[www.downloadsach.com]-Tu Thu

Cộng đồng chia sẻ sách hay: http://www.downloadsach.com Page 1
Cộng đồng chia sẻ sách hay: http://www.downloadsach.com Page 2
Cộng đồng chia sẻ sách hay: http://www.downloadsach.com Page 3
TỨ THƢ
四書
DƢƠNG HỔNG - VƢƠNG THÀNH TRUNG
NHIỆM ĐẠI VIỆN - LƢU PHONG
chú dịch
TRẦN TRỌNG SÂM
KIỀU BÁCH VŨ THUẬN
biên dịch
NHÀ XUẤT BẢN QUÂN ĐỘI NHÂN DÂN
Hà Nội 2003
Tổ chức chỉ đạo công trình xuất bản:
PHẠM TRƢỜNG GIANG
PHẠM QUỐC TUẤN
Biên dịch từ nguyên bản tiếng Trung Quốc:
• Đại Học • Trung Dung, Dƣơng Hồng chú dịch, Nhà xuất bản nhân dân An Huy, 2002.
• Luận Ngữ, Vƣơng Thành Trung chú dịch, Nhà xuất bản nhân dân Hà Nam, 1998.
• Mạnh Tử, Nhiệm Đại Viện, Lƣu Phong chú dịch, Nhà xuất bản nhân dân An Huy, 2002.
Chia sẻ ebook : http://downloadsach.com/
Follow us on Facebook : https://www.facebook.com/caphebuoitoi
Cộng đồng chia sẻ sách hay: http://www.downloadsach.com Page 4
MỤC LỤC
ĐẠI HỌC
Lời Giới Thiệu
Chƣơng 1. Thánh Kinh
Chƣơng 2. Khang Cáo
Chƣơng 3. Bàn Minh
Chƣơng 4. Bang Kỳ
Chƣơng 5. Thính Tụng
Chƣơng 6. Tri Bản
Chƣơng 7. Thành Ý
Chƣơng 8. Chính Tâm Tu Thân
Chƣơng 9. Tề Gia
Chƣơng 10. Trị Quốc
Chƣơng 11. Hiệt Củ
TRUNG DUNG
Lời Dẫn
Chƣơng 1. Thiên Mệnh
Chƣơng 2. Thời Trung
Chƣơng 3. Tiển Năng
Chƣơng 4. Hành Minh
Chƣơng 5. Bất Hành
Chƣơng 6. Đại Trí
Chƣơng 7. Dƣ Trí
Chƣơng 8. Phục Ƣng
Chƣơng 9. Khả Quân
Chƣơng 10. Vấn Cƣờng
Chƣơng 11. Tố Ẩn
Chƣơng 12. Phí Ẩn
Chƣơng 13. Bất Viễn
Cộng đồng chia sẻ sách hay: http://www.downloadsach.com Page 5
Chƣơng 14. Tố Vị
Chƣơng 15. Hành Viễn
Chƣơng 16. Quỷ Thần
Chƣơng 17. Đại Hiếu
Chƣơng 18. Vô Ƣu
Chƣơng 19. Đạt Hiếu
Chƣơng 20. Vấn Chính
Chƣơng 21. Thành Minh
Chƣơng 22. Tận Tính
Chƣơng 23. Trí Khúc
Chƣơng 24. Tiền Tri
Chƣơng 25. Tự thành
Chƣơng 26. Vô Tức
Chƣơng 27. Đại Tai
Chƣơng 28. Tự Dụng
Chƣơng 29. Tam Trọng
Chƣơng 30. Thuật Tổ
Chƣơng 31. Chí Thánh
Chƣơng 32. Kinh Luân
Chƣơng 33. Thƣợng Cách
LUẬN NGỮ
Lời Dẫn
Chƣơng 1. Học Nhi
Chƣơng 2. Vi Chính
Chƣơng 3. Bát Dật
Chƣơng 4. Lý Nhân
Chƣơng 5. Công Dã Tràng
Chƣơng 6. Ung Dã
Chƣơng 7. Thuật Nhi
Chƣơng 8. Thái Bá
Chƣơng 9. Tử Hãn
Chƣơng 10. Hƣơng Đảng
Cộng đồng chia sẻ sách hay: http://www.downloadsach.com Page 6
Chƣơng 11. Tiên Tiến
Chƣơng 12. Nhan Uyên
Chƣơng 13. Tử Lộ
Chƣơng 14. Hiến Vấn
Chƣơng 15. Vệ Linh Công
Chƣơng 16. Quý Thị
Chƣơng 17. Dƣơng Hóa
Chƣơng 18. Vi Tử
Chƣơng 19. Tử Trƣơng
Chƣơng 20. Nghiêu Viết
MẠNH TỬ
Lời Dẫn
Chƣơng 1. Lƣơng Huệ Vƣơng Chƣơng Cú Thƣợng
I. Mạnh Tử với Lƣơng Huệ Vƣơng
II. Mạnh Tử với Tề Tuyên Vƣơng
Chƣơng 2. Lƣơng Huệ Vƣơng Chƣơng Cú Hạ
I. Mạnh Tử với Tề Tuyên Vƣơng
II. Mạnh Tử với Trâu Mục Công
III. Mạnh Tử với Đằng Văn Công
IV. Mạnh Tử với Lỗ Bình Công
Chƣơng 3. Công Tôn Sửu Chƣơng Cú Thƣợng
I. Mạnh Tử với Công Tôn Sửu khi ở nƣớc Tề
II. Lời Mạnh Tử
Chƣơng 4. Công Tôn Sửu Chƣơng Cú Hạ
I. Lời Mạnh Tử
II. Mạnh Tử với Cảnh Sửu
III. Mạnh Tử với Trần Trăn
IV. Mạnh Tử với Khổng Cự Tâm
V. Mạnh Tử với Trì Oa và Công Đô Tử
VI. Mạnh Tử với Vƣơng Hoan
VII. Mạnh Tử với Sùng Ngu
VIII. Mạnh Tử với Thẩm Đồng
Cộng đồng chia sẻ sách hay: http://www.downloadsach.com Page 7
IX. Mạnh Tử với Trần Giả
X. Mạnh Tử với Thời Tử
XI. Mạnh Tử với một ngƣời vì nƣớc Tề
XII. Mạnh Tử với Doãn Sĩ
XIII. Mạnh Tử với Sửng Ngu trên đƣờng về Nƣớc Lỗ
XIV. Mạnh Tử với Công Tôn Sửu trên đƣờng về Nƣớc Lỗ
Chƣơng 5. Đằng Văn Công Chƣơng Cú Thƣợng
I. Mạnh Tử với Đằng Văn Công
II. Mạnh Tử với Trần Tƣơng ngƣời nƣớc Tống
III. Mạnh Tử với Di Chi
Chƣơng 6. Đằng Văn Công Chƣơng Cú Hạ
I. Mạnh Tử với Trần Đại
II. Mạnh Tử với Cảnh Xuân
III. Mạnh Tử với Chu Tiêu
IV. Mạnh Tử với Bành Canh
V. Mạnh Tử với Vạn Chƣơng
VI. Mạnh Tử với Đới Bất Thắng
VII. Mạnh Tử với Công Tôn Sửu
VIII. Mạnh Tử với Đới Doanh Chi
IX. Mạnh Tử với Công Đô Tử
X. Mạnh Tử với Khuôn Chƣơng
Chƣơng 7. Ly Lâu Chƣơng Cú Thƣợng
I. Lời Mạnh Tử
II. Mạnh Tử với Thuần Vu Khôn
III. Mạnh Tử với Công Tôn Sửu
III. Mạnh Tử với Nhạc Chính Tử
Chƣơng 8. Ly Lâu Chƣơng Cú Hạ
I. Lời Mạnh Tử
II. Mạnh Tử với Tề Tuyên Vƣơng
III. Mạnh Tử với Từ Tịch
IV. Mạnh Tử với Công Minh Nghi
V. Mạnh Tử với Vƣơng Hoan
Cộng đồng chia sẻ sách hay: http://www.downloadsach.com Page 8
VI. Mạnh Tử với Công Đô Tử
VII. Mạnh Tử và Trù Tử
VIII. Mạnh Tử đánh giá Tăng Tử và Tử Tƣ
IX. Một truyện ngắn của Mạnh Tử
Chƣơng 9. Vạn Chƣơng Chƣơng Cú Thƣợng
I. Mạnh Tử với Vạn Chƣơng
II. Mạnh Tử với Hàm Khâu Mông
Chƣơng 10. Vạn Chƣơng Chƣơng Cú Hạ
I. Lời Mạnh Tử
II. Mạnh Tử với Bắc Cung Ỷ
III. Mạnh Tử với Vạn Chƣơng
IV. Mạnh Tử với Tề Tuyên Vƣơng
Chƣơng 11. Cáo Tử Chƣơng Cú Thƣợng
I. Mạnh Tử với Cáo Tử
II. Mạnh Tử với Mạnh Quý Tử và Công Đô Tử
III. Mạnh Tử với Công Đô Tử
IV. Lời Mạnh Tử
Chƣơng 12. Cáo Tử Chƣơng Cú Hạ
I. Mạnh Tử với Ốc Lƣ Tử
II. Mạnh Tử với Tào Giao
III. Mạnh Tử với Công Tôn Sửu
IV. Mạnh Tử với Tổng Hình
V. Mạnh Tử với Thuần Vu Khôn
VI. Mạnh Tử với Thận Tử
VII. Mạnh Tử với Bạch Khuê
VIII. Mạnh Tử với Trần Tử
IX. Lời Mạnh Tử
Chƣơng 13. Tận Tâm Chƣơng Cú Thƣợng
I. Lời Mạnh Tử
II. Mạnh Tử với Tống Câu Tiễn
III. Mạnh Tử với Công Tôn Sửu
IV. Mạnh Tử với Vƣơng Tử Điếm
Cộng đồng chia sẻ sách hay: http://www.downloadsach.com Page 9
V. Mạnh Tử với Đào Ứng
VI. Mạnh Tử với con vua nƣớc Tề
VII. Mạnh Tử với Tề Tuyên Vƣơng
VIII. Mạnh Tử với Công Đô Tử
Chƣơng 14. Tận Tâm Chƣơng Cú Hạ
I. Lời Mạnh Tử
II. Mạnh Từ với Cao Tử
III. Mạnh Tử với Mạch Kê
IV. Mạnh Tử với Trần Trăn
V. Mạnh Tử với Hạo Sinh Bất Hại
VI. Dự đoán của Mạnh Tử
VII. Chuyện xảy ra ở Thƣợng Cung
VIII. Mạnh Tử với Công Tôn Sửu
IX. Mạnh Tử với Vạn Chƣơng
o0o
Cộng đồng chia sẻ sách hay: http://www.downloadsach.com Page 10
ĐẠI HỌC
Cộng đồng chia sẻ sách hay: http://www.downloadsach.com Page 11
Lời Giới Thiệu
Trong lịch sử văn hóa, tư tưởng phương Đông, bộ sách Tứ Thư có một vai trò cực kỳ quan
trọng. Hầu hết các nước Châu Á, trong đó có Việt Nam, cả một chặng dài đã dùng Tứ Thư để
làm nền tảng phát triển. Tứ Thư gồm bốn cuốn: Đại Học, Trung Dung, Luận Ngữ và Mạnh Tử.
Sự hình thành bộ sách này kéo dài hàng trăm năm, trong đó nổi lên hai tên tuổi chủ đạo: Khổng
Tử - người thầy, người khởi xướng, và Mạnh Tử - người kế thừa, phát triển.
Tứ Thư đề cập đến nhiều lĩnh vực: triết học, chính trị, đạo đức, luật pháp... Một trong những nội
dung chủ đạo của Tứ Thư là việc tập trung xây dựng nhân cách con người xã hội với những vấn
đề căn cốt như: nhân, nghĩa, lễ, trí, tín. Những chuẩn mực mà Tứ Thư đề ra cho cá nhân, đặc
biệt ở khía cạnh đạo đức, đến nay vẫn còn mang tính thời sự và trình tự hệ thống: tu thân, tề gia,
trì quốc, bình thiên hạ xem ra ngày càng chứng tỏ sự ưu việt. Ở Tứ Thư, giá trị cá nhân chỉ được
đề cao khi mà nó gắn bó mật thiết với toàn bộ trật tự chung, nói cách khác khi nó hoàn thành
triệt đế nghĩa vụ, bổn phận của mình với toàn bộ xã hội xung quanh. Vì thế, có thể khẳng định,
cái đích hướng tới cuối cùng của Tứ Thư chính là sự phát triển trong bình ổn với một quy định
nghiêm ngặt về đạo đức cho tất cả các tầng lớp xã hội. Chính giá trị quan trọng này sẽ giải thích
hiện tượng qua hàng nghìn năm, ảnh hưởng của Tứ Thư không chỉ dừng ở phương Đông mà
ngày càng lan truyền, phổ cập trên diện rộng thế giới.
Trong thời đại ngày nay, khi xu hướng toàn cầu hóa đang tràn lan và sự tồn tại của một quốc
gia, một dân tộc phụ thuộc rất nhiều vào nội lực văn hóa truyền thống thì việc tìm hiểu, khám
phá lại Tứ Thư là một nhu cầu quan trọng, cấp thiết, không chỉ ở tầm quốc gia mà ở ngay bản
thân mỗi cá nhân người Việt Nam. Lý do đơn giản là một phần không nhỏ văn hóa của chúng ta
phát triển trên cơ sở tiếp thu uyển chuyển, linh hoạt, có chọn lọc những tinh hoa tư tường Khổng
Mạnh, mà trong đó Tứ Thư là cốt lõi. Qua Tứ Thư, chúng ta sẽ hiểu thấu đáo hơn nền tảng văn
hóa truyền thống của dân tộc mình để rồi từ đó có những định hướng cho chặng đường phát
triển tiếp theo.
Với tinh thần "ôn cố tri tân" - đọc cũ để thấy cái mới - Nhà Xuất Bản Quân Đội Nhân Dân đã tổ
chức biên dịch bộ sách Tứ Thư nhằm giới thiệu với bạn đọc một viên ngọc quý trong kho tàng
văn hóa, tư tưởng nhân loại.
Cộng đồng chia sẻ sách hay: http://www.downloadsach.com Page 12
Mặc dù dịch giả đã cố gắng hết mình, đã tham khảo nhiều ý kiến của các đồng nghiệp cũng như
các học giả danh tiếng khác, nhưng chắc hẳn bản dịch không tránh khỏi những bất cập. Nhà
xuất bản mong bạn đọc lượng thứ, góp ý để lần xuất bản sau chúng ta có bản dịch hoàn chỉnh
hơn.
NHÀ XUẤT BẢN QUÂN ĐỘI NHÂN DÂN
Cộng đồng chia sẻ sách hay: http://www.downloadsach.com Page 13
Đại Học nguyên là một chương trong Lễ Ký, được thành sách ước trong khoảng thời gian từ thời
Chiến Quốc đến thời Tần Hán, được xem là một trong những kinh sách chủ yếu của Nho gia.
Còn tác giả là ai, từ trước đến nay vẫn chưa xác định rõ. Có người cho là Tử Tư viết, nhưng Chu
Hy đời Tống cho là của Tăng Tử viết. Chu Hy nêu ra lý do Tăng Tử là học trò của Khổng Tử,
nên Tăng Tử ghi chép lại lời dạy của Khổng Tử là hợp đạo lý. Tuy là suy đoán nhưng người đời
sau đa số đều tin vào giả thuyết này.
Nhưng đến đời Thanh, các nhà khảo chứng lại nêu ra ý kiến khác nhau, cho rằng Đại Học với
Tăng Tử, Tử Tư không có liên quan gì, mà là sách được viết vào đời Hán, nhưng lý do nêu ra
chưa đủ sức thuyết phục, chưa được mọi người công nhận, thành ra việc tranh luận ai là tác giả
đến nay vẫn chưa kết thúc.
Hai chữ Đại Học ở đây có nghĩa là học vấn uyên bác tinh sâu. Theo đời Chu truyền lại, con
cháu quý tộc tám tuổi đã đi học tiểu học, học tập tri thức văn hóa cơ sở và võ nghệ; mười lăm
tuổi vào đại học, còn gọi là thái học, học lý luận quản lý chính sự qua các kinh thư. Trịnh Huyền
đời Hán nói: "Những học sinh đại học dựa vào tri thức uyên bác tinh sâu, có thể tham gia quản
lý chính sự". Chu Hy đời Tống nói: "Đại học giả, đại nhân chi học dã". Đại nhân ở đây không
phải là người có địa vị cao, mà là người có nhân cách cao thượng theo học đại học để trở thành
người quân tử phò vua, giúp nước.
Đời Hán xem các kinh ở thời Xuân Thu là đại kinh, xem Tứ Thư - trong đó có Đại Học - là tiểu
kinh.
Đời Đường xem Đại Học, Mạnh Tử và Kinh Dịch như nhau, đều gọi là kinh thư.
Đời Tống, hai anh em họ Trình là Trình Hạo và Trình Di nói: "Sách Đại Học là sách nhập môn
cho người mới đi vào học đạo".
Điều đó nói lên địa vị của sách Đại Học trong các loại kinh thư.
Chu Hy đánh giá rất cao về nội dung sách Đại Học, nói rằng: Sách Đại Học là cương lĩnh,
không có cái gì không bao hàm trong đó, không có cái gì không dung nạp trong đó. Chu Hy còn
cho rằng có thể dùng những thuyết giáo trong sách Đại Học để bù đắp lại những lỗ hổng trong
tư tưởng của giại cấp thống trị phong kiến.
Cộng đồng chia sẻ sách hay: http://www.downloadsach.com Page 14
Về các bản sách Đại Học, Chu Hy cho rằng, kể cả bản cũ cũng như những bản đã cải biên chỉnh
sửa, đều có chỗ chưa hoàn chỉnh. Cho nên Chu Hy đã dựa vào bản đã sửa chữa của Trình Di,
tiếp tục chỉnh biên, phân ra chương mục.
Chu Hy cũng nói thêm chương đầu tiên là kinh, là ý của Khổng Tư do Tăng Tử truyền lại bằng
miệng; còn mười chương sau là giải thích chương đầu tiên, do học trò của Tăng Tử ghi chép lại.
Về sau người ta gọi bản của Chu Hy chỉnh biên là Đại Học đã sửa chữa, so với bản cũ có chỗ
khác nhau. Tuy vậy người đời sau vẫn cho rằng bản của Chu Hy là bản có sức thuyết phục nhất,
được giới chuyên môn dùng để đọc và nghiên cứu. Trong lịch sử Trung Quốc, Đại Học là sách
có nhiều bản nhất.
Ngày 14 tháng 8 năm 2002
DƢƠNG HỒNG
Cộng đồng chia sẻ sách hay: http://www.downloadsach.com Page 15
Chƣơng 1. Thánh Kinh
1. Đạo học lớn cốt để biết phát huy đức sáng đức tốt đẹp của con ngƣời, đổi mới khiến lòng dân
bỏ cũ theo mới, bỏ ác theo thiện, khiến mọi ngƣời đạt đến mức độ đạo đức hoàn thiện nhất. Có
hiểu đƣợc phải đạt đến mức độ đạo đức hoàn thiện nhất thì mới kiên định chí hƣớng. Chí hƣớng
kiên định rồi, tâm mới yên tĩnh. Tâm yên tĩnh rồi, lòng mới ổn định. Lòng ổn định rồi, suy nghĩ
sự việc mới có thể chu toàn. Suy nghĩ sự việc chu toàn rồi, mới có thể xử lý, giải quyết công việc
đƣợc thỏa đáng.
Vạn vật đều có đầu có đuôi, có gốc, có ngọn. Vạn sự đều có bắt đầu và kết thúc. Biết làm cái gì
trƣớc cái gì sau tức là đã tiếp cận với nguyên tắc của đạo rồi.
2. Thời cổ đại, phàm những thánh nhân muốn phát huy tính thiện của con ngƣời đến khắp thiên
hạ, trƣớc hết phải lãnh đạo tốt nƣớc mình, bang mình.
Muốn lãnh đạo tốt nƣớc mình, bang mình, trƣớc hết cần chỉnh đốn tốt gia đình, gia tộc của mình.
Muốn chỉnh đốn tốt gia đình, gia tộc mình, trƣớc hết phải tu dƣỡng tốt phẩm đức bản thân mình.
Muốn tu dƣỡng tốt phẩm đức bản thân mình, trƣớc hết phải làm cho tâm tƣ của mình ngay thẳng,
đoan chính. Muốn cho tâm tƣ của mình ngay thẳng, đoan chính, trƣớc hết phải có ý nghĩ thành
thật. Muốn có ý nghĩ thành thật, trƣớc hết phải có nhận thức đúng đắn. Mà con đƣờng nhận thức
đúng đắn chính là nghiên cứu đến nơi đến chốn, lĩnh hội đƣợc cái nguyên lý của sự vật.
3. Có lĩnh hội đƣợc nguyên lý của sự vật, nhận thức mới đúng đắn, ý nghĩ mới thành thực. Ý
nghĩ thành thực, tâm tƣ mới ngay thẳng. Tâm tƣ ngay thẳng, phẩm đức bản thân mới tu dƣỡng
tốt. Phẩm đức bản thân tu dƣỡng tốt mới chỉnh đốn tốt gia đình, gia tộc của mình. Chỉnh đốn tốt
gia đình, gia tộc mình mới lãnh đạo tốt nƣớc mình. Lãnh đạo tốt nƣớc mình, thiên hạ mới đƣợc
thái bình (mới bình trị đƣợc thiên hạ).
4. Từ vua thiên tử đến ngƣời bình dân, ai ai cũng phải lấy tu dƣỡng phẩm đức làm gốc.
Cộng đồng chia sẻ sách hay: http://www.downloadsach.com Page 16
Một cây cái gốc đã mục nát rồi mà cái ngọn còn tốt tƣơi là điều không thể có. Xem nhẹ cái căn
bản đáng phải xem trọng, coi trọng cái chi tiết vốn là thứ yếu, xƣa nay chƣa từng có bao giờ.
Trên đây là bài kinh gồm những nguyên tắc và lời bàn luận của Khổng Tử do học trò là Tăng Tử
truyền lại bằng miệng. Còn mƣời chƣơng tiếp theo là kiến giải của Tăng Tử, do học trò của Tăng
Tử ghi chép lại. Bản gốc có nhiều nhầm lẫn. Bản hiện nay do Trình Di đính chính, tôi (Chu Hy)
lại tiếp tục khảo chứng các kinh sách khác nữa, rổi phân thành chƣơng tiết.
Lời bình:
Cƣơng lĩnh "trị quốc bình thiên hạ" do Nho gia đề xƣớng là "tam cƣơng, bát mục".
"Tam cƣơng" là ba cƣơng lĩnh:
- Minh minh đức.
- Tân dân.
- Chỉ ƣ chí thiện.
"Minh minh đức" là phát huy đức sáng, tính tốt, tính thiện của nhân dân, yêu cầu giai cấp thổng
trị phát huy quan niệm đạo đức, luân lý truyền thống Nho gia để duy trì trật tự xã hội, đề xƣớng
thực hành đƣờng lối đức trị.
"Tân dân" là đổi mới lòng dân, đổi mới cách suy nghĩ của dân, bỏ cũ thay mới, bỏ ác theo thiện,
yêu cầu mới ngƣời thực hiện đạo đức của Nho gia, phát huy cao độ đạo đức trời đã phú cho con
ngƣời lúc mới sinh để làm thay đổi tƣ tƣởng con ngƣời, khiến mọi ngƣời có thể từ bỏ điều xấu
mà làm điều tốt, từ bỏ điều ác mà làm điều thiện.
"Chỉ ƣ chí thiện" là đạt đến đạo đức hoàn thiện nhất. Nho gia cho rằng chỉ khi nào việc tu dƣỡng
đạo đức của con ngƣời đạt đến mức độ hoàn thiện nhất thì nƣớc mới đƣợc hƣng thịnh phát đạt,
không còn tiềm ẩn nguy cơ bị diệt vong.
"Bát mục" là tám bƣớc cụ thể để thực hiện ba cƣơng lĩnh nói trên. Đó là:
- Cách vật (nghiên cứu thấu đáo sự vật).
- Trí tri (hiểu biết sâu sắc, có kiến thức rõ rệt).
Cộng đồng chia sẻ sách hay: http://www.downloadsach.com Page 17
- Thành ý (có ý nghĩ thành thật với chính mình).
- Chính tâm (giữ lòng dạ ngay thẳng).
- Tu thân (sửa mình trở thành ngƣời tốt).
- Tề gia (chỉnh đốn tốt việc nhà).
- Trị quốc (khiến cho đất nƣớc yên ổn).
- Bình thiên hạ (khiến cho thiên hạ thái bình).
Trong tám bƣớc đó, tu thân là gốc. Muốn tu thân, trƣớc hết phải "cách vật trí tri", nghĩa là phải
nghiên cứu kỹ để hiểu cho hết cái nguyên lý của sự vật, tìm hiểu kỹ điều kiện khách quan, chủ
quan, bản chất của sự vật để không ngừng nâng cao nhận thức đối với sự vật.
Nhận thức đƣợc thế giới khách quan, chủ quan của sự vật, hiểu đƣợc nguyên lý của sự vật, tiếp
đó thực hiện đƣợc "thành ý", "chính tâm", "tu thân" thì mọi ngƣời trong gia đình, gia tộc đƣợc
yên ổn, hòa thuận.
Gia đình, gia tộc yên ổn, nƣớc nhà sẽ yên ổn, thiên hạ sẽ thái bình.
Trong tám bƣớc đó, bốn bƣớc đầu nói về phƣơng pháp tu thân, ba bƣớc sau nói về mục đích của
tu thân.
Tám bƣớc này nhấn mạnh phải nâng cao nhận thức để phát huy đức sáng, tính thiện của con
ngƣời, yêu cầu con ngƣời tự khôi phục lại bản tính thiện trời phú cho lúc mới sinh để phòng
ngừa những sai lệch trong cảm tính cá nhân, những dục vọng sai trái, loại trừ những tình cảm
không ổn định, theo đuổi đức sáng để tự hoàn thiện mình.
Cộng đồng chia sẻ sách hay: http://www.downloadsach.com Page 18
Chƣơng 2. Khang Cáo
Khang Cáo là một thiên trong sách Chu Thƣ có câu: "Có thể phát huy đƣợc tính tốt của mọi
ngƣời".
Thái Giáp là một thiên trong sách Thƣợng Thƣ có câu: "Nên nghĩ đến những tính tốt mà trời đã
ban cho mọi ngƣời".
Đế Điển là một thiên trong sách Ngu Thƣ có câu: "Có thể phát huy đƣợc đại đức".
Ba lời ấy đều muốn nói mọi ngƣời phải tự mình phát huy đức sáng của mình.
Lời bình:
Đây là chƣơng đầu tiên ghi chép về những kiến giải của Tăng Tử. Ông trích dẫn lời nói trong
các điển tích, để nói lên ngƣời xƣa đã rất quan tâm đến việc phát huy đức sáng của con ngƣời và
khẳng định là có thể phát huy đƣợc.
Đức sáng trời phú cho là đức sáng có sẵn, ta phải gìn giữ và phát huy để cho cách nói, cách nghe,
cách nhìn, cách làm của mỗi ngƣời phù hợp với đạo đức luân lý Nho gia. Đƣợc nhƣ vậy thì xã
hội ổn định.
Cộng đồng chia sẻ sách hay: http://www.downloadsach.com Page 19
Chƣơng 3. Bàn Minh
Trên chậu tắm của vua Thành Thang có khắc mấy chữ: "Mỗi ngày nếu có thể làm cho mình
đƣợc mới hơn thì ngày nào cũng nên tự đổi mới, đã đổi mới rồi, càng mới hơn nữa".
Thiên Khang Cáo có câu: "Nên khuyến khích nhân dân đổi mới".
Kinh Thi có câu: "Triều Chu tuy là nƣớc cũ, nhƣng là mang sứ mạng mới".
Cho nên ngƣời quân tử nên tận dụng hết mọi biện pháp, ráng sức đạt đến cõi đạo đức hoàn thiện
nhất để cầu đƣợc tự đổi mới.
Lời bình:
Nho gia chủ trƣơng thi hành tƣ tƣởng "tân dân", có nghĩa là đổi mới lòng dân, bỏ cũ theo mới,
bỏ ác theo thiện.
Cốt lõi của vấn đề là đổi mới để thống nhất tƣ tƣởng, vì vậy giai cấp thống trị đồng thời với tự
hoàn thiện mình, phải tìm mọi biện pháp tuyên truyền đạo đức luân lý Nho gia trong dân chúng,
khiến mọi ngƣời đều đổi mới, đạt đến hoàn thiện nhân cách, phẩm đức.
Cộng đồng chia sẻ sách hay: http://www.downloadsach.com Page 20
Chƣơng 4. Bang Kỳ
1. Kinh Thi có câu: "Thiên tử cai quản một cõi đất vuông vức nghìn dặm, là nơi ở của nhân
dân".
Kinh Thi có câu: "Con chim vàng hót líu lo, nó đậu bên gác núi".
Khổng Tử bình câu này nói: "Con chim vàng còn biết chọn chỗ mà đậu, chẳng lẽ ngƣời ta không
bằng con chim sao?"
2. Kinh Thi có câu: "Ôi Văn Vƣơng! Đức hạnh của Ngƣời sâu xa biết mấy, to lớn biết mấy! Vừa
quang minh chính đại, vừa cung kính làm trọn chức phận của mình". Làm vua thì hết mình thực
hiện đức nhân. Làm bề tôi thì hết mình thực hiện đức kính. Làm con thì hết mình thực hiện đức
hiếu. Làm cha thì hết mình thực hiện đức từ. Cùng ngƣời trong nƣớc quan hệ với nhau phải hết
mình thực hiện đức tín.
3. Kinh Thi có câu: "Kìa! Xem bên đoạn ngoặt của sông Kỳ, tre xanh rậm rạp, tốt tƣơi; có ngƣời
quân tử lịch sự, thanh nhã, nhƣ cắt nhƣ gọt, thật chăm chỉ; nhƣ mài nhƣ dũa, thật tinh tế. Trang
nghiêm thay! Cƣơng nghị thay! Quang minh chính đại thay! Vì đại thay! Ngƣời quân tử lịch
thiệp, thanh nhã nhƣ vậy, ngƣời ta trọn đời không bao giờ quên".
"Nhƣ cắt nhƣ gọt" là muốn nói đến thái độ học tập của ngƣời quân tử.
"Nhƣ mài nhƣ dũa" là muốn nói về công phu tu dƣỡngcủa ngrƣời quân tử.
"Trang nghiêm thay! Cƣơng nghị thay!" là muốn nói về thái độ nghiêm túc cẩn thận của ngƣời
quân tử.
"Quang minh chính đại thay! Vĩ đại thay!" là muốn nói về dáng vẻ bộ mặt uy nghiêm nhƣng
chân thành, sáng sủa của ngƣời quân tử.
"Ngƣời quân tử lịch thiệp, thanh nhã nhƣ vậy, ngƣời ta trọn đời không bao giờ quên" là muốn
nói đức hạnh của ngƣời quân tử đã đạt đến cõi chí thiện, chí mỹ, nên dân chúng không bao giờ
quên.
Cộng đồng chia sẻ sách hay: http://www.downloadsach.com Page 21
4. Kinh Thi có câu: "Hõi ôi! Những vị vua đời trƣớc thì ngƣời ta chẳng quên".
Ngƣời quân tử ca ngợi các vị vua đời trƣớc mà trở nên tôn trọng ngƣời hiền, cũng nhƣ yêu quý
những ngƣời thân của mình.
Còn kẻ tiểu nhân cũng nhờ công đức của các vị vua đời trƣớc mà hƣởng thụ những niềm vui,
hƣởng thụ những lợi ích.
Vì vậy, dù các vị vua đời trƣớc đã qua đời, nhƣng mọi ngƣời vĩnh viễn không bao giờ qu...