na wybraną uczelnię. Rzeczywiście, żeby zdać egzaminy wstępne, Tsukuru musiał się poważnie zabrać do nauki, jak nigdy przedtem, a raczej – jak nigdy w życiu. – I co się stało z waszą grupą po zakończeniu liceum? – zapytała Sara. – Na początku wszystko bardzo dobrze się układało. W czasie ferii wiosennych, jesiennych, w letnie wakacje, na Nowy Rok – kiedy tylko miałem przerwę w zajęciach, od razu wracałem do Nagoi i starałem się jak najczęściej z nimi spotykać, spędzać razem jak najwięcej czasu. Byliśmy równie zaprzyjaźnieni i zżyci jak dawniej. Kiedy Tsukuru wracał do Nagoi, być może dzięki temu, że rzadko się widzieli, nigdy nie brakowało im wspólnych tematów. Po jego wyjeździe do Tokio spotykali się we czworo, lecz gdy Tsukuru się pojawiał, znów jak poprzednio tworzyli piątkę (oczywiście jeśli ktoś miał akurat coś do załatwienia, bywało, że spotykali się we czworo albo troje). Witali Tsukuru naturalnie, jakby się bardzo często z nim widywali. Atmosfera się nie zmieniła, w ich stosunkach nie pojawiły się żadne niewidzialne rysy, a przynajmniej Tsukuru niczego takiego nie odczuwał. Bardzo go to cieszyło. Dlatego nie przejmował się tym, że w Tokio nie ma żadnych przyjaciół. Sara spojrzała na niego zmrużonymi oczami, a potem zapytała: – Z nikim się w Tokio nie zaprzyjaźniłeś? – Nie udało mi się. Sam nie wiem dlaczego – odpowiedział. – Z natury nie

jestem zbyt towarzyski. Nie chodzi o to, że się izolowałem i ciągle siedziałem sam w domu. Po raz pierwszy prowadziłem samodzielne życie i miałem we wszystkim pełną swobodę. Dość przyjemnie sobie żyłem. Tokio pokrywa sieć kolei, więc jest mnóstwo dworców. Samo oglądanie ich zajmowało mi dużo czasu. Jeździłem na różne dworce, patrzyłem, jak zostały zbudowane, szkicowałem, notowałem cechy charakterystyczne. – To chyba przyjemne zajęcie – powiedziała Sara. Ale dni spędzane na uczelni nie były szczególnie interesujące. Na pierwszych latach miał mało zajęć specjalistycznych, pozostałe okazały się przeciętne i nudne. Uważał jednak, że ponieważ włożył tyle trudu w dostanie się na tę uczelnię, nie powinien opuszczać zajęć. Z zapałem uczył się niemieckiego i francuskiego. Uczęszczał do laboratorium językowego, by ćwiczyć konwersację angielską. To, że ma zdolności językowe, było dla niego nowym odkryciem. Nie zauważył jednak w swoim otoczeniu nikogo, kto wydałby mu się interesujący. W porównaniu z czwórką kolorowych, zajmujących przyjaciół, na których trafił w liceum, zdawało się, że innym brakuje żywotności, wszyscy wyglądali na szarych i pozbawionych indywidualnych cech. Nigdy nie udało mu się spotkać kogoś, kogo miałby ochotę bliżej poznać, z kim miałby ochotę dłużej porozmawiać. Dlatego w Tokio spędzał czas głównie w pojedynkę. Dzięki temu zaczął więcej czytać. – Nie czułeś się osamotniony? – zapytała Sara. – Wiedziałem, że jestem sam, ale nie czułem się szczególnie samotny. A raczej wtedy taki stan wydawał mi się oczywisty. Był jeszcze młody, niewiele wiedział o prawach rządzących światem. Poza tym to nowe miejsce, Tokio, pod wieloma względami było zupełnie inne niż okolice, w których dotąd mieszkał. Różnice były większe, niż się spodziewał, skala za duża, treść nieporównywalnie bogata. W każdej dziedzinie życia miał tyle możliwości, że trudno było coś wybrać, ludzie dziwnie mówili i czas płynął zbyt szybko. Dlatego nie bardzo udawało mu się znaleźć stan równowagi między sobą a otaczającym go światem. A przede wszystkim miał jeszcze wtedy dokąd wrócić. Mógł wsiąść na Dworcu Tokijskim do superekspresu i w ciągu półtorej godziny dotrzeć do „dobrze znanego miejsca o niezakłóconej harmonii”. Czas płynął tam spokojnie, czekali przyjaciele, którym ufał. – A jaki jesteś teraz? Potrafisz znaleźć stan równowagi między sobą a otaczającym cię światem? – Pracuję w tej firmie już dziesięć lat. Nie mam jej nic do zarzucenia, praca

też mi się podoba. Stworzyłem sobie dobre układy z kolegami. Miałem kilka związków z kobietami. W końcu żaden z nich niczym poważnym się nie skończył, no ale złożyły się na to różne okoliczności. To nie tylko moja wina. – I jesteś sam, ale nieszczególnie samotny. Z powodu wczesnej pory prócz nich nie było w barze innych gości. Dobiegały ich ciche tony jazzowego tria fortepianowego. – Chyba tak – odrzekł Tsukuru po krótkim wahaniu. – Ale nie masz dokąd wrócić? Nie masz już „dobrze znanego miejsca o niezakłóconej harmonii”? Zastanowił się nad tym. Choć nie było takiej potrzeby. – Nie, już nie mam – powiedział cicho.

Na drugim roku studiów podczas letnich wakacji dowiedział się, że to miejsce zniknęło.

2 To się zdarzyło podczas letnich wakacji na drugim roku. Tego lata życie Tsukuru Tazakiego się zmieniło. Tak jak zmieniają się piętra roślinne oddzielone strefą skał. Jak zawsze zaraz po rozpoczęciu wakacji spakował się (choć właściwie nie bardzo miał co pakować) i wsiadł do superekspresu. Dotarł do domu rodzinnego, chwilę odpoczął i zaraz zadzwonił kolejno do czworga przyjaciół, ale nikogo z nich nie zastał. Za każdym razem mówiono mu, że nie ma ich w domu. Pewnie we czworo gdzieś się wybrali. Przekazał kolejno wiadomość tym, którzy odbierali telefon. Dla zabicia czasu wyszedł sam do miasta, przeszedł się, wszedł do kina w dzielnicy handlowej i obejrzał film, na który nie miał specjalnej ochoty. Wrócił do domu, zjadł z rodziną kolację, a potem jeszcze raz zadzwonił do czworga przyjaciół. Żadne z nich nie wróciło jeszcze do domu. Dzwonił następnego dnia rano, ale znów żadnego z przyjaciół nie zastał. Jeszcze raz zostawił wiadomości. Prosił o telefon, kiedy wrócą. Dobrze, przekażę, mówiono mu. Lecz coś w tonie rozmówców zaniepokoiło Tsukuru. Pierwszego dnia nie zauważył, że rozmawiają z nim trochę inaczej niż zwykle. Miał wrażenie, że nie odnoszą się do niego tak przyjaźnie jak kiedyś. Czuł, że chcą jak najprędzej zakończyć rozmowę. Zwłaszcza siostra Białej mówiła jakimś oschłym tonem. Lubili się z tą dwa lata starszą siostrą (nie była tak piękna jak Biała, ale też nie brakowało jej urody) i zawsze, kiedy trafiła się okazja, trochę sobie przez telefon żartowali. A przynajmniej serdecznie się witali. Lecz tym razem chyba chciała się jak najszybciej rozłączyć. Po tych czterech telefonach Tsukuru zaczął się czuć jak nosiciel jakiegoś szczególnie nieprzyjemnego wirusa. Może coś się stało, pomyślał. Pod jego nieobecność coś się mogło stać i ludzie zaczęli zachowywać się w stosunku do niego z dystansem. Chyba jakieś niewłaściwe, niepożądane wydarzenie? Lecz choć długo myślał, nie przyszło mu do głowy, co to było, co to mogło być. Czuł ucisk w żołądku, jakby połknął jakąś grudę. Nie mógł jej zwymiotować ani strawić. Tego dnia nie ruszył się z domu na krok i czekał na

telefon. Nie udało mu się na niczym skupić. Dwukrotnie przekazał rodzinom przyjaciół, że jest w Nagoi. Normalnie od razu zadzwoniłby telefon i w słuchawce rozległby się czyjś radosny głos. Ale tym razem aparat uparcie milczał. Po południu zaczął rozważać, czy ponownie nie zadzwonić, lecz po namyśle zrezygnował. Może oni są w domu? Nie chcą podejść do telefonu i tylko udają, że ich nie ma. Może kazali mówić, że ich nie ma, jeśli zadzwoni Tsukuru Tazaki. I dlatego osoby, które podnosiły słuchawkę, czuły się tak niezręcznie. Dlaczego? Żadna przyczyna nie przychodziła mu do głowy. Ostatni raz spotkali się całą grupą w czasie majowego długiego weekendu. Wszyscy czworo poszli specjalnie odprowadzić go na pociąg, kiedy wracał do Tokio. I aż przesadnie machali mu na pożegnanie. Zupełnie jakby żegnali żołnierza jadącego na front na kraniec świata. Później Tsukuru napisał do Niebieskiego kilka listów. Biała nie przepadała za komputerem, więc zwykle porozumiewali się listownie. Niebieski został odbiorcą listów dla całej grupy. Tsukuru pisał do niego, a on dawał list innym do przeczytania. Dzięki temu Tsukuru nie musiał pisać czterech podobnych do każdego z osobna. Opisywał głównie życie w Tokio. Opowiadał, co widział, co go spotkało, co czuł. Że widząc albo robiąc coś nowego, zawsze myśli, jak fajnie by było, gdyby robił to razem z nimi. Naprawdę tak myślał. Nie pisał właściwie o niczym innym. Przyjaciele kilka razy wspólnie odpowiedzieli mu na list, ale oni również nie pisali nic szczególnego. Opowiadali mu tylko dokładnie, co robią w Nagoi. Wyglądało na to, że w pełni cieszą się życiem studenckim w rodzinnym mieście. Niebieski kupił używaną hondę accord (na tylnym siedzeniu była plama, jakby pies się tam zsikał), pojechali nią wszyscy razem nad jezioro Biwa. Łatwo zmieszczą się w niej w piątkę (pod warunkiem że nikt za bardzo nie utyje). Szkoda, że nie było z nimi Tsukuru. Na końcu dodali, że już się cieszą na spotkanie latem. Tsukuru zdawało się, że pisali to szczerze. Tej nocy nie mógł spać. Był zdenerwowany, przez głowę przelatywały mu różne myśli. Ale wszystkie sprowadzały się do tego samego: kręcił się w kółko jak ktoś, kto stracił poczucie kierunku. Nagle orientował się, że znowu wraca

w to samo miejsce. Wkrótce jego myśli nie mogły już zrobić kroku ani w przód, ani w tył, jakby w jakiejś śrubie, którą miał w głowie, wyrobił się gwint. Nie spał do czwartej. Potem usnął na trochę, jednak już po szóstej znów się obudził. Nie miał ochoty na jedzenie. Wypił tylko szklankę soku pomarańczowego, jednak nawet sok wywołał lekkie mdłości. Rodzina martwiła się jego nagłą utratą apetytu, ale powiedział, że nic mu nie jest. Po prostu dolegał mu żołądek. Tego dnia też nie wychodził z domu. Leżał przy telefonie i czytał książkę. A raczej starał się czytać książkę. Po dwunastej znowu zadzwonił do każdego z czworga przyjaciół. Robił to niechętnie, ale nie mógł przecież tylko czekać w nieskończoność na telefon, nie wiedząc, co jest grane. Rezultat był taki sam. Osoba, która odbierała, przekazywała mu oschłym, przepraszającym albo sztucznie neutralnym tonem, że kolegi nie ma w domu. Tsukuru dziękował uprzejmie, lecz zwięźle i odkładał słuchawkę. Tym razem nie zostawił wiadomości. Nie mógł już znieść tej sytuacji, oni pewnie też mieli dosyć codziennego udawania. A przynajmniej powinni się zbuntować ci, którzy odbierali jego telefony. Tak Tsukuru przypuszczał. Jeśli będzie dalej dzwonił, ktoś musi niedługo zareagować. Tak jak się spodziewał, po ósmej wieczorem zadzwonił Niebieski. – Nie gniewaj się, ale nie chcemy, żebyś więcej do nas dzwonił – powiedział. Bez żadnych wstępów. Ani „Cześć”, ani „Jak się masz?”, ani „Kopę lat”. Początkowe „Nie gniewaj się” było jedynym wyrażeniem niejako towarzyskim. Tsukuru wziął oddech, powtórzył sobie w myślach jego słowa i szybko je przemyślał. Starał się wyczytać zawarte w nich uczucia, ale zabrzmiały jedynie jak oficjalnie odczytany komunikat. Nie było w nich miejsca na uczucia. – Jeżeli nie życzycie sobie, żebym dzwonił, to oczywiście nie będę więcej dzwonił – odpowiedział. Te słowa wyrwały mu się nieomal automatycznie. Chciał to powiedzieć zupełnie zwyczajnym, spokojnym tonem, ale jego własny głos zabrzmiał jakoś obco. Jak głos kogoś, kogo nigdy wcześniej nie spotkał (i kogo pewnie nigdy nie spotka), kto mieszka w dalekim mieście. – Liczymy na to – powiedział Niebieski. – Nie zamierzam wam sprawiać przykrości – dodał Tsukuru.

Niebieski wydał dźwięk będący czymś pomiędzy westchnieniem a jękiem. – Tylko jeśli to możliwe, chciałbym znać przyczynę tej sytuacji – ciągnął Tsukuru. – Ja nie mogę ci tego powiedzieć – oznajmił Niebieski. – A kto mi może powiedzieć? Po drugiej stronie słuchawki zapadła cisza. Jakby wyrósł tam gruby kamienny mur. Tsukuru usłyszał, jak Niebieski cicho wzdycha. Czekał, przypominając sobie jego płaski, mięsisty nos. – Jak się zastanowisz, sam chyba się domyślisz – powiedział w końcu Niebieski. Tsukuru na chwilę zamurowało. O czym on mówi? Sam mam się domyślić? Nad czym mam się zastanawiać? Jak będę się głębiej zastanawiał, chyba zwariuję. – Szkoda, że do tego doszło – powiedział Niebieski. – Wszyscy są tego samego zdania? – Tak, wszyscy żałują. – Słuchaj, co się właściwie stało? – zapytał Tsukuru. – Siebie się zapytaj – odrzekł Niebieski. W jego głosie był ton smutku i gniewu. Ale to trwało tylko chwilę. Odłożył słuchawkę, zanim Tsukuru wymyślił, jak powinien zareagować. – Nic więcej ci nie powiedział? – zapytała Sara. – To była bardzo krótka, zdawkowa rozmowa. Nie potrafię jej wierniej odtworzyć – powiedział Tsukuru. Rozmawiali dalej, siedząc w barze przy małym stoliku. – Miałeś potem okazję z nim albo z kimś z pozostałej trójki o tym rozmawiać? Tsukuru potrząsnął głową. – Nie, od tego czasu z nikim z nich nie rozmawiałem. Sara spojrzała na niego zmrużonymi oczami. Jakby weryfikowała jakąś fizycznie niemożliwą scenę. – Nigdy z nikim? – Z nikim się nie widziałem i z nikim nie rozmawiałem.

– Nie chciałeś się dowiedzieć, dlaczego nieoczekiwanie wykluczyli cię z tej grupy? – Jak by to powiedzieć? Wtedy wszystko stało mi się obojętne. Zamknęli mi drzwi przed nosem i więcej nie zamierzali mnie wpuścić. Uznałem, że jeśli oni tego chcą, nie mogę nic na to poradzić. – Nie bardzo rozumiem – powiedziała Sara, jakby naprawdę nie bardzo rozumiała. – Przecież powodem mogło być jakieś nieporozumienie. Żadne wyjaśnienie nie przychodziło ci do głowy, prawda? Nie było ci żal, że przez głupią omyłkę możesz stracić drogich przyjaciół? Że nie wyjaśniłeś nieporozumienia, które przy niewielkim wysiłku dałoby się wyjaśnić? Szklanka po mojito była pusta. Sara dała znak barmanowi i zamówiła kieliszek czerwonego wina. Po starannym namyśle z wielu możliwości wybrała cabernet sauvignon z doliny Napa. Tsukuru miał jeszcze połowę whisky. Lód stopniał, szklanka pokryła się kropelkami wody, papierowa podstawka namokła i napęczniała. – Pierwszy raz w życiu zostałem w taki sposób odrzucony. I to przez ludzi, którym ufałem jak nikomu innemu. To byli moi najlepsi przyjaciele, znałem ich, jakby byli częścią mnie samego. Nie myślałem o szukaniu przyczyny czy wyjaśnianiu nieporozumień, bo przede wszystkim doznałem szoku. Nie mogłem się z niego otrząsnąć. Miałem wrażenie, że coś się we mnie urwało. Przyniesiono kieliszek wina i podano nową miseczkę orzeszków. Po odejściu barmana Sara powiedziała: – Mnie nigdy nic podobnego nie spotkało, ale w pewnym stopniu potrafię sobie wyobrazić, jak ciężko musiało ci być. Rozumiem też oczywiście, że nie od razu potrafiłeś się z tego otrząsnąć. Ale po upływie pewnego czasu, kiedy pierwszy szok minął, chyba można było coś przedsięwziąć? Przecież nie mogłeś tak tego zostawić, nie wiedząc, o co chodzi, prawda? Nie dałoby ci to spokoju. Tsukuru lekko potrząsnął głową. – Następnego dnia rano wymyśliłem dla rodziny jakąś wymówkę, wsiadłem do superekspresu i wróciłem do Tokio. Za nic w świecie nie chciałem zostać w Nagoi nawet o dzień dłużej. Nic innego nie przyszło mi do głowy. – Na twoim miejscu zostałabym tam i drążyła sprawę, aż poznałabym przyczynę – powiedziała Sara. – Nie miałem w sobie tyle siły – odparł Tsukuru.

– Nie chciałeś poznać prawdy? Tsukuru starannie dobierał słowa, przyglądając się swoim leżącym na stole dłoniom. – Sądzę, że pewnie bałem się, czego mogę się dowiedzieć, kiedy będę szukać tej przyczyny. Wydawało mi się, że prawda mnie nie uratuje, bez względu na to, jaka jest. Byłem o tym przekonany. Sam nie wiem dlaczego. – Dalej jesteś o tym przekonany?

– Wtedy byłem. Ale teraz sam nie wiem. – Dlatego wróciłeś do Tokio, zamknąłeś się w domu, zasłoniłeś oczy i zakryłeś uszy? – Właściwie tak. Sara wyciągnęła rękę i położyła ją na dłoni Tsukuru. – Biedny Tsukuru Tazaki – powiedziała. Poczuł dotyk jej miękkiej dłoni w całym ciele. Wkrótce cofnęła rękę i podniosła kieliszek do ust. – Od tego czasu wracałem do Nagoi tylko wtedy, kiedy było to absolutnie konieczne – ciągnął Tsukuru. – Gdy jechałem w jakiejś sprawie, starałem się nie wychodzić z domu, a po jej załatwieniu od razu wracałem do Tokio. Matka i siostry zmartwione dopytywały się natarczywie, czy coś się stało, ale niczego im nie wyjaśniłem. Nie mogłem o czymś takim mówić. – A wiesz, gdzie ta czwórka teraz jest, co robią? – Nie, nic nie wiem. Nikt mi nie powiedział, a szczerze mówiąc, sam też wolałem nie wiedzieć. Obracając kieliszek, Sara kołysała wino i wpatrywała się w drobne fale na jego powierzchni. Zupełnie jakby przepowiadała komuś przyszłość. Potem się odezwała: – To mi się wydaje naprawdę niezwykłe. Chodzi o to, że to wydarzenie było dla ciebie wielkim szokiem i w pewnym stopniu zmieniło twoje życie. Prawda? Tsukuru szybko skinął głową. – Myślę, że pod różnymi względami stałem się przez to trochę innym człowiekiem. – Na przykład pod jakim względem? – Może częściej czułem, że wydaję się innym nijaki, nudny. I sobie też. Sara przez chwilę nieruchomo patrzyła mu w oczy. A później powiedziała

poważnie: – Uważam, że nie jesteś nijaki ani nudny. – Dziękuję – rzekł Tsukuru, a następnie lekko nacisnął palcem skroń. – Ale wbiłem to sobie do głowy. – Nadal nie bardzo rozumiem – powiedziała Sara. – W głowie albo w sercu, albo w jednym i drugim nosisz jeszcze rany z tamtego czasu. Pewnie nie są zaleczone. A mimo to przez tych piętnaście czy szesnaście lat nie próbowałeś się dowiedzieć, dlaczego cię to spotkało.

– Nie twierdzę, że nie chcę poznać prawdy, ale zdaje mi się, że po takim czasie lepiej po prostu o tym wszystkim zapomnieć. To się zdarzyło bardzo dawno temu, już to gdzieś głęboko w sobie zakopałem. Sara zacisnęła na chwilę wargi w prostą linijkę, a potem powiedziała: – W tym na pewno kryje się niebezpieczeństwo. – Niebezpieczeństwo – powtórzył Tsukuru. – W jakim sensie? – Nawet jeżeli człowiekowi udało się ukryć gdzieś wspomnienia wydarzeń, gdzieś je głęboko zakopać, nie da się wymazać historii, której częścią się stały – powiedziała Sara, patrząc mu prosto w oczy. – Lepiej o tym pamiętać. Nie można wymazać ani zmienić historii. To byłoby równoznaczne z zabiciem siebie samego. – Jak zeszliśmy na ten temat? – zapytał nieco weselszym tonem Tsukuru, mówiąc częściowo do siebie. – Nigdy wcześniej nikomu o tym nie mówiłem i nie zamierzałem mówić. Sara blado się uśmiechnęła. – Pewnie musiałeś wreszcie komuś o tym opowiedzieć. Nie wiedziałeś nawet jak bardzo. Tamtego lata po powrocie do Tokio Tsukuru ogarnęło przedziwne uczucie, jakby kompletnie zmieniły się jakieś elementy w jego organizmie. Dobrze znane kolory wszystkich przedmiotów nabrały nagle innego odcienia, niczym oglądane przez jakiś szczególny filtr. Słyszał nigdy przedtem niesłyszane dźwięki, lecz nie wychwytywał innych, które powinien był słyszeć. Gdy próbował się poruszać, czuł, że jego ruchy są strasznie niezręczne. Zdawało się, że wokół zmienia się charakter grawitacji. Przez pięć miesięcy po powrocie do Tokio Tsukuru żył u wrót śmierci. Znalazł sobie miejsce na krawędzi ciemnej przepaści i w nim spędzał samotne

dni. Było to miejsce tak niebezpieczne, że przewrócenie się we śnie na drugi bok groziło tym, że spadnie w bezdenną przepaść nicości. Jednak on w ogóle nie odczuwał strachu. Myślał tylko, jak łatwo byłoby tam spaść. Rozglądając się dokoła, widział jedynie dzikie kamieniste pustkowie. Nie było na nim ani kropli wody, ani źdźbła trawy. Nie było kolorów ani prawdziwego światła. Brak słońca, księżyca i gwiazd. Prawdopodobnie nie było też kierunków. Co pewien czas następowały po sobie tajemniczy zmierzch i bezdenna ciemność. Dla stworzenia obdarzonego świadomością było to miejsce położone na absolutnym krańcu świata. O zmierzchu nadlatywały ptaki z dziobami ostrymi jak nóż i bezlitośnie wydziobywały mu wnętrzności. Gdy zaś ciemności zakrywały ziemię, ptaki gdzieś znikały, a to pustkowie, które jednak kryło w sobie bogactwo, bezgłośnie wypełniało nową treścią powstałą w ciele Tsukuru próżnię. Tsukuru nie potrafił przyjąć ani odrzucić tych nowych elementów, bo nie wiedział, czym są, i nie mógł zrozumieć ich istoty. Gromadziły się w nim jak grupa cieni i znosiły mnóstwo cienistych jajek. Wkrótce mrok znikał, wracał zmierzch, a ptaki znów przylatywały i zaczynały gwałtownie dziobać jego ciało. W takich chwilach był sobą, lecz jednocześnie nie był. Będąc Tsukuru Tazakim, nie był nim. Czując nieznośny ból, oddalał się od własnego ciała. I z pewnego oddalenia pozbawionego bólu obserwował Tsukuru Tazakiego znoszącego ból. Jeżeli się mocno skupił, stawało się to możliwe. To uczucie do dziś nagle przy jakiejś okazji wracało. Oddalenie się od siebie samego. Obserwowanie własnego bólu, jakby dotyczył innej osoby. Po wyjściu z baru Tsukuru jeszcze raz zaprosił Sarę na kolację. Zaproponował, żeby zjedli coś lekkiego w okolicy. Na przykład pizzę. Sara powiedziała, że ciągle nie jest głodna. – To może w takim razie pójdziemy do mnie? – zapytał Tsukuru. – Nie gniewaj się, ale dziś nie jestem w odpowiednim nastroju – powiedziała z pewnym oporem, lecz zdecydowanie. – Bo opowiedziałem ci tę głupią historię? Sara lekko westchnęła. – Nie o to chodzi. Tylko po prostu chcę się trochę zastanowić. Nad różnymi rzeczami. Dlatego dziś wolałabym wrócić prosto do domu.

– Nie ma sprawy. Cieszę się, że mogliśmy się spotkać i pogadać. Żałuję co prawda, że nie na przyjemniejsze tematy. Sara stała chwilę z zaciśniętymi ustami. A potem powiedziała, jakby podjęła jakąś decyzję; – Słuchaj, umówisz się ze mną jeszcze kiedyś? Oczywiście jeśli będziesz miał ochotę. – Oczywiście, że tak. Jeżeli ty nie masz nic przeciwko temu. – Nie mam absolutnie nic przeciwko temu. – To świetnie – powiedział Tsukuru. – Wyślę ci e-mail. Rozstali się przy wejściu do metra. Ona wjechała schodami ruchomymi i wsiadła do pociągu linii Yamanote, a on zszedł do metra linii Hibiya i wrócili do swoich domów. Oboje pogrążeni we własnych myślach. Tsukuru nie wiedział oczywiście, o czym rozmyślała Sara. Tego, o czym sam wtedy myślał, nie mógłby jej powiedzieć. Są rzeczy, których pod żadnym pozorem nie można zdradzić innym. Właśnie w takich myślach był pogrążony Tsukuru Tazaki, wracając metrem do domu.

3 Podczas niecałych sześciu miesięcy balansowania na granicy śmierci Tsukuru stracił na wadze prawie siedem kilo. Nie jadł regularnych posiłków, więc nie było się czemu dziwić. Od dzieciństwa miał raczej pyzatą twarz, lecz teraz okropnie wychudł. Nie wystarczało, że ściskał się mocniej paskiem, musiał kupić mniejsze spodnie. Kiedy się rozbierał, sterczały mu żebra, jego klatka piersiowa przypominała tanią klatkę dla ptaków. Postawa mu się wyraźnie pogorszyła, ramiona pochyliły się do przodu i opadły. Wychudłe nogi stały się patykowate i wyglądały jak u wodnego ptaka. Moje ciało stało się ciałem starca, pomyślał, gdy po długiej przerwie stanął nagi przed lustrem. Albo człowieka umierającego. Pewnie nie ma rady na to, że wyglądam, jakbym umierał, mówił sobie, patrząc w lustro. Bo w pewnym sensie naprawdę jestem o krok od śmierci. Żyję, ledwo trzymając się życia, jak pusta skorupa owada, która przywarła do gałązki, lecz każdy trochę mocniejszy wiatr może ją porwać w nieznane. Bardzo mocno uderzyło go, że przypomina umierającego. W nieskończoność przyglądał się w lustrze swojemu nagiemu ciału. Jak ktoś niemogący oderwać wzroku od pokazywanych w wiadomościach telewizyjnych zdjęć terenów straszliwie spustoszonych przez wielkie trzęsienie ziemi albo ogromną powódź. Może ja naprawdę umarłem, pomyślał nagle uderzony tą myślą. Zeszłego lata, po tym, jak ci czworo potraktowali go, jakby nie istniał, młody człowiek nazwiskiem Tsukuru Tazaki w rzeczywistości wyzionął ducha. Przetrwała tylko jakoś jego zewnętrzna powłoka, ale ona też w ciągu pół roku została bardzo przetworzona. Sylwetka i twarz stały się inne, zmienił się również sposób patrzenia na świat. Inaczej niż przedtem odczuwał powiew wiatru, szmer płynącej wody, słońce wyglądające spoza chmur, barwy kwiatów o różnych porach roku. A raczej wszystko stawało się zupełnie nowe. I na pierwszy rzut oka wydaje się, że tutaj, w tym lustrze, odbija się Tsukuru Tazaki, ale w rzeczywistości tak nie jest. To jedynie pojemnik o wymienionej zawartości, dla uproszczenia nazywany nadal Tsukuru Tazakim tylko dlatego, że na razie nie ma innej nazwy. Tej nocy Tsukuru miał przedziwny sen. Śniło mu się, że męczy go

gwałtowna zazdrość. Dawno już nie miał tak realnego snu. Prawdę mówiąc, nie do końca pojmował, na czym polega uczucie zazdrości. Oczywiście teoretycznie rozumiał, skąd się bierze. Było to uczucie doznawane, kiedy ktoś miał albo wyjątkowo łatwo zdobywał (a przynajmniej tak się na pozór wydawało) coś, czego nam za nic nie udawało się zdobyć: talent, cechy charakteru, pozycję. Albo uczucie doznawane, gdy dowiadujemy się, że inny mężczyzna sypia z kobietą, w której jest się głęboko zakochanym. Zawiść, mściwość, bolesny wstyd, niemające ujścia frustracja i gniew. Lecz w rzeczywistości Tsukuru nigdy w życiu nie doświadczył takiego uczucia. Nigdy nie pragnął talentu ani cech charakteru, których nie posiadał, nigdy nie był szaleńczo zakochany. Nie chciał być nikim innym i nikomu nie zazdrościł. Oczywiście to nie znaczy, że był z siebie zadowolony. Że niczego mu nie brakowało. Gdyby go poproszono, mógłby zrobić listę swoich braków. Nie byłaby pewnie strasznie długa, ale nie skończyłaby się też na paru linijkach. Jednak to całe niezadowolenie i braki dotyczyły jego i jego wnętrza. Nie wymagały szukania czegoś gdzieś na zewnątrz. A przynajmniej do tej pory tak było. Jednak w tym śnie bardzo silnie pragnął pewnej kobiety. Nie było jasne, kim jest. Stanowiła jedynie obecność. I potrafiła oddzielić serce od ciała. Miała taką szczególną umiejętność. Powiedziała Tsukuru, że może mu ofiarować jedną z tych rzeczy. Ciało albo serce. Nie możesz mieć obu, powiedziała. Dlatego musisz teraz wybrać jedno. To drugie ofiaruję komuś innemu. Lecz Tsukuru pragnął jej całej. Nie potrafił oddać drugiej połowy jakiemuś innemu mężczyźnie. Nie mógłby tego znieść. Chciał powiedzieć, że skoro tak, to nie chce ani jednego, ani drugiego. Ale nie mógł. Nie był w stanie zrobić kroku w przód ani się cofnąć. Czuł wtedy nieopanowany ból, jakby całe ciało ściskały mu jakieś ogromne dłonie. Mięśnie się rwały, kości trzeszczały. Czuł też gwałtowne pragnienie, miał wrażenie, że wszystkie komórki jego ciała wysychają na wiór. Drżał z gniewu. Gniewu o to, że musiał komuś oddać połowę tej kobiety. Ten gniew stał się gęstą jak galareta cieczą i został powoli wyciśnięty z jądra jego ciała. Płuca zmieniły się w oszalałe miechy, serce wzmogło obroty jak silnik po naciśnięciu gazu do dechy. I rozprowadzało ciemną ciecz podniecenia do najdalszych krańców ciała. Obudził się wstrząsany dreszczami. Zorientowanie się, że to tylko sen, zajęło mu trochę czasu. Ściągnął z siebie przepoconą piżamę, wytarł ciało

ręcznikiem. Mocno tarł, lecz nie udało mu się zetrzeć tego lepkiego uczucia. I wtedy zrozumiał. Albo instynktownie poczuł. To jest właśnie zazdrość. Ktoś chciał mu odebrać ciało albo serce kobiety, którą kochał – a może jedno i drugie. Z tego snu dowiedział się, że dostanie się w szpony zazdrości to jak osadzenie samego siebie w najstraszliwszym więzieniu na świecie. A to dlatego, że więzień sam się w nim zamyka. Nikt go tam przemocą nie wsadza. Sam wchodzi, zamyka się od środka i sam wyrzuca klucz przez kratę. Poza nim nikt na świecie nie wie, że jest tam uwięziony. Oczywiście gdyby postanowił stamtąd wyjść, mógłby to zrobić. Dlatego że to więzienie jest w jego sercu. Ale nie może powziąć takiego postanowienia. Jego serce stało się twarde jak skała. Na tym właśnie polega istota zazdrości. Tsukuru wyjął z lodówki sok pomarańczowy i wypił parę szklaneczek. Strasznie zaschło mu w gardle. Usiadł przy stole i patrząc na stopniowo jaśniejące okno, uspokajał wzburzone falą uczuć serce i ciało. Zastanawiał się, co ten sen może oznaczać. Czy jest proroczy? Czy też to jakaś symboliczna wiadomość? Co mu próbuje przekazać? A może prawdziwy ja próbuje zrzucić skorupę i wydostać się na zewnątrz? – zastanawiał się. Wykluwa się jakieś brzydkie stworzenie i koniecznie chce wyjść na powietrze. Potem sobie uświadomił, że to właśnie wtedy Tsukuru Tazaki przestał szczerze pragnąć śmierci. Przyjrzał się sobie nagiemu uważnie w lustrze i uznał, że odbija się w nim ktoś inny. Tej nocy po raz pierwszy doświadczył uczucia zazdrości (chyba zazdrości). A o świcie pożegnał te ponure dni z okresu pięciu miesięcy, kiedy milimetry dzieliły go od pustki śmierci. Prawdopodobnie to żywe uczucie, które pod postacią snu przepaliło go na wylot, zrównoważyło i zniwelowało pragnienie śmierci tak uparcie nim dotąd rządzące. Jak silny zachodni wiatr rozwiewający grube chmury na niebie. Tak Tsukuru przypuszczał. Pozostały tylko spokojne myśli, jakby pogodzenie się z samym sobą. Było to bezbarwne, neutralne uczucie przypominające ciszę na morzu. Siedział samotnie w starym, wielkim, niezamieszkanym domu i wsłuchiwał się w pusty dźwięk ogromnego, starego zegara odmierzającego czas. W milczeniu, nie mogąc oderwać wzroku od poruszającej się wskazówki. Później kilkakrotnie owinął swoje uczucia czymś, jakby cienką błoną, i z pustką w głowie starzał się z godziny na godzinę. Tazaki Tsukuru powoli zaczął jeść regularne posiłki. Kupował świeże

produkty i przygotowywał nieskomplikowane dania. Mimo to odzyskał jedynie niewielką część straconej wagi. Wyglądało na to, że przez prawie pół roku skurczył mu się żołądek. Gdy jadł więcej niż pewną niewielką ilość, wymiotował. Zaczął też wcześnie rano pływać w uczelnianym basenie. Ponieważ osłabiły mu się mięśnie, dostawał zadyszki, wchodząc po schodach, a chciał, na ile się da, wrócić do poprzedniej formy. Kupił sobie nowe kąpielówki i okularki i codziennie przepływał kraulem kilometr albo półtora. Potem szedł na siłownię i w milczeniu ćwiczył na maszynach. Po kilku miesiącach lepszego odżywiania i regularnych ćwiczeń życie Tsukuru Tazakiego odzyskało mniej więcej dawny, zdrowy rytm. Znów wyrobił sobie potrzebne mięśnie (choć wyglądały teraz zupełnie inaczej niż dawniej), kręgosłup mu się wyprostował, twarz ponownie nabrała zdrowego koloru. Rano po długim czasie zaczął się też budzić z silną erekcją. Akurat wtedy matka, chociaż zwykle nigdy sama nie podróżowała, przyjechała do Tokio. Prawdopodobnie bardzo się martwiła, że Tsukuru ostatnio dziwnie się zachowuje i nie wrócił do domu na Nowy Rok, więc przyjechała zobaczyć, jak sobie radzi. Zaniemówiła na widok syna, który tak bardzo się zmienił zaledwie w ciągu kilku miesięcy. Ale kiedy jej wytłumaczył, że „są to naturalne zmiany związane z wiekiem i teraz potrzebuje trochę nowych ubrań, które by pasowały”, przyjęła to bez zastrzeżeń. Uwierzyła, że to część zwykłego procesu dorastania chłopca. Miała tylko siostry, a po ślubie przywykła do wychowywania córek. Nie wiedziała, jak dorastają chłopcy. Dlatego raczej się ucieszyła, pojechała z synem do domu towarowego i kupiła mu nowy zestaw ubrań. Lubiła marki Brooks Brothers i Polo. Część starych ubrań wyrzuciła albo oddała biednym. Twarz też mu się zmieniła. Kiedy przeglądał się w lustrze, nie widział już tej dawnej chłopięcej buzi – pyzatej, o dość regularnych rysach, ale przeciętnej, której brakowało wyrazu. Patrzył na niego młody mężczyzna, o ostrych liniach policzków, jakby wymodelowanych gorącym żelazem. W jego oczach gościło nowe światło, którego sam nie poznawał. Samotne, niemające się gdzie podziać, zmuszone ograniczyć się do pewnego obszaru. Zgęstniał mu nagle zarost i teraz musiał się co dzień rano golić. Postanowił trochę zapuścić włosy. To nowo zdobyte oblicze niespecjalnie się Tsukuru podobało, ale też nie budziło sprzeciwu. Była to w końcu jedynie doraźna, przypadkowa maska. W każdym razie cieszył się, że nie jest taka sama jak przedtem. Tak czy inaczej, chłopak zwany dawniej Tsukuru Tazaki umarł. Wyzionął

ducha, jakby rozpłynął się w opustoszałej ciemności i został pochowany na niewielkiej polance w głębi lasu. Cicho i skrycie, przed świtem, gdy ludzie pogrążeni byli jeszcze w głębokim śnie. Nie miał nagrobka. A teraz pojawił się nowy „Tsukuru Tazaki”, o wymienionej zawartości. Ale nikt prócz niego jeszcze o tym nie wie. A on nie zamierza nikogo o tym powiadamiać. Tsukuru Tazaki nadal zwiedzał dworce, szkicował ich budynki, pilnie uczęszczał na zajęcia. Rano brał prysznic, mył włosy, po posiłku zawsze czyścił zęby. Codziennie słał łóżko, sam prasował sobie koszule. Starał się nie mieć wolnego czasu. Wieczorami przez dwie godziny czytał. W większości książki historyczne i biografie. Od dawna do tego przywykł. To właśnie nawyki popychały jego życie do przodu. Ale nie wierzył już w idealne kolektywy i nie czuł w sobie ciepła tamtej dawnej „chemii”. Codziennie stawał przed lustrem nad umywalką i przyglądał się przez chwilę swojej twarzy. I po trochu przyzwyczajał się do nowego siebie (po zmianach). Tak jakby opanowywał nowy język i jego składnię. Wkrótce znalazł nowego przyjaciela. Było to w czerwcu, prawie rok po tym, jak opuściła go czwórka przyjaciół z Nagoi. Był studentem na tej samej uczelni, dwa lata młodszym od Tsukuru. Poznali się na uczelnianym basenie.

4 Poznali się na uczelnianym basenie.

Chłopak ten, tak jak Tsukuru, przychodził sam codziennie rano popływać. Wkrótce zaczęli się sobie kłaniać i zamieniali parę słów. Zdarzało się też, że po pływaniu i przebraniu się w szatni jedli razem w stołówce niewielkie śniadanie. Studiował dwa lata niżej od Tsukuru, na Wydziale Fizyki. Mimo że obaj uczyli się na politechnice, student fizyki był jakby z innej planety niż student inżynierii lądowej. – Co właściwie studiujesz na inżynierii lądowej? – zapytał tamten. – Budowanie dworców. – Dworców? – Dworców kolejowych. Nie lotniczych. – Dlaczego właśnie dworców kolejowych? – No, przecież świat potrzebuje dworców – odparł Tsukuru, jakby to było samo przez się zrozumiałe. – To bardzo interesujące – powiedział chłopak, chyba naprawdę zaciekawiony. – Nigdy wcześniej nie zastanawiałem się nad tym, czy dworce są potrzebne. – Ale przecież sam z nich korzystasz. Gdyby nie dworce, byłby kłopot z wsiadaniem do pociągu. – Rzeczywiście korzystam i rzeczywiście bez nich byłby kłopot… Ale, hm… nie wyobrażałem sobie, że są na świecie ludzie, którzy tak się palą do budowania dworców. – Są na świecie ludzie piszący kwartety smyczkowe, ludzie hodujący sałatę i pomidory. Więc potrzeba też paru takich budujących dworce – powiedział Tsukuru. – A poza tym w moim przypadku trudno mówić, że się do tego palę. Po prostu interesuje mnie jedna konkretna rzecz. – Może to zabrzmi niegrzecznie, ale uważam, że znalezienie w życiu choćby jednej konkretnej rzeczy, która nas zainteresuje, to wielkie osiągnięcie. Tsukuru przyjrzał się uważnie przystojnej twarzy młodszego studenta,

sądząc, że tamten się z niego nabija, ale wydawało się, że mówi poważnie. Malowała się na niej całkowita szczerość. – Lubisz budować różne rzeczy, prawda? Zgodnie z imieniem[5]? – Zawsze lubiłem budować rzeczy, które miały konkretny kształt – przyznał Tsukuru. – Ja przeciwnie. Od dziecka nie potrafiłem niczego zbudować. Już w szkole podstawowej nie umiałem porządnie wykonać najprostszych rzeczy na robotach ręcznych. Nie udawało mi się nawet sklejanie plastikowych modeli. Wolę abstrakcyjne rozmyślania i te nigdy mi się nie nudzą, ale nie potrafię w rzeczywistości własnymi rękami zbudować czegoś, co ma konkretną formę. Lubię gotować, bo przy gotowaniu składniki od razu tracą swój pierwotny kształt… Jednak ktoś nieumiejący nic zbudować nie powinien chyba studiować na politechnice. – A w czym się zamierzasz tu specjalizować? Chłopak na chwilę poważnie się zamyślił. – Nie wiem. W odróżnieniu od ciebie, nie mam nic konkretnego, co chciałbym robić. W każdym razie chciałbym nadal móc poważnie zastanawiać się nad różnymi problemami. Po prostu dalej swobodnie rozmyślać. To wszystko. Ale właściwie teoretyczne rozmyślania to jakby budowanie, tworzenie próżni, prawda? – Świat potrzebuje też pewnie paru ludzi stwarzających próżnię. Na te słowa chłopak uśmiechnął się wesoło. – Tylko gdyby wszyscy zaczęli ze wszystkich sił tworzyć próżnię, zamiast hodować sałatę czy pomidory, mielibyśmy pewien kłopot. – Idee są jak broda. Mężczyźni mają je, dopiero jak dorosną. Ktoś tak kiedyś powiedział. Nie pamiętam kto. – Voltaire – rzucił młodszy kolega. A potem roześmiał się, pocierając podbródek. Miał wesoły, niewinny uśmiech. – Ale możliwe, że nie miał racji. Mnie jeszcze właściwie nie rośnie broda, a już w dzieciństwie lubiłem rozmyślać. Rzeczywiście miał gładkie policzki bez śladu zarostu. Brwi cienkie, gęste, uszy o wyraźnym zarysie, jak piękne muszle. – Voltaire’owi pewnie raczej chodziło o refleksje, nie o idee – powiedział Tsukuru. Chłopak lekko przechylił głowę na bok.

– Refleksje biorą się z bólu. Nie z wieku, a tym bardziej nie z zarostu. Nazywał się Haida. Fumiaki Haida[6]. Kiedy przedstawił się Tsukuru, ten pomyślał: Tutaj też jest ktoś z kolorem. Mr. Grey. Chociaż szarość to oczywiście bardzo powściągliwy kolor. Obaj nie należeli raczej do osób towarzyskich, lecz po kilku spotkaniach i rozmowach poczuli do siebie wzajemną sympatię i zaufanie. Umawiali się codziennie rano i razem pływali długie dystanse kraulem, ale Haida był nieco szybszy. W dzieciństwie chodził na lekcje pływania i opanował elegancki, oszczędny styl. Jego łopatki ślizgały się po wodzie pięknie jak skrzydła motyla. Zwrócił Tsukuru uwagę na drobne błędy, które ten popełniał, więc Tsukuru świadomie ćwiczył mięśnie i wkrótce był już w stanie dorównać koledze. Na początku ich rozmowy dotyczyły techniki pływania, ale powoli poszerzali zakres tematów. Haida był drobnym, ładnym chłopcem. Miał szczupłą twarz jak antyczna grecka rzeźba, lecz jego uroda była raczej z rodzaju klasycznych, intelektualnych i skromnych, ale pełnych gracji. Można ją było docenić dopiero po kilku spotkaniach. Haida nie był przyciągającym wzrok przystojniakiem. Włosy miał krótkie, lekko kręcone, ubierał się na luzie, zawsze w beżowe bawełniane spodnie i identyczne koszule w pastelowych kolorach, lecz wiedział, jak elegancko nosić nawet skromne i zwyczajne ubrania. Bardzo lubił czytać, ale tak jak Tsukuru, raczej unikał współczesnych powieści. Wolał klasykę i książki filozoficzne. Poza tym lubił dramaty, przepadał za tragediami greckimi i Szekspirem. Znał się też na teatrze No i lalkowym Bunraku. Pochodził z prefektury Akita, miał jasną cerę i długie palce. Nie przepadał za alkoholem (tak samo jak Tsukuru), potrafił odróżnić Mendelssohna od Schumanna (czego Tsukuru nie umiał). Był strasznie nieśmiały, w towarzystwie wolał być niezauważalny. Na szyi miał czterocentymetrową głęboką starą bliznę, jakby od noża, która stanowiła dziwny akcent w jego spokojnym wyglądzie. Tej wiosny przyjechał z prefektury Akita do Tokio, zamieszkał w akademiku niedaleko campusu, ale z nikim się jeszcze nie zaprzyjaźnił. Kiedy doszli do wniosku, że nawzajem się lubią, zaczęli spędzać razem dużo czasu i Haida coraz częściej wpadał do Tsukuru. – Jak to jest, że ciebie, studenta, stać na takie świetne mieszkanie? –

zawołał Haida z podziwem przy pierwszej wizycie. – Ojciec prowadzi w Nagoi agencję nieruchomości i w Tokio też kupił kilka mieszkań – wyjaśnił Tsukuru. – Przypadkiem jedno było puste, więc pozwolił mi z niego korzystać. Przede mną mieszkała tu starsza siostra. Skończyła studia, a ja się wprowadziłem na jej miejsce. Oficjalnie należy do firmy. – Twoja rodzina jest zamożna? – Hm, sam nie wiem. Szczerze mówiąc, nie mam pojęcia, czy jest zamożna, czy nie. Ojciec sam nie wie, ile ma pieniędzy, dopóki nie zbiorą się księgowy, prawnik, doradca podatkowy i konsultant inwestycyjny. Ale w tej chwili chyba dobrze mu się powodzi. Dlatego mogę tu tak mieszkać. Na szczęście. – Ale ciebie tego typu biznes nie interesuje? – Nie, w tej branży trzeba ciągle przesuwać wielki kapitał z prawa na lewo, z lewa na prawo, ciągle coś trzeba gdzieś przesuwać. Dla mnie za dużo w tym niepewnych elementów. Mam inny charakter niż ojciec. Wolę pracowicie budować dworce, nawet jeśli się na tym nie dorobię. – Konkretne zainteresowanie – powiedział Haida. A potem się szeroko uśmiechnął. W końcu Tsukuru Tazaki nigdy nie wyniósł się z tego dwupokojowego mieszkania w Jiyūgaoce. Po studiach znalazł pracę w firmie kolejowej z siedzibą w Shinjuku, więc dalej tam mieszkał. Kiedy miał trzydzieści lat, umarł ojciec i mieszkanie oficjalnie przeszło na własność Tsukuru. Zapewne ojciec od początku zamierzał je dać synowi i nic mu nie mówiąc, zrobił darowiznę na jego rzecz. Firmę ojca przejął szwagier, mąż najstarszej siostry, a Tsukuru dalej pracował w Tokio przy projektowaniu dworców, bez żadnych powiązań z rodziną. Bardzo rzadko odwiedzał Nagoyę. Kiedy pojechał na pogrzeb ojca, pomyślał, że czwórka przyjaciół mogła się przypadkiem dowiedzieć o jego śmierci i przyjdą z wizytą kondolencyjną. Gdyby przyszli, jak właściwie miałby się z nimi przywitać? Jednak żadne z nich się nie pojawiło. Tsukuru odetchnął z ulgą, ale zrobiło mu się także trochę smutno. Dotkliwie poczuł, że tamto już naprawdę się skończyło. Nie ma powrotu do tego, co było. Przecież mieli teraz po trzydzieści lat. Nie jest to wiek, w którym marzy się o niezakłóconych harmonijnych kolektywach. Tsukuru przeczytał kiedyś w jakimś piśmie czy gazecie wyniki badań

statystycznych, z których płynął wniosek, że ponad połowa ludzi jest niezadowolona z własnego imienia. On jednak należał do drugiej szczęśliwej połowy, bo był zadowolony z imienia, które mu nadano. Nie potrafił sobie wyobrazić, że mógłby mieć inne imię, a tym bardziej jakie wiódłby wtedy życie. Oficjalnie nazywał się Tsukuru Tazaki, z imieniem pisanym chińskim znakiem, ale ta wersja pojawiała się tylko w oficjalnych dokumentach, a on zwykle pisał swoje imię fonetycznie i znajomi myśleli, że tak właśnie się je zapisuje. Matka i siostry nazywały go Saku[7]. Tak było krócej i łatwiej. To imię nadał mu ojciec. Podobno postanowił sobie na długo przed urodzeniem syna, że nazwie go Tsukuru. Nie wiadomo dlaczego. Ojciec wiódł bowiem życie bardzo odległe od wieloletniego „budowania” czegoś. Może w pewnym momencie doznał jakiegoś objawienia? Jakaś niewidzialna błyskawica, której nie towarzyszył grzmot, wypaliła mu w podświadomości słowo „Tsukuru”. Ojciec nigdy nie powiedział, skąd się wzięło to imię. Ani Tsukuru, ani nikomu innemu. Podobno długo się wahał, który z dwóch chińskich znaków wybrać do jego zapisu. Oba czytało się tak samo, choć wyglądały zupełnie inaczej. Matka głosowała za bardziej skomplikowanym[8], ale ojciec po długim namyśle wybrał ten pospolity. Po pogrzebie ojca matka przypomniała sobie tamte rozmowy i opowiedziała o nich synowi. – Ojciec uważał, że imię zapisane bardziej skomplikowanym znakiem mogłoby stać się dla ciebie w życiu pewnym ciężarem. Niby tak samo się je wymawia, ale z tym prostszym będzie ci łatwiej żyć. W każdym razie długo rozmyślał nad twoim imieniem. Pewnie dlatego, że byłeś pierwszym synem. Jak sięgał pamięcią, prawie nigdy nie był z ojcem w bliskich stosunkach i mało go znał, ale w tym się z nim zgadzał. Rzeczywiście Tsukuru Tazaki z imieniem napisanym prostszym znakiem o wiele bardziej do niego pasowało. Nie widział w sobie bowiem żadnych twórczych elementów. Nie potrafił jednak ocenić, czy „ciężar życia” stał się dzięki temu lżejszy. Może przez to imię kształt tego ciężaru nieco się zmienił. Ale nie był pewien co do jego wagi. Tak czy inaczej, w ten sposób stał się indywiduum zwanym Tsukuru Tazaki. Przedtem był jedynie nicością, bezimiennym chaosem przed wschodem słońca. Około trzykilogramową różową bryłą mięsa, z trudem oddychającą i płaczącą w ciemności. Najpierw nadano jej imię. Potem

narodziły się świadomość i pamięć, a następnie uformowało się ego. Imię było punktem wyjścia tego wszystkiego. Ojciec nazywał się Toshio Tazaki. To było dla niego naprawdę właściwe imię. Toshio, czyli „efektywny mężczyzna”, ktoś, kto umie osiągać zyski. Zaczynał bez grosza, wykazał się operatywnością, zajął się handlem nieruchomościami, wykorzystując okres gwałtownego rozwoju ekonomicznego, odniósł wspaniałe sukcesy, zapadł na raka płuc i zmarł, mając sześćdziesiąt cztery lata. Ale to było później. Kiedy Tsukuru poznał Haidę, ojciec był jeszcze zdrowy i paląc dziennie po pięćdziesiąt papierosów bez filtra, energicznie i przebojowo handlował luksusowymi miejskimi apartamentami. Skończył się już boom na nieruchomości, lecz on w pewnym stopniu przewidział takie ryzyko i wcześniej zaczął dzielić i zabezpieczać zyski, więc wtedy specjalnie nie ucierpiał z powodu kryzysu. Nie znaleziono też jeszcze złowieszczego cienia na zdjęciu rentgenowskim płuc. – Mój ojciec wykłada filozofię na państwowym uniwersytecie w Akicie – powiedział Haida. – Tak jak ja, lubi rozważać abstrakcyjne kwestie. Słuchając muzyki klasycznej, zatapia się w książkach, których nikt inny nie czyta. Jest zupełnie pozbawiony talentu do robienia pieniędzy, większość jego zarobków przepada na zakup książek i płyt. Właściwie nie dba o rodzinę, nie oszczędza na przyszłość. Zawsze myślami jest gdzieś indziej, poza rzeczywistością. Ponieważ udało mi się dostać na uczelnię, gdzie czesne jest niewysokie, i mieszkam w akademiku, mało wydaję na życie i mogę sobie jakoś pozwolić na studiowanie w Tokio. – Czy fizyka jest pod względem ekonomicznym bardziej obiecująca od filozofii? – zapytał Tsukuru. – Biorąc pod uwagę, że nie można się na nich dorobić, są chyba porównywalne. Oczywiście gdybym dostał Nagrodę Nobla, byłaby inna rozmowa – odparł Haida i jak zwykle uroczo się uśmiechnął. Haida był jedynakiem. Od dzieciństwa miał niewielu przyjaciół, lubił psy i muzykę klasyczną. Ponieważ w akademiku nie było warunków do słuchania muzyki (oczywiście psów też nie pozwalano trzymać), zawsze przynosił do Tsukuru kilka płyt kompaktowych i razem ich słuchali. Większość pożyczał z uczelnianej biblioteki. Zdarzało się też, że przychodził z własnymi starymi płytami gramofonowymi. Tsukuru miał niezły zestaw stereofoniczny, ale siostra zostawiła mu tylko płyty Barry’ego Manilowa i Pet Shop Boysów, więc prawie nie korzystał z adaptera.

Haida lubił słuchać utworów instrumentalnych, kameralnych i wokalnych. Nie przepadał za takimi z grzmiącą orkiestrą. Tsukuru nie był szczególnie zainteresowany muzyką klasyczną (ani żadną inną), ale lubił jej słuchać w towarzystwie Haidy. Pewnego razu, gdy z adaptera dobiegał utwór fortepianowy, Tsukuru uświadomił sobie, że kiedyś często go słuchał. Nie znał tytułu. Nie znał też kompozytora. Melodia była spokojna, pełna tęsknoty. Utwór zaczynał się od pozostającego w pamięci tematu: pojedyncze dźwięki grane powoli. Spokojne wariacje. Tsukuru podniósł wzrok znad książki i zapytał Haidę, co to za muzyka. – To Le mal du pays Franciszka Liszta. Ze zbioru Lata pielgrzymstwa – Rok pierwszy. Szwajcaria. – Lemal dju…? – Le mal du pays. To po francusku. Ogólnie mówiąc, używa się tego wyrażenia w sensie tęsknoty za domem, melancholii, a bardziej dokładnie oznacza „nieuzasadniony smutek wywołany w sercu widokiem sielskich krajobrazów”. Trudno to wyrażenie dokładnie przetłumaczyć. – Znałem w liceum dziewczynę, która to często grała. Była moją koleżanką z klasy. – Ja też od dawna lubię ten utwór. Nie jest powszechnie znany – powiedział Haida. – Czy twoja koleżanka dobrze grała na fortepianie? – Nie znam się na muzyce, więc nie potrafię ocenić, czy dobrze, czy źle, ale za każdym razem, gdy grała, myślałem, że to piękny utwór. Jak by to powiedzieć? Pełen spokojnego smutku, a mimo to nie sentymentalny. – Skoro tak czułeś, to na pewno dobrze grała – powiedział Haida. – Wydaje się, że jest prosty technicznie, ale trudno go odpowiednio wyrazić. Jeżeli zagra się po prostu nuty, robi się zwyczajnie nieciekawy. A jeśli się za dużo w niego włoży, brzmi tandetnie. Samo używanie pedałów może kompletnie zmienić charakter utworu. – Co to za pianista? – Lazar Berman, pianista rosyjski, który grał Liszta, jakby malował delikatne uczuciowe pejzaże. Utwory Liszta są powszechnie uważane za trudne technicznie i powierzchowne. Oczywiście są wśród nich i takie efekciarskie, ale jeśli się ich w całości uważnie posłucha, widać, że zawierają specyficzną głębię. Tylko że w wielu przypadkach jest zręcznie ukryta pod ozdobnikami. Dotyczy to szczególnie Lat pielgrzymstwa. Niewielu pianistów

potrafi dziś bezbłędnie i pięknie zagrać Liszta. Moim prywatnym zdaniem wśród stosunkowo nowszych tylko Berman, a wśród starszych Claudio Arrau. Gdy schodzili na temat muzyki, Haida zawsze stawał się rozmowny. Mówił dalej o charakterystycznych interpretacjach Liszta w wykonaniu Bermana, ale Tsukuru prawie nie słuchał. W jego myślach, zadziwiająco świeża i trójwymiarowa, pojawiła się grająca ten utwór postać Białej. Zupełnie jakby tych kilka zapamiętanych pięknych chwil stale i uparcie wracało, płynąc pod prąd i przeciwstawiając się naturalnemu oporowi nurtu czasu. Fortepian Yamaha w salonie domu jej rodziców. Zawsze nastrojony, co odzwierciedlało dbałość Białej o szczegóły. Na jego lśniącej powierzchni nie było nawet jednej plamki, śladu palca. Popołudniowe słońce wpadające przez okno. Cienie cyprysów w ogrodzie. Drżące na wietrze firanki. Filiżanki na stole. Jej czarne włosy elegancko związane z tyłu, poważny wzrok utkwiony w nutach. Dziesięć długich, smukłych palców na klawiaturze. Stopy naciskające pedały kryły w sobie precyzję i siłę, wprost niewyobrażalną dla osób znających zwykłą Białą. Łydki były gładkie i jasne jak pokryta szkliwem porcelana. Kiedy prosili ją, żeby coś zagrała, często wybierała właśnie ten utwór. Le mal du pays. Nieuzasadniony smutek wywołany w sercu widokiem sielskich krajobrazów. Tęsknota za domem albo melancholia. Kiedy tak wsłuchiwał się w muzykę, przymknąwszy oczy, poczuł, że serce ściska mu żal. Jakby nieświadomie połknął bryłę złożoną ze zbitych ciasno chmurek. Utwór dobiegł końca, rozpoczął się następny, lecz Tsukuru dalej siedział w milczeniu zatopiony w scenach, które się przed nim przesuwały. Haida czasami spoglądał na niego. – Jeżeli można, zostawię tu tę płytę. W akademiku i tak nie mogę jej słuchać – powiedział, wsuwając ją w okładkę. Ten zestaw trzech płyt ciągle jest u Tsukuru. Stoi obok Barry’ego Manilowa i Pet Shop Boysów. Haida dobrze gotował. W rewanżu za możliwość słuchania muzyki często przynosił ze sobą jakieś produkty i przyrządzał w kuchni kolację. Siostra Tsukuru zostawiła bratu zestaw naczyń i narzędzi kuchennych. Tsukuru przejął je wraz z licznymi meblami oraz znajomymi mężczyznami, którzy co pewien czas dzwonili („Przepraszam, siostra już tu nie mieszka”). Dwa lub trzy razy w tygodniu jadł z Haidą kolację. Zazwyczaj były to łatwe codzienne dania, ale w wolne dni Haida niekiedy poświęcał dużo czasu na

przygotowanie czegoś wymyślnego. Potrawy zawsze były doskonałe. Chyba miał wrodzony talent kulinarny. Czy robił zwykły omlet, zupę sojową, sos ze śmietaną czy paellę, wszystko było fachowo przygotowane i wyjątkowo smaczne. – Szkoda cię na fizyka. Powinieneś otworzyć restaurację – powiedział Tsukuru pół żartem, pół serio. Haida się roześmiał. – Niezły pomysł. Ale ja nie lubię być uwiązany w jednym miejscu. Chciałbym mieć swobodne życie, żeby móc rozmyślać, ile chcę, kiedy chcę i gdzie chcę. – To nie jest takie proste. – Nie jest proste. Zgadzam się. Jednak ja już się zdecydowałem. Chcę zawsze mieć swobodę. Lubię gotować, ale nie chciałbym tkwić w kuchni tylko dlatego, że wymagałaby tego moja praca. Gdybym cały czas tam siedział, szybko bym zaczął kogoś nienawidzić. – Kogoś? – Kucharze nienawidzą kelnerów, a jedni i drudzy nienawidzą klientów – powiedział Haida. – To ze sztuki pod tytułem Kuchnia Arnolda Weskera. Ludzie, którym odebrano wolność, zawsze zaczynają kogoś nienawidzić. Nie uważasz? Ja nie chcę tak żyć. – Nigdy nie być uwiązanym i swobodnie sobie rozmyślać. O tym marzysz? – Zgadza się. – Ale mnie się zdaje, że swobodne myślenie wcale nie jest takie proste. – Swobodne myślenie oznacza, krótko mówiąc, oddalenie się od własnego ciała. Uwolnić się od własnego ciała, zrzucić okowy, dać się po prostu ponieść logice. Pozwolić logice naturalnie się rozwijać. W tym jest właśnie sedno wolności myślenia. – To wydaje się bardzo trudne. Haida potrząsnął głową. – Nie, w zależności od punktu widzenia nie musi być specjalnie trudne. Wielu ludzi w pewnych sytuacjach robi to nieświadomie. Dzięki temu jakoś zachowują normalność. Często człowiek sam nie wie, że to robi. Tsukuru zastanowił się przez chwilę nad słowami Haidy. Lubił prowadzić z nim takie abstrakcyjne, spekulatywne rozmowy. Zwykle był dość małomówny, ale teraz, podczas rozmowy z młodszym kolegą, jego umysł

został pobudzony, a słowa same gładko płynęły. Pierwszy raz tego doświadczał. W grupie pięciorga przyjaciół w Nagoi zwykle pełnił rolę słuchacza. – Tej prawdziwej „swobody myślenia”, o której mówisz, nie da się chyba osiągnąć nieświadomie, ale tylko celowo, prawda? – zapytał. Haida przytaknął. – Masz całkowitą rację. To jest prawie tak samo trudne jak celowe śnienie o czymś. Zwykły człowiek tego nie potrafi.

– Ale ty próbujesz się nauczyć robić to celowo? – Może i tak – odparł Haida. – Nie wydaje mi się jakoś, żeby uczyli tej techniki na politechnice. Haida się roześmiał. – W ogóle nie przypuszczałem, że mnie czegoś takiego nauczą na studiach. Ja tu szukam swobody i czasu. Nie pragnę właściwie niczego innego. Przede wszystkim do tego, żeby w instytucji akademickiej dyskutować o tym, czym jest swobodne myślenie, potrzebna jest naukowa definicja. A wtedy sprawa się komplikuje. Oryginalność to tylko przemyślane naśladowanie. Tak mówi realista Voltaire. – Ty też tak myślisz? – Wszystko musi mieć ramy. Tak samo jest w przypadku myślenia. Nie należy ciągle bać się jakichś ram, ale należy się bać ich zniszczenia. To jest najważniejsze w dążeniu do osiągnięcia swobody. Respekt dla ram i nienawiść do nich. Ważne rzeczy w życiu są zawsze drugorzędne. Tylko tyle mogę powiedzieć. – Chciałbym cię o coś zapytać – powiedział Tsukuru. – O co? – W różnych religiach prorocy, bardzo często w głębokim transie, otrzymują wiadomości od absolutu. – Zgadza się. – Wiadomości wykraczają poza ramy wyznaczone przez proroka i zaczynają uniwersalnie funkcjonować na wielką skalę. Całkowicie biernie. – Zgadza się. – Nie ma w tym sprzeczności ani drugorzędności. Haida w milczeniu skinął głową.

– Skoro tak, to jaką wartość ma wolna wola? Ja to nie bardzo rozumiem. – To doskonałe pytanie – przyznał Haida. Zamilkł i uśmiechnął się. Był to uśmiech kota drzemiącego na słońcu. – Jeszcze nie umiem na nie odpowiedzieć. W weekendy Haida zaczął zostawać u Tsukuru na noc. Rozmawiali do późna, a potem Haida robił sobie posłanie na kanapie w salonie i tam spędzał noc. Rano parzył kawę i robił omlety. W kwestii kawy był bardzo wybredny, więc zawsze przynosił ze sobą wonne, starannie palone ziarna i niewielki ręczny młynek. To wyrafinowanie dotyczące kawy było prawie jedynym luksusem, na jaki sobie pozwalał w swym biednym studenckim życiu. Tsukuru, wprost i szczerze, opowiedział nowemu zaufanemu przyjacielowi różne rzeczy o sobie. Starannie przemilczał tylko opowieść o czwórce przyjaciół z Nagoi. A to dlatego, że niełatwo byłoby mu o tym mówić. Rana w jego sercu była jeszcze zbyt świeża i głęboka. Ale spędzając czas z młodszym kolegą, umiał zazwyczaj zapomnieć o nich czworgu. Nie, zapomnieć to nieodpowiednie słowo. Ból spowodowany bezpardonowym odrzuceniem przez przyjaciół zawsze niezmiennie w nim tkwił. Tylko teraz, jak morski prąd, miewał przypływy i odpływy. Czasami podpływał mu aż do stóp, a kiedy indziej cofał się bardzo daleko. Tak daleko, że stawał się prawie niewidoczny. Tsukuru wyraźnie czuł, że powoli, lecz stale zapuszcza korzenie w nowej ziemi o nazwie Tokio. Powstawało tam samotne i niewielkie, ale nowe życie. Dni spędzone w Nagoi stopniowo przesuwały się w przeszłość i Tsukuru zaczynało się wydawać, że należą do innej kategorii. Ten postęp zawdzięczał niewątpliwie nowemu młodemu przyjacielowi. Haida miał zdanie na każdy temat i potrafił je logicznie wyrazić. Im częściej się spotykali, tym więcej naturalnego szacunku miał Tsukuru dla młodszego kolegi. Ale właściwie nie wiedział, co w nim samym pociąga Haidę, co go w nim interesuje. Tak czy inaczej, dyskutowali na różne tematy i wymieniali opinie z takim zapałem, że tracili poczucie czasu. Lecz kiedy Tsukuru zostawał sam, czasami niezwykle pragnął przyjaciółki kobiety. Myślał, że chciałby ją objąć, gładzić delikatnie jej całe ciało, wdychać w zapamiętaniu zapach jej skóry. Było to naturalne pragnienie zdrowego, młodego mężczyzny. Ale kiedy próbował wyobrazić sobie ogólnie kobietę, kiedy myślał, że chciałby jakąś wziąć w ramiona, z jakiejś przyczyny automatycznie pojawiały mu się w myślach Biała z Czarną. Zawsze razem, we dwie odwiedzały świat jego wyobraźni. Tsukuru czuł, że nie potrafi tego

wytłumaczyć, popadał w przygnębienie. Dlaczego nawet teraz muszą się pojawiać, i to we dwie? One się ode mnie bezlitośnie odcięły. Powiedziały, że nie chcą mnie więcej widzieć ani ze mną rozmawiać. Skoro tak, to czemu nie znikną spokojnie z mojego serca? Tsukuru Tazaki miał już dwadzieścia lat, lecz nigdy jeszcze nie trzymał w ramionach kobiety. Nigdy nawet żadnej nie pocałował, nie ścisnął za rękę, nigdy nie był na randce. Często myślał, że to może w nim samym tkwi jakiś zasadniczy problem. Naturalny nurt jego psychiki zatrzymał się z powodu jakiejś przeszkody i to sprawiło, że pojawiło się w nim pewne skrzywienie. Tsukuru nie potrafił odróżnić, czy ta przeszkoda była wynikiem odrzucenia przez czworo przyjaciół, czy czymś niemającym z nimi związku, wrodzonym, tkwiącym w jego psychicznej strukturze. W pewien sobotni wieczór, gdy rozmawiali we dwóch do późna, zeszli na temat umierania i znaczenia tego, że ludzie muszą umrzeć i że muszą żyć z przeczuciem śmierci. Omawiali tę kwestię zasadniczo teoretycznie. Tsukuru chciał wyznać Haidzie, jak blisko śmierci żył w pewnym okresie, jak wielkie zmiany wywołało to doświadczenie w jego ciele i umyśle. Chciał opowiedzieć o przedziwnych scenach, które wtedy widział. Ale gdyby poruszył ten temat, musiałby od początku do końca wyjaśnić okoliczności towarzyszące tej sytuacji. Dlatego, tak jak zwykle, mówił głównie Haida, Tsukuru zaś wybrał rolę słuchacza. Gdy na zegarze minęła jedenasta, temat się wyczerpał i w pokoju zapadła cisza. Zwykle w takich chwilach kończyli rozmowę i zaczynali się zbierać do snu. Obaj wcześnie wstawali. Lecz teraz Haida siedział po turecku na kanapie i nad czymś głęboko rozmyślał. A potem odezwał się niezdecydowanym tonem, co mu się bardzo rzadko zdarzało: – Znam dość niezwykłą historię związaną ze śmiercią. Opowiedział mi ją ojciec. Mówił, że naprawdę mu się to zdarzyło niedługo po tym, jak skończył dwadzieścia lat. Był dokładnie w tym wieku co my teraz. Wiele razy mi to opowiadał, więc dokładnie zapamiętałem wszystkie szczegóły. To dziwna historia i do dziś nie chce mi się wierzyć, że coś takiego mogło się komuś naprawdę przytrafić, ale ojciec nie należy do ludzi, którzy kłamaliby na taki temat. Nie potrafi opowiadać zmyślonych historii. A poza tym, jak wiesz, w przypadku wymyślonych historii przy każdym opowiadaniu szczegóły się zmieniają. Przesadza się, zapomina, co się wcześniej powiedziało… Lecz kiedy ojciec opowiadał tę historię, była zawsze od początku do końca taka

sama. Dlatego pewnie naprawdę go to spotkało. Jako syn, który dobrze zna charakter ojca, muszę w tę historię wierzyć. Ale ty oczywiście nie znasz mojego ojca, możesz więc uwierzyć albo nie. Posłuchaj tego wyłącznie jako opowieści. Nie mam nic przeciwko temu, żebyś to potraktował jako baśń albo historię o duchach. Tylko to długa opowieść i już jest trochę późno, więc nie wiem, czy teraz mam opowiadać. – Oczywiście, że opowiadać, jeszcze nie jestem śpiący – powiedział Tsukuru.

5 – W młodości ojciec przez rok wiódł wędrowne życie – zaczął opowiadać Haida. – To było pod koniec lat sześćdziesiątych. Wzbierała fala protestów studenckich, zaczął się złoty wiek kontrkultury. Nie znam szczegółów, ale na uczelni w Tokio ojciec był naocznym świadkiem kilku idiotycznych wydarzeń, które trudno mu było zaakceptować, więc w rezultacie stracił sympatię do protestów politycznych i wycofał się z działalności studenckiej. Wziął urlop dziekański i ruszył na włóczęgę po całym kraju. Zarabiał na życie, pracując fizycznie, a kiedy miał czas, czytał. Zetknął się z wieloma ludźmi i podobno zdobył praktyczne doświadczenie życiowe. Często mawiał, że w pewnym sensie był to dla niego najszczęśliwszy okres w życiu. Że wielu ważnych rzeczy się wtedy nauczył. Kiedy byłem mały, często wspominał tamte dni, zupełnie jak żołnierz snujący opowieści o dawnych wojnach w dalekich krajach. Pewnego dnia ojciec zakończył wędrówkę, wrócił na uczelnię i poświęcił się spokojnej pracy naukowej. Nigdy więcej nie wybrał się na dłuższą wycieczkę. O ile wiem, żył głównie między domem a pracą. To przedziwne, prawda? W każdym, nawet na pozór spokojnym, uregulowanym życiu przychodzi kiedyś na pewno wielkie niepowodzenie. Nazwijmy je okresem szaleństwa. Człowiek pewnie potrzebuje takiego punktu krytycznego. Tamtej zimy ojciec Haidy pracował jako pomocnik do wszystkiego w niewielkim pensjonacie przy gorących źródłach w górach prefektury Ōita. To miejsce ogromnie mu przypadło do gustu i postanowił na trochę tam zostać. Po skończeniu przypisanej na dany dzień pracy i wykonaniu innych drobnych robót, które mu podrzucano, miał zwykle czas dla siebie. Zarabiał niewiele, ale dostawał trzy posiłki i nocleg, mógł też zażywać kąpieli w źródłach ile dusza zapragnie. Albo w wolnym czasie leżeć sobie w swoim pokoiku i do upojenia czytać książki. Ludzie okazywali serdeczność małomównemu, ekscentrycznemu „panu studentowi z Tokio”, posiłki były skromne, ale smaczne, sporządzane ze świeżych, miejscowych produktów. Lecz przede wszystkim to miejsce było odizolowane od świata. Z powodu złego odbioru nie dało się oglądać telewizji, a gazety docierały z jednodniowym opóźnieniem. Do najbliższego przystanku autobusowego schodziło się trzy

kilometry w dół, jedynym samochodem, który dawał radę jakoś przejechać fatalną drogą, był rozklekotany jeep będący własnością pensjonatu. Dopiero niedawno doprowadzono tam elektryczność. Przed pensjonatem płynął malowniczy potok, można w nim było łowić ryby o żywych barwach i jędrnym mięsie. Nad wodą zawsze krążyły hałaśliwe ptaki wydające przenikliwe głosy, nierzadko dało się zobaczyć dziki i małpy. W górach rosło mnóstwo tak zwanych górskich jarzyn. W tym oddalonym od świata miejscu młody pan Haida do woli mógł oddawać się lekturze i medytacji. Nie interesowały go wydarzenia rzeczywistego świata. Po dwóch miesiącach pobytu w pensjonacie zaczął rozmawiać z jednym z gości. Był to mężczyzna chyba czterdziestoparoletni, wysoki, o długich, chudych kończynach, miał krótkie włosy i zaczynał z przodu łysieć. Nosił okulary w złotych metalowych oprawkach, jego głowa miała kształt świeżo zniesionego jajka. Przybył do pensjonatu tydzień wcześniej, piechotą, z zarzuconą na ramię podróżną torbą ze skaju. Kiedy wychodził z pensjonatu, zawsze miał na sobie skórzaną kurtkę, dżinsy i ciężkie buty. W zimne dni wkładał wełnianą czapkę, szyję owijał granatowym szalikiem. Nazywał się Midorikawa. A przynajmniej takie nazwisko wpisał w książce meldunkowej obok adresu w Koganei w Tokio. Wydawał się z natury skrupulatny, codziennie rano płacił gotówką za następny dzień. (Midorikawa? To kolejna osoba z kolorem[9]. Lecz Tsukuru nie przerywał, tylko słuchał dalej). Ten rzekomy Midorikawa nie robił nic specjalnego i kiedy tylko mógł, siedział w kąpielisku na dworze. Poza tym spacerował po okolicznych górach albo grzał się przy piecyku i czytał od deski do deski książki w kieszonkowych wydaniach, które ze sobą przywiózł (w większości nieszkodliwe kryminały), a wieczorami wypijał zawsze dwie buteleczki podgrzanej sake. Nigdy nie pił więcej ani mniej. Był równie małomówny jak ojciec Haidy, odzywał się, tylko kiedy okazywało się to konieczne, ale pracownicy pensjonatu specjalnie się tym nie przejmowali. Przywykli do tego typu gości. Do dalekiego górskiego pensjonatu trudno było się dostać, więc wielu gości okazywało się ekscentrykami, szczególnie ci zostający na dłuższy pobyt. Pan Haida siedział kiedyś przed świtem w gorącym kąpielisku nad rzeką, kiedy przyszedł tam akurat Midorikawa i zaczął rozmowę. Od pierwszej chwili bardzo zainteresował się młodym pomocnikiem z pensjonatu, między innymi dlatego, że kiedyś zauważył, jak pan Haida w wolnej chwili siedzi na

werandzie i przegląda wybór esejów Georges’a Bataille’a. Midorikawa powiedział mu, że jest pianistą jazzowym z Tokio. Spotkało go pewne niepowodzenie w życiu prywatnym, zmęczyła go też codzienna praca, zapragnął trochę odpocząć w jakimś spokojnym miejscu, więc przyjechał tu, w góry. To znaczy ruszył po prostu przed siebie, gdzie oczy poniosą, i przypadkiem dotarł tutaj. To miejsce mu się spodobało, bo było w nim tylko to, co konieczne. Nic zbędnego. Ty podobno też przyjechałeś z Tokio, tak? Siedząc w półmroku w gorącej wodzie, pan Haida wyjaśnił krótko swoją sytuację. Wziął urlop dziekański i podróżuje bez celu. Uniwersytet jest i tak zamknięty, więc nie ma sensu siedzieć w Tokio. Nie interesuje cię to, co się teraz rozgrywa w Tokio? – zapytał Midorikawa. To przecież warto zobaczyć. Codziennie w różnych miejscach wybuchają zamieszki. Zupełnie jakby świat stanął na głowie. Nie żal ci tego przegapić? Pan Haida odpowiedział, że świat tak łatwo nie stanie na głowie. Na głowie stają ludzie. Nie ma co żałować, że się przegapi coś takiego. Midorikawie chyba spodobał się jego lakoniczny, bezceremonialny sposób mówienia. Zapytał, czy przypadkiem gdzieś tu w okolicy da się pograć na pianinie. Za tą górą jest gimnazjum, być może po lekcjach pozwoliliby mu zagrać, odpowiedział chłopak. Midorikawa ucieszył się na tę wiadomość. Przepraszam cię za kłopot, ale czy mógłbyś mnie tam potem zaprowadzić? – poprosił. Pan Haida zapytał właściciela pensjonatu, a ten kazał mu iść z Midorikawą. Zadzwonił od razu do gimnazjum i umówił się, że udostępnią im pianino. Po obiedzie wyruszyli więc do szkoły po drugiej stronie gór. Zmoczona deszczem droga była śliska, lecz Midorikawa szedł szybkim krokiem, założywszy torbę na plecy jak tornister. Wyglądał na kogoś wychowanego w mieście, ale miał zaskakująco silne nogi. Klawisze starego pianina stojącego w sali muzycznej były rozklekotane, strój też pozostawiał wiele do życzenia, ale w sumie instrument był do przyjęcia. Pianista usiadł na skrzypiącym stołku, otworzył dłonie, wypróbował wszystkich osiemdziesiąt osiem klawiszy, a potem zagrał kilka akordów, w drugim, trzecim, czwartym i piątym przewrocie, żeby zobaczyć, jak brzmią. Nie wydawał się szczególnie tym brzmieniem zachwycony, lecz odnosiło się wrażenie, że samo naciskanie klawiszy dało mu pewną fizyczną satysfakcję. Z tempa uderzeń i siły palców pan Haida wywnioskował, że Midorikawa musi być dobrym pianistą. Po zakończeniu oceny stanu instrumentu Midorikawa wyciągnął z torby mały woreczek i ostrożnie położył go na pianinie. Uszyty był z eleganckiego

materiału i zawiązany sznureczkiem. Może to są czyjeś prochy, pomyślał pan Haida. Najwyraźniej Midorikawa miał zwyczaj kłaść ten woreczek na pianinie, zanim zacznie grać. W jego gestach było coś takiego, jakby nawyk. Następnie zaczął z wahaniem grać Round Midnight. Ostrożnie i uważnie wybierał akord po akordzie, jakby wsadzał stopę do górskiego potoku, sprawdzał, jak szybko płynie i czy stopa ma pewne oparcie. Skończył się temat, po nim przyszła długa improwizacja. Wraz z upływem czasu ręce Midorikawy zaczęły się poruszać zwinniej, z większym rozmachem, czuły się jak ryby w wodzie. Lewa zachęcała prawą, prawa pobudzała lewą. Pan Haida nie znał się na jazzie, ale przypadkiem kojarzył ten utwór skomponowany przez Theoloniusa Monka i czuł, że gra Midorikawy ma w sobie siłę, że jest wspaniała. Miała w sobie taką duszę, że nie przeszkadzało nawet nienastrojone pianino. Kiedy pan Haida, jako jedyna publiczność, siedział tak w sali muzycznej gimnazjum w sercu gór i słuchał tej gry, miał wrażenie, że spływa z niego cały brud. Zawarte w muzyce bezpośrednie piękno łączyło się i współgrało z pełnym ozonu ożywczym powietrzem i z przezroczystym, chłodnym i bystrym nurtem potoku. Zdawało się, że Midorikawę całkowicie pochłonęła gra i zniknęły otaczające go rzeczywiste codzienne sprawy. Pan Haida nigdy wcześniej nie widział nikogo tak głęboko w czymś pogrążonego. Nie mógł oderwać wzroku od dziesięciu palców poruszających się jak żywe stworzenia. Midorikawa skończył grać po piętnastu minutach, wyjął z torby ręcznik i starannie wytarł pot z twarzy. Zamknął na pewien czas oczy, jakby medytował. Wkrótce powiedział: – Dość. To wystarczy. Wracajmy. – Zdjął z pianina woreczek i ostrożnie schował do torby. – Co to za woreczek? – zapytał bez namysłu pan Haida. – Amulet – odrzekł krótko Midorikawa. – Jakby anioł strzegący pianin? – Nie, można powiedzieć, że to jakby moje drugie ja – powiedział Midorikawa ze zmęczonym uśmiechem. – To dość dziwna historia. Ale jest długa i teraz jestem zbyt zmęczony, żeby ją opowiadać. Tu Haida przerwał opowieść i spojrzał na zegar ścienny. Potem na Tsukuru. Oczywiście siedział tu Haida syn. Ale pewnie też dlatego, że ojciec z opowieści był mniej więcej w tym samym wieku, nałożyli się na siebie w jego

myślach. Było to niezwykłe uczucie, jakby nałożyły się na siebie dwa czasy. Być może naprawdę spotkało to nie ojca, ale syna, którego ma przed sobą. Może opowiada o własnych przeżyciach, przypisując je ojcu. Tsukuru nagle doznał takiego złudzenia. – Zrobiło się bardzo późno. Jeśli chce ci się spać, opowiem ci resztę następnym razem. – Nie, nie, wcale mi się jeszcze nie chce spać – powiedział Tsukuru. Naprawdę zupełnie się rozbudził. Chciał usłyszeć dalszy ciąg opowieści. – No to opowiadam dalej. Mnie się też jeszcze nie chce spać – powiedział Haida. Midorikawa zagrał wtedy dla pana Haidy po raz pierwszy i ostatni. Zdawało się, że po tym piętnastominutowym odegraniu Round Midnight w sali muzycznej gimnazjum całkowicie utracił zainteresowanie muzyką. Nawet kiedy pan Haida zachęcał go, pytając: – Nie będzie pan już grać? – kręcił tylko przecząco głową w milczeniu. W rezultacie pan Haida także się poddał. Midorikawa nie zamierzał więcej grać na pianinie, choć chłopak chętnie jeszcze raz by go posłuchał. Midorikawa miał prawdziwy talent. Co do tego nie było wątpliwości. Jego muzyka miała w sobie moc fizycznego, fizjologicznego poruszania słuchacza. Jeżeli uważnie skupiło się na słuchaniu, miało się wyraźne uczucie, że się człowiek gdzieś przenosi. Niełatwo doznać czegoś takiego. Młody pan Haida nie potrafił sobie wyobrazić, czym jest taka niezwykła umiejętność. Czy jest błogosławieństwem, czy ciężarem. Czy łaską, czy przekleństwem. Czy też zawiera w sobie to wszystko razem? W każdym razie Midorikawa nie robił wrażenia człowieka szczególnie szczęśliwego. Na jego twarzy na ogół malowało się coś oscylującego pomiędzy melancholią a apatią. Pojawiający się czasami uśmiech było nieco wymuszony i zawierał w sobie cień intelektualnej ironii. Pewnego dnia Midorikawa zwrócił się do młodego pana Haidy, który na tyłach pensjonatu rąbał drzewo i układał je w stosy. – Pijesz sake? – zapytał. – Trochę – odparł chłopak. – Wystarczy trochę. To może dziś wieczór byś się ze mną napił? Znudziło mi się już samotne picie – powiedział Midorikawa.

– Mam robotę po południu, skończę pewnie dopiero koło pół do ósmej. – Może być. To przyjdź potem do mnie do pokoju. O pół do ósmej pan Haida poszedł do pokoju Midorikawy. Czekała tam już kolacja na dwie osoby i podgrzana sake. Usiedli naprzeciw siebie i pijąc, jedli. Midorikawa nie zjadł nawet połowy swojej porcji, cały czas pił i sam sobie dolewał. Nie mówił o sobie, tylko pytał Haidę, skąd pochodzi (chłopak odparł, że z Akity) i o życie studenckie w Tokio. Kiedy się dowiedział, że Haida studiuje filozofię, zadał mu kilka specjalistycznych pytań. Na temat Heglowskiej koncepcji świata. Na temat dzieł Platona. Kiedy mówił, widać było, że czytał te wszystkie książki. Czyli jego lektury nie ograniczały się do nieszkodliwych kryminałów. – Aha, to ty wierzysz w logikę? – zapytał. – Owszem. Zasadniczo wierzę w logikę i polegam na niej. No bo filozofia od początku się na niej opiera – odparł pan Haida. – Czyli nie lubisz rzeczy, które nie dają się logicznie wyjaśnić, co? – Nieważne, czy lubię, czy nie lubię, ale staram się nie odrzucać automatycznie niczego, czego nie da się logicznie wytłumaczyć. Nie jestem wyznawcą logiki. Sądzę, że szukanie punktów styczności z logiką w kwestiach niedających się logicznie wytłumaczyć to też jedna z ważnych operacji myślowych. – Na przykład wierzysz w diabła? – W diabła? Takiego diabła z rogami? – Tak. Chociaż nie wiem, czy naprawdę ma rogi. – Jeżeli chodzi o diabła będącego metaforą zła, to oczywiście wierzę. – A co z diabłem będącym metaforą zła, który przybrał rzeczywistą postać? – Nie wiem. Musiałbym go zobaczyć na własne oczy – odrzekł Haida. – Jak go zobaczysz, może już być za późno. – Tak czy inaczej, rozmawiamy teraz hipotetycznie. Żeby rozwinąć ten wywód, potrzebny jest bardziej konkretny przykład. Tak samo jak w moście potrzebne są filary. Hipotezy mają to do siebie, że im dalej się posuwasz, tym bardziej kruche się stają i nie można ufać wyciągniętym wnioskom. – Konkretny przykład – powtórzył Midorikawa. Upił łyk sake i skrzywił się. – Ale czasami zdarza się, że jak się pojawia taki konkretny przykład, wraca

się do punktu wyjścia: zaakceptować czy nie, wierzyć czy nie. Nie ma półśrodków. To wymaga podjęcia duchowego wyzwania. Logiką prawie nie da się posłużyć. – Rzeczywiście w danym momencie być może nie da się posłużyć logiką. Nie jest wygodną w użyciu instrukcją obsługi. Ale potem prawdopodobnie możliwe będzie zastosowanie zasad logiki. – Zdarza się, że potem jest za późno. – To, czy jest późno, czy nie, to kwestia niemająca nic wspólnego z zasadami logiki.

Midorikawa się roześmiał. – Rzeczywiście masz rację. Nawet jeśli potem zrozumie się, że jest za późno, nie będzie to miało nic wspólnego z zasadami logiki. Doprawdy słuszny argument. Nie można z nim dyskutować. – Czy doświadczył pan czegoś takiego? Kiedy pan coś przyjął, uwierzył, podjął wyzwanie, mimo że przeczyło to zasadom logiki? – Nie – powiedział Midorikawa. – Ja w nic nie wierzę. Nie wierzę w logikę, nie wierzę w nielogiczność. Nie wierzę w Boga i nie wierzę w diabła. Nie ma mowy o snuciu dalszych hipotez ani o podejmowaniu wyzwań. Tylko w milczeniu przyjmuję wszystko, jakim jest. To jest moja podstawowa wada. Nie potrafię postawić muru wyraźnie oddzielającego subiektywne od obiektywnego. – Ale ma pan talent muzyczny. – Tak uważasz? – W pana muzyce jest niewątpliwie bezpośrednia siła, która porusza ludzi. Nie bardzo się znam na jazzie, ale nawet ja umiem to poznać. Midorikawa pokręcił głową jakby lekko poirytowany. – Tak, talent to czasami przyjemna rzecz. Robi wrażenie, zwraca uwagę, jak dobrze pójdzie, przynosi dochody. Kobiety też na ciebie lecą. Pewnie lepiej mieć talent niż go nie mieć. Ale wiesz, talent objawia się dopiero wtedy, kiedy może się oprzeć na idealnym skupieniu, zgraniu ciała i świadomości. Jeżeli gdzieś w szarych komórkach wypadnie choć jednak śrubka, gdzieś w ciele przerwie się choć jeden przewód, to skupienie zniknie jak poranna rosa. Wystarczy, że ćmi ząb trzonowy, że zesztywnieje kark, a już się nie da porządnie grać na pianinie. Naprawdę. Coś takiego rzeczywiście mnie spotkało. Przez jedną dziurę w zębie, przez głupi sztywny kark cała

piękna wizja i brzmienie obracają się w jednej chwili w nicość. Ciało jest właśnie takie kruche. Stanowi straszliwie skomplikowany system, który byle drobnostka może uszkodzić. A kiedy raz coś się zepsuje, często trudno to naprawić. Zepsuty ząb czy sztywny kark pewnie dadzą się wyleczyć, ale wielu rzeczy wyleczyć się nie da. Więc jakie znaczenie ma talent oparty na czymś, co może w każdej chwili odmówić posłuszeństwa? – Może talent rzeczywiście jest ulotny. Niewielu ludziom udaje się dobrze go pielęgnować. Ale to, co się z niego rodzi, wywołuje czasem chęć podjęcia wielkiego wyzwania. Jest to zjawisko uniwersalne, właściwie niezależne, które przekracza poziom jednego człowieka. Midorikawa zastanawiał się nad tym przez pewien czas. A potem powiedział: – Mozart i Schubert umarli młodo, lecz ich muzyka będzie żyła wiecznie. O to ci chodzi? – Na przykład. – Tak wielkie talenty to wyjątek. I w wielu wypadkach przychodzi za nie zapłacić krótszym życiem, zaakceptowaniem przedwczesnej śmierci. To jakby człowiek się założył o własne życie. Nie wiem, czy jest to zakład z Bogiem, czy z diabłem. – Midorikawa westchnął, milczał chwilę, a potem dodał: – Zmieńmy trochę temat. Prawdę mówiąc, jestem bliski śmierci. Zostało mi nie więcej niż miesiąc życia. Tym razem zamyślił się pan Haida. Nie wiedział, co mógłby powiedzieć. – Nie cierpię na żadną chorobę, nie o to chodzi – ciągnął Midorikawa. – Jestem wyjątkowo zdrowy. Nie planuję też popełnić samobójstwa. Więc nie musisz się martwić, jeśli coś takiego przyszło ci do głowy. – Skąd pan wie, że został panu jeszcze miesiąc życia? – Pewien człowiek mi powiedział. „Zostały ci jeszcze dwa miesiące życia”. To było miesiąc temu. – A kto to był? – Ani lekarz, ani wróżbita. Zupełnie zwyczajny facet. Tylko w tamtym czasie on był bliski śmierci. Chłopak zastanawiał się nad tymi słowami, lecz nie mógł do nich znaleźć logicznego klucza. – Czy pan przypadkiem nie przyjechał tu szukać miejsca, w którym mógłby pan umrzeć?

– W sumie pewnie na to wychodzi. – Nie bardzo pojmuję, o czym tu mowa, ale czy nie ma sposobu na uniknięcie śmierci? – Jest tylko jeden – powiedział Midorikawa. – Musiałbym to prawo do śmierci, ten, nazwijmy go, „żeton śmierci” przekazać komuś innemu. Najprościej mówiąc, musiałbym znaleźć kogoś, kto umrze zamiast mnie. Przekazać mu pałeczkę, powiedzieć: „No to polecam się” i zniknąć. Gdybym to zrobił, nie musiałbym na razie umierać. Ale ja nie zamierzam uciekać się do tego sposobu. Od dawna myślę, że chcę jak najszybciej umrzeć. To może być dar niebios. – Uważa pan, że właściwie może pan sobie po prostu umrzeć. – Tak, szczerze mówiąc, życie to naprawdę zawracanie głowy. Nie mam nic przeciwko temu, żeby umrzeć. Nie starcza mi energii, żeby samemu znaleźć jakiś sposób na odebranie sobie życia. Ale mogę spokojnie przyjąć śmierć. – A jak konkretnie miałby pan komuś przekazać ten „żeton śmierci”? Midorikawa wzruszył ramionami, jakby było mu wszystko jedno. – Prosta sprawa. Wystarczyłoby, żeby ktoś zrozumiał moją opowieść, zaakceptował ją, w pełni ogarnął sytuację i zgodził się ten żeton przejąć. W tym momencie nastąpiłoby przekazanie. Mogłoby być ustne. Idealnie byłoby potwierdzić je uściskiem dłoni. Nie potrzeba podpisów, pieczątek czy umów. To nie ma nic wspólnego z biurokracją. Pan Haida pokręcił głową. – Niełatwo chyba będzie znaleźć kogoś, kto by wziął na siebie zbliżającą się śmierć. – Tak, to naprawdę poważny problem – powiedział Midorikawa. – Nie można byle komu składać takiej bezsensownej propozycji. „Przepraszam bardzo, ale czy mógłby pan umrzeć zamiast mnie?” Trzeba by starannie wybrać osobę. I tu sprawa się komplikuje. Midorikawa powoli rozejrzał się dookoła i odchrząknął. Potem powiedział: – Każdy człowiek ma kolor. Wiesz o tym? – Nie wiem. – No to ci powiem. Każdy człowiek ma swój kolor, który otacza zarys jego postaci i wydziela wątłe światło. Jak aureola. Albo jak oświetlenie od tyłu. Ja te kolory wyraźnie widzę.

Midorikawa dolał sobie do czarki sake i wypił ze smakiem, prawie ją wylizując. – Czy umiejętność widzenia tych kolorów jest wrodzona? – zapytał z niedowierzaniem pan Haida. Midorikawa potrząsnął głową. – Nie, nie jest wrodzona, to coś tymczasowego. Otrzymuje się ją w zamian za przyjęcie zbliżającej się śmierci. I jest przekazywana przez jedną osobę kolejnej. W tej chwili została powierzona mnie. Pan Haida zamilkł na chwilę. Nie mógł znaleźć słów. Midorikawa mówił dalej: – Są na świecie kolory pożądane, są też kolory bardzo nieprzyjemne. Są wesołe i smutne. Niektórzy ludzie mają silne światło, inni blade. Widzi się je, czy człowiek chce, czy nie chce. To bardzo męczące. Staram się unikać tłumu, dlatego uciekłem tak daleko w góry. Pan Haida z trudem nadążał za wywodem Midorikawy. – To znaczy, że widzi pan też kolor, który ja wydzielam. – Tak, oczywiście, widzę. Chociaż nie mam zamiaru ci mówić, co to za kolor – powiedział Midorikawa. – Musiałbym znaleźć kogoś z pewnym rodzajem koloru, wydzielającego pewien rodzaj światła. Tylko jemu mógłbym rzeczywiście przekazać żeton. Nie mogę go dać byle komu. – Czy na świecie jest wielu ludzi z tym określonym kolorem i światłem? – Nie, niezbyt wielu. Wydaje się, że pojawia się mniej więcej jeden człowiek na tysiąc albo na dwa tysiące osób. Nie jest łatwo kogoś takiego znaleźć, ale też nie jest to niemożliwe. Trudno natomiast stworzyć okazję do odbycia szczerej i poważnej rozmowy z taką osobą. Pewnie potrafisz sobie wyobrazić, że to nie takie proste. – A co to musiałby być za człowiek? Kto zgodziłby się wziąć na siebie czekającą kogoś innego śmierć? Midorikawa się uśmiechnął. – Co to za człowiek? Nie, tego to ja też nie wiem. Ja tylko wiem, że ma pewnego rodzaju kolor i jego sylwetkę otacza światło o pewnym natężeniu. No, to jeśli chodzi o wygląd. Gdybym musiał go scharakteryzować, powiedziałbym, że to człowiek niebojący się podjąć wyzwania, choć to tylko moje zdanie. A dlaczego się nie boi? Każdy ma pewnie swój powód. – Rozumiem, że nie bałby się podjąć wyzwania, ale właściwie po co miałby

je podejmować? Midorikawa milczał przez chwilę. Zdawało się, że w ciszy wzmógł się szum potoku. Potem uśmiechnął się nieprzyjemnie. – To teraz będzie namawianie do zakupu towaru. – Słucham.

– W momencie kiedy zgadzasz się przyjąć śmierć, zdobywasz niezwykłe umiejętności. Można też je nazwać szczególnymi zdolnościami. Odczytywanie kolorów wydzielanych przez innych to tylko jedna z tych zdolności. Ich podstawą jest to, że poszerza ci się percepcja. Popchniesz i otworzysz „drzwi percepcji”, o których pisał Aldous Huxley. I twoja percepcja stanie się czysta, niezakłócona. Jakby rozwiała się mgła, wszystko stanie się widoczne. Będziesz mógł z lotu ptaka zobaczyć sceny, których zwykle nie da się zobaczyć. – Czy pana gra na pianinie parę dni temu też była tego rezultatem? Midorikawa krótko potrząsnął głową. – Nie, ta gra była wynikiem moich własnych umiejętności. Od dawna tak gram. Percepcja jest celem samym w sobie, nie uzewnętrznia się jako konkretny rezultat czegoś. Nie jest też łaską boską. Nie da się ująć w słowa, czym naprawdę jest. Można jej tylko samemu doświadczyć. Mogę jedynie powiedzieć, że gdy raz zobaczy się takie prawdziwe sceny, świat, w którym się do tej pory żyło, zdaje się przerażająco płaski. W tych scenach nie ma logiki ani nielogiczności. Nie ma dobra ani zła. Wszystko zlewa się w jedno. Ty sam stajesz się częścią tej jedności. Oddalasz się od ram cielesnych i stajesz się jakby bytem metafizycznym. Jesteś intuicją. To wspaniałe uczucie, ale jednocześnie pełne desperacji. Bo na samym końcu doznajesz olśnienia i widzisz, że twoje dotychczasowe życie było marne i pozbawione głębi. Jesteś przerażony, bo zastanawiasz się, jak w ogóle mogłeś takie życie znieść. – Uważa pan, że choć otrzymuje się prawo ujrzenia tych scen jedynie w zamian za przyjęcie śmierci, że choć jest ono jedynie tymczasowe, i tak warto tego doświadczyć? Midorikawa przytaknął. – Oczywiście, że tak. Na pewno warto. Ja ci to gwarantuję. Młody Haida zamyślił się na chwilę. – No to jak? – zapytał Midorikawa z uśmiechem. – Zaczęła cię trochę interesować możliwość przejęcia tego żetonu?

– Chciałbym o coś zapytać. – O co? – Czy ja przypadkiem nie jestem jedną z tych osób, które mają pewnego rodzaju kolor, i moją sylwetkę otacza światło o pewnym natężeniu? Tą osobą jedną na tysiąc albo na dwa tysiące? – Tak, dostrzegłem to, gdy tylko cię zobaczyłem.

– Czyli ja też jestem jednym z tych ludzi gotowych podjąć wezwanie? – Hm… nie wiem. Tego nie wiem. Chyba raczej sam powinieneś siebie o to zapytać? – Ale, tak czy inaczej, pan nie ma zamiaru nikomu tego żetonu przekazywać. – Nie gniewaj się – powiedział pianista. – Ja sobie umrę. Nie mam ochoty oddawać nikomu tego prawa. Jestem akwizytorem, który nie ma ochoty sprzedawać swojego towaru. – A co się stanie z tym żetonem po pana śmierci? – Hm… Tego to ja nie wiem. Tak, ciekawe, co się stanie? Może zniknie razem ze mną? A może w jakiejś formie pozostanie? I będzie dalej przekazywany z rąk do rąk. Jak pierścień u Wagnera. Tego nie wiem i szczerze mówiąc, wcale mnie to nie obchodzi. Przecież nie odpowiadam za to, co się stanie po mojej śmierci. Młody Haida spróbował uporządkować myśli, ale nie bardzo mu się to udało. – No i jak? To zupełnie nielogiczna historia, co? – zapytał Midorikawa. – Bardzo interesująca. I trudno w nią uwierzyć – odparł szczerze chłopak. – Bo nie ma logicznego wytłumaczenia? – Tak. – I nie ma jak jej udowodnić. – Nie ma jak udowodnić, czy to prawda, czy nie, jeśli człowiek nie zgodzi się na przejęcie śmierci. O to panu chodzi? Midorikawa przytaknął. – Zgadza się. O to chodzi. Bez podjęcia wyzwania nic nie da się udowodnić. A kiedy się podejmie wyzwanie, nie ma już potrzeby udowadniać. Nie ma półśrodków. Albo się skoczy, albo nie. – Nie boi się pan umierania?

– Nie boję się samej śmierci. Naprawdę nie. Widziałem, jak umierało wielu beznadziejnych, głupich facetów. Nawet oni to potrafili. Więc i mnie się musi udać. – A co będzie po śmierci? – Chodzi ci o tamten świat? Życie po śmierci? Takie rzeczy? Haida przytaknął. – Postanowiłem się nad tym nie zastanawiać – powiedział Midorikawa, pocierając nieogolony zarost. – Na nic jest myślenie o rzeczach, których nie można się dowiedzieć albo nawet jeśli się wie, nie można sprawdzić. Takie rzeczy to tylko twoje rozwinięcie hipotezy, które nie jest wiarygodne. Pan Haida wziął głęboki oddech. – Dlaczego pan mi o tym opowiedział? – Nigdy wcześniej o tym nie mówiłem i nie zamierzałem mówić – powiedział Midorikawa i opróżnił jednym haustem czarkę. – Miałem zamiar sam spokojnie zniknąć. Ale kiedy cię zobaczyłem, pomyślałem: temu facetowi może warto powiedzieć. – Bez względu na to, czy panu uwierzę, czy nie? Midorikawa miał znużone oczy, ziewnął. Potem powiedział: – Mnie nie robi różnicy, czy wierzysz, czy nie. A to dlatego, że prędzej czy później uwierzysz. Ty też kiedyś umrzesz. Nie wiem, kiedy staniesz u progu śmierci, nie wiem, jak umrzesz, ale na pewno sobie wtedy to przypomnisz. Zaakceptujesz wszystko, co powiedziałem, i pewnie zrozumiesz całą zawartą w tym logikę. Prawdziwą logikę. Ja tylko zasiałem ziarno. Na dworze chyba znowu zaczęło padać. Miękki, cichy deszcz. Bezgłośny, bo szum potoku zagłuszał jego dźwięk. Można było zorientować się, że pada, tylko po niewielkiej zmianie temperatury powietrza na skórze. Haida zaczął nagle myśleć o tym, że siedzenie tutaj z Midorikawą w niewielkim pokoju jest niepojęte, w rzeczywistości niemożliwe i przeciwne prawom natury. Poczuł coś podobnego do zawrotu głowy. Miał wrażenie, że w nieruchomym powietrzu pokoju wyczuwa zapach śmierci. Fetor powoli rozkładającego się ciała. Lecz było to jedynie złudzenie. Nikt tu jeszcze nie umarł. – Pewnie niebawem wrócisz na uczelnię do Tokio – powiedział cicho Midorikawa. – Znów rozpoczniesz realne życie. Żyj jak należy. Warto to życie przeżyć, choćby było płaskie i marne. Gwarantuję ci to. Bez żadnej ironii i

paradoksów. Tylko że dla mnie ta wartość życia stała się pewnym ciężarem. Nie potrafię go należycie udźwignąć. Prawdopodobnie nigdy się do tego nie nadawałem. Dlatego jak zdychający kot wślizguję się do ciemnego, cichego miejsca i czekam w milczeniu na nadejście tej chwili. To jest całkiem niezłe. Ale z tobą jest inaczej. Tobie powinno się udać. Posługując się nicią logiki, przyszyj do siebie jak najdokładniej tę wartość życia. – Na tym kończy się opowieść – powiedział Haida syn. – Dwa dni po tej rozmowie, kiedy ojciec rano wyszedł w jakiejś sprawie, Midorikawa opuścił pensjonat. Tak samo jak wtedy, kiedy przyjechał, wziął torbę na ramię i poszedł piechotą trzy kilometry górską drogą na przystanek autobusowy. Nie wiadomo, dokąd potem pojechał. Po prostu opłacił pobyt i zniknął bez słowa. Został po nim tylko stos przeczytanych kryminałów. Nie przekazał żadnej wiadomości dla mojego ojca. Wkrótce ojciec wrócił do Tokio. Znów zaczął studia i spędzał dni na nauce. Nie wiem, czy to spotkanie z Midorikawą stało się okazją do zakończenia jego studenckiej wędrówki, ale z tego, w jaki sposób ojciec o tym mówił, odniosłem wrażenie, że to wydarzenie miało na jego decyzję niemały wpływ. Haida poprawił się na kanapie i wolno masował długimi palcami kostki nóg. – Po powrocie do Tokio ojciec szukał jazzowego pianisty nazwiskiem Midorikawa, ale nie udało mu się znaleźć nikogo takiego. Może tamten używał fałszywego nazwiska? Więc nie wiadomo, czy po miesiącu rzeczywiście dokonał żywota. – Twój ojciec dalej cieszy się dobrym zdrowiem? – zapytał Tsukuru. Haida przytaknął. – Tak, jego życie jeszcze nie dobiegło końca. – Czy uwierzył w tę niezwykłą historię Midorikawy? Nie podejrzewał, że tamten go nabiera, snując tak dobrze pomyślaną opowieść? – Nie wiem, sam nie wiem. Ale prawdopodobnie dla ojca to nie była kwestia tego, czy ma wierzyć, czy nie. Myślę, że pochłonął tę opowieść w całości jako niezwykłą historię. Tak jak wąż pochłania w całości i bez przeżuwania schwytane zwierzątko, a potem powoli je trawi. Haida przerwał. Wziął głęboki oddech. – Jednak ogarnia mnie senność. Może już pójdziemy spać?

Na zegarze dochodziła pierwsza. Tsukuru poszedł do sypialni, a Haida posłał sobie na kanapie i zgasił światło. Kiedy Tsukuru przebrał się w piżamę i położył do łóżka, miał wrażenie, że słyszy szum potoku. Oczywiście było to tylko złudzenie. Znajdował się w samym środku Tokio. Niebawem zapadł w głęboki sen. Tej nocy zaszło kilka dziwnych wydarzeń.

6 Tsukuru Tazaki wysłał e-mail do Sary Kimoto i zaprosił ją na kolację. Było to pięć dni po ich rozmowie w barze w Ebisu. Odpowiedź przyszła z Singapuru. Za dwa dni Sara wraca do Japonii. W sobotę wieczorem, w dzień po powrocie, jest wolna. „Świetnie się składa, bo chcę ci coś powiedzieć” – napisała.

Chce mu coś powiedzieć? Tsukuru nie miał oczywiście pojęcia, co chce mu powiedzieć, ale myśl, że znów się z nią spotka, wprawiła go w dobry humor i po raz kolejny wyraźnie poczuł, że serce bije mu mocniej na myśl o tej kobiecie. Kiedy długo się z nią nie widział, miał wrażenie, że zaczyna tracić coś cennego, i czuł w piersi lekkie ukłucia bólu. Bardzo dawno nie doznawał takich uczuć. W ciągu następnych trzech dni był nieprawdopodobnie zawalony pracą. W związku z planowanym połączeniem linii kolejowej z linią metra pojawiło się kilka problemów. Dotyczyły spraw bezpieczeństwa, a konkretnie różnic w kształcie wagonów kolejowych i wagonów metra (dlaczego wcześniej nie podano mu takich ważnych danych?), i żeby je rozwiązać, trzeba było na kilku dworcach natychmiast zmodyfikować niektóre perony. Musiał sporządzić plan robót. Pracował całymi nocami. Prawie udało mu się skończyć, więc miał wolny sobotni wieczór i niedzielę. Umówił się z Sarą w Aoyamie. Pojechał tam prosto z pracy, w garniturze. Zasnął w metrze i o mało nie przegapił dworca Akasaka-mitsuke, gdzie miał się przesiąść. – Wyglądasz na strasznie zmęczonego – powiedziała Sara na jego widok. Tsukuru wyjaśnił jej zwięźle, dlaczego jest tak okropnie zagoniony od paru dni. Jak najzwięźlej i jak najprościej. – Miałem dziś zamiar wrócić do domu, wziąć prysznic, przebrać się w normalne ubranie, ale nawet to mi się nie udało – dodał. Sara wyciągnęła z papierowej torby pięknie zapakowane podłużne, płaskie pudełko i podała je Tsukuru. – Mam dla ciebie prezent. Tsukuru odwinął papier. W środku był krawat. Gładki jedwabny krawat w wytwornym odcieniu niebieskiego. Yves Saint Laurent.

– Zauważyłam go w sklepie wolnocłowym w Singapurze i pomyślałam, że będzie do ciebie pasował. – Dziękuję. Śliczny krawat. – Niektórzy mężczyźni nie lubią dostawać krawatów. – Ja do nich nie należę – powiedział Tsukuru. – Bo nigdy nie przychodzi mi do głowy, żeby sobie kupić krawat. A poza tym ty masz świetny gust i umiesz dobierać takie rzeczy.

– Cieszę się – powiedziała Sara. Tsukuru zdjął krawat w wąskie paski i włożył ten od Sary. Tego dnia ubrany był w granatowy letni garnitur i białą koszulę ze zwykłym kołnierzykiem, więc niebieski krawat dobrze się do nich dopasował. Sara wyciągnęła ręce nad stolikiem i wprawnymi ruchami poprawiła węzeł. Zapach perfum przyjemnie podrażnił mu nozdrza. – Do twarzy ci w nim – powiedziała z wesołym uśmiechem. Leżący na stoliku krawat, który przed chwilą zdjął, zdawał się zaskakująco zniszczony. Wyglądał jak jakiś niewłaściwy nawyk przyswojony nie wiadomo kiedy. Muszę przywiązywać większą wagę do ubrań, pomyślał. Pracując dzień w dzień nad projektami dworców, nie miał zbyt wielu okazji, żeby myśleć o stroju. W firmie byli prawie sami mężczyźni. Przychodził do pracy, od razu zdejmował krawat, podwijał rękawy koszuli i zabierał się do roboty. Często jeździł na budowę. Prawie nikogo w jego otoczeniu nie obchodziło, jaki ma garnitur czy krawat. Właściwie już dawno nie chodził regularnie na randki z tą samą kobietą. Sara po raz pierwszy mu coś podarowała. Bardzo go to ucieszyło. Muszę zapytać, kiedy są jej urodziny, pomyślał. Potrzebny będzie jakiś prezent. Muszę pamiętać. Jeszcze raz jej podziękował, złożył stary krawat i wsunął do kieszeni marynarki. Poszli do francuskiej restauracji w podziemiach budynku w Minami Aoyama. Sara znała ten lokal. Był bezpretensjonalny, wina i dania niezbyt drogie. Przypominał nieformalne bistro, ale jak na tego typu restaurację, stoliki stały dość daleko od siebie i dało się spokojnie rozmawiać. Obsługa też była uprzejma. Zamówili karafkę czerwonego wina i przejrzeli menu. Sara miała na sobie sukienkę w drobne kwiatki, na niej cienki biały zapinany sweter. I sukienka, i sweter wyglądały na rzeczy dobrej jakości.

Tsukuru nie wiedział oczywiście, ile Sara zarabia, ale wydawało się, że jest przyzwyczajona do tego, żeby nie żałować pieniędzy na ubrania. Podczas posiłku opowiadała mu o swojej pracy w Singapurze. Negocjacje dotyczące ceny pokojów hotelowych, wybór restauracji, zapewnienie środków transportu, zaplanowanie różnych atrakcji, sprawdzenie, czy jest dostęp do opieki medycznej… Przy organizowaniu nowej wycieczki jest strasznie dużo roboty. Przygotowuje się długą listę, jedzie na miejsce i odhacza kolejne punkty. Sama musi wszystko po kolei osobiście sprawdzić. Tsukuru przypominało to pracę przy projektowaniu nowego dworca. Słuchając jej, uświadomił sobie, że jest specjalistką w swojej dziedzinie. Kompetentną i skrupulatną. – Myślę, że niedługo będę musiała znowu tam pojechać – powiedziała. – Byłeś w Singapurze? – Nie. Prawdę mówiąc, nigdy nie byłem za granicą. Służbowo nie miałem okazji, a samemu nie chciało mi się jechać na zagraniczną wycieczkę. – Singapur to ciekawe miejsce. Jedzenie jest dobre, w pobliżu są piękne ośrodki wypoczynkowe. Chętnie bym ci pokazała. Tsukuru wyobraził sobie, jak przyjemnie byłoby pojechać z nią na wycieczkę zagraniczną. Tsukuru jak zawsze wypił tylko kieliszek wina, a Sara resztę, która była w karafce. Musiała mieć mocną głowę, bo nawet kiedy dużo piła, nie było po niej nic widać. Tsukuru zamówił duszoną wołowinę, a ona pieczoną kaczkę. Kiedy skończyli główne dania, Sara po długim wahaniu wybrała deser. Tsukuru wziął kawę. – Po naszym ostatnim spotkaniu dużo myślałam – zaczęła, popijając zamówioną na koniec herbatę. – O twoich przyjaciołach z liceum. O tym pięknym kolektywie i owej „chemii”, która go łączyła. Tsukuru lekko kiwnął głową i czekał, co powie dalej. – Historia o pięcioosobowej grupie była bardzo ciekawa. Bo ja nie miałam takich doświadczeń. – Może lepiej byłoby, gdybym i ja tego nie doświadczył – powiedział Tsukuru. – Bo na koniec cię zranili? Przytaknął.

– Rozumiem cię – powiedziała Sara, mrużąc oczy. – Ale mam wrażenie, że chociaż cierpiałeś i czułeś rozczarowanie, spotkanie ich było w twoim życiu dobrą rzeczą. Nieczęsto się zdarza, że ludzie potrafią się całym sercem tak do siebie zbliżyć. A jeśli to dotyczy pięciu osób, nieomal graniczy z cudem. – Rzeczywiście ta przyjaźń graniczyła z cudem i na pewno była dla mnie czymś dobrym. Myślę, że masz rację – powiedział Tsukuru. – Za to kiedy wszystko straciłem, kiedy mi to odebrano, doznałem wielkiego szoku. Poczucie straty, izolacji… słowami nie da się tego wyrazić. – Ale od tego czasu upłynęło już szesnaście lat. Jesteś teraz dorosły, dobiegasz czterdziestki. Strasznie to wtedy przeżyłeś, ale czy nie sądzisz, że czas już sobie z tym poradzić? – Poradzić sobie – powtórzył Tsukuru. – Co to konkretnie znaczy? Sara położyła dłonie na stoliku. Palce były lekko rozsunięte. Na małym palcu lewej dłoni miała pierścionek z oczkiem w kształcie migdała. Przez chwilę na niego patrzyła. Potem podniosła wzrok. – Mam wrażenie, że chyba czas już, żebyś sam sobie wyjaśnił, dlaczego tych czworo tak się wtedy zdecydowanie od ciebie odcięło, dlaczego musieli to zrobić. Tsukuru chciał dopić resztę kawy, ale zorientował się, że filiżanka jest pusta, więc odstawił ją na spodek. Uderzyła o niego z nieoczekiwanie głośnym, suchym stuknięciem. Kelner chyba coś usłyszał, bo zbliżył się do stolika i dolał im wody z lodem. Kiedy odszedł, Tsukuru powiedział: – Już wcześniej ci mówiłem, że chciałbym w miarę możliwości całkowicie zapomnieć o tym wydarzeniu. Tamte rany się po trochu zabliźniły, jak umiałem, starałem się opanować ból. Zajęło to dużo czasu. Nie chcę na nowo rozdrapywać zabliźnionych ran. – No nie wiem. Wygląda mi na to, że zabliźniły się tylko na wierzchu – powiedziała Sara ściszonym głosem, zaglądając mu w oczy. – Być może pod skórą nadal cicho krwawią. Nie pomyślałeś o tym? Tsukuru się zamyślił. Nie wiedział, co powiedzieć. – Słuchaj, może podałbyś mi imiona i nazwiska tej czwórki? I nazwę liceum, do którego chodziliście, rok jego ukończenia, uczelnie, na które poszli, i ich ówczesne adresy? – I co ty z tym zrobisz?

– Zamierzam sprawdzić, na ile się da, gdzie teraz są, co robią. Oddech Tsukuru nagle stał się płytki. Podniósł szklankę i napił się wody. – Po co? – Żebyś mógł się z nimi spotkać, porozmawiać twarzą w twarz i dowiedzieć się, co się stało szesnaście lat temu.

– A jeśli powiem, że nie chcę tego robić? Odwróciła leżące na stole dłonie wnętrzem do góry. Ale jej oczy dalej patrzyły nad stolikiem prosto na Tsukuru. – Czy mogę mówić wprost? – zapytała. – Oczywiście. – Trudno mi to powiedzieć. – Chciałbym wiedzieć, co myślisz, bez względu na to, co to jest. – Kiedy się ostatnio spotkaliśmy, powiedziałam, że nie chcę iść do ciebie. Pewnie pamiętasz. Wiesz dlaczego? Tsukuru pokręcił przecząco głową. – Myślę, że jesteś dobrym człowiekiem, i podobasz mi się. Jako mężczyzna – powiedziała Sara. Po krótkiej przerwie dodała: – Myślę jednak, że masz jakiś problem psychiczny. Tsukuru patrzył na nią w milczeniu. – Trochę trudno mi o tym mówić, bo nie wiem, jak wyrazić, o co mi dokładnie chodzi. Jeśli ubiorę to w słowa, pewnie za bardzo wszystko uproszczę. Nie da się logicznie tego wyjaśnić. Bo to kwestia intuicji. – Ufam twojej intuicji – powiedział Tsukuru. Sara lekko przygryzła wargi, zmierzyła wzrokiem jakąś odległość, a po chwili powiedziała: – Kiedy trzymałeś mnie w ramionach, czułam, że jesteś gdzieś indziej. W miejscu nieco oddalonym od nas. Co prawda byłeś bardzo delikatny i czułam się cudownie. A mimo to… Tsukuru znów podniósł pustą filiżankę i otulił ją dłońmi. Potem odstawił na spodek. Tym razem starał się zrobić to bezgłośnie. – Nie wiem – powiedział. – Przez cały ten czas myślałem tylko o tobie. Nie przypominam sobie, żebym był gdzieś indziej. Szczerze mówiąc, nie byłem wtedy w stanie myśleć o niczym prócz ciebie.

– Może i tak. Może myślałeś tylko o mnie. Skoro tak mówisz, wierzę ci. Ale do głowy wślizgnęło ci się też coś innego. A przynajmniej czułam coś w rodzaju dystansu między nami. Może tylko kobiety to rozumieją. Tak czy inaczej chcę ci powiedzieć, że nie będę mogła długo być w takim związku. Choćbym cię kochała. Jestem bardziej zaborcza i bezpośrednia, niż na to wyglądam. Jeżeli mamy teraz na poważnie się spotykać, nie chcę tego czegoś między nami. Takiego nie wiadomo czego. Rozumiesz, o co mi chodzi? – Krótko mówiąc, nie będziesz chciała się ze mną więcej spotykać? – Nie o to chodzi – odparła. – Mogę się z tobą tak spotykać i rozmawiać. Sprawia mi to dużą przyjemność. Ale nie chcę iść do ciebie do domu. – Chodzi o to, że nie będziesz mogła iść ze mną do łóżka? – Myślę, że nie – powiedziała Sara zdecydowanie. – Dlatego że mam jakiś problem psychiczny? – Uhm. Tak, nosisz w sobie jakiś problem psychiczny. Może być zakorzeniony głębiej, niż myślisz. Myślę jednak, że jeśli zechcesz, na pewno uda ci się go rozwiązać. Tak jakbyś naprawiał jakąś usterkę w konstrukcji dworca. Tylko musisz w tym celu zebrać potrzebne dane, zrobić dokładne rysunki i sporządzić szczegółowy plan robót. Przede wszystkim zaś musisz ustalić, co jest priorytetowe. – Dlatego muszę się z nimi spotkać i porozmawiać. O to ci chodzi, tak? Sara skinęła głową. – Musisz stanąć twarzą w twarz z przeszłością, nie jako naiwny chłopiec, którego łatwo zranić, ale jako niezależny mężczyzna, profesjonalista w swojej dziedzinie. I zobaczyć nie to, co chcesz zobaczyć, tylko to, co musisz zobaczyć. Jeżeli tego nie zrobisz, spędzisz resztę życia, dźwigając ten ciężar. Dlatego podaj mi nazwiska swoich przyjaciół. Na początek dowiem się szybko, gdzie są i co robią. – Jak się dowiesz? Sara pokręciła głową zniecierpliwiona. – Przecież skończyłeś politechnikę! Nie korzystasz z internetu? Nie słyszałeś o Google’u i Facebooku? – Oczywiście często korzystam z internetu w pracy. Wiem też o Google’u i Facebooku. Oczywiście, że wiem. Ale prywatnie prawie nie korzystam. Tego typu rzeczy nie bardzo mnie interesują. – Zdaj się na mnie. Jestem w tym całkiem niezła – powiedziała Sara.

Po kolacji poszli piechotą do Shibui. Był przyjemny wieczór pod koniec wiosny, ogromny żółty księżyc otaczała mgiełka. W powietrzu czuło się wilgoć. Dół sukienki Sary poruszany wiatrem kołysał się pięknie obok Tsukuru. Idąc, Tsukuru przywołał w wyobraźni ukryte pod sukienką ciało. Myślał o tym, że chciałby jeszcze raz je objąć. Poczuł, że od tych myśli sztywnieje mu penis. W tym pożądaniu nie było chyba nic złego. To naturalne uczucie, pragnienie dorosłego, zdrowego mężczyzny. Ale może, tak jak ona sugerowała, u jego podstaw kryje się coś nielogicznego, skrzywionego. Nie potrafił sam tego ocenić. Im dłużej myśli się o granicy między świadomością a podświadomością, tym bardziej przestaje się siebie rozumieć. Po krótkim wahaniu Tsukuru podjął decyzję i powiedział: – Muszę dodać jedną poprawkę do tego, co ci wcześniej powiedziałem. Sara nie zatrzymała się, spojrzała tylko na niego z wielkim zainteresowaniem. – Jaką? – Byłem dotąd w kilku związkach z kobietami. Żaden z nich nie doprowadził do niczego trwałego, ale były ku temu różne powody. Powiedziałem, że to nie tylko moja wina. – Pamiętam. – W ciągu ostatnich dziesięciu lat byłem w trzech czy czterech związkach. Każdy z nich był poważny i długotrwały. Nie chciałem tylko zabawiać się z tymi kobietami. Ale myślę, że wszystkie związki nie wypaliły głównie z mojej winy. Problem nie leżał po stronie żadnej z kobiet. – A na czym polegał twój problem? – Oczywiście w każdym przypadku nieco inny. Ale wspólnym elementem było to, że żadnej z tych kobiet naprawdę poważnie nie pokochałem. Oczywiście podobały mi się, przyjemnie spędzaliśmy razem czas. Mam dużo dobrych wspomnień. Jednak nigdy nie pragnąłem żadnej z nich tak gwałtownie, żeby się w tym zatracić. Sara milczała przez chwilę. Potem powiedziała: – Czyli chodzi ci o to, że przez dziesięć lat utrzymywałeś „długotrwałe i poważne” związki z kobietami, których „poważnie” nie pokochałeś. – Myślę, że tak właśnie było. – Wydaje mi się, że to nie ma większego sensu.

– Masz rację. – Czy to dlatego, że nie chciałeś się żenić, nie chciałeś się wiązać na stałe? Tsukuru potrząsnął głową. – Nie, sądzę, że nie boję się ani małżeństwa, ani bycia w związku. Z natury raczej dążę do stabilizacji.

– A mimo to zawsze miałeś jakieś psychiczne opory? – Może i miałem. – Dlatego wiązałeś się tylko z kobietami, przed którymi nie musiałeś całkowicie otwierać serca? – Być może bałem się, że kogoś na poważnie pokocham, że ta osoba zacznie mi być potrzebna, a potem nagle pewnego dnia zniknie gdzieś bez uprzedzenia i zostanę sam. – Dlatego świadomie czy nieświadomie zawsze utrzymywałeś odpowiedni dystans. Albo wybierałeś kobiety, w stosunku do których łatwo ci było zachować dystans. Żeby nie zostać zranionym. O to ci chodzi? Tsukuru milczał. To milczenie było potwierdzeniem jej słów. Ale jednocześnie wiedział, że sedno problemu tkwiło nie tylko w tym. – To samo może zdarzyć się ze mną. – Nie, nie sądzę. Z tobą jest inaczej niż do tej pory. Naprawdę. Chciałbym otworzyć przed tobą serce. Tak myślę. Dlatego właśnie o tym mówię. – Słuchaj, chcesz się ze mną dalej spotykać? – zapytała Sara. – Oczywiście, że chcę… – Ja też chciałabym móc się dalej z tobą spotykać – powiedziała Sara. – Myślę, że jesteś dobrym człowiekiem i z natury nie masz w sobie żadnego fałszu. – Dziękuję. – Podaj mi te cztery nazwiska. Potem sam zdecydujesz, co zrobić. Kiedy dowiesz się różnych rzeczy i uznasz, że jednak nie chcesz się z nimi spotykać, nie będziesz musiał. To w końcu zależy tylko od ciebie. Ale mnie też te osoby prywatnie zainteresowały. Chciałabym się więcej o nich dowiedzieć. O tych ludziach, którzy ciągle są ci ciężarem. Tsukuru Tazaki wrócił do domu, wyciągnął z szuflady biurka stary notes i starannie wpisał do laptopa nazwiska i imiona tamtych czworga, ich

ówczesne adresy oraz telefony. Kei Akamatsu (Czerwony) Yoshio Ōmi (Niebieski) Yuzuki Shirane (Biała)

Eri Kurono (Czarna) Te imiona i nazwiska wywołały różne wspomnienia i miał wrażenie, że czas, który powinien już minąć, ciągle się wokół niego snuje. Ten miniony zaczął się bezgłośnie mieszać z obecnym, teraz płynącym. Tak jak dym wkrada się do pokoju przez niewielką szparę w drzwiach. Był to bezwonny, bezbarwny dym. W pewnej chwili Tsukuru nagle powrócił do rzeczywistości, wcisnął klawisz i wysłał wiadomość na adres Sary. Upewniwszy się, że została wysłana, wyłączył komputer. I czekał, aż czas znów wejdzie w fazę rzeczywistości. Mnie też te osoby prywatnie zainteresowały. Chciałabym się więcej o nich dowiedzieć. O tych ludziach, którzy ciągle są ci ciężarem. Sara ma prawdopodobnie rację, myślał Tsukuru, leżąc w łóżku. Nawet teraz podążają za nim. I trzymają się go mocniej, niż Sara się spodziewa. Mister Red Mister Blue Miss White Miss Black

7 Tej nocy, kiedy Haida opowiedział mu niezwykłą historię o jazzowym pianiście nazwiskiem Midorikawa poznanym w młodości przez jego ojca w górskim pensjonacie na Kyūshū, zaszło kilka dziwnych wydarzeń.

Tsukuru Tazaki nagle ocknął się w ciemności. Obudziło go ciche, głuche stuknięcie. Jakby kamyk uderzył w okno. A może tylko mu się przywidziało. Nie był pewien. Chciał sprawdzić godzinę na budziku przy łóżku, ale nie mógł obrócić głowy, która znieruchomiała, tak jak całe jego ciało. Nie było zdrętwiałe. Po prostu nie mógł się poruszyć, mimo że chciał. Świadomość nie łączyła się z ciałem. Pokój był pogrążony w ciemności. Tsukuru nie umiał spać w jasnych pomieszczeniach, więc zawsze przed snem zasłaniał okno grubą zasłoną, żeby z zewnątrz nie dostawało się światło. Mimo ciemności wyczuł, że w pokoju jest ktoś, kto go obserwuje, kryjąc się w mroku. Jak kamuflujące się zwierzę wstrzymuje oddech, nie wydziela woni, zmienia kolor i stapia się z czernią nocy. Lecz z jakiejś przyczyny Tsukuru wiedział, że to Haida. Mr. Grey. Szarość powstaje przez zmieszanie bieli z czernią. Jeśli zmienić jej odcień, można się łatwo wtopić w różne rodzaje ciemności. Haida stał w rogu mrocznego pokoju i patrzył nieruchomo na leżącego na plecach Tsukuru. Był jak mim udający rzeźbę, przez długi czas nie drgnął mu ani jeden mięsień. Prawdopodobnie lekko poruszały się jedynie długie rzęsy. Był to dziwny kontrast. Z jednej strony Haida nieomal całkowicie nieruchomy z własnej woli, z drugiej Tsukuru wbrew własnej woli niemogący się poruszyć. Muszę coś powiedzieć, pomyślał Tsukuru. Trzeba jakimiś słowami zakłócić tę podejrzaną, nierealną równowagę. Lecz nie mógł wydobyć głosu. Nie mógł poruszyć wargami ani językiem. Z gardła wydobył mu się jedynie bezgłośny, suchy oddech. Co Haida tu robi? Dlaczego tam stoi i tak uważnie się w niego wpatruje? To nie sen, myśli Tsukuru. Za dużo szczegółów. Lecz nie potrafił ocenić, czy stoi tam prawdziwy Haida. Być może prawdziwy Haida w swoim rzeczywistym ciele nadal śpi smacznie na kanapie w sąsiednim pokoju, a tu jest tylko jego drugie ja, które się od niego oddzieliło. Tak się Tsukuru

wydawało. Jednak nie wyczuwał w tym nic niepokojącego ani złowieszczego. Był nieomal pewny, że bez względu na to, co się zdarzy, Haida nie zrobi mu nic złego. Czuł tak przez cały czas od ich pierwszego spotkania. Jakby instynktownie. Czerwony też był bardzo bystry, ale jego inteligencja należała raczej do gatunku praktycznych, w niektórych sytuacjach miała nawet aspekt utylitarny. W porównaniu z tym inteligencja Haidy była bardziej czysta, oparta na pryncypiach. Wręcz samoistna. Często będąc z Haidą, nie wiedział, o czym tamten w danej chwili myśli. Zdawało mu się, że w głowie kolegi coś się energicznie rozgrywa, ale nie miał pojęcia, czym to coś jest. W takich chwilach oczywiście czuł pewne zakłopotanie, odnosił wrażenie, że zostawiono go samego gdzieś w tyle. Jednak nawet wtedy nigdy nie czuł niepokoju ani irytacji w stosunku do młodszego kolegi. Mózg tamtego pracował z inną szybkością, szeroka skala jego aktywności była na zupełnie innym poziomie, dlatego Tsukuru zrezygnował z prób dotrzymania mu kroku. W mózgu Haidy znajdowały się prawdopodobnie tory wyścigowe dostosowane do tempa jego myśli. Czasami musiał przejechać cały tor w określonym czasie i na właściwym biegu. Jeżeli tego nie robił – jeśli jechał na niskim biegu, dostosowując się do przeciętnej prędkości Tsukuru – jego system myślenia się przegrzewał i pojawiały się niewielkie usterki. A przynajmniej tak sądził Tsukuru. Po pewnym czasie Haida zjeżdżał z tego toru, uśmiechał się łagodnie jak gdyby nigdy nic i wracał do Tsukuru. Zmniejszał prędkość i dostosowywał się do tempa myślenia kolegi. Jak długo trwała ta intensywna obserwacja? Tsukuru nie potrafił ocenić, jak szybko płynie czas. Haida tkwił nieruchomy w ciemnościach głębokiej nocy i bez słowa patrzył na niego. Chyba chciał mu coś powiedzieć. Musiał mu przekazać jakąś wiadomość. Ale z jakiejś przyczyny nie mógł jej przekształcić w rzeczywiste słowa. A to tego mądrego, młodego człowieka niezwykle irytowało. Leżąc w łóżku, Tsukuru nagle przypomniał sobie usłyszaną wcześniej opowieść o Midorikawie. Co było w woreczku, który Midorikawa, będący o krok od śmierci (jeśli wierzyć temu, co mówił), położył na pianinie, kiedy grał w sali muzycznej gimnazjum? Opowieść skończyła się bez wyjaśnienia tej zagadki. Kwestia zawartości woreczka nie dawała Tsukuru spokoju. Ktoś powinien mu powiedzieć, jakie miał znaczenie. Dlaczego Midorikawa tak ostrożnie go kładł? To był ważny element tej opowieści.

Lecz nikt nie udzielił mu odpowiedzi. Po długim milczeniu Haida – albo jego drugie ja – ukradkiem się wyślizgnął. Tsukuru miał wrażenie, chociaż nie był pewien, że pod koniec usłyszał jego płytki oddech. Obecność Haidy rozwiała się powoli jak dym trociczki, a Tsukuru nagle się zorientował, że został sam w ciemnym pokoju. Ciągle nie mógł się poruszyć. Nie kontaktował kabel łączący świadomość z ciałem. Wypadła śruba w punkcie węzłowym. Czy to się dzieje naprawdę? – zastanawiał się Tsukuru. To nie sen. Ani nie przywidzenie. To musi być realność. Ale nie ma ciężaru typowego dla realności. Mister Grey. Potem Tsukuru chyba znów zasnął. Wkrótce obudził się we śnie. Nie, może ściśle mówiąc, nie dało się tego stanu tak określić. Była to realność ze wszystkimi cechami charakterystycznymi dla snu. Inny aspekt rzeczywistości tworzony jedynie przez wyobraźnię, której puszczono wodze w pewnym szczególnym czasie i szczególnym miejscu. Leżały z nim w łóżku zupełnie nagie. Przywarły po obu stronach do jego boków. Biała i Czarna. Miały po szesnaście albo siedemnaście lat. Z jakiegoś powodu zawsze miały po szesnaście albo siedemnaście lat. Przyciskały do niego piersi i uda. Tsukuru wyraźnie czuł gładkość i ciepło ich skóry. Palce i języki w milczeniu pożądliwie dotykały jego ciała. On też był nagi. Nie pragnął takiej sytuacji ani nie chciał wyobrażać sobie podobnych scen. Nie powinny tak łatwo mu się ukazywać. Lecz wbrew jego woli obrazy stawały się coraz wyraźniejsze, dotyk coraz bardziej namacalny i konkretny.

Palce dziewczyn były łagodne, szczupłe i wrażliwe. Cztery dłonie i dwadzieścia palców. Jak gładkie, ślepe stworzenia narodzone z ciemności wędrowały po każdym skrawku jego ciała i go podniecały. Czuł gwałtowne drżenie serca, jakiego nigdy wcześniej nie doznał. Jakby ktoś mu powiedział, że w domu, w którym od dawna mieszka, jest tajemniczy pokoik. Serce dudniło mu szybko z głuchym dźwiękiem, jak wielki bęben. Kończyny miał nadal całkiem zdrętwiałe. Nie mógł nawet ruszyć palcem. Ciała kobiet owijały się wokół niego giętko i splatały. Piersi Czarnej były obfite i miękkie. Piersi Białej mniejsze, ale za to miały sutki twarde jak okrągłe kamyczki. Włosy łonowe obu zdawały się wilgotne niczym las tropikalny. Ich oddechy połączyły się z jego oddechem. Tak jak na dnie ciemnego morza zlewają się przybyłe z daleka prądy.

Po długich pieszczotach jego penis znalazł się w waginie jednej z nich. Była to Biała. Usiadła na nim okrakiem, ujęła jego sztywny penis i zręcznie wprowadziła do swego wnętrza. Wszedł w nią, nie czując żadnego oporu, zupełnie jakby wessany w próżnię. Gdy uspokoiła się trochę i zapanowała nad oddechem, zaczęła powoli kręcić biodrami i zataczać kręgi górną połową ciała, jakby rysowała w powietrzu jakieś skomplikowane figury. Długie, proste czarne włosy kołysały się nad nim giętko jak baty. Takie zuchwałe ruchy byłyby zazwyczaj nie do pomyślenia u Białej. Zdawało się jednak, że dla obu dziewczyn jest to zupełnie naturalny bieg wypadków. Coś niewymagającego zastanowienia. Nie było w nich widać żadnego wahania. Obie go pieściły, lecz stosunek miał z Białą. Dlaczego z Białą? – zastanawiał się Tsukuru, zupełnie oszołomiony. Dlaczego to musi być Biała? Powinny być całkowicie równoważne. Powinny razem stanowić jeden byt. Nie miał czasu się zastanowić, co będzie dalej. Jej ruchy stały się szybsze, miały większy rozmach. Nagle się zorientował, że ma gwałtowny wytrysk w ciele Białej. Wszystko trwało bardzo krótko – od wprowadzenia penisa do wytrysku. Zbyt krótko, pomyślał Tsukuru. Naprawdę zbyt krótko. A może straciłem prawidłowe poczucie czasu? Tak czy inaczej, nie mogłem powstrzymać tego impulsu. Nadszedł bez uprzedzenia, jak wielka fala spadająca z góry. Lecz ten wytrysk przyjęła nie Biała, tylko Haida. Tsukuru zorientował się, że dziewczyny zniknęły, a zamiast nich jest przy nim Haida. W momencie wytrysku błyskawicznie pochylił się i żeby nie pobrudzić prześcieradła, otoczył penis Tsukuru ustami i przyjął w nie spermę. Wytrysk był gwałtowny i spermy dość dużo. Haida cierpliwie pochłaniał kolejne jej porcje, a na koniec starannie zlizał resztę. Zdawało się, że nawykł do tej czynności. A przynajmniej Tsukuru tak się wydawało. Potem cicho wstał z łóżka i poszedł do łazienki. Przez chwilę było słychać, jak z kranu leci woda. Pewnie płukał usta. Mimo wytrysku erekcja Tsukuru nie minęła. Wyraźnie jeszcze czuł dotyk ciepłej, wilgotnej waginy Białej. Zupełnie jakby dopiero co odbył prawdziwy stosunek. Ciągle nie bardzo umiał oddzielić sen od wyobraźni, wyobraźnię od rzeczywistości. Szukał w ciemności słów. Nie takich skierowanych do określonej osoby. Musiał znaleźć choć jedno właściwe słowo, by wypełnić tę bezimienną, milczącą lukę. Zanim Haida wróci z łazienki. Lecz takiego słowa nie znalazł.

Przez ten czas głowę wypełniała mu powtarzająca się prosta melodia. Dopiero później się zorientował, że to temat Le mal du pays Liszta. Lata pielgrzymstwa – Rok pierwszy. Szwajcaria. Melancholia wywołana widokiem sielskich krajobrazów. A potem gwałtownie ogarnął go głęboki sen. Obudził się przed ósmą. Od razu sprawdził na bieliźnie, czy nie miał wytrysku. Po takich erotycznych snach zawsze znajdował plamy spermy. Tym razem nie było żadnych. Tsukuru nie rozumiał dlaczego. Niewątpliwie we śnie – a przynajmniej w miejscu niebędącym rzeczywistym światem – miał wytrysk. Bardzo gwałtowny. Czuł jeszcze to w sobie wyraźnie. Powinien był wydzielić dużą ilość realnej spermy. Ale nie znalazł żadnych śladów. Wtedy przypomniał sobie, że miał wytrysk w ustach Haidy. Zamknął oczy i lekko się skrzywił. Czy to się naprawdę stało? Nie, to niemożliwe. Wszystko odbyło się w mroku mojej świadomości. Nie mogło być inaczej. A skoro tak, to gdzie się podziała sperma? Czy też zniknęła w głębi świadomości? Oszołomiony wstał i poszedł w piżamie do kuchni. Haida był już ubrany. Leżał na kanapie i czytał grubą książkę. Widać było, że jest na niej skupiony, że przeniósł się umysłem do innego świata. Jednak na widok Tsukuru szybko zamknął książkę, uśmiechnął się wesoło i zabrał do robienia kawy, omletu i grzanek. Zapachniało świeżą kawą. Woń oddzielająca noc od dnia. Usiedli przy stole i zjedli śniadanie, słuchając nastawionej cicho muzyki. Haida jak zwykle jadł mocno spieczone grzanki cienko posmarowane miodem. Przy śniadaniu wyraził swoją opinię o jakimś nowym gatunku kawy, który gdzieś wynalazł, i o tym, jak dobrze są palone ziarna, a potem się nad czymś zamyślił. Pewnie zastanawiał się nad treścią książki, którą przedtem czytał. Świadczyły o tym jego oczy skupione na jakimś punkcie w przestrzeni. Były czyste i przejrzyste, ale niczego nie można było z nich wyczytać. Nabierały takiego wyrazu, kiedy rozmyślał na abstrakcyjne tematy. Zawsze przypominały Tsukuru górskie źródełko widziane spomiędzy drzew. Nie dostrzegł w zachowaniu Haidy nic niezwykłego. Był taki sam jak zawsze w niedzielne poranki. Jakby niebo się lekko zachmurzyło, ale światło miało w sobie miękkość. Kiedy mówił, patrzył Tsukuru prosto w oczy. Nie było w tym żadnego podtekstu. Pewnie w rzeczywistości nic się nie zdarzyło. To było tylko urojenie zrodzone w świadomości. Tak Tsukuru przypuszczał.

Wstydził się tego, a jednocześnie czuł, że ma w głowie straszny chaos. Kilka razy miewał już podobne erotyczne sny, w których pojawiały się Biała z Czarną. Te sny nadchodziły okresowo bez udziału jego woli i doprowadzały go do wytrysku. Ale po raz pierwszy miał sen tak realny i namacalny. A zamęt w jego myślach wywoływało przede wszystkim pojawienie się w tym śnie Haidy. Tsukuru zdecydował się nie drążyć dalej tego problemu. Choćby głęboko się zastanawiał, nie znajdzie pewnie odpowiedzi. Postanowił oznaczyć ten problem metką z napisem „do rozwiązania”, wsadzić do szuflady i później go zbadać. Miał w sobie kilka takich szuflad, tkwiło w nich wiele zostawionych na później pytań. Później poszli na uczelniany basen i pływali razem przez trzydzieści minut. W niedzielny poranek prawie nikogo nie było, więc mogli sobie pływać do woli i w swoim tempie. Tsukuru skupił się na celowym poruszaniu potrzebnymi do kraula mięśniami. Plecy, mięsień biodrowo-lędźwiowy, mięśnie brzucha. Nie musiał specjalnie myśleć o zamachach rąk i ruchach nóg. Jeśli raz wpadł w rytm, dalej robił wszystko automatycznie. Haida zawsze płynął pierwszy, a Tsukuru jego śladem. Pochłonęło go wpatrywanie się we wzory tworzone w wodzie z drobnej białej piany, gdy Haida miękko poruszał nogami. Ten widok zawsze wywoływał w nim stan lekkiego paraliżu świadomości. Kiedy wzięli prysznic i przebrali się w szatni, oczy Haidy straciły wcześniejszą przejrzystość i odzyskały zwykły spokojny wyraz. Dzięki temu, że zażył dużo ruchu, Tsukuru poczuł, że chaos w głowie jakoś się uspokoił. Wyszli z centrum sportowego i skierowali się w stronę biblioteki. Przez ten czas prawie nie rozmawiali, ale to nie należało do rzadkości. Chciałbym coś sprawdzić w bibliotece, powiedział Haida. To też nie należało do rzadkości. Haida lubił „coś sprawdzać” w bibliotece. To ogólnie znaczyło „chcę trochę pobyć sam”. – To ja pójdę do domu i zrobię pranie – powiedział Tsukuru. Przed biblioteką pomachali sobie na pożegnanie. Potem przez pewien czas Haida się z nim nie kontaktował. Tsukuru nie spotykał go na basenie ani na uczelni. Żył teraz jak przed poznaniem Haidy: sam jadł ciche posiłki, sam pływał na basenie, robił notatki na wykładach,

mechanicznie zapamiętywał słówka i zdania w obcych językach. Było to spokojne, samotne życie. Czas płynął wokół niego obojętnie, mijał, nie zostawiając prawie żadnych śladów. Niekiedy Tsukuru nastawiał płytę z Latami pielgrzymstwa i uważnie słuchał. Po tygodniu bez żadnych wiadomości Tsukuru pomyślał, że być może Haida postanowił więcej się z nim nie widywać. Nie dało się tego wykluczyć. Zniknął gdzieś bez słowa. Tak samo jak kiedyś tamtych czworo w jego rodzinnym mieście. Być może Haida oddalił się ode mnie z powodu tego realnego snu erotycznego, pomyślał Tsukuru. Jakimś sposobem zrozumiał od początku do końca wszystko, co zaszło w mojej świadomości, i poczuł do mnie niechęć. Albo się rozgniewał. Nie, to niemożliwe. To nie mogło się wydostać ze świadomości Tsukuru. Nie było chyba sposobu, żeby Haida mógł się o czymś dowiedzieć. A mimo to zdawało mu się, że jasne i bystre oczy młodego przyjaciela na wylot przejrzały jego świadomość i znalazły w głębi kilka skrzywionych elementów. Na tę myśl ogarniał go straszny wstyd. Po zniknięciu Haidy Tsukuru dotkliwie uświadomił sobie, jak ważny był on dla niego, jak dodawał barw jego codziennemu życiu. Nostalgicznie wspominał rozmowy, które toczyli, jego charakterystyczny lekki śmiech. Muzykę, którą lubił, książki, które mu czasem czytał, jego wyjaśnienia na temat różnych zjawisk społecznych, specyficzne poczucie humoru, trafne cytaty, gotowane przez niego posiłki, kawę, którą parzył. Wszędzie w codziennym życiu dostrzegał luki powstałe po zniknięciu Haidy. Nie mógł uniknąć myślenia o tym, czy sam zrobił coś dla Haidy w zamian za to wszystko, czym obdarzał go kolega. Co mu się udało ofiarować przyjacielowi? Nie mógł się opędzić od myśli, że być może samotność została mu przeznaczona. Ludzie przychodzili do niego i wkrótce odchodzili. Chyba czegoś w nim szukali, lecz nie znajdywali – a może to, co znajdywali, im się nie podobało – więc rezygnowali (albo doznawali rozczarowania, wpadali w gniew) i opuszczali go. Pewnego dnia nagle znikali. Bez wyjaśnienia, bez zwykłego pożegnania. Jakby ostrym, bezszelestnym mieczem przecinali więzy, w których jeszcze krążyła gorąca krew, w których jeszcze wyczuć można było cichy puls. Musi być we mnie coś istotnego, co ludzi rozczarowuje. „Bezbarwny Tsukuru Tazaki”, powiedział na głos. W sumie nie mam w sobie nic, co

mógłbym innym ofiarować. A raczej może nie mam nic, co mógłbym ofiarować sobie samemu? Jednak pewnego ranka, dziesięć dni po rozstaniu przed biblioteką, nieoczekiwanie natknął się na Haidę na basenie. Miał właśnie zrobić jeden z wielu nawrotów, gdy poczuł, że ktoś lekko stuka go palcem w grzbiet prawej dłoni, którą przytknął do ściany basenu. Podniósł głowę i zobaczył przykucniętego Haidę w kąpielówkach. Czarne okularki podniesione na czoło, na ustach zwykły sympatyczny uśmiech. Choć dawno się nie widzieli, nie rozmawiali, tylko pozdrowili się skinieniem głowy i zaczęli jak zwykle pływać tym samym torem na długi dystans. Jedyną formą porozumienia między nimi były płynne ruchy mięśni i spokojny, regularny rytm nóg. Słowa nie były im potrzebne. – Pojechałem na trochę do Akity – powiedział Haida, wycierając ręcznikiem włosy. Skończyli już pływać i wyszli spod prysznica. – Zniknąłem tak nagle, bo był mały kryzys rodzinny i musiałem wracać. Tsukuru odpowiedział coś niejasno i skinął głową. Dziesięciodniowa nieobecność w środku semestru zupełnie nie pasowała do Haidy. Podobnie jak Tsukuru, poza wyjątkowymi sytuacjami nie opuszczał nigdy zajęć. Dlatego musiała to być jakaś ważna sprawa. Haida nic więcej nie powiedział na temat przyczyn powrotu do domu rodzinnego, a on też się nie dopytywał. Dzięki temu, że kolega wrócił jak gdyby nigdy nic, Tsukuru czuł, że udało mu się w końcu wypluć tę ciężką grudę powietrza, która tkwiła mu w piersi. Haida jednak nie zniknął, nie porzucił go. Odnosił się do Tsukuru tak samo jak przedtem. Prowadzili swobodne rozmowy na codzienne tematy, razem jadali. Siedząc na kanapie, słuchali wspólnie płyt kompaktowych z muzyką klasyczną wypożyczonych przez Haidę z biblioteki, rozmawiali o nich i o przeczytanych książkach. Albo siedzieli w tym samym pokoju w przyjaznym milczeniu. W weekendy Haida przychodził do Tsukuru, rozmawiali do późna i zostawał na noc. Robił sobie posłanie na kanapie i szedł spać. Haida (albo jego drugie ja) nie przychodził już w środku nocy do pokoju Tsukuru i nie wpatrywał się w niego w mroku (zakładając, że to się naprawdę wydarzyło). Tsukuru miał potem kilka razy erotyczny sen o Białej i Czarnej, ale Haida się już w nim nie pojawiał. Mimo to Tsukuru myślał niekiedy, że Haida zobaczył tamtej nocy tymi czystymi oczami rzeczy kryjące się w jego świadomości. Czuł na sobie ślad tego skupionego wzroku. Zostało po nim lekkie pieczenie, jak po niegroźnym

oparzeniu. Haida zaobserwował wtedy potajemne urojenia i pragnienia Tsukuru, zbadał je kolejno, dokonał sekcji. A mimo to ciągle był jego przyjacielem. Potrzebował tylko oddalenia i czasu, żeby zaakceptować te niespokojne aspekty, uporządkować i uspokoić uczucia. Dlatego na dziesięć dni zerwał z nim kontakt. Oczywiście to były jedynie przypuszczenia. Bezpodstawne i prawie nielogiczne domysły. Może należało je nazwać urojeniami. Jednak takie myśli uparcie się do niego przyczepiły i nie dawały spokoju. Kiedy przychodziło mu do głowy, że być może Haida przejrzał na wylot myśli w każdym zakamarku jego podświadomości, czuł się zdegradowany do roli nędznego robaka żyjącego pod wilgotnym kamieniem. Jednak mimo to Tsukuru Tazaki nadal potrzebował swojego młodszego przyjaciela. Prawdopodobnie bardziej niż kogokolwiek innego.

8 Haida ostatecznie zniknął z jego życia pod koniec lutego następnego roku, w osiem miesięcy po tym, jak się poznali. Zniknął i tym razem już nie wrócił.

Po egzaminach i ogłoszeniu wyników Haida wybierał się do Akity. Pewnie bardzo niedługo znowu będę w Tokio, powiedział do Tsukuru. Zima w Akicie jest strasznie mroźna, po dwóch tygodniach pobytu w domu na pewno będę miał serdecznie dosyć. W Tokio mam dużo swobody, dodał. Muszę jechać, bo trzeba pomóc w zwalaniu śniegu z dachu. Minęły jednak dwa, potem trzy tygodnie, a Haida nie wracał. Nie było od niego żadnych wiadomości. Tsukuru na początku nie bardzo się przejmował. Pewnie jest mu w domu lepiej, niż się spodziewał. A może w tym roku spadło więcej śniegu. Sam Tsukuru wybierał się w marcu na trzy dni do Nagoi. Nie miał na to ochoty, ale nie mógł przecież nigdy tam nie wracać. Oczywiście w Nagoi nie trzeba było zrzucać z dachu śniegu, jednak matka i tak bez przerwy do niego dzwoniła. Masz przecież ferie, dlaczego nie wracasz do domu? – pytała. Muszę w czasie ferii dokończyć ważny projekt, skłamał. Przecież na dwa albo trzy dni możesz chyba przyjechać? – nie ustępowała matka. Siostra też w końcu zadzwoniła i powiedziała, że matka bardzo za nim tęskni, więc powinien przyjechać choć na krótko. Dobra, przyjadę, zgodził się. W Nagoi w ogóle nie wychodził z domu z wyjątkiem wieczornych spacerów z psem na pobliski skwerek. Bał się, że może na ulicy spotkać kogoś z dawnej czwórki przyjaciół. Szczególnie od czasu, gdy zaczął miewać sny erotyczne, nie miał odwagi spotkać się naprawdę z Białą i Czarną. Chociaż śnił nieświadomie, a dziewczyny nie mogły o tych snach wiedzieć, jednak gwałcił je obie w wyobraźni. Może tylko spojrzą na niego i od razu domyślą się, co się dzieje w jego snach. Mogłyby mieć wielką pretensję o jego samowolne, nieczyste urojenia. Starał się w miarę możliwości powstrzymać od masturbacji. Nie dlatego, że uważał samą tę czynność za godną potępienia. Miał natomiast poczucie winy, że w takich chwilach wyobraża sobie Białą i Czarną. Nawet kiedy usiłował myśleć o czymś innym, one jakoś się wkradały do jego myśli. Ponieważ próbował powstrzymać się od masturbacji, czasami miewał erotyczne sny. Prawie zawsze pojawiały się w nich Biała z Czarną. Więc w sumie i tak nie udawało mu się żadnej z nich uniknąć, lecz we śnie przynajmniej nie

przywoływał tych obrazów z własnej woli. Oczywiście była to jedynie wymówka, lecz dla niego ta różnica, choćby tylko w słowach, miała niemałe znaczenie. Treść snów była z grubsza taka sama. Za każdym razem sceneria i szczegóły czynności nieco się różniły, ale zawsze każdy sen rozwijał się tak samo: dwie nagie dziewczyny owijały się wokół niego, palcami i wargami pieściły jego całe ciało, pobudzały penis, aż dochodziło do stosunku. Zawsze miał wytrysk w ciele Białej. Nawet kiedy odbywał gwałtowny stosunek z Czarną, gdy zbliżał się ostatni etap, nagle się orientował, że partnerka się zmieniła. I miał wytrysk w ciele Białej. Takie sny zaczął miewać wtedy, gdy na drugim roku został odrzucony przez grupę i stracił okazję do spotykania się z obiema dziewczynami. Innymi słowy, wtedy gdy postanowił, że jakoś zapomni o nich czworgu. Nie przypominał sobie, żeby przedtem mu się śniły. Tsukuru nie wiedział oczywiście, dlaczego mu się to zdarza. To też był jeden z tych problemów, które schował w szafce świadomości, ukrył głęboko w szufladzie z napisem „do rozwiązania”. Wrócił do Tokio z poczuciem nieokreślonej frustracji. Od Haidy nadal nie było wiadomości. Nie trafił na niego ani na pływalni, ani w bibliotece. Kilka razy dzwonił do akademika, ale zawsze mówiono mu, że go nie ma. Uświadomił sobie, że nie zna adresu ani telefonu jego rodziców. I tak minęły ferie wiosenne, zaczął się nowy rok akademicki. Tsukuru był teraz na czwartym roku. Zakwitły wiśnie, wkrótce kwiaty opadły. A Haida ciągle się nie odzywał. Tsukuru poszedł do akademika, w którym tamten mieszkał. Kierownik powiedział mu, że z końcem roku Haida zawiadomił, że się wyprowadza, spakował się i wyniósł. Usłyszawszy to, Tsukuru zaniemówił. Kierownik nie wiedział, dlaczego ani dokąd się wyprowadził. A przynajmniej twierdził, że nic nie wie. Tsukuru poszedł do dziekanatu, sprawdził listę studentów i odkrył, że Haida złożył podanie o urlop. Nie podano mu przyczyny, gdyż nie udzielano informacji dotyczących prywatnych spraw studentów. Powiedziano mu tylko, że zaraz po zakończeniu sesji Haida osobiście złożył podanie o urlop i zrezygnował z akademika. Wtedy jeszcze spotykał się na co dzień z Tsukuru. Razem pływali, w weekendy zatrzymywał się u niego na noc i rozmawiali do późna. A mimo to ukrył przed Tsukuru, że bierze urlop. Jak gdyby nigdy nic powiedział mu tylko z uśmiechem: Wracam na dwa tygodnie do Akity, a potem po prostu zniknął z jego życia.

Być może więcej już nie zobaczę Haidy, pomyślał Tsukuru. Zniknął bez słowa pełen jakiejś silnej determinacji. To nie był przypadek. Istniała konkretna przyczyna. Bez względu na to, co to było, on już tu pewnie nie wróci. Instynkt Tsukuru nie omylił. Do końca jego studiów Haida nie wrócił na uczelnię. I nie skontaktował się z nim. To zadziwiające, pomyślał wtedy Tsukuru. Haida zrobił dokładnie to co kiedyś jego ojciec. Tak samo, mając jakieś dwadzieścia lat, wziął urlop dziekański i zniknął. Zupełnie jakby szedł po jego śladach. A może Haida wymyślił tę historię o ojcu? Może próbował opowiedzieć coś o sobie, posługując się jego postacią? Ale z jakiejś przyczyny to drugie zniknięcie Haidy nie wprawiło Tsukuru w takie oszołomienie jak pierwsze. Nie bolało go, że Haida go porzucił, opuścił. Po stracie przyjaciela opanował go raczej jakiś dziwnie neutralny spokój. Z jakiejś przyczyny wydawało mu się nawet, że Haida częściowo przejął jego winę i wstyd, a następnie przez to gdzieś zniknął. Bez Haidy Tsukuru oczywiście czuł się samotny. Było mu żal, że tak się to skończyło. Ale być może nie dało się tego uniknąć. Haida był dla niego naprawdę kimś ważnym i jednym z nielicznych przyjaciół. Zostawił po sobie mały młynek, pół torebki kawy, zestaw trzech płyt Lazara Bermana grającego Lata pielgrzymstwa Liszta i wspomnienie niezwykle głębokich przejrzystych oczu. W maju, w miesiąc po zniknięciu Haidy z uczelni, Tsukuru pierwszy raz uprawiał prawdziwy seks z kobietą. Miał wtedy dwadzieścia jeden lat. Dwadzieścia jeden lat i sześć miesięcy. Od początku roku akademickiego w ramach praktyk zaczął pracować na zlecenie jako kreślarz w biurze projektowym w centrum i tam poznał niezamężną, cztery lata starszą kobietę. Była sekretarką. Drobna, miała długie włosy, duże uszy i niezwykle zgrabne nogi. Całe jej ciało robiło wrażenie bardzo zwartego. Nie była piękna, raczej pełna wdzięku. Kiedy żartowała, ukazywała w uśmiechu ładne białe zęby. Od samego początku jego pracy w biurze odnosiła się do niego z życzliwością. Wydawało mu się, że prywatnie czuje do niego sympatię. Może dlatego, że wychował się z dwiema starszymi siostrami, nie był skrępowany w towarzystwie starszych od siebie kobiet. Miała tyle samo lat co jego średnia siostra. Przy jakiejś okazji Tsukuru zaprosił ją najpierw na kolację, potem do siebie, a na koniec bez namysłu do łóżka. Nie odrzuciła żadnego z tych

zaproszeń. Prawie się nie wahała. Choć był to dla Tsukuru pierwszy raz, wszystko poszło całkiem gładko. Od początku do końca nie czuł się zakłopotany ani nerwowy. W rezultacie pomyślała chyba, że jak na swój wiek Tsukuru zebrał już sporo doświadczeń seksualnych. Mimo że w rzeczywistości do tej pory sypiał z kobietami wyłącznie w snach. Tsukuru oczywiście ją lubił. Choć czarująca i bystra, nie dostarczała mu intelektualnych bodźców jak Haida, ale była wesoła, bezpretensjonalna, pełna ciekawości i przyjemnie się z nią rozmawiało. Wykazywała też dużo wigoru w czasie seksu. Sypiając z nią, dowiedział się wielu rzeczy o kobiecym ciele. Niezbyt dobrze gotowała, za to lubiła sprzątać i niebawem mieszkanie Tsukuru lśniło czystością. Zasłony, prześcieradła, poszwy na poduszki, ręczniki, matę łazienkową – wszystko wymieniła na nowe i czyste. Wniosła do jego życia po odejściu Haidy niemało koloru i energii. Lecz Tsukuru zbliżył się do tej kobiety i pragnął jej fizycznie nie dlatego, że czuł do niej namiętność, ani nawet dlatego, że czuł do niej sympatię, ani nawet dlatego, że chciał się wyrwać z codziennej samotności. Zrobił to, ponieważ chciał sam sobie udowodnić, że nie jest homoseksualistą i że może mieć wytrysk w ciele prawdziwej kobiety, a nie tylko w ciele kobiety ze snu. Był to – choć sam Tsukuru pewnie by tego nie przyznał – jego główny cel. Ten cel został osiągnięty. W weekendy przychodziła do niego i zostawała na noc. Podobnie jak do niedawna Haida. Nieśpiesznie uprawiali w łóżku seks. Czasami nawet do świtu. W takich chwilach starał się myśleć tylko o niej i o jej ciele. Skupiał na tym świadomość, wyłączał wyobraźnię i odpychał jak najdalej wszystko, czego tam nie było – nagie ciała Białej i Czarnej oraz wargi Haidy. Brała tabletki antykoncepcyjne, więc mógł spokojnie mieć wytrysk. Lubiła uprawiać z nim seks i chyba przynosił jej satysfakcję. Kiedy osiągała orgazm, wydawała dziwny okrzyk. W porządku, jestem normalny, powtarzał sobie Tsukuru. Dzięki temu nie miał już więcej erotycznych snów. Ten związek trwał przez osiem miesięcy, potem zgodnie się rozstali. Było to zaraz przed końcem jego studiów. Tsukuru miał już wtedy zapewnioną pracę w firmie kolejowej i przestał dorabiać w biurze projektowym. Ona zaś, spotykając się z nim, miała jednocześnie chłopaka z dawnych lat w rodzinnej Nigacie (na samym początku mu to wyjawiła) i w kwietniu planowała wziąć z nim ślub. Postanowiła odejść z biura projektowego i zamieszkać w Sanjō, gdzie pracował jej narzeczony. – Dlatego nie będę się mogła więcej z tobą spotykać – powiedziała mu

pewnego dnia w łóżku. – To bardzo dobry człowiek – dodała, kładąc Tsukuru rękę na piersi. – Zwyczajny, w sam raz na moim poziomie. – Żałuję, że nie będziemy się już mogli tak spotykać, ale pewnie powinienem życzyć ci wszystkiego najlepszego. – Dziękuję – odparła i jakby umieszczając mały przypis na dole strony, dodała: – No, może niedługo będę miała okazję się z tobą zobaczyć. – Mam nadzieję, że tak – powiedział Tsukuru. Lecz nie bardzo umiał odczytać, co ten przypis miał znaczyć. Pewnie w łóżku z narzeczonym wydaje takie same okrzyki, pomyślał nagle. Potem jeszcze raz uprawiali seks.

Tsukuru naprawdę żałował, że nie może się z nią dłużej raz w tygodniu spotykać. Potrzebował stałej partnerki seksualnej, żeby uniknąć realnych erotycznych snów i żeby żyć w czasie teraźniejszym, a nie przeszłością. Ale jednocześnie jej ślub być może był mu na rękę. Bo zupełnie nie czuł do tej starszej od siebie dziewczyny niczego prócz spokojnej naturalnej sympatii i zdrowego pożądania seksualnego. Wtedy właśnie rozpoczynał nowy etap życia.

9 Kiedy Sara Kimoto zadzwoniła na komórkę, Tsukuru siedział przy biurku i dla zabicia czasu segregował leżące na nim dokumenty, wyrzucał niepotrzebne i robił porządek w szufladzie z artykułami piśmiennymi, w której dużo się ich nagromadziło. Był czwartek, pięć dni po ich ostatnim spotkaniu. – Nie przeszkadzam? – Nie – powiedział Tsukuru. – Jak do tej pory jestem zadziwiająco mało zajęty. – To dobrze. Czy możemy się dziś spotkać, choćby na krótko? O siódmej mam oficjalną kolację, ale przedtem znajdę trochę czasu. Byłabym bardzo wdzięczna, gdybyś mógł przyjechać do Ginzy. Tsukuru spojrzał na zegarek. – Myślę, że mogę być w Ginzy o pół do szóstej. Tylko powiedz gdzie. Podała mu nazwę kawiarni niedaleko głównego skrzyżowania. Tsukuru wiedział, gdzie to jest. Przed piątą skończył pracę, wyszedł z firmy, wsiadł w Shinjuku do metra linii Marunouchi i pojechał do Ginzy. Akurat tak się dobrze złożyło, że miał dziś niebieski krawat, który ostatnio od niej dostał. Sara czekała już na niego w kawiarni, popijając kawę. Uśmiechnęła się wesoło, widząc jego krawat. Kiedy się uśmiechała, w kącikach jej ust pojawiały się dwie czarujące zmarszczki. Podeszła kelnerka, Tsukuru też zamówił kawę. Kawiarnia była pełna ludzi, którzy spotkali się tu po pracy. – Przepraszam, że aż tu cię zaciągnęłam – powiedziała Sara. – Czasem fajnie jest przyjechać do Ginzy – odrzekł Tsukuru. – Dobrze byłoby, gdybyśmy mogli przy okazji zjeść gdzieś kolację. Sara wydęła wargi i westchnęła. – Dobrze by było, ale dziś mam oficjalną kolację. Zaprosiłam ważnego gościa z Francji na ekskluzywną tradycyjną japońską ucztę i muszę mu towarzyszyć. Nie lubię takich okazji, bo człowiek jest spięty i nie ma nawet czasu się delektować jedzeniem.

Rzeczywiście była dziś ubrana jeszcze bardziej starannie niż zwykle. Miała na sobie dobrze uszyty kostium w kolorze kawy, w klapie broszkę z lśniącym brylantem pośrodku, krótką spódnicę, na nogach rajstopy w drobny wzór w kolorze kostiumu. Sara otworzyła leżącą na kolanach lakierowaną, kawowobrązową torebkę i wyjęła z niej dużą białą kopertę. Było w niej kilka złożonych stron wydruków z komputera. Potem z lekkim pstryknięciem zamknęła klamerkę. Był to tak przyjemny dźwięk, że ludzie dookoła odruchowo zaczęli się odwracać w ich stronę. – Sprawdziłam, co się teraz dzieje z czworgiem twoich przyjaciół. Tak jak ci przedtem obiecałam. Tsukuru był zaskoczony. – Ale przecież nie minął nawet tydzień! – Ja zawsze szybko wszystko załatwiam. A poza tym, jak człowiek ma wprawę, takie poszukiwania nie są specjalnie kłopotliwe. – Ja bym tego nie potrafił. – Każdy jest dobry w czymś innym. Ja bym nie potrafiła zbudować dworca. – I pewnie nie potrafiłabyś zrobić rysunku technicznego. Sara się uśmiechnęła. – Nie potrafiłabym, choćbym żyła dwieście lat. – I dowiedziałaś się, gdzie są? – zapytał Tsukuru. – W pewnym sensie. – W pewnym sensie się dowiedziałaś – powtórzył Tsukuru. Jakoś dziwnie to zabrzmiało. – Co to znaczy? Wypiła łyk kawy i odstawiła filiżankę na spodeczek. Potem sprawdziła lakier na paznokciach. Były pięknie pomalowane na kawowy brąz torebki (odrobinę jaśniejszy). Tsukuru mógł się założyć o miesięczną pensję, że to nie przypadek. – Daj mi powiedzieć po kolei. Inaczej mi się chyba nie uda – poprosiła Sara. Tsukuru skinął głową. – Oczywiście. Mów, jak sobie chcesz. Krótko wytłumaczyła mu, w jaki sposób szukała informacji. Najpierw

skorzystała z internetu. Posługując się wszystkimi możliwymi narzędziami: Facebookiem, Google’em, Twitterem, trafiła na ślady tej czwórki. Tym sposobem udało jej się z grubsza dowiedzieć, co obecnie robią Niebieski i Czerwony. Znalezienie informacji o nich dwóch okazało się niezbyt trudne. Obaj sami chętnie je w internecie umieszczali – w większości dotyczyły ich działalności zawodowej. – Jak się zastanowić, to dość niezwykłe – powiedziała Sara. – Nie uważasz? Zasadniczo żyjemy w czasach obojętności, a otacza nas taka wielka ilość informacji o innych osobach. Jak się chce, można je łatwo zgromadzić. A mimo to naprawdę mało wiemy o ludziach. – Filozoficzne rozważania świetnie pasują dzisiaj do twojego rewelacyjnego stroju – powiedział Tsukuru. – Dziękuję – odparła Sara z uśmiechem. Poszukiwania Czarnej nie były już takie proste. A to dlatego, że w odróżnieniu od Niebieskiego i Czerwonego, nie miała związanej z pracą potrzeby publikowania informacji na swój temat. Choć z trudem, udało się jednak znaleźć jej ślad na stronie związanej z Wydziałem Rzemiosła Artystycznego na Akademii Sztuk Pięknych Prefektury Aichi. Wydział Rzemiosła Artystycznego Akademii Sztuk Pięknych Prefektury Aichi? Tsukuru sądził, że poszła na anglistykę na prywatnym żeńskim uniwersytecie w Nagoi. Nie przerywał jednak, tylko postawił sobie w myślach znak zapytania. – Jednak ilość informacji na jej temat była ograniczona – powiedziała Sara. – Dlatego zadzwoniłam do rodziny Czarnej. Skłamałam, że jestem jej koleżanką z liceum. Powiedziałam, że redaguję biuletyn dla absolwentów i jeśli można, chciałabym prosić o jej aktualny adres. Matka była bardzo życzliwa i powiedziała mi różne rzeczy. – Na pewno bardzo zręcznie ją wypytałaś. – Może i tak – powiedziała Sara skromnie. Podeszła kelnerka, chcąc jej dolać kawy, ale Sara odmówiła, unosząc lekko dłoń. Po odejściu kelnerki powiedziała: – Zebranie informacji o Białej było trudne, lecz na koniec okazało się proste. Nie znalazłam żadnych prywatnych danych, za to stare artykuły z gazet dostarczyły mi potrzebnych informacji. – Artykuły z gazet?

Sara przygryzła wargi. – To bardzo delikatna sprawa. Dlatego tak jak wcześniej prosiłam, daj mi opowiedzieć po kolei. – Przepraszam. – Chciałabym najpierw cię zapytać, czy zdecydowałeś się spotkać z tymi czworgiem, jeśli się dowiesz, gdzie ich teraz znaleźć. Nawet jeżeli wśród faktów, które teraz ci podam, będzie kilka niepomyślnych, o których wolałbyś nie wiedzieć.

– Nie mam pojęcia, co to mogą być za fakty, ale i tak już postanowiłem, że się z nimi spotkam. Sara przyglądała się Tsukuru. Po chwili powiedziała: – Czarna, to znaczy pani Eri Kurono, mieszka obecnie w Finlandii. Prawie nie bywa w Japonii. – W Finlandii? – Mieszka w Helsinkach z mężem Finem i dwiema małymi córeczkami. Dlatego jeśli chciałbyś się z nią spotkać, musiałbyś tam pojechać. Tsukuru przywołał w myślach zarys mapy Europy. Potem powiedział: – Właściwie nigdy nie byłem na prawdziwej wycieczce. Mam też dużo zaległego urlopu. Może nieźle byłoby zbadać naocznie stan kolei w Europie Północnej. Sara się uśmiechnęła. – Zapisałam jej adres i telefon. Sam będziesz się musiał dowiedzieć, dlaczego wyszła za Fina i mieszka w Helsinkach. Albo bezpośrednio ją zapytać. – Dziękuję. Wystarczą mi adres i telefon. – Jeżeli masz ochotę jechać do Finlandii, będę ci chyba mogła pomóc w zorganizowaniu wycieczki. – Bo to twój zawód. – A do tego jestem kompetentna i efektywna. – Oczywiście – powiedział Tsukuru. Sara spojrzała na jeden z wydruków. – Niebieski, czyli pan Yoshio Ōmi, sprzedaje obecnie samochody w salonie Lexusa w Nagoi. Podobno jest bardzo kompetentny, ostatnio dostaje jedną po drugiej nagrody za najlepsze wyniki sprzedaży. Jest jeszcze młody, ale już

został szefem działu sprzedaży. – W salonie Lexusa – wyszeptał do siebie Tsukuru. Wyobraził sobie Niebieskiego, jak ubrany w garnitur w jasnym salonie sprzedaży z uśmiechem zachwala klientom skórzane siedzenia w luksusowym modelu sedana i tłumaczy, jak gruba jest warstwa lakieru na karoserii. Jednak wyobrażenie sobie tego nie przyszło mu łatwo. Pojawiał mu się w myślach jedynie zlany potem Niebieski w koszulce do rugby, pijący zimną herbatę zbożową prosto z czajnika i jedzący za dwóch, jak gdyby nigdy nic. – Zdziwiłeś się?

– Wydaje mi się to trochę niezwykłe – powiedział Tsukuru. – Choć właściwie charakterem pasował chyba na sprzedawcę. Jest z natury prostolinijny, może nie elokwentny, ale jakoś naturalnie ludzie mu ufają. Nie potrafi być przebiegły, choć w sumie to pewnie lepiej. – Słyszałam, że lexus to doskonały i niezawodny samochód. – Jeśli jest takim świetnym sprzedawcą, to może i mnie namówi do kupienia, gdy tylko się spotkamy. Sara się roześmiała. – Niewykluczone. Tsukuru przypomniał sobie, że jego ojciec jeździł tylko dużym mercedesem benzem. Dokładnie co trzy lata przesiadał się na nowy model tej samej klasy. Nie musiał nic robić, po prostu pewnego dnia pojawiał się dealer i zamieniał mu auto na najnowsze, z pełnym wyposażeniem. Samochód nie miał ani jednej rysy, zawsze pięknie lśnił. Ojciec sam nigdy go nie prowadził. Miał kierowcę. Okna były przyciemnione na szaro i nie dało się zajrzeć do środka. Felgi błyszczały oślepiająco jak świeżo bite monety. Drzwi zamykały się z głębokim dźwiękiem przywodzącym na myśl drzwi do skarbca, wewnątrz było naprawdę przytulnie. Kiedy siedziało się z tyłu, miało się wrażenie, że jest się oddalonym od chaosu zewnętrznego świata. Tsukuru od dziecka nie lubił jeździć tym samochodem. Było w nim zbyt cicho. On zawsze wolał tłoczne dworce i hałaśliwe pociągi. – Po skończeniu studiów długo pracował w salonie Toyoty, tam też miał świetne wyniki sprzedaży, więc w dwa tysiące piątym roku, kiedy w Japonii rozpoczęto sprzedaż marki Lexus, właśnie jego specjalnie przeniesiono do nowego salonu. Żegnaj, corollo, witaj, lexusie – powiedziała Sara. Potem jeszcze raz sprawdziła lakier na paznokciach lewej ręki. – Dlatego spotkanie z Niebieskim będzie stosunkowo proste. Pójdziesz do salonu i tam go

znajdziesz. – Dobrze. Sara spojrzała na następną kartkę. – Natomiast Czerwony, czyli pan Kei Akamatsu, wiódł życie pełne wzlotów i upadków. Ze świetnymi wynikami ukończył ekonomię na Uniwersytecie Nagoya i udało mu się dostać do jednego z wielkich banków. Tak zwanego megabanku. Ale z jakiegoś powodu odszedł stamtąd po trzech latach i przeniósł się do średniej wielkości firmy finansowej. Opierała się na miejscowym kapitale, a krótko mówiąc, oferowała kredyty na wysoki procent – trochę podejrzana firma. Było to dość nieoczekiwane posunięcie, ale stamtąd też odszedł po dwóch latach, zgromadził kapitał i zaczął nowy biznes, centrum oferujące kursy samorozwoju i szkolenia dla przedsiębiorstw. Nazywa to „creative business seminars”. Odniósł zadziwiający sukces, otworzył biura w wieżowcu w centrum Nagoi, zatrudnia wielu pracowników. Gdybyś chciał się dokładnie dowiedzieć, czym się zajmują, możesz łatwo sprawdzić w internecie. Firma nazywa się BEYOND. Brzmi to jakoś w stylu New Age, nie uważasz? – Creative business seminars? – Nazwa jest nowatorska, ale zasadniczo nie różni się to od zwykłych kursów samorozwoju – powiedziała Sara. – Czyli prosty kurs błyskawicznego prania mózgu mający na celu wychowanie korporacyjnych wojowników. Zamiast świętych ksiąg używają instrukcji, a zamiast oświecenia i raju obiecują im karierę i wysokie dochody. Nowa religia czasów pragmatyzmu. W odróżnieniu od religii, nie ma w tym elementów transcendentalnych, wszystko jest konkretnie uteoretyzowane i wyrażone liczbami. Bardzo czyste i zrozumiałe. Niemało ludzi zyskuje tam pozytywną inspirację. Ale pozostaje faktem, że jest to hipnotyczny zastrzyk wygodnego systemu myślenia. I teoria, i liczby są tak zręcznie dobrane, by spełniały swój cel. Jednak w tej chwili firma cieszy się doskonałą opinią i dość dużo lokalnych przedsiębiorstw ma z nią podpisane umowy. Ze strony internetowej wynika, że oferują cały wachlarz nowatorskich programów, które przyciągają uwagę: od grupowych szkoleń nowych pracowników w stylu obozu dla rekrutów przez sesje letnie doszkalające pracowników średniego szczebla, odbywające się w eleganckich hotelach w górach, po tak zwane ekskluzywne power lunche dla dyrektorów. A przynajmniej wszystko jest pięknie opakowane i zaprezentowane. Piszą, że szczególnie gruntownie szkolą młodych pracowników w zakresie etykiety zgodnej z oczekiwaniami społecznymi i

uczą właściwego posługiwania się zwrotami grzecznościowymi. Moje osobiste podejście do takich rzeczy to „dziękuję, ale nie skorzystam”, natomiast przedsiębiorstwa pewnie się cieszą. Wyobrażasz sobie mniej więcej, co to za biznes? – Mniej więcej sobie wyobrażam – powiedział Tsukuru. – Ale żeby rozkręcić biznes, potrzebne są fundusze. Jak Czerwony mógł zgromadzić taki kapitał? Jego ojciec jest profesorem na uniwersytecie, to konserwatywny facet. O ile wiem, nie ma aż takich zasobów finansowych, a przede wszystkim nie sądzę, żeby zainwestował w taki ryzykowny biznes. – To zagadka – powiedziała Sara. – Ale mniejsza o to. Czy pan Akamatsu już w liceum miał zadatki na guru? Tsukuru potrząsnął głową. – Nie, był raczej typem spokojnego, obiektywnego mózgowca. Bystry, szybko wszystko chwytał, w razie czego potrafił też być elokwentny, choć zazwyczaj starał się w miarę możliwości tego nie okazywać. Może to nie jest najlepsze określenie, ale był raczej typem, który lubił wszystko planować zza kulis. Nie potrafię sobie wyobrazić, jak przemawia, zachęca i inspiruje. – Ludzie się zmieniają – powiedziała Sara. – Oczywiście. Ludzie się zmieniają. A poza tym bez względu na to, jak bardzo byliśmy zaprzyjaźnieni, jak szczerze i otwarcie ze sobą rozmawialiśmy, mogliśmy nie wiedzieć o sobie tych naprawdę ważnych rzeczy. Sara patrzyła przez chwilę na Tsukuru. Potem powiedziała: – W każdym razie obaj pracują obecnie w Nagoi. Żaden z nich od urodzenia właściwie nie ruszył się stamtąd nawet na krok. Kolejne szkoły kończyli w Nagoi, pracę też podjęli w Nagoi. Przypomina to Zaginiony świat Conan Doyle’a. Powiedz, czy Nagoya to takie przyjemne miasto? Tsukuru nie bardzo umiał odpowiedzieć na to pytanie. Doznał tylko niezwykłego wrażenia: gdyby sytuacja była trochę inna, może on też wiódłby życie w Nagoi, nie ruszając się stamtąd ani na krok, i nigdy by tego wyboru nie kwestionował. Sara przerwała na chwilę opowieść. Złożyła wydruki, wsunęła do koperty, położyła ją na brzegu stolika i napiła się wody. Potem odezwała się nieco innym tonem: – Jeśli chodzi o ostatnią osobę, Białą, czyli panią Yuzuki Shirane, niestety nie posiada aktualnego adresu.

– Nie posiada aktualnego adresu – powtórzył Tsukuru prawie szeptem. To też było dość dziwne wyrażenie. Normalnie powiedziałoby się przecież „Aktualny adres nieznany”. Ale w zdaniu „nie posiada aktualnego adresu” było coś nienaturalnego. Zastanawiał się, co to może znaczyć. Może zaginęła bez śladu? No bo chyba nie jest bezdomna. – Niestety nie ma jej już na tym świecie – powiedziała Sara. – Nie ma jej na tym świecie?

Sam nie wiedział dlaczego, ale przez sekundę miał w myślach obraz Białej błądzącej po Wszechświecie w promie kosmicznym. Sara mówiła dalej: – Zmarła sześć lat temu. Dlatego nie ma aktualnego adresu. Pochowano ją na przedmieściach Nagoi. Bardzo ciężko mi przekazywać ci taką wiadomość. Tsukuru na chwilę zaniemówił. Siły go opuściły, jakby woda wypłynęła z jakiejś torebki przez niewielki otwór. Kawiarniany gwar się oddalił, do jego uszu z trudem docierał tylko głos Sary. Ale nawet on zdawał się jedynie dalekim echem, którego nie dało się zrozumieć, jakby słyszał je ktoś siedzący na dnie basenu. Jakoś wziął się w tym basenie w garść, wstał i wynurzył głowę na powierzchnię wody. Dzięki temu wreszcie zaczął słyszeć. Dźwięki powoli nabrały znaczenia. Sara coś do niego mówiła. – …nie napisałam dokładnie, jak umarła. Uznałam, że lepiej będzie, jak sam się tego dowiesz. Nawet jeśli zajmie ci to trochę czasu. Tsukuru automatycznie przytaknął. Sześć lat temu? Sześć lat temu, to znaczy, że miała trzydzieści lat. Tylko trzydzieści lat. Spróbował wyobrazić sobie trzydziestoletnią Białą, ale bezskutecznie. W myślach pojawiała mu się tylko szesnasto- albo siedemnastoletnia. To go strasznie zasmuciło. Okropne. Nie mogłem nawet się z nią zestarzeć. Sara pochyliła się nad stolikiem i lekko położyła rękę na dłoni Tsukuru. Miała ciepłą, drobną rękę. Tsukuru ucieszył ten przyjazny gest i był jej za niego wdzięczny, lecz jednocześnie wydawało mu się, że jest wydarzeniem należącym do innego systemu, przypadkiem zachodzącym gdzieś daleko w tej samej chwili. – Przepraszam, że tak się to skończyło – powiedziała Sara. – Ale kiedyś ktoś musiał ci o tym powiedzieć. – Wiem – odparł Tsukuru. Oczywiście, że wiedział. Tylko po prostu

musiało minąć trochę czasu, zanim jego serce i umysł przywykną do tego faktu. To nie była niczyja wina. – Muszę zaraz iść – powiedziała Sara, patrząc na zegarek. Potem podała mu kopertę. – Są tu wydruki dotyczące twoich czworga przyjaciół. Zapisałam tylko nieliczne informacje, bo uważałam, że ważne będzie dla ciebie spotkanie i porozmawianie z nimi. W ten sposób poznasz pewnie szczegóły. – Dziękuję ci za wszystko – powiedział Tsukuru. Znalezienie odpowiednich słów i wypowiedzenie ich zajęło mu trochę czasu. – Myślę, że niedługo będę mógł powiadomić cię o rezultatach. – Będę czekała na wiadomość. Jeżeli mogę ci w czymś pomóc, nie krępuj się i daj znać. Tsukuru jeszcze raz jej podziękował. Wyszli z kawiarni i pożegnali się. Stojąc na ulicy, Tsukuru przyglądał się, jak ubrana w kawowy letni kostium Sara macha mu na pożegnanie i znika w tłumie. Gdyby to było możliwe, chciałby spędzić z nią więcej czasu. Chciałby dłużej, bez pośpiechu porozmawiać. No ale oczywiście miała swoje życie. I większość tego życia rozgrywała się w nieznanych mu miejscach i składała się z niezwiązanych z nim rzeczy. Koperta od Sary tkwiła w wewnętrznej kieszeni marynarki. Były w niej zwięźle podsumowane i starannie złożone dalsze losy czworga przyjaciół. Jednej osoby już tu nie ma. Stała się garścią białego popiołu. Jej myśli, jej opinie, jej doznania, jej nadzieje i sny – to wszystko też zniknęło. Bez śladu. Zostały tylko wspomnienia. Czarne, długie, proste włosy, kształtne palce na klawiszach, gładkie jak porcelana, białe, smukłe (ale zadziwiająco wymowne) łydki, Le mal du pays Liszta, które grała. Jej wilgotne włosy łonowe i twarde sutki. N i e, to nie wspomnienia. To są – nie, nie będę o tym myślał. Oparty o latarnię, Tsukuru zastanawiał się, dokąd ma teraz iść. Zegarek wskazywał, że dochodzi siódma. Niebo było wciąż dość jasne, ale wystawy sklepów kolejno się rozświetlały, chcąc przyciągnąć klientów. Było jeszcze wcześnie, nie musiał nic robić. Nie chciało mu się wracać do domu. Nie chciał być sam w ciszy. Mógł pojechać, gdzie tylko przyjdzie mu ochota. Prawie wszędzie. Jednak nie przychodziło mu do głowy żadne konkretne miejsce. W takiej chwili dobrze byłoby pójść na drinka. Normalny facet pewnie próbowałby się upić w jakiejś knajpie. Ale on z natury nie bardzo tolerował

alkohol. Picie nie tłumiło jego doznań i nie powodowało przyjemnego otępienia, a tylko ból głowy następnego dnia. No to dokąd ma iść? W końcu przyszło mu do głowy tylko jedno miejsce. Ruszył więc szeroką ulicą w stronę Dworca Tokijskiego. Wszedł na stację od strony Yaesu i usiadł na peronie linii Yamanote. Spędził ponad godzinę, przyglądając się rzędom zielonych wagonów, które przyjeżdżały nieomal co minutę, wypluwały niezliczonych pasażerów i połykały pośpiesznie innych, a potem znikały. Przez ten czas o niczym nie myślał, tylko patrzył na te sceny nieobecnym wzrokiem. Ten widok nie złagodził bólu serca. Ale jego powtarzalność jak zwykle go fascynowała i przynajmniej znieczulała świadomość na upływ czasu. Ludzie nieustannie skądś napływali, z własnej woli tworzyli na peronie porządne kolejki, wsiadali, nie przepychając się, i byli dokądś uwożeni. Tsukuru zdumiało przede wszystkim, że na świecie jest naprawdę tak wielu ludzi. Tak samo zdumiało go, jak wiele jest na nim zielonych wagonów kolejowych. Wydawało mu się, że systematyczny i na pozór prosty transport tak wielu ludzi tak wieloma pociągami graniczy z cudem. Zadziwiało go, że każdy człowiek ma dokąd jechać i dokąd wrócić. Kiedy fala szczytu nieco opadła, podniósł się, wsiadł do pociągu i wrócił do domu. Serce nadal go bolało. Były jednak rzeczy, które musiał zrobić.

10 Pod koniec maja Tsukuru wziął urlop na poniedziałek i pojechał na trzy dni do Nagoi. Akurat przypadała rocznica śmierci ojca, więc z różnych względów był to dobry termin na powrót do rodzinnego domu.

Po śmierci ojca najstarsza siostra z mężem zamieszkali z matką w tym dużym domu, ale nikt nie korzystał z dawnego pokoju Tsukuru i mógł się tam zawsze zatrzymać. Łóżko, biurko, regał były te same co w czasach licealnych. Na półce stały książki, które dawniej czytał. W szufladach biurka zostały jeszcze zeszyty i artykuły piśmienne. Pierwszego dnia wziął udział w żałobnej ceremonii buddyjskiej w świątyni, zjadł kolację z krewnymi i porozmawiał z wszystkimi członkami rodziny, więc od następnego dnia był wolny. Najpierw postanowił odwiedzić Niebieskiego. W niedzielę normalne firmy nie pracowały, ale salony samochodowe były otwarte. Wcześniej się nie umówił, tylko po prostu poszedł, licząc na powodzenie. Od początku się zdecydował na taki tryb postępowania. Nie chciał, by tamten mógł się psychicznie przygotować, wolał w miarę możliwości zobaczyć jego szczerą reakcję. Jeżeli nie uda mu się z Niebieskim spotkać albo tamten po prostu odmówi, trudno. Wtedy Tsukuru się zastanowi, co robić dalej. Salon sprzedaży samochodów znajdował się w spokojnej dzielnicy niedaleko zamku. Za wielkimi oknami stały uroczyście przeróżne nowe modele lexusów: od sportowego coupé po takie z napędem na cztery koła. Kiedy Tsukuru wszedł do środka, poczuł charakterystyczny zapach nowych samochodów, w którym mieszały się woń opon, tworzyw sztucznych i skóry. Podszedł do informacji i zwrócił się do siedzącej tam młodej kobiety. Miała elegancko upięte do góry włosy i widać było jej szczupłą białą szyję. W wazonie na biurku stały duże różowe i białe dalie. – Chciałbym się spotkać z panem Ōmi – powiedział. Kobieta uśmiechnęła się do niego spokojnym, układnym uśmiechem pasującym do tego jasnego i czystego salonu. Wargi miała pomalowane naturalną szminką, zęby równiutkie. – Z panem Ōmi, tak? Przepraszam bardzo, czy mogę spytać o godność? – Tazaki – odpowiedział Tsukuru.

– Pan Tasaki. Czy był pan na dzisiaj umówiony? Tsukuru nie zwrócił jej uwagi na drobną pomyłkę w wymowie nazwiska. To mu nawet było na rękę. – Nie, nie jestem umówiony. – Rozumiem. Czy może pan uprzejmie chwilę zaczekać?

Wcisnęła guzik automatycznego połączenia i poczekała pięć sekund. – Proszę pana, przyszedł klient, pan Tasaki. Tak, pan Tasaki. Nie było słychać, co mówi rozmówca, ale kobieta kilka razy krótko przytaknęła. Na koniec powiedziała: – Dobrze, rozumiem. Odłożyła słuchawkę i podniosła wzrok na Tsukuru. – Pan Ōmi jest w tej chwili zajęty i musi dokończyć to, co robi. Najmocniej przepraszam, ale czy byłby pan uprzejmy zaczekać? Pan Ōmi powiedział, że za jakieś dziesięć minut będzie wolny. Miała wyuczony, potoczysty sposób mówienia. Prawidłowo używała też zwrotów grzecznościowych. Zabrzmiało to tak, jakby było jej naprawdę przykro, że każe mu czekać. Dobrze wyszkolona. A może z natury taka jest? – Nie szkodzi. Specjalnie mi się nie śpieszy – odpowiedział. Wskazała mu czarną skórzaną kanapę, wyglądającą na niezwykle kosztowną. Obok stała ogromna donica z dekoracyjną rośliną i sączyła się cicho muzyka Antônia Carlosa Jobima. Na długim i wąskim szklanym stoliku leżały ułożone eleganckie katalogi Lexusa. – Czy mogę panu zaproponować kawę, herbatę albo zieloną herbatę? – Poproszę o kawę – powiedział Tsukuru. Kiedy oglądał katalog nowego modelu sedana, sekretarka podała kawę. Na kremowym kubku widniał znak firmowy Lexusa. Tsukuru podziękował i zaczął pić. Kawa była smaczna. Pachniała świeżo i temperaturę miała w sam raz. Dobrze, że przyszedłem w garniturze i skórzanych butach, pomyślał Tsukuru. Nie miał pojęcia, jak zwykle ubierają się ludzie kupujący lexusy, ale gdyby miał na sobie koszulkę polo, dżinsy i adidasy, mogliby go zlekceważyć. Przyszło mu to do głowy przed wyjściem z domu, więc na wszelki wypadek przebrał się w garnitur i założył krawat. Podczas kwadransa oczekiwania Tsukuru zapamiętał wszystkie modele

Lexusa dostępne na rynku. Dowiedział się, że ponieważ nie mają nazw jak Corolla czy Crown, trzeba zapamiętać numery modeli. Tak samo jak w przypadku mercedesów czy bmw. Albo symfonii Brahmsa. Wkrótce zobaczył, że zbliża się do niego wysoki mężczyzna. Wszerz był także dość pokaźny, ale jak na taką potężną sylwetkę, ruchy miał zwinne. Szedł dużymi krokami, jakby dawał otoczeniu do zrozumienia, że przemieszcza się w pośpiechu. Był to niewątpliwie Niebieski. Nawet widziany z daleka robił bardzo podobne wrażenie jak kiedyś. Tylko chyba w każdą stronę powiększył się o jeden rozmiar. Jak dom, który zostaje rozbudowany, bo rodzina robi się coraz liczniejsza. Tsukuru odłożył katalog na stolik, wstał z kanapy i zwrócił się ku niemu. – Najmocniej przepraszam, że musiał pan czekać. Jestem Ōmi. Niebieski zatrzymał się przed Tsukuru i lekko się ukłonił. Jego potężne ciało okrywał garnitur bez jednej zmarszczki. Elegancki garnitur z lekkiego szaroniebieskiego materiału. Sądząc po rozmiarze, chyba musiał być szyty na zamówienie. Jasnoszara koszula, ciemnoszary krawat. Strój bez zarzutu. Nie do pomyślenia dla Niebieskiego z czasów studenckich. Tylko włosy miał ciągle krótkie. Fryzura zawodnika rugby. I był też mocno opalony. Na widok Tsukuru Niebieski lekko zmienił się na twarzy. W jego oczach zamigotał cień wahania. Zdawało się, że wyczytał w rysach Tsukuru coś znajomego. Nie mógł sobie jednak przypomnieć, co to jest. Uśmiechnął się i jakby chciał coś powiedzieć, ale powstrzymał się i czekał, aż Tsukuru się odezwie. – Dawno się nie widzieliśmy – powiedział Tsukuru. Jego głos rozwiał wszelkie wątpliwości Niebieskiego. Głos Tsukuru miał ciągle taki sam. – Tsukuru? – powiedział Niebieski, mrużąc oczy. Tsukuru przytaknął. – Przepraszam, że cię nagle nachodzę w pracy. Ale zdawało mi się, że tak będzie najlepiej. Niebieski wziął głęboki oddech, aż uniosły mu się ramiona, a potem powoli wypuścił powietrze. Następnie badawczo przyjrzał się Tsukuru. Dokładnie omiótł go wzrokiem od góry do dołu, a po chwili znów podniósł głowę. – Bardzo się zmieniłeś – powiedział z podziwem. – Na ulicy pewnie bym cię nie poznał.

– A ty się w ogóle nie zmieniasz. Niebieski lekko skrzywił duże usta. – Nie, przybyło mi na wadze. I brzuch mi urósł. Nie mogę już szybko biegać. Ostatnio gram tylko raz w miesiącu w golfa z klientami. Na chwilę zapadła cisza.

– Słuchaj, nie przyszedłeś tu chyba kupić samochodu, co? – zapytał Niebieski, jakby się upewniał. – Nie przyszedłem kupić samochodu. Przepraszam. Jeśli można, to chciałbym z tobą pogadać. Nie zabiorę ci dużo czasu. Niebieski lekko się skrzywił. Wahał się, co zrobić. Jego twarz zawsze zdradzała, co myśli. – Dziś mam dość zapchany dzień. Muszę jechać do klienta, a po południu mam zebranie. – Możesz mi powiedzieć, o której ci pasuje. Ja się dostosuję. Tym razem po to przyjechałem do Nagoi. Niebieski analizował w myślach grafik. Spojrzał na zegar na ścianie. Było pół do dwunastej. Potarł mocno czubek nosa, a potem powiedział, jakby się zdecydował: – Dobra. O dwunastej wyjdę na lunch. Mogę z tobą pół godziny pogadać. Po wyjściu z salonu skręć w lewo, kawałek dalej jest Starbucks. Poczekaj tam na mnie. Niebieski pojawił się w Starbucksie za pięć dwunasta. – Tu jest hałas. Kupmy coś co picia i znajdźmy jakieś spokojniejsze miejsce – powiedział. Kupił sobie cappuccino i scone’a. Tsukuru tylko butelkę wody mineralnej. Potem poszli na pobliski skwerek. Znaleźli wolną ławkę i usiedli. Niebo było lekko zachmurzone, nigdzie nie przezierał błękit, ale nie zanosiło się na deszcz. Nie było też wiatru. Bujne zielone liście wierzby płaczącej nie poruszały się, a gałązki jakby zatopione głęboko w myślach zwisały nad samą ziemią. Co pewien czas przylatywały małe ptaszki, przysiadały na nich niepewnie, lecz szybko rezygnowały i odfruwały. Gałązki drżały lekko jak poruszone czymś serce, wkrótce znowu się uspokajały. – Może nam przeszkodzić komórka, nie gniewaj się. Ale mam kilka

nagranych spraw – powiedział Niebieski. – Nie szkodzi. Wiem, że jesteś zajęty. – Komórki są niewygodne przez to, że są wygodne – powiedział Niebieski. – A ty co, jesteś żonaty? – Nie, jeszcze jestem kawalerem.

– Ja się ożeniłem sześć lat temu, mam dziecko. Trzyletniego chłopaka. Drugie jest w drodze. Rośnie jak na drożdżach. Ma się urodzić we wrześniu. Podobno dziewczynka. Tsukuru pokiwał głową. – Życie dobrze ci się układa. – Nie wiem, czy dobrze, ale przynajmniej stale idzie naprzód. Innymi słowy, nie ma już odwrotu – powiedział z uśmiechem. – A co u ciebie? – Nie mogę narzekać – odrzekł Tsukuru, wyjmując z portfela wizytówkę i podając ją Niebieskiemu. Niebieski wziął wizytówkę i głośno przeczytał: – Firma kolei X. Dział budowy obiektów. – Głównie zajmuję się budową dworców i ich konserwacją. – Zawsze lubiłeś dworce – powiedział Niebieski z podziwem. Wypił łyk cappuccino. – Czyli udało ci się robić to, co lubisz. – Pracuję na etacie, więc robię nie tylko to, co lubię. Mam też wiele nudnych zajęć. – Wszędzie jest tak samo. Tak długo, jak pracujesz dla kogoś innego, masz kupę nudnych zajęć – powiedział Niebieski. A potem pokręcił lekko głową, jakby przypomniał sobie kilka konkretnych przykładów. – Lexusy dobrze się sprzedają? – Wcale nieźle. Bo to Nagoya. Rodzinne miasto Toyoty. Samochody Toyoty same by się sprzedawały, nawet jeżeli nikt by się nie starał. Tylko tym razem rywalami nie są Nissan czy Honda. Naszym celem jest zrobić z dotychczasowych właścicieli luksusowych samochodów jak mercedes czy bmw właścicieli lexusa. Dlatego Toyota stworzyła tę sztandarową markę. To może zająć trochę czasu, ale na pewno się uda. – O przegranej nie ma mowy. Niebieski miał przez chwilę szczególny wyraz twarzy, lecz zaraz się roześmiał.

– A, to z meczów rugby? Dziwne rzeczy pamiętasz. – Byłeś dobry w zagrzewaniu do walki. – No, chociaż często przegrywaliśmy. Jednak, prawdę mówiąc, biznes idzie całkiem nieźle. Oczywiście sytuacja ekonomiczna jest niezbyt dobra, ale ci, którzy mają pieniądze, na pewno je mają. Zadziwiająco wielu. Tsukuru w milczeniu skinął głową. Niebieski mówił dalej:

– Ja od dawna mam lexusa. To świetny samochód. Cichy, nie psuje się. Kiedy jeździłem po torze do testowania, wyciągnął nawet dwieście kilometrów na godzinę, a kierownica ani drgnęła. Hamulce też są mocne. To nie byle co. Dobrze jest zachęcać ludzi do kupowania tego, co ci się naprawdę podoba. Nie da się sprzedać czegoś, w co się samemu nie wierzy, choćby człowiek miał nie wiem jakie gadane. Tsukuru zgodził się z nim. Niebieski spojrzał Tsukuru w oczy. – Słuchaj, czy uważasz, że mówię jak sprzedawca samochodów? – Nie, nie uważam tak – powiedział Tsukuru. Wiedział, że Niebieski mówi szczerze to, co myśli. Ale nie dało się ukryć, że w czasach liceum mówił inaczej. – A ty jeździsz samochodem? – zapytał Niebieski. – Mam prawo jazdy, ale nie mam samochodu. Jeśli mieszka się w Tokio, wystarczają pociągi, autobusy i taksówki, a po okolicy jeżdżę rowerem. Kiedy koniecznie potrzebuję, wynajmuję samochód na parę godzin. W tym sensie Tokio różni się od Nagoi. – No tak, tak jest łatwiej i mniej człowiek wydaje – powiedział Niebieski. Lekko westchnął. – Nie trzeba mieć samochodu. No i co, podoba ci się życie w Tokio? – Mam pracę, przywykłem już do lokalnego kolorytu, bo długo tam mieszkam. Poza tym nie widzę szczególnego powodu, żeby gdzieś indziej się przenieść. To wszystko. Nie jest tak, że jakoś wyjątkowo mi się w Tokio podoba. Potem zamilkli na chwilę. Przeszła przed nimi kobieta w średnim wieku z dwoma border collie. Kilku joggerów pobiegło w stronę zamku. – Mówiłeś, że chcesz o czymś pogadać – powiedział Niebieski, jakby zwracał się do kogoś, kto jest daleko. – Na drugim roku studiów wróciłem latem do Nagoi i rozmawiałem z tobą

przez telefon – zaczął Tsukuru. – Powiedziałeś mi wtedy, że nie chcesz się już ze mną spotykać i mam do ciebie nie dzwonić. Powiedziałeś też, że jest to wspólny pogląd waszej czwórki. Pamiętasz? – Oczywiście, że pamiętam. – Chciałbym poznać przyczynę – powiedział Tsukuru. – Ni stąd, ni zowąd, dopiero teraz? – zapytał Niebieski jakby trochę zdziwiony.

– Tak, dopiero teraz. Wtedy nie mogłem się o to dopytywać. Szok był za duży, kiedy mi nagle coś takiego powiedziałeś, a poza tym bałem się usłyszeć, dlaczego zostałem aż tak bezpardonowo odrzucony. Zdawało mi się, że gdybym się dowiedział, mógłbym się już nie podnieść. Dlatego nie wiedząc, co się stało, starałem się o wszystkim zapomnieć. Myślałem, że z upływem czasu rana się zabliźni. Niebieski rwał kawałki scone’a i wkładał je do ust. Żuł je powoli i popijał cappuccino. Tsukuru mówił dalej: – Od tego czasu minęło szesnaście lat. Ale czuję, że ta rana w moim sercu jeszcze się nie zabliźniła. I zdaje się, że ciągle krwawi. Ostatnio przy jakiejś okazji ktoś mi to uświadomił. Tamto zdarzenie musiało być dla mnie bardzo ważne. Dlatego przyjechałem do Nagoi, żeby się z tobą spotkać. Przepraszam, jeśli ten nagły przyjazd sprawił ci kłopot. Niebieski przyglądał się przez chwilę ciężko zwisającym gałązkom wierzby. Wkrótce się odezwał: – A ty się nie domyślasz przyczyny? – Od szesnastu lat o tym myślę, ale wciąż nie mam pojęcia. Niebieski zmrużył oczy w zakłopotaniu i potarł nasadę nosa. Taki miał nawyk, kiedy głęboko nad czymś rozmyślał. – Kiedy ci to powiedziałem szesnaście lat temu, ty opowiedziałeś „dobrze” i się rozłączyłeś. Szczególnie nie protestowałeś. Nie dociekałeś. Dlatego ja naturalnie uznałem, że domyśliłeś się powodu. – Kiedy człowiek jest naprawdę zraniony, nie może znaleźć słów – powiedział Tsukuru. Niebieski tego nie skomentował, tylko dalej urywał kawałki scone’a, teraz rzucał je gołębiom. Zleciały się w jednej chwili. Miał chyba taki zwyczaj. Pewnie często tu przychodził w czasie przerwy na lunch i karmił gołębie. – No więc jaka była przyczyna? – zapytał Tsukuru.

– Naprawdę nic nie wiesz? – Uhm, naprawdę nic nie wiem. Wtedy rozległ się wesoły dzwonek komórki. Niebieski wyjął telefon z kieszeni marynarki, szybko sprawdził, kto dzwoni, nie zmieniając wyrazu twarzy, nacisnął guzik i wsunął komórkę z powrotem do kieszeni. Melodia, którą zagrała komórka, z czymś się Tsukuru kojarzyła. Bardzo stara popularna piosenka, pewnie była modna jeszcze przed jego urodzeniem. Kilka razy ją słyszał, ale nie mógł sobie przypomnieć tytułu. – Jeśli masz coś do załatwienia, to proszę bardzo, uporaj się z tym najpierw – powiedział Tsukuru. Niebieski potrząsnął głową. – Nie, nie muszę. To nie jest taka ważna sprawa. Mogę potem. Tsukuru wypił z plastikowej butelki łyk wody mineralnej, bo zaschło mu w gardle. – Dlaczego wtedy musiałem zostać wyrzucony z grupy? Niebieski zastanawiał się przez chwilę. Po chwili powiedział: – Jeżeli nie przychodzi ci do głowy żadne wytłumaczenie, to, jak by to powiedzieć, to znaczy, że nie uprawiałeś seksu z Białą? Wargi Tsukuru przybrały nieokreślony kształt. – Seksu? Żartujesz chyba. – Biała powiedziała, że ją zgwałciłeś – ciągnął niechętnie Niebieski. – Zmusiłeś ją wbrew woli do stosunku. Tsukuru chciał coś powiedzieć, ale nie mógł wydobyć słowa. Dopiero co napił się wody, lecz w gardle tak mu zaschło, że aż piekło. – Nie mogłem uwierzyć, że byłbyś zdolny zrobić coś takiego. Tamci dwoje tak samo. I Czarna, i Czerwony. Nie należysz do ludzi, którzy zmuszają innych do czegoś wbrew ich woli. A tym bardziej nie zrobiłbyś tego brutalnie. Wiedzieliśmy o tym. Ale Biała mówiła bardzo poważnie, zamęczała się tym. Mówiła, że masz jasną i ciemną stronę. Znając tę jasną, nie sposób sobie wyobrazić tej ciemnej. Co mogliśmy na to odpowiedzieć? Tsukuru zagryzł na chwilę wargi. Potem zapytał: – Czy Biała wyjaśniła, jak ją zgwałciłem? – Tak, wyjaśniła, z dość realistycznymi szczegółami. Wolałbym czegoś takiego nie wiedzieć. Prawdę mówiąc, bardzo ciężko mi było tego słuchać.

Ciężko i smutno. Można wręcz powiedzieć, że zraniło mnie to prosto w serce. W każdym razie była strasznie wzburzona. Taka wściekła, że aż się trzęsła, twarz jej się zmieniała. Z tego, co mówiła, jakiś słynny zagraniczny pianista miał dać koncert i ona pojechała sama do Tokio, żeby go posłuchać. Pozwoliłeś jej przenocować w swoim mieszkaniu w Jiyūgaoce. Rodzicom powiedziała, że zatrzyma się w hotelu, a pieniądze schowała dla siebie. To prawda, że planowała noc u samotnego mężczyzny, ale ponieważ chodziło o ciebie, nie martwiła się. A ty ją w środku nocy brutalnie zgwałciłeś. Stawiała opór, lecz była jak sparaliżowana i własne ciało jej nie słuchało. Przed snem trochę wypiła, więc pewnie dosypałeś jej czegoś do drinka. Tak opowiadała. Tsukuru potrząsnął głową. – Biała nigdy u mnie w Tokio nie była, ani na noc, ani nawet z wizytą. Niebieski lekko wzruszył szerokimi ramionami. Odwrócił się bokiem z taką miną, jakby zjadł coś gorzkiego. Potem powiedział: – Nie miałem wyboru, musiałem jej uwierzyć. Mówiła, że była dziewicą. Mówiła, że ją do tego zmusiłeś, sprawiłeś jej dotkliwy ból i dostała krwotoku. Nie mam pojęcia, po co ta nieśmiała Biała miałaby specjalnie wymyślać taką realistyczną historię. Tsukuru zwrócił się do siedzącego bokiem Niebieskiego: – Mniejsza o to, mnie interesuje, dlaczego mnie nie zapytaliście. Chyba mogliście mi dać szansę to wyjaśnić? Przecież wydaliście wyrok zaocznie. Niebieski westchnął. – Nie da się ukryć, masz rację. Teraz to widzę. Powinniśmy zachować spokój i o wyjaśnienie poprosić najpierw ciebie. Ale wtedy nie mogliśmy tego zrobić. Atmosfera na to nie pozwalała. Biała była strasznie zdenerwowana i wstrząśnięta. Nie wiedzieliśmy, do czego może się posunąć. Więc musieliśmy najpierw załagodzić tę sytuację. Nie wierzyliśmy jej w stu procentach. Szczerze mówiąc, parę szczegółów wydawało się trochę podejrzanych. Nie sądziliśmy jednak, że to kompletna fikcja. Myśleliśmy, że skoro aż tak dokładnie o tym opowiada, musi się w tym kryć choć część prawdy. – Dlatego na początek się mnie pozbyliście. – Słuchaj, Tsukuru, przecież my też doznaliśmy szoku, byliśmy skołowani. I zraniło nas to. Nie wiedzieliśmy, komu wierzyć. Do tego Czarna wzięła stronę Białej. Chciała, żebyśmy się ciebie pozbyli, według życzenia Białej. Nie chcę się usprawiedliwiać, ale my z Czerwonym zostaliśmy do tego zmuszeni i podporządkowaliśmy się.

Tsukuru westchnął, a po chwili powiedział: – Nie wiem, czy mi wierzysz, ale ja ani nie zgwałciłem Białej, ani nigdy nie uprawiałem z nią seksu. Nie przypominam też sobie, żebym w ogóle robił z nią cokolwiek choć trochę z tym związanego. Niebieski skinął głową, lecz nic nie mówił. Tsukuru pomyślał, że bez względu na to, czy Niebieski mu wierzy, czy nie, od tamtego wydarzenia minęło już zbyt wiele czasu. I dla tamtych trojga, i dla niego. Znów zadzwoniła komórka Niebieskiego. Sprawdził, kto dzwoni, i spojrzał na Tsukuru.

– Przepraszam. Odejdę na chwilę, dobrze? – Oczywiście – odpowiedział Tsukuru. Niebieski wstał z ławki, odszedł parę kroków i odebrał telefon. Sądząc z jego postawy i wyrazu twarzy, były to chyba negocjacje z klientem. Tsukuru nagle przypomniał sobie tytuł piosenki, którą grała jego komórka. Było to Viva Las Vegas Elvisa Presleya. Niezbyt odpowiednia melodia na dzwonek komórki obrotnego sprzedawcy lexusów. Różne rzeczy po trochu zaczynały się stawać nierealne. Wkrótce Niebieski wrócił i znów usiadł na ławce obok Tsukuru. – Przepraszam – powiedział. – Już załatwione. Tsukuru spojrzał na zegarek. Umówione trzydzieści minut prawie dobiegało końca. – Dlaczego Biała opowiedziała wam takie bzdury? I dlaczego musiało paść akurat na mnie? – zapytał. – Hm, tego to ja nie wiem – odparł Niebieski i bezsilnie pokręcił kilka razy głową. – Przepraszam cię, ale ani wtedy nie miałem, ani teraz nie mam zielonego pojęcia, o co mogło chodzić. Niebieski nie był pewien, co jest prawdą, w co należy wierzyć, i miał przez to zamęt w głowie, a tego nie lubił. Najlepiej się czuł, kiedy działał na określonej wielkości boisku, zgodnie z określonymi zasadami gry i z określonymi członkami drużyny. – Myślę, że pewnie Czarna najlepiej orientuje się w sytuacji – powiedział. – Wtedy jakoś miałem takie wrażenie. Że są fakty, które przed nami ukryły. Rozumiesz, o co mi chodzi? O takich sprawach kobiety między sobą bardziej otwarcie i szczerze rozmawiają. – Czarna mieszka teraz w Finlandii – powiedział Tsukuru.

– Wiem. Czasami przysyła widokówki. Potem znów zamilkli. Przez skwer przechodziły trzy licealistki w mundurkach. Mijając ich ze śmiechem i w swoich krótkich, kołyszących się żwawo spódniczkach, wyglądały jeszcze na dzieci. Białe skarpetki i czarne mokasyny. Dziecinne buzie. Kiedy Tsukuru pomyślał, że jeszcze niedawno obaj byli w tym wieku, wydało mu się to zadziwiające. – Wiesz, Tsukuru, ty zupełnie inaczej teraz wyglądasz – powiedział Niebieski. – Nie widzieliśmy się od szesnastu lat. Każdy się zmienia.

– Nie, to nie tylko kwestia upływu czasu. Na początku w ogóle cię nie poznałem. Oczywiście jak się przyjrzałem, to tak. Jak by to powiedzieć? Zeszczuplałeś i zrobiłeś się twardszy. Policzki ci się zapadły, oczy pogłębiły, stały przenikliwe. Dawniej byłeś okrąglejszy, wyglądałeś łagodniej. Tsukuru nie mógł się zdobyć na wyznanie, że to rezultat prawie półrocznego rozmyślania o śmierci, o unicestwieniu samego siebie, i że właśnie te dni tak bardzo zmieniły jego umysł i ciało. Nawet gdyby wyjawił coś takiego, nie udałoby mu się przekazać choćby połowy tych ekstremalnych uczuć, których wtedy doznawał. To już lepiej nic nie mówić. Milczał więc i czekał, co Niebieski dalej powie. – Ty w naszej grupie zawsze pełniłeś rolę miłego, przystojnego chłopca. Byłeś czysty, schludny, starannie ubrany, miałeś dobre maniery. Umiałeś się zachować, nie mówiłeś nic nieodpowiedniego. Nie paliłeś, prawie nie piłeś, nie spóźniałeś się. Wiesz, że wszystkie nasze matki bardzo cię lubiły? – Matki? – powtórzył Tsukuru zdziwiony. Prawie wcale ich nie pamiętał. – A poza tym ani wtedy nie byłem przystojny, ani teraz nie jestem. Mam mało charakterystyczny, nudny wygląd. Niebieski znów lekko wzruszył szerokimi ramionami. – Przynajmniej w naszej grupie byłeś najatrakcyjniejszy. Ja może i mam charakterystyczną twarz, ale wyglądam zupełnie jak goryl, a Czerwony był typowym geniuszem okularnikiem. Chodzi mi o to, że w naszej grupie każde z nas całkiem nieźle odgrywało swoją rolę. Oczywiście gdy grupa jeszcze istniała. – Chodzi ci o to, że świadomie przyjęliśmy na siebie te role? – Nie, wyraźnie sobie ich nie uświadamialiśmy. Ale myślę, że każdy jakoś tam przez skórę czuł, jaką pozycję wyznaczono mu w grupie – powiedział Niebieski. – Ja byłem bezmyślnym sportowcem, Czerwony inteligentem o

bystrym umyśle, Biała słodką dzieweczką, Czarna dowcipną komediantką, a ty dobrze wychowanym, przystojnym chłopcem. Tsukuru zastanowił się nad tym. – Od dawna czuję, że jestem pustym człowiekiem, któremu brakuje barw i indywidualności. Może właśnie taka była moja rola w grupie. Być pustym. Niebieski wydawał się zaskoczony.

– Nie bardzo rozumiem. Na czym polega bycie pustym? – Pustym naczyniem. Bezbarwnym tłem. Niemającym specjalnych wad, ale i niczym się niewyróżniającym. Może w grupie potrzebny był ktoś taki. Niebieski pokręcił głową. – Nie, wcale nie jesteś pusty. Nikt tak nie myślał. Ty… jak by to powiedzieć… przy tobie wszyscy się uspokajali. – Wszyscy się uspokajali? – powtórzył Tsukuru zdziwiony. – Jak przy muzyce, którą puszczają w windach? – Nie, nie o to chodzi. Trudno to wyjaśnić. Jakoś przy tobie potrafiliśmy w naturalny sposób być sobą. Byłeś małomówny, ale mocno stąpałeś po ziemi i to dawało grupie poczucie czegoś na kształt stabilizacji. Byłeś jak kotwica na statku. Kiedy cię zabrakło, wyraźnie to odczuliśmy. Że jednak byłeś nam potrzebny. Nie wiem, czy z tego powodu, ale po twoim odejściu nagle wszystko się rozpadło. Tsukuru milczał, nie wiedząc, co powiedzieć. – Wiesz, w pewnym sensie tworzyliśmy idealny zestaw. Jak pięć palców – ciągnął Niebieski, unosząc dłoń i rozczapierzając grube palce. – Jeszcze teraz często o tym myślę. Że nawzajem się naturalnie w pięcioro uzupełnialiśmy. Każdy dawał to, co miał w sobie najlepszego, i bez żalu się tym dzielił. Pewnie drugi raz nam się coś takiego nie zdarzy. To się trafiło tylko jeden raz. Tak mi się zdaje. Teraz mam własną rodzinę. Kocham ich. Oczywiście. Ale szczerze mówiąc, jakoś nie mam dla rodziny takich czystych, naturalnych uczuć jak wtedy wobec naszej grupy. Tsukuru milczał. Niebieski zmiął pustą papierową torebkę, zrobił z niej twardą kulkę i obracał przez chwilę na dużej dłoni. – Wiesz, Tsukuru, ja ci wierzę – powiedział. – Jak się zastanowić, to oczywiste, że nic Białej nie zrobiłeś. Nie ma siły, żebyś zrobił coś takiego. Kiedy Tsukuru zastanawiał się, co odpowiedzieć, w kieszeni Niebieskiego znów zadzwonił telefon. Viva Las Vegas. Niebieski sprawdził, kto dzwoni, i

włożył telefon z powrotem do kieszeni. – Przepraszam cię, ale muszę zaraz wracać do firmy i pracowicie sprzedawać samochody. Jeśli możesz, to odprowadź mnie do salonu. Przez pewien czas szli obok siebie w milczeniu. Tsukuru pierwszy się odezwał:

– Dlaczego wybrałeś Viva Las Vegas na dzwonek komórki? Niebieski się roześmiał. – Widziałeś ten film? – Bardzo dawno temu oglądałem kawałek w telewizji późno w nocy. Nie widziałem całego od początku do końca. – Nudny był, nie? Tsukuru uśmiechnął się wymijająco. – Trzy lata temu jako sprzedawca z doskonałymi wynikami zostałem zaproszony do Las Vegas na konferencję dealerów amerykańskich. Nazwali to konferencją, ale to po prostu był taki wyjazd motywacyjny. W ciągu dnia zebrania, a potem hazard i picie. I tam wszędzie grali Viva Las Vegas, jakby to był temat muzyczny tego miasta. Akurat rozbrzmiewało w tle, kiedy wygrałem dość dużo w ruletkę. Od tego czasu uważam, że ta piosenka przynosi mi szczęście. – Aha. – A poza tym nieoczekiwanie przydaje się w interesach. Kiedy w czasie rozmowy nagle rozlega się ta melodia, starsze osoby się dziwią. Jeszcze pan młody, czemu pan sobie wybrał taką starą piosenkę, pytają. I rozmowa się ożywia. Oczywiście Viva Las Vegas nie należy do legendarnych utworów Elvisa. Jest wiele większych hitów. Ale ta ma w sobie coś nieoczekiwanego, co powoduje, że ludzie się zadziwiająco otwierają. Nieświadomie się uśmiechają. Nie wiem dlaczego, ale w każdym razie tak jest. Byłeś w Las Vegas? – Nie. Jeszcze nigdy nie byłem za granicą. Za to niedługo zamierzam jechać do Finlandii. Niebieski chyba się zdziwił. Przyjrzał się Tsukuru. – A, może to i dobry pomysł. Gdybym mógł, też bym pojechał. Nie widziałem Czarnej ani nie rozmawiałem z nią od jej wesela. No i teraz mogę to wreszcie powiedzieć: ja się w niej kochałem – dodał. Szedł dalej, patrząc przed siebie. – Ale teraz mam półtora dziecka i nową pracę. I pożyczkę na

dom. Muszę też codziennie wychodzić z psem na spacer. Dlatego nie mam możliwości jechać do Finlandii. Jeśli się z nią spotkasz, pozdrów ją ode mnie. – Pozdrowię. Ale przedtem zamierzam się spotkać z Czerwonym. – Aha – powiedział Niebieski. Jego twarz przybrała niejednoznaczny wyraz. Mięśnie zadrgały mu trochę dziwnie. – Ostatnio się z nim nie widuję. – Dlaczego?

– Wiesz, czym on się teraz zajmuje? – Mniej więcej. – Pewnie lepiej, żebym teraz nic ci nie mówił. Nie chcę, żebyś przed spotkaniem źle się do niego nastawił. Mogę tylko powiedzieć, że wcale mi się nie podoba to, co on robi. I przez to przestałem się z nim widywać. Szkoda, ale… Tsukuru milczał, szedł, dostosowując krok do energicznego chodu Niebieskiego. – Nie mam wątpliwości co do jego charakteru. Mam wątpliwości co do tego, co robi. To różnica – powiedział Niebieski, jakby sam siebie chciał przekonać. – Nie, nie mam wątpliwości. Tylko za nic nie mogę się przyzwyczaić do takiego sposobu myślenia. W każdym razie jest teraz w naszym mieście dość sławny. Jako obrotny przedsiębiorca pojawia się wszędzie, to w telewizji, to w gazetach, to w pismach. W pewnym magazynie napisali, że jest jednym „z kawalerów po trzydziestce, którzy odnieśli największy sukces”. – Kawalerów po trzydziestce, którzy odnieśli największy sukces? – powtórzył Tsukuru. – Tak, kto by się tego spodziewał? – powiedział Niebieski prawie z podziwem. – Nigdy sobie nie wyobrażałem, że będą o nim pisać magazyny kobiece. – A jaka była przyczyna śmierci Białej? – zmienił temat Tsukuru. Niebieski nagle zatrzymał się na środku ulicy. Stanął jak skamieniały. Osoba idąca za nim prawie na niego wpadła. Spojrzał Tsukuru prosto w oczy. – Czekaj no. Naprawdę nie wiesz nawet, jak umarła Biała? – A skąd mam wiedzieć? Do zeszłego tygodnia w ogóle nie wiedziałem, że nie żyje. Nikt mnie nie powiadomił. – Gazet nie czytasz?

– Przeglądam pobieżnie. Ale nie zauważyłem nic na ten temat. Nie wiem, co się stało. Pewnie tokijskie gazety specjalnie dużo o tym nie pisały. – Twoja rodzina też nic nie wiedziała? Tsukuru tylko potrząsnął głową. Niebieski zupełnie zszokowany, bez słowa znów się odwrócił i ruszył szybko przed siebie. Tsukuru znów starał się dotrzymać mu kroku. Po pewnym czasie Niebieski się odezwał:

– Po skończeniu konserwatorium Biała przez pewien czas dawała w domu lekcje gry na pianinie, ale wkrótce wyprowadziła się od rodziców do Hamamatsu i zamieszkała sama. W dwa lata później została uduszona w swoim mieszkaniu. Znalazła ją matka, która zaniepokojona, że nie ma od córki wiadomości, przyjechała zobaczyć, co się u niej dzieje. Jeszcze nie przyszła do siebie po tym szoku. Nadal nie ujęto sprawcy. Tsukuru zatkało. Uduszona? Niebieski mówił dalej: – Znaleziono ją martwą dwunastego maja, sześć lat temu. W tamtym okresie już się prawie nie widywaliśmy. Dlatego nie bardzo wiem, jak żyła w Hamamatsu. Nie wiem nawet, dlaczego się tam przeniosła. Ciało odkryto po trzech dniach. Nikt nic nie zauważył, no i leżała przez trzy dni na podłodze w kuchni. Pogrzeb odbył się w Nagoi, poszedłem, nie mogłem powstrzymać łez. Czułem się, jakby część mnie samego obumarła i skamieniała. Ale tak jak wcześniej powiedziałem, wtedy nasza grupa już się faktycznie rozpadła. Wszyscy dorośliśmy, każdy zaczął wieść własne oddzielne życie, więc w pewnym sensie rozpad był nieunikniony. Nie byliśmy już niewinnymi licealistami. Ale mimo to jednak smutno było zobaczyć, jak coś dawniej tak ważnego powoli traci barwy, zanika, mimo że razem spędziliśmy takie pełne życia lata, razem dorastaliśmy. Kiedy Tsukuru wziął oddech, płuca zabolały go, jakby stanęły w ogniu. Nie mógł wydusić słowa. Język obrzmiał, zaplątał się, przeszkadzał mu w ustach. Znów rozległo się Viva Las Vegas, ale Niebieski zignorował telefon i szedł dalej. Niestosowna wesoła melodyjka przez pewien czas dobiegała z jego kieszeni. Gdy doszli do salonu Lexusa, Niebieski wyciągnął do Tsukuru dużą dłoń. Mocno uścisnęli sobie ręce.

– Cieszę się, że się spotkaliśmy – powiedział Niebieski, patrząc Tsukuru w oczy. Zawsze patrzył rozmówcy prosto w oczy i silnie ściskał dłoń. Tak samo jak dawniej. – Przepraszam, że ci przeszkodziłem w pracy – udało się w końcu powiedzieć Tsukuru. – To nie ma znaczenia. Chciałbym jeszcze kiedyś się z tobą zobaczyć, jak będzie więcej czasu, i spokojnie porozmawiać. Zdaje mi się, że mamy dużo do obgadania. Daj mi wcześniej znać, jak będziesz znowu się wybierał do Nagoi. – Dam ci znać. Pewnie niedługo znów się spotkamy – powiedział Tsukuru. – A właśnie, pamiętasz taki utwór, który Biała często grała na pianinie? Le mal du pays Franciszka Liszta, spokojny, trwał jakieś pięć czy sześć minut. Niebieski po krótkim namyśle pokręcił głową. – Gdybym usłyszał melodię, może bym sobie przypomniał. Sam tytuł nic mi nie mówi. Nie znam się za bardzo na muzyce klasycznej. A dlaczego pytasz? – Nie, nic, tylko tak akurat sobie przypomniałem. Mam na koniec jeszcze jedno pytanie. Co właściwie znaczy „lexus”? Niebieski się roześmiał. – Ludzie często pytają, ale to zupełnie nic nie znaczy. To wymyślone słowo. Stworzyła je nowojorska agencja reklamowa na prośbę Toyoty. Poprosili o słowo, które będzie sugerowało jakieś znaczenie, dobrze brzmiało i miało klasę. Świat jest bardzo dziwny. Jedni pracowicie budują dworce, a inni za duże pieniądze fabrykują imponująco brzmiące słowa. – To się ogólnie określa mianem „procesu wyrafinowania przemysłu”. Takie nastały czasy – powiedział Tsukuru. Niebieski uśmiechnął się szeroko. – Nie dajmy się pozostawić w tyle. Potem się rozstali. Niebieski wszedł do salonu, wyjmując z kieszeni komórkę. Pewnie już więcej się z nim nie spotkam, myślał Tsukuru, czekając na skrzyżowaniu na zmianę świateł. Trzydzieści minut to rzeczywiście krótki czas jak na spotkanie ze starym przyjacielem po szesnastu latach. Na pewno o wielu rzeczach nie zdążyli sobie powiedzieć. Ale jednocześnie Tsukuru czuł, że powiedzieli sobie większość ważnych rzeczy, które musiały zostać powiedziane.

Tsukuru wsiadł do taksówki, pojechał do biblioteki i poprosił o gazety sprzed sześciu lat.

11 Następnego dnia w poniedziałek o pół do jedenastej Tsukuru odwiedził firmę Czerwonego. Znajdowała się pięć kilometrów od salonu Lexusa. Zajmowała połowę ósmego piętra w przeszklonym nowoczesnym biurowcu. Drugą połowę stanowiły biura słynnej niemieckiej firmy farmaceutycznej. Tak jak poprzedniego dnia Tsukuru włożył ciemny garnitur i niebieski krawat od Sary. Przy wejściu znajdowało się duże eleganckie logo firmy BEYOND. Biura były jasne, przestronne i minimalistycznie urządzone. Na ścianie recepcji wisiał abstrakcyjny obraz, w którym hojnie użyto podstawowych kolorów. Tsukuru nie zrozumiał jego wymowy, ale nie była chyba szczególnie skomplikowana. Prócz obrazu nie dostrzegł żadnych elementów dekoracyjnych. Ani kwiatów, ani wazonów. Wszystko było tak urządzone, by nie można się było zorientować, czym firma się zajmuje. Powitała go dwudziestoparoletnia recepcjonistka z ładnie podkręconymi włosami. Do jasnoniebieskiej sukienki z krótkimi rękawami przypięła broszkę z perełką. Wyglądała, jakby wychowała się w dostatniej i optymistycznej rodzinie, zadbana i zdrowa. Przyjęła od Tsukuru wizytówkę, uśmiechnęła się szeroko i lekko nacisnęła guzik na telefonie, jakby przyciskała miękki nos dużego psa. Po chwili otworzyły się drzwi w głębi i ukazała się w nich krępa kobieta, zapewne sekretarka. Miała około czterdziestu pięciu lat, ubrana była w ciemny kostium o szerokich ramionach i czarne pantofle na grubych obcasach. Jej rysy były zadziwiająco regularne, włosy krótkie, do tego mocny podbródek. Wyglądała na bardzo kompetentną. Na świecie są czasem kobiety w średnim wieku, które wyglądają kompetentnie w każdej roli, i ona właśnie do takich należała. Gdyby była aktorką, pewnie grałaby doświadczoną przełożoną pielęgniarek albo właścicielkę eleganckiego domu publicznego. Spojrzała na wizytówkę Tsukuru i zrobiła nieco zaskoczoną minę. Czego może chcieć przedstawiciel działu projektowania obiektów tokijskiej firmy kolejowej od dyrektora Creative Business Seminars w Nagoi? I w dodatku nie jest umówiony. Lecz nie spytała go o cel wizyty. – Najmocniej przepraszam, ale czy mógłby pan tu chwilę poczekać? –

zapytała z leciutkim uśmiechem. Wskazała mu krzesło i zniknęła za tymi samymi drzwiami, którymi weszła. Było to proste krzesło w stylu skandynawskich, chrom i biała skóra. Piękne, czyste, spokojne i pozbawione ciepła. Jak biała noc, w którą nieustannie pada drobny deszcz. Tsukuru usiadł i czekał. Przez ten czas młoda kobieta robiła coś na stojącym na biurku laptopie. Czasami spoglądała na Tsukuru i uśmiechała się do niego, jakby dodając mu ducha. Była podobna do tej z recepcji salonu Lexusa. Takie kobiety bardzo często spotyka się Nagoi. Ładne, zadbane. I sympatyczne. Zawsze miały starannie podkręcone włosy. Kończyły romanistykę na jakiejś drogiej prywatnej uczelni dla dziewcząt, po studiach znajdowały prace w lokalnej firmie: zostawały recepcjonistkami albo sekretarkami. Pracowały kilka lat, raz w roku jechały z koleżankami na zakupy do Paryża. Wkrótce same albo za czyimś pośrednictwem poznawały jakiegoś pracownika firmy mającego widoki na karierę, szczęśliwe wychodziły za mąż i odchodziły z firmy. Potem skupiały się na tym, żeby dziecko dostało się do najlepszej prywatnej szkoły. Siedząc na krześle, rozmyślał nad życiem tego typu kobiet. Po pięciu minutach sekretarka wróciła i zaprowadziła Tsukuru do gabinetu Czerwonego. Jej uśmiech był o jeden stopień cieplejszy niż przedtem. Zawierały się w nim szacunek i poufałość w stosunku do gościa, z którym szef zgodził się zobaczyć bez wcześniejszego umówienia. Prawdopodobnie było niewiele takich przypadków. Kobieta szła przed nim dużymi krokami, odgłos jej obcasów był twardy i celowy jak słyszane od rana stukanie młota uczciwego kowala. W korytarzu znajdowało się kilkoro drzwi z matowego grubego szkła, ale nie dobiegały zza nich odgłosy rozmów ani żadne dźwięki. Był to zupełnie inny świat w porównaniu z firmą Tsukuru, gdzie bez przerwy dzwoniły telefony, drzwi nieustannie się otwierały i zamykały, zawsze ktoś coś mówił podniesionym głosem. Z punktu widzenia skali całej firmy gabinet Czerwonego był nieoczekiwanie przytulny. Tu też postawiono skandynawskie biurko, niewielki zestaw wypoczynkowy, drewnianą szafkę. Na biurku stała lampa ze stali nierdzewnej, która wyglądała na jakieś dzieło sztuki, i laptop Macintosh. Na szafce był zestaw audio firmy B&O, a na ścianie kolejny abstrakcyjny obraz, w którym także hojnie użyto barw podstawowych. Wyglądał na dzieło tego samego artysty co ten w recepcji. Okna były duże, wychodziły na główną ulicę, ale do pokoju nie dobiegał żaden hałas. Promienie słońca

początków lata padały na gładką wykładzinę na podłodze. Było to dobrej jakości, pracowite światło. Pokój był prosto i jednolicie urządzony. Nie umieszczono w nim niczego niepotrzebnego. Wszystkie meble i urządzenia były kosztowne, ale w odróżnieniu od salonu Lexusa, gdzie specjalnie eksponowano bogactwo, tutaj przy urządzaniu wnętrza starano się zachować powściągliwość. Kosztowna anonimowość była chyba myślą przewodnią tego gabinetu. Czerwony wstał zza biurka, by powitać Tsukuru. Znacznie się zmienił od czasu, kiedy miał dwadzieścia lat. Nadal mierzył niecałe metr sześćdziesiąt, ale włosy wyraźnie mu się przerzedziły. Zawsze były raczej słabe i cienkie, teraz stały się jeszcze cieńsze, czoło się odsłoniło i wyraźnie widać było kształt głowy. Jakby chcąc nadrobić braki na głowie, zapuścił brodę i bokobrody. W porównaniu z włosami zarost miał gęsty i ten kontrast rzucał się w oczy. Wąskie okulary w metalowych oprawkach dobrze pasowały do jego podłużnej, owalnej twarzy. Nadal był szczupły, nigdzie nie miał żadnego niepotrzebnego tłuszczu. Biała koszula w wąskie paski i brązowy włóczkowy krawat. Rękawy koszuli podwinięte do łokcia. Kremowe bawełniane spodnie, mokasyny z miękkiej brązowej skóry, brak skarpetek. Strój ten sugerował swobodny, zrelaksowany tryb życia. – Przepraszam, że tak od rana niespodziewanie cię nachodzę – powiedział Tsukuru. – Pomyślałem, że inaczej możesz się ze mną nie spotkać. – Coś ty?! – zawołał Czerwony, wyciągając do Tsukuru rękę. W odróżnieniu od Niebieskiego, miał drobne, miękkie dłonie. Uścisk też był łagodny, ale pełen serdeczności. Nie taki zwykły, pobieżny uścisk. – Jakże mógłbym odmówić, jeśli chciałeś się ze mną spotkać? Zawsze z radością się z tobą zobaczę. – A nie jesteś zajęty? – Rzeczywiście, jestem zajęty. Ale to moja firma, nie mam nikogo nad sobą. Sam decyduję, dzięki temu mogę być elastyczny. Sam mogę sobie wydłużać albo skracać czas pracy. Oczywiście na koniec musi się wszystko zrównoważyć. Nie jestem bogiem, więc nie mam wpływu na globalną ilość czasu, lecz częściowo mogę go modyfikować. – Jeśli nie masz nic przeciwko temu, to chciałbym porozmawiać prywatnie – powiedział Tsukuru. – Jeżeli teraz jesteś zajęty, dostosuję się do twojego rozkładu dnia i przyjdę później.

– Nie martw się o mój czas. Przecież przyszedłeś specjalnie. Teraz sobie spokojnie pogadajmy. Tsukuru usiadł na dwuosobowej kanapie pokrytej czarną skórą, a Czerwony na fotelu naprzeciwko. Między nimi stał niewielki owalny stolik, na nim zaś ciężka szklana popielniczka. Czerwony jeszcze raz podniósł wizytówkę Tsukuru i przyjrzał jej się badawczo, mrużąc oczy. – No tak, Tsukuru Tazaki, tak jak chciał, buduje dworce? – Chciałbym móc tak powiedzieć, ale niestety nie trafia mi się okazja budowania nowych. Bo w miastach nie bardzo daje się pociągnąć nowe linie. Większość naszej pracy to przebudowa i ulepszanie istniejących dworców. Tworzenie udogodnień dla niepełnosprawnych, instalowanie wielofunkcyjnych toalet, zakładanie barier zabezpieczających, rozbudowa sklepów na terenie dworca, koordynowanie procesu przesiadek na inne linie… zmienia się społeczna funkcja dworców, więc mamy dość dużo roboty. – No ale w każdym razie masz pracę związaną z dworcami. – Tak, zgadza się. – Jesteś żonaty? – Nie, jeszcze jestem kawalerem. Czerwony założył nogę na nogę i strząsnął paproch z nogawki spodni. – Ja się raz ożeniłem. Kiedy miałem dwadzieścia siedem lat. Ale rozwiodłem się po półtora roku. Od tej pory jestem sam. Mam więcej swobody jako kawaler. Szkoda mi czasu. A ty? – Ja nie dlatego. Czasu mam raczej nadmiar. Po prostu nigdy nie spotkałem kobiety, z którą chciałbym się ożenić. Przypomniał sobie Sarę. Być może z nią chciałby się ożenić. Ale jeszcze mało ją zna. Ona też go pewnie mało zna. Oboje potrzebują trochę więcej czasu. – Wygląda na to, że biznes się dobrze rozwija – powiedział Tsukuru i rozejrzał się po schludnym gabinecie. Kilkanaście lat temu rozmawiali z Niebieskim i Czerwonym bardzo nieformalnym językiem, ale Tsukuru zauważył, że teraz, kiedy spotkali się po szesnastu latach, trudno mu było równie bezpośrednio się do nich zwracać. Oni nadal mówili do niego tak jak przedtem, lecz on tak nie potrafił. Luzacki styl już mu tak naturalnie nie wychodził. – No, w tej chwili praca dobrze idzie – powiedział Czerwony. Potem

odchrząknął. – Wiesz, czym moja firma się zajmuje? – Mniej więcej wiem. To znaczy, o ile to prawda, co jest napisane w internecie. Czerwony się roześmiał. – To nie kłamstwa. Jest tak, jak napisane. Ale oczywiście najważniejszego nie napisano. To jest tylko tu – powiedział Czerwony, stukając palcem w skroń. – Tak jak u dobrego kucharza. Najważniejszych rzeczy nie ma w przepisie.

– Edukacja i szkolenie pracowników w przedsiębiorstwach. Zrozumiałem, że na tym głównie polega praca twojej firmy. – Zgadza się. Kształcimy nowych pracowników, reedukujemy pracowników średniego szczebla. Oferujemy przedsiębiorstwom takie usługi. Tworzymy programy zgodnie z wymaganiami klienta, wykonujemy je efektywnie i profesjonalnie. Dla przedsiębiorstw oznacza to oszczędność czasu i wysiłku. – Outsourcing edukacji pracowników – powiedział Tsukuru. – Zgadza się. Cały ten biznes zaczął się od mojego pomysłu. Często widuje się to w kreskówkach. Wiesz, kiedy nagle komuś nad głową pojawia się żarówka. O to mi chodzi. Kapitał założycielski zainwestował znajomy prezes firmy udzielającej wysokoprocentowych kredytów, który uważał, że dobrze rokuję na przyszłość. Przypadkiem miałem właśnie takiego sponsora, dlatego mi się udało. – Skąd ci przyszedł do głowy ten pomysł? Czerwony się roześmiał. – To nic wielkiego. Po studiach zatrudniłem się w dużym banku, ale praca mnie nudziła. Wszyscy szefowie byli naprawdę niekompetentni. Widzieli tylko czubek własnego nosa, pracowicie chronili własne interesy, nie próbowali nawet patrzeć w przyszłość. Pomyślałem, że skoro sytuacja w wielkim banku jest tak tragiczna, ten kraj ma naprawdę ponure perspektywy. Przez trzy lata nie wychylałem się i pracowałem, ale sytuacja się nie poprawiała. Raczej stawała się coraz gorsza. Wtedy przeniosłem się do tej firmy udzielającej kredytów. Spodobałem się prezesowi, więc zaproponował mi robotę. Mogłem robić różne rzeczy bez ograniczeń jak w banku, sama praca też była ciekawa. Ale tam również nie mogłem się dogadać z przełożonymi, toteż przeprosiłem prezesa i po dwóch latach z okładem odszedłem.

Czerwony wyciągnął z kieszeni czerwone pudełko marlboro. – Mogę zapalić? Tsukuru oczywiście nie miał nic przeciwko temu. Czerwony włożył papierosa do ust i zapalił małą złotą zapalniczką. Zmrużywszy oczy, powoli wciągnął dym, a potem wypuścił. – Wiem, że powinienem rzucić. Ale nic z tego. Kiedy przestaję, nie mogę pracować. Próbowałeś kiedyś rzucić palenie?

Tsukuru nie wypalił w życiu ani jednego papierosa. Czerwony mówił dalej: – Najwyraźniej nie nadaję się do tego, żeby pracować dla kogoś. Na pierwszy rzut oka nie jest to oczywiste, ja sam dopiero się zorientowałem, że mam taki charakter, jak po studiach zacząłem pracować. Ale naprawdę taki jestem. Kiedy jakieś palanty wydają mi bezsensowne polecenia, z miejsca szlag mnie trafia. Jakby mi coś w głowie pękało. Ktoś taki nie może pracować w firmie. Dlatego postanowiłem, że będę musiał robić coś sam, na własną rękę. Przerwał i wpatrywał się w dym nad papierosem, jakby wspominał odległe czasy. – Druga rzecz, której nauczyłem się w firmie, to ta, że ludzie najczęściej nie mają nic przeciwko słuchaniu poleceń innych i wypełnianiu ich. Wręcz czują radość, gdy ktoś im rozkazuje. Oczywiście narzekają, ale w rzeczywistości im to nie przeszkadza. Po prostu mają nawyk narzekania. Kiedy im się powie, że sami mają pomyśleć, że muszą wziąć na siebie jakąś odpowiedzialność, podjąć decyzję, to nie wiedzą, co począć. Więc pomyślałem sobie, że może zrobię z tego biznes. Prosta sprawa. Rozumiesz? Tsukuru milczał. Tamten nie pytał go o zdanie. – Spróbowałem zrobić listę rzeczy, których nie lubię, nie chcę robić, nie chcę, żeby inni robili – co tylko mi przyszło do głowy. I na podstawie tej listy wymyśliłem program efektywnego szkolenia pracowników, żeby systematycznie wykonywali rozkazy z góry. Mówię, że wymyśliłem, ale różne elementy pożyczyłem sobie a to stąd, a to stamtąd. Bardzo przydał mi się trening, który odbyłem jako nowy pracownik banku. Doprawiłem to metodami sekt religijnych i szkoleń na temat samorozwoju. Studiowałem też metody stosowane przez tego samego typu firmy odnoszące sukcesy w Stanach. Przeczytałem wiele książek na temat psychologii. Przydatne okazały się podręczniki trenowania członków SS i marines. Przez pół roku po odejściu

z pracy byłem pochłonięty wyłącznie tworzeniem swojego programu. Zawsze umiałem się skupić i pracować nad jednym problemem. – I jesteś bystry facet. Czerwony uśmiechnął się krzywo. – Dziękuję. Sam nie mogę się tak przechwalać.

Jeszcze raz się zaciągnął i strząsnął popiół do popielniczki. Potem podniósł wzrok i spojrzał na Tsukuru. – Celem sekt religijnych i szkoleń na temat samorozwoju jest zasadniczo gromadzenie pieniędzy. Dlatego dokonuje się brutalnego prania mózgów. My tego nie robimy. Gdybyśmy robili takie podejrzane rzeczy, nasi najlepsi klienci by tego nie zaakceptowali. Nie wchodzi też w rachubę kuracja wstrząsowa. Przez krótki czas może dać wspaniałe efekty, ale nie na dłuższą metę. Ważne jest wdrożenie dyscypliny, lecz sam program musi być jak najbardziej naukowy, praktyczny, przemyślany. Musi się mieścić w ramach tego, co społecznie akceptowalne. Poza tym jego rezultaty muszą być w pewnym stopniu trwałe. Naszym celem nie jest stworzenie grupy zombie, ale wychowanie siły roboczej, grupy, której członkowie będą pracowali zgodnie z oczekiwaniami firmy, choć każdy będzie uważał, że „myśli samodzielnie”. – To bardzo cyniczny światopogląd – powiedział Tsukuru. – Pewnie można to tak ująć. – Chyba nie wszyscy ludzie odbywający wasz trening stają się po prostu zdyscyplinowani? – Oczywiście, że nie. Jest niemało osób, na które nasz trening nie działa. Takich ludzi można podzielić na dwie grupy. Jedna to ludzie aspołeczni. Po angielsku nazywa się ich outcasts. Po prostu nie przyjmują do wiadomości żadnej konstruktywnej postawy. Albo nie aprobują podporządkowania się regulaminowi grupy. Trenowanie takich ludzi to czysta strata czasu. Można tylko ich poprosić, żeby się wycofali. Drugi typ to ci, którzy naprawdę potrafią samodzielnie myśleć. Ich wystarczy zostawić w spokoju. Lepiej ich nie ruszać, bo można tylko coś zepsuć. W każdym systemie potrzebna jest taka „elita”. Jeśli wszystko dobrze pójdzie, kiedyś znajdą się na stanowiskach kierowniczych. Lecz między tymi dwiema grupami znajduje się warstwa tych, którzy po otrzymaniu rozkazu z góry wykonują go co do joty, i oni stanowią większość. Według moich szacunków to około osiemdziesięciu pięciu procent. Czyli ja rozwijam ten biznes z myślą o tych osiemdziesięciu pięciu procentach.

– I biznes rozwija się zgodnie z twoimi przewidywaniami. Czerwony skinął głową. – Tak, w tej chwili rośnie zgodnie z przewidywaniami. Na początku to była mała dwu-, a potem trzyosobowa firma, a teraz, proszę, jakie mamy biura. Jesteśmy też dość dobrze znani. – Czyli zmieniłeś dane, przeanalizowałeś to, czego sam nie chciałeś robić i czego inni mieli nie robić tobie, a potem przekształciłeś to w biznes. To był twój punkt wyjścia. Czerwony skinął głową. – Zgadza się. Nietrudno uzmysłowić sobie, czego nie chcesz robić i nie chcesz, żeby inni robili. Tak samo jak nietrudno uzmysłowić sobie, co się chce robić. To tylko różnica między negatywnym a pozytywnym podejściem. Po prostu kwestia kierunku. Tsukuru przypomniał sobie słowa Niebieskiego: „Wcale mi się nie podoba to, co on robi”. – Ale może kryje się w tym twoja zemsta na społeczeństwie? Zemsta członka elity, który woli być outcastem? – To możliwe – powiedział Czerwony, uśmiechnął się zadowolony i strzelił palcami. – Świetny serw! Przewaga Tsukuru Tazakiego. – Czy ty sam prowadzisz ten program? Sam stajesz przed grupą i wykładasz? – No, na początku sam wszystko robiłem. Bo mogłem polegać tylko na sobie. No jak, Tsukuru, wyobrażasz mnie sobie w takiej roli? – Nie bardzo – odpowiedział szczerze Tsukuru. Czerwony się roześmiał. – Wiesz, jestem w tym zupełnie niezły. Pewnie sam nie powinienem tak mówić, ale byłem w swoim żywiole. Wydawałem się wiarygodny, miałem siłę przekonywania. Oczywiście to wszystko była poza. Teraz już tego nie robię. Jednak nie jestem typem guru, ale menadżerem. Mam dużo roboty. Teraz kształcę instruktorów i im powierzam praktyczną stronę szkoleń. Ostatnio skupiam się raczej na wykładach. Zapraszają mnie na spotkania przedstawicieli firm albo wygłaszam prelekcję na uniwersytecie dla studentów ostatniego roku szukających pracy. Piszę też książkę na zamówienie wydawnictwa. Czerwony przerwał i zgasił w popielniczce papierosa.

– W takim biznesie, jak się ustali know-how, potem jest dość łatwo. Wystarczy przygotować wspaniały folder reklamowy, odpowiednio się w nim pochwalić rezultatami i otworzyć biuro w najlepszym miejscu. Następnie kupujesz gustowne meble i zatrudniasz kompetentnych i atrakcyjnych pracowników, którym płacisz wysokie pensje. Ważny jest odpowiedni image. Dlatego nie należy oszczędzać przy okazji takiej inwestycji. Wieści są przekazywane z ust do ust. Jak się zdobędzie dobrą opinię, dalej wystarczy wykorzystać siłę rozpędu. Ale przez pewien czas postanowiłem się nie rozwijać. Ograniczymy zakres działalności do firm w rejonie Nagoi. Bo jeśli skala się rozszerzy, mnie samemu trudno będzie wszystko ogarnąć i nie będę mógł zagwarantować odpowiedniej jakości usług. Czerwony badawczo przyjrzał się Tsukuru. – No jak, niespecjalnie interesuje cię to, co robię? – Nie, nie w tym rzecz, po prostu wydaje mi się to niezwykłe. Kiedy mieliśmy po kilkanaście lat, do głowy by mi nie przyszło, że rozkręcisz taki biznes. – Mnie samemu też by nie przyszło – powiedział Czerwony i się roześmiał. – Myślałem, że pewnie zostanę na uczelni i będę wykładowcą. Na studiach jednak zorientowałem się, że zupełnie nie nadaję się do pracy naukowej. To bezgranicznie nudny świat w kompletnym zastoju. Nie chciałem spędzić życia w takim miejscu. Ale kiedy po studiach dostałem się do firmy, zrozumiałem, że nie nadaję się do pracy w korporacji. To był taki okres prób i błędów. Teraz jakoś znalazłem swoje miejsce i sobie radzę. A ty jak? Obecna praca daje ci satysfakcję? – Satysfakcji mi nie daje. Ale nie jestem też szczególnie nieusatysfakcjonowany – powiedział Tsukuru. – Bo robisz coś, co dotyczy dworców? – Tak, posłużę się twoim wyrażeniem: jakoś udaje mi się mieć pozytywne podejście. – Nigdy nie miałeś wątpliwości co do swojej pracy? – Dzień po dniu buduję coś namacalnego. Nie mam czasu na wątpliwości. Czerwony się uśmiechnął. – To naprawdę wspaniale. W twoim stylu. Zapadła cisza. Czerwony powoli obracał w dłoni zapalniczkę, ale nie zapalał papierosa. Pewnie starał się wypalić w ciągu dnia określoną liczbę.

– Przyszedłeś tu chyba, żeby o czymś pogadać? – zapytał Czerwony. – O dawnych czasach – odrzekł Tsukuru. – Proszę bardzo, może być o dawnych czasach. – Chodzi o Białą.

Czerwony zmrużył oczy za okularami i pogładził ręką zarost. – Domyślałem się, że pewnie o to chodzi. Kiedy sekretarka podała mi twoje nazwisko. Tsukuru milczał. – Żal Białej – powiedział cicho Czerwony. – Nie miała zbyt łatwego życia. Była piękna i miała duży talent muzyczny, ale umarła straszną śmiercią. Tsukuru nie bardzo spodobało się takie trzyzdaniowe podsumowanie życia Białej. To pewnie była kwestia tego, że on dopiero niedawno dowiedział się o jej śmierci, a Czerwony żył z tą świadomością codziennie od sześciu lat. – Może po takim czasie to już nie ma sensu, chciałbym jednak wyjaśnić to nieporozumienie – powiedział Tsukuru. – Nie wiem, co Biała powiedziała, ale ja jej nie zgwałciłem. W ogóle nie miałem z nią tego rodzaju kontaktów. – Mnie się wydaje, że niektóre fakty dziwnie przypominają zaginione miasta – powiedział Czerwony. – Najpierw długo przysypuje je piasek, ale niekiedy po długim czasie wiatr go rozwiewa i wyłaniają się spod niego fakty. Ten przypadek należy jak widać do tej kategorii. Nawet bez wyjaśniania nieporozumień wiem, że nie jesteś facetem, który mógłby zrobić coś takiego. Jestem tego pewien. – Jesteś tego pewien? – powtórzył Tsukuru. – Chodzi mi o to, że teraz jestem tego pewien. – Bo wiatr rozwiał piasek? Czerwony skinął głową. – O to chodzi. – Mam wrażenie, jakbyśmy rozmawiali o historii. – W pewnym sensie rozmawiamy o naszej historii. Tsukuru przez pewien czas przyglądał się siedzącemu naprzeciw dawnemu przyjacielowi, lecz nie mógł nic wyczytać z jego twarzy. – Można ukryć wspomnienia, ale nie da się zmienić historii – Tsukuru powtórzył słowa Sary, które akurat przyszły mu na myśl.

Czerwony pokiwał głową. – Zgadza się. Można ukryć wspomnienia, ale nie da się zmienić historii. Właśnie to chciałem powiedzieć. – W każdym razie wtedy wszyscy się ode mnie odcięliście. Całkowicie i bezlitośnie – powiedział Tsukuru. – Tak, zgadza się. To jest historyczny fakt. Nie usprawiedliwiam się, ale wtedy nie mieliśmy innego wyjścia. Opowieść Białej brzmiała bardzo wiarygodnie. Ona nie udawała. Naprawdę została skrzywdzona. Nosiła w sobie prawdziwy ból, polała się prawdziwa krew. W takiej atmosferze nie dało się wyrażać żadnych wątpliwości. Ale im więcej czasu mijało po odcięciu się od ciebie, tym mniej rozumieliśmy, co się dzieje. – W jakim sensie? Czerwony splótł dłonie na kolanach i przez pięć sekund rozmyślał. Potem powiedział: – Najpierw to były drobne szczegóły. Kilka rzeczy nie trzymało się kupy. Wiesz, jak człowiek czasem myśli: „zaraz, chwileczkę…”. Ale my się tym nie przejmowaliśmy, bo to były nieważne drobiazgi. Jednak z dnia na dzień po trochu przybywało wątpliwości, aż w końcu zaczęły się pojawiać coraz częściej. I wtedy pomyśleliśmy, że coś tu jest nie tak. Tsukuru w milczeniu czekał na dalszy ciąg. – Biała prawdopodobnie miała problemy z głową – powiedział Czerwony, podnosząc z biurka zapalniczkę i uważnie dobierając słowa. – Nie wiem, czy to było tymczasowe, czy taką miała skłonność. Ale przynajmniej wtedy coś jej się w głowie pomieszało. Niewątpliwie miała wybitny talent muzyczny i świetną technikę. Jej wykonania brzmiały pięknie. Z naszego punktu widzenia to była naprawdę duża rzecz. Niestety, jej ten poziom nie wystarczał. Mogła błyszczeć na małą skalę, ale brakowało jej sił, by podbić szeroki świat. Choć ćwiczyła z wielkim zapałem, nie mogła osiągnąć poziomu, o jakim marzyła. Jak wiesz, była pracowita i zamknięta w sobie. W konserwatorium presja się wzmogła. I Biała zaczęła się dziwnie zachowywać. Tsukuru przytaknął, lecz milczał. – Często się słyszy takie historie – ciągnął Czerwony. – Żal jej, ale w świecie artystycznym takie rzeczy są na porządku dziennym. Talent przypomina naczynie. Choćby się człowiek strasznie starał, nie da rady zmienić jego kształtu. I można tam wlać tylko określoną ilość wody. – Rzeczywiście, może i często się słyszy takie historie – powiedział Tsukuru.

– Ale skąd się wzięła taka historia, że dałem jej w Tokio jakiś narkotyk i ją zgwałciłem? Jeśli nawet miała problemy psychiczne, to jednak chyba przesadziła? – Zgadza się. To była gruba przesada. Dlatego właśnie na początku musieliśmy jej uwierzyć. Wydawało się niemożliwe, żeby coś takiego wymyśliła. Tsukuru wyobraził sobie antyczne miasto przysypane piaskiem. I siebie, jak siedzi na niewielkim pagórku i spogląda w dół na te kompletnie zwietrzałe ruiny. – Ale dlaczego padło akurat na mnie? Dlaczego to musiałem być ja? – Tego nie wiem. Może cię skrycie kochała. Dlatego czuła gniew i rozczarowanie, że wyjechałeś sam do Tokio. A może ci zazdrościła? Może sama chciała się wyrwać z tego miasta? Tak czy inaczej, teraz nie można już się dowiedzieć, jakie były jej prawdziwe intencje. Zakładając, że miała jakieś ukryte intencje. Czerwony dalej obracał w dłoni zapalniczkę. Potem powiedział: – Chcę, żebyś zrozumiał jedną rzecz. Ty wyjechałeś do Tokio, my czworo zostaliśmy w Nagoi. Nie robię ci z tego zarzutu. Ale ty miałeś nowe życie w nowym miejscu. Z drugiej strony my musieliśmy razem jakoś dalej żyć w Nagoi. Rozumiesz, o co mi chodzi? – Że pozbycie się mnie było praktyczniejsze niż pozbycie się Białej. O to? Czerwony nie odpowiedział, tylko westchnął płytko i przeciągle. – Na dobrą sprawę może ty z naszej piątki byłeś najsilniejszy psychicznie. Chociaż robisz wrażenie takiego łagodnego. My czworo nie mieliśmy odwagi wyjechać. Baliśmy się opuścić rodzinne miasto, w którym dorastaliśmy, baliśmy się zostawić bliskich przyjaciół. Nie mogliśmy porzucić tego przyjemnego ciepła. Tak jak w mroźny zimowy poranek człowiek nie może wyjść spod ciepłej kołdry. Wtedy wynajdowaliśmy jakieś inne przyczyny, ale teraz dobrze to rozumiem. – Nie żałujesz chyba jednak, że zostałeś? – Nie, chyba nie żałuję. Pozostanie tu miało wiele praktycznych zalet i pozwoliłem sobie je wykorzystać. Tu się naprawdę liczą miejscowe układy. Na przykład ten szef firmy kredytowej, który mnie wsparł finansowo, przeczytał w gazecie artykuł o tym, jak pomagaliśmy w tej świetlicy w czasach licealnych, i przez to z miejsca mi zaufał. Jeśli o mnie chodzi, to nie chciałem tej działalności wykorzystywać do własnych prywatnych celów, ale

w sumie na tym się skończyło. A wśród klientów mam niemało ludzi, którzy studiowali u mojego ojca. W świecie przemysłu w Nagoi jest taka mocna sieć powiązań. Bo profesor Uniwersytetu Nagoya to tutaj jest ktoś. To by na pewno nie pomogło w Tokio. Gówno by to ludzi obchodziło. Nie uważasz? Tsukuru milczał. – Myślę, że nasze pozostanie tutaj miało i takie praktyczne przyczyny. To znaczy postanowiliśmy nie wychodzić z ciepłej kąpieli. Ale zorientowałem się, że teraz zostaliśmy tu tylko ja z Niebieskim. Biała nie żyje, Czarna wyszła za mąż i wyprowadziła się do Finlandii. A z Niebieskim się już nie spotykam, choć jesteśmy od siebie o rzut beretem. Dlaczego? Dlatego że jak się spotykamy, nie mamy o czym rozmawiać. – Możesz kupić lexusa. Będziecie mieli temat. Czerwony przymknął jedno oko. – Jeżdżę teraz porsche carrera 4. Nadwozie typu targa. Sześć biegów, wspaniale się je zmienia. Szczególnie rewelacyjnie się redukuje. Prowadziłeś kiedyś taki wóz? Tsukuru potrząsnął głową. – Mnie się bardzo podoba. Nie mam zamiaru kupować innego – powiedział Czerwony. – Możesz kupić samochód służbowy, niezależnie od tamtego. Wrzucisz sobie w koszty. – Wśród klientów mam firmy związane z Nissanem i z Mitsubishi. Więc nie mogę mieć służbowego lexusa. Zapadło krótkie milczenie. – Byłeś na pogrzebie Białej? – zapytał Tsukuru. – No, byłem. Nigdy wcześniej ani później nie byłem na równie przygnębiającym pogrzebie. Naprawdę. Na samo wspomnienie ogarnia mnie smutek. Niebieski też był. Czarna nie mogła. Była już w Finlandii i lada dzień miała rodzić. – Dlaczego nie zawiadomiłeś mnie, że Biała nie żyje? Czerwony milczał przez chwilę, nieobecnym wzrokiem patrząc na Tsukuru. Zdawało się, że nie bardzo potrafi skupić na nim spojrzenie. – Nie wiem – powiedział. – Myślałem, że na pewno ktoś cię zawiadomił. Że Niebieski…

– Nie, nikt mnie nie zawiadomił. Jeszcze w zeszłym tygodniu nie wiedziałem, że Biała nie żyje. Czerwony potrząsnął głową. A później spojrzał w okno, jakby chcąc odwrócić twarz. – Wygląda na to, że źle postąpiliśmy. Nie chcę się usprawiedliwiać, ale my też byliśmy skołowani. Nie wiedzieliśmy, co się dzieje. Myśleliśmy, że na pewno dowiedziałeś się o jej śmierci. I że nie przyjechałeś na pogrzeb, bo trudno byłoby ci się na nim pokazać. Tsukuru milczał przez chwilę. Potem powiedział:

– Biała mieszkała w Hamamatsu, kiedy została zamordowana, tak? – Tak, spędziła tam chyba prawie dwa lata. Mieszkała sama, uczyła dzieci gry na pianinie. Zdaje się, że pracowała w szkole muzycznej Yamahy. Nie wiem dokładnie, dlaczego przeniosła się aż do Hamamatsu. Przecież chyba w Nagoi łatwo znalazłaby pracę. – Jak ona tam żyła? Czerwony wyjął z paczki papierosa, włożył do ust i po chwili zapalił. Potem powiedział: – Jakieś pół roku przed jej śmiercią pojechałem służbowo do Hamamatsu. Zadzwoniłem do Białej, zaprosiłem ją na kolację. Wtedy już nasza czteroosobowa grupa zasadniczo się rozpadła, prawie się nie widywaliśmy. Czasami tylko się ze sobą kontaktowaliśmy. Ale załatwiłem sprawy w Hamamatsu szybciej, niż myślałem, więc miałem czas i nabrałem ochoty, żeby się spotkać z dawno niewidzianą Białą. Wyglądała na spokojniejszą, niż się spodziewałem. Zdawało się, że cieszy ją nowe życie w nowym miejscu. Pogadaliśmy o dawnych czasach i coś zjedliśmy. Poszliśmy do słynnej restauracji w centrum podającej potrawy z węgorza, napiliśmy się na luzie piwa. Ona też trochę piła. To mi się wydawało dość nieoczekiwane. Ale jak by to powiedzieć? Czuliśmy się trochę spięci. Bo musieliśmy rozmawiać, unikając pewnych tematów. – Pewnych tematów, czyli mnie? Czerwony skinął głową, lekko marszcząc brwi. – Tak, zdawało się, że to jeszcze w niej tkwi. Nie zapomniała. Poza tym nie dostrzegłem w niej już nic dziwnego. Dość często się śmiała, rozmowa chyba sprawiała jej przyjemność. To, co mówiła, też było normalne. Miałem wrażenie, że zmiana miejsca zamieszkania nieoczekiwanie wyszła jej na dobre. Ale, choć niechętnie o tym mówię, nie była już taka ładna jak kiedyś.

– Nie była ładna – powtórzył Tsukuru. Jego własny głos wydawał mu się daleki. – Nie, nie chodzi o to, że nie była ładna – powiedział Czerwony i zamyślił się na chwilę. – Jak by to powiedzieć? Oczywiście rysy jej się właściwie nie zmieniły i większość ludzi uważała ją na pewno za urodziwą. Jeśli ktoś jej nie znał w liceum, to pewnie uważał po prostu, że jest ładna, nic więcej. Ja jednak pamiętałem dawną Białą. Jej czar zapadł mi głęboko w serce. Biała, która była tam ze mną tego wieczoru, już go nie miała. Czerwony skrzywił się leciutko, jakby przypominał sobie tamtą scenę. – Szczerze mówiąc, przykro mi było patrzeć na taką Białą. Bo nie miała już w sobie tego co kiedyś, czegoś gorącego. Bo to coś było niezwykłe, ale nie miało się gdzie podziać i zniknęło. Przykro mi było, że to nie wprawi już mojego serca w drżenie. Nad papierosem w popielniczce unosił się dym. Czerwony mówił dalej: – Wtedy skończyła dopiero trzydzieści lat. Nie jest to oczywiście wiek, kiedy człowiek już się starzeje. Przyszła na spotkanie ubrana w bardzo przygaszone kolory. Włosy miała ciasno związane z tyłu, była prawie bez makijażu. Ale to nie miało większego znaczenia. To drobne, powierzchowne rzeczy. Ważne jest to, że ona wtedy utraciła już ten naturalny blask, który daje witalność. Zawsze była z natury zamknięta w sobie, lecz miała w sobie coś, co w niej żyło niezależnie od woli. Blask i ciepło wydostawały się z niej na zewnątrz różnymi szparami. Wiesz, o czym mówię? Kiedy się z nią ostatni raz widziałem, to już zniknęło. Zupełnie jakby ktoś zaszedł od tyłu i wyciągnął wtyczkę z kontaktu. Wszystko, co kiedyś sprawiało, że wyglądała świeżo i promiennie, teraz wydawało się żałosne. To nie była kwestia wieku. Nie o to chodzi, że się zestarzała… Kiedy usłyszałem, że ktoś ją udusił, było mi strasznie ciężko na sercu i szczerze jej żałowałem. Bez względu na wszystko nie powinna była tak zginąć. Ale jednocześnie, chcąc nie chcąc, czułem, że zanim została fizycznie zamordowana, w pewnym sensie już wcześniej odebrano jej życie. Czerwony podniósł papierosa z popielniczki, zaciągnął się głęboko i przymknął oczy. – Została mi po niej w sercu głęboka pustka, i nic jej jeszcze nie wypełniło – powiedział. Zapadła cisza. Sztywna, gęsta cisza. – Pamiętasz utwór, który Biała lubiła grać? – zapytał Tsukuru. – Krótki

utwór Liszta zatytułowany Le mal du pays. Czerwony po krótkim namyśle pokręcił głową. – Nie, nie pamiętam. Pamiętam tylko Schumanna. Słynny fragment ze Scen dziecięcych. Zdaje się, że to było Marzenie. Grała je od czasu do czasu. Ale Liszta nie pamiętam. A dlaczego pytasz? – To nie ma znaczenia. Tylko tak sobie przypomniałem – powiedział Tsukuru. Potem spojrzał na zegarek. – Zabrałem ci dużo czasu. Zaraz pójdę. Cieszę się, że mogliśmy pogadać. Czerwony patrzył prosto na Tsukuru, nie zmieniając pozycji. Jego oczy nie miały wyrazu. Jak u człowieka patrzącego na kamienną tablicę, na której jeszcze nic nie wyryto. – Śpieszysz się? – zapytał. – Ani trochę. – To może jeszcze trochę pogadamy? – Nie ma sprawy. Czasu akurat mam w bród. Czerwony ważył przez chwilę słowa. Po chwili powiedział: – Już mnie nie lubisz tak jak dawniej, prawda? Tsukuru na chwilę zaniemówił. Po pierwsze w ogóle nie spodziewał się takiego pytania, a po drugie żywienie takich definitywnych uczuć jak lubienie albo nielubienie do tego siedzącego naprzeciw człowieka wydawało mu się z jakiegoś powodu niewłaściwe. Starannie dobierał słowa. – Nie umiem powiedzieć. Rzeczywiście, to nie ten sam rodzaj sympatii co kilkanaście lat temu. Ale to… Czerwony podniósł rękę i przerwał mu gestem. – Nie musisz tak uważać na słowa. Nie ma potrzeby, żebyś mnie lubił. Teraz mało kto mnie lubi. To naturalne. Przecież nawet sam za sobą nie przepadam. Ale dawniej ja też miałem kilkoro wspaniałych przyjaciół. Ty byłeś jednym z nich. Lecz na jakimś etapie ich straciłem. Tak samo jak Biała w pewnym okresie utraciła blask życia… Tak czy inaczej, nie da się już tego odwrócić. Nie można zamienić towaru, który został wyjęty z opakowania. Można tylko żyć z tym, co się ma. Opuścił dłoń i położył na kolanie. Potem wystukał na nim nieregularny rytm. Zupełnie jakby wysyłał jakąś wiadomość alfabetem Morse’a.

– Mój ojciec od bardzo dawna jest profesorem, dlatego ma typowe belferskie nawyki. W domu też mówił do nas z góry, pouczał nas, oświecał. Od dzieciństwa tego nie cierpiałem. Aż nagle pewnego dnia zorientowałem się, że sam zacząłem tak mówić. Dalej stukał w kolano. – Od dawna myślałem, że paskudnie wobec ciebie postąpiłem. To prawda. Ja, my nie mieliśmy prawa, nie byliśmy upoważnieni do tego, żeby cię tak potraktować. I myślałem, że kiedyś będę cię musiał jak należy przeprosić. Ale nie byłem w stanie sam stworzyć takiej okazji. – To już nieważne – powiedział Tsukuru. – Tego też już nie da się odwrócić. Czerwony zamyślił się nad czymś przez chwilę. Potem powiedział: – Wiesz, Tsukuru, mam do ciebie prośbę. – Jaką? – Chcę, żebyś mnie wysłuchał. To rodzaj wyznania, nigdy przedtem nikomu tego nie mówiłem. Nie wiem, czy zechcesz posłuchać, ale chciałbym ci wyjaśnić, jakie ja sam odniosłem rany. Chcę, żebyś wiedział, jaki ciężar dźwigam. Oczywiście nie wydaje mi się, że tym sposobem uda się zaleczyć także twoje rany. Po prostu chcę ci powiedzieć. Posłuchasz po starej przyjaźni? Tsukuru skinął głową, nie bardzo wiedząc, do czego Czerwony zmierza. – Wcześniej mówiłem, że do rozpoczęcia studiów nie wiedziałem, że nie nadaję się do pracy naukowej. Wspomniałem też, że nim zacząłem pracę w banku, nie wiedziałem, że nie nadaję się do pracy w korporacji. Prawda? Wstydzę się tego. Prawdopodobnie nie zadbałem o to, żeby się sobie samemu poważnie i uczciwie przyjrzeć. Ale to nie wszystko. Do chwili, kiedy się ożeniłem, nie wiedziałem, że nie nadaję się do małżeństwa. Krótko mówiąc, chodzi o to, że nie leżą mi związki cielesne między kobietą a mężczyzną. Chyba rozumiesz mniej więcej, o co mi chodzi. Tsukuru milczał. Czerwony mówił dalej: – Mówiąc wprost, nie bardzo czuję pociąg do kobiet. Nie to, że w ogóle nie czuję, ale lepiej mi idzie z mężczyznami. W pokoju zapadła głęboka cisza. Tsukuru nie słyszał żadnych dźwięków. Był to w ogóle cichy pokój. – To przecież nie należy do rzadkości, prawda? – powiedział, chcąc czymś

wypełnić ciszę. – No, może i nie należy do rzadkości. Masz rację. Ale temu, kogo to dotyczy, ciężko jest stanąć w pewnym momencie życia twarzą w twarz z prawdą. Wierz mi, że ciężko. Nie da się tego opisać wytartymi frazesami. Jak to powiedzieć? Czujesz się tak, jakby nagle wyrzucono cię nocą do morza z pokładu płynącego statku. Tsukuru przypomniał sobie Haidę. Usta Haidy we śnie – to chyba był sen – przyjmujące jego wytrysk. Wtedy czuł się strasznie skołowany. Wyrzucony nocą do morza – tak, to trafne porównanie. – Mimo wszystko trzeba być uczciwym wobec siebie – powiedział Tsukuru, dobierając słowa. – Trzeba być uczciwym i stać się przez to choć trochę swobodniejszym. Nie gniewaj się, ale nic innego nie mogę ci powiedzieć. – Jak wiesz, Nagoya w skali Japonii zalicza się do wielkich miast, ale jednocześnie jest w niej coś małomiasteczkowego. Dużo ludzi, rozwinięty przemysł i dobrobyt, lecz zaskakująco mały wybór. Dla takich ludzi jak ja uczciwość w stosunku do samego siebie i swobodne życie wcale nie są tutaj takie proste… Nie uważasz, że to wielki paradoks? Przez całe życie po trochu odkrywamy samych siebie. Ale im bardziej siebie odkrywamy, tym bardziej siebie tracimy. – Słuchaj, stary, mam nadzieję, że różne sprawy dobrze ci się ułożą. Naprawdę tak myślę – powiedział Tsukuru. Z całego serca mu tego życzył. – Już się na mnie nie gniewasz? Tsukuru zdecydowanie potrząsnął głową. – Nie gniewam się na ciebie, coś ty. Od początku się na nikogo nie gniewałem. Nagle zauważył, że mówi do niego dawnym swobodnym stylem. Dopiero na koniec rozmowy przyszło mu to naturalnie. Czerwony odprowadził go do windy. – Może już się więcej nie spotkamy. Dlatego na koniec chciałbym ci jeszcze coś szybko opowiedzieć, mogę? – zapytał, gdy szli korytarzem. Tsukuru skinął głową. – To coś, co robię zawsze na początku szkoleń dla nowo przyjętych pracowników firm. Najpierw rozglądam się po sali, wybieram sobie jednego uczestnika i proszę, żeby wstał. A potem mówię: „Mam dla ciebie dobrą i złą

wiadomość. Najpierw przekażę ci tę złą. Zaraz zerwę ci paznokcie u rąk lub u nóg. Przykro mi, ale tak już zostało postanowione. Nie da się tego zmienić”. Wyciągam z teczki wielkie, straszne obcęgi i pokazuję wszystkim. Pokazuję powoli, nie śpiesząc się. A później mówię: „Teraz czas na dobrą wiadomość. Możesz wybrać, czy u rąk, czy u nóg. No więc? Masz dziesięć sekund na decyzję. Jeżeli się nie zdecydujesz, zerwę ci jedne i drugie”. Trzymając obcęgi, odliczam dziesięć sekund. Zazwyczaj po ośmiu sekundach mówi: „U nóg”. „Dobra, w takim razie u nóg. Zerwę ci obcęgami paznokcie u nóg. Ale przedtem powiedz mi jedną rzecz. Dlaczego nogi, a nie ręce?” – pytam go. A on odpowiada: „Nie wiem. Myślę, że będzie tak samo bolało. Ponieważ musiałem wybrać, po prostu wybrałem nogi”. Nagradzam go ciepłymi oklaskami i mówię: „Witaj w prawdziwym życiu. Welcome to real life”. Tsukuru przez pewien czas wpatrywał się bez słowa w szczupłą twarz dawnego przyjaciela. – Każdy z nas trzyma w ręku własną wolność – powiedział Czerwony. Zmrużył oko i uśmiechnął się. – W tym tkwi sedno tej historii. Srebrne drzwi windy otworzyły się bezgłośnie i wtedy się pożegnali.

12 Kiedy Tsukuru po spotkaniu z Czerwonym wrócił do swego tokijskiego mieszkania, była już siódma. Rozpakował się, włożył brudne ubrania do pralki, zmył pod prysznicem pot. Potem zadzwonił do Sary. Zostawił wiadomość, że właśnie wrócił z Nagoi i prosi, by się z nim skontaktowała w wolnej chwili. Czekał, ale mimo że minęła jedenasta, Sara nie oddzwoniła. Kiedy się odezwała następnego dnia, we wtorek w południe, Tsukuru jadł akurat obiad w stołówce. – No jak? Pomyślnie załatwiłeś sprawy w Nagoi? – zapytała. Tsukuru wstał od stolika i znalazł ciche miejsce na korytarzu. Krótko zrelacjonował, jak w niedzielę i poniedziałek poszedł, nie umawiając się wcześniej, do salonu Lexusa i do firmy Czerwonego i że udało mu się porozmawiać z jednym i z drugim. – Dobrze, że udało mi się z nimi pogadać. Dzięki temu po trochu zacząłem rozumieć różne sprawy. – Cieszę się – powiedziała Sara. – Nie pojechałeś na próżno. – Jeśli się zgodzisz, chętnie bym się z tobą spotkał i spokojnie o tym pogadał. – Poczekaj. Spojrzę, co mam w kalendarzu. Przez piętnaście sekund sprawdzała terminarz. W tym czasie Tsukuru patrzył na rozciągające się za oknem Shinjuku. Niebo pokrywały grube chmury, w każdej chwili mogło zacząć padać. – Jestem wolna pojutrze wieczorem. A ty jakie masz plany? – Może być pojutrze wieczorem. Chodźmy na kolację – powiedział Tsukuru. Nie musiał otwierać notesu. Prawie nigdy nie miał planów na wieczór. Ustalili, gdzie się spotkają, i zakończyli rozmowę. Kiedy wyłączył telefon, zorientował się, że ma niejasne uczucie, że w piersi tkwi mu jakieś obce ciało, coś nie całkiem strawionego. Na pewno nie czuł tego przed rozmową z Sarą. Na pewno nie. Ale nie potrafił ocenić, co to mogło znaczyć albo czy w ogóle coś znaczyło.

Próbował dokładnie odtworzyć w myślach całą rozmowę. Treść, ton głosu Sary, kiedy robiła przerwy… Nie miał wrażenia, że było w tej rozmowie coś innego niż zwykle. Włożył telefon do kieszeni, wrócił do stolika i skończył posiłek. Ale stracił apetyt. Tego popołudnia i następnego dnia poszedł na inspekcję kilku dworców, na których należało zainstalować windy. Towarzyszył mu nowo zatrudniony pracownik. Ów asystent pomagał mu w dokonywaniu pomiarów, mieli sprawdzić, czy rysunki techniczne przechowywane w firmie są zgodne ze stanem faktycznym. Między rysunkami a rzeczywistymi budynkami bywają zadziwiająco duże rozbieżności, a to powoduje błędy w obliczeniach. Niezależnie od tego, jakie są przyczyny takiej sytuacji, niezbędne jest przygotowanie rysunków w każdym szczególe zgodnych z rzeczywistością. Po rozpoczęciu budowy rozbieżności i błędów nie można już naprawić. To tak, jakby przygotowano desant komandosów na wyspę, polegając na mapie pełnej błędów. Po zakończeniu pomiarów spotykali się z zawiadowcą konkretnej stacji i omawiali problemy, które mogły się pojawić podczas prac budowlanych. Zainstalowanie windy zmienia kształt budynku, a gdy zmienia się kształt, zmienia się też ruch pasażerów. Te zmiany trzeba mądrze uwzględnić w strukturze dworca. Oczywiście kwestią priorytetową jest bezpieczeństwo pasażerów, ale nie należy także zmieniać tras, którymi przemieszczają się pracownicy dworca, wykonując swoje codzienne obowiązki. Rola Tsukuru polegała na tym, żeby zebrać wszystkie elementy, opracować plan przebudowy i nanieść go na odpowiadające rzeczywistości rysunki. To ciężka praca, ale ważna, bo może od niej zależeć ludzkie życie. Tsukuru cierpliwie ją wykonywał. Był bardzo dobry w definiowaniu problemów, spisywaniu ich i pracowitym rozwiązywaniu jednego po drugim. Mógł jednocześnie praktycznie szkolić młodego i niedoświadczonego pomocnika, jak wykonuje się tego rodzaju pracę. Ten młody człowiek, nazwiskiem Sakamoto, ukończył studia na Wydziale Inżynierii Uniwersytetu Waseda. Był straszliwie małomówny, miał pociągłą twarz i nigdy się nie uśmiechał, ale wydawał się pojętny i słuchał, co się do niego mówiło. Zręcznie wykonywał też pomiary. Ten chłopak może się okazać przydatny, pomyślał Tsukuru. Przez godzinę naradzali się nad szczegółami prac budowlanych z zawiadowcą pewnej stacji, na której zatrzymywały się pociągi ekspresowe. Ponieważ było południe, zamówiono dla nich lunch i zjedli go razem w

biurze zawiadowcy. Potem, pijąc herbatę, gawędzili. Zawiadowca był zażywnym, sympatycznym mężczyzną w średnim wieku. Opowiedział im kilka ciekawych historii. Tsukuru lubił słuchać na dworcach takich opowieści. Wkrótce rozmowa zeszła na zagubione przedmioty. O tym, jak wiele rzeczy ludzie gubią w pociągach i na dworcach i jak przedziwne są niektóre z tych zgub. Prochy zmarłego, peruka, proteza nogi, maszynopis długiej powieści (zawiadowca trochę przeczytał, ale była nudna), pięknie zapakowana poplamiona krwią koszula w pudełku, żywa żmija, czterdzieści zdjęć przedstawiających wyłącznie waginy, wielka, wspaniała drewniana ryba… – Są rzeczy, z którymi nie wiadomo, co zrobić – powiedział. – Jeden znajomy zawiadowca mówił, że jakiś facet przyniósł torbę z nieżywym noworodkiem, twierdząc, że ktoś jej zapomniał. Mnie na szczęście dotąd nic takiego nie spotkało. Za to na dworcu, gdzie wcześniej byłem zawiadowcą, zdarzyło się, że ktoś przyniósł dwa palce w formalinie. – To też dość przerażające – powiedział Tsukuru. – No tak, przerażające. W ładnym woreczku był mały słoik jak po majonezie, w nim ciecz, w której pływały dwa małe palce. Wyglądały jak dziecinne paluszki ucięte u nasady. Oczywiście zadzwoniłem na policję. No bo to się mogło wiązać z jakimś przestępstwem. Zaraz przyjechał policjant i zabrał palce. Zawiadowca napił się herbaty. – Ten sam policjant przyszedł za jakiś tydzień. Dokładnie przesłuchał kolejarza, który znalazł je w dworcowej toalecie. Ja też przy tym byłem. Zgodnie z tym, co mówił, to nie były dziecinne palce. Sprawdzili w laboratorium i stwierdzili, że należały do dorosłego. Były szóste, dodatkowe, i dlatego małe. Mówił, że czasem ludzie się rodzą z sześcioma palcami. Zwykle rodzice nie lubią takich wad wrodzonych, więc usuwają je w okresie niemowlęcym. Ale zdarzają się ludzie mający po sześć palców aż do wieku dorosłego. I podobno to były właśnie takie palce usunięte operacyjnie dorosłemu i zakonserwowane w formalinie. Przypuszczają, że należały do mężczyzny w wieku między dwadzieścia kilka a trzydzieści kilka lat, ale nie potrafili powiedzieć, ile czasu minęło od ich usunięcia. Nie wyobrażam sobie, jakim sposobem można coś takiego przez pomyłkę zostawić albo wyrzucić w dworcowej toalecie. Raczej nie wchodziło w grę żadne przestępstwo. W rezultacie policja zatrzymała słoik. A do nas nie zgłosił się żaden pasażer poszukujący zaginionych palców. Może są jeszcze w policyjnym sejfie. – Niezwykła historia – powiedział Tsukuru. – Skoro ktoś dożył z sześcioma

palcami aż do dorosłości, dlaczego nagle postanowił je usunąć? – Tak, zagadkowa sprawa. Potem zacząłem się tym interesować i znalazłem trochę informacji na temat sześciu palców. To się nazywa polidaktylia, było wielu sławnych ludzi, którzy to mieli. Nie wiadomo, czy to prawda, czy nie, ale świadkowie twierdzili, że Hideyoshi Toyotomi[10] miał dwa kciuki. Jest też wiele innych przykładów. Są wśród nich słynni pianiści, także pisarze, malarze, gracze w baseball. Z postaci fikcyjnych Hannibal Lecter z Milczenia owiec. Wcale nie jest to takie rzadkie, a poza tym ten gen jest dominujący. Są różnice w zależności od rasy, w skali światowej przeciętnie jedno na pięćset dzieci rodzi się z sześcioma palcami. Tylko tak jak wcześniej wspominałem, większości z nich ten szósty palec usuwa się na prośbę rodziców, zanim dziecko skończy rok i wykształcą mu się funkcje palców. Dlatego też prawie nie mamy okazji czegoś takiego zobaczyć. Ja sam nigdy przedtem nawet nie słyszałem o sześciu palcach. – To naprawdę niezwykłe. Jeżeli ten gen szóstego palca jest dominujący, to dlaczego nie ma więcej takich ludzi? Zawiadowca pokręcił głową. – Hm, ciekawe dlaczego. Nie znam się na takich skomplikowanych rzeczach. Wtedy nerwowo, jakby odsuwał wielki kamień, zagradzający wejście do jaskini, odezwał się Sakamoto, który jadł razem z nimi. – Jako najmłodszy nie powinienem się wtrącać, ale czy mógłbym coś powiedzieć? – Proszę bardzo – powiedział Tsukuru zdziwiony, bo Sakamoto nie należał do młodych ludzi, którzy wyrażaliby publicznie swoją opinię. – Mów, nie krępuj się. – Z powodu słowa „dominujący” często dochodzi do nieporozumień. To, że jakaś cecha jest dominująca, nie znaczy, że się bez ograniczeń rozprzestrzenia – powiedział Sakamoto. – Wśród chorób klasyfikowanych jako rzadkie jest wiele takich, które są wywoływane przez zmutowany gen dominujący, ale nie rozpowszechniają się na dużą skalę. W większości przypadków występuje na szczęście tylko pewna liczba zachorowań, więc nadal pozostają rzadkimi chorobami. Wzrost liczby osobników z tym samym genem dominującym to tylko jeden z warunków rozprzestrzeniania się danej skłonności. Prócz tego są na przykład takie elementy, jak mechanizm doboru naturalnego i przetrwanie najsilniejszych. Przypuszczam, że sześć palców to chyba dla człowieka za

wiele. To znaczy pięć palców jest do różnych czynności potrzebne, ale i wystarczające, są pewnie najbardziej efektywnie wykorzystywane. Dlatego myślę, że nawet jeśli ten gen jest dominujący, w rzeczywistości ludzie o sześciu palcach stanowią na świecie zdecydowaną mniejszość. Czyli prawa doboru naturalnego wygrywają z dominującymi genami. Sakamoto powiedział to wszystko jednym tchem, a potem znów pogrążył się w milczeniu. – Aha – rzekł Tsukuru. – Mam wrażenie, że to jest podobne do procesu, który sprawił, że świat w większości zrezygnował z systemu dwunastkowego i przeszedł na dziesiętny system liczenia. – A może te systemy odzwierciedlały to, że ludzie posiadali po pięć albo sześć palców – powiedział Sakamoto. – Skąd ty się znasz na takich rzeczach? – zapytał Tsukuru. – Bo na studiach chodziłem na wykłady z genetyki. Interesowały mnie takie rzeczy – odrzekł chłopak, rumieniąc się. Zawiadowca roześmiał się wesoło. – No proszę, wykłady z genetyki przydają się nawet w pracy w firmie kolejowej. Trzeba się uczyć, jak się ma okazję. Naprawdę. – Wydaje mi się, że taki pianista z sześcioma palcami byłby prawdziwym skarbem – powiedział Tsukuru do zawiadowcy. – Podobno właśnie nie – odrzekł zawiadowca. – Jeden pianista z sześcioma palcami mówił, że ten dodatkowy tylko mu przeszkadzał. Rzeczywiście, tak jak przed chwilą powiedział pan Sakamoto, swobodne operowanie sześcioma palcami naraz jest dla człowieka trochę za trudne. Pięć to podobno akurat dobra liczba. – Czy posiadanie sześciu palców ma jakieś dobre strony? – zapytał Tsukuru. – Według pewnej teorii w średniowiecznej Europie to właśnie ludzi z sześcioma palcami uważano za czarowników i czarownice i palono ich na stosie. Podobno w jakimś kraju w okresie krucjat zabito wszystkich ludzi z sześcioma palcami. Nie wiem, czy to prawda, czy nie. A na Borneo dzieci urodzone z sześcioma palcami automatycznie zostawały czarownikami. Chociaż tego chyba nie można nazwać dobrą stroną. – Czarownikami? – powtórzył Tsukuru. – No to było na Borneo…

Przerwa obiadowa dobiegła końca, a wraz z nią ta rozmowa. Tsukuru podziękował zawiadowcy za lunch, pożegnali się i wrócili z Sakamoto do firmy. Kiedy później uzupełniał rysunki, nagle coś mu przyszło do głowy. Była to historia, którą Haida opowiedział mu kiedyś o swoim ojcu. I o pianiście jazzowym, który długo przebywał w pensjonacie w górach prefektury Ōita, a także o woreczku, który położył na pianinie, zanim zaczął grać. Może miał w nim swoje szóste palce zakonserwowane w formalinie? Z jakiegoś powodu usunięto mu je, jak już był dorosły, i nosił je ze sobą w słoiku. I zawsze kładł na pianinie przed rozpoczęciem gry. Jako talizman. Oczywiście to był tylko wymysł Tsukuru, bez żadnych podstaw. Poza tym to się zdarzyło – o ile naprawdę się zdarzyło – ponad czterdzieści lat temu. Ale im dłużej myślał, tym bardziej zdawało mu się, że to ważny fragment, który wypełnił lukę zostawioną w tej opowieści przez Haidę. Do nadejścia wieczoru siedział przed rysunkami z ołówkiem w ręku i rozmyślał na ten temat. Następnego dnia Tsukuru spotkał się z Sarą w Hiroo. Poszli do małego bistro na tyłach dzielnicy mieszkaniowej (Sara znała wiele małych knajpek ukrytych w różnych zakątkach Tokio). Tsukuru opowiedział jej dokładnie o spotkaniach ze starymi przyjaciółmi. Streszczanie rozmów trwało długo, ale Sara przysłuchiwała się z wielkim zainteresowaniem. Czasami przerywała i wtrącała jakieś pytanie. – Biała twierdziła, że kiedy zatrzymała się u ciebie w Tokio, podałeś jej jakiś narkotyk i zgwałciłeś ją, tak? – Tak mówili. – I przy wszystkich realistycznie opisywała szczegóły. Mimo że z natury była strasznie nieśmiała i unikała tematów związanych z seksem? – Tak mówił Niebieski. – I powiedziała, że masz dwie strony. – Powiedziała, że „znając tę jasną, nie sposób sobie wyobrazić tej ciemnej”. Sara zmarszczyła brwi i przez chwilę rozmyślała. – Słuchaj, nic ci w związku z tym nie przychodzi do głowy? Na przykład, czy był kiedyś między wami jakiś szczególny moment bliskości?

Tsukuru potrząsnął głową. – Nie, myślę, że nigdy nie było. Zawsze miałem świadomość, że nie mogę dopuścić do czegoś takiego. – Zawsze miałeś świadomość? – Chodzi mi o to, że starałem się nie myśleć o niej jako o kimś należącym do płci przeciwnej. Dlatego w miarę możliwości nie zostawałem z nią sam na sam.

Sara zmrużyła na chwilę oczy i przechyliła głowę. – Myślisz, że inni też byli tacy ostrożni? To znaczy chłopcy próbowali nie myśleć o dziewczynach, a dziewczyny o chłopcach jako o przedstawicielach płci przeciwnej? – Oczywiście nie wiem, co w głębi duszy myśleli wtedy inni, ale jak ci wcześniej mówiłem, według naszej niepisanej umowy mieliśmy nie tworzyć par. Co do tego nie ma wątpliwości. – Ale nie uważasz, że to jednak nienaturalne? Jeżeli chłopcy i dziewczęta w tym wieku często razem ze sobą przebywają, to chyba normalne, że zaczynają odczuwać w stosunku do siebie seksualną ciekawość? – Chciałem mieć dziewczynę i spotykać się z nią tylko we dwoje. Oczywiście interesował mnie też seks. Tak samo jak innych. Miałem alternatywę: mogłem znaleźć dziewczynę spoza grupy. Ale wówczas nasza piątka była dla mnie najważniejsza. Właściwie prawie nie przychodziło mi do głowy, że chcę coś robić poza nią. – Bo panowała w niej wspaniała harmonia? Tsukuru przytaknął. – W tej grupie czułem się jak część, której nie może zabraknąć. Było to szczególne doznanie, nie mogłem go znaleźć nigdzie indziej. – Dlatego musieliście zepchnąć gdzieś na bok zainteresowania seksualne. Żeby zachować tę niezakłóconą harmonię. Żeby nie zniszczyć tego idealnego kręgu. – Z perspektywy czasu myślę, że być może były w tym jakieś nienaturalne elementy, ale wtedy wydawało mi się to całkowicie naturalne. Mieliśmy dopiero po kilkanaście lat, wszystko było nowym doświadczeniem. Nie byliśmy w stanie obiektywnie spojrzeć na sytuację, w której się znaleźliśmy. – Czyli w pewnym sensie perfekcyjność tego kręgu was w nim uwięziła. Czy można tak na to spojrzeć?

Tsukuru zastanowił się nad tym. – W pewnym sensie mogło tak być. Ale chętnie byliśmy tam uwięzieni. Nawet teraz tego nie żałuję. – To bardzo interesujące – powiedziała Sara. Opowieść Czerwonego o spotkaniu z Białą w Hamamatsu pół roku przed jej śmiercią także zaciekawiła Sarę. – To trochę inna sprawa, ale przypomina mi historię mojej koleżanki z klasy. Była bardzo ładna, zgrabna, z bogatej rodziny, przez pewien czas chodziła do szkoły za granicą, więc znała angielski i francuski, miała najlepsze stopnie w klasie. We wszystkim, za co się wzięła, osiągała sukcesy. Wychwalano ją pod niebiosa, była ideałem dla młodszych dziewczyn. W prywatnej żeńskiej szkole takie rzeczy miały ogromne znaczenie. Tsukuru skinął głową. – Poszła na ekskluzywny żeński uniwersytet, dwa lata studiowała we Francji. Parę lat po jej powrocie do Japonii przypadkiem ją spotkałam. Dawno się nie widziałyśmy i na jej widok zaniemówiłam. Ona – jak by to powiedzieć – straciła barwy, wyblakła. Jakby długo była wystawiona na słońce i jej kolory spłowiały. Niby wyglądała tak samo. Dalej była bardzo ładna, zgrabna… Tylko wydawała się ogólnie bledsza niż przedtem. Człowiek dosłownie miał chęć chwycić pilota i przyciemnić o parę tonów kolory. To było bardzo dziwne doświadczenie. Zobaczyć, że ktoś zaledwie w ciągu kilku lat może się stać tak bezbarwny. Skończyła jeść i czekała na kartę deserów. – Nie byłyśmy ze sobą szczególnie zżyte, ale miałyśmy wspólną przyjaciółkę, dlatego i potem niekiedy na siebie wpadałyśmy. Przy każdym spotkaniu była trochę bardziej wyblakła. Aż od pewnego momentu nikt już nie uznałby jej za ładną ani za szczególnie czarującą. I jakby nieco zgłupiała. Zaczęła być nudna, wyrażała trywialne poglądy. Wyszła za mąż, mając dwadzieścia siedem lat, mąż był jakimś wysoko postawionym urzędnikiem państwowym, wyglądał na płytkiego, nudnego człowieka. Sama nie rozumiała, że nie jest już piękna, atrakcyjna i nie przyciąga powszechnej uwagi, więc tak samo jak dawniej zachowywała się jak królowa. Ciężko było patrzeć na to z boku. Podano kartę deserów, a Sara wnikliwie ją przestudiowała. Kiedy się zdecydowała, zamknęła kartę i odłożyła na stolik.

– Przyjaciółki stopniowo się od niej oddalały. Bo bolało je, że tak się zmieniła. Nie, ściśle mówiąc, na jej widok czuły nie ból, ale coś w rodzaju strachu. Taki strach ogarnia do pewnego stopnia wszystkie kobiety. Boją się, że kiedy minie już okres największej urody, one nie zauważą tego albo nie zdołają się z tym pogodzić i będą się zachowywać tak samo jak przedtem, a ludzie zaczną się z nich skrycie wyśmiewać i ich unikać. Dla niej ten moment przyszedł wcześniej niż dla innych. To wszystko. Cała jej natura rozkwitła bujnie jak wiosenny ogród, gdy była nastolatką, a potem błyskawicznie zwiędła. Podszedł siwy kelner, a Sara zamówiła suflet cytrynowy. Tsukuru był pełen podziwu, że nie żałując sobie deserów, utrzymuje piękną sylwetkę. – Na temat Białej pewnie będziesz mógł się więcej dowiedzieć od Czarnej – powiedziała Sara. – Nawet jeśli wasza piątka stanowiła idealny harmonijny kolektyw, na pewno były rzeczy, o których dziewczyny rozmawiały tylko ze sobą. Tak jak mówił Niebieski. A takie historie nie wydostają się poza kobiecy świat. Może i jesteśmy gadatliwe, ale są tajemnice, których nigdy nie zdradzamy. Szczególnie mężczyznom. Patrzyła chwilę w stronę kelnera, który był dość daleko. Żałowała chyba, że zamówiła suflet cytrynowy i chciała wybrać coś innego, ale rozmyśliła się i skierowała wzrok na Tsukuru. – A wy, trzej chłopcy, nie zwierzaliście się sobie nawzajem? – Nie przypominam sobie takich rozmów – powiedział Tsukuru. – No to o czym rozmawialiście? – zapytała Sara. O czym myśmy właściwie wtedy rozmawiali? Tsukuru zastanowił się nad tym przez chwilę, ale nie mógł sobie przypomnieć treści rozmów. Chyba prowadzili długie, ożywione i szczere… – Nie mogę sobie przypomnieć – powiedział. – Dziwna sprawa – odparła Sara. I uśmiechnęła się. – W przyszłym miesiącu kończy się pierwszy etap projektu, którym się teraz zajmuję – powiedział Tsukuru. – Chcę pojechać do Finlandii, jak się z tym uporam. Nie powinienem mieć problemu z wzięciem urlopu, już rozmawiałem z szefem. – Kiedy będziesz znał dokładny termin, mogę ci zaplanować wycieczkę. Bilet lotniczy, rezerwację hotelu, takie rzeczy.

– Dziękuję. Sara wypiła łyk wody, a potem powiodła palcem po krawędzi szklanki. – A jakie były twoje lata licealne? – zapytał Tsukuru. – Ja się raczej niczym nie wyróżniałam. Grałam w piłkę ręczną. Nie byłam ładna, stopnie też miałam takie sobie. – Nie jesteś zbyt skromna? Roześmiała się, potrząsając głową. – Skromność to piękna cecha, ale mnie z nią nie do twarzy. Absolutnie szczerze mówię, że niczym się nie wyróżniałam. Myślę, że nie bardzo pasowałam do systemu szkolnego. Nauczyciele mnie nie rozpieszczali, młodsze koleżanki raczej mnie nie podziwiały. Nie miałam żadnego chłopaka, robiły mi się krosty, których nie mogłam się pozbyć. Miałam wszystkie płyty Wham!, nosiłam nieciekawą białą bieliznę kupowaną przez matkę. Jednak nawet ja miałam kilka dobrych koleżanek. Ze dwie. Nie stanowiłyśmy może zżytego kolektywu, o którym mówiłeś, ale nawzajem sobie ufałyśmy. Może dlatego udało mi się bez większych kryzysów przeżyć te nieokreślone lata dorastania. – Nadal się z nimi widujesz? Skinęła głową. – Tak, dalej jesteśmy dobrymi koleżankami. Obie wyszły za mąż i mają dzieci, więc nie spotykamy się zbyt często, ale czasami idziemy razem na kolację i gadamy bez przerwy przez trzy godziny. O różnych rzeczach, jak by to powiedzieć, otwarcie, niczego nie ukrywając. Kelner przyniósł suflet cytrynowy i espresso. Sara jadła z apetytem. Chyba dobrze wybrała. Tsukuru przyglądał się na zmianę jedzącej Sarze i obłoczkom pary unoszącej się nad kawą. – A ty masz teraz przyjaciół? – zapytała Sara. – W tej chwili nie mam nikogo, kogo mógłbym nazwać przyjacielem. Tsukuru miał tylko czworo prawdziwych przyjaciół, tych z Nagoi. Potem, co prawda przez krótki czas, uważał Haidę za kogoś w rodzaju przyjaciela. Nikogo oprócz niego. – Nie czujesz się samotny bez przyjaciół? – Sam nie wiem – powiedział Tsukuru. – Myślę, że nawet gdybym miał przyjaciela, pewnie nie zwierzałbym mu się tak otwarcie, niczego nie ukrywając.

Sara się roześmiała. – Kobiety potrzebują czegoś takiego. Oczywiście możliwość zwierzania się bez ukrywania czegokolwiek to tylko jeden z powodów posiadania przyjaciół. – Oczywiście. – No tak. Chcesz spróbować sufletu? Jest bardzo dobry. – Nie, możesz sama zjeść wszystko. Sara dokończyła z nabożeństwem suflet, odłożyła widelczyk, wytarła usta serwetką i na chwilę się zamyśliła. Wkrótce podniosła głowę i nad stolikiem spojrzała Tsukuru prosto w oczy. – Słuchaj, możemy teraz iść do ciebie? – Oczywiście – powiedział Tsukuru. Wezwał gestem kelnera i poprosił o rachunek. – Grałaś w piłkę ręczną? – zapytał. – Nie chcę o tym mówić – odparła Sara.

W mieszkaniu Tsukuru poszli do łóżka. Bardzo się cieszył, że jeszcze raz ofiarowała mu swoje ciało. Pieścili się na kanapie, potem przenieśli się do sypialni. Pod jasnozieloną sukienką miała czarną koronkową bieliznę. – Mama ci to kupiła? – zapytał. – Oszalałeś? – roześmiała się Sara. – Sama sobie kupiłam. Oczywiście. – Nie masz też już nigdzie krost. – To chyba nic dziwnego. Wyciągnęła rękę i delikatnie ścisnęła twardy penis Tsukuru. Ale kiedy trochę później chciał go w nią wsunąć, penis nie był wystarczająco sztywny. Pierwszy raz w życiu mu się to zdarzyło. Tsukuru czuł zaskoczenie i zamęt w głowie. Wszystko wokół stało się dziwnie spokojne. W uszach miał ciszę, słyszał, jak głucho wali mu serce. – Nie możesz się czymś takim przejmować – powiedziała Sara, głaszcząc go po plecach. – Przytul mnie. To wystarczy. Nie myśl o niczym niepotrzebnym. – Nie rozumiem. Ostatnio ciągle myślałem tylko o tym, żeby iść z tobą do łóżka. – Może przypadkiem z tym przesadziłeś. Chociaż bardzo mi miło, że tak

poważnie o mnie myślisz. Potem leżeli nadzy, objęci i nieśpiesznie pieścili się nawzajem, ale Tsukuru nie wróciła porządna erekcja. Wkrótce Sara musiała iść do domu. Ubrali się w milczeniu i Tsukuru odprowadził ją na dworzec. Po drodze przeprosił, że sprawił jej zawód. – To nie ma znaczenia, naprawdę. Nie przejmuj się – powiedziała łagodnie. Ścisnęła go za rękę. Miała małą, ciepłą dłoń. Musiał coś powiedzieć, ale nie mógł znaleźć słów, więc tylko cieszył się dotykiem jej ręki.

– Pewnie jesteś oszołomiony – powiedziała Sara. – Wróciłeś do Nagoi, po bardzo długim czasie spotkałeś się z dawnymi przyjaciółmi, wiele rzeczy naraz się wyjaśniło i może przez to czujesz wzburzenie. Może być bardziej gwałtowne, niż myślisz. Tak, rzeczywiście miał zamęt w głowie. Długo zamknięte drzwi zostały otwarte, wiatr przywiał przez nie wiele faktów, na które Tsukuru dotąd przymykał oczy. Faktów zupełnie nieoczekiwanych. Jeszcze ich nie uporządkował i nie znalazł w sobie na nie miejsca. – Tkwi ciągle w tobie coś, czego nie rozumiesz – ciągnęła Sara – i przez to zablokowany jest naturalny nurt. Jakoś mam takie wrażenie. Zastanowił się nad jej słowami. – Nie wszystkie wątpliwości zostały całkiem rozwiane podczas tego wyjazdu. O to ci chodzi? – Tak, tak mi się zdaje. To tylko takie moje przeczucie – powiedziała Sara. Potem poważnie zamyślona dodała: – Może przez to, że kilka faktów się wyjaśniło, te pozostałe luki nabrały jeszcze większego znaczenia. Tsukuru westchnął. – Pewnie zdjąłem jakąś pokrywkę, której nie powinienem zdejmować? – Chyba na razie masz takie wrażenie. Wahadło mogło się na krótko przechylić w jedną stronę. Ale przynajmniej zrobiłeś krok w kierunku rozwiązania. To najważniejsze. Jeśli będziesz dalej się tak posuwał, na pewno znajdziesz właściwe elementy, które wypełnią luki. – To może zająć dużo czasu. Sara mocno ścisnęła jego dłoń. Zrobiła to z nieoczekiwaną siłą. – Słuchaj, nie ma powodu się śpieszyć. Przeznacz na to tyle, ile potrzeba. Ale ja muszę coś wiedzieć. Czy chcesz się ze mną spotykać na poważnie?

– Oczywiście, że tak. Chcę na poważnie być z tobą. – Naprawdę? – To szczera prawda – powiedział Tsukuru dobitnie. – No to nie ma problemu. Mamy czas, ja mogę poczekać. Ja też mam kilka spraw do uporządkowania.

– Spraw do uporządkowania? Sara nie wyjaśniła, tylko uśmiechnęła się tajemniczo. Potem powiedziała: – Jedź jak najszybciej do Finlandii i spotkaj się z Czarną. Szczerze i otwarcie z nią porozmawiaj. Ona na pewno powie ci coś ważnego. Coś bardzo ważnego. Mam takie przeczucie. W drodze do domu Tsukuru cały czas dręczyły nieokreślone myśli. Miał dziwne uczucie, że nurt czasu rozwidlił się na lewą i prawą odnogę. Myślał o Białej, o Haidzie i o Sarze. Przez głowę przepływały mu równoległymi i równoważnymi strumieniami przeszłość i teraźniejszość, wspomnienia i uczucia. Być może kryje się we mnie coś skrzywionego, uszkodzonego, myślał Tsukuru. Być może, tak jak powiedziała Biała, mam drugą, ciemną stronę, której nie sposób sobie wyobrazić, znając tylko tę jasną. Jak ciemna strona Księżyca, która jest zawsze niewidoczna. Może sam o tym nie wiedząc, w jakimś innym miejscu, w jakimś innym czasie naprawdę zgwałciłem Białą i głęboko ją skrzywdziłem. Tchórzliwie i z brutalną siłą. I ta ciemna strona wkrótce zwycięży nad tą jasną i całkowicie ją pochłonie. Kiedy zamyślony przeszedł na czerwonym świetle, zwymyślał go kierowca przejeżdżającej taksówki. Wrócił do siebie i przebrał się w piżamę, a gdy się kładł, na zegarze dochodziła dwunasta. Wtedy zauważył, że wróciła mu erekcja, zupełnie jakby nagle sobie o nim przypomniała. Była to idealna erekcja, twarda jak kamień i niewzruszona. Nie mógł uwierzyć, że jego penis potrafił się stać aż tak twardy. Co za ironia losu. W ciemności głęboko westchnął. Potem wstał, zapalił światło, zdjął z półki butelkę Cutty Sark i nalał sobie do małej szklaneczki. Otworzył książkę. Po pierwszej nagle zaczęło padać. Chwilami wiatr wzmagał się jak w czasie burzy, duże krople ukosem uderzały w szyby. W tym pokoju, w tym łóżku rzekomo zgwałciłem Białą, pomyślał nagle. Dodałem do alkoholu jakiś narkotyk, który spowodował, że nie mogła się

poruszyć, rozebrałem ją i zgwałciłem. Była dziewicą. Czuła gwałtowny ból i dostała krwotoku. Od tego czasu wiele rzeczy się zmieniło. To było szesnaście lat temu. Słuchając deszczu uderzającego o szyby i rozmyślając na takie tematy, nagle doznał wrażenia, że pokój staje się jakąś inną przestrzenią. Zupełnie jakby miał w tym jakiś cel. Stopniowo Tsukuru tracił rozeznanie, co jest prawdą, a co nie. W pewnym wymiarze prawdy nigdy nie tknął Białej. Ale według innej prawdy brutalnie ją zgwałcił. Im dłużej myślał, tym mniej był pewien, w którym wymiarze teraz się znajduje. W końcu zasnął dopiero o drugiej.

13 W weekendy Tsukuru chodził na pływalnię w klubie fitness. Klub był oddalony o dziesięć minut rowerem od jego mieszkania. Tsukuru pływał kraulem ze stałą prędkością i przepłynięcie półtora kilometra zajmowało mu trzydzieści albo trzydzieści pięć minut. Jeżeli ktoś pływał szybciej, Tsukuru odsuwał się na bok i go przepuszczał. Ściganie się nie pasowało do jego charakteru. Tym razem też znalazł kogoś pływającego z podobną szybkością co on, więc wybrał ten sam tor. Był to młody, szczupły mężczyzna. Miał na sobie czarne spodenki, czarny czepek i okularki. Pływanie zmniejszyło nagromadzone w ciele Tsukuru zmęczenie i zrelaksowało napięte mięśnie. W wodzie czuł większy spokój niż gdziekolwiek indziej. Dzięki pływaniu dwa razy w tygodniu po pół godziny udawało mu się bez trudu zachować równowagę ciała i ducha. Poza tym woda była właściwym miejscem na rozmyślania. Pływanie przypominało pewien rodzaj medytacji. Kiedy wpadł w rytm, mógł pozwolić myślom wędrować bez ograniczeń. Jakby wypuszczał psa na łąkę. – Pływanie to najprzyjemniejsza rzecz po lataniu – wyjaśnił kiedyś Sarze. – A latałeś kiedyś? – zapytała. – Jeszcze nie. Tego ranka podczas pływania rozmyślał głównie o Sarze. Przywołał obraz jej twarzy, nagości, myślał o tym, że nie udało mu się stać z nią jednym ciałem. Przypomniał też sobie co powiedziała: „Tkwi w tobie coś, co blokuje naturalny nurt”. Może i tak, pomyślał Tsukuru. Życie Tsukuru Tazakiego płynęło gładko, bez większych problemów. Wiele osób tak uważało. Ukończył dobre studia, znalazł pracę w firmie kolejowej, był specjalistą w swojej dziedzinie. W firmie uważano go za solidnego pracownika, przełożeni mu ufali. Nie miał trudności finansowych. Po śmierci ojca odziedziczył pokaźną sumę pieniędzy. Był właścicielem dwupokojowego mieszkania wygodnie położonego niedaleko centrum. Nie musiał brać pożyczki. Prawie nie pił, nie palił, nie miał kosztownych hobby. Właściwie w ogóle nie wydawał pieniędzy. Nie był szczególnie oszczędny ani się mocno nie ograniczał. Po prostu nie przychodziło mu do głowy, na co miałby je

wydać. Nie potrzebował samochodu, wystarczało mu niewiele ubrań. Czasami kupował za nieduże sumy książki i płyty kompaktowe. Posiłki też wolał sam przyrządzać, a nie jadać na mieście, sam również prał i prasował pościel. Był dość małomówny i niezbyt wyrobiony w życiu towarzyskim, ale to nie znaczy, że wiódł samotny żywot. Na co dzień potrafił w pewnym stopniu dostosować się do otoczenia. Choć nie uganiał się za kobietami, do tej pory nigdy nie brakowało mu partnerki. Był kawalerem, dość przystojnym, skromnym i schludnym. Dlatego kobiety same się nim interesowały. Albo ktoś z otoczenia przedstawiał mu jakąś niezamężną znajomą (Sarę też poznał w ten sposób). Miał trzydzieści sześć lat i na pierwszy rzut oka zdawało się, że wiedzie uprzywilejowane kawalerskie życie. Był zdrowy, nie tył, nigdy nie chorował. Zwykle ludzie myśleli, że wszystko idzie mu jak po maśle. Matka i siostry też tak uważały. – Twoje życie kawalerskie jest tak przyjemne, że w ogóle nie nabierasz ochoty na małżeństwo – mówiły i wkrótce przestały mu przedstawiać potencjalne kandydatki na żonę. Koledzy z pracy też tak sądzili. Rzeczywiście, Tsukuru Tazakiemu niczego dotąd w życiu nie brakowało. Nigdy mu się nie zdarzyło cierpieć, dlatego że nie mógł czegoś zdobyć. Ale nie pamiętał też, żeby doświadczył kiedyś radości, bo z trudem zdobył coś, czego naprawdę chciał. Grupa czworga przyjaciół poznanych w pierwszej klasie liceum była prawdopodobnie największą wartością w jego życiu. Lecz nie wybrał ich sam, z własnej woli, byli raczej darem niebios. I już bardzo dawno temu (też nie z własnej woli) ich utracił. Albo zostali mu odebrani. Niewiele w życiu pragnął, prócz Sary. Nie osiągnął jeszcze niewzruszonej pewności, ale serce coraz mocniej ciągnęło go do tej o dwa lata starszej kobiety. Przy każdym spotkaniu to uczucie się wzmagało. Teraz wydawało mu się, że skłonny byłby poświęcić różne rzeczy, by ją zdobyć. Bardzo rzadko zdarzało mu się doznawać takich silnych uczuć. A mimo to – ciekawe dlaczego – jak przyszło co do czego, zawiódł w łóżku. Coś się pojawiło i blokuje nurt. „Mamy czas, ja mogę poczekać”, powiedziała Sara. Ale to nie jest taka prosta sprawa. Ludzie codziennie się przemieszczają, codziennie zmieniają pozycję. Nikt nie wie, co się może zdarzyć. Tsukuru pływał w tym dwudziestopięciometrowym basenie w tę i z powrotem w takim tempie, żeby się nie zadyszeć. W tym czasie luźno rozmyślał nad takimi sprawami. Lekko odwracał głowę na bok, szybko nabierał powietrza i powoli wypuszczał w wodzie. Im dalej płynął, tym ten

regularny cykl stawał się stopniowo coraz bardziej automatyczny. Potrzebował dokładnie takiej samej liczby zamachów na każdą długość basenu. Wpadł w rytm i wystarczyło tylko, że liczył nawroty. Wkrótce zorientował się, że widział już gdzieś podeszwy pływającego przed nim mężczyzny. Były identyczne jak podeszwy Haidy. Nieświadomie nabrał powietrza, co zakłóciło rytm oddychania. Wciągnął wodę nosem i ponowne uregulowanie oddechu bez przerywania pływania zajęło mu trochę czasu. Serce biło mu twardo i szybko uwięzione w klatce piersiowej.

Nie ma wątpliwości, to podeszwy Haidy, pomyślał Tsukuru. I wielkość, i kształt, i czyste, pewne ruchy nóg były zupełnie takie same. Nawet kształt piany, jaką tworzyły w wodzie, wydawał się identyczny. Podobnie jak ruchy, drobne fale piany były niewielkie, miękkie i zrelaksowane. Pływając z Haidą na basenie uczelnianym, Tsukuru zawsze patrzył na jego podeszwy. Tak samo nocą kierowca nie odrywa wzroku od tylnych świateł jadącego przed nim samochodu. Kształt pięt Haidy był wyraźnie wyryty w pamięci Tsukuru. Przerwał pływanie, wyszedł z wody, usiadł na słupku i czekał, aż tamten zrobi nawrót i przypłynie z powrotem. To nie Haida. Z powodu czepka i okularków Tsukuru nie widział jego twarzy, ale gdy dobrze się przyjrzał, zauważył, że facet jest za wysoki i ma zbyt rozwinięte mięśnie barków. Szyję też miał zupełnie inną. I był za młody. Chyba jeszcze student. Haida miałby już trzydzieści parę lat. Jednak serce Tsukuru się nie uspokajało, chociaż wiedział, że to nie przyjaciel. Usiadł na plastikowym krześle nad basenem i w nieskończoność wpatrywał się w nieznanego mężczyznę. Pływał pięknym, oszczędnym stylem, do złudzenia przypominającym styl Haidy. Poruszali się nieomal identycznie. Ten mężczyzna też nie chlapał, nie robił niepotrzebnego hałasu. Łokcie unosiły się pięknie i gładko ku górze, ręce cicho wracały do wody, poczynając od kciuka. Wcale się nie śpieszył. Główną cechą tego stylu było zachowanie dośrodkowej równowagi. Lecz choć poruszał się w wodzie bardzo podobnie, nie był to Haida. Wkrótce mężczyzna skończył pływać, wyszedł z wody, zdjął czarne okularki i czepek i trąc ręcznikiem krótkie włosy, gdzieś sobie poszedł. Miał kanciastą twarz i wyglądał zupełnie inaczej niż Haida. Tsukuru zrezygnował z dalszego pływania, poszedł do szatni i wziął prysznic. Potem wrócił rowerem do domu i jedząc śniadanie, pomyślał: Haida pewnie też jest jedną z rzeczy, które we mnie tkwią.

Tsukuru bez większych trudności dostał urlop na wyjazd do Finlandii. Miał mnóstwo niewykorzystanego płatnego urlopu, nagromadził się jak zalegający na dachu śnieg. Szef był zaskoczony. – Do Finlandii? – Mieszka tam moja dawna koleżanka z liceum i chciałbym pojechać ją odwiedzić – wyjaśnił Tsukuru. – Sądzę też, że jeśli teraz nie pojadę, w przyszłości mogę nie mieć okazji zobaczyć Finlandii. – A co właściwie jest w Finlandii? – zapytał szef.

– Sibelius, filmy Aki Kaurismäkiego, Marimekko, Nokia, Muminki – wyliczył Tsukuru to, co mu przyszło do głowy. Szef potrząsnął głową. Chyba żadna z tych rzeczy go nie zainteresowała. Tsukuru zadzwonił do Sary i ustalił daty, dostosowując je do godzin bezpośrednich lotów między Naritą a Helsinkami. Wyjedzie z Tokio za dwa tygodnie, spędzi cztery noce w Helsinkach i wróci. – Skontaktujesz się przed wyjazdem z Czarną? – zapytała Sara. – Nie, zamierzam spotkać się z nią bez uprzedzenia, tak jak zrobiłem ostatnio w Nagoi. – Do Finlandii jest znacznie dalej niż do Nagoi. Dojazd i powrót zajmują dużo czasu. Kiedy tam dotrzesz, może się okazać, że Czarna trzy dni wcześniej wyjechała na wakacje na Majorkę. – Jeśli tak będzie, nic na to nie poradzę. Pozwiedzam sobie spokojnie Finlandię i wrócę. – Skoro tak uważasz, to oczywiście nie ma przeszkód – powiedziała Sara. – Ale jeśli jedziesz taki kawał, nie chcesz też wstąpić gdzieś indziej? Tallinn czy Petersburg są zaraz obok. – Nie, wystarczy sama Finlandia. Polecę do Helsinek, spędzę tam cztery dni i wrócę do Tokio. – Masz oczywiście paszport, prawda? – Kiedy zacząłem pracę w firmie, kazali mi wystąpić o paszport i odnawiać, jak upłynie termin ważności, żebym mógł w każdej chwili go użyć. Bo zawsze może zajść potrzeba wyjechania w delegację za granicę. Jest jak nowy, kompletnie nieużywany. – W Helsinkach poradzisz sobie ze wszystkim po angielsku, ale nie wiem, jak jest na prowincji. Nasza firma ma w Helsinkach niewielką filię. Jakby delegaturę. Skontaktuję się z nimi i powiem, że przyjeżdżasz, więc jeśli

będziesz chciał się czegoś dowiedzieć, wpadnij do tego biura. Pracuje tam młoda Finka, Olga. Myślę, że będzie mogła ci pomóc. – Dzięki – powiedział Tsukuru. – Pojutrze wyjeżdżam w delegację do Londynu. Jak tylko załatwię bilet do Helsinek i zarezerwuję hotel, wyślę ci szczegóły e-mailem. Także adres i numer naszej filii w Helsinkach. – Dobrze.

– Słuchaj, naprawdę polecisz do Helsinek, żeby się z nią spotkać bez uprzedzenia? Taki kawał, za biegun północny? – To nierozsądne? Sara się roześmiała. – Ja raczej użyłabym słowa „śmiałe”. – Odnoszę wrażenie, że to da lepszy efekt. Mam coś w rodzaju przeczucia. – No to życzę powodzenia – powiedziała Sara. – Spotkamy się przedtem? Na początku przyszłego tygodnia wracam z Londynu. – Nie. Oczywiście chcę się z tobą spotkać, ale zdaje mi się, że lepiej, jeśli najpierw polecę do Finlandii. – To też coś w rodzaju przeczucia? – Uhm. Coś w rodzaju przeczucia. – Należysz do ludzi polegających na przeczuciach? – Nie, myślę, że nie. Bo nigdy do tej pory nie podejmowałem decyzji na takiej podstawie. Tak samo jak nie zbudowałem dworca zgodnie z przeczuciami. Nie jestem nawet pewien, czy to można nazwać przeczuciem. Tylko nagle tak pomyślałem. – Ale w każdym razie czujesz, że tym razem tak będzie lepiej? Z powodu przeczucia czy czegoś tam innego. – Ostatnio, pływając w basenie, rozmyślałem o różnych sprawach. O tobie, o Helsinkach. Jak to powiedzieć? Jakbym płynął pod prąd kierowany instynktem. – Myślałeś, pływając? – Dobrze mi się myśli podczas pływania. Sara milczała chwilę, jakby pod wrażeniem jego słów. – Jak łososiowi.

– Nie znam się na łososiach. – Łososie odbywają długie podróże. Kierują się czymś takim szczególnym… – powiedziała Sara. – Widziałeś Gwiezdne wojny? – W dzieciństwie. – Niech Moc będzie z tobą – powiedziała. – Dotrzymaj kroku łososiom. – Dziękuję. Dam znać, jak wrócę z Helsinek. – Będę czekała. Na tym zakończyła rozmowę.

Kilka dni przed odlotem do Helsinek Tsukuru przypadkiem nieoczekiwanie zobaczył Sarę. Ona o tym nie wiedziała. Tego popołudnia wybrał się do Aoyamy, żeby kupić Czarnej jakiś upominek. Dla niej coś niewielkiego z biżuterii, dla dzieci japońskie książeczki z obrazkami. Sklepy, do których się wybierał, znajdowały się w małych uliczkach odchodzących od ulicy Aoyama. Spędził na zakupach godzinę, a potem, chcąc trochę odpocząć, wszedł do przeszklonej kawiarni przy Omotesandō. Usiadł przy oknie, zamówił kawę oraz kanapki z sałatką z tuńczyka i przyglądał się scenom ulicznym zabarwionym kolorami zmierzchu. Mijało go wiele par. Wyglądały na bardzo szczęśliwe. Wydawało się, że idą do jakiegoś szczególnego miejsca, w którym czeka je coś przyjemnego. Kiedy tak na nie patrzył, jego serce i umysł wypełniały się spokojem, nieruchomiały. Było to ciche uczucie przypominające zmarznięte drzewa w bezwietrzną zimową noc, lecz prawie nie zawierało bólu. Przez długie lata Tsukuru przywykł do takich wewnętrznych obrazów, które nie wywoływały silnego bólu. A mimo to uporczywie nasuwała mu się myśl, że dobrze by było, gdyby Sara tu z nim była. Ale co mógł poradzić? Sam jej powiedział, że nie chce się z nią spotkać. Sam sobie tego życzył. Sam zmroził swoje nagie gałęzie. A był taki ożywczy letni wieczór. Czy słusznie postąpił? Tsukuru nie był pewien. Czy temu „przeczuciu” w ogóle należało ufać? Może to nie było wcale przeczucie ani nic takiego, tylko zwykłe bezpodstawne przypuszczenie. „Niech Moc będzie z tobą”, powiedziała Sara. Przez chwilę, kierując się instynktem czy przeczuciem, rozmyślał o łososiach odbywających długie podróże w ciemnym morzu.

Akurat wtedy w jego polu widzenia pojawiła się Sara. Miała na sobie tę samą jasnozieloną sukienkę z krótkimi rękawami co przy ich ostatnim spotkaniu, i jasnobrązowe pantofle. Szła od ulicy Aoyama aleją łagodnie wiodącą w dół ku Jingūmae. Tsukuru zaparło dech, nieświadomie się skrzywił. Nie mógł uwierzyć, że to się naprawdę dzieje. Przez kilka sekund wydawało mu się, że jej postać jest skomplikowanym wytworem jego samotnego umysłu. Lecz niewątpliwie była to prawdziwa Sara, z krwi i kości. Tsukuru odruchowo podniósł się z krzesła, nieomal przewracając przy tym stolik. Kawa wylała się na spodek. Ale od razu znowu usiadł. Obok Sary szedł mężczyzna w średnim wieku. Krępy, niezbyt wysoki, w ciemnej marynarce, niebieskiej koszuli i granatowym krawacie w drobne kropki. W elegancko ułożonych włosach błyszczały srebrne nitki. Miał jakieś pięćdziesiąt dwa albo trzy lata. Nieco zaostrzony podbródek, twarz o miłych rysach, malował się na niej pewien rodzaj spokojnego relaksu charakterystyczny dla pewnego typu mężczyzn w tym wieku. Szli sobie, przyjaźnie trzymając się za ręce. Tsukuru odprowadzał ich wzrokiem, patrząc przez szybę z lekko otwartymi ustami. Jakby utracił słowa, które dopiero zaczęły się formować. Powoli przeszli przed samym nosem Tsukuru, ale Sara nie spojrzała w jego stronę. Była zatopiona w rozmowie z mężczyzną i zdawało się, że nie zauważa nic wokół siebie. Mężczyzna powiedział kilka słów, Sara się roześmiała. Tak szeroko, że widać było wszystkie zęby. Potem pochłonął ich ciemniejący o zmierzchu tłum. Tsukuru długo wpatrywał się przez szybę w stronę, gdzie zniknęli. Miał cień nadziei, że może Sara zawróci. Może nagle zorientuje się, że tu był, i przyjdzie, żeby mu wyjaśnić sytuację. Ale się nie pojawiała. Mijali go ludzie o przeróżnych twarzach i w przeróżnych strojach. Poprawił się na krześle i wypił wody z lodem. Pozostał tylko cichy smutek. Lewa strona piersi bolała go dotkliwie, jakby ktoś zranił go ostrym nożem. Czuł nawet, jak płynie ciepła krew. To prawdopodobnie była krew. Dawno nie czuł takiego bólu. Być może był to pierwszy raz od czasu, gdy na drugim roku studiów porzuciło go czworo bliskich przyjaciół. Zamknął oczy i przez chwilę trwał w świecie tego bólu, jakby unosił się na wodzie. Lepiej, że czuję ból, wmawiał sobie. Naprawdę niedobrze byłoby, gdybym nic nie czuł. Różne dźwięki zlały się w jeden, w głębi uszu słyszał ostre dzwonienie. Był to szczególny dźwięk, który można dosłyszeć wyłącznie w głębokiej ciszy. Nie dobiegał z zewnątrz. Pochodził z jego własnych wnętrzności. Każdy żyje z takim własnym, charakterystycznym dźwiękiem. Ale prawie nie miewamy

okazji, by go w rzeczywistości usłyszeć. Kiedy otworzył oczy, zdawało mu się, że świat zmienił nieco kształt. Plastikowy stolik, biała prosta filiżanka do kawy, do połowy zjedzone kanapki, na lewej ręce stary samonakręcający się zegarek Heuer (pamiątka po ojcu), wieczorne wydanie gazety, którą zaczął czytać, rząd drzew rosnących wzdłuż ulicy, jaśniejące coraz bardziej wystawy po drugiej stronie. Wszystko wydało mu się po trochu zniekształcone. Kontury stały się zamazane, nie dawały właściwego poczucia głębi. Ze skalą też było coś nie tak. Wziął kilka głębokich oddechów, powoli uspokoił wzburzone nerwy. To nie zazdrość wywołała ból serca. Tsukuru już wiedział, czym jest zazdrość. Raz doświadczył jej nadzwyczaj realnie we śnie. Do tej pory pamiętał to uczucie. Wiedział, jak jest dusząca, jak beznadziejna. Teraz nie czuł takiego cierpienia, czuł jedynie smutek. Jakby zostawiono go samego na dnie głębokiej, ciemnej jamy. Ale w sumie był to tylko smutek. Czuł wyłącznie fizyczny ból. Był za to wdzięczny. Najbardziej męczyło go nie to, że Sara szła ulicą za rękę z innym mężczyzną. Ani że być może potem będą uprawiali seks. Oczywiście bardzo ciężko mu było wyobrażać sobie, że ona się gdzieś rozbiera i idzie do łóżka z innym mężczyzną. Musiał się mocno wysilić, żeby odpędzić te obrazy. Lecz Sara była niezależną trzydziestoośmioletnią kobietą, niezamężną i wolną. Miała swoje własne życie. Tak samo jak Tsukuru miał swoje. Miała prawo iść, gdzie chciała, z kim chciała, i mogła robić, co chciała. Szokiem dla Tsukuru było to, że Sara wyglądała na taką szczęśliwą. Rozmawiając z tym facetem, śmiała się z całego serca. Przy Tsukuru nigdy nie zdawała się tak żywiołowa. Ani razu. Jemu zawsze pokazywała twarz chłodną i opanowaną. To go najsilniej, najdotkliwiej zabolało. Po powrocie do domu zabrał się za przygotowania do wyjazdu. Jeżeli się czymś zajmie, nie będzie musiał myśleć. Nie potrzebował jednak brać dużo bagażu. Ubrania na parę dni, kosmetyczka z przyborami toaletowymi, kilka książek do czytania w samolocie, spodenki kąpielowe i okularki (wszędzie je ze sobą zabierał), składany parasol – to wszystko. Zmieści się do bagażu podręcznego. Nie brał nawet aparatu fotograficznego. Po co mu zdjęcia? Potrzebna mu była żywa osoba i prawdziwa rozmowa. Kiedy skończył się pakować, wyciągnął dawno niesłyszane Lata pielgrzymstwa Liszta. Zestaw trzech płyt w wykonaniu Lazara Bermana. Haida

zostawił je u niego piętnaście lat temu. Miał jeszcze stary adapter, właściwie tylko po to, żeby móc słuchać tych płyt. Nastawił pierwszą na stronie B i opuścił igłę. Rok pierwszy. Szwajcaria. Usiadł na kanapie, zamknął oczy i wsłuchał się w muzykę. Le mal du pays było ósmym utworem tej części, ale pojawiało się jako pierwszy na stronie B. Często zaczynał od tego i słuchał aż do Sonetu Petrarki nr 47, czwartego utworu z Roku drugiego. Włoch. To był koniec płyty i igła automatycznie się podnosiła. Le mal du pays. Ten spokojny, melancholijny utwór nadawał po trochu konturów pozbawionemu formy smutkowi, który spowijał jego serce. Zupełnie jakby do jakiegoś przezroczystego stworzenia ukrywającego się w powietrzu przylgnęły niezliczone drobinki pyłku kwiatowego, i jego kształt zaczął się po cichu ukazywać oczom. Tym razem wkrótce przybrał kształt Sary. Sary w jasnozielonej sukience z krótkimi rękawami. Znów wzmógł się ból serca. Nie był gwałtowny. Jedynie wspomnienie gwałtownego bólu. Nie ma rady, powiedział sobie Tsukuru. Coś, co od początku było puste, znów stało się puste. Do kogo mógł mieć pretensję? Wszyscy zbliżają się do niego, lecz zobaczywszy, jaki jest pusty, gdzieś odchodzą. Zostaje tylko znów pusty albo jeszcze bardziej pusty Tsukuru Tazaki. I na tym chyba koniec. Mimo to czasem ludzie zostawiają mu niewielkie pamiątki. Haida zostawił mu ten zestaw płyt z Latami pielgrzymstwa. Pewnie celowo ich nie zabrał. Nie zapomniał o nich. Tsukuru kochał tę muzykę. Wiązała się z Haidą i Białą. Była jakby naczyniem krwionośnym łączącym troje rozproszonych ludzi. Tak cienkim, że aż efemerycznym, ale płynęła nim jeszcze żywa czerwona krew. Było to możliwe dzięki sile muzyki. Zawsze, słuchając tych utworów, a szczególnie Le mal du pays, przypominał sobie żywo ich oboje. Czasami czuł nawet, że i teraz są tuż obok niego i słyszy ich ciche oddechy. Oboje w pewnej chwili zniknęli z życia Tsukuru. Nie podając mu przyczyny, bez żadnego uprzedzenia. Nie, właściwie nie zniknęli. Należałoby powiedzieć, że go porzucili, zostawili samemu sobie. To go bardzo zraniło, nadal miał blizny. Jednak w rzeczywistości to oni dwoje, nie Tsukuru, odnieśli rany, zostali skrzywdzeni. Ostatnio zaczął tak myśleć. Może i jestem pozbawionym treści, jałowym człowiekiem, myślał. Ale może właśnie dlatego niektórzy, choć na krótki czas, znaleźli sobie we mnie przystań. Tak samo jak ptaki aktywne nocą znajdują sobie na jakimś opuszczonym strychu bezpieczne miejsce na odpoczynek w ciągu dnia.

Prawdopodobnie spodobała im się ta pusta, mroczna i cicha przestrzeń. A skoro tak, być może powinienem się cieszyć, że mam w sobie próżnię. Ostatnia nuta Sonetu Petrarki nr 47 rozpłynęła się w powietrzu, płyta dobiegła końca, igła się automatycznie podniosła, ramię poruszyło się poziomo i wróciło na podpórkę. Tsukuru jeszcze raz nastawił je na początek. Igła powoli wodziła po rowkach, Lazar Berman ponownie zaczął grać. Niezwykle subtelnie i pięknie. Po dwukrotnym wysłuchaniu tej strony Tsukuru przebrał się w piżamę i położył się spać. Zgasił lampkę przy łóżku, znów poczuł wdzięczność, że jego serce pogrążyło się w głębokim smutku, a nie cierpiało pod ciężkim jarzmem zazdrości. To niewątpliwie wywołałoby bezsenność. Niedługo nadszedł i spowił go sen. Przez zaledwie kilka sekund czuł całym ciałem jego utęsknioną miękkość. To też była jedna z niewielu rzeczy, za które był tego wieczoru wdzięczny. We śnie słyszał głos nocnych ptaków.

14 Kiedy wysiadł na lotnisku w Helsinkach, najpierw w punkcie wymiany walut zamienił jeny na euro, potem znalazł sklep z telefonami komórkowymi i kupił możliwie najprostszy w obsłudze telefon na kartę. Po załatwieniu tych spraw zarzucił torbę na ramię i skierował się na postój taksówek. Wsiadł do starego mercedesa i podał kierowcy nazwę hotelu w centrum. Wjechali na autostradę. Tsukuru patrzył na intensywnie zielone lasy za oknem i billboardy w języku fińskim, jednak jakoś nie czuł, że jest za granicą, mimo że pierwszy raz wyjechał poza Japonię. Przemieszczenie się zajęło mu co prawda trochę więcej czasu, ale czuł się prawie tak, jak podczas wycieczek do Nagoi. Tylko zmieniła mu się waluta w portfelu. Ubrany był też jak zwykle: bawełniane beżowe spodnie, czarna koszulka polo, adidasy i jasnobrązowa bawełniana marynarka. Wziął ze sobą tylko konieczne ubrania na zmianę. Jeśli mu czegoś zabraknie, może sobie dokupić. – Skąd pan przyjechał? – zapytał go po angielsku kierowca, patrząc w lusterko. Był w średnim wieku i miał gęsty zarost pokrywający policzki i brodę. – Z Japonii – odpowiedział Tsukuru. – Ma pan niewiele bagażu jak na taką daleką podróż. – Nie lubię ciężkich bagaży. Kierowca się roześmiał. – Nikt nie lubi. Ale zanim się człowiek zorientuje, już ma ciężki bagaż. Takie życie. C’est la vie – powiedział i znów się wesoło roześmiał. Tsukuru też się lekko roześmiał dla towarzystwa. – A czym się pan zajmuje? – zapytał kierowca. – Buduję dworce kolejowe. – Inżynier? – Uhm. – Przyjechał pan aż do Finlandii dworce budować? – Nie, jestem na urlopie, przyjechałem się zobaczyć z przyjaciółką. – To dobrze – powiedział kierowca. – Urlop i przyjaciele to dwie

najwspanialsze rzeczy w życiu. Czy wszyscy Finowie lubią takie przemyślne aforyzmy na temat życia, czy tylko ten kierowca ma taką skłonność? Tsukuru miał nadzieję, że to drugie. Kiedy po trzydziestu minutach taksówka zatrzymała się przed wejściem do hotelu w centrum Helsinek, Tsukuru uświadomił sobie, że zapomniał sprawdzić w przewodniku, ile ma dać napiwku i czy w ogóle powinien dać cokolwiek (właściwie niczego się o tym kraju wcześniej nie dowiedział). Dlatego dodał do sumy na liczniku niecałe dziesięć procent. Kierowca wyglądał na zadowolonego i dał mu niewypełniony rachunek, więc pewnie za bardzo się nie pomylił. A jeśli nawet, na pewno nie wprawiło to kierowcy w zły humor. Sara wybrała hotel w starym stylu, położony w centrum miasta. Prowadzony przez boya blondyna wjechał rozklekotaną klasyczną windą na trzecie piętro i wszedł do pokoju. Stały tam stare meble i duże łóżko, spłowiała tapeta miała wzór przypominający drobne sosnowe igły. Wanna była staromodna, wolno stojąca, okno otwierało się i zamykało przesunięciem w górę i w dół. Grube zasłony i cienkie firanki. W powietrzu unosił się jakiś zapach, za którym się stęsknił. Z okna widać było szeroką ulicę z zielonymi tramwajami. Pokój, w którym da się odpocząć. Nie było ekspresu do kawy ani telewizora z ekranem LCD, ale i tak by tych rzeczy nie używał. – Dziękuję. Bardzo ładny pokój – powiedział boyowi i dał mu dwa euro napiwku. Boy się uśmiechnął i cicho, jak mądry kot, wyszedł z pokoju. Kiedy wziął prysznic i zmienił ubranie, zrobiło się już późne popołudnie, lecz za oknem było jasno jak w środku dnia. Na niebie wyraźnie unosiła się biała połowa księżyca. Wyglądał zupełnie jak zużyty pumeks. Ktoś go rzucił w stronę nieba, a on tam z jakiegoś powodu przylgnął. Tsukuru zszedł do holu, znalazł informację turystyczną i dostał od siedzącej tam rudej kobiety darmową mapę centrum. Podał jej adres filii firmy Sary, a ona zaznaczyła miejsce długopisem na mapie. Biuro było oddalone o zaledwie trzy przecznice. Idąc za radą kobiety, kupił sobie kartę miejską na autobusy, metro i tramwaje. Powiedziała mu też, jak korzystać z komunikacji, i dała mapę połączeń. Dobiegała chyba pięćdziesiątki, miała jasnozielone oczy i była bardzo miła. Jak zawsze, kiedy rozmawiał ze starszą od siebie kobietą, Tsukuru ogarnęło uczucie spokoju i ulgi. Widać doświadczał go bez względu na to, gdzie był.

Odszedł w cichy kąt holu i z komórki kupionej na lotnisku zadzwonił do Czarnej. Odezwała się automatyczna sekretarka. Niski męski głos mówił coś po fińsku przez dwadzieścia sekund. Na koniec odezwał się sygnał wskazujący chyba, że można teraz nagrać wiadomość. Tsukuru rozłączył się bez słowa. Odczekał chwilę i jeszcze raz zadzwonił pod ten sam numer, jednak rezultat był identyczny. To pewnie jej mąż. Tsukuru nie rozumiał, co mówi, ale jego głos brzmiał optymistycznie, zdawało się, że mówi jasno i zrozumiale. Głos zdrowego mężczyzny prowadzącego swobodne, dostatnie życie. Tsukuru rozłączył się i schował telefon do kieszeni. Potem wziął głęboki oddech. Miał złe przeczucia. Może Czarna wyjechała? Ma męża i dwoje małych dzieci. Już lipiec. Może, tak jak mówiła Sara, wybrali się całą rodziną na wakacje na Majorkę? Zegar wskazywał pół do siódmej. Biuro podróży, o którym mówiła Sara, było już na pewno zamknięte. Ale nie zaszkodzi spróbować. Znów wyjął z kieszeni telefon i wybrał numer. Ku swojemu zdziwieniu kogoś jeszcze tam zastał. Kobiecy głos powiedział coś po fińsku. – Czy mogę prosić panią Olgę? – zapytał po angielsku. – Przy telefonie – odparła kobieta ładną, naturalną angielszczyzną. Tsukuru się przedstawił. Powiedział, że dzwoni z polecenia Sary. – Aa, pan Tazaki. Sara mnie uprzedziła – rzekła Olga. Tsukuru wytłumaczył jej sytuację. Przyjechał się spotkać z koleżanką, ale w jej mieszkaniu zgłasza się automatyczna sekretarka, a on nie rozumie po fińsku. – Czy dzwoni pan teraz z hotelu? Tsukuru potwierdził. – Właśnie zamykam biuro. Mogę być u pana za trzydzieści minut. Może się spotkamy w holu? Olga była blondynką. Pewnie miała między dwadzieścia pięć a trzydzieści lat, około metra siedemdziesięciu wzrostu, pyzatą buzię i rumieńce. Ubrana była w wąskie dżinsy i biały podkoszulek z długimi rękawami. Robiła wrażenie kogoś wychowanego na dostatniej farmie wśród gadatliwych gęsi o dobrych charakterach. Włosy związała z tyłu, na ramię zarzuciła czarną

lakierowaną torebkę. Trzymała się prosto jak listonosz, przemierzała hol dużymi krokami. Uścisnęli sobie dłonie i usiedli na dużej kanapie na środku. Sara była wiele razy w Helsinkach i zawsze pracowała z Olgą. Ta traktowała ją więc nie tylko jako partnerkę z biznesie, ale chyba także prywatnie lubiła. – Dawno się nie widziałyśmy. Co u niej słychać? – zapytała.

Tsukuru powiedział, że wszystko dobrze, tylko jest zapracowana, ciągle lata tu i tam. – Mówiła przez telefon, że jest pan jej bliskim, serdecznym przyjacielem. Tsukuru się uśmiechnął. Bliskim, serdecznym przyjacielem, powtórzył w myślach. – Bardzo chętnie pomogę. Proszę powiedzieć, co mogę dla pana zrobić – powiedziała z uśmiechem, zaglądając mu w oczy. – Dziękuję pani. Odniósł wrażenie, że dziewczyna ocenia, czy nadaje się na faceta Sary. Mam nadzieję, że się jakoś zakwalifikuję, pomyślał. – Może posłucham tej wiadomości na sekretarce? – zaproponowała. Tsukuru wyciągnął komórkę i wybrał numer Czarnej. W tym czasie Olga wyjęła z torebki bloczek do notatek oraz mały złoty długopis i położyła je na kolanach. Kiedy odezwał się sygnał, Tsukuru podał jej telefon. W skupieniu wsłuchała się w nagraną wiadomość i szybko zapisała potrzebne informacje. Potem się rozłączyła. Wyglądała na sprawną i kompetentną. Na pewno dobrze się z Sarą dogadują. – To chyba głos jej męża – powiedziała. – W zeszły piątek wyjechali z Helsinek i przenieśli się do domku letniskowego. Wrócą w połowie sierpnia. Podał numer telefonu. – Czy to daleko stąd? Olga potrząsnęła głową. – Nie powiedział gdzie. Z tej wiadomości wynika tylko, że gdzieś w Finlandii. Mogę zadzwonić i zapytać, gdzie to jest. – Byłbym bardzo wdzięczny, mam tylko jedną prośbę. Wolałbym, żeby nie podawała pani przez telefon mojego nazwiska. W miarę możliwości chciałbym się z nią spotkać bez uprzedzenia.

Na twarzy Olgi pojawiło się lekkie zaciekawienie. Tsukuru wyjaśnił: – Byliśmy dobrymi przyjaciółmi w liceum, ale od dawna się nie widzieliśmy. W ogóle się nie spodziewa, że przyjechałem aż z Japonii, żeby się z nią spotkać. Chciałbym zapukać nieoczekiwanie do drzwi i zrobić jej niespodziankę. – Niespodzianka! – powiedziała i rozłożyła ręce. – To bardzo przyjemne.

– Mam nadzieję, że ona też tak pomyśli. – Czy była pana dziewczyną? – zapytała. Tsukuru potrząsnął głową. – Nie, nic z tych rzeczy. Należeliśmy do tej samej grupy przyjaciół. To wszystko. Ale byliśmy bardzo zżyci. Olga lekko przechyliła głowę. – Przyjaciele z liceum są niezastąpieni. Ja też mam koleżankę z czasów liceum. Nadal często się spotykamy i gadamy sobie. Tsukuru skinął głową. – Pana przyjaciółka wyszła za Fina i tu przyjechała. I dawno się pan z nią nie widział. O to chodzi? – Nie widzieliśmy się od szesnastu lat. Olga postukała palcem wskazującym w skroń. – Rozumiem. Spróbuję zapytać o adres, nie podając pana nazwiska. Zastanowię się nad jakimś dobrym sposobem. Czy może mi pan powiedzieć, jak ona się nazywa? Tsukuru napisał w jej bloczku do notatek. – A w jakim mieście chodzili państwo do liceum? Tsukuru powiedział, że w Nagoi. Wzięła od Tsukuru komórkę i wybrała numer podany w wiadomości. Po kilku dzwonkach ktoś odebrał. Olga bardzo uprzejmie z tym kimś rozmawiała. Coś wyjaśniła, rozmówca zadał jakieś pytanie, a ona krótko znów coś tłumaczyła. Kilka razy powtórzyła imię Eri. Jej wyjaśnienia przekonały chyba rozmówcę, bo Olga wzięła długopis i coś zapisała. Podziękowała grzecznie i się rozłączyła. – Udało się – oznajmiła.

– To świetnie. – Na nazwisko mają Haatainen. Mąż ma na imię Edvard. Ma letni domek nad brzegiem jeziora w miejscowości Hämeenlinna, na północny zachód od Helsinek i tam spędza lato. Oczywiście z panią Eri i dziećmi. – Jak się pani udało tego dowiedzieć, nie podając mojego nazwiska? Olga uśmiechnęła się łobuzersko.

– Troszeczkę skłamałam. Udawałam pracowniczkę Fedexu. Powiedziałam, że mamy przesyłkę z Nagoi dla pani Eri i nie wiem, gdzie ją przesłać. Odebrał mąż i chętnie podał mi adres – mówiąc to, podała mu kartkę z notesu. Potem wstała, podeszła do biurka informacji i wzięła uproszczoną mapę południowej Finlandii. Rozłożyła ją i zaznaczyła długopisem Hämeenlinnę. – Tu jest Hämeenlinna. Sprawdzę w Google’u, gdzie dokładnie jest położony ich dom. Dziś już zamknęłam biuro, ale jutro panu wydrukuję mapę. – A jak długo jedzie się do Hämeenlinny? – Hm, to jest około stu kilometrów. Więc stąd samochodem podróż zajmie nie więcej niż półtorej godziny. Autostrada prowadzi prosto tam. Można dojechać koleją, ale żeby się dostać z dworca do ich domu, będzie potrzebny samochód. – Wynajmę samochód. – W Hämeenlinnie jest piękny zamek nad jeziorem i rodzinny dom Sibeliusa, ale pan ma na głowie ważniejszą sprawę. Proszę jutro wpaść do mnie do biura, o której będzie panu pasowało. Otwieram o dziewiątej. Niedaleko jest agencja wynajmu samochodów, więc możemy to od razu załatwić. – Bardzo mi pani pomogła – podziękował Tsukuru. – Bliscy przyjaciele Sary są moimi przyjaciółmi – powiedziała Olga, puszczając do niego oko. – Mam nadzieję, że spotka się pan z panią Eri. I że niespodzianka się uda. – No tak, po to tu przyjechałem. Olga wahała się trochę, lecz po chwili zdecydowała się i zapytała: – Nie chcę się wtrącać, ale skoro przyjechał pan aż tutaj, żeby się z nią spotkać, musi pan mieć ważną sprawę? – Dla mnie to ważna sprawa – odrzekł Tsukuru – dla niej może nie tak bardzo. Przyjechałem tu, żeby się co do tego upewnić.

– To brzmi dość skomplikowanie. – Myślę, że za słabo znam angielski, żeby wyjaśnić tę historię. Olga się roześmiała. – W życiu są rzeczy zbyt skomplikowane, by je wyjaśnić w jakimkolwiek języku.

Tsukuru skinął głową. Czyżby wymyślanie aforyzmów na temat życia było jednak cechą Finów? Może przypadkiem wiąże się to z długimi zimami. Ale rzeczywiście miała rację. Ta kwestia chyba nie ma nic wspólnego z językiem. Prawdopodobnie nie. Olga wstała z kanapy, Tsukuru także, uścisnęli sobie dłonie. – To będę na pana czekała jutro rano. Między Finlandią a Japonią jest różnica czasu, poza tym do późna jest widno, jeśli ktoś nie jest przyzwyczajony, może mieć trudności ze snem. Lepiej na wszelki wypadek zamówić budzenie. Tsukuru powiedział, że tak zrobi. Olga zarzuciła torbę na ramię, przecięła hol i swoim zamaszystym krokiem wyszła z hotelu. Patrzyła cały czas przed siebie i nie obejrzała się. Tsukuru złożył kartkę z adresem, którą mu dała, i wsunął do portfela. Mapę schował do kieszeni. Potem wyszedł z hotelu i chodził bez celu po mieście. Przynajmniej znał miejsce pobytu Eri. I wie, że tam jest. Razem z mężem i dwojgiem małych dzieci. Teraz tylko pozostaje pytanie, czy go przyjmie? Mimo że przeleciał samolotem nad biegunem północnym, żeby się z nią spotkać, i tak może odmówić. To całkiem prawdopodobne. Zgodnie z tym, co mówił Niebieski, Czarna wzięła stronę Białej i chciała, żeby się odcięli od Tsukuru. Nie potrafił sobie wyobrazić, jakie żywi do niego uczucia po śmierci Białej i rozpadzie grupy. Mogły być bardzo chłodne. W każdym razie nie pozostawało mu nic innego, tylko pojechać do niej i samemu się przekonać. Było już po ósmej, ale tak jak powiedziała Olga, absolutnie nic na niebie nie zapowiadało zmierzchu. Wiele sklepów było jeszcze otwartych, ludzie spacerowali po jasnych ulicach jak w południe. Gawędzili w kawiarniach, popijając piwo czy wino. Kiedy szedł wykładaną kocimi łbami zabytkową ulicą, nagle poczuł skądś zapach pieczonej ryby. Przypominał zapach pieczonej makreli dobiegający z tanich japońskich restauracji podających zestawy obiadowe. Tsukuru poczuł głód, więc idąc za tym zapachem, wszedł w wąską uliczkę, ale nie udało mu się znaleźć jego źródła. Kiedy chodził tak

tam i z powrotem, zapach wkrótce osłabł, a potem zniknął. Nie chciało mu się zastanawiać, gdzie ma zjeść, dlatego wszedł po prostu do pizzerii, koło której akurat przechodził, usiadł przy stoliku w ogródku i zamówił herbatę z lodem oraz margheritę. Zdawało mu się, że usłyszy zaraz śmiech Sary. Żartowałaby z niego, mówiąc: „Specjalnie poleciałeś samolotem aż do Finlandii i wróciłeś, zjadłszy tylko pizzę”. Pizza była jednak dużo smaczniejsza, niż się spodziewał. Upieczona chyba w prawdziwym piecu opalanym węglem drzewnym, ciasto cieniutkie i kruche, z lekka przypalone pięknie pachniało. W tej bezpretensjonalnej pizzerii było pełno rodzin i par. Zauważył też grupy studentów. Wszyscy pili piwo albo wino. Wiele osób bez skrępowania paliło papierosy. Chyba tylko on jeden siedział w milczeniu, jedząc pizzę i popijając herbatę z lodem. Ludzie głośno i wesoło rozmawiali, ale słyszał wyłącznie język fiński (chyba). Wszyscy klienci wyglądali na miejscowych, nie zauważył żadnych turystów. Dopiero wtedy naprawdę poczuł, że oddalił się bardzo od Japonii i jest za granicą. Prawie zawsze jadał sam. Dlatego szczególnie go ta sytuacja nie martwiła. Teraz nie chodziło o to, że był tu s a m. Był podwójnie sam. On jedyny cudzoziemiec, a wszyscy dookoła rozmawiają w niezrozumiałym dla niego języku. Było to inne poczucie izolacji niż to, którego zawsze doznawał w Japonii. Wcale niezłe, pomyślał. Może bycie podwójnie samotnym prowadzi do podwójnego zaprzeczenia izolacji. To, że on jako cudzoziemiec jest tu odizolowany, wydaje się całkowicie sensowne. Nie ma w tym nic niezwykłego. Na tę myśl ogarnął go spokój. Był naprawdę we właściwym miejscu. Wezwał gestem kelnera i zamówił kieliszek czerwonego wina. Niedługo po tym, jak podano mu wino, nadszedł stary akordeonista w znoszonej kamizelce i kapeluszu panama. Miał psa o spiczastych uszach. Wprawnymi ruchami przywiązał smycz do latarni, zupełnie jakby przywiązywał konia, oparł się o słup i zaczął grać jakieś północnoeuropejskie ludowe melodie. Grał dobrze, musiał mieć wiele lat praktyki. Niektórzy zaczęli mu wtórować śpiewem. Potem ludzie prosili o piosenki, odśpiewano Don’t Be Cruel Elvisa Presleya po fińsku. Chudy czarny pies siedział sobie, nie zwracając uwagi na otoczenie, i tylko wpatrywał się nieruchomo w jakiś punkt w przestrzeni, jakby coś wspominał. Nawet nie zastrzygł uchem. „W życiu są rzeczy zbyt skomplikowane, by je wyjaśnić w jakimkolwiek języku”, powiedziała Olga.

Rzeczywiście tak jest, pomyślał Tsukuru, pijąc wino. Nie chodzi tylko o tłumaczenie innym. Nawet samemu sobie za trudno jest je wytłumaczyć. Jeżeli się na siłę próbuje, gdzieś rodzi się kłamstwo. Tak czy inaczej, jutro wiele rzeczy powinno się wyjaśnić. Wystarczy poczekać. A jeśli się nie wyjaśni, to też nic takiego. Nie ma rady. Bezbarwny Tsukuru Tazaki będzie dalej żył bez barw. Przecież to nikomu nie przeszkadza. Pomyślał o Sarze. O jej jasnozielonej sukience, wesołym śmiechu, o mężczyźnie w średnim wieku, z którym szła, trzymając się za ręce. Ale te myśli do niczego go nie doprowadziły. Serce jest jak nocny ptak. Spokojnie na coś czeka, a kiedy to nadchodzi, leci prosto w tamtym kierunku. Zamknął oczy i wsłuchał się w akordeon. Monotonna melodia docierała do niego przez gwar rozmów. Zupełnie jak dźwięk syreny okrętowej tonący w szumie fal. Tsukuru wypił połowę wina, położył na stoliku odpowiednią sumę w banknotach i monetach i wstał. Wrzucił jedno euro do kapelusza akordeonisty i idąc za przykładem innych, pogłaskał przywiązanego do latarni psa. Pies nawet nie drgnął, jakby udawał posąg. Tsukuru nieśpiesznie ruszył w stronę hotelu. Po drodze kupił w kiosku wodę mineralną i bardziej szczegółową mapę południowej Finlandii. Na skwerze pośrodku dużej ulicy ustawiono kamienne stoliki z wmurowanymi szachownicami. Ludzie grali przyniesionymi z domu figurami. Sami mężczyźni, w większości starzy. W odróżnieniu od klientów pizzerii, byli bardzo milczący. Ludzie, którzy się im przyglądali, także milczeli. Głębokie skupienie wymaga ciszy. Wielu ludzi spacerowało z psami. Psy również były milczące. Wiatr czasami przynosił zapach pieczonej ryby albo kebabu. Choć dochodziła już dziewiąta, kwiaciarnia była otwarta, zauważył rzędy przeróżnych letnich kwiatów, które jakby zapomniały o istnieniu nocy. Zamówił w recepcji budzenie na siódmą. A potem nagle przyszło mu do głowy zapytać: – Czy tu jest gdzieś w pobliżu basen? Pracownik lekko zmarszczył brwi, zastanowił się, a po chwili grzecznie pokręcił głową. Zupełnie jakby przepraszał za jakieś niedociągnięcie w historii państwa. – Niezmiernie mi przykro, ale nigdzie w pobliżu nie ma basenu. Tsukuru wrócił do pokoju, zasunął szczelnie grube zasłony, odciął dostęp światła z zewnątrz, rozebrał się i położył. Jednak mimo to światło jakoś

dostawało się do środka, jak wspomnienie, którego nie da się łatwo wymazać. Kiedy tak leżał, patrząc w mroczny sufit, nagle dziwne wydało mu się, że chcąc odwiedzić Czarną, znalazł się w Helsinkach, a nie w Nagoi. Charakterystyczna dla północnej Europy jasność nocy wywołała w jego sercu niezwykłe drżenie. Ciało domagało się snu, lecz głowa pragnęła jeszcze trochę jawy. Potem pomyślał o Białej. Dawno już mu się nie śniła. Kiedyś często pojawiała się w snach. W wielu wypadkach były to sny erotyczne, miał w jej ciele wytrysk. Budził się i piorąc w umywalce ubrudzoną spermą bieliznę, zawsze pogrążał się w skomplikowanych rozmyślaniach. Były to dziwne uczucia, plątały się w nich poczucie winy i pożądanie i trudno było je od siebie oddzielić. Prawdopodobnie należały do szczególnego typu emocji, które rodzą się w ciemnych, sekretnych miejscach. Mieszają się w nich po cichu rzeczywistość z nierealnością. O dziwo, tęsknił za tymi uczuciami. Chciałby jeszcze raz mieć sen o Białej. Wszystko jedno jaki. Wszystko jedno, jak się po nim poczuje. Wkrótce nadszedł sen bez snów.

15 O siódmej zadzwoniła recepcja i dopiero to go obudziło. Miał uczucie, że spał bardzo długo i głęboko, a całe ciało przyjemnie mu ścierpło. To wrażenie utrzymało się mimo prysznica, golenia i mycia zębów. Niebo pokrywała cienka warstwa chmur, ale nie zanosiło się na deszcz. Tsukuru ubrał się, a potem zjadł w restauracji hotelowej niewielkie śniadanie, wybierając potrawy ze szwedzkiego bufetu. Po dziewiątej zaszedł do firmy Olgi. Niewielkie biuro mieściło się przy ulicy wiodącej pod górę. Prócz Olgi pracował tam wysoki mężczyzna o rybich oczach. Tłumaczył coś komuś przez telefon. Na ścianach wisiały kolorowe plakaty przedstawiające różne regiony Finlandii. Olga podała mu kilka wydrukowanych z komputera map. Niedaleko Hämeenlinny, przy drodze wiodącej wzdłuż jeziora, znajdowała się niewielka miejscowość i to właśnie tam był dom letni rodziny Haatainenów. Olga zaznaczyła to miejsce krzyżykiem. Jezioro było rynnowe, długie i wąskie, tworzyło zakręty i zdawało się ciągnąć w nieskończoność. Prawdopodobnie zostało wyżłobione kilkadziesiąt tysięcy lat temu przez przesuwający się lodowiec. – Myślę, że łatwo znajdzie pan drogę – powiedziała Olga. – Finlandia różni się od Tokio czy Nowego Jorku. Nie ma wielkiego ruchu na drogach, więc jeśli będzie się pan kierował drogowskazami i nie zderzy się z łosiem, na pewno pan trafi. Tsukuru podziękował. – Zarezerwowałam dla pana samochód. Volkswagen golf, ma na liczniku zaledwie dwa tysiące kilometrów. Dali mi niewielką zniżkę. – Dziękuję. To wspaniale. – Życzę panu, żeby wszystko się powiodło. Bo przecież specjalnie przyjechał pan aż do Finlandii – powiedziała Olga z uśmiechem. – Jeżeli będzie pan miał jakiś problem, proszę do mnie zadzwonić. Tsukuru powiedział, że tak zrobi. – Proszę uważać na łosie. To głupie stworzenia. Niech pan nie jedzie za szybko. Znów pożegnali się uściskiem dłoni.

W agencji wynajmu samochodów wypożyczył nowiutkiego granatowego golfa, kobieta za ladą wyjaśniła mu, jak z centrum Helsinek wydostać się na autostradę. Będzie musiał trochę uważać, ale nie było to skomplikowane. A jak już się znajdzie na autostradzie, reszta będzie prosta. Słuchając w radiu stacji FM, ruszył na zachód. Jechał ze stałą prędkością około stu kilometrów na godzinę. Większość samochodów go wyprzedzała, ale on się tym nie przejmował. Dawno nie siedział za kierownicą, do tego była po lewej stronie. Dodatkowo chciał w miarę możliwości dotrzeć do Haatainenów, kiedy rodzina będzie już po obiedzie. Miał jeszcze mnóstwo czasu. Nie musiał się śpieszyć. Stacja z muzyką klasyczną nadawała właśnie lekki i wesoły koncert na trąbkę. Po obu stronach drogi prawie cały czas ciągnęły się lasy. Miał wrażenie, że cały kraj jest pokryty bujną, świeżą zielenią. Większość drzew stanowiły brzozy o ciężko zwisających gałęziach, ale wśród nich pojawiały się też strzeliste sosny czerwone, świerki i klony. Sosny czerwone i brzozy nie występowały w Japonii. Między nimi czasami migały inne drzewa liściaste. Po niebie szybował wolno ptak o wielkich skrzydłach, wypatrując na ziemi zdobyczy. Tu i tam widać było dachy gospodarstw. Wszystkie były duże, wzdłuż łagodnych pagórków ciągnęły się płoty, dostrzegł również pasące się bydło. Siano już skoszono, leżało sprasowane w okrągłych belach. Dotarł do Hämeenlinny przed dwunastą. Zostawił samochód na parkingu i spacerował kwadrans po mieście. Potem usiadł w kawiarni przy głównym placu, napił się kawy i zjadł rogalika – trochę za słodki, ale za to kawa mocna i smaczna. Niebo nad Hämeenlinną było lekko zachmurzone, podobnie jak w Helsinkach. Nie widział słońca. Gdzieś wysoko dostrzegł tylko jego rozmyty pomarańczowy kształt. Wiatr hulający po placu był dość chłodny, więc Tsukuru włożył na koszulkę polo cienki sweter. W Hämeenlinnie prawie nie spotkał turystów. Kręcili się zupełnie zwyczajnie ubrani ludzie z torbami na zakupy. Przy głównej ulicy nie było sklepików z pamiątkami, a tylko zwyczajne sklepy spożywcze i z artykułami codziennego użytku dla stałych mieszkańców miasteczka i właścicieli letnich domów. Po drugiej stronie placu stał duży kościół. Przysadzisty, z zieloną kopułą. Gromada czarnych ptaków przypominająca przybrzeżne fale pracowicie przeskakiwała z jednej części dachu na drugą. Białe mewy omiatały okolicę czujnym wzrokiem, powoli przechadzając się po brukowanym placu. Nieopodal było kilka straganów warzywnych i owocowych. Tsukuru kupił

torebkę czereśni i jadł je, siedząc na ławce. Zauważył, że przyglądają mu się z oddali dwie dziesięcio- albo jedenastoletnie dziewczynki, które po chwili do niego podeszły. Prawdopodobnie do miasteczka przyjeżdżało niewielu Azjatów. Jedna była szczupła, wysoka, o białej cerze, opalone policzki drugiej pokrywały piegi. Obie miały włosy zaplecione w warkocze. Tsukuru uśmiechnął się do nich. Zbliżały się do niego powoli jak ostrożne mewy. – Chińczyk? – zapytała wysoka po angielsku. – Japończyk – odpowiedział Tsukuru. – Blisko, ale trochę co innego. Obie wyglądały, jakby nie bardzo rozumiały. – A wy Rosjanki? – zapytał Tsukuru. Obie pokręciły głowami. – Finki – odparła poważnie piegowata. – No to tak samo – powiedział Tsukuru. – Blisko, ale trochę co innego. Skinęły głowami. – Co tu robisz? – zapytała piegowata. Jakby chciała spróbować ułożyć dłuższe zdanie po angielsku. Pewnie uczyły się w szkole angielskiego i chciały przetestować swoje umiejętności na cudzoziemcu. – Przyjechałem się spotkać z koleżanką – powiedział Tsukuru. – Ile godzin się tu jedzie z Japonii? – zapytała wysoka. – Samolotem około jedenastu – odparł Tsukuru. – Przez ten czas zjadłem dwa posiłki i obejrzałem jeden film. – Jaki film? – Szklana pułapka 12. Zdawało się, że to je usatysfakcjonowało. Odbiegły, trzymając się za ręce, a ich spódniczki unosiły się w powietrzu. Przywodziły na myśl niesione wiatrem kępki suchej trawy. Nie podzieliły się z nim refleksjami o życiu ani żadnym aforyzmem. Tsukuru z ulgą wrócił do jedzenia czereśni. Dotarł do letniego domku Haatainenów o pół do drugiej. Znalezienie go okazało się nie tak proste, jak przewidywała Olga, w okolicy nie było bowiem prawdziwych dróg. Gdyby nie pewien życzliwy staruszek, być może nigdy by tam nie trafił. Drobny staruszek zobaczył, że Tsukuru stoi bezradny na poboczu z wydrukiem Google Maps w ręku, więc podjechał do niego na

rowerze. Na głowie miał stary kaszkiet, na nogach kalosze. Z uszu wystawały mu kępki siwych włosów, oczy miał przekrwione. Wyglądał tak, jakby go coś strasznie rozzłościło. Tsukuru pokazał mu mapę i powiedział, że szuka letniego domu pana Haatainena. – To blisko. Pokażę panu – powiedział staruszek najpierw po niemiecku, potem po angielsku. Oparł ciężki rower o pobliskie drzewo i nie czekając na odpowiedź, wsiadł szybko do golfa na siedzenie pasażera. Wskazywał sękatym palcem, którędy jechać. Wzdłuż jeziora, między drzewami prowadziła leśna droga. A raczej nie droga, tylko ścieżka wyznaczona koleinami. Między nimi rosła bujna trawa. Po chwili droga się rozwidliła. Przy rozwidleniu rosło drzewo, do którego przybito kilka tablic z namalowanymi nazwiskami. Na jednej po prawej stronie napisano „Haatainen”. Przejechali kawałek prawą odnogą i wkrótce ukazała się polanka. Spomiędzy pni brzóz przeświecało jezioro. Był tam niewielki pomost, do którego przywiązano plastikową łódkę w kolorze musztardy. Prosta łódka do łowienia ryb. Na polance stał nieduży drewniany dom z czworokątnym ceglanym kominem. Dookoła rosły drzewa. Obok zaparkowany był biały van renault. – To jest dom Haatainenów – oznajmił staruszek z namaszczeniem. A potem poprawił czapkę jak ktoś wybierający się gdzieś w śnieżycę i splunął na ziemię. Plwocina spadła ciężko jak kamień. Tsukuru podziękował. – Może odwiozę pana tam, gdzie zostawił pan rower? Bo już wiem, jak trafić. – Nie, nie trzeba. Wrócę piechotą – powiedział staruszek, jakby rozgniewany. Chyba tak powiedział. Był to język niezrozumiały dla Tsukuru. I nie brzmiał wcale jak fiński. Nie dając Tsukuru czasu nawet na uściśnięcie ręki, wysiadł szybko z samochodu i ruszył dużymi krokami. Nawet się nie obejrzał. Jak Śmierć, która pokazała zmarłemu drogę na tamten świat. Golf stał pośród letniej trawy przy drodze. Tsukuru odprowadził wzrokiem staruszka. Potem wysiadł i wziął głęboki oddech. Powietrze wydawało się znacznie czystsze niż w Helsinkach. Jakby świeżo zrobione. Łagodny wiaterek kołysał liśćmi brzóz, łódka miarowo postukiwała o pomost. Gdzieś śpiewały ptaki. Były to krótkie, donośne trele. Tsukuru spojrzał na zegarek. Chyba już zjedli obiad? Wahał się chwilę, ale

nie miał się gdzie podziać, więc zdecydował, że przyszedł czas na wizytę u Haatainenów. Szedł po letniej trawie prosto do domu. Drzemiący na werandzie pies wstał i spojrzał w jego stronę. Mały brązowy piesek o długiej sierści. Szczeknął kilka razy. Nie był przywiązany, ale jego szczekanie nie brzmiało groźnie, wobec tego Tsukuru szedł dalej. Był już bardzo blisko, gdy drzwi się otworzyły i wyjrzał zza nich mężczyzna. Pewnie usłyszał szczekanie. Policzki i brodę pokrywał mu gęsty zarost w odcieniu złotoblond. Miał około czterdziestu paru lat. Niezbyt wysoki. Ramiona szerokie i proste jak wieszak na ubrania w rozmiarze XL, długa szyja. Włosy, też złotoblond, wyglądały jak potargana szczotka. Spomiędzy nich wystawały uszy. Ubrany był w koszulę w kratę z krótkimi rękawami i robocze dżinsy. Z ręką na klamce patrzył na zbliżającego się Tsukuru. Potem zawołał i uciszył psa. – Hello – powiedział Tsukuru. – Dzień dobry – odrzekł po japońsku mężczyzna. – Dzień dobry – odpowiedział Tsukuru po japońsku. – Czy to dom państwa Haatainenów? – Tak. To dom Haatainenów – powiedział mężczyzna płynną japońszczyzną. – Ja jestem Edvard Haatainen. Tsukuru doszedł do stopni werandy i wyciągnął rękę. Mężczyzna wyciągnął swoją i uścisnęli sobie dłonie. – Nazywam się Tsukuru Tazaki. – Tsukuru od czasownika „tsukuru”, co znaczy robić, budować? – Tak, od tego czasownika. Mężczyzna się uśmiechnął. – Ja też buduję różne rzeczy. – Dobrze się składa, bo ja również buduję. Do mężczyzny podszedł pies i potarł pysk o jego nogę. A potem, jakby dodatkowo, otarł się o Tsukuru. Był to chyba rytuał powitalny. Tsukuru go pogłaskał. – A co pan buduje? – Buduję dworce kolejowe – powiedział Tsukuru. – Ho, ho. A czy pan wie, że pierwszą linię kolejową w Finlandii pociągnięto z Helsinek właśnie do Hämeenlinny? Dlatego tutejsi ludzie są

bardzo dumni z dworca. Tak samo jak z tego, że Jean Sibelius się tu urodził. Więc znalazł się pan we właściwym miejscu. – Ach tak? Nie wiedziałem. A pan co buduje? – Ja wyrabiam ceramikę – odrzekł Edvard. – Bardzo małe rzeczy w porównaniu z dworcami. No ale proszę, proszę do środka. – Nie przeszkadzam?

– Nie – powiedział Edvard. Rozłożył zapraszająco ręce. – Wszyscy są tu mile widziani. A szczególnie ci, którzy coś budują, są moimi przyjaciółmi. Ci są szczególnie mile widziani. W domu nie było nikogo. Na stole stała tylko filiżanka kawy i otwarta fińska powieść. Wyglądało na to, że siedział tu sam, czytając książkę i pijąc poobiednią kawę. Wskazał Tsukuru krzesło i usiadł naprzeciwko. Włożył do książki zakładkę, zamknął ją i odsunął na bok. – Może napije się pan kawy? – Chętnie. Edvard podszedł do ekspresu, wlał do kubka parującej kawy i postawił przed Tsukuru. – Mleko albo cukier? – Nie, dziękuję, piję bez niczego – odparł Tsukuru. Kremowy kubek został ręcznie zrobiony. Ucho było krzywe i miało przedziwny kształt. Ale wygodnie się je trzymało, a faktura miała w sobie coś swojskiego. Jak żart, który rozumiany jest tylko przez członków rodziny. – Ten kubek zrobiła moja starsza córka – powiedział Edvard z uśmiechem. – Oczywiście ja go wypaliłem. Miał jasnoszare łagodne oczy, dobrze współgrały z kolorem włosów i zarostu. Tsukuru poczuł do niego naturalną sympatię. Był typem, do którego las i jezioro pasowały bardziej niż życie w mieście. – Pan pewnie ma jakąś sprawę do Eri? – zapytał Edvard. – Tak, przyjechałem się spotkać z Eri – powiedział Tsukuru. – Czy ona też jest tu na wakacjach? Edvard skinął głową. – Tak, jest. Teraz poszła z córkami na poobiedni spacer. Pewnie są nad jeziorem. Jest tam bardzo dobra trasa. Jak zawsze pies wrócił trochę przed nimi. Więc i one niedługo będą.

– Świetnie pan mówi po japońsku. – Mieszkałem w Japonii pięć lat. W prefekturze Gifu i w Nagoi. Uczyłem się tam wyrobu japońskiej ceramiki. Bez japońskiego bym sobie nie poradził. – Tam pan poznał Eri? Edvard roześmiał się wesoło. – Tak. W mgnieniu oka się zakochałem. Osiem lat temu urządziliśmy w Nagoi wesele, a potem we dwoje wróciliśmy do Finlandii. A teraz tu wyrabiam ceramikę. Po powrocie przez pewien czas byłem zatrudniony w firmie ceramicznej Arabia jako projektant, ale koniecznie chciałem pracować na własną rękę, i dwa lata temu się uniezależniłem. Dwa razy w tygodniu uczę na uniwersytecie w Helsinkach. – Zawsze spędzają państwo tutaj lato? – Tak, od początku lipca do połowy sierpnia jesteśmy tutaj. Niedaleko mieszkają znajomi garncarze, mamy wspólną niewielką pracownię. Rano pracuję tam od wczesnych godzin, na obiad wracam zawsze do domu. A popołudnia spędzam głównie z rodziną. Chodzimy na spacery, czytamy książki. Czasami idziemy razem na ryby. – To urocze miejsce. Edvard uśmiechnął się z zadowoleniem. – Dziękuję. Tu jest bardzo cicho, świetnie się pracuje. Prowadzimy proste życie. Dzieci też lubią tu przebywać. Mają kontakt z naturą. Jedną z gipsowych ścian wypełniał drewniany regał sięgający nieomal sufitu, stały na nim rzędy wypalonych, chyba przez Edvarda, naczyń. W pokoju nie było prawie żadnych innych elementów ozdobnych. Na ścianie wisiał okrągły bezpretensjonalny zegar, na solidnie wyglądającej, starej drewnianej szafce stał niewielki zestaw stereo i leżał stos płyt kompaktowych. – Jedną trzecią naczyń na tej półce zrobiła Eri – powiedział Edvard. W jego głosie brzmiał ton dumy. – Ma naturalny, wrodzony talent. Widoczny jest w jej pracach. Sprzedają je w kilku sklepach w Helsinkach, w niektórych cieszą się większą popularnością niż moje wyroby. Tsukuru trochę się zdziwił. Nigdy nie słyszał, żeby Czarna interesowała się ceramiką. – Nie wiedziałem, że wyrabia ceramikę – powiedział. – Zaczęła się nią interesować, kiedy miała dwadzieścia parę lat, po skończeniu zwykłej uczelni poszła na Wydział Rzemiosła Artystycznego

Akademii Sztuk Pięknych Prefektury Aichi. Tam się poznaliśmy. – Ach tak? Ja ją znałem właściwie tylko jako nastolatkę. – Jest pan jej kolegą z liceum? – Owszem.

– Pan Tsukuru Tazaki – powtórzył Edvard, zmarszczył brwi i szukał w pamięci. – Eri mi o panu opowiadała. Należał pan do grupy pięciorga dobrych przyjaciół, prawda? – Tak, owszem, należeliśmy do tej samej grupy. – Na nasze wesele w Nagoi przyszły trzy osoby z tej grupy. Czerwony, Biała i Niebieski. Tak się chyba nazywali, prawda? Bardzo kolorowa grupa. – Zgadza się – powiedział Tsukuru. – Ja niestety nie mogłem być na weselu. – No, ale teraz tu się spotkaliśmy – powiedział Edvard i uśmiechnął się ciepło. Zarost na policzkach zadrżał jak płomienie przyjaznego ogniska. – Przyjechał pan do Finlandii na wycieczkę? – Owszem – odparł Tsukuru. Gdyby powiedział prawdę, musiałby długo wszystko wyjaśniać. – Jechałem na wycieczkę do Helsinek, więc pomyślałem, że warto się spotkać z Eri, której dawno nie widziałem, i aż tu dotarłem. Najmocniej przepraszam, że się wcześniej nie skontaktowałem. Mam nadzieję, że nie sprawiłem kłopotu. – Nie, nie, to żaden kłopot. Bardzo się cieszę i serdecznie witam takiego gościa z daleka. Całe szczęście, że dziś zostałem w domu. Eri też na pewno się ucieszy. Mam nadzieję, że się ucieszy, pomyślał Tsukuru. – Czy mogę obejrzeć pańskie prace? – zapytał Edvarda, wskazując naczynia na półce. – Oczywiście. Może pan swobodnie brać do ręki. Moje i Eri są wymieszane, ale robią zupełnie inne wrażenie, więc nawet bez mojej podpowiedzi na pewno łatwo pan odróżni. Tsukuru podszedł do ściany i zaczął kolejno oglądać stojące tam przedmioty. Większość stanowiły naczynia stołowe: talerze, miseczki, kubki. Prócz tego było kilka wazonów i dzbanów. Tak jak powiedział Edvard, na pierwszy rzut oka dało się odróżnić jego prace od prac Eri. Jego były pastelowe z gładkiej gliny. Kolory, miejscami ciemniejsze lub jaśniejsze, tworzyły delikatne światła i cienie przywodzące na

myśl wiatr albo nurt wody. Żadne naczynie nie miało wzoru. Motywem były same wariacje kolorów. Nawet zupełny amator nieznający się na ceramice, jak Tsukuru, potrafił sobie łatwo wyobrazić, że taka kolorystyka wymaga dużych umiejętności technicznych. Cechami charakterystycznymi były kształt pozbawiony zbędnych dekoracji i gładka, elegancka faktura. Zasadniczo należały do stylu skandynawskiego, ale w ich oszczędnej prostocie można było dostrzec wyraźny wpływ ceramiki japońskiej. Kiedy wziął kilka do ręki, okazały się nieoczekiwanie lekkie i dobrze pasowały do dłoni. Wszystkie szczegóły były dopracowane. Naczynia te niewątpliwie wykonał pierwszej klasy rzemieślnik. W wielkiej firmie nastawionej na masową produkcję nie mógłby pewnie rozwinąć swego talentu. Styl Eri w porównaniu ze stylem męża był o wiele prostszy. Z technicznego punktu widzenia jej wyroby zdawały się znacznie mniej wyszukane i perfekcyjne, bardziej masywne, miały lekko nieregularny kształt, nie dostrzegało się w nich wyrafinowanego, oczywistego piękna. Ale miały w sobie pewne ciepło, które napełniało niezwykłym spokojem. Lekkie nierówności, chropowata faktura sprawiały przyjemność, taką samą jak wtedy, gdy człowiek dotyka surowego płótna albo siedzi na werandzie i patrzy na płynące po niebie chmury. Cechę charakterystyczną jej prac stanowiły drobne wzory. Były na każdym naczyniu, niektóre skupione, inne bezładne, zupełnie jak liście rozrzucane wiatrem. W zależności o tego, jak wzór był rozrzucony, całość robiła wrażenie nieco melancholijne albo uroczyste. Ta precyzja przywodziła na myśl dawne wzory kimon. Tsukuru przyglądał się im z bliska, chcąc się upewnić, co każdy wzór przedstawia, lecz nie potrafił określić znaczenia tych kształtów. Były to przedziwne figury. Kiedy jednak patrzył z pewnej odległości, wyglądały jak liście rozrzucone w lesie. Liście, po których bezszelestnie i skrycie chodzą anonimowe zwierzęta. Kolory jej wyrobów w odróżnieniu od prac męża stanowiły jedynie tło. Ich rolą było uwidocznienie, ożywienie wzorów. Bardzo blado, milcząco, ale efektywnie tworzyły dla nich tło. Tsukuru brał do ręki i porównywał prace Edvarda i Eri. Oboje także w prawdziwym życiu pewnie umiejętnie zachowują równowagę. Dostrzegał przyjemny kontrast, który to sugerował. Mieli różne style, lecz starali się zaakceptować gust partnera. – Jako mąż nie powinienem pewnie tak chwalić prac żony – powiedział Edvard, przyglądając się Tsukuru. – Jak to się nazywa… Kumoterstwo?

Tsukuru tylko się uśmiechnął, ale nic nie powiedział. – Mnie się prace Eri podobają nie dlatego, że jesteśmy małżeństwem. Jest wielu ludzi, którzy robią lepszą, ładniejszą ceramikę. Ale w jej wyrobach nie ma nic ciasnego. Czuje się w nich rozmach jej umysłu i serca. Chciałbym umieć to lepiej wyrazić. – Dobrze rozumiem, o co panu chodzi – powiedział Tsukuru. – Coś takiego to na pewno dar niebios – dodał Edvard, wskazując palcem sufit. – Prezent. Poza tym z całą pewnością będzie coraz lepsza. Ma jeszcze mnóstwo czasu na rozwój.

Na dworze zaszczekał pies. Było to szczególne, bardzo zażyłe szczekanie. – Chyba żona z córkami wróciły – powiedział Edvard, odwracając głowę w tamtą stronę. Wstał i podszedł do drzwi. Tsukuru starannie odstawił na półkę naczynie Eri i stał, czekając, aż ona sama ukaże się w drzwiach.

16 Kiedy jej wzrok padł po raz pierwszy na Tsukuru, Eri zupełnie nie rozumiała, co się dzieje. Jakikolwiek wyraz zniknął z jej twarzy, nic się na niej nie malowało. Przesunęła okulary słoneczne na czoło i bez słowa tylko na niego patrzyła. Wróciła z poobiedniego spaceru i zobaczyła obok męża jakiegoś człowieka wyglądającego na Japończyka. Nie znała go z widzenia. Trzymała mniejszą córeczkę za rękę. Dziewczynka miała ze trzy lata. Obok niej stała starsza. O jakieś dwa albo trzy lata. Obie miały na sobie takie same sukienki w kwiatki i plastikowe sandałki. Drzwi nadal były otwarte, pies hałaśliwie szczekał. Edvard wystawił głowę i szybko go uciszył. Pies od razu przestał szczekać i położył się na werandzie. Dziewczynki wraz z matką stały i milcząco patrzyły na Tsukuru. Ogólnie rzecz biorąc, Czarna niewiele się zmieniła od czasu, kiedy ostatni raz ją widział szesnaście lat temu. Tylko dawną pulchną dziewczynę zastąpiła bezpośrednia i elokwentna kobieta. Zawsze miała silny charakter, ale teraz w szczerych, czystych oczach dało się zauważyć element autorefleksji. Te oczy musiały ujrzeć wiele scen, które na zawsze utkwiły jej w sercu. Usta miała zaciśnięte, policzki i czoło pokrywała zdrowa opalenizna. Czarne jak smoła, bujne, proste włosy sięgały do ramion, grzywkę zapięła spinką, żeby nie opadała jej na czoło. Piersi wydawały się większe niż kiedyś. Miała na sobie niebieską bawełnianą sukienkę, a na niej kremowy szal. Do tego białe tenisówki. Czarna spojrzała na męża, jakby szukając wyjaśnienia. Edvard nic jednak nie powiedział, tylko nieznacznie potrząsnął głową. Ponownie spojrzała na Tsukuru. Lekko przygryzła wargi. Tsukuru miał przed sobą tryskającą zdrowiem kobietę, która żyła zupełnie innym życiem niż on. Zdawało mu się, że patrząc na nią, wreszcie zrozumiał, jak wielki był dla niego ciężar tych szesnastu lat. Teraz dotkliwie go odczuwał. Są na świecie rzeczy, które można zrozumieć, tylko kiedy się patrzy na kobiece ciało. Patrząc na niego, leciutko się skrzywiła. Wargi zadrżały jak zmarszczki na wodzie, potem lekko się wygięły. Na prawym policzku pojawił się mały dołeczek. Ściśle mówiąc, nie był to dołeczek wywołany uśmiechem, ale

maleńkie zagłębienie wypełnione pogodną goryczą. Tsukuru dobrze pamiętał ten jej wyraz twarzy. Zawsze pojawiał się na chwilę przed tym, gdy miała powiedzieć coś ironicznego. Ale nie zamierzała teraz uciekać się do ironii. Po prostu próbowała przyciągnąć z daleka jakąś hipotezę. – Tsukuru? – zapytała, ubierając ją wreszcie w słowa. Tsukuru przytaknął. Najpierw przygarnęła do siebie mniejszą córeczkę. Zupełnie jakby chroniła dziecko przed jakimś zagrożeniem. Dziewczynka przylgnęła do nogi matki, nie spuszczając z Tsukuru wzroku. Starsza stała nieruchomo trochę oddalona. Edvard podszedł do niej i delikatnie pogłaskał po głowie. Miała złotoblond włosy. Młodsza była brunetką. Stali tak przez pewien czas nieporuszeni. Edvard głaskał córkę po złotych włosach, Czarna otaczała ramieniem czarnowłosą, a Tsukuru stał sam po drugiej stronie stołu. Zupełnie jakby pozowali do obrazu o określonej kompozycji. W samym środku znajdowała się Czarna. Jej postać była centralnym elementem tej sceny. Czarna pierwsza się poruszyła. Najpierw puściła córeczkę, zdjęła z czoła okulary przeciwsłoneczne i odłożyła je na stół. Podniosła kubek męża i wypiła łyk zimnej kawy. Skrzywiła się z niesmakiem. Chyba nie całkiem rozumiała, co właśnie wypiła. – Może zrobię kawę? – zapytał mąż po japońsku. – Dziękuję ci – powiedziała, nie patrząc na niego. Potem usiadła na krześle przy stole. Edvard podszedł do ekspresu i włączył go, żeby podgrzać kawę. Córki za przykładem matki usiadły obok siebie na drewnianej ławie pod oknem. Wciąż wpatrywały się w Tsukuru. – Naprawdę Tsukuru? – zapytała cicho Czarna. – Najprawdziwszy – odrzekł Tsukuru. Zmrużywszy oczy, patrzyła prosto na niego. – Wyglądasz, jakbyś zobaczyła ducha – powiedział Tsukuru. To miał być żart, ale nawet w jego uszach tak nie zabrzmiał. – Bardzo się zmieniłeś – powiedziała Czarna głucho. – Wszyscy, którzy mnie dawno nie widzieli, też tak mówią. – Bardzo schudłeś, bardzo… wydoroślałeś.

– Pewnie dlatego, że jestem już dorosły. – Może dlatego. – Ty się prawie nie zmieniasz. Potrząsnęła lekko głową, ale nic nie powiedziała.

Mąż przyniósł jej parującą kawę i postawił na stole. Mały kubek wyglądał jak jeden z jej wyrobów. Wsypała łyżeczkę cukru, zamieszała i ostrożnie wypiła łyk. – Zabiorę dzieci do miasta – powiedział wesoło Edvard. – Trzeba zrobić zakupy i zatankować. Czarna odwróciła się do niego i przytaknęła. – Tak, dziękuję ci. – Coś ci kupić? W milczeniu potrząsnęła głową. Edvard włożył do kieszeni portfel, zdjął z haczyka na ścianie kluczyki do samochodu i powiedział coś po fińsku do córek. Szybko wstały bardzo zadowolone. Tsukuru zrozumiał słowo „lody”. Pewnie obiecał im, że przy okazji zakupów pójdą na lody. Tsukuru z Czarną stali na werandzie i patrzyli, jak wszyscy troje wsiadają do renault. Edvard otworzył dwuskrzydłowe drzwi z tyłu, gwizdnął krótko, a pies przybiegł uszczęśliwiony i wskoczył do środka. Edvard wystawił głowę przez okno, pomachał na pożegnanie i białe renault zniknęło wśród drzew. Oboje przez chwilę odprowadzali je wzrokiem. – Przyjechałeś tym golfem? – zapytała Czarna, wskazując stojący nieopodal mały granatowy samochód. – Tak. Z Helsinek. – Po co przyjechałeś do Helsinek? – Żeby się z tobą spotkać. Czarna zmrużyła oczy i patrzyła na niego, jakby próbowała rozszyfrować jakiś niezrozumiały kształt. – Przyjechałeś do Helsinek specjalnie po to, żeby się ze mną spotkać? Tylko po to? – Zgadza się. – Mimo że przez szesnaście lat w ogóle się ze mną nie kontaktowałeś? – zapytała jakby zniecierpliwiona.

– Prawdę mówiąc, moja dziewczyna uważała, że chyba lepiej będzie, jeśli jak najszybciej się z tobą spotkam. Usta Czarnej znowu wygięły się w znajomy kształt. W jej głosie zabrzmiał lekko kpiący ton. – Aha, rozumiem. Dziewczyna ci powiedziała, że chyba lepiej będzie jak najszybciej się ze mną spotkać. Więc wsiadłeś na Naricie do samolotu i po prostu przyleciałeś do Finlandii. Nie umawiając się, bez gwarancji, że uda ci się ze mną zobaczyć. Tsukuru milczał. Zza okna wciąż dobiegał odgłos łódki postukującej o pomost. Mimo że wiatr się uspokoił i nie było specjalnie widać fal. – Myślałem, że jeśli ci wcześniej dam znać, możesz nie chcieć się ze mną zobaczyć. – Żartujesz – powiedziała Czarna zdziwiona. – Przecież jesteśmy przyjaciółmi. – Kiedyś byliśmy przyjaciółmi. Ale nie wiem, jak teraz. Patrząc na jezioro prześwitujące między drzewami, westchnęła bezgłośnie. – Wrócą z miasta dopiero za dwie godziny. Przez ten czas pogadajmy o różnych rzeczach. Weszli do domu i usiedli naprzeciwko siebie przy stole. Wyjęła spinkę z włosów. Grzywka opadła jej na czoło. Dzięki temu wyglądała bardziej jak dawna Czarna. – Mam do ciebie jedną prośbę – powiedziała. – Nie nazywaj mnie już „Czarną”. Wolałabym „Eri”. O Yuzuki też nie mów „Biała”. Nie chcę, żebyś teraz tak nas nazywał. – Czas tych przezwisk już minął? Przytaknęła. – Ale ja mogę dalej być „Tsukuru”? – Ty zawsze byłeś „Tsukuru” – roześmiała się cicho Eri. – Możesz dalej być Tsukuru. Tsukuru, który coś buduje. Bezbarwny Tsukuru Tazaki. – W maju byłem w Nagoi, spotkałem się z Niebieskim i Czerwonym. Mogę dalej tak o nich mówić? – Możesz. Chcę tylko, żebyś mówiąc o mnie i Yuzu, używał prawdziwych imion.

– Spotkałem się z jednym, potem z drugim i pogadaliśmy sobie. Co prawda niezbyt długo. – Co u nich słychać? Wszystko dobrze? – Wyglądało na to, że wszystko dobrze – powiedział Tsukuru. – Odniosłem wrażenie, że w pracy też im się układa. – W kochanej starej Nagoi Niebieski metodycznie sprzedaje lexusy, a Czerwony metodycznie kształci korporacyjnych wojowników.

– Właśnie. – A jak ty? Jakoś sobie radzisz? – Jakoś sobie radzę. Pracuję w firmie kolejowej w Tokio, zajmuję się budowaniem dworców. – Niedawno mały ptaszek mi o tym powiedział. Że Tsukuru Tazaki pracowicie buduje w Tokio dworce – powiedziała Eri. – I ma mądrą dziewczynę. – W tej chwili tak. – To znaczy, że jeszcze jesteś kawalerem. – Owszem. – Zawsze żyłeś po swojemu. Tsukuru milczał. – O czym z nimi rozmawiałeś w Nagoi? – zapytała Eri. – O tym, co między nami zaszło – powiedział Tsukuru. – Co się wydarzyło szesnaście lat temu i co się stało przez tych szesnaście lat. – A czy przypadkiem to twoja dziewczyna namówiła cię na spotkanie z nimi? Tsukuru skinął głową. – Powiedziała, że muszę wyjaśnić różne kwestie. Cofnąć się w przeszłość. Inaczej… nie będę mógł się od przeszłości uwolnić. – Czuje, że dźwigasz jakiś ciężar na swoich barkach. – Tak czuje. – I myśli, że to może zniszczyć wasz związek. – Chyba tak – powiedział Tsukuru. Obejmując kubek dłońmi, Eri sprawdziła, czy jest jeszcze ciepły. Potem znów wypiła łyk kawy.

– Ile ma lat? – Jest dwa lata starsza ode mnie. Eri skinęła głową. – No tak. Rzeczywiście pewnie lepiej się dogadujesz z kobietami starszymi od siebie.

– Może i tak. Na chwilę umilkli. – Wszyscy żyjemy, dźwigając coś na swoich barkach – powiedziała wkrótce Eri. – Każda rzecz łączy się z kilkoma innymi. Chce człowiek poradzić sobie z jedną, a okazuje się, że pociąga za sobą inne. Możliwe, że niełatwo będzie się od nich uwolnić. Ani tobie, ani mnie. – Oczywiście, że nie będzie łatwo. Ale nie możemy z tego powodu zrezygnować z próby ich rozwiązania. Można zablokować wspomnienia. Przykryć jakąś pokrywką. Ale nie da się ukryć historii. Tak powiedziała moja dziewczyna. Eri wstała, podeszła do okna i otworzyła je. Potem wróciła do stołu. Wiatr kołysał firanką, wciąż było słychać stukanie łódki. Odgarnęła grzywkę, położyła dłonie na stole i spojrzała na Tsukuru. Następnie powiedziała: – Niektóre pokrywki mogą tak przylgnąć, że nie dadzą się już podnieść. – Nie ma potrzeby podnosić na siłę. Aż tyle nie oczekuję. Ale chciałbym przynajmniej na własne oczy zobaczyć, jak ta pokrywka wygląda. Eri spojrzała na swoje dłonie. Były znacznie większe i mocniejsze, niż pamiętał. Palce długie, paznokcie krótkie. Wyobraził sobie, jak obracają koło garncarskie. – Powiedziałaś, że bardzo się zmieniłem z wyglądu – zaczął Tsukuru. – Sam też myślę, że rzeczywiście tak jest. Kiedy szesnaście lat temu zostałem wyrzucony z naszej grupy, przez pewien czas, jakieś pięć miesięcy, żyłem, myśląc wyłącznie o śmierci. Naprawdę poważnie o niej rozmyślałem. Nie byłem w stanie skupić się na niczym innym. Nie chcę się przesadnie wyrażać, ale naprawdę doszedłem wtedy do punktu krytycznego. Stanąłem na krawędzi, spojrzałem w dół i nie mogłem oderwać wzroku. Jakoś udało mi się jednak wrócić do świata. Nie zdziwiłbym się, gdybym wtedy umarł. Teraz mi się wydaje, że musiałem mieć coś nie tak z głową. Nie wiem, co to była za choroba – nerwica czy depresja – ale głowa nie pracowała mi normalnie. To jest pewne. A mimo to nie miałem zamętu w myślach. Myślałem zupełnie

jasno. Cisza, żadnych zakłóceń na linii. Kiedy teraz się nad tym zastanawiam, zdaje mi się, że to był naprawdę przedziwny stan. Tsukuru mówił dalej, patrząc na milczące dłonie Eri: – Minęło tych pięć miesięcy. Twarz mi się bardzo zmieniła, sylwetka też. Nie pasowały na mnie żadne stare ubrania. Kiedy przeglądałem się w lustrze, miałem wrażenie, że zostałem włożony do jakiegoś innego pojemnika, który nie był mną. Oczywiście może po prostu nadszedł taki okres w moim w życiu. Okres, w którym głowa przestaje normalnie pracować, a twarz i sylwetka bardzo się zmieniają. Ale głównym powodem było wykluczenie z naszej grupy. To wydarzenie bardzo mnie zmieniło. Eri słuchała w milczeniu. Tsukuru opowiadał dalej: – Jak to powiedzieć? Czułem się zupełnie tak samo, jakby nagle wyrzucono mnie nocą do morza z pokładu płynącego statku. Powiedziawszy te słowa, zorientował się, że tego samego sformułowania użył w ich rozmowie Czerwony. Po krótkiej przerwie znów zaczął mówić: – Nie wiem, czy zostałem popchnięty, czy sam spadłem, ale w każdym razie statek płynął dalej, a ja w ciemnej, zimnej wodzie patrzyłem, jak oddalają się światła pokładu. Nikt – ani pasażerowie, ani załoga – nie wiedzieli, że wpadłem do morza. Nie miałem się czego uchwycić. Nadal czuję w sobie ten strach. Obawę, że moje istnienie zostanie nieoczekiwanie zaprzeczone, że choć nic złego nie zrobiłem, zostanę wrzucony nocą do morza. Prawdopodobnie dlatego nie potrafię już tworzyć z ludźmi głębszych związków. Zawsze teraz zachowuję w stosunku do innych pewien dystans. Rozsunął dłonie nad stołem i wyznaczył nimi trzydziestocentymetrowy odcinek. – Oczywiście to może być cecha wrodzona. Instynktowne tworzenie takiej strefy buforowej. Może zawsze miałem taką tendencję. Ale w liceum, kiedy przyjaźniłem się z wami, nawet nie przychodziła mi do głowy kwestia tworzenia jakiejś strefy. A przynajmniej tak to pamiętam. Choć zdaje mi się, że to było bardzo dawno temu. Eri przyłożyła dłonie do policzków i potarła je powoli, jakby myła twarz. – Chcesz się dowiedzieć, co się stało szesnaście lat temu. Chcesz poznać wszystkie fakty. – Myślę, że tak – powiedział Tsukuru. – Ale najpierw chcę jedno wyjaśnić:

ja Białej, to znaczy Yuzu, nie zrobiłem absolutnie nic złego. – Wiem, oczywiście – odrzekła Eri i przestała trzeć twarz. – Nie mogłeś zgwałcić Yuzu. To dla mnie oczywiste. – Przecież na początku jej uwierzyłaś. Tak samo jak Niebieski i Czerwony. Eri potrząsnęła głową.

– Nie, od początku w to nie wierzyłam. Nie wiem, co Niebieski i Czerwony myśleli, ale ja nie wierzyłam. No bo przecież ty nie mógłbyś zrobić czegoś takiego. – No to dlaczego… – Dlaczego nie stanęłam w twojej obronie? Dlaczego zaufałam Yuzu i odcięłam się od ciebie? O to pytasz? Tsukuru skinął głową. – Dlatego że musiałam ją chronić. I z tego powodu musiałam się od ciebie odciąć. Realnie nie było możliwe z jednej strony bronienie ciebie, a z drugiej bronienie Yuzu. Musiałam jedno z was w stu procentach zaakceptować, a drugie w stu procentach odrzucić. – Bo ona miała aż tak poważne problemy psychiczne? O to ci chodzi? – Tak, miała aż tak poważne problemy psychiczne. Mówiąc wprost, była u kresu wytrzymałości nerwowej. Ktoś musiał ją chronić, a prócz mnie nie było nikogo innego. – Mogłaś mi to chyba wytłumaczyć. Pokręciła kilka razy głową. – Wtedy, szczerze mówiąc, nie miałam jak ci wytłumaczyć. „Słuchaj, Tsukuru, nie gniewaj się, ale może zgodziłbyś się na razie przyznać, że zgwałciłeś Yuzu? Musimy poudawać, że tak było. Yuzu trochę dziwnie się zachowuje i trzeba jakoś zapanować nad sytuacją. Ja potem wszystko załatwię jak trzeba, więc bądź cierpliwy. Przez jakieś dwa lata, dobrze?” Przecież nie mogłam czegoś takiego powiedzieć. Przykro mi, ale musieliśmy cię zostawić samemu sobie. Bo sytuacja była naprawdę krytyczna. A poza tym trzeba dodać, że Yuzu naprawdę została zgwałcona. Tsukuru spojrzał na nią zdziwiony. – Przez kogo? Eri znów potrząsnęła głową. – Nie wiem przez kogo. Ale pewne jest, że wbrew własnej woli została

zmuszona do stosunku, i to prawdopodobnie brutalnie. No bo przecież zaszła w ciążę. I upierała się, że to ty ją zgwałciłeś. Bardzo wyraźnie mówiła, że zrobił to Tsukuru Tazaki. Opisywała to z tyloma szczegółami, że człowiek wpadał w przygnębienie. Dlatego musieliśmy zaakceptować to, co mówi. Nawet wiedząc w głębi serca, że nie zrobiłbyś czegoś takiego. – Zaszła w ciążę? – Uhm. Nie ma wątpliwości. Byłam z nią u ginekologa. Oczywiście nie poszłyśmy do jej ojca, tylko do innego lekarza w innej, odległej części miasta. Tsukuru westchnął.

– No i? – Różne rzeczy się zdarzyły i pod koniec lata poroniła. Tak się to skończyło. Ale to nie była ciąża urojona. Naprawdę była w ciąży. Naprawdę poroniła. Gwarantuję ci to. – Poroniła, to znaczy, że… – Tak, miała zamiar urodzić i samotnie wychować to dziecko. Absolutnie nie brała pod uwagę aborcji. Ona za nic w świecie nie mogłaby zabić czegoś żywego. Chyba ty też o tym wiesz? Od małego była bardzo krytycznie nastawiona do faktu, że jej ojciec przeprowadzał aborcje. Często się o to kłóciłyśmy. – A czy inni wiedzą o jej ciąży i poronieniu? – Ja wiem. I jej starsza siostra wie. Bo zawsze umiała dochować tajemnicy. I to ona zorganizowała pieniądze na pokrycie różnych wydatków. Nikt poza nami nie wie. Jej rodzice nie wiedzą, Czerwony i Niebieski też nie. To była wielka tajemnica między nami trzema. Ale myślę, że teraz, szczególnie tobie, mogę ją wyjawić. – I Yuzu twierdziła, że ja jej to zrobiłem? – Jasno i wyraźnie. Tsukuru zmrużył oczy i przez pewien czas wpatrywał się w kubek Eri. – Jak do tego doszło? Dlaczego to musiałem być właśnie ja? Żaden powód nie przychodzi mi do głowy. – Ja też nie wiem dlaczego – powiedziała Eri. – Rozważałam różne warianty, ale żaden nie pasował. Nie potrafię tego wyjaśnić. Jeden możliwy powód jest taki, że podobałeś się mnie. Może to wywołało w niej jakąś reakcję? Tsukuru spojrzał na Eri zdziwiony.

– Podobałem się tobie? – Nie wiedziałeś? – Oczywiście, że nie. Nie miałem pojęcia. Eri skrzywiła lekko wargi.

– Dopiero teraz ci to wyznaję. Podobałeś mi się cały czas. Pociągałeś mnie bardzo jako mężczyzna. Mówiąc otwarcie, kochałam się w tobie. Oczywiście nic nie mówiłam, ukryłam to głęboko w sercu. Ani Czerwony, ani Niebieski się nie zorientowali, ale Yuzu oczywiście wiedziała. Między dziewczynami nie da się takich rzeczy ukryć. – Ja się w ogóle nie zorientowałem – powiedział Tsukuru. – Bo jesteś głupi – oznajmiła Eri, stukając palcem w skroń. – Tyle czasu razem spędzaliśmy, ja ci delikatnie sugerowałam, więc gdybyś miał choć trochę rozumu, tobyś się zorientował. Tsukuru zastanawiał się, jak mu mogła sugerować, jednak niczego sobie nie przypomniał. – Po lekcjach często prosiłam, żebyś mi pomógł w matematyce – powiedziała Eri. – Kiedy mi pomagałeś, czułam się bardzo szczęśliwa. – Ale zupełnie nie rozumiałaś rachunku różniczkowego – powiedział Tsukuru. I nagle przypomniał sobie, jak Eri się czasami rumieniła. – Masz rację. Jestem wyjątkowo tępy. Eri uśmiechnęła się lekko i powiedziała: – W takich sprawach tak. A poza tym tobie podobała się Yuzu. Tsukuru chciał coś powiedzieć, ale Eri go powstrzymała: – Nie musisz się tłumaczyć. Nie tobie jednemu. Wszystkim się podobała. Nic dziwnego. Była bardzo ładna, czysta i niewinna. Jak Królewna Śnieżka w wersji disnejowskiej. Ja taka nie jestem. W jej towarzystwie zawsze przypadała mi rola siedmiu krasnoludków. Ale co mogłam na to poradzić? Przyjaźniłyśmy się od gimnazjum. Musiałam się przyzwyczaić do tej roli. – To znaczy, że Yuzu była o mnie zazdrosna? Dlatego że podobałem ci się jako mężczyzna? Eri potrząsnęła głową. – To mogła być tylko jedna z potencjalnych przyczyn. Nie znam się na takich psychoanalitycznych kwestiach. W każdym razie sama Yuzu wierzyła do końca, że ją to spotkało. Że w swoim mieszkaniu w Tokio siłą pozbawiłeś

ją dziewictwa. Taka była dla niej ostateczna wersja prawdy. I do końca pozostała w swojej wierze niewzruszona. Nadal nie rozumiem, skąd jej się wzięły takie przywidzenia, dlaczego tak poprzerabiała prawdziwe wydarzenia. Teraz już nikt tego nie wyjaśni. Pewnego typu sny stają się czasem znacznie silniejsze i realniejsze od rzeczywistości. I jej się właśnie coś takiego przyśniło. Może tak do tego doszło. Żal mi tylko ciebie. – A czy interesowałem ją jako mężczyzna? – Nie – odparła Eri zwięźle. – Żaden facet nie interesował Yuzu jako mężczyzna. Tsukuru zmarszczył brwi. – Chodzi ci o to, że była lesbijką? Eri znów potrząsnęła głową. – Nie, nie o to chodzi. Ona zupełnie nie miała takich skłonności. Nie mam wątpliwości. Yuzu zawsze i niezmiennie czuła silny wstręt do spraw seksualnych. Był to chyba wręcz strach. Nie wiem, skąd to się wzięło. Zwykle bardzo szczerze o wszystkim rozmawiałyśmy, ale prawie nigdy nie mówiłyśmy o seksie. Ja jestem raczej otwarta w tych sprawach, lecz gdy tylko rozmowa schodziła na te rzeczy, Yuzu od razu zmieniała temat. – A co się z nią stało po poronieniu? – zapytał Tsukuru. – Najpierw wzięła urlop na uczelni. Bo była w takim stanie, że nie mogła się ludziom pokazać na oczy. Oficjalnie z powodów zdrowotnych. Zamknęła się w domu i w ogóle nie wychodziła. Dostała wtedy silnej anoreksji. Wymiotowała, zwracała prawie całe jedzenie, a to, co zostawało, usuwała lewatywą. Gdyby nie wzięła się w garść, myślę, że na pewno przypłaciłaby to życiem. Zaczęła jednak chodzić do psychologa i udało jej się jakoś przezwyciężyć anoreksję. To trwało jakieś pół roku. W pewnym okresie było naprawdę strasznie, jej waga spadła znacznie poniżej czterdziestu kilogramów. Wyglądała wtedy jak duch. Ale bardzo się starała i udało jej się wrócić do stanu graniczącego z normalnym. Odwiedzałam ją prawie codziennie, rozmawiałyśmy, podnosiłam ją na duchu, robiłam, co mogłam. I po rocznym urlopie była w stanie wznowić studia. – Dlaczego dostała anoreksji? – To bardzo proste. Bo nie chciała mieć miesiączki – odparła Eri. – Kiedy waga gwałtownie spada, miesiączka zanika. Tego pragnęła. Nie chciała drugi raz zajść w ciążę, wolała już chyba nie być kobietą. Myślała nawet o usunięciu macicy.

– To brzmi bardzo poważnie – powiedział Tsukuru. – Tak, to było bardzo poważne. Dlatego musiałam się od ciebie odciąć. Bardzo cię żałowałam i wiedziałam, że okrutnie wobec ciebie postępuję. A poza tym mnie też było ciężko, bo nie mogłam cię więcej widywać. Naprawdę. Czułam się, jakby ktoś mnie siekał na kawałki. Bo jak przed chwilą powiedziałam, podobałeś mi się. Eri przerwała na chwilę i wpatrzyła się w swoje dłonie, jakby chciała uspokoić wzburzone emocje. Potem mówiła dalej: – Ale przede wszystkim zależało mi na tym, żeby Yuzu wyzdrowiała. To była dla mnie w tamtym okresie absolutnie najważniejsza sprawa. Yuzu miała wielkie problemy, które mogły się dla niej źle skończyć, i potrzebowała mojego wsparcia. Dlatego musiałam cię zostawić, żebyś sam jakoś przepłynął to zimne nocne morze. Myślałam, że tobie może się to udać. Że masz na to dość sił. Przez chwilę oboje milczeli. Drżące na wietrze liście szumiały za oknem jak drobne fale. Tsukuru przerwał ciszę: – Yuzu jakoś pokonała anoreksję i skończyła studia. A potem? – Nadal raz w tygodniu chodziła do psychologa, ale zaczęła prowadzić prawie normalne życie. A przynajmniej przestała wyglądać jak duch. Wtedy nie była już jednak taka jak dawniej. Przerwała, żeby wziąć oddech i znaleźć odpowiednie słowa. Po chwili znów zaczęła mówić: – Była inna niż dawniej. Różne rzeczy po prostu wysypały jej się z serca, jak przedmioty z dziurawego worka, i jednocześnie zaczęła błyskawicznie tracić zainteresowanie zewnętrznym światem. Całkowicie przestała ją interesować muzyka. Ciężko było patrzeć na to z boku. Ale nadal lubiła uczyć dzieci. Tylko tej pasji nie straciła. Nawet kiedy była w bardzo złym stanie psychicznym, kiedy była tak słaba, że prawie nie mogła się podnieść, raz w tygodniu szła do tej świetlicy przy kościele i uczyła gry na pianinie dzieciaki, które się interesowały muzyką. Sama sumiennie kontynuowała swoją pracę społeczną. Pewnie dzięki temu, że miała w sobie taką wolę, udało jej się jakoś odbić od dna. Bez tego pewnie źle by skończyła. Eri odwróciła się do okna, spojrzała na niebo nad drzewami, a potem znów skierowała wzrok na Tsukuru. Niebo było jeszcze zasnute cienką warstwą chmur.

– Wtedy nie odnosiła się już do mnie z takim bezgranicznym zaufaniem jak wcześniej – ciągnęła. – Powiedziała, że jest mi bardzo wdzięczna za to, że robiłam dla niej to co w mojej mocy. Myślę, że naprawdę była mi wdzięczna. A jednocześnie już jej nie interesowałam. Jak przed chwilą mówiłam, Yuzu straciła zainteresowanie dla prawie wszystkiego, a ja się zaliczałam do tego „prawie wszystkiego”. Niełatwo mi przyszło się z tym pogodzić. Przez wiele lat byłyśmy najlepszymi przyjaciółkami i stała się dla mnie bardzo ważna. Ale nie dało się ukryć prawdy. Przestałam być niezastąpiona. Eri wpatrywała się przez chwilę w jakiś nieokreślony punkt w przestrzeni. Potem powiedziała: – Yuzu nie była już Królewną Śnieżką. A może już ją to zmęczyło? A mnie lekko zmęczyło bycie siedmioma krasnoludkami. Prawie nieświadomie podniosła kubek, a po chwili znowu postawiła go na stole. – Tak czy inaczej, w tamtym okresie nasza wspaniała grupa – mam na myśli czteroosobową grupę, w której ciebie zabrakło – już nie funkcjonowała tak jak dawniej. Wszyscy pokończyliśmy studia, zaczęła nas przytłaczać codzienność. To pewnie zrozumiałe, nie byliśmy już licealistami. Oczywiście fakt, że się od ciebie odcięliśmy, wszystkich nas zranił. Te rany wcale nie były płytkie. Tsukuru słuchał w milczeniu. – Zniknąłeś, ale zawsze z nami byłeś – dodała Eri. Znów zapadła chwilowa cisza. – Eri, chciałbym więcej się o tobie dowiedzieć – powiedział Tsukuru. – Przede wszystkim chciałbym wiedzieć, co cię tu przywiodło. Eri zmrużyła oczy i lekko przechyliła głowę. – Od dziewiętnastego roku życia przez następnych kilka byłam na dobrą sprawę na każde zawołanie Yuzu. Kiedy się wokół siebie rozejrzałam, zorientowałam się, że doszłam do takiego stanu, że mogę utracić własną tożsamość. W miarę możliwości chciałam znaleźć pracę związaną z pisaniem. Bo od zawsze lubiłam pisać. Chciałam pisać powieści i wiersze. Wiedziałeś o tym, prawda? Tsukuru skinął głową. Zawsze nosiła przy sobie gruby zeszyt i coś w nim pisała, gdy tylko przyszła jej ochota. – Kiedy poszłam na studia, na pisanie zabrakło już czasu. Ledwo dawałam

radę zająć się Yuzu i zaliczyć zajęcia. W czasie studiów chodziłam z dwoma chłopakami, ale z żadnym mi się nie ułożyło. Byłam tak zajęta opieką nad Yuzu, że nie miałam czasu na porządne randki. W każdym razie nic mi się nie układało. Rozglądałam się wokół siebie i zastanawiałam się, co ja tutaj robię. Przestałam widzieć w życiu jakikolwiek cel. Wszystkie wysiłki spełzły na niczym, zaczęłam tracić wiarę w siebie. Oczywiście Yuzu musiało być bardzo ciężko, ale mnie też nie było lekko. Eri zmrużyła oczy, jakby patrzyła na jakiś daleki krajobraz. – Wtedy koleżanka namówiła mnie, żebym poszła z nią na kurs garncarstwa. Poszłam, ale bez większego przekonania. Odkryłam jednak, że tego właśnie od dawna szukałam. Kiedy zaczynałam obracać koło, czułam się bardzo uczciwa wobec siebie. Mogłam skupić się jedynie na tworzeniu formy i całkiem zapomnieć o innych sprawach. Od razu oszalałam na tym punkcie. Podczas studiów to było jedynie hobby, ale chciałam naprawdę pójść tą drogą, więc po dyplomie pracowałam przez rok dorywczo i uczyłam się, żeby w rok później zdać na Akademię Sztuk Pięknych. Żegnaj, pisarstwo, witaj, garncarstwo! I kiedy tam oddawałam się tworzeniu, poznałam Edvarda, który był zagranicznym studentem. No i wyszłam za niego, i tu przyjechałam. To przedziwne, prawda? Gdyby wtedy koleżanka nie zabrała mnie na ten kurs, na pewno miałabym teraz zupełnie inne życie. – Chyba masz talent – powiedział Tsukuru, wskazując naczynia na półce. – Nie znam się na ceramice, ale kiedy patrzę na twoje wyroby, kiedy ich dotykam, czuję jakieś silne emocje. Eri się uśmiechnęła. – Nie znam się na talentach. Ale moje wyroby dość dobrze się tu sprzedają, choć nie zarabiam na tym zbyt wiele. Za to wspaniałe jest uczucie, że coś, co sama zrobiłam, okazuje się innym w jakiś sposób potrzebne. – Wiem, o co ci chodzi – powiedział Tsukuru. – Bo ja też buduję nowe rzeczy. Chociaż zupełnie różne. – Są tak różne jak talerze i dworce. – Jedne i drugie są w życiu potrzebne. – Oczywiście – powiedziała Eri. Potem przez chwilę nad czymś rozmyślała. Uśmiech błąkający się jeszcze w kącikach jej ust po trochu znikał. – Mnie się tu podoba. Pewnie zostanę tu do końca życia. – Nie wrócisz do Japonii? – Mam fińskie obywatelstwo, coraz lepiej mówię po fińsku. Zimy są

wprawdzie długie, ale za to można czytać książki. Może wkrótce nabiorę ochoty, żeby coś napisać. Dzieci też przywykły do tego miejsca, mają tu swoje przyjaciółki. Edvard to bardzo dobry człowiek. Jego rodzina jest mi życzliwa, praca również dobrze mi idzie. – I jesteś tu potrzebna. Eri podniosła głowę i wpatrzyła się w Tsukuru. – Postanowiłam, że będę tu mieszkała do końca życia, kiedy się dowiedziałam, że Yuzu została zamordowana. Niebieski zawiadomił mnie przez telefon. Byłam wtedy w ciąży ze starszą córką, dlatego nie mogłam pojechać na pogrzeb. Strasznie ciężko to przeżyłam. Zdawało mi się, że naprawdę serce mi pęknie. Dlatego że Yuzu została brutalnie zabita w jakimś nieznanym mi miejscu, a potem spalona i zamieniona w proch. I dlatego, że już jej nie zobaczę. Wtedy postanowiłam, że jeżeli urodzi mi się dziewczynka, nazwę ją Yuzu. I że więcej nie wrócę do Japonii. – Ma na imię Yuzu? – Yuzu Kurono Haatainen. Przynajmniej w jej imieniu cząstka Yuzu dalej żyje. – Ale dlaczego Yuzu sama przeniosła się do Hamamatsu? – Przeprowadziła się tam zaraz po moim wyjeździe do Finlandii. Nie znam przyczyny. Regularnie do siebie pisałyśmy, lecz w ogóle nie wyjaśniła, jak do tego doszło. Napisała tylko, że z powodu pracy przeprowadza się do Hamamatsu. Mimo że mogła łatwo znaleźć pracę w Nagoi, a dla niej samotna przeprowadzka w nieznane miejsce nieomal równała się z samobójstwem. Yuzu została uduszona paskiem w swoim mieszkaniu w Hamamatsu. Tsukuru przeczytał o tym w starych numerach gazet i tygodników. Znalazł też informacje w internecie. Nie był to napad rabunkowy. Portmonetka z gotówką leżała w widocznym miejscu. Nie było też śladów walki. W pokoju panował porządek, najwyraźniej nie stawiała oporu. Sąsiedzi z tego samego piętra nie słyszeli żadnych podejrzanych odgłosów. W popielniczce znaleziono kilka niedopałków papierosów mentolowych, ale to ona je wypaliła (Tsukuru instynktownie się skrzywił. Paliła papierosy?). Zbrodni dokonano między dziesiątą wieczorem a północą, tej nocy od wczesnego wieczoru aż do świtu padał deszcz, zimny jak na maj. Ciało zostało odkryte po południu trzy dni później. Przez trzy dni leżała tak w kuchni na podłodze z PCV. Powód morderstwa pozostał niewyjaśniony. Ktoś wdarł się w nocy do jej

mieszkania, bezszelestnie ją udusił i odszedł, niczego nie zabierając. Drzwi wejściowe miały automatyczny zamek i łańcuch. Niejasne było, czy to ona zamknęła je od środka, czy też morderca miał zapasowy klucz. Mieszkała sama. Koledzy z pracy i ludzie z sąsiedztwa mówili, że raczej nie utrzymywała z nikim bliższych kontaktów. Czasami przyjeżdżały do niej w odwiedziny matka i siostra, poza tym zawsze była sama. Ubierała się skromnie, sprawiała wrażenie małomównej i poważnej. Z pasją oddawała się pracy, była lubiana przez uczniów. Wieczorami z nikim się nie spotykała. Nikt nie miał pojęcia, dlaczego została uduszona. Śledztwo do niczego nie doprowadziło, nadal nie wiadomo, jaki był motyw morderstwa. Artykuły w prasie dotyczące tej zbrodni stawały się stopniowo coraz krótsze, aż wkrótce przestały się ukazywać. Było to smutne i bolesne wydarzenie. Jak zimny deszcz lejący nieustannie aż do świtu. – Chodził za nią zły duch – powiedziała Eri cicho, jakby wyjawiała jakiś sekret. – Zawsze był o krok za nią i owiewał jej szyję zimnym oddechem, nieustannie ją prześladował. Tylko tak da się różne rzeczy wytłumaczyć. I to z tobą, i anoreksję, i to, co się stało w Hamamatsu. Ja nie chciałam na ten temat głośno mówić, bo bałam się, że jeśli coś powiem, to może się naprawdę ziścić. Dlatego aż do teraz nosiłam tę myśl głęboko w sercu. Miałam zamiar do śmierci nikomu o tym nie wspominać. Ale teraz zdecydowałam się powiedzieć. Bo może więcej się już nie spotkamy. Prawdopodobnie lepiej, żebyś o tym wiedział. To był zły duch. Albo coś podobnego do złego ducha. I w końcu Yuzu nie dała rady go odpędzić. Eri westchnęła głęboko, spojrzała na swoje dłonie. Drżały tak gwałtownie, że było to wyraźnie widoczne. Tsukuru odwrócił od nich wzrok i spojrzał na pejzaż za oknem między kołyszącymi się firankami. Cisza, która wypełniała pokój, była dusząca i pełna głębokiego smutku. Unoszące się w niej bezgłośne myśli zdawały się ciężkie i samotne jak pradawny lodowiec, który żłobi powierzchnię ziemi i tworzy rynnę jeziora. – Pamiętasz Lata pielgrzymstwa Liszta? Yuzu często grała jeden utwór – zapytał po chwili Tsukuru, chcąc przerwać tę ciszę. – Le mal du pays. Oczywiście, że pamiętam – powiedziała Eri. – Ciągle jeszcze czasami tego słucham. Chcesz posłuchać? Tsukuru skinął głową. Eri wstała, podeszła do małego zestawu stereo na szafce, wybrała ze stosu płyt jedną i włożyła do odtwarzacza. Z głośników popłynęło Le mal du pays. Prosty temat grany delikatnie jedną ręką. Znów usiedli naprzeciw siebie przy

stole i w milczeniu słuchali. Utwór brzmiał nieco inaczej słuchany nad brzegiem fińskiego jeziora niż w tokijskim mieszkaniu, lecz muzyka była niezmiennie piękna, bez względu na miejsce i różnice brzmienia płyty kompaktowej i starego longplaya. Tsukuru przywołał w myślach scenę, jak Biała siedzi w salonie domu rodziców przy fortepianie i gra ten utwór. Pochylona nad klawiaturą, z przymkniętymi powiekami, lekko rozchylonymi wargami szuka słów, które nie przeradzają się w dźwięki. W takich chwilach oddalała się od samej siebie. Była w jakimś innym miejscu. Wkrótce utwór dobiegł końca, po krótkiej przerwie zaczął się następny. Les cloches de Genève. Eri ściszyła pilotem płytę. – To trochę inne wykonanie niż to, którego słucham w domu – powiedział Tsukuru. – A jakiego słuchasz? – Lazara Bermana. Eri pokręciła głową. – Jeszcze go nie słyszałam. – Jego wykonanie jest może trochę bardziej estetyzujące. To jest świetne, ale stylem przypomina raczej sonatę Beethovena niż Liszta. Eri się uśmiechnęła. – Bo to Alfred Brendel. Chyba nie da się go nazwać estetyzującym. Ale mnie się podoba. Od dawna go słucham, więc może przywykłam. – Yuzu pięknie to grała. Z uczuciem. – Tak, bardzo dobrze grała utwory tej długości. Przy długich niestety zdarzało się, że w trakcie opadała z sił. Każdy człowiek ma swój własny styl. Nadal żyje świeża i młoda w takich migotliwych utworach. Kiedy Yuzu uczyła w świetlicy kilkoro dzieci gry na pianinie, Tsukuru i Czerwony zwykle grali z chłopcami na małym boisku w piłkę nożną. Dzielili się na dwie drużyny i strzelali nawzajem do swoich bramek (najczęściej prowizorycznych, z pudeł kartonowych). Podając piłkę, Tsukuru mimowolnie słuchał płynących przez okno gam. Miniony czas zmienił się w długi ostry szpikulec i przebił mu serce. Nadszedł bezgłośny srebrny ból, który zamienił mu kręgosłup w słup lodu. Ból nie mijał i jego natężenie nie malało. Tsukuru wstrzymał oddech, zamknął oczy i starał się ten ból jakoś przetrwać. Alfred Brendel dalej grał w

swoim szlachetnym stylu. Skończył się Rok pierwszy. Szwajcaria, a zaczął Rok drugi. Włochy. Dopiero teraz Tsukuru Tazaki był w stanie wszystko zaakceptować, zrozumieć w samej głębi duszy, że ludzkie serca łączy nie tylko harmonia. Raczej łączą się w nich głęboko rana z raną, ból z bólem, słabość ze słabością. Nie ma ciszy bez krzyku goryczy, nie ma przebaczenia bez przelanej krwi, nie ma pogodzenia się bez przezwyciężenia dotkliwego poczucia straty. I właśnie to leży u podstaw prawdziwej harmonii. – Wiesz, Tsukuru, ona naprawdę dalej żyje w wielu miejscach – powiedziała Eri ochryple, jakby z trudem wydobywała z siebie głos. – Ja to czuję. We wszystkich dźwiękach, blaskach, kształtach, które nas otaczają, we wszystkich… Zakryła twarz dłońmi. Nie mogła więcej mówić. Tsukuru nie wiedział, czy płacze. Jeżeli płakała, to zupełnie bezgłośnie. Podczas gdy Tsukuru i Niebieski grali z dziećmi w piłkę, Eri i Czerwony, nie chcąc dopuścić, by pozostałe dzieci przeszkadzały Yuzu w lekcjach pianina, robili z nimi cokolwiek, co tylko mogło je zainteresować. Czytali im książki, grali w gry, wychodzili na dwór i śpiewali piosenki. Lecz często to nic nie pomagało. Dzieci niestrudzenie przychodziły przeszkadzać w lekcjach Yuzu. Bo to było znacznie ciekawsze niż wszystkie inne zajęcia. Przyjemnie było obserwować z boku, jak tamci dwoje się z nimi męczą. Prawie nieświadomie Tsukuru wstał, obszedł stół i w milczeniu położył dłoń na ramieniu Eri. Nadal zakrywała twarz. Kiedy jej dotknął, poczuł, że lekko drży. Było to drżenie niewidoczne dla oka. – Wiesz, Tsukuru – głos Eri wydobywał się spomiędzy palców. – Mam do ciebie prośbę. – Jaką? – Czy mógłbyś mnie przytulić? Tsukuru pomógł jej wstać i objął ją. Dwie duże piersi przylgnęły do niego jak jakiś dowód. Na plecach czuł ciepło jej dłoni. Miękki, mokry policzek dotknął jego szyi. – Myślę, że już nigdy nie będę mogła wrócić do Japonii – wyszeptała. Jej ciepły, wilgotny oddech musnął jego ucho. – Bo wszystko by mi przypominało Yuzu. I nasze… Tsukuru nic nie powiedział, tylko mocniej ją objął.

Stali tak objęci, prawdopodobnie widoczni przez otwarte okno. Ktoś mógł tamtędy przechodzić. Edvard z dziećmi mógł w każdej chwili wrócić. Ale takie rzeczy nie miały znaczenia. Niech ludzie sobie myślą, co chcą. Musieli się tu teraz obejmować ze wszystkich sił. Musieli się zbliżyć i razem odegnać długi cień złego ducha. Prawdopodobnie Tsukuru po to tu przyjechał. Bardzo długo – ile to mogło trwać? – stali tak blisko siebie. Biała firanka nadal nieregularnie kołysała się na wietrze, policzki Eri nadal były mokre, a Alfred Brendel nadal grał utwory z Roku drugiego. Włochy: Sonet Petrarki nr 47 i Sonet Petrarki nr 104. Tsukuru dokładnie je wszystkie pamiętał. Mógłby je zanucić z pamięci. Po raz pierwszy zdał sobie sprawę, jak głęboko wsłuchiwał się w nie sercem. Nic więcej nie mówili. Słowa nie miały mocy. Jak tancerze, którzy przestali się poruszać, stali tylko cicho objęci, poddając się nurtowi czasu. Był to czas, w którym mieszały się przeszłość, teraźniejszość i prawdopodobnie także trochę przyszłości. Między ich ciałami nie było luk, jej ciepły oddech w regularnych odstępach owiewał jego szyję. Tsukuru zamknął oczy i poddając się brzmieniu muzyki, wsłuchiwał się w odgłos bicia serca Eri, który nakładał się na stukot małej łódki uderzającej o pomost.

17 Po chwili usiedli znów naprzeciw siebie przy stole i mówili, co im leży na sercu. O wielu z tych rzeczy od dawna z nikim nie rozmawiali, tylko chowali je głęboko na dnie duszy. Podnieśli pokrywki swoich serc, otworzyli wrota pamięci, opowiadali, jak mogli najszczerzej, o tym, co czują, i spokojnie słuchali siebie nawzajem. Eri powiedziała: – W końcu zostawiłam Yuzu samą sobie. Chciałam jakoś od niej uciec. Oddalić się jak najbardziej od tego, co ją opętało, bez względu na to, co to było. Dlatego zaczęłam się pasjonować ceramiką, wyszłam za Edvarda i przyjechałam aż do Finlandii. Oczywiście wszystko samo się tak ułożyło. Nie planowałam tego. Ale czułam też, że jeśli tak zrobię, nie będę więcej musiała zajmować się Yuzu. Byłam do niej bardzo przywiązana, długo uważałam ją nawet za swoje drugie ja. Dlatego koniecznie chciałam ją wspierać. Jednocześnie byłam kompletnie wykończona. Opiekowanie się nią naprawdę wyczerpywało. Mimo wielkich starań nie mogłam powstrzymać tego, że z dnia na dzień coraz bardziej traciła kontakt z rzeczywistością. Było to dla mnie naprawdę bolesne. Gdybym została w Nagoi, ja też pewnie dostałabym świra. Ale może to tylko szukanie wymówek, prawda? – Mówisz szczerze, jak się czułaś. To nie są wymówki. Eri przygryzła na chwilę usta. – Ale to nie zmienia faktu, że ją zostawiłam. A ona sama pojechała do Hamamatsu i została tak okrutnie zamordowana. Wiesz, miała bardzo delikatną, śliczną szyję. Pamiętasz? Jak u pięknego ptaka, taką, co mogła się złamać pod najlżejszym naciskiem. Gdybym była w Japonii, ta straszna rzecz pewnie by się nie zdarzyła. Nie pozwoliłabym jej samej pojechać do nieznanego miasta. – Może i nie. Ale gdyby nawet nie stało się to wtedy, kiedyś gdzie indziej mogłoby się zdarzyć to samo. Nie byłaś jej opiekunem. Nie mogłaś być przy niej przez całą dobę. Masz swoje życie. Są granice tego, co można zrobić dla drugiego człowieka. Eri potrząsnęła głową. – Ja też sobie to wmawiałam. Wiele razy. To jednak nic nie pomaga. Nie

da się zaprzeczyć, że oddaliłam się od Yuzu, żeby chronić samą siebie. Bez względu na to, czy ona by w końcu przeżyła, czy nie, jest to coś, co muszę rozstrzygnąć we własnym sumieniu. Poza tym wskutek tego wszystkiego utraciłam także ciebie. Dlatego, że dałam pierwszeństwo problemom Yuzu, musiałam odrzucić niewinnego Tsukuru Tazakiego. Jedynie dla własnej wygody głęboko cię zraniłam. Mimo że tak cię lubiłam… Tsukuru milczał. – Ale to nie wszystko – powiedziała Eri. – To nie wszystko?

– Uhm. Prawdę mówiąc, odrzuciłam cię nie tylko z myślą o Yuzu. To było jedynie powierzchowne uzasadnienie. Zrobiłam tak w sumie ze strachu. Nie miałam wiary w siebie jako kobieta. Wiedziałam, że bez względu na to, jak bardzo cię pokocham, ty i tak nie zwrócisz na mnie uwagi. Myślałam, że serce ciągnie cię do Yuzu. Dlatego mogłam cię tak bezlitośnie odrzucić. Chciałam zdusić swoje uczucie do ciebie. Gdybym miała choć trochę wiary w siebie i choć trochę odwagi, gdybym nie uniosła się głupią dumą, myślę, że nie odrzuciłabym cię tak zimno i obojętnie, bez względu na okoliczności. Ale wtedy miałam coś nie tak z głową. Naprawdę źle postąpiłam. Przepraszam cię z całego serca. Przez chwilę milczeli. – Powinnam była wcześniej cię przeprosić – powiedziała Eri. – Wiem o tym. Nie mogłam się jednak na to zdobyć. Za bardzo się wstydziłam. – Jeśli o mnie chodzi, nie musisz się już przejmować – odparł Tsukuru. – Jakoś udało mi się przetrwać ten najbardziej niebezpieczny okres. Udało mi się też przepłynąć samotnie w nocy morze. Oboje robiliśmy, co mogliśmy, i każde z nas jakoś przetrwało. A poza tym, patrząc z perspektywy czasu, gdybyśmy nawet wtedy podjęli inne decyzje i inaczej postąpili, pewnie skończylibyśmy mniej więcej tak samo jak teraz. Tak mi się wydaje. Eri przygryzła wargi i przez chwilę rozmyślała. Potem powiedziała: – Powiesz mi jedną rzecz? – Co tylko chcesz. – Gdybym ci wtedy bez namysłu wyznała, że się w tobie kocham, zgodziłbyś się zostać moim chłopakiem? – Gdybyś mi nagle to powiedziała, pewnie bym ci nie uwierzył – odparł Tsukuru.

– Dlaczego? – Bo nie potrafiłem sobie wyobrazić, że jakakolwiek dziewczyna mogłaby się we mnie kochać i chciałaby ze mną chodzić. – Byłeś łagodny, cool, spokojny, już wtedy miałeś swoje własne życie. I do tego byłeś przystojny. Tsukuru pokręcił głową.

– Miałem bardzo nieciekawą twarz. Nigdy mi się nie podobała. Eri się uśmiechnęła. – Może i tak. Miałeś bardzo nieciekawą twarz, a ja miałam coś nie tak z głową. Ale przynajmniej w oczach głupiutkiej szesnastolatki byłeś wystarczająco przystojny. Myślałam, jak cudownie byłoby mieć takiego chłopaka. – Nie miałem żadnej indywidualności. – Każdy żywy człowiek ma indywidualność. Tylko u niektórych jest bardziej widoczna, a u innych mniej. Eri zmrużyła oczy i przyglądała się twarzy Tsukuru. – No więc jaka jest odpowiedź? Zgodziłbyś się zostać moim chłopakiem? – Oczywiście! – powiedział Tsukuru. – Bardzo mi się podobałaś. W innym sensie niż Yuzu, ale też mnie pociągałaś. Gdybyś wtedy mi wyznała, co czujesz, myślę, że zostałbym twoim chłopakiem. I myślę, że dobrze by się między nami ułożyło. Pewnie staliby się sobie bliscy i mieliby bogate życie seksualne. Tak sądził. Mogliby dzielić ze sobą wiele rzeczy. Na pierwszy rzut oka bardzo się od siebie różnili (Tsukuru małomówny i nieśmiały, Eri towarzyska i rozmowna), ale oboje pragnęli własnym rękami tworzyć coś mającego formę i znaczenie. Jednak okres, w którym dwa serca mogą się tak do siebie zbliżyć, pewnie nie trwa długo. Tak mu się zdawało. Wraz z upływem czasu między tym, czego pragnęła Eri, a jego pragnieniami pojawiłby się nieunikniony rozłam. Oboje mieli dopiero po kilkanaście lat. Dorastając, zaczęliby dążyć do własnych celów, ich drogi by się rozeszły. Prawdopodobnie bez kłótni, bez wzajemnego ranienia się, naturalnie i spokojnie. A w końcu być może Tsukuru i tak budowałby w Tokio dworce, a Eri wyszłaby za Edvarda i dotarłaby do Finlandii. To wszystko mogło się zdarzyć – nie byłoby w tym nic dziwnego. Istniała taka możliwość. I na pewno dla nich obojga nie byłoby to wcale złym

doświadczeniem. Nawet gdy przestaliby już być parą, pewnie pozostaliby dobrymi przyjaciółmi. Ale to się w rzeczywistości nie zdarzyło. W rzeczywistości spotkało ich coś zupełnie innego. Teraz ten fakt miał największe znaczenie. – Dziękuję, że tak mówisz, nawet jeśli to kłamstwo – powiedziała Eri. – To nie kłamstwo. Na taki temat nie gadałbym byle czego. Myślę, że moglibyśmy spędzić razem wspaniałe chwile. I szkoda, że do tego nie doszło. Mówię to zupełnie szczerze. Eri się uśmiechnęła. W jej uśmiechu nie było ironii. Przypomniał sobie, jak często miewał sny erotyczne, w których pojawiała się Yuzu. Występowała w nich też Eri. Niezmiennie były razem. Ale zawsze miał wytrysk w ciele Yuzu. Nigdy w ciele Eri. Może to miało jakieś znaczenie. Jednak nie mógł jej tego powiedzieć. Są rzeczy, których nie wolno mówić nawet w czasie bardzo szczerych rozmów. Kiedy myślał o takich snach, nie mógł kategorycznie stwierdzić, że oskarżenia Yuzu dotyczące gwałtu (i wywołanej nim ciąży) są kompletnym wymysłem i że nie ma sobie nic do zarzucenia. Miał wrażenie, że choć zdarzyło się to jedynie w snach, on ponosi jednak jakąś odpowiedzialność. Nie, to nie tylko kwestia gwałtu. To samo dotyczy morderstwa. Być może w tę majową noc coś w nim bez jego wiedzy podążyło do Hamamatsu i udusiło ją, ściskając tę piękną, szczupłą jak u ptaka szyję. Wyobraził sobie, jak puka do drzwi jej mieszkania, mówiąc: – Otwórz. Mam ci coś do powiedzenia. Ubrany jest w mokry płaszcz przeciwdeszczowy i przynosi ze sobą zapach ciężkiej nocnej ulewy. – Tsukuru? – pyta ona. – Muszę ci coś powiedzieć. To bardzo ważna rzecz. Po to przyjechałem do Hamamatsu. Nie zabiorę ci dużo czasu. Otwórz – mówi on. Dalej zwraca się do zamkniętych drzwi: – Przepraszam, że tak nagle cię nachodzę bez uprzedzenia. Ale gdybym się z tobą wcześniej skontaktował, pewnie nie zgodziłabyś się na spotkanie. Yuzu waha się chwilę, a potem w milczeniu zdejmuje łańcuch. On prawą ręką mocno ściska w kieszeni pasek. Tsukuru instynktownie się skrzywił. Dlaczego musi sobie wyobrażać takie bezsensowne rzeczy? Po co miałby dusić Yuzu?

Oczywiście nie było żadnego powodu. Nigdy w życiu nie pragnął nikogo zabić. Ale może próbował zabić Yuzu? Choćby tylko symbolicznie? Sam Tsukuru nie wiedział, jak gęsta ciemność się w nim kryje. Wiedział tylko, że Yuzu też musiała nosić w sobie taką ciemność. Być może gdzieś w przepastnej głębi ziemi jej ciemność jakoś porozumiała się z jego ciemnością. I być może udusił Yuzu dlatego, że sama tego pragnęła. Mógł usłyszeć jej pragnienie we własnej ciemności, która się o tym dowiedziała. – Myślisz o Yuzu, prawda? – zapytała Eri. – Przez cały czas myślałem o sobie jako o ofierze. Uważałem, że bez powodu zostałem źle potraktowany. I że przez to miałem w sobie głęboką ranę, która zmieniła pierwotny bieg mojego życia. Szczerze mówiąc, miałem do was czworga wielkie pretensje. Dlaczego akurat ja musiałem się znaleźć w takiej strasznej sytuacji? A jeśli naprawdę wszystko wyglądało zupełnie inaczej? Byłem ofiarą, ale jednocześnie, może sam o tym nie wiedząc, skrzywdziłem ludzi wokół siebie. A z rozpędu zraniłem i siebie. Eri bez słowa przyglądała się Tsukuru. – I może zabiłem Yuzu – powiedział szczerze Tsukuru. – Może to ja zapukałem tamtej nocy do jej drzwi. – W pewnym sensie. Tsukuru skinął głową. – W pewnym sensie ja też zabiłam Yuzu – powiedziała Eri. Potem odwróciła twarz. – Może to ja zapukałam tamtej nocy do jej drzwi. Tsukuru patrzył na jej ładnie opalony profil. Zawsze lubił kształt jej leciutko zadartego nosa. – Oboje dźwigamy ciężar tych myśli – dodała Eri. Chwilowo ustał wiatr i biała firanka przestała się poruszać. Nie słychać też było stukania łódki. Dobiegał tylko świergot ptaków. Śpiewały jakąś przedziwną nieznaną mu melodię. Przez chwilę słuchała ich śpiewu, potem podniosła spinkę i znów zapięła grzywkę. Lekko nacisnęła palcami czoło. – Co sądzisz o tym, czym zajmuje się Czerwony? – zapytała. Nurt czasu stał się nieco szybszy, jakby zrzucił z siebie jakiś ciężarek. – Sam nie wiem – odpowiedział Tsukuru. – Bo świat, w którym on żyje, jest zbyt odległy. Nie potrafię łatwo ocenić, co jest w nim złe, a co dobre. – Mnie się nie podoba to, co robi. To wiem na pewno. Ale nie mogę się go

wyrzec z tego powodu. Przecież był kiedyś jednym z moich najlepszych przyjaciół. I teraz też jest dobrym kolegą. Chociaż już od siedmiu czy ośmiu lat się nie widzieliśmy. Znowu dotknęła grzywki. Po chwili powiedziała: – Czerwony każdego roku przekazuje na rzecz tamtej katolickiej organizacji dość dużą sumę. Na prowadzenie świetlicy. Są mu ogromnie wdzięczni za tę hojność. Bo dawniej ledwo im starczało funduszy na jej prowadzenie. Ale nikt nie wie o tych darowiznach. Czerwony nalegał na pozostanie anonimowym darczyńcą. Prócz zainteresowanych wiem o tym pewnie tylko ja. Przypadkiem się dowiedziałam. Wiesz, Tsukuru, to wcale nie jest zły człowiek. Zrozum to. Tylko udaje złego. Nie wiem dlaczego, ale pewnie musi to robić. Tsukuru skinął głową. – Tak samo jest z Niebieskim – ciągnęła Eri. – On ciągle ma czyste serce. Jestem pewna. Tylko ciężko jest przetrwać w tym realnym świecie. I obaj mają w pracy nieprzeciętne wyniki. Dają z siebie wszystko, co mogą. Wiesz, Tsukuru, nasza grupa istniała nie na darmo. Nie na darmo jako grupa staliśmy się jednością. Tak uważam. Nawet jeśli ograniczyło się to tylko do kilku lat naszego życia. Eri znów przycisnęła dłonie do policzków. Przez chwilę panowało milczenie. Potem podniosła głowę i mówiła dalej: – I tak przetrwaliśmy. I ja, i ty. A ludzie, którzy przetrwali, muszą wypełnić pewien obowiązek. A mianowicie w miarę możliwości dalej się trzymać razem i trwać. Nawet jeżeli potrafią tylko niedoskonale robić różne rzeczy. – Ja potrafię najwyżej dalej budować dworce. – To wystarczy. Buduj dalej dworce. Na pewno zbudowane przez ciebie dworce są dobrze zorganizowane, bezpieczne i ludzie z przyjemnością z nich korzystają. – W miarę możliwości takie właśnie pragnę budować – powiedział Tsukuru. – Na dworcach, za których budowę jestem odpowiedzialny, zawsze umieszczam gdzieś swoje nazwisko, choć nie powinno się robić takich rzeczy. Piszę je gwoździem w mokrym betonie. Tsukuru Tazaki. W jakimś niewidocznym miejscu. Eri się roześmiała. – Nawet kiedy ciebie już nie będzie, twoje wspaniałe dworce zostaną. Ja

tak samo, też piszę swoje inicjały na odwrocie talerzy. Tsukuru podniósł głowę i spojrzał na Eri. – Mogę ci opowiedzieć o swojej dziewczynie?

– Oczywiście – odpowiedziała Eri i uśmiechnęła się uroczo. – Bardzo chcę się czegoś dowiedzieć o twojej mądrej, starszej od ciebie dziewczynie. Tsukuru zaczął opowiadać o Sarze. O tym, jak od pierwszego spotkania niezwykle go pociągnęła, jak na trzeciej randce poszli do łóżka. O tym, jak chciała się dowiedzieć wszystkiego na temat grupy pięciorga przyjaciół z Nagoi. I o tym, jak podczas ostatniego spotkania nie mógł osiągnąć odpowiedniej formy seksualnej. Nie udało mu się. Bez namysłu opowiadał o wszystkim, nie pomijając intymnych szczegółów. I o tym, jak Sara bardzo namawiała go na wyjazd do Nagoi i do Finlandii. Powiedziała, że inaczej może mu się nie udać rozwiązać problemu psychicznego, z którym się boryka. Tsukuru myśli, że kocha Sarę. Czuje, że mógłby się z nią ożenić. Chyba pierwszy raz w życiu żywi do kogoś tak silne uczucia. Ale wygląda na to, że ona ma starszego kochanka. Kiedy szła z nim ulicą, wyglądała na bardzo wesołą. Być może Tsukuru nie będzie w stanie aż tak jej uszczęśliwić. Eri przysłuchiwała się uważnie. Nie przerwała mu ani słowem. Na koniec powiedziała: – Wiesz, Tsukuru, musisz ją zdobyć. Bez względu na wszystko. Tak mi się wydaje. Jeśli pozwolisz jej odejść, być może nikogo innego już nie zdobędziesz. – Brak mi wiary w siebie. – Dlaczego? – Dlatego że chyba nie posiadam własnej osobowości. Nie mam określonej indywidualności, nie mam w sobie żywych kolorów. Nie mam niczego, co mógłbym jej ofiarować. To problem, z którym od dawna się borykam. Zawsze czułem, że jestem jak puste naczynie. Mam może pewien kształt jako pojemnik, ale za mało we mnie zawartości. Nie wydaje mi się, żebym był dla niej odpowiedni. Im więcej czasu minie, im lepiej mnie pozna, tym bardziej będzie pewnie rozczarowana. I oddali się ode mnie. – Tsukuru, musisz mieć więcej wiary w siebie, więcej odwagi. Przecież ja się w tobie zakochałam. Przez pewien czas tobie chciałam się poświęcić. Byłam gotowa zrobić dla ciebie wszystko. Kobieta o gorącej krwi poważnie

tak o tobie myślała. Jesteś tego wart. Wcale nie jesteś pusty. – Cieszę się, że tak mówisz. Naprawdę się cieszę. Nie wiem jednak, jak jest ze mną teraz. Mam już trzydzieści sześć lat, ale kiedy poważnie się nad sobą zastanawiam, tak samo jak dawniej, a raczej bardziej niż dawniej, czuję się zagubiony. Nie potrafię się zdecydować, co zrobić. Szczególnie że pierwszy raz w życiu żywię do kogoś takie silne uczucie. – Nawet jeśli jesteś pustym naczyniem, co to szkodzi? – powiedziała Eri. – Jesteś naczyniem pięknym i atrakcyjnym. Nikt tak naprawdę nie wie, czym sam jest. Nie uważasz? A skoro tak, to możesz się stać przepięknym pojemnikiem. Takim, który się wszystkim podoba, do którego każdy mimowolnie chce coś włożyć. Tsukuru zastanowił się nad tym. Rozumiał, co Eri chce przez to powiedzieć. Choć nie wiedział, czy to się może do niego odnosić. – Jak tylko wrócisz do Tokio, wszystko jej wyznaj. Tak powinieneś postąpić. Całkowita szczerość zawsze przynosi dobre rezultaty. Ale nie wolno ci powiedzieć, że widziałeś ją z tym mężczyzną. To musisz zachować dla siebie. Są sytuacje, w których dziewczyny nie lubią być widziane. Powiedz jej szczerze wszystko poza tym, niczego nie ukrywając. – Boję się. Boję się, że zrobię albo powiem coś niewłaściwego, a przez to wszystko może przepaść, rozwiać się jak dym. Eri powoli pokręciła głową. – To tak samo jak z budowaniem dworca. Jeżeli coś ma duże znaczenie albo ważny cel, to z powodu niewielkiej pomyłki wcale nie rozwieje się, nie przepadnie. Trzeba najpierw zbudować dworzec, nie musi być doskonały. Prawda? Bez dworca pociąg nie będzie się miał gdzie zatrzymać. I nie będzie można powitać drogich nam osób. Jeżeli odkryje się jakieś usterki, zawsze będzie je można potem w razie potrzeby usunąć. Najpierw zbuduj dworzec. Specjalny dworzec dla niej. Taki, na którym pociąg mimowolnie będzie chciał się zatrzymać, nawet jeśli nie będzie tam miał żadnej sprawy. Stwórz sobie taki dworzec w myślach, nadaj mu konkretne kolory i kształty. Wyryj gwoździem w fundamencie swoje nazwisko i tchnij w niego życie. Masz w sobie taką moc. Przecież przepłynąłeś sam nocą zimne morze. Eri zaproponowała, żeby został na kolacji. – Tu można często złowić duże pstrągi. Smażę je na patelni z ziołami. To prosta potrawa, ale bardzo smaczna. Jeśli tylko możesz, zjedz z nami.

– Dziękuję. Ale myślę, że powinienem się już zbierać. Chcę wrócić przed zmrokiem do Helsinek. Eri się roześmiała. – Przed zmrokiem? Słuchaj, to jest fińskie lato. Prawie do północy jest jasno jak w dzień. – Jednak pojadę – powiedział Tsukuru.

Eri go rozumiała. – Dziękuję, że przejechałeś aż taki kawał, żeby mnie odwiedzić. Bardzo się cieszę, że mogłam z tobą tak pogadać. Naprawdę. Czuję się tak, jakbym się pozbyła czegoś, co mnie od dawna dławiło. Oczywiście nie mówię, że wszystko się do końca rozwiązało, ale bardzo mi to pomogło. – Mnie również – powiedział Tsukuru. – Bardzo mi pomogłaś. Poznałem też twojego męża i córki i zobaczyłem, jak tu żyjesz. Po to warto było przyjechać do Finlandii. Wyszli z domu i ruszyli w stronę golfa. Powoli, ostrożnie stawiali każdy krok. Na koniec jeszcze raz się objęli. Tym razem już nie płakała. Czuł na szyi jej spokojny uśmiech. Bujne piersi przepełniały siły życiowe. Palce na jego plecach zdawały się niezwykle silne i realne. Wtedy Tsukuru nagle przypomniał sobie o prezentach dla Eri i dzieci. Wyjął je z torby w samochodzie. Dla niej klamra do włosów z bukszpanu japońskiego, a dla dzieci japońskie książeczki z obrazkami. – Dziękuję, Tsukuru – powiedziała Eri. – Nie zmieniłeś się. Zawsze myślisz o innych. – To tylko drobiazgi – odparł Tsukuru. Przypomniał sobie, jak tego dnia, gdy kupił upominki, widział na ulicy Omotesandō Sarę z mężczyzną. Gdyby mu nie przyszło do głowy kupować prezentów, nie zobaczyłby jej tam. Przedziwne. – Do widzenia, Tsukuru Tazaki. Uważaj na siebie – powiedziała Eri na pożegnanie. – Żeby cię nie złapały złe krasnale. – Złe krasnale? Eri zmrużyła oczy. Wargi wykrzywiły się jej łobuzersko jak dawniej. – Tutaj często tak mówimy. Uważaj, żeby cię nie złapały złe krasnale. Przecież w tutejszych lasach od dawien dawna mieszkają przeróżne stwory. – Dobrze – odparł Tsukuru z uśmiechem. – Będę uważał na złe krasnale.

– Jeśli będziesz miał okazję, powiedz Niebieskiemu i Czerwonemu, że dobrze sobie tutaj radzę. – Powiem. – Wiesz, myślę, że powinieneś się od czasu do czasu z nimi spotykać. Albo we trzech razem. Myślę, że i tobie, i im dobrze by to zrobiło. – Tak, może to dobry pomysł.

– I pewnie mnie by to też dobrze zrobiło. Myślę, że nie będę mogła do was dołączyć, ale i tak… Tsukuru skinął głową. – Jak wrócę, na pewno postaram się to zorganizować. Także z myślą o tobie. – To jednak przedziwne – powiedziała Eri. – Co? – To, że tamten wspaniały okres minął i już nie wróci. To, że różne piękne możliwości odpłynęły z nurtem czasu i zniknęły. Tsukuru w milczeniu skinął głową. Myślał, że powinien coś powiedzieć, ale nie wiedział co. – Tutejsza zima jest strasznie długa – westchnęła Eri, patrząc na jezioro. Jakby mówiła do bardzo oddalonej samej siebie. – Noce są długie, zdaje się, że nigdy się nie skończą. Wszystko zamarza na kamień. Ma się wrażenie, że wiosna nigdy nie nadejdzie, i mimowolnie zaczyna się rozmyślać na różne ponure tematy. Mimo że stara się człowiek o takich rzeczach nie myśleć. Tsukuru znów nie wiedział, co powiedzieć, więc milczał, patrzył na jezioro, na które i ona spoglądała. Dopiero kiedy zapinał pasy, siedząc w samolocie lecącym na Naritę, przyszło mu do głowy, co należało wtedy powiedzieć. Właściwe słowa nie wiadomo dlaczego zawsze przychodzą za późno. Przekręcił kluczyk. Czterocylindrowy silnik volkswagena obudził się z krótkiego snu i zaczął mruczeć stałym rytmem. – Do widzenia – powiedziała Eri. – Trzymaj się. I zdobądź Sarę. Jest ci koniecznie potrzebna. Tak uważam. – Spróbuję. – Wiesz, Tsukuru, zapamiętaj dobrze jedną rzecz. Wcale nie brakuje ci koloru. To tylko kwestia nazwiska. Rzeczywiście często ci z tego powodu

dokuczaliśmy, ale to były po prostu żarty bez znaczenia. Jesteś bardzo kolorowym, wspaniałym Tsukuru Tazakim. I budujesz kolejne świetne dworce. Teraz jesteś zdrowym trzydziestosześcioletnim obywatelem, masz prawa wyborcze, płacisz podatki, możesz nawet przylecieć sam samolotem do Finlandii, żeby się ze mną zobaczyć. Niczego ci nie brakuje. Nabierz wiary w siebie i odwagi. Tylko tego ci potrzeba. Nie możesz utracić drogiej osoby przez strach i głupią dumę. Wrzucił bieg i nacisnął pedał gazu. Potem pomachał Eri przez otwarte okno. Ona też mu pomachała. Długo kiwała wysoko uniesioną dłonią. Wkrótce jej postać skryła się za drzewami i stała się niewidoczna. We wstecznym lusterku odbijała się tylko soczysta zieleń fińskiego lata. Chyba znowu zerwał się wiatr, bo tu i ówdzie na powierzchni dużego jeziora widać było małe białe fale. Pojawił się kajak, w którym siedział wysoki młody mężczyzna. Sunął po powierzchni powoli i bezszelestnie jak wielki chrząszcz wodny. Prawdopodobnie więcej tu nie przyjadę, myślał Tsukuru. I może nigdy już nie zobaczę Eri. Pewnie każde z nas będzie szło swoją wyznaczoną drogą. Tak jak powiedział Czerwony, „nie ma już odwrotu”. Na tę myśl ogarnął go smutek, który nadpłynął skądś nagle bezgłośnie jak woda. Bezkształtny i przezroczysty, był jego własnym smutkiem, ale jednocześnie istniał w jakimś dalekim, niedosięgłym miejscu. Pierś bolała go, jakby ktoś wbił w nią nóż, miał trudności z oddychaniem. Kiedy dojechał do szosy, zatrzymał się na poboczu, zgasił silnik i oparty o kierownicę zamknął oczy. Żeby uspokoić serce, musiał długo i powoli głęboko oddychać. Nagle zorientował się, że gdzieś blisko środka swego ciała ma coś zimnego i twardego – jakby oś z wiecznej zmarzliny, która przez cały rok nie rozmarza. Wywoływała ból i trudności w oddychaniu. Do tej pory nie wiedział, że ma w piersi coś takiego. To był słuszny ból i słuszne trudności w oddychaniu. Coś, czego musiał w pełni doświadczyć. Będzie musiał teraz stopniowo roztopić tę zimną oś. To może trochę potrwać, ale musi to zrobić. Żeby stopić zmarzlinę, Tsukuru potrzebował ciepła innej osoby. Samo ciepło jego ciała nie wystarczy. Najpierw wróci do Tokio. To pierwszy krok. Przekręcił kluczyk i ponownie zapalił silnik. W drodze powrotnej do Helsinek modlił się z całego serca, żeby złe krasnale nie złapały w lesie Eri. Teraz tutaj mógł się tylko modlić.

18 Tsukuru spędził pozostałe dwa dni, spacerując po Helsinkach. Czasami padał drobny deszcz, lecz nie był na tyle silny, żeby się nim przejmować. Chodząc, Tsukuru rozmyślał na różne tematy. Miał do przemyślenia wiele rzeczy. Przed powrotem do Tokio chciał jak najlepiej uporządkować swoje uczucia. Kiedy zmęczył się chodzeniem albo myśleniem, wstępował do kawiarni na kawę i kanapki. Czasami gubił się i nie wiedział, gdzie jest, ale to mu też nie przeszkadzało. Miasto było niezbyt duże, wszędzie jeździły tramwaje. A poza tym błądzenie w pewnym sensie wydawało mu się obecnie nawet przyjemne. Ostatniego dnia po południu poszedł na główny dworzec Helsinek, usiadł na ławce i po prostu przyglądał się przez długi czas przyjeżdżającym i odjeżdżającym pociągom. Z dworca zadzwonił z komórki do Olgi, żeby jej podziękować. Znalazłem dom Haatainenów, koleżanka bardzo się zdziwiła na mój widok, powiedział. Poza tym Hämeenlinna jest piękna. Olga odrzekła, że to wspaniale. Wydawała się szczerze uradowana. Tsukuru zaproponował, że jeżeli ma czas, chciałby się jej odwdzięczyć kolacją. Odparła, że bardzo jej miło, ale dziś są urodziny jej matki i planuje zjeść kolację z rodzicami. Poprosiła, żeby pozdrowił Sarę. Tsukuru obiecał, że to zrobi, i jeszcze raz podziękował Oldze za pomoc. Wczesnym wieczorem zjadł rybę i wypił pół kieliszka zimnego chablis w poleconej przez Olgę restauracji niedaleko portu. Myślał o rodzinie Haatainenów. Teraz na pewno siedzą we czworo przy stole. Czy wiatr nad jeziorem wciąż wieje? O czym tam teraz myśli Eri? W uchu czuł jeszcze jej ciepły oddech. Do Tokio wrócił w sobotę rano. Rozpakował torbę, wziął długą kąpiel i spędził ostatni dzień urlopu, nie robiąc nic szczególnego. Chciał zaraz po powrocie zadzwonić do Sary. Podniósł słuchawkę i nawet wykręcił numer, ale w końcu odłożył ją na widełki. Potrzebował trochę czasu, żeby uporządkować to, co miał w sercu. Była to krótka wycieczka, lecz wiele się wydarzyło. Wciąż nie w pełni uświadomił sobie, że znów jest w Tokio. Wydawało mu się, że jeszcze parę chwil temu wsłuchiwał się w szum przejrzystego wiatru nad brzegiem jeziora niedaleko Hämeenlinny. Musiał

wybrać słowa, którymi miał zwrócić się do Sary. Zrobił pranie, przejrzał zgromadzone gazety, po południu wyszedł kupić coś do jedzenia, lecz nie miał apetytu. Pewnie z powodu różnicy czasu jeszcze przed zmrokiem ogarnęła go straszna senność. Położył się o pół do dziewiątej i zasnął, ale obudził się o północy. Próbował czytać zaczętą w samolocie książkę, jednak głowa mu nie pracowała, więc sprzątnął mieszkanie. Przed świtem znów się położył i usnął. Obudził się w niedzielę przed dwunastą. Zapowiadał się gorący dzień. Włączył klimatyzację, napił się kawy i zjadł grzankę z serem. Wziął prysznic, a potem zadzwonił do Sary do domu. Włączyła się automatyczna sekretarka. „Proszę zostawić wiadomość po sygnale”, powiedziała. Wahał się chwilę, ale w końcu bez słowa odłożył słuchawkę. Na zegarze na ścianie było po pierwszej. Zastanawiał się, czy nie zadzwonić na komórkę, lecz zmienił zdanie. Może Sara je teraz z kochankiem niedzielny obiad. Jeszcze trochę za wcześnie na seks. Przypomniał sobie starszego mężczyznę, z którym szła za rękę po Omotesandō. Choć starał się odpędzić ten obraz, dalej tkwił mu gdzieś w podświadomości. Kiedy leżał na kanapie i bezskutecznie próbował o tym nie myśleć, poczuł na plecach ukłucie ostrej igły. Tak cienkiej, że nieomal niewidocznej. Ból był nieznaczny, krew nie popłynęła. Chyba nie. Ale ból to jednak ból. Wsiadł na rower, pojechał do klubu fitness i przepłynął na basenie zwykły dystans. Czuł się jeszcze dziwnie ścierpnięty i pływając, miał chwilami wrażenie, że zasypia. Oczywiście nie da się pływać, śpiąc. Doznawał jedynie takiego wrażenia. A mimo to w czasie pływania ciało włączało jakby automatycznego pilota i udało mu się nie myśleć ani o Sarze, ani o tym mężczyźnie. Bardzo się z tego cieszył. Po powrocie z basenu zdrzemnął się pół godziny. Był to głęboki sen bez snów, jakby świadomość została całkowicie zablokowana. Potem uprasował kilka koszul, chusteczek do nosa oraz przygotował kolację. Upiekł łososia z ziołami w piekarniku, pokropił cytryną i zjadł z sałatką z ziemniaków. Zrobił też zupę sojową z tofu i porami. Wypił pół puszki zimnego piwa, obejrzał w telewizji wiadomości wieczorne. Następnie położył się na kanapie i zabrał do czytania książki. Sara zadzwoniła przed dziewiątą.

– Dokucza ci różnica czasu? – zapytała. – Śpię o dość dziwnych porach, ale czuję się nieźle – odparł Tsukuru. – Możemy teraz porozmawiać? Nie jesteś śpiący? – Jestem, ale zamierzałem jeszcze godzinę wytrzymać i potem się położyć. Od jutra idę do pracy, a w pracy nie mogę sobie uciąć drzemki.

– Myślę, że to dobry pomysł – powiedziała Sara. – Słuchaj, czy to ty do mnie dzwoniłeś dzisiaj koło pierwszej? Zapomniałam wcześniej odsłuchać wiadomości i dopiero przed chwilą zauważyłam, że ktoś dzwonił. – To ja. – Akurat wyszłam niedaleko po zakupy. – Aha. – Ale nie zostawiłeś wiadomości. – Nie lubię zostawiać wiadomości na sekretarce. Zawsze się denerwuję i nie wiem, co powiedzieć. – Rozumiem, ale własne imię chyba mógłbyś wykrztusić? – No tak, powinienem przynajmniej powiedzieć imię. Sara milczała chwilę. – Słuchaj, bardzo się o ciebie martwiłam. Byłam ciekawa, jak ci się udała wycieczka. Chyba mogłeś powiedzieć chociaż parę słów? – Przepraszam. Powinienem tak zrobić – przeprosił Tsukuru. – A co dziś cały dzień robiłaś? – Pranie i zakupy, sprzątanie kuchni i łazienki. Mnie też czasem potrzebny jest taki zupełnie zwyczajny weekend – powiedziała i umilkła na chwilę. – No a w Finlandii dobrze ci poszło? – zapytała. – Udało mi się spotkać z Czarną – odrzekł Tsukuru. – Pogadaliśmy spokojnie we dwoje. Olga bardzo mi pomogła. – To świetnie. Dobra z niej dziewczyna, prawda? – Bardzo. Opowiedział, jak pojechał z Helsinek do oddalonego o półtorej godziny pięknego miejsca nad jeziorem, żeby się spotkać z Eri (czyli Czarną). Spędza lato w letnim domku z mężem, dwiema córeczkami i psem. W pobliskiej pracowni wyrabiają tam z mężem ceramikę. – Wydawała się szczęśliwa. Pewnie dobrze się czuje w Finlandii –

powiedział Tsukuru. Z wyjątkiem długich, ciemnych zimowych nocy, ale tego nie mówił. – Myślisz, że warto było jechać taki kawał tylko po to, żeby się z nią spotkać? – zapytała Sara. – Uhm, uważam, że warto było. Są rzeczy, o których można rozmawiać tylko bezpośrednio. Dzięki temu wiele kwestii się w dużym stopniu wyjaśniło. Nie wszystko całkowicie zrozumiałem, ale i tak miało to dla mnie wielkie znaczenie. Dla spokoju mojej duszy. – To dobrze! Bardzo się cieszę, że to mówisz.

Zapadła krótka cisza. Pełna znaczenia, jakby badała kierunek wiatru. Potem Sara powiedziała: – Odnoszę wrażenie, że masz trochę inny głos niż zwykle, czy tylko mi się wydaje? – Nie wiem. Może mam dziwny głos, bo jestem zmęczony. Pierwszy raz w życiu tak długo leciałem samolotem. – Czyli nie było żadnego specjalnego problemu? – Nie, nie było żadnych problemów. Mam ci wiele różnych rzeczy do powiedzenia, ale jak zacznę mówić, zrobi się z tego długa historia. Myślę, że lepiej, żebyśmy się niedługo spotkali, i wtedy ci po kolei wszystko opowiem. – Dobrze, spotkajmy się. W każdym razie cieszę się, że nie pojechałeś do Finlandii na próżno. – Dziękuję ci za wszystko. Tobie to zawdzięczam. – Nie ma za co. Znów zapadło krótkie milczenie. Tsukuru uważnie nasłuchiwał. To ukryte w ciszy znaczenie jeszcze nie zniknęło. – Mam do ciebie jedno pytanie – zdecydował się powiedzieć Tsukuru. – Może lepiej czegoś takiego nie mówić, ale jednak zdaje mi się, że lepiej być uczciwym wobec własnych uczuć. – Proszę, pytaj – powiedziała Sara. – Oczywiście, że lepiej być uczciwym wobec własnych uczuć. Pytaj, o co chcesz. – Nie bardzo wiem, jak to powiedzieć, ale mam wrażenie, że prócz mnie spotykasz się jeszcze z innym mężczyzną. To mi od pewnego czasu leży na sercu. Sara milczała przez chwilę.

– Masz wrażenie? – powtórzyła. – Chodzi ci o to, że jakoś tak ci się wydaje? – Tak. Chodzi mi tylko o to, że mam takie uczucie. Ale tak jak ci wcześniej mówiłem, nie mam zbyt dobrej intuicji. Moja głowa nadaje się zasadniczo do budowania rzeczy, które mają kształt. Tak jak imię na to wskazuje. Jestem mało skomplikowany. Nie bardzo rozumiem zawikłane mechanizmy serc i umysłów innych ludzi. Nie bardzo rozumiem nawet mechanizm własnego serca i umysłu. W takich delikatnych sprawach często popełniam błędy. Dlatego staram się nie myśleć o żadnych skomplikowanych kwestiach. Ale ta od pewnego czasu nie daje mi spokoju. I pomyślałem, że zamiast się tym zamęczać lepiej będzie szczerze wprost cię zapytać. – Aha – powiedziała Sara. – No więc czy masz kogoś innego? Sara milczała. Tsukuru mówił dalej: – Zrozum, nawet jeżeli jest ktoś taki, ja nie mam o to pretensji. To jest pewnie coś, do czego nie powinienem się wtrącać. Nie masz wobec mnie żadnych zobowiązań i ja nie mam prawa niczego od ciebie żądać. Ja po prostu chcę wiedzieć, czy to, co czuję, jest prawdą, czy nie. Sara westchnęła. – Wolałabym, żebyś, jeśli możesz, nie używał takich słów jak zobowiązania czy żądania. Mam wrażenie, że debatujemy nad poprawką do konstytucji. – Dobrze – odparł Tsukuru. – Źle się wyraziłem. Ale tak jak przed chwilą powiedziałem, jestem dość mało skomplikowanym człowiekiem. Być może nie będę sobie mógł poradzić z tym, że tak się czuję. Sara znów milczała. Tsukuru wyraźnie widział oczami duszy, jak mocno zaciska usta po drugiej stronie słuchawki. Po pewnym czasie cicho się odezwała: – Wcale nie jesteś mało skomplikowany. Tylko sam chcesz tak o sobie myśleć. – Skoro tak mówisz, to pewnie tak jest. Nie bardzo się na tym znam. Nie ma jednak wątpliwości, że nieskomplikowane życie bardziej pasuje do mojego charakteru. W stosunkach z innymi zostałem już kilka razy zraniony. W miarę możliwości nie chciałbym więcej się tak poczuć. – Rozumiem – powiedziała Sara. – Ponieważ tak szczerze teraz mówisz, ja też chciałabym być szczera wobec ciebie. Ale czy mógłbyś mi dać trochę

czasu? – Jak dużo? – Hm… jakieś trzy dni. Dziś jest niedziela, myślę, że w środę będziemy mogli porządnie porozmawiać. I wtedy odpowiem na twoje pytanie. Masz czas w środę wieczorem? – Mam czas w środę wieczorem – powiedział Tsukuru. Nie musiał sprawdzać w notesie. Po zmierzchu prawie nigdy nie miał planów. – Zjedzmy razem kolację tego dnia. I porozmawiajmy o różnych rzeczach. Szczerze. Zgadzasz się? – Zgadzam. Na tym zakończyli rozmowę.

Tej nocy Tsukuru miał długi, dziwny sen. Siedział przy fortepianie i grał sonatę. Był to olbrzymi, nowy instrument, białe klawisze niezmiernie białe, a czarne niezmiernie czarne. Na podpórce umieszczono dużego formatu nuty. Obok fortepianu stała kobieta w obcisłej sukience z czarnego matowego materiału i długimi białymi palcami szybko przewracała strony. Robiła to akurat w odpowiedniej chwili. Włosy miała czarne jak smoła, sięgały jej do talii. Zdawało się, że wszystko wokół tworzy gradację bieli i czerni. Nie dostrzegał innych kolorów. Nie wiedział, kto skomponował tę sonatę. W każdym razie musiał to być bardzo długi utwór, bo wydrukowany miał grubość książki telefonicznej. Wypełnione nutami strony wydawały się dosłownie czarne. Po raz pierwszy widział ten utwór, trudny, o skomplikowanej strukturze i wymagający wysokiej techniki gry, a mimo to, tylko raz zerknąwszy na nuty, potrafił w jednej chwili zrozumieć przedstawiony w nich świat i zmienić go w dźwięki. Tak jakby odczytywał w trzech wymiarach pogmatwany rysunek techniczny. Dana mu była taka szczególna umiejętność. Jego dziesięć wyćwiczonych palców przemierzało klawiaturę z jednego krańca na drugi jak burza. Było to wspaniałe doświadczenie, od którego robiło mu się ciemno przed oczami. Mógł szybciej niż ktokolwiek inny prawidłowo odczytać to morze niezliczonych poplątanych znaków, a jednocześnie nadać im właściwy kształt. Kiedy w zapamiętaniu grał, nagle niczym letnia błyskawica przeszyło go natchnienie. Ten utwór ze względu na strukturę wymagał wirtuozerii, ale także był wspaniale i pięknie refleksyjny. Wyrażał niezwykle szczerze,

delikatnie i wielowymiarowo, na czym polega ludzkie życie. Był to ważny aspekt świata spośród tych, które dają się wyrazić wyłącznie muzyką. Czuł dumę, że potrafi sam to zagrać. Plecy drżały mu od gwałtownej radości. Niestety, słuchacze chyba tak nie uważali. Wiercili się na krzesłach, wyglądali na znudzonych i poirytowanych. Do jego uszu docierało skrzypienie krzeseł i pokasływania. Jak to? Nie rozumieją wartości tej muzyki? Grał w miejscu, które wyglądało na salę w jakimś pałacu. Podłoga z gładkiego marmuru, wysoki sufit. Pośrodku znajdował się piękny świetlik. Słuchacze siedzieli na eleganckich krzesłach. Musiało tam być około pięćdziesięciu osób. Wszyscy dobrze ubrani, wyrafinowani. Pewnie także wykształceni. Ale niestety nie posiadali umiejętności docenienia wybitnej jakości tej muzyki. Wraz z upływem czasu widownia hałasowała coraz bardziej, aż zaczęły go boleć uszy. Wkrótce hałas stał się nie do opanowania i zaczął nieomal zagłuszać dźwięki muzyki. W końcu on sam prawie nie mógł dosłyszeć, co gra. Docierał do niego jedynie groteskowo wzmocniony hałas, pokasływania i pomruki niezadowolenia. Mimo to jego oczy łapczywie czytały nuty, palce jak opętane biegały po klawiaturze. W pewnej chwili zorientował się, że ubrana na czarno kobieta odwracająca kartki nut ma sześć palców. Ten szósty był prawie tej samej wielkości co mały. Nabrał powietrza, pierś mu gwałtownie zadrżała. Chciał podnieść głowę i spojrzeć na jej twarz. Co to za kobieta? Czy ją zna? Lecz do końca tej części utworu nawet na sekundę nie mógł oderwać wzroku od nut. Nawet jeżeli nikt już nie słuchał jego gry. Wtedy Tsukuru się obudził. Zielone cyfry elektronicznego zegara informowały, że jest druga trzydzieści pięć. Był zlany potem, jego serce głucho waliło. Wstał z łóżka, zdjął piżamę, wytarł się ręcznikiem, włożył świeży podkoszulek i bokserki, a następnie usiadł na kanapie w salonie. W ciemności myślał o Sarze. Żałował każdego słowa, które wypowiedział w poprzedniej rozmowie telefonicznej. Nie powinien był wyskakiwać z czymś takim. Chciał od razu do niej zadzwonić i cofnąć wszystko, co powiedział. Ale nie można do kogoś dzwonić przed trzecią nad ranem, a poza tym niemożliwe, żeby ktoś zapomniał to, co już zostało powiedziane. Mogę ją tak po prostu

stracić, pomyślał. Potem przypomniał sobie Eri. Eri Kurono Haatainen. Matkę dwóch małych dziewczynek. Myślał o niebieskim jeziorze rozciągającym się za brzozami, o stukocie małej łódki uderzającej o pomost. O naczyniach w piękne wzory, o śpiewie ptaszków, o szczekaniu psa. I o Latach pielgrzymstwa granych szlachetnie przez Alfreda Brendela. O dotyku piersi Eri lekko przyciśniętych do jego ciała. O ciepłym oddechu i mokrym od łez policzku. O wielu utraconych możliwościach i czasie, który już nie wróci. W pewnej chwili siedzieli naprzeciw siebie przy stole i milczeli. Nie szukali wcale właściwych słów, tylko wsłuchiwali się w śpiew ptaków za oknem. Była to piosenka o przedziwnej, szczególnej melodii. Kilka razy usłyszeli ją w lesie. – Ptaszek uczy swoje pisklęta śpiewać – powiedziała Eri i się uśmiechnęła. – Przed przyjazdem tutaj nie wiedziałam, że pisklęta muszą się krok po kroku uczyć śpiewu. Życie jest jak skomplikowane nuty, myśli Tsukuru, pełne szesnastek i trzydziestodwójek, pełne wielu dziwnych symboli i niezrozumiałych dopisków. Odczytanie tego wszystkiego to zadanie prawie niemożliwe, ale nawet gdyby udało się nuty prawidłowo odcyfrować i prawidłowo zamienić na dźwięki, to wcale nie znaczy, że zawarte w nich znaczenie zostałoby prawidłowo zrozumiane i ocenione. Nie wiadomo, czyby człowieka uszczęśliwiło. Dlaczego ludzkie przedsięwzięcia muszą być aż tak powikłane? „Zdobądź Sarę. Jest ci potrzebna. Pod żadnym pozorem nie możesz pozwolić jej odejść. Tak mi się wydaje – powiedziała Eri. – Niczego ci nie brakuje. Nabierz wiary w siebie i odwagi. Tylko tego ci potrzeba”. I żeby cię nie złapały złe krasnale. Myślał o Sarze i o tym, że może ktoś obejmuje ją nagimi ramionami. Nie, nie ktoś. Widział tego człowieka na własne oczy. Sara wyglądała wtedy na bardzo szczęśliwą. W roześmianej twarzy błyszczały równe zęby. Zamknął w ciemności oczy i przycisnął palcami skronie. Nie mogę żyć w takim stanie, pomyślał. Nawet przez trzy dni. Podniósł słuchawkę i wykręcił numer Sary. Na zegarze dochodziła czwarta. Sara odebrała po dwunastu dzwonkach. – Strasznie przepraszam, że dzwonię o takiej porze – powiedział Tsukuru. – Koniecznie chciałem z tobą porozmawiać.

– O takiej porze to znaczy o jakiej? – Przed czwartą nad ranem. – O rany, nie wiedziałam nawet o istnieniu takiej pory – powiedziała Sara. Sądząc po jej tonie, jeszcze nie była całkiem obudzona. – Czy ktoś umarł? – Nikt nie umarł – powiedział Tsukuru. – Jeszcze nikt nie umarł. Ale koniecznie musiałem ci dziś w nocy coś powiedzieć.

– Co? – Naprawdę cię kocham i całym sercem cię pragnę. Po drugiej stronie słuchawki rozległy się dźwięki, jakby Sara czegoś szukała. Potem lekko chrząknęła i chyba westchnęła. – Możemy teraz porozmawiać? – zapytał Tsukuru. – Oczywiście – odrzekła Sara. – Przecież jest przed czwartą nad ranem. Możesz mówić, co chcesz. Nikt nie podsłuchuje. Wszyscy są pogrążeni w głębokim śnie przed świtem. – Kocham cię całym sercem i naprawdę cię pragnę – powtórzył Tsukuru. – To mi chciałeś przekazać przed czwartą nad ranem i dlatego dzwonisz? – Tak. – Piłeś? – Nie, jestem zupełnie trzeźwy. – Aha – powiedziała Sara. – Potrafisz się stać bardzo żarliwy jak na inżyniera. – Bo to tak samo jak z budowaniem dworca. – W jakim sensie tak samo? – Prosta sprawa. Gdyby nie było dworca, pociąg nie mógłby się zatrzymać. Muszę najpierw wyobrazić sobie dworzec i nadać mu odpowiedni kształt i kolor. To jest pierwszy krok. Nawet jeśli pojawią się jakieś usterki, będzie je można później poprawić. Jestem przyzwyczajony do takiej pracy. – Bo jesteś świetnym inżynierem. – Chciałbym takim być. – I przed świtem pracowicie i bez wytchnienia budujesz dla mnie specjalny dworzec, tak? – Tak – powiedział Tsukuru. – Bo kocham cię i pragnę całym sercem. – Ja cię bardzo lubię. Przy każdym spotkaniu serce coraz bardziej ciągnie

mnie do ciebie – powiedziała Sara. Potem zrobiła krótką przerwę, jakby zostawiała w tekście kilka pustych wersów. – Jednak jest przed czwartą, nawet ptaki jeszcze nie wstały. Głowa też mi nie pracuje jak trzeba. Więc mógłbyś poczekać jeszcze tylko trzy dni? – Dobrze. Ale tylko trzy dni – powiedział Tsukuru. – Dłużej pewnie nie wytrzymam. Dlatego zadzwoniłem do ciebie o takiej porze. – Trzy dni wystarczą, Tsukuru. Dotrzymam solidnie terminu robót. Spotkajmy się w środę wieczorem. – Przepraszam, że cię obudziłem.

– Nie szkodzi. Dobrze, że się dowiedziałam, że o czwartej nad ranem też czas płynie jak należy. Czy na dworze jest już widno? – Jeszcze nie. Ale niedługo będzie. Ptaki już zaczynają śpiewać. – Ptaszek, który rano wstaje, znajduje dużo robaków. – Teoretycznie. – Ale ja pewnie nie będę czekać, żeby to sprawdzić. – Dobranoc. – Tsukuru? – powiedziała Sara. – Uhm? – Dobranoc. Śpij dobrze i nie martw się. Potem odłożyła słuchawkę.

19 Dworzec JR Shinjuku jest olbrzymi. Każdego dnia przewija się przez niego prawie trzy i pół miliona ludzi. Księga rekordów Guinnessa oficjalnie uznała go za dworzec „z największą liczbą pasażerów na świecie”. Zbiega się tam wiele linii. Główne z nich to Chūō, Sōbu, Yamanote, Saikyō, Hōnan Shinjuku i Narita Express. Ich tory krzyżują się i łączą w niebywale skomplikowany sposób. Jest razem szesnaście peronów. Do tego dochodzą prywatne linie Ōdakyū i Keiō oraz dołączają trzy linie metra, jakby ktoś wetknął w boki dworca wtyczki. To istny labirynt. W godzinach szczytu ten labirynt zmienia się w morze ludzi. Morze się pieni, nagle się burzy, ryczy, wali ku wejściom i wyjściom. Prądy ludzi, którzy się przesiadają, tu i tam zlewają się i plączą, i rodzą się niebezpieczne wiry. Nie ma proroka, który potrafiłby sprawić, że wody tego dzikiego, wzburzonego morza się rozstąpią. Wprost trudno uwierzyć, że takim niewyobrażalnym tłumem bez większych problemów kieruje efektywnie stosunkowo niewielu kolejarzy, przez pięć dni w tygodniu dwa razy dziennie, rano i wieczorem. Szczególny problem stanowią poranne godziny szczytu. Każdy śpieszy się do swojego celu. Ludzie muszą o określonej godzinie odbić kartę zegarową. Trudno się spodziewać, że będą w dobrych humorach. Jeszcze nie całkiem się rozbudzili, a straszliwy tłok w pociągu wywołuje nieomal fizyczny ból ciała i nerwów. Usiąść udaje się tylko największym szczęśliwcom. Tsukuru jest zawsze pełen podziwu, że nie wybuchają bunty, nie zdarzają się krwawe tragedie wywołane tłokiem. Nie ma najmniejszych wątpliwości, że gdyby tak ekstremalnie zatłoczony dworzec i pociągi stały się celem ataku fanatycznych terrorystów, doszłoby do dramatu. Szkody byłyby niewyobrażalne. Dla ludzi pracujących na kolei, dla policji i oczywiście dla pasażerów to byłby istny koszmar. A mimo to do tej chwili nie przedsięwzięto żadnych środków, żeby zapobiec takiej tragedii. Taki koszmar już w rzeczywistości zdarzył się w Tokio wiosną tysiąc dziewięćset dziewięćdziesiątego piątego roku. Kolejarze krzyczą przez głośniki, dzwonki sygnalizujące odjazd rozlegają się właściwie na okrągło, bramki odczytują w milczeniu ogromną liczbę informacji z kart, biletów jednorazowych i miesięcznych. Długie pociągi, przyjeżdżające co kilkadziesiąt sekund, jak dobrze wytrenowane, cierpliwe bydło wypluwają pasażerów, połykają innych, pośpiesznie zamykają drzwi i

pędzą na następny dworzec. Jeżeli w czasie schodzenia albo wchodzenia po schodach ktoś w tłumie nadepnie komuś na nogę i strąci mu but, takiej zguby na pewno nie da się już odzyskać. But zniknie wessany w gwałtowny ruchomy piasek godzin szczytu. A on czy ona będą musieli spędzić cały dzień w jednym bucie. Na początku lat dziewięćdziesiątych, zanim pękła bańka spekulacyjna, pewien wpływowy dziennik amerykański zamieścił zdjęcie ludzi idących w dół po schodach na dworcu Shinjuku podczas porannego szczytu (a może to był Dworzec Tokijski – na to samo wychodzi). Wszyscy ludzie na zdjęciu, jakby się umówili, mieli opuszczone głowy, ponure, letargiczne twarze i wyglądali jak sardynki wtłoczone do puszki. W artykule napisano: „W Japonii rzeczywiście panuje dobrobyt, ale wielu Japończyków (jak na zdjęciu) ma zwieszone głowy i wygląda na nieszczęśliwych”. To bardzo znane zdjęcie. Tsukuru nie wiedział, czy rzeczywiście wielu Japończyków jest nieszczęśliwych. Jednak prawdziwy powód tego, że idący po schodach w Shinjuku pasażerowie podczas porannego szczytu mieli spuszczone głowy, był taki, że patrzyli pod nogi, a nie, że byli nieszczęśliwi. Żeby się nie potknąć, żeby nie zgubić buta – na olbrzymim dworcu podczas godzin szczytu to są bardzo ważne kwestie. Artykuł nie nawiązał do takich praktycznych okoliczności kryjących się w tle zdjęcia. A ludzie idący z pochylonymi głowami, w dodatku w ciemnych płaszczach, zwykle nie wyglądają na szczęśliwych. Oczywiście logicznie rzecz biorąc, można nazwać nieszczęśliwym społeczeństwa, w których ludzie nie mogą dojechać rano do pracy, nie martwiąc się o utratę buta. Ile czasu ludzie tracą codziennie na dojazd do pracy? – zastanawia się Tsukuru. Przeciętnie od godziny do półtorej w jedną stronę. Chyba mniej więcej tyle. Facet na etacie pracujący w centrum i mający żonę i jedno albo dwoje dzieci zwykle chce mieszkać w samodzielnym domu, a to znaczy, że musi się przenieść w rejony podmiejskie, co wymaga długich dojazdów. Traci więc dwie do trzech z dwudziestu czterech godzin każdego dnia tylko na dojazd do pracy. W zatłoczonym pociągu może mu się uda przeczytać gazetę albo książkę w wydaniu kieszonkowym. Może pewnie słuchać na iPodzie symfonii Haydna albo lekcji hiszpańskiej konwersacji. Niektórzy potrafią być może zamknąć oczy i zatopić się w długich metafizycznych rozmyślaniach. Ale trudno chyba byłoby nazwać te dwie czy trzy godziny życia czasem spędzonym bardzo pożytecznie albo wartościowym. Jak wiele czasu jest człowiekowi zabrane z życia i zużyte na (zapewne) bezsensowne przemieszczanie się? W jakim stopniu ludzie czują się z tego powodu zużyci i

wyczerpani? Był to jednak problem, który nie powinien martwić Tsukuru Tazakiego zatrudnionego w firmie kolejowej i zajmującego się głównie projektowaniem dworców. Niech ludzie sobie sami radzą ze swoim życiem. To ich życie, nie życie Tsukuru Tazakiego. Niech każdy człowiek oceni, czy i na ile społeczeństwo, w którym żyjemy, jest nieszczęśliwe. On musi myśleć o tym, jak bezpiecznie i właściwie pokierować nurtem tej nieprzebranej liczby osób. Refleksje nie są wymagane. Wymagana jest odpowiednio udokumentowana efektywność. Nie jest myślicielem ani socjologiem, a jedynie inżynierem. Tsukuru Tazaki lubił obserwować dworzec Shinjuku. Jechał do Shinjuku, kupował bilet peronowy i zazwyczaj szedł na peron 9/10. Stamtąd odjeżdżały ekspresy linii Chūō, dalekobieżne pociągi do Matsumoto i Kōfu. Było tu o wiele mniej pasażerów w porównaniu z innymi peronami pełnymi ludzi dojeżdżających do pracy i pociągi nie kursowały równie często. Siedząc na ławce, mógł spokojnie obserwować dworzec. Z takim samym nastawieniem, z jakim inni chodzili na koncerty, na mecze, do kina, do klubu potańczyć czy do miasta, żeby pooglądać wystawy, Tsukuru odwiedzał dworce. Kiedy miał czas i nie miał nic do roboty, często chodził sam na dworzec. Gdy czuł się podenerwowany, gdy musiał coś przemyśleć, nogi same niosły go w kierunku stacji. Szedł na peron, siadał na ławce, pił kupioną w kiosku kawę i sprawdzając godziny odjazdu pociągów w niewielkim rozkładzie (zawsze miał taki w teczce), po prostu sobie siedział. Potrafił tak spędzić kilka godzin. W czasach studenckich obserwował kształt dworca, przepływ pasażerów, pracę kolejarzy i zapisywał w notesie swoje obserwacje, ale teraz już tego nie robił. Ekspres zwalnia i wjeżdża na peron. Drzwi się otwierają, pasażerowie wysiadają jeden po drugim. Samo przyglądanie się takim scenom wypełniało go zadowoleniem i spokojem. Kiedy widział, że pociągi odjeżdżają i przyjeżdżają bez zakłóceń dokładnie o czasie, czuł dumę, mimo że nie był to dworzec nadzorowany przez jego firmę. Była to cicha, pozbawiona ozdobników duma. Do pociągu, który właśnie przyjechał, błyskawicznie wsiada grupa sprzątających, zbierają śmieci, czyszczą i prostują siedzenia. Po nich wsiadają pracownicy kolei w czapkach i mundurach i energicznie przystępują do swoich obowiązków, czynią przygotowania do kolejnego odjazdu. Zmienia się nazwa dworca docelowego, pociąg dostaje nowy numer. Wszystko odbywa się w ciągu kilkudziesięciu sekund, porządnie, efektywnie i

bez przestojów. To świat, do którego należy Tsukuru Tazaki. Zrobił to samo na głównym dworcu w Helsinkach. Poprosił o rozkład jazdy, usiadł na ławce i popijając kawę z papierowego kubka, patrzył na odjeżdżające i przyjeżdżające pociągi dalekobieżne. Sprawdzał na mapie, dokąd jadą i skąd przyjechały. Patrzył na pasażerów wysiadających kolejno z pociągu i tych kierujących się szybkim krokiem na swój peron. Wodził wzrokiem za ubranymi w mundury kolejarzami i konduktorami. Jak zawsze w takiej sytuacji ogarnął go spokój. Czas płynął jednorodnie, gładko. Poza tym, że nie nadawano komunikatów z głośników, było tu tak samo jak na dworcu Shinjuku. Prawdopodobnie na całym świecie dworce kolejowe pracują mniej więcej w ten sam sposób. Ścisły i efektywny profesjonalizm. To wywoływało w jego sercu naturalny odzew. Miał niezachwiane poczucie, że znajduje się na właściwym miejscu. Kiedy Tsukuru skończył we wtorek pracę, na zegarze ściennym było po ósmej. O tej porze w firmie został już tylko on. Zadanie, które mu obecnie powierzono, nie było aż tak pilne, żeby wymagało pracy po godzinach. Jednak ponieważ na środę wieczorem umówił się z Sarą, chciał zrobić porządek z nagromadzonymi sprawami. Zakończył pewien etap pracy, wyłączył komputer, schował ważne dyskietki i dokumenty w szufladzie zamykanej na klucz i wychodząc, zgasił światło. Ukłonił się znanemu z widzenia dozorcy i ruszył w kierunku tylnego wyjścia. – Długo pan dziś pracował, na pewno jest pan zmęczony – powiedział dozorca. Tsukuru pomyślał, że wstąpi gdzieś coś zjeść, ale nie czuł apetytu. Nie miał jednak ochoty wracać prosto do domu. Dlatego poszedł na dworzec Shinjuku. Tego dnia też kupił w kiosku na dworcu kawę. Była to duszna noc typowa dla Tokio latem, po plecach płynął mu pot, lecz mimo to zamiast wypić coś zimnego, wolał gorącą czarną kawę. To była kwestia przyzwyczajenia. Na peronie numer 9 jak zwykle przygotowywano do odjazdu ostatni ekspres. Konduktorzy chodzili po wagonach i z dużą wprawą, lecz uważnie, sprawdzali, czy niczego nie brakuje. Był to dobrze mu znany E257. Nie tak wspaniały jak przyciągający wzrok superekspres shinkansen, ale Tsukuru podobał się jego prosty, bezpretensjonalny kształt. Do Shiojiri pociąg jechał trasą linii Chūō, a stamtąd do Matsumoto trasą linii Shinonoi. Na miejscu był dopiero pięć minut przed północą. Do Hachiōji jechał przez miasto, więc należało ograniczyć hałas, potem w większości przez góry, gdzie było wiele

zakrętów, dlatego też nie mógł się specjalnie rozpędzić. Jak na tę odległość jechał dość długo. Do zakończenia przygotowań związanych z odjazdem zostało jeszcze trochę czasu, ale pasażerowie kręcili się po peronie, kupując w kiosku coś konkretnego do zjedzenia albo jakieś chrupki czy orzeszki i piwo w puszkach. Niektórzy kupowali na podróż po kilka czasopism. Inni, z białymi słuchawkami iPoda w uszach, stworzyli sobie własny mały świat. Byli też i tacy, którzy robili coś na smartfonach, zręcznie poruszając palcami, albo rozmawiali głośno przez komórki, przekrzykując komunikaty z głośników. Widział też młode pary wybierające się chyba na wycieczkę. Siedzieli na ławkach, dotykając się ramionami, i bardzo szczęśliwi cicho rozmawiali. Przed Tsukuru przeszli szybko pięcio- lub sześcioletni bliźniacy o sennych oczach, ciągnięci za ręce przez rodziców. Obaj ściskali w rękach jakieś małe gry elektroniczne. Tsukuru zauważył też dwóch młodych cudzoziemców z ciężkimi plecakami i młodą kobietę z futerałem na wiolonczelę. Miała ładny profil. To ludzie, którzy wsiądą do dalekobieżnego pociągu i pojadą gdzieś daleko. Tsukuru trochę im zazdrościł. Przynajmniej mieli dokąd jechać. Tsukuru Tazaki nie miał właściwie dokąd jechać. Co prawda nie był nigdy w Matsumoto, Kōfu ani Shiojiri. Na dobrą sprawę nie był nawet w Hachiōji. Przyglądał się na tym peronie niezliczonym ekspresom odjeżdżającym do Matsumoto, a mimo to nigdy nie rozważał możliwości, że sam mógłby do jednego z nich wsiąść. Taka myśl nawet nie postała mu w głowie. Ciekawe dlaczego. Teraz wyobraził sobie, że wsiada do pociągu i jedzie do Matsumoto. Mógł to przecież zrobić. I zdawało mu się, że to wcale niezła myśl. Przecież w końcu pod wpływem impulsu pojechał aż do Finlandii. Gdyby chciał, mógłby pojechać do Matsumoto. Ciekawe, jakie to miasto? Jak ludzie tam żyją? Potrząsnął głową i odegnał ten pomysł. Nie miałby jak wrócić z Matsumoto przed rozpoczęciem pracy jutro rano. Wiedział to nawet bez sprawdzania w rozkładzie jazdy. A jutro wieczorem ma się spotkać z Sarą. To dla niego ważny dzień. Nie może sobie jechać do Matsumoto. Dopił do końca wystygłą kawę, wyrzucił do śmieci papierowy kubek. „Tsukuru Tazaki nie ma dokąd jechać”. Była to jakby jedna z tez jego życia. Nie miał dokąd jechać i nie miał dokąd wrócić. Dawniej nie miał i teraz też nie ma. Jego jedynym miejscem na ziemi jest to, „w którym teraz jest”. Nie, nie jest tak, myśli Tsukuru.

Jak się dobrze zastanowić, tylko raz w życiu miał do tej pory określone miejsce, do którego jechał. W liceum Tsukuru chciał iść na politechnikę w Tokio i studiować tam projektowanie dworców kolejowych. To było miejsce, „do którego jechał”. I w tym celu uczył się jak szalony. Wychowawca powiedział mu zimno: „Z twoimi stopniami na osiemdziesiąt procent nie zdasz egzaminu wstępnego na tę uczelnię”. Jednak on się postarał i jakoś przełamał trudną barierę. Pierwszy raz w życiu uczył się tak zapamiętale. Nie lubił rywalizować z innymi o stopnie czy pozycję na liście, ale jeśli tylko miał wytyczony konkretny cel, potrafił włożyć w jego osiągnięcie całe serce i pokazać, na co go stać. To było dla niego nowe odkrycie. W rezultacie wyjechał z Nagoi i zaczął samodzielne życie w Tokio. Będąc w Tokio, pragnął jak najszybciej wrócić do rodzinnego miasta, by choć na krótko spotkać się z przyjaciółmi. To było miejsce, „do którego mógł wrócić”. I tak przez ponad rok kursował między tymi dwoma miejscami. Jednak w pewnym momencie cykl nagle został przerwany. Później nie miał już dokąd jechać ani dokąd wracać. W Nagoi był jeszcze dom rodzinny, w nim jego dawny pokój, mieszkały tam matka i najstarsza siostra. Druga siostra zamieszkała w centrum. Wracał do Nagoi kurtuazyjnie raz lub dwa razy do roku i zawsze ciepło go witały, ale on nie bardzo miał o czym z nimi rozmawiać i nie tęsknił szczególnie do tych spotkań. One szukały w nim dawnego Tsukuru, którego on już porzucił jako coś niepotrzebnego. Żeby go ożywić i im zaprezentować, musiał udawać kogoś innego. Nagoya też wydawała mu się dziwnie obca i nijaka. Nie znajdował tam nic, czego pragnął albo za czym tęsknił. Jednak Tokio było miejscem danym mu przypadkowo. Dawniej miał tu uczelnię, a teraz pracę. Trzymały go tu umiejętności zawodowe. Tokio nie miało dla niego innego znaczenia. Wiódł w nim systematyczne, spokojne życie. Jak uchodźca, który żyje ostrożnie w nowym kraju, starając się nie robić zamieszania, nie stwarzać problemów w swoim otoczeniu, żeby nie odebrano mu karty stałego pobytu. Żył jak uchodźca z własnego życia. A wielkie Tokio było idealnym miastem dla kogoś pragnącego takiej anonimowości. Nie znalazł nikogo, kogo dałoby się nazwać przyjacielem. Miał kilka dziewczyn, lecz po niedługim czasie się z nimi rozstawał. Były to spokojne, zgodne związki i przyjacielskie rozstania. Żadnej z tych kobiet głęboko nie pokochał. On pewnie nie szukał takiego związku, a one być może też tak bardzo go nie pragnęły. Czyli fifty-fifty.

Mam wrażenie, jakby moje życie się właściwie zatrzymało, kiedy skończyłem dwadzieścia lat, myśli Tsukuru Tazaki na ławce dworca Shinjuku. Dniom, które potem nadeszły, brakowało ciężaru. Miesiące i lata spokojnie owiewały go jak łagodny wiatr. Nie pozostawiając blizn ani smutku, nie wzbudzając silniejszych uczuć, bez wspomnień konkretnych radości. Już prawie wkraczał w wiek średni. Nie, do wieku średniego miał jeszcze trochę czasu. No ale w każdym razie nie był już młody. Również Eri można by uznać za uchodźcę z własnego życia. Zraniona prosto w serce zostawiła za sobą wiele rzeczy i porzuciła rodzinne miasto. Ale jednocześnie sama wybrała swój nowy świat – Finlandię. Miała teraz męża i córeczki. Miała też pracę, w którą mogła włożyć serce – ceramikę. Do tego dom letni nad jeziorem i żwawego pieska. Nauczyła się też fińskiego. Stworzyła tam sobie stopniowo mały Wszechświat. W odróżnieniu ode mnie. Tsukuru spojrzał na zegarek Heuer na lewej ręce. Była ósma pięćdziesiąt. Do ekspresu zaczęli wsiadać kolejno pasażerowie z bagażami i kierowali się ku swoim miejscom. Kładli torby na półkach, oddychali z ulgą w klimatyzowanym wagonie i pili zimne napoje. Widział to przez okno. Ten zegarek był pamiątką po ojcu, jedną z niewielu rzeczy mających formę. Piękny antyk wykonany na początku lat sześćdziesiątych. Jeżeli nie nosił go przez trzy dni, sprężyna się rozprężała i zegarek stawał. Ale Tsukuru podobała się właśnie ta niewygoda. Cudownie proste urządzenie mechaniczne. A raczej powinno się go nazwać wyrobem rzemiosła artystycznego. Nie ma w nim ani śladu kwarcu czy układów scalonych. Wszystko sumiennie się porusza dzięki subtelnym sprężynkom i kółkom zębatym. I nawet teraz, po pięćdziesięciu latach nieprzerwanej pracy zadziwiająco dokładnie odmierza czas. Tsukuru nigdy w życiu nie kupił sobie zegarka. Zawsze bez większego zainteresowania nosił tanie zegarki, które zazwyczaj od kogoś dostawał. Wystarczyło mu, że precyzyjnie wskazywały czas. Takie miał podejście do zegarków. Najprostszy cyfrowy casio zupełnie wystarczał w codziennym życiu. Dlatego kiedy po śmierci ojca jako pamiątkę odziedziczył taki drogi zegarek, nie doznał żadnych silniejszych uczuć. Ponieważ zegarek musiał się nakręcać, Tsukuru nakładał go codziennie niejako z obowiązku. Lecz kiedy zaczął go używać, bardzo przypadł mu do gustu. Lubił jego wygląd, należyty ciężar, ciche cykanie. Zaczął częściej niż przedtem sprawdzać czas. I za każdym razem czuł, jak gdzieś w myślach przepływa lekko cień ojca. Szczerze mówiąc, rzadko wspominał ojca i szczególnie za nim nie tęsknił.

Nie przypominał sobie, żeby w dzieciństwie ani gdy dorósł, gdzieś razem z ojcem chodzili albo zażyle rozmawiali. Ojciec był z natury małomówny (a przynajmniej w domu prawie się nie odzywał), a poza tym był co dzień zajęty pracą i często nie wracał na noc. Teraz Tsukuru myślał, że pewnie miał na boku jakąś kobietę. Wydawał się nie ojcem, z którym łączyły Tsukuru więzy krwi, ale raczej kimś w rodzaju dystyngowanego krewnego, który często wpadał w odwiedziny. Właściwie Tsukuru został wychowany przez matkę i dwie starsze siostry. Nie wiedział prawie nic o tym, jak ojciec żył, co myślał, jaki miał system wartości, co konkretnie robił dzień po dniu. Wiedział zaledwie, że urodził się w prefekturze Gifu, wcześnie stracił rodziców, przygarnął go stryj, który był mnichem, ojciec jakoś skończył liceum, założył firmę, wspaniale rozwinął od zera biznes i dorobił się majątku. O dziwo nie lubił opowiadać o tym, jak przezwyciężył trudności, choć zwykle ludzie chętnie to robią. Może nie bardzo lubił wspominać ten okres. Tak czy inaczej, nie było wątpliwości, że miał niezwykły talent do interesów, do szybkiego zdobywania tego, czego potrzebował, i pozbywania się absolutnie wszystkiego, co nie miało dla niego wartości. Najstarsza siostra w pewnym stopniu odziedziczyła po nim talent do interesów. Średnia zaś częściowo odziedziczyła po matce niewymuszony talent towarzyski. Tsukuru nie odziedziczył żadnej z tych cech. Ojciec palił pięćdziesiąt papierosów dziennie i zmarł na raka płuc. Kiedy Tsukuru odwiedził go w klinice Uniwersytetu Nagoya, ojciec w ogóle nie mógł wydobyć głosu. Wydawało się, że chce synowi coś przekazać, ale było to już niemożliwe. Zmarł miesiąc później w tym samym szpitalu. Zostawił Tsukuru mieszkanie w Jiyūgaoce, konto w banku z dużą sumą na jego nazwisko i ten samonakręcający się zegarek Heuer. A nie, zostawił mu jeszcze coś. Imię i nazwisko Tsukuru Tazaki. Kiedy Tsukuru powiedział, że chce iść na politechnikę w Tokio i zdobyć specjalność, ojciec był chyba poważnie rozczarowany, że jedyny syn nie okazuje żadnego zainteresowania przejęciem jego firmy i handlem nieruchomościami. Ale jednocześnie bardzo popierał chęć syna, by zostać inżynierem. Skoro tak, to powinieneś jechać na studia do Tokio. Chętnie za to zapłacę, powiedział. Przecież opanowanie technologii i budowanie czegoś konkretnego to dobra rzecz. Przyda się społeczeństwu. Ucz się porządnie i buduj dworce, ile chcesz. Najwyraźniej cieszył go fakt, że nie na darmo nadał synowi imię Tsukuru. Być może był to pierwszy i ostatni raz, kiedy Tsukuru udało się ucieszyć ojca albo kiedy ojciec tak wyraźnie okazał radość.

Punktualnie o dziewiątej, zgodnie z rozkładem, ekspres do Matsumoto odjechał z peronu. Wciąż siedząc na ławce, Tsukuru obserwował, jak zwiększa szybkość, a jego światła oddalają się na torach i znikają w głębi letniej nocy. Kiedy nie było już widać tego ostatniego pociągu, wokół nagle zrobiło się pusto. Zdawało się, że miasto utraciło nieco blasku. Jak scena, na której zgaszono światła po zakończeniu sztuki. Podniósł się z ławki i zaczął powoli schodzić po schodach. Wyszedł z dworca, wstąpił do pobliskiej niewielkiej restauracji, usiadł przy barze i zamówił pieczony klops i sałatkę z ziemniaków. Zostawił połowę jednego i drugiego. Dania nie były niesmaczne. Lokal słynął z klopsa. Po prostu Tsukuru nie miał apetytu. Piwa też jak zwykle wypił tylko połowę. Potem wrócił na dworzec, wsiadł do pociągu, dotarł do domu i wziął prysznic. Umył się starannie mydłem, spłukał pot. Następnie włożył oliwkowy szlafrok (dała mu go dawna dziewczyna na trzydzieste urodziny), usiadł na balkonie i owiewany wiatrem wsłuchiwał się w stłumiony hałas miasta. Dochodziła już jedenasta, ale nie chciało mu się spać. Przywołał w pamięci czasy, kiedy będąc studentem, myślał wyłącznie o śmierci. Minęło już szesnaście lat. Wtedy wydawało mu się, że jeśli wpatrzy się głęboko we własne wnętrze, serce wkrótce samo się zatrzyma. Jeżeli się bardzo skupi i zogniskuje swoją uwagę na jednym miejscu, serce na pewno dozna śmiertelnej rany; tak samo można zapalić papier, trzymając soczewkę pod odpowiednim kątem do słońca. Całą duszą tego pragnął. Lecz wbrew jego woli nawet po kilku miesiącach serce się nie zatrzymało. Tak łatwo się nie zatrzymuje. W oddali usłyszał warkot helikoptera. Chyba zbliżał się ku niemu, bo hałas stawał się coraz głośniejszy. Tsukuru spojrzał na niebo, szukając cienia maszyny. Miał wrażenie, że helikopter to jakby posłaniec przybywający z ważną wiadomością. Kiedy jednak w końcu go dostrzegł, odgłos śmigła się oddalił, aż wkrótce znikł gdzieś po zachodniej stronie nieba. Został tylko miękki i nieokreślony szum nocnego miasta. Może Biała pragnęła wtedy rozpadu ich piątki? Nagle przyszła mu do głowy taka możliwość. Siedząc na krześle na balkonie, po trochu nadawał jej konkretny kształt. W okresie licealnym w ich pięcioosobowej grupie nie było prawie żadnych rys, stanowili harmonijną całość. Akceptowali się nawzajem bez zastrzeżeń i

dobrze się rozumieli. Każde z nich znajdowało w tym poczucie głębokiego szczęścia. Ale taki błogosławiony stan nie może trwać wiecznie. Raj zostaje nie wiadomo kiedy utracony. Każdy dorasta w innym tempie, każdy obiera inny kierunek. Z upływem czasu narodził się pewnie nieunikniony brak harmonii. Pojawiły się drobne rysy. A wkrótce już nie dało się ich nazwać drobnymi. Psychika Białej prawdopodobnie nie mogła znieść presji tego, co miało nadejść. Może bała się, że jeśli teraz nie rozbije psychicznego połączenia między członkami grupy, zostanie wciągnięta w proces zniszczenia i sama zostanie śmiertelnie zraniona. Zginie jak rozbitkowie zepchnięci na dno morza, wessani przez wir tonącego statku. Tsukuru w pewnym stopniu rozumiał to uczucie. Teraz je rozumiał. Niewątpliwie niemałe znaczenie miało napięcie spowodowane seksualną represją. Tak sobie wyobrażał. Te realne sny erotyczne, które później miewał, prawdopodobnie też były rezultatem takiego napięcia. I ono pewnie wywołało też coś u pozostałych czworga – nie wiedział co. Biała prawdopodobnie chciała uciec od tej sytuacji. Może nie mogła już znieść bliskich związków międzyludzkich wymagających ciągłego powściągania uczuć. Niewątpliwie była w ich grupie osobą najbardziej wrażliwą. I pewnie wcześniej od innych dosłyszała te odgłosy pęknięć. Nie potrafiła o własnych siłach wydostać się z tego kręgu. Nie miała w sobie tyle energii. Dlatego wybrała Tsukuru do roli odstępcy od wiary. Był wówczas najsłabszym ogniwem kolektywu, bo jako pierwszy członek grupy wyszedł poza nią. Innymi słowy, należała mu się kara. I kiedy ktoś ją zgwałcił (pewnie na zawsze pozostanie zagadką, kto i w jakich okolicznościach to zrobił i z kim zaszła w ciążę), w histerycznym oszołomieniu wywołanym szokiem rzuciła się całym ciałem na to słabe ogniwo i przerwała je, jakby pociągnęła za hamulec bezpieczeństwa w pociągu. Jeśli założyć, że tak było, różne rzeczy zaczynają mieć sens. Prawdopodobnie powodowana instynktem starała się po plecach Tsukuru wspiąć na zagradzający jej drogę mur. Pewnie czuła intuicyjnie, że Tsukuru Tazaki, nawet znalazłszy się w takiej sytuacji, jakoś sobie z nią poradzi. Eri doszła na zimno do takiego samego wniosku. „Opanowany Tsukuru Tazaki, który jest zawsze cool i żyje po swojemu”. Tsukuru wstał z krzesła na balkonie i wszedł do mieszkania. Zdjął z półki butelkę Cutty Sark, nalał sobie do szklanki i znów wyszedł na balkon. Usiadł na krześle, przez chwilę naciskał skroń palcami prawej dłoni.

Nie, nie jestem opanowany, nie potrafię też zawsze żyć cool i po swojemu. To tylko kwestia równowagi. Po prostu jestem wprawiony w utrzymywaniu w równowadze ciężaru własnych problemów, by nie przechylał się w prawo ani w lewo. Może dla kogoś z zewnątrz wygląda to na łatwe, ale bynajmniej takie nie jest. Jest bardziej kłopotliwe, niż się wydaje. A poza tym z tego, że jest zachowana równowaga, wcale nie wynika, że ciężar staje się przez to choć trochę lżejszy. A jednak potrafił wybaczyć Białej – Yuzu. Została ciężko zraniona, starała się tylko chronić samą siebie. Była słabym człowiekiem. Nie potrafiła się otoczyć twardą skorupą, która by ją chroniła. W obliczu zbliżającego się kryzysu robiła, co mogła, żeby znaleźć jakieś bezpieczne miejsce, i nie przebierała w środkach. Nie można jej za to winić. Lecz w końcu, choć uciekała i uciekała, nie udało jej się uciec. Ciemny cień, w którym kryła się przemoc, uparcie ją gonił. Eri nazwała go „złym duchem”. W majową noc, gdy padał cichy zimny deszcz, ten ktoś zapukał do jej drzwi i zabił ją, zaciskając pasek na jej szczupłej, pięknej szyi. Prawdopodobnie wcześniej zdecydował o czasie i miejscu, gdzie wszystko się odbędzie. Tsukuru wszedł do mieszkania, podniósł słuchawkę i nie zastanawiając się głębiej nad tym, co robi, wykręcił numer Sary, ale po trzech dzwonkach opamiętał się, zmienił zdanie i odłożył słuchawkę. Było już późno. Poza tym jutro się z nią zobaczy i będą mogli porozmawiać. Nie powinni wcześniej rozmawiać tak połowicznie. Zdawał sobie z tego sprawę. A mimo wszystko chciał od razu usłyszeć jej głos. To uczucie naturalnie w nim wezbrało. Nie potrafił opanować impulsu. Nałożył na talerz adaptera Lata pielgrzymstwa w wykonaniu Lazara Bermana i opuścił ramię z igłą. Skupił się i wsłuchał w muzykę. Przed oczami pojawił mu się krajobraz jeziora w Hämeenlinnie. Biała firanka drżała na wietrze, mała łódka kołysana falą stukała o pomost. W lesie ptasi rodzice cierpliwie uczyli pisklęta śpiewać. We włosach Eri pozostał zapach cytrusowego szamponu. Jej piersi były miękkie, płodne, miały solidny ciężar oznaczający dalsze życie. Zrzędliwy staruszek, który pokazał mu drogę, splunął twardą śliną w letnią trawę. Piesek, wesoło machając ogonem, wskoczył na tył renault. Kiedy tak błądził myślami po tych wspomnieniach, wrócił ból w piersi. Przechylił szklankę z Cutty Sark i wypił łyk aromatycznej szkockiej whisky. W głębi żołądka czuł lekkie gorąco. Od lata do zimy na drugim roku,

kiedy myślał ciągle o śmierci, co wieczór tak samo wypijał małą szklaneczkę whisky. Inaczej nie mógł zasnąć. Nagle zadzwonił telefon. Tsukuru wstał z kanapy, zatrzymał płytę i stanął przed telefonem. To prawie na pewno Sara. Tylko ona mogła dzwonić o tej porze. Wiedziała, że to on wcześniej do niej telefonował, i teraz oddzwaniała. Podczas dwunastu dzwonków Tsukuru wahał się, czy powinien odebrać. Zaciskając usta i wstrzymując oddech, wpatrywał się nieruchomo w telefon. Jak człowiek, który szukając klucza do rozwiązania długiego i trudnego równania napisanego na tablicy, z pewnego oddalenia bada szczegóły. Lecz nie udało mu się znaleźć żadnego klucza. Wkrótce dzwonek ucichł i zapanowała cisza. Głęboka cisza pełna znaczenia. Chcąc ją czymś wypełnić, Tsukuru znów nastawił płytę, wrócił na kanapę i wsłuchał się w muzykę. Tym razem starał się nie myśleć o niczym konkretnym. Zamknął oczy, opróżnił głowę z myśli i skupiał świadomość na samych dźwiękach. Wkrótce, jakby przywołane tą melodią, pod powiekami zaczęły mu się pojawiać jeden po drugim obrazy. Pojawiały się i znikały. Seria niekonkretnych, niemających znaczenia kształtów. Wyłaniały się niewyraźnie z ciemnego skraju świadomości, bezgłośnie przecinały obszar widzialności i wessane znikały na drugim skraju. Jak mikroby o tajemniczych konturach, które przecinają okrągłe pole widzenia obiektywu mikroskopu. Po piętnastu minutach ponownie odezwał się telefon, lecz Tsukuru znów nie odebrał. Tym razem nie zatrzymał płyty, nie wstał z kanapy, tylko uważnie obserwował czarną słuchawkę. Nie liczył też dzwonków. Niedługo telefon ucichł i słychać było jedynie muzykę. Saro, myślał Tsukuru, chciałbym usłyszeć twój głos. Bardzo chciałbym usłyszeć. Ale teraz nie mogę rozmawiać. Być może jutro Sara wybierze nie mnie, tylko tego drugiego mężczyznę, myślał, leżąc na kanapie z zamkniętymi oczami. Wcale niewykluczone – i to może być dla niej właściwy wybór. Tsukuru nie miał jak się dowiedzieć, co to za człowiek, jaki jest ich związek, od jak dawna się spotykają. Poza tym nie chciał wiedzieć. W tej chwili jasne było tylko to, że sam ma Sarze bardzo niewiele do zaoferowania. Ograniczoną liczbę ograniczonego rodzaju rzeczy. Do tego były one w większości bezwartościowe. Czy ktoś naprawdę mógłby takich pragnąć? Sara mówi, że czuje do mnie sympatię. To pewnie prawda. Ale jest na

świecie wiele rzeczy, do których nie wystarczy sama sympatia. Życie jest długie i często okrutne. Czasem konieczne są ofiary. Ktoś musi wziąć na siebie tę rolę. A ludzkie ciało jest kruche, łatwe do zranienia i tak skonstruowane, że gdy się je przetnie, płynie krew. Tak czy inaczej, jeśli jutro Sara mnie nie wybierze, chyba naprawdę umrę, myśli Tsukuru. Nie ma większego znaczenia, czy umrę w rzeczywistości, czy w przenośni. Jednak pewnie tym razem rzeczywiście wyzionę ducha. Bezbarwny Tsukuru Tazaki całkowicie straci barwy i po cichu opuści ten świat. Wszystko stanie się nicością, być może zostanie tylko garstka twardej, zmarzniętej ziemi. To nic wielkiego, wmawia sobie Tsukuru. Kilka razy już miało się to zdarzyć, więc nie będzie nic dziwnego w tym, że naprawdę nastąpi. To jedynie fizyczne zjawisko. Nakręcona sprężyna czasu stopniowo się rozpręży, moment stanie się nieograniczenie bliski zeru, wkrótce kółka zębate przestaną się poruszać i wskazówki zatrzymają się w pewnej pozycji. Zapadnie cisza. I na tym koniec, prawda? Zanim zmieniła się data, Tsukuru się położył i zgasił lampkę przy łóżku. Żeby tylko przyśniła mi się Sara, pomyślał. Sen może być erotyczny albo nie. Ale jeśli to możliwe, wolałbym niezbyt smutny. Dobrze byłoby, gdybym mógł w nim dotknąć jej ciała. Przecież to tylko sen. Jego serce pragnęło Sary. Jak wspaniale jest całym sercem kogoś pragnąć. Był tego w pełni świadomy. Po bardzo długim czasie. A może to był pierwszy raz? Oczywiście nie wszystko jest wspaniałe. Jednocześnie boli w piersi, trudno jest oddychać. Do tego strach i ponura reakcja, gdy wahadło wychyla się w drugą stronę. Jednak nawet to cierpienie jest teraz ważną częścią miłości. Nie chciał stracić uczucia, którego teraz doznawał. Jeżeli je w tej chwili utraci, drugi raz może nie znaleźć takiego ciepła. Zamiast je tracić, wolałby stracić samego siebie. „Wiesz, Tsukuru, musisz ją zdobyć. Bez względu na wszystko. Tak mi się wydaje. Jeśli pozwolisz jej odejść, być może nikogo innego już nie zdobędziesz”. Tak powiedziała Eri. Pewnie ma rację. Musi koniecznie zdobyć Sarę. Sam o tym wie. No ale oczywiście decyzja zależy nie tylko do niego. To kwestia porozumienia dwóch serc. Ktoś musi dać, ktoś musi przyjąć. Tak czy inaczej, wszystko rozegra się jutro. Jeżeli Sara mnie wybierze i zaakceptuje, od razu

poproszę ją o rękę. I ofiaruję jej wszystko, co mam do zaofiarowania. Zanim zgubię się w głębi lasu i złapią mnie złe krasnale. Nie wszystko zniknęło w strumieniu czasu – to powinien był powiedzieć Eri przy pożegnaniu nad jeziorem w Finlandii. Ale wtedy nie umiał tego ubrać w słowa. – Wtedy mocno w coś wierzyliśmy i mieliśmy siebie nawzajem, także umiejących w coś mocno wierzyć. Takie myśli nie mogły po prostu rozpłynąć się gdzieś w nicości. Uspokoił serce, zamknął oczy i zasnął. Tylne światła świadomości zniknęły pochłonięte przez ciemność nocy, tak samo jak światła ostatniego ekspresu, który stopniowo zwiększa prędkość i maleje w oczach. Został tylko szum wiatru w brzozowym zagajniku.

Podziękowania Tłumaczka serdecznie dziękuje Kayo Takahashi za fachową pomoc, cierpliwe odpowiadanie na jej niekończące się pytania i za niezmąconą pogodę ducha.

[1] Dwudzieste urodziny to w Japonii tradycyjny próg dorosłości (wszystkie przypisy pochodzą od tłumaczki). [2] W Japonii rok szkolny zaczyna się w kwietniu. [3] Nazwiska te można przetłumaczyć jako Czerwonososnowski, Niebieskomorski, Białokorzeniowska i Czarnopolska. Tazaki dosłownie znaczy Wielobrzeski czy Wieloprzylądkowski. [4] Nazwisko Kimoto oznacza dosłownie „pod drzewem”, a imię Sara zapisane jest znakami używanymi do zapisu słowa oznaczającego drzewo o nazwie damarzyk mocny lub sal (łac. Shorea robusta, sanskryt: śāla), pod którym urodził się Budda. Te same drzewa rosły ponoć wokół jego łoża śmierci. [5] Tsukuru to także czasownik oznaczający „robić, budować”. [6] Nazwisko Haida można przetłumaczyć jako Szaropolski. [7] Znak, którym zapisywane jest imię Tsukuru ( odczytany Saku.

), może być również

[8] Ów bardziej skomplikowany znak ( ) ma również znaczenie „stwarzać, kreować”. [9] Nazwisko Midorikawa można przetłumaczyć jako Zielonorzecki. [10] Hideyoshi Toyotomi (1536 lub 1537–1598), słynny przywódca polityczny i wojskowy.

MUZA SA

ul. Marszałkowska 8 00-590 Warszawa tel. 22 6211775 e-mail: [email protected] Dział zamówień: 22 6286360 Księgarnia internetowa: www.muza.com.pl Konwersja do formatu EPUB: MAGRAF s.c., Bydgoszcz