STMS2F4 SDR

Przegl~d drukarek 30 • 8-bitowa kontrofensywa. Uklady licznikowe i generatory w mikrokontrolerach PIC16 • Anemometr Voltcraft PL-130 AN . Miernik przeplywu i temperatury powietrza

Olaczego warto wprowadzic technologi11 druku 30 na produkcj11 • Po co nam drukarka 30? • lnternetowy sterownik podlewania ogrodowego na LOGO! Zdalna parametryzacja programu • 4-kanalowy zasilacz programowalny z STM32F4291-0ISC1 • Poprawna aplikacja wyswietlacza OLEO • Wi~cej nii drukarka 30 • Wydrukuj sobie nowy.. . motocykl

Przemyslowy Internet Rzeczy. Mikrokontroler CC1310 - programowanie kontrolera czujnik6w • Systemy dla lnternetu Rzeczy. Moduly rozszerzer\ DevPack dla zestawu SensorTag • Pierwsze kroki z FPGA. Wska.lnik temperatury z STLM20 na diodach RGB-LED WS2812B • Programowanie ukladu STM32F4. Wi-Fi oraz TCP/IP

---

--· ~

16 zf (wtym 8% VAT). PRICE: 8 EUR. Naktad 27000 egz.

PonadlOO projektow 3D i filamentow w zestawie!

Drukarka 30 renkforce RFlOO Produkt nr 1507428

Drukarka RFlOO jest natychmiast gotowa do uiycia i ma w zestawie wszystko, czego potrzebujesz. Moie bye dowolnie sterowana za pomocq dofqczonego oprogramowania lub obs+ugiwana bez komputera, za posrednictwem wbudowanego wyswietlacza LCD. Obs+uga za pomocq przycisku wielofunkcyjnego jest intuicyjna i umoiliwia proste, a takie wygodne poruszanie si~ w przejrzystej strukturze menu. Drukowanie 30 staje si~ dziecinnie proste dzi~ki oprogramowaniu CURA, ktore zapewnia, w razie potrzeby, zaawansowane funkcje monitorowania i kontrolowania procesu druku. ~ Sterowanie za pomocq zintegrowanego ekranu

LCD z intuicyjnq obs+ugq ~ Oswietlenie przestrzeni druku ~ Moiliwosc stosowania filamentow od roinych

producentow ~ Drukowanie przez USB lub bez uiycia komputera

z gniazda na kart~ SD ~ Niezawodna i stabilna konstrukcja ~ Ponad 100 projektow 30 do druku w zestawie ~ Wytrzyma+a metalowa obudowa

(-~~

tylkolDIP

~ ..:J

renkforce

Ponad 100 filamentow w roznych kolorach Materialy: ABS, HIPS, PVA, PLA. Srednica: 1,75 mm lub 3 mm.

~ 126229822 pn.· pt. 9:00·17:00

"' llliil

12 622 98 10

~ b2b@>conrad.pl

~ www.conrad.pl

OD WYDAWCY Miesi'i!czn ik .,Elektronika Prak.tyczna" (12 numer6w w roku) jest wydawany przez AVT-Ko rporacja Sp. z o.o. we wsp6tpracy z wieloma redakcjam i zagrani cznym i.

II

wydawca: AVT-Ko rporacja Sp. z o.o. 03-197 Warszawa, ul. Leszczynowa 11 tel.: 22 257 84 99, faks: 22 257 84 oo

Adres redakcji: 03-197 Warszawa, ul. Leszczynowa 11 tel.: 22 257 84 60, 22 257 84 63 faks: 22 257 84 67 e-mail: [email protected]

www.ep.com.pl Redak.tor Naczelny: Wiestaw Ma rcini ak

Redak.tor Programowy, Przewodnicziilcy Rady Programowej: Piotr Zbysirl ski

Zast'pca Redaktora Naczelnego,

Redaktor Prow~cy: Jacek Bogusz

zast'pca Redaktora Naczelnego, Menedi:er Magaqnu Marcin Karbown iczek

Redak.tor Dzialu ProjektOw: Damian Sosnowski, tel.: 22 257 84 58 Szef Pracowni Konstrukcyjnej: Grzego rz Becker, tel.: 22 257 84 58

Zesp61 marketingu i reklamy: Wioletta Bogusz, tel.: 662 047 488 Katarzyna Gugata, tel.: 22 257 84 64 Boi:ena Krzykawska, tel.: 22 257 84 42 Grzegorz Krzykawski, tel.: 22 257 84 60 Magdalena Ko rgu l, tel.: 22 257 84 69 Andrzej Tu mar'lski, tel.: 22 257 84 63 Katarzyna WiSniewska, tel.: 22 257 84 65 Sekretarz Redakc;ii: Grzegorz Krzykawski, tel. 22 257 84 60

DTP i okladka: welik.eu Dariu sz Wel ik

Redak.tor strony internetowej www.ep.com.pl Jacek Bogusz

Stali wsp61:pracownicy: Arkad iusz Anto ni ak, Rafat Baranowski, Lucjan Bryndza, Marcin Ch ruSc ie t, Jarostaw Doliriski, Andrzej Gawryluk, KrzysztofG6rski, Tomasz Gum ny, Tomasz Jabtol'lski, Michat Ku rze la, Szymon Panecki, Krzysztof Paprocki, Krzysztof Ptawsiuk, Stawom ir Skrzyl'lski, Jerzy Szczes iul, Ryszard Szyman ia k, Adam Tatu S, Ma rc in Wiqzan ia, Tomasz Wtostowski, Robert Wotgajew Uwaga! Kontakt z wymie nionym i osobami jest moi:liwy via e-ma il, wedtug schematu: imi'[email protected]

Prenumerata w Wydawnictwie AVT www.avtpl/prenumerata lub te l.: 22 257 84 22 e-mail: [email protected] www.sklep.avtp/, tel.: 22 257 84 66

Prenumerata w RUCH SA.

www.prenumerata .ruch.com.pl lub tel.: 801 800 803, 22 717 59 59 e-mail: [email protected]

~

Wydawnictwo AVT- Korporacja Sp. z o.o. naleiy do lzbyWydawcOw Prasy

Copyright AVT-Korporacja Sp. z 0.0. 03-197 Warszawa, ul Leszczynowa 11 Projekty pub li kowane w .,Elektronice Praktycznej" mogq byC wykorzystywane wytqczn ie do wtasnych potrzeb. Korzystanie z tych projekt6w do innych ce l6w, zwtaszcza do dziatalnoSci zarobkowej, wymaga zgody redakcj i ., Elektroniki Praktycznej". Przedruk oraz um ieszczan ie na stro nac h inte rn etowych catoSci lub fragment6w publikacji zam ieszcza nych w .,E\ektronice Praktyczne( jest dozwotone wytqczn ie po uzyskaniu zgody redakcji. Redakcja nie odpowiada za treSC reklam i ogtoszerl zam ieszczanych w ., Elektronice Praktycznej".

PRENUMERATA NAPRAWD~ WARTO

Druk 3D

Kolejny raz drukarki 3D goszczci na lamach ,,Elektroniki Praktycznej". Ta technologia pomaln staje si11 cz11scici naszej rzeczywistosci. Drnkarki 3D przestajci bye kosztownymi zabawkami i stajq sif! coraz bardziej nzytecz ne. Wiele os6b jest zdania, ie w niedalekiej przyszlosci tzw. m etody addytywne, pod r6znci postacici, poniewaz trndno tn m6wie o jakiejs jednej, konkretnej technologii wydrukn, zastqpiq obr6bk11 skrawaniem. Niewcitpliwie, pomimo wad, ma to lf! zaletP,, ie w wi11kszosci wypadk6w znzywamy tylko tyle materialn, ile jest potrzebne. Na szcz11scie dla projektanta, w obn wypadkach wz6r obiektu zostaje zapisany najcz11sciej w pliku w formacie STL i ten, przekazujqc plik, nie mnsi martwie sif! o metodf!, kt6rej nzyje wykonawca. Dia nas elektronik6w technologia drnku 3D ma bardzo duze znaczenie, nie tylko uzytkowe. Zadna z drnkarek 3D nie zadziala bez odpowiednich nklad6w elektronicznych: interfejs6w, kt6re odbiorq
ELEKTRONIKA PRAKTYCZNA 2/ 2017

3

Plytka ewaluacyjna SDRzSTM32 Ptytka ewaluacyjna, kt6rej pierwotnym przeznaczeniem byto przetwarzanie sygnal6w IQ z radia programowego SDR, jednak z powodzeniem moze ona bye uzywana r6wniez do innyc h cel6w (audio, urzqdzenia sieci Ethernet itp.) , a przede wszystkim - mozna nauczyc sifl programowania STM32.

-

Nr 2 (290) • Luty 2017 Nie przeocz

Nowe podzespoly . ......................................................................................................................................... 6 Koktajl nius6w ............................................................................................................................................... 14 Info ....................................... ......................................................................................................................... 18 Niezb~dnik elektronika .......................................................................................................................... 33 Projekty

Mikser Dry/Wet ............................................................................................................................................. 20 Gene rator DDS na zakres 1 Hz . .40 MHz z wobulatorem (1) ............................................... 22 Panel sterujqcy ze starego smartfonu, czyli sterownik androidowy z FT311D ....... 29 Energooszcz~dny zegar z wyjsciem sterujqcym ........................................................................34 Plytka ewa l uacyjna dla STM32F2/F4/F7 do cel6w SDR i nie tylko ................................. 38 multiTID - wielofunkcyjny, samochodowy komputer pokladowy (3) ........................... 46 Miniprojekty

.,Przenosny" zas ilacz dla Raspber ry Pi Zero .................................................................................51 Modul zwi~kszajqcy zasi~g transmis ji RS232C.... ...... . ............................................... 52 Zasilacz napi~cia symetrycznego z LM27762 ............................ ................... ... ................... 56 Wybor konstruktora

Przeglqd drukarek 3D .... ..

Dwumodutowy generator DDS 1. HZ-40 MHz z wobulatorem

mmm .... m m l TE~T ~U !,lE.~~ 1 55

Notatnik konstruktora

Poprawna ap l ikacja wyswietlacza OLED ........................................................................................80

Projekt przyrzqdu , kt6ry przyda sill w warsztacie kazdego elektronika , a przede wszystkim - warsztacie radioamatora. Jago atutami sq: szeroki zakres generowanej czP,stotliwosci i funkcja wobulatora

Automatyka i mechatronika

Sterownik kontrolowany za pomoq Androida

Prezentacje

Urzqdzenie sterujqce, w kt6rym w roli inlerfejsu uzylkownika zaslosowano telefon z system em Android. Dodatkowo, mozna go kontrolowac za pomocq SMS.

u mm .... .. m mmm .. m..

Dlaczego warto wprowadzic technologi~ druku 3D do produkcji ..!.r.E.~1..~l:'!.1E.~~. ! .. s8 Poconamdrukarka3D? .. mmm .. .. .. u mm""" mmm .. .. m l T.E ~T tJU,!,1E.R~J 50 Trzeci wymiar medycyny ............................................ m................... m................... 1 .r.E.~T..tJl:'!.lE.~~J .62 lnternetowy ste rownik podlewania ogrodowego na LOGOI Zdalna parametryzacja programu .. ...................................................................89

Wydrukuj sobie nowy... motocykl .... ........ ............ .. .............. Jr.E.~r..tJl:'!.1E.~~Js7 W i ~cej niz drukarka 3D .. .. m.. m.... .. mmm ...... u .. m.......... 1 .r.E ~T .~~.!.1E.~~J 54 Sprz~t

Dia praktyka. Anemometr Voltcraft PL-130 AN. Miernik przeplywu i temperatury powietrza ............................................................................... 78 Podzespofy

Energooszcz~nyzegar

ON/OFF Projekt zegara, kt6ry wyr6znia siP, bardzo matym poborem prqdn , co pozwala na za silanie go z baterii przez wiele miesiP,cy.

Mikser Dry/Wet Mikser, kl6ry jest kolejnym analogowy m elementem torn .,dom owego slndia nagrall''. Umozliwia miksowanie sumacyjne sygnatu surowego - przed obr6bkq ., DRY" i obrobionego .,WET" w celu uzyskania dodalkowych efekt6w.

8-bitowa kontrofensywa (4). Uklady licznikowe i generatory w mikrokontrolerach PIC16 .............................................84 Kursy

Przemyslowy Internet Rzeczy (3). Mikrokontroler CC1310 - programowanie kontrolera czujnik6w ....................................93 Systemy dla lnternetu Rzeczy (3). Moduly rozszerzen DevPack dla zestawu SensorTag.... ..... .. ......................98 Pierwsze kroki z FPGA (8). Wskafo ik temperatury z STLM20 na diodach RGB -LED WS2812B ................................. 104 4-kanalowy zasilacz programowalny z STM32F4291-DISC1 ................................................107 Programowanie ukladu STM32F4 (4) .............................................................................................. 111 Prenumerata .................................................................................................................... 119 Kramik i rynek .....................................................................................................................................................120 Hity nast~pnego numeru ............................................................................................................................. 122

Redakcyjny serwer FTP, a na nim materialy dodatkowe oraz poprzednie cz~sci do artykul6w. Dane wymagane do logowania na serwerze FTP Elektroniki Praktycznej: host: ftp://ep.com.p~ uiytkownilc 97325, hasto: 6yfwxr8q Uwaga: na serwerze FTP Sij dost~pne materialy poczqwszy od numeru 12/1998 do wydania biezqcego. Dost~p do poszczeg6lnych material6w dla Czytelnik6w EP po podaniu unikatowego hasla opublikowanego w EP.

Mikrokontrolery STM32LO Access Line Energooszcz~dne,

miniaturowe mikrokontrolery z rdzeniem· Cortex-MO+

Podstawowe cechy STM32LO Access Line: • rdzen Cortex-MO+ @32MHz • wbudowane energooszcz~dne peryferia • obstugiwany mechanizm Dynamic Voltage Scaling • pami~c Flash do 192 kB • pami~c RAM do 20 kB • pami~c EEPROM do 6 kB • obudowy od 14 do 110 pin6w: - ultraminiaturowe WLCSP od 2x2 mm - QFN od 4x4 mm - BGA od 5x5 mm - wygodne w montazu TSSOP14/TSSOP20 - do wi~kszych aplikacji LQFP32 ... LQFP100 • wbudowany modut kryptograficzny AES128 • wbudowany czujnik temperatury Rodzin~

mikrokontroler6w STM32LO tworzq tc:icznie 52 uktady, podzielone na trzy grupy: •Access Line STM32LOx1 • USB Line STM32LOx2 • USB+LCD Line STM32LOx3

life. augmented

IW~MASTERS

NIE PRZEOCZ

novve

podzespoly z l
LinkSwitch-XT2 - nowa rodzina uktadow do przetwomic flyback

~~ ~

Firma Power Integrations wprowadzila do oferty uowq rodzinQ nklad6w scalonych przezuaczonych do przetworuic flyback. Uklady z rodziny LinkSwitch XT2 c harakteryzujq siQ doklad noSciq stabilizacji napiQcia, duZqsprawuoSciq oraz bardzo dobry n1i parametran1i przy pracy bez obciqzeuia. Przezuaczeuiem uowej rodziuy 11klad6w j es t slerowauie izolo wanym i i nieizolowanymi przetwornicami

o rcncx

orcncx •••• EEC

www umeK com pl

www 1pctrammg pl

~

~:..

\..

rcncx w w w re n E>K l me pl

W'--

.~ 1l

iiii1 www.piekarz.pl .--111 cz~SCIELEKTRONICZNE

[email protected] tel. 22-835-50-37 fax 22-213-92-82

••DDD••tl

www.gamma.pl

[email protected]

PODZESPOLY ELEKTRONICZNE

C:d.lillild. •

t •

••o•••t• ••••t• ••t •••

6

ELEKTRONIKA PRAKTYCZNA 2/2017

https://goo.gl/a4yioj

•••• . 1'j[

=:-Modufy oraz czytniki RFID .-.~~- .MIFARf'', UNIQUE, ICODC HITAG', QS, HID ' ~ ~ ' ~:!. I . :. . ./._·. _ ·~ "<'.- ,,··• ,,_ " ne t romx.p '-.

pracujqcy n1i w lopoJogii fl yback , w kt6rych waZuym czyunikiem sq dokladuosc stabilizacji uapiQcia wy jsciowego oraz prqdu obciqzeu ia . Nowe nklady mogq dostarczac do 6,1 W w szerokim za kresie aplikacji lnb do 9,2 W w zasilaczach sieciowych typn open fram e (230 V AC). Przetworuice zbudowaue z u:Zyciem uklad6w z rod ziny LiukSwitch XT2 regulnjq prqd/uapiQcie z dokladuosciq lepszq uiz ±3% i osiqgajq sprawnosc 80%. Przy braku obciqzenia nklad y pobierajqc rnoc mnie jszq niZ 10 mW. CzQstotliwoSC kluczowania wy11oszqca 132 kHz umoZliwia slosowanie niewielkiego transformatora , a fuukcja prograrnowa luego ograuiczuika prqdu (!LIM) pozwala ua dalszq jego optymal izacjP,. Wbndowauy tranzys tor klncznjqcy MOSFET o napiP,cin przebicia 725 V redukuje przes lrzell zajn10wanq przez golowq aplikacjq ua ply tce drukowauej. Opcje zabezpieczajqce oraz poduoszqce uiezawod uoSC obejmujq zabezpieczeuia przed: przepiqciem, przegrzaniem , rozwa rciem pf(tli sprzttZenia zwrotnego, a takZe ai1tomatyczny restart prze lworuicy w wypadku zwa rcia lub przekroczen ia za kresu uapiqcia wejSciowego. Uklady scaloue LiukSwitc h-XT2 sq dostarczaue w 3 typac h obnd6w: P-package (DI P-8C), 0-package (SO-BC) oraz G-pac kage (SM 0-8C). Dia ntat wieuia zastosowauia , ua strouie prodncenta jest dostqpuy proje kt refereucyjny zasi lacza 5 V/0,5 A (DER-578).

Nowe ztctcza AC do pojazdow Finna Phoeuix Couta ct poiuformowata o nrn chorni eu in prodnkcji uowych zl'lczy AC przezuaczonyc h do pojazd6w. Zostaty one opracowaue zgodnie z wyniagauiami reg ulac ji LV 124 oraz LV 214 obowiqznjqcymi w przedsiQbiorstwach z sektora automoti ve. s'l idealui e przystosowaue do montazn ua kablac h stosowanych na stacjach ladowan ia pojazd6w lnb w iustalacjach garaZowych. OoslQpne Sq zlqcza typ n 1 , 2 oraz GB/T. OziQki uie wielkim silom wynrngauym do przylqczenia/rozlqczeuia zlqcza sq !atwe i wygodue w uZyci u. Mechanizm blokowania umoZliwia bezpiecz ne tadowanie pojazdn w r6zuyc h sytnacjach.

https://goo.gl/4tn2qo

reichelt

elektronik

• ponad 45 lat doswiadczenia • szybka wysytka w cicigu 24 godzin • ponad 70 000 produkt6w w magazynie

________________Technology connects.

254

'

Przy pomocy tych zar6wek LED moi:na zast
• Moc: 18 W • K
• Moc: 10W

• Uniwersalny i latwy montaZ

• Skutecznosc swietlna: 806 Im

• CRI (Ra): 80

po

19,6~4.50)

VT-2016 VT-2041 VT-2005

19,66 (€ 4,50) 19,66 (€ 4,50) 19,66 (€ 4,50)

ciepla biala neutralna biala zimna biala

• Barwa swiatla: ciepla biala • Trwalosc: 20 000 h • CRI (Ra): 80

r-~~:;~ii~ii!!i;::~~----::T~~~SMYLED • • • •

od

6

19, ~4. 50)

Ceny dnia · Poziom cen: 24.0 1.2017

Moc:18W K
VT-2015 VT-2011 VT-2013 VT-2124

19,66 (€ 4,50) 19,66 (€ 4,50) 19,66 (€ 4,50) 29,21 (€ 6,68)

VT-4209

I 6,

2

~,.,,

czerwona zielona niebieska RGB

ceny w zloty plus ustawowy podatek VAT, plus koszty wysylki, reichett elektronik, Elektronikring 1, 26452 Sande {D)

Jfi!zyki u.i:ywane w sklepie:

-=

NIE PRZEOCZ dren rnuoZliwia zastosowauie w wielu a plikacjach i zapewuia nie-

wielki pob6r pn1du . Uklady z serii AH336xQ i AH339xQ Sq oferowaue w miuiaturowych, 3-wyprowadzeniowych obudowach SC59, SOT23 i SIP-3. https://goo.gl/sD4SU1

AH336xQ, AH339xQ - uklady czujnikow Halla z kwalifikacji! AECQ~oo Diodes Incorporated opracowala nklad y scalone cznjuik6w Halla przezuaczoue do za slosowauia w mo-

tor yzacji , majqce dopuszczenie AECQ1 00 Grade 0. Czujuiki sq przeznaczone do zaslosowania w uktadach seusor6w pozycji oraz cz ujuikach zbliZeuio-

wych. !ch aplikacje obejnmjq na przyklad: cznjniki zapie,cia pas6w, otwarcia/zamknie,cia drzwi oraz bagaznika , polozenia dzwigni zmiauy bieg6w, wycieraczek, ln slerek, zawor6w i iune. Ze wzglqdu

na swoje para me try nklady ty pn AH336xQ oraz AH339xQ mogq bye stosowane w obre,bie kabin y i w komorze silnika. Uklad y AH336xQ i AH339xQ sq aktywowane, gdy strnmie(1 maguetyczuy poh1duiowego bieg nna magnesn , o kie runku proslopadlym do obndowy uktadu , osiqguie wystarczajqce uatqZe uie. WyjScie uktadu jest deaktywowaue, jeS li ualQZeuie slrumieu ia maguetycznego

przekroczy zada ue grauice (uklady ty pu B°',J lub spadnie pouizej pewnej war tosci (B" J. Dziesie,e opcji czulosci, od bardzo czulyc h cz ujnik6w 30 G do uktad6w o malej czulosci 275 G, zaspokaja potrzeby wie,kszosci aplikacji motoryzacyjnyc h. Progi zadzialania nklad6w typ u B0 ,, is., majq histereze,, cow polqczeuiu z malym wsp6lczyuuikiem lempera lurowym umoZliwia pewue, stabilu e dziatauie.

Cznjuiki AH336xQ i AH339xQ mogq bye zasilaue napie,ciem z zakresn 3 ... 28 V. Mogq pracowae w zakresie temperatnry-40 ... +150°C. Odporuose ua uszkodzeuia jest podwyzszoua przez diod e, za bezpieczajqcqprzed odwrotuq polaryzacjq oraz diode, Zeuera ograuiczajqcq przepie,cia. Wyjscie ukladu jest zabezpieczone przed wyladowauiami ESD do 8 kV HBM i 2 kV CDM. Uniwersalne wyj5cie ty pn otwarty - - - - - - - - - - - RE KLA MA - - - - - - - - - - -

OBWODY DRUKOWANE Faldruk s.c. , 05-462 Em6w, ul. Wi¥owska 2E tel. +48 22 872 43 01 , 612 67 76 +48 698 468 850 [email protected] , www.faldruk .pl

pfytki jednostronne i dwustronne pfytki na podlozu aluminiowym testy elektryczne pfytek pokrycia pfytek: cyna lub cyna/ol6w

ISL78693 - uklad do ladowarek akumulatorow w pojazdach

.[!]

.., •

..

lulersil poinformowat o nowy m uktadzie scalonym ISL78693 , przeznaczonym do ladowarek akumu laL:.l.r tor6 w LiFePO, stosowanych w wyposazenin poja zd6w. Jes t on przezuaczony do nadzorn ogniw baterii o napie, c iu 3,6 V. Wydt uia przy ty m czas zycia baterii LiFePO,, stosowanych w samochodowych iirzqdzeniacb do powiadamiania o niebezpieczeustwie (eCa llJ , poniewaz ladowarka bazujqca na tym ukladzie ma do 4 razy muiejszy prqd nplyw u niz produkty koukureucyjue (<3 µA) , co pozwa]a na znacznie wolnie jsze rozladowanie siQ akn-

mulator6w LiFePO,. Wiele wsp61czesnych samochod6w jest wyposaianych w nrzqdzeuia eCa ll wzywajqce pomocy w razie wypadku oraz podajqce pozycje, pojazdn odczytanq z odbiornika GPS. Od najuowszych 1irzqd ze(1 eCa ll (V2IJ wymaga si~ , aby byly w stauie podae polozenie r6wniez wtedy, gdy wypadek nastqpi po kilkumiesiQczuyn1 okresie parkowauia pojazdu.

Uktad ISL78693 opracowauo do za stosowania w urzqdze niach eCa ll uz ywa uyc h ua calym swiecie. Monitoruje on napie,cie baterii (z doktadnosciq l%J oraz jej temperature, za pomocq termistora. Maksymalny prc1d obciqZenia tadowarki wynosi 1 A.

Aplikacja uktadu , jeSli por6wuac jq z produktami koukuren cy jny mi , jes t znacznie mniej skomp likowana i wymaga jedynie kilkn

dodatkowych komponent6w bieruyc h. Uklad jest oferowany w obudowie DFN zajmujqcej na piy tce drnkowanej powi erzc hni~ o wy-

miarach 3 mmx3 mm. Ma certyfi kat AEC-QlOO Grade-3 qu alified. Uklad typ u ISL78693 (LiFeP04 - 3,6 VJ jest kompatybiluy pod wzgl~dem

ro z mieszczenia wyprowadzell z podobny1n , jedna k

przeznaczony m do monilorowania ogniw Li-Ion ISL78692 (4,1 VJ, co ulatwia zmian~ ly pu baterii w juZ produkowauyc h urzqdzeuiac h.

Dodatkowo, nklad maze wsp61pracowac z syuchrouiczuym koutrolerem przetworni cy buck ISL78268 (55 VJ, synchroniczuymi regulatorami ISL78201 i ISL78206 o obciqza lnosci 2,5 A oraz 3-amperowym ISL78233, co umoZJiwia wykonanie kmnpleln ego uktadu ladowarki

zasilan ej napie,ciem 12 V.

https://goo.gl/RlcaoU

Kondensatory do pracy w ekstremalnej temperaturze Murata opracowala kondeusatory, kt6re mogq pracowac w eks trema 1nie wysokiej lemperatnrze. Sq one przeznaczoue gl6wnie do zaslosowania w n10loryzacji , do pracy w lrudnych waruukach , jakie np.

wyste,pujq w komorze siluika samochodu.

8

ELEKTRONIKA PRAKTYCZNA 2/2017

Microchip Technology oferuje zintegrowany modul zasilajqcy, kt6ry zostal opracowany specjalnie pod kqtem ciasno upakowanych aplikacji te lekomunikacyjnych, rozwiqzan przemyslowych oraz

pa m i~ci

masowych SSD. Takie produkty wytwarzane sq w

zaawansowanych termicznie obudowach, w kt6rych umieszczone sq elementy indukcyjne i podzespoly pasywne, tworzqce gotowy modul zasilajqcy. Miniaturowe obudowy upraszczajq konstrukcj~ systemu, oszcz~dzajq miejsce i eliminujq problemy z interferencjami elektromagnetycznymi (EMI).

Charakterystyka ~ dost~pnych

wiele typ6w obud6w (od ma/ej do duzej, dopasowanie do aplikacji)

~

duza g~stosc mocy, zintegrowane komponenty magnetyczne i pasywne

~

duza wydajnosc (sprawnosC, charakterystyka cieplna, reakcja na stany nieustalone)

~

niezawodnosc (testowane pod obciqzeniem i wysokiej temperaturze)

~

niski poziom EMI (zgodnosc z wymaganiami CISPR 22 Class B)

microchip CIRECT www. microchipdirect.com

~ MICROCHIP www.microchip.com/powerpromo

Nazwa Microchip i logo, Microchip logo sq zastrzei:onymi znakami towarowymi lirmy Microchip Technology Incorporated w USA i innych krajach. Wszystkie pozostale wymienione znaki towarowe sq wlasnoSciq ich odpowiednich wlaScicieli. 0 2016 Microchip Technology Inc. Wszystkie prawa zastrzei:one. DS20005637A. MEC2128Pol12/16

NIE PRZEOCZ Dosl~p11y

za kres pojenrnosci rozciqga si ~ od 100 pF do 10 11F, a 11apie,cie zuamionowe to 200 V DC lub 500 V DC. Finua zapow iada , ze do jej oferly w 2017 r. trafiq r6wniez kondensalory na wyzsze napiqcie. Nieslety, w tempe ralurze powyZej 150°C male je uapiQcie

z11amionowe, kl6re 11p. dla ko11de11sator6w 500 V DC wy11osi 125 V w temperalurze 200°C. Firma zapowiada uru c homieni e pe tnego programu produkc ji w maju 2017 r. Spodzi ewa siq przy tyn1, Ze uowe koudeusalory zuajdq

zastosowa11 ie przede wszyslkim w pojazdach wyposaio11ych w siluiki spaliuowe. https://goo.gl/uQrLiO

~~ ~~ Do sterowauia urzqdzen iami konlrolujqcymi pra c~ silnika spalinowego sq uZywa ne siluiki zasilaue prqdem slaly m. Dia zredukowan ia

poziomu za burzeii wysle,pujqcego ua ich stykach uzywa si~ koudeusalor6w. Temperalnra w ich oloczeui u moZe momeutami osiqguqC 200°C. W kons ekwencji moZe nastqpiC znaczna degradacja paran1e-

lr6w kompoueul6w lub ich uszkodzeuie . Specjalisci z Muraty opracowal i nowq powloke, odpornq11a temperalur~ , w kt6rej zamkni~to wysokotemperaturowy kond ensalor ceramiczny. W ten spos6b powstala seria konde nsator6 w RI-IS , kt6re mogq

~~ ~~~

bye u zywa11e w zakresie temperalury - 55 .. .+200°C. !ch obudowa ma wymiary 4 ,0 nuu x3 ,5 nuu lub 5,5 mmX4,0 mm, a raster wy prowadzell

DMH - bardzo cienkie superkondensatory

- wykonany w poslaci drul6w, d zie,ki czemu mozna je lalwo przylu-

Murata poiuformowata o wprowad ze uiu do program11 produkcji super-

towaC up. do zaci sk6w siluika - 5 nun lub 10 mm.

konde11salor6w z serii DMH , charakteryz ujqcych si ~ bardzo malqgrnbokiq. Na przyklad superkomle11sator ly pu DMHA14R5V353M4ATAO

Komle11salory majq cerlyfikal AEC Q200. Dodalkowo, pozy lyw 11ie przeszly tes t odpon10Sci na wyladowa nia, zgodnie z uormq IS0763 7-2 .

nm g ruboSC za iedwie 0,4 nun i wym.iary 20 mn1 X20 nun. Ma przy

Ly m pojemnose 35 mF, ESR 300 m!1 i uapie,cie zuamiouowe 4,5 V. Dziqki ty m param elrom jest doskoualy m u z upe lnie uiem aknmnlalora Li-Ion , kt6renrn - w razie polrzeby - un10Zli w ia osiqguiqcie

wydaj11osci 11p. 1A11a czas dziesiqlek milisekuml (11p. w celu zaspokojenia c hwilowego zapotrzebowauia ua euergie, bezprzewodowego moduh1 konmnikacyjnego). Ze wzg lQdu na niewielkqgruboSC, nowa seria kondeusator6w DMI-1 jes t idea lna do zaslosowauia w nrzqdzeniach mobiluych oraz weara-

KLAWIATURY

ble, karlach platniczych , elektroui cz nyc h gaze lach i podobuych zastosowaniach. Speluiajqc wymagauia szerokiego za kresu aplikacji ,

FOLi OWE

nowe superkoudensatory mogq byC uZywane w zakresie temperatnry oloczeuia - 40 ... +85°C.

MEMBRANE KEYBOARDS FOLIENTASTATUREN PROJEKTUJEMY PRODUKUJEMY SPRZEDAJEMY • • • •

kl aw ia tur y elewacje tabliczki zesty ki fo lio we

TOWARZYSTWO ELEKTROTECH NO LOG ICZNE QWERTY Sp. z o.o. ul. S ie wna 21. 94- 250 Lod z. Pols ka tel. : +48 42 632 47 92, +48 42 633 32 84 e - m a il: qwe rty lOq wer ty.p l

www.qwerty.pl

Superkoude11satory majq wielokrotnie wie,kszq pojenrnose ni z kondensatory ceramicz ue i elektrolitycz ne o zbli zonej w ielkosci. W systemac h zas ilania mogq oue petniCfnukcjQ dod atko wego bnfora euergii , zwiqkszajqcego zasiQg modut6w bez przewodowych oraz umoZli wiajqcego rozszerzeuie funkc joualnoSci urzqdzell. Finua zapowiada uruchomieui e peluej produkcji w lulym 2017 r.

https://goo.gl/0Qrlt6

MAX2.7242/2.7243

- synchroniczne przetwomice buck Firma Maxim Integra ted wprowadzita do oferty dwa uowe uktady przetwornic DC/D C pracujqce w ko11figuracji buck (step dow11). Mogq 011 e bye z asilau e uapiQci e m z za kres u 3,5 ... 36 V, dostar-

cza jqc do obciqzenia prqd do 2 A (M AX17242) lub do 3 A (M AX1 7243). Oba mogq pracowae przy znaczuy m spadk u napiqcia wejSciowego - wsp6kzynnik wypetnien ia przebiegu wy jSciowego moZe osiqgnqC 99%. Napiqcie wy jSciowe jest

ustalou e ua stale i w a ktualuie doslP,Jrnyc h ukladac h wy uosi 3,3 V (stabilizowane z dokladuos ciq ±2%). Firma zapo wiada dosle,puose w programie produkcji pe ine j gamy uktad6w, majqcych uapiqcie

wy jkiowe z za kresu od 1 do 10 V.

10

ELEKTRONIKA PRAKTYCZNA 2/2017

NIE PRZEOCZ offset ora z dryft WZlllOCll

i e n ia

ukladn w obndowi e MSOP ~'Vv'V-_,_,

sq mni e js ze

FOSC

MAX17242 MAX 17243

F r - - - - - - - - - <

niz, odpowiedni o, 5 µ,V/°C i -5 ppm/°C. Uklad m a CMRR l ep szy ui z 80 d B w

~_.__..__.___ ,,.,

n

za kr es i e

DC ... 10 kHz. W jego ob ud o-

'·'" y '""

wie zamon lo wa no rezys lor

Nowe uklady prac ujq z nZy ciem arc hitektury c urrent-mode-con-

trol i mogq wykorzystywac modulacjq szerokosci impul su PWM lub mod ulacjq czqstotliwosci PFM. Tryb PWM za pewuia stalq czqstotliwosc przy zmieuuym obciq_ieu iu i jest uzy teczny w apli kacjacb wraz liwyc b na czr,s totliwosc przelqcza ni a. W trybie PFM jest redu-

100 kf1, ktory rnoze bye uzyty w filtracb dolnoprzepustowycb lub wzrnacuiaczacb, ustalajqc wzmocnienie na 14 V/V. NapiP,cie zas ilan ia nklad u wynosi -2 ... +50 V. Uklad jesl odporny na kr6lkolrwafe przep iQcia wyslQpujqce na liniach zasilajqcych z zakresu - 20 ... +70 V.

h ttps://goo.gl/Oynbtg

kowauy prqcl wsleczny dta w ika oraz za pewn iana dnZa sprawnoSC przy pelnym obciqZenin.

Uklady sq oferowa ue w 20-nozkowej obudowie za jmujqcej pow ie rzch niE( 5 mmx5 mm. Dia pot rzeb przelestowania ro zw iqzau i a S'! oferowaue zes ta wy ewaluacy jue MAX17242EVK IT ( V iu ~3,5

V... 36 V,

Vo ut ~3,3

V,

lout ~2

A) i MAX17243VKIT (5,6 .. . 36 V,

5 V/3 A).

11111 111111111111111 1

https://goo.gl/dCeeOv, https://goo.gl/CR7LIV

0

1

2cm

AD8209A -wysokonapifdowy, precyzyjny wzmacniacz ro:inicowy Uklad AD8209A to pojedy nczy wz mac niacz roznicowy, oferowa ny przez Ana log Devices, id ea lny do zaslosowaii we wzmacn iaczach r6Z nicowych i filtrach dolnoprzepustowycb pracnjqcych w obecnoSci duZego

uapir,cia wspolbieznego, o zakresie -2 ... +50 V, przy

~~~ ~

zas ilani u napiE(ciem asymelrycz ny m +5 V. Doda lkowo , ma certy fikat AEC QlOO, co umoZli w ia jego uZycie w przemyS le molor yzacyjnym. Wzmacniacz m a roz szerzonq odpornoSC na prze-

piP,cia, w tyrn podwyzszone zabez piecze uie ESD i odpornosc ua zaburzen ia elektrornagnetycz ne EM !. Wz mac uiacz AD8209A uadaje siq do zastosowau ia w aplikacjac b pracnj'(cych przy uapiqc iu wejsciowym AC lub DC. Typowy

MAX32625iMAX32626 - mikrokontrolery Cortex-M4F Firma Maxim Integra ted wprowadzifa do oferty nowe mikrokonlrolery z rd zeniem Corlex-M4F i wbudowa nq

jeduostk'( zmienuopozycy jn'(FPU. Taka architektura wsp iera algorytmy przetwa rza ni a sygnal6w. Uklady sq przez naczone gt6wn ie do uZycia w urzqdzeniach

rajqcq zaawansowa ne algory lmy zabezpieczajqce.

~.,;,~~~~~~~

- oscyloskopy cyfrowe - systemy do wywaZallia i pomiaru drgan - oprogramowanie CAD, CAM, CAE 1\ -------- emulatory, symulatory, debuggery dla r62nych rodzin procesor6w ~ - kompilatory CIC++ dla r6inych rodzin procesor6w - szkolenia wzakresie FPGA,VHDL • narz,dzia na procesory sygnalowe DSP • projektujemy, produkujemy, szkolimy, dystl)'buujemy

~ ~~ ~~~ 6 12

ELEKTRONIKA PRAKTYCZNA 2/2017

a

medycz uych i fitness. Oba rnikrokoutrolery maj'l pamiqc Flash 512 MB i RAM 160 kB. Uk lad MAX32626 jes t wersj'l MAX32625 o podwyzszonym poziomie zabezpiecze(1- zawiera jednostkr, TP U (Trust Protection Unit) wspie-

uniwersalne programatory uklad6w scalonych - analizatory stan6w logicznych

'

~~

Nowe podzespoly Mikrokout:rolery MAX32625/MAX32626 sq przezuaczoue przede wszystkim do tirzqdzeil za silauyc h z baterii. Z lqmyslq uklad y wy posaZouo w cztery tryby energooszczqdne o rozszerzonej fn n kcjoua l no-

Bluetooth® low energy System-on-Chip

.S c i. Do ograuiczen ia poboru eue rgii przyczy uia siq leZ dy uamiczuie

dostosowywa ua czqs tolliwoSC laklo wa uia. UZy teczuoSC mikrokoutroler6 w jest rozszerzaua przez wbudowa ue bl oki funkcjonalue, takie jak iuterfejsy szeregowe UA RT, SPI , l'C, 1-Wire Ma ster oraz USB. Pozwa lajq one ua wsp6fpracq z wieloma ro -

dzajami uklad6w peryferyjuych, up. czujuikami do pomiaru temperatury, przetwornikami A/Club C/A itp. Kazdy z mikrokoutroler6w ma wbudowa uy 10-bitowy przetworuik A/C z dwoma wejsciami tolerujqcymi napiqcie 5,5 V, przez naczouy do moniloro wan ia baterii zasilajqcej. Mikrokoulrolery sq oferowaue w 63-u6Zkowych obndowach

0 Bluetooth®

WLP (BGA) o wymiarach 3,0 mm x3,9 mm x 0,4 mm. Aplika cje dla mikrokoutrolera mogq bye opracowywa ue z uzyciem zeslawu ewa luacy jn ego, kl6ry zawiera komp letny ekosy stem przezuaczony do opracowywanla i les lowan ia apli ka c ji. Co w iQcej, funk-

cjou aluosc ply lki rnoie bye lalwo rozszerzaua przez uzylkow uika - mozua jq wyposazyc up. w transceiver BLE , wysw iell acz OLED, wskaznik LED i inne . https://goo.gl/bkzMG6

BlueNRG-2. - Bluetooth Low Energy Soc

Uk lad wyposaiouo w rdzeil Cortex-MO, 160 kB parniqci Flash i 24 kB pamiP,ci RAM z podtrzymau iem zawartosci [dwa bauki po 12 kB) . Do konmnikacji z otoczeuiem sh1Zq iuterfejsy szeregowe SP! , UA RT oraz F C. UmoZliw ia lo wsp6lpracq z szerokqgamq 11 klad6w peryfery juyc h , w lym z sensorami oraz dodatkowy n1i ukladan1i pan1iQci .

Prqd za silajqcy w lrybie wylqczeuia wy uosi okolo 1 µ. A, Moc wy jsciowa uadajn ika jest r6wua +8 dBm, co urno:di wia pewrni komuuika-

Firma STMicroelectronics poiuformowa la o wprowadzeuiu do oferty ukladu SoC peh1iqcego fu ukcjQbez-

cjq z u rzqdze uiami Bluetooth. Uklad SoC jest zgoduy z wymaga u iami

przewodowego in lerfejsu BLE. Zaw ie ra on inlerfejs

radiowy ma jqcy mozliwosc szy bki ego przelqcza uia pomiQdzy lrybe m eirnrgooszczQdnym i aklywuym , co jest dopaso wa ne do wyniagall nowoczesuych aplikacji augaZujqcyc h do kom n u ikacji in lerfe js Blue looth , przeuoSnyc h ,

wielu uorm, w tym ETSI EN 300 328, EN 300 440, FCC CFR47 Part 15 oraz ARIB STD-T66. Do opracowywau ia aplikacji jest doslqpua plytka ewa luacyjua STEVAL-IDB007V1 , kt6ra opr6cz samego SoC typu Blue-NRG-1 zawiera r6w uieZ akcelerom el r, Zyroskop, cz uj uik ciSnieuia i lemperalur y, zh1cze iuterfejs u d ebuggera .

h ttps://goo.gl/TByKvf

zasilauych z balerii lu b ak u nmlalor6w.

ro~APUTER ro!'~TROLS ams (Austria Micro Systems) - dostawca specjalizowanych uktad6w o wysokiej integrolnosci i niskim poborze energii dedykowanych dla urzqdzen mobilnych w zakresie: • czujnik6w optycznych • komunikacji bezprzewodowej RFID/NFC • tor6w audio • nadzorowania oroz zarzqdzania procesem +adowania i zasilania

...••••••••• .•••••••••••• ....... ••••••• ......••• ......••• ..••....•••• ........ ...•• •••••••• •••••• •••• iUiITile il

amm

A

II ALLIANCE

• 11 11Y

Computer Controls Sp. z o.o. Biuro Handlowe ul. Powqzkowska 15, 01-797 Warszawa

DE N S ITR • N~ l lC•"'" ""ll'U ~

:z:mc::Jr

~ maxim

'WI

integrated.

tel.: +48 (22) 718 31 90 e-mail: [email protected] http://www.ccontrols.pl ELEKTRONI KA PRAKTYCZNA 2/2017

13

NIE PRZEOCZ

koktajl •

I

nlUSO\N jak poiuformowa l DJ Koll , Sams un g zaos lrzyl koutrole prod11kt6w, aw przypadku baterii wprowadzit 8-punktowe testy, poczqwszy od konlroli wzrokowej, przez kontrolq re nlgeno ws kq az do calkowilego denwnta Zu.

~WJiURf}Cil

UA UNIGROUP CO. , LTD.

Dwie ro:ine wady akumulatorow powodem samozaptonow Galaxy Note 1 Po w ielu mi esiqcac h spekula cji. Sams ung oglosil wyuiki doc hodzenia

w sprawie plouqcych smarlfou6w Ga laxy Nole 7. Oficjalue slauowisko Samsuuga jest lakie, ze poiary spowodowaue byly dwi ema odrElbuymi wadami aknnrnlalor6 w, a sprzli l ora z oprogra mowau ie uie mialy zw iqz ku z uotowany mi problemami. Odpowiedzialny za mo-

biluy bizues finny DJ Koh wyrazil

gl~bok ie

ubolewanie i przeprosil

od biorc6w za pows lale bt~dy ora z zapewuil , Ze San1sung wprowadzil

do swoich wew u ~l rz uyc h procedu r szereg zmi au majqcyc h wyk lu czyc podobne zdarzen ia w przyszlosci. Pierwsza z wykrylych wad produkcyjuyc h zwiqza ua byta z procesem produkcji orygiu aluyc h balerii Note 7. Wykry lo, Ze korpusy baterii okaza ly si~ zbyt male, by bezpiecz uie moulowac w ui ch zesp61 elekt rod , cow efekcie prowadzilo do powstawan ia zwa rcia. Dostawcy San1snnga c hcieli zaslqpiC le baterie bezpieczny mi wers jami, jedn ak

pospiech doprowad zil do powslauia zupeluie uo wej wady produkcy jnej. Wew uqlrz rzekomo bezpieczuych za mienuik6w pojawily si~ defekly polqcze(1 b ~ dqce powodem no wej podaluosci na zwa rcia doprowadzajqce do poiar6w. jak slwierd zil prezes Sa msung Elec tronics A merica Tim Bax ter, byt lo ,,gw6ZdZ do trumny" Ga laxy Nole 7.

Kosztem 30 mld dolarow Tsinghua Unigroup zbuduje w Nankinie fabryk9 pamitd Cbil1ska Tsing bu a Unigroup 18 slycznia podpisata umowQ z samorzq-

dem miejskim Na nkinu dolyczqcq budowy zaklad6w produkujqcyc b uklady DRAM i 3D NAND Flash. Wed lug plan6w nowa fabryka zajmie obszar okolo 100 bektar6w, a lqcz ua wa rtosc in westycji jestszacowa na na blisko 30 mid dolar6w. Poczqtkowo Tsinglrna Unigroup wyda okoto 10 mid dolar6w, chcqc zrea li zowaC pierwszq fazQ proj ektu i osiqgnqC

wielkosc produkcji na poziomie 100 tys. jeduoslek miesiqcznie. lune szczeg6ly, w ly m barmouogramy produkcji , uie zos taty ujawuioue.

Cylowa uy w ostatnich don iesieniac h przewodniczqcy Tsiughu a Unigroup Zhao Weig110 zapow iadat, ze finna planuje zbudowac p61przewodniko we zaklady produkcyjne w Wuhan , Chengdu i Na nkinie, iuwestujqc lqczuie 70 mid dolar6w.

Polscy naukowcy pracuji! nad radiowi! tarczct uniemo:iliwiaji!Ci! zdalni! detonacj9 bomb PrzeuoSne urzqcl zeuie, kt6r e bQdzie w sta ui e zaglus zaC wybra ue CZQ-

- - - - - - - - - - - RE KLA MA - - - - - - - - - - -

:ao=rnico • pelna logistycrnoobslugazom6wieli • dorodztwo lechnicrne •

pro jektowonie urzqdzeri i sr1tem6w

• oprog1amowonie ~ystem6w wbudowonych • wdro:iane wyrobOw do produkcji • te~ty EMC i bcdaoio Srodowisbwe ZaktadElekfnlln1a1YJBORNICO ~I

Mol':
14

ELEKTRONIKA PRAKTYCZNA 2/2017

stotli wosc i radiowe, ma stwo rzyc zesp6t naukowc6w z Politec huiki Gda11skiej. Urzqdzenie bqdzie m.in. blokowac sygnaty mogqce postuzyc lerrorys lom do delouacji ladunk6w wybu chowych. Nad projeklem pracuje 8-osobowy zesp6t mlodyc h naukowc6w pod kierunkiem dr. in z. Stawomira Ambroz iaka z Kated ry System6w i Sieci Radiokomuuikacyjnych Wydzialu Elektroniki, Telekom1111ikacji i Informatyki Polilec huiki Gdauskiej. jak zaznaczyl cir Ambroziak, do odpalania ladunk6w lerrorysci wykorzyslujq n aj cz~ sciej og61u o d ost~pue rozwiqzauia, a wsr6d ni cb telefony kom6rko we, piloty do otwiernn ia szlaba n6w czy zda lnie sterowane zabawki. Urzqdze nia te pracujq w pasmac h og6luie znanycb. Zagluszenie syguafu ua tych CZQslolliwoSciach uuiemoZli w i odpa-

lanie laduuk6w, uie utrudniajqc przy ly m pracy policji , wojska czy iuuyc h stu zb korzys tajqcych z inuyc b czqstotli wosci. Stawomir A mbroz iak wyja Suif, Ze do w alki z le rroryz me m n a Swiecie u Zywa siQ r6Znego ty pu zagh1 szaczy syguahI. Polskie urzqd zeuie ma mieC uacl iuny mi lQ przewagQ, Ze stworzy moZii woSC

Kokta'l nius6w dyuamicznego ksztaltowauia widtua sygnalu radiowego. ,,JesleSmy w posiadauiu pateut u dotyczqcego kszlalto wauia w idma sygualu radiowego, dzi~ki czenm nie b~dziemy zagtuszaC ca tego pasma cz~­ slotliwoSci, a jedy ui e le fragmenty, kt6re mogq byC uZywa ne przez lerrorysl6w'', wyjaSilil dr Ambroziak. Urzqdzeuie kt6renm zesp6l uadal uazwtt ,,Aegis", ma mieC w ielkos c walizki, a jego obsluga be,dzie zdalua. Projekt uoszqcy uazwe, ,,Prze uoSn e nrzqdzeui e do wytwarzania kurtyny eleklromagnetycznej (Aegis)" otrzymal dofinansowanie w wysokosci 2,5 mln zl w ramach pierwszej edycji konkursu ,,Przyszlosciowe teclrnologie dla obronnosci - koukurs mlodyc b 11aukowc6w", kt6ry zorgauizowalo NCBiR. 1

Quantera Global QuantERA oglasza konkurs na dofinansowanie badan w zakresie technologii kwantowych Siec QuautERA oglosila konkurs o dofinansowanie mie,dzyuarodowych przedsie,wzie,c naukowyc h z zakresu tec hnologii kwantowyc h. Inicjatywa nzyskala wsparcie Komisji Europejskiej i jest rea lizowana jako projekl ly pu ERA-NET Cofund, koordy nowany przez Narodowe Centrnm Na uki w Krakowie. Budzel koukursu wynosi 34 min euro, z czego Komisja E11ropejska oferuje przeszlo 11 mlu. Nabor wuiosk6w lrwa do 15 marca 2017 r. SieC lworzq 32 orgauizacje z 26 pallslw Unii Europejskiej oraz pal1slw slowarzyszonycb. QuanlERA, koordy nujqc prace part11er6w,

zache,ca srodowisko 11aukowe do miQdzy 11arodowe j wsp6lpracy ua rzecz wzmocuieuia kouk11reucyj110Sci badall europejskicll ua arenie Swialowej. Nab6r wuiosk6w realizowany jes t dwuelapowo. W pierwszym eta pie zloZyC ualeZy dokumeut skr6couy, lzw. pre-proposal , w drugim - peluy, lzw. full proposal. Tenuiu skladania wersji skr6coue j (pre-proposal) uplywa 15 marca 2017 r. ogodz.17.00 czas n srodkowoeuropejskiego. Do konk11rsu mogq przys lQpowaC konsorcja ztoZone z mi ninmm lrzecb grup badawczycb pocbodzqcyc b z przy najmniej lrzec b r6z11ycb kraj6w biorqcycb udzial w ko11kursie QuanlERA 2017. Zakres koukursu obejrnuje lemaly zwiqzaue z badaniami kwaulowymi: quantum commuuicalion, quantum sinmlalion, quantum computation , quantum infonuation sciences, quaulum melrology sensing aud imaging, uovel id eas and applications iu quaulum sc ieu ce aud tec buologies. Organizalorzy zapraszajqzaiuteresowauycb koukursem do udziatu w miQdzynarodow ym dniu informacy jny m d la wuioskodawc6w, kl6ry odbqdzie sie, 16 lulego 2017 r. n a Malcie. Udzial je st bezplal11y, wyrnaga11a jest tylko rejestracja. Szczeg6lowe informac je o konkursie doslQpn e Sq ua slrouie quaulera.eu/co-fu nded-call /ca ll-documen ls.

Google b~zie w USA sprzedawac tanie smartfony Goog le przygo towuje siQ do wywotauia zamieszania na ry nku tallszych smarlfo116w. Sp6lka plauuje uawiqzac scislq wsp6lprace, z producentern sprZQlu w ceJu udoslf;pnieuia jeszcze w pi erwsz ej potowie bieZqcego roku telefmrn w ceuie nieprzekraczajqcej 300 dolar6w. Nowy smarlfon he,dzie cze,sciq programu Google ,,Android One'', z kt6rym firma zadebiutowata w Indiach w 2014 roku. Producenci ttrzqdzell lypu ,,Android One" przeslrzegajq scislycb wylycznycb, kt6re gwaranlujq uZy lkownikom korzystanie z czyslego sys lenm Android , bez

NIE PRZEOCZ Google nied awno rozpoczql sprzeda z wlasuyc h smartfon6w klasy high-end , kt6re bardziej bez posreduio koukurnjq z iPhoue'em Apple'a. Nie sqztiaue oficjalne wy niki sprzedazy tyc h urz
ir6dla t wierd zq, ze model Pixel sprzedaje siq clobrze .

zbQdnyc h naktadek ora z jego terminowe akl11ali zacje, a Google pro-

nmje le urzqdzenia.

Oczywiscie uie brakuje uiskokosztowych telefou6 w z systemem Android . Op eratorzy i dostawcy reg ularuie ofernjq ta uie lelefouy, a superma rkely sprzedajq je za mniej ni z 100 dolar6w. jedn a k w ie,kszosc z tych urzqdze ll opie ra siq ua la nic h kompon enlac h i powolnych mikrouktaclach, i jest wy posaZa na w przeslarz ale we rsje A ndroida . Co

Wspolna specyfikacja CLPA i Pl

wie,cej, producenci dokouujq zmi an interfejsu uzy lkownika syslenm Android , aby nadac le lefon orn niesla ndardowy wyg lqd . Finnie Google nie podobajq sie, te praktyki, poniewaz blokuje to nie-

CC-Link Partner Association (CLPA) i P rofibus & Profiuet International (Pl) wydaly nowq, wsp6h1 q sp ecy fika cje, . Ma ona zapewnic inle ro pe racy juoSC sieci CC-Link IE i sie ci Profine l. Pojaw ieni a siQ

kt6re fuukcjon alnoSci , natl kt6rymi finna praco wa ta, projektnjqc Android a, a lak Ze cllalego, Ze spow alnia to proces aklu ali zacji.

ua ry nku pierwszych produkt6w z uiq zgodnych moZna siQspod ziewat: ju Z w lym roku.

- - - - - - - - - - - RE KLA MA - - - - - - - - - - -

Fizycy z Polski i Holandii opracowaU ultraszybki, fotomagnetyczny zapis informacji Badacze z Polski i Holandii opraco wa li me todQ za pisu iuformac ji ,

kt6ra w spos6b radykalny mofo zwiqkszyc wydajnosc kompuler6w i 111·zqdzei1 korzys tajqcyc h z pami e,c i. Jak zapew uia kierow nik badan dr hab. Anclrzej Stupakiew icz z Wycl ziaht Fizyki Uni wersytetu w Bialymstoku , w stosunku do obecnie wykorzystywa nyc b najszybszycb pamiqci moZlia bqd zie uzyskac lysiqckrolne zwiqkszenie prqclkosci zapisu i odczy tu dauyc h. lnformacje na temat przelomowyc h badail ,. Mod ele o mocy 35 w. 50 w. 75 w. 100 w. 150 ,. Wyso kosc ob udowy 1 u (30 m m) ,. Pob6 r m ocy w st an ie j alowym < 0.2- 0.75 W > Spr aw nose do 91.5% ,. Temp. pracy: -30 "C do +70 "C ,. Odpornosc na wibracje SG ,. Certyfi katy: UL/CUL/TU V/CCC/ CB/CE > 3 lata gwara ncj i

w

www.elmark.com.pl Elm ark Automatyka Sp. z o .o. tel. 22 541 84 60 [email protected]

www.meanwell .elmark.com.pl

16

ELEKTRONIKA PRAKTYCZNA 2/2017

opublikowa no w czasopiSmie ,,Na ture".

Polsko-bolenderski zesp61 fi zyk6w opracowal tecbuologi e, tz w. zimnego ultraszy bkiego za pisu fotoma gnetycz uego, kt6ra przelamuje barierq szybkosci za pisu iuformacji i dodatk owo c ha rakteryzuje siq ni ezwykht e uergooszczQdnoS ci q. Juformac je o m e lod z ie zua lezc mozna ua stronie dx .doi. org/10.1 038/nalure20807. Doktoraut z Wyclzialu Fizyki Uni wersytetu w Bialymstoku , Krzysz tof Szereuos, przekouuj e, 2e przyktadowo reudero wa ui e gra fiki 3D trwa jqce kilkad ziesi ql mi nut zostaloby, dz ie,ki nowej technologii, wykonane w kilka sekund. Jednak pra wd ziwy potencjal rozwiqzauia uka za lby s iQw se rwerow niac h ora z centrach przecbowywania i przetwarzania danych , gdzie ska la os zcz~ duoSci euerg ii i czasu byfaby juZ ogronrna.

Dotyc h cza s z miauy slanu uamaguesowa uia 1nate rialu dokonywa ue byly za pomocq pola rnaguetyczuego lub prqdu elektrycz uego. Aby zmieuic stau bitu w uajszybszych obecnie pamie,ciacb RAM, potrzebne jes t kilka uauose knud , czyli mili ardowyc h czqsci seknudy. Polscy badacze wy kazali istuie uie materialu - gra uat u ilrowo-Zelazowego domieszkowauego jouami kobaltu, w kt6rym sta u ua m aguesowa ui a moZ na od wraca lni e z mi en ia C za pomocq nltraszybk ic h impuls6w Swiatfa. Do zn1iany slanu bilu w ty m maleriale wystarczy jeden impuls lasera . Malerialy o slruklurze granalu sq doslft pn e ua ry uku i - zda uiem uaukowc6w - moZna poprawiC ich paramelry w celu optyrnalizacji za pisn i wyko rzystauia ua skalP, masowq. Obec uy za pis mag ne tycz ny powodnje pows tawaui e dn zej ilosci cie pla i dla ochrouy dauych kouieczue jest zuzywauie dodalko wej euergii ua c hlod ze uie urzqdzeli. Ozuacza to straly euergelycz ue. Jak oceu iajq uaukowcy, pod czas zapisu i odczy tu iuformacji przy u zyciu nowej m elody lempe ralura i10Snika wz roSnie jedyn ie o 1°C, co ozuacza, Ze c hiodzenie bQd zie z bQdne. Na ukowcy iufornmjq leZ, Ze przy za pisie 1 bitu iuformacji sys tem zu Zywalby 10 tys . razy muiej euergii uiz wcl10dzqca ua ry uek uajuo wsza teclrnologia STT-MRAM i uawet miliard ra zy muiej ui Z wsp6kzes ne dyski lwa rd e. Material m elaliczuy, kt6ry pozwalal na za pis maguelycz uy za pomocq pojedy uc zych impuls6w las era , odkryla grupa badaczy z Hola udii juZ dziesiQC lat tenm. Ze wzglitdu ua bardzo silue pochlauiauie Swiatta material ten znacznie nagrzewat siQ w trakcie za pisn . Polacy, wsp6lpracujqc z ty m samyn1 zespolem holeu derskim , zademonslrowa li maguetycz ny dielektry k, kl6ry jest przezroczysty i uie uagrzewa siP, pod w plywem impuls6w lasera, a za pis jest jeszcze szy bszy. Aktu a lnie polsko-holeuderski zesp61 ubi ega sie, o gra nt, kt6ry pozwoli w c iqgu 5 lat zbudowaC prolotyp systenm oparlego na lec huologii zimnego ultraszy bkiego zapisu fotrnuaguetycznego, aw ciqgu 10 lat w prowadziC uowe urzqdzenia na ry uek.

Whirlpool zainwestuje w Polsce Whirlpool ut wo rzy w Lodzi uowy osrodek produkcji susza rek dla regiouu EMEA. Produceut przezuaczy na te, iu westycjP, 43 mlu e uro. Liuia produkcy jna pows tauie w halac h Whirlpoola , gdzie obecnie wylwarzane sq lod6wki , kt6r yc h produkcja zoslauie przeniesiona do Wrodawia. Tu finua za iuwesluje 15 n1ln euro i w6wczas Wroclaw bP,dzie jedyuym w obsza rze EMEA produceutem c btodzia rek o szerokosci 60 cm , stanowiqcych 80% ch lodui czego ry uku. Whirlpool nie zdecydo wal siq ua skorzyslanie ze zwolniell pod alkowych w specjaluej strefie ekonomiczuej dla iadnej z uowyc h inwes lycji. Decyz ja Whirlpoola urnocui pozycjP, Polski , kt6ra ju z obecuie jest gl6wuy m oSrod kiem prod11kcyjnyrn koucerun w Europie. DziQki iuwestycjom Whirlpool obejmie 35o/o calego ry nku dnZego sprzQlll AGD w Pol see. W za ktadac h w tod zi, Radon1sku i Wrodawiu firm a za truduia 5,5 tys. pracowuik6w. Ceutrurn produkcyjne suszarek w Lodzi bazowac be,dzie na dotychczasowyrn zespole, we Wroclawiu uatomiast planowane jest tworzen ie nowych miejsc pracy. Whirlpool c hce ubiegaC siQ o rzqdowy gra ul ua cenlrnm projeklowa uia i lworzeni a lod6wek, w kt6ry m zat ruduilby 50 os6b. W wyniku dziala(1 podejmowanych w Polsce stopniowo wstrzy mywana bqd zie produkcja snszarek w Amie ns we Francji. Urzqd zen ia ua rynek bry lyjski i irlandzki nadal bQd'I poc hodzic z Yale w Wielkiej Brylanii.

XXlll Mi~dzynarodowe Targi Automatyki i Pomiarow BIURO TARGOW Al. Je ro zolimskie 202, 02-485 Worszowo tel. 22 874 01 50, 874 02 30, fox 22 874 01 49 e-mai l: [email protected]

...

ORGANIZATORZY

., ., PRZEMYSLOWY INSTYTUT AUTOMATYKI I POMIAA0W

Sp. z o.o.

--

www.automaticon.pl

NIE PRZEOCZ

info

Urzqdzenie do mycia plytek PCB Supers Swash Twingo - system natryskowego mycia plytek z kontrolq przewodnosci elektrycznej. Pozwala na prodnkcjP, zaawansowanycb plytek z kontrolowauym poziomem czysto.Sci jonowej oraz ua poszerzen ie oferly o moZliwoSC nak-laclauia powtok ochrouuych.

DniDruku3D w petnym wymiarze na Targach Kielce Wed Ing analityk6w z finny Caua lys, szybko rosnqcy ryuek drukn przeslrzenuego, w Ly m sprzedaZ drnkarek 30, material6w i zwiqzauyc h z uirni uslug, w 2018 r. osiqgnie warloSC 16 ,2 mid dol., co ozuacza loby w najbliZszyc b latach Sredui rocz uy wzrost o 45,7%. R6wuie

dyuamicznie rozwijajq siP, Dni Orn kn 30. Dni Dru kn 30 to wydarzenie, kt6re zaczP,lo swojq historiP, w kieleckim klu bie studenckim Wspak. DziS jes t lo najwaZniejsze spolkanie

System naprawczy ERSA HR600/2 - system do naprawy plytek elektronicznych. Umoz liwia , w spos6b automatyczny, montaz i demontaz elemenl6 w SMT, z calkowitq kontrolq i rejestracjq procesu (termopary, kamera) Fol. Pozwala na bezpieczuq uapra wQ ptytek, bez uaraZan ia inn ych elem enl6w.

DATAPAQ Q18 - system do kontroli i wa liclacji procesu luto wniczego w piecu rozptywowym/fali lutowni czej - pozwala na projeklowanie i konlrolP, profi li lulowniczycb.

brauzy w uaszej CZP,sci Enropy. Dui Drukn 30 towarzyszqce do tej pory Przemyslowej Wiosuie w Targacb Kielce stajq siP, obecuie jednym z wazniejszych element6w tego cyklu wystaw. Edycja w marcn 2016 roku zgromadzHa ponad 80 wys tawc6 w oraz przyciqg n~la

Pakowarka pr6Zniowa Komet PlusVac 24 - umoZliwia pakowanie

pr6zniowe oraz w oslouie azotu element6w na rolkach, tackach i listwa ch. ZwiP,ksza bezpieczeiislwo przechowywania elemenl6w elektronicznych.

li czb~

8 lys . zwiedzajqcych. Do lej pory najnowsze technologie druku przestrzennego mozna bylo poznawac przez 2 dni, od marca 2017 roku bP,dq to jnz 3 dni. Dyuamiczny rozw6j Dni Drnkn 30 zawdziP,czajq z pewuoSciq kolejnym programom fiuausowauym z funduszy Unii Eu ropejskiej, ale lakZe ogromnemu zaiuleresowanin wysokobudZe-

towych firm z branzy. Zapraszamy na Targi Kielce od 28 do 30 marca 2017"'

Dzia-1 konwerlingu la.Sm przemys-lowych wzbogacit siQ o wysokiej

klasy plater laserowy o w ielkosci pola roboczego 1330 nunx830 mm. Urzqdzenie poz wa la na ciP,cie tz w. trndnych material6w (np. bton klejowych, pianek Poron). WiP,cej na stronie finny Semicon pod tym adresem http://bit.ly/2awjDLS. Kontakt w sprawie mozliwosci prod ukcyjnych pod numerem 22 615 73 71 oraz adresem e-mail info@ se111ico11.co111.pl.

Semicon: rok 2cn6 pod znakiem inwestycji w park maszynowy W 2016 roku Semicon Sp. z o.o. dokonat kolejnych inwestycji w dziale moutaZ11 elektrouiki. Firnrn poszerzyla park maszynowy o urzqdzenia

do lutowania seleklywnego, do mycia plytek PCB, system naprawczy nnrnZliwiajqcy autmnatyczny 1110utaZ i demonlaZ, systen1 do koutroli

procesu lutowania , a takZe o pakowarkP, i specjalistyczny ploler laserowy. lnwestycje w urzqd zen ia technologiczne polqczone z rozwojem w tasnego biura R&D da jq moZliwoSC realizacji na jbard z iej

zlozonych projekt6w, w Lym dla elektroniki jqdrowej, tll'Zqdze(1 dla medycyny czy przemyslu kosmicznego. Semicon wzbogacil siP, o nastP,pnjqce tll'Zqdzenia: Urzqdzenie do Jntowania selektywnego ERSA SmartFlow 2020 - system do selektywuego lntowania element6w przewlekauych

stopem olowiowym/bezolowiowym w oslonie azotu.

18

ELEKTRONIKA PRAKTYCZNA 2/2017

_,,,""'

..., ·~-

- -'-'»'

,,..,'"" ""' ""'

Siie

=

3M

. . . _,;,, . l"'

SI'"

3:• 1

"

0

':'tc

3M

Info

............... • . , ·~ • • • • •• ·~ • • 'Iii

. .. ••


._ _., -

W

o

4 .:.- :

11 U

" 1'

T Cl

Y

U

rt

"

I IC

~ ~ ~-

-· •

-

o

p

,•

1..

•'

.•

,:

7,. , . ·..

1

Plytki Raspberry Pi Compute Module 3 Finna Farnell elemeul14, dys trybutor i produceut komputer6w i akcesori6w z rodziuy Raspberry Pi, zaprezeuto wala 3 uowe produkty: Raspberry Pi Compute Module 3, Raspberry Pi Compute Module Lite i Raspberry Pi Compute Modu le Development Kit. Raspberry Pi Compute Module 3 (CM3) i Compute Module 3 Lile (CM3L) to moduly SOM (Sy stem on Module), zgodue mecbauiczuie ze standardem zlqcza DDRZ-SOD!MM, zawierajqce procesor oraz pamiqc RAM i eMMC Flash (tylko CM3), a tahe sekcjq zasilauia. Mochdy le pozwalajq na wykorzystanie zalel sprZQlU i oprogran10wauia kompat ybilnego z Raspberry Pi we wlasuych systemach o dowolnych formatach. Claire Doyle, dyrekto r globalny ds. Raspberry Pi i komputer6w jeduoplytkowyc h, powiedzial, ze ,, Raspberry Pi Compute Module 3 stauowi kouly uuacjQ rozwoju Pi pod kqlem ciqgle rosuqcych ryuk6w przemystow ych i komercyjnyc h. Nowe moduty dajq moz liwosc wykorzystania cech ukladu BCM2837 i du ze j szybkosci pracy Raspberry Pi 3 w pofqczeniu z elastycznoSciq modut6w obliczeniowych. Pozwala lo zaprojeklowaC wfasne rozwiqzauia oparle ua Pi dla szerokiego zakresu aplikacji, poczqwszy od IoT, przez systemy wbudowaue, aulomatykQ domowq, syslemy slerowane, a kol1 czqc ua elektrouice konsumenckiej".

Eben Upton , dyrektor ds. sprzedazy Raspberry Pi, stwierdzil: - ,,Raspberry Pi jak dotqd pozwolilo tw6rcom ua niesamowicie wiele i jesteSmy bardzo podekscytowani wizjq nowych, innowacyjuych rozwiqzau, jakie pojawiqsiq za sprawq projektaut6w produkt6w przemyslowych i komercyjuyc h, kt6rzy wykorzystajqRaspberry Pi Compute Module 3". Compute Module 3 zawiera procesor i pamiqc, takie jak w Raspberry Pi 3, a dodatkowo 4 GB pamiqc i Flash. Catosc zostata ziutegrowaua do postaci malej plytki o wymiarach 67,6X30 mm, kt6ra pasuje do standardowego zl'lcza DDRZ SOD!MM. Wbudowaua pamiqc Flash jestbezpos reduio podlqczoua do procesora , a pozostate iuterfejsy CPU S'! dostqpue do wykorzystania przez projektanta. Przygotowano tez specjalnq plytkq z wyprowadzeniem, kt6ra utatwia prototypowanie. Jest oua dostqpua w zestawie Raspberry Pi Compute Module 3 Development Kil, oferowanym przez elen1enl14. Projekta nci chcqcy podl<1czyc wtasue pamiqci SD lub eMMC mog'l skorzystac z Compute Module 3 Lite, kt6ry jest pozbawiony wbudowanej 4-gigabajlowej pamiQci Flash. Opr6cz modut6w obliczeniowych, przygotowauo takZe kompletuy zestaw Raspberry Pi Compute 3 Development Kit, w kt6rego sklad wcbod zq: Raspberry Pi Com pute Module JO Board. Raspberry Pi Compute Module 3. Raspberry Pi Compute Module 3 Lite. Raspberry Pi Compute Module JO Board Camera and Display Adaptor. Zasilacz 5 V, 2,5 A. Kabel USB (A - micro BJ. 4 przewody ulatwiajqce wykonywa uie pol'lczeu. Nowe, niedrogie moduty SOM upraszczai'l proces projektowauia i przeksztalcania aplikacji w gotowe produkty. Jnzy nierowie mogq w6wczas skoucentrowaC siQ ua projeklowa niu iulerfejs6w w!asnej plytki oraz przygotowywaniu oprogramowauia. Zdecydowanie wptywa to ua przyspieszenie procesn projektowan ia. Opr6cz Lego, w ramach dodatkowego wsparcia dla projektaut6w, kt6rzy planujq zaslosowaC Compute Modu le 3 w aplikacjach komercyjuycb o duzy m wolumeuie produkcyjuy m, elemeul14 oferuje uuika lnq uslu gq dostosowywania Pi, pomagajq w procesie produkcy juym od elapu projektowania , przez tworzenie oprogramowauia, prololypowanie, do doslarczania komponent6w i fina lnego monlaZu pfytek. Przykladem zastosowauia Raspberry Pi Compute Module 3 oraz wsparc ia oferowanego po strouie Farnell elemenl14 Sq rozwiqzania inteligeutuych wyswietlaczy NEC Digital Displays dostqpu e ua stronie https://goo.gl/A3llvm .

MATERIAtY CHEMICZNE DLA ELEKTRONIKI ~

~

Kleje, silikony, zalewy Preparaty czyszczqce i smarujqce ~ Materiafy termoi e/ektroprzewodzqce

narzi;dzja montazowe, akcesoria ESD, fqcz6wki i rozbieg6wki SMD maskownice PCB: kapton, zalewa lateksowa tasmy i rzepy przemysfowe flrmy 3M: cii;cie no wymiar, wykroje z tzw. trudnych materiaf6w - nowy plater /aserowy!

ul. Zwolenska 43/43a 04-765 Warszawa

-

ir 22 615 73 71

[g]

[email protected]

Odwiedi e -sklep: www.sklep.semicon .com .pl!

A.

SEMIC:::ON®

PROJEKTY

Mikser Dry/Wet Przedstawiony rnikser jest kolejnym analogowym elementem tom ,,stu dia dornowego". Urnozliwia rnieszanie surnacyjn e sygnalu surowego, przed obr6bkq tj. ,,D1y" z obrobionyrn tj. ,,Wet" w celu uzyskania dodatkowych ef ekt6w. Rekomendacje: kolejny modul, kt61y przyda sirt do budowy do111owego studia nagra11. Mikser uajczFJScie j jest u Zywany do rea li za-

cji kompresji r6wuoleglej typn ,,New York" lu b w uklada ch op6Zlliajqcych, jak poka za uo ua rysunku 1. Sch emal ideowy proponowauego ro zwiqzan ia miksera poka za uo na rysunku 2. Do gnia zda wejsciowego IN doprowadzouo sygnaty Dry/ Wet, odpowieduio, z wejscia i wyj.Scia zastosowa uego e fe klu. Podobnie jak w pozostalyc h modulach , sygnal BYP

(by pass) jest doprowadzony do zlqcza BYP i sluzy do przelqczeuia sygualu DRY bez posreduio na wy jscie OUT miksera, gdy urzqdzenie jest nieaktyw ue. Kazdy z sygnat6w jest dopro wadzouy do podw6jnego potencjomelru

OW, kt6rego poszczeg6lu e sekcje polqczoue sqprzeciwbiezuie, aby zw i ~ kszau i e poziomu sygnah1 Dry zmuiejsza to poziom sygualn Wet. W ten nieskompliko wa ny s pos6b moZ.na usta-

lic

proporcj~ pomi~d zy

sygnalami.

SUM

DODATKOWE MATERIAlY NA FTP: ftp://ep.com.pl USER: 97325, PASS: 6

W ofercie AVT* AVT-5569 Podstawowe informacje:

• Napi~cie zasilaJ
AVT-5418 AVT-1 728

OUT

DRY

AVT-5155 COMP

WET

Rysunek 1. Zasada dziatania miksera Dry/Wet (w poli!czeniu z kompresorem)

20

ELEKTRONIKA PRAKTYCZNA 2/2017

Cyfrowy gene rator sygnatu prostokqtnego (EP 10/2013) Generator HF z powielan iem cz~stotl i wosci (EP 3/2013) Generator DDS (EP 10-11/2008)

Mikser Dr /Wet INL

BYPASS SMS 1S102

Rl

'

D2

~ .....J.o

10k 1N4148 BYP ______ ~V ~ l~ SP --ll_ _ _ D_l _ _ _ _ _ _ __,,.,..__ __._. 11 1 1N41 ~ ------------~

Rll

CE4 Vl SP

+47H11

I Ol'-+ - --'v ,,,1s"'N'----1

M J

1

CES 47 uF

OUT

;:;

DW

22

2x100kB R4 2M2

M

N

C3

R6

47pF Rl 1 470k

J1 10k RB

RS 2M2

DW

Vl SP

10k R7

R9

2x100kB 10k U2 SSM213S

CE2 47u F

10k

9k1

LEV 2k0

WET

2M2

Rysunek 2. Schemat ideowy miksera Dry/Wet Z poteuc jometr6 w poprzez w t6ruiki oparte ua uktad z ie Ul , zas tosowaue dl a z muiejsze· ui a wzajemuego w plyw u Dry/Wet, syg naty sq dopro wadzone do Ly powego wz macniacza stunujqcego U Z-1. W celu zac ho wa nia fazy syg ua tu sto pi eli wyjsc io wy wy ko ua uo ja ko odw ra cajqcy. Potenc jometr LE VO umoz· liw ia wy r6 w nani e poziom6w wej.Sciowego Dry (100%) i wyjsciowego, aby uklad mial wz mocuieuie 1.

Wykaz elementow: Rezystory: (SM D 1206, 1%) R1, R6 ... R9: 10 kfl R2 ... R5: 2,2 Mfl R10: 9,1 kfl R11: 470 kfl DW: 2x100 kfl/A (Alpha 9·PC-STE-100k Jin, potencjometr 9 mm stereofon ., liniowy) LEV: 2,0 kfl (potencjometr He lit rim pio nowy 3296W) Kondensatory: C1, C2, CS, C6: 100 nF (SMD 0805) C3, C4: 47 pF (SMD 1206) CE1 ... CE5: 47 µ.F (elektrolit. R=2,54 mm) Pcitprz-odniki: D1, D2: 1N4148 (SMD) INL: dioda LED, zielona, 3 mm U1 , U2: SSM2135 (DI PB) lnne: BYP: zlqcze SIP2 + wtyk BYPASS: 5MS1S102 przelqcznik dwupozy· cyjny, dzwigniowy IN, PWR: Zlqcze DG 3,81 mm OUT: Zlqcze DG 3,81 mm RL1: przekainik AZBS0-12 V

Do zlqcz a PWR dopro wad zono zasila uie ± 15 V/100 m A. Dioda sw iecqca !NL syg ua li· z uje wlqczeni e 11klad11 w tor syg nal11. Mikser zmonlo wauo ua uie wiel kiej ply tce druko wauej - jej sc hem a l monla :Zowy pokaza uo ua rysunku 3. Przelqcz uik BYPASS za montowauo poza ply tkij. Monta z jest ty powy i ni e wyniaga omaw iania. Pomoc na w jego wykonauiu bqd zie fotografi a ly tulo wa. Po popraw uy m z mo utowauiu mikse r ualezy wyregulowa c. jezeli ni e m a blP,d 6w

m o ula Zo wycb , do wejScia trzeba dopro wadz ic syg ua t z ge neratora uapi P,cia sinusoida 1u ego 1 Vrms , wy j.Scie obch1.ZyC rezystorem 10 kfl i pod ac na wejscie oscyloskopu. Poleu cjomelr DW uslaw iC w lewym , skrajuym poloze niu (DRY= 100%). Po wlqczeuiu ukladu przelqczniki em BYPASS pow inua zaswiecic siQ diod a INL . Poteucjomelre1n LEVO ualeZy ustaliC identycz uy poz iom syg ua tu wejSc iowego i wy jSciowego (slatycz ne wz mocuienie miksera wy noszqce 1 V/V), aby przelqc za nie BYPASS nie zmieniato pozimnu s ygnain . NaslQpuie, doprowad zajqc sygn al audio z wybran ego efektu , moZua s prawd ziC practt miksera Dry/ Wet. Pozostaje tylko zyczyc powodzenia w re ali z acji ,,aualogo wego" brzmie uia , c o uaj muiej na poziomie Abbey Road .. Adam Tatus, EP - - - - - - - RE K LAM A - - - - - -

Rysunek 3. Schemat montaiowy miksera Dry/Wet

lite. augmented

PROJEKTY

GENERATOR Z AVT5580

WOBU~J~~~:

Generator DDS na zakres 1 Hz ... 40 MHz z wobulatorem (1) Generato1y przestrajane stanowiq waznq pozycje w warsztacie kazdego konstrnktora . Opisany generator pozwala na komfortowq prace 111.in. z urzqdzeniami audio, przetwomicami DC/DC, mikrokontrolerami czy urzqdzeniami radioko11mnikacyjny111i. /ego dodatkowymi atutami sq: wbu dowana ftmkcja wobulatora oraz mozliwosc altematywnego wykorzystania jednego z dw6ch typ6w dostepnyc11 na 1y11ku modul6w generator6w DDS z chipem AD9850. Rekomendacje: generator przyda sie w warsztacie kazdego elektronika konstrnktora. Opisauy projekt ge uera tora oparto ua golowych modulac h z popularuym c hipem scalouego sy utez era DDS ly pu AD9850 finny Au a log Devices (fotografie 1 i 2). Mod u ly te S'! takto wa uego przebieg iem o cz~stotliwo­ sci 125 MHz z generatora kwa rcowego OCXO umieszczonego na module. Znaczqcym alu lem lego wlaSnie projeklu jest 1110ZliwoSC alteruatyw uego zastosowa uia jeduego z dw6ch wymieuiouych mod11!6w DDS. Urzqdze ui e wyposaZouo we wzmacniacz szerokopasmowy d la aualogowego syguatu siuusoidaluego, o wzmocuieuiu 22

ELEKTRONIKA PRAKTYCZNA 2/2017

uapi~ c iowym 12 dB w 3-decybelowym pasmie przynajmniej do 30 MHz i impeda nc ji wyjsciowej 50 0. Takze wyjscie sygnatu cy frowego, o poziomach CMOS 0/5 V, wyposa:io uo w bufor o impedaucji wy jsciowej 50 0 , z mozli wosci
syguat6w na zewuqtrz tnzqdzenia za pomocq kabli konce ntrycznyc h o lej samej impeda ncji falowej. Opisywa uy przy r z
Generator DDS na zakres 1 Hz... 40 MHz z wobulatorem DODATKOWE MATERIAtY NA FTP:

ftp:/ /ep.com.pl USER: 97325 PASS: 6

W ofercie AVT* AVT-5580 Podstawowe i nformacje: • Zakres cz~stotliwosci generowanego sygnatu: 1 Hz ... 40 MHz (krok 1 Hz) • Zakres pr~dkosci wobulacji 5... 40 Hz (kro k 1 Hz) • Wy1sc 1e analogowe (sygnat sinuso 1dalny, regulowana amplituda) i cyfrowe (sygnat prostokqtny, CMOS 0/5 V) • Wy1sc 1e sygnatu przestra1a1qcego wobu Jator, kt6re mozna podac na wejscie .. X" oscyloskopu. • Standardowe wejscia/wyjsc 1a o impedanc11 so n • Ztozony z dw6ch ptytek sterujqcej (na panelu czotowym) i gt6wne1. • Gniazda dla dw6c h rodza16w popularnych modut6w z AD9850. • Zasilanie 12.JS V DC/0,25 A Proje kty pokre wne na FTP: (wym1emone artykuty sq w cato5c1 dost~pne na FTP)

AVT-5444 AVT-5418 AVT-1728 AVT-5155 AVT-1474

Fotografia 2. Modut z uktadem AD9850 -wersja .B" CzQslotliwo.Sci graniczne i krok ich regu lacji mogq przyjmowaC war loSci analogiczne, w genera torze, natomiast szybkoSC: (czQslot liwosc) wobu lacji S rnozua regulowac wzakresie od 5 do 40 Hz z krokiem 1 Hz. Wobulalor pracuje poprzez ge nerowa nie linio wo naraslajqcyc h 256 wartoSci cz~slo­ tli wosci z przedzia lu od Fmiu do Fmax. Towarzyszy lenm wytwarzanie uaraslajqcego

AVT-5124 AVT-2846

liui owo, piloksztaltuego sygua lu odc hy lau ia dla oscyloskopu z wejScia mi i lry bem pracy ,,X/Y", kt6ry m oze tez bye u zyty do wyzwalau ia kreSleu ia przebiegu ,,Y" w oscyloskopac h pozbawiouyc h opcji pracy ,,X/Y". S jest paramelrem o Lyle islotnym , Ze d elerminuje zar6wno CZQs lolli woSC oc!SwieZania ry sowa uej cb arak terystyki Y=f[ X), jak i tempo pobud za nia wejScia i skauowania wy jScia

Generator DDS (EP 4/2014) Cyfrowy generator sygnatu prostokqtnego (EP 10/2013) Generator HF z powielaniem cz~stotliwosci (EP 3/2013) Generator DDS (EP 10-11 /2008) Gene rator fali prosto kqtne1 o regulowanym wsp6tczynniku wypetnienia (EP 8/2008) Gene rator funkcyjny DDS (EP 2/2008) Gene rator funkcyjny 0,1 Hz-20 MHz (EdW 11/2007)

..... POLECANY PRODUl
Microsonic Clean PCB K2

- uniwersalny preparat do mycia i czyszczenia Redestylowa na, dejonizowa na, ultra czysta woda dla elektroniki. Woda o ogromnej rezystancji i niezwykle malej przewodnosci (poniiej 0,1 µS). ldealna do przeplukiwania plytek PCB po myciu w myjkach ultradzwi~kowyc h oraz do mycia elektroniki po r6inorodnych, rozpuszczalnych w wodzie zalaniach typu: soki, kawa, herbata itp. Rozpuszcza i wymywa substancje powo dujqce utlenianie (korozj~), w pelni regeneruje swieio zalany sprz~t. Polecana do rozcier\czania wodnych koncentrat6w plyn6w do myjek ultradzw i~kowych. Dostfi!pny w pojemnikach: 500 ml, 1000 ml, 5000 ml, 20000 ml

- plyn do myjek ultradiwi~kowych Profesjonalny, wodny, niepalny plyn do szybkiego czyszczenia plytek drukowa nych w myjkach ultradzwi~kowych . Usuwa r6inorodne rodzaje zanieczyszczer\ po lutowaniu, doskonaly do usuwania zalari nie tylko plynami rozpuszczalnymi w wodzie. ldealnie usuwa zanieczyszczenie eksploatacyjne: kurz, oleje, sadze, zanieczyszczenie organiczne i mineralne. Przy niewielkich zabrudzeniach plyn Microsonic Clean PCB K2 moina rozcier\czyc w stosunku 1 cz~sc plynu do 1...5 cz~­ sci ultra czystej wody Electronic Water. Dostfi!pny w pojemnikach: 500 ml, 1000 m I, 5000 ml, 20000 ml

-

Platforma h and Iowa d la firm

www.elektronlcspray.com

2\ ~

ELE KTRONIKA PRAKTYCZNA 2/2017

23

PROJEKTY baclauego uktadu (czas uslalania odpowied z i cz~s totli wosciowej lliekt6ryc h 11ktad6w moZe byC znaczny i w zwiqzku z tym wymagaC bardzo powolllego skanowauia wyjScia; podobne zagadnienie dotyczy sond analizujqcych poziom syg llalu wy jsciowego badallego uktadu) . Spos6b rea li zacji uktadowej

i programowej ora z praklycz 11q obslug~ gellera tora i wobulatora opisallo w dals zej cz~­ sci pnblikacji.

Syntezer DDS AD9850 Uktad sca lo11y sy11tezera DDS lyp u AD9850, kt6rego schema! blokowy poka za ll o

Fotografia 3. Przyrz'ld pracujilCY w trybie generatora

Fotografia 4. Przyrz'ld pracujilCY w trybie wobulatora Wykaz elementow: Rezystory: (0,2SW/S%) R1: S10 fl R2: 82 fl R3: S1 fl R4: 68 fl RS: 10k fl R6: 1Sk fl R7, R10, R13: 1SO fl RS: 100 R9: 240 fl R11:1Sfl R12: 33 fl R14, R20: 2,2 kfl R1S: 1 kfl R17... R19: 10 kfl R21 : 22 fl R22, R23: 22 kfl PR1, PR2: 10 kfl/A (liniowy, w obudowie RM-06S) PR3: 1 kfl/A (liniowy, obrotowy, przykr~ca­ ny do panelu) Kondensatory: C1: 47 µ.F/16 V C2, C4, CS: 470 nF/SO V C3, C6, C12: 100 µ.F/16 V C7: 470 µ.F/16 V CS, C10, C13, (14, C19, C22, C24, C36, C37, C38, C41: 100 nF/SO V C9: 100 pF/SO V (11: 1SO pF C1S, C20, C21: 10 µ.F/10 V C16, C34, C42, C43: 10 nF/SO V C17: 47 pF/SO V C18: 330 pF/SO V C23: 10 µ.F/16 V C2S, C3S: 68 nF/SO V C26: 1SO nF/SO V C32, C33: 1 nF/SO V C39, C40: 22 pF/SO V POtprzewodniki: D1 , D2: BATSS (D0-3S) 01: 2N3904 (T0-92) 02: 2N3906 (T0-92)

24

ELEKTRONIKA PRAKTYCZNA 2/2017

03: BC141-16 lub 2N2219A (T0-39) U1 : LM7809 (T0-220) U2: LM780S (T0-220) U3: 74HCOO (DIP-14) U4: LM3S8 (DI P-8) US*: modul DDS z AD98SO, typu ,,A" tub U6* modul DDS z AD98SO, typu ,,B" U10: ATmega8A-PU (DIP-28) lnne: U11: wysw ietlacz LCD 16x2, zgodny z HD44780 L1, L6: 10 µ.H (osiowy) L2, LS: 4,7 µ.H (osiowy) L3: 2,2 µ.H (osiowy) L4: 3,3 µ.H (osiowy) X1: 16 MHz rezonator kwarcowy (HC49, niska) SW1: enkoder obrotowy mechaniczny z przyciskiem (20 ... 24 imp./obr.) P1 : zlqcze srubowe ARK2/S mm PS•P11: zlqcze ,,goldpin" (wtyk/gniazdo) kqtowe, m~ sk ie , S pin6w P6+P10: zlqcze ,,goldpin" (wtyk/gniazdo) kqtowe, m~skie, 6 pin6w P7•P9: zlqcze ,,go ld pin" (wtyk/gniazdo) kqtowe, m~skie , 7 pin6w P2, P3, P4: gniazda BNC so fl (mocowane do panelu) • zlqcza ,,go ld pin" m~skie 2 piny Li stwy ,,gold pin" ienskie (SO pin6w, 2 szt.) do wykonan ia gniazd do podlqczenia US / U6 i U11 Podstawki pod uklady sca lene: U3, U4, U10 Radiatory do obud6w T0-220, male, 2 szt. Wlqcznik zasilania 12 V/O,S A Gniazdo zasilania np. S,S/2,1 mm, Obudowa KM-60 tub podobna Galki na PR3 i SW1 (stosownie do wym iar6w i rozmieszczenia element6w) Sruby, nakr~tki i podkladki M3 oraz M2,S (wg opisu w tekscie) Srebrzanka o s rednicy o,s mm - ok. o,s m

ua rysunku 5, je st pow szechuie slosowa ll y m.ill. w ttrzqd ze lliac h radiokom11llikacyj11yc h . Swojq popularnosc zawd z i~ cza on gt6wuie za slosowaniu w dw6c h tatwo dosl~1myc h modulac h ge11era lor6w, poka zallych lla fot. 1 i 2. Uktad tell dziala w oparciu o zasa d~ odtwarza 11ia wyli czauych ,,w locie" pr6be k sygnatu , generowanego za pomocq 10-bitowego przetwornika C/A, laklowanego ze statq czitstotli woSciq, wy twa rza 11 q przez stabi li zowa uy term iczuie geuera tor kwarcowy OCXO. Uklad sca lo11y A D9850 moZe pracowaC z uapiqciem zasilauia Vdcl z zak res u 3,3 .. .5 V. Maksymal11a cz~slolli­ wosc taktowallia Fs oraz moc stral Plot wy11osz'l wtedy 15 5 mW przy 110 MHz oraz 380 mW przy 125 MHz (wycz uwa sie, lekkie gr za 11ie si~ prac ujqcego ukladu) . Deklarowaua przez produceuta wartoSC paramelru SFDR oz ua czajqcego stosuuek amplitudy uZy tecz uego syguatn wy jSciowego do uajsil11iejszego syg11al u za kl6 cajqcego (mia ra doktadllosci odwzorowa11ia syg11 alu przez przelwornik DAC), przy czP,slotli wosci geuerowa nego sygnatu sinnsoida lnego r6w nej Fc = 40 MHz, jes t lepsza od 50 dB, co moill a uzuaC za wa rtoSC zado wa lajqcq w w iqks zoSc i zastosowall radioanrntorskich. Trzeba tu jedua k wy ra;foie podkreS!ic, ze przy ta k maiy m slosuuku czqstolliwoS ci generowa11e j Fc=40 MHz do cz~sto tliwosc i pr6bkowauia Fs=125 MHz r6wuym 0,32 pr6bko wa uie odbywa siP, zby t rzadko, aby jakosc odwzorowania sygnatu w dziedzini e czas u byta wystarczajqca dla w iqks zoSc i zastosowa ll . W praklyce, wykorzystujqc tylko fillry dollloprzepuslowe LC , za implementowa ne w opisywa11ycl1 modulac h DDS, jestesm y w sta11ie uzys kaCprzebiegi siu nsoida lue i prostokqtne o jakosci lli ebud zqcej zas lrzezeil lylko w zakresie do kilkunastu MHz. Przy w ie,kszyc h wym aga uia c h na czys toSC widmowq generowan ego dla przebieg u sinusoid aluego wa rto zas tos owac dodatkowe fillry dolllolu b pasmowoprzepustowe. CzP,slotliwosc wy jsciow'l Fo ul okresla wz6r Foul = (Ll.Pbase x Fclk)/(2A32), w kt6ry m Ll. Ph ase je st war losciq 32- bitowego stowa, o kt6re zwiqks za ua jest wa rtoSC a kunmlalora sy11tezera w ka zdym lakc ie zegara , a Fclk jest wejSci owq czqs lotli woSciq r efer e11cy j11q, laktujqcq uklad (125 MHz). Krok fa zy syguatu Ll.Phase jest w kazd y m cyklu zegara laklujqcego d od awauy do zawa rtoSci 32-bilowego akumu latora , z kt6 rego 10 najstars zych bit6w jest poclawa nyc h lla wejscie tablicy LUT, odwzorowujqcej sygu at s iu11so id ah1y, a ua stflpn ie na wejScie przetwornika cy fro wo-a11alogowego DAC. Na wyjScin prze lworuika DAC w modutac h geueralor6 w zai111plemeulowa uo eliptycz ue filtr y do l uoprzepustowe LC 7. r z~d u , o pas mie prze11o sze nia ok . 40 MHz, kt6 re elimiuujqpasoZytnicze harmouiczne, pochod zqce z pr6bkowania syg11alu wy jsciowego

Generator DDS na zakres 1 Hz... 40 MHz z wobulatorem

Budowa generatora

GND r---iJ

REF CLOCK IN

10-BIT DAC

MASTER RESET

DAC RsET ANALOG OUT

. - - - - - n ANALOG .-----nlN

FREQUENCY UPDATE! DATA REGISTER RESET

____,, 1

CLOCK OUT

-~~--u

CLOCK OUT

· ..,..._

WORD LOAD CLOCK

COMPARATOR

AD9850

SERIAL LOAD 1-BIT x 40 LOADS

8-BITS x 5 LOADS

FREQUENCY, PHASE, AND CONTROL DATA INPUT Rysunek 5. Schemat blokowy uktadu AD9850 (na podstawie karty katalogowej)

four ''' /

sin(x)/x ENVELOPE

x=(n)fo/fc

' , fc-to

'

fc + to

'

;

\

\ fc

,-- ' 2fc - to

I

' I /'

\ +I I

.....

\ I

.,

I

I

1'

1, 20MHZ 80MHZ FUNDAMENTAL lST IMAGE

t\

-- - -

2fc + fo

\

3fc - fo ....

'

;

'

\

1' 180MHz 3RD IMAGE

I

I

~

J

120MHz 2ND IMAGE

,,

220MHz 4TH IMAG E

280MHz STH IMAGE

lOOMHz REFERENCE CLOCK FREQUENCY

Rysunek 6. Rozktad widmowy sygnatu dla Fs=Fclk=100 MHz i Fc=Fout=20 MHz (na podstawie karty katalogowej)

impulsami proslokqtny mi. Warlo zwr6ciC Hwagq na fakt , Ze w raz ze wz roslem czqstotli wosci wyjsc iowej genera tora DDS spada pozio m podstawowego syg1rnl11 s inusoidaluego, a wzras ta poziom za kl6cel1 harmoniczuyc h. Rysunek 6, tabe zaczerpuiP,ty z uoty kat a logowej 11klad11 AD9850, pokaz uje rozklad w idmowy syguatu dl a przyktadowego przypad ku syntezy z czP,stotli wosciqpr6bkowan ia Fs = Fclk= lOO MHz i podstawowq CZP,stotliwosciq wy jsc iowq Fc= Fout =20 MHz. ja k w idac, widm o to jest objP, te obwiedniq wg funkc ji sinc(x)=sin(x)/x i - opr6cz podstawowej harmonicznej Font- zawiera takZe m.in . pasoZy lniczy sygnal o czqs totli woSci Fs- Fc= 80 MHz (efekt tzw. aliasingu). Z wykresu w idac jas uo to, ze poziom tego syg uatu pasoZylniczego jest ty m wiqkszy, im w iqkszy jes t stosunek czqstotliwosci Fc/Fs =Fout/Fclk. Ocl filtro wany d olnoprzep ustowo sygnal sinusoidalny jes t podawa ny takZe ua wejscie wbudo wa n ego w uklad AD9850 kompara lora, n a kt6rego wyjSciu u zys ki wa ny jest sygnal prostokqtny. W w yko rzystywanyc h

w proj e kc ie modulac h geuerator6w n a je clno z wejSC komparatora podawany jes t staly sygnal r eferencyjny z potencjomeln1 mo ula Zowego. Od jego wa rtoSci za leZy wsp6lczy uuik wy peluienia impuls6w w sygna le prostokqtny m. Progran10wanie ukladu AD9850 moZe odbywac siP, me todqszeregowq lub r6 wnoleglq. Przy zas tosowa uiu szybszej metody r6w noleglej a ktyw uie wykorzystywane sq piuy DO .. D7 (programowa nie odbywa siq przez przekazan ie do u kladu AD9850 piP,ciu 8-bitowych slow s te ruj'lcych), nato miast przy programowa niu szeregowym do przekazauia tyc h dauyc h (40 bit6w) wykorzys tywa ue sq tylko wejscia : W_CLK, FQ_ UD, DATA oraz RESET. Przy zas tosowani u uktadu ja ko zwyktego genera Lora wolno przeslrajanego w zupe tnoSci wys tarczy powolni ejszy tra nsfer szeregowy, wyrnagajqcy 111niejszej ilosci polqczeu (progra mowa uie r6wuolegte z uatnry bqdzie okoto 8-krotnie szybsze, co maze bye przydatne, gdy uklad DDS c hcielibysmy wykorzys tac up. jako element 111odemu FSK czy PSK).

Scbernat ideowy ge ueratora poka za n o narysunkach 7 i 8. Rys un ek 7 prezeuluje czqSC slerujqcq ukfadu , umieszczouq na d w uwa rstwowej p:lytce druko wa nej, za n10cowanej do przedniego pauelu przy rzqdn. Z uajcluj q siq na uie j m.iu .: mikrokonlroler ATmega8A (UlO), alfauumerycz uy wyswietlacz LCD 16 X2 (U11), m ec hauiczuy eukoder obrotowy (SWl) z przyciskiem , przezuaczony do parametryzacji przyrzqdu oraz potencjometr obrotowy PR3, wy prowad zony ua zlqcze P11 , kt6ry m jest ustalan y poziom wyjSciowego sygnatu sinusoida lnego. Rezystor R21 ogranicza prqd podswietleuia wyswie tlacza LCD i ualeZy dobraC go za leZuie ad typ u za slosowa uego mochdu LCD. Kondensalor C41 filtruje napic~c i e za sila nia U11, a pote ncjomelr PR2 jest przez uaczouy do regu lacji kontrastu wysw ie tlacza. Kondensatory C36 , C37, C38 oraz dlawik L6 filtruj q zas ilaui e CZQSci cy fro wej i analogowej (prze two ruika A/CJ mikrokoutrolera UlO. Na port P9 wy prowadzono od filtrowany ws tP, pnie przez elemen ty R20 i C35 piloksztaltny sygnal PWM z piuu 16 ukladu U10 przezuaczouy do oclcbylauia ,,X" w oscyloskopie (dla pracy przyrzqdu ja ko wobu lator), a takZe sygnat klucznjqcy wyjScie sygnatn cyfrowego (pin 24) oraz wejScie przetworuika ADC O (piu 23) , przez u aczou ego do pon1faru pozionm wy jSciowego sygua tu siu u so idaln ego . En kod e r obrotowy z przyc iskiem , zasilany przez rezystory Rl7, R18 i R19, podaje sygu aly wy jk iowe , filtrowa u e przez koudeusatory: C32, C33 i C34 w ra z z rezystora mi R22 i R2 3, kt6ryc h wyjscia dodatkowo za blokowano do masy pojemnoScia mi C42 i C43. Z kolei slerowanie modulu DDS zostalo wy prowad zo ne ua port PlO (piny 25 ... 28 ukladu U10), skqd jes t dalej kierowa ne do modutu generujqcego, z lokali zowauego na gt6wnej ptycie przy rzqdu . Poka za ny na rys unku 8 uklad slanowi zasad uicZi\ (wyko ua wCZ<\) CZP,SC przyrzqdu i zostat umieszczony na d wuwa rstwowej pty tce drukowa nej, z loka lizowa nej poziomo i polqczmiej z pauelowq ply tkq koutroluo-sterujqcq za pomocq kqto wyc b zlqczy ty pu ,,goldpin". W tej CZP,Sci uktadu zn a jduje siP,

PROJEKTY blok zasilania calego urzqdzeuia z portem Pl,

wzmacniaczu operacyjuym U4A i U4B

przepro wa dzi c za pomocq_ poleucjomelru

stabili zatorami scalouymi: U1 (LM7809) i UZ (LM7805) oraz koudeusatorami filtrnjq_cymi: Cl ... C6. Za silauie +9 V jest przezuaczoue dla

(LM358), za silauy poprzez rezystor R13 oraz kond ensalory C23 i C24. Oba wzmacniacze operacyjne prac ujq w lopologii wl6ruik6w

moutaZowego PRl w ceht ws lttpuego doslo sowania go do czu toSci wejScia ,,X" wyko rzy stywa nego oscyloskopu. Syg nat ten jest

uapi ~c iowyc h ,

zapewuiajq_cych prawidlowq tr6jstopniowego filtm RC z ele111e11tami: R20-C35 (ua om6wiouej powyzej

wy prowadzouy ua port P4 (gui azdo BNC).

fillm dla pilokszlalluego syg ualu odchylauia ,,X" oraz wz mac uiacza wy jsciowego d la sy-

rea li zacj~

Wygenerowauy syg nal siuusoidal11y 1 regu-

gnatu siuusoidalnego.

pane lowej pty tce slerowa n ia urzqdze niem)

Wzmacuiacz fillru dla syg ualu odchylau ia zo stal oparty ua pod w6 juy m

oraz R14-C25 i R15-C36.

me lr PR3, po dw ukrolny m przejSciu przez pan~ port6w: P5-P11 , trafia do wzmacniacza szerokopasmowego z tran zystorami: Ql..

analogowej czttSci urzqdzenia : wzniacniacza

Hltl§

I

~,,·---------·~-1

_

,

Reg ul acj~ uapi ~­

cia wyjSciowego, w zakresie 0 .. 5 V, moZna

lowany i przekazywa uy poprzez potencjo-

'"

----..:1 8 ~ I

-

-IA

[31-~--1-•

..... ~

~

Vl' - - - - - - - '

>----;r II

5l

I

""

•rn V031 L80

980

"' " "'

" r--or

r---------r

£80 Z80

r---------e "'

I 0

'-------y- 080

.,,, '

..

II

QA

I

~I ~1

Jr; N

l .

26

ELEKTRONIKA PRAKTYCZNA 2/2017

ll

N~

g:~

II

Rysunek 7. Schemat ideowy cz~sci steruj'lcej generatora DDS

"' ' "' ~~

~

"Nx 0

<;

""

~

f;

,..

""

'"'

2.2

!'"

]

'TC1 .L41ouF

~

.

]'

100nf

10Dpf

ID

a

C10

~

C1

;s:

I~ionF

i5ouF

47uF

C6

100uF

i

,,

'<

C12

j

R5 10k

Ill. O•

100uF

:e :I

.!.

••

":

15k

I

m

01

100nf

U3A

Cl Cl

]

"

100nF

TC20

"' "'

02 C10 10nF

Cll

BNC

10uF

BATBS

74HCOO

P3

BATBS

U3B

U3D

74HCOO

74HCOC

"

Tc" .1100nf

LS

U3C

74HCOO

C"I

"':::> "'

m 150R

JL1J ~;~~ GND

I

m r m

I

"';o.i

Tc~3-

0

~

z

;;;:

Tc,. lioonF

RESET VCC 1-R

GND SQUARU SQUARE-2

SIN~

~c

~

,,, ,,,,... m :::> N

:c

!"

~

"'

"' "'~

COMP_REF

IOI0-4" i"'1 N.-10

:t>

:t>

07

0000000

-0

;o

~z

COMP_IN

PR1 10k

C25 66nF

:;:: :c N N

:;: 0

C'"

c:

;;;-

8'

"'

......

iil 3

PROJEKTY

Fotografia 9. Ptyta gtowna z zamontowanym modutem DDS w wersji " A" (fot. 1) Q3. Ma on r ezysla u c j ~ wy jsciowq zblifonq do 50 !1 i wzmoc uie uie 12 d B w 3-decybelowym pasmie 40 MHz. Zostat za proje klowa uy z zaslosowa niem popularuych lra u zystor6 w (2 N390 4 , 2N39 06 i BC14116) poprzez oplymalizacj~ wzmocuieuia i pasma przeuoszeu ia kazdego ze stopu i w ta ki s p os6b, by fiu a ln e pasmo prze u oszeuia ca tego nkfadu odpowiadato oczekiwa uy m zaloZeniom. Dtawiki L1...L3 z koudeusatorami C7 .. C9 ni weh1jqzak t6ceui a impnlsowe w torze zasil an ia wz ma c nia cza oraz og rani czajq ich przenikanie do gl6wnego lorn zasilauia inzqd zeuia. Zastosowanie szeregowo az trzech dtawik6w 0 r6Zuych wa rtosciach iudukcyjnoSci mialo u a celu wyelimino wa uie selektyw u ego przenikania z aburzell w.cz. z nwagi ua p o je mll osci pasozytllicze dtawik6w. Sta top rqdowy p nukl pra cy bloku wz mac niajqcego jes t n s la lauy przez globaluq p Qll Q njemuego sprz~Zeuia zwrotllego z elem e llla mi : L4 , L5 i R6. Podobllie jak w obwodz ie zas il a lli a wz ma c ni acza , dtawiki L4 i L5 e l imiuujq efek t ic h uiedoskouatosci (dzialauia seleklyw ll ego), je du a k ic h gl6 w lly m zadauiem jest oslabieni e globa lu ego uj ernuego sp r z~Ze u ia zw rot n ego wzmac ui acza d la wyzszyc b cze,s to tli wosc i , dla kt6r yc b wz moc llie llie lrall zys lor6 w Ql .. Q3 jes t mll iejsze. Z kolei kolldellsatory Cll , C17 i C18 clzielq dla sk tad owej z 111i ennej rezys ta n cje R7 ... R10, R2 .. R4 oraz R8 ... Rll w slopuiu pozwalajqcym skompensowaC spadek wz mo clliellia poszczeg6lllycb stopn i Ira n zystorowyc b. Na Jezy tu podkreSJiC, Ze spadek poziomu syg natu sinu soida l nego, wyc hod zqcego z ge n e ralor a DDS , w raz ze wz ros te m CZftsl olliwo Sc i,

28

ELEKTRONIKA PRAKTYCZNA 2/2017

nie jest kompeusowauy w ks z tak ie lra ns mitancji wz m ac ni acza , pouiewaZ towarzyszytoby 11111 pogorszenie slos11nk11 p oz io 111 6w: syguatu podstawowego do za kl6ceu har111ouiczu yc h , ob ecllyc h w syguale ge u erowa uym przez prze lwornik CIA w uktaclz ie AD9B50. Syglla l sillusoida lny, podawally z 1110 chdu DDS do wz mac nia cza przez separujqce pojemnoSci C15 i C16, trafia na wy jScie 11rzqdzell ia przez port P2 (guiazdo BNC), do kt6rego dolqczony jest takZe detektor szczytowy z podwajaczem napiqcia na elem elllac h : Dl, 02 , C13 i C14 . Zadauiem Lego detektora jes t wytworzeu ie uap iqc ia statego ,

kt6re z kilkuprocelltOwq d okladlloSci q pozwoli dokollac po 111iaru i prezelltacji pozionm sygnalu wyjSciowego sinusoida luego. Oclbywa siQ low przelworniku aualogowo-cyfro wy m w mikrokolltrolerze UlO (port ADCO , z loka li zowa lly lla pillie 23). Z kole i wygenerowally sygllal cyfrowy (proslokqllly) jest wy prowad zauy z ttrZ'jcl zeu ia przez bufor lla bra111kac b NANO U3A ... U3D (74HCOO) i rezystor d o pasow ujqcy impedallcje, R12 ua port BNC P3. Ukta d U3 jes t zasil a uy ua p ie,cie111 +5 V, za blokowany m do masy dla za burzel1 impu lsowych koude llsalora mi C19 i C20. Te ll bufor jest wysterowally przez pill 12 i k lu czowauy (wlqczally i wylqczany) przez pin 13, dolqczo uy przez port P7 do syg llal u slerujqcego z mikrokoulrolera U10 (pill 24). Moz li wosc wy lqczallia dzialallia bu fora wy jsc iowego zos tata pody ktowa n a po lrze bq r ed ukc ji zab ur ze ll impul sowyc b w wypa dku , gdy chcemy pracowac wylqCZllie z s ygllale m sillnsoida lll ym. Os taln ie ni eom6wio lle dotychczas bl oki lo serce ca tego przyrzqclu, czyli moduty DDS: Us i U6 z koscm i AD9850, ta klowauy mi stabilizowauymi termi czn ie rezouatoran>i OCXO. Na gtownej ply tce drukowanej przyrz'!du zlokalizowane zostaly gniazda dla dwocb a lternat yw nie stosowanych modulow (fotografia 9, fotografia 10), jed· nak w praktyce nalezy uzyc tylko jednego z nich. Lillie wejsc iowe (prog ra11111j qce: W_CLK, FQ_UD, DATAoraz RESET) i wy jSciowe (aualogowy siuns oraz cyfrowy prostokql) zostaty zatem polqczoue bez ryzyka us zkod zeuia urzqdzeui a. Adam Sobczyk, SQSRWQ [email protected] http://sq5rwq.pl/

Fotografia 10. Ptyta gtowna z zamontowanym modutem DDS w wersji "B" (fot. 2)

PROJEKTY

Panel steruj~cy ze starego smartfonu, czyli sterownik androidowy z FT311 D Tele/on z systemem Andrnid maze bye uzyty w rnli sternwnika z wygodnym graficznym ekran em dotykowym . Wystarczy do niego podlqczyc inte1fejs FT311D i urnclwmic w telefoni e aplikacj~ stemjqcq. Dodatkowo, za pomocq drngiego telefonu mogqcego odbierac wiadomosci SMS, otrzymujemy zdalnie sternwany wlqcznik z niezale2nq kontrnlq wyjsc i wejsc. Rekomendacje: dla urzqdze1l z portem USE niepracujqcym w t1ybie OTC, z syste111en1 Android 3. 1 lub nowszym, majqcym mozliwosc obslugi t1ybu Open Access01y Mode. Uktad FT311D pelni funkcjQ hosla USB dla urz'ldzeii lakich jak lelefon y czy tablely. W praklyce oznacza lo mozliwose uzycia inlerfejsu USB tyc h 111·z'ld zeil do wyrniany d a nyc h pomiQd zy nimi a dol'lczouy m slerownikiem. W prosly spos6b, z poz iomu uruc homionej w lelefonie aplikacji , u zyskuje siq dostqp do 7 uni wersaluyc h port6w wejscia/ wyjscia , w kt6re wy posazo no uklad FT311 D. Po dol'lczeniu do port6w uk1ad6 w wykonawczych, lakic h jak przekazniki i lransoplory, otrzymnjemy uieskomplikowa uy sterow nik.

Budowa sterownika Na rysunku 1 pokazano schemal ideowy sterow nika. Do guiazda Gl typu USB-Adol'lczasiq kabel shtZ'lCY do komnuikacji poprzez iuterfejs USB ze smartfonem lub labletem. Z guiazda sygnal jest podawany na wejscia USBDP i USBDM iuterfejsu !Cl. Do port6w IOBUS0-1 poprzez

transoptory OKlA i OKlB moina doh1czye wyjscia urz'ldzeil, kt6rych slan ma bye odczytywa uy za pomocq sterowuika. Trausoplory sh1Zq

do zabezpieczenia port6w IO BUS przed us zkod zeniami elektrostatyczuymi. Poszerzaj'l takZe

DODATKOWE MATERIAtY NA FTP:

ftp:/ /ep.com.pl USER: 97325, PASS: 6 W ofercie AVT* AVT-5575 Podstawowe informacje: • 2 we1scia, kt6rych poziom moze bye odczytywany przez a plikaq~ ste rujqq • 2 sterowane przez apilkaq~ wy1sc 1a z przekaznikami wykonawczymi • 1 we1scie do podlqczenia kablem USB telefonu lub tabletu z uruchomionq apli kacjq sterUJiJCq. • 1 we1scie zasilajqce s V/500.JOOO mA, sluzqce do zasilania zar6wno ukladu sterowni ka, jak i ladowania telefonu • Wsp61praca z systemem Andro id w wers1i 31 lub nowszym

zakres napiQciowy dopt1szczalnych pozion16w

sygnal6w wejsciowych od ok. 3 do kilkunastu wolt6w. Poziom uapiQcia wejSciowego poda wanego na gniazda j1 i )2 moze bye odczytywany

za pomocq aplikacji slernjqcej jako logiczne ,,O" (jest napiqcie) lub logiczna ,,1" (brak napiqcia). Ze wzg!Qdu na diodq lra nsoptora, do poprawuej de tekcji poziomu napiQcia wejSciowego jest kouieczne , aby uapiqcie wejSciowe mialo odpowiedn iq polaryzacjq.

Wyjscia IOBUS4 i IOBUS5 sht zq do slerowa ni a pracq d w6c h przekaznik6w (Kl i K2) ze stykami przelqczuymi. Oczywiscie, takze

Do guia zda micro-US B dopro wa d za siq zas il anie. Najlepiej w Ly m ce lu wy korzy-

ln zatqczeniem lub wylqczeu iem przekaZ-

staC zas ilacz do tadowauia ak11 m11J atora lelefouu. Bqclzie on stuZyt jako zasilacz iu-

nika slemj e aplikacja.

terfejsu oraz, gdy zajd zie potrze ba , bqd zie ELE KTRONI KA PRAKTYCZNA 2/2017

29

PROJEKTY iadowa l akumulator smartfouu dohtczonego

do guiazda Gl . Pob6r prqdn przez ply tkq slerownika jest rz~du dzi es iqlek miliamper6 w, co nie powinno nad n1iernie obciqZaC za silacza.

Styki prze ka z uik6 w wy pro wadzone sq na zlqcza )5 i )6 . W pozycji uentralu ej, gdy przekainik nie jes t zatqczony, zwierane sq wyprowadzeuia oznaczone ,,CN-NC".

li nii GPIO powinna pracowae jako wejscia, a czqsc jako wyjscia. Linie IOBUS nie majq moz liwosc i pracy

zw ieraua do masy za ponwcq zewuQtrzuego przyc iskn. W mo meucie uaciS uiqcia, przez

diodP, transoplora poplynie prqd , a poziom

jako uniwe rsa l ne wejScia/wyjScia i kaZd y

uapiQcia ua odpowieduim porcie IOBUS po-lqc zouy m z wyjS.ciem tra nsoptora z mieni siQ

z port6w musi bye indywidnaln ie skonfi-

z wysokiego ua uiski. W konfiguracji poka zauej na rys unku 2B kaloda diody w trausop-

gurowa uy. MoZ1rn lo zrobi C, ustaw iajqc Jub

zerujqc odpow ieduie bity w rejestrach koufiguracyjnyc b inlerfejsn FT311D z poziomu aplikacji slernjqcej.

lorze jest na stale zwarla do masy. NapiQcie

z zewnP,lrznego ir6dla (np. cz ujki , detektora potozenia rygla ilp.) jest podawany na wej5cie )1-1 polqczoue z anodq diody. Przy od-

Po za h1czeniu zw ierane sq wyp rowad zeuia

,,CN-NO''. Przycisk Sl , koudensa tor C15 i rezystor

Sposoby doprowadzenia sygnatow do wejsc IN~ i IN2

R4 tworzq obw6d zerowania s lerownika. Po 11aciSni~ciu przyci sku moZna spowodowaC restart stero w uika bez koni ecz uoSc i odhtcza nia jego zasilania.

Wejse IN mozna n zye do detekcji obecnosci napiP,cia lub slam1 przycisku. Na rysunk u 2A poka za uo koufig urac jP, , w kt6rej uapiqcie V+ jes t podawane na wejscie )1-1. To wej-

powiednio wyso kim poziomie uapiqcia (ok.

2,5 ... 3 V) dojdzie do zalqczenia fotolranzystora w lrausoptorze i wyzerowa uia poz ionm

na IOBUS. JeZeli nie za leZy uam na separac ji ga lwanicznej pmniqd zy sle ro w nik iem a syg ualami wejSciowymi , mo Zna skorzys ta C

Scie przez rezystor jest potciczone z anodq

Konfiguracja wyprowadzen IOBUSx uktadu n3uD

diody w transoptorze. Katoda diody moze bye

lnlerfejs FT311D wyposa i.ono w 7 nni we rsalnycb linii GPIO oznaczonyc h IOBUSO .. IOBUS6. Mogq one pracowae w r6Znych trybach: wyprowadzenia UART, do lransrnisji w formacie l'C , SP!, wyjs cia PWM. W opisywanym slerowniku u Zy lo podstawowego

trybn pracy jako porty do przesylania i odbierania syg nal6w cy fro wyc h. Za wy b6r trybu pracy wy prowadzen IOBUS odpowiada poz iom napiQcia wystqpujqcy na 3 wejSciach

CNFGO... CNFGZ iulerfe jsn !Cl. W Ly m nrz&d ze niu sq one zwa rle do masy.

Liuie !OBUSO i l0BUS1 Sq polqczou e z transoplorami i powinny odczytywae poziom napiqcia z icb wyjse. Linie IOBUS4 i IOBUS5 slernjq tran zys lorami i pow inny usla wiac ua swoicb wy jk iac h odpowieduie poziomy napiQcia pod awa ne polem na ha zy lranz ys tor6w. M6wiqc w skr6cie - cz~SC Wykaz elementow: Rezystory: (SMD OBOS) R1, R2: 27 fl R3, R7, RB, R11, R12: SOO fl R4: 1 kfl RS, R6, R9, R10: 3 kfl Kondensatory: (SM D OBOS) C1, C6, C9, C1 1, C12: 100 nF C2, C3: 47 pF C4, CS, C10: 10 µ.F/ 16V C13, C14: 1S pF C1S: 1 µ.F POtprzewodniki: D3, D4: MBROS20 LT (500123) IC1: FT311DQ1 (LQFP32) IC2: LM1117-3.3 (SOT223) LED1...LED3: dioda LED SM D, OBOS OK1: ILD20S (SO IC08) T1 , T2: BC848 (SOT23) lnne: G1: gn iazdo USB-A (PN87S20-S) )1, )2: zlqcze ARK2 K1, K2: przekainik N4100CHSSDCSC FRS1 B L1: dlawik 1 µ.H (SMD OBOS) Q1: rezonator 12 MHz (SM49) 51: przycisk np. Omron B3 F-1 0XX USB1: gn iazdo MICRO - USB JS, J6: zl qcze ARK3

30

ELEKTRONIKA PRAKTYCZNA 2/2017

0

~ ~

~

;g

~

~

~ Q Q

~

~

g

~

~

~

~

iii

iii

iii

Q

Q

Q

~

g

~

~

~

§

~~ + ~

H~

"

~------H ~

Fl ~

~

~

~

2

~~

a z

~

~

~~

L.J..J

~

• ~~

i~ Rysunek 1. Schemat ideowy sterownika z FT311D

a

a

Panel sterujijcy ze starego smartfonu, czyli sterownik androidowy z FT311D +SV

GND

Rysunek 2. Schemat montaiowy sterownika z FT311D

z uapi qc poda uyc h u a slyki zlqcza SV2 . WlaSliie w ty m celn wyprowadzouo uapiqcia 0 V i 3,3 V na lo zlqcze.

Montai Schemat moutaZowy slero w uika pokazauo na rysunku 3. Do zasi lania inlerfejsn USB1 zaslosowauo gniazdo ty pn mic ro-USB. Ze wzglqdn ua drobuy raste r wyprowadzen guiazda uajlepiej przylnto wac je ua poczqlkn , ki edy iune e lem euty uie nlrndniajq lnlowauia. j a k zwykle w lakic h przy padkac h polecaua jest odrobiua topuika w ply nie i mata kropla cyuy ua koiicn grola lnlowuicy. Raste r wy prowadz e (J obndowy nkladn FT311D wynosi 0,8 mm i jego wlntowauie nie powiuno sprawiaC klopolu , cbociaZ i h1 przyda siq topuik. W proloty pie zlqcze SV2 to grzebien czlerech goldpiu6w. jezeli zlqcze ui e mialoby byC 11 Zywa ne, moZna je pomilutC. Ze wzglf}du na wygodfl montaZu , na kollcu naleZy wlutowaC przekaiuiki Kl , KZ , g uiazda <:JN

<:ON lJN <:NJ

lON lN:J

srubowe )1, )2, )5, )6 a uaslqpuie zlqcze ly pu USB-A o z uaczou e sy mbole m Gl do pol'lczeuia kablowego pomif]dzy sle rownikiem a urzqdzeniem , na kt6ry n1 bF]dzie uru c ha111ia n a aplikac ja sterujqca.

Przykladowa aplikacja sterujiifca finny nDI Do inicjacji ukladu iule rfejsu FT311D oraz wplywa11ia na d zialauia slerow uika potrzebna jest aplikac ja pracuj'lca pod koutrol'l s ys temu Audroid. Najlal w iejszy m rozwi'lzaniem jest uZycie aplikac ji udoslf]pniane j na stroui e produceuta iuterfejsu , czyli finuy FTDJ. Z r6d la oraz wygeuerowa ua ,, apka " S'l do pobrania pod adresem https://goo.gl/ YVUFjf Na lezy przejsc do sekcji ,,Collection ofFT31xD Demo Applications" i klikn'lc ua ,,A ndroid. z ip". Po rozpakowaui11 pobranego pliku otrzymnjemy kol ekcjP, przy kladowych zr6d el i aplikacji , przydaluych podczas leslowania inlerfejs11 FT311D prac ujqcego w r6zu yc h lry bac h . Na s iuteresuje podkalalog ,,G PIODemo" z aplikaci'l pozwa lai'lc'l na tes towanie sterownika, gdy wyprowadzenia prac11i'l w lry bi e GPIO. Plik aplikacji z uajd z ierny w podkatalog u A11droid/GPIODe1110/bin. Po zaiuslalo wa uiu w ,,zwykly" spos6b na lablecie l11b telefonie, bqdziemy mieli do d yspozycji 11zy leczn'l aplikacjq pozwalajqCf! na prze le slowanie wszys lkic h f11ukc ji slerownika. Po zasil eni11 inte rfejsu i poh1.czeniu z te lefouem au lomatycz nie w y .Swie tl a siq zapytanie, czy uzy lkownik zezwala aplikacji na doslqp do nrz'ld ze uia USB. Po wyrazeui11 zgod y pow iui e n pojawi C sifl e krau , jak pokazano na rysunku 4. Dostosowujqc sifl do rozwiqzauia sprZQtowego sterowuika , ual ezy liuie IOB US 4 i JOBUS5 skoufig11rowac jako wy jsciowe, zaz naczajqc pola w g6rnym rzqdzie nazwany m ,,O ut Map". Po naciSuiqciu przyc isku ,,Con fig" do weWUQtrznych rejestr6w 11klad11 FT311D zostauq przeslau e uo we nstawi euia. Testowanie Jin ii wyjSciowych sterownika polega ua wpisani u ,,1" zamiasl ,, O" na wybrane j pozycji w rzqd zie Out Data 104 lub

105. Po ua c iSuiqcin ,,Write " prze ka Zuik podl'lczony do linii , kl6r'l 11slaw iono (w pisano ,,1"), zoslanie zah1.czony. Z kolei lest linii wejsciowych prze prowadza siQ, podai'lc ua wy brau e wejscia IN sterowuika uapiP,c ie z przedzialu 3 ... 12 V, w spos6b laki , jak opisano wczeSniej. Ze schemalu slero wuika wyn ika , ze wejscia S'l dolqczoue do liuii JOBUSO i IOBUS1. Po uaciSlliP,ciu ,,Read" zoslauie odczylauy poziom lyc h linii i wys w ie llony na pozycjac h ,,In Data" 100, 101. Przy pomiuam , Ze podauie napiQcia na wejs cie IN spowod11je wyzerowauie odpowiedui ej liuii IOBUS i wyswiet lenie szarego znacznika . Stan , gdy wejScie IN pozoslaje nieaktyw ne, sygnalizuje intens yw ny, zielony kolor z naczuika.

Wlasna ap6kacja Na podslawie udoslq puiouego przy kladu i dokumenlac ji ukladu FT311D moZlia napisac wlasu'l aplikacjq do obslngi slerowuika. Jako przyklad takiego inlerfejs11 powslala napisana przeze mnie ap likacja o ua zwie TUK _FT311 _2 Rel_V3. Ulalwia ona pracq ze sterowuikiem, a ponadto wzbogacouo jq 0 dodatkowe moz li wosc i -w ty m opcjq sterowa nia za pomocq wiadomoSci SMS. Wyg lqd ekranu slarlowego aplikacji TUK_FT311 poka za uo ua rysunku 5. ja k w aplika c ji firmowej FTDI , system py la, czy 11mozliw ic aplikacji TUK_F T311 doslqp do tll"Z'ldzenia USB. Po zezwole ni11 i wySw ie tl euiu ekranu gt6wuego, w pierwszej kol e juosci u zy tkowuik pow iuie u na ci suqc

..

PROJEKTY

D ""'

ti' 1.,1

i;;;i ICJ Eiiil

1111148% ~ 14 :26

GP IODern o .,/

.,/

Out Map 10/

.,/

.,/

.,/

10.::

105

10.::

IOS

.,/

lnM;:ip 10 '

107

;~

OutDoto ~

Write

· ··~ 10~ 1 0~ ·~

lnDa1a

Ox3

0 Ox4

1 .Reset Ox2

0 Ox4

e

Rysunek 4. Ekran gt owny aptikacj i firmy FTDI

D~

~ © ~ ~ ·~

1111164%

Ii.I 1 s 40

Tuk_FT3 1 l_2Rel_V3

Wt.ACZ

0

:

ZAKONCZ

SMS wlttc z

0

D ""

~ io Eiil ~

111ll 6s% If.I 1 s 40

·li·

Tuk_FT31 l_2Rel_V3 Ustawienia sterown ika Numer tele fonu wysylaj<}cego i odbioraj
wySlij potwierdzenie SMS

600404000

kontakt:

600404000 K2 wyj~ ie

K I wyjScie

zalctcz2s

1 W~cz 1 ~ USTAW WYJ $CIA

...

INl wejScie

lN2 wejfoe

ODCZYT

v3.01 -4

POWROT BEZ ZAPISU

ZAPlS I POWR6T

rozkaza mi , przez uZy tko w nik a. Zaznaczenie pola uaklyw ni lryb czasowy. Po w y konan itt rozka z u za tqcze nia , ap likac ja sa mod z ie lnie roztqczy przekaZuik, gcly zostauie oclliczouy nsta w iou y czas. Czas moZna uslaw iC w przed zia le od 1 do 60 sekttnd. Przyciski na dole um oz liwiajq pow r6 l z lrybu ustaw ieu. Mozli wy jes t zapis nowych u slawien lub po w r6l bez za pisn. Kazclorazowo po przejsciu do trybu uslawie ll slerowuik jes t zerowauy, w iftc po jego zakollczeuiu koni eczne jes t ponowue naciSuiQcie ,,Wtqcz".

Ap6kacja TUK_n3u i sterowanie za pomoq SMS-ow Jefoli a plikac ja TUK_FT311 zos la ui e u rucbomiona na telefonie, moze bye u zy ta nie tylko do komnnika c ji ze sterownikiem loka lnie , za posredni cl wem kabla USB. Mozliwe bqd zie lakZe slerowauie zd alne z drug iego le lefo nu za pomocq wysylanycb SMS-6w. Ze wzg lP,d6w bezpieczetislwa te lefo u ws p61practtjqcy ze slerownikiem bqdzie reagowa i na poleceni a olrzymywane SMS-em odbierane lylko od upra w ni onego lelefontt , kt6rego n umer wySw ietl a sift w polu ,, Koulakt". Z kolei, z u wagi u a moZli we do datkowe koszly, slerowanie SMS bqd z ie d os tqpne , jezeli u zy lkow nik swiadomie zaz naczy o pc jq .,SMS w lqcz". O p c ja jest ka:i.dorazowo kas owan a po wyzerowan iu slerowuika. Ta sama aplikac ja jes t u Zywa ua przez tele fon odbieraj qcy polecenia SMS oraz je wysylajqcy. W obydwtt , za pom ocq ekrantt konfiguracji , ua leZy w pi saC unmer telefo nu ,, partnera". W lelefon ie wysy laj<1cy m bqd zie lo numer le lefontt , do kl6r ego clol<1czono slerownik. W te lefonie odbi o rczym wpisujemy ntt-

Rysunek 5. Wygli!d ekranu startowego aptikacji TUK_FT311

Rysunek 6. Ekran ustawieri aplikacji TUK_FT311

.,Wh1cz". Pe lni ou fnnkc jP, pod o bn
napi P,cie, to wysw ie llou y zoslauie sy mbol czerwonej s lrza tki skierowanej w d6t. W przec iw ny m wy padktt bqd zie wysw ie llona z ielona slrzaika skierowana w g6rq. Doda tkowym ekra uem aplikacji jes t pokaza ny na rysunku6 ekra n usta w ieli. PrzejScie d o niego jes t moZli we po naciS niQci u symbolu m enu , czyli lrzec h pionowych krope k na pasktt ap likac ji. Po wybo rze opcji (.,Settin gs") zos la ni e wysw ie llou y e k ra u z rysu nku 6. Na samej g6rze z najdnje siQ pole do w pisa nia uume ru telefo nu , z kt6ry m bftdzie sift poroz nmi ewa t u asz smartfou , jeZe li zos lanie w t
m er apara ln , u a kt6rego SMS bitdzie reagowa la a plikac ja. W apa racie wysyiajqcym mo Zna zaz nac zyC opc jq .,czekaj n a potw ierd ze ui e SMS". Jej wyb6 r ozuacza , :i.e bP,dzie oczeki wany SMS polw ierd zajqcy wy ko nanie roz ka z u. W takim wy padku na lele foni e oclbiorczym nmsi byC zaznaczoua o pc ja ,,wySlij pot w ierd ze uie SMS". To ko lejue zabezpieczen ie przed generowa uiem dodalkowych koszl6w. Sterowauie zd a lne d ziala niezaleZnie od slerowauia lokaluego. PrzekaZuik wtqczouy loka lnie moze bye wylqczony zda lnie i na odwr6l. Wl<1czenie przekai.uika w lrybie czasowym blokuje moZli woSC zmiauy jego slanu do mon1enl n odliczeuia nslaw ionego czasu panzy.

lqczo ny. Ostat ni a sekc ja slnzy do odczy tu slauu wejsc IN1 i !NZ. NaslP,pttje on po naciSni eyci u przycisku ,,Odczyt". JeZeli w momen cie jego naciSui eycia ua wejScie jes t poclawane

d o usla wia nia lry btt pracy prze ka z nik6w. Pozos taw ieuie ui ezazu aczouyc h p61 wyborn oznacza , Ze prze ka i niki bitdq zar6w no w tqczane, ja k i wytqczane rQcz ni e , osobny mi

Zdalny odczyl wejsc jes t moz li wy tylko w trybie z SMS-em po l w ie rd zaj<1cym wyko nauie rozka z u, w Lym przy padku roz ka zu odczylu. Rysza rd Szymaniak, EP

Ii [!]

:

32

ELEKTRONIKA PRAKTYCZNA 2/2017

ZAWARTOSC PtYTY DVD

niezbtidnik

PBlHUMlRATOBDW

elektronika s. FontGen Freewa re'owy generator kod6w (kszlall6w] foul6w systemowyc b Windows w postaci tablicy w j~ zyku C lub pliku Intel HEX . 2. lntel-Quartus_Prime-Lite Najuowsza wersja (16.1) bezplaluego Srodowiska projektowego dla uklad6w FPGA finny In lei, wraz z synm lalorem ModelSIM oraz bibliolekami synlezy logicznej d la uklad6w Cyclone V, MAX II , MAX Vi MAX10 . 3. lntersil-PowerNavigator Na rz~clz ie finuy lulersil umozliwiajqce koufiguracjft i mouilorowa uie slauu pracy przel woruic DC/DC produkowa nych przez lft finuft, w ty m z rod ziu: Iutegraled FET Digital Regulators , Inlersil Digital Controllers, Digital Mullipbase, Digital Modules, Digita l Power Mouitors. 4.Linduino Biblioleki dla Arduiuo, clokumentacje oraz przyklady przygo lowaue d la ply lki Linduino finny Linear Technology. Linduino lo zaawansowa ny wa rianl Ardu iuo UNO, bogato obsadzony pod zes polami z oferly Linea r Technology. 5. Microchip-MPLAB-X-IDE-v3.50 Najuowsza wersja popularnego Srodowiska programistycz u ego finny Microchip, w wersjac b dla Windows i Linuksa. Na plycie muieSciliSmy ta kZe komple tn q dok111ueutacjft oprogran10wauia, doslarcza uq przez producenla. 6. Microvirt-Memu Emu lator urzqdzeti mobilnych z Androidem ua kompulery PC z Wind ows. Przyd atny podczas lestowan ia aplikacji, przyda si ~ takZe jako ,,iulerfejs" do grau ia w u lubione gry, ale na w i~kszym wysw iellacz u ... 7. WinlSDo.7 Prosly w obsludze, bardzo popu la rn y program narz~dziowy do projeklowania zes law6w gtoSnikowych. 8. XMOS-xTime-Components Kompletue Srodowisko prograinislyczne (w wersjach dla: Wiudows, OS-X oraz Linux) clla wielordzeniowych mikrokonlroler6w produkowanycb przez firm~ XMOS.

EP1/2017 1. Atmel Studio 7 Bezptatne, zintegrowane Srodowiska p rogram istycznegofi rmy Microch ip (Atmel), obsluguji}cegowszystkie mikrokontro\ery AVR orazSmartAVR. 2. Atollic True Studio 7.0 Bezptatne,z integrowa ne Srodowisko programistycznedla mikrokontro(er6w Cortex-M. 3. Blender 2.78a fo r Windows Narz-:dziedo mode· lowania30, przydatne m.in. dotworzenia i generowania modeli element6wipodzespol6welektronicznych wfor macieSTEP. 4. Keil ARM MOK 5.22 Najnowszawersja demonstracyjna popularnegoSrodowiska ARM-MOK z IDE u'lision. 5. MPLAB Mindi Ana log Simulator NowoSC - kompletny, bezptatnysymulator uklad6w analogowych lirmyMicrochip, bazujqcy na silniku SPICE. 6. Quartus Prime Lite 16.1 Najnowszawersja bezplatnego pakietu do projektowa nia FPGA, pier wsza. intelowska" wersjaSrodowiska firmyAltera. EP12/2016 1. NXP Kinetis Design Studiol.2.0 Srodowiskoslui:i}ce dotworzenia program6wdlamikrokontroler6w Kinetis.

i XMC4000 (Cortex-M4) firmy Infineon . Publikujemytaki:e zbiory DFP

dla zestaw6wstarto-

Bezptatny pakiet Tru-

wychfirmy lnfineo n.

eStudio firmyAtollic

4. Infineon DAvE Bezplatnawersja zintegrowanegoSro· dow iska projektowego dla mikrokontroler6w XMC1000/4000(v4.3.2). 5. Infineon XMC Pinout tool Pelna wersjagraficznego.podpo wiadacza" konfiguracji linii GPIO wm ikrokontrolerac h XMct000/4000. 6. ON Semiconductor Narz~dzia firmy ONSemiconductor: IDE+ kompila torSDCC dla mikrokontroler6w zrdzeniem8052oraz pakietyAAMicro lab i AX Radiolab. 7. Renesas e2studio 5.1.0.0.22 Srodowisko programistyczn edla mikrokontroler6wfirmy Renesaszpakietembi bliotek SSP dla Synergy (Cortex·M). EP10/2016 1. Altera Quartus Prime v. 16 Bezpl atneSrodowisko projektowe dla uklad6w FPGAfi rmy Altera wrazzsymulatorem Mode!Sim o raz bibliotekami. 2. lntersil FPGA Refere nce Design Gen erator Zestawnarz~dzi

wspomagajqcych projektowaniesystem6w zasilaniabazujqcych naprzetwornicach lntersil.

2. SEGGER Embedd ed Studiov3.10e Srodowisko IDEfirmy Segger sluii}ce do t worzeniaoprogramowania dlamikrokontroler6w zrdzeniemARM.

3. lntersilNoiseEstimating Calculators Owa kalkulatory poziom6w szum6w, za kt6rych pomocq moi:na okreSliCwartoSci ENOB i TNC.

3. Tl Code Composer St udio6.2.0for Windows Srodowisko IOE sluiqce dotworzenia program6wdlamikrokontro ter6woferowanych przezflrm-:Texas Instruments.

4. lntersil Power Compass Tool Program dla Excela, kt6ryulatwia dob6r element6w dozasilaczy.

4. TI Energia 18 Srodowisko IDE slui:qce dotworzenia program6wdlam ikrokontroLer6w MSP430 oferowanych przezfirm~Texas Instruments. EP11/2016 1. Aut otrax DEX 9.03 Programu do projektowania PCS, zintegrowanyzedytorem schemat6w. 2. Diamond 3.8 32-bit for Windows Zintegrowane Srodow isko projektowe dla uktad6w FPGA firmy Lattice. 3. Infineon CMSIS packs Pakiet bib!iotekCMS IS dlamikrokontrole r6w XMC1000 (Cortex-MO)

EP9/2016 1. Atollic TrueStud io 5.5.2

5. lntersiLPower Navigator Program narz~dziowy umoiliw iajqcy zarz
dla mikrokontro\er6w Cortex-M. 2. nDI ns1 Toolchain Kompletne Srodowisko program istyczne dta mikrokontroler6w z rdzen iem8051 produkowanych przez firm~ FTDI. l. FTDI FT90x Toolchai n Kompletne Srodowisko program istyczne dla 32-b itowych mikrokontrole r6w FT90x produkowanychprzez firm~ FTDI .

programistyczne

Kompletnawersja

(IDE+kompilator+debugger) dta STM32.

instalacyjnaSrodowiska projektowegodlaelektroniki, przypominaj~-

3. Atollic TrueSTUDIO for ARM win32 v5.5.1

cego programy Autotrax i Protel Autotrax DEX.

32-bitowawe rsja Srodow iska programistycznego dla mikrokontroter6w zrdzeniam i ARM,we rsja bezptatnalite

3. NXP Kinetis Design Stud io ZintegrowaneSrodowiskodlaprogramist6w platfo rmyKinetis.

5. Lattice SemiconductorDiamond3.7 Srodowisko projektowe dla ukl ad6wFPGAlirmy Lattice. 6. Tinav10 Symulatoruklad6w analogowych Tina rozwijanyidoskonalonyp rzezfi r m~Texas

Instrume nts. 5. Linear Technology LTSpi ce XVII Symulator uklad6w analogowych LT Spicelirmylinear Technology. 6. Renesas Synergy Najnowszewersje bibliotek i program6w narz~d zi owych dla mikrokontroler6w z rodzinySynergyfirmy Renesas. 7. Tl CodeComposer Stud io 6.1.3 Kompletne Srodowisko program istyczne dla mikrokontrole r6w i procesor6w OSP lirmy Texas In struments. EP8/2016 1. Autotrax DEX 8.10.13 Program do projektowania plytek drukowanych. 2. Cypress PSoC Creat or 3.3 CPl Bezplatne Srodowiska program istycznego PSoCCreator firmy Cypress . l. NXP Kinetis Design Stud io3.2.0 Kompletne, dost~pne bezpl atnie,Srodowisko program istycznedta mikrokontrole r6w Ki net is. 4. SiliconLabs Precisionl2 Bezplat neSrodowisko program istyczne do realizacji projekt6w dla mikrokontroler6w z rdzen iem Cortex-M. 5. Silicon Labs SimplicityStudi o3.3 Kompletne Srodowisko program istyczne firmy Silicon labs. 6. STM STUDIO STM32 Program narz~dziowy utatwiajqcydebugowaniep rojekt6w realizowanyc h w mikrokontrolerach STM32. 7. STM32 CubeMX Konfigurator projekt6w dla mikrokontro!er6w STM32 - STM32CubeMX 4.15.1. EP7/2016 1. AC6 System Work· bench for STM32 Kompletne,bezptatneSrodowisko

4. SiLabs Simplicity Studio Srodowisko programistycznedla programist6wpiszi}cych aplikacj e dla mikrokontrol er6wEFM32 , EFM8, 8051 , WirelessMCUoraz Wireless Gecko Soc lirmySilicon Labs.

7. STEVAL WESU Libraries Bib liot eki dlazestawu ewaluacyjnego urz
EP4/2016 1. ARM MDK for STM32LO and STM32FO Bezplatna,pelnawersja Srodowiska ARM-MOK dla mikrokontroler6w STM32FOi 5TM32l0. 2. Atmel Studio 7.0.790 Srodowisko programistycznedla mikrokontrole r6wAVR firmyAtmel. 3. DAvE 4.2.4 Naj nowsza wersja Srodowiska programistycznegodla mikrokontroler6w XMC1000/XMC4000 firmylnfineon . 4. Design Soft Edison Wersjademonstracyjn a wirtualnego laboratoriumelektronicznego zp rezentacjq 30 budowanych urzqdzer'I (takienabreadboardach) i zintegrowanym symulatoremdzial ania projektowego obwodu.

dla uklad6w FPGA tirmy Lattice+ podrr:cznik ui:ytkownika. 4. Linear Technology LTSpice IV 2-2016 Symulator uklad6w analogowych zsilni kiemSpice. 5. Renesas Synergy Software Package Zestaw bezplatnego oprogramowania dla mikrokontroler6w Cortex-Mnaleiqcych do platformy Renesas Synergy. EP2/2016 1. NXP Kinetis Design Studio 3.0.0 Najnowsza wersja bezplatnego Srodowiska programistycznego dla mikrokontroler6w Kine ti s. 2. WaveOro m Editor Oprogramowanie,kt6re tworzyoscylogramy sygnal6wcyfrowych na podstawie opisu tekstowego. 3. RS Design Spark Mechanical Oa rmowe oprogramo· waniedystrybuowane i rozwijane przez RS Components, a umoiliwiaj
iqcedo podgli}dania, S. Microchip MPLAB IDE X3.26 Srodowisko programistyczn edla mikrokontroler6w PIC10/12/16/18/32firmy Microchip. 6. Segger Embedded Studio NowelDEdla mikrokontroler6w zrdzeniamiARM Cortex przygotowane przez Ii rm~ Segger. 7. TI NA Design Suite V10 Wersjademonstracyjn a zintegrowanego ~rodowiska projektowego, w sklad kt6rego wchodzi :symulator, edytor schemat6w i edytor PCB. EP3/2016 1. AC6 System Workben ch for STM32 Kompletne,bez platne Srodowisko programistyczne(IDE•kompilator+debugger)dla STM32. 2. Atollic True Stu dio 32-bitowawersja Srodowiska programistycznegodla mikrokontroler6w z rdzeniami ARM , wersja bezplatnalite 3. Lattice Diamond l.6 for Windows Srodowisko projektowe

kompilowa niailadowania plik6wshetch tworzonychp rzez Srodowisko Arduino orazskompilowanych wformatach hexielf do pami~ci procesora na ptytkachArduino. 6. Atollic TrueSTUDIO for ARM V5.4.0 Srodowisko programistyczneTrueSTUDIOobsluguji}ce praktycznie wszystkie mikrokontroleryzrdzeniemARM. 7. Digilent wave Forms 2015 Oprogramowaniesluiqcedoobslugiprzyrzqd6w pomiarowych firmy Oigilent 8. Atmel Studio 7.0.634 Popularny pakiet oprogramowania dla mikrokontroler6w wytwa rzanyc h przez firm~Atmel.

9. Visuino version Beta75 Wersja betagraficznego Srodowiska programi· stycznegodla ptytek Arduino. 10.SiemensPlant Simulation Na rz~dz ie do symulowaniazdarzeri , kt6re ulatwia tworzenie cyfrowych modelisystem6w logistycznych.

ELEKTRONI KA PRAKTYCZNA 2/2017

33

PROJEKTY

Energooszcz~dny

zegar z wyjSciem steruj11cym Przedstawiony projekt zegara wlqcz/wylqcz wyr6Zllia sit; sposr6d innych bardzo malym poborem prqdu. Pozwala to na zasilenie go z baterii przez wiele miesit;cy. Ma jedno wyjscie, kt6rego godzina zalqczenia oraz wylqczenia maze bye dowolnie ustawiana przez uzytkownika. Obsluge zegara ulatwia przejrzyste, intuicyjne m enu. Rekomendacje: projekt przydatny szczeg6Jnie tym , kt6rzy poszukujq latwego w obsludze zegara do sterowania cyklicznie zalqczanym urzqdzeniem. NajwiQkszyn1 problem em, jaki zostat napotkauy podczas rea lizacji Lego projektu , bylo znalezie uie uiew ielkiego, tauiego wySw ietlacza, kt6ry pobieralby zuikomy prqd. Oczywislym wyborem sq tu wySwje tlacze LCD, jeduak le uajbardziej popularne Sq w zasadzie modutami z wbndowa uym slerowuikiem. To zuaczqco upraszcza konrnuikacjQ, ale powoduje LeZ z uaczqcy wzrosl poboru prqdu , wiQC laki wySwietlacz raczej uie nadaje siQ do zasilauia z baterii - pob6r prqdu rz~du kilku miliamper6w szybko rozladuje uawet u aj w i~ksze ogniwa. Z tego powodu koniecz1ie bylo wykouanie w tasuego uktadu slerujqc ego wszystkimi elektrodami wyswietlacza. Zdecydowale m siP, ua u zycie wysw ietlacza LCD ty pu DE 117. Jes t lo 4-cy fro wy,

Wykaz elementow: Rezystory: R1, R2: 4,7 k!! (SMD 0805) RN1: 4x100 k!! (SILS)

Kondensatory: C1, CS, C6: 100 nF (SMD 0805) C2, C3: 10 nF (SMD 0805) C4: 10 µ,F (5MD 0805)

7-segmenlowy wyswietlacz LCD bez podSw ie tle nia tla, przyslosowany do zasilauia napir,c iem 3 V. Na jed ll 'l u6:i.kP, wyprowadzono ele ktrod P, wsp6lmi. a pozostale 31 prowadzi bez poSrednio do segmenl6w (rysunek 1). Lal wo policzyc, ze te n wyswietla cz dolqczouy wprosl do mikrokoutrolera zajmuje az 32 wyprowadzeuia. Mozna jednak obejSC ten problem, up. s losujqc rejeslr przesuwny z wyjSciem r6w nolegiy m . W lej roli u zyto czterec h 8-bitowych nklad6 w 74HC595. Uklad y z serii HC mogq bye zasilan e napi~ciem z zakresu 2 ... 6 V, dzi ~ki czemu idea lnie nadajq sii:; do lej aplikacji. Dodatkowym atntem jest uie wielka ceua detaliczna - okolo 1 zl. Wszystkie rejestry polqczouo w la6c uc h, jak pokaza uo na rysunku 2. Mikrokonlroler w pisuje 32-bitowy ciqg ua liuir, DATA w takl przebiegu wysylanego ua linii SHCP. Po wpisanin ca loSci, z boczem na ras tajqcym na linii STCP, aklualizuje wyjScia rejeslr6w. Dzir,ki lemu do slerowauia calym

7-!HC595 13

STCP

12

14

QH•

QH QG RCK QF QE SCL QO SCK QC QB SER QA

7 6 5 "\

3 2 1 15

7"\HC595 13

STCP

12

G QH• QH QG RCK QF QE SCL QO SCK QC QB SER QA

7 6

5 4 3 2

1 15

74HC595 13

G QH :«

14

QH QG RCK QF QE SCL QO SCK QC QB SER QA

0

"\

3 1 15

f'U

- ......

c

STCP

12

N "'O f'U

G QH• QH QG

3 0 ......

RCK GlF

QE

ELEKTRONIKA PRAKTYCZNA 2/2017

_J

2

74HC5 95 13

lnne: )1 : goldpin kqtowy, m~ski 5-p i n/2,54 mm )2: zlqcze ARK2/3,5 mm LCD1: wyswietlacz DE 117-R5-20/7,5/V Q1: rezonator kwarcowy 32,768 kHz 51... 53: przycisk 6 mm kqt owy Koszyk bateri i 2xAAA (opis w tekscie)

u

(iJ

Pcitprzewodniki: T1, T2: I RLM L2502 U51: M41TOO (508) U52: ATti ny44A-55U U53 ... U56: 74HC595 (5016)

34

G

SCL QO SCK GJC

...: 11111111 Rysunek 1. Wyswietlacz DE 117 firmy Display Elektronik GmbH

QB SER QA

Q_ 1

15

Rysunek 2. Uktad sterowania wyswietlaczemDE117

:::J'

::3:

Energooszcz~ dn~ zegar z w~sciem steruj~~ m

1 0 1 0

Unia COM - wsp61na

Segment wylqczony

Wyprowadzenie segmentu

1 0 1 0

Linia CO M - wspOlna

Segment za/qczony

Wyprowadzenie segmentu

Rysunek 3. Przebiegi czasowe napii;c na wyprowadzeniach wyswietlacza LCD

• Dwustronna ptytka drukowana o wymiarach 38 mm,54 mm. • Ciqgte wyswietlan 1e aktualnego czasu (minuty 1godz1ny) • Zatqczanie i wytqczanie jednego wy1scia o dowo lnie wyb rane1 porze (raz w ciqgu do by) • Zapami~tywan ie nastaw godziny wtqczenia i wytqczenia w nieulotnej pami~c i EE PROM • Zas1lanie napi~ciem 3 V lub o zblizone1 wartosc1. • Pob6r prqdu na tyle n1sk1, aby komplet baterii zapewnit wiele miesi~cy bezobstugowego dziatania Projekty pokrewne na FTP: (wym1 enione artykuiysiJ w caloSci d ost~pne na FTP)

AVT-5560 AVT-1879 AVT-5467 AVT-1821 AVT-1820 AVT-5410 AVT-1710 AVT-1689 AVT-1684 AVT-1535 AVT-1459 AVT-724

AVT-2622 AVT-2442

Programowalny uktad czasowy ,.Tajmerek" (EP 9/2016) Przekaznik czasowy start-stop (EP 8/2015) Programowany Timer (EP 9/2014) Czas6wka ON/OFF (EP 8/2014) Programowany przekazn 1k czasowy (EP 8/2014) Time-ek - sterownik czasowy (EP 10/2013) Regulowany wtqcznik op6zniajqcy (EP 10/2012) Przekaznikowy wytqcznik czasowy (EP 8/2012) Automatyczny wytqczn ik czasowy (EP 8/2012) Przekaznik czasowy (EP 8/2009) Uniwersalny uktad czasowy (EP 12/2007) Uniwersalny uktad czasowy (1nteligentny wytqczni k schodowy) (EdW 7/2004) Uniwersalny przekaznik czasowy (EdW 11/2003) Automatyczny wytqczn ik czasowy (auto mat schodowy) (EdW 11/2000)

wySwiell aczem a nga Zowa n e sq tylko 3 wypro wad ze ni a mikrokonlro lera. Wyswietlacz LCD powiuieu bye sterowauy w ta ki spos6 b, aby pomie,d zy segme utami a elektrod'I wsp6lu 'l u ie wyste, powata s ktadowa stala, poniewaZ jej dh1 gotrwa ta obecnost: m oZ.e u szkod ziC wySw iellacz . }eduoczeSnie ualezy za pewuiC od sw iezauie z cze,stotli wosci'l kilk11d ziesie,ci11 herc6w. Dlatego przyje,lo, Ze napiQcie na wyprowad zeniu wygaszonego segmenln zmien ia sifl w faz ie z polencjalem elektrody wsp6luej, a ua zal'lczouy m- w przec iw fa zie. llns truje to rys unek 3. W obn sy lnacjac b Sreduia r6Z uica polen cjal6w miqd zy segmen lem a eleklrodq wsp6lu q jest zerowa .

Budowa zegara Sc hem a! ideowy zega ra p okaza u o ua rysunku 4 . W slero w niku wySwiellacza LCD, z loiouy m z uklad6w US3 ... US6, wszys tkie wejsc ia SC L [poz iom niski czysci zawa rtosc rejestrn) zos taly podci'!g1Iie, te d o dodatuiego bieg un a za sila nia . Z kolei wejScia OE (poz iom uiski ua ktyw uia wy jsc ia) zostaly pol'lczou e z m as'!. W teu spos6b, wprowad zajqc lran zys lor T1 w s tan za lka ni a, m oZ na wy tqczyC za silauie r eje slr6w. Na leZy jedn oczeSli ie ustaw ic liuie DATA, STCP i SHCP, a by pr'ld uie przed os tawa l s ie, przez diod y wygaszajqce. Zas ila nie rejest r6w jest za lqcza ne ty lko n a czas od SwieZeuia ic h zawarloS ci, przez pozos laly czas pozoslaje wylqczou e . Ko ud e u sa tory CS i C6 r edukuj q te, tuie uia na li n iac h za silaj'lcyc h rejes try podczas w pisywa ni a do nic h n owej wa rtoSci. Wy jScie, kt6re jest zalqcza u e i wylqczaue przez zegar, z najd uje siq u a zaciskac h zlqcza )2 . W sla nie za l'lczeui a zw iera je lra uzysto r T2. jes t to trau zys tor MOSFET ty pu N, w iqc uapiqcie p rzyloZone do lyc h zac isk6w nrnsi mieC odpo wiedui q pola ryzacjq: wyzszy pote nc ja l jes t przytofo uy do d re uu (HI), a ni zszy do :i.r6dla (LO). Uzy ty w tym miejsc u tra nzys tor u uipolarny nie po biera z baterii iaduego pr'ldu , pouiewaz pr'ld plyll 'ICY przez jego bramke, je st pomija l uie m aly. Trau zys tory typu IRL M L2502 d obrze uad a j'l siq do a plikacji z ta k niskim ua piqcie m zasilajqcy m . Pot w ierd za lo uota katalogo wa, wedlug kt6 r e j u a pie,cie progowe wy u osi od 0,6 V d o 1, 2 V [przy lD =250 µ. A). Z kolei, przy UG S = 3 V, pr'!d d ren u m oze sie,gac nawe l 3 A ze s padkie m n a piQci a dren-Zr6dlo uie przekra czajqcy m 100 mV.

Za odmi erza nie czasu jest odpowie dz ia luy uklad US2 ty pu M41TOO. W s wojej slruktur ze m a kon1pletny zegar czas u rzeczywistego (RTC) z geuera torem dl a rezoua tora kwa rcowego 32768 Hz. Z m ikrokonlrolerem konrnnikuje siq za pomocq iule rfejs u PC . Wejscie VBAT, kt6re slu zy do podtrzy m aui a odlicza ui a , ua stale dotqczou o d o baterii. Z kole i wejscie VCC, z kt6 rego jest za sil an a czqSC odp owiedz ialua za konmnikacjq s zeregowq, jest s lerowaue wprosl z wy prowad ze ni a mikrokoutrolera . Do tego sa mego wyprowad ze nia d ol'lczo no rezys tory pod c iqgajqce magistrali PC. Go towoSC d o za kt ua li zowa nia informacji o cza sie jest polrzebua rz adko, dl atego pr zez w iqks zoSC czasu pote n c jat wejscia VCC je st b lis ki ze ru . Dopiero w ledy, ki edy zacbod z i ko uieczn osc na w iqzani a i qcz n oSc i z u klad em M 41T OO, wy prow adze uie VCC zoslaje pod ci'lg u iqte d o wyso ki ego poz iomu logiczn ego, co jes t toZsa me z podan iem n ail zasila ni a . Koucleusalory Cl i CZ zmniejs zajq imped a nc jq w icl ziau q przez wejS cia zasila nia. Ca lok i'l zarz'ld za mik ro koutro ler ATliny4 4 A w obudow ie SMD. Ma d os tateczn 'l liczbq wy prowa d zell do reali zacji tego zad a uia. Ta we rsj a m oZe byC za sila na uapiqciem ju z od 1,8 V i dl atego dobrze uad a je sie, do zasila nia bateriami . Taktowa ny jest wew n e, trz uy m oscyla torem RC. Dia zredukowa n ia pobor u m ocy przez w iqkszoSC czas u pozostaje w nspie uiu . Ko ud eus a tor y C3 i C4 , d ol'lczone bli s ko wyprowadzen zas ila ni a, z muie jszajq lQlu ieuia tegoZ- zwlaszcza gdy r ezystancja wew uqtrzua baterii, wskutek ro ztadowa uia, stan ie siq zuaczqca . O bs luga od bywa sie, za p omocq 3 przyc is k6w m o uo slabi lnyc h , kt6re dol'lczouo do tyc h wy prowad zei1 mikrokoutrolera, kt6re odpowiadajq jeduo czeSuie z a program owauie ISP. Wewue, trz ue rezysto ry podc i'!gaj'lce w mik rokon lrolerze zoslaly wyl'lczone , aby zmuiejszyC pob6r prqdu , d latego trze ba u ZyC zew uqtr zuych z drabiuki RNl. W ca ty m uktad z ie za stosowau o ko ud eu sa lory cer a miczue ze wzg l ~d u na m a te wy mia ry ora z - co waZ niejsze - z n aczn ie muiejszy prqd u piyw u w por6w u a ni u z koud e usatora rni e lek trolilyczuy mi.

Montai i uruchomienie Uktad zegara zos tai z monlowa ny na d w ustro uue j ply tce drukowaue j o wy miarac h ELE KTRONI KA PRAKTYCZNA 2/2017

35

PROJEKTY

13~ 0 ~§

g

~ a~

~

~~ c

"i' i'i:

(§

.5

~§

~

~

~

~ ~

; i • I~ ~ ~

~z

~ ~

"

) )A

~GN9

) )A

~ GN9

))A

~ G N9

~

" "

~

'

~

vcc

i=g

))A

c

(§

1

iii '<'

i~ ~~

a:';'

~8

~~

N6

Fl~

g

Rysunek 4. Schemat ideowy zegara wt~cz/wyt~cz 38 nun X54 mm , kt6r ej schemal monla Zowy

AAA . Warlo zau w a ZyC przy Ly m , Ze u a-

Eksploatacja

pokazano na rysunku 5. Na ply tce sq elemeuty pow ierzchuiowe i przewleka ne, w ieyc proponujey na ste,puj qC'l kolejn osc montazn: wszystkie pocl zespoly SMD, rezonator kwarcowy Ql, drabinka RNl , zlqcze goldpin Jl , zlqcze ARK2 )2, przyciski Sl. ..S3 , wysw ietlacz LCD1 . Na lezy pamie,tac, ze wszys tkie

we t niewielka bateria ty pu CR2032 pozwoli ua pracey tego ukladu przez dlu gi czas. Po wl qczeniu za silani a n a lezy przejsc

sla uq wySw ie tlo ue 4 ze ra , po uiewaZ zega r

do

mikroko nlro -

Srodku pow inna regularnie migaC - oznacza

to popraw llq konmnika cj ~ z nkladem RTC. Po wciSllieyci u przyc isku SZ zega r przecho-

po spodniej stronie ply tki druko wanej. Podczas wklada ui a wy prowacl zeil wysw ietl a-

lera. Ustawienie bit6w konfig urujqcych jest naste, pujqce: Low Fuse: OxEZ . High Fuse: Ox DF. Ex tended Fuse: OxFF. Na rysunku 7 pokazano zrzut ekranu z pro-

cza w otworki na leZy zachowaC ostr oZ uo.SC,

gramn Bit.Burner. Wzg l ~ d em koufig 11racji do-

poniewaz sil niejsze wygie,c ie kt6rejkolwiek

myslnej (fabrycznej), zmianie ulegl jeclyuie bit CKDI V8 - rcl zeu jest taktowany przebiegiem o czP,stotli wosci 8 MHz. Mogloby siey wydawac, :i;e podwyzszeuie czeystotli wosci ta kto-

elementy, poza wySw ie llaczen1, z najdujq si ~

z nic h moZ.e pofamaC kru che szklo wySw ie-

tlacza. Widok plytki obsadzou ej CZP,Sciami preze ntuje fotografia 6. Na sa mym ko ucu mozna cloprowaclzic zas ilanie do p61 lutowniczych +BAT i - BAT. Powin110 ono wy nosic ok. 3 V i moie pochodzic, na przyklad, z cl w6c h polqczo uych szeregowo bate rii

za pro g ra m owa ni a

w ania prze loZy si11 na zw i ~ kszeuie pobierauej mocy, lecz w rzeczywis to.S ci , je.Sli oprogramowa uie mikrokoulrolera zos la nie odpowiednio przemySlaue i uapisa ue, jest iuaczej.

Po w h1cze uiu z as ilauia ua wySw ietlacz u zo-

dziala w trybie 24-godzinnym. Krop ka po-

d z i w lry b u as law a ktua luego czas u, o czym informnje, pokaz njqc przez c h w il ~ litery cL (od ,, clock") - fotografia 8. Wciskaj qc przy-

cisk Sl , zw i~ks zy my aktnalllq liczb~ mi nut, a przyc iski em S3 liczbe, goclz in . Ponow uie wciskajqc S2 , moZemy zmieuiC czas zahtczenia wyjscia (fotografia 9) . Przyciski Sl i S3

dzialajq w taki sam spos6b, jak poprzednio. Po pouowuy m wc iSuittcin S2 zega r przec hod z i do podmenn zm iany czasu wytqczenia wyjScia - konmnikal pokaza uo na fotogra-

fii 10 . Przez zalqczenie wyjScia je st roz umia ue jego zwarcie do m asy.

ij~~-~G~c+;#f~:: :~::~;~ 0000000000000000

n :=LJ !-: 2

U: D

:;] Cllll

~ ___,; ~

o-US1

I~~

R~

•j9 .

s2

p

..I i'.;'.I

~~;~ ~*!Dlffl~r2 US'\

ELEKTRONIKA PRAKTYCZNA 2/2017

~ ~, ~rn~~ °"

aaa uu "' Joooooooooooooooa

Rysunek 5. Schemat montaiowy ptytki drukowanej zegara

36

~ Ti

D " ;

US3

HI~ LO

__,!

Fotografia 6. Widok zmontowanej ptytki od spodu

r LOWF U S E ~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~

Uklad zapami P, ta Value: ~P P-~ r r r- ~ r uasta wy i p ow r6c i CKDIV8 r CM!o dock by 8 "'"'oily d o pra cy p o n p !yCKOUT r Clod<°""" on PORTB2 w ie okolo 5 sek n ud SUT_CKSEL 1... RCOoo. 8 MHz: S- PWROWN/RESET: 6 CKf14CK· 64 m.:defd vo.luc o d ostalui e j op e ra c ji wy kouau e j przez n zyt kow u ika £ RSIDISBL r Reset [lsabled (Enable PB3 as l/o pn) ln b po czwa rt y m /i; DWEN r Debug me enable z kol e i wciSniqc i u £ SPIEN "' Sw progrom do.nood<>g {SP ~ onabled S 2. W czasi e pra cy, WO TON r Watch-dog Timer <'iN<:l'f3 on EE SAVE r Pre.aveEEPROM t~theOlip&.seC)
Listing 1 . Kod odpowiedzialny za ograniczenie pobieranej mocy

ISR (WDT vect ) ( } //pusta obsluga przerwania , aby nie pozostalo nieobslu:Zone int mairi' (void )

•L Fotografia 8. lnformacja o przejsciu w tryb nastawy czasu

Fotografia 9- Komunikat o przejsciu do cza· su zatilczenia wyjscia

Fotografia 10. Komunikat o przejsciu do czasu wytiJczenia wyjscia

Fotografia 11. Obraz na wyswietlaczu pracujiJcego zegara

{

sei () ; //uruchomienie systemu przerwafl WDTCSR = Cl<
set sleep mode ( SLEEP MODE PWR DOWN ) ; PORTA ' "' ObllllOlll ;- //wylqczenie tranzystora w , 595 PORTA I"' ObOOOOOlll ; //ustawienie linii danych , 595 na 1 , aby przez diody clampujqce nie plynql prqd sleep enable () ; sleep - cpu () ; sleep - disable () ; WDTcsR "' 0 ; I /wylaczenie watchdog a PORTA I "' ObOOOOlOOO ; //zalqczenie zasilania w , 595 PORTA &: OblllllOOO ; //wyzerowanie linii sterujqcych

ELE KTRONI KA PRAKTYCZNA 2/2017

37

Plytka ewaluacyjna dla STM32F2/F4/F7 do celOw SDR i nie tylko P1zeznaczeniem opisywanego zestawu jest przetwarzanie sygnal6w IQ z radia prngramowego SDR, jednak zbudowano go w spos6b na tyle llniwersalny, ze z powodzeniem maze bye uzywany do innych cel6w. Dobrze sprawdzi sifi w zastosowaniach audio, jako platforma przeznaczona do konmnikacji w sieci Eth ernet, a wyswietlacz llmozliwia two1zenie zaawa11sowanycl1 i11te1fejs6w do ko1m111ikacji z uzytkownikiem. AlltOJ' r6wniez plmrnje wykorzystac to rnzwiqzanie jako platformfi referencyjnq dla systenm !SIX. Rekomendacje: zestaw przyda sifi wszystkim blldlljqcym aplikacje z zastosowaniem mikrnkontrnler6w S1M32. 38

ELEKTRONIKA PRAKTYCZNA 2/2017

Mikrokonlrolery STM32 zdobyly znaczqcq popu larnoSC, a w parze z Ly m id zie duZa

doslqpnosc zeslaw6w ewa lu acy jnyc h . Najw iqkszq popularuosciq cieszq siq zestawy prod uko wa ne p rzez STMicroelectronics, kt6re - z uwagi na promocy jny c barakler - sq uiejed uokrolnie tallsze u iZ pojedy nczy

mikrokontroler za kupiou y w sklepie dela1icz uym. jeSli chcemy zapoznac siq z rodz inq STM32, S'l one dob rym wyborem. jeSli my.S limy o wykorzys tanin zes lawu w roli bazy

dla wlasuych prod ukl6w, uie jest lo uajlepszy

Plytka ewaluacyjna dla STM32F2/F4/F7 do cel6w SDR i nie tylko pomysl, pouiewaZ w przyszloSci m0Zen1y miec problem z ich dostP,puosciq. Nie zawsze tez zestaw proponowanych peryferii odpow iada uaszym polrzebom. Z le j przyczyuy

zrodzila sitt idea zbudowan ia wlas uego zestawn d la mikrokontroler6w STM32, opartego na !atwo dos tP,puycb kompoueutacb.

STMF765 z rd zeu iem Cortex-M7. Mikrokoutroler jest taktowauy za pomocq wewnQtrznego ge neratora HSI, stabilizowanego r ezonalorem k wa r cowym X2, nalomia sl do taktowauia zegara RTC zas losowauo

typow y, zegarkowy rezouator kwarcow y 32,768 kHz (Xl). Podtrzymauie zegara RTC

P ierwolnym przeznaczeniem proponowau ego zes law u jes t przelwarzan ie sygua l6w

oraz pamiqci BKP zrea lizowa uo za pomocq ukladu z superkoud eus a lorem o pojen1uo-

IQ z rad ia programowego SDR, jeduak zosta! a u zbndowauy w spos6b ua tyle og6luy, Ze z powodzeniem moZe byC wykorzystauy do iuuych cel6w. Z nwagi ua dobry przetworuik A/C i C/A zuakomicie sprawdzi siP, w zastosowau iach audio. DziP,ki nk!adowi PHY sprawdz i siP, doskouale jako platforma

sci 1,5 F (obw6d C79, RBO, Dll). Uklad jest uieco drozszy ad rozwiqzauia ze zwyk!qba-

przeznaczona do konmuikacji w sieci Ether-

procesora VDDA (nklady przetworuik6w A/C i C/A) jest dostarcza ne za posreduictwem fi l-

uet. Wyswiellacz TFT LCD o rozdzielczosci 320X240 px stauowi sw ietue nznpe!uieuie zesla w 11 , mnoZliw iajqc budowanie zaawausowauych iuterfejs6w do konrnuikacji z uZytkowuikiem. Uklad generatora PLL urnoZliw ia

nzyskauie 3 uieza lezuych dowoluych sygual6w zegarowyc h o cz~s totliwoSciach ad 2,5 kHz do 200 MHz, kt6re Sq dos tqpne ua zew n ttlrzuym zlqcz u . W zeslawie zas to-

sowauo bogaty zestaw peryferii, tak aby jak najlepiej wykorzystac rnozliwosci procesora. Budnjqc w!asuq ply tkQ, uie rnnsirny jed nak mou towac wszystkich nklad6w dodatkowych. W skrajuym przy padkn ua ca!y zes taw moZe sitt sktadaC jedynie procesor oraz u klad zasila ui a. Anlor r6wn ieZ plannje wykorzystaC lo rozwiqzauie ja ko platformQ re-

teriq li towq, a le zajnmje mniej mie jsca i nie lrzeba pamittlaC o kouieczuoSci wymiany

baterii (ply tka ewaln acyjna maze przelezec wiele miesiP,cy w sz uflad zie, za uim z uiej skorzystamy). Zas il anie czq.Sci ana logowej

lru LC zrea lizowa uego z nZyciem elemeut6w

kond eusator6w C65, C76 , C24, C25 i iudnkcy jno5ci LB, L3 . Zerowau ie mikrokoulrol er a z r ea ]i zowa u o slandardowo, z uZyciem obwodu RC

(kond ensator C33, rezystor R23). Do progra mo wa ni a i debu gowania zes law u sluZy jeduorzQdowe zlqcze P6 o r as lrze 2,54 mm,

ua kt6re wy prowadzouo sygualy iuterfejsu SWDIO oraz szeregowego UARTl. luterfejs SWDIO slu zy do programowania ukladn docelowego z u Zyciem za ledw ie 2 linii danyc h.

Rezyguacja ze zlqcza jTAG umozliwi!a zastosowa u ie woluych liuii GPIO ja ko interfejsn I'S. Linie TXD i RXD interfejsn szeregowego

DODATKOWE MATERIAtY NA FTP:

ftp://ep.com.pl USER: 97325 PASS: 6 W ofercie AVT* AVT-5574 Podstawowe informacje: • Zasilan ie z zasilacza zewn~trznego 10 .. 24 V DC • Przystosowana do mikrokontroler6w STM32F205/F207/F407/F427/F765 w obudowie TQFP144. • Wyswietlacz TFT o rozdz1elczosci 320>240 piksel1o16-b1towe1 gl~b1 koloru, dolqczony do magistrali FSMC. • lnterfe1s Ethernet 100BaseT. • 24- bitowy uklad kodeka audio WM8731 pr6bkowanie 96 kHz, zintegrowany wzmacniacz mikrofonowy, sluchawkowy, wejscie i wyjscie liniowe. Uklad zawiera r6wniez potencjometry cyfrowe sluzqce do regulowania wzmocnienia. • Uklad programowalne1 p~tli PL L pozwalaJqCy na uzyskan 1e 3 n1ezaleznych przeb1eg6w o cz~stotliwosc1 od 3,5 kHz do 200 MHz. • Pami~c' EEPROM (AT24C128, 16 kB) do przechowywania konfiguraqi • 4 przyciski, enkoder obrotowy, 4 diody LED. • Zlqcze USBDEVICE oraz USBHOST z ukladem zasilania urzqdzen ia USB. • Gniazdo karty SD pracu1qcej w natywnym trybie SD IO. • Zlqcze do mod emu zewn~trznego GSM (maze bye r6wniez wykorzystane 1ako dodatkowe 10 linii GPIO • 20 dodatkowych lin ii GPIO (w tym 2 wejsrn ADC + 2 wy1scia DAC) • Podtrzymanie dzialania zegara RTC z wykorzystan iem superkondensatora Projekty pokrewne na FTP:

fereucyjuq clla systenm !SI X.

wyp rowadzon e n a zlqcz u programujqcym moZua wykorzystaC jako kousolQ szeregowq,

AVT-5529

Budowa

up. do debngowauia programu za pomocq instrukc ji print/ lub do programowania mikrokonlrolera .

AVT-1875

Uktady peryferyjne i zt~cza zestawu

AVT-1772

Sch e m al ideowy zeslaw u za mi eszczouo ua rysunku 1. MoZ ua go zasilaC z zewnQlrzuego zasi lacza uapiQcia sta lego o uapiQcill

ad 9 do 24 V, dolqczauego za pornocq typowego gn iazcla DC (Pl) ln b zlqcza ARK2 (P2). Trauzystor Tl zabezpiecza plytke, przed odw rotu q polaryzacjq uapiQcia zasilajqcego.

Zasi lacz uapie,cia 3,3 V zrea li zowa uo z n Zyciem regulato ra impulsowego sle p-

-clow u MCP16301 (Ul), kt6ry maze bye obciqiouy prqclem o nate,ieuiu do 1 A. Prac nje on ze stos nukowq dnzq cze,stot li wosc iq 500 kHz , dz ie,ki czenm 11107.na by!o zas tosowaC cewkQ L1 o niewielkich wym ia rac h. Dioda SwiQcqca D3 iufornmje o poprawuoSci

uapiP,cia zasilajqcego. Sercem zestaw n jest mikrokontroler STM32 w obndowie TQFP144 (U4). Wyb6r mikrokoutrolera w obudowie o 144 wyprowadzeuiach by! podyktowauy doste,puosciq wieln liui i GPIO, zewne,trzuej m agistra li FSMC, Ethernet (R)MII oraz kornpatybiluoSciq pomiQdzy r6Zuymi ukladami z rod ziuy.

Za lezuie ocl potrzebuej rnocy obliczeuiowej, bez zmi au w projekcie p!y tki , mozemy za -

ifl

j.][,j. lllJ!.Nihji!J! Zwykle pie rwszym przy kiadem realizowan y m z u Zycie m zestawu u rnchomieuiowego jest sterowauie

(wymiemone artykuly sc, w catoSci dost~ pn e na FTP)

1

diodami LED. Wzestaw iezas tosowa no4 pomarauczowe diody LE D (D7... Dl0) przyh1czoue do port6w PE7 ... PE10 mikrokontmlera . Prqd diod jest ograuiczauy do oko!o 3,5 m A za pomocqrezystor6w R31 .. R34. KlawiaturP, stanowiq 4 przyciski SW2 ... SW5 do!qczone do port6w PF12 ...PF15. ENKODER OBROTOWY

Sterowanie pozio-

mem glofo osci w nrzqdzeuiach audio lnb

AVT-1675

AVT-5311

AVT-1620

AVT-5288 AVT-1610

kontrola CZQStotliwoSci w 1irzqdzeuia c h

AVT-5275

kr6tkofa larskich za pornocq przycisk6w nie Sq zbyt wygodue. Od wieln lat jes tesrny przyzwyczajeui do poteucjometr6w obrotowych i w urzqdze uiach tak ie sterowauie wydaje

AVT-2975

Zestaw uruchom ieniowy z mikrokontrolerem ATXMega256A3U (EP 2/2016) Kieszon kowa plytka prototypowa (EP 8/2015) Plytka uruchomieniowa z mikrokontrolerem Precision32 (EP 9/2013) 5TM32duino - kompatybilna z Arduino plytka z 5TM32F103C8T6 (EP 5/2012) ZEAVR - Plytka ewaluacy1na dla mikrokontroler6w Atmega8 i Atmega32 (EP 9/2011) Cortexino - Kompatybilna z Arduino plytka z LPC11 14 (EP 5/2011) Zestaw ewaL dla FPGA (EP 4/2011) Minimodul z ATiiny 2313 (EP 3/2011) ZEPIC - Zestaw ewaluacy1ny dla mikrokontroler6w PIC (EP 2/2011) 5TM32 DSP Kit (EdW 1/2011)

siQ dl a nas najbard zie j naluralne . PoniewaZ jed nq z podstawowyc h funkcjonaluoSci ze-

stosowaC modele z rd zeniem Corlex-M3 n p .

stawn jest zastosowauie w aplikacjach audio i radiowyc h, do nk!adu do!qczouo eukoder obrotowy PECll (SWl), kt6ry ad strony inter-

STM32F207, STM32F427 z rdzeuiern Cortex-M4 , az po uajbardz iej w ydajue nklady

cjometr. Syg ua!y wyjsciowe A/ B z eukodera

fe jsu uZ y tkownika zac ho w nje

si~

jak pole n-

ELE KTRONIKA PRAKTYCZNA 2/2017

39

.;0

f

f;;

!"'

';o .'.\

~ ------- - - --------- - - - - --- --- - - - - - ---- -- ------ - - - --- --- - - - -- - - - ----- - ---- -- ------- - ---- - --- - ----- · --:~~ - - -~-;,· · - - - ~G

!

~

l('

z

if

!

s:::

~

!

";o

Si n N

z

)> N N

~

~

..."'<

ol~

::o;

!

0

)>

.,,

,_0:a

+12V

3

a:

ID

~

,~

i

!...

oN ~u

!

vcc

-s=.

GND

'

GSM Modem

i....

VAA

,.

-:n1.:n "'

::5.

"n"n 'n ~~~~~(JJ

~­

GNO GND GND GND

Cll Cl

GND u

:a N

3

f s ~ ""

~

ii!

C27 SW1 PEC11 - 4325F-5001 A

I

1-

3

§ N

N

~

~

GND

PHO/OSCIN

U4

PH1/0SC....OUT~

I

12S3ext...SOP81i/TRST

,,,,_..::.~s:,::: Im ~W~·~

PA14/JTCKWLK

1253-CKPBJ / JTDO

'7

USB Host

!

·------------- ------ ------- - ---::.~-------- --------------- --------J

~~~~i;~'

l-· ~: ::~

PB812C1...SCL

I

~ - 4

~ •••

-··

Plytka ewaluacyjna dla STM32F2/F4/F7 do cel6w SDR i nie tylko

SHHUq~~~H ~

'"'

. c

z

"'

6S5fl 955!.

LSSA 9551'

SSS.\

?SSA [SSA ZSSfl

15511

r-i->1-+--+--1~!;) ~

"'~

t:o--+-+-H >

i,._~~~~._.,

~

u

"'u

'.'[1;1;1;I

0

"' 0

u

c

~

Rysunek 1. ed.

I

-----------------------------------------------------------------.!

c

z

"'

S'! podawa ue ua filtr RC , a uaste,puie ua liuie PB6 i PB7, kt6re slanowiq wejScia kauat6w 1 i 2 nkfadu czasowo-liczu ikowego TIM4. W STM32 zawierajq one iuterfejs sprze,towy do obslugi eu kod era, zatem jego obslu ga moze odbywai: sie, praktycz ui e bez ndzialu jednoslki ceulraluej. CZA USB HOST I DEVICE. Mikrokoutro ler STM32 ma ziutegrowauy koutroler USB-OTG wraz z wewu~trzuym ukladem PHY full-speed , kt6ry w za lezuosci od kou fig ura cji moZe pracowaC w try bie hosta lub tll'Zqdzeuia pe ryfery juego . Jako podstawowe gniazdo moZua bylo zastosowaC jeduo zlqcze OTG i przejsci6wke, OTG ~ Typ A. Ze wzgle,du ua wygode, uzy to jeduak dw6cb odd z ieluyc h zlqczy: 1. Zlqcza typ u A (P3) d la urzqdze(1 USB (tryb host). 2. Zlqcza MICROUSB (CONNZ) do pracy w try bie urzqdzeuia peryferyjuego. Porty PA11 , PA12 be,dqce sygualami D+ i 0 - iuterfejsu USB dolqczono r6wuolegle do linii dauyc h obu zlqczy. Na pie,cie V nus zlqcza MICRO-USB doprowadzouo do liuii portu PED i sluzy do wykrywauia przylqczeuia kabla USB w trybie device. Pouiewaz uapie,cie dostarczaue przez hosta uie jesl uZywa ne do za silauia zeslawu , m amy do czyui enia z tirzqdzaui em USB ly pu selfpowered. jesli koutrol er USB-OTG pracuje jako host, po stronie zestawu spoczywa obowiqzek closlarcze nia zasilania clla tirzqdzeuia USB o uapie,ciu +5 V i prqdzie 0 ,5 A. Do tego celu uzy to odr~buego zasi lacza z drugim ukladem MCP16301 (U3). Jest to uklad blifoiaczo podobuy do zasi la cza gl6wuego. Jedyua r6Znica to dob6r elerneut6w pod kqtem zasi lania +5 V ora z clotqczenie linii slerujqcej zasilaniem EN do wy jscia PE3 mikrokoutrole ra. Dol<1czony do rnasy dodatkow y rezys tor R15 powoduje, Ze clmuyS lnie zasilanie guiazcla USB-A jest wylqczoue. Do sygualizacji aktywuosci zas ilauia +5 V sluzy dioda swiecqca 06. le CZE KARTY SD. Jedu y m z uajtaitszycb 110Stiik6 w pami~ci S'! karty SD. Mikrokoutrolery z rodziuy STM32 rnajq w budowa ny konlroler natyw uego prolokolu SDIO, kt6ry moze pracowai:

ELEKTRONIKA PRAKTYCZNA 2/2017

41

PROJEKTY ------------------------------------------------------------------------------------------------------- ·---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- . :):)A

1ndu1 0/1 ~as u

l'7M

H

"'~ 8£~ H

u

r

"'~

-:;;[

el ~:

~i LI.I

>IP lOJ~ ua4M pasn lON

i

!i ~:

,-1--------1-, ]' '

o:iici.

CJ>

Cl.

:

~!~ ZH~S~ l l--~--~-----x x

~

z

! f

r

0

r

:

:

6.

ON9dH ON9V

:

i 0

z

~

r

I ~-- -------------------------------------------------------------------------------

~

____________________ :

w trybie 4-bitowym. Zestaw wyposafono w zlqcze dla kart microSD (CONNl) , kt6re dolqczouo do Iin ii SDIO (PCS ... PC12, PD2). DziQki uZ yci u natyw uego try bu pracy oraz 4-bilowej magislrali niamy moZliwoSC sko-

rzys tania z petuej prQdkosci i fuukcjoualnosci karty.

Lit!Zll4ihJ·i,Jt@

Nieslely, uktad y ly pu

STM32F2/F4/F7 nie majq pamiQci EEPROM. Jesli c hcemy zapewu ic mozli wosc trwalego przec how ywa ni a dau ych , ualezy dotqczyC

pami~C

zewuQlrznq. W zeslawie

zastosowano uklad pamiQCi EEPROM ty pu AT24C128 o pojemnosci 16 kB , dolqczouy do i uterfejsu 12C1 (PBS, PB9). GENERATOR SYGNAt.OW ZEGAROWYCH PLL. 0

z

~

Praca z ukladami SDR (Software Defined Radio) wymaga wytwarzan ia stabiluych sygnal6w o dnzej dokladnosci w szerokim zakresie CZQSlotliwosci , od setek kHz do setek MHz. NajczQSciej uZywa ny mi uktadami w Lego

Rysunek 1. ed.

42

ELEKTRONIKA PRAKTYCZNA 2/2017

typu zastosowaniach Sq syutezery DDS finuy

Plytka ewaluacyjna dla STM32F2/F4/F7 do cel6w SDR i nie tylko vcc

-----------------------------------------------------------, OL; ""

LEDA LEDK

vcc

GNO

cs RS WR RD DO Di 02 D3 D4 05 06 D7 DB

09 010 D11 D12 013 D14 D1S D16 017 RESET

P::J P::J i:::::c:si:::::c:s i:::::c:si:::::c:s i:::::c:si:::::c:s i::::J:j i::::J:j i::::J:j i:::::c:s i:::::c:si:::::c:s i::::J:j i:::::c:s i:::::c:s i:::::c:s i::::J:j i::::J:j i:::::c:s i:::::c:s i:::::c:s i:::::c:s i::::J:j i::::J:j i:::::c:s i:::::c:s

i::::J:j i::::J:j CJ:j CJ:j

"

Rysunek 1. ed. Aua log Devices. Pomim o szeregu zalet ic b najw iqkszq wadq jest s tosunkowo wyg6ro -

wa ua ceua . Altern atywq S'J. uklad y z serii Sl535x finny Silicou Labs , kt6rych dzialanie jest oparte ua wielokrotuyc b pqtlacb PLL , co 11m 0Zli w ia n zyskauie dowol ne j czitslo-

tli wosci w za kresie od 3 k Hz do 200 MHz z jednego sygnatu wzorco wego o czqstotli-

vSWIETLACZ LCD-TFT. Wsp61czesue tll' Z'J.· dzenia muszq nie tylko dobrze dzialac, ale r6wuie dobrze siq prezenlo wac. Z lego po -

wodu , za miasl ly powego wySw ie tlacza,

zdecydowauo siq u a za stos owa uie wysw ie lla cza kolorowego. Zua lezieu ie wysw iella cza TFT dosle,pnego w sprzedazy d eta licz nej w rozsqdn ej ce nie bylo za da-

Liui e, wybo rn 11klad11 CS dolqczouo do liuii FSMC_NE1. Syg ualy WR/ RD doprowadzono do linii FSMC_NOE ora z FSMC_N WE. Dzie,ki dolqczeniu 11 klad11 do FSMC mamy m oZ li woSC z aprogra mo wa uia kontrolera

DMA, aby Ira us fer dauych odbywa l siq automatycznie, bez ud zialu jeduostki ceut ra lnej. PodS w ie tlanie tta w ySwietlacza slanowiq

wosci 25 lub 27 MHz. W zas tosowauym w zestaw ie uktadz ie Sl5351A mamy do dys pozycji 3 niezalezne wy jscia syg nalu w slaudardzie CMOS 3,3 V,

kowo uiedrogi wyswiellacz z koutrolerem !Ll9341 , o przekqln ej 2,8", rozdzielczosci 320X240 pikseli i 16-bilowej gle,bi kolor6w.

3 polqczone szeregowo, biale diocly LED, d latego do jego zas ilani a jest polrzebne Zl'6dlo prqdowe o uapie,ci u Eg>l O Vi prqdzie o nalqzeniu ok. 15 mA. Z za lozenia ply tka jest

kt6re moZua do wo lnie progra mowaC w poda-

WySwietiacz zos ta l skonfigurowauy przez

zasilana z zas ilacza o uapiQcill powyZej 10 V,

nycb za kresac h czqstotliwosc i. Wyjscia syguat6w wyprowadzouo ua zhtcze zewuqlrz ne

produ ce uta do pracy w trybie 8-bitowy m, z m agistra lq zgod uq z i8080. Wymaga polit·

P12 i mogq one bye wykorzystane do dowol-

uien1 lruduy m , ale udalo siQ zualeZC stos u n-

czeni a z mikrokonlrolere m za pomocq ma -

wiqc uklad podswietlauia zrea lizowauo ja ko z r6dlo prqdowe zbud owa ne na dw6ch trauzystorach BC817/BC847 (T3/T4). Podsw ietla-

uych cel6w, up. do wys terowa nia mieszacza .

gislrali 12-przewodowej. Najlat w iejszym

nie tfa wySw ie tlac za moZe byC konlrolowa ne

Syg nat wzorcowy dla sy ntezera PLL o czqstotli wosc i 25 MHz doprowadzono do wejscia XA l za pomocq koud ensalora C34 z wy jscia

sposobem slerowauia wySwie tlaczem jes t

progra mowo poprzez liui q PE6 , kt6rq dolq· czouo do bramki tran zys lora T2.

sygnah1 zegarowego MC01 mikrokonlrolera .

lrausfe r dau ych oraz odciqZyC je duostkq

Alternatyw uie, ua plytce przewidziauo rnoz-

ce utraluq, wyswietlacz dolqczouo do r6wuol eglej magislrali kontrolera FSMC. Liuie danych DO ... D8 doprowadzouo do liuii FSMC_DO ... FSMC_D7. Lini e, wyborn lrybu RS dolqczono do linii adresowej FSMC_A 2.

li wo.SC zaslosowania od rqbu ego rezouatora X3. Progra mo wa nie syulezera odbywa s iq z u Zyciem ma gislrali 12C, kt6rq dofqczono

do koulrolera l2Cl w STM32.

uzycie liuii GP IO, jedu ak jest to rozwiqzauie slos uuko wo wol ue. Aby przys pi eszyc

ETHERNET :l.OOBASET. Dolqczenie n1ikrokontrolera do sieci olw iera przed uami szereg inoZliwoSci , zwlas zcza w moduej ostatuio

dziedzinie loT. Mikrokoutrolery STM32F2/ F4/F7 maj'l z integrowa ny koulroler MAC, kt6r y do u ruchomienia w y maga zewnqlrz-

uego nkladn PHY. Uklad PHY lqczy rny ELEKTRONIKA PRAKTYCZNA 2/2017

43

PROJEKTY

'"

Bo FF BF- 700 STM32F2/4 evaluation board Rev 1

l

qs

"'- "

Jr,

Ill!= Pf

04

Rysunek 2. Schemat montaiowy plytki ewaluacyjnej SDR z mikrokontrolerem STM32

z mikroko ulroleren1 za pomocq s pecjalne j

ni ewyg6ro wa nq ceuq. W zes la w ie zaslo-

zegarowy lub w lrybie slave, a w tedy kodek

magistrali Mii lub RMII. Magistra la RM II chara kteryz uje s i ~ mniejsz;1) iczbqpotrzebuyc h linii (2 bityTX+2 bity

sowauo uklad WM8731 (U6) zaw ierajqcy podw6jny przelwornik A/Ci C/A o rozdziel-

odpowiada za geuerowauie s ygnaln zega-

RX), zwa ]uiajqc uien Zywa ue piny do innych cel6w, w iqc zdecydowa no siQ n a to rozwic1-

zau ie. W zes tawie zas tosowauo uklad PHY typu KSZ808 1R NA (U7) w obudowie QFN24. UmoZJi w ia ou pracq w sieciach o prqdko-

sci trausmisji 10 Mb/s oraz 100 MB/s oraz zapewuia automatyczue wykrywa uie kolejnosci par. Wbudowana p~lla PLL X2 umoz-

czoSci 24 bit6w i maksy maluej CZQS lo tli wo -

sci pr6bkowauia 95 kHz . Sygnat wejSc iowy o uominalny m poziomie wejSciowym 1 V1. 1115 dla przetwornik6w A/ C moZe poc hodz iC ze slereofoniczuego

wejs cia LINEIN (zlqcze P14) lub z mouofouiczuego wejs cia m ikrofouowego MICJN (P13). Wejscie mikrofouowe zawiera dodatkowy przedwzm ac ui acz o wz moc ni euiu

rowego. Domyslnie kodek pracuje w lrybie podrze,dnym , jednak na plytce przewidziauo dodalko we opcje koufig uracyjue (rezys tory R35, R36, koud eusalory C42 , C44 , rezoualor X4) umoz li wiajqce prac~ kodeka w lrybie master. t. CZE MODEMU GSM

W zesla w ie przewi-

dziauo dodalkowe zlqcze P5, ua kt6re wyprowadzouo wszystkie sygualy lqcza RS232 , kt6re jestdol
20 dB oraz uklad polaryzacji mikrofouu eleklre lowego. Syg ual wy jscio wy z przetworuika CIA jes t doste,puy ua wyjsci u LlNEOUT (P14) oraz - po wzmoc nieu iu przez

koutrol era. Zasilauie modenm jest pobieraue bezpoSrednio z zasilania gi6w nego, zalem

dotqczono do g ni azdka z tran sformalo rem

wewnQ lr zuy wz ma cniacz slucbawkowy

separujqcym R}45 (}2) . Sygual taktujqcy uklad PHY o cz~s totli wosci 25 MHz jest dostarczauy z wyjsc ia MCO l mikrokontrolera lu b allernalywnie - po wylulowaniu zwory

- ua wyj5ciu HPOUT (P13). Do wyjscia sluchawkowego mozemy przylqczye sluchawki o impedaucji 32 J1. Uklad opr6cz wz mac-

f1!!4j.i 'lfob;.f.i§IJ Magistrale l 2C1 oraz 12C2 zoslaiy wyprowad zoue ua zewnQl rz ue zlqcza PB oraz P9. Dolqczajqc dodalkowe

li w ia u zyskaui e wewnQlrznego sygnah1

zegarowego o cz~s tolliw osc i 50 MHz, potrzebuego do dzia lauia ukladu. Wyjscie r6znicowe sygnalu TXP/TXM RXP/ RXM

ni aczy zaw iera poleucjomelry cy frowe

R45 , wlntowa uin rezona tora kwarcowego X5

i przel '(czn iki sygualu , kt6re mog'l bye

i koudeusalor6w C68, C69 - moie bye uzy-

kontrolo wa ne progra n10 wo. Komuuikacja

skauy z geueratora wew nQlrzuego.

j[(.!,hii.ii),Ji,ij

Mikrokontroler STM32 ma w budowaue 12- bitowe przelworuiki

A/C i C/A, jeduak do przelwarza uia sygnat6w audio wymaga jq oue zasloso wau ia zewnQl rz nych wz macni aczy i filtr6w autya liasiugowycb. Lepszym rozwiqzaniem jes t uZycie specjalizowa nego kod e ka audio,

kt6ry zawiera przetworniki A/C jak i C/A oraz wzma cniacze sygnal6w, z integrowane w jed-

uy m II klad zie. Z uwag i na lo, ze II klady lego ty pu sq powszecbnie uZ ywa ne w sp rzqcie audio , moZna je knpiC za stosnukowo

44

ELEKTRONIKA PRAKTYCZNA 2/2017

kodeka z mikrokoutrolerem odbywa

si~

za

poSreduictwem dw6ch kaual6w: trausmisji syguatu audio oraz kaualn koutrolu o-steru jqcego. Syguat audio jes t lransmito wa uy za

uklad modemu ualezy wyposazye w odre,bny slabilizalor.

uklady, ualezy pami~tae , ze ua magistrali 12C1 adres OxAO jes t zaje,ty przez pamie,e EEPROM , ualomiasl ad res OxCO jes t zajqly przez genera tor PLL (515351). W wypadk u magistrali 12C2 , do komu nikacji z kodekiem audio jest wykorzysta ny jedynie ad res OxlA. t. CZA SYGNAt.OW ANALOGOWYCH Na zl'lczu P7 wyprowadzouo wejscia ADC123 _IN12 i ADC123_I N13 wewu~lrz u ego przetwornika A/C oraz wyjsc ia DAC_OUTl i DAC_OUT2 wew ne,trzuych przelwornik6w C/A. jesli uie

pomocq iuterfejsu I'S, kt6ra od slrouy mikrokontrolera jest obs lu giwa na przez uklad peryferyjuy SPl3. Transmisja dauych sternjqcych odbywa siq za pomocq 2-przewodowej magistrali l'C , dolqczouej do koutrolera 12C_2 (linie PFO, PFl). Transmisja dauych za pomocq magi-

korzystamy z lej fnnkcjonalnoSci , Jinii mo-

slrali PS moZe odbywaC siQ w trybie nias ler,

liuii GPIO z mikrokonlrolera. MoZna icb

w6wczas mikrokoutroler geueruj e sygual

uzyc do sterowauia dowoluymi ukladami.

zemy jako GPIO. t. CZA SYGNAt.OW CYFROWYCH. Na zlqczacl1 PlO oraz Pll wyprowadzono dodalkowe 15

Plytka ewaluacyjna dla STM32F2/F4/F7 do cel6w SDR i nie tylko Wykaz etementow: Rezystory: (5MO 0603) R1, R35, R36, R40, R44, R45, R61 : 0 !1 (zwora) R2, R19, R38, R41: 1 k!1 R3 ... R6, R9, R14 ... R16, R23, R25, R27... R30: 10 k!1 RB, R18: 10 k!1/1% R7: 31,6 k!1/1% R10: 20 k!1 R11, R12, R22, R24: 2,2 k!1 R13, R31 ... R34: 470 !1 R17: 52,3 k!1/1% R20: 22 !1 R21: 150 !1 R26: 47 !1 R43: 680 !1 R46: 6,49 k!1/1% R47, R49, R50, R54, R55: 47 k!1 R48: 4,7 k!1 R51, R53, R56, R57: 5,6 k!1 R52, R60: 220 !1 R58, R59: 100 !1 Kondensatory: (5MO 0603) C2 ... C5, C7, C9, C13, C15 ... C20, C22, C24, C33, C34, C36 ... C39, C41, C45 ... C47, C49, C51, C52, (54, C56, C58, C61, C72, C73, C75, C77, C78, C80 ...C83: 100 nF C6, CB: 10 nF C27, C28, C57: 2,2 µF/6,3 V C29, C30: 8 pF C31, C32: 27 pF C35, C62, C63, C67: 1 µF/6,3 V C42*, C44*: 22 pF (kodek w trybie master) C68*, C69*: 22 pF (tylko w wersj i 5TM32F207) C70, C71, C74: 220 pF C10, C11, C25, C48, C50, C53, C55: 22 µF/6,3 V (5MO 1206) C12, C14, C21, C23, C26, C40, C43, C64, C6S, C66, C76: 10 µF/6,3 V (5MO 1206) C1: 220 µF/2S V (5MO 8•10 mm) CS9, C60: 220 µF/S V (5MO 6,3•7,7 mm) C79: 1,S µF/2,7 V

POtpnewodniki: 01, 04: 5514

Monta:i: i uruchomienie Ola zeslaw u zaprojeklowano i wykouauo plylke, z dwuslronnq metalizacjq olwor6w, kt6re j sc hemat monta zowy przedstawiono ua rysnnku Z. Nie liczne elemeuty przewlekan e Lo: zhicza zes lawu, e Jemenly m ec hauiczne oraz superkoudensa lor. W urzqdzeuiu w wiP,kszosci za slosowa no elem e nty SMD w obudowach 0603. jest to je d e u z najmnie jszyc h rod zaj6w obud6w, kt6re jeszcze moZna monlowaC w waruukach warszlalu don10wego. Pewuq lruduoSC mo Ze sprawiC moula Z ukladu KS Z808 1, ze wzg lP,du n a obudowq QFN24, kt6ra jest pozbaw iona wyprowadzeli zewnqtrznych. Uklacly tego ly pu najwygo duiej moulo waC z uZyc iem luto w uicy na gorqce powietrze oraz pasty Jutowniczej

Sn62Pb36Ag2. Najpie rw nalezy nani ese niew ielkq ilose pasty na pola lulownicze PCB, uslawic uklad w odpowiednich miejs cach na polac h lutowniczych , a uastP,pni e zblizye glo w ice, HotAir. Na piP,cie pow ierzc huiowe pasty luto wn iczej powiuno uslawiC uklad na wlasciwym mi e jscu . jesli nie

02, OS, 011: 1N4148 03, 06 ... 010: LT5T-C170KFKT T1: IRLML6402 (50T23) T2: 2N7002 (50T23) T3: BC817 (50T23) T4: BC847 (50T23) U1 , U3: MCP16301T-l/CHY U2: AT24C128 (508) U4: 5TM32F207ZET6 lub 5TM32F407ZET6, lub 5TM32F427ZIT6, lub 5TM32F76SZIT6 (TQFP144) US: 51S3S1A-M10 U6: WM87315ED5/V U7: K5Z8081 RNACA lnne: L1 : OE0704-1S (1S µH, 5MO) L2: OE0704-22 (22 µH 5MO) L3, L6: 10 µH (5MO 1210) L4, LS, L7, LS: BLM21PG2215N10 (5MO OBOS) X1: 32,768 kHz (zegarkowy) X2: 2S MHz (5MO HC495) X3*: 2S MHz (5MO HC495, tylko dla 5TM32F2) X4*: 12,288 MHz (HC495, opcja dla trybu 125 Master) XS*: 2S MHz (5MO 2S20, tylko dla STM32F2) OISP1 : LCD-AG-TFT240320C2S6K (wyswietlacz LCD TFT) CONN1: MCSP-01-08-A-SG (zlqcze microSO, SMO) CONN2: MX-10S017-0001 (gniazdo microU5B) J1: zworka 2,S4 mm )2: LMJ20188141000L2T1B (gniazdo Ethernet z transformatorem) P1: FC68148 (gniazdo zasilajqce) P2: zlqcze typu ARK2 P3: gniazdo USB-A (przewlekane) P3, PS ... P14: gold piny dwurz~dowe 2,S4 mm 5W1: PEC11-432SF-50012 (enkoder obrotowy Bourns) SW2 ... SWS: TACTM-613N-F (mikroprzycisk 5MO) dyspouujemy lutownic'l na gor'lce powielrze, przy odrobinie wprawy uklad da sie, r6wuieZ zmoutowaC z zas losowauiem zwykle j lulowuicy i lopnika. Szczeg61owy opis mo11taz11 11klad6w QFN za pomoc'l lutow u icy wraz z ilnstracjami przedstawiony byt na ta mach EP w nnmerze 3/2008 na slronie 46. MoutaZ wySwie tla cza sprowadza siQ do przy lutowa nia tasmy bezposredu io do p61 lutowu iczyc h ply tki, a uaste,pnie odgi~c i a taSmy i przy klej e nia wySwietlacza bezpoSrednio do PCB za pomocq lasmy dwuslronn ej. Dia wlasnej wygody wa rto zac ho wae kolejuoSC rnoulaZu ad e le me nt6w uajuiZszyc h (rezys tory i kond ensalory), do element6w uajwyzszych (gniazda oraz enkoder obrolowy). W za leZllosci od zapotrzebowania na moc obliczeuiow'l ply tke, mozerny zmoutowae w wariaucie z mikrokonlrolerami: STM32F207ZET6 , STM32F407 Z ET6 , STM32F427ZIT6, STM32F765ZIT6 (lub iuny mi, podobuy mi w obudow ie TQFP144). Wszyslkie wersje wys te,puj'lce w lym rodzaj n obudowy sq ze sobq kompatybilne i rnogq bye stosowa ue za mieuuie.

Uktady z rod z iny STM32F207 nie majq dodatko we j pe,tli PLL taktujqce j kontrole r USB-OTG i nie jest mozliwe u zyskauie 48 MHz z 25-niega he rcowego syg uafu generalora HSE. jesli zdecydowalismy siP, na ply tk~ w Ly m wa riaucie, zamiasl rezon alora X2 (25 MHz) na lezy zamoutowac rezouator o cz~ slolliwoSci 8 MHz, a syguaty 25 MHz laktujqce uklad PHY oraz uklad PLL lrzeba wylworzyc b ez posrednio za pomocq geuerator6w wbndowanycb w te uklady. W zw iqzku z tym nie ualeZy mouto w aC rezyslora R45 i koud eusatora C34, a zamiast tego za monlo w ae r ezonalory X3, XS o cz~ slolli­ w osci 25 MHz oraz kond ensalory C68, C69. W wypadk u wyborn mikrokonlrolera z rodziu y F4 lub F7 nal eZy zamonlowaC rezonalor kwarcow y X2 (25 MHz) oraz elem e nty R45 i C34. Sygnal taktujqcy uklad PHY oraz genera tor PLL jest pobierauy z mikrokonlrol era, z wy jscia MCOl. Po zmoulowauiu uktadu i up ew nie uiu si~, ze ui e pope lnilisrny blP,d6w w monla Zu , mo Zem y przyslqpiC do uru c homienia. Do zlqcza zasilajqcego Pl Jub P2 uale zy dolqcz ye zasi lacz 12 V i zmierzye pob6r pn1du , kl6ry uie powinie n przekraczae 100 rn A. Kolejn'l czyu nosci 'l jes t sprawdzeni e gt6wnego napiQcia , kt6re powiuuo rnieC warloSC zbliZonq do 3 ,3 V. JeSli napiQcie zas ilaj qce zuaczqco odbiega od warloSci za dau e j, n10 Zemy skorygowaC wa rloSc i e lem e nl6w clzi elnika rezyslan cy jn ego R7/ RB w p Qlli s przQZenia zwrolnego zasilacza. NaleZy r6wnieZ sprawd z i C napiQci e wy jsc io we zas ilacza wewn~trznego ukladu PHY, kt6re pow inuo wy nosie 1,2 V. Moina lo zrobiC, mie rzqc uapiQcie bez poSrednio na kondensalorze C57. Jes li znaczqco odbiega ouo od wa rtoS c i za dau e j, najpra wdopodobniej ozuacza to, ze mouta z uktadu w obudowie QFN uie jest poprawny. Aby ulatwje weryfikacje, dzialauia lHZq· d ze nia , przygo towano progra m te stuj'!CY wszystkie uklad y peryferyjne zestawu o nazwie brefboard.h ex, Program l es low y n10Ze m y zaprogramowaC z uZ y ci e m inlerfe jsn SWD lnb za pomocq boolload era. Aby wejs e do booll oa dera , nal ezy przy wy lqczony m zas ilanin lr zyma C wciSniQ ly eukod e r SWl , a uaslQpni e wtqczyC zasi lau ie. Po za prog ramowaniu mikrokoulrole ra na wy.Swiellaczu po w iu uo zostaC wySwietlone me nu graficzne, po kt6r y m moZe m y prze mie szczaC siQ za pomocq przy cisk6w SW2 ... SW5 . Jesli do zeslawu dolqcz y my mikrofou ze slu c h awkami, lo w slu c ha wka c h powiuieu bye slysza ln y ton 2 kH z oraz wzmocuiony syguat z mikrofonu. Islnieje r6wnieZ moZliwoSC prze le slowani a poprawnos c i dzialania z lqcza Ethernet , pouiewaz program testo wy odpowiada na Zqdauia ICMP ECHO skierowaue ua adr es 192.168.16.222. Lucjan Bryndza, EP ELE KTRONI KA PRAKTYCZNA 2/2017

45

PROJEKTY

multiTID - wielofunkcyjny, samochodowy komputer pokladowy (3) Om6wilismy juz spos6b dzialania omz budowe komputera multi71D. Teraz przyszedl czas na zamontowanie go w samoclwdzie, skonfigurowanie, a wreszcie uzytkowanie!

Pot.,czenia Konstruujqc mn lliTID, kiero wa lem siP, zatoZeniem , Ze jego w h1czenie w mie jsce ory-

gina lnego wyswiellacza pokladowego TID pow inuo sprow ad zaCsif; do zwyktego w pi~c ia

Schemal moula iowy kompnte ra sa mochodo wego mulliTID pokazauo na rys1111k11 8, opublikowany m w poprzedniej cz~sci arlyk11!11 w EP 1/2017. Za projeklowano zwarly, dw ustronny obw6d drnkowany, zloiony w gt6wuej mierze z elemeut6w przeznaczouyc h do monta Zn pow ierzchuio wego. Co bardzo waZue w wypaclku pracy w Srodowisku

o polencjalnie du zy m poz iomie zaburzeil, jakim bez wqtpi euia jest iustalacja samochodowa , zadbano o odpow ieduie prowad zeuie masy i syguaf6w kry lyczuych.

Z uwagi na fakl, ze modtd wyswiellacza TFT jest doh1czo uy do ply lki z uzyciem guiazda ZIF o g~slym raslrze (45 wy prowa-

Ostatnimi pod zespolami , kt6re na lezy wlutowac po stronie wyprowadze6 (BOTTOM) , sqgniazda podlqczeniowe: TID _CON (najlepiej oryginalne, wylulowane z wyswiellacza TID), Pb, LPG. Na samym koilcu przylqczarny tasmey wyswiellacza TFT do zl
przewod6w. ld qc tym tokiem mySlenia , tll' Z
pow iednie zab]okowauie zalrzask6w zh1cza, ua-

z oryginalnego, JO-znakowego wyswiellacza pokladowego (z Astry G, Corsy C ilp.). Oczy-

lomiasl sam panel TFT przyklejamy do ply tki slerownika, korzystaj<1c z 4 dystaus6 w o wyso-

slosowa<': lislwq goldpin 2X6 pin6w.

koSci r6wuej wysokoSci najwyZszego eleme ntu montowauego po stronie TOP oraz dwnstronnej

lasmy klejqcej. Na fotografii 9 pokazano wyglqd zmonlowanego komp ulera mulliTID bez wysw ietlacza TFT.

wiScie, w tym n1iejsc u moZemy r6wnieZ zaRo zmieszczeui e wyprowadzei'i, o kt6rym w spomuiatem wczeS niej, dotyczy wersji wySwietlacza TID o orgauizacji 10-zuakowe j, wi~c

jesli ttrzqdzenie mulliTID m a bye za-

iusta lo wa ne w poj eZd z ie wy posa Zo uy m

dze ll co 0 ,5 min), monlaZ rozpoczy namy

od przylulowania lego gniazda. Na lezy przy tym posluzyc si~ cy nqz odpowiedni
usuui ~cie

nadmiaru cyuy. Jako SC lak

wykonanego pol<1czenia sprawd zamy pod lupq oraz kontrolujemy zwa rcia nmltimetrem. Wspomuiana kontrola b~dzie z nacznie

lalwiejsza , jeSli zmonlowana pl y lk~ slerownika przemy jemy alkobolem izopropylowym w celu wyplukan ia nadmiaru kalafonii. Nast~p11ie l11t11jemy mikrokontroler, pozostate elemeuly p61przewodnikowe SMD, elemeuly bierue, a na samym kollcu wszyslkie elemeuty przezuaczoue do 1110utaZu przewlekau ego.

46

ELEKTRONIKA PRAKTYCZNA 2/2017

Fotografia 9- Wygl'!d obwodu drukowanego zmontowanego sterownika multiTID od strony elementow (bez wyswietlacza TFT)

multiTID- wielofunkcyjny, samochodowy komputer poktadowy DODATl
Widok zlqcz radioodbiornika od strony wnr;trza kieszeni montatowej.

ftp:/ /ep.com.pl USER: 97325 PASS: 6 W ofercie AVT* AVT-5562 Podstawowe informacje: • Napi~cie zasilania: 8.J5 V DC • Maksymalny prqd obciqzen 1a (z napi~cia +12 V): 10 mA • Prqd podtrzymania zegara RTC (z napi~c 1 a BATI) 1 mA. • Maksymalny prqd podsw1etlenia (z napi~­ c1a ILL+): 75 mA. • Doktadnosc pom 1aru tempe ratury: 1°c • Zakres pom iarowy temperatury zewn~trz­ nej - 30 .35°C • Zakres pom 1arowy pr~dkosc i po1azdu : 0...255 km/godz • Zakres pom 1arowy chwilowego zufycia paliwa 0 ...99,9 1/100 km. • Zakres pom 1arowy sredniego zuzycia paliwa 0 ...25,5 1/100 km • Zakres pom 1arowy paliwa dost~pnego w baku: 0 ... 99,9 I. • Zakres pom 1arowy przejechaneJ od leglosci 0... 9999 km. • Zakres pom 1arowy dystansu do prze1echania na dost~pnym paliwi e: 0... 999 km . • Zakresy regu lacji parametr6w konftgu racyJ nych • Stale wtrysk1waczy: l.999 ml/min • Stala przetworni ka drog i: l.99 impuls6w/obr6t • Obw6d opony: 50 .. .255 cm. • Liczba cylind r6w 2... 8 • Pojemnosci ba k6w 25 ...99 I. • Przesu n i~cie belek i nformacy1nych · oc9 pikseli

Projekty pokrewne na FTP: (wym1 en1one artykutys<) w catosci do~p ne na FTP)

AVT-5545 AVT-5495

AVT-3095 AVT-5405

Kompu ter samochodowy Mee MK II (20) (EP 7-8-9/2016) Uniwersalny komputer samochodowy Mee (EP 3/2015) Komputer samochodowy (EdW 4-5/2014) Tri pCo - komputer samochodowy (EP 7/2013)

14

16

:: I

1- WEG 4- +12V 6 - ILL+ 7- BATT 8- GND

16

:: I

Rysunek 10. Rodzaje ztiJczy radioodbiornika z opisem wyprowadzen Co ciekawe, w zaleZ uoSci od marki pojazdu , piuy o uume rac h 4 i 7 (ozu aczo ue jako + 12 V i BATT) mogq byC zamieuione miejscami , dlatego ic h rzeczywiste funkcj e uale:i:y ustalic e ksp ery me utaluie. Na piQcie ua piuie +12 V pow iuno wys tr,powac wylqcz uie po whiczeniu za plonu (prze krr,ceniu kluczyka) , a ua piuie BATT ua stale. Napir,cie ua pinie ILL + to zwyczajowo przebieg prostokqtny o amplitudzie ok. +12 V i wy peluie uin zaleZuym od nstawienia pokrQlta regnh1jqcego jasuoSCpodSwietleuia zegar6w pojazdu. To uapiQci e jest uZywa ue do regulacji jasuoSci podSw ielleuia wySwietlacza urzqdzen ia rnultiTID . JeSli nie za lezy nam ua takiej fuukcjou alnosc i, pin ILL+ nale:i:y zewrzeC z piuem + 12 V. Wszystkie polqczeuia, o kt6ryc h mowa powyzej, zapew uiajq jedu a k rea li zacje, cze,sci funkcjonalnosci sterownika tj. wszys tkic b fuukcji uiezwiqza ny ch z pomiarem s palauia. Aby nmoZliwiC pomiar spalauia , ualeZy do 11rzqd zeuia rnultiTID d os tarczyc sygual z wtryskiwacza/w trys ki waczy paliwa (dla przy padku zasilauia anta wy hiczuie beuzy u q) oraz syg ual z zaworu reduktora iustalacji LPG (dla przypad ku zasilania auta za r6w no benzynq, ja k i gazem LPG).

PMifCZenie multl°TID z modutem wtryskiwacza pa6wa

w starszq we rsj ~ wyswietlacza (up. As tra F, Corsa B) lu b pojezd zie o iuuy m rodzaju zlqcza (np. Om ega, Vectra BJ, ko nieczn e jest odpowiednie dopasowani e sygnat6w slerujqcyc h orygiualu ego zl qcza wyswietlacza pojazdu do syg ual6 w ste rujqcyc h zlqcza slerownika multiTID. W a ucie inuy m ui Z Opel , stosowue syg naty, kt6re zgrupowaue sq slandardowo w zl.qczu wySw iellacza TID , ,, pobiera my" ty m razem ze zlqcza ISO radioodbioruika. Wyglqd ty powyc h zlqczy ISO radioodbioruika wraz z zaznaczenie1n inleresujqc yc h uas wyprowadzeu poka za uo ua rysunku 10.

14

Polqcze uia ukladu w ty rn zakresie ual ezy wykonaC uader starannie, zac bow ujqc duZq ostroZnoSC, by nie doprowadziC do zwa rc ia przewod6 w zasilajqcych w tr yskiwacz, co mogloby skutkowac uszkod zeuiem wyjsciowyc b obwod6w sternjqcyc b ele ktrouicznego uktadu sterujqcego pracq siluika ECU. Ka zdy wtryskiwacz ma 2 wyprowad ze uia . Pier wsze z u ic b to state uapi Qcie +12 V, kt6re zos taje podane po przekre,ceniu klu czyka s tacyjki i kt6re nalezy doprowadziC do ztqcza ,,+" stosowuego gniazda urzqdzeuia nmlliTID (Pb i LPG, przy zasilauiu gazem LPG). Drn g ie to sygnal sternjqcy z rnodulu ECU (komutowa na masa) , kt6ry z kolei ualeZ y doprowadziC do wejScia ,,-". Przewody pol11czeniowe nalezy starannie

zabezpieczyC przed moZliwoScict ewentualnego przetarcia izolacji i powstania zwarcia - dotyczy to zwlaszcza wszelkiego rodzaju otwor6w przelotowych, przez kt6re zostanct one przeprowadzone. Aby za bez pieczyc wejsciowy uklad pomiaro wy czasu w trysku przed zaburzeniami (np. od br,clqcej zwykle w pobli zu listwy za plonowej) , uajle piej zastosowaC d w u Zylowy przew6d ekranowa uy o odpowiednin1 przekroju , a ekran tego przewodu po obu strona c h pol
Obstuga Sterownik mulliTID jest urzqdzeuiem, kt6re zwykle bqdzie obslugiwa ue podczas jazdy samocbodem, wir,c podstawowy m kry terinm przyje,tym podczas tworzenia menu u zytkownika byty ergonomia, latwoSC obstugi i czytelnoSC iuterfejsu u Zy tkow nika. Zgodnie z ty mi zaloze uiami, na ply tce sterowu ika przewid zia u o jedy nie 2 elementy sternjqce umownie ozuaczone ,,MENU/<" i ,,OK/>". Przycisk ,,MENU/<" sluzy do zmiauy aklualnie wySwietlanego ekram1 menu, a przycisk ,,OK/>" do wy kaso wa u ia Iiczu i k6w

PROJEKTY Zmiana typu emulowanego T/Da

Zerowanie: Srednie zui:ycie paliwa, zasiflg

Zerowanie: Srednialmax. prr:dkoS(;, dystans

Zerowanie: statystyki spa/ania, czas, dystans

Zmiana rodzaju wykresu

statystyk: 10km/1km

Rysunek 11. Diagram obrazuji!CY system Menu i sposob obslugi sterownika multiTID dys lansu , Srednich warlo.Sci obliczeuio-

paliwa i zwiqkszyC jego iloSC o zalankowanq

belce iuformacy juej, kt6re wyswietlaue

wych lub wyzerowauia statystyk spalaui a . Zastosowauie tylko dw6c b przycisk6w pozwa la r6wuiez na dolqczeuie do urzqd zeuia

wa rloSC (zn1iana o peln e lilry ). Mechauizm

sq zawsze, nieza leZnie od aklywnego ekrauu

pomiarowy sterownika multiTID bP,d z ie nastP,pnie odejmowat od wa rtosci doslP,pnego

menu). Zuaczenie poszczeg6lu ych danyc b jest nastP,pujqce:

mulliTID oryginaluej ,, manelki " kompule ra

paliwa zuZywane paliwo, co 1111107.:liwia re-

1.

pokladowego, kt6ra poprawia ergouomiQ uzytkowa uia lll'Zqdzeu ia. Nie Sq to jeduak wszystkie fnnkcje wspom uiauych elemeut6w, gdyz ic h fuukcjoualnosc za lezua jes t od aktualnego trybu pracy uktadu multiTID.

alizacjfi wspomuianej funkcjonalnoSci. m enn1 interfejsowi graficzuenu1. Koustntnjqc

2. Biezqca data. 3. Chwilowe zuzycie paliwa (w l/godz. d la prP,dkosci poniiej 5 km/godz. , dla pozosta lyc b prP,d kosci w 1/100 km)

Na rysunku 11 pokazauo diagram obrazu-

r6wuywa l rozwiqza niom zuanym ze wsp6-l-

jqcy system me1111 oraz spos6b obslugi tll'Zqdzenia. Na tyrn rys nnkn syrnbole przycisk6w

czesue j motoryzac ji , zwtaszcza w tzw.

Slowo komentarza nalezy siP, takze sasterowuik mulliTID, cbcialem, aby formq prezenlacji danyc h oraz m0Zliw0Scian1i do-

BieZqca godzina.

wraz z oznaczeniem aktualnie uZywa-

4.

segmencie Premium. Podstawowy m za da-

uego paliwa . DostP,pna ilosc aktua lui e uz ywanego paliwa (w ty m , graficzua prezentacja

wypelnioue kolore m czarnym ozuaczajq dlu-

ni e m by fo w lakim razie zaprojeklowanie

w fonnie bargrafu , kt6ry zmienia kolor

gie naciSniftcie wybranego przycisku. Warto

czytelnego i fadII ego inle rfejsu uZy tkownika

na czerwony w przy padku , jeS li w zbior-

zauwazyc, ze fuukcja wyswietlauia ilosci dostP,pn ego paliwa w zbiorniku nie korzy-

z wykorzystaniem efektow uyc b, koloro wyc b elemeut6w graficznych. Nie byto to zadauie

sta z sygnatu infornrnjqcego o rzeczyw isty m

lalwe i opracowanie inle rfejsu graficznego zajqlo mi najwiqcej czasu , wlqczajqc w lo wy-

poziomie paliwa , gdyZ jej in1ple1nenlac ja,

skalowauie i samo wh1czeuie sterowuika do instalacji pojazdn bytoby dose ktopotliwe. Mecbanizm jej dzialania jest w tym wypadkn

konauie wielu drobuyc b ikou. Zdecydowalem siP, na kolorystykP, zbli:i.om1 do sepii , gdy:i.

bardzo prosly i zaktada kaZdorazowe uz11-

i elega ncka , a przy okazji pasujqca do kolo-

pelnia11ie biezqcego odczytu o ilosc za tankowauego paliwa , co jes t mozliwe poprzez wejscie w try b edycji paliwa dostP,pn ego

r6w podswietlenia stosowanych przez Opla. Na rysunku 12 pokazano wyglqd ,,Menu

w zbiornikn. A wiqc po kaZd y n1 lankowaniu

kicb wyswietlauycb dauyc b (w ty m danych znajdujqcyc h si P, na g6rnej i dolnej

poja zdu nalezy wejsc w edycjP, dostP,pnego

48

ELEKTRONIKA PRAKTYCZNA 2/2017

laka wydata mi siq najbard z iej slonowana

z uZycia pa1iwa " wraz z opisem wszysl-

5.

11ik11 jest ponizej 10% paliwa). Proguozowauy dystaus na dostP,puy m, biezqcy m rodzaju paliwa (liczony w oparciu o Srednie zn Zycie paliwa).

6. Temperatura ua zew nqtrz poja zdu . 7. lkonka ,,Su ie zy uki " infornrnjqca 0 sliskiej nawierzchni (dla temperatnry pouizej 4°C). 8. lkonka iuformujqca o aktywnym trybie kalibracji stalej wtrys ki wacza. 9. Tuformacje tekstowe przesylaue przez radioodbiornik Opla plus ikouki reprezeutujqce status radia/magnetofouu/CD.

multiTID- wielofunkcyjny, samochodowy komputer poktadowy 10. Sreduie zuzycie paliwa w l/100 km. Na rysunku 13 pokazauo wygl<1d ,,Meuu prP,dkosci" z opisem wyswietlauych dauyc h. Zuaczeuie poszczeg6luyc h dauyc h jes t uaslP,pujqce: 1. Chwilowa prP,dkosc pojazdu w km/godz. 2. Maksynrnlua , zarejeslrowa ua prP,dkosc pojazdu w km/godz .

3.

Przejechauy dyslaus w km (ad oslalniego kasowa uia lego liczuika) dla aklualnie uZy-

w kieruuku srodka ekrauu 0 zada uq liczbP, pikseli obrazu (0 ... 9). Fuukcja ta maze bye uz y teczna w przypadku, gdy pionowy wy-

calego iulerfejsu uz ylkowuika z kolor6w sepii ua uiebieski i odwrotuie. Wyglqd przykla-

miar okua przez naczonego na monlaZ ory-

dowego Menu z uZycia paliwa w kolorystyce niebieski ej pokaza uo na fotografii 16.

giualuego wyswiellacza TID jest nmiejszy uiz wysokosc ekrauu , co powodowaloby przeslau iau ie ,,belek" iuformacy jnyc b i zawartych lam iuformacji. Z kolei opcja ,, Interface type" pozwala ua zmiau~ kolorys lyki

Wybraua opcja Meuu jes t podswietlaua w kolorze bia ly m, a wejsciu w jej edycjP, towarzyszy uegacja tta wybrauej wa rlosc i (tlo slaje siP, biale, zas wybraue warlosci cza rue). Wy jsciu z lrybu koufiguracyjn ego

wauego pali wa.

4.

Srednia prP,dkosc pojazdu w km/godz. Na rysunku 14 pokazano wyglqd ,,Menu slatystyk" wraz z opisern wszyslkich wyswietlauych dauyc h. Zu aczeu ie poszczeg6lnyc h dau yc h jest uaslQpujqce: 1. Slupki reprezeulujqce sredn ie zuzycie paliwa , dla biezqcego rodzaju paliwa, ua kazde przejecbane 10 km lnb 1 km (w zalezuosci ad wybrauej opcji). MoZliwosc wyswietleuia kolejuego ,,slupka" zalezy, co oczywiste, ad aktualnie przejecbanego dystansn oraz wy brauej skali wykres n. Wykres pokazuje zawsze slatyslyki dla oslalnio przejecbanycb 150 km lub 15 km i jes t aklualizowany co jednostkP, skali dyslansu (przesuwa siP, w lewo po przejecbaniu 150 km lub 15 km). 2.

Rysunek 12- Wyg~d "Menu zuzycia paliwa"

Liuia reprezenlujqca Srednie z uZycie paliwa dla bieZqcego rod zaju paliwa

w 1/100 km (wraz z wa rtosciq). 3. Skala dla wykresu sredniego zuzycia paliwa dla bieZqcego rodzaju paliwa (zmieniaua z pozionm menu).

4.

Sred ui a prP,dkosc pojazdu w km/godz. (ad oslatniego kasowani a Lego licznika).

5. Przejechauy dys laus w km dla bieZqcego rod zaju paliwa (od oslalniego kaso wa uia

Lego licz uika). Czas jazdy (ad ostatniego kasowa ni a Lego licz nika). Na rysunku 15 pokazano wyglqd ,,Menu konfiguracyjnego". Zuaczeuie poszczeg6lnych opcji Menu konfignracyjnego jest naslP,pujqce: Tire perimeter: obw6d kola w [cm].

6.

Rysunek 13- Wygli!d "Menu pr,dkosci"

Pulses/rolaliou : stata przelworuika drogi.

Pb injector flow: slala w lryskiwacza benzyny [cm' ]. LPG injector flow : stala wtryskiwacza gazu LPG [cm' ]. Cylinders: liczba cylindr6w. Pb lank capacity: pojemnosc zbioruika paliwa [l] . LPG lank capacity: pojemnosc zbiornika gazu LPG [I]. Time: aktua lny czas (format 24-godziuny). Dale: aktualna data. Info bar offset: przesuniP,cie g6rnej i dolnej ,,belki informacyjnej" w kierunku srodka ekranu [piksel] . Interface type: kolorystyka interfejsu uzy tkownika [Sepia/Blue]. Opcja ,, Info bar offset" slnzy do przesuuiP,cia g6ruej i doluej ,,belki informacy juej"

Rysunek 14. Wyg~d "Menu statystyk" ELEKTRONI KA PRAKTYCZNA 2/2017

49

PROJEKTY to wa rzyszy zapisanie edy towa nyc b wa rt oSci w uieulotuej parniQci EEPROM mikrokoulrole ra i/ lub akluali zacja czasn i daty w bndowanego zegara RTC.

Setup i tryb kalibracji statej wtryskiwacza Urzqdzenie nrnlliTID wyposafono w specjalny, konfiguracyjny lryb pracy, dziqki kt6remn mozemy okreslic pewu e, uiezbQdue parametry reg11 lacy j11e ui eodzowu e z pu uktu w id zeu ia fuukcjoualnoSci kmuputera poktadowego. Tryb Len uru chamiamy poprzez jeduoczesue uaciSni~ci e przycisk6w "MENU/<" i ,,OK/>" . Za jego pomocq moze my okreslic wielkosc nastP, pnjqcycb stalych uiezbQdnyc h w procesie obliczan ia z u Zycia paliwa , pri:Jdkos c i jazcly oraz drogi: Sta la w try skiwacza cl la kazclego z rodzaj6w paliwa (w [ml/min]): je st to w ielkosc c haraklery stycz na dla kaZdego w tryskiwacza eleklronicz nego wtJ·yskn paliwa informnjqca uas o iloSci paliwa, jakie moze Oil wprowad zic do komory spaJania w jednoslce czasu (prz y zatoZeniu 100% czas u olwa rcia zawor u i slaiy m , charakter yslycz nym d la kazdego wtryskiwacza ci5nienin zasilajqcy m). Stata przelwornika drogi (impulsalora , w [imp/obr]): jes t lo w ielkosc chara kler yslycz n a clla kazclego impnlsatora inforrnujqca uas o li czbie impnls6w przypadajqcyc h n a 1 obr6l kola (osi). Obw6d opony (w [cm]) . Li cz ba cylinclr6w (a wiqc i licz ba wtryskiwaczy zamoutowauych w silnikn pojazdn). PojemnoSCzbiornika pali w a dla kaZdego z roclzaj6w (w [I]). Ponadto tryb koufi g u racy juy pozwa la uam ua nstawie ui e bie:i.qcej daty i god ziuy wbn dowanego zegara RTC. Wspomniane powyZej sta-le moZna z naleZC w lnlernecie na forac h o le matyce motoryzacyjuej ln b elektrouicznej, Jeez wydaje SiQ, ze Je pszy m sposobem jes t ic h wyznaczen ie empiryczn e. Dia przyklacln , obw6d opouy, aw zasaclzie drogq, jakq pokona pojazd w czasie jednego, p e:lnego obrot n kola, moze my wyz uaczyc dose !atwo. W tyrn celn zaznaczamy (np. kredq) najnizej poloZon e miejsce styku opony z powierzchniq drogi , naslQpni e standardowo obciqZony poja zd prze laczarny, aby kolo wy koua !o jede n , pelny obr6l, po czy m mi erzy my pokonany odcinek drogi. Co oczywis te, wszystkie wp rowadzone wa rto.Sci zosla11q zachowane w uienlolu ej pamiQci EEPROM urzqdze uia . Niestety, ja k pokazala praktyka , pe wnyc h lrudnoSci mo Ze czasami u aslrQczaC zna lezienie parame tr6w slosowanyc h w naszy m pojezd z ie wtryskiwaczy, pouiewaz sq one CZftslo wy kou ywa u e ua zam6wie uie producenta poja zdu i na pr6Zno szu kaC ic h oznaczell na slron ach prodncenl6w podzespol6w. Na sZCZQScie przewicl ziauo pewie u

50

ELEKTRONIKA PRAKTYCZNA 2/2017

Rysunek 15. Wygl.ld "Menu konfiguracyjnego"

23=45

Pb

26.09.2016

f_

-:1U 12.5

112J.5 I ! 24.0 I

u1radioVox

220 J-'

* -13a

Fotografia 16. Wygl~d przyktadowego "Menu zuiycia paliwa" w kolorystyce niebieskiej urz~dzenia multiTID mechani zm, za kt6rego pomocq slerownik mulliTID jest w stanie samodzielnie wyzuaczyc posznkiwanq slalq ua podstawie iuformacji a zu Zytym pa1iwie i pomiarze snmar ycz nego czasu w lrys k6w. Do tego celu przew idziano sp ecjalny lry b kalibracyjny, kt6ry moze bye llJ'll Cbomiouy poprzez jecJnoczesne uaciSn iQcie przycisk6w ,,MENU/<" i ,,OK/>", co zos lan ie zasygna lizowa n e wySwietle niem ikony na dolnej be lce informacy ju ej grafi czu ego iulerfejsu u zy lkow uika . Ponowne wykonauie wspomuiauych czynnosci powoduje obliczeuie :i.qdaue j stalej wtryskiwacza a naslftpn ie opuszczenie procesu kalibracji. Co oczywisle, do czasu zakoilczeu ia procesu kal ibracji uie sq dostQpu e n aslQp ujqce warloSci obliczeniowe : c hwilowe i Srednie z n Zycie p a liwa , iloSC paliwa doslqpnego w bakn poja zdu (jest lo syg ualizowa ue wySw ietleuiem syn1boli ,,-" w odpow iedn ic h polac h wspomn ianyc h wa rlosci) oraz m enu slalys ty k spalau ia . Aby przeprowadzen ie procesu kalibracji mialo w og6le sens , ualeZy zas losowaC uaslft pujqcy a lgory tm postQpowauia: Zn zyc cate, doslP,pne paliwo, az do zaSwieceu ia siq lampki sygu a li zn jqcej lzw. rezerwq paliwa. Zata nkowac 20 I paliwa. Ur uc homiC procednrQ kalibracji. Zuzyc cale, doslqpne paliwo (zalaukowa ue wczeSuie j 20 1), aZ do pouownego

za.Sw iecenia sift la mpki syg nali z ujqcej tzw. rezerwQ paliwa. Za k01lczyc procechnP, ka libracj i. Po wykonanin lyc h czy nno5ci uklad mnltiTID obliczy i zapisze, w nieulotnej pamiQci EEPROM mikrokoulrole ra , wa rlos c slalej w tryski wacza, po czy m przejcl z ie do uormalnego lrybu pracy. OczywiScie slahi takq wyznaczamy dla kaZdego z rodzaj6w paliwa oddzie lnie, co oznacza , Ze w czasie aktywnego procesu kalibracji nie wolno zmieniac rodzaju paliwa. Gdyby obliczon a przez slerownik wa rloSC statej wtryskiwacza powodowata zan iZan ie lub zawyZauie rzeczywistego spalania paliwa , w ka zd ej c hw ili mozemy dokouac odpowieduiej korek ty poprzez wejscie w m enu koufiguracji urzqdzen ia i zw iQks zenie (przy zan iZa niu spalania) lnb z rnuiejsze ui e (przy zawy:i.auiu spalauia) wspo nrniauej wa rtos c i. Na lezy zazuaczyc, :i.e lak ja k w przy padkn oryg iualnyc h rozwiqzail ty pu ,, kompnler pokladowy", obliczane wartoSci z n Zycia paliwa sq obarczoue pew ny m blQcle m wy uikajqcym c hoCby z zatoZenia sta tego c iSuienia zasi1 ajqcego wt rys kiwacz czy leZ z zaok rqg le li obli czen iowych. Testy praktycz ue pokazaly, ze maksy ma luy blqcl pomiarowy jest ua poziomie 0,5 I ua ca lqpoje muosc baku poja zdu , czyli ok. 1%. Robert Wolgajew. EP

MINIPROJEKTY

,,PrzenoSny" zasilacz dla Raspberry Pi Zero Raspbeny Pi Zern jest bardzo ciekawq prnpozycjq dla prnjektant6w urzqdze1l mobil11ycl1 IoT, domo wej automatyki lub monitoringu bezprzewodowego. Aby zapewnic zasilanie, najcz~sciej sq uiywan e powerbanki fob przetwornice, ale moi na tei wykorzysta c rnzwiqzanie opisan e w artykule. DODATl
ftp:/ /ep.com.pl USER: 97325, PASS: 6

W ofercie AVT* AVT-1947 Wykaz element6w:

R1* 1 Mf1 /1% (SMD 0805) R2 180 kf1 /1% (SMD 0805) R3 22 kf1 /1% (SMD 0805) R4, RS 2,2 kf1 /1% (SMD 0805) R6 330 !1 /1% (SMD 0805) Cl 10 µ,F/16 V (SMD 1206) C2 C4 100 nF (SMD 0805) CEl, CE2 100 µ,F/10 V (SMD .. C') LDl dioda LED z1elona (SMD 0805) LD2 dioda LED cze rwona (SMD 0805) Ul TPS61032PWP (HTSSOP16) U2 74V1G14 (SC70-5) BAT zlqcze KK4 k
0

0

"'

"'

z

z

0

§ "tf::f:'f:f'l':r:f:'lf::f'f::f:'f:'f:::f:'f:f-:f::'f::TJ

§~

Cf2

11

11

, M-0

M

uo

>:

~N

Proj ekty pokrewne na FTP: (wymien1one artykuty S<} w calosc1d ost~p ne na FTP)

AVT-1939 AVT-1937

AVT-1936

AVT-1909

Miniaturowa klawiatura USB do Raspberry Pi (EP 11 /2016) Ptytka ,,domowe1 automaty ki" dla Raspberry Pi Zero (EP 10/2016) Combo Audio DAC dla Raspberry Pl (EP 10/2016) Stac1onarny odtwarzacz audio Media Pl (EP 8/2016) Driver silnik6w pr
u ~~~ a:iooz

z::>::>::>u.za:iUJ

~5?~

5

'9_J

11

OVd

11 11

,

11

~" uo

H >:

s

~~

11 g~

11

~~

u z z_e>

11 Rysunek 1. Schemat ideowy zasitacza do Raspberry Pi Zero ELEKTRONIKA PRAKTYCZNA 2/2017

51

MINIPROJEKTY Przedslawiony uklad przelwornicy podwyzszajqcej umozliwia uzyskanie s labilnego napiP,cia 5 V przy obciqzaluosci powyzej 500 mA. Moze bye zasilany z zestawu baterii 3xLR6, ak unmlator6w Li-Ion lub LIFePo4. Schema! ideowy zasilacza pokazauo ua rysunku 1. jako sterowu ik przetworui cy wybrauo TPS61032 finny Texas Justrnments. 0 wybo-

Uklad TPS6103x ma wbud owany obw6d uwuitorowa uia zby t uiskiej wa rtosci uapiP,cia zasi lania ukladu (LBJ) - pr6g zadzialania wyuos i 0,5 V. Dzielnik rezystancyjuy Rl / RZ , dobi era ny w za lezno5ci od typu zas to-

rze zadecydowafa uieskomplikowana aplika-

nia . Sygnal z wyjscia LBO jestdoprowadzony do GPIOZZ. Zwora LBO umozliw ia odlqczeuie sygua lu od GPlO przy koli zji z iu uy mi ply tka mi HAT. Rezystor R6 za bezpiecza

cja oraz integracja element6w przelwornicy przy akceptowa luej ceu ie. Uklad wymaga jedyuie dlawi ka i kondeusator6 w filtrnjqcych. Nap iqc ie

z

ba le rii

doprowadzono

do gnia zd a BAT, a slqd przez wylqcz uik zasilauia ON do przetwo rnicy Ul , gdzie zostaje podwyzszone do 5 V. NaslP,pnie to napiP,cie (V50) jest dopro wadzone do gniazda GPIO Raspberry PI, zlqcza PWR umozliwiajqcego za silauie uklad6w ws p6lprac ujqcych oraz do gniazda PWRU typu USB A. Kondeusa tory Cl i CZ fillrnjq zasi lauie, a CEl i CEZ - napiP,cie wyj5ciowe przetwornic y. Ze wzglP,d u ua duzq czP,slotliwose klu czowania , dla zapew uieni a odpow ieduiej filtra cji i stabilnoSci nktadu , zas losowano dwa kond ensalory

tantalowe o malej ESR. Dioda sw iecqca LDl (PWR) syg nali z uje obecnosc n apiP,cia wyjsciowego 5 v.

sowanego Zr6d ta zasilauia , obll iZa uapiqcie

baterii (akunmlatora), aby zapewuie odpow iednio wczesnqsygnalizacjq jej roztado wa-

GPIO przed eweulualuy mi skutkan1i zwarcia niepoprawnie skonfig urowanego wyprowa-

dzenia. Bu for UZ zasila diodP, sygualizu jqcq uiski stau baterii LB . Uk tad zmonlowano na uiewielkiej, dwu-

stronnej ply tce clrnkowanej. Je j sc he ma! uwutaiowy przecl staw ia rysunek 2. Mouta Z 11ktad 11 nie wy ma ga opis n, ualeZy pa-

Rysunek 2. Schemat montafowy zasilacza do Raspberry Pi Zero

n1iqlaC o poprawnym przylutowa n iu pada

wyjSci owe . Za leZnie ad bate rii jest n10Zli we u zyskanie n a pi ~cia wy jSciowego 5 V

termicznego Ul. Moutaz zh1cza GPIO zalezy od wy maga il aplikac ji . W podstawowym zas losowauin do zasilaui a Pi moZe

bye uz yte zl'lcze PWRU i kabel micro USB. Przed pol'lczeniem z Raspberry Pi nalezy dolqczyc baleri P, lub ak unmlatory i po zalqczeniu prze tworuicy skoulro lowaC

i prqdn od 500 ... 800 m A przy uapie,ciu bater ii 3 ... 4,5 V. Uwaga! Zasilacz jest przystosowany do wsp61pracy z bateri'! AA lub akumulatorami Li-Ion, Li-Po, LiFePo 4 wyl'lcznie z whudowanym zahezpieczeniem .

uapi~cie

Adam Tatus, EP

Modul zwi~kszajctcy zasi~g transmisji RS232C Standard RS232C ma juz ponad p6! wieku (oprn cowany w 1962 rnku). Mimo wielu wad nadal jest cl1etnie stosowany. Czasem zaclwdzi potrzeba przeslania sygnal6w RS232C na wiekszq odleglosc niz gwarnntuje to standard. Rozwiqzaniem jest wykorzystanie okablowania Ethern et. Prezentowany in te1fejs umozliwia trnnsmisje danych z predkosciq 10 Mb/s na odleglosc 1200 111 ornz zapewnia izolacje galwanicznq pomiedzy mzqdzeniami. Do przeslania sygnal6 w na w iP,ksze odleglosci moz ua wykorzys tae modem. Nieslely mod emy ana logowe osi'lga l ne w baudlu umoZliwiajq przesylanie danyc b z prP,dkosci'l. 33600 kb/s. Co ciekawe, nie jest do Lego potrzebua ce utrala telefoui cz ua , wysta rczy polqcze nie kablowe pomie,dzy mod emami. SzybkoSC transmisji moZn a

zw i ~kszyC ,

slo-

sujqc modemy ISDN (1Z8 kb/s). Autor wykoua l pr6by trausmisji dauycli modemami a1rn logowym i i cy frowy mi , stosujqc modemy ana logowe takze bez wykorzystania centrali. W EP 04/ZOlZ opisano kon werter UART/ Elberuet. Zmieuiajqc rezouator na 14,7456 MHz,

52

ELEKTRONIKA PRAKTYCZNA 2/2017

moiua uzyskae pre,dkosc powyiej 115 kb/s. Maksyma lu a prP,d kose tra usmisj i przy 16 MHz to Z Mb/s. lstnieje jeszcze jeden prosty spos6b ,,przed lu zenia" lqcza RSZ3ZC - uzycie skrP,lki komputerowej. Zamieuiajqc syg naly RSZ3ZC ua RS4ZZ , mozua przesylac dau e z pre,dkosci'l. 10 Mb/s na od leglose do 1200 m. Zastosowaue w modelu transceivery MAX490 ograniczajq lQpre,dkose do Z,5 Mb/s. Gdy stosnje siP, uklacly iuuego typu , prP,dkosc moze bye ogra niczoua do Z50 kb/s lu b osiqgnqe uawet ZOO Mb/s. Schem al ideo wy proponowanego rozw iq-

za nia kouwertera poka za uo ua rysunku 1 .

Kouw e rte r

je st

zasila u y

z

za silacza

8 ... 15 V/ZOO mA przylqczouego do )Z lub z gui azda USB. Ze wzg l~d n na lo , Ze kon werler pobiera okolo 150 mA, uie moZna go zas iliC

ze zlqcza RSZ3ZC, ale pob6r jest ua tyle maly, ze zbytuio uie obciqza guiazda USB. Dlatego sygna ly USB wyprowadzono ua guia zdo typu A, d z i ~k i czenm uie lraci s i ~ jednego gn iazda USB tylko na zas ilanie kou werlera i moZua

je wykorzystac takZe do podlqczeuia peudrive'a, klawiatnry, myszy lub iuuego urzqdzeu ia

o poborze prqdu uie wiP,kszym jak 350 mA. Syg naly stanclardu RSZ3ZC sq konwertowaue w popularuyrn nklad zie MAXZ32.

. .",.. ..,.....

~

!" Cll

.. 9

;s:

vcc

vcc

3 :e '<

....

+S

J1 DHP8- 09F

C6

..... ..,.. .•

Ul

;:

Cl+ Cl C2+ C2-

Vs+ Vs -

Q.

N•

vcc

N

GND TlOUT T20UT

e!N

R11N R21N

w N

T11N T21N RlOUT R20UT

MAX232D

GN'o D2 RJ45G

GND

°'

D9

TX

D7 BAS85 DlO RX DB BA SSS m r m

"';o_, 0

z

"'-0 l>

;o l>

GND JS

~

(")

z

l>

"' "'~ UI

w

BAS85

DJS CTS D12 BA SSS

D16 DTR D13

"':;J N

D14 RTS Dll J7 Vee

rn

+S

VCC

GND

+-'<>!

IN+

OUT+

C12 1001 ..

~ OUTGND

MNOSOSS

•T

I +

),Powe• ),

~ sv

~ HiJ +S

06

Cl 1 l Ou F

T

GNDSV GNDSV

6

~ +S

+S

1

2

GNDSV

1~

GND GNDSV

~

z 'a

,_0"" ...'" -I

<

MINIPROJEKTY DODATl
Rysunek 2. Schemat montaiowy "przedlu:Zacza" RS232

MAX490

Vee RO DI GND

Projekty pokrewne na FTP:

MAX490

to.

,-,,---, / '""-. ~..__ __,,..._, _,,..__ /,...__ ,...---,-._, Y._

z

B

~

!

(wymremone artykuly sci w catoSc1 dost~pne na FTP)

GND DI RO Vee

MISO

AVT-530

MOSI

Konwerte r RS232 - RS485 (EP 4/2006)

GND MAX490

Vee RO DI GND

MAX490

to.

Y

!

z '-"''-/'"'· ",.- -~- ,_,.,~/ '----''---'

l B

GND

DI RO Vee

sygnal /SS z SCK (mutiwibrator

retrygowalny np

SPI via RS422

74HC123)

vcc

Vee RO DI GND

A

y

I

I

z

B

GND DI RO Vee

MAX490

1- Wi re via RS422

vcc

vcc

Maliza

Vee RO DI GND

protokolu, sterowanie kierunkiem transmisji

to.

.:!.

z

s

z

B

GND DI RO Vee

Analiza protokolu, sterowanie kierunkiem transmisji

74HC1G07

MAX490 MAX490

Vee RO DI GND

SCL

MAX490

A

y

I

I

z

B

GND DI RO Vee

GND llCvia RS422

Rysunek 3. Zastosowanie RS422 do transmisji danych po magistralach SPI l'C i 1-Wire na duze odleglosci

54

ELEKTRONIKA PRAKTYCZNA 2/2017

SCL

MINIPROJEKTY

MAX490

MAX490

Vee RO DI GND

A

[ z

l_7:_::x:::><><8><>Cx::_i;_J

SCK

B

GNgl

RO Vee

MAX490

MAX490

Vee RO DI GND

i

!,_ B

z re~~--....~'-~-/'-./'~~"

y_ Z

B

GND DI RO Vee

GND MAX490

MAX490

Vee

~

l:_

GND

~~~~~~~~~/R~S~T~'<>I ~~

~

L

DI RO Vee

B

GND

ISP-SPI via RS422 for AVR

MAX490

MAX490

Vee RO DI GND

GND

vcc

GND

~ ~

z

!'.. L B

GND DI RO Vee

GND

vcc

JTAG

MAX490

MAX490

Vee RO DI GND

A

y

[ z

I

B

GND DI RO Vee

GND MAX490

MAX490

Vee RO DI GND

~ B

z

!'.. z

s

GND DI RO Vee

ISP-JTAG via RS422 fo r AVR

Rysunek 3. ed.

Dodatkowo sygualami RS232 sqzasilaue diocly pokaz 11jqce stan li n ii RxD, TxD, RTS , CTS i OTR. Transoptory 6N137 zapewniajq izolaCjFJ galwa ni czuq. Transoplory 6N137 gwara ntujq przep ustowosc 1 Mb/s - stosujqc 6N137-E, mozna jq zwiP,kszyc do 10 Mb/s, dl atego zdecydowano siP, na 11klady w o budowie DIP. Zasilanie lransceiver6w RS422 zrealizowa uo za pomocq przetwornicy DC/DC ty pu MN0505S. Zastosowauo transceivery SN75179 o przepnstowosci 1 Mb/s- prP,dkosc transrnisji mozna zwiP,ks zyc do 2,5 Mb/s, 11zywajqc MAX490. Ten 11klad zawiera nad ajnik i odbiornik RS422, ale w przeciwieust wie do MAX485 zapewn ia obsl11gP, try b11 full duplex, a nie half d u plex. Co prawda nie moZna odictczyC nadajnika od magistrali , ale w Lym rozwiqzaniu uie jes t lo po-

byly trausmitowaue skrQcouy mi para mi przewod6w. To minima li znje mozl iwosc wptyw11 za burzeu przed os tajqcyc h siq do kabla, choc teu uie jes t ekrauo wany. Do transmisji sygua16w TxD i RxD zastosowa no pary TX i RX kabla Ethern et, czyli pary podstawowe, d o CTS, RTS pary rezerwowe (dodatkowe). DziP,ki temn, jesli uie jes t potrzebua trausmisja sygnat6w sterujqcyc h przeplywem, po dodatkowych parach moZna przestaC iuue iuformacje. Schemat m ontaZowy konwertera zam ieszczono na rysunku 2 . Montaz jest ty powy i uie wy maga omawiauia. Pod n kfacly U2 i U4 wa rto zas tosowac pods ta wki. Po wlqcze uin zasilania pow in na s iQ zaSw ieciC dioda D6, co Swiadczy o poprawnej pra cy przetworuicy. Na piQcie n10Zna kontrolowaC n a z-lqczach ]6

CTS. Pozosta le 11klady sprawdzimy, piszqc cokolw iek na klawiatnrze. Wysylanym zuakom to war zyszq rozblyski diod Tx i Rx. Aby blyski byly lepiej w idoczne, na lezy nsta w ic uajmnie jszq rnozliw
trzebue. Trausceivery sq zabez pieczone przed przepiFJciami trausilami i rezys tora nti 2,2 fl. Rezystory 120 l1 dopasow ujq rezys tanc jP, fa lowq linii do wyjSciowej lrausceiver6w. Zworki ua gold pi nach JPl i j P2 deeyd ujq o funkcji pelniouej przez kouwerter (master/ slave). Dziftki tem11 do potqcze nia kon wer ter6w wys tarczy potqczeui e ua wprost poprzez kabel Et hernet. Zadbano o to, aby sygualy RS422

i )7. Urzqd zeuie pod lqcza my do kom putera ze zlqczem RS232C kablem prosty m (1 do 1) DB9F-DB9M (przed h1zacz). Na zlqcza JPl i)P2 nie zakladamy zworek , tyl ko lqczy my piny 1 z 15, 3 z 13, 5 z 11 oraz 7 z 9. Na kompnterze 11n1c hami a my p rog ra m terminalu , sterowan ie prze ptywem usta w iamy ua sprzQl. Powinny zaswiecic siq diocly RTS i DTR oraz gdy Ul , U5, U6 i U2 pracu jq popraw uie, dioda

wa nicznej. W takim wy padk11 ua lezy zewrzec piny 1 z 3 i 2 z 4 nklad u prze two rni cy U9 ora z 3 z 6 wszys tkich trausoptor6 w. Pouadto m oZna nie m outowaC U5, U6 i U2, jeSJi nie jest potrzebue przesylauie sygnal6w CTS/RTS. Na rysunku 3 pokazauo przyklady iunych zas tosowal1 RS422 do traus misji danych po magistralach SPI FC i 1-Wire ua d u Ze od legtoSci . Sla womir Skrzynski, EP ELEKTRONIKA PRAKTYCZNA 2/2017

55

MINIPROJEKTY

Zasilacz napi~cia symetrycznego z LM27762 Liczba urzqdze11 mobilnych rnsnie, sporn z 11icl1 kondycjonuje i przetwarza --sygnaly z czujnik6w analogowych, wymagajqc czesto zasilania sy111et1ycznego, np. stopni wzmocnienia napieciowego fob sa111ycl1 czujnik6w. Pob6r prqdu nie jest duzy, ale od przetwomicy wymagana jest znaczna sprawnosc i genernwanie mozliwie naj111niejszyc11 zaburze11. Opisany uklad spelniajqcy wymaga uia jest uieskomplikowauym, bezindukcyjnym zasilaczem napiQcia sy met..ryczuego zzakresn ± 1,5... 5 V o obcic1Zaln0Sci do 250 m A. Dziqki zaslosowaniu spe-

c ja Ii zow au ego ukladu LM22762 finn y Texas Inslrumenls inlegru-

11

Rl

R2

510k Ul

LM27762 PG FB+ VIN GND ENCP OUT- !=

VIN

I lOuF I luF C2

C3

-=-

-=-

VP C4 luF

C6

I

2.2 uf

.... ~

Cl

4.7uF I

R4

-=-

-=-

~I ~11

R3

SlOk

11 VN

cs 2.2uF I

Rysunek 1 . Schemat ideow y zasilacza z LM27762

jqcego wszys tkie bloki przelwornicy, w aplikacji jest wymagane zaledwie kilka elemenl6w zewnQlrznych. Napi~cie ujenme powslaje w pon1ple !adunkowej pracujqcej z czqstotli wosciq 2 MHz, dodatuie jest stabilizowaue we w budowa uy m LDO. Napiqcie wyjsciowe jes t usta lane poprzez dob6r wa rt.a.Sci dw6ch rezystor6w.

Scbemat ideowy zasilacza za mieszczono ua rysrmku 1. Na piqcie wejsciowe VIN ze zt
storami R1 i R2, wg wzorn Vout = 1,2x(R1+ R2)/ Rl i nmsi byC dobrana zgod uie z wymagauiami aplikacji (dla VP ~+ 5 V, R2 ok. 1,6 MO). Napi<:cie ujen me VN jest wytwarzaue w pompie tad1111kowej z C4 i C6. )ego wartosc jest wyznaczana ze wzoru Vo11t= - 1,22x(R3+R4)/R3 (dla VN= - 5 V, R4 ok. 1,6 MO). Dia osiqgniqcia prawidtowych warloSci napiflcia wyjSciowego

stronuej plytcedrukowauej. Jej schemat monta-

piqciem 5,05 ... 5,1 V. Uktad U1 ma oddz ielue wej5c ia EN+/ENaktyw11jqce prace, blok11 napie,c ia dodalniego i ujemnego. Te wejScia w mod elu sq nieuZ.ywane, a U1 jest aktyw ny po do prowad zeniu

Rysunek 2. Schemat montazowy zasilacza

56

ELEKTRONIKA PRAKTYCZNA 2/2017

Wykaz element6w: R1, R2 510 k0 /1% (SMD 0805) R3*, R4*· dobrac' zgodnie z opisem Cl 4,7 µ.F/16 V (SMD 0805) C2, C4 1 µ.F/16 V (SMD 0805) C3 10 µ.F/ 16 V (SMD 0805) CS, C6 2,2 µ.F/16 V (SMD 0805) Ul LM27762 (WSON12 1) 11 zlijcze 51P4, kijtowe Projekty pokrewne na FTP: (wymrenione artykuty sci w cat0Sc1 dost~pne na FTP)

AVT-1 895 AVT-1913 AVT-5546

AVT-1882 AVT-1865

AVT-1857 AVT-5415

Zowy pokaza uo na rysunku 2. Spos6b monla Zu

5 V, dobrze, aby byta zasilaua n1iI1inialny m na-

Gdy przelwornic.a ma HLrzym ywaC wyjSciowe

AVT-1946

AVT-1938 zasilania . Uklad LM27762 ma wb11dowane uastqp11jqce za bezpieczenia: UVLO (blok11jqce pracq ponizej 2,4 V), przed przegrzaniem (aktywowa ue, gdy strukt11ra osiqgn ie 150°C) oraz zabezpieczen ie przed przeciq:i.eu iem (aktywowa ne, gdy prqd ko6c6wki VIN) przekroczy 500 mA. Sterowuik przetwornicy ma t.ryb PFM zwie,kszajqcy sprawuosc przetwa rzau ia przy ui ewielkim obci
jes t typowy i nie wymaga opisywa uia . Poprawuie zmoutowany uklad nie wymaga nrnchamiauia. Nalezy jedynie skontrolowac popraw nosc l11towania i wyczyscic plytke, z lopnika . Po podlqcze niu zasilania i obciqzen in wystarczy skontrolowac wartosc uapie,c wyjsciowych i wykonac ewe ul11aln
jest kouieczue zapewu ieuie ,,zapasu" rz((du 50 mV pomiqdzy VIN agenerowauyrni VP i VN.

DODATKOWE MATERIAt.Y NA FTP: ftp://ep.com.pl USER: 97325, PASS: 6 W ofercie AVT*

AVT-1667

AVT-1731

Modu l zasilacza z ukladem KDSNOS (EP 11/2016) Uniwersalny modu l zasilaJ
Wydrukuj sobie nowy. • • motocykl Gmpa projektant6w i inzynier6w opmcowala projekt redesignu motocykla, wykorzystujqc do tego dmk 3D. To przyklad na to, jak ta teclm ologia m aze w najbliiszej przyszlosci wplynqc na calq bmnz~ 111oto1yzacyjnq. Zesp6t chcia t przede wszys tkim pokazac, jaki e korzysci dla brauzy motoryzacy jnej maze wn iesc druk 30. Motocykl byt uatnrn l uym wyborem ze wzgle,du na ws p6ln q pasje, wszys tki ch biorqcych ud ziat w projekcie . Grupa odpowiedzialna za projekt skladala siq z 4 os6b: designera (gl6wuy wykonawca), dw6cb specjalist6w ad post-processiugu ora z specjalisty ad skauowa nia 30. Proces rozpoczql sie, ad dekonstrukcji oryg inalnego pojazdu i przea II alizo wa nia poszczeg6lnych czqSci.

Nas tqpnie designer zaprojektowal elementy, kt6re nadaly jednosladowi uow y cha rakte r. Os tatecznie zmiauie ul egty owiewki, zbiornik pa li wa, siedzeu ie, szyba , sw iatla oraz lnsterka. Ca ty proces ad prototy powa nia az do nzyskania finalnyc h cze,sci prowadzony by! przy wykorzys laniu drukn 3D - pozwolilo lo przede wszystkim na zaosz-

cze,dzeuie czas u i koszt6w wykouauia uowych elemeut6w. Szczeg6luie c ieka wa wydaje siq wy1niana szyb. Byta ona moZli wa dziqki zas losowa niu s pecja listycznego m ale rialn Zorlrax Z-GLASS,

kt6ry jest odporny ua d ziala nie soli , kwas6w i zasad, a dziqki swojej strnkturze maze takZe przepuszczac swiatlo. luteresujqcy jest r6wuiez bak paliwa. Musi 011 uie ty lko miec od powied uiq pojemuosc, ale te:i. i wyglqd , co jest waz nym kryterium dla doboru materialu pod kqtem funkc jonalnoSc i. Musi byC r6wnieZ odporny na dzialanie paliwa.

Tak poslawioue wy maga uia speluia material Zortrax Z-HIPS , kl6ry

c harakteryzuje siq malym sknrczem (lo szczeg6lnie istotny paramelr

przy tworzeniu finaluych czq5ci). Motocykl , kt6ry posluzyl jako baza do projektu , to staudardowy jeduos lad sreduiej wag i o pojemnosci siluika 675 cm", kt6ry cbara kLe ryz uje siq wysokq mocq, przy zachowa niu doSC matego ciqZaru

(uiekl6re z motocykli tej klasy kwa hfikujq siq do profesjoualuych wyscig6w). W efekcie przeprowadzouego przez Zortrax przeprojektowauia powstal pelu owymiarowy prototyp. A11torzy proj ektu nie zdradzajq, czy w przyszlosci zabiorqsie, do innych pojazd6 w, ale podkreslajq, ze majq wiele r6Znych pomysl6w. Zo rt rax

Dlaczego warto wprowadziC technologi~ druku 3D do produkcji Uzycie dmkarek 3D w produkcji 111alose1yj11ej wyda je si~ naturnlnym wybore111. Nie nmsimy inwestowac w drogie narz~dzia lub fanny do produkcji, co byloby niezb ~ dn e w trndycyjnym procesie wytwmz ania. Ale czy to si~ oplaca? Oruk 30 nie jest jn z tylko 11owiuk<1 tecbnologicz1u1. Zgodnie z rapor-

zes pol6w projeklo wych i nalrakcy juia oferlq finny, zwiqkszajqc jej przewag~ kou kureucy juq. Spektrnm mozliwosci zastosowa f1 druku 30 ws r6d firm przemystowych zwiqksza s i ~ z mies iqca ua mie siqc - r6 wu ie Z w Polsce. Ta tec huologia jest uZywa ua w produkc ji maiosery jn ej i personalizowa-

nej dla polrzeb klieuta, do prodnkcji narzQdzi i oprzyrzqdowauia oraz do prodnkcji cz~sci do maszyu i Jin ii prodnkcyjuych. Zas tosowanie drnkn 30 w prodnkcji malosery jnej wydaje siP, na-

tem przeprowadzouym przez EY, z tej techuologii korzys ta dziS niemal

luraln y m wy borem. Nie musimy in wes lowaC w drogie uarZF;dzi a

1/4 badauych firm , a kolejuych 12% plaunje i'l wdraiac w najblizszym czasie. ja ko uaj w i ~ks zq za l et~ implemeutacji drukn 30 bada ue finuy

lnb formy do prodnkcji, co byloby uiezbP,due w traclycyjuym procesie wyt wa rzauia. Taka metoda fabrykacji sprawdzi si~ wsz~d zie tam, gdzie istnieje potrzeba wyproduko wan ia uiewielkiej Jiczby mo-

wskazujq wz rosl swojej przewag i konkure ucyju ej. Srednia roczua stopa wzrostn rynkn drukn 3D ua Swiecie, rnierzoua juZ ad lat osiemdziesiqtycb , wy uosi 26o/o. Ten1po wzrosln wyraZuie ws ka zuje ua lo,

deli, r6wuieZ personalizowanych. Technologia druku 30 pozwa la teZ ua wy lwa rzauie obiekl6w o skomplikowa uy m ksztatci e. Korz ys tajqc

ze wdrozeuie tec huologii druku 30 w firmie to jedy uie kwestia czasn .

z drukarki wy posazo uej w dwie glow ice, mozemy tworzyc obiekty z nzyc iem materialn podporowego, co pozwala ua prodnkcj~ przed-

Szerokie spektrum zastosowan

mioL6w skomplikowauyc h geometrycznie z zac howauiem duZe j precyzji i jakoSci wykouauia.

Najbardziej popularny m zaslosowaniem druku 3D jest szybkie pro-

totypowa ui e. To uajproslszy, ale tez efeklywuy spos6b wykorzystauia drukarki 30. Tecb uologie przyros towe pozwa laj q ua z uaczue obuiZeuie kosz tn realizacji prototyp u, w por6w uauin z tradycy juymi me todami produkcy j11ymi. Prototypowanie z uZyciem druku 3D przy-

spiesza teslowa uie uow ych rozwiqzail,

58

zw i~ksza

ELEKTRONIKA PRAKTYCZNA 2/2017

efekl yw uosc dzialail

Wiele iuuowacyjuych przeds i~biorst w wid zi r6wuiez poteucjal w wykorzystauin drukn przes trzeuu ego do prodnkcji CZP,Sci do maszyu i Jinii prodnkcyjnyc b. M6wimy tu o elemen lac h wykonauyc h z plastiku. CzP,sci chwy tajqce, przeuosz'lce, podajqce - to tylko ki lka przyklad6 w lakiego zastosowau ia. Cz~slo wys tarczy za stauow ic si~ ,

kt6re e leme nly me la lowe na n aszej linii (wy kouane lech nologiq lradycy jn q) rno zerny za slqpic dnio ta(1szym odpowiednikiem drukowauym z plasliku. Takie zaslosowan ie lechnologii przy roslowej pozwala uie tylko ua znu1ie jsze uie kos zlu produkcji , ale teZ lla ograuic ze uie ryzy ka awarii , oplyma li zowa nie ksz lalln ohiektn czy zmuiejszeni e jego cie,zaru. Ponad lo, d zie, ki wyko rzyslanin drukarki 3D dosle,pnej ,, in-hou se" w maszy nowui, polrzebne czQSci mamy doslQpne praklycz nie ,,od re, ki ". Kolejny przy klad zaslosowauia lo druk narze,d zi i oprzyrzqdowania. To mi e,dzy innymi m atryce pozycjonnjqce, kopy la do lermoformowan ia i fonny. To o bsza r jeszcze uajmniej zgtqbiony przez polskie przeclsie,biorslwa, ale majqcy lez naj w ie,kszy pole ncjal.

Optyma6zacja czasu wytwarzania i kosztu produkcji To, co uajbardziej przekonuje przedsi Qbiorslwa do iuwe stycji w nowe lechuologie, lo oszczqduoSci, kt6re mogq d ziqki uim u zyskaC. Fi nny polwierd za jq, ze wdrozenie druku 3D pozwala na oplymalizacje, koszl6w na w ieln pol ac h. Po pierwsze, zyskujq dzia-ly badawczo-rozwojowe . Dodanie drukarki 3D do parku maszy uowego finny maze zdecydo wa uie skr6cic czas wp rowad ze nia prodnkln na ry ne k. Druk 3D pozwa la na rea lizacjq wie,kszej liczby prololy p6w w kr6lszym czasie i przy znaczuie niZszyc h koszlach , jeSli por6wnaC go z lraclycyjuymi metodam i wy t wa rza uia. Projeklauci prac njq hard ziej efekt ywnie, jesli mogq szybko wprowadzac kolejne poprawki do projek lu i weryfikowac je w ska Ii 1:1. Drnk 3D pozwala r6 w nieZ na obn iZenie koszlu dziat6 w serwisowych i utrzymania ruchu. Tecbuologia przy roslo wa pozwala ua prodnkcjq cze,sci zamieuuyc h w bard zo kr6tkim czas ie, co miuimali z uje przes toje li uii prodnkcy jnej. Ponadto nie ma jn z potrzeby magazy nowan ia czqSci zamieunyc h , bo mogq byC one wytwa rza ne na bieZqco - w zalezno5ci od polrze b.

Niski p..Og wejSc:ia i szybka implementacja Wprowadze nie lec hnologii druku 3D w finnie nie jest bardzo skomplikowaue. Wraz z drukarkami 3D profesjonalui dosla wcy techuologii oferujq wspa rcie lechnologiczne, szkolenia dla uzylkowuik6w oraz serw is. Cze,sc dosta wc6w oferuje r6wuie:i. m1dy ty przed wdro:i.e niowe. To ciekawe rozwic1zanie, szczeg6luie dl a tycli przedsiqbiorslw, kt6re ni e do kollca w iedzq, jak efektyw nie zas losowaC lechuologiQ addylyw nq w s wojej branzy.

Przemyslowy druk 3D c harakteryz nj e sie, lez slosnnkowo niskim ,, progiem wejScia", szczeg6lnie jeSli n16wimy o najbard ziej popularuej lechnologi i druku , czyli FFF (Fused Fi lam ent Fabrication, a w ie,c osadzau ie topiouego malerialu). Za r6 w uo profesjoua lue urzqd ze ui a, jak i ma le rialy eksploalacyjn e Sq dosle, pne na alrakcyjuyrn poziomie cenowy m.

Druk z po6merow przemystowych Techuologia FFF polega 1u1 przeciskauiu materialn termoplastycz uego przez dysz~ ogrzanq do Lempe ralury jego topnie nia. Model jest wylwarzany warslwa po wars lw ie . Profe sjoualne malerialy (filanienly) uzywaue w lej lechuologii lo: AB S, ASA, PC-ABS, HIPS , PET-G i iune. FFF c ha rakteryz ujq przede wszyslkim : maty kos zl produkcji (atrakcyju e ceny drukarek i mate rial6 w eksp loatacyjnyc h), maly kos z t post produkcji , tatwoSC obsh1gi masz y n oraz moZliwoSC druku duZyc h obiekl6w z wylr zy malyc h polimer6 w. Druk 3D pozwa la ua wykouauie precyzy juyc h , fnukcjoua luyc h prolo ty p 6w lnb wyt rzy malyc h narze,dzi oprzyrzqdowania. Elem enly le z powodze nie m mogq funk cjonowaC w profesjoualuy m Srodow isku prze myslowym , speh1iajqc uormy le mpe raluro we czy wy trzy malosciowe.

Na koniec Kupujqc drukarkq 3D do finn y, pamiQlajmy, Ze isluieje podziat na drukarki desk lopowe i przemyslowe. Druk du zych , skomplikowa nych i precyzyjuyc b mode li z ABS-n , z u zyciem male ri aln podporowego, bqd zie mozliwy tylko na przemys lowyc h maszy uach. Wiele firm zasla n aw ia siq, jakq druka rkq wybraC, bo opcji doslqpnyc h ua ry nku jest coraz w iqcej. Najprostszq we ry fikacjq moZliwoSci dauego sprzqtu b ~d z ie rea li zac ja du zego wydruku pr6buego. Na tej podsta wie oceua maszy ny be,dzie dn fo latwiejsza. Marek Starow OMNl3D Industrial 30 Printing

Key Account Manager [email protected]

www.omni3d.com Bibliografia: {1] /-low will 3D printing make yo11r company the stro ngest link in the val11e chain? EY's Global 3D Printing Reporl 2016 {2] Wohlers Report 2016, 3D Printing and Additive Man11facluring stale of Indu sll y ELE KTRONI KA PRAKTYCZNA 2/2017

59

AUTOMATYKA I MECHATRO NIKA

Po co nam drukarka 3D? Drnkarki 3D juz ad kilki1 lat pobudzajq wyobraini1;1 ludzi na calym swiecie, dajqc poczucie, ze kazdy z nas b1;1dzie m6gl two1zyc wlasne obiekty w swoich mieszkaniach. Teclmologia drnkii 3D jest jeclnq z najszybciej mzwijajqcyclz si1;1 gal1;1zi przemyslu teclmiczn ego. Na ry uku mo:Zemy zaobserwowaC wzrosl liczby firm oferujqcych 11s!11gi z zakresu szeroko roz11111iauego druku 30. )aka jest przyczy ua tak duiego zainleresowa uia? Druk 3D jest znpelnie inuy ad tego, kt6ry kaZ.dy zna z damn - druku na papie rze. Za pomocq dru ku 3D wkraczamy w lrzeci wymiar. Opr6cz dlugoSci i szerokoSci mamy lak:Ze wysokosc, w iP,c dzi alamy w obszarze obiekt6w dok!aduie takicb , jakie uas olaczajq. Najbardziej rozpowszec hniorn:i, uajlallszq, a zarazem najbardz iej uniwe rsalnq me todq jest FDM (Fused Deposition ModeliugJ.W skr6cie mofoa opisac i'l jako przelapiauie male rialn (plasliku lub gumy) i uakladauie wa rst wowe. Nie jest lo techuologia uby tkowa , a przy roslowa , a wiqc uie ma ln miejsca na odpadki. Dziqki ,,czystoSci" lecbnologii drukarka 30 mo:Ze bez problenm pracowaC w domu Jub w biurze. Drukarka 3D sprawdza siq w wielu zastosowaniac h , zar6wuo profesjoualnyc h, ja k i hobbyslycz nyc h , amalorskich. Sprawdzi siP, w firmach produkcy jnych , w k l6rych pozwala na znaczne obniZenie koszl6w produkcji. Idea luie nadaje siq do prololy powa uia. Oziqki uiej niew ielkim nakfadem finansow y m jesleSniy w stanie wykonaC nwdel funkcjona lny lnb poglqdowy. Przy produkcji ma!osery jnej (do ki lku lysiP,cy szlu k) zazwyczaj koszt fanny wlryskowej jest ua tyle duz y, ze produkl slaje sie, uieoplaca l uy. Tu z pomocq przyc hodzi druk 30.

Trzeba jeduak wziqc pod uwagP,, ze proces drnku 30 jest dose d!ugolrwaty m procesem i warlo zaslanowiC siq uad zakupem wiqkszej liczby drukarek lub zleceuiem wydruk6w zewuP,trzuej firmie , kl6ra ma spory park maszy uow y. Ornk 30 swieluie sprawdza siP, lakZe przy lworzeuiu modeli reklamowyc h lub w Swiecie design u. MoZliwoSci druku 3D ograuicza wtaSciwie tylko nasza wyobraZnia. Majqc wlasny sprzql, moZerny tworzyC uowe jeszcze nieistniejqce obiekty, na wel bez wychodzeuia z donm lub pracow ui. jeSli cbodzi o gabaryly i jakosc powslajqcycb elemeut6w, warlo zaslanowiC siq nad doborem odpowieduiego tirzqdzeuia pod wzglQdem wielkoSci jego pola roboczego oraz precyz ji, jakq oferuje. Kr6Lko m6wiqc - lrzeba dobrac sprZP,l do polrzeb, a uie odwroluie. Orukarka 30 przyda siP, r6 w uiez kazde mu majslerkowiczowi. Nieraz pewnie zdarzyt siq wam ktopot ze znalezieniem odpowiedniej czqSci lub zamienn iki en1 uszkodzonego eleinenlu. Elementy zan1ienne sq lruduo doslP,pue (o ile w og6le sq) lub barclzo drogie. jesli jeslesmy posiadaczami drukarki , lo samodzielue wykouauie delalu pozwala nam na zaoszczqd zeni e wielokroluo.Sci jego ceny, nie liczqc czas11 zmarnowanego na jego poszukiwanie. Material mo:Zna dobraC wed lug potrzeb, w za leZnoSci od Lego, czy CZQSC ma pracowaC mec hanicznie, bye odporua ua wysokie lemperalury, czy miec, ua przyklad , atesl do konlakl11 z zywnosciq. Za pomocq drukarek 30 mozemy Laboe lworzyc r6znego rodzaju unikatowe zabawki czy pomoce naukowe . Dzieci mySlq bardzo kreatywnie, a poprz ez zastosowanie latwych w obsludze program6w do modelowania i wykorzyslan iu drnkn 30 mogq dolknqc ob iekl11, kt6re same wymySli!y. Ozie,ki temu c hcq dqzyc do rozwoju i kreatywnego mySlenia ! 1

Przyktadowe wydruki z drukarki UBOT 3D (koszt zakupu od okoto 5 tys. zt brutto): Karmnikdla ptakciw, Koszt dla uiytkownika drukarki okoto60zt.

turboodrzutowego 40 cm. Koszt dla uiytkownika drukarki okoto 120zt.

Jednoczesny wydruk wielu obudciw dla urzifdzenia elektronicznego. Kosztdla uiytkownika drukarki okoto 15 zf,

60

ELEKTRONIKA PRAKTYCZNA 2/2017

Po co nam drukarka 3D? Druk 3D d aje bard zo du ze mozliwosci i w w iQks zoki wy padk6w pozwala u a z u aczqce obui zeuie kosz lu de ta lu . W iuuyc h wy pad kac h pozwa la ua poszerze nie d ziata lnoSci finny o nowe, wczeS uiej ui edoslQpue opcje . Dzi qki w prowad ze uiu druku 3D moz emy la kze zwiqks zyc poleuc jalu e grouo u a szych klieul6w, ua przyklad dz iqki gad zelom rekl a mowy m s pers o ua lizowa uym pod u a sZ
j est jedu ak dru ga droga, aby zdobyc model 3D. Mofoa go zwyczajuie z ualezc w lule ru ecie. W tej c hw ili islu ieje w iele ba z z plika mi , w kt6ryc h mo Zemy z naleZC miliony da rm owych obiekt6w. je.Sli czegoS potrzebujen1y (nawe t posiad ajqc umie jqtno.Sci projekto wa nia), wa rl o wczeSniej przes z ukaC go to we obiekty, bo prawd o podobuie mo Zna ZllaleZC ju Z goto wq rzecz, kt6ra llas inleresuje. Nie za ponrnijmy r6wu iez a s ka ue ra c h 3D, dz ie, ki kt6 ry m m ozemy odwzoro wac isluiejqcy j11 z obiek l (z robic kopiq) l11b delikalnie go z mod y fikowac. Mozemy uawe l wydruko wac fig11rkq bqclqcq ua szq pod obi z uq. Kolejue py ta uie , kl6re pewuie uurt11je czy te luik6w, to kosz ty samyc h wydruk6w l11b lll'Zqcl ze il . jes li c hod z i a wydruk i, m oz ua rozgrani czyC tu dwa d ziala n ia: ic h powie rze nie firmie zew nqtrz uej lub wyclruk n a wlas uyc h m a szy u ac h . Usl11 gi wydrnk11 (w lechnologii F DM) w profesjou aluyc h firma c h wahajq siQod 15 do 100 z l uello za gocl z iu Q wyclrnk11. jak wspomiualem , druk 3D jest techuologiq czasochton nq, w iqc kosz l z lecenia moZe o pi ewaC na sporq kwolQ. Kosz t wydruku d la u Zy lkowuika za leZy na lomiasl od z u Zycia m a leri a tu i z uikom ego poboru prqdu. Ceua druka rki 3D maze bye ba rd zo r6z u a. jesli l11bimy maj s te rkowaC i nie za leZy n a m na osiqgu iqci u ba rd zo dob rej jako.S ci wydruk6w, moZn a z na leiC kity do samod zielnego ztoZenia - ceua ich za k11p11 ks z la ll11 je sie, od okolo 2000 z l . jesli zalezy u a m ua ja kos c i, war to wybraC sprawd zo ny sprzql, z gwa rauc jq jakoSci produ ceuta. Druka rke, Lego lyp11 m ozna zak11p ic a d okolo 4 ly s. zl. Kosz l m aleri atu stu Zqcego do wydrnku ksz tattuje siq ad 60 zt za kil ograni. Obraz u jqc - kilogram materi at u wys ta rcza na okoto 20 k ubk6 w d o ka wy. W ko lejnyc h arlyk11l ac b przedsla w imy r6zn e lec bn ologie clrnk11 3D oraz p omozemy wyb rac od pow ie duiq lec hnologiQ do kouk re luyc h za s losow ail . P rzygol11jemy lakfo przekr6j clrnkarek dosle, pnyc h n a ry uku i pom0Zen1y w wybor ze ttrzqd zenia na ka Zd q kiesze ll. Fil ip Ludwikow ski UBOT 30

Zaba i salamandra. Koszt dla uiytkownika drukarki to, odpowiednio, okoto 2 i 6 zt.

.......

Doniczka -wydruk z drewna. Koszt dla uiytkownika drukarki okoto10zt.

Waz on. Kosztdla uiytkownika drukarki okoto4zt.

ELE KTRONI KA PRAKTYCZNA 2/2017

61

AUTOMATYKA I MECHATRONIKA

Trzeci wymiar medycyny Drnk 3D to teclmologia , kt6ra rewolucjonizuje gl6wnie przemysl, ale jej zalety doceniajq takze naukowcy zajmujqcy sie medycynq. To wyjqtkowo atrakcyjne rozwiq zanie, kt6re ulatwia prace badawcze i przybliia wdrazanie budzetowo nieosiqgalnycl1 do tej po1y produkt6w. Dzieje sie tez tak na polski1111ynku , czego swietnym przykladem mogq bye projekty zrealizowane dzield finnie Zortrax- polsldemu producentowi drnkarek 3D.

mod ele, kt6re mag'! s!u zyc uaukowco m do badail i 11doskoualauia fiualn yc h proclnkt6w. W oslaluim cz asi e obserwnjemy trend , w kt6ry m licz ne zes poty coraz c hqtui ej siqgajq po Lego ty pu rozwicizauia, aby m6c uspraw uiC pracq zespolu. Pomaga w ty m fakt , Ze tech-

uologia staje sie, bard ziej doste,pua i ot wa rta . Obecuosc clrukarek 30 w pracowniach zespol6w uaukowych 11mozliwia prze prowad za uie liczuych proces6w proloty powa nia modeli i uarzqd z i. W ten spos6b grupa badawcza moZe zaoszczqdziC pieniqdze oraz skupiC swoje prace ua opracowywauin fiualn ej wersji

proclnkt11 , a uie tak jak dotyc hczas szukac metod finauso wa nia , doPrototypowanie lo istolny elenient w przedsiQbiorslwac h - pozwa la ua nialerializowauie pomys-16w opracowywauycb przez iu:Zy nier6w.

Ozie,ki uien111 zespoty mogqpracowac uad fiu aluym produktem, majqc przed sobqjego mode l. Znacz nie podnosi lo moZliwoSC wdraZa-

sta wc6w modeli i rozw iqzall z zagranicy. Warlo oduolowaC, Ze polskie finny zajmnjqce siq prodnkcjq dru-

karek 30 r6wniez angaZlljqsi~ w r6Znorakie projekty badawcze. Najwie,ksza z uic h , olszlyilski Zortra x, sarn poclkresla , ze medycy ua to jecl en z kluczowyc h obszar6w, w kierunk11 kt6ryc h firma c hcialaby

nia poprawek na bard zo wczesuym etapie krea cji , przy zac howaniu

rozwijaC swoje rozwiqzania. Nie dziwi zalem, Ze Zorlrax wspad juZ

bardzo niskicb koszt6w. Przyspiesza to r6wniez proces, kt6ry do lej pory byt op6Zniauy up. przez potrzebe, oczekiwania ua kolejue modele prototyp6w tworzoue w zewne,trzuycb firma ch. Ozie,ki miuiat11-

kilka rodzimyc b projekl6w z zakres11 medycy ny.

Niski bud:iet i wysokie ambicje?

ryzacji urzqdzell kaZd e biuro, pracownia architektouic z na czy zaktad

Oruk 30 okazuje sie, oclpowied ziq na uiskie bndzety grnp baclaw-

baclawczy mofo bye wyposazone w clrukarkq 30.

czych. Technologia pozwala ua lworzenje nieislniejqcych na ry nku

Ajak to WJAda w medycynie?

(lub uieosiqgaluych finausowo) uarze,dz i oraz icb wczesuiejsze prototypowauie. Takie rozwiqzauie spra wclz ito sie, m.iu . w kliui ce MEDIQ

Medycyna lo istotu y seklor clla zastosowan lec bnologii clrukn 30. Niezwyk!a precyz ja i - co nie jest bez znaczenia - efektyw nosc koszlo wa pozwalajq lworz yc bard zo doktadue

62

ELEKTRONIKA PRAKTYCZNA 2/2017

w Legionowie, gdzie wykorzyslywana jest wyciqgarka do Zy l, kt6ra pozwala na znacznie bardziej precyzyjue przeprowadzauie zabieg6w

usuwa uia zylak6w koilczy u doluych metodq wew uqtrz uaczy uiowq,

Trzeci wymiar medycyny po1egajqcq ua zamykau iu Zyt Swiatlen1 lasera emitowauego z nmieszczouego wewm1trz uic h cienkiej zylki sw iatlowodowej. Aparal zaprojeklowal i slworzyl inzy nie r finn y Zorlrax - Robert Klaczy llski. Zar6wno obudowa wyciqga rki , ja k i w iele jej e1emenl6w zoslalo wyd rnko wauych w 3D na drnkarkach Zorlrax M200. Zas losowau ie tej metody pozwolito iuZy uie rowi ua opracowauie i przetestowa uie prototyp11 , aw kou c11 row uiez wydrukowauie w iel11 elemeutow koll cowego a para tu . Urzqdzen ie zoslafo zaprojeklowane lak, aby nie uszkad zato Swiatlowodu w procesie wyc iqga ni a go z Zyty, zapewuialo pewny i slabiluy ruch o slalej pr~dkosci a lakZe da walo si~ latwo sterylizowac. Firma Zortrax zlozyla w uioski pateutowe zarowuo na ry uek polski , jak i mi ~ dz y uarodowy . Urzc1d zenie zosta to juZ przeteslowaue w lrakcie kilkunaslu operacji w kliuice MEDIQ. W swojej praklyce slosuje je cir tl. med. Marciu Feliga, jedeu z uajbard ziej zuanyc h polskic h specjalist6w z wielole tuim doSwiadczeniem w leczenin sc horze ll zwic1zauych z niewydolno.Sciq Zyt. To wtaS nie wsp6 tpraca cir. Feligi z firn1q Zorlrax zaowocowata opracowaniem ur zqclzeuia, kt6re zuacznie uspraw nHo przeprowad za uie operacji zylak6w. Us 11 wau ie ni ewydoln yc b zyl koliczyn dolnych metodq endowask ularuq to uowoczesuy za bieg, kt6ry w odr6Zuieni11 ad melod Lradycy jnyc b pozos lawia pacje ut6w bez blizu, a takZe pozwala ua zaslosowauie bardzo kr6tkiego okres u rekouwa lesceucji. Pac jenci pozbawieui sq siniak6w czy kojarzqcych siQ z usuwa uiem Zylak6w klopot6w z c bodze ni em. Choe meloda ta ma w iele zale t , wy m aga ocl le karza du ze j ZrQczuoSci i opanowania. w leczenill zyl laserem ll iez bQd ue je st zachowa nie r6wnomiernego ruclrn Sw iatlowodu , a dotyc hczas zabieg Le u wykouywa uy bylrP,czuie. Zby t woln e 111b szybkie wyciqgau ie przewodu z zyly mo Ze spowodowaC przebarwieu ia sk6ry, poclra zuie uie tkouki podsk6rnej a nawe t oparze uia. Czynnik ludzki jes t zawodny, 111echaniz111 dobrego, prawidlowego za mkniQcia iyly polega na Ly m, ieby zastosowac odpowiedniq mac lasera na odpowiedniq dlugosc iyly. festesmy z m Qczeni, wykonujemy wiele operacji, co moie doprowadzic do tego, ie b~dziemy cofac swiatlow6d zbyt wo/11 0 Jub zbyt szybko, powied zial dr Feliga . Wyciq garka, dzialajqca na podobn ej zasadzie jak wyciqg na rciarski, zawsze, w Ly m sa mym czasie i z takq samq silq wycofuje s wiatlow6d z iyly, powodujqc w st11 procenlach jej prawidlowe z amkniQcie. Urzq dzenie diamelralnie zmienilo nasze operacje, mamy 11ie111al stupmcentowq sk11lecznos6 prawidlowych za mkniQ6 iyl, podczas gdy swiatowe slatystyki wahajq siQ od osiemdziesittciu do osiemdziesiQciLl piQciLl procenl, dodal dr Feliga.

Wydrukuj sobie serce Wi e le pra cowu i na11kow yc h cz~s t o ws kaz 11j e ua brak m ode li , kl6re umoZli w ialyby prowadze11i e bad a(t. lch zakup jes t barcl zo kos z low uy, a doslQpuoSC bardzo ograniczoua. Druk 3D pozwala obejsc le problemy. Przy wy kor zystauiu pomo cy projektaut6w

i odpowiedniego oprogramowauia moi:liwe jest slworze uie poi:qdauego modelu (co ju z maze bye c ieka wy m etapem uauki cl la zespol11 badawczego). Nas tP,pnie przygolowan y projekl wys tarczy 11ruc ho miC w odpowiednim oprogramowa uiu i przygolowaC do druku. Z takiego rozwiqzau ia skorzysla li naukowc y z Wyclzialu Cyberue ly ki Wojskowej Akaclemii Tec huicz uej w Warszawie - dr iuz. Krzysztof Mura wski , dr inz . Leszek Grad i dr iu z . A rt11r Arci 11 c b , wsp6lui e z zespolem prof. Puslelu ego z Kaledry Oploeleklrouiki Polilechuiki Slqskiej , kl6rz y zaprojek lowali model szluczu ego se rca wy kouau y w tec bu ologii drnku 3D, ua drukarce Zortrax M200. Na mode l sklada si~ cz~s c kr w isla komory, zesp6 1 m e mbranowy i komora pue um alycz na. Do d z iS wy ko nano ju Z kilka egzempl arzy. Obecui e opracowaue modele sh1Zq do we ry fikacji przy jn10wauyc h hipotez bada wczyc h oraz badau eksperyme utaluyc h , w kt6ryc b oceuia si~ skutecznos e tech uik pom iarowycb. Na ukowcy majq nadzi ejQ , Ze prowadzoue badauia pozwolq w przyszloSci zwiqkszyC bez pieczellslwo u Zylkowan ia sztuczuego s erca. Te c hu ologia druku 3D znaczn ie przyczy uita siQ do realizacji ca -l ego projekl u. Koszl zak upu kom e r cy juie dostP,pu yc h sztucz11yc h kom6r serca jest lak wysoki, ze w praklyce za my ka mo Z.liwoSC realizacji badau przez iusly tuc je nauko we. Tec buologia clruku 3D w polqcz e ui11 z jakosciq u zyski wa uyc h w ydruk6w ua drukarce Zo rtrax M200 pozwo lita na tworze uie golowyc h m od eli we wlasny m zakresie.

Jakajest przysztosc? Pow yZsze zas los owa u ia lo clopiero poczqlek rewoluc ji , kt6ra mo:le zoslae przeprowadzon a w med ycy uie dziP,ki lec huol ogii druk11 3D. Z pew uosciq dose oczyw isty m kieruukiem je st opracowywauie roz w iqzall , kt6re mogq bezpoSrednio sluZyC pacjeu towi. Tutaj Fol. Ji.'n.'SO H111-ZkOll'Skt1-.H11n1wska palela moZliwoSci jest szeroka: ad wszczepi a nych i111pla11t6w, po indyw idualnie przygotowywan e prolezy. Z pew noSciq na ry nku m edycz uy m pojawi siq r6w uieZ wiele now yc h narzqd zi , kl6re uie powslalyby bez wykorzysla uia clruku 3D. Widae r6wuiez swiellau q przyszlosc dla osrod k6w uauko wyc h , w kt6ryc h wciqz wys tP,puje wysokie zapolrzebowauie na modele umoZ li wiajqce prowadzenie badal1 i wspierajqce edukacjq mfodych lekarzy. Mozliwe, Ze wkr6lce lworze uie lakic h mod eli bQd zie jed uy m z elemeu low uauki o bndow ie ln dzk iego orgaui z mu . Jeduak lo co uajwazn iejsze, lo pol~zny skok w kie runk11 wyd l11Zenia Zycia lud zkiego, uno woczeSn ie uia w prowadze uiu zabieg6w i usprawnie uia w leczeuiu chor6b. W przysz-loSci moZe prze-loZyC siQ lo ua ogolu 'l poprawe, zycia lud zkiego i popnlaryzac je, lec huologii w mni ej ro zw iuie, Lych paustw ac h , gdz ie efektyw uo se kosz lowa ma nadal bardzo duZe znaczenie przy doslQpie do zabieg6w medycz uych. Maciej Polak ELE KTRONI KA PRAKTYCZNA 2/2017

63

Finna ZM01ph jest globalnym pionierem w dziedzinie wielofunkcyjn ego dmku 3D. Oferowane przez firme urzqdzenie ZM01ph 2.0 SX to najbardziej wielofunkcyjne narzedzie do cyfrowej fab1ykacji na rynku, idealne do zastosowml profesjonalnych oraz edukacyjnych.

Przestrzen robocza owymiarach 250 mmx235 mmx165 mm umozliwia m.in. tworzenie funkcjonalnych prototypow oraz modeli = -....;a ___________ architektonicznych

Wi~cej

nii drukarka 30

)aka jes l r6znica miqclzy zwyklq clrukarkq 3D a clruka rkq ZMorph? ZMorph n10Ze zuaczuie wittcej! Maszyuy oferowaue przez wrodawskq firmey sq w sla nie clrnkowac 30 z jeclnego lu b z wielu malerial6w, frezowaC w drew uie, grawerowaC laserem, a nawet drnkowaC za pomocq plyn nej ceramiki i czekolacly. Wszyslko clziQki syslemowi wymie nnyc h glowic, kl6re w kilk1l lalwyc h krokach pozwalajq na zm ianq melody fabrykacji cyfrowej. Drnka rka ZMorph 2.0 SX jest latwa w uzyciu przez poczqlkujqcych, a przy Ly m doSwiadczonym t1 Zytkownikom zapewnia szeroki zakres za-

awansowanych opcji oraz wiele lryb6w pracy. Doslqpny wachlarz metocl cy frowej fabrykacji sprawia, ze jest lo uajbarcl ziej wielofuukcyjue mz'lclzenie na ryn ku , kl6re mozna slosowac do prototypowa nia, mody· fikowania gotowych produkt6w , lworzenia osprzttln , w procesach proclukcyjnych oraz w eclukacji. Wytrzyniale alurniniowe cztt.Sci oraz sohdua g6nrn ran1a urzqdzenia

sprawiajq, ze budowa ZMorpha 2.0 SX jest niezwykle lrwala i oclporna na wzycie. Przezroczysle, plastikowe pokrywy zapewniajq zamknieyle i bezpieczne Srodowisko pracy, a oparty na enkoderach system Closed Loop dba o najwyzszq jakosc wydruk6w. Dodalkowo lryb Quiel Mode umoZliw ia practt w uocy przy obniZouym z11Zyci11 euergii.

Image Mapping to najnowsza innowacja firmy ZMorph, dzil~ki ktorej jest mozliwe nadrukowywanie kolorowych bitmap i obrazow na trojwymiarowych obiektach

64

ELEKTRONIKA PRAKTYCZNA 2/2017

Drnkarka ZMorph 2.0 SX 11m0Zli wia wykorzystauie szerokiej gamy

malerial6w do clruku 3D oraz cy frowej fabrykacji, lakic h jak: ABS, M·ABS, PLA , PVA, HIPS, Flex, r6:i:ne rodzaje drewua, pleksi, karlon , sk6ra , ceramika, czekolada i w iele in nych. Uzylko wu icy majq pelnq swobodQ doboru materi al6w oraz ich dostawc6w, co CZQSlo pozwala ua dodalkowe oszczQduoSci.

Dopelnieniem oferty firmy ZMorph jest autorskie oprogramowauie. Program Voxelizer obsluguje wiQkszoSC popularnych formal6w plik6w,

jak: STL, )PG, DXF oraz pliki medyczne DICOM. Umoiliwia edycjq 1110deli 3D na poziomie wokseli, jak r6wniei edycjq uslawien wydruku. Ofernje specjalue tryby oraz ustawieuia dla druku wielomalerialowego, miesza nia kolor6w, frezowania , pracy z laserem, oraz gQslymi masami.

Wielofn nkcyjna drukarka ZMorpb 2.0 SX z programe m Voxelizer sta nowi ziutegrowane uarzqdzie zapewuiajqce wysokq jakoSC

w kazdej z obslugiwauych tecbuologii , dzie,ki czemu moie zastqpiC trzy iuue 1nzqdzenia , oszczeydzic czas i pieuiqdze, a przy tym wciqz rnie.Sci siq na biurku . Wiqcej iuformacji jest doslqpue ua stronie zmorph3d.com, na kt6rej nmZna zua leZC uajnowsze przyklady zastosowa ll lej n1iniaturowej fabryk i. Marcin Traczyk, zmorph3d.com

DUAL PRO to jedna z 6 wymiennych gtowic. Umozliwia m.in. drukowanie szczegotowych modeli medycznych przy uiyciu rozp!'51czalnych podpor z PVA

WYBOR KONSTRUKTORA

Przegl11d drukarek 3D Wsp6lczesn e drnkarki 3D nie sq jui jedynie zabawkami, ale urzqdzeniami z powodzeniem zastepujqcymi inne, rzec by moi na - tradycyjn e. j;\;j·az z ich upowszeclmianiem sie coraz bardziej populame stajq sie nowe metody wytwaTZania, jakie odmienne od tradycyjn ej obr6bki skrawaniem. 1lzeba jednak zda c sobie sprawe, ie nie kaida drnkwka nadaje sie do uiycia w donm, podobnie jak nie kai da dobrze spe!ni swojq role w zak!adzie przemyslowym lub biurze projektowym.

Ornk 30 uie jes t wykouywa uy za pomocq jeduej tec huologii . Wsp61czeSnie do ,,drukowania" u Zywa si~ nie Lylko lworzyw szlucznych, ale r6wnieZ nialerial6w cera micz nyc b (w ty m g liny), melali , Zywic , bialek i iuuych substaucji, kt6rych ua wet uie podejrzewa libysmy o to, ze uadajqsie, do drnkarki. Obok zr6Zll icowa uia materi al6w wa rto tez zauwaZyC z r6Zn icowa nie nrzqd ze ll - cz~s lo stu Zq o ne nie tylko do wydruku, ale r6 w nieZ do obr6bki skrawaniem, grawerowania lub m ajq w budowa ue skauery obiekl6w. Co wi~cej, ta sama konce pcja maze poslu zyc i do wykouauia plastikowej obudowy 1irzqdzen ia elektroui cznego, i do skomplikowauej fanny, kt6ra posluzy do wykouauia od lewu bloku silnika . Jak lo moZli we? Tak naprawdQ, pod hasiem ,,druk 30" kry je si ~ wiel e techuologii, kt6re mozua wykorzys tywac

)~(

Dodatkowe informacje Skr6t opisu technologii druku 3D zaczerpni~to z artykulu .,Technologie druku 3D" autorstwa Marcina Karbowniczka, zam ie szczonego w Elektronice Praktycznej 6/2016. Dia uzupelnienia informacji warto si~gnqc po peln
w potqczeniu z r6Zuymi male riatami , nzyskujqc rezullaty z naczqco r6Zniqce si~ paran1elrami.

FDM/FFF Fused Deposition Modeling lu b FFF Fused Filament Fabrication. R6zuica leZy w nazw ie - pierwsza z nic h jesl zarejeslrowanym znakiem lowaro wym i nie moZna z niej swobodnie korzys la C, druga nie jest ograuiczoua przez prawa. Nie muiej, w praktyce uajczf{Sciej m6 w i siQ o technologii FOM. Zostala oua opracowa na w latach osiemdziesiqLych i skomercjalizowaua w lalac h dziewiQCdziesiqlych ubiegtego wieku przez firmFJ Stratasys Inc. Polega na warslwo wym osadzaniu stopiouego materialu za pon10cq mechauicznej, uagrzewajqcej si ~

SINTER ITLISA Pierwsza polska drukarka 3D wykorzystujifca technolog~ spiekania laserowego (SLS) Materialy: PA12 smooth (twardy material przeznaczony do szczeg6lowych wydruk6w), Flexa Black (mi~kki material przeznaczony do prototypowania). Wymiary komory roboczej: 150 mmx200 mmx150 mm. Maksymalne wymiary drukowanego obiektu dla materialu: PA12 smooth : 90 mmx110 mmx130 mm, Flexa Black: 110 mmx130 mmx150 mm. Grubosc warstwy: 0,075 ... 0,175 mm. Laser diodowy 5 W JR. Produkcja maloseryjna. Bardzo dobra jakosc wydruku. Wysoka odpornosc na temperatur~. Odpornosc na ultrafiolet. Komunikacja bezprzewodowo przez Wi-Fi. Wbudowana kamera. Ekran dotykowy o przekqtnej 4". Wspierane rodzaje plik6w: STL, OBJ, 3DS, FBX. Gwarancja: 12 miesi~cy lub 2000 godzin pracy

Sinterit sp. z o.o. • www.sinterit.com • [email protected] •tel +48 730 293 207 ELEKTRONIKA PRAKTYCZNA 2/2017

65

WYBOR KONSTRUKTORA dyszy. Termoplastyczuy material doslarcza uy jest w poslaci sz pul ,

SLA

kl6re umieszcza ue sq w zasobuiku drukarki , a jedeu z ko llc6w ma-

Slereo litografia (stereolith ography) ba z uje oua ua wykorzystauiu

terialn nawiu ie,lego ua szpule, wprowad za ny jest do glowicy druku-

l worzywa Swiatloul wa rd za luego, za miasl te nnoplastycz nego. Tu m ater ial dosta rcza ny jest w postaci cieczy, w kt6rej zanurzony jes t

jqcej. Ta nagrzewajqc s iF; podgrz ewa go do c haraklerystycz nej dJa uiego lemperalury lopnienia , po czym roz prowadza lworzqc kole jue wa rst wy drukowauego przed1uiotu . Dysza przemieszcza sifl w trzeclt

osiach w ukladzie kartezja1iskim, a le powszech uie stosowamt praktykqjes l wlaSnie druko wauie poziomyrni wars l wanli . Plik z projeklem

dzielouy jes t ua kolejue, r6wuolegle, poziome plaszczyz uy, kolejuo uauoszoue ua slolik , ua kl6rym powstaje przedmiol. Stolik jes t takZe cze,sciq drnka rki i moze bye podgrzewauy, by zapobiec Sli zga uiu sie, naktad anego filam enlu. Alteruatywnie moZna na nim umieSciC spe-

cjaluq, wym ieuu q, cieukq podkladke,, spelu iajqCq lo samo zadauie. Material slosowany w druk u FDM i FFM uazywauy jest filameulem i uajcze,sciej Sq to takie lworzywa , jak ABS, PA, PLA, poliwe,gla uy, poli amidy czy polislyreu . Obslugiwa ne filam enly za lezq od dru karki - w praktyce ogra n iczeuien1 jes t przede wszystkim lemperalura uagrzewania sifl glowicy. Ta uie moZe byC dowolnie du Za, gdyZ

kouiecz ue jest za pewui euie odpowieduio szybkiego styguie,cia fil amentu , by nie splywal po nizszych warstwach. Ocl rodzaju filam entu za leZeC bfldzie LeZ Lrwa loSC wyd ruko wanych przed miot6 w i ich odporuosc ua r6Zlie czy uuiki. Kosz l filameulu look. 100-400 zl za kilogram, w za leZuoSci od malerialu.

Dok lad nose wyd rn ku za le:i:y przede wszystkim od pararnetr6w drnkarki: Sreclnicy clyszy oraz szerokoSci szczeliny, jakq clrukarka moZe lworzyC pomiqdzy stolikiem lub uloZouym i ju Z wa rsl wa mi, a nowq uakladauq warst wq. San1 fil ament teZ dostarcza uy jest w r6Zuycb grubosciach . Typowe sredu ice to 1,75 mm i 3 mm . Srednica dyszy jest kilka krotni e razy muiejsza ui Z Srednica przekroju s tosowanego fila mentu. Istuiejq drukarki z w iQcej niZ je dnq glowicq roboczq, co pozwaia na drukowa nie kilkoma male rialami jednoczeSnie.

~

slolik . Powierzch uia slolika z uajduje si<; za ra z pod lu sl rem cieczy, a nad lustrem zuajduj e si e, uklad optyczny sprze,zony z laserern nltrafioletowy m . Uklad optycz uy pornsza s ie, w tak i spos6b, by m6c ki e rowaC wiqzkq lasera w odpowiednie miejsca na pow ie rzchni cieczy. Nalmnias l za ru ch w pionie odpowiada sloli k, umieszczony

ua silow uiku. Tak , jak w przypadku techuolog ii F DM/FFF, przed mioty druko wa ne sq wa rstwami. Laser naSwietlajqc wybrany pun kt powierzchni cieczy ut wa rd za material w tyn1 mie jsc u , zmieniajqc go w cialo stale. Dziqki odpowied niemu doborow i m ocy i s zerokoSci w iqz ki lasera , g ruboSC lworzonej w te u spos6b wa rst wy odpowia da gn1b0Sc i cie-

czy, znajdujqcej sie, ponad powierzc bniq slolika . W efekcie, utwardzony m aterial przyw iera do slolika. Gdy jedua warstwa zos tanie

wydrnko wa ua, slolik obui :i:a sie, o jej grnbosc, umo:i: liw iajqc druk kolejnej warslwy, kt6ra przylwierd za sie, do poprzeduiej . Zaslosowa nie w iqz ki Swiatla do okreS lania miejsc utwa rd z ania malerialu pozwala uzyskaC rewelacyjnq precyzjq wydrnku , ale nieslely ma leZ wad y. Drukarki Lego ly pu sq drogie, a slosowana jako

material zywica uie tylko koszlowua , a le uajcz<;sciej r6w uiez toksyczna. Oznacza lo, ie aby m6c swobodn ie korzys lac z wydrnku , mu si on przejsc jeszcze dodatkowe procesy. Wyb6r dosl<; pnyc b material6 w fotontwardzaluych jes t ogranic zouy i n ie pozw ala uzys ka C

la k r6:i: uoroduyc b wa rlosci parametr6w, jak w przy padku filam eut6w u zywanyc h w FDM /FFF. War to teZ wspomnieC, Ze w ostalnim czasie ua ry nku pojawiajqs iq

drukarki SLA-DLP, w kl6rycb za miasl stosowac pojedy uczq wiqzke, lasera , ki erowanq ua pow ierzchuiq slolika , korzysta siq z w iqzki

POLECANY PRODUl
Orukarka 30 CTC RIZER 2X PRO Orukarka z podw6jnym ekstruderem CTC Sizer 2X Pro. Owie gtowice drukujqce umozliwiajq drukowanie modeli niemozliwych do wykonania na jednogtowicowych drukarkach FDM. Podgrzewana platforma robocza. Uktad chtodzenia wydruku . Przestrzen robocza (22Sx150x150) mm. Poliw~glanowe

Orukarka 30 CTC Prusa 13 Najbardziej popularna na swiecie druka rka konsumencka. Nieskomplikowany zestaw do samodzielnego montazu, kt6ry umozliwia doktadne zrozumienie zasady dziatania i dlatego moze r6wniez petnic rol~ edukacyjnq. Podgrzewana platforma robocza. Pojedyncza gtowica drukujqca. Uktad chtodzen ia wydruku . Przestrzen robocza (200x200 x2 00) mm.

ostony przestrzeni roboczej . Orukarka po wyj~­ ciu z pudetka jest gotowa do pracy. Moze wykorzystywac wi~kszosc materiat6w dost~pnych

na rynku .

www.storl<3d.pl 66

ELEKTRONIKA PRAKTYCZNA 2/2017

.I

- -

~:- .. •

l

.. .

. .1J'.:r. .~ ~·

;. ·~ ~I'~~C) r=• . ·~, .l_. _m. _.'

. . . . · . I ~

• •l

.;

,

.

CJ.e: o.<"lS>...,; . . ·~-· ..

-

I

-

~

e••

.

·•.· .

Przeglijd drukarek 30 laserowej o grubs zej srednic y, a le padaj'lcej na scalony uklad DLP. Pozwala to lworzyc niej ednolil
SLSiDMP Selective La ser Sintering lo techniki , w kt6rej ply nn'l zywicq zasl~puje siQ proszkiem polin1e ro wym. Kol ejne wa rslw y sq lworzone w te n sam spos6b, jak w przy padku SLA, z l
CJP Colo1 jet Printing daje mozliwosc nzyskania kolorowych obiekt6w. Sam proces druku przypmniua SLS, z Lq r 6Z nicq, Ze za mias l spiekajqcego lasera, s tosuje si Q kolorowe spoiwo, podawane za pomocq glowicy, przy pominajqce glowicq drukarki atrameutowej . Kolor nadawa ny jest w la5u ie przez spoiwo, s lad odp owiedu ia mi eszauka barw pozwala u zyskaC praktycz nie dowolne kolory poszczeg6lnyc h fragmenl6w wydruku powstalego w jednym procesie.

MJM Odwrolnosciq procesu SLA jes t MJM (Multi/et Modeling), w kl6ryrn lo m a teri al jes l precyzy jnie dozowany, a Swialto e milowa n e jesl na ca lqdr ukowa uq pow ierzchuiQ. Za podawauie malerialu odpowiada

Da Vinci 2.0A Duo - dwie gtowice drukuj'!ce mozliwosc drukowa ni a materiatem podporowym PVA kt6ry ro zpu szcza si~ w wo dzie mozli wosc t worzenia kolorowych wydruk6w darm owe oprogramowanie XYZwa re i biblioteka w chmurze za mkni~ta komora robocza tatwa obstuga i konserwacja druk juz od 0,1 mm, pole robocze 15x20 x20 cm

szeroka glowica, przy pominajqca wiele potqczonych ze sobq gtow ic drukarek atrameutowyc h . Pon iewaz material jest ciekly i fotoulwar d za luy, aby nie splywal z rniejsc, na kt6re jest naklaclany, jest od razn ul wardzany za pomocq ciqgle emitowa nego Swiatla ultrafiole towego. Pozwala lo uzyskac bardzo precyzy jnie wykonaue przedmioly o gtadkich krawqd z ia c h , ale proces proclukcji jest cllu gi , a koui eczuos c zastosowa nia duzyc h giow ic sprawia, ze drukarki tego typu Sq bardzo kosztowne .

Uwagi odnosnie do tabeli Dokon uj qc przeg lqcln ry nku drukare k u sta lili sm y podstawowe kry teria , kt6re uasz y rn zaclauiem m oglyby ulatwic wy b6r. Naszyrn z dani em , przezn acze nie drukarki determinuje przede wszys tkim z astosowana w niej techu olog ia wyd ruku , pouiewaz to od ui ej w gl 6wnej mierze zalezy, jaki c h ma terial6w bP,d z ie my n zywa li. Po dru g ie, trze ba wziqC pod n wag~ wy mi a r y kom or y robo czej. W pew uyc h zas losowa niac h du Z.e z naczenie bqdzie teZ mialo to czy kom ora jest szczelua , czy ni e powstajq ja kie.S opary nniem oZ.liw iajqce przebywa nie w obecuosci drukarki. OczywiScie, liczq siq te z rozd z ie lczosc i szy bkos c drukowan ia, c h ociaz le Sq barclzo podobn e w obrqbie lec hnologii. Do lego wszystk ie cloc hod zi je dnak cala rnasa szczeg6l6w, kt6r yc h ui e spos6b ujqc w labelce i dlalego ui c nie za stqpi bez posredni ego kontakln z dos w iaclczouy m dyslrybntorern. Naszq labelq na lezy lraktowa c bard ziej jako ir6dlo informa c ji , rod zaj katalog u s yg nalizujqcego p ew n e m oZ.li wo.Sc i, podaj<\Cq koula kl do clyslry bulora, je cln a k za nim podejrni emy d ecyz jq o zak upi e, w arto poroz m aw iac z oclpowiednimi przed staw ic ie lami firm. Firmy w ta be li zostaly wymienioue a lfabetycznie. To jedyu e kry terium , kl6re obowiqzywalo w tra kcie roz111ieszcza nia opis6w. Jacek Bogusz, EP

Zortrax M200 v4 - najnowszy model najwyzsza precyzja i powtarzalnosc filamenty z se rii umozliwiq ci dobranie odpowiedniego materiatu do t wo ich potrzeb koniec z klejami, podktadkami i sprejami, drukarka Zortrax M200 zostata wyposa2o na w perforowa ny st6t roboczy do kt6re go nie potrze ba stosowac dodatkowych kle i. druk juz od 0,09 mm, pole robocze 20x20x18 cm bezawa ryjn a, tatwa w obstudze z darmowym oprogramowan iem.

z

Aemca Sp z o.o. Oddziat w Polsce • ul Wyszynskiego 12/5, 44-100 Gliwice • www.aemca.pl ELE KTRONI KA PRAKTYCZNA 2/2017

67

WYBOR KONSTRUKTORA

!

Nazwa finny i i adres www :

.

Fotografia drukarki

i Aemca sp. z o.o

/\EMC/\

~~ 1..--------------·

! Nazwa drukarki, ! i strona www : z informacjami i lub ofert i da Vinci 1.0 Pro 3 in 1

i (drukarka i skaner 30)

:https//goo.gl/pZQShs

www.aemca.pl

i

•

:

•

Podstawowe parametry 1 op1s

i i Melody druku: FFF j Przestrzen robocza (20x20x19) cm

i St61 roboczy aluminiowy podgrzewany

Pr~dkosc wydruku : do 100 mm/s Rozdzielczosc druku 50 µ,m; 100 µ,m, 200 µ,m, 400 µ,m Material roboczy ABS/PLA Liczba glowic 1 (dysza 0,4 mm) i Orukarka z laserowym skanerem 30 Wbudowany wyswietlacz, interfejsy Wi-Fi oraz USB. j j j j

i

j Orukarka umozliwia skanowanie 30 , drukowanie oraz - po dokupieniu modulu lasera

i - grawerowanie za pomocq jednego urzqdzenia. Wdrukarce mozna stosowac filamenty j r6inych firm. Bezplatne oprogramowanie daje nam mozliwosc wplywania na wszelkie

i parametry wydruku w trybie dla zaawansowanych uiytkownik6w lub dobiera wszelkie j parametry samodzielnie dla poczqtkujqcych Technologia dw6ch glowic skanera wykorzyj stuje algorytm szybkiego skanowania, umozliwiajqc zeskanowanie obiektu o wymiarach j (1 5x 15x 15) cm w ciqgu 5 minut (SLITLaser Triangulation). Skaner korzysta z funkcji j Smart-fix firmy XYZ printing , kt6ra umozliwia automatyczne uzupelnienie nieukonczoi nego obrazu . Pliki skanowania mogq zostac zapisane jako .das (gotowe do edyc1i) lub j w formacie .stl (gotowe do druku). Mozliwosc grawerowania za pomocq modulu lasera ...... .... .... .... ...... ... ..... .... ... .... .... .... .... ... .... .... ..... ....... ... .. ....... .. .......................... .L.w.. r6.zn_y_c ~ .rn~te.r i.at ~c_h:. ta_kic.h. j~ k_ ~ re.w.n.o.'. ~ k_6r~:. i .ka.rto.n:..............................................

~

POLECANY PRODUl
formlabsW Form 2

wykorkzeniem powierzchn i - moiliwoSC drukowania przy uiyci u wa rstwy o wysokoSci zaledwie 25 mikron6w.

Bezkonkurencyjna jakosc druku 30

• Zautomatyzowany system podawania i:ywicy Pozwala na bezobslugow0 prac~ urz 0dzenia. W przypadku niskiego poziomu materiatu drukarka wySwietli nam stosowny komunikat bezpoSrednio na ekran ie oraz w apl ikacj i mobilnej na smartfonie, • Kr6tki czas d ruku

Urz0dzenie idealnie nadaje niskoseryjnej,

si~

do prototypowania oraz produkcji

• Bezprzewodowa tqcznoSC

Szybkie i latwe przesylanie plikciw do druku poprzez Wi-Fi. lntuicyjny interfejs umoi.liwia l atw 0 k o mun ikacj~ poprzez dotykowy pane l na urzqdzeniu, • WielomateriatowoSC Dost~p do szerokiej gamy i.ywic standardowych i specja listycznych m. in. elastycznej, imituj 0cej polipropylen, odpornej na wysokie temperatury, odlewniczej oraz dedykowanej dla dentystciw,

• Plug and Play Drukarka 3D po podl0czeniu jest od razu gotowa do pracy. Wystarczy zaimportowac model 3D i za jednym klikni~ciem "'

rozpoczciC wydruk .

CadXpert •tel +48 533 344 469 • ul Cieptownicza 23, 31-574 Kralcow • www.caclxpert.com.pl 68

ELE KTRO NIKA PRAKTYCZNA 2/2017

Przeglijd drukarek 30 Aemca sp. z o.o.

~

6~!:~1~6 ~

!da Vinci Mini W !htlps//goo.gl/JrqGdN

! Melody druku

! Pr~dkosc wydruku do 30 mm/s ! Rozdzielczosc druku 100 µ,m, 200 µ,m, 290 µ,m , 400 µ,m ! Material roboczy PLA

i

www.aemca.pl

FFF

! Przestrzen robocza (15 x15 x 15) cm ! St61 roboczy aluminiowy

Liczba glowic: 1

! ldealna dla poczqtkujqcych. 0 30% mniejsza i liejsza nii drukarki z serii da Vinci Junior. ! Z tatwosciq zmiesci si~ w rogu biurka. Podobnie jak inne drukarki z serii da Vinci , ,, Mini" ! tei jest fabrycznie kalibrowana. Dodatkowo samoczynnie kalibruje si~ podczas drukowa! nia. Uproszczony interfejs - da Vinci Mini zaczyna wydruk po nacisni~ciu przycisku. Po-

! st~p druku sygnalizowany za pomocq kolorowej diody LED. W przeciwienstwie do naszej

Aemca sp. z o.o

!

www.aemca.pl

...................... J.k~n.~~:e.n.~!!.b.1~!.i.~s,z.z~~.hll'Y.~?.~Y..z.~~ilil'l~~.ci.i?.~'.~.d~!~..ci.t?..~r.uk.a~.~.11'.t.~Lc.e~!~.·.. ! Melody druku SLA ! Przestrzen robocza (12,8x12,8x 20,0) cm htlps//goo.gl/XiKwqO ! St61 roboczy aluminiowy ! Pr~dkosc wydruku 15 mm/godz. ! Rozdzielczosc druku 25 µ,m ! Material roboczy iywica fotopolimerowa (zbiornik 500 ml) ! Liczba gtowic 1 : lnterfejs USB

! Nobel 1 0 Advanced

! Najwyisza jakosc wydruk6w z iywicy fotopolimerowe1 w cenie nieosiqgalne1dla ! konkurencj i.

! Dost~pne iywice do odlewania , elastyczne oraz zwykte w r6inych kolorach. Drukarka ! Nobel 1.0 Advanced wykorzystuje techno logi~ Stereolitografii (SLA). Wydruk powstaje ! poprzez utwardzanie iywicy fotopolimerowej wiqzkq lasera ultrafioletowego. lnaczej nii ! w typowych drukarkach 30 , technologia ta pozwala na wydruk element6w zawieszonych, ! takich jak osprz~tu na modelu statku i skomplikowanych detali bez koniecznosci druko-

! wania podp6r sprawiajqc, ie wydruk koncowy jest idealnie gladki.

,................................................................................... ,.................................... L.O.ru.~rk1.~.P.o.d~b.ny~h..P.ar~rn.etr~c.h.~o.szt~j~.l'/.Q.r.a~1c.a~h..4.tY.s,.~u.ro.................................!

~

POLECANY PRODUl
Drukarka 3D zaprojektowana dla przemystu Factory 2.0 Production System to: • zamkni~ta i grzana komora • powierzchnia druku - 500x500x500 mm • wysoka precyzja wymiarowa • automatyczna kalibracja stolu • kontrola przeptywu filamentu • 2 ekstrudery z automatycznq regu lacjq wysokosci

OMN~3D Industrial 3D printing

OFERUJEMY ROWNIEZ DRUl<3D NAZLECENIE

OMNl3D Sp. z o.o., [email protected], +48 61 66612 34, www.omni3d.com ELE KTRONI KA PRAKTYCZNA 2/2017

69

WYBOR KONSTRUKTORA

! Atma! Signal

Atma!

! https://goo.gl/e3gp9p

0

ATMAT

1 Melody druku FDM 1 Przestrzeri robocza: ; • XL- (31 ,0x32 ,0x26,0) cm, ! • XXL - (31,0x 32,0 x 38 ,5) cm, ! • XXXL-(31 ,0x32 ,0x51 ,0) cm . ! St61 roboczy podgrzewany (110°C) 1 Pr~dkosc druku 0,1 1 cm' /min. 1 Rozdzielczosc druku 100 µ.m i Material roboczy PLA, PET-G , ABS , NYLON, TPU , HIPS , Laywood, LayBrick, Ninja Flex Liczba glowic 1 (mozliwosc zamontowan ia drug iej glowicy)

i

www.atmat.pl Atmat

<; https //goo gl/La71 Wo

ATMAT www atmat pl :···ii0:·i<0rpora.cia·i;b····:·························

·············rveii;;;n3ri·i<·s2a0 ····· ·····riXeiociy.drukii:.f'oMJFF·································· ·························································

z0 . 0 . 1 https://goo.g l/KT3sAk :·,. https://goo.gl/X2wtPc

! Przestrzeri robocza: (20,0x20 ,0x20.0) cm 1 St61 roboczy: podgrzewany 1 Pr~dkosc wydruku : 120 ...300 mm/s 1 Rozdzielczosc druku µ.m 1 Material roboczy PLA, ABS ! Liczba glowic 1 1 Zestaw do samodzielnego montazu. lnterfejs USB 2.0. Llniowe lozyska ku lkowe 1 8 i 10 mm. Nominalna rozdzielczosc mechan iczna: X, Y-0 ,015 mm, Z-0,78 1 µ.m.

.............. .: ..~_YrT1i arX..5.°..crT1.(~z~ro.k?.s.c)·~··4·2·~rJ1.(g· l·~ ·bok~~c)·~·~2..c.rT1.(.~~o.k?.s.c)···················· ·················Tveii;iman K8402 : Metody druku FFF 1 Przestrzeri robocza: (18,0x20 ,0x19,0) cm ! https://goo.gl/uTXYX7 ! St61 roboczy: wymienna nakladka BuildTak https://goo.gl/kA2hMd 1 Pr~dkosc wydruku : 30 .. .120 mm/s 1 Rozdzielczosc druku 50 ...200 µ.m ! Material roboczy PLA, ABS ! Liczba glowic 2 1 lnterfejsy USN 2.0, czytn ik kart SD ! Temperatura maksymalna: 270°C 1 Zestaw drukarki 30 do samodzielnego montazu z dwiema glowicami drukujqcym i. ! Oprogramowanie Open Source Marlin 30 Printer, Repetier - CuraEngine - Sl ic3r (kom-

i

www.sklep.avt .pl

~

. ...................................... ............................. ..... .L~.aty_bil~Y..z .R.eP.~~~)....Ra.nia..l'/Y.k~n~~aJp_ol1\Vx9.1.a.n~.i..A.B.s............................................. .

POLECANY PRODUl
MARKOWE FILAMENTV LIXFACTORY Bazuj
II ~Fr.fJCOOfiJY

propq,~

Sklad materialu zostal starann ie do brany przez pasjonat6w pracuj qcych w firmie PROPOX GROUP i dlatego wiemy, ze filament marki LIXFACTORY, to produkt o naj wyzszej j ako sc i. Filament jest naw ini~ty na szpuli i zapakowany pr6zn iowo w raz z pochlaniaczem wilgoci. Dz i~k i temu mamy moz liwosc bezpiecznego przechowywa nia filamentu, bez utraty jego jakosc i. W swojej oferc ie posi ada my filame nt y typu: PLA I ABS I GUMA I WOOD I PVA

PROPOX GROUP • ul Cytrynowa 4, 80-209 Chwaszczyno • www.lixfactory.com • tel: 58 712 80 58/58 712 80 59

70

ELEKTRONIKA PRAKTYCZNA 2/2017

Przeglijd drukarek 30 AVT-Korporacja Sp.

z0 . 0.

.................... ............... ... ....... . : Velleman K8400 Melody druku FFF Przestrzeri robocza (18,0x20,0x19,0) cm St6t roboczy wymienna naktadka Bui Id Tak ~ https://goo.gl/cqbBam Pr~dkosc wydruku 30 .. .120 mm/s https://goo.gl/8rrxls Rozdzielczosc druku 50 ... 200 µ.m Material roboczy PLA, ABS Liczba gtowic: 2 lnterfejsy: USB 2.0, czytnik kart SD Temperatura maksymalna: 270°C Zestaw drukarki 3D do samodzielnego montazu z jedm1 gtowicq drukujqcq. Oprogramowanie: Open Source Marlin 3D Printer, Repetier- CuraEngine - Slic3r (kom.P~ty.bil~U.~eP.~~P.l.:.~.~.lll~.l/l\'.k~n~~~.~H.o!!IV~9.1.~.~~.i..A.~.s......... .......................... . MakerBot Replicator+ Melody druku: FDM Przestrzeri robocza: (29 ,5x19,5x16,5) cm https://goo.gl/4H2z1 B Material roboczy PLA St6t roboczy Flex Liczba gtowic 1 (Smart Extruder+) Doktadnosc pozyc1onowania: XY 11 µ.m, Z: 2,5 µ.m.

!

www.sklep.avt.pl

•

Bibus Menos Sp.

,, z0.0

818US MENOS• :

!

www.drukarki3d.pl https://goo.gl/ yUQl6m

.. .. ......

~

Najbardziej zaawansowana drukarka 3D z rodziny MakerBot. Ma najnowszy Smart Extruder oraz wszystkie najlepsze cechy swojego poprzednika: wyswietlacz, kamera (VGA), interfejsy USB, Wi-Fi. Nowa platforma robocza Flex zapewnia lepszq przyczepnosc drukowanych modeli oraz niweluje wyst~powan ie rozwarstwieri. Specjalna powloka sprawia, ze wydrukowane modele usuwa si~ znacznie tatwiej i bez powodowania uszkodzeri. Pot<1czenie pokr~tta z wyswietlaczem LCD pozwala na szybkie ustawienie parametr6w. lntuicyjny interfejs daje petny podglqd proces6w druku oraz pozwala latwo uzyskac dost~p do biblioteki obiekt6w. Aplikacji mobilna MakerBot Mobile - zapewnia podglqd .. ..•... .. .... .. .. ..... .. ...... .. ...... ..... .. .. ..... .. .. ....................... .. .. .. .. .. . .Pr.o.ce.s ~ .d.ru.k~IVa. n.i~ .n.a. ~rz~d.ze.n.i~ ch..lll~b.i.1.nxc.h. ~r~z. e.kr~ n.i.e. k.o.111P.u.t er~: .......... .

POLECANY PRODUl
DRUKARKA 30 ATMAT SIGNAL Profesjonalna i niezawodna drukarka 30 dziatajqca w technologii FDM - warstwowego naktadania plastiku. Oferuje najwi~ksze pole robocze wsr6d dost~pnych na rynku urzqdzen, wtej klasie i cenie, a przy tym precyzyjny druk obiekt6w si~gajqcych nawet 0,5 metra wysokosci. Wszechstronne zastosowanie osiqgni~to dzi~ki uzyciu ekstrudera typu direct, kt6ry daje dowolnosc w korzystaniu z dost~pnych na rynku filament6w poczqwszy od typowego PLA czy ABSu, az po elastyczne materiaty takie jak Ninjaflex. Solidna konstrukcja oparta na bazie szafy rack pozwala z tatwosciq modyfikowac drukark~ w zaleznosci od aktualnych potrzeb oraz rozbudowywac o nowe

Wl~KSZE

funkcie jak np. ekran dotykowy, drugi ekstruder czy gtowica laserowa. Mozliwosc dopasowania najlepszego rozwiqzania dla swojego biznesu: trzy rozm ia ry: XL (310x320x260 mm), XXL (310x320 x385 mm) i XXXL (310x320x510 mm)

POLE DO POPISU wersja ztozona - kompletne gotowe do pracy urzqdzenie zestaw KIT przeznaczony do samodzielnego montazu - zawiera zestaw cz~sci wraz z doktadnq instrukcjq ztozenia oraz filmami i nstru ktaiowy mi.

Konkurencyjne ceny - drukarka 30 SIGNAL XL juz od 4 878zt netto.

ATMAT • ul w. Goetla 6, l
71

WYBOR KONSTRUKTORA

,.......

ii i t;~~- r;,;~~-~~······ ·,·· ····

............................................

· ·ai;i·~i3ci ·r;i·~~ · · · ············:· ··M-~i~ci·y·ci;~k~ -- P~·1;;j-~i··· ····· ···· · · ··· ····· ···· ···· ···· · · ··· ·· · ·· ····· ······ ··· ····· ··· ······ ····· ··· ······

Sp. z o.o httpsl/goo.gl/fiYl l5

'~

BIBUS MENOS"

i

: Przestrzerirobocza (30.0x 20,0x15.0) cm : Wysoka rozdzielczosc wydruku os X-600 dpi, os Y-600 dpi. os Z-1600 dpi Material roboczy iywice fotoutwardza lne

l : : : : : :

www drukarki3d.p l https://goo.gl/ Bpcq5L

I

Najnowsza propozycja firmy Stratasys dla wymaga jqcych uiytkowni k6w. Pozwala na drukowanie w 3 trybach pracy: High quality-0,016 mm , High speed - 0.028 mm, Draft -0,036 mm . Przetwarza 12 material6w budujqcych (w tym sztywne, elastyczne, transparentne i medyczne). Wykorzystuje intu icyjne oprogramowanie Objet Stud io. Umoiliwia drukowan ia cienkosciennych modeli (od 0,8 mm). Pozwala na latwe i szybkie czyszczen ie modeli z materialu podporowego za pomocq myjki cisn ien iowej. Pozwala na wznowien ia pracy od ostatn iej warstwy nawet po awarii zasilania.

........................................................................................................................

Bibus Menos Sp . z o.o

'~

BIBUS MENOS"

EOS Formiga P110 ~ fllO

...

https://goo.g l/nCYXho

l

: Melody druku: SLS ; Przestrzeri robocza: (20,0x25,0x33 ,0) cm : Laser C02 (max. moc uiyteczna 30 W) Material roboczy Poliamid PA12

!

: Kompromis pomi~dzy duiq produktywnosciq, a kosztem eksploatacji. Elastycznos6 : systemu SLS polega na moiliwosci uiycia wielu material6w polrmerowych oraz latwej ; wymianie materialu na inny. Stosowany do wykonywania malych i sredn iej wielkosci ! modeli oraz gotowych produkt6w lub kr61kich serii produkcyjnych. Wydrukowane : elementy majq doskonale wlasciwosci mechaniczne i Sq gotowe do uiycia natychmiast : po wydruku . Na1lepsza jakos6 powierzchn i sposr6d wszystkich system6w SLS na rynku, duia powtarzalnos6 wymiar6w obiekt6w .

www.drukarki3d.p l https://goo.gl/ Bsh7G2

i

.........................................................................................................................

Bibus Menos Sp . zo.o

,~ BIBUS

EOS M100

'

httpsl/goo.g l/HiQSps https://goo.gl/X5j 1Ba

MENOS":

www.drukarki3d .pl https://goo.gl/dt1 U3

!

!

! Metody druku

DMLS : Przestrzeri robocza: cylindryczna, fi ~ 10 cm , h ~ 9, 5 cm : Laser wl6knowy o mocy 200 W : Material roboczy stal nierdzewna - 316L (1.4404) , stop tytanu - Ti64 (TiAl6V4) , superstopy chromowo-kobaltowe - CoCr SP2 i inne metale

!

: Rozwi<1zan ie do jednostkowej i maloseryjnej produkcj i niewielkich element6w z metalu

! Dz i~ki modulowej konstrukcji komory procesowej i rozwiqzan iu podawania proszku sys! tern charakteryzuje s i ~ szybkq i latwq obslugq. Wykorzysluje sprawdzony laser wl6knowy : o mocy 200 W, co umoiliwia produkcJ~ cz~sc i o bardzo dobre1 jakosci. Mala komora : robocza, wydajny system rozprowadzan ia proszku i parametry procesowe pozwalajq na szybkie, wydajne, ekonomiczne wytwarzanie niewielkich serii produktowych.

i ~

POLECANA FIRIUIA

W naszych r~kach Tw6j unikatowy pomyst zamieni si~ w gotowy element. Przeslij nam sw6j projekt - drukujemy r6wniez skomplikowane cz~sci, wymagajcice duzej doktadnosci i bardzo dobrej jakosci. Nie masz projektu? Pomozemy ci krok po kroku - zaprojektujemy i wydrukujemy w 3D dowolny element. Oferujemy wydruki 3D przy wykorzystaniu takich materiat6w jak: PLA, ABS, HIPS, PET, PET glass (transparentny), guma i wielu innych. lnteresuje Ci~ cena wydruku 3D? Skontaktuj z nami a natychmiast wycenimy Tw6j projekt.

si~

72

ELEKTRONIKA PRAKTYCZNA 2/2017

TECHOCEAN

Przeglijd drukarek 30 ''E6ii'M2!ia···················rM·~i~d·y·d;~k·~··OLMs''''''''''''''

Bibus Menas Sp. z o.o

............................................................................... .

! Przestrzen robocza

https://goo.gl/xEeOEx https://goo.gl/4ZzSMx

-~

BIBUS MENOS '

(25 ,0x25,0x30,0) cm ' Laser wl6knowy o mocy 200 W ! Material roboczy stop aluminium-AISi10Mg (EN AG-43000), stale nierdzewne- PH1 ! (1.4540) i 316L (1.4404) , slal narz~dziowa- MS1 (1.2709), stopy tytanu - Ti64 ! (TiAl6V4) i Ti C~ stopy niklu - IN718, IN625, HX, superstopy chromowo-kobaltowe Goer SP2 .

i-

www drukarki3d pl https://goo.gl/ ZrTMkQ

! Jest kluczowym rozwi
! do wydruku matych i sredniej wielkosci , skomplikowanych geometrycznie cz~sci , kt6re

.. .. .. ................ ... .. .. .. .... .L.~~ .tru.~.~~ .1.u.~. ~1e.ni.?*!!\'l.e.~.?. .IVY.~?.~~~~~. \'/..ca.lg~ c.i..n1~~o.d~ ~ ~.u.bY.1.~?.\'IY.rn.i:..................... ..

Bibus Menas Sp. z o.o

-~

BIBUS MENOS "

MakerBot Replicator Mini+

! - Melody druku

https://goo.gl/JqLpHb

! - Material roboczy

FDM

! -Przestrzen robocza (10.1 x 12,6x12 ,6) cm ! - Dokladnosc pozycjonowania 'ff 11 µ.m, Z 2,5 µ.m PLA

i -Liczba gtowic 1 (MakerBot Smart Extruder+)

1:.

! Kompaktowa drukarka 3D do domu lub dla szkoly. Obstuga urzqdzenia jest intu icyjna

www.drukarki3d.pl https://goo.gl/ LISMnE

! i nie wymaga specjalistycznej wiedzy. Przeznaczona dla os6b rozpoczynajqcych ! przygod~ z drukiem 3D . Posiada nowy MakerBot Smart Extruder+ , wbudowanq kamera ! VGA Aplikacji mobilna MakerBot Mobile zapewniajqca podglqd procesu drukowania . na urzqdzeniach mobilnych oraz ekranie komputera.

Bibus Menas Sp. z o.o

-~

· ·M~k·~;ii~i ·fi~'pii~~i~;· ····r:·M~i~dy'ci'r.~k~···FDM· ···· ···· ····· ···· ····· ····· ····· ···· ····· ···· ·· ·· · ····· ···· ···· ·· · ··· ····· ·· · · ··· ·· · · · · ···· ····

Z18 https://goo.gl/F3VldR

! -Przestrzen robocza (30,0x30,5x45 ,7) cm

! - St61 roboczy: podgrzewany, kalibrowany automatycznie ! - Dokladnosc pozycjonowania 'ff 11 µ.m, Z 2,5 µ.m ! - Material roboczy: PLA

i -Liczba glowic 1 (MakerBot Smart Extruder+)

BIBUS MENOS '

www.drukarki3d.pl https://goo.gl/ Up7F6m

! Dzi~ki duzej komorze roboczej nadaje si~ do tworzenia modeli wielkogabarytowych. Za! stosowano w niej rozwiqzania konstrukcyjne z system6w profesjonalnych. Szczelnie za! mkni~ta i podgrzewana komora robocza oraz platform.a z funkcja automatyczne1 kalibracji ! gwaranlUJ'l doskonatosc wykonywanych modeli. Polqczenie pokr~tta z wyswietlaczem

! LCD pozwala na szybk1e ustawienie parametr6w. lntuicyjny interfejs ufylkownika. Aplika! cji mobilna MakerBot Mobile - zapewnia podglqd procesu drukowania na urzqdzeniach

I mo bi lnych oraz ekranie komputera

~

POLECANY PRODUl
R~CZNA

IJ l}{F~coomv

DRUKARKA 30

propo_x

3D SKETCHER, to se ria drukarek r~cznych 3D, kt6re dajq mozliwosc wlasnor~cznego kreowan ia modeli. Dru karka r~czna jest niezastqp ionym urzqdzen iem, kt6re uzupel ni warsztat konstru ktora - dzi~k i niemu uda si~ zniwelowac defekty modelu, wydrukowanego przez stacjonarnq drukark ~. Urzqdzenia obslugujq ftlame nty typu PLA i ABS. Majq mozliwosc regulacji pr~dkosci posuwu materialu. Do kazdego urzqdzen ia sq dolqczane pr6bki ftlame nt6w oraz przykladowe szablony. W ofercie posiadamy 3 modele drukare k

r~cz n ych:

ELE KTRONI KA PRAKTYCZNA 2/2017

73

WYBOR KONSTRUKTORA ~-·········c~d·x·p~~i·· ·· ······~····················

:

~ Oc

·····························

: CAD X PERT

~

Makerbol Repl icator Z18 httpsl/goo.gl/IOrlON

www.cadxpert. com.pl

1 Melody druku FDM 1 Przestrzeli robocza (30,5x30 ,5x45,7) cm

i Sl61 roboczy PC-ABS formowany metodq wtrysku 1 Rozdzielczosc druku 100. 400 µm 1 Material roboczy PLA, Tough PLA, HD PLA 1 Liczba gtowic 1 lnterfejsy USB , Ethernet lub Wi-Fi

i

1 Rozwiqzania z system6w profesjonalnych np. szczelnie zamkni~ta , podgrzewana komora ; 1 oraz platforma z funkCJq automatycznej kal ibracti Wbudowana kamera 320 x 240. Aplika- 1 1 cji mobilna MakerBot Mobile - umoiliwia podglqd procesu drukowania na urzqdzeniach i

! mobilnych oraz ekranie komputera.

~ ................................ ·1·.................................. .............. .

CadXpert

.

~ Oc

Makerbot Rep Ii cal or+ ... T.~i~i~d·y· d~~k~ ~. FDM ................................................. ·................................................ .

. CAD X PERT

~

1 Przestrzeli robocza (29,5x19 ,5x16,5) cm httpsl/goo.gl/GyFX3B

! Slot roboczy Flex Bui ld Plate i Rozdzielczosc druku 100 .. 300 µm 1 Material roboczy PLA, Tough PLA, HD PLA 1 Liczba gtowic 1

www.cadxpert . com.pl

i

lnterfejsy USB , Ethernet lub Wi-Fi

1 Drukarka 3D klasy desktop. Ze wzgl~du na wymiary komory robocze1 moie drukowac 1 obiekty o duiych gabarytach. Doktadnosc pozycjonowania: XY -11 µm, Z - 2,5 µm.

................................ LO.r.row?.l'Tlo.111a.n1e. ..M.?.k.er.B~t .P.r1n.t.. 'ilJ~u.d.ol'.'a.na..ka.111.er?. .................................................. 1"'....... C~dXp~;j .......... 1"i ............................................... 'j"F~rmlabs Form 2 1Melody druku SLA

!

:.

()cwwwcc·iA~od~xjePrtE.

i Przestrzeli robocza: (14 ,5x14 ,5x17,5) cm RT :, ':,

j https://goo.gl/ZvUyOq

roboczy: Build 1 St61 Rozdzielczosc drukuPlate : 25 ... 100 µ m 1 Material roboczy 4 iywice Standard (przezroczysta, biata, szara i czarna) , iywica Tough, 1 iywica Flexible, iywica High-Temp, iywica Durable, iywica Caslable, iywica Dental 1 Liczba glowic: Laser

i EN 60825-1 2007 certified 1 Class 1 Laser Product 1 405 nm violet laser 250mW lnterfejsy USB , Ethernet lub Wi-Fi

I

! Drukarka charakteryzujqca si~ doskonalq 1akosciq druku dzi~ki technologii SLA, w kt6rej

1 swiatto lasera utwardza iywic~ fotopolimerowq. Drukarka 30 Formlabs Form 2 jest 1 zdobywcq tytulu Najlepszej Desktopowej Drukarki 3D drukujqcej w technologii SLA wg . ........ .............................................. ...................... ................. Lr.r.e~~i.~?.l/le.Q.~.l'Tla~?.ZY.~.u..M.?.k8.:.0.r.~o.q;~l'Tlo.l/l~.~i8. ..~!.~. F.o.~111.............................................

~

POLECANA FIRIUIA Ustugi precyzyjnego druku 30

5p6lka swiadczy uslugi w zakresie prototyp6w i kr6tki ch se rii produkcyjnych, posiada drukarki 30 w technologiach Multi Jet Printing oraz FDM Professional.

Firma specjalizuje si~ w druku 30 skomplikowanych modeli. Wykonu je prototypy funkcjonalne, cien koscienne o duzej dokladnosci wym iarowej i gladkosci powierzchni. Wyroby te mogq pod legac dalszej obr6bce mechanicznej i powierzchniowej np.: lakierowaniu. Jest to idea tne rozwiqzanie dla elektroniki pozwalajqce wykonywac dedykowane obudowy przy ni skich kosztach produkcji . Oferowane przez firm~ uslu gi pozwalajq obnizyc koszty projektowania, testowania i wdroien ia do produkcji finalnego rozwiqzania Firma wykonuje kr6tkie serie produkcyjne. Sp6lka opracowala in nowacyjnij technologi~ produkcj i fo rm wtryskowych na bazie druku 30. Jest to ciekawe rozwiqzanie dla kr6tkich serii produkcyj nych. Na bazie tych form mozliwa jest produkcja wyrob6w z tworzyw termoplastycznych. Rozwiqzanie to dedykowane jest wsz~dzie tam, gdzie l iczy si~ czas i niskie koszty uruchom ienia produkcji. Oferowana przez firm~ technologia przyrostowa umozliwia produkcj~ form stosowanych w procesie termo-formowania.

1.J.Paliga SpOtlca Jawna • ul Dtuga 52, 42-233 Wierzchowisko • tel 34 328 71 03 • [email protected] • www.ijpaUga.pl 74

ELEKTRONIKA PRAKTYCZNA 2/2017

Przeglijd drukarek 30 1 Gotowa do uiycia 1 Sterowanie za pomocq zintegrowanego ekranu https//goo.gl/DOPvgB ' LCD z intuicyjnq obslugq 1 Osw1etlenie przestrzeni druku 1 Moiliwosc stosowania filament6w od r6znych producent6w 1 Drukowanie przez USB lub bez uiycia komputera z karty SD 1 Niezawodna i stabilna konstrukCJa 1 Ponad 100 projekt6w 3D do druku w zestawie . Wytrzymala metalowa obudowa

Conrad

Ren kforce RF100

www.conrad.pl

..................................................................................................................................................................... Conrad

@N,IJ!!E.

XYZ da Vinci 1.0 Pro 3 in 1 https://goo.gl/OFPxvJ I,.

www.conrad.pl

1 Melody druku: FFF ! Przestrzen robocza: (20x20x19) cm 1 St61 roboczy : aluminiowy podgrzewany 1 Pr~dkosc wydruku: do 100 mm/s 1 Rozdzielczosc druku 50 µ.m; 100 µ.m, 200 µ.m, 400 µ.m 1 Material roboczy ABS/PLA 1 Liczba glowic 1 (dysza 0,4 mm) ! Drukarka z laserowym skanerem 30. j Wbudowany wysw1et lacz, interfejsy Wi-Fi oraz USB.

1 otwarty system iarnika, kompatybilny z wl6knami od dowolnych dostawc6w. Zinte1 growany skaner 3D dla obiekt6w o wymiarach do (15x 15) cm . Moil iwosc rozbudowy ! o urzqdzenia do grawerowania laserowego (sprzedawane oddzielnie) 1 Dolqczone oprogramowanie XYZWare Pro . Aluminiowa stolik zapewnia jednolity rozklad 1 temperatury. lntuicyjny system kalibracji drag-and-drop. Modul sieci WLAN - moili.................................... LIV?s~.r.o.dl~c.ze.ni3._i,,d r.u~o.\Va.ni.a.z..d_ol'.".ol~~9.?.f11ie).~~a.~a..sl'.".i~c.i.e, ...................................; Vel leman K8400 Vertex 1 Melody druku: FFF 1 1 Przestrzen robocza: (18 ,0x20 ,0x19,0) cm ' https://goo.gl/IDCQZO ! St61 roboczy nakladka BuildTak https://goo.gl/WegiBQ 1 Pr~dkosc wydruku: 30 mm/s .. .120 mm/s 1 Rozdzielczosc druku50 ... 200 µ.m 1 Material roboczy: PLA, ABS , eFlex, elastic ! Liczba glowic: 1, opcjonalnie 2 Moi liwosc montazu podgrzewanego stolu

ElectroPark Kalinowski i wsp61nicy sp.j.

!

www.electropark.pl

........................................................................ 1 Melody druku: FFF ! Przestrzen robocza: (8,0x8 ,0x7 ,5) cm https://goo.gl/Fgl2g2 ' Sl61 roboczy nakladka BuildTak https://goo.gl/4MEPNz 1 Pr~dkosc wydruku: 40 mm/s 1 Rozdzielczosc druku 50 ... 200 µ.m 1 Material roboczy: PLA, ABS , eFlex, elastic 1 Liczba glowic: 1

ElectroPark Kalinowski i wsp61nicy sp j.

Vel leman K8600 Nano

www.electropark.pl

j Male wymiary -

Omni3D Sp.z o.o

i

OMN1f30 !.-,..,,,,,1~~11!!!!1l!f.li..

Industrial 30 printing 1

drukarka bez problemu zmiesci si~ na kawalku blatu biurka

1 Przestrzen robocza (50 ,0x50 ,0x50,0) cm, zamkni~ta i grzana komora https//goo.gl/H4A6qF ! St61 roboczy kalibrowany automatycznie, podgrzewany ! Pr~dkosc druku 100 mm/s (optymalna pr~dkosc) 1 Materialy do druku PC-ABS-47, ABS-42, ASA-39, PET-G-32 , PET-G-32 ESD, HIPS-20 j Liczba glowic: 2

www.omni3d .com

1 Factory 2.0 Production System to pierwszy tak zaawansowany system do druku 1 przestrzennego polskiej produkcji. Drukarka przeznaczona jest do zastosowan profe1 sjonalnych. Maszyn~ wyr6in ia: duia powierzchnia robocza, zam kni~ta i grzana komora, 1 wysoka precyzja wymiarowa, automatyczna kalibracja stolu oraz moiliwosc druku 1 z wykorzystaniem 2 ekstruder6w. ! Factory 2.0 idealnie sprawdza si~ w produkcji cz~sci zamiennych do maszyn i linii pro1 dukcyjnych, produkcji narz~dzi i oprzyrzqdowania, procesie wytwarzania fun kcjonalnych 1 prototyp6w oraz w produkcji nisko-seryjnej i personalizowanej. Urzqdzenie znajduje .................................................................... ............... ................................... .Lsl'.".oi~h..0~~10.rc~l'."..na. .ca.1~.r11.s.1Vie.ci~ ............................................................................ ; ELE KTRONI KA PRAKTYCZNA 2/2017

75

WYBOR KONSTRUKTORA

,.......P;~P·~;·r;;~~·P·· · · · · · ;···· ·· · · ···· ···· ···· ............................ T "L·i;c;~~i~; ·i°3·p;~·s · · ··· · T·~;~~~~i~~~~~·~~~aM ( ;;:; ~·;;:o·~·~·8·.·~; ·~ ~· ··· ··· ·· · · ······ · · ·· ······ ·· .................................... ml):{FP'.i."lciiOlilY : propo.1(

: httpsl/goo.gl/1xXN84

!,,,

:

: www.lixfactory.com , : www.lixfactory.com/ : ' promo-video :

: httpsl/goo .gl/UUcED9 : : : : :

Sl61 roboczy (20,0 x 20.0) cm, podgrzewany do 120°c Pr~dkosc wydruku 40. 120 mm/s Rozdzielczosc druku 100 . .800 µm Material roboczy PLA, ABS , WOOD, NYLON, GUMA Liczba gtowic 1, podw6jny ekstruder lnterfejsy USB i Wi-Fi (opcjonalnie), wbudowany czytn ik kart SD.

: Oprogramowani e RepetierHost (dostarczane z drukarkq). lnstrukcja obslugi i podr~czni k : ABC drukowania w j ~zyku polskim. Menu w j~zyku polskim, opcjonalny wyswietlacz : graficzny. Duiq zaletq jest ekstruder zintegrowany z hotend'em. Dz i ~ki temu rozwiqzaniu

............................................. .Lrn.oz.n~.l'IY.k°.~f.11.a ~.l'IY.d!.~.~i..z .9.~.rnY. .......................... ................................................... . LixCreator i3 : Melody druku FDM : Przeslrzeri robocza (20,0x20 ,0x18,0) cm : httpsl/goo.g l/yrybXh : Sl61roboczy (20,0 x 20,0) cm, podgrzewany do 120°C httpsJ/goo.gl/7HtEz3 : Pr~dkosc wydruku 40. 120 mm/s : Rozdzielczosc druku 100 . .800 µm : Material roboczy PLA, ABS , WOOD, NYLON : Liczba glowic 1, podw6jny ekstruder

Propox Group

l

: www.lixfactory.com : www. lixfactory.com/ : :

promo-video

i

.l',,,':

lnterfejsy USB i opcjonalny Wi-Fi, wbudowany czytn ik kart SD.

: Oprogramowani e RepetierHost (dostarczane z drukarkq) lnstrukcja obslugi i pod r~czni k : ABC drukowania w j ~zyku polskim. Menu w j~zyku pol skim. Opcjonalny wyswietlacz : graficzny. Najtarisza drukarka na rynku. Jej zaletq jest ekstruder zamocowany do ramy

;.

:................................ .L. .................................................:.................................... .L.9.1~\\'n.8.1., ?.r.ze.z.c.o..ho,te.nd..i.e.st.1ze.[s.zy,.a..t.o~y~k~.°.si.~.rn.n1e.Lo.b.c!~zo,n.e............................. : '

Propox Group

: : :

<

ml}{FP'.i."!CiiOlilY

LixCreator i4

: Melody druku FDM : Przestrzeri robocza (21 ,0x 21 ,0x19,0) cm : httpsl/goo.gl/aU8RJO : Sl61 roboczy (20,0 x 20,0) cm, podgrzewany do 120°C httpsl/goo.gl/07YWhh Pr~dkosc wydruku 40 . .120 mm/s : Rozdzielczosc druku 100 . .800 µm : Material roboczy PLA, ABS , WOOD, NYLON, GUMA Liczba glowic: 1, podw6jny ekstruder

!

.,l

propQl( :

.

! www.lixfactory.com !

: ·

! :

: www. lixfactory.com/ :

;;::::~i;:~; ...!. · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · ·:·"l·i;c;~~i~;·~·fri~e

: Kaida z osi pracuje na i loiyskach liniowych , zamontowanych na aluminiowej ramie.

........ .Ld.z '.~ .k '. c~e·~·~·~Y,dr·~·k i.s~.~.a'.~z'. ~ j.. p. '.e?.zy1.n ~'..a.~a.1.~ .k~n,s.1;.u~c1~.~.a'.~z·i·~ '. .s'~~'.1. n~: ............. . .... ;....... : Melody druku FDM : Przestrzeri robocza (22 ,5x 14,5x15) cm ml):{FP'.i."lciiolilv : ! httpsl/goo.gl/7kwKkO ! St61roboczy (22,5x14,5) cm propQl( .!, -------~~ ! httpsl/goo.gl/dzzLJ9 : Pr~dkosc wydruku 10 ... 120 mm/s : Rozdzielczosc druku 100 .... 800 µm : www.lixfactory.com : : Material roboczy PLA, ABS , WOOD, NYLON, GUMA : www.lixfactory.com/ : : Liczba gtowic 1 · promo-video ' lnterfejsy USB, wbudowany czytnik kart SD.

i

: Oprogramowanie RepetierHost (dostarczane z drukarkq) . lnstrukcja obslugi i pod r~czn i k

.................. ................................... .............................. " .................................... J.A.B.C..dr,u.ko,1'1a.n1a. .l'/.i.).zy.ku..r.o l~kllll: .z~lllk.n i).~a. ~o.m.o,ra..dr.u~o.w.a.n !a.·.................................. : Propox Group : 3D SKETCHER V1 : Melody druku FOM : ! Material roboczy PLA ! httpsl/goo.gl/hxzA9f : Pr~dkosc druku regulowana ml):{FP'.i."!CiiOlilY : propo.1( ; : httpsl/goo.gl/OtJ IHT : Zasilan ie 12 V DC/2 A : Sredni ca dyszy 0,6 mm : Wymiary 18,5 cm x 4,5 cmx3,0 cm www.lixfactory.com ; lnstrukcja obslug i w j ~zyku polskim, 6 pr6bek fi lamentu w zestawie. www.lixfactory.com/ : promo-video ! Drukarka r~czna - dlugopis 3D. Spos6b na odkrycie innowacyjnej technologii 3D. : Pomaga przeniesc tw6rcze pomysly do realnego swiata . Moie sluiyc jako narz~dz ie

i

I

:

:

1··· · ·5·i·~ i ~; 1i·~p:·;·~ ·~·· · · T ·· · ··· · ···· · ·· · ····

I )~(

SINTERIT

www.sinteril.com

I,':,

..............•.. .. ................................Lu~u?..el~i.a[~c.e.d.1.a.~ta.c[o,n.arn.eJ..dr.uk_ar.ki..3.D....................................................... . Sinterit Lisa : Melody druku: SLS : Przestrzeri robocza: (15,0x20 ,0x 15,0) cm : https://goo.gl/BvyYLh : St61 roboczy: podgrzewana powierzchnia drukowania (190°C) : Rozdzielczosc druku : 75 ... 175 µm : Material roboczy: PA 12 smooth, FlexaBlack : Liczba glowic 1 (laser) : Wymiary (65,0x 55,0x45,0) cm C i ~iar 35 kg

l

i : : : : : : :

Maksymalne wym iary ob iektu PA12 smooth - (90x 110x 130) mm, Flexa Black - (110 x 130x 150) mm. Grubosc warstwy 0,075 0,175 mm. Laser diodowy IR o mocy 5 W PA12 smooth material przeznaczony do szczeg61owych wydruk6w, Flexa Black gumopodobny material przeznaczony do prototypowania. Podgrzewane niezaleinie: tlok, cylinder, pojemnik z proszkiem do druku, powierzchn ia drukowania (temperatura maksymalna 190°C). Oprogramowanie Sinterit Studio 2016 , interfe1s Wi-Fi. Wbudowana kamera, 4" ekran dotykowy. Nieza leine grzanie: podgrzewany tlok,

....... ................................................. .................... ............... _L p_o~R ~!8.1'/a.~Y.. ~y1 in. ~.er,. P. ~.w.ze.w.a.~Y. .P.~J8.rn.~!.~ .z. P. ~?.s~k !e.rn.~ o, .~.~~k. u,,........................ ..... .

76

ELEKTRONIKA PRAKTYCZNA 2/2017

Przeglijd drukarek 30 Stork 30

CTC Bizer 2XPro https//goo.gl/hfo7H6

www.stork3d.pl

: Melody druku FDM j Przestrzen robocza (22 ,5x15,0x15,0) cm i S161 roboczy podgrzewany j Pr~dkosc wydruku 130 mm/s i Rozdzielczosc druku 40 - 300 µ,m j Material roboczy PLA, ABS , HIPS , PET, TPU , TPE , Filamenty z domieszkami drewna/ j metali : Liczba glowic 2

j Uklad chlodzenia wydruku. Poliw~glanowe oslony przestrzeni robocze1zapob iegajqce j naglym zmianom warun k6w wobszarze druku. Druk wszystkimi rodzajami fi lamentu

e

VSHAPER GO

............ L.o..sre.d.ni~Y..1l ~ .rn.rn............................................................................................. . j Melody druku FFF j Przestrzen robocza (21 ,5x21 ,5x20,0) cm https://goo.gl/6USOl1 ! S161 roboczy z tworzywa sztucznego, wymienny, kalibrowany automatycznie https//goo.gl/OGT5Ny i Pr~dkosc wydruku j Rozdzie lczosc druku 50 .. 300 µ,m j Material roboczy PLA : Liczba glowic 1 (VPREC GO) ! Temperatura druku 250"C : Budowa zamkni~ta (z utrzymaniem stalej temperatury wewnqtrz) j Srednica filamentu 1,75 mm i Os Z: Sruba kulowa, os XY: Prowadnice liniowe j Automatyczne czyszczenie dyszy ] lnterfejsy USB, Wi-Fi , czytnik kart SD

.................... VS HAPER GO

Verashape

i

www.verashape.com i https://goo.gl/ aYSinP

! ldealna do rozpocz~cia przygody z drukiem 30. Od powiedz na oczekiwania projektant6w, : lw6rc6w, pasjonal6w i firm sporadycznie wykorzystujqcych technologi~ druku 30. t.atwa

i obsluga urz
:

7m5rph j

..................................... i..u.r.z~~z.e~ia.?.r~e.nir.sl~l'I~:... . ... ............................................. . ZMorph 2.0 SX j Melody druku addylywne (FFF, FDM) i selektywne (CNC i laser) i Przestrzen robocza (25,0x23 ,5x16,5) cm https//goo.gl/OTL 1u1 i St61 roboczy wymienne (podgrzewany do drukowania, drewniany do CNC) https//goo.gl/cyOKpn

www.zmorph3d .com i

: Pr~dkosc wydruku max 500 mm/s j Rozdzielczosc druku 14 µ,m : Material roboczy: ponad 30 obslugiwanych (w zaletnosci od stosowanej technologii) i Liczba glowic: 6 (wymienne)

j Wielofunkcyjna drukarka 30 z 6 wymiennymi glowicami Druku1e 30 (r6wniei z maj terial6w ceramicznych), frezuje CNC i graweruje laserem. Najbardzie1 zaawansowane j rozwi
Zort rax

zortrax® www.zortrax.pl

................................... .Ln.a.~b·i·e~.a~h..3.0........................................................................................................ Zortrax M200 j Melody druku LPD i Przestrzen robocza (20 ,0x20 ,0x18,0) cm https://goo.gl/ol7VJq i St61 roboczy podgrzewana, perforowana powierzchn ia i moiliwosc automatycznej https://goo.gl/MSh3Af j kalibracji j Rozdzielczosc druku 90 - 400 µ,m j Material roboczy Z-ULTRAT, Z-H IPS , Z-GLASS , Z-PETG , Z-PCABS , Z-ABS i Liczba glowic: 1 j Maks. temperatura ekstrudera 380°C ' Maks. temperatura platformy: 11O"C

j Drukarka wkr6tkim czasie zdobyla serca tysi~cy utytkownik6w. Jej niezawodnosc, ' wydajnosc, precyz1a oraz latwosc obslugi sprawily, ie uzyskala nagrody dla najlepszej, j desktopowej drukarki 30 oraz na1lepszej drukarki 30 plug&play (30Hubs.com). Zortrax : M200 dziala wzintegrowanym ekosystemie, co zapewnia precyzj~ wydruku i latwosc

Zortrax

zortrax® www.zortrax.pl

................................... .L.o.b~lu~i ...................... Zortrax M300 j Melody druku LPD i Przestrzen robocza (30 ,0x30 ,0x30,0) cm https://goo.gl/BhYJGQ j St61 roboczy podgrzewana , perforowana powierzchn ia i moiliwosc automatycznej https://goo.gl/mVGsxB j kalibracji j Rozdzielczosc druku 400 µ,m j Material roboczy Z-HIPS , Z-GLASS , Z-PETG i Liczba glowic: 1 j Maks. temperatura ekstrudera 380°C · Maks. temperatura platformy 110°C

Najnowszy model drukarki 30 opracowany przez Zortrax. Zastosowano wnim te same, niezawodne i sprawdzone rozwiqzania. Pozwala na drukowanie projektu jako jednego , ; obiektu , oferujqc jedno z najwi~kszych p61 roboczych na rynku. Umoiliwia to drukowanie j ........... L:'.'li~ ks.'.ych rn.odeli ., .bez k?.~ieczn?sci l~~zen i a .elem~~t6w ...... :

ELE KTRONI KA PRAKTYCZNA 2/2017

77

SPRZ T

Anemometr Voltcraft PL-130 AN Miernik przeplywu i temperatury powietrza Opisywany przyrzqd nalezy do grnpy wyspecjalizowanyc11 narzt;tdzi i przyda sit;t przede wszystkim osobom, kt6re zajmujq sit;t klimatyza cjq lub ogrzewaniem. Z co najmniej dw6ch powod6w sq to tematy na czasie. Pierwszy z nich jest oczywisty- ko111fo1t uzytkowania pomieszczenia lub budynku. Drngi wynika z trend6w obowiqzujqcych w ostatnicl1 Jata ch - z oszczt;tdnosci en ergii. Ane1110111etr nalezy do przy rzqd6 w rzadko obecnycb w skrzynce uarzQdziowej przeciQtnego n Zytko w nika. Profesjonalista zajnrnjqcy siQ systemami grzewczymi, c htodzeuia oraz weuty lacji u Zywa go jed ua k ua co d zieli. 0 ile uiegd yS przez c htod zeuie lnb grzauie roznm iato siQ jedy nie naw iew zimnego lub c ieplego powie tr za, o tyle ws p61czes nie ma my do czynie nia z 11rzqdzen iami odzysknjqcymi euergiQ z powielrza wydoslajqcego siQ na zew11qlrz budynku, z tak zwany mi rekuperalorami, dlatego probl em je st o w iele bard zie j ztoi:ony. Z dru gie j strouy, piszqc osystemach ogrzewania lub c hlodzenia , nie miatem ua myS li jedy uie zastosowa ii w budowuiclwie, ale takZe urzqd ze nia zasilane e uergiq ele ktrycz n q, a zwlaszcza serwerowuie, kt6re Sq powszecb ne, z aiustalowane w nic h ur zq d zeuia k o mputerowe wy t wa r za j q bardzo duZo ciepla i muszq bye c hlodzone za pomocq klima tyza lor6w. Podobni e jes t w antomatyce przemyslowej. Oczywi.Scie , ui e zaws ze jes t potrzebuy ,,az " klim a tyzator - w wielu zas losowauiac h wystarczy o bieg powielrza wy mu szo u y wentylatorem czy dnrnc b awq. R6wnieZ wtedy, do oszacowauia lub sprawdzenia ich wydajnoSci, przycla siQ anemometr. Opisywany przyrzqd nalezy do tzw. a uemome tr6w skrzydelkowych - rol P, sensora odgrywa wiatraczek, d ol
78

ELEKTRONIKA PRAKTYCZNA 2/2017

Wil~cej

informacji:

Redakcja ,,Elektron iki Praktycznej" dzi~kuje firmie Conrad za udost~pnienie anemometru Voltrcraft PL-130 AN do test6w. Wi~cej informacji na temat opisywanego przyrzqdu jest dost~pne na stronie https://goo.gl/YcQIDt.

a wyu ik pomiaru odczytaC na mierniku trzyma ny m dru gq n:kq lub pot0Zonyn1 w zasiqg u wz roku. Dziqki takiej budow ie, moin1 zda uiem , przy rzqd jes t 0 w iele wygod niejszy w u zyciu od tycb, w kt6ryc h w iatraczek cz ujuika jest umieszczouy wprosl uad wySwie llaczem , na obndowie miern ika . Auemometr Vollrcraft PL-130 AN mie rzy prQdkose i tempera tnrQ prze plywajqcego pow ie lrza, aw pewuych wa n111kac h - r6wui eZ jego objqtose. Co prawda przy r zqd maze bye u zywa ny do pomiaru dowoluego gaz 11 , jeduak zgodui e z inteucjqprod11ceuta anemometrpowinien byC u Zywa uy do pomia r6w powielrza, poniewaZ dla iunyc h gaz6w, zwlaszcza tyc h fatwopaluych, sq wy maga ne dod atkowe cert yfikaly. N ie mo Zna teZ umieSciC se nsora np. w rurze z azolem , pouiewaZ kou ieczuoSC potqczen ia mieruika z czujnikiem za pomocq przewodu, wy miary samego sensora oraz spos6b jego mocowa uia wy kln cza jq moz li wose us zczelnie uia instalacji oraz u zys kauia poprawnego wy uiku. A by z mi er zye prqcl kose przeplyw u , wysta rczy umiescie senso r w slrumieuiu mierzonego powielrza. Ten ty p przy rzqdu jes t a n e mome l re m kierunkowy m , wiqc kie rune k przeplyw u jest mierzony w stronQ oz naczo nq sy111bole111 strzalki. Wyuik pomi a ru jes t pokazywany uiemal u a tych miasl na wySwietlaczu , jednak dobrze jes t odczekaC c hwilf;, aZ siq ustabilizuje (trwa to kilka se kuncl). Domyslni e wyui k po miaru jes t poda wa ny w m e lra c h na sekundq

( m I sl , j ed n a k oprogramow a n i e

pr zy rzqd u umoz li w ia wyb6 r sposr6d wielu jednostek, nawe l rzad ziej spotykanych w naszym uklad zie miar, ale przydatnycb np . zegla rzom . Po dokonaniu wyboru , miernik zapisuje w pa miqci nieulolnej wy branq jeduostkq pomiaro wq i ka zdy kolejny pomiar (r6wniez po wylqcze niu/w lqczeniu

na8Marca www.molliepotrafi.pl/8-marca

Tabela 1. Parametry pomiaru przeplywu i temperatury Jednostka

! Rozdziel- !

Zakres

Przekroj

,

Blijd

!............................P..°.rr.ii~.r<>~ ...:......<:z.<>5.~ ..... .L.s.tr.u.rr.i.i.e,n.i~.. L.P..<>~i.a.r.°.~Y. ,........................ ,.................P.:.~.d.~a..s~.P.~~~P..1 ~~: .. mis : 0,40 .. .30,00 : 0,01 : """""""' [ "'~(3%'~'Ci:2a)"'!

....:..........rn.l.s.......... L.............. ;

.........;......................... ;

f't/.~.i.~....... ;..... 8?:::.5.9.0.a. ..... l.........1!.?.................................L... ~!.3.~~~?). .... ! j....... ~~.!.~ ....... j..... 1,4...10.8....... l......... °.:~ ......... '. ....................... !.. .. ~.\~~.:.a...~1.... l :........~J:l~ ........ ;.......?!?:::~7. ... .. ..:.... ..... a.!1 ..... ... .:.. .. ........... .... ....:....±.(~~.:.°.8 ...! !...k.n.t .(W..~.zl,v). ..J .......°.!~:::~~.. ..... !....... .°.!1 ........ .J .......................1...±.( 3.~..:..°..,~l... ! ;......

........................,.................. c:>b.i ~~°.S.~.P..~ ~P.'.Y.~.u.: .................. ,......................... :

. .7;~~!.. ..: . . ~. . ~~·9·9·°.°. l.~:~.0.1 1.°.~..l ....

~ ~9.:9. . . !...... . . . . .... . . ~

...... .... ....... : 0,001...100 : 0... 999,9 : :........................ !: .......................... !: ...................... !: ....................... ft' !: .........................

! ft'/ m (CFM)

:

0 ... 999900

~

~

!........................,........................~~ .rn.P.~ r.?.t.u.r~.=., .... ........ ....... ............. ................. ! : ....... ... ~.~ ......... .: ...:1.°.:°.:::~~°.:°....:..... .... a.!1 ..... ....:.... ............... ....7.1.......... .... ......... : ~.F. L.:.1 ~:?:::.:~~°.:?.. °.:1......... :.......................7.~.......................,

;.......... ..........

L........

zasi lania) bP,dzie wykonywany z u zyciem wybranej jednoslki. Aby zmieu iC jednoslkQ pomiarowq, wystarczy nacisuqC przycisk ,,Uuils". Uzytkownik maze wybrac: stopy na minute, (ft/miu), kilometry na god zine, (km / h) , mile na godzinP, (MPH). we,zty (KNT). Wewnqlrz cz ujnika przeptywu znajduje siQ r6wni eZ sensor do pomiaru lemperatury. Aby zn1 ie rz yC lemperalun;, uie trzeba wykonywac :i:adnych dodatkowyc h czynnosci - jest ona pokazywa na w trakcie pomiaru przeptywn. Za pomocq przycisku ,,°C/°F" moz na wybrac jednoslkP, pomiarowq - mogq Lo bye a lho slopnie Celsin sa, a lbo Fa renheila. Przy zalo:Zeuiu ograniczouego przekroju slrumi enia przeplywajqcego gazn oraz jego jeduakowej pre,dkos c i prze plyw u w ca ty m przekroju , przy rzqd jest w stani e ob liczyc ohjP,tosc przeptywajqcego gazn . Ta fuukcjonalnoSC przyda si~ do oszacowauia wydajnoSci nrzqdzell grzewczych lub chlodzqcych - doceuiq jq zwfaszcza osoby niajqce do czy uieuia z szeroko roz nmi auymi syste rnami lego ty pu , slosowauymi nie ty lko w bndownictwie. Aby zmierzyc objP,Losc przeplywu , ualeZy naciskaC ,,Unils" ai: do momenln , gdy wySwie tlana jednoslka zmieni siq na CFM (slopy szescienne na minnlQ) lnb na CMM (melry szescie uu e na minute,). Na sle,pne ualezy przycisnqc i przytrzymac przycisk ,,Area" i po dw6 c h kr6Lkich syguafach dzwiP,kowyc h wprowadziC przekr6j strumienia prze plywajqcego gaz n. MoZe nim byC przekr6j rnry wen tylacyjuej, kory tarza pmniQdzy pomieszczeniami itp. Wielkosc te, wprowadza siQ za pomocq przycisk6w ,,Units" (wa rtosc), ,, Hold" (zmiana pozycji knrsora) i ,,Max/M in" (zmiana pozycji przecinka). Miernik akceptuje przekr6j od 0,1do999,9 m' lnb ft'. Aby wykonaC pmniar, ualeZy przelqczyC siQ do lry bu pomiarowego, przyLrzynmjqc przycisk ,,Area" az do nslyszenia dw6ch kr6Lkich syg n al6w dz w ie, kowyc h. jeSli ua wyswietlaczn zostanie poka za uy muoznik x10 lnh x 100, Lo uale zy przez niego pomnozyc wyswiellany wynik pomiarn. JeSli pole prze krojn slrumi enia gazu uie zmienia siq , Lonie ma konieczuo.Sci pouownego wprowadzan ia lej wielkoSci, poni ewaZ zostaje ona zapisaua w pamie,ci 11ie11lotuej przyrzqdu . jes t to hardzo wygod ne, poniewaz cze,sto w systemach klimatyzacji 111b grzewczych stosuje siq rury o ly powy m , znormalizowanym przekroju. Dodatkowo do wskazywanej wa rloSci bieZqcej przy rzqd mierzy i zapan1iqtuje r6wui eZ jej niaksinmm , miuimum i warloSC Sreduiq. Sq one wskazywaue po 11 acisu ie,ci 11 przycisk11 ,,M in /Max" i oznaczane odpowiedn im sy mbol em ua wySw ie tlacz11 (,,M IN" - minimum , ,,MAX" - maksinmm, ,,AVG" - Sredu ia ary tme tyczua) . ,,ZamroZeuie" wy nik11 jest mozliwe po uacisnie,ciu ,,Hold''.

Podstawowe parametry anemometru Voltcraft PL-130 AN Zakres porn iarowy: pr~dkosc' przeplywu 0,4 .. .30 m Is (80 ... 5900 ft/min), obj~tosc' przeplywu 0 ...999900 m' /min (0 ... 999900 ft'/ min), temperatura -10+60°C (+14 ... +140 ° F). Cz~stotliwosc' pomiar6w: 1 pomiar/sekund~. Temperatura pracy: o... +60°C. Wilgotnosc' wzgl~dna: <80%. Wysokosc' pracy: maks. 200 m n.p.m . Zasilanie: 3 baterie AAA (1,5 V). Automatyczne wylqczanie: po ok. 15 minutach. Wymiary (szer. xwys.xdl.): miernik- 63 mmx160 mmx30 mm, sensor - 76 mmx160 mmx40 mm. Ci~iar: miernik -185 g, sensor -136 g. Opakowanie zawiera anemometr (miernik +sensor) i baterie zasilajqce.

................................................................................................................

Anemomelr Vollcrafl PL-130 AN 111ni eszczony jest w esletycz nej, lekkiej obudowie z Lworzywa sztuczn ego. Se nsor jes t wym ienny, clolqczany za pomocq w tyk11 podobnego do slosowauyc h w starszych klawialurac h kompute rowyc h. Nieskomplikowane menu u zy tkowuika obsh1guje siq za pomocq szeSciu przycisk6w znajdujqcych siq ua bokach obudowy. WydawaC by siq n10gto, Ze ze wzglQ
79

NOTATNIK KONSTRUKTORA

Poprawna aplikacja wySwietlacza OLED Wyswietlacze OLED coraz wyrainiej zaznaczajq swojq pozycjf,! na 1ynku i juz 11iebawe111 111ogq stac sif,! do111inujqcy111 produkte111 w zastosowaniacl1 zar6wno przemysfowych, jak i powszeclmych. Ceclwje je bardzo wysoki kontrast i energooszczf(dnosc nieosiqgalna dla wyswietlaczy LCD. Nowe teclmologie wymagajq jednak nowycl1 rozwiqzml.

logii OLEO nie ma pods wietleuia matrycy, poniewaz kazdy piksel sam emit11je swiatlo. Por6wuauie b11dowy ob11 ty p6w wyswietlaczy zobra zowa uo ua rysunku 1. W wyswietlaczach LCD wykorzyst11 je siP, podsw ietlenie w formie

W artyknle om6wiouo podstawy poprawu ego korzystauia z tego ty pu wySwie ll aczy oraz rozwiqzau ia praklyczne majqce na celu za-

fu zor6w i folii pryzrnalycz nyc b. W lego typ u wySw ietla czach jasnoSC spada r6wnomiernie ua ca lej ic h pow ierzc hni w mia rq ,,wypa lania sitf diod , a sama budowa podSwie tlenia je st bard zo skomplikowana

pewuieuie ich dlugiej zywotno5ci. Skupiouo siq przede wszystkim

ze

ua n10uoc hromat ycz nych wy .S w ie tlaczach alfaunmerycz uyc h oraz

graficzuych . Dys trybn cjq taki c h wyswietlaczy w Polsce zajnrnje siP, Unisys tem, przedsiqbiorstwo reprezen lujqce tajwallskiego produ cenla Winslar, kt6ry jako pierws zy wyproclukowal liniq organ iczuych wySw ietlaczy o dtu giej ZywotnoSci.

Piksel pikselowi nierowny, czyli geneza ro:inic Od poczqtku pojawienia siq i zas losowauia w wySwie tlaczacb, tecbuologia orga uicz uych diod ele klrolumiue scency juych (Organic Li-

ght-Emitting Diode) obrosla w w ie le mit6w, a jednyrn z uajbard z iej rozpowszec hnionyc h je st szybkie i nie r6w nomie rne ,,wy palanie sh( pikseli . jak w kazdym micie, jes t w uim ziareuko prawdy, jeduak temal jest uieco bard z iej zto:Zouy i wymaga gruulow uego om6wieuia .

Oczywiscie, piksele w wysw ietlaczacb OLEO ,,wypa lajq siP," w czasie pracy, a le nale:Zy sobie zdawaC sprawq z lego, Ze lo samo zjawisko zachodzi r6wnieZ w wySwie tlaczach LCD. Rzeczyw iSci e, do uie-

dawua wyswietlacze OLEO charakteryzowaly siP, nrniejszq trwalosciq w por6w uaui11 do swoicb cieklokrys talicz uych odpowieduik6w, jednak przestalo to bye akt11alne, gdy Winstar wy prod11kowal seriP, wyswietlaczy, kt6ryc h trwalosc w ielokrotuie przewyzsza la trwalosc prodnkt6w dotyc hczas dostqpnych w haudl11. Akt11aluie czas zycia wys wietlaczy tego produ ce uta , okresla uy jako czas spadku jasuosci do 50% wa rtosci poczqtkowej, to uawet 100 tys. godz in. Pomimo por6w nywa luych czas6w zycia obu ty p6w wyswiet laczy, islnieje pew na klu czowa r6Znica w ich z u Zywau iu siq, kt6ra leZy

go rny

u podsta w ich b11dowy. Miauowicie, w wyswietlaczach LCD ,,wypaleniu" ulega jednoczeS ui e cale pod.Swietlenie e kranu. W lechno -

szereg6w diod LED, kt6re r6 w nmnie rnie oSwie Llaj q ca iq jego pow i erzc hui ~

dziqki kombiuacji r6zuego t ypu folii refl eks yjuych , dy-

wzgl ~d u ua duzq liczbq warstw. Za sada dzialauia wyswietlaczy OLEO ba zuje

1H1

wykorzystauiu

e misji promie niowa nia e le klroma gnelyczuego pod czas przej.Scia elek tronu na niZszy poziom ene rgetyczny. To przejScie uzyskuje siq

poprzez wymuszeuie rekombiuacji elektrou6w i dziur. Dlatego ,,wypa leuiu" ulega uie ca ly wysw ietlacz, a jedyui e obszary aktualuie emitujqce swiatlo. Dodatkowym at11tem jest prostsza b11dowa, a WiP,C mniej eleme nl6 w naraZonych na usz kod zeni e. Taki e wy.Sw ietlacze wyniagajq uZycia o polowQ mniejszej liczby warslw niZ LCD. Podsu-

mowujqc: w wysw ietlaczach cieklokrystaliczuyc h ,,wy pala si ~" cale pods wietlenie matrycy, aw technologii OLED kazd y piksel z osobna. Poja w iauie siQ r6Zuicy w jasuoSci poszczeg6lu ych pikse li malrycy OLED jest moZliwe, lecz nie jest wynik ien1 wady wy.Sw ietl acza, a je-

dyuie jego cechq. Istotue jest tez, ze poja wieu ie siq r6Zuicy jasuosci uie jes t uie11 uikuiou e, jezeli wysw ietlacz jest 11 zywa uy we wlasciwy spos6b, co zostalo om6wione dalej. Za uim jed uak do tego przejdziemy, naleZy zbudowaC stosowne podstawy leoretyczne .

o kontraScie stow kilka

- czyli podstawy teoretyczne Podstawq umiejqtnego uZycia wySw ie tla czy OLED jest z najomo.SCzjaw isk fi zycznych delenninuj qcych odbiera ny przez uas obraz. Pierw-

SZq istotuq kwesti q jest fa kt, 2e l11d zkie oko nie jest zby t efektyw ue w bezwzglqdnym rozpoz ua wa niu barw i ja sno.Sci, a le za to jes t bar-

dzo dobre w ic b por6wnywa ui11. Aby to sobie u zmyslowic, wystarczy spojrzec ua rysunek 2.

pol aryzator ~

filtr koloryzujqcy dolny polaryzator ---....:;;:---

. l ' , . - - - - katody

g6rny dyfuzor ------,~ folie pryzmatyczne dolny dyfuzor ---_;~""-~I ptytka prow~~Ji~~~

-----=-o

folia odbijaj11ca - - - - warstwa odbijaj
Rysunek 1. Porownanie budowy wyswietlaczy LCD oraz OLEO

80

ELEKTRONIKA PRAKTYCZNA 2/2017

warstwa - - - - - przewodzqca -,..-- 1 - - - - anody

•

•

Rysunek 2. Kontrast bezwzgli;dny i wzgli;dny Gdy kwadraty A i B znajduj'I si~ daleko od siebie, trudno jest stwierdzic ro:i:nic~ w ich kolorze, jednak gdy zostan'I urnieszczone tak, :i:e stykaj'I si~ bokami, od razu staje si~ widoczne to, :i:e kwadrat B jest nieco ciemniejszy. Tak samo dzieje siq, gdy S'!siad uj'lce grupy pikseli r6Zuiq siq inlensywnoSciq - Jatwo jest lo dostrzec. Zjawisko to trafnie opisuje prawo Webern-Fechnera, kt6re n16wi Ze na naszq percepcj~ oddzialuje uie ary tmetyczua r6zuica pmui~dzy wielkosciq bodzc6w, a stosunek por6wuywauych wielkosci. Wid ziauy przez uas konlrast mo:Zna w praktyce zdefinio waC jako:

Poprawna aplikacja wyswietlacza OLED 60

-

so

~1§~.5~

40

I

"

I

-L:::l 30

~

I

1,67

20

/

0

10

~

0

0,003

/

0,03

I\

\

2,00

2,50

3,33

I

~

().

]" ;<'

~

5,00

/

~ ~

10,00

0,3

30

300

3000

30000

JaskrawoSC adaptacj i [cd/ m2]

1

C = L(B)-L(O) L(B) gdzie: C - koulrasl, L[B) - lumiuacja tla , L(O) - lnminacja obie ktn . Przy za toZeniu , Ze lu minacja obiektu jest muiejsza ad lum inacji Ha, wartoSC kontrast u zawiera siq w przedzia le ad 0 do 1. WartoSC progowq koulrastu, po przekroczeui u kt6rej oko doslrzega r6Znicq lumiuac ji , nazywa sitt ws p6tczynnik iem Webern , kt6ry przewaZuie wyraZa siq procenlowo, jak na wykresie zam ieszczonym na rysunku 3. Od w rolnoS C konlraslu uazywa siq slopniem czuloSci oka . Przy za slosowau iu tego prawa do wyswietlaczy OLED, k luczowe be,dzie okres len ie uajrnuiejszej doslrzega luej r6:i;uicy lnmiuacj i i od· uiesienie jej do r6Znicy w czas ie Swiecen ia sqsiadu jqcych obszar6w pikseli. WartoSC tq ua zywa siq leZ progi em czuloSci kontra s towej oka lub progiem koulraslu. Prawo Webera- Fechuera jes t prawem fenomeuologiczuym , a w ie,c bazujqcym ua obserwacjach praklyczuych. Na rysnukn 3 pokazano wy kres czu losc i oka w funkcji jaskrawo· Sci adaptacji , kt6 ry jes t odwzorowau iem owych obserwacji i les t6w statyslycznych. Os piouowa wyk res u (czulosc) okresla r6Z uice, lnmiuacji Lia i obieklu , kl6ra rnoze bye wykryta przez oko dla dauego zakres u ja skrawosci adaptacji (os pozioma). Z wykres n wynika ,

Rysunek 3. Czutosc oka na rci:i:nici; luminacji w funkcji jaskrawosci adaptacji ze w wypadk n najbardziej popnlarnej wsr6d monochromatyczu yc h OLED-6w jasuosci 100 cd/m ' [zazuaczoua czerwouq liuiq) ws p61czynnik Webera wyuos i ponizej 2%. Waznyrn wnioskiem p lynqcym z obserwacji jes t lez fa kt, ze d la calego przedzialn 50-10 000 cd /m 2 [zazuaczouy uiebieskimi liuia mi) , odpowiadajqcego za kresowi !11miuacji widze nia dzieunego, wartoSC wsp6kzy unika Webera utrzymnje siq mniej w iqcej n a lym samym poziomie, co polwierdzajq badania Uu isystemu . W pra klyce, biorqc pod n wag~ bndowe, oka i z jaw iska optyczne, przy jmuje siq w ca ly m tym przecl z iale ws p6lczy uuik ua poziomie okolo 2%. Kolejnym wu ioskiem plyuqcym z ana li zy wykres u jest uieli uiowy przyrost konlrast u w fnnkcji ja· skrawoSci adaptacji. WywnioskowaC m oZna, Ze wraz z przyroslem jasnoSci tla konieczna jes t r6wui eZ w ii:; ksza r6Zuica miqdzy lumiuacjq lla i obiektu , aby zostala oua wykry la . Oduoszqc IQ za lezuosc do wyswiet laczy, mozua dojsc do konk ln zji, ie wraz ze wzroslern jasnoSci wySw ie tlacza, aZ do pewuej wa rtoSci progowej, spada uasza wraZliwoSC na konlrasl.

Golym okiem -wykrywalna ..Oinica luminacji Przyjmnjqc wsp61czynnik Webera na poziomie 2% (a w ie,c odpowia· dajqcy czutoSci r6wnej 50), okreSlona zostanie maksyma lna r6Zui ca w czasie Swieceuia sqsiadujqcych obszar6w, kt6ra nie zoslauie zau wafoua. Na polrzeby arlyknlu uazwauo jqczasem dyfereucji i wy· ra:Zouo w godzinach.

180000

160000

'"""' "~ :~

3

80000

60000

•0000

,0000

temperatura [•CJ ~ CZERWO NY

-+- NIEBIESKI

- Z6tn

-

ZIELO NY

-+- BlAlY

Rysunek 4. Czas :i:ycia wyswietlaczy OLEO w funkcji temperatury ELEKTRONIKA PRAKTYCZNA 2/2017

81

NOTATNIK KONSTRUKTORA W 110tach katalogowyc h wyswietlaczy zazwyczaj zuajdujq si~ daue o czasie, po kt6ry m jasuosc wysw ietlacza spaduie do 50% . lstotue jes t jednak, ze te n czas jest podany dla okreslonyc h wa runk6 w pracy (25°C) oraz Ze islnie je sze reg e lemeut6w rz ulnj qcyc h ua lfl wartoSC. Gl6w uym zr6dlem odchylen czasu pracy wyswietlacza jest temperatu ra pracy. R6Zuice mogq tu siqgaC rz11du selek proceul w zale ZuoSci od ty pu ekrauu oraz temperatu ry. Czas zycia wyswie tlacza w funk cji lemperalury opisuje r6wnani e: 1 =10

·exp{~ {~ -tJ}

gdzie: l - cza s Zycia, t0 - cza s zycia w temperaturze 298,15 K (25°C) , Ea - euergia aktywacji , k - stala Boltz manua, T - temperalu ra otoczenia, T 0 - temperatura 298,15 K (25°C). Euergia ak tywacji jest w tyrn przy padku w ielkosciq ba riery pote nc jatu , kt6ra musi zos ta C pokouaua przez ukta d , aby doszto do emisji Swialfa . R6Zni siQ ona w za leZnoSci od ty pu wySw ie tlacza i jego slruklury. Wykres czasu pracy wysw ietlaczy w zalez uosci od temperatur y pokazano na rysunku 4 . Wy uika z niego, Ze im niZs za lempe ralura , Ly m dh1Zszy czas pracy wySw ie llacza, uiezaleZnie od jego koloru. Najw iqk sze r6Znice w czasie pracy m oZna zaobser wowaC dla wySwietlaczy zielonyc h, niebieskich oraz czerwonyc h. Wa rtoSCjasuoSci wyswietlacza (w stalej temperaturze pracy) w funkcji czasu moz na aproksymowac nastQplljqCq funkcjq: 8 L(t) = A· e ' Wsp61czy uuiki A oraz B zalezq od koloru wyswie tla cza oraz te mp e ratur y pra cy. Dia temp e ratury 25 °C, wykres poka zauo na rysunku 5. Przyklado wo, aby wyz naczyc maksy m a luq r6z uicQ czasu, po kt6rej dostrzega lua bQdzie r6Zuica lumiuacji dw6c h sqsiadujqcych obsza r6w (przy zalozeniu , ze w c b w ili t 0 oba swiecqz tqsamqjasno5ciq oraz Ze lempe ratura pracy wySwietlacza jest sta ta i wyuosi 25°), naleZy skorzys ta(: z na stQp11jqcego przeks z lafce nia:

~ = Ae " L2 = Aes'2 8

L2 = 0,98· L, Ae"'' = ~ · Ae"'' 100

Bt2 = ln(98)- ln(I OO) + Bt, /::,,t = (t, - t,) = ln(98) - ln(IOO) ,.,_ B

0, 020202707

B

Otrzy ma ny wy nik jest zgodn y z wtas noSciqfunkcji wykladniczyc h m6w iqcq, Ze w stalyc h przyros lac h arg mneulu wzglQduy spadek wartosci funkcji jest staly. Czyli spadki luminacji o 2% od wa rtosci odniesien ia zachod zic b~dq w tyc b samyc h odc iukacb czasu pomimo uieliuiowoSci fnukcji. WartoSci czas6w d w u proceutowych spadk6w dla najpopularuiejszyc h kolor6w wyswietlaczy pracnjqcyc h w lemperaturze pokojowej b~dq n a st~pnj qce: ..............................................................................................................................

l: ~~:;;0~~N:~: l: : :: iEsi~E~:K: : : : : : :i:.::L:: : : : ~~~~:~v: : : : : : : 1~iI:k::: : 1

1

2

Aby dostosowac r6wu a uie do iuuyc b za kres6w temperatur, ua lezy wprowadzic dodatkowy parame tr zwiqzauy z cza sem i b~dqcy wsp6lczynuikiem r6 Znicy czasu Zycia wy.Swie llacza w danej lemperaturze pracy w stosunku d o lemperalury pokojowej. Wszelkie bardziej skomplikowaue wzory, kt6re up. u wzg l ~ duialy by r6wu iez s padek lumiuacji obszaru oduiesieuia , moZua wyp rowadziC ua podstaw ie wspomnianego wczeSniej wzo ru na lumiuacjQ.

Rozwittzania praktyczne Cz~sto zdarza si ~, ze wyswiet lacze Sq u zywaue up . do pokazania zegara lu b logo finn y, gdy tll'Zqd zeuie jest w tr ybie spoczynku . Na podsta w ie wyznaczouyc h wczeSniej d auyc h w iadomo, Ze w za leZnoSci od rodzaju wySwie tlacza, r6Zn ica jasuoSci slanie siq w idoczu a ju Z po za led w ie 1500 ... 3000 god ziu ciqglej pracy. Gdy przez dlugi czas wyswietlany b~dzie sam zegar, to w momencie wyswietlenia innej grafiki efekt b~dzie w przerysowaniu, ja k pokaza uo u a rysunku 6. Wy raZuie w idoczny jes t tu ciell obramowa nia zegara i wskaz6wek. Efektu tego mo z na uuikn qc, odwracajqc ko lory w r6 wuyc h odst~ pacb czasu , czyli wySw iell aC uaprze mieuuie podSw ie tlouy zega r ua cza rny m tle oraz cza rny zegar na podSw ie tlouym tie. Ta kie rozwiqzanie moZe oka zaC siQ szczeg6lnie praktycz ne przy wySwie tlaniu informacji w lrybie uoc nym i dzienny n1, jeZeli tirzqdzeuie wyko rzys ty wane jest przez calq doh~. DziQki te mu piksele b~dq si~ r6wuomie ruie starzec i uie zos lauie zaobser wowa u a r6Znica koulrasl11.

lOO,oo%

"'"""' ~ M

·~

·e

'°""'"

.3 70,00%

''"""" '°"""' 40,00% 40000

20000

roooo

60000

100000

Czas [godz.]

-

CZERWONY

-

NIEBIESKI

Rysunek 5. Spadek luminacji wyswietlaczy OLEO w funkcji czasu

82

ELEKTRONIKA PRAKTYCZNA 2/2017

-

1.6tTY

-

ZIELONY

-BIAtY

Komercyjne srodowiska sprzi:towo-programowe dla programist6w mikrokontroler6w ARM Cortex-M up. wspom uiauy wczefo iej zegar tak, aby wydlu zyc czas dyfereucji. Obu izeuie jasuosci ca!ego wysw ietlacza o kilka proceut uie be,dzie wyraZll ie za uwaia lue dla uzy tkownika , poniewaz uie bP,d zie mial on wa rto.Sci odniesienia (tak jak na ry s. 2). Kol ejny m rozwiqzanien1 problen16w z u ie r6wny m ,,wypalanien1"

jest przemiata uie obrazu, a wie,c opty malue wykorzysta ui e calej powie rzch ni wysw iellacza poprzez przesn wanie wysw iellauyc h dauych lu b obraz6w. Ostatniq tryw ia lnq, a le ja ki.e CZftslo pom ijanq przez programist6w

kwesliq, jest wy!qcza uie wyswietlacza, gdy uie ma potrzeby jego uzywauia. Ta uajprostsza czyuu osc maze zuacz uie przedlu zyc jego zy· wo lnoSC i n ie na lei.y o niej zapomin aC .

Podsumowanie Niewqtpli w ie uad chod zi czas orgauiczuych wyswietlaczy ledow yc h i wa rlo byC przygo towauym do ic h szerokiego zaslosowa nia. Wiadomo.Sci zawarle w artykule da jq podstawy do lwor zenia wfas uyc h

Rysunek 6. Niepoprawne uiycie wyswietlacza OLED

zaawa usowa uyc h projekt6w opartych ua uowych techu ologiac h . Przy programowaui11 11ktad6w sternjqcycb OLED-a mi ualezy przede wszystkim aualizowac zestaw wyswietlau ych dau ych i dobierac form Q optymalizacji zuzycia pikseli uajbard ziej ad ekwa lll q do da-

Z pi er wszego przykladu wyu ika kolejue rozwiqzanie, jakim jest

uego przypadk u . Nie islnieje bowiem jedna unikalna recepla , kt6ra

r6w uomieru e wykorzystywau ie cal ego wySw iet lacza przez ca ly czas uZ y lkowan ia. Sprawdz i s i ~ lo szczeg6lnie w przy padku 11rzqdzell m ajqcych za zadanie wy.Swietl enie ty lko jedn ego zeslaw u info rm acji , n1ieszczqcyc h siq ua ek ra nie .

bylaby dobrym roz wiqza uiem w kazd ym przy padku . Przyklado wo, dla omaw ian ego wcze.S ui ej zagaduien ia wy.Swie tlan ia zegara, Swielnie sprawdzi siq iuwersja pikseli , podczas gdy przemiala nie bytoby ju Z raczej mato praktycz ue. Zadan ien1 stojqcy m przed progran1islq

Niekt6re ly py koulroler6 w dajq uzytkowu ikom doskouale uarze,dz ie pod postaciq ska Ii szarosci. jest ono o tyle interesu jqce, ze daje

jest dobrauie uajlepszej melody oplymalizacji do dauego przy padk11. Michal Onoszko

m oZ li woSC sle rowania jasn oSciq poszczeg6lnyc h pikse li. MoZliwe w iqc jes t wy r6w uywa uie 111minacji lub nawe t wykon an ie programowej funkcji auto korygujqce j, kt6ra przy zmianie ramki s unmje czas

mi cha I.o noszko@u nisystem . pl

wykorzys tania pikseli i ak tu a li z uje tabli ce, wsp6!czyuuik6w ska li szaro.Sci. Po u wzglqdn ieniu wsp6lczynu ik6w przy wySw ie lla u iu obrazu , jasuoSC wszys lkich pikseli powiuu a zoslaC obu iiona do najciemuiejszego z nic h. Z wykor zys ta niem Lego narzqdzia moi.liwe

jes t tez stwo rze ui e pseudo iute ligeutuej fuukcji przewidnjqcej zuzycie pikse li i przyciem nia jqcej najczq.Scie j u Zywane obszary takie jak

lniynier projektu , Uni system

Bibliografia: 1. Va/b erg, A. (2005) ,,Lighl Vision Color".folrn Wiley&Sons, Lid. 2. Ma sahiko Isliii ,, Luminan ce decay mechanisms in organic Jighl-emitling diodes". 3. Winslar ,,OLED lifetime". 4. Unisystem: badania wla sne.

m.tethnik Ciekawi swiata Sq zawsze mtodzi

•

w prezenc1e na kazdq okazj~

https://goo.gl/Ti DLmR ELEKTRO NIKA PRAKTYCZNA 2/2017

83

PODZESPOtY

8-bitowa kontrofensywa (4) Uklady licznikowe i generatory w mikrokontrolerach PIC16 Wydawa c by si~ moglo, ie mikrokontrole1y 8-bitowe odeszly jui do lanmsa. Nie bardziej mylqcego! Finna Micro chip stale pracuje nad tym, aby podniesc ich atrakcyjnosc i zacl1~ci 6 konstrnktor6w do koJ"Zystania z jej produkt6w. Wszak nie zawsze trzeba ,,wytaczac annat~ na mucl1~". Uktad y licznikowe sq wbudowaue w mikrokontrol ery ,,od z aws ze". Typowe li czn iki/limery sq stale rozwijan e: zwiQksza siQ poj emnoSC: rejeslr6w liczn ika , rozbudow ywa ne sq mecb anizmy wyzwa la uia z licza nia , w prow ad zaua liczue powiqza nia z iuny mi modutami peryferyjnymi. W mikrokontrol e ra c h PIC16F1 xx wprowadzono kilka unikalnyc h modul6w liczuikowyc h , kt6re trudno spolkac (przynajnu1iej na ra z ie) u iuuyc h producenl6w.

Licznik SMT - Signal Measurement Timer Mod uf SMT jes l 24-bi towym li czn ikiem konfigurowanym do pomiar6w szerokoSci impulsu , CZQSlotliwoSci, wsp6fczynnika wypetnienia , r6Zl1icy czas u pomiqd zy zboczami dw6c h sygual6w. Schemal blokowy tego Jicz nika pokaza no na rysunku 1. Ma on 3 wej5cia : SMT_window, SMT_signal i Zr6dla refereucyjnego syguah1 zegarowego . Na ka Zdy m z tych wejSC jes t umieszczony nmlUplekser umoZli w iajqcy wybrau ie jed uej z kilku mozliwosci. Wbudowau y rejeslr 24-bi towy (period register) i kompara tor cy fro wy mogq generowac zdarzen ia lypu r6w ne wartosci (matc h), prze kro czony czas (timeout). Mozliwosc podawania sygnaf6w z r6Znych Zr6det na 3 wejScia powoduje, Ze SMT moZe pracowaC w aZ 11 unikalnych trybach!

SMTxCLK<:.':O>

See MT_signAI

SIAhWIN R~•ter

Rysunek 1. Schemat blokowy licznika SMT

84

ELEKTRONIKA PRAKTYCZNA 2/2017

SMT_v.tndow

.Zr6 d te m zegarow ego sygnalu referencyjnego Sq we~--•~M WllP,lrzne o scylatory -···-l,,........ 1·--~ ~~-......,.. ··- 1 ·'if~ f -~ ~ RC lub zewnP,lrzny oscylalor kwarcowy. W celu dokladn yc h 1·-"·L··· JJ pomiar6 w czP,slotli~·····U 1 ·~-L woSci re fe re u cy ju e I I D ..··-··-·--·· " powiuuy siQ c harakleryzowac dokladuoSc iq i stabilnoSciq. Rysunek 2. Konfiguracja trybu Period and Duty-Cycle Acquistion W ta kim wypadku lrzeba wybrac oscylalor kwarcow y Priniary Oscillator z zewnQlrznym rezoualoren1 kwarcowym lu b lryb EC (Ex ternal Clock). W tr ybie EC mo z ua taktowac mikrokonlro)er Z ZeWUP,ll'Zll ego zr6dia la k d okiacJuego j SlabiJnego, jak lo polrzebn e . W w ielu zas losowa ui ach wystarczy doktadnos c wbudowauego oscyla tora RC . Dia oscyla tora HFINTOSC gwaranlowaua dokladuoSC przy uapiQciu zasilania 2,3 ... 5,5 V i w temperaturze otoczenia o.. .60°C wy nosi ±2%, ale w temperaturze ujemnej ju; tylko ±5% . Wszystkie wymienione tryby pracy mo:ina konfigurowac za pomocq wtyczki MCC MPLAB Code Configurator. Mod ut SMT moze pracowac w uaslqpujqcych try bach:

·--······~--.r~=·-·-·: :~I ~

RYB POMIARU OKRESU I WSPOt.CZYNNIKAWYPEt.NIENIA(PERIOD AND

W trybie pomiaru okresu i ws p61czyn nika wypetni e nia u Zywa siq lylko zegara refereu cy jnego i sygua tu wejSciowego SMT_signal. Po za kollcz eniu pomiaru , w rejeslrze CPR zuajduje siq wa rtoSC odpowiadajqca dh1 g0Sc i okresu mierzouego syg11a t11 , a w rejeslrze C PW warlosc odpowiadajqca dlu gosci poz iomn wysokiego Ton (z doklad nosc iq do i w jednos tkach okres u prze biegn refere ucy juego). Rejes lr CPW jest zapisywa uy przy zboczu opadajqcym, a re jestr CPR przy 11aras tajqcy 111111ierzo11ego przebiegu. Zbocze uaraslajqce uslaw ia flagq prze rwa uia i ini cjuje jego obstugq (je Zeli jes t odblokowan e). Jeduocze5nie i nicj uje kolejny pomiar w trybie pomiaru aulomalycznego. Dziqki podw6jne mu buforowaniu poprzedui pomiar jes t dosl~puy do odczylania z rejes lr6w CPR i CP W w trakcie kolejn ego mi e rzonego okres u. Konfi g uracjq MCC pokazauo na rysunku 2. Wybieramy lu: Odblokowa uie modnlu SMT. Wyb6r lrybu Period and Duly- okuo Opemlion Mode. Data A cquislion (pomiar pojedy nczy lub cykliczny). Z r6dlo sygna lu refereucyjnego - okno Clock. Zr6dto sygua h1 mie rzonego- okno Signal. MoZna lez odblokowaC zgfaszanie przerwan ia po zakollczeu iu ka zdego z cykli pomiarn . jest to doskouala me toda pomiarn wsp61czynuika wypel nieuia syg nalu PWM. Taki pomiar moze bye nzy ly, na przyklad, do odczy ty wauia uiekt6ryc h ty p6w sensor6w z wyjsciem PWM , lub w innyc h uktadach automaty ki. Na listingu 1 zan1ie szczouo proceclnrP, inicjali zacji rnodulu SMT1 skonfig urowa nego, jak lo zostalo pokaza ne na rys. 2. RYB HIGH ANO LOW TIME MEASURENT. Ten lry b jes t podobny do opisywanego wczeSnie j i jego zastosowanie jest takie samo. R6Znica polega ua tym , Ze zan1iast mierzyC dlugoSC okresu, mierzy siq dtu goSC

8-bitowa kontrofensywa. Uktady licznikowe i generatory w mikrokontrolerach PIC16

/* WPOL high/rising edge enabled ; STP rolls over SPOL high/rising edge enabled ; EN enabled ; SMTlPS 1 : 1 Prescaler ; CPOL rising edge ; */ SMTlCONO "'

1x80 ;

/* SMTlREPEAT Single Acquisition mode ; SMTlMODE Period and Duty-cycle Acquisition ; SMTlGO disabled ; * / SMTlCONl OY.02 ; / / SMTlCPWUP SMTlCPWl update complete ;

=

SMTlCPRUP SMTlPRl

complete ; RST SMTl TMRl update complete ;

=

SMTlSTAT i xOC i // SMTlCSEL HFINTOSC 16 MHz ; SMTlCLK :: Ox ·12 ; // SMTlWSEL CLC20UT ; SMTlWIN = OxOA ; / / SMTlSSEL CLClOUT ; SMTlSIG = Ox07 ; / / SMTlPR 0 ; SMTlPRU = OxOO ;

// SMTlPR O; SMTlPRH ::: OxOO ;

// SMTlPR O; SMTlPRL = OxOO ;

poziomu uiskiego Taff. Wyuik pomiarn Taff jest za pisywau y w rejestrze CPR. RYB GATED WINDOWED MEASURE, W Ly 111 trybie jest 1nierzouy czas trwauia poziomu wysokiego Ton , ale pomia r jest wykouywauy w ,,okuie", kt6rego czas trwa uia jest okreSlouy przez syg uat na wejscin SMT_window. Czas trwania pomiarn maze bye dln zszy ni z jeden okres mi erzonego syg natu i dlatego moZemy m6wiC o uSredniouym pomiarze czasu lrwauia T011 za czas lrwania okna pomiarowego. MoZe to bye przydatue do pomiarn syg ual6w z fluktuacjq fazy (z jitterem), w przypmlku , kiedy pomi a r usreduiouy jest dopuszcza lny. Sygual ,,okua" maze bye wybierany z wielu r6zuyc h ir6del, ua przyklad maze lo byC sygual okreSlony przez przepeluieuie licznika , z ukiadu generowauia sygnal n PWM, z wyjscia CLC itp. Odpowieduiqkoufiguracje, liczuika pokazano ua rysunku 3. RYB TIME OF FLIGHT MEASUREMENT W aplikacjac h, w kt6ryc h jes t koniecz uy precyzyjny pomiar cza su pomiqdzy dwoma r6Zny mi zclarzeniami , moZua u ZyC lrybu Tim e of Flight Meas urem ent. Dwa mierzou e syg ualy Sq doprowad zo ue do wejsc SMT_signal i SMT_window. Wej.Scie syguatowe mo Ze iuicjowaC zlicza uie impnls6w zegara referency jnego , a wejscie ,,okna " kouc zy 9 ..., ..... 13 ....,... dl ... .. z liczauie syguah1 referencyjuego. Za ko(Jczenie zliczania moZe -··-~!~·--··- 1- 1.... zgta szaC prz e rwaui e. Przerwauie moZe leZ byC zgtaszaue, jeSli zliczaua warlo.SC D,,..,.• .....,...,_._.,,;.._,..,. jest r6wna zapisanej D•••-•"• -~...~ rwu.-,....... w re jestrze SMTJ PR. r....i_o.Na rysunku 4 poka1•-••"" za no konfigura c jf( try bu Tim e of Flight mierzqcego czas po- Rysunek 3. Konfiguracja trybu Gated mif(d zy zdar zeniami Windowed Measure

__,___ '

· ~:ill

=::::-::: . . ~

O&n o >~ N 'JW.> .-,_

(z bo cza mi) na wyjsciach modul6 w CLCl i CLC2. Zbocza okreSlajqce wystqpieuie zdarzenia sq konfigurowane w okuie Input Polarity. Madu! SMT pracuje tutaj w nim jak ,,zwykly" li cznik zli czajqcy impulsy z we jsc ia

SMT_Input. jedy ua r6Zuica jest taka , ze ma my do dyspozycji az 24-bilowy rejestr liczuika , uiespotykauy w staudardowyc h liczuikac h iuuyc h mikrokontroler6w, w kt6ryc h, aby zwiqkszyc pojemuosc liczuika lrze ba slosowaC r6Zue ,, szluczki". RYB WINDOWED MEASURE. Tryb Windowed Measure jest przez nacz011y do pomiaru cza su lrwauia okresu syg nah1 podawauego ua wejsci e SMT_window. Kazd e uarastajqce zbocze u rn c hamia zliczanie impuls6w zegara refe re ncy jn ego. Kolejne naraslajqce zbocze zeruje Iicz uik impuls6w i cykl pomiaru zaczyna siq od uowa. Podw6jue buforowa ui e umozli wia odczytauie wy uiku poprzeduiego pomiaru w trakcie kol eju ego cy klu. Kouiec ka zdego cyklu moZe zglosiC prze rwanie. MoZliwe jest lez zgloszeuie prz e rwania , kied y licznik zliczanych in1p11ls6w jest r6wuy zawarloSci rejestru SMTlPR. RYB GATED TIMER Tryb Gated jest spotykau y w staudardowych timerac h mikrokontroler6w. R6Znica polega na wiqkszej rozdzielczoSci pomiaru (24 bily). Kiedy syg na t ua wejSciu SMT_ signal jest uslawiony, to licznik zlicza impulsy referency jue. Wy uik pomiaru jest zapisywauy do rejestru CPW. •{\{IJ.iJiiJ ·lj Mod ut SMT procuje jak slandardowy liczu ik (naj cze,sciej 16-bitowy) w polqczeuiu z modnlem CCPproc ujqcym w tryhie Capt ure. Trzeba pamie,tac , Ze liczuik uie jest zerowany i n111si bye zero wa uy programowo. Opisane tryby prac ujq synchronicznie z rd zeniem mikrokontrolera. Wy nika lo z faktu zliczania in1pnls6w zegara refe rencyjn ego procujqcego sync hrouicznie z rclzenie m , a w szczeg6luoSci taktujqcego rd zeii . MoZna teZ skonfigurowaC 3 dodatkowe try by pracujqce asy uc hron icz n ie: Co unter Mode , Gated Co unter Mode, Windowed Counter Mode. W tyc h tr ybac h Sq zlicza ne impulsy podawane na wej8cie SMT_signal. W praktyce przetestowalem tylko jedeu tryb pracy: Period and Duty Cycle A cquislion. Zeby podaCsygnat z zew uqtrznego generalora trzeba go doh1czyc przez modul CLC- tn be,d zie to modnl CLCl , kt6ry skoufiguro wa no, jak na rysunku 5. Mierzony syg ual jest podawany na wejscie CLCJNO , a nastQpnie przez skoufigurowauy tor ua wew ue,trz ue wejscie SMTl_input. Po podauiu sygnah1 o zmienn ym wsp6tczynnik11 wypelnienia z generatora , pojedy nczy pomiar jest odblokowywa ny po wykonaui u funkcji SMTl _DataAcquisitionEnable() pokazanej na listingu 2. Pomiar rozpoczuie sie, po ustawieuiu bitu SMTlGO, a uaste,puie po pi er wszym naraslajqcym zboczu na wejSciu SMT1_inpul. Za kol1czenie pomiaru jest wykrywaue przez testowanie bi tu AS w rejestrze SMTl STAT Jezeli AS jest nstawiony, to SMT jest w trakcie pomiaru (listing 3). Po wyze ro wa uiu bi tu AS pomiar jest zakoilczouy i rnozua odczytac rejestry CPR i CPW (listing 4). Wszystkie pokazane tu funkcje zostaly wyge nerowane antomatycznie przez wtyczkq MCC.

({] won.,.

o -·~...--.....

- ..--11 ~...~

-·-+-~·~·'"

-~· ~ · -"

1

1-c-;1 ~··

· ~···· ~~........

1·-

.;.;{w;i.q;.;

-1 1~ -···· I ·~~-

•

o ~ ..--·--···

o ~·-····-

I

[J .... ~l fg

H I -

I

1-1

· 1-1

0 ......... - .... ~..

Rysunek 4. Tryb Time of flight

Rysunek 5. Konfiguracja CLC1 ELE KTRONI KA PRAKTYCZNA 2/2017

85

PODZESPOtY

Rysunek 7. Dziatanie licznika Angular Timer

AT Lianik Angular Timer Liczuik Angular Timer (rysunek 6) jes t przeznaczouy do pomiaru powtarzalnych syg ual6w reprezeull1jqcych ruch obrotowy. Zal6zrny, Zena wale silnika e leklrycznego ma my zamonlowany jede n czujuik pomiarowy i kaZdy obr6t wah1 powoduje wygenerowanie jednego impulsu. Czas pomiQdzy lymi in1pulsan1i jest czasen1 jednego petuego

obroln wain. jezeli podzielimy teu czas przez 360 stopui , lo olrzymamy cza s polrzebny na obr6t wa in o 1 stopieu. Licznik A11gular Timer wykonuje aulomatycznie genernje impulsy odpowiadajqce czasowi obrolu o 1 slopiell. Tak duZa rozdzielczoSC moZe uie bye potrzebna i dlatego n10Zna

zdefiuiowac, co jaki kqt obrotu na wyjscin liczuika

b~dzie si~

poja-

wiat impuls lub bQdzie zgtaszane przerwanie . Na rysunku 7 pokazano zasadQ dzialauia liczuika. Na jego wejScie sqpodawane impuls y z czujuika poioZeuia watu silu ika (Tim e Base Inpul) , a ua wyjScin wyst~pnjq

impnlsy odpowiadajqce zmianie polo:lenia wa lu o 90°, bo tak

zaprogramowauo licznik. Do dziatania modntu sq potrzebne dwa sygnaty wejSciowe: zegar referencyjuy i sygnat wejSciowy z cz ujnika potoZeuia. Za wyb6r syg uatu

refereucyjuego odpowiada rejestr A11gularTimerClock (ATl CLK), a za wyb6r ir6dla syg naln wejsciowego rejeslr Angular Timer Signal (ATl SIG). Z lych sygual6w sq lworzoue 3 syg ualy wyjsciowe: Period Clock. Phase Clock (impnls geuerowauy co zaprogramowauy kql obrotn walu). Missing Pu lse detec tor (impuls generowany po wykryciu zagubienia impulsu wejSciowego).

Rysunek 8. Generowanie dodatkowych impulsciw co 90 stopni

Liczn ik Angular Timer moie geuerowac ciqg impn ls6w baznjqcych ua pojedy nczych impnlsach wejsciowych generowauych co 1 obr6l. Na rysunku 8 pokaza uo powiqkszony przebieg z rys. 7. Licznik Angular Timer wykrywa ,,zagubione" in1pulsy. Algorylm stern-

jqcy silnikiem moze nzywac tej iuformacji i odpowiednio reagowac. Licznik oczekuje, ze co peh1y obr6t wyslqpi sie, impuls wejsciowy. Wpewnych przypadkach, ua przyklad z powodn zalrzymauia sie, siluika lnb ble,dnego zadziatania czujnika na wale, impuls moZe siq nie pojawiC. Uklad

wejsciowy jest wyzwalauy, jesli r6Zuica

pomi~dzy zapam i~lauym

okre-

sem poprzeduiego, poprawuego wyzwalauia zapisaua w rejest.rzeA'IXPER i bieZqca wartoSC licznika mierzqcego czas pomiqdzy impulsa1ni (Curre11l Period Cow1le1j jest r6wna wartoSci zapisanej w rejeslracbATxMJSS.

Liczuik AT maze pracowac w dw6ch lrybach: • Single Pulse Mode (jeden impnls na obr6l). • Multiple Pulse Mode (wiele impnls6w na obr6t).

WartoscA'lXMISS jest zapisywa ua przez algorylm slerowauia siluikiem

Try b Single Puls e rozpoczy na zJiczanie licznika po wykryciu im-

Uktad wejSciowy jest zawsze wyzwalany w czasie o 50% dtuZszy m , niZ spodziewa ny zewnqtrzny in1puls wyzwalajqcy o dtugoSci r6wnej ostatuiernu , zapamiqtanenm okresowi wyzwa lauia . Meloda adapta-

i jest stata uiezaleZuie od znliau czqstolliwoSci wirowauia wah1 siJnika.

lstnieje tez adaptacyjua metoda wykrywania brakujqcyc h impnls6w.

pnlsn z czujuika polo:i:eu ia walu. Kiedy zoslauie wykryly kolejny impuls (po pelnym obrocie) w li czn ikn Cu rrent Period Counter jest zapisywa na warlosc odpowiadajqca pelnemn obrolowi walu silnika (podw6jne bnforowauie). JeduoczeS!lie licznik odliczajqcy czas po-

cyjna anlomatycznie doslosownje sie, do pre,dkosci obrotowej si lnika. LicznikATmoze tez pracowac w trybie Multiple Pulse Mode. Na wale

miqdz y impulsami jest zerowany.

siluika moZua umieSciC czujuik generujqcy ua przyktad 20 impnls6w

ua jedeu obr6t (rysunek 10). jezeli potrzebnjemy do sterolntGmal : • Any of 4 C LC outputs • Any of 2 Compa rator outputs

wania 140 impuls6w na 1 obr6t, to liczn ik Angular Timer Angular Timer

• Zero Cross Detect

_,Period

···~I

Internal :

maze dodac 7 dodalkowyc h impnls6w pomie,dzy kazd ym

· M y CLC input

in1 pu lsem wejSciowyni.

· Timer2/4/6 • SMT

External: • Angular Timer Input pin

.,. Missed Pulse

Internal or External Cloc k Sources

Rysunek 6. Schemat blokowy licznika Angular Timer

86

ELEKTRONIKA PRAKTYCZNA 2/2017

Do sprawdzauia statnsn (zawartosci) rejeslr6w licz nika AT, a takze do wywolywa nia reakcji przy okreslonym kqcie

Internal:

obrotn mog'I bye nzyte tryby Compare i Capture. W trybie

· Any CLC input

Capture procedury nZy tkowauia mogq odczy tywaC (pobie-

rac) slan licznika fa zy po wyzwoleuiu ua wejsciu ATTCx (rysunek 11). Maze lo miec za slosowauie do okreslania kqla sygnatu wejSciowego do dalszych oblicze(1 w a lgory lrnie slerowauia. W lrybie Compare (rysunek 12) jes t por6wuywa ua wartoSC liczuika fazy z wartoSciq za pisauq

8-bitowa kontrofensywa. Uktady licznikowe i generatory w mikrokontrolerach PIC16 W~rw• ~ •nie

ste rowania, kt6re uZy tkownik nmsi sobie utworzyc samod zielnie. W zaleZuoSci od tyc h a lgory tm6w, trzeba bQdzie wy brac odpowiednie tryby pracy i zaprogramowaC licznik.

w momenDe, -iefy nie wy1of\'lO i mp.. 1 $~

poU a • iu•~oc.11...,., ,.Co,. ""'• v.tn•10 W1i ... IMl1•

S ensor

Cond ilio ni ng C 1rrult

LicznikNCO

Rysunek 9. Dziatanie adaptacyjnej metody wykrywania zagubionych impulsow

Rysunek 10. Uktad pracujifCY w trybie Multiple Pulse Mode

Angular Timer ATCC1

[81......1

_r

ATxCCy

Angular Timer ATxCCy = 500

Com

Rysunek 12. Tryb porciwnywania Compare w rejestrze ATuCCy. Jefoli obie liczby sq r6wne, lo modul Angular Timer moze zglosic przerwanie. Koufi guracje, liczuika uajlepiej wykouac za pomocq wtycz ki MCC (rysunek 13). Przedsta wiony tt1 opis timera zawie ra podstawowe i z koniecznoSci og6lne iuforrnacje pozwalajqce na zrozumieni e zasady dziafania. Dokladuy opis z dokladnym wy ja5nieuiern d ziala uia wszystkic h opcji i rejestr6w liczn ika zuajduje sie, w dokumeutacji mikrokontrole ra . Trzeba pam i ~ta C, Ze A ng ular Tim er lo pol~Zu e wsparcie nktad6w slerowania silnikami ty m bardziej, Ze jego praca nie obciqZa rd zeuia mikrokoutrolera. Nie zastqpi on jednak gl6w nyc h algory tm6w

I· -

I .....,+~·~ c··

o

Modul NCO jest przeznaczony ··~·~ I ~·-···~·-· I · I do uzycia w aplikacjach , kt6re wymagajqgeueratora SciSle okreSlouej, dokladnej cze,stotliwosci. Moze on nie Lylko peluiC rol q gene ralora, ale r6wnieZ pozwa la na precy zyjnq regnlac jq te j cz~ stotli woSci ora z wsp61czy uuika wy pelnienia ge nero wau ego p rzebiegu. Czqstotliwos c prze bi egu cyl · ..... 111• • frowego mozua w prosty spos6b d zielic uzywajqc do tego celu licznik6w. Modn t licz nika jest jedny m z podsla wowych i umi eszcza siq go w kazd ym na we t najprostszych rnikrokontrolerac h PIClOF. Staudar· dowo Sq to licz niki 8- lub 16-bitowe, w y posaiane dodatkowo w preskale ry i czasami w poslskalery. To czy uda nam siq wygenerowac pozqdanq cze,stotliwosc, za lezy od czqslolliwoSci przebiegu na wej5ciu i wsp6lczy nnika podzialu. Jezeli Rysunek 13. Konfiguracja wyliczony wsp6lczy nnik podzia!u jest liczbq calkowitq, to mozna uzy- timera Angular Timer za skac dokladnie ta ki przebieg, jakiego pomocif wtyczki MCC oczekujemy. Na przy k!ad , jezeli d zielimy wejsciow
NCOClockFrequency ·Increment Value 2"

gd zie: N CO Clock Frequency- cze,stotliwosc wejsciowa gen eratora NCO.

In crem ent Valu e - Jiczba dodawaua do ak unmlalora.

n - dln gosc licznika akumulatora , tu 20 bit6w. ELE KTRON IKA PRAKTYCZNA 2/2017

87

PODZESPOtY

Ill NCOxACCU

NCOxACCH

NCOxACCL

Rysunek 14. Zasada dziatania licznika NCO

Rysunek 15. Schemat blokowy NCO IIn wartoSC zapisaua w I11creme11l Value bfld zie wiQksza, Ly m liczn ik be,dzie sie, szybciej przepe lniat i cze,s tolliwosc prze biegu FovEi
Rysunek 17. Tryb Fixed Duty Cycle wejsciowy (doprowadzeuie) CLKIN. Zr6dlo wybiera siq za pomocq bit6w NxCKS < 1:0 >. Modut NCO maze pracowac w d w6c h lrybacb: Fixed Duty Cycle i Pulse Frequency Modula lion. Tr yb wybiera sie, za pomocq bilu NxPFM w rejeslrze NCOxCON: RYB FDC (FIXED DUTY CYCLE) Ten lr yb pracy wybierany wyzerowan iu bitu NxPFM. W trakcie pracy NCO cykliczuie zmieuia slan na przeciwny po kaZdy m przepetuieuiu akunm lalora (rysunek 17). RYB PULSE FREQUENCY MODULATION W tym lrybie wybierauym przez usla wieuie bitu NxPFM po kazdym przepeluieniu sif,! licznika-ak11nmlalora wyjScie NCOx przechodzi w slan aktywuy i pozostaje w tym stauie przez czas r6wuy zaprogramowauej w ieJokroluoSci okresu zliczanego syg ualu wej5ciowego (rysunek 18). Czas slauu aktywuego (poz iom wysok i) i niea klyw uego (poziom niski) zalezy od bilu okreslajqcego polaryzacje, NxPOL i bit6w NxPWS rejestrn koufigura cyjnego NCOxCON. Do koufiguracji i tesl6w geueralora NCO wykorzystaten1 mikrokontroler P IC16 F1509. Okno koufigurac ji zoslalo pokazane ua rysunku 19. Mozemy wybrac tu: Odblokowauie modutu NCO. • Tryb pracy. • Polaryzacje, sygnatu wyjsciowego. Si luym wsparciem konfigurowauia modutu jest okno Clock Settings. Koufig urujem y tu Zr6szcroko!C impu lsu okreSlona dto przebiegu taktnjqcego i popnez pn;::ctko$< p1zepetnlanla alcu mu latora dajemy zqdana cze,s totliwosc Rysunek 18. Tryb Pulse Frequenna wyjsciu geueralora. MCC obJicza rz eczyw istq czqstotJi- cy Modulation wosc na wy jsciu i generuj e plik konfiguracyjny (listing 5). Teslowanie polega ua zmierzeuiu geuerowauej czqslolliwoSci n a wyprowadzeniu NCO (RCl - pin 15). Tomasz Jablonski, EP

NC0.1.CLK Re9ister

NCO Clock Periods 111 • 128 periocltl

0 11 •8periods

'------+ 100 ~~~ :• ~~11! '*'<>dg = OOO ~~~ •= ~= l periods Rysunek 19. Konfiguracja NCO

ClodtSourc. Li s ting 5 . Inicjalizacja NCO z parametrami pokazanyrni na rys . void NCOl I n i t i al i ze ( void )

I

11 Set the NCO to the options selected in the GUI 11 NlOE enabled ; NlEN disabled ; NlPOL active_lo ; NlPFM FDC_

mode ; NCOlCO N "' Ox40 ; II NlCKS HFINTOSC_16MHz ; NlPWS l_clk ; NCOlCL K "' OxOO ;

II NCOlACCU "' OxOO ; 0-..flowiSme lllSB cl Ill• axumu!ator A.ocumu!at:>t Input Overfbw

II

NCOlACCL = OxOO ; I I NCOl!NCH 11 NCOl!NC H :: 11 ; 11 NCOlINCL 199

Rysunek 16. Przyktad zliczania z dodawaniem 2000hex

88

II NCOlACC H "' Ox.CO ;

ELEKTRONIKA PRAKTYCZNA 2/2017

AUTOMATYKA I MECHATRONI KA

..----Do-

,,,_

~,..

• lllo\Jol-wtf,OGOl°""'1J

x

r""""....'l>oolr-

<-

'

0

+

"

-

. . . ........... .... -....,,...... ii ,...... .._

·C.J -::," '.. NCl~I

.. ,...,"'

M. N.O.'(HJdgo)

Rem <= off

'~

~O:OQs+

·-

·~

_,, _

11

· !Li ~I-

"____ ·--

10.._

h eft.oNr

rr ...-..c.-D
~

,

~ ~~~'"""

_..,..,.._,._c.......

~------FC ·> W(;OI--

r.i ·

lnternetowy sterownik podlewania ogrodowego na LOGO! Zdalna parametryzacja programu lJa

pylauia Czy-

le lnik6w, kt6rzy szu kajq rozwic1za(1 pow iqk-

szajqcycb slandardowe moZliwoSci LOGO ! Jed uym z le mat6w, zglaszauyc h do redak· cji ja ko istotuy do opracowauia , byla moz· li woSC zd alnego w plywan ia na slany wyjSC slerownika (np. icb z dalnego blokowa nia) ui eza leZn ie od aklualnego slauu progranm. Rozw iqza uie takie- pozoruie- jes t d os te,pue we w budowa uy m w sterown ik serwerze bttp, bow iem po wySw ielleniu slrouy generowauej przez LOGO! w oknie przeglqdarki doste,pna jest mozliwosc zmi auy stauu wy brauyc h wy jsc (rysunek 1), PozornoS C Le j mo Zliwo Sci wynika z ochrouy uzy lyc h w proje kcie obwod6w

wy jsciowych slerownik6w przed zew ue,lrzuq mauip11 lacjq, bowiem moZe oua groz iC niepra w idtowy m d ziatanie m urzqdzeuia slero-

wa uego przez LOGO' i wyuika jqcy mi z Lego uiebezpieczelistwami clla u zytko wui ka. Tak wi~c, pomimo, tego ze wszys lkie wy j· scia Sq dosle,pn e na slronie LOGO! Variable (rys u uek 1) ze slalusem ,, Modify " (zielouy zuaczek z prawej slrouy ekra uu), to pr6by

Przedstawion e w poprzednich artykulach sposoby z dalnego dost~pu do z asob6w LOGO! 8 nie wycze1pujq ofernwanycl1 przez ten sternwnik mozliwosci, W artykule przedstawiamy sposoby z daln ej paramet1 yzacji prngram6w, kt6rq mozna wykorzystac takZe do zarzqdzania pracq urz qdzenia z poziomu serwera http wbudowanego w LOGO! f-

0

~

Arly kul jes t odpow ied ziq

.., __ ...

LOGO!

L -

= = -··

_ ~ -

~

. · . . _ _ _ _ _

,,, ><[<>

I •

-3 •· 3 <1>

Rysunek 1. Okno umoiliwiaii!
89

AUTOMATYKA I MECHATRONIKA zda lne j zmian y slanu wy jsc uzylych w program ie uie hQ
90

ELEKTRONIKA PRAKTYCZNA 2/2017

.11

01

~

CT

Rysunek 2. Przyktadowy program umoiliwiai'lcy zdalne blokowanie zmiany stanu wyjsc

M1

.11 .

Q1

Q

Rysunek 3. Przyktadowy program po modyfikacji

Ii M28 [LOGO! displays th~ amb~r backlight]

x

Parameter Comment - - - - - - - - - - - - - - - - - . Parameter. _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ __ Flag

Number./i-M_2_8_~~

M1 M2 Special Dag ba M3

~

D

MS= lnitiali.zJ M4 M25 = LOGO M5 M6 M26 = LOGO M?

e backlighl kllghl

M27 =Mess; ~M_s_ _~ M = Set Flag

dis.plays the.amber. backli

M28 =LOGO! displays the amber backlighl M29 =LOGO! displays red backlighl M30 =LOGO! TD amber backlight

•8001.

M31 = LOGO!TD red backlighl

Q

Rysunek 4. Lista dosttpnych flag

M1

.11 .

. B001

Q1

&

Q

Rysunek 5. Przyktadowy program po kolejnej modyfikacji

lnternetowy sterownik podlewania ogrodowego na LOGO!

I ITil

iiiJ Variable Memory Configuration ID

Rem= off

2

: fO:OOs~

Block

JR 8003 [Off-Oelay] JR 8003 [Off-Oelay]

x Parameter

Off-Delay~

Remaining Tune

Q

3

.11.

Rysunek 6. Program uiywany do demonstracji zdalnej parametryzacji pokazauego na rysunku 6. Stau liuii wy jSciowej w prezeulowa uym rozwiqzaniu jest za leZuy od slanu wejScia 11 i slanu wyjScia

timera B003 z op6foionym wyh1czeniem. jezeli na wejsciu 11 jest logiczna .,l" lub wy jscie timera jes t aktywue, to Ql przy jnrnje

off

.

wartoSC ,,1" - realizacjQ funkcji OR zapewnia

nam bramka BOOl. Timer B003 jest wyzwalany za ponIOcq flagi Ml , kt6ra jes t doslQJJlla z serwera http, jak w poprzeduim przyktadzie. Z poziomu serwera http bqdziemy uie tylko wyzwa laCodmierzanie czasu, ale lakZe zmieuiaC jego wartoSC i odczytywaC wartoSt:

czas u pozoslaht do odmierzeuia. W tym celu w projekcie zostala zdefiuiowana tabela zmiennyc h dostQpnych zdalnie (rysunek 7), w kt6rej zostaly zawarte czasy

Rysunek 7. Tabe la zmie nnych dost,pnych zdalnie

Wszystko, co lubisz, w jednym miejscu

<

< ;

"

.. ~·

;

~<-~~ ~ ~ /~.;

Address

Type

Word Word

0

AUTOMATYKA I MECHATRO NIKA Off-Delay (clomyslna wartosc czasu pocltrzymauia ,,1" ua wyjSciu limera po za uiku sygnalu wyzwa lajqcego) oraz Remaining Time (iloSC czas u pozoslalego do kollca podtrzymauia ,,1" ua wyjSciu limera po za uiku syguah1 wyzwalajqcego). W oknie przeglqclarki iuterne towej - po zalogowanin siq w serwerze http slerowuika LOGO! - wybieramy LOGO! Va riable i defiuiuj emy lislq closlqpuych zdaluie zmie uuyc h zgoduie z rysunkiem8. Po ich zdefiuiowa uiu wykonujemy krok po kroku uas tqpu jqcy test (rysunek 9, od g6ry do clolu): w pisujemy warlosc Ml= l (flaga przyjmrrje stau true) - war tosci zmieuuych VMO (Off-Delay) i VM2 (Remaining Time) zr6wnnjq siQ, slan wyjScia Q1=1, wpisujemy warlosc Ml= O (flaga przy jmuje stau false )- wa rtosc zmieu uej VM2 (Remaining Time) zmniejsza siq do zera, po osiqgniqciu ,,O'' slan wyjScia Ql = O. Teraz zdalnie zmie uimy wa rloS C odmierzauego czasu z 222hex ua 3FFhex. W ty m celu wykorrnjemy kolejno czynuosc i (rysunek 10, ocl gory do clolrr) : w polu ModValue zmi eunej VMO (Remaining Time) wpisujemy3FF i uaciskamy

Modify All Values , zmienua VMO przy jmuj e wprowadzonq wa rloS C, za inicjowa nie odmierzania czasu (poprzez wpisauie sekweucji ,,1" i uastttpuie ,,O'' do zmienuej M1) spowoclnje (po wpisaniu ,,1") przepisanie wa rtoSci z VMO do VM2, nasltt pni e odmierzenie czasu zgo dnego z nowo w prowaclzo nq wa rtos ci
SIEMENS

OCl l
~yfclfllill

1)-pe

x ~ ri.. 1

vj

V1!ue

,,, . fabe

BIT

x~ ~ , ---~

~ ~ 11ilit222

X ~ 2

~~ 1 1511()

~--~

"

:m =I====:' :

Rysunek 8. Definicj a listy zmiennych

• OG01Sy$tem

Type

Oe!Raige

X~ ':"'=====-=:""! BIT X ~ I

~~ 1U222

X ~ 2

~~ 1 U222

•LOGOIS"pl=

p~ -: ~====:' : Rysunek 9. Test stanu zmiennych

• LOGOtS~~en• O~J

,..,

R3f¥

X ~ JM1

vi

.

BIT

~ F erma t

Value

v·-

x ~

~~ 1&1r222

x ~

~~ 1611()

13ff!

•I

·" " "

t.lodif7AIV,,._

· ~00..")I~

Del Range

--

X ~ !M1

""' v....

0!$illayfcfmlt v!BIT

x~•

~~ 1 ~F

X ~ l

~~ 1 6'111

Diii Range

Typ11

""" " " "

• LOGO! ~1<111

X ~ "! M~ , ~--~ ,,, j· 61T

X ~ ~·===:=: ~~ 16#3FF X ~2

Dl!! RallQ6

~~ 16#31'1'

Type

X ~ "1:::••;::::::::::::::2...-IBIT x ~ o

~~ 161'.lfF

x ~!i

=i ~~ 16'J366

Rysunek 10. Czynnosci wykonywane w trakcie testu

Moooy

.==== "

" "

MCG ll)'

Przemyslowy Internet Rzeczy (3) Mikrokontroler CC1310 - programowanie kontrolera czujnikow W mtykule z aprezentuje111y obslugr;1 wbudowanego w mikrnkontrnler CC 1310 m odulu kontrnlera czujnik6w. Wykonamy prnjekt w zq dzenia do bezdotykowego po111iarn temperatw y. W artykule korzysta c br;1dzie111y z oprogram owania Code Composer Studio, Sen sor Contrnller Studio om z z ukladu do bezdotykowego pomiarn tempemtwy TMP007. W obudowie mikrokonlro lera CC1310 umieszczo no: procesor 11 Zylkow uika z rd ze uiem ARM Corlex-M3 (w ra z z blokami pe ryfery j11y mi), procesor dedykowa uy do lrau sm isji radiowej w pasmie ISM pouizej 1 GHz z rdze uie m ARM Cortex-MO, przelwo rni cP, DC/D C oraz przedmiol d z isiejszego a rlyk11 l11 ko11l rol er czuj11ik6w pomiarowych. Scbemal blokowy mik roko ulrolera CC1310 poka-

za uo ua rysunku 1.

Sensor Controller Wbudowa ny w mikrokoulroler CC1310 koul ro ler czuj u ik6w jest za rzqcl za uy przez 16-bit owy, euergooszczQd 11y mikroprocesor. Mo-

dul kou l ro lera cznjuik6w wy posafouo w 2 kB pami~ci operacy juej SRAM oraz licw e moduly pery feryjue (12-bilowy przetwo rnik A/C, dwa komparalory analogowe, jedeu li czuik Time rO, ir6dlo prqdowe, ko nwerler cza s/cy fra TDC ). Za impl ementowa uo programowq obslu g~ iule rfejs6w szeregowycb SPI, I'C oraz e mu la tor iulerfe jsu UA RT. Koutroler cz njuik6w ma zas ila uie oraz ta ktowa nie uieza lez ue od rd ze uia CPU mikrokoulro lera CC1310.

Rysunek 1. Schemat blokowy mikrokontrolera CC1310

ELEKTRONIKA PRAKTYCZNA 2/2017

93

_

..........wo_ . ... "................ ,..,,,., .... .,_ .

.. to

"'

'

~~ 1si..rt,.go ---

·-~-··

Sensor Controller Studio

, •

... T EXAS lNsTRUMENTS

~ -

""==-----~~,.

--..-......_ ........................ . . __ ... . .--

..

" ..":'.:..............

"' -'-'""' _._ "'

~

,

. . «1-.:a..1 ....... ...., _ , _

....

W
. . ..:·

= ~..::::

Rysunek 2. Ekran startowy oprogramowania Sensor Controller Studio

Tabela 1. Plik zrodlowe sterownika Sensor Controller Interface ... .... P..li_~i scif.c scif.h

1 1

~ scif_framework.c

1 ~

Konfiguracja sterownika (dane i kod ir6dlowy programu, definicje stalych, struktu-

.... \..rY.. ~~-~r11.i_e_~~Y..111.i,_r1lil.P.()l'.'~.n .i_E!.li_n_i_ i _ l !().J: ... .. ~ lnterfejs API do zarzqdzania zadaniami

\..s.~_i.t./r.~.r11~~<:>~~:~ .... \..\~().~.~:.?.1il.~~!!.~.~ .. l'.'Y.r11.i .~-~~ ..d.'.':~Y.~~L ............. . scif_osal_tirtos.c 1 lmplementacja warstwy programowej scif_osal_tirtos.h 1 do obs lugi pracy z systemu czasu rzeczywi-

!

··········· ························ .:..s.t~~().."f.1.:.R.!()_S:..................................... ...... . ~ scif_osal_none.c 1 lmplementacja warstwy programowej scif_osal_none.h 1 do pracy bez obslugi systemu czasu ........... L .r~~~zywistego. Programow anie pracy kontrole ra cz njnik6 w polega na bndowa uin zadan (tasks). Podstaw owe zad a uia , kt6re mozua oprogramowaC lo: odczy t warto5ci z cz njuik6w aualogowyc h (n zycie przet woruika A/C ora z komparatora a n a logowego), od czy t wa rtosc i z cznjn ik6w cy frowych (n :i.ycie interfejs6w szerego wyc h SPI, I'C, UA RT), obsiuga przycisk6w i kla w ialur pojemnoSciowych (u Zycie Zr6dta prqdowego, komparatora ora z kouwe rte ra czas/cy fr a). Koulro1e r czujuik6w moZe mi eC za prog ramowa ue aZ 8 zadaJ1 , przy czy m tylko jeduo zadauie m oZe mi eC blok programu , kt6rego wykonanie jest aktywowaue przez zdarzeuie (odmierzeuie zd efiui owa nego odci uka cza su albo zmia ua poziomu logiczuego ua wy jScin komparatora, a Ibo zmiauy pozionm logiczuego ua wyjscin 1/0 mikrokoutrole ra). Zadani a dl a koulrolera cz ujuik6w l worzym y w przygolowanym przez Texas luslrume uls oprogramo wa uiu Sen sor Control-

ler Studio. ft;zyk programowania zadari jest zbliiony do jt;zyka C. Kaide zadanie sklada sit; z trzech pod sta wo wyc h blok6 w kodu programu: 1. !11ilializalio11 (iuicj ali zac ja zadauia - wy konywa ua ra z na poczqtk11 zadauia). 2. Execution (wy konauie zada ui a-wyko uywa ne cykliczui e zgod-

uie z harmouogramem zegara RTC ). 3. Tter111i11 a lio11 (za kollcze uie zadania - wy kou ywa ue ra z przy

kollczeuiu zada uia). Zada uie z obst11gq zd a rze n ia ma dodatkowy blok kod11 programn event handling (obsl11ga zdarze nia - kod program11 jest wykonywa uy po wystqpieui11 zde finio wa uego zdarze uia). Korzystajqc z o progra m owania Se11sor Co11troller Studio m o:i.emy uie tylko two rzyc zad auia, a le ta kze testowac i enmlowac ich dzi ata ui e. Produklem wyjSciowy m oprogramowauia jest slero w nik Sen sor Co11lroller In te1face w skr6cie SCIF. Kod ir6dlo wy

94

ELEKTRONIKA PRAKTYCZNA 2/2017

sterow uika jest zapisywany w plikac h o fuukcjonaluoSci opisauej w tabeli 1. Pod czas tworze uia o progran10 wa uia pliki sterow uika SCJF wyge uero wane za p orn ocq Sensor Controller Studio dolqczarny do projektu w Code Co mposer Studio. Wykou11jqc zadaui a koutroler cz11jnik6w prac 11je w tr ybie aktyw uy m . W pozosta ty m czasi e pracy jest wpro wad za uy w tryb uspienia. W trybie aktywnym rdzeri kontrolera czujnik6w jest laktowan y przebiegiem zegarowy111 o czQstolliwoSci ma ksymaluej 24 MHz . W try bie 11spieuia , gdy iadn e z zad a n uie m a zdefiuiowauej obsl11 gi zd a rzenia, rd zen koutrolera jest wylqczony. jesli kt6res z za da1] m a wlqczo uq obslt1 gQ zda rzeu ia, to rd ze1] kou t ro le ra jest laktowa ny przebiegiem o cz11stolliw0Sc i zegarkowej 32,768 kH z. Z1niana lrybu pracy z aktyw uego na try b uSpienia i od w rolnie jest wy kouywa ua anloma tyczuie bez ud zialu programisty. Koutrole r cz11juik6w uie posiada doste, p11 d o pa mi Qci S RAM, FLASH ora z do m od11!6w pe ry fe ry juyc h i rejestr6w mikrokoutrolera CC1310. Z dru giej strouy, jedu o stka ceutralua MCU mikrokoutrolera CC1310 m a dostQp d o mod11!6w pery fery juyc h oraz pamiQci SRAM kout ro le ra cz11juik6w. Program11jqc prace, koutrole ra cz11juik6w dla ka :i.d ego zadauia mo:Z.emy zdefiniowaC zmieune globa lne. Chcqc zd efini owaC zmie uue najpier w mu siniy jedu a k ul wo rzyC slruklurQ, w ktcJ.

rej bt;dq przechowywane. Do dyspozycji mamy cztery rodzaje struktur a zmienne umieszczamy w st rnklurac h zgoduie z ic h f11ukcjoualuos ciq. DostQpne struktnry d a nyc h to: cfg (zrnieuu e do konfig uro wa uia zad a ll) , inp ut (z m ieuue z cl a ny mi wejSciowy mi up. : koufi g11racja para metr6w cz11juik6w pomia rowych) , output (
Sensor Controller Studio Spos6b pobraui a i zaiusta]owauia oprogramo wa uia Sen sor Control-

ler Studio prezeutowalismy w poprzeduiej CZQSCi kursu (EP11/2016). Za iustalowaue zoslato oprogramowa uie w wersji 1.3.0. . Produkowany przez Texas Instruments uklad scalony TMP007 (poprzednia wersja TMP006) mierzy temperatur~ otoczenia 1 oraztemperatur~ obiektu oddalonego od czujnika. Pomiar 1 temperatury otoczenia jest wykonywany przez wbudowany ' w struktur~ czujnika sca lony uklad p61przewodnikowy. Bezprzewodowy pomiar temperatury obiektu jest wykonywany przy wykorzystaniu zjawiska promieniowania podczerwonego. Czujn ik wyposazono w termostos, kt6ry mierzy poziom emisji prom ien iowan ia podczerwonego obiektu i na podstawie wyniku pomiaru oblicza jego temperatur~. Zakres pomiaru temperatury wynosi od -40 do +125°C. Uklad scalony TMP007 jest oferowany w obudowie BGA o wymiarach 1,9 mmx1,9 mmx0,625 mm. Szeroki zakres napi~cia zasilania 2,5.. .5,5 V ulatwia integracj~ z systemem pomiarowym. Charakterystycznq cechq ukladu TMP007 jest maly pob6r mocy. Podczas pomiaru temperatury wynosi 270 µA, aw trybie uspienia jest obniiony do 2 µA. Komunikacja z czujnikiem TMP007 odbywa si~ za pomocq interfejsu l'C. Obslugiwane sq dwa tryby transmisji: tryb fast (400 kHz) oraz high-speed (do 2,5 MHz). Szczeg61owe inform acje o budowie oraz pracy czujnika TMP007 1

.. 5.~ .~-()5.t~?..n.~ ..n.a__ s_tr.~~-i _e__ h.l_tP..S:!!!l.°.°.:!11(8.5.(J'.IV.f>:.............................. .

Urucbamia my ap li kacj ~ i sprawdzan1y czy sq dostQpne aktualiw module LaunchPad CC1310. Nasl~pnie zapisujemy projekt ua dysku kornpute ra (File-> Save Project). Koufi guracjQ projektu zacje. W ly m celu z meuu programu z zakladk i Updates wybieramy Check for updates. jesli akl ualizacje Sq dos lQ)l!Ie low prawym g6rpreze nlnje rysunek 3. ny1n roku okna apJi kacji zoslanie wySwiellona informac ja o najW kolejny m kroku rozpoc zy na1ny konfigurowanie zadania uowszej wersji programu. W uaszym wypadku jest doslqpna nowa do obslugi czujnika temperalury TMP007. W oknie konfiguracji wersja aplikacji. Pouowuie urnclrnmiaruy za kladkq Updates i wyprojektu , w se kcji Sensor Controller Tasks wybieramy opcje Add 11ew. Aplikacja Sensor Con troller Studio urnclrnmia uowe okuo probierajqc zakladkQ Manage Upda tes urnc hamiamy panel zarzqdzauia aklnalizacjami . Z doslqpuyc h opcji wybieramy Get In staller. granm, w kt6ry n1 defini ujemy para me try zadania. Wpro wadzamy Pobieramy i inslalujemy najnowszq wersje oprogran10wa uie Sen SOI' nazw~ zadania , opis zadauia oraz co najwaZniejsze wybieramy Controller St udio (w c hwili pisauia arlyknln jest to wersja o unrnekompoue uty zadauia ( obsluga uklad6 w pery feryjuyc h , protokol6w komu uikacy juyc h , spos6b kon11111ikacji koutrolera czujuik6w rze 1.4.0). Procedura pobierauia i iusta lacji oprogramowauia jest ide nlycz na jak opisana w poprzeduiej CZQSci kursu. Po zakollczonej aklualizacji uruchamiamy oprogramowauie Sensor Con troller Studio. Prezenlowany jest ekran slarlowy aplikacji, kl6rego wyglqd pokazano na rysunku 2. DoslQpne sq okna z historiq projekt6w z przykladami oraz z dokumenlacjq. Na szczeg6lna uwagq zaslugujq przygolowane przez Texas Instrnm ents przyklady oraz doknmenC•MP«>ll'• (_.,
-··-·-· I

,.._.,,,_CUR~>I

~

hm••~•l"'I«•<..,.,,.,

..

!~1z:

BRl lfCMo:ol"

lsa."'•~•O<)'

Aby zaprezenlowaC obsl u g~ konlrolera cz11juik6w wykouarny projekt Jll'Zqd zenia do bezdoty kowego pomiarn te mperalnry. W praklyce n rzqdzenia takie majq szerokie zaslosowanie w przemysle. Przykladowo mogq mierzyc te mperatJll'Q obiekl6w, kt6re S'! w rnc hu (wy roby na linii produkcyjnej, rnchome i lrudno doslqpne czqsci maszy n). Do bez przewodowego pomiaru te mperatmy wy korz ys tamy prodnkowany przez Texas In strum ents czujnik TMP007. Za bazq sprzqtowq projek l u postuZy nam mod nl startowy LauchPad CC1310 oraz ply ta rozszerze1\ BoosterPack BOOSTXL-SENSORS. Uru c hamiamy oprograrnowanie Sensor Controller Studio i lworzymy now y projekt. W ty m celu z menu programu z zakladki File wy bieramy opcjQ New Project. Naslqpnie wprowadzamy na zw~ projeklu , opis projekl u oraz uslawian1y obslugQ systenm operacy juego TI-RTOS. W se kcji Target Chip zazuaczarn y mikrokonlroler CC1310 oraz wybieramy obndowq , w jakiej zoslal zamonlowany

u .....--

"• 1 :::::::k·::~. ~h«l!ll-ur,(IJ

l"1Cl>lt
Projekt: Bezdotykowy pomiar temperatury obiektu

!'.1 11>1Qodilw.n !:] !;lll~ h ......

·Syn-CPU(_.;,_ n -..MutdOutP'AO..t<
•l-

!:I

~ Todl-H>
l

n cow1~1r...,..

!:J OPIOt·....11..,,.,

'"I TMr:Jr!::.!"
r---..(-

~
~ 101·1s,. .... U..11 ..... t.a1>.,,..11.. 1..-_,...,...

..I Ut•~•lllC-i•1.0t.""'-Sclii0~'9

tJ nr1or1,.,.., .... [1 Mllh.,d l09c

Rysunek4. Sensor Controller Studio - konfiguracja zadania ol) St>MorConlroleri;Ndio1'f.D 'f 2910

hl• f •- ~ ""''

II

•

'l'

1

1""""1nStnment!I

_

(;

><

! 110 M
••

.i) c.;1o o..... -

~ 1 .. l1"' °'9

Odc~•~<< .. >ln""'l' l °Of""
~·------·-··--·--·

---

(i;J·l~,

..............;;:.: ~;d.>q~ QHH81".,.W------------.

CClllolS.-1'9

~~:~Tdij~r=.~~ .;mh~O,

~.Y~-.,

.o ~"~a,...po7

""'

"

"""

'"" ""

'

P.:.ot!

- .. . ~

"" '~ '~ ~ ~

'

P:.&llS P!.rn l P.:.otl

•w• """ •w•

·=

~-~

llAUTXO

.." "" "

~ID

'""' GNlrHCO!PYr\10.U llfO UO~PWM M

.llO (,ONl
~~~ ~ :: i::~·:i

Rysunek 5. Sensor Controller Studio - mapowanie linii wejscia-wyjscia

ELE KTRONI KA PRAKTYCZNA 2/2017

95

z CPU mikrokonlrolera CC1310, koufig uracja liuii 1/0, itp.). W uaszy m wypadku 'CIU I OC:•Ho • O, zaznacza my obstugf; iuler fejs u szerego-JeeU> • 0 1 • 01 wego PC, taktowa ni e wykouania zadau ia 1....,;-codi: 1: 110.....,.""l fl .. 0::1.iu ••<.II ire zega rem RTC oraz komuuikacjf; zaclauia IC'.i lt Save Project) . KoufiguI r l1 Ut l. • 2e5Ut U 0..00001 ! racjf; zada ni a pokazauo ua rysunku 4. :~~~~~~:!~ 1 1nwo1n _nc_;.oor. « l l " W momeucie utworzeuia zadau ia autouebnao.t(l0<:1:to): l •l•• ! matyczuie sq tworzoue bloki progranm: iui. . .. . . - 01 cjalizacja, wykonauie, zakollczeuie (blok obshtgi zdarzeii uie jest tworzouy, bo do za- Rysunek 6. Sensor Controller Studio - widok na panele do zarz4dzania definicjami statych dauia uie doda lismy obslugi zdarzenia). i struktur danych Dodatkowo, jest aktywowaue uarzP,d zie 1/0 Mapping stuiqce do mapowa nia liuii wejScia-wyjSc ia mikrokoulrolera CC1310. W zada uiu do komuuikacji z czujuikiem lemperalury TMP007 bP,dziemy uzywa li inlerfejsu szeregowego PC, zalem nmsimy i...' skoufigurowac liuie iulerfejsu FC. Uruchamiamy uarzP,dzie l/O Mapping. Z okna Board wybieramy plylP, slarlowq CC/ 310 LaunchPad, a uaslP,puie dla sygnalu FC .. 1•·P*--*'.• ...s...... .,..."!l,.•it<• ..,!""Po<. !)ojlol 1•• 1"'-s..•P.. SCL wybieramy liui1r DI004, a dla sygualu •• P..,US&to.;tuk v.-..~"''""" ar:~wl'C SDA liui11 DI005 . Zrzut ekrauu z kou... , ft ( OCt,_ Wclr.i< • c....,1 .. 91u t
Jj(ado~-­

Obj e ~<'-O

~:.or:

Ul~<:.IUC
•

l:

=~c

i!clt•<~CI: l~ c'h

An!>~

~~

~...-~suhl

U~ku><:n-~q=t():

~

,.... ~ "

1• .i.1..mg

~9-

~-•-plo\ • l :!o<

· ~019 lo !lce

...,,_·"ll"'°'~n.ogc

-~ ~

96

ELEKTRONIKA PRAKTYCZNA 2/2017

__

Oigitol l ••~-,.,..,

. ... --.,.d. . . . . . .,.......

bloku programu z kodem wykonywa lny m Execution (wybie ramy o pcjP, Run Execution Co de). Uslawieuia konfiguracy jne progranm pokaza no n a rysunku 9. W kolejny m kroku , z menu progra mu z zakladki Ta sk Testing wybie ramy opcjP, Con n ect. O prog ramowa uie uaw iqz uj e po tqcze uie z rn odutem sla rlo wym La un c hPad CC 1310 i au lomalycz nie przenosi nas do zaktadki wiz uaJi zacji zmiennyc h Graph. W opc jac h konfigura cy jnycll za kladki Graph zaz uacza my zmi euue global ue, kt6re c hcemy w iz ua li zowaC. W uaszym przypadku bqdzie to odczyta na z czujnika TMP007 ten1peralura lok alna ora z len1peralura obieklu. NastQpnie, wy bieramy z menu programu Ta sk Testing opcjQ Run Jnilializalio11 Co de - jest urnc h a mi a n e wy kou a nie kodu progr a mu z bloku /J1itializati01 1. W kolejuy n1 kroku urucha mian1y cykliczue wy ko uywaui e zd efiuio wa uej w zakladce Setup sekwe ucji lestn . W ty m celn , z menu program u Task Testing wy bieramy op cj ~ Run Task Il erialion s Continuously. Oprogramowa n ie ro z poczy ua cykliczuy od czy t dau ycll , a wy uik pomiaru temperatury wiz ua li zowa uy jest na wykresie ora z w okni e zmie nnyc h progranm. Zrzu l ekran u z d ziaia nia oprog ramo wania pokaza no ua rysunku 10.

_. tu.. _ _ _ _ ,...., ......

__

,.._c..-1--c-

we

a

Rysunek 9. Sensor Controller Studio. Modut testowania zadan - konfiguracja testow

J= l".l "'=S......

n .......

Listing 1 . Kod ir6dl owy programu sekcja Execution Ul6 localHi = 0; Ul6 local Lo = 0; Ul6 objectHi ::::: O; U16 objectLo ::::: 0 ;

II start working with i2c state . success ::::: 1 ;

I/ If a measurement was successfully started during the last (state . i2cStatus :::::::::: OxOOOO ) I 11 Select the local temperature register i2cStart () ; i2cTx ( I2C OP WRITE I (TMP007 I2C ADDR << 1 )) ; i2cTx ( TMP007-REG ADDR LOCAL T°EMP-) ; 11 I f successful read loCal temperature i f ( state . i2cStatus == OxOOOO ) { i2cRepeatedStart () ; i2cTx { I2C OP RE.AD I (TMP007 I2C_ADDR << 1 ) ) ; i2cRxAck ( l0caIHi ) ; i2cRxNack (l ocal Lo ) ; I else { state . success = 0 ;

I i2 cStop () ; /I Select the object temperature register i2cStart () ; i2cTx ( I2C OP WRITE I (TMP007 I2C ADDR << 1 )) ; i2 cTx ( TMP007-REG ADDR OBJ TEMP ) ; II If successful read Object temperature if ( state . i2cStatus == OxOOOO ) { i2cRepeatedStart () ; i2cTx ( I2C OP RE.AD I (TMP007_ I2C_ ADDR << 1 ) ) ; i2cRxAck ( objeCtHi ) ; i2cRxNack (objectLo ) ; I else { state . success = 0 ; i2cStop () ; else { i2cStop () ; state . success

=

Rysunek 10. Sensor Controller Studio. Modut test owania zadan - wizualizacja zmiennych Wy n ik pomiaru temperatury odczy tany z czujuika TMP007 jest preze utowa uy w formi e biua rnej. Zeby przekou wertowac wy uik na stop n ie Celsju sza, na lezy odczy ta n'l wa rtosc pomnozyc p rzez wsp6lczynuik 0,03125. Na za kollczenie pracy z oprogran10wa niem Sen sor Conlroller Studio geue rnjemy pliki stero w uika SCIF. W tym celu , aby otworzyc okno kompi latora , z pa uelu p rojektu wybie rarny opc jP, Code Genera tor. Jes li projekt uie zawiera blQd6w, wybierarny opcjP, Generate driver source code. O progran10wanie lworzy pliki wy nikowe stero w nika SCIF, kt6re nalezy doh1czyc do proje kt u w Code Composer Studio. Dod atkow'l fuuk ci'l oprograrnowa uia Sen sor Controller St udio jes t moZ liwoSC emulowa n ia pracy zdefiuio wanyc h zadall. Opcje enrn lalora do s l~ pu e sq w men u programu w zakla clce Ta sk Testing.

O;

if ( state.success == 1 ) I /I scale local and object temperature ( divided by 4 ) output . rawLocal ::::: (l ocalHi << 6 ) I (l ocalLo >> 2 ) ; output . rawObject = (objectHi << 6 ) I (objectLo >> 2 ) ; 11 if result is negative add extra ones if ( localHi & Ox80 ) { output . rawLocal I= OxCOOO ;

I if (objectHi & Ox80 ) { output . rawObject I::::: OxCOOO ;

I 11 Notify the driver fwGenAlertinterrupt () ;

Podsumowanie 01116wilis111y d zialauie wbudowa nego w mikrokontroler CC1310 konlrolera czujnik6w. Korzystajqc z oprogran10wania Sensor Contm llel' St udio oprogramowalismy zada uie bezd otykowego pomiaru tempe ratury obiekt u. W kolejny m odc inku knrsu dol
ELE KTRONI KA PRAKTYCZNA 2/ 2017

97

Systemy dla lnternetu Rzeczy (3) Moduty rozszerzen DevPack dla zestawu SensorTag W ty111 odci11kt1 kt1rsu zostanq 01116wio11e nast~pujq ce 111oduly rnzszerze11 dla zestawu SensorTag: Debug DevPa ck, Watcl1 DevPa ck i LED Audio DevPa ck.

programem o wdziqcznej nazw ie ,, DEMO". Spos6b dziatania progra n111 jes t scis]e ZW i<[za uy Z orgauizacjq pracy komuuikacji bezprzewodowej z protokolem Blu elooth LE ver.4.2 [2] .

Dokumentacja Jes t kilka n10dut6w ro zszerze ll DevPack do zeslaw u SensorTag firmy Texas lu slrumeuls. )a ka pierwszy pojaw it siP, modut Debug Dev Pack z uktad em emu lalora sprzP,towego ty pu XDS1 10. Nas tP,pnie zaofe rowano 1nodut Walch DevPack nazywa ny leZ Display DevPack lub LCD screen DevPack. Zaw iera on lylko wyswiellacz LCD TFT. Ko lejuy modut to LED Audi o DevPack , zawiera j<[cy 3 diody LED RGB oraz wzmac niacz cy frowy audio. Na zdjP,ciach pokazywa n e Sq jeszcze inue moduty (up. modut zasilania balery jnego), ale jeszcze nie ma ich w sprzeda.Zy. Na slrouie TI sq leZ

dostP,pue kompletue projekty 111od11 tow Dev Pack (up. Wireless pH Sensor Transmiller), ale tez uie produkowaue. Produkt6w o nazw ie SeusorTag finny Texas Inslnnnenls jes t kilka. Pierwszy by! zeslaw CC2541 SensorTag. Zeslaw CC2650 SeusorTag wystartowat w po towie roku 2015 [1, 2, 4]. Nazywauy jestou Senso1Tag 2. Na kmicu roku 2016 pojawil siP, zes ta w CC1350 SensorTag. A jes t jeszcze zapow iad auy Wi-Fi SensorTag. Zes law CC2650 SeusorTag jest dostarc za uy z fabryczuie zaprogramowan ym

98

ELEKTRONIKA PRAKTYCZNA 2/2017

Dolarcie do opis6w modul6w roz szerzell DevPack zes ta w u SensorTag uastrP,cza (tradycy juie) pew ue ktopoty. Podstawowym miejscem informacji jest slrona ,,IoT made easy" [5]. Na za ktad ce DevPacs slrony ,, IoT m ade easy" sq informac je i odnoSniki dotyCZ<[Ce wszystkic h lrzec h doslQpnyc h do za kupu akl11al11ie modu16w rozszerzeJi. Jedua k oduoSlliki d o dokumeut6w z uajduj<[ siP, ua slrouie TI WIK! [6] . Na portalu spolecznosciowym TI E2E Commu nity znajduje siP, bardzo przydalna strona CC2640/CC2650 Getting Started and FAQ [6]. Jes t oua CZQS to aktualizowaua i zawiera odpowiedzi ua uajczP,sciej zadawa ne pytania.

ZlifCZe rozszerzen DevPack Zl<[cze rozszerzeJi za iusta lowaue ua plytce zestaw u CC26 50 SeusorTag umozli w ia dol<[cze ui e mod11!6w rozszerzeJi w sta ndard zie DevPack. Opis sygnal6w na zlqcZll DevPack Connector jes t mnieszczony na slronie ,, loT made easy" rs], za ktadka DevPa cs,

Tabela 1. Rozmieszczenie s

!

No

Nazwa

:..1......) ..YDD

:..2... .. ) ..G..N.IJ..

nalow na zl czu DevPacl< Connector zestawu SensorTa [S, 7]

......................................... ........ _<:IP.i~

Nozka

..............!..5.e.11s
DI0_5.... ) ..5.~.Y.~.il . 1'..C. .n.il.P.l)'.!~~- ~-~-n.~()!:T.a.$.,.. P.().d.~.i~ljil.~ .i. e. .!.0. . ~~\IV". ..~.() .Y.[)()...... . 4. ...... L.5.IJI\... D_l()_.,,6 .... L.S.z.v.n.a. . 1'..C. .n.il.P.IY.!~~- ~-e.n.~()!:T.a.$... fl°..d.~i~ljil_n _i_e. .1.0. . ~~\IV". ..d.() _y_[)().... . ! 5 ...:..°.P..1 ~!1\~.[).1_(),/~/!.[)()____ ,.. DIO 16 .. :..IJl.U.l~i.P._l_ek_s_o_\Al.a.n.~.~.J!i\.G.,,T.[)()_(_1)____ _ ...[)1_(),,1_1... ) ..IJl.i~r.()f()_n__cy_fr_()V1/.Y.. :. \Al~i.5~i.e..C.~~-· ·· ··· :..6. ....... °.P..7/.J\~.[)1(),,C,_L _K.... ! 7 ... ) ..°.P,.11 /C~N DI0_2_o... ) ..\li/Y.P.!:()!f.'.il~.~~-~-ie. .9fl.°!:()!f.'.e. . U..k.lil~.~-·C,C,!_3~.~./.C,C,2.6.~X.(!'_'.() l.~.e.) 8 ..... O.P..6IA.U.IJ.1.(),,._O,() ............. !.....[)1().,,22 .\li/Y.P.!:()!'.'.il ~-~~-n. ie..~Y.f!:()!'.'.e..U..k_lil~.u..C.C.1_3_x_~./.C,C.2.6.X.X. _(!'_'. () l_n.e.) ! 9 ! VDD_OUT L_\li/ejs~ie zewnr_trzn.ego ~asila_nia (2) ............................... . 1.0.. ) ..O.P..5./.U.J\.RT_TX ...[)1().,,2.9. ... LT.X..~.A.RT, t;.ansmitowane. prz_e_z..O.~.b.U.lj_ ()_e.~P.il~~ do komu11i_k_a_cj.i._z..P.C. (1) :..3..... ..: ..s.c.~

!.

!.. !.

!.

:..1.1...... :.. 0.P..1~/~.Cl~.1 !··1.2.... ) ..°.P..4./.LJ.i\.R.T..,..R.X...... 13 .) ..O.P..9/f>1.1_S_()____ _______ ___ ; 14 .) .. 0.P..3/.P.\liJ~~ ........... 15 i DP8/SCLK/TDI ........................................

:..1.6... ..:..o.P..2./.P.\IV~2. .. ! 17 DP_ID

DIO 1.9.....:..'!~~.\Al.~ . r.~.~~- ~.a.:·.. P.il.'!:1.i. r.~.<.~.k.~<1~ ..~il~.i .r.~i.. F.l<1~~--~-il.P.l.~~e..~~-~- ~-()~!il.$!. IAl.~i.s.~ .i -~..d.il.~.Y.~.h)_(1)................. ~ ....D.1().,,2.8. .... :.. ~X...U.J\.R.'.,.~~il.n.s.r:i:i. !t.?.\Al.a.n.~. P..~~~Z..IJ.~.~U.!1..[)~~P.il.~.k..d.
............ .......!.

! Wysoki poziom powoduje wybranie zasilania (zewn~trznego) plytki SensorTag z wyprowa! dzenia 9 zlqcza. Poziom domyslny niski ustalany przez rezystor 2MO do masy (na plytce ................................ .) ..5.e.11.s
Ap6kacja SensorTag jest udoslP,pniona da rmowa aplikacja Sen sorTag dla urzqdzeuia mobilu ego (smarlfon /iPad), obsh1gu jqcego lransmisj q bezprzewodowq Blu e looth LE ver.4.0 (lub nowszq) do zeslawu CC2650 SeusorTag. Spos6b pobi erauia , iusta lowauia i uz y tkowania tej aplikac ji zostal dokladu ie om6wiony w drugim od cinku kursu [2]. W skr6cie postQpowanie zda lnego reprogramowania (OAD) zestawu SensorTag wyglqda tak: 1. Urncbom aplikacjP, Senso1Tag ua swoim urzwlzeuiu mobiluym. 2. Urucbom zeslaw SeusorTag {up. przycisu ij przycisk Power), zielon a dioda LED powinna zaczqC bfyskaC. Nie moZe byC do niego dolqczony modut Debug DevPack. Ale mogq bye doh1czo11e iuue moduty DevPack. Zes taw nrnsi bye zasilauy z baterii Jub zewnqtrz nie. 3. W gl6wnym oknie aplikacji Sen sorTag wyszukaj na liscie ,.Bluetoolh Smart Devices" sw6j zeslaw SensorTag. 4. Po klikuiP,ciu ua uiego zostauie wysw ietlou e okieuko wyboru. Kliknij na ,.Sensor View". 5. Na dole okna SensorView jest pole polecenia FW Down load - moZliwoSC aktualizowania oprogramowania firmware w okuie ,.T l OAD profile". 6. Po wy brauiu polecenia ,.Select FW File" wyswietlaua jest li sta z plikami obrazn kodu clla obslu gi r6znyc b urzqdze!1. 7. Pli ki z kodem progranm firmowego ,,DEMO" z wersjami kompatybiluy mi dla wykrytego zestaw u CC2650 SeusorTag (pokazywa ne z ua zwq Seusor Tag 2) Sq dodatko wo oznaczoue. Obrazy kocln S'\ dostQpne dla protokoln konrn nikacyjuego BLE (v1.20 , v1 .30) oraz ZigBee (vl.12). Lista zawiera r6wniez pliki

ELE KTRONI KA PRAKTYCZNA 2/2017

99

Rysunek 1. Plytka modulo Debug DevPak nalozona bezposrednio na plytk~ zestawu CC2650 SensorTag (10)

obraz u kodu przyktado wego dla obslugi rnodul6w rozszerze u LED Dev pack ora z LCD sc reeu Devpack.

Modut rozszerzen Debug DevPack Bardzo przydatuyn1 , a wlaSciwie kouieczuym , uz upeluieuiem ze-

staw u CC2650 SeusorTag jest modul rozszerzeu Debug DevPack. Modul Debug DevPack posiada st ronP, produktu [9]. Na uiej jest sc hernal, opis sprZP, lowy oraz pliki zr6dlowe projeklu spr z~ lo­ wego. Zaw iera leZ oduoSuik do slrouy Wiki TI ,,Debug DevPack User Guide" [10] . A tam jest tam opis jak uzywac modulu z zeslawern CC2650 SeusorTag. Modul Debug zawiera uklad ernu lalor a sprzP, lowego ly pu XDSllO. Obecna wersja modulu Revl.30 d ziala bardzo popraw-

uie. Ale ra czej z zestawem CC2650 SeusotTag tez w wersji Revl .30. Aby za lo:i:yc rnodul Debug ua zestaw CC2650 SensorTagza mkniP,ty w obudow ie pla stikowej nalezy wyciqc/wylarn ac w czarnej, p lastikowej obudowie (od tylu) pole przeznaczone na 10-n6:i;ko we zlqcze JTAC . Nasl~ pni e, nalezy nalozyc ply lk ~ mod ul u Debug na lylnq (cza ru q) obudowP, plaslikowq zestaw u CC2650 SensorTag ta k aby polqczyc 20-n 6zkowe zlqcze rozsze rzel1 oraz 10-nozkowe zlqcze )TAG (rysunek 1). Ply tka rnodulu Debug DevPak nalo:i;ona n a zestaw CC265 0 SensorTa g w obudowie plastikowej jest pokaza na ua zdjP,c iu tyt ulowy rn a rtykulu. Po dolqcze niu rnodulu rozszerzeti Debug u klad p rze lqcz nika eleklronicz nego TPS22910 na ply lce zeslaw u CC2650 Sens01Tag przelqcz a zr6dlo zasilani a na wy prowacl zenie 9 (VDD_OUT) zh1cza rozszerzeu )2. Wtedy zasila uie komplelu CC2650 SeusorTag +Debu g DevPack jes t dostarcza ne ze zl qcza USB modnlu Debug. Mozna wy jqc baleriP, CR2032 lub zalozyc pod styki plastikowe zabezpieczenie. Jest lo bard zo przydalne poclcza s dlugotrwa lych pr6b programowauia .

Po polqczeuiu modulu Debu g DevPack z korn pulerern kablem USB-A USB-M icro zaczyn a swiecic zielon a dioda LE D na ply-

., Karty graficzne ~ . ~ Karty sieciowe - !-.-U• Cisco Systems VPN Adapter fo r64-bit Wi ndows 1-~- Rea ltek RTL8168C(P}/8111C(P) Family PCI-E Gigabit I I L.-(L TAP-Windows Adapter V9 Klawiat ury ~· Kom puter Kontrol ery d iwi ~k u, wideo i gier ~. Ko ntrolery IDE ATA/ ATAPI t> . i Ko ntrolery uniwersalnej mag istrali szeregowej ~.. Monitory ~ Mysz i inne urz~dzen ia ws kazuj~ce Porty (COM i LPD i-.. Port komunikacyjny (COMl) XDSllO Class Application/User UART (COM44) L. ~ XDSllO Class Auxiliary Data Port (COM43) 1 ~ ·O Proc.sory ~ "C:il Stacje dysk6w ~ ·~ Stacje dysk6w CD-ROM/DVD ~ .. L.,. Texas Instruments Debug Probes ·1 !-·.'~ XDSllO Class Data Port L ...,,; XDSllO Class Debug Probe

· L!

i-..'1f

1

Ill

Rysunek 3. Udost,pnione zasoby emulatora XD5110 modulo Debug DevPack

Drajwery XDSuo Przed zainstalo waniem draj wer6w enm latora XDSllO n1oduh1 De-

bu g DevPack system operacy juy Wiud ows poka zuje w Meuagerze Urzqd ze(l nieznane tirzqd ze uia . Syste m Wind ows sam pobie ra

z sieci Internet i ins laluje drajwery (rysunek 2) . Po ich za in slalowa niu pokazy wane sq dwa party COM: Application/ User ora z Aux ili ary Data. Poka zywa ue sq tez dw ie pozycje ua zywa ue jako ,, Debu g/D ata probe". W srodow isku progra mowym CCS v6x/7x modul Debug DevPack jes t dolqcza ny jako ,, XDS 110 USB Debug Probe" (rysunek 3). Po clolqczeniu rnodulu Debu g DevPack moZe siP, pojaw ic komuuikat ,, A firmware update is required for debug probe" Na lezy kouiecz ni e klikn qc ua ,,Yes" i odczekac ua polw ierdzenie zakollczeu ia aktu ali zacji.

lce modulu Debug DevPack co syguali zuj e, Ze moduf jest gotowy do pracy. Je Sli zestaw CC 26 50 SeusorTag ma za programo wa uy pro-

Modut Watch DevPack (Display DevPack)

gram firmowy ,,DEMO" to zaczy na tez blyskac zieloua dioda LED ua plylce zeslaw u CC26 50 SeusorTag . Dolqczenie moclu lu Debu g

duktu [11] . Dos larcza raczej malo informacji , ale zaw ie ra oduo-

DevPack n ie powoduje blokowa ni a d ziafani a programu ua ply tce zestaw u CC2650 SeusmTag.

je st opis jak n ZywaC modutu z aplikacjqSen sorTag. Nigdzie uie ma

'2.,

Instatacja oprogramowania stl!:rownilca

Urzqdzenie jest gotowe do uiycia Urz4dzenie kompozytowe USS ../ Gotowe do uzycia XDSllO Class Application/User UART (COM44) ../ Gotowe do uzycia XDSl l OClass Debug Probe .,/ Gotowe do ufycia XDSl l OClass Auxiliary Data Port (COM43) .,/ Gotowe do uiycia .,/ Gotowe do lJlYCia Urz4d2enie wejSciowe USB XDSllOClass Data Port Gotowe do uzycia

.J

Rysunek 2. Informacja o zainstalowaniu drajwerow XD5110

100

ELEKTRON IKA PRAKTYCZNA 2/ 201 7

Modul Watch DevPac k (Display Dev Pack) posiada stronP, proSliik do stromy Wiki TI ,, Display DevPack User Gu ide" [12]. Tarn za to od uos uika do stro uy ,,DEVPAC K-WATC H, TIDC- DEV PAC K-DISPLAY" [13]. A lo na niej jest schema! [14], opi s sprzP,lowy [1 5] ora z pli ki ir6dlowe projeklu sprzP,lowego. Moclut Display DevPack zawiera tylko monochrornatyczny wyswietlacz LCD z pauelem TFT. Ma O U przekqlll q 13, 5", rozd zielczosc 96 X96 pikseli (921 6) i pobiera prqd o nalP,zeniu lylko 2 µ, A. Pan el jest dolqczony do zl qcza rozszer zeu DevPac k Conn ector. Zasilanie pauela LCD je st pobierane z piy tki zestawu SeusorTag

(VDD) . Daue do pauela sq doprowad zone lqczern szeregowym SPI (rysunek 4). Obsluga rnod nlu Walch Dev Pac k z aplikacjq Senso1Tag jest opisana na slronie Wiki TI ,,Display Dev Pack User Guide" [12]. W celu

Rysunek 4. Modul Watch DevPack [23]

pracy ualezy doh1czye rnodul Walch DevPack do zes lawu zestawem SeusorTag. NaleZy uatoZyC ua siebie gu ia zcla DevPack

A

Rysunek 6. Modul LED Audio DevPack [17]

~--::. ~=.=:J\ ___ _


--·--

-·---~~-

do slrony ,,DEVPACK-LED-AUDIO, TIDC-DEVPACK-LED-AUDIO" (18]. A lo na niej jes t schemal [19], opis sprzQlowy (20] oraz pliki zr6dlo we projeklu spl'ZQlOwego. Madu! LED Audio DevPack zawiera 4 jasn e diody LED i cyfrowy

Couueclor obu plytek i zh1czye. Do zestawem SeusorTag ui e moze bye dolqczony modu l Debug DevPack . Program obslngi panela LCD 1rnjlepiej pobrae z uzyciem aplikacji SensorTag dla tll'Zqd zen ia mobilnego. W punkcie 7 repro-

wzmacniacz andio. Diody LED sqindywidualnie s terowane sygna-

lem PWM z zes lawu SensorTag. Zosta ly uzy le diody 1 W z serii OSLON SSL80 (prqd do 1 A) w kolorach: bialy, czerwony, zielony i niebieski. Diocly Sq podlqczone indywidua lnie do trauzyslor6w BC817. Plytka mod ntu LED Audio DevPack ma otwory, do kt6rych moZna za mouto waC zes law plastikowycb soczewek. Modul zaw iera monofoniczny wzmacu iacz audio (4W) k1asy D

gramowa uia zestawu SeusorTag

ua lezy wy brae pozycjQ,,SensorTag2 vl.20 (BLE} LCD screen D evPack FW". Po za koll czeuiu

Wi ki Tl ,,LED Audio DevPack User Guide" [17]. Tam jest opis jak uZywaC modntu z aplikacjqSens01Tag. Po uown ie nie ma oduo.Suika

Rysunek 5. Linia obslugi modulo Watch DevPack

typu TAS2505 z wy jsciami d la glosnika i slu chawek. Wzmacu iacz jest dolqczony do zlqcza rozszerzeu DevPack Connec tor h1czem

reprog ranwwa uia wySw ie tlaua jest na ekra uie LCD iuformac ja :

szeregowyn1 12S . tqcze FS uie jes l obslugi wa ue przez aklualu e wersje o prog ramowa uia zestaw u CC2650 Sens01Tag.

uazwa mod ulu , aclres MAC (w hex), wersja FW. Na dole pauela wysw iellauy jest s lan komuuikac ji lqcza Blu eloolh . To moze bye Wailing, Advertising (i odczyl napiQcia balerii) lub Connected.

Madu! LED Audio DevPack jest zas ilany ze zlqcza MicroUSB. Na plylce jest za monlowa na przelwornica DC/DC doslarczajqca napiQcia 3,3 V do zasilania diod LED modulu oraz doslarczajqca

Po pierwszym uruc hon1ieniu zes la w u w okohcach Srodka pa-

uapiqcia zasila nia na z lqcze rozszerzell DevPack Conu ec lor. Pod-

uela wysw ietlaua jest liuia kresek. W okuie SensorView aplikacji Senso1Tag jest teraz dostQpna liuia Display Service . Po klikniQciu

czas pracy diod LED z pelnqiuteusywuosciq pob6r ze zlqcza USB maze dochodzie do 2 A (maze lo wymagae zasilania duzej mocy). Obslu ga modulu LED Audio DevPack z aplikacjqSensorTag jes t opisana na slronie Wiki TI ,, LED Audio Dev Pack User Guide" (1 3]. W celu pracy uruchornieni a nalezy dolqczye rnodut LED Audio

ua pole pu s le j ramki pokazuje sitt kla w ialura i moZna wp isaC ko-

munikal. Po klikniQciu na pole Wyslij (Send) napis pojawia siq na panelu LCD w miejsce kresek (rysunek 5). Po dln zszym naciSniftci111rn przycisk Powe_r zes tawu przecbodzi ou do slanu uSpieuia. WySwiellany jes l slau ,,Wa iling". Wpisany konmnikal nadal

jest wyswiellany. Jesli po lrzebny jes t pow r6l do poprzedniej wersji progra mu lo wys larczy powl6rzye powyzsze po -

DevPack do zeslawu zes ta wem SeusorTag. Na leZy naloZyC ua sie-

bie gn ia zda DevPack Con nector obu plytek i zh1czye. Nas lQpni e nalezy do zlqcza MicroUSB dolqczye kabel USB podlqczony np.

slqpowania reprogra mowa11 ia zestaw u Se11s01Tag lecz Ly m razem ualeZy wybraC pozycj~ ,,SensorTag2 vl.20 (B LE} FW".

er

Lamp Control

Modut LED Audio

DevPack Madu! LED Audio DevPack (rysunek 6) ma slroUQ produktu [1 6]. Dostarcza raczej

v

mato iuformac ji , ale za-

wiera oduosuik do slromy

Rysunek 7. Linia obslugi modutu LED Audio DevPack

ELEKTRONIKA PRAKTYCZNA 2/2017

101

d o gniazda USB A komputera , do ladowarki USB lub d o ba terii ty pu PowerBa nk . Program obslugi modulu J"ED n ajlepiej p obrac z u zyciem aplika cji Sen sorTag dla nrzqd zeni a m obil nego . W puukcie 7 re programo wa nia zestawu Se usorTag naJeZy wybraC pozycjq ,,SensorTag2 v1.20 (B LE] LED DevPa ck FW''. Po za kouczeniu reprogra mowa ni a moz na przejsc do pracy [rysunek 7) . W oknie Sen sorView aplikacji Sen soITag jest te raz dostQpn a linia Lamp Conlrol. Dotykowy przelqcz nik wl qcza/wylqcza swiecenie. Poz iorn a liuia z bi aly nt okrqgly m su waki em stu Zy do regulacji poz iomu maksy ma luego iuteusywuoSci Sw ieceu ia (aZ do z upetuego wytqczenia) . Ko lo ba rwue sh tZy do uslawieuia koloru sumarycznego swieceni a w modelu I-ISL [3]. Sq cztery sklaclowe: biala, czerwo ua, z ielo ua, uiebieska . Cata zew u ~trz n a czaru a liuia kola bar w uego odpow iad a sy tu ac ji bez swiecenia diody bialej. Im blizej srodka to d o swiecenia 3 skladowyc h koloro wyc h zos taje dodane cora z w iqcej Sw ieceui a diody bi alej. Sa m Srodek odpow iada swiecenia ty lko diody bialej. Na lezy u wazac na oczy przy ba rd ziej intensyw ny m s w iecenin . Sumaryczne uatqZe uie SwiaHa m oZe byC ba rd zo duZe .

TIDesignes Texas In strnmeuts ud ost~p uia w iele kompletnyc h projekl6w sprz~­ towo-prog ramowych z r6Znyc h d zied zi n po nazwq TI Designes [20] . Jest ic h ohecnie (11 .2016) p ouad 2373 . Wiele z nic h jes t wcl raia nyc b do proclukcji przez TI i dos tqpuyc b do kupienia. Ale naj w iqcej nie. Jest jeduak dn zy klopot w z ua lezienin pa sujqcego projektn , up. do zestaw u SeusoJTag. Oclu o8nik d o proje ktu p omia rn pJ-1 ,,Wi re less pH Sen sor Tra nsmiller" w fonni e modutu DevPack [21] z nalaz tem ua nieza leZnej stronie [8]. Na jednej ply tce clrnkowa nej zos tal zintegrowa ny scalo ny uklad d edykowa ny LP91200 ty pu AFE [A na log Front Eucl) ora z przetwo rnik A/C typ u ADS1120. Madu! ra zem z zes tawe m Sen sorTag tworzy, po clolqczeniu zew n qtrz ne j sanely pH, zdalny uklacl pomia rowy o za kresie do 14 pH , z d okladn osc iq 0,01 pJ-1 [rysunek 8) . Na stqpny dos tqpny projekt w formi e m od nlu Dev Pac k to ,, Da isy-cha in ed Cable fo r Sen sorTag" [22]. Uklad nmozli w ia clolqcze nie szeregu polqczonyc h czujnik6w tempe ratury TMP107 do portn UA RT zestaw u SeusorTa g poprzez zlqcze rozsze rzeu DevPack Conueclor. Modut rozszerzell De bug DevPack je sl r6w nieZ uZywa ny jako dot qcza ny enmlator s prZQ lowy do zes law u zdalnego slerowa nia Bibliografia : 1. System y dla lnternetu Rzeczy (1): Zestaw CC2650 Se nsorTag, Elektronika Praktyczna, 12 / 2016 Syst e my dla lnternetu Rzeczy (2): Uiytkowani e zest awu CC2650 Sen sorTag, Elektronika Praktyczna, 1/ 2017 C2000 Piccolo LanuchPad (12)- tatwy pomiar koloru , EP 4/ 2014 Simplelink Bluetooth low energy/ Multi- st a ndard Sen sorTag CC2 650STK https://goo.gl/EXNcAE loT made easy https://goo.gl/dTCIW1 Se nsorTa g2015 (Tl WIKI) https://goo.gl/dzwEKG CC2640 / CC2650 Getting St a rted and FAQ, 2016 Oct 31 https://goo.gl/GgOwmO

CC2650 Sen sor Tag DevPack Notes, https://goo.gl/b4Ez55

Simplelink Sen sorTag Debugger DevPack CC-DEVPACKDEBUG, https://goo.gl/D2YdRE 10. Debug DevPack User Guide https://goo.gl/yFC2Nc 11. Watch DevPa ck (ACTIVE) DEVPACK-WATCH https://goo.gl/LDl31v

Display DevPack User Guide https://goo.gl/lrhV1R

102

ELEKTRONIKA PRAKTYCZNA 2/2017

Rysunek 8. Modut .wireless pH Sensor Transmitter" (21]

CC2650RC (TI). Ply tka zestaw n posiacla 20-uozkowe zlqcze rozszerzell DevPack Connec tor ora z 10-n6Zkowe ztqcze JTAG.

Reprogramowanie zestawu CC2650 SensorTag MoZ li woSC: reprog ramowauia zes law 11 zes law CC2650 Seu smTag do fa brycz nego programu firm owego [,,DEMO") jest ba rd zo istotny m elementem koilcowym kazdyc b pr6b z wlasnymi proj ekta mi progra 111owy111i .

Wp isywan ie kodu d o nkladu sca l011ego CC2650 Sen sorTag moZna wykonaC ua lrzy sposoby: 1. Pobieranie obrazu kodu z radiowego i qcza bezprzewodowego sta ncla rdu Blne tooth LE. Do pracy p ot rzeb ny jest ty lko zes ta w CC2650 Seu sorTag (za sila uy z baterii) oraz tirzqdzenie m obilue z obstu gq s laudardu Blne tooth LE (4.0 lnb no wszy). Pakiet stosn Blnetootb LE d osta rcza ny przez firn1 QTexas Instrume nts BLE 2. 2.1 SOK [BLE-STACK 2.2 .1) ndostP,puia op eracjP, Over tbe Air Download (OAD) - tadowau ia obra z u kodu oprogra mowa ui a dozes law u SeusorTag. Obrazy kodu dla r6Zuych wersji progranm ,, Demo" sq przygotowaue przez firm~ Texas Ius lrumeuls. A plikacja Se11sol'fagd la ur zqdzeil mohil nyc h [sma rtfo u/iPa d) udostP,pnia ope ra cjP, OAD [xx]. Spos6b postP, powa ui a z aplikacjq SensorTag jest clokladnie opisa ny w drngim oclcinkn se rii [2]. 2. Wpisywa nie obra zu kocln poprzez lqcze JTAG procesora bezposred uio do wew u~ tJZuej pami ~ci Flash ukladu sca louegoCC2650. Do pracy p otrzehny jest zes taw CC2650 Seu sorTag z dolijczouym modnlem rozszerzell Debug DevPack. Zasila uie catego komple lu jes ldoslarczaue ze ztqcza USB moduln Debug. Modul 13. DEVPACK-WATCH , TIDC-DEVPACK-DIS PLAY https://goo.gl/qLECtx

14. TIDC-DEVPACK-DISPLAY Sche matic, TIDRFR5, 01Jul2015 https://goo.gl/KetQBB

15. Di s play DevPack Design Guide, https://goo.gl/ubhSeL , 17 Jun 2015 LED Audio DevPack, DEVPACK-LED-AUDIO https://goo.gl/p0uQu4

16. LED Audio DevPack User Guide, https://goo.gl/sRhXtR 17. DEVPACK-LED-AUDIO, TIDC-DEVPACK-LED-AUDIO, https://goo.gl/GcsNRf

18 . TIDC-DEVPACK-LED-AUDIO Schematic, https://goo.gl/OOp9Ke, 01 lipca 2015 19. LED Audio DevPack Des ign Guide, Tl DUA61 , 19 Jun 2015 20. Texas Instruments Reference Designs https:l/goo.gl/nFjJev 21. Wire less pH Sensor Tran s mitter (DevPack fo r Se nsorTag) Reference Des ign, TIDA-00561, https://goo.gl/aaam07 22. Dai sy chain temperature sensor reference des ign for Se nsorTag, Tl DA-00800, https://goo.gl/md7FiJ 23 . MobileModding, tech blog, https:l/goo.gl/SCNLAA 24. SmartRF Flas h Programmer 2, Ver.1.7.4,06-JUL-2016 https://goo.gl/tMa5Md

"

~rt kc:runl1cy)ly(COMI).

O

...

un\nown

<1 Porl kcllllni.llCY.J!Y(COMI),._

Q Unl!ngw~ " XDS110CllnAjlplciliof>ltls.

O

tm\nown

flullAcldnuf:ffW:

Actions

~ [t) Alltt>-
0

Cflt:Jttvitb'l:2.2 P1c1
Rysunek 9. Program SmartRF Flash Programmer 2

Debug nalezy poh1czyc z komputerem kablem USB-A USB-Micro . Na jlatwiej, programowa ui e zesta w u CC2650 SeusorTag moZ ua wykouaCprzy zastosowa uiu ua komputerze PC progranm SrnaTtRF Flash Prograrnrnel' 2 [24]. Program teu pozwala ua pobrauie zawartoSci wskazauego pliku z obrazem kodu (rozszerzeuie .hex) i wpisauia jej do wew u ~t rz uej pami~ci Flas h ukladu scalouego CC2650 poprzez li\cze )TAG (rysunek 9) . Obrazy kodu (.hex) dla r6Zilych wersji programu ,,Demd' Sq udost~puiaue w folderach zainslalowanego ua kompulerze PC oprogramowauia, up. dla stosu BLE 2.2.1 jest to folderC:\ti\simpleliuk\ ble_sdk_2_02_01_18\exa mples\hex\cc2650stk_sensortag_rel.hex Po wpisaniu d o ukladu CC2650 program zglasza si~ jako FW rev. 1.40 (Oct 26 2016) . Nies tety jest spore zamieszanie z wersjami stosu , systenm operacy juego TI-RTOS i oprogramowa uia firmowego. Aplikacja SeusoiTag pracujqca na tablecie iPad za syguali zowata , Ze wersja jest niea ktu a lua , bo najnowsza wersja, kl6rq oferowala lo 1.30. JeSJi na komputerze jest za instalowa uy program BLE Device Mou itor ver. 2.3.0 [4] tow fo lderze C:\Progra m Files (x86)\Texas lnstruments\Smar tRF Tools\BLE Device Mouitor\firm ware\ cc26xx\senso rtag jes t dost~pn yc h w iele plik6w hex z r6Znymi wersjami kodu (BLE 2.2) dla zestawu CC2650 SensorTag: we rsja pelua (demo) CC2650Se11s01Tag_ BLE_All_vl _ 20.hex (ora z v1_30 i v1_33), we rsja z obslugq LCD CC2650SensorTag_B LE_A pp_LCD_ v1_30 (oraz v1_33), wers ja z obslugq diody LED CC2650SensoiTag_BLE _App _Light_v1_30 (oraz v1_33) ora z ki lka iu uyc h we rsji , up. Audio, Wymagane post ~ po wau i e przy programowaniu jes t opisane w [8]:

Wyslarluj program S11iartRF Flash P1·ogra111111er 2. Klikuij ua przycisk Refresh W oknie Connected devices zaznacz CC2650. Na dole okna pokazywa ue sq paranietry rozpozna uego uktadu scalonego dol<1czonego poprzez emulator XDSllO. W okuie Flash image(s) wskaz sciezk~ (Browse) do wybrauego pliku. W oknie Ac tions powinuy byC zaz naczone opcje: Erase , Program i Verify. Klikuij ua przycisk Go (ikouka Play - tr6jkqcik). jesli programowanie si~ powiedzie , to ua zielouym pasku b~dzie uapis Success"! 3. Wpisywauie kodu biuarnego poprzez lqcze )TAG procesora. Do pracy potrzebuy jes t zeslaw CC2650 SeusmTag z dolqczony m modulem rozszerze(1 Debug DevPack. Oraz darmowy program Code Composer Studio (Tl) w wersji 7.0 (co najmuiej 6.1 .2). Sq d wa sposoby generowa nia kodu bin aruego projektu i programowania ukladu sca louego CC2650: a. Zaslosowa uie aplikacji Code Composer Stud io lokaluie zainstalowa uej na kom puterze PC. b. Zas losowa nie aplikacji Code Composer Studio pracujqcej w chnmrze obliczeniowej. Gdy za mierza my pra cowaC z oprogramowauiem firmow ym tow obu przypadkach nalezy ws kazac folder z projektem zr6dlowym . Polem nalezy go zaladowac do CCS, zbndowac i uruchomic sesj~ debugowqZ ladowauiem kodu . W obu wypadkach jest to troch~ bard ziej skomplikowane. Dokladny opis zosta uie za mieszczony w przyszlyc h odcin kac h serii. Henryk A. Kowalski [email protected]

ELEKTRONIKA PRAKTYCZNA 2/2017

103

Pierwsze kroki z FPGA (8) Wskaznik temperatury RGB-LED WS2812B

z STLM20 na diodach

Miesiqc temu przedstawilismy projekt cyfrowego miemika temperatwy, kt61y wyswietlal temperatur~ zmierzonq za pomocq analogowego sensora temperatmy na 3-pozycyjnym , 7-segm entowym wyswietla czu LED. Teraz pokazemy nieco bogatszy funkcjonalnie temwmet1; kt61y cyfrowe wskazania prezentowan e na wyswietla czu wzbogaca efektem swietlnym wyswietlanym na LED-RGB WS2 812B. Prezeulowa ny w a rlykul e le rm o m e lr jes t przez u a-

W odr6Z nieniu od wczes niej preze utowa uyc h p rojekt6w, proje kt preze ntowan y w art ykul e wy ma ga dol qcze nia ni e tylko shield a m aX imalor Ex pander (u a kt6ry m nmi e szczon o wySw ie-

tl acze LED ora z se ns or te mpera tury STLM20 - fotografia 1), a le takZe liuijki z 8 d iod a mi LED-RGB WS2812B . W p rzykladz ie nzy to modulu KAmodWS28 12-8, kt6 ry dolqczono do ukladu F PGA za pomocq pin6w UA RT-a (fotografia 2) : WS8212B - maX irnator, GN D- GND, +VDD - +5V, Din - Tx D. Ws zyslki e oz uaczeni a sq umies zczoue na ply tkac h, jak w i-

czo ny do mi er ze uia te m-

dac ua fo tog ra fii. Uklad zacz uie d zia lac od raz u po w lqcze-

w wa ru u k ac h domo wyc h. N a wySw ietla cz u mo:Ze wy Sw ie tli C

niu zas il a ni a.

p era tur

Opis projektu Projekt sklada s i ~ z cz terech plik6w uapisa nyc b w j ~zy ku VHDL. Plik gl6w ny rgb_ter1110111etr (u ajwyzszy p oz iom w hi era rc hii)

te mp e r a tnr Et o wa rt o.Sc i

od O d o +5 1,1 s topni Ce lsjus za z dokl adno sc i'I.

z aw iera wszystkie ui ezbft dne e lem e nty do odczy ta ni a w arlo.Sci napi ft cia z prze tworuika a na logowo-cyfrowego oraz prze kaz uje

do 0 ,1 slopui a. Na pasku

di od LED- RGB S'J. wysw ietl ane kombiu acje kolor6w i li czby sw iecqcych e lem e nt6w, odpo w iadaj qce

te wartosci do blok6w obs l11 g11j qcyc h wysw ietl acz i di ody RG B. Blok opi sa ny w pliku wysw (rysunek 3) odpow iada za o b s lu g~

Fotografia 1. Sktad zestawu testowego

te m pe raturom z zakre su

+12 .. .+36,6 stopu i Celsju sza. Na d iodach nzyskujemy rozdz ielczoSC pomi a ru 0,5 s lopni a. Wa rtoSC m oZua odczy taC na pods ta -

w ie koloru i ilo8ci zap alonych diod zgodni e z tabel q l.

104

ELEKTRONIKA PRAKTYCZNA 2/2017

wySw ie tlacza sie dmi osegme nlowego o ra z algory tmy do u.S re dni a ni a i obli czani a lempe ralur y w slopuiac h Celsju sza. Blok

o pisa uy w pliku Jed_gen pobiera wa r tos c tempera tury z bloku wysw i ua tej p ocl sta w ie us ta la ile i jaki ch kolor6w pow iun o bye wysw ietl ouyc h ua diodac h RGB. Bl ok opi sa uy w pliku /ed_sterownik za mieni a kod ko loru poda w any przez le d_gen na syg nai

Tabela 1. Wartosc temperatury wsl
3

2

4

5

6

8

Nazwa .......... : clo ck

st

uj ce w bloku led

!. J
....................... ~ Nie.b.i ~~~i ... ) ..1.2,_o.) ..1.2,_5_) ..1.3,_0. .: ..1.\ 5.) __1_4...0. ) ..1.4...5.) __1_5...0. .. 1.5,_5_) 16,0 :, 16,5 : 17,0 17,5 :, 18,0 18,5 : 19,0 : 19,5 : Jasnoniebieski ....................

t emperature_b_2

i..

i

i i !.zielo~y·:::::::x:2:0.;~J:2:0.:~:::::2.<0. .:..2.\5.) .2.2.•.0. .. i..2.2..5.) ..2.3..0. .:.2_3,5. ..! )6.~Y............ :.2.~,0.) ..2.~,5. .. i..2.5..0.) ..2.5..5.) ..2.6.,0. .. i..2.6.,5.) ..2.7,0. ) ..2.7,5..) :..~~-~-~~~-~.Y..... i. ?.~,o... i. ?.~,5. .. i. 2.9.·.0.) ..2.9.·.5. .. i. 3.0.,0.) ..3.0.,5.) ..3.\0.) ..3.\5.) L.R.~~~~Y. ....... L.3_ 2..o.J

.3.2..s. .. L.3.3..0. .. L.3.3..5. ..!..3.~,o. .. L.3.~,s. .L.3.5_,o. .. L.3.5.·.5. ..!

! IN

Moduty funkcjonalne l ed_st erownik (ta bela 2). Blok Jed_s lerownik z re a li zowauo jako m aszy u11 stau6w. Przec ho d zi o n a pr ze z 5 s la n 6w : w y soka jed y uka (h l ), ui s ka je - t d y u ka (1 1), w ysokie zero Fotografia 2. Modut KAmo(hO), u iski e zero (JO) oraz dWS2812-8 s ta u rese t (resell ). Aul om a l zaczy n a cyk l pracy od zapa miqla ui a we jScia color_ in do sygualu color_24. Licz ui k color_ counter_ h igh liczy, k t6ry bit ko lo rn jest w da uy m m om eucie czy ta ny- dan e wysy ta od uajwaZ n iejszyc h bit6w. W za le ZuoSc i od war toSci Lego bil11 wc hod zi w s ta u hl alba hO. Kazdy stau ma li czu ik, kt6ry ws kazu je przez ja ki czas mas zy u a m a pozoslaC w Ly m slan ie. Po u plywi e tego czas u p rzec hod z i do u aslQJHiego sta n u, k t6ry m jes t 11 po sta ni e hl lu b IO po s ta u ie hO. Znow u czeka w ty m s tan ie u a odli c ze nie li cz nika d o zada n e j war LoSci. 0 Ly m , do kL6 rego

...C>P..i.s. ..... .

...... i. b. r.~.k. .f_un.~9! .................. ; : temperatura w stop: niach Ce lsjusza

i. P.~.d-~_i.e. l~.n.":.P rze.z .2 ! load next

: : : : :

inform acja otrzymywa na z bloku led _sterownik z informacjq, czy naleiy podac na st~pny

.................................. ;................... j..................... :.. k.°. l'?.~ ..~.a..~.Y).s.c_i_e. .......... : : se lect ed_color

: OUT

: 24

i if_last

: kolor podawa ny : do bloku led ste! rownik w fo rmacie i GRB

; OUT

!1

: : : :

8xWS2812B po l~c zo n yc h szeregowo (KAmodWS2812-8)

sze regowy, kt6ry jest wysy la ny ua liuijkq diocl.

en

: IN .......... :..1.................:..z.e_\\": r..1.0.~.~.z........

i. ~~.s~~ ..................... ) ..1. ~......... .! ..~..

.. 9'.~~~i.C>~

!

Tabela 3. S na

informacja wysyl ana do bloku led_sterownik informujqca czy dany kolor jest

.....!..a.~ta~~i.rn..~s.¥.ta.~Y..rn...! s ta nn przejd z ie da lej decyd uje kole jny przeczy ta ny b it. j ezeli li czn i k color_coun ler_high jes t wiqkszy od ze ra to przec hodzi d o od powied niego dla ko lejuego bi tu sta uu h l alba ho. Kiedy w y n os i 0 lo w za le Zu oSc i od wartoSci s ygua tu wejSc ia if _last zaczy u a czy tac bity od poczqtk u (23 bit) lttb - jezeli if _la st ~ 1 - to przec hod z i do s ta nu resell, kt6ry t rwa okreslony czas. Po ty m czasie pr zec hod zi do sta uu hl lu b ho, jezeli sy gua l if_ last bP,dzie miec wartosc 1. W przec iw ny m przy pad k u pouownie wc h od z i w sta u resell. W m od ul e w ys tP,pu je syg nat wy jsc iowy Joad_ next. l nfo rmuje on , Ze m oZ n a w Ly m czasie z mieniC kolor n a wejSciu. Z mi ana kolor u r a z w c z as ie ca lego s La nu w y sokiego. Jes t o n zapa mi ~­ ty wau y, kiedy sygua l Joad_11 exl jest r6 w uy 0. Syg uat rese t ni e m a Zad n e j fu nkc jon a lno.S c i. Sygu al z egarow y nrn si m ieC wa rtosc 10 MHz (domyslna w m a Xim a torze), aby sygua l do diod

temperan.ire_b_ 16[9 .01 lflf--

....;.-l temperature_adc[11 OJ bri9htness[3 .. 0j

seg7 _8[7 OJ

seg7_4[3.. 01 ; .

i' ·:

~bela 2.

Sygnafy wyst9puj4ce w blol
mk Nazwa

Kierunek

i. ~l~_c _k__

IN

: Reset

IN

: if_last

IN

..................:..z.e_\\":r..1~.~-~~ ...

...........i. b.:.a.k. _f_u_n_k.9i .............. : czy b~dij podawane

........... j..n.a..~~i.s ~i.e_ k_()l~in.e. .~~.l.o_rY.:

i colo r_in

IN

! load_next

OUT

i diodes_LED

Szerokosc !

OUT

24

~

kolor do wyswietlenia

! w formacie GRB ! jeieli 1 to moi na po-

! dawac n ast~ pn y kolo r ..L.n.a.. ~~i~~i.e............................. . sygnal st erujqcy diodami

! ....... J..R.<3.6.~.L.E.0,. \i\15.2.8.1.2.6. ................

'------IJJJ!EU1'-c=···::> : : :~_·g7"~J3,_~1. PIN_D16 PIN_D15 PIN_E16 PIN_E15

Rysunek 3. Projekt termometru RGB

ELE KTRONI KA PRAKTYCZNA 2/ 2017

105

rnial odpowiedni ,,ksz lalt" w funkcji czas u. Sygnal wy js ciowy sterujqcy di odami LED przy jmnje wa rtosc 1 dla stan6w h1 i hO oraz 0 dla pozos lalych stan6w. l ed_gen (tabela 3). Blok led_ gen odpowiada za wyge n erowa ni e odpowiednich kolor6w dla 8 diod RGB-LED WS2812B. Na wejscin przyjmnje 7-bitowq war tos c le mpera tnry w stopniacb Celsjnsza, gd z ie uajrnlodszy bit jest r6wn y 0,5 stopnia . Zakr es te mpe ralur, kl6re rnoze przyjqc led_gen wy nosi od O do 63,5 slopnia. Modnl wyh iera uowy kolor, ki edy sygual Joad_nexl - pochodzqcy z 111 od11!11 /ed_stemwnik - jes t r6wny 1. Na podstaw ie 4 n ajwyZszyc b bil6w wa rloSc i le mp eral ur y we jSc io wej lernper ature_b_ 2 okresla, w jakim kolor ze b ~ cl z ie wyswiellana le mpera lura. Progi kolor6w wyglqclajq nasl~ puj qco: 12 ... 15,5ciemu o uiebieski , 16 ... 19,5- jasn on iehies ki , 20 ... 23,5 - zielouy, 24 ... 27,5 - z61Ly, 28 ... 31 ,5 - cze rwony, 32,0 .. 35 ,5 - r6iowy. Kod kolorn jest za pisywa ny do sygnalu lemp _color. Na podslaw ie wa rloSci 3 u ajmlodszyc h bil6w usta Ja ne je st , ile z oS miu diod modnln KArnodWS2812-8 pow iuuo bye wlqczouyc b. Dia wa rlo sci O jes t Lo 1 dioda. Kiecly ua 3 najmuiej znaczqcyc h bila c h w syg nale lemperalure_ b_ 2 sq sa m e jedy nki , lo wlqczone sq wszyslkie diody. Kody kolor6 w sq wysylau e jedeu po dru g im. Li cz nik count_ diodes od li cza , ile kolor6w diod powiuuo bye jeszcze wyslanyc h i ustala n a wy jSc iu selecled_color warloSC Lemp_ color, jeZeli dioda ma siQ SwieciC lub same zera, jeZeli dioda nie pow inna si~ swiecic. Po osmiu kolorac b liczuik COlllll_diodes przy jmuje wa rlosc 8 i uslaw ia bi t if_lasl , kl6 ry sygualiznje , ze w i ~cej kolor6w nie b~dzi e wysy lanyc h . wysw (tabela 4). Moclul wysw jest odpowiedzialuy za kouwerlowa nie lernpera lury z przetwornika A/C do zada uycb for111al6w oraz wySw iet la niu jej 1u1 wySwie llacz u siedrniosegmeutowym. W modul e wys l~p uj e sygnal slow_ elk, kl6ry jes t inkremen lowa ny przy ka Zdy m z bocz u naraslajqcy m zega ra. StuZy on jako wejScie ,clock en able ' do wyzwa lania proces6w, kt6r e ua leZy wlqczac z duzo 111uiejszq cz~stot li wosciq ui z cz~s tot li wosc gl6wuego syguah1 zega ro wego. Proces odczytywania ten1pe ratury jes t uru c hamiany co 4096 takt6 w zegara . Za ka Zdy m ra zem aktualna wartoSC z prze tworuika A DC z piuu pod tqczo uego do aualogowego termometr11 STLM20 jes t dodawana do sygnaln lempemture_lemp1. Dodawa ne jest 128 pomiar6w. Kiedy dodane zos la ni e taka liczba pomiar6 w, tempe raturqjes l 12 uaj wyZs zyc h bil6w sumy (sygnatu le111pemlure_te111p1). Od j ~ ta jes t od dau ej wartosci (OxBE7) i pomn oZoua przez odpow iedui wsp6tczy nnik , zgoduie ze wzorern : temperature_temp2 = 3047 - temperature_templ; temperature_b_lO = t_przejSciowa * 8 + temperature_temp2/4 + temperature_temp2/32 + temperature_temp2/64; W Len spos6b o lrzy maua jest Le mpe ralnra w s lopnia c h Celsjusza , gdzie bily temp eratu re_b_ 10{12 downto 4} oznaczajq l emp e ralur ~ pomllOZollq przez 10 (llp . Ox018 lo 2,4 slopnia). W tym samym mi ejsc n jest wyli cza !la te mperat nra przes ta w iona ja ko biuarna wa rtoSC w slopniach Ce lsju sza , gd z ie najmniej z naczqcy bit Lo 0,5 slopnia (t empemt urn_b_2). Przekazywa na jest ona do modulu , gd z ie jes t wykorzystywana d o wyswietlania temperatnry ua diodacb RGB. W procesie Ly m przelicza ua jes t takze temperalnra z poslaci binarnej d o kodn BCD za pomocq funkc ji to_ bcd - naj wyzsze bily sygnalu ternpemlure_b_ 10{12 downlo 4} przekszlalcane do sy gnalu BDC le111pemlure_ decimal_10. Po czle ry kolejlle bity odpowia dajq za kolejue cy fry. WySwiellani e ua wySwietlaczach 7-segmenlowych jest realizowane poprzez przyp i sa nie se lektyw ne. W za leZ noSci

106

ELE KTRO NIKA PRAKTYCZNA 2/2017

Tabela 4. S na Nazwa

st

sw

.; .. ~i.e.~.u.".~~.. :..s.z.e.re>.k.c:>S:'.,L. .. ......... <:IP.i~ .... ....... .

:..c_l()~~ .. ....... ....... .........:.. 1~. .... temperature_adc IN

!

u· ce w bloku

!

.................... brightness

.: ..1.................. :..z.e.~a,r..1~./11.H.~ .. ... . ! 12 ! temperatura

!4 !

IN

,

..... :..z. pr~~~v;.()r_n.i~a. .~.[)~ ..: i jasnosc wyswietla- ' ! cza siedmioseg-

........... :.......

,.................................... ;.................... :.................. ) ..~~.~-~()111/~11.'?............... .j :. temperature_b_16 OUT ! 10 ! temperatura ! w stopniach Celi sjusza podzielona

!

,......... ....... .................... , ....... ............. :......... .......... ) ..P.r.zE!.z .~~ .......... .. .......... ; :. OUT !8 ! sygnal na katody · · ! ! wyswietlacza sied- !

! seg7_8

.... . . ......... . .

:. seg7_4

! OUT

......... J . . ... ... .........:. ~i()_S_e_~~~-n_t()\l\/E!l1.o.. .: !4

! sygnal na anody

!

! wyswietlacza sied-

!

····················· ...... ..L ................... .L~i().s_e.$.~~-~.t()\11/~11.o... . Tabela 5. Sygnaty b

wyst~pujf1ce

!.

Nazwa .... :..~i~r.U.~E!~.. S.z.e_re>.k.c:>s.c..

!

w bloku termometr_

_()_P.i~ ...... .. .

:..c.l~ .. .............. .:.. 1~..............:..1...... ..... ... .. .. :..z.e.~a,r..1~Jl1.H.~ ... .. ................ ... .. ! seg7_8 ! OUT 8 ! sygnal ' i na katody wyswietlacza

!

: ~-~g;~-~ . ....... T"o.uT.........T"~····

) ..s.i_e.d..rn.i.C>S.~ll.rn.e.~t.o.v;_e_~() .... ... , ~~g~~~dy wyswietlacza .

i

...... ............ ..................... ...... .L.s.i_e.d..rn.i.()5.~ll.rn.e.~t.o.v;_e_~C> ...... .. :..

~i~.d.~s-~~~°...!. ~.~~.... .. ..1..1..... ...... .. .... l. ~i;_:IE~~~~~{z~iod.~~.i....!

od wa rlos ci slow_clk{12 downto 11} wybierane jes t jedn a anoda i odpow ieduie 4 bily z sygnatu lemperalure_decima/_ 10 , kt6r e nasl~ JHii e sq kon werto wa ne na format 7-seg m euto wy, kt6ry jest wp isywally d o seg7_8_temp. Modnl daje m ozli wosc wybraui a jas nos ci wysw ie tla cza siedmios egm en to wego poprzez wy bra ni e oa wejSciu brightness odpowieduiej wartoSci od 0 do 15. Zrea li zowa ne je sl poprzez sprawdzauie czy 4 bity rejestru slow_clk{7 downlo 4) Sq mni ejsze, czy w iP, ksz e od wa rlosc i bright11ess. Jeze li wa rnne k jes t speh1iony, lo wySw ie llacz jes t gaszony. W projekcie te rm ome lrn jasnoSC na state jes t ustaw ion a na w artoSC maks y maJnq. termometr_rgb (tabela 5) . Na jwyzej polozouy w bi era rc bii modul opisowy w VHDL, lqczy wszys lkie wyzej wy mi e niou e modntu oraz zaw ie ra przetwornik ADC , kt6 ry pobiera wa rto.SC z pi nu wejScia analogowego nu mer 0. Jest on podtqczony do ka nalu 15. Przelwornik zaw iera moduly adc, f ingertemp_adc_ sequen cer oraz p~LI~ pll geue rnjqcq zega ry na podslawie zegara w ejS c io wego 10 MHz. WartoSC z prze twornika jes t zapis ywa na do sygnalu counter, kl6ry jes t wysylany do bloku wysw. Blok ten zwraca s yg naly, kt6re sq ki erowa ne n a piny do obstugi wySw ie tlacza siedmiosegmeutowego oraz przekazuje syguat z iuformacjq o Lempera lu rze do bloku /ed_ ge11 . Blok Leu przekaznje i dobiera sygnaly z bloku led_sterownik, kL6r y na podslawie otrzy1nanej wartoSci koJoru tworzy sygnat diodes_ LED, kt6r y jest wy prowadzolly na pin do sterowania diodami RGB. Piotr Klasa, AGH

Dodatkowe informacje Projekt powstal w Katedrze Elektroniki Wydzialu lnformatyki, Elektroniki i Telekomunikacji AGH, pod kierunkiem dr inz. Pawla Rajdy i dr inz. Jerzego Kasperka.

4-kanalowy zasilacz programowalny z STM32F4291-DISC1 Opis pmjektu uniwersaln ego z asilacza z 4 niezaleznymi kanalami wyjsciowymi, z cyfrowo z adawanym napit;tciem i pomiarem prqdu wyjsciowego. Stemwnik z asilacza zintegmwano z dotykowym HM! w popularny111 zestawie STM32F429l-DISC1. Zgodnie z zafoieniami , zasilacz miat n1ieC 4 kanaty wyjSciowe o nieza lei:nie regulowa uy n1 na piQci u , pamiQC oslalnic h nastaw, pomiar prqdu wyjSc io wego, a ca ioSCmiala byC obstug iwa na za pomocq panelu dotykowego na wy.S wietlaczu TFT. Ze wzglQdu na niskq cenQi wygodQrea lizacji aplikacji zdecyd owa no siq na nzycie golowego zeslaw n z mikrokonlrolerem STM 32F429 - STM32 F4291-DI SC1. Program dla mikrokonlrolera uapisa uo w spos6b nmoz-

li w iajqcy obsh1 gQ wyswiellacza LC D bQd qcego wyposaze niem lej ply lki ora z wykorzys lanie r6znyc h modnl6w fnnkcjona lnyc h mikrokonlrolera , lakich jak prze lworniki A/C lnb limery. Srodow isko programislyczue, z kt6rego korzystano przy pisauiu prog ramn , jest dos tP,pne bezplalni e (System Workbench for ST M32). Przyda l siQtakze prog ram konfignrujqcy mikrokont rolery ST M32 - CubeMX. Ulal w ia on uapisa uie CZQ Sci kodu odpowiedzialnej za inicjali zacjq niezbqdnyc h rejeslr6w. Schema! hlokowy za silacza pokazano na rysunku 1.

Obwody wyjSciowe

Obwod wejSciowy

Schema! elektrycz uy obwod11 wy jsciowego (jednego z cz lerecb idenlycz nyc h) pokaza no na rysunku 3. Najislolniejszym elemen-

Sc henia t e lektryczny obwodu wejSciowego pokaza no na rysunku 2 .

lem kauaiu wy jSciowego jest prze twornica impulsowa A DP230 2.

Elemeuly ozuaczoue POoraz jl lo dwa zlqcza wejsciowe, polqczoue r6w nolegle. Zlqcze POto typowa, dwnlorowa li slwa zaciskowa, nalomia sljl lo zlqcze zasil a nia DC, dod ane w cel11 poprawy wygody

jej zasil auie zrea lizowa uo poprzez d oprowad zeuie uapiQcia zasila u ia (elykiela VCC) do pim1 VIN poprzez ko nd ensalor filtrujqcy CG oraz polqczenie pin11 GN D z polencjalem masy. Elykiela

n Zy lko w auia tuzqdze uia. Elem ent 0 3 lo dio da S c hottky za bezpie-

EN3 oz nacza port wyjSciowy mikrokoulrole ra - jes t on poi qczony

czajqca ca ly 11klad przed blP,dllq polaryzacj
z wy prowa d ze uie m EN. Pozwa la to ua sle rowa ui e w iqcza uie m

piqcie za silajqce. STABILIZATDR 5V

Da ls za czqSC, sktad ajqca siq z rezy-

stora R1 7, uklad u U8 oraz ko nd ensalora C23, odpow iad a za pomi ar prqd11 w kan a le wejsciowym . Ply micy prqd powoduje spadek na piP,cia na rezy-

DZI ELNIK NAPl ~ctA WZMACNIACZ POMIARU PRP,DU

s lorze o niaie j rezysla uc ji wy uoszqcej

10 mfl. Spadek uapiQci.a jest warlosciq niew ielkq (rzQd 11 mV), cl lalego jest

DZIELN IK NAPl ~ ctA

wzmacuiauy 100x wz macu iaczem prq-

WZMACNIACZ POMIARU PRP,DU

dowym UB. WyjScie wzniacuiacza jest

ZASILANIE DC

filt rowa ue ko udeusaloreru C23, zgod u ie

10 - 20 v

z za lecen iem noly kata logowej. EtykielP, IN_C dolqczono do nrnlt ip leksera, kt6ry zosla nie opisa ny da lej. Rezyslory R1 5 i R16 t worzq d zielnik ua pi Qcia, kt6ry form11j e uapiP,c ie na wejsc i11 A/C mi-

OUTPUT 1

OUTPUT 2

OZIELN IK NAP l ~ CIA WZMACNIACZ POM IARU PRP,DU

OUTPUT 3

OZI ELN IK NAPl ~OA WZMACNIACZ POM IARU PRP,OU

OUTPUT 4

kroko utro le ra w d opuszcza lu y m za kres ie wa rloSci.

Rysunek 1. Schemat blokowy zasilacza

ELEKTRONIKA PRAKTYCZNA 2/2017

107

~I

·~

0

~

0

~· 0

~-~~~ ~~

u

~ $ z 0

a

~

;;

0

~ ~ ffi

Rysunek 2. Schemat ideowy obwodu wejsciowego

~

i wytqczaniem przelwornicy przez mikrokonlrole r, dziQki czemu

mo Ze mieC on wplyw na war toS C u apiQcia wyjSciowego (poprzez sterowauie PWM]. Wyprowadzeuie FB (feedback) ukladu ADP2302 spelnia ro lP, wejScia komparalora n a piQcia, kt6ry odpowiada za sLabi li zacjQ wa rl oSci napiQcia wyjSciowego przelwornicy. Standardowa konfi g ura cja tego ukl ad u przewidnje dolqczeuie piuu do rezystaucy jnego dzie l nika napiP,cia wyjsciowego. Domyslna ko nfi g ura cja umo Zli w ia u zyskauie tylko jedn ej, usta louej ,, ua sztywuo" wa rtoSci napiQcia wy jSciowego. Regu lac ja napiQc ia wy maga zasloso wa ni a poteuc jometr11 w miejsce je d uego z rezystor6w, a le w projekcie zatozy li smy regulac jP, cy frowq rea lizowa ua na drodze elektronicznej. Rozwiqzauie tej kwes tii przedstawiouo ua rysunku 3. Pin FB przelworuicy dotqczono do dzieluika rezys lancy juego napiqcia wy jsc iowego, zlozou ego z rezystor6w R7 i R4. Do wP,zla FB przylqczo uo geuerowa uy mikrokoutrole rem sygual PWM (opisau y na schem ac ie e tykie lq TIM 3_CH1(PWM]). Ten sygua t przepnszczono przez fi ltr zfoZony z elemenl6w r ezys tor6 w R5 i R6 oraz kond ensalora C7 w celu wygladze nia go, i wy tworze ni a n apiqcia quasi statego. Koufignra c jq sygnatn PWM oraz filtrn m oZna por6wuaC d zia laui em do przetworuik a C/A. Poprzez zmiauP, wsp61czy nnika wy pelnie nia sygnatu PWM jest zmieniane napiqcie. Zmieniajqc napiqcie ua ui Zsze, prze tworuica jest ,,z1uuszo na" wygeue ro waC ua wyjSc it1 napiqcie wyZsze, aby ulrzynrnC w wqZ]e FB wa rloSC 0 ,8 V. Odwrolnie, z mie niajqc uapi qcie w wqZle na wyZsze, przel wornica ua wyjSciu geueruje ua piqcie ui Zsze . W laki spos6b zrealizowano sterowauie napiqciem wy jsciowy m przetworuicy. Koniecz ne bylo dohranie odpowiedni c h war tosc i rezysto r6w R4 , R5 , R6 , R7 do zakresu napi qciowego sygnatu PWM, aby na wy j.Sci u olrzymaC zakres uapi qc ia wy magany w projekc ie (3 ... 9 V) .

108

ELEKTRONIKA PRAKTYCZNA 2/2017

Rysunek 3. Schemat ideowy obwodu wyjsciowego Wz6r okreSlajqcy za leZnoSC n apiqcia wyjSciowego od napiqcia PWM i wa rtoSci rezyslor6w nia postaC:

gdz ie: VFB- uapiP,cie w WP,z le FB wynoszqce 0,8 V. Vour- napiqcie wyjSciowe prze l wo ruicy. V PwM- uapi qcie wy nikajqce z sygnalu PWM. R,, R, - wartosci rezys tor6w ze scbematu (rys. 3).

R56 - suma wa rtoSci rezys to r6w R5 + R6 • W celn usta lenia wa rtosc i rezystor6w poslu:i.ono siq symu lacjq n proszczonej we rsji n ktadn w program ie LTSpice. Rezys tan c je R1 , R2 , R3 dobi era uo m etod q prob i hlqd6w. Zadowalajqce okazaly siq wartoki, odp owied uio: 10 kfl, 1 kfl , 2 kfl. Takie rezystory zastosowauo w nr zqdze niu , a u a rysunku 4 pokazano wy uiki synrn lacji. Stosujqc wybra n e rezyslancje u zys kan o moZli woSC olrzymania napiqc ia wyjSciowego z za kresu 3 ... 9 V w za kresie napiqcia s leruj qcego ad 0,7 ... 2,6 V. Zestaw STM32F4291-DISC1 wymaga napiq c ia zas ilajqcego o wa rtoSci 5 V. Aby uzys ka C ta ki e uapiqci e zas loso wauo slabi lizalor liniowy. Dia za pewni en ia s labilne j pracy dolqczono

SU VREF

O~ U""' T~ 4 -C_

S l2

_ ...._. S l l

"' o"" u"' T~ J _,v.,_~--....

+

.--- - --

Gl\.1D

Rysunek 4. Wyniki symulacj i

1 ;2 ;-t

PE4*"*1

-

-

-

-

sto

~~TD

N~

A'

DG406DJ·E3

Rysunek 6. Wyprowadzenia multipleksera analogowego

~=

koudeusatory C16 oraz C17, zgocluie z zaleceuiem uoly katalogowej ukladu. Wy jscie r ; O . O AIMJ.2.l slabilizalora (pin OUT) poh1GND czouo z etykielq ,,+5", kt6r'l Rysunek 5. Zrodto napii:cia w dalszej CZQSci schematn dol'lczouo do piuu zasilajqcego odniesienia plytke, STM32F4291-DISC1. Podczas realizacji proje kt u zauwai.ono, Ze napiQcie referency jne przelworuika A/C dosle,pue ua plylce STM32F4291-DISC1 jest uieslabilue. Mogloby lo skutkowac bte,duyrni wynikarni pomiar6w, aw efekc ie bte,duy m dzialauiem calego zasilacza. Producent ply tki n ie przewidziat moZliwoSci zaslosowania zewnQLrznego napiQcia referencyjnego. Problem rozwiqzano dokouujqc pomiaru precyzyjnego napiQcia o wartoSci 2,5 V wytworzonego za pomocq ukladu bQdqcego Zr6cllem 1rnpiQcia oduiesieuia (ztoZonego z e lemeul6w R32 oraz U12 - rysunek 5). Dokom1j'lc pomiarn lak slabiluego uapiQcia przetwornikie1n A/C jest moi:li we bieZqce obliczanie aklualuego napiQcia referency juego przetworuika wediug wzoru:

v =

ADCRESOLUTION ADCRESULT

VSTAB •

REF

gdz ie: • VREF- aktua lne napiqcie referency jue. • V5 TA 8 - slabi lue uapie,cie oduiesieuia (w tym wypadku 2,5 V). • ADCnEsowrioN - rozclzielczosc przelworuika A/C (w ly m wypadku 4096).

• ADCREsui.r- akt ua lny wynik pomiaru napiqcia odniesienia.

Srodowisko lo obsluguje wszyslkie mikrokoulrolery z rodziuy STM32 i powiqza ue z uimi ply lki. Drugim uzywau y m oprogramowauiem jest STM32C u beMX - konfiguralor graficzuy, pozwa lajqcy ua generowanie czq.Sci inicjalizacyjuej kodu dla mikrokoutrolera w C. Ceuerowauy kod zawiera odwotauia do bibliolek, gl6wuq fuukcj~ progrann1 oraz funkcje zawieraj'lce rejeslry p e ry feri6w mikrokoulrolera (wczeSni ej wybranych) . Proces ten znacznie oszczqdza czas i pracq programisly. Ty powe podej.Scie z czytauiem noty kata logowej u k:ladu zabieraloby wiele godziu znrnduej pracy. Pisz'lc oprogramowanie korzyslauo z biblioleki HAL. Biblioteka ta zawiera kompl etny zeslaw gotowych do uZycia inlerfejs6w programislycz uyc h (API), kl6re uproszczajq iuicj al i zacj~ i koufiguracjq peryfe ri6w. w projekcie uzy lo nasle,pujqce peryfe ria mikrokonlrolera: DMA2D (Direc t Memory Acces 2D) - umozliwia korzys tanie z grafiki 2D jako interfejsu ui y lkownika , jednocze.Snie ograniczajqc in1plikacje w zakresie podstawowej wydajnoSci procesora . LTDC (LCD-TFT Controlle r). TIM (limery 1, 2, 3, 5, 9) - uz ywa ue do geuerowauia syg ualu PWM oraz obslugi przerwail. ADC1 - 12-bitowy przetworuik , uzy wa uy do dokouywa nia pomiar6w napiqC oraz prqd6w. FMC. I'C. SP!. DMA.

Wa rlosci napi~ c z dzie luik6w rezystaucy juyc h linii wyjsciowych, napiqcia z wyjSC wzniacniaczy pomia ru prqd6w wyjSciowyc!J, uapi~c ie zasi lauia slabilizalor6w, syg uaty PWM i uapi~cia pomocnicze sq monilorowaue przez mikrokonl roler dziqki analogowemu m ulliplekse rowi wielokanatowemu , kt6rego wyp rowadzenia z etykielami nazw syg uat6w pokazano na r ysun ku 6. Wy jscie m u llipleksera polqczouo z wejsciem prze lworuika A/C (etykieta ADCJ_l NO). Do pin6w wejsciowycb mu llipleksera podtqczono syg naty pomia rn p rqd6w, pomiaru napiqC oraz pomiaru uapie,cia oduiesieuia (ety kie ty IN_V, IN_C, OUTl_V, OUTl_C, OUT2_V, OUT2_C, OUT3_V, OUT3_C, OUT4_V, OUT4_C, VREF). Dia urzqclzeuia zaprojektowauo clwnstronuqply tke, drnkowauq (rysunek 7), na kl6rej S'l umieszczone wszyslkie elemenly zasilacza , l'lcznie z zeslawem STM32F4291-DISC1 . Wejscie zasilacza u ktadu umieszczouo z lewej slrony obwodu, w centra lnej czqSci PCB umiejscow iouo dwa guiazda stykowe zeilskie (dwurz~dowe) , w kt6rych jest monlowauy zeslaw STM32F4291-DISC1. Obwody wyj.Sciowe umieszczouo z prawej slrony PCB.

Oprogramowanie Podczas pisania oprogramowauia korzyslauo z dw6ch srodowisk programislyc znyc h. Pierwsze z ni ch lo System Workbenc h for STM32 - darmowe Srodowisko programis lycz ne oparle o Ecl ipse.

Rysunek 7. Plytka drukowana przetwornicy

ELE KTRONI KA PRAKTYCZNA 2/ 2017

109

u

100

'

-,--L

1gsemtf!Ht

Rysunek 10. Oscylogram napii:cia wyjsciowego gdz ie:

Pa= Io· Vo Pi =I P ON - P OFF I

GPJO (General Purpose Input Output). NVIC (Nested Vectored Interrupt Controller). RCC (Reset and Clock Control). Pomiary za po111ocq A/C dokonujq siP, z CZP,slotliwosciq wy nikajqca z przerwa(1 (4,5 kH z). Przetwornik na swoim wejk iu otrzynrnje warlo.Sci ana logowe n apiqci a z uktadu zasilacza i za mi eu ia je na wa rloSci cyfrowe, ua kt6ryc h dokonywa ue sq obliczeuia matematycz ue. Wyliczone, aklualne wa rloSci uapiqC i prqd6w

sq ua biezqco wysw ietlaue na LCD. Odsw ie:ian ie wyswietla cza dokonuje siP, w ta kt podzielonej czP,stotli wosci przerwali. Nas tP, pnie por6wnywaue sq warlo.Sci uapi qcia zmierzonego oraz wybranego przez uZ y tkowuika (za pisau ego w pa miqci). W zaleZuoSci ad tego

czy war tosci Sq jednakowe, czy siP, rozn iq jes t geuerowany odpowiedni sygnal koryg njqcy (PWM). Jezeli napiP,cie wybrane przez u Zy tkow nika zgadza siq z ak tualnym (gene rowau ym przez zasilacz) , wtedy sygnat PWM pozos laje bez zmian. JeZeli jest inaczej, to PWM odpowiednio zm ienia siP, do 1110111entu, w kt6ry m por6wnywane napiP,cia wy r6wnajq siP,.

Testy urzi!dzenia Przeprowadzajqc tes t sprawnosci dzialania prze lwo rnic DC/DC dokonywauo pomiar6w mocy we jsciowej i wyjsc iowej zmieniajqc obciqzenie. Pomiar6w dokouywa no tylko na jed ny m z kanal6w wy jSciowyc h poniewaZ kolejne sq ide nlycz ne. SprawnoSC liczono zgodnie z wzo rem:

p 11 = _Q. ·100 ~

TJ - sprawuosc przelwornicy. P0 - m ac wy jSciowa . P1 - moc wejSciowa . 10 - prqd wyjsciowy. V0 - napiP,cie wyjsciowy. P0 N - moc wejsciowa pobi era na przez zas ilacz, przy braku obciqZenia kanatu wyjS ciowego . P OFF- moc wej.Sciowa pobiera ua przez zasilacz, przy wys lflpowa uiu obciqZenia ua ka uale wyjSciowy ni. Liczqc mac wejSciowq zgoduie z powyZszymi wzo ra mi li czouo r6Znicfl mocy pobierauej przy dohtczony m obciqZenin i bez niego - wyniki pomiar6w pokaza uo u a rysunku 8. Podczas leslowa nia napiflcie zasilajqce wy nosilo 12 V, a prqd pobierany przez zasilacz bez obc iqzeuia wy uosil 0,2 A. Wynika z tego, ze moc pobieraua przez zasilacz bez dolqcz miego obciqzenia wy uosi 2,4 W. Obliczanie sprawnoSci zasilacza, czyli sprawno.Sci catego urzqd zeuia przebiegaio w idenlycz ny spos6b, jak obliczanie sprawnoSci samych przetwornic. R6zuica polegala ua ty m, ze przy liczeuiu mocy wejSciowej nie uwzglqd nia no mocy pobieranej przez zasilacz przy braku obciqzenia (przy j~to parametr P 0 FF~o W). Wyniki pomiar6w przedstawiono na rysunku 9. Zbadauo tak Ze tqt uieuia uapiqcia wyjSdowego. Do jeduego z kaua16w wyjsciowych podlqczono oscy loskop (Agileut MS07l04B Mixed Signal Oscilloscope). Generowa no napie,cie 5 V przy prqdzie 0,5 A. Badaue tqlnienia wy nosity 143,75 mV (2,5% napiqcia wyjSciowego). Rezultaty widoczne na oscyloskopie przedstawiono na rysunku 10. Pawel Slawinski Politechnika Gdanska

Dodatkowe informacje Artykul powstal na bazie pracy inzynierskiej wy konanej na WETil Politechniki Gdanskiej pod opiekq dr inz. Bogdana Pankiewicza.

sklep.avt.pl 110

ELEKTRONIKA PRAKTYCZNA 2/2017

STM32 university

Programowanie ukladu STM32F4 (4) W mtylrnle opiszemy spos6b dodania do omawianego mikrokontrnlera STM32F411 obslugi sieci Wi-Fi i stosu TCP/IP. Wykorzystamy w tym celu, w rnli km·ty sieciowej, kolejny mikrnkontrnler - uklad ESP8266. Do konmnikacji 111i1;1dzy ukladami uiyty zostanie inte1fejs UART oraz polecenia AT Hayesa. Efekte111 naszyc11 prac bf;!dzie bardzo prnsty serwer WWW udo stf;!pniajqcy stronf;! intemetowq, pozwalajqcq wybrac kolor swiecenia diody RGB znajdujqcej sif;! na plytce rozwojowej lub podlqczonej do ukladu z zewnqtrz. Uklad ESP8266 Loni e Lylko karla sieciowa. jes t on pelnoprawuym mikrokoulrol erem, kt6ry r6wuie:Z moZemy programowaC. Ma

011 32-bitowy rd zeil CPU Teusili ca Xteusa LX106 taktowa uy przebiegiem o czP,s tolliwosci 80 MHz, 64 kB pamiP,ci RAM dla kodu , 96 kB pamiP,ci RAM d la danycb oraz pamiP,c Flash o wielkosci zalezn ej od wersji. Uklad wspiera standardy sieci Wi-Fi 802.11 b/g/n . Wystqpuje w kilku wersjacb r6zniqcych siq, opr6cz pojemnosci pamiP,ci Flash, Lakfo liczbq wyprowad zonyc h pin6w i ks ztallem

Fotografia 1. Zdj~cie modutu ESP8266-01 (zrcidto: sklep internetowy kamami.pO obraz w stauda rd z ie NTSC i uadaje go falami radio wymi , poprzez jedeu z pin6w GPIO, do kt6rego jest przyh1czona anlena. Generowauym obrazem sq ruchome, r6w uieZ lr6j wy n1iarowe, w iz uali-

zacje. W Lrakcie emisji sygnalu , mikrokontroler obslnguje Lakze

wbudowauej auleuy oraz mo Zliwo.Sciq dohtczeuia zewnQlrz ne j.

sieC Wi-Fi i pozwala na slerowauie uadawanym sygualem przez

W przyklad zie posluzymy siq modulem w wersji ESP8266-01 (fotografia 1), majqcym wbudowanq anlenQ i wyprowadzoue 8 pi-

slronP,WWW.

116w- w Ly m dwa piny inlerfejsu UART, zas ila uie, masP, oraz piuy og61nego przeznaczenia (GPIO). Uktad ESP operuje na napiP,c iac b 0 .. 3,3 V, id enlyczu ie jak STM32F411 na uzywa nej przeze mnie plytce rozwojowej KA-N UCLEO-F411CE. Domyslnie, wszys lkie mikrokoulrolery Lej ser ii,

Programowauie mikrokoutroler6w z serii ESP8266 nie jes t La k lalwe, jak programowani e nklad6 w z rodziny STM32 z uzyciem biblioleki HAL. Nie dys ponujemy Lez Lak zaawansowa nym i jed-

majq wg rau e oprogramowauie d z iatajqce w roli karly sieci bez-

przewodowej oraz implernenlacji slosu prolokol6w TCP/IP slerowanej przy pomocy poleceil AT Hayesa . Dia 11ktad6w z rodziuy ESP826 6 opracowauo w iele ciekawycb projekt6w, z czego, maim zdau iem - uajbardziej ambituym, jes t programo walny nadajnik syg nalu telew izyjnego- projekt ,,channel3", aulorslwa CNLohr (https://goo.gl/ti7V7C). Generuje on kolorowy

Dlaczego wiqc, tak po pros tu , uie zaprogramujemy tego uktadu?

uoczeSnie lalwy m w obsludze uarzQdzi en1 jak generator konfi g u-

racji CubeMX. Caty czas pamiP,tac tez musimy o Lym , ze teu sa m rdze(1 obsluguje za r6wuo nasz prog ram , ja k i wszys tkie akcje zw iqza ne z obsh1gq sieci Wi-Fi - programujemy wiqc zdarzenia wywolywane w odpowieduich mmnenlac h. lslniejq wprawdzie frameworki i Srodowiska, sprowadzajqce programowauie ESP8266

do programowauia platformy ,,A rduiuo z Wi-Fi", jednak znacz ni e ograniczajq one mozliwosci tyc h 11 klad6w. NastP,pca serii ESP8266 - nklad ESP32 posiada juz dwa rd zenie CPU, z czego jeden moze

ELEKTRONIKA PRAKTYCZNA 2/2017

111

bye przeznaczony lylko do wykonywa nia naszego kodu , a drugi za jnmje si f) obslugq sieci Wi-Fi.

puuktu dostf) powego (modut przydziela koufi g u racj ~ innym m zqd ze uiom kt6re przylqczq sif) d o jego sieci), ja k i klieut w tr ybie pracy lll"Zqdzeni a kolicowego (urzqdzenie samo po-

zestaw polecen AT Hayesa

biera sobie ko ufig nracjQ).

Ws pomniane ju Z wy:Zej poleceni a Hayesa, sq r6w ni e s tare jak,

AT+CIPSTA="ADRES_IP " / AT+CIPAP="ADRES_IP" - uslaw ia adres IP ukladu ESP8266, w try bie pracy urzqdzeui a koii cowego (AT+C IPSTA) i koleju o, puuktu dostf)powego (AT+CIPAP). AT+CIPMUX=0/1 - wlqcza (1) I wylqcza (0) obslu gP, wielu

om6wiouy w poprzeduiej CZ!)sci kursu , iuter fejs RS232. Od dawua sh1 zyly oue i wciqz sq wyko rzystywa ue do sterowa ui a wszelkiego rodzajn modem ami - poczqtkowo aku s lyczny mi i podhtczanymi

do linii telefonicznyc h, gdzie polecenia przesylane byly przez interfejs COM - RS232, a obecuie do stero wa nia modema mi GSM, UM TS, czy uawet LT E, przez iuterfejs USB. Polecenia AT interpretowa ne przez u klad ES P8266 mogq zostac uiy le na cztery sposoby: 1. Dopisujqc po identy fikatorze polecenia znak zapytania, moZemy odczy taC obecui e nstawiouq wa r toSC dauego para metru ,

np. nazwq sieci Wi-Fi, poleceniem: AT+CWJAP?. 2. Dopi sujqc zuak r6wnoSci i war toSC parametru, moZemy jqzmie-

nic, np. AT+CWJAP="NAZWA_SIECI","KLUCZ_SIECIOWY". 3. Dopi sujqc z uaki r6w uosci i za py taui a, mozemy dow iedziec siQ, jaki e wa rtoSc i przyjnmje dany para me lr, u p. try b pracy

tll"Zqdzeni a-AT+C WMODE=?.

uyc b od 0 do 4. AT+CIPSERVER=0/1,PORT - uruc ba mi a (1) lub zamyka (0) ser wer T CP - gniazdo n asluc buj flce , na poda nym porcie. Poleceuie d ziala jedy ni e w lrybie w ielopolqczeuiowym (AT+C IPMUX=l). AT+CIPSTART=[NR_POL!\CZENIA,]"TCP/ UDP ","ADRES_ IP_SERWERA",PORT - naw iqzuje polqczenie TCP lub UDP z serwerem o poda uyn1 adresie IP lub domenie, na wskaza ny111

porcie. W trybie w ielo polqczeuiowym, pierwszy m para metrem jest nume r polqczeu ia (0-4), n ie wys tP,pnje on w tr ybie jednopolqczeniowym.

4 . Pod ajqc sam idenlyfikator, mozemy wykouac polece nie, np.

AT+CIPSEND=[NR _POLJ\CZENIA,]LICZBA_BAJTOW - wy-

przeska uowac siec i Wi-Fi w pobliz u i wysw iellic ich uazwy -AT+CWLAP.

s y la s trumiell bajl6w o poda uy m rozmiarze, przez uawiqzaue

Jedno poleceuie moZe wys lQpowaC w kilku w arianlac h, lecz ni e mu si. Zazwyczaj wykon anie poJeceni a ko llczy siQ zwrolem

kilku liuii od powiedzi, z kt6ryc h ostatui a zawiera ciqg ,,OK", jesli uda lo s if) wykouac polece ni e lu b ,,E RROR", w przy pad ku blf) dn . To u ies le ly r6w uieZ n ie jes t reguht i CZQSC odpowiedzi kollczy siq iuuymi ciqga mi , jak ua przyktad ,, uo c ha nge'', w przy padku pr6by pouow uego ustaw ieuia takie j samej wa rloSci dla da uego pa ra me-

tru . Poni zej znajduje siP, spis popul arn ych polece(1, wraz z opisami ic h dziala ui a. AT - lestuje komuuikacje z ukladem ES P8266 . Zwraca c iqg

,,OK", jesli mamy poh1czeui e, a uklad jes t goto wy do pracy. AT +RST - powod uje ponow ue u rn cbomieu ie u kladu ES P8266. Os laluim konmnikalem po resta rcie jes t ciqg ,, ready".

AT+CWMODE=ID_TRYBU_PRACY - wy biera lryb pracy ukladu : 1) lll"Zqdzenie koiicowe Wi-Fi, 2) puukt dostP, powy Wi-F i, 3) urzqdzeui e k011cowe + puu kt dostf) powy. AT+CWLAP - ska nuje s ieci bezprzewodowe w okolicy i po-

uprzednio, poleceuiem AT+CIPSERVER lub AT+CIPSTART, polqczen ie. W trybie wielopolqczeni owym nalezy podac numer po lqczeui a, w lr y bie jeduopol qczeniowym , pomija my pierwszy parame lr.

AT+CIPCLOSE[=NR_POLJ\CZENIA] - za myka naw iqza ne uprzednio, poleceniem AT+CIPSERVER lu b AT+CIPSTART, pol qczeni e . W try bie w ie lopo lqczeu iowym naleZy pod aC jego n11 mer.

AT+CIFSR - Zwraca obec ny ad res I P mod ulu ESP8266 . Po ua wiqza uiu polqczen ia TCP lnb UDP, da ue odebraue od strony przeciwnej, przesylane Sq przez uklad ESP8266 poprzed zone ci
siQz sieciq bezprzewodowq o pod auej nazw ie i kh1 czu siecio-

serwera-g uiazda TC P ua porcie 80, prezeutuje sif) uastf)pnjqco: AT+CWMO DE=1 AT+CWJAP="NAZWA_SIECl","KLUCZ_SIECIOWY" AT+CIPMODE=l AT+CIPSERVER=l ,80 j esli c hcielibys my ntwo rzyc s iec Wi-Fi na ka ua le 11, obslu gujqcq szy fro wa nia WPA i WPA2 PSK, nm simy wykonac poniz-

wym (h asle). Polecenie d ziala tylko w trybie pracy tll"Zqdze-

sze poleceuia:

daje ic h pa rame lry - rod zaj szyfrowauia , u azw~ sieci, adres MAC puuklu doslQpowego ora z s ilQsygualu. Polecenie dz iala

tylko w trybie pracy urzqdzeui a koiicowego. AT+CWJAP=" NAZWA_SIECl ","KLUCZ_SIECIOWY" - lqczy

uia ko llcowego.

AT +CWQAP - rozlqcza s if) z sieciq bezprzewodow 'I· Poleceu ie dz ia la lylko w trybie pracy 1uzqdzeuia kol1 cowego .

AT+CWSAP= "NAZWA_SIECl ","KLUCZ_SIECIOWY",NR_ KANALU,SZYFROWANIE - lworzy siec bezprzewodowq, rozgtaszauqprzez 11rzqdzeuie, w lrybie pracy pu uktu dos tQ powego

(polecenie dz iala tylko w tym trybie). jako szyfrowa nie mozemy wy brac nastP,pujqce wa rtosci: O) Siec otwa rla (bez szyfrowania); 2) Szyfrowa uie WPA PSK; 3) Szyfrowa nie WPA2 PSK; 4) Szy frowa uie WPA PS K + WPA2 PS K. AT+CWLIF - wysw ietla li s tP, urz'ldze(1 p rzylqczo uych do pu nklu dostP,powego (poleceni e dziala tylko w tym trybie). AT+CWDHCP=TRYB_PRACY,0/1 - wlqcza (1) lub wylqcza (0) klieuta i/lu b serwer u stugi sieciowej DHCP, pozwa lajqcej ua aulomatyczne przyd z iela nie i pobiera nie adresu IP oraz pozos tale j konfig urac ji 1irzqdzeu ia kol1cowego . DomyS Jn ie, nsluga DHCP jest w lc1.czou a za r6wuo jako serwer w lry bie

112

polqcze ll r6w uoczeSuie - ma ksy m aluie piQci U, uumerowa-

ELEKTRONIKA PRAKTYCZNA 2/2017

AT+CWMODE=2 AT+CWSAP="NAZWA SIECl","KLUCZ SIECIOWY",11,4 AT+CIPMODE=l AT+CIPSERV ER=l ,80

Czym wtaSc:iwie jest TCP, porty i jak w uproszczeniu przebiega komunikacja w lntemecie? W s pi sie polecell u Zylem okreS Jell : polqczenie i g uiazdo TCP.

Czym jedu ak jes t to polqcze uie? Komputery wy mieuiajq sif) w luternecie da nymi w pa ki elach IP. Interne t z natury jest siec i'l bezpolqcze nio wq. Ka zdy pakiet moze bye wysla ny pod dowolny ad res IP bez zesla w iauia polqczeuia . Jest on przelqcza uy indyw idnal11ie

przez ro utery, ua trasie od Z..6dla do celu . Z samych pakiet6w IP uie korzysta siP, jed uak zbyt czP,sto. Prolok61 TCP dziala nad protokolem IP. Z jedn ej strouy, udos tqpui a ou aplikacjom potqcze11iowy kaual, kl6ryn1 przesyla ue

sq slrumieuie dauych mi«;dzy dwoma nrzqdzeuiami kollcowy mi , z drngiej, dzieli te daue i pakuje w pakiety IP, w celu przesytu przez sieC. Zajmuje si~ leZ retransmisjq zgu biouych In b nszkod zonyc h na lrasie pakiel6w i szeregowa nien1 ic h we wfaSciwej kolejuoSci w miejsc u odbioru. Serwer TCP lo gniazclo uastuchujqce - oczekuje ou ua poh1czenia przycl10dzqce ua okreSlonyrn porcie (w segmeutach TCP przesytane sq 16-bilowe id euty fikatory port6w) , uawiqzywa ne r6wnieZ z okreSlonego porln po slronie aplikacji klienckiej. Prolok6t TCP pozwala w ten spos6b na uzywa nie w ielu serwer6w i 1iaw iqzywallie w ielu potqczell r6w uoczeSuie. Nad prolokotem TCP (i UDP) dzia lajq jeszcze iuue protokoly, standaryzujqce spos6b przesylania danyc b w sieci. jeduym z lyc h prolokol6w jes t HTTP, shlZqcy do przesytania stron inlernelowych oraz plik6w z serwer6w do przeglqdarek WWW. Korzysla ou z protokotu TCP i zwyczajowo dziata ua porcie 80. Typowe Zqdanie HTTP wysylane przez przegh1darke, zaczy na sie, od ciqgu GET I I-!TTP/1.1, po kl6ryrn nasle,puje kilka linii nagl6wk6w HTTP, w kt6rych przeglqdarka przedslawia siebie oraz swoje mozliwosci , przesylaue Sq takZe parametry polqczeuia. Pierwszy zua k / w powyzszym poczqlku zapylania lo ad res pliku kl6ry chcemy pobrac -/ oznacza slrone, gl6wnq. jeSli wypelnirny na stronie WWW formul arz (przesylajqcy da ne melodq GET) i wySlemy jego zawa rtosc, wszystkie wypelnione pola zostanq dopisane po zuaku pytajuika do uaz wy pliku , jako kolejne zmienue - up. GET /?red ~lOO&green ~50&blue ~ 10 HTTP/1.1 i przeslane w kolejnym zqdaniu. Odpowiedz sklada sie, z ciqgu HTTP/1.1 ZOO OK (jesli nie wystqpil blqd) i seTii uagl6wk6w, po kt6rej przesylauy jest plik/slroua WWW. Zazwyczaj, poli1czeuie utrzymywau e jest w celu dalszej konrnnikacji , moZemy jednak z Lego zrezyguowaC i nproSciC dzialauie serwera, clopisujqc do odpowiedzi uagt6wek Connec tion : close i za my kajqc poh1czeuie, po odestauiu odpowiedzi. W dalszej cze,sci tego a rlykulu , przedstawioua zosta la bardzo uproszczo ua implerneutacja serwera tego protokoln. Nasz program, poiqczy sil~ z sieciq Wi-Fi, uzyska anlomalycznie adres IP oraz pozostale parametry koufig uracy jue, nruc homi serwer TCP ua porcie 80 i be,dzie oczekiwal na polqczeuia przycbodzqce. Gdy taki e zostauie nawiqzaue, przez p r zeglqdark~ iuteruetowq, sprawdzony zoslanie ad res URI , do kt6rego odwoluje sie, Zqclanie HTTP przesfane w poiqczeniu , nasl~ pni e serwer odpowie na nie przesyiajqc strone, WWW z fonuularze umozliw iajqcy m wyb6r kolorn i zamknie poh1czenie. JeS li w Zqdauin przesla ue zostanqr6wuieZ daue z fornrn larza, program zn1ieni lakZe kolor Swiecenia diody RGB .

Testowanie dziatania uktadu ESP8266 jeSli c hcemy przetestowac dzialauie komend AT Hayesa i zobaczyc jak odpowiada ua ni e uklad ESP8Z66, ale nie posiadamy adaptera USB<->UART, rnozemy w jego miejsce uzyc plytki rozwojowej KA-NUCLEO lub dowolnej inn ej, z progra malorem ST-LINK i wyprowadzonymi piuami RX/TX interfejsu UART, lqczqcego programalor ST-LINK i programowa ny uklad. Na plylce KA-NUCLEO, dla zapewnienia kompalybi lnosci wyprowadzen z Arduino, sq la piny DO (pin odbiorczy) i Dl (pin uadawczy), podlqczoue odpowieduio do wyprowadze1] PA3 i PAZ procesora. Za ich obsluge,, po slronie ukladu STM3ZF411 , odpowiada peryferial USARTZ . Tworzymy w Lym celu uowy projekt programu STM3ZCubeMX, wybieramy nasz mikrokoutroler (d la przypomuieuia, ua plytce KA-NUCLEO, jest lo uklad STM3ZF41lCEU6) i na pierwszej planszy konfiguralora - ,,Piuout'', odnajdujemy wyZej w spomnian e piny, klikamy na kazdy z nicb lewym przyciskiem myszy i z listy fuukcji alternatywuych, wybiera my opcje, ,,GPIO_Iu pul", aby uklad STM3Z uie przeszkad za l nam w transmisji. Odszukujemy lez dowolny iuuy piu doste,pn y, na uaszej ply tce rozwojowej, do dyspozycji uzy tkownika . Na ply lce KA-NUCLEO, naslQpny

,.,_, c=.

•

__ u

~

.....,

••

D_...._ _

_

,., .. .

_.+_

a> t O_I~

...... ··Rysunek 2. Ustawienia wyprowadzen mikrokontrolera w programie STM32CubeMX PmConfi9ur~l.Jon

X

~d'I-~­ ~

.......

" .... J::i GP!Omode

~~tPWi~ ~ ~~~~~~~~~~

0~11rPertbor•

Rysunek 3.Ustawianie domyslnej wartosci logicznej, na pinie wyjsciowym . cH_PD"

piu (obok piu 6w RX/TX) - DZ , przylqczony jes t do wyprowad zeuia mikrokoulrolera, o oznaczeuiu PAlO. Ustawiamy go w lryb wy jscia - ,,GPIO_O utpnt". Podlqczouy zoslanie on do pi nu ,,CI-l_PD" ukladn Rysunek 4. Wyprowadzenia modutu ESP8266 ESP8Z66 (rysunek 2). Poniewaz pin ,,CH_P D", przez (zrcidto: sklep internetowy kamami.pl) ca ty cza s pracy z uktad em , powiuieu bye w stauie wysokim (3,3 V), usta wiamy nm ten stau jako domySI uy- przechodzimy do plauszy ,,Coufiguralion", z za kladki ,,System" wybieramy pozycje, GPIO, odsznkujemy pin ,,CH_PD", zaznaczamy go i z listy ,,GPIO Output Level" wybieramy opcjey ,, High" (rysunek 3). Za pomocq kabli polqczeuiowych, lqczymy plytke, KA-NUCLEO i uklad ESP8Z66. Piny RX/TX inlerfejs6w UA RT obu uklad6w podlqczamy ua przemian , aby piu odbiorczy jedn ego z nicb by! polqczouy z piuem uada wczy m drug iego. Piu nstaw iouy w lryb wyjscia (DZ), li1czymy z pin em ,,Cl-l_PD" nklad u ES P. Nie zapominamy lakze o podlqczenin zasilania (3 ,3 VJ i masy (rysunek4). Nasle,puie generujemy nowy projekl, w spos6b opisany w poprzeduicb czeysciacb oraz importnjerny go w srodowiskn System Workbench for STM3Z, kompilnjemy fr6dla , wgrywamy program na mikrokonlrole r i uru c hamiamy go. Teraz moZemy ju Z uru chomiC, znany z poprzedniej CZQSci, progra m PuTTY i podobnie jak zos talo to wczesu iej opisaue, wy brac w uirn lyp polqczeuia szeregowego - w poh1 ,,Cou necliou Type" wy bi era my opcje, ,,Seria l", wybrac port szeregowy, kl6ry system operacyjuy przydzielil programalorowi ST-LINK - up. ,,COM3" oraz uslawic szybkosc

ELEKTRONIKA PRAKTYCZNA 2/2017

113

~ PuTTV Configuration

? &sic options for 'jQS Pu TTY session

El Session

L 1.og•"" 8 Termi'lal

r-- •
s w.[""~~

BehaviowTranslation Selection Colours EJ- Comection

Data ;- P=y

- Telnet Rlogin

IB-SSH L s.,~

X

Spedythe destination you wart to comed to s.n.lliue

S,,..d

I~

lcoM3 Corviection type:

QRo,,,

O i e!not

0-

O ~S H

@s.,;.i

load. $ave°' delete a stored session Savtd Sessions

I

IESP

i~-~ul-Set_in"

__

~li

= 1

Oose Window on~ :

0

.Ah-:ays

0

Never

@Only on dean exit

~ L t1e1i =i Rysunek 5. Ustawianie parametrow pol'tczenia szeregowego, w programie PuTTY polqczenia (rysunek 5). Uklady ESP z nowszy m oprogramowauiem pracujq domyslnie z szybkosciq trausmisji 115200, ze starszym - 9600. Test komunikacji z modulem ESP8266 pokazauo na rysunku 6. Uklad ESP8266, podobnie jak wie,kszosi: innych tll'Zqdzeii z kt6rymi kom11nik11jemy sie, poleceniami AT I-layesa, interpreluje lylko jede u format oznaczei1 koi1ca linii/polecenia. Sq to niedruko wa lne znaki ASCII - CR (powr6t kare tki / kursora na poczqtek linii) oraz LF (przej5cie do nowej linii) , co przy pomina dzialanie maszy ny do pisania. Niestety, nie jest to format wykorzystywany przez Windowsa. Aby wie,c nklad ESP826 6 praw idlowo odebral od nas pol ecenie, nmsimy zakollczyC je ly mi dwoma zuakami. Wykonujemy to, kombinacjami klawiszy Ctrl+M (CR) oraz Ctrl+J (LF).

Rysunek 6. Komunikacja z modulem ESP8266

~M

Prtjt
[\

•

Id ..

~ Clod;~ .....

•ii eonm..,..,

-""""-'-~•

9-- • JtCC

~5-!Clod
"I v

0 ......... 0.0:~ 1 OAoJ<1i>Ooc1iq..,1o:is_OOH1

lil • lll( W C)M>•O

&l • Sl>ll

&l ClWU !ll • SPD

Serwer HTTP i ustawianie koloru diody RGB przez stron9 WWW PrzejclZmy le raz do wtaSciwego projeklu. Ponownie uruc hamiamy generator konfigura cji STM32CubeMX, wybieramy mikrokoutroler i przechod zimy do koufignracji piu6w (plausza ,, Pinout"). Ty m razem nie skorzystamy juz z tyc h samycb wyprowadzell interfejsu UART jak poprzednio, poniewaZ c hcemy umoZliwii: komunikacje, mie,dzy mikrokontrolerem STM32 i ukladem ESP8266, a ui e ESP8266 i programatorem ST-LINK. Na ply tce rozwojowej KA-N UCLEO, mozemy w ty m celu skorzystai: z iuterfejs u USART! - jego wyp rowadzenia nie Sq podl
114

ELEKTRONIKA PRAKTYCZNA 2/2017

OSPt•

== f=~ °*'"*'"'·'""~•-OilN ~

......11-....,,,0IZf

01•:1•••1<6Mk·lll>u: OUtoe m •~SWW

00nol'l..foo-

Rysunek 7. Konfiguracja wyprowadzen ukladu STM32, w programie STM32CubeMX okazji uad ac im na zwy (PPM) ,, LED_BL UE", ,,LED_RED" i ,, LED_ GREEN" - be,dq one wykorzystywan e da lej w kodzie. Musimy leraz jeszcze skonfignrowaCkanafy licznika- ua li Scie po lewej stronie odsznkujemy pozycje, ,,T!Ml" i z p61 ,,ChannelX", wybiera my opcje ,, PWM Generation CHxN", gd zie X/x to numer od 1 do 3 (unmery kanat6 w). Ustawiamy r6wniez sygnal taktnjqcy wchodzqcy na licznik - pole ,,Cloc k Source", na wartosi: ,, Interna l Clock" (rysunek 7). Konfignracja liczn ik6w i generatora sygua ln PWM zosta la dokladuiej opisaua w drugiej cze,sci uiuiejszego kn rsn. Przec hodz imy do zakladki ,,C lock Configuration" i podobnie jak w pie rwszej czqSci kurs u, konfig urujemy sygnaf Laklujqcy. W polu ,,PLL Son rce Mux" wybieramy opcje, ,,I-ISE", w polu ,,System Clock Mnx", wa rtosi: ,, PLLCLK". Us taw iamy takZe cze,stotliwosc naszego rezoualora kwa rcowego - ,, Input freque ncy'', na pty lce KA-NU CLEO jes t to wartosc 8 MHz, oraz pozqdanq cze,stotliwos i:

Q

STM32CubeMXESP82661oc• STMl2f411CEUx

-

Fi1e Project Clock Config uratio n Window Help

:~

•

Id I.I, :

6

gi ' ·,

, -. ~ •

~

0

X

0.: I~ •P

HSEJUC

"'

To RTC(KH z) Ethem ~

PTP dock ( M Hz)

HO.KtoAHBbu1,. c:ort, ! 1-IMz)

memo>V ;md OMA

AP B1 ~1-

"j I 2

v

[

»OKI •

~MH::.....,.

I "

I APB> ,.riphml d Mu (MH>)

..g-~ APA1

AP!12 Plti:.IW

I /> v

1

l '°'~o:J

""

Ti mt1,. d ocks ( t
I A P82 peripho•MM"'(MH•)

~ APB2 time.. cloclts( MHz) > - ' - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - ---><

'--!

, ,.......,}--------~ /M

"fl

''=r===----....:.:==..1

/R

50

481-I Mt d ocks(MHt)

~ 1 2.S docks(MHz)

Rysunek 8. Konfiguracja p'tli PLL Q USAAJI Configur•l•on

X

0

USART! Confi911r•bon

X

~ ParmneterSettngs . / U-C-t.inl:s . , NVICSetlinop . / DMASt tbn(ls " GPIOSe tlrops COn~ediebelow ~a
!n~t Tbl)le

Pr~tonPnonly

StbPriomy

•• word Lenglh Parity

Stefl Sits 8

AdvMCtd P~arrtetcrs

~"~'"'"'""'" '5271(8;1>/U<,. ~25

1. . . . . .. ..

"'""'' ·

Rysunek 9. Ustawianie szybkosci poti!czenia szeregowego

Rysunek 10. Wti!czanie obstugi przerwania interfejsu UART

taktowania nkladn -,, HCLK (MH z)'', na wa rtosc 100 MHz (dla wykorzystywa uej przeze mnie plytki rozwojowej jest lo warloSCmaksyma lna). Konfiguracjq generalora PLL pokazano na rysunku 8. Pozostaj e nam jeszcze uslawiC szybkosc pracy inlerfejsn UA RT oraz parametry pracy liczni ka -geueratora sygnalu PWM, zgod uie z opisem z czqSci 2 i 3. Przec hodzimy do planszy ,,Configuration" i z pola ,,Connecti vity" wybieramy pozycjq ,,USARTl". W nowootwartym okuie, w za klad ce ,, Parame ter Setliugs", w polu ,,Ba ud Rale" w pisujemy szybkoSC pracy iulerfejsu, z jakq nawiqzana ma zoslac komunikacja z ukladem ESP8266 - dla slarszyc h we rsji firmware beydz ie lo warlosc 9600, dla nowszyc h - 115200 (rysunek 9) . W za kladce ,,NV IC Settiugs", wlqcza my jedy ue przerwanie na liscie (rysu nek 10). Nas l~ pni e, po zapisaniu ustawiel1, z plauszy ,,Confignralion", gl6w nego okua programu , wybieramy pozycjq ,,Control"-> ,,TIM1" i ustawia my parametry ge uerowa uego sygnalu PWM - d zieluik ,,czqs totli woSci" wejSc iowej - ,,Presca le r", ua 4 , wa rtoSC do kl6rej zlicza licznik - ,,Counter Period", na 49999 oraz odwracamy wy jscie ka zdego z kanal6 w ,,PWM Generation Channel xN": ,,CHN

Polarity" - ,,Low" (rysunek 11). Dokladne znaczenie lyc h warloSci oraz spos6b obliczauia poZqdanej cz~slotliwoSci sygnalu PWM opisany zos lal w czqSci drugiej lego kursu. Teraz moZemy ju ZwygeuerowaC projekt i za imporlowaCgo w Sro· do wisku IDE System Workbenc h fo r STM32 . Po za imporlowan iu projeklu , polrzebu jemy jeszcze ustawiC go tak, aby ua e lapie li nkowania/lqczen ia kodu, doda wa na byla do niego biblioteka math . Klikamy prawym przyc iskiem myszy na nazwey projektu w paneh1 po lewej stronie, z menu kontekstowego wy bieramy opcjey ,, Properties", dalej rozwijamy opcje: ,,CIC++ Bui ld", ,,Settings", ,,Tool Settings", ,,MCU GCC Linker", ,,Libraries", odznaczamy opcjey ,,Use C math library (-Im)" i dodajemy lq bibliotekey - ,, m", reycz nie, do listy ,,L ibraries" (rysunek 12). Otwieramy plik ,, main.c" i do oznaczonych w lislingu sekcji USER CODE, dopisujemy znajdujqcy siq w nich kod (listing 1). Nasteypuie kompilujemy, wgrywa my i uru ch a miamy ua mikroko utrole rze program. Po t1n1c homieni11 , program wywoh1je fnukcjq esp_setup(), kt6ra przesyla do uklad n ESP skrypt konf]gu rnjqcy, za kazdym razem

ELEKTRONIKA PRAKTYCZNA 2/ 2017

115

0 TtM1Confi9urat1on

X •n>< lill
l. , P6rllnCterSetti'IQS ) fl;/ UserConstants . / l'MCSetmgs . / DMASettrigs "'1 C1>105ettngs

S elling •

~U Snifttl fl,,;r,, nm....c h 119'"9 idt1~

" 'f)

fool ( i...nE!kloo

> Cit·· tnterNIClodOIVmcln{OD} R~ll!JOnCcul~(RCR · BbuvM)

wru,..,

Masr.w~Mode

£1 ii) ~

I

~I

i!l: OJ'timi:t6on

~ M1S
Y 1!9 MCU GCC tri:..-

!§ G-

.i

i,ID titi••nt> @ M11
" 1$1 MCUGCC J..>>emblCI

,....

BRl<~lly

Librorifl (- ~

1 ~------------·

i» w....,;.,ti

Cli$able(nosJn' bet....eenll'a$TlM~ler) .-lditi:s&.ves

BrukAndDe1dT-~t·MKConf9,.-11bon

-

;~,~~Cconpo1<1 l!J """'~"'".,, ill ....... © Otl>tt~ ;iin!i

Reset(UGbttlfgmT!Mx~fGlt)

8

·

~ lncllJde>

i;....,~ 1

p,.,,_,1 R
B TriQoer OUtpUt {RIGO) P«o!lflleli!:tS

B

¢

> RBCllr
Configut lht b81w parMW:tfH:

~ GMn

Libro')' 1Hr<~?-1th l ·LI

i) (J ~{;I il-1

! ~~~~~~~~~~~~

Higt1

BrukAndDeadTme~t-QulputConf9nbon AutorrW1tlCOUtp.11~tc

Ois«ile

OffStiltc5eect1onfotRU'!Mode(OSSP.)

Oiwble

OffStilte~fotl~Mode (OSSI)

~

LodcConf9,.-ation

Off

-

PWMmode l

P \De(l5btsvM)

F.iostMGde

a-ti Polarity OflldleS14te

Rysunek 12. Dodawanie biblioteki math do projektu w srodowisku System Wrokbench for STM32

Rysunek 11. Ustawienia licznika - generatora sygnalu PWM czekajqc n a od powied Z polwlerd zajqcq wykou anie d anej komendy (,,OK") lub iuformacje o bl~d z i e (,,ERROR"). Poleceuie przesylaue Sq przy pomocy funkcji esp_send_cmd(), ta z kole i wykorzystuje fuukcje uart_write_line() i uart_read_line(). Po pra widlowym

skoufiguro wauiu chipu ESP8266, d ioda LED RCB zapala s i~ ua zielono i urucha miana jest obslu ga przerwa ii , w przypadku ni epowod zenia , dioda zapa la si ~ na czer wo uo. W prze rwa uiu , obslugiwa uy m przez fuukcj ~ HAL_UART_ RxCpltCa llback() , wywolywa u q po odebrauiu ka zdego zuaku , oczekujemy na odebranie od modulu ESP8266 ciqg u +IPD,, oz naczajqcego odebrauie dauych , w uprzeduio odebranym polqczeuiu

·······································································································································································································-············································· ~ Listing 1. Fragment programu odpowiedz.ialny za wsp6lpracfi z. modulem Wi - Fi ESP8266

i [... ]

; /* USER CODE BEGIN Includes */

l #include

,,stdlib . h "

: #include ,,st ring . h" USER CODE END Includes */

1/*

j / * USER CODE BEGIN PV * / ; UART HandleTypeDef * esp uart

=.

&huartl;

; volat ile uint8 t esp recV char; : volatile uint8-t esp-char-counter :::: O;

1char

esp_pattel:n [] ""- ,, +IPD, " ;

l volatile

uint8 t esp recv flag = O; : volatile c h ar esp reCv muX;

lj

volatile char esp-recv-buffer [ l024 ] ; volatile uint16_t- esp_l:ecv_len;

; char webpage [ 483 ] , error [ 139 ] ; ~ I* USER CODE END PV *I

i [... ] : I* USER CODE BEGIN 0 *I

1 11 Funkcja obliczaja.ca korekcj~ ganuTta i ustawiaja.ca jasnoSC diody : void set led brightness (TIM HandleTypeDef * timer, uint32 t channel, uintB_t brightness ) { : int32 t Value = powf ( (d 0 uble } brightness I 255 . 0 , 2 . 2) * 49999 ; : HAL- TIM SET COMPARE ( timer, channel, value ) ; ~

}

-

-

-

-

: 11 Funkcja ustawiaja_ca kolor Swiecenia diody RGB : void set color (uint8 t set led brightneSs set-led-brightness ; : set- led- brightness

l

i}

- -

red, uint8 t green, uintB t blue) ( &htiml, TIM CHANNEL 2, red ) ; (& htiml, TIM-CH.ANNEL-3, green ) ; (& htiml, TIM- CHANNEL- 1, blue ) ;

-

{

-

l 11

Funkcja wysylaja.ca podany ciag znak6w przez interfejs UART : void uart write line (UART HandleTypeDef * handler, char * text ) : HAL UART Tra:nsmit (handler, text, stden ( text ) , 1000 ); 1 HAL-UART-Transmit (handler, ,, \r\n " , 2 , 100 );

I

i}

: I I Funkcja odbieraja.ca lini(i! tekstu przez interfejs UART

l void : :

uart read line (UART HandleTypeDef * handler, char * buffer, uint16_t buffer_ size ) HAL statusTypeDef status; cha!: current char; uintl6 t cha!: counter = 0 ; while (char cOunter < buffer size - 1 ) ( status ;: HAL UART ReceiVe(handler, ¤t char, 1 , 1 ) ; if ( status =;: HAL-OK ) I if ( current char == , \r ' 11 current char == , \n ' ) if ( cha!: counter == 0 ) c:ontinuei else break ; (buffer + char counter++) = current char;

.................................................................................................................................................................................................................................................... 116

ELEKTRONIKA PRAKTYCZNA 2/ 201 7

= ,\0' ;

Funkcja odczytuja_ca pojedynczy znak odebrany przez UART

char uart read char (UART HandleTypeDef char buffer-:

, \0' ;

*

handler ) {

-

HAL UART Receive (handler , &buffer , 1 , 1000 ) ; retUrn bliffer ;

Funkcja wysylaja_ca polecenie do modulu ESP8266 i oczekuj&ca na jego potwierdzenie uint8 t esp send cmd ( UART HandleTypeDef c h ar reSponse [ 30 ] ; response [ 0 ] = , \O' ;

*

uart , char

*

command ) {

uart write line (uart , conunand ) ; HAL_ UART::::F LUSH _ DRREGISTER (& huartl ) ;

while ( strcmp ( response , ,,OK" ) != 0 && strcmp ( response , ,,no change" ) !: 0 && strcmp ( response , ,,ERROR" ) != 0 ) uart read line ( uart , response , 30 ) ; if ( strcilip ( reSponse , ,,ERROR" ) == 0 ) r eturn O; else return 1 ;

Funkcja wysylaja,ca dane przez nawia,zane polq_czenie TCP i zamykajC\Ca to polq_czenie void esp send data and c l ose (UART HandleTypeDef * uart, char mux id , char char- cmd [l 7 ] ; sprintf (cmd , ,,AT+CIPSEND= c, d" , mux_id, strlen ( content )) ; uart write line (uart , cmd ) ; HAL Delay (2 ) ; HAL-UART Transmit (uart , content, strlen ( content ) , 5000 ) ; HAL-Dela'Y (l OO ) ; sprintf (cmd , ,,AT+CIPCLOSE= .c" , esp recv mux ) ; uart_write_line (esp_uart , cmd ) ; -

* content ) (

Funkcja uruchamiajq_ca obslug~ przerwafi void esp start int recv (UART HandleTypeDef * uart ) { HAL UART-FLUSH DRREGISTER ( uart ) ; HAL_ UART_ Receive::::IT ( uart, &esp_ recv_ char , 1 ) ;

Funkcja obslugujq_ca przerwanie , wywolywana w momencie odebrania przez interfejs UART pojedynczego bajtu danych void HAL UART RxCpl tCallback (UART HandleTypeDef * uart ) if (€sp r€cv char :::::: esp pattern [ esp char counter ]) esp-char- counter++ ; if ( esp Char counter == 5 ) { 11 JeSli odbierzemy ciq_g znak6w ,,+IPD , " : II Odczytujemy numer polaczenia do zmiennej esp_recv_mux esp recv mux ::: uart read char (uart ) ; uart read char ( uart) ; I I Odczytlijemy- dlugo.SC odebranych dancyh do esp recv len char length str [ 5 ] ; char current char = O; uint8 t char- counter = 0 ; do { current char = uart read char (uart ) ; length Str [ char coui1ter++J = current char ; } while ( clirrent char != , : ' ) ; length str [ char Counter ] ::: , \0' ; uintl6- t esp reCv len = atoi (& length str ) ; I I Odbieramy- dane - do bu fora esp recv- buffer HAL UART Receive (uart , esp recv- buffer , esp recv len , 1000 ) ; esp::::recv::::fl ag ::: l ; return ; }

I e lse esp char counter :: 0 ;

11 Ponowne- uruchomienie przerwania HAL_UART_Receive_IT ( uart , &esp_recv_char , 1 ) ;

Funkcja przesylajq_ca do modulu ESP8266 polecenia konfigurujq_ce uint8 t esp setup () { HAL Dela:y ( 500 ) ; II Oczekujemy na uruchomienie modulu if ( ! esp send cmd (esp uart, ,,AT+CWMODE=l" )) return 0 ; if (! esp- send- cmd (esp- uart , ,,AT+CWJAP=\"NAZWA SIECI\",\"KLUCZ SIECIOWY\"" )) return O; if (! esp- send-cmd ( esp- uart, ,,AT+CIPMUX=l" )) r e turn 0 ; if (! esp-send-cmd ( esp-uart, ,,AT+CIPSERVER=l,80" )) return 0 ; return 17 -

f'unkcja wywolywana w momencie otrzyrnania danych przez polq_czenie TCP void handle request () { 11 OdczYtujemy pierwsze 6 znak6w odebranego Zq_dania HTTP char request begining [ 7 ] ; for ( uint8 t-i ::: 0 ; i < 6 ; i ++) request begining [ i ) = esp recv buffer ( i ] ; request begining [ 6 ] = , \0' ; I I JeSli przeslane zostaly parametry - poczq_tek i::qdania : 11 ,, GET I? red=XXX&green=XXX&blue=XXX HTTPll . 1 " if ( strcmp ( request begining , ,,GET I?" ) == 0 ) I II Odczytujemy- pierwsze 3 liczby , jakie pojawiq_ sie w adresie I I - sa_ to wartoSci poszczeg6lnych kolor6w skladowych (RGB ) int nums ( 3 ) = { 0 , 0 , 0 } ; int num counter = 0 ; uint8 t-last char was digit ::: 0 ; for (i nt i =- 6 ; i - < 41 ; i ++) if (esp recv buffer [ i ] >= , 0' && esp_recv_buffer [ i ] <= , 9' l { last char was digit "" 1 ; nums [num Counter ] *::: 10 ; nums [ num- counter ] += esp recv buffer [ i ] - ,0' ; l e l se if U Eist char was digit ==- 1 ) I last_ char_ was _ di9it ;: O; num counter++ ; if ( num_counter == 4 ) break ;

ELE KTRONI KA PRAKTYCZNA 2/2017

117

Listing 1 . ed . set color (nums [ 0 ] , nums [1 ] , nums [ 2 ]) ; I I Zwracamy stron~ WWW z formularzem wyboru kolor6w esp send data and close ( esp uart, esp recv mux, webpage ) ; 11 Je.Sli Za_danie dotyCzy strony- gl6wnej - - «GET- / HTTP/1 . 1» ) else if ( strcmp ( request begining, ,,GET I ,, ) == 0 ) esp send data and cloSe (esp uart, esp recv mux, webpage ) ; II W inilyrn p'i:zypadku zwracamy- komunikat- o bl~dzie {404 Not Found) else esp send data and close (esp uart, esp recv mux, error ) ; I I Resetiljemy- flage - obslugi danych i wznawiamy odbi6r w przerwaniach esp recv flag = 0 ; HA(::uAR(::Receive_IT ( esp_uart, &esp_recv_char, 1 ) ;

=

/* USER CODE END 0 */ int main (void )

I

[ .. . J /* USER CODE BEGIN 2 * / HAL TIMEX PWMN Start (& htiml I TIM CHANNEL 1 ) ; HAL-TIMEx -PWMN-Start (&htiml, TIM::::CHANNE() l ; HAL-TIMEx-PWMN-Start (&htiml, TIM CHANNEL 3 ) ; strCpy(webpage-;- ,,HTTP/1.1 200 OK\r\n" ) ; strcat (webpage, ,,Content-Type: text/html\r\n" ) ; strcat (webpage, ,,Content-Lenght: 398\r\n" ) ; strca t (webpage, ,,Connection: close\r\n \r\n" ) ; strca t (webpage, ,,< ! DOCTYPE html>\ r\n\ r\n \r\n" ) ; strca t (webpage, ,,Dioda RGB \r\n \r\n" ) ; strcat (webpage, ,,\r\n

\r\n" ) ; strcat (webpage, ,,

Czerwony (0-255) :

\r\n" ) ; strcat (webpage, ,,

Zielony (0-255) :

\r\n" l ; strcat {webpage, ,,

Niebieski (0-255) :

\r\n" ) ; strcat (webpage, ,,\r\n" ) ; strcat {webpage, ,,

\r\n\r\n" ) ; strcpy {error, ,,HTTP/1.1 404 Not Found\r\n" ) ; strcat ( error, ,,Content-Type: text/html \r\n" ) ; strcat (error, ,,Content-Lenght: 48\r\n" ) ; strcat(error, ,,Connection: close\r\n\r\n" ) ; strca t ( error, ,,

4 04 Not Found" ) ; if ( esp setup ()) { set- color ( O, 60 , 0 ) ; esp-start int recv (esp uart ) ; ) else Set color (6 0 , 0 , 0 ) ""i /* USER coDE END 2 *I /* USER CODE BEGIN WHILE * / while (_ ) { /* USER CODE END WHILE */ /* USER CODE BEGIN 3 */ 11 obslugujemy dane przychodzqce przez polqczenie TCP , I I je.Sli w przerwaniu ustawiono flag~ esp recv flag if (esp_ recv_ flag == 1 ) ha n dle request () ; -

I /* USER CODE END 3 *I

TCP. Po ciqg u +!DP, przesyla uy jest uumer polqczeuia (od 0 do 4) , dlu gosc odebra uego ciqgu dauyc b ora z wlasciwe daue. lu fo nua cje te Sq odczytywa ne i zapisy wa ne do zm ieu nyc h esp_recv_ mux (nurner polqcze uia), esp_recv_buffer (odebrany ciqg), esp_recv_len (cHu goSC bufora), naslQpni e uslawia na jest fla ga esp_recv_flag. W pQlli gt6wuej progranm , po 11staw ieui11 w prze rwa uiu fl agi, wywolywa na jest fnnkcja handle_request() obsln gnjqca przychod zqce Zqdauie HTTP. Na podstawie poczqtkn Zqda uia , podejrnowa na jest decyzja, jakq strorn~ WWW zwr6ciC, ora z czy zmieniC kolor nstawiouy ua di od zie RGB. Teu odczy tywa uy jest z adres u URL jako trzy uas te,pnjqce po sobi e liczby 8-bitowe zaw ierajqca iuforrnacje o jas uosci kolejnyc b trzecb kolor6w skladowyc b - czerwonego, zielonego i niebieskiego. Dalej, przy pomocy funkcji set_ color() i set_led_brightness() kolor teu jest nstawiauy.

118

ELEKTRONIKA PRAKTYCZNA 2/2017

Przy pomocy modnlu ESP mozemy w podobuy spos6b przesylac iuform acje odebrau e z cz11juik6w- lempera l11ry, czy w ilgotu oSci, do r6Z nyc h serw is6w iulern elowych lub wtas nego serwe ra , przez API HTTP - iuterfejsn bazujqcego ua p rotokole HTTP, za projekto wa uy z myslq o komnuikacji mi ~ d zy progra mami, lnb dowoluy iuuy pro tok6l. Mozemy tez wykorzystac nklad ESP do sterowauia poru szajqcy m sie, pojazdem, czy pobierac i drukowac uajnowsze tweety lnb tytnln artyknl6w do przeczy lauia , odbierauycb z RSS. Wiele serw is6w i nslng iuteruetowyc b, ndost~ puia API, pozwa lajqce wykonac te czy nnosci, w bard zo lat wy spos6b. W kolejnej cze,sci kursn, uapiszemy prog ram sterujqcy ad resowaluyrni paskami diod LED RGB, baz njqcyc h ua cbipie WS2812 B. Kod przedstaw iouyc b powyzej projekt6w, jest d ost ~puy ua serwerze FTP. Aleksander Kurczyk

PRENUMERUJ za darmo lub p6ldarmo Ceny prenumerat standardowych: prenumerata roczna

e-prenumerata rocma

1 wydanie gratis

znizka 15%

176 zl

66,30 zl

prenumerata dwuletnia

e-prenumerata dwuletnia

8 wydan gratis

znizka 30%

256 zl

109,20 zl

prenumerata lqczona: prenumerata papierowa (startowa, standardowa hb ze zniZk.1 Jojalnosciow~) + r6wnolegla e-prenumerata EP ze zniZkq 80% rocznq e-prenumerata r6wnolegla dwuletnia e-prenumerata r6wnolegla

15,60 zl 31,20 zl

Wplac 144 zl. Nwn:ry 3- 5/ 20 I 7 przeslemy Ci gratis, a jesli zdecyditjesz, te nie chcesz otrzymywaC kolcjnych wydail i poinfornntjesz nas o tym przed 15 maja 2017, zw r6cimy Ci calq wplaty.

do 50°/o znizki za lojalnosc Premm£~jesz

1lieprLCnvanie od mininnnn roku? Przedluiaj prenwreraty ze zniZkf} JojalnoSciowq (po zalogowani u na www.avt.p l)

premurerata

roczna 176 zl

standardowa

zniika 8%

roku

Prezent za zaprenumerowanie EP Powiadom nas, kt6rq plytt; wybierasz (mail - [email protected]~ tel. - 22 257 84 22): Bmce Springsteen ,,High hopes" czy Chlopcy z Placu Broni ,,Potrzebuji; t:wojej milosci"

ze ziutklj lojalooSciowq premur..::ntjcsz nieprzenvanie od:

dwuletnia

2 lat

160 zl zniika 16%

256 zl zniika 33%

144 zl zniZka 25%

3 lat 128 7j

zniika 33% 5 lat

224 zl zni Zka 41%

192 zl zniika 50%

Wykupil:es prenumerattt EP? z kaZdym numerem swojej prenumeraty otrzymasz DVD Niezbt;dnik Elek1ronika masz prawo do rabatu do 50% na www.sklep.avt.pl i www.UlubionyKiosk.pl pomysl o Klubie AVT (jesli prenumemjesz minimum 2 nasze magazyny, mo:i:esz co miesiqc otrzymywac bezplatne czasopisma - szczeg61y na www.avt.pl/klub oraz www.sklep.avt.pl (zakladka Rabaty ) Jesli zamawiasz prenumeratcr EP po raz pierwszy lub jesli zam6wiszjq po zalogowaniu na www.avt.p4 otrzymasz kody na bezplatne e-wydaitia dowolnych naszych czasopism Nie lubisz placic wszystkiego na raz? Zal6:i: ,, teczkt;" na www.UlubionyKiosk.pl/teczka lub zadysponuj stale zlecenie bankowe na www.avt.pl/szb

jcSli jestcS nowym Prcmureratorem

jeSli przedlu:iasz prc mur~raty

krok l

zam6w premuneraty EP na www.avt.pl

za loguj siy na www.avtpl

krok 2

utworzy1ny Twojc konto Premurcratora

prz.edluZ swoj'} premuncraty

krok 3

po odnotowaniu wplaty przyzna1ny Ci puly kod6w na dam10we c-wydania do wykorzystania na www.UlubionyKiosk.p l (kody byffi} dostypne po z.alogowaniu na www.avt.pl

Prenumerat(( zam6wisz: • • •

na \\\\\\mt pl matlo\\o - prenumerata@a\t pl telefomczme - 22 257 84 22

•

\\ placaJqC na konto AVT KorporacJa sp z o.o., ul LeszCZ) llO\\a IL 03-197 Warsza\\a. BGZ BNP Panbas S A 97 1600 1068 0003 O101 0105 5151

Ogloszenia i reklamy hurtowni, sk lep6w, importer6w, producent6w, dealer6w, itp. sq platne. Cena podstawowego modulu (35x20 mm) wynosi 66 zl +VAT. Koszt minimalnej ramki dla ogloszen o wie lkosci 3 modul6w wynos i 198 zl +VAT. Moduly mozna lqczyc zar6wno w pionie jak i w poziomie. Maksymalna szerokosc ogloszenia to 5 modul6w, wysokosc 12 modul6w. Rabaty stosu jem y wylqcznie dla reklam powyzej 8 modul6w: 4-6 emisji 10%, 7-11 emisji 15% i od 12 emisji 25%.

Oferta specjalna: • publikacja fragment6w cennika w ramce o wielkosci: 8 modul6w w pionie cena 264 zl + VAT, 9 modul6w w poziomie 305 zl +VAT • rabat specjalny dla firm poszukujqcych pracownik6w wynosi 25% (wylqczn ie dla duzych reklam). Wszelkich informacji udziela Grzegorz Krzykawski, tel 22 257 84 60, e-mai l: [email protected]. Reklamy do tej rubryki mogq bye przygotowane przez Zamawiajqcego w formacie CDR (wersja do XS), Al, EPS (tekst zmieniony na krzywe), PSD, PDF (programy Adobe w wersji do CC 2015 wlqcznie PC/Mac) z pr6bnym wydrukiem. Male reklamy mogq bye przygotowane w redakcji (gratis) na podstawie odr~cznego szkicu. Opracowania te nie b~dq j ednak w6wczas uzgadniane z Zamawiajqcym przed oddaniem do druku. RedakC)a nie odpow1ada za tresc reklam i ogloszen zamieszczonych w Elektronice Praktycznei

fi1 FIRMA PIEKARZ

.. . CZ~SCI ELEKTRONICZNE

Uezpiecznlkl. tlomikro fa16wki 0.7A, 0.9A 2,94 1'Li... GaU:i do potcncjomctr6w !uminiowerO:>:m:· kolory Cena od 0,59 PlN

Poszerzamy ofert~ radiator6 w o nowe profile, prowadzimy pomia r y rezystancji termicznej oferowanych odcink6w. L= l OOmm L=lOO mm L=1 50mm L= 150mm L= lOOmm L= l OOmm L= l OOmm L= l OO mm 110x100x60m m

P3698 P52317 C26260 C30545 A4291 A5724 A4240 A5723 55R

Firma Piekarz Sp. J ,

2,13K/W 1,42 K/ W <0,59K/ W 0, 72 K/ W 1,13K/W 1,4 1K/W 2,47 K/ W 1,9 5K/ W 0,91 K/ W

tel.: 22-835- 50-37 tel. : 22-835- 50-41 fax: 22-213- 92- 82

ul. Wolczyriska 206 01- 919 Warszawa www.piekarz.pl

[email protected]

Aksotronik

Enkodery

romc modclc

ELEmEnT I ELEH T ROnic:::nE

Socl,l;!wki

i

zpl7)·c1sklcm

\\ ',', \\ \ f..:S(J 11{1 1'\[i\. ( ( 1\t 1'1

dopowuled 0,59 111 '11

-;;r: . ~~~:~~;"

Miernik 1emperarury LCD

UchW)'t mon1a t owy z pod!wietleniel led

6,71 PLN

16,78 rLN

r6t.ne wano k i Cen.i od 0, 97 Pl.N

Cen.-io d

Diody LED dulej mocy 1W, 3W, SW, lOW, J OW Cena od 1,9? PL N

Uwaga!!! Powy2stc ccny dotyc2'_zakup6w TTllni ma!n)X:h ilo:ki hurtowych, po pnc z N !IZ sklep mlemelo"'1'· W swojej oferde posiadamy 111ni: pOlpruwodniki (di ody, uklady sea lone, 1ranzystory, friaki. e!erneniy optoelektro niczne), elemcnty dystansowe, zlacza, przel1tCZ11iki. ~· rez}'5tory, kondensatory, 1;.,.,~e, poduawki, e l ~menty llkustycme.

z.,~~"ydok~"""'

INFO

l , 73Pl ~

..fl

aksolronik.com.pl, Lei: (22) 783-205 1

RACK i Eurocarta 19" Wyposazenie szaf 19"

www.obudowa.pl Producent ollud6w-dla elektroniki tel. 032-230-2301

AVT 5363

Frezarka enc Do prac mechanicznych w elektronice Zr6b

sam Podzespofy: Zr6b sam

mechaniczne, elektroniczne, oprogramowanie

ITel.(075)732-4 7 -001

Termos.tat z regulowanci p~tlci h1sterezy

OBllJOWY UNIWERSALNE I HERMETVCZNE I 00 ZASILACZV I NA SZYN~ DIN I PROTOTYPY 30 I PROJEKTOWANIE I WYKONYWANIE FORM WTRYSKOWYCH I MALOWANIE I FREZOWANIE I NADRUKI NA OBUDOWACH I

HTTP://SKLEP.AVT.PL

"'

.

IE

6

-~":,:- -') REGULATOR OBRO.rfilYJ

~ ·~:l:>~,

t~

Sl~NIKA ELEKTRYCZNEGO

- "'

www;sklep.avt.pl

01

~ ·' ~~'-'~

Termostat przyda siE: wszE:dzie tam, gdzie jest niezbE:dne utrzymywanie stalej temperatury: w pokoju, magazynie, akwarium z rybka mi itd . - zakres regulacji temperatury : 5... S0°C, - skok regulacji : 1°C, - histereza regulacji: ±5°C, - skok histerezy regulacji : 1°C

www.sklep.avt.pl

NlNIEJSZE OGtOSZEN I E JEST INFORMACJ'1 HANDLOW'1 I NI E STAN OW I OFERTY W MY5L ART. 66, § 1 KODEKSU CYWlLNEGO. CENY MOG'1 ULEC ZMIANIE.

Nie przegap!

REFLEKTOR LED 10W SonneTech Strumier'l Swietlny: 800 Im K(\t Swiecenia: 120° Barwa SwiaUa: neutralna, 4000 ... 4500K Wsp6tczynnik mocy: 0.95 Obudowa aluminiowa, klasa szczelnoSci IP65 Bardzo solidne wykonanie

interesuiacvch materialow wsiostrzanvm czasopismie W lutowym wydaniu

Elektroniki dla Wszystkich

REFLEKTOR LED 20W SonneTech Strumier'l Swietlny: 2700 Im K(\t Swiecenia: 120° Barwa Swiat/a: neutralna, 4000 .. . 4500K Wsp6tczynnik mocy: 0.95 Obudowa aluminiowa, klasa szczelnoSci IP65 Bardzo solidne wykonan ie

wcale nie jest trud na. A efekty sq jeszcze bardziej speklaku lame d zi~ ki wykorzystaniu gotowego modufu

kolorowego wyswietlacza LCD Odbiornik OMX, czyli reflektory LED PAR We wczesniejszych artykulach om6wiony zostal standard DMX, aw numerze grudniowym przedstawilismy zowac r6i norodne odbiomiki DMX, na przyklad niezaleinie sterowane refleklory LED PAR z diodami RGB. Radiowy poligon - odbiomik superheterodynowy W piqlym jui odcinku zajmujemy s i~ problemem cz~stotl iwoSci

www.elportal.pl A moie masz pomyst na ciekawy artykut lub projekt? Skonstruowates urzi!dzenie, ktore jest godne zaprezentowania szerszej publicznosci? Moiesz napisac artykut edukacyjny? Chcesz podzielic sic: doswiadczeniem? W takim razie zapraszamy do wspotpracy na tamach Elektroniki dla Wszystkich. Kontakt: [email protected].

Cena detaliczna brutto :

lustrza nych i rozwiqzujemy go budujqc

165 PLN

cz~stotl iwoSci ,

zwany superheterodynlj. Przetwornice indukcyjne, cz. 3 Czy i Tobie dzialanie przetwomic indukcyjnych wydaje si~ skomplikowane i tajemnicze? Zapoznaj s i ~ w i ~c z artykulem i ciesz s i ~ , i:e podstawq dzialania jest wsp61praca trzech prosciulkich element6w wedlug zaskakujljco prostych zasad . Sterownik pompy pieca centralnego ogrzewania Projekl jak najbardziej na czasie: czy i Ty chcialbys nie tylko dodaC 1ub ulepszyC a utomatyk~ instalacji centraln ego ogrzewania, ale tei. zdalnie monitorowaC

stan systemu? Ponadto w numerze: • Prostownik synchroniczny ze sterowaniem magnetycznym • Dalekos~zny tor podczerwieni Bariera 5wietlna • Naprawa licznika Geigera PKC6-104 • Problem z tadowark'I Li-Ion • Kurs C - lekcja 10 • ,,i:ar6wki" LED, cz~sc 2 • Regulatory fazowe, cz~sc 2 • Szkola Konstruktor6w - zasilacz do pracowni hobbysty • Szkola Konstruktorow- uklad elektroniczny o jak najnii:szym napi~ c iu zasilania

Czytelnik EP ma prawo do rabatu 30% na aktualny numer miesi11cznika Elektronika dla Wszystkich: 1. Wejdz na www.UlubionyKiosk.pl 2. Dodaj do koszyka aktualne wydanie Elektroniki Praktycznej w wersji papierowej 3. W formularzu zamowienia wybierz opcj11 Posiadam kod rabatowy i wpisz kod:

119 PLN

Cena detaliczna brutto:

REFLEKTOR LED 50W Sonne Tech Strumier'l Swietlny: 4500 Im K(\t Swiecenia: 120° Barwa Swiat/a: neutralna , 4000 ... 4500K Wsp6tczynnik mocy: 0.95 Obudowa aluminiowa, klasa szczelnoSci IP65 Bardzo solidne wykonanie

sterownik OMX z Bluetooth . Nadeszla para, by reali-

,;z klock6wn odbiomik z prze mlanq

48 PLN

Cena detaliczna brutto:

mi~dzy innymi: Korn puter pokladowy z kolorowym wyswietlaczem Autor jui: trzeci raz udowadnia, i:e budowa atrakcyj nego samochodowego komputerka pokladowego

OBWODY DRUKOWANE • SZABLONY SMD OBWODY JEDNOSTRONNEIDWUSTRONNE Z METALIZACJI\ OTWOROW PROJEKTY I DOKUMENTACJE OBWODOW DRUKOWAN YCH KROTKIE TERMINY • WYKONANIA SUPER EXPRESOWE DOWOLNE SERIE - R6 WNIEZ PROTOTYPY

CENY PlYTEK DRUKOWANYCH ILOSCI PROTOTYPOWE: J EDNOSTRONN E - 14,00 zt/dm 2

•

DW US TRON NE - 15,50 z~ fdm 2

SERIE PRODUKCYJNE: J EDNOSTRONNE - 2,30 ztldm 2

•

DWUSTRON NE - 6,20 zlfdm 2

Biuro: 02·743 Warszawa, ul. J.S. Bacha 22 Zaklad produkcyjny: 05-200 Wolomin, ul. Legionow 11 S tel. 0601 248 144, tel.flaks 022 843 17 68, 847 48 29 www.elpinpcb.com.pl e·mail: [email protected]

EP022017PT

Promocia 1+1=3 Wydawnictwo AVT wydaje 3 czasopisma dla elektro ni k6w: Elektronika Praktyczna (EP) Ele ktronka dla Wszystkich (EdW) Elektroni k (EL)

Y oswoov

DRUKOWANE

jednostronne, dwustronne z metalizacjq obwody na podtozu aluminium • • • • •

dokumentacja technologiczna dokumentacja konstrukcyjna testowanie elektryczne pokrycie Sn lub SnPb trawione szablony SMD

Pr enumeruj qc d wa pierwsze cz asopis ma - Elektronik~ Pra ktyczn q

KROTKIE TERMINY

i Ele ktronik~ dla Wszystkich , masz

Wykonania super expresowe

prawo do bezplatnej pre n umeraty

SERIE DOWOLNE - r6wniez prototypy

trzecieg o - mi es i~czni ka Ele ktronik. Bezpla tn q prenumera t~ n a tych wa runka ch za m6w isz na w ww.a vt.pl

ELMAX Sp. j .(22) 781 .63.95 05.091 Z
www.elmax.waw.pl [email protected]

NlNIEJSZE OGtOSZEN I E JEST INFORMACJ'1 HANDLOW/} I NI E STAN OW I OFERTY W MY5L ART. 66, § 1 KODEKSU CYWlLNEGO. CENY MOG'°1 ULEC ZMIANIE.

Wykaz firm ogtaszajifcych si' w tym numerze Elektroniki Praktycznej ReklamJ! stron inteme~h na str. 6 AEMCA ......... ............. ............. ............. ........... 67, 68, 69 AKSOTRONIK ........ ............. ......... .... ......... ....... ...... .. 120 ARMEL ...................... ............. ......... ............. ....... ........ 120 ATMAL ..

........................70, 71

BIBUS ME NOS ............................................ .71, 72, 73 BORN ICO .....................................................................14 CA DX PERL

...... ...... ... ................ ....... 68, 74

COMPUTER CONTROLS ...... ... ............. ............. ..... 13 CONRAD ELECTRONIC .. ......... .... ......... ..... .2, 75, 78 DELTA-OPTI ......... ...... ....... ......... .... ......... ................ 121 ELECTROPARK ...........................................................75 ELMARK .........................................................................16 ELMAX .......................................................................... 121 ELPIN ... ...................... .... ......... ......... ....... ............. ......... 121 FALDRUK .... ............. ............. ......... .... ......... ....... ...... .......8 GAMMA .................... ............. ............. ......... ................ .... 6 IJPALIGA

...............74

KRADEX ...................................................................... 120 MICRO CHIP ELEKTRONIC ................................. .23 MICROCHIP ... ..

. ... .......................9

OMNI 3D ..... ............. ............. ............. ......... .. 58, 69, 75 PIEKARZ ...... ............. ............. ......... ....... ......... .... ...... ....... 6

Poglos analogowy Po wzmocnienin sygnaln , korekcie w funkcji amplitndy w kompresorze, czas na korekcjP, naszych zdolnosci w funkcji czasn. W kolejnym wydanin EP efekt, kt6rego dawno nie bylo - poglos spr~zynowy! ,.Klocek" do domowego stndia nagrali, kt6ry swietnie bP,dzie wsp6lpracowal z mikserem opisanym w wydanin biezcicym.

Pl EKARZ ...... ............. ............. ......... .... ......... ............... 120 PRO POX ......................................................... 70, 73, 76

Modul komfortowych kierunkowskaz0w

PYFFEL ........................................................................ 120

REN EX .......... ............. ............. ......... .... ......... ....... ...... ....... 6

Dzialanie modnln komfortowych kierunkowskaz6w polega na wygenerowanin trzech pelnych migniP,c kienmkowskaz6w. W nowszych antach jest to fnnkcja standardowa, w starszych antach mozna takci funkcjonalnos c dodac dolciczajcic opisywany modnl.

RK-SYSTEM ............. ............. ...... ... .... ......... ................ .. 12

Ekonomiczny generator DDS

SEMI CON ...........................................................19

Za miesicic niskobndzetowy generator DDS, w kt6rym syntez~ sygnaln wyjsciowego wykonnje mikrokontroler. Prezentowane nrzcidzenie lciczy dwie zalety: cyfrowci syntezP, czP,stotliwosci oraz niewysokci cenP,.Zaprojektowano go z myslci gl6wnie o testowanin sprz~tn audio.

QWERTY ........................................................................ 10 REICHELT ELEKTRONIK ........... .... ...................... ....?

SIEMENS A&D ........................................................... 11 SI NT ER IT .............................................................. 65, 76 ST MICROELECTRONICS .......... 5, 21, 25, 31, 47 STORK ....... ................ ............. ...... ... .... ......... ....... ... 66, 77

Adapter termopara/:1.-Wire

TARGI AUTOMATICON .... ......... .... ......... ....... ...... ..... 17

A gdyby tak to magistrali 1-Wire zamiast popn larnego cznjnika DS1820 dolciczyc termoparP,? Za miesicic projekt, kt6ry to umozliwi znaczenie poszerzajcic zakres pomiarowy gotowego systemn.

TARGI Kl ELCE ..

....................................... 124

TECHOCEAN ................................................................ 72 UNI SYSTEM ................................................................ 80

Dwumodulowy generator DDS :1. Hz-40 MHz z wobulatorem

VERASHAPE ................................................................ 77

Kolejna CZP,SC opisn przyrzqdn, kt6ry przyda siP, w warsztacie kazdego elektronika. Jago atntami sci: szeroki zakres generowanej czP,stotliwosci, wbndowana funkcja wobnlatora oraz mozliwosc alternatywnego wykorzystania jednego z dw6ch typ6w dostP,pnych na rynkn modnl6w generator6w DDS z chipem AD9850.

WG ELECTRONICS .. ......... ........ .... ......... ... ... ...... ..... 15 ZMORPH ..... ............. ............. ......... .... ......... ....... ... 64, 77 ZORTRAX .... ............. ............. ......... .... ............ .... .... 57, 77

122

ELEKTRONIKA PRAKTYCZNA 2/2017

VJ'/.aan\e c~'ro'Ne oos\~(13

l/IW'N·u\\IOIOfl~W$¥..?I

WWW.EN EX.PL

1-2 Ill 2017 Kie Ice

TARGI KIELCE SA, ul. Zakfadowa 1, 25-672 Kielce

Kontakt:[email protected]

TARGI DAJA Wll;CEJ • www.targidajawiecej.pl

• facebook.com/targidajawiecej