May Karol - Winnetou Tom 2 pdf

WINNETOU TOM II ROZDZIAŁ I W ROLI DETEKTYWA Po bardzo wytężonej jeździe dotarliśmy do ujścia Rio Bosco de Natchitoches, gdzie spodziewaliśmy się zastać czekającego na nas Apacza. Niestety, nadzieja ta nie ziściła się. Znaleźliśmy wprawdzie ślady ludzi, którzy tam byli, ale jakie! Były to trupy obydwóch handlarzy, od których otrzymaliśmy swego czasu ważne wiadomości o wsi Keiowehów. Jak się później dowiedziałem od Winnetou, zastrzelił ich Santer. Podróż czółnem odbył Santer tak prędko, że dostał się do ujścia Rio Bosco równocześnie z obu handlarzami, mimo iż opuścili oni wieś Tanguy znacznie wcześniej od niego. Santer musiał się wyrzec nuggetów Winnetou, został więc bez środków do życia. Wpadły mu w oko towary handlarzy; pragnąc je zagrabić, zastrzelił prawdopodobnie z zasadzki właścicieli, a następnie podążył dalej z ich mułami. Winnetou wyczytał to ze śladów, które znalazł przybywszy na to miejsce. Morderca podjął się rzeczy niełatwej, gdyż przeprowadzenie tylu zwierząt jucznych przez sawanny przedstawia dla jednego człowieka ogromne trudności. W dodatku musiał się śpieszyć, gdyż wiedział, że pościg trwa. Na nieszczęście przez kilka dni padał deszcz i pozacierał ślady, tak że Winnetou nie mógł się już zdać na swój wzrok, lecz jedynie na domysły. Przypuszczając, że Santer udał się do jednej z najbliższych osad, aby tam spieniężyć swój łup, postanowił przeszukać te osady jedną po drugiej. Po szeregu straconych dni odnalazł znowu zagubiony ślad w faktorii1 Gatera. Santer był tutaj, sprzedał wszystko, kupił sobie dobrego konia i ruszył na Wschód ówczesnym gościńcem wzdłuż Red River. Winnetou rozstał się ze wszystkimi Apaczami, odesłał ich do domu i sam wybrał się w dalszą pogoń. Miał pod dostatkiem złota, a więc posiadał środki na dłuższy pobyt na Wschodzie. Nie wiedząc, gdzie się Winnetou znajduje ─ nie zostawił nam bowiem żadnej wskazówki nad Natchitoches ─ zwróciliśmy się w kierunku Arkanzasu, aby najkrótszą drogą lądową dostać się do St. Louis. Żałowałem bardzo, że na razie nie zobaczę mego przyjaciela, ale zmienić tego nie mogłem. Przybyliśmy wreszcie pewnego wieczora do St. Louis. Oczywiście udałem się natychmiast do mego zacnego mr. Henry'ego. Kiedy wszedłem do jego pracowni, zastałem go przy warsztacie. Był tak zajęty, że nie dosłyszał szmeru wywołanego otwieraniem drzwi. ─ Dobry wieczór, mr. Henry! ─ pozdrowiłem go tak, jak gdybym zaledwie wczoraj był po raz ostatni w jego domu. ─ Czy nowy sztucer prędko już będzie gotowy? Z tymi słowy usiadłem na rogu ławki, jak to dawniej czyniłem. Rusznikarz zerwał się- z miejsca, patrzył na mnie przez chwilę jak nieprzytomny i krzyknął radośnie: ─ Wy... wy... to jesteście wy? Wy tutaj? Ten nauczyciel domowy... surweyor... ten legendarny Old Shatterhand! Zarzucił mi ręce na szyję, przycisnął do siebie i ucałował kilkakrotnie w oba policzki, aż klasnęło. ─ Old Shatterhand! Skąd znacie to przezwisko? ─ spytałem, gdy wreszcie wypuści? mnie z uścisku. ─ Skąd? Toż wszędzie o was opowiadają! Zostaliście westmanem, jak się patrzy! Mr. White, inżynier z najbliższego sektora, pierwszy przyniósł nam tę wiadomość i nie skąpił niezwy1 Faktoria – wielka osada handlowa w obcym, na niskim stopniu kultury stojącym kraju, a zarazem skład towarów kłych pochwał dla waszej osoby. Muszę to przyznać. Ale ukoronowaniem tych wiadomości

było to, co powiedział Winnetou. ─ Jak to? ─ Słyszałem od niego o wszystkim. ─ Co? Jak? Czyżby był tutaj? ─ Naturalnie, że był. ─ Kiedy? ─ Przed trzema dniami. Opowiadaliście mu o mnie i o mojej starej rusznicy na niedźwiedzie, toteż nie mógł mnie ominąć. Dowiedziałem się od niego, jaki teraz z was westman, usłyszałem o bawole, o szarym niedźwiedziu i tak dalej! Otrzymaliście nawet godność wodza! Mówił w tym tonie jeszcze długo i nic nie pomogły moje kilkakrotne protesty. Uścisnął mnie ponownie, nadzwyczajnie uradowany tym, że to on skierował drogę mego życia na Dziki Zachód. Jak się okazało, Winnetou nie stracił już tropu Santera i dotarł za nim w pośpiesznym tempie do St. Louis, skąd ślad prowadził dalej do Nowego Orleanu. Ten jego pośpiech sprawił, że przybyłem do St. Louis dopiero w trzy dni po nim. Zostawił Henry'emu wiadomość, że prosi, abym się udał za nim do Nowego Orleanu, jeśli mam na to ochotę, Postanowiłem oczywiście natychmiast wyruszyć w tę podróż. Musiałem naturalnie załatwić przedtem moje sprawy zawodowe i dopełniłem tego nazajutrz. Od wczesnego ranka siedziałem już z Hawkensem, Stone'em i Parkerem za szklanymi drzwiami, gdzie mnie, bez mojej zresztą wiedzy, egzaminowano przed wyjazdem na pomiary. Mój stary Henry nie mógł się powstrzymać, aby z nami nie pójść. Co tam było do opowiadania i wyjaśniania! Okazało się przy tym, że nasz sektor był najbardziej ze wszystkich narażony na niebezpieczeństwo. Wiadomo, że ja jeden ze wszystkich surweyorów pozostałem przy życiu. Sam starał się wszelkimi siłami wyjednać dla mnie osobne wynagrodzenie, ale na próżno. Otrzymaliśmy natychmiast umówioną zapłatę, lecz ani dolara więcej. Przyznaję szczerze, że sporządzone z takim trudem i ocalone rysunki oddawałem z uczuciem gniewu i rozczarowania. Ci panowie przyjęli pięciu surweyorów, ale zapłacili tylko jednemu, a pieniądze, które się tamtym czterem należały, schowali do kieszeni, chociaż dostali do rąk zaokrąglony wynik naszej wspólnej pracy ─ wynik mego nadmiernego wysiłku. Sam wygłosił ostrą przemowę, ale nie uzyskał tym nic ponad to, że go razem z Dickiem i Willem wyproszono za drzwi. Wyszedłem oczywiście za nimi i strzepnąłem pył z obuwia. Zresztą suma, którą otrzymałem, była wcale znaczna. Chciałem wyruszyć w ślad za Winnetou, który zostawił mi u Henry'ego adres swego hotelu w Nowym Orleanie. Z uprzejmości i z przywiązania zapytałem Sama i jego przyjaciół, czy zechcą mi towarzyszyć, oni jednak postanowili wypocząć w St. Louis, czego im nie mogłem brać za złe. Kupiłem sobie nieco bielizny i nowe ubranie, zamiast indiańskiego, i tak odświeżony wyruszyłem koleją na Południe. Rzeczy, których nie chciałem brać z sobą, a zwłaszcza ciężką rusznicę dałem do przechowania Henry'emu. Deresza zostawiłem także, gdyż nie potrzebowałem go już teraz. Sądziliśmy wszyscy, że moja nieobecność nie potrwa długo. Miało się jednak stać zupełnie inaczej. Nie wspomniałem dotychczas o tym, gdyż to nie wpływało na ubiegłe wypadki, że w tym właśnie czasie wrzała w całej pełni Wojna Domowa2. Missisipi była na razie otwarta dla żeglugi, ponieważ słynny admirał Farragut opanował 2 Wojna Domowa ˙(lub secesyjna) – tak nazywa się w historii wojnę, która toczyła się w latach 1861 – 65 w Stanach Zjednoczonych. Wojnę tę wywołał bunt sześciu stanów południowych przeciwko nowo obranemu prezydentowi, Abrahamowi Lincolnowi. Lincoln bowiem był zwolennikiem zniesienia niewolnictwa Murzynów.

Stany południowe zawiązały konfederację i wybrały własnego prezydenta, odrywając się tym samym od „Unii” ogólnopaństwowej (stąd nazwa „secesjoniści” od łacińskiego s e c e s j o – oddzielenie się, odłam, bunt), a wreszcie wszczęły zbrojną rebelię, która przekształciła się czteroletnią wojnę Północy z Południem. Istotną ją znowu na korzyść stanów północnych. Mimo to statek, na którym się znajdowałem, spóźnił się znacznie z powodu rozmaitych, koniecznych zresztą, przepisów. Toteż gdy przybywszy do Nowego Orleanu zapytałem w oznaczonym hotelu o Winnetou, odpowiedziano, że wyjechał poprzedniego dnia. Zostawił mi tylko wiadomość, że udaje się za Santerem do Viksburga i że jednak ze względu na niepewne stosunki radzi mi zaniechać dalszej podróży. Obiecał przy tym, że wracając zostawi mr. Henry'emu w St. Louis wiadomość, gdzie należy go szukać. Co miałem począć? Chciałem koniecznie odwiedzić w ojczyźnie krewnych, którzy ─ być może ─ potrzebowali wsparcia, z drugiej strony, pragnąłem spotkać się z Winnetou. Po namyśle doszedłem jednak do przekonania, że wątpliwe jest, czy Winnetou zdoła dotrzeć do St. Louis. Zapytałem więc, czy nie odchodzi jaki statek. Był tylko jeden, północno-amerykański, który korzystając z chwilowego uspokojenia się wojny zamierzał popłynąć na Kubę; tam mogłem znaleźć okazję do wyjazdu, jeśli już nie do Europy, to przynajmniej do Nowego Jorku. Nie ociągając się więc długo, wsiadłem na ów statek. Dla ostrożności powinienem był zamienić gotówkę na przekaz w jakimś banku, ale czy można było zaufać któremuś z bankierów nowoorleańskich? W dodatku nie miałem na to czasu, gdyż ledwo zdołałem kupić bilet. Wiozłem więc całą gotówkę z sobą. Aby się krótko załatwić z nieszczęsnym wypadkiem, któremu w tej podróży uległem, powiem tylko, że w nocy zaskoczył nas niespodzianie huragan. Wprawdzie przez cały dzień było chmurno i wietrzno, ale płynęliśmy dość gładko i nic nie zapowiadało niebezpiecznego orkanu. Poszedłem więc beztrosko spać, tak samo zresztą jak i inni podróżni, którzy również skorzystali z okazji aby wyjechać do Nowego Orleanu. Po północy obudziło mnie nagle wycie i ryk burzy. Zerwałem się z łóżka, gdy wtem statek uderzył o coś tak silnie, że upadłem na ziemię, a na mnie runęła z trzaskiem kajuta, w której spałem z trzema innymi podróżnymi. Kto w takich momentach myśli o pieniądzach?! Życie może zależeć od jednej chwili, a w głębokiej ciemności i beznadziejnym zamieszaniu długo musiałbym szukać bluzy z pularesem. Wydobyłem się czym prędzej spod szczątków kajuty i pośpieszyłem, a raczej potoczyłem się na pokład. Statek trzeszczał i skrzypiał okropnie. Na dworze nic nie widziałem z powodu nieprzebitej ciemności. Huragan obalił mnie natychmiast i przewaliła się przeze mnie fala. Zdawało mi się, że słyszę krzyki, ale zagłuszyło je wycie orkanu. Nagle kilka szybko po sobie następujących błyskawic rozjaśniło na parę chwil nocne ciemności. Ujrzałem wzburzone fale, za nimi zaś ─ ląd. Statek dostał się między skały, a napór wody podnosił go ciągle z tyłu. Był stracony i mógł lada chwila się roztrzaskać. Łodzie zabrała woda. Gdzie był ratunek? Tylko w pływaniu! Nowa błyskawica rzuciła światło na pokład. Leżeli tu ludzie trzymając się kurczowo rozmaitych przedmiotów, aby ich nie porwały fale! Ja natomiast sądziłem, że trzeba się właśnie takiej fali powierzyć. Wtem nadpłynęła jedna, wysoka jak dom i widoczna mimo ciemności dzięki swemu fosforycznemu połyskowi. Dobiegła do statku, który tak zatrzeszczał, jakby się miał już rozlecieć w drzazgi. Chwyciłem się żelaznej poręczy, ale natychmiast ją puściłem. Fala porwała mnie, zakręciła mną w kółko jak piłką, ściągnęła w głąb, a potem znowu podniosła. Nie poruszałem się wcale, gdyż wszelki wysiłek byłby na razie daremny, ale pomyślałem sobie, że skoro tylko treścią wojny była rozgrywka między feudalnym obszarniczo – plantatorskim Południem a młodym, postępowym kapitalizmem uprzemysławiającej się Północy. Przemysłowcy Północy potrzebowali nowoczesnego robotnika

najemnego, gdy tymczasem plantatorzy Południa opierali się na pracy niewolników, dlatego też nie chcieli zgodzić się na ich uwolnienie. Wojna Domowa nabrała oblicza rewolucyjno – wyzwoleńczego, zwłaszcza od chwili ogłoszenia przez Lincolna 1 stycznia 1863 proklamacji o zniesieniu niewolnictwa w USA (stąd nazwa zwolenników Północy> „abolicjoniści” od łacińskiego a b o l i t i o – zniesienie – obalenie). Wojna zakończyła się zwycięstwem Północy – jej społeczne zdobycze zostały wszakże po niewielu latach faktycznie zatracone, gdyż burżuazja północna zawarła kompromis z feudałami Południa, wskrzeszając w miejsce formalnego niewolnictwa faktyczną niewolę ekonomiczną i społeczną Murzynów. woda dobiegnie do lądu, trzeba będzie wytężyć wszystkie siły, aby mnie nie uniosła z powrotem. Znajdowałem się zaledwie pół minuty w mocy rozhukanego morza, ale wydawało mi się, że to trwa długie godziny. Wtem potężna fala uniosła mnie w powietrze i rzuciła między skały w spokojną wodę tak gwałtownie, jakby mnie wypluła. Żeby się jej tylko nie dać pochwycić z powrotem! Zacząłem pracować rękami i nogami i płynąłem z największym wysiłkiem, na jaki się mogłem zdobyć. W użytym dopiero co wyrażeniu ,,spokojna woda” mam oczywiście na myśli tylko względny spokój. Fala zaniosła mnie poza obszar nasilenia burzy, ogromne fale zostały w tyle, wicher jednak rzucał mną po wodzie jak korkiem. Na szczęście zobaczyłem wreszcie ląd. Gdybym go wówczas nie dostrzegł, byłbym z pewnością zgubiony. Wiedziałem teraz, w którym kierunku mam płynąć, a chociaż w rozszalałym żywiole posuwałem się naprzód bardzo powoli, dotarłem w końcu do brzegu. Dotarłem ─ ale nie tak, jak chciałem. Zarówno morze, jak ląd pogrążone były w ciemności. Nie mogłem ich od siebie odróżnić ani znaleźć odpowiedniego miejsca do lądowania. Uderzyłem więc głową o skałę tak silnie, że doznałem wrażenia, iż nie zdołam się już podnieść. Pozostało mi jednak jeszcze tyle przytomności, że wdrapałem się po tej skale na górę. Tam zemdlałem. Kiedy przyszedłem do siebie, huragan jeszcze trwał. Głowa mnie bolała, ale na to nie zważałem. Bardziej niepokoiło mnie to, że nie wiedziałem, gdzie się znajduję. Czy leżę na stałym lądzie, czy też na sterczącej z wody skale? Bałem się ruszyć z miejsca, gdyż skała była śliska i z trudem mogłem się na niej utrzymać, a burza wciąż tak silna, że mogła mnie znieść. Po jakimś czasie zauważyłem, że się zmniejszyła i jak to zwykle bywa z takimi gwałtownymi huraganami, ucichła nagle. Deszcz ustał, a na niebie zabłysły gwiazdy. W ich nikłym świetle dopiero rozpatrzyłem się w swoim położeniu. Znajdowałem się na brzegu; za mną szalały fale, a przede mną stało kilka drzew. Podszedłem ku nim. Te oparły się burzy, ale kilka innych huragan powyrywał z ziemi, a niektóre nawet poniósł dalej. Następnie dostrzegłem poruszające się światła. Był to znak obecności ludzi, udałem się więc ku nim czym prędzej. Byli to rybacy. Burza zapędziła nasz statek na jedną z wysp Tortuga, na której znajdował się fort Jefferson. Nieszczęśliwi mieszkańcy stali obok swoich domostw poniszczonych srodze przez burzę, która z jednego nawet cały dach uniosła. Jakże się zdziwili moim widokiem! Wytrzeszczyli na mnie oczy, jak gdyby uważali mnie za widmo. Morze szalało jeszcze tak, że musieliśmy głośno krzyczeć, by się nawzajem dosłyszeć. Rybacy zajęli się mną bardzo życzliwie, zaopatrzyli mnie w świeżą bieliznę i niezbędną odzież, gdyż byłem ubrany w taki strój, w jakim ułożyłem się do snu podczas morskiej podróży. Potem uderzyli na alarm, gdyż należało wyruszyć na wybrzeże, by szukać innych rozbitków. Do rana znaleziono szesnaście osób, z tych trzem udało się przywrócić życie, ale reszta nie żyła. Kiedy nadszedł dzień, ujrzałem brzeg pokryty naniesionymi przez wodę

szczątkami rozbitego okrętu. Dziób tkwił między skałami, gdzie go wpędził orkan. Byłem zatem rozbitkiem, i to w najpełniejszym tego słowa znaczeniu, gdyż zostałem ogołocony ze wszystkiego. Pieniądze, które przeznaczyłem na tak ważny cel, leżały na dnie morza. Ubolewałem oczywiście nad tą stratą, ale w tym strapieniu nie brakło pociechy; żyłem, ja i jeszcze trzej inni towarzysze podróży, a to już można było uważać za szczęście. Komendant fortu zaopiekował się nami, zaspokajając wszystkie nasze potrzeby, a mnie ułatwił nadto wyjazd statkiem do Nowego Jorku. Przybyłem tam teraz biedniejszy niż wówczas, kiedy po raz pierwszy stanąłem w tym mieście. Nie miałem nic prócz odwagi do życia. Czemu udałem się do Nowego Jorku, a nie do St. Louis, gdzie mieszkali moi znajomi, gdzie mogłem w każdym razie na pewno liczyć na pomoc Henry'ego? Byłem mu już winien tyle wdzięczności, że nie chciałem powiększać tych zobowiązań. Gdybym choć był pewien, że tam spotkam Winnetou! Tej pewności jednak nie było. Jego pogoń za Santerem mogła trwać miesiącami albo i dłużej i gdzież miałem go szukać? Postanowiłem wprawdzie spotkać się z nim znowu, ale w tym celu trzeba było udać się na Zachód do puebla nad Rio Pecos, aby zaś tego dokonać, musiałem stanąć znów na własnych nogach. Sądziłem, że w obecnych warunkach najłatwiej dojdę do tego w Nowym Jorku. Przypuszczenie to nie zawiodło mnie. Szczęście istotnie mi sprzyjało. Poznałem wielce szanownego mr. Josy Tailora, kierownika sławnego podówczas zakładu prywatnych detektywów, i poprosiłem go o przyjęcie do pracy. Usłyszawszy, kim jestem i co robiłem w ostatnich czasach, oświadczył, że weźmie mnie tymczasem na próbę. Niebawem jednak, raczej dzięki przypadkowi niż własnej zręczności, zdobyłem jego zaufanie, które z biegiem czasu tak się wzmogło, że w końcu darzył mnie szczególnymi względami i powierzał przeważnie takie zadania, jakie rokowały pewny wynik i dobre wynagrodzenie. Pewnego razu zawezwał mnie do siebie już po apelu. Zastałem u niego jakiegoś starszego, frasobliwie spozierającego jegomościa. Przedstawiono mi go jako bankiera Ohlerta, który szukał u nas pomocy w sprawie osobistej. Chodziło o wypadek przykry dla niego osobiście, a zarazem niebezpieczny dla jego interesów. Miał on syna jedynaka, imieniem Wiliam, liczącego lat dwadzieścia pięć, nieżonatego, którego wyposażył w tak szerokie pełnomocnictwa, że wszelkie jego dyspozycje w sprawach finansowych znaczyły tyle samo, co dyspozycje ojca. Syn, z usposobienia bardziej marzycielski niż energiczny, zajmował się chętniej książkami naukowymi z zakresu sztuki, a nawet metafizyki niż księgowością i uważał siebie nie tylko za uczonego, lecz także za poetę. W tym przekonaniu utwierdził go fakt, że gazety nowojorskie przyjęły kilka jego wierszy. Dziwnym trafem młody Ohlert wpadł na pomysł napisania tragedii, której bohaterem miał być obłąkany poeta. Aby sobie ułatwić pracę, postanowił zaznajomić się gruntownie z chorobami umysłowymi i nabył mnóstwo odpowiednich dzieł. Skutek tego był straszny: młodzieniec zaczął się coraz bardziej identyfikować z poetą-bohaterem swojej tragedii, a w końcu uwierzył, że sam jest obłąkany. Ojciec jego poznał w tym czasie lekarza, który nosił się rzekomo z zamiarem utworzenia zakładu dla umysłowo chorych. Miał on też być długi czas asystentem sławnych psychiatrów i potrafił wzbudzić takie zaufanie bankiera, że ten poprosił go, by się zaznajomił z jego synem i spróbował, czy jego obcowanie z chorym nie odniesie dobrego skutku. Od owego dnia nawiązała się serdeczna przyjaźń między lekarzem a Ohlertem juniorem, zakończona całkiem niespodzianie zniknięciem obydwóch. Teraz dopiero zaczął się bankier dokładniej rozpytywać o lekarza i dowiedział się, że to jeden z szarlatanów, jakich tysiące uwija się po Stanach Zjednoczonych. Tailor zapytał, jak się nazywał domniemany lekarz, a gdy bankier wymienił nazwisko Gibsona, okazało się, że mamy do czynienia z dawnym znajomym, którego już pewien czas śledziłem z powodu innej jego sprawki. Miałem nawet jego fotografię. Kiedy pokazałem ją Ohlertowi, poznał natychmiast rzekomego przyjaciela i lekarza swojego syna.

Gibson był szalbierzem na wielką skalę i grasował przez długi czas pod rozmaitymi postaciami po Stanach i po Meksyku. Poprzedniego wieczora udał się Ohlert do jego gospodarza i dowiedział się, że oszust zapłacił swoją należność i odjechał w niewiadomym kierunku. Syn bankiera zabrał z sobą znaczną kwotę w gotówce, a dziś przyszła tragiczna depesza z Cincinnati, że oprócz tego podjął tam pięć tysięcy dolarów i udał się dalej do Louisville po swoją narzeczoną. To ostatnie było oczywiście kłamstwem. Nie brakło powodów do przypuszczenia, że lekarz uprowadził swojego pacjenta, aby posiąść znaczne sumy. Wiliama znali najwybitniejsi finansiści i mógł od nich dostać tyle pieniędzy, ile mu się podobało. Chodziło zatem o ujęcie szarlatana i sprowadzenie chorego do domu. To zadanie zlecono mnie. Otrzymałem potrzebne pełnomocnictwo, fotografię Wiliama Ohlerta i pojechałem do Cincinnati. Ponieważ Gibson mnie znał, przeto zabrałem także odpowiednie rekwizyty na wypadek, gdybym musiał zmienić swój wygląd. W Cincinnati wstąpiłem do wspomnianego bankiera i od niego dowiedziałem się, że Gibson był rzeczywiście razem z Ohlertem. Potem ruszyłem do Louisville, gdzie mi powiedziano, że obydwaj kupili bilety do St. Louis. Pojechałem oczywiście za nimi, ale zdołałem odnaleźć ich ślad dopiero po długich i mozolnych poszukiwaniach. Dopomagał mi w tym mr. Henry, którego oczywiście odwiedziłem zaraz po przyjeździe. Zdziwił się niemało, ujrzawszy mnie w roli detektywa, ubolewał nad stratą, którą poniosłem przez rozbicie okrętu, a przy pożegnaniu wymógł na mnie przyrzeczenie, że po dokonaniu poleconego mi zadania porzucę to zajęcie i udam się na Dziki Zachód. Chciał, żebym tam wypróbował jego nowy sztucer wielostrzałowy. A moją rusznicę obiecał mi także do tego czasu przechować. Ohlert i Gibson popłynęli parowcem po Missisipi do Nowego Orleanu, musiałem więc podążyć tam za nimi. Ohlert senior3 dał mi wykaz firm, z którymi łączyły go stosunki handlowe. W Louisville i w St. Louis dowiedziałem się, że Wiliam był w tych firmach i podjął duże sumy pieniędzy. To samo uczynił również w Nowym Orleanie u kilku przyjaciół swego ojca. Tych, których to jeszcze nie spotkało, ostrzegłem i poprosiłem, żeby posłali po mnie, gdyby Wiliam zjawił się raz jeszcze. To były wszystkie wiadomości, które zebrałem. Teraz utkwiłem bezradnie w mrowisku ludzkim zapełniającym ulice Nowego Orleanu. Zgłosiłem się oczywiście ze swoją sprawą na policję, a potem nie pozostawało mi nic innego, jak czekać na wynik starań władz policyjnych. Nie chciałem tracić bezczynnie czasu, snułem się więc wśród tego chaosu i szukałem licząc trochę na szczęśliwy przypadek. Nowy Orlean ma wybitnie południowy charakter, zwłaszcza w starszych dzielnicach miasta, gdzie wzdłuż brudnych, wąskich uliczek ciągną się gęsto skupione domy z ganeczkami i werandami. Tam kryje się życie, które unika światła dziennego. Tam można ujrzeć wszystkie barwy twarzy, od białej i żółtej do najgłębszej murzyńskiej czarności. Mężczyźni nawołują się, kobiety krzyczą głośno, kataryniarze, wędrowni śpiewacy i gitarzyści popisują się rozdzierającymi uszy utworami. Lepsze wrażenie sprawiają liczne małe przedmieścia, gdzie stoją zgrabne wille, otoczone czystymi ogrodami, w których rosną róże, palmy, oleandry, grusze, figi, brzoskwinie, pomarańcze i cytryny. Tam znajduje mieszkaniec upragniony spokój, gdy wydostanie się z hałasu miejskiego. Największe ożywienie panuje oczywiście w porcie, Roi się tam od okrętów i statków różnego rodzaju i rozmaitych rozmiarów. Tam leżą stosy olbrzymich bel bawełny i beczek, wśród których krzątają się setki robotników. Widzowi może się zdawać, że został przeniesiony na któryś z indyjskich targów bawełny. Chodziłem tak po mieście, na próżno się rozglądając. Około południa zrobiło się bardzo gorąco. Na pięknej, szerokiej Common Street wpadł mi w oko szyld piwiarni. Łyk pilznera nie mógł mi zaszkodzić w tym skwarze. Wszedłem więc do środka. Jakim powodzeniem cieszyło się już wówczas to piwo, przekonałem się widząc w lokalu

mnóstwo gości. Dopiero po długim poszukiwaniu znalazłem w samym kącie nie zajęte jeszcze krzesło. Stał tam niewielki stolik na dwie osoby, przy którym siedział już jakiś gość o odstraszającej powierzchowności. Poszedłem tam mimo to i poprosiłem, żeby mi pozwolił wypić w jego towarzystwie szklankę piwa. Po twarzy przemknął mu uśmiech politowania. Zmierzył mnie badawczym, pogardliwym prawie spojrzeniem i zapytał: ─ Macie pieniądze, master? ─ Oczywiście! ─ odrzekłem zdziwiony tym pytaniem. ─ Możecie więc zapłacić za piwo i za miejsce, które chcecie zająć? ─ Rozumie się. 3 Senior - tu: starszy członek rodu. ─ Dobra, po cóż w takim razie pytacie mnie o pozwolenie? Widać z tego, że jesteście greenhom. Diabli porwaliby każdego, kto by mi spróbował zabronić usiąść tam, gdzie mi się zechce! Siadajcie zatem, połóżcie nogi, gdzie wam się podoba, i każdemu, kto by się temu sprzeciwiał, dajcie w ucho! Przyznaję szczerze, że postępowanie tego człowieka wzbudziło we mnie podziw. Poczułem, że się zarumieniłem. Właściwie słowa jego obrażały mnie, zdawałem sobie, choć nie dość jasno, sprawę z tego, że powinienem odeprzeć tę obrazę. Dlatego siadając odrzekłem: ─ Można być grzecznym, lecz mimo to starym wygą. ─ Pshaw! ─ powiedział ze spokojem. ─ Nie wyglądacie na to. Nie starajcie się wywołać w sobie gniewu, bo to do niczego nie doprowadzi. Nie pomyślałem o was nic złego. Nie wiem więc, dlaczego chcielibyście mnie zaczepić. Old Death nie da się groźbą wyprowadzić z równowagi. Old Death! Ach, więc to był Old Death! Słyszałem już o tym znanym, sławnym nawet westmanie. Sławą jego rozbrzmiewały wszystkie obozowe, ogniska po drugiej stronie Missisipi, a imię jego nieobce było nawet w miastach Wschodu. Jeśli w opowiadaniach o nim była choć dziesiąta czy nawet dwudziesta część prawdy, to był to strzelec i poszukiwacz ścieżek, przed którym należało zdjąć kapelusz. Wiek jednego pokolenia spędził na uwijaniu się po Zachodzie i pomimo niebezpieczeństw, na jakie się narażał, nie odniósł ani jednej rany. Dlatego zabobonni uważali go za człowieka, którego się kule nie imają. Nie wiedziano, jak się właściwie nazywał. Old Death, „Stara Śmierć”, był to jego wojenny przydomek nadany mu przez ludzi z powodu jego nadzwyczajnej chudości. Widząc go przed sobą, przekonałem się, że ci, co go tak nazwali, niedalecy byli od prawdy. Niezwykle wysoki, pochylony ku przodowi, wyglądał istotnie tak, jak gdyby się składał tylko ze skóry i kości. Skórzane spodnie trzepotały mu wokoło nóg. Skórzana również bluza skurczyła się widocznie, tak że rękawy jej sięgały ledwie po łokcie. Obie kości przedramienia przezierały przez skórę. Z bluzy wystawała długa szyja, z wystającym jabłkiem Adama. A cóż dopiero głowa! Zdawało się, że nie ma na niej pięciu hitów mięsa. Oczy w głębokich oczodołach, a na głowie ani jednego włosa! Strasznie zapadłe policzki, kanciaste szczęki, występujące mocno kości policzkowe i zapadnięty, perkaty nos składały się rzeczywiście na całość, której można się było przestraszyć. Jego długie i wychudłe nogi tkwiły w podobnych do butów futerałach, skrojonych z jednego kawałka końskiej skóry. Do nich przymocował ostrogi, których kółka sporządzone były ze srebrnych meksykańskich pestówek. Obok niego leżało na ziemi siodło z całkowitą uprzężą, a o ścianę opierała się jedna z owych długich rusznic kentuckich, jakie dziś spotyka się już rzadko, gdyż musiały ustąpić miejsca odtylcówkom. Reszta uzbrojenia Old Deatha składała się z kordelasa i z dwu dużych rewolwerów, których głownie wystawały zza pasa. Oberżysta przyniósł mi zamówione piwo. Kiedy podniosłem szklankę do ust, myśliwiec wyciągnął do mnie swoją i rzekł:

─ Stój! Nie tak prędko, chłopcze! Trąćmy się najpierw! Słyszałem, że tam w waszym kraju jest taki zwyczaj. ─ Tak, lecz tylko między dobrymi znajomymi ─ odrzekłem nie kwapiąc się bynajmniej do podjęcia jego wezwania. ─ Nie róbcie ceregieli! Siedzimy teraz razem i nie potrzebujemy nawet w myślach skręcać sobie karków. Trąćcie się więc! Nie jestem szpiegiem ani oszustem, możecie więc spokojnie zabawić się ze mną przez pół godziny. To już brzmiało inaczej niż przedtem. Dotknąłem jego szklanki swoją, mówiąc; ─ Wiem, za kogo was uważać, sir! Jeśli rzeczywiście jesteście Old Death, to nie obawiam się, że się znajduję w złym towarzystwie. ─ A więc znacie mnie? W takim razie nie potrzebuję was zaznajamiać szczegółowo z moją osobą. Pomówmy raczej o was! Po co właściwie przybyliście do Stanów? ─ Z tego samego powodu, który i innych tu przywiódł: szukać szczęścia. ─ Wierzę. Tam w Europie zdaje się ludziom, że tu wystarczy otworzyć kieszeń, a błyszczące dolary same zaczną w nią wpadać. Ilekroć się komuś poszczęści, krzyczą o tym wszystkie gazety, o tych jednak tysiącach ludzi, które toną w nurtach życia i giną bez śladu w walce z nim, nikt nie napisze nawet wzmianki. Czy znaleźliście już szczęście lub znajdujecie się przynajmniej na jego tropie? ─ Sądzę, że mogę powiedzieć: tak. ─ Baczcie więc bystro, żeby trop ten nie uszedł waszej uwagi. Ja wiem najlepiej, jak trudno utrzymać się na takim tropie. Słyszeliście może, że jestem zwiadowcą, poszukiwaczem ścieżek, który śmiało i bez obawy idzie w zawody z każdym westmanem, a mimo to daremnie goniłem za szczęściem do dzisiaj. Sto razy zdawało mi się, że trzeba tylko po nie sięgnąć, ale ilekroć wyciągnąłem rękę, znikało jak zamek na lodzie, istniejący jedynie w ludzkiej wyobraźni. Powiedział to posępnie i w milczeniu zaczął patrzeć przed siebie. Gdy nic na te słowa nie odpowiedziałem, podniósł znów wzrok na chwilę i rzekł; ─ Nie wiecie oczywiście, dlaczego wygłaszam takie zdania. Wyjaśnienie jest bardzo proste. Zawsze mnie to trochę porusza, ilekroć widzę Europejczyka, zwłaszcza młodego, i gdy sobie muszę powiedzieć, że pójdzie on niezawodnie na dno. Moja matka bardzo mnie kochała. Gdy umierała, byłem dzięki jej zabiegom na stanowisku, z którego widać już było szczęście. Ja jednak uważałem siebie za mądrzejszego i puściłem się w fałszywym kierunku. Master, bądźcie rozsądniejsi ode mnie! Poznaję po was, że z wami może się stać to samo, co ze mną. ─ Rzeczywiście? Jak to? ─Jesteście zbyt delikatny, pachniecie perfumami. Gdyby Indianin zobaczył waszą fryzurę, padłby trupem z wrażenia. Na waszym ubraniu nie ma ani jednej plamki, ani jednego pyłku. W ten sposób nie szuka się szczęścia na Zachodzie. ─ Nie zamierzam bynajmniej go tutaj szukać. ─ Tak? Czy będziecie tak dobrzy powiedzieć mi, jaki obraliście sobie zawód? ─ Odbyłem studia uniwersyteckie. Powiedziałem to z pewną dumą, on zaś spojrzał na mnie z lekkim uśmiechem, który na jego twarzy wyglądał jak szyderczy grymas, potrząsnął głową i ciągnął dalej: ─ Studia! O biada! Nie budujcie na tym zbyt wiele. Właśnie ludzie tego pokroju, co wy, najmniej posiadają zdolności do zdobycia szczęścia. Doświadczyłem już tego niejednokrotnie. Czy macie jaką posadę? ─ Tak. W Nowym Jorku. ─ Jaką? Pytania te zadawał Old Death takim tonem, że prawie nie podobna było odmówić mu odpowiedzi. Ponieważ nie mogłem wyjawić prawdy, przeto oświadczyłem: ─ Pracuję u pewnego bankiera i z jego polecenia znajduję się tutaj. ─ Bankiera? Aha! W takim razie droga wasza jest o wiele równiejsza od mojej. Nie opuszczajcie

tej posdy, sir! Nie każdy, mający za sobą studia, otrzymuje stanowisko u amerykańskiego posiadacza pieniędzy. I jeszcze do tego w Nowym Jorku! Cieszycie się widocznie mimo swej młodości wielkim zaufaniem. Z Nowego Jorku wysyła się na Południe tylko takich, na których można polegać. Bardzo jestem rad z tego, że się pomyliłem co do was, sir! A więc polecono wam załatwić jakiś pieniężny interes. ─ Coś w tym rodzaju. ─ Tak! Hm! Obrzucił mnie znowu bystrym, badawczym spojrzeniem, zrobił grymas uśmiechu i mówił dalej: ─ Ale ja sądzę, że odgaduję właściwy powód waszej obecności tutaj. ─ Wątpię. ─ Nie chcę was pozbawiać tego przekonania, ale udzielę wam dobrej rady. Jeżeli nie chcecie dać poznać po sobie, że kogoś tutaj szukacie, to uważajcie lepiej na swoje oczy. Obejrzeliście wszystkich tu obecnych z wpadającą w oko dokładnością, a teraz wzrok wasz ustawicznie błądzi po oknach, zatrzymując się na przechodniach. Szukacie zatem kogoś. Czy zgadłem? Tak, master. Chciałbym spotkać się z kimś, a nie znam jego adresu. ─ Zwróćcie się do hoteli! ─ To okazało się daremne, a tak samo bez skutku pozostały starania policji. Na to przemknął mu znów po twarzy ów grymas, który miał być przyjaznym uśmiechem. Potem parsknął z cicha, strzelił palcami i rzekł: ─ Master, jesteście greenhorn, prawdziwy, rzetelny greenhorn! Nie bierzcie mi tego za złe, ale tak jest w istocie. W tej chwili spostrzegłem się, że powiedziałem za wiele. Old Death potwierdził ten mój pogląd, mówiąc dalej: ─ Przybywacie tu w sprawie podobnej, jak się sami wyraziliście, do pieniężnego interesu. Tego człowieka szuka z waszego polecenia policja. Wy sami biegacie po ulicach i po piwiarniach, aby go znaleźć. Nie byłbym Old Deathem, gdybym nie wiedział, kogo mam przed sobą. ─ No kogo, sir? ─ Prywatnego detektywa, który podjął się zadania raczej rodzinnej niż kryminalnej natury. Ten człowiek był istotnie wzorem przenikliwości. Czy miałem potwierdzić, że się dobrze domyślił? Nie. Sprzeciwiłem się przeto tymi słowy: ─ Mam wielki szacunek dla waszej bystrości, sir, ale tym razem przeliczyliście się. ─ Nie przypuszczam! ─ Na pewno! ─ Well! To wasza rzecz, czy przyznacie mi słuszność, czy też nie. Ja nie chcę i nie mogę was do tego zmusić. Jeśli wam jednak na tym zależy, żeby was nie przejrzano, to nie zachowujcie się tak nieostrożnie. Idzie o sprawę pieniężną. Powierzono ją greenhornowi, czyli poszkodowani życzą sobie łagodnego postępowania z winowajcą, który zapewne jest dobrym ich znajomym, a może nawet członkiem rodziny. Coś kryminalnego jest w tym także, bo w przeciwnym razie nie pomagałaby wam policja. Poszukiwany jest w rękach łotra, który go wyzyskuje. Tak, tak, przypatrzcie mi się, sir! Dziwicie się mej wyobraźni? Dobry westman buduje sobie nawet z dwu śladów bardzo długą drogę, choćby stąd w głąb Kanady, i rzadko kiedy się pomyli. ─ Istotnie dajecie dowód nadzwyczajnej wyobraźni, master, ─ Pshaw! Możecie sobie dalej zaprzeczać! Mnie to nie szkodzi! Jestem tutaj dość znany i mógłbym wam coś poradzić, jeśli jednak sądzicie, że własną drogą prędzej dojdziecie do celu, to jest chwalebne, chociaż wątpię, czy rozumne. Wstał, wyjął starą skórzaną sakiewkę, aby zapłacić za piwo. Zdawało mi się, że moją nieufnością wyrządziłem mu przykrość. Zęby to naprawić, odezwałem się tymi słowami: ─ Są sprawy, w które nie należy nikogo wtajemniczać, szczególnie nikogo obcego. Nie

chciałem bynajmniej was dotknąć i sądzę... ─ Ależ skąd! ─ przerwał mi, kładąc monetę na stole. ─ O obrazie nie ma mowy! Żywiłem w stosunku do was najlepsze chęci, gdyż tkwi w was coś, co budzi we mnie życzliwość ku wam. ─ Może się jeszcze kiedy spotkamy! ─ Wątpię bardzo. Ja wyruszam dzisiaj do Teksasu, a stamtąd udaję się do Meksyku. Trudno przypuścić, żeby wasza przechadzka miała się odbyć w tym samym kierunku. A zatem szczęśliwej drogi, sir! A przypomnijcie sobie czasem, że was nazwałem greenhornem! Od Old Deatha możecie to przyjąć spokojnie, gdyż nie ma on zamiaru obrazić was, a żadnemu nowicjuszowi nie zaszkodzi, jeśli będzie myślał o sobie skromniej. Włożył na głowę sombrero z szerokimi kresami, które wisiało dotąd na ścianie, zarzucił siodło i uździenicę na plecy, chwycił strzelbę i wyszedł. Ale zrobiwszy zaledwie trzy kroki, odwrócił się znowu, podszedł jeszcze raz do mnie i szepnął: ─ Nie bierzcie mi niczego za złe, sir! Ja także studiowałem i z przyjemnością dziś wspominam, jakim to wówczas byłem zarozumiałym głupcem. Do widzenia! Po tych słowach opuścił lokal, nie odwracając się już wcale. Patrzyłem za nim, dopóki jego osobliwa i wyśmiewana z lekka przez przechodniów postać nie zniknęła w tłumie. Chętnie bym się właściwie pogniewał na niego. Zadawałem sobie nawet trud, by się zmusić do gniewu, ale nie zdołałem tego dokazać. Jego wygląd budził we mnie coś jakby litość, słowa jego były surowe, ale glos brzmiał przy tym łagodnie, przekonywająco i mile. Z całego jego zachowania wyczuwałem w gruncie rzeczy, że był dla mnie dobrze usposobiony. Spodobał mi się pomimo swojej brzydoty, ale byłoby nieostrożnością wtajemniczać go w moje zamiary, chociaż rzeczywiście mógł mi udzielić cennych wskazówek. Nazwę ,,greenhorn”, którą mnie obdarzył, ścierpiałem, gdyż Sam Hawkens tak mnie do niej przyzwyczaił, że już nie mogła mnie dotknąć. Nie uważałem również za stosowne chwalić się przed nim, że byłem już raz na Zachodzie. Oparłem łokieć na stole, a głowę na dłoni i patrzyłem w zamyśleniu przed siebie. Wtem otworzyły się drzwi i wszedł nie kto inny... jak Gibson. Stanął u wejścia i objął wzrokiem obecnych. Kiedy mi się wydało, że oczy jego natknęły się na mnie, odwróciłem się plecami do drzwi. W całej piwiarni nie było ani jednego miejsca oprócz tego, na którym siedział przedtem Old Death. Gibson musiał więc podejść do mego stolika, jeśli chciał coś wypić. Cieszyłem się już w duszy przestrachem, jakiego mu napędzi mój widok. Lecz Gibson nie zbliżał się jakoś, natomiast usłyszałem szmer drzwi obracających się w zawiasach. Odwróciłem się czym prędzej, ale Gibsona już nie było: poznał mnie i umknął. Widziałem go, jak wyszedł i szybkim krokiem pośpieszył dalej. W mgnieniu oka wsadziłem kapelusz na głowę, rzuciłem oberżyście zapłatę i wypadłem z lokalu. Gibson biegł na prawo, starając się widocznie zniknąć w gęstej gromadzie ludzi. Oglądnąwszy się, zobaczył mnie i przyśpieszył kroku. Gdy minąłem ową grupę ludzi, ujrzałem go znikającego w wąskiej uliczce, do której dobiegłem właśnie w chwili, gdy on skręcał za jej róg. Przedtem jednak odwrócił się jeszcze raz, zdjął kapelusz i zaczął nim ku mnie wymachiwać. To mnie oczywiście rozgniewało. Nie zważając na to, że przechodnie będą się ze mnie śmieli, ruszyłem ku niemu kłusem. Policjanta nigdzie nie było widać. Prosić prywatne osoby o pomoc byłoby rzeczą daremną; nikt nie stanąłby po mojej stronie. Dobiegłszy do rogu ulicy, znalazłem się na niewielkim placyku. Po prawej i lewej stronie stały zwartym szeregiem małe domki, a naprzeciw ujrzałem wille we wspaniałych ogrodach. Sporo ludzi kręciło się na placu, ale Gibsona nie zauważyłem. Widocznie gdzieś się już ukrył. Przy sklepie fryzjera stał oparty o drzwi jakiś Murzyn. Znajdował się tu już zapewne długo i niewątpliwie musiał spostrzec zbiega. Podszedłem więc do niego, zdjąłem uprzejmie kapelusz i zapytałem, czy nie widział dżentelmena wybiegającego z uliczki. Zapytany pokazał w

uśmiechu długie, żółte zęby i odrzekł: ─ O tak, sir! Widziałem. Pędził bardzo szybko i wpadł tutaj. Równocześnie wskazał na małą willę. Podziękowawszy mu, pośpieszyłem w tym kierunku. Żelazna brama ogrodu, który należał do willi, była zamknięta. Musiałem dzwonić z pięć minut, zanim pojawił się jakiś Murzyn. Powiedziałem mu, o co chodzi, on zaś zatrzasnął mi przed nosem drzwi, mówiąc: ─ Ja zapytać najpierw massę. Bez pozwolenia massy nie otworzyć. Po tych słowach odszedł. Stałem z dziesięć minut jak na rozżarzonych węglach. Nareszcie powrócił Murzyn z odpowiedzią: ─ Nie wolno wpuścić. Massa zakazać. Nikt dzisiaj nie wejść. Drzwi. Drzwi zawsze zamknięte. Wy prędko odejść, bo jakby skoczyć przez płot, massa skorzystać z prawa domowego i strzelić z rewolweru. Teraz nie wiedziałem, co począć. Wcisnąć się przemocą byłoby niebezpiecznie, gdyż właściciel willi na pewno nie pożałowałby mi kuli. Amerykanin nie zna żartów, gdy wchodzi w grę prawo domowe. Nie pozostało mi nic innego, jak udać się na policję. Kiedy przechodziłem w najwyższym gniewie przez plac, podbiegł do mnie jakiś chłopiec z kartką w ręku. ─ Sir, sir! ─ zawołał. ─ Zaczekajcie no! Dacie mi dziesięć centów za tę kartkę? ─ Od kogo ta kartka? ─ Od dżentelmena, który wyszedł z tamtego domu ─ odrzekł wskazując przy tym nie na willę, lecz w kierunku wprost przeciwnym. ─ On napisał te słowa i polecił wam je oddać. Ale dajcie wpierw dziesięć centów, to ją dostaniecie. Wręczyłem mu żądaną kwotę, za co otrzymałem kartkę. Chłopak pobiegł swoją drogą. Na kawałku papieru, wyrwanym z notatnika, przeczytałem, co następuje: Szanowny Master! Czy z powodu mnie przybyliście do Nowego Orleanu? Domyślam się, że mnie ścigacie. Uważałem was za człowieka naiwnego, ale nie aż tak głupiego, żebyście chcieli mnie schwytać. Kto nie posiada więcej niż pół łuta mózgu, nie powinien zabierać się do takich spraw. Wracajcie do Nowego Jorku i pozdrówcie ode mnie master Ohlerta. Postarałem się o to, żeby o mnie pamiętał, i spodziewam się, że wy przypomnicie sobie także od czasu do czasu nasze dzisiejsze spotkanie, które, co prawda, nie miało zbyt zaszczytnego dla was przebiegu. Gibson Można sobie wyobrazić mój zachwyt podczas czytania tego miłego listu! Zmiąłem kartkę, wsunąłem ją do kieszeni i poszedłem dalej. Być może, Gibson obserwował mnie z ukrycia, nie chciałem więc sprawić mu tego zadowolenia, żeby mnie widział w kłopocie. Rozglądałem się przy tym badawczo po placu. Gibsona nie było widać. Murzyn zniknął spod sklepu, a chłopca, który mi podał kartkę, także nie mogłem dostrzec. Pomyślałem sobie, że otrzymał pewnie polecenie, żeby się czym prędzej ulotnić. Podczas gdy ja układałem się z Murzynem o wpuszczenie do willi, Gibson znalazł czas na napisanie listu o kilkudziesięciu wyrazach. Murzyn wystrychnął mnie na dudka, a Gibson pewnie wyśmiał, chłopiec miał bowiem taką minę, jak gdyby wiedział, że chodzi o to, by mnie wyprowadzić w pole. Popadłem oczywiście w gniewny nastrój: czułem się skompromitowany w najwyższym stopniu i postanowiłem zamilczeć przed policją, że widziałem Gibsona. Wracając nie wstępowałem już na plac, ale przeszukałem raz jeszcze wychodzące nań ulice, oczywiście bez śladu powodzenia, gdyż jasne było, że Gibson opuścił tak niebezpieczną dla siebie dzielnicę. Należało się spodziewać, że skorzysta z pierwszej sposobności wyjazdu z Nowego Orleanu. Wpadłem na tę myśl pomimo swego ,,pół łuta” ważącego mózgu i udałem się wobec tego na miejsce, gdzie stały okręty, które miały odejść tego dnia. Pomagali mi dwaj policjanci w cywilnych

ubraniach, . ale także na próżno. Gniew z tego powodu, że pozwoliłem .sobie dać takiego szczątka w nos, odebrał mi wszelki spokój, snułem się więc po ulicach do późna w noc i zaglądałem do najrozmaitszych restauracji i szynków. Czując się już zbyt znużonym, poszedłem w końcu do swego pensjonatu i położyłem się spać. Sen przeniósł mnie do domu obłąkanych. Setki wariatów, którzy uważali się za poetów, wyciągały do mnie pękate rękopisy, żebym je przeczytał. Oczywiście były to same tragedie z obłąkanymi poetami jako bohaterami. Musiałem czytać i czytać, bo Gibson stał obok mnie z rewolwerem i groził natychmiastową śmiercią, gdybym przestał na chwilę. Czytałem i czytałem, aż mi pot spływał z czoła. Chcąc się obetrzeć wydobyłem chustkę z kieszeni, zatrzymałem się na sekundę, a w tej chwili Gibson strzelił! Huk wystrzału zbudził mnie, gdyż nie był to huk urojony, lecz rzeczywisty. Rzucałem się w rozdrażnieniu po całym łóżku starając się wyrwać Gibsonowi rewolwer i strąciłem z małej szafki nocnej lampę służącego. Policzono mi za nią nazajutrz osiem dolarów. Zbudziłem się oblany potem. Ubrawszy się, wypiłem herbatę i pojechałem nad wspaniałe jezioro Pontchartarain, gdzie orzeźwiłem się kąpielą. Następnie rozpocząłem znów poszukiwania, zajrzałem też do piwiarni, w której wczoraj spotkałem Old Deatha. Wszedłem, nie spodziewając się bynajmniej znaleźć tu jakiegokolwiek śladu. Lokal nie był taki pełny jak dnia poprzedniego. Wczoraj nie można było doprosić się gazety, dzisiaj aż kilka leżało nie zajętych na stole. Wziąłem jedną z nich. Nie mając zamiaru dokładnie czytać, rozłożyłem ją na chybił trafił. Pierwsze, co mi wpadło w oko, był wiersz. Przerzucając gazetę, zwykle czytywałem poezje na samym końcu albo wcale ich nie czytałem. Tytuł utworu, który zauważyłem, przypominał tytuły rozdziałów kryminalnych powieści, bo brzmiał ,,Noc najstraszliwsza”. Odebrało mi to ochotę do czytania. Chciałem już odwrócić kartkę, kiedy zauważyłem pod wierszem dwie litery: „W. O.” Wszak od tych liter zaczynało się imię i nazwisko Wiliama Ohlerta. Ponieważ tyle czasu miałem na myśli to imię i nazwisko, przeto nic dziwnego, iż skojarzyłem z nimi te litery. Ohlert junior uważał się za poetę. Czyżby w ten sposób skorzystał z pobytu w Nowym Orleanie, żeby drukować swoje rymy? Być może dlatego wydrukowano wiersz tak szybko, że autor zapłacił za to. Jeżeliby się moje przypuszczenie sprawdziło, mógłby mnie ten utwór naprowadzić na jego ślady. Wiersz brzmiał: Noc najstraszliwsza Znaszlj tę noc, z którą na ziemią leci Wycie wichury i dżdżu gęsty mrok, Tę noc, gdy z nieba żadna z gwiazd nie świeci, A fal deszczowych nie przebije wzrok? Choć straszna noc ta, będzie po niej dniało, Więc połóż się i zaśnij sobie śmiało. Znaszli tę noc, która na życie spada, Gdy cię przedśmiertne już otoczą sny, Gdy bliska wieczność znienacka zagada I przerażeniem tętno w żyłach drży? Choć ciemna noc ta, będzie po niej dniało, Więc połóż się i zaśnij sobie śmiało. Znaszli tę noc, co ducha owija, Że próżno żądzą wyzwolenia drga, Co cię obmota jako wściekła żmija, A tysiąc diabłów ciągle w mózg ci plwa? Czuwać nie warto, na nic by się zdało, Bo po tej nocy już nie będzie dniało! Przyznaję, że mnie ta treść głęboko wzruszyła. Utwór ten mógł nie posiadać literackiej

wartości, ale zawierał w sobie krzyk przerażenia uzdolnionego człowieka, walczącego na próżno z obłąkaniem, którego padł ofiarą. Wkrótce jednak opanowałem wzruszenie, gdyż musiałem działać. Nie wątpiłem ani na chwilę, że autorem wiersza był Wiliam Ohlert. Wyszukałem więc w księdze adresowej adres wydawcy tej gazety i udałem się do niego. Jak się okazało, przypuszczenia moje były słuszne. Niejaki Wiliam Ohlert przyniósł osobiście poprzedniego dnia ten utwór i prosił o rychłe zamieszczenie. Ponieważ redaktor się ociągał, poeta ofiarował mu dziesięć dolarów i postawił za warunek, że wiersz pojawi się w dzisiejszym numerze i że otrzyma on korektę. Zachowanie się poety było bardzo przyzwoite, tylko wzrok miał jakiś błędny i oświadczył kilkakrotnie, że wiersz pisany jest krwią serdeczną. Frazesem tym posługują się zresztą rozmaici zdolni i niezdolni poeci i pisarze. Aby można było posłać mu korektę, zostawił adres mieszkania, który mnie oczywiście także podano. Był to jeden z wytwornych i drogich pensjonatów prywatnych w nowej dzielnicy miasta. Pośpieszyłem więc tam natychmiast, zmieniwszy przedtem swój wygląd. Po drodze wstąpiłem po dwóch policjantów, którym kazałem się ustawić pod drzwiami wspomnianego domu. Byłem pewien, że potrafię pochwycić łotra i jego ofiarę, więc w podniosłym nastroju pociągnąłem za rączkę od dzwonka, nad którą przybity był szyld z napisem: „Pensjonat pierwszej klasy dla Pań i Panów”. Dom i zakład należały do kobiety. Portier otworzył, zapytał, czego żądam, a ja w odpowiedzi poprosiłem, by mnie oznajmił pani domu. Równocześnie wręczyłem mu kartę wizytową, opiewającą oczywiście na inne nazwisko. Zaprowadzono mnie do salonu, gdzie niebawem pojawiła się lady. Była to wykwintnie ubrana, dość okazała kobieta lat około pięćdziesięciu. Kędzierzawe włosy i lekkie zabarwienie paznokci dowodziły resztek czarnej krwi w jej żyłach. Wywarła na mnie wrażenie osoby kulturalnej, przyjęła mnie z wielką uprzejmością. Przedstawiłem jej się jako redaktor felietonów z gazety, pokazałem jej kupiony dopiero co numer i powiedziałem. że pragnę pomówić z autorem tego utworu, gdyż wiersz tak się ogólnie podobał, że przynoszę poecie nowe zamówienie. Gospodyni przysłuchiwała mi się spokojnie, przypatrywała badawczo, a gdy skończyłem, rzekła: ─ A więc ten pan drukował swój utwór w pańskim dzienniku? Jak to ładnie! Czy dobry? ─ Znakomity! Miałem już zaszczyt wspomnieć, że wywarł na czytelnikach wielkie wrażenie. ─ To mnie ogromnie interesuje. Ten pan wydawał mi się bardzo wykształcony, to prawdziwy dżentelmen. Niestety mówił niewiele i nie obcował z nikim. Wyszedł raz tylko, prawdopodobnie wówczas, kiedy zaniósł panom poemat. ─ Czyżby? W czasie rozmowy u nas w redakcji wspominał, że kilkakrotnie podejmował tutaj pieniądze, musiał zatem wychodzić więcej razy. ─ W takim razie działo się to podczas mej nieobecności, a może te sprawy załatwiał jego sekretarz. ─ On ma sekretarza? O tym nic mi nie mówił. Wobec tego to chyba człowiek bardzo zamożny? ─ Przypuszczam! Płacił dobrze i jadł potrawy najwytworniejsze. Kasę prowadził jego sekretarz Clinton. ─ Clinton? Ach, jeżeli ten sekretarz nazywa się Clinton, to jego pewnie spotkałem w klubie. Pochodzi z Nowego Jorku, a przynajmniej stamtąd przybywa i jest niezrównany w towarzystwie. Widziałem się z nim wczoraj około południa. ─ To możliwe ─ wtrąciła. ─ Rzeczywiście wychodził o tej porze. ─ I tak ─ ciągnąłem dalej ─ podobaliśmy się sobie nawzajem, że zaszczycił mnie swoją fotografią. Ja nie noszę swojej z sobą, musiałem mu jednak przyrzec, że dam mu ją dzisiaj, gdyż postanowiliśmy się zobaczyć. Oto jego fotografia. ─ Pokazałem jej wizerunek Gibsona, który zawsze nosiłem przy sobie. ─ Słusznie, to jest ten sekretarz ─ rzekła rzuciwszy okiem. ─ Niestety, nieprędko go pan

zobaczy, a od master Ohlerta nie otrzyma pan już żadnego wiersza, gdyż obaj wyjechali. Przestraszyłem się, ale zapanowałem szybko nad sobą i odrzekłem: ─ Bardzo mi przykro! Decyzja odjazdu zapadła chyba bardzo nagle. ─ Rzeczywiście! To bardzo a bardzo wzruszająca historia. Master Ohlert wprawdzie o tym nie mówił, bo nikt sam ran swoich nie dotyka, ale jego sekretarz powierzył mi tę tajemnicę pod warunkiem, że będę milczała. Musi pan wiedzieć, że cieszę się zawsze zaufaniem tych, którzy u mnie mieszkają. ─ Wierzę pani. To zupełnie naturalne. Jej -wytworne maniery, jej delikatne formy towarzyskie upoważniają do tego całkowicie. ─ Przypochlebiałem się najbezczelniej. ─ O proszę bardzo! ─ rzekła dotknięta mile tym niezgrabnym pochlebstwem. ─ Ta historia do łez mnie wzruszyła, raduję się, że nieszczęśliwemu młodzieńcowi udało się jeszcze w czas umknąć. ─ Umknąć? To brzmi tak, jak; gdyby go ścigano. ─ Tak też jest w istocie. ─ Ach! Jakież to dziwne! Tak wysoce uzdolniony, wręcz genialny poeta ─ ścigany! Jako redaktor, a zatem po części kolega tego nieszczęśliwego, pragnę dowiedzieć się czegoś bliższego o nim. Dziennikarstwo przedstawia znaczną potęgę. Może byłoby wskazane ująć .się za nim w artykule. Jaka szkoda, że zaznajomiono panią z tą niezwykłą historią tylko pod warunkiem zachowania milczenia! Policzki jej pokraśniały. Wydobyła niezbyt czystą chustkę do nosa, aby ją mieć każdej chwili pod ręką, i rzekła: ─ Co się tyczy tej dyskrecji, sir, to nie poczuwam się już teraz do obowiązku zachowania jej, gdyż ci panowie odjechali. Wiem, że prasę nazywają mocarstwem, i byłabym bardzo szczęśliwa, gdyby pan dopomógł temu młodzieńcowi do uzyskania jego praw. ─ Zrobię chętnie wszystko, co tylko w mojej mocy. Musiałbym się jednak dowiedzieć, o co chodzi. Przyznaję, że z trudem ukrywałem ciekawość. ─ Dowie się pan, gdyż serce nakazuje mi wyjawić panu wszystko. Tu wchodzi w grę miłość, równie wierna, jak nieszczęśliwa. ─ Tak też przypuszczałem, gdyż nieszczęśliwa miłość to cierpienie największe i najbardziej rozdzierające serce. Mnie samemu oczywiście ani się jeszcze śniło o miłości. ─ Słowa pańskie wzbudziły we mnie przychylność dla pana! Czy i pan doznał już tego cierpienia? ─ Jeszcze nie. ─ W takim razie jest pan człowiekiem szczęśliwym. Ja niestety nacierpiałam się więcej, niż moje serce mogło wytrzymać. Matka moja była Mulatką. Ja zaręczyłam się z synem francuskiego plantatora, a więc z białym. Szczęście nasze zniweczono, ponieważ ojciec narzeczonego nie chciał przyjąć do rodziny kolorowej lady. Jakżeż współczuję temu pożałowania godnemu poecie, którego ten sam los spotkał! ─ Więc on kocha Mulatkę? ─ Tak! Lecz ojciec jego zabronił mu tej miłości i podstępnie wydarł rewers, na którym dama ta stwierdziła swoim podpisem, że wyrzeka się szczęścia i połączenia z Wiliamem. — Cóż za nieludzki ojciec! ─ zawołałem z oburzeniem, zaskarbiając sobie znowu życzliwe spojrzenie niewiasty. Właścicielka pensjonatu niewątpliwie bardzo się przejęła tym, co jej Gibson nakłamał. Niewątpliwie opowiedziała mu dzieje swej miłości, a on zaraz zmyślił bajkę, za pomocą której udało mu się zdobyć jej współczucie i wytłumaczyć konieczność nagłego wyjazdu. Wiadomość, że się teraz przezwał Clintonem, miała dla mnie oczywiście ogromne znaczenie. ─ Tak, nieludzki ojciec! ─ potwierdziła. ─ Wiliam jednak dochował wiary ukochanej i umknął z nią aż tutaj, gdzie umieścił ją w pensjonacie. ─ Nie rozumiem więc, dlaczego opuścił Nowy Orlean.

─ Ponieważ przybył tu jego prześladowca. ─ Więc ojciec każe go ścigać? ─ Tak. Ten nędznik ścigał ich z rewersem w ręku z miasta do miasta aż tutaj. (Śmiałem się w duchu z oburzenia jejmości na kogoś, z kim właśnie rozmawiała wcale serdecznie). Jest funkcjonariuszem policji. Polecono mu Wiliama pochwycić i sprowadzić do Nowego Jorku. ─ Czy sekretarz opisał pani tego okrutnika? ─ zapytałem, żądny dalszych wiadomości o sobie. ─ Bardzo dokładnie, gdyż możliwe jest, że ten barbarzyńca odnajdzie mieszkanie Wiliama i przyjdzie do mnie. Ale już ja go przyjmę! Obmyśliłam sobie każde słowo, które do niego powiem. Ode mnie się nie dowie, dokąd Wiliam wyjechał. Poślę go właśnie w przeciwnym kierunku. Gospodyni opisała mi tego „barbarzyńcę” i wymieniła jego, to jest moje, nazwisko. Opis zgadzał się z rzeczywistością, chociaż wypadł dla mnie niezbyt pochlebnie. ─ Spodziewam się go każdej chwili ─ mówiła dalej. ─ Kiedy mi oznajmiono pana, myślałam już, że to on. Ale pomyliłam się na szczęście. Pan nie jest tym prześladowcą zakochanych, tym rabusiem najsłodszego szczęścia, tą otchłanią niesprawiedliwości i zdrady. Po pańskich poczciwych oczach widać, że pan umieści w swej gazecie artykuł, który zdruzgocze tego detektywa i weźmie w obronę uciśnionych. ─ Jeśli mam to uczynić, co zresztą zrobię z przyjemnością, to muszę koniecznie wiedzieć, gdzie się Wiliam Ohlert znajduje. Chciałbym do niego napisać. Prawdopodobnie pani zna miejsce jego obecnego pobytu? ─ Wiem istotnie, dokąd się udał, lecz nie jestem pewna, czy go tam jeszcze list pański zastanie. Owego prześladowcę byłabym wysłała na północny zachód, panu jednak powiem, że Ohlert pojechał na Południe do Teksasu. Miał zamiar udać się do Meksyku i wylądować w Veracruz, ale w tym czasie żaden statek nie wypływał z portu, wsiadł więc na ,,Delfina”, który zmierzał do Kwintany. ─ Czy pani wie o tym na pewno? ─ Oczywiście. Wiliam Ohlert musiał się śpieszyć, gdyż do odjazdu pozostawało zaledwie tyle czasu, żeby przenieść rzeczy na okręt. Załatwiał to mój portier, który będąc na pokładzie, rozmawiał z majtkami i dowiedział się, że “Delfin” zdąża tylko do Kwintany, a przedtem zatrzyma się w Galvestonie. Master Ohlert pojechał rzeczywiście ,,Delfinem”, gdyż mój portier zaczekał aż do odejścia statku. ─ Czy jego sekretarz i miss towarzyszyli mu? ─ Naturalnie. Portier jednak nie widział tej pani, gdyż zeszła od razu do damskiej kajuty. Nie pytał się też o nią, moi służący bowiem przyzwyczajeni są w najwyższym stopniu do dyskrecji i delikatności. Rozumie się samo przez się, że Wiliam nie zostawił narzeczonej i nie naraził jej na niebezpieczeństwo. Właściwie cieszę się z tego, że ich prześladowca do mnie przyjdzie, gdyż będzie to scena barowo zajmująca. Spróbuję najpierw wzruszyć jego serce, a jeśli mi się to nie uda, rzucę mu w twarz piorunujące słowa i tak z nim pomówię, że będzie się wił pod ogromem mej pogardy. Poczciwa kobieta wpadła rzeczywiście w rozdrażnienie z powodu tej sercowej sprawy. Wstała z krzesła, ścisnęła małe, tłuściutkie piąstki, wyciągnęła je ku drzwiom i zawołała groźnie: ─ Tak, przyjdź tylko, przyjdź, ty diabelski wysłańca! Przebiję cię mym spojrzeniem i zdruzgocę moimi słowy! Usłyszałem już dość i mogłem odejść. Kto inny postąpiłby tak zapewne i zostawił po prostu ową niewiastę w jej błędnym mniemaniu. Ja jednak uznałem za stosowne wytłumaczyć jej wszystko, by już dłużej nie uważała łotra za uczciwego człowieka. Nie obawiałem się, żebym sobie tą otwartością w jakikolwiek sposób zaszkodził, dlatego rzekłem: ─ Sądzę, że nie będzie pani miała sposobności ukarać tego osobnika druzgocącymi słowami i spojrzeniami. ─ Dlaczego?

─ Ponieważ on zabierze się do rzeczy zupełnie inaczej, niż pani sądzi. Nie uda się też pani skierować go na północny zachód, gdyż pojedzie wprost do Kwintany. ─ Ależ on nie zna miejsca ich pobytu! ─ Przeciwnie, wszak pani sama mu je wyjawiła. ─ Ja? To nie może być? Musiałabym o tym wiedzieć! Kiedyż to się stało? ─ Właśnie teraz. ─ Sir, ja pana nie pojmuję! ─ zawołała w najwyższym zdumieniu. ─ Ja pani dopomogę. Czy pozwoli pani, że przeobrażę nieco moją osobę? To mówiąc, zdjąłem ciemną perukę, sztuczną brodę i okulary. Jejmość cofnęła się z przestrachem. ─ Na Boga! ─ krzyknęła prawie. ─ Pan nie jest redaktorem, lecz owym detektywem! Pan mnie oszukał! ─ Musiałem to zrobić, ponieważ już przedtem wprowadzono paaią w błąd. Historia z Mulatką jest kłamstwem od początku do końca. Nadużyto pani serca, urządzając sobie z niej drwiny. Clinton nie jest wcale sekretarzem Wiliama. Nazywa się w rzeczywistości Gibson i jest niebezpiecznym oszustem, którego należy unieszkodliwić. Upadła jak zemdlona na krzesło i zawołała: ─ Nie, nie! To nieprawda! Ten miły, niezrównany człowiek nie może być oszustem. Nie wierzę panu! ─ Uwierzy pani, skoro mnie pani wysłucha. Pozwoli pani, że jej o wszystkim dokładnie opowiem! Przedstawiłem jej właściwy stan sprawy i życzliwość jej dla ,,miłego i niezrównanego” sekretarza zamieniła się w gwałtowny gniew. Przekonała się, że ją najhaniebniej okłamano, i wyraziła mi nawet swe zadowolenie z tego powodu, że przyszedłem do niej w przebraniu. ─Gdyby pan tego nie uczynił ─ rzekła — nie dowiedziałby się pan ode mnie prawdy i pojechałby pan wedle mojej wskazówki na Północ, do Nebraski albo Dakoty. Postępowanie tego Gibsona-Clintona zasługuje na najsurowszą karę. Spodziewam się, że pan puści się natychmiast w pogoń za nim. Proszę też napisać mi z Kwintany, jak się panu powiodło. Gdy go pan będzie wiózł do Nowego Jorku, musi pan z nim do mnie wstąpić, żebym mu mogła powiedzieć, jak nim gardzę. ─ To będzie trudno. W Teksasie nie łatwo kogoś pochwycić i zabrać do Nowego Jorku. Czułbym się bardzo szczęśliwy, gdybym zdołał tylko uwolnić Ohlerta z rąk tego oszusta i ocalić przynajmniej część tych sum, które oni w drodze podjęli. Rozstaliśmy się bardzo serdecznie. Czekającym pod domem policjantom oświadczyłem, że sprawa już załatwiona, wcisnąłem im w ręce napiwek i odszedłem. Musiałem śpieszyć do Kwintany, zapytałem więc, kiedy odpływa tam statek, ale szczęście mi nie sprzyjało. Jeden parowiec odchodził wprawdzie do Tampico, ale nie miał się nigdzie zatrzymywać po drodze. Statki wprost do Kwintany podnosiły kotwicę dopiero za kilka dni. Wreszcie znalazłem pośpieszny kliper idący z ładunkiem do Galvestonu. Ten rozpoczynał podróż już po południu. W nadziei, że w Galvestonie trafi się prędzej sposobność odpłynięcia do Kwintany, załatwiłem czym prędzej swoje sprawy i wsiadłem na ten statek. Niestety, zawiodłem się, gdyż z Galvestonu odpływał tylko jeden okręt, i to poza cel mojej podróży ─ do Matagordy, obok ujścia wschodniego Kolorado. Zapewniono mnie jednak, że stamtąd z łatwością dostanę się z powrotem do Kwintany. Poszedłem za tą radą i okazało się później, że dobrze zrobiłem. Uwaga gabinetu waszyngtońskiego zwracała się wówczas na południe, ku Meksykowi, który cierpiał jeszcze z powodu krwawych zamieszek i walki rzeczypospolitej z cesarstwem. Benito Juarez4 został uznany prezydentem republiki meksykańskiej przez Stany Zjednoczone, które postanowiły nie dopuścić do jego przegranej w walce z Maksymilianem. Zawsze bowiem uważały cesarza za uzurpatora. Zaczęły więc wywierać nacisk na Napoleona, żeby cofnął z Meksyku swoje wojska. Powodzenie Prus w wojnie z Austrią przyczyniło się do tego,

że Napoleon dotrzymał słowa i od tej chwili los Maksymiliana był właściwie przypieczętowany. Podczas wybuchu amerykańskiej Wojny Domowej Teksas oświadczył się za secesją i stanął tym samym po stronie państw przeciwnych zniesieniu niewolnictwa. Pokonanie secesjonistów nie sprowadziło szybkiego uspokojenia ludności. Wszyscy byli rozgoryczeni na Północ i zachowywali się niechętnie w stosunku do jej polityki. Ludność Teksasu była właściwie usposobiona republikańsko. Uwielbiano ,,bohatera indiańskiego” Juareza, który nie wahał się podjąć walki z Napoleonem i latoroślą potężnej dynastii Habsburgów. Ponieważ jednak po stronie tego bohatera stał rząd waszyngtoński, przeto konspirowano przeciw niemu ─ ukradkiem. W ten sposób powstał głęboki rozłam między ludnością Teksasu. Jedni wystąpili otwarcie za Juarezem, drudzy zaś przeciwko niemu, nie tyle zresztą z przekonania, co na przekór Stanom. Te zamieszki utrudniały w wysokim stopniu podróże w tym kraju. Na nic się nie przydawała ostrożność i ukrywanie swych przekonań politycznych, bo do ich wyjawiania po prostu zmuszano. Tak wyglądała sytuacja w Teksasie, kiedy chwilowo zamiast Kwintany ujrzałem nizinę nadmorską, dzielącą Zatokę Matagordy od Zatoki Meksykańskiej. Wpłynęliśmy przez Paso Caballo i musieliśmy zaraz potem zapuścić kotwicę, gdyż zatoka jest tak płytka, że głębiej zanurzonym okrętom grozi niebezpieczeństwo utknięcia na mieliźnie. Nieco dalej od brzegu stało na kotwicy kilka małych statków, a na morzu wielkie okręty, trzymasztowce i jeden parowiec. Kazałem się oczywiście zawieźć zaraz do Matagordy, by się dowiedzieć, jak szybko wyruszę do Kwintany. Usłyszałem niestety, że okręt odpłynie dopiero za dwa dni. Zostałem więc na miejscu i złościłem się, ponieważ Gibson zyskiwał przez to cztery dni i mógł zniknąć bez śladu. Pocieszałem się tylko tym, że zrobiłem wszystko, co było można w danych okolicznościach, Ponieważ skazany byłem na czekanie, wyszukałem sobie zajazd, do którego poleciłem zanieść rzeczy ze statku. Matagorda była wówczas mniejszym miastem niż teraz. Położona we wschodniej części zatoki, ma jako port daleko mniejsze znaczenie niż Galveston. Jak wszędzie w Teksasie, tak i tu wybrzeże jest bardzo niezdrową niziną, której nie można jeszcze nazwać bagnistą, jakkolwiek obfituje w wodę. Nic łatwiejszego, jak dostać tu febry i dlatego wcale nie byłem zadowolony, że muszę tu bawić tak długo. 4 Benito Juarez (1806 - 1872) – Indianin, meksykański mąż stanu, od 1857 r. Wieloletni prezydent republiki meksykańskiej, wódz narodu meksykańskiego w walce o swobody konstytucyjne i o niezależność kraju. W czasie wojny domowej Juarez stał się przywódcą partyzanckiej armii liberałów broniącej konstytucji przed konserwatystami i reakcyjnymi klerykami. Popierały go Stany Zjednoczone. Wojna toczyła się ze zmiennym szczęściem, aż w końcu fala zwycięstwa przechyliła się na stronę liberałów i w styczniu 1860 roku Juarez wkroczył do stolicy. Wojna zrujnowała jednak kraj. Tę ciężką sytuację gospodarczą wykorzystały obce państwa, głównie Francja. Panujący wówczas we Francji cesarz Napoleon III postanowił odbudować w Meksyku monarchię i zadać cios liberalizmowi. Realizacji tego planu sprzyjał wybuch Wojny Domowej w Stanach Zjednoczonych, ponieważ w tej sytuacji Stany nie mogłyby udzielić Meksykowi pomocy przeciw interwencji europejskiej. Koronę meksykańską ofirowano arcyksięciu Maksymilianowi Habsburgowi, ktry wylądował w Meksyku pod osłoną armii francuskiej. Juarez wraz z rządem i częścią wojska zmuszony był się wycofać na północ, aż do samej

granicy Stanów Zjednoczonych. Po zakończeniu Wojny Domowej w Stanach, zwycięski rząd amerykański postanowił dopomóc jednak Juarezowi w wypędzeniu Francuzów z Meksyku. Skoncentrowano wojska wzdłuż Rio Grande, armie Juareza rosły. Francuzi zostali zmuszeni do wycofania wojsk, Maksymilian zaś został ostatecznie pokonany i rozstrzelany. W połowie 1867 roku po raz drugi Benito Juarez wkroczył jako zwycięzca do stolicy. Mój ,,hotel” dorównywał europejskiej oberży trzeciego rzędu, pokój przypominał kajutę okrętową, a łóżko dostałem tak krótkie, że stale brakowało miejsca ─ albo dla głowy, albo dla nóg. Po złożeniu rzeczy postanowiłem wyjść, by się przypatrzyć miejscowości. Między moją izbą a schodami znajdował się pokój, którego drzwi były właśnie otwarte. Rzuciwszy przelotnie okiem do wnętrza, zobaczyłem tam pod ścianą na ziemi siodło, a nad nim wiszącą na gwoździu uździenicę. W kącie, tuż przy oknie, stała oparta długa kentucka rusznica. Pomyślałem mimo woli o Old Deathie, chociaż przedmioty te mogły należeć także do kogo innego. Wyszedłszy z domu, ruszyłem zwolna ulicą. Okrążając róg, zderzyłem się z człowiekiem, który nadszedł z drugiej strony. ─ Do pioruna! ─ krzyknął. ─ Uważajcie, sir, jeśli wypadacie w ten sposób zza rogu! ─ Jeśli mój ślimaczy chód nazywacie wypadaniem, to ostryga będzie chyba podobna do parowca na Missisipi ─ odrzekłem śmiejąc się. Zagadnięty odskoczył o krok, przypatrzył się mi i zawołał: ─ Toż to ten greenhorn, który nie chciał się przyznać, że jest detektywem. Czego tu szukacie w Teksasie, a do tego w Matagordzie, sir? ─ Nie was, master Death! ─ Wierzę! Należycie, jak się zdaje, do ludzi, którym bardzo trudno znaleźć to, czego szukają, ale za to łatwo zderzyć się z tymi, z którymi nie mają nic do czynienia. Chce się wam pewnie jeść i pić. Chodźcie, zawiniemy do jakiegoś portu, gdzie dostaniemy dobrego piwa. Nawet w tej nędznej dziurze nie brak tego dobroczynnego napoju. Macie już mieszkanie? ─ Pod ,,Wujem Samem”. ─ Pięknie! Ja także rozbiłem tam swój wigwam. ─ Czy w izbie na pierwszym piętrze, w której leży uprząż i rusznica? ─ Tak. Musicie wiedzieć, że bardzo niechętnie rozstaję się z tą uprzężą, tak ją polubiłem. Konia wszędzie dostanę, ale dobrego siodła nie. Chodźcież, sir! Byłem właśnie w knajpie, w której jest chłodne piwo. W czerwcu piwo to prawdziwa rozkosz. Gotów jestem wypić jeszcze kilka szklanek. Zaprowadził mnie do małego lokalu, w którym sprzedawano piwo flaszkowe po bardzo wysokiej cenie; my byliśmy jedynymi gośćmi. Poczęstowałem Old Deatha cygarem, ale nie przyjął go, wyciągnął natomiast tabliczkę tytoniu do żucia, odciął kawałek, który wystarczyłby dla pięciu majtków, wsunął go w usta, umieścił pod policzkiem, a potem rzekł: ─ Tak, teraz wam służę. Ciekaw jestem, jaki wiatr przywiał was za mną tak szybko. Czy pomyślny? ─ Nie, nawet bardzo przeciwny. ─ Więc nie zamierzaliście przybyć tutaj? ─ Nie. Chciałem się dostać do Kwintany. Ponieważ jednak nie nadarzała się szybka okazja, przyjechałem tu, gdyż powiedziano mi, że tu łatwo złapać okręt do tej miejscowości. Niestety muszę czekać aż dwa dni. ─ Znieście to cierpliwie, master, i pocieszcie się tym słodkim przekonaniem, że nie macie szczęścia. ─ Ładna pociecha! Czy sądzicie, że wa-m za nią złożę uroczyste podziękowanie? ─ Zbyteczne! ─ zaśmiał się Old Death. ─ Rad udzielam zawsze za darmo. Zresztą mnie się

tak samo powodzi. Siedzę tu niepotrzebnie, ponieważ byłem zbyt powolny. Postanowiłem pojechać do Austin, a potem trochę dalej przez Rio Grandę del Norte. Pora roku pomyślna. Deszcz padał, więc w Kolorado dość wody i można płytkim statkiem dotrzeć do Austin. Kiedy indziej, a nawet przez większą część roku Kolorado ma bardzo mało wody. ─ Słyszałem, że jakaś zapora przeszkadza żegludze. ─ Nie jest to właściwie zapora stała, lecz mnóstwo naniesionego przez wodę drzewa, co sprawia, że rzeka o osiem mil angielskich stąd dzieli się na kilka odnóg. Za tym drzewem droga jest wolna aż do Austin i dalej. Ponieważ w tym miejscu żegluga się przerywa, najlepiej przejść ten kawałek pieszo i tam wsiąść na okręt. Zamierzałem tak zrobić, ale to piwo mi dogodziło. Raczyłem się nim z wielką przyjemnością i zabawiłem w Matagordzie za długo, gdy więc przybyłem do zatoru, parowiec dał mi drapaka sprzed nosa. Musiałem dźwigać siodło z powrotem, a teraz czekam na następny statek, który ma odejść jutro rano. ─ A więc jesteśmy towarzyszami niedoli. Pocieszcie się wy tym samym, czym mnie kazaliście się przedtem uspokoić. Oto wy także nie macie szczęścia. ─ To nic. Ja nie ścigam nikogo i wszystko mi jedno, czy przybędę do Austin dzisiaj, czy za tydzień. Ale złości mnie to, że ta głupia żaba mnie wyśmiała. Uprzedził mnie i gwizdał na mnie z pokładu, kiedy musiałem stać z siodłem na brzegu. Jeśli go jeszcze kiedy spotkam, to dostanie lepsze cięgi niż na tamtym statku. ─ Mieliście bójkę, sir? ─ Bójkę? Old Death się nigdy nie bije. Ale na „Delfinie”, którym tutaj przybyłem, znajdował się hultaj, który pokpiwał sobie z mojej powierzchowności i uśmiechał się, ilekroć mnie zobaczył. Zapytałem, co go tak bawi, a gdy mi odpowiedział, że mój szkielet, dostał taki policzek, że usiadł. Potem porwał się do rewolweru, ale nadszedł kapitan, kazał mu się wynosić i oświadczył, że spotkała go słuszna kara za to, że mnie obraził. Dlatego śmiał się szelma, gdy się do zatoru spóźniłem na statek. Szkoda jego towarzysza podróży! Wyglądał na prawdziwego dżentelmena, tylko wciąż był smutny i ponury i patrzył przed siebie jak obłąkany. Te słowa zwróciły moją uwagę. ─ Obłąkany? ─ rzekłem. ─ Czy słyszeliście może, jak się nazywa? ─ Kapitan mówił do niego ,,master Ohlert”. Teraz wydało mi się, że mnie ktoś ugodził pałką po głowie. Zapytałem z pośpiechem: ─ Ach! A jego towarzysz? ─ Nazywał się Clinton, jeśli dobrze pamiętam. ─ Czy to możliwe, czy to możliwe? ─ zawołałem zrywając się ze stołka. ─ Oni obydwaj byli z wami na statku? Old Death spojrzał na mnie zdumionym wzrokiem, mówiąc: ─ A was co napadło, sir? Podrywacie się jak rakieta! Czy was ci ludzie co obchodzą? ─ Nawet bardzo, bardzo! Szukam ich właśnie! Po twarzy przemknął mu znów przyjazny grymas. ─ Ładnie, ładnie ─ rzekł ─ przyznajecie więc nareszcie, że śledzicie dwóch ludzi? I to tych dwóch właśnie? Hm! Jesteście istotnie greenhornem, sir! Sami pozbawiliście się dobrego połowu. ─ Jak to? ─ Dlatego, że w Nowym Orleanie nie byliście szczerzy w stosunku do mnie. ─ Wszak nie mogłem w tej sprawie inaczej się zachować ─ odparłem. ─ Człowiekowi wolno zrobić wszystko, co prowadzi do dobrego celu. Gdybyście przedstawili mi swoją sprawę, byliby już teraz obydwaj w waszych rękach. Poznałbym ich natychmiast, wsiadając na statek, i albo sam was sprowadził, albo zawiadomił przez kogoś. Czy nie mam racji? ─ Kto mógł wiedzieć, że się tam z nimi spotkacie! Oni jechali zresztą nie do Matagordy, lecz do Kwintany. ─ Tak powiedzieli tylko. Wcale tam nie wysiedli. Jeśliście mądrzy, to opowiedzcie mi całą

tę historię. Może ułatwię wam wasze zadanie. Ten człowiek istotnie żywił wobec mnie dobre chęci. Nie myślał wcale mi dokuczać, a mimo to czułem się zawstydzony. Wczoraj starałem się milczeć przed nim, dziś zmusiły mnie do wyjaśnienia okoliczności. Ambicja doradzała mi zataić rzecz dalej, ale rozum zwyciężył. Wydobyłem obie fotografie, podałem Old Deathowi i rzekłem: ─ Zanim zacznę opowiadać, przypatrzcie się tym wizerunkom. Czy te osoby widzieliście? ─ Tak, tak, to oni! ─ potwierdził rzuciwszy okiem na fotografie. ─ Wszelka pomyłka jest wykluczona. Teraz przedstawiłem mu otwarcie i szczegółowo całą sprawę. Przysłuchiwał się uważnie, a gdy skończyłem, potrząsnął głową i oświadczył: ─ Wszystko to jest dla mnie jasne. Jednego tylko nie rozumiem. Czy ten Wiliam jest istotnie obłąkany? ─ Nie. Nie znam się wprawdzie na chorobach umysłowych, ale tutaj moim zdaniem zachodzi tylko wypadek manii, gdyż poza tym Wiliam panuje całkowicie nad swoimi uczynkami. ─ Tym bardziej wydaje mi się niepojęte, że pozwala temu Gibsonowi wywierać tak nieograniczony wpływ na siebie. Zdaje się, że on we wszystkim słucha tego człowieka. Gibson widocznie chytrze się z nim obchodzi i zręcznie używa go do swoich celów. Jest nadzieja, że podpatrzymy te wszystkie wybiegi i podstępy. ─ Jesteście zatem pewni, że zdążają do Austin? A może zamierzają wysiąść po drodze? ─ Nie, Ohlert powiedział kapitanowi okrętu, że się udaje do Austin. ─ To mnie dziwi, że tak otwarcie podał cel swej podróży. ─ Czemu? Ohlert nie wie może nawet, że go ścigają i że jest na manowcach. Działa w dobrej wierze i żyje zaabsorbowany tylko swoją ideą, a reszta jest sprawką Gibsona. Obłąkany uważał za stosowne powiedzieć kapitanowi, dokąd jedzie, a ten podzielił się ze mną tą wiadomością. Cóż poczniecie teraz? ─ Naturalnie, że czym prędzej udam się za nimi. ─ Mimo niecierpliwości musicie zaczekać do jutra. Wcześniej żaden statek tam nie odchodzi. ─ A kiedy tam dopłyniemy? ─ Wobec obecnego stanu wody dopiero pojutrze. . ─ Ach, jak to długo, jak to długo! ─ Weźcie pod uwagę, że oni dwaj z powodu niskiego stanu wody także przybędą później. Nie da się tego uniknąć, że czasem statek utyka na mieliźnie i upływa sporo czasu, zanim go znowu ruszą z miejsca. ─ Żebym tylko wiedział, co Gibson zamierza i dokąd wlecze Ohlerta! ─ Tak, to zaiste zagadka. Oszust ma niewątpliwie jakiś określony cel. Pieniądze, które dotąd podjęli, wystarczyłyby, aby uczynić go zamożnym człowiekiem. Mógłby je wziąć sobie, a Ohlerta po prostu zostawić na lodzie. Fakt, że tego jeszcze nie uczynił, dowodzi, że chce go dalej wyzyskiwać. Bardzo mnie ta sprawa zajmuje, a ponieważ na razie jedziemy tą samą drogą, przeto jestem na wasze usługi, jeśli sobie tego życzycie. ─ Przyjmuję waszą pomoc z wdzięcznością, sir. Wzbudzacie we mnie szczere zaufanie, wasza przychylność bardzo mnie cieszy i spodziewam się, że wasze łaskawe starania wielce się przydadzą. Uścisnęliśmy sobie ręce i wypróżniliśmy szklanki. Żałowałem mocno, że już wczoraj nie zwierzyłem się temu człowiekowi. Podano nam właśnie nowe szklanki, kiedy doleciał nas przeraźliwy zgiełk. Można w nim było rozróżnić dzikie wrzaski ludzkie i szczekanie psów. Hałas zbliżał się coraz bardziej. Naraz otwarły się gwałtownie drzwi i weszło sześciu mężczyzn, z których każdy musiał już dobrze wypić przedtem, gdyż żadnego nie można było nazwać trzeźwym. Ordynarne postacie i twarze, lekkie południowe ubrania i pyszna broń natychmiast wpadały w oko. Każdy uzbrojony był w strzelbę, nóż i rewolwer albo pistolet; a prócz tego mieli wszyscy u boku tęgie

harapy i trzymali na mocnych smyczach psy. Były to ogromne psiska owej starannie hodowanej rasy, używanej w stanach południowych do chwytania zbiegłych Murzynów. Nazywają się one ,,krwawymi łapaczami ludzi”. Awanturnicy przypatrzyli się nam bez powitania bezczelnym wzrokiem, rzucili się na krzesła, aż zatrzeszczały, pokładli nogi na stole i zaczęli po nim bębnić obcasami, co miało oznaczać, że zwracają się do gospodarza z uprzejmą prośbą, żeby się do nich potrudził. ─ Człowiecze, czy masz piwo? ─ krzyknął jeden z nich. Gospodarz z trwogą dał potakującą odpowiedź i wycofał się czym prędzej, aby obsłużyć swych wytwornych gości, ja zaś odwróciłem się mimo woli i spojrzałem na mówiącego. Ten dostrzegł to. Jestem pewien, że w moim spojrzeniu nie było nic obrażającego, ale on widocznie nie lubił, żeby mu się przypatrywać, a może szukał zaczepki, bo wrzasnął do mnie: ─ Czemu się na mnie gapisz? Odwróciłem się w milczeniu. ─ Miejcie się na baczności! ─ szepnął do mnie Old Death. ─ To są awanturnicy najgorszego gatunku, wydaleni ze służby dozorcy niewolników, których chlebodawcy pobankrutowali po zniesieniu niewolnictwa. Teraz połączyli się, aby. razem wieść zbrodniczy żywot. Najlepiej na nich nie zważać. Wypijmy prędzej i wynośmy się. Ten szept nie podobał się widocznie awanturnikowi, bo wrzasnął znowu ku nam: ─ Co tam gadasz po cichu, stary szkielecie? Jeśli mówisz o nas, to krzycz głośno, bo inaczej my otworzymy ci gębę! Old Death przyłożył szklankę do ust i pociągnął parę łyków, nic nie odpowiadając. Nowi goście dostali piwo i skosztowali. Choć napój był istotnie niezły, mimo to krzycząc i wydziwiając, wylali go na izbę. Ten, który do nas mówił poprzednio, trzymał jeszcze w ręku pełną szklankę i zawołał: ─ Nie na podłogę! Tam siedzą dwaj, którym to widocznie smakuje. Niech mają! ─ po czym rozmachnął się i bryznął na nas piwem. Old Death otarł sobie zmoczoną twarz rękawem, ja jednak nie zdołałem znieść tak spokojnie tej nikczemnej obelgi. Kapelusz, kołnierz, bluza, wszystko ociekało mi piwem, ponieważ na mnie padł główny strumień. Odwróciłem się i rzekłem: ─ Sir, proszę was bardzo, żebyście nie powtarzali tej zabawy! Żartujcie sobie z kolegami, ale nas zostawcie w spokoju! ─ Tak! A co byście zrobili, gdyby mi przyszła ochota oblać was znowu? ─ To by się okazało. ─ Proszę? W takim razie musimy zaraz zobaczyć, co by się okazało. Gospodarzu, piwa! Reszta śmiała się i ryczała zadowolona ze swojego herszta, który gotów był żart powtórzyć. ─ Na miłość Boga, sir, nie zaczepiajcie tych drabów ─ ostrzegł mnie Old Death. ─ Czy się boicie? ─ zapytałem. ─ Ani mi się śni, ale oni zaraz chwytają za broń, a na kulę nawet najodważniejszy nic nie poradzi. Zważcie też, że oni mają psy! Psy były przywiązane do nóg stołowych. Aby mnie znowu z tyłu nie oblano, wstałem z miejsca i usiadłem tak, że zwróciłem się bokiem do awanturników. ─ Aha! Przybiera obronną postawę! ─ zaśmiał się dowódca. ─ Będzie się bronił, ale jeśli się tylko ruszy, puszczę na niego Plutona. On tresowany na ludzi. Odwiązał psa i trzymał go na sznurku przy sobie. Jeszcze gospodarz nie przyniósł piwa, jeszcze mieliśmy czas rzucić na stół pieniądze i odejść, ale przypuszczałem, że ta banda nie pozwoli nam się oddalić, a ponadto czułem wstręt do ucieczki przed tymi pogardy godnymi ludźmi. Tacy samochwalcy są zawsze tchórzami na dnie duszy. Sięgnąłem do kieszeni i odbezpieczyłem rewolwer. Wiedziałem, że jeżeli przyjdzie do mocowania, zwyciężę, nie byłem tylko pewien, czy mi się uda pokonać psy. Miałem już, co prawda, do czynienia z psami tresowanymi na ludzi, ale mogłem sobie poradzić tylko z jednym na raz.

Wtem wszedł gospodarz, postawił szklanki na stole i rzekł błagalnym głosem do swych wojowniczych gości: ─ Dżentelmeni, wasze odwiedziny są mi bardzo przyjemne, ale proszę was, żebyście zostawili w spokoju tych dwóch ludzi. To także moi goście. ─ Łotrze! ─ ryknął jeden z nich. ─ Chcesz nam dawać nauki? Zaczekaj, zaraz ostudzimy twój zapał! I zawartość dwóch czy trzech szklanek trafiła w gospodarza, który uznał za najwłaściwsze opuścić czym prędzej izbę. ─ No, a teraz tamten pyskacz! ─ zawołał mój przeciwnik. ─ Teraz dostanie! Trzymając psa lewą ręką, prawą chlusnął ku mnie całą szklankę piwa. Zerwałem się ze stołka i skoczyłem w bok tak, że mnie strumień nie dosięgną!, po czym podniosłem pięść, by się na tego łotra rzucić i ukarać go. On uprzedził mnie jednak. ─ Pluto, bierz go! ─ zawołał puściwszy psa. Zostało mi jeszcze tyle czasu, żeby przyskoczyć do ściany. Potężny zwierz rzucił się na mnie, przeskakując całą przestrzeń między mną a sobą, wynoszącą pięć kroków, jednym, iście tygrysim skokiem. Pies był pewny, że pochwyci mnie zębami za gardło. W chwili jednak, kiedy chciał mnie ugryźć, uderzył nosem o ścianę. Skok był tak silny, że pies padł ogłuszony na ziemię. Porwałem go błyskawicznie za tylne nogi, zamachnąłem się i palnąłem nim o ścianę tak mocno, że rozbiłem mu czaszkę. Powstał okropny hałas. Psy szczekały, wyły i ciągnęły smyczami stoły, ludzie klęli, a właściciel zabitego psa gotował się do bójki ze mną. Wtem powstał Old Death i mierząc do łotrów z obydwu rewolwerów, zawołał: ─ Stop! Na teraz jednakże już dość, chłopcy. Jeszcze jeden krok lub ruch po broń, a strzelę. Pomyliliście się trochę co do nas. Ja jestem poszukiwacz ścieżek, Old Death, o którym słyszeliście zapewne, a ten sir, mój przyjaciel, również się was nie boi. Siądźcie i pijcie dalej grzecznie swoje piwo! Weź rękę od kieszeni, bo strzelam! Z tą przestrogą zwrócił się do jednego z byłych dozorców niewolników, który zbliżył rękę do kieszeni, aby wydobyć rewolwer. Ponieważ ja także tymczasem wyciągnąłem rewolwer, przeto obaj z Old Deathem rozporządzaliśmy osiemnastu strzałami. Zanimby który z tych hultajów zdołał pochwycić za broń, musiałby dostać kulą w łeb. Stary poszukiwacz ścieżek zmienił się naraz zupełnie. Jego zazwyczaj pochylona postać wyprostowała się i podniosła, oczy zabłysły, a na całej twarzy odbił się wyraz energii nie znoszącej oporu. Było to wprost komiczne, jak spokornieli ci,, przedtem tak butnie zachowujący się, ludzie. Mruknęli półgłosem kilka uwag, lecz usiedli w końcu; nawet właściciel zabitego psa nie ważył się doń przystąpić, gdyż musiałby zbliżyć się zanadto do mnie. Staliśmy jeszcze z rewolwerami w ręku, kiedy wszedł nowy gość, Indianin. Miał na sobie wyprawioną na biało i pokrytą czerwonym haftem indiańskim bluzę myśliwską i spodnie z tego samego materiału, ozdobione na szwach frędzlami ze skalpów. Cały strój wolny był od wszelkich plam lub brudu. Małe nogi Indianina tkwiły w haftowanych perłami trzewikach, ozdobionych ponadto kolcami jeżozwierza. Na jego szyi zauważyłem woreczek z ,,lekami”, artystycznie rzeźbioną fajkę pokoju i potrójny sznur pazurów szarego niedźwiedzia, zdobytych na tym najstraszliwszym drapieżcy Gór Skalistych. Dokoła bioder biegł pas sporządzony z kosztownego koca santillo, spoza pasa wyglądały rękojeści noża i rewolwerów. W prawej ręce trzymał dwururkę, której części drewniane obite były gęsto srebrnymi gwoździami. Na głowie nie miał Indianin żadnego okrycia. Ciemne, granatowoczarne włosy związane były w węzeł podobny do hełmu i przeplecione rzemieniem ze skóry grzechotnika. Ani orle pióro, ani żadna inna odznaka nie zdobiła tej fryzury, a mimo to od razu nasuwała się myśl, że ten młodzieniec jest wodzem i słynnym wojownikiem. Rysy poważnej, pięknej, męskiej jego twarzy można było nazwać rzymskimi. Kości policzkowe wystawały zaledwie w nieznacznej

mierze, a wargi były pełne, choć subtelnie zarysowane. Matowa, jasna cera miała lekki odcień brązowy. Jednym słowem był to... Winnetou, wódz Apaczów, z którym łączyło mnie braterstwo krwi. Zatrzymał się na chwilę w drzwiach. Bystrym, badawczym spojrzeniem ciemnych oczu przebiegł po całej izbie i po wszystkich znajdujących się w niej osobach, po czym usiadł blisko nas, a jak najdalej od gapiących się nań awanturników. Już się podnosiłem, aby podejść do Winnetou i pozdrowić go jak najserdeczniej, gdy zastanowiło mnie, że nie zwrócił na mnie uwagi, chociaż niewątpliwie mnie poznał. Miał widocznie jakiś ważny powód ku temu, przeto i ja nie wstałem, starając się przybrać wyraz obojętności. Z twarzy jego wyczytałem, że zrozumiał natychmiast całe położenie. Zmrużył oczy, jakby z lekką pogardą, rzucił jeszcze raz okiem na naszych przeciwników, a kiedyśmy usiedli i schowali rewolwery, ukazał się na jego ustach ledwie dostrzegalny, ale przychylny uśmiech. Wrażenie, jakie wywołał, było tak wielkie, że po jego wejściu zrobiło się cicho jak w kościele. Cisza ta upewniła widocznie gospodarza, że niebezpieczeństwo minęło, bo wychylił głowę przez przymknięte drzwi, a widząc, że jego przypuszczenie się sprawdza, wsunął się cały do izby. ─ Proszę o szklankę piwa! ─ rzekł Indianin piękną, jasną angielszczyzną i miłym dla ucha, dźwięcznym głosem. Jego zachowanie zwróciło uwagę awanturników. Zbliżyli głowy i poczęli coś szeptać. Spojrzenia rzucane ukradkiem na Indianina dowodziły, że nie mówili o nim nic korzystnego. Winnetou otrzymał piwo, podniósł szklankę pod światło padające przez okno, zbadał je wzrokiem znawcy i skosztował. ─ Dobre! ─ rzekł mlasnąwszy językiem. ─ Wasze piwo jest dobre. Wielki Manitou białych ludzi nauczył ich wielu sztuk, a warzenie piwa nie należy do najmniejszych. ─ Czy uwierzyłby kto, że to Indianin? ─ rzekłem cicho do Old Deatha, udając, że nie znam Winnetou. — Tak, i to jeszcze jaki! ─ odpowiedział stary również cicho, ale z naciskiem. ─ Czy znacie go? Czy widzieliście i spotkaliście go już kiedy? ─ Nie widziałem go jeszcze, ale poznaję go po ubraniu, postaci, wieku, a najbardziej po strzelbie. To słynna srebrna rusznica, która nigdy nie chybia celu. Macie szczęście poznać najsłynniejszego indiańskiego wodza Ameryki Północnej, wodza Apaczów, Winnetou, najwybitniejszego wojownika ze wszystkich Indian. Imię jego rozbrzmiewa w każdym pałacu, w każdej chacie, przy każdym obozowym ognisku. Sprawiedliwy, rozumny, rzetelny, wierny, dumny, waleczny aż do zuchwalstwa, mistrz we władaniu wszelką bronią, przyjaciel i obrońca wszystkich czerwonoskórych i białych potrzebujących pomocy, znany jest wszerz i wzdłuż Stanów Zjednoczonych i daleko poza ich granicami jako największy bohater dalekiego Zachodu. ─ Ale gdzie nauczył się tej angielszczyzny i tych manier białego dżentelmena? ─ Spędza wiele czasu na Wschodzie, a prócz tego opowiadają, że europejski uczony dostał się do niewoli Apaczów, którzy jednak tak dobrze się z nim obchodzili, że postanowił u nich pozostać. On to był nauczycielem Winnetou, ale nie wpoił prawdopodobnie w niego swoich humanitarnych zasad i, być może, sam zmarniał w niewoli. Old Death powiedział to tak cicho, że ja ledwie zdołałem go zrozumieć. Mimo to Indianin, choć siedział od nas o jakich pięć łokci, odwrócił się i rzekł do mego nowego przyjaciela: ─ Old Death się pomylił. Biały uczony dobrowolnie przybył do Apaczów, gdzie go przyjaźnie przyjęto. Stał się nauczycielem Winnetou i uczył go być dobrym i odróżniać grzech od sprawiedliwości i prawdę od kłamstwa. Nie zmarniał on w niewoli, lecz przez cały czas doznawał czci i nie tęsknił nigdy do białych mężów. Gdy umarł, obsadzono grób jego dębami. Przeniósł się na wiecznie zielone sawanny, gdzie zbawieni nie rozszarpują się wzajem, lecz piją zachwyt z oblicza Manitou. Tam go Winnetou znowu zobaczy i zapomni o nienawiści,

jaką widzi tu, na ziemi. Old Death był niesłychanie uszczęśliwiony tym, że Winnetou go poznał. Twarz promieniała mu radością, kiedy zapytał: ─ Jak to, sir, wy mnie znacie? Rzeczywiście? ─ Nie widziałem was jeszcze, ale mimo to poznałem was natychmiast, gdy tu wszedłem. Jesteście poszukiwaczem ścieżek, którego imię rozbrzmiewa aż po Las Animas. Po tych słowach znów się od nas odwrócił. Podczas rozmowy nie drgnął ani jeden rys jego spiżowej twarzy. Teraz siedział cicho zatopiony w sobie, jak gdyby nie zajmował się zupełnie tym, co się odbywało z tyłu, poza nim. Nasi przeciwnicy szeptali dalej między sobą, kiwali potwierdzająco głowami i powzięli zapewne jakieś postanowienie. Nie znali Indianina, nie umieli z jego mowy wywnioskować, kim jest, i zamierzali prawdopodobnie wynagrodzić sobie poniesioną przedtem klęskę, dając mu odczuć, jak dalece gardzą czerwoną skórą. Byli też, zdaje się, przekonam, że nie przyjdzie nam na myśl ująć się za nim, gdyż jako nie dotknięci osobiście obrazą, musielibyśmy, wedle panujących tu zasad, zachować się spokojnie. Ten, który przedtem mnie zaczepił, wstał i podszedł powoli w wyzywającej postawie ku Indianinowi. Ja na to wydobyłem z kieszeni rewolwer i położyłem na stole przed sobą, żeby go móc łatwo dosięgnąć. ─ To niepotrzebne! ─ szepnął do mnie Old Death. ─ Winnetou poradzi sobie nawet z podwójną liczbą takich drabów. Awanturnik rozkraczył się szeroko przed Apaczem, oparł ręce na biodrach i rzekł: ─ Czego szukasz tu, w Matagordzie, czerwona skóro? My nie możemy znieść dzikich w swym towarzystwie. Winnetou nie spojrzał nawet na mówiącego, podniósł szklankę do ust, pociągnął dobry łyk, mlasnął językiem.na znak, że mu smakuje, i postawił znowu szklankę na stole. ─ Czy słyszałeś, co powiedziałem, przeklęta czerwona skóro? ─ krzyknął drab. ─ Chcę wiedzieć, co tutaj robisz. Snujesz się, by podsłuchiwać i grać rolę szpiega. Te czerwone skóry stoją po stronie Juareza, który ma także skórę czerwoną, ale my jesteśmy po stronie imperatora Maksa i wieszamy każdego Indianina, który nam wejdzie w drogę. Jeśli w tej chwili nie zawtórujesz nam w okrzyku: „Niech żyje cesarz Maks!”, to założymy ci stryczek na szyję! I teraz nie odezwał się Apacz ani słowem. Ani jeden muskuł nie drgnął mu w twarzy. ─ Psie, czy rozumiesz? Żądam odpowiedzi! — wrzasnął rozwścieczony awanturnik i położył pięść na ramieniu Winnetou. Na to poderwała się natychmiast gibka postać Indianina. ─ Precz! ─ zawołał rozkazująco. ─ Nie ścierpię, jeśli na mnie kojot wyje. Kojot to tchórzliwy wilk preriowy, uważany powszechnie za zwierzę godne pogardy. Indianie posługują się tą obelgą, ilekroć chcą komuś okazać swoje lekceważenie. ─ Kojot? ─ zawołał drab. ─ To obelga, za którą puszczę ci krew, i to natychmiast. Równocześnie wydobył rewolwer, lecz wtem stało się coś, czego się napastnik nie spodziewał. Oto Apacz wytrącił mu z ręki broń, porwał go za biodra, podniósł i rzucił nim w okno, które oczywiście roztrzaskało się w drobne kawałki i wyleciało razem z nim na ulicę. Odbyło się to o wiele prędzej, niźli się da opowiedzieć. Brzęk szyb, wycie psów, gniewny ryk towarzyszy wyrzuconego w ten sposób hultaja, to wszystko złożyło się na straszny zgiełk, nad którym górował głos Winnetou. Indianin przystąpił do drabów, wskazał ręką okno i zawołał: ─ Czy jeszcze kto chce się tam dostać? Niechaj powie! Podczas tego zbliżył się zanadto do jednego z psów, który już zamierzał chwycić go zębami, ale Apacz kopnął zwierzę tak, że skowycząc wlazło pod stół. Dozorcy niewolników cofnęli się ze strachem i zamilkli. Winnetou nie miał w ręku żadnej broni. Wszystkich wprawił w podziw. Indianin wyglądał jak pogromca zwierząt, który wchodząc do klatki poskramia drapieżników wzrokiem. Wtem drzwi otwarły się gwałtownie i wszedł wyrzucony przez okno awanturnik z twarzą pokaleczoną lekko odłamkami szkła. Dobył noża i skoczył z okrzykiem wściekłości ku Winnetou.

Apacz ustąpił cokolwiek na bok i chwycił napastnika szybkim ruchem za rękę, w której tamten trzymał nóż. Potem porwał go znów tak samo jak przedtem za biodra, podniósł i tak nim grzmotnął o podłogę, że drab legł na niej bez przytomności. Ani jeden z towarzyszy obitego nie próbował już zaczepki ze zwycięzcą, który z całym spokojem, jak gdyby nic nie zaszło, wypił resztę piwa. Następnie skinął na gospodarza ukrytego trwożnie za drzwiami, wyjął sakiewkę zza pasa, dobył z niej mały, żółtawy przedmiot i wsunął mu go do ręki, mówiąc: ─ To za piwo i za okno, master landlord! Widzicie, że dziki płaci, co jest winien, można się tym bardziej spodziewać, że i od cywilizowanych otrzymacie swoją należność. Oni nie potrafią ścierpieć przy sobie „czerwonej skóry”, ale wódz Apaczów, Winnetou, nie odchodzi dlatego, że się ich boi, lecz z tego powodu, że przekonał się, iż u tych bladych twarzy tylko barwa skóry, a nie dusza jest jasna. Wziął rusznicę i opuścił lokal, nie rzuciwszy na nikogo okiem. Nawet na mnie nie spojrzał. Teraz awanturnicy znowu nabrali życia. Ciekawość ich jednak przewyższała zdaje się gniew, zawstydzenie i troskę o nieprzytomnego towarzysza. Zapytali gospodarza przede wszystkim, ile otrzymał od Indianina. ─ Nugget ─ odrzekł zapytany, pokazując im kawałek szczerego złota wielkości laskowego orzecha. ─ Nugget, który wart przynajmniej dwanaście dolarów. To stare i zbutwiałe okno z popękanymi szybami doskonale mi się opłaciło. Zdaje się, że miał pełną sakiewkę nuggetów. Hultajów opanowała złość z kolei z tego powodu, że czerwonoskóry posiadał taką masę złota. Nugget gospodarza przechodził z rąk do rąk, przy czym oceniano jego wartość. My, korzystając z tej sposobności, zapłaciliśmy i wyszliśmy z gospody. ─ No, jakież wrażenie zrobił na was ten Apacz? ─ zapytał mnie Old Death, kiedyśmy szczęśliwie stanęli na dworze. ─ Czy znajdzie się drugi taki Indianin? Te łotry zlękły się go jak wróble na widok sokoła. Jaka szkoda, że go już nie zobaczę! Należało pójść za nim, aby się dowiedzieć, co tutaj robi, czy obozuje za miastem, czy też zajechał do jakiegoś hotelu. Musiał gdzieś umieścić konia, gdyż nie można sobie wyobrazić Apacza, a szczególnie Winnetou, bez rumaka. Zresztą, sir, i wy także sprawiliście się nieźle. Byłem już niemal w strachu, bo to zawsze niebezpiecznie wdać się z takimi łotrami, ale odwaga i zręczność, z jaką obeszliście się z tą psią bestią, każe się spodziewać, że niedługo przestaniecie być greenhornem. Ale oto już nasze mieszkanie! Czy wejdziemy? Taki stary traper, jak ja, tylko z konieczności wciska się między mury. Najlepiej się czuję, kiedy widzę nad sobą niebo. Pochodzimy jeszcze po tej pięknej Matagordzie dla zabicia czasu. A może lubicie grać? ─ Nie jestem w ogóle graczem i na przyszłość będę się starał nim nie zostać. ─ To słuszne, mój młodzieńcze! Ale tu każdy grywa, a im dalej w Meksyk, tym gorzej. Tam nawet mąż gra z żoną, kot z myszą, przy czym oczywiście i noże dość często latają. Skoro więc nie gracie, to użyjmy przechadzki. Potem coś zjemy i położymy się spać. W tym błogosławionym kraju człowiek nigdy nie wie, gdzie i kiedy pójdzie wieczorem na spoczynek. ─ Tak źle chyba nie będzie! ─ Nie zapominajcie, sir, o tym, że znajdujecie się w Teksasie, a tu stosunkowo daleko jeszcze do porządku. My, na przykład, zamierzamy udać się do Austin, ale pytanie jeszcze, czy się tam dostaniemy. Fale wypadków w Meksyku przewaliły się na drugą stronę Rio Grandę. Tam dzieje się niejedno. A ponadto musimy się także liczyć z pomysłami Gibsona. Jeśli mu przyszło na myśl przerwać drogę do Austin i wysiąść gdzieś po drodze, będziemy zmuszeni uczynić to samo. ─ Ale jak się dowiemy, czy wysiadł? ─ Będziemy się dopytywali. Parowiec nie śpieszy się tu na Kolorado tak jak na Missisipi lub gdzie indziej. W każdej miejscowości będziemy mieli z pół godziny czasu na wywiady. Musimy się przygotować nawet na to, że przyjdzie nam niekiedy wysiąść tam, gdzie nie będzie ani miasta, ani hotelu, w którym moglibyśmy zagościć. ─ A co w takim razie stanie się z moim kufrem? Old Death zaśmiał się głośno na to pytanie.

─ Z kufrem, z kufrem! ─ zawołał. ─ Wożenie z sobą kufra to jeszcze resztka przedpotopowych stosunków. Któż rozumny wlókłby z sobą taki pakunek! Gdybym ja chciał zabierać z sobą wszystko, co może się przydać w podróżach i wędrówkach, nie zaszedłbym daleko. Weźcie to, co najbardziej potrzebne, a resztę kupicie w swoim czasie. Cóż to za ważne rzeczy macie w swej starej skrzyni? ─ Ubrania, bieliznę, przybory toaletowe... ─ To wszystko są rzeczy bardzo ładne, ale wszędzie można je dostać, a gdzie ich nie ma, tam się człowiek bez nich obejdzie, Koszulę nosi się dopóty, dopóki wytrzyma, a potem kupuje się nową. Przybory toaletowe! Nie gniewajcie się za to, sir, co powiem, ale szczotki do włosów, nożyczki do paznokci, pomady do wąsów i tym podobne drobiazgi poniżają mężczyznę. Rzeczy, którymi zmienialiście swój wygląd, mogły przydać się tam, gdzie byliście dotychczas, ale nie tutaj. Tu nie ma już potrzeby kryć się pod fałszywym zarostem. Takie romantyczne głupstwa nie prowadzą do celu. Tu należy zabrać się do rzeczy energicznie. Zatrzymał się, zmierzył mnie wzrokiem od stóp do głów, zrobił wesołą minę i mówił dalej: ─ Tak jak teraz przede mną stoicie, możecie się pokazać w buduarze najbardziej wymagającej damy albo w loży teatru. Ale Teksas nie jest ani krztynę podobny do buduaru czy do loży teatralnej. Może się łatwo zdarzyć, że wasze zgrabne ubranie wisieć będzie na was w strzępach, a piękny cylinder przybierze kształt harmonijki. Czy wiecie, dokąd uda się Gibson? W Teksasie nie zostanie, bo musi się wydostać ze Stanów Zjednoczonych. Okoliczność, że obrał tę drogę, pozwala się domyślać, iż dąży do Meksyku, gdzie wśród ogólnego zamieszania może zniknąć i nikt już, żadna policja nie wydobędzie go stamtąd. ─ Kto wie, czy istotnie nie macie słuszności. Sądzę jednak, że gdyby jechał do Meksyku, to udałby się od razu do jednego z tamtejszych portów. ─ Nonsens! Musiał opuścić Nowy Orlean tak pośpiesznie, że wsiadł na ten okręt, który najszybciej odjeżdżał. Po wtóre, porty meksykańskie znajdują się w rękach Francuzów, z którymi on z pewnością również woli się nie spotykać. Pozostaje mu do wyboru jedynie droga lądowa, a będzie niewątpliwie o tyle przezorny, żeby nie pokazywać się w większych miastach. Może więc się zdarzyć, że ominie także Austin i wysiądzie gdzieś po drodze. Pojedzie oczywiście konno słabo zaludnionym krajem ku Rio Grandę. Czy puścicie się za nim z kufrem, w cylindrze i w tym pięknym ubraniu? Gdyby tak było, musiałbym was porządnie wykpić. Przyznawałem w duchu, że Old Death miał słuszność, ale dla żartu spojrzałem z udanym żalem na swoje, prawie jeszcze nowe ubranie. Na to poklepał mnie po ramieniu, mówiąc: ─ Nie żałujcie i rozstańcie się śmiało z tym niepraktycznym ubraniem. Idźcie tu do handlarza, sprzedajcie cały ten niepotrzebny kram i sprawcie sobie za to inne szaty. Musicie bezwarunkowo kupić mocne i trwałe ubranie traperskie. Liczę na to, że zaopatrzono was oclicie w pieniądze. Przyznałem mu rację. ─ Wobec tego wszystko w porządku ─ dodał. ─ Precz z tymi łachami! Wszak umiecie jeździć konno i strzelać. Koń jest także niezbędny, ale tu na wybrzeżu się ich nie kupuje, bo są drogie i liche. W głębi kraju każdy farmer odstąpi wam dobrego wierzchowca. Tylko siodło trzeba tu kupić. ─ O ja nieszczęśliwy! Czy każecie mi tak uganiać z siodłem na plecach, jak wy to czynicie? ─ Czemużby nie? Czy wstyd wam przed ludźmi? Co to kogo może obchodzić, że ja noszę siodło? Jeśli mi się spodoba, to będę włóczył z sobą kanapę, aby przy sposobności spocząć na niej w puszczy lub na prerii. Kto by się ze mnie śmiał, temu dam szczutka w nos, aż mu wszystkie gwiazdy w oczach zabłysną. Wstydzić się należy tylko wówczas, kiedy się popełniło jakąś nieprawość albo głupstwo. Przypuśćmy, że Gibson z Wiliamem gdzieś wysiedli, kupili konie i pojechali ─ wtedy dobre siodło bardzo wam się przyda. Róbcie, co chcecie, jeśli jednak życzycie sobie istotnie, żebym z wami pozostał, to posłuchajcie mojej rady. No, nie namyślajcie się długo!

Po tych słowach, nie czekając na moje postanowienie, wziął mnie za ramię, obrócił i pokazał mi dom z wielkim sklepem, nad którym widniał napis o łokciowych literach: ,,Sklep towarów mieszanych”. Potem pociągnął mnie do wejścia, wepchnął tak, że wpadłem na beczkę śledzi, i sam wsunął się za mną z uśmiechem. Napis firmy nie zawierał kłamstwa. Sklep był bardzo duży i zaopatrzony we wszystko, czego w tutejszych warunkach można było potrzebować: nawet siodła i strzelby. Scena, która się teraz rozegrała, była jedyna w swoim rodzaju. Ja wyglądałem jak uczeń stojący z ojcem przed budą jarmarczną, chłopiec, któremu zaledwie wolno nieśmiało objawić swoje życzenie i wziąć to tylko, co wybierze doświadczony ojciec. Old Death oświadczył zaraz na początku, że właściciel sklepu musi przyjąć jako zapłatę moje ubranie i zawartość mojego kufra. Kupiec chętnie na to przystał i natychmiast posłał subiekta po mój kufer. Potem oszacowano moje rzeczy, Old Death zaś zaczął wybierać dla mnie strój. Wnet leżały przede mną czarne skórzane spodnie, para wysokich butów, czerwona wełniana koszula, kamizelka tego samego koloru z niezliczonymi kieszeniami, czarny wełniany szalik na szyję, bluza myśliwska z niebarwionej skóry jeleniej, skórzany pas szerokości dwu dłoni, worek na kule, kapciuch z pęcherza, fajka, kompas i kilkanaście innych drobiazgów, jak onuczki zamiast skarpetek, olbrzymie sombrero, koc wełniany z otworem na głowę, lasso, rożek z prochem, krzesiwo, nóż, siodło z kaburami i uździenica. Potem przystąpiliśmy do wybierania strzelb. Old Death nie był zwolennikiem nowości. Odsuwał wszystko, co nosiło na sobie świeższą datę, a wreszcie wybrał starą iglicówkę, na którą ja bym nie spojrzał. Zbadał ją z miną znawcy, nabił, wyszedł przed sklep i strzelił w szczyt dalekiego domu. Kula utkwiła w celu. ─ Well! ─ stwierdził z zadowoleniem. ─ Ta pukawka zrobi swoje. Znajdowała się w świetnych rękach i jest więcej warta od wszelakich rupieci, które się teraz zaszczyca nazwą rusznicy. Tę strzelbę wykonał dobry mistrz rusznikarski i spodziewam się, że przyniesiecie mu zaszczyt. Jeszcze tylko forma na kule i będziemy gotowi. Dostaniemy tu także ołowiu, pójdziemy więc do domu i odlejemy zapas kuł, których w Meksyku powinni się bać. Wziąwszy jeszcze kilka drobiazgów, jak chustki do nosa, które Old Death uważał zresztą za zupełnie zbyteczne, przeszedłem do przyległego pokoiku, aby się przebrać. Gdy wróciłem do sklepu, stary zaczął mi się przypatrywać z zadowoleniem. Żywiłem w duchu nadzieję, że on poniesie moje siodło, ale mu to ani przez myśl nie przeszło. Wpakował mi na plecy cały zakupiony magazyn i wypchnął za drzwi. ─ Tak ─ uśmiechał się na dworze. ─ Zobaczcie teraz, czy rzeczywiście jest się czego wstydzić! Każdy rozsądny człowiek będzie was uważał za rozumnego dżentelmena, a diabła to obchodzi, co będą mówili głupcy. Teraz nie różniłem się już niczym od Old Deatha. Dźwigałem cierpliwie moje jarzmo do oberży, on zaś kroczył obok mnie, ubawiony wielce w duchu moim wyglądem. Przybywszy do hotelu, położył się spać, ja zaś wyszedłem szukać Winnetou. Można sobie wyobrazić, jakie wrażenie wywarło na mnie ranne spotkanie. W knajpie ledwie zapanowałem nad sobą i nie rzuciłem mu się na szyje. Nie mogłem sobie wytłumaczyć, jak przybył do Matagordy i czego tutaj szukał, dlaczego udawał, że mnie nie zna. Jego zachowanie się miało z pewnością jakąś przyczynę, ale jaką? Tęskniłem za rozmową z nim. On także niewątpliwie pragnął ze mną pomówić, spodziewałem się więc, że czeka na mnie gdzieś w okolicy. Obserwował nas pewnie i widział, gdyśmy wchodzili do hotelu. Należało go zatem szukać w pobliżu. Poszedłem od razu ku tylnej stronie domu, przytykającej do nie zabudowanego jeszcze placu, i rzeczywiście ujrzałem Winnetou opartego o drzewo, w odległości kilkuset kroków. Spostrzegłszy mnie, opuścił swe stanowisko, poszedł zwolna w stronę lasu i znikł pomiędzy drzewami. Ja oczywiście podążyłem za nim. Wyszedł naprzeciw mnie z obliczem promieniejącym radością i zawołał: ─ Szarlih, mój kochany, mój drogi bracie! Jakże się cieszę twym niespodziewanym widokiem!

Tak raduje się poranek, kiedy po nocy słońce zaświeci. Przycisnął mnie do siebie i ucałował. ─ Co ranka wiadomo ─ odpowiedziałem ─ że słońce wzejść musi, my jednak nie spodziewaliśmy się, że się tu zobaczymy. Jakże jestem szczęśliwy, że słyszę znowu twój głos. ─ Co sprowadza twą stopę do tego miasta? Czy masz tu co do czynienia, czy też wylądowałeś, aby stąd udać się do nas nad Rio Pecos? ─ Pewien obowiązek, który przyjąłem na siebie, sprowadza mnie tutaj. ─ Czy mój biały brat powie mi, jaki to obowiązek, i czy opowie, gdzie przebywał od czasu naszego rozstania nad Red River? Równocześnie wciągnął mnie trochę głębiej w las, gdzie usiedliśmy obok siebie. Trzymając go za rękę opowiedziałem mu, co dotąd przeżyłem. Gdy skończyłem, on skinął poważnie głową i rzekł: ─ Odmierzyliśmy ścieżkę dla ognistego konia, ażebyś otrzymał pieniądze, a huragan ci je zabrał. Gdybyś został u miłujących cię Apaczów, nigdy byś nie potrzebował pieniędzy. Dobrze zrobiłeś nie czekając na mnie w St. Louis u Henry'ego, gdyż moja droga nie prowadziła tamtędy. ─ Czy mój brat pochwycił mordercę Santera? ─ Nie. Zły Duch go chronił, a dobry Manitou dopuścił, że mi umknął. Udał się do żołnierzy stanów południowych, gdzie zniknął mi z oczu pośród wielu tysięcy. Ale oko moje zobaczy go jeszcze, a wówczas mi już nie ujdzie. Wróciłem nad Rio Pecos, nie osiągnąwszy celu. Nasi wojownicy przez całą zimę opłakiwali śmierć Inczuczuny i mojej siostry. Następnie musiałem odbyć wielkie podróże, aby rozmaite plemiona Apaczów powstrzymać od kroków zbyt pośpiesznych, gdyż chcieli podążyć do Meksyku i wziąć tam udział w walkach. Czy mój brat słyszał o czerwonoskórym prezydencie Juarezie? ─ Tak. ─ Kto ma słuszność: on, czy Napoleon? ─ Juarez. ─ Brat mój myśli tak samo jak ja. Proszę cię, byś nie pytał, co robię w Matagordzie! Muszę to nawet przed tobą zataić, gdyż tak przyrzekłem Juarezowi, którego spotkałem w El Paso del Norte. Czy mimo to, że mnie tu znalazłeś, udasz się za tymi dwoma bladymi twarzami, których szukasz? ─ Muszę. Jakżebym się cieszył, gdybyś mi towarzyszył! Czy to niemożliwe? ─ Nie. I ja muszę spełnić swoją powinność równie wielką, jak twoja. Dziś jeszcze tu zostaję, ale jutro wyjadę statkiem do La Grange, skąd się udam przez Fort Inge do Rio Grandę del Norte. ─ Pojedziemy więc tym samym statkiem, tylko nie wiem jak daleko. Będziemy zatem razem jeszcze przez jutro. ─ Nie. ─ Dlaczego? ─ Ponieważ nie chciałbym mego brata wplątać w moją sprawę. Z tej samej przyczyny udałem przedtem, że cię nie znam. Także z powodu Old Deatha nie mówiłem z tobą. ─ Jak to? ─ Czy on wie, że jesteś Old Shatterhand? ─ Nie. To nazwisko nie padło nigdy pomiędzy nami. ─ Mimo to on słyszał o nim na pewno. Byłeś dotychczas na Wschodzie i nie wiesz, jak często wymawiają je na Zachodzie. Old Death słyszał pewnie także o Old Shatterhandzie, ale ciebie uważa, jak się zdaje, za greenhoma. ─ Tak jest w istocie. ─ W takim razie będzie to ogromną niespodzianką, kiedy się dowie, kto jest tym greenhornem. Nie chciałbym memu bratu popsuć tej przyjemności. Skoro odszukasz Ohlerta i jego krzywdziciela, spotkamy się na dłużej, bo niewątpliwie nas odwiedzisz.

─ Na pewno. ─ Pożegnajmy się więc teraz, Szarlih. Na mnie czekają blade twarze. To rzekłszy powstał. Musiałem uszanować jego tajemnicę. Rozstałem się z nim znowu, ale w nadziei, że tym razem nie na długo. Nazajutrz wynajęliśmy z Old Deathem dwa muły i pojechaliśmy do zatoru, gdzie czekał już statek. Na parowcu znajdowało się mnóstwo podróżnych. Kiedy my, niosąc siodła, weszliśmy na pokład, jakiś głos zawołał: ─ Na Jowisza! Oto idą dwa dwunożne osiodłane osły! Czy to kto widział? Zrobić miejsce, ludzie! Niech idą na dół! Takie bydło nie może jechać z dżentelmenami! Ten głos nie był nam obcy. Najlepsze miejsca pokrytej szklanym dachem pierwszej klasy zajęli awanturnicy, których poznaliśmy wczoraj w piwiarni. Krzykacz, z którym poprzedniego dnia się rozprawiłem, grający widocznie rolę herszta przyjął nas tą nową obelgą. Spojrzałem na Old Deatha, ale ponieważ on puścił ją spokojnie mimo uszu, przeto ja także udałem, że nic nie słyszę. Usiedliśmy naprzeciw nich i wsunęliśmy siodła pod krzesła. Stary usadowił się wygodnie, wyjął rewolwer, odwiódł kurek i położył broń obok siebie, a ja poszedłem za jego przykładem. Hultaje zbliżyli głowy, szepcząc między sobą, nie śmieli jednak rzucić już głośnej obelgi. Swoje psy, z wyjątkiem oczywiście jednego, mieli także z sobą. Herszt patrzył na nas szczególnie wrogo. Trzymał się pochyło, prawdopodobnie z powodu uszkodzenia, jakiego doznał, gdy został rzucony o ziemię przez Winnetou. Na jego twarzy widniały świeże zadrapania od szkła. Gdy konduktor zapytał, dokąd jedziemy, Old Death podał miejscowość Kolumbus. Zapłaciliśmy za przejazd do tej przystani, tam mogliśmy w razie potrzeby kupić bilety na dalszą podróż. Old Death bowiem sądził, że Gibson nie pojechał aż do samego Austin. Rozległ się już drugi sygnał, kiedy zjawił się nowy podróżny ─ Winnetou. Jechał na karym ogierze, osiodłanym na- sposób indiański. Było to wspaniałe zwierzę. Indianin zeskoczył z siodła dopiero na pokładzie i zaprowadził wierzchowca na przód statku, gdzie znajdowało się ogrodzenie z desek na wysokość człowieka, przeznaczone dla koni. Następnie nie zważając na nikogo usiadł przy burcie statku. Awanturnicy oczywiście bacznie go obserwowali. Zaczęli głośno chrząkać i kaszlać, aby zwrócić na siebie jego uwagę, ale na próżno. Winnetou siedział wsparty o lufę swej kutej srebrem strzelby na pół odwrócony od nich, jak gdyby ich wcale nie słyszał. Wtem zabrzmiał dzwonek po raz trzeci. Zaczekano jeszcze kilka minut, czy nie nadejdzie w ostatniej chwili jakiś spóźniony podróżny, po czym poruszyły się koła i statek popłynął. Zdawało się z początku, że podróż minie spokojnie. Do Wharton na statku panował zupełny spokój. Tam opuścił pokład jeden podróżny, a za to wsiadło wielu nowych. Old Death udał się na brzeg na kilka minut, aby zapytać stojącego tam komisjonera o Gibsona, i dowiedział się, że opisani przez niego ludzie nie wysiedli w tej miejscowości. Ten sam skutek odniosło także dopytywanie się w Kolumbus. Wobec tego kupiliśmy bilety do La Grange. Z Matagordy do Kolumbus statek przebywa przestrzeń, dla pokonania której pieszy wędrowiec potrzebowałby pięćdziesięciu godzin. Było już dość późno po południu, kiedy dojechaliśmy do tej miejscowości. Przez cały ten czas Winnetou tylko raz opuścił swe miejsce, aby zaczerpnąć dla konia wody i dać mu trochę kukurydzy. Zdawało się, że awanturnicy zapomnieli o swej złości do Apacza. Zaczepiali co pewien czas nowych podróżnych, ale przeważnie odpowiadano im na to pogardliwym milczeniem. Chełpili się tym, że nie należą do abolicjonistów, pytali każdego o jego przekonania i wymyślali wszystkim, którzy byli odmiennego zdania. Wyrażenia, jak „przeklęty republikanin”, ,,pociotek murzyński”, „sługus Jankesów” i inne, daleko gorsze, sypały im się z ust tak, iż w końcu wszyscy odsunęli się nie chcąc mieć z nimi nic do czynienia. Ta okoliczność zapewne sprawiła, że zaniechali zaczepek w stosunku do nas. Nie spodziewali się widocznie z niczyjej

strony pomocy. Gdyby jednak znaleźli więcej zwolenników, przepadłby spokój na okręcie. W Kolumbus niestety wysiadło wielu spokojnych ludzi, a na ich miejsce weszli liczni podróżni o zupełnie odmiennym sposobie postępowania. Między innymi wtoczyła się na pokład banda piętnastu czy dwudziestu pijanych, których zachowanie się nie zapowiadało nic dobrego. Awanturnicy powitali ich ze zgiełkliwą radością. Przybysze przyłączyli się do nich i niebawem widać było, że niespokojne żywioły uzyskały na statku przewagę. Draby rozwalały się na siedzeniach, nie pytając, czy to komu wygodne, czy nie, popychały spokojnych podróżnych i okazywały, że czują się tu panami. Kapitan pozwolił im hałasować, sądząc prawdopodobnie, że najlepiej na nich nie zważać. Dopóki nie przeszkadzali mu w kierowaniu statkiem, pozostawił samym podróżnym obronę przed napaściami. Na jego rumianym obliczu błąkał się nieustannie dobroduszny uśmiech. Większość awanturników udała się do restauracji okrętowej, skąd też wkrótce zabrzmiały dzikie wrzaski, którym towarzyszył brzęk szkła rozbijanych flaszek. Potem wbiegł na pokład kelner, Murzyn, wdrapał się na pomost kapitański i począł biadać, że go zbili harapem i grożą, iż go powieszą na kominie okrętowym. Na skutek tych słów kapitan spoważniał. Wyjrzał, czy statek płynie w odpowiednim kierunku, i sam poszedł do restauracji; mijając nas zetknął się z konduktorem, który od razu zaczął mówić: ─ Kapitanie, nie możemy dłużej przypatrywać się spokojnie temu, co wyprawiają ci, noszący się ze złymi zamiarami, ludzie. Wysadźcie na ląd tego Indianina, gdyż chcą go powiesić za to, że poturbował wczoraj któregoś z nich. Oprócz tego są tu jeszcze dwaj biali, których postanowili zlinczować, ponieważ byli oni świadkami tego zajścia, a szpiegują podobno na rzecz Juareza. ─ Do wszystkich diabłów! ─ rzekł kapitan. ─ To nie żarty! Którzy to biali mogą być? Rozejrzał się badawczo dokoła. ─ To my ─ odpowiedziałem przystępując do niego. ─ Wy? No, jeżeli wy jesteście szpiegami Juareza, to ja zjem moją krypę na śniadanie! ─ rzekł przypatrując mi się badawczo. ─ No, nie pozwolę wam zrobić nic złego. Przybiję natychmiast do brzegu, gdzie wysiądziecie i udacie się w bezpieczne miejsce. ─ Na -to ja się nie godzę. Muszę tym statkiem jechać dalej, gdyż nie mogę się narażać na stratę czasu! ─ Rzeczywiście? To przykra sprawa. Zaczekajcie! Podszedł do Winnetou i powiedział mu parę słów. Apacz potrząsnął głową pogardliwie i odwrócił się od niego. Kapitan powrócił do nas i oznajmił z zakłopotaną miną: ─ Tak też myślałem! Czerwonoskórzy mają żelazny upór. On także nie chce wysiąść na ląd. ─ W takim razie będzie zgubiony razem z tymi panami ─ rzekł konduktor ─ bo ci awanturnicy są bardzo na nich zawzięci. A obsługa statku nie da rady takiej przemocy. Kapitan spojrzał w zamyśleniu przed siebie. Na twarzy jego pojawił się uśmiech, jak gdyby przyszedł mu doskonały pomysł do głowy. ─ Wypłatam tym drabom figla, który długo popamiętają ─ rzekł do nas ─ ale wy, panowie, musicie się tak zachować, jak tego zażądam. Nie używajcie przede wszystkim broni. Schowajcie strzelby pod ławą razem z siodłami. Obrona pogorszyłaby sprawę. ─ Do wszystkich diabłów! Czy mamy się dać spokojnie zlinczować, master? ─ odburknął Old Death. ─ Nie. Stosujcie bierną obronę, a w odpowiedniej chwili poskutkuje mój środek. Ochłodzimy tych łajdaków kąpielą. Zdajcie się już na mnie. Brak mi teraz czasu na długie wyjaśnienia. Oni się już zbliżają! Rzeczywiście szajka wychodziła z restauracji. Kapitan odwrócił się od nas szybko i wydał konduktorowi jakieś rozkazy. Ten pobiegł do sternika, obok którego stali dwaj pokładowi posługacze, a wkrótce potem ujrzałem go, jak udzielał po cichu wskazówek pozostałym podróżnym.

Dłużej nie mogłem na niego zważać, gdyż wraz z Old Deathem musieliśmy zwrócić uwagę na naszych przeciwników. Spostrzegłem jeszcze tylko, że owi spokojni podróżni skupili się jak najciaśniej na przednim pokładzie. Zaledwie pijacy opuścili restaurację, otoczyli nas obu. My stosownie do życzenia kapitana odłożyliśmy strzelby. ─ To on! ─ zawołał wczorajszy mówca wskazując na mnie. ─ Szpieg stanów północnych, które stoją po stronie Juareza. Wczoraj jeszcze ubrany był jak elegancki dżentelmen, a dziś ma na sobie ubranie traperskie. Po co on się przebiera? Zabił mi psa, a obaj wygrażali mi rewolwerami. ─ To szpieg, tak, to szpieg! ─ wołali inni mieszanymi głosami. ─ Dowodzi tego jego przebranie. Utwórzcie zaraz sąd! Powiesimy łajdaka! Precz z północnymi stanami, precz z Jankesami i ich sługami! ─ Co tam wyrabiacie, dżentelmeni? ─ zawołał z góry kapitan. ─ Ja chcę mieć spokój i porządek na statku. Nie róbcie zgiełku i zamieszania między podróżnymi! ─ Milczcie, sir! ─ ryknął któryś z szajki. ─ My także chcemy porządku i zaraz go tu sobie zrobimy. Czy do waszych obowiązków należy przewożenie szpiegów? ─ Moim obowiązkiem jest przewozić ludzi, którzy płacą za przejazd. Jeśli przyjdą do mnie przywódcy secesjonistów, to wezmę ich na pokład pod warunkiem, że zapłacą i będą się zachowywać spokojnie. Oto moja lojalność. A jeśli będziecie mi psuli zarobek, to wysadzę was na brzeg i popłyniecie sobie lądem do Austin. Szyderczy, podobny do rżenia śmiech był mu odpowiedzią. Hultaje otoczyli mnie i Old Deatha tak ciasno, że nie mogliśmy się ruszyć. Protestowaliśmy oczywiście, ale głosy nasze ginęły w zwierzęcym niemal wyciu i wrzaskach. Zepchnęli nas nawet z miejsca, gdzieśmy poprzednio siedzieli, ku kominowi, żeby nas na nim powiesić. Na górnym brzegu komina umieszczone były obrączki do przytrzymywania lin: bardzo praktyczne urządzenie do wieszania! Wystarczyło opuścić liny, obwiązać nimi nasze szyje i podnieść. Dokoła nas utworzono krąg i trybunał. Było to wprost śmieszne, że tym łotrom nie przyszło nawet na myśl zapytać, dlaczego się me bronimy. Wszak wiedzieli, że mamy noże i rewolwery. Fakt, że ich nie użyliśmy, musiał mieć przecież jakiś powód. Old Death zadawał sobie niemało trudu, aby nie stracić spokoju, Ręka podrywała mu się ciągle do pasa, lecz ilekroć rzucił okiem w górę, kapitan dawał mu ukradkiem znak przeczący. ─ No ─ rzekł do mnie cicho ─ zastosuję się jeszcze do wskazówek kapitana. Ale jeśli sobie zaczną zanadto pozwalać, to w tej samej minucie będą mieli dwadzieścia cztery kule w brzuchu. Strzelajcie, skoro tylko ja zacznę! ─ Słuchajcie! ─ wołał wspomniany już kilkakrotnie awanturnik. ─ Te przeklęte draby należą do tej bandy łotrów, która stanom południowym najbardziej dokucza. Czego oni chcą tutaj w Teksasie? To szpiegi i zdrajcy l Załatwimy się z nimi krótko! Rykiem przyznano mu słuszność. Kapitan przestrzegł ich znowu surowo, lecz go wyśmiano. Nagłe ktoś rzucił pytanie, czy nie należałoby przesłuchać Indianina, zanim zostaniemy powieszeni. Na to wszyscy zgodzili się łatwo i przewodniczący wysłał dwóch ludzi po Indianina. Otoczeni dokoła, nie mogliśmy widzieć Winnetou. Usłyszeliśmy tylko głośny okrzyk. Apacz powalił jednego awanturnika uderzeniem, a drugiego zrzucił z pokładu. Następnie wskoczył do pokrytej blachą budki kapitana znajdującej się przy kole sterowym i wysunął przez małe jej okienko lufę swej strzelby. Wypadek ten wywołał oczywiście zgiełk nie do opisania. Wszyscy pobiegli do bariery, wołali na kapitana, żeby wysłał łódź na ratunek człowiekowi wrzuconemu do wody. Kapitan posłuchał tego wezwania i skinął na jednego z posługaczy, który zaraz wskoczył do umieszczonej nad tylnym pokładem łodzi, odwiązał linę, którą była przymocowana, i popłynął ku łotrzykowi, który na szczęście umiał trochę pływać i starał się utrzymać nad wodą. Teraz znalazłem się sam z Old Deathem. O wieszaniu nie było na razie mowy. Oczy sternika i reszty załogi były zwrócone na kapitana, który dał znak, byśmy się zbliżyli, i rzekł stłumionym

głosem: ─ Uważajcie, panowie! Teraz się skąpią! Wy zostańcie spokojnie na statku, cokolwiek by się działo. Hałasujcie tylko jak najwięcej! Kazał statek zatrzymać, a potem płynąć zwolna wstecz ku prawemu brzegowi, w miejsce, nad którym załamywała się woda. Była to płaska ławica, od której począwszy aż do brzegu rzeka była zupełnie płytka. Na znak kapitana sternik skinął z uśmiechem głową i wpędził statek na ławicę. Zgrzytnęło pod nami straszliwie i nastąpiło takie wstrząśnięcie, że wszyscy się zatoczyli, a wielu upadło na pokład. To odwróciło powszechną Uwagę od łodzi. Wszystkich spokojnych podróżnych pouczył już konduktor, więc zaczęli krzyczeć jakby w strachu śmiertelnym, a reszta, która uwierzyła w nieszczęśliwy wypadek, zawtórowała im przeraźliwie. Wtem wychylił się z tyłu jeden z posługaczy, przybiegł z udanym przerażeniem do kapitana i krzyknął: ─ Woda w statku, kapitanie! Skała rozcięła rufę na połowę. Za dwie minuty okręt utonie! ─ Przepadliśmy! ─ zawołał kapitan. ─ Ratować się, kto może! Woda płytka aż do brzegu. Dalej w wodę! Zbiegł ze swego miejsca, zrzucił z siebie surdut, kamizelkę i czapkę, zdjął z największym pośpiechem buty i skoczył z pokładu. Woda sięgała mu tylko do szyi. ─ Na dół, na dół! ─ krzyczał. ─ Jeszcze czas. Okręt tonąc pociągnie wszystkich za sobą. Nikt z hultajów nie pomyślał o tym, że kapitan pierwszy wyskoczył, aby się ocalić, i że się przedtem rozebrał. Wszystkich ogarnęło przerażenie. Pozeskakiwali z pokładu i starali się dostać do brzegu, nie zważając na to, że kapitan popłynął na drugą stronę okrętu odwróconą od brzegu i tam wylazł czym prędzej na pokład po drabince, którą mu prędko spuszczono. Statek był oczyszczony i tam, gdzie przed chwilą panował jeszcze blady strach, zabrzmiał teraz wesoły śmiech. W chwili właśnie kiedy pierwsi z ratujących się wchodzili na ląd, kapitan dał znak do ruszenia naprzód. Statek, mający małe zanurzenie i mocno zbudowany, nie doznał żadnych uszkodzeń i poddał się łatwo naciskowi kół. Powiewając surdutem jak flagą, zawołał kapitan ku brzegowi: ─ Dobrej drogi, dżentelmeni! Jeśli jeszcze kiedy będziecie mieli ochotę utworzyć trybunał, to się sami wieszajcie. Wasze rzeczy, znajdujące się na statku, oddam w La Grange. Możecie je sobie stamtąd zabrać. Można sobie wyobrazić, jakie wrażenie wywołały te słowa na wywiedzionych w pole. Podnieśli wściekłe wycie i zażądali od kapitana, żeby ich natychmiast wziął z powrotem na pokład. Grozili doniesieniem, śmiercią i innymi strasznymi środkami, niektórzy nawet, którym nie zamokły strzelby, strzelali, ale nie uszkodzili statku. Wreszcie ryknął jeden w bezsilnej wściekłości do kapitana: ─ Psie! Zaczekamy tu do twego powrotu i powiesimy cię na twym własnym kominie. ─ Well, sir! Przyjdźcie potem łaskawie na pokład! Tymczasem jednak kłaniajcie się swoim generałom! Teraz jechaliśmy już pełną parą, gdyż należało nadrobić stracony czas. ROZDZIAŁ II K U - K L U X - K L A N5 Powyższe słowo jest do dziś Jeszcze językową zagadką, którą rozmaicie już rozwiązywano. Nazwa osławionego Ku-Klux-Klanu ma być według jednych naśladowaniem szmeru, wywołanego odwodzeniem kurka strzelby. Inni uważają, że składa się ona z: cuc ─ ostrzeżenie, gluck ─ bełkot, i klan ─ szkockiego słowa: szczep, ród albo banda. Nie będę rozstrzygać, jak się ta sprawa ma w rzeczywistości, sami zresztą członkowie Ku-Klux-Klanu nie wiedzieli, skąd pochodzi ich nazwa i jakie było jej pierwotne znaczenie. Może nawet było im to obojętne. Nie jest wykluczone, że któremuś z nich przyszło na myśl to słowo, inni je podchwycili i powtarzali potem, nie troszcząc się o sens czy brak sensu tego określenia.

Nie tak niejasny był już cel tego stowarzyszenia, które powstało w kilku okręgach Karoliny Północnej, a potem rozszerzyło się na Karolinę Południową, Georgię, Alabamę, Kentucky, Missisipi, Tennessee, a w końcu nawet dotarło do Teksasu. Związek jednoczył w sobie mnóstwo zapamiętałych wrogów stanów północnych, a celem ich była walka z porządkiem, jaki zapanował po Wojnie Domowej. I rzeczywiście przez szereg lat członkowie Ku-Klux-Klanu utrzymywali w ciągłym zamieszaniu całe Południe, zagrażali wszelkiemu mieniu, hamowali przemysł i handel i nawet najsroższe kary nie zdołały przez długi czas położyć końca tym niesłychanym nadużyciom. Tajny ten związek powstał wskutek reform narzuconych zwyciężonemu Południu przez rząd, a rekrutował się ze zwolenników niewolnictwa, wrogów Unii i stronnictwa republikańskiego. Członków zobowiązywano surowymi przysięgami do posłuszeństwa dla tajnych przepisów, a groźbą kary śmierci do zachowania tajności organizacji. Nie cofali się oni przed żadnym aktem gwałtu, podpaleniem czy morderstwem, odbywali regularnie zebrania, a wykonując swe bezprawne czyny ukazywali się zawsze na koniach i w przebraniu. Strzelali do księży na ambonach, do sędziów podczas urzędowania, napadali na zacnych ojców rodzin, pozostawiając po swych odwiedzinach poszarpane ciała. Wszystkich awanturników i rozbójników razem wziętych nie obawiano się tak jak tego Ku-Klux-Klanu, który w końcu poczynał sobie tak zuchwale, że gubernator Karoliny Południowej był zmuszony poprosić prezydenta Granta o pomoc wojskową ─ z tajnym związkiem, przybierającym coraz większe rozmiary, nie można już było sobie inaczej poradzić. Grant przedłożył tę sprawę Kongresowi, a ten wydał ustawę, mocą której powierzono prezydentowi władzę dyktatorską celem zniszczenia tej bandy. Okoliczność, że musiano się uciec do tek drakońskiego środka, dowodzi, jak straszliwe niebezpieczeństwo tkwiło w działalności Ku-Klux-Klanu, niebezpieczeństwo, które groziło zarówno poszczególnym obywatelom, jak i całemu narodowi. Z czasem stał się Ku-Klux-Klan otchłanią, w której gromadziły się wszystkie najgorsze elementy. Pewien kapłan, nim go zastrzelono na ambonie, modlił się po kazaniu za zbawienie dusz rodziny, której członków wymordował Ku-Klux-Klan w biały dzień. W pobożnym zapale i zgodnie z prawdą nazwał on działalność klanu walką dzieci szatana z dziećmi Boga. Wtem zjawiła się po przeciwnej stronie kościoła zamaskowana postać i przeszyła mu kulą głowę. Zanim wierni zdołali się opamiętać z przerażenia, zbrodniarz zniknął. 5 Ku – Klux – Klan – tajne stowarzyszenie terrorystyczne powstałe w południowych stanach Ameryki Północnej po Wojnie Domowej 1861 – 65. Głównym jego celem było prześladowanie ludności murzyńskiej przy zastosowaniu gwałtów i morderstw. Formalnie rozwiązany w roku 1870, Ku – Klux – Klan nie przestał jednak istnieć, odnowiony w roku 1915 do dziś uprawia okrutne samosądy. Nasz statek dopłynął do La Grange już pod wieczór, a kapitan oświadczył, że z powodu niebezpiecznego stanu koryta rzeki dalej jechać nie może. Musieliśmy zatem wysiąść w tej miejscowości. Winnetou wyjechał konno przed nami i zniknął w ciemnościach nocy pomiędzy pobliskimi domami. W La Grange był także komisjoner w przystani. Old Death zwrócił się doń natychmiast: ─ Sir, kiedy przybył tu ostatni statek z Matagordy i czy wszyscy podróżni wysiedli? ─ Wczoraj w tym samym czasie. Wszyscy pasażerowie wysiedli, ponieważ parowiec ruszał dalej dopiero nazajutrz. ─ A byliście tutaj, kiedy rano wsiadali? ─ Oczywiście, sir! ─ To może udzielicie mi pewnej informacji. Szukamy dwóch przyjaciół, którzy płynęli tym statkiem, a więc także tutaj zostali. Chcielibyśmy wiedzieć, czy rano odjechali.

─ Hm, to nie łatwo powiedzieć. Było dość ciemno, a podróżni tak się cisnęli na ląd, że trudno było przypatrzyć się każdemu z osobna. Prawdopodobnie odjechali wszyscy z wyjątkiem niejakiego Clintona. ─ Clintona? O niego nam właśnie chodzi. Proszę was, podejdźcie no tu do światła! Mój przyjaciel pokaże wam fotografię, aby się przekonać, czy to był rzeczywiście Clinton. Jak się okazało, był to istotnie Clinton. ─ Czy wiecie, gdzie się zatrzymał? ─ spytał Death. ─ Na pewno nie, ale przypuszczam, że u seniora6 Cortesio, gdyż tam jego ludzie ponieśli kufry. Jest to agent od wszystkiego, Hiszpan z pochodzenia. Zdaje mi się, że się teraz trudni tajnym dostarczaniem broni do Meksyku. ─ Poznamy w nim prawdopodobnie dżentelmena. ─ Sir, w dzisiejszych czasach każdy chce być dżentelmenem, choćby nawet nosił siodło na plecach. Powiedział to oczywiście pod naszym adresem, choć nie w złej myśli. Old Death zapytał znowu z niemniejszą niż dotąd uprzejmością: ─ Czy w tym błogosławionym miejscu, gdzie prócz waszej latarni nie ma, jak się zdaje, żadnego światła, jest jakiś zajazd, gdzie można by się przespać bez przeszkód ze strony ludzi i owadów? ─ Jest tylko jeden, a ponieważ staliście tu ze mną tak długo, wyprzedzili was już zapewne inni podróżni i zajęli tych parę wolnych pokoi, które jeszcze zostały. ─ O, to zaiste niezbyt przyjemne ─ rzekł Old Death, który nie odczuł i tego docinku. ─ A w domach prywatnych nie można liczyć na gościnę? ─ Hm, sir, ja was nie znam. Sam nie mógłbym was przyjąć, gdyż moje mieszkanie jest bardzo małe, ale mam znajomego, który by was nie odprawił, jeśli jesteście ludźmi rzetelnymi. To kowal, który się tu przeniósł z Missouri. ─ No ─ odparł mój przyjaciel ─ mój towarzysz i ja nie jesteśmy opryszkami. Chcemy i możemy zapłacić, przypuszczam więc, że wasz znajomy zaryzykuje. Czy nie opisalibyście nam jego mieszkania? ─ To nie jest wcale konieczne. Poszedłbym z wami, ale mam jeszcze robotę na statku. Master Lange, tak się ten człowiek nazywa, jest o tej porze w gospodzie. Tam więc o niego spytajcie i powiedzcie mu, że przysłał was komisjoner. Idźcie prosto, a później na lewo. Poznacie gospodę po światłach. Okiennice są jeszcze otwarte. Odwdzięczywszy mu się za wiadomość napiwkiem, poszliśmy dalej z naszymi siodłami. O istnieniu gospody świadczyły nie tylko widoczne światła, lecz także zgiełk dolatujący przez otwarte okna. Nad drzwiami wisiał wizerunek zwierzęcia podobnego do olbrzymiego żółwia, 6 Senior (hiszp. señor) - pan ze skrzydłami i dwiema nogami. Pod tym był napis: „Hawk's Inn”. Żółw miał zatem przedstawiać drapieżnego ptaka, a dom był gospodą: ,,Pod Jastrzębiem”. Gdy otworzyliśmy drzwi, buchnęła ku nam chmura smrodliwego dymu tytoniowego. Goście cieszyli się widocznie silnymi płucami, skoro mogli wytrzymać i nie udusili się w tej atmosferze. Zresztą na dobry stan ich płuc wskazywała także czynność narządów mowy, gdyż nikt prawie nie mówił, lecz każdy krzyczał, nie pozostawiając cienia nadziei, że zamilknie choć na sekundę, aby wysłuchać drugiego. Zatrzymaliśmy się na kilka minut w drzwiach, aby przyzwyczaić oczy do dymu i rozpoznać ludzi i przedmioty. Potem zauważyliśmy, że w gospodzie są dwie izby, większa dla zwyczajnych, a mniejsza dla znakomitszych gości, co w Ameryce Północnej było wówczas rzadkością, gdyż obywatele wolnego państwa nie uznawali różnic towarzyskich. Ponieważ w pierwszej izbie nie było miejsca, udaliśmy się do drugiej. Znaleźliśmy tam jeszcze dwa wolne krzesła, które objęliśmy w posiadanie, złożywszy siodła w kącie. Koło stołu siedziało kilku mężczyzn przy piwie. Rzucili na nas przelotne, badawcze spojrzenie,

przy czym wydało nam się, że na nasz widok przeszli czym prędzej na inny temat rozmowy. Dwaj z nich tak byli do siebie podobni, że na pierwszy rzut oka widziało się, że to ojciec i syn. Byli to rośli i silni ludzie o wyrazistych rysach i potężnych pięściach, co dowodziło, że żyli z wytrwałej i ciężkiej pracy. Twarze ich o dobrodusznym wyrazie były teraz lekko zarumienione z podniecenia, jak gdyby roztrząsali jakiś niemiły temat. Gdyśmy usiedli, przysunęli się bliżej siebie, zasłaniając wolne miejsce pomiędzy nami a sobą, czym zaznaczyli dyskretnie, że nie chcą mieć z nami nic wspólnego. ─ Zostańcie na swoich miejscach, panowie! ─ rzekł Old Death. ─ Nie grozi wam z naszej strony pożarcie, chociaż nie jedliśmy od rana. Może nam powiecie, czy sprzedadzą nam tu do jedzenia coś takiego, co by nie nadwerężyło zbytecznie naszych przewodów pokarmowych. Ten, którego wziąłem za ojca, przymrużył prawe oko i odrzekł z uśmiechem: ─ Co się tyczy pożarcia naszych czcigodnych osobistości, to spróbowalibyśmy przeciwko temu cokolwiek się bronić. Zresztą wyglądacie jak drugi Old Death; wątpię, czybyście się wstydzili porównania z nim. ─ Old Death? Któż to taki? ─ spytał mój przyjaciel z najgłupszą w świecie miną. ─ W każdym razie sławniejszy od was westman i poszukiwacz ścieżek, który więcej dokonał w jednym miesiącu swojej włóczęgi aniżeli inni przez całe życie. Widział go mój chłopiec Will. Ten ,,chłopiec” miał ze dwadzieścia sześć lat, ciemno ogorzałą twarz i robił wrażenie, że mógłby stanąć do walki z półtuzinem przeciwników na raz. Old Death spojrzał nań z ukosa i spytał: ─ On go widział? A gdzież to? ─ W roku sześćdziesiątym drugim w Arkanzasie, na krótko przed bitwą pod Pea Ridge. Ale o tych zdarzeniach wy niewiele chyba wiecie. ─ Czemu? Dużo wędrowałem po Arkanzasie i zdaje mi się, że wtedy byłem niedaleko stamtąd, ─ Tak? A po czyjej stronie staliście wówczas? Stosunki u nas są teraz takie, że trzeba znać polityczne przekonania człowieka, z którym się siedzi przy jednym stole. ─ Nie obawiajcie się, master! Sądzę, że nie jesteście stronnikiem zwyciężonych właścicieli niewolników, a ja żywię te same przekonania. ─ Witam więc was serdecznie. Ale mówiliśmy o Arkanzasie i Old Deathie. Wiecie może o tym, że na początku wojny domowej Arkanzas sprzyjał Unii? Ale później wszystko się zmieniło. Wielu dzielnych ludzi, dla których niewolnictwo, a szczególnie postępowanie południowych plantatorów, było okropnością, zebrało się i oświadczyło przeciwko secesji. Ale hołota, do której zaliczam przede wszystkim owych plantatorów, opanowała całą władzę publiczną i zastraszyła rozumnych, skutkiem czego Arkanzas przyłączył się do Południa. Mieszkałem wówczas w Missouri, w Poplar Bluff, niedaleko granicy Arkanzasu. Siedzący tu przed wami chłopak wstąpił oczywiście do jednego z pułków stanów północnych. Pewnego razu, chcąc przyjść z pomocą unionistom z Arkanzasu, wysłano do nich na zwiady niewielki oddział. W oddziale tym znajdował się Will. Zwiadowcy natknęli się jednak niespodzianie na przeważające siły południowców i ulegli po bohaterskiej obronie. ─ I dostali się do niewoli? Ciężka to była wówczas sprawa. Wiadomo, co wyprawiały stany południowe z jeńcami wojennymi, gdy na stu umierało przynajmniej osiemdziesięciu z powodu złego traktowania. Ale oficjalnie jeńców nie zabijano przecież? ─ Oho! Jesteście w grubym błędzie. Nasze zuchy trzymały się bardzo dzielnie, wystrzelały wszystką amunicję, a potem walczyły kolbami i nożami. Secesjoniści ponieśli ogromne straty i rozgniewani tym postanowili odebrać jeńcom życie. Will jest jedynakiem, więc mnie jako ojcu groziło sieroctwo, a że się to nie stało, zawdzięczam jedynie Old Deathowi. ─ Jak to, master? Bardzo mnie tym zaciekawiliście. .Czy ten westman sprowadził może odsiecz, aby wyswobodzić jeńców?

─ W ten sposób nic by nie wskórał, gdyż zanimby nadeszła pomoc, rzeź zostałaby już dokonana. Nie, on zabrał się do tego jak prawdziwy, zuchwały westman. Sam wydobył jeńców z rąk nieprzyjaciół. ─ Do stu piorunów! To była sztuka! ─ Jeszcze jaka! Zakradł się do obozu czołgając się na brzuchu tak, jak się podchodzi Indian, a podstęp ten ułatwił mu deszcz, który lał tego wieczora jak z cebra i pogasił ognie. Cały batalion secesjonistów obozował w farmie. Oficerowie zajęli dom mieszkalny, a żołnierze rozmieścili się, gdzie mogli. Jeńców zamknięto w tłoczni trzciny cukrowej. Pilnowali ich czterej strażnicy, każdy na jednym rogu budynku. Nazajutrz mieli nieszczęśni ponieść śmierć. W nocy zaraz po zmianie warty usłyszeli nad sobą na dachu niezwykły szmer, który nie mógł pochodzić od deszczu. Zaczęli więc uważnie nasłuchiwać. Nagle zatrzeszczało i załamała się część dachu zrobionego z gontów z miękkiego drzewa. Potem ktoś zaczął pracować nad wybiciem dziury w powale i po jakimś czasie do izby zaczął padać deszcz. Wówczas na kilka chwil zapanowała cisza. Przez otwór wsunął się do wnętrza pień młodego drzewa z kawałkami gałęzi, po którym jeńcy wydostali się na dach niskiego budynku, a stamtąd na ziemię. Tam ujrzeli leżących bez ruchu czterech strażników i zabrali sobie zaraz ich broń. Zbawca przeprowadził uwolnionych z wielką zręcznością przez obóz do granicy na znaną im wszystkim drogę, Dopiero tutaj dowiedzieli się szczęśliwcy, że to poszukiwacz ścieżek, Old Death, naraził swoje życie, aby ich ocalić. ─ Czy poszedł razem z nimi? ─ spytał Old Death. ─ Nie, powiedział, że ma jeszcze do załatwienia ważne sprawy, i zniknął w ciemnej i dzikiej nocy, nie zostawiając im czasu na podziękowanie. Noc była tak ciemna, że nie można było rozpoznać jego twarzy. Will zauważył tylko długą i chudą postać, ale rozmawiał z Old Deathem i do dziś jeszcze pamięta słowa tego dzielnego męża. Gdyby Old Death znalazł się kiedy wśród nas, przekonałby się, że my umiemy być wdzięczni. ─ Myślę, że i tak będzie o tym wiedział. Przypuszczam, że syn wasz me jest jedynym człowiekiem, którego mógłby spotkać. Ale, sir, znacie tu może niejakiego master Langego z Missouri? Nieznajomy zaczął słuchać uważniej. ─ Langego? ─ powtórzył. ─ Czemu o niego pytacie? ─ Obawiam się. że tu „Pod Jastrzębiem” nie znajdziemy miejsca, a komisjoner z przystani wskazał nam go jako człowieka, którego można by poprosić o nocleg. Radził nam powołać się na swoją znajomość z master Langem. Mówił, że na pewno go tu zastaniemy. Stary zwrócił na nas jeszcze raz baczne spojrzenie i powiedział: ─ W takim razie miał słuszność, sir, gdyż ja właśnie jestem Lange. Ponieważ przysyła was komisjoner, a ja uważam was za ludzi uczciwych, przeto zapraszam was do siebie w nadziei, że się nie zawiodę. Kim jest wasz towarzysz, który nie przemówił jeszcze ani słowa? ─ Mój przyjaciel, człowiek wykształcony, który przybył szukać tu szczęścia. ─ O biada! Ludzie spoza oceanu myślą, że tutaj pieczone gołąbki same lecą do gąbki. Zapewniam was, sir, że tutaj trzeba o wiele ciężej pracować i więcej wycierpieć rozczarowań, zanim się dojdzie do czegokolwiek, niż u was. Ale to nic! Życzę powodzenia i zapraszam wasi Podał mi także rękę, a Old Death uścisnął ją ponownie, mówiąc: ─ A gdybyście mieli wątpliwości, czy warci jesteśmy waszego zaufania, to zapytajcie swego syna, a on poświadczy, że zasługujemy na nie w całej pełni. ─ Mój syn, Will? ─ spytał Lange zdumiony. ─ Tak, on, nikt inny. Wspomnieliście, że rozmawiał z Old Deathem i pamięta jeszcze każde jego słowo. Może mi powtórzycie, młodzieńcze, tę rozmowę. Żywo mnie to zajmuje. Na to Will odrzekł z zapałem; ─ Wyprowadziwszy nas na drogę, szedł Old Death na przedzie. Ja otrzymałem postrzał w rękę, który mi bardzo dolegał, gdyż nie opatrzono mnie, a rękaw przylepił mi się do rany.

Przechodziliśmy przez zarośla. Old Death puścił konar, który odginając się, uderzył mnie w zranione miejsce. Tak mnie to zabolało, że krzyknąłem głośno i... ─ Za to nazwał was poszukiwacz ścieżek osłem! ─ wtrącił Old Death. ─ Skąd wy o tym wiecie? ─ zapytał Will w zdumieniu. Stary westman ciągnął dalej: ─ Na to wy tłumaczyliście się, że was postrzelono i że rana się zaogniła, a on poradził wam zmoczyć rękaw i ochładzać starannie ranę sokiem z liści babki, co zapobiega tworzeniu się zgorzeli. ─ Tak było, tak! Skąd wy to wiecie, sir? ─ zawołał młody Lange, zaskoczony niespodzianką. ─ Jeszcze pytacie? To ja właśnie dałem wam tę dobrą radę. Wasz ojciec powiedział przedtem, że jestem podobny do Old Deatha, co jest prawdą, gdyż istotnie jestem podobny do tego starego hultaja jak małżonka do żony. ─ Ach... tak... Więc to wy jesteście? ─ zawołał Will zrywając się ze stołka, by biec do Old Deatha. Ale ojciec go zatrzymał, ściągnął na powrót na krzesło i powiedział: ─ Siedź, mały! Jeśli chodzi o uścisk, to ojciec pierwszy ma prawo i obowiązek zarzucić twemu zbawcy ręce na szyję. Zaniechamy tego jednak, bo wiesz, gdzie się znajdujemy i jak tu na nas uważają. Siedź więc spokojnie! Zwróciwszy się zaś do Old Deatha, dodał: ─ Chciałbym, żebyście nie pojęli mylnie mego stanowiska w sprawie wdzięczności syna. Mam ku temu powody. Diabeł nie śpi. Wierzcie mi, że jestem wam nader wdzięczny, ale właśnie dlatego muszę unikać wszystkiego, co by mogło was narazić na niebezpieczeństwo. O ile wiem i dość często słyszałem, jesteście znani jako stronnik abolicjonistów. Podczas wojny dokonywaliście czynów, które wam przyniosły sławę, a południowcom wyrządziły wielkie szkody. Byliście przewodnikiem i poszukiwaczem ścieżek w oddziałach armii północnej i prowadziliście je na tyły nieprzyjaciół drogami, na które nikt inny nie odważyłby się wejść. Czciliśmy was za to wysoce, ale południowcy nazywali i nazywają was jeszcze szpiegiem. Wiecie chyba, jak teraz sprawy wyglądają. Gdybyście się dostali w towarzystwo secesjonistów, gotowi by was powiesić. ─ Wiem o tym dobrze, master Lange, lecz nie robi to na mnie wrażenia ─ odrzekł Old Death chłodno. ─ Nie pragnę wprawdzie zawisnąć na stryczku, grożono mi tym już często, choć nigdy nie doszło do wykonania groźby. Nie dawniej jak dziś chciała nas banda awanturników powiesić na okrętowym kominie, ale i oni nie potrafili tego dokonać. Old Death opowiedział zajście na parowcu, a kiedy skończył, rzekł Lange po głębokim namyśle: ─ To było bardzo zacnie ze strony kapitana, lecz niebezpiecznie dla niego. On pozostanie tutaj w La Grange do jutra, awanturnicy przybędą zapewne już w nocy i ─ obym się mylił ─ powinien się przygotować na ich zemstę. Warn zaś może się wydarzyć jeszcze coś gorszego. ─ Eh! Nie boję się tych kilku ludzi. Nie z takimi jak oni miałem już do czynienia. ─ Nie bądźcie zbyt pewni siebie, sir! Awanturnicy otrzymają tu znaczną pomoc. Od kilku dni nie bardzo tu w La Grange bezpiecznie. Ze wszystkich stron przybywają jacyś obcy, których nikt nie zna, stoją po wszystkich kątach i radzą nad czymś potajemnie. Nie przyjechali tu z powodu interesów, gdyż włóczą się tylko całymi dniami i zachowanie ich jest podejrzane. Teraz siedzą tam w izbie i rozdziawiają pyski tak: szeroko, że szary niedźwiedź mógłby sobie w nich urządzić legowisko. Zanim tu przyszliście, usiłowali nas zaczepiać. Gdybyśmy im odpowiedzieli, krew by się na pewno polała. Ja nie mam zresztą dzisiaj ochoty dłużej tu bawić, a wam także pewnie tęskno do spoczynku. Tylko z wieczerzą będzie gorzej. Ponieważ jestem wdowcem, prowadzimy kawalerskie gospodarstwo i chodzimy na obiad do gospody. Sprzedałem także dom przed kilku dniami, gdyż zaczyna mi się tu grunt palić pod nogami. Nie chcę przez to powiedzieć, że mi się tutaj ludzie nie podobają. Nie są właściwie gorsi aniżeli gdzie indziej, ale wojna w Stanach zakończyła się niedawno, a jej skutki ciążą jeszcze na

kraju. W sąsiednim Meksyku biją się teraz na dobre, Teksas zaś leży między tymi krajami. Burzy się tutaj, gdzie tylko spojrzeć, ze wszystkich stron ściąga tu hołota i obrzydza nam pobyt. Dlatego postanowiłem wszystko sprzedać i udać się do córki, która wyszła bardzo szczęśliwie za mąż. U jej męża dostanę dobre zajęcie, lepszego życzyć sobie nie mogę. W dodatku znalazłem tutaj na miejscu kupca, któremu moje gospodarstwo bardzo odpowiada. Ponieważ zapłacił mi gotówką już onegdaj, mogę więc odjechać, kiedy mi się spodoba. Udaję się do Meksyku. ─ Jakże tak, sir? ─ zawołał Old Death. ─ Jak to? ─ Skarżyliście się przedtem na Meksyk dlatego, że się tam biją na dobre, a teraz się tam wybieracie? ─ Nie może być inaczej, sir. Zresztą nie we wszystkich stronach Meksyku jest tak samo. Tam, dokąd ja się przenoszę, a mianowicie w Chihuahua, wojna się już skończyła. Juarez musiał wprawdzie umykać aż do El Paso, ale się zerwał niebawem i odpędził Francuzów energicznie na południe. Dni ich są już policzone; wyganiają ich z kraju. Wszystko rozstrzygnie walka o stolicę, a tymczasem prowincje północne unikną klęsk wojny. Tam właśnie przebywa mój zięć, do którego udam się wraz z Willem. U niego oczekuje nas wszystko, czego możemy sobie życzyć, bo ten dzielny chłopiec jest bardzo zamożnym właścicielem kopalń srebra. Mieszka w Meksyku już przeszło półtora roku i pisze w ostatnim liście, że przyszedł na świat nowy król kopalń srebra, który bardzo krzyczy za dziadkiem. Czyż, do wszystkich diabłów, mogę tutaj zostać? Obaj z Willem mamy otrzymać w kopalni dobre posady, a przy tym ja będę mógł tego małego króla kopalnianego nauczyć pacierza i tabliczki mnożenia. Widzicie zatem, panowie, że nie wypada nam tu siedzieć. Dziadek powinien być bezwarunkowo przy wnuku. Toteż udaję się do Meksyku, a jeśli będziecie mieli ochotę jechać z nami, będzie mi bardzo przyjemnie. ─ Hm! ─ mruknął Old Death. ─ Nie żartujcie, sir, bo gotowiśmy skorzystać z waszej uprzejmości. ─ Co, wy tam także zmierzacie? To byłoby rzeczywiście wspaniale. No, ręka, sir! Jedziemy razem. Przy tych słowach podał mu rękę. ─ Zwolna, tylko zwolna! ─ zaśmiał się Old Death. ─ Przypuszczam wprawdzie, że się udamy do Meksyku, ale nie jest to jeszcze pewne. A gdyby nawet tak się stało, to na razie nie wiemy, jaki obierzemy kierunek. ─ Jeśli tylko o to idzie, to pojadę z wami, gdzie chcecie. Wszystkie drogi wiodą stąd do Chihuahua, a jest mi obojętne, czy tam przybędę wcześniej, czy później. Jestem egoistą i dbam o własną korzyść. Wy jesteście sprytnym westmanem i poszukiwaczem tropów. Jeśli mnie z sobą weźmiecie, zajadę bez wątpienia szczęśliwie na miejsce, a to dużo znaczy w tych niepewnych czasach. Gdzie zamierzacie zasięgnąć bliższych wiadomości? ─ U niejakiego seniora Cortesio. Czy znacie tego człowieka? ─ Czy go znam! La Grange jest takie małe, że wszystkie koty mówią tu do siebie ,,ty”, a ten właśnie senior kupił ode mnie gospodarstwo. ─ Przede wszystkim chciałbym się dowiedzieć, czy to nicpoń, czy człowiek honoru. ─ Honoru, honoru! Jego przekonania polityczne nie obchodzą mnie, byle spełniał swoje obowiązki. Ma on stosunki z tamtą stroną granicy. Zauważyłem, że nocą obładowuje się u niego muły pełnymi, ciężkimi skrzyniami oraz że potajemnie zbierają się w jego domu ludzie, którzy potem udają się nad Rio de Norte. Na pewno się nie omylę, jeśli powiem, że dostarcza stronnikom Juareza broni i amunicji i że im posyła ludzi chętnych do walki z Francuzami. To jest w naszych stosunkach dowodem odwagi, na którą zresztą pewni ludzie ośmielają się jedynie w przekonaniu, że nawet przy ryzyku zrobi się dobry interes. ─ Gdzie on mieszka? Muszę jeszcze dziś z nim pomówić. ─ Zastaniecie go o dziesiątej wieczorem. I ja miałem być u niego dziś jeszcze w pewnej

sprawie, która jednak załatwiła się tymczasem sama, wobec czego rozmowa okazała się już niepotrzebna. Powiedział, że mogę przyjść do niego o dziesiątej, bo na krótko przedtem wróci. ─ Czy był u niego ktoś podczas waszych odwiedzin? ─ Tak, dwóch mężczyzn, starszy i młodszy. ─ Czy wymieniono ich nazwiska? ─ wtrąciłem z zaciekawieniem. ─ Tak. Siedzieliśmy razem z godzinę, a w przeciągu takiego czasu musi się usłyszeć nazwisko tego, z kim się rozmawia. Młodszy nazywał się Ohlert, a starszy senior Gavilano. Ten drugi był widocznie znajomym seniora Cortesio, gdyż rozmawiali o dawnym swym spotkaniu w stolicy Meksyku. ─ Gavilano? Takiego nie znam. Czyżby Gibson tak się teraz nazwał? Z pytaniem tym zwrócił się Old Death do mnie. Gdy wydobyłem obie fotografie i pokazałem kowalowi, poznał obu natychmiast. ─ To oni, sir ─ potwierdził. ─ Ten z chudą, śniadą twarzą to senior Gavilano, a ten drugi to master Ohlert, który wprawił mnie w niemały kłopot. Pytał mnie ciągle o dżentelmenów, których ja nigdy w życiu nie widziałem7, na przykład o Murzyna Otello; o młodą miss z Orleanu imieniem Joanna, która pasła najpierw owce, a potem wyruszyła z królem na wojnę; o niejakiego master Fridolina, który odbył drogę po młot żelazny; o nieszczęśliwą lady Marię Stuart, której w Anglii ucięto głowę; o dzwon, który podobno śpiewał pieśń Schillera; o bardzo poetycznego sir Uhlanda, który przeklął dwu śpiewaków, za co jakaś królowa rzuciła mu różę odpiętą od stanika. Master Olhert cieszył się rozmową ze mną i zaprezentował mi mnóstwo imion, historii teatralnych, z których zapamiętałem tylko te, które wymieniłem. Huczało mi to wszystko w głowie jak młyńskie koło. Ten master Ohlert wydawał mi się zacnym i nieszkodliwym człowiekiem, ale założyłbym się, że ma małego bzika. W końcu wydobył kartkę z wierszem, który mi odczytał. Była tam mowa o okropnej nocy, po której dwa razy z kolei przyszło rano, a trzeci raz nie. Był tam deszcz, gwiazdy, mgła, wieczność, krew w żyłach, duch ryczący o zbawienie, diabeł w mózgu i kilka tuzinów wężów w duszy, słowem ─ same 7 ...pytał mnie o dżentelmenów, których ja nigdy w życiu nie widziałem – Ohlert wylicza tu sławne postacie z literatury. niemożliwe bałamuctwa zupełnie nie trzymające się kupy. Nie wiedziałem zaiste, czy śmiać się, czy płakać. Teraz nie było wątpliwości, że mister Lange rozmawiał z Wiliamem Ohlertem, którego towarzysz Gibson zmienił po raz wtóry nazwisko. Nazwisko Gibson było prawdopodobnie także tylko przybrane. Może pochodził rzeczywiście z Meksyku i nazywał się pierwotnie Gavilano, a senior Cortesio poznał go pod tym nazwiskiem. Gavilano znaczy „jastrząb”, a więc nazwisko pasowało do nigo. Przede wszystkim pragnąłem się dowiedzieć, pod jakim pozorem wodził za sobą Wiliama. Niewątpliwie było w tym coś, co bardzo pociągało obłąkanego i pozostawało w bliskim związku z jego idee fixe. Przypuszczając, że Ohlert wspominał coś na ten temat, zapytałem: ─ Czy więcej nic nie słyszeliście od Ohlerta? Owszem. Mówił jeszcze bardzo wiele o tragedii, którą zamierza napisać, twierdził jednak, że musi wpierw przeżyć to wszystko, co ten utwór ma zawierać. ─ To przecież niemożliwe. ─ O nie. Ja jestem innego zdania. Obłąkanie polega właśnie na tym, że chory bierze się do rzeczy, które nie wpadłyby na myśl rozumnemu człowiekowi. Co trzecie słowo było: seniorita Feliza Perilla, którą master Ohlert postanowił uprowadzić przy pomocy przyjaciela. ─ To rzeczywiście obłąkanie, czyste obłąkanie! Gdyby ten człowiek istotnie miał zamiar przenieść zdarzenia i postacie z tragedii do rzeczywistości, należałoby temu bezwarunkowo zapobiec. On zapewne jest jeszcze tutaj w La Grange? ─ Nie. Odjechał właśnie wczoraj z seniorem Gavilano do Hopkins Farm, aby stamtąd udać

się nad Rio Grandę. ─ O, to źle, bardzo źle! Musimy czym prędzej wyruszyć za nimi, o ile możności dziś jeszcze. Nie wiecie, czy można by tu kupić dwa dobre konie? ─ Właśnie u seniora Cortesio; on zawsze trzyma konie, które odstępuje ludziom zaciągającym się pod znak Juareza. Ale ja odradzałbym wam tę jazdę nocną. Nie znacie drogi i będzie wam potrzebny przewodnik, którego dziś już nie dostaniecie. ─ A może jednak? Spróbujemy w każdym razie wyruszyć jeszcze dziś. Przede wszystkim musimy się rozmówić z seniorem Cortesio. Dziesiąta minęła, bądźcie przeto łaskawi pokazać nam jego mieszkanie. ─ Chętnie. Chodźmy więc, skoro tak sobie życzycie, sir! Wstając od stołu, usłyszeliśmy tętent przed domem. W kilka chwil potem weszli do izby nowi goście, w których ze zdumieniem i niepokojem rozpoznałem od razu owych secesjonistów, którym kapitan okrętu dał dziś tak piękną sposobność uratowania życia. Znali widocznie kilku z obecnych gości, gdyż przyjęto ich gorąco. Z krzyżujących się pytań i odpowiedzi wywnioskowaliśmy, że czekano tu na nich. Przywitanie zajęło ich tak dalece, że nie mieli czasu zwracać na nas uwagi, .co było nam oczywiście bardzo na rękę. Usiedliśmy więc na razie z powrotem na swoich miejscach, gdyż po to, by się oddalić, trzeba było przejść obok nich, a secesjoniści skorzystaliby na pewno z tej sposobności do zaczepki. Gdy Lange usłyszał, kim są przybyli, przymknął drzwi tak, że nie mogli nas widzieć, my zaś mogliśmy słyszeć, o czym mówili. Oprócz tego zmieniliśmy nasze miejsca w ten sposób, że zwróciliśmy się do przedniej izby plecami. ─ Chodzi o to, żeby was nie zobaczyli ─ rzekł kowal. ─ Już przedtem panował wśród nich nieprzychylny dla nas nastrój. Gdyby spostrzegli was, których uważają za szpiegów i których chcieli już raz dziś powiesić ─ awantura gotowa. ─ Nic strasznego ─ odrzekł Old Death. — Czy jednak sądzicie, że będziemy tu siedzieli, dopóki oni się nie oddalą? Na to nie mamy czasu, ponieważ musimy bezwarunkowo być u Cortesia. ─ Dobrze, sir! Wyniesiemy się taką drogą, że na pewno nas nie zobaczą. Old Death rozejrzał się po pokoju i rzekł: ─ A którędy? Wyjście jest możliwe tylko przez pierwszą izbę. ─ Nie. Tędy o wiele wygodniej. Wskazał na okno. ─ Czy nie żartujecie przypadkiem, sir? ─ zapytał stary. ─ Nasuwa mi się podejrzenie, że się chyba boicie! Czy mamy się pożegnać po angielsku i uciekać jak myszy, które włażą do dziur ze strachu przed kotem? Ładnie by nas potem wyśmiano! ─ Trwogi nie znam, ale znam stare, dobre przysłowie, że mądry głupiemu ustępuje. Wystarczy, gdy sam sobie powiem, że nie czynię tego z obawy, lecz z ostrożności. Pomijam już to, że przewyższają nas dziesięciokrotnie Liczebnością. Ci awanturnicy są butni i rozzłoszczeni. Nie przepuszczą nas bez zaczepek. Ponieważ zaś ja nie zniósłbym tego, a was także nie uważam za ludzi, którzy by to obojętnie przyjęli, dojdzie więc do porządnej bijatyki. Nie boję się wprawdzie walki na pięści lub kawałkami połamanych krzeseł, ponieważ jestem kowalem i potrafię grzmocić, ale rewolwer to broń diabelnie głupia. Najtchórzliwszy pędrak może kulką, wielkości grochu, powalić najodważniejszego olbrzyma. Nie trzeba do tego wielkiej mądrości, żeby dojść do przekonania, iż najlepiej będzie spłatać figla tym drabom i ukradkiem wyprowadzić się przez okno. To bardziej ich rozzłości, niż gdybyśmy otwarcie stanęli do walki i kilku z nich wprawdzie roztrzaskali łby, ale sami oberwali po nosach. Przyznałem w duchu słuszność temu rozsądnemu człowiekowi, a Old Death rzekł także po chwili: ─ Zdanie wasze nie jest oczywiście pozbawione słuszności. Godzę się na wasz wniosek i wysunę przez okno nogi razem ze wszystkim, co podtrzymują. Posłuchajcie, jak oni ryczą! Zdaje mi się, że mówią o przygodzie na statku.

Rzeczywiście nowoprzybyli opowiadali, co im się zdarzyło na parowcu, potem o Old Deathie i o mnie oraz o podstępie kapitana. Po wylądowaniu nie mogli się pogodzić co do rodzaju zemsty. Poza tym część z nich chciała czekać na następny parowiec, część zaś nie miała na to ochoty lub czasu. ─ Nie mogliśmy przecież siedzieć całą wieczność na brzegu ─ rzekł opowiadający ─ gdyż musieliśmy przybyć tutaj, gdzie na nas czekano. Bardzo szczęśliwie się stało, ze znaleźliśmy farmę, gdzie nam wypożyczono konie. ─ Pożyczono? ─ zapytał ktoś z uśmiechem. ─ Tak, ale oczywiście na nasz sposób. Z początku liczba koni nie wystarczała na wszystkich, musieliśmy więc jechać po dwóch ludzi na jednym, potem się sytuacja poprawiła, gdyż napotkaliśmy jeszcze inne farmy, tak że w końcu każdy miał konia dla siebie. Gdy się skończyło to opowiadanie o kradzieży, rozległ się niepohamowany śmiech. Opowiadający ciągnął dalej: ─ Czy tutaj wszystko w porządku? Czy znaleziono tych, którzy mieli się tu z nami spotkać? ─ Tak, znaleźliśmy ich. ─ A ubrania? ─ Przywieźli dwie skrzynie; to wystarczy. ─ To będzie przyjemność. Ale szpiegowie i kapitan muszą także dostać za swoje. Parowiec zatrzymuje się tu w La Grange na noc, więc kapitana łatwo znajdziemy, a Indianina i szpiegów także nie powinniśmy długo szukać, gdyż bardzo łatwo ich poznać. Jeden z nich miał nowe traperskie ubranie, obaj zaś nieśli na plecach siodła. ─ Siodła? ─ zawołali tamci prawie z radością. ─ Czy ci dwaj, którzy tu weszli niedawno i siedzą w tamtej izbie, nie mieli... Resztę powiedział po cichu. Odnosiło się to oczywiście do nas. ─ Panowie ─ rzekł kowal ─ czas nam się stąd zabierać, bo wejdą tu za kilka minut. Wyjdźcie wy najpierw! Siodła wam podamy. Rzeczywiście niebezpiecznie było dłużej zwlekać. Bez chwili zastanawiania wyskoczyłem czym prędzej przez okno, a Old Death poszedł za moim przykładem. Kowale podali nam rzeczy i strzelby i sami też przeleźli przez okno. Znajdowaliśmy się pod przednią ścianą domu na małym, ogrodzonym i porosłym trawą placyku. Przeskoczywszy przez płot, spostrzegliśmy, że reszta gości z tej samej izby także opuściła ją oknem, nie spodziewając się widocznie również zbytniej uprzejmości ze strony secesjonistów. ─ No śmiał się Lange ─ a to wytrzeszczą oczy te draby, gdy zauważą, że im ptaszki uleciały. Istotnie dobrze zrobiliśmy. ─ Ależ to diabelna kompromitacja! ─ biadał Old Death. ─ Mam wrażenie, że słyszę ich szyderczy śmiech. ─ Niech się śmieją! My będziemy się śmiali ostatni, a to jak wiadomo korzystniej. Dowiodę jeszcze, że się ich nie obawiam, ale nie wdaję się w karczemne bójki. Obaj kowale wzięli od nas siodła, zapewniając, że nie mogą dopuścić, aby ich goście dźwigali takie ciężary. Niebawem znaleźliśmy się pomiędzy dwoma budynkami. W lewym panowała zupełna ciemność, w prawym przez szparę w okiennicy migotało światło. ─ Senior Cortesio jest w domu ─ rzekł Lange. ─ U niego właśnie widać światło. Zapukajcie, to wam otworzy. Skoro załatwicie z nim swoją sprawę, przyjdźcie tutaj na lewo, gdzie my mieszkamy. Zapukajcie w okiennicę koło drzwi. My tymczasem przygotujemy przekąskę. Kowale udali się do domu, a my skierowaliśmy się na prawo. Na nasze pukanie uchyliły się drzwi, a przez wąską szparę spytał jakiś głos: ─ Kto tu być? ─ Przyjaciele ─ odrzekł Old Death. ─ Czy senior Cortesio w domu? ─ Czego chcieć od senior?

Sposób wyrażania się wskazywał, że to Murzyn. ─ Chcemy z nim załatwić pewien interes. ─ Co za interes? Powiedzieć, bo nią wolno wejść! ─ Przysyła nas master Lange! ─ Massa Lange? On być dobry. Wolno wejść, ale zaczekać chwilę! Zamknął drzwi, ale wnet je otworzył i przyniósł odpowiedź: ─ Wejść! Senior powiedzieć, że chcieć mówić z obcymi. Przez wąską sień weszliśmy do małej izby, prawdopodobnie kantoru, gdyż skromne jej umeblowanie składało się tylko ze stołu, kilku krzeseł i pulpitu do pisania. Stał przy nim długi i chudy mężczyzna, zwrócony twarzą ku drzwiom. Na pierwszy rzut oka widać było, że to Hiszpan. ─ Buenos tardes!8 ─ odpowiedział na nasze uprzejme pozdrowienie. ─ Przysyła was senior Lange? Czy wolno zapytać, seniores, co was do mnie sprowadza? Byłem ciekaw, co Old Death na to odpowie. Zastrzegł sobie bowiem z góry, że sam rozmówi się z Cortesiem. ─ Może interes, a może tylko potrzeba zasięgnięcia pewnej wiadomości, senior. Sami tego jeszcze dobrze nie wiemy ─ rzekł stary. ─ Zobaczymy. Usiądźcie i zapalcie cigarillo. Podał nam cygarniczkę i zapałki. Trudno było nie przyjąć tego zaproszenia. Meksykanin nie wyobraża sobie niczego, a w każdym razie rozmowy, bez cigarilla. Old Death, który dziesięć razy bardziej wolał fajeczkę od najwytworniejszego cygara, wziął najcieńsze, zapalił, a ledwie pociągnął kilka razy, już cigarilla nie było. ─ Rzecz, z którą się wam naprzykrzamy ─ zaczął po chwili Old Death ─ nie ma zbyt wielkiego znaczenia. Przychodzimy tak późno dlatego tylko, że przedtem byśmy was nie zastali. 8 Buenos tardes (hiszp.) – dobry wieczór. Nie chcemy zaś bawić tu do jutra, ponieważ tutejsze stosunki nam nie odpowiadają. Mamy zamiar udać się do Meksyku i ofiarować nasze usługi Juarezowi. Podobnej decyzji nie podejmuje się na wiatr. W tym wypadku trzeba mieć jakąś pewność, że się będzie chętnie przyjętym. Zasięgnąwszy stosownych informacji, dowiedzieliśmy się, że można się zaciągnąć w szeregi Juareza tu w La Grange. Wymieniono nam wasze nazwisko, więc przybyliśmy do was, a wy nam może łaskawie powiecie, czy dobrze trafiliśmy. Meksykanin nie odpowiedział od razu, lecz przypatrzył się nam wpierw badawczym spojrzeniem. Wzrok jego spoczywał na mnie z widocznym zadowoleniem, gdyż byłem młody i wyglądałem rześko. Old Death mniej mu się zapewne podobał, wychudła bowiem i zgarbiona jego postać nie rokowała na pierwszy rzut oka wytrzymałości fizycznej, koniecznej do znoszenia wielkich trudów i niewygód. Potem zapytał: ─ Kto wam podał moje nazwisko, senior? ─ Pewien człowiek spotkany na statku ─ kłamał Old Death. ─ Przypadkiem zetknęliśmy się potem także z master Langem, który nas uprzedził, że przed dziesiątą nie zastaniemy was w domu. Pochodzimy z Północy i walczyliśmy przeciwko stanom południowym. Posiadamy zatem doświadczenie wojenne, może więc przydalibyśmy się prezydentowi Meksyku. ─ Hm! To brzmi wcale dobrze, senior, ale przyznam się wam otwarcie: nie czynicie wrażenia, że jesteście zdolni do znoszenia wysiłków i niewygód, jakich od was będą wymagali. ─ Podoba mi się wasza szczerość, senior ─ zaśmiał się stary. ─ Gdy jednak usłyszycie moje nazwisko, zaraz się przekonacie, że mogę się bardzo przydać. Nazywają mnie zazwyczaj Old Death. ─ Old Death! — zawołał Cortesio zdumiony. ─ Czy to być może! Wy jesteście tym sławnym poszukiwaczem ścieżek, który takie szkody wyrządził południowcom? ─ Jestem nim. Legitymuje mnie chyba najlepiej moja postać. ─ W istocie, w istocie, senior. Muszę być jednak bardzo ostrożny, by się to nie dostało do

publicznej wiadomości, że zaciągam ludzi w szeregi Juareza. Szczególnie teraz byłoby niebezpiecznie narazić się na podobne podejrzenie. Ponieważ jednak jesteście Old Death, przeto nie mam powodu się wahać i oświadczam otwarcie, że zwróciliście się pod dobrym adresem. Jestem gotów natychmiast was przyjąć i obiecać wam nawet rangę, gdyż usługi takiego wojownika jak Old Death mogą być dobrze zużytkowane i nie byłoby sensu, gdyby was wepchano między zwykłych żołnierzy. ─ Mam nadzieję, że się tak nie stanie, senior. Co się tyczy mego towarzysza, to choćby wstąpił jako zwyczajny żołnierz, szybko osiągnie wyższy stopień. Wśród abolicjonistów doszedł, choć młody, aż do kapitana. Nazywa się wprawdzie tylko Müller, ale mimo to słyszeliście już pewnie o nim. Służył pod Sheridanem i jako porucznik dowodził w flankowym marszu przez Missionary Ridge szpicą przedniej straży. Wiecie zapewne, jakich zuchwałych wypadów podejmowano się wówczas. Müller był szczególnym ulubieńcom Sheridana i dzięki temu miał zaszczyt brać zawsze udział w tych ryzykownych przedsięwzięciach. On to był owym oficerem konnicy, który w krwawej, lecz doniosłej w skutkach bitwie pod Five Forks odbił pojmanego już generała. Dlatego sądzę, że nie będzie to dla was zły nabytek, senior. Stary zmyślał niestworzone rzeczy! Ale czyż mogłem zarzucić mu głośno kłamstwo? Czułem, że krew mi napływa do twarzy, ale poczciwy Cortesio wziął widocznie mój rumieniec za oznakę skromności, gdyż podał mi rękę i zaczął także kłamać jak z nut: ─ Niechaj was nie peszy ta zasłużona pochwała, senior Müller. Słyszałem oczywiście o was i o waszych czynach i pozdrawiam was serdecznie. Rozumie się, że i wy wstąpicie jako oficer; gotów jestem zaraz dać wam pewną sumę do rozporządzenia na sprawienie sobie przynajmniej najpotrzebniejszych rzeczy. Old Death chciał się już zgodzić. Poznałem to po nim, toteż wtrąciłem czym prędzej: ─ To zbyteczne, senior. Nie możemy pozwolić na to, żebyście nas we wszystko zaopatrywali. Na razie nie potrzebujemy nic innego tylko dwa konie, które chętnie od was odkupimy. Siodła mamy swoje. ─ To się dobrze składa. Mogę wam odstąpić dwie tęgie szkapy, a jeśli rzeczywiście chcecie za nie zapłacić, to oddam je wam za cenę, za jaką je sam kupiłem. Jutro rano pójdziemy do stajni, gdzie wam je pokażę. To najlepsze ze wszystkich, jakie posiadam. Czy rozejrzeliście się już za noclegiem? ─ Tak. Zaprosił nas master Lange. ─ To doskonale. W przeciwnym razie ja bym to uczynił, chociaż moje mieszkanie jest niewielkie. Czy wolicie załatwić resztę spraw od razu, czy dopiero jutro rano? ─ Teraz oczywiście ─ odrzekł Old Death. ─ Jakież są jeszcze formalności do załatwienia? ─ Na razie nie ma żadnych. Ponieważ idziecie na własny koszt, przeto odbiorą od was przysięgę dopiero w korpusie po objęciu obowiązków. Muszę wam tylko dać paszporty i list polecający, który zabezpieczy należną wam szarżę. Lepiej pisma te sporządzić od razu, gdyż tutaj nigdy człowiek nie wie, co go czeka w następnej chwili. Proszę więc o kwadrans cierpliwości. Będę się śpieszył. Oto są cigarilla, a zaraz przyniosę wino, jakim zresztą nikogo nie częstuję. Niestety, mam już tylko jedną flaszkę. Podsunąwszy nam cigarilla i flaszkę wina, podszedł do pulpitu i zabrał się do pisania. Old Death zaczął za jego plecami robić do mnie miny, z czego wywnioskowałem, że jest z siebie bardzo zadowolony. Następnie nalał sobie pełną szklankę wina i wychylił duszkiem za zdrowie Cortesia. Mnie ten wynik nie cieszył jeszcze tak bardzo, gdyż nie mówiliśmy dotąd o ludziach, o których mi chodziło. Szepnąłem o tym staremu, na co mi odpowiedział gestem oznaczającym, że sam to załatwi. W przeciągu kwadransa Old Death wysączył resztę wina z flaszki, a Cortesio skończył pisanie. Przed zapieczętowaniem przeczytał nam list polecający, którego treść zadowoliła nas w zupełności. Następnie wypełnił cztery blankiety i wręczył po dwa każdemu z nas. Ku swemu zdumieniu ujrzałem, że są to paszporty, jeden w języku francuskim podpisany przez generała

Bazaine'a, a drugi ─ w hiszpańskim, z podpisem Juareza. Cortesio musiał zauważyć moje zdziwienie, gdyż rzekł z uśmiechem chytrego zadowolenia: ─ Widzicie, senior, że możemy was ochronić przed różnymi zdarzeniami. W jaki sposób posiadłem blankiet z podpisem Bazaine'a, to moja rzecz. Nie wiecie, co się wam może zdarzyć, dobrze więc, że macie tego rodzaju podwójne paszporty, które was na wszelki wypadek zabezpieczają. Wystawiam je tylko wyjątkowo, a odchodzący stąd ochotnicy zwykle nie otrzymują w ogóle żadnych papierów. Old Death skorzystał z tego, by zadać upragnione przeze mnie pytanie: ─ Jak dawno odeszli stąd ostatni ochotnicy? ─ Wczoraj. Sam odprowadziłem oddział złożony z trzydziestu ludzi aż do Hopkins Farm. Tym razem byli z nimi także dwaj prywatni seniores. ─ Przeprowadzacie zatem również ludzi prywatnych? ─ spytał Old Death ze zdziwieniem. ─ Nie. To narażałoby mnie na różne nieprzyjemności. Wczoraj zrobiłem wyjątek, ponieważ jeden z tych panów jest moim dobrym znajomym. Zresztą wy będziecie mieli doskonałe konie, a jeśli wcześnie stąd wyruszycie, dościgniecie oddział, zanim się dostaniecie do Rio Grandę. ─ W którym miejscu mają przejść przez rzekę? ─ Udadzą się w kierunku Orlego Wąwozu, ponieważ jednak nie mogą się tam pokazywać, zboczą nieco na północ. Pomiędzy Rio Nueces a Rio Grandę przetną drogę dla mułów, prowadzącą z San Antonio, przybędą do Fortu Inge, który także muszą ominąć, i przeprawią się przez Rio Grandę pomiędzy dopływami Las Moras i Morał, tam bowiem jest bród znany naszym przewodnikom. Stamtąd ruszą na zachód, aby przez Baya, Cruces, San Vinzente, Tabal i San Carlos dostać się do miasta Chihuahua. Wszystkie te miejscowości były dla mnie czymś zupełnie nie znanym, lecz Old Death potakiwał głową i powtarzał głośno każdą nazwę, jakby znał te okolice. ─ Dopędzimy ich pewnie, jeśli nasze konie nie będą zbyt liche, a ich zbyt dobre ─ rzekł. ─ Ale czy pozwolą nam się przyłączyć? Cortesio potwierdził gorąco, a przyjaciel mój pytał dalej: ─ Czy jednak ci dwaj prywatni panowie zgodzą się na to? ─ Oczywiście, Oni nie mają nic do rozkazywania, muszą sami być wdzięczni za to, że mają sposobność odbycia podróży pod osłoną oddziału. Ponieważ się z nimi spotkacie, przeto z przyjemnością was uprzedzam, że poznacie w nich prawdziwych dżentelmenów. Jeden z nich, rodowity Meksykanin, nazwiskiem Gavilano, jest moim znajomym, z którym przeżyłem piękne chwile w stolicy. Jego siostra, młodsza od niego, nadzwyczaj przystojna, zawracała głowy wszystkim seniorom. ─ To i on zapewne jest pięknym mężczyzną? ─ Nie. Nie są do siebie podobni, bo to rodzeństwo przyrodnie. Ona nazywa się Feliza Perillo i była czarującą śpiewaczką i zachwycającą tancerką. Była, gdyż później zniknęła i dopiero teraz dowiedziałem się od jej brata, że żyje jeszcze w okolicach Chihuahua. I on jednak nie mógł mi udzielić dokładniejszych wiadomości, gdyż sam musi się o nią dopiero wypytać, skoro tam przybędzie. ─ Czy wolno spytać, czym właściwie był i jest ten senior? ─ Poetą. Old Death przybrał minę takiego zdumienia i lekceważenia, że zacny Cortesio dodał: ─ Senior Gavilano tworzy za darmo, gdyż posiada znaczny majątek i nie potrzebuje zapłaty za swe utwory. ─ W takim razie można mu pozazdrościć! ─ Tak, zazdroszczono mu też. Z powodu intryg, którymi go ludzie omotali, musiał opuścić miasto, a nawet kraj. Teraz wraca z Jankesem, który chce z jego pomocą wejść w krainę poezji i poznać przy tym Meksyk. Mają zamiar zbudować w stolicy teatr.

─ Życzę im szczęścia! Czy Gavilano wiedział, że wy przebywacie teraz w La Grange? ─ O nie. Znajdowałem się przypadkiem nad rzeką, kiedy nadjechał parowiec, aby wysadzić podróżnych na ląd. Poznałem natychmiast tego seniora i zaprosiłem go razem z jego towarzyszem do siebie. Okazało się, że obydwaj chcieli się udać do Austin, a stamtąd przekroczyć granicę. Poradziłem im, w jaki sposób można pewniej i prędzej przedostać się przez granicę, dla obcego bowiem, zwłaszcza niesecesjonisty, pobyt tutaj bynajmniej nie jest wskazany. W Teksasie grasują teraz ludzie, którzy chętnie łowią ryby w mętnej wodzie. Pełno tutaj wszelkiej bezużytecznej hołoty, której pochodzenia ani celu wędrówki nikt nie zna. Wszędzie słyszy się o zbrodniach, napadach, okrucieństwach z niewiadomego powodu. Sprawcy znikają, a policja jest bezradna wobec tych okropnych faktów. ─ Czyżby to byli ludzie z Ku-Klux-Klanu? ─ zauważył Old Death. ─ Wielu o to samo pytało, a w ostatnich czasach zaszły wypadki, które pozwalają się domyślać, że prawdopodobnie istotnie mamy do czynienia z tą właśnie szajką. Onegdaj znaleziono w Halletsville dwa trupy; zbrodniarze przypięli do nich kartki z napisem „Jankesowskie psy”. W Shelby zaćwiczono niemal na śmierć rodzinę za to, że ojciec służył pod generałem Graniem. A dzisiaj dowiedziałem się, że koło Lyons znaleziono czarny kaptur z przyszytymi dwoma kawałkami białej materii w kształcie jaszczurek. ─ O, do pioruna! Takie maski noszą członkowie Ku-Klux-Klanu! ─ Tak, zasłaniają sobie twarze czarnymi kapturami, opatrzonymi w białe naszywki. Każdy z nich ma naszywkę w innym kształcie, po którym się go poznaje, gdyż podobno nawet swoje nazwiska sami przed sobą trzymają w tajemnicy. ─ Należy wobec tego przypuszczać, że tajne stowarzyszenie znowu zaczyna tu gospodarować. Miejcie się na baczności, senior Cortesio. Przyjdą tutaj na pewno. Najpierw byli w Halletsville, a kaptur znaleziono już w Lyons. Ta druga miejscowość leży przecież znacznie bliżej stąd niż pierwsza. ─ Rzeczywiście, macie słuszność, senior. Od dzisiaj będę zamykał silnie drzwi i okna i będę trzymał w pogotowiu nabite strzelby. ─ Dobrze zrobicie. Tych łotrów nie trzeba oszczędzać, bo oni także nikomu nie darują. Kto się im podda licząc na ich łaskę, ten dozna zawodu. Ja przemawiałbym do nich tylko prochem i ołowiem. Zresztą i w gospodzie nic dobrego się nie święci. Widzieliśmy tam bowiem dżentelmenów, którym źle z oczu patrzy. Powinniście starannie ukryć wszystko, co by was mogło zdradzić, że jesteście stronnikiem Juareza. Zróbcie to zaraz dzisiaj! Lepiej raz być przesadnie ostrożnym niżeli dać się obić lub zastrzelić wskutek zaniedbania ostrożności. Sądzę, że to na razie wszystko. Jutro rano znowu się zobaczymy. Czy macie jeszcze coś do nas? ─ Nie, seniores. Na dziś wszystko załatwione. Cieszę się bardzo, że was poznałem, i spodziewam się, że o was jeszcze dużo dobrego usłyszę. Jestem pewien, że będzie wam sprzyjało szczęście u Juareza i że prędko się wybijecie. Na tym rozstaliśmy się, uścisnąwszy podaną nam uprzejmie przez Cortesia rękę. Kiedy jego drzwi zamknęły się za nami, nie mogłem się powstrzymać, żeby nie szturchnąć starego w bok i nie powiedzieć: ─ Skądże wpadło wam do głowy zmyślać w ten sposób przed seniorem! Kłamstwa wasze były wprost niebotyczne! ─ Tak? Hm! Wy tego nie rozumiecie, sir! Mógł nas przecież odprawić z kwitkiem. Dlatego wzbudziłem w nim apetyt na nas. ─ Chcieliście nawet wziąć pieniądze! To byłoby wyraźne oszustwo! ─ No, wyraźne nie, gdyż on nic o tym nie wiedział. Czemu nie miałem wziąć, skoro dawał dobrowolnie? ─ Ponieważ nie zamierzamy zasłużyć na te pieniądze. ─ Tak! Teraz oczywiście dalecy jesteśmy od tego zamiaru, ale skąd wiecie, że nie nastręczy nam się sposobność służby u Juareza? Może nawet ze względu na siebie samych będziemy do

tego zmuszeni. Trudno jednak nie przyznać wam słuszności. To bardzo dobrze, że nie przyjęliśmy pieniędzy, gdyż tylko dzięki temu znaleźliśmy się w posiadaniu paszportów i listu polecającego. Ale najważniejsze to, że wiemy, dokąd udał się Gibson. Znam doskonale tę drogę. Wyruszymy wcześnie i z pewnością go dościgniemy. Dzięki naszym papierom komendant oddziału nie zawaha się ani na chwilę z wydaniem ich obu w nasze ręce. U Langego nie potrzebowaliśmy wcale pukać, gdyż sam gospodarz stał w otwartych drzwiach. Wprowadził nas do izby, której wszystkie trzy okna zasłonięte były grubymi kocami. ─ Nie dziwcie się tym zasłonom, panowie! ─ rzekł. ─ Zawiesiłem je naumyślnie. Mówmy w ogóle jak najciszej, żeby się członkowie Ku-Klux-Klanu nie dowiedzieli, że jesteście u mnie. ─ Czy widzieliście tych łotrów? ─ W każdym razie ich zwiadowców. Ponieważ dość długo bawiliście u seniora Cortesio, zaczęło mi się nudzić, wyszedłem więc, aby na was zaczekać przed drzwiami. Wtem usłyszałem, że się ktoś skrada od strony gospody. Przymknąłem drzwi, pozostawiając tylko wąską szparę, przez którą wyglądałem. Nadeszło trzech mężczyzn i stanęli tuż koło drzwi. Mimo ciemności zauważyłem na nich bardzo długie, szerokie bluzy i kaptury. nasunięte na twarze. Przebranie to było z ciemnej materii i obszyte jasnymi naszywkami. ─ Aha, jak u członków Ku-Klux-Klanul ─ Właśnie. Dwaj z nich zostali przy drzwiach, a trzeci podkradł się pod okno i usiłował zajrzeć przez okiennicę. Powróciwszy doniósł, że w izbie siedzi tylko młody człowiek, najprawdopodobniej syn Langego, że starego nie ma oraz że jedzenie leży na stole. Na to drugi orzekł, że teraz zapewne będziemy jeść kolację, a potem pójdziemy spać. Chcieli obejść dokoła dom, by się przekonać, którędy najlepiej wedrzeć się do środka. Potem zniknęli za rogiem, a wy nadeszliście zaraz po zasłonięciu okien. Ale mimo wizyty tych łotrów nie mogę zapominać, że jesteście moimi gośćmi. Usiądźcie! Jedzcie i pijcie! Stawiam dzisiaj przed wami takie jedzenie, na jakie stać leśnego człowieka, ale podaję z serca, co mam. Możemy także podczas jedzenia mówić o grożącym mi niebezpieczeństwie. ─ W którym was oczywiście nie opuścimy ─ rzekł Old De'ath. ─ Gdzież wasz syn? ─ Kiedyście wychodzili od Cortesia, oddalił się po cichu. Mieszka tu kilku moich dobrych przyjaciół, na których mogę liczyć. Syn ma ich potajemnie sprowadzić. Dwóch z nich już znacie, siedzieli w gospodzie przy naszym stole. ─ Ale czy będą się starali wejść do domu niepostrzeżenie? Byłoby dla was korzystniej, gdyby członkowie Ku-Klux-KIanu sądzili, że napadają tylko na was i waszego syna. ─ Nie obawiajcie się! Moi przyjaciele wiedzą już, co czynić, a zresztą pouczyłem Willa, jak się mają zachować. Jedzenie składało się z szynki, chleba i piwa. Zaledwie zaczęliśmy się posilać, usłyszeliśmy o kilka domów dalej skomlenie psa. ─ To znak ─ rzekł Lange powstając. ─ Moi przyjaciele nadchodzą. Wyszedł, by im otworzyć, i powrócił z synem oraz z pięciu uzbrojonymi w strzelby, rewolwery i noże mężczyznami. Nikt nie wyrzekł ani słowa; wszyscy zbadali okna, czy dobrze są zasłonięte. To byli ludzie, jakich nam właśnie było trzeba. Jeden z nich, stary z siwymi włosami i brodą, nie spuszczał oka z Old Deatha i pierwszy do niego przemówił: ─ Wybaczcie, master! Will uprzedził mnie, kogo tu zastanę. Bardzo się tym ucieszyłem, gdyż sądzę, żeśmy się już gdzieś spotkali. ─ Możliwe! ─ odrzekł mój towarzysz. ─ Widziałem Już wielu synów swoich rodziców. ─ Nie przypominacie mnie sobie? Old Death przypatrzył się mówiącemu uważnie i odpowiedział: ─ Wydaje się mi istotnie, że musieliśmy się już gdzieś spotkać, ale nie mogę sobie przypomnieć, gdzie. ─ W Kalifornii przed dwudziestu laty, w chińskiej dzielnicy. Grało się ostro i paliło się przy

tym opium. Przegrałem wtedy wszystkie pieniądze, jakie miałem, około tysiąca dolarów. Została mi jeszcze tylko jedna moneta, której nie chciałem już przegrać w karty, lecz przepalić, a potem palnąć sobie kulą w łeb. Byłem namiętnym graczem, ale wtedy nie miałem żadnego innego wyjścia. Wtem... ─ Już dośćl Przypominam sobie! ─ przerwał mu Old Death. ─ Nie potrzebujecie dalej opowiadać. ─ Przeciwnie, sir. Muszę to powiedzieć, gdyż wy ocaliliście mnie wówczas. Wam przypadła połowa mojej przegranej, Wy jednak, wziąwszy mnie na bok oddaliście mi pieniądze, przy czym musiałem na wasze żądanie złożyć święte przyrzeczenie, że nigdy już nie będę grać, a przede wszystkim, że wyrzeknę się raz na zawsze znajomości z szatańskim opium. Obiecałem zmienić się pod tym względem i dotrzymałem słowa, chociaż przychodziło mi to z trudnością. Jesteście moim wybawcą. Jeżeli chcecie zrobić mi wielką uciechę, to pozwólcie zwrócić sobie pieniądze, gdyż obecnie posiadam ładny majątek. ─ Nie głupim! ─ zaśmiał się Old Death. ─ Długo byłem dumny z tego, przynajmniej jednego, dobrego uczynku jaki zrobiłem, i ani mi się śni sprzedawać tego poczucia za wasze pieniądze. Gdy kiedyś umrę, nie będę miał z sobą nic oprócz tego jednego czynu, nie oddam go więc za nic w świecie. Mówmy teraz o innych rzeczach, o wiele ważniejszych. Ja wówczas ostrzegłem was tylko przed dwoma szatanami, których niestety dobrze znałem, ale swoje ocalenie zawdzięczacie jedynie własnej sile woli. Zamilczmy już o tym. Te słowa starego poszukiwacza ścieżek naprowadziły mnie na pewien domysł. Jeszcze w Nowym Orleanie wspomniał on, że matka wskazała mu drogę prowadzącą do szczęścia, on jednak obrał inny kierunek. Teraz określił sam siebie jako znawcę obu straszliwych występków: gry i palenia opium. Czyżby tę znajomość zdobył tylko przypatrując się innym? Chyba nie! Nasunęło mi się podejrzenie, że sam musiał być namiętnym graczem i jest nim może jeszcze dotychczas. A co do opium, to jego wychudła, podobna do szkieletu postać dowodziłaby właśnie niszczącego działania tej trucizny. Czyżby dotąd jeszcze był skrytym palaczem opium? To jednak nie wydało mi się prawdopodobne, gdyż palenie tej trucizny wymaga dużej ilości czasu, którego nie miał podczas swych ciągłych wędrówek. Ale kto wie, czy nie żuł opium? Zacząłem nań patrzyć innymi oczyma. Do czci, którą go otaczałem dotychczas, przyłączyło się sporo litości. Czymże były wszystkie przygody, które przeżył, czym wszystkie poniesione przezeń trudy wobec walk, jakie musiał stoczyć sam z sobą! Jakie zdrowe musiał mieć ciało i ducha, skoro trucizna nie zdołała ich zniszczyć? Nazwa „Old Death” zawierała teraz dla mnie w swym brzmieniu coś niepokojącego. Słynny westman sądził kiedyś widocznie, że jest skazany na upadek, wobec którego śmierć fizyczna może być dobrodziejstwem! Ostatnie słowa; ,,Zamilczmy już o tym!” wymówił Old Death takim tonem, że stary jego znajomy wyrzekł się dalszych swych rozważań i przeszedł do innej sprawy. ─ Well, sir! Mamy teraz do czynienia z wrogiem równie zajadłym, równie nieubłaganym, jak gra i opium. Na szczęście łatwiej go ująć, zabierzmy się więc do dzieła. Ku-Klux-Klan jest otwartym wrogiem nas wszystkich. Każdy musi się przed nim bronić, i to nie tylko ten, którego on bezpośrednio zaatakuje. To bestia, która ma milion ramion. Wszelka pobłażliwość byłaby w tym wypadku karygodnym błędem. Od razu, w pierwszym ataku trzeba pokazać, że jesteśmy nieubłagani. Jeśli członkom Ku-Klux-Klanu uda się tu usadowić, będziemy zgubieni; wezmą się do nas i wyduszą jednego po drugim. Dlatego powinniśmy, moim zdaniem, zgotować im dzisiaj takie przyjęcie, tyle im strachu napędzić, żeby się nie ośmielili powrócić. Spodziewam się, że i wy jesteście tego zdania. Wszyscy obecni zgodzili się na to. ─ Pięknie! ─ mówił dalej. Nie przerywano mu, jako najstarszemu. ─ Należy się przygotować do walki tak, żeby nie tylko chybili swego zamiaru, lecz żeby jego ostrze obróciło się przeciwko nim samym. Czy ma kto z was jaki wniosek w tej sprawie? Komu przyjdzie dobra myśl, niech ją wyjawi. Oczy jego i wszystkich pozostałych zwróciły się na Old Deatha. Jako doświadczony westman,

wiedział on lepiej od nich wszystkich, jak należy się zachować wobec takich nieprzyjaciół. Widząc wyraz oczekiwania w oczach obecnych i ich milczące wezwanie, Old Death skrzywił po swojemu twarz, kiwnął głową jakby do siebie samego i odezwał się: ─ Skoro inni milczą, to ja powiem kilka słów, panowie. Trzeba się liczyć z tą okolicznością, że oni przyjdą dopiero wtedy, kiedy master Lange położy się spać. W jaki sposób zamykają się tylne drzwi, czy na zasuwę? ─ Nie, na zamek, jak wszystkie moje drzwi. ─ Well! O tym także będą wiedzieli i sądzę, że zaopatrzą się w dorobione klucze. Byłoby to z ich strony błędem nie do darowania, gdyby tego nie uczynili. To zacne stowarzyszenie musi mieć członków ślusarzy, a przynajmniej ludzi umiejących się obchodzić z wytrychem. Wedrą się pewnie do środka, naradźmy się więc nad tym, jak ich przyjąć. ─ Oczywiście, że ─ strzelbami. Zaczniemy do nich strzelać natychmiast! ─ A oni do nas, sir! Błysk waszych strzałów zdradzi im, gdzie się znajdujecie, gdzie stoicie. Nie, strzelać nie można. Sądzę natomiast, że byłoby najlepiej pojmać ich, nie narażając się na niebezpieczeństwo zetknięcia się z ich bronią. ─ Czy uważacie to za możliwe? ─ Nawet za stosunkowo łatwe. Ukryjemy się w domu l wpuścimy ich do środka. Skoro tylko znajdą się w sypialni, zatrzaśniemy drzwi. Kilku z nas stanie przy nich na czatach, a kilku na dworze pod oknem. Tak więc nie będą mogli się wydostać i będą musieli po prostu się poddać. Stary sąsiad Langego potrząsnął.poważnie głową i upierał się energicznie przy tym, by wystrzelać włamywaczy. Na odpowiedź starego Old Death przymrużył jedno oko i zrobił minę, która wywołałaby zapewne powszechny śmiech, gdyby pozwalało na to nasze położenie. ─ Cóż za miny stroicie, sir? ─ zapytał Lange. ─ Czy się nie zgadzacie? ─ Wcale nie, master. Wniosek naszego przyjaciela wygląda bardzo praktycznie, ale sądzę, że wszystko odbędzie się inaczej, aniżeli przypuszcza-. Członkowie tajnego związku byliby warci batów, gdyby postąpili tak, jak on się po nich spodziewa. Wasz przyjaciel sądzi, że wejdą wszyscy razem i ustawią się przed naszymi strzelbami jak na dłoni. Gdyby tak uczynili, nie mieliby krzty oleju w głowie. Jestem pewien, że otworzą po cichu tylne drzwi i potem wyślą dwóch lub trzech tu na zwiady. Tych dwóch lub trzech możemy oczywiście zastrzelić, wówczas jednak reszta oddali się czym prędzej, aby powrócić niebawem w zwiększonej liczbie i zrobić to. co im się nie udało za pierwszym razem. Nie, sir, nic z tego planu nie wyjdzie. Musimy ich wpuścić wszystkich, by ich połapać. Tym samym uniemożliwimy im powtórny napad i osiągniemy nasz cel w sposób mniej krwawy. Jeśli obstajecie przy tym, żeby ich wystrzelać jak sforę dzikich zwierząt, to zróbcie to, lecz ja i mój towarzysz nie weźmiemy w tym udziału. Pójdziemy i wyszukamy sobie inne miejsce na nocleg, żebyśmy później nie musieli wspominać tej nocy ze zgrozą i wyrzutami sumienia! Słowa Old Deatha wywarły zamierzone wrażenie. Wszyscy skinęli głowami, a starzec rzekł: ─ To, co powiedzieliście na końcu, to istotnie bardzo słuszne. Sądziłem, że takie przyjęcie wypędziłoby ich z La Grange raz na zawsze, lecz nie zastanowiłem się nad odpowiedzialnością, jaką bierzemy na siebie. Dlatego przychyliłbym się do waszego planu, gdybym tylko miał pewność, że się uda. ─ Każdy, nawet najlepszy plan może się nie udać. Będzie to jednak nie tylko po ludzku, lecz i mądrze zarazem, jeżeli wpuścimy tych ludzi i zamkniemy ich tak, że żywcem wpadną nam w ręce. Zważcie przy tym, że zabicie takiej ilości członków klanu wywołałoby jego zemstę. Nie tylko nie odstraszylibyście członków Ku-Klux-Klanu od pobytu w La Grange, lecz ściągnęlibyście ich tutaj. Przyszliby się zemścić okrutnie za śmierć swoich ludzi. Proszę zatem o przyjęcie mojego planu. To najlepsze ze wszystkiego, co się tu da wykonać. Aby usunąć wszystko, co mogłoby zaszkodzić jego powodzeniu, obejdę teraz niepostrzeżenie dom. Może zauważę coś, co mogłoby się nam przydać.

─ Może raczej zaniechacie tego, sir? ─ zapytał Lange. ─ Sami przyznajecie, że napastnicy niewątpliwie postawili wartownika. A co będzie, jeśli on was spostrzeże? ─ Mnie spostrzec? ─ roześmiał się Old Death. ─ Czegoś podobnego jeszcze mi nikt nie powiedział, Old Death byłby tak głupi, żeby się pokazać podczas skradania się dokoła domu lub podchodzenia do jakiegoś człowieka! Master, to śmieszne! Jeśli macie kawałek kredy, to narysujcie mi przekrój poziomy domu, żebym się mógł do tego zastosować. Wypuśćcie mnie tylnymi drzwiami i czekajcie tam, dopóki nie wrócę. Nie zapukam, tylko poskrobię po drzwiach. Gdyby kto zapukał, będzie to ktoś inny i tego do środka nie wpuszczajcie. Lange zdjął kawałeczek kredy z półki nad drzwiami i narysował przekrój na stole. Old Death przyjrzał mu się dokładnie i wyraził swoje zadowolenie skrzywieniem twarzy w uśmiechu. Byli już obaj przy drzwiach, kiedy Old Death odwrócił się nagle i zapytał mnie: ─ Czy podchodziliście już kiedy człowieka, sir? ─ Nie ─ odrzekłem stosownie do mojej umowy z Winnetou. ─ To macie teraz doskonałą sposobność zobaczyć, jak się to robi. Jeśli chcecie, wezmę was z sobą. ─ Stać, sir! ─ wtrącił Lange. ─ To byłoby zbyt wielkie ryzyko. Wasz przyjaciel sam przyznaje, że brak mu doświadczenia w tych sprawach. Gdybyście popełnili najmniejszy błąd, wartownik zauważyłby was i wszystko by przepadło. ─ Głupstwo! Znam tego młodzieńca wprawdzie dopiero od niedawna; lecz wiem, że pragnie usilnie wyrobić w sobie zalety dobrego westmana. Będzie się starał unikać błędów. Gdyby szło o to, żeby podejść wodza indiańskiego, nie wziąłbym go z sobą, ale zapewniam was, że nikt z zacnych preriowców nie wstąpił do Ku-Klux-Klanu. Dlatego próżne są obawy, żeby wartownik okazał się tak zręczny i spostrzegawczy. A nawet gdyby nas spostrzeżono, Old Death znalazłby się natychmiast na miejscu, aby naprawić ten błąd. Chcę wziąć z sobą tego młodzieńca, więc pójdzie ze mną, A zatem chodźcie, sir! Zostawcie tylko w izbie swoje sombrero, co oczywiście i ja uczynię. Taka jasna słoma zanadto świeci i mogłaby nas zdradzić. Zsuńcie sobie włosy na czoło i podnieście kołnierz powyżej brody, aby ukryć twarz. Trzymajcie się ciągle za mną i róbcie tylko to, co ja będę robił. Chciałbym widzieć kluksa, czy kleksa, który by nas zauważył. Nikt się już dalej nie sprzeciwiał, przeszliśmy więc przez sień do tylnych drzwi. Lange otworzył je po cichu i zamknął za nami. Skoro tylko znaleźliśmy się na dworze, Old Death przykucnął, a ja uczyniłem to samo. Zdawało się, że chce on przebić oczyma ciemność, usłyszałem też, jak długimi oddechami wciągał w nozdrza powietrze, ─ Sądzę, że tu przed nami nie ma nikogo ─ szepnął do mnie, wskazując poza dziedziniec w stronę zabudowań stajennych. ─ Mimo to muszę się przekonać, gdyż konieczna jest największa ostrożność. Czy nauczyliście się w swych chłopięcych latach na źdźble trawy, trzymanym między kciukami, naśladować głos świerszcza? Potwierdziłem po cichu. ─ Tam pod drzwiami rośnie trawa. Weźcie sobie źdźbło i czekajcie, dopóki nie wrócę. Nie ruszajcie się z miejsca. Gdyby się jednak coś stało, to ćwierknijcie, a przyjdę natychmiast. Położył się na ziemi i czołgając się na rękach, zniknął w ciemności. Upłynęło z dziesięć minut, zanim powrócił. I rzeczywiście nie oczy, lecz węch mi powiedział, że się zbliża. ─ Przypuszczenie moje się sprawdziło ─ szepnął. ─ Na dziedzińcu i pod ścianą przednią nie ma nikogo, ale na drugim rogu, tam gdzie znajduje się okno od sypialni, z pewnością ktoś stoi. Połóżcie się na ziemi i czołgajcie się za mną! Ale nie na brzuchu jak wąż, lecz na palcach jak jaszczurka. Nie stąpajcie całą stopą, ale końcami palców. Badajcie ziemię rękami, żebyście nie złamali jakiejś gałązki, i zapnijcie dobrze bluzę, żeby jej koniec nie wlókł się po ziemi! No, naprzód! Posunęliśmy się do rogu. Tu Old Death zatrzymał się, ja uczyniłem to samo. Po chwili odwrócił do mnie głowę i szepnął:

─ Jest ich dwóch. Bądźcie ostrożni! Poczołgał się dalej, a ja znów za nim. Nie trzymał się ściany domu, lecz skierował się w stronę płotu. Porosły dzikim winem czy też inną, podobną rośliną, płot ten otaczał ogród. Poczołgaliśmy się wzdłuż niego równolegle do przedniej ściany domu w odległości jakichś dziesięciu kroków. Na dzielącej nas od domu przestrzeni dostrzegłem niebawem jakąś ciemną kupę wyglądającą jak namiot. Dowiedziałem się później, że były to ustawione w ten sposób tyczki od fasoli i chmielu. U ich stóp rozmawiano po cichu. Old Death sięgnął ręką wstecz, ujął mnie za kołnierz, przyciągnął do siebie tak, że moja głowa znalazła się obok jego, i szepnął: ─ O, tam siedzą. Musimy podsłuchać, o czym mówią. Właściwie powinienem tam pójść sam, ponieważ jako greenhorn możecie mi popsuć całego figla. Ale dwóch słyszy więcej niż jeden. Czy potraficie podkraść się niepostrzeżenie tak blisko, żebyście ich mogli podsłuchać? ─ Tak! ─ odpowiedziałem. ─ To spróbujmy. Wy zbliżajcie się do nich z tej, a ja z tamtej strony. Już koło nich schylicie twarz ku ziemi, żeby nie zobaczyli blasku waszych oczu. Gdyby mimo to zauważyli was, może z powodu zbyt głośnego oddechu, to trzeba będzie natychmiast ich unieszkodliwić. ─ Zabić? ─ spytałem szeptem. ─ Nie. Musiałoby się to stać cicho, strzału rewolwerowego nie można ryzykować. Skoro tylko spostrzegą was albo mnie, rzucimy się: ja na jednego, a wy na drugiego. Obejmiecie mu szyję rękami i ściśnięcie tak, żeby nie mógł wydać z siebie głosu. Należy go przy tym powalić na ziemię. Potem wam powiem, co robić dalej. Tylko bez hałasu? Widziałem, że z was mocny chłop, ale czy jesteście pewni, że zdołacie grzmotnąć takim drabem o ziemię? ─ Bezwarunkowo! ─ odrzekłem. ─ A zatem naprzód, sir! Poczołgał się dokoła tyczek, aby zajść drabów od tyłu, a ja podsunąłem się ku nim z przodu. Obaj opryszkowie siedzieli tuż obok siebie z twarzami zwróconymi w stronę domu. Udało mi się dojść bez szmeru tak blisko, że głowa moja znalazła się zaledwie o łokieć od ciała jednego z nich. Położyłem się więc na brzuchu, a twarz zasłoniłem rękami, trzymając głowę tuż przy ziemi. Jak się później przekonałem, przydało się to podwójnie. Po pierwsze ─ nie mogła mnie zdradzić jasność twarzy, a po wtóre ─ lepiej było słychać. Rozmawiali zresztą tym nerwowym szeptem, który sprawia, że nawet na kilka kroków można zrozumieć poszczególne słowa. ─ Kapitana zostawimy w spokoju ─ rzekł ten właśnie, w którego pobliżu leżałem. ─ Wysadził was wprawdzie na ląd, ale ściśle biorąc, spełnił swój obowiązek. Widzisz, Locksmith, jeśli przyłożymy mu nóż do gardła, nic nam to nie pomoże, przeciwnie ─ zaszkodzi. Chcąc osiąść i utrzymać się w Teksasie, nie możemy psuć sobie stosunków ze służbą okrętową. ─ Dobrze! Stanie się wedle waszej woli. Czerwonoskóry umknął, jak mi się zdaje. Żaden Indianin nie wysiadł w La Grange, aby czekać tu całą noc na odejście statku, ale te dwa psy są jeszcze tutaj. To szpiedzy, których na!eży bez litości zlinczować. Gdybyśmy tylko wiedzieli, gdzie się teraz znajdują. Ulotnili się przez okno, tchórze! ─ „Ślimak” został w gospodzie i nie spocznie, zanim się nie dowie, gdzie siedzą. To chytra sztuka. Jemu też zawdzięczamy wiadomość o tym, że Lange dostał od Meksykanina pieniądze. Zrobimy zatem dobry interes i ubawimy się przy tym nieźle. Młody walczył przeciwko nam, jako oficer i powinien za to zawisnąć na stryczku. Stary zrobił z niego żołnierza, za co mu się także należy zapłata, ale go nie powiesimy. Dostanie takie baty, że mu skóra na plecach popęka. Potem go wyrzucimy z domu i podpalimy chałupę. ─ Nie wyrządzimy mu tym zresztą żadnej szkody, ponieważ ją sprzedał ─ odparł drugi. ─ Tym bardziej rozzłości to Meksykanina, który nie wyprawi już pewnie nikogo na służbę do Juareza. Zrobimy z nim porządek i damy mu pamiątkę, o której tak prędko nie zapomni. Instrukcje zostały wydane. Ale czy rzeczywiście jesteś pewien, że twoje klucze się nadadzą? ─ Nie obrażajcie mnie, kapitanie! Znam się dobrze na swoim zawodzie. Te drzwi nie oprą się wytrychowi.

─ No, to niedługo przystąpimy do dzieła. Żeby tylko poszli prędko spać. Nasi ludzie się zniecierpliwią, gdyż w tych krzakach bzu diabelnie źle siedzieć. Obaj gospodarze rzucali tam wszelkie skorupy i śmieci. Chciałbym, żebyście poszli zaraz dać znać towarzyszom. Posłucham jeszcze raz pod okiennicą, czy te nocne marki już się pokładły. Opryszek wstał i podszedł cicho pod okiennicę izby sypialnej. Towarzysze nazywali go ,,kapitanem”; to określenie i rozmowa, którą właśnie usłyszałem, kazały przypuszczać, że był dowódcą. Drugiego nazywano ,,Locksmith”, co oznacza ślusarza. Może się tak nazywał, a może rzeczywiście był ślusarzem, ponieważ z rozmowy wynikało, że się zna na wytrychach. Poruszył się właśnie, wskutek czego usłyszałem lekki brzęk, co dowodziło, że istotnie miał przy sobie klucze. Z tych rozmyślań wyrwało mnie lekkie szarpnięcie za spodnie. Poczołgałem się wstecz. Za tykami leżał Old Death. Przysunąłem twarz do jego twarzy. Spytał mnie z cicha, czy wszystko słyszałem i zrozumiałem, a gdy to potwierdziłem, powiedział: ─ Wiemy zatem, o co idzie. Spłatam tym drabom figla, który na długo popamiętają! Gdybym tylko mógł się zdać na was! ─ Spróbujcie! Cóż mam uczynić? ─ Jednego z drabów wziąć za gardło. ─ Well, sirl Zrobię to! ─ Dobrze, aby jednak czuć się zupełnie pewnym, objaśnię wam, jak się do tego zabrać. Słuchajcie! On tu za tyczki nie przyjdzie! W tej chwili kapitan wrócił spod okiennicy. Szczęściem usiadł zaraz z powrotem. Old Death nie uważał za stosowne podsłuchiwać ich w dalszym ciągu i szepnął do mnie: ─ Pouczę was zatem, jak ująć tego hultaja. Poczołgacie się ku niemu i zajdziecie go od tyłu. Gdy krzyknę półgłosem, chwycicie go za szyję. Kiedy go już będziecie trzymali, przyciśnijcie go do ziemi tak, żeby najpierw położył się na boku, potem na brzuchu. Wtedy na nim usiądziecie i przytrzymacie go, dopóki ja nie wrócę. Czy dokażecie tego? ─ Na pewno. Brałem udział w zapasach wiele razy. ─ W zapasach! ─ szydził stary. ─ To nic nie znaczy! Musicie także zważyć, że kapitan jest wyższy od tego drugiego. Przynieście zaszczyt swemu nauczycielowi, sir, i nie dopuśćcie, żeby was nasi w izbie wyśmiali! A zatem naprzód! Czekajcie na mój okrzyk! Odsunął się, a ja poczołgałem się na moje poprzednie miejsce. Przysunąłem się jeszcze bliżej do kapitana i podciągnąłem kolana, by się móc natychmiast podnieść. Obaj członkowie Ku-Klux-Klanu rozmawiali w dalszym ciągu, wielce rozgniewani tym, że tak długo muszą czekać. Potem wspomnieli o nas obydwóch i wyrazili nadzieję, że ,,Ślimak” odnajdzie nasze miejsce pobytu. Wtem usłyszałem przyciszony głos Old Deatha: ─ Otóż jesteśmy, panowie! Uważajcie! Zerwałem się czym prędzej i chwyciłem kapitana za szyję tak, jak mi polecił Old Death. Trzymając go, przygniotłem go bokiem i przewróciłem tak, że legł twarzą do ziemi. Potem ukląkłem mu na plecach. Nie wydał z siebie głosu i leżał spokojnie. Wtem ukazała się zgięta wpół postać Old Deatha. Stary uderzył kapitana w głowę kolbą rewolweru i powiedział: ─ Puśćcie go, sir! Jak na początek, zrobiliście to nieźle. Macie, jak się zdaje, zdolności i sądzę, że kiedyś będzie z was dzielny westman. Weźcie tego draba na plecy l chodźcie! Wziął na barki jednego, ja drugiego i powróciliśmy do tylnych drzwi. Old Death poskrobał zgodnie z umową i Lange nas wpuścił. ─ Co przynosicie? ─ zapytał z cicha, zauważywszy pomimo ciemności, że coś dźwigamy. ─ Zobaczycie! ─ rzeki Old Death wesoło. ─ Zamknijcie drzwi i wejdźcie do środka! Jakież było zdziwienie, kiedyśmy złożyli naszą zdobycz na podłodze! ─ Do stu piorunów! ─ zawołał stary sąsiad Langego. ─ To dwaj członkowie Ku-KluxKlanu! Czy nie żyją? ─ Żyją - odrzekł Old Death. ─ Widzicie, jak to dobrze, że wziąłem z sobą tego młodzieńca. Trzymał się dzielnie i pokonał nawet dowódcę szajki.

─ Dowódcę? Ach, to doskonale! Ale gdzie siedzą jego ludzie i dlaczego przynieśliście tych dwóch tutaj? ─ Trzeba wam to dopiero wyjaśniać? To przecież bardzo łatwo odgadnąć. Ja i młody sir włożymy przebrania tych drabów i sprowadzimy tu całą szajkę, która czeka pod stajnią. ─ Co wy, do diabła! Narażacie przecież w ten sposób swoje życie! A jeśli spostrzegą, że jesteście fałszywymi członkami Ku-Klux-Klanu? ─ Tego właśnie nie spostrzegą ─ odrzekł mój towarzysz tonem pewnej wyższości, ─ Old Death jest chytry, a ten młody master także nie taki głupi, jak się wydaje. Old Death opowiedział im, cośmy podsłuchali, i przedstawił swój plan. Ja, jako Locksmith miałem pójść za stajnię i sprowadzić tutaj napastników, on zaś postanowił włożyć przebranie kapitana i udawać dowódcę. ─ Rozumie się ─ rzekł westman ─ że będziemy mówili tylko po cichu, gdyż przy szepcie wszystkie głosy brzmią jednakowo. ─ Nie będziemy się wam sprzeciwiać ─ rzekł stary Lange, ─ Ale co my tymczasem będziemy robili? ─ Najpierw wyjdziecie po cichu i wniesiecie tu kilka pali lub mocnych tyk, którymi podeprzemy drzwi od izby, żeby nie można było ich otworzyć od zewnątrz. Następnie zgasicie światła i ukryjecie się w domu. Oto całe wasze zadanie. Co uczynimy potem, tego jeszcze na razie nie podobna przewidzieć. Ojciec i syn wyszli -na dziedziniec po wspomniane pale, a my zdjęliśmy z obu jeńców przebrania. Były czarne z białymi odznakami. Odzież kapitana miała na kapturze, piersiach i na wysokości ud sztylety, a Locksmitha ─ klucze. Sztylet oznaczał zatem wodza. Ten, który został w gospodzie, by dowiedzieć się o miejscu naszego pobytu, nazywał się „Ślimak”, miał więc pewno ponaszywane ślimaki. Kiedy zdejmowaliśmy z kapitana krótkie, podobne do szwajcarskich spodnie, odzyskał on przytomność. Spojrzał dokoła zdumionym wzrokiem i zamierzał się poderwać sięgając ręką po rewolwer tam, gdzie przedtem była kieszeń. Old Death jednak przygniótł go znowu do ziemi, przyłożył mu koniec noża do piersi i zagroził; ─ Cicho, chłopcze! Wydaj jeden niedozwolony głos, zrób jeden ruch, a ta piękna stal wejdzie ci w ciało! Kapitan był mężczyzną lat około trzydziestu i nosił brodę przystrzyżoną jak u francuskich oficerów. Twarz jego, ostro zarysowana, ciemnawa j nosząca ślady wielu przeżyć, kazała się domyślać w nim południowca. Pochwycił się ręką za bolącą głowę, w miejscu gdzie otrzymał uderzenie, i zapytał: ─ Gdzie ja jestem? Coście za jedni? ─ Tu mieszka Lange, którego postanowiliście napaść, chłopcze! A ja i ten młodzieniec jesteśmy tymi dwoma mężczyznami, których miejsce pobytu miał odszukać wasz Ślimak, Widzisz więc, że jesteś tam, dokąd cię gnała tęsknota. Jeniec zacisnął wargi i przebiegł dzikim, ale wystraszonym wzrokiem dokoła. W tej chwili powrócili obaj Langowie z kilkoma tykami i piłą. ─ Materiału do krępowania jest pod dostatkiem ─ rzekł ojciec. ─ To dajcie na razie dla tych dwóch. ─ Ja nie pozwolę siebie związać! ─ zawołał kapitan, ponownie usiłując się podnieść. Równocześnie jednak Old Death przyłożył mu. znowu nóż do piersi, mówiąc: ─ Nie rusz się! Widocznie zapomniano ci powiedzieć, kim jestem. Nazywają mnie Old Death, a wiesz zapewne, co to znaczy. Myślałeś może, że jestem przyjacielem właścicieli niewolników i członkiem Ku-Klux-Klanu? ─ Wy jesteście Old... Old Death? ─ wyjąkał kapitan w najwyższym przerażeniu. ─ Tak, chłopcze. Teraz przystępuję do naszej sprawy. Wiem, że chciałeś powiesić młodego Langego, a starego bić dopóty, dopóki mu skóra nie popęka, a potem podpalić ten dom. Jeśli

się spodziewasz jakiejś laski, to doznasz jej tylko pod warunkiem, że z tego wszystkiego zrezygnujesz. ─ Old Death, Old Death! ─ powtarzał kapitan blady jak trup. ─ Wobec tego jestem zgubiony! ─ Jeszcze nie. Nie jesteśmy niecnymi mordercami jak wy. Darujemy wam życie, jeżeli się poddacie bez walki, w przeciwnym razie jutro można będzie wrzucić do rzeki wasze trupy. Posłuchaj teraz tego, co ci chcę powiedzieć. Jeśli postąpisz zgodnie z moim zaleceniem, będziesz mógł opuścić tę okolicę, a nawet Teksas, aby tu już więcej nigdy nie wrócić. Jeśli zaś pogardzisz moją radą, to pożegnaj się ze światem. Wprowadzę tutaj zaraz twoich ludzi. Każ im się poddać. Jeśli tego nie zrobisz, wystrzelamy was jak kaczki. Kapitana, związano i wsadzono mu do ust chustkę, to samo zrobiono z Locksmithem, gdy przyszedł do siebie. Następnie przeniesiono obu na łóżka Langów, przywiązano ich do nich tak mocno, by się nie mogli ruszyć, i przykryto aż po szyję kołdrami. ─ Tak! ─ śmiał się Old Death. ─ A teraz może się zacząć komedia. Jakże się zdziwią ci hultaje, gdy w tych spokojnie śpiących ludziach poznają własnych towarzyszy. Sprawi im to niewymowną przyjemność! Ale powiedzcie, master Lange, czy dałoby się porozmawiać z tymi, którzy tu wejdą, tak żeby nie mogli oni nikogo widzieć ani zaatakować, a żebyśmy pomimo to ich widzieli? ─ Hm! ─ rzekł zapytany wskazując na powałę. ─ Tam z góry. Powała składa się z jednej warstwy desek. Możemy jedną z nich wyrwać. ─ To chodźcie wszyscy i zabierzcie ze sobą broń. Wejdziecie na górę i zostaniecie tam aż do właściwej chwili. Przedtem jednak postarajmy się o dobre podpory. Kilka pali skrócono piłą o tyle, że nadawały się dokładnie do tego celu, podpory były więc przygotowane. Ja wdziałem spodnie i bluzę Locksmitha. W szerokiej kieszeni znalazłem na obręczy pęk rozmaitych kluczy. ─ Nie będą wam potrzebne ─ rzekł Old Death. ─ Nie jesteście ślusarzem ani włamywaczem i zdradzilibyście się tylko swoją niezręcznością. Musicie zabrać ze sobą jedynie klucze właściwe. Potem udacie, że otwieracie drzwi wytrychem. Noże i rewolwery weźmiemy z sobą, ale nasze strzelby pozostawimy. Póki załatwimy się z naszą sprawą na dworze, panowie tutaj wybiją jedną deskę z powały. Potem jednak należy wszystkie światła pogasić. Postąpiono według tej wskazówki, wypuszczono nas i zamknięto za nami drzwi. Miałem przy sobie trzy klucze: od domu, od izby i od komory. Old Death pouczył mnie teraz dokładniej niż przedtem, jak się mam zachować. Usłyszawszy trzask wyrwanej deski, rozeszliśmy się. On udał się ku przedniej stronie domu, gdzie leżały tyki, ja zaś poszedłem po miłych towarzyszy przez dziedziniec ku stajni. Nie stąpałem przy tym zbyt cicho, chcąc, żeby mnie usłyszeli i przemówili pierwsi. Wolałem nie zaczynać rozmowy pierwszy, gdyż łatwo mogłem popełnić jaki błąd. W chwili gdy zamierzałem okrążyć róg domu, podniosła się z ziemi postać, o którą omal się nie potknąłem. ─ Stop! ─ powiedział. ─ To ty, Locksmith? ─ Tak! Chodźcie, ale jak najciszej! ─ Powiem to porucznikowi. Zaczekaj tutaj! Potem zniknął w ciemności. A więc był i porucznik. Ku-Klux-Klan zorganizowany był zatem na sposób wojskowy. Po niespełna minucie zbliżył się drugi i rzekł po cichu; ─ A to długo trwało. Czy te przeklęte psy zasnęły nareszcie? ─ Nareszcie, ale tym mocniej. Wychylili na dobranoc całą flaszkę brandy. ─ To będziemy mieli łatwą robotę. Jakżeż tam z drzwiami? ─ Wszystko jest w najlepszym porządku. ─ To chodźmy! Północ już minęła. Potem odwiedzimy Cortesia. Prowadź nas! Za nim wynurzyło się mnóstwo zamaskowanych postaci, które ruszyły za mną. Przed domem podszedł do nas cicho Old Death, którego nie podobna było w ciemności odróżnić od kapitana. ─ Czy wydacie jakieś osobne rozkazy, kapitanie? ─ spytał drugi oficer.

─ Nie ─ odrzekł stary pewnym siebie tonem. ─ Wszystko zależy od tego, co zastaniemy w środku! No, Locksmith, zacznijmy od drzwi wchodowych! Przystąpiłem do drzwi, trzymając prawdziwy klucz w ręce. Mimo to udałem, że próbuję wszystkich innych. Otworzywszy zatrzymałem się wraz z Old Deathem, aby przepuścić resztę. Porucznik został także z nami. Kiedy pozostali weszli po cichu, zapytał: ─ Czy wydobyć latarnie? ─ Tymczasem tylko wy wyjmijcie swoją! Weszliśmy także. Zamknąłem drzwi, ale nie na klucz, a porucznik wyciągnął z kieszeni szerokich spodni ślepą latarkę. Zauważyłem, że ubranie jego obszyte było białymi naszywkami w kształcie noża myśliwskiego. Było nas razem piętnastu, a każdy miał inny znak: kule, półksiężyce, krzyże, węże, gwiazdy, żaby, koła, serca, nożyce. ptaki, różne czworonogi. Wszyscy zatrzymali się nieruchomo. Porucznik lubił widocznie dowodzić, gdyż poświecił dokoła i zapytał: ─ Czy warta stanie tu przy drzwiach? ─ Po co? ─ odrzekł Old Death. ─ To niepotrzebne. Niech Locksmith zamknie. Tu nikt nie wejdzie. Zamknąłem natychmiast, ale klucz zostawiłem w zamku, by nie obudzić w poruczniku żadnych wątpliwości. ─ Musimy tam wejść wszyscy ─ rzekł teraz Old Death ─ kowale to chłopy jak dęby. ─ Coś wy dziś całkiem inni niż zwykle, kapitanie! ─ Bo warunki są inne. Naprzód! Popchnął mnie ku drzwiom od izby, gdzie powtórzyła się ta sama procedura z dobieraniem klucza i otwieraniem. Następnie weszliśmy wszyscy. Old Death wziął z rąk porucznika latarkę i poświecił przy drzwiach od sypialni. ─ Tędy! ─ rzekł. ─ Ale cicho, cicho! ─ Czy my także mamy powyjmować latarki? ─ Nie ─ dopiero w sypialni! Tym poleceniem chciał Old Death zapobiec, żeby zbyt szybko nie rozpoznano śpiących. Piętnaście osób mogło się zmieścić w sypialni; szło tylko o to, żeby wszyscy tam weszli i żebyśmy nie potrzebowali pilnować również bawialni. Otwierając ostatnie drzwi, postępowałem jeszcze ostrożniej. Nareszcie drzwi się otworzyły. Old Death poświecił latarnią do wnętrza, zajrzał do sypialni i szepnął: ─ Śpią. Prędzej do środka. Ale cicho! Porucznik naprzód! Nie dal mu czasu do namysłu tub sprzeciwu, wepchnął go do środka, a reszta wsunęła się za nim na palcach. Zaledwie jednak wszedł ostatni, zamknąłem drzwi i przekręciłem klucz w zamku. ─ Prędko drągi! ─ rzekł Old Death. Drągi były tak długie, że można je było wcisnąć ukośnie pomiędzy brzeg drzwi a futrynę okna, aby zaś wyważyć tak podparte drzwi, na to trzeba było siły słonia. Pobiegłem czym prędzej na schody. ─ Jesteście tam? ─ zawołałem do góry. ─ Już są w pułapce. Zejdźcie! Wezwani zbiegli prędko na dół. ─ Są w sypialni. Trzech z was pójdzie pod okno l podeprze je drągami. Kto z napastników będzie usiłował wyleźć, dostanie kulą w łeb! Wypuściłem tych trzech tylnymi drzwiami. Reszta poszła do izby mieszkalnej. Tymczasem w sypialni powstał okropny zgiełk. Wystrychnięci na dudków hultaje spostrzegli, że są zamknięci, wyciągnęli latarnie i poznali przy świetle, kto leży w łóżkach. Zaczęli kląć, ryczeć i walić pięściami w drzwi. ─ Otworzyć, otworzyć zaraz, bo wszystko w izbie zdemolujemy! ─ zabrzmiało z wnętrza. Gdy groźby ich nie skutkowały, spróbowali wywalić drzwi, ale na próżno, gdyż podpory trzymały silnie. Potem usłyszeliśmy, że otworzyli okno i starali się wyważyć okiennicę,

─ Nie da się! ─ zawołał jakiś gniewny głos. ─ Jest czymś podparta od zewnątrz! Wtem rozległa się z dworu groźba: ─ Jesteście uwięzieni. Precz od okiennicy! Kto ją otworzy, dostanie kulą w łeb! ─ Tak ─ dodał z izby Old Death ─ i te drzwi są obsadzone. Stoi tu dość ludzi na to, żeby was wysłać na tamten świat. Spytajcie swego kapitana, co macie czynić. Ciszej zaś powiedział do mnie: ─ Chodźcie na strych z latarką i strzelbą! Tamci zaś niech tu zapalą lampę, Weszliśmy na górę do znajdującego się nad sypialnią poddasza i z łatwością znaleźliśmy wyrwaną deskę. Zakrywszy latarnię i zdjąwszy kaptury, podnieśliśmy deskę i w ten sposób mogliśmy zajrzeć do wnętrza oświetlonej kilku latarkami sypialni. Napastnicy stali wszyscy stłoczeni jeden obok drugiego. Obu jeńcom zdjęli już więzy i kneble, a kapitan mówił coś cicho, ale z wielkim naciskiem, do swoich ludzi. ─ Oho! ─ rzekł porucznik. ─ Poddać się? Z iluż to ludźmi mamy do czynienia? ─ Jest ich aż nadto, by was w przeciągu pięciu sekund wszystkich powystrzelać! ─ zawołał ku dołowi Old Death. Wszystkie oczy zwróciły się ku górze. W tej samej chwili doleciał nas huk wystrzału, jeden, a potem zaraz drugi. Old Death natychmiast pojął, co to znaczy i jak należy z tego skorzystać. ─ Słyszycie! ─ mówił dalej. ─ Waszych kompanów odprawiają teraz kulami u Cortesia. Całe La Grange jest przeciwko wam. Wiedziano, że tu jesteście, i przygotowano dla was przyjęcie, o jakim nawet nie marzyliście. Tu nie potrzeba Ku-Klux-Klanu. W izbie obok was stoi dwunastu, pod oknem sześciu, a tu na górze również sześciu ludzi. Ja nazywam się Old Death. Zrozumiano? Daję wam dziesięć minut czasu. Jeśli po upływie tego terminu złożycie broń, to postąpimy z wami łagodnie, w przeciwnym razie wystrzelamy was wszystkich. Więcej nie mam wam nic do powiedzenia. To moje ostatnie słowo. Zapamiętajcie je sobie! Założył deskę na powrót i rzekł do mnie po cichu: ─ Teraz prędko na dół do Cortesia z pomocą! Zabraliśmy dwóch ludzi z izby, w której został tylko Lange z synem, a dwóch spod okiennicy, gdzie na razie wystarczał jeden strażnik, i przemknęliśmy na drugą stronę. W chwili gdy padł nowy strzał, ujrzeliśmy przed domem kilka zamaskowanych postaci, a kilka innych wybiegało spoza domu Cortesia. Jedna z nich krzyknęła głośniej może, niż miała zamiar: ─ Tam w tyle także strzelają. Nie wejdziemy! Położyłem się na ziemi, podczołgałem się bliżej i usłyszałem, jak jeden ze stojących na przedzie odrzekł: ─ Diabelska historia! Kto się mógł tego spodziewać! Meksykanin zwęszył coś i pobudzi strzałami całą ludność. Wszędzie zapalają się światła. Tam w tyle słychać już kroki. Za kilka minut wsiądą nam na karki; śpieszmy się. Wywalmy drzwi kolbami! Zgadzacie się? Nie czekając odpowiedzi, skoczyłem do towarzyszy i poprosiłem: ─ Panowie, prędzej! Uderzmy kolbami na tę zgraję! Chcą szturmować do drzwi Cortesia. ─ Well, well! Dalej na nich! ─ zawołali towarzysze, a w ślad za tym zaczęły padać ciosy, Opryszkowie rzucili się z krzykiem do ucieczki, zostawiając czterech członków swej bandy, których obezwładniliśmy. Tych rozbrojono, po czym Old Death podszedł do drzwi Cortesia i zapukał. ─ Kto tam? ─ zapytano ze środka. ─ Old Death, senior, Spędziliśmy wam z karku tych łotrów. Już ich nie ma. Otwórzcie! Drzwi uchyliły się ostrożnie. Meksykanin poznał Old Deatha, chociaż ten miał na sobie spodnie i bluzę kapitana. ─ Czy rzeczywiście ich nie ma? ─ zapytał. ─ Uciekli, gdzie pieprz rośnie. Czterech pochwyciliśmy. To wyście strzelali? ─ Tak. Szczęście, żeście mnie ostrzegli, bo byłoby ze mną źle. Ja broniłem domu z frontu, a Murzyn z drugiej strony, nie mogli więc się do nas dostać. Potem zauważyłem oczywiście, że

napadliście na nich. ─ Tak, wybawiliśmy was, ale teraz chodźcie wy nam na pomoc! Do was już nie powrócą, ale my mamy tam jeszcze piętnastu łotrów, których nie chcemy wypuścić. Niech wasz Murzyn biegnie od domu do domu i narobi hałasu. Trzeba zbudzić całe La Grange, aby tych bandytów wyświecić raz na zawsze z miasta. ─ Niechaj więc przede wszystkim pobiegnie po szeryfa. Słuchajcie, nadchodzą jacyś ludzie. Ja także będę tam zaraz. Cofnął się na powrót do domu. Z prawej strony nadeszło dwóch ludzi z rusznicami w ręku i zapytali, co znaczą strzały, a dowiedziawszy się, o co chodzi, oświadczyli się natychmiast z pomocą. Nawet secesjonistycznie nastrojeni mieszkańcy La Grange byli przeciwni Ku-Klux-Klanowi, którego wyczyny oburzały wszystkich. Wzięliśmy czterech rannych za kołnierze i zaciągnęliśmy ich do izby Langego. Dowiedzieliśmy się od niego, że uwięzieni zachowywali się dotąd spokojnie. Senior Cortesio nadszedł także, a niebawem zjawiło się takie mnóstwo innych mieszkańców La Grange, że zabrakło miejsca w izbie i wielu z nich musiało zostać na dworze. Powstał taki gwar i hałas zbliżających się i oddalających kroków ludzkich, że uwięzieni z pewnością musieli wywnioskować, jak sprawy stoją. Old Death zabrał mnie znów na poddasze. Po odsunięciu deski ukazał się nam obraz głuchej, ale zajadłej rozpaczy. Jeńcy stali oparci o ściany, siedzieli na łóżkach albo leżeli na podłodze, pełni wściekłości. ─ No ─ rzekł Old Death dziesięć minut minęło. Co postanowiliście? Zamiast odpowiedzi któryś z nich rzucił przekleństwo. ─ Milczycie? W takim razie uważam, że nie chcecie się poddać, i zacznie się strzelanie. Zmierzył ze strzelby, a ja poszedłem za jego przykładem. Dziwnym sposobem żadnemu z nich nie przyszło na myśl strzelić do nas z rewolweru. To właśnie dowodziło, że byli tchórzami i że odwaga ich polegała tylko na atakowaniu bezbronnych. ─ Odpowiadajcie, bo strzelam! ─ zagroził stary. ─ To moje ostatnie słowo. Gdy nikt się nie odezwał, Old Death szepnął do mnie: ─ Strzelajcie także. Musimy trafić, bo inaczej nie nabiorą respektu. Wy mierzcie w rękę porucznika, a ja kapitana. Padły dwa strzały równocześnie, nie chybiając celu. Obaj oficerowie krzyknęli przeraźliwie, a reszta zaczęła wstrętnie wyć różnymi głosami. Nasze strzały usłyszano wewnątrz domu. Sądząc, że walczymy z uwięzionymi, towarzysze podnieśli hałas w izbie i na dworze. Przez drzwi i okna zaczęły sypać się do sypialni kule. Wszyscy uwięzieni padli na ziemię, gdzie czuli się pewniej, wrzeszcząc wniebogłosy. Kapitan ukląkł przy łóżku, owinął prześcieradłem zakrwawioną rękę i zawołał do nas: ─ Wstrzymajcie się, poddajemy się! ─ Dobrze ─ odrzekł Old Death. ─ Odstąpcie wszyscy od łóżka! Rzućcie na nie swoją broń, a potem was wypuścimy. Ten, u którego później znajdzie się jakaś broń, dostanie kulę w brzuch! Słyszycie, że na dworze są setki ludzi. Tylko pełna kapitulacja może was ocalić. Położenie, w którym znaleźli się członkowie tajnego stowarzyszenia, było beznadziejne, gdyż o ucieczce nie mogli nawet marzyć; sami o tym dobrze wiedzieli. A w razie poddania się, co im się mogło stać? Zamiarów swych nie wykonali, nie można było więc zasądzić ich za zbrodnię. Woleli tedy pójść za radą Old Deatha. Wkrótce też zaczęły padać na łóżko noże i rewolwery. ─ Dobrze, panowie! ─ zawołał Old Death. ─ A teraz oświadczam, że zginie także każdy, kto się poważy wziąć broń na powrót, skoro drzwi się otworzą. Zaczekajcie teraz chwilę! Posłał mnie na dół z poleceniem do Langego, żeby wypuścił z izby i pojmał bandytów. Ale wykonać to polecenie nie było tak łatwo, jakby się zdawało. Całą sień oświetloną latarniami zatłoczyli ludzie. Ponieważ prócz kaptura miałem jeszcze na sobie cały strój członka KuKlux-Klanu, przeto wzięli mnie za należącego do tajnej szajki i pochwycili natychmiast między siebie. Nie pomogły moje wołania, gdyż nie słuchano ich wcale. Zaczęli mnie tak potrącać

i kopać, że czułem to wszystko jeszcze po kilku dniach. Gotowi byli zaraz wyprowadzić mnie przed dom i tam zlinczować. Byłem w niemałym niebezpieczeństwie, ponieważ napastnicy mnie nie znali. Szczególnie jeden z nich, długi i kościsty człowiek, walił mnie bez ustanku pięścią w bok i ryczał przy tym: ─ Na dwór z nim, na dwór! Drzewa mają konary, ładne konary, silne konary, wspaniałe konary; nie złamią się z pewnością, gdy na nich zawiśnie taka ludzka istota! Równocześnie popychał mnie ku tylnym drzwiom. ─ Ależ, sir ─ krzyknąłem na niego ─ ja nie jestem członkiem Ku-Klux-Klanu! Spytajcie master Langego! ─ Piękne konary, wspaniałe konary! ─ odparł uderzając mnie ponownie w biodra. ─ Żądam swobodnego przejścia do izby master Langego! Przebrałem się tak tylko, aby... ─ Naprawdę wspaniałe konary! A sznur także się znajdzie w La Grange, ładny, elegancki sznur z dobrych konopi. Popchnął mnie znowu i tak trącił w bok, że straciłem cierpliwość. Mógł rozdrażnić tych ludzi do tego stopnia, że zlinczowaliby mnie rzeczywiście, a tym bardziej nie należało się spodziewać niczego dobrego, gdyby mnie pochwycili na dworze. ─ Panie! ─ ryknąłem teraz. ─ Wypraszam sobie wasze ordynarne postępowanie! Idę do master Langego, rozumiecie? ─ Wspaniałe konary! Niezrównane sznury! ─ krzyknął jeszcze głośniej i poczułem potężne pchnięcie w żebra. Tu się już miarka przebrała. Uderzyłem go pięścią. Teraz zrobiło się wokół mnie nieco przestronniej. Skorzystałem z tego, ruszyłem naprzód przemocą i ryczałem waląc dokoła na ślepo tak, że zaczęto mi ustępować. Utworzyłem sobie w ten sposób wąską uliczkę, którą dostałem się do izby. Ale kiedy posuwałem się naprzód tak utorowaną drogą, ta uliczka zamykała się za mną, wszystkie ręce szły w ruch i pięści spadały na mnie po prostu jak grad. Biada prawdziwym członkom Ku-Klux-Klanu, skoro przebranemu tylko w ich strój, spokojnemu obywatelowi dostały się takie cięgi. Kościsty człowiek, krzycząc jak ranny odyniec, wszedł za mną do izby. Ujrzawszy go, Lange rzekł: ─ Na miłość Boską, co się stało, kochany sir? Czemu tak krzyczycie? Dlaczego krew z was cieknie? ─ Na drzewo z tym członkiem Ku-Klux-Klanu ─ odparł rozwścieczony. ─ Roztrzaskał mi nos i wybił zęby. Wspaniałe zęby. Jedyne jakie miałem na przedzie! Powieście go! Gniew jego był teraz bardziej uzasadniony, gdyż krew rzeczywiście szła mu z ust i z nosa. ─ Ten? ─ zapytał Lange wskazując na mnie. ─ Ależ, sir, szanowny sir, to nie jest członek Ku-Klux-Klanu! To nasz przyjaciel, któremu właśnie zawdzięczamy, że pochwyciliśmy tych drabów. Bez niego nie żyłbym teraz ani ja, ani senior Cortesio, a domy nasze stałyby w płomieniach! Kościsty człowiek wytrzeszczył oczy, otworzył usta i zapytał; ─ Bez... bez... tego?... Obraz był nadzwyczajny! Wszyscy obecni zaczęli się śmiać. On otarł sobie chustką pot z czoła, ja zaś pocierałem na swym ciele rozmaite miejsca, na których zostały bolesne odciski jego kościstych palców. ─ Słyszycie zatem, sir! ─ huknąłem na niego, ─ Wściekliście się po prostu z żądzy powieszenia mnie! Od waszych diabelskich szturchańców czuję w sobie niemal każdą kosteczkę. Nie umiał sobie w swym zakłopotaniu poradzić inaczej niż w ten sposób, że otworzył znowu usta i wyciągnął do nas dłoń z dwoma „jedynymi” zębami, które jeszcze miał przed chwilą. Teraz i ja musiałem się roześmiać, choć widok jego był istotnie opłakany. Po tym zajściu dopiero zdołałem przekazać Langemu polecenie Old Deatha. Pozbierano troskliwie wszystkie sznury, jakie się tylko znalazły, i złożono je w kącie.

─ Wypuszczajcie ich zatem, ale po jednym! ─ rzekłem. ─ Każdego trzeba związać, skoro tylko się ukaże. Old Death będzie się dziwił, dlaczego tak długo zwlekamy. Właściwie powinien już tu być szeryf. Murzyn Cortesia miał go zaraz sprowadzić! ─ Szeryf? ─ spytał Lange zdumiony. ─ Toż to on właśnie! Nie wiecie nawet, komu zawdzięczacie szturchańce. Oto on. Wskazał na kościstego. ─ Do kroćset piorunów, sir! ─ huknąłem nań. ─ Wy jesteście szeryfem, najwyższym urzędnikiem władzy wykonawczej w tym pięknym okręgu, macie pilnować porządku i starać się o należne posłuszeństwo wobec prawa, a tymczasem sami gracie rolę samego sędziego Lyncha9? To bardzo źle! W takim razie nic dziwnego, że Ku-Klux-Klan tak się tu rozwielmożnił! Wprawiło go to w kłopot nie do opisania. Pokazał mi jeszcze raz oba wybite zęby, przy czym wyjąkał: ─ Wybaczcie, sir! Pomyliłem się! ─ Spełniajcie więc od teraz przynajmniej swoje obowiązki, jeśli nie chcecie popaść w podejrzenie, że dlatego zabraliście się do linczowania porządnych ludzi, ponieważ stoicie potajemnie po stronie Ku-Klux-Klanu. To wróciło mu pełną świadomość urzędowej godności, bo rzekł prostując się dumnie: ─ Oho! Ja, szeryf tego wielce szanownego okręgu Fayetta, miałbym być członkiem KuKlux-Klanu? Dowiodę wam zaraz, że jest przeciwnie. Rozprawa przeciw tym łotrom odbędzie się jeszcze tej nocy. Odstąpcie, panowie. i zróbcie im miejsce. Wyjdźcie do sieni, ale pokażcie przez drzwi wasze strzelby, aby wiedzieli, kto teraz jest panem domu. Weźcie sznury do ręki i otwórzcie drzwi! Rozkaz ten wykonano i pól tuzina dwururek zajrzało groźnie przez drzwi. W izbie znajdowali się teraz szeryf, obaj Langowie, Cortesio, dwaj od początku sprzymierzeni z nami towarzysze i ja. Z dworu dolatywały okrzyki tłumu domagającego się przyśpieszenia akcji. Otworzyliśmy okiennice, aby ludzie mogli zajrzeć i przekonać się, że nie próżnujemy. Odsunięto podpory, a ja otworzyłem drzwi. Żaden z uwięzionych nie chciał wyjść pierwszy Wezwałem najpierw kapitana, a potem porucznika. Obaj mieli ręce owinięte chustkami. W górze siedział nad otworem Old Death i trzymał strzelbę zwróconą na dół. Zipanym przezeń w pułapkę ludziom wiązano ręce na plecach, po czym musieli stanąć obok skrępowanych tak że czterech towarzyszy sprowadzonych spod domu Cortesia. Ludzie, którzy stali na dworze, widząc, co się dzieje w izbie, wydawali głośne okrzyki. Zostawiliśmy pojmanym kaptury na głowach, zdjęliśmy kaptur tylko porucznikowi. Na moje usilne pytania i żądania sprowadzono człowieka, który przedstawił się jako cyrulik i twierdził. że wkrótce opatrzy, zoperuje i wyleczy wszystkie rany Zbadał rannych i rozpędził potem pół kopy mieszkańców La Grange na poszukiwania waty, przędzy, szmat, plastrów, tłuszczu, mydła i innych środków, których potrzebował. Gdyśmy już wszystkich członków Ku-Klux-Klanu mieli w swej mocy, rzucono pytanie, gdzie ich zaprowadzić, ponieważ w La Grange nie było więzienia na dziewiętnastu ludzi. ─ Odstawić ich do sali w gospodzie! ─ rozkazał szeryf. ─ Najlepiej sprawę załatwić jak najszybciej. Utworzymy sąd z sędziami przysięgłymi i wyrok wykonamy natychmiast. Mamy do czynienia z wyjątkowym wypadkiem i postąpimy także w sposób wyjątkowy. Wiadomość o tym zarządzeniu przedostała się natychmiast na zewnątrz. Tłum się zakołysał i ruszył naprzód ku gospodzie, aby zająć dobre miejsca w sali. Wielu, którym się to nie udało, ulokowało się na schodach, w sieni i przed gospodą. Członków Ku-Klux-Klanu spotkało tak groźne przyjęcie ze strony publiczności, że eskorta musiała zadać sobie niemało trudu, by zapobiec rękoczynom. Z wielkim wysiłkiem dostaliśmy się do obszernej, lecz bardzo niskiej komnaty, przeznaczonej na zabawy taneczne. Podium orkiestry było już zajęte, lecz opróżniono je natychmiast, aby tam umieścić pojmanych. Gdy zdjęto z nich kaptury, okazało się, że nie było między nimi nikogo z okolicy. Nowo utworzony sąd z szeryfem, jako przewodniczącym na czele, składał się z oskarżyciela

publicznego, obrońcy, pisarza i przysięgłych. Świadkami byli obaj Langowie, Cortesio, pięciu innych ludzi, Old Death i ja. Jako dowód leżała na stołach broń oskarżonych i ich strzelby, które Old Death zabrał z kryjówki za stajnią. Okazało się, że w każdej lufie był nabój. Szeryf 9 Sędzia Lynch – nazwa l y n c h pochodzi od nazwiska plantatora kpt. Wiliama Lyncha z Pensylwanii w stanie Wirginia. Lynch (spolszcz. lincz) – bestialska rozprawa nad Murzynami, bez śledztwa i sądu, została zastosowana po raz pierwszy w 1776 roku. Od tego czasu „wyroki” wydaje się w imieniu rzekomego sędziego Lyncha. oznajmił, że rozpoczyna rozprawę, a równocześnie odstępuje od zaprzysiężenia świadków, ponieważ ,,etyczna wartość oskarżonych jest za niska, aby tak moralnych i czcigodnych dżentelmenów jak my obarczać ciężarem przysięgi”. Dalej zauważył szeryf, że z wyjątkiem członków Ku-Klux-Klanu znajdują się poza tym na sali sami ludzie, których moralne i prawne zapatrywania są ponad wszelką wątpliwość, i stwierdził to ku wielkiej swojej radości i zadowoleniu. Powszechne brawo zabrzmiało w nagrodę za to pochlebstwo, urzędnik zaś odpowiedział pełnym godności ukłonem. Ja jednak dostrzegłem rozmaite twarze, na których wcale nie odbijały się owe wychwalane tak dalece „moralne i prawne zapatrywania”. Najpierw przesłuchano świadków. Old Death przedstawił obszernie cały wypadek, my zaś ograniczyliśmy się do potwierdzenia tego, co on powiedział. Po nas zabrał głos oskarżyciel publiczny. Przytoczywszy nasze zeznania, stwierdził, że oskarżeni należeli do zakazanego stowarzyszenia, którego zgubnym celem jest podkopywanie porządku publicznego, ruina fundamentów państwa i szerzenie zbrodni godnych potępienia, które karze się zazwyczaj długoletnim lub dożywotnim więzieniem, a nawet śmiercią. Już sama przynależność do klanu wystarcza do osadzenia w więzieniu na dziesięć lub dwadzieścia lat. Oprócz tego dowiedziono, że oskarżeni zamierzali zamordować byłego oficera republiki, zbić okrutnie dwóch bardzo szanownych dżentelmenów i puścić z dymem domy tego błogosławionego miasta. W końcu chcieli powiesić dwóch nadzwyczaj spokojnych i czcigodnych mężów ─ tu skłonił się po dwakroć mnie i Old Deathowi ─ co najprawdopodobniej pociągnęłoby za sobą ich śmierć, a co należy ukarać tym surowiej, że właśnie dzięki tym mężom udało się odwrócić grożące La Grange niebezpieczeństwo. Oskarżyciel domaga się więc jak najsurowszej kary dla winnych i wnosi, aby kilku członków Ku-Klux-Klanu, wybranych przez wielce szanowny sąd, powieszono, a resztę oćwiczono tęgo dla „moralnego pokrzepienia”, a potem zamknięto między grubymi murami, iżby nie mogli na przyszłość zagrażać państwu i znanym z uczciwości obywatelom. Oskarżyciel dostał także huczne brawo i podziękował pełnym godności ukłonem. Po nim przemówił obrońca. Zauważył najpierw, że przewodniczący dopuścił się karygodnego zaniedbania, nie zapytawszy oskarżonych o ich nazwiska i inne dane. Radzi mu zatem obecnie to uzupełnić, gdyż należy wiedzieć, kogo się ma powiesić lub zamknąć, choćby na wypadek gdyby zaistniała potrzeba wystawienia świadectwa zgonu i innych dokumentów. Ta bystra uwaga uzyskała z mojej strony pełną, choć milczącą aprobatę. Obrońca w dalszym ciągu nie negował wcale wyżej wymienionych zamiarów członków Ku-Klux-Klanu, twierdząc, że musi uznawać prawdę, ale przecież żaden z tych zamiarów nie został wykonany istotnie i nie wyszedł poza stadium usiłowań. Dlatego nie może być mowy o powieszeniu lub dożywotnim więzieniu, Zapytuje wszystkich, czy samo usiłowanie wyrządziło komu szkodę i czy ją może w ogóle wyrządzić. Nigdy, a zatem i w tym wypadku nie. Ponieważ więc nie przyniosło to nikomu szkody, musi prosić bezwarunkowo o uwolnienie oskarżonych, czym członkowie wysokiego trybunału dowiodą, że są humanitarnymi i miłującymi pokój dżentelmenami. Kilka głosów zawołało i teraz „brawo!”, a obrońca skłonił się głęboko na wszystkie strony, Jak gdyby otrzymał poklask od całego świata. Teraz powstał przewodniczący po raz drugi. Stwierdził najpierw, że z wyraźnym zamiarem

nie pytał oskarżonych o nazwiska i inne dane, gdyż był święcie przekonany, że go okłamią. Wnosi więc, żeby na wypadek powieszenia wystawić ogólne świadectwo zgonu, brzmiące mniej więcej w ten sposób: „Powieszono dziewiętnastu członków Ku-Klux-Klanu, gdyż udowodniono im winę. Przyznaje następnie, że istotnie chodzi tu tylko o usiłowanie i w tym kierunku poprowadzi przewód, ale zaznacza przy tym, że jedynie obu obecnym dżentelmenom należy zawdzięczać, że usiłowanie nie stało się czynem. Samo usiłowanie zbrodni jest już niebezpieczne i za to należy winnych ukarać. Mówca nie ma ani ochoty, ani czasu wahać się godzinami pomiędzy zdaniem oskarżyciela a obrońcy i nie myśli zajmować się zbyt długo szajką, która mimo że składała się z dziewiętnastu ludzi i była dobrze uzbrojona, dała się wziąć do niewoli dwóm ludziom. Tacy bohaterowie nie zasługują na to, żeby pies z kulawą nogą na nich zwracał uwagę. Mówca skarży się, że już nawet nazwano go przyjacielem KuKlux-Klanu, a taka obelga musi być zmyta, więc postara się przynajmniej o to, żeby oskarżeni odeszli ze wstydem i raz na zawsze zaniechali powrotu. Zapytuje więc panów sędziów przysięgłych, czy oskarżeni winni są usiłowania morderstwa, rabunku, uszkodzenia ciała jako też podpalenia. Prosi też, by sędziowie nie odkładali odpowiedzi do ostatniego grudnia przyszłego roku, gdyż zgromadziło się tu mnóstwo czcigodnych słuchaczy, wobec których nie wolno zbyt długo zwlekać z wyrokiem”. To sarkastyczne przemówienie nagrodzono hucznymi oklaskami. Panowie przysięgli zgromadzili się w kącie, naradzali się przez kilka minut, a ich przewodniczący podał do wiadomości wynik narady. Wyrok brzmiał: winni. Teraz nastąpiła cicha narada szeryfa z ławnikami. Zwracało przy tym uwagę, że szeryf kazał odebrać uwięzionym wszystko, co mieli w kieszeniach, a szczególnie pieniądze, które natychmiast przeliczono. Wreszcie szeryf skinął głową i podniósł się, by ogłosić wyrok. .─ Panowie ─ rzekł ─ oskarżonych uznano winnymi. Sądzę, że będę wyrazicielem waszych życzeń, jeśli nie tracąc wielu słów, powiem, na czym polega kara, dla której oznaczenia i energicznego wykonania zebraliśmy się tutaj. Zarzuconych winnym zbrodni nie dokonano, dlatego w myśl apelacji pana obrońcy do naszego uczucia humanitaryzmu postanowiliśmy zaniechać bezpośredniej kary... Oskarżeni odetchnęli widocznie, wśród słuchaczy zaś odezwało się kilka okrzyków niezadowolenia. Szeryf mówił dalej: ─ Zaznaczyłem poprzednio, że samo usiłowanie dokonania zbrodni też pociąga za sobą odpowiednie konsekwencje. Jeżeli członków Ku-Klux Klanu nie ukarzemy, musimy się przynajmniej postarać o to, żeby nie byli dla nas groźni na przyszłość. Postanowiliśmy zatem wydalić ich ze stanu Teksas, i to z takim dla nich wstydem, że nigdy im już na myśl nie przyjdzie pokazać się tutaj. Dlatego zarządzam najpierw ostrzyżenie im włosów, brody i wąsów aż do skóry. Kilku z obecnych zechce się tym zapewne zabawić. Kto mieszka niedaleko, niechaj się uda do domu i przyniesie nożyczki: czcigodny sąd przyznaje pierwszeństwo tym, którzy nie umieją dobrze strzyc. W odpowiedzi na to wybuchł powszechny śmiech. Jeden ze słuchaczy otworzył okno i zawołał: ─ Nożyczek! Będzie się strzygło członków Ku-Klux-Klanu. Kto przyniesie nożyczki, może wejść na salę. Nie ulegało wątpliwości, że w następnej chwili wszyscy, stojący na dole, pobiegną po nożyczki. Niebawem też sprawdziło się moje przypuszczenie, gdyż usłyszeliśmy gwałtowną bieganinę i głośne wołania o przeróżne przyrządy do strzyżenia, nawet o sekatory ogrodnicze i nożyce do strzyżenia owiec. ─ Dalej uchwalono ─ mówił szeryf ─ zaprowadzić skazanych na parowiec, który właśnie przybył o jedenastej z Austin, a o świcie odchodzi do Matagordy. W tym z kolei mieście wsiądą na pierwszy lepszy statek i nie wolno im będzie wrócić kiedykolwiek do Teksasu. Wsadzi się ich na pokład tego statku bez względu na to, kim są, skąd przyszli i dokąd statek odchodzi. Od chwili obecnej aż do momentu, gdy znajdą się na statku, nie wolno im zdjąć

przebrania, żeby każdy z podróżnych miał sposobność przypatrzyć się, jak Teksańczycy postępują z członkami Ku-Klux-Klanu. Pozostaną również nadal skrępowani. Chleba i wody dostaną dopiero w Matagordzie. Koszty transportu pokryje się z ich własnych pieniędzy, które tworzą piękną sumę trzech tysięcy dolarów, zebranych prawdopodobnie z grabieży. Oprócz tego skonfiskuje się całe ich mienie, a w szczególności broń, i urządzi się niezwłocznie licytację. Sąd postanowił obrócić dochód z licytacji na zakup piwa, ażeby czcigodni świadkowie wraz ze swymi paniami mieli łyk płynu w czasie tańców, jakie rozpoczną się tu po ukończeniu sądu. O brzasku odprowadzimy członków Ku-Klux-Klanu z muzyką i żałobnymi pieśniami na parowiec. Muszą oni przypatrzyć się naszemu balowi i w tym celu zostaną tu, gdzie się teraz znajdują. Jeżeli obrońca ma coś przeciwko temu wyrokowi, to chętnie go wysłuchamy, tylko idzie o czas. Trzeba ostrzyc podsądnych i zlicytować ich rzeczy, zanim się rozpocznie bal. Okrzyki zadowolenia, które odezwały się teraz, graniczyły wprost z rykiem. Przewodniczący i obrońca natrudzili się niemało, zanim przywołali do porządku rozbawionych słuchaczy. Wreszcie mógł obrońca zabrać głos. ─ Na korzyść moich klientów ─ rzekł z zapałem ─ mogę powiedzieć, co następuje. Uważam wyrok wielce szanownego trybunału za zbyt srogi, lecz srogość tę łagodzi nieco ostatnia część wyroku, dotycząca piwa, tańca, muzyki i śpiewu. Dlatego oświadczam w imieniu tych, których interesów bronię, że zgadzam się w zupełności z wyrokiem i wyrażam nadzieję, że posłuży im on za zachętę do lepszego, pożyteczniejszego życia. Ostrzegam ich zarazem, żeby do nas nie powracali, gdyż w takim wypadku nie przyjąłbym ponownie obrony, a wobec tego zostaliby pozbawieni tak doskonałego doradcy prawnego. Co zaś do mego wynagrodzenia, to zastrzegam sobie po dwa dolary od klienta, co na dziewiętnastu ludzi wynosi trzydzieści osiem dolarów, których odbioru nie potrzebuję pisemnie stwierdzać, jeśli je otrzymam zaraz wobec świadków. Z pieniędzy tych osiemnaście dolarów wezmę dla siebie, a resztę przeznaczam na światło i koszty wynajęcia lokalu. Muzykantów można opłacić z wstępów, które radzę oznaczyć na piętnaście centów od dżentelmena. Panie oczywiście nie płacą. Obrońca usiadł, a szeryf oświadczył, że się z nim zupełnie zgadza. Ja siedziałem jak we śnie. Czy to wszystko mogło być prawdą? Nie mogłem o tym wątpić, bo obrońcy wypłacano pieniądze, a wielu ludzi pobiegło do domów, aby sprowadzić swoje żony na bal. Inni powracali z nożycami rozmaitego gatunku. Porwał mnie z początku gniew, ale wnet roześmiałem się serdecznie. Old Death też był niesłychanie ubawiony zakończeniem awantury. Członków Ku-Klux-Klanu ostrzyżono rzeczywiście do samej skóry, po czym zaczęła się licytacja. Strzelby poszły prędko i zapłacono za nie dobrze. Z reszty przedmiotów także niebawem nic nie zostało. Panował przy tym zgiełk i ścisk nie do opisania. Jedni wchodzili, drudzy wychodzili, wszystko odbywało się dość swobodnie, nie obeszło się więc bez potrąceń i szturchańców. Wszyscy chcieli być w sali, chociaż ta nie mogła pomieścić nawet dziesiątej ich części. Wreszcie weszli muzykanci: klarnecista, skrzypek, trębacz i właściciel starego fagotu. Ta wspaniała orkiestra ustawiła się w kącie i zaczęła stroić swoje przedpotopowe instrumenty, co dało mi niezbyt przyjemny przedsmak ich umiejętności. Postanowiłem opuścić to szanowne zebranie, zwłaszcza że na sali ukazały się panie, ale Old Death nie chciał nawet o tym słyszeć, twierdząc, że właśnie my dwaj, jako główni bohaterowie dnia, powinniśmy użyć przyjemności po wszystkich trudach i niebezpieczeństwach. Szeryf zaś zaznaczył z wielką energią, że wszyscy obywatele La Grange czuliby się obrażeni, gdybyśmy wzbraniali się odtańczyć pierwszego kotyliona. W dodatku przedstawił Old Deathowi swoją żonę, a mnie córkę jako doskonałe tancerki. Ponieważ wybiłem mu dwa zęby, a on uderzył mnie kilkakrotnie w żebra, wobec tego powinniśmy się, jego zdaniem, uważać za powinowatych z wyboru. Zapewniał, że byłoby ma bardzo przykro, gdybym nie wziął udziału w zabawie. Obiecał zarazem postarać się, żeby nam dano osobny stół. Co miałem zrobić? Ukazały się

także obie panie, którym nas przedstawiono. Jako jeden z bohaterów dzisiejszego dnia i prywatny detektyw incognito, zrozumiałem, że będę musiał odważyć się na słynny kotylion, a może także na kilka suwanych i skakanych. Poczciwy szeryf cieszył się prawdopodobnie tym, że oddał nas pod opiekę boginiom swego domowego ogniska. Wyszukał dla nas stół, który miał ten wielki błąd, że wystarczał tylko na cztery osoby, więc wpadliśmy bez ratunku w moc obu pań. Panie były nieocenione. Stanowisko męża i ojca nakazywało im nadawać sobie jak najwięcej powagi. Mama mogła mieć nieco powyżej pięćdziesiątki; przez cały czas robiła na drutach, odezwała się raz na temat Kodeksu Napoleona10, po czym usta jej zamknęły się na zawsze. Córeczka, lat ponad trzydzieści, przyniosła tomik poezji i mimo piekielnego zgiełku, nieustępliwie czytała. Zaszczyciła również Old Deatha uwagą o Pierre Jean de Berangerze11, która miała dowodzić bystrości jej umysłu, a gdy stary westman zapewnił ją całkiem szczerze, że nie rozmawiał jeszcze nigdy z tym dżentelmenem, zapadła także w głębokie milczenie. Piwa nasze panie nie piły, kiedy jednak szeryf przyniósł im dwie szklanki brandy, ich ostro zarysowane, mizantropijne oblicza ożywiły się. Wkrótce potem urzędnik szturchnął mnie swoim, znanym mi już sposobem w bok i szepnął: ─ Teraz nadchodzi kotylion. Bierzcie się prędko do dzieła! ─ Czy panie nam nie odmówią? ─ zapytałem tonem, z którego nie przebijało zbyt wielkie zadowolenie. ─ Nie. Panie są przeze mnie uprzedzone. Wstałem więc i skłoniłem się przed córką, mruknąłem coś o zaszczycie, przyjemności i wyróżnieniu i otrzymałem... książkę z wierszami, do której przyczepiona była miss. Old Death zabrał się do rzeczy praktyczniej, wołając do matki wprost: ─ No, może pójdziemy! W prawo, czy w lewo? Jak wolicie? Bo ja skaczę równie dobrze w jedną, jak i w drugą stronę. Jak tańczyliśmy obaj, jakiego nieszczęścia narobił mój stary przyjaciel, padając razem z tancerką na ziemię, jak dżentelmeni zaczęli pić ─ o tym zamilczę. Dość że kiedy dzień nadszedł, skończyły się już prawie zapasy gospodarza. Szeryf zapewniał jednak, że uzyskana z licytacji suma jeszcze się nie wyczerpała, że można by dzisiaj wieczorem albo jutro zrobić następną małą potańcówkę. Gdy tylko rozeszła się wiadomość, że wszyscy ruszają z członkami Ku-Klux-Klanu ku przystani, obie panie zerwały się na równe nogi. Pochód odbywał się w następującym porządku: na czele szli muzykanci, potem sędziowie, członkowie Ku-Klux-Klanu w swoich dziwacznych przebraniach, następnie my, świadkowie, a za nami panowie, panie, słowem ─ tłum ludzi, Amerykanin to dziwny człowiek: zawsze zdobywa to, czego mu potrzeba. Okazało się, że każdy uczestnik pochodu. z wyjątkiem czcigodnych pastorów i pań, miał jakiś instrument do sprawienia kociej muzyki. Skąd ci ludzie wszystko to tak prędko zdobyli, tegośmy nie mogli pojąć. Kiedy wszyscy stanęli w szeregu, szeryf dał znak, pochód ruszył, a idący na czele wirtuozi zaczęli pastwić się nad piosenką ,,Yankee doodle”. Na zakończenie przeszło to w kocią muzyko. Co tam świstano, ryczano, śpiewano, to się nie da opowiedzieć. Zdawało mi się, że się znajduję wśród wariatów. Tak szliśmy wolnym, pogrzebowym krokiem ku rzece. Więźniów wydano kapitanowi, który, jak się o tym przekonaliśmy, wziął ich pod swą opiekę. O ucieczce mowy nie było ─ za to ręczył kapitan. Oprócz tego pilnowali ich jak najbezwzględniej współpodróżni. Gdy statek ruszył, muzykanci zagrali swoją najpiękniejszą fanfarę, a publiczność pożegnała opryszków znowu kocią muzyką, Kiedy jeszcze oczy wszystkich zwrócone były na okręt, wziąłem Old Deatha pod ramię i poszliśmy razem z Langem i jego synem do domu, żeby się zdrzemnąć. Spaliśmy jednak dłużej, niż to było naszym zamiarem. Byłem tym zgnębiony. ─ Nie obawiajcie się, sir! ─ uspokajał mnie Old Death. ─ Kiedy taki stary ogar jak ja przyłoży

nos do tropu, to nie puści go, dopóki nie pochwyci zwierzęcia. Możecie temu śmiało zaufać! ─ Ja też to czynię, ale przez nasze spóźnienie Gibson wysforuje się zbytnio naprzód. 10 Kodeks Napoleona – kodeks praw ogłoszony przez Napoleona I. 11 Pierre Jean de Beranger (1780 - 1857) – słynny piosenkarz francuski, popularyzator legendy napoleońskiej we Francji, mistrz pieśni, których wiele stało się własnością ludu. ─ Już my go dościgniemy. Sądzę, że to wszystko jedno, czy pochwycimy go o jeden dzień wcześniej, czy później, byleśmy go tylko znaleźli. Głowa do góry! Nazywają mnie Old Death. Zrozumiano? Brzmiało to dość pocieszająco, zresztą ufałem staremu, że dotrzyma danego słowa. Uradowałem się też, gdy mi Lange przy obiedzie powiedział, że chciałby pojechać z nami, ponieważ jego droga prowadzi na razie w tym samym kierunku. ─ We mnie i w moim synu nie będziecie mieli złych towarzyszy ─ zapewniał. ─ Umiem obchodzić się z koniem i używać broni, a gdybyśmy po drodze spotkali się z jakąś białą lub czerwoną hałastrą, to nie pomyślimy o ucieczce. Weźmiecie więc nas z sobą? No, ręka na zgodę! Oczywiście, że zgodziliśmy się na to. Później przyszedł Cortesio, który spał jeszcze dłużej od nas, aby nam pokazać konie. ─ Ten młody master twierdzi wprawdzie, że umie dobrze jeździć na koniu ─ rzekł Old Death ─ ale ja wiem, co o tym sądzić. Nie wierzę w jego ,,koński rozum”. Kupując konia, wybieram sobie czasem takiego, który najgorzej wygląda, ale ja oczywiście jestem pewny, że ten jest lepszy. Zdarzyło mi się to już nieraz. Musiałem przejechać się przed nim na wszystkich koniach, które stały w stajni, on zaś przypatrywał się każdemu z miną znawcy i przezornie pytał za każdym razem o cenę. W końcu istotnie postąpił zgodnie ze swym zwyczajem i nie wziął tych koni, które przeznaczył nam Cortesio. ─ Te wyglądają na lepsze, niż są w istocie ─ zawyrokował. ─ W kilka dni zmęczyłyby się do cna. Nie, my kupimy te dwa stare kasztany, które dziwnym sposobem kosztują tak mało. ─ Ależ to szkapy robocze! ─ zaprotestował Cortesio. ─ Nie znacie się na tym, senior, jeśli mi wolno tak powiedzieć. Te kasztany to konie preriowe, tylko były w złych rękach. Nie zabraknie im oddechu i sądzę, że nie pomdleją z powodu byle jakiego wysiłku. Te bierzemy i basta, sprawa załatwiona! ROZDZIAŁ III PRZEZ GRANICĘ W kilka dni potem w tym punkcie, gdzie stykają się południowe krańce teksańskich okręgów Medina i Uwalde, jechało przez prerię pięciu jeźdźców. Jadący na samym przedzie dwaj biali byli prawie jednakowo ubrani z tą tylko różnicą, że ubranie młodszego było nowsze od ubrania starszego, wychudłego człowieka. Niosły ich kasztanki kłusując wesoło i parskając od czasu do czasu, jakby na znak, że podołają wytężonej jeździe w tych rozległych okolicach. Po drugiej parze podróżnych poznać było natychmiast, że to ojciec i syn. Byli także jednakowo ubrani, lecz nie w szaty skórzane jak pierwsi, ale wełniane. Na głowie mieli szerokie pilśniowe kapelusze, a broń ich składała się z dwururki, noża i rewolweru. Murzyn o żylastej postaci miał na sobie lekkie, ciemne płócienne ubranie, a na kędzierzawej głowie wysoki, lśniący cylinder. W ręku trzymał dwururkę, a za jego pasem tkwiła macheta, czyli długi, szablowaty nóż, jakich przeważnie używa się w Meksyku. Nazwiska czterech pierwszych jeźdźców są wam znane. Byli to Old Death, Lange, jego syn i ja. Piąty był to Murzyn Cortesia z La Grange, ten sam, który owego pamiętnego wieczora wpuszczał nas do Meksykanina. Cortesio dowiedział się oczywiście, że obaj Langowie przytaczają się do naszego towarzystwa. Ostatniego dnia naszego pobytu w La Grange przyszedł

do nas i zapytał, czy nie bylibyśmy tak uprzejmi wziąć z sobą jego Murzyna Sama. Zdumieliśmy się, lecz Cortesio wytłumaczył nam powód swej prośby. Oto otrzymał z Waszyngtonu ważną depeszę, na skutek której musi wysłać do Chihuahua równie ważny list. Nam nie mógł tego listu powierzyć, gdyż chodziło mu o odpowiedź, której my nie mogliśmy mu przynieść. Zmuszony więc był pchnąć posłańca, a nikt nie nadawał się do tego lepiej od Sama, który pod względem zdolności stał znacznie wyżej od wielu ludzi. Służył wiernie u Cortesia od bardzo dawna, był mu szczerze oddany i kilkakrotnie już przeprawiał się przez granicę przezwyciężając dzielnie wszystkie trudności takiej podróży, Cortesio zapewnił, że Sam nie będzie nam przeszkadzał, przeciwnie, jest uważny i posłuszny. Zgodziliśmy się na życzenie Cortesia i jak dotychczas nie mieliśmy powodu, by tego żałować. Sam był nie tylko dobrym, lecz nawet znakomitym jeźdźcem. Ćwiczył się w tym kunszcie jeszcze wówczas, gdy wraz ze swoim panem mieszkał w Meksyku i konno pilnował bydła. Był zręczny, bardzo uprzejmy, a mnie widocznie polubił najbardziej ze wszystkich, gdyż świadczył mi mnóstwo grzeczności, które mogły być jedynie wynikiem szczególnego przywiązania. Old Death uważał, że szukanie śladów Gibsona byłoby zbyteczną stratą czasu. Wiedzieliśmy wszak dokładnie, w którym kierunku udał się ów oddział ochotników wysłanych Juarezowi przez Cortesia i przez jakie miejscowości wiedzie jego trasa. Old Death postanowił więc jechać wprost na Rio Nueces i do Orlego Wąwozu w przekonaniu, że w tej części kraju wpadniemy na właściwy trop. Oczywiście należało się śpieszyć, ponieważ oddział wysunął się znacznie naprzód. Nie wierzyłem, żebyśmy go mogli doścignąć, lecz Old Death wyjaśnił mi, że ochotnicy meksykańscy nie wszędzie mogą się pokazywać, lecz muszą zbaczać to w prawo, to w lewo i znacznie nadkładać drogi. My natomiast mogliśmy jechać prosto jak strzelił i w ten sposób wyrównać stracony czas. Tak przejechaliśmy w ciągu sześciu dni prawie dwieście mil angielskich, czego, prócz Old Deatha, nikt by się po naszych kasztanach nie spodziewał. Tu, na Zachodzie, konie ożyły w sposób widoczny. Pasza na polu, świeże powietrze i szybki ruch doskonale na nie działały. Ośmielały się z każdym dniem i ożywiały coraz bardziej, jakby stawały się młodsze, Old Death cieszył się tym nadzwyczajnie, gdyż był to dowód, że ma znakomity ,,rozum koński”. Minęliśmy San Antonio i Castroville, przejechaliśmy przez obficie nawodniony okręg Medina i zbliżaliśmy się do okolic coraz uboższych w wodę, gdzie zaczyna się smutna teksańska pustynia piaszczysta, najbardziej jałowa pomiędzy Nueces a Rio Grandę. Zmierzaliśmy najpierw ku Rio Leona, głównemu dopływowi Rio Frio, ku temu miejscu Rio Nueces, w którym wpada doń Turkey Creek. Na północny zachód od nas leżała wysoka góra Leona z fortem Inge w pobliżu. Oddział musiał tamtędy przechodzić, ale oczywiście ukradkiem, by go załoga nie zauważyła. Spodziewaliśmy się więc, że dostaniemy wkrótce jakąś wiadomość o Gibsonie i jego towarzyszu. Teren, który mieliśmy teraz przed sobą, nadawał się doskonale do szybkiej jazdy. Znajdowaliśmy się na równej prerii, porosłej niską trawą, po której konie nasze biegły z łatwością. Bardzo czyste powietrze sprawiało, że horyzont rysował się przed nami jasno i wyraźnie. Jadąc na południowy zachód, obserwowaliśmy przeważnie tereny ciągnące się przed nami, a nie rozglądaliśmy się na inne strony. Z tego to powodu dość późno spostrzegliśmy jeźdźców, na których zwrócił naszą uwagę Old Death. Wskazał ręką w prawą stronę i rzekł: ─ Popatrzcie tam, panowie. Jak myślicie, co tam widać? Ujrzeliśmy czarny punkt zbliżający się na pozór bardzo powoli. ─ Hm! ─ rzekł Lange osłaniając dłonią oczy. ─ To będzie pasące się zwierzę. ─ Tak! ─ uśmiechnął się Old Death. ─ Zwierzę! W dodatku pasące siei Przedziwne! Oczy wasze nie chcą się jakoś przyzwyczaić do perspektywy. Ten punkt oddalony jest od nas o jakieś dwie mile angielskie, a wielkość jego pomimo tej odległości wskazuje, że to nie może być jedno zwierzę. Musiałby to chyba być bawół, pięć razy większy od starego słonia, a bawołów tu nie ma. Gdyby się nawet jakiś zapędził, to nie o tej porze roku, lecz w jesieni albo

na wiosnę. Nie macie doświadczenia i dlatego nie zdajecie sobie sprawy z ruchu przedmiotu, który znajduje się przed wami w takim oddaleniu. Bawół lub koń pasąc się idzie powoli, krok za krokiem. Założę się, że ten punkt porusza się szybkim cwałem. ─ To nie może być ─ rzekł Lange. ─ No, skoro biali tak fałszywie sądzą ─ oświadczył Old Death ─ to posłuchajmy, co powie Murzyn. Samie, co o tym sądzisz? Murzyn milczał dotychczas skromnie, teraz jednak, zapytany, odpowiedział wprost: ─ Jeźdźcy być. Cztery, pięć albo sześć. ─ I ja tak myślę. Może Indianie? ─ O nie, sirrah! Indian tak wprost nie przychodzić do białych. Indian się schować, aby się z ukrycia białym przypatrzyć, zanim z nimi mówić. Jeźdźcy jechać prosto na nas, więc być biali. ─ To bardzo słuszne, poczciwy Samie. Widzę, ku memu zadowoleniu, że masz rozum jaśniejszy od skóry. ─ O, sirrah, o! ─ chrząknął poczciwiec pokazując wszystkie zęby w uśmiechu. Pochwała Old Deatha wielce go uradowała. ─ Jeśli ci ludzie rzeczywiście mają zamiar się do nas zbliżyć, to musimy tu na nich zaczekać ─ zauważył Lange. ─ Ani myślę! ─ odparł westman. ─ Wszak jasne jest, że nie jadą wprost na nas, lecz bardziej ku południowi, Widzą, że się posuwamy, i pędzą po przekątnej na nasze spotkanie. A zatem naprzód! Szkoda czasu na zatrzymywanie się. Może to żołnierze z fortu Inge wysłani na zwiady, a w takim razie nie mamy powodu cieszyć się tym spotkaniem, ─ Czemu nie? ─ Ponieważ niewątpliwie zdarzy nam się coś niemiłego, master. Fort Inge położony jest stąd dość daleko na północny zachód. Skoro komendant wysyła patrole aż tutaj, wisi w powietrzu coś przykrego. Przekonacie się o tym z pewnością. Jechaliśmy dalej z tą samą szybkością. Punkt zbliżał się widocznie i rozdzielił się w końcu na kilka mniejszych, które powiększały się bardzo prędko. Wkrótce poznaliśmy wyraźnie, że to są jeźdźcy, a w pięć minut potem widać było mundury wojskowe. Niebawem podjechali tak blisko, że usłyszeliśmy zwrócony do nas okrzyk z rozkazem zatrzymania się, Był to wachmistrz dragonów z pięciu ludźmi. ─ Dlaczego się tak śpieszycie? ─ zapytał osadziwszy konia. ─ Czy nie zauważyliście, że nadjeżdżamy? ─ Owszem ─ odparł Old Death z zimną krwią ale nie pojmujemy, dlaczego mielibyśmy na was czekać. ─ Ponieważ musimy wiedzieć, coście za jedni. ─ No, jesteśmy białymi, a jedziemy na południe. To wam chyba wystarczy. ─ Do diabła! ─ wybuchnął wachmistrz.─ Nie sądźcie, że pozwolę z siebie żartować. ─ Pshaw! ─ uśmiechnął się Old Death. ─ Ja sam nie mam chęci do żartów. Znajdujemy się tu w otwartej prerii, nie zaś w szkole, a wy nie jesteście nauczycielem, na którego pytania musielibyśmy odpowiadać posłusznie i uniżenie, nie chcąc narazić się na niebezpieczeństwo... rózgi. ─ Postępuję wedle instrukcji i wzywam was, żebyście wymienili wasze nazwiska. ─ A jeżeli nam się nie spodoba posłuchać? ─ To przypatrzcie się, że jesteśmy uzbrojeni, potrafimy więc zmusić was do tego. ─ Ach! Możecie to rzeczywiście uczynić? Cieszy mnie to nadzwyczaj ze względu na was, tylko nie radzę próbować. Jesteśmy wolnymi ludźmi, panie wachmistrzu! Chcielibyśmy widzieć człowieka, który by się odważył powiedzieć nam na serio, że go musimy słuchać, słyszycie ─ musimy! Stratowałbym po prostu takiego draba! Old Death błysnął oczyma, poderwał konia cuglami tak, że stanął dęba i posłuszny naciskowi nóg skoczył groźnie ku wachmistrzowi. Dowódca szarpnął swego konia wstecz i chciał

wybuchnąć gniewem, ale nasz stary nie dopuścił do tego, mówiąc prędko dalej: ─ Nie mówiąc już o tym, że mam dwa razy tyle lat, co wy, że więcej doświadczyłem i przeżyłem aniżeli wy kiedykolwiek, zwracam tylko na to waszą uwagę, że wspomnieliście o broni. Czy wam się zdaje, że nasze noże są z marcypanu, lufy z cukru, a kule z czekolady? Te słodycze nie wyszłyby wam na zdrowie! Tłumaczycie się, że działacie wedle instrukcji. Well, tak powinno być i nic przeciwko temu nie mam. Ale czy kazano wam także fukać na doświadczonych westmanów i przemawiać do nich tonem, jakim posługuje się generał wobec rekrutów? Jesteśmy gotowi mówić z wami, ale nie wołaliśmy was i żądamy przede wszystkim grzeczności! Podoficer się zakłopotał. Old Death zmienił się tym razem nie do poznania. Wystąpienie jego nie pozostało bez skutku. ─ Nie zapędzajcież się w gniewie tak daleko! ─ rzekł wachmistrz. ─ Nie zamierzam bynajmniej być grubiańskim. ─ No, ja nie dosłuchałem się ani w waszym tonie, ani w słowach wielkiej delikatności. ─ To dlatego właśnie, że tutaj nie jest salon dostojnej pani. Włóczy się tędy wszelkiego rodzaju hałastra, a my, jako ludzie wysunięci na daleką placówkę, musimy mieć oczy otwarte. ─ Hałastra? Czy nas także zaliczacie do tych wątpliwych dżentelmenów? ─ wybuchnął stary. ─ Nie mogę powiedzieć ani tak, ani nie. Człowiek z czystym sumieniem nie zawaha się podać swego nazwiska. Kręci się teraz w tych stronach mnóstwo przeklętych drabów, którzy chcą się dostać do Juareza. Tym drabom nie można wierzyć. ─ A więc wy stoicie po strome secesjonistów, stanów południowych? ─ Tak, spodziewam się, że wy także. ─ Ja sprzyjam każdemu uczciwemu człowiekowi, który walczy przeciwko łajdakom. Co do naszych nazwisk i pochodzenia, to nie potrzebujemy kryć się z tym wcale. Przybywamy z La Grange. ─ A więc Jesteście Teksańczykami. Teksas trzymał stronę Południa. Mam zatem do czynienia z ludźmi wspólnych zapatrywań. ─ Wspólnych zapatrywań! Do wszystkich diabłów! Wyrażacie się bardzo wzniosie; nie spodziewałbym się tego po wachmistrzu. Ale zamiast podawać wam pięć naszych nazwisk, które i tak zapomnielibyście niebawem, powiem, aby wam ułatwić sytuację, tylko moje. Jestem starym preriowcem, a ci, którzy mnie znają, nazywają mnie Old Death. Nazwisko to podziałało natychmiast, Wachmistrz poderwał się na siodle i wytrzeszczył oczy na starego. Reszta żołnierzy rzuciła nań także zdziwione, ale już nieco bardziej przychylne spojrzenia. Podoficer ściągnął brwi i powiedział: ─ Old Death! Szpieg stanów północnych! ─ Panie! ─ zawołał groźnie Old Death. ─ Miejcie się na baczności. Jeżeli słyszeliście kiedy o mnie, to zapewne nabraliście przekonania, że nie zwykłem przyjmować obelg. Ofiarowałem na rzecz Unii mienie, krew i życie, bo mi się tak podobało i ponieważ zamiary Północy uważałem i do dziś dnia uważam za słuszne. Słowo szpieg oznacza coś zupełnie innego i jeśli mi taki smarkacz jak wy rzuci w twarz ten wyraz, to tylko dlatego nie uderzam go pięścią, że mi go żal. Old Death nie boi się sześciu dragonów ani dziesięciu, ani więcej. Na szczęście towarzysze wasi wyglądają rozumniej od was. Niechaj powiedzą komendantowi fortu Inge, że spotkaliście Old Deatha i że ofuknęliście go jak chłopca. Mam nadzieję, że was potem tak zwymyśla, że się nie pozbieracie. Te słowa osiągnęły odpowiedni skutek. Komendant był chyba człowiekiem rozumniejszym od swego podwładnego. Wachmistrz musiałby wspomnieć w raporcie o tym spotkaniu i o jego wyniku. Zetknięcie się z tak sławnym myśliwcem posiada dla dowódcy patroli wielką wartość, bo może on usłyszeć wiele cennych i przydatnych myśli, zapatrywań i rad. Z westmanem takim jak Old Death obchodzą się na ogół oficerowie jak z równym sobie, z największymi względami i uszanowaniem. Co mógł o nas donieść ten wachmistrz, skoro tak głupio

postąpił z Old Deathem? Zdawało się, że sam to sobie teraz w duchu powiedział, gdyż rumieniec zakłopotania pokrył mu twarz aż po czoło. Aby powiększyć to wrażenie. Old Death mówił dalej: ─ Jestem z całym szacunkiem dla waszego munduru, ale mój wart jest przynajmniej tyle, co wasz. Nie zaszkodziłoby wam wcale wobec waszej młodości, gdybyście otrzymali od Old Deatha kilka rad. Kto jest teraz komendantem fortu Inge? ─ Major Webster. ─ Ten, który jeszcze przed dwoma laty był kapitanem w forcie Ripley? ─ spytał Old Death. ─ Ten sam. ─ To pozdrówcie go ode mnie. Zna mnie bardzo dobrze, strzelałem z nim często do tarczy. Może mi dacie notes, abym napisał do niego kilka słów? Sądzę, że się bardzo ucieszy na wieść, iż jeden z jego podwładnych nazwał Old Deatha szpiegiem. Wachmistrz nie wiedział, co zrobić. Połknął ślinę raz, drugi i trzeci i wykrztusił z widocznym trudem: ─ Ależ, sir, ja was mogę zapewnić, że tak nie myślałem. W tych warunkach, w jakich ciągle żyjemy, człowiek łatwo unosi się gniewem i nic dziwnego, że przybiera czasem ton niezamierzony. ─ Tak, tak! To brzmi już uprzejmiej aniżeli przedtem. Przyjmuję zatem, że nasza rozmowa zaczyna się dopiero teraz. Czy macie zapas cygar w forcie Inge? ─ Już nie. Tytoń wyszedł nam ku naszemu ubolewaniu. ─ To bardzo źle; żołnierz bez tytoniu jest tylko półczłowiekiem. Mój towarzysz zabrał z sobą pełną torbę cygar. Może wam coś z tego udzieli. Oczy wachmistrza i jego ludzi zwróciły się na mnie pożądliwie. Wyjąłem garść cygar, rozdzieliłem je pomiędzy nich i podałem ognia. Gdy podoficer pociągnął kilka razy, na twarzy rozlał mu się wyraz błogiego zachwytu; skinął mi głową na podziękowanie, mówiąc: ─ Takie cygaro to istna fajka pokoju. Zdaje mi się, że nie mógłbym się gniewać na najgorszego wroga, gdyby mi tu na prerii, po całych tygodniach tytoniowego postu, ofiarował coś takiego. Ponieważ jednak, sir, musimy ruszać dalej, więc zdałoby się nam zapytać o pewne, potrzebne nam informacje. Czy widzieliście może tropy Indian? Old Death zaprzeczył i wyraził wątpliwość, czy Indianie mogą się tu znajdować. ─ Oczywiście! Mamy wszelkie podstawy do przypuszczenia, że tak jest, ponieważ te łotry wykopały znów topór wojenny. ─ Do wszystkich piorunów! To by było źle! Jakie to szczepy? ─ Komańcze i Apacze. ─ Najniebezpieczniejsi! A my znajdujemy się właśnie pomiędzy ich terytoriami. Gdy nożyce się zamkną, zwykle najgorzej wychodzi na tym ten, który jest w środku. ─ Tak, miejcie się na baczności! Przygotowaliśmy już wszystko i wysłaliśmy ludzi po posiłki i zapasy żywności. Co dzień i co noc przebiegamy okolicę w dalekim promieniu. Każdy jest w tej chwili podejrzany, dopóki się nie okaże, że to nie hultaj. Dlatego wybaczcie nam, żeśmy się przed chwilą źle zachowali! ─ To już zapomniane. Ale z jakiegoż powodu wyruszają czerwonoskórzy przeciwko sobie? ─ Winien temu ten diabelski ─ przepraszam, sir, wy może inaczej o nim sądzicie ─ prezydent Juarez. Słyszeliście, że musiał zmykać aż do El Paso. Francuzi poszli oczywiście za nim aż do Chihuahua i Cohahuela. On ukrył się przed nimi jak szop przed psami, oni zaś gnali go aż nad Rio Grandę i byliby go ścigali jeszcze dalej, a w końcu wzięli do niewoli, gdyby nasz prezydent w Waszyngtonie nie zabronił im tego. Wszystko było przeciwko Juarezowi, wszyscy go opuścili, nawet Indianie, do których należy jako rodowity czerwonoskóry. ─ Apacze także? ─ Nie. To zna.czy, że nie byli ani za nim, ani przeciw niemu, nie stawali w ogóle po żadnej stronie i siedzieli cicho w swoich kryjówkach. Tak poradził im ich młody i sławny wódz, Winnetou. Tym łatwiej udało się agentom Bazaine'a podburzyć przeciwko niemu Komanczów.

Komańcze w wielkich gromadach przeszli swoim zwyczajem potajemnie granicę Meksyku, aby skończyć ze stronnikami Juareza. ─ Hm! Chcecie powiedzieć: aby rabować, mordować, pustoszyć i palić! Meksyk nic nie obchodzi Komanczów. Ich siedziby i tereny myśliwskie leżą po tamtej, a nie po tej stronie Rio Grandę. Ale skoro panowie Francuzi wzywają ich do pomocy przeciwko spokojnym ludziom, nie można się im zbytnio dziwić, że korzystają skwapliwie ze sposobności wzbogacenia się. Kto ponosi za to odpowiedzialność, tego nie zamierzam tu rozstrzygać. ─ No, ja także nie. A więc krótko i węzłowato: przeszli granicę i zrobili, czego od nich żądano, a przy tym zderzyli się z Apaczami. Komańcze byli zawsze śmiertelnymi wrogami Apaczów. Toteż napadli na ich obóz, wystrzelali wszystkich, którzy się nie chcieli poddać, a resztę zabrali do niewoli razem z namiotami i końmi. ─ A co potem? ─ Co potem, sir? Mężczyzn wedle obyczaju poprzywiązywano do pali męczeńskich. ─ Tak... Panowie Francuzi mają to na sumieniu! Oczywiście, że Apacze wyruszyli natychmiast, aby się zemścić? ─ Nie. To przecież tchórze! ─ Pierwszy raz słyszę coś podobnego. W każdym razie chyba nie przełknęli tej hańby spokojnie? ─ Wysłali kilku wojowników, aby naradzić się nad tym z wodzami Komanczów. Narady te odbywały się u nas. ─ W forcie Inge? Czemu tam? ─ Bo to był grunt neutralny. ─ Ładnie! Pojmuję. Czy wodzowie Komanczów przybyli? ─ Przybyło pięciu wodzów z dwudziestoma wojownikami. ─ A ilu było Apaczów? ─Trzech. ─Z ilu towarzyszami? ─ Bez towarzyszy. ─ Hm! I wy móicie, ż to tchóze. Trzej ludzie mieli odwagępuśićsięw sam śodek wrogiego kraju na spotkanie z dwudziestu pięiu przeciwnikami! Panie, jeśi choćtrochęznacie Indian, musicie zaśiadczyć ż to bohaterstwo. Jaki byłwynik narady? ─ Nie pokojowy, gdyżwaś . pogł .bił sięjeszcze bardziej. W końu Komańze rzucili się na Apaczó. Dwóh z nich zakłto, trzeci zaś chociażranny, dostałsiędo konia i przesadził trzyłkciowe ogrodzenie. Komańze ruszyli za nim w pogoń ale nie zdołli go dośigną .. ─ I to sięstał na gruncie neutralnym, pod osłnąfortu i pod nadzorem majora wojsk Stanó Zjednoczonych! Jakż zdradziecko postąili Komańze! Czyżjest w tym cośdziwnego, ż Apacze teraz ze swej strony wykopiątopó wojenny? Zbiegł wojownik doniesie im o wszystkim, po czym wyrusząogromnymi gromadami, aby sięzemśić Ponieważzaśwymordowano posł ow w forcie białch, zwróąsiętakż przeciw bladym twarzom. Jak zachowali siępotem Komańze wzglęem was? ─ Przyjaźie. Naczelnicy zapewnili nas o tym przed opuszczeniem fortu. Ośiadczyli, ż walczyćbęątylko z Apaczami, natomiast blade twarze uważjąza przyjació .. ─ Kiedy odbył sięte tak krwawo zakońzone rokowania? ─ W poniedziałk. ─ Dziśjest piąek, a wię przed czterema dniami. Jak dłgo zabawili Komańze w forcie po ucieczce Apacza? ─ Króko. Odjechali w godzinę ─ A wyśie ich wypuśili? Oni znieważli prawo mięzynarodowe, należł wię ich zatrzymać i ukarać Wykroczyli przeciwko Stanom Zjednoczonym, bo na ich terytorium popełili zdradęi podwóne morderstwo. Major powinien ich byłuwięići donieś . o tym do Waszyngtonu. Nie pojmujęgo.

─ Wyjechałtego dnia na polowanie i dopiero wieczorem powróiłdo domu. ─ Aby nie byćśiadkiem narad i zdrady! Znam to! Skoro sięApacze dowiedzą ż pozwolono Komańzom odejś . z fortu, wóczas biada każemu białmu, któy siędostanie w ich ręe. Nie oszczęzą nikogo. ─ Sir, nie zapalajcie siętak bardzo! To, ż Komańzom wolno był odejś ., okazał siędobre i dla Apaczó. Gdyby Komańze nie odeszli, Apacze utraciliby w godzinępó .niej jednego ze swych wodzó. Old Death zrobiłgest zdziwienia. ─ Jeszcze jednego wodza, powiadacie? Ach, odgaduję To był przed czterema dniami. Miałznakomitego konia i jechałpręzej od nas. To byłon, to on z pewnośią ─ Kogo macie na myśi?. ─ zapytałwachmistrz zdziwi Oiny. ─ Winnetou. ─ Tak, to byłon. Zaledwie Komańze zniknęi na zachodzie, ujrzeliśy od strony Rio Frio wynurzająego sięjeźźa. Przybyłdo fortu, aby kupićsobie prochu, ołwiu i naboi do rewolweru. Nie miałodznak szczepowych, a myśy go nie znali. Podczas zakupó dowiedział sięo tym, co sięstał. Przypadkowo byłprzy tym oficer dyżrny. Do niego teżzwróiłsię Indianin. ─ To wysoce, wysoce zajmująe! ─ zawołłOld Death. ─ Chciałym byćprzy tym. Co powiedział oficerowi? ─ Nic, opróz tych sł ow: ,,Wielu białch odpokutuje za to, ż spełiono u was taki czyn i ż nie przeszkodziliśie temu, a przynajmniej nie ukaraliśie winnych!” Nastęnie opuśiłmagazyn i wsiadłna konia. Oficer poszedłza nim, by sięprzypatrzyćwspaniałmu karoszowi, któego dosiadałczerwonoskóy, a ten jeszcze siętak do niego odezwał ,,Ja chcębyćuczciwszy, niżwy jesteśie. Dlatego powiadam, ż od dziśbęzie wojna pomięzy Apaczami a bladymi twarzami, Wojownicy Apaczó siedzieli spokojni w namiotach, wtem wpadli na nich zdradzieccy Komańze, zabrali im kobiety, dzieci, konie i namioty, zabili wielu, a resztępowlekli z sobą by ich zamęzyćprzy palach. Mimo to ojcowie Apaczó słchali jeszcze głsu Wielkiego Ducha. Nie wykopali natychmiast wojennego topora, lecz wysłli do was swoich posł ow, by siętu ułżćz Komańzami. Daliśie wolnoś . Komańzom i dowiedliśie w ten sposó, ż jesteśie wrogami Apaczó. Wszelka krew, któa od dziśpopłnie, niech spadnie na was, nie na nas!” ─ Tak, tak, to podobne do niego! Wydaje mi się jak gdybym go słszał ─ rzekłOld Death. ─ Co odpowiedziałna to oficer? ─ Zapytałgo, kim jest, a czerwonoskóy przedstawiłsięjako Winnetou, wóz Apaczó. Oficer zawołłnatychmiast, żby zamknięo wrota i pojmano Indianina, do czego miałprawo, ponieważwojna jużzostał wypowiedziana, a Winnetou nie byłu nas w charakterze parlamentariusza. Indianin zaśiałsiętylko, stratowałkilku naszych, w tym oficera, i nie skierował sięwcale do bramy, lecz skoczył tak jak poprzedni Apacz, przez ogrodzenie. Wysłno za nim natychmiast oddziałżłierzy, ale go jużnie znaleźi. ─ Ano, macie! Teraz sięzacznie! Biada fortowi i załdze, jeśi nie zwycię .ąKomańze! Apacze żdnemu z was nie darujążcia. Nie mieliśie jakich odwiedzin? ─ Tylko raz. Onegdaj pod wieczó byłu nas jeźziec sam jeden, któy zdą .ałdo Sabinal. Wiem dobrze, ż nazywałcięClinton, gdyżpełiłm wtedy włśie słżęprzy bramie. ─ Clinton! Hm! Opiszęgo wam. Uważjcie, czy to on! Old Death opisałGibsona, a wachmistrz potwierdził ż opis zgadza sięw zupełośi. W dodatku ja pokazałm fotografię któą on uznałza niewąpliwy wizerunek tego człwieka. ─ Pozwoliliśie sięzatem okłmać─ rzekłOld Death. ─ On wcale nie zmierzałdo Sabinal, lecz przybyłdo was, aby siędowiedzieć jak wygląa u was sytuacja. On należ do tej hołty, o któej móiliśie poprzednio. Po rozmowie z wami wróiłdo swego towarzysza, któy na niego czekał Czy poza tym nie zdarzył sięnic ważego? ─ Więej nie słszałm o niczym. ─ W takim razie nasza rozmowa skońzona. Wspomnijcie śiał majorowi, żśie sięze

mnąspotkali. Jako jego podwłdny, nie możcie mu powtózyć co myśęo ostatnich wypadkach, ale odwróilibyśie wielkie nieszczę .cie i uniknęi rozlewu krwi, gdybyśie nie spełiali tak niedbale swych obowiąkó. Do widzenia, chłpcy! Skręiłkoniem i odjechał a my za nim, rzuciwszy po drodze pozdrowienie dragonom, któzy z kolei zwróili sięna pó .noc. Przebyliśy cwałm wielkąprzestrzeń Old Death zwiesił głwęi zagł .biłsięw myśach. Na zachodzie tonę .o słńe, pozostawał jeszcze najwyżj godzina dnia, a widnokrą leżłprzed nami odcięy od nieba liniąwyraźąjak ostrze noż. Chcieliśy dotrzećdzisiaj do rzeki Rio Leona, ciąle jednak byliśy daleko od celu. Zauważł to zapewne takż Old Death, gdyżpopęzałkonia, ilekroćten chciałwpaś . w wolniejsze tempo, Skutkiem tego pośiechu, kiedy zwięszająa sięciąle kula słneczna dotknę .a linii horyzontu, ujrzeliśy na połdniu ciemny pas, któy stawałsięcoraz wyraźiejszy. Grunt, w ostatnich godzinach piaszczysty, pokryłsięznowu trawą a ciemny pas okazałsięszeregiem drzew, któe zdawał sięzapraszaćdo odpoczynku. Old Death wskazałje ręą puśiłkonia stęa i rzekł ─ Jeżli w tych okolicach rosnądrzewa, musi byćw pobliż woda. Mamy przed sobąRio Leona i rozłżmy sięna jej brzegu obozem. Wkróce dotarliśy do drzew. Tworzył one wąki, biegnąy wzdłżbrzegó gaj, podszyty gętymi zarośami. Koryto rzeki był szerokie i niezbyt zasobne w wodę mimo to nie mogliśy przeprawićsięw tym miejscu, w któym sięzatrzymaliśy; trzeba był pojechaćjeszcze w dó .. Po niedłgim szukaniu znaleźiśy miejsce płtkie, kamieniste, po któym przedostaliśy sięna drugąstronę Old Death prowadziłpochó. W chwili gdy końjego wchodziłw wodę Old Death zatrzymałgo i pochyliłsię by uważie przyjrzećsiędnu rzeki. ─ Well! ─ potwierdził ─ Tak sobie myśałm! Tu spotykamy trop! Nie mogliśy go zauważć przedtem, ponieważsuchy brzeg pokryty jest twardym krzemieniem, na któym nie widaćśadó. Popatrzcie na dno! My takż zsiedliśy z koni i zauważliśy okrął, trochęwięsze od dłni wgł .bienia na dnie rzeki. ─ Czy to jest trop? ─ zapytałLange. ─ Mieliśie istotnie słsznoś ., sir. Moż to byłkoń a wię i jeźziec. ─ Nie. Niechaj Sam przypatrzy sięśadom, Zobaczę co on o nich sązi. Murzyn stałdotą skromnie za nami. Teraz podszedłi spojrzałw wodę ─ To byćdwaj jeźźy, któzy przejś . przez wodę─ rzekł ─ Dlaczego twierdzisz, ż to jeźźy, a nie bezpańkie konie? ─ Bo koń któy miećżlazo, nie byćdziki mustang, lecz swojski, a na takim zawsze siedzieć jeźziec. I śad gł .boki. Konie nieś . cię .ar, a ten cię .ar to ludzie. Konie przejś . przez wodęnie obok siebie, lecz za sobą a potem staći pić jeden obok drugiego. To robićtylko, kiedy musieći słchaćcugli. Gdzie byćcugle, tam byći siodł, a na nim jeźziec. ─ Dobrze to wywnioskowałś─ pochwaliłstary Murzyna. ─ Ja sam nie wytłmaczyłym tego lepiej. Obaj jeźźy śieszyli siębardzo, bo nie pozwolili nawet koniom napićsięwody. Ponieważjednak zwierzęa był bardzo spragnione, a westman uważ przede wszystkim na konia, sązę ż pozwolili koniom napićsiędopiero na drugim brzegu. Ci dwaj ludzie mieli widocznie powó do tego, aby sięznaleź . czym pręzej na drugiej stronie. Spodziewam się ż odgadniemy ten powó. Podczas tych roztrząańnasze konie pił wodędłgimi łkami. Gdy zaspokoił pragnienie, wsiedliśy na nie znowu i dostaliśy sięniemal suchąnogąna drugi brzeg. Rzeka był tu tak płtka, ż woda nie dochodził nawet do strzemion. Zaledwie stanęiśy na drugiej stronie, Old Death, któego bystrośi nic ujś . nie mogł, rzekł ─ Oto mamy powó. Przypatrzcie siętej lipie. Zdarto z niej koręna wysokoś . człwieka. A tutaj co tkwi w ziemi? Wskazałręąprzed siebie. Ujrzeliśy tam dwa rzęy wbitych w ziemiępalikó, nie dłżzych

i nie grubszych od zwyczajnego oł owka. ─ Co mogąznaczyćte paliki? ─ ciąną . dalej Old Death. ─ W jakim stosunku pozostajądo obdartej kory? Czy widzicie mał, zeschł kawałi łka, porozrzucane po ziemi? Tych palikó użwano do przytrzymywania oczek jakiejśtkaniny. Czy wiecie, jak wygląa warsztat do tkania sieci, chust i tym podobnych rzeczy? Nie? No, to wiedzcie, ż taki włśie warsztat mamy przed sobą tylko nie sporzązony z drzewa ani z żlaznych gwoźzi. Obaj jeźźy zrobili z łka dłgą szerokąwstęę Jak widaćz ustawienia palikó, miał ona dwa łkcie dłgośi, a sześ . cali szerokośi. Takie opaski słż . Indianom do opatrywania ran. Soczyste łko chłdzi ranę a wyschnąszy, tak sięśiąa, ż podtrzyma nawet uszkodzonąkoś .. Sązę zatem, ż jeden z jeźźó byłranny. A teraz spojrzyjcie tutaj w wodę Czy widzicie dwa wgł .bienia w kształie muszli? Tutaj oba konie tarzał sięw wodzie. Zdjęo z nich siodł, aby sięmogł zamoczyći orzeźić na co pozwalajątylko Indianie, i to wtedy jedynie, kiedy czeka ich dłga i forsowna jazda. Możmy zatem przyją . za pewnik, ż ci dwaj jeźźy bawili tu tylko przez taki czas, jakiego potrzebowali, aby zrobićopaskę i pojechali potem dalej. Rezultat naszych badańjest zatem nastęująy: dwaj jeźźy na indiańkich koniach, w tym jeden jeźziec ranny, któzy tak sięśieszyli, ż nie napoili nawet koni po tamtej stronie; spostrzegłzy na tym brzegu lipę odjechali natychmiast po załżniu koniecznej opaski. Co z tego wynika, panowie? I wy natę .cie swó móg! ─ zwróiłsiędo mnie Old Death. ─ Spróuję─ odrzekłm ─ ale nie śiejcie sięze mnie, jeśi nie wpadnęna włśiwąodpowiedź ─ Ani mi sięśi! Uważm was za swego ucznia, wię nie mogęod was wymagaćdojrzałj odpowiedzi. ─ Ponieważto był konie indiańkie, przeto przypuszczam, ż jeźźy należli do jakiegoś czerwonego plemienia. Jeśi teraz wezmępod uwagęzdarzenia w forcie Inge oraz tęwiadomoś ., ż jeden z Apaczó umkną ., ale ranny, Winnetou zaśrónieżodjechałczym pręzej, to dochodzędo przekonania, ż podą .yłza nim i mają wyśienitego konia dośigną . go. ─ Nieźe! ─ potwierdziłOld Death. ─ Czy wiecie cośjeszcze? ─ Tak, Obaj Apacze starali sięprzede wszystkim jak najpręzej dostaćdo wspó .plemieńó, aby im donieś ., jaka zniewaga spotkał ich w forcie, oraz zwróićuwagęna to, ż ich wrogowie, Komańze, wkróce nadejdą Tym siętłmaczy ich wielki pośiech widoczny takż w tym, ż dopiero tutaj zabrali siędo opatrzenia rany, wiedzą zresztąz góy, ż nad rzeką znajdzie sięłko. Po krókim odpoczynku pojechali dalej. ─ Tak jest. Jestem z was zadowolony. Prawie nie wąpię ż to byłWinnetou z tym uczestnikiem rokowańpokojowych, któemu udał sięuciec. Jest jużoczywiśie za pó .no na to, aby znaleź . ich śady w trawie, ale domyśam się w któąstronępodą .yli. Musieli tak jak my przejś . przez Rio Grandęi udali siępotem w najprostszym kierunku, co i my takż zrobimy. Sązęwię, ż napotkamy gdzieśjeszcze ich śady. Rozejrzymy sięteraz za miejscem na obó, gdyżjutro trzeba wyruszyćjak najwcześiej. Wprawnym okiem wybrałwnet odpowiednie miejsce, otoczone krzakami i zarosł soczystą trawą na któej konie mogł sobie użćdo syta. Rozsiodłliśy je i lassami zabranymi z La Grange poprzywiąywaliśy do powbijanych w ziemiępalikó. Potem rozłżliśy się obozem i zasiedliśy do wieczerzy, na któązłżł sięresztki naszych zapasó żwnośi. Na moje pytanie, czy nie moża by rozniecićognia, Old Death odrzekłz chytrze szyderczą miną ─ Spodziewałm siętego pytania z waszej strony, sir. Czytaliśie pewnie jużdawniej niejedną pięnąhistorięCoopera i innych autoró o Indianach. Podobał wam sięte rzeczy? ─ Dosyć ─ Hm, tak! To siędobrze czyta. Człwiek zapala fajkę siada na kanapie, zakłda nogęna nogęi zagł .bia sięw pięnej ksią .ce, wzięej z wypożczalni. Ale gdy człwiek sam pódzie w puszczęna daleki Zachó, wóczas sprawa przedstawia sięinaczej aniżli w ksią .kach. Cooper byłbardzo zdolnym pisarzem i ja rónieżużwałm sobie na jego opowiadaniach o ró .nych Skózanych Pońzochach, ale Dzikiego Zachodu on nie widział Umiałdoskonale

ł .czyćpoezjęz rzeczywistośią ale tutaj niestety spotyka człwiek tylko rzeczywistoś ., poezji, ja przynajmniej, nie znalazłm. W powieśi czyta sięo pięnie płnąym obozowym ognisku, nad któym piecze sięsoczysta bawola polęwica. Ja powiadam jednak, ż gdybyśy rozniecili taki ogieniek, to zapach spalenizny zwabiły do nas każego Indianina, któy by sięznajdowałw promieniu dwu mil angielskich. ─ Prawie o godzinędrogi? Czy to możiwe? ─ Przekonacie sięjeszcze, jakie nosy majączerwonoskózy, a gdyby zresztąoni tego nie zwęzyli, to zwietrząkonie i zdradząto parskaniem, któego ich Indianie uczą To parskanie sprowadził jużśierćna niejednego białgo. Dlatego raczej wyrzekniemy sięna dziśpoezji obozowego ogniska. ─ Nie zachodzi żdna obawa, żby Indianie przebywali gdzieśw pobliż, gdyżKomańze nie mogąjeszcze byćw drodze. Zanim wysłńy powróądo domu i zanim zgromadząsię wojownicy rozmaitych szczepó, upłnie sporo czasu. ─ Hm! Jak to mąrze umie rozprawiaćtaki greenhorn. Niestety zapomnieliśie o trzech rzeczach: po pierwsze ─ jesteśy włśie na terytorium Komanczó, po wtóe ─ ich wojownicy zapęzili sięjużażdo Meksyku, a po trzecie ─ nie potrzeba pozostałch dopiero zwołwać gdyżdawno jużsązebrani i przygotowani do wyprawy wojennej. A moż uważcie Komanczó za tak głpich, ż zabili posł ow Apaczó, nie bęą gotowi do natychmiastowego wyruszenia? Ja twierdzę ż zdradziecki postęek wzglęem posł ow Apaczó nie byłbynajmniej skutkiem chwilowego gniewu, lecz zostałobmyśony i postanowiony jużz góy. Sązę ż Komańze sąjużnad Rio Grandę i obawiam się ż Winnetou z trudem tylko zdoł przedostać sięobok nich niepostrzeżnie. ─ Wię wy jesteśie po stronie Apaczó? ─ Po cichu, tak. Wyrzązono im krzywdętym haniebnym napadem. Opróz tego czujędla Winnetou nadzwyczajnąsympatię Jednak rozwaga nakazuje nam nie staćpo niczyjej stronie. Bąźy zadowoleni, jeśi dostaniemy siędo celu cał, i ani na myś nam nie powinno przyjś . kokietowanie jednej lub drugiej strony. Zresztąnie mam zbyt wielkiego powodu do strachu przed Komańzami. Oni mnie znają Nie zrobiłm im nigdy śiadomie nic złgo, bywałm u nich częto i przyjmowali mnie uprzejmie. Jeden z najbardziej znanych ich wodzó Oyokolca, czyli ,,Biał Bór”, jest nawet moim przyjacielem, gdyżwyrząziłm mu przysłgę któej, jak powiedział nigdy mi nie zapomni. Stał sięto nad Red River, gdzie napadłna niego oddziałCzikazajó. Były utraciłz pewnośiąskalp i żcie, gdybym sięwóczas nie pojawił Ta przyjaź . posiada dla nas teraz wielkąwartoś .. Powołm sięna nią gdybyśy się spotkali z Komańzami, a oni próowaliby sięźe z nami obejś .. Zresztąjest nas pięiu, z któych każy, jak sązę umie użwaćstrzelby. Zanimby jakiśczerwonoskóy pozbawił mnie mojej czupryny, tuzin jego towarzyszy dostały bilet do wiecznych ostęó. Na wszelki wypadek jednak musimy byćprzygotowani i zachowywaćsiętak, jak sięzachowuje rozsąny człwiek w kraju nieprzyjacielskim. Wszyscy wię wprawdzie bęziemy spali, lecz każy z nas kolejno stanie na czatach, któe zmieniaćbęziemy co godzinę Porząek ustalimy za pomocąlosowania źźłmi trawy rozmaitej dłgośi. Każy bęzie miałpo pię . godzin snu; to powinno wystarczyć To rzekłzy śią . pię . trawek. Na mnie wypadł ostatnia warta. Tymczasem nadeszł noc i zrobił sięzupełie ciemno. Dopói nie zasnęiśy, strażnie był potrzebna. Nikt z nas nie miałochoty do snu. Zapaliliśy cygara i bawiliśy sięrozmowątym chęniej, ż Old Death opowiadałrozmaite zdarzenia ze swego żcia, któe, jak zauważłm, dobierałtak, żbyśy sięmogli z nich czegośnauczyć Tak zeszedłnam czas do godziny jedenastej. Wtem Old Death zamilkłi zaczą . nadsłchiwać Jeden z naszych koni zaparskałw szczegóny sposó, jak gdyby z rozdrażienia lub strachu. Mnie takż to zastanowił. ─ Hm! ─ mrukną . Old Death. ─ Co to był? Czy nie miałm słsznośi, móicie do Cortesia, ż oba nasze człpaki bywał jużna prerii? Tak parska tylko zwierzę któe nosił jużna

sobie westmana. W pobliż z pewnośiąznajduje sięcośpodejrzanego. Ale nie ogląajcie się panowie! W zarośach jest całiem ciemno, a gdy sięnatę .a oczy, aby cośujrzećw takiej ciemnośi, nabierająone blasku i wró moż je dostrzec. Patrzcie zatem spokojnie przed siebie! Ja sam rozejrzęsiędokoł. Śiąnęprzy tym na twarz kapelusz, aby nie wystawiaćna widok moich oczu. Słchajcie! Znowu! Nie ruszajcie się Parskanie siępowtózył. Mó końzaczą . teraz tupaćnogami, jak gdyby chciałsięzerwaćz lassa. Zamilkliśy, co ja uważłm za naturalne, lecz Old Death szepną .: ─ Ską to nagie milczenie? Jeśi rzeczywiśie ktośjest w pobliż, aby nas podsłchać to jużsłszałrozmowę a po milczeniu pozna, ż parskanie zwróił nasząuwagęi wzbudził w nas podejrzenie. A wię mócie, mócie dalej! Opowiadajcie sobie cokolwiek bąź Wtem rzekłMurzyn po cichu: ─ Sam wiedzieć gdzie człwiek być Sam widziećdwoje oczu. ─ Dobrze, ale nie patrz jużw tamtąstronę bo zobaczy takż twoje oczy. Gdzieżto jest? ─ Gdzie Sam przywiąaćswego konia, koł krzaka dzikich śiw. Całiem nisko przy ziemi, całiem słbo widziećiskrząe punkty, ─ Dobrze! Zakradnęsiędo tego człwieka od tył i wezmęgo lekko za kark. Nie ma obawy, żby był ich więej, bo w takim razie konie zachowywałby sięinaczej. Rozmawiajcie wię dalej głśo! Przyda sięto podwónie, gdyżpo pierwsze ─ ten człwiek nie bęzie niczego podejrzewał a po wtóe ─ wasze głsy przygłsząszmer moich krokó, któego w tej ciemnośi nie zdołm unikną .. Wstałi odszedł Lange zapytałmnie o cośgłśo, na co ja rónie głśo odpowiedziałm. Wywiąałsięz tego rodzaj sprzeczki, któej ja usiłwałm nadaćżrtobliwe zabarwienie stwarzają powó do śiechu. Głśe objawy wesołśi najlepiej mogł przekonaćpodsłchująego, ż niczego nie przeczuwamy, i przygłszyćszmer wywołny przez zbliżjąego siędońOld Deatha. Will i Murzyn wtóowali mi takż i tak hałsowaliśy z dziesię . minut, dopói nie odezwał sięgłs Old Deatha: ─ Hola! Nie ryczcieżjak lwy! To jużniepotrzebne, bo go mam. Zaraz go przyniosę Usłszeliśy szelest tam, gdzie byłprzywiąany końMurzyna, a za chwilęstary wyszedł cię .kim krokiem i złżłprzed nami niesiony na plecach cię .ar. ─ Tak! ─ rzekł ─ Walka był bardzo łtwa, gdyżzrobiliśie taki zgieł, ze ten czerwonoskóy nie zauważły nawet trzęienia ziemi. ─ Indianin? Jest ich więej w pobliż? ─ Możiwe, lecz nieprawdopodobne. Ale teraz trzeba nieco śiatł, aby mu sięprzypatrzyć Widziałm tani trochęsuchych liśi i zeschł drzewko. Przyniosęje. Uważjcie tymczasem na niego! ─ On sięnie rusza. Czy nie żje? ─ Nie, jest tylko nieprzytomny. Zwiąałm mu ręe na plecach jego włsnym pasem. Zanim przyjdzie do siebie, bęęz powrotem. Poszedłpo drzewko, a gdy je przyniół połpaliśy je drobno nożmi. Zapałi mieliśy z sobą niebawem wię zapłną . niewielki ogień w któego blasku moża był dobrze obejrzeć pojmanego, gdyżsuche drzewo palił sięprawie bez dymu. Czerwonoskóy miałna sobie indiańkie spodnie z fręzlami, takąsamąbluzęmyśiwskąi mokasyny bez ozdó. Na głdko ogolonej głwie zwisałtylko kosmyk skalpowy. Twarz miał pomalowanąw czarne pasy na ż ołym tle. Broń któa sięskłdał z noż, łku i skózanego kołzanu, odebrałmu Old Death. Leżłnieruchomo i z zamknięymi oczyma, jak gdyby nie żł ─ To zwykł wojownik ─ rzekłOld Death ─ któy nie ma nawet odznaki, ż zabiłnieprzyjaciela. Nie ma teżworeczka z lekami na szyi. Ten brak wskazuje, ż albo nie otrzymałjeszcze w ogóe imienia, albo je utracił Użto go teraz do zwiadó, bo to zadanie najniebezpieczniejsze, przy któym moża sięodznaczyć zabićnieprzyjaciela i zdobyćna nowo imię

Patrzcie, jużsięrusza! Zaraz przyjdzie do siebie. Bąźie cicho! Jeniec przeciąną . sięi zaczerpną . gł .boko powietrza. Poczuł ż ma zwiąane ręe, i drgną . na całm ciele. Otworzyłoczy, spróowałsięzerwać lecz upadłz powrotem. Teraz patrzył na nas błszcząymi oczyma. Gdy wzrok jego padłna Old Deatha, wyrwał mu sięz ust: Kosza-pehwe!12 ─ Tak, to ja ─ odpowiedziałwestman. ─ Czy czerwony wojownik zna mnie? ─ Synowie Komanczó znająbardzo dobrze mę .a nosząego to imię ponieważbyłu nich. ─ JesteśKomanczem. Widzęto po barwach wojennych na twojej twarzy. Jak ci na imię ─ Syn Komanczó utraciłswe imięi nigdy go jużnosićnie bęzie. Wyszedł aby je odzyskać ale wpadłw ręe bladych twarzy i obarczyłsięwstydem i hańą Prosi wię blade twarze, by go zabił. Zanuci pieś . wojennąi nikt nie usłszy z jego ust głsu skargi. ─ Nie możmy spełićtwej prośy, gdyżjesteśy twoimi przyjació .mi. Wzią .em ciędo niewoli, ponieważz powodu ciemnośi nie spostrzegłm, ż jesteśsynem Komanczó, z któymi ł .czy nas pokó. Bęziesz żłdalej, dokonasz jeszcze wielu dzielnych czynó i zdobęziesz imię przed któym zadrż . wrogowie. Jesteśwolny! 12 Kosza –pehwe (ind.) –Stara Śierć Po tych słwach Old Death rozwiąałmu ręe. Przypuszczałm, ż Komańz zerwie sięz ziemi natychmiast. Tymczasem leżłdalej, jak gdyby byłciąle zwiąany. ─ Syn Komanczó ─ rzekł─ i tak nie jest wolny. On chce umrzeć Wbij mu nó . w serce! ─ Nie mam do tego powodu ani najmniejszej ochoty. Dlaczego ż .dasz, żbym cięzabił ─ Ponieważbyłśchytrzejszy ode mnie i wzią .eśmnie do niewoli. Skoro wojownicy Komanczó dowiedząsięo tym, wypęząmnie od siebie, móią: najpierw utraciłleki oraz imię a potem wpadłw ręe bladych twarzy. Oko jego jest śepe, a ucho głche. Nie bęzie on nigdy godzien odznaki wojownika. Powiedziałto tak smutnym tonem, ż mi sięgo żl zrobił. Nie mogłm wprawdzie zrozumieć wszystkich jego sł ow, ponieważmóiłangielszczyznąpomieszanąz jęykiem Komanczó, ale starałm sięodgadną . ich znaczenie. ─ Nasz czerwony brat nie śiąną . hańy na siebie ─ odezwałm się zanim Old Death zdołłodpowiedzieć ─ Daćsiępodejś . tak słwnej bladej twarzy jak Kosza-pehwe nie jest hańą a zresztąwojownicy Komanczó nie dowiedząsięnigdy, ż byłśnaszym jeńem. Nasze usta bęąo tym milczał. ─ Czy Kosza-pehwe to potwierdzi? ─ zapytałIndianin. ─ Bardzo chęnie ─ rzekłstary. ─ Udamy, ż spotkaliśy siępokojowo. Ja jestem waszym przyjacielem, nie byłby wię bł .dem z twej strony, gdybyśpoznawszy mnie, podszedłdo nas otwarcie. ─ Mó słwny biał brat pociesza mnie swojąmową Ufam jego słwom i wstanę gdyżnie wróęz hańądo wojownikó Komanczó. Bladym twarzom bęęwdzięzny za ich milczenie, dopói oczy moje bęąogląaćsłńe. Usiadłi odetchną . gł .boko. Wprawdzie na jego grubo posmarowanej twarzy nie był widać żdnego wzruszenia, ale zauważliśy od razu, ż lżj mu sięzrobił na sercu. ─ Nasz czerwony brat widzi ─ zaczą . znowu Old Death ─ ż jesteśy mu żczliwi. Spodziewamy sięzatem, ż on takż bęzie nas uważłza przyjació . i szczerze odpowie na moje pytania. ─ Niech Kosza-pehwe zapyta. Powiem samąprawdę ─ Czy mó czerwony brat wyruszyłsam na zabicie nieprzyjaciela lub niebezpiecznego zwierza, aby z nowym imieniem wróićdo wigwamu, czy teżjest z nim więej wojownikó? ─ Tyle, ile kropel wody w te rzece. ─ Czy czerwony brat chce przez to powiedzieć ż wszyscy wojownicy Komanczó opuśili swe namioty? ─ Tak. Wyruszyli po skalpy nieprzyjació ..

─ Któych nieprzyjació .? ─ Tych psó Apaczó. Doleciałod nich smró ażdo namiotó Komanczó, a ci dosiedli koni, aby tych kujotó wytęićz powierzchni ziemi.. ─ Czy wysłchali przedtem rady starych, rozumnych wodzó? ─ Sęziwi wojownicy zebrali sięna naradęi uchwalili wojnę Potem czarownicy zapytali Wielkiego Ducha o jego wolę a odpowiedźManitou wypadł zadowalająo. Od obozowisk Kumanczó ażdo rzeki, zwanej przez blade twarze Rio Grandędel Norte, roi sięod naszych wojownikó. Słńe zaszł cztery razy, od kiedy topó wojenny noszono z namiotu do namiotu. ─ A czy czerwony brat należ do takiego oddział wojownikó? ─ Tak, obozujemy powyżj tego miejsca nad rzeka. Wysłno ludzi na zwiady, aby zbadali, czy okolica jest bezpieczna. Ja poszedłm w dó . rzeki i przybyłm tu, gdzie zwęzyłm konie bladych twarzy. Wlazłm w krzaki, aby was policzyć gdy wtem wpadłna mnie Kosza - pehwe i zabiłmnie na króki czas. ─ To zapomniane. Nikt o tym jużmóićnie bęzie. Ilu wojownikó dzielnego szczepu Komanczó stoi tu obozem? ─ Róno dziesię . razy po dziesię .. ─ A kto dowodzi? ─ Awat-wila13, młdy wóz. ─ Nie znam go i nigdy nie słszałm jego imienia. ─ Otrzymałje dopiero niedawno, ponieważzabiłw Wielkich Góach szarego niedźiedzia i przyniółjego skóęi pazury. Jest on synem Oyo-kolca, któego blade twarze zwąBiałm Bobrem. ─ O, tego znam. To mó przyjaciel. ─ Wiem o tym, bo widziałm cięu niego. Byłśgośiem w jego namiocie. Syn jego, Wielki Niedźiedź przyjmie cięuprzejmie. ─ Jak daleko stą znajduje sięwasz obó? ─ Mó biał brat nie bęzie jechałnawet przez połwętego czasu, któy nazywa godziną ─ W takim razie poprosimy wodza o gośinę Niech nas czerwony brat poprowadzi. W kilka minut dosiedliśy koni i pojechaliśy pod przewodnictwem Indianina najpierw poza owe drzewa na otwarty teren, a potem w góęrzeki. W dobre pó . godziny wynurzył sięprzed nami kilka ciemnych postaci. Był to warty obozowe. Przewodnik zamieniłz nimi kilka sł ow i oddaliłsię my zaśmusieliśy sięzatrzymać Po jakimśczasie Indianin wróiłi poprowadziłnas dalej. Ciemnoś . panował zupeła. Na zachmurzonym niebie nie śiecił ani jedna gwiazda. Patrzyłm pilnie w lewo i w prawo, ale nic nie zdołłm zobaczyć Ujechawszy znowu niewielkąprzestrzeń przewodnik rzekł ─ Niech biali bracia nie posuwająsięjużdalej naprzó. Synowie Komanczó nie palą ognisk na wyprawach wojennych, teraz jednak sąpewni, ż w pobliż nie ma nieprzyjaciela, i rozniecąogień Stanęiśy na miejscu, on zaśodszedł W kilka chwil potem ujrzałm jarząy siępunkt wielkośi gł owki od szpilki. ─ To punks ─ objaśiłOld Death. ─ Co to jest punks? ─ spytałm udają, ż nie wiem, o co chodzi. ─ Zapała preriowa. Dwa kawałi drzewa, jeden szeroki, a drugi cienki, okrął. W szerokim jest niewielkie wgł .bienie, któe napełia siępunksem, to jest suchym próhnem ze zbutwiałch, starych drzew. To najlepsze krzesiwo na śiecie. Cienki prę wkłda siędo wgł .bienia z próhnem i obraca sięszybko obiema ręami. Przez to tarcie hubka sięrozgrzewa i zapala. Patrzcie! Płmyk błsną . raz i drugi i zamieniłsięw wielki płmień podsycany zeschłm listowiem. Niebawem jednak opadłna powró, gdyżIndianin nie znosi zbyt jasno śiecąego ognia. Dokoł poukłdano gał .zie tak, ż jednym końem dotykał żru. W śodku wię płną . ogień

regulowany w ten sposó, ż zwięszałsięalbo zmniejszał w miaręjak zbliżno lub odsuwano gał .zie. Kiedy liśie mocniej zapłnę .y, ujrzeliśy, ż znajdujemy siępod drzewami, otoczeni przez Indian trzymająych brońw ręu. Kilku z nich miał strzelby, a reszta tylko wł ocznie, strzał i łki. U wszystkich jednak zauważłm tomahawki, straszliwe indiańkie topory, któe w ręu wprawnego wojownika sąbroniąo wiele groźiejszą aniżli sięzazwyczaj przypuszcza. Gdy uregulowano ogień polecono nam zsią .ćz koni, któe odprowadzono na bok. W ten sposó znaleźiśy sięw mocy czerwonoskóych, gdyżbez koni nie mogliśy w tych stronach nic począ .. Nie zaż .dano wprawdzie od nas broni, ale pięiu przeciwko stu ─ to nie byłzbyt pomyśny stosunek sił Pozwolono nam przystąićdo ognia, przy któym siedziałjeden Indianin. Nie moża był poznaćjego wieku, gdyżcał . twarz miałpomalowanątak samo jak zwiadowca. We włsach ujęych w węełtkwił pióo białgo orł ─ znak wojny. U pasa wisiał dwa skalpy, a na sznurku, biegnąym dokoł szyi woreczek z lekami i fajka pokoju. Na kolanach leżł strzel13 Awat –wila (ind.) –Wielki Niedźiedź ba, stary grat sprzed dwudziestu lub trzydziestu lat. Indianin przypatrzyłsięnam uważie po kolei. ─ Dumnie sobie poczyna ─ szepną . Old Death tak, aby go czerwonoskózy nie zrozumieli. ─ Pokażmy mu, ż my takż jesteśy wodzami. Usiąźie zatem i pozwócie mi móić Stary zają . miejsce naprzeciw wodza, a my tak samo. Tylko Murzyn nie usiadłwiedzą, ż to należł jedynie do przywilejó wodza. ─ Uff! wybuchną . Indianin gniewnie i wyrzuciłz siebie jeszcze kilka sł ow, któych jednak nie zrozumiałm. ─ Czy umiesz móićjęykiem bladych twarzy? ─ zapytałOld Death. ─ Umiem, lecz nie użwam go, gdyżmi sięnie podoba ─ brzmiał odpowiedźwodza, któą Old Death natychmiast nam przetłmaczył ─ Proszęcięjednak, żbyśteraz nim móił ─ Dlaczego? ─ Ponieważmoi towarzysze nie rozumiejąjęyka Komanczó, a musząwiedzieć o czym siębęzie móił. ─ Oni znajdująsięu Komanczó i powinni sięposłgiwaćich jęykiem, Tego wymaga uprzejmoś .. ─ Mylisz się Oni nie potrafiąmóićjęykiem, któego nie znają To chyba jasne. Nadto są goś .mi Komanczó, oni wię mogąż .daćod ciebie uprzejmośi, któej ty sięod nich niesłsznie domagasz. Powiedziałś ż umiesz po angielsku. Jeśi nie zechcesz móićtym jęykiem, pomyśę ż kłmiesz. ─ Uff! zawołł a potem przeszedłna łmanąangielszczyznę ─ Powiedziałm, ż umiem, i nie kłmię Jeśi nie wierzą to mnie obrażją a za to każ . ich zabić Dlaczego ośieliliśie sięusią .ćprzy mnie? ─ Ponieważmamy do tego prawo, jako wodzowie. ─ Czyim ty jesteśwodzem? ─ Wodzem poszukiwaczy śieżk. ─ A ten? ─ pokazałna Langego. ─ Wodzem kowali robiąych broń ─ A ten? ─ wskazałna Willa. ─ To jego syn, któy kuje miecze oraz wyrabia tomahawki słż .ce do rozrąywania gł ow. Wydał się ż to Indianinowi zaimponował. ─ Jeśi to umie, to jest bardzo zręznym wodzem. A ten? ─ zakońzyłpatrzą na mnie. ─ Ten słwny mą . pochodzi z dalekiego kraju i przepłną . Wielkie Morze, aby poznaćwojownikó Komanczó. Jest wodzem mąrośi i wiedzy wszelkich rzeczy, a gdy wrói do swego kraju, opowie, jakimi ludźi sąKomancze.

To przerastał zdolnoś . pojmowania Indianina. Spojrzałna mnie frasobliwie i zauważł ─ Należ wię do ludzi mąrych i dośiadczonych, ale włsy jego nie sąbiał. ─ W owym kraju rodząsięsynowie tak mąrzy jak tutaj ludzie starzy. ─ W takim razie zapewne Wielki Duch bardzo kocha ó kraj. Ale synowie Komanczó obejdąsiębez mąrośi tej bladej twarzy, gdyżsami sądoś . mąrzy i wiedzą czego im do szczę .cia potrzeba. Zdaje się ż mąroś . nie weszł wraz z nim do tego kraju, skoro ośiela sięprzekraczaćnasząśieżęwojenną Wykopawszy tomahawk, nie znosząwojownicy Komanczó białch mę .ó. ─ Nie wiesz, jak sięzdaje, co powiedzieli wasi wysłńy w forcie Inge. Zapewniali, ż prowadzą wojnętylko z Apaczami, ale sąprzyjació .mi bladych twarzy. ─ Niech oni sami tego dotrzymają Mnie przy tym nie był. Indianin móiłdotychczas bardzo nieprzyjaźie, a Old Death odpowiadałuprzejmie. Teraz jednak uznałza stosowne zmienićton i wybuchną .: ─ Tak twierdzisz? Kto ty jesteśwłśiwie, ż sięośielasz tak odzywaćdo Kosza-pehwe? Czemu nie podałśmi swego imienia? Czy je w ogóe masz? Jeżli nie, to wymieńimiętwego ojca! Wóz zesztywniałwidocznie ze zdumienia wobec tego zuchwalstwa, patrzyłprzez dłgi czas w twarz Old Deatha, a wreszcie krzykną .: ─ Człwiecze, pilnuj się bo ciękaż . na śierćzamęzyć ─ O to ja sięnie boję ─ Jestem Awat-wila, wóz Komanczó! ─ Awat-wila, Wielki Niedźiedź Kiedy ja zabiłm pierwszego niedźiedzia, byłm jeszcze chłpcem, a od tego czasu połżłm ich trupem tyle, ż mółym sobie cał ciał obwiesić ich pazurami. Człwiek, któy zabiłniedźiedzia, nie jest jeszcze bohaterem w mych oczach. ─ To przypatrz sięskalpom u mego pasa! ─ Pshaw! Gdybym pozabierałskalpy tym wszystkim, któych zabiłm, ozdobiłym nimi cał . gromadętwoich wojownikó. To dla mnie rónieżnic nie znaczy. ─ Jestem synem wielkiego wodza, Oyo-kolca. ─ To jużma dla mnie więsze znaczenie. Wypaliłm z Białm Bobrem fajkępokoju; przysięliśy sobie nawzajem, ż jego przyjaciele bęąmoimi przyjació .mi, a moi ─ Jego przyjació .mi, i dotrzymywaliśy zawsze danego słwa. Mam nadzieję ż syn bęzie tak samo wobec mnie usposobiony jak jego ojciec! ─ Odzywasz siędo mnie ciąle zuchwałm jęykiem! Czy uważsz wojownikó Komanczó za myszy, na któe pies moż szczekać jak mu siępodoba? ─ Co? Pies? Jeśi myśisz, ż Old Death jest psem, któego moża zabić to wyśęcięnatychmiast do wiecznych ostęó! ─ Uff! Tam stoi stu mę .ó! Wskazałręądokoł. ─ Dobrze ─ odparłOld Death. ─ Ale tu my siedzimy. I znaczymy tyle samo, co twoich stu Komanczó. Oni wszyscy nie zdołjąprzeszkodzić żbym ci wpakowałkulęw brzuch, a z nimi pomóilibyśy jeszcze potem osobno. Popatrz no! Mam tu dwa rewolwery, a w każym po sześ . kuł Moi czterej towarzysze sątak samo uzbrojeni, a próz tego widzisz u nas rusznice i noż. Zanimby nas pokonano, musiałby wyginą . połwa twoich wojownikó! Nikt jeszcze tak nie rozmawiałz wodzem Indian. Awat-wila nie mółtego poją ., dlatego zauważł ─ Masz pewnie bardzo silny lek! ─ Tak jest, mam lek, amulet, któy dotą zawsze sprowadzałśierćna moich nieprzyjació .. Tak bęzie rónieżnadal. Zapytujęcię czy uznasz nas za swoich przyjació ., czy teżnie? ─ Naradzęsięz moimi wojownikami. ─ Wóz Komanczó musi swoich ludzi pytaćo radę Tego nie przypuszczałm, ale skoro

to móisz, wię niewąpliwie tak jest. My jako wodzowie czynimy, co nam siępodoba, posiadamy zatem więej powagi i włdzy niżty, a wobec tego nie możmy z tobąsiedziećprzy jednym ognisku. Dosiąziemy koni i odjedziemy. Old Death powstałtrzymają wcią . jeszcze w ręu oba rewolwery. Wielki Niedźiedźzerwał sięjak ukązony przez żiję oczy mu rozgorzał, a wargi rozchylił się odsłniają biał zęy. To śiadczył dostatecznie o jego wewnęrznym wzburzeniu. W razie wałi przypłcilibyśy śierciązuchwalstwo starego westmana, z drugiej jednak strony był rónie pewne, ż wielu Komanczó padłby z naszej ręi lub został rannych. Młdy wóz wiedział jak strasznąbroniąjest taki automatyczny pistolet i ż jego pierwszego dosięłby kula. Byłprzed swoim ojcem odpowiedzialny za wszystko, co przedsięrałna włsnąręę a chociażu Indian nie zmusza sięnikogo do udział w wyprawie wojennej, to jednak każy, jeśi jużraz wyruszył musi siępoddaćżlaznej dyscyplinie i nieubłganemu prawu. Kto się okaż w walce tchózem lub niedoł .gą kto nie panuje nad sobąi wyżj stawia włsne porywy niżdobro ogóne, ten śiąa na siebie powszechnąpogardę Nie przyjmie go do siebie żdne plemię musi jak banita bł .kaćsiępo bezludnych okolicach i tylko w ten sposó moż do pewnego stopnia odzyskaćdobre imię ż wrói w pobliż swojego szczepu i zada sobie powolną i najbardziej męzeńkąśierć aby przynajmniej dowieś ., ż potrafi znieś . bó. To jedyny sposó, by otworzyćsobie drogędo wiecznych ostęó. Myś o tych ostęach pcha Indianina do czynó, do jakich nikt inny nie były zdolny. Takie rozmyśania zaprząał teraz zapewne umysłczerwonoskóego. Czy miałnas kazać zamordować a potem powiedziećojcu lub na wypadek swej śierci zostawićpozostałm przy żciu pamię . tego, ż nie umiałpanowaćnad sobą Ż chcą graćrolęwodza, odmóił gośiny przyjacielowi ojca, ż naurąałjemu i jego towarzyszom jak kojotom? Na takie to rozważnia liczyłzapewne Old Death. Na jego bowiem twarzy nie znaćbył niepokoju. Stał przed Indianinem z palcami na cynglach obu rewolweró i patrzyłmu w błszcząe od gniewu oczy. ─ Chcecie odejś .? ─ zawołłIndianin. ─ Gdzie wasze konie? Nie dostaniecie ich! Jesteśie otoczeni! ─ A ty razem z nami! Pomnij na Białgo Bobra! Jeśi ciędosięnie moja kula, nie osłni on sobie głwy i nie zanuci pieśi żłbnej, lecz powie: ,,Nie miałm syna. Ten, któego zastrzelił Old Death, byłniedośiadczonym chłpcem. Nie poważłmoich przyjació . i słchałtylko głsu włsnej głpoty”. Cienie tych wojownikó, któych rónocześie z tobązabijemy, zabroniąci wstęu do wiecznych krain myśiwskich, a stare baby otworząbezzęne usta, aby wyśiaćwodza, któy nie oszczęzałżcia powierzonych mu wojownikó, bo nie umiałsam nad sobąpanować Popatrz na mnie! Czy wygląam na takiego, któy sięboi? Nie móiętak do ciebie ze strachu, lecz dlatego, ż jesteśsynem mego czerwonego brata, któemu żczę żby miałz ciebie pociechę Teraz rozstrzygaj! Jedno nieodpowiednie słwo zwróone do moich ludzi, jeden fałzywy ruch z twojej strony, a strzelam; walka sięzacznie! Wóz stałjeszcze z minutęzupełie bez ruchu. Co sięw nim dział, nie moża był rozpoznać gdyżtwarz jego pokrywał gruba warstwa farby. Potem usiadłzwolna, zdją . fajkęz szyi i rzekł ─ Wielki Niedźiedźzapali z bladymi twarzami fajkępokoju. ─ I dobrze zrobisz. Kto chce walczyćz Apaczami, nie powinien usposabiaćdo siebie wrogo białch. My usiedliśy takż. Wielki Niedźiedźdobyłzza pasa woreczek z kinni-kinnikiem, czyli tytoniem zmieszanym z liś .mi dzikich konopi, napchałfajkę zapalił podniółsięi wygłsiłkrókąprzemowę w któej częto siępowtarzał słwa: ,,pokó”, ,,przyjaź .” i ,,biali bracia”. Potem pociąną . sześ . razy, wypuśiłdym ku niebu, ku ziemi i na cztery strony śiata i podałfajkęOld Deathowi.

Westman rónieżprzemóiłbardzo przyjaźie, a pociąnąszy paręrazy, podał fajkęmnie, zaznaczają, ż móiłza nas wszystkich i ż wystarczy, jeśi każy z nas pociąnie sześ . razy. Nastęnie poszł fajka kolejno do Langego i jego syna. Sam teżnależłdo naszego przymierza. Po tej ceremonii Komańze usiedli dokoł nas w szerokim kręu, a zwiadowca zbliżłsię aby opowiedzieć w jaki sposó sięz nami spotkał Zdałszczegó .owo sprawęze wszystkiego, tylko nie wspomniało tym, ż Old Death go pochwycił Kiedy odstąił poprosiłm o pokazanie drogi do koni, by przynieś . cygara. Niestety opróz wodza nie mółotrzymaćtego przysmaku żden z Komanczó, gdyżto z kolei zaszkodziłby mojej godnośi wodza, gdybym siętak bratałze zwykłmi wojownikami. Wielki Niedźiedźwiedział widocznie, co to jest cygaro, gdyżtwarz rozjaśił mu sięz zachwytu, a gdy pociąną . raz i drugi, wydałz siebie głs podobny do chrząania owych miłch zwierzą, z któych wyrabia sięsmaczne szynki. Nastęnie zapytałnader uprzejmie o cel naszej podró .y. Old Death nie uważłza stosowne powiedziećmu prawdy, ośiadczyłwię tylko, ż chcemy dośigną . kilku białch, któzy podą .yli ku Rio Grandę aby sięudaćdo Meksyku. ─ W takim razie mogąbiali bracia jechaćz nami ─ rzekłwóz. ─ Wyruszymy, skoro tylko znajdziemy trop Apacza, któego szukamy. ─ Z któej strony miałprzybyćten Apacz? ─ Byłtam, gdzie Komańze ukłdali sięz Apaczami, Biali nazywająto miejsce: fort Inge. Chciano go zabić lecz umkną .. Dostałjednak kilka kuł nie mółwię dłgo utrzymaćsięna siodle. Z pewnośiąjest gdzieśw tej okolicy. Czy biali bracia zauważli moż jego trop? Wielki Niedźiedźmiałoczywiśie na myśi Apacza, któego opatrzyłWinnetou, gdy razem przeszli przez rzekę o obecnośi Winnetou zaśwcale nie wiedział ─ Nie ─ odrzekłOld Death. Nie myśeliśy bynajmniej zdradzaćWinnetou. ─ W takim razie ukrywa sięten pies gdzieśw dole rzeki. Dalej nie mółpojechaćz powodu ran oraz dlatego, ż wojownicy Komanczó stali po tej stronie, gotowi na przyjęie Apaczó, gdyby ci umknęi z fortu Inge. Brzmiał to dla Winnetou doś . niebezpiecznie. Wprawdzie nie ulegał wąpliwośi, ż Komańze nie odkryjąśadó w rzece, ponieważstratował je jużnasze konie, ale skoro bawili tutaj od trzech dni, łtwo sięmogł zdarzyć ż obaj Apacze wpadli w ręe innego oddział. To, ż Wielki Niedźiedźnic o tym nie wiedział nie był jeszcze dowodem, ż sięto nie stał. Chytry westman, któy myśało wszystkim, zauważł ─ Jeśi moi czerwoni bracia poszukają to znajdąmiejsce, w któym przeszliśy przez rzekę i odarliśy drzewo z kory. Ja mam dawnąranę któa sięteraz otworzył, musiałm jąwię obwiąaćłkiem. To znakomity śodek na rany, o czym brat mó powinien pamięać ─ Wojownicy Komanczó znająten śodek i użwajągo zawsze, gdy sięznajdująblisko lasu. Mó biał brat nie powiedziałmi nic nowego. ─ Wobec tego żczęwalecznym wojownikom Komanczó, żby nie byli zmuszeni zbyt częto użwaćtego śodka. Pragnędla nich zwyciętwa i chwał, gdyżjestem ich przyjacielem, żłjęrónież ż nie mogęz nimi pozostać Oni bęątu szukali tropu, a my musimy jechaćczym pręzej dalej, aby dogonićbiałch mę .ó. ─ W takim razie spotkająbiali bracia Białgo Bobra, któy ucieszy sięich widokiem. Dam im wojownika, żby ich do niego zaprowadził ─ Gdzie sięznajduje słwny wóz, twó ojciec? ─ Chcą Old Deathowi odpowiedziećna to pytanie, muszępodaćnazwy miejscowośi w jęyku białch. Jeśi moi bracia pojadąstą ku zachodowi, przybęąnad dopłw rzeki Nueces, zwany Turkey Creek, RamięIndyka. Potem musząprzejś . przez Chico Creek, ską ciąnie sięwielka pustynia ażdo Elm Creek. Po niej to krą .ąwojownicy Białgo Bobra, aby nie przepuśićprzez bró nikogo, kto by usiłwałprzeprawićsięprzez Rio del Norte powyżj Orlego Wąozu. ─ Do diabł! ─ wymknę .o sięwestmanowi. Ale natychmiast siępoprawił ─ To włśie nasza

droga. Mó czerwony brat uradowałnas bardzo tąwiadomośią Jestem szczę .liwy, ż bęęmółzobaczyćBiałgo Bobra. Teraz jednak czas udaćsięna spoczynek, aby sięzbudzić o śicie. ─ Pokaż . sam białm braciom, gdzie sięmająpołżć Wstałi zaprowadziłnas pod grube, rozłżste drzewo, a potem kazałprzynieś . nasze siodł i koce. Od chwili wypalenia fajki pokoju zmieniłsięcałowicie. Gdy sięoddalił zbadaliśy torby przy siodłch. Z uznaniem podkreśam, ż nie brakował najmniejszego drobiazgu. Z siodełzrobiliśy sobie poduszki i połżliśy sięjeden obok drugiego, owinąszy sięw koce. Niebawem nadeszli takż Komancze, a kłdą sięna spoczynek, otoczyli nas dokoł. ─ Nie powinno to budzićw nas żdnego podejrzenia ─ rzekłOld Death, ─ Czyniąto, ponieważ biorąnas w swojąopiekę nie zaśpo to, by przeszkodzićucieczce. Skoro sięraz wypalił z czerwonoskóym fajkępokoju, moża mu jużzaufać Musimy sięjednak staraćod nich odł .czyć Otumaniłm ich porząnie co do Winnetou, gdyżchciałm ich sprowadzićz jego tropu. Sązęjednak, ż nawet jemu niełtwo uda sięprzejś . przez Rio Grande. Kto inny w ogóe by tego nie dokazał Ale jego połżnie niepokoi mnie podwónie, gdyżma ze sobą rannego. Do takich ukłdó Indianie posyłjązawsze ludzi dośiadczonych, dlatego przypuszczam, ż byłto człwiek stary. Jeśi jeszcze wzią . pod uwagęgorązkęz ran, któej musiał dostać zwłszcza podczas takiej forsownej jazdy, to obawiam sięniesłchanie o Winnetou. No, śijmy Już Dobranoc! Mimo jego żczeńnie zaznałm dobrej nocy. Nie był mowy o śie, bo troska o Winnetou nie dawał mi spokoju. Kiedy na wschodzie zaczę .o śitać obudziłm towarzyszy. Podnieśi sięzupełie bez szmeru, ale w tej samej chwili stanęi dokoł nas Indianie. Teraz, w śietle dnia moża był lepiej sięim przyjrzećniżprzy skąym śietle ogniska. Dreszcz mnie przeszedł na widok okropnie pomalowanych twarzy i fantastycznie poubieranych postaci. Tylko niektózy z nich okryli ciał odzieniem. Wielu poobwieszał sięnęznymi łchmanami, wszyscy jednak wygląali zdrowo i okazale, gdyżmę .czyźi szczepu Komanczó znani sąz pięnośi. Wóz zapytał czy cośzjemy, i przyniółrzeczywiśie kilka kawałó łkowatego mięa końkiego, już,,ujeżżnego”. Podzięowaliśy tłmaczą się ż mamy swoje zapasy, chociaż w rzeczywistośi byłto tylko mał kawałk szynki. Wielki Niedźiedźprzedstawiłnam takż człwieka, któy miałnam towarzyszyć Potrzeba był niemałj sztuki dyplomatycznej, aby odwieś . wodza od tego zamiaru. Ustąiłwreszcie, gdy Old Death wyjaśił ż korzystanie z usłg przewodnika byłby hańądla takich jak my dośiadczonych wojownikó. Napełiwszy skózane wory wodąi wziąszy trochętrawy dla koni, wyruszyliśy. Mó zegarek wskazywałgodzinęczwartą Z począku jechaliśy powoli, aby siękonie rozruszał. Przez jakiśczas droga nasza prowadził przez róninępokrytątrawą ale trawa rzedł i nęzniał z każąchwilą ażw końu zupełie jej zabrakł i zaczą . sięczysty piasek. Gdy jużi drzewa nadbrzeże zniknę .y za nami, zdawał nam się ż znajdujemy sięna Saharze. Przed nami i dokoł nas rozciąał się rónina bez żdnego najmniejszego wzniesienia ─ piasek i tylko piasek, a nad nami słńe, któego promienie palił dotkliwie pomimo wczesnego ranka. ─ Niebawem bęziemy mogli puśićsięszybszym kłsem ─ rzekłOld Death. ─ Musimy sięśieszyćszczegónie przed połdniem, dopói mamy słńe z? plecami. Jedziemy prosto na zachó. Po połdniu bęzie nam śiecił w twarz, a to bardziej męzy. ─ Czy na tej jednostajnej róninie, nie dająej żdnych punktó wytycznych, nie moża stracićkierunku? ─ zapytałm jako rzekomy greenhorn. Old Death uśiechną . siępobłżiwie i odpowiedział ─ To znowu jedno z waszych słwnych pytań sir. Słńe jest najlepszym przewodnikiem. Zdą .amy do Turkey Creek, o szesnaśie mil stą. Jeśi chcecie, to możmy siętam znaleź . za dwie godziny. Podpęziłkonia najpierw do kłsa, a potem do cwał, a my za nim. Od tej chwili nie rozmawialiśy

jużz sobą Każy starałsięulżćkoniowi i nie męzyćgo niepotrzebnymi ruchami. Minę .a jedna godzina, a potem druga, podczas któej pozwoliliśy koniom iś . stęa aby im daćodsapną .. Wtem Old Death wskazałprzed siebie i rzekł ─ Popatrzcie na zegarek, sir! Jechaliśy dwie godziny i pię . minut i oto zbliżmy siędo Nueces. Czy pomyliłm sięco do czasu? ─ Nie ─ odpowiedziałm. ─ Widzicie wię ─ móiłdalej ─ człwiek ma w kośiach zegarek. Powiem wam nawet w ciemnąnoc, któa godzina, a chybięzaledwie o kilka minut. Wy nauczycie siętego takż. Ciemny pas wskazywałrzekę ale nie był nad niądrzew, tylko zarośa. Znaleźiśy wkróce wygodne do przeprawy miejsce i przybyliśy nad Turkey Creek, któy w tych włśie stronach uchodzi do Rio Nueces, toczą zresztąw swych falach bardzo niewiele wody. Stą udaliśy sięnad Chico Creek, gdzie stanęiśy kilka minut po dziewiąej. Łżsko tej rzeki był prawie suche, tylko tu i owdzie błszczał na dnie jakaśbrudna kałż, z któej spłwał nęzny strumyczek. Drzew ani krzakó nie był wcale, a rzadka trawa dawno stracił swą zielonoś .. Na drugim brzegu zsiedliśy i napoiliśy konie wodąz woró. Zamiast wiadra użliśy dużgo kapelusza Willa Langego. Zabranątrawękonie zjadł bardzo pręko i po pó .godzinnym popasie ruszyliśy dalej ku Elm Creek. Tu okazał się ż konie sąjużzmęzone. Króki wypoczynek pokrzepiłje tylko nieznacznie i musieliśy jechaćstęa. Nadeszł połdnie. Słńe prażł żrem, a piasek byłtak gorąy i gł .boki, ż konie tonę .y w nim po prostu, co utrudniał bardzo jazdę O drugiej zsiedliśy znowu, by daćkoniom resztęwody. Sami nie piliśy wcale, ponieważOld Death na to nie pozwolił Jego zdaniem mogliśy daleko łtwiej znieś . pragnienie niżkonie, któe musiał nas wlec po tym piasku. ─ Zresztą─ dodałuśiechają się─ trzymaliśie siędzielnie. Nie wiecie nawet, jakąprzebyliśy przestrzeń Powiedziałm, ż dopiero wieczorem przybęziemy nad Elm Creek, tymczasem staniemy tam jużza dwie godziny. Tego byle kto nie dokaż z takimi końi. Zboczyłnieco z zachodniego kierunku na połdniowy i móiłdalej: ─ Cud prawdziwy, ż nie natrafiliśy dotychczas na trop Komanczó. Widocznie posunęi sięku rzece. Co za głpota z ich strony szukaćtak dłgo jednego Apacza! Gdyby udali się wprost ku Rio Grandę zaskoczyliby jużswych nieprzyjació .. ─ Sąząpewnie, ż i teraz mogąto jeszcze uczynić─ rzekłLange ─ gdyżjeśi WLnnetou nie przedostałsięszczę .liwie z rannym Apaczem, to jego wspó .plemieńy nie mająpojęia, ż zdradzieccy Komańze sąjużtak blisko. ─ Hm! To nie jest pozbawione słsznośi, sir. Włśie ta okolicznoś ., ż nie widzimy Komanczó, niepokoi mnie ze wzglęu na Winnetou. Wynika z tego, ż Komańze nie uwijają sięluźo, lecz zapewne jużsięskupili w oddział To bardzo zł znak dla Apaczó. Moż ich jużnawet pochwycono. ─ Jaki by w takim razie los spotkałWinnetou? ─ Najokropniejszy, jak sobie moża wyobrazić Nie zabiliby go ani nie zamęzyli podczas wyprawy wojennej. Nie. Ujęie najsłnniejszego wodza Apaczó byłby dla Komanczó niebywałm zdarzeniem, któe zechcieliby uczcićgodniej, to znaczy: okropniej. Pod bezpieczną eskortąodprowadzono by go na pastwiska Komanczó, gdzie pozostali tylko starcy, kobiety i dzieci. Tam pielęnowano by go troskliwie, nie zabrakłby mu niczego opróz wolnośi. Kobiety wyczytywałby mu z oczu każe żczenie, możiwe do spełienia. Jeśi jednak sązicie, ż to byłby z ich strony uprzejmoś ., to sięogromnie mylicie. Oni starająsię wzmocnićsił jeńa tylko po to, by mółznieś . jak najwięej męzarni, a nie umarłzaraz na począku. Powiadam wam, ż Winnetou musiały zginą ., ale niepręko, nie za godzinęani za dzień Rozszarpywano by jego ciał z iśie naukowąprecyzjąi upłnę .oby sporo dni, zanimby śierćzdołł go wybawić Oto śierćgodna wodza! Jestem pewien, ż przy najwyszukańzych katuszach nie skrzywiły sięnawet, co więej, szydziły i wyśiewałswoich kató. Bojęsięo niego istotnie i ośiadczam, ż w razie potrzeby naraż . włsne żcie, żby go

wyrwaćz rą zwycięcó. W każym razie mamy Komanczó przed sobąna zachodzie. Pojedziemy trochęku połdniowi, do mego dawnego przyjaciela, od któego dowiemy się moż, jak wygląająsprawy nad Rio Grandę Przenocujemy u niego. ─ A czy nas chęnie przyjmie? ─ Oczywiśie! Nie nazywałym go Inaczej przyjacielem. To ranczero14, rolnik, prawdziwy Meksykanin, niefałzowanego hiszpańkiego pochodzenia. Jednego z jego przodkó pasował ktośna rycerza i dlatego on sam chęnie mianuje się,,caballero” ─ kawaler, rycerz. Stą i swemu ranczu nadałmile brzmiąąnazwę,,Estanzia del Caballero”. Nazywajcie go senior Atanasio. 14 Ranczero (hiszp. ranchero) –włśiciel rancza –dużgo gospodarstwa, gł ownie hodowlanego. Po tych objaśieniach jechaliśy dalej w milczeniu. Nie udał nam sięzmusićkoni do cwał, gdyżzapadał w piasek po kolana. Zwolna jednak zmniejszał sięjego gł .bokoś ., okoł czwartej po połdniu powitaliśy pierwszątrawkę a nieco pó .niej wydostaliśy się na wspaniał . prerię gdzie konni pasterze pilnowali koni, bydł rogatego i owiec. Nasze konie nabrał nowego żcia i same ruszył szybszym tempem. Przed nami ukazał siędrzewa, a w końu ujrzeliśy cośbiałgo przegląająego przez zieleń ─ Oto Estanzia del Caballero ─ rzekłOld Death. ─ To szczegóny budynek, zupełie w stylu budowli Mogui albo Zunni15, prawdziwa twierdza, niezbęna w tych okolicach. Znalazłzy sięw pobliż zabudowańmogliśy sięim dokłdniej przyjrzeć Opasywałje mur wysokośi dwóh ludzi, z szerokąbramą przed któąznajdowałsięmost nad gł .bokim, pozbawionym teraz wody rowem. Budynek miałkształ sześianu. Parteru nie był widać ponieważzasłniałgo zupełie mur. Pięro był cofnięe nieco, tak ż dokoł powstał galeria. Galeriętęosłniał biał pł otno namiotowe. Okien nie zauważliśy wcale. Na tym sześiennym pięrze spoczywał drugie, tego samego kształu, któego podstawa był znowu mniejsza od podstawy pierwszego. I tu utworzył sięgaleria przykryta pł otnem. W ten sposó parter, pierwsze i drugie pięro stanowił kamienne sześiany, z któych każy wyżzy był zawsze mniejszy od niżzego. Mur byłpobielony, pł otno biał, toteżdom jaśiałz daleka. Bęą jużprawie pod samąbudowlą zauważliśy na każym pięrze biegnąy dokoł muru szereg wąkich otworó podobnych do strzelnic. Był to prawdopodobnie okna. ─ Pięny pałc! ─ zaśiałsięOld Death. ─ A dopiero urzązenie was zdziwi! Chciałym widziećwodza indiańkiego, któy pokusiły sięo zdobycie szturmem tego domu! Przejechaliśy przez most wiodąy do bramy, w któej widaćbył mał otwó. Obok wisiał dzwon wielkośi głwy ludzkiej. Old Death zadzwonił Dźię moża był usłszećo pó . mili. Niebawem ukazałsięw otworze nos Indianina, potem usta i zabrzmiał wypowiedziane po hiszpańku pytanie: ─ Kto tam? ─ Przyjaciele gospodarza ─ odrzekłwestman. ─ Czy senior Atanasio jest w domu? Nos i wargi osunę .y sięniżj, a na ich miejscu ukazał siępara ciemnych oczu, po czym doleciał nas słwa: ─ Jakażradoś .! Senior Death! Wpuszczęwas oczywiśie natychmiast. Chodźie, seniores! Zaraz doniosępanu. Usłszeliśy zgrzyt zasuwy, po czym drzwi sięotworzył i wjechaliśy przez bramę Człwiek, któy nam otworzył byłto gruby, odziany w biał pł otno Indianin, jeden z owych ,,Indios fideles”, czyli Indian wiernych, któzy pogodzili sięz cywilizacją Zamkną . bramę skłniłsięnam gł .boko, przeszedłmajestatycznie przez dziedziniec i pociąną . za drut wisząy na murze. ─ Mamy czas objechaćdom ─ rzekłOld Death. —Przypatrzymy siębudynkowi. Teraz dopiero moża był zobaczyćparter, I tu ciąną . sięprzez wszystkie śiany szereg strzelnic. Budynek stałna śodku utworzonego przez okalająy mur dziedzińa doś . szerokiego i porosłgo trawą Opróz strzelnic nie widaćbył żdnych otworó okiennych, drzwi

takż nie był. Objechaliśy dokoł cał dom. Indianin czekałjużna nas. ─ Jakż sięwchodzi do wnęrza domu? ─ spytałLange. ─ Zaraz zobaczycie! ─ odrzekłOld Death. Wtem z galerii połżnej nad parterem wychylił sięjakiśczłwiek i popatrzył kto jest na dole. Ujrzawszy Indianina, schowałgłwę po czym spuszczono schody podobne do drabiny. Myliły się kto by sąził ż przynajmniej na pierwszym pięrze znajdował siędrzwi! Na drugim pięrze stal znowu słż .cy, spuśiłz góy drugą drabinę po któej dostaliśy sięna szczyt domu. Płski dach pokrywał blacha cynkowa 15 Moqui, Zunni –nazwy szczepó indiańkich posypana piaskiem. W samym śodku dachu widniałczworoboczny otwó. Stą prowadził schody w gł .b domu. ─ Tak budowano od wiekó w indiańkich pueblach ─ objaśiłOld Death. ─ Nikt nie wedrze sięna dziedziniec, a gdyby sięjakiemuśnieprzyjacielowi udał przeleź . przez mur, bęzie miałprzed sobąśianębez drzwi. W spokojnych czasach moża siędostaćna góębez drabiny w ten sposó, ż sięstaje na koniu i włzi na galerię Podczas wojny jednak nie radziłym nikomu tego próować gdyżz płskiego dachu moża mur, teren przed nim leż .cy i dziedziniec zasypaćpo prostu kulami. Senior Atanasio utrzymuje zapewne z dwudziestu waque-ró16, peonó17 i słż .cych, z któych każy ma strzelbę Gdyby tu na góze stanę .o dwudziestu ludzi, musiałby zginą . setki napastnikó, zanimby pierwszy zdołłprzedostać sięprzez mur. Ten sposó budowania daje tutaj, na granicy, wielkie korzyśi, a hacjendero18 wytrzymałi odparłniejedno oblę .enie. Zauważłm, ż za domem przepłwałElm Creek, toczą pięną czystąwodę dzięi czemu grunt dokoł byłbardzo urodzajny. Widok tej wody wzbudziłwe mnie chę . kąieli. Zeszliśy w towarzystwie słż .cego po schodach na dó . do dłgiego i wąkiego korytarza, ośietlonego na jednym i drugim końu śiatłm padająym z dwóh strzelnic. W obu śianach zauważłm szereg drzwi, a po przeciwległj stronie znajdowałsięotwó prowadząy na parter. Aby siędostaćtam z podwóza, trzeba był przejś . dwoje schodó wewnąrz domu do góy i dwoje na dó .. Wydał mi sięto ucią .liwe, ale był widocznie uzasadnione miejscowymi warunkami. Słż .cy znikną . i powróiłniebawem z wiadomośią ż senior capitano de caballeria na nas czeka. ─ Nie dziwcie się─ rzekłOld Death ─ gdy mó stary senior Atanasio przyjmie was trochę etykietalnie. Hiszpanie lubiąetykietę a pochodząy od nich Meksykanie zachowali te ich obyczaje. Gdybym przyjechałsam, senior Atanasio wybiegły jużdawno naprzeciw mnie. Ponieważjednak towarzysząmi inni, przeto uważ za wskazane urzązićcośw rodzaju dworskiego przyjęia. Nie śiejcie się gdyby sięzjawiłw mundurze meksykańkiego rotmistrza. Byłnim w młdszych latach i do dziśdnia pokazuje sięchęnie w starym, jużnie użwanym mundurze. Poza tym jest to wspaniał człwiek. Weszliśy do przyjemnie chłdnej komnaty z kosztownym niegdyś ale teraz wypłwiałm jużumeblowaniem. Trzy, do połwy przysłnięe, strzelnice przepuszczał przytłmione śiatł. Na śodku pokoju stałwysoki, chudy jegomoś . ze śieżobiał . czuprynąi wąem. Miałna sobie czerwone spodnie, obszyte złtymi lampasami, wysokie buty z cholewami z błszcząej skóy i niebieski frak bogato na piersiach wyszyty złtem. Złte epolety wskazywał rangęgenerał. U boku zwisał szabla w stalowej pochwie na rzemieniach, ze złconymi sprzązkami. W lewej ręe trzymałtrzyroży kapelusz z brzegami obszytymi złtem, błszcząa agrafa przytrzymywał pióopusz. Wygląał to na maskaradę gdy sięjednak spojrzał w starą poważątwarz i młde jeszcze, poczciwe oczy, nie moża siębył przynajmniej w duchu nie uśiechną . żczliwie. Kiedyśy weszli, gospodarz stukną . z brzęiem ostró obcasami, wyprostowałsięenergicznie i powiedział ─ Dzieńdoby panom! Bardzo mi przyjemnie powitać Brzmiał to doś . sztywno. Skłniliśy sięwszyscy, a Old Death odrzekłpo angielsku: ─ Dzięujemy, senior capitano de caballeria! Ponieważznajdowaliśy sięw tych stronach,

chciałm towarzyszom sprawićten zaszczyt, żby poznali dzielnego bojownika o niepodległś . Meksyku. Pozwócie, ż wam ich przedstawię Po twarzy hacjendera przemkną . uśiech zadowolenia. Skiną . potakująo głwą móią: 16 Waquero (hiszp. vaquero) –pasterz bydł. 17 Peon –Indianin połdniowo –amerykańki osiadł na roli, żjąy w zależośi pańzczyźianej od hiszpańkiego feudał. 18 Hacjendero (hiszp. haciendero) –włśiciel hacjendy –dużgo folwarku. ─ Dobrze, senior Old Death. Bardzo sięcieszę ż mogęzawrzećznajomoś . z seniorami, któych przyprowadziliśie. Old Death wymieniłnasze nazwiska, a caballero podałkażemu z nas ręęi poprosił byśy usiedli. West-man zapytało senioręi senioritę po czym hacjendero otworzyłdrzwi, a za nimi ukazał siępanie przygotowane jużna nasze odwiedziny. Seniora był bardzo pięną uprzejmąmatroną a seniorita ─ miłm dziewcząkiem. Jak siępó .niej dowiedzieliśy, był to ich wnuczka. Obie miał na sobie suknie z czarnego jedwabiu, jak gdyby za chwilęmiał sięukazaćna króewskim dworze. Old Death podbiegłku obu paniom i potrząną . je tak serdecznie za ręe, ż sięprzeląłm. Obaj Langowie zadali sobie trud, żby sięnisko skłnić a Sam. rozjaśiłcał . twarz w uśiechu i zawołł ─ O missis, missis, jakie pięne! Ja podszedłm do seniory, pochyliłm sięi pocałwałm jąw ręę Pani przyję .a bardzo przychylnie tęuprzejmoś . i podał mi policzek, żbym na nim złżłbeso de cortesia, czyli honorowy pocałnek. To samo powtózył sięz senioritą Usiedliśy znowu i rozpoczę .a się rozmowa o ceł naszej podró .y. Opowiedzieliśy, co uznaliśy za stosowne, a wię takż o naszym spotkaniu z Komańzami. Gospodarze słchali nas z najwięsząuwagą wymieniają ze sobąznacząe spojrzenia. Kiedy skońzyliśy, senior Atanasio poprosiło opis obu ludzi, któych szukaliśy. Wydobyłm fotografie. Zaledwie je zobaczyli, zawołł seniora; ─ To oni, to oni! Na pewno! Nieprawdaż kochany Atanasio? ─ Tak ─ przyznałcaballero ─ to rzeczywiśie oni, seniores. Ci ludzie byli u mnie ubiegłj nocy. ─ Kiedy przyszli i kiedy sięoddalili? ─ zapytałOld Death. ─ Przybyli pó .nąnocąbardzo znużni. Spotkałich jeden z moich waqueró i sprowadził tutaj. Spali bardzo dłgo i zbudzili siędopiero po połdniu, odjechali zaledwie przed trzema godzinami. ─ Pięnie! Wobec tego dośigniemy ich jutro z pewnośią W każym razie znajdziemy ich śad. ─ Na pewno, senior. Oni udali sięstą ku Rio Grandę aby przeprawićsięprzez tęrzekę pomięzy Rio Morała Rio las Moras niedaleko Orlego Wąozu. Zresztąusłszymy o nich jeszcze, gdyżposłłm za nimi kilku waqueró, któzy powiedząnam dokłdnie, jaki kierunek obrali. ─ Dlaczego wysłliśie ludzi za nimi? ─ Ponieważodpłcili mi niewdzięznośiąza mojągośinę Przysłli do mnie pasterza jednej z trzó ze zmyśonąwiadomośiąi pod jego nieobecnoś . ukradli sześ . koni, z któymi uszli czym pręzej. ─ Podłś .! Wię ci dwaj ludzie nie byli sami? ─ Nie. Był z nimi gromada przebranych żłierzy, któzy mieli przeprowadzićochotnikó do Meksyku. ─ W takim razie sązę ż wasi ludzie nie odzyskająkoni, sąbowiem za słbi w stosunku do tych złdziei. ─ O, moi waguerowie umiejąobchodzićsięz bronią a wybrałm najdzielniejszych. ─ Czy Gibson i Wiliam Ohlert móili cośo swoich planach?

─ Ani słwa. Pierwszy byłbardzo wesoł, a drugi bardzo milcząy, Zaufałm im zupełie. Prosili mnie, żbym im pokazałurzązenie domu, i widzieli nawet rannego Indianina, któego ukrywam przed wszystkimi. ─ Ranny czerwonoskóy? Kto on i co tu robi? Caballero uśiechną . sięi odpowiedział ─ Tak, to was bardzo zajmie, seniores! Przechowujęwysłnnika Apaczó, o któym wspomnieliśie poprzednio, ż go Winnetou opatrzyłnad Rio Leona. To stary wóz Inda-niszo. ─ Inda-niszo to znaczy „obry Mą .”. Słsznie otrzymałon to imię To najstarszy, najmęrszy i najbardziej pokojowo usposobiony wóz Apaczó! Muszęgo zobaczyć ─ Pokaż . go wam. Przybyłdo mnie w bardzo złm stanie. Trzeba wam wiedzieć ż słwny Winnetou zna mnie dobrze i zawsze do mnie zajeżż, ilekroćznajduje sięw tych stronach, pewny jest bowiem, ż moż mi zaufać Jadą z fortu Inge dogoniłInda-niszo, opatrzyłmu rany nad Rio Leona, gdyżstary wóz dostałjednąkulęw ramię a drugąw udo. Po odpoczynku ruszyli dalej natychmiast. U starego jednak wywiąał sięsilna gorązka z powodu ran, a Komańze uwijali sięna wszystkie strony, aby go pojmać Jak Winnetou tego dokazał ż pomimo takich przeszkó doprowadziłgo do Estanzii del Caballero, to jest dla mnie zagadką On jeden chyba potrafiłzdobyćsięna cośpodobnego. Ale ranny nie mółsięjuż utrzymaćna siodle, gdyżosłbłbardzo wskutek utraty krwi, a liczy przeszł siedemdziesią lat. ─ To sięwydaje wprost niemożiwe! Z fortu Inge dojechaćz takimi ranami ażtutaj! Droga, któąodbyli, wynosi więej niżsto sześ .dziesią mil angielskich. W tym wieku moż taką podró . wytrzymaćtylko czerwonoskóy. Mócie dalej! ─ Winnetou przybyłtutaj wieczorem i zadzwonił Zszedłm sam. Poznałm go od razu. Opowiedziałmi wszystko i poprosił żbym sięzaopiekowałjego czerwonym bratem, dopói po niego nie przyśe. On sam musiałśieszyćczym pręzej przez Rio Grandędo swoich plemion, by je zawiadomićo zdradzie i zbliżniu sięKomanczó. Posłłm z nim dwóh najlepszych pasterzy, aby siędowiedzieć czy udał mu sięprzejś .. Mieli go odprowadzići przynieś . mi potem wiadomoś .. ─ No i ─ zapytałz zaciekawieniem Old Death ─ czy udał mu sięprzeprawić ─ Tak i to mnie bardzo uspokoił. Postąiłnadzwyczaj mąrze, bo nie przeprawiłsięprzez Rio Grandępowyżj Rio Moral, gdzie sięsnuli Komańze, lecz poniżj. Nie ma tam wprawdzie brodu, prą jest wartki, a przepłwaćrzekęto bardzo niebezpieczna sprawa, mimo to on i moi chłpcy dokonali tego. Pasterze odprowadzili go polem dalej, dopói nie upewnili się ż jużnie spotka Komanczó. W ten sposó zawiadomiłWinnetou Apaczó o niebezpieczeńtwie, a ci zgotująnieprzyjacielowi odpowiednie przyjęie. Ale teraz chodźie do starego wodza, jeśi chcecie, seniores! Wszyscyśy wstali, pożgnali sięz paniami i zeszli na niżze pięro, gdzie znaleźiśy się w korytarzu podobnym do gónego, Otworzywszy ostatnie drzwi ujrzeliśy starego wodza leż .cego w przestronnej, chłdnej komnacie. Gorązka jużgo wprawdzie opuśił, ale bardzo byłjeszcze osłbiony i ledwo mółmóić Oczy zapadł mu sięgł .boko, a policzki ogromnie wychudł. Lekarza oczywiśie nie był, caballero jednak twierdził ż Winnetou jest mistrzem w opatrywaniu ran. Przyłżłchoremu gojąe zioł i surowo zakazałruszaćopatrunku, zapewniają, ż skoro tylko minie gorązka, nie bęzie obawy o żcie chorego. Gdy zamknęiśy drzwi i znaleźiśy sięna schodach, powiedziałm hacjenderowi, ż chciałym sięwykąaćw rzece. ─ Jeśi tak, to nie potrzebujecie wcale wchodzićna schody ─ odrzekł ─ Wypuszczęwas stą od razu na dziedziniec. ─ Zdaje mi się ż tu nie ma drzwi! ─ Owszem są tylko ukryte. Kazałm je tu umieśić aby miećdrogędo ucieczki na wypadek, gdyby czerwonoskóym napastnikom udał sięwtargną . do domu. Zaraz je zobaczycie. Przy śianie stał szafka. Gdy jągospodarz odsuną ., ujrzałm otwó prowadząy na dziedziniec.

Od zewnąrz zakrywał go zasadzone tu umyśnie zarośa. Caballero wyprowadziłmnie, wskazałna krzak rosnąy pod murem zewnęrznym i móiłdalej: ─ Tęy sięwychodzi wprost na pole, czego by sięnikt nie domyśił Chcecie póś . do rzeki tądrogą Jest najkrósza. Zaczekajcie tu chwilę Przyśęwam wygodne ubranie. W tej chwili zadzwoniono u bramy. Gospodarz poszedłotworzyć a ja przył .czyłm siędo niego. Był to pięiu jeźźó; wspaniał, silne postacie ─ waquerowie wysłni za koniokradami. ─ No? ─ zapytał ─ Nie ma koni? ─ Nie ─ odrzekłjeden z nich. ─ Byliśy jużcałiem blisko. Po śadach widzieliśy, ż dośigniemy ich za kwadrans. Wtem natrafiliśy na trop wielu koni, któy ł .czyłsiępo prawej stronie z tropem koniokradó. Widocznie wię spotkali sięz Komańzami. Ruszyliśy tamtęy i wkróce ujrzeliśy ich wszystkich przed sobą Ale był tam przeszł pięiuset Komanczó i wobec takiej przewagi nie mogliśy sięna nich rzucić ─ Bardzo słsznie. Nie powinniśie narażćżcia dla kilku koni. Czy Komańze obchodzili sięz białmi przyjaźie? ─ Baliśy sięzbliżćo tyle, żby to zobaczyć ─ Doką dą .yli Komańze? ─ Ku Rio Grande. ─ A wię prosto przed siebie. Możmy byćprzeto spokojni. Wy idźie teraz do swoich stad! Pasterze odjechali. Jak siępó .niej okazano, poczciwy caballero ogromnie sięmyliłw ocenie sytuacji. Gibson bowiem doniółKomańzom, ż w hacjendzie del caballero znajduje się ranny wóz Apaczó. Z tego powodu czę .ćwojownikó wyruszył zaraz wyciąnięym cwałm ku hacjendzie, aby wzią . go do niewoli, a seniora Atanasio ukaraćza jego żczliwoś . okazanąApaczom. Caballero wszedłschodami z powrotem w gł .b domu, a niebawem pojawiłsięjakiśpeon i wyprowadziłmnie przez bramęnad rzekę Powyżj hacjendy byłbró, co poznałm po łmaniu sięfal. Poniżj brodu rzeka był bardzo gł .boka. Tu peon sięzatrzymał Na ramieniu niółbiał pł ocienne ubranie. ─ Tutaj, senior ─ powiedział ─ Po kąieli włżcięto ubranie, a rzeczy, któe teraz zdejmiecie, zabioręz sobą Po powrocie zadzwonicie, to wam otworzą Oddaliłsięz moim ubraniem, a ja wskoczyłm do wody. Po całdziennym skwarze i trudzie dłgiej jazdy płwałm i zanurzałm sięz prawdziwąrozkoszą Zabawiwszy w wodzie z pó . godziny, wyszedłm z rzeki i włżłm ubranie. Włśie sięz tym uporałm i zabierałm się do odejśia, kiedy wzrok mó padłna przeciwległ brzeg. Z punktu, w któym sięznajdowałm, mogłm dojrzećdoś . dalekie miejsce, gdzie rzeka tworzył zakrę. Ujrzałm tam dłgi szereg jeźźó jadąych, zwyczajem Indian, jeden za drugim. Popęziłm czym pręzej do bramy i zadzwoniłm. Otworzyłmi peon, któy mnie jużoczekiwał ─ Pręko do caballera! ─ powiedziałm. ─ Z tamtej strony rzeki nadciąająIndianie do hacjendy. ─ Ilu? ─ Z pię .dziesięiu. Peon przeraziłsięz począku tąwieśią ale gdy usłszałdokłdnie liczbę twarz jego przybrał z powrotem wyraz spokoju. ─ Nie więej? ─ spytał ─ No, to nie ma obawy. My nawet z więsząliczbączerwonoskóych damy sobie radę senior. Jesteśy w każej chwili przygotowani na takie odwiedziny. Nie mogępóś . do caballera, ponieważmuszęnatychmiast zawiadomićwaqueró. Zasuńie za mnąbramęi śieszcie do seniora Atanasio. Ale wciąnijcie za sobąschodki.! ─ Jak tam z naszymi końi? Czy sąw bezpiecznym miejscu? ─ Tak, senior. Zaniółzy uprzą . do domu, wyprowadziliśy je do waqueró, aby siępopasł. O swoje wierzchowce nie potrzebujecie sięwię obawiać Po tych słwach znikłczym pręzej. Zamkną .em za nim bramęi wszedłm na góępo schodach, po czym wciąną .em je za sobą W chwili włśie, kiedy staną .em na płskim dachu,

zobaczyłm seniora Atanasio i Old Deatha, wychodząych z wnęrza domu. Dowiedziawszy sięo zbliżniu sięIndian, Meksykanin nie przeraziłsiętym bynajmniej, lecz zapytał spokojnie: ─ Do jakiego szczepu należ .? ─ Nie wiem; nie zdołłm z tej odległśi rozpoznać jak mająpomalowane twarze. ─ No, zobaczymy niebawem. Albo sąto Apacze, któych spotkałWinnetou i wysłłpo rannego wodza, albo Komańze, a w takim razie były to oddziałzwiadowczy, któego zadaniem jest zapytaćnas, czy nie widzieliśy Apaczó. Odjadąnatychmiast, gdy dostanąod nas odpowiedź ─ Mnie sięjednak wydaje, ż oni przybywająw nieprzyjaznych zamiarach ─ rzekłOld Death. ─ Radzęjak najrychlej przygotowaćsiędo obrony. ─ Jużsięto robi. Każy z moich ludzi wie, co ma czynićw takim wypadku. Widzicie, tam przez pole pęzi jużpeon do najbliżzych koni, wsiązie na jednego i zawiadomi waqueró, a najpó .niej w dziesię . minut spęząstada. Dwaj zostanąprzy koniach, aby je pilnować a reszta stanie do walki z czerwonoskóymi. Ich lassa to brońwielce niebezpieczna, bo waquerowie posiadająwięej wprawy niżIndianie, a ich strzelby niosądalej niżłki i stare strzelby tamtych. Nie obawiamy sięwię nawet pię .dziesięiu Indian. Nas chroni ta budowla. Żden czerwonoskóy nie przelezie przez mur. W najgorszym razie liczęna was. Jest was pięiu dobrze uzbrojonych mę .czyzn, a ja z ośioma peonami dopełiam sumy czternastu ludzi. Chciałym widziećIndian, któzy by potrafili wysadzićbramę O nie, senior! Czerwonoskózy zadzwonią zapytająi odejdąspokojnie. Skoro zwiadowca zobaczy tutaj czternastu dobrze uzbrojonych ludzi, nabierze pręko respektu. Nie ma żdnego niebezpieczeńtwa. Na twarzy Old Deatha odbił siępowąpiewanie. Potrząną . głwąi powiedział ─ Niepokoi mnie jednak pewna myś. Twierdzęstanowczo, ż mamy do czynienia nie z Apaczami, lecz z Komańzami. Czego oni chcątutaj? Nie mogł ich tu sprowadzićzwykł zwiady, gdyżjeśiby w tych stronach znajdowałsięoddziałApaczó, musiałby to wykazać śady. O to nie potrzebowaliby pytać Nie, ta zgraja przybywa do nas z zupełie innego powodu, z. powodu rannego wodza, któy siętu ukrywa. ─ Przecieżoni o tym nie wiedzą Kto mółim to zdradzić ─ Śedzony przez nas włśie Gibson, któy byłu was. Wszak pokazaliśie mu Apacza, on zaśwyjawiłto Komańzom, aby usposobićdla siebie przychylnie plemię Jeśi to nieprawda, to niech nie bęędłżj Old Deathem! Czy jeszcze wąpicie? ─ To możiwe. Wobec tego Komańze zechcąnas zmusićdo wydania rannego. ─ Zapewne. Czy usłchacie ich? ─ Ani myśę Winnetou jest moim przyjacielem, powierzyłmi Dobrego Mę .a i ja nie mam prawa zawieś . i nie zawiodętego zaufania. Komańze nie dostanąrannego. Bęziemy się bronili! ─ Śiąniecie tym na siebie najwięsze niebezpieczeńtwo. Wprawdzie pię .dziesięiu Indian zdołmy odeprzeć ale gdy wróądziesię . razy liczniejsi, bęziecie zgubieni. ─ Wszystko w ręu Boga. W każym razie dotrzymam słwa danego Winnetou. Na to Old Death podałręęseniorowi i rzekł ─ Jesteśie człwiekiem honoru, śiał wię możcie liczyćna nasząpomoc. Dowóca Komanczó jest moim przyjacielem. Moż mi sięuda dzięi temu odwróićten cios od was. Czy pokazaliśie takż Gibsonowi ukryte drzwi? ─ Nie, senior. ─ To bardzo dobrze. Dopói czerwonoskózy nie znająego wejśia, bęziemy mogli stawiać opó. Zejdźy teraz po broń Podczas mojej nieobecnośi wyznaczono dla mych towarzyszy mieszkania i pownoszono tam ich i moje rzeczy, Poszliśy tam. Pokó przeznaczony dla mnie znajdowałsięw przedniej czę .ci domu. Śiatł wpadał do niego przez dwie strzelnice. Wisiał tu moja strzelba. Zdejmują jąze śiany, rzuciłm okiem na pole i ujrzałm Indian wychodząych spod drzew, w okolicy brodu, powyżj hacjendy. Przeprawiwszy sięprzez rzekę pęzili cwałm ku budynkowi,

nie wyją przy tym, jak to jest ich zwyczajem, lecz w podstęnym, groźym milczeniu. Po barwach twarzy poznałm, ż to Komańze. Zatrzymali siępod murem, któy ich zupełie zakrył Uzbrojeni byli we wł ocznie, łki i strzał. Tylko pierwszy jeźziec, prawdopodobnie dowóca, trzymałstrzelbęw ręe. Niektózy z nich wlekli za sobąjakieśdłgie przedmioty, któe z począku wzią .em za tyczki do namiotó, przekonałm sięjednak niebawem, ż byłm w bł .dzie. Wyszedłm oczywiśie natychmiast z izdebki, aby zawiadomićo tym wszystkich, Na korytarzu spotkałm sięz Old Deathem, któy wychodziłz przeciwległj izby. ─ Bacznoś .! ─ krzykną .. ─ Bęąprzełzićprzez mur. Przywieźi z sobąmłde drzewa, któych użjąjako drabiny. Pręzej na dach! Ale nie poszł to tak pręko, jak sobie tego żczył Peoni znajdowali sięo pięro niżj, gdzie był mieszkania słży, a nam rónieżnie udał sięwyjś . tak szybko, gdyżrazem z caballerem wypadł na korytarz panie, zatrwożne ogromnie najazdem Komanczó. Zanim przeszliśy przez schody, jużupłnę .y dwie minuty, co w takiej sytuacji jest bardzo duż. Skutek tej straty czasu okazałsięnatychmiast, kiedy bowiem stanęiśy na dachu, na jego krawęź wydrapywałsiępierwszy Indianin. Za nim ukazałsięzaraz drugi, trzeci i czwarty. Mieliśy w ręu broń ale nie mogliśy im jużwzbronićdostęu do domu, jeśi nie chcieliśy ich wprost wystrzelać Za pomocąprzyniesionych drzewek z niesłchanąszybkośiąprzeleźi przez mur, przebiegli przez dziedziniec i wydostali sięna góę Staliśy oto w śodku dachu, a oni na obu jego końach. ─ Zwró .cie ku nim strzelby! Nie dopuś .cie ich bliżj! ─ rozkazałOld Death, ─ Musimy przede wszystkim zyskaćna czasie. Naliczyłm pię .dziesięiu dwóh czerwono skorych. Żden z nich dotychczas nie wydobył z siebie głsu. Zaskoczyli nas wprawdzie niespodzianie, lecz zatrzymali sięna brzegu dachu z tukami i strzałmi w ręach. Wł ocznie zostawili na dole, żby im nie przeszkadzał podczas wspinania siępo murze. Caballero wystąiłnaprzó o kilka krokó i zapytałmieszaninąjęyka hiszpańkiego, angielskiego i indiańkiego, słż .cąza śodek porozumiewania sięna tym pograniczu: ─ Czego chcąu mnie czerwoni mę .owie? Czemu wchodządo mego domu, nie zapytawszy mnie wprzó o pozwolenie? Dowóca, któy przedtem miałstrzelbęna ramieniu, a teraz wzią . jądo ręi, wysuną . sięo kilka krokó naprzó i odpowiedział ─ Wojownicy Komanczó przybyli, ponieważblada twarz jest ich wrogiem. Słńe dnia dzisiejszego bęzie ostatnim w jego żciu. ─ Nie jestem wrogiem Komanczó. Miłjęwszystkich czerwonych mę .ó, nie pytają, do jakiego szczepu należ .. Blada twarz wygłsza wielkie kłmstwo. W tym domu ukrywa sięwóz Apaczó, tych psó, któzy sąwrogami Komanczó. Kto zaśprzyjmuje u siebie Apacza, jest naszym wrogiem i musi umrzeć ─ Chcecie moż zabronićmi przyjmowania u siebie, kogo mi sięspodoba? Kto ma tu prawo rozkazywać─ wy, czy ja? ─ Wojownicy Koma-nczó wtargnęi do tego domu i sąjego panami. Wydaj nam Apacza! A moż bęziesz sięwypierał ż sięu ciebie znajduje? ─ Ani mi sięśi. Kłmie tylko ten, kto sięboi, ja zaśnie lęam sięKomanczó i powiem otwarcie... ─ Stócie! ─ przerwałmu Old Death stłmionym głsem. ─ Nie rócie głpstwa, senior. ─ Czy mam zaprzeczyć ─ zapytałMeksykanin. ─ Oczywiśie, Ja sam przyznaję ż kłmstwo jest czymśwstręnym, ale prawda byłby tu czystym samobóstwem. ─ Samobóstwo? Co poradząci ludzie przeciwko naszym czternastu strzelbom?

─ Bardzo duż, bo sątu na góze. Więszoś . padłby wprawdzie, ale my dostalibyśy takż kilka strzałi pchnię . nożm. A nawet jeśi zwycię .ymy, to pozostali przy żciu sprowadzą pięiuset nastęnych. Pozwócie mi z nim pomóić Po tych słwach Old Death zwróiłsiędo dowócy czerwonoskóych: ─ Słwa mojego brata wprawiająnas w zdumienie. Ską Komańzom przyszł na myś, ż tu sięznajduje Apacz? ─ Oni to wiedzą─ odrzekłkróko zapytany. ─ W takim razie posiadacie lepsze wiadomośi niżmy sami. ─ Czy chcesz twierdzić ż sięmylimy? Jeżli tak móisz, to kłmiesz. ─ A ty wygłsiłśtu słwo, za któe żciem zapłcisz, jeśi je raz jeszcze powtózysz. Nie pozwolęnazywaćsiebie kłmcą Widzisz, ż nasze strzelby sąwycelowane w ciebie. Wystarczy jedno skinienie z mojej strony, a padnie od razu tyle twych ludzi, ile nas jest. ─ Có . z tego? W pobliż znajduje sięjeszcze wielu naszych wojownikó, więej niżdziesię . razy po pię .. Oni przyszliby i zrónaliby ten dom z ziemią ─ Nie dostaliby sięprzez mur, gdyżjesteśy jużo-strzeżni. Przywitalibyśy ich z góy tylu kulami, ż ani jeden nie zostały przy żciu. ─ Mó biał brat ma wielkąi szerokągęę Dlaczego on do mnie mói? Czy jest włśicielem domu? Kim jest i jak sięnazywa, ż śie odzywaćsiędo dowócy Komanczó? Old Death zrobiłlekceważ .cy ruch ręą ─ Kto jest dowócąKomanczó? Czy jakiśsłwny wojownik? Czy zasiada on w radzie męrcó? Nie nosi on pióa orł, czy kruka w swoich włsach i nie widzęu niego żdnych oznak wodza. Ja natomiast jestem wodzem bladych twarzy. Do jakiego plemienia Komanczó należcie, ż musicie dopiero pytaćo to, jak ja sięnazywam? Imięmoje brzmi Koszapehwe, paliłm fajkępokoju z Oyo-kolcą wodzem Komanczó. Rozmawiałm teżwczoraj z jego synem Awat-wiląi przenocowałm razem z jego wojownikami. Jestem przyjacielem Komanczó, ale jeśi zarzucąmi kłmstwo, odpowiem im kulą Pomruk przebiegłprzez szeregi czerwonoskóych. Dowóca cofną . siędo nich i porozumiał sięz nimi po cichu. Po rzucanych na Old Deatha spojrzeniach poznaćbył, ż jego imięwywarł na nich wielkie wrażnie. Po krókiej naradzie dowóca zwróiłsiędo westmana: ─ Wojownicy Komanczó wiedzą ż Stara Śierćjest przyjacielem Białgo Bobra, ale słwa jego nie sąsłwami przyjaciela. Dlaczego zataja przed nami obecnoś . Apacza? ─ Nie zatajam niczego, lecz powiadam otwarcie, ż go tu nie ma. ─ A jednak dowiedzieliśy sięna pewno, ż Inda-niszo jest tutaj. Powiedział nam o tym blada twarz, któa udał siępod opiekęKomanczó. ─ Jak sięnazywa ta blada twarz? ─ Imięjego nie jest stworzone dla ust Komanczó. Brzmi jak Ta-hi-ha-ho. ─ Moż Gavilano? ─ Tak jest. ─ W takim razie Komańze popełili wielki bł .d. Ja znam tego człwieka. To łtr, któemu kłmstwo nigdy nie schodzi z jęyka. Wojownicy Komanczó pożłjątego, ż przyjęi go pod swojąopiekę ─ Mó brat myli siębardzo. Blada twarz powiedział nam prawdę Wiemy, ż Winnetou przyprowadziłDobrego Mę .a, a potem umkną . przez Awat-hono19. Popęzimy za nim i pochwycimy go, by zginą . przy palu. Wiemy, ż Dobry Mą . ranny jest w ramięi w udo. Znamy nawet zupełie dokłdnie miejsce, w któym leż. ─ Jeśi to prawda, to mi je opisz! ─ Schodzi sięstą dwa razy w gł .b domu, gdzie w wąkim korytarzu znajduje sięwiele drzwi na prawo i na lewo. Jeśi sięotworzy ostatnie drzwi po lewej stronie, zobaczy sięApacza na łż, któego nie ma sił opuśić ─ Blada twarz cięokłmał. W tym miejscu nie znalazłyśApacza. ─ Pozwó wię nam zejś ., abyśy sięprzekonali, kto mói prawdę ty czy blada twarz.

19 Awat –hono (ind.) –Rio Grande ─ Na to nie zezwolę Ten dom jest dla ludzi, któzy wchodządońza zgodąwłśiciela, a nie dla tych, któzy nańnapadająjako wrogowie. ─ Te słwa wskazują ż Apacz siętu ukrywa. Biał Bór nakazał nam go stą zabraći bęziemy mu posłszni. ─ Mylisz sięznowu. Nie dlatego nie chcęspełićwaszego żczenia, ż Apacz tu przebywa, lecz dlatego, ż ż .danie wasze jest dla mnie obrazą Skoro Old Death zapewnia, ż was okłmano, powinniśie mu wierzyć Jeśi mimo naszej odmowy zechcecie wejś ., to spróujcie! Czy nie widzicie, ż jeden z nas wystarczy do obrony wejśia? Stoją tu na schodach, moż zastrzelićkażego, kto by sięośieliłwejś .. Napadliśie na nas jak wrogowie, dlatego nie zgadzamy sięna wasze ż .danie. Zejdźie na dó . przed bramęi prośie, jak sięnależ, by was wpuszczono, a moż wtedy przyjmiemy was jak przyjació .. ─ Stara Śierćdaje nam radędobrądla niego, ale nie dla nas. Jeśi ma czyste sumienie, to niech nam pozwoli zejś . do domu. Jeśi tego nie uczyni, to zostaniemy tutaj i wyśemy wojownika, by sprowadziłcał . gromadęKomanczó. Wóczas zrobimy to, cośy postanowili, ─ Jesteśie w bł .dzie. Gdyby nawet przyjechał tysią Komanczó, i tak mogliby schodzić tylko pojedynczo i każy musiały to przypłcićżciem. Zresztąnie zdołsz wysłćwojownika, gdyżskoro tylko wychyliły siępoza osłnęmuru, połżłym go trupem. Jestem przyjacielem Komanczó, ale wy przybyliśie jak nieprzyjaciele, wię ja takż muszęz wami wrogo postęować Podczas całj tej gadaniny strzelby nasze ciąle był zwróone na czerwonoskóych. Chociaż udał im siędostaćna dach, to jednak w stosunku do nas znajdowali sięw gorszym połżniu. Dowóca Indian orientowałsięw tym i dlatego zaczą . po cichu naradzaćsięze swoimi ludźi. Ale i nasza sytuacja nie był godna pozazdroszczenia. Old Death poskrobał sięfrasobliwie za uchem i powiedział ─ To strasznie przykra historia. Rozwaga nie pozwala nam obejś . sięwrogo z Komańzami. Jeśi sprowadząposiłi, to bęzie po nas. Ba, gdyby moża tak schowaćApacza, żby nie zdołli go znaleź .! Znam jednak dokłdnie ten dom, wiem zatem, ż nie ma w nim takiej kryjóki. ─ To go wynieśy! ─ zauważłm. ─ Wynieś .? ─ rzeki stary. ─ Co wy, sir! W jakiżsposó? ─ Zapomnieliśie o ukrytych drzwiach. Drzwi sąz tył, a Komańze stanęi po przeciwnej stronie i nic nie zauważ .. ZaniosęApacza w zarośa nad rzekę gdzie pozostanie dopóy, dopói oni nie odjadą ─ To rzeczywiśie niezł myś ─ rzekłOld Death. ─ Wcale nie pomyśałm o tych drzwiach. Wynieś . by go moża, ale co wtedy, jeśi Komańze postawili warty za murem? ─ Nie wierzęw to. Jest ich tylko pię .dziesięiu kilku. Paru musiał zostaćprzy koniach, któe stojąpod murem po stronie frontu. Wobec tego wąpię czy z tył takż postawili kogoś na straż. ─ Dobrze wię, spróujmy, sir. Zajmiecie siętym wy i jeden z peonó. Urzązimy to tak, ż nie zobacząwas, gdy bęziecie schodzili, a potem takż siętak ustawimy, ż nie bęąmogli nas zliczyći przekonaćsię ż dwóh z nas brakuje. Niech warn panie pomogą a gdy wyjdziecie, zasunąza wami szafkę ─ I jeszcze jeden projekt. Czy nie dałby sięumieśićpańw izbie chorego? Skoro czerwonoskózy zobaczą ż tam mieszkająkobiety, przekona ich to w dwónasó, ż nie był tam Indianina. ─ Słsznie ─ zauważłsenior Atanasio. ─ Wystarczy połżćtam kilka kocó, a z pokojó żny i wnuczki znieś . hamaki. Haki do zawieszania wbite sąwe wszystkich izbach tego domu. Niech siętam panie połż .. Wy zaśznajdziecie dla Apacza najlepsząkryjókęnieco poniżj tego miejsca w rzece, w któym kąaliśie sięniedawno. Zwisajątam ażdo samej wody kwitnąe gał .zie petunii, a pod nimi ukryte jest czó .no. Ułżcie w nim Apacza, tam go

nikt nie odkryje. Pódzie z wami Petro. Dopiero gdy obaj powróicie, pozwolimy Indianom przeszukaćwnęrze domu. Zszedłm z peonem, imieniem Petro, na dó ., gdzie obie panie, pełe niepokoju, czekał na dalszy rozwó wypadkó. Gdyśy im powiedzieli, o co chodzi, zaczę .y nam gorliwie pomagać w wykonaniu przedsięzięia. Same przyniosł koce i hamaki. W jednąz der owinięo Apacza. Gdy usłszał ż przybyli po niego Komańze, rzekłsłbym głsem: ─ Inda-niszo widziałjużwiele zim, a dni jego sąpoliczone. Po co majądobre blade twarze narażćsięprzez niego na śierć Niechaj go oddadząKomańzom, ale niech go przedtem zabiją On prosi o to. Odpowiedziałm mu przecząo energicznym ruchem głwy, po czym zabraliśy go z izby. Po odsunięiu szafki przenieśiśy go szczę .liwie ażdo zewnęrznego muru nie zauważni przez nikogo. Za murem rosł krzaki, któe nas na razie zasłnił. Pomięzy nimi jednak a rzekąciąną . sięwolny szmat ziemi, przez któy musieliśy przejś .. Wygląałm ostrożie i spostrzegłm ku memu rozczarowaniu siedząego na ziemi Komańza, Byłuzbrojony we wł ocznięi łk, w kołzanie miałstrzał. ─ Musimy wróić senior ─ rzekłpeon, gdy mu pokazałm Indianina. ─ Moglibyśy go wprawdzie zabić ale to śiąnę .oby na nas zemstętamtych. ─ O zabiciu nie moż byćmowy. Ale czy nie dałby sięjakośgo oddalić zwabićgdzie indziej? ─ Wąpię On nie opuśi swego stanowiska, dopói go, nie odwołją ─ Mam jednak pewien plan, któy mi sięmoż powiedzie. Ty zostaniesz tu w ukryciu, a ja siępokaż . strażikowi. Gdy mnie zobaczy, udam, ż siębardzo przestraszyłm, i zacznę uciekać a on popęzi za mną ─ Albo wypuśi strzał .! ─ Na to oczywiśie muszębyćprzygotowany. ─ Nie rócie tego, senior! To zuchwalstwo. Komańze tak pewnie trafiająz łkó jak my ze strzelb. Biegną odwróicie siędo niego plecami, nie zobaczycie strzał i nie bęziecie mogli jej unikną .. ─ Bęęumykałrzeką Płną na plecach, zauważ ., kiedy zechce strzelić i zanurzęsięnatychmiast. On sązą, ż cośplanujęprzeciwko jego towarzyszom, wejdzie prawdopodobnie za mnądo wody, a na drugim brzegu ogłszęgo uderzeniem w głwęi uczynięw ten sposó nieszkodliwym. Ty zaśnie opuszczaj tego miejsca, dopói nie wróę W czasie kąieli zauważłm gał .zie petunii i wiem, gdzie sięznajduje czó .no. Zabioręje i przybijędo brzegu po przeciwnej stronie. Peon starałsięmnie odwieś . od tego przedsięzięia, ale nie słchałm jego wywodó, byłm bowiem przekonany, ż inaczej nie zdołlibyśy wykonaćdanego nam polecenia. Zostawiłm go wię i aby go nie zdradzić posuną .em siędoś . daleko wzdłżmuru zarośami i tam dopiero wychyliłm sięz nich, udają, ż wyszedłm zza rogu. Komańz nie od razu mnie zobaczył Wkróce jednak skierowałwzrok ku mnie i zerwałsięczym pręzej. Odwróiłm czę .ciowo twarz, aby jej potem nie mółpoznać Indianin zawołłna mnie, żbym staną ., a gdy tego nie uczyniłm porwałz ziemi łk, wydobyłz kołzanu strzał . i naciąną . cięiwę W kilku skokach dostałm siędo nadbrzeżych zarośi. Stał sięto tak szybko, ż Indianin nie zdą .yłwystrzelić Wskoczyłm natychmiast do wody i płną na plecach, starałm siędotrzećdo drugiego brzegu. W kilka chwil potem i on wypadłz zarośi, zobaczyłmnie i wymierzył Strzał wyleciał z cięiwy, ja zaśdałm nurka, wskutek czego mnie nie trafił Wynurzywszy sięz wody, ujrzałm go na brzegu. Stałpełn oczekiwania, gotowy do skoku. Kołzan zostawiłpod murem, nie miałwię przy sobie drugiej strzał. Widzą, ż nie jestem ranny, odrzuciłłk i wskoczyłw wodę Tego włśie chciałm. Aby go za sobązwabić udałm, ż słbo płwam, i pozwoliłm mu zbliżćsiędo siebie, po czym znowu zanurzyłm siępod wodęi puśiłm sięjak najszybciej z biegiem rzeki. Wypłną .em tużprzy brzegu. Komańz zatrzymałsięw doś . dużj odległśi

powyżj mnie i wypatrywał gdzie sięznowu pokaż .. W korzystnym dla siebie oddaleniu wyszedłm na brzeg i pobiegłm pomięzy drzewami w góęrzeki. Zobaczyłm gruby, obrosł mchem dą, któy nadawałsiędo mego celu. Miną .em go w odległśi pięiu krokó, potem zatoczyłm wielki łk, aby siębezpiecznie ukryćza jego pniem. Przytuliwszy siędo drzewa, czekałm na Komańza, któy niedłgo potem nadbiegł ociekają wodąi sapią ze zmęzenia, z wzrokiem wlepionym w mó trop. Gdy mnie miną ., ruszyłm za nim. Ponieważ głśo sapał przeto nie mółusłszećmoich krokó, zwłszcza ż biegłm za nim na palcach w wielkich o ile możośi susach. Wreszcie wpadłzy nańtęim skokiem, popchną .em go tak, ż padłtwarządo ziemi, a ja ukląłm na nim. Po dwu uderzeniach pię .ciąprzestałsię ruszać Nie opodal miejsca, na któym go ogłszyłm, znajdowałsięzłmany jawor zwróony prostopadle do biegu rzeki tak, ż fale przepłwał pod jego suchym wierzchołiem. To dał mi znakomitąsposobnoś . powrotu bez zostawiania śadó. Po pniu tego jaworu dotarłm aż nad wodęi znowu wskoczyłm do niej. Prawie naprzeciwko błszczał kwiaty petunii. Popłną .em tam, odwiąałm czó .no i powiosłwałm wzdłżbrzegu na to miejsce, ską mieliśy zabraćApacza. Tam przywiąałm ł odźdo korzenia drzewa i pobiegłm po chorego. Musieliśy sięśieszyć by sięz tym uporać zanim Komańz wrói do przytomnośi. Zanieśiśy Apacza do czó .na, podśieliwszy przedtem na dnie jego koc i szaty. Peon wróiłnatychmiast do muru. Sam jużodstawiłm chorego pod petunie, przymocowałm tam dobrze czó .no, przypłną .em na dawne miejsce i zdją .em ubranie, by je wykręićz wody. Włżwszy je z powrotem, zbadałm wzrokiem przeciwległ brzeg, czy przypadkiem Komańz nie oprzytomniałi nie zauważł cośy zrobili, ale nie dostrzegłm niczego. Teraz nareszcie mogliśy wróićdo hacjendy. Weszliśy z powrotem ukrytymi drzwiami, zużwszy na cał . tęwyprawękwadrans czasu. Od seniory otrzymałm natychmiast suche ubranie i mogłm sięroześiaćw twarz każemu Komanczowi, któy by chciałtwierdzić ż byłm poza domem, i do tego w rzece. Panie połżł sięw hamakach, a my wyszliśy na platformę wziąszy oczywiśie z sobą broń Obie strony odbywał naradę Old Death obstawałprzy tym, ż przeszukanie domu byłby obelgądla niego i hacjendera. Gdy go zawiadomiłm, ż Apacz jest w bezpiecznym miejscu, zaczą . sięzwolna godzići ośiadczyłw końu, ż pięiu Komańzom bęzie wolno osobiśie przekonaćsię ż nie ma tu Apacza. ─ Dlaczego tylko pięiu? ─ spytałdowóca. ─ Czy nie jesteśy wszyscy róni? Co czyni jeden, mogąteżczynićwszyscy. Niech Old Death nam zaufa. Nie dotkniemy niczego Nikt z nas nic nie ukradnie. ─ Dobrze! Zobaczycie, jacy jesteśy wspaniałmyśni. Wszystkim wam pozwolimy wejś . do domu, aby każy mółsięprzekonać ż powiedziałm prawdę Ż .dam jednak, żbyśie wpierw odłżli brońi żby nam był wolno zatrzymaći ukaraćkażego, kto dotknie jaką . osobęlub przedmiot bez naszej zgody. Naradziwszy sięnad tym ż .daniem, czerwonoskózy przyjęi je. Odłżli łki, kołzany i noż i zeszli po jednym do śodka. Zanim jeszcze ja z Petrem oddaliliśy się by ukryćrannego Apacza, stanęi jużna róninie waquerowie. Byli dobrze uzbrojeni, na koniach. Wzrok mieli zwróony ku nam. Czekali na znak swego pana. Zachowywali sięspokojnie tylko dlatego, ż tego znaku jeszcze nie otrzymali. Hacjendero i Old Death mieli otwieraćKomańzom wszystkie pokoje. Dwóh z nas został na dachu, a pięiu na obydwóh korytarzach, aby w razie ewentualnych wykroczeńczerwonoskóych wystąićz broniąw ręu. Ja byłm w dolnym korytarzu i ustawiłm sięobok drzwi prowadząych do izby, w któej leżłprzedtem Apacz. Komańze poszli prosto do tych drzwi, a Old Death je otworzył Indianie byli widocznie pewni, ż zastanątam Dobrego Mę .a. Zamiast niego zobaczyli panie czytająe swobodnie w hamakach. ─ Uff! ─ zawołłdowóca z rozczarowaniem. ─ Tu sąkobiety!

─ Tak ─ zaśiałsięOld Death. ─ A wedle owej kłmliwej bladej twarzy tu miałsięukrywać wóz Apaczó! Wejdźieżi poszukajcie go! Dowóca przebiegłwzrokiem komnatęi rzekł ─ Wojownik nie wchodzi do wigwamu kobiet. Tutaj nie ma Apacza. Oko moje dostrzegłby go. ─ To zbadajcie inne pokoje! Minę .a godzina, zanim Indianie skońzyli poszukiwania. Nie znalazłzy ani śadu po Apaczu, powróili jeszcze raz. Panie musiał opuśićizbę któąprzeszukano ponownie. Czerwonoskózy podnosili koce i materace leż .ce na gołj ziemi, a nawet podważli podłgę podejrzewają, ż sąpod niąpuste miejsca. Wreszcie upewnili się ż Dobrego Mę .a nie ma w hacjendzie. Gdy dowóca to przyznał rzekłOld Death: ─ Powiedziałm wam z góy, ale wy nie chcieliśie wierzyć Zaufaliśie bardziej kłmcy aniżli mnie, przyjacielowi Komanczó. Gdy przybęędo Białgo Bobra, poskarż . sięna was przed nim. ─ Czy mó biał brat chce sięudaćdo niego? W takim razie niech pojedzie z nami! ─ To niemożiwe. Mó końzmęzyłsiębardzo i dopiero jutro zdolny bęzie do dalszej jazdy, a wojownicy Komanczó dziśjeszcze opuszcząte strony. ─ Nie. Zostajemy tutaj. Słńe idzie na spoczynek, a my nocąnie jeźzimy. Wyruszymy o śicie, moż wię biał brat nam towarzyszyć ─ Dobrze! Ale ja nie jestem sam. Mam jeszcze czterech przyjació . z sobą —Ich takż Biał Bór chęnie powita. Czy biali bracia pozwoląnam spoczą . tej nocy w pobliż ich domu? ─ Nie sprzeciwiam siętemu ─ odrzekłMeksykanin. ─ Słszeliśie ode mnie, ż jestem przyjacielem czerwonych mę .ó, jeśi przychodządo mnie pokojowo. Na dowó tego daruję wam woł na zarżięie. Rozniećie ognisko i upieczcie go sobie. Ta obietnica sprawił bardzo dobre wrażnie na Komańzach. Byli teraz naprawdęprzekonani, ż nie mieli racji. Starali sięwię zachowywaćw stosunku do nas jak najbardziej przyjaźie. Oczywiśie przyczynił siędo tego w najwięszej mierze poważnie, jakie mieli dla Old Deatha. Nie dotknęi rzeczywiśie niczego i wyszli z domu dobrowolnie. Spuszczono schody, a brama stał otworem. Na dachu pozostał na straż kilku uzbrojonych peonó. Pomimo bowiem zmiany w usposobieniu czerwonoskóych należł byćostrożym. My wszyscy zeszliśy na dó .. Nadjechali takż waquerowie, któzy otrzymali rozkaz schwytania jednego woł. Wszystkie konie Komanczó znajdował sięz przodu za murem okalająym dziedziniec, strzeżne przez trzech wojownikó. Po drugiej stronie domu stał jak wiadomo, rónieżjeden. Teraz ich wszystkich odwołno. Jeden z nich byłto włśie ten, któego zwabiłm za rzekę Jego ubranie był jeszcze całiem mokre, Wróiłwprawdzie na swe stanowisko, ale nie miałdotychczas okazji donieś . dowócy o tym, co sięstał. Teraz podszedłdo niego i opowiedziałmu wszystko, ale tak, ż my biali nie mogliśy nic usłszeć Końzyłjuż widocznie swoje sprawozdanie, kiedy wzrok jego padłna mnie. Ponieważcał jego twarz był pomalowana, nie zauważłm w niej żdnej zmiany wyrazu, ale wykonałnagle ruch gniewu, wskazałna mnie i rzuciłjeszcze kilka sł ow indiańkich, któych takż nie zrozumiałm. Dowóca zwróiłna mnie groźy, badawczy wzrok i zbliżłsięmóią: ─ Młda blada twarz przepłnę .a niedawno przez rzekęi powalił tego czerwonego wojownika? Old Death ują . sięza mną pytają dowócy, o co chodzi. Ten przedstawiłwypadek ze strażikiem, na co stary westman zaśiałsięwesoł i powiedział ─ Zdaje się ż czerwoni wojownicy nie umiejąrozró .niaćbladych twarzy. Kto wie, czy w ogóe blada twarz spotkałten syn Komanczó. ─ To byłbiał ─ odrzekłzapytany pewnym tonem. ─ I nikt inny, tylko ten. Widziałm jego twarz, kiedy płną . leż .c na plecach. Miałna sobie takż to samo ubranie. ─ Tak? W ubraniu płną . przez rzekę Twoje jest jeszcze mokre, ale dotknij jego ubrania, a

przekonasz się ż jest zupełie suche. ─ On zdją . mokre ubranie, a w domu włżłsuche. ─ A jak wszedł Czy wasi wojownicy nie pilnowali bramy? Nikt nie moż siędostaćdo tego domu ani zeńwyjś . bez użcia tych schodó, na któych stali Komańze. Czy mó młdy towarzysz mółzatem byćpoza domem? Przyznali nam rację a wyprowadzony w pole strażik sam nabrałw końu przekonania, ż siępomylił Gdy z kolei hacjendero zauważł ż w okolicy wł oczy siębanda koniokradó, do któych musiałnależćten biał, sprawa był załtwiona. Zagadkązostał tylko jedno: nie był śadu, w któąstronęudałsięten człwiek! Dla rozwiąania tej zagadki dowóca ze strażikiem i kilku innymi wojownikami przejechałprzez bró. Na szczę .cie zaczę .o sięjuż śiemniaći dokłdne badanie nie mogł sięodbyć Przebiegł Old Death wzią . mnie z sobą aby sięprzejś . wzdłżrzeki. Z oczyma zwróonymi na Komanczó myszkująych po drugiej stronie rzeki, ale zajęi nimi tylko pozornie, szliśy powoli i zatrzymaliśy sięprzy petuniach. Tam westman odezwałsięcicho, tak cicho, ż mogłm to usłszećtylko ja i człwiek znajdująy sięw czó .nie: ─ Tu stoi Old Death i blada twarz, któa Dobrego Mę .a tutaj schował. Czy wóz Apaczó poznaje ich po głsie? ─ Tak ─ zabrzmiał rónie cicha odpowiedź ─ Komańze myśąteraz, ż Dobrego Mę .a tu nie ma. O śicie wyrusządalej. Czy mó brat zdoł wytrzymaćw czó .nie tak dłgo? ─ Wóz Apaczó wytrzyma, bo zapach wody go orzeźia i gorązka jużnie wrói. Ale wóz Apaczó bardzo pragną .by wiedzieć jak dłgo pozostanie tu Old Death z towarzyszami. ─ Odjeżżmy jutro, razem z Komańzami. ─ Uff! Czemu brat mó przył .cza siędo naszych nieprzyjació .? ─ Bo musimy szukaćludzi, któzy sięu nich znajdują ─ Czy biali mę .owie spotkająsiętakż z wojownikami Apaczó? ─ To bardzo łtwo moż sięzdarzyć ─ W takim razie chciałym młdemu wojownikowi, któy naraziłżcie, aby mnie tutaj schować daćtotem20, któy sprawi, ż Apacze chęnie go przyjmąu siebie. Old Death jest chytrym i dośiadczonym myśiwcem. Jego nie przyłpiąte psy Komańze, jeśi mi przyniesie w ciemnośi nó . i kawałk białj skóy. Przed śitem zabierze totem, któy w nocy sporzązę ─ Przyniosęjedno i drugie. Czy żczysz sobie jeszcze czego? ─ Nie. Apacz jest zadowolony. Oby dobry Manitou czuwałzawsze nad śieżami Old Deatha i młdej bladej twarzy. Powróiliśy do domu. Nikt nie zauważł ż staliśy przez minutęnad rzeką ─ To wielka rzadkoś . ─ rzekłdo mnie Old Death ─ żby biał otrzymałtotem od wodza indiańkiego. Macie duż szczę .cia, sir. Włsnoręzne pismo Dobrego Mę .a moż sięwam bardzo przydać ─ A wy rzeczywiśie postaracie siędlańo nó . i skóę Jeśi was podpatrzą bęzie po was i po Apaczu. ─ Nonsens! Czy uważcie mnie za smarkacza? Wiem dokłdnie, na co sięmogęodważć a na co nie. Dowóca Komanczó powróił nic nie wskóawszy ─ śadu nie moża jużbył rozpoznać 20 Totem –u Indian śięy znak rodowy (zwierzępoczytywane za protoplastęjakiegośszczepu). Reszta dnia minę .a bez nowych wypadkó i noc tak samo. Rano zbudziłmnie Old Death i wręzyłmi czworokąny kawałk białj skóy, Przyjrzałm mu się lecz nie zauważłm nic szczegónego, gdyżkilka wcię . na głdkiej stronie skóy nic mi nie móił. ─ To jest totem? ─ spytałm. ─ Nie znajduje tu nic nadzwyczajnego. ─ Wcale nie o to chodzi. Dajcie to pierwszemu spotkanemu Apaczowi, a wyjaśi wam, jaki skarb posiadacie. Pisma na totemie teraz jeszcze nie widać bo Dobry Mą . nie miałprzy sobie

farby, ale gdy dacie to jakiemukolwiek Apaczowi, zabarwi on wcięia i wóczas wystąią odpowiednie figury. Tylko, na miłś . Boga, kryjcie sięz tym przed Komańzami, bo uważliby was za przyjaciela Apaczó. Przebierzcie sięteraz i zejdźie na dó ., Komańze wnet bęągotowi do drogi. Komańze spożwali śiadanie złżne z pozostałch od wczoraj resztek mięa. Potem sprowadzili konie, by je napoićw rzece. Odbył sięto na szczę .cie powyżj miejsca, w któym znajdowałsięchory Apacz. Potem ukazałsiętakż hacjendero z obiema paniami, któe przestał sięjużbaćczcrwonoskóych. Ujrzawszy nasze konie, hacjendero rzekłdo Old Deatha, kiwają głwą ─ To nie dla was konie, senior. Wy wiecie, co wart dobry koń Jesteśie moim dawnym przyjacielem, a ponieważkochacie tego młdego pana, przeto i ja otworzyłm dlańmoje serce. Dostaniecie obaj lepsze konie. Przyjęiśy z podzięowaniem propozycjęhacjendera. Na jego rozkaz waguerowie schwytali dwa pó .dzikie konie, któe wzięiśy w miejsce naszych. Potem pożgnaliśy sięze wszystkimi i wyruszyliśy razem z Komańzami w dalsządrogę Słńe nie wychylił sięjeszcze ponad horyzont, kiedy przeprawiliśy sięprzez Elm Creek i popęziliśy cwałm na zachó. My i dowóca Komanczó jechaliśy na przedzie, a jego ludzie za nami. Doznawałm przy tym uczucia niepewnośi i zdawał mi sięciąle, ż za chwilęugodzi mnie w plecy wł ocznia albo strzał, Indianie, siedząy na małch, chudych i kosmatych koniach, swoim uzbrojeniem, barwami twarzy i całm swoim zachowaniem nie budzili we mnie zbytniego zaufania. Old Death uspokoiłmnie jednak. Nie był jeszcze o tym mowy, kiedy i gdzie spotkamy gł owny oddziałKomanczó. Teraz zaśdowiedzieliśy się ż Komańze nie mieli zamiaru czekaćna powró swych pię .dziesięiu wojownikó. Dowóca wysłnego do hacjendy oddział otrzymałrozkaz wzięia do niewoli Dobrego Mę .a i dostarczenia go pod eskortądziesięiu ludzi do wsi Komanczó. Tam Dobry Mą . miałzginą . w męzarniach przy palu. Pozostałm czterdziestu wojownikom polecono jechaćw pośiesznym tempie ku Rio Grandę odnaleź . trop gł ownego oddział i poł .czyćsięz nim. Biał Bór dowiedziawszy sięod Gibsona, ż Winnetou umkną . przez rzekęi wobec tego zaalarmuje natychmiast Apaczó, zdecydowałsiędziałćjak najpręzej. Postanowiłwię zaskoczyć nieprzyjació ., zanim bęągotowi do obrony. Nam zaśzależł przede wszystkim na tym, żby pochwyciću Komanczó Gibsona. W niespeła dwie godziny przybyliśy na miejsce, gdzie nasi indiańcy towarzysze odł .czyli sięwczoraj od gł ownego oddział. Na połdnie przed nami leżłnad Rio GrandęOrli Wąó z fortem Dunkan, któy Indianie musieli ominą .. Po nastęnych dwóh godzinach pokazał sięznowu śady trawy: pustynia Nueces był jużza nami. Trop, po któym jechaliśy, tworzyłlinięprostą Nie przecinał jej żdna inna, Indianie wię przejechali niepostrzeżnie. Ziemia pokrywał sięcoraz bujniejszązielonośią ażnareszcie ujrzeliśy przed sobą las. To zapowiadał bliskoś . Rio Grandędel Norte. ─ Uff! ─ rzekłdowóca tonem ulgi. ─ Nie spotkał nas żdna blada twarz i nikt nie wzbroni nam przeprawy .przez rzekę Te psy Apacze zobacząnas niebawem u siebie i zawyjąze strachu na widok naszych dzielnych wojownikó. Jechaliśy przez pewien czas powoli pod wiąami, jaworami, klonami i drzewami kauczukowymi, dopói nie przybyliśy nad rzekę Biał Bór wybrałdobrądrogę .Trop, któy się ciąną . milami i słżłnam za przewodnika, prowadziłprosto do brodu. Rio Grande był tu bardzo szeroka, ale w swych falach toczył niewiele wody. Wystawał z niej nagie łwice, utworzone jednak przez lotny piasek, wskutek czego znajdował sięw nich duż miejsc, gdzie moża był sięzapaś .. Tu na brzegu poprzedniej nocy rozłżli sięobozem Komańze. Należł przypuszczać ż wyruszyli rónie wcześie jak my, ale nie mogli jechaćtak pręko, gdyżzdą .ali przez okolice, w któe zapuszczali sięjużApacze. Musieli wię zachowywać śodki ostrożośi, co oczywiśie opó .niał jazdę Zauważliśy rónież ż przeprawy dokonano

z wielkąostrożośią Liczne śady stó dowodził, ż kilku wojownikó zsiadł z koni, aby pieszo zbadaćzwodnicze łwice. Miejsca, nadająe siędo przejśia, wytyczyli Komańze wbitymi w ziemięgał .zkami, czym bardzo ułtwili nam przeprawę Łwice dzielił rzekęna kilka odnó. Musieliśy je przepłną . na koniach. Na drugim brzegu natrafiliśy na pas drzew i zarośi, po czym znaleźiśy sięznowu wśó piaskó. Znajdowaliśy sięw okolicy połżnej mięzy Rio Grandęa Bolson de Mapimi, nadająej siędoskonale do wypraw indiańkich. Szeroką piaszczystąróninęprzerywał z rzadka pola kaktusó. Trop prowadziłna zachó z lekkim odchyleniem ku połdniowi. Pomyliłm sięjednak sązą, ż dziśjeszcze dogonimy Komanczó. Piasek, odrzucany daleko kopytami końkimi, dowodził ż bardzo sięśieszyli. Okoł połdnia minęiśy łńuch niskich, nagich wzgóz, po czym wjechaliśy znowu na piaszczystąpustynię Podziwiałm wytrwałś . koni indiańkich, któe nawet po połdniu nie okazywał jeszcze wcale znużnia. Konie Langego, jego syna i Murzyna nadą .ał z trudem. Natomiast wierzchowce Old Deatha i mó dowiodł, ż wyszliśy dobrze na zamianie. Mrok jużzapadał kiedy kierunek tropu zmieniłsięnagle. Niespeła przed kwadransem przecięiśy konnądrogę wiodąąz San Fernando do Baji, a teraz trop skręałku połdniowemu zachodowi, Dlaczego? Musiał byćjakaśprzyczyna. Old Death wyjaśiłnam ją Po śadach kopyt widać był, ż -Komańze siętu zatrzymali. Wprost od pó .nocy stykałsięz ich tropem trop dwóh jeźźó. Stary zsiadłz konia, przypatrzyłsięnowemu tropowi i rzekł ─ Tu przybyli do Komanczó dwaj ludzie, Indianie. Przynieśi im wiadomoś ., któa wojownikó Białgo Bobra skłnił do zmiany kierunku. My musimy zrobićto samo. Dowóca zsiadłtakż z konia i zbadawszy trop potwierdziłorzeczenie Old Deatha. Zwróiliśy sięwię na połdnie, jadą ustawicznie, dopói widaćbył trop, gdyżtego dnia należł przebyćjak najwięsząprzestrzeń Nawet gdy sięśiemnił, moża był jeszcze odró .nić śad od głdkiej powierzchni piasku. Pó .niej jednak wszystko sczerniał. Jużchcieliśy sięzatrzymać gdy wtem końmó rozdą . nozdrza i zarżł usiłją biec dalej. Spełiłm jego wolę gdyżprzypuszczałm, ż poczułwodę W kilka minut przybyliśy rzeczywiśie nad rzekę gdzie urząziliśy postó. Po tak męząej dla ludzi i koni szybkiej jeźzie ta woda był prawdziwym pokrzepieniem. Wybraliśy wkróce miejsce na obó. Czerwonoskózy postawili straż i powierzyli konie opiece strażikó, a my, biali, usiedliśy razem. Old Death zaczą . obliczać jaka to mogł byćrzeka, na któąnatknęiśy siętak niespodzianie, i doszedłdo przekonania, ż to Morelos, wpadająa do Rio Grandępod fortem Dunkan. Nazajutrz okazał się ż Komańze przepłwali przez tęrzekęnie opodal. Zrobiliśy to samo i puśiliśy siędalej ich tropem. Okoł połdnia trop skręiłznowu na zachó, a przed nami wynurzył sięnagie góy. Old Death przybrałzafrasowanąminę a zapytany przeze mnie o powó, odrzekł ─ Nie podoba mi sięta historia. Nie mogępoją . Białgo Bobra, dlaczego sięzapuszcza w te strony. Czy wiecie, co to za okolica przed nami? ─ Bolson de Mapimi. ─ A znacie tępustynię ─ Nie. ─ Mapimi ─ to prawdziwe rojowisko, z któego przez wszystkie czasy wypadał ró .ne dzikie narody, aby rzucaćsięna przyległ kraje. Nie należ przy tym sązić ż musi to byćkraj żzny, skoro żje w nim takie mnótwo ludzi. Dośiadczenie poucza, ż miejsca pustynne częto bywająsiedzibąwojowniczych ludó. Do plemion mieszkająych na tym płskowyż, w tych przesmykach, ostęach i dolinach, nie podobna dotrzeć Wiem dobrze, ż usadowił siętam kilka plemion Apaczó. Jeżli Komańze majązamiar na nich napaś ., to mi ich żl; nie Apaczó, lecz Komanczó. Na pó .nocy snująsięApacze pomięzy Rio del Norte a Rio Pecos i zajmującał pó .nocny zachó ażpoza Gile. Komańze idąwię w pułpkę któa łtwo moż sięza nimi zamkną ..

─ O biada! W takim razie i my sięw niej znajdziemy! ─ Tak, ale tego sięzbytnio nie obawiam. Nie zrobiliśy Apaczom nic złgo i spodziewam się ż nie postąiąz nami wrogo, W razie potrzeby podział wasz totem. ─ Moż byśy ostrzegli Komanczó? ─ Spróujcie tylko, sir. Powiedzcie im dziesię . razy, ż głpi, a nie uwierzą Wyraziłm już dowócy swoje przypuszczenia. On na to ofukną . mnie i odrzekł ż musi iś . za tropem Białgo Bobra, a jeśi my nie chcemy tego uczynić możmy obraćkierunek, jaki nam sięspodoba. ─ To grubiańtwo! ─ Tak, Komańze nie odbyli kursó grzecznośi towarzyskiej i salonowej konwersacji. A powiem wam jeszcze, ż dziwiłym się gdyby tam w góach nie spotkał nas jakieśnieszczę .cie. No, có .? Przeszliśy przez granicęStanó, ale czy i jak wróimy znó przez nią Przyszłś . jest jak ksią .ka, któej jeszcze dotychczas nie czytaliśy. ROZDZIAŁIV PRZEZ MAPIMI Byłm pewien, ż schwytam Gibsona jeszcze na terytorium Stanó Zjednoczonych. Teraz musiałm udaćsięza nim ażdo Meksyku, i to w najniebezpieczniejsze strony tego kraju. Droga, któąnależł obrać aby siędostaćdo Chihuahua, styka sięna pó .nocy z pustynią Mapimi i wiedzie przeważie przez bezleśy, otwarty, łtwo dostęny kraj. Tymczasem my musieliśy teraz zwróićsięna połdnie, gdzie czekał nas trudne do pokonania niebezpieczeńtwa. Te przygniatająe myśi potęował jeszcze fizyczne znużnie, któemu ulegli nawet Komańze. Od hacjendy caballera jechaliśy rzeczywiśie forsownie. Czerwonoskóym skońzył sięsuszone mięo, nam takż wyczerpałsięzapas ofiarowany przez hacjendera. Teren wznosiłsięzwolna. Dotarliśy do gó, któe spostrzegliśy w połdnie. Byłto skalisty masyw pozbawiony rośinnośi. Przeciskaliśy siępomięzy stromymi zboczami ciąle ku połdniowi. Tutaj skwar wzmółsięjeszcze bardziej aniżli na otwartej róninie. Konie szł w coraz wolniejszym tempie. Gł owny oddziałKomańzó posuwałsiętu takż bardzo powoli, co moża był poznaćpo śadach. Jużod paru godzin unosił sięnad nami kilka sęó, jak gdyby sięspodziewał, ż nasze wyczerpanie przysporzy im obfitego łpu. Gdy minęiśy jakiśzakrę, widoczny na połdniu pas widnokręu śiemniłsięnagle. Był to prawdopodobnie pokryte lasem góy. Konie, jak gdyby to takż spostrzegł, ruszył natychmiast szybciej. Oblicze Old Deatha rozjaśił się ─ Teraz domyśam się doką zdą .amy ─ rzekł ─ Znajdujemy się jak mi sięzdaje, w pobliż dorzecza Rio Sabinas spłwająej z Mapimi. Jeśi Komańze zdecydowali siępojechać w góęjej biegu, to nasza bieda skońzy sięniebawem. Tam gdzie jest woda, musząbyć drzewa, trawa i zwierzyna, nawet w tej smutnej okolicy. Podpęźy konie! Im szybciej pojedziemy, tym szybciej wypoczną Trop skręałznowu na wschó. Wjechaliśy w wąki paró, a minąszy go, ujrzeliśy przed sobązielonądolinę przez któąprzepłwałstrumyk. W jednej chwili znaleźiśy się nad nim i zeskoczyliśy z siodeł Gdyby nawet Komańze chcieli zapanowaćnad sobą musieliby siępogodzićz woląkoni. Gdy konie napił sięwody, dosiedliśy ich i podą .yliśy dalej. Strumyk wpadałdo więszego potoku, ruszyliśy wię w góęjego biegu. Przybyliśy wkróce do kanionu21 o śianach porosłch tu i ódzie krzakami. Spoza niego wyłniał siędroga wiodąa wzdłżzielonych zboczy, któych barwa mile działł na nasz ośepiony słńem wzrok. Tymczasem zaczę .o sięzmierzchać wobec czego należł poszukaćmiejsca na obó. Dowóca uparłsię żby dotrzećjeszcze do grupy nastęnych drzew, i musieliśy go posłchać mimo ż konie potykał sięcię .ko o leż .ce na ziemi kamienie. Noc jużprawie zapadł, kiedy nagle usłszeliśy wołnie. Dowóca odpowiedziałradosnym tonem, gdyż okrzyk byłwydany w jęyku Komanczó, Zatrzymaliśy się Old Death pojechałprzodem z dowócą lecz wnet powróiłi rzekł ─ Obó Komanczó jest tużprzed nami. Stan tropu. nie wskazywałjeszcze na tak bliskie

spotkanie, ale okazał się ż oni, nie mają odwagi jechaćdalej po nie znanej sobie okolicy, zatrzymali siętu i rozesłli zwiadowcó. Jeszcze nie wszyscy zwiadowcy powróili. Chodźie! Zaraz zobaczycie ogniska. ─ Sązę ż podczas takiej wyprawy wojennej nie roznieca sięognisk w obozie ─ zauważłm. 21 Kanion –gł .boki jar o stromych zboczach, wyż .obiony przez rzekę ─ Teren na to pozwala. Wysłwszy ludzi na zwiady, sąpewni, ż w pobliż nie ma nieprzyjaciela, któy by dostrzegłogniska. Pojechaliśy jeszcze trochęnaprzó. Gdy skońzyłsięparó, ujrzeliśy okoł dziesięiu ognisk z przytłmionymi płmieniami, jak zazwyczaj u Indian. Przed nami rozciąał się okrął, bezdrzewna kotlina, otoczona dokoł stromymi zboczami, co Komancze uważli widocznie za gwarancjęswego bezpieczeńtwa. Czerwoni wojownicy, z któymi dotychczas jechaliśy, udali sięwprost do obozu, a nam polecili zaczekać dopói po nas nie wróą Po dłżzej chwili przyszedłjeden z nich, by zaprowadzić nas do wodza, któy siedziałprzy śodkowym ognisku w towarzystwie dwóh, prawdopodobnie znakomitych wojownikó. Siwe włsy miałzwiąane w węeł w któym tkwił trzy orle pióa. Ubrany byłw mokasyny, czarne spodnie, kamizelkęi bluzęz jaśiejszej materii, a obok niego leżł dubeltóka. Zza pasa wystawałmu stary pistolet. W ręu trzymałnó . i kawałk mięa, któe na nasz widok odłżł W powietrzu rozchodził sięwoń pieczonej koniny. Tużobok miejsca, na któym siedziałwóz, szemrał tryskająe z ziemi źół. Nie zsiedliśy jeszcze z koni, kiedy dokoł nas utworzyłsięzwarty krą wojownikó, pośó któych dostrzegłm kilka białch twarzy. Zabrano nam natychmiast konie i odprowadzono je na bok. PonieważOld Death zgodziłsięna to bez sprzeciwu, nie widziałm w tym nic niebezpiecznego. Wóz wstałrazem z obydwoma swymi towarzyszami, podszedłdo Old Deatha, podałmu ręęna sposó białch ludzi i rzekłprzyjaźie, poważym tonem; ─ Mó brat Old Death robi niespodziankęwojownikom Komanczó. Nie mogli bowiem nawet przypuśić ż sięz nim tu spotkają Pozdrawiamy go i zapraszamy do wspónej walki przeciwko tym psom Apaczom. Móiłprawdopodobnie dlatego, żbyśy i my rozumieli, mieszaninąsł ow angielskich i indiańkich. Old Death odpowiedziałmu w ten sam sposó: ─ Mąry Manitou prowadzi swoje dzieci dziwnymi drogami. Szczę .liwy, kto na każej z tych dró spotka przyjaciela, któemu moż zaufać Czy Biał Bór zapali takż z moimi przyjació .mi fajkępokoju? ─ Twoi przyjaciele sątakż moimi przyjació .mi; jeżli ty ich kochasz, to i ja ich kocham. Niechaj zajmąmiejsce obok mnie i wypijąpokó z fajki wodza Komanczó! Old Death usiadł a my poszliśy za jego przykłdem. Czerwonoskózy stali dokoł nas w milczeniu i bez ruchu jak posąi, Twarzy białch nie mogłm rozpoznać bo blask ognia do nich nie dochodził Oyo-kolca zdją . z szyi fajkę napełiłjątytoniem i zapalił po czym nastąił znana nam jużceremonia. Teraz dopiero byliśy pewni, ż nic nam nie grozi ze strony Komanczó. Gdyśy czekali przed obozem, dowóca oddział, z któym przyjechaliśy, opowiedział Białmu Bobrowi, w jaki sposó zetknęiśy sięz jego oddziałm. Stary wóz poprosiłOld Deatha, żby mu jeszcze raz opowiedział jak sięto wszystko odbył. Old Death dokonałtego w taki sposó, ż ani na nas, ani na seniora Atanasio nie mogł paś . żdne podejrzenie. Biał Bór patrzyłczas jakiśprzed siebie w zadumie, a potem rzekł ─ Wierzęmojemu bratu, albowiem gdybym nawet chciałwąpić nie znajdujęw jego opowiadaniu nic, z czego mółym wnosić ż stara sięmnie oszukać Muszęjednak i tamtej bladej twarzy wierzyć gdyżnie ma ona powodu okłmywaćwojownikó Komanczó, a zresztąkłmstwo przypłciłby żciem. Ó biał znajduje sięu nas, a prawdopodobnie dawno jużpróowały znikną ., gdyby nas w bł .d wprowadził Wobec tego stanu rzeczy nie mogę przypuśićnic innego jak to, ż jeden z was siępomylił

Był to bardzo sprytnie pomyśane. Old Death musiałsięmiećna bacznośi. Jakżżłtwo mogł przyjś . na myś Białmu Bobrowi, ż powinien wysłćjeszcze raz syna, aby zaskoczył hacjendera nocą Najlepiej był daćjakieśzręzne i wiarygodne wyjaśienie owej rzekomej pomyłi. Westman pomyśałi o tym, bo rzekł ─ Pomyła zaszł istotnie, ale oszukano nie mnie, lecz owąbladątwarz. Gdzie znajdzie się człwiek, któy by zdołłoszukaćOld Deatha? O tym wie takż mó czerwony brat. ─ Niech mi wię brat mó opowie, jak sięto stał! ─ Najpierw muszęzaznaczyć ż zwiedziono przede wszystkim samego wodza Komanczó. ─ Kto to uczynił ─ zapytałBiał Bór przybierają od razu surowy wyraz twarzy. ─ Przypuszczam, ż wszystkie blade twarze, któe sąu ciebie, ─ Przypuszczenia nie wolno mi słchać Daj na to dowó! Jeśi oszukująmnie ci, z któymi wypaliliśy fajkępokoju, to musząumrzeć ─ A wię nie tylko podałśim ręęna znak pokoju, lecz nawet wypaliłśz nimi fajkę Gdybym byłwóczas z tobą nie dopuśiłym do tego. Ż .dany dowó zaraz przedstawię Powiedz mi, czy jesteśprzyjacielem prezydenta Juareza? Zapytany wykonałręąruch lekceważnia i odpowiedział ─ Juarez jest odszczepieńem czerwonoskóych, bo mieszka w domu i prowadzi żcie na sposó bladych twarzy. Gardzęnim Wojownicy Komanczó użczyli swego mętwa wielkiemu Napoleonowi, a on darowuje im za to koce, broń konie i oddaje im w ręe Apaczó. Te blade twarze rónieżsprzyjająNapoleonowi. ─ To włśie jest kłmstwo, któym cięzwiedli. Oni przybyli do Meksyku, aby słżćJuarezowi. Moi towarzysze mogąto pośiadczyć Wiesz przecież kogo wielki biał ojciec w Waszyngtonie wzią . w swojąopiekę ─ Juareza. ─ Wiesz o tym takż, ż po tamtej stronie granicy zaciąajądo wojska ludzi, któych potajemnie wysyłjątutaj do Juareza. W La Grange mieszka Meksykanin, nazwiskiem Cortesio. My sami byliśy u niego, a ci dwaj ludzie byli jego sąiadami i przyjació .mi. On powiedział im i nam, ż zaciąa wojownikó dla Juareza, a kilku białch, któzy znajdująsięu ciebie, zrobiłjużżłierzami. Reszta towarzyszy nowozacię .nym. Jesteśnieprzyjacielem Juareza, a mimo to wypaliłśz jego żłierzami fajkępokoju, ponieważoni cięokłmali... Oko wodza zaiskrzył sięgniewem. Chciałsięodezwać ale Old Death mu przerwał ─ Pozwó mnie wpierw skońzyć Te blade twarze sązatem żłierzami Juareza. Przybyli na hacjendęprzyjaciela Napoleona, seniora Atanasio, któy gośiłu siebie znakomitego sęziwego wodza Francuzó. Blade twarze zabiłby tego człwieka, gdyby go poznał. Musiał zatem udaćchorego i połżćsię Posmarowano mu twarz na ciemno, aby go uczynićpodobnym do Indianina. Gdy blade twarze ujrzał go i zapytał, kto to jest, odpowiedziano im, ż to Dobry Mą ., wóz Apaczó. Wóz podniółbrwi. Wierzyłjużopowiadająemu, ale było tyle ostroży, ż zapytał ─ Dlaczego podano włśie to imię ─ PonieważApacze sąpo stronie Juareza. Blade twarze musiał wię w tym człwieku widzieć swego przyjaciela. Byłon stary i miałsiwe włsy, któych nie podobna był ukryć Wiedziano, ż włsy Dobrego Mę .a rónieżsąbiał, przeto użto do tego podstęu jego imienia. ─ Uff! Teraz ciebie rozumiem. Ten senior jest z pewnośiąbardzo rozumnym człwiekiem, skoro wpadłna taki fortel. Ale gdzie byłdowóca Napoleona, kiedy nadeszli moi wojownicy? Oni go nie widzieli. ─ Bo opuśiłczym pręzej ten dom. Twierdzenie, jakoby Winnetou przyprowadziłDobrego Mę .a, był tylko wymóką Blade twarze w to uwierzył, potem natknę .y sięna ciebie i twoich wojownikó, a wiedzą, ż Komańze sąprzyjació .mi Francuzó, podał sięrónież za ich przyjació .. ─ Wierzęci, lecz muszęmiećpewny dowó, ż oni sąstronnikami Juareza. Nie mółym inaczej ich ukarać ponieważwypalili z nami takż fajkępokoju.

─ Powtarzam ci, ż ten dowó dam. Przedtem jednak przyjmij do wiadomośi, ż pomięzy tymi białmi twarzami znajdująsiędwaj ludzie, któych chcępojmać ─ Dlaczego? ─ Bo sąnaszymi nieprzyjació .mi, a konie nasze był przez wiele dni na ich tropie. To był najlepsza odpowiedź Gdyby Old Death dłgo i szeroko opowiadało Gibsonie i Wiliamie Ohiercie, nie osiąną .by tego, co zdziałł te trzy krókie słwa: ,,sąnaszymi nieprzyjació .mi”. Okazał sięto natychmiast, gdyżwóz zawołł ─ Jeśi sątwoimi nieprzyjació .mi, to bęątakż naszymi, skoro odbierzemy im dym pokoju! Darujęci obydwóh. ─ Dobrze. Każtu przyjś . dowócy bladych twarzy! Kiedy bęęz nim móił poznasz z łtwośią ż mam słsznoś ., nazywają go stronnikiem Juareza. Na dany przez wodza znak podszedłwojownik, a otrzymawszy odpowiednie polecenie, przystąiłdo jednego z białch, powiedziałmu kilka sł ow, po czym zbliżł siędo nas wysoka, tęa postaćz wielkąbrodąi marsowym wyrazem twarzy. ─ O co chodzi? ─ zapytałmierzą nas ponurym, nieprzyjaznym wzrokiem. Gibson zapewne poznałmnie i uprzedziłgo, ż nie należ siępo nas spodziewaćniczego dobrego. Bardzo byłm ciekaw, jak Old Death wybrnie z tej trudnośi. Stary, przebiegł westman spojrzałpytająemu przychylnie w oczy i odpowiedziałbardzo uprzejmie: ─ Mam was pozdrowićod seniora Cortesio z La Grange, senior. ─ Wy go znacie? ─ wtrąiłszybko, nie przeczuwają, ż włśie dałsięzłpaćna bardzo niebezpieczny haczyk. ─ Oczywiśie ─ potwierdziłOld Death. ─ Jesteśy przyjació .mi od dawna. Przybyłm do niego niestety za pó .no i nie zdołłm sięz wami zobaczyć on jednak podałmi kierunek, w któym mamy sięudaćza wami. ─ Rzeczywiśie? W takim razie jesteśie niewąpliwie jego przyjacielem. Jaki kierunek wam wskazał ─ Bró pomięzy Las Moras a Rio Morał a potem przez Bajęi Tabal do Chihuahua. Wy zboczyliśie oczywiśie nieco z tego kierunku. ─ Ponieważspotkaliśy naszych przyjació . Komanczó. ─ Waszych przyjació .? Ja sązę ż wojownicy Komanczó sąwaszymi wrogami. Biał zakłpotałsięwidocznie, wzruszyłramionami i chrząną ., aby daćznak Old Deathowi, ten jednak udał ż nic nie zauważł i móiłdalej: ─ Wy stoicie przecieżpo stronie Juareza, Komańze zaśwalcząpo stronie Francuzó. Teraz Meksykanin skupiłmyśi i ośiadczył ─ Senior, pod tym wzglęem bardzo sięmylicie; my takż sprzyjamy Francuzom. ─ I prowadzicie ochotnikó ze Stanó Zjednoczonych do Meksyku? ─ Dla Napoleona. ─ Ach, tak! Wię senior Cortesio zaciąa w szeregi Napoleona? ─ Naturalnie. Dla kogó . by innego to robił ─ Ja sązę ż dla Juareza. ─ Ani mu sięśi! ─ Pięnie! Dzięujęza to wyjaśienie, senior. Możcie wróićna swoje miejsce. Twarz wezwanego drgnę .a gniewem. Czy miałpozwolićna to, żby go ten nieznany człwiek odprawiałjak podwłdnego? ─ Senior! ─ rzekł ─ Ską macie prawo odzywaćsiędo mnie w ten sposó? ─ Przy tym ognisku siedzątylko wodzowie i osoby wybitne. ─ Ja jestem oficerem. ─ Juareza? ─ spytałskwapliwie Old Death. ─ Tak... nie, nie, Napoleona, jak to jużpowiedziałm. ─ Aha, teraz wygadaliśie sięzupełie. Oficer powinien, zwłszcza w takich warunkach, lepiej

pilnowaćjęyka. Skońzyłm z wami, możcie odejś .. Oficer chciałcośjeszcze powiedzieć ale wóz uczyniłręąruch rozkazująy na znak, żby sięoddalił wię musiałposłchać ─ No, có . na to mó brat? ─ zapytałOld Death. ─ Jego twarz go oskarż ─ odrzekłBiał Bór ─ ale i to nie jest jeszcze dowodem. ─ Ale jesteśjużpewien, ż jest oficerem i byłu seniora Cortesio. ─ Tak. ─ Musi zatem należćdo partii, dla któej Cortesio werbuje ochotnikó. ─ Tak jest. Udowodnij mi jednak, ż ten człwiek zaciąa w szeregi Juareza, a wtedy bęę zadowolony. ─ Oto masz dowó! Old Death sięną . do kieszeni i wydobyłpaszport podpisany przez Juareza, rozwiną . go i móiłdalej: ─ Chcą sięprzekonać czy Cortesio pracuje dla Juareza oraz czy wszystkie, przybywająe doń blade twarze sąprzyjació .mi Juareza, udaliśy, ż pragniemy słżćw jego szeregach. Cortesio przyją . nas i dałkażemu z nas paszport z podpisem Juareza. Mó towarzysz moż ci takż pokazaćswó. Wóz wzią . paszport i przypatrzyłmu siędokłdnie. Zł uśiech przemkną . mu po twarzy, gdy po chwili rzekł ─ Biał Bór nie nauczyłsięod białch sztuki móienia na papierze, zna jednak dobrze znak, któy tu widzi; to jest totem Juareza. Pomięzy moimi wojownikami znajduje sięmłdy człwiek, pó . krwi, któy jako chłpiec przebywałdłgo u bladych twarzy i umie kazać przemóićpapierowi. Zaraz go tu zawezwę Gdy zawołłgłśo jakieśimię zbliżłsiędo ognia młdy, o jaśiejszej skóze wojownik, wzią . na rozkaz wodza papier do ręi i przeczytałnapisane na nim słwa, tłmaczą je rónocześie. Ja go nie rozumiałm, ale twarz Old Deatha rozjaśiał sięcoraz bardziej. Gdy Indianin skońzył oddałpaszport, dumny z tego, ż zna takąsztukę i oddaliłsię Old Death schowałpaszport i zapytał ─ Czy mó towarzysz ma swó takż pokazać Wóz potrząną . głwąprzecząo. ─ Czy mó czerwony brat wierzy już ż go blade twarze okłmał i ż sąJego wrogami? ─ Teraz nie wąpi jużo tym. Zgromadzi zaraz swoich najwybitniejszych wojownikó, aby sięz nimi naradzićnad tym, co ma teraz począ .. ─ Czy ja wezmęudziałw tej naradzie? ─ Nie. Mó brat jest rozumny w radzie i odważy w czynie, ale nam go nie potrzeba, gdyżdowiół czego chciałdowieś .. Co ma teraz nastąić to jużjest rzecząKomanczó, któych okłmano. ─ Jeszcze jedno! Nie należ to wprawdzie do tej samej sprawy, ale jest dla nas bardzo waże. Dlaczego mó czerwony brat posuną . siętak daleko na połdnie, czemu zapęza sięażna pustynne wyżny? ─ Komańze chcieli z począku jechaćdalej na pó .noc, ale dowiedzieli się ż Winnetou z wielkimi oddziałmi pociąną . ku Rio Conchos i ż z tego powodu wsie Apaczó nie są strzeżne. Zwróiliśy sięprzeto czym pręzej na połdnie i zdobęziemy tu łpy, jakich jeszcze nigdy nie udał sięnam zdobyć ─ Winnetou ku Rio Conchos! Hm! Czy ta wiadomoś . zasłguje na wiarę Od kogo ją masz? Czy od tych dwóh Indian, któzy idą z pó .nocy zetknęi sięz wami? ─ Tak. Czy widzieliśie ich trop? ─ Widzieliśy go. Co to byli za Indianie? ─ Ze szczepu Topią ojciec i syn. ─ Czy sąjeszcze u ciebie i czy mogęz nimi pomóić ─ Mó brat moż uczynić co mu sięspodoba. ─ Czy mogętakż pomóići z tymi dwoma bladymi twarzami, któe mi chcesz wydać ─ Któ . by ci tego bronił

─ W takim razie mam jeszcze tylko jednąprośę Pozwó mi obejś . obó dookoł. Jesteśy w kraju nieprzyjacielskim i pragnęsięupewnić ż zrobiono wszystko, co jest konieczne dla naszego bezpieczeńtwa. ─ Uczyńto, choćto niepotrzebne. Biał Bór pilnuje porząku w obozie i straż, a nasi zwiadowcy znajdująsięprzed nami. Zatem wszystko w porząku. Jego przyjaź . dla Old Deatha musiał byćistotnie wielka, skoro sięnie obraziłza to, ż stary westman chciałsam ocenićjego zarzązenia i przyjrzećsięśodkom ostrożośi. Obaj dostojni Komańze, któzy dotą siedzieli obok niego w milczeniu, powstali teraz i odeszli z godnośiąpo wojownikó, któzy mieli wzią . udziałw naradzie. Reszta Komanczó usiadł z powrotem przy swych ogniskach. Obu Langom i Samowi wyznaczono takż miejsce przy jednym z nich i podano trzy tęie kawałi pieczonej koniny. Old Death natomiast wzią . mnie za ręęi pociąną . ku ognisku, przy któym siedzieli sami biali. Skoro ujrzano nas, oficer wstał wyszedłnaprzeciw nas kilka krokó i zapytałpo angielsku niechęnym tonem; ─ Co miałwłśiwie oznaczaćten egzamin, master, któy spodobał sięwam odbyćze mną Stary pozdrowiłgo uprzejmie i odrzekł ─ To wam pó .niej wyjaśiąKomańze, dlatego ja mogęsobie oszczęzićodpowiedzi. Zresztąznajdująsięmięzy wami koniokrady! Nie mócie poza tym takim wyniosłm tonem do Old Deatha! Wszyscy Komańze sąpo mojej stronie, a przeciwko wam. Wystarczy, żbym skiną ., a bęzie po was. Odwróiłsięod niego dumnie, ale zostałna miejscu, aby mnie z kolei daćsposobnoś . do móienia. Gibsoa i Wiliam Ohlert siedzieli przy tym samym ognisku. Ohlert wygląałna człwieka bardzo cierpiąego, byłwynęzniał, Ubranie miałpodarte, a włsy w dzikim niełdzie. Policzki mu siępozapadał, a oczy tkwił gł .boko w oczodołch. Zdawał się ż nie słszy ani nie widzi, co siędokoł niego dzieje. Trzymałw ręu oł owek, a na kolanie ćiartkę papieru i wpatrywałsięw niąnieustannie. Z nim na razie nie miałm nic do czynienia, gdyżbyłpozbawiony włsnej woli. Zwróiłm sięzatem do jego krzywdziciela: ─ Nareszcie spotykamy się master Gibson! Spodziewam się ż od teraz bęziemy razem przez czas dłżzy. On roześiałmi sięwprost w twarz i odrzekł ─ Z kim móicie, sir? ─ Oczywiśie, ż z wami! ─ To nie takie bardzo oczywiste. Tylko po waszym wzroku poznaję ż mnie macie na myśi. Zdaje się ż nazwaliśie mnie Gibsonem? ─ Istotnie. ─ Ja siętak nie nazywam. ─ Czy to nie wy uciekaliśie przede mnąw Nowym Orleanie? ─ Master, wam sięchyba cośpląze pod kapeluszem! Nie nazywam sięGibson! ─ Kto ma tyle nazwisk, moż z łtwośiąwyprzećsięjednego. Czy nie nazywaliśie sięw Nowym Orleanie Clinton, a w La Grange senior Gavilano? ─ To jest istotnie moje włśie i prawdziwe nazwisko. Czego w ogóe chcecie ode mnie? Zostawcie mnie, w spokoju! Ja was nie znam! ─ Wierzębardzo. Urzęnik policyjny znajduje sięczasem w takim połżniu, ż go nie poznają Wypieraniem sięnie wymkniecie mi sięjużteraz. Swojąrolęodegraliśie jużdo końa. Nie na to was śigałm z Nowego Jorku ażtutaj, żbyśie sięze mnie wyśiewali. Odtą pódziecie za mnątam, doką ja was zaprowadzę ─ Oho! A jeśi tego nie uczynię ─ To przywią .ęwas łdnie do konia, a zwierzęmnie jużposłcha. Na to zerwałsię wydobyłrewolwer i krzykną .: ─ Człwiecze, powiedzcie jeszcze jedno takie słwo, to was natychmiast diabeł.. Nie dokońzył Old Death podszedłdo niego od tył i uderzyłgo kolbąw ręętak silnie, ż łtr wypuśiłrewolwer.

─ Nie bąźie tacy bezczelni, Gibsonie! ─ rzekłwestman. ─ Sątutaj ludzie, któzy potrafią z łtwośiązatkaćwasząbezczelnągęę Gibson ują . sięza ręę odwróiłsięi krzykną .: ─ Panie, czy mam was pchną . nożm w żbra? Czy sązicie, ż sięwas zlęnę dlatego ż nazywacie sięOld Death? ─ Nie, mó młdzieńze. Nie lęaj się ale musisz byćposłszny, Jeśi ci sięraz jeszcze wyrwie słwo, któe mnie połchce w nos, to kichnęw ciebie kuląze strzelby Spodziewam się ż ci dżntelmeni bęąnam wdzięzni za uwolnienie ich od takiego łtra jak ty. Ton i postawa Old Deatha nie przeszł bez wrażnia. Gibson rzekłdaleko pokorniej: ─ Ależja nie pojmujęwcale, czego wy chcecie. Bierzecie mnie za kogośinnego! ─ To bardzo wąpliwe. Masz takąłtrowskątwarz, ż trudno jąwzią . za inną Zresztą gł owny śiadek oskarżnia siedzi obok ciebie. Przy tych słwach wskazałna Wiliama Ohlerta. ─ Ten śiadkiem przeciwko mnie? ─ zapytałGibson. ─ To znowu dowó, ż mnie nie poznajecie. Zapytajcie go! Połżłm Wiliamowi ręęna ramieniu i zawołłm go po nazwisku. On podniółzwolna głwę popatrzyłna mnie bezmyśnie i nic nie odpowiedział ─ Master Ohlert, sir Wiliamie, czy mnie słszycie? ─ powtózyłm. ─ Wasz ojciec posłł mnie do was. On znowu utkwiłwe mnie bezmyśny wzrok, ale nie wyrzekłani słwa. Wtem hukną . nań groźie Gibson: ─ Chcemy usłszećtwoje nazwisko. Powiedz je natychmiast! Wiliam Ohlert zwróiłgłwęku Gibsonowi i odrzekłpó .głsem, drż .c jak zalęnione dziecko: ─ Nazywam sięGuillelmo. ─ Kim jesteś ─ Poetą Zapytałm dalej: ─ Czy nazywasz sięOhlert? Czy pochodzisz z Nowego Jorku? Czy masz ojca? Na wszystkie te pytania odpowiedziałprzecząo, ale bez najmniejszego namysł. Moża był poznać ż byłwytresowany. Nie ulegał teżwąpliwośi, ż odką znajdowałsięw ręu tego wyrafinowanego łtra, umysłjego zaciemniałsięcoraz bardziej. ─ Oto macie śiadka ─ zaśiałsięzłczyńa. ─ Dowiółwam, ż znajdujecie sięna fałzywej drodze. Bąźie zatem łskawi zostawićnas teraz w spokoju! ─ Ja mimo to chcęjeszcze o cośzapytać Moż jednak pamię . jego okaż sięsilniejsza od kłmstw, któe w niego wpoiliśie. Przyszł mi do głwy nowa myś. Wyją .em portfel, w któym miałm gazetęz wierszem Ohlerta, i rozwinąszy ją przeczytałm głśo pierwszązwrotkę Sąziłm, ż brzmienie włsnego wiersza wyrwie go z umysłwego otęienia. Tymczasem on patrzyłustawicznie na swoje kolano. Wobec tego wygłsiłm drugązwrotkę ale takż na pró .no. Przystąiłm tedy do trzeciej: Znaszli tęnoc, co ducha ci owija, Ż pró .no ż .dząwyzwolenia drga, Co cięomota jako wśiekł żija, A tysią diabł ow ciąle w móg ci plwa? Na oba ostatnie wiersze połżłm silny nacisk. I oto nagle Ohlert podniółgłwę wstałi wyciąną . ręe. Ja czytałm dalej: Czuwaćnie warto, na nic by sięzdał, Bo po tej nocy jużnie bęzie dniał! Ohlert krzykną ., przyskoczyłdo mnie i sięną . po gazetę Dałm mu ją a on pochyliłsię nad ogniem i sam głśo przeczytałcał wiersz od począku do końa. Potem sięwyprostował i zawołłgłsem tryumfalnym, któy rozległsiędaleko wśó ciszy nocnej:

─ Poemat Ohlerta, Wiliama Ohlerta, mó, mó włsny! Ja jestem Wiliam Ohlert, ja sam! Nie ty sięnazywasz Ohlert, nie ty, lecz ja! Ostatnie słwa zwróone był do Gibsona. Teraz nasunę .o mi sięstraszne podejrzenie. Gibson byłw posiadaniu legitymacji Ohlerta ─ czyży sięmimo starszego wieku za niego podawał Czy...? Nie dokońzyłm jednak tej myśi, gdyżwóz, zapomniawszy o naradzie i włsnej godnośi, nadbiegł rzuciłWiliama na ziemięi krzykną .: ─ Milcz, psie! Czy Apacze mająusłszeć ż siętu znajdujemy? Sprowadzisz na nas walkęi śierć Wiliam Ohlert wydałniezrozumiał okrzyk boleśi i spojrzałtęym wzrokiem na Indianina. Ja wzią .em mu z ręi gazetęi schowałm jąna powró w nadziei, ż uda mi siępó .niej znowu doprowadzićgo do przytomnośi. ─ Nie gniewaj sięna niego ─ prosiłOld Death wodza. Duch jego jest zamroczony. On już bęzie spokojny. A teraz powiedz mi, czy to ci dwaj ludzie sąTopiami, o któych mi wspomniałś Wskazałna dwie, po indiańku ubrane postacie, siedząe przy ognisku razem z białmi. ─ Tak, to sąoni ─ odrzekłBiał Bór. ─ Nie rozumiejądobrze jęyka Komanczó, Trzeba z nimi móićjęykiem granicznym. Postarajcie sięjednak o to, żby ten biał, któy nie ma jużduszy, zachowywałsięspokojnie, bo w przeciwnym razie musiałym mu kazaćzakneblować usta. To rzekłzy Biał Bór wróiłznowu do narady przy ognisku. Old Death powiółwzrokiem po obydwóh Indianach i zapytałstarszego z nich: ─ Moi czerwoni bracia przybyli z wyżny Topią Czy tamtejsi wojownicy sąprzyjació .mi Komanczó? ─ Tak ─ odrzekłzagadnięy. ─ Użczamy naszych tomahawkó wojownikom Komanczó. ─ Ską to jednak pochodzi, ż wasz trop wiółod pó .nocy, gdzie nie mieszkająwasi bracia, lecz nieprzyjaciele Komanczó ─ Apacze Lianero i Taracon? Pytanie to wprawił Indianina w kłpot, co łtwo dał sięzauważć ponieważani on, ani jego syn, któy mu towarzyszył nie mieli pomalowanych twarzy. Odrzekłteżdopiero po dłżzej chwili: ─ Mó biał brat zadaje pytanie, na któe moż sobie sam z łtwośiąodpowiedzieć Wykopaliśy topó wojenny przeciwko Apaczom i pojechaliśy na pó .noc, aby siędowiedziećo miejscu ich pobytu. ─ No i co znaleźiśie w tamtych stronach? ─ Widzieliśy najwięszego wodza Apaczó, Winnetou, któy wyruszyłze wszystkimi swoimi wojownikami, aby przenieś . wojnęza Rio Conchos. Wróiliśy wię, aby donieś . o tym naszym ludziom, oni zaśpręko wpadnądo wsi Apaczó. Natknęiśy sięprzy tym na wojownikó Komanczó i sprowadziliśy ich tutaj, by i oni takż przyczynili siędo zguby naszych wrogó. ─ Komańze bęąwam za to wdzięzni. Ciekaw jestem jednak, od kiedy to wojownicy Topió zapomnieli o tym, ż powinni byćuczciwymi ludźi? Widaćbył, ż stary westman podejrzewało cośobydwóh Indian. Rozmawiałz nimi wprawdzie uprzejmie, ale głsem osobliwie zabarwionym, zupełie tak jak zawsze, kiedy miałzamiar wywieś . kogośw pole. Topiom jego pytania był bardzo nie na ręę Młdszy błskałnańgroźie oczyma, starszy usiłwałodpowiadaćprzyjaźie, ale słwa z trudem przeciskał mu sięprzez usta. ─ Dlaczego mó brat pyta teraz o nasząuczciwoś .? ─ odpowiedział ─ Z jakiej przyczyny wąpi o niej? ─ Nie mam zamiaru was urazić Dziwięsięjednak, ż nie siedzicie razem z wojownikami Komanczó, lecz przy ognisku bladych twarzy. ─ Old Death stawia więej pytań niży powinien. Siedzimy tutaj, ponieważtak nam siępodoba. ─ Ale my moglibyśy powzią . mniemanie, ż Komańze gardząTopiami. To wygląa, jak gdyby chcieli was wykorzystać lecz nie cierpieli was wśó siebie.

Na tęobelgęczerwonoskóy wybuchną .; ─ Nie mó takich sł ow, bo bęziesz musiałz nami walczyć Przedtem siedzieliśy z Komańzami, a teraz przyszliśy do bladych twarzy, aby sięczegośod nich nauczyć A moż nie wolno nam dowiedziećsię co siędzieje we wsiach i miastach bladych twarzy? ─ Nie, to wolno. Ja na waszym miejscu postęowałym jednak ostrożiej. Oko twoje widział śieg wielu zim; powinien byśzatem domyśićsię do czego zmierzam. ─ Skoro nie wiem, to mi powiedz! ─ zabrzmiał szydercza odpowiedź Old Death przystąiłteraz do niego, pochyliłsięnad nim nieco i zapytałsurowym głsem: ─ Czy wypaliliśie z Komańzami fajkępokoju i wydmuchnęiśie dym? ─ Tak. ─ Jesteśie wię śiśe obowiąani czynićtylko to, co przyniesie im korzyś .. ─ Czy sązisz moż, ż nie chcemy tego uczynić Obaj patrzyli sobie ostro w oczy. Zdawał się ż walcząspojrzeniami. Old Death odrzekłpo chwili: ─ Widzępo tobie, ż mnie zrozumiałśi odgadłśmoje myśi. Gdybym zechciałje wypowiedzieć bylibyśie obaj zgubieni. ─ Uff ─ zawołłczerwonoskóy zrywają sięz ziemi i chwytają za nó .. Syn jego podniółsiętakż groźie i wydobyłtomahawk zza pasa. Old Death jednak odpowiedział na te wrogie ruchy tylko poważym skinieniem głwy i rzekł ─ Jestem pewien, ż niedłgo zabawicie u Komanczó. Kiedy wróicie do tych, któzy was wysłli, powiedzcie im, ż jesteśy ich przyjació .mi. Old Death miłje wszystkich czerwonych mę .ó i nie pyta o to, do jakiego należ . plemienia. Na to wysyczałIndianin: ─ Czy sązisz moż, ż nie należmy do plemienia Topió? ─ Niech mó brat zważ, jak nieostrożie postąiłzadają mi takie pytanie. Zamilczałm moje myśi, ponieważnie chcębyćtwoim nieprzyjacielem. Czemu sam chcesz je zdradzić Czy nie stoisz pośodku pię .setkrotnej śierci? Ręa czerwonoskóego, uzbrojona w nó ., drgnę .a, jak gdyby zamierzałpchną . swego rozmócę ─ Powiedz mi najpierw, za kogo nas masz! ─ zaż .dałod starego westmana. Old Death pochwyciłIndianina za ręętrzymająąnó ., pociąną . za sobąna ubocze i rzekł cicho, lecz tak, ż ja dosłszałm: ─ Jesteśie Apaczami! Indianin cofną . sięo krok wstecz, wyrwałręę zamierzyłsięnożm do ciosu i rzekł ─ Mylisz się psie! Old Death zasłniłsięprzed ciosem i szepną . z cicha do podrażionego Indianina: ─ Czy chcesz zabićprzyjaciela Winnetou? Nie wiadomo, czy treś . tych sł ow, czy dumne spojrzenie starego wywołł zamierzony skutek, doś . ż Indianin opuśiłręę Zbliżłusta do ucha Old Deatha i rzekłgroźie: ─ Milcz! Potem odwróiłsięi usiadłznowu z twarzątak spokojnąi o tak niezbadanym wyrazie, jak gdyby sięnic nie stał. Poczuł ż go przejrzano, ale nie okazałnajmniejszego śadu nieufnośi lub trwogi. Czyży znałtak dobrze Old Deatha, ż nie obawiałsięzdrady z jego strony? Syn jego rónieżusiadłobok niego i wetkną . tomahawk za pas. Ci Apacze odważli sięstaną . jako przewodnicy na czele oddział swoich śiertelnych wrogó! Był to podziwu godne zuchwalstwo! Jeśiby ich zamiar sięudał zguba Komanczó był pewna. Chcieliśy się jużoddalićod tej grupy, ale wstrzymałnas ruch, któy powstałpośó Komanczó. Widać był, ż narada sięjużskońzył. Uczestnicy jej podnieśi sięz ziemi, a reszta czerwonoskóych na rozkaz wodza opuśił takż swoje ogniska i otoczył gętym kręiem to ognisko, przy któym myśy sięznajdowali. W ten sposó zostali przez nich okrą .eni wszyscy biali. Biał Bór staną . w postawie pełej godnośi w śodku koł i podniółręęna znak, ż chce przemóić Gł .bokie milczenie zapanował dokoł. Biali nie przeczuwali jeszcze, co teraz

nastąi, i powstali. Tylko obaj rzekomi Topiowie nie ruszyli się spogląają spokojnie przed siebie, jak gdyby ich to zupełie nie obchodził. Wiliam Ohlert siedziałjeszcze na swoim miejscu i wpatrywałsięw oł owek, któy znó trzymałw ręu. Wóz zaczą . móićpowoli i z naciskiem: ─ Blade twarze przyszł do wojownikó Komanczó, ośiadczają im, ż sąich przyjació .mi, dlatego przyjęo je i wypalono z nimi fajkępokoju. Teraz jednak przekonali sięKomańze, ż blade twarze ich okłmał. Biał Bór rozważłdokłdnie wszystko, co przemawia za nimi i przeciwko nim, a naradziwszy sięnad tym ze swoimi najdośiadczeńzymi wojownikami, nabrałpewnośi, ż istotnie zostaliśy oszukani. Blade twarze nie zasłgują wię nadal na nasząprzyjaź . i opiekę Toteżod tej chwili ustaje przymierze z nimi, a miejsce przyjaźi zajmie nieprzyjaź .. Zatrzymałsięna chwilę a oficer skorzystałskwapliwie z tej sposobnośi i zapytał ─ Kto nas oczernił Zapewne ci czterej biali i Murzyn, któzy przybyli, aby sprowadzićna nas nie zasłżne nieszczę .cie. Dowiedliśy i powtarzamy to, ż jesteśy przyjació .mi Komanczó. Niechaj teraz ci obcy złż . dowó, ż żwiąwzglęem czerwonych braci uczciwe zamiary! Kim oni sąi kto ich zna? Jeśi móili o nas źe, to ż .damy, żby nam to powiedziano, iżyśy sięmogli bronić Nie pozwolimy wydaćna siebie wyroku bez wysłchania nas. Jestem oficerem, a zatem wodzem moich ludzi. Mam prawo i muszęż .dać żby nam wolno był uczestniczyćw każej naradzie odnosząej siędo nas. ─ Kto ci pozwoliłodezwaćsięteraz? ─ zapytałwóz tonem surowym i dumnym. ─ Kiedy mói Biał Bór, wszyscy powinni czekać dopói on nie skońzy. Domagasz się żby cię wysłchano? Słszeliśy cię gdy móiłśprzed chwiląz Old Deathem. To dowiedzione, ż jesteśie wojownikami Juareza. My jesteśy przyjació .mi Napoleona, a wię waszymi wrogami. Pytasz, kim sąte cztery blade twarze, a ja odpowiadam ci na to, ż to waleczni i uczciwi wojownicy. Znaliśy Old Deatha wiele zim przedtem, zanim zobaczyliśy wasze twarze. Domagasz sięuczestnictwa w naszej naradzie? Na to ci ośiadczam, ż nawet Old Death nie otrzymałna to pozwolenia, Wojownicy Komanczó sąmę .ami. Nie potrzebująchytrośi bladych twarzy, aby wiedzieć co mąre, a co nie mąre, co słszne, a co fałzywe. Przyszedłm do was, aby wam oznajmić cośy postanowili. Macie tego wysłchaćspokojnie i nie móićani słwa, bo... ─ Wypaliliśy z wami fajkępokoju ─ przerwałmu oficer. ─ Jeśi postąicie z nami wrogo, to... ─ Milcz, psie! ─ hukną . nańwóz. ─ Na ustach twoich jużteraz był zniewaga. Pamięaj, ż otacza was pięiuset wojownikó, gotowych każej chwili jąpomśić Wypaliliśie fajkę tylko dzięi waszemu oszustwu i kłmstwu. Ale wojownicy Komanczó znająwolęWielkiego Ducha, szanująswoje prawa j wiedzą ż znajdujecie sięjeszcze dotą pod osłnądymu pokoju, a wię musząobchodzićsięz wami jak z przyjació .mi, dopói nie wyjdziecie spod tej osłny. Czerwona jest śięa glina, z któej fajka został zrobiona, czerwona jest barwa śiatł dziennego i płmienia, któym sięfajkęzapala. Skoro zgaśie płmień zgaśie pokó. Gdy zacznie śiecićśiatł dnia, skońzy sięprzymierze. Ażdo tego czasu jesteśie naszymi goś .mi. Bęziecie tu siedzieli i spali; nikt was nie dotknie. Ale skoro tylko niebo zacznie szarzeć musicie odjechaćw tęsamąstronę z któej do nas przybyliśie. Zostawimy wam taką iloś . czasu, jakąwy nazywacie pię . minut; potem bęziemy was śigać Ażdo tej chwili możcie zatrzymaćprzy sobie wszystko, co posiadacie, ale potem zabijemy was i rzeczy wasze zabierzemy sobie. Ci dwaj, któych Old Death zaż .dałdla siebie, bęątakż do śitu naszymi goś .mi, ponieważwypalili z nami fajkępokoju, ale nie bęzie im wolno z wami odjechać Zostanątutaj jako jeńy Old Deatha, a on zrobi z nimi, co zechce. Takie jest nasze postanowienie! Wóz Komanczó, Biał Bór, tak powiedział Po tej mowie odwróiłsięod nas. ─ Co? ─ zawołłGibson. ─ Ja mam byćjeńem tego starego? Ja... ─ Cicho bąźie! ─ przerwałmu oficer. ─ Zarzązeńwodza nie moża jużw niczym zmienić

Ja znam czerwonoskóych. Zresztąjestem pewien, ż cios, wymierzony w nas przez oszczercó, spadnie na nich samych. Do rana jeszcze daleko. Do tego czasu moż sięwiele zdarzyć Kto wie, czy zemsta nie jest bliżj, aniżli moża sązić Biali usiedli znowu jak przedtem. Komańze natomiast nie zajęi swych poprzednich miejsc, lecz pogasili ogniska i ułżli siępoczwónym pierśieniem dokoł białch tak, ż otoczyli ich ze wszystkich stron. Old Death zabrałmnie z tego koł, chcą wyjś . na zwiady. ─ Czy sązicie, sir, ż Gibsona mamy na pewno w ręu? ─ zapytałm. ─ Jeśi nie zdarzy sięnic niespodziewanego, to nam nie ujdzie ─ odpowiedział ─ Najlepiej byłby, żbyśy ich natychmiast pojmali. ─ To niemożiwe. Przeszkadza nam ta diabelska fajka pokoju. Przed nadejśiem poranka nie pozwoląnam Komańze nawet palcem dotkną . Gibsona. Potem jednak bęziemy go mogli gotować piec i jeś . widelcem, jak nam sięspodoba. ─ Wspomnieliśie o czymśniespodzianym. Czy obawiacie sięczego? ─ Niestety! Sązę ż ci dwaj Apacze zwabili Komanczó w niebezpiecznąpułpkę ─ Wię stanowczo uważcie ich za Apaczó? ─ Powieśie mnie, jeżli sięokaż, ż sięmylę Od razu wydał mi siępodejrzane, ż dwaj Topiowie przybyli tu od strony Rio Conchos. To moża wmóićw czerwonego Komańza, ale nie w takiego starego westmana jak ja. Kiedy ich potem zobaczyłm, nie wąpiłm już ż podejrzenie moje jest słszne. Topiowie należ . do Indian na pó . cywilizowanych. Mająmiękie, rozlane twarze. A przypatrzcie siętym ostrym, spiczastym, śiał rzeźionym rysom! A có . dopiero, kiedy usłszałm ich jęyk. Zdradzili sięod razu wymową Kiedy zaśpotem powiedziałm jednemu z nich w oczy, ż jest Apaczem, czyżcał jego zachowanie nie potwierdził tego? ─ Mogliśie sięprzecieżpomylić ─ Nie. On nazwałWinnetou ,,najwięszym wodzem Apaczó”. Czy wró Apaczó użły wyrażnia, któe zawiera tyle uznania i uwielbienia? Żcie dajęw zakłd, ż sięnie mylę ─ Co prawda, przedstawiacie waże dowody i gdyby rzeczywiśie tak był, to ci dwaj Indianie byliby naprawdęgodni podziwu. Wejś . w sam śodek gromady Komanczó licząej pięiuset ludzi, to jest więej niżbohaterstwo! ─ O, Winnetou zna swoich ludzi! ─ Czy sązicie, ż on ich tu wysłł ─ Na pewno. Wiemy od seniora Atanasio, kiedy i gdzie Winnetou przepłną . Rio Grandę Niewąpliwie nad Rio Conchos nie moż jeszcze być zwłszcza ze wszystkimi swoimi wojownikami. O ile go znam, mogęprzypuszczać ż pojechałwprost do Bolson de Mapimi, aby zebraćswoich Apaczó, a rónocześie poleciłzwiadowcom wyszukaćKomanczó i zwabić ich do Mapimi. Oni spodziewająsięgo nad Rio Conchos i myśą ż wsie Apaczó pozbawione sąwszelkiej obrony, tym, czasem on oczekuje ich włśie tutaj i wpadnie na nich, aby ich zniszczyćza jednym zamachem. ─ Do stu piorunó! Wobec tego nasze połżnie jest bardziej niżdziwne, gdyżobaj Apacze uważjąnas za wrogó! ─ Nie, Oni wiedzą ż ich przejrzałm. Wystarczyłby, żbym Białmu Bobrowi napomkną . jedno słwo, a zginęiby obaj strasznąśiercią Fakt, ż tego nie czynię jest dla nich najpewniejszym dowodem mojego przyjaznego stosunku. ─ W takim razie nie rozumiem tylko jeszcze jednego, sir. Czy nie jest naszym obowiąkiem przestrzec Komanczó? ─ Hm! Dotykacie sprawy bardzo drażiwej. Komańze to zdrajcy, któzy sprzyjająNapoleonowi. Mimo pokoju napadli na niewinnych Apaczó i pomordowali ich nikczemnie. Za to musi ich spotkaćkara zgodnie z prawami boskimi i ludzkimi. Ale my wypaliliśy z nimi fajkępokoju i nie wolno nam ich zdradzić ─ Macie oczywiśie słsznoś ., ale cala moja żczliwoś . jest po stronie Winnetou.

─ I moja takż. Pragnędla niego i Apaczó wszystkiego dobrego. Zdradzićjego dwóh ludzi nam nie wolno pod żdnym warunkiem, ale wtedy bęązgubieni Komańze, po któych stronie takż musimy stać Co tu robić Gdybyśy mieli w ręu Gibsona i Ohlerta, moglibyśy pojechaćswojądrogą a oba nieprzyjacielskie szczepy zostawićsamym sobie. ─ No, to sięstanie jutro rano. ─ Albo i nie. Kto wie, czy jutro o tej porze nie złwimy w odwiecznych ostęach, zaróno w towarzystwie Apaczó, jak i Komanczó, kilku tuzinó bobró albo czy nie zabijemy i nie spożjemy bawoł. ─ Czy niebezpieczeńtwo jest tak bliskie? ─ Tak sązę i to z dwóh powodó: po pierwsze ─ najbliżze wsie Apaczó leząniedaleko stą, a Winnetou nie pozwoli Komańzom zbliżćsiędo nich zanadto. Po wtóe ─ ten meksykańki oficer przemawiałw taki sposó, ż domyśam się iżcośknuje. ─ To bardzo prawdopodobne. My możmy zaufaćfajce pokoju Komanczó i memu totemowi, zwłszcza ż Winnetou zna was i mnie jużwidział Kto jednak dostanie siępomięzy dwa kamienie młńkie, ten choćy sięnie obawiałkażego kamienia z osobna, naraż sięna to, ż go zetrą ─ W takim razie albo nie wejdziemy w śodek, albo postaramy się żby kamienie nie zaczę .y mleć Teraz udamy sięna zwiady. Moż mimo ciemnośi zobaczęcoś co przyniesie ulgęmym myśom. Idźie za mnąpowoli i cicho! Jeśi sięnie mylę byłm jużraz w tej dolinie, sązęwię, ż sięw niej szybko zorientuję Okazał się ż Old Death słsznie przypuszczał znajdowaliśy siębowiem w małj, prawie okrąłj kotlince, któąmoża był przebiec w pię . minut. Prowadził do niej dwa wejśia: jedno to, któym weszliśy, i drugie, rónie wąkie jak pierwsze. Tam wysłno ludzi na zwiady. W samym śodku kotliny rozłżli sięobozem Komańze. Śiany kotliny tworzył skał tak strome, ż nikt by sięz pewnośiąnie zdołłna nie wdrapaćani zejś . na dó .. Obeszliśy kotlinędookoł, natknęiśy sięna straż stojąe u wejśia i wyjśia, a potem ruszyliśy znowu w stronęobozu. ─ To fatalne! ─ mrukną . stary. ─ Siedzimy rzeczywiśie w pułpce i nie wyobrażm sobie, jakby sięmoża z niej wydobyć Musimy postąićjak lis, któy odgryza sobie nogę gdy wpadnie w żlazny potrzask. ─ Czy nie udałby sięnakłnićBiałgo Bobra, żby przeniółobó stą na jakieśinne miejsce? ─ Moglibyśy spróować wąpięjednak, czy sięzgodzi, jeśi mu nie powiemy, ż ma u siebie dwóh Apaczó, a tego stanowczo nie możmy zrobić ─ Moż zapatrujecie sięna wszystko zbyt czarno, sir? Moż jesteśy tutaj bezpieczni? Te dwa, i to jedyne dwa punkty, któe stanowiąwejśie i wyjśie z kotliny, sądostatecznie obsadzone strażmi. ─ Tak, dziesięiu ludzi z jednej i dziesięiu z drugiej strony, to wygląa nieźe, ale nie zapominajmy, ż mamy do czynienia z Winnetou. Jest to dla mnie istotnie zagadką jak Biał Bór, zresztąrozumny i ostroży, mółwpaś . na tak głpiąmyś usadowienia sięw tej kotlinie. Ci dwaj Apacze musieli go porząnie otumanić Pomóięz nim. Gdyby trwałprzy swoim zdaniu i gdyby siępotem cośzdarzył zachowamy sięneutralnie, o ile tylko bęzie moża. Jesteśy przyjació .mi Komanczó, ale musimy siętakż strzec, żbyśy nie zabili ani jednego Apacza. Oto mamy obó, a tam stoi wóz. Chodźie ze mnądo niego! W śietle ogniska poznaćmoża był Białgo Bobra po orlich pióach. Gdy podeszliśy do niego, zapytał ─ Czy mó brat sięprzekonał ż jesteśy bezpieczni? ─ Nie ─ odrzekłÓd Death. ─ Co ma temu miejscu do zarzucenia? ─ Ż podobne jest do pułpki, w któej wszyscy siedzimy.

─ Mó brat bardzo sięmyli. Ta dolina nie jest pułpką lecz wygląa tak jak to, co biali nazywają fortem. Wró siętu dostaćnie moż. ─ Tak, wejśiami nie, bo sątak ciasne, ż dziesięiu wojownikó z łtwośiąmoż je obronić Ale czy Apacze nie mogliby zejś . po zboczach? ─ Nie, ponieważsąza strome, ─ Czy mó czerwony brat jest tego pewny? ─ Najzupełiej. Synowie Komanczó przybyli tu w biał dzieńi zbadali wszystko. Próowali wspinaćsiępo skałch, lecz im sięto nie udał. ─ Moż łtwiej zejś . z góy na dó . aniżli wdrapaćsięz doł do góy. Wiem, ż Winnetou umie sięwspinaćpo góach jak kozica. ─ Winnetou nie ma tutaj. Tak twierdząTopiowie. ─ Moż sięmylą moż słszeli o tym od kogoś kto sam nie wiedziałdokłdnie. ─ Oni tak twierdzą To nieprzyjaciele Winnetou i ja im wierzę ─ Ale jeśi to prawda, ż Winnetou byłw forcie Inge, to nie mółjeszcze byćw tych stronach, zebraćswoich wojownikó i przejś . jużna drugąstronęRio Conchos. Niech mó brat poróna ten króki czas i dłgądrogę Wóz pochyliłgłwęw zadumie. Doszedłwidocznie do wniosku zgodnego ze zdaniem starego westmana, bo rzekł ─ Tak, czas byłkróki, a droga dłga. Zapytamy jeszcze raz Topió. Udałsiędo ogniska, a my za nim. Biali spojrzeli na nas ponuro. Obok nich siedzieli Lange, jego syn i Murzyn. Wiliam Ohlert pisałcośna kartce, głchy i śepy na wszystko, co się dział dokoł niego. Rzekomi Topiowie podnieśi wzrok dopiero wtedy, kiedy wóz do nich przemóił ─ Czy moi bracia wiedzącałiem dokłdnie, ż... Nie dokońzyłpytania. Ze szczytu skał zabrzmiałtrwoży pisk małgo ptaka, a zaraz potem krzyk sowy. Wóz i Od Death zaczęi nadsłchiwać Gibbon wzią . leż .cąobok gał .źi jak gdyby dla zabawy pchną . jąw ogieńtak, ż na krókąchwilęognisko rozbłsł płmieniami, Chciałto uczynićpo raz wtóy, gdyż oczy wszystkich białch zwróił sięna niego z zadowoleniem, ale wtem przyskoczyłdońOd Death, wyrwałmu z ręi gał .źi zawołł ─ Dajcie spokó, sir! Wypraszamy to sobie! ─ Czemu? ─ spytałGibson gniewnie. ─ Czy nie wolno mi nawet ognia podsycać ─ Gdy tam w góze odzywa sięsowa, nie odpowiada siętu umóionym znakiem. ─ Znakiem? Czyśie sięwśiekli? ─ Tak, jestem tak wśiekł, ż każemu, kto siępoważ jeszcze raz ruszyćw ten sposó ogień dam kuląw łb bez pardonu! ─ Przeklęa z wami sprawa! Zachowujecie sięzupełie tak, jak gdybyśie byli tu panem. ─ Bo teżjestem nim, a wy jesteśie moim jeńem, z któym sięzałtwięw diabelnie króki sposó, jeśi mi sięnie spodoba wasza fizjonomia. Nie wyobrażjcie sobie, ż oszukacie Od Deatha! ─ Czy mamy, seniores, pozwolićna to, żby on siętak z nami obchodził To pytanie Gibsona zwróone był do reszty białch, ale Od Death i ja mieliśy jużw ręach swoje rewolwery, a obok nas stanęi obaj Langowie i Sam rónieżz rewolwerami. Strzelilibyśy do każego, kto by byłtak nieostroży i sięną . po broń W dodatku wóz zawołłdo swoich ludzi: ─ Nał ożie strzał! Komańze zerwali sięi tuziny strzałzwróił sięku białm siedząym w samym śodku mięzy ostrzami grotó. ─ Widzicie! ─ zaśiałsięOd Death. ─ Jeszcze was chroni fajka pokoju. Pozostawiono wam nawet broń ale skoro tylko któyśz was wyciąnie ręępo nó ., skońzy sięwasze bezpieczeńtwo. Wtem odezwałsięznowu pisk i krzyk sowy, jakby prosto z nieba. Ręa Gibsona drgnę .a,

jak gdyby chciałniąznowu sięną . do ognia, ale nie miałodwagi tego uczynić Wóz zwróił siędo Topió z przerwanym przedtem pytaniem: ─ Czy moi bracia wiedzącałiem dokłdnie, ż Winnetou znajduje siępo drugiej stronie Rio Conchos? ─ Tak, oni to wiedzą─ odpowiedziałstarszy z Topió. ─ Niech siędobrze namyśą zanim udzieląodpowiedzi. ─ Oni sięnie mylą Byli schowani w zarośach, kiedy Winnetou przechodził i widzieli. Wóz pytałdalej, a Topiąodpowiadałbez namysł. W końu Biał Bór rzekł ─ Twoje wyjaśienie zadowolił wodza Komanczó. Niech moi biali bracia odejdąze mną To wezwanie skierowałdo Old Deatha i do mnie, lecz westman skiną . na Langego, jego syna i Sama, żby poszli razem z nami. ─ Dlaczego mó brat przywołje takż swoich towarzyszy? ─ zapytałwóz. ─ Ponieważsązę ż bęąmi wkróce potrzebni. Chcemy byćrazem na wypadek niebezpieczeńtwa. ─ Nie ma żdnego niebezpieczeńtwa! ─ Mylisz sięniestety. Czy ciebie krzyk sowy nie zastanowił Waszak to człwiek go wydał ─ Biał Bór zna głsy wszystkich ptakó i zwierzą i umie odró .nićje od głsó wydanych przez gardł ludzkie. To był prawdziwa sowa. ─ A Old Death wie, ż Winnetou potrafi naśadowaćgłsy wielu zwierzą tak wiernie i dokłdnie, ż nie podobna ich odró .nićod prawdziwych. Proszęcię bąźostroży! Dlaczego ten biał podsyciłogień To byłumóiony znak, któy mu polecono dać ─ W tym celu musiały sięprzedtem z Apaczami porozumiewać a przecieżnie mółsięz nimi spotkać ─ W takim razie ktośinny umóiłsięz nimi, a blada twarz otrzymał rozkaz dania znaku, abyśie nie poznali włśiwego zdrajcy. ─ Czy sadzisz, ż sąpośó nas zdrajcy? Ja w to nie wierzę A gdyby nawet tak był, to nie mamy powodu baćsięApaczó, gdyżnie zdołjąprzejś . przez straż ani nie zejdąpo skałch. ─ To nie jest tak zupełie wykluczone. Moża sięspuśićze skałza pomocąlassa, ponieważ.. Słchaj!... Zabrzmiałznowu krzyk sowy, i to nie z góy, lecz z doł, jakby z dna kotliny. ─ To ptak ─ rzekłwóz bez niepokoju. ─ Wszelkie twoje obawy sązbyteczne! ─ Nie. Do wszystkich diabł ow! Apacze sąw samym śodku kotliny. Słszysz? Od strony wyjśia zabrzmiałgłśy, przeraźiwy, wstrząająy krzyk śiertelnej trwogi, a zaraz potem wojenne wycie Apaczó. Kto je raz słszał ten nie zapomni go nigdy. Nim wrzaski przebrzmiał, wszyscy biali zerwali sięod ogniska. ─ Tam stojąte psy! ─ zawołłoficer wskazują na nas. ─ Dalej na nich! ─ Tak, na nich! ─ wrzasną . Gibson. ─ Zabićich! Staliśy w ciemnośi tak, ż nie stanowiliśy pewnego celu. Toteżwoleli nie strzelać lecz rzucićsięna nas z podniesionymi strzelbami. Musieli sięprzedtem umóić bo ich ruchy był tak szybkie i pewne, ż nie mogł być dziełm jednej chwili. Znajdowaliśy sięnajwyżj o trzydzieśi krokó od nich, ale czas potrzebny do przebycia tej przestrzeni wystarczyłOld Deathowi na stwierdzenie: ─ No, czy nie miałm słsznośi? W góęstrzelby! Przyjmiemy ich należcie. Sześ . strzelb ─ gdyżwóz podniółteżswoją─ zwróił sięprzeciwko napastnikom. Huknę .y strzał. Zauważłm tylko, ż Gibson nie rzuciłsięna nas razem ze swymi towarzyszami. Zostałprzy ognisku, pochwyciłza ręęOhlerta i starałsięgo poderwaćz ziemi. Potem go jużnie widziałm, gdyżwycie zbliżł siędo nas i Apacze runęi na Komanczó. Ponieważśiatł ogniska nie sięał daleko, wię Apacze nie mogli widzieć ilu mająprzed sobąnieprzyjació .. Komańze stali wcią . jeszcze kręiem, któy jednak rozerwałsięniebawem i pod naporem atakująych rozwiną . sięz jednej strony. Słchaćbył huk wystrzał ow, śist wł oczni, ję strzał Do tego należ dodaćwycie obu nieprzyjacielskich oddział ow i widok ciemnych, zmagająych sięwśiekle postaci. Na czele wszystkich Apaczó biegłczerwonoskóy

wojownik z rewolwerem w jednej, a wzniesionym tomahawkiem w drugiej ręe. Wkróce przebiłon pierwsząlinięKomanczó. Apacz ten nie miałna głwie żdnej odznaki, nie miałteżpomalowanej twarzy ─ widzieliśy to zupełie wyraźie. Gdybyśy nawet nie dostrzegli tych szczegó .ó, to ze sposobu walki i z faktu, ż miałrewolwer, odgadlibyśy, kto to. Biał Bór poznałgo rónie pręko jak my. ─ Winnetou! ─ zawołł ─ Nareszcie go mam! Bioręgo na siebie. Odskoczyłod nas i rzuciłsięw wir walki. Walcząy stłczyli sięza wodzem, tak ż znikną . nam z oczu. ─ Co zrobimy? ─ zapytałm Old Deatha. ─ Apacze sąw mniejszośi i jeśi sięczym pręzej nie cofną Komańze ich wybiją Ja pęzętam, muszęodbićWinnetou. Chciałm pobiec, ale westman zatrzymałmnie za ręę móią; ─ Nie rócie głpstw! Nie wolno nam wobec Komanczó dopuśićsięzdrady, bo wypaliliśy z nimi fajkępokoju. ZresztąWinnetou nie potrzebuje naszej pomocy. Sam jest doś . sprytny. O słszycie? Rzeczywiśie zabrzmiałgłs mego czerwonego przyjaciela. ─ Oszukano nas! Cofną . sięszybko! Precz! Precz! Podczas tej krókiej, lecz bardzo zacięej walki zadeptano niemal całowicie ognisko, ale śiecił ono jeszcze o tyle, ż mogłm dostrzec, co sięstał. Apacze sięcofnęi, Winnetou poznał ż miałprzeciwko sobie zbyt wielką przemoc. Zdziwiłm sięogromnie, ż wbrew swojemu zwyczajowi nie zbadałwpierw sił nieprzyjació .. Niebawem jednak dowiedziałm się jaka był tego przyczyna. Komańze chcieli przećnaprzó, lecz wstrzymał ich kule Apaczó. Szczegónie częto słszałm huk dwururki Winnetou, odziedziczonej po ojcu. Biał Bór kazałna nowo podsycić ogień podszedłdo nas i rzekł ─ Apacze dzisiaj nam uszli, ale jutro wczesnym rankiem dośignęich i zniszczę ─ Czy sązisz, ż ci sięto uda? ─ spytałOld Death. ─ Na pewno! Czy mó brat myśi inaczej? Jeżli tak, jest w bł .dzie. ─ Czy przedtem, kiedy cięostrzegałm, nie powiedziałśtakż, ż sięmylę Nazwałm wóczas tękotlinępułpką Kto wie, czy zdołsz jąopuśić ─ Niech tylko dzieńzaśita, a zobaczymy resztki nieprzyjació . i połżmy ich trupem. Teraz chroni ich ciemnoś .. ─ W takim razie niepotrzebnie do nich strzelacie! Co bęzie, gdy wyrzucicie wszystkie strzał? Wprawdzie ta dolina dostarczy wam drzewa na nowe, ale ską weźiecie żlazne groty? Nie marnujcie śodkó obrony! A co robiąci wojownicy, któzy stali na straż u wejśia? Czy sątam jeszcze? ─ Nie, sąjużtutaj. Walka ich zwabił. ─ Wię wyśij ich tam natychmiast, żbyśmiałprzynajmniej wolny odwró! ─ Troska mego brata jest zupełie zbyteczna. Apacze wybiegli wyjśiem. Do wejśia nikt sięnie moż dostać ─ Mimo to radzęci to uczynić Tych dziesięiu ludzi na nic siętu nie przyda, a tam bardziej ich teraz potrzeba niżkiedykolwiek. Wóz poszedłza tąradąbardziej z szacunku dla Old Deatha niżz przekonania. Niebawem okazał się jak dalece miałsłsznoś . stary westman. Skoro tylko tych dziesięiu, po otrzymaniu rozkazu, udał sięna miejsce, huknę .y dwa strzał z rusznicy, któym odpowiedział dzikie okrzyki. W kilka minut potem wróili dwaj z owych dziesięiu z doniesieniem, ż przyjęo ich kulami i ulewąstrzałi ż tylko oni pozostali przy żciu. ─ No co, teraz znó siępomyliłm? ─ zapytałOld Death. ─ Pułpka zamknięa z przodu i z tył, a my siedzimy w śodku. Biał Bór nie znalazłna to żdnej odpowiedzi. Zapytałwię strapionym głsem: ─ Uff! Co należ czynić ─ Nie marnuj siłi broni twych ludzi! Postaw po dwudziestu lub trzydziestu u wejśia i wyjśia,

aby pilnowali tych punktó. Reszta niechaj sięcofnie i wypocznie, aby nabraćsiłdo jutrzejszej walki. To jedyna i najlepsza rada, jakąznam. Tym razem wóz posłchałnatychmiast. Zaczęiśy liczyćpoległch, przy czym mnie chodził gł ownie o białch. Okazał się ż razem z Gibsonem i Ohlertem brakował dziesięiu ludzi. ─ To źe! ─ zawołłm. ─ Te draby uszł do Apaczó i tam sąbezpieczni. ─ Tak. I przyjęo ich oczywiśie bardzo dobrze, ponieważbyli w przymierzu z obydwoma zwiadowcami, rzekomymi Topiami. ─ Wię Gibson przepadłnam znowu! ─ Nie. Mamy totem Dobrego Mę .a, Apacze zaśmnie znają wię na pewno dobrze nas przyjmą Potem postaram sięjużo to, żby wydali nam Gibsona i Ohlerta. Stracimy jeden dzień i to wszystko. ─ A jeśi Gibson i Ohlert uciekną ─ Wąpię Musieliby jechaćna przełj przez Mapimi, a na to sięnie odważ .. Ale co to takiego? Nie opodal stał gromada Komanczó, skupiona wokó . rannego, któy wydawałprzejmująe jęi. Podeszliśy bliżj i ujrzeliśy jednego z białch. Old Death ukląłprzy nim i zbadałranę ─ Człwiecze ─ rzekł─ pozostaje wam jużniewiele żcia. Ulżjcie sercu i nie schodźie ze śiata z kłmstwem na ustach. Byliśie sprzymierzeńami Apaczó? ─ Tak ─ odrzekłzapytany z jęiem. ─ Czy wiedzieliśie, ż urząząna nas napad tej nocy? ─ Tak. Obaj Topiowie sprowadzili tu Komanczó w tym celu. ─ A Gibsonowi polecono daćznak ogniem? ─ Tak, sir. Włśiwie miałtyle razy rozniecićogień ile jest setek Komanczó. Wóczas Winnetou nie uderzyły dziś lecz jutro, w innym miejscu, ponieważdziśtowarzyszył mu tylko stu ludzi. Reszta poł .czy sięz nim jutro. ─ Przewidziałm to z góy. To, ż przeszkodziłm Gibsonowi ruszaćogień skłnił Apaczó do napadu dzisiaj. A teraz obsadzili oba wejśia. Nie zdołmy stą wyjś ., ta kotlina stanie sięotwartym grobem, w któym nas wolna wytnąw pień ─ Bęziemy siębronili! ─ zgrzytną . wóz, któy stałbok. ─ Ten zdrajca niechaj idzie do wiecznych ostęó, my zwołjmy teraz naradęwojenną Wojownicy Komanczó nie mają ochoty czekać ażnadejdzie więej tych psó Apaczó. Możmy jeszcze dziśw nocy przebić sięprzez strzeżne przez nich wyjśie. Usiadłz młdszymi dowócami przy ognisku. Old Death musiałtakż wzią . udziałw naradzie. Ja siedziałm z Langem, jego synem i Murzynem tak daleko od ognia, ż nie słszałm, o czym radzono, gdyżwszyscy prowadzili rozmowęstłmionymi głsami. Zauważłm jednak po wyrazie twarzy i gwałownych ruchach starego westmana, ż nie podzielałzdania Indian i broniłswego bardzo żwo, ale widocznie bez skutku. Wreszcie zerwałsięz gniewem i powiedziałjużgłśo: ─ No to gińie! Ostrzegałm was jużkilkakrotnie, ale nie chcieliśie słchać Zawsze miałm słsznoś . i bęęjąmiałi tym razem. Rócie sobie, co wam siępodoba, ale ja i moi towarzysze tu zostaniemy. ─ Czy cięstrach obleciałi boisz sięwalczyćpo naszej stronie? ─ zapytałjeden z niżzych dowócó. Old Death żchną . się ale rzekłspokojnie: ─ Mó brat powinien wprzó sam dowieś . swojej odwagi, zanim mnie o niązapyta. Nazywam sięOld Death. To wystarczy! Podszedłdo nas i usiadł a czerwonoskózy naradzali sięjeszcze przez chwilę Wreszcie zapadł jakaśuchwala, bo powstali. Wtem spoza wojownikó, otaczająych kołm miejsce narady, zabrzmiałdonośy głs: ─ Niech Biał Bór spojrzy tutaj! Moja rusznica chce go pożeć

Oczy wszystkich zwróił sięw stronę ską głs pochodził W dali stałWinnetou, wyprostowany, ze strzelbąpodniesionądo strzał. Błsnę .o z obu luf i Biał Bór, rażny kulą runą . na ziemię Obok niego padłjeden z niżzych dowócó. ─ Tak zginąwszyscy kłmcy i zdrajcy! ─ zabrzmiał jeszcze i Apacz znikną .. Stał sięto tak pręko, ż Komańze nie zdą .yli sięzorientowaćw sytuacji. Teraz jednak zerwali sięna róne nogi i rzucili w kierunku, gdzie znikną . Winnetou. Został tylko nas pięiu. Old Death podszedłdo trafionych wodzó. Obaj jużnie żli. ─ Co za odwaga! ─ zawołłLange. ─ Ten Winnetou to diabełwcielony. ─ Ba! ─ odparłOlei Death. ─ Najgorsze dopiero nastąi. Zaledwie wypowiedziałte słwa, rozległ sięprzeraźiwe wycie. ─ Słszycie? ─ zapytałOld Death. —Nie doś . ż pozbawiłżcia dwóh wodzó, lecz wciąną . Komanczó w zasadzkę Strzał Apaczó bęąmiał teraz obfite żiwo! ─ Słchajcie! Rozległsięostry, suchy trzask rewolweru ─ dwa, pię ., osiem razy, raz po razie. ─ To Winnetou ─ powiedziałOld Death ─ użwa swego rewolweru. Zdaje mi się ż wóz Apaczó znajduje sięgdzieśw samym śodku Komanczó, a oni nie mogąmu nic zrobić Dla starego westmana nie był w tym nic nadzwyczajnego. Twarz jego był tak spokojna, jak gdyby przypatrywałsięw teatrze dramatowi, któego przebieg i zakońzenie jest mu dobrze znane. Komańze wróili wkróce, ponieważnie udał im siępochwycićWinnetou. Przynieśi natomiast kilku swoich zabitych i rannych. ─ Co włśiwie postanowiono na naradzie wojennej? ─ zapytałLange. ─ Przebićsięnatychmiast na zachó. ─ Co za głpota! W takim razie natknąsięna Apaczó, któzy majątu nadejś .. ─ Nie natknąsię master, ponieważnie zdołjąsięprzebić Gdyby im sięto jednak udał, mieliby Winnetou za sobą a tamtych z przodu. Dostawszy sięw śodek, wyginęiby wszyscy. Oni jednak myśą ż Apaczó jest mniej, i pewni są ż zdołjąich zniszczyć Wiedzą zresztąo tym, ż wkróce nadciąnie syn Białgo Bobra, któego spotkaliśy poprzedniego dnia. To podwaja ich wiaręw siebie. Teraz dopiero zapałjąż .dząpomszczenia śierci obu wodzó. Powinni jednak zaczekaćdo śitu i przedrzećsiętamtęy, któęy myśy tu przyszli. W dzieńwidzi sięnieprzyjaciela i zastawiane przez niego przeszkody. Ale mó poglą nie znalazłuznania. Nam jest to oczywiśie obojęne, co oni zrobią My nie weźiemy w tym udział. ─ To Komańze bęąna nas krzywo patrzeć ─ Nie dbam o to, Old Death nie ma bynajmniej ochoty przebijaćgłwąmuru. Słchajcie no! Co to takiego? Od kilku minut Komańze wyli pieś . żłbnąnad swymi zmarłmi, nie podobna wię był dobrze rozró .nićgłsu, któy nas teraz doleciał ─ A to głpcy! ─ rozgniewałsięOld Death. ─ Winnetou doskonale wyzyska hałs, któy oni podnoszą Moż kłdzie pnie drzewne, aby nimi zatarasowaćwyjśie. To brzmiał tak jak łskot padająego drzewa. Przysiąłym, ż nie ujdzie stą ani jeden z Komanczó. Bęzie to straszliwą lecz zasłżnąkarąza to, ż w czasie pokoju napadli na nie spodziewająe się niczego osady Apaczó i wymordowali nawet ich posł ow. Jeśi uda sięWinnetou zamkną . im wyjśie, to bęzie mółcofną . sięze swymi ludźi, zebraćich tu w kotlinie i napaś . od tył na nieostrożych. Nareszcie skońzył siężłbna pieś . za poległch. Komańze ucichli, zeszli sięi odebrali rozkazy niżzego rangąwodza, któy teraz obją . dowóztwo. ─ Zdaje się ż chcązaraz wyruszyć─ rzekłOld Death. ─ Chodźy do naszych koni, aby nie dobrali siędo nich przypadkiem. Master Lange niechaj pódzie po nie z synem i z Samem. My dwaj tu zostaniemy, gdyżprzypuszczam, ż wóz zechce jeszcze wygłsićdo nas mowę Stary miałsłsznoś .. Kiedy tamci trzej odeszli, zbliżłsiępowolnym krokiem nowy wóz i

powiedział ─ Kiedy Komańze udająsiędo swoich koni, blade twarze siedząspokojnie na ziemi. Dlaczego takż nie wstają ─ Ponieważnie wiemy, co postanowili Komańze. ─ Opuszczamy kotlinę ─ Nie zdołcie z niej wyjś .. ─ Old Death podobny jest do wrony, któa brzydko kracze. Komańze stratująwszystko, co im stanie w drodze. ─ Nie stratująnikogo opróz siebie samych. My jednak tu zostaniemy. ─ Czy Old Death nie jest naszym przyjacielem, czy nie paliłz nami fajki pokoju? Czy nie ma obowiąku walczyćrazem z nami? Blade twarze sąwalecznymi i śiałmi wojownikami. Bęąnam towarzyszyći pojadąprzodem. Na to Old Death podniółsię przystąiłblisko do Komańza i roześiałmu sięw twarz, móią: ─ Mó brat wpadłna chytrąmyś. Blade twarze mająjechaćna przedzie, aby czerwonoskóym utorowaćdrogęi zginą . przy tym. Jesteśy przyjació .mi Komanczó, ale nie potrzebujemy słchaćich wodzó. Spotkaliśy sięz nimi przypadkiem, lecz nie zobowiąaliśy się do udział w ich wyprawach wojennych. Jesteśy odważi i mę .ni, pod tym wzglęem powiedział mó brat prawdę Pomagamy naszym przyjaciołm w każej walce prowadzonej rozumnie, nie przyłżmy jednak ręi do planó, o któych z góy jesteśy przekonani, ż nie mogąsięudać ─ Wię biali bracia nie pojadąz nami? Ja uważłm ich dotą za ludzi mę .nych. ─ Jesteśy mę .ni, ale jesteśy zarazem rozważi. Byliśy goś .mi Komanczó, Od kiedy to zapanowału Komanczó zwyczaj zmuszania gośi do jechania na przedzie tam, gdzie śierćjest nieunikniona? Mó brat jest przebiegł, ale my takż jesteśy niegłpi. Mó brat jest dzielnym wojownikiem, niewąpliwie wię pojedzie na czele swoich ludzi, ponieważtam jest jego miejsce. Czerwonoskóy sięstropił Jego zamiar pośięenia nas dla włsnego ocalenia byłistotnie bezczelny. Widzą, ż nic nie poradzi, rozgniewałsięi zapytałsurowym tonem: ─ Co zrobiąblade twarze, gdy Komańze odejdą Czy przył .cząsiędo Apaczó? ─ Czyżmożmy to uczynić skoro mó brat chce ich zniszczyć Nie bęzie ich, wię nie przył .czymy siędo nich. ─ Ale nadejdąnowi. Nie możmy na to pozwolić żby blade twarze tutaj został. Muszą póś . razem z nami. ─ Ośiadczyłm jużraz, ż sięstą nie ruszymy. ─ W takim razie bęziemy zmuszeni uważćwas za nieprzyjació .. ─ Jeśi tak z nami postąicie i my bęziemy was uważćza nieprzyjació .. ─ Nie damy wam koni. ─ A myśy je jużsobie sami wzięi. Oto je tu prowadzą Istotnie nasi towarzysze nadchodzili z końi. Wóz śiąną . ponuro brwi i rzekł ─ A zatem biali zarzązili już co im był potrzeba, Widzę ż sąwobec nas wrogo usposobieni, wię każ . moim wojownikom ich pojmać Westman zaśiałsiękróko, a groźie i odrzekł ─ Wóz Komanczó myli siębardzo co do nas. Powiedziałm jużBiałmu Bobrowi, ż tu zostaniemy. Jeśi teraz wykonamy to postanowienie, nie zrobimy wam niespodzianki i nie bęzie w tym najmniejszej oznaki nieprzyjaźi wobec Komanczó, Nie ma wię powodu braćnas do niewoli. ─ My jednak zrobimy to, jeśi biali nie przyrzeknąnatychmiast, ż z nami wyruszą i to na przedzie. Wzrok Old Deatha bł .dziłbadawczo dokoł. Po twarzy jego przemkną . ó jadowity

uśiech, któy pojawiałsięzawsze, ilekroćstary zamierzałspłtaćkomuśfigla. My trzej staliśy przy ognisku, a o kilka krokó dalej zatrzymali sięnasi towarzysze z końi. W pobliż nie był ani jednego Komańza, gdyżwszyscy poszli po swoje konie. Old Death rzekł ─ Jużkilkakrotnie wzgardziliśie dziśmojąradąi nie zmąrzeliśie nawet po doznanej szkodzie. Idziecie na pewnąśierći staracie sięnas zmusićdo tego, żbyśy siebie i was na niąpoprowadzili. Nie znacie widocznie jeszcze Old Deatha. Czy myśisz, ż potrafisz mnie zmusić żbym zrobiłto, czego nie chcę Ośiadczam ci, ż nie obawiam sięani ciebie, ani twoich Komanczó. Ty nas chcesz pojmać Czy nie widzisz, ż znajdujesz sięw moim ręu? Przypatrz no siętej broni! Wykonaj najmniejszy ruch, a zastrzelęcięnatychmiast. Wyciąną . ku niemu rewolwer. Indianin chciałsięną . po swojąbroń ale w tej samej chwili Old Death przyłżłmu lufędo piersi. ─ Precz z ręą ─ hukną .. Indianin opuśiłręę ─ Tak. Ja z tobąnie żrtuję Zachowujesz sięjak mó wró i dlatego dostaniesz kulą jeśi mnie nie usłchasz w tej chwili! Pomalowana twarz czerwonoskóego drgnę .a. Rozejrzałsiębadawczo, ale Old Death rzekł ─ Nie szukaj pomocy u swoich ludzi. Zastrzeliłym cięnawet wtedy, gdyby siętu znajdowali. Myśi twoje sątak słbe jak u starej baby, któej móg wysechł Jesteśotoczony wrogami, któym musisz ulec, a mimo to stwarzasz sobie w nas nowych nieprzyjació ., groźiejszych jeszcze od Apaczó. Moglibyśy zastrzelićze stu waszych wojownikó, zanimby nas dosięł jedna wasza strzał. Czy chcesz gwałem poprowadzićna śierćtwych ludzi? Uczyń to! Dla nas twoje rozkazy nie mająznaczenia. Indianin stałprzez chwilęw milczeniu, a potem rzekł ─ Mó brat powinien zważć ż nie miałm tego na myśi! ─ Biorętwe słwa tak, jak brzmią Co ty przez nie rozumiesz, to mnie nic nie obchodzi. ─ Oddal swojąbroń a zostaniemy nadal przyjació .mi. ─ Zgoda. Zanim jednak odejmęod twej piersi mojąbroń muszęuzyskaćpewnoś ., ż naprawdę uczciwie myśisz o naszej przyjaźi. ─ Powiedziałm tak, a moje słwo cośznaczy. ─ A przed chwiląwłśie udowodniłś ż inaczej rozumiesz swoje słwa, niżone brzmią Trudno wię zaufaćtemu, co móisz i obiecujesz. ─ Jeśi mi nie wierzysz, to nie mogęci daćinnego zapewnienia. ─ Daj mi swojąfajkępokoju i... ─ Uff! ─ zawołłIndianin przerywają Old Deathowi z przestrachem. ─ Fajki wojownik nikomu nie oddaje. ─ I to nie wystarczyłby mi jeszcze. Ż .dam nie tylko twojej fajki, lecz takż twoich lekó. ─ Uff, uff, uff! To niemożiwe! ─ Nie dasz mi tego na zawsze ani nie darujesz. W chwili naszego pokojowego rozstania otrzymasz je z powrotem. ─ Żden wojownik nie wypuśi z rą swego woreczka z lekami. ─ A mimo to ja tego ż .dam. Znam wasz obyczaj. Jeżli bęęmiałtwojąfajkęi leki, bęę tobąsamym i każy nieprzyjazny krok wzglęem nas pozbawiły cięradośi wiecznych ostęó. ─ A ja lekó nie dam! ─ Wobec tego skońzyłm z tobą Dostaniesz teraz kulęw łb, a potem zabioręci skalp. Podniosępo trzykroćlewąręę za trzecim razem zaśstrzelę jeśi mnie nie usłchasz. Podniółręęraz i drugi, trzymają rewolwer wymierzony w serce czerwonoskóego. Gdy podniółręępo raz trzeci, Indianin rzekł ─ Zaczekaj! Czy zwróisz mi jedno i drugie? ─ Tak. ─ To je dostaniesz. Ale ja... Podniółręe, jak gdyby chciałzdją . z szyi fajkęi woreczek.

─ Stó! ─ przerwałmu Old Death. ─ Zaufaćmogęci dopiero wtedy, gdy bęęmiałoba te przedmioty. Mó towarzysz zdejmie ci je i zawiesi na mojej szyi. Komańz opuśiłręe, a ja zdją .em z jego szyi fajkęi woreczek i zawiesiłm na szyi Old Deatha, po czym stary westman cofną . sięi schowałrewolwer. ─ Tak! ─ rzekł ─ Teraz jesteśy znó przyjació .mi, a mó brat moż czynić co mu siępodoba. My zostaniemy tutaj i zaczekamy na wynik walki. Wóz nigdy jeszcze nie byłtak wśiekł jak dzisiaj. Sięną . ręąpo nó ., ale nie odważł sięgo wydobyć Wybuchną . jednak sycząym głsem: ─ Blade twarze sąteraz pewne, ż nic im sięnie stanie, ale skoro tylko oddadząmojąfajkęi leki, wrói nieprzyjaź ., wtedy blade twarze zginąw męach przy palu! Odwróiłsięi odszedłpośiesznie. ─ Teraz jesteśy bezpieczni jak na łnie Abrahama ─ rzekłstary westman ─ ale mimo to nie wolno nam zaniedbaćżdnego śodka ostrożośi. Nie zostaniemy tu przy ognisku, lecz oddalimy sięku tylnej śianie kotliny i tam bęziemy spokojnie czekaćna dalsze wypadki. Chodźie, panowie, i prowadźie konie za sobą Udaliśy sięw oznaczone miejsce. Konie przywiąaliśy do wbitych w ziemiękołó, a sami usiedliśy u stó śiany skalnej. Od strony opuszczonego obozu prześiecałogień dokoł panował zupeła cisza. ─ Niedłgo bęziemy czekaćrzekłstary westman. ─ Przypuszczam, ż taniec zaraz sięzacznie. Komańze rzucąsięna wrogó z szatańkim wyciem, ale niejeden z nich krzyknie po raz ostatni. O, oto jużmacie! Rozległ sięwycie, o któym móił jak gdyby stado dzikich zwierzą wyrwał sięz ogrodzenia. ─ Słchajcie! Czy padł dotą choćjedna odpowiedźApaczó? ─ rzekłstary. ─ Oni są mąrzy i w ciszy robiąto, co do nich należ. Wycie wojenne odbił sięod śian kotliny z kilkakrotnie wzmożnąsił ., a echo powtózył huk dwóh wystrzał ow. ─ To srebrna rusznica Winnetou. Pewny znak, ż atak Komanczó powstrzymano. Gdyby przelatująe wł ocznie i strzał wywołwał hałs i łskot, kotlina napełiłby sięteraz dzikim hukiem. tymczasem rozlegał siętylko wrzaski Komanczó i raz po raz powtarzająe sięstrzał Winnetou. Trwał to kilka minut, a potem zabrzmiałprzenikająy do szpiku kośi pokrzyk: iwiwiwiwiwiwi! ─ To byćApacze! ─ krzykną . radośie Sam. ─ Zwycię .yći odeprzećKomanczó! Miałsłsznoś ., gdyżpo tym zwyciękim wyciu zapanował gł .boka cisza, a wkróce ujrzeliśy koł ognia postacie jeźźó, któych z każąchwiląprzybywał. Byli to Komańze. Próa wydostania sięz kotliny nie udał się Przez jakiśczas panował przy ognisku ogromne zamieszanie. Znoszono zabitych i rannych, a żłbna okrzyki to cichł, to wznosił sięna nowo. Old Death kręiłsięgniewnie na swoim miejscu i wymyśałKomańzom na rozmaite sposoby za ich głpotę Pochwaliłich natomiast za jedno: ż wysłli strażdo obydwu wejś ., co był koniecznym śodkiem ostrożośi. Gdy zamilkł żłbne śiewy, Komańze usadowili siędo narady wojennej. Po upłwie pó . godziny ujrzeliśy, ż kilku wojownikó oddalił sięod obozu i rozbiegł siępo kotlinie. ─ Szukająnas ─ rzekłOld Death. ─ Uznali, ż popełili głpstwo, i teraz jużnie bęąza dumni, by posłchaćnaszej rady. Jeden z wysłńó zbliżłsiędo nas. Old Death chrząną . z cicha. Indianin usłszałto i podszedłku nam. ─ Czy sątutaj blade twarze? ─ zapytał ─ Niech przyjdądo ogniska. ─ Kto cięposył? ─ Wóz. ─ Czego chce od nas? ─ Ma sięodbyćnarada, w któej tym razem wolno wzią . udziałbladym twarzom.

─ Wolno? Jacy wy jesteśie łskawi! Wię staliśy sięnareszcie godni tego, żby nas wysłchali rozumni wojownicy Komanczó? Leżmy tu dla odpoczynku i chcemy spać Powiedz to wodzowi! Wasza nieprzyjaź . z Apaczami nic nas odtą nie obchodzi. Posłniec zaczą . prosić co wywarł pewne wrażnie na dobrodusznym westmanie, gdyż powiedział ─ No, dobrze! Skoro bez naszej pomocy nie potraficie znaleź . drogi ocalenia, udzielimy wam rady, ale nie zgadzamy sięna to, żby wasz wóz nam rozkazywał Powiedz mu, ż powinien przyjś . do nas, jeśi chce z nami móić ─ Nie zrobi tego, ponieważjest wodzem. ─ Słchaj no! Ja jestem o wiele więszym i słnniejszym wodzem od niego. Nie znam nawet jego imienia. Ośiadcz mu to ode mnie. ─ Nie moż przyjś ., choćy nawet chciał bo jest ranny w ramię ─ Od kiedyżto synowie Komanczó chodząna ręach? Jeśi nie ma ochoty przyjś . do nas, niech sobie zostanie tam, gdzie jest. Nie potrzebujemy ani jego, ani was wszystkich! Ta odpowiedźbrzmiał tak stanowczo, ż czerwonoskóy zdobyłsięjużtylko na te słwa: ─ Powtózęmu żczenie Old Deatha, moż jednak przyjdzie. ─ Powiedz mu rónież żby przyszedłtylko sam. Nie lubiędłgich narad z gromadąludzi. No, idź Indianin wróiłdo ogniska i wszedłw koł wojownikó. Upłnę .o sporo czasu, zanim wreszcie podniosł sięspośó siedząych jakaśpostaći zbliżł ku nam. Nowy wóz Komanczó nosiłna głwie orle pióa. ─ Popatrzcie tylko! Zabrałpoległmu Białmu Bobrowi odznakęwodza i przypią . jąsobie! Teraz wystąi z najwięszym majestatem! Gdy wóz sięnieco zbliżł ujrzeliśy, ż istotnie lewa jego ręa wisiał na rzemiennym temblaku! Opisano mu dokłdnie miejsce, w któym sięznajdowaliśy, gdyższedłbez wahania i wkróce staną . przed nami. Spodziewałsięprawdopodobnie, ż ktośz nas przemói do niego pierwszy, gdyżsam milczał Old Death jednak leżłdalej spokojnie i takż milczał My zachowywaliśy siętak samo. ─ Mó biał brat prosił żbym przyszedłdo niego ─ rzekłwreszcie czerwonoskóy. ─ Old Death nie potrzebuje sięzniżćdo prośy. Ty chciałśsięze mnąnaradzić a wię ty powinieneśprosić jeżli w ogóe moż byćmowa o prośie. Teraz zaśproszęciębardzo uprzejmie, żbyśmi podałswe imię gdyżnie znam go jeszcze. ─ Znająje na preriach. Jestem Rązy Jeleń ─ Byłm na wszystkich preriach, ale takie imięnie obił sięo moje uszy. Widocznie ukrywałś je starannie. Ponieważjednak teraz je usłszałm, przeto pozwalam ci przy nas usią .ć Wóz cofną . sięo krok, jakby na znak, ż nie potrzebuje na to pozwolenia, ale czułdobrze, ż musi ustąić Toteżusiadłpowoli i z godnośiąnaprzeciwko Old Deatha. My usiedliśy takż. Jeśi Komańz sąził ż westman sam zacznie rozmowę to sięgrubo pomylił Old Death zachowywałnadal swąobojęnoś . i czerwonoskóy musiałrozpoczą . pierwszy. ─ Wojownicy Komanczó zamierzająodbyćwielkąnaradę a blade twarze mająw niej wzią . udział abyśy usłszeli ich zdanie. ─ To zbyteczne. Ofiarowałm sięwam jużtyle razy z mojąradą a nie usłchaliśie jej nigdy. Ja zaśprzywykłm do tego, żby zważno na moje słwa, dlatego odtą zachowam myśi moje dla siebie! ─ Niech mó brat zważ, ż przydałby sięnam jego dośiadczenie! ─ Aha, nareszcie! Czy to Apacze was nauczyli, ż Old Death byłmęrszy niżwszyscy wojownicy Komanczó? Jakż wypadłwasz atak? ─ Nie mogliśy sięwydostaćprzez wyjśie, ponieważbył zatarasowane kamieniami, krzakami i drzewami. ─ Tak przypuszczałm. Apacze pośinali drzewa tomahawkami, a wy nie słszeliśie tego,

ponieważopłkiwaliśie głśo swoich zmarłch. Dlaczego nie pogasiliśie ognisk? Czy nie pojmujecie, ż wyrzązacie sobie tym wielkąszkodę ─ Wojownicy Komanczó musieli zrobićto, co uradzono. Teraz postanowiącośrozumniejszego. Wszak ty nam cośporadzisz? ─ Ale jestem pewien, ż nie pódziecie za mojąradą ─ Pódziemy. ─ Jeśi mi to przyrzekniesz, to gotó jestem udzielićwam rady. ─ Wobec tego chodźze mnądo ogniska! ─ Dzięuję Tam nie pódę To wielka nierozwaga, ż palicie ognisko, gdyżApacze widzą co sięu was dzieje. Nie mam teżochoty sprzeczaćsięz twoimi czerwonoskóymi. Ja powiem, co myśę a ty ró, co ci siępodoba. ─ To powiedz! ─ Apacze znajdująsięnie tylko u obu wejś . do kotliny, lecz sątakż i w samej kotlinie. Usadowili sięw jej przedniej czę .ci i zabarykadowali wejśia. W ten sposó bęąmogli robić wypady na prawo i na lewo, jak im to bęzie potrzebne. Wypęzićich nie podobna. ─ Mamy nad nimi przecieżwielkąprzewagę ─ Ilu wojownikó utraciliśie jużdotychczas? ─ Wielki Duch powołłwielu z nas do siebie, moż jużdziesię . razy po dziesięiu. I koni takż duż zginę .o. ─ Wobec tego nie możcie jużtej nocy nic przedsięzią ., bo powiodłby sięwam tak samo jak ostatnim razem. W ciąu dnia zaśApacze tak sięustawią ż dosięnąwas wszęzie swojąbronią a wy im nic nie zrobicie. Potem nadciąnąte gromady, po któe posłłWinnetou, a wtedy bęzie więej Apaczó niżKomanczó. Czeka was śierć ─ Czy to jest rzeczywiśie mniemanie mojego brata? Postąimy wedle jego rady, jeśi nas potrafi ocalić ─ Skoro móisz o ocaleniu, uznałświdocznie, ż miałm słsznoś ., nazywają tękotlinę pułpką Gdy sięnad tym zastanawiam, widzętylko dwie drogi, na któych moża by próować czy uda sięwam unikną . zagłdy. Po pierwsze ─ musielibyśie zbadać czy moża się wspią . po skałch, ale na to trzeba zaczekaćdo brzasku. ZresztąApacze ujrzeliby was po drugiej stronie i rzuciliby sięna was, a tam mająnad wami przewagę bo nie możcie przecież wzią . z sobąkoni. Pozostaje wię tylko drugi śodek ocalenia: wejdźie z Apaczami w ukłdy! ─ Tego nie zrobimy! ─ wybuchną . wóz. ─ Apacze zaż .daliby naszej śierci. ─ Nie dziwiłym sięim zupełie, gdyżwy daliśie dowó do tego. Napadliśie na ich wsie podczas pokoju, zagrabiliśie ich mienie, uprowadziliśie ich żny i cóki, a wojownikó zabiliśie albo zamęzyliśie na śierć Nadto złmaliśie słwo dane ich posłm i wymordowaiśie ich. Tak nikczemne uczynki domagająsięzemsty, dlatego, rzecz jasna, nie możcie sięspodziewaćłski. Sam musisz przyznać ż skrzywdziliśie ich nie liczą sięz nastęstwami. Old Death móiłbardzo szczerze, tak szczerze, ż wóz zamilkłze zdumienia. ─ Uff! ─ wykrztusiłpo chwili. ─ Ty mnie to móisz, mnie, wodzowi Komanczó? ─ Powiedziałym ci to nawet wóczas, gdybyśbyłsamym Wielkim Duchem. Był to nikczemnośią z waszej strony, ż postąiliśie w ten sposó z Apaczami, któzy nie zrobili wam nic złgo. Co wam uczynili ich posłwie, żśie ich pozabijali? Co wam uczynili oni wszyscy, ż wyruszyliśie na tęwyprawę aby sprowadzićna nich śierć zagłdęi hańę Odpowiedz! ─ Sąnaszymi nieprzyjació .mi! ─ wybuchną . Indianin jeszcze gniewniej niżprzedtem. ─ Nie. Żli z wami w zgodzie i żden wasz posełnie zaniółim od was wiadomośi, ż wykopaliśie przeciwko nim topó wojenny. Wy sami poczuwacie siędo winy, dlatego jesteś przekonany, ż nie możcie spodziewaćsięłski. A mimo to dałby sięzawrzećz nimi znośy pokó. To wasze szczę .cie, ż dowodzi nimi Winnetou, gdyżon nie poż .da krwi. To jedyny wóz Apaczó, któy, jak sązę były skłnny do pobłżnia. Wyśijcie do niego kogoś

żby rozpoczą . ukłdy. Ja sam gotó jestem póś ., aby go do was łgodnie usposobić ─ Komańze woleliby umrzećaniżli prosićApaczó o łskę ─ Ha, to wasza rzecz. Taka jest moja rada. Czy jej posłchasz, to mi jest zupełie obojęne. ─ Czy mó brat nie zna innego sposobu? Przemawia na korzyś . Apaczó, jest zatem ich przyjacielem. ─ Ja sprzyjam i żczędobrze wszystkim czerwonym mę .om, dopói na mnie nie napadają Apacze zaśnie zrobili mi najmniejszej krzywdy. Dlaczegó . miałym byćich wrogiem? To ty chciałśz nami źe postąić Chciałśnas pojmać Zważwię, kto ma więsze prawo do naszej przyjaźi ─ wy, czy oni? ─ Masz na sobie mojąfajkępokoju i moje leki, słwa twoje sąwię niejako moimi słwami. Dlatego nie odpowiem ci tak, jakbym pragną .. Twoja rada nic nie jest warta. Zamierzasz oddać nas w ręe Apaczó. Wobec tego bęziemy wiedzieli sami, co należ czynić ─ W takim razie, po co wam moja rada? Nie mamy sobie nic więej do powiedzenia. ─ Tak, skońzyliśy rozmowę─ przyznałKomancz. ─ Pamięaj jednak, ż pomimo opieki, jakiej teraz zażwasz, jesteśnaszym wrogiem. Nie wolno ci zatrzymaćna zawsze mojej fajki i lekó. Bęziesz musiałje dać zanim opuśimy to miejsce, a wtedy otrzymasz to wszystko, na co zasłżłś ─ Well! Zgadzam sięz ochotąi czekam ze spokojem to, co mnie spotka. Pamięaj, ż groziłś Old Deathowi! powtarzam, ż skońzyliśy z sobą moższ wię odejś .. ─ Uff! ─ wybuchną . wóz, po czym odwróiłsięi odszedłwolnym krokiem ku ognisku. ─ Oni naprawdęzgłpieli ─ rzekłrozgniewany Old Death patrzą za nim. ─ Nie ma dla nich innego ratunku, jak tylko prosićo pokó. Zamiast to uczynić licząwcią . jeszcze na swojąprzewagę Ale w obecnych warunkach sam Winnetou starczy za stu ludzi. Wy w to moż nie uwierzycie, bo jesteśie nowicjuszem na Dzikim Zachodzie, ale nie macie pojęia, co znaczy w pewnych okolicznośiach jeden prawdziwy zuch. Gdybyśie na przykłd wiedzieli, czego ten młdy Apacz dokazywałrazem ze swoim białm przyjacielem Old Shatterhandem! Czy wam jużkiedy o tym opowiadałm? Old Death po raz pierwszy wymieniłmoje nazwisko. ─ Nie ─ odpowiedziałm. ─ Kto to jest ten Old Shatterhand? ─ Taki sam młdzieniec jak wy, ale zupełie inny człwiek. Obala każego wroga pię .cią na ziemię Nikt mu nie doróna. Wtem cośza nami zaszeleśił i odezwałsięjakiśprzytłmiony głs: ─ Uff! Old Death tutaj? Nie wiedziałm o tym. Jakż sięz tego cieszę Stary odwróiłsięz przerażniem, dobyłnoż i zapytał ─ Kto tu? Kto nas śie podsłchiwać ─ Mó stary biał brat zostawi chyba swó nó . za pasem i nie zaatakuje Winnetou! ─ Winnetou? Do wszystkich diabł ow! Zaiste, tylko Winnetou mółtego dokazać żby niepostrzeżnie podejś . Old Deatha. To sztuka, któej nawet ja bym nie potrafił Apacz zbliżłsięi odrzekłnie zdradzają sięz tym, ż mnie zna: ─ Wóz Apaczó nie przypuszczał ż Old Death jest tutaj, bo jużdawno były sięprzekradł do niego, aby z nim pomóić ─ Ależty sięnaraższ na ogromne niebezpieczeńtwo! Musiałśsięprzekraś . przez straż, a potem bęziesz musiałpowróić ─ Blade twarze sąmoimi przyjació .mi, któym mogęzaufać Ta dolina leż na terytorium Apaczó i Winnetou zrobiłz niej pułpkęna wypadek, gdyby chcieli tu wtargną . wrogowie. Te skalne śiany nie sątakie niedostęne, jak sięwydaje. Apacze zrobili wąkąśieżnę biegnąą dokoł doliny, na wysokośi kilku mę .ó. Po lassie tatwo siętam dostaći zejś .. Moi zwiadowcy zwabili Komanczó do tej pułpki i Komancze musząw niej zginą .. ─ Czy śierćich jest istotnie postanowiona? ─ Tak. Winnetou słszałtwojąrozmowęz wodzem przekonałsię ż sprzyjasz Apaczom.

Powiedziałś ile razy Komańze wzglęem nas zawinili, i przyznałś ż nusimy pomśić tylokrotne morderstwa. ─ Ale czy musząpopłną . strumienie krwi? ─ Wszak sam słszałś ż Komańze nie chcąuznaćswojej winy ani postąićtak, jak im radziłśi jak każ rozum. Niechaj wię krew ich spadnie na nich samych. Apacze dadząodstraszająy przykłd, jak karze sięzdradę Niestety trzeba to uczynić aby zapobiec na przyszłś . podobnym zbrodniom. ─ To okropne! Mimo to nie mogęwygłszaćraz jeszcze moich rad ludziom, któzy sązą ż ich nie potrzebują ─ I tak by cięzresztąnie posłchali. Słszałm z ust twoich, ż masz leki wodza. W jaki sposó je dostałś Old Death opowiedziało tym, a kiedy skońzył Winnetou rzekł ─ Skoro mu je przyrzekłśzwróić musisz dotrzymaćsłwa. Oddaj mu je zaraz i chodźdo nas. Przyjmiemy was jako przyjació .. ─ Czy mamy zaraz przyjś . do was? ─ Tak. Za trzy godziny nadciąnie tu przeszł sześiuset Apaczó. Wielu z nich ma strzelby. Ich kule bęąprzelatywał przez cał . kotlinę a wobec tego żcie wasze byłby niepewne. ─ Ale jak siędo was dostać ─ Old Death o to pyta? ─ Hm, tak! Wsiąziemy na konie i podjedziemy do ogniska. Tam zwróęwodzowi jego śięośi, po czym popęzimy ku Apaczom. Straż stojąe na naszej drodze obalimy, ale jak sięprzedostaniemy przez barykady? ─ Bardzo łtwo. Gdy odejdę zaczekacie dziesię . minut. Potem ruszajcie w drogę Bęępo prawej stronie kotliny i tam was przyjmę Po tym zapewnieniu Winnetou znikł ─ No i có . wy na to? ─ spytałOld Death. ─ Niezwykł człwiek ─ odpowiedziałLange. ─ Bez wąpienia. Gdyby ten człwiek byłbiałm, doszedły do godnośi naczelnego wodza, a biada białm, gdyby skupiłwokó . siebie czerwonoskóych w celu obrony praw Indian. On jednak miłje pokó i chowa w sercu bolesne przekonanie, ż czerwonoskózy, pomimo wszelkiego oporu, skazani sąna zagłdę No, usiąźy sobie na dziesię . minut! W kotlinie panował niezmąona cisza. Komańze naradzali sięjeszcze. Po dziesięiu minutach Old Death podniółsięi wsiadłna konia. ─ Rócie dokłdnie to samo, co ja! ─ rzekłdo nas. Wolnym krokiem podjechaliśy ku ognisku. Krą Komanczó otworzyłsięprzed nami i wjechaliśy do śodka. Gdyby ich twarze nie był pomalowane, wyczytalibyśy w nich na pewno najwyżze zdumienie. ─ Czego tu chcecie? ─ zapytałwóz zrywają się ─ Dlaczego przybywacie na koniach? ─ Przyjeżżmy na koniach, aby walecznym i rozumnym wojownikom Komanczó okazać naszącześ .. Có . postanowiliśie zrobić ─ Narada nie skońzył sięjeszcze. Zsiąźie z koni! Nie możmy dopuśićdo tego, żbyśie wy, nasi nieprzyjaciele, siedzieli wobec nas na koniach. A moż przynosisz mi z powrotem moje leki? ─ Czy nie byłby to głpio z mej strony? Wszak przygotowałśmnie na to, ż od chwili, w któej otrzymasz na powró swojąwłsnoś ., nastąi mięzy nami nieprzyjaź . i pomrzemy przy palu męzeńkim. ─ Tak teżbęzie. Powiedziałm to i słwa dotrzymam. Gniew Komanczó was zgubi! ─ A my sięnie boimy waszego gniewu! Niech sięnieprzyjaź . rozpocznie natychmiast. Oto masz swoje rzeczy, a teraz patrzcie, czy potraficie nam cośzrobić Zerwałz szyi fajkęi woreczek z lekami i odrzuciłje daleko od siebie. Zarazem dałkoniowi ostrogi, przesadziłwielkim łkiem ognisko, a po drugiej stronie rozerwałkąą Komanczó.

My wszyscy ruszyliśy za nim w tej samej chwili. Przewróiliśy kilku Komanczó, wśó nich jednego ze strażikó, i popopęziliśy przez porosł . trawąkotlinę Za nami zabrzmiał nieopisane wycie wśiekłśi naszych dotychczasowych, tak niepewnych, przyjació .. ─ Uff! ─ zawołłku nam jakiśgłs. ─ Stać tu Winnetou! Zatrzymaliśy konie, a kilku Apaczó wzię .o je za cugle. Zsiedliśy, a Winnetou wprowadził nas do ciasneGO wyjśia z kotliny. Tam zrobiono jużmiejsce, tak ż mogliśy przejś . i my, i konie. Kiedy minęiśy barykadę wyjśie sięrozszerzył niebawem ujrzeliśy śiatł. Na róninie płnę .o mał ognisko, przy któym siedzieli dwaj Indianie pochyleni ad napręce sporzązonym rożem. Spostrzegłzy nas oddalili sięz szacunkiem. Reszta Apaczó cofnę .a się takż, przywiąawszy nasze konie do kołó. W pewnym oddaleniu pasł sięgromada koni, któej pilnował kilku luidzi, To wszystko miał niemal wojskowy charakter. Ruchy Apaczó był tak dokłdne, tak obliczone jak na mustrze. ─ Niechaj moi bracia usiąąprzy ogniu! ─ rzekłWinnetou. ─ Kazałm upiec kawałpolęwicy bawolej. Możcie jeś ., dopói nie wróę ─ Czy dłgo cięnie bęzie? ─ spytałOld Death. ─ Nie. Muszęwróićdo kotliny. Komańze ze złśi na was mogąsięporwaćna moich wojownikó. Muszęsiętam pokazać Z tymi słwy opuśiłnas. Old Death usiadłwygodnie przy ogniu, dobyłnoż, a spróowawszy pieczeni, orzekłz zadowoleniem, ż jest wyśienita. Stary i ja nie jedliśy dotą u Komanczó nic, a Langowie i Murzyn tylko raz skosztowali ich koniny, toteżwielki kawałpolęwicy zmniejszyłsięniebawem. Wkróce powróiłWinnetou i popatrzyłna mnie pytająo. Zrozumiałm natychmiast to spojrzenie. Chciałmi powiedzieć ż jużnie musi sięmnie wypierać Powstałm wię od ognia, wyciąną .em do niego obie dłnie i zawołłm: ─ Mó brat Winnetou widzi, ż nie potrzebujęiś . ażnad Rio Pecos, aby sięz nim znowu spotkać Cieszęsięogromnie, ż go znó widzę Uśisnęiśy sięserdecznie. Ujrzawszy to Old Death zapytałze zdumieniem: ─ Có . to jest? Wy sięjużznacie? ─ To mó biał brat Old Shatterhand ─ ośiadczyłWinnetou. ─ Old... Shat... ter... hand! ─ zawołłstary robią przy tym minęwprost nieopisaną Gdy zaś śieją się potwierdziłm słwa Winnetou, móiłdalej z gniewem: ─ A wię oszukaliśie mnie i okłmali, wodziliśie za nos Old Deatha! Old Shatterhand! A on tak dłgo sięz tym kryłi pozwoliłsięprzezywaćgreenhornem i nowicjuszem! Pozostawiliśy go tymczasem na pastwęjego zdumienia, gdyżWinnetou chciałmi coś opowiedzieć ─ Mó brat słszał ż musiałm sięudaćdo fortu Inge. Tam dowiedziałm się.. ─ Wiem jużo tym ─ przerwałm mu, ─ Gdy bęziemy mieli więej czasu, opowiem ci wszystko. Teraz muszęprzede wszystkim zapytać gdzie jest tych dziesię . bladych twarzy, któe był u Komanczó razem z obydwoma twoimi zwiadowcami, rzekomymi Topiami, i któe w czasie walki przeszł do was. ─ Jużodjechał. ─ Już Doką? ─ Do Chihuahua, do Juareza. ─ Jużodjechali? Naprawdę ─ Tak. Śieszyli siębardzo, bo jadą z Komańzami musieli nadkłdaćdrogi. Teraz postanowili nadrobićtęzwlokę ─ To dla mnie prawdziwy cios, ponieważz nimi znajdowali sięci dwaj, któych śigałm! ─ Uff, uff! Oni byli razem z nimi? O tym nie wiedziałm. Blade twarze był obowiąane przybyćo oznaczonym czasie do Chihuahua, a stracił duż czasu. Winnetou miłje Juareza, dlatego dopomółim do tego, żby jak najszybciej mogł odejś .. Dałim śież konie, żwnoś ., a na przewodnikó ─ rzekomych Topió, któzy znajądobrze drogęprzez Mapimi do

Chihuahua. Blade twarze ośiadczył, ż szkoda im każej minuty. ─ I to jeszcze! Śież konie, żwnoś . i godni zaufania przewodnicy! Miałm jużw ręu tego Gibsona, a teraz mi ujdzie! Winnetou zamyśiłsięna chwilęi rzekł ─ Popełiłm bezwiednie wielki bł .d, lecz go naprawię Gibson wpadnie w twe ręe. Polecenie, któe miałm wykonaćw Matagordzie, został spełione. Skoro wię tylko ukarzę Komanczó, bęęwolny i bęęmółci towarzyszyć Dostaniecie najlepsze konie, a jeśi nie zajdzie nic niespodziewanego, dośigniecie białch jutro do połdnia. Wtem nadbiegłz kotliny Apacz i oznajmił ─ Te psy Komańze zgasił ogieńi odeszł z obozu. Planująatak. ─ Odeprzemy ich znowu jak przedtem ─ odrzekłWinnetou. ─ Jeśi moi biali bracia pódą ze mną wskaż . im miejsce, ską wszystko usłszą Wstaliśy oczywiśie natychmiast. Winnetou wprowadziłnas znowu w przesmyk, prawie pod barykadę Tam podałOld Deathowi zwisająe ze skał lasso i powiedział ─ Wejdźie po rzemieniu dwa razy na wysokoś . człwieka. Tam znajdziecie zarośa, a za nimi śieżę o któej wam wspominałm. Ja nie mogępóś . z wami, muszęsięudaćdo wojownikó. Odchodzą wzią . z sobąprzedmiot oparty o śianęskał. Był to jego rusznica. ─ Hm! ─ mrukną . Old Death. ─ Wyłzićna dwanaśie stó na takim cienkim lassie! No có ., spróujemy jednak! Próa sięudał. Ja wspią .em sięza nim, a potem reszta, chociażz pewnymi trudnośiami. Lasso był obwiąane o pieńdrzewa, któe wyrastał ze skał. Obok drzewa rosł krzaki, któe zakrywał śieżę Ponieważz powodu ciemnośi kierowaliśy siętylko dotykiem, wię posuwaliśy siębardzo powoli; wreszcie Old Death sięzatrzymał Oparci o skał . czekaliśy na to, co nastąi. W kotlinie panował iśie grobowa cisza. Jakkolwiek wytę .ałm słch, nie zdołłm dosłszećnic próz cichego sapania Old Deatha. ─ Głpcy ci Komańze! Nieprawdaż sir? ─ rzekł ─ Czujęzapach koni, i to koni, któe są w ruchu. Brzmi to nieprawdopodobnie, a jednak dośiadczony westman pozna zawsze po zapachu, czy ma przed sobąkonie stojąe, czy w ruchu. Oczywiśie, jeżli nie ma wiatru. Ponadto moim starym uszom wydał się ż doleciałje odgłs potknięia siękonia na miękim, trawiastym gruncie. Sązęwię, ż Komańze popęzili teraz ku wejśiu, aby siętamtęy przebić Wtem zabrzmiał wołnie: ─ Ntsa-ho! To słwo oznacza ,,teraz”. W chwilępotem huknę .y dwa strzał z rusznicy Winnetou, za nimi strzał rewolwerowe, potem zaśrozległ sięwycie nie do opisania. Dzikie wrzaski Indian przeszywał raz po raz powietrze, brzęzał tomahawki. Walka znowu wybuchł. Lecz nie trwał to dłgo i poprzez parskania, rżnie koni i wśiekł krzyki Komanczó przebił sięzwyciękie „wiwiwiwiwiwi” Apaczó. Usłszeliśy, ż Komańze cofnęi się w popłchu. Ich kroki i tupot kopyt oddalał sięku śodkowi kotliny. ─ Nie móiłm? ─ szepną . Old Death. ─ Włśiwie nie powinniśy braćudział w walce. Apacze trzymająsięwspaniale. Sąteżdoś . rozumni, by nie iś . za Komańzami, pomimo ż tamci sięcofają Komańze poszli teraz za radąOld Deatha o tyle, ż po poraże zachowali ciszę Wycie zamilkł, a ponieważognie zgaszono, Apacze nie widzieli, co sięw kotlinie dzieje. Czekaliśy jeszcze, ale jużsięnic nie zdarzył. Wtem doleciałnas z doł przytłmiony głs Winnetou: ─ Moi biali bracia mogąjużzejś .. Walka skońzona i nie wybuchnie na nowo. Powróiliśy do lassa i spuśiliśy siępo nim. Na dole stałWinnetou, z któym udaliśy sięznó do ogniska. ─ Komańze próowali teraz z drugiej strony ─ rzekł ─ Nie udał im siętak samo jak poprzednio.

Strzeżmy ich tak, ż nie mogąnic przedsięzią ., o czym by sięnie dowiedział Winnetou. Apacze udali sięza nimi i leż . wzdłżkrawęzi skałdłgąlinią sięająąod jednej do drugiej strony kotliny, aby wszystko pilnie obserwować Kiedy to móił pochyliłgłwęna prawo, jak gdyby nasłchiwał Nastęnie zerwałsiętak, ż ogieńośietliłjasno jego postać ─ Dlaczego to czynisz? ─ spytałm. Wskazałręąw ciemnoś . nocnąi powiedział ─ Winnetou usłszał ż tam, na kamienistej drodze, potkną . siękoń Nadjeżż jeźziec, jeden z moich wojownikó. Zsiązie, by zbadać kto tu siedzi przy ognisku. Dlatego podniosłm się aby jużz daleka poznał ż to ja tu jestem. Jego subtelny słch nie zawiółgo. Po chwili nadjechałkłsem jeźziec i zatrzymałsię obok nas. Wóz przyją . go niezbyt przyjaznym spojrzeniem i zganiłza hałs, wywołny potknięiem siękonia. Skarcony stałw wyprostowanej, a rónocześie pełej szacunku postawie. Byłto wolny Indianin, uznająy jednak wyżzoś . swego dowócy. ─ Nadchodzą─ rzekłdo Winnetou. ─ W ile koni? ─ Wszyscy. Nie brak ani jednego wojownika. Kiedy Winnetou wzywa, nikt z Apaczó nie zostanie przy kobietach. ─ Jak daleko sąjeszcze stą? ─ Nadejdąo śicie. ─ Dobrze! Zaprowadźkonia do stada, a potem usiąźprzy strażch i wypocznij! Czerwonoskóy natychmiast posłchał a Winnetou usiadłznowu przy nas, proszą, byśy opowiedzieli o naszym pobycie w hacjendzie del Caballero i o zdarzeniu w La Grange. Na tym zszedłnam czas i o spaniu oczywiśie mowy nie był. Wóz Apaczó wysłchałnaszego opowiadania, dorzucają-tylko od czasu do czasu jaką . uwagęalbo pytanie. Tak minę .a powoli noc i nadszedłśit. Wtem wyciąną . Winnetou ręęku zachodowi, móią: ─ Niechaj moi biali bracia zobaczą jak punktualni sąwojownicy Apaczó. Oto jużsięzbliżją Spojrzałm we wskazanym kierunku. Mgł leżł na zachodzie jak ogromne morze bez fal. Z tego morza mgł wynurzyłsięjeźziec, a za nim wielu innych. Posuwali siędłgim szeregiem. Na, nasz widok pierwszy jeźziec zatrzymałsięna chwilę po czym poznawszy Winnetou, ruszyłku nam krókim kłsem. Byłto wóz, gdyżmiałdwa orle pióa we włsach. Żden z jeźźó nie miałkompletnej uzdy z węzidłm i z cuglami, lecz wszyscy prowadzili konie na tręlach. Mimo to kierowali nimi śietnie. Nadjechali cwałm i stanęi w pięiu szeregach tak pewnie, jak to sięrzadko zdarza nawet u europejskiej konnicy. Więszoś . uzbrojona był w strzelby, a tylko niewielu miał łki, wł ocznie i kołzany. Dowóca porozmawiał przez krókąchwilęz Winnetou, na któego skinienie wojownicy pozsiadali z koni. Ci, któzy nie mieli strzelb, zabrali konie, by ich pilnować Reszta weszł do wąozu. Lasso, po któym wydostaliśy sięna śieżę wisiał tam jeszcze. Po nim, jeden po drugim, wdrapywali sięApacze. Wszystko odbywał siętak cicho i skłdnie, jak gdyby omóiono to przedtem obszernie. Winnetou stałspokojnie, śedzą uważie ruchy swoich ludzi. Gdy ostatni z nich znikną ., zwróiłsiędo nas: ─ Komańze bęązgubieni, jeśi wydam taki rozkaz. ─ Jesteśy tego pewni ─ odrzekłOld Death. ─ Czy jednak Winnetou chce rzeczywiśie przelaćkrew tylu ludzi? ─ Czy zasłżli na cośinnego? Jak postęująbiali mę .owie, gdy jednego z nich ktośpodle zamorduje? Czy nie szukająmordercy? A kiedy go znajdą czyżwodzowie ich nie schodząsię na naradę aby wydaćwyrok i kazaćgo zabić Czy możcie ganićApaczó za to, ż czynią to samo? ─ To nie jest przecieżto samo! ─ Czy mó brat potrafi tego dowieś .?

─ Tak. My karzemy mordercę pozbawiają go żcia. Ty zaśchcesz wystrzelaćnawet tych, któzy nie brali udział w napadzie na wasze wsie. ─ Oni ponoszątęsamąwinę gdyżzgodzili sięna to. Byli teżśiadkami, kiedy pojmani Apacze ginęi w męach przy palach. Sąteraz panami naszych żn i cóek i włśicielami zrabowanego nam mienia. ─ Ale mordercami nie moższ ich nazwać ─ Nie wiem, czego chce Old Death. U jego braci zdarzająsię opróz morderstwa, jeszcze inne uczynki, któe karane sąśiercią Westmani rozstrzeliwująna przykłd każego koniokrada. Jeśi białmu porwążnęlub cókę to on zabija wszystkich, któzy mieli jakąolwiek stycznoś . z tym czynem. Tam w kotlinie znajdująsięrabusie naszych żn i cóek, naszego dobra! Czy mamy im za to daćto, co biali nazywająkrzyżm lub orderem? ─ Nie, ale możcie im przebaczyć a swojąwłsnoś . odebrać ─ Konie odbierzemy, ale żny... Mó brat mói jak chrześijanin, któy zawsze ż .da od nas tego, czego sam nie czyni. Czy chrześijanie nam przebaczają Czy mająnam w ogóe cośdo przebaczania? Przybyli do nas i zabrali nam ziemię Jeśi u was ktośposunie dalej słp graniczny albo zabije zwierzęw cudzym lesie, zamyka go sięw ciemnym budynku, któy nazywacie więieniem. A co wy sami robicie? Gdzie sąnasze prerie i sawanny? Gdzie trzody koni, bawoł ow i innych zwierzą, któe do nas należł? Zjawiliśie sięu nas w wielkich uzbrojonych gromadach i zabieraliśie nam mięo potrzebne do żcia. Wydzierano nam jeden kraj za drugim bez żdnego prawa do tego, a gdy czerwony mą . broniłswojej włsnośi, zabijano jego i jego rodzinę Ż .dasz, żbym darowałwinęnaszym wrogom, któym nie wyrząziliśy nic złgo. Dlaczego móicie to wy, któzy dopuszczacie sięna nas tylu zbrodni, chociażmy nie daliśy wam do tego żdnego powodu? Jeśi siębronimy, spełiamy nasz obowiąek, a wy karzecie nas za to zagłdą Co powiedzielibyśie, gdybyśy przyszli do was, aby wam narzucićnasze obyczaje, jak wy to czynicie? Z pewnośiąwybilibyśie nas do ostatniego człwieka albo powsadzali do domu wariató. Dlaczego nam nie wolno postęować tak samo? A gdy tak postęujemy, wtedy biali krzycząpo całm śiecie, ż czerwonoskóy jest dziki, ż nie jest godny łski ani miłsierdzia, ż nie ucywilizuje sięnigdy i dlatego powinien zginą .! Czy wy postęowaniem swoim dowiedliśie kultury? Zmuszacie nas do przyjmowania waszej religii. Pokażieżnam ją Wszyscy czerwonoskózy czcząWielkiego Ducha w jeden i ten sam sposó. Z was zaśkaży chce byćinaczej zbawiony. Ja znam jedną dobrąwiaręchrześijan. Głsili jąpobożi ojcowie, któzy nie chcieli nas wypieraćz naszych ziem ani zabijać Zakłdali u nas misje i uczyli naszych rodzicó. Chodzili od puebla do puebla przyjaźie i zaznajamiali nas ze wszystkim, co był dla nas pożteczne i dobre. Teraz wszystko sięzmienił. Pobożi mę .owie musieli ustąićwraz z nami, a my musieliśy patrzeć na ich śierć Nikt ich nam nie zastąił Za to teraz przybywa stu innych, rzekomo pobożych mę .ó, ogłszająnas słwami, któych nie rozumiemy. Nazywająsięwzajem kłmcami, a mimo to twierdzą ż bez nich nie dostaniemy siędo wiecznych ostęó. A kiedy odwracamy sięod nich, znużni ich sporami, biadająnad nami i powiadają ż otrzepiąsobie pyłz obuwia i umyjąręe na znak, ż niczemu nie sąwinni. W jakiśczas potem przywołją inne blade twarze, któe wciskająsiędo naszej ziemi i zabierająpastwiska naszym koniom. Jeśi móimy, ż im tego robićnie wolno, przychodzi rozkaz, ż mamy sięznó dalej wynosić Oto moja odpowiedźdla ciebie. Nie spodoba ci sięona zapewne, ale ty na moim miejscu móiłyśjeszcze ostrzej. Howgh! Z tym indiańkim słwem, przypieczęowująym jego oskarżnie, odwróiłsięod nas i odszedł o parękrokó na bok. Zatrzymałsiętam, patrzą w dal. Byłwzburzony i chciałto wzburzenie przezwycię .yć Potem podszedłdo nas znowu i rzekłdo Old Deatha: ─ Wygłsiłm do mojego brata dłgąmowę On przyzna mi słsznoś ., gdyżjest mę .em, któy myśi sprawiedliwie i uczciwie. Mimo to chcęmu ośiadczyć ż serce moje nie poż .da krwi. Dusza moja jest łgodniejsza od mych sł ow. Sąziłm, ż Komańze przyśąpośednika.

Ponieważtego nie czynią nie powinienem miećdla nich litośi, ale mimo to wyprawiędo nich człwieka, któy sięz nimi rozmói. ─ Cieszy mnie to niezmiernie! ─ zawołłOld Death. ─ Gdyby tych wszystkich ludzi zabito bez próy ich ocalenia, opuśiłym to miejsce w bardzo ponurym nastroju. Ja takż ponoszę czę .ciowo winęza to, ż dostali sięw twoje ręe. ─ Uwalniam cięod tego zarzutu, gdyżzwycię .yłym ich takż i bez twojej pomocy ─ odparł Winnetou. ─ Ale czy wiesz o tym, ż nadejdąich jeszcze setki? ─ Winnetou wie o tym. Musiałsaęprzekradaćpomięzy nimi z Dobrym Mę .em. Jest ich jeszcze tylko stu. Zamknęich w tej samej kotlinie i zniszczętak jak tych, jeśi sięnie poddadzą dobrowolnie. ─ Wię postaraj sięo to, żby nie przybyli za wcześie. Załtw sięz tymi, któzy sątutaj, zanim zjawi sięreszta! ─ Winnetou nie boi sięw żdnej sytuacji, ale bęzie sięspieszył ─ Czy masz kogośodpowiedniego do prowadzenia ukłdó z Komańzami? ─ Mam wielu, ale wolałym, żby mó brat siętego podją .. ─ Chęnie to zrobię Podejdęna bliskąodległś . i przywołm do siebie wodza. Jakie stawiasz warunki? ─ Za każego zabitego Apacza dadząpo pię ., a za każego zamęzonego po dziesię . koni. ─ To bardzo tanio, ale odką nie ma wielkich stad na preriach, nie łtwo o konia. ─ Ż .damy takż zwrotu wszelkiego zagrabionego nam mienia, zwrotu kobiet oraz dzieci, któe uprowadzili. Czy uważsz te warunki za zbyt surowe? ─ Nie. ─ W końu niech oznacząmiejsce, na któym zejdąsięwodzowie Apaczó i Komanczó, aby sięnaradzićnad pokojem, któy by mółtrwaćprzynajmniej przez trzydzieśi lat i zim. ─ Jeśi sięna to zgodzą pogratulujęim szczerze. ─ Tym miejscem moż byćkotlina, w któej sięteraz znajdują Tu należłby takż sprowadzić wszystko, co mająnam wydać Dopói sięnie stanie to, czego ż .dam, Komańze, któzy bęąmusieli siędziśpoddać pozostanąu nas w niewoli. ─ Uznaję ż warunki twoje nie sązbyt ostre i natychmiast je im przekaż .. Zarzuciłstrzelbęna ramię ucią . sobie gał .zkęjako znak, ż jest parlamentariuszem, po czym znikną . z wodzem w wąozie. Nie był to poselstwo zbyt bezpieczne, ale stary westman nie znałtrwogi. Przekonawszy się ż Old Death rozpoczą . jużrozmowęz wodzem Komanczó, Winnetou wróiłdo nas i zaprowadziłnas do stada przybyłch ostatnio koni. Był mięzy nimi i luźe, czę .ciowo wysokiego gatunku, któych oszczęzano i użwano tylko wóczas, gdy szł o jakiśnadzwyczajny wysiłk, czę .ciowo zaśbył to konie zapasowe przecięnej jakośi. ─ Obiecałm daćmoim braciom lepsze konie ─ rzekł ─ Wybioręje teraz dla nich. Mó brat otrzyma jednego z moich włsnych rumakó. Wybrałpię . sztuk. Byłm zachwycony przeznaczonym dla mnie wierzchowcem. Obaj Langowie i Sam ucieszyli siętakż bardzo. Murzyn pokazałw uśiechu wszystkie zęy i zawołł ─ Oh, oh! Co za konia Sam dostać Byćczarny jak Sam i przepyszny całiem jak Sam. Pasować bardzo dobrze do siebie końi Sam. Oh, oh, oh! Po trzech kwadransach wróiłOld Death. Twarz miałbardzo poważą Byłm pewny, ż Komańze zgodząsięna warunki Winnetou, ale oblicze Old Deatha zapowiadał niestety coś zupełie przeciwnego. ─ Mó brat chce mi powiedziećto, czego siędomyśałm ─ rzekłWinnetou. ─ Komańze sprzeciwiająsięmoim ż .daniom. ─ Tak jest, niestety! ─ odparłwestman. ─ Wielki Duch ukarałich głpotąza to, co uczynili: nie chce dla nich łski. Ale jakie podali powody odmowy?

─ Spodziewająsię ż jeszcze zwycię .ą ─ Czy zawiadomiłśich o tym, ż przybył jeszcze przeszł pięiuset Apaczó? Czy powiedziałś gdzie sięoni teraz znajdują ─ Oczywiśie. Nie uwierzyli jednak temu i wyśiali mnie. ─ W takim razie czeka ich śierć gdyżreszta ich wojownikó przyjdzie za pó .no. ─ Włsy mi stająna głwie, gdy pomyśę ż w przeciąu kilku sekund zostanązgłdzeni ze śiata. ─ Mó brat ma słsznoś .. Winnetou nie zna trwogi ani lęu, ale dreszcz przechodzi mu po ciele, gdy pomyśi o daniu znaku zniszczenia. Wystarczy mi dłńpodnieś ., a zahuczą wszystkie strzelby. Spróujęwię jeszcze ostatniego śodka. Moż Wielki Duch rozjaśi ich umysł. Sam im siępokaż . i przemóiędo nich. Moi biali bracia odprowadząmnie ażdo barykady. Jeśi jednak Komańze nie posłchająmoich sł ow, niechaj dobry Wielki Duch nie gniewa sięna mnie, ż wydam rozkaz. Razem z Old Deathem odprowadziliśy Winnetou na oznaczone miejsce. Tam wspią . się po lassie w góęi ruszyłśieżąwyprostowany tak, żby Komańze mogli go widzieć Nie byłjeszcze daleko, kiedy usłszeliśy śist strzał któe go jednak na szczę .cie nie dosięł. Wtem hukną . strzałz rusznicy Białgo Bobra, z któej wymierzyłdo Winnetou nowy wóz Komanczó. Apacz kroczyłdalej spokojnie, jak gdyby nie bałsięzupełie kuli, któa uderzył o skał . tużobok niego, ba, jak gdyby w ogóe nie słszałstrzał. Potem zatrzymałsięi zaczą . móićgłsem donośym i bardzo dobitnym. W pewnej chwili podniółw toku mowy ręęi dokoł całj kotliny ─ jak daleko moża był sięną . okiem ─ ujrzeliśy Apaczó. Wstali z ziemi, żby siępokazaćKomańzom i przekonaćich o swojej przewadze. Był to dowodem uczciwośi Winnetou, któy w ten sposó podejmowałostatniąpróę by skłnić Komanczó do poddania się Potem podją . na nowo wąek rozpoczęej mowy. Lecz po krókiej chwili rzuciłsięnagle na ziemię tak ż postaćjego zniknę .a nam z oczu. Rónocześie rozległsięodgłs drugiego strzał. ─ Dowóca Komanczó strzeliłznowu do niego. Oto jego odpowiedź─ rzekłOld Death. ─ Winnetou widział jak ten nabijałstrzelbępowtónie, i rzuciłsięna ziemięw chwili, kiedy z niej wymierzono. Teraz zacznie... patrzcie, patrzcie! Jak pręko padłWinnetou, tak pręko zerwałsięznowu. Wycelowałze srebrzystej rusznicy i wypalił Głśe wycie Komanczó odpowiedział na ten wystrzał ─ Zastrzeliłich wodza! ─ ośiadczyłOld Death. Teraz Winnetou podniółręęw ten sposó, ż dłńwyciąną . poziomo. Na ten znak wszyscy Apacze, jak okiem sięną ., przyłżli strzelby do ramion. Huknę .o przeszł czterysta strzał ow. ─ Chodźie panowie! ─ rzekłOld Death. ─ Nie patrzmy na to! To zanadto po indiańku, jak na moje stare oczy, chociażmuszęprzyznać ż Komańze na to zasłżli, Winnetou zrobił co mół aby temu zapobiec. Powróiliśy do koni, gdzie stary obejrzałwybranego dlańwierzchowca. Wkróce dał się słszećjeszcze jedna salwa, a potem zwycięki okrzyk Apaczó. W kilka minut potem powróił do nas Winnetou i z niezwykle poważym wyrazem twarzy powiedział ─ Wielki płcz wybuchnie w namiotach Komanczó, gdyżżden z ich wojownikó nie wrói. Wielki Duch chciał żbyśy pomśili śierćnaszych braci. Nieprzyjaciele nie dali sięskłnićdo zgody, wobec tego nie mogłm postąićinaczej, ale wzrok mó nie spojrzy już na tękotlinę Reszty dokonająmoi wojownicy, ja zaśodjeżżm natychmiast z moimi białmi braći. W pó . godziny pó .niej wyruszyliśy w drogę zaopatrzeni we wszystko, co nam był potrzebne, w towarzystwie Winnetou oraz dziesięiu dobrze uzbrojonych Apaczó. Z wielką radośiąopuśiliśy to okropne miejsce! Mapimi leż na obszarze dwóh meksykańkich prowincji: Chihuahua i Chohahuila i tworzy rozległ . nizinęna płskowyż wznosząym sięprzeszł tysią sto metró nad poziomem

morza. Z wyjąkiem pó .nocy otaczająjąze wszystkich stron wysokie i strome skał wapienne, oddzielone od włśiwej Mapimi mnótwem kanionó. Sama Mapimi skłda sięz falistych, bezleśych płszczyzn, porosłch rzadkąi niskątrawą a poprzerywanych pasami piaskó, na któych gdzieniegdzie tylko widaćdrzewa lub krzaki. Tu i ódzie wznosi sięz tej pustej róniny góa, a miejscami ziemia pocięa jest gł .bokimi rozpadlinami o prostopadłch śianach, co zmusza podró .nych do dalekich objazdó. Ale Mapimi nie jest tak bezwodna, jak sąziłm z począku. Sątam jeziora, któe wprawdzie w gorąej porze roku tracąwięszą czę .ćwody, ale roztaczająmimo to tyle wilgoci, ż na brzegach rozwija siędoś . bujna rośinnoś .. Zdą .aliśy ku jednemu z tych jezior, a mianowicie ku Laguna de Santa Maria. Leżł ono w odległśi dziesięiu mil od doliny, z któej wyjechaliśy. Byłto zatem dobry dzieńdrogi, zwłszcza po bezsennej nocy. Przejeżżliśy ciąle z jednego parowu do drugiego, ską nie mieliśy żdnego widoku. Prawie przez cał dzieńnie widzieliśy słńa albo tylko w krókich chwilach. Droga prowadził przy tym raz w prawo, raz w lewo, czasem nawet pozornie wstecz, tak ż gubiłm niemal zasadniczy jej kierunek. Wieczó zapadał kiedy przybyliśy nad Lagunę Grunt byłtu piaszczysty. Na miejscu gdzie rozłżliśy sięobozem, nie był drzew, tylko skąe zarośa o nie znanej mi nazwie. Jezioro tworzył posęnąpłszczyznęwodną otoczonąz rzadka krzakami. Za nim rozciąał sięrónina, na zachodzie wznosił sięu jej krańa wzgóza, za któymi zaszł jużsłńe. O ile w gł .bokich, ciasnych kanionach był mi niemal chłdno, o tyle w góze promienie słńa działł z ogromnąsił .. Toteżziemia dyszał tu żrem, w któym moża siębył upiec. Za to w nocy, kiedy oddał swoje ciepł powietrzu, był tym zimniej, a nad ranem zaczą . wiać wiatr tak, ż musieliśy otulićsięszczelniej wełianymi kocami. Wczesnym rankiem ruszyliśy dalej w drogęprosto na zachó. Niebawem jednak kaniony zmusił nas znowu do czętych objazdó. Dostaćsięna dó . takąrozpadlinąskalnąbyłby niepodobieńtwem, gdyby sama natura nie tworzył zejś . w postaci karkołmnych schodó. Z kolei zaśtrzeba był przejeżżćprzez kilkanaśie wąozó, zanim sięznalazł miejsce, któym nareszcie moża siębył wydostaćna rónąpowierzchnię Oczywiśie wszęzie groził niebezpieczeńtwo. W takim kanionie jeźziec zwisa częto razem z koniem na skale, nad któąciąnie sięwąki pas rozżrzonego nieba, pod sobąma przerażjąąotchłń a w tej gł .bi ani kropli wody, tylko pięrząe sięzwaliska skalne. W góze krą .ąsęy, nieodstęni towarzysze podró .nego. Nie opuszczajągo od rana do nocy i siadająw pobliż, ilekroćułż sięna spoczynek, aby nazajutrz leciećnad nim dalej i oznajmiaćprzeraźiwym, ochrypłm wrzaskiem, ż czekajątylko, ażpadnie ze znużnia albo wskutek fałzywego kroku konia runie w gł .b kanionu. Z rzadka pokaż sięgdzieśw skalistym kąie wychudł szakal i znika jak cień a potem biegnie za jeźźem, czatują na takąsamąucztęjak sęy. Okoł połdnia przebyliśy znowu niebezpieczny labirynt kanionó i ruszyliśy cwałm przez porosł . trawąróninę Natknęiśy siętutaj na trop dziesięiu jeźźó, któy ł .czył sięz naszym po prawej stronie pod kąem prostym, Winnetou stwierdził ż to ten, któegośy szukali, a nawet zwróiłnasząuwagęna śady podkutych koni białch ludzi i bosych koni obu Apaczó, dodanych białm jako przewodnicy. Old Death byłtego samego zdania. Okazał sięjednak, niestety, ż Gibson wysforowałsięnaprzó o sześ . godzin drogi. Oddział jego jechałwidocznie przez cał . noc w przypuszczeniu, ż go bęziemy śigali. Pod wieczó jadąy przodem Old Death zatrzymałsię zaczekałna nas, któzyśy pozostali nieco w tyle, pokazałnam nowy trop. Trop ten ł .czyłsięod połdnia z dotychczasowym, Byli to takż jeźźy w liczbie okoł trzydziestu do czterdziestu. Jechali pojedynczo jeden za drugim, trudno wię był odgadną . dokłdnie ich liczbę Ta jazda gęiego i brak podkó u koni wskazywał, ż byli to Indianie. Z jednakowego wygląu obu tropó należł wnosić ż musieli siępotem spotkaćz białmi. Old Death mrukną . cośniechęnie pod nosem, a potem rzekłgłśiej:

─ Jacy to mogli byćczerwonoskózy? Z pewnośiąnie Apacze. Nie czeka nas z ich strony nic dobrego. ─ Mó biał brat ma słsznoś . ─ potwierdziłWinnetou. ─ Apaczó teraz tu nie ma, a opróz nich znajdująsięw Mapimi tylko hordy nieprzyjacielskie. Musimy sięmiećna bacznośi. Pojechaliśy dalej i dotarliśy wkróce do miejsca, w któym Indianie poł .czyli sięz białmi. Oba oddzialy stał widocznie jakiśczas na miejscu i prowadził ukłdy. Wynik byłw każym razie pomyśny dla białch, gdyżpowierzyli sięopiece czerwonoskóych. Ich dotychczasowi przewodnicy, dwaj Apacze, któych pognaliśy począkowo jako Topió, pożgnali siętutaj z nimi, gdyżtrop ich odł .czyłsięod tropu wszystkich pozostałch. Po chwili dojechaliśy do łńucha wzgóz, porosłch trawąi krzakami. Spłwałz nich niewielki potok ─ w tych stronach niezwykł rzadkoś .. Tu zatrzymali sięśigani przez nas biali i poili konie. Brzegi potoku nie był obrosł, wię był widaćdaleko jego bieg. Old Death staną ., przysłniłsobie ręąoczy i dłgo patrzyłw kierunku pó .nocno-zachodnim, w któym płną . potok. Zapytany, dlaczego to czyni, odpowiedział ─ Widzędaleko przed nami dwa punkty. Sązę ż to wilki. Ale dlaczego te bestie tam siedzą Przypuszczam, ż gdyby to istotnie był wilki, uciekłby jużdawno przed nami, gdyż nie ma tak tchózliwego zwierzęia jak wilk preriowy. ─ Niech sięmoi bracia uciszą ja cośsłszę─ rzekłWinnetou. Gdyśy zamilkli, doleciał nas stamtą, gdzie znajdował sięowe zagadkowe punkty, jakieś słbe okrzyki. ─ To człwiek! ─ zawołłOld Death. ─ Jedźy tam! Wsiadłna konia, a my za nim. Gdy zbliżliśy siędo tego miejsca, dwa wilki, któe istotnie siedział przedtem nad samym brzegiem, uciekł. Na śodku potoku ujrzeliśy ludzkągłwę wygląająąz wody. Twarz roił sięod komaró. ─ Na .miłś . Boga, ratujcie mnie, seniores! ─ rozległsięję. ─ Nie wytrzymam jużdłżj! Zeskoczyliśy z koni natychmiast. ─ Co z wami? ─ spytałOld Death po hiszpańku, ponieważnieszczę .liwy przemóiłw tym jęyku. ─ jak dostaliśie siędo wody? Dlaczego nie wyłzicie? Tu jest najwyżj dwie stopy gł .bokośi! ─ Zakopano mnie tutaj. ─ Za co? Do wszystkich diabł ow! Zakopaćżwcem człwieka! Kto to uczynił ─ Indianie i biali. Nie zauważliśy z począku, ż od miejsca gdzie pojono konie, prowadził tu kilka śadó. ─ Trzeba go czym pręzej wydobyć Chodźie, panowie! Wykopiemy go, a ponieważbrak nam do tego larzęzi, przeto posłżmy sięręami. ─ Łpata leż za mnąw wodzie. Przykryli jąpiaskiem ─ rzekłnieszczę .liwy. ─ Łpata? Ską macie to narzęzie? ─ Jestem gambusino22. My zawsze nosimy przy sobie motykęi łpatę Znaleźiśy łpatęi zabraliśy siędo roboty. Łżsko potoku wyśielone był gł .boko miękim piaskiem, któy dałsięłtwo kopać Teraz dopiero spostrzegliśy, ż za plecami nieznajomego wbito w dno rzeki wł ocznięi przywiąano go do niej za szyjęw ten sposó, ż nie mółschylićgłwy. Usta jego znajdował siętylko trzy cale nad wodą ale napićsięjej nie mół Nie mółsiętakż uwolnić gdyżzwiąano mu ręe na plecach, a nogi jednądo drugiej, i tak wsadzono go do jamy gł .bokiej na dwa łkcie. Gdy go z niej wyciąnęiśy i uwolniliśy z więó, zemdlał Gdy przyszedłniebawem do siebie, zanieśiśy go nad potok, ponieważtam postanowiliśy rozłżćsięobozem. Ocalony posiliłsięi zaczą . nam opowiadać co go spotkał. ─ Byłm jako gambusino zajęy ostatnio w pewnej bonancy23 ─ rzekł─ połżnej o dzień drogi stą w góach. Miałm towarzysza, Jankesa, nazwiskiem Harton,któy... ─ Harton? ─ przerwałmu pośiesznie Old Death. ─ Jak mu na imię ─ Fred.

─ Czy wiecie, gdzie sięurodziłi ile ma lat? ─ Urodziłsięw Nowym Jorku i liczy moż sześ .dziesią lat. ─ Czy wspominałcośo swej rodzinie? ─ Żna mu umarł, a syn zajmuje się we Frisco jakimśrzemiosłm. Czy znacie tego człwieka? Old Death zadawałpytania nadzwyczaj gwałownie. Oczy mu sięśiecił, a gł .boko zapadł policzki rozgorzał rumieńem. Starałsięuspokoići po chwili rzekłjużzwykłm głsem; ─ Widziałm go raz doś . dawno. Podobno byłw bardzo dobrej sytuacji materialnej. Nic wam o tym nie opowiadał 22 Gambusino (hiszp.) –poszukiwacz złta 23 Bonanca (hiszp.) –miejsce obfitująe w złto lub srebro. ─ Tak. Byłsynem porząnych rodzicó, uczyłsię zostałkupcem. Dorobiłsięz czasem bardzo dobrego sklepu, ale miałbrata nicponia, któy przyczepiłsiędo niego jak pijawka i doprowadziłgo do ruiny. ─ Czy dowiedzieliśie się jak sięten brat nazywał ─ Tak. Na imięmu był Henry. ─ To sięzgadza. Spodziewam się ż zobaczęjeszcze kiedyśwaszego Hartona! ─ To trudna sprawa. Zdaje się ż niedłgo pożje, gdyżopryszki, któe mnia tu zakopał, zabrał go ze sobą ─ Jak sięto stał? ─ Chciałm to włśie opowiedzieć ale mi przerwaliśie. Harton byłzatem kupcem, ale brat wyłdziłod niego cał mająek. Przypuszczam, ż on do dziśdnia kocha tego niesumiennego chłpaka, któy go wszystkiego pozbawił Zubożwszy chwytałsięrozmaitych zawodó, lecz szczę .cie mu nie sprzyjał. Zostałnawet waquerem, ale bez skutku, ażw końu poszedłdo gambusinó. Ponieważjednak nie posiadałżłi do przygó, przeto, nawet jako gambusino, klepałbiedęjeszcze gorsząniżprzedtem. ─ Nie powinien byłobieraćtego zawodu! ─ Łtwo wam to powiedzieć senior. Miliony ludzi nie zostajątym, do czego majązdolnośi, lecz tym, do czego sięnajmniej nadają Moż zresztąprzystałdo gambusinó z jakiegoś ukrytego powodu? Moż dlatego, ż do garabusinó należłjego brat, któy byłbardzo szczę .liwy? Pewnie spodziewałsię ż spotka w ten sposó brata. ─ To sprzecznoś .. Ten nicpońbrat miały byćszczę .liwym gambusinem, a mimo to pozbawić swego brata całgo mająku? Przecieższczę .liwemu gambusinowi nie brak pienięzy. ─ Tak, lecz gdy je przehula pręzej, niżznajdzie lub zarobi, to musząsięw końu wyczerpać Byłto rozrzutnik w najwyżzym stopniu! A w.ię tamten Harton przybyłwreszcie do Chihuahua, gdzie rozpoczą . pracęu mojego pryncypał. Tu go poznałm i polubiłm, co rzadko sięzdarza mięzy gambusinami, gdyż jak łtwo sobie wyobrazić poszukiwacze cennych metali sąo siebie ogromnie zazdrośi. Odtą chodziliśy razem na poszukiwania. ─ Jakżżsięwasz pan nazywa? ─ Davis. ─ Do stu piorunó, senior! Czy móicie takż po angielsku? ─ Tak dobrze jak po hiszpańku. ─ To bąźie tacy dobrzy i mócie po angielsku, ponieważsątu dwaj ludzie, któzy nie umiejąpo hiszpańku, a bardzo ich zajmie wasze opowiadanie. Wskazałna obu Langó. ─ Dlaczego? ─ spytałgambusino. ─ Zaraz sięo tym dowiecie. Posłchajcie, master Lange, ten człwiek jest poszukiwaczem złta w słżie niejakiego Davisa w Chihuahua. ─ Co? Davisa?! ─ wykrzykną . Lange. ─ Wszak to pryncypałmojego zięia! ─ Tylko nie tak nagle, sir! Moż byćwięej Davisó. ─ Jeśi ten master ma na myśi Davisa trudniąego sięzyskownym skupem złtych i srebrnych

min, to pomyła jest wykluczona ─ rzekłgambusino. ─ Tak jest! ─ zawołłLange. ─ Czy znacie tego pana? ─ Naturalnie! Pracujęu niego. ─ A mego zięia znacie takż? ─ Kto to jest? ─ Nazywa sięUhlmann. ─ To sięzgadza. Jest dyrektorem kopalni z wysokimi tantiemami, a od kilku miesięy sprawy tak sięułżł, ż niebawem zostanie wspónikiem. Jesteśie zatem jego teśiem? ─ Oczywiśie! Jego żna, Agnieszka, jest mojącóką ─ Nazywamy jąseniora Inez. Znamy jąwszyscy bardzo dobrze, sir! Słszałm, ż jej rodzice mieszkająw Missouri. Czy chcecie jąodwiedzić Lange odpowiedziałtwierdząo. ─ W takim razie udajcie sięnie do Chihuahua, lecz do bonancy, o któej jużmóiłm. Czy nie słszeliśie o niej jeszcze? Należ do waszego zięia! Wyjechałon niedawno w góy dla wypoczynku i odkryłprzy tym pokłdy złta, jakich tu dotą nie znano. Senior Davis posłł mu zaraz robotnikó, żby natychmiast dotrzećdo pokłdó. Pracujątam teraz pilnie, a znajdujątyle, ż moża sięspodziewać iżsenior Davis zaproponuje seniorowi Uhlmannowi spó .kę co przyniosłby obu wielkie korzyśi. ─ Co wy móicie! Willu, czy słszysz? Z pytaniem tym zwróiłsięLange do syna, któy jednak nie odpowiedział gdyższlochałz cicha i płkałłami radośi. Oczywiśie, ż wszyscy ucieszyliśy sięnadzwyczajnie szczę .ciem naszych towarzyszy. Old Death jednak robiłjakieśniewyraźe miny, któych nie rozumiałm, chociażzazwyczaj orientowałm siędoś . dobrze w ich znaczeniu. Minę .a chwila, zanim ucichł okrzyki radośi i wzruszenia, po czym gambusino ciąną . dalej: ─ Ja wraz z Hartonem pomagałm w urzązaniu bonancy, potem zaśwyruszyliśy na poszukiwania na Mapimi. Jeźziliśy przez trzy dni w tych stronach, ale nie znaleźiśy żdnych pokłdó złta. Dziśprzed połdniem zatrzymaliśy siętu nad potokiem. Nie spaliśy prawie cał . noc, byliśy wię bardzo znużni zasnęiśy. Kiedyśy sięzbudzili, otaczał nas gromada czerwonoskóych i białch jeźźó. ─ Jacy to byli Indianie? ─ Czimarrowie. Czterdziestu Czimarró i dziesięiu białch. ─ Czimarrowie? To jeszcze najdzielniejsi z tutejszych hultajó! I oni to zabrali siędo takich biedakó jak wy? Dlaczego? Czy żjąw nieprzyjaźi z białmi? ─ Biali nigdy nie wiedzą na jakiej sąz nimi stopie, gdyżCzimarrowie nie sąani ich przyjació .mi, ani wrogami. Unikająwprawdzie otwartych wystąień gdyżsąna to za słbi, ale nie postęująnigdy tak, żby moża im był śiał zaufać To niebezpieczniejsze od jawnej wrogośi, ponieważnigdy sięnie wie, jak należ sięwobec nich zachować ─ W takim razie ciekaw jestem, dlaczego obeszli sięz wami w ten sposó. Czy obraziliśie ich czymkolwiek? ─ Ani trochę Ale senior Davis wyposażłnas bardzo dobrze. Każy z nas miałdwa konie, dobrąbroń amunicję żwnoś ., narzęzia i wszystko, czego potrzeba na dłżzy pobyt w takiej pustej okolicy. ─ Hm! To oczywiśie wystarczy dla tych ludzi. ─ Otoczyli nas i zapytali, kim jesteśy i czego chcemy w tych stronach. Gdy powiedzieliśy im prawdę udali bardzo rozgniewanych, twierdzą, ż Mapimi jest ich włsnośiąrazem ze wszystkim, co sięw niej i na niej znajduje. Potem zaż .dali od nas wszystkiego, cośy posiadali. ─ A wy daliśie? ─ Ja nie. Harton postąiłrozsąniej ode mnie, dałbowiem wszystko, co miał ja natomiast

porwałm za rusznicę nie dlatego, by do nich strzelać gdyżwobec przemocy byłby to wielkim głpstwem, lecz aby ich nastraszyć Pokonali mnie oczywiśie od razu, powalili i doszczęnie ograbili. Biali nie przyszli nam z pomocą Wypytywali nas tylko o ró .ne rzeczy, a ponieważnie chciałm odpowiadać przeto oćiczyli mnie za to lassami. Harton byłi tym razem mąrzejszy ode mnie. Nie znają ich zamiaró, powiedziałim o wszystkim, nawet o nowej bonancy seniora Uhlmanna. Wóczas zaczęi słchaćpilniej, ż .dają, by im jąopisał Wpadłm Hartonowi w słwo, proszą, żby zamilkł On poczułwreszcie, ż nie moża im ufać i odmóiłdalszych wyjaśień Za to skręowano mnie i wkopano tutaj, Hartona zaś bito tak dłgo, dopói nie wyjawiłwszystkiego. Ponieważjednak napastnicy przypuszczali, ż Harton starałsięwprowadzićich w bł .d, przeto zabrali go z sobąi zagrozili mu śierciąw najwięszych męzarniach, jeśi do jutra wieczorem nie doprowadzi ich do bonancy. Nie widziałm jeszcze u Old Deatha takiej miny, jakąprzybrałw tej chwili, chociażwidywałm go jużw rozmaitych nastrojach. W twarzy jego zarysowałsięwyraz dzikiej, nieubłganej stanowczośi. Głs jego zadrżłi stałsięniemal ochrypł, kiedy zapytał ─ Sązicie wię, ż udali sięstą do bonancy? ─ Tak. Chcąnapaś . na bonancęi ograbićją Sątam wielkie zapasy amunicji, żwnośi i innych przedmiotó, któe majądla tych opryszkó wielkąwartoś .. Srebra takż jest tam mnótwo. ─ Do wszystkich diabł ow! BęąsiędzielićBiali zabiorąkruszce, a czerwonoskózy ─ resztę Jak daleko stą do bonancy? ─ Dobry dzieńdrogi. Mogątam przybyćjutro wieczorem, jeśi Harton nie posłcha rady, któąmu dałm. ─ Jakiej rady? ─ Żby kołwał Spodziewałm się wbrew nadziei, ż ktośnadejdzie i uwolni mnie. Tego przechodnia chciałm poprosić żby czym pręzej pojechałdo bonancy i ostrzegłjej załgę Sam nie mółym tego zrobić ponieważzabrano mi konia. Stary westman patrzyłprzez chwalęw zamyśeniu przed siebie, a potem rzekł ─ Najchęniej wyruszyłym zaraz. Moża ażdo zmroku iś . za tropem tych łtró. Czy możcie mi opisaćdrogętak dokłdnie, żbym trafiłi w nocy? Gambusino zaprzeczyłi ostrzegałpoważie przed nocnąjazdą Old Death postanowiłzatem zaczekaćdo rana. ─ Jest nas szesnastu ─ móiłdalej ─ i bęziemy mieli do czynienia z czterdziestu czerwonoskóymi z dziesięiu białmi, czyli razem z pię .dziesięiu ludźi, nie potrzebujemy wię zbytnio się obawiać Jak byli uzbrojeni Czimarrowie? ─ We wł ocznie, łki i strzał. Przywłszczyli sobie nasze obydwa rewolwery i strzelby ─ odrzekłgambusino. ─ To nic, gdyżnie umiejąsięobchodzićz takąbronią Zresztąskorzystamy ze wszystkich okolicznośi. Opróz tego musimy siędowiedzieć gdzie i jak połżna jest bonanca. Móiliśie, ze moża jąodnaleź . tylko przypadkiem. Nie mogętego poją .. Koł bonancy jest najprawdopodobniej woda. Takie potoki płnązwykle parowem lub kanionem, a w tej bezdrzewnej okolicy nie trudno znaleź . kanion. Opiszcie mi wię to miejsce! ─ Wyobraźie sobie paró wcięy gł .boko w las, rozszerzająy sięw śodku, a dokoł otoczony stromymi skałmi wapiennymi. Te skał kryjąw sobie ogromne bogactwa srebra, miedzi i ołwiu. Wysokopienny las dochodzi góąażdo krawęzi parowu, a drzewa rosnąnawet na śianach. W tyle wytryska źół i spłwa od razu obfitym strumieniem. Ten paró albo raczej kotlina jest dłga na dwie mile angielskie, a mimo to nie ma prawie nigdzie miejsca, któęy moża by zejś . po skałch. Jedyne wejśie i wyjśie znajduje siętam, gdzie z kotliny wypłwa potok, a tam z kolei skał schodząsiętak ciasno, ż obok wody jest miejsce tylko na trzech pieszych lub dwóh jeźźó. ─ W takim razie moża siędoskonale bronićprzed napadem!

─ Zapewne. Innego wejśia nikt nie znajdzie, przynajmniej nikt taki, kto tam nie mieszka. Ponieważjednak pracujemy w śodku kotliny i byłby nam trudno za każym razem tak daleko chodzić senior Uhlmann kazałzbudowaćw jednym miejscu śieżępnąąsiępo śianie. Skał wznosi siętam nie pionowo, lecz stopniami. Semor poleciłpośinaćdrzewa i postrąać je na stopnie tak, ż leż . wsparte o skał .. W ten sposó utworzył sięod góy ażdo doł masa pni i konaró, pod któych osłnąwyrąano schody. Nikt obcy ich nie dostrzeż. ─ Oho! Ja jestem gotó zaraz odkryćte słnne schody. Zdradziliśie sięsami wzmiankąo śinaniu drzew. Tam bowiem, gdzie sąusunięe sztucznie drzewa, musząlub musieli się znajdowaćludzie. ─ Gdy znajdziecie sięw tym miejscu, nie domyśicie się ż te drzewa spuszczano sztucznie, z wielkim wysiłiem, za pomocąlin i lass, nawet z narażniem żcia. Zrozumcie mnie dobrze! Nie śinano drzew w zwykłm tego słwa znaczeniu. Nie widaćani jednego kawała pnia. Senior Uhlmann kazałje wykopaćz korzeniami tak, ż zwolna nachylał sięku parowowi i podnosił z ziemi cał kł .b korzeni. Okoł trzydziestu ludzi trzymał je potem na sznurach, aby nie runę .y w kotlinę ale zsunąszy sięzwolna, oparł sięna włśiwym wystęie skalnym. ─ CzyżUhlmann ma tylu robotnikó? ─ Teraz czterdziestu. ─ W takim razie nie ma wielkiego niebezpieczeńtwa. Jak urzązone jest poł .czenie ze śiatem zewnęznym? ─ Za pomocąkarawan z jucznymi mułmi, któe przybywająco dwa tygodnie, aby zaopatrzyć kotlinęwe wszystkie potrzebne produkty i zabraćkruszec. ─ Czy senior każ pilnowaćwejśia? ─ Tylko w nocy, kiedy sięśi. Opróz tego przez cał dzieńkrą .y po okolicy strzelec wynajęy specjalnie w tym celu, aby zaopatrywałbonancęw dziczyznę Jego uwadze nic ujś . nie moż. ─ Czy Uhlmann postawiłjakieśbudynki? ─ Nie. Sam mieszka w wielkim namiocie, w któym gromadząsięwszyscy po pracy. Drugi mniejszy namiot słzy za skłd na zapasy. Oba przytykajądo śiany parowu. Dokoł stoją zbudowane na razie z gał .zi, szałsy, w któych obozująrobotnicy. ─ Ale ktośobcy moż z gónej krawęzi parowu zobaczyćjasne namioty! ─ Nie, ponieważpokrywająje gęte korony drzew, opróz tego dachy zrobione sąnie z białgo pł otna, acz z ciemnej materii gumowej. ─ To jużlepsze. Jakż z uzbrojeniem? ─ Znakomicie! Każy z robotnikó ma dubeltókę nó . i rewolwer. ─ W takim razie niech sobie przychodząkochani Czimarrowie. Oczywiśie, ż my powinniśy przybyćprzed nimi. Trzeba jutro dobrze popęzićkonie. A teraz spróujemy zasną .. Wobec tego, co czeka nas jutro, musimy dobrze wypoczą ., my i konie. Chociażpoprzedniej nocy ani chwili nie spałm, teraz teżnie mogłm zasną .. Podniecał mnie myś, ż jutro schwytam Gibsona. Old Death takż nie spal. Przewracałsięco chwila z jednego boku na drugi, co był u niego rzecząrzadką Słszałm, jak wzdychałi mruczałdo siebie jakieśsłwa, któych nie rozumiałm, chociażleżłm tużobok niego. Cośmu widocznie cią .ył na sercu. Jużw czasie rozmowy o gambusinie Hartonie jego zachowanie zwróił mojąszczegónąuwagę ale tłmaczyłm je sobie tym, ż Old Death znałzapewne tego człwieka. Czyży jednak stosunek do niego byłczymświęej niżstosunkiem do zwyczajnego znajomego? Po paru godzinach leżnia zauważłm, ż Old Death wstał Zaczą . nasłchiwać czy oddychamy regularnie i śimy, po czym odwróiłsięi ruszyłwzdłżpotoku. Stojąy na straż Indianin nie przeszkodziłmu w tym oczywiśie. Miną . jeden kwadrans, drugi i trzeci, a on nie powracał Wobec tego wstałm i udałm sięza nim.

Ujrzałm go dopiero po dziesięiu minutach drogi. Stałtyłm do mnie nad potokiem, wpatrzony w księ .yc. Nie starałm sięstąaćcicho, ale trawa głszył odgłs moich krokó. Mimo to Old Death usłszały je, gdyby nie byłtak zamyśony. Dopiero kiedy staną .em tuż za nim, odwróiłsię wyrwałrewolwer zza pasa i hukną . na mnie; ─ Do wszystkich diabł ow! Kto jesteśie? Po co siętu skradacie? Czy chcecie dostaćkulą Wtem zamilkł Widocznie byłdaleko od nas myśami, skoro mnie dotą nie poznał ─ Ach, to wy! ─ móiłdalej, ─ Byłym was poczętowałkulą gdyżnaprawdęwzią .em was za obcego. Czemu nie śicie? ─ Ponieważnie daje mi spokoju myś o Gibsonie i Ohercie. ─ Tak? Wierzębardzo. No, jutro bęziemy ich mieli wreszcie w ręu albo niech sięnie nazywam Old Death. Zresztąnie mółym ich jużdłżj śigać gdyżmuszęzostaćw bonancy. ─ Wy? Dlaczego? Czy to tajemnica? ─ Tak. ─ W takim razie uszanujęjąi nie bęęwam dłżj przeszkadzał Słszałm wasze westchnienia, sąziłm wię, ż bęęmółwam ulżćw cierpieniu, któe wam dolega. Dobranoc, sir! Odwróiłm się aby odejś .. Ledwo zrobiłm parękrokó, doleciał mnie jego słwa: ─ Master, nie uciekajcie! To prawda, co móicie o mym cierpieniu. Cią .y mi ono bardzo. Wiem, ż umiecie milczeći ż jesteśie dobrym człwiekiem, któy nie osązi mnie zbyt surowo. Toteżdowiecie sięteraz, co mnie gnęi. Wszystkiego móićnie potrzebuję wystarczy, ż powiem pokróce, a reszty sami sięz łtwośiądomyśicie. Wzią . mnie pod ramięi ruszyliśy zwolna wzdłżpotoku. ─ Co wy włśiwie o mnie myśicie? ─ zapytałznienacka. ─ Co sązicie o moim charakterze... o... o... moralnym Old Deathie? ─ Jesteśie człwiekiem honoru, dlatego kocham was i szanuję ─ Ha! Czy popełiliśie kiedykolwiek przestęstwo? ─ Hm! ─ mrukną .em. ─ Robiłm na złś . rodzicom i nauczycielom. Przełziłm przez płt do sadu sąiada. Obijałm innych chłpcó, któzy byli odmiennego . zdania niżja, i tak dalej! ─ Nie plećie głpstw! Ja myśęo prawdziwym przestęstwie, za któe sięodpowiada przed sąem. ─ Nie, nic takiego sobie nie przypominam. ─ W takim razie jesteśie szczę .liwym człwiekiem, sir. Zazdroszczęwam. Nieczyste sumienie to najwięsza kara! Żdne więienie nie doróna okropnośi tej kary. Powiedziałto takim tonem, ż wzruszyłmnie gł .boko. Tak, ten człwiek wlółza sobącię .ar jakiejśzbrodni ─ w przeciwnym razie nie móiły z takim przejęiem. Milczałm. Upłnę .a dłga chwila, nim zaczą . móićdalej: ─ Master, nie zapominajcie o tym, ż istnieje sprawiedliwoś .. Są znajduje siętakż w sumieniu człwieka i dniem i nocągrzmi mu w uszy wyrokiem. Muszęsobie ulżć muszęwam to powiedzieć Czemu włśie wam? Bo pomimo swej młdośi wzbudziliśie we mnie wielkie zaufanie, a poza tym mam jakieśdziwne przeczucie, ż jutro moż sięstaćcoś co nie pozwoli staremu westmanowi wyznaćwin. ─ Co z wami, sir! Nie myśicie chyba o śierci? ─ Niestety, zdaje mi się ż ona wkróce przyjdzie ─ potwierdziłkiwają głwą ─ Słszeliśie, co móiłgambusino o kupcu Hartonie. Co sązicie o bracie tego człwieka? Teraz dopiero zaczą .em siędomyśaćprawdy. Odpowiedziałm wię łgodnie: ─ Byłto człwiek lekkomyśny. ─ Pshaw! Chcecie wydaćłgodny wyrok? Powiadam wam, ż lekkomyśny bywa o wiele niebezpieczniejszy niżzł. Złgo poznaćmoża z daleka, lekkomyśny natomiast jest przeważie miłm, ujmująym człwiekiem i dlatego jest czasem dla społczeńtwa o wiele bardziej niebezpieczny. Ja włśiwie nie byłm nigdy zł, lecz lekkomyśny, bezdennie lekkomyśny.

Owym Henry Hartonem, któy roztrwoniłmająek swego brata, jestem... ja! ─ Ależ sir, przedstawiliśie mi siępod innym nazwiskiem! ─ Oczywiśie! Przybrałm sobie inne, ponieważzbezcześiłm to, któe nosiłm. Żden zbrodniarz nie powiada chęnie o swym upadku. Czy przypominacie sobie, co wam powiedziałm w Nowym Orleanie, ż zacna moja matka wskazał mi drogędo szczę .cia, ja go jednak szukałm zupełie gdzie indziej? ─ Przypominam sobie. ─ Nie bęęwię traciłwielu sł ow. Matka moja, umierają, wskazał mi drogęcnoty, ja jednak zszedłm na manowce lekkomyśnośi. Chciałm sięwzbogacić posią .ćmiliony. Spekulowałm nierozumnie, straciłm ojcowiznęi honor kupiecki. Wobec tego przył .czyłm się do poszukiwaczy złta. Miałm szczę .cie i znalazłm go mnótwo. Roztrwoniłm je jednak rónie szybko i z kolei stałm sięnamięnym graczem. Męzyłm sięmiesiąami przy kopaniu złta, aby potem w pię . minut stracićcał zarobek, ale i to mi nie wystarczał. Nie zdobywałm takich sum, jakie chciałm posiadać Pewnego razu zapragną .em ─ ostatni głpiec! ─ postawićna raz sto tysięy dolaró, aby rozbićbank, a potem z pomocątego wszystkie inne banki. Udałm siędo Meksyku, zostałm gambusinem. Z począku szczę .cie sprzyjał mi ogromnie, ale w końu wszystko przegrałm. Takie żcie poderwał mnie takż fizycznie, a w dodatku zaczą .em palićopium. Byłm przedtem mocny i muskularny, teraz wygląałm jak ostatni cherlak. Tak dalej jużbyćnie mogł. Ludzie patrzyli na mnie ze wstręem, a wszystkie psy szczekał na mó widok. Wóczas spotkałm sięz bratem, któy miałsklep w San Francisco. Poznałmnie mimo wszystko i wzią . do swego domu. O czemużto zrobił Gdyby mi pozwoliłzginą .! Oszczęziły sobie nieszczę .cia, a mnie jeszcze gorszych wyrzutó sumienia! Zamilkłna chwilę Westchną . cię .ko. Poczułm przypłw wielkiej litośi. ─ Byłm zmuszony sprawowaćsiędobrze ─ móiłdalej Old Death. ─ Brat uwierzył ż się poprawiłm, i dałmi posadęw swoim sklepie. Ale szatan gry drzemałtylko, a gdy sięzbudził porwałmnie jeszcze mocniej w swe szpony. Naruszyłm kasę─ chciałm zmusićszczę .cie, by mi słżł! Wystawiałm fałzywe weksle, by pieniąze pośięićmolochowi hazardu, Przegrywałm i przegrywałm, ażw końu nie był jużratunku. Wtedy uciekłm. Brat popłciłsfałzowane weksle i stałsięprzez to żbrakiem. Wyjechałwóczas wraz ze swym małm synkiem, pochowawszy przedtem żnę któa zmarł ze zmartwienia. Dowiedziałm sięo tym dopiero po wielu latach, gdy odważłm sięzajrzećdo Frisco. Wrażnie, jakie wywołł ta wiadomoś ., pchnę .o mnie na lepsze tory. Zaczą .em znowu pracowaćjako gambusino, nie bez szczę .cia. Przybyłm wię po raz drugi do Frisco, aby wynagrodzićbratu szkodę ale go rónieżnie zastałm. Odtą szukałm go wszęzie bez skutku. To niespokojne, koczownicze żcie uczynił ze mnie poszukiwacza śieżk. Gry zaniechałm zupełie, opium nie palętakż, żjęgo tylko czasem w znikomo małch dawkach z tytoniem. Oto moje wyznanie, a teraz odwró .cie sięode mnie. Nie mam nic przeciwko temu, gdyżzasłżłm na to! Puśiłmojąręę usiadłna trawie, wsparłłkcie na kolanach, a twarz ukryłw dłniach. Siedział tak dłgi czas w milczeniu, ja zaśstałm obok pełn ró .norodnych uczuć któych niesposó opisać W końu zerwałsięznowu, wpatrzyłsięwe mnie przejmująym wzrokiem i zapytał ─ Wy jeszcze tutaj? Czy nie boicie siętakiego nęznika? ─ Baćsię Nie. Żl mi was serdecznie, sir. Nagrzeszyliśie wiele, ale teżwiele przecierpieliśie, a wasza skrucha jest szczera. Jakżbym śiałrośićsobie prawo do wydawania wyroku! Ja sam jestem grzesznikiem i nie wiem, jakie jeszcze pokusy przyniesie mi żcie. ─ Wiele wycierpiałm? Tak, macie słsznoś ., wielkąsłsznoś .! Mó Boż, czymż są dźięi fanfar całgo śiata wobec głsu sumienia człwieka, któy poczuwa siędo winy? Muszęnaprawićkrzywdę─ ile tylko zdołm. Jutro zobaczęnareszcie brata. Doznajęwrażnia, jak gdyby wschodził dla mnie jakieśsłńe, ale jużnie na ziemi, Co innego jednak

chciałm wam powiedzieći o co innego prosić Czy spełicie moje żczenie? ─ Z całgo serca! ─ To posłchajcie! Wiecie, ż nawet kiedy przez pewien czas nie mam konia, wł oczęz sobą siodł. Dzieje sięto dla słsznego powodu. Pod podszewkąznajdująsięrzeczy przeznaczone dla mego brata, ale wył .cznie dla mego brata. Zapamięacie to sobie, sir? ─ To prośa nad wyraz skromna. ─ Nie tak bardzo. Ale moż sięjeszcze kiedyśdowiecie, jak wielkie pokłdam w was zaufanie, skoro proszęwas, żbyśie o tym nie zapomnieli. A teraz odejdźie, sir! Zostawcie mnie samego! Wydaje mi się jak gdybym musiałdziśw nocy raz jeszcze przeczytaćksięę mych win. Jutro moż jużnie bęzie na to czasu. Proszęwas, idźie! Spijcie dobrze. Wasze sumienie jest czyste. Dobranoc, sir! Wróiłm powoli do obozu i połżłm się Zasną .em dopiero w paręgodzin pó .niej na króko przed samym brzaskiem, a starego westmana jeszcze nie był. Gdy nas zbudzono, siedział jużw siodle. Gambusino ośiadczył ż z wyjąkiem niewielkiego bóu w plecach czuje sięzupełie dobrze i rześo. Opasano go jednąderkąjak spónicą na to zarzucono drugą jako płszcz, jeden z Apaczó wzią . go na swego konia i ruszyliśy w drogę Jechaliśy znó przez gł .bokie kaniony ażdo połdnia, dopiero o tej porze skońzyłsię ten ucią .liwy teren. Odtą droga prowadził przez porosł trawąróniny, w któych miejscami wznosił sięwzgóza. Trop Czimarró mieliśy ciąle przed sobą Wtem gambusino zatrzymałnas i rzekłz zadowoleniem: ─ Tu musimy zboczyćz tropu. Harton posłchałmej rady i zaczą . kołwać My skierujemy sięteraz na prawo, bo tam wiedzie prosta droga. ─ Well! Prowadźie nas! Na pó .nocnym zachodzie, doką teraz zdą .aliśy, rozłżł sięna widnokręu niebieskawe masywy, któe gambusino okreśiłjako góy. Był one jednak tak daleko, ż dopiero po kilku godzinach poznaliśy, ż siędo nich zbliżmy. Po połdniu odpoczęiśy przez króki czas i ruszyliśy ze zdwojonąszybkośią Wreszcie ujrzeliśy pierwszy, choćnęzny krzak, potem pojawił sięich więej, ażw końu otwarł sięprzed nami preria pokryta licznymi kęami zarośi. Odżliśy na nowo, a konie nasze trzymał sięznakomicie. Był to zupełie inne zwierzęa niżte, któe nam dałsenior Atanasio. Kłsował tak raźo, jak gdybyśy dopiero przed chwiląwyruszyli z obozu. Tymczasem odległś . mięzy nami a góami zmniejszył sięznacznie. Byłteżjużczas po temu, gdyżsłńe chylił sięponad ich szczytami ku zachodowi. Wkróce ujrzeliśy w samym śodku prerii pierwsze drzewo z poszarpanymi przez burzękonarami. Powitaliśy je jako zwiastuna upragnionego lasu. Potem ukazał sięich więej z prawej i z lewej strony, aż utworzył gaj rosnąy na stromym zboczu. Przez gaj ten wydostaliśy sięna w/góze, za któym teren opadałstromo ku niezbyt gł .bokiej dolinie. Musieliśy zjechaćw dó ., aby przecią . dolinę stamtą zaśzaczynał sięznowu doś . znaczna wyżna, naga wprawdzie i łsa po bokach, ale na grzbiecie pokryta drzewami. Wzdłżtego grzbietu jechał siępod koronami drzew, a potem stromo w dó . przez paró, a nastęnie znowu pod góęna mał, bezdrzewne, ale porosł trawąpłskowzgóze. Tu ujrzeliśy pas zgniecionej trawy ciąnąy się prostopadle do kierunku naszej drogi. ─ Trop! ─ zawołłgambusino. ─ Kto mółtęy przejeżżć ─ I zsiadłz konia, by zbadać śady. ─ Ja to widzęz siodł ─ rzekłgniewnie Old Death. ─ Taki trop moż zostawićtylko gromada licząa ponad czterdziestu jeźźó. Przybywamy zatem za pó .no. ─ Sązicie istotnie, ż to byli Czimarrowie? ─ Stanowczo tak, senior! Winnetou zsiadłrónież poszedłkawałk drogi za tropem, po czym ośiadczył ─ Dziesię . bladych twarzy, a czterdziestu czerwonoskóych. Przeszli tęy przed godziną

─ Có . wy na to, senior gambusino? ─ spytałOld Death. ─ Jeśi tak jest naprawdę to możmy ich przecieżjeszcze przegonić─ odrzekłzapytany. ─ Przed napadem bęąbadali okolicę a to wymaga czasu. ─ Oni zmusząHartona, żby im wszystko opisał nie bęąwię tracili czasu na dłgie poszukiwania. ─ Ale Indianie atakujązawsze przed rannym brzaskiem. ─ Zabierajcie sięze swoim brzaskiem! Wiecie przecież ż sąz nimi biali! Diabł tam bęą zważli na obyczaje czerwonókóych. Załżłym się ż wejdądo bonancy w biał dzień Postarajcie sięzatem, żbyśy siętam jak najpręzej dostali! Ostrogi poszł w ruch i popęziliśy przez róninę ale w innym kierunku niżCzimarrowie, Harton poprowadziłich nie ku wejśiu do bonancy, lecz na jej tylnąkrawęź My zaś dokłdaliśy starań aby jak najszybciej dostaćsiędo jej wnęrza. Niestety, ciemnoś . zaczę .a teraz szybko zapadać a na domiar złgo wjechaliśy w las na zupełe bezdroż. Musieliśy to zjeżżćna dó ., to znó pią . siępod góę zdają sięcałowicie na krocząego przed nami gambusina oraz na oczy koni. Konary i gał .zie bił nas po twarzy i zachodził obawa, ż nas zmiotąz siodeł Pozsiadaliśy wię i poszliśy dalej piechotą prowadzą konie za . uzdy, z rewolwerami w drugiej ręe, ponieważw każej chwili mogliśy sięspotkaćz nieprzyjacielem. Nareszcie usłszeliśy szmer wody. ─ Jesteśy przy wejśiu ─ szepną . gambusino. ─ Uważjcie teraz! Na prawo jest woda. Trzymajcie sięskał po lewej stronie i idźie po jednemu! ─ Łdnie! ─ rzekłOld Death. ─ Tu w nocy straż nie stoją ─ Teraz jeszcze nie. Jeszcze nie nadszedłczas nocnego spoczynku. ─ Łdna gospodarka! I w dodatku w bonancy! Jaka tam droga? Ciemno, ż oko wykol! ─ Ciąle prosto. Grunt róny. Ażdo namiotu nie ma żdnej przeszkody. Widzieliśy w ciemnośi tylko tyle, ż przed namii ciąnie sięotwarte dno doliny. Na lewo wznosił sięwysoko czarne masy śian skalnych, na prawo szemrał woda. Wznosząego się za niązbocza góy nie mogliśy dojrzeć Tak szliśy, prowadzą jeszcze ciąle konie za uzdy. Gambusino, Old Death i ja otwieraliśy pochó. Wtem wydał mi się ż dostrzegłm jaką . postaćprzemykająąsiępomięzy nami a skał .. Zwróiłm na to uwagęinnych, wobec czego zatrzymaliśy sięi zaczęiśy nadsłchiwać Nic jednak sięnie odezwał. ─ Ciemnoś . zwodzi ─ rzekłgambusino. ─ Co prawda, za nami znajduje sięukryte wejśie na góę ─ Ta postaćmogł włśie zejś . stamtą ─ powiedziałm. ─ W takim razie nie byłby obawy, gdyżmusiały to byćprzyjaciel. Ale mieszkaniec doliny nie ma tu teraz czego szukać Zdawał wam siętylko, senior. Na tym skońzył sięta sprawa, któa potem sprowadził na nas straszne nieszczę .cie. Wkróce zobaczyliśy niepewne śiatł lamp przedostająe sięprzez śiany namiotu i usłszeliśy głsy ludzkie. ─ Wy zaczekajcie na resztęrzekłOld Death do gambusina, któy szedłz nami przodem i powiedzcie, by sięzatrzymali przed namiotem, dopói nie zawiadomimy seniora Uhlmanna. Tęent naszych koni musiano słszećw namiocie, mimo to jednak nie uchylono drzwi. ─ Chodźie ze mną sir! ─ rzekłstary. ─ Zobaczycie, jakąradoś . i niespodziankęim sprawimy. Zauważliśy już gdzie znajdował siędrzwi w kształie zasłny. Old Death wszedł pierwszy. ─ To jużoni! ─ zawołłnagle jakiśgłs. ─ Nie wpuszczajcie go do śodka! I oto w trakcie tych sł ow padłstrzał Ujrzałm, jak stary westman pochwyciłoburąz ramę drzwi, a rónocześie dostrzegłm kilka zwróonych ku drzwiom wylotó strzelb. Old Death nie mółsięjużutrzymaćna nogach i osuną . sięna ziemię ─ Moje przeczucie... mó brat... Przebaczenia... Siodł!... ─ jęną .. ─ Senior Uhlmann, nie strzelajcie, na miłś . Boga! ─ krzykną .em. ─ Jesteśy przyjació .mi. Z nami jest wasz teś . i szwagier. Przychodzimy, by was obronićprzed zamierzonym napadem. ─ Mó Boż! Przyjaciele! ─ odpowiedziano z wnęrza. ─ Czy to prawda?

─ Tak, nie strzelajcie! Wpuś .cie mnie, tylko mnie samego! ─ To wejdźie, ale nikt więej! Wszedłm i zastałm tam kilkunastu mę .czyzn uzbrojonych w strzelby. Śiecił siętrzy lampy zwisająe ze stropu namiotu. Naprzeciw mnie wyszedłmłdy człwiek, obok niego stałjakiśwynęzniał i obdarty mę .czyzna. ─ Czy ten byłz nimi, Hartonie? ─ zapytałó młdy. ─ Nie, senior! ─ Nonsens! ─ zawołłm. ─ Nie przeprowadzajcie tu śedztwa. My jesteśy przyjació .mi, ale nieprzyjaciel jest tużza nami. Moż nadejś . każej chwili. Ten człwriek nazywa się Harton? Czy to jego wlekli z sobąCzimarrowie jużod dłżzego czasu? ─ Tak, ale im umkną .. Wszedłtu zaledwie przed dwiema minutami. ─ Wię to wy przekradaliśie sięobok nas, master Harton? Widziałm was, ale moi towarzysze mi nie wierzyli. Kto wystrzelił ─ Ja ─ rzekłjeden z obecnych. ─ Zabiliśie człwieka, któemu zawdzięzacie swoje ocalenie! ─ powiedziałm, ale odetchną .em, ponieważprzychodził mi jużna myś, ż to moż brat zastrzeliłbrata. Old Death trafiony w samo serce nie żłjuż Murzyn Sam wniółgo z ł .ki do namiotu i połżłwśó głśego lamentu. Wtem weszli obaj Langowie, a za nimi gambusino, któy nie mółjużdłżj wytrzymać Teraz nastąił chaotyczna, gwarliwa scena radośi, do któej przył .czyli sięmieszkańy z pobliskich szałsó. Có . dopiero, gdy z drugiego przedział namiotu wyszł dwie kobiety. Jedna z chłpczykiem na ręach był niańą Druga, seniora Inez, padł w ramiona ojca i brata. Kiedy wszyscy, zajęi sobą żwo rozmawiali, zapytałm Hartona, jak mu sięudał uciec. ─ Wyprowadziłm ich lasem na tyłdoliny ─ zaczą . opowiadać─ gdzie rozłżli sięobozem, a wóz po-. szedłna zwiady. Kiedy zmrok zapadł ruszyli w drogę zostawiają konie pod opiekąkilku strażikó. Leżłm ze zwiąanymi ręami i nogami. Jakośzdołłm uwolnić najpierw ręe, a nastęnie nogi, po czym pomkną .em szybko ku ukrytym schodom. Zauważłm was, a myśą, ż to wrogowie, pospieszyłm tu, gdzie zastałm zgromadzoną więszoś . robotnikó, któym doniosłm o groż .cym napadzie. Pierwszy, któy szedł padł od strzał. ─ Obyśie raczej zostali tam, gdzie byliśie! Spowodowaliśie straszne nieszczę .cie. Ale z waszych sł ow wnioskuję ż te łtry mogąsiętu zjawićlada chwila. Trzeba zrobićporząek. Zwróiłm sięoczywiśie wprost do Uhlmanna, owego młdzieńa, któy w chwili mojego wejśia stałobok Hartona. Poinformowałm go w krókich słwach o stanie rzeczy i z jego pomocąw niespeła dwie minuty wydane został wszystkie zarzązenia. Konie nasze zaprowadzono dalej w gł .b doliny. Apacze ustawili sięza namiotem, a obok nich robotnicy Uhlmanna. Wyniesiono nad strumieńbeczkęnafty i flaszkębenzyny. Odbito pokrywębeczki, a jeden z robotnikó miałna umóiony znak wlaćbenzynędo nafty, zapalićją a potem zepchną . beczkędo wody. Płnąa nafta płną po wodzie powinna był ośietlićcał . dolinę Stał teraz pię .dziesięiu ludzi gotowych na przyjęie nieprzyjació .. Liczbądorónywaliśy napastnikom, a przewyżzaliśy ich uzbrojeniem. Kilku dośiadczonych robotnikó wysłno do wejśia, aby donieśi o zbliżniu sięwrogó. Na tylnej śianie namiotu rozluźiono pierśienie, aby mó tamtęy wchodzići wychodzić Kobiety z dzieckiem zaprowadzono do tylnej czę .ci doliny. W namiocie pozostałm tylko ja, Uhlmann, Winnetou i obydwaj Langowie. Sam towarzyszyłApaczom. Po dziesięiu minutach wszedłjeden z wysłnych naprzó ludzi i doniół ż przyprowadziłdwóh białch, któzy pragnązłżćswoje uszanowanie seniorowi Uhlmannowi. Za tymi białmi jednak zauważno pewien ruch, z czego należ wnosić ż reszta zbliż siętakż. Obu obcym przybyszom pozwolono wejś ., przedtem jednak ukryłm sięwraz z obydwoma Langami i Winnetou w drugiej czę .ci namiotu.

Tymi dwoma białmi byli ku memu zdumieniu Gibson i Ohlert. Powitano ich uprzejmie i poproszono, żby usiedli, co teżobaj uczynili. Gibson przedstawiłsięjako geograf Gavilano, któy razem z kolegązwiedza góy. Ośiadczył ż niedaleko stą rozbiłobó, a wkróce potem do obozu tego przybyłpewien gambusino, niejaki Harton, któy poinformowałgo, ż tu znajduje sięporząne mieszkanie. Ponieważkolega jego zachorował─ móiłdalej Gibson ─ przeto poprosiłHartona, żby go tu przyprowadziłi zapytałseniora Uhlmanna, czyby się nie zgodziłprzyją . chorego na nocleg. Nie zastanawiają sięnad tym, czy podstę Gibsona jest obmyśony dobrze, czy głpio, wyszedłm z kryjóki. Na mó widok Gibson zerwałsięna róne nogi i wpatrzyłsięwe mnie z wyrazem najwyżzego przerażnia. ─ Czy Czimarrowie, któzy idąza wami, takż zachorowali, master Gibson? ─ zapytałm. ─ Wiliam Ohlert nie tylko zostanie tutaj, lecz pódzie ze mną a i was takż zabiorę Ohlert siedziałjak zwykle, nie biorą w niczym udział, Gibson jednak szybko sięopamięał ─ Łtrze! ─ krzykną . na mnie. ─ Ażtutaj śigasz uczciwych ludzi? ─ Milcz! ─ przerwałm mu. ─ Jesteśmoim jeńem! ─ Jeszcze nie! ─ odparłz wśiekłśią Miałstrzelbęw ręu i zamierzyłsięna mnie kolbą Odepchną .em jego ręę przez co zrobiłpó . zwrotu, strzelba zatoczył łk i trafił w głwę Ohlerta, któy upadłnatychmiast na ziemię W nastęnej chwili wtargnęi do namiotu robotnicy i wycelowali strzelby w Gibsona. ─ Nie strzelać ─ zawołłm chcą go wzią . żwcem, ale był jużza pó .no. Hukną . strzałi Gibson runą . z przestrzelonągłwąna ziemię Na ten strzał jakby na znak umóiony przez Gibsona ze wspónikami, rozległ sięw pobliż wejśia indiańkie wycie wojenne. To wpadli Czimarrowie i sprzymierzeni z nimi biali. Uhlmann wybiegłna dwó, inni za nim. Jego głs, strzał i krzyki ludzi mieszał sięz sobą wśó ciszy nocnej. Zostałm w namiocie sam z nieprzytomnym Ohlertem. Ukląłm przy nim, aby sięprzekonać czy żje. Tęno bił, wię poczułm sięspokojniejszy. Mogłm wzią . udziałw walce. Wyszedłzy zobaczyłm, ż to jużzbyteczne. Płnąa potokiem nafta ośietlił dolinę Był jasno jak w dzień Przyjęo nieprzyjació . zupełie inaczej, niżsiętego spodziewali. Kilku z nich leżł na ziemi, a reszta umykał ku wyjśiu, śigana przez zwycięcó. Tu i ódzie pojedynczy napastnicy walczyli jeszcze z dwoma lub trzema ludźi Uhlmanna, lecz oczywiśie bez żdnej nadziei zwyciętwa. W kilka minut potem na placu boju nie był już nikogo. Pierwszy wróiłz pośigu Harton. Nie miałon oczywiśie najmniejszego pojęia o tym, kto byłjedynym poległm z naszej strony, i to poległm od kuli przyjaciela. Poszedłm z nim w gł .b doliny. Wokoł płnę .o jużkilka roznieconych ognisk. Usiedliśy w ciemnym miejscu, po czym rozpoczą .em swojąopowieś .. Harton płkałgłśo i rozdzierająo jak dziecko. Kochałbrata zawsze, dawno mu jużprzebaczył i zostałgambusinem w nadziei, ż go gdzieśspotka. Prosił żbym mu opowiedział wszystko, począszy od mego pierwszego spotkania z Old Deathem ażdo chwili, kiedy dosięł go zabł .kana kula. Chciałznaćkaże zamienione przez nas słwo, a gdy po paru godzinach wróiliśy do namiotu i stanęiśy u wezgłwia zmarłgo, poprosiłmnie, żbym go pokochałtak jak jego biednego brata. Rankiem przy niesiono siodł Old Deatha i obaj, tylko w cztery oczy, odpruliśy podszewkę Znaleźiśy portfel, cienki wprawdzie, lecz o bogatej zawartośi. Zmarł pozostawił przekazy bankowe na znacznąsumę a co ważiejsze ─ dokłdnie narysowany plan pewnej miejscowośi w Sonorze, gdzie odkryłwielce obiecująąbonancę Od tej chwili byłFred Harton bardzo bogatym człwiekiem. Jakie plany miałGibson co do Ohlerta, nie podobna siębył dowiedzieć Nawet siostra jego, Feliza Perillo, do któej wiodł ich droga, nie zdołł tego wyjaśić Znalazłm przy nim tylko pieniąze, wszystkie zresztą któe podją . na nazwisko Ohlerta, oczywiśie opróz tego, co

wydałna podró .. Ohlert żł lecz ciąle jeszcze nie mółprzyjś . do siebie po ogłszeniu. Należł sięzatem spodziewać ż bęzie musiałzabawićtu nieco dłżj, co był mi nawet na ręę gdyżmogłm wypoczą . po trudach i poznaćgruntownie żcie w bonancy. Potem zamierzałm oddać Ohlerta pod opiekęzdolnego lekarza w Chihuahua. Old Deatha pochowano. Wystawiliśy mu pomnik z krzyżm ze srebrzystego kruszczu. Brat jego zrezygnowałz pracy u Uhlmanna, aby odpoczą . po trudach i przykrośiach, na któe byłciąle narażny jako gambusino. Uhlmann i jego żna byli bardzo uszczę .liwieni przybyciem obydwóh krewnych. Byli to mili, gośinni ludzie, któym z serca żczyłm szczę .cia. Harton, żgnają sięz nimi i ze mną prosiłmnie, żbym mu towarzyszyłw poszukiwaniu bonancy. Nie mogłm mu daćstanowczej odpowiedzi i pocieszałm go nadzieją ż przybęę wkróce do Chihuahua. Winnetou postanowiłpowróićdo domu wraz ze swymi dziesięioma Apaczami, któych Uhlmann obdarowałsowicie. Murzyn Sam odjechałrazem z Hartonem i z pewnośiąwykonałszczę .liwie polecenie Cortesia, ale czy wróiłdo niego, tego jużnie wiem. W dwa miesiąe potem siedziałm u poczciwego braciszka Benito z kongregacji El Buono Pastor w Chihuahua. Jemu to, jako najsłnniejszemu lekarzowi pó .nocnych prowincji, powierzyłm mojego pacjenta. Udał mu sięteżuzdrowićgo całowicie. Powiadam „ałowicie”, gdyżwraz ze zdrowiem fizycznym powróił takż duchowe. Wiliam byłrześi l zdrowy, a chwilami nawet wesoł i tękniłdo ojca, nie wiedzą o tym, ż włśie go tu oczekiwałm. Ojciec bowiem, gdy mu doniosłm o znalezieniu Wiliama, zawiadomiłmnie, ż sam przyjedzie po syna. Przy sposobnośi prosiłm go, żby mi załtwiłzwolnienie z pracy u Taylora. Z każym dniem nabierałm coraz więej ochoty, by udaćsięz Hartonem do Sonory. Harton odwiedzałnas codziennie. Zaprzyjaźiłsięze mnąserdecznie i cieszyłsięrónież bardzo powracająym zdrowiem pacjenta. Młdy Ohlert nie chciałjużnawet słszećsłwa ,,poeta”. Przypominałsobie każąnieomal godzinężcia, czas jednak od momentu ucieczki z Gibsonem ażdo obudzenia sięw bonancy tworzyłjeszcze w jego pamięi pustąkartę Pewnego dnia siedzieliśy tak razem, zakonnik, Ohlert, Harton i ja, opowiadają o tym. cośy przeżli, i ukłdają plany na przyszłś .. Wtem zapukałsłż .cy i wprowadziłdo izby starszego mę .czyznę na któego widok Wiliam wydałokrzyk radośi. Wiedziałjuż(oczywiśie ode mnie), jakąboleś . i jakie kłpoty sprawiłojcu. Rzuciłsięwię z płczem w jego ramiona, a my wyszliśy cicho z pokoju. Pó .niej oczywiśie musieliśy opowiedziećojcu szczegó .owo o wszystkich naszych przygodach, a on słchałpełn radośi, ż odnalazłsyna. Ohlert senior przywiółmi zwolnienie z pracy, wobec tego Fred Harton otrzymałode mnie upragnione słwo, ż bęęmu towarzyszył Pragnęiśy oczywiśie gorąo, żby jeszcze ktośtrzeci wzią . udziałw tej podró .y. Tym trzecim byłnie kto inny jak nieodżłwanej pamięi Old Death! Niestety, stał sięinaczej. ROZDZIAŁV OLD FIREHAND Mółym wiele, bardzo wiele napisaćo tym, co przeżłm z Hartonem, ale ponieważtutaj chodzi przede wszystkim o Winnetou, któego z nami nie był, przeto powiem tylko, ż po dłgich trudach, przygodach i walkach udał nam sięszczę .liwie znaleź . bonancę Z udział, jaki mi w niej przyznałFred, nie miałm ochoty korzystaćna stał, toteżsprzedałm go za sumę któa wynagrodził mi sowicie straty poniesione podczas rozbicia okręu. Pożgnawszy sięz Hartonem, pojechałm nad Rio Pecos do puebla Apaczó, gdzie mnie przyjęo jak brata. Nie zastałm jednak niestety Winnetou, gdyżobjeżżłwtedy włśie wszystkie osiedla Apaczó. Apacze prosili, żbym zaczekałna niego, ponieważjednak jego podró . miał trwaćpó . roku,

przeto ruszyłm tymczasem do Kolorado, aby potem przez Kanzas powróićdo St. Louis. W drodze przył .czyłsiędo mnie Anglik Emery Bothwell, któego pó .niej, jak sięmoi mili czytelnicy dowiedzą spotkałm na Saharze. Wszystko, co przeżłm dawniej z Winnetou, potem z Fredem Hartonem, a teraz z kolei z Bothwellem, rozeszł sięgłśym echem. Kiedy wię przybyłm do St. Louis, zdumiałm się ż nazwisko ,,Old Shatterhand” był na wszystkich ustach. Mó kochany mr. Henry, zauważwszy moje zdumienie, rzekłzwykłm swoim sposobem: ─ A to z was ptaszek! Przeżwacie w jednym miesiąu więej przygó niżniejeden człwiek przez dwadzieśia lat, przebijacie sięprzez wszelkie niebezpieczeńtwa tak szczę .liwie jak kula pistoletowa przez bibuł ., idziecie jako młdy greenhorn w zawody z najbardziej dośiadczonym westmanem, obalacie okrutne prawa Dzikiego Zachodu, oszczęzają nawet śiertelnego wroga, a potem gęęotwieracie ze zdumienia nad tym, ż o was móią Powiadam wam, ż co do słwy, to zapęziliśie w tak krókim czasie w kozi ró nawet słwnego Old Firehanda, a on jest od was dwa razy starszy. Okrutnie sięcieszyłm wasząsłwą gdyż to ja skierowałm was na tędrogę A teraz cośwam pokaż .! Otworzyłszafęze strzelbami i wydobyłz niej pierwszy gotowy sztucer swego systemu, objaśił jak. go należ użwać i zaprowadziłmnie potem na strzelnicę abym go wypróowałi ocenił Byłm zachwycony, ale ponownie zwróiłm jego uwagęna to, ż rozpowszechnienie tego szybkostrzelnego sztucera na Dzikim Zachodzie sprowadziłby zł skutki dla ludzi i zwierzą. ─ Wiem to, wiem ─ rzekł─ jużraz to od was słszałm. Zrobięteżtylko kilka egzemplarzy. To jest pierwszy i ten wam darowuję Wsłwiliśie mojąrusznicęna niedźiedzie, zachowajcie jąwię na zawsze razem ze sztucerem. Liczęna to, ż w przyszłch podró .ach po drugiej stronie Missisipi odda wam jakie takie usłgi. ─ To nie ulega najmniejszej wąpliwośi. Ale w takim razie nie mogęteraz przyją . tego daru. ─ Dlaczego? ─ Ponieważnie udajęsięteraz na Zachó. ─ A doką? ─ Najpierw do domu, a potem do Afryki. ─ Af... Af... Afryki?! ─ zawołłzapominają zamkną . usta. ─ Czy macie dobrze w głwie? Chcecie zostaćMurzynem, czy Hotentotem? ─ Nie. Obiecałm mr. Bothwellowi, ż spotkam sięz nim w Algerze, gdzie przebywająjego krewni. Stamtą zamierzamy zrobićwycieczkęna Saharę ─ I daćsiępożećlwom i hipopotamom! ─ Pshaw! Hipopotamy nie sąmięożrne i nie żjąna pustyni. ─ Ale lwy! ─ Nie ma ich takż na włśiwej Saharze. Zwierzęom potrzebna jest woda. ─ Wiem, ż nie pijąsyropu! Tu chodzi jeszcze o inne sprawy. Prawda, ż w Algerze mói siępo francusku? ─ Tak. ─ A wy umiecie? ─ Oczywiśie. ─ A jak móiąna pustyni? ─ Po arabsku. ─ To jednak pódzie wam kulawo! ─ Nie. Profesor, któy mnie uczyłarabskiego, uchodzi za najwięszego znawcętego jęyka w swojej ojczyźie. ─ Niech was kaczka kopnie! Z żdnej strony do was nie przystąisz. Przypuszczam jednak, ż jest coś co was odwiedzie od tej podró .y. ─ Co?

─ Pieniąze. ─ O, te mam. ─ Oho! ─ Tak! Bonanca przyniosł mi sporo, a od bankiera Ohlerta otrzymałm takż pokaźe wynagrodzenie, nie liczą pensji przesłnej mi przez Johna Taylora. ─ To lećie sobie, lećie na swojąSaharę ─ zawołłz gniewem. ─ Nie mogępoją . człwieka, któego tam cościąnie! Piasek, nic tylko piasek i miliony pchełpustynnych! Tu byłby wam o wiele lepiej. Rozchodzimy sięna zawsze, bo kto wie, czy zobaczymy sięjeszcze kiedy. Mr, Henry biegałszybko wielkimi krokami po pokoju, mruczałcośgniewnie i wymachiwał obydwiema ręami. Ale jego dobrodusznoś . wnet odniosł zwyciętwo. Staną . przede mnąi zapytał ─ Czy potrzeba wam i na pustym rusznicy? ─ Tak. ─ A sztucera? ─ Tym bardziej. ─ To weźie jedno i drugie i zabierajcie się Wynośie sięi nie pokazujcie mi sięna oczy, jeśi chcecie, żby was nie wyrzucono. Wy... wy... wy... głpi ośe pustynny, wy...! Wcisną . mi w ręe obie strzelby, otworzyłdrzwi, wypchną . mnie i zasuną . rygiel. Kiedy jednak wyszedłm na ulicę wystawiłgłwęprzez okno i zapytał ─ Przyjdziecie do mnie dziświeczorem? ─ Oczywiśie! ─ Well! Ugotujęna maszynce zupępiwną wasząulubionąpotrawę A teraz zabierajcie się stą! Gdy żgnałm sięz nim kilka dni pó .niej, wymółna mnie słwo honoru, ż wróępo sześiu miesiąach, jeśi jakaśnieprzezwycię .ona przeszkoda nie stanie mi w drodze. Udał mi siędotrzymaćsłwa i w pó . roku potem znalazłm sięznowu w St. Louis. Mr. Henry ucieszyłsięniezmiernie dowiedziawszy się jak bardzo przydał mi sięobie strzelby przy zniszczeniu osłwionej karawany rabusió, i ośiadczył ż byłw tym czasie u niego Winnetou. Dowiedziawszy się kiedy mam wróić Winnetou prosił żbym przybyłdo Sierra Blanca, gdzie bęzie polowałze swoimi wojownikami. Wyruszyłm natychmiast w drogęi dotarłm na miejsce w trzy tygodnie. Po krókich poszukiwaniach znalazłm obó Apaczó. Winnetou zachwycałsię tak samo jak ja, sztucerem Henry'ego, ale nie pragną . zeńani razu wystrzelić uważją go za cośw rodzaju mojego leku. Zrobiłmi radosnąniespodziankę darowują mi karego konia, któego umyśnie zabrałz sobąz puebla przeznaczają go dla mnie. KońnazywałsięSwallow24, a gł owna jego zaleta ─ szybkoś ., usprawiedliwiał ażnadto tęnazwę Przeszedłon najlepsząindiańkątresuręi szybko siędo mnie przyzwyczaił Winnetou wybierałsiępo polowaniu do Nawajó, aby doprowadzićdo zgody mięzy nimi a Nijorami, z któymi wiedli spó. Postanowiłm mu towarzyszyć lecz nie wykonałm tego postanowienia. Oto bowiem na kilka dni przed zamierzonąwyprawąspotkaliśy ludzi, któzy wieźi złto z Kalifornii. Przelęli sięniemał, ujrzawszy, ż ich otoczyli czerwonoskózy, uspokoili sięjednak, usłszawszy nazwiska Winnetou i Old Shatterhanda. Cieszył się one, widać dobrąsłwą gdyżludzie ci poprosili mnie, żbym ich, za odpowiednim wynagrodzeniem, odprowadziłdo Fortu Scott. Nie chciałm na to przystać aby sięnie rozł .czaćz Winnetou, on jednak, jako mó dawny nauczyciel, dumny byłz tego zaufania i nalegał żbym nie odmawiałim tej przysłgi. Potem z. fortu Scott miałm sięudaćna pó .noc do połżnej na zachó od Missouri prerii Grawel, gdzie wyznaczyliśy sobie spotkanie. Winnetou chciał odwiedzićznajdująego sięwóczas w tamtych sironach swego dawnego przyjaciela, Old Firehanda. Ponieważto lozstanie był jego żczeniem, odjechałm z owymi ludźi i doprowadziłm

ich szczę .liwie na miejsce przeznaczenia. Nie obeszł sięoczywiśie bez niebezpieczeńtw, któe trzeba był pokonać Starałm siębraćje na siebie i kilka razy tylko dzięi sztucerowi i śietnemu wierzchowcowi nie przypłciłm żciem swego postęowania. Dalej pojechałm jużsam, najpierw przez Kanzas, a potem przez Nebraskę terytorium Siuksó, od któych pośigu ocalił mnie kilkakrotnie tylko chyżś . Swallowa. Winnetou powiedziałmi przy pożgnaniu, ż w tych stronach, przez któe bęzie wiodł moja droga, leż . nowoodkryte tereny naftowe należ .ce do niejakiego Forstera, i ż tam znajduje sięsklep, w któym bęęmółnabyć czego mi bęzie potrzeba. Wedłg moich obliczeńpowinienem byłjużbyćw pobliż owej osady naftowej. Wiedziałm, ż nazywa sięNew Venango i leż w jednym z jaró, zwanych bluffs. Jary te wcinają sięstromo w płszczyznęprerii, a przepłwa je zazwyczaj rzeczka, któa bąźto niknie bez śadu pomięzy skałmi, bąźteżwsiąa powoli w grunt, albo wreszcie, jeżli ma więej wody, płnie ku więszej rzece. Ale dotychczas nie znalazłm na róninie, usianej ż ołym kwieciem heliantu, żdnego znaku, któy by dowodziłbliskośi takiego jaru. Końpotrzebował odpoczynku, a i ja sam byłm tak znużny dłgim bł .dzeniem, ż coraz bardziej tękniłm do celu dzisiejszej mojej węróki. Postanowiłm tam porząnie wypoczą . i uzupełić wyczerpująąsięjużniemal amunicję Straciłm jużprawie nadzieję kiedy nagle Swallow podniółgłwęi zaparskałw ten szczegóny sposó, jakim prawdziwy końpreriowy oznajmia zbliżnie siężjąej istoty. Zatrzymałm go lekkim szarpnięiem cugli i odwróiłm sięna siodle, aby zbadaćwidnokrą. Nie potrzeba był patrzećzbyt dłgo. Z boku od miejsca, na któym stałm, spostrzegłm dwóh jeźźó, któzy musieli mnie takż zauważć gdyżpuśili konie cwałm wprost ku mnie. Ponieważodległś . mięzy nami był zbyt wielka, aby rozró .nićszczegó .y, spojrzałm przez lunetęi dostrzegłm ku memu zdziwieniu, ż jeden z jeźźó nie byłdojrzałm mę .czyzną lecz młdym chłpcem, co siędoś . rzadko zdarza w tych stronach. ,,A, do stu piorunó! Dziecko na prerii, i to w prawdziwym traperskim ubraniu!” ─ pomyśałm i wsuną .em na powró za pas nó . i rewolwer, któe wyją .em przedtem dla bezpieczeńtwa. Czyży starszy jeźziec miałbyćjednym z owych słnnych Jankesó, gotowych do wszelkiej ekstrawagancji, czy moż to nawet sam „uch róniny”, któy wedle wierzeńindiańkich jeźzi nocąna ognistym koniu, a we dnie pod rozmaitymi postaciami wł oczy siępo lasach, 24 Swallow (ang.) –jaskó .ka. aby wabićbiałch ludzi i doprowadzaćich do zguby. Chłpiec natomiast mółbyćzakłdnikiem, uprowadzonym ze Wschodu. Ogarnięy wąpliwośiami zbadałm swojąpowierzchownoś . i stwierdziłm brak tego wszystkiego, co dżntelmen powinien miećna sobie i przy sobie. Mokasyny stał sięz czasem zbyt otwarte, spodnie śiecił się ponieważprzeją .em chwalebny obyczaj wszystkich myśiwych użwania ich przy stole zamiast serwetki i w ten sposó wysmarowałm je dokłdnie łjem bawolim i tłszczem szopa. Workowata, skózana koszula myśiwska, któa z uznania godnym pośięeniem znosił wszelkie zmiany temperatury i zaburzenia atmosferyczne, nadał mi wyglą stracha na wróle zmaltretowanego doszczęnie przez deszcz i wiatr. Bobrowa czapka, okrywająa mi głwę nie tylko poważie sięrozciąnę .a, lecz. takż utracił więszączę .ćwłsó i robił wrażnie, jakby wchodził w nazbyt bliskąstycznoś . z ogniskami obozowymi. Szczę .ciem nie znajdowałm sięna parterze wielkiej opery, lecz pomięzy Black Hilis a Góami Skalistymi i nie miałm czasu na to, by siętym martwić Nie dokońzyłm jeszcze swych oglęzin, gdy obaj przybysze zatrzymali sięprzede mną Chłpak podniółna pozdrowienie ręojeś . szpicruty i zawołłcienkim, śieżm głsem: ─ Dzieńdobry, sir! Co chcecie znaleź .? Czego tak na sobie szukacie? ─ Do usłg, mó chłpcze! Zapinam mojąpancernąkoszulkę żby mnie nie uszkodził wasze badawcze spojrzenie.

─ To nie wolno na was spojrzeć ─ O, i owszem, ale przypuszczam, ż i mnie pozwolicie odwzajemnićsięw ten sam sposó. ─ Wobec rycerza z hełem bobrowym i w pancerzu trzeba byćuprzejmym. Podnieśie zatem wasząstrasznąprzyłicęi spojrzyjcie na mnie! ─ Dzięuję Przypatrzmy sięwię sobie do syta, przy czym oczywiśie ja lepiej na tym wyjdę ponieważwasz stró jest jeszcze dosyćnowy i bardziej godny dżntelmena ─ odrzekłm, a obróiwszy mustanga na zadnich nogach w kó .ko, dodałm; ─ Teraz obejrzeliśie mnie ze wszystkich stron, na koniu i w naturalnej wielkośi. Jak wam siępodobam? ─ Zaczekajcie trochęi przypatrzcie sięmnie ─ rzekłchłpiec śieją sięi poderwałkonia śiałm ruchem tak samo jak ja to uczyniłm, ─ Teraz przedstawiliśy sięsobie wzajemnie, a wy powiedzcie pierwsi, jak ja sięwam podobam! ─ Hm, nieźe! Wydaje mi się ż pasujecie do tego miejsca, w któym sięznajdujemy. A ja? ─ Tak, o la la! Ale trzeba byćostrożym i nie zbliżćsiędo was za bardzo, gdyżwasz wyglą nasuwa jednak pewne wąpliwośi. ─ Tak, jeśi nie braćpod uwagęwaszej wartośi jako człwieka, to jako jeźziec jesteśie znakomici ─ rzekłtowarzysz chłpca lekceważ .cym tonem, przypatrują sięSwallowowi okiem znawcy. Nie zwróiłm uwagi na tęobelgęi odpowiedziałm chłpcu, któy okazywał jak na swó wiek, doś . duż obycie towarzyskie: ─ Wasze wąpliwośi sąsłszne, sir, ale usprawiedliwiająmnie te dzikie strony, w któych sięznajdujemy. ─ Dzikie? Jesteśie wię tu obcym? ─ Tak dalece obcym, ż jużprzez cał dzieńszukam na pró .no włśiwego numeru domu. ─ To udajcie sięz nami! Zobaczycie, jak ogromne sąte dzikie strony! Zwróiłsięw kierunku, w któym poprzednio podą .ałm, i puśiłkonia przez wszystkie tempa ─ od wolnego kroku ażdo wyciąnięego cwał. Swallow ruszyłza nim z łtwośią pomimo ż od brzasku byliśy w drodze. Dzielne zwierzęjakby zmiarkował, ż idzie tu o jaką . próę zaczę .o pęzićw ten sposó, ż chłpiec nie mółmi w końu sprostaći zatrzymał swego konia z okrzykiem podziwu: ─ Macie doskonałgo konia, sir. Moż byśie go sprzedali? ─ Za żdnącenę sir ─ odrzekłm, zdziwiony tym pytaniem. ─ Opuś .cie to „ir”! ─ Dobrze! Otó . ten mustang wyratowałmnie z niejednego niebezpieczeńtwa, zawdzięzam mu żcie, któe częto wisiał na włsku, nie mółym wię go sprzedać ─ Ma indiańkątresurę─ zauważłchłpiec patrzą na konia okiem znawcy. ─ Gdzieśie go nabyli? ─ Od Winnetou, wodza Apaczó, z któym spotkałm sięw ostatnich czasach nad Rio Suanca. Spojrzałna mnie z widocznym zdziwieniem. ─ Od Winnetou? To najsłwniejszy Indianin od Sonory ażpo Kolumbię Nie wygląacie na człwieka, któy sięcieszy takimi znajomośiami. ─ Czemu nie? ─ zapytałm śieją sięszczerze. ─ Uważłm was za surweyora lub kogośw tym rodzaju. Tego typu ludzie bywająwprawdzie dzielni i zręzni, ale do tego, by zapuszczaćsięmięzy Apaczó, Nijoró i Nawajó ─ potrzeba czegoświęej. Wasze rewolwery, zgrabny nó . i odśięna strzelba na rzemieniu, a najbardziej wasza paradna postawa na koniu, nie przypominajątego, co sięzwykle widzi u prawdziwego trapera. ─ Przyznajęotwarcie, ż jestem myśiwym tylko od śięa, ale brońmam rzeczywiśie niezł .. Pochodzi ona z Front Street w St. Louis, a jeśi znacie ten skłd, to wiecie zapewne, ż za dobrącenęmoża tam dostaćdobry towar. ─ Hm, ja sązę ż dobroćtowaru okazuje siędopiero przy jego użciu. Co myśicie o tym pistolecie?

Po tych słwach sięną . do torby przy siodle, wyją . stare, zardzewiał narzęzie do strzelania, podobne do wszystkiego, tylko nie do broni godnej zaufania. ─ Tak. To pochodzi, co prawda, z epoki króa Ćieczka, ale wprawny strzelec moż sobie z tym poradzićbardzo dobrze. Widziałm Indian, któzy wspaniale strzelali z najnęzniejszej broni. ─ W takim razie powiedzcie, czy umieli zrobićcośpodobnego? Skoczyłw bok, objechałmnie dokoł szybkim kłsem, podniółręęi wypaliłdo mnie, zanim sięspostrzegłm, co zamierza. Poczułm lekkie szarpnięie mego wyłsia-łgo okrycia głwy i rónocześie ujrzałm spadająy przede mnąkwiat heliantu, któy miałm zatknięy za czapką Wygląał to tak, jakby ten pewny siebie strzelec chciałsiędowiedzieć co ma sązićo poziomie moich umiejęnośi myśiwskich, ,,od śięa”. Odrzekłm wię z zimną krwiąna jego pytanie: ─ Sązę ż tej sztuki dokaż wielu, natomiast nie każy sięzgodzi nastawiaćswączapkę jako cel z tej prostej przyczyny, ż pod niąznajduje sięgłwa. Nie strzelajcie zatem do nikogo, zanim go nie przekonacie, ż umiecie celnie strzelać ─ Dlaczegó . to? ─ zabrzmiał za mnąpytanie. Towarzysz chłpca jechałna dużm i cię .kim koniu, któy nie mółnam dotrzymaćkroku, i dotarłdo nas dopiero w chwili wystrzał. ─ Nabó za głwęprzebiegacza sawanny razem z futrzanączapkąto ażnadto duż zapłta. Ten chudy z dłgąi cienkąszyjączłwiek miałzawzięąfizjonomięJankesa. Ze wzglęu na jego towarzysza nie zwróiłm uwagi i na to grubiańtwo, chociażspostrzegłm, ż chłpiec fałzywie sobie wytłmaczyłmoje milczenie. Na jego twarzy odbiłsięwyraz dezaprobaty dla mojej biernośi i braku natychmiastowej odpowiedzi. Cał to spotkanie wydał mi siętak osobliwe, ż gdybym cośpodobnego przeczytałw powieśi, podejrzewałym autora o chę . przedstawienia rzeczy nieprawdopodobnych. Zapewne gdzieśw pobliż musiał sięznajdowaćjakaśosada, a ż od dawna nie zabł .kał siętutaj żdne z dzikich plemion mółwię nawet tak młdy mieszkaniec osady odważćsięna niedaleki wyjazd na prerię Tak sobie wyobrażłm tęsytuację Mniej jasno zdawałm sobie sprawętego, jak należł sięzachowaćw stosunku do tego dziwnego chłpaka. Okazywał dobrąznajomoś . Zachodu i wprawęw potrzebnych tam umiejęnośiach, co skłniał do przypuszczenia, ż wychowałsięw jakichśniezwykłch warunkach. Nic wię dziwnego, ż przypatrywałm mu sięz żwym zaciekawieniem. Jechało pó . dłgośi konia przede mną a blask chyląego sięku widnokręowi słńa oblewał go złtymi promieniami. W jego oryginalnych rysach widaćbył obok młdzieńzej miękośi sił . woli i energię z postawy zaśi z każego ruchu przebijał samodzielnoś . i pewnoś . siebie, nie pozwalająa traktowaćgo jak dziecko, choćnie mółliczyćwięej niż szesnaśie lat. Patrzą na niego przypomniałm sobie czytane dawniej opowiadania i historie o odwadze, jakątu, na Dzikim Zachodzie, odznaczająsięnawet dzieci. Sąziłm jednak, ż samodzielnoś . tego chłpaka był nie tylko cechąjego charakteru, lecz i jego warunkó materialnych, gdyżnie pytały mnie z takąswobodąo cenękonia. Wtem śiąną . cugle. ─ Czy zmierzacie do New Venango, sir? ─ Tak. ─ I przybywacie oczywiśie z sawanny? ─ Widaćto chyba po mnie. ─ Ale nie jesteśie westmanem! ─ Czy cieszycie siętak bystrym wzrokiem, ż poznajecie to natychmiast? ─ Jesteśie Europejczykiem. ─ Tak. Czy mó angielski akcent śiadczy, ż jestem cudzoziemcem? ─ Trochę Co do mnie urodziłm sięnad Ouicourt. Matka moja był Indiankąz plemienia Assineboinó. To wyjaśił mi od razu szczegóne rysy jego twarzy oraz ciemnąbarwęcery. A wię matka

jego umarł, ojciec zaśżł W każym razie natkną .em siętu na jakieśbardzo interesująe okolicznośi. To jednak, co czułm w tej chwili do chłpca, był czymświęej niżpustąciekawośią ─ Spojrzyjcie no tam! ─ wezwałmnie podnoszą ręę ─ Widzicie dym wychodząy jakby spod ziemi? ─ Ach! Jesteśy wię nareszcie nad szukanym przeze mnie jarem, w któym leż New Venango! Czy znacie Emery Forstera, króa naftowego? ─ Trochę Jest ojcem żny mojego brata, któy mieszka w Omaha. Wracam włśie stamtą z odwiedzin i wstąiłm po drodze tutaj. Czy macie cośdo załtwienia z Forsterem, sir? ─ Nie. Udajęsiędo sklepu po zakupy, a zapytałm o Forstera tylko dlatego, ż, jako kró naftowy, jest dla każego przybysza ciekawąosobistośią ─ Czy widzieliśie go jużkiedykolwiek? ─ Nie! ─ O. i owszem! Widzicie go nawet teraz, gdyżjedzie u waszego boku! Widaćniedostatecznie sięsobie przedstawiliśy, ale możmy to sobie darować Preria nie wymaga zbytnich ceremonii. ─ Nie podzielam tego zdania ─ odrzekłm, nie zaszczyciwszy Jankesa ani jednym spojrzeniem. ─ Sązęnawet, ż preria wytworzył bardzo surowąetykietę tylko miarąjej nie jest kabza, lecz prawdziwa wartoś . człwieka. Dajcie jednemu z waszych aroganckich króó naftowych pistolet, z któego tak znakomicie strzelacie, i pośijcie go na Zachó, a zginie pomimo swoich milionó. Zapytajcie natomiast któegokolwiek z westmanó, panująych z rusznicąw ręu nad prerią ile ma pienięzy, to zaśieje sięwam w oczy. Tam gdzie człwiek znaczy tyle, ile niebezpieczeńtwo, któemu musi daćradę moja „atentowana czapka” spełi lepsze usłgi niżpó . tuzina źóełoleju skalnego. Preria nadaje swoje prawa i przepisy grzecznośi nie przez nauczyciela tańó, lecz nożm! Oko jego zabłsł szybkim, jasnym spojrzeniem, któe przemknę .o od Forstera do mnie. Zauważłm, ż to, co powiedziałm, był po jego myśi. Mimo to nie zaniechałsprostowania: ─ Nie odmawiam wam pewnej słsznośi, sir, ale chyba sięznajdzie tu i ódzie traper, któy nie zdziwiły się gdyby go spytano o „ruszec”. Czy słszeliśie kiedy o Old Firehandzie? ─ Czemuży nie? Jest jednym z najbardziej poważnych westmanó. Nie spotkałm go jednak dotą, co prawda. ─ No, widzicie, on i Winnetou, któego przecieżznacie, a wię biał i czerwonoskóy, należ . do takich ludzi, jakich włśie mam na myśi. Znająoni każy zakąek w góach i mogliby was zaprowadzićdo pokłdó złta i srebra, o któych istnieniu i obfitośi nikomu sięnie śił. Wąpię czy któykolwiek z nich zamieniły sięz narciarzem! ─ Pshaw! Harry ─ wtrąiłForster ─ sązę ż nie chcesz robićaluzji! Chłpak nie odpowiedział ja zaśrzekłm chłdno: ─ Nafciarz w każym razie nie doszedłdo swoich skarbó włsnązasłgąi nie odważły sięnarazićdla nich żcia. Przyznacie zresztą mó młdy master, ż wasza odpowiedźjest tylko potwierdzeniem tego, co ja móię Prawdziwy myśiwiec moż znaleź . żł . złta, ale za jej zawartoś . nie sprzeda wolnośi, któąceni nade wszystko. Lecz oto jar, a zarazem cel naszej podró .y. Zatrzymaliśy sięnad krawęziąparowu i spojrzeliśy na mał . osadę Wyobrażłm sobie, ż liczy ona znacznie więej domó. Dolina, leż .ca przed nami, tworzył jakby wąkie koryto, otoczone zewszą pnąymi sięstromo skałmi i przecięe w śodku pokaźąrzeczką Cał teren najeżny byłurzązeniami potrzebnymi do wydobywania oleju skalnego, W góze, tużnad rzeką widaćbył śider w pełym ruchu. Pośodku, przed włśiwymi zabudowaniami fabrycznymi stałdom, mimo swej prowizorycznośi doś . .okazał, a wokoł niego, gdzie tylko okiem sięną ., wszęzie leżł klepki, dna i gotowe beczki pró .ne lub napełione cennym palnym materiałm, ─ Tak, to jest nasz jar, sir ─ odrzekłHarry. ─ Po tamtej stronie widzicie sklep, a zarazem

restaurację hotel, gdzie moża dostaćwszystko, czego kto zapragnie. Tu zaśprowadzi droga na dó .. Jest trochęstroma, tak ż trzeba zsią .ćz konia, ale niebezpieczeńtwa nie ma. Czy pódziecie z nami? Zeskoczyłm szybko z siodł, a on takż, móią; ─ Weźie konia za wodze. ─ Swallow sam zejdzie ─ odrzekłm. ─ Schodźie pierwsi! Chłpiec wzią . swego konia za cugle, a mó mustang zaczą . iś . za mnąbez osobnego wezwania. Forster szedłz tył ze swoim koniem powoli i ostrożie. Przy tej sposobnośi przypatrzyłm sięgibkim i zręznym krokom idąego przede mnąchłpca, któego osoba zajmował mnie z każąminutącoraz bardziej. Na dnie doliny wsiedliśy znowu na konie. Chciałm siępożgnać sązą, ż Forster i Han-y pojadąwprost do domu, gdy tymczasem mnie wypadł droga w odwrotnym kierunku. ─ Dajcie pokó, człwieku ─ odezwałsięForster. ─ My takż pojedziemy do sklepu, gdyż chciałym z wami załtwićjeszcze pewnądrobnostkę Mił mi był zabawićz nimi dłżj ze wzglęu na towarzystwo młdzieńa. Nie pytałm jednak Forstera, o jakądrobnostkęmu chodzi, zresztąniedłgo czekałm na wyjaśienie. Gdy bowiem zsiadłm z konia koł ,,Magazynu-hotelu”, jak brzmiałnapis umieszczony na drzwiach prostego domku, Forster zeskoczyłtakż ze swego i ują . Swallowa za uzdę ─ Kupięod was tego konia. Ile ż .dacie? ─ Ja go nie sprzedam! ─ Dam dwieśie dolaró. Zaśiałm siętylko. ─ Dwieśie pięziesią! ─ Nie trudźie się sir! ─ Trzysta! ─ Końnie jest na sprzedaż ─ Trzysta, a ponad to ─ wszystko, co macie zamiar kupićw tym sklepie. ─ Czy wam sięzdaje, ż człwiek z prerii sprzeda konia, bez któego by zginą .? ─ To odstąięwam mego w dodatku! ─ Zatrzymajcie sobie swojąszkapę Ja nie dam za niąani włska z mojej czapki! ─ Ale ja muszęmiećwaszego konia! ─ odparłniecierpliwie. ─ On mi siępodoba! ─ Bardzo wierzę ale go nie dostaniecie. Jesteśie za ubogi na to, by za niego zapłcić ─ Za ubogi?! ─ Spojrzałna mnie takim wzrokiem, jakby mnie chciałprzestraszyć ─ Czy nie słszeliśie, ż jestem Emery Forster? Kto mnie zna, wie bardzo dobrze, ż mogęzapłcić za tysią takich mustangó! ─ Wasza kieszeńnic mnie nie obchodzi. Jeśi istotnie możcie dobrze zapłcić to udajcie siępo dobrego konia do handlarza, a mojego teraz puś .cie! ─ Jesteśie bezczelny drab, wiecie? Taki obdartus jak wy, któemu palce z butó wygląają powinien sięcieszyć jeśi dostaje pieniąze na nowe buty, bo w ten sposó raz przynajmniej zdobęzie je uczciwądrogą ─ Emery Forsterze, trzymaj no swó jęyk na wodzy, bo moższ sięłtwo przekonać ż człwiek, któy jest opłcony ażnadto jednym nabojem prochu, bardzo pręko jest gotó sam uiśićtego rodzaju zapłtę ─ Oho, mó chłpcze! To nie sawanny, gdzie pierwszy lepszy rabuśrobi, co mu siępodoba. W New Venango ja jestem jedynym panem i włdcąi kto mnie po dobremu nie usłcha, tego nauczęrozumu innym sposobem. Podałm ostatniącenę Dostanękonia, czy nie? Każy inny westman dawno jużodpowiedziały na to wszystko bronią ale zachowanie Forstera bawił mnie raczej, niżgniewał, poza tym postęowałm tak ze wzglęu na jego towarzysza. Gdyby byłsam, zachowałym sięinaczej. ─ Nie ─ odpowiedziałm spokojnie. ─ Puś .cie! Sięną .em po cugle, któe Forster trzymał w ręu, ale pchną . mnie w pierśtak silnie, ż sięzatoczyłm, i wskoczyłna siodł.

─ Tak, teraz ci pokaż ., ż Emery Forster potrafi kupićkonia nawet wóczas, kiedy mu się go odmawia. Tu stoi mó koń należ teraz do ciebie. Rachunek w sklepie zapłcę a po dolary moższ przyjś ., kiedy ci sięspodoba! Chodź Karry! Skońzyliśy! Chłpiec nie pojechałjednak od razu, lecz zatrzymałsięjeszcze na chwilęi spojrzałmi z zaciekawieniem w oczy. Gdy dostrzegł ż nie mam zamiaru odbieraćswej włsnośi na sposó - westmańki, przemkną . mu po twarzy wyraz gł .bokiej pogardy. ─ Czy wiecie, co to jest kujot, sir? ─ zapytał ─ Tak ─ odrzekłm spokojnie. ─ Có . o nim sązicie? ─ To tchózliwe i niegodne uwagi zwierzę któe ucieka, nawet gdy usłszy szczekanie psa. ─ Macie słsznoś .. Łtwo wam był daćtęodpowiedź ponieważ.. sami jesteśie kujotem! Po tych słwach odwróiłsięz gestem nieopisanego lekceważnia i podą .yłza „anem i włdcą” New Ve-nango. Milczałm, gdyżwiedziałm, co czynię Swallow jeszcze nie przepadł a zostawiają go na króki czas u Forstera, mogłm znowu zobaczyćHarry'ego, któy mnie bardzo zainteresował Ostatnich jego sł ow nie uważłm za obelgę ponieważpochodził włśie od niego. W drzwiach sklepu ukazał siękilku ludzi, któzy przysłchiwali sięnaszym mał budująym pertraktacjom. Jeden z nich przywiąałkonia Forstera do słpa i przystąiłdo mnie. W tym hultaju o ryżj głwie i zapitej twarzy poznałm Irlandczyka. ─ Nie żłjcie tego targu, master! ─ rzekł ─ Zł na tym nie wyjdziecie. Czy zabawicie dłżj w New Ve-nango? ─ Nie czujędo tego najmniejszej ochoty! Czy wy jesteśie włśicielem tego słwnego przedsięiorstwa? ─ Ja we włsnej osobie, a przedsięiorstwo rzeczywiśie jest słwne. Pod tym wzglęem macie słsznoś .. Słwne ─ dopói znajdująsiętacy, któym brandy głdko spłwa do gardł, a wy przybyliśie tu moż nawet na swoje szczę .cie! ─ Jak to? ─ Zaraz wam to wyjaśię Moglibyśie zostaću mnie nie tylko na dziś jutro i pojutrze, lecz na zawsze. Potrzeba mi włśie posłgacza, któy by sięnie rzucałod razu, jak dostanie tęiego kopniaka. W naszym interesie ambicja jest częto rzeczązbytecznąi szkodliwą Widziałm włśie, ż wy potraficie znieś . bez słwa nawet porząnego szturchańa. Zgóźie się a dobrze na tym wyjdziecie. Włśiwie brał mnie wielka ochota daćtemu człwiekowi w twarz, ale jego oferta bawił mnie raczej, aniżli złśił. Nie odpowiedziawszy wię nic na to, wszedłm do jego sklepu, aby zakupićrzeczy, któych potrzebowałm. Kiedy zapytałm o cenęwybranych przedmiotó, spojrzałna mnie zdumiony i rzekł ─ Czy nie słszeliśie, ż Emery Forster chce za wszystko zapłcić On dotrzyma słwa, możcie wię wzią . te wszystkie rzeczy, choćyśie nie mieli ani jednego centa. ─ Dzięuję Jeśi sobie cośkupuję to płcęswoimi pienięzmi. Nie potrzebujępienięzy koniokrada. Kupiec chciałsięsprzeciwić ale gdy zobaczyłpełągarś . złtych monet, któe wyją .em zza pasa, na jego twarzy ukazałsięwyraz nadzwyczajnego respektu. Teraz rozpoczą . sięhandel z owąprzebiegłśiąi uporem, z jakim zawsze w tamtych stronach kupcy wyzyskująobcego. Nareszcie zgodziliśy się Za wcale niemał pieniąze kupiłm nowe ubranie traperskie i zaopatrzyłm sięw żwnoś . i amunicjęna dłżzy czas. Tymczasem zapadłwieczó, a dolinęwypełił gł .boka ciemnoś .. Nie miałm ochoty zostać w niskim i dusznym pokoju hotelowym, toteżzarzuciłm na plecy worek napełiony obrokiem i wyszedłm na dwó. Chciałm sięudaćdo Forstera, aby go pouczyćo jego prawach jako włdcy doliny. Droga wiodł wzdłżrzeki. Uderzył mnie teraz to, czego przedtem nie zauważłm, zajęy

obserwowaniem młdego towarzysza Forstera. Oto wońnafty, napełiająa cał . dolinę wzmagał sięw pobliż wody. Rzeka niosł widocznie na swych falach niemał . iloś . tej palnej cieczy. Domy, do któych sięzbliżłm, rozciąał sięprzede mnączarnym szeregiem. Kiedy jednak skręiłm nieco w stronęposiadłśi Forstera, z werandy jego domu padłjasny blask śiatł, wskutek czego spostrzegłm, ż siedzi na niej mał towarzystwo. Bęą jużkoł płtu, któy otaczałplacyk przed domem, usłszałm lekkie parskanie. Od razu wyjaśił mi to sytuację Wiedziałm, ż nikt obcy nie zdoł Swallowa wprowadzićdo stajni. Musiano go wię pozostawićna wolnym powietrzu i przywiąano tużpod werandą ponieważtam najlepiej moża go był pilnować Przekradłm siępo cichu przez ciemne miejsca placu ażdo niskiego muru, w któy wpuszczone był dźigary lekkiego dachu. W ten sposó dostałm siędo konia i ku swemu zadowoleniu ujrzałm takż Harrye'go leż .cego w hamaku. Miałon najwidoczniej zamiar wytłmaczyćcośsiedząemu obok niego Forsterowi. Nie odwracają od nich wzroku przywiąałm worek do siodł Swallowa. Dzielny końnie dałtakż zdją . z siebie uzdy. Gdybym tylko gwizdną ., wóczas kiedy Forster na nim odjeżżł były go pewno zrzuciłi powróiłdo mnie. ─ To niepotrzebne i zbrodnicze przedsięzięie, drogi wuju, nie obliczyłśsobie chyba tego dokłdnie ─ powiedziałchłpiec. ─ Czy chcesz mnie moż uczyćkalkulacji? Ceny nafty dlatego sątakie niskie, ż źół dostarczają jej zbyt wiele. Jeśi zatem jeden i drugi z nas pozwoli jej przez miesią spłwać swobodnie, to nafta podrożje”, a my zrobimy interes, powiadam ci, śietny interes. Tak postanowiono i każy dotrzyma przyrzeczenia. Puszczęteraz z dolnego szybu wszystko do naszego Venango River. Zanim ceny podskoczą trafimy dalej w góze na ropę a ponieważ mam duż beczek, prześępotem w przeciąu kilku dni takąiloś . nafty na Wschó, ż przyniesie mi to setki tysięy. ─ To nie jest uczciwe przedsięzięie. Zapomnieliśie takż, jak widzę o źółch w Starym Kraju i gdzie indziej, Wasze postęowanie natychmiast podnieci tamtejsząkonkurencję do jak najwięszych wysiłó, wy sami zaśdacie w ręębrońśiąemu jeszcze przeciwnikowi. Zresztązapasy, nagromadzone tu, w Stanach, sątak wielkie, ż wystarcząna dłgi czas. ─ Nie wiesz, jak wielkie jest zapotrzebowanie, i dlatego nie moższ wydawaćo tym sąu, a w ogóe jesteśna to za młdy. ─ To należłby wpierw udowodnić —Dowó bardzo łtwy. Czy nie przyznałśprzed chwilą ż pomyliłśsięco do owego westmana, czy czym tam byłten człwiek? Nigdy bym nie przypuszczał ż moż ci siępodobać takie towarzystwo. Harry zarumieniłsięi odpowiedziałnatychmiast: ─ Wyrosłm w takim towarzystwie, wiesz o tym. Żłm dotychczas w ostęach leśych i musiałym chyba ani trochęnie kochaćojca, gdybym gardziłtym „owarzystwem” tylko z powodu jego zewnęrznego wygląu. Bywajątam ludzie, któym niejeden z naszych dżntelmenó i króó przemysł nie doróna pod wzglęem wartośi wewnęrznej. Zresztąnie ma dziśmowy o pomyłe, gdyżpowiedziałm, ż mi siętylko zdawał, a zwykłm czynićró .nicę mięzy przypuszczeniem a twierdzeniem. Forster chciałmu odpowiedzieć ale nie zdołł gdyżw tej chwili rozległsięstraszliwy huk, jak gdyby ziemia pod nami zadrżł i pęł na dwoje. Gdy spojrzałm w bok, ujrzałm z przerażniem w gónej czę .ci doliny, gdzie pracowałśider, jasny strumieńognia, któy buchał prostopadle w góęprawie na pię .dziesią stó, rozpłwałsiętam, a potem spadałna ziemięi zalewałjąz niepohamowanąszybkośią Wnet zaczą . sięwciskaćw narząy oddechowe ostry odó; zdawał się ż powietrze napełione jest lekkim, eterycznym ogniem. Znałm to straszne zjawisko, ponieważwidziałm je w całj okropnośi w dolinie Kanawha. Jednym skokiem znalazłm sięwśó skamieniałgo ze strachu towarzystwa.

─ Pogaśie śiatł, pręzej gaśie śiatł! Śider trafiłna ropę a wy nie zabroniliśie palić ognia w pobliż. Teraz gazy sięrozchodząi zapalająwszystko po drodze. Pogasićśiatł, bo w dwie minuty pożr obejmie cał . dolinę ─ zawołłm. Biegałm od jednego płnąego kandelabra do drugiego. ale w gónych pokojach śiecił sięrónieżlampy, a od strony sklepu błszczał takż śiatł. W dodatku fale tryskająej wysoko ropy rozlał sięz niewiarogodnąszybkośiąpo całj gónej dolinie i dopłnę .y do rzeki, wobec czego należł jużwłśiwie myśećtylko o tym, żby ocalićżcie. ─ Ratujcie się ludzie, biegnijcie, na miłś . Boga! Starajcie sięwydostaćz doliny! ─ wołłm dalej. Nie troszczą sięo nikogo więej, porwałm Harry'ego w ramiona i w nastęnej chwili siedziałm jużz min na siodle. Nie rozumieją mojego postęowania i nie doceniają niebezpieczeńtwa, Harry wyrywałsięjak mółz mych obję ., ale ponieważw takich chwilach sił człwieka zwięsza siędo najwyżzych granic, przeto jego wysiłi ustał prawie zupełie pod naciskiem moich rą. Swallow, któego instynkt działłsprawniej niżcugle i ostrogi, poniółnas szalonym pęem w dó . rzeki. Do śieżi góskiej, któąz sawann ó zeszliśy do New Venango, nie mogliśy siędostać gdyżprzepłną . jużkoł niej strumieńżru. Moża siębył ocalićtylko uciekają w dó . rzeki, ale za dnia nie zauważłm tu żdnej drogi, przeciwnie ─ śiany skalne schodził się tak ciasno, ż rzeka pienią sięzdobywał sobie wyjśie przemocą ─ Powiedzcie ─ rzekłm do Harry'ego w trwożej obawie ─ czy tęy prowadzi jakaśdroga z doliny? ─ Nie, nie! ─ stęałusiłją kurczowo wydostaćsięz moich obję .. ─ Puś .cie mnie, móię wam, puś .cie! Nie potrzebujęwas, poradzęsobie sam. Nie zważłm oczywiśie na to ż .danie i badałm dalej wąki pas horyzontu, jaki sięwyłniał spod wznosząych sięstromo śian skalnych. Wtem poczułm ucisk w okolicy pasa, a rónocześie chłpiec zawołł Co chcecie ze mnązrobić Puś .cie mnie, bo w przeciwnym razie wbijęwam w brzuch wasz włsny nó .. Ujrzałm w jego ręu błsk ostrza; byłto mó nó ., któy mi wyrwałzza pasa. Nie mają czasu na dłgie wyjaśienia, śisną .em oba jego przeguby w mojej prawej ręe, obejmują go lewącoraz mocniej. Niebezpieczeńtwo zwięszał sięz każąchwilą Rozżrzony strumieńdosięałjużskłdó. Beczki zaczę .y pęaćz donośym hukiem, wylewają rónocześie swąpaląąsięzawartoś . do morza płmieni, któe rosł ciąle i posuwał sięnaprzó z coraz więsząchyżśią Powietrze był tak gorąe, ż moża siębył udusić Miałm uczucie, jak gdybym sięjuż gotowałw garnku wrząej wody. Gorąo i suchoś . powietrza wzmagał sięz ogromnąsił . ─ wydawał mi się iżpłnęwewnąrz. Niewiele brakował mi do utraty przytomnośi, ale chodził nie tylko o moje żcie, lecz takż o żcie chłpca. ─ Naprzó, Swallow! Naprzó! Straszny żr spaliłmi słwa na ustach, dalej móićnie mogłm. Szczę .ciem zachęanie konia do pośiechu był zbyteczne, gdyżdzielne zwierzępęził z nieprawdopodobnąwprost szybkośią Pomimo ż przebyłm w ten sposó doś . znacznąprzestrzeń przekonałm się ż z tej strony rzeki nie był wyjśia. Płmienie ośietlał skaliste śiany doś . jasno, by dojrzeć ż wspią . sięna stoki doliny był niepodobieńtwem. Powiedziałm wię sobie w duchu: „azda na drugąstronęrzeki!” i rzuciłm siędo wody, śisnąszy mustanga kolanami, by go zmusićdo skoku. Fale rzeki podniosł sięwysoko i zamknę .y nad nami. Poczułm w żłch nowąsił ., nowe żcie, ale grzbiet konia wymkną . sięspode mnie. To jednak był mi w tej chwili obojęne ─ pragną .em tylko dostaćsięjak najpręzej na drugi brzeg. Dotą Swallow byłszybszy od żwioł płmieni. Teraz jednak ogieńzaczą . spłwaćrzeką podsycany ustawicznie ropąpłnąąze źół. Zdawał się ż mnie dosięnie za minutę za sekundę

a moż nawet w tej chwili. Nieprzytomny chłpiec trzymałsięmnie stę .ałmi śiertelnie ramionami. Płną .em jak jeszcze nigdy w żciu, a raczej nie płną .em, lecz ciskałm sobąw szalonych skokach przez nurty prześietlone ażdo dna drgająymi śiatłmi. Ogarną . mnie straszny, potworny lę... Wtem usłszałm tużprzy sobie parsknięie konia. „wallowie, mó wierny, dzielny Swallowie, czy to ty?” Jużbrzeg... tam wsiąęznowu na siodł... Niestety nie mogłm sięna nie wydostać.. Boż, Boż! Wszak nie każsz mi tu zostać.. Skoczyłm jeszcze raz... i udał się.. ,,Swallowie, precz, precz, doką chcesz, tylko dalej od tego piekielnego żru!” Wiedziałm, ż pęzędalej, ale nie troszczyłm sięjużo to ─ doką. Oczy moje, zapadł gł .boko, musiał śiecićjak roztopiony kruszec ─ wpadająy przez nie blask przepalałmi móg. Jęyk wysuną . sięspomięzy wyschnięych warg, wydawał mi się ż cał moje ciał to jarząe siępróhno, któego wiotki popió . moż sięrozpaś . w każej chwili. Koństęałi jęzałpode ranąprawie ludzkim głsem. Biegł skakał wspinałsię przelatywałponad skał, rozpadliny, krawęzie i szczyty w tygrysich i wę .owych ruchach. Prawąręąobją .em jego szyję a lewątrzymałm wcią . chłpca. Po jeszcze jednym strasznym, ogromnym skoku minęiśy skalnąśianę Przebyliśy dalszych kilkaset krokó w gł .b prerii, Swallow staną ., a ja zsuną .em sięna ziemię Podniecenie i nadmierny wysiłk był jednak tak wielkie, ż przezwycię .ył opanowująe mnie omdlenie. Podniosłm sięznó powoli, obją .em ręoma szyjęwiernego zwierzęia, któemu drżł wszystkie człnki ciał, i całwałm je wśó szlochania z żrliwośią z jaką rzadko chyba całwano kiedykolwiek ukochanądziewczynę ─ Drogi Swallowie, dzięi ci, ocaliłśnas obu. Tej godziny nigdy ci nie zapomnę Niebo płnę .o jak krew, a dym rozpęanego żwioł unosiłsięw gętych, czarnych, poprzerywanych purpurowymi promieniami kł .bach nad miejscem zniszczenia. Nie był jednak czasu na te rozmyśania, gdyżprzede mnąleżłHarry, blady, zimny i sztywny, ciąle jeszcze trzymają kurczowo nó . w ręu. Wydał mi się ż jużnie żje, ż utoną . w nurtach rzeki, gdy chciałm go wydrzećpłmieniom. Przemokł ubranie przylegał śiśe do jego nieruchomego ciał. Na pobladłj twarzy igrał ponure odblaski ognistych płmieni, wyskakująych ponad krawęźdoliny. Wzią .em go na ręe, odgarną .em włsy z czoł, natarłm skronie, przyłżłm usta do jego warg, aby w nieruchomą pierśtchną . mó włsny oddech, słwem, czyniłm wszystko, do czego byłm zdolny w mej bezsilnośi, aby go przywołćdo żcia. Nareszcie drgną ., z począku nieznacznie, a potem coraz widoczniej. Serce zaczę .o bić a pierśsłbo sięporuszać Chłpiec zbudziłsię otworzyłszeroko oczy i spojrzałmi w twarz z nieopisanym wyrazem. Wkróce jego martwy dotychczas wzrok ożwiłsięi Harry zerwałsię z głśym okrzykiem. ─ Gdzie jestem? Kto wy? Co sięstał?! ─ zawołł ─ Ocaliłm was z pożru, któy szaleje tam na dole. Dźię mego głsu i widok wcią . jeszcze buchająych wysoko płmieni ocucił go do reszty. ─ Pożr? Na dole? To prawda! Na Boga, tam siępalił! A Forsterowie... Jak gdyby pod wpłwem myśi o strasznym niebezpieczeńtwie, w jakim zostawiłkrewnych, podniółsięgroźie i krzykną .: ─ Panie, jesteśie tchózem, nęznym tchózem, kujotem, jak to jużode mnie słszeliśie. Mogliśie ocalićich wszystkich, wszystkich, wy tymczasem umknęiśie jak szakal przed szczekaniem nęznego psa. Gardzęwami i wracam do nich! Chciałodejś ., ale przytrzymałm go za ręę ─ Zaczekajcie! Nic sięjużnie da zrobić Pęzicie tylko po swojąwłsnązgubę ─ Puś .cie mnie! Nie chcęmiećnic więej do czynienia z tchózami! Wyrwawszy ręępopęził Rónocześie poczułm w palcach jakiśmał przedmiot. Byłto pierśień któy podczas silnego szarpnięia zsuną . sięHarry'emu z palca. Ruszyłm za

chłpcem, lecz on jużznikną . wśó stromo spadająych skał Trudno siębył gniewaćna niego. Byłjeszcze młdy, a katastrofa odebrał mu spokó niezbęny przy ocenie sytuacji. Schowałm wię pierśieńi usiadłm, by wypoczą . po nadludzkim wysiłu. Postanowiłm tu zostaćprzez noc i zaczekaćna śit, gdyżprzedtem nie podobna był dostaćsiędo jaru. Wszystkie moje nerwy dygotał, a dolina, w któej wcią . jeszcze płną . żr naftowy, wydawał mi siępiekłm. Stare ubranie, któe miałm na sobie, rozpadał sięna mnie jak próhno. Włżłm wię nowe, któe podczas przeprawy przez rzekęzmokł, ale został nienaruszone. Swallow leżłblisko mnie nie tykają nawet trawy, któej był pod dostatkiem. Dzielne zwierzęucierpiał tak samo jak ja albo nawet jeszcze więej. Ale co sięstał z mieszkańami doliny? Pytanie to nie dawał mi zasną ., pomimo ż bardzo potrzebowałm odpoczynku. Czuwałm przez cał . noc i wychodziłm częto na krawęźjaru, by spojrzećna dó .. Ogień nie miałjużtych rozmiaró, co przedtem, ale mimo to tworzyłwidok, któego nigdy nie zapomnę Nafta bił z szybu na wysokoś . trzydziestu łkci. Słp ten płną ., rozpryskiwałsięw góze na poszczegóne snopy i tysiąe iskier, spadałna ziemięi pęziłpotem jako wstęa ognia wysokośi paru metró ku rzece, zajmują natychmiast cał . jej szerokoś .. Tak trwał do rana i ─ jeśiby sięnie udał ognia zagasić─ musiał siętak palićdalej dopóy, dopói nafta tryskał z szybu. Śiatł dzienne złgodził tylko intensywnoś . barwy płmieni. Kiedy teraz znowu spojrzałm na dó ., zobaczyłm, ż z wyjąkiem małgo domku połżnego na najwyżzym miejscu doliny, doką ogieńnie mółsiędostać─ zniknę .o wszystko. Dom mieszkalny, zabudowania fabryczne i wszystkie inne, jakie siętu znajdował, stał siępastwą płmieni. Cał jar ażdo najwyżzej krawęzi byłczarny i wygląałjak straszna, olbrzymia, pokryta sadząpatelnia, któej zawartoś . zwęliłnieuważy kucharz. Przed ocalonym domkiem stał kilkoro ludzi, a pośó nich Harry. Śiał chłpiec odważł sięwidocznie zejś . tam w nocy. Teraz w ciąu dnia potrafiłby to każe dziecko. Śieżą wię, któąpoprzedniego dnia dostałm siędo doliny, poszedłm ku domkowi. Zauważłm, ż Harry pokazuje mnie swoim towarzyszom, Jakiśczłwiek znikną . w domku i wyszedłpo chwili ze strzelbąw ręu, po czym ruszyłnaprzeciw mnie ażdo przeciwległgo brzegu. ─ Halo! ─ zawołłgroźie. ─ Co tu jeszcze robicie? Zabierajcie się jeśi nie chcecie dostać kuląmięzy żbra! ─ Zostałm tu, aby wam pomó, o ile możośi ─ odpowiedziałm. ─ Wiem! ─ zaśiałsięszyderczo. ─ Takąpomoc dobrze znamy! ─ Muszętakż pomóićz Harry'm. ─ To bęzie trudno! ─ Chcęmu cośdać ─ Nie zawracajcie głwy! Ciekaw jestem, co by mółmu daćtaki hultaj! Najpierw zachowuje siętchózliwie i bez godnośi, ż ażlitoś . bierze, a potem podpala z zemsty naftę Przez chwilęnie zdołłm przemóićani słwa. Ja ─ podpalaczem? Ó człwiek uważł zapewne moje milczenie za dowó winy, gdyżmóiłdalej: ─ Widzicie, jaki lę was zdją .! Tak, wiemy dobrze, o co tu chodzi. Jeśi nie odejdziecie natychmiast, dostaniecie kulą Złżłsiędo mnie ze strzelby, na co zawołłm z gniewem: ─ Co wam do głwy strzelił, człwieku? O podpaleniu nie moż byćmowy. Gazy naftowe zapalił sięod waszych lamp i śiec. To straszne nieszczę .cie jest nastęstwem waszego włsnego niedbalstwa. ─ Wiem już wiem! Precz stą! A moż mam wystrzelić ─ Czyżratowałym chłpca z narażniem włsnego żcia, gdybym byłsprawcąpożru? ─ To wymóka! Gdybyśie rzeczywiśie chcieli nam pomó i nie umknęi, wszyscy byliby ocaleli, a tak wszyscy sięspalili, strasznie sięspalili. Posyłm wam za to nagrodę Przy tych słwach strzeliłdo mnie. Oburzenie, któe mnie opanował, zatrzymał mnie w

miejscu, w któym stałm. Nie ruszyłm się aby ujś . kuli, i wyszł mi to na dobre, gdyż człwiek ó źe wymierzyłi nie trafił Palce mi drgnę .y, by mu odpowiedziećniechybnąkulą nie uczyniłm tego jednak. Odwróiłm sięi skierowałm zwolna w góę nie obejrzawszy sięani razu. Przybywszy na góę dosiadłm konia i odjechałm. Jeśi człwieka, któy jest wybawcą zamiast wdzięznośi spotyka cię .kie oskarżnie o zbrodnię wóczas najlepiej tylko kurz strzepną . z obuwia. W kilka dni potem znalazłm sięna prerii Grawel, gdzie czekałm na Winnetou cał tydzień Nie cierpiałm przez ten czas niedostatku, gdyżw tych stronach był mnótwo zwierzyny. Okolica nie wydawał mi sięteżani osamotniona, ani nudna, gdyżwł oczył siętu kilka hord Siuksó, wskutek czego wcią . musiałm sięmiećna bacznośi. Gdy potem przybyłWinnetou i dowiedziałsięode mnie o obecnośi czerwonoskóych, zgodziłsięod razu ze mną ż należ jechaćdalej. Ucieszyłm sięogromnie tym, ż poznam Old Firehanda, gdyżspodziewałm się ż wiele sięjeszcze od niego nauczę Droga do jego siedziby nie był bezpieczna; zauważliśy to zaraz nazajutrz, natrafiwszy na trop Indianina, któy niewąpliwie byłna zwiadach. Zbadałm dokłdnie to miejsce. KońIndianina byłprzywiąany do wbitego w ziemiępalika i poobgryzałkęki na pó . zeschłj trawy preriowej. Jeźziec leżłtu i bawiłsiękołzanem. Przy tym złmałmu sięjeden grot, on zaśwbrew zwykłj indiańkiej ostrożośi nie pozbierał ułmkó. Podniosłm je, żby sięim przypatrzyć Nie był to strzał myśiwska, lecz wojenna. ─ Znajduje sięna śieże wojennej ─ rzekłm ─ ale jest jeszcze młdy i niedośiadczony, ukryły bowiem zdradzieckie kawałi. Zresztąśady jego nó to nie sąśady dorosłgo mę .czyzny. Rzut oka na dalsze odciski przekonałnas, ż młdy Indianin wstałze swego miejsca dopiero niedawno, gdyżkrawęzie ich był doś . ostre, a popchnięe lub przegięe źźł trawy nie podniosł sięjeszcze. Poszliśy dalej tym śadem, dopói cienie nie zaczę .y sięzanadto wydłżći nie zaczę .o sięśiemniać Zanim jednak zsiadłm z konia, wzią .em lunetędo ręi, aby jeszcze raz spojrzeć na okolicę Staliśy włśie na jednej z licznych falistych wyżn, któe w owej czę .ci prerii ukłdająsięobok siebie jak fale stę .ałgo morza, dzięi czemu widok mieliśy otwarty. Zaledwie przyłżłm szkł do oka, uderzył mnie prosta, dłga linia, ciąnąa sięod wschodu wzdłżpó .nocnego widnokręu ażdo najdalej połżnego punktu na zachodzie. Pełn radośi podałm lunetęWinnetou i pokazałm mu, w któym kierunku ma patrzeć On potrzymawszy lunetęprzez chwilę odją . jąnagle od oczu i spojrzałna mnie z wyrazem zapytania w twarzy. ─ Czy mó brat wie, jaka to śieża? ─ rzekłm. ─ To nie droga bawoł ow ani teżnie wydeptał jej stopa czerwonego mę .a. ─ Wiem. Żden bawó . nie przebiegnie takiej przestrzeni jak ta śieża i nikt z Indian nie potrafi jej wydeptać To droga konia ognistego, któego dziśjeszcze pewno zobaczymy. Podniółznowu lunetędo oka i przypatrywałsięzbliżnemu przez soczewki pasowi szyn. Wtem opuśiłjąnagle, zeskoczyłz konia i zbiegi razem z nim szybko w dolinkę To postęowanie miał oczywiśie jakiśsłszny powó, wobec tego zrobiłm natychmiast to samo. ─ Tam nad śieżąognistego konia leż . czerwoni mę .owie! ─ zawołł ─ Znajdująsięza wzniesieniem, ale zobaczyłm jednego ich konia. Dobrze Winnetou uczynił ż zszedłz naszego wzniesionego stanowiska, na któym łtwo nas był dostrzec. Oddalenie był wprawdzie znaczne nawet dla bystrego wzroku Indian, ale podczas mojej wł oczęi widziałm u nich częto lunety. Cywilizacja rozszerza sięciąle, a chociażwypiera czerwonoskóych, mimo to daje im w ręe śodki oporu przeciwko swej potęze. ─ Có . mó brat myśi o zamiarze tych ludzi? ─ spytałm,

─ Chcązburzyćśieżęognistego konia ─ odrzekł ─ Takie jest i moje zdanie. Podejdęich. Wziąszy lunetę prosiłm Winnetou, żby tu na mnie zaczekał i poczołałm sięostrożie. Jakkolwiek Indianie na pewno nie mieli pojęia o naszej obecnośi w pobliż, starałm się o ile sięto dał, posuwaćpod osłnąwyniosłśi i w ten sposó dostałm siędo nich tak blisko, ż mogłm, leż .c na ziemi, przypatrzećsięim i policzyć ilu ich jest. Był ich trzydziestu, pomalowanych wojennymi barwami i uzbrojonych w strzał i strzelby. Ponieważliczba koni był znacznie więsza, utwierdził mnie to w przekonaniu, ż chcieli wzią . łpy. Wtem usłszałm tużza sobącichy oddech. Dobywszy noż odwróiłm siępręko. Byłto Winnetou, któy nie mółwytrzymaćprzy koniach. ─ Uff! ─ szepną .. ─ Mó brat ośiela sięiś . tak daleko. To Indianie Ponka, najzuchwalsi z Siuksó, a tam leż ich biał wóz, Paranoh. Spojrzałm na niego zdumiony. ─ Biał wóz? ─ Czy mó przyjaciel nie słszałnic jeszcze o okrutnym wodzu Atabaskó, Paranohu? Nikt nie wie, ską tu przyszedł ale byłto dzielny wojownik i na radzie szczepu przyjęo go pomięzy czerwonych mę .ó. Kiedy wszystkie siwe głwy odeszł do Manitou, otrzymałfajkę pokoju wodza i nazbierałduż skalpó. Pó .niej jednak, ośepiony przez złgo ducha, zaczą . obchodzićsięz wojownikami jak z murzyńkimi niewolnikami i musiałuciekać Teraz znajduje sięz kolei w radzie Ponkó i ma zamiar powieś . ich do wielkich czynó. ─ Czy mó brat zna jego twarz? ─ Winnetou zmierzyłsięz nim na tomahawki, ale biał jest podstęny i nie walczy rzetelnie. ─ To zdrajca, ja to widzę Chce zatrzymaćkonia ognistego, a moich braci zabići ograbić ─ Białch ludzi? ─ spytałzdziwiony, ─ Wszak on sam od nich pochodzi. Co mó przyjaciel uczyni? ─ Zaczekajmy, żby zobaczyć czy Paranoh zniszczy śieżęognistego konia, a potem pojedziemy naprzeciwko naszych białch braci i ostrzeżmy ich. Winnetou skiną . głwą Wóczas zdarzał sięnierzadko, ż biali lub czerwonoskózy rabusie wykolejali pociąi, by je potem ograbić Zmrok zapadałi coraz trudniej był nie tracićz oczu postaci nieprzyjació .. Musiałm jednak dobrze pilnować co uczyniąIndianie. Poprosiłm Winnetou, żby wróiłdo koni i tam na mnie zaczekał Zastosowałsiędo tego, powiedziawszy przedtem: ─ Jeśi mó brat znajdzie sięw niebezpieczeńtwie, niech wyda głs psa preriowego. Przyjdę mu zaraz na pomoc. Odszedł ja natomiast poczołałm sięku nasypowi kolejowemu, zwracają bacznie uwagę na każy szmer. Doś . dłgo trwał, zanim dostałm siędo nasypu. Przelazłm przezeńi ze zdwojonąostrożośiązwróiłm sięku miejscu, gdzie przedtem widziałm Ponkó. Dotarłm do nich i zobaczyłm ich włśie przy robocie. W pobliż leżł, co na prerii jest rzadkośią mnótwo wielkich kamieni. Dlatego teżprawdopodobnie Ponkowie wybrali to miejsce do wykonania swego zamiaru. Usłszałm, ż rzucająna szyny duż i cię .kie kamienie, co mogłm wywnioskowaćz sapania tych, któzy je znosili. Wobec takiej sytuacji szkoda był każej chwili. Poczołałm sięszybko z powrotem, potem zaś podniółzy się pobiegłm czym pręzej tąsamądrogą któąprzybyłm. Nie wiedziałm, w któym miejscu sięznajdujemy, ani nie znałm godziny nadejśia pociąu, odgadłm jednak kierunek, z któego należł sięgo spodziewać Mółnadjechaćlada chwila, a po to, by go ostrzec, trzeba był póś . doś . daleko. Byłm tak podniecony, ż zapomniałm o haśe, i Winnetou, na któego wpadłm, nie poznałmnie i omal nie pchną . nożm. Po kilku słwach porozumienia byliśy jużna koniach i pęziliśy ostrym kłsem ku

wschodowi. Przydałby sięnam trochęśiatł księ .ycowego, ale i jasne miganie gwiazd wystarczył w pewnej mierze do rozpoznania drogi. Upłną . jeden kwadrans, a potem drugi. Jeśiby siętylko udał dokazaćtego, żby nas ze zbliżjąego siępociąu zauważno, niebezpieczeńtwo byłby zażgnane. Pragnęiśy jednak uczynićto w tajemnicy przed Indianami, a na płskim terenie przenikliwe śiatł lokomotyw amerykańkich widoczne jest na mile. Puśiliśy wię konie wolno i jechaliśy obok siebie bez słwa jeszcze doś . znacznąprzestrzeń Wreszcie wydał mi się ż jużczas sięzatrzymać Zeskoczyłm wię z konia, Winnetou zrobiłto samo. Po spęaniu koni nazbierałm pę zeschłj trawy i skręiłm najsuchsze jej czę .ci w kształ pochodni, któąpo posypaniu prochem łtwo był zapalić Ułżwszy sięna kocach, nadsłchiwaliśy wpatrzeni w ciemnąnoc, nie odwracają oczu ani na chwilęod kierunku, z któego miałnadejś . pocią. Wtem, w dalekiej, dalekiej odległśi, błsnę .o śiatł. Z począku mał, potem zwięszał sięcoraz bardziej. Niebawem doleciałnas słby łskot zbliżjąych sięwagonó, któy stopniowo stałsiępodobny do huku dalekich grzmotó, Nadeszł chwila stanowcza. Pocią nadjechałrzucają przed siebie ośepiająy klin śiatł. Wydobyłm rewolwer i wypaliłm w lont. Proch buchną . słpem ognia i zapaliłzeschł . trawę Machają pochodnią drugąręądałm znak do zatrzymania pociąu. Maszynista widocznie natychmiast spostrzegłte znaki, gdyżjużpo kilku wahnięiach pochodni rozległ siękrókie, przeraźiwe gwizdy i w tej samej chwili przykręono hamulce. Szereg wozó zwalniają miną . nas z łskotem. Dałm znak Winnetou, żby ruszyłza mną i puśiłm sięza pociąiem, któy zmniejszałw oczach swąszybkoś ., ażwreszcie staną .. Nie zważją na razie na wychylająych sięze swych budek konduktoró, przebiegłm obok wagonó ażdo lokomotywy, zarzuciłm koc na reflektor i zawołłm rónocześie możiwie najdoniośejszym głsem: ─ Pogasićśiatł! Latarnie zgasł natychmiast, albowiem funkcjonariusze kolei Pacific ─ to ludzie odznaczająy sięprzytomnośiąumysł i szybkądecyzją ─ Do pioruna! ─ zawołno z lokomotywy, ─ Dlaczego zakrywacie nam śiatł, człwieku? Chyba nic sięnie stał na przedzie. ─ Musimy sięznaleź . w ciemnośi, sir ─ odrzekłm ─ przed wami sąIndianie i chcąwykoleić pocią. ─ Do wszystkich diabł ow! Jeśi tak, to jesteśie najzacniejszym chłpem, jaki kiedykolwiek zawadziło ten przeklęy kraj ─ rzekłmaszynista, zeskoczyłna ziemięi uśisną . mi ręętak mocno, ż omal nie krzykną .em. W kilka chwil otoczyli nas podró .ni jadąy pociąiem. ─ Co to jest?! Co sięstał?! Dlaczego stoimy?! ─ wołno dokoł. W krókich słwach opowiedziałm, co zaszł. Wzburzył to wszystkich. ─ Dobrze, bardzo dobrze! ─ zawołłinżnier kolejowy. ─ Spowoduje to wprawdzie przerwę w ruchu, ale to nic wobec okazji dania nauczki tym czerwonoskóym łjdakom. Jest nas wprawdzie niewielu, lecz wszyscy sądobrze uzbrojeni. Czy wiecie, ilu jest Indian? ─ Trzydziestu Ponkó. Tylu naliczyłm. ─ Well. W takim razie łtwo sobie z nimi poradzimy, Ale co to za człwiek tam stoi? Na Boga, to czerwonoskóy! Sięną . ręąza pas i chciałsięrzucićna Winnetou, któy stałwyprostowany niedaleko mnie, w pó .cieniu. ─ Uspokócie się sir. To mó przyjaciel, któy sięucieszy z poznania śiałch jeźźó ognistego konia, ─ To co innego. Zawołjcie go tutaj. Jak sięnazywa? ─ To Winnetou, wóz Apaczó. ─ Winnetou? ─ zawołłktośw gł .bi i jakiśmę .czyzna przecisną . sięprzez stojąych pó .kolem.

─ Winnetou, wielki wóz Apaczó, jest tutaj? Byłto mę .czyzna o iśie olbrzymich kształach, jeśi mogłm dojrzećw ciemnośi. Wydał mi sięprzy tym, ż nie ma na sobie munduru funkcjonariusza kolei, lecz ubranie preriowego myśiwca. Staną . przed wodzem i zapytałgłsem, w któym wyraźie przebijał radoś .: ─ Czy Winnetou przypomina sobie jeszcze postaći głs przyjaciela? ─ Utf ─ odpowiedziałzapytany z takąsamąradośią ─ Jakż móły Winnetou zapomnieć Old Firehanda, najwięszego ze wszystkich myśiwych. Nie zapomniał chociażnie widział go od tylu miesięy. ─ Wierzę wierzę kochany bracie. To samo był ze mną ale... ─ Old Firehand? ─ zawołno dokoł i wszyscy z czciąodstąili o krok od najsłwniejszego westmana. Z osobąjego ł .czył siętyle opowiadańo wręz nieprawdopodobnie odważych czynach, ż zabobon preriowych myśiwcó otoczyłgo nimbem rosnąym z każąnowąjego przygodą ─ Old Firehand?! ─ zawołłtakż inżnier. ─ Czemu wsiadają nie podaliśie swego nazwiska? Bylibyśie dostali wygodniejsze miejsce niżpierwszy lepszy podró .ny, któego z grzecznośi zabiera siękawałk na Zachó. ─ Dzięuję sir. Moje miejsce zupełie mi wystarczał. Ale nie przygadujmy cennego czasu, lecz naradźy się co czynić aby odeprzećIndian. Natychmiast wszyscy go otoczyli, jak gdyby rozumiał sięsamo przez się ż jego plan bęzie najlepszy, ja zaśmusiałm powtózyćdokłdnie moje sprawozdanie. ─ A wię jesteśie przyjacielem Winnetou? ─ zapytał gdy skońzyłm. ─ Ja nie tak łtwo zawieram przyjaźie, ale ten, kogo on szanuje, moż na mnie liczyć Macie mojąręę ─ Tak, to mó brat i przyjaciel ─ ośiadczyłWinnetou. ─ Piliśy z sobąkrew przymierza. ─ Piliśie krew? ─ zapytałOld Firehand przystęują do mnie pręko, aby mi sięprzypatrzyć ─ Wię ten człwiek jest chyba... ─ Old Shatterhand, pod któego pię .ciąkaży musi upaś . ─ uzupełiłWinnetou. ─ Old Shatterhand, Old Shatterhand! ─ wołli stojąy dokoł, cisną siędo mnie. ─ Wy jesteśie Old Shatterhand? ─ zapytałinżnier uradowanym głsem. ─ Old Firehand, Old Shatterhand i Winnetou, jakieżto szczę .liwe spotkanie. Trzej najsłwniejsi mę .owie Zachodu, trzej niezwycię .eni. Teraz nam jużniczego nie brakuje, a czerwonoskózy rabusie przepadli. Panowie, rozkazujcie, a bęziemy wam posłszni. ─ Jest trzydziestu czerwonoskóych łjdakó ─ rzekłOld Firehand ─ z któymi nie bęziemy sobie robićwielkich zachodó. Wystrzelamy ich co do nogi. ─ To ludzie, sir ─ wtrąiłm. ─ Ludzie, któzy zachowująsięjak bestie ─ odparł ─ Słszałm o was i wiem, ż nawet w najwięszym niebezpieczeńtwie pobłżcie nieprzyjaciołm. Ja jednak jestem całiem innego zdania. Gdybyśie przeżli to, co ja, nikt nie móiły o Old Shatterhandzie jako o człwieku pobłżiwym, A ponieważtąhałstrądowodzi Paranoh, odszczepieniec i stokrotny morderca, mó tomahawk musi pożećich wszystkich. Mam z nim rachunek do wyrónania, i to rachunek pisany krwią ─ Howgh! ─ potwierdziłłgodny zwykle Winnetou. Miałwidocznie słszne powody do uznania, wbrew swemu zwyczajowi, tak surowego wyroku i przeciwstawienia sięmojemu zdaniu. ─ Bardzo słsznie móicie ─ zauważłtakż inżnier. ─ Oszczęzanie byłby tutaj grzechem. Jaki wię jest wasz plan? ─ Personel kolejowy zostanie przy wagonach. Wy jesteśie urzęnikami, któych nie wolno nam wikłćw walkę Ale tamci wszyscy dżntelmeni mogąwzią . udziałw walce i daćPonkom nauczkę ż nie należ ograbiaćpociąu. Zakradniemy siędo nich pręko w ciemnośi i wpadniemy na nich. Ponieważnie przeczuwajątego, przerażnie nie pozwoli im użćbroni. Skoro tylko ich pokonamy, damy znak ogniem, po czym pocią bęzie mółruszyćza nami, ale powoli, ponieważnie wiem, czy uda nam siędo jego przybycia pousuwaćwszystkie przeszkody

z szyn. A zatem, kto idzie z nami? ─ Ja, ja, ja!... ─ zawołli wszyscy obecni opróz personelu kolejowego. Nikt nie chciałrezygnować z udział w wyprawie. ─ Weźie wię brońi chodźie. Mamy niewiele czasu, gdyżczerwonoskózy wiedzą kiedy pocią ma nadejś ., a gdy sięspó .ni, gotowi powzią . podejrzenie. Winnetou i ja poprowadziliśy cał oddział Gł .boka cisza zalegał okolicę ponieważstaraliśy sięunikaćnajlżjszego nawet szmeru. Nic nie wskazywał na to, ż spokó, panująy pozornie na róninie, kryje w sobie zapowiedźwalki. Szliśy najpierw w wygodnej wyprostowanej postawie, potem jednak, zbliżwszy siędo przyszłgo placu boju, połżliśy sięi zaczęiśy sięczołaćna ręach i nogach wzdłż zbocza nasypu. Tymczasem wzeszedłksię .yc i zalałokolicęspokojnym, czystym śiatłm. Ta jasnoś . utrudniał wprawdzie podchodzenie, ale był takż dla nas korzystna. Wobec ciąłch wzniesień i zagł .bieńgruntu nie łtwo by nam był oznaczyćw ciemnośiach dokłdnie to miejsce, gdzie widzieliśy Ponkó, mogliśy sięwię natkną . na nich niespodzianie. To nam teraz nie groził. Zatrzymują sięostrożie od czasu do czasu i unoszą sięz ziemi, rzucałm badawcze spojrzenia ponad nasyp. W pewnym momencie zauważłm na połżnym z boku wzgózu ciemną postać Byłto strażik. Gdyby nie byłtak pochłnięy oczekiwaniem na pocią, lecz zwracał wzrok takż na bliżze otoczenie, musiały nas zobaczyć W kilka minut potem ujrzeliśy resztęIndian leż .cych nieruchomo na ziemi. Nie opodal stał powiąane konie, okolicznoś . ta bardzo utrudniał niespodziany napad, gdyżzwierzęa łtwo mogł nas zdradzić Rónocześie zauważłm, ż Indianie ułżli na szynach jeszcze więej kamieni aniżli poprzednio. Ze zgroząpomyśałm o losie, jaki czekałpodró .nych, gdybyśy nie spostrzegli zamiaru dzikich. Posuwaliśy siędalej naprzó, dopói nie znaleźiśy sięnaprzeciwko oddział Ponkó. Tu połżliśy się pełi oczekiwania, z broniągotowąw każej chwili do użcia. Pierwszym zadaniem był unieszkodliwićstrażika, a pod tym wzglęem nie ufałm nikomu z wyjąkiem Winnetou. Indianin, któy stałna straż, mółw śietle księ .yca z łtwośią rozpoznaćkaży szczegó . swego otoczenia i przy panująej dokoł ciszy musiałusłszeć najlżjszy szmer. A gdyby sięnawet udał zaskoczyćgo niespodzianie, trzeba był koniecznie zerwaćsię z ziemi i pokazaćsiętym sposobem reszcie Ponkó. Mimo to Winnetou podją . sięochoczo tego trudnego zadania. Poczolgałsięi wkróce ujrzeliśy, ż wartownik padłna ziemię a po chwili staną . znowu w wyprostowanej postawie. Ruch ten odbyłsięz błskawicznąszybkośią ale wiedziałm od razu, co oznaczał Indianinem, stojąym teraz pozornie na straż, nie by jużPonka, lecz Winnetou, któy przyczoławszy siędo posterunku, wstałprawie w tej samej chwili, w któej przewróiłstrażika za nogi i pozbawiłgo możiwośi wydania głsu. Był to jedna z podziwu godnych sztuczek indiańkich Winnetou. Ponieważnieprzyjaciele w dalszym ciąu leżli nieruchomo, przeto cał zdarzenie musiał ujś . ich uwagi. Najtrudniejsza rzecz był jużdokonana, mogliśy wię przystąićdo ataku. Ale zanim jeszcze dano znak, hukną . za mnąstrzał Ktośz naszych dotkną . nieostrożie cyngla odwiedzionego rewolweru. Jakkolwiek czerwonoskózy nie spodziewali sięnapadu, jednak nie dali sięwyprowadzićz rónowagi. Zerwaliśy sięi rzuciliśy sięna nich. Indianie zobaczywszy nas pospieszyli wśó przenikliwych okrzykó do koni, aby przede wszystkim wydostaćsięz zasadzki, a potem dopiero cośpostanowić jużw bezpiecznym miejscu. ─ Bacznoś .! ─ zawołłOld Firehand. ─ Strzelajcie do koni! Huknę .a salwa i gromada Indian utworzył natychmiast bezłdny kł .b poprzewracanych koni i ludzi oraz jeźźó usiłjąych umkną .. Old Firehand i Winnetou pośieszyli ku nim natychmiast z tomahawkami w ręu. Na energiczną pomoc ze strony reszty białch nie liczyłm od samego począku, pukali teżoni do

czerwonoskóych z daleka, nie trafiają zupełie, i zaczę .a nikczemnie uciekać gdy kilku Ponkó rzucił sięna nich z rykiem. Wystrzeliwszy ostatniąkulę odłżłm rusznicęi sztucer i pośieszyłm do boku Old Firehanda i Winnetou z tomahawkiem. Tak wię włśiwie tylko my trzej walczyliśy z Ponkami. Winnetou znalem dostatecznie, nie potrzebowałm sięo niego obawiać Przeciskałm się natomiast z całj sił do Old Firehanda, bo widok jego przypominałmi dawnych ręajł ow, o któych tylekroćz zachwytem czytałm jako chłpiec. Dłga grzywa włsó powiewał mu dokoł odkrytej głwy, a w twarzy, ośietlonej jasno księ .ycem odbijał siępewnoś . zwyciętwa, któa nadawał jego rysom dziwny, ażstraszny wyraz. W śodku gromady Indian dojrzałm Paranoha. Starałm siędotrzećdo niego. On, uchodzą przede mną znalazłsięw pobliż Apacza, próowałgo takż ominą ., ale Winnetou to zauważł skoczyłku niemu i zawołł ─ Paranoh! Czy pies Atabaskó chce uciec przed wodzem Apaczó. Winnetou? Usta ziemi musząsięnapićjego krwi, szpon sęi rozszarpie ciał zdrajcy, a skalp jego ozdobi pas Apacza. Odrzuciłtomahawk daleko od siebie, wydobyłnó . zza pasa i pochwyciłbiałgo wodza. Lecz przeszkodzono mu w śiertelnym pchnięiu. Kiedy wbrew swojemu zwyczajowi rzuciłsięna Ponkęz tym głśym okrzykiem, Old Firehand zwróiłwzrok w ich stronęi obją . nim oblicze wroga. I oto ─ jak sięokazał ─ poznał człwieka, któego nienawidziłz całj mocy, któego przez dłgie, dłgie lata z najwięszym wysiłiem na pró .no szukał któy tu, w tym miejscu. niespodzianie zjawiłsięprzed nim. ─ Tirn Finnetey! ─ krzykną .. Rozepchną . Indian jak źźł trawy i skoczyłpomięzy nich ku Winnetou, chwytają jego podniesionądo ciosu ręę ─ Stó, bracie, ten człwiek do mnie należ! Paranoh, usłszawszy swoje prawdziwe imięi nazwisko, staną . zesztywniał ze strachu. Ledwo jednak rzuciłokiem na twarz Old Firehanda, wyrwałsięz rą Winnetou i jak wyrzucony z cięiwy pomkną . w step. W tejż chwili ja uwolniłm siętakż od Indianina, z któym włśie walczyłm, i puśiłm sięw pogońza uciekająym. Nie miałm z nim wprawdzie żdnych osobistych porachunkó, ale gdyby nawet jako włśiwy sprawca zamierzonego napadu na pocią nie zasłgiwałna kulę to wystarczałmi fakt, ż byłśiertelnym wrogiem Winnetou. W ciąu ostatnich chwil zrozumiałm takż, ż i Old Firehandowi zależł na pojmaniu go. Winnetou i Old Firehand pobiegli teżnatychmiast za Paranohem, nie był jednak nadziei, ż wyrónajątęprzestrzeń o któąich wyprzedziłm. Jakkolwiek Old Firehand byłniezawodnie mistrzem we wszelkich umiejęnośiach, potrzebnych do żcia na Zachodzie, to jednak nie byłjużw tym wieku, któy sprzyja gonitwie na śierći żcie, a Winnetou przyznawał niejednokrotnie, ż mi nie dorónuje w biegu. Na domiar złgo zauważłm, ż mam do czynienia z doskonałm biegaczem. Mimo to ku swemu zadowoleniu spostrzegłm po chwili, ż Paranoh popełiłbł .d, bo nie zmierzywszy dokłdnie swoich sił pęziłna złmanie karku prosto przed siebie i w przerażniu zaniechałzwykłj taktyki Indian uciekania zygzakiem. Ja natomiast starałm sięoszczęzać oddechu i z pełąśiadomośiąprzenosiłm cał wysiłk biegu na przemian z jednej nogi na drugą Ta ostrożoś . przynosił mi zawsze korzyś .. Winnetou i Old Firehand zostawali coraz bardziej w tyle, nie dolatywałmnie juższmer ich oddechó, któy z począku słszałm tużza sobą a po chwili zabrzmiałze znacznego oddalenia głs Winnetou; ─ Niechaj sięOld Firehand zatrzyma! Mó młdy biał brat pochwyci tego płza Atabaskó i zabije go, bo ma nogi wichru i nikt mu nie ujdzie. Jakkolwiek pochlebiałmi ten okrzyk, nie mogłm sięodwróić aby zobaczyć czy zawzięy myśiwiec usłchałWinnetou. Księ .yc śieciłwprawdzie jasno, ale wobec zwodniczoś .i jego śiatł nie mogłm zbiega ani na chwilęspuśićz oka.

Dotychczas nie zbliżłm siędońani o krok, spostrzegłzy jednak po pewnym czasie, ż szybkoś . jego zaczę .a sięzmniejszać puśiłm sięchyżj i wkróce pęziłm tak blisko niego, ż usłszałm jego sapanie. Nie miałm przy sobie żdnej innej broni opróz wystrzelonych rewolweró i noż, któego teraz dobyłm. Topó przeszkadzały mi w biegu, dlatego odrzuciłm go zaraz po paru pierwszych krokach. Wtem Paranoh skoczyłw bok, aby uderzyćmnie z tył, gdy przelecękoł niego w pełym biegu. Ja jednak byłm na ten manewr przygotowany i skręiłm w tej samej chwili w bok, wskutek czego zderzyliśy sięz sobąz całj sił, a nó . mó wbiłmu sięw ciał ażpo ręojeś .. Zderzenie był tak silne, ż runęiśy obaj na ziemię z któej on sięjużoczywiśie nie podniół gdy tymczasem ja zerwałm sięnatychmiast. Odetchnąszy gł .boko, wyją .em nó . z jego piersi. Nie byłto pierwszy nieprzyjaciel, któego połżłm trupem, a ciał moje nosił na sobie niejednąpamiąkępo nie zawsze szczę .liwych starciach z wyćiczonymi w walce mieszkańami stepó amerykańkich. Ale tu leżłprzede mnąbiał, któy zginą . od mojej broni. Nie mogłm jakośobronićsięprzed niepokojąym mnie, dziwnym uczuciem, jakkolwiek on zasłżł na śierći nie byłgodny pożłwania. Kiedy sięzastanawiałm, jaki sobie wzią . dowó zwyciętwa, usłszałm za sobączyjśpośieszny bieg. Rzuciłm sięczym pręzej na ziemię ale nie był powodu do obaw. Byłto Winnetou, któy powodowany przyjacielskim niepokojem pobiegłza mnąi zatrzymałsięteraz przy mnie. ─ Mó brat jest szybki jak strzał Apacza, a nó . jego nie chybia celu ─ rzekłujrzawszy na ziemi zabitego. ─ Gdzie jest Old Firehand? ─ spytałm. ─ Old Firehand jest silny jak niedźiedź o pierwszym śiegu, ale nogi jego wstrzymuje ręa lat. Czy mó brat nie przyozdobi się skalpem Atabaski? ─ Darujęgo memu czerwonemu bratu! Apacz zdją . trzema cięiami skóęz czaszki poległgo. Jakż zajadle musiałten łgodny zazwyczaj Winnetou nienawidzićTima Finneteya! Gdy sięodwróiłm, wydał mi się ż posuwająsięku nam trzy ciemne punkty. ─ Niechaj Winnetou połż sięna ziemi; bęzie musiałbronićskalpu białgo wodza! ─ ostrzegłm go. Nadchodząy zbliżli sięz widocznąostrożośią Był tam z pó . tuzina Ponkó, któzy starali sięodszukaćswoich rozproszonych wspó .plemieńó. Apacz poczołałsiępo ziemi, kierują sięw bok, a ja za nim gdyżzrozumiałm jego zamiar. Old Firehand powinien byłbyćjużdawno przy nas, ale straciwszy z oczu Winnetou, pobiegłzapewne w fałzywym kierunku. Teraz zauważliśy, ż Ponkowie mieli z sobąkonie, któe prowadzili za cugle. W ten sposó byli. w każej chwili przygotowani do szybkiej ucieczki, nam jednak groził niebezpieczeńtwo. Musieliśy zdobyćkonie! Zatoczyliśy wię niewielki łk, dzięi czemu dostaliśy sięna ich tył, a konie ich znalazł siępomięzy nami a nimi. Ponkowie nie spodziewali sięoczywiśie znaleź . zabitego w tak dużj odległśi od placu boju, toteżkrzyknęi kilkakrotnie ,,uff”, ujrzawszy przed sobąze zdziwieniem nieruchome ludzkie ciał. Gdyby przypuszczali, ż ich wóz poległtutaj, nie pęziliby z takim pośiechem. Sadzili raczej, ż wydostałsięz walki ranny i dowlółsięażdo tego miejsca. Pochylili sięnad nim natychmiast, a na widok zdjęego skalpu wybuchnęi głśym wyciem wśiekłśi. To był dla nas stosowna chwila. W sekundęchwyciliśy konie za cugle, któe oni wypuśili w przestrachu, wsiedliśy na nie i popęziliśy cwałm ku naszym. Na walce nam nie zależł. Wystarczył, ż bezbronni umknęiśy trzykroćliczniejszemu wrogowi i opróz skalpu nieprzyjacielskiego wodza przyprowadziliśy jeszcze kilka koni. Z łtwym chyba do wybaczenia zadowoleniem wyobrażłm sobie miny, jakie z pewnośią mieli oszukani przez nas Ponkowie. Nawet poważy Winnetou nie zdołłsiępowstrzymaćod

wesołgo okrzyku „ff”. Czuliśy jednak usprawiedliwionąobawęo Old Firehanda, ponieważ mółsię tak samo jak my, natkną . na jakiśoddziałk Ponkó. Obawa ta okazał sięsłszna, gdyżpo powrocie nie zastaliśy go na placu boju, chociażod naszego rozstania upłnę .o jużsporo czasu. Walka był skońzona. Biali, któzy nam pomagali, poznosili zabitych Indian. Rannych nie był, gdyżumknęi ze zdrowymi. W pobliż miejsca, gdzie leżł kamienie, płnę .y dwa wysokie ogniska, któe ośietlał dostatecznie okolicę a zarazem słżł za sygnałdla personelu pociąu. Ogieńzauważno, pocią zaraz nadszedłi zatrzymałsiękoł nas. Urzęnicy zeskoczyli z wagonó i dopytywali sięo szczegó .y i wynik walki. Kiedy im opowiedziałm, pochwalili nas, co mogli sobie darować a kierownik pociąu obiecał ż wspomni o nas w swoim raporcie i postara się aby nasze nazwiska wymieniono w dziennikach. ─ To niepotrzebne, sir ─ odrzekłm. ─ Jesteśy prostymi westmanami i zrzekamy sięchęnie takiej słwy. Ale skoro macie takąochotę to otrącie po Stanach nazwiska reszty walecznych dżntelmenó. Wypukali oni sporo prochu, słsznie i sprawiedliwie należ sięim wię za to uznanie. ─ Czy naprawdętak był, sir? ─ zapytał nie mogą zrozumiećtonu, jakim to wypowiedziałm. ─ Oczywiśie. ─ Byli zatem waleczni? ─ Ponad wszelkąmiarę ─ Cieszy mnie to niezmiernie. Zanotujęich nazwiska i ogłszęje publicznie. Ale gdzie jest Old Firehand, nie widzęgo tu. Chyba nie znajduje sięmięzy poległmi? Na to rzekłWinnetou: ─ Mó brat, Old Firehand, straciłtrop Paranoha i zapewne natkną . sięna nowych nieprzyjació .. Pódęz Old Shatterhandem, by go poszukać ─ Tak, musimy iś . czym pręzej ─ potwierdziłm ─ gdyżkto wie, czy nie jest on w niebezpieczeńtwie. Spodziewamy się ż was tu jeszcze zastaniemy po powrocie. Wzięiśy z sobątomahawki i strzelby, któe porzuciliśy przed pośigiem, i pośieszyliśy w tym samym kierunku, co przedtem, ponieważtam należł szukaćOld Firehanda. Nie mogliśy nic dojrzećna więsząodległś ., gdyżśiatł księ .yca był na to za słbe i za blade. Musieliśy sięzdaćbardziej na słch niżna wzrok. Z począku i to był niemożiwe, gdyżhałs pociąu zagłszałwszelkie szmery. Dopiero kiedy oddaliliśy siętak, ż nie był go jużsłchaći dokoł otoczył nas cisza nocy, zaczęiśy przystawaćod czasu do czasu i nadsłchiwać I to przez dłgi czas pozostał bez skutku. Jużmieliśy zawróić przypuszczają, ż Old Firehand wróiłtymczasem do pociąu, kiedy doleciał nas z dala wołnie. ─ To musi byćbrat Old Firehand, gdyżumykająy Ponkowie nie zdradziliby sięokrzykami ─ rzekłWinnetou. ─ Takie jest i moje zdanie ─ odparłm. ─ Pośieszmy tam pręko! Ruszyliśy rónocześie, ale Winnetou skierowałsięna pó .noc, a ja na wschó. Zatrzymaliśy sięnatychmiast, a Apacz rzekł ─ Czemu brat mó tam sięskierował To był na pó .nocy. ─ Nie, na wschodzie. Słchaj! Okrzyk siępowtózył ja zaśdodałm: ─ To na wschodzie. Słszęcałiem wyraźie. ─ Na pó .nocy, mó brat sięmyli powtónie. ─ A ja jestem pewien swego ucha. Old Firehand znajduje sięw niebezpieczeńtwie i nie mamy czasu na sprawdzanie omyłi. Niech mó brat idzie na pó .noc, a ja na wschó. Jeden z nas na pewno natknie sięna niego. —Niech tak bęzie! Z tymi słwy Winnetou, któy nie myliłsięzresztąnigdy w tych sprawach, pobiegłw

swoim, ja zaśw swoim kierunku. Wkróce przekonałm się ż słsznoś . był po mojej stronie, gdyżwołnie zabrzmiał znowu, i to o wiele wyraźiej niżpoprzednio. Niebawem ujrzałm grupęwalcząych ludzi. ─ Przybywam, Old Firehand, przybywam! ─ krzykną .em pęzą więszymi skokami. Zobaczyłm grupęwyraźiej. Old Firehand klęzałna ziemi i broniłsięprzeciwko trzem nieprzyjaciołm. Byli to ci, któym zabraliśy konie. Każy cios mółgo pozbawićżcia, a ja byłm jeszcze co najmniej o pię .dziesią krokó od niego. Toteżzatrzymałm sięi wymierzyłm z nabitego poprzednio sztucera. Z powodu niepewnego śiatł księ .ycowego, przyśieszonego biegiem tęna i gwałownego oddechu, byłto strzałniebezpieczny, gdyżmogłm trafićtego, któemu chciałm dopomó. Strzeliłm trzy razy raz po razie i trzej nieprzyjaciele padli na ziemię Ja zaśpopęziłm ku Old Firehandowi. ─ Dzięi Bogu! W sam czas, w ostatniej chwili, moża powiedzieć sir! ─ zawołłdo mnie, ─ Jesteśie ranni? ─ spytałm przystąiwszy do mego, ─ Chyba nie cię .ko? ─ Niebezpieczeńtwo mi nie grozi. Otrzymałm dwa cięia tomahawkiem w nogi. Napastnicy nie mogli siędo mnie zbliżć dlatego walili w nogi, od doł, tak ż musiałm przyklęną .. ─ Z pewnośiąduż krwi upłnę .o. Pozwolicie, ż was zbadam! ─ Tak, tak! Ale, sir, có . to za strzelec z was, żśie zdołli przy takim śietle i po takim biegu trafićwszystkich trzech. Tego moż dokonaćtyiko ─ Old Shatterhand. Nie mogłm przedtem, podczas śigania Finneteya nadą .yćza wami, gdyżmiałm w nodze ranęod strzał, któa przeszkadzał mi w biegu. Waszych śadó takż nie zdołłm dostrzec i szukałm was dłgo. Wtem wyrośi jak spod ziemi ci Indianie. Połżli sięprzedtem płsko na brzuchu, aby mnie bliżj dopuśić Miałm tylko nó . i pię .ci, ponieważdla łtwiejszego biegu odrzuciłm wszelkąinnąbroń Zaczęi mnie rąaćpo nogach. Byliby mnie zabili, gdybyśie nie nadbiegli w samąporę Nie zapomnętego nigdy Old Shatterhandowi! Podczas jego opowiadania zbadałm mu rany; był bolesne, ale szczę .ciem niegroźe dla żcia. Po chwili nadszedłWinnetou i dopomółmi opatrzyćzranione nogi, przyznają otwarcie, ż dzisiaj zawiółgo znakomity zwykle słch. Zostawiliśy na ziemi poległch i ruszyliśy ku linii kolejowej, oczywiśie bardzo powoli, ponieważOld Firehandowi pręki chó sprawiałbó. Pociąu jużnie był. Nie zdziwiliśy siętym bardzo, gdyżmaszynista chcą zastosowaćsiędo wyznaczonej godziny nie mółczekaćdłżj. Zdobyte konie stał przywiąane razem z naszymi, był wię na czym przewieź . Old Firehanda. Mimo to musieliśy oczywiśie z powodu jego stanu zdrowia zatrzymaćsiętu dłżj, dopói nie nabrały siłdo dłżzej jazdy konnej. On sam wskazałnam miejsce, oddalone o pó . dnia jazdy, gdzie był drzewa, trawa i woda ─ gdzie zatem nie tylko dla nas, lecz i dla koni istniał warunki znośego bytu. ROZDZIAŁVI W WAROWNI Upłną . szereg dni, zanim Old Firehand mółruszyćz nami do swego ,,zamku”. Droga, któą odbyliśy zresztąszczę .liwie, wiodł przez sam śodek obszaró należ .cych do nieprzyjacielskich szczepó. Toteżdopiero wtedy, gdy niebezpieczeńtwo mieliśy jużza sobą mogliśy wreszcie odpoczą ., by nabraćnowych sił Strzelby nasze milczał w ostatnich dniach, staraliśy siębowiem nie zwracaćna siebie uwagi czerwonoskóych. Mimo to nie doznaliśy głdu, łwią zwierzynęw pułpki. Pewnej nocy siedziałm z Old Firehandem przy ogniu, Winnetou zaśpełiłstraż Gdy podczas jednego z okrą .eńobozu przechodziłkoł nas, Old Firehand rzekłdo niego: ─ Czy mó brat nie usiązie przy ognisku? Śieża Rapahó nie prowadzi w to miejsce. Jesteśy bezpieczni. ─ Oko Apacza jest zawsze otwarte; nie dowierza on nocy, gdyżnoc jest jak kobieta ─ odrzekł Winnetou. Po tych słwach znikną . znowu w ciemnośi. ─ Nienawidzi kobiet ─ napomkną .em, chcą rozpoczą . rozmowę jednąz tych przyjemnych

rozmó, któe sięprowadzi pod spokojnie mrugająymi gwiazdami i któe pamięa siępotem przez dłgie lata. Old Firehand otworzyłfuterał któy nosiłzawsze na szyi, wyją . zeńtroskliwie schowaną tam fajkę napełiłjąpowoli tytoniem i zapalił ─ Tak sązicie? Moż sięmylicie... ─ Wyczułm to z jego sł ow. ─ A jednak tak nie jest ─ mrukną . myśiwiec. ─ Był bowiem kobieta, o któej posiadanie walczyły z całm śiatem, z człwiekiem i diabłm, ale od owego czasu zapomniałwyrazu: skwaw. ─ Czemużnie wprowadziłjej do swojego wigwamu? ─ Bo kochał innego. ─ Indianin nie pyta o to zazwyczaj. ─ Ale ten inny byłjego przyjacielem, ─ A nazwisko tego przyjaciela? ─ Teraz brzmi: Old Firehand. Podniosłm wzrok, zaskoczony niespodzianką bo oto znalazłm sięw obliczu jednej z tragedii, w jakie obfituje Zachó. Oczywiśie nie miałm prawa pytaćw dalszym ciąu, ale ż .dza dowiedzenia sięczegoświęej musiał wyzieraćz mojej twarzy, gdyżOld Firehand rzekł ─ Zostawcie przeszłś . w spokoju, sir! Gdybym chciało niej móić to wy, mimo swej młdośi, bylibyśie naprawdęjedynym człwiekiem, któemu bym sięzwierzył Polubiłm was w ciąu tego krókiego okresu czasu, odką jesteśy razem. ─ Dzięuję sir! Mogęwam powiedziećotwarcie, ż i ja czujędo was ogromnążczliwoś .. ─ Wiem o tym, wiem. Dowiedliśie tego dostatecznie. Bez waszej pomocy zginą .bym owej nocy. Wpadłm w diabelnie trudne połżnie i ociekałm krwiąjak wielokrotnie ranny bawó ., Gniewał mnie to, ż nie udał mi sięwyrónaćrachunku z Timem Finneteyem. Dałym sobie tu na miejscu ręęucią ., gdyby ten łtr mółpokosztowaćmojego żlaza. Spokojne zazwyczaj i otwarte oblicze móiąego drgał podczas tych sł ow gorzkązawzięośią Kiedy tak leżłprzede mnąz iskrząymi sięoczyma i zaciśięymi pię .ciami, wyobrażłm sobie, ż ó rachunek z Paranohem czy Finneteyem musiałbyćpokaźy. Przyznaję ż ciekawoś . moja zwięszał sięstale. Myśę ż z każym innym człwiekiem, któy były na moim miejscu, działby sięto samo. Spotkałm siętu z nie znanąmi historią ─ oto niegdyśmó przyjaciel Winnetou otworzyłswoje serce dziewczynie. Zachowałto w tajemnicy nawet przede mną swoim najlepszym przyjacielem i bratem. Musiałm jednak być cierpliwy, chociażprzychodził mi to z trudnośią Spodziewałm się ż przyszłś . przyniesie wyjaśienie. Rekonwalescencja Old Firehanda postęował tak szybko, jakeśy sobie tego wszyscy żczyli, wyruszyliśy wię w drogęw stosunkowo krókim czasie. Chcieliśy siędostaćprzez kraj Rapahó i Pawnejó ażdo Mankicity, nad któej brzegiem Old Firehand miał„arownię”, jak sięwyrażłPrzepłnęiśy przez Kehupahan i wkróce byliśy jużniedaleko od niej. Chciałm tam na pewien czas przył .czyćsiędo traperó, któymi Old Firehand dowodził a potem przez Dakotęi PsiąPreriędostaćsiędo jezior. Podczas pobytu z nim nadarzyłby mi sięzapewne niejednokrotnie sposobnoś . wejrzenia w jego przeszłś .. Pewnego razu siedziałm w milczeniu przy ognisku, poruszają siętylko po to, aby podsycić ogień Podczas jednego takiego ruchu błsną . mi na palcu pierśionek. Mimo iżbłsk ten trwał zaledwie chwilę Old Firehand wprawnym okiem spostrzegłten mał przedmiot i ze zdumieniem w twarzy zerwałsięze swego miejsca. ─ Co to za pierśieńmarie na palcu, sir? ─ spytałpośiesznie. ─ To pamiąka po jednej z najstraszniejszych godzin mojego żcia.

─ Czy wolno mu sięprzypatrzeć Kiedy mu podałm pierśień pochwyciłgo z widoczną skwapliwośiąi zaledwie nańspojrzał rzuciłpytanie: ─ Od kogo go macie? Opanował go nieopisane wzburzenie, gdy odpowiedziałm: ─ Od pewnego chłpca z New Venango. Zawołłz jeszcze więszym niepokojem: ─ Z New Venango? Byliśie u Forstera? Czy widzieliśie Harry'ego? Wspomnieliśie o strasznej godzinie, o nieszczę .ciu! ─ Był to przygoda, w któej mnie i mojemu dzielnemu Swallowowi groził niebezpieczeńtwo upieczenia siężwcem ─ odrzekłm wyciąają ręępo pierśień ─ Zostawcie to! ─ rzekłnie oddają pierśienia. ─ Muszęwiedzieć jakim sposobem dostał sięw wasze posiadanie. Mam do tego uśięone prawo. ─ Usiąźie spokojnie, sir! Gdyby ktośinny usiłwałnie zwróićmi pierśienia, potrafiłym go zmusićdo tego, wam jednak opowiem bliżze szczegó .y, a wy dowiedziecie mi potem swego prawa. ─ Mócie! A zapewniam was, ż ten pierśieństały sięw ręu każego innego człwieka, któemu bym mniej ufałniżwam, wyrokiem śierci dla niego. A zatem opowiadajcie, opowiadajcie! A wię Old Firehand znal Harry'ego, znałtakż Forstera, a wzburzenie, jakie go opanował, dowodził, jak bardzo los tych ludzi nie byłmu obojęny. Cisnę .o mi sięna usta sto pytań lecz wstrzymałm sięi rozpoczą .em sprawozdanie z owego spotkania. Wsparty na łkciu leżłOld Firehand naprzeciwko mnie po drugiej stronie ognia, a w każym rysie jego twarzy malował sięnapięie. Uwaga jego rosł z każąchwilą a gdy doszedłm do tego momentu, w któym porwałm Harry'ego z sobąna konia, zerwałsięi zawołł ─ Człwiecze, to jedynie mogł go ocalić Drż . o jego żcie! Pręzej, pręzej, mócie dalej! Podniosłm siętakż pod wpłwem przypomnienia tego strasznego wypadku i opowiadałm dalej. On pod chodziłdo mnie coraz bliżj i bliżj, usta mu sięrozchlił, jak gdyby bałsię uronićjakieśsłwo, szeroko otwarte oczy wpił sięw moje wargi, a cał jego ciał zgię .o się jak gdyby to on sam siedziałna pęząym Swallowie, rzucałsięw spienione nurty rzeki i w strasznym przerażniu starałsiędotrzećdo stromej, poszarpanej, skalnej śiany. Jużprzedtem pochwyciłmnie za ramięi gniółjąteraz bezwiednie tak mocno, ż musiałm zacisną . zęy. Oddech wydzierałmu sięz piersi z głśym stęaniem. ─ Wielkie nieba! ─ zawołłodetchnąszy gł .boko, kiedy usłszał ż przedostałm się szczę .liwie wraz z chłpcem poza krawęźparowu w bezpieczne miejsce. ─ To był okropne, straszne! Wydawał mi się jak gdyby moje włsne ciał tkwił w płmieniach, jakkolwiek wiedziałm przedtem, żśie go ocalili, gdyżw przeciwnym razie nie móły ofiarować wam pierśienia. ─ Nie uczyniłtez tego. Pierśieńzsuną . mu sięz palca wbrew jego woli, a on nie spostrzegł zguby. ─ W takim razie powinniśie byli bezwarunkowo zwróićcudząrzecz włśicielowi. ─ Chciałm to zrobić lecz on uciekłode mnie. Ujrzałm go dopiero nazajutrz w otoczeniu jakiejśrodziny, któa uszł śierci, ponieważjej mieszkanie znajdował sięw najwyżj połżnym kąie doliny, a pożr sięjużcofną .. ─ I powiedzieliśie mu o pierśieniu? ─ Nie. Wcale mnie nie dopuszczono, nawet strzelano ó mnie, wobec czego pojechałm swojądrogą ─ On jest taki! Tak! Taki włśie! Nic mu nie jest tak wstręne jak tchózostwo, a was uważł za tchóza. Co sięstał z Forsterem? ─ Słszałm, ż ocalił siętylko owa rodzina. Morze płmieni, któe wypełił kotlinę pochłnę .o wszystko. ─ To straszna, zbyt straszna kara za niepotrzebne i śieszne przedsięzięie spuszczenia nafty po to, aby podnieś . jej cenę ─ Czy znaliśie go takż, sir? ─ spytałm. ─ Byłm u niego kilka razy w New Venango. Byłto człwiek dumny ze swoich pienięzy.

Powinien był ze mnąprzynajmniej, obchodzićsięnieco ukłdniej, niżto czynił ─ A widzieliśie u niego Harry'ego? ─ Harry'ego? ─ rzekłze szczegónym uśiechem na spokojnej znowu twarzy. ─ Tak, u niego i w Omaha, gdzie chłpak ma brata, a moż jeszcze gdzie indziej. ─ Moż byśie mi cośo nim powiedzieli? ─ Nie teraz, nie teraz! Wasze opowiadanie tak mnie wzruszył, ż nie czujęsięna siłch do podjęia takiej rozmowy. Pó .niej usłszycie o nim więej, to znaczy tyle, ile ja sam wiem o nim. Czy nie powiedziałwam, czego szukałw New Venango? ─ Owszem! Wstąiłtam tylko na króko. ─ Tak, tak! Twierdzicie zatem, ż uszedłniebezpieczeńtwu ─ rzeczywiśie i na pewno? ─ Na pewno. ─ A widzieliśie go, jak strzela? ─ Jużwam o tym móiłm, ż strzela znakomicie. To nadzwyczajny chłpak! ─ Tak jest. Ojciec jego jest starym traperem, któy potrafi utoczyćkażąkulętak, ż ta znajdzie zawsze włśiwądrogę Od niego Harry nauczyłsięcelować a jeśibyśie sązili, ż nie umie zrobićz tego użtku w odpowiednim czasie i miejscu, bylibyśie w bł .dzie. ─ A gdzie jest ten ojciec? ─ Raz tu, raz tam. Mogępowiedziećo nim tylko tyle, ż poznałm go doś . dobrze. Kto wie, czy nie ułtwiąwam kiedyśspotkania z nim. ─ Byłby mi bardzo przyjemnie, sir, ─ Zobaczymy. Zasłżliśie, żby ojciec wam podzięowałza syna. ─ Ach, nie o to mi idzie! ─ Oczywiśie, oczywiśie. Znam was doś . dobrze. Tu macie pierśień Pó .niej dopiero przekonacie się co to znaczy, ż go wam zwracam. Na razie przyśęwam tu Apacza, bo jego warta siękońzy. Poł ożie się żbyśie rano byli rześy. Nasze koniska musząjutro takż wytę .yćsił, żby pokonaćdwa dni drogi. ─ Dwa? Czy nie mieliśy jutro dojechaćtylko do Green-Parku? ─ Zmieniłm zdanie. Dobranoc! ─ Szczę .liwej warty, nie zapomnijcie mnie zbudzić gdy nadejdzie moja kolej. ─ Zaśijcie tylko! Ja mogętakż raz zrobićcośdla was. Wyśie dosyćdla mnie uczynili. Dziwnie mi sięzrobił. Włśiwie nie wiedziałm, co myśećo tej rozmowie. Kiedy tak leżłm, rozmaite domysł zaczę .y mi przelatywaćprzez głwę ale żden z nich nie wydawał mi sięsłszny. Dłgo jeszcze po powrocie Winnetou, któy zaraz owiną . sięw koc, aby się przespać przewracałm sięniespokojnie z jednego boku na drugi. Opowiadanie mnie wzburzył, a ó okropny wieczó przesuwałsięprzede mnąze wszystkimi szczegó .ami. Pomięzy tym pełym grozy wspomnieniem wynurzał sięco chwila postaćOld Firehanda i jeszcze w ostatniej chwili przed ostatecznym zaśięiem brzmiał mi w uszach słwa: ,,Zaśijcie tylko! Wyśie dosyćdla mnie uczynili!” Obudziwszy sięnazajutrz, zobaczyłm, ż jestem sam przy ognisku. Obaj moi towarzysze musieli jednak byćniedaleko, gdyżmał blaszany kociołwisiałnad ogniem z wrząąwodą a obok kawała mięa, pozostałgo z wczorajszego wieczora, stałjeszcze otwarty worek z mąą Odwiną .em koc i poszedłm nad wodę aby sięumyć Tam zastałm towarzyszy, a wrażnie, jakie wywołłmó widok, dowodził, ż byłm przedmiotem ich rozmowy. Wkróce potem byliśy gotowi do drogi i ruszyliśy w kierunku, któy w odległśi dwudziestu mil od Missouri prowadziłrónolegle z rzekądo doliny Mankicity. Dzieńbyłchłdny. Konie nasze był dobre, a ponieważoszczęzaliśy ich poprzednio i pielęnowaliśy porząnie, przeto odwalił tęi kawałdrogi przez ten zielony kraj. Osobliwa wydał mi sięzmiana w postęowaniu obydwóh towarzyszy w stosunku do mnie, co zauważłm od razu rano. Jakaświęsza żczliwoś . czy szacunek przebijał w całm ich zachowaniu. Doznawałm wrażnia, jak gdyby spojrzenie Old Firehanda, któym

mnie co pewien czas obrzucał wyrażł jaką . cichą przeznaczonątylko dla mnie, pieszczotę Zastanawiał mnie takż przychylnoś . i oddanie, z jakim odnosili siędo siebie wzajemnie Winnetou i Old Firehand. Dwaj bracia, zł .czeni z sobąwęłmi krwi, cał . swojąistotąpoczuwająy siędo wspónoty, nie mogliby sobie okazywaćwięszej serdecznośi. Dotą zdawał mi się ż troskliwoś . mego czerwonoskóego brata skupia sięna mojej osobie. Winnetou odnosiłsięjednak do Old Firehanda z jeszcze więsząprzyjaźiąniżdo mnie, tak ż ogarniał mnie prawie zazdroś .. Na szczę .cie nie leżł to w moim charakterze ani rozum mó na to nie pozwalał Kiedy zatrzymaliśy sięokoł połdnia, Old Firehand sięoddalił aby zbadaćotoczenie obozu, a ja zaczą .em wyjmowaćzapasy żwnośi. Winnetou wyciąną . sięobok mnie i rzekł ─ Mó brat jest odważy jak wielki leśy kot, a niemy jak usta skał. Nie odpowiedziałm .nic na ten szczegóny wstę. ─ Jechałprzez płmienie oleju ziemnego, a nie wspomniało tym nic swemu przyjacielowi, Winnetou. ─ Jęyk mę .czyzny ─ odrzekłm ─ jest jako nó . w pochwie. Jest ostry i spiczasty i nie nadaje siędo igraszki. ─ Mó brat jest mąry i ma słsznoś ., ale Winnetou sprawia to smutek, kiedy serce jego młdego przyjaciela zamyka sięprzed nim jak kamień w któego łnie kryjąsięziarnka złta. ─ Czy serce Winnetou był otwarte dla ucha jego przyjaciela? ─ Czy Winnetou nie wyjawiłmu wszystkich tajemnic prerii? Czy nie pokazałmu i nie nauczył go, jak sięczyta tropy, rzuca lassem, ucina skalpy i robi to wszystko, co musi znać wielki wojownik? ─ Winnetou to uczynił ale czy powiedziałcośswemu bratu o Old Firehandzie, któy posiada jego serce, i o kobiecie, któej pamię . nie umarł w jego myśi? ─ Winnetou jąkochał a miłś . nie mieszka w ustach. Ale czemu brat mó zamilczało chłpcu, któego Swallow przeniółprzez ogień ─ Gdyżbrzmiałby to jak samochwalstwo. Czy znasz tego chłpaka? ─ Nosiłm go na ręach, pokazywałm mu kwiaty na polu i drzewa w lesie, ryby w wodzie i gwiazdy na niebie. Uczyłm go wypuszczaćstrzał . z cięiwy i dosiadaćdzikiego konia. Obdarzyłm go jęykami czerwonych mę .ó, a w końu dałm mu strzelbęognistą któej kula zabił Ribannę cóęAssineboinó. Spojrzałm nańzdumiony. Budził sięwe mnie przeczucie, któemu zaledwie ośieliłm sięnadaćszatęsł ow, a jednak byłym to moż teraz uczynił gdyby w tej chwili nie powróił Old Firehand i nie skierowałnaszej uwagi na jedzenie. Ustawicznie jednak myśałm nad słwami Winnetou, gdyżz tych sł ow i z tego, co słszałm od Harry'ego, wynikał, ż Old Firehand byłjego ojcem. Jego wczorajsze zachowanie podczas mojego opowiadania potwierdzał ten domysł Harry móiłjednak o ojcu jak o kimśobcym i nie zdradziłsięniczym, co mogłby mnie upewnićw moich przypuszczeniach. Po parogodzinnej przerwie ruszyliśy znowu dalej. Konie, jak gdyby wiedzą, ż czeka je kilkudniowy wypoczynek, kłsował raźo, dzięi czemu przejechaliśy duż . czę .ćdrogi. O zmierzchu łńuch wzgóz, za któym leż dolina Mankicity, zbliżłsiędo nas znacznie, grunt zaczą . sięwznosići wjechaliśy w paró prowadząy, jak sięzdawał, prostopadle ku rzece. ─ Stać ─ zabrzmiał nagle z rosnąych po bokach krzakó, a rónocześie ukazał się mięzy gał .ziami lufa wymierzonej do nas strzelby. ─ Jakie hasł? ─ Mę .nie! ─ I? ─ Milcząo ─ odrzekłOld Firehand starają sięprzebićwzrokiem zarośa. Po tym ostatnim słwie rozchylił sięgał .zie, przepuszczają człwieka, któego widok napełił mnie radosnym zdumieniem. Spod smęnie zwisająych krys pilśiowego kapelusza, któego wiek, kształ i barwa sprawiłby przy ocenie kłpot najbystrzejszemu myśicielowi, z

lasu zmierzwionego, szpakowatego zarostu wygląałnos o przerażjąych niemal rozmiarach, któy każemu zegarowi słnecznemu mółsłżćdo rzucania cienia. Z powodu potę .nego zarostu widaćbył, opróz zbyt hojnie wyposażnego narząu powonienia, tylko parę małch oczek, niesłchanie ruchliwych, któe z wyrazem szelmowskiej chytrośi przebiegał z jednego z nas na drugiego. Głwa ta należł do tułwia niewidocznego ażpo kolana, któy tkwiłw bluzie z kozłwej skóy, zrobionej najwyraźiej dla jakiejśznacznie tę .szej osoby. Wskutek tego ten mał człwiek wygląałjak dziecko, któe dla rozrywki ubrał sięw szlafrok dziadka. Z lego aż nadto wystarczająego okrycia wygląał dwie nogi, krzywe jak sierpy, ubrane w wystrzęione i odwieczne legginy, z któych ó człwieczek wyrółz pewnośiąjeszcze przed dziesięiu laty; spod legginó zaśwyzierał para indiańkich butó, w któych móły sięod biedy zmieśićcał włśiciel. W ręe trzymałon starąstrzelbę któej dotkną .bym tylko z najwięsząostrożośią Kiedy zbliżłsiędo nas pełn godnośi, nie moża sobie był wyobrazić lepszej i sympatyczniejszej karykatury preriowego myśiwca. ─ Samie Hawkens! ─ zawołłOld Firehand. ─ Czy twoje oczka zgłpiał, ż ż .dasz ode mnie hasł? ─ Nie sązę sir! Uważm jednak za odpowiednie, żby człwiek stojąy na warcie pokazał czasem, ż nie zapomniałhasł. Witam was serdecznie, panowie. Bęzie uciecha, wielka uciecha, Wariujęz zachwytu, ż widzętu mego byłgo greenhorna, któy zwie sięteraz Old Shatterhand, i Winnetou, wielkiego wodza Apaczó, jeśi sięnie mylę Podałmi obie ręe, przycisną . mnie serdecznie do swej bluzy myśiwskiej, ażzatrzeszczał jak puste drewniane pudł. Jego czarne dawniej wąy i broda posiwiał. ─ Cieszy mnie to serdecznie i szczerze, ż znó was widzę kochany Samie ─ rzekłm zgodnie z prawdą ─ Ale przyznajcie się czy móiliśie Old Firehandowi, żśie mnie znali i byliśie moim nauczycielem? ─ Oczywiśie, ż to zrobiłm. ─ A wy milczeliśie jak zaklęi i nie powiedzieliśie mi, ż spotkam u was Sama Hawkensa Na ten przyjacielski wyrzut odpowiedziałOld Firehand śieją się ─ Chciałm wam zrobićniespodziankę Widzicie zatem, ż znałm was jużod dawna, gdyż móiliśy o was częto. Zastaniecie u mnie jeszcze dwóh dobrych znajomych. ─ Chyba Dicka Stone'a i Willa Parkera, nieodł .cznych towarzyszy Sama? ─ Tak. Wasze przybycie bęzie dla nich takż wielkąniespodzianką Ale, Samie, któzy z naszych ludzi sądzisiaj w domu? ─ Wszyscy, z wyjąkiem Billa Bulchera, Dicka Stone'a i Harrisa, któzy wyszli, aby przynieś . trochęmięa. Mał sir przybyłjużtakż. ─ Wiem już wiem, ż jest tutaj. A jakżżwam sięw ogóe powodzi? Czy byli czerwonoskózy? ─ Dzięuję dzięuję sir! Nie przypominani sobie, chociaż─ przy tych słwach wskazałna swó przyrzą do strzelania ─ Liddy za nimi tękni. ─ A potrzaski? ─ Miał dobry plon, bardzo dobry, jeśi sięnie mylę Możcie zobaczyćsami, sir, w bramie znajdziecie niewiele wody. Odwróiłsięi odszedłdo swej kryjóki, a my pojechaliśy dalej. Ta mał scena pouczył mnie o tym, ż jesteśy jużblisko ,, warowni”, gdyżSam Hawkens musiałstaćnie opodal wejśia. Zaczą .em sięrozgląaćuważie po otoczeniu, aby zobaczyć bramę Wtem ukazałsięprzesmyk tak wąki, ż wyciąnąszy ręe moża był dotkną . obu śian skalnych, schodząych sięblisko i pokrytych jak dachem krzakami łżn. Cał . szerokoś . przesmyku zajmowałpotok, na któego twardym, kamienistym łżsku nie mółpozostać żden odcisk nogi. Pojechaliśy brzegiem potoku w góędoliny, tutaj Old Firehand skręił es my podą .yliśy za nim pod prą wody. Teraz dopiero zrozumiałm słwa . Sama, ż w

bramie znajdziemy mał wody. Przez pewien czas jechaliśy w tym kierunku; wkróce skał zeszł sięprzed nami w taką zbitąmasę ż zdawał się iżdroga tu sięjużkońzy. Old Firehand jechałjednak ciąle naprzó i niebawem ujrzałm, ż znika w śianie. Winnetou jechałza nim. Kiedy dotarłm do tego zagadkowego miejsca, zauważłm, ż zwieszająe sięłdygi dzikiego powoju nie zakrywają skalistej śiany, lecz tworząkotarę za któąznajduje sięotwó w kształie tunelu; tunel ten wiółw nieprzebitąciemnoś .. Przez dłgi czas podą .ałm za nimi, skręają w ciemnośi w rozmaitych kierunkach, ażw końu zajaśiałprzede mnąmdł blask dziennego śiatł, po czym dostaliśy sięw taką samąszczelinęjak ta, któąprzybyliśy tutaj. Gdy sięskońzył, spojrzałm przed siebie zdumiony. Znajdowaliśy sięu wejśia do szerokiej, rozległj kotliny, otoczonej niedostęnymi śianami skalnymi. Bujny wieniec zarośi otaczałtękolistąprawie, pokrytątrawąpłszczyznę Pasł sięna niej kilka stad koni i muł ow. Pomięzy nimi uwijał siępsy. Czę .ćz nich był podobna do wilkó ─ psó tego typu użwająIndianie do pilnowania stad i jako zwierzęa pociąowe. Czę .ćzaśbył z gatunku małch, szybko tyjąych mieszańó, któych mięo, na róni z mięem pantery, uchodzi za najwięszy przysmak. ─ Oto mó zamek ─ zwróiłsiędo nas Old Firehand ─ w któym sięmieszka bezpieczniej aniżli na łnie Abrahama. ─ Czy jest tam w góach jakiśotwó? ─ spytałm wskazują na przeciwległ . stronędoliny. ─ Ani tyle, żby mysz mogł sięprześizną ., a z zewnąrz nie podobna prawie wydostaćsię na góę Jużniejeden czerwonoskóy przekradałsiętamtęy, nie przeczuwają, ż te ostre złmy skalne nie tworząpo tej stronie zwartej masy, lecz otaczajątakąmił . dolinkę ─ Jak znaleźiśie to cenne miejsce? ─ Śigałm szopa ażdo szczeliny, nie zakrytej jeszcze wtedy powojem, i oczywiśie obją .em to miejsce w posiadanie. ─ Sam? ─ Z począku tak. Ze sto razy unikną .em śierci, znalazłzy tu pewnąi niezawodnąkryjókę przed pośigiem czerwonoskóych. Pó .niej jednak zabrałm tu swoich chłpcó, a teraz gromadzimy razem skóki i stawiamy czoł okropnośiom zimy. Podczas tych sł ow rozległsiędonośy gwizd; zaledwie przebrzmiał rozsunę .y sięzarośa i ukazał siękilka postaci, po któych moża był poznaćna odległś . paru tysięy krokó, ż mająprawo obywatelstwa na Zachodzie. Pokłsowaliśy ku śodkowi doliny i niebawem otoczyli nas ludzie, któzy głśo wyrażli swąradoś . z przybycia Old Firehanda. Wśó nich znajdowałsiętakż Will Parker, któy oszalałprawie z radośi na mó widok, a Winnetou przywitałogromnie przyjacielsko. Wśó hałsu, dozwolonego jedynie w tym zamknięym miejscu, rozsiodłłWinnetou konia, dałmu lekkim uderzeniem dłni znak, ż ma sięsam postaraćo wieczerzę wzią . siodł, uzdęi derkęna plecy i odszedłnie spojrzawszy na nikogo z obecnych. Widzą, ż Old Firehand jest zanadto zajęy, aby sięnami zajmować zrobiłm to samo: puśiłm Swallowa zupełie wolno i udałm sięw gł .b kotliny. Masy kamienne wydęe przez podziemne potęi jak olbrzymia bańa mydlana, zostawił po pęnięiu wklęł ., otwartąod góy pó .kulę podobnądo krateru wygasłgo wulkanu. Powietrze, śiatł, wiatr, niepogoda zaję .y siępotem rozkłdem twardego gruntu i udostęnieniem go rośinnośi, a nagromadzone wody przewiercił sięz czasem przez jeden ze skalnych bokó i utworzył strumyk, któy byłdziśnaszym przewodnikiem. Na przechadzkęobrałm sobie zewnęrzny skraj doliny i szedłm wzdłżprostopadłch, a częto nawet zwisająych skał Zauważłm w nich sporo zasłnięych zwierzęymi skóami otworó, któe prowadził do mieszkańlub skłdó koniecznych w tej myśiwskiej kolonii. Musiał ona liczyćwięej osó, aniżli pokazał siępodczas powitania nas. Wnosiłm to z

ilośi kobiet spotkanych podczas węróki. Więszoś . mieszkańó znajdował sięna wyprawach myśiwskich i miał powróićdopiero przed zimą któa zbliżł sięjużpowoli. Podczas tej przechadzki zauważłm na jednej z niedostęnych na pozó skałmał szałs, zbudowany z sęatych konaró. Stamtą zapewne widaćbył dokłdnie cał . dolinęze wszystkimi szczegó .ami. Postanowiłm siętam wydostaći wkróce znalazłm nie śieżę wprawdzie, lecz śady stó, któe prowadził na góę Miałm jeszcze do przebycia niewielkąprzestrzeń kiedy ujrzałm jaką . postaćwysuwająą sięz niskich i wąkich drzwi. Nie przeszkodził jej zapewne moje przybycie, gdyżnie zauważł mnie wcale i odwróona do mnie plecami poszł na samąkrawęźskał i spojrzał w dolinę przysłniają oczy ręą Postaćta był ubrana w pstrąkoszulęmyśiwskąz mocnego materiał, legginy wystrzęione na szwie od góy ażdo doł oraz mał mokasyny ozdobione suto perłmi i kolcami jeżzwierza. Głwęmiał owinięączerwonąchustką podobnądo turbanu, a tej samej barwy szarfa zastęował pas. Kiedy staną .em na platformie, człwiek ten usłszałodgłs moich krokó i odwróiłsię szybko. „zy to prawda, czy tylko złdzenie?” ─ pomyśałm sobie. Lecz zaraz zawołłm jak człwiek zaskoczony radosnąniespodzianką ─ Harry! Czy to byćmoż? ─ i ruszyłm szybko ku niemu. Ale wzrok jego spoczą . na mnie poważie i zimno; ani jeden rys ciemnej jego twarzy nie drgną . nawet najlżjszym uczuciem przychylnośi. ─ Gdyby to nie był możiwe, nie spotkalibyśie mnie tutaj, sir ─ odparł ─ Ale to raczej ja mam prawo pytać nie wy. Z jakiego to powodu pozwoliliśie sobie przyjś . do naszego obozu? „zy zasłżłm na takie przyjęie?” ─ zapytałm w duchu, a głśo odrzekłm tylko jedno słwo jeszcze zimniej i poważiej niżon: ─ Pshaw! ─ i odwróiwszy sięod niego, zsuną .em sięostrożie z powrotem. Harry byłwię, jak siętego domyśałm, synem Old Firehanda, a reszta spraw był teżjuż teraz dostatecznie jasna. Jakkolwiek byłto tylko chłpiec, to jednak gniewał mnie trochęjego postęowanie po tym wszystkim, co mięzy nami zaszł. Twierdzenie Old Firehanda, ż Harry uważłmnie za tchóza, zgadzał sięz tym, co powiedziałwóczas sam chłpiec, ale nie mogłm w żden sposó zrozumieć w czym widziałon moje tchózostwo. Uspokoiłm sięwreszcie i powróiłm do obozu. Byłwieczó. W śodku szerokiej kotliny płnę .o wysoko buchająe ognisko, dokoł któego zgromadzili sięwszyscy obecni mieszkańy „arowni”. Harry, jak to zauważłm niebawem, byłtraktowany na róni z dorosłmi, usiadłpomięzy nimi i przypatrywałmi sięteraz wzrokiem nieco mniej nienawistnym niżpoprzednio. Przez jakiśczas przysłchiwałm sięopowiadaniom o najnowszych wypadkach w okolicy „arowni”, a potem wstałm, aby starym zwyczajem popatrzeć co porabia mó koń Opuśiłm ognisko i zanurzyłm sięw ciemnoś ., nad któąrozpię .o sięniebo tak pogodne, jak gdyby miliony utajonych w nim śiatełrzucał swó blask na jakieśinne krainy szczę .liwsze niż ziemia, na któej istoty ludzkie stająnaprzeciwko siebie z broniąw ręu, aby sięwzajemnie rozszarpywać Ciche, radosne rżnie na skraju zarośi otaczająych brzegi potoku wskazał mi miejsce pobytu Swallowa. Swallow poznałmnie i ją . pieszczotliwie trzećgłwęo moje ramię Od czasu kiedy mnie przeniółprzez morze płmieni, polubiłm go w dwónasó i chcą mu daćdowó sympatii, przyłżłm teraz policzek do jego szyi. Wtem końprychną . króko nozdrzami, co zwykle słżł mi za znak ostrzegawczy, Wobec tego rozejrzałm siędokoł. Podeszł do nas jakaśpostać a na jej głwie powiewałkoniec chusty. Byłto Harry. ─ Wybaczcie, jeśi przeszkadzam ─ rzekłtrochęniepewnym głsem. ─ Myśałm włśie o

waszym dzielnym Swallowie, któemu zawdzięzam żcie, i chciałm go przywitać ─ Oto on. Nie chcętego powitania psućswojąobecnośią Dobranoc! Odwróiłm się żby odejś ., ale zaledwie uszedłm kilkanaśie krokó, usłszałm wołnie: ─ Sir! Gdy sięzatrzymałm, Harry podszedłdo mnie z wahaniem, a szczegóne drganie jego głsu śiadczył o zakłpotaniu, któego nie potrafiłukryć ─ Ja was obraziłm! ─ Obraziliśie? ─ odrzekłm chłdno i spokojnie. ─ Mylicie się sir! Wy możcie wzbudzić we mnie uczucie pobłżiwośi, ale nigdy obrazy. Upłnę .a moż minuta, zanim znalazłodpowiedźna te niespodziewane słwa. ─ W takim razie przebaczcie mi mó bł .d. ─ Chęnie przebaczam, gdyżjestem przyzwyczajony do tego, ż ludzie popełiająbł .dy. ─ Bęęsięstarałnie korzystaćnigdy więej z waszej pobłżiwośi. ─ Mimo to gotó jestem ofiarowaćjąwam w każej chwili. Chciałm sięjużoddalić kiedy Harry nagle przystąiłdo mnie szybko i połżłmi ręęna ramieniu. ─ Nie dotykajmy teraz spraw osobistych, Ocaliliśie żcie memu ojcu z narażniem włsnego, i to dwa razy w ciąu jednego wieczora. Chcęwam podzięować choćyśie nawet użli wobec mnie sł ow jeszcze gorszych i bardziej odpychająych. Dowiedziałm siędopiero teraz o waszych zasłgach. ─ Każy westman z ochotąuczyniły to samo, co ja, a bywająwięsze zasłgi niżte, o któych móicie. Co jeden człwiek czyni drugiemu, to byćmoż inni zrobili dlańjużdziesięiokrotnie. Nie mierzcie tego wypadku miarąmiłśi synowskiej. ─ Przedtem ja byłm dla was niesprawiedliwy. Teraz wy popełiacie niesprawiedliwoś . w stosunku do samego siebie. Czy chcecie byćtakim takż i dla mnie? ─ Nie. ─ Czy mogęwobec tego przedłżćwam pewnąprośę ─ Owszem. ─ Gniewajcie sięna mnie, sir; bąźie źi, jak tylko potraficie, skoro popełięcośzłgo, ale nie mócie jużnigdy o pobłżniu. Dobrze? ─ Zgadzam się ─ Dzięuję A teraz wró .my razem do ogniska, by powiedziećwszystkim: dobranoc. Wskaż . wam przeznaczone dla was pomieszczenie. Musimy szybko udaćsięna spoczynek, ponieważ jutro wcześie wyruszamy. ─ Doką? ─ Ustawiłm łpki nad Beeforkiem, a wy pódziecie ze mnązobaczyć cośy złpali. W kilka minut potem staliśy przed jednymi z ukrytych w śianie drzwi. Harry odsuną . je, aby mnie wprowadzićdo mrocznej izby, ośietlonej tylko najzwyklejsząśiecąz jeleniego łju. ─ Tu jest wasza sypialnia, sir. Zwykli tutaj nocowaćnasi kamraci, jeśi sięobawiają żby pod gołm niebem nie dostaćreumatyzmu. ─ A wy sązicie, ż ja takż nie wiem, co to za złśiwe chorósko? ─ Wolałym, żbyśie nie potrzebowali na to zważć ale istotnie dolina jest wilgotna. Góy leż .ce dokoł nie dopuszczająwiatró. Ostrożoś . nie zawadzi, jak powiadająstarsi. Śijcie spokojnie! Podałmi ręęi wyszedłskinąszy przyjaźie głwą Zostawszy sam rozgląną .em siępo małj celce. Nie był to grota naturalna, lecz wykuta w kamieniu ludzkąręą Skalistąpodłgęwyłżno garbowanymi skóami, któymi obwieszono teżśiany. Pod tylnąśianąznajdował sięłż zbite z głdkich pni czereśiowych, na któych leżłgruby pokłd białch skó i dostateczna iloś . prawdziwych nawajskich kocó.

Na kilku kołach wbitych w szpary wisiał przedmioty, któe dowodził, ż Harry odstąił mi swojąwłsnąizbę Tylko wielkie znużnie, któe mnie opanował, skłnił mnie do pozostania w tym ciasnym, zamknięym miejscu. Kto bowiem spęzałnoce wśó nieskońzonośi wolnej, otwartej prerii, temu trudno bezpośednio potem nagią . siędo takiego więienia, jakie człwiek cywilizowany nazywa mieszkaniem. Cisza panująa w moim apartamencie był teżzapewne przyczynątego, ż spałm nieco mocniej i dłżj niżzwykle, Obudził mnie wołnie: ─ Pooch! Sir, gotó jestem pomyśeć ż jeszcze nie skońzyliśie przymierzaćsiędo dłgośi kOldry. Wyprostujcie sięjeszcze trochę ale nie na dłgoś ., lecz w góę To bęzie lepsze, jak mi sięzdaje! Zerwałm sięi spojrzałm na niespokojnego ducha, któy stałw otwartych drzwiach. Byłto Sam Hawkens. Wczoraj miałtylko strzelbę dzisiaj zaśpeły traperski rynsztunek, co był dowodem, ż miałzamiar nam towarzyszyć ─ Zaraz bęęgotó, kochany Samie! ─ Spodziewam się mał sir stoi już jak mi sięzdaje, przy wyjśiu. ─ Idziecie z nami? ─ Tak wygląa, jeśi sięnie mylę Mał sir nie poniesie przecieżcałgo sprzęu, a od Old Shatterhanda takż nie moża tego wymagać Wyszedłzy przed drzwi, dostrzegłm Harry'ego czekająego na mnie u wejśia do parowu. Sam wzią . kilka zwiąanych sideł zarzuciłje na plecy i nie ogląają sięna mnie, ruszyłku czekająemu. ─ Zostawimy konie tutaj? ─ spytałm. ─ Wąpię czy wasz końumie zakłdaćprawidłwo sidł albo łwićbobry z dna rzeki. Trzeba nam dobrze nogi wyciąać aby zdą .yćna czas. Chodźie wię! ─ rzekłSam żrtobliwie swoim zwyczajem. ─ Muszęprzecież mó stary, wpierw opatrzyćkonia! ─ To zbyteczne! Mał sir jużto uczynił jeśi sięnie mylę Wiadomoś . ta był nadzwyczaj przyjemna. A wię Harry jużo śicie zatroszczyłsięo mego konia, a tym samym musiałpomyśećtakż i o jego panu. Widocznie Old Firehand móił mu o mnie i wpłną . na zmianęjego stosunku do mojej osoby. Jużzaczą .em siędziwić ż go tu takż nie ma, kiedy zobaczyłm go brodząego w potoku z Winnetou i z jeszcze jednym strzelcem. Winnetou przywitałHarry'ego po indiańku: ─ Syn Ribanny jest silny jak wojownicy znad brzegó Gili. Oko jego zobaczy wiele bobró, a ręa nie uniesie wielkiej liczby skó ─ rzekł a widzą, ż sięrozgląam za Swallowem, dodałuspokajająo: ─ Mó dobry brat moż iś ., jego przyjaciel bęzie dbało konia, Swallow posiada takż miłś . Apacza. Minąszy paró zwróiliśy sięw przeciwnym do wczorajszego kierunku na lewo i poszliśy w dó . potoku, ażdo miejsca, gdzie uchodzi on do Mankicity. Oba brzegi pokrywał gęte, spląane zarośa. Po stojąych naprzeciw siebie pniach wspinał sięłdygi dzikiego wina, biegł od gał .zi do gał .zi, zwisał w dó ., sczepione silnie z sobą a potem znowu pię .y sięw góępo drzewie, tworzą pląaninę przez któąnawet nożm z trudem moża był torowaćsobie drogę Mał Sam szedłciąle przed nami, a jego objuczona postaćprzypominał mi Słwakó sprzedająych u nas w Niemczech po miastach łpki na myszy. Jakkolwiek w pobliż nie należł sięspodziewaćżdnej nieprzyjacielskiej istoty, mimo to noga jego omijał z podziwu godnązręznośiąkaże miejsce, na któym móły pozostaćodcisk. Mał jego oczka biegał ciąle to tu, to tam po bogatej rośinnośi, któa mimo spó .nionej pory roku dorónywał bujnośi dziewiczych lasó w dolinie rzeki Missisipi. Nagle Sam podniółw góękilka gał .zek i schyliwszy sięprzełzi pod nimi.

─ Chodźie, sir ─ wezwałmnie Harry idą za nim. ─ Tu rozwidla sięśieża prowadząa do bobró. Rzeczywiśie za zielonązasłnąciąnę .a sięprzez gętwinęwąka, nie zarośięa śieża. Szliśy jeszcze dobrąchwilę rónolegle do rzeki wśó gmatwaniny drzew i zarośi, dopói Sam, usłszawszy na pó . mrukliwy, a na pó . śiszcząy głs wychodząy z rzeki, nie zatrzymał sięi nie odwróiłdo nas, przykłdają ręędo ust. ─ Jesteśy na miejscu ─ szepną . Harry ─ a ich strażpowzię .a podejrzenie. Po chwili, podczas któej panował dokoł zupeła cisza, posunęiśy siędalej naprzó i dotarliśy do zakręu rzeki, gdzie nadarzył sięnam sposobnoś . ujrzenia pokaźej osady bobró. Daleko w wodęwbudowana był szeroka, wystarczająa nawet dla ludzkiej stopy, tama, a gorliwi czworonożi budowniczowie zajęi byli jej umacnianiem i rozszerzaniem. Na drugim brzegu spora liczba tych zwierzą przegryzał wysmukł młde drzewka, kierują je tak, żby wpadał do wody. Inna grupka przewoził pnie drzewek w ten sposó, ż posuwał je przed sobąw wodzie, a jeszcze inne bobry oblepiał budowętłstąziemią naniesionąz brzegu, przyczepiają jądo drzewa za pomocąnó i ogona, niby kielni. Z zajęiem przypatrywałm sięczynnośiom tego ruchliwego ludku, a szczegónie zwróił mojąuwagęniezwykle duż osobnik, któy siedziałw czujnej postawie na tamie, zapewne jako straż Wtem grubas nastawiłuszy, obróiłsiędo połwy, wydałwspomniany poprzednio głs ostrzegawczy i znikną . w nastęnej chwili pod wodą Reszta prawie rónocześie poszł za jego przykłdem. Zabawny to byłwidok, gdy przy zanurzaniu siępodnosił w góętylnączę .ćciał, a płskim ogonem uderzał w powierzchnię wody, rozpryskują jąz głśym pluskiem. Kto spłszyłte pocieszne zwierząka? Przeszkodęw ich pracy mółspowodowaćtylko jakiś wró, a najwięszym wrogiem tych spokojnych i tak bardzo poszukiwanych zwierzą jest... człwiek. Jeszcze ostatni bór nie znikną . pod wodą a my leżliśy jużz broniąw ręu pod opadająymi nisko gał .ziami pinii i czekaliśy niecierpliwie, kiedy ukaż sięniemił goś .. Niebawem poruszył sięw pewnym oddaleniu od nas czuby sitowia i w kilka chwil potem ujrzeliśy dwóh Indian skradająych sięchyłiem ku rzece. Jeden z nich miałna plecach kilka sideł a drugi niółskóki. Obaj byli uzbrojeni, a postawa ich wskazywał, ż spodziewająsię w pobliż nieprzyjaciela. ─ Do licha! ─ sykną . Sam przez zęy. ─ Te łjdaki dobrał siędo naszych sidełi pozbierał, czego nie zasiał, jeśi sięnie mylę Czekajcie, łtry, moja Liddy wam powie, do kogo należ . te żlaza i skóki! Podniółpowoli strzelbęi złżłsiędo strzał. Ja jednak byłm przekonany, ż trzeba działćbez hałsu, toteżpochwyciłm starego trapera za ramię Pierwszy rzut oka pouczył mnie, ż to Ponkowie, a farby pokrywająe ich twarze upewnił, ż sąna wyprawie wojennej, a nie myśiwskiej. Nie byli tu wię sami, a strzałmółprzywołćinnych na pomoc lub stać sięprzyczynąpó .niejszej zemsty. ─ Nie strzelajcie, Samie! Weźie tylko nó .. Oni wykopali topó wojenny i nie sątu tylko we dwókę Mał westman, choćwystrzeliły z ochotą odpowiedział ─ Ja to oczywiśie takż widzę ż lepiej zgłdzićich po cichu, ale mó stary nó . jest zanadto stęiony, aby mółprzeżećdwóh takich ludzi, ─ Ba! Wy weźiecie jednego, a ja drugiego; naprzó! ─ Hm! Cztery najlepsze nasze sidł, a każe po trzy i pó . dolara! Bardzo bym sięcieszył gdyby te draby do skradzionych skóek musiał dodaćswoje dwie włsne. ─ Naprzó, Samie, żby nie był za pó .no! Obaj Indianie stali teraz zwróeni do nas tyłm i szukali śadó na ziemi. Zostawiwszy strzelbęposuną .em sięcicho naprzó z nożm w ręe.

Wtem usłszałm trwoży szept tużprzy moim uchu. To Harry rzekłcicho: ─ Zostańie, sir! Ja zrobięto za was. ─ Dzięuję potrafięsam tego dokonać Po tych słwach zbliżłm siędo krawęzi zarośi, zerwałm się pochwyciłm najbliżj mnie stojąego Indianina za kark lewąręą a prawą wbiłm mu nó . mięzy łpatki, on zaśpadłna ziemiębez jęu. Zrobiłm to oczywiśie tylko z koniecznośi. Ponkó nie moża był oszczęzać gdyżw razie odkrycia przez nich „arowni”, naszemu żciu zagrażłby poważe niebezpieczeńtwo. Odwróiłm sięszybko, wyciąnąszy nó . z rany, aby w razie potrzeby zabraćsiędo drugiego, lecz i ten jużleżłna ziemi, a Sam stałna nim ze skalpem w ręu. ─ Tak, mó chłpcze; teraz moższ w wieczystych ostęach nastawiaćtyle łpek, ile ci się spodoba, ale naszych nie zdołsz jużużć─ rzekł a potem dodał ─ Jednąskókęjużmamy, a drugąweźie sobie Old Shatterhand. ─ Nie ─ odpowiedziałm. ─ Wszak wiecie, co ja myśęo skalpowaniu. Dziwi mnie to, ż wy sięteraz tym zajmujecie! ─ Czynięto ze słsznych powodó, sir. Od kiedy widzieliśy siępo raz ostatni, przeżłm wiele złgo i musiałm siętak tłc z czerwonoskóymi, ż teraz nie mam dla nich litośi. Oni mnie takż nie oszczęzali. O, popatrzcie! Zdarłz głwy obwisł kapelusz, a z nim razem dłgowłsąperukę Znałm jużwidok, jaki przedstawiał jego naga czaszka. ─ Co wy na to, sir, jeśi sięnie mylę Nosiłm swó czepek od dziecka z pełym uprawnieniem i żden sęzia nie zaprzeczyły mi prawa do tego, ażznalazłsięjeden i drugi tuzin Pawnejó, któzy mnie pozbawili włsó. Udałm sięwię do Tekamy i kupiłm sobie tam nowąskóę Nazywał sięperuką a kosztował mnie pełe trzy wiąki skóek bobrowych. To zresztąnic nie szkodzi, gdyżnowa skóa okazuje siępraktyczniejsza od dawnej, zwłszcza latem ─ mogęjązdją ., kiedy sięspocę Ale za to musiałzginą . niejeden Indianin, a skalp czerwonoskóego sprawia mi więsząprzyjemnoś . niżzłwienie najwięszego bobra. Móią te słwa włżłna nowo perukęi kapelusz. Nie był teraz jednak czasu na wspomnienia, gdyżza każym drzewem mogł jęną . cięiwa albo szczęną . odwiedziony kurek od strzelby. Przede wszystkim należł zaalarmowaćobó i zwróićuwagęmyśiwych na bliskoś . Indian. Dlatego rzekłm do Hawkensa: ─ Dalej, Samie! Trzeba zabitych Indian dobrze ukryć ─ Macie słsznoś ., sir. Sązę ż to konieczne, Ale niech mał sir schowa siętrochęza krzaki, gdyżstawiam w zakłd moje mokasyny, ż czerwonoskózy wkróce tutaj bęą Harry postąiłwedle przestrogi starego, a my rzuciliśy obydwa trupy w sitowie, nie mogą ich zepchną . do wody. Gdyśy sięuporali z nieżwymi Ponkami, Sam Hawkens rzekł ─ No, to by był na razie wszystko. Teraz wróicie z małm sirem do ,,warowni” i ostrzeżcie naszych ludzi, a ja tymczasem przejdęsiętrochętym tropem, by siędowiedziećczegoś więej niżto, co nam wyjawili ci dwaj czerwonoskózy. ─ Czy nie wolelibyśie wy póś . do ojca, Samie Hawkens? ─ zapytałHarry. ─ Umiecie się lepiej obchodzićz sidłmi, a czworo oczu widzi więej od dwojga. ─ Jeśi mał sir żczy sobie tego koniecznie, to tak zrobię ale jeśi ,,patyk popłnie inaczej”, aniżli sir sobie wyobraż, to niechaj wina nie spadnie na mnie. ─ Bąźie o to spokojni, mó stary! Wiecie już ż niechęnie czynięco innego aniżli to, co mi siępodoba. Wy zdobyliśie jużjeden skalp; ja muszętakż postaraćsięo cośdla siebie. Chodźie, sir! Zostawiłtrapera, a sam zaczą . sięprzeciskaćdalej przez gązcze. Udałm sięza nim, a chociaż okolicznośi nakazywał zwracaćcał . uwagęna otoczenie, nie mogłm siępowstrzymać od tego, żby nie myśećo zachowaniu chłpca, Z wprawądośiadczonego przebiegacza puszczy przedzierałsiębez szmeru przez krzaki, a każy jego ruch śiadczyło najwięszej ostrożośi.

Te jego zalety móił wyraźie, ż z pewnośiąod dziecińtwa zapoznałsięz żciem w krainie polowańi przeżłprzygody, któe zaostrzył jego zmysł, zahartował uczucia źnadał szczegóny kierunek losowi. Prawie pó . godziny posuwaliśy siępowoli i z trudnośią ale nieustannie naprzó, ażdotarliśy do drugiej kolonii bobró, któej mieszkańó nie widaćbył na powierzchni wody. ─ Tu był załżne łpki, któe włśie odebraliśy czerwonoskóym, sir. Tam dalej, gdzie chcieliśy dotrzećpoprzednio, Beefork sięrozdziela. Ale patrzcie, śady prowadządo lasu, z któego wyszli czerwonoskózy! Pódziemy oczywiśie za tymi śadami, chciałiś . dalej, lecz go powstrzymałm. ─ Harry! ─ rzekłm do niego. Przystaną . i spojrzałna mnie pytająo. ─ Czy nie wolelibyśie zawróić a resztęzostawićjużmnie? ─ Ską wam to na myś przyszł? ─ Czy wiecie, jakie niebezpieczeńtwa nas tam czekają ─ Owszem. Nie mogąbyćwięsze od tych, któym jużstawiałm czoł z zawsze szczę .liwym dla mnie wynikiem. ─ Chciałym was od nich uchronić ─ Ja rónieżbęęsięo to starał A moż myśicie, ż mnie zdoł przerazićwidok pstro pomalowanego człwieka? Znowu puśiliśy siędalej. Zostawiliśy teraz rzekęz boku i posuwaliśy sięnaprzó pomięzy wysmukłmi drzewami wysokopiennego lasu, któego gęty, zielony dach osłniał ziemiępokrytąwilgotnymi mchami, tak miękimi, ż z łtwośiąmoża był na niej zauważć odciski stó. Wtem Harry, któy szedłciąle jeszcze przodem, przystaną .. Teraz widaćbył śady nie dwóh, lecz czterech ludzi, któzy szli razem ażdotą, a tutaj sięrozdzielili. Obaj zabici przez nas Indianie mieli na sobie pełe uzbrojenie wojenne. Ta okolicznoś . wskazywał na to, ż znajdował siętu zapewne więsza liczba ich wspó .plemieńó, któych tylko jakieśważe przedsięzięie mogł skłnićdo odbycia tak dalekiej drogi przez nieprzyjacielskie obszary. Gdy sięną .em pamięiądo wypadkó ostatnich dni, przyszł mi na myś, ż ta wyprawa ma moż jakiśzwiąek z nieudanym napadem Ponkó na pocią. Mogł to byćjedna z owych wypraw zemsty, podczas któych Indianie wytę .ająwszystkie sił, aby powetowaćdoznaną obelgęalbo poniesione straty. ─ Co robić ─ zapytałHarry. ─ Te śady prowadząku naszemu obozowi. Nie możmy dopuśić żby go odkryli. Czy pódziemy za nimi, czy teżsiępodzielimy, sir? ─ Ten poczwóny trop prowadzi takż do ich obozu, oczywiśie ukrytego, gdzie czekająna powró zwiadowcó. Przede wszystkim musimy wyszukaćten obó, aby poznaćich liczbęi zamiaiy. Wejśia do naszej ,,warowni” zawsze ktośstrzeż, wię na razie nie ma o niąobawy. ─ Macie słsznoś .. Chodźy dalej! Zbocze wzgóza, u któego stó płnę .a rzeka, pokrywałlas, sięałon doś . daleko w róninę Przecinał go gł .bokie, skaliste szczeliny, w któych rosł bujnie paprocie i dzikie góskie krzewy. Kiedyśy sięzbliżli do jednego z takich zagł .bień poczułm nagle wońspalenizny, co oczywiśie od razu mnie zastanowił. Starają sięprzenikną . wzrokiem las, dojrzałm cienki słp dymu, któy przerywałsięczęto, chwilami zupełie nikną ., to znowu wznosił sięażpo korony drzew. Ten dym mółpochodzićtylko z indiańkiego ogniska. Kiedy bowiem biał roznieca ognisko, rzuca w ogieńcał polana, a przez to powstaje szeroki, wysoko buchająy płmień któy wydaje duż zdradzieckiego częto dymu. Natomiast czerwonoskóy wsuwa w ogieńtylko końe polan, co wytwarza mał płmieńz ledwie dostrzegalnym dymem. Winnetou zwykł byłmóićo wielkich ogniskach białch: blade twarze robiąswoimi ogniami takie gorąo, ż nikt nie moż przy nich usią .ć aby sięogrzać Zatrzymałm Harry'ego i zwróiłm jego uwagęna to, co dostrzegłm. ─ Poł ożie sięza tym krzakiem! Ja przypatrzęsiętym ludziom!

─ Czemu nie ze mną ─ Jeden wystarczy. Gdy jest dwóh, wtedy niebezpieczeńtwo odkrycia wzrasta w dwónasó. Skiną . głwąna zgodęi zacierają ostrożie śady za sobą odszedłw zarośa, gdy tymczasem ja, kryją sięza drzewami, zaczą .em sięskradaćku szczelinie. Na jej dnie siedział lub leżł tużobok siebie tylu czerwonoskóych, ż zagł .bienie ledwie zdołł ich pomieśić Na dole u wejśia stałjak spiżwy posą ─ dłgowłsy Indianin, a po obu stronach na krawęzi ─ straż, któe na szczę .cie mnie nie zauważł. Spróowałm policzyćobozująych i w tym celu przypatrywałm siękażemu z osobna, gdy wtem przerwałm tęczynnoś . zaskoczony niezwykł . niespodzianką Najbliżj ogniska siedział─ czyży to był możiwe? ─ biał wóz Paranoh albo Tim Finnetey, jak go nazwał Old Firehand. Widziałm zbyt dobrze jego twarz owej nocy podczas pogoni przy księ .ycu i potem, gdy go nożm pchną .em, abym sięmółteraz pomylić a jednak sięstropiłm. Z głwy zwisałmu przepyszny kosmyk skalpowy, a wszak Winnetou ani na minutęnie odją . go od swego pasa. Wtem strażik, stojąy po tej stronie parowu, zwróiłsięku miejscu, na któym leżłm ukryty za głzem, wobec czego musiałm sięcofną . czym pręzej. Znalazłzy sięszczę .liwie koł Harry'ego, skiną .em nań żby poszedłza mną po czym wróiliśy znanąjużnam drogąażdo miejsca, w któym śady sięrozdzielał. Stą udaliśy sięnowym tropem, biegnąym przez najgętsząpląaninęrośinnośi, wprost ku dolinie, przez któąprzeszliśy wczoraj i gdzie nas zatrzymał warta. Teraz wiedziałm jużna pewno, ż Ponkowie otrzymawszy posiłi, puśili sięza nami krok w krok, aby sięna nas zemśić Przez zwłkęz naszej strony, spowodowanąchorobąOld Firehanda, zyskali sporo czasu do zgromadzenia wszystkich sił któymi rozporzązali. Tego tylko nie mogłm zrozumieć dlaczego przeciwko nam trzem zebrał sięażtylu wojownikó, czemu na nas nie uderzyli od razu, a przeciwnie ─ pozwolili nam odejś . spokojnie. Nasunę .o mi sięw końu przypuszczenie, ż Paranoh wie o myśiwskiej osadzie Old Firehanda i ma plany co do wszystkich jej mieszkańó. Obaj Indianie, któzy skradali sięprzed nami, dobrze utorowali nam drogę Toteżposuwaliśy sięnaprzó stosunkowo doś . szybko. Byliśy jużniedaleko doliny przecinająej pod kąem prostym kierunek naszej drogi, kiedy poza gętym krzakiem dzikiej czereśi usłszałm lekki brzę. Dawszy Harry'emu ręąznak, żby sięukrył połżłm sięna ziemi, wyją .em nó . i zataczają krą, poczołałm sięwe wspomnianym kierunku. Ujrzałm najpierw stos żlaznych łpek na bobry, a obok niego parękrzywych nó ze stopami w olbrzymich mokasynach. Przyczoławszy siębliżj, zobaczyłm dłgąi szerokąbluzęmyśiwską na gónej zaśjej czę .ci pomarszczonąkrezęprastarego pilśiowego kapelusza. Spod niej wyłniał sięzjeżne końe pomierzwionego zarostu, z któego wyzierał bystro i uważie dwoje drobnych oczek. Byłto mał Sam. Ale jak siętu dostał skoro powinien byłjużdawno byćw ,,warowni”? Należł go o to zapytać Kiedy czołałm sięku niemu, jak mogłm najciszej, cieszyłm się jużz góy wrażniem, jakie wywoł mó niespodziewany napad. Pochwyciłm cichutko za strzelbę leż .cąobok niego, przyciąną .em do siebie owąprzedpotopową Liddy i odwiodłm zardzewiał kurek. Na wywołny tym trzask Sam odwróiłsię tak szybko, ż zwisająe nisko gał .zie zerwał mu z głwy kapelusz i perukę Gdy zaśzobaczył wymierzonądo siebie swąwłsnąstrzelbę zrobiłw swej twarzy pod samym nosem, mieniąym sięwszystkimi barwami tęzy, potę .ny otwó, któy rozszerzałsięcoraz bardziej ze zdumienia. ─ Samie Hawkens! ─ szepną .em. ─ Jeżli nie zamkniecie ust, wsunęwam w nie tuzin tych oto sideł ─ Do licha, przestraszyliśie mnie, sir, jeśi sięnie mylę ─ odrzekłtraper, któy pomimo

przerażnia nie wydałz siebie nieostrożego okrzyku i czym pręzej umieśiłkapelusz i perukę na swoim miejscu. ─ Niech was diabełporwie! Ciarki po mnie przeszł, gdyżjeśi byśie byli czerwonoskóym, to... ─ Jużnigdy nie jedlibyśie puddingu! Weźie swojąstrzelbę A teraz mócie, jak sięto stał, ż tutaj śicie? ─ Śię O spaniu mowy nie ma, chociażdostaliśie siędo mnie niepostrzeżnie. Wszystkie moje myśi skupił sięna dwóh Indianach, któych chciałm jeszcze złpać A wy nie wygadajcie sięprzypadkiem przed tamtymi, ż zaskoczyliśie starego Sama Hawkensa! ─ Bęęmilczał ─ A gdzie mał sir? ─ Zostałw tyle. Usłszeliśy brzę waszych łpek, musiałm przeto zobaczyć co to za dzwony. ─ Dzwony? Czy był tak głśo? Samie Hawkens, jaki z ciebie stary i głpi szop! Kłdzie siętaki cię .ki muł aby nałpaćskalpó, i hałsuje przy tym tak, ż słchaćażw Kanadzie, jak mi sięzdaje! Ale ską wzięiśie sięw tej stronie? Czy śedzicie takż tych dwóh czerwonoskóych? Potwierdziłm to pytanie i opowiedziałm mu, co zauważłm. ─ Hm! Bęzie to kosztował sporo prochu, sir! Szedłm sobie tu w góęrzeki z moimi skókami i ujrzałm nagle dwóh Indian, jeśi sięnie mylę szpiegująych tam na skraju zarośi, nie dalej jak o osiem krokó od nas. Przykucną .em oczywiśie zaraz za krzakiem i spostrzegłm, ż jeden z nich zwróiłsięna dó ., a drugi w góę aby przeszukaćdolinę Ale nie wyjdzie im to na dobre, jak sązę Puśiłm jednego z nich obok siebie i przeniosłm siępotem tutaj, aby skoro tylko sięspotkają zapytaćich, co zobaczyli. ─ Myśicie, ż sięjeszcze raz zejdą ─ Rozumie się Jeśi chcecie postąićrozsąnie, to przejdźie na drugąstronę abyśy ich dostali mięzy siebie. Nie każie teżdłżj czekaćmałmu sirowi, bo gotó z niecierpliwośi popełićjakieśgłpstwo. Zastosowałm siędo tej wskazóki i wróiłm do Harry'ego. Gdy powiedziałm mu o wszystkim w krókich słwach, zajęiśy stanowisko na wprost Sama czekają na powró obydwóh czerwonoskóych. Cierpliwoś . nasza był wystawiona na cię .kąpróę gdyżdopiero po kilku godzinach usłszeliśy ciche stąanie skradająego sięczłwieka. Byłto jeden z oczekiwanych, stary, ogorzał Indianin, któemu u pasa zabrakł miejsca na zdobyte skalpy, toteżozdobiłgrubymi fręzlami z włsó zewnęrzne szwy u spodni. Zaledwie znalazłsięmięzy nami, pochwyciliśy go z obu stron i ,,zdmuchnęiśy”. To samo stał sięz drugim, któy nadszedłniebawem. Potem powróiliśy razem do ,,warowni” tak, jak z niej wyszliśy. Przed bramąodszukaliśy ukrytego za krzakiem strażika, któy niewąpliwie musiałwidzieć dzikiego, gdy ten skradałsięo kilka krokó obok niego. Na straż stałWill Parker. Sam spojrzałna niego ze zdumieniem. ─ Byłśgreenhornem, Willu, i zostaniesz greenhornem, dopói cięjakiśczerwonoskóy nie weźie za czuprynę Myśałśchyba, ż Indianin przyszedłtu mróki łpać skoro nie wyją .eś nawet żlaza zza pasa. ─ Samie Hawkens, trzymaj no swó jęyk na wodzy! Will Parker ─ greenhorn! Ten żrt wart jednego naboju, stary szopie. Jedyny syn twojej matki nie potrafi zrozumieć ż zwiadowcę puszcza sięwolno, aby zabiciem jego nie zwróićuwagi reszty nieprzyjació .. ─ Mółyśmiećnawet słsznoś ., człwiecze, jeśi oczywiśie nie chcesz wejś . w posiadanie skóek indiańkich. Z tymi słwy Sam Hawkens skierowałsięku wodzie, ale zanim znikną . pomięzy skałmi, odwróiłsięjeszcze i ostrzegłstojąego na straż: ─ Otwieraj dobrze oczy! Niedaleko stą jest cał gniazdo łcznikó. Oni gotowi wetkną .

swoje nosy, gdzie nie potrzeba. Szkoda byłby ciebie, jeśi sięnie mylę bardzo szkoda! Hawkens schowany gł .boko pod swymi skóami kroczyłna przedzie, a my za nim. Niebawem stanęiśy u wylotu szczeliny i objęiśy wzrokiem kotlinę Ostry gwizd starego trapera wystarczył by zwołćwszystkich mieszkańó, któzy z wytę .onąuwagąwysłchali opowiadania o naszej przygodzie. Old Firehand słchałw milczeniu do końa, dopiero kiedy wspomniałm o Paranohu, wyrwał mu sięokrzyk zdziwienia i radośi: ─ Czy to byćmoż, czyśie sięnie pomylili? W takim razie nadarzyłby mi sięsposobnoś . spełienia mojej przysięi i ujęia go w me ręe! Od tylu lat był to moim najgoręszym żczeniem! ─ Tylko jego włsy mnie bałmucą ─ One nic nie znaczą Niech wam posłż za przykłd Sam Hawkens. Zresztąmożiwe, ż owej nocy nie trafiliśie go dobrze. Podczas mojej choroby przyszedłdo siebie, kazałnas śedzići ruszyłpotem za nami. ─ Ale dlaczego na nas nie uderzył ─ Tego nie wiem, ale stał sięto niewąpliwie z jakiegośważego powodu. Poznamy go jeszcze. Czy jesteśie bardzo znużni, sir? ─ Nie. ─ Muszęgo sam zobaczyć Czy bęziecie mi towarzyszyć ─ Oczywiśie, Zwracam jednak wasząuwagęna niebezpieczeńtwo tej wycieczki. Indianie bęąna pró .no czekali na ludzi wysłnych na zwiady, zacznąich szukaći znajdązabitych. Mogąnas spotkaći odcią . nam odwró do ,,warowni”. ─ To wszystko moż sięzdarzyć ale ja nie mogętu siedzieći czekać dopói nas nie znajdą Dicku Stone! Stone byłwczoraj na łwach, zobaczyłmnie wię dopiero teraz i przywitałsięze mnąserdecznie. ─ Czy słszałś doką mamy iś .? ─ zapytałgo Old Firehand. ─ Cośolwiek. ─ Weźstrzelbę Przypatrzymy sięczerwonoskóym. ─ Jestem gotó, sir! Czy pojedziemy konno? ─ Nie. To blisko. Wy, któzy zostajecie, weźie siędo roboty i pozasłniajcie schowki ze skóami darniną Nie moża przewidzieć co nastąi, a gdyby czerwonoskózy dostali siępomięzy nasze skał, niech przynajmniej nie znajdątego, co mogłby im sięprzydać Harry, ty pódziesz do Willa Parkera i Billa Bulchera i bęziesz wraz z nimi czuwałnad porząkiem. ─ Ojcze, pozwó mi iś . z sobą ─ prosiłHarry. ─ Na nic mi sięnie przydasz, moje dziecko. Spocznij sobie; jeszcze nieraz bęziesz miał sposobnoś . do takich wycieczek. Harry ponowiłprośę ale Firehand nie zmieniłdecyzji i niebawem ruszyliśy we trzech łżskiem potoku. Wydostawszy sięna zewnąrz, minęiśy straż któej daliśy kilka wskazóek, i podą .yliśy ku miejscu, na któym ulokowałsiępoprzednio Sam Hawkens. Kierunek wiodąy stamtą do parowu byłdla nas najkorzystniejszy, gdyżmieliśy z obu stron osłnęi byliśy pewni, ż nie zderzymy sięz Indianami wysłnymi na poszukiwania zaginionych. Winnetou opuśiłobó na króko przed naszym wyruszeniem i nie wróiłjeszcze. Żłwałm tego ogromnie, bo były dla nas w tej wycieczce najbardziej upragnionym towarzyszem. Trudno mi teżbył pozbyćsięniepokoju o niego. Lęałm się ż spotka sięz nieprzyjacielem, a wóczas pomimo swego mętwa były zgubiony. Myśałm włśie o tym, kiedy nagle rozdzielił sięobok nas zarośa i Apacz staną . przed nami. Ręe nasze, któe na szelest liśi sięnę .y po broń cofnę .y sięnatychmiast. ─ Winnetou pódzie z białmi mę .ami ─ rzekłmó przyjaciel ─ aby zobaczyćParanoha i Ponkó.

Spojrzeliśy nańzdumieni tym, ż wiedziałjużo obecnośi Indian. ─ Czy mó czerwony brat widziałnajokrutniej szych pobratymcó Siuksó? ─ zapytałm. ─ Winnetou musi czuwaćnad swym bratem Old Shatterhandem i nad synem Ribanny. Ruszył za nimi i widział jak ich noż wbił sięw serca czerwonych wojownikó. Paranoh wzią . sobie skóęz głwy mę .a z narodu Osagó. Włsy jego sąkłmstwem, a myśi pełe fałzu. Winnetou go zabije. ─ Nie, wóz Apaczó go nie dotknie, lecz mnie to pozostawi! ─ odrzekłOld Firehand. ─ Winnetou darowałgo jużraz swemu białmu przyjacielowi! ─ Jużmi nie ujdzie, gdyżmoja ręa... Usłszałm jeszcze tylko to słwo, bo w chwili gdy ono padł, za krzakiem zasłniająym zakrę tropu ujrzałm dwoje iskrząych sięoczu. Runą .em szybkim skokiem i pochwyciłm człwieka, do któego te oczy należł. Byłto ten włśie, o któym móiliśy. Ledwo staną .em przed nim i chwyciłm go palcami za gardł, zaszeleśił z obu stron i kilku Indian skoczył na pomoc wodzowi. Przyjaciele zauważli mó ruch i rzucili sięnatychmiast na mych napastnikó. Ja trzymałm jużbiałgo wodza pod sobą Czują moje kolana na swej piersi, palce lewej ręi na gardle, a prawąna ręe, któązdołłwyciąną . nó ., wiłsiępode mnąjak robak i czyniłwśiekle wysiłi, aby mnie z siebie zepchną .. Kopią nogami jak byk uwiąany na łńuchu, starałsię potę .nymi szarpnięiami poderwaćsięw góę Fałzywa skóa spadł mu z głwy, oczy nabiegł krwią a na ustach ukazał siępiana wśiekłśi. Zdawał mi się ż pode mnąszamoce sięrozszalał zwierzę Z całj sił zaciskałm mu palce na gardle, wskutek czego po chwili głwa opadł mu wstecz i po kilku coraz to słbszych drgnieniach rozłżłręe... byłpokonany. Teraz dopiero podniosłm się obejrzałm sięza siebie i zobaczyłm scenę jakiej nie opisze nigdy żdne pióo. Nikt z walcząych nie użłbroni palnej, boją się żby nie przywołćtym reszty nieprzyjació .. Czynne był tylko noż i tomahawki. Nikt nie stał lecz wszyscy tarzali sięna ziemi. Winnetou gotowałsięwłśie pchną . nożm znajdująego siępod nim przeciwnika i mnie nie potrzebował Old Firehand leżłna jednym i starałsięutrzymaćz dala od siebie drugiego, któy mu rozpłtał ręę Pośieszyłm mu na pomoc i powaliłm napastnika włsnym jego toporem, któy mu wypadłz ręi. Nastęnie podbiegiem do Dicka Stone'a, któy pomięzy dwoma zabitymi jużczerwonoskóymi zmagałsięz olbrzymim przeciwnikiem, usiłjąym zadaćmu śiertelne pchnięie. Nie udał mu sięto jednak, nadszedłkres jego wysiłó. Stone powstałi wyprostowałczłnki. ─ Na Boga, sir, to był pomoc w samąporę Trzech przeciwko jednemu, kiedy strzelaćnie wolno, to przecieżtrochęza wiele; dzięuję Old Firehand podałmi takż ręęi chciałcośpowiedzieć kiedy wzrok jego padłna Paranoha. ─ Tim Finn... Czy to byćmoż? Sam wóz? Kto z nim walczył ─ Old Shatterhand go powalił─ odrzekłza mnie Winnetou. ─ Wielki Duch użczyłmu sił bawoł ryjąego rogiem ziemię ─ Człwiecze ─ zawołłOld Firehand ─ nie spotkałm jeszcze nikogo takiego jak wy, chociaż sporo śiata obszedłm. Ale jak sięto stał, ż Paranoh ukryłsiętu ze swoimi, skoro Winnetou byłtam w pobliż? ─ Biał wóz nie byłukryty obok Winnetou ─ odrzekłApacz. ─ On zobaczyłśady wrogó i szedłza nimi. Jego ludzie podą .ąza nim, wobec czego moi biali bracia musząsięudać czym pręzej do swoich wigwamó. ─ Winnetou ma słsznoś . ─ potwierdziłDick Stone, ─ Trzeba sięstaraćdostaćdo naszych. ─ Dobrze ─ odrzekłOld Firehand, któemu krew ciekł z ręi strumieniem. ─ Ale przedtem należ usuną ., o ile możośi, śady walki. Wyjdźno trochęnaprzó, Dicku, i uważj, żby nas nie zaskoczono niespodzianie!

─ Dobrze, sir, lecz wyjmijcie mi przedtem nó . z rany. Trudno mi z tym chodzić Jeden z trzech przeciwnikó wbiłmu nó . w bok, a przy poruszaniu sięostrze wciskał się coraz gł .biej. Szczę .ciem nie utkwił w miejscu niebezpiecznym. Po wyjęiu noż został tylko rana, nie cię .ka dla tak żlaznej natury jak Stone. W krókim czasie wykonano, co był niezbęne, i sprowadzono na powró Stone'a. ─ Jak zabierzemy jeńa? ─ spytałOld Firehand. ─ Chyba go poniesiemy ─ rzekłm ─ bęzie to jednak trudne, gdy wrói do przytomnośi. ─ Nieś .? ─ spytałStone. ─ Od wielu lat nie miałm jużtej przyjemnośi, jaka mi sięteraz nadarza, nie chciałym teżpozbawiaćjej tego starego draba. Móią to odcią . nożm kilka stojąych obok pieńó od korzeni, wzią . derkęParanoha, pocią . na wąkie pasy i rzekł kiwają do nas głwąz zadowoleniem: ─ Zrobimy sanki, płzy z drzewa lub cośpodobnego, przywią .emy do nich tego łtra i tak wyruszymy do domu. PropozycjęStone'a przyjęo i wykonano, po czym ruszyliśy w drogę Zostawialiśy jednak śad tak wyraźy, ż idąy za nami Winnetou musiałzadaćsobie niemał trudu, aby go pozacierać Nastęnego dnia rano promienie słneczne nie dotknę .y jeszcze leż .cych dokoł gó i gł .boki spokó panowałw obozie, kiedy sięobudziłm i wyszedłm ze skalnej izby. W dolinie dokoł gętwiny drzew przewalał sięcię .kie obłki mgł, w góze jednak powietrze był czyste i jasne i owiewał moje skronie orzeźiająym chłdem. Mał ziarnojad skakałz jednej gał .zki ożn na drugą wabią nabrzmiałm, czerwonym gardziołiem nieposłsznąsamiczkę nieco niżj siedziałszaroniebieski droźziec przerywają chwilami swó śiew zabawnym piskiem, a z doł dochodziłcudowny głs jakiegośptaka, któy po każej zwrotce swej brawurowej arii przyklaskiwałsobie kaczym kwakaniem. Myśi moich jednak nie zajmował poranny koncert ─ raz jeszcze rozmyśałm nad tym, co przeżliśy wczoraj. Wedłg sprawozdania jednego z naszych strzelcó, któy bł .dzą cicho po lasach, zobaczył takż Indian, był ich więej, aniżli przypuszczaliśy. W dole, na róninie, strzelec napotkał drugi obó, gdzie znajdował siętakż konie. Nasuwał to przypuszczenie, ż wojenna wyprawa Ponkó nie był wymierzona przeciwko poszczegónym ludziom, lecz przeciwko całj naszej osadzie. Wobec ich wielkiej liczby połżnie nasze nie był godne zazdrośi. Przygotowania, jakie trzeba był poczynić aby odeprzećnapad, do tego stopnia wypełił wczorajsze popołdnie i wieczó, ze nie mieliśy czasu zają . sięlosem naszego jeńa. Leżł on zwiąany i pilnie strzeżny w jednej ze skalnych komó. Rano jeszcze, od razu gdy się zbudziłm, przekonałm się ż jest mocno zwiąany. Najbliżze dni, a moż nawet godziny, musiał przynieś . rozstrzygnięie. Bardzo poważie wię myśałm o obecnym połżniu, kiedy wyrwałmnie z zamyśenia odgłs zbliżjąych siękrokó. Byłto Harry. ─ Dzieńdobry, sir! Sen umykałdziśprzed wami prawdopodobnie tak samo jak przede mną Podzięowałm za pozdrowienie i odrzekłm: ─ Czujnoś . jest cnotąnajpotrzebniejsząw tym kraju pełym niebezpieczeńtw, sir! ─ Czy boicie sięczerwonoskóych? ─ zapytałHarry z uśiechem. ─ Wiem, ż zadajecie mi to pytanie żrtem, jest nas jednak wszystkiego trzynasta ludzi, a mamy przed sobądziesięiokrotnie liczniejszego nieprzyjaciela. W otwartej walce nie moglibyśy sięprzed nimi obronić a jedyna nasza nadzieja w tym, ż nas nie znajdą ─ Zbyt czarno widzicie te sprawy. Trzynastu ludzi takich jak my moż jużczegośdokazać a gdyby nawet czerwonoskózy wywąhali nasząkryjókę to połmiąsobie na nas zęy. ─ Ja jestem innego zdania. Sąrozzłszczeni naszym napadem, a jeszcze bardziej wczorajszą utratąludzi, a nadto wiedzą ż ich wóz jest w naszym ręu. Szukali go oczywiśie, natknęi sięna trupy, ale jego nie znaleźi. Gdy tak liczna horda podejmuje tak dalekąwyprawę to bęzie sięstarał osiąną . swó cel z jak najwięsząenergiąi chytrośią

─ To wszystko słszne, sir, ale mimo to nie ma jeszcze powodu do obaw. Ja znam takż tych ludzi. Sątchózliwi i bojaźiwi, umiejąatakowaćjedynie z tył, i to bezbronnego. Przeciąaliśy ich myśiwskimi terenami od Missisipi ażdo Oceanu Spokojnego, od Meksyku aż ku Jeziorom, pęziliśy ich przed sobąi biliśy sięz nimi. Niekiedy musieliśy umykać przed ich przewagąi kryćsię ale zawsze w końu zwycię .aliśy. Spojrzałm na niego. Nie wyczytałzapewne w moim wzroku podziwu, bo po krókiej przerwie móiłdalej: ─ Wiem, ż wasze zapatrywanie jest inne, ale jednak sąw sercu ludzkim uczucia, któych musi słchaćenergiczna ręa, czy należ ona do dorosłgo mę .czyzny, czy teżdo chłpca. Gdybyśy dotarli wczoraj do Beeforku, zobaczylibyśie gró kryjąy dwie istoty najmilsze mi i najdrożze na całj kuli ziemskiej. Zabili je mę .owie o czarnych włsach i czerwonych twarzach, a od tego czasu ręa mi drga, ilekroćzobaczępowiewająy kosmyk skalpowy. Niejeden Indianin musiałześizną . sięz konia, gdy błsną . ten pistolet. Jest to ten sam pistolet, z któego wyleciał śiercionośa kula, przeszywają serce mej matki. Wy poznaliśie celnoś . jego strzał ow w New Venango. Wydobyłbrońzza pasa i podsuną . mi jąprzed oczy, po czym móiłdalej; ─ Dobry z was strzelec, sir, ale z tej starej lufy nie trafilibyśie na pięnaśie krokó do pnia hikory25. Możcie sobie zatem wyobrazić ile sięnaćiczyłm, aby byćpewnym strzał. Umiem sięobchodzićz wszelkąbronią ale jeśi chodzi o Indian, biorędo ręi tylko tę gdyż przysięłm sobie, ż za każe ziarnko prochu, któym wystrzelono owąmordercząkulę zapłcić musi żciem jeden czerwonoskóy. Zdaje mi się ż bliski jestem spełienia przysięi. Ta sama lufa, z któej wystrzałspowodowałśierćmojej matki, bęzie teżi teraz narzęziem mojej zemsty! ─ Otrzymaliśie ten pistolet od Winnetou? ─ Czy on opowiadałwam o tym? ─ Tak. ─ Wszystko? ─ Nic ponad to, co włśie powiedziałm. ─ Tak, pistolet jest od niego. Ale usiąźie, sir! Dowiecie sięo tym, co jest najistotniejsze ─ ta sprawa nie nadaje się aby jąubieraćw wiele sł ow. Usiadłobok mnie, rzuciłbadawcze spojrzenie na dolinęi rozpoczą .: ─ Ojciec mó byłnadleśiczym w Starym Kraju i żłw niezmąonym szczę .ciu z żnąi małm synkiem. Wtem rozszalał siępolityczna wichura, któa zawiodł nadzieje niejednego człwieka, a jego popchnę .a w wir, z któego musiałsięratowaćucieczkąza morze. Ofiarą przeprawy padł matka jego dziecka, a ponieważojciec po wyląowaniu znalazłsięw obcym kraju bez śodkó do żcia i bez znajomych, chwyciłsiętego, co mu siętrafił ─ udałsię jako strzelec na Zachó, a dziecko zostawiłu zamożej rodziny, któa je przyję .a jako włsne. Spęziłkilka lat wśó niebezpieczeńtw i przygó, dzięi czemu stałsięwestmanem, któego szanowali biali, a obawiali sięczerwonoskózy. Razu pewnego w czasie jednej z myśiwskich węróek zaszedłdo Quicourt w sam śodek plemion Assineboinó i spotkałsiętu po raz pierwszy z Winnetou, któy przyjechałznad brzegó Kolorado, aby nad gónąMissisipi nabraćgliny na fajki pokoju dla swego szczepu. Obaj byli goś .mi wodza Tahsza-tungi, zaprzyjaźili sięze sobąi poznali w wigwamie wodza jego cókę Ribannę pięnąjak zorza, a mił . jak ró .a góska. Żdna z có plemienia nie umiał tak delikatnie garbowaćskó ani tak łdnie uszyćmyśiwskiego ubrania jak ona. Kiedy szł po drzewo na ogieńpod kocioł kroczył przez róninęwysmukł jak króowa, a z głwy spłwał jej włsy niemal do ziemi. Był ulubienicąWielkiego Ducha Manitou, był dumąszczepu, a młdzi wojownicy pałli ż .dzązdobycia skalpó nieprzyjació ., aby je złżću jej stó. Ale żden z nich nie znalazłłski w jej oczach, gdyżpokochał białgo myśiwca, chociaż byłstarszy od wszystkich, któzy starali sięo nią Winnetou byłz nich najmłdszy ─ prawie

chłpiec. W duszy białgo obudził siętakż najśięsze uczucia; chodziłśadami jej stó, czuwał nad jej wezgłwiem i rozmawiałz mąjak z cókąbladych twarzy. Pewnego wieczora przystąił dońWinnetou i rzekł 25 Hikora –gatunek drzewa owocowego rosnąego w Ameryce. „iał człwiek nie jest podobny do dzieci swego narodu. Z ich ust bowiem padająkłmliwe słwa, on natomiast móiłzawsze prawdęswemu bratu Winnetou!” A biał odpowiedział młdemu Apaczowi: ,,Mó czerwony brat ma ręęsilnego wojownika i jest najmęrszy przy ognisku wielkiej narady. Nie pragną nigdy krwi niewinnego, a ja podałm mu dłńprzyjacielską Niechaj mói!” „ó brat kocha Ribannę cókęTah-sza-tungi?” “Milsza mi jest ona nad stada na prerii i nad skalpy wszystkich czerwonych mę .ó”. „ bęzie dla niej dobry, i nie obrazi uszu jej przykrymi słwy, lecz odda jej swoje serce i bęzie jej strzegłprzed burzami żcia?” „ęęjąnosiłna ręach i nie opuszczęjej w żdnej potrzebie i w żdnym niebezpieczeńtwie”. „innetou zna nazwy i mowęgwiazd, ale gwiazda żcia jego zachodzi, a w sercu jego zapada ciemnoś . i noc. Winnetou pragną . zabraćró .ęz Cklicourt do swojego wigwamu i na piersi jej złżćznużnągłwę ilekroćwrói ze śieżk bawolich albo ze wsi nieprzyjació .. Ale oko jej śieci dla jego białgo brata, a usta jej wymawiająimiębladej twarzy. Apacz odejdzie z krainy szczę .cia, a stopy jego bł .dzićbęąsamotnie nad nurtami Rio Pecos. Ręa jego nie dotknie nigdy głwy kobiecej, a głs syna nie obije sięo jego uszy. Wrói on jednak w porze, kiedy łśprzechodzi przez parowy, by zobaczyć czy szczę .liwa jest cóka Tah-szatungi, Ribanna”. Winnetou odwróiłsiępo tych słwach, znikną . w ciemnośiach nocy, a nazajutrz jużsię nie pokazał Kiedy wróiłna wiosnę odnalazłRibannę a błszcząe jej oczy powiedział mu wyraźiej niżsłwa o szczę .ciu, jakie jej przypadł w udziale. Apacz wzią . jej z rą mnie, kilkudniowe dziecko, pocałwałmnie w mał usta, a połżwszy ręęna mej gł owce, wypowiedziałte słwa: „innetou bęzie nad tobąjako drzewo, na któego gał .ziach ptaki zasypiają a zwierzęa polne szukająochrony przed zalewem płnąym z chmur. Żcie jego jest twoim żciem, a jego krew twojąkrwią Nigdy nie zabraknie mu tchu ani sił ramienia na obronęsyna ró .y z Quicourt. Niechaj rosa poranna pada na twojądrogę a śiatł słńa na twoje śieżi, aby miałz ciebie pociechębiał brat Apacza”. Mijał lata, ja podrosłm, a rónocześie ojciec zapragną . gorąo zobaczyćswego pierwszego syna. Brałm zawsze udziałw zabawach chłpcó i wyobraźia moja peła był ducha wojny i szczęu broni. Tymczasem ojciec nie mółjużdłżj zapanowaćnad tęknotą Pojechał na Wschó i wzią . mnie z sobą U boku brata i w cywilizowanym żciu otworzyłsię przede mnąnowy śiat. i zdawał mi się ż sięz nim nie zdołm rozstać Ojciec powróił sam, a mnie zostawiłu opiekunó brata. Wnet jednak obudziłsięwe mnie żl za ojczyznąz takąpotęą ż nie mogłm go stłmić odjechałm wię z ojcem z powrotem po drugich jego odwiedzinach. Powróiwszy do domu zastaliśy obó pusty i zupełie spalony. Po dłżzych poszukiwaniach znaleźiśy wampum26, któy zostawiłTah-sza-tung, aby nas zawiadomićo tym, się stał. Tim Finnetey, biał myśiwiec, bywałdawniej częto w naszym obozie i pragną . poją . ró .ę z Quicourt za żnę lecz Assineboinowie nie byli dlańusposobieni przychylnie, ponieważ uprawiałzłdziejstwo i kilka razy jużokradłich schowki ze skóami. Odprawiono go z niczym, a on odszedłz przysięązemsty na ustach. Od mojego ojca, z któym spotkałsięw Black Hilis, dowiedziałsię ż Ribanna został jego żną Udałsięwię do Czarnonogich, aby nakłnićich do wyprawy wojennej przeciwko Assineboinom, 26 Wampum (ind.) –oynacza sznur z nanizanymi ró .nobarwnymi muszlami słż .cy do porozumiewania się Ci usłchali jego rady i przybyli wóczas, kiedy wojownicy byli na wyprawie myśiwskiej.

Napadli na obó, spląrowali go i spalili, pozabijali starcó i dzieci, a młde kobiety i dziewczęa zabrali do niewoli, Gdy wojownicy wróili i zobaczyli siedzibęobróonąw perzynę poszli śadami wrogó. Ponieważtęwyprawędla zemsty podjęi na kilka dni przed naszym przybyciem, wię przypuszczaliśy, ż uda nam sięich jeszcze dopęzić Co tu dłżj o tym móić Po drodze spotkaliśy Winnetou, któy nadszedłprzez góy. Skoro mu ojciec wszystko opowiedział zawróiłkonia nie rzekłzy ani słwa i przył .czyłsię do nas. Nigdy nie zapomnętych dwóh mę .ó, jak jechali obok siebie w milczeniu a pośiesznie tropem uchodząych nieprzyjació . i pogoni. Znaleźiśy ich nad Beeforkiem, gdzie Czarnonodzy obozowali w dolinie rzeki. Nasi czekali tylko nocy, by na nich napaś .. Mnie polecono zostaćprzy straż koł koni, ale nie mogłm wytrzymaći kiedy nadeszł chwila napadu, zakradłm sięmięzy drzewami ażna skraj lasu. Dostałm siętam, kiedy padłpierwszy strzał Był to straszna noc. Nieprzyjaciel miał nad nami przewagę wrzawa wojenna ustał dopiero wraz ze śitem. Widziałm gmatwaninędzikich postaci, słszałm jęi i stęania rannych i umierająych i modlą sięleżłm w mokrej trawie. Potem powróiłm do straż, ale jej nie zastałm. Ogarną . mnie niewypowiedziany lę, a gdy usłszałm radosne okrzyki nieprzyjació ., byłm pewny, ż nas zwycię .ono. Ukrywszy się przesiedziałm do wieczora i dopiero wtedy odważłm sięwyjś . na pole walki. Gł .boka cisza panował dokoł, a jasny blask księ .yca padałna porozrzucane na ziemi postacie bez żcia. Przejęy zgroząbł .dziłm pomięzy nimi, ażnatrafiłm na włsnąmatkę Nieszczęna leżł z przestrzelonąpiersiąi ramionami kurczowo otaczająymi mał . siostrzyczkę któej głwęrozpłtano nożm na dwoje. Widok ten odebrałmi przytomnoś .; padłm zemdlony na zwłki. Nie wiem, jak dłgo tak leżłm. Nadszedłdzień potem noc, a potem znowu dzień Wtem usłszałm w pobliż odgłs cichych krokó. Podniosłm sięi ─ co za szczę .cie! ─ zobaczyłm ojca i Winnetou, obydwóh w potarganych ubraniach i z ranami na ciele. Ulegli przemocy i skręowani, zawleczeni zostali do niewoli, ale zdołli sięwyswobodzići umknęi. Westchnąszy gł .boko Harry umilkłi wpatrzyłsięw dal z tęym wyrazem w oczach. Po chwili zapytał zwracają sięszybko do mnie: ─ Czy macie jeszcze matkę sir? ─ Tak. ─ Co byśie uczynili, gdyby jąwam ktośzamordował ─ Oddałym go w ręe sprawiedliwośi. ─ Dobrze! A jeżli sąone za słbe lub za krókie jak tu na Zachodzie, to trzeba oddaćna usłgi prawu włsne. ręe! ─ Jest ró .nica mięzy zemstąa karą Harry! Zemsta jest podł i pozbawia człwieka tych cech, któymi ró .ni sięon od zwierzą. ─ Wy możcie tak móić ponieważw waszych żłch nie płnie krew indiańka. Jeśi jednak jakiśczłwiek dobrowolnie wyrzeka sięswych ludzkich cech i staje sięniebezpieczną bestią to należ z nim postęowaćjak z bestiąi śigaćdopóy, dopói go nie dosięnie zabócza kula. Kiedyśy nazajutrz zakopali obie nasze zmarł chronią je w ten sposó od sęó, nie był w naszych sercach innego uczucia próz żru nienawiśi do mordercó naszego szczę .cia. Śubowanie, wypowiedziane wtedy przez Winnetou, był takż naszym śubowaniem. Przysiąłon bowiem pełym gł .bokiej nienawiśi głsem: „óz Apaczó ryłw ziemi i znalazłstrzał . zemsty. Pię .ćjego zaciśięa, stopa lekka, a tomahawk ostry jak błskawica. Poszuka i znajdzie Tima Finneteya, mordercęró .y z Ouicourt, i weźie skalp jego za żcie Ribanny, cóy Assineboinó”. ─ Czy Finnetey byłmordercą

─ Tak! W pierwszych chwilach walki, kiedy sięzdawał, ż Czarnonodzy ulegną zastrzelił ją Winnetou to zobaczyłi rzuciłsięna niego, wyrwałmu brońi były go zabił gdyby go inni nie pochwycili i po rozpaczliwej walce nie wzięi do niewoli. Jako szyderstwo pozostawiono mu nienabity pistolet, któy potem dostałm jako dar i z któym nie rozstawałm sięnigdy ─ czy stąałm po chodnikach miast, czy po trawach prerii. ─ Muszęjednak zauważć ż... Przerwałmi gwałownym ruchem ręi: ─ Wiem, co mi chcecie powiedzieć Ja sam powtózyłm sobie to jużtysią razy. Wy nie znacie podania o upiorach, któe gnająjak burza przez róninęi niszcząwszystko, co im się ośieli oprzeć Jest w tym podaniu gł .boka myś, któa mói, ż nieokiełnana wola rozlewa sięjak wzburzone morze po róninie, zanim nie utrwali siętu na stał porząek, jaki niesie ze sobącywilizacja, W moich żłch tęniąteżfale owego morza, ale ja nie chcęi nie ustąię przed ich naporem, chociażwiem, ż utonę Był to słwa pełe gorzkiego przeczucia, a po nich nastąił gł .boka cisza, któąwreszcie przerwałm, móią, co sązęo tych sprawach. Ten chłpiec myśał móiłi działłjak dorosł. To był w moich oczach niewłśiwe, nienaturalne. Starałm sięgo o tym przekonać łgodnymi słwy, a on słchałi kiwałgłwą Wymownie okreśiłwrażnie, jakie wywarł na nim owa straszna noc, barwnie opisałswoje pó .niejsze żcie, któe miotał nim, każ .c ciąle wybieraćmięzy dzikimi instynktami a moralnośiączłwieka cywilizowanego. Po jego opowiadaniu doszedłm do przekonania, ż nie mam prawa potęićjego postęowania. Wtem zabrzmiałz doł ostry śist. Chłpiec zamilkłi rzekłznowu po chwili: ─ Ojciec zwołje ludzi. Zejdźy na dó .! Dla jeńa wybił ostatnia godzina. Powstałm i ują .em go za ręę ─ Czy spełicie jednąmojąprośę Harry? ─ Chęnie, jeśi tylko nie zaż .dacie czegośniemożiwego. ─ Zostawcie jeńa dorosłm mę .czyznom! ─ Prosicie o to włśie, na co sięnie mogęzgodzić Tyle tysięy razy pragną .em staną . z nim oko w oko, aby weńcisną . śiercią tysiąe razy malowałm sobie tęgodzinęwszystkimi barwami, jakie tylko człwiek ma do wyboru, ona był celem mojego żcia, cenąwszystkich cierpieńi niedostatkó, jakich zakosztowałm, a teraz, kiedy jestem tak bliski urzeczywistnienia mych pragnień miałym sięwyrzec ich spełienia? Nie, nie i jeszcze raz nie! ─ To żczenie spełi siętakż bez waszego osobistego udział. Człwiek powinien dą .yć do wyżzych celó niżte, któe wy sobie wytknęiśie, a serce ludzkie zdolne jest obją . więsze szczę .cie niżto, któego siędoznaje przez zaspokojenie najgoręszego choćy uczucia zemsty. ─ Wy, sir, myście sobie, jak chcecie, ale pozwócie mnie pozostaćrónieżprzy moim włsnym zdaniu! ─ Odmawiacie wię? ─ Nie mogępostąićinaczej. Chodźie na dó .! Nadzwyczajne wyrobienie tego wysoce uzdolnionego chłpca wzbudził we mnie wielkie zainteresowanie jego osobą Żłwałm wię, ż z takim uporem trwa przy swych krwawych zamiarach, i dziwnie wzruszony naszą rozmowąposzedłm za nim powoli. Na dole przywitałm najpierw mego dzielnego Swallowa, a potem dopiero podszedłm ku myśiwym zgromadzonym dokoł przywiąanego do drzewa Paranoha. Naradzano sięnad tym, jaki rodzaj śierci należłby wybraćdla jeńa. ─ Trzeba bezwarunkowo ,,zdmuchną .” tego łtra, jeśi sięnie mylę─ rzekłSam Hawkens ─ ale nie mółym wyrzązićmojej Liddy takiej przykrośi, żby miał wykonaćten wyrok. ─ Umrzećmusi, tak trzeba! ─ potwierdziłDick Stone potrząają głwą ─ Ucieszęsiębardzo, gdy go zobaczęna gał .zi, gdyżnie zasłżłna nic innego. Co wy na to, sir? ─ Dobrze! ─ rzekłOld Firehand. ─ Ale nie wolno tego naszego pięnego miejsca plamić krwiątego potwora. Pomordowałon moich najbliżzych nad Beeforkiem, tam teżponiesie

karę Miejsce, któe słszał mojąprzysięę ujrzy takż jej spełienie, —Pozwócie, sir! wtrąiłStone. ─ Na co ja tego oskalpowanego, biał-czerwonego łtra wlokłm ażtutaj daremnie? Czy sązicie, ż mi to sprawi przyjemnoś ., jeśi przy okazji oddam za to czerwonoskóym mojąwłsnączuprynę ─ Jakie jest zdanie wodza Apaczó, Winnetou? ─ zapytałOld Firehand, pojmują słsznoś . tego zarzutu. ─ Winnetou nie obawia sięstrzałPonkó; ma jużza pasem skóętego psa Atabaskó i darowuje ciał jego białmu bratu. ─ A wy? ─ zwróiłsiępytająy do mnie. ─ Uporajcie sięz nim króko! Nikt z was nie boi sięIndian, ale uważm za zbyteczne narażć sięna niebezpieczeńtwo i zdradzaćnasze miejsce pobytu. Ten człwiek nie jest tego wart. ─ Wy możcie tu zostać sir, i pilnowaćswojej sypialni ─ poradziłHarry wzruszają jakoś dziwnie ramionami. ─ Co do mnie, to domagam siębezwarunkowo wykonania wyroku w tym samym miejscu, gdzie leż . ofiary mordercy. Los popiera moje ż .danie tym, ż wydałgo w nasze ręe tu, a nie gdzie indziej. To, czego ż .dam, winien jestem tym, na któych grobie wypowiedziałm przysięę ż nie spocznę dopói nie bęąpomszczone. Odwróiłm siębez odpowiedzi. Jeniec stałwyprostowany, oparty o drzewo. Pomimo bóu, jaki musiał mu sprawiaćwięy, wrzynająe sięw ciał, i pomimo poważego znaczenia, jakie miał dla niego ta narada, jego twarz poorana wiekiem i namięnośiami nie drgnę .a, W tych odstraszająych rysach wypisana był cał historia jego żcia, a widok nagiej czaszki powięszałodrażjąe wrażnie, któe ten człwiek wywierałniewąpliwie nawet na najbardziej nieuprzedzonym widzu. Po dłżzej naradzie, w któej nie wzią .em jużudział, obradująy rozeszli sięi zaczęi wybierać sięw drogę Wola chłpca zwycię .ył! Nie mogłm jednak pozbyćsięmyśi, ż wyniknie z tego jakieś nieszczę .cie. Old Firehand podszedłdo mnie i połżłmi ręęna ramieniu. ─ Pozwócie, żby to sięodbył swoim trybem, sir. Nie przykłdajcie fałzywej miary do rzeczy, któe nie sąskrojone wedle szablonu waszej tak zwanej cywilizacji. ─ Nie pozwalam sobie na są o waszym postęowaniu, sir. Zbrodnia musi byćukarana, to słszne, ale nie gniewajcie sięna mnie, jeśi sięnie przyczyniędo wykonania wyroku. Idziecie nad Beefork? ─ Tak. Ponieważwy nie chcecie siędo tego mieszać cieszęsięprzeto, ż bęęmiałkomu powierzyćopiekęnad obozem. ─ Nie moja bęzie wina, jeśi sięzdarzy coś czego sobie nie żczymy, sir. Kiedy wróicie? ─ Trudno oznaczyćna pewno. To zależ od tego, co tam zastaniemy. A zatem bąźie zdrowi i miejcie oczy otwarte! Po tych słwach przystąiłdo tych, któzy mieli mu towarzyszyćpodczas przeprowadzania jeńa na miejsce stracenia. Odwiąano go od drzewa, a kiedy powróiłWinnetou, któy wyszedł zobaczyć czy przejśie jest bezpieczne, i doniół ż nie dostrzegłnic podejrzanego, wepchnięo Finneteyowi knebel w usta i wszyscy ruszyli ku wylotowi doliny. ─ Czy mó biał brat zostaje? ─ spytałApacz, zanim sięprzył .czyłdo or.szaku. ─ Wóz Apaczó zna moje myśi, wobec tego usta nie potrzebująich wyjawiać ─ Mó brat jest ostroży jak stopa, zanim wstąi do wody, w któej żjąkrokodyle, ale Winnetou musi póś . z synem Ribanny, któa zginę .a z ręi Atabaski. W ,,warowni” został tylko kilku myśiwcó, a mięzy nimi Dick Stone. Zawołłm ich do siebie i oznajmiłm, ż chcęwyjś ., aby przetrząną . zarośa. ─ Nie potrzeba, sir ─ rzekłStone. ─ Na zewnąrz stoi warta i pilnie baczy na wszystko, a opróz tego Apacz chodziłna zwiady. Zostańie tutaj i odpocznijcie. Robota sama sięznajdzie. ─ Jak to? ─ No, czerwonoskózy mająoczy i uszy i zauważ . pewnie, ż moża tam cośpochwycić

─ Przyznajęwam zupełąsłsznoś ., Dicku. Dlatego Spojrzę czy sięco gdzie nie rusza. Wy pilnujcie tymczasem tego miejsca! Nie dam dłgo czekaćna siebie. Wzią .em sztucer i wyszedłm. Warta zapewnił mnie, ż nie widział nic podejrzanego. Ja nauczyłm sięjednak ufaćtytko włsnym oczom i przecisną .em sięprzez rzą zarośi, aby poszukaćśadó Indian. Tużu wejśia do naszej kotliny spostrzegłm kilka ułmanych gał .zek, a po dokłdniejszym zbadaniu ziemi przekonałm się ż leżłtu niedawno człwiek, któy przed odejśiem starał siętroskliwie zatrzećodciski swego ciał pozostawione na opadłch liśiach i miękiej ziemi. Podsłchano nas zatem i odkryto miejsce naszego pobytu! Napad mółnastąićw każej chwili. Przypuszczają jednak, ż nieprzyjaciel zwrói gł ownie uwagęna Paranoha i jego eskortę postanowiłm przede wszystkim ostrzec zawczasu Old Firehanda i w tym celu udać sięczym pręzej za idąym przede mnąorszakiem. Wydawszy warcie odpowiednie polecenie, puśiłm sięśadem naszych ludzi, któzy obrali drogęwzdłżrzeki w kierunku przeciwnym do jej biegu. Tamtęy wydostałm sięwnet na miejsce wczorajszych wydarzeń Przewidywania moje sprawdził się Ponkowie znaleźi zabitych, a po podeptanej trawie moża był osązić ż przybyli tu w znacznej liczbie, aby pozabieraćzwłki swych braci. Nie uszedłm jeszcze daleko poza to miejsce, kiedy natkną .em sięna nowe śady, któe wychodził z boku z zarośi i biegł dalej w tym samym kierunku, w któym udali sięnasi myśiwcy. Podą .yłm za nimi, ostrożie wprawdzie, ale z jak najwięszym pośiechem. W ten sposó dotarłm w krókim stosunkowo czasie do miejsca, gdzie Mankicita wpada do Beeforku. Nie wiedzą, w któej czę .ci doliny ma sięodbyćegzekucja, musiałm zdwoićostrożoś . i szedłm przez rosnąe obok zarośa, patrzą na śady tylko z boku. Rzeczka skręał tutaj i otaczał polanę na któej krzaki ustąił przed bujnie rozrosłmi trawami. Na śodku stał grupa balsamowych jodeł a pod nimi siedzieli myśiwi prowadzą ożwionąrozmowę Jeniec przywiąany byłdo jednego z pni. Wprost przede mną najwyżj o trzy dłgośi człwieka, kilku Indian wygląał z zarośi na polanę Zrozumiałm w jednej chwili, ż reszta poszł na prawo i na lewo, aby otoczyćpodsłchanych ze wszystkich stron i pozabijaćw nagłm napadzie albo zapęzićdo wody. Nie był ani chwili czasu do stracenia! Przyłżłm sztucer do ramienia i wypaliłm. W pierwszych sekundach był moje strzał jedynym hasłm walki, gdyżzaskoczył zaróno przyjació ., jak i wrogó. Potem jednak rozległsięokrzyk wojenny Indian, chmura strzałwyleciał z zarośi, a polana pokrył sięw jednej chwili wyjąymi, sapiąymi i krzycząymi ludźi, któzy zmagali sięze sobąwe wśiekłch zapasach. Wyskoczyłm z zarośi prawie rónocześie z Indianami. Ukazałm sięw sam czas, aby powalićczerwonoskóego, któy zamierzyłsięna Harry'ego. Chłpak zerwałsięi podniół pistolet, aby zastrzelićParanoha, ale przeszkodziłmu w tym Indianin, któy to zauważł Zwróeni do siebie plecami lub oparci o drzewa bronili sięmyśiwcy przed otaczająymi ich zewszą dzikimi. Byli to sami dośiadczeni traperzy, któzy przeszli jużniejednącię .ką przeprawęi nie znali trwogi, ale tu jasne był, ż bęąmusieli ulec, zwłszcza ż jużprzedtem stanowili dla Indian otwarty cel. Prawie wszyscy byli teżranni. Kilku czerwonoskóych rzucił sięod razu w pierwszej chwili do Paranoha, aby go uwolnić z więó, co im sięteżudał pomimo wysiłó Old Firehanda i Winnetou. Obu ich odepchnięo od niego. Silnym ruchem wyrzuciłten muskularny człwiek ręe w góę aby puśić w ruch krew zatamowanąwięami, wyrwałtomahawk z ręi jednego ze swoich ludzi i zgrzytną ., uderzają na Winnetou: ─ Chodźtu, ty psie z Pimo! Zapłcisz teraz za mojąskóę Apacz zaczepiony obelżwym przezwiskiem swego plemienia, natychmiast staną . do walki, ale byłjużzraniony. Rónocześie napadnięo nańz drugiej strony. Old Firehanda nieprzyjaciele otoczyli całowicie, a inni biali tak byli zajęi włsnąobroną ż o wzajemnej pomocy

nie był nawet mowy. Dłżzy opó były wobec tego stanu rzeczy głpotąi fałzywąambicją Toteżzawołłm, ciąną Harry'ego, przez krą otaczająych nas nieprzyjació .: ─ Do wody, ludzie, do wody! I w nastęnej chwili uczułm, jak zwarł sięnade mnąfala. Pomimo głśej wrzawy dosłszano mó okrzyk i kto zdołłsięwyrwać szedłza moim przykłdem. Rzeka był wprawdzie gł .boka, ale wąka tak, ż kilka ruchó rą wystarczył, aby siędostaćna przeciwległ brzeg. Nie był tam jeszcze wcale bezpiecznie, toteżzamierzałm przecią . cypel, utworzony przez Beefork i Mankicitę aby sięschronićza tądrugą rzeką Jużskiną .em na chłpca, żby biegłza mnąw tym kierunku, kiedy obok nas przemkną . krzywonogi Sam w ociekająej wodąbluzie myśiwskiej i kłpiąych mokasynach. Rzucają chytre spojrzenia na nieprzyjació . znikną . jednym skokiem w zarośach. Natychmiast popęziliśy za nim, gdyżcelowoś . jego zamiaru był zbyt widoczna, iżym sięmiałtrzymaćpoprzedniego planu. ─ Ojciec, ojciec! ─ zawołłHarry z trwogą ─ Muszębyćprzy nim! Nie mogęgo opuśić ─ Chodźie tylko ─ przynaglałm, ciąną go naprzó. ─ Nie ocalimy go, jeśi mu sięto już samemu nie udał! Przedzierają sięz jak najwięsząszybkośiąprzez gętwinędostaliśy sięw końu znowu nad Beefork, powyżj tego miejsca, w któym wskoczyliśy do wody. Wszyscy Indianie ruszyli za nami ku Mankicicie. Gdy przedostaliśy sięz powrotem na drugąstronęBeeforku, mogliśy bezpiecznie iś . dalej. Sam Hawkens jednak zawahałsię .─ Czy widzicie tam strzelby? ─ zapytał ─ Indianie porzucili je, zanim powskakiwali do wody. ─ Hi! hi! hi! sir. To głpcy, skoro zostawili nam swoje pukawki, jeśi sięnie mylę ─ Chcecie je zabrać To niebezpieczne! ─ Niebezpieczne? Sam Hawkens i niebezpieczeńtwo! W kilku szybkich skokach, przypominająych skoki kangura, pobiegłi pozbierałstrzelby. Ja poszedłm oczywiśie za nim i poprzecinałm cięiwy łkó, leż .cych w niełdzie na ziemi, przez co przynajmniej na jakiś czas stał sięnic do użcia. Nikt nam nie przeszkadzałw tej czynnośi, gdyżczerwonoskózy nie przypuszczali, żby śigani odważli sięwróićna pole walki. Hawkens trzymałstrzelby przez chwilęw ręu, patrzyłna nie z politowaniem, a potem wrzuciłwszystkie do wody. ─ Łdne strzelby, sir, łdne! W ich lufach bęąsięśicznie chował szczury i nic im to nie zaszkodzi. Chodźie no stą, bo tu nieswojo, jeśi sięnie mylę Ruszyliśy najprostsządrogąna przełj, aby jak najszybciej dostaćsiędo ,,warowni”. Nad Beeforkiem był tylko czę .ćIndian, a ponieważnas podsłchano i dowiedziano sięo miejscu naszego pobytu, przeto należł sięspodziewać ż reszta skorzysta z nieobecnośi myśiwych i napadnie na nasz obó. Mieliśy jeszcze doś . duż . przestrzeńdo przebycia, kiedy doleciałnas huk wystrzał od strony kotliny. ─ Naprzó, sir! ─ zawołłHawkens i przyśieszyłkroku. Harry nie wymóiłjeszcze ani słwa i parłnaprzó z wyrazem trwogi na twarzy. Wszystko stał siętak, jak przepowiedziałm, a chociażnie mogłm sięteraz zdobyćna żdne wyrzuty, czułm, ż Harry takż zdaje sobie z tego sprawę Strzał siępowtózył. Teraz jużnie ulegał wąpliwośi, ż myśiwi, któzy pozostali w ,,warowni”, walczyli z Indianami. Pomoc był konieczna. Toteżmimo trudnej do przebycia gętwiny przedarliśy sięwkróce ku dolinie, na któąwychodził sięz naszego ,,zamku”. Kierowaliśy siędo punktu połżnego naprzeciwko wyjśia, gdzie znalazłm poprzednio śady Indianina. Czerwonoskózy leżli zapewne ukryci na skraju lasu i blokowali stą naszą wodnąbramę Jeśi chcieliśy osiąną . powodzenie, musieliśy ich zajś . z tył. Wtem wydał mi się ż słszęszmer, jak gdyby ktośprzeciskałsiępręko przez zarośa.

Cofnęiśy sięw ukrycie, czekają na ukazanie siętych, któzy szmer wywołli. Jak wielka był nasza radoś ., kiedy ujrzeliśy Old Firehanda, Winnetou i dwóh innych strzelcó wynurzająych sięz gązczu! Uniknęi zatem pośigu! ChociażHarry nie wyraziłswej radośi w zbyt głśych słwach, ale zauważłm jąw jego twarzy. Śiadczył to, iżten chłpak zdolny jest do uczućsilnych i dobrych i to przekonanie pogodził mnie z nim ostatecznie. ─ Czy słszeliśie strzał? ─ spytałOld Firehand gorązkowo. ─ Tak ─ odrzekłm. ─ To chodźie! Musimy pośieszyćnaszym na pomoc. Chociażwejśie jest tak ciasne, ż jeden człwiek obroni je z łtwośią to przecieżnie wiemy, co siętam stał. ─ Nic sięnie stał, sir, jeśi sięnie mylę─ rzeki Sam Hawkens. ─ Czerwonoskózy odkryli nasze gniazdo i połżli sięprzed nim, aby sięzorientować co wymyśimy. Bili Bulcher, któy stoi na warcie, posłłim pewnie trochęołwiu. ─ Byćmoż, ale mimo to musimy tam póś ., aby sięupewnić Należ takż wzią . to pod uwagę ż nasi prześadowcy zjawiąsiętutaj niebawem, a wtedy bęziemy mieli do czynienia z podwónąliczbąIndian. ─ Ale co sięstanie z naszymi ludźi, któzy sięrozproszyli po walce? ─ wtrąiłm. ─ Hm, tak! Potrzebujemy teraz każej ręi. Żdnej nam sięwyrzekaćnie wolno. W pojedynkę wejśia zdobyćnie moża. Zobaczymy zatem, czy sięjeszcze kto z naszych nie znajdzie. ─ Moi biali bracia zostanątutaj, a Winnetou pódzie zobaczyć na któym drzewie wiszą skalpy Ponkó ─ odezwałsięwóz Apaczó. Zanim zdołliśy odpowiedziećna tępropozycję Winnetou odszedł a my sił . rzeczy musieliśy zgodzićsięna to. Usiedliśy wię, by zaczekaćna jego powró. Podczas tego udał nam sięrzeczywiśie śiąną . jeszcze dwóh z rozproszonych myśiwcó, któzy usłszawszy wystrzał, pospieszyli takż na pomoc ,,warowni”. Dzięi temu, ż wszyscy obraliśy najkrósządrogęprzez las, zeszliśy sięszczę .liwie, a chociażnie był mięzy nami nikogo, kto nie były ranny, wierzyliśy, ż wydostaniemy sięszczę .liwie z tej niebezpiecznej sytuacji. Był nas przecieżdziesięiu, liczba, któa przy solidarnym wysiłu mogł czegośdokazać Minę .o sporo czasu, zanim Winnetou powróił Gdy nadszedł ujrzeliśy za jego pasem śież skalp. ,,Zdmuchną .” wię po cichu Indianina, wobec czego nie mogliśy tu jużdłżj pozostać Ponkowie musieli niewąpliwie zauważćśierćjednego ze swoich i dowiedzieli sięjuż ż znajdujemy sięza nimi. Za radąOld Firehanda mieliśy utworzyćtyralieręrónoległ . do pasma zarośi, wpaś . na tył nieprzyjaciela i wyrzucićgo z jego kryjóki. W tym celu rozdzieliliśy się a doprowadziwszy do porząku przemokł w kąieli strzelby ruszyliśy naprzó. W kilka minut pó .niej huknę .o dziewię . rusznic jedna za drugą a głśe wycie przestraszonych zasadzkąIndian wypełił powietrze. Ponieważlinia nasza rozciąał siędoś . szeroko, a strzał padał co chwila na nowo, Czerwonoskózy sązili, ż jest nas znacznie więej, niżbył w istocie, i rzucili siędo ucieczki. Omijają otwartądolinę gdzieby przedstawiali pewny cel dla naszych strzelb, przebili siępomięzy nami, zostawiają na miejscu poległch. Jak sięokazał, pełiąy strażBili Bulcher zawczasu zauważł ż zbliżjąsięCzerwonoskózy, i cofną . sięw porędo ,,warowni”. Ponkowie puśili sięza nim, ale wróili po kilku strzałch Bulchera i Stone'a, któy zaraz nadbiegłi zają . stanowisko w ciasnym wejśiu skalnym. Potem Indianie usadowili sięw zarośach, z któych ich teraz wypęziliśy. Obaj myśiwcy siedzieli wcią . jeszcze w bramie wodnej, gdyżnie wolno im był narażć sięna niebezpieczeńtwo przed naszym powrotem. Gdyśy sięzjawili, przybiegli do nas razem z resztąpozostałch w „amku” i wysłchali sprawozdania o naszych przygodach. W tej chwili zadudnił z boku, jak gdyby nadbiegał trzoda dzikich bawoł ow. Natychmiast wskoczyliśy w zarośa i przygotowaliśy siędo strzał. Jakieżbył jednak nasze zdziwienie, kiedy ujrzeliśy gromadękoni, a na jednym z nich człwieka w myśiwskim ubraniu,

któego rysó nie poznaliśy w pierwszej chwili z powodu krwi śiekająej mu z rany na głwie. Miałtakż kilka ran na ciele i widaćbył po nim, ż nie znajduje sięw połżniu godnym zazdrośi. Zatrzymałsięw tym włśie miejscu, gdzie stał zazwyczaj warta, i jak gdyby sięza niąrozejrzał Nie zauważwszy jej, potrząną . głwą ruszyłdalej i zeskoczyłz konia przed bramą wodną Wtem tużobok mnie dałsięsłszećgłs Sama; ─ Niech mnie obedrąze skóy i wypatrosząjak bobra, jeżli to nie Will Parker. Nikt inny tak łdnie nie spada z konia jak ten człwiek, jeśi sięnie mylę ─ Masz słsznoś ., stary szopie! To Will Parker, greenhorn... pamięasz jeszcze, Samie Hawkens? Will Parker greenhorn, cha! cha! cha! A kiedy i my wyszliśy z zarośi, zawołł ─ Błgosłwione moje oczy. Oto sąwszyscy szybkobiegacze, któzy razem z jedynym synem mojej matki tak walecznie uciekali przed czerwonoskóymi! No, sir, nie bierzcie mi tego za zł, ale czasem bardziej warto umiećbiegaćniżczynićcokolwiek innego. ─ Wiem o tym, Willu, ale powiedz, co znacząte konie? ─ spytałOld Firehand. ─ Hm! Pomyśałm sobie, ż czerwono skorzy wszęzie bęąszukali starego Parkera, tylko nie we włsnym obozie. Toteżudałm sięnajpierw do owej doliny, ale tam jużnic nie znalazłm. Wobec tego groenhorn ─ słszysz, Samie Hawkens ─ cha! cha! cha! poszedłdo kryjóki, gdzie ukryte był konie. Ptaszki wyleciał i zostawił przy koniach tylko dwóh strażikó. Był to cię .ka robota, powiadam wam, przysporzył mi kilka dziur w skóze, ale Will Parker sąził ż sprawi uciechęczerwonoskóym, jeśi pomoż im pozbyćsiękoui. Liche szkapy wygnałm na prerię a dobre wierzchowce przyprowadziłm. Oto one. ─ Hm, dobrześzrobił ─ zawołłDick Stone pełn podziwu dla bohaterstwa przyjaciela. ─ Pewnie ż dobrze ─ odrzekłWill Parker. ─ Skorośy zabrali łcznikom konie, to bęą chyba w końu musieli zginą . nęznie. Ale tu leż trzech z nich! Aha, wię byli i tutaj i dlatego w kryjóce był tak pusto! Przypatrzcie siętemu gniademu, sir! Końjak malowanie, pewno należłdo wodza! ─ Któego tak pięnie wyprowadziliśy na spacer ─ zżmałsięmał Sam. ─ Popełiliśy głpstwo nie do darowania, jak sązę Old Firehand nie słszałtego zarzutu, bo podszedłwłśie do gniadosza i przypatrywałmu sięwzrokiem pełym zachwytu. ─ Kapitalny koń─ zwróiłsiędo mnie. ─ Gdyby mi dano do wyboru jego albo Swallowa, to nie wiem, czybym wzią . Swallowa, czy tego. ─ Winnetou rozmawia z dusząkonia i słszy tęno jego krwi i wybrały Swallowa ─ rozstrzygną . Apacz. Wtem rozległgięostry śist i w ramięSama Hawkensa uderzył strzał, któa zsunę .a się po sztywnej jak deska bluzie, a w tej samej chwili zabrzmiał ogłszająe ,,ho-ho-hi”. Pomimo tej wojowniczej demonstracji nikt z czerwonoskóych sięnie pokazał a Sam rzekłpodnoszą strzał . i przypatrują sięjej: ─ Hi! hi! hi! BluzęSama Hawkensa miały przebićtaki pręik! Przez trzydzieśi lat kłdłm tatęna łcie i siedzęw tym jak śięy Jakub na łnie Abrahama, jeśi sięnie mylę Nie słszałm jużdalszego ciąu ody do bluzy myśiwskiej, gdyżskoczyliśy natychmiast w zarośa, aby odpowiedzitećstamtą na to nieprzyjazne pozdrowienie. Gdybyśy chcieli cofną . sięod razu do twierdzy, trwałby to z powodu ciasnoty przejśia tak dłgo, ż nie osłnięi niczym, zostalibyśy tymczasem wystrzelani. Koni takż nie moglibyśy wzią . ze sobą gdyżprzeprowadzenie ich przez wąkie skalne zakręy zbyt dłgo by nas zatrzymał w przejśiu. Z tego zaś ż nieprzyjaciele od razu nie uderzyli, moża był wnosić ż nie zgromadzili sięjeszcze w dostatecznej liczbie i nie odszukali zabranej im przeze mnie i przez Sama broni albo przynajmniej nie naprawili jej jeszcze. Cał zgieł byłtylko zapowiedziąwojennej odwagi Indian, gdyżchociażwdarliśy siędaleko

w zarośa, nie zobaczyliśy żdnego. Cofnęi sięwidocznie czym pręzej, by zaczekać na posiłi, a nas ten, nieszkodliwy na szczę .cie, wypadek pouczył ż nie powinniśy pozostawać dłżj w tym miejscu, toteżprzedostaliśy siędo bezpiecznej kotliny. Jeden z myśiwych, któy nie brałudział w wyprawie, a wię nie byłzmęzony, poszedłna wartę inni zaśopatrzyli swoje rany i zabrali siędo jedzenia albo wypoczywali. Przy ognisku, któe tworzył miejsce zebrania dla wszystkich, któzy pragnęi sięwygadać panował wielkie ożwienie. Każy czułpotrzebęopowiedzenia tego, czego dokonał i wygłszenia swojego zdania. Wszyscy twierdzili, ż nie ma jużpowodu obawiaćsięczerwonoskóych. Liczba zdobytych skalpó był znaczna, przygoda przebyta zwycięko, a żdna z ran nie okazał sięgroźa, W dodatku zdawał się ż miejsce pobytu jest zupełie bezpieczne. Mieliśy dostateczne zapasy żwnośi i amunicji, wobec tego nieprzyjaciel mółoblegać wejśie, jak dłgo by mu siępodobał, albo walićłem o stercząe dokoł skał. Old Firehand podzielałtakż to zdanie, tylko Winnetou zapatrywałsięna sprawęinaczej. Leżłopodal przy swoim koniu, pogrą .ony w gł .bokim i poważym zamyśeniu. ─ Oko mego czerwonego przyjaciela patrzy ponuro, a czoł jego pokryte jest zmarszczkami troski. Jakie myśi nurtująw jego sercu? ─ zapytałm go. ─ Wóz Apaczó widzi śierćwdzierająąsięwejśiem i zgubęschodząąz gó. Dolina płmienieje od ognia, a woda czerwieni sięod krwi zabitych. Winnetou mói z Wielkim Duchem. Oko białch ośepł od nienawiśi, a ich rozum ustąiłmiejsca uczuciom zemsty. Paranoh przyjdzie i zabierze skalpy myśiwcó, ale Winnetou stoi gotó do walki i zanuci pieś . śierci nad trupami nieprzyjació .. ─ Jak moż Ponka wedrzećsiędo „arowni”? Nie dostanie sięprzez bramę ─ Mó brat wygłsza słwa, w któe sam pewnie nie wierzy. Czy jedna strzelba potrafi wstrzymaćtakąIźzbęnieprzyjació ., skoro przedrąsięprzez przesmyk? Miałsłsznoś .. Jeden człwiek mółobronićprzesmyk przed niewielkąliczbąnieprzyjació ., ale nie przed takązgrająjak ta, któąmieliśy naprzeciw siebie. Chociaży bowiem wdzierał sięza każym razem jedna tylko osoba, to przecieżtakż tylko jedna mogł przeciwko niej wystęować Jeśiby zaśnaciśięo szereg z tył, to poległby kilku pierwszych, ale reszta niezawodnie przedostałby siędo „arowni”. Przedstawiłm te wąpliwośi Old Firehandowi,' on zaśodparł ─ Jeśi sięośieląna atak, to z łtwośiązdołmy ich powstrzymać gdy bęąprzechodzili przez paró. Tu teżbył pewna racja, musiałm wię zadowolićsiętym, chociażwiedziałm, ż byle drobnostka mogł obalićwszystkie rachuby. Gdy zapadłwieczó, zdwojono oczywiśie czujnoś .. . Chociażja na włsne żczenie miałm staną . na straż dopiero o śicie, kiedy Indianie najchęniej podejmująataki, nie mogłm sięuspokoići na wszelki wypadek byłm przez cał czas w pogotowiu. Cicho i spokojnie zaległ noc nad doliną Na przedzie płnę .o ognisko, rzucają dokoł krą śiatł. Swallow, któy mółsiętutaj swobodnie poruszać pasłsięw najdalszym zakąku kotliny. Podszedłm ku niemu ażpod stromo wznosząe sięskał. Popieśiwszy sięz nim jak zwykle, chciałm sięjużoddalić kiedy zwróiłmojąuwagęprzyciszony łskot. Końpodniółtakż głwęw góę Ponieważnajlżjszy oddech mółzdradzaćnasząobecnoś ., przeto pochwyciłm go za rzemieńi nakryłm mu dłniąrozdęe jużpod wpłwem podejrzenia nozdrza. Tu na dole byliśy niewidoczni, ja jednak mogłm z doł rozpoznaćna tle nieba każy przedmiot i z natę .eniem szukałm przyczyny, któa spowodował upadek kamienia. W pierwszej chwili nie zauważłm nic nadzwyczajnego. Prawdopodobnie takż i na góze usłszano szmer wywołny upadkiem kamienia i czekano przez chwilę by sięprzekonać czy nie zwróił to niczyjej uwagi. Przypuszczenie to był słszne, gdyżjużpo chwili spokoju ujrzałm kilka postaci odrywająych sięod krawęzi skał i schodząych na dó ., a potem dłgi szereg Indian. Jeden po

drugim wychodzili na grzebieńwyżny, a potem ostrożym krokiem spuszczali sięza tym, któy szedłpierwszy i byłwidocznie nadzwyczaj dobrze obeznany z miejscowośią Przewodnik potrzebowałjużtylko dwóh minut, aby siędostaćna dno kotliny. Gdybym wzią . z sobąsztucer, z łtwośiąsprząną .bym go wystrzałm, a tym samym dałym sygnałna alarm. Ten pierwszy Indianin prowadziłpochó sam, reszta Ponkó nie odważłby sięzrobićbez niego kroku dalej w niebezpiecznym dla siebie terenie. Niestety miałm tylko rewolwery, któe nie nadawał się do strzał na więsząodległś .. Gdybym zaalarmowałobó wystrzałm z rewolweru, to i tak zanim pomoc by nadeszł, nieprzyjaciele byliby jużna dole, a ja znalazłym sięw bardzo niebezpiecznym połżniu. Gdybym nawet chciałsięcofną ., musiałym opuśićmiejsce osłnięe krzakami i wystawić sięna kule czerwonoskóych. Z tego powodu wybrałm innątaktykę Paranoh ─ gdyżon niewąpliwie prowadził─ któy nie po raz pierwszy szedłwidocznie tą drogą znajdowałsięwłśie w pobliż skalnego wystęu, któy musiałokrą .yć ,,Gdybym siętam dostałprzed nim ─ pomyśałm sobie ─ wpadły prosto na kulę”. W tym celu postanowiłm wydostaćsięwyżj. Ukryty za głem mogłm stawićczoł im wszystkim i zabijać w miaręjakby nachodzili, jednego po drugim. Zaledwie zrobiłm krok naprzó, padłstrzałod strony bramy wodnej, a po nim nastąił kilka innych. Poją .em natychmiast sprytny fortel Indian, któzy przypuśili pozorny atak do bramy, aby odwróićnasząuwagęod włśiwego niebezpieczeńtwa. Ze zdwojonym pośiechem pią .em sięwię w góęi byłm jużtak blisko głzu, ż niewiele brakował, żbym go dosięną ręą kiedy nagle rozluźiony gruz skalny obsuną . siępode mnąi runą .em głwąw dó ., toczą sięz kamienia na kamieńi od skał do skał. Na dole utraciłm na kilka chwil przytomnoś .. Kiedy znó zebrałm myśi i otworzyłm oczy, zobaczyłm pierwszych Indian jużtylko o kilka krokó od siebie. Na ten widok zerwałm siępomimo strasznych stłczeń wypaliłm kilkakrotnie do ciemnych postaci, wskoczyłm na Swallowa i pocwałwałm do ogniska, nie chcą dzielnego konia narazićna niebezpieczeńtwo. Ponkowie zauważwszy, ż ich spostrzeżno, wydali okrzyk wojenny i puśili sięza mną Zeskoczywszy z konia w obozie, nie zastałm w nim niestety nikogo. Wszyscy zgromadzili siękoł wejśia i ruszali włśie w stronęmoich wystrzał ow. Przyjęi mnie gorązkowymi pytaniami. ─ Indianie idą ─ zawołłm. ─ Pręzej do grot! Byłto jedyny śodek ocalenia sięod zguby, któa nam groził niechybnie wskutek przewagi Indian. W grotach byliśy bezpieczni i mogliśy sięstamtą nie tylko opieraćPonkom, lecz wystrzelaćich do ostatniego. Toteżruszyłm pospiesznie do swego skalnego apartamentu, ale ─ jużbył za pó .no. Czerwono skorzy ruszyli za mnąnatychmiast i wbrew zwyczajowo, nie czekają, ażsię wszyscy zgromadzą uderzyli na myśiwych, dla któych nagł pojawienie sięIndian był takąniespodzianką ż zaczęi odpieraćciosy nieprzyjació . dopiero wóczas, kiedy ci wywijali jużbroniąnad ich głwami. Byłym jeszcze moż dostałsiędo mojej kryjóki, gdybym nie ujrzałHarry'ego, Old Firehanda i Winnetou, otoczonych przez Ponkó. Musiałm oczywiśie rzucićsięim na pomoc. ─ Precz, precz, pod skał .! ─ zawołłm wpadają gwałownie w kł .b walcząych. Napastnicy stracili na chwilępewnoś . siebie i zrobili nam przejśie do pionowo wznosząej się skał, gdzie mieliśy zabezpieczone plecy, ─ Czy tak musi być jeśi sięnie mylę ─ zawołłku nam jakiśgłs ze skalnej szczeliny szerokiej na tyle, ż mółsięw niąwcisną . jeden człwiek, ─ Wobec tego zdradzono starego trapera, Sama Hawkensa! Chytry człwieczek byłjedynym, któy zachowałprzytomnoś . umysł, i tych kilka sekund wyzyskałna to, by ukryćsięw szparze skalnej. Niestety jego usiłwania spełł na niczym,

gdyżto włśie miejsce, w któym sięukrył i my obraliśy sobie za cel. Mimo to bez wahania wyciąną . ręępo Harry'ego i pochwyciłgo za ramię ─ Niech mał sir wejdzie do tej nory, jest tu jeszcze miejsce dla niego, jak sązę Czerwonoskózy oczywiśie ruszyli za nami i runęi na nas z dzikązajadłśią Na szczę .cie myśiwi mieli przy sobie wszelkąbroń gdyżprzygotowali siędo odparcia owego pozornego ataku u bramy. Co prawda w walce na bliskąodległś . strzelby stał sięzupełie bezużteczne, ale tym skuteczniej szalałtopó wojenny. Tylko Hawkens i Harry robili użtek z broni palnej. Pierwszy nabijał a drugi strzelałtak, ż ogieńwybuchałze szczeliny dzieląej mnie od Old Firehanda. Był to walka dzika, przerażjąa, jakiej wyobraźia nie zdoł sobie odmalować Ognisko rzucał migotliwe, ciemno płnąe blaski na przó doliny, gdzie rysował sięgrupy walcząych niczym rozszarpująe siędemony. Poprzez wycie Indian dolatywał nas bojowe okrzyki traperó i krókie, ostre trzaski strzał ow rewolwerowych. Zdawał się ż ziemia drż pod tupotem nó zmagająego sięz sobątłmu. Nie był jużżdnej wąpliwośi, ż jesteśy zgubieni. Iloś . Ponkó był zbyt znaczna, abyśy sięmogli jej oprzeć Żdnej zmiany na nasząkorzyś . nie należł siętakż spodziewać o przebiciu sięnie był mowy, toteżkaży zrozumiał ż wkróce przestanie sięzaliczać do żjąych. Ale nie chcieliśy giną . za darmo. Chociażwię poddaliśy sięnieuniknionemu losowi, broniliśy sięze wszystkich siłi z tązimnąkrwią któa daje białmu tak wielką przewagęnad czerwonym mieszkańem stepó amerykańkich. Wśó tych krwawych zapasó przypomniałm sobie rodzicó, któych zostawiłm w ojczyźie, któzy nie mieli jużotrzymaćżdnej wiadomośi o synu. Przyszł mi na myś... lecz nie, odrzuciłm wszystkie myśi, gdyżchwila obecna wymagał najwięszego wysiłu fizycznego i przytomnośi umysł. Nie mogłm odżłwać ż nie miałm przy sobie sztucera! Pozostałon w kryjóce, do któej nie mogliśy sięteraz dostać Có ., przewidziałm to nieszczę .cie, radziłm, ostrzegałm, a teraz musiałm pokutowaćza bł .dy innych. Porwał mnie nie odczuwana jeszcze nigdy dotą złś . i gorycz, któa zdwoił moje sił. Z takązręznośiąwywijałm tomahawkiem, ż ze szczeliny rozległ sięsłwa uznania: ─ Dobrze tak, sir, dobrze! Sam Hawkens i Old Shatterhand bardzo do siebie pasują jak sązę Szkoda, ż nas ,,zdmuchną”. W przeciwnym razie bylibyśy razem zdobyli jeszcze niejedną skóę jeśi sięnie mylę Walczyliśy dotą w milczeniu, nie wydają głsu. W tej straszliwej ciszy słwa małgo łwcy zabrzmiał bardzo wyraźie. Usłszałje i Will Parker, bo pomimo odniesionych wczoraj ran, zawołłwodzą dokoł siebie odwróonąstrzelbą ─ Samie Hawkens, popatrz no tu, jeśi chcesz widzieć co trzeba robić Dalej z dziury! Powiedz, czy greenhom, cha! cha! cha! Will Parker greenhorn ─ słszysz, Hawkens ─ patrz, czy greenhorn sięczegośnauczył Zaledwie o dwa kroki od mej prawej ręi stałOld Firehand. Sposó, w jaki oburąz rozprawiał sięz cisnąymi siędońprzeciwnikami, budziłwe mnie najwyżzy podziw. Stary traper cał zbryzgany krwiąopierałsięo śianęskalną Dłgie, siwe włsy zwisał mu z głwy w Rozlepianych kosmykach, rozstawione nogi wparł sięw ziemię jakby w niąwrosł, w prawej pię .ci trzymałcię .ki topó, a w lewej zakrzywiony nó . i potę .nie odbijałciosy nacierająych nańnieprzyjació .. Byłjeszcze bardziej ode mnie pokryty ranami, ale żdna nie zwalił go z nó, toteżjego bohaterska postaćprzyciąał wprost oczy. Wtem w kł .bowisku czerwonoskóych powstałruch i ukazałsięParanoh, torują sobie drogę przez zwartąmasęwalcząych. Zaledwie dostrzegłOld Firehanda, zawołł ─ Nareszcie mam cię Pomyś o Ribannie i giń Chciałmnie miną . i rzucićsięna Old Firehanda, lecz ja porwałm go za ramięi zamachną .em siędo śiertelnego ciosu. Poznawszy mnie, odskoczyłi mó tomahawk przecią . powietrze.

─ Ty takż? ─ rykną ., ─ Ciebie muszędostaćżwego w ręe! Przebiegłobok mnie, podniółpistolet i wypalił zanim zdołłm powtózyćcios toporem. Old Firehand rozkrzyżwałręe w powietrzu, rzuciłsiępotę .nym kurczowym skokiem w sam śodek nieprzyjació . i runą ., nie wydawszy z siebie głsu. Wydał mi się jak gdyby to mnie kula przeszył piersi, tak wstrząną . mnąupadek bohatera. Powaliłm Indianina, z któym walczyłm, i miałm jużuderzyćParanoha, kiedy ujrzałm, jak ciemna jakaśpostać przeciskają sięwę .owym ruchem mięzy nieprzyjació .mi, wyprostował tużprzed mordercąswoje gibkie ciał i rzekł: ─ Gdzie jest płz Atabaskó? Tu stoi wóz Apaczó, Winnetou, by pomśićśierćswego białgo brata! ─ Ha, ten pies Pimo! Idźdo piekł! Więej jużnie słszałm, gdyżto, co sięprzede mnądział, tak dalece zaję .o mojąuwagę ż zapomniałm o włsnej obronie. I oto nagle okręił mi sięo szyjępęlica, nastąił szarpnięie, a rónocześie uczułm druzgocząe uderzenie w głwęi straciłm przytomnoś .. Gdy przyszedłm do siebie, dokoł był zupełie ciemno i cicho. Na pró .no zastanawiałm się jakim sposobem znalazłm sięw tej ciemnośi. Paląy bó głwy przypomniałmi wreszcie, ż mnie uderzono, a z kolei szczegó .y minionej walki zaczę .y sięukłdaćw dokłdny obraz. Dolegałmi nie tylko bó głwy, niemniej cierpiałm z powodu ran i ucisku więó, któe z wyrafinowanąsił . nałżno mi na ręe i nogi, tak ż wpił mi sięgł .boko w ciał, czynią mnie niezdolnym do żdnego ruchu. Wtem usłszałm obok siebie szmer, jak gdyby ktośchrząał ─ Czy tu jest ktośjeszcze? ─ Hm, pewnie! Ten człwiek tak siępyta, jak gdyby Sam Hawkens byłnikim, jeśi sięnie mylę ─ To wy, Samie? Powiedzcieżna miłś . Boską gdzie my jesteśy! ─ W mniej więej bezpiecznym miejscu. Wsadzili nas do jaskini na nasze skóy, któe tak łdnie zakopaliśy. Nie znajdąani jednej, powiadam, ż ani jednej! ─ A co z tamtymi? ─ Ujdzie, sir. Old Firehanda ,,zdmuchnęi”, Dicka Stone'a „dmuchnęi”, Willa Parkera ,,zdmuchnęi” ─ to byłprzecieżgreenhorn, hi! hi! hi! greenhorn, powiadam, ale nie chciałw to wierzyć jeśi sięnie mylę─ Bili Bulcher „dmuchnięy”, Harry Korner „dmuchnięy”, wszyscy, wszyscy „dmuchnięi”, tylko wy sięjeszcze palicie, Apacz i mał sir troszkężje, jeśi sięnie mylę a stary Sam... moż jego takż całiem nie zgasili, ha! hi! hi! ─ Czy wiecie na pewno, ż Harry żje? ─ zapytałm skwapliwie. ─ Czy sązicie, ż taki stary łwca skalpó nie pamięa tego, co widział Wsadzili go tu obok nas do drugiej dziury, a z nim razem waszego czerwonego przyjaciela. Chciałm się takż tam dostać lecz nie udzielono mi audiencji, jeśi sięnie mylę ─ A co z Winnetou? ─ Dziura przy dziurze, sir! Jeśi sięstamtą wydostanie, bęzie wygląałjak ta stara bluza, w któąsięowija Sam Hawkens. Łta na łcie i cera na cerze. ─ O wydostaniu sięchyba nie ma mowy. Ale jak wzięi go żwcem? ─ Zupełie tak jak was i mnie. Broniłsięjak diabeł.. hm, to takż nie pierwszy lepszy wojownik, jeśi sięnie mylę Wolałzginą . niżdaćsięprzypiekaćna palu, ale nic nie pomogł; powalono go i omal nie rozdarto na dwoje. Wię wy nie bardzo chcecie sięstą wydobyć Sam Hawkens zaśma wielkąna to ochotę jak mi sięzdaje. ─ Co znaczy ochota, skoro to niemożiwe. ─ Niemożiwe? Hm, to brzmi całiem tak jak u Willa Parkera! Czerwonoskózy to poczciwi ludzie, bardzo poczciwi, zabrali wszystko staremu szopowi, wszystko: pistolet, fajkęhi, hi, hi! Zdumiejąsię gdy powąhają pachnie całiem jak śierdziel. Bęzie sięim wóczas najbardziej podobał. Liddy takż

poszł do diabł... biedna Liddy. Któy szakal weźie jąteraz! Kapelusz i peruka... zdziwi ich ten skalp, hi, hi, tu! Kosztowałmnie trzy grube wiąki skóek bobrowych, jak wiecie. Ale nó . zostawili Samowi Hawkensowi; jest w ręawie. Wetkną . go tam ten stary niedźiedź skoro tylko zmiarkował ż sięskońzył kwatera w szczelinie. ─ Macie nó .? Nie wydobęziecie go chyba. ─ Ja takż tak sązę Musicie cokolwiek pomó synowi mojej matki! ─ Jużsięrobi. Zobaczymy, co sięda zdziałćw tej sprawie. Nie zaczą .em sięjeszcze toczyćku niemu, gdyżtylko tym ruchem mogłm siędo niego zbliżć kiedy drzwi sięotworzył i wszedłParanoh z kilku Indianami. Trzymałw ręu żgiew tak, by śiatł jej padał na nas. Nie starałm sięudawaćnieprzytomnego, ale nie spojrzałm nańwcale. ─ A wię mamy cięnareszcie! ─ zgrzytną . do mnie. ─ Byłm ci winien drobnostkę ale teraz nie bęziesz sięuskarżł Czy znasz to? Przysuną . mi przed oczy skalp ten sam, któy mu zabrałWinnetou. Wiedziałzatem, ż to ja pchną .em go nożm. Apacz nie wyjawiłmu tego, to był pewne, nie wąpiłm, ż na każe zapytanie odpowiedziałdumnym milczeniem, ale Finnetey mółmnie owego wieczora zauważć przy śietle ogniska albo rzucićna mnie okiem podczas zderzenia ze mną Gdy mu nie odpowiedziałm, móiłdalej: ─ Doznacie wszyscy tego uczucia, któe ogarnia człwieka, kiedy mu śiąająskóęprzez uszy. Zaczekajcie tylko trochę dopói nie nadejdzie dzień Uradujecie sięmojąwdzięznośią ─ Nie bęziecie mieli wielkiej przyjemnośi ─ rzekłHawkens nie mogą wytrzymać żby mu cośnie powiedzieć ─ Ciekawym, jakąskóęśiąniecie Hawkensowi przez uszy. Wszak moja jest jużw waszych ręach. Sfabrykowałjąfryzjer. Jak wam siępodobał robota, stary yambariko27? ─ Wymyśaj sobie na zdrowie! Znajdziemy jeszcze na tobie doś . skóy do obdarcia ─ rzekł Paranoh i dodałpo zbadaniu naszych więó: ─ Nie przypuszczaliśie pewnie, ż Tim Finnetey zna wasząpułpkę Ja byłm w tej dolinie, zanim jeszcze ten pies, Firehand, oby dusza jego był potęiona, słszałcośo niej, i wiedziałm takż, żśie siętu wybrali. Dobyłnoż i potrzymałdrewniany trzonek przed oczyma Sama. Rzuciwszy oknem na wycięe tam litery, Hawkens zawołł ─ Fred Owins? Zawsze byłłtrem! Żczęmu, żby sam tego noż skosztował ─ Nie ma obawy, człwieku! On myśał ż sięwykupi tajemnicą ale to nic nie pomogł, zabraliśy mu żcie i skóęz głwy zupełie tak, jak sięto stanie z wami. Tylko u was bęzie odwrotnie: najpierw skóa, a potem żcie. 27 Yambrico –pogardliwa nazwa Indian. ─ Rócie, oo chcecie! Testament Sama Hawkensa gotowy. Zapisałm wam to, co nazywacie peruką jeśi sięnie mylę Moż wam sięto przyda, hi! hi! hi! Paranoh kopną . go i wyszedłotoczony swoimi towarzyszami. Przez pewien czas nie wyrzekliśy ani słwa i nie poruszaliśy ale wcale. Dopiero gdy poczuliśy siębezpieczni, zaczęiśy sięprzewracaćz boku na bok, dopói nie zbliżliśy się całiem do siebie. Jakkolwiek ręe moje był mocno z sobązwiąane, udał mi sięwyciąną . nó . z ręawa Sama i przecią . nim więy na jego ręach, W kilka chwil potem staliśy przed sobąprosto, nie skręowani, i rozcieraliśy sobie śierpnięe od więó człnki. ─ To słszne, Samie Hawkens; nie jesteświdocznie tak zupełie do niczego! ─ chwaliłsam siebie chytry westman. ─ Siedziałśjużw niejednej matni, ale tak źe jeszcze nigdy nie był jak dzisiaj. Ciekawym, jak uszy powyciąasz z tej czapki, jeśi sięnie mylę ─ Zobaczymy przede wszystkim, co tam słchaćna dworze, Samie! ─ Ja teżtak sązę sir, ż to najpotrzebniejsze. ─ A potem poszukamy broni. Wy macie nó ., ale ja jestem goł. ─ Cośsięjużznajdzie!

Podeszliśy do drzwi i rozsunęiśy skóy słż .ce za portierę Kilku Indian wywlekał włśie z sąiedniej jaskini obu jeńó, a z obozu nadszedłParanoh. Zrobił sięjużdoś . jasno, dzięi czemu mogliśy obją . wzrokiem cał . dolinę Niedaleko od bramy wodnej Swallow wdałsięw awanturęz gniadym, zdobytym przez biednego Parkera, a widok tego zwierzęia, tak serdecznie przeze mnie ukochanego, kazałmi sięwyrzec ucieczki pieszo, chociażw mym połżniu byłby to najwłśiwsze wyjśie z sytuacji. Nie opodal pasłsięgrubokośisty, a wytrwał człpak Winnetou, po któym trudno był poznać ile byłwart. Gdybyśy zdołli zaopatrzyćsięw brońi dotrzećdo naszych koni ─ ucieczka mogł sięudać ─ Czy widzicie coś sir? ─ zachichotałSam. ─ Co? ─ Hm, tego starego, o tam, tarzająego sięwygodnie w trawie. ─ Widzę ─ I to, co tam sięopiera o kamień ─ Rónież ─ Hi! hi! hi! Los stawia staremu szopowi pukawkęna drodze, i to tak wygodnie! Jeśi rzeczywiśie nazywam sięSam Hawkens, to musi to byćLiddy, jak sązę a ten człwiek ma pewnie takż worek z kulami! Nie zważłm zbytnio na radoś . starego, gdyżcał . mojąuwagęzają . Paranoh. Niestety nie zrozumiałm, co móiłdo jeńó ─ a upłnę .o sporo czasu, zanim od nich odszedł─ ale usłszałm jego ostatnie słwa, wymóione donośie. One wyjaśił mi całowicie treś . jego przemóienia. ─ Przygotuj się Pimo! Pal włśie w ziemięwbijają a ty ─ dodał zwracają na Harry'ego wzrok pełn nienawiśi ─ przypieczesz sięobok niego! Dałznak swoim ludziom, żby zabrali pojmanych na plac, gdzie Indianie obsiedli znowu jasno płnąe ognisko, a sam sięoddalił Teraz wszystko zależł od szybkiego działnia, gdyżgdyby ich zawleczono w śodek zgromadzenia, nie byłby nadziei wydobycia ich stamtą. ─ Samie, czy moża wam zaufać ─ spytałm. ─ Hm, nie wiem, skoro wy nie wiecie. Musicie spróować jak mi sięzdaje. ─ Wy weźiecie prawego, a ja lewego, a potem czym pręzej przecią . rzemienie. ─ A potem do Liddy, sir! ─ Czyśie gotowi? Skiną . głwąz wyrazem, z któego przebijał radoś . jak z powodu zamierzonego figla. ─ A zatem do dzieł! W cichych, lecz szybkich skokach pobiegliśy za Indianami wlokąymi jeńó, a chociażz powodu dużgo cię .aru musieli byćdo nas czę .ciowo zwróeni, udał nam siędostaćdo nich niepostrzeżnie. Sam powaliłjednego tak dobrze wymierzonym pchnięiem, ż ten padłnie wydawszy głsu, ja natomiast, bęą całiem bezbronnym, wyrwałm najpierw drugiemu nó . zza pasa, a potem wbiłm go z takąsił ., ż Indianin charczą osuną . sięna ziemię Po kilku szybkich cięiach jeńy byli wolna, zanim jeszcze, wobec szybkiego przebiegu zdarzenia, ktokolwiek z siedząych przy ognisku zdołłcośzauważć ─ Naprzó! Weźie sobie broń ─ zawołłm widzą, ż bez niej nie moża myśećo skutecznej ucieczce. Zerwałm z zabitego przez siebie Indianina worek z prochem i kulami i popęziłm za Winnetou, któy, zrozumiawszy połżnie, nie pobiegłdo bramy, lecz pomięzy siedząych przy ognisku. Jak w każej chwili, w któej idzie o śierći żcie, człwiek staje sięinny niżzwykle, tak teżi teraz myś o tym, cośy przedsięzięi, dał nam koniecznąchyżś .. Zanim napadnięi zdołli sięzorientować co sięstał, przebiliśy sięprzez nich z wydartąim broniąw ręu.

─ Swallow, Swallow! ─ zawołłm na konia. Gdy nańwsiadałm, ujrzałm Winnetou wskakująego na swego człpaka, a Hawkensa dosiadająego pierwszego z brzegu konia indiańkiego. ─ Do mnie, na mdłś . Boga, pręzej! ─ zawołłm na Henrry'ego, któy daremnie usiłwał dosią .ćgniadosza Finnetey'a wśiekle waląego kopytami. Pochwyciłm go za ramię porwałm do siebie i zwróiłm sięku wyjśiu, w któym znikną . włśie Sam. Był to chwila najwyżzego podniecenia. Powietrze napełiał wśiekł wycie, huczał już strzelby, śistał strzał, a wśó tych wszystkich odgłsó brzmiałtęent i parskanie koni, na któe wskoczyli dzicy, aby nas śigać Byłm ostatni z nas trzech i nie potrafiędoprawdy powiedzieć jak wydostałm sięprzez wąki i kręy przesmyk na wolnąprzestrzeńoraz dlaczego nieprzyjaciel mnie nie dośigną .. Hawkensa nie był jużwidać a Winnetou skręiłw prawo, w dolinę któąprzed paru dniami przybyliśy do ,,warowni”. Widziałm, ż sięogląa, czy podą .am za nim. Mieliśy włśie miną . zakrę, kiedy za nami padłstrzał Poczułm, ż Harry drgną .. Kula go gdzieśdosięł. ─ Swallowie, mó Swallowie, pręzej! ─ zachęałm konia w najwyżzej trwodze, a on gnał tym samym szalonym pęem, jak wóczas po wybuchu w New Ve-nango. Obejrzawszy sięzobaczyłm Paranoha tużza sobą Reszta nieprzyjació . nie wychylił się jeszcze spoza zakręu. Chociażrzuciłm nańtyko przelotne spojrzenie, zauważłm wśiekł . zajadłś ., z jakąstarałsięnas dośigną .. Zdwoiłm okrzyki zachęająe do biegu mego dzielnego Swallowa, od któego szybkośi i wytrwałśi zależł teraz wszystko. Jakkolwiek bowiem nie obawiałm sięwalki z tym dzikim człwiekiem, to przecieżw każym swobodnym ruchu przeszkadzały mi chłpiec. Na razie mogłm sięzdobyćtylko na to, żby pęzić dalej naprzó. Jak burza mknęiśy wzdłżrzeki. Kasztan Winnetou wyrzucałziemięgrubokośistymi nogami, ażiskry leciał, a rozluźione osypisko tworzył za nim po prostu deszcz kamieni. Swallow dotrzymywałmu kroku, mimo ż dźigałna sobie dwóh ludzi. Paranoh goniłniewąpliwie tużza nami, gdyżtęent jego gniadosza słchaćbył ciąle w tej samej odległśi!. ─ Jesteśie ranni? ─ zapytałm Harry'ego w pełym biegu. ─ Tak. ─ Czy niebezpiecznie? Ciepł jego krew sązył siępo mojej ręe, któągo obejmowałm. Zbyt go polubiłm, żby mnie to nie napełiał obawą ─ Czy wytrzymacie tęjazdę ─ Mam nadzieję Podniecałm konia do coraz bardziej szalonego biegu. Nie darmo nazywałsięSwallow. Leciał jak jaskó .ka i zdawał się ż kopytami zaledwie ziemi dotyka. ─ Trzymajcie siętylko, Harry, jesteśy jużna pó . ocaleni. ─ Nie zależ mi na żciu. Pozwócie mi spaś ., jeżli mó cię .ar przeszkadza wam w ucieczce! ─ Nie, nie, musicie żć macie prawo do tego! ─ Teraz jużnie, skoro ojciec zginą .. Wolałym umrzećz nim razem! Nastąił przerwa w rozmowie, podczas któej biegliśy, a raczej lecieliśy dalej. ─ Ja jestem winien jego śierci! ─ oskarżłsięteraz chłpiec, ─ Gdybym was posłchał zastrzelilibyśy Paranoha w ,,warowni”, a Indianie nie zabiliby ojca. ─ Dajcie jużpokó temu, co sięstał! Mamy do czynienia z teraźiejszośią ─ Nie, puś .cie mnie! Paranoh zostaje w tyle, możmy wię spokojniej zaczerpną . powietrza! ─ Spróujmy! Z silnym postanowieniem wytrzymania do końa ogląną .em sięza siebie. Dawno jużoddaliliśy sięod wody i skręiliśy na wolnąróninę któąpęziliśy rónolegle ze skrajem leż .cego po lewej stronie lasu. Paranoh zostałznacznie w tyle i Swallow dowiół ż ma przewagęnad gniadym. Za białm wodzem pęzili pojedynczo lub grupkami Indianie, nie chcą zaniechaćpogoni, pomimo ż przestrzeńmięzy nimi a nami zwięszał

sięz każąchwilą Odwróiwszy sięzobaczyłm, ż Winnetou zsiadłz konia, nabiłzdobytąstrzelbęi staną . za zwierzęiem. Ja takż osadziłm mojego ogiera. Pozwoliłm Harry'emu obsuną . sięna ziemię zsiadłm takż i ułżłm go w trawce. Na nabicie strzelby nie miałm jużczasu, gdyżParanoh byłza blisko. Poderwałm sięi chwyciłm tomahawk. Śigająy zauważłnasze ruchy, dałsięjednak unieś . gorązce i runą . na mnie, zamierzają siętomahawkiem do ciosu. Wtem hukną . strzałApacza. Wró drgną . i spadłz konia z rozpłtaną głwąw chwili, gdy ja trafiłm go rónocześie mojąbronią Winnetou przewróiłnogąmartwe ciał i powiedział ─ Ten wą . Atabaskó nigdy jużnie zasyczy i nie nazwie wodza Apaczó imieniem Pimo. Niech mó brat odbierze mu swojąbroń Rzeczywiśie! Poległ miałprzy sobie mó nó ., topó, rewolwery i sztucer. Zabrałm swoją włsnoś . i skoczyłm znowu ku Harry'emu, Winnetou zaśschwytałgniadego. Tymczasem Indianie tak siędo nas zbliżli, ż ich kule mogł nas jużdosięną .. Wsiedliśy wię na konie i popęziliśy ze wznowionąszybkośią Wtem z lewej strony jakby zamigotałjasny błsk broni. Silny oddziałjeźźó wypadłz lasu pomięzy nas i śigająych, zwróiłsięku nim i popęziłnaprzeciw nim wyciąnięym cwałm. Byłto oddziałdragonó z fortu Rondall. Gdy Winnetou zobaczyłpomoc, zawróiłkonia, miną . jeźźó jak strzał i wpadłz podniesionym tomahawkiem pomięzy Ponkó, któzy mieli zaledwie tyle czasu, żby powstrzymaćbieg koni. Ja natomiast zsiadłm, aby zbadać ranęHarry'ego. Niebezpieczeńtwa nie był. Odcią .em nożm pas z mojej koszuli, opatrzyłm ranępowierzchownie, aby przynajmniej zatamowaćkrew. ─ Czy potraficie wsią .ćna konia, Harry? ─ spytałm. Chłpak uśiechną . się przystąiłdo gniadego, któego cugle rzuciłmi Winnetou, kiedy przebiegałobok mnie, i jednym skokiem wydostałsię na siodł. ─ Krew jużnie płnie i rany nie czuję Tam zmykajączerwonoskózy. Pręzej za nimi, sir! Tak rzeczywiśie był. Pozbawieni wodza, któy by ich zachęiłdo oporu albo przynajmniej zorganizowałodwró, pęzili z powrotem tąsamądrogą mają ciąle za sobądragonó. Wygląał to tak, jak gdyby starali sięuciec do naszej kotliny! Teraz ruszyliśy znowu pęem, mijają leż .cych na ziemi Indian, i dośignęiśy dragonó w doś . dużj jeszcze odległśi od bramy wodnej. Chodził o to, żby nie pozwolićdzikim usadowićsięw skalnym przesmyku, lecz wedrzeć siętam wraz z nimi. W tym celu przynaglałm Swallowa do coraz szybszego pęu; wkróce przebiegłm obok szeregu śigająych i znalazłm sięobok Winnetou, któy czyniłstraszne spustoszenie wśó uciekająych, jadą im ciąle na karku. Ponkowie skręili w lewo ku bramie, pierwszy z nich miałwłśie skierowaćkonia w przesmyk, gdy wtem padłstamtą strzałi jeźziec osuną . sięna ziemiębez żcia. Natychmiast hukną . znowu strzałi drugi Indianin wyleciałze strzemion, a przerażni dzicy, widzą wejśie zamknięe, a nas dokoł siebie, rzucili sięw bok ku Mankicicie i popęzili wzdłżbiegu rzeki śigani dalej przez dragonó. Niemniejsze od przerażnia dzikich był moje zdumienie z powodu strzał ow, któe tak w poręprzyszł w pomoc naszym zamiarom, a raczej uczynił je zbytecznymi. Ale niedłgo rozmyśałm nad tym, kto mółbyćtym dzielnym strzelcem. Zaledwie bowiem przebrzmiał tęent odjeżżjąych, spoza krawęzi skał, z lasu nastrzęionego zarostu wyjrzałolbrzymi nos, a za nim para małch, chytrych oczek. Ponieważnie był widaćnigdzie żdnej wrogiej istoty, przeto za węząym na wszystkie strony narząem powonienia wysunę .y siętakż dalsze czę .ci ciał. ─ Niechaj bęąbłgosłwione moje oczy, sir! Jakim cudem wy znaleźiśie siętutaj znowu,

jeśi sięnie mylę ─ zapytałmał człwieczek, tak samo zdumiony Kioim jak ja jego widokiem. ─ Samie, to wy? Ską wzięiśie siętu w bramie? Widniałm na włsne oczy, jak odjeżżliśie! ─ Odjeżżłm? Dzięujęza takąjazdę sir! Głpia bestia, na któąwsiadłm, najpierw nie chciał ruszyćz miejsca, a potem tak trzęł swoimi starymi koś .mi, ż moje byłby sięrozsypał, gdybym nie zsiadłi nie przepęziłjej na sto wiatró. Potem przyczołałm sięz powrotem, hi! hi! hi! Pomyśałm sobie, ż wszyscy czerwonoskózy niewąpliwie wyruszyli za wami i opró .nili „arownię”, jak mi sięzdawał. Tak teżbył istotnie. Pewnie sięmocno zdziwili, powróiwszy tutaj. Najbardziej interesująe musiał byćich miny, hi, hi, hi! Ale skążśie wzięi żldakó, sir? ─ Trzeba siędopiero dowiedzieć jaki zamiar sprowadza ich włśie w samąporęw te odległ strony. Uważm ich nagł ukazanie sięwprost za cud, nawet muszęprzyznać ż włśiwie to oni nas ocalili. ─ Ja tego nie powiem. Old Shatterhand, Winnetou i Sam Hawkens to ludzie, któzy potrafią sięsami ocalić Ale dragoni nadeszli rzeczywiśie w dobrej chwili, aby tym Ponkom daćnauczkę na dłgi czas. Czy sązicie, ż powinniśy pojechaćza nimi? ─ Po co? Oni i bez nas uporająsięz Indianami. Winnetou widocznie takż jest tego zdania, bo pojechałz Harry'm do „amku”. Pojedźy i my tam, aby zają . sięnaszymi poległmi. Kiedy, minąszy bramę dostaliśy siędo owej nieszczęnej kotliny i rzuciliśy okiem ku miejscu, na któym wczoraj wrzał walka, zobaczyliśy Winnetou i Harry'ego pochylonych nad zwłkami Old Firehanda. Harry płczą trzymałgłwęswego ojca na kolanach, Apacz zaśbadałranępostrzałwą Włśie w chwili naszego nadejśia rozległsięjego okrzyk: ─ Uff, uff, ufif! Jeszcze nie umarł Żje! Słwa te zelektryzował nas po prostu, a Harry krzykną . głśo z radośi. Pomogliśy oczywiśie Apaczowi w jego usiłwaniach, a niebawem Old Firehand otworzyłoczy. Poznał nas, uśiechną . sięnieznacznie do syna, ale móićnie mół Wkróce potem znowu strąałprzytomnoś .. Ja takż go zbadałm. Kula trafił w pierś przebił po prawej stronie płca i wyleciał pod łpatką Rana był cię .ka, poł .czona z wielką utratąkrwi, Ale mimo iżchory odniółniedawno poważe uszkodzenia podczas walki w obronie pociąu, zgodziłm sięz zapatrywaniem Apacza, ż ranny dzięi swej niezmiernie silnej naturze i przy niezwykle uważej opiece bęzie mółwróićdo zdrowia. Opatrzyliśy go wedle wypróowanej metody Winnetou i przygotowaliśy mu doskonał łż, na ile pozwalał miejsce i okolicznośi. Nastęnie pomyśeliśy o sobie. Nikt z nas nie wyszedłbez szwanku, połtaliśy sięwię wzajemnie, jak był moża. Reszta towarzyszy przypłcił lekkomyśnoś . śiercią Okoł połdnia nadjechali dragoni, któzy przegnali Ponkó zupełie, nie utraciwszy przy tym ani jednego ze swoich. Od dowodząego oficera dowiedzieliśy się ż nie zjawili siętu przypadkiem. Przeciwnie, dowóca usłszawszy o zamiarze wykolejenia pociąu przez Ponkó, postanowiłukaraćich za to natychmiast, Wyruszyłdo nich czym pręzej, a na wieś . o ich wojennej wyprawie odwetowej podą .yłich śadem. Dragoni zostali z nami w dolinie przez trzy dni, aby pochowaćnaszych zmarłch i daćkoniom wypoczą .. Oficer zaśzaprosił nas do fortu Rondall, skoro tylko bęzie moża przewieź . Old Firehanda, wyjaśiają zarazem, ż jakkolwiek chory nie znajdzie tam moż więszej pieczołwitośi, to jednak lekarska opieka jest niewąpliwie lepsza. Oczywiśie przyjęiśy z wdzięznośiąjego zaproszenie. Sam Hawkens przeją . siędo gł .bi śierciąDicka Stonek i Willa Parkera. Zapewniałteż wielokrotnie, ż zastrzeli bez miłsierdzia każego spotkanego Ponka. Ja jednak i ten wypadek oceniłm inaczej. Paranoh byłbiałm. Moje dawne przekonanie, ż Indianin tylko pod wpłwem bladych twarzy stałsiętym, czym jest dzisiaj, znalazł jeszcze jedno smutne potwierdzenie. ROZDZIAŁVII P E D L A R28 W trzy miesiąe po ostatnio opisanych wypadkach, któych skutki pomimo upłwu dłgiego

czasu jeszcze nie przeminę .y, spełił sięnadzieja ocalenia Old Firehanda. Rekonwalescencja jego postęował jednak bardzo powoli. Z powodu wielkiego osłbienia nie mółjeszcze wstawaćwobec tego musieliśy porzucićpierwotny zamiar przeniesienia go do fortu i zatrzymaliśy go w „arowni” ażdo zupełego powrotu do zdrowia. Przekonaliśy sięzresztą ż tutaj miałdostatecznąopiekę Rana Harry'ego okazał sięna szczę .cie niegroźa. Winnetou byłporaniony na całm ciele, ale niebezpieczeńtwa rónieżnie był, dzięi czemu i jego rany zabliźił sięniebawem prawie zupełie. Moje szramy i pchnięia, któe otrzymałm, był takż bez znaczenia. Bolał wprawdzie przy dotknięiu, ale na bó byłm zahartowany jak Indianin. Najlepiej wyszedł ze wszystkiego Sam Hawkens, bo doznałtylko kilku stłczeń niegodnych wzmianki. Z góy jużprzewidywaliśy, ż Old Firehand nawet po zupełym wyzdrowieniu bęzie musiałoszczęzaćsięjeszcze dłgo i nie bęzie mółod razu prowadzićżcia na sposó westmańki. Postanowiłon przeto udaćsięwraz z Harrym na Wschó do starszego syna. Wobec tego nie mogł tutaj pozostaćzebrane przez kompanięmyśiwych skóki, lecz trzeba był pomyśećo ich sprzedaż. W forcie nie był na razie żdnej ku temu sposobnośi, a dla ozdrowieńa był rzecząjeżli nie niemożiwą to w każym razie bardzo niewygodnązabierać ze sobątakie mnótwo skó. Jakby należł temu zaradzić Dopomółnam w tym jeden z żłierzy zostawionych nam na pewien czas dla ochrony. Dowiedziałsięon, ż nad Turkey River przebywa handlarz, któy kupuje wszystko, co siętrafi, i prowadzi nie tylko handel zamienny, lecz płci takż za towary gotóką Ten człwiek mółnas wybawićz kłpotu. Ale jak go sprowadzić Żłierza nie mogliśy wysłć gdyżżdnemu z nich nie wolno był opuszczaćstanowiska. Wobec tego jeden z nas musiałzawiadomićpedlara. Gotó byłm udaćsięnad Turkey River, ale zwróono mojąuwagęna to, ż grasujątam teraz bardzo niebezpieczni dla białch Siuksowie Okananda. Pedlar mółśiał iś . mięzy nich, gdyż czerwonoskózy rzadko czyniącośzłgo handlarzom, ponieważdostająu nich na zamianę wszystko, czego im potrzeba. Ale za to tym bardziej musiałsięich wystrzegaćkaży inny biał. Chociażsięnie bałm, to jednak ucieszyłm się gdy Winnetou ośiadczył ż chce towarzyszyćmi w drodze. Mogliśy odejś . obaj, gdyżOld Firehandowi wystarczali Harry i Sam Hawkens. Wyruszyliśy teżw drogę a ponieważWinnetou znałdokłdnie te strony, przeto jużna trzeci dzieńdotarliśy nad Turkey River albo Turkey Creek. Istnieje kilka rzeczek tej nazwy. Ta, któąmam na myśi, znana jest z licznych starć któe sięrozgrywał nad jej brzegiem mięzy białmi i Siuksami. Ale jak znaleź . pedlara? Jeżli bawiłu Indian, to należł zachowaćjak najwięsząostrożoś .. Nad rzekąmieszkali jednak biali, któzy przed kilku laty odważli siętam osiedlić trzeba wię był udaćsięnajpierw do jednego z nich, aby sięczegośdowiedzieć Puśiliśy sięzatem wzdłżrzeki, ale dłgo nie natrafiliśy na żdne ludzkie mieszkanie. Dopiero nad wieczorem ujrzeliśy łn żta, do któego przytykał inne pola. Nad potokiem, zlewająym swoje wody do rzeki, leżłwarowny dom, zbity z grubo ciosanych, mocnych pni, a otaczałgo ogró, ogrodzony mocnym czętokołm, Taki sam czętokó . otaczałz boku wolne miejsce, na któym znajdował siękilka koni i kró. Tam teżwjechaliśy, zsiedliśy z koni, a przywią 28 Pedlar (ang.) –węrowny handlarz. zawszy je, chcieliśy sięudaćdo domu, któego wąkie okna podobne był do strzelnic. Wtem ukazał sięw jednym z nich wymierzona do nas dwururka, a szorstki głs zawołł ─ Stócie! Stócie! To nie goł .bnik, do któego każy moż wlatywaći wylatywać jak mu siępodoba. Kto jesteśie, biał człwieku, i czego tutaj chcecie? ─ Jestem Niemcem i szukam pedlara, któy siętu podobno znajduje ─ odrzekłm. ─ To go sobie szukajcie! Ja nie chcęmiećz wami nic do czynienia. Zabierajcie się ─ Ależ sir! Przypuszczam, ż bęziecie na tyle rozumni, ż nie poskąicie mi odpowiedzi, jeśi jąmożcie dać Tylko hołtęodprawia sięod drzwi. ─ To bardzo słszne, dlatego włśie was odprawiam.

─ Uważcie wię nas za hołtę ─ Tak! ─ Czemu? ─ To moja rzecz. Przed wami z tego zwierzaćsięnie potrzebuję To, ż podajecie sięza Niemca, jest rónieżkłmstwem. ─ Nie, to prawda. ─ Pshaw! Niemiec nie odważły sięzajś . ażtutaj, chyba ż były to Old Firehand. ─ Od niego włśie przychodzę ─ Wy? Hm! A ską? ─ O trzy dni drogi stą, gdzie jest jego ,,warownia”, o któej zapewne słszeliśie. ─ Byłraz tutaj niejaki Dick Stone i móił ż istotnie trzeba jechaćmniej więej tyle czasu, aby siędostaćdo Old Firehanda. ─ Dick Stone jużnie żje. Żl mi go, bo byłmoim przyjacielem. ─ Byćmoż, ale ja wam nie ufam, gdyżmacie czerwonoskóego przy sobie, a obecne czasy nie nadająsiędo tego, żby wpuszczaćdo siebie ludzi o tej barwie skóy. ─ Jeśi ten Indianin do was przyjdzie, to bęziecie musieli uważćto za zaszczyt, gdyżjest to Winnetou, wóz Apaczó. ─ Winnetou? Do stu piorunó! Naprawdę Niech rai pokaż swojąstrzelbę Winnetou zdją . strzelbęz ramienia i podniółtak, ż osadnik jązobaczył ─ Srebrne gwoźzie! ─ zawołł ─ To sięzgadza. A u was widzędwie strzelby, wielkąi mał .. Domyśana się ż ta wielka to rusznica na niedźiedzie. ─ Tak. ─ A ta mał to sztucer Henry'ego. ─ Tak. ─ A wy macie nazwisko brzmiąe inaczej aniżli to, któeśie powiedzieli. ─ Bardzo słsznie! ─ Moż wy jesteśie Old Shatterhand, któy podobno przyjechałtu ze Starego Kraju? ─ To włśie ja jestem. ─ W takim razie proszę proszę panowie! Takich ludzi witam bardzo serdecznie i bęęsię starałzadowolićwasze żczenia, o ile tylko bęzie to w mej mocy. Lufy zniknę .y, a po chwili w drzwiach ukazałsięosadnik, starszy już ale silny i grubokośisty mę .czyzna, po któym widaćbył na pierwszy rzut oka, ż nieraz walczyłz żciem, ale nie dałsiępowalić Wyciąną . do nas obie ręe na powitanie i wprowadziłnas do wnęrza domu, gdzie znajdował sięjego żna i syn, młdy i silny chłpak. Dwaj inni synowie zajęi byli w lesie. Dom stanowił włśiwie tylko jedna izba. Na śianach wisiał strzelby i rozmaite myśiwskie trofea, a na zbudowanym z kamieni piecu gotował sięwoda w żlaznym kotle. Najpotrzebniejsze naczynia stał na pó .ce. Kilka skrzyńsłżł za szafy na ubrania i spiżrnie, a u pował wisiał tyle węzonego mięa, ż rodzina złżna z pięiu osó mogłby żćtym przez cał miesiąe. W kąie stałręznie wyciosany stó . z kilkoma takimi samymi stołami. Poproszono nas, byśy usiedli. Syn zają . sięnaszymi końi, a osadnik i jego żna podali wieczerzę któa jak na tamtejsze stosunki nie pozostawiał nic do żczenia. Podczas tego nadeszli z lasu pozostali dwaj synowie i zajęi miejsce obok nas bez ceremonii, jedzą tęo i nie biorą udział w rozmowie, któąprowadziłz nami wył .cznie ojciec. ─ Tak, panowie ─ rzekł─ nie bierzcie mi tego za zł, ż odezwałm siędo was trochę szorstko. Tutaj trzeba sięliczyćz czerwonoskóymi, a szczegónie z Siuksami Okananda, któzy niedawno w odległśi o dzieńdrogi stą napadli na dom warowny. A jeszcze mniej należ dowierzaćbiałm, gdyżzachodzątu jedynie tacy, któzy nie mogąsięjużpokazaćna Wschodzie. Toteżcieszymy siębardzo, jeśi spotkamy takich dżntelmenó jak wy. Szukacie wię, panowie, handlarza? Macie do niego jakiśinteres?

─ Tak ─ odpowiedziałm. Winnetou milczałswoim zwyczajem. ─ Jaki? Nie pytam z ciekawośi, tylko po to, żby wam coświęej powiedzieć ─- Chcemy mu sprzedaćskóy. ─ Duż? ─ Tak. ─ Za towar, czy za pieniąze? ─ O ile możośi za pieniąze. ─ W takim razie dobrze trafiliśie, bo tylko ten, któego tu moża znaleź ., jest takim, jakiego wam potrzeba. Inni pedlarze zamieniajątylko, ten zaśzawsze ma przy sobie pieniąze lub złto. Jednym słwem to kapitalista, a nie biedak nosząy cał swó kram na grzbiecie. ─ A czy rzetelny? ─ Hm, rzetelny! Co nazywacie rzetelnośią Pedlar sprzedaje i kupuje dla zarobku, nie bęzie wię taki głpi, żby sięwyrzekaćzysku. Kto mu siępozwoli oszukać ten sam sobie bęzie winien. Nazywa sięBourton. Zna swó zawó gruntownie. Jeźzi zawsze z trzema lub czterema pomocnikami. ─ A gdzie teraz moż być ─ Dowiecie sięo tym jeszcze dzisiaj wieczorem. Jeden z jego pomocnikó, nazwiskiem Rollins, byłtutaj wczoraj, by zapytaćo zlecenia. Pojechałw góęrzeki do dalszych osadnikó i wrói, by tu pozostaćdo jutra rana. ZresztąBourtonowi nie powiodł sięw ostatnich czasach kilka razy. ─ A bo co? ─ W przeciąu krókiego czasu zdarzył siękilkakrotnie, ż kiedy przybyłz interesem do jakiejśosady, zastałjąograbionąi spalonąprzez Indian. To dla niego nie tylko strata czasu, ale wprost szkoda materialna, nie biorą jużw rachubętego, ż nawet dla pedlara niezbyt to bezpiecznie wchodzićw ten sposó w drogęczerwonoskóym. ─ Czy napadó dokonano w pobliż? ─ Tak, jeśi uwzglęnimy, ż do sł ow „lisko” i ,,daleko” przykłda siętu innąmiaręniż gdzie indziej. Mó najbliżzy sąiad mieszka o dziewię . mil stą. ─ To źe, gdyżprzy takiej odległśi nie możcie sobie w razie niebezpieczeńtwa przychodzić z pomocą ─ Oczywiśie, ale ja mimo to sięnie obawiam. Nie radziłym czerwonoskóym odwiedzać starego Cornera ─ nazywam siębowiem Corner, sir ─ potrafiłym im jużdaćodprawę ─ Chociażjest was tylko cztery osoby? ─ Cztery? Mojążnęmożcie uważćśiał za osobę i to za jakąjeszcze! Ona'nie boi się Indianina i umie sięobchodzićze strzelbątak samo jak ja. Bardzo wierzę ale gdy Indianie zjawiająsięw wielkiej liczbie, to wtedy dzieje sięna ogó . wedle przysłwia „ił złgo na jednego”. ─ Well! Ale na to trzeba by byćtchózem. Nie jestem takim słwnym westmanem jak wy i nie mam ani srebrzystej strzelby, ani sztucera Henry'ego, lecz strzelaćumiem takż. Nasze strzelby bijądobrze, a gdy zamknędrzwi, nie dostanie mi siędo śodka żden czerwonoskóy. Gdyby ich był na dworze stu, wymietlibyśy wszystkich jednego po drugim. Ale pst! To jedzie Rollins. Usłszeliśy tęent konia, któy zatrzymałsięzewnąrz przed drzwiami. Comer wyszedł pomóiłz jeźźem, a nastęnie wprowadziłgo do izby i przedstawiłnam: ─ To mr. Rollins, o któym wam móiłm, pomocnik pedlara Bourtona. Zwracają sięzaśdo przybyłgo, dodał ─ Powiedziałm wam na dworze, ż spotka was u mnie wielka niespodzianka. Myśę ż w słwach moich nie był przesady, bo ci dwaj dżntelmeni to Winnetou, wóz Apaczó, i Old Shatterhand, o któych niewąpliwie duż jużsłszeliśie. Szukająmr. Bourtona, któemu chcąsprzedaćmnótwo skó i futer. Handlarz byłmę .czyznąw śednim wieku o zupełie przecięnej powierzchownośi, nie

mająej w sobie nic uderzająego ani w dobrym, ani w złm znaczeniu. Postaćjego .nie wywołwał na pierwszy rzut oka ujemnego wrażnia, ale mimo to nie podobałmi sięwyraz jego twarzy. Jeśi byliśy istotnie tak wybitnymi ludźi, jak powiedziałCorner, to powinien siębyłucieszyćspotkaniem z nami oraz nadziejądobrego zarobku. Tymczasem w jego rysach nie przebijał ani radoś ., ani zadowolenie. Wydał mi sięnawet, ż zetknięie z nami jest mu nie na ręę Łtwo jednak mogłm siępomylić a to, co mi sięw nim nie podobał, mogł byćtylko objawem zakłpotania pomocnika handlarskiego wobec dwóh słnnych westmanó. Toteżprzezwycię .yłm swoje uprzedzenia i wezwałm go, żby przysiadłsiędo nas i pomóiło interesach. Dostałtakż wieczerzę ale nie miałwidocznie apetytu, bo wstałzaraz, aby zajrzećdo konia. To nie wymagał wiele czasu, a mimo to upłną . kwadrans, a on nie wracał Nie nazwałym tego nieufnośią a jednak cośpodobnego skłnił mnie, by wyjś . za nim. Końjego stał uwiąany przy domu, jego jednak nie był. Wieczó zapadłjużdawno, ale księ .yc śieciłtak jasno, ż musiałym zauważćRollinsa, gdyby sięznajdowałgdzieśblisko. Dopiero po dłżzym czasie ujrzałm go wychodząego zza rogu ogrodzenia. Zobaczywszy mnie zatrzymał sięna chwilę ale potem szybko do mnie podszedł ─ Czy jesteśie zwolennikiem przechadzek przy śietle księ .yca, mr. Rollins? ─ spytałm. ─ Nie, taki poetyczny nie jestem ─ odrzekł ─ Ja jednak uważm, ż jest przeciwnie. ─ Czemu? ─ Przechadzacie sięprzecież ─ Ale nie dla księ .yca. Jest ml niedobrze. Zepsułm sobie dzisiaj rano żł .dek, nadto znużł mnie to dłgie siedzenie na siodle. Musiałm użćtrochęruchu. To wszystko, sir. Odwiąałkonia i wprowadziłdo ogrodzenia, gdzie stał jużtakż nasze, a potem wszedłdo domu. Co mnie on obchodził Byłpanem samego siebie i mółsobie robić co mu siępodobał. Westman musi byćwprawdzie ostroży i nieufny i jest teżskłnny do tego, ale przyczyna dłgiej nieobecnośi, podana przez Rollinsa, był dostateczna i zadowalająa. Jadł przedtem mał, moża wię był uwierzyć ż to z powodu choroby żł .dka. Potem zaśgdy znaleźiśy sięwszyscy razem w śodku, zachowywałsiętak naturalnie i swobodnie, ż moja nieufnoś . znacznie sięzmniejszył. Rozmawialiśy oczywiśie o interesach, o obecnych cenach futer i o wszystkim, co odnosił siędo naszego handlu ─ Rollins okazałwiele wiadomośi fachowych i tak otwarcie je nam wyłżł ż nawet Winnetou nabrałdo niego przekonania l móiłwięej niżzwykle. My opowiedzieliśy o wypadkach, któe przeżliśy w ostatnich czasach, a wszyscy obecni uważie sięprzysłchiwali. Oczywiśie wypytywaliśy o pedlara, bez któego osobistej zgody nie mogliśy zawrzećumowy. Na to odpowiedziałRollins: ─ Nie mogęwam niestety powiedzieć gdzie mó pryncypałsiędzisiaj znajduje ani gdzie bęzie jutro lub pojutrze. Ja zbieram tylko zlecenia i zanoszęmu je w okreśone dni, w któych wiem, gdzie go spotkać Jak dłgo trzeba jechać aby siędostaćdo Old Firehanda? ─ Trzy dni. ─ Hm! Od dziśza sześ . dni bęzie rnr. Bourton nad Riffley Fork. Miałym wię doś . czasu, by pojechaćz wami, obejrzećtowar i oznaczyćw przybliżniu jego wartoś .. Nastęnie zdam sprawęBourtonowi i sprowadzęgo do was, oczywiśie wtedy tylko, jeśi zgodzimy się mniej więej co do ceny i jeśi on bęzie tego samego zdania. Co wy na to, sir? ─ Towar w każym razie musicie zobaczyć Wolałym jednak, żby sam mr. Bourton był teraz tutaj. ─ To niestety niemożiwe, a gdyby nawet byłtutaj, to jeszcze pytanie, czy pojechały zaraz do was. Nasz handel zakrojony jest na wielkąskalę a pryncypałnie ma czasu jeźzićo trzy dni drogi stą, nie wiedzą z góy, czy bęzie mółzałtwićinteres. Jestem pewien, ż sam nie udały sięz wami, lecz kazały najpierw jednemu z nas obejrzećtowar. Włśie dobrze sięskłda, ż mogęteraz odbyćz wami tędrogę Powiedzcie zatem tak lub nie, żbym wiedział

czego mam siętrzymać Nie był najmniejszego powodu do odrzucenia jego propozycji byłm raczej przekonany, ż czyniępo myśi Old Firehanda, kiedy odrzekłm: ─ Jeśi macie czas, to jedźie z nami, ale od razu jutro rano! ─ Oczywiśie! Nam, kupcom, szkoda każej godziny, a tym bardziej całgo dnia. Wyruszymy skoro śit, dlatego poł oży sięwcześie. I temu nie moża był nic zarzucić chociażprzekonaliśy siępó .niej, ż ten człwiek nie byłbynajmniej tak niewinny, jak sięwydawał. Wstałon od stoł, by pomó gospodyni w rozkłdaniu skó i kocó do spania. Gdy to skońzyli, wskazałnam nasze miejsca. ─ Dzięuję ─ rzekłm. ─ My wolimy spaćna dworze. W izbie peło dymu, a tam jest śież powietrze. ─ Ależmr. Shatterhand, na dworze przy jasnym śietle księ .yca nie zaśiecie. Próz tego zimno teraz po nocach. ─ Do chłdu jesteśy przyzwyczajeni, a co do księ .yca, to nie bronimy mu zagląaćtam, gdzie mu sięspodoba. Próowałjeszcze kilkakrotnie odwieś . nas od tego zamiaru, ale na pró .no. Nie zastanowił nas to na razie i dopiero pó .niej, kiedyśy go poznali, przypomnieliśy sobie, oczywiśie po niewczasie, ż to namawianie powinno był zwróićnasząuwagę Zł zamiary był w nim jużwidoczne. Zanim wyszliśy, gospodarz zrobiłuwagę ─ Mam zwyczaj zamykaćdrzwi na noc. Czy zostawićje dzisiaj otwarte, panowie? ─ A to po co? ─ Moż bęziecie sobie czegośżczyli. ─ To jest prawie wykluczone. Naszym zdaniem nie należ w tych stronach zostawiaćdrzwi na noc otworem. Gdybyśy czego potrzebowali, to powiemy wam przez okno. ─ Dobrze. Okien i tak nie zamykamy. Wychodzą z domu słszeliśy wyraźie, ż gospodarz zamkną . za nami drzwi. Księ .yc byłjużtak nisko, ż budynek rzucałcieńażpoza ogrodzenie, w któym znajdował siękonie. Udaliśy sięwię do nich, by leżćw cieniu. Swallow i końWinnetou pokłdł sięobok siebie. Pośieliłm sobie koł mojego konia koc, połżłm sięna nim, opierają jak zwykle głwęna szyi karego jak na poduszce. Końbyłdo tego nie tylko przyzwyczajony, lecz nawet bardzo to lubił Wkróce teżtwardo usną .em. Spałm moż z godzinę kiedy mnie zbudziłruch konia, któy na ogó . nie poruszałsięnigdy, dopói na nim leżłm, chyba ż stał sięcośniezwykłgo. Teraz zaśpodniółgłwęi wciąałpodejrzliwie powietrze nozdrza mi. Wstałm oczywiśie natychmiast i udałm sięw kierunku, w któym wietrzył Podszedłm ku ogrodzeniu w pochylonej postawie, aby nie być spostrzeżnym. Wyjrzawszy ostrożie, zobaczyłm w odległśi moż dwustu krokó coś poruszająego siępowoli naprzó. Był to gromada ludzi leż .cych na ziemi i pełająych ku nam. Odwróiłm głwę by zawiadomićo tym Winnetou i zobaczyłm go stojąego jużza mną Usłszałbowiem przez sen moje lekkie kroki. ─ Czy mó brat widzi te postacie? ─ spytałm. ─ Tak ─ odrzekł─ to czerwoni wojownicy ─ Prawdopodobnie Siuksowie Okananda, któzy chcąnapaś . na dom. ─ Old Shatterhand ma słsznoś .. Musimy wejś . do śodka domu ─ Dobrze Pomożmy osadnikom. Ale koni nie zostawimy tutaj, gdyżzabraliby je Okanandowie. ─ Zaprowadzimy je z sobądo domu. Chodźpręzej! Dobrze, ż jesteśy w cieniu, bo przez to nie mogąnas Siuksowie zobaczyć Wróiliśy czym pręzej do koni, odwiąaliśy je i przeprowadziliśy z ogrodzonego miejsca do domu. Winnetou chciałwłśie obudzićprzez okno śiąych, kiedy spostrzegłm, ż drzwi nie sązamknięe. Otworzyłm je całowicie i wciąną .em Swallowa do śodka.

Szmer, wywołny przez nas, pobudziłśiąych. ─ Kto to? Co sięstał? Konie w domu? ─ zapytałzrywają sięosadnik. ─ To my, Winnetou i Old Shatterhand ─ uspokoiłm go, gdyżnie mółnas poznaćw ciemnośi. ─ Wy? Jakżśie weszli? ─ Drzwiami. ─ Przecieżje zamkną .em. ─ Ale był otwarte. ─ Do stu piorunó! Zapewne źe popchną .em zasuwę kiedyśie wychodzili. Ale dlaczego wprowadzacie konie do domu? Corner zasuną . zasuwęzupełie dobrze. To handlarz otworzyłdrzwi, gdy wszycy zasnęi, aby Indianie mogli siędostaćdo śodka ─ lecz o tym dowiedzieliśy siędopiero pó .niej. ─ Ponieważukradziono by je nam ─ odpowiedziałm. ─ Kto by je miałukraś .? ─ Siuksowie Okananda, któzy włśie czołająsięku domowi, by na was napaś .. Moża sobie wyobrazić jakie zaniepokojenie wywołł te słwa. Corner twierdziłwprawdzie wieczorem, ż sięIndian nie obawia, ale teraz, kiedy rzeczywiśie nadeszli, zląłsię ogromnie. Rollins udawał ż jest rónie przerażny jak inni. Winnetou nakazałspokó: ─ Bąźie cicho! Krzykiem nie zwycię .a sięnieprzyjació .. Musimy sięczym pręzej zastanowić nad tym, w jaki sposó odeprzećOkanandó. ─ Nad tym nie potrzeba sięnaradzać─ odrzekłCor-ner. ─ Rozpoznamy ich, bo księ .yc śieci doś . jasno, i wymieciemy kulami jednego po drugim, w miaręjak bęąnadchodzić ─ Tego nie uczynimy ─ ośiadczyłApacz. ─ Czemu nie? ─ Ponieważkrew ludzkąprzelewa siędopiero wtedy, kiedy tego nie moża unikną . w żden inny sposó. ─ Teraz zachodzi włśie ten wypadek, gdyżte czerwonoskóe psy musządostaćnauczkę któąpozostali przy żciu zapamięająna dłgo. ─ Mó biał brat nazywa Indian czerwonoskóymi psami? Niechaj jednak zważ, ż i ja jestem takż Indianinem i lepiej od niego znam moich czerwonych braci. Ilekroćuderzająna bladątwarz, zawsze majądo tego powó, bo zwykle albo ona sama wystęował przeciwko nim zaczepnie, albo namóiłich do tego jakiśinny biał, któemu uwierzyli przez łtwowiernoś .. Ponkowie napadli na Old Firehanda, ponieważwóz ich byłbiałm, a jeżli Okanandowie teraz nadchodzą aby ciebie ograbić to spowodował to pewnie jakaśblada twarz. ─ Wąpiębardzo. ─ Jak ty sięna to zapatrujesz, to jest obojęne wodzowi Apaczó, ponieważon jest pewny, ż sięnie myli. ─ Gdyby nawet tak był, jak Winnetou utrzymuje, to przecieżnależłby Okanandó jak najsurowiej ukaraćza to, ż dali sięnamóić Kto usiłje wtargną . do mego domu, tego zabijam. Takie jest moje prawo, z któego nie omieszkam w pełi skorzystać ─ Twoje prawo nic nas nie obchodzi. Stosuj siędo niego, gdy bęziesz sam, ale teraz sątutaj Old Shatterhand i Winnetou przyzwyczajeni do tego, żby ich słchano wszęzie, gdzie tylko sięznajdują Od kogo kupiłśten skrawek gruntu? ─ Kupiłm? Niegłpim kupować Osiedliłm siętutaj, bo mi siępodobał, a jeśi pozostanę tu przez przecią czasu przepisany ustawą ziemia bęzie należł do mnie. ─ A zatem nie pytałśo pozwolenie Siuksó, do któych ten kraj należ? ─ Ani mi przez myś nie przeszł! ─ I dziwisz się ż uważjącięza wroga, za złdzieja i rabusia ich ziemi? Nazywasz ich czerwonoskóymi psami i chcesz ich wystrzelać Daj jeden strzał a wtedy ja wpakujęci kulę w głwę ─ Có . mam czynić ─ spytałosadnik spuszczają z tonu wobec tej przemowy słnnego Apacza.

─ Nic, zupełie nic ─ odrzekłIndianin. ─ Ja i mó brat Old Shatterhand bęziemy działli za ciebie. Jeśi zastosujesz siędo naszych poleceń nic ci sięnie stanie. Rozmowa ta odbył siętak szybko, ż nie zaję .a więej czasu niżdwie minuty. Ja stałm tymczasem przy jednym z okien, śedzą, kiedy zbliż . sięOkanandowie, lecz nie zauważłm jeszcze nikogo. Skradali sięwidocznie najpierw z daleka dokoł domu, by sięprzekonać czy nie ma powodu do obaw i czy nie spostrzeżno ich nadejśia. Wtem przystąiłWinnetou do mnie i rzekł ─ Czy mó brat widzi jużSiuksó? ─ Jeszcze nie ─ odpowiedziałm. ─ Czy zgadzasz sięze mną ż nie należ ich zabijać ─ W zupełośi. Osadnik ukradłim ziemię a kto wie, czy nie sprowadza ich tu jeszcze jakiś inny powó. ─ To bardzo prawdopodobne. Jak jednak odpęzimy ich stą bez przelewu krwi? ─ Mó brat Winnetou wie o tym tak dobrze jak ja. ─ Old Shatterhand zawsze zgaduje moje myśi. Pochwycimy jednego z nich. Dobrze? ─ Tak. Na pewno przyjdzie tu jeden ażdo drzwi na zwiady, aby nas podsłchać Tego pochwycimy, Udaliśy siędo drzwi, a odsunąszy zasuwę odemknęiśy je na tyle, ż powstał wąka szpara, przez któąmoża był wyjrzećna dwó. Staną .em przy drzwiach i czekałm. We wnęrzu domu był całiem ciemno i cicho. Nikt sięnie ruszał Tak trwał doś . dłgo. Wtem usłszałm, ż zwiadowca sięzbliż, a włśiwie nie usłszałm, lecz poczułm, gdyżnie ucho mi to powiedział, lecz ó osobliwy instynkt, któy wyrabia sięw każym dobrym westmanie. W kilka chwil potem zobaczyłm Indianina, jak leż .c na ziemi czołałsięku drzwiom, a potem podniółzy ręęobmacałje dokłdnie. W tej chwili otworzyłm drzwi na ośież skoczyłm na niego i pochwyciłm oburąz za gardł. On usiłwałsiębronić kopał nogami i wywijałręami, ale nie mółwydobyćz siebie głsu. Dźigną .em go z ziemi i wciąną .em do śodka domu, po czym Winnetou zamkną . drzwi. ─ Zapalcie śiatł, mr. Corner! ─ powiedziałm do osadnika. ─ Przypatrzymy siętemu człwiekowi. Wezwany uczyniłzadoś . poleceniu, zapalają śiecęz jeleniego łju i śiecą w twarz Indianinowi, któego szyjęwypuśiłm tymczasem z rą, ująszy go teraz za ramiona. ─ Gniady Koń wóz Okanandó! ─ zawołłWinnetou. ─ Memu bratu Shatterhandowi udałsiępoł ow! Indianin omal nie udusiłsięw moim uśisku. Teraz odetchną . kilkakrotnie gł .boko i wykrztusił przestraszony: ─ Winnetou, wóz Apaczó! ─ Tak ─ odrzekłwymieniony. ─ Znasz mnie, ponieważmnie jużwidziałś Ten jednak mą . nie stałjeszcze przed twymi oczyma. Czy słszałśjego imię wymóione dopiero co przeze mnie? ─ Old Shatterhand? ─ Tak. Ż to on, poczułśna sobie samym, gdyżpojmałcięi przyniółtutaj, a ty nie mogłś mu sięoprzeć Znajdujesz sięw naszej mocy. Jak myśisz, co z tobązrobimy? ─ Moi słwni bracia puszcząmnie wolno i pozwoląmi odejś .. ─ Czy tak sązisz naprawdę ─ Oczywiśie. ─ Czemu? ─ Ponieważwojownicy Okanandó nie sąwrogami Apaczó. ─ Okanandowie należ . do szczepu Siuksó, tego samego co Po-nkowie, któzy niedawno temu na nas napadli. ─ My nie mamy z nimi nic wspónego. ─ Tego mi nie mó! Ja sprzyjam wszystkim czerwonym mę .om, ale kto postęuje niesprawiedliwie, ten jest mo,im wrogiem, jakąolwiek by miałbarwęskóy, A jeśi twierdzisz, ż z

Ponkami nic was nie wią .e, to mijasz sięz prawdą ponieważwiem, ż Ponkowie i Okanandowie nie zwalczali sięnigdy wzajemnie, a teraz nawet bardzo silnie jesteśie z sobązwiąani. A wię twoja wymóka nic w moich oczach nie znaczy. Przybyliśie, aby ograbićte blade twarze. Czy zdaje ci się ż ja i Old Shatterhand dopuśimy do tego? Okananda patrzyłprzez chwilęponuro przed siebie, a potem spytał ─ Od kiedy wielki wóz Apaczó, Winnetou, stałsięniesprawiedliwy? Wszak słwa jego pochodzi stą, ż zawsze starałsięunikaćniesprawiedliwośi, dzisiaj natomiast wystęuje przeciwko mnie, chociażjestem w swoim prawie. ─ Mylisz się gdyżwasze zamiary nie sąbynajmniej słszne. ─ Czemu nie? Czy ten kraj nie do nas należ? Czy każy, kto chce tu zostaći zamieszkać nie powinien nas prosićo pozwolenie? ─ To prawda. ─ A te blade twarze tego nie uczynił. Czyżwobec tego nie mamy prawa ich wypęzić ─ Owszem. Daleki jestem od tego, żby wam tego prawa odmawiać ale to zależ od sposobu, w jaki z niego skorzystacie. Czy musicie palići mordować aby siępozbyćnatręó? Czy musicie jak złdzieje i zbóe skradaćsięnocąupodabniają sięw ten sposó sami do białch rabusió? Żden waleczny wojownik nie obawia siępokazaćwrogowi otwarcie i rzetelnie swego oblicza. Ty natomiast przychodzisz z tylu wojownikami w nocy, aby uderzyćna niewielu ludzi. Winnetou wstydziły sięczegośtakiego. Gdzie tylko odtą przybęzie, wszęzie opowie, jakimi tchózami sąsynowie Okanandó. Nie moża ich nawet nazwaćwojownikami. Gniady Końchciałsięzerwaćgniewnie, ale wzrok Apacza spoczywałna nim z takąmocą ż nie odważłsięna to, lecz odrzekłmrukliwie: ─ Postąiłm wedle zwyczaju wszystkich czerwonych mę .ó. Nieprzyjaciela napada się nocą ─ Jeżli napad jest potrzebny! ─ Czy należł moż przemawiaćdo tych bladych twarzy dobrymi słwy? Prosićich moż, kiedy mam prawo rozkazywać ─ Nie powinieneśprosić lecz rozkazywać to słszne, ale nie powinieneśtakż skradaćsię nocąjak złdziej. Ukażsiętu otwarcie, rzetelnie i dumnie jako pan tego kraju. Powiedz im, ż ich nie śierpisz na swoim obszarze, wyznacz im dzień w któym sięmusząoddalić A dopiero gdy nie posłchajątwej woli, moższ im daćodczućswó gniew. Gdybyśtak postąił uważłym cięrzeczywiśie za wodza Okanandó, rónego mnie, teraz jednak widzęw tobie człwieka, któy skrada sięchyłiem dlatego, ż brak mu odwagi do otwartego działnia. Okananda wpatrzyłsięw ką izby i milczał Co mółzresztąodpowiedziećWinnetou? Puśiłm jego ramiona, stałwię przed nami wolno, lecz w postawie człwieka, któy śiadom jest swego połżnia, wcale nie godnego zazdrośi. Winnetou, po któego twarzy przemkną . lekki uśiech, zwróiłsiędo mnie z zapytaniem: ─ Gniady Końmyśał ż puśimy go wolno. Co sązi o tym mó brat Old Shatterhand? ─ Sązę ż sięprzeliczył─ odrzekłm. ─ Kto przychodzi jako podpalacz, z tym postęuje sięjak z podpalaczem. Żcie jego przepadł. ─ Czy Old Shatterhand mnie zamorduje? ─ wybuchną . Okananda. ─ Nie jestem mordercą To wielka ró .nica, czy sięczłwieka morduje, czy karze go zasłżną śiercią ─ Czy ja zasłżłm na śierć ─ Tak. ─ Nieprawda. Znajdujęsięw kraju, któy do nas należ. ─ Znajdujesz sięw wigwamie bladej twarzy, a czy leż on w twoim kraju, to obojęne. Kto bez mojego pozwolenia wdziera siędo mojego wigwamu, tego wedle prawa Zachodu czeka śierć Mó brat Winnetou powiedziałci, jak powinieneśbyłpostąić a ja zgadzam sięz nim zupełie. Nikt nas nie potęi, jeśi teraz odbierzemy ci żcie. Ale ty znasz nas i wiesz, ż nie przelewamy krwi, gdy nie zajdzie konieczna tego potrzeba. Spróujemy zawrzećz tobą umowę mocąktóej zdołsz siebie ocalić Zwró . siędo wodza Apaczó, a on ci powie, czego

sięmasz spodziewać Okananda przybyłtu, żby sązić a tymczasem my staliśy przed nim jako sęziowie. Był wysoce zaniepokojony, co -widaćbył po nim, jakkolwiek usiłwałto ukryć Były chęnie jeszcze cośprzytoczyłna swe usprawiedliwienie, ale nie mółniczego wymyśić Toteżwolał milczeći patrzyłna Apacza z wyrazem na poł oczekiwania, a na poł tłmionego gniewu. Nastęnie rzuciłokiem na Rollinsa. Czy sięto stał przypadkiem, czy naumyśnie, tego nie wiedziałm w owej chwili, wydał mi sięjednak, ż w tym spojrzeniu mieśił sięwezwanie o pomoc. Rollins ują . sięteżza nim istotnie i rzekłdo Winnetou: ─ Wóz Apaczó nie bęzie chciwy krwi. Nawet tu na Zachodzie zwykle podlegająkarze tylko te czyny, któe rzeczywiśie został spełione, tu zaśjeszcze nic karygodnego sięnie stał. Winnetou spojrzałnańpodejrzliwie i badawczo, a potem odpowiedział ─ Ja i Old Shatterhand wiemy bez cudzej rady, co mamy myśeći postanowić Słwa twoje sązatem zbyteczne. Zapamięaj sobie, ż mę .czyźie nie wolno byćpaplą lecz powinien móićtylko wtedy, kiedy potrzeba. Ską to napomnienie? Winnetou sam tego nie wiedział Jak sięjednak pó .niej okazał, jego wypróowany instynkt i tym razem utrafiłw samo sedno. Zwróiwszy siędo Okanandy, móił dalej; ─ Słszałśsłwa Old Shatterhanda. Jego zdanie jest takż moim. Nie przelejemy twojej krwi, lecz tylko pod warunkiem, ż wyznasz cał . prawdę Jeśibyśusiłwałmnie oszukać i tak ci sięto nie uda. Powiedz mi wię uczciwie, po co przyszliśie tutaj? ─ Uff! ─ wybuchną . z gniewem zapytany. ─ Wojownicy Okanandó nie sątacy trwożiwi, jak twierdziłśpoprzednio. Nie wypieram sięwcale tego, ż chcieliśy na ten dom napaś .. ─ I spalić ─ Oczywiśie. ─ Co sięmiał staćz mieszkańami? ─ Postanowiliśy ich pozabijać ─ Czy sami powzięiśie to postanowienie? Okananda zawahałsięz odpowiedzią wię Winnetou wyraziłsiędokłdniej: ─ Czy was moż kto na tęmyś naprowadził Zapytany milczałdalej, co w moich oczach rónał siępotwierdzeniu pytania. ─ Gniady Końnie moż widocznie znaleź . włśiwych sł ow ─ ciąną . dalej Apacz. ─ Niechaj zważ, ż tu idzie o jego żcie. Jeśi je chce zachować to musi móić Ja chcęwiedzieć czy jest ktoś nie należ .cy do plemienia Okanandó, kto przyczyniłsiędo tego dzisiejszego napadu. ─ Jest taki mą . ─ odezwałsięw końu jeniec. ─ Kto taki? ─ Czy wóz Apaczó zdradziły sprzymierzeńa? ─ Nie ─ przyznałWinnetou. ─ W takim razie nie powinieneśsięna mnie gniewać ż nie wymienięmojego. ─ Nie gniewam się Kto zdradza przyjaciela, zasłguje na to, żby go zabito jak parszywego psa. Moższ zatem nie podawaćnazwiska. Muszęjednak wiedzieć czy to jest Okananda. ─ Nie. ─ Czy należ do innego plemienia? ─ Nie. ─ A wię biał? ─ Tak. ─ Czy znajduje siętu z wojownikami? ─ Jego tu nie ma. ─ Moje przypuszczenie sprawdza sięzatem, a mó brat Old Shatterhand takż siętego domyśał Sprę .ynąwaszego wrogiego wystąienia jest ręa białgo. To nas usposabia pobłżiwie.

Jeżli Siuksowie Okananda nie chcąna swoim obszarze cierpiećbezprawnej osady bladych twarzy, to trudno im to braćza zł, ale do mordowania nie ma jeszcze powodu. Zamiar był ale go nie wykonano, dlatego darujemy żcie i wolnoś . ich wodzowi, jeśi sięzgodzi na warunki, jakie postawię ─ Có . mam zrobić ─ zapytałGniady Koń ─ Przede wszystkim musisz rozstaćsięz białm, któy was namóiłdo napadu. Ten warunek nie podobałsięwprawdzie Okanandzie, ale przystałnańw końu po pewnym wahaniu. Kiedy potem spytało drugi, otrzymałodpowiedź ─ Zaż .dasz od bladej twarzy, któa nazywa sięCorner, żby kupiłod was tęosadęlub ją opuśił Dopiero gdy nie spełi żdnego z tych ż .dań wróisz z twoimi wojownikami, aby go stą wypęzić Na to Gniady Końzgodziłsięod razu, ale osadnik byłtemu przeciwny. Powołwałsięna prawo osadnictwa i wygłsiłdłgąprzemowę na któąWinnetou tak odpowiedział ─ Znamy blade twarze tylko jako rabusió naszych ziem. Co u takich ludzi jest ustawą prawem lub zwyczajem, to nas nic nie obchodzi. Jeśi ci sięwydaje, ż moższ nam kraś . ziemię a potem zasłniaćsięprawem przed karą to jużjest twoja rzecz. Uczyniliśy dla ciebie, co był moża, więej od nas ż .daćci nie wolno. Teraz Old Shatterhand i ja wypalimy fajkępokoju z wodzem Okanandó, aby wynikom naszej narady nadaćtrwał znaczenie. Winnetou powiedziałto takim tonem, ż Corner przestałsprzeciwiaćsięczemukolwiek. Apacz nałżłfajkępokoju, po czym zatwierdzono umowęz Gniadym Koniem wśó zwyczajnych, znanych jużceremonii. Nie wąpiłm, ż wodzowi Okanandó moża był zaufać a Witmetou byłtego samego zdania, gdyżpodszedłku drzwiom, odsuną . zasuwęi rzekłdo niego: ─ Niechaj mó czerwony brat wrói do swych wojownikó i odejdzie z nimi stą. Jesteśy pewni, ż wykonasz to, co przyrzekłś Okananda wyszedłz domu. Zamknęiśy za nim drzwi i stanęiśy przy oknach, aby dla ostrożośi jak najdalej towarzyszyćmu spojrzeniem. Odszedłzaledwie o kilka krokó i zatrzymał sięw śietle księ .yca, chcą zapewne, żbyśy go widzieli. Wetknąszy w usta dwa palce, gwizdną . przeraźiwie, na co zbiegli sięzaraz jego wojownicy. Byli oczywiśie bardzo zdumieni tym, ż sam zwołwałich tak głśo, jakkolwiek przedtem nakazałzachowywać siębardzo ostrożie i unikaćwszelkiego szmeru. Wóz odezwałsiędo nich głsem tak donośym, ż słszeliśy każe słwo: ─ Niechaj wojownicy plemienia Okanandó wysłchająsł ow swego wodza! Przybyliśy, aby bladątwarz Cornera ukaraćza to, ż osiedliłsiętu bez naszego pozwolenia. Ja poszedłm, aby zbadaćwszystko dokoł domu. Tymczasem znajdowali siętu dwaj najsłnniejsi wojownicy gó i prerii. Old Shatterhand i Winnetou nocowali dziśw tym domu, a usłszawszy, ż nadchodzimy, otworzyli swe silne ramiona na me przyjęie. Dostałm siędo niewoli, a pię .ćOld Shatterhanda wciąnę .a mnie do domu. To nie wstyd zostaćprzez niego zwycię .onym, a zaszczytem jest zawrzećprzymierze z nim i z Winnetou wypaliwszy fajkępokoju. Uczyniliśy to, postanawiają, ż darujemy żcie zamieszkująym ten dom bladym twarzom, jeśi albo kupiągo od nas, albo opuszczągo w czasie, któy ja im naznaczę Na to sięzgodziłm i dotrzymam danego słwa. Winnetou i Old Shatterhand stoją w oknach i słszą co móiędo moich wojownikó. Mięzy nami a nimi jest pokó i przyjaź .. Mol bracia pódąza mnąz powrotem do swych wigwamó. Po tym przemóieniu znikną . wraz z wojownikami za rogiem ogrodzenia. My wyszliśy takż z domu, aby popatrzeć czy rzeczywiśie sięoddalili. Przekonawszy się ż ich nie ma, byliśy pewni, ż drugi raz jużnie wróą Wyprowadziliśy wię konie z domu i połżliśy sięobok nich tam, gdzie przedtem. Tylko Rollins nie dowierzałOkanandom i poszedłza nimi, aby ich dłżj śedzić Pó .niej okazał się ż uczyniłto z innego powodu. Nie wiedzieliśy, o któej godzinie powróił ale kiedy wstaliśy rano, byłjużna miejscu i siedziałz

gospodarzem na klocu, któy słżłza łwkę Corner powiedziałnam ,,dzieńdobry!”, któe jednak nie brzmiał zbyt przychylnie. Byłna nas wśiekł, bo uważł ż byłby daleko lepiej dla niego, gdybyśy ─ jak móił─ ,,wymietli” czerwonoskóych. Teraz musiałalbo odejś . z tego kraju, albo zapłcić Nie żłwałm go, bo po co wcisną . sięna to terytorium? Jak postąiono by w Illinois albo w Vermoncie, gdyby jaki Siuks usadowiłsięz rodzinąw okolicy, któa by mu sięspodobał, i twierdził ż to jego włsnoś .? Nie zważliśy na utyskiwania osadnika, lecz podzięowawszy za gośinę odjechaliśy. Handlarz towarzyszyłnam oczywiśie, ale tak jak gdyby do nas nie należł bo nie jechał razem z nami, lecz w pewnym oddaleniu, niczym podwłdny, któy chce okazaćuszanowanie przełżnemu. Nie zwróił to naszej uwagi, a był nam nawet na ręę gdyżmogliśy rozmawiać z sobąbez przeszkody i nie zajmowaćsięnim. Dopiero po kilku godzinach drogi przybliżłsiędo nas, aby pomóićo przyszłm interesie. Dopytywałsięo rodzaj i iloś . skó, któe Old Firehand zamierzałsprzedać a my odpowiadaliśy mu, jak umieliśy najlepiej, choćsięnie bardzo na tym znaliśy. Chciałsiętakż dowiedzieć gdzie czeka na nas Old Firehand oraz jak przechowuje skóy. Mogliśy odpowiedzieć na to, ale nie uczyniliśy tego, gdyżnie znaliśy go, a, jako westmani i myśiwcy, nie mieliśy zwyczaju móićo kryjókach, w któych przechowuje sięzapasy. Nie dbaliśy o to, czy nam weźie to za zł, czy nie. Od tej chwili jednak jechałw jeszcze więszej odległśi za nami niżprzedtem. Wracają, obraliśy tęsamądrogę któąprzybyliśy tutaj, dlatego okolicy, przez któąjechaliśy, nie badaliśy tak, jakby to trzeba był czynić gdybyśy jej nie znali. Nie zwalniał nas to jednak od zwykłj ostrożośi, jakązachowuje westman nawet wóczas, kiedy jedzie przez okolicęznanąmu jak włsna kieszeń Patrzyliśy wię ciąle, czy nie ujrzymy śadó ludzkich lub zwierzęych, a dzięi tej natę .onej uwadze zobaczyliśy okoł połdnia trop, któego byśy na pewno me spostrzegli, gdyby nie zbyt widoczna troska o jego zatarcie. Moż nawet i mimo to bylibyśy go przeoczyli, gdybyśy sięnańnie natknęi w miejscu, w któym owi nie znani nam ludzie spoczywali przez króki czas, oraz gdyby trawa, przez nich zdeptana, zdołł sięjużpodnieś .. Zatrzymaliśy sięoczywiśie i zsiedliśy z koni, aby zbadaćtrop. Podczas tego nadjechałRollins i zeskoczyłz siodł. ─ Czy to był zwierzęa, czy ludzie? ─ spytał Winnetou nie odpowiedział ja jednak uważłm milczenie za niegrzecznoś . i zauważłm: ─ Nie jesteśie, jak sięzdaje, zbyt wprawni w czytaniu śadó. Wszak na pierwszy rzut oka poznać kto tutaj był ─ A zatem ludzie? ─ Tak. ─ Wąpiębardzo, gdyżw takim razie trawa byłby bardziej zdeptana. ─ Czy myśicie, ż tu sąludzie, któzy deptaliby trawędla przyjemnośi, aby ich potem znaleziono i „dmuchnięo”? ─ Nie, ale gdy sięjest z końi, trudno nie pozostawićwyraźych śadó. ─ Osoby, któe tu był, nie miał koni. ─ Nie miał koni? To byłby dziwne, nawet podejrzane. Sązę ż w tych stronach nie podobna istniećbez konia. ─ Takie jest i moje zdanie. Czy jednak nie dośiadczyliśie ani nie słszeliśie nigdy, ż ten lub ó w jakiśsposó konia utracił ' ─ Owszem. Ale przykłd jednego człwieka nie jest tu odpowiedni, bo jeden człwiek łtwo moż utracićkonia. Zęy natomiast kilku ludzi... Udawałmąrego, chociaż jak sięzdawał, niewiele rozumiał Nie odpowiedziałym mu nawet, gdyby mnie Winnetou nie zapytał ─ Czy mó brat Old Shatterhand wie, co myśećo tym tropie?

─ Tak. ─ Byli tu trzej biali bez koni. Nie mieli strzelb, tylko kije w ręach. Odeszli stą w ten sposó, ż jeden wstęowałw śady drugiego, a ostatni je zacierał Przypuszczająwidocznie, ż ich ktośśiga. ─ Mnie siętakż tak zdaje. Moż nawet sązupełie bezbronni. ─ Broni palnej w każym razie nie mają Ponieważtu spoczywali, musielibyśy przeto dostrzec śady strzelb. ─ Hm! To szczegóne! Trzy nieuzbrojone blade twarze w tych niebezpiecznych stronach! Moża sobie to tylko tym wytłmaczyć ż spotkał ich jakieśnieszczę .cie, ż ich napadnięo i ograbiono. ─ Mó biał brat sązi tak samo jak ja. Ci ludzie opierali sięna kijach, któe, sobie ułmali. Widaćwyraźie dołi w ziemi. Potrzebująpewnie pomocy. ─ Czy Winnetou żczy sobie, żby im jej udzielić ─ Wóz Apaczó pomaga chęnie każemu, kto potrzebuje jego pomocy, i nie pyta, czy to biał, czy czerwonoskóy. Ale niech Old Shatterhand rozstrzygnie, co czynić Ja pomółym, lecz im nie dowierzam. ─ Czemu? ─ Bo zachowanie siętych bladych twarzy jest dwuznaczne. Zadawali sobie wiele trudu, by zatrzećdalsze śady, a dlaczego nie zniszczyli ich tutaj? ─ Moż im sięzdawał, ż nie powinni na to tracićczasu. Zresztąnie troszczyli sięo to, czy kto spostrzeż, ż tu spoczywali. Chcieli tylko ukryćto, doką poszli. ─ Moż mó brat ma słsznoś ., ale w takim razie nie byli to dobrzy westmani, lecz ludzie niedośiadczeni. Chodźy im na pomoc! ─ Zgadzam sięchęnie, zwłszcza ż prawdopodobnie nie zboczymy zbytnio z naszego kierunku. Ja z Winnetou dosiedliśy znowu koni, tylko Rollins ociąałsię rzekłzy podejrzanym tonem: ─ Czy nie byłby lepiej zostawićtych ludzi samym sobie? Na co nam sięprzyda jechaćza nimi? ─ Nam oczywiśie na nic sięto nie przyda, ale im za to bardzo ─ odpowiedziałm. ─ Ale my tracimy czas, ─ Nam nie jest tak pilno, żbyśy me mogli wesprzećludzi potrzebująych widocznie pomocy. Powiedziałm to trochęostrzej, Rollins zaśmrukną . kilka sł ow i niechęnie wsiadłna konia, aby z nami jechaćtropem. Nie dowierzałm mu ciąle jeszcze, ale nie przyszł mi na myś uważćgo za tak podstęnego, jakim byłistotnie. Trop wychodziłz lasu i z zarośi prowadziłna otwartąsawannę Byłśież, bo zostawiony zaledwie przed godziną Po krókiej jeźzie ujrzeliśy przed sobątych, któych szukaliśy. Kiedyśy ich spostrzegli, mogli byćod nas oddaleni o milęangielską Ujechaliśy z połwę tej przestrzeni, zanim nas zauważli. Jeden z nich obejrzałsię dojrzałnas i oznajmiłto pozostałm. Jakiśczas stali ze strachu, po czym zaczęi biec, jak gdyby szł o ich żcie. My popęziliśy konie i dośignęiśy ich oczywiśie z łtwośią ale zanim dojechaliśy do nich, zawołłm kilka sł ow, żby ich uspokoić wobec czego zatrzymali sięzaraz. Byli rzeczywiśie zupełie bezbronni. Nie mieli nawet noż do ucięia kijó, lecz musieli je ułmać Ubrania ich natomiast był w dobrym stanie. Jeden z nich miałgłwęowinięą chustką drugi ręęna temblaku, trzeciemu nic nie dolegał. Spojrzeli na nas trwożym, podejrzliwym wzrokiem. ─ Czemu gonicie tak, panowie? ─ zapytałm, gdy stanęiśy obok nich. ─ Czyżwiemy, kto wy jesteśie? ─ odrzekłnajstarszy. ─ To obojęne. Kimkolwiek bowiem jesteśy, bylibyśy i tak was dośignęi, wasz pośiech zatem nie przydały sięna nic. Ale nie obawiajcie sięniczego. Jesteśy porząnymi ludźi, a pojechaliśy waszym śadem tylko po to, aby wam ośiadczyć ż gotowi jesteśy wam dopomó. Domyśamy siębowiem, ż wasze obecne połżnie niezupełie odpowiada

waszym żczeniom. ─ I nie pomyliliśie się sir. 2le był z nami, cieszymy się ż uszliśy przynajmniej z żciem. ─ Ubolewam nad tym bardzo. Któ . was tak urząził Czy moż biali? ─ Nie, Siuksowie Okananda. ─ Ach, oni! Kiedy? ─ Wczoraj rano. ─ Gdzie? ─ Tam nad gónym Turkey River. ─ Jak to sięstał? A moż lepiej o to nie pytać ─ Możcie pytać jeśi istotnie jesteśie porząnymi ludźi, za jakich siępodajecie. Spodziewamy się ż wolno nam bęzie spytaćo wasze nazwiska. ─ I owszem. Ten czerwony dżntelmen to Winnetou, wóz Apaczó, a mnie nazywajązazwyczaj Old Shatterhandem, ten trzeci zaśto mr. Rollins, pedlar, któy siędo nas przył .czyłz powodu wspónych interesó. ─ Tam do licha! Wobec tego wykluczona jest wszelka nieufnoś . mięzy nami. Słszeliśy jużdoś . o Winnetou i Old Shatterhandzie, chociażnie zaliczamy siędo westmanó. To są mę .owie, na któych moża sięzdaćw każym połżniu, dzięujemy teżBogu za to, ż sprowadziłwas na nasządrogę Potrzebujemy pomocy, bardzo potrzebujemy, panowie, a wy zasłżcie na nagrodęniebios, jeśi sięnami choćtrochęzaopiekujecie. ─ Uczynimy to chęnie. Powiedzcie tylko, w jaki sposó. ─ Wobec tego musicie sięnajpierw dowiedzieć kim jesteśy. Ja nazywam sięWarton; to mó syn, a tam to bratanek. Przybywamy z okolic Nowego Ulm, aby sięosiedlićnad Turkey River. ─ To bardzo nierozważie postąiliśie! ─ Niestety, nie wiedzieliśy o tym. Opisano nam wszystko tak łdnie, ż zdawał się iż wystarczy tylko usadowićsiętu, aby spokojnie zwozićzbiory. ─ A Indianie? O nich nie pomyśeliśie? ─ O, i owszem, ale przedstawiono nam ich całiem inaczej, niżsąw rzeczywistośi. Przybyliśy dobrze zaopatrzeni w zapasy, aby najpierw przypatrzećsięokolicy i wybraćodpowiedni kawałk ziemi. Przy tym wpadliśy w ręe czerwonoskóym. ─ Dzięujcie Bogu, ż jeszcze żjecie! ─ Pewnie, pewnie! Wygląał to z począku daleko gorzej, niżsiępó .niej stał. Móili o palu i o innych pięnych rzeczach, potem jednak zadowolili siętym, ż ograbili nas ze wszystkiego. Mieli pewnie ważiejsze sprawy na oku niżto, żby nas wlec z sobą ─ Ważiejsze? Dowiedzieliśie sięmoż, jakie sprawy? ─ Nie znamy ich jęyka, ale ze sł ow wodza, nader lichąangielszczyznąwypowiedzianych, zrozumieliśy ż chodził im o osadnika, nazwiskiem Corner, do któego, jak sięzdawał, zamierzali sięzabrać ─ Słszeliśie dobrze. Oni rzeczywiśie chcieli nańnapaś . wieczorem, dlatego nie mieli czasu ani ochoty zajmowaćsięwami. Tej włśie okolicznośi zawdzięzacie żcie! ─ Ale jakie żcie! ─ Jak to? ─ Żcie, któe włśiwie nie jest żciem. Nie mamy broni ani nawet noż i nie możmy upolowaćzwierzyny. Od wczoraj rana żwimy siękorzonkami i jagodami, a i te skońzył siętu na prerii. Sązę ż gdybyśy was nie spotkali, musielibyśy zginą . z głdu, spodziewam siębowiem, ż wspomożcie nas kawałiem mięa lub czymśpodobnym. ─ Oczywiśie, ż to zrobimy. A doką chcecie siędostać ─ Do fortu Rondall. ─ Czy znacie drogę ─ Nie, ale zdaje nam się ż obraliśy mniej więej dobry kierunek.

─ To prawda. Jaki powó skłnia was do tej podró .y? ─ Najuczciwszy, jaki tylko byćmoż. Powiedziałm już ż my trzej pojechaliśy naprzó, aby sięprzypatrzyćkrajowi. Nasi krewni przybyli po nas i czekająna nas w forcie Rondall. Skoro siętam znajdziemy szczę .liwie, bęziemy ocaleni. ─ W takim razie dobrze sięwam udał. My jedziemy włśie w tym samym kierunku i pozostajemy w dobrych stosunkach z załgąfortu. Możcie siędo nas przył .czyć ─ Naprawdę Pozwolicie nam, sir? ─ Naturalnie. Nie możmy was przecieżzostawićtutaj w takim stanie. ─ Ale czerwonoskózy zabrali nam konie, bęziemy wię musieli iś . pieszo, a to przyprawi was o stratęczasu, ─ To sięjużnie da odmienić Usiąźie tymczasem i odpocznijcie! Musicie przede wszystkim cośzjeś .. Rollins nie byłwidocznie zadowolony z takiego przebiegu sprawy, bo mruczałcośo stracie czasu i zbytecznej litośi. My jednak, nie zważją na to, zsiedliśy z koni, rozłżliśy się na trawie i udzieliliśy trzem nieszczę .liwym nieco z naszych zapasó żwnośi. Gdy się posilili i odpoczęi, ruszyliśy dalej w drogę zbaczają z kierunku, w któym szli Wartonowie, z powrotem na nasz pierwotny. Nasi nowi towarzysze, uszczę .liwieni spotkaniem z nami, byliby chęnie podczas dalszej podró .y z nami rozmawiali, my jednak, to jest ja i Winnetou, nie okazywaliśy do tego ochoty. Wobec tego starali siękilkakrotnie nawiąaćrozmowęz handlarzem, ale on odprawiłich ostro, gdyżrozgniewał go to, żśy sięz nimi spotkali. To usposobił mnie do niego jeszcze gorzej, dlatego, w tajemnicy oczywiśie, zwracałm teraz na jego zachowanie baczniejszą niżdotychczas uwagę Moje spostrzeżnia pouczył mnie o czymśzupełie innym, niżprzypuszczałm z począku. Oto w chwilach, w któych mu sięzdawał, ż go nikt nie widzi, przemykałmu po twarzy szyderczy uśiech czy teżwyraz ukrywanego chytrze zadowolenia. Po każym takim momencie rzucałna mnie i na Winnetou ostre, badawcze spojrzenie. To niewąpliwie miał jakieś znaczenie, moż nawet zapowiadał cośdla nas niekorzystnego. Śedziłm jego ruchy coraz pilniej, starają sięoczywiśie nie wzbudzićw nim podejrzenia. W ten sposó zauważłm potem jeszcze jedno. Oto od czasu do czasu rzucałon okiem na jednego z trzech ludzi idąych pieszo, a ilekroć ich spojrzenia spotykał się zawsze szybko sięz siebie ześizgiwał. Jakby tknięy przeczuciem, zaczą .em dopatrywaćsięw tym jakiegośtajnego porozumienia. Czyży ci czterej znali sięwzajemnie? Czy odpychająe zachowanie handlarza mogł byćtylko udane? Ale w jakim celu oszukiwały nas? Ze strony zaśtamtych trzech nie należł sięteżchyba niczego obawiać bo winni nam byli wdzięznoś .? Lecz to mnie jeszcze nie uspokoił, gdyż mogłm sięmylić Wąpliwośi moje spotęował sięjeszcze bardziej, gdy okazał się ż uczucia, zapatrywania i myśi Winnetou był zgodne z moimi. Kiedy bowiem zastanawiałm sięnad tym, co włśie zauważłm, Winnetou zatrzymałkonia, zsiadłi rzekłdo starego Wartona: ─ Mó biał brat szedłjużdoś . dłgo. Niech teraz wsiązie na mego konia.. Old Shatterhand takż chęnie użczy swego. My umiemy bardzo pręko chodzići dotrzymamy koniom kroku. Warton udawałz począku, ż nie chce skorzystaćz tej przysłgi, ale przyją . jąw końu, a syn jego wsiadłna mojego konia. Handlarz powinien byłwłśiwie daćswego bratankowi Wartona, ale tego nie uczynił Z tego teżpowodu młdy Warton musiałpotem odstąićkonia swemu stryjecznemu bratu. Ponieważszliśy teraz pieszo, przeto nie wpadał to w oko, ż trzymaliśy sięnieco w tyle. Zostaliśy tak daleko, ż tamci nie mogli naszych sł ow dosłszeć a z ostrożośi móiliśy oczywiśie jęykiem Apaczó.

─ Mó brat użczyłkonia nie z litośi, lecz z innego powodu! ─ rzekłm do Winnetou. ─ Old Shatterhand odgadł─ odpowiedziałApacz. ─ Czy Winnetou przypatrzyłsiędobrze tym ludziom? ─ Widziałm, ż Old Shatterhand nabrałpodejrzenia, dlatego miałm takż oczy otwarte. Ale jużprzedtem zastanowił mnie ró .ne rzeczy. ─ Co? ─ Moż mó brat odgadnie. ─ Bandaż? ─ Tak. Jeden obwiąałsobie głwę a drugi trzyma ręęna temblaku. Te uszkodzenia mają pochodzićz wczorajszego spotkania z Siuksami. Czy wierzysz w to? ─ Nie, Sązęraczej, ż ci ludzie wcale nie sązranieni. ─ Tak teżniewąpliwie jest. Od kiedy spotkaliśy sięz nimi, przejeżżliśy obok dwóh strumieni, oni jednak nie zatrzymali sięani razu, aby sobie ochłdzićrany. Jeśi owe skaleczenia sązmyśone, to kłmstwem jest takż napad Siuksó i ograbienie. Czy mó brat przypatrzył im się gdy jedli? ─ Tak. Nie żłwali sobie. ─ Ale przecieżnie jedli tak duż ani tak łkomie jak ludzie, któzy od wczoraj żwili się tylko korzonkami i jagodami. Twierdząteż ż napadnięo na nich nad gónym Turkey River. Czy mogliby w takim razie teraz jużznajdowaćsiętutaj? ─ Tego nie wiem, bo jeszcze tam nie byłm. ─ W tak krókim czasie mogliby tu przybyćtylko na koniach. Albo wię mająkonie, albo nie byli nad gónym Turkey River. ─ Hm! Dajmy na to, ż mająkonie. Czemu siętego wypierają Komu powierzyli zwierzęa? ─ Zbadamy to. Czy mó brat Old Shatterhand uważ handlarza za ich wroga? ─ Nie, on udaje. ─ Tak, z pewnośią Jestem o tym przekonany. On ich zna, moż nawet do nich należ. ─ Dlaczegożsięz tym kryje? ─ Tego nie odgadniemy. O tym trzeba siędowiedzieć ─ Czy nie lepiej byłby powiedziećim w oczy, co o nich myśimy? ─ Nie. ─ Czemu? ─ Bo ich skrytoś . moż byćtakż wywołna przyczyną któa nas nie powinna obchodzić Ci czterej ludzie mogąwbrew naszym podejrzeniom byćzupełie uczciwi. Nie mamy prawa ich martwićprzedwczesnymi zarzutami, zanim sięnie przekonamy, ż to źi ludzie. ─ Hm! Mó brat Winnetou zawstydza mnie swojądelikatnośią ─ Czy Old Shatterhand chce mnie za to zganić ─ Nie. Winnetou wie, ż daleki jestem od tego. ─ Howgh! Nie należ nikomu robićprzykrośi, dopói sięnie jest pewnym, ż na to zasłżł Lepiej doznaćkrzywdy aniżli sięjej dopuśić Niech sięmó brat Old Shatterhand namyśi! Czy handlarz ma jakiśpowó do tego, żby knućcośzłgo przeciwko nam? ─ Bynajmniej. Wypadałby mu raczej zachowywaćsięwzglęem nas przyjaźie. ─ Ja takż tak sązę On chce zobaczyćnasz towar a pan jego ma z Old Firehandem zawrzeć korzystnątransakcję Nie doszłby jednak do tego, gdyby sięnam po drodze stał coś złgo, gdyżw takim razie nie dowiedziano by sięnigdy, gdzie sięznajduje Old Firehand ze swoimi skarbami. Gdyby wię nawet handlarz nosiłsięz wrogimi zamysłmi przeciw nam, to dopói nie obejrzy towaru, nie mamy powodu sięgo obawiać Czy mó brat zgadza sięze mną ─ Tak. ─ A ci trzej, któzy sięprzedstawiająjako napadnięi osadnicy... ─ Nie sąnimi. ─ Oczywiśie.

─ Czym wię sąw takim razie? ─ To w tej chwili obojęne. Dopói jesteśy w drodze, nie grozi nam nic złgo z ich strony. ─ Ale moż gdy znajdziemy się z nimi razem w ,,warowni”? ─ Uffi ─ uśiechną . sięWinnetou. —Mó brat Shatterhand wpadłznowu na tęsamąmyś, co i ja! ─ Nic w tym dziwnego. To przypuszczenie bardzo łtwe, a inne jest prawie wykluczone. ─ Ż wszyscy czterej sąhandlarzami z jednej spó .ki? ─ Tak. Corner powiedziałwczoraj, ż pedlar Bourton zatrudnia czterech pracownikó. Moż ten rzekomy stary Warton nazywa sięBourton? Oba nazwiska brzmiąpodobnie. Byłw pobliż osady Cornera, a pomocnik Rollins wychodziłw nocy. Mółzawiadomićswojego pana o dobrym interesie, któy sięnadarza, a ten przył .czyłsiędo nas po drodze z dwoma innymi pomocnikami. . ─ Ale w jakim celu? W dobrym, czy złm? Jak sązi mó biał brat? ─ Hm, myśę ż w złm. Czyży Bourton chciałsiędo nas dostaćpod fałzywym nazwiskiem tylko po to, by ocenićtowary? Dlaczego nie miały sięprzyznać ż jest pedlarem i włśicielem przedsięiorstwa? Poza tym byłby to zupełie zbyteczne, gdyżpomocnik sam móły siępodją . oceny. ─ Słsznie. Pozostaje wię tylko to jedno, ż ci trzej chcąsiędostaćdo nas wraz z Rollinsem, aby zobaczyćfutra, a potem zabraćje bez zapłty. ─ A wię zamiarem ich jest grabież a moż nawet mord? ─ Tak. ─ Ja takż tak sązę ─ Wobec tego mamy do czynienia ze złmi ludźi! Po drodze jednak nie potrzebujemy jeszcze sięich bać Nic nam sięnie stanie. Na zbrodnięzdecydująsiędopiero wóczas, gdy wszyscy czterej znajdąsięw ,,warowni”. ─ A to trzeba im uniemożiwić Rollinsa musimy z sobąwzią .; tego jużsięnie da unikną ., ale z tamtymi rozstaniemy sięw stosownym czasie. Zasłnimy siętym, ż oni zdą .ajądo fortu do swoich rodzin. Mimo to w dalszej podró .y należ zachowaćwszelkąostrożoś .. Wyobrażmy sobie wprawdzie, ż utrafiliśy w sedno, ale możmy sięmylić Musimy ich obserwowaćnie tylko w dzień lecz i w nocy. ─ Tak zrobimy. Trzeba bowiem byćna to przygotowanym, ż w pobliż znajduje sięciąle ktośz ich końi. Gdy jeden z nas bęzie spał drugi bęzie czuwał gotó w każej chwili do walki, ale tak, żby ci ludzie nic nie zauważli. Tak to podzieliliśy sięnaszymi spostrzeżniami. Winnetou z wrodzonąsobie bystrośią domyśiłsięprawie wszystkiego. Prawie... Gdybyśy bowiem przeczuli, na czym polegał istotne sedno sprawy, nie wiem, czy zdołlibyśy zachowaćten choćy zewnęrzny spokó i ukryćprzed towarzyszami nasze wzburzenie. Po połdniu nie odebraliśy im koni, chociażchcieli nam je kilkakrotnie oddać Gdy wieczó zapadł bylibyśy sięnajchęniej rozłżli obozem na odkrytej prerii, gdzie łtwo spostrzec, gdy sięktośzbliż. Tymczasem jednak zerwałsięwiatr z deszczem i musieliśy wyruszyć dalej, aby siędostaćdo najbliżzego lasu. Tam na skraju rosł wysokie, gęto pokryte liśiem drzewa, tak ż korony ich chronił nas przed deszczem. Dla tej wygody zaryzykowaliśy niebezpieczeńtwo, któe nam mogł grozićjeszcze tego samego dnia. Postanowiliśy jednak na wszelki wypadek zachowywaćjeszcze więsząostrożoś .. Nasz prowiant byłobliczony tylko na dwie osoby. Rollins jednak miałwięsze zapasy, na razie wię jego żwnoś . musiał wystarczyćdla nas wszystkich. Cośolwiek jeszcze został, ale postanowiliśy postaraćsięo zwierzynę Po jedzeniu należł włśiwie połżćsięspać ale towarzysze nasi nie mieli jakośna to ochoty. Rozmawiali z wielkim zajęiem, chociażzakazaliśy im głśej gadaniny. Nawet

Rollins zrobiłsięrozmowny i opowiadało przygodach, któe przeżłpodczas swoich handlowych podró .y. Wobec tego ani ja, ani Winnetou nie mogliśy zasną ., lecz musieliśy czuwać pomimo ż nie braliśy udział w rozmowie. Rozmowa ta zresztąnie wydał mi się przypadkowa, lecz jak gdyby prowadzona naumyśnie w ten sposó. Czyży przez to chcieli odwróićnasza uwagę Spojrzałm na Winnetou i dostrzegłm, ż myśałzapewne to samo, gdyżtrzymałcał . broń nawet nó ., w pogotowiu i rozgląałsięna wszystkie strony. Zauważłm to oczywiśie tylko ja, znają go dobrze. Zamkną . bowiem prawie zupełie powieki, jak gdyby spał przez rzęy jednak śedziłwszystko jak najdokłdniej. Ja czyniłm oczywiśie to samo. Po pewnym czasie deszcz ustał a sił wiatru znacznie zmalał. Wobec tego przenieśibyśy chęnie obó na otwarte miejsce, ale na to nie zgodziliby sięnasi towarzysze, musieliśy wię zostaćw lesie. Ognisko sięnie palił. Okolica, w któej sięznajdowaliśy, należł do nieprzyjacielskich plemion Siuksó, a to dał nam wystarczająy pretekst do tego, żby nie pozwolićna rozpalenie ogniska. Ogieńmółnas zdradzićnie tylko przed czerwonoskóymi, lecz takż przed sprzymierzeńami naszych towarzyszy. Ż zaśoczy nasze przywykł do ciemnośi, byliśy pewni, ż nie tylko usłszymy, lecz nawet ujrzymy, gdyby sięktośzbliżł Na razie nie mogliśy nadsłchiwaćz powodu rozmowy, ale za to oczy był tym bardziej czynne. Siedzieliśy pod drzewami na skraju lasu z twarzami zwróonymi w gętwinę ponieważ przypuszczaliśy, ż gdyby nieprzyjaciel chciałnas zaskoczyć nadszedły stamtą. Wkróce wyrółna niebie cienki sierp księ .yca i rzuciłłgodne, blade śiatł na roztaczająąsięnad nami koronędrzewa. Towarzysze prowadzili dalej rozmowę przerywają jątylko od czasu do czasu. Nie zwracali sięwprawdzie wprost do nas, ale widaćbył, ż starająsię zają . nasząuwagęi odwróićjąod czego innego. Winnetou leżłwyciąnięy na ziemi, oparłzy głwęna dłni lewej ręi. Wtem przyciąną . do siebie nieznacznie prawąnogętak, ż kolano utworzył ką rozwarty. Czyży chciałdaćó słnny, nadzwyczaj trudny strzałz kolana, któy opisałm jużkiedyś Mó domysłsprawdziłsię Winnetou pochwyciłkolbęrusznicy i pozornie bez żdnego zamiaru, jakby dla zabawy, przyłżłlufędo uda. Rzuciłm okiem w kierunku lufy i ujrzałm pod czwartym drzewem od nas krzak, a pomięzy jego liś .mi lekkie fosforyzująe śiatł, dostrzegalne tylko dla wprawnych oczu Apacza. Był to para oczu człwieka, któy siedział za krzakiem i przypatrywałsięnam. Winnetou chciałdo niego strzelićmięzy oczy, oparłzy rusznicęo kolano, aby unikną . wszelkiego wpadająego w oko ruchu. Dzielny wóz Apaczó nie chybiałnawet w nocy i przy takim trudnym wystrzale. Widziałm, ż przyłżłpalce do cyngla, ale nie strzelił Odją . palec, opuśiłstrzelbęi znowu wyciąną . nogę Blask oczu znikną .. ─ Mąra sztuka! ─ szepną . do mnie w jęyku Apaczó. ─ Ktoś komu znany jest strzałz kolana, chociaży sam nie umiałstrzelaćw ten sposó ─ odrzekłm w tym samym narzeczu. ─ To był blada twarz. ─ Tak. Wojownik Siuksó, któzy jedynie mogąsiętu znajdować nie otwiera oczu tak szeroko. Niewąpliwie nieprzyjaciel jest w pobliż. ─ Ale przekonałsię ż wiemy o jego obecnośi. ─ Niestety. Poznał ż chciałśstrzelićdo niego, i bęzie sięmiałna bacznośi! ─ To mu sięna nic nie przyda, bo go podejdę ─ To wielce niebezpieczne! ─ Dla mnie? ─ Odgadnie twó zamiar, skoro siętylko oddalisz. ─ Pshaw! Udam, ż idędo koni. To nie wpadnie mu w oko, ─ Zdaj to lepiej na mnie, Winnetou!

─ Czy mam ciebie narażćna niebezpieczeńtwo, jak gdybym sięsam bał Winnetou pierwszy zobaczyłoczy, jemu wię przysłguje prawo pochwycenia tego człwieka. Mó brat pomoż mi tylko oddalićsiętak, żby tamten nie domyśiłsięniczego. Wobec tego zaczekałm jeszcze chwilęi zwróiłm siędo towarzyszy zatopionych w rozmowie; ─ Przestańie jużwreszcie! Rano wyruszamy wcześie dalej i chcemy spać Mr. Rollins, czy przywiąaliśie dobrze swojego konia? ─ Tak —odrzekłzapytany, niezadowolony z tego, ż mu przeszkodziłm. ─ Mó jeszcze wolny ─ rzekłWinnetou głśo. ─ Uwią .ęgo na prerii, żby siętrochępopasł Czy zabraćtakż konia mego brata Shatterhanda? ─ Proszę─ potwierdziłm, aby sięwydawał, iż chodzi rzeczywiśie o konie. Winnetou podniółsięzwolna, owiną . kocem i poszedłzaprowadzićkonie. Wiedziałm, ż połż siępotem na ziemi i poczoła do lasu. Koca nie potrzebował zabrałgo tylko dlatego, żby wprowadzićw bł .d nieprzyjaciela. Przerwanąna króko rozmowęrozpoczęo na nowo. Z jednej strony był mi to na ręę a z drugiej nie. Trudno mi był wprawdzie dosłszeć co robiłWinnetou, ale za to ten, któego Apacz podchodził nie mółzauważćjego zbliżnia się Spuśiłm powieki, udają, ż sięo nic nie troszczę w rzeczywistośi jednak przypatrywałm sięskrajowi lasu. Upłnę .o pię . minut, potem dziesię ., wreszcie nawet pó . godziny. Zaczą .em sięjużniepokoić o Winnetou. Wiedziałm, jak trudne jest podchodzenie w takich warunkach i jak powoli to sięodbywa, gdy sięma do czynienia z nieprzyjacielem posiadająym bystre zmysł. Nareszcie usłszałm kroki z tej strony, w któąudałsięApacz z końi. Odwróiwszy lekko głwę ujrzałm go z daleka, owinięego znowu w koc, co śiadczył o tym, ż unieszkodliwił jużukrytego nieprzyjaciela. Z ulgąw sercu odwróiłm znó głwę czekają spokojnie, dopói nie usiązie obok mnie. Odgłs krokó zbliżłsięcoraz bardziej, wreszcie ustałtuż za mną a jakiśobcy głs zawołł ─ A teraz tego! Obejrzawszy sięszybko, zobaczyłm wprawdzie koc, ale tym, któy sięnim owiną ., nie był Winnetou, lecz jakiśbrodacz, któy mi sięwydałznajomy. Powiedziałowe trzy słwa i zamachną . sięna mnie kolbą Stoczywszy siębłskawicznie na bok starałm sięujś . ciosu, ale był jużza pó .no, bo napastnik dosięną . mnie, wprawdzie nie w głwę lecz w kark, a wię w jeszcze niebezpiecz-niejsze miejsce. Sił mnie opuśił natychmiast, a gdy dostałm jeszcze jeden cios w głwę straciłm przytomnoś .. Musiałm w tym stanie przeleżćpię . lub sześ . godzin, gdyżkiedy znowu przyszedłm do siebie i po dłgim wysiłu zdołłm podnieś . powieki, szarzałjużśit. Oczy zamknę .y mi sięzaraz ponownie i zapadłm w jakiśdziwny stan ─ ni to sen, ni to jawa. Zdawał mi się ż umarłm i ż przysłchujęsięz wiecznośi rozmowie prowadzonej nad moimi zwłkami. Nie mogłm jednak zrozumiećposzczegónych sł ow, dopói nie odezwałsięgłs, któy by mnie nawet z grobu wywołł Słwa zaśbył nastęująe: ─ Ten pies Apacz nie chce nic powiedzieć a tamtego zabiłm! Jaka szkoda! A tak sięcieszyłm, ż go dostanęw swe ręe! Chciałm mu daćpodwónie, dziesięiokrotnie odczuć co to znaczy znaleź . sięw mej mocy! Dałym za to wiele, bardzo wiele, żbym go tylko ogłszył a nie zabił Dźię tego głsu po prostu rozdarłmi powieki. Wpatrzyłm sięw tego mę .czyznę─ któego z powodu gętego zarostu, jaki teraz nosił w pierwszej chwili nie poznałm ─ śiertelnie umęzonym spojrzeniem. To przerażjąe wrażnie bęzie dla każego zrozumiał, gdy powiem, ż zobaczyłm... Santera! Santera we włsnej osobie siedząego naprzeciwko mnie! Starałm sięznó zamkną . oczy, aby nie pokazaćpo sobie, ż żję ale to mi sięjużnie udał. Nie, nie mogłm tego zrobić chociażprzedtem powieki same opadał mi cię .ko na oczy. Patrzyłm nieustannie na Santera nie mogą odwróićwzroku, dopói tego nie zauważł Zerwałsięi zawołłz promieniejąąz radośi twarzą

─ On żje, żje! Czy widzicie, ż otworzyłoczy? Zobaczymy zaraz, czy sięmylę czy nie. Zwróiłsiędo mnie z zapytaniem, a gdy nie odpowiedziałm mu od razu, ukląłobok mnie, porwałza kołierz i zaczą . mnąszarpaćna wszystkie strony tak, ż głwa moja uderzał o kamienie, któych był tu peło. Nie mogłm siębronić gdyżbyłm cał bardzo silnie skręowany. Rónocześie Santer ryczał ─ Czy bęziesz odpowiadał psie! Widzę ż żjesz, ż jesteśprzytomny, ż moższ móić Jeśi bęziesz dalej milczał to ja ci usta otworzę Podczas tego szarpania na ró .ne strony, głwa moja znalazł sięprzez chwilęw takim połżniu, ż mogłm rzucićokiem w bok. Ujrzałm Winnetou leż .cego na ziemi i zwiąanego w kabł .k. Połżnie takie sprawiałby wielki bó nawet cyrkowemu akrobacie. Co on musiał wycierpieć Kto wie, czy jużod kilku godzin nie byłtak nieludzko skręowany. Zobaczyłm takż rzekomego Wartona z jego synem i bratankiem. Rollinsa nie był mięzy nimi. ─ Bęziesz wię móił ─ krzykną . Santer groźie. ─ Czy mam ci jęyk nożm rozwiąać Chcęwiedzieć czy mnie znasz, czy wiesz, kto jestem, i czy słszysz, co móię Dalsze milczenie na nic by sięnie przydał, lecz nawet pogorszyłby nasze połżnie. Już choćy ze wzglęu na Winnetou nie należł okazywaćuporu. Nie byłm oczywiśie pewny, czy zdołm móić Spróowałm jednak; próa sięudał, jakkolwiek móiłm jeszcze słbym i bełotliwym głsem: ─ Poznajęwas. Jesteśie Santer. ─ Tak, tak! Wię mnie poznajesz? ─ śiałmi sięszyderczo w oczy. ─ Ogromnie sięchyba cieszysz? Jesteśzachwycony moim widokiem tutaj? Wspaniał, niezrónana, radosna niespodzianka! Nieprawdaż Zawahałm sięz odpowiedziąna to złśiwe pytanie, on zaśwydobyłnó ., przyłżłmi ostrze do piersi i zagroził ─ Czy potwierdzisz natychmiast głśo moje pytanie? Bo w przeciwnym razie wbijęci nó . w piersi! Wtem Winnetou, pomimo swego bóu, rzuciłmi przestrogę ─ Mó brat Old Shatterhand nie potwierdzi tego, lecz raczej da sięzakłćnożm! ─ Milcz, psie! ─ rykną . nańSanter. ─ Jeśi wymóisz jeszcze słwo, to naciąniemy ci pęa tak mocno, ż ci kośi popęają A zatem, Old Shatterhandzie, mó przyjacielu, któego kocham z całgo serca, prawda, ż jesteśzachwycony moim widokiem? ─ Tak ─ odrzekłm głśo i pewnie mimo przestrogi Apacza. ─ Czy słszycie? Słszeliśie? ─ skrzywiłsięw uśiechu Santer do towarzyszy. ─ Old Shatterhand, ten słwny, niezwycię .ony Old Shatterhand z obawy przed moim nożm jak mał chłpak przyznaje, iżraduje sięz widoku mojej osoby! Czy poprzedni mó stan nie byłtak zł, jak przypuszczałm, czy teższyderstwo tego łtra wywołł we mnie takązmianę doś . ż głwa przestał mnie boleć jak gdybym nigdy nie dostałuderzenia kolbą i zupełie pewny siebie odrzekłm, śieją mu sięw oczy: ─ Mylicie sięgrubo. Nie powiedziałm „ak” ze strachu przed waszym nożm. ─ Nie? A dlaczegoż ─ Bo to jest prawda. Cieszęsięistotnie, ż was znó widzępo tak dłgiej rozł .ce. Jakkolwiek śiałm sięprzy tym, odpowiedźmoja nie brzmiał bynajmniej ironicznie lub szyderczo, lecz poważie i z takim wyrazem prawdy, ż go to zastanowił. Cofną . głwę podniółbrwi, popatrzyłna mnie przez kilka chwil badawczo, po czym rzekł ─ Jak? Co? Czy dobrze słszę Czy moje uderzenia tak wstrząnę .y ci móg, ż majaczysz? Ty cieszysz sięrzeczywiśie? ─ Naturalnie! ─ potwierdziłm. ─ Do wszystkich diabł ow! Gotó bym przypuśić ż ten drab nie żrtuje! ─ Móięcałiem poważie! ─ Wobec tego zwariowałś zupełie zwariowałś

─ Ani mi sięśi! Jestem przy zdrowych zmysłch, jak zwykle zresztą ─ Naprawdę W takim razie to zuchwalstwo, bezczelne zuchwalstwo, jakiego jeszcze w żciu nie spotkałm! Człwiecze, ja cięzwią .ęw kabł .k tak jak Winnetou i powieszęna drzewie głwąna dó ., tak ż ci krew tryśie wszystkimi otworami. ─ Tego nie zrobicie! ─ Z jakiegożto powodu miałym tego nie uczynić ─ Jest on wam tak dobrze wiadomy, ż ja nie potrzebujęgo wam podawać ─ Oho! Nie znam takiego powodu. ─ Pshaw! Mnie nie oszukacie. Powiesicie mnie! Za dziesię . minut skonam, a wy nie dowiecie sięnigdy tego, czego chcieliśie sięode mnie dowiedzieć Poznałm po nim, ż trafiłm w sedno. Spojrzałna Wartona, potrząną . głwąi ciąną . dalej: ─ Zdawał nam się ż ten łjdak nie żje, a tymczasem on nawet przytomnośi nie stracił gdyżsłszałwszystkie moje pytania zadane Winnetou, na któe ta przeklęa czerwona skóa nie odezwał sięani słwem. ─ Mylicie sięznowu. Byłm rzeczywiśie ogłszony ─ odpowiedziałm ─ ale Old Shatterhand ma doś . oleju w głwie, aby was przejrzećna wylot. ─ Tak? Wobec tego moż mi powiesz, czego chcęsięod was dowiedzieć ─ Dajcie pokó tym dziecinnym niedorzecznośiom! Nie dowiecie sięo niczym. Przeciwnie, powiadam wam, ż cieszęsiętym spotkaniem nadzwyczajnie. Tękniliśy za wami tak dłgo i nadaremnie, ż teraz radoś . nasza musi być szczera i bardzo serdeczna. Mamy wię was nareszcie! Santer wpatrywałsięwe mnie przez dłgąchwilęjak urzeczony, potem cisną . mi przekleńtwo nie do powtózenia i krzykną .; ─ Łtrze, bąźzadowolony, ż cięuważm za obł .kanego, gdyżjeśibym wiedział ż móisz tak przy zdrowych zmysłch i z pełąśiadomośiąznaczenia swych sł ow, przekonałym ciętysiąem męzarni, ż nie pozwalam z sobążrtować Pobłżm ci zatem i chcęspokojnie z tobąpomóić Jeśi jednak nie bęziesz odpowiadałszczerze i dobrowolnie, to spodziewaj siętakiej śierci, jakąnikt jeszcze dotychczas nie umarł Usiadłprzede mnąi spogląałprzez chwilęw dal w zamyśeniu, a potem podją . na nowo badanie: ─ Obydwaj uważcie siebie za nadzwyczajnie mąrych, za najmęrszych na całm Dzikim Zachodzie, ale jacy głpi, jacy nieskońzenie głpi jesteśie w istocie! Winnetou poszedłza mną Czy mnie pochwycił Każy inny na jego miejscu nie pokazały sięludziom ze wstydu! A teraz, czy przyznasz, ż wczoraj wieczorem widzieliśie moje oczy? Potwierdziłm to pytanie. ─ Winnetou chciałdo mnie strzelić ─ Tak jest, ─ Spostrzegłm to i znikną .em natychmiast. Wtedy on odszedł aby mnie podejś .. Prawda? ─ Najzupełiejsza! ─ Mnie podejś ., cha! cha! cha! Wszak wiedziałm, ż mnie spostrzeżno, każe dziecko powiedziałby to sobie. Aby sięmimo to pokusićo podejśie mnie, na to potrzeba bezdennej głpoty! Zasłżliśie rzeczywiśie na baty. Zamiast on mnie, podszedłm ja jego i powaliłm jednym uderzeniem kolby. Nastęnie wzią .em na siebie jego koc i zabrałm siędo ciebie. Co sobie pomyśałśujrzawszy mnie zamiast Apacza? ─ Ucieszyłm siętym. ─ Czy i cięami, któe dostałś Chyba nie! Daliśie sięwystrychną . na dudkó jak ośioletni chłpcy, któych nawet nie moża wyśiać lecz raczej żłwaćnależ. Teraz znajdujecie sięcałowicie w naszej mocy i nie ma dla was ocalenia, jeśi mnie nie ogarnie łgodniejsze uczucie. Nie jest wykluczone, ż bęęskłnny do pobłżiwośi, ale tylko w jednym wypadku ─ jeżli dasz mi szczere wyjaśienia. Przypatrz siętym trzem mę .czyznom! To sąmoi ludzie. Wysłłm ich, by was wywiedli w pole. Za kogo nas teraz uważsz?

Kim i czym on był tego nie tylko domyśałm sięteraz, lecz wiedziałm całiem dokłdnie, ale rozwaga nie pozwolił mi wyznaćtego otwarcie. Powiedziałm wię tylko tyle: ─ Łtrem byliśie zawsze i jesteśie nim do dzisiaj. To przekonanie mi wystarcza. ─ Pięnie! Powiem ci teraz jedno. Na razie przyjmujęspokojnie te obelgi, ale gdy rozmowa nasza sięskońzy, nastąi kara. Zapamięaj to sobie! Przyznam ci sięnajpierw bez ogróek, ż wolimy zbieraćaniżli siać Siew jest tak męząy, ż pozostawiamy go innym; gdzie jednak znajdziemy zbió, nie wymagająy wiele trudu, korzystamy z niego czym pręzej i nie pytamy o to, jak zapatrująsięna to ludzie, do któych należ pole. Tak postęowaliśy dotychczas i tak bęziemy postęowaćdalej, dopói nie zaspokoimy naszych pragnień ─ A kiedy to nastąi? ─ Moż nawet wkróce. Oto w pobliż jest pole z pełym, dojrzałm plonem, któy chcemy zebrać Jeśi nam sięto uda, to osiąniemy nasz cel. ─ Gratuluję ─ rzekłm z przekąem. ─ Dzięuję─ odpowiedziałon tak samo. ─ Ponieważnam gratulujesz, a wię dobrze nam żczysz, przeto sadzę ż nam pomoższ znaleź . to pole. ─ Ach, wię nie wiecie nawet jeszcze, gdzie ono leż? ─ Nie. Wiemy tylko, ż niedaleko stą. ─ To źe. ─ Pociesza nas to, ż od ciebie dowiemy sięo połżniu tego pola. ─ Bardzo wąpię czy sięwam to uda. ─ Rzeczywiśie? ─ Tak. ─ Czemu? ─ Bo ja nie znam pola, któe by sięnadawał dla was. ─ Żrtujesz! ─ Móięcałiem poważie! ─ To ja pomogętwej pamięi. Nie idzie tu o pole w zwyczajnym tego słwa znaczeniu, lecz o schowek, któy chcielibyśy wypró .nić ─ Jaki schowek? ─ Skó i futer. ─ Hm! I ty utrzymujesz, ż ja o nim wiem? ─ Tak. ─ Mylisz sięprawdopodobnie. ─ O nie. Wiem, jak sprawy stoją Przyznasz, ż byliśie u starego Cornera nad Turkey River? ─ Byliśy. ─ Czego chcieliśie od niego? ─ Odwiedziliśy go bez żdnego zamiaru. ─ Nie próuj mnie wywieś . w pole! Spotkałm sięz Cornerem po waszym odejśiu i dowiedziałm się kogo szukaliśie u niego. ─ No, kogo? ─ Pedlara nazwiskiem Bourton. ─ To stary niepotrzebnie powiedział ─ Oczywiśie, ale w każym razie powiedział Pedlar miałod was kupićbardzo wiele futer. ─ Od nas? ─ Nie tyle od was, ile od Old Firehanda, któy stoi na czele całj grupy traperó i zgromadził ogromny zapas futer. ─ Do stu piorunó! To dobrze was pouczono o wszystkim! ─ Prawda? ─ zaśiałsięzłśiwie, nie zważją na mó ironiczny ton. ─ Nie zastaliśie pedlara, tylko jego pomocnika i zabraliśie go z sobą

Ruszyliśy czym pręzej za wami, by pojmaćwas i jego, ale ten drab, nazwiskiem Rollins, jak mi sięzdaje, uciekłnam niestety, kiedy byliśy wami zajęi. Nawykł do uważnia na wszystko, nawet na najmniejszy drobiazg, dostrzegłm, ż móią to zerkną . tam, gdzie zobaczyliśy wczoraj jego oczy. To spojrzenie rzuciłmimo woli, nieumyśnie i nieśiadomie, toteżzwróił mojąuwagę Czyży ten krzak pozostawałw zwiąku z tym, co móił a zatem z Rollinsem? Postanowiłm to wybadać ale nie zwracałm jeszcze oczu w tęstronę aby Santer tego nie zauważł Tymczasem on móiłdalej: ─ Ale to nic nie szkodzi, gdyżRollinsa nam nie potrzeba. skoro mamy was. Znacie Old Firehanda? ─ Oczywiśie. ─ I jego schowek? ─ Rónież ─ Ach, cieszy mnie niezmiernie, ż przyznajecie siędo wszystkiego tak ochoczo! ─ Pshaw! Dlaczego miałym sięwypieraćczegoś co jest prawdą ─ Well! Wobec tego przypuszczam, ż ułtwicie mi bardzo cał . sprawę ─ Spodziewacie siętego istotnie? ─ Tak, gdyżuznacie to chyba sami, ż najlepsządla was rzecząjest powiedziećmi o wszystkim. ─ O ile najlepszą ─ O tyle, ż ulżcie przez to swojemu losowi. ─ Co wy nazywacie włśiwie naszym losem? ─ Śierć Wy znacie mnie, a ja znam was. Wiemy bardzo dobrze, w jakim stosunku do siebie pozostajemy. Kto z nas dostanie sięw ręe drugiego, ten przepadłi musi zginą .. Pochwyciłm was, a wię jużjest po was. Idzie tylko o to, jaki bęzie ten koniec. Zawsze marzyłm o tym, żby z rozkoszązadręzyćwas powoli na śierć teraz jednak, ponieważchodzi mi o schowek Old Firehanda, porzuciłm te surowe zamiary. ─ Czegó . od nas ż .dacie w zamian za obiecanąłgodnoś .? ─ Powiecie mi, gdzie sięten schowek znajduje, i opiszecie mi go dokłdnie. ─ A co otrzymamy za to? ─ Szybkąśierć Dostaniecie kuląw łb! ─ Bardzo pięnie! To dowodzi, ż macie wprawdzie czuł serce, ale nie macie rozumu. ─ Jak to? ─ Aby zginą . lekkąi szybkąśiercią na to wystarczy nam opisaćjakiekolwiek bąźmiejsce, a wcale niekoniecznie to, na któym wam zależ. ─ W takim razie uważcie mnie za bardziej nieostrożego, aniżli w rzeczywistośi jestem. Jużja siętak zabiorędo rzeczy, ż wydobęęz was potrzebne wiadomośi. Przedtem jednak muszęwiedzieć czy jesteśie skłnni zdradzićmi połżnie tego miejsca. ─ Zdradzić─ to jest istotnie włśiwe słwo. Pamięajcie jednak o tym, ż Old Shatterhand nie jest zdrajcą Widzę ż Winnetou takż wam nie byłposłszny, moż nawet nie dałwam żdnej odpowiedzi, gdyżjest za dumny na to, aby móićz takimi opryszkamj jak wy. Ja jednak móiłm z wami z pewnym zamiarem. ─ Zamiarem? A to jakim? Przy tym zapytaniu spojrzałmi w twarz z wielkim zaciekawieniem. ─ To dla was teraz obojęne. Dowiecie sięo tym pó .niej i beze mnie. Santer odzywałsiędotychczas stosunkowo uprzejmiej, a nadto wyrażłsięjużnie przez „y”, lecz „y”. Teraz zaśwybuchną . znowu gwałownie: ─ A wię i ty sięchcesz wzbraniać ─ Rozumie się ─ I nic nie powiedzieć ─ Ani słwa! ─ W takim razie zwią .emy ciebie tak samo w kabł .k jak Winnetou.

─ Nic nie mam przeciwko temu. ─ I zamęzymy was na śierć ─ To wam sięna nic nie przyda. ─ Tak sązisz? A ja ci powiadam, ż schowek w każym razie znajdziemy! ─ Chyba przez śepy przypadek, ale wtedy bęzie za pó .no. Jeśi bowiem nie wróimy do pewnego czasu, Old Firehand nabierze podejrzenia i opró .ni schowek. Tak sięz nim umóiliśy. Opryszek patrzyłprzed siebie w ponurym zamyśeniu, bawią sięprzy tym nożm, co jednak nie był jużw tej chwili dla mnie niebezpieczne. Przejrzałm go i jego podwóny plan. Pierwsza połwa sięnie udał, musiałwię przystąićdo drugiej. Usiłwałnie okazaćswojego zakłpotania, lecz bezskutecznie. Sprawa przedstawiał Sięnastęująo: Santer chciałpozbawićnas żcia i zarazem zabraćskarby Old Firehanda, ale te ostatnie posiadał dlańwięsząwartoś . aniżli zaspokojenie nienawiśi do nas. Były nas nawet wypuśił byleby pozyskaćskarby, gdyby sięinaczej nie dał. Toteżbez uczucia trwogi, a nawet niepokoju, czekałm na to, co nastąi. Nareszcie podniółSanter znowu głwęi zapytał ─ Nie zdradzisz mi wię nic? ─ Nie. ─ A jeśi natychmiast przypłcicie to żciem? ─ Tym bardziej nie, gdyższybka śierćjest daleko lepsza od śierci pełej mą. ─ Well! Ja cięjeszcze zmuszędo posłszeńtwa! Zobaczymy, czy masz ciał tak samo nieczuł jak Apacz. Dałznak trzem swoim towarzyszom. Ci wstali, dźignęi mnie z ziemi i zanieśi tam, gdzie leżłWinnetou. Przy tej sposobnośi udał mi sięspojrzećw tęstronę gdzie zobaczyliśy wczoraj oczy Santera. Mó domysłbyłsłszny: tam bowiem leżłukryty człwiek. Aby zobaczyć co sięze mnądzieje, człwiek ó wysuną . nieco głwęspomięzy gał .zi i wydał mi się ż poznajętwarz Rollinsa. Króko móią, zwiąali mnie takż w kabł .k. Tak leżliśy obaj z Winnetou przez pełe trzy godziny, nie rzekłzy do siebie ani słwa, nie okazawszy naszym prześadowcom ani śadu bóu, nie zdradziwszy cierpienia ani jednym gł .bszym westchnieniem, ani jednym skrzywieniem twarzy. Co kwadrans podchodziłdo nas Santer i pytał czy wskażmy mu drogę do schowka Old Firehanda, ale nie dostawałżdnej odpowiedzi. Wygląał to tak, jak gdyby chodził o to, kto ma więej cierpliwośi ─ on czy my. Winnetou znałi rozumiał oczywiśie nasze połżnie tak samo jak ja. Wtem okoł połdnia po jednym z owych daremnych zapytańSanter usiadłobok swoich trzech towarzyszy i zaczą . sięz nimi po cichu naradzać Po krókiej rozmowie rzekłtak głśo, żśy to usłszeli: ─ Ja takż sązę ż pewnie ukrywa sięgdzieśw pobliż, ponieważnie udał mu sięzabrać z sobąkonia. Przeszukajcie raz jeszcze dobrze tęokolicę Ja zostanętu, aby pilnowaćjeńó. Santer miałna myśi Rollinsa, a to, ż móiło tym głśo, sprawił, ż przejrzeliśy od razu jego zamiar. Chcą rzeczywiśie schwytaćkogośw pobliż, nie mói sięo tym tak, żby to doszł do uszu szukanego. Wszyscy trzej oddalili sięwziąszy ze sobąbroń Wtedy Winnetou szepną . do mnie z cicha: ─ Czy mó brat siędomyśa, co sięteraz stanie? ─ Tak. ─ ZłpiąRollinsa i sprowadzątutaj. ─ Na pewno. Udają ż to ich wró, a potem sięokaż, ż to dobry znajomy Santera. On zapewne wstawi sięza nami. ─ A Santer zgodzi siępo dłgim wahaniu i puśi nas wolno. Zrobiązupełie tak, jak sięto dzieje w wielkich wspaniałch domach bladych twarzy, zwanych teatrami. ─ Santer jest oczywiśie owym pedlarem, któy sięzwie teraz Bourton, a Rollins miałnas oddaćw jego ręe. Jeśi jednak nie zdradzimy schowka Old Firehanda, bęąmusieli nas

uwolnić aby potem udaćsiępotajemnie za nami i znaleź . w ten sposó schowek. W tym celu Rollins nie zostałtutaj, lecz pozornie uciekł aby go potem mogli schwytaći daćmu sposobnoś . wstawienia sięza nami. ─ Mó brat myśi zupełie tak samo jak ja. Gdyby Santer byłmąry, obszedły siębez tego wszystkiego. Kazały Rollinsowi póś . z nami, a potem dowiedziały sięod niego, gdzie szukaćOld Firehanda i nas razem z nim. ─ Santer działłzbyt szybko. Znajdowałsiępewnie u Siuksó Okananda, kiedy chcieli obrabować osadęCornera. Jest ich sprzymierzeńem, a Rollins, jego pomocnik, wzią . na siebie rolęszpiega. Usłszawszy, kim jesteśy, donióło tym Santerowi, a ten widzą, ż Siuksowie nie mogąnam zrobićkrzywdy, postanowiłsam na nas napaś .. Rollins pojechałz nami, a tamci trzej pomocnicy musieli póś . naprzó piechotą za nimi zaśzdą .ałSanter z końi. Plan ten powzięi zbyt pospiesznie i bezmyśnie, upojeni nadzieją ż nas wkróce schwytają. Nie obliczyli sięz tym, ż nie jesteśy na tyle podli, żby wydaćschowek Old Firehanda. Ponieważzaśchcąkoniecznie go znaleź . i ograbić musząnaprawićpopełiony bł .d wypuszczają nas i potajemnie podą .ają za nami. Bardzo dobrze sięstał, ż nie wyjawiliśy Rollinsowi miejsca schowka. Powiedzieliśy sobie to wszystko, nie poruszają prawie wargami, tak ż Santer nic nie zauważł Siedziałzresztąna pó . odwróony od nas i nasłchiwałw stronęlasu. Po pewnym czasie rozległsiętam jeden okrzyk, w chwilępó .niej drugi, na któy odpowiedział jeszcze dwa głsy. Potem usłszeliśy głśy wrzask, zbliżjąy sięszybko, a w końu ujrzeliśy trzech Wartonó prowadząych Rollinsa, któy sięna pozó opierał ─ Prowadzicie go? ─ zawołłdo nich Santer zrywają sięz ziemi. ─ Czy nie powiedziałm, ż sięjeszcze gdzieśw pobliż znajduje? Zaprowadźie tego draba do tamtych dwóh jeńó i zwią .cie w kabł .k, jak... Urwałnagł, poruszyłsięjakby pod wpłwem wielkiej niespodzianki i móiłdalej, jąają sięz radośi: ─ Co... co... cooo? Kto... kto to? Czy dobrze widzę czy teżto tylko podobieńtwo? Rollins udałrónieżuradowanego, wyrwałsiętamtym trzem podbiegłdo Santera i zawołł ─ Mr. Santer! To wy? Czy to byćmoż? O, teraz jużwszystko dobrze, nic mnie złgo nie spotka. ─ Oczywiśie, nic złgo wam staćsięnie moż! A wię ja sięnie mylę wy jesteśie Rollins! I to was postanowiłm pochwycić Kto by przypuszczał ż jesteśie identyczni z tym człwiekiem! Słżcie wię teraz u pedlara Bourtona? ─ Tak, mr. Santer. Ró .nie mi siędotą powodził, ale teraz jestem zadowolony. Włśie uśiechał mi sięsposobnoś . zrobienia doskonałgo interesu, lecz niestety wczoraj wieczorem nas... Wtem przerwał Obaj potrząnęi sobie ręe jak przyjaciele, któzy siędawno nie widzieli. Naraz zrobiłRollins zdumionąminę spojrzałna Santera i móiłdalej: ─ Tak, ale jak to? Czy to wy napadliśie na nas, mr. Santer? ─ W istocie. ─ Do diabł! Mó najlepszy przyjaciel, któemu kilkakrotnie uratowałm żcie, napada na mnie! Jak mogliśie siętak pomylić ─ Nie pomyliłm sięwcale, bo w ogóe was nie widziałm. Drapnęiśie przecieżczym pręzej. ─ To prawda. Uważłm, ż najlepiej zrobię jeśi sięnajpierw sam ukryję a potem dopomogę do ucieczki tym dżntelmenom, z któymi jechałm. Dlatego nie odszedłm, lecz schowawszy siętutaj, czekałm na stosownąchwilę Ale co ja widzę Oni skręowani, i to w taki sposó? To straszne! Ja nie mogęsięna to zgodzić Ja ich zaraz rozwią .ę Z tymi słwy zwróiłsięku nam, lecz Santer pochwyciłgo za ręęi odrzekł ─ Stócie, co robicie, mr. Rollins! To moi śiertelni wrogowie.

─ Ale moi przyjaciele! ─ To mnie nic nie obchodzi. Ja mam z nimi rachunek, za któy zapłcążciem. Dlatego napadłm na nich i pojmałm, nie wiedzą oczywiśie, ż ł .czy was z nimi znajomoś .. ─ Do stu piorunó, to przykra sprawa! Wasi śiertelni wrogowie? A jednak ja muszęim pomó. Czy istotnie zawinili wobec was tak strasznie? ─ Mółym im za ich postęowanie dziesię . razy nó . do gardł przyłżć ─ Ale zważie, kim oni są ─ Sązicie, ż ich nie znam? ─ Winnetou i Old Shatterhand! Takich bohateró nie zabija siędla byle jakiego powodu! ─ Włśie dla nich tym bardziej nie mam litośi! ─ Czy to wasze ostatnie słwo, mr. Santer? ─ Ostatnie i nieodwołlne! ─ Nawet jeśi ja sięwstawięza nimi? ─ Nawet wtedy. ─ Przypomnijcie sobie przecież co mi zawdzięzacie. Kilka razy żcie wara ocaliłm! ─ Wiem o tym dobrze i pamięaćbęęprzez cał żcie, mr. Rollins. ─ Czy wiecie, cośie mi przyrzekli ostatnim razem? ─ Co? ─ Przysięliśie, ż spełicie każe moje żczenie, każąprośę ─ Hm! Zdaje mi się ż tak był. ─ A jeśi teraz przedłż . wam prośę ─ Nie czyńie tego, bo w tym wypadku musiałym wam odmóić a nie chciałym złmać danego słwa. Zostawcie to sobie na pó .niej! ─ Trudno! Mam tu śięe zobowiąania. Chodźie wię, mr, Santer, i pomómy z sobą Wzią . go za ręęi odciąną . trochęna bok. Obaj stanęi i rozmawiali z sobą gestykulują gwałownie, ale my niczego nie mogliśy zrozumieć W sumie odegrali tękomediędoś . dobrze. Dalibyśy sięnawet oszukać gdybyśy nie byli przekonani o czymśzupełie innym. Potem Rollins zbliżłsiędo nas i rzekł ─ Mó przyjaciel Santer pozwoliłmi przynajmniej ulżćwam trochęw waszym połżniu, panowie. Widzicie i słszycie, ile trudu sobie zadaję Mam jeszcze nadzieję ż mi sięuda uwolnićwas zupełie. To móią rozluźiłnasze więy o tyle, ż nie byliśy jużskręowani w kabł .k, a potem powróiłdo Santera, aby w dalszym ciąu wstawiaćsięza nami. Po dłżzym czasie podeszli ku nam obydwaj, a Santer przemóiłw nastęująy sposó; ─ Zdaje się ż sam diabełopiekuje sięwami. Dałm raz temu dżntelmenowi przyrzeczenie, na któe on sięteraz powołje, nie chcą w żden sposó ustąić Dla niego popełię najwięsze głpstwo w mym żciu i puszczęwas wolno, ale wszystko, co macie z sobą a wię i broń zostaje mojąwłsnośią Winnetou nie odpowiedziałna to ani słwa i ja rónież ─ No? Czy zdumienie nad mojąwspaniałmyśnośiąodję .o wam mowę Gdy i na to nie był odpowiedzi Rollins rzekł ─ Naturalnie, ż oniemieli wobec tej łski. Zaraz ich rozwią .ę Sięną . ręądo moich więó. ─ Dajcie pokó! ─ rzekłm. ─ Zostawcie te rzemienie, jak są mr. Rollins! ─ Czy diabełwas opęał Dlaczego? ─ Albo wszystko, albo nic! ─ Co to znaczy? ─ Po co nam wolnoś . bez broni i mienia? ─ Czy to możiwe? Czy to do pomyśenia? ─ Niech sobie inni myśąinaczej. Winnetou i ja nie pódziemy bez tego, co do nas należ.

Wolimy umrzećaniżli rozstaćsięz bronią ─ Ależ cieszcie się ż... ─ Milczcie! ─ przerwałm mu. ─ Znacie jużnasze zapatrywanie i nikt go zmienićnie zdoł! ─ Tam do licha! Ja pragnęwas ocalić a muszęprzyją . takąodprawę Odciąną . znó Santera, aby sięnaradzić co dalej czynić a do tej narady powołno takż Wartonó. ─ Mó brat dobrze zrobił─ szepną . mi Winnetou. ─ To pewne, ż spełiąwasząwolę gdyż sązą ż pó .niej i tak wszystko dostanąz powrotem. Spodziewałm siętego takż. Oczywiśie Santer musiałsięjeszcze przez pewien czas pozornie ociąać ale w końu podeszli wszyscy do nas, a Santer ośiadczył ─ Macie niezwykł szczę .cie! Słwo dane niegdyśprzeze mnie zmusza mnie dziśdo czynu, któy były szaleńtwem w innym wypadku. Bęziecie sięze mnie śiać ale przysięam, ż to ja śiać'siębęęna końu. Przekonacie sięo tym pręzej, aniżli sięspodziewacie. A teraz posłchajcie, co ułżliśy w tej sprawie! Zatrzymałsię aby dodaćwagi swym słwom i móiłdalej: ─ Puszczam was wolno tym razem i oddajęwszystko, co do was należ, ale bęziecie ażdo wieczora przywiąani tu do tych drzew, żbyśie mogli nas śigaćdopiero jutro rano. Odjeżżmy teraz tam, ską przybyliśy, i zabieramy z sobąmr. Rollinsa, aby was nie odwiąał przedwcześie. Pozwolimy mu jednak powróićo zmroku. Zawdzięzacie mu żcie, starajcie sięwię odpłcićmu za to! Tak zakońzył sięukłdy. Przywiąano nas do dwu drzew stojąych obok siebie, a konie nasze w pobliż, obok nas zaśpołżno wszystko, cośy z sobąmieli. Ucieszyłm sięniezmiernie, widzą mojąbrońleż .cąprzy mnie! Po czym cał piąka odjechał. Zachowywaliśy sięspokojnie moż z godzinę natę .ają słch na każy szmer. Potem odezwałsiędo mnie Apacz: ─ Oni sątu jeszcze, a rusząza nami, skoro tylko wybierzemy sięw drogę Abyśy ich nie widzieli, puszcząnas dopiero wieczorem. Musimy koniecznie schwytaćSantera. Jak zdaniem mego brata najpewniej dałby sięto uczynić ─ W każym razie nie należ go wabićażdo Old Firehanda. ─ Oczywiśie. Bęziemy jechali przez cał . noc i dzieńi wieczorem moż staniemy w ,,warowni”. Ale przedtem sięzatrzymamy. Rollins, jadą za nami, bęzie im zostawiałpotajemnie znaki, za któymi oni podą .ą Gdy nadejdzie odpowiedni czas, unieszkodliwimy Rollinsa i cofniemy siępewnączę .ćdrogi, aby zaczekaćna nich na na'szym włsnym tropie. Czy mó brat Shatterhand zgadza sięna ten plan? ─ Najzupełiej i wydaje mi sięjedynie możiwym. Santer jest pewien, ż nas dostanie, a tymczasem my go dostaniemy. ─ Howgh! Winnetou wypowiedziałtylko to jedno słwo, ale brzmiał w nim gł .bokie, nietajone zadowolenie, ż ten, któego tak dłgo nadaremnie szukał nareszcie wpadnie w jego ręe. Dzieńwlółsiędo wieczora jak śimak. Wreszcie sięśiemnił, a wtedy usłszeliśy tęent kopyt końkich. Byłto Rollins. Osadziwszy wierzchowca przed nami, zsiadłi rozwiąałnam pęa. Oczywiśie, starałsięprzedstawićw najkorzystniejszym śietle, jako nasz wybawca, i wmóićw nas, jak daleko musiałjechaćz Santerem. Udaliśy, ż mu wierzymy, zapewniają go zarazem o naszej wdzięznośi, przy czym jednak unikaliśy przesadnych wyrażń Potem dosiedliśy koni i odjechaliśy zwolna. On trzymałsięoczywiśie za nami. Słszeliśy, jak dla pozostawienia bardziej wyraźych śadó zmuszałod czasu do czasu konia do dreptania na miejscu. Kiedy pó .niej zaśieciłna niebie księ .yc, zauważliśy, ż zatrzymywałsięczęto w tyle, aby zerwaćgał .zkęi rzucić jąna drogę Rano urząziliśy króki odpoczynek i w połdnie drugi, tym razem dłżzy, bo trwająy

okoł trzech godzin. Chcieliśy dopuśićjak najbliżj do siebie Santera, któy mółpodą .yć za nami dopiero rano. Nastęnie pojechaliśy dalej jeszcze ze dwie godziny, dopói nie znaleźiśy sięna połwie drogi do twierdzy. Wtedy nadszedłczas rozprawienia sięz Rollinsem. Stanęiśy wię i zsiedliśy z koni. Niewąpliwie zdziwił go to, bo zapytał zeskakują z konia: ─ Czemu przerywamy znowu jazdę panowie? To jużdziśpo raz trzeci. Do Old Firehanda jużchyba niedaleko. Czy nie lepiej byłby od razu przebyćcał . tęprzestrzeń zamiast rozkłdać siętutaj na nocleg? Milcząy zwykle Winnetou odpowiedział ─ Old Firehanda nie wolno odwiedzaćłtrom. ─ Łtrom? Jak to wóz Apaczó rozumie? ─ Sązę ż ty nim jesteś ─ Od kiedy to Winnetou jest na tyle niesprawiedliwy i niewdzięzny, ż Izy swojego wybawcę ─ Wybawcę Czy myśałśnaprawdę ż oszukasz mnie i Old Shatterhanda? Wiemy już wszystko, wszystko. Santer to pedlar Bourton, a ty jesteśjego szpiegiem. Przez cał . drogę zostawiałśim znaki, aby mogli znaleź . nas i schowek Old Firehanda. Chcesz nas wydać Santerowi i powiadasz, ż jesteśnaszym wybawcą Śedziliśy ciętak, ż tego nie zauważłś ale teraz przyszedłczas na nas i na ciebie. Santer upomniałnas, żbyśy z tobązałtwili rachunki wdzięznośi. Teraz włśie przystęujemy do tego. To móią wyciąną . ręę by pochwycićRollinsa, ten jednak poją ., o co chodzi, cofną . się i wskoczyłbłskawicznie na siodł, aby umkną .. Rónie szybko złpałm jego konia za cugle, ale jeszcze pręzej Winnetou wskoczyłza nim na siodł i ują . łtra za kark. Rollins uważł mnie za niebezpieczniejszego wroga dlatego, ż trzymałm jego konia, wydobyłprzeto dwururkowy pistolet, wymierzyłdo mnie i wypalił Schyliłm się a rónocześie Winnetou porwałza broń Huknę .y oba wystrzał, ale mnie nie dosięł, a w nastęnej chwili Rollins zleciałna ziemię zrzucony przez Winnetou z siodł. W pó . minuty potem byłzwiąany i zakneblowany. Rzemieniami, któymi nas poprzedniego dnia zwiąali, przymocowaliśy go do drzewa, a jego konia przywiąaliśy w pobliż. Po pokonaniu Santera mieliśy zamiar Rollinsa stą zabrać Nastęnie dosiadłzy znowu koni, cofnęiśy siękawałk drogi, nie naszym tropem, lecz rónolegle do niego, ażdostaliśy siędo widocznych z daleka zarośi, obok któych po drugiej stronie prowadził nasze poprzednie śady. Santer musiałtamtęy przejeżżć Wprowadziwszy konie w te zarośa, usiedliśy, aby zaczekaćna tych, któzy zamierzali na nas napaś .. Spodziewaliśy sięich z zachodu. Ku tej włśie stronie ciąnę .a sięniewielka, otwarta preria, dzięi czemu mogliśy zauważćSantera, zanim dojechały do naszej zasadzki. Obliczyliśy sobie, ż musi byćjużniedaleko za nami. Pozostawał jeszcze pó .torej godziny dnia, a do tego czasu, a nawet pręzej, powinien byłnas dogonić Odwinąszy lassa siedzieliśy obok siebie przez cał czas w milczeniu, gdyżznają się wzajemnie, nie potrzebowaliśy umawiaćsięco do -sposobu wykonania napaśi. Nie wąpiliśy, ż pochwycimy Santera l jego trzech towarzyszy. Tymczasem miną . jeden kwadrans, drugi i trzeci, a nasze oczekiwanie był daremne. Dopiero po upłwie moż godziny zauważłm po połdniowej stronie prerii jakiśszybko poruszająy sięprzedmiot, a rónocześie rzekłWinnetou, wskazują w tym samym kierunku: ─ Uff! Jeźziec po tamtej stronie. ─ Zaiste, jeźziec. To szczegóne! ─ Uff, uff! Jedzie cwałm w tęstronę ską ma nadjechaćSanter. Czy mó brat rozpoznaje maś . konia? ─ Zdaje się ż to gniady, a Rollins miałkonia gniadego. ─ Rollins? To nie moż być Jak mółsięwyrwać Winnetou błsną . oczyma złwrogo. Oddech mu sięprzyśieszył a lekki brą jego twarzy znacznie pociemniał Wnet jedrnak

Apacz opanowałsięi rzekłspokojnie: ─ Zaczekajmy jeszcze kwadrans. Miną . i ten czas, jeźziec dawno jużznikną ., ale Santer nie przybywał Wóczas poprosił mnie Winnetou: ─ Niech mó brat pojedzie szybko do Rollinsa i przyniesie mi o nim wiadomoś .! ─ A jeżli tymczasem te cztery draby tu nadciąną ─ To Winnetou sam ich pokona. Wyprowadziłm konia z zarośi i pojechałm z powrotem. Przybywszy w dziesię . minut na miejsce, gdzie przywiąaliśy Rollinsa, nie zastałm ani jego, ani konia. W ciąu nastęnych pięiu minut zbadałm znalezione tam śady i powróiłm do Winnetou. Zerwałsięjak sprę .yna, kiedy mu powiedziałm, ż Rollinsa nie ma. ─ Doką pojechał ─ Naprzeciwko Santera, aby go ostrzec. ─ Czy widziałśśad idąy w tym kierunku? ─ Tak. ─ Uff! On widział ż wróiliśy rónolegle do włsnego tropu, dlatego trzymałsiębardziej strony połdniowej i okrą .yłnas, aby nie spotkaćsięz nami. Dlatego widzieliśy go na skraju prerii. Ale jak on sięwyrwał Czy widziałśjakieśśady? ─ Owszem. Nadjechałjakiśjeźziec ze wschodu i uwolniłgo. ─ Kto to mółbyć Moż żłierz z frontu Rondall? ─ Nie. Śady stó był tak wielkie, ż niewąpliwie pochodzićmogł tylko od odwiecznych bucioró indiańkich naszego Sama Hawkensa. Zdaje mi siętakż, ż w śadach konia poznałm kopyta jego Mary. ─ Uff! Moż jeszcze uda nam siępochwycićSantera, chociażgo ostrzeżno. Niech sięmó brat Shatterhand śieszy! Dosiadłzy koni, popęziliśy co tchu naszym tropem na zachó. Winnetou nie rzekłani słwa, ale wrzał w nim burza. Po trzykroćbiada Santerowi, gdyby go pojmał Słńe zniknę .o jużza widnokręiem. W pię . minut potem preria był jużza nami, w trzy minuty wjechaliśy na trop zbiegłgo Rollinsa, ł .cząy sięz naszym z lewej strony, a w trzy nastęne dojechaliśy do miejsca, gdzie Rollins spotkałsięz Santerem i trzema Wartonami. Zauważliśy, ż zatrzymali siętam tylko na kilka chwil, aby wysłchaćdoniesienia Rollinsa, po czym zawróili czym pręzej. Gdyby pojechali naszym tropem, bylibyśy ruszyli za nimi od razu, oni jednak byli na tyle mąrzy, ż zboczyli w innym kierunku, w któym nie mogliśy niestety podą .yć gdyżzaraz sięśiemnił. Winnetou zawróiłkonia, nie móią i tym razem ani słwa i pogalopowaliśy z powrotem. Jechaliśy znowu ku wschodowi, najpierw obok miejsca gdzie oczekiwaliśy pierwotnie Santera, potem obok tego, na któym przywiąaliśy Rollinsa, a wreszcie skierowaliśy do „arowni”. Santer uszedłnam znowu, ale czy tylko na dziś czy na zawsze? Pośig trzeba byle rozpoczą . nazajutrz rano, skoro tylko da sięrozpoznaćtrop, a należł sięspodziewać ż Winnetou podejmie tęwyprawęz cał . zawzięośią Księ .yc włśie zaszedł kiedy dostaliśy sięw pobliż Mankicity i wjechaliśy w paró, gdzie w zarośach stał zazwyczaj warta. Byłtam i dziśwartownik i zaż .dałhasł. Na nasz odzew rzekł ─ Nie bierzcie mi tego za zł, ż pytałm tak ostro! Musimy dzisiaj byćostrożiejsi niż zwykle. ─ Czemu? ─ spytałm. ─ Zdaje się ż cośsięśięi w pobliż. ─ Co takiego? ─ Nie wiem dobrze. Musiał sięjednak cośstać gdyżmał człwiek, zwany Sam Hawkens, powróiwszy do „artowni”, wygłsiłdłgie kazanie. ─ Czy on wyjeżżł ─ Tak.

─ I jeszcze ktośz nim? ─ Nie, on sam. ─ A zatem słsznie siędomyśałm, ż sprytny zazwyczaj Sam popełiłgłpstwo i uwolnił Rollinsa. Przejechawszy przez paró i bramęskalnąi znalazłzy sięw ,,warowni”, dowiedzieliśy sięnajpierw, ż stan zdrowia Old Firehanda znacznie siępogorszył Nie był wprawdzie niebezpieczeńtwa, wspominam jednak o tym dlatego, ż z tego włśie powodu musiałm rozł .czyć sięznowu z Winnetou. Winnetou zarzuciłkoniowi cugle na szyjęi poszedłwprost ku obozowemu ognisku, przy któym siedzieli obok Old Firenhanda Sam Hawkens, Harry i oficer z fortu Rondall. Gospodarz otulony byłkocami. ─ Dzięi Bogu! Jesteśie! ─ powitałnas przytłmionym głsem. ─ Czy znaleźiśie pedlara? ─ Znaleźiśy i straciliśy potem ─ odrzekłWinnetou. ─ Czy mó brat Hawkens dzisiaj wyjeżżł ─ Tak ─ odrzekłSam nie przeczuwają niczego. ─ Czy mał biał brat wie, czym jest? ─ Westmanem, jeśi sięnie mylę ─ Nie. mał brat nie jest westmanem, lecz głpcem, jakiego Winnetou jeszcze nigdy nie widział i nie zobaczy! Howgh! Udzieliwszy w ten sposó Samowi nagany, odwróiłsięi odszedł Takie wyrażnie w ustach spokojnego zwykle i delikatnego Apacza wprawił oczywiśie wszystkich w zdumienie. Powó zrozumiano jednak łtwo, kiedy usiadłm i opowiedziałm, co sięnam wydarzył. Spotkanie Santera i jego ucieczka był wypadkiem tak ważym, ż wobec nich wszystko inne zmalał. Mał Sam odchodziłod zmysł ow, nadawałsobie najobelżwsze przezwiska, grzebałz furiąw krzaczastym zarośie, ale pociechy nie znalazł Zerwałsobie z głwy perukę mią . jąw najrozmaitsze kształy, lecz i to go nie u'spokoił. W końu rzuciłsięz gniewem na ziemięi zawołł ─ Winnetou ma słsznoś ., zupełąsłsznoś .. Jestem najwięszym głpcem, ostatnim greenhornem, jaki byćmoż, i zostanęnim po ostatnie dni mego żcia! ─ Jakż sięto mogł .stać ż ten Rollins odzyskałwolnoś ., kochany Samie? ─ spytałm. ─ Włśie przez mojągłpotę Usłszałm dwa strzał i pojechałm tam, ską zabrzmiał. Zobaczyłm człwieka przywiąanego do drzewa, a obok konia, jeśi sięnie mylę Zapytałm go, jak sięznalazłw tym połżniu, a on zaczą . sięskarżć ż jest pedlarem, ż jechałdo Old Firehanda, ale Indianie nańnapadli i przymocowali go do drzewa. ─ Hm! Jeden rzut oka na śady mółdowieś ., ż obecnoś . Indian był zmyśona. ─ Słsznie móicie, ale dziśmiałm mó zł dzień uwolniłm wię tego draba. Chciałm go tu sprowadzić lecz on wskoczywszy na konia, popęziłw przeciwnym kierunku. Zrobił mi sięnieswojo zwłszcza z powodu Indian, o któych wspomniał dlatego przyjechawszy czym pręzej tutaj, zaleciłm ostrożoś ., jeśi sięnie mylę Powyrywałym sobie wszystkie włsy po jednemu, ale ich nie mam, a jeśibym nawet popsułsobie perukęi przeklą . siebie całowicie, to takż nie naprawiłby jużniczego. Ale jutro rano znajdętrop łtra i nie spuszczę go z oka, dopói wszystkich tych drabó nie pochwycęi nie ,,zdmuchnę”, jakem Sam Hawkens! ─ Mó brat Sam tego nie zrobi ─ odezwałsięWinnetou, któy sięzbliżłtymczasem. ─ Wóz Apaczó sam wyruszy w śad za mordercą Biali bracia muszątu wszyscy pozostać gdyżmożiwe jest, ż Santer bęzie jeszcze szukał„arowni”, by jąograbić Potrzeba tu zatem do obrony mąrych i walecznych mę .ó. Pó .niej, gdy sięwszyscy nieco uspokoili po tym wypadku i połżli sięspać poszedłm za Winnetou, Końjego pasłsięnad wodą on sam zaśrozciąną . sięw trawie. Ujrzawszy mnie, powstał ują . mnie za ręęi rzekł ─ Winnetou wie, z czym kochany brat Szarlih do niego przychodzi. Chciałyśwyruszyćrazem ze mnąw pogońza Santerem?

─ Tak. ─ Tego zrobićnie moższ. Osłbienie Old Firehanda sięwzmogł, syn jego to jeszcze dziecko. Sam Hawkens sięstarzeje, jak to sam dzisiaj widziałś a żłierzy z fortu należ uważćza obcych. Old Firehand potrzebuje ciębardziej niżja. Ja sam, bez pomocy, popęzę za Santerem. Co by sięstał, gdyby Santer, zebrawszy sobie zgrajępomocnikó, wtargną . tutaj? Okażmi swojąmiłś . w ten sposó, ż dopilnujesz Old Firehanda! Czy spełisz tę prośębrata Winnetou? Z ogromnym trudem przyszł mi zgodzićsięna rozł .kę ale Apacz nastawa! na mnie dopóy, dopói nie ustąiłm. Old Firehand rzeczywiśie bardziej mnie potrzebowałniżon. Mimo wszystko jednak postanowiłm odprowadzićprzyjaciela czę .ćdrogi. Gwiazda poranna śiecił jeszcze jasno, kiedy wjechaliśy razem w las, a o śicie zatrzymaliśy sięw miejscu, ską zawróiliśy wczoraj z nowego tropu Santera. Bystre oko Apacza rozpoznał go jeszcze. ─ Tu siępożgnamy ─ rzekłschylają sięku mnie z konia i obejmują mnie ręą ─ Wielki Duch każ nam sięrozstać ale poł .czy nas znowu w swoim czasie, gdyżOld Shatterhand i Winnetou nie mogążćz dala od siebie. Mnie pęzi nieprzyjaź ., a ciebie zatrzymuje tu przyjaź .. Ale miłś . znowu mnie z tobąpoł .czy. Howgh! Pocałwałmnie, krzykną . donośie na konia i popęziłtak, ż jego dłgie, wspaniał włsy powiewał jak grzywa. Patrzałm za nim, dopói nie znikną . mi T. oczu. Czy dopęzisz wroga? I kiedy cięznó zobaczę mó drogi, kochany Winnetou?... IEC TOMU DRUGIEGO__