Agnieszka Janiszewska Szepty i tajemnice T1

Spis treści Rozdział 1 Rozdział 2 Rozdział 3 Rozdział 4 Rozdział 5 Rozdział 6 Rozdział 7 Rozdział 8 Rozdział 9 Rozdział 10 Rozdział 11 Rozdział 12 Rozdział 13 Rozdział 14 Rozdział 15 Rozdział 16 Rozdział 17 Rozdział 18 Rozdział 19 Rozdział 20 Rozdział 21 Rozdział 22 Rozdział 23 Rozdział 24 Rozdział 25

Rozdział 26 Rozdział 27 Rozdział 28 Rozdział 29 Rozdział 30 Rozdział 31 Rozdział 32 Rozdział 33 Rozdział 34 Rozdział 35 Rozdział 36 Rozdział 37 Rozdział 38 Rozdział 39 Rozdział 40 Rozdział 41 Rozdział 42 Rozdział 43 Rozdział 44 Rozdział 45 Rozdział 46 Rozdział 47 Rozdział 48 Rozdział 49 Rozdział 50 Rozdział 51 Rozdział 52

Rozdział 53 Rozdział 54 Rozdział 55 Rozdział 56 Rozdział 57 Rozdział 58 Rozdział 59 Rozdział 60 Rozdział 61 Rozdział 62 Rozdział 63 Rozdział 64

Darmowe eBooki: www.eBook4me.pl

Sierpień 1939 roku Dwa tygodnie temu znowu przyśniła mi się moja siostra. Moja siostra… Te słowa od razu przyszły mi do głowy, gdy ją zobaczyłam, a przecież od lat już jej tak nie nazywałam. Nie chciałam nawet wymieniać jej imienia. Robiłam to tylko wtedy, gdy nie sposób już było tego uniknąć. Nie widywałam jej również od bardzo dawna. I nagle pewnej nocy przyszła. Widziałam ją tak wyraźnie, jak… Mniejsza z tym. Stała przy oknie i patrzyła na mnie. Powiedziała, że odchodzi, że wszystko zrozumiała, że wyraża żal i prosi mnie o wybaczenie. Powiedziała jeszcze, że już odpokutowała, wyznała wszystko Bogu i potrzebuje tylko mojej przyjaźni. Pamiętam, że w pierwszej chwili przeraziłam się, sądziłam bowiem, że widzę zjawę. Potem dotarło do mnie, że to tylko koszmarny sen, choć niezwykle realistyczny. Bywają takie sny. Pamiętam nawet jeden… Nie chciałam jednak do niego wracać. Gdy minęło moje przerażenie, wróciła znowu wściekłość. Te Twoje gierki! Nigdy już nie dam się na nie nabrać. Ty niby odpokutowałaś?! Śmiechu warta ta Twoja pokuta! Byłaś zawsze szczęśliwie zakochana i kochana z wzajemnością, miałaś przyjaciół, otaczała cię ludzka sympatia i ludzki szacunek. Byłaś utalentowana i błyskotliwa. Nigdy nie zaznałaś goryczy samotności, chyba że sama jej pragnęłaś. I poróżniły nas sprawy, które sprawiły mi głęboki ból… To ja, siostro, byłam nieszczęśliwa i samotna. To ja pokutowałam, chociaż nie wiem za co. Może i za Twoje grzechy, więc daj mi teraz spokój i nie proś mnie o nic. Rano starałam się już o Tobie nie myśleć. Działo się tyle innych spraw. Wojna wisiała na włosku. Wieczorem zadzwonił telefon i gdy zeszłam potem na dół, zobaczyłam zapłakaną matkę i innych mieszkańców naszego domu. – Wiem – powiedziałam tylko i nie dałam nikomu dojść do słowa. Już wiedziałam i czułam kompletną pustkę. Nadal nie byłam zdolna

o tym myśleć i nie chciałam dopuścić do głosu żadnych emocji. A potem, po paru dniach, przyjechali mój mąż i syn. To właśnie mój syn wręczył mi list od Ciebie. – Jeżeli nie ze względu na nią, zrób to przynajmniej dla mnie i przeczytaj – prosił. Nie mogłam mu odmówić, chociaż czułam, czym to się skończy. A jednak… Zaledwie otworzyłam kopertę i przeczytałam pierwsze Twoje słowa, wiedziałam już… Zrozumiałam natychmiast to, do czego nie chciałam przyznać się wcześniej… Że brakowało mi Ciebie zawsze… i że wybaczyłam Ci już dawno temu.

Rozdział 1

Nowy Jork, rok 1946 – Nie, tato. Kocham cię, ale nie. – Była zdecydowana odmówić, a jednak czuła, że mięknie pod wpływem spojrzenia ojca i ledwo skrywanej prośby w jego głosie. – Czy warto dłużej tkwić w tym uporze, w tej zawziętości, córeczko? – mówił łagodnie, wykorzystując cały swój urok, ten urok, którego nie mógł zmienić, a tym bardziej zniszczyć, upływ czasu. Zawsze widziała, że kobiety nie były obojętne na jego wdzięk. Topniały pod wpływem ciepła, jakim emanował… Dosłownie topniały jak wosk. Ona również. Jednak w tej sprawie postanowiła walczyć, jak długo tylko się da. – Ta kobieta ignorowała nas przez tyle lat. Nie chciała mnie znać, nigdy o mnie nie zapytała. Sam wiesz, jak potraktowała mamę. Sam mi to mówiłeś. – Tak, mój skarbie. Lecz od tego czasu upłynęły lata. Skoro teraz wyciąga do nas rękę na zgodę… – Nie ufam jej i nie wierzę w jej dobrą wolę. Przekazałam ci jej prośbę o kontakt z tobą i ścierpiałam nawet to, że umówiłeś się z nią na spotkanie. Twoja wola, tato. Jesteś przecież wolnym człowiekiem. Ale mnie w to nie mieszaj. Teraz ja nie chcę mieć z nią nic wspólnego. Mama zawsze chciała żyć z nią w zgodzie i co ją w zamian spotkało? – To były sprawy między nimi. Mama pragnęła zgody do samego końca, ale zabrakło jej już czasu. Takie jednak było jej życzenie. Wiem, bo zdążyła to jeszcze wyrazić. Wtedy jednak ja nie mogłem się z tym pogodzić. Teraz już inaczej na to patrzę. – Nie jestem taka święta jak ty. Roześmiał się i, chociaż trochę się opierała, posadził ją na swoich kolanach, dokładnie tak jak wtedy, gdy była małą dziewczynką. Pamiętała, że czasami to samo robił z jej matką. Te wspomnienia wciąż wywoływały w niej tęsknotę i pewien rodzaj żalu. – Nie musisz na razie spotykać się z nią – perswadował. – Przeczytaj tylko te listy i wspomnienia. To wszystko. Wtedy będziesz lepiej wiedziała…

– Nie. – Takie było życzenie twojej mamy. – Wystarczy, że ty wykonałeś to życzenie, jak zawsze zresztą. Poświęciłeś dla mamy wszystko. Myślę, że więcej niż ona dla ciebie. – Dała mi z siebie tyle, ile potrzebowałem do pełni szczęścia. Pamiętaj, dziecko, że miłość nie oznacza, że oddajemy z siebie wszystko, że nic dla siebie nie zostawiamy. – Wiadomo, komu zostawiła tę resztę siebie – odparła z goryczą, choć wcale nie chciała powiedzieć tego na głos. Nawet tak nie myślała. Tkwiła w niej jednak od kilku lat wciąż ta sama zadra, która czasem przypominała o sobie w przykry sposób. – Przeczytaj najpierw jego listy do mamy. Specjalnie nigdy ich nie zniszczyła. – Nie. Zapomnij o tym. – Ja to zrobiłem i dzięki temu odzyskałem spokój. Wiem na pewno, że jej miejsce jest tam, gdzie przed laty zdecydowałem. Pokręciła przecząco głową i walczyła z całych sił, aby znowu nie płakać, jak wtedy. Dlaczego ojciec wracał do tych spraw i namawiał ją na spotkanie z tamtą kobietą, chociaż wiedział, że jest to jątrzenie niedawno i z takim trudem zabliźnionej rany? Nie naciskał już i pozwolił jej wstać. Sam powolnym ruchem podniósł się z fotela i wziął do ręki porzuconą na dywanie gazetę. – Przeczytaj te listy, córeczko! Zrób to dla mamy i dla mnie. Byłaś naszym wielkim skarbem, prawdziwym prezentem, który sobie sprawiliśmy. Przeczytaj te listy, a potem wszystkie pozostałe, które przywiozła… tamta. Potem, jeśli zechcesz, spotkasz się z nią osobiście. – Nie zechcę. Nie mam z tym nic wspólnego – odparła zawzięcie, ale już wtedy widziała, że w końcu ustąpi.

Rozdział 2

Paryż, 1956 rok – Mamo, nie pamiętasz? To tutaj. Uśmiechnęła się pobłażliwie, słysząc słowa córki. Czy ta dziewczyna uważa, że jej matka zaczyna już cierpieć na sklerozę? Już kilka lat temu córka była zszokowana i wzburzona tym, że matka zaproponowała jej przeczytanie swoich listów, swojego dziennika i listów od innych członków rodziny. Były tam także listy ojca do kobiety, z którą związał potem na krótko swoje życie. – Oszalałaś, mam czytać listy taty do niej?! – krzyknęła wtedy oburzona. Tyle lat zajęło jej pogodzenie się z przeszłością ojca, pogodzenie się z obecnością w jej życiu własnej siostry. Nie będzie teraz na nowo tego rozdrapywać, nie będzie na nowo cierpieć i nienawidzić. W ogóle, jakim prawem matka to robi? Strasznie się wtedy o to pożarły. Potem mama wyjechała do swojego syna, do Nowego Jorku i nie było jej prawie dziesięć lat. Dziesięć lat nieobecności nie sprawiło jednak, że zapomniała. Wróciła i zaczęła na nowo wiercić córce dziurę w brzuchu. Nic, tylko przeczytaj i przeczytaj. Gdyby to jeszcze było wszystko! – Muszę spotkać się z twoimi siostrami – oznajmiła. – Zorganizuj to jakoś w dawnym domu twojej ciotki. – Oszalałaś! – krzyknęła córka. – Nie chcą cię znać! W dodatku w tym domu! Ale matka dopięła swego. Oznajmiła, że wraca na stałe do kraju, do Polski, i takie jest jej życzenie. – Do Polski?! Zacznij w końcu myśleć, mamo! Ledwo cię stamtąd wyciągnęliśmy. Wiesz, co cię tam czeka? Nikt o zdrowych zmysłach nie wraca teraz do Polski. – Zdrowe zmysły są pojęciem względnym i subiektywnym – odparła pogodnie matka. – Decyzję już podjęłam i nie dyskutuję o niej, a jedynie informuję. Bądź teraz łaskawa zorganizować spotkanie z dziewczętami. Oczywiście matka doskonale wiedziała, że „dziewczęta” są już dojrzałymi kobietami, ale dla niej nie miało to znaczenia. W końcu

zrezygnowana córka ustąpiła i oto są już na miejscu. Wystarczy tylko zadzwonić do drzwi, ale matka zatrzymała się nagle i jakby zawahała. – Wiem, że to tu – odparła w końcu na pytanie córki. – Już tu przecież byłam. Jak mogłabym zapomnieć? Pozwól mi tylko na chwilę przystanąć i pomyśleć. Chcę ich zobaczyć. – Dziewczyny już są i czekają na nas, mamo. – Nie mówię o nich – odparła z lekkim zniecierpliwieniem matka i stało się jasne, kogo miała na myśli. Jej oczy były pełne wspomnień o tych, których zobaczyć tu mogła przez krótką chwilę tylko ona. Jej córka i dwie pozostałe kobiety, które czekały już na nie za zamkniętymi drzwiami tego domu, nie mogły nikogo więcej dostrzec. Ona jednak zobaczyła wszystkich i uśmiechnęła się z ulgą. Udało się. Po tylu latach dobrnęła wreszcie do mety. – Porozmawiam z dziewczętami – szepnęła, patrząc na przesuwające się cienie, które widziała tylko ona. – Muszę im pewne rzeczy osobiście wyjaśnić, bo same tylko listy i spisane wspomnienia nie sprawią, że dziewczyny wszystko zrozumieją. Niełatwo było zrozumieć naszą rodzinę. W tamtych czasach, jeszcze przed poprzednią wojną, była uważana za bardzo, bardzo nietypową. Wszyscy o nas plotkowali… – Mam zapukać czy będziesz mówić do zamkniętych drzwi? – usłyszała zniecierpliwiony głos córki. Westchnęła. Boże, jacy ci młodzi są teraz niecierpliwi! I dokąd im się tak spieszy? – Zapukaj – rzekła.

Rozdział 3

Początek XX wieku Matzerowie nigdy nie byli uważani za wzór rodzinnego stadła, przynajmniej według obowiązujących przyzwyczajeń społecznych. Każdy z członków rodziny żył własnym życiem, zresztą raczej rzadko się spotykali. Sąsiedzi, a zwłaszcza sąsiadki, wypowiadali się o tym z przekąsem. – Nic dziwnego – mawiały. – Skoro w domu zabrakło kobiety, żony, matki. – No ale przecież doktor Matzer ożenił się powtórnie – powątpiewali inni. Rzeczywiście, tak właśnie było. Ożenił się. I to szczęśliwie wtedy, gdy dzieci były jeszcze niedorosłe. Robert miał lat dwanaście, Jaś niecałe dziesięć. W dodatku Marta Majewicz posiadała nie tylko spory majątek, ale była także domatorką i potrafiła dać sobie radę z dzieciakami. Od razu nastały tam inne porządki. Przecież po odejściu Zofii dom Matzerów w Warszawie był potwornie zaniedbany. Chłopcy chodzili swoimi drogami, doktor Matzer całe dnie pracował naukowo albo przy pacjentach, względnie na odczytach, ciągle gdzieś wyjeżdżał. Zdziczeliby, gdyby nie Marta. Ale co bardziej zawzięte w tej materii panie nie dawały zbić się z tropu. – To nie jest takie pewne, czy Marta zaprowadziła tam porządki. Przecież w Zaborowie jest na ogół pusto. Zjeżdżają się na Boże Narodzenie, na Wielkanoc i wakacje, a i to nie wszyscy. – Och, przecież Robert i Jaś są już studentami. – Pani Jadwicka, najbliższa sąsiadka Zaborowa, a zarazem przyjaciółka Marty Matzer, primo voto Majewicz, próbowała się wtrącić. – Robert studiuje medycynę, Janek nauki ścisłe czy coś takiego. Zresztą obaj są za granicą. Trudno, żeby dorośli chłopcy siedzieli w Zaborowie i gnuśnieli. Gnuśnieli?! To słowo podziałało jak dolanie oliwy do ognia. Wszyscy chłopcy w okolicy pozostawali w majątkach. No, prawie wszyscy. Zresztą co do chłopców doktora Matzera, powszechnie uważano, że na pewno nie dojdą do niczego. Ani Robert, ani Jaś. Prawda, może i zdolni do nauki, może i kształcą się w dobrych szkołach, zresztą zdolności mają po ojcu. Nie należy

jednak zapominać, że ich matka była niewydarzoną aktoreczką i odeszła od męża i dzieci. Niewykluczone, że to po niej chłopcy przejęli tę manię do ucieczek w świat. Nie. Chyba w całej Galicji nie było drugiej takiej rodziny, a w każdym razie nie w najbliższych okolicach. Zresztą nie pochodzili stąd, przybyli z Kongresówki, z Warszawy. Galicjanką była tylko Marta, z domu Koprowiczówna, córka zamożnego i cenionego obywatela ziemskiego, a potem żona młodego dziedzica na Zaborowie, Andrzeja Majewicza. Był to zresztą gagatek nie lada. Całymi dniami tylko polowania, przyjaciele i wino. Zaborów przepadłby z kretesem, gdyby nie wysiłki Marty. Była ona właściwie i panią, i panem na Zaborowie. Ona zarządzała majątkiem, ona prowadziła rachunki, korespondencję i dom, ona nadzorowała wszystkich pracowników, dzierżawców i rządców. Nikt nawet nie próbowałby jej oszukać, bo znała się wybornie na rzeczy. Choć zapracowana od rana do nocy, nigdy jednak złego słowa mężowi nie powiedziała. Andrzej widział ją zawsze uśmiechniętą, zadbaną i śliczną. Mógł się nią pochwalić przed przyjaciółmi, tym bardziej że była także wykształcona, swobodnie rozmawiała po francusku i po niemiecku. Niedługo trwało jednak to małżeństwo. Andrzej stracił życie w tragicznym wypadku. Marta została sama z trzyletnią córką Basią. Na szczęście majątek ocalał, a dzięki jej rządom zaczynał nawet rozkwitać. Kilka lat potem Basia ciężko zachorowała, tak że okoliczni lekarze byli bezradni. Wówczas jedna z sąsiadek Marty, pani Jadwicka, poleciła jej doktora Matzera. Był człowiekiem bez reszty oddanym swojej pracy, swoim pacjentom, uznanym także w innych krajach europejskich naukowcem. Miał przyjaciół lekarzy chyba w całej Europie. Całym sercem zajął się małą Basią i, jak zawyrokowano, dokonał wprost cudu, by ją wyleczyć. Potem zaś razem z Martą i małą wyprawił się w podróż, by umieścić je w jednym z uzdrowisk w Szwajcarii. Korespondowali z Martą bardzo intensywnie. Wpierw listy dotyczyły stanu zdrowia małej, potem wymieniali się uwagami i spostrzeżeniami w wielu kwestiach ogólnych, by wreszcie prowadzić poufną, prywatną korespondencję, jak dwoje przyjaciół, jak dwoje bliskich sobie ludzi. Dowiedziała się zatem Marta, że doktor ożenił się był z początkującą, lecz mało utalentowaną, aktoreczką, śliczną jak z obrazka, a wychowywaną przez

ciotkę – też aktorkę. Zofia jednak odeszła od męża, gdy Robert miał sześć lat, a Jaś cztery, i zabrała ze sobą nowo narodzoną córeczkę – Alicję. Chłopcy chowali się dobrze, byli zresztą przywiązani tak do siebie, jak i do ojca. Wszyscy trzej – jak to określił doktor – byli przyjaciółmi. Robert chciał pójść w ślady ojca, zostać lekarzem. Jaś zaś uwielbiał sport, był zawołanym młodziutkim pływakiem, piłkarzem i narciarzem. Uczyli się obaj doskonale, utrzymywali rzadkie kontakty z matką i siostrą. Zaakceptowali też Martę i Basię. Także w roli nowej żony ojca i przybranej siostry. Marta, zapalona pani domu, nie od razu jednak spostrzegła, że chłopcy, których chciała traktować jak przybranych synów, widzą w niej tylko nową żonę ich ukochanego ojca. Nigdy nie będą jej ślepo posłuszni. Nigdy nie pozwolą jej na przekroczenie pewnych granic. Akceptują ją, ale uważają, że jej wymagania ich nie dotyczą. Polubią ją, ale tylko wtedy, gdy ona zaakceptuje ich swego rodzaju niezależność. Ich stosunki z ojcem opierały się na zasadach przyjaźni, a nawet czasem pewnego partnerstwa. Kiedy Marta to sobie uświadomiła, nie poddała się od razu. Te zasady były zdumiewające i oburzające. Przecież obaj chłopcy byli jeszcze dziećmi. Fakt, że nad wiek dojrzałymi, ale jednak dziećmi. Sądziła, że wszystkiemu winien jest fakt, iż wychowują się bez matki. Ojciec był stale zajęty. Zresztą to nie ojciec wychowuje potomstwo. Marta była dzieckiem swojej epoki. Uważała, że powinna Jaśkowi i Robertowi zastąpić matkę. Postanowiła zatem wszelkimi znanymi sobie metodami zmienić stosunki panujące w rodzinie, absolutnie – jej zdaniem – nienormalne, tak różne od innych domów. Nie takiego domu pragnęła. Na nic zdały się jej wysiłki. Chłopcy stawili opór, i to skuteczny. Nie ma co ukrywać, najbardziej ze wszystkich cierpiał doktor Joachim. Rozdarty między żoną a synami, pragnący spokoju, tak potrzebnego mu do naukowej pracy, musiał przez kilka miesięcy godzić zwaśnione strony. Zadawał też sobie pytanie, czy nie pośpieszył się z decyzją o małżeństwie. On pragnął domu i rodziny, ale głównie dla potomstwa, które chodziło samopas. Myślał, że on i Marta są dobrymi przyjaciółmi. I byli nimi bez wątpienia. Sądził, że zasady są jasne. Marta zajmie się domem i jego dziećmi, a on zapewni jej mężowską opiekę i wsparcie. A jednak… wszystko poszło nie tak, jak zakładał. Przede wszystkim – nie dał jej wsparcia. Tak naprawdę miał panią domu i opiekunkę dla dzieci, ale

bez aprobaty tychże dzieci. A sama Marta, chociaż kochała dom i obowiązki domowe, najwyraźniej inaczej to sobie wyobrażała. Zapewne sądziła, że zawsze będą razem, dzień w dzień. Tymczasem on był głównie zajęty pracą, którą – poza dziećmi, oczywiście – kochał najbardziej na świecie. Dzieci natomiast, jak się okazało, też nie potrzebowały tradycyjnego domu z nakazami, zakazami i regułami autorstwa jego nowej żony. Chłopcy takiego domu przecież wcześniej nie znali, nie pamiętali. Marta ze swej strony nie potrafiła też być osobą szczególnie ciepłą. Była raczej surowa i oschła. Doktor Joachim nie brał pod uwagę tego, że być może jego żona zwyczajnie nie potrafiła okazać tego ciepła jego synom, gdyż notorycznie sprzeciwiali się jej i negowali wszystkie jej zalecenia. Nieszczęście wisiało na włosku, a biedny profesor nie miał pojęcia, jak mu zapobiec. W jaki sposób ma o tym rozmawiać z rodziną? Trzeba było razem usiąść i wszystko sobie wyjaśnić, a on czuł, że problem go przerasta, odstręczała go sama myśl o takich rozmowach, zwierzeniach, płaczach i lamentach. Nie docenił wtedy Marty. Obyło się bez rozmów. Nagle zaczęła ustępować. Zajęła się własnymi sprawami. Postanowiła też, że wraca do swego majątku, do Zaborowa. – Przyjeżdżajcie, kiedy tylko zechcecie i będziecie mogli – oznajmiła Joachimowi i chłopcom. – Rozumiem, że tutaj, w Warszawie, jest szkoła i praca. Tam zaś znajduje się nasz wspólny dom i tam zawsze będę na was czekała. Moje miejsce jest w Zaborowie, gdzie mam swoje zajęcia i swoje życie. Ustąpiła zatem, choć tylko ona wiedziała, jaki lęk temu towarzyszył. Jej najgorsze obawy nie sprawdziły się. Chłopcy zostali z ojcem w Warszawie. Żadnego z nich nie rozpuścił jak dziadowski bicz, nadal znakomicie się uczyli, byli jego niezawodnymi przyjaciółmi, a w miarę upływu lat stawali się ujmującymi, samodzielnymi nastolatkami. Martę w końcu szczerze polubili i rzeczywiście widywała ich w Zaborowie tak często, jak to tylko było możliwe. Nie musiała im niczego zakazywać i nie miała im nic do zarzucenia. Nie tylko często odwiedzali macochę, ale także – co przyjmowała z wielką radością – rozmawiali z nią chętniej niż z rodzoną matką. W sumie zatem była to szczęśliwa rodzina, choć, jak zostało już wspomniane na początku, rzadko towarzyszyli sobie w zwykłej codzienności. Po skończeniu szkoły w Warszawie chłopcy wyjechali na studia za

granicę.

Czasem

odwiedzał

ich

ojciec,

którego

kontakty

naukowe

i zawodowe były bardzo rozległe. Zawsze jednak chętnie przy różnych okazjach przyjeżdżali we trzech do Zaborowa w Galicji, do ciepłego domu i do kobiety, która im ten dom stworzyła. Marta potrafiła wprawdzie zdobyć się na tak liberalne zasady życia rodzinnego (i narazić się przy tej okazji na plotki sąsiadów), ale i ona stawiała tym zasadom pewne granice. Otóż cały liberalizm w wychowaniu dzieci męża nie mógł dotyczyć jej córki, Barbary. Basia mogła co najwyżej pomarzyć o podróżach i studiach w wielkim świecie. – Powołaniem kobiety jest dom – mawiała Marta. – Kobieta ma być dobrą żoną, matką i gospodynią. Cóż jej po wielkim świecie, gdy straci dom? Marta wiedziała, co mówi. To przecież dzięki niej Zaborów przetrwał za życia, a zwłaszcza po śmierci, jej pierwszego męża. To dzięki niej stał się najbardziej imponującym majątkiem w okolicy. – I bynajmniej nie pomogła mi w tym znajomość języków obcych, zdobyte wykształcenie i ogłada salonowa – dodawała. Joachim nie wtrącał się w wychowanie pasierbicy, pamiętając, na jaki kompromis zdobyła się żona w przypadku jego synów. Czasami jednak żal mu było Basi. Bogata dziedziczka milionowego spadku pracowała razem z matką w majątku od rana do wieczora. Nie dlatego jej jednak żałował. Wiedział, że dzięki pracy dziewczyna wyrośnie na rozsądną, zaradną kobietę, jak jej matka. Problem polegał na tym, że Basia była przeraźliwie samotna. Po skończeniu pensji dla panien w Krakowie wróciła do domu, do majątku i tu spędzała swoją młodość – bez przyjaciół i niemal bez żadnych rozrywek. Z sąsiadami z okolicznych majątków Marta utrzymywała sporadyczne i raczej wymuszone przez etykietę kontakty. To samo dotyczyło Basi. Po prawdzie dziewczyna i tak nie miałaby o czym rozmawiać z okolicznymi pannami, które otrzymały zgoła inne wychowanie i marnotrawiły czas na nudzie i błahych rozrywkach. Okoliczni zaś kawalerowie w ogóle jej nie interesowali chociaż niejeden ziemiański dom chętnie widziałby w Basi synową. Dodajmy – posażną synową. Tymczasem Basia od dziecka była samotna i w naturalny sposób potrzebowała rówieśników. Dlatego też przywiązała się do swoich przybranych braci, zresztą z wzajemnością. Byli dla niej wysłannikami z wielkiego, nieznanego jej świata, dzięki nim chłonęła wieści z tego świata,

czytała książki, które specjalnie dla niej przywozili bądź przysyłali. Gdy chłopcy przyjeżdżali, rozmawiała z nimi bez końca. Razem bawili się, spacerowali, odbywali konne, szalone przejażdżki. Przy nich znikała jej nieśmiałość, otwierały się szersze horyzonty i dochodziły do głosu marzenia, by żyć tak jak oni. Basia wiedziała jednak, że to nierealne. Matka nigdy nie pozwoliłaby jej wyjechać. Zresztą, nawet gdyby pozwoliła, to przecież nie na żadne studia. Wprawdzie gdzieś tam, w niektórych krajach nieliczne kobiety miały otwartą drogę do uczelni wyższych, pod warunkiem jednak, że były bardzo zdeterminowane, miały chłonny umysł i nieprzeciętne zdolności. Ona zaś – wiedziała to bardzo dobrze – takowych zalet nie posiadała. Po latach pracy w majątku nie byłaby już w stanie niczego innego się nauczyć. Zresztą pogodziła się z tym albo też pogodziłaby się, gdyby nie jeszcze jedna sprawa. Sprawa ta była zgryzotą i cierniem w tej rodzinie, kłodą, o którą każdy się potykał. Chodziło o Alicję, córkę Joachima i Zofii, którą matka, opuszczając męża i synów, zabrała ze sobą do Paryża. Ala była wtedy niemowlęciem i jako taka została oderwana od ojca i braci. Zresztą niedługo potem Zofia porzuciła i swojego kochanka, i małą córeczkę, po czym z nowym partnerem udała się do Algierii. Ala została umieszczona w domu paryskiej przyjaciółki matki i od początku stwarzała rodzinne problemy. Zdaniem Marty dziewczyna była kompletnie niewychowana i nabyła niebezpiecznych przyzwyczajeń. Rzucona w dzieciństwie na głębokie wody, robiła, co chciała. Do nikogo nie była przywiązana, nie stosowała się do żadnych norm. W dodatku nie była tak potulna jak Basia. Martę traktowała – podobnie jak początkowo jej bracia – jedynie jako drugą żonę ojca, i to wszystko. W dodatku nie była też szczególnie zżyta z samym ojcem i braćmi. Nie mieszkała z nimi, rzadko ich widywała. Dom w Zaborowie odwiedziła – jako dziecko i podrastająca panienka – raptem trzy razy i nie były to szczególnie udane wizyty. Równie rzadko widywała też rodzoną matkę. Dodatkowo, dzięki pieniądzom matki i pomocy bliskiego przyjaciela, już jako młoda dziewczyna nabyła w Paryżu mały domek i prowadziła niezależne życie. Zaczęła też zarabiać własne pieniądze, co nie było w owych czasach przyjętą normą ani w Galicji, ani w Paryżu, ani właściwie nigdzie. Alicja jednak obracała się w towarzystwie, które miało swoje własne

normy i zwyczaje, w towarzystwie, gdzie główny ton nadawała bohema artystyczna początku wieku. To zaś automatycznie ustawiało tych ludzi poza nawiasem świata obywateli żyjących według ogólnie przyjętych, konserwatywnych zwyczajów. Dla Marty Matzer styl życia jej pasierbicy był nie do przyjęcia.

Rozdział 4 Było już po północy, ale właścicielka Zaborowa jeszcze nie udała się na spoczynek. Siedziała w swoim kantorku, zapisywała rachunki, kończyła korespondencję. Zajęta była bardzo, toteż bynajmniej nie ucieszyło jej pukanie do drzwi. Służba już o tej porze nie pracowała, a zatem mogło chodzić tylko o córkę. – Proszę – odpowiedziała ponurym głosem Marta. Weszła Barbara, dziewczyna wówczas dziewiętnastoletnia. Delikatna blondynka o wiecznie rozmarzonych ciemnoniebieskich oczach, jasnej cerze i strzelistej sylwetce. Zupełnie niepodobna do matki. W każdym razie nikt nie potrafił dopatrzyć się żadnego podobieństwa. Marta była niewysoką, energiczną szatynką i nigdy nie spoglądała na świat z rozmarzeniem – a przynajmniej od wielu lat. Patrzyła rozmówcy prosto w oczy, a robiła to uważnie, czujnie, czasem przenikliwie. Wprawiało to ludzi w zakłopotanie i sprawiało, że zaczynali odczuwać niepewność, zwłaszcza gdy mieli nieczyste sumienie lub pragnęli pewne sprawy zachować w tajemnicy. Służba i rządcy jej majątków bali się, wiedząc, że nic się przed nią nie ukryje. Córka też się bała, i to pomimo całego przywiązania i podziwu, jaki jednocześnie odczuwała wobec matki. W jednej rzeczy wszakże były do siebie podobne. Obie nie cofały się przed ciężką pracą, obie były zaradne i przedsiębiorcze. Rozmarzone, wydawałoby się, nieobecne spojrzenie młodej Barbary niejednego wprowadzało w błąd. Podobnie bowiem jak jej matka nie dawała się oszukać w sprawach majątku. – Ach, to ty – odezwała się Marta na widok córki, choć oczywiście wiedziała, kto pukał do drzwi. – Dlaczego jeszcze nie śpisz? Cały dzień byłaś na nogach, a jutro czeka cię tyle rzeczy do zrobienia. – Chciałam przez chwilę posiedzieć z tobą – odparła Basia, łagodnie i prosząco. – Nie chcę spać. Muszę ci coś powiedzieć, droga mamo, ale poczekam, aż skończysz. „Boże, spraw, by się zgodziła” – myślała rozpaczliwie w duchu. Wreszcie Marta poskładała papiery i spojrzała na córkę. – No, co się stało? – spytała.

– Dostałam dzisiaj list od Ali, z Paryża – odezwała się nieśmiało dziewczyna. – Przekazuje pozdrowienia dla ciebie. – Dziękuję – odparła Marta sucho. – Myślę, że mogłaś poczekać z tą rewelacją do rana. Barbara poczuła, że jej serce tłucze jak oszalałe. Wyraźnie to słyszała, nie tylko czuła. „Teraz” – pomyślała rozpaczliwie. – Pisze, że zaproponowano jej koncertowanie w Paryżu – rzekła żywo – i bardzo cieszy się z tego. Przecież wiesz, ile dla niej znaczy każdy występ. – Z pewnością ma duże znaczenie finansowe – odparła Marta z nutką ironii. – Chociaż źle to wygląda, że osiemnastoletnia dziewczyna z dobrej rodziny zarabia na życie, i to w taki sposób. – W jaki sposób? – Basia poczuła, że ogarnia ją gniew. – Nie robi przecież niczego nieprzyzwoitego. Nie jest też aktorką ani tancerką o niejasnej reputacji. Udziela lekcji gry na fortepianie, a czasem ma możliwość dawania koncertów. Znawcy uważają, że Ala ma duży talent. – Jest już późno. – Marta powoli wstała od biurka. – Ciężko dzisiaj pracowałyśmy, i to bynajmniej nie koncertując. W sprawie tej panienki już dawno wyraziłam swoje zdanie i nie będę więcej o tym rozmawiać. Dla zachowania zgody w rodzinie. Ostatecznie nie jest ona moja córką. Mojej córce nigdy nie pozwoliłabym na takie życie. „Nie wątpię” – pomyślała gniewnie Basia. Na głos jednak nie ośmieliła się zaprotestować. Czuła, że przegrywa, a najważniejszego jeszcze nie powiedziała. – Ala zaprasza nas do Paryża – podjęła na nowo. – Ma dla nas bilety na swój koncert. – Spojrzała błagalnie na matkę. – Mamo, jedźmy. Tak pragnę być na tym koncercie. – Mnie zaprasza tylko z grzeczności, bo tak wypada – odparła Marta. – W głębi duszy jednak, zapewniam cię, ma nadzieję, że nie przyjadę. Basia w duchu przyznała matce rację, ale nie dziwiła się Ali. Matka czuła do niej dziwną antypatię, którą Ala bezbłędnie wyczuwała i od dwóch lat nie pojawiała się już w Zaborowie. – I nie pojadę – zakończyła Marta swą wypowiedź. „Teraz” – ponownie i z jeszcze większą determinacją pomyślała Basia. – Ja jednak chciałabym pojechać – odezwała się cichym, zdławionym

niemal głosem. „Dlaczego nie potrafię mówić tak ostro i zdecydowanie jak ona?” – myślała z rozpaczą. „Dlaczego tak się jej boję? Czy mój ojciec także z tego powodu był stale nieobecny? Gdybym była mężczyzną, uciekałabym stąd jak on”. Jednak wcale nie była tego taka pewna. – Chcesz specjalnie jechać przez pół Europy na jeden koncert? – spytała chłodno Marta. – Tak. Marzę o tym. A poza tym Ala chce mnie spotkać. Wieki całe nie rozmawiałyśmy ze sobą. Listy nie wystarczają. – Ona może i rzeczywiście chce się z tobą widywać – zgodziła się Marta ironicznie. – Ma wtedy komu opowiadać o swoim życiu, sukcesach i triumfach, o swojej samodzielności. W tobie ma wdzięcznego słuchacza. Przecież patrzyłaś w nią jak w obrazek, kiedy tylko widziałyście się. – Nie, to nie tak – zaprotestowała Basia, ale matka przerwała jej kategorycznie. – Nie jest tak? Przecież widziałam, kiedy tu była ostatnio, bodajże dwa lata temu. Po jej wyjeździe chodziłaś jak nieprzytomna. Roztoczyła przed tobą obraz paryskiego życia, a ty przyjęłaś to tak bezkrytycznie. – Mylisz się, mamo. Ona odpowiadała tylko na moje pytania. Tak – dodała zuchwale. – Zadawałam jej wiele pytań. Zwiedziła tyle miejsc, mieszka na stałe we Francji, ma matkę w Algierii. Zna wielu ciekawych ludzi. Nie musi się tym chwalić, wszyscy o tym wiedzą. Ma też duży talent. Ja nie mam pojęcia o muzyce. O co ona miałaby pytać mnie? Ja nie mam o czym opowiadać. Spędziłam tu całe życie, raz jeden tylko stąd wyjechałam. Nie znam ludzi, nie spotkałam tu nikogo ciekawego. – To pewnie moja wina? – spytała z sarkazmem Marta. – Ala jest skromną osobą, dobrze o tym wiesz. – Basia nie odpowiedziała na to zaczepne pytanie. – A ma z czego być dumna. – Jest już późno – przerwała matka. – Jutro musimy wcześnie wstać. Pojedziesz do Dąbskiego do Ponierowa. Do tej pory spóźnia się ze sprawozdaniem z mleczarni. Basia podniosła na matkę wzrok. Była już zmęczona, zrezygnowana, ale czuła, że musi kontynuować walkę. – Mamo, nie odpowiedziałaś na moje pytanie.

– Na jakie pytanie? – Marta odwróciła się zdumiona od drzwi. – Czy mogę pojechać do Paryża, na koncert. Marta westchnęła i podeszła do córki. Była od niej niższa, więc musiała podnieść głowę, by spojrzeć jej w oczy. – Moja droga – rzekła wreszcie – myślę, że sama sobie odpowiesz na to pytanie jutro rano. Mamy tu tyle pracy, żniwa w pełni, pogoda wymarzona. Dobrze wiesz, że musimy stale trzymać rękę na pulsie, że nie wolno nam zaufać innym ludziom. Jesteśmy kobietami, a mężczyźni, którzy u nas pracują, nasi rządcy, tylko patrzą, kiedy nas oszukać. Jeśli jednak uważasz, że wolno ci zostawić mnie samą z tym wszystkim… Basia już wiedziała, że przegrała. Jeśli matka ucieka się do takiego argumentu, to nie ma rady. – Krótko mówiąc, nie wolno mi jechać – rzekła ze smutkiem i łzami w oczach. – Na jej poprzednich koncertach też nie byłam, pomimo zaproszeń. Tak dawno jej nie widziałam. Tak bardzo marzyła o tym wyjeździe! – Ona też tu nie przyjeżdża, pomimo zaproszeń – odparła Marta. – Nie przyjeżdża, bo ciągle jej docinasz – krzyknęła w końcu Basia. – Każdym gestem, każdym spojrzeniem, każdym słowem dawałaś jej do zrozumienia, co o niej myślisz. – Moje dziecko – Marta zdobyła się w końcu na łagodny ton – ja trochę znam ten świat i ludzi, wśród których ona się obraca. Zapewniam cię, że nie tylko nasz zaścianek to potępia. Żadna przyzwoita rodzina w Paryżu nie zgodziłaby się na to, aby córka w ten sposób żyła. Jest jeszcze taka młoda, a zarabia na utrzymanie, choć nie musiałaby, gdyby mieszkała z rodziną. Ma własny dom, choć strach pomyśleć, jak go prowadzi. Zaprasza do tego domu podejrzane towarzystwo. Jacyś malarze, pożal się Boże literaci, podrzędni aktorzy, kobiety lekkich obyczajów, nihiliści. Nie zaprzeczaj, bo tak jest. Żadne przyzwoite, dobre towarzystwo nie zadaje się z nimi. Nie zakładają normalnych rodzin. Z Alicją też tak będzie, nawet jeśli jeszcze nie jest. Na razie jest jeszcze bardzo młoda. Zmierza jednak prostą drogą do nieszczęścia, wierz mi. Próbowałam temu zaradzić, ale nie słuchała mnie. Od razu uznała, że jestem jej wrogiem. Trudno, nie moja córka… Nie zmienię jednak zdania. Jeżeli kobieta nie spełnia w życiu swojego powołania, to prędzej lub później zejdzie na złą drogę. Ewentualnie

sprowadzi sobie na głowę inne nieszczęście. Tak jest świat ułożony. Żyjemy nie dla siebie, ale dla innych. – Ona jest moją jedyną przyjaciółką! – wybuchnęła wreszcie Basia z rozpaczą. – Jej bracia to jakby moi bracia. Ala mogłaby być moja siostrą. A tymczasem nawet nie możemy się spotkać. – Myślisz, że nie chciałam tego samego? Chciałam mieć w niej drugą córkę. Współczułam dziecku wychowującemu się bez ojca i porzuconemu przez matkę w obcym kraju. Zofia Matzer zostawiła najpierw męża i synów. Wiesz przecież, jak było. Poznała mężczyznę młodszego od siebie, właściwie młodego chłopaka, i wyjechała z nim, niespełniona, marna aktoreczka. Dlaczego zabrała ze sobą tylko maleńką córkę, a zostawiła chłopców? Przecież nie kochała żadnego ze swoich dzieci. Ja nie wiem, a Joachim nie chciał podejmować tego tematu. Pragnął jednak odzyskać najmłodsze dziecko, tym bardziej że jego była żona związała się z kolejnym mężczyzną i wyjechała z nim do Algierii. Córkę powierzyła niejakiej Gracji Conti, kobiecie żyjącej nie wiadomo z czego i otaczającej się bardzo podejrzanym towarzystwem. Była jednak Zofii przyjaciółką od serca, a najdziwniejsze, że nic nie dało się zrobić z faktem, że to właśnie tamta, a nie Joachim, zajęła się dzieckiem. Ala zdążyła napatrzyć się tam na niejedno, nasiąkła atmosferą panującą w domu tej kobiety, dziecko przecież chłonie wszystko. Myślisz, że Joachim i ja patrzyliśmy na to obojętnie? Byliśmy tam cztery razy, chcieliśmy nakłonić małą, by zechciała wrócić z nami do domu. W dodatku twój ojczym natrafił na jakieś niezrozumiałe dla mnie przeszkody prawne. Nie chciał o nich mówić, ale podobno nie mógł zabrać dziecka siłą. A mała Alunia, niestety, nie zamierzała z dobrej woli z nami wracać. Za skarby świata nie chciała nawet o tym słyszeć. A ja marzyłam, że mogłybyście wychowywać się razem, jak siostry. Ona jednak wolała Paryż i mieszkanie u tej kobiety. Łaska boska, że miała talent muzyczny i Joachim mógł ją chociaż oddać do konserwatorium. Chociaż tyle się udało… Jednak co z tego, skoro dziewczyna żyje teraz, jak chce, i w dodatku wśród takich ludzi. – Mimo to Ala jest mi bardzo bliska… Marta ponownie zaczęła tracić cierpliwość. Te same rzeczy tłumaczyła już Barbarze nie raz, lecz nic to, jak widać, nie dawało. Córka zaczęła ją już drażnić. Wybiła godzina pierwsza w nocy i Marta nie zamierzała

kontynuować tej rozmowy. – To tylko ty uważasz ją za przyjaciółkę – zauważyła oschle. – Bądź pewna, że sama niewiele dla niej znaczysz. Alicja czasem łaskawie zwraca na ciebie uwagę, ale tylko wtedy, gdy nie ma nic lepszego do roboty. Ty jesteś spoza jej świata. Patrzy na ciebie z góry, a mnie nie cierpi. Nic ci po takiej znajomości. Trzymaj się tego, co już masz. A teraz pozwól, że pójdę odpocząć. Jesteś w tak egzaltowanym nastroju, że dalsza rozmowa nie ma żadnego sensu, a jutro czeka nas kolejny dzień pracy. Barbara długo jeszcze siedziała w swoim pokoju przed lustrem, ale wcale nie dlatego, że podziwiała swój wygląd. Patrzyła wprawdzie w swoje odbicie, ale nie widziała nikogo oprócz dwóch małych dziewczynek, które poznały się kiedyś w tym domu i przyrzekły sobie wieczną przyjaźń. Dziesięcioletnia wówczas Ala spędziła tu wtedy cały miesiąc. Te wakacje sprawiły, że obie stały się wtedy sobie tak bliskie jak siostry. Potem przyjechali także obaj chłopcy i wydawało się, że cała czwórka będzie już trzymać się razem. Nie do końca tak się stało. Po wakacjach przybrane rodzeństwo Basi wyjechało do swych szkół, do swych zajęć, a Ala wróciła do dalekiego Paryża. Pozostały listy i poczucie pewnej wspólnoty, a Basia od tej pory czekała z utęsknieniem na każdą wiadomość, wakacje i święta, na każdy przyjazd. Chłopcy pojawiali się regularnie, z Alą sprawa była bardziej skomplikowana. A przecież dla Barbary byli to jedyni przyjaciele, jakich miała w swoim niełatwym, samotnym i zapracowanym młodym życiu. Nigdy też nie pozbyła się przeświadczenia, że byli od niej mądrzejsi, lepiej wykształceni, a do tego w przeciwieństwie do niej swobodnie poruszali się po świecie. A może matka miała jednak rację? Może rzeczywiście Ala traktowała ją, Barbarę, trochę protekcjonalnie, trochę z góry? Nawet gdyby ona, Basia, nie istniała, Alicja nadal miałaby innych przyjaciół i kolorowy, pełen wrażeń świat. Przyjaźń to podobno jedna dusza w dwóch ciałach. Czy tak było z nimi dwiema?

Rozdział 5 Najczęściej z całej trójki rodzeństwa Matzerów do Zaborowa przyjeżdżał Jaś. Wszyscy go tu lubili, od domowej służby poczynając, na jaśnie państwu w okolicznych dworach kończąc. Miał dar zdobywania przyjaciół i sympatii. Wesoły, bezpośredni i oczytany, posiadał, podobnie jak ojciec i starszy brat, talent do nauk ścisłych. Jaś nie był fizycznie podobny do rodzeństwa. Miał jasne, trochę nawet rudawe, sterczące niesfornie w różne strony włosy, a także wesołe, szaro-niebieskie oczy. Był wysoki, chociaż niższy od brata, i szczupły, choć o masywniejszej sylwetce niż Robert. Basia lubiła go bardzo i nigdy nie czuła się przy nim skrępowana, co zdarzało się jej w obecności Roberta. Jaś nigdy nie stwarzał żadnego dystansu między sobą a innymi ludźmi. Nawet gdy przyjeżdżał do Zaborowa po dłuższej nieobecności, Barbara miała takie wrażenie, jakby widzieli się poprzedniego dnia. W przypadku Roberta i Ali – musiała to przyznać sama przed sobą – tak nie było. – Żałuję ogromnie tego koncertu – westchnęła, gdy oboje z Jankiem spacerowali polną drogą wzdłuż szumiącego zagajnika. Było późne, letnie popołudnie, przesycone balsamicznym powietrzem i wszystkimi zapachami tej pory roku. Basia po całym dniu ciężkiej pracy właśnie popołudnie i wieczór ceniła i lubiła najbardziej. Kochała spacery. Musiała przyznać sama przed sobą, że latem nie ciągnęło jej do lektury. Zaś piesze lub konne wycieczki uwielbiała od dzieciństwa. – W Paryżu nie miałabyś jednak takich widoków – odparł Janek, wskazując na łąkę upstrzoną kaczeńcami, stokrotkami i makami. W oddali ciągnęły się falujące łany zbóż, a po prawej stronie pól na horyzoncie szumiał las. – Nigdzie nie widziałem piękniejszych krajobrazów. – Niewiele więcej widziałam w życiu, ale myślę, że tu jest w istocie bardzo pięknie – przyznała dziewczyna. – Nie umiałabym chyba żyć gdzie indziej. Czasem jednak pragnęłabym wyrwać się stąd, choćby na trochę… Powiedz mi, ale tak szczerze… Czy Ala była bardzo rozczarowana, że obie z mamą nie przyjechałyśmy do niej? Czy była zła? W liście nic na ten temat nie wspomniała. – Była rozczarowana – skłamał gładko Jaś, który spodziewał się tego

pytania i miał już od dawna przygotowaną odpowiedź. – Jednak Ala rozumie waszą sytuację. Wie, w czym rzecz. Marta nie chciała ruszać się z domu, a ty nie chciałaś zostawiać matki samej z całą robotą na głowie. Sama przyznała, że termin jej koncertu nie uwzględniał prac polowych w Zaborowie. Ostatnie zdanie wypowiedział wesołym, żartobliwym tonem, mając nadzieję, że jego odpowiedź zabrzmi wiarygodnie. W istocie, Ala chyba niespecjalnie przejęła się nieobecnością dziedziczek z Zaborowa. Albo nie miało to dla niej znaczenia, albo zręcznie maskowała niezadowolenie. W każdym razie nie drążyła tematu. Janek przyznawał sam przed sobą, że nie rozumiał własnej siostry. – Dobrze, że chociaż ty, Robert i Joachim tam pojechaliście – odezwała się po chwili Basia. – Inaczej Ala byłaby tam zupełnie sama w tak ważnym dla siebie czasie. – Och, ona nigdy nie jest sama – odparł beztrosko Jaś. – Tłumy ludzi kręcą się przy niej bezustannie. Była w swoim żywiole. Tak naprawdę my trzej niewiele z nią rozmawialiśmy. Ani jednego wieczoru nie spędziliśmy razem, we czworo. Wierz mi, niewiele straciłaś. Mnie to bardzo męczyło, a co dopiero ojca i Roberta. Gwar, obcy ludzie w domu, przychodzący i wychodzący o każdej porze dnia i nocy, siedzenie po knajpach niemal do rana. I te nerwy przed koncertem… Najchętniej więcej bym tam nie jeździł. Zdecydowanie bardziej podoba mi się tutaj. – Jesteś jej bratem – próbowała zaprotestować Basia, ale bez przekonania. – Niewiele to znaczy, wierz mi. Myślę, że ty jesteś mi bardziej siostrą niż Ala. Nie pamiętam już nawet, kiedy ostatnim razem mogłem swobodnie z nią porozmawiać, bez obecności obcych ludzi. Ala tak naprawdę nie ma ojca, matki i braci. Nie potrzebuje naszej rodziny. „Może i mnie nie potrzebuje” – pomyślała ze smutkiem Basia. „Czy chociaż domyśla się, że ja potrzebuję jej?” – A Robert? Czemu z tobą nie przyjechał? – spytała cicho. – Ach, Robert! – Janek roześmiał się. – Wyobraź się, że zakochał się ten idiota… Barbara gdzieś w środku poczuła lekkie ukłucie. Od dzieciństwa w tajemnicy podkochiwała się w Robercie. Przecież tak naprawdę nie był jej bratem i nie wychowywali się razem. Oczywiście zdawała sobie sprawę, że

to uczucie pozostanie nieodwzajemnione i ma być w dodatku jej tajemnicą. Zadziwiające było jednak to, że nie mijało. Z Robertem nie umiała tak żartować jak z Jasiem, a podczas rozmowy z nim cały wysiłek koncentrowała na tym, by nie zdradzić się przed nim i przed innymi spojrzeniem, drżeniem głosu, rumieńcem. Na co dzień o tym nie myślała. Wystarczyło jednak, że Robert przyjechał, przysłał list czy ktoś o nim wspomniał… To oczywiście było beznadziejne i nie miało przyszłości, a jednak słowa Janka zbiły ją z tropu. Szczerze mówiąc, nie spodziewała się takich wieści. To raczej Janek był stale zakochany. Zakochiwał się, odkochiwał i flirtował, z kim popadło. Robert zaś był poważnym studentem, który bez przerwy się uczył. Nie chciał i nie miał czasu na zabawy. Skoro jednak się zakochał – jak twierdził jego brat – to musiało być coś poważnego. Bowiem w życiu Roberta istniały wyłącznie sprawy ważne. – Ala wynajęła pokój w swoim domu jakiejś młodej Francuzce, która ma w życiu niemal same problemy – mówił tymczasem Janek wesołym, lekkim tonem. – Studiuje w L’École de Physique et de Chimie i dodatkowo dorabia korepetycjami z przedmiotów ścisłych. Ale wierz mi, cudo! Przepiękna dziewczyna, lecz nie należy do towarzystwa mojej siostry, a nawet wyraźnie się od niego dystansuje. Po wykładach wraca do domu i uczy się całymi godzinami albo idzie douczać tępe dzieciaki. W domu prawie się nie odzywa, tak jak mój brat, więc oczywiście wpadła mu w oko. Nic jednak z tego nie będzie. Ten cymbał nie umie rozmawiać z dziewczynami. Ona też traktuje go obojętnie. Lecz przynajmniej łączą ich wspólne zainteresowania, więc dwoje tych milczków albo czasem wymienia się poglądami naukowymi, albo siedzi razem i milczy. Można skonać ze śmiechu, gdy się na to patrzy. „No tak” – pomyślała Basia. „Zatem nie mam się czym przejmować”. – Dlaczego więc uważasz, że Robert jest zakochany? – spytała, zdumiona i lekko ubawiona. – Czy ja wiem? – Jaś zastanowił się przez chwilę. – Jak na niego, to w sumie niezwykłe. Lubi jej towarzystwo, lubi sobie z nią pomilczeć. Przy innych kobietach zachowywał się tak, jakby kij połknął. Przy niej czuje się dobrze i swobodnie. On nigdy naprawdę się nie zakocha. Nie potrzebuje uczuć, porywów i… no wiesz… – zawahał się – jakby to ująć… cielesności. Basia zmieszała się, ale po chwili roześmiała. Właściwie sama siebie nie rozumiała. Ona czuła to wszystko – zmysły, cielesność (cóż to za słowo!).

To pojawiło się w niej nieproszone. Wiedziała, że Robert znajdował się poza jej zasięgiem. Niby nie byli rodzeństwem, ale ich rodzice byli małżeństwem. Zawsze przecież zakładała, że Robert zwiąże się w końcu z jakąś kobietą. Nagle poczuła ulgę i pomyślała z sympatią o tej młodej studentce z Paryża. Żona, która będzie dla Roberta tylko przyjaciółką… Nie połączy ich uczucie ani zmysły, tylko wspólna naukowa pasja. To w pewnym sensie tak, jakby Robert nadal był wolny. Tak, to byłoby niezłe. – Oby do tego doszło – powiedziała na głos. Janek zatrzymał się i spojrzał na nią zdumiony, nie rozumiejąc, o czym ona mówi. – Oby się z nią ożenił – wyjaśniła wobec tego ze śmiechem. – Potem ożenimy ciebie, a później wydamy za mąż Alę… – W to ostatnie wątpię – przekomarzał się z nią. – Nikt jej nie zechce. Nie w takim cyrku, jaki widziałem w jej domu i życiu. Ten człowiek nie zaznałby przy niej chwili spokoju. Powiedz lepiej, co z tobą? Za kogo ciebie wydamy? – Za nikogo – odparła wesoło. – Nigdzie się nie ruszam, a tu w okolicy nikt mi się nie podoba. Co mi tam! Zostanę starą panną. Obie będziemy starymi pannami.

Rozdział 6 Latem 1908 roku Barbara dostała z Paryża list, na który czekała już od dawna. Miał zapowiadać zmiany w życiu rodzinnym, ale tego ani ona sama, ani nikt inny jeszcze nie przewidywał. Droga Basiu – pisała Alicja – jak zwykle żyję intensywnie, nawet nie wiem, kiedy zaczyna i kończy się dzień. W domu miałabym totalny rozgardiasz, gdyby nie moja nowa lokatorka, Nicole Perrier. Szczęśliwie ma smykałkę do gospodarstwa i ogarnia jakoś mój dom, dlatego biorę od niej grosze za wynajem pokoju. Sądzę zresztą, że opowiadał ci już o niej Janek, bo on zazwyczaj nie potrafi utrzymać języka za zębami. Wyobraź sobie jednak poważną studentkę nauk ścisłych w moim domu pełnym moich przyjaciół. Czasem naprawdę jej współczuję, bo nie wiem, jakim cudem jest w stanie skupić się nad książkami w takich warunkach. Do tego wszystkiego jest wprost niewiarygodnie piękna i moi przyjaciele oraz koledzy dosłownie głupieją na jej widok, a ona w ogóle ich nie zauważa. Ta dziewczyna jest albo nieświadoma własnej urody, albo też nic jej to nie obchodzi. Zachowuje się jak typowy mól książkowy, dokładnie taki jak mój brat Robert. Nic więc dziwnego, że, ku uciesze wszystkich, zaprzyjaźnili się ze sobą. Wszyscy się z nich śmieją, ale też każdy przyznaje, że pasowaliby do siebie. Cóż z tego jednak, gdy najwyraźniej wystarczy im wspólne milczenie nad jakimś zagadkowym wzorem matematycznym albo reakcją chemiczną. Zaiste, nasz świat nosi czasem dość specyficzne indywidua. Co do mnie, to intensywnie pracuję i intensywnie żyję, choć inaczej niż ty. Poznałam ostatnio pewnego miłego i naprawdę interesującego młodego człowieka. To Oliwer Harthwith, jest Amerykaninem i pochodzi z Georgii. Nie ma pojęcia o sztuce i muzyce, uwielbia za to słuchać, gdy ja mu o tym opowiadam. Przyjechał do Paryża na studia, nie zauważyłam jednak, aby uczęszczał regularnie na zajęcia. Sądzę, że pobyt w Europie służy mu bardziej jako sposobność wyrwania się spod skrzydeł konserwatywnych rodziców z konserwatywnego amerykańskiego Południa. Jest jednak miły i dobrze wychowany, traktuje

mnie jak damę i chyba, jak do tej pory, nikogo nie lubiłam bardziej niż jego. Poznał nas Raul Renet. Poznał, a teraz chyba tego żałuje i snuje jakieś ponure przepowiednie niczym Pytia z Delf. Czasem już sama nie wiem… Barbara odłożyła list, nie doczytawszy go do końca. Nie wiedziała dlaczego, ale zawarta w nim treść nie zrobiła na niej miłego wrażenia. Kolejny przyjaciel w życiu Ali! Wyskakiwali jak króliki z kapeluszy różnych magików. Gdzie się nie obejrzała, tam nowy przyjaciel, a bywało, że i wielbiciel. Wielbiciele nie mieli szans na poważne potraktowanie i tego Barbara u swojej przybranej siostry też nie lubiła. Ten nowy, ten Amerykanin z Georgii zniknie za kilka tygodni, jak i inni jego poprzednicy. O nim, zdaniem Barbary, nie watro było nawet myśleć. Bardziej niepokoił ją ten Raul Renet, bardzo niejasna i zagadkowa postać w życiu Ali. Przyjaciel, który pomógł jej kupić dom za pieniądze, które dostała od matki. Raul w jakiś dyskretny i niewyjaśniony sposób był obecny od jakiegoś już czasu i wywoływał tą obecnością niezadowolenie całej rodziny Matzerów. Jeden tylko Janek nie potrafił wyrazić jednoznacznego poglądu na jego temat. Prawda była taka, że Ala nie musiała o nic w życiu się martwić, bo od rozwiązywania ewentualnych problemów był starszy od niej o osiem lat jej przyjaciel Raul. To on ustalał warunki jej kontraktów i koncertów, to on pilnował regularnego opłacania przez nią różnych rachunków, to on sprawdzał, kim są ludzie, którzy zlecali jej lekcje gry dla swoich dzieci. To również Raul Renet sprowadził do domu Ali tę młodą Francuzkę, która, mając jakieś bliżej nieokreślone kłopoty, potrzebowała dachu nad głową i przy okazji zajęła się gospodarstwem równie młodej właścicielki tego domu. Zdaniem rodziny Matzerów cała ta sytuacja była nieokreślona i niestereotypowa, włącznie z ludźmi, którzy otaczali Alę, i z nią samą zresztą także. W tej sprawie Basia po cichu zgadzała się z matką. Osoby, wśród których żyła na co dzień Ala, były mogły okazać się niebezpieczne z różnych powodów. Taki Raul Renet był zaś postacią na wskroś tajemniczą, a jego przyjaźń z Alą wielce podejrzana. Joachim Matzer nie wierzył w czyste intencje tamtego młodego mężczyzny względem Ali. Marta też nie wierzyła. Ich zdaniem po prostu tego typu przyjaźnie i układy między młodą

dziewczyną a kilka lat starszym od niej człowiekiem miały oczywisty i jednoznaczny kontekst. Nic jednak w tej sprawie nie mogli zrobić, bo Ala, zapewniwszy ojca i braci jakiś czas temu, że nic niestosownego nie łączy jej z Raulem Renetem, zbudowała wokół tej kwestii mur nie do przebicia i więcej mówić o tym nie chciała. Swoją zaś niezależność od rodziny ugruntowała w sposób konsekwentny, stanowczy i skuteczny. Barbara wiedziała, że Raul był przez kilka lat związany z młodą, obiecującą malarką o imieniu Emily. Nie pobrali się jednak, chociaż nie było ku temu żadnych przeszkód. Rodzina tej dziewczyny, oburzona całą sytuacją, postawiła jasne ultimatum, a następnie zerwała z nią wszelkie kontakty. Cała sprawa zakończyła się bardzo smutno. Emily rozchorowała się i zmarła na gruźlicę. Pomimo że Raul zawiadomił jej rodzinę, najpierw o chorobie, a po kilku miesiącach o jej śmierci, nikt z jej krewnych nie przyjechał, aby ją odwiedzić, gdy jeszcze żyła. Gdyby nie fakt, że na pogrzeb w imieniu rodziny zmarłej przyjechał jeden z jej braci, Raul był gotów nawet uwierzyć, że jego listy i zawiadomienia nigdy do tych ludzi nie dotarły. Pogrzeb był katolicki, bo Emily przed śmiercią zażyczyła sobie spowiedzi, komunii i rozmowy z kapłanem, co zszokowało wszystkich jej przyjaciół i znajomych. To może też sprawiło, że jedna osoba z jej rodziny jednak na ceremonię pogrzebową przybyła. Od tamtego czasu Raul nie związał się już z nikim na stałe, a tylko w razie potrzeby pomagał Ali. Wieść niosła, że taka była wola zmarłej, która, pomimo tego, że była od Ali starsza, przyjaźniła się z nią. Po śmierci tamtej młodej malarki Raul i Ala byli dla siebie jak starszy brat i młodsza, potrzebująca niekiedy pomocy, siostra, choć większość rodziny Ali nie potrafiła tego zaakceptować. Basia w to akurat wierzyła, lecz nie podobała się jej ta przyjaźń z innego powodu. Uważała, że ów Raul Renet ma po prostu zły wpływ na Alę, że bawiąc się w jej brata, dodatkowo odciągał ją od jej prawdziwej rodziny, prawdziwych braci. Barbara wiedziała, że Raulowi nigdy nie brakowało kobiet i zmieniał je jak rękawiczki. Ali to nie dotyczyło, wszak traktował ją jak siostrę. Jednak znana była Barbarze jego niechęć do religii i Kościoła, co we Francji nie było wprawdzie czymś odosobnionym, jednak mogło dodatkowo oddalać Alicję od zwyczajów kraju, w którym przecież niegdyś przyszła na świat. Jednym słowem Raul Renet był w oczach panny Majewiczówny postacią szemraną, tajemniczą i niebezpieczną i zawsze,

ilekroć Alicja o nim wspominała, Basia odkładała jej listy na bok. Fakt pozostawał jednak nieregularnie i nieczęsto.

faktem,

że

listy

z

Paryża

przychodziły

Tymczasem minęło lato, nastała szara, długa jesień, która dla Zaborowa oznaczała odpoczynek od intensywnych prac polowych. Potem przyszedł grudzień, a wraz z nim adwentowe ceremonie i oczekiwanie na święta. Tego roku Jaś i Robert przywieźli ze sobą na Boże Narodzenie dobrego kolegę ze studiów – Olafa Lityńskiego. Był on synem zubożałych polskich emigrantów, którzy przed laty osiedlili się w Zurychu, i studiował tam medycynę razem z Robertem. Młody człowiek niemal od razu porwał swoją osobowością i urokiem prawie cały zaborowski pałac, od kuchni po salony. Jednak to panna Basia Majewiczówna miała zapamiętać na całe życie zarówno dzień przyjazdu chłopców, jak i cały ich świąteczny pobyt. Był to wieczór, a przynajmniej zapadł już zmrok, jak to bywa w krótkie grudniowe dni. Dzień wszystkich mieszkańców dworu zaczynał się wcześnie. Jedni zaczynali codzienną pracę i krzątaninę, inni maszerowali na roratnie msze do kościoła. Obie panie dziedziczki nie były tu wyjątkiem. Pomimo że jesień i zima były, jak to się rzekło, czasem odpoczynku od prac polowych, to jednak w grudniu, z racji zbliżających się świąt trwało ożywienie. Popołudniami trochę „zwalniano”. Basia czytała książkę przy kominku w bibliotece. Ciepło dawało jej poczucie bezpieczeństwa, spokoju, ale też usypiało. Za oknem panował już mrok, tylko białe płatki śniegu stanowiły bajkowy kontrast z ciemnością. Książka wypadła z rąk zmęczonej dziewczyny i Basia na moment się zdrzemnęła. W pewnej chwili za oknem rozległ się odgłos dzwoneczków umieszczonych przy saniach. Majewiczówna drgnęła i otworzyła oczy. Goście? Poczta? Oby to była poczta! Może Ala zmieniła pierwotny zamiar i jednak przyjedzie? Nagle usłyszała hałas i głośne śmiechy na podjeździe, a potem na dole w holu. Jaś i Robert! Już są! A przecież mieli przyjechać dopiero za dwa dni! Skoczyła na równe nogi i nawet nie przeczesała palcami nieco rozwichrzonej fryzury. Pospiesznie przygładziła sukienkę, bynajmniej nie pierwszej elegancji, ale zwykłe, codzienne ubranie do pracy w domu, i pobiegła w kierunku schodów prowadzących na parter. Z okrzykiem radości zbiegła po stopniach na dół i dopiero tam ujrzała, że służba ochoczo

uwija się wokół trzech młodzieńców. Oczywiście wiadomo było, że razem z synami doktora Joachima przyjechać ma ich kolega ze studiów, a właściwie bliski przyjaciel Roberta. Lecz Basi zupełnie wypadło to z głowy. Goście w okresie świątecznym nie byli zjawiskiem nieznanym w Zaborowie. Przeważnie z rodziną Matzerów spędzał święta albo jakiś owdowiały, samotny przyjaciel profesora, albo ktoś z dalekich krewnych lub powinowatych pani domu, czasem jacyś koledzy chłopców jeszcze z czasów szkolnych. Nie było to zatem nowością dla Basi i zawsze zadbała o odpowiedni wygląd, zanim pokazała się jakimkolwiek gościom. Dlaczego nie zrobiła tego tym razem? Nigdy potem nie umiała sobie odpowiedzieć na to pytanie. Ten jeden jedyny raz na powitanie obcego dla niej człowieka w domu miała na sobie roboczą suknię, na którą w ostatniej chwili narzuciła zabrany z kanapy jedwabny szal. Włosy splecione w luźny warkocz były w nieładzie spowodowanym krótką drzemką. Biegnąc na spotkanie przybranych braci, w ogóle jednak o tym nie myślała. Jaś swoim zwyczajem obcałowywał wszystkie służące, ściskał Martę, żywiołowo witał się z ojcem, który przyjechał już z Warszawy poprzedniego dnia. Na widok zbiegającej po schodach Basi skoczył na jej spotkanie, chwycił ją wpół i zakręcił nią kilka razy wokół siebie. Niewiele brakowało, a przewróciliby się oboje z powodu małej komody. Warkocz Barbary nie był już warkoczem, lecz bezładną plątaniną włosów, gdy dziewczyna, zaczerwieniona i bez tchu, stanęła przed gościem. – To jest właśnie nasza przybrana siostra Barbara – przedstawił ją ze śmiechem zdyszany Janek, a potem zwrócił się do niej: – A to Olaf Lityński, naprawdę bardzo pozytywny facet. – Zapewne inaczej wyobrażałeś sobie naszą arystokrację – zwrócił się do przyjaciela wesołym tonem Robert – ale, jak widzisz, ja, mój brat i nasza prawie siostra nie stosujemy się do reguł i etykiety. – A tak się starałam – dodała z pozorną naganą Marta. Śmiech zamarł na twarzy Barbary, gdy spojrzała na gościa. To, że był zabójczo przystojny, to jedno. Nawet ona widywała czasem przystojnych mężczyzn i żaden nie zrobił na niej wrażenia, żaden jej nie onieśmielał. Aż do tej pory. Olaf patrzył jej prosto w oczy, tak jak nikt wcześniej tego nie robił. Miała wrażenie, że to jego spojrzenie wchodzi w głąb jej myśli, uczuć, że widzi jej pragnienia, samotność, codzienność, głód przyjaźni, dobrego

towarzystwa i… czegoś jeszcze. Nie był to do tej pory głód miłości. Od lat skrycie kochała Roberta i całkowicie jej to wystarczało. I tak zamierzała zostać starą panną, wiedząc, że to uczucie pozostanie niespełnione i nieodwzajemnione. A teraz w jednej chwili doznała wstrząsu i objawienia. Ten młody człowiek patrzył na nią tak, jak nikt wcześniej. Widziała w jego oczach uznanie i coś, czego nie potrafiła jeszcze do końca zdefiniować, coś, co chyba nie do końca było właściwe. Jak by to określił Janek? Coś… cielesnego. Olaf patrzył na nią jak na kobietę z krwi i kości, a nie jak na nieziemskie, poetyckie zjawisko. Czy i inni stojący wokół to zauważyli? Miała nadzieję, że nie. Wiedziała już, o co mu chodziło. Powinna była się oburzyć, ale… tak się nie stało. Nigdy potem nie pamiętała, jakie były ich pierwsze skierowane do siebie nawzajem słowa. Pewnie zwykła formułka powitania. Pewnie nikt nic niezwykłego nie zobaczył. To raczej ona spostrzegła spojrzenia dwóch młodych pokojówek rzucane na Olafa. Też im się podobał. Wysoki, postawny szatyn i to niepokojące, śmiałe spojrzenie ciemnoszarych oczu… – Marto, co za zapachy! – zawołał Robert – Przysięgam, że zjadłbym konia z kopytami. – Nic nie jedliśmy od wczoraj – dodał Janek. – Matko Boska! Paniczu! – zawołała ze zgrozą Felicja Józefowa, zasłużona kucharka z Zaborowa, która miała na tyle silną pozycję w domu, że mogła zawsze przyjść z kuchni i wyrazić swoje zdanie. – Ledwo zdążyliśmy bilety na pociąg kupić – usprawiedliwiał się Jaś. – Z pieniędzy zaś niewiele nam już zostało, by kupować po drodze jedzenie. Zresztą post… – Jaki post?! Od razu widać, że z zagranicy pan przyjechał, to i święta się panu pomyliły. – Zaraz siadamy do kolacji – zakomenderowała Marta. – Przyznam, że nie spodziewaliśmy się was dzisiaj, ale to tym większa radość dla nas. Musimy też z córką ogarnąć się trochę, bo to wiadomo… dzień jak co dzień. Roboty mnóstwo. Dopiero teraz Barbara przypomniała sobie o własnym wyglądzie. Obie młode pokojówki wyglądały chyba schludniej niż ona. W obecności Jasia i Roberta nie miało to nigdy większego znaczenia. Teraz jednak zaszła nowa

okoliczność w postaci ich przyjaciela. Majewiczówna nie pamiętała już, kiedy tak starannie czesała się i przebierała do zwykłej kolacji. Ale też po prawdzie nie była ona taka zwykła. Rozpierała ją nieopisana wprost radość, że obaj przybrani bracia już przyjechali, że spędzą tu nie tylko Boże Narodzenie, ale i Nowy Rok. Zostaną na całe dwa tygodnie! Ich przyjazd zawsze ożywiał dwór. Także ich ojca, który zamierzał tu spędzić najbliższy miesiąc. – O ile wiem, pan nie zna naszego kraju – spytała podczas posiłku Marta, zwracając się do gościa. – Nie, pani – odparł Olaf. – Urodziłem się w Zurychu, tam spędziłem dzieciństwo i młodość. – Rodzice pana żyją? – Tak. Mieszkają w Zurychu, podobnie jak moje siostry. Dwie starsze są już zamężne, najmłodsza zaś wciąż jest przy rodzicach. – Rodzice nigdy nie chcieli wracać do kraju? – zagadnął doktor Matzer. – Czy może i oni urodzili się już na obczyźnie? – Nie mają do czego wracać. Dziadkowie nie żyją, a dla ojca nie ma tutaj zajęcia. Miał zacięcie naukowe, ale jego odkrycia i wynalazki nikogo tu nie interesowały, a przynajmniej nie na tyle, by je sfinansować. Wreszcie ojciec uznał, że najlepiej zrobi, gdy w końcu poślubi swoją narzeczoną i poszuka szczęścia w innym kraju zamiast dalej czekać na cudowną odmianę losu. Tutaj nie miał widoków na utrzymanie rodziny. Tam, jak się okazało, też nie powiodło mu się o wiele lepiej. Kariery naukowej nie zrobił, ale znalazł pracę jako nauczyciel matematyki i fizyki w szkole średniej. – Wyobrażam sobie, jak wielkim wysiłkiem finansowym dla pana rodziców musiało być zapewnienie panu wyższej edukacji – wtrąciła Marta. „Co cię to obchodzi, mamo” – pomyślała zażenowana Basia. – Zapewne tak było. – Olaf uśmiechnął się. – Szczęśliwie miałem głowę do nauki. Zdobywałem stypendia i to obniżało koszty kształcenia. W miarę możliwości starałem się też pomóc rodzicom. Podczas wakacji szukałem zajęcia i zarobku. Teraz dwie starsze siostry są już zamężne, stąd jest nas mniej na utrzymaniu. Marta i Joachim pokiwali głowami z uznaniem. Także i Basia spojrzała na gościa życzliwie. Nie, takich młodych ludzi jak jej bracia i ich przyjaciel tu w okolicy nie

znała. Jej zainteresowanie Olafem wzrosło. – Rodzice z najmłodszą siostrą wyjechali do uzdrowiska w górach – kontynuował Olaf. – Szykowały mi się wobec tego samotne święta, bo nie chciałem podnosić kosztów ich pobytu w górach swoją tam obecnością. Nie żebym płakał z tego powodu jak osierocone dziecko… Niemniej zaproszenie moich przyjaciół na Boże Narodzenie do kraju moich dziadków i rodziców przyjąłem z radością. To doprawdy niezwykłe, że w tak rodzinne święta chcecie państwo gościć kogoś obcego. – Nie jesteś obcy – zaprotestował Robert. – Jesteś przyjacielem. – Bardzo się cieszymy z każdego gościa – dodała Marta. – W święta na ogół kogoś gościmy. Są to albo przyjaciele męża, albo moja dalsza rodzina, albo przyjaciele chłopców. Olaf zerknął na Barbarę, jakby chciał zapytać, czy i jej przyjaciele są tu czasem zapraszani. Odpowiedziała mu spojrzeniem pełnym smutku i rezygnacji. Czy zrozumiał, że zwyczajnie nie miała kogo zapraszać? – Mieliśmy wprawdzie nadzieję, że przyjedzie do nas w tym roku córka męża – Marta nie mogła sobie darować sarkazmu – lecz ważniejsze sprawy zatrzymały ją w Paryżu, przynajmniej z jej punktu widzenia ważniejsze. – Ależ, mamo! – Twarz Basi spurpurowiała. Doprawdy, matka była niemożliwa. Przecież Olaf był w gruncie rzeczy obcym człowiekiem. Ciągła krytyka Ali wywoływała w Basi irytację i bunt. Postanowiła interweniować. – Alicja ma w planach koncerty świąteczno-noworoczne w Paryżu – zwróciła się do gościa. – Nie wiem – odparł pogodnie Olaf – jaki koncert może konkurować z Zaborowem! Ja zakochałem się w tym miejscu od razu. Droga od stacji kolejowej do pałacu była czymś, czego niedane mi było do tej pory przeżyć i zobaczyć. Prawdziwy powrót do krainy baśni. – To Ala jest jedną z wykonawczyń na wspomnianych przeze mnie koncertach – odparła Basia. – Ona jest artystką. Olaf spojrzał zakłopotany na wszystkich wokół. – Proszę mi wybaczyć – uśmiechnął się – ale nie znam się na muzyce ani na jotę. Nic nie wiem także o koncertach i nie znam nazwisk wykonawców. – Och! Moja córka nie jest specjalnie sławna – odparł swobodnie doktor Matzer. – Jej nazwisko jest raczej znane jedynie w gronie profesjonalistów

i znawców tematu. Te koncerty są dla niej ważne z dwóch powodów. Raz, że je lubi… – Bardziej niż rodzinę – przerwała mu Marta. – Lubi występować, lubi publiczność, kocha muzykę – kontynuował pogodnie doktor, najwyraźniej nie czując urazy do żony. – Dwa… to powody zarobkowe. Płacą jej za to. Poza tym utrzymuje się tylko z prywatnych lekcji muzyki. – Przyznaję, że to dość niezwykłe – rzekł Olaf. – Żadna z moich sióstr nie prowadziła samodzielnego życia z dala od rodziny. Rzeczywiście, przypominam teraz sobie, że Robert opowiadał mi o siostrze… – To dobrze świadczy o pańskich siostrach i o pańskich rodzicach – odparła Marta z nagłą goryczą w głosie. Spojrzała na męża i widocznie coś zobaczyła w jego posmutniałych oczach, bo potrząsnęła głową i dodała: – Lecz dość już o tym. Co będzie, to będzie. Cieszymy się z pana obecności. Jutro i pojutrze przyjadą też inni nasi goście i przekona się pan, że spokój Zaborowa, którym się pan tak zachwycił, nie utrzyma się w najbliższych dniach. Rozmawiali jeszcze długo. Chłopcy opowiadali o studiach w Zurychu, wspominali niektóre studenckie przygody i życie towarzyskie. Potem mężczyźni wymienili jeszcze parę uwag na temat polityki. Wreszcie Marta podniosła się z krzesła. – Już późno – oświadczyła. – Oczywiście, panowie, rozmawiajcie, jak długo będziecie mieli ochotę. Na mnie i na córkę czeka jutro masa pracy. Basia musi jutro udać się do leśniczówki w Sękocinie i wyjaśnić z rządcą sprawę wycinki drzew. – Chętnie z tobą pójdziemy – zawołał Janek. – Będziemy cię eskortować. Olaf przy okazji zobaczy fantastyczną drogę przez ośnieżony las. – Nie sądzę, aby do tego doszło. – Basia uśmiechnęła się z lekką ironią. – Wyruszam o siódmej rano. O tej porze będziecie obaj spać jak zabici. – To barbarzyńska pora, przyznaję – zgodził się Jaś, ale zaraz dodał: – Nie znasz nas jednak. Potrafimy nie spać przez kilka dni i nocy z rzędu, gdy trzeba. Obaj mrugnęli do siebie porozumiewawczo. – Nie wstaniecie. – Basia patrzyła na nich kpiąco. – Niemniej ja muszę rzeczywiście odpocząć. Dla pana Olafa przygotowany jest pokój gościnny

obok twojego. Przypuszczam, że jeszcze długo będziecie rozmawiać, lecz, na miłość boską, tu nie Zurych! Nie chcę słyszeć żadnych hałasów. Służba też potrzebuje spokoju i odpoczynku. Tu dzień zaczyna się zimą o szóstej rano. – A latem? – zainteresował się, komicznie wstrząśnięty, Olaf. – O czwartej – odparł Jaś. – A może w ogóle nie śpią? Ja przynajmniej odnoszę takie wrażenie. Tak przekomarzając się, wyszli z jadalni i skierowali się na schody. – A zatem… dobranoc. – Basia zapaliła lampę i przekazała ją Jaśkowi. – Zaprowadź pana Olafa do jego pokoju. Nie będziemy już wołać w tym celu Antoniego. Zdaje się, że niektórzy służący siedzą jeszcze w kuchni przy wieczerzy, ale większość udała się już na spoczynek i śpi… – To niemożliwe! Zanim państwo zakończą kolację? – Olaf był zdumiony. – Byłem pewien, że służba jest na posterunku do końca. Barbara uśmiechnęła się pobłażliwie. – U nas w domu zawsze było inaczej – odparła. – Najdłużej na posterunku jest zawsze moja matka. Służba kończy pracę najpóźniej o dziesiątej w nocy. Moja matka nigdy nie pozwalała na żaden wyzysk. – Poza wyzyskiem własnej córki – mruknął Robert, gdy Basia już odeszła. Szli po schodach, odprowadzając Olafa do jego pokoju, a potem weszli z nim do środka. Olaf rozejrzał się z uznaniem. Prawdziwie luksusowy pokój w wielkopańskim domu. Nigdy czegoś podobnego nie widział, a jedynie o tym słyszał i czytał. Tylko parę rzeczy nie pasowało tu do siebie. – Byłem pewien, że na pokoje odprowadzi mnie lokaj – powiedział i mrugnął do Roberta, gdy Janek już wyszedł. Nastraszyć służące w kuchni – jak twierdził. – To i tutaj się praktykuje – przyznał Robert. – Jutrzejsi goście zaznają tego zaszczytu. – Czyżbym był mniej ważny? – Olaf roześmiał się. – Ja twierdzę, że potraktowano cię jak domownika. Mnie i Jaśka żaden lokaj nigdy nie odprowadzał do pokoju. Przeciwnie, nawet raz się zdarzyło, że to Jasiek odprowadził lokaja Bogusława do pokoju po spojeniu go prowansalskim winem. Chodzi o to, że jest już późno, a Marta rzeczywiście nie każe ludziom pracować po nocach. Poza nagłymi przypadkami, rzecz

jasna. – Daj spokój! Nie tłumacz tego. Tak naprawdę co innego mnie zastanawia. Dlaczego ta twoja przybrana, jak mówisz, siostra musi skoro świt biegać po lasach i załatwiać interesy jak mężczyzna? – Jest do tego przyzwyczajona! Obie z Martą są przyzwyczajone do pracy. Matka nauczyła ją wszystkiego pilnować i trzymać rękę na pulsie. – A w jaki sposób one pracują? Piorą, sprzątają, pieką ciastka? – Jak trzeba, potrafią robić wszystko. Głównie jednak organizują pracę całego majątku i wszystkich zatrudnionych tu ludzi. – Ale po co? Z tego, co wiem, w wielkich domach do takich zadań też są zatrudnieni ludzie, majordomowie, ochmistrzynie czy licho wie, kto jeszcze… Chyba że Zaborów ma jakieś kłopoty i stąd to oszczędzanie i ciężka praca obu pań. – Zaborów? Kłopoty? – Robert roześmiał się, chociaż trochę dziwiły go pytania przyjaciela, zbyt osobiste i zbyt dociekliwe. Wzruszył jednak ramionami i dodał: – Stary, tu są miliony! Żaden majątek w promieniu wielu mil nie może się równać z Zaborowem. Marta rządzi nie tylko domem, ale i kilkudziesięcioma folwarkami, młynami, gorzelniami, sadami, lasami i polami. Kontroluje pracujących tam ludzi i zarządców. Nikt jej nie oszuka, sama na bieżąco prowadzi całą buchalterię. Gdyby jej zabrakło, natychmiast jest w stanie przejąć władzę jej córka, doskonale do wszystkiego przygotowana. Następstwo tronu jest zapewnione. Nie widziałem bardziej zaradnych od nich kobiet. Nikt nie może uwierzyć, że tak piękna i z pozoru delikatna dziewczyna jak Basia ma prawdziwie męski umysł i bynajmniej niewielu mężczyzn mam tu na myśli. Olaf powoli zdjął marynarkę i rzucił ją na łóżko. Potem przypomniał sobie, że lokaj jednak nie pojawi się do rana, więc podniósł tę marynarkę i osobiście zawiesił ją w szafie. – Panna Barbara musi mieć ogromne powodzenie – zauważył po chwili. Robert akurat poprawiał przed lustrem klapy własnej marynarki i właśnie w lustrze spotkały się ich spojrzenia. – No… taka uroda, majątek, umiejętności – dodał Olaf, zmieszany nieco przenikliwym wzrokiem przyjaciela. – Tak. – Robert dopiero po chwili zdecydował się odpowiedzieć. – Niejedna mamuśka i ojczulek z okolicznych majątków chętnie przyjęliby

Baśkę do swojej rodziny… oczywiście wraz z Zaborowem. Niejeden też jaśnie panicz widziałby w niej żonę. Ale ona nie chce, zupełnie jej to nie interesuje. A Marta nie naciska. Nie chce dla niej losu, którego sama zaznała w swoim pierwszym małżeństwie. – A jednak następstwo tronu wymaga spadkobiercy. – Olaf zaryzykował kontynuowanie tego tematu pomimo wyraźnej niechęci Roberta. – Panna Barbara musi wychować kolejnego następcę dla Zaborowa. – Ma czas. – Robert stanął w drzwiach. – Zna swoje królewskie i dynastyczne obowiązki. Możesz być tego pewien. A teraz cześć i dobranoc. Możesz sobie i ty pomarzyć.

Rozdział 7 Był rześki, mroźny poranek. Świat otulony śnieżnobiałą szatą wyglądał istotnie jak kraina baśni. Basia, jadąc saniami do Sękocina, napawała się urodą lasu obsypanego śniegiem czystym, nieskazitelnym i wprowadzającym nastrój dostojnej ciszy. Spieszyła się bardzo i uśmiechała do siebie. Nie tylko z powodu zniewalającego piękna zimowego poranka, ale także z powodu chłopców. Oczywiście nie obudzili się i nie wstali. Wyobrażała już sobie minę Jaśka, gdy ten zerwie się z łóżka o jedenastej przed południem! Czemu jednak konie zwolniły, i to w środku lasu? Basia nie bała się sama jeździć ani wędrować po leśnych pustkowiach. Mimo to poczuła pewien niepokój. Wydawało się jej, że pobliskie krzewy jakoś tak dziwnie się poruszyły. W pewnym momencie usłyszała kroki na śniegu. Kroki! W środku lasu! Niby nic takiego, ale czemu nikogo nie mogła dostrzec? Nagle usłyszała, że ktoś wskakuje z tyłu na sanie, i zanim, przerażona, obejrzała się, miała już zarzucony na głowę jakiś szal czy chustę. – Jezus Maria! Ratunku! – krzyknęła, gdy ktoś unieruchomił jej ręce. Nie mogła się ruszyć. Siedziała jak sparaliżowana ze strachu. – Oczywiście zapomniałaś zasad samoobrony, których uczyłem cię latem – usłyszała nagle rzeczowy ton głosu Janka, a zaraz potem śmiech Olafa. – Czy wyście powariowali?! – wrzasnęła, zrzucając z głowy szal. – Precz mi z oczu! Ducha prawie wyzionęłam! Do stu piorunów! Z głupimi żeście się na głowy pozamieniali?! Jasiek tak się śmiał, że aż położył się na saniach. Miała ochotę zatłuc go batem. Natomiast Olaf milczał i tylko patrzył na nią, skruszony i zachwycony zarazem. – Proszę nam wybaczyć – powiedział grzecznie. – Nie sądziliśmy, że pani aż tak się przestraszy i zdenerwuje. – Nie sądziliście?! Ten tutaj dobrze wiedział, że mogę się bać. – Wskazała batem na Jaśka i dodała gniewnie: – A i pan mógłby się tego domyślić, gdyby pan miał choć odrobinę wyobraźni i rozumu. – No, dość już, dość – zaoponował Jaś. – To nasz gość. – Nie mój! Ja nie mam gości! No już, wynoście się z sań. Prawie przez was umarłam. O Boże!

– Proszę wybaczyć. Oczywiście ma pani rację – mówił Olaf, zupełnie już skruszony. – Sam już nie wiem… Ale my, w Zurychu, często tak się wygłupiamy. Pomału złość i zdenerwowanie z niej uchodziły. Poza tym, co tu mówić, nie mogła pozostać obojętna wobec pełnych zachwytu spojrzeń tego człowieka. Też się jej podobał. Nadal jednak czuła, że cała w środku dygoce. – To co innego – odpowiedziała mu. – Zurych to miasto pełne ludzi. Tu jest za spokojnie na takie żarty. – Oczywiście, oczywiście – powtarzał pokornie. – Ale proszę, niech pani pozwoli odprowadzić się na miejsce. Skoro już razem siedzimy w tych saniach, możemy też razem wrócić do domu. Skinęła głową. Już się nie odzywali aż do wizyty w leśniczówce. Potem, w drodze do pałacu, też mówili niewiele. Szczerze mówiąc, wcale nie zwracała uwagi na Janka. Siedziała obok mężczyzny, który mógł się podobać każdej kobiecie. Przejął od niej lejce i powoził, choć na początku musiała udzielić mu wskazówek, jak to robić. Wiadomo! Wychował się w mieście, nie powoził dotąd saniami. A jednak to było coś – powierzyć komuś powożenie, usiąść obok wygodnie i poczuć się bezpiecznie… Przy kimś, kto nie był bratem i o kim mogła marzyć bez obaw. Chyba właśnie tego poranka wszystko się dla niej zaczęło. Całe święta, Nowy Rok i wakacje zimowe chłopaków minęły jej w upojeniu. W Zaborowie było mnóstwo gości. Oni także jeździli z wizytami. Nawet Marta w tym okresie szła na konieczne kompromisy w postaci spotkań towarzyskich z sąsiadami i uczestniczenia w kilku balach. I trudno było nie zauważyć, że Olaf adorował Barbarę. Mówili o tym wszyscy dookoła. Mówiła o tym także kuchnia w Zaborowie. Właśnie pewnego popołudnia, gdy szykowano uroczysty obiad, wtargnęli tam z hukiem Jaś i Olaf. – Olaboga! A co to! – krzyknęła Perlicka na widok Janka ubranego w kuchenny fartuch i z czapką kucharską na głowie. – A pana Janka ciągle figle się trzymają. Patrzajta, kobity, jak toto się wystroił. – Idźta stąd, panicze, bo tu nie ma dla was miejsca ani czasu – zakomenderowała Felicja Józefowa. – Wykluczone! Takie zapachy! Udowodnimy, że potrafimy gotować – zaprotestował Janek. – Nie wyrzucicie nas stąd. W salonie jest za zimno.

– Jak to za zimno? – Nienagrzane! Nie ma tam takich gorących kobiet jak wy! – Co też pan takie sprośności prawi?! Patrzcie go! Pozostałe kobiety zawtórowały. – Wiadomo! Wszystkie chłopy takie! – A pana Jachniczka to ino żarty się trzymają! Nic powagi! – Jeszcze będę poważny, Józefowo, jeszcze zdążę. Będę najbardziej poważnym staruszkiem pod słońcem. A teraz mówię, że nie wyjdę i koniec. Sałatkę pokroić potrafię. W tym momencie weszła Basia, która akurat przechodziła oficyną, i zainteresowała się wrzawą dobiegającą z kuchni. – No tak, mogłam się domyślić – stwierdziła na widok Janka. – A tak tu było cicho przed waszym przyjazdem. Dobrze, chcesz kroić, krój. A pan Olaf, jak rozumiem, mężnie ci dopomoże? Zebrane kobiety z zaciekawieniem zerknęły na Olafa. Od początku miały na niego oko, intrygował je jak żaden gość w Zaborowie. Był tu miłą, ekscytującą odmianą, jako że życie w Zaborowie nie dostarczało na ogół szczególnych wrażeń. Szeptano też po kątach o zainteresowaniu Olafa panną Basią i wyraźnie iskrzącej sympatii między nimi. Służące niekiedy nazywały go w swoim gronie „lordem”, bo taki był inny od tutejszych mężczyzn. – Ja? – Olaf roześmiał się w odpowiedzi na słowa Majewiczówny. – O nie! Ja dokonam trudniejszego dzieła. Ja pokroję gęsi. – Co? – wrzasnęła Józefowa i też się roześmiała. – A tego jeszcze brakowało! Nie dam zmarnować gęsi dla niczyjej zabawy. – Jużci! Jeszcze się pan skaleczy i krwi napłynie do półmisków – odezwała się ponuro Perlicka. Na niej jedynej w całym dworze Olaf nie robił dobrego wrażenia. Traktowała go nieufnie i mruczała pod nosem na temat zapatrzonych w zagranicznego studenta zaborowskich kobiet. Nie podobało jej się również widoczne zainteresowanie panny Basi jego osobą, choć tego nie śmiała głośno krytykować. – O! Mylicie się, panie! Szkolę się na chirurga, potrafię pokroić każde stworzenie – odparł, poruszył złowieszczo brwiami i ponownie się roześmiał, widząc, jakie wrażenie zrobił na kobietach. – A teraz, moje panie, proszę o noże i półmiski, a udowodnię wam, że

umiem. Onieśmielone, dostarczyły mu wszystkich potrzebnych narzędzi i z oddalenia wprawdzie, ale i z ciekawością obserwowały jego ręce zręcznie krojące gęś. Jedna tylko Perlicka gderała, że czasy, które obecnie nadeszły, to muszą być czasy ostateczne, bo tego jeszcze nie było, żeby chłopy, a zwłaszcza jaśnie panowie, w kuchni pracowali. Ale umilkła, gdy ujrzała po mistrzowsku pokrojoną gęś. – No, tego się nie spodziewałam. – Jako pierwsza odezwała się Janowa. – Żeby to mój stary widział… Do gorzałki, niecnota, pierwszy, do roboty ostatni. Żeby to widział… – Nic w tym niezwykłego – odparł Olaf uprzejmie. – Zapominacie, drogie panie, a może i nie wiecie, że nie jestem jaśnie paniczem. Wychowałem się w zwykłym mieszczańskim domu, gdzie dopiero od niedawna moi rodzice mogli sobie pozwolić na zatrudnienie kucharki. Prace w kuchni mogłem obserwować bez zbytnich ceregieli, a czasem wraz z ojcem pomagaliśmy matce i siostrom. – No… to jakieś zagraniczne zwyczaje – żachnęła się Józefowa. – Nasze chłopy tak nie mają. Dodałaby coś jeszcze, ale w tym momencie Jaś syknął jak wąż i podniósł skaleczony nożem palec. W kuchni zrobił się na nowo rejwach. Perlicka zaczęła lamentować, że miała rację. Krew jednak popłynęła. Basia wreszcie wyciągnęła obu młodzieńców z kuchni. Czas był już ogarnąć się do obiadu. Już niedługo mieli pojawić się pierwsi goście, czyli okoliczni ziemianie. Rodzina powinna wystąpić razem w roli gospodarzy. Na odchodnym dziewczyna zwróciła się jednak do Olafa: – Jeśli chodzi o służbę, zalecałabym ostrożność i powściągliwość. Lepiej za dużo nie mówić. Swoim wyznaniem albo podbił pan ich serca, albo wręcz przeciwnie. Mógł pan nawet stracić na znaczeniu. Do tej pory widziały w panu lorda z wyższych sfer. – Żartowałem tylko, jak Jaś. Czy i on stracił na znaczeniu w ich oczach? – Olaf próbował się bronić, choć poczuł się lekko dotknięty. – Jaś to Jaś. Swój. Od dziecka go znają. A pan miał szansę stać się dla nich ucieleśnieniem wielkiego świata, którego pewnie nigdy nie ujrzą. Przystanął i tym samym zmusił i ją, aby się zatrzymała. – Nie wstydzę się mojej skromnej rodziny i tego, że nie jestem

urodzonym salonowym lordem – powiedział chłodno i z urazą. – Nie dbam o wrażenia służących. Przykro mi tylko, że moim wyznaniem rozczarowałem panią. Uśmiechnęła się, wcale niezrażona. – Mnie pan nie rozczarował, wręcz przeciwnie. To było miłe, co pan powiedział o swojej rodzinie. Proszę nie zapominać, że i ja częściej przebywam w kuchni i w obejściu niż w salonie. Myślę, że one – wskazała na kuchnię – też są trochę rozczarowane taką jaśnie panienką. Czasem chciałyby zobaczyć prawdziwą księżniczkę i księcia, a my nie dajemy im tej okazji. Liczyły może na pana, a tu… też nic z tego. Trudno, przeżyją… „Niezwykła dziewczyna” – pomyślał. „Silna i twarda, i taka bezpieczna. Chyba warto spróbować. Tylko jedna rzecz… Czy ja tu wytrzymam całe życie? Przecież ona nie ruszy się stąd nigdy. Czy dam radę całe życie kroić tu gęsi?” Późno w nocy, gdy goście (a było ich około trzydziestu osób) już odjechali, podszedł do Basi stojącej jeszcze na podjeździe. Patrzyła za oddalającymi się powozami i wdychała rześkie powietrze. – Czy nigdy nie czuje tu pani zniechęcenia, nudy? – zapytał. – Proszę się nie gniewać, to piękne miejsce. Ale czy chce pani spędzić tu całe życie? Spojrzała na niego przelotnie i tylko przez chwilę zastanawiała się nad odpowiedzią. – Pan wie, że całe moje przybrane rodzeństwo i mój ojczym żyją z dala od Zaborowa. Oni tu tylko przypływają, jak marynarze a po krótkim czasie ruszają dalej. Siostra prawie nigdy będą przybywać coraz rzadziej. Zazdroszczę im wciąż wielkiego świata i możliwości, jakie przed nimi stoją.

do rodzinnego portu, tu nie bywa. Chłopcy tych podróży, zmian, Ale potem myślę, że

tęskniłabym jak pies, gdyby mnie stąd zabrano. – A gdyby to był ktoś… Ktoś dla pani ważny? Znowu jej nie zaskoczył. Miała to wszystko przemyślane. Dużo – widać – myślała. – Pyta pan, czy zmusiłabym męża, gdybym go miała, żeby tu zamieszkał i spędził tu życie ze mną i, w pewnym sensie, z moją matką? – Nie patrzyła na niego, tylko na gwiazdy. – Wtedy poszłabym za nim… Gdybym uznała, że jest najważniejszy w moim życiu. Jestem dziedziczką Zaborowa i nigdy nie stracę go z oczu. Ale Biblia mówi, że człowiek opuści ojca i matkę i połączy

się z mężem lub żoną. I tak będą stanowić jedno. – Lecz czy matka pani… – Gdzie ty pójdziesz, tam i ja pójdę. Gdzie ty zamieszkasz, tam i ja zamieszkam. Twój naród będzie moim narodem, twój Bóg będzie moim Bogiem…[1] Olaf patrzył na nią z niedowierzaniem. Czyżby się przesłyszał? Czyżby ona… Roześmiała się nagle i zawróciła w stronę pałacu. – Księga Rut – oznajmiła wesoło. – Biblii, widzę, nie czytamy… [1] Rt 1, 16.

Rozdział 8 Tak więc na początku stycznia Twoi bracia i ich przyjaciel odjechali. Wpierw nie mogłam sobie znaleźć miejsca. I wierz mi, siostrzyczko, że wszyscy gapili się na mnie… od salonów po oficyny. Moja wyraźna sympatia wobec pana Lityńskiego, jego zainteresowanie moją osobą były gruntownie omawiane w każdym okolicznym domu ziemiańskim. On sam był tu sensacją nie lada. Jak wiesz, kochana siostro, na bezrybiu i rak ryba. Tu rzadko coś się dzieje. Mieszkańcy sąsiednich majątków umierają na ogół z nudów. Jednak nie potępiam tych ludzi i nie potraktuję ich tym razem z wyższością. Nie będę pogardliwie mówić o moich sąsiadkach, że są bezmyślnymi lalkami i głupimi gąskami. Nie będę śmiać się z tego, że zadurzyły się w Olafie, tak jak do niedawna podkochiwały się w Robercie i Janku. Dopóki nie straciły resztek nadziei, że któryś z nich zwróci na nie uwagę. Nie, Alu, te kobiety już nie są w moich oczach zabawne. Jestem przecież jedną z nich. Tak więc chłopcy odjechali, a przed nami jeszcze długa zima. Znowu pusto i cicho w Zaborowie… Wszyscy trzej wprowadzali tu tyle życia! A tak… cóż! Niby karnawał, ale rzadko gdzieś bywam. Nie gardzę już towarzystwem, jak już o tym wspomniałam. Tyle że nie mam tym ludziom nic do powiedzenia. Książki mnie nie cieszą. Czekam na wiosnę. Niech wreszcie zacznie się intensywna praca, to zajmę czymś myśli, głowę i ręce. Co się ze mną dzieje? Barbara oparła głowę o rozgorączkowane czoło. Nie była zadowolona z tego listu, ale nie odważyła się napisać tego, co naprawdę czuła. O pewnych sprawach nie potrafiła nikogo informować, z niektórych nikomu nie umiała się zwierzać. Nawet Ala nie wiedziała o jej wcześniejszym uczuciu do Roberta. Na bo jak powiedzieć czy napisać o miłości do kogoś, kto jest niemal bratem? A Olaf? Jakich słów użyć na opisanie tego rozbudzenia, nie tylko w sercu, ale w całym ciele? Jak opisać pragnienia, które wcale nie są tak niewinne? Kobiety, a zwłaszcza młode panny, nie powinny niczego takiego odczuwać. Jakiś czas temu Barbara przypadkowo zauważyła swoją młodą

garderobianą w niedwuznacznej sytuacji z młodym lokajem. Tak byli sobą zajęci, że nawet nie spostrzegli jaśnie panienki. A ona po raz pierwszy doznała wtedy tego fizycznie odczuwanego napięcia w głębi własnego ciała i rozbudzonej nagle ciekawości. Tym bardziej odczuwała to dziś… po tych zimowych wakacjach spędzonych w towarzystwie zabójczo przystojnego, zainteresowanego nią młodego mężczyzny. Nikomu jednak nie mogła tego powiedzieć. Z matką nie miała zbyt wielu wspólnych tematów poza prowadzeniem majątku. Ona zresztą pewnie nie znała takich pragnień, wzruszeń i uczuć. Przynajmniej Basia nie umiała ich sobie wyobrazić u Marty Matzer, primo voto Majewicz. Jakże chętnie porozmawiałaby o tym z Alicją! Rozmowa jest łatwiejsza niż list. Nie wiedziała tylko, że w tym samym czasie jej przyjaciółka w Paryżu próbowała wyplątać się ze znajomości z jednym z wielbicieli i słuchanie zwierzeń na temat uczuć było ostatnim, czego pragnęła. Gdy Alicja Matzer otrzyma list z Zaborowa, nawet go nie dokończy czytać. Znudzona, odłoży go do komody w sypialni i więcej już do niego nie zajrzy.

Rozdział 9 Pewnego marcowego wieczoru 1909 r., gdy Alicja wróciła do domu, czekał już na nią list od Oliwera. Wręczyła jej go pani Maurion, która zamieszkała u niej po wyprowadzeniu się Nicole i pełniła różne obowiązki domowe. Ala nigdy nie miała do tego głowy i pani Maurion stała się kimś w rodzaju dobrego ducha domu. Bez niej nic nie leżałoby na miejscu. Była urodzoną kucharką i typową femme de ménage [1], a w dodatku miłą starszą panią, choć niekiedy dość wścibską. Jednak bez pobożnej i pracowitej pani Maurion dom Ali by nie istniał, podobnie jak bez jej oddanego przyjaciela Raula Reneta nie istniałaby jej kariera, praca i pieniądze. Samym talentem niczego by nie zwojowała, potrzebny był ktoś, kto by nią odpowiednio pokierował w artystycznym świecie. I taki był Raul. Czasami, rzadko wprawdzie, ale zastanawiała się, co właściwie zawdzięcza sobie. Przecież nawet muzyczny talent był jej darowany od początku jej istnienia przez Opatrzność. Miała też szczęście do ludzi, którzy ją kochali i wspierali, dyskretnie milcząc i akceptując jej wybryki. Jedna Marta nie akceptowała jej życia, ale to nie miało znaczenia. Czy ona ze swej strony odpłacała ludziom taką samą życzliwością i dobrem? Wolała o tym nawet nie myśleć. Dlaczego więc tak spokojne, jak sądziła, znosili takie traktowanie, taką obojętność z jej strony, te listy pisane co jakiś czas od niechcenia, te spotkania i rozmowy, które nie zbliżały ich do siebie? Jej ojciec, jej bracia, jej przybrana siostra… Byli tacy dobrzy dla niej, rzadko się wtrącali, rzadko krytykowali, zawsze chcieli pomóc, zawsze czekali, żeby do nich wróciła. Nie można jednak wrócić tam, gdzie nigdy się nie było. Ala znała wszystkie odpowiedzi, tylko nie chciała ich analizować. Zresztą oni to też wiedzieli. Nie wychowywała się z rodziną w domu. A co do Oliwera… – List przynieśli. Trzy godziny temu – oznajmiła staruszka. – Wreszcie napisał, drogie dziecko. – Dziękuję, pani Maurion. – Ala uśmiechnęła się i powolnym ruchem wzięła list do ręki. Nie przecięła jednak koperty natychmiast i niecierpliwie jak niegdyś, na początku ich znajomości. Z kopertą w ręku powoli skierowała się na schody

prowadzące

do

jej sypialni.

Zdążyła

jeszcze

zauważyć rozczarowanie

w oczach gospodyni. Pani Maurion bardzo lubiła Oliwera. W pokoju też nie od razu przeczytała list. Nie było w niej już tego entuzjazmu, ufności i miłości, jaką czuła na początku i potem jeszcze w miarę rozwoju ich znajomości. Przekonywała wtedy Raula, że taki stan rzeczy jej odpowiada, że związek na odległość ma sens. I tak nic by z tego nie było. Oliwer pochodził z Georgii, był przedstawicielem szacownej rodziny plantatorów z Południa, trzymających się swych odwiecznych (to znaczy sprzed wojny secesyjnej) zasad. Ala w ich oczach była nikim. Podejrzana francuska artystka, mieszkająca sama bez opieki rodziny, obracająca się w podejrzanym towarzystwie francuskiej cyganerii. Nawet się nie domyślali, jak blisko ich poglądy zbiegały się z poglądami Marty. Wiedzieli, że jej ojciec jest profesorem nauk medycznych, pochodzącym wprawdzie z Warszawy, ale znanym ze swych naukowych dokonań w medycznym środowisku Europy, ale cóż to znaczyło? Nie mieszkała z ojcem nigdy, wychowywali ją obcy ludzie. Ala na resztę życia zapamięta rozmowę, jaką przeprowadziła z nią pani Harthwith, matka Oliwera. Zresztą ta szacowna dama na pewno też ją zapamięta. To było miesiąc temu. Oliwer studiował w Europie. Zgodnie z tradycją niektórych amerykańskich rodzin synowie odbywali studia w Europie, a potem wracali do domów, przejmowali schedę po ojcach, żenili się i kontynuowali dynastię. Oczywiście zawsze było w to wpisane pewne ryzyko. Młody człowiek mógł przy takiej okazji się zadurzyć, mniej lub bardziej poważnie. To zrozumiałe w tym wieku i naturalnie dopuszczalne tylko w przypadku młodego mężczyzny, nigdy w przypadku młodej damy. Jeśli zaś chodzi o młodego następcę fortuny, tolerowano, oczywiście do pewnego stopnia, romanse, nawet im sprzyjając. Młody człowiek mógł się wyszumieć i wyszaleć przed zawarciem poważnego mariażu. Lepiej przed niż po ślubie. Rodzina, dzięki różnym życzliwym duszom, była na bieżąco informowana o przebiegu zdarzeń i jeśli zachodziła obawa, że romans przekształci się w coś więcej, natychmiast interweniowano na najwyższym szczeblu. Zresztą reguła taka dotyczyła też europejskich szacownych rodzin. W przypadku Ali i Oliwera tak właśnie było. Poznał ich Raul, po jednym z koncertów Ali, wiosną 1908 roku. Znajomość rozwinęła się nad podziw szybko. Ala nie była naiwna, nawet

pomimo młodego wieku – miała wtedy osiemnaście lat – a także braku miłosnych doświadczeń, gdyż wcześniej nic, poza muzyką i karierą, jej nie interesowało. Oliwer był jednak dokładnym przeciwieństwem jej męskich znajomych. Bogaty południowiec, spadkobierca wielkiej fortuny, niesłychanie elegancki, wytworny, delikatny i dobrze wychowany, nie miał zielonego pojęcia o muzyce, chociaż był znakomitym słuchaczem. Nie był też typem uwodziciela. Ala zachwyciła go od razu swym talentem, entuzjazmem, temperamentem i znajomością życia. Zachwyciła go swoją niezależnością, lekceważeniem konwenansów i tym, że potrafiła żyć zarówno w obłokach, jak i na ziemi. Nie stawiała też żadnych warunków i zdawała się rozumieć jego sytuację. To Raul był zaniepokojony i nawet powiedział Oliwerowi, że gdyby wiedział, w jakim kierunku pożegluje ta znajomość, nigdy by ich sobie nie przedstawił. Powiedział to też Ali, ale go wyśmiała. To było jeszcze przed rozmową z panią Harthwith. – Czasem mam wrażenie, że mój ojciec z dalekiej Polski kazał ci opiekować się mną i śledzić, tak jak Harthwithowie komuś tam – odpowiedziała wtedy przyjacielowi. To był żart i Raul tak jej słowa zrozumiał. Wiedział, że ojciec Ali, doktor Matzer, nie akceptował go jako jej przyjaciela. – Myślę, że twój ojciec i bracia siłą by cię stąd zabrali, widząc, co się święci. Alice, nie chcę, żebyś cierpiała. Nic z tego nie będzie. O tego idiotę Oliwera też się boję, bo zakochał się w tobie na dobre. Roześmiała się wtedy. – Ożeni się ze mną i zmusi rodzinę, żeby mnie zaakceptowała. Takie rzeczy już się w historii zdarzały, to jest możliwe. – On może to zrobić. Ten głupiec powiedział mi to. Pomyśl jednak, co to oznacza. Będziesz umiała żyć tam, za oceanem? Oni nigdy cię nie zaakceptują i nie wybaczą, jeśli zmusisz ich syna, by został z tobą tutaj. A i on sam po kilku latach tego nie zniesie. Pogładziła go wtedy po twarzy i odpowiedziała: – Nie bój się o mnie. Ja to wiem. Nie żyłam przez te lata pod kloszem. Oliwer przecież w końcu odejdzie, znudzi mu się ten układ i wróci do rodziny. Ożeni się i będzie miał spadkobierców. Ja nie chcę wychodzić za mąż i rodzić dzieci. Tu mi jest dobrze, a do Ameryki się nie wybieram. Jestem szczęśliwa teraz, a co będzie później, to zobaczymy

Jakaż była wtedy szczęśliwa! Zakochana w swych marzeniach o miłości bez spełnienia, o związku bez przyszłości. Nie rozumiała jednak Oliwera. Tak nagle sprowadził ją na ziemię. – Moja matka i siostry chcą cię poznać. Przybyły kilka dni temu do Paryża. – Nie mówiłeś o tym, że mają taki zamiar. – Alicja spojrzała na niego zdumiona. – Chyba nie zaskoczyły cię, spadając z nieba nagle i niespodziewanie? – A jednak – odpowiedział z uśmiechem. Mimo woli poczuła, że się denerwuje. A jednak stało się. Doskonale wiedziała, co to oznacza. Znała ten scenariusz. Nadal jednak nie rozumiała dlaczego. Czy ona i Oliwer dali jakiś poważny powód do tak wielkiego niepokoju, który zmusiłby rodzinę Harthwith do interwencji na najwyższym szczeblu, i to raptem po czterech miesiącach, odkąd zaczęli się spotykać i przyjaźnić? – Co się stało? – spytała. – Czy ktoś uznał, że spotykamy się za często i za długo? Miała oczywiście na myśli jakiegoś niewidzialnego opiekuna. Ku jej zdumieniu Oliwer nie zrozumiał aluzji. Nie bawił się w żadne zawiłości. – Napisałem im o tobie – odpowiedział wprost. – W jakim celu, na miłość boską?! – A jak sądzisz? Zamierzam im przedstawić przyszłą panią Harthwith. Odebrało jej mowę. Po raz pierwszy poczuła złość do siebie, że była taka głupia i pewna siebie, gdy Raul ją ostrzegał. O idiotka! Powinna była posłuchać starego przyjaciela, który więcej od niej przeżył i więcej wiedział. I co teraz? Najbardziej jednak zszokował ją Oliwer. Nie miała zamiaru wychodzić za niego. Tymczasem on zamierzał przedstawić ją jako przyszłą panią Harthwith. Jej o nic nie zapytał. Jego rodzina musiała wiedzieć o tym od dawna – ile czasu musiała podróżować korespondencja do Georgii i z powrotem? – a ona nie miała o niczym pojęcia. Czy tak miałoby wyglądać ich przyszłe życie, gdyby jednak zechciała zostać jego żoną? – Do tego spotkania nie dojdzie – odpowiedziała chłodno. – Obawy twojej rodziny są nieuzasadnione. Nie zostanę twoją żoną. Nawet mnie o to nie zapytałeś. To ja decyduję o moim życiu Nikt… – Wiem – przerwał. – O nic cię nie pytałem, bo znam odpowiedź. Ale

zamierzam o ciebie walczyć. Z tobą i z nimi. Przekonam ciebie, ich, twoją rodzinę. Oni znają twoje zapatrywania na tę sprawę. Matka jednak chce cię poznać. Proszę, spotkaj się z nią, a wówczas szybciej stąd odjadą. „On chyba oszalał” – pomyślała wtedy. „Przeraził śmiertelnie swoją rodzinę jakimś nieodpowiedzialnym listem. Mnie przeraził. Zamierza spotkać się z moim ojcem. I co teraz? Nie tak miało być. Przecież nic od niego nie chcę. Odpowiada mi to, co jest teraz między nami. To mi wystarczy”. Postanowiła jednak, że spotka się z panią Harthwith i ją uspokoi. A potem pomału wyplącze się z tej znajomości. Dopiero później zastanowiło ją, dlaczego tak łatwo postanowiła zakończyć przyjaźń z Oliwerem. [1] Femme de ménage (fr.) – gospodyni, kobieta prowadząca komuś dom.

Rozdział 10 Najpierw była kawa i ciasteczka. Podane w eleganckiej kawiarni hotelu, gdzie zatrzymała się rodzina Oliwera. Obie jego siostry wyglądały na wyraźnie onieśmielone i poza słowami powitania nie odzywały się prawie wcale. Pani Harthwith okazała się typową elegancką Amerykanką. Popatrzyła na Alę uważnie i poprowadziła wytworną konwersację na temat Paryża i jego uroków. Ala była uprzejma i czujna. Wiedziała, że na tym się nie skończy. Znała scenariusz. Niejedna z jej paryskich koleżanek przez to przeszła. Wiedziała, że matka Oliwera jej nie zaakceptowała i próbuje ją rozgryźć. Dlaczego prowadziła taką kurtuazyjną i wyrafinowaną, a także obojętną, rozmowę? No cóż, pewnie chodziło o niewinne uszy córek. Nie mogły się wszak dowiedzieć, że siedzą przy stole z kobietą upadłą, która uwiodła ich brata i zamierza wżenić się w ich rodzinę. A jednak po raz kolejny Ala nie doceniła inteligencji rozmówczyni. Pani Harthwith w pewnym momencie zwróciła się do swoich dzieci tonem uprzejmym, lecz nieznoszącym sprzeciwu: – Oliwerze, zabierz swoje siostry do miasta, do jakiegoś magazynu mody albo do muzeum. Chcę teraz porozmawiać wyłącznie z panną Matzer. – Ależ, mamo… – zaprotestował Oliwer. – Nie chcę, byś… – Obawiasz się, że wyrządzę przykrość pannie Matzer? – Mamo… – Panno Matzer. – Pani Harthwith spojrzała teraz na Alę. – Czy pani obawia się rozmowy ze mną? – Nie, proszę pani – odparła Ala spokojnie. – Chętnie z panią porozmawiam… Oliwer na chwilę oniemiał. Spokój dziewczyny zdumiał go ogromnie, ale bez protestów podniósł się i pożegnał. Obie panny też pożegnały się bardzo chłodno i oficjalnie. Gdy cała trójka zniknęła w drzwiach, pani Harthwith przez chwilę milczała. Ala także. Była pewna tego, co usłyszy, i czuła się na to przygotowana. Nie na to jednak, co powiedziała jej matka Oliwera. Początkowo jednak rozmowa jej nie zaskoczyła. – Panno Matzer, pani ojciec jest bardzo szanowanym lekarzem,

a zarazem znanym tu, na kontynencie, uczonym – zaczęła pani Harthwith. – Proszę mi wybaczyć, ale będę zadawała bardzo bezpośrednie pytania dotyczące pani rodziny. Sprawa jest tak poważna, jak poważne są zamiary mojego syna. – Odpowiem na pani pytania na tyle, na ile będę mogła – odpowiedziała Ala spokojnie i chłodno. – Chcę jednak panią uspokoić. Jakkolwiek poważne są plany pani syna, nie mają one nic wspólnego z moimi planami. Przyjazd pani i panien Harthwith bardzo mnie zaskoczył. Oliwer napisał list do państwa o swoich zamiarach, ale ja nie miałam o niczym pojęcia. Nawet mnie nie zapytał, czy zechcę zostać jego żoną, przenieść się do Ameryki i zmienić całe swoje życie. Otóż nie zamierzam i powiedziałam mu o tym, gdy cała sprawa w końcu wypłynęła. Nie musi się pani o to martwić… Pani Harthwith przez chwilę milczała, taksując Alę uważnym spojrzeniem. Nie odetchnęła jednak z ulgą, nie uśmiechnęła się z wdzięcznością, na co Ala liczyła. O co w tym wszystkim chodziło? Ala do tej pory była przekonana, że panuje nad sytuacją, że pociąga za wszystkie sznurki, że choć ma dopiero osiemnaście lat, to jednak posiadła wielkie życiowe doświadczenie i mądrość. Jakie by ono nie było, nie sprostało jednak tej rozmowie. – Pani jest jednak bardzo młoda – odezwała się w końcu matka Oliwera. – Szczerze mówiąc, spodziewałam się kogoś zupełnie innego. Myślałam o kobiecie przynajmniej kilka lat starszej, ustabilizowanej i niezależnej życiowo, która omotała mojego, przyzna to pani, egzaltowanego i nie do końca pozbieranego syna. Tak to bywa z młodymi dżentelmenami, którzy nagle wyfrunęli spod ojcowskiej i matczynej opieki. Przyjeżdża taki, dajmy na to, do Paryża, poznaje efektowną, młodą, ale już doświadczoną, damę z kręgów artystycznych, nieliczącą się z normami, niezależną i przez to fascynującą, która naturalnie nie potrzebuje mało rozgarniętego młodego męża, ale chętnie wyciągnie coś od jego rodziny w zamian za zerwanie. Przecież Oliwer napisał nam, że pani nie chce ślubu, wiedzieliśmy więc, o co chodzi. Jednak pani nie pasuje do schematu. – Nie napisał, ile mam lat? – Ala nagle straciła rezon. Maska chłodnej, zdystansowanej damy opadła z jej twarzy, ukazując jej prawdziwe oblicze: młodej, pełnej temperamentu, żywiołowej dziewczyny. – Przedstawił mnie jako starszą damę? – spytała zdumiona.

– Nieco starszą. – Pani Harthwith wydawała się szczerze ubawiona. – Za dziesięć lat, dajmy na to, nadal będzie pani młoda, chociaż już nie nastoletnia. I być może będzie pani bardziej niebezpieczna dla młodych mężczyzn niż dziś. – Nagle przestała się uśmiechać. – Dzisiaj jest pani niebezpieczna dla mojego syna. Nie jest zbyt mądry, obie dobrze o tym wiemy, jest młody i bardziej niedoświadczony niż pani. Niestety, zakochał się w nieodpowiedniej dziewczynie i nie jest to zwykła miłostka. Traktuje panią śmiertelnie poważnie. – Przecież mówiłam pani, że nie zamierzam… – Dość tych bzdur – przerwała ostro pani Harthwith. Ala drgnęła. Takim tonem nikt do niej nie mówił w całym jej życiu. Zbiło ją to z pantałyku. Słuchała więc, zdumiona, starając się zebrać myśli. A matka chłopaka, który wbił sobie w głowę, że ją poślubi, mówiła dalej twardym, spokojnym, opanowanym głosem: – Wolałabym mieć do czynienia z kobietą dojrzałą, która wiedziałaby, jak daleko może się posunąć, by nie skrzywdzić wrażliwego, niedoświadczonego, młodego człowieka. I też nie myślałaby o ślubie, a zarazem nie byłoby też wielkiej miłości. Myślisz, że tak mnie zaskoczyłaś rewelacją, że nie zamierzasz poślubić mojego syna? Dobrze wiem, że tu, w Paryżu, wiele niemoralnych kobiet nie chce mieć męża, rodziny, dzieci i obowiązków. Zwłaszcza kobiety z twojego towarzystwa. Wolałabym też mieć do czynienia z dziewczyną z dobrej rodziny czy nawet bez żadnych stosunków towarzyskich, ale kochającą mojego syna tak jak on kocha ciebie. Nawet spodziewającą się jego dziecka. Z tym wszystkim można sobie poradzić. A kogo zastałam? Zimną, wyrachowaną pannicę, mającą wielkie mniemanie o sobie, bardzo młodą, bez rodziny i bez serca. O co ci chodzi? Czego ty chcesz? Całymi miesiącami tkwiłaś przy moim synu. Świata poza tobą nie widzi, przekonany o twojej wzajemności. Myśli, że twój opór przed małżeństwem jest efektem strachu, wrażliwości, wstydliwości wreszcie. Że będzie o ciebie walczył, nawet jest gotów nas poświęcić i zamieszkać z tobą w Paryżu. A ty go przecież wcale nie kochasz. – To nieprawda – przerwała Ala impulsywnie. – Kocham go. I wtedy pojęła, że chyba nie do końca jest to prawda. – Powiedz w takim razie, co byś dla niego zrobiła? Co byś poświęciła? Poślubisz go? Urodzisz dzieci? W Ameryce lub nawet tu?

Ala nie wierzyła własnym uszom. – Nigdy by się pani na to nie zgodziła – wyjąkała. – Ani pan Harthwith… Na pewno przeznaczyliście dla niego jakąś inną pannę w Georgii. – Tak? I co z tego? Zakochani walczyliby o swoje szczęście. Ja i ojciec Oliwera pobraliśmy się wbrew naszym rodzinom i musieli to zaakceptować. Nie kochasz go, zadajesz nam wszystkim ból. Tylko dlaczego? Nie jesteś typem biednej uwodzicielki wyłudzającej pieniądze od rodziny zakochanego. Chyba że się mylę. – Nie myli się pani. – Ala już nawet nie próbowała powrócić do tonu chłodnej i zdystansowanej damy. – Myślałam o wolnym związku, który nie przeszkodziłby Oliwerowi w zawarciu korzystnego dla rodziny małżeństwa. Nie musielibyśmy razem być, wystarczyłaby duchowa wspólnota. Nawet gdyby matka Oliwera nie zaśmiała się na głos, Ala i tak zrozumiałaby, jak głupie były jej własne słowa. Dziwne, ale gdy o tym myślała i marzyła wcześniej, nie wydawało jej się to głupie, dopiero wypowiedziane na głos, przy tej kobiecie, traciło cały swój urok, a odsłaniało bezdenną nicość. – Czy tego właśnie chciałby dla swej córki szanowny twój ojciec? Matka, o ile wiem, też nie pojęłaby wyłącznie duchowej wspólnoty. „Wie o mojej matce” – przemknęło Ali przez głowę. „Skąd? Nieważne. Ma ją za dziwkę, kobietę upadłą. Czy mnie także?” – Posłuchaj mnie, dziecko. – Pani Harthwith znowu była poważna. – Nie ma czegoś takiego jak duchowa wspólnota między kobietą a zakochanym w niej mężczyzną. Nie istnieje mężczyzna, który nie pragnąłby czegoś więcej niż duchowy związek z kobietą, na której mu zależy. Jak rozumiem, że nie było romansu i fizycznej miłości między wami. To możliwe, bo Oliwer jest marzycielem błądzącym w gwiazdach, ale, oczywiście, bez przesady. Nie chciał uczynić z ciebie kochanki, myśli o małżeństwie. Jak się z tego wyplącze, nie wiem. Ty go nie kochasz i nie pragniesz. Wszystko w tobie śpi. Na pozór pełna temperamentu i wigoru, bezpruderyjna paryżanka. W istocie zimna ryba bez serca. Wolałabym dla syna prostą szwaczkę w ciąży, ale bezgranicznie w nim zakochaną, niż ciebie. Jeśli spotka go z twojego powodu nieszczęście, pamiętaj, nigdy ci nie wybaczę. Może kiedyś zrozumiem, że nie byłaś zła, tylko młoda i głupia. Teraz myślę tylko o tym, jak go ratować.

– Zapomni o mnie, gdy wróci do Ameryki – wymamrotała kompletnie zgnębiona Ala. Nie spodziewała się takiej rozmowy. Przecież na ogół wyglądało to inaczej. – Może, ale nie ty będziesz patrzeć na jego cierpienie. Uważaj, bo kiedyś spotkasz mężczyznę, który nie pozwoli tak się wodzić za nos jak mój syn. Pani Harthwith podniosła się z krzesła i spojrzała na Alę jeszcze raz, z najwyższą niechęcią. – Gdybyś chociaż została jego kochanką, gdybyś mu się oddała kilka razy, łatwiej by zapomniał, bo szybciej by zrozumiał, że nie ma czego żałować. „Nie pozwolę jej tak odejść” – pomyślała nagle Ala. „Nawet moja matka nie używa takich sformułowań jak ta wielka dama. Widać, uważa, że inaczej rozmawia się z panną z dobrego domu, a inaczej z dziewczyną taką jak ja. Ale, do pioruna, ja jestem z dobrego domu”. – To ja decyduję o moim życiu – odezwała się tak zimno i ostro, że pani Harthwith drgnęła. – Wiem, że wolałaby pani utarty schemat, upadłą młodą dziewczynę albo przebiegłą awanturnicę. Wolałaby pani klasyczny romans. Wiecie, że prędzej czy później wasi synowie lub mężowie nudzą się swoimi kochankami i wracają na łono rodziny. Oliwer, znudziwszy się mną, ożeniłby się z wybraną mu przez was kandydatką. A tak, no cóż, macie problem. W końcu on i tak o mnie zapomni, ale zajmie to trochę więcej czasu i wam zszarpie nerwy. Ale powtarzam: nie wyjdę za niego. Wiedziałam o tym od początku i on o tym wiedział. Zawsze był wolny, przykro mi, że moją przyjaźń potraktował jako wielką miłość. On też mnie nie kocha w taki sposób, jak pani myśli. Gdyby tak było, nie stawiałby podobnych żądań i nie narażałby mnie na rozmowę z kimś takim jak pani. Czy jestem zimna, czy nie, tego nie wiem. Wiem, że Oliwer nie wywołał we mnie takich uczuć, żebym zdecydowała się na małżeństwo. A jego kochanką nie zostanę, bo tego nie chcę i nie czuję. Wychowano mnie bez Boga i religii, ale mój ojciec jest przyzwoitym człowiekiem, więc niech pani uważa na swoje słowa. Owszem, moja matka zmieniała mężczyzn, ale przynajmniej nie udawała bogobojnej damy jak pani, stosującej odmienną moralność wobec ludzi z różnych sfer. Miała kochanków, bo tak czuła i chciała. Ja wobec pani syna nic podobnego nie czuję, więc nie poświęcę się w taki sposób. – Ala wstała,

czując jeszcze większe wzburzenie. – Było mi pani żal, gdy przyjechała tu pani pełna obaw. Chciałam panią uspokoić i zapewnić, że zaszła pomyłka i nie chcę od was nic. Pani jednak obraziła mnie bardzo. Zapewniam, że teraz, nawet gdyby mnie błagał na kolanach, bym została jego żoną, za nic nie weszłabym do takiej rodziny. Lepiej od razu pójść do piekła. Odwróciła się i szybko wyszła z kawiarni, nawet nie patrząc, jaki efekt wywołały jej słowa.

Rozdział 11 Złość przeszła jej dopiero następnego dnia. Z Oliwerem nie chciała się jednak spotkać. Twoja matka wszystko ci opowie lub już opowiedziała – napisała mu. – Zrozum, że nikogo na siłę nie wprowadza się do rodziny. Czasem się udaje, tak jak twoim rodzicom, ale częściej nie. Nie wiem, czy to moja wina. Może twoja matka ma rację co do mnie. Wolę być twoją przyjaciółką, niż należeć do twojej rodziny. Nie chciałam cię ranić, ale zmusiłeś mnie do tego. Oliwer był jednak uparty. Wreszcie zrozumiała, że muszą się jednak spotkać. Jednak przedtem postawiła sprawę jasno: nie będzie mowy o małżeństwie, nie będzie jej do niczego przekonywał ani niczym zaskakiwał. – Przygotowuję się do koncertu – oznajmiła mu przez telefon. – Sam rozumiesz, że nie chcę teraz zajmować się niczym innym ani dzielić włosa na czworo. Usłyszała coś, jakby ciche westchnienie, ale nie protestował. Właściwie nigdy nie stawał na drodze jej pracy, to musiała mu przyznać. – Nie obawiaj się. Chcę ci tylko kogoś przedstawić. W dodatku ten ktoś sam wystąpił z inicjatywą, że chce cię poznać. – Nie, dość tego – zaprotestowała. – Mam dość nieoczekiwanych wizyt twoich krewnych i mało przyjemnych rozmów z nimi. Już raz się zgodziłam i skończyło się to katastrofą. Niepotrzebnie to powiedziała, bo postanowiła nie zdradzać mu szczegółów rozmowy z jego matką. Wyglądało na to, że i jej godna przeciwniczka trzymała się tej zasady. Obie chyba czuły ten sam niesmak po tamtym spotkaniu. Oliwer nie był w stanie dowiedzieć się niczego poza tym, że nie było to nic miłego. A tu nagle wspomniała o tym w kategoriach katastrofy, co tylko musiało spotęgować jego przygnębienie. On jednak nie podjął tego wątku. Jakby bojąc się, że Ala odłoży słuchawkę, tak jak to już wielokrotnie wcześniej robiła, gdy próbował poruszyć ten temat, szybko

odpowiedział: – Nie… Tu chodzi o mojego przyjaciela. Chciałby cię poznać. Nie będziesz żałowała, to wspaniały gość. – Tak, rozumiem, że przyjechał poznać twoją narzeczoną – odparła z sarkazmem. – Nie, daj spokój. Poza tym naprawdę nie mam czasu. Teraz jestem zajęta przygotowaniami do koncertu. „Kolejny lekkomyślny, rozpuszczony student z arystokratycznej rodziny” – pomyślała z przekąsem. – To nie tak, jak myślisz – odparł pospiesznie Oliwer, jakby czytał w jej myślach. – Proszę… „Czyżby namówił kolegę, by wstawił się za nim? Trudno, muszę się zgodzić na to spotkanie. Będę je miała z głowy”. Nigdy potem nie żałowała tej decyzji. Oliwer tym razem nie przesadził. Walter Salanger okazał się przemiłym młodym człowiekiem, tyle że dość nieśmiałym. W dodatku okazało się, że nie był kolegą z uczelni, lecz starym przyjacielem z lat szkolnych. Obecnie był żołnierzem francuskim, służył w Algierii i do Francji przyjechał na krótki urlop. Jakoś nie umiała pogodzić tego onieśmielenia z karierą młodego oficera. A jednak było w nim coś niesłychanie ujmującego. Patrzył na nią z podziwem, ale traktował z pełnym szacunku dystansem. – Wiem, że jest pani narzeczoną Oliwera – powiedział po pierwszych słowach powitania. No tak, należało się tego spodziewać. – To wie pan więcej niż ja – odparła, patrząc gniewnie na Oliwera. – Lepiej zostawmy tę kwestię. Chyba że zaprosił już pana na ślub. O ile go znam, być może zamówił już ślub w kościele. Walter zmieszał się i wtedy zwróciła uwagę na jego oczy, piękne, czarne, z jakimś trudnym do zdefiniowania melancholijnym wyrazem. Nagle pomyślała, że takie oczy miała czasem Nicole, gdy była dobrze usposobiona do świata i ludzi. – Walter jeszcze nie wie, że na razie nie myślisz o małżeństwie – pospieszył z wyjaśnieniem Oliwer. – Jakoś nie zdążyłem mu o tym powiedzieć. – No jasne, twojej matce też nie zdążyłeś tego powiedzieć przed jej przybyciem z Ameryki aż tutaj. Ściągasz ludzi z innych kontynentów na ślub,

o którym ja nic nie wiem. Pewnie naraził pana na niebywałe koszty? Walter po chwili widocznego zaskoczenia roześmiał się. – Jestem zaskoczony, ale bez obaw, nie jechałem na ślub. A jednak – spoważniał nagle – przyjechałem z pani powodu. – No tak. – Ala ścisnęła torebkę i podniosła się z kawiarnianego krzesełka. – Prosił pana o wstawiennictwo. Walter z Oliwerem spojrzeli po sobie. – Nawet nie wiedziałbym, jak to zrobić – odparł Walter. – Chodzi o coś zupełnie innego. Oliwer napisał mi w jednym ze swych listów, że mieszka czy też mieszkała u pani dziewczyna, która może być moją siostrą. Nigdy wcześniej nie widział mojej siostry i początkowo sądził, że to tylko zbieżność nazwiska i imienia. Nie wiedział, że jej szukamy. Ja wiem, że to brzmi nierozsądnie, ale chwytamy się z matką każdej możliwości. Czy… Nicole Perrier mieszka w pani domu? Ala zaniemówiła. Nagle poczuła wstyd, że źle oceniła i Oliwera, i Waltera, i z powodu tego przekonania, że cały świat kręci się wokół jej spraw. A potem zdumienie, bo Nicole była tylko jej sublokatorką, która pomagała prowadzić jej dom. Cicha, trzymająca się na uboczu, zatopiona wręcz w książkach dziewczyna, bliżej zakolegowała się jedynie z jej bratem. Jak blisko? Tego Ala nie wiedziała. Czy dalej się przyjaźnili? Tego też nie wiedziała. Tak naprawdę nie obchodził jej ani Robert, ani Nicole, ani ich przyjaźń. – Mieszkała taka osoba w moim domu – wyjąkała po chwili. – Nie wiem jednak, czy poza zbieżnością nazwisk mówimy o tej samej dziewczynie. – Ja też nie wiem. – Walter potrząsnął głową. – Jednak, jak już wspomniałem, chwytamy się każdej iluzji, śladu i cienia. Czy mogę ją gdzieś zobaczyć? – Przykro mi. Niestety, wyprowadziła się chyba już miesiąc temu i nie wiem, gdzie jest. Nie zostawiła mi żadnej wiadomości. Widzi pan… Nie byłyśmy ze sobą blisko związane. „Właściwie z nikim nie jestem blisko związana” – pomyślała. „Nikt nie zostawia mi wiadomości, poza Raulem, ale to inna sprawa. Nigdy nie zastanawiałam się nad tym. Dziś jednak żałuję”. Nagle zapragnęła pomóc temu miłemu chłopakowi o pięknych, ciemnych oczach Nicole. Teraz do niej dotarło, co mogło oznaczać to podobieństwo.

– Możliwe, że to pana siostra. Jesteście do siebie podobni. Jest bardzo piękna. Walter z rezygnacją usiadł z powrotem na krześle. – Owszem – odparł ze smutkiem. – Ta jej uroda może właśnie być przyczyną jej zniknięcia i może całego nieszczęścia. Odeszła nagle z domu. Matka wpadła w rozpacz. Ja już wtedy nie mieszkałem z nimi. Przeniosłem się do Europy, skąd pochodzi rodzina mojego ojca. Matka i Nicole zostały w Ameryce. – Uciekła z domu? – Ala była zszokowana. Takie rzeczy nie zdarzały się. Nawet ona nie uciekła od rodziny… Po prostu nigdy w niej nie była. Z domu czasem uciekali chłopcy. Obyczaje nie dopuszczały takich możliwości w przypadku dziewcząt. A mimo to… – Nie wiemy, co się stało i dlaczego. W miesiąc po ucieczce napisała list do matki, że żyje, że wszystko w porządku i żeby jej nie szukać. To niemożliwe. Ja szukam jej, gdzie tylko mogę. Ala naraz zapomniała o sobie i swoich sprawach. Nigdy nie myślała o trzymającej się na uboczu Nicole. Przypomniała sobie jednak pełne cielęcego zachwytu spojrzenia przyjaciół kierowane w stronę Nicole, gdy przychodzili w odwiedziny i gdy akurat ona była w domu. Spojrzenia nigdy nieodwzajemnione. „Ta jej uroda mogła być przyczyną całego nieszczęścia”. Tak przed chwilą powiedział Walter i teraz do Ali dotarło, że Nicole zawsze jakby starała się zatuszować swój wygląd. Nosiła brzydkie stare suknie, a piękne czarne włosy zwijała w gruby, ciasny węzeł. I te niemodne okulary, które zakładała do nauki. Zawsze zaabsorbowana pracą, nauką, zawsze w cieniu. A w końcu nagle zabrała rzeczy, pożegnała się i odeszła. Ala spojrzała na Waltera i poczuła chyba po raz pierwszy w życiu szczery żal, że nie może pomóc. Do tej pory przechodziła bez większej refleksji obok cudzych trosk. Nie angażowała się w nie. To już z całą pewnością. – Niech pan się tak nie zamartwia – powiedziała łagodnie, ciepło, pocieszająco. – Nie wiem, dlaczego uciekła z domu i nie odzywa się do was, ale tu nie robiła nic złego. Studiuje nauki ścisłe, co jest mocno zaskakujące w przypadku kobiety, ale przecież się zdarza. Zarabia na życie korepetycjami. Nie szaleje, jest osobą godną szacunku – dodała, uśmiechając się wesoło. – Mój ojciec marzyłby o takiej córce. Z całą pewnością w jego

oczach to ja prowadzę mocno podejrzane życie. Nawet sobie nie wyobrażam, jak to musi wyglądać w oczach jego żony. Walter też się do niej uśmiechnął. Najwidoczniej wzmianka o jej trybie życia go nie zmieszała. Po chwili jednak znowu się zamyślił. I znowu zobaczyła jego ogromne podobieństwo do Nicole. Może dlatego, że Nicole na ogół pozostawała zamyślona i smutna. Ponieważ jednak Ala zwykle była wesoła, nie zastanawiał jej wcześniej ten smutek. Nagle olśniła ją pewna myśl. – Lubiła mojego brata. Nawet żartowałam z moimi przyjaciółmi i z moim drugim bratem, że być może z Nicole i Roberta będzie para, bo pasowali do siebie jak ulał. Albo milczeli, analizując z osobna jakieś kwestie i zagadki matematyczne, albo dyskutowali o teoriach fizycznych. Nikt nie miał zielonego pojęcia, o czym mówią. A potem Nicole wyprowadziła się i więcej już nie zajmowaliśmy się tą kwestią. Mniejsza z tym zresztą. Napiszę do brata. Może on jest w kontakcie z pana siostrą. – To byłoby wspaniale! – zawołał Walter. – Żeby tylko jej nie spłoszyć. Nie mam pojęcia, o co chodzi, ale obawiam się, że będzie chciała ukryć się przede mną. – Bez obawy. Napiszę o wszystkim do Roberta. Znowu spojrzał na nią tym pełnym podziwu i ciepła wzrokiem. Podobało jej się to spojrzenie. – I pomyśleć – powiedział – że dzięki mojej siostrze i pani bratu moglibyśmy zostać rodziną. – Ej tam, bez takich spojrzeń – zaprotestował komicznie Oliwer. – Ja moją dziewczyną z nikim się nie dzielę. Nawet jeśli ta dziewczyna nie chce wejść do mojej rodziny. Była ciepła, bezwietrzna noc. Spacerowali we troje po ulicach Paryża. Ali zdawało się, że zna Waltera od zawsze. Onieśmielenie dawno minęło. Rozmawiali o Nicole. – Mieszkała u mnie trzy miesiące – mówiła Ala. – Była cicha, spokojna, nie miałyśmy ze sobą żadnych problemów, ale o przyjaźni nie było mowy. Wydaje mi się, że Nicole stwarzała pewien dystans i stanowczo unikała bliższych kontaktów. Ponieważ wyraźnie nie chciała o sobie mówić, o nic nie pytałam. Zresztą też jestem zajęta od rana do wieczora. Chodziłyśmy osobnymi drogami.

– Jak to możliwe, że zaprzyjaźniła się z pani bratem? Czy on też mieszka w Paryżu? – Robert? Nie. Studiuje, a raczej już kończy medycynę w Zurychu. Przyjechał wtedy do Paryża razem z naszym ojcem i drugim bratem na koncert i tak się złożyło, że faktycznie spędzili tu całe dziesięć dni. Wie pan, to było wyjątkowe, nie spotykamy się zbyt często. Tak się złożyło, że nie wychowywaliśmy się razem. Mniejsza z tym zresztą. Mówię panu o tym, aby pan wiedział, że nie jestem w stanie szybko porozumieć się z bratem. Nie wiem nawet, czy on i Nicole jeszcze utrzymują ze sobą jakikolwiek kontakt korespondencyjny. Pewne jest jednak, że po powrocie Roberta na uczelnię już się nie spotkali. A jak to możliwe, że Nicole dopuściła Roberta tak blisko? Jego jednego, z tego, co wiem… – powiedziała i zamyśliła się. – Wszyscy się dziwili, ale powtarzam panu, traktowaliśmy to jako powód do żartów. Dwoje zamkniętych w sobie milczków, dwa umysły ścisłe. To specyficzny gatunek ludzi, a ja obracam się wśród dość hałaśliwych i spontanicznych artystów. Oboje nie czuli się tu z nami zbyt dobrze. Robert potrzebuje skupienia i ciszy. Myślę, że i dla Nicole było tu zbyt głośno. Denerwowali ją też adoratorzy, bo generalnie jej uroda działała na większość moich męskich znajomych. A Robert był inny. Dał jej spokój. Nie adoruje kobiet, nie wpędza ich w zakłopotanie. Wystarczyło mu, że miał z kim rozmawiać. – Dlaczego tak nagle odeszła? – zastanowił się Walter. – Nie sądziliśmy, że ma jakieś problemy. Początkowo myśleliśmy, że nie żyje, że miała jakiś wypadek. Potem przyszedł list, że u niej wszystko w porządku, żeby jej nie szukać, mówiłem zresztą. Myśleliśmy, że może to jakieś sprawy sercowe, że zakochała się w kimś nieodpowiednim, kto z pewnością nie spodobałby się matce i ojczymowi. A tu okazuje się, że jest samotną studentką. Czyżby obawiała się, że rodzina nie pozwoli jej na studia w Europie? Teraz tak myślę. Ja i siostra nie jesteśmy bogaci, normalnie nigdy nie byłoby nas stać na taki wydatek. Matka i ojczym są w dodatku bardzo konserwatywni, jeśli chodzi o pewne sprawy. Być może studia wyższe dla kobiet to z ich punktu widzenia fanaberie. Ale chcę ją znaleźć i zapewnić ją, że może być spokojna. Jestem po jej stronie i przekonam resztę rodziny, żeby pozwolili jej iść swoją drogą. Najważniejsze, żeby się znalazła. Ala spojrzała na niego uważnie. Było w nim jakieś podobieństwo do jej braci. Miała wrażenie, że potrafiliby się dobrze zrozumieć. Czy jej bracia

myśleli o niej tak jak on o Nicole? To możliwe. – W przeciwieństwie do pani ja i Nicole wychowywaliśmy się razem, ale nie mieliśmy łatwego dzieciństwa. Ja zresztą dość wcześnie wyfrunąłem z domu na studia, potem do wojska i bardzo rzadko widywałem rodzinę. – Ja moją też widuję rzadko – wtrąciła Ala. – Moja rodzina ma skuteczniejsze metody wobec mnie niż wasze – wtrącił komicznie Oliwer. – Ty jesteś jedynym następcą tronu na plantacji w południowej Georgii – odparł ze śmiechem Walter. – Wszędzie cię dopilnują. – Naraz spoważniał. – Przez kilka lat mieszkałem z rodziną w Devanlay. Matka i jej trzeci mąż mieli farmę niedaleko Atlanty. Jestem dzieckiem mojej matki z jej pierwszego małżeństwa. Rodzice mieszkali we Francji, w Awinionie. Ojciec zmarł, kiedy miałem cztery lata. Mama wkrótce wyszła za mąż za Jakuba Perrier. Wyemigrowali do Stanów. Stryj Jacques’a miał tam firmę i zaproponował mu spółkę. Wie pani, kiedy myślę o ojcu, przychodzi mi do głowy tylko Jacques. Był wspaniałym człowiekiem. Chociaż tylko Nicole była jego rodzonym dzieckiem, to nigdy nie robił żadnej różnicy między nami. To mnie szykował na swojego spadkobiercę w firmie, wszystkiego mnie nauczył. Zapewnił nam możliwość solidnego wykształcenia. I ja, i Nicole zostaliśmy wysłani do dobrych, prywatnych szkół z internatami. Bóg raczy wiedzieć, ile to kosztowało i na jakie wyrzeczenia zdobyli się rodzice, ale uczyłem się z synami plantatorów i bankierów. W szkole zaprzyjaźniłem się z Oliwerem. Mam stamtąd najlepsze wspomnienia. Jednak to Nicole miała większe zdolności. Myślę, że Jacques nigdy by jej nie zabronił studiów, gdziekolwiek by chciała. Faktycznie, była uzdolniona matematycznie, co wszystkich wprawiało w zdumienie… Niestety zdarzył się tragiczny wypadek. Pewnej nocy doszło do pożaru i wszystko spłonęło. Firma, budynki, dom. W domu był tylko Jacques, stary Tom Stattery, nasz pomocnik, i kobiety. Robili, co mogli, by uratować cokolwiek. Niestety Jacques przeszarżował i ratując rzeczy osobiste, za którymś razem nie zdołał już wyjść na zewnątrz. Wie pani, to była straszna tragedia. Matka przez miesiąc nie wypowiedziała ani słowa. Myśleliśmy, że postradała zmysły. Ja nie mogłem sobie darować, że nie było mnie w domu podczas wypadku. Zacząłem wtedy studia w college’u. Nicole porzuciła plany własnych studiów, mimo że skończyła szkołę z wyróżnieniem. Ja też przerwałem

naukę. Oboje wróciliśmy do domu, próbując na nowo zorganizować nasze życie i ratować matkę. Pracowaliśmy jak woły robocze od świtu do nocy, ale nic już nie było jak przedtem. Może zresztą udałoby się odbudować firmę. Ludzie nam pomagali, Jacques był powszechnie lubiany i szanowany. Pomoc oferował też ojciec Oliwera. Może by się udało… Mama wyzdrowiała, wracała do siebie i nagle pewnego dnia oznajmiła nam, że wychodzi za mąż za farmera z okolicy, Toma Stanleya. W niespełna rok po śmierci Jacques’a. To był dla nas szok, nie chcieliśmy tego pojąć i zrozumieć. Myślę, że zrobiła to po części dla nas, a po części dla siebie. Tom był bogaty, mogliśmy przestać szarpać się i wrócić na studia. Taką miała nadzieję. Chyba nie potrafiła też być sama. Była przystojną kobietą, potrzebowała mężczyzny, który by ją kochał, a Tom umiał się postarać. Trochę mnie to dziwiło, bo przecież mógł znaleźć sobie jakąś młodszą, piękniejszą i bogatszą kobietę. Matka miała dwoje dorosłych dzieci i była praktycznie bez grosza. Pomyślałem więc, że naprawdę ją pokochał. Po ślubie Tom wyłożył karty na stół. Powiedział, że pomoże sfinansować moje studia, ale Nicole zostaje. Miejsce kobiety jest w domu. Ja też nic od niego nie chciałem, ale byłem w lepszej sytuacji. Pomogła mi rodzina ojca we Francji. Wróciłem tu, wstąpiłem do szkoły oficerskiej i do wojska. Od tego czasu raz tylko odwiedziłem matkę i siostrę. A potem nagle rok temu matka napisała o zniknięciu Nicole. Gubię się w domysłach, nic tu nie pasuje. Wyrzucam sobie, że tak ją wtedy zostawiłem. Uznała, że ją opuściłem i nie warto się ze mną kontaktować. Przedtem przynajmniej były listy, ale od roku… Nic… Cisza. Bałem się, że może już jej nie ma. Wtedy nagle w jednym z listów Oliwer, pisząc o pani, wspomniał również o współlokatorce pani, która miała na imię Nicole. Oboje z siostrą jesteśmy podobni do siebie i do naszej matki. Chcę ją spotkać i porozmawiać. Przeprosić ją, że jej nie pomogłem i sam wyjechałem do Europy. Muszę prosić panią o pomoc. – Zrobię, co zdołam, z pomocą brata lub bez niej – obiecała poruszona do żywego Ala. – Znam Paryż i mnóstwo ludzi. Jeśli ona jest jeszcze w mieście, znajdziemy ją.

Rozdział 12 Napisała do Roberta na wszelki wypadek, gdyby jej starania miały nie przynieść rezultatu. Prawda była taka, że Walter miał tylko tydzień urlopu, na ewentualną odpowiedź Roberta nie było więc czasu. Druga prawda była taka, że to Raul na jej prośbę poruszył niebo i ziemię. Dla Raula bowiem Paryż i jego mieszkańcy nie mieli tajemnic. Udało się ustalić adres Nicole na dwa dni przed powrotem Waltera do Algierii. – Mieszka na Montparnasse, oto jej adres – oświadczył Raul. – Radziłbym ostrożność, bo chyba nie chce być znaleziona przez nikogo znajomego. Trzeba przyznać, że zaszyła się daleko od domu Alice. – Nie wiem, jak mam panu dziękować – wołał uradowany Walter. – Jak pan ją znalazł? Czy rozmawiał pan z nią? – Wolałem nie ryzykować. Wprawdzie nie zwracała szczególnej uwagi na towarzystwo Alice koczujące stale w jej domu, ale mnie jednak znała. Obawiam się, że gdybym ją teraz niepokoił, mogłaby zniknąć ponownie. – Ale dlaczego się ukrywa? Mój Boże, może wie, że przyjechałem. Naprawdę nie wiem, o co chodzi. – Znalazłem ją dzięki znajomemu lekarzowi. Na ogół zaczynam poszukiwania od kontaktów z lekarzami. I znowu się nie zawiodłem. Pana siostra leżała w szpitalu dwa tygodnie – ściszył głos – na oddziale chorób kobiecych. Nic więcej jednak nie wiem. Spojrzeli po sobie. To było bardzo dziwne. – Pójdę do niej bez wcześniejszego zapowiadania się – oznajmił Walter. – Jakby co, będę czekał do samego wieczora albo do samego rana. Do wyjazdu nie ruszę się stamtąd. – Pójdziemy z panem, aby nie pomylił pan drogi – szepnęła Ala. – Potem oczywiście zostawimy was samych. W razie czego możemy też wymieniać się pod jej domem, gdyby miało to zająć dłuższy czas. Walter na moment zastanowił się. – Dobrze, dziękuję pani. Udali się tam bezzwłocznie, jednak dopiero po dłuższym czasie znaleźli mieszkanie Nicole. Znajdowało się na poddaszu wysokiej, czynszowej kamienicy. Właścicielka domu początkowo przyglądała im się nieufnie.

– Panny Perrier nie ma w domu – oznajmiła, lustrując ich wszystkich mało przyjaznym wzrokiem. – Nie wiem, kiedy wróci, nie musi mi się spowiadać. Byleby płaciła czynsz na czas, reszta mnie nie interesuje. – Spokojnie, nie mamy złych zamiarów – pospieszył z wyjaśnieniem Walter. – Chcemy jednak na nią zaczekać. – Nie mówiła mi, że będzie miała gości. – Madame była wyraźnie niezadowolona. – Wprawdzie lokatorzy nie muszą mi się spowiadać, ale o gościach wolałabym wiedzieć. To przyzwoity dom. – Nie wątpię, proszę pani. Nicole nie spodziewa się nas. To ma być niespodzianka, więc proszę jej nie uprzedzać. Jestem bratem panny Perrier. – Bratem? – Właścicielka mieszkania spojrzała na niego badawczo. – Mówiła, że nie ma nikogo. Dziś nikomu nie można ufać. Tak, rzeczywiście widzę podobieństwo. Nie podoba mi się, że skłamała. No cóż, niech państwo czekają. Wzruszyła ramionami i weszła do swojego mieszkania, choć było widać, że zżera ją ciekawość. Zaczęli się naradzać, co robić dalej, ale w tym momencie usłyszeli kroki na schodach. Odwrócili się i zobaczyli Nicole. Stanęła jak wryta. Potem cofnęła się, jakby chciała uciekać. Usłyszeli w tym momencie, że ze swojego mieszkania wyszła właścicielka i wchodzi na górę po schodach. – Panno Perrier, podobno brat do pani przyjechał – zaczęła, a po chwili dodała z urazą: – Powiedziała pani, że jest sama na świecie. Mnie to wprawdzie nie obchodzi, ale mogła pani powiedzieć prawdę. – Nie sądziłam, że go kiedykolwiek w życiu zobaczę – odparła Nicole martwym, pozbawionym wyrazu tonem. – Boże, Nicole – wyszeptał Walter. – Mała Nicole, coś ty zrobiła? Co się z tobą stało? Nicole dala mu błagalny znak, wzrokiem wskazując nieznacznie na gospodynię. – Chorowałam, Walterze, dlatego tak zeszczuplałam – odparła cicho. Wszyscy poza właścicielką zrozumieli, że tak naprawdę nie chodziło o wygląd zewnętrzny. Walter podszedł do siostry i objął ją mocno. – Możemy pozmawiać? – szepnął jej do ucha. – Nie tu – odparła też szeptem. – Chodźmy na zewnątrz.

Walter ukłonił się właścicielce i obejmując siostrę, skierował się schodami w dół. Oliwer i Ala ruszyli za nimi. Na ulicy Walter wytłumaczył siostrze obecność dwojga młodych ludzi. – Naprawdę zaangażowałaś się, by pomóc memu bratu mnie odnaleźć? – spytała Nicole, a Ala usłyszała wyraźną drwinę w jej głosie. „Nic dziwnego” – pomyślała Ala. „Do tej pory nikomu w niczym nie pomogłam. Ale to znaczy, że tak właśnie myślą o mnie ludzie”. – Napisałam do Roberta z prośbą o pomoc – wyjaśniła, jak gdyby nigdy nic – ale szczęśliwie Raul cię odnalazł, zanim Robert zdołałby w ogóle odpisać. Zresztą wątpię, czy umiałby nam pomóc. – Robert wiedział, że byłam chora – odparła Nicole. – Chociaż, rzecz jasna, nie znał szczegółów. Pisał do mnie z Zurychu. Nie pomógłby wam jednak. Prosiłam, aby nikomu nic nie mówił. Ala zaniemówiła. A więc nadal kontaktowali się ze sobą? Ta znajomość nie została zerwana. Mieli nawet swoje tajemnice. – Och, nie, uprzedzę twoje pytanie – odezwała się teraz Nicole, znowu głosem zaprawionym goryczą i ironią. – Nie jesteśmy narzeczonymi i nigdy nie będziemy. Ale twój brat to był jedyny mój przyjaciel, dyskretny i pomocny. Ala w dalszym ciągu nie wiedziała, co powiedzieć. Zadziwiał ją też ton, jakim Nicole do niej mówiła. „Ona mnie nie cierpi” – dotarło do niej. „Chyba od zawsze. Nie wiedziałam o tym. Nigdy nie prowadziłyśmy takich rozmów. Nie obchodziło mnie jej życie, nie spowiadałyśmy się sobie. Tak jak powiedziała właścicielka tej upiornej kamienicy. Jestem dokładnie jak ta właścicielka”. – To nie musiał być twój jedyny przyjaciel – zawołał Walter ze smutkiem. – Co ze mną? Spojrzała na brata i w wyglądzie jej zaszła prawdziwa metamorfoza. Była taka piękna z tym ciepłym, pełnym miłości uśmiechem. – Tęskniłam za tobą codziennie. Ale ty nie mogłeś mi już pomóc. Mój Boże, Walter, braciszku, dzięki, że jesteś. Wtuliła się w brata, jakby nie wierzyła, że to nie sen. – Skoro mnie znalazłeś, to musisz mi uwierzyć, że nie mogłam inaczej. Nie mogłam. – Pójdziemy już – odezwał się po raz pierwszy Oliwer. – Zostawimy was

samych. Walter, jeśli dasz radę i będziesz miał ochotę, wpadnij jeszcze do mnie przed wyjazdem. I przyprowadź siostrę. Do spotkania doszło, ale bez Ali. Nie wnikała dlaczego. Czuła, że Nicole jej nie lubi, sama wobec tego na nic już nie nalegała. Walter odwiedził ją przed wyjazdem i podziękował za pomoc. Nie pytała, czego dowiedział się od Nicole. Nie wiedziała nawet, czy czegokolwiek się dowiedział. – To bardzo trudne, nadal nic nie rozumiem – powiedział, gdy Ala odprowadzała go do furtki. – Pozwoliła napisać do matki, że wszystko w porządku, ale żadnych szczegółów. To mnie zastanawia, bo gdyby chodziło tylko o studia, nie robiłaby aż takich tajemnic. – Może boi się, że rodzice przyjechaliby tu i ją zabrali – odezwała się Ala. – Przecież pan wie, że za nieposłuszeństwo można córkę umieścić nawet w domu dla obłąkanych. – Matka by tego nie zrobiła, a Tom nie ma do niej żadnych ojcowskich praw. Zresztą nie wiem. Nie znam się na prawie rodzinnym. Trudno, niczego więcej się nie dowiem. Nie będę jej naciskać, bo znowu ją stracę. O nic nie zapytam, byleby tylko już nie zniknęła. Będę dyskretny i pomocny jak pani brat. O tym, że Robert był rzeczywiście dyskretny, miała okazję się przekonać, gdy trzy tygodnie później przybył jego list. Napisał, że nie wie, gdzie Nicole mieszka. Owszem, kontaktują się listownie, ale jedyny znany mu adres do korespondencji to adres szkoły Nicole. Żadnych pytań o Waltera, nic… Pozorny brak zainteresowania. Pełna dyskrecja. Nagle, po raz pierwszy w życiu, Ala poczuła ból. Nigdy żaden z braci nie przytulał jej tak, jak Walter przytulał Nicole. I nigdy ona nie patrzyła na Janka i Roberta z taką miłością, jak Nicole patrzyła na Waltera. A potem dotarło do niej coś jeszcze. Mianowicie to, że jej bracia też byli dyskretni wobec niej, na wszystko się zgadzali, byleby jej do końca nie stracić.

Rozdział 13 Cztery tygodnie później Oliwer wyjechał do Georgii na wyraźne polecenie rodziny. – Nie pojechałbym gdyby nie to, że matka wspomina o chorobie ojca i jakichś kwestiach prawnych związanych ze sprawami plantacji – tłumaczył Ali. Nie wierzyła w chorobę pana Harthwitha i związane z tym kwestie prawne. Zdawała sobie sprawę, że rodzina Oliwera zaczęła wprowadzać w życie misterny plan, mający odseparować go od jego miłości do zmanierowanej paryskiej pianistki. Nie wyprowadzała jednak młodego wielbiciela z błędu. Było jej to na rękę. Od czasu awantury z jego matką sama myślała tylko o tym, w jaki sposób, jak najmniej bezboleśnie dla Oliwera, zakończyć tę znajomość. Tym bardziej że on nie rezygnował z planów poślubienia jej. – Jedź, uspokoi to twoją rodzinę – przekonywała. – Inaczej gotowi pomyśleć Bóg wie co. – Jeśli pojadę, to tylko po to, aby zrzec się praw do dziedziczenia tej plantacji – odgrażał się. – Zawsze zresztą uważałem, że moja siostra Sarah lepiej się nadaje do jej prowadzenia. Będę do ciebie pisał codziennie. Mam nadzieję, że zmienisz zdanie i weźmiemy w końcu ślub. Jestem pewien, że byłabyś szczęśliwa w Ameryce. Jednak jeśli naprawdę nie chcesz tam żyć, ja z przyjemnością zostanę z tobą w Paryżu. „Setki razy już o tym rozmawialiśmy” – myślała ze znużeniem i irytacją. „Nic do ciebie nie dociera. Nie chcę cię ranić. Wiem, że niechcący rozbudziłam twoje nadzieje, ale jak mam ci dać do zrozumienia, że nie potrafię żyć poza Francją? Ty nie wytrzymałbyś całe życie tutaj. Nie zmuszaj mnie, proszę, abym musiała ci powiedzieć wprost, że widocznie pomyliłam się, bo nie jesteś dla mnie aż tak ważny, bym porzucała dla ciebie moje życie tutaj czy gdziekolwiek”. Miała osiemnaście lat, nie czuła się gotowa do tak poważnego związku. I najwidoczniej go nie kochała. Jak to jednak powiedzieć, nie zadając przy tym bólu? W takiej sytuacji nigdy wcześniej się nie znalazła. W końcu odpłynął do Ameryki i zaczął regularnie przysyłać listy:

piękne, poetyckie, przepełnione uczuciem. Była przerażona, więc za radą Raula odpowiadała zdawkowo, lekkim, koleżeńskim stylem. Szczęśliwie Raul oszczędził jej wymówek w stylu: „A nie mówiłem?”. Nie lubił tracić czasu na czcze gadanie. Udzielał jej mądrych, braterskich rad i ceniła to sobie, tym bardziej że jej rodzeni bracia o niczym nie mieli pojęcia. Jeżeli ktoś jeszcze bardziej przeżywał całą sprawę, to była to jej nowa gospodyni, pani Maurion. Tyle że z innego powodu. Starsza pani lubiła Oliwera i uważała, że dla takiej samotnej, młodej panienki jak panna Matzer ten bogaty i miły Amerykanin byłby idealnym mężem. Nowa gospodyni, która po odejściu Nicole Perrier zajęła się gospodarstwem Ali, nie wiedzieć czemu poczuwała się dodatkowo do opieki nad dziewczyną. No bo do czego to podobne, aby młoda panna prowadziła zupełnie niezależne życie, a w jej domu niemal na okrągło koczował tłum młodych, podejrzanych nierobów?! Generalnie rzecz ujmując, poczciwa staruszka uważała całą paryską bohemę artystyczną za nierobów. Sama potrzebowała pracy u Ali, więc wolała głośno na ten temat nie mówić, ale poprzysięgła sobie, że musi wydać ją za mąż. Nawet gdyby panna Matzer miała spędzić resztę życia za oceanem, to byłoby to – zdaniem gospodyni – właściwsze od życia, jakie prowadziła w Paryżu. A może przy okazji panna Alicja wzięłaby ze sobą do Ameryki jednego z licznych bratanków pani Maurion? Gospodyni niemal gotowała się z emocji na widok każdego listu z Ameryki. Za prawdziwe nieszczęście uważała fakt, że młody pan Harthwith w ogóle wyjechał na drugą półkulę, a potem niepokoiła się, gdy istotnie po jakimś czasie listy z Ameryki przychodziły coraz rzadziej. Najwidoczniej plan się powiódł. Pod wpływem rodziny, na łonie własnego kraju i plantacji, którą miał odziedziczyć, Oliwer zaczął zmieniać zdanie w sprawie swojej paryskiej przyjaciółki. Niemały wpływ miały na to pozbawione miłosnego żaru listy od Ali. Poza tym w Georgii nie brakowało pięknych kobiet, umiejętnie mu podsuwanych, niczym łakocie na tacy, przez matkę i ojca. List, który przyszedł do Ali w marcu następnego roku, a który pani Maurion powitała z takim entuzjazmem, miał być ostatnią wiadomością od Oliwera. Ala przekonała się o tym, gdy wreszcie po długim czasie zdecydowała się otworzyć kopertę. Wiedziała, że przecież w końcu musi to zrobić, choćby po to, aby zaspokoić ciekawość czekającej w napięciu w kuchni gospodyni.

Wiadomość od Oliwera przyniosła jej jednak ulgę. Nie pisał już o miłości do niej, nie przekonywał, aby za niego wyszła, nie zapowiadał nawet swojego powrotu do Paryża. W pogodny, pozbawiony taniego sentymentu sposób Oliwer informował ją, że rodzina postanowiła wyswatać go z dziewczyną z sąsiedniej plantacji, niejaką Molly. Nie mówią tego wprost – pisał – oględnie jednak dają mi to do zrozumienia. Sama wiesz, że maman jest w tym prawdziwą mistrzynią. Nawet lubię Molly, w dzieciństwie razem łaziliśmy po drzewach, ale na razie nie myślę o małżeństwie. Nie ma pośpiechu… Ala zeszła do kuchni, aby podzielić się wieścią z gospodynią. Już wyobrażała sobie jej lament. – Powiedz mi, drogie dziecko, czy nie stało się coś złego? – spytała przestraszona pani Maurion, widząc niepewną minę swojej młodej chlebodawczyni. – Nie, nic złego. – Ala wykonała wysiłek, aby uśmiechnąć się wesoło. – Jest zdrów i jego ojciec również wrócił do zdrowia. Tak naprawdę przecież nigdy nie wierzyła w chorobę pana Harthwitha. – A kiedy wraca do Paryża? – spytała niecierpliwie pani Maurion. – Nieprędko – odparła oględnie Ala i wyjrzała przez okno. – To źle… narzeczeni nie powinni rozstawać się na tak długo. – Jacy narzeczeni? – odparła dziewczyna z lekkim zniecierpliwieniem. – Już tyle razy pani mówiłam, że Oliwer nie jest moim narzeczonym. Jesteśmy przyjaciółmi, ot i wszystko. – Nie, nie. – Staruszka była zupełnie niezrażona jej tonem. – Pani przyjacielem jest pan Raul Renet. Pan Oliwer był zaś zawsze wpatrzony w panią jak w obraz. Każdy to widział. Ala straciła już do reszty cierpliwość. Doprawdy, dużo lepiej byłoby mieć w domu Nicole, która przynajmniej robiła swoje i do niczego się nie wtrącała. Nagle zapragnęła pozbyć się starszej pani, która nie wiedzieć czemu uważała, że powinna jej matkować. Staruszka była na swój sposób miła i dobrze prowadziła dom, ale zaczynała już jej wchodzić na głowę. Jeszcze trochę, a Ala poczuje się jak w towarzystwie Marty z Zaborowa. Jak

się jednak pozbyć pani Maurion? Dziewczyna nie miała serca jej zwolnić. – Oliwer ma w Ameryce kogoś, z kim być może ożeni się. Jego rodzina sobie tego życzy – zakomunikowała w końcu bez ogródek. – Tak to jest, gdy się wypuszcza mężczyznę samego gdziekolwiek, gdy pozwala mu się tak po prostu wyjechać – odparła z goryczą pani Maurion. – Samotny mężczyzna łatwo wpada w sidła zastawione przez inną kobietę. Ze mną też tak było, gdy mąż ode mnie odszedł. Ala wzruszyła ramionami i poszła do swojego saloniku. Za godzinę miała przyjść na lekcję jedna z jej uczennic. Należało przygotować nuty. Zapragnęła też skosztować kieliszek ulubionego wina i zagrać kilka ulubionych pasaży. To skutecznie uciszało panią Maurion. Gdyby jeszcze mogło uciszyć niespokojne myśli! Za mniej więcej miesiąc rodzina rozpocznie kolejną szarżę, aby ją zaprosić do Zaborowa, tym razem na Wielkanoc. Ala czuła przez skórę, że pierwsze przygotowania zostały już rozpoczęte. Ledwo obroniła się przed tym w Boże Narodzenie. Stanowczo za dużo jest tych świąt, które tylko prowokują Matzerów, by sprowadzić na łono domowe jedną zbłąkaną owcę. Ojciec będzie namawiał, a Basia napisze kolejny łzawy list. Na samą myśl o tym Alicji robiło się słabo. Nie lubiła Zaborowa, od ponad dwóch lat już tam nie była. Gdyby tak Barbara mogła bez żadnych ceregieli przyjechać tu, do Paryża! Było to jednak niewykonalne. Bez zgody Marty Basia nigdy tego nie zrobi. Jak ona może wytrzymać taką tyranię? Czy nie widzi, jak beznadziejnie mija jej młodość? W dodatku zadurzyła się w jakimś koledze Roberta i Janka, którego pewnie już nigdy w życiu nie zobaczy! Jak w ogóle można żyć w takim miejscu jak Zaborów, pod butem kogoś takiego jak Marta?! Dzięki Bogu ona, Ala, nie pozwoliła, aby ją tam zabrano. „Ciekawe tylko, dlaczego ojciec mimo wszystko nie zabrał mnie tam przemocą?” – Ta natrętna myśl od czasu do czasu wracała. „Co przeszkodziło mu w odebraniu mnie od obcej skądinąd kobiety, u której zostawiła mnie moja matka? Jakiego rodzaju były te przeszkody prawne? A może po prostu ojciec bał się, że urządziłabym im piekło w tym Zaborowie, gdyby jednak zastosował rozwiązanie siłowe? Gdy pomyślę, co by mnie tam czekało, to aż włosy stają mi dęba na głowie. Nawet moi bracia nie siedzą tam na stałe. Mniejsza z tym, muszę obmyślić jakąś strategię działania na wypadek próby ściągnięcia mnie tam na Wielkanoc. Inna sprawa, jaką oni tam przykładają

wagę do tych wszystkich świąt! Czy naprawdę musi temu towarzyszyć taka celebracja?” Westchnęła,

słysząc

odgłosy

krzątaniny

niezadowolonej

gospodyni.

Nawet w przytulnym do niedawna paryskim domku nie miała pełni swobody, odkąd zatrudniła panią Maurion. To sprawka Raula! To on wynalazł gdzieś i przyprowadził jej do domu tę staruszkę. Widocznie nawet Raul uważał, że ona, Alicja, potrzebowała kogoś w rodzaju dobrej cioci, która czuwałaby nad porządkiem w mieszkaniu. Gdyby tak ludzie umieli pilnować własnych spraw! Życie byłoby dużo prostsze i przyjemniejsze bez tych wszystkich tak zwanych dobrych chęci i uszczęśliwiania innych na siłę. Zgodnie z jej przewidywaniami już dwa tygodnie później rodzina rozpoczęła proces zapraszania jej do Zaborowa na Wielkanoc. I tym razem udało jej się wymigać od podróży do Galicji. Napisała, że choruje. Wprawdzie to nic poważnego, wolała z drugiej strony nie wywoływać paniki, jednak lekarz zalecił jej pozostanie w domu. Częściowo zresztą była to prawda. Od czasu do czasu miewała bóle migrenowe głowy, tym razem dodatkowo przyplątało się do niej jeszcze przeziębienie. Niestety skutek był taki, że i pani Maurion skróciła swój świąteczny pobyt u rodziny. Niedługo po Wielkanocy Alę spotkała niespodzianka, jakiej w ogóle nie oczekiwała. Otóż we własnej osobie zjawił się pod drzwiami jej domu profesor Matzer. Nigdy nie robił tego bez uprzedzenia. W pierwszej chwili nie mogła uwierzyć własnym oczom i niemal zaniemówiła, sądząc, że chyba nadal śni. – Cóż to, nie przywitasz ojca? Nie wpuścisz mnie do domu? – zapytał żartobliwie profesor, ale nie mogła nie zauważyć smutku, jaki pojawił się przy tym w jego oczach. – Nie spodziewałam się… Wchodź, tato – wyjąkała i obejmując go ramieniem, wprowadziła do środka. – Kompletnie mnie zaskoczyłeś – dodała, pomagając mu zdjąć mokry od wiosennego deszczu płaszcz. Tego dnia padało i było dość chłodno jak na kwietniową aurę. Ala w dalszym ciągu odczuwała skutki przeziębienia, tym bardziej że poprzedniej choroby nie wyleczyła jak należy, a szczerze mówiąc, nie leczyła wcale. Biegała jak zwykle z jednych zajęć na drugie, z jednego spotkania towarzyskiego na następne. – Czy stało się coś złego? – spytała, przejęta pewną trwogą.

Nagła wizyta ojca była zadziwiająca. Nie odwiedzał jej dotąd w tak niespodziewany sposób. Zbyt daleko od siebie mieszkali. W ogóle zbyt daleko od siebie żyli. – Napiłbym się gorącej herbaty. – Doktor uśmiechnął się do córki – Cóż to, miałem się anonsować? Akurat przejeżdżałem przez Paryż. Nie miałem czasu wcześniej spytać, czy mogę cię odwiedzić. – Oczywiście. – Ala zaczerwieniła się, zawstydzona. – Wejdź, proszę, i zostań na obiedzie. Poczekaj, zawiadomię panią Maurion. Po paru minutach do saloniku weszła gospodyni, wnosząc tacę z gorącą kawą, nie herbatą, oczywiście, i z ciasteczkami domowej roboty. – Dzięki Bogu, że pan przyjechał, panie doktorze – zawołała staruszka, nie bawiąc się w żadne konwenanse. – Sama już bowiem nie wiedziałam, co robić. Panna Alice nie czuje się najlepiej, a ja zostałam zaproszona przez mojego brata i bratową na kilka dni na wieś. Bratanica wychodzi za mąż. Mimo to już nosiłam się z zamiarem odwołania mojego przyjazdu do nich. – Pani Maurion, przecież mówiłam pani, że mogę zostać sama w domu. Niech pani jedzie do rodziny – przerwała niecierpliwie Ala, wznosząc przy tym oczy do nieba. Chorowanie pod opieką pani Maurion mogło wykończyć najbardziej cierpliwego człowieka. Już chyba pobyt w Zaborowie, w towarzystwie Marty, byłby lepszym rozwiązaniem. Marta przynajmniej nie miała czasu, by zanudzać ludzi rozmową od rana do nocy. – Skoro przyjechał pani ojciec, to rzeczywiście mogę spokojnie pojechać – odparła staruszka, którą uspokoił widok walizki doktora w holu. – Jedzenie przygotowałam, niczego państwu nie zabraknie. – Owszem. Mówiłam już pani, że poradzę sobie w kuchni. Ala doskonale wiedziała, że gospodyni nie chodziło tylko o jej przeziębienie. Znacznie bardziej obawiała się wizyt młodych ludzi, a zwłaszcza tego Raula Reneta, u pozbawionej opieki młodej panny. Kto wie, do czego mogłoby wtedy dojść! Gospodyni była absolutnie przekonana, że tylko jej obecność może przeszkodzić różnym niestosownościom. „Niezbyt dobre ma mniemanie o mojej przyzwoitości” – myślała Ala z przekąsem. „Nie wierzy w niewinną przyjaźń damsko-męską. Oczywiście to wina Raula, o którym powszechnie wiadomo, że lubi przygody

z kobietami. Lecz nie ze mną, na litość! Mnie zawsze traktował jak młodszą siostrę”. – Bogu niech będą dzięki za tę kobietę – powiedział doktor Matzer, gdy pani Maurion już wyszła. – Dzięki niej jestem o ciebie spokojniejszy. – Raul ją wynalazł – odparła przebiegle Ala, wiedząc, że ojciec nie lubi Raula i nie ufa mu, a w dodatku kompletnie nie rozumie roli, jaką ten odgrywa w jej życiu. – Wiem i właśnie to mnie zastanawia. To nie pasuje do tego człowieka. – A co pasuje? – spytała prowokacyjnie. Nadal nic nie rozumiała. Jaki był prawdziwy powód wizyty ojca? Widziała jednak, że doktor Joachim pomału zbiera się do poważnej rozmowy. Na razie wypił łyk kawy i spojrzał życzliwie na córkę. – Jednak… kawa? – zagadnął. – Wybacz. Nie pijemy tu herbaty – odparła z uśmiechem. – Pani Maurion, jako rodowita Francuzka, nie umiałaby chyba kupić lub przygotować czegoś, co piją Anglicy. – Albo Polacy – podpowiedział ojciec. – Albo Polacy – zgodziła się spokojnie. Czyżby ojciec szykował się do wielkiej

ofensywy,

jakiej

nie

przeprowadzał od jej dziecięcych lat, gdy próbował namówić ją na zamieszkanie w Zaborowie z macochą? Czyżby miał nadzieję, że uda się mu to zrobić teraz, z dorosłą córką? – Wiem, że cię zaskoczyłem – odezwał się po chwili. – Nie jesteśmy ze sobą w tak zażyłych kontaktach, aby odwiedzać się bez wcześniejszego uprzedzenia o tym. No i nie mieszkamy po sąsiedzku. Jesteśmy rozrzuceni po Europie. Ty mieszkasz we Francji. Ja staram się dzielić swój czas między Zaborów, Warszawę, Zurych i Paryż. Spojrzała na niego uważniej i znowu przez moment zobaczyła w jego oczach smutek. Nigdy wcześniej nie zastanawiała się nad tym, że mogłoby być mu ciężko… Nie był już przecież człowiekiem pierwszej młodości. Takie życie miało prawo go zmęczyć, po ludzku rzecz ujmując. Rodzina, którą kochał, stawiała mu wysokie wymagania. Czy mogło być jednak inaczej? „Czy Marcie było lżej?” – zastanowiła się nagle Ala. – Cóż, dzieci dorastają i to normalne, że prowadzą własne życie – dodał doktor. – Zakładają swoje gniazda. Niestety moje własne dzieci nie miały

wcześniej rodzinnego gniazda. – Daj spokój, ojcze… To już przeszłość. Może zresztą dorosłe życie mniej boli, gdy nie odczuwa się tęsknoty za domem z dzieciństwa. – Gorzej, gdy go nigdy nie było, moja córko. – Był… Zaborów. – Ala była niezadowolona, że musiała o tym wspomnieć. Nie podobała jej się ta rozmowa. Sama nigdy nie rozdrapywała przeszłości. Ojciec zresztą od lat o tym nie mówił. Kiedyś próbował, ale inaczej. Wtedy była dzieckiem, a z dzieckiem inaczej rozmawia się o takich sprawach. – Ciebie nie było w tym Zaborowie – odpowiedział doktor. Wiedziała, że ojciec to właśnie powie. Potem jednak dodał coś, co ją zaskoczyło. – Chłopcy tylko tam bywali… Spojrzała ponownie z uwagą na ojca. Już nie ukrywał żalu. – Nie jesteś szczęśliwy? – spytała łagodnie, tak jak nigdy dotąd. Spytała jak… córka. – Przecież kochasz swoją pracę. Nie umiałbyś siedzieć w jednym miejscu jak Marta. Jesteś uczonym, który potrzebuje auli wykładowych i laboratoriów. Jesteś lekarzem, który potrzebuje pacjentów. – To prawda, moje dziecko. Może jednak taki człowiek jak ja nie powinien mieć żony i dzieci? Rozbiegliśmy się po świecie. Zaniedbałem rodzinę i… było za późno… Tak, potem pojawiła się Marta i Zaborów. Tylko, widzisz, teraz ona tam siedzi całkiem sama. Tak jak kiedyś wasza matka w Warszawie… – Marta jest inna niż matka. Marta ma co robić i nie umiera z nudów. Ona z pewnością nie opuści cię i nie ucieknie. Mówiła ci, że jest nieszczęśliwa? – Nie mówiła, że jest szczęśliwa – odparł ojciec. Ala zamilkła, nadal zdumiona, że w ogóle tak ze sobą rozmawiają, że ona sama wspomina o przeszłości. – Spytaj ją o to, ojcze! – odezwała się w końcu. – Nie. – Doktor uśmiechnął się. – Dlaczego? Boisz się – zażartowała, ale po chwili dodała całkiem poważnie: – Boisz się, co zrobisz, gdy odpowie, że jest jej źle? – Nie – odparł doktor. – Ona nigdy tego nie powie. Nie zastanawia się nad tym. Ma inny system wartości i inne troski. Widzisz, ja i ona nie

rozmawiamy ze sobą w taki sposób… o szczęściu. „Przyjechał do mnie, bo nie ma z kim rozmawiać tak od serca” – przemknęło Ali przez głowę. Poczuła przy tym jakiś rodzaj wzruszenia. Przecież podobno między innymi od tego są córki. Ojciec jednak nie kontynuował tego tematu. Potrząsnął głową i odezwał się już całkiem innym tonem: – Przyjechałem nie po to, aby roztrząsać sprawy moje i mojej żony. Nie jesteśmy już tacy młodzi i cenimy sobie przede wszystkim spokój i wzajemne przywiązanie. Inne mamy teraz troski. O was się martwimy. Jesteście już innym pokoleniem i coraz trudniej was zrozumieć. – Ojcze… – przerwała Ala. – Nie, nie obawiaj się. Nie o tobie chcę dzisiaj rozmawiać, ale z tobą. Marta chciała, abym do ciebie przyjechał, ale nie po to, aby porwać cię przemocą do Zaborowa. Chodzi o Barbarę. Spróbuj nam pomóc. Marta na ciebie liczy. – Chodzi o Basię?! – Ala omal nie wylała swojej kawy na stół. – Co się stało? Zachorowała? O Boże! – Zachorowała, ale nie tak, jak myślisz. Widzę raczej, że to ty jesteś przeziębiona. Tak czy owak dobrze, że tu jestem. – Dobrze, ojcze, ale nie zmieniaj tematu. Co się stało Baśce? – Zaręczyła się – odparł nagle doktor. – Marta jest przerażona. Zapanowała cisza. Ile czasu tak siedzieli w milczeniu, żadne z nich nie wiedziało. Ala próbowała uporządkować myśli. – Wiem, że czasem do siebie pisujecie. Wspominała ci zapewne o młodym człowieku o nazwisku Lityński. Olaf Lityński. – No tak – wyjąkała Ala. – Olaf… jakiś tam. Nazwiska nie kojarzę. Przyjaciel Roberta czy też Janka… Był u was gościem podczas świąt Bożego Narodzenia. – Wtedy się poznali. Widać było, że gustują w swoim towarzystwie. To było do przewidzenia, jeśli chodzi o Basię. Chłopak przystojny, wierz mi, wszystkie kobiety w okolicy miały na niego oko. Basia żyje tam jak w pustelni. Nic dziwnego, że i ona poddała się jego urokowi. Niestety, pozbawiona towarzystwa przyjaciół i rówieśników, a przy tym młoda i z dużym temperamentem, może być łatwą zdobyczą. Ali ścisnęło się serce i po raz kolejny zawstydziła się, że tak lekko

i mało poważnie traktowała Barbarę. Często nawet nie czytała do końca jej listów. Sama zaś pisała do niej coraz rzadziej i tylko dlatego, że tak wypadało. – Mów dalej, ojcze – poprosiła. – Myślałam, że po jego wyjeździe wszystko minęło. – Też tak myśleliśmy. Oni jednak korespondowali ze sobą i na wiosnę Olaf znowu nas odwiedził, tym razem z Jankiem. Potem dołączył Robert. Spędziliśmy razem Wielkanoc. Mówię ci, moje dziecko, wszystko wróciło. Przewrócił tej biedaczce w głowie. Świata poza nim nie widzi, chodzi jak nieprzytomna. Chłopcy spędzili w Zaborowie ponad dwa tygodnie. W dniu ich wyjazdu Olaf i Barbara zakomunikowali nam, że są już zaręczeni. Lityński poprosił Martę i mnie o rękę dziewczyny. Grom z jasnego nieba mniej by nas poraził niż taka wiadomość. Wyobrażasz to sobie? Znają się raptem od grudnia, jeśli w ogóle można nazwać znajomością cztery tygodnie spędzone razem plus kilka listów. Ala czuła, że wypada coś powiedzieć, nie wiedziała jednak… co. Nie miała o niczym zielonego pojęcia. Przez ostatnie miesiące zajmowała się własnymi sprawami. Czy Barbara pisała coś, co mogło przykuć uwagę jej paryskiej przyjaciółki? Czy poza tamtym listem, którego Ala z nudów nie skończyła czytać, Basia wspominała jeszcze później o Olafie? O zaręczynach? „Zapamiętałabym, gdyby tak było” – myślała teraz, kompletnie zbita z tropu. „A może i nie. Odkładałam listy od niej, czasem po przeczytaniu raptem trzech linijek. Inne miałam sprawy na głowie. Sama wyplątywałam się ze znajomości z człowiekiem, który pragnął ożenić się ze mną. Nie w głowie mi były romanse innych. Moja rodzina nawet nie ma pojęcia o Oliwerze i o tym, że miałam propozycję spędzenia reszty życia w Ameryce. Ojciec umarłby chyba na zawał, gdybym to zrobiła. O niczym się już teraz nie dowiedzą. A jeśli chodzi o Barbarę…” – Nie wiedziałaś o tym wszystkim, prawda? – Doktor Matzer przerwał te rozmyślania, obserwując jej niepewna minę. – Nie – odparła, bo nie znalazła innej odpowiedzi. – Nam też nie wspominała wcześniej, w jakim kierunku zmierza jej znajomość z tym młodym człowiekiem. Basia ma pewne problemy z wyrażaniem uczuć. „Ja też” – dotarło to do Ali. „Nie potrafię rozmawiać o takich rzeczach,

a co dopiero o nich pisać! Zresztą, mój ojcze, z tobą jest podobnie. Nie mówiąc już o Marcie. Może po prostu biedna Baśka nie miała z kim o tym normalnie, od serca porozmawiać?” – Zresztą ona nie jest dziewczyną, której łatwo się przełamać – kontynuował doktor. – Jak wiesz, lubię ją bardzo, ale nie potrafiłem nigdy do niej dotrzeć. W gruncie rzeczy tak rzadko mnie widzi i tak mało zna, że traktuje mnie jak dalekiego, miłego wujka. Tym bardziej trudno oczekiwać, aby mi się zwierzała. Marta… No cóż… Nie jest osobą zbyt wylewną. Ja uwielbiam rozmawiać z moją żoną, ale przecież nie ćwierkamy do siebie jak zakochane wróbelki, nie czujemy takiej potrzeby. One obie, matka i córka, też nie rozprawiają o takich sprawach, nie zwierzają się sobie. – Zdaje się, że Basia przyjaźni się z Jankiem – zauważyła Alicja. – No tak… I on o wszystkim wiedział od początku. Lecz sama wiesz, jaki jest. Ciągle zmienia obiekt własnych zainteresowań. W Zurychu co trochę widują go raz z tą, raz z inną. Jaś nie traktuje tych spraw ze śmiertelną powagą i nie podziela obaw moich i Marty co do Olafa. Uważa, że się czepiamy. Twierdzi, że to normalne, że dziewczyna w wieku Baśki w końcu się zakochała. – Bo to prawda – zgodziła się nagle Ala. – Co w tym dziwnego? Tu, w Paryżu, ludzie też są ciągle zakochani. W Zaborowie nie znają miłości? Joachim spojrzał uważnie na córkę, poniechał jednak zadawania pytań o jej osobiste sercowe sprawy. – Owszem – odpowiedział. – Marta jednak nie ufa nagłym miłosnym objawieniom. Jak wiesz, sama sparzyła się na tym, wychodząc bardzo młodo za ojca Basi. – Co z tego? Nie przeżyje za nią życia. Ja osobiście dziwię się, że Barbara ośmieliła się w kimś zakochać, nie prosząc wcześniej matki o zgodę. – Dobrze już, dobrze. – Ojciec z rezygnacją podniósł ręce. – Miłość to miłość. Ale zaraz… małżeństwo? Basia oznajmiła nam, że wyjdzie za niego nawet bez zgody matki. Zamierza też poznać jego rodzinę. Jako małżeństwo zamierzają dzielić czas między Zurychem a Zaborowem. A co ciekawe, wobec swojej matki Barbara używa takich samych argumentów jak ty przed chwilą. – A co na to Robert? – spytała zaskoczona Ala. – Przecież on, tak samo

jak Jaś, najlepiej zna tego… Olafa. – Ach, daj spokój. – Doktor machnął ręką. – To cała awantura. Robert, podobnie jak Jaś, mówi, aby dać Baśce spokój. Obaj bracia mówią, podobnie tak jak ty, że to jej życie i ona sama ma je przeżyć, że ma prawo do błędów… Takie tam. Co gorsza, twierdzą, że ja i Marta mamy za sobą niedobre doświadczenia i nie mamy prawa niczego narzucać innym. Ja zaś uważam, że z racji tych właśnie doświadczeń mamy takie prawo. – Co zatem zamierzacie? – Za dwa tygodnie Barbara pod eskortą Janka przyjedzie do Zurychu, aby poznać rodzinę Lityńskich. Ja mam jej asystować w imieniu Marty. Mam za kilka dni konferencję w Lozannie, więc taki termin wstępnych rozmów z Lityńskimi od biedy mi pasuje. Zbiegnie się to z uroczystością odbioru dyplomu przez Roberta. Upieczemy zatem kilka pieczeni na jednym ogniu. – A więc…? – Pomóż nam chociaż raz. Porozmawiaj z Barbarą tak od serca. Ona bardzo liczy się z twoim zdaniem. Pod pewnymi względami jesteś dla niej autorytetem. Dowiedz się od niej czegoś więcej. W razie czego przemów jej do rozumu. Ta dziewczyna traktuje cię jak siostrę. Powiedz, aby nie spieszyła się tak z małżeństwem. Powiedz cokolwiek… Liczymy na ciebie. – Liczycie? – wyjąkała kompletnie oszołomiona Ala. – Ja i Marta. To pomysł Marty. Była to ostatnia rzecz, której Ala spodziewałaby się po Marcie. Zupełnie sobie nie wyobrażała takiej rozmowy z Basią. I to miał być pomysł jej macochy? – Nie mogę tego zrobić – odparła łagodnie. – Myślę podobnie jak moi bracia. To jej życie i ma prawo do własnych błędów. – Porozmawiaj z nią chociaż. Dowiedz się, o co jej naprawdę chodzi. Czy to wielka miłość na całe życie, czy też chęć ucieczki z Zaborowa. Sama wiesz, jak Basia zawsze zazdrościła wam możliwości poznawania świata i ludzi. – Wiem też, że w gruncie rzeczy ona nie wyobraża sobie życia poza Zaborowem. – Tylko spróbuj. Niczego nie musisz wybijać jej z głowy, ale poznaj jej motywy. Jesteście niemal rówieśnicami, przed tobą otworzy się bardziej niż przed nami, a nawet przed Jankiem. Powinnaś też poznać Olafa Lityńskiego.

Przynajmniej formalnie jesteś przecież częścią naszej rodziny – dodał z pewną gorzką ironią. – Jak mam to zrobić? Nie podobał jej się ten pomysł, ale nie miała pomysłu, jak się od tego wymigać. – Jeśli będziesz lepiej się czuła, przyjedź do Zurychu za dwa tygodnie. Powiedzmy, na zaproszenie Roberta, na jego uroczystość dyplomową. Będzie tam już Barbara i przy tej okazji poznasz tego jej… narzeczonego. Ostatnie zdanie doktor wymówił z wyraźnym przekąsem.

Rozdział 14 – Na litość boską, bracie, chyba nikt nie będzie miał takiej asysty przy odbiorze dyplomu jak ty. Takimi słowami Ala powitała Roberta na dworcu w Zurychu. – Wybacz to całe zamieszanie. Wiem, że chorowałaś i może nadal nie czujesz się najlepiej – zauważył Robert. – Doprawdy nie rozumiem, czemu ojciec i Marta tak panikują. To znaczy cieszę się ogromnie, że cię widzę, ale… – Ja też się cieszę, że cię widzę – odparła Ala, czując, że to prawda. – Wiesz dobrze, że tym razem nie mogłam odmówić ojcu. Już sam fakt, że osobiście do mnie przyjechał… A poza tym całkiem miło spędziliśmy razem kilka dni. – Poczekaj. Znajdę dorożkę i zajmę się twoim bagażem. Za chwilę porozmawiamy. Nigdy jeszcze żaden z jej braci nie zajmował się jej bagażem, choćby z tej prostej przyczyny, że nie mieli ku temu okazji. Na ogół w podróżach towarzyszył jej Raul, a jeśli nie on, to ktoś inny z jej licznych znajomych. Sama naturalnie też umiała sobie poradzić. Teraz jednak przyszło jej do głowy, że przyjemnie znaleźć się pod opieką brata. Już w dorożce, w drodze do hotelu kontynuowali rozmowę. – Oczywiście nie miałam szans, aby wymówić się chorobą – żartowała Ala, rozglądając się ciekawie po ulicy. – Ojciec spędził u mnie cztery dni, nie mogłam wobec tego nie wyzdrowieć. – Był naprawdę szczęśliwy. Powiedział nam, że wreszcie odkrył, jak to wspaniale mieć córkę, móc się nią zająć i rozmawiać z nią do woli. – Czułam się jak mała dziewczynka. – Ala roześmiała się. „Gdybyśmy mieli okazję dłużej pobyć razem, może odbudowalibyśmy nasze relacje. A tak? Już jest chyba za późno, by odczarować wszystkie te lata spędzone z dala od siebie. Nawet z własnym bratem nie czuję się zbyt swobodnie. On ze mną pewnie też. A może to, że jesteśmy tu teraz razem we wspólnej rodzinnej sprawie, to jakiś znak? Czy to zapowiedź zmian? Czy pragnę jeszcze tych zmian?” Spojrzała na Roberta. Chyba myślał o tym samym. Zamknięty w sobie,

zdystansowany wobec ludzi i często zamyślony, miał inny charakter niż ona. Uderzyło ją jednak ich fizyczne podobieństwo. Oboje mieli gęste, bardzo ciemne włosy i pełne życia, ciemnobrązowe oczy. Jej paryskie koleżanki śmiały się często z jej gęstych czarnych brwi i namawiały ją na ich kosmetyczną regulację. Nie miało to jednak dla niej znaczenia, a teraz cieszyła się, że to jeszcze jeden element jej podobieństwa do brata. Oboje byli bardzo szczupli, chociaż Robert był wysoki, a ona raczej średniego wzrostu. Oboje mieli drobne, owalne twarze i ciemną karnację. Oboje – widziała to teraz bardzo dobrze – byli podobni do ich matki. Jaś był zupełnie inny. Zewnętrznie przypominał ojca, jednak z całej ich trójki to on najczęściej o matce myślał. – Zamieszkacie w tym samym hotelu. Ty, ojciec i Baśka będziecie razem, chociaż oczywiście w różnych pokojach. Myślę, że ojciec oka z was nie spuści, jest wyraźnie spięty i zdenerwowany. Przeważnie spędzał czas z nami, synami. Nie ma pojęcia, jak zajmować się młodymi dziewczynami, czyli córką i pasierbicą. Dlatego też przygotuj się na to, że będziesz traktowana jak mała dziewczynka. Baśka przerabia to już od czterech dni, to znaczy, odkąd tu przyjechała z Jankiem. Kotka tak się nie trzęsie nad swoimi małymi, jak ojciec nad Baśką. Jest chyba przekonany, że jeśli tylko ona pójdzie gdzieś sama, to z pewnością się zgubi albo porwą ją Cyganie… – Albo umówi się na schadzkę z ukochanym – weszła mu w słowo Ala. Nie była pewna, czy Robert nie uzna jej żartów za zbyt frywolne, dlatego też szybko dodała: – Nie gniewaj się, proszę. Ja i moi przyjaciele żartujemy w ten sposób w Paryżu. Wiesz przecież, że nie miałam na myśli nic niestosownego. – Daj spokój! Ja i Janek też mamy przyjaciół i to bynajmniej nie świętych. Zresztą chyba masz rację. Ojciec boi się i tego. Baśka nie ma szans pobyć dłużej z Olafem sam na sam. Poza tym ojczulek złożył już wizytę państwu Lityńskim. – Powiedz mi… czy to naprawdę tak poważna sprawa? Ojciec jest załamany. – A Marta wieszczy katastrofę… – odparł żartobliwie. Po chwili jednak Robert spoważniał. – Sam nie wiem, jak to się stało. A przecież niemal przy tym byłem. Poznałem ich ze sobą. Wierz mi, chyba nigdy nie widziałem naszej Baśki tak szczęśliwej i ożywionej. Nagle powiedzieli, że chcą się

pobrać.

Początkowo

Marta

nie

potraktowała

tego

poważnie.

Ot,

dziewczyńskie fanaberie. Baśka jednak potrafi być uparta, gdy jest czegoś pewna. Poza tym ja i Jasiek nie widzimy w tym żadnej tragedii. Olafa znam od kilku lat, razem studiujemy, razem odbierzemy dyplomy. Ma przed sobą perspektywę pracy w szpitalu w Zurychu. Na pewno będzie znakomitym lekarzem, a z czasem otworzy własny gabinet. W końcu, jak mówi Jasiek, Marta też wyszła za lekarza. – Może nie o to chodzi – wtrąciła Ala. – Marta nie jest typową salonową damą i o ile wiem, nie ma uprzedzeń, jakby to powiedzieć… klasowych. Może nie chce, aby Basia wyfrunęła na resztę życia z Zaborowa. – Sama wiesz, że tego nie może jej zabronić. Zresztą myślę, że ustąpi. Ojciec poznał rodziców Olafa i twierdzi, że to niezamożni, ale bardzo przyzwoici ludzie. – Podobno mam z nią porozmawiać jak… siostra z siostrą, choć nie jesteśmy nimi naprawdę. – Myślę, że to jej się przyda. Barbara uważa cię za swoją jedyną przyjaciółkę. Czeka na ciebie z niecierpliwością. – A kiedy odbędzie się twoja uroczystość? – Jutro o dwunastej. Jasiek odbierze was z hotelu. Z pewną obawą oczekiwała Ala spotkania z dziewczyną, która pomimo trzech lat rozłąki nadal uważała ją za siostrę i przyjaciółkę. Zaiste, trzeba być bardzo samotną, by trzymać się tej myśli i nie dostrzegać, że ta druga osoba zachowuje się nadzwyczaj zdawkowo i obojętnie. W dodatku miały się teraz obie spotkać w okolicznościach tak niezwykłych! – Boże, kiedy ostatni raz byliśmy razem, we czworo! – zawołał Janek na powitanie i zaraz w spontanicznym odruchu objął siostrę. – Kiedyś, dawno temu, gdy ojciec przywiózł mnie do Zaborowa – odparła Ala, siląc się na swobodny ton i uśmiech. – Ledwo potrafiłam mówić po polsku, nie miałam pojęcia, o czym z wami rozmawiać. Było, minęło. Witajcie. – Alu, kochana, nareszcie się widzimy. – W oczach Barbary pojawiły się łzy. – Wszędzie bym cię poznała. – No przecież nie widziałyście się raptem trzy lata, a nie trzydzieści! – wtrącił się ze śmiechem Janek. – Chodźmy coś zjeść, napijemy się wina.

– Nie mogę w to wszystko uwierzyć – powtarzała Barbara. – Nie mogę uwierzyć, że tu przyjechałam, że jestem w Szwajcarii… z wami. – Trzeba było aż twoich zaręczyn, by tak się stało! Nie oszukujmy się, sam dyplom Roberta to było za mało. – Alu, czemu nic nie mówisz? – Wybacz, kochana. Jestem tak samo oszołomiona jak wy wszyscy. Wy przynajmniej widujecie się ze sobą od czasu do czasu. Ja natomiast… Umilkła, speszona. A czyja to wina? Mieli prawo tak zapytać, jednak nie zapytali. Nikt nikomu nie psuł nastroju dodatkowymi wyjaśnieniami i wyrzutami. To już nie miało znaczenia. Liczyło się, że wreszcie są razem. – Zaskoczyły mnie wieści o twoich planach życiowych – zwróciła się do Barbary, gdy już wybrali lokal i zasiedli przy stole. – Tak? A dlaczego? – spytała znienacka dziewczyna. Ala poczuła, że się rumieni. Przypomniała sobie nieprzeczytane listy od tamtej, w których Basia zapewne zwierzała się ze swoich zamiarów. – Powiedz, kiedy poznam twojego narzeczonego – spytała, aby przerwać ciszę, jaka zapanowała przy stole. Basia uśmiechnęła się i atmosfera od razu się rozluźniła. – Zaraz tu będzie – oświadczyła. – Miał do załatwienia jakieś sprawy na mieście. Pięknie wyglądasz. Jesteś taka szykowna, prawdziwa paryżanka z ciebie. – O nie! To ty wyglądasz pięknie – zrewanżowała się szybko Alicja, choć nie do końca tak myślała. Barbara bez wątpienia była bardzo urodziwa. Wysoka, smukła, z burzą blond loków wokół owalnej jasnej twarzyczki, miała typową słowiańską urodę, która z daleka od ziem polskich mogła uchodzić za oryginalną. W tym wszystkim jednak czegoś brakowało… Właściwie nawet wiadomo czego… Brakowało szyku i obycia w wielkim świecie, brakowało pewnej dystynkcji i wytworności. Wdzięk Barbary, tak oczywisty na tle pól i lasów Zaborowa, zupełnie przygasał w mieście, w kawiarni, wśród ludzi prowadzących ożywioną konwersację. Miała na sobie kosztowną i piękną suknię, ale nie była w tym stroju sobą. Brakowało jej szyku i swobodnego wdzięku damy. Przy Alicji, która z wyjątkiem drogiej kreacji wszelkie inne, wymienione wyżej, cechy posiadała, Barbara jawiła się niczym bogata parweniuszka i… trudno było tego nie zauważyć.

– Opowiedz, co ostatnio porabiałaś – zagadnęła Ala, pragnąc zapomnieć o własnych spostrzeżeniach i odwrócić też uwagę Barbary i braci od porównań między nimi dwiema. – Cóż ja mogłam porabiać? Sama przecież wiesz – odparła Basia, wzruszając ramionami. – Nie ma o czym mówić. To raczej ty opowiedz mi o sobie. Co z twoimi koncertami? Jak miewają się twoi przyjaciele? Ala zaczęła opowiadać, chociaż pilnowała się bardzo, by nie wspomnieć choćby przypadkiem o Oliwerze, o Nicole, o Walterze. Jakiś wewnętrzny głos przestrzegał ją, by za wiele nie mówić o sobie samej, o sprawach osobistych. Już dość zamieszania wywołały zaręczyny Majewiczówny. Poruszała zatem tematy jak najbardziej neutralne. Ostatni sezon na paryskich scenach, opera, wystawy, nowe i znane już nazwiska w świecie literatury, muzyki, sztuki, mody… Na szczęście było o czym opowiadać. – Boże, a ja nic o tym nie wiem. – Barbara posmutniała. – Niewiele też z tego rozumiem. W dodatku czasem mam problemy z porozumiewaniem się w języku francuskim czy niemieckim. Już w szkole u sióstr w Krakowie miałam problemy z nauką języków, a to, czego się tam nauczyłam, niemal zapomniałam potem w domu. „Oto efekty wychowawcze Marty” – pomyślała ze zgrozą Ala. „Mnie spotkałby taki sam los, gdyby niegdyś ojciec postanowił jednak zabrać mnie siłą do Zaborowa. Cokolwiek mu w tym przeszkodziło, błogosławię ten fakt”. – Nie martw się już tym. – Janek łagodnie ujął Barbarę za rękę. – Gdy zamieszkasz w Szwajcarii, cała wiedza, którą kiedyś nabyłaś, wróci do ciebie. Poza tym, chcąc nie chcąc, nauczysz się tu rozmawiać z ludźmi. Tu przecież będzie upływać twoje życie. – Będę blisko mojej siostry – dodała Basia i natychmiast zapomniała o wcześniejszym zmartwieniu. W jej ciemnoniebieskich oczach zapaliła się radość i rozświetliła całą twarz dziewczyny wdziękiem, którego jeszcze przed chwilą tak jej brakowało. „Być może małżeństwo z tym Olafem to jednak nie najgorszy pomysł” – zastanowiła się Ala. „Dla tej biednej dziewczyny może w każdym razie oznaczać wyzwolenie spod tyranii matki i bylejakości dotychczasowego życia. Jest naprawdę piękna, a żyjąc tu, nabierze w końcu poloru i odpowiedniego dla damy na jej stanowisku obycia”.

– To dobrze, że obie będziecie żyć niedaleko od siebie – dodał Janek. – Ja po studiach zamierzam jednak wracać do Warszawy. Tam czuję, że jestem u siebie, na swoim miejscu. – A ty? – spytała Ala drugiego brata. – Jakie są twoje plany? – Olaf stara się o pracę w Zurychu – wtrąciła Basia. – Oboje namawiamy Roberta, aby uczynił to samo. Lecz on ma przedziwne pomysły. – Zamierzam jechać do Afryki – odparł Robert. – Zaproponował mi to mój profesor, który twierdzi, że dzięki temu nabiorę interesującego doświadczenia w pracy, co dodatkowo zapewni materiał do przyszłej kariery naukowej i pracy doktorskiej. To oczywiście dopiero za parę miesięcy… Do października popracuję z ojcem w Warszawie. – To wspaniałe plany. – Ala nie ukrywała entuzjazmu. – Z całego serca życzę ci powodzenia. – Oby się nam wszystkim powiodło. – Janek napełnił ich kieliszki wybornym białym winem. – Mieliśmy poczekać na Olafa, ale skoro się spóźnia, pierwszy toast wypijemy bez niego. Może to i dobrze, że najpierw pobędziemy tylko we czworo… – Zatem ty pierwsza z nas zakładasz rodzinę – odezwała się Ala po chwili. – Obyś ty była druga. – Janek trącił jej kieliszek. – Przydałyby się wreszcie małe dzieci w rodzinie. Basia zarumieniła się po nasadę włosów, ale Alicja natychmiast znalazła ripostę. – A może jednak to ty pierwszy dostarczysz nam tej radości? Albo Robert przywiezie małego Murzynka z Afryki? – Z rozbawieniem stwierdziła, że nawet chłopcy zmieszali się na jej słowa i obejrzeli się na wszelki wypadek na innych gości w lokalu. Nie mówiąc już o Basi, która – biedulka – nie wiedziała, gdzie podziać oczy. – Myślałby kto, że studenci o pewnych sprawach nie rozmawiają – powiedziała panna Matzer i roześmiała się. – Owszem, ale w swoim gronie – zażartował Jaś. – Młode panny nie powinny w ten sposób… Nie powinny nawet o pewnych sprawach wiedzieć. – Wiem, wiem. Skoro jednak sprowadziliście mnie tu sobie na kark, to musicie mnie znosić z całym dobrodziejstwem inwentarza przez te kilka dni. Zresztą, czy nie powiedziałam prawdy? Obejrzała się na chwilę, aby spojrzeć przez okno na ulicę. Był ciepły,

wiosenny dzień, dlatego pomyślała, że mogliby potem pójść na spacer. Nigdy jeszcze nie była w tym mieście, a to, co po drodze zdążyła zauważyć, zapowiadało się naprawdę obiecująco. Dopiero pierwszy raz odwiedzała Szwajcarię, a to podobno taki piękny kraj. Po ślubie Basi będzie przynajmniej więcej okazji, aby tu przyjeżdżać i trochę się rozejrzeć. À propos… Kiedy ślub? Czy wyznaczono już datę? W momencie, gdy odwracała się z powrotem do towarzystwa, usłyszała: – Dobry wieczór wszystkim. Przepraszam za tak karygodne spóźnienie. – No, nareszcie! – Janek zerwał się od stołu, aby powitać przybyłego. – Nie mogliśmy się doczekać i zaczęliśmy pijaństwo bez ciebie. Olaf najpierw pochylił się nad narzeczoną i ucałował obie jej dłonie. Baśka promieniała, patrząc na niego. Wyglądała jak wszystkie zakochane kobiety na świecie. W oczach miała tyle szczęścia, oddania i zaufania… „Ja nigdy nic podobnego nie czułam w stosunku do nikogo. Nigdy tak nie patrzyłam na Oliwera. Barbara naprawdę wie, czego chce, i ja jej wierzę” – pomyślała Ala. – Poznaj moją siostrę. – Dotarł do niej głos Roberta, lecz w pierwszej chwili nie zareagowała, bo, zafascynowana, wciąż obserwowała metamorfozę na twarzy przyjaciółki. – Nie przeszkadzajmy damie w jej marzeniach. – Ponownie usłyszała głos tego człowieka, zanim mu się przyjrzała. Zmieszała się, gdy do niej dotarło, że już od dobrej chwili pochylał się nad nią, a ona jeszcze nie zwróciła na niego uwagi. Próbował się z nią przywitać, gdy rozglądała się dookoła jak nieobyta w świecie dzikuska. Gdzie podziały się jej maniery? Do tej pory lubiła czasem wprawiać innych w zakłopotanie, a teraz sama zmieszała się jak uczennica przyłapana przez nauczyciela na czytaniu powieści podczas lekcji. – Proszę mi wybaczyć – odezwała się lekko drżącym głosem. – Rzeczywiście, na moment odbiegłam daleko myślami… – Ależ nie gniewam się. Miło mi poznać osobę, którą moja narzeczona nazywa siostrą i przyjaciółką. Miał niepokojący głos. Ala przyjrzała mu się uważniej, gdy ściskał jej rękę. Bez wątpienia był bardzo przystojny, choć ona widywała i znała wielu przystojnych mężczyzn. W nim jednak było coś takiego… Nie tylko głos ją niepokoił. W każdym razie wciąż jeszcze nie mogła odzyskać pewności

siebie, a nigdy dotąd jej się to nie zdarzało. Te jego oczy… Miała wrażenie, że prześwietlają ją na wylot. Nikt tak na nią do tej pory nie patrzył, przynajmniej nic o tym nie wiedziała. Nagle dotarło do niej, że coś tu jest… nie tak, jak być powinno. „Marta ma rację” – przemknęło jej przez myśl. „Ten człowiek też mi się nie podoba. Nie powinien zostać mężem Basi. Marta ma rację i ojciec ma rację. Inni się mylą”. Przy stole zapadła cisza, która na moment ją zdumiała. – Co się stało? – spytała bezwiednie, patrząc na towarzystwo. – Ach, nic takiego, panienko. – Olaf roześmiał się. – Spytałem tylko, czy podoba się pani Szwajcaria. Teraz w jego oczach widziała triumf i zrozumienie. Domyślił się, że to on był przyczyną jej roztargnienia. Tyle tylko, że źle je zinterpretował. Ala odzyskała już równowagę. – Szwajcaria? Nie wiem, proszę pana – odparła spokojnie i raczej chłodno. – Dopiero przyjechałam, nic jeszcze nie widziałam. A poza tym Zurych to jeszcze nie cała Szwajcaria. Przerwała, bo poczuła na sobie spojrzenie Basi. Majewiczówna była wyraźnie zaskoczona i zmartwiona oschłym tonem przyjaciółki. Ali zrobiło się jej żal, więc aby zatrzeć nieprzyjemne wrażenie, dodała: – Wiem, że to piękny kraj, i mam nadzieję przyjechać tu kiedyś na dłużej, by go zwiedzić. Zresztą teraz będę miała więcej okazji. Uśmiechnęła się do Basi, a ta odpowiedziała jej promiennym, pełnym ulgi wyrazem twarzy. „Ojciec ma rację. Ta dziewczyna nie zna świata i ludzi, jest samotna i prostolinijna. Dlatego stanowi łatwą ofiarę. Ale co robić? Co ja mogę na to poradzić?” – Nie możemy się już doczekać – mówił tymczasem Olaf. – Chociaż zapewne miesiące letnie będziemy spędzać w Zaborowie, a przynajmniej Barbara. Podobnie będzie ze świętami. Lecz zapraszamy do nas wiosną i jesienią. Szwajcaria jest wtedy taka piękna, zwłaszcza w górach. A góry są tu niemal wszędzie. Pozornie miał przyjemny, spokojny, ciepły tembr głosu. Przebijała w nim pewność siebie, nie było żadnej taniej melodyjności, żadnych uwodzicielskich tonów. A jednak Ala czuła niebezpieczeństwo. Ten przystojny mężczyzna,

patrzący na nią tak niepokojąco, tak inaczej niż wszyscy, napawał ją jakąś niewytłumaczalną trwogą. „Spokojnie, spokojnie” – upominała się w duchu. „Widać decyzja już zapadła i nic tu po mnie. Za późno na ostrzegawczą rozmowę z Basią. Powinnam to była zrobić wtedy, gdy ten człowiek przyjechał po raz pierwszy do Zaborowa. Powinnam była też tam wtedy przyjechać, a nie wykręcać się koncertami. Teraz już nic nie mogę zrobić”. – Nawet nie wiem, kiedy ślub – zwróciła się do Barbary, aby nie patrzeć już na Olafa. – No tak. – Basia speszyła się. – Tego rzeczywiście jeszcze nie wiesz… – Jak to?! Tyle rozmów na ten temat, a siostra nie wie, kiedy ślub?! – wykrzyknął Janek. – Jeszcze gotowa umówić się w tym czasie na kolejny koncert! – Właśnie chcę tego uniknąć – odparła zawstydzona Ala. – Muszę być na ślubie Barbary. No więc, kiedy ślub? – We wrześniu. – Basia znowu zarumieniła się, patrząc na Olafa. – W drugiej połowie września w Zaborowie robi się spokojniej niż w pełni sezonu letniego. Wtedy też rodzina Olafa może przybyć do Zaborowa. Potem mogę z czystym sumieniem zostawić mamę samą aż do Bożego Narodzenia. Latem następnego roku przyjedziemy do niej oboje, aby pomóc. Lato jest najbardziej pracowitą porą. „Nie bardzo sobie wyobrażam, aby ten pan potrafił pomóc w czymkolwiek w Zaborowie” – pomyślała ponuro Ala. „Z tego jednak, co tu mówią, wynika jasno, że plany są już bardzo konkretne. Nie wiem, po cóż ojciec namawiał mnie na szczerą rozmowę z Basią. Za późno, drogi ojcze, nic tu po mnie”. – Oczywiście z czasem przeniesiemy się do kraju na stałe – dodał Olaf, całując rękę narzeczonej. – Tam widzimy swoją przyszłość. Z każdą wizytą przekonuję się coraz bardziej do kraju, gdzie urodzili się i spędzili młode lata moi rodzice. – Nie będą przeciwni temu, że zostawi ich pan samych w Zurychu? – spytała Ala, poczuwając się do obowiązku rozmowy z tym człowiekiem. – Ależ nie! – Olaf roześmiał się swobodnie. Gładził cały czas dłoń Basi i pozornie nie spuszczał z niej wzroku. – Są zachwyceni, że wracam do ojczyzny. I wzruszeni, że biorę za żonę rodaczkę. Już nie mogą się doczekać

przyjazdu do kraju, którego nie widzieli od ponad trzydziestu lat. A poza tym mam trzy siostry, które mieszkają w Szwajcarii. Rodzice zatem nie będą samotni. To Basia jest jedynaczką i ma swoje zobowiązania wobec matki i majątku. „Majątek” – przemknęło Ali przez myśl. „Miliony, które wart jest Zaborów z przyległościami”. Straszliwe przeczucie ścisnęło jej serce. Nic już nie powiedziała, udając przez resztę wieczoru, że przysłuchuje się rozmowie mężczyzn na temat polityki międzynarodowej. Basia także niewiele odzywała się i chyba też nie do końca wiedziała, o czym mówią. Alicja w każdym razie nie potrafiłaby powtórzyć ani słowa z całej tej ożywionej konwersacji, bo czuła na sobie ukradkiem rzucane spojrzenia Lityńskiego, chociaż starała się na niego nie patrzeć. „Muszę stąd wyjechać, jak najszybciej” – myślała gorączkowo. „Współczuję Marcie po raz pierwszy w życiu. Sama bym nie chciała, aby ktoś taki kręcił się przy mojej córce. Psami bym poszczuła”. Całe szczęście Robert zaproponował w końcu opuszczenie lokalu i mały spacer po mieście. W samą porę, bo Ala czuła, że kręci się jej w głowie, i to nie tylko z powodu duchoty. Wieczorne powietrze było rześkie, ale przynajmniej przywracało jasność umysłu. Ala wiedziała już, że oczywiście nie może wyjechać wcześniej niż za dwa dni, po jutrzejszej uroczystości rozdania dyplomów na uczelni. – Jutro wielki dzień – powiedział w końcu Janek. – Ja jeszcze przez dwa lata będę męczyć się nad książkami, a wy obaj od jutra już będziecie wolnymi ludźmi. Wolni od egzaminów, kucia, wykładów. – Była to jednak inna wolność – odparł z pewną melancholią w głosie Robert. – Dobre lata. Teraz trzeba brać odpowiedzialność za wszystko i zarabiać na życie. Olaf w dodatku żeni się. – No tak, zapomniałem – przyznał komicznie Janek. – Trudno w tych okolicznościach mówić o wolności. – A co to ma znaczyć? – zawołała z pozornym oburzeniem Basia. – Nic, kochana. Olafa czeka najsłodsza niewola pod słońcem – odparł ze śmiechem Janek, odskakując w ostatniej chwili przed wymierzoną weń damską parasolką. Późnym wieczorem, gdy wreszcie się pożegnali, Ala niezwłocznie udała

się do hotelu na krótką rozmowę z ojcem. Przez cały dzień nie miała sposobności nawet go przywitać. Nie rozmawiali ze sobą długo i nie dotykali sprawy zaręczyn Barbary. Ala była na to zbyt zmęczona i doktor polecił jej, aby położyła się i odpoczęła. Na poważne rozmowy przyjdzie jeszcze pora. Istotnie, marzyła już tylko o kąpieli i łóżku, lecz najbardziej pragnęła powrotu do domu, do Paryża. Dlatego bynajmniej nie zaklaskała z radości w dłonie, gdy usłyszała pukanie do drzwi swojego pokoju, a po chwili ujrzała Basię. – Czy ci nie przeszkadzam? – spytała onieśmielona Majewiczówna. – Pewnie padasz ze zmęczenia. – Ależ nie… wejdź. – Ala stłumiła odruch niezadowolenia. – Moja kochana… Tak marzyłam o rozmowie z tobą, ale w towarzystwie chłopaków i Joachima to zupełnie niemożliwe. Wiem, że już pojutrze wyjeżdżasz, a tak chciałam zapytać cię bez świadków. Co o nim myślisz? – Nie wiem, co powiedzieć – zaczęła oględnie Ala. – Dopiero go poznałam. „Bardzo dobrze wiem, co powiedzieć” – upomniała się w duchu. „Ten człowiek nie podoba mi się i trzymaj się od niego z daleka”. – Poznałaś go jednak. Na pewno masz już o nim jakieś zdanie. – Barbara patrzyła wyczekująco. „Może zresztą się mylę? Nie chcę go skrzywdzić tylko na podstawie domysłów”. – Jest bardzo przystojny. – Uśmiechnęła się z przymusem do Barbary. – Nie dziwię się, że wpadł ci w oko. I jemu się nie dziwie, że zwrócił na ciebie uwagę. – To nie jest odpowiedź. To nie jest odpowiedź przyjaciółki. „Tak naprawdę nie jestem twoją przyjaciółką. Wymyśliłaś to sobie, bo nie masz kontaktu z żadną rówieśnicą poza paroma młodymi służącymi. Przyjaciółki mam w Paryżu i opowiadają takie historie o swoich romansach i miłostkach, że ty z pewnością zapadłabyś się pod ziemię, słysząc podobne rzeczy”. – Basiu, ja go przecież nie znam – powiedziała na głos. – Nie wiem, jakim jest człowiekiem. Nie wiem, jak on sobie naprawdę wyobraża wasze wspólne życie. Myślę, że jest jeszcze czas, abym lepiej go poznała. – Nie polubiłaś go – stwierdziła po chwili ze smutkiem Barbara. –

Widziałam twoją rezerwę. Zachowujesz się jak moja matka, chociaż ona wyraża to dosadniej. Nie rozumiecie mnie… – To raczej ty nie rozumiesz mnie – przerwała Ala, pozornie wesoło. – Daj spokój, przecież nie widziałyśmy się prawie trzy lata. Nie miałam możliwości pogadać z tobą, nacieszyć się naszym spotkaniem, przypomnieć sobie nas obu sprzed trzech lat, gdy po raz ostatni byłam w Zaborowie. Nie w głowie nam byli wtedy narzeczeni. Pamiętam nawet, że ślubowałyśmy sobie nigdy nie wychodzić za mąż. A teraz widzimy się po raz pierwszy po tak długiej rozłące, a ty od razu przedstawiasz mi swojego przyszłego męża. I w dodatku wymagasz, aby mi się spodobał – dodała ze śmiechem. – Dobrze! Chcesz znać prawdę? Nie cierpię go! Odebrał nam szansę na odbudowanie tamtej przyjaźni sprzed trzech lat. „Piękne kłamstwo. Czemu miałaby mi nie uwierzyć?” Basia istotnie rozluźniła się i uśmiechnęła. Wyjaśnienia Alicji wydały jej się wiarygodne. – Mama go naprawdę nie cierpi, wiesz o tym? Próbowała mnie przekonać, bym przejrzała na oczy, jak twierdzi. A ja dopiero teraz wiem, co to znaczy mieć otwarte nie tylko oczy, ale także głowę i serce. Dopiero teraz wiem, że żyję. Usiadła na łóżku i zapatrzyła się w upstrzone gwiazdami niebo. Ala po chwili wahania zrobiła to samo, by zebrać myśli. Wiedziała, że jej ostrzeżenia nie mają już sensu, ale chciała mieć czyste sumienie, że przynajmniej próbowała. – Skąd jednak ten pośpiech? – spytała ostrożnie. – Czy zdążyłaś go aż tak dobrze poznać? – Jaki pośpiech? Znamy się od kilku miesięcy, często do siebie pisaliśmy… o wszystkim. Nawet korespondencję do ciebie zaniedbywałam. Dziwiłaś się zapewne, że tak rzadko pisałam… „Nie zastanawiałam się nad tym. W tym samym czasie próbowałam uwolnić się od zakochanego we mnie Oliwera. Gdyby to on jakimś cudem znalazł się w Zaborowie zamiast tego Olafa, to z pewnością na niego skierowałabyś swoje uczucia. Dotyczyłoby to każdego, kto mógłby wypełnić pustkę twojej samotności”. – Uważam, że ja i Olaf znamy się lepiej niż wiele par, które mają okazję poznać się dopiero przed ślubem, a ich małżeństwa aranżują rodzice –

mówiła dalej trochę rozgoryczona Basia. – Wiem, myślisz, że jestem niedojrzała i niedoświadczona. Matka i twój ojciec też tak myślą. Lecz to nieprawda. Wierz mi, na początku Olaf trochę mnie zdenerwował. Te jego spojrzenia, jakby… – Basia niemal zachłysnęła się powietrzem – jakby mnie oczami rozbierał. Nigdy czegoś takiego nie przeżyłam. Zimny dreszcz przebiegł po plecach Ali. Doskonale wiedziała, co Barbara miała na myśli. Właśnie takie spojrzenia Olafa dzisiaj rozbierały i ją. A ile jeszcze innych kobiet? – Zapewne wszystkie kobiety w okolicy Zaborowa potraciły dla niego głowy? – pozornie zażartowała, choć niemal dygotała na całym ciele. – Ma się rozumieć – odparła niezrażona tym pytaniem Basia. – I sąsiadki, które miały okazję go poznać, i nawet służące. – Roześmiała się. – Myślę, że tylko mama i stara Perlicka go nie polubiły. „A nie zauważyłaś, jak on na nie patrzył? Nie zauważyłaś, jak patrzył dziś na mnie? Uciekaj od niego, póki czas” – pomyślała Ala. Nie ośmieliła się jednak powiedzieć tego na głos. Jakie zresztą miała prawo, by teraz wnosić zastrzeżenia czy krytykować wybory Basi? Ostatnimi czasy przybrana siostra prawie dla niej nie istniała, nawet nieliczne listy od niej nie zostały należycie przeczytane. „Może zresztą się mylę” – zastanawiała się, przypominając sobie, z jaką czułością i uwagą Olaf patrzył dziś na narzeczoną. – Życzę ci szczęścia – powiedziała wobec tego, obejmując Basię. – Powiedz mi tylko, czy nie będziesz tęsknić za swoim rodzinnym domem? Przecież to było twoje całe dotychczasowe życie. – Gdzie ty pójdziesz, tam i ja pójdę. Gdzie ty zamieszkasz, tam i ja zamieszkam. Twój naród będzie moim narodem. Twój Bóg będzie moim Bogiem – odparła cicho tamta. – Co ty mówisz? – spytała zdumiona Ala, otwierając szeroko oczy. – Nie ja. Księga Rut, Stary Testament – odparła Basia triumfalnie i dodała: – Jak widzę, ty również nie czytasz Biblii. Pod pewnymi względami ty i Olaf jesteście tacy do siebie podobni. Chyba go w końcu polubisz!

Rozdział 15 Z wielką ulgą po dwóch dniach Ala wróciła do swojego domu w Paryżu. Nie dała się namówić na przedłużenie wizyty w Zurychu. Musiała jednak zaproponować ojcu i Basi, aby w drodze powrotnej do kraju zawitali do niej na dwa–trzy dni. To było wielkie pragnienie Barbary, która marzyła o tym, aby wreszcie zobaczyć Paryż. Nie ulegało wątpliwości, że teraz nadarzała się ku temu wyśmienita okazja. Doktor Joachim osobiście umieścił córkę w przedziale pociągu, upewniwszy się wcześniej, czy będzie miała odpowiednie towarzystwo współpasażerów. Zajął się także jej bagażem, nadal jednak nie był do końca przekonany co do jej samodzielnej podróży z Zurychu do Paryża. Patrzył na nią z takim niepokojem, troską i miłością, że po raz kolejny w ciągu ostatnich trzech tygodni poczuła wzruszenie z tego powodu. O nic jej też nie pytał, to ona uznała, że powinna coś powiedzieć. – Nic nie mogłam zrobić. Faktycznie jest bardzo zakochana i raczej nie odwiedziemy jej od decyzji o małżeństwie. Co mogę jeszcze dodać? Przykro mi, że tak zawiodłam ciebie i Martę. – Nie zawiodłaś nas, dziecko. Dla nas najważniejsze jest to, że próbowałaś, że zadałaś sobie trud, że… nie jesteś dla nas… całkowicie stracona. Ostatnie zdanie wyrzucił z siebie z pewnym trudem. Ala nie wiedziała, co odpowiedzieć. W ciągu ostatnich tygodni po raz kolejny uświadamiała sobie własny egoizm. Nie tłumaczył jej fakt, że wychowała się z dala od rodziny. Jej paryscy przyjaciele nie byli przecież egoistami, Raul w każdym razie z całą pewnością – nie. – Z tego jednak, co mówisz, wnoszę, że podzielasz moje i Marty zdanie na temat Lityńskiego – zagadnął ojciec już innym, rzeczowym i spokojnym tonem. – Podobnie jak my myślisz, że Basia popełnia błąd i może przepłakać resztę życia? – Sama nie wiem – zaczęła Ala ostrożnie. – Trudno na podstawie niepełnych trzech dni wyrobić sobie zdanie o człowieku. Często pierwsze wrażenie jest najtrafniejsze, jednak czasem nas zawodzi. – A więc jednak, moje dziecko, twoje pierwsze wrażenie nie usposobiło

cię przychylnie do niego? – Doktor bacznie patrzył w jej oczy. Musiała, a nawet chciała być w tym momencie szczera. – Nie – odparła cicho. – Ja też boję się o Barbarę. Jednak, mój ojcze… mogę się mylić. – Raczej nie. – Doktor westchnął. – Widzę, że jesteś najrozsądniejsza z moich dzieci. Chłopcy nie mają żadnych zastrzeżeń i w ogóle nie odpowiedzieli na moją i Marty prośbę o jakąkolwiek interwencję, choćby poufną rozmowę z Baśką i z… nim. – Pamiętaj, tato, że znają go najlepiej z nas wszystkich. Gdyby widzieli jakieś niebezpieczeństwo, interweniowaliby z pewnością. Mówiąc to, chciała zagłuszyć własny strach i wątpliwości. Przez niespełna trzy dni, jakie spędziła w Zurychu, Olaf towarzyszył jej rodzinie niemal na okrągło. Był rzeczywiście niezastąpiony jako przewodnik po mieście. Zapewniał im wszelkie odpowiednie rozrywki. Dbał o swój wizerunek zatroskanego i zakochanego narzeczonego. Patrzył jednak na Alę, i to zawsze wtedy, gdy inni tego nie dostrzegali. Jak mogli tego nie widzieć? A może to ona była przewrażliwiona? Starała się nigdy nie dopuszczać do sytuacji, by zostać z nim sam na sam. Raz jednak, przez chwilę, tak się stało. Spacerowali we troje: ona, Basia i Olaf, gdy na końcu ulicy dostrzegli Janka. Próbowali go przywołać, machali rękoma, ale ich nie widział. – Pójdę po niego – powiedziała ze śmiechem Basia. – Nie… ja pójdę – zaofiarowała się pospiesznie Ala. – Nie, nie… Nastraszył mnie wczoraj na korytarzu w hotelu. Myślałam, że ducha wyzionę. Czasami zachowuje się jak trzynastoletni sztubak. Teraz czas na mnie, dam mu nauczkę. Nie czekając na reakcję swoich towarzyszy, szybkim krokiem oddaliła się od nich. Ala starała się nie patrzeć na Lityńskiego, lecz cisza, która teraz zapanowała między nimi, okazała się ponad jej nerwy. – Niech pan o nią dba, niech będzie z panem szczęśliwa – wydusiła z siebie i zadała sobie nieludzki niemal trud, by jednak na niego spojrzeć. Nie spuszczał z niej oka, uśmiechnięty, pewny siebie i swojej władzy nad nią. Nawet nie ukrywał, o czym w tej chwili myślał. Jego wzrok błądzący po całej jej postaci wyrażał to jednoznacznie. Ala czuła się niepewnie, ale wytrzymała jego spojrzenie. Nawet się nie

zarumieniła, chociaż słyszała tłuczenie – nie bicie, ale właśnie tłuczenie – swojego serca i była niemal pewna, że słyszy je cała ulica. – Bądź spokojna – odparł szeptem. – Uszczęśliwię ją tak, że w głowie jej się zakręci. Osłupiała na moment, ale w tym momencie podeszli już Barbara i Janek. Wobec tego, że oboje paplali jedno przez drugie, Ala nie musiała więcej się odzywać. Całe szczęście, bo chyba nie byłaby wtedy fizycznie do tego zdolna. Nie opowiedziała o tym nikomu – ani ojcu, ani braciom, ani Baśce. Co niby miałaby im powiedzieć? Że Olaf obiecał uczynić Basię szczęśliwą… aż do zawrotu głowy? Cokolwiek miałoby to oznaczać?! A te spojrzenia… O nich też nie umiała powiedzieć nikomu… Choć może należało. W jaki sposób miałaby to jednak zrobić? A gdyby jej nie uwierzyli? Albo uwierzyli? Co wtedy? A może to tylko jej wyobraźnia? Wreszcie doszła do wniosku, że poradzi sobie z tym sama. Radziła sobie z ludźmi całkiem nieźle i w razie kłopotów potrafiła pokazać natrętom ich miejsce. Dała sobie radę nawet z poważną propozycją małżeństwa i wyjazdu za ocean. Jednak nikt do tej pory nie patrzył na nią tak jak ten Lityński. Zawiadowca dał w końcu sygnał, aby podróżni już wsiadali do pociągu. – Do zobaczenia w Paryżu za tydzień – rzekł doktor Matzer, odprowadzając córkę do przedziału. – Zajrzymy do ciebie z Baśką, tak jak to zaplanowaliśmy. Żałuję tylko, że nie mogłaś poczekać tutaj na nas przez ten tydzień. – Nie mogę, tatku – odpowiedziała w miarę pogodnie i swobodnie. – Wiem, że to cię denerwuje, ale tam mam pracę i moich uczniów. Zarabiam na utrzymanie. Doktor stał na dworcu, dopóki pociąg nie zniknął mu z oczu. „Nie denerwuje mnie to, że jesteś samodzielna” – pomyślał, analizując słowa córki. „Sądzę, że dzięki temu unikniesz takich zasadzek jak twoja przybrana siostra. Jednak boję się o ciebie, bo możesz spotkać na drodze inne niebezpieczeństwa i jesteś tak daleko ode mnie. Masz dopiero dziewiętnaście lat. Odzyskam cię jednak, dziecko… W końcu odzyskam. Już od dawna nie należysz do swojej matki”.

Rozdział 16 Na czas krótkich odwiedzin ojca i Barbary Ala zawiesiła spotkania towarzyskie, a jej domek zatętnił autentycznym życiem rodzinnym. Nikogo też ze swoich licznych znajomych przez te dni nie zapraszała. Wyjątek stanowił jedynie Raul, ale przyjaciel wymówił się od wizyt. – Twój ojciec nie przepada za mną i nie rozumie, jaką pełnię przy tobie rolę. To samo dotyczy twojej gospodyni, która najchętniej posłałaby mnie do wszystkich diabłów. O nią jednak nie dbam. Bawi mnie ta biedna stara. Twojego ojca jednak nie chcę denerwować. Poza tym, ma prawo nacieszyć się tobą – tłumaczył. – Mój ojciec ma teraz inne zmartwienia. – Wiem, martwi się o pasierbicę, która być może źle ulokowała swoje uczucia. Czy chcesz, aby jeszcze dodatkowo martwił się o ciebie… że romansujesz ze mną? – Przecież nie romansuję ani z tobą, ani z nikim. Ojciec musi to zrozumieć. – Nie zrozumie tego żaden ojciec na świecie. Każdy jest przekonany, że na jego córkę czyhają uwodziciele z całej kuli ziemskiej. Zapewniam cię, że jeśli ja jakimś cudem będę miał kiedyś córkę, zastrzelę każdego, kto się do niej zbliży bez mojej zgody. – Z tobą nie da się normalnie rozmawiać. – Ala roześmiała się. – Rób, jak chcesz, ale pamiętaj, że w każdej chwili możesz mnie odwiedzić. – Nawet w nocy? – Mrugnął do niej łobuzersko. – I ty dziwisz się swojemu ojcu? Machnęła ręką na pożegnanie i to był cały jej komentarz. Wiele razy tak żartowali i nigdy żadne z nich nie widziało w tym nic niestosownego. Ala wiedziała jedno: Raul był najlepszym przyjacielem, jakiego miała w życiu. Gdy w bardzo młodym wieku wbrew niemal całemu światu, wbrew jego prawom i normom zaczynała samodzielne życie, to on i jego ówczesna partnerka, a zarazem przyjaciółka Ali, Emilka, pomogli jej niemal we wszystkim, zwłaszcza uwierzyć w to, że wszystko może się udać. Raul wspierał ją przy kupnie domu, znalazł jej zajęcie, które dało jej niezależność finansową. Przekonał ją, że ma talent muzyczny, wprowadził do towarzystwa

artystów, różnych niepokornych duchów i osobowości paryskiego świata, czuwał nad nią bezpieczeństwa.

z

daleka

i

z

bliska,

a

także

zapewniał

poczucie

Po śmierci Emily nie wiązał się już z nikim emocjonalnie, ale nie zamknął się też w klasztorze. Korzystał pełnymi garściami z miłosnych atrakcji, jakie oferował Paryż i nie tylko, oraz, oczywiście, gorliwie zapracował na jak najgorszą reputację. Nie przejmował się tym wcale, uważając, że życie naprawdę jest zbyt krótkie, aby prowadzić je pod dyktando różnych ciasnych zasad i norm. Byli przyjaciółmi i powiernikami swoich spraw i tajemnic, a jedyne, czego Ala żałowała, to niechętny stosunek jej rodziny do Raula. O ile jednak kiedyś opinia rodziny nie miała dla niej wielkiego znaczenia, o tyle w ostatnich tygodniach stawała się czymś zdecydowanie ważnym. Teraz autentycznie pragnęła, aby coraz bliżsi jej ludzie patrzyli na jej oddanego przyjaciela życzliwym okiem. Droga ku temu była jednak jeszcze długa i wyboista, a Raul nie zamierzał jej na siłę skracać. Ala żałowała, lecz musiała to uszanować. Na okres trzech dni przeobraziła się zatem w przewodnika po Paryżu, tym bardziej że Basia była autentycznie zachwycona miastem. Notre Dame, Sainte-Chapelle, Opera, Pont Neuf, Ogród Luksemburski, kościoły, wyspa Cité… Basia chłonęła to wszystko z zapałem człowieka nagle wypuszczonego z zamknięcia w szeroki świat. – To chyba jakiś sen, nie wierzę, że naprawdę tu jestem – powtarzała z zapałem. – Te wspomnienia starczą mi na wiele lat życia. – A tymczasem już za kilka miesięcy będziesz mieszkać w sąsiednim kraju. – Tak się cieszę, Alu. Taka jestem szczęśliwa! Taka zmiana w moim życiu. Najpierw jednak to ty odwiedzisz nas w Zaborowie. Tym razem już się nie wymówisz od tego. Musisz przyjechać latem i zostać aż do ślubu i wesela. Ala sama wiedziała, że tym razem nie może odmówić prośbie całej rodziny, wyrażonej przez przybraną siostrę. Co więcej – zaczęła nabierać ochoty na wyjazd do Zaborowa, bodaj pierwszy raz w życiu. Nie umiała sobie tylko do końca odpowiedzieć na pytanie: czemu właściwie zaczęła zmieniać zdanie? Następnego dnia doktor Joachim towarzyszył dziewczętom w dalszym

zwiedzaniu i odkrywaniu tajemnic stolicy Francji. Place de la Concorde, Grand Palais, L’Arc de Triomphe du Carrousel, Jardin des Tuileries… – Nie zwiedzimy całego miasta w trzy dni – mówił doktor, gdy stali koło Conciergerie. – Ty i Ala nie potrzebujecie zwiedzać. Znacie tu wszystko – zaprotestowała żywo Basia. – Ja zamierzam chodzić od świtu do nocy, aż padnę. – Nie nadążymy za tobą, panienko! Masz kondycję wyścigowego, albo i pociągowego, konia przyzwyczajonego do ciężkiego, fizycznego wysiłku. Ja jestem molem książkowym i pracuję z chorymi. Jestem też już chyba za stary na taki maraton jak ten. – Ja postaram się temu sprostać – oświadczyła Ala. – Ja również – odezwał się głos, który z całą pewnością należał do Olafa. Joachim, jego córka i pasierbica patrzyli, kompletnie oszołomieni, na nowo przybyłego. Pierwsza odzyskała głos Basia. – Skąd się tu wziąłeś? – krzyknęła zdumiona. – Ależ nas zaskoczyłeś! Byłam pewna, że spotkamy się dopiero latem, w Zaborowie. – Ja też tak myślałem, ale to niepodobna… Gdy sobie uzmysłowiłem, że przez parę dni będziesz jeszcze tak blisko, a ja nie mogę cię zobaczyć… Przyjechałem zatem i zostanę do jutra. – A twoja praca w szpitalu? – Zaczynam dopiero za parę dni. Co to za pytania, moja panno? Nie cieszysz się, że mnie widzisz? – Ależ bardzo. – Basia z trudem jeszcze dochodziła do siebie, podobnie zresztą jak Joachim i Ala. – Tylko jestem zaskoczona… Wybacz… – Gdzie się pan zatrzymał? – zapytał Matzer, starając się ukryć, że niespodzianka Olafa nie jest powodem szczególnego zadowolenia. – W Hotel Adieu d’Amour. O! Doskonale rozumiem, że to podejrzana nazwa, ale zapewniam, że jednocześnie najprzyzwoitsze miejsce pod słońcem. – Naraził się pan na duże koszty. – Joachim nie mógł powstrzymać się, aby tego nie powiedzieć. Miał przy tym na myśli niewielkie możliwości finansowe rodziców Olafa. – Proszę nie przejmować się tą stroną mojego przyjazdu. Wkrótce

podejmuję pracę i nie jestem biedakiem. Pomyślałem jedynie, że mogę pobyć z Barbarą jeszcze półtora dnia dłużej – odparł na pozór wesoło Olaf, choć słychać było w jego głosie nieprzyjemne, pełne urazy tony. – Oczywiście – odparł po chwili Joachim, spostrzegłszy, że pasierbica patrzy na niego rozżalona. – To zresztą rzeczywiście szczęśliwie się złożyło, gdyż Basia ma niepohamowany apetyt na odkrywanie Paryża, a ja już niestety nie mam tyle siły na podobne tempo. Chętnie przekażę panu pieczę nad moimi dziewczętami. Atmosfera wyraźnie się poprawiła, tylko Ala pozostała spięta. Najchętniej odeszłaby razem z ojcem, niestety, nie wypadało zostawiać narzeczonych razem samych. – Jak nas tu znalazłeś? – zapytała nagle spontanicznie Basia. – Skąd wiedziałeś, że będziemy właśnie w tym miejscu? „A właśnie” – pomyślała Ala. Od razu przyszło jej to do głowy, gdy tylko doszła do siebie po tym niespodziewanym spotkaniu. Ona jednak nie mogła podobnego pytania zadać głośno. Olaf miał przygotowaną odpowiedź. – Robert podał mi adres panny Alicji – odparł. – Pani gospodyni poinformowała mnie, że państwo są już w mieście. Wiedziała również, dokąd się wybieracie. – No tak… – Basia zawahała się, widząc niezadowolenie na twarzy przyjaciółki. Domyśliła się, że Ala nie była zachwycona faktem znajomości jej adresu przez Olafa. Tylko… z jakiej przyczyny? Przecież i tak by się tego dowiedział, skoro miał zostać członkiem rodziny. – Conciergerie – Olaf najwyraźniej zapragnął już mówić o czym innym i zwrócił uwagę na budowlę – to ciekawe, choć ponure miejsce do oglądania. Przywodzi na myśl mroczne czasy spisków i rewolucji. Od XVI wieku zamek służył jako więzienie państwowe. W czasie rewolucji tysiące Francuzów spędzały tu ostatnie godziny przed wkroczeniem na szafot. Przyznam, że w Paryżu istnieją weselsze miejsca. – Życie to nie tylko jaskinia uciechy. Nie uciekniemy przed troskami – odparł doktor Joachim. – Nie uciekniemy, ale po co ich szukać? – zripostował wesoło Olaf. – Historia, jak mówią, jest nauczycielką życia – wtrąciła Ala, aby coś

powiedzieć. Do tej pory bowiem nie odezwała się jeszcze ani jednym słowem. – Tak mówią, rzeczywiście – zgodził się pogodnie Lityński. – Na pewno oburzę pana doktora, gdy powiem, że w szkole historia była dla mnie prawdziwą mordęgą. Nudna i trudna… Zbierałem kije po karku niczym więźniowie w dawnych czasach. – A jednak czegoś się pan nauczył na tych strasznych lekcjach – odparł doktor Joachim. – Zaprezentował nam pan wiedzę na temat Conciergerie. A poza tym historia lubi się powtarzać, niestety… – Myślę, że raczej nie ma powrotu do wojen i rewolucji. Poziom życia większości społeczeństw nie był nigdy tak wysoki jak obecnie. Ludzie nie nadają się już do tego, aby porzucić wygody życia w pokoju i zabijać się na frontach. – A nie słyszy pan czasem brzęku szabel? Wystarczy poczytać gazety. – Czytam gazety, doktorze – odparł spokojnie Olaf. – Być może tylko inne niż pan. Takie, które nie nawołują do obrony narodowych interesów i nie straszą ludzi. – Może przestaniecie się kłócić? Psujecie mi przyjemność pobytu w Paryżu. – Basia przerwała tę dyskusję. – Wybacz, kochana. – Olaf ponownie ucałował jej ręce. – To nie kłótnia, tylko zwykła wymiana zdań, jakie mają miejsce na całym świecie między ludźmi czytającymi i zainteresowanymi światem. Panna Alicja, jak widzę, nie protestuje. Zapewne nie raz w paryskich domach lub lokalach słyszała podobne rozmowy. – Niestety – mruknęła Ala. – Lecz tylko tam, gdzie zgromadzi się zbyt wielu mężczyzn. – Sugerujecie, że nic nie wiem, bo jedyne kłótnie i rozmowy w Zaborowie dotyczą cen ziemniaków i mięsa na obiad? – naburmuszyła się Basia. – No cóż, zgodnie z tym, co mówi panna Alicja, w Zaborowie jest po prostu zbyt wiele kobiet. No dobrze, kończmy już ten temat. – Olaf uśmiechnął się. – Chętnie zaopiekuję się paniami, panie doktorze. Uprzedzam jednak obie panny, że moje siły tak łatwo się nie wyczerpią. Ala drgnęła, bo dotarła do niej dwuznaczność ostatniego zdania. Basia jednak niczego nie zauważyła, roześmiała się i ujęła narzeczonego pod

ramię. Pożegnali doktora Joachima i ruszyli we troje przed siebie, by zagłębić się w urokach miasta. – Prosimy o wykład historyczny – zagadnęła Barbara. – Zależy, na jaki temat, moja droga. – Proponuję Luwr, oczywiście bardzo pobieżnie, z zewnątrz – odezwała się Ala. – Luwr, siedziba królów do czasów, gdy Ludwik XIV zdecydował się porzucić Paryż i rozbudować rezydencję w Wersalu. Zatem rzućmy okiem na Luwr. – Wersal – rozmarzyła się Barbara. – Jedźmy do Wersalu! – Ależ, kochana moja… Nie teraz, nie dzisiaj… – Olaf uśmiechnął się pobłażliwie. – To dobre dwadzieścia kilometrów stąd. Samo zwiedzanie zajmie nam kilka godzin. – To może jutro? – spytała Basia, nie zauważając pobłażliwego tonu. – Wyjeżdżam z ojczymem dopiero pojutrze z samego rana. – Ja wprawdzie wyjeżdżam jutro, ale dopiero wieczorem. Nie widzę przeciwskazań do wycieczki, pod warunkiem że wyruszymy najwcześniej, jak to tylko możliwe. O tej porze roku także ogrody Wersalu powinny rzucić nas na kolana. – Pan już był w Paryżu i w Wersalu? – zapytała Ala. – Tak, pani. Kiedy miałem dwanaście lat, przyjechałem tu z ojcem. Akurat miał trochę pieniędzy, aby zrobić mi niespodziankę. Mówił to trochę szorstko i wyzywająco, jakby przyjemność mu sprawiało oznajmianie światu, że pochodzi z niezamożnej rodziny i to, co ma, zawdzięcza w dużej mierze tylko sobie. Ala jednak uspokoiła się. Wyglądało na to, że Olaf przestał ją uwodzić, staje się szczery i rzeczywiście interesuje się tylko Barbarą. Albo jej pieniędzmi. Dla Ali jednak nie miało to już większego znaczenia. Najważniejsze, że nie miała, przynajmniej na razie, się czego obawiać ze strony Lityńskiego. Barbara zaś sama powinna wykazać się czujnością w swoich sprawach, skoro nie chce słuchać dobrych rad. W dodatku jej miłosny wybór popierali Robert i Janek, którzy nie mieli w tej sprawie żadnych obiekcji, a wręcz przeciwnie – byli zachwyceni całą historią. Ala postanowiła sobie jedno: pojedzie latem do Zaborowa, poczeka tam na ślub i wesele przybranej siostry, lecz potem niezwłocznie wróci do swojego domu

w Paryżu i do swoich spraw. Może wszystko jakoś się ułoży. Wieczorem jednak zakomunikowała Barbarze, że nazajutrz do Wersalu pojedzie z nimi także Raul. – Wiem, że dla ciebie on jest niczym diabeł z widłami, ale to mój przyjaciel. Skoro twój narzeczony ma prawo nas zaskakiwać swoim przyjazdem i zakłócać nam wspólny pobyt, to i ja mam prawo zaprosić na wycieczkę przyjaciela. – Sama nie wiem… – Basia była wyraźnie zakłopotana. – Ten Raul… Sprawia wrażenie… „Gdybyś ty wiedziała, jakie wrażenie sprawił na mnie twój Olaf ”. – Jesteś zła, że Olaf przyjechał? – spytała nieśmiało Majewiczówna. – Ojczyma nawet nie pytam. Widać to gołym okiem i słychać. Czego wy właściwie chcecie od Olafa? Dlaczego on się tak nie podoba matce, ojczymowi i tobie? Nie zaprzeczaj! Nie jestem taka głupia, żeby nie widzieć, że on się tobie nie podoba. – Nie podoba mi się, że spada nagle, nie wiadomo skąd, między nas troje, gdy ty, ja i ojciec mamy okazję pobyć sami – przyznała Ala. – Nie lubię, gdy ktoś w ten sposób mnie zaskakuje, jak on w okolicach Conciergerie. – Dlaczego? Przecież lubisz tego typu ludzi i obracasz się wśród takich, którzy miewają znacznie bardziej oryginalne pomysły – odparła wyzywająco Basia. – Lubisz mocne wrażenia i nudzi cię monotonia. „Jaka z ciebie naiwna gąska! Doprawdy bez Raula nie ruszam się z wami do tego Wersalu. Głupota jednej strony i bezczelność drugiej to dla mnie zbyt wiele. Jak możesz porównywać moich utalentowanych, sympatycznych przyjaciół z tym zadufanym w sobie Don Juanem? No dobrze, może i jestem niesprawiedliwa, ale już tracę cierpliwość do tego wszystkiego”. – Wybacz mi, kochana – odezwała się nieśmiało Barbara. – Masz rację… Nie mam prawa krytykować człowieka, którego nazywasz przyjacielem. Oczywiście, cieszę się, że będzie nam jutro towarzyszył – powiedziała ze skruchą, a po chwili roześmiała się i dodała: – Jednak lepiej będzie, jeśli nie powiemy tego twojemu ojcu. Nie cierpi tego Raula w tym samym stopniu, co mojego Olafa. „Jest mi to całkowicie obojętne, co myśli o Raulu mój ojciec. Jeśli pogodził się z twoim małżeństwem, to musi również pogodzić się z moimi

przyjaźniami” – pomyślała ponuro Ala. Obecność Raula Reneta podczas wyprawy do Wersalu miała same dobre strony. Był uroczym towarzyszem, mniej więcej w wieku Olafa, ale w przeciwieństwie do niego człowiekiem autentycznie spontanicznym i wręcz nafaszerowanym wiedzą i o Paryżu, i o Wersalu. Basię rozbroił zupełnie. Była nim oczarowana i szczerze zadowolona, że pojechał razem z nimi. – Miałaś doskonały pomysł – szepnęła do Ali, gdy na moment znalazły się same. – To rzeczywiście bardzo miły człowiek. Bardzo przypomina mi Janka, chociaż oczywiście fizycznie nie są do siebie podobni. Muszę potwierdzić, że Raul jest dla ciebie takim samym przyjacielem, jak twoi bracia wobec mnie. Potem uwagę jej zwrócił portret Marii Antoniny. – Była taka piękna i taka nieszczęśliwa – szepnęła, patrząc na królową. – Nie tylko dlatego, że została bestialsko zamordowana na szafocie. Najpierw musiała pogodzić się z tym, że wydano ją za mąż za człowieka, którego podobno nie była w stanie pokochać. – O to było trudno – przyznał z łobuzerskim uśmiechem Raul, podchodząc do dziewcząt. – Młody małżonek nie potrafił jej w sobie rozkochać i obudzić w niej… kobiety. Ponoć przez siedem lat nie wiedział, oboje nie wiedzieli, jak skonsumować własne małżeństwo. – Co takiego? Basi aż parasolka wypadła z ręki i upadła z hałasem na pałacową posadzkę. Dziewczyna poczerwieniała na twarzy i w popłochu zerknęła na Alę. – Raul… – ostrzegła przyjaciela złowieszczym szeptem Ala. – Och! Nie lękaj się, moja droga! My nie będziemy mieć z tym problemu. – Olaf roześmiał się, przyciskając mocniej, niż wypadało, ramię narzeczonej. – Na miłość boską, jesteście obaj obrzydliwi. – Basia była zmieszana w najwyższym stopniu, ale mimo własnych wysiłków nie wyglądała na oburzoną. Po chwili również uśmiechnęła się figlarnie. – Chodźmy, robimy za dużo hałasu. Zaraz nas wyrzucą – zakomenderowała w końcu Ala. Gdy, już w Paryżu, żegnała się z Raulem, który nie chciał wejść do jej domu z powodu obecności doktora Joachima, nie mogła powstrzymać się

przed małą, żartobliwą wymówką: – Byłbyś bardzo miły, gdyby nie te twoje żarty. Pamiętaj, że mówiłeś do dziewicy, wychowanej w polskim szlacheckim dworku wśród pól i lasów. Ona prawie wcale nie widywała mężczyzn. – Nie doceniasz jej – odparł wesoło Raul. – Twoja siostra, czy jak ją tam zwał, naprawdę wie, czego chce, i sądzę, że potrafi bez wahania korzystać z życia. Takie dzikie kwiaty mają dużą siłę przetrwania, choć pewnie tu, w wielkim świecie, jest im trudniej niż na łonie natury. – Tego się obawiam. Nie wiem, czy dokonała słusznego wyboru – powiedziała z westchnieniem Ala. – Ja wiem. Nie dokonała. – Z oczu Raula znikła wszelka wesołość. Popatrzył z powagą na młodą przyjaciółkę i dodał: – Nie podoba mi się ten facet, ale ona sobie z nim poradzi. – Raulu, skąd ty… – wyjąkała zaskoczona Ala, lecz nie dał jej dokończyć. – To ty uważaj na niego. Pamiętaj, gdybyś miała z nim jakieś problemy, powiedz mi… Powiedział to cichym, ale groźnym głosem. Ala poczuła, że nogi uginają się pod nią, a w gardle zasycha. Czyżby Raul zauważył coś dzisiaj? Najwyraźniej tak, choć ona niczego podobnego dziś akurat nie spostrzegła. Może właśnie dlatego, że Raul też tam był i miała poczucie bezpieczeństwa. Teraz próbowała zbagatelizować sprawę, dać do zrozumienia przyjacielowi, że wszystko jest w porządku. – Tak? I co mu wtedy zrobisz? – zapytała wesoło, nawiązując do jego słów. Nie odpowiedział – ani żartem, ani uśmiechem. W dalszym ciągu patrzył na nią z powagą. Naraz dotarło do niej, że się bała… Tak jak wtedy, w Zurychu. – Wtedy go zabiję – odparł cicho. – Jeśli nie będzie innego wyjścia.

Rozdział 17 Ala odkładała swój wyjazd do Zaborowa tak długo, jak mogła. W czerwcu jednak ustalono ostateczny termin, a ona była pełna najgorszych przeczuć. Nie mogła uwierzyć, że jeszcze parę tygodni temu przez chwilę czuła nawet podekscytowanie, że znajdzie się wśród rodziny, w kraju, w którym się urodziła. Teraz nie było już śladu po podobnych odczuciach. Bała się panicznie Zaborowa, pałacu z liczną służbą i nudy, jaka musiała tam panować. Jak ona tam wytrzyma od czerwca do września? Co będzie tam robiła? Bała się Marty i jej pretensji o wszystko. Czuła niechęć na myśl o miłosnym świergocie i zwierzeniach Barbary, na które będzie skazana od rana do nocy. Dlatego ucieszyła się bardzo, gdy w czerwcu odwiedził ją w Paryżu Janek, który właśnie zdał egzaminy w Zurychu i jechał już do Zaborowa na wakacje. – Pojedziesz ze mną – oświadczył. – Obiecałem to ojcu, który umierał z przerażenia na myśl o twojej samodzielnej podróży przez pół Europy. Poza tym wiem, że ty z kolei umierasz ze strachu na myśl o Zaborowie. Nie zaprzeczaj, czytam z twojej twarzy jak z książki. Boisz się Zaborowa i Marty. Tak naprawdę nie masz powodu, ale rozumiem, że musisz mieć czas na oswojenie się z jednym i z drugim. Marta nie jest wilkiem, który pożera małe dziewczynki, ale dobrze… pomału. Najpierw pojedziesz razem ze mną do Warszawy i odwiedzimy tam ojca i Roberta. Tam się urodziłaś, tam był kiedyś nasz wspólny dom. Pokażemy ci Warszawę, w której nigdy nie byłaś, poza pierwszymi miesiącami twojego życia. Ta propozycja przypadła jej do gustu. Najpierw Warszawa! Wielkie miasto! Nie Paryż wprawdzie, ale jednak stolica Królestwa. Teatry, lokale, kawiarnie, mnóstwo ludzi, intelektualne rozrywki, koncerty. To rozumiała. Dzięki Bogu, że ojciec i bracia wpadli na ten pomysł. W ten sposób łatwiej upora się z myślą o czekającym ją Zaborowie. Poza tym perspektywa spędzenia czasu z ojcem, Jankiem i Robertem naprawdę ją ucieszyła. Bardzo się do nich przywiązała od czasu wspólnego, krótkiego pobytu w Zurychu. Utrzymywali już regularny kontakt listowny i odkryli nawzajem, jak wiele ich łączy i jak dużo mają sobie do powiedzenia. Wyruszyli zatem oboje z Jankiem do Warszawy. Raul pożegnał ich na

Paris-Nord, obiecując, że będzie od czasu do czasu zaglądał do domku przyjaciółki. Janek nie miał co do tego obiekcji, jako jedyny z rodziny Ali nigdy nie żywił podejrzeń co do Raula. Pani Maurion dostała coś w rodzaju kilkumiesięcznego urlopu i wyjechała do rodziny. Za skarby świata biedna staruszka nie nocowałaby sama w domu panny Matzer. Długa podróż do Warszawy minęła bez przykrych niespodzianek i nawet dość szybko, ale to dzięki Jankowi, który wręcz iskrzył humorem i nie pozwalał siostrze na nudę ani nadmierne zmęczenie. Na dworcu w Warszawie już czekali na nich z otwartymi ramionami ojciec i Robert. – To nasz dom – powiedział doktor Matzer do córki, gdy przekroczyli próg wytwornego, warszawskiego mieszkania. – Tu się urodziłaś. Nie byłem niestety obecny przy twoich narodzinach. Kilka dni wcześniej musiałem wyjechać z Warszawy, ale tu właśnie zobaczyłem cię po raz pierwszy, gdy miałaś dziesięć dni. Doktor nagle zamilkł i odwrócił głowę. Ala domyśliła się, o co chodzi, i nie zadawała pytań. Ze wzruszeniem chodziła po pokojach, gdzie dawno temu ona, jej bracia i ich rodzice przez krótki czas byli rodziną. Zaraz potem wszystko się rozpadło, bo tak zadecydowała ich matka. „Jacy byśmy byli, gdyby matka nie odeszła z innym mężczyzną? Jaka bym była, gdyby nie zabrała mnie ze sobą? Dziwne, nigdy nie zastanawiałam się nad tym. Lecz nigdy przedtem w sposób świadomy nie byłam w tym domu”. – Zobacz, nasza ślubna fotografia. – Ojciec wskazał zdjęcie stojące w ramkach na komodzie. Patrzyła na swoich rodziców, młodych, szczęśliwych, zakochanych. Za jej plecami Janek i Robert też spoglądali na fotografię, którą już tyle razy oglądali. Nigdy jednak nie patrzyli na zdjęcie ślubne swoich rodziców wszyscy troje razem. – A to fortepian, na którym Zofia uwielbiała grać – odezwał się doktor i dodał ze smutkiem: – Potem lubiła już tylko ten fortepian. – Talent muzyczny masz po naszej mamie – odezwał się Janek, aby odegnać smutny, melancholijny nastrój. – No dobrze, dajmy już temu spokój – rzekł nagle zdecydowanym tonem Robert. – Nasza matka przecież nie umarła. Nie tylko żyje, ale jeszcze

dobrze się bawi tam, gdzie teraz przebywa. My również bawmy się dobrze. Ja i Janek byliśmy w tym domu naprawdę szczęśliwi, i to dzięki ojcu. Rzeczywiście, dobrze się bawili. Warszawa nie rozczarowała Ali pod żadnym względem. Znalazła tu wszystko, czego spodziewała się po tym mieście. Najważniejsi byli jednak ojciec i bracia. Wbrew jej dawnym poglądom, powoli, czasem mozolnie, lecz jednak odczarowywali lata spędzone daleko od siebie. Pragnęła teraz dowiedzieć się jak najwięcej, pragnęła z nimi być i rozmawiać. – Powiedz mi – zagadnęła pewnego razu Janka – jak to możliwe, że ojciec ożenił się po raz drugi, skoro z naszą matką brał ślub kościelny? Nie sadzę, by orzeczono nieważność ich ślubu, skoro mieli troje dzieci. A może wziął potem z Martą ślub cywilny, tak jak we Francji, w merostwie? – Nie ma w Królestwie ślubów cywilnych – Janek uśmiechnął się – i nie ma merostwa w żadnym tutejszym mieście. Rodzice brali ślub w Kościele ewangelickim. Matka była luźno związana z tym wyznaniem. Teraz, jak wiesz, z żadnym Kościołem związana już nie jest. Nie wiem, jakie ojciec musiał wtedy spełnić formalności i co zrobił potem, gdy już się rozstali. Nie chciałem go o to pytać. W każdym razie z Martą wzięli ślub w Kościele rzymskokatolickim. – Brakowało ci jej kiedyś? – spytała po chwili. Zrozumiał, że pytała o matkę. – Nie pamiętam momentu jej odejścia. Nie pamiętam żadnej szczególnej chwili z nią związanej. Nie zajmowała się nami… Były różne dobre nianie, a potem pojawiła się Marta. Starała się po swojemu, ale my nie potrzebowaliśmy obcej kobiety w roli matki. Jakiś czas później polubiłem Martę, bo odpuściła i przestała wychowywać mnie i Roberta. Marta jest w porządku, zapewniam cię. – Myślę, jak musiało być jej ciężko – rzekła Ala w zamyśleniu. – Chciała być naszą matką, a my to odrzuciliśmy. W sumie wy obaj, podobnie jak ja, wychowywaliście się sami. – No, prawie. Ojciec często był nieobecny, ale gdy wracał, wynagradzał nam to w dwójnasób. Nie odczuwaliśmy braku prawdziwej, pełnej rodziny. Oczywiście w mieszkaniu był ciągły rozgardiasz, nasze nianie rozpuszczały nas do woli, ale to był ciepły dom, pełen rozmów i przyjaźni. Marta potem ogarnęła to jakoś.

– Nie było jej łatwo, skoro wróciła do Zaborowa. – Myślę, że i tak wróciłaby do swojego majątku. Nie lubiła Warszawy. Dopiero na wsi, w Galicji czuła się sobą. – Jak myślisz, czy tak samo będzie z Basią? – spytała nagle Ala. – Czy ona sobie nie wyobraża zbyt kolorowo tego nowego życia? – Ma prawo spróbować – odparł Janek, a po chwili, ni z tego ni z owego, dodał: – Wiesz, że mówisz to samo, co Marta? – A jeśli nie będzie szczęśliwa po ślubie, to co wtedy? – dopytywała Ala, pozostawiając bez komentarza uwagę brata o Marcie. – Też obaj z Robertem powiecie, że miała prawo spróbować? Tylko co ona wtedy zrobi? Przecież to będzie katolicki ślub, z którego raczej nie da rady się wyplątać. – Daj spokój! – Janek zniecierpliwił się.– Znowu mówisz jak Marta. Gdybym nie znał waszych wzajemnych relacji, pomyślałbym, że rozmawiałyście o tym ze sobą. Co za fatalizm! Dlaczego ma im się nie udać? Gdyby tak wszyscy myśleli, na świecie nie byłoby małżeństw. Niech zgadnę… nie ufasz mu? Boisz się go, tak? – Tak – przyznała Ala. – Czy Marta też tak mówi? – Dokładnie! Powiedz jeszcze… dlaczego? Ala zawahała się. Mówić głośno o tym, co mogło być tylko wytworem jej wyobraźni? Wywołać niepotrzebną, być może, awanturę? Jaś jednak patrzył na nią tak ciepło i życzliwie, że zaryzykowała. – Jego spojrzenie – odparła z pewną obawą. – Nie podoba mi się jego spojrzenie… Mówiąc to, starała się nie patrzeć na brata. – Jakie spojrzenie? Nie rozumiem. – To, jak na mnie patrzył. To było tak, jakby… – zająknęła się. – Tak, jakbyś mu się podobała? – Janek roześmiał się i objął ją ramieniem. – No pewnie, że mu się spodobałaś. Jesteś śliczna i w dodatku na swój sposób oryginalna. Gdybyś nie była moją siostrą, sam bym cię uwodził. – Co ty mówisz! – oburzyła się. – On ma narzeczoną! – Żartowałem! Wy, kobiety, nie znacie się na żartach. Czy to panienka ze dworu czy robotnica z fabryki, czy wykształcona studentka z Zachodu lub wojująca sufrażystka! Wszystkie macie wspólną cechę! Nie znacie się na żartach. Nie umiecie odpuścić. Olaf tak właśnie patrzy na ładne dziewczyny.

W końcu nie jest mnichem. Ja też tak patrzę na dziewczyny i jestem pewien, że nawet mój uczony brat, doktor Robert, też czasem ogląda się za przystojnym buziakiem, i nie tylko za buziakiem. Naprawdę tak was to oburza? – Basia będzie cierpieć, gdy w końcu spostrzeże, że on, mimo że związany z nią, ogląda się za innymi. – Ala wprost gotowała się z gniewu. – Przygładź piórka, siostro! Olaf już nie jest taki sam, jak kiedyś. W liczbie podbojów miłosnych mógł do niedawna równać się tylko ze mną. – Janek śmiał się, mówiąc. – Czy ty czasem jesteś poważny? – Jestem teraz poważny jak ksiądz na Wielkanoc i zapewniam cię, że Olaf bardzo się ostatnio zmienił. Liczy się dla niego tylko Baśka. Wierz mi lub nie, ale sama wkrótce się o tym przekonasz. Kilka dni później Ala miała okazję, by pomówić o tym z Robertem. Rozmowa z Jasiem nie rozwiała jej wątpliwości, wręcz przeciwnie. Zdanie ojca znała. Pozostawał już tylko poważny, zdystansowany Robert. Wracali właśnie z teatru. Było ciepło, dlatego zdecydowali się na pieszą przechadzkę w kierunku domu. – Lubię teatr – zaczęła. – Dzięki, że mnie zaprosiliście. Szkoda tylko, że ojciec postanowił wracać do domu dorożką zamiast nam teraz towarzyszyć. – Ojciec jest totalnie zmęczony, bo nie umie normalnie pracować. Kiedy pracuje, oddaje się cały i bez reszty swoim zadaniom, czyniąc z siebie całopalną ofiarę. Dobrze mu zrobi wyjazd na wieś. – Czy myślisz, że właśnie dlatego matka zakochała się w kimś innym i odeszła? – spytała ostrożnie. – Nie zakochała się. Zabawiła się tym kochasiem i też go potem zostawiła… już w Paryżu. Tak jak i ciebie – przypomniał jej. Przez jakiś czas szli zamyśleni Nowym Światem w kierunku Alei Róż. – Ale może masz trochę racji. – Robert podjął temat. – Ojciec z pewnością mógł być zbyt nudny dla młodej, wesołej, pełnej temperamentu kobiety. Matka nie grzeszyła nadmiarem wiedzy i inteligencji, ale miała niewyczerpany apetyt na życie. Dlatego powtarzam, że niektórzy ludzie nie powinni zakładać rodzin. – Jak ty i ja – zagadnęła żartobliwie. – W Janku być może jedyna nadzieja, że ojciec doczeka się wnuków.

– Nie mów tak – zastrzegł Robert. – Masz dopiero dziewiętnaście lat. – A ty zaledwie kilka lat więcej. – Lecz faktycznie może to w historii naszych rodziców tkwi przyczyna, że nie chcemy pójść śladem Baśki. Nagle Ala zapragnęła dowiedzieć się czegoś o nim, zamiast drążyć temat nieuchronnego już ślubu Barbary. – Myśleliśmy, że ty i Nicole… – zaczęła ostrożnie. – Myśleliśmy, że będziecie parą. – Wiem, wszyscy tak myśleli. – Robert wzruszył ramionami. – Tak, ona jedna mogła zostać towarzyszką mojego życia. Nie spotkałem wcześniej dziewczyny podobnej do niej. Była interesująca, ale stwarzała jakiś dystans między nami, wyraźnie nie życzyła sobie bliższej znajomości. Nie chciała rozmawiać na tematy bardziej osobiste. Kiedyś mi w końcu wyznała, że zamierza poświęcić życie nauce, dalej się uczyć, a potem kształcić innych. Rodzina stawia kobiecie zbyt duże wymagania. Zrozumiałem, ze jeśli chcę zachować jej życzliwość i możliwość korespondencji, lepiej już więcej nie poruszać spraw prywatnych. Miała zresztą rację, zapomniała jednak, że rodzina nakłada duże więzy nie tylko na kobietę. – Nadal korespondujecie? – Jakiś czas temu chorowała i pytałem, czy nie potrzebuje pomocy. Odpisała, że brat do niej przyjechał i wszystko jest już w porządku. Nawet nie wiedziałem, że ma brata. Dopiero ty mi o tym napisałaś… Wtedy… Pamiętasz? Od tamtego czasu nie miałem od niej żadnej wiadomości. Nie odpisała na mój ostatni list. Może i dobrze, skoro i tak planuję wyjazd do Afryki za kilka miesięcy, może za rok. – Po ślubie Barbary ponownie rozbiegniemy się po świecie… – Ala westchnęła. – Tak, ale nie pozwolę na zerwanie kontaktów z tobą. – Robert zatrzymał się i spojrzał siostrze w oczy. – Nie – odparła z radością w głosie. – Ja odpiszę na każdy twój list. Mój dom będzie stał zawsze otworem przed tobą i całą rodziną. – Wszystko jakoś się poukłada. Czas już było na zmiany w rodzinie. Ślub Baśki spadł nam jak dar z nieba. Dzięki temu jesteś bliżej nas. Ala wolała mu nie mówić o swoich złych przeczuciach. W odpowiedzi jedynie ścisnęła mu dłoń i poszli razem do domu.

Rozdział 18 – No, nareszcie jesteście. – Basia klaskała w dłonie jak mała dziewczynka, gdy na podjeździe pałacu w Zaborowie zatrzymał się powóz z Matzerami na pokładzie. Na podjeździe zgromadziła się także większość zaborowskiej służby. Bogactwo i dostojeństwo rezydencji ukazało się podróżnym w pełnej krasie. Ala jednak ponownie była zdenerwowana. Wróciły złe wspomnienia z poprzednich wizyt, gdy czuła się tu źle, niepewnie, nie na swoim miejscu i nie bardzo miała z kim rozmawiać. Nawet nie potrafiła swobodnie porozumiewać się po polsku. Do powozu podeszła Marta ubrana w skromną, ale gustowną suknię. Spokój, opanowanie i wielkopańskie maniery emanowały z jej postawy i każdego gestu. Ala od razu pomyślała, że Marta ma o niebo więcej dystynkcji i pewnego salonowego wdzięku niż córka. I to pomimo zakopania się na wsi i ciężkiej, codziennej pracy. Marta najpierw powitała doktora Joachima, a wnikliwszy obserwator mógł spostrzec, że pod stonowanymi słowami i gestami ukrywa się autentycznie wielka radość żony czekającej na męża. Doktor także czule ucałował jej dłonie i pospiesznie odpowiadał na pytania dotyczące podróży. – Witaj, Alu – zwróciła się do córki męża. – Naprawdę jestem bardzo rada, że cię w końcu widzę. – Ja też się cieszę – odparła zdenerwowana Ala, oczekując teraz monologu macochy na temat tego, jak bardzo rodzina była przez przybyłą zaniedbywana. Jednak Marta nic podobnego nie powiedziała. Przeciwnie, uśmiechnęła się lekko i skomplementowała pasierbicę. – Bardzo korzystnie wyglądasz… Jesteś już inna… Taka dorosła. – Ty, Marto, jesteś taka sama jak przed laty – odparła, nadal bardzo stremowana, Ala. – Taką pociechę ma się w pewnym wieku, że człowiek jeszcze nie zestarzał się kompletnie. Jesteście pewnie wykończeni po podróży. Rozgośćcie się, zaraz podamy posiłek. Tobą, Alu, zajmie się Barbara. Wiem,

że o niczym więcej nie marzyła. Zaprowadzi cię do twojego pokoju. Teraz Joachim i jego synowie witali się po kolei ze służbą, a onieśmielona Ala poszła w ich ślady, podając rękę kolejnym pokojowym i lokajom. – Jak zwykle pełne ręce roboty? – zagadnął doktor. – Ano, zwyczajnie, jak to wiosną i latem, proszę jaśnie pana – odezwał się starszy pokojowy Antoni, który miał pod swą pieczą resztę służby. – A wy, Antoni, znowu z tym jaśnie panem – obruszył się łagodnie Joachim. – Jaki tam ze mnie jaśnie pan! Też pracuję na utrzymanie. Sto razy mówiłem to Antoniemu. – Ale inaczej niż ja. – Antoni jest nieprzejednany – mruknął Joachim do córki. – Radzę ci dobrze z nim trzymać. Faktycznie, poza wszelkimi pozorami sprawuje tu władzę absolutną. – Antoni to prawdziwy majordomus – potwierdził Janek, który zdążył już uszczypnąć trzy pokojówki, wywołując chichoty u młodych i udane oburzenie starszych. – Czekam i czekam, kiedy to pan Jachniczek w końcu się ożeni – zagderała Józefowa. – Żona go w końcu ustatkuje, nikt więcej. – Józefowo, jedno wesele na razie wystarczy. Toż to jak trzęsienie ziemi! Tyle że trwa dłużej, nie wspominając o przygotowaniach. – Radość to prawdziwa, paniczu – odpowiedziała wesoło Józefowa. – Cieszyć się trzeba, bo rodzina w komplecie, a w dodatku jeszcze się powiększy. – Olaf zawojował wszystkie kobiety w tym domu – szepnął Jaś do siostry, gdy całą czeredą weszli do środka. – W związku z tym tutejsi mężczyźni średnio za nim przepadają. – A gdzie Olaf? – spytał Robert. – Zdaje się, że miał przyjechać jeszcze przed nami. – Jest tu od tygodnia – szczebiotała radośnie Basia. – Parę godzin temu pojechał z panem Smutkowskim obejrzeć miejsce za lasem, gdzie ma być pobudowana szkoła dla tutejszych dzieci. – Z panem Smutkowskim? – roześmiał się Janek. – A to wpadł jak śliwka w kompot. Musisz wiedzieć, Alu, że pan Smutkowki jest jednym z ekonomów Marty, prawdziwym miłośnikiem ciężkiej harówki, który w dodatku jest

przekonany, że każdy podziela jego gospodarskie pasje. – Codziennie Bogu dziękuję za takich ludzi jak pan Smutkowski – odparła pozornie surowym głosem Marta. – Bez niego cienko bym tu przędła. A zresztą mój przyszły zięć powinien dobrze poznać majątek, skoro w przyszłości ma tu być panem. – Mamo, Olaf sam napraszał się, by jechać z panem Smutkowskim! – zawołała z oburzeniem, tyle że nieudawanym, Basia. Marta nie odpowiedziała, bo już wydawała służbie dyspozycje co do kolacji i rozlokowania rodziny w pokojach. Antoni tradycyjnie odprowadzał doktora Matzera i tradycyjnie obaj wyszarpywali sobie z rąk walizkę Joachima. – Tak jest od lat – powiedziała Marta do Ali, ale uśmiech kierowała w stronę tamtych dwóch. – Twój ojciec nie może przywyknąć do tego, że dla Antoniego po prostu musi być jaśnie panem. Antoni niczego innego nie przyjąłby do wiadomości. Bez przerwy będą się o to spierać, ale trudno tu o lepszych przyjaciół. – Antoni przed przyjazdem jaśnie pana przeczytał chyba wszystkie gazety, jakie tylko znalazł – potwierdziła Katarzyna, żona Antoniego. – Będzie potem rozmawiał z panem doktorem o polityce w wielkim świecie. – Czasami dyskutują do białego rana – potwierdziła Marta. – Przynajmniej wiecie, że nie chodzą na dziewczyny, gdy ich nie ma z wami, żonami – zawołał z chichotem Janek i w tym momencie gnał już na górę do swego pokoju, ścigany oburzonymi głosami Józefowej i Katarzyny oraz śmiechem młodszej części służby. – Szczere złoto z tego Jaśka, choć taki zuchwały – rzekła Marta. – Życie tu zawsze wracało, gdy ten chłopak przyjeżdżał. Teraz, niestety, ma konkurenta w dziedzinie wywoływania zamieszania. Ostatnie słowa dodała z przekąsem, kierując się już w stronę jadalni. – I tak jest cały czas – poskarżyła się Basia, gdy już zaprowadziła Alę do jej pokoju. – Przy Olafie szczęśliwie tak nie dogaduje… Jednak gdy akurat jest nieobecny, muszę nasłuchać się podobnych docinków. – Boi się o ciebie, to wszystko. Ty też kiedyś będziesz się bała o swoje dzieci – odparła Ala, szukając w walizce sukni odpowiedniej na kolację. – Twoja matka taka nie jest – wypaliła Basia, zaraz jednak dodała speszona: – Wybacz… Czasem gadam bez sensu.

Ala zgodziła się z nią w duchu, ale odpowiedziała łagodnie: – Ona nie… Ale ojciec jest chodzącym zmartwieniem, jeśli o mnie idzie. Jestem pewna, że śledził mnie z ukrycia w Warszawie za każdym razem, gdy sama wychodziłam czasem do miasta. Podeszła do okna i wyjrzała na zewnątrz przez poruszane lekkim wiatrem muślinowe firanki. Okno było otwarte i wpadało przez nie powietrze tak świeże i balsamiczne, jakiego Ala już nie pamiętała. – Mieliście rację – rzekła z zachwytem. – Zaborów jest cudowny. Zapomniałam już, jak tu pięknie. Gdy jechaliśmy powozem ze stacji, nie mogłam się napatrzeć. Będziesz tęskniła… – Zamieszkaj tu, mądralo. Ciekawe, czy mogłabyś tu spędzić całe życie?! – Spędzę tu kilka miesięcy, a jeśli spodoba mi się tu tak jak dziś, będę przyjeżdżać każdego roku. Chodźmy już, nie pozwólmy im czekać. Kiedy schodziły na dół do jadalni, już usłyszały dochodzący stamtąd gwar głosów, wśród nich głos Olafa. – Nareszcie jesteś. – Basia podeszła do narzeczonego. – Smutkowski gotów zamęczyć każdego na śmierć. – Przeżyłem – odparł Olaf. – Poza tym Paryż wart jest mszy. – Co ty mówisz? – zdumiała się Basia. – To takie powiedzenie, moja słodka ignorantko. Tak powiedział przyszły król Francji Henryk VIII, gdy za cenę tronu zdecydował się przejść na wyznanie katolickie. – Henryk IV z Nawarry. – Ala nie wytrzymała, nie mogąc słuchać podobnych wypowiedzi świadczących o brakach w wiedzy historycznej. Olaf spojrzał na nią z ukosa i uśmiechnął się. – Niech będzie. Uprzedzałem kiedyś, żem tuman z historii. Zresztą Henryk taki czy owaki… Obaj już nie żyją. – Dlaczego jednak mówił tylko o Paryżu, a nie o całej Francji? – dopytywała ze śmiechem Barbara, patrząc narzeczonemu w oczy z bezgranicznym uwielbieniem. Alę aż zemdliło i od tego widoku, i od rozmowy. Zauważyła też kątem oka niesmak na twarzy Marty. Szczęśliwie zaraz spostrzegła suto zastawiony stół i poczuła wielki głód. – To wesele już dziś? Kiedy my to wszystko zjemy? – szepnęła do Roberta.

W życiu tyle nie zjadła. Szynki, pieczyste, pasztety, twarogi, słodkie ciasta, jajka, ciepły, świeżo upieczony chleb – wszystko znalazło jej uznanie. – Wszystko jest pyszne, wyborne – zwróciła się do siedzącej obok Marty, ciesząc się w duchu, że przynajmniej ma z nią o czym mówić. – Jeśli tak będzie codziennie, wkrótce nie zmieszczę się w żadną swoją suknię. – Jesteś za szczupła – odparła Marta. – Nie traktuj tego, broń Boże, jako krytykę. Pewnie lękasz się, że będę cię pouczała, jak niegdyś… Nie obawiaj się tego. Jesteś już dorosła i tamte czasy minęły. Czuj się tu dobrze, zażywaj ruchu, a zobaczysz, że twój wygląd tylko na tym zyska. – O, nie przejmuję się tak bardzo moim wyglądem! – Ala starała się mówić swobodnie. – Chętnie jednak skorzystam z możliwości zażywania ruchu. Tu jest bardzo pięknie i powietrze wręcz wymarzone. – Czuj się swobodnie. – Marta patrzyła na nią przenikliwie, jak zawsze. – To, że czasem lubię porządzić… Cóż, nie bierz tego do siebie. Teraz, jak widzisz, mam inne problemy. Spojrzała wymownie na córkę i jej wybranka pochylonych ku sobie w jakiejś poufnej rozmowie. Ala skinęła nieznacznie głową, dając macosze do zrozumienia, że podziela jej wątpliwości i obawy. Zresztą Marta wiedziała już pewnie o tym od męża. Już siedząc w pokoju po kolacji, Ala uznała jednak, że pomimo zmęczenia wyjdzie na małą przechadzkę po ogrodzie. Nie mogła nie ulec pokusie samotnego spaceru, tym bardziej że widok za oknem wyraźnie kusił. Było już po dziewiątej wieczorem, ale czerwcowe dni gwarantowały jeszcze ostatki dziennego światła. Wyszła tylnymi drzwiami z pałacu, aby nie rzucać się w oczy, i skierowała się przez ogród w kierunku topolowej alei. Widziała ją kilka godzin temu z powozu i już wtedy przypadła jej do gustu. Gdzieś w oddali śpiewały jeszcze jakieś ptaki, może słowiki. Boże, jaki spokój! Kiedy ostatni raz była na wsi? Na takiej prawdziwej wsi? Całe życie spędzała tylko w teatrach, kawiarniach, salach koncertowych i ewentualnie w salach lekcyjnych. Pod wpływem jakiegoś wewnętrznego impulsu zdjęła kapelusz i wyjęła szpilki z włosów. Miała przecież czuć się swobodnie. Marta wyraźnie tak powiedziała. Poza tym była tu sama. Z radością potrząsnęła długimi, rozpuszczonymi teraz puklami. – Widzę, że kuzynka odkrywa uroki przyrody? – usłyszała nagle. Drgnęła, przestraszona, gdy tuż za sobą usłyszała głos Olafa. Jak się tu

znalazł? Patrzył na nią kpiąco, ale dość życzliwie. – Już zostałam pana kuzynką? – spytała ironicznie, ponownie zwijając włosy w węzeł i przykrywając je kapeluszem. Poczuła niepewność i skrępowanie. A tak liczyła na swobodę! – Jakoś muszę do ciebie mówić, skoro tak uparcie tytułujesz mnie panem – odparł, zapalając papierosa. Przy okazji gestem zaproponował i jej, ale odmówiła, zaskoczona. Czy jakiejkolwiek innej kobiecie w Zaborowie proponował papierosa? – Jak już mówiłem, muszę jakoś zwracać się do dziewczyny, którą moja narzeczona nazywa siostrą. Do jej braci mówię po imieniu. Mało tego, do niej samej mówię po imieniu, co normalnie jest zwyczajowo niedopuszczalne. Na swój sposób wasza rodzina jest dość postępowa. Nie chcę tytułować cię oficjalnie. To źle brzmi, nie uważasz? – Uważam, że taka propozycja powinna wyjść ode mnie – zauważyła Ala, podejmując na nowo spacer. Jego lekki ton w stosunku do niej nie przypadł jej do gustu. Marzyła, by sobie poszedł. – Kuzynko Alu, będziemy rodziną! – Dobrze, niech będzie. Proszę mi więc mówić po imieniu – mruknęła. Może rzeczywiście lepiej mieć to za sobą. Niestety, nie miał zamiaru sobie pójść. – Nie boisz się samotnych spacerów w tym miejscu i o tej porze? – zapytał z pozorną uprzejmością, choć oczy same mu się śmiały. – To nie Paryż. Tu grasują wilki. – Masz coś mądrzejszego do powiedzenia? – Zirytowała się w końcu. – Jeśli nie, to wolę jednak pospacerować samotnie. – Dobrze już, dobrze. – Żartobliwie podniósł ręce. – Ja również mam ochotę na przechadzkę. Uwielbiam ten krajobraz i te przestrzenie, zwłaszcza gdy w pałacu i w obejściu powoli zapada cisza i nastaje bezruch. – Dlaczego nie spacerujesz z narzeczoną? – spytała ironicznie. – Dlatego że czasami musimy od siebie odpocząć. – Trochę mnie to dziwi, bo przecież jesteś tu zaledwie od tygodnia i miesiącami nie macie okazji się widywać. A ona rada by była towarzyszyć ci teraz. – Czasami lubię pobyć sam… Tak jak i ty. No, ale skoro już przypadkowo

się tu spotkaliśmy, to przynajmniej porozmawiajmy. – O czym? Przyznaję, że jestem zbyt zmęczona na błyskotliwą rozmowę, a niezręcznie mi milczeć przy człowieku, którego ledwo znam. – I tu jest sedno sprawy, kuzynko Alu. My, jako jedyni w tym towarzystwie, ledwo się znamy i nie mieliśmy okazji normalnie porozmawiać. Tak, ale… co to ja chciałem? O! Już wiem! Naprawdę ten król od paryskiej mszy to był Henryk IV z Nawarry? – Naprawdę, kuzynie. – Ala po raz drugi straciła cierpliwość. – Nie mam jednak ochoty na wykład z historii po godzinie dziewiątej wieczorem. – Byłem tylko ciekaw. Jeszcze sobie pomówimy o historii. Mamy sporo czasu. Na razie są inne problemy. Wiem, że nie przepadasz za mną, delikatnie mówiąc. – Nic podobnego. – Jednak wiem. Zachowujesz się jak moja przyszła teściowa, choć niewiele was łączy. Jesteś oczywiście dużo młodsza i ładniejsza. – Dajmy temu spokój. – Ala przystanęła i zawróciła w kierunku domu. – Będziemy rodziną i myślę, że cię zaakceptuję. – Tylko „zaakceptuję”? – Olaf uśmiechnął się i nagle, już innym tonem, dodał: – A ja myślę, że bardzo się polubimy. – Być może – zgodziła się dla świętego spokoju. – Będziemy przecież… – Rodziną – wpadł jej w słowo. – Daj spokój, kuzynko. Nie było cię w tej rodzinie tak samo jak i mnie. Przyszliśmy do niej z innego świata, naszego świata. Jesteśmy do siebie podobni, tak samo widzimy pewne sprawy i na pewno się dogadamy. Zastanawiała się, co ją podkusiło, aby tak daleko odejść od pałacu. Kiedy wreszcie dotrą do domu? Nadrabiała miną i brawurą, odczuwała jednak strach. Nie patrzyła na niego, ale czuła na sobie jego wzrok… tamto spojrzenie. To nie była normalna sytuacja. Najważniejsze to nie dopuścić teraz do milczenia. Mówić jak najwięcej i… dotrzeć wreszcie do swojego pokoju. – Chętnie porozmawiam z tobą, kuzynie, o historii. Faktycznie, to zamiłowanie nas łączy. A teraz rozejrzyj się i spróbuj powiedzieć coś mądrego. Spójrz na to piękno wokół. Pamiętaj, że to będzie twoje życie. – Kiedyś tak, ale nie od razu. Ty też pamiętaj, że przez co najmniej kilka lat będziemy z Barbarą mieszkać w Szwajcarii, gdzie będę miał najlepsze

perspektywy zawodowe. – Właściwie jakim cudem szpital, w którym pracujesz, pozwolił ci na tak długie wakacje? – zainteresowała się mimo woli. Olaf trochę się wówczas zmieszał, zanim zdecydował się na odpowiedź. – Nie pozwolił. Ostatecznie zacznę prace we wrześniu w innym szpitalu. Szczęśliwie chirurgów potrzebują wszędzie. – Wszędzie – zgodziła się Ala. – Tutaj też. Czy nie mógłbyś, kuzynie, znaleźć zajęcia w tym kraju? To by było znacznie prostsze także dla Basi – stwierdziła, ale po chwili zreflektowała się. Nie powinna chyba w ten sposób do niego mówić. – Zresztą to wasze sprawy – dodała pojednawczo. Olaf sprawiał jednak wrażenie zadowolonego z tego, że rozmawiają, że lody między nimi przełamują się. – Rozwiązanie, o którym wspomniałaś, byłoby najlepsze dla mojej przyszłej teściowej. Wierz mi, nie wyobrażam sobie mieszkania z nią pod jednym dachem przez pierwsze lata mojego małżeństwa. Zresztą Barbara także pragnie wyrwać się stąd. – Basia może tęsknić – ostrzegła go Ala. – Na początku zachłyśnie się pewnie życiem bez matki i ciężkiej, monotonnej pracy w majątku. Nie jest jednak przyzwyczajona do życia w wielkim mieście, w obcym kraju. A do Marty jest przywiązana bardziej, niż jej się zdaje. – Kiedyś rozmawialiśmy o tym. – Olaf zatrzymał się i spojrzał na rozciągające się w dali, w zapadającym mroku, łąki. – Też ją o to spytałem. A ona wtedy wyrecytowała mi jakiś wierszyk z Biblii. – Gdzie ty pójdziesz, tam ja pójdę… – wspomniała półgłosem Ala i nie mogła powstrzymać uśmiechu. – Ciebie też tym uraczyła? – spytał Olaf, odpowiadając uśmiechem na jej uśmiech. – Musisz przyznać, że jej znajomość Biblii robi wrażenie. – To zaledwie jeden akapit, więc nie przesadzaj z tą znajomością. A ty znasz Biblię? – Nie, skądże. – Znowu nie mogła się nie roześmiać. – Możesz mi wyrecytować cokolwiek i bez trudu wmówić, że to Biblia. Przestała się bać i zaczynała dobrze się bawić. Powoli odzyskiwała kontrolę nad sobą. Potrafiła poradzić sobie z tym człowiekiem, podobnie jak w przeszłości z innymi.

– To lubię. Taka szczera z ciebie dziewczyna. A wiesz, że Barbara nic nie wie o księdze Rut? Wszystko sprawdziłem. Młoda Rut po owdowieniu wypowiedziała te słowa do swojej osamotnionej świekry. Jako cudzoziemka mogła ją opuścić i wrócić do swoich, lecz tego nie zrobiła. Baśka natomiast była przekonana, że Rut kierowała te słowa do ukochanego. Z trudem wyprowadziłem ją z błędu. – To nie zmienia faktu, że rozumie przesłanie tych słów i chce je zastosować wobec ciebie. Nie udało jej się stłumić uśmiechu. Po raz kolejny podczas tej rozmowy. – To nie zmienia faktu, że wielu rzeczy nie wie, a lubi pozować. – Pamiętaj, że kocha cię bezgranicznie. Wyrzekłaby się nas wszystkich dla ciebie i pewnie zgodzi się na wszystko dla twojego dobra. – Skąd ty to wiesz tak dobrze? Nie wychowałyście się razem, na czym zresztą dobrze wyszłaś. Jednak mówisz o niej tak, jakby rzeczywiście była ci kimś bliskim od zawsze. Nie jesteście siostrami ani dosłownie, ani w przenośni, i to widać na pierwszy rzut oka. Zaniepokoiły ją te słowa. Sama sobie też zadała pytanie, czy nie za dużo z nim rozmawia? Czy nie za swobodnie się zachowuje? Czy nie za dużo się do niego uśmiecha lub głośno śmieje? Czy, mimo wszystko, nie za dobrze się bawi w jego towarzystwie? Przyspieszyła kroku, ale po ciemku potknęła się o jakiś kamień i byłaby upadła, gdyby nie podtrzymał jej za ramię. Trochę za długo i za mocno. – Dziękuję – powiedziała cicho, ale tym razem nie wytrzymała już jego wzroku na sobie. Chyba wyczuł jej przyspieszony puls, bo dopiero po pewnym czasie uwolnił jej rękę. – Trzeba uważać, kuzynko – odezwał się przyjaźnie. – Tu, na wsi, zdarzają się przeszkody na drodze… Sama wiesz… – Bądź dla niej dobry. – Przerwała mu. – Nie ma obawy. Przecież Barbara jest dla mnie kimś ważnym. Doszli już do drzwi wejściowych. Stał tam Antoni, tak jakby na nich już tylko czekał. – Pokojowiec i pokojówki – mruknął Olaf. – Tuzin oczu śledzi cię tu prawie na okrągło. To zabawne móc ich pewnego dnia przechytrzyć. – Służba jest tu wyjątkowo zżyta z państwem – zauważyła Ala, której już

wrócił spokój. – Zaborów jest dla nich wszystkich wspólnym domem. – Nic w tym wyjątkowego. Przypatrz się kiedyś arystokratycznym domom w Anglii. Chyba że tu, w tym kraju, jest to czymś niezwykłym. Ojciec mówił mi, że podziały stanowe były tu zawsze wyjątkowo głębokie. Umilkli, bo Antoni z uszanowaniem wprowadził ich do środka. – Jak tam, Antoni, nie rozmawiacie dziś o polityce z jaśnie panem? – rzucił nonszalancko Olaf. Lokaj spojrzał na niego sztywno i dość niechętnie, co Ale trochę zaskoczyło. – Dziś pan doktor rozmawia z naszą panią – odparł bardzo chłodno i z widocznym przymusem. Alę zbiło to nieco z tropu. Antoni wobec Olafa zachowywał się co najmniej… mało przyjaźnie. W tym samym jednak momencie ten sam służący zwrócił się do niej z miłym, ciepłym, niemal ojcowskim uśmiechem: – Dobranoc panience. – Dobranoc – odparła, ponownie zaskoczona. Na schodach Olaf poczekał, aż Antoni odejdzie, po czym roześmiał się na całe niemal gardło. – Ciebie traktuje już jak swoją, a mnie nienawidzi. – Dlaczego tak mówisz? – spytała, choć oczywiście wiedziała, że ma rację. – Jak to dlaczego? Bo zabieram im jaśnie panienkę, a ty masz ją tu zastąpić – powiedział, po czym skłonił się i odszedł do swojego pokoju.

Rozdział 19 Następne dni upływały w prawdziwie sielskim nastroju. Pogoda nadal dopisywała, można więc było korzystać z uroków lata na wsi. Pomimo ogromu pracy Marta i Basia starały się jednak znajdować czas dla rodziny. Zwłaszcza Basia była zwalniana z dużej części swoich obowiązków, by mogła nacieszyć się towarzystwem młodych przyjaciół i narzeczonego. Chodzili więc lub jeździli na wycieczki, wędkowali, żeglowali po jeziorze. Odbywały się również lekcje jazdy konnej przeznaczone dla Ali, co początkowo wydawało się całkowitą porażką. – Każda tutejsza panna umie jeździć konno – zapewniała ją Basia, która z kolei zupełnie nie mogła zrozumieć, dlaczego to zdanie wywołało taką wesołość wśród chłopców. – To wielkie zwierzę, dziękuję – broniła się przerażona Ala. – W ogóle boję się zwierząt, a co dopiero koni… – Naprawdę nikt nie uczył cię jazdy konnej? – A gdzie i w jakim celu? Po Paryżu co najwyżej kursują konne tramwaje. Na wsi nie bywałam. – Musisz się nauczyć – przekonywała ją Basia. – Dzięki temu będziemy mogli wyruszać na dalekie wycieczki. Zobaczysz, jaka to frajda, gdy nie trzeba korzystać z powozu. – Nauczymy ją. Zaczynamy od jutra – postanowił Janek tonem nieznoszącym sprzeciwu. No i zaczęły się te nieszczęsne lekcje. Śmiechu było co niemiara, gdy obaj bracia i Olaf wzięli się do dzieła. Oczywiście Ala w owym śmiechu nie uczestniczyła. – Pojedziecie beze mnie na tę wycieczkę. Dajcie mi już spokój – oświadczyła po kilku nieudanych próbach, które prawie przyprawiły ją o chorobę nerwową. Byli jednak nieubłaganymi nauczycielami i wreszcie dziewczyna zaczęła robić pierwsze, nieporadne postępy. Najważniejsza jednak w tym wszystkim była fantastyczna atmosfera, jaka panowała między nimi. Zniknęła też nieufność i skrępowanie wobec Olafa. Nie peszył jej już natarczywymi spojrzeniami i w ogóle zachowywał się poprawnie, jak każdy dobry kolega.

Gdy chciał, potrafił być w naturalny sposób uroczy. Skończyły się też wszelkie dwuznaczności w ich wzajemnych kontaktach, tak że czasami zadawała sobie pytanie, czy one tak naprawdę wcześniej istniały, czy też były tylko psikusem jej wyobraźni. Równocześnie trwały intensywne przygotowania do ślubu i wesela. Brali w nich udział wszyscy, od kuchni po salony. Przygotowywano też wielką wyprawę dla Basi, a także kończono prace nad jej ślubną suknią. – Ciekaw jestem, niedużym mieszkaniu wszystkich ornatach skomentował pewnego

jakim cudem to wszystko się zmieści w naszym w Zurychu i jakim cudem panna młoda w tych zmieści się w kościele podczas ceremonii – razu Olaf, gdy nikt inny oprócz Ali nie mógł go

usłyszeć. Tyle było złośliwej ironii w tych słowach, że Alę po raz pierwszy od kilkunastu dni ponownie nawiedził strach i złe przeczucia. – Podobno narzeczony nie może oglądać przed ślubem narzeczonej ubranej w ślubny strój – ostrzegła go. – Skąd wiesz o jej sukni? – Trudno nie słyszeć tego czy owego – odparł wymijająco. – Powiedz lepiej, czy nie nudzi cię ta letnia kanikuła. – Nie. Uważam, że dużo się tu dzieje. – Kłamczucha. Nie tęsknisz za Paryżem i za tym twoim mężczyzną, którego zostawiłaś tam samego? – To znaczy? – Ala była zbyt zdumiona, by wyrazić swoje oburzenie. – Mam na myśli tego dowcipnego Don Juana, który tak czarował Barbarę w Wersalu. – Ach, Raul… – Ala mimo woli uśmiechnęła się. – To przyjaciel. Jest mi tak bliski jak brat. – Założę się, że dużo bliższy. Wybacz, ale nie wierzę w takie przyjaźnie. – Nie musisz. To dla mnie nic nowego. Mało kto wierzy w naszą przyjaźń. – Jesteś odważna jak typowa paryżanka. – Typowa paryżanka jest jak typowa kobieta naszych czasów. Typowa Francuzka nie dysponuje nawet do woli własnym majątkiem. Powinieneś o tym wiedzieć. – Doskonale to wiem. Mam trzy siostry, które, choć niezamożne, niewiele mentalnie różnią się od Barbary. Myślę, że nawzajem dobrze się zrozumieją. Ty jesteś inna, bo żyłaś wśród ludzi wolnych i odważnych pod

względem obyczajów. Takie paryżanki miałem na myśli. Różnisz się od tutejszych kobiet. – O jakich kobietach mówicie? – spytała Barbara, niespodziewanie do nich podchodząc. – O nudzących się kobietach – odparł wesoło Olaf, ściskając jej dłoń. – Kto się tu nudzi? – Twoja siostra. – Nieprawda – zaprzeczyła Ala. – Nie słuchaj go. – Wybacz, powinnam lepiej zająć się tobą – stropiła się Basia. – Dziś niestety nie mam czasu. Robert odjechał do pracy, do Warszawy. Jaś pojechał z wizytą do majątku Jackiewiczów i pewnie uwodzi którąś z tamtejszych panien. Jednak wy oboje moglibyście razem pojechać na jakąś wycieczkę… Na przykład do ruin zamku w Wieliszewie. – Doprawdy… Nie wiem… – Ala była zbyt zaskoczona, by szybko znaleźć jakiś powód do odmowy. – Jedź z nami, duszko. Rzuć te kiecki i obrusy! – Olaf zaśmiał się do narzeczonej. – To moja wyprawa – oburzyła się Basia. – Wiem, że mężczyźni uważają to za bzdury, a są też tacy, którzy w ogóle nie wiedzą, co to takiego. Jednak twoja matka i siostry z pewnością wiedzą i będą zwracać na nią uwagę. Dość tego! Zamiast się tu plątać, zabierz Alę na wycieczkę i pilnuj jej. Nie ma jeszcze wprawy w konnych wyprawach. – Mam tam jechać konno? – przeraziła się Ala. – Nigdy. Wolę już… kopać ziemniaki. – No, nie przesadzaj. Weź Olafa na tę wycieczkę, bo ty jak ty, ale on naprawdę gotów z nudów stąd uciec – zażartowała Barbara. Wyruszyli zatem, choć Ala początkowo niemal umierała ze strachu, gdy koń kręcił łbem lub zaczynał galopować. – Na litość boską, czy to zwierzę nie może po prostu iść spokojnie? – rozpaczała. – Jestem pewna, że w końcu spadnę i złamię sobie kark. Olaf śmiał się do rozpuku, widząc jej przerażenie. – Spokojnie – mówił. – Jestem przy tobie, nic ci się nie stanie. Nawet dziewczyna z miasta powinna czasem zażywać takiego sportu. – Dziękuję, ale wolę bicyclette [1]. Nie mają tu takowych? Proszę, zwolnij, bo inaczej to potworne zwierzę zaczyna ścigać się z twoim koniem.

– Nie wiem, kiedy w takim razie tam dojedziemy. Nie trzymaj tak mocno lejców. Trochę luzu, kuzynko… Ala była ledwo żywa, gdy wreszcie dojechali do Wieliszewa. Trzęsła się jak galareta, przeklinała Basię za pomysł tej wycieczki, za ślub i za całe to zamieszanie. Paryż! W tej chwili oddałaby wszystko, aby się tam znaleźć. Mogłaby teraz siedzieć przy własnym fortepianie, we własnym domu, a gdyby zapragnęła pobytu na powietrzu, pojechałaby na wycieczkę do Lasku Bulońskiego. Olaf miał rację – nie pasowała do Zaborowa, była inna. Ze zmęczenia i zdenerwowania początkowo nie była nawet w stanie dostrzec ruin zamku, a gdy je w końcu dojrzała, nie miała siły na zachwyt. Olaf zsiadł tymczasem z konia i podszedł do niej, aby jej pomóc. Gdy jej dotknął, wstrząsnął nią jakiś, nieznany jej wcześniej, wewnętrzny dreszcz, a całe ciało oblała jakby fala wrzątku. Nikt wcześniej tak jej nie dotykał. Nigdy nie musiała tak reagować. To nie był przypadek. Ten mężczyzna wiedział, co ma robić, aby tak właśnie zareagowała. I o to właśnie mu chodziło. Stojąc już na ziemi, delikatnie, ale zdecydowanie, uwolniła się z jego objęć i w milczeniu ruszyła przed siebie, starając się docenić piękno okolicy. – Z tym zamczyskiem wiąże się jakaś romantyczna historia – odezwał się po chwili, idąc obok niej. – Jakiego rodzaju? – spytała i z niezadowoleniem stwierdziła, że głos jej drży. – O zakazanej miłości, o zdradzie, o zbrodni i o karze – odparł, zabawnie modulując głos. – W takim razie darujmy ją sobie. W życiu jest za dużo innych problemów. – Z życia trzeba brać, ile się da, i cieszyć się nim do woli. Wykorzystywać każdą okazję, by potem, u schyłku swych dni niczego nie żałować. Ty tak żyjesz i ja tak żyję. – Nie zastanawiam się nad tym. Robię to, co lubię. – Właśnie. Popatrz tylko, ile lat straciła Barbara, żyjąc tu z tą straszną kobietą. Dlatego teraz ta dziewczyna czerpie garściami z życia, by nadrobić tamten czas. Ja jej to umożliwię. – Marta nie jest straszną kobietą. – Ala czuła się w obowiązku stanąć w obronie macochy, i wcale tego nie żałowała.

– Przecież boisz się jej panicznie całe życie. – Skąd to wiesz? – Takie odniosłem wrażenie. – Olaf znowu odpowiedział wymijająco. – Nie mogłeś odnieść takiego wrażenia. Takiej mocy nie posiadasz. Ktoś ci powiedział, ale mniejsza z tym. Kiedyś źle odbierałam Martę z różnych powodów, ale nigdy nie uważałam jej za straszną. Teraz jest w porządku. To była prawda. Marta dała jej spokój i pozwalała na pełną swobodę. Nie zmuszała jej też do rozmów. – Teraz już nie wierzga, bo traci grunt pod nogami i potrzebuje każdego, także ciebie. Traci córkę. Kiedy zamieszkamy tu z Baśką na stałe, teściowa będzie starą kobietą, która zupełnie straci kły i kolce. Samotność skutecznie ją utemperuje. Ala, słysząc jego słowa, na moment zaniemówiła. „Uważaj na niego…” Znowu wróciły do niej słowa Raula, tak jakby przyjaciel był tu blisko. Bardzo żałowała, że go jednak nie było. Najchętniej wróciłaby już, choćby do dworu w Zaborowie, ale nie miała jeszcze siły na kolejne kilometry użerania się z koniem. Spojrzała więc na zamek. Gdyby wokół było morze… Trochę wyobraźni i już je widziała. „Więzień Czyllonu” George’a Byrona… Nie potrzebowała miejscowych, durnych i romantycznych opowiastek. Strofy, które kiedyś przeczytała, a potem usłyszała, deklamowane przez jednego z jej przyjaciół w Paryżu, same do niej przybyły, niczym na jakimś czarodziejskim obłoku. – Tyle ja tylko o sobie wiedziałem, Jak skała, co się chmurą mgły ocieni. Wszystko tak było ciemne – martwe – śniade, Ni to blask dzienny – ni nocna pomroka, Ni nawet lochu mego światło blade, Tak nienawistne dla więzionych oka; Lecz jakaś przestrzeń wymarłej pustości, Jakaś zastałość – jakaś wrytość w czczości, Jakiś czas bez gwiazd – ziemi – czasu – zmiany…[2] Umilkła, wpatrzona w zamek, ale wtedy niespodziewanie Olaf, ku jej całkowitemu zaskoczeniu, zaczął mówić dalej: – Bez cnót – bez zbrodni – świat ciszą zalany,

Tchnienie zastygłe, które już nie żyło, A przecież jeszcze i śmiercią nie było…[3] – Zaskoczył mnie pan, panie doktorze. – Ala uśmiechnęła się z uznaniem. – Dlaczego? Uważasz, że poza krojeniem ludzi na sali operacyjnej nic więcej mnie nie obchodzi? – odparł, mrugnął do niej i ująwszy pod ramię, poprowadził na drugą stronę zamczyska. – Wiesz, co jeszcze lubię? – spytał i nie czekając na odpowiedź, zaczął mówić: – Idzie w piękności, jak noc, która kroczy W cichem gwiazd gronie przez bezchmurne kraje; Co cień i światło w sobie kras jednoczy, To w jej obliczu i w jej oczach taje… Recytował niby od niechcenia, a jednak w taki sposób, że nie mogła się nie zachwycić. Kontynuowała więc radośnie: – I razem spływa w taki stan uroczy, Jakiego niebo dumie dnia nie daje…[4] Nie dokończyła, bo nagle poczuła delikatny, a zarazem zmysłowy dotyk palców na włosach, a potem wargi lekko muskające jej kark. Przestraszyła się tego, ale jeszcze bardziej własnej reakcji. Niewiele brakowało, a rzuciłaby mu się w ramiona. Przyjemność czysto fizyczna, jakiej w ten sposób zaznała po raz pierwszy w życiu, dosłownie poraziła ją. Byli na tym odludziu sami. Mogło przecież zdarzyć się wszystko. – Powinniśmy wracać. – Odwróciła się zdecydowanie. – Dobrze, wszystko w porządku – usłyszała w odpowiedzi. Nie, nie było w porządku. Tylko mężczyzna mógł tak pomyśleć i powiedzieć. Jednak jego słowa znaczyły, że nie musiała się go obawiać. Bardziej bała się teraz siebie. Naprawdę niewiele brakowało… Nigdy jej ciało tak nie reagowało, na przykład przy Oliwerze. W milczeniu czekała, aż Olaf pomoże jej dosiąść tego przeklętego konia. Lecz najgorsze było to, że teraz już naprawdę czekała na jego ręce, ramiona, dotyk. I on o tym wiedział. Nie komentował tego głośno, ale i tak wolała nie patrzeć mu w oczy. Tym razem jednak pozory przyzwoitości zostały zachowane i obeszło się bez dodatkowych pieszczotliwych gestów. Jechali powoli, początkowo w milczeniu, i Ala powoli uspokoiła się,

odzyskała równowagę. Postanowiła nawet przejść do porządku dziennego nad tym, co się stało. Ot, nastrój chwili, magia poezji, piękno otoczenia! To wszystko mogło przyczynić się… Postanowiła mówić i słowami rozproszyć tę pełną niebezpiecznej magii ciszę między nimi. – Nie wiem, dlaczego decydujesz się na to małżeństwo, skoro żartujesz sobie z przyszłej żony i otwarcie mówisz, że nie cierpisz jej matki, a Zaborów to dla ciebie koszmarna nuda. Dla nich ten majątek jest całym życiem. – Czy ja coś takiego mówiłem? – Olaf szeroko otworzył oczy. – Przecież to prawda, że Basia jest wielką ignorantką. Nie żartuję z tego jednak. Chcę z nią żyć mimo to, a może właśnie dlatego… To może być nawet zabawne. Czy powiedziałem, że nie cierpię jej matki? Broń Boże, mówię tylko, jaka jest. To ona nie zostawia na mnie suchej nitki. Czy powiedziałem, że Zaborów to nuda? Skąd! Spytałem tylko, czy ty się tu nie nudzisz. Chcę należeć do waszej rodziny, ale nie jestem ślepcem ani naiwnym chłopczykiem. „Przede wszystkim zaś będziesz miał miliony Zaborowa” – dokończyła w myślach. Powrotna droga zmęczyła ją do reszty. Gdy już dojeżdżali i stajnie pałacu były na wyciągnięcie ręki, Olaf niespodziewanie zatrzymał jej konia. – Przede wszystkim zaś cieszę się, że będę miał taką szwagierkę – powiedział i pieszczotliwie dotknął jej włosów, twarzy i ust. Podziałało to natychmiast na jej zmysły i Ala nie była w stanie w pierwszej chwili racjonalnie zareagować i wydobyć z siebie bodaj jednego słowa protestu lub czegokolwiek. Olaf, rzecz jasna, doskonale to widział. A więc taką moc miał ten człowiek, że wywracał do góry nogami cały jej świat i wszystko, co do tej pory o sobie wiedziała? Teraz była już pewna, że nie wiedziała o sobie nic. Ponownie zapragnęła rzucić mu się w ramiona i tylko resztki rozsądku ją od tego powstrzymały. A zatem była tego typu kobietą? Jak… jej matka? Nie tylko zresztą rozsądek powstrzymał ją przed popełnieniem głupstwa. – Czy pomóc pani? – usłyszała nagle czyjś głos i niemal w ostatniej chwili zobaczyła młodego lokaja, Jana Lubowicza, który nadchodził od strony pałacowego ogrodu. – Tak, bardzo proszę – odparła, odzyskując nagle głos.

Chłopak pomógł jej zeskoczyć na ziemię i patrzył na nią z niepokojem. – Źle się pani czuje? – spytał. – Odprowadzę panią do domu. – Ach, nie – odparła i uśmiechnęła się blado. – Nie lubię tylko jazdy konnej. Bardzo boję się koni i jestem teraz ledwo żywa. – Lepiej uważać z tak dalekimi wycieczkami konnymi, gdy nie ma się wprawy – rzekł Jan i spojrzał spod oka na Olafa, który ściągnął cugle i odjechał. Młody lokaj patrzył za nim przez chwilę, a Ala dojrzała w jego oczach jakiś żal i gniew. – Dziękuję panu – powiedziała cicho. Nie potrafiła mówić do większości służby, poza młodymi pokojówkami, po imieniu i wiedzieli już o tym wszyscy. Jan skinął tylko głową i zawołał stajennego, aby odprowadził konia. – Gdzie są wszyscy? – spytała jeszcze Ala. – Panienka przebywa w swoich pokojach, gdzie razem z kobietami debatuje nad wyprawą. Pani jest w ogrodzie. Ala nie chciała być teraz sama, ale nie miała również ochoty na pozostawanie z Basią w całym tym rozgardiaszu związanym z wyprawą ślubną. W tej właśnie chwili sama myśl o wrześniowym ślubie napawała ją niechęcią. Zaborów wraz z całym swym pięknem przestał ją cieszyć, a stał się miejscem, gdzie czaiło się nieokreślone zagrożenie. Wolała nie spacerować sama po łąkach i lasach. Udała się więc przez ogród w kierunku pałacu, licząc na to, że może spotka gdzieś ojca. W tej chwili kojarzył jej się z bezpieczeństwem, choć oczywiście nie zamierzała opowiadać mu o tym, co się tu działo. Co działo się z nią. Nikomu o tym nie powie. Zamiast na ojca, natknęła się na jego żonę, która przycinała róże w ogrodzie obok tarasu. Ala zawahała się na moment, lecz nie wypadało jej uciekać ani przejść obok bez słowa. – Co się stało? Jesteś taka blada. Nie służy ci wiejski klimat? – spytała na jej widok Marta. – Ależ służy. Nie służą mi tylko wyprawy konne – odparła Ala, siląc się na swobodny, żartobliwy ton. Mimo wszystko nadal nie potrafiła zachowywać się przy żonie ojca całkowicie swobodnie. – Tak, słyszałam o tym. Moja córka uraczyła cię tą wycieczką i tym

towarzystwem – odparła Marta z przekąsem, bynajmniej nie starając się ukryć swych uczuć. – Uważa, że przy panu Olafie zawsze powinien ktoś być i go zabawiać. – Zapewne wolałaby sama spędzać z nim czas. Dzisiaj nie mogła – rzekła Ala, trochę zmieszana szczerością macochy. – A może bała się, że panu Olafowi sprzykrzy się jej osoba, gdy zbyt często będzie z nią przebywał? Zwłaszcza że nie zawsze mają o czym rozmawiać. Nie martw się. Powiem jej, aby następnym razem dała ci spokój. – Nie, nie trzeba. Będzie miała do mnie żal. – Ma żal do każdego, kto nie podziela jej entuzjazmu w sprawie pana Olafa. Ma żal zawsze, gdy nie może dostać tego, na co akurat ma ochotę. – Wiem, że nie pochwalasz tego małżeństwa. – Ala odważyła się wreszcie poruszyć tę kwestię. – Moja córka popełnia błąd – odparła Marta ponuro. – Taki sam, jak ja przed wielu laty. Jej ojciec omal nie stracił całego swojego majątku. Mój utracił. Kochałam go, ale i tak byłam na okrągło sama z małym dzieckiem. Gdy umarł, niemal nic nam nie zostało. To, co jest, to wyłącznie moja zasługa. Baśka tego nie pamięta, w przeciwnym razie unikałaby ludzi pokroju Olafa Lityńskiego. – Czemu tego nie powiesz jej? Dlaczego jej nie zabronisz? – spytała gwałtownie Ala, porzucając swoje onieśmielenie. – Mówiłam i mówiłam… Ale to tak, jakby mówić do szafy w kącie pokoju. Zabronić? Nie posłucha mnie, a na klucz jej przecież nie zamknę. Zresztą popierają ją twoi bracia. Okoliczne sąsiadki, ba… niemal cała żeńska część służby zazdrości Barbarze i zachwyca się jej narzeczonym. Czy i ciebie już zjednał? – Nie – odparła nieswoim głosem Ala i odwróciła głowę. – Jednak chyba masz rację. Nic już nie można zrobić. – Oczywiście – przytaknęła Marta, ale gdy cięła róże, ręce drżały jej tak jak głos Ali. – Nigdy by nam nie wybaczyła, gdybyśmy ją zmuszali do zmiany decyzji. Duma nie pozwoliłaby jej potem zostawić takiego męża i wrócić do nas. – Może jednak nie skończy się to aż tak źle… – Może… Też chwytam się tej nadziei. Oni oboje jednak tak bardzo się różnią! Powinni iść przez życie osobnymi drogami.

„Może gdybyś nie trzymała jej tu całymi latami bez możliwości poznania świata i ludzi, nie byłaby teraz taka bezbronna i nie rzucałaby się na szyję pierwszemu lepszemu” – pomyślała w pierwszej chwili Ala, a potem dotarło do niej, że to bez sensu. Ona sama przecież znała świat i ludzi, a była gotowa dać się uwieść temu człowiekowi, jak niemal wszystkie mieszkające tu kobiety. Zdumiewała ją jednak bezradność Marty, która do tej pory potrafiła bez trudu narzucać swoje zdanie wszystkim, w tym własnej córce. A może do tej pory Barbara nie wykazała się po prostu taką determinacją i uporem? – Ona jest wolna – dodała cicho Marta, jakby odgadywała myśli pasierbicy. – A ja w sprawie małżeństwa nie mam prawa wkładać palca między drzwi. – Spojrzała na Alę i dodała z pewnym wahaniem: – Joachim dał ci kiedyś spokój i pozwolił ci żyć, jak chciałaś. To było nie do przyjęcia dla mnie, i nie tylko dla mnie. A teraz myślę, że może miał rację. Dorosłaś szybciej i jesteś bardziej dojrzała od mojej Baśki. A ojciec twój spokojnie na to poczekał, aż w końcu cię odzyskał. W dodatku poznałaś się bezbłędnie na Olafie Lityńskim, w przeciwieństwie do większości… Mówiła swoim zwykłym, spokojnym, wypranym z emocji głosem. Ala słuchała, zdumiona, pierwszych pochwał macochy pod swoim adresem. Niestety – pochwał niezasłużonych. „Co z tego, że poznałam się na nim, że nie mam wątpliwości, jaki jest? Co z tego? Na jedno wyszło” – myślała zawstydzona, bo wciąż pamiętała dotyk jego rąk i delikatne muśnięcia jego warg.

[1] Bicyclette (fr.) – rower. [2] Fragment poematu G.G. Byrona Więzień Czyllonu w przekładzie Franciszka Morawskiego. F. Morawski: Pisma. Tom pierwszy (poezye). Wrocław 1841 (wydane nakładem autora). E-book bezpłatny, digitalizacja dokonana przez Google: https://books.google.pl/books? id=1wteAAAAcAAJ&pg=PA18&lpg=PA18&dq=Tyle+ja+tylko+o+sobie+wiedzia [dostęp: 2015-08-06]. [3] Tamże. [4] Fragment wiersza Idzie w piękności G.G. Byrona w przekładzie Stanisława Koźmiana. S. Koźmian: Pisma wierszem i prozą. Tom I. Poznań 1870. E-book bezpłatny, digitalizacja dokonana przez Google: https://books.google.pl/books?

id=lMZUAAAAcAAJ&pg=PA275&dq=Idzie+w+pi%C4%99kno%C5%9Bci&hl=pl [dostęp: 2015-08-06].

Rozdział 20 Na początku sierpnia Joachim Matzer niespodziewanie zaproponował żonie i córce czterodniowy wyjazd do Krakowa. Był tam zaproszony na konferencję medyczną i uznał, że to dobry powód, aby przy okazji pokazać Ali Kraków i zapewnić małą rozrywkę Marcie. – Na litość boską, tylko mężczyzna może wpaść na taki pomysł – protestowała Marta. – Nie dość, że żniwa, to jeszcze wesele za pasem. Nie mam czasu na wycieczki. – A co? Będziesz z sierpem chodzić po polu? A może zaczniesz gotować potrawy na wesele, które odbędzie się za miesiąc? – zniecierpliwił się doktor. – Dość tego! Zasłużyłaś na małą rozrywkę i wypoczynek. Nie wiadomo, czy jeszcze kiedyś będę miał okazję, aby gdzieś się udać z własną żoną i córką. – Zabierz Alę i pokaż jej ten Kraków. Ja naprawdę nie mogę. – Pojedziesz z nami i koniec. Inaczej wszyscy dookoła uwierzą, że nie mam żadnej władzy w tej rodzinie. Alę ubawiła ta rozmowa. Nie tylko ją zresztą. – Dobrze, że nasza pani pojedzie – rzekła Antoniowa. – Toż to wielka dziedziczka i nic z tego nie ma. Od lat nosa nigdzie nie wystawiła. – Boi się o Zaborów – odparła Ala. – Zaborów nie zniknie w ciągu kilku dni. A pani i z panienką Alicją może się bliżej przy okazji pozna i zaprzyjaźni. Dobrze to pan doktor wymyślił. Istniała jeszcze kwestia pozostawienia narzeczonych samych, bez opieki. Janek jednak wykpił te obawy bezlitośnie. – Ja ich przypilnuję – zapewniał, bijąc się przy tym w piersi. – Żadna para narzeczonych od Adama i Ewy nie była tak przypilnowana. Będę tu cały czas, na krok się nie ruszę. Oczywiście słowa Janka nie mogły być potraktowane z pełną powagą. Na szczęście przyjechały dwie ciotki Marty, które chciały służyć pomocą w przygotowaniach weselnych, więc jakieś pozory przyzwoitości zostały zachowane. Ostatecznie to tylko cztery dni – przekonywano Martę. I – ostatecznie – przekonano.

Kraków, inny od Warszawy, miał w sobie coś urzekającego i magicznego, choć tego ostatniego słowa Ala jakoś specjalnie nie lubiła. W pewnym sensie Kraków przypominał jej trochę Brugię, aczkolwiek były to pod wieloma względami różne zupełnie miasta. A jednak można było uchwycić pewne podobieństwo ducha, atmosferę, klimat dawno minionych epok, spokój i brak pośpiechu wśród mieszkańców. Ala od dziecka pasjonowała się historią i w takich miejscach czuła się znakomicie. Tyle tylko, że historię rodzinnego kraju znała z oczywistych powodów bardzo słabo. Dlatego między innymi była zadowolona z obecności Marty. Macocha była wręcz kopalnią wiedzy. Królowie i książęta polscy wraz z ich polityką, koneksjami rodzinnymi, sprawami alkowy tudzież dramatami osobistymi – to wszystko nie miało dla niej tajemnic. Trudne zagadnienia dyplomacji Jagiellonów objaśniała Ali z wprawą iście profesorską. A do tego dochodziła jeszcze znajomość literatury, teatru, historii sztuki. Znała też w Krakowie miejsca, które na ogół były rzadko zwiedzane, a przecież fascynujące i na swój sposób zjawiskowe. – Marta powinna robić naukową karierę, zawsze to mówiłem – rzekł profesor Matzer, gdy Ala wyraziła swoje uznanie. – Po prostu zawsze lubiłam się uczyć – skwitowała jego żona – a potem bezmyślnie zakochałam się i w rezultacie musiałam walczyć o byt swój, dziecka i wszystkich pracujących w Zaborowie ludzi. Tak to jest, gdy dokona się niewłaściwego wyboru w życiu. Potem jednak, jakby w obawie, że zepsuje im humor swoim fatalizmem, zaczęła mówić o krakowskim teatrze, o klimacie artystycznego życia tego miasta. Solski, Wojnowska, Hoffmanka… Chyba wszystko o nich wiedziała. – Żałuj, że nie widziałaś Modrzejewskiej w „Adrienne Lecouvreur” – mówiła do Ali. – Lecz możesz za to zobaczyć słynną Wisnowską w „Lenie” Jasieńczyka. Niestety, nie tym razem. Za mało mamy czasu. Jednak tym, co w czasie tej wycieczki urzekło Alę najbardziej – poza wszystkimi niewątpliwymi atrakcjami – było obserwowanie małżeństwa jej ojca i Marty. Właściwie wcześniej nic o tym związku nie wiedziała. Zawsze sądziła, że był to układ ułatwiający im przebrnięcie przez praktyczną stronę życia. Wiedziała, że jest między nimi jakaś więź, ale taka jedynie, która umożliwiała im w miarę harmonijne współegzystowanie, i to zaledwie od czasu do czasu. Teraz miała okazję zobaczyć autentyczną, szczerą przyjaźń

między nimi. „Oni rozmawiają ze sobą na okrągło, gdy tylko mają ku temu okazję”. – Ala patrzyła zafascynowana na dwoje, niemłodych już przecież, małżonków. „W dodatku ich rozmowy są takie niebanalne. Nie nudzą się ze sobą. Oboje są rzeczowi. Marta nie ma czasu na mówienie o bzdurach i błahostkach. Prawdziwi przyjaciele. Tym bardziej nie rozumiem, dlaczego nie wierzą w moją przyjaźń z Raulem. Nie będę ich jednak o to pytać”. – Czuję, że będę tu częstym gościem – zażartowała, gdy po kilku dniach wracali już do Zaborowa. – To rzeczywiście piękny kraj i sporo tu jeszcze przede mną do odkrycia. – Cieszy mnie to – odparła Marta. Nie była specjalnie wylewna, ale słowa pasierbicy sprawiły jej radość. – Niedługo zostanę zupełnie sama i nie wiem, kiedy znowu zobaczę własne dziecko. Zastanawiam się tylko, czy bez towarzystwa Barbary dasz radę długo wytrzymać z taką staruchą jak ja. – Jaką staruchą? Marto! – obruszył się doktor. – To prawda. Daleko ci do starości. – Ala mówiła to całkiem szczerze. Trudno jej było wyobrazić sobie macochę w roli staruszki. – Poza tym Barbara zapowiedziała, że przyjedzie do Zaborowa na Boże Narodzenie i latem. – Moja droga – Marta nie przebierała w słowach – przynajmniej ty w to nie wierz. Na Boże Narodzenie moja córka być może będzie już brzemienna i podróże przez pół kontynentu nie będą wchodzić w grę. I tak może być przez parę następnych lat… Jeśli nie dłużej. Joachimie, chciałeś zaprzeczyć? Co to za mina? Rozumiem zawstydzenie twojej córki, ale ty nie jesteś niewinnym dziewczęciem. Zmieszanie ojca, który przecież przywykł do bezpośrednich wypowiedzi żony, było niczym w porównaniu do nagłego objawienia, jakie nawiedziło Alę. Dlaczego wcześniej o tym nie pomyślała? Marta miała rację. Nie cieszyła jej perspektywa dużej liczby wnuków, tak jak radości nie sprawiał jej przyszły zięć. Ala także co do tego miała wątpliwości. Poza tym było coś jeszcze… Przez kilka dni pobytu w Krakowie nie wspominała już tamtej wycieczki konnej do Wieliszewa. Teraz jednak wracała do Zaborowa. Tam był człowiek, który patrzył na nią jak na kobietę, której pragnie, który jej dotykał, który nie ukrywał swoich zamiarów. Już wiedziała, co oznaczały słowa o zawrocie głowy, którymi ją kiedyś uraczył

w Zurychu. Wiedziała też, że Olaf podobał się jej jak nikt dotąd. Jak jednak mogło do tego dojść, skoro do niedawna nie ufała mu i wręcz nie cierpiała go, unikała jak ognia?! To już należało do przeszłości. Teraz czekała na spotkanie z nim i wolała nie zastanawiać się nad tym, co robi. Zdumiało ją uczucie zazdrości i winy, gdy zobaczyła na podjeździe pałacu w Zaborowie czekających tam na nich ramię w ramię Basię i Olafa. – Już wyglądają jak małżeństwo – zażartował wtedy na ich widok Joachim. Marta mruknęła coś niezrozumiale, ale nie było czasu na odpowiedź, bo już się witali. „Nie pasują do siebie” – doszła do wniosku Ala, obserwując parę młodych, którzy za parę tygodni mieli stanąć na ślubnym kobiercu. „Olaf tu nie pasuje. A ja… zwariowałam”. – Pod koniec sierpnia jadę po rodziców – oświadczył Olaf podczas kolacji. – To już za dwa tygodnie – zauważył doktor. – Przyjedzie pan z rodzicami i siostrami w połowie września, tak jak było to pierwotnie ustalone? Nic nie zmieniło się w ich planach? Marta milczała, więc biedny Joachim musiał wziąć na siebie te rozmowę. Nie miał wprawy w sprawach organizacyjnych tego typu. Był świadomy tego, że rozmawia z Olafem bardzo nieporadnie. – Jeśli są jakieś problemy z ugoszczeniem mojej, dość licznej, rodziny w Zaborowie, znajdę dla nich jakieś miejsce w Krakowie – odparł zaczepnie Olaf, patrząc na Martę. – Nie będzie żadnych problemów. Nie ma mowy, aby moi przyszli świekrzy i szwagierki z rodzinami musieli wynajmować gdzie indziej mieszkanie – odezwała się Barbara, patrząc na matkę z gniewem i trwogą. – To mój dom, a niedługo będzie również twój, mój drogi. Twoja rodzina zawsze będzie tu mile widziana, prawda, droga mamo? – Ależ oczywiście – przytaknęła sucho Marta. – Jesteśmy gotowi na przyjazd pana rodziców i sióstr z ich rodzinami. Wszyscy dobrze o tym wiecie, więc rozmowa na ten temat jest zupełnie zbyteczna. – Nie chciałbym, aby czuli się tu intruzami – rzekł Olaf, patrząc chłodno na Martę. – Nie potrzebujemy zbędnych napięć przed ślubem. – Spokojnie, stary. – Janek położył mu dłoń na ramieniu. – Wszyscy czujemy napięcie przed uroczystością, ale będzie dobrze.

– Jestem zmęczona, proszę mnie źle nie zrozumieć – odezwała się w końcu pojednawczo Marta. – Ostatecznie wydaję za mąż moją jedyną córkę. Ostatnie wesele w Zaborowie miało miejsce pół wieku temu, gdy pobierali się moi świekrzy. To dla nas wielkie wyzwanie. – Smutno będzie, gdy wyjedziesz – rzekła po chwili Basia, patrząc z czułością na Olafa, od której to czułości Ali ponownie zakręciło się w głowie. – W dodatku Janek jedzie razem z tobą. – Zostaje za to kuzynka Alicja – odparł wesoło Olaf, któremu najwyraźniej wrócił dobry humor. – Jej bym z pewnością nie pozwoliła ruszyć się stąd. – Basia radośnie przygarnęła do siebie przyjaciółkę. Ala ponownie poczuła wyrzuty sumienia, tym bardziej że Olaf znów przelotnie, lecz bardzo wymownie na nią zerknął. Nawet nie wiedziała, jak sensownie odpowiedzieć Barbarze. Po kolacji towarzystwo rozeszło się do swoich wieczornych zajęć. Marta, pomimo zmęczenia podróżą, zamknęła się w swoim kantorku, by sprawdzić papiery i korespondencję, nagromadzone podczas jej czterodniowej nieobecności. Basia i Olaf wyszli na spacer. Ala kręciła się bez celu po domu, aż wreszcie zasiadła do fortepianu w salonie. Czasami wieczorami „koncertowała” przed zachwyconą rodziną i służbą, ale dziś akurat nikt jej nie towarzyszył. Przynajmniej tak sądziła. Preludium Des-dur Chopina doskonale odzwierciedlało stan jej własnej duszy… i nie tylko duszy. Wszystkie rozbudzone zmysły i pragnienia, o których dawniej nie miała pojęcia, które były dla niej czystą teorią, o których tylko do tej pory słyszała, ale jak dotąd były udziałem innych… Teraz je poznała. Całe to szaleństwo, ale również związany z nim niepokój, a w jej przypadku jeszcze sumienie i poczucie winy… Rozsądek walczył z uczuciem, pragnieniem i… ciekawością. Co robić? „Uważaj na niego, Alice”. „Niby dlaczego mam uważać?” – dyskutowała w myślach z nieobecnym. „Ty uważałeś w tych sprawach, drogi przyjacielu? Tobie wolno więcej niż mnie? Przy tobie niemal zawsze jest jakaś kobieta. Mężczyźni robią tak nagminnie. A moja reputacja? Jest dokładnie taka jak moich paryskich przyjaciół i przyjaciółek, więc teraz przynajmniej sobie na nią zasłużę. Przynajmniej będzie ona prawdziwa. Nikomu nie zrobię nic złego. Niczego

nie oczekuję od tego człowieka. Ożeni się przecież z moją przybraną siostrą. A ja tylko…” – Jest pani wielką artystką – usłyszała nagle i w pierwszej chwili omal nie krzyknęła ze strachu. Przez moment miała wrażenie, jakby ktoś podsłuchiwał jej niecne myśli. Potem się uspokoiła. Za jej plecami stały trzy młode pokojówki, których wcześniej nie zauważyła. Jedna z nich, Zosia, córka Antoniego i Katarzyny, była garderobianą Barbary. To właśnie ona wyraziła swój niekłamany zachwyt grą Alicji. – Ja tylko potrafię dobrze grać. Artyści to już zupełnie inny szczebel. – Ala uśmiechnęła się w odpowiedzi. – My tam wiemy swoje – odparła Zosia. – Nigdy nie słyszałam, aby któraś z tutejszych pań lub panien, czy nawet któryś z panów, tak grał. Niech pani tego nie zmarnuje. „Co ona ma na myśli?” Zosia patrzyła na nią z sympatią, podobnie zresztą jak reszta pracujących w Zaborowie ludzi. Z jakiegoś powodu Ala była przez nich lubiana, choć sama nieraz zachodziła w głowę, jaka mogła być tego przyczyna. – Pójdę się przejść – powiedziała i wstała od fortepianu. – Taka ciepła noc, choć trochę duszna. Piękne jest tutaj lato. A ja zawsze myślałam, że to taki zimny kraj. – Panienka coraz lepiej mówi po naszemu – odezwał się Antoni, który także wszedł do salonu i zbliżył się do grupki dziewcząt. – Aż dziw bierze… po tylu latach spędzonych w obcym kraju. Pamiętam, że kiedy była tu panienka poprzednio, mówiła prawie wyłącznie po francusku. – Teraz sobie lepiej radzę. Częściej widuję rodzinę. – Dałby Bóg, aby panienka została tu z nami na zawsze. Jeśli idzie pani na spacer, radzę wziąć szal. Niestety, o tej porze roku mamy tu komary… – To prawda, że komary to słaba strona Zaborowa – odparła wesoło Ala i zastosowała się do rady starszego kamerdynera. Poszła w kierunku parku. Był naprawdę piękny, utrzymany w stylu angielskim. Nie zamierzała zapuszczać się daleko. W sierpniu zmrok zapadał już wcześniej.

– Nareszcie jesteś – usłyszała głos Olafa. Tak jakby na nią czekał w parkowej alejce. Tak jakby podświadomie o tym wiedziała. – Nie towarzyszysz już swojej narzeczonej? – spytała z lekką ironią. – Odprowadziłem ją właśnie do domu. Jest zmęczona i głowa rozbolała biedaczkę. Wiedziałem, że przyjdziesz – dodał niemal przyjacielskim tonem. Nie odpowiedziała. Przecież też wiedziała. Przygarnął ją do siebie tym gestem i uściskiem, o jakim myślała od wycieczki do Wieliszewa. Jego dłoń ponownie dotykała jej twarzy, szyi, włosów. Serce biło jak oszalałe i nie było już mowy o rozsądku. Zawsze uważała siebie za osobę niezmiernie wręcz doświadczoną w radzeniu sobie z ludźmi. Teraz wiedziała, że jej doświadczenie było zerowe. Jak miała się zachować? Co robić? Oddać mu całą inicjatywę? Stać tak, jak wystraszona, niewinna dzieweczka, którą przecież, do licha, jeszcze była. Jednak tylko przez krótką chwilę nie wiedziała, jak reagować… Wystarczyło, że jego wargi dotknęły jej ust, otworzyły je i jakby weszły do środka, a jego ręce zaczęły błądzić po jej ciele i już wiedziała… Intuicyjnie zaczęła robić to samo, co on. Objęła go i całowała zachłannie i z taką wprawą, jakby całe życie niczego innego nie robiła. Zawsze uchodziła za zdolną i pojętną uczennicę. Potrzebowała tylko, przynajmniej na początku… dobrego nauczyciela. Olaf także był zachwycony jej umiejętnościami i reakcją. – Jesteś cudowna, ale to wiedziałem od początku. Przepowiadałem, że mnie bardzo polubisz. Dziewczyna oprzytomniała i dokładniej okryła się szalem. – Przyjdę do ciebie za parę godzin – szepnął, tuląc ją do siebie – Będzie wspaniale. Dotarło do niej, o czym mówił, i ponownie się przestraszyła. – Nie możemy tego zrobić – odpowiedziała cicho. – Ona uważa mnie za swoją siostrę. – Nie stanie się jej nic złego – odparł Olaf, bawiąc się kosmykiem jej włosów za uchem. Wracali do pałacu, trzymając się od siebie w przyzwoitej odległości. Antoni znowu stał w drzwiach i patrzył na nich z uszanowaniem. Ali tylko zdawało się, że w oczach służącego zauważyła zatroskanie. – Dobranoc – powiedziała, patrząc na niego przyjaźnie i ciepło, jak co

wieczór. – Dobranoc, panienko. Skinęła obojętnie głową Olafowi i skierowała się do swojego pokoju. Dopiero wtedy zdała sobie sprawę, że opuszcza ją cała odwaga. Nie, jednak nie mogła tego zrobić. Wykluczone. Gdy usłyszała pukanie do drzwi, przeraziła się tak, jakby ktoś wylał na nią kubeł lodowatej wody. – Proszę – z trudem wydobyła z siebie głos. W progu stała pokojówka Zosia. – Czy panienka niczego nie potrzebuje? – spytała. – Nie, dziękuję. – Ala opanowała drżenie głosu. – Czy panna Barbara już śpi? W oczach Zosi coś mignęło, jakby podejrzenie i lęk. – Tak, dzisiaj położyła się wcześniej. Miała ostatnio sporo wrażeń i pracy, gdy państwo przebywali w Krakowie. – Dobranoc, Zosiu. Już niczego nie będę potrzebowała. Usiadła potem przy oknie i patrzyła na poruszane nieco silniejszym podmuchem wiatru gałęzie drzew. Pomału zapadała już noc, a myśli Ali krążyły wokół jednego. Oszalała. Na dobrą sprawę pozwoliła człowiekowi, który za miesiąc miał się żenić z kim innym, aby przyszedł do jej pokoju w nocy. Przecież nie mogła tego zrobić! Przecież… Właściwie – dlaczego nie? Nie zamierzała nikogo skrzywdzić. Nie rozbijała niczyjego małżeństwa i rodziny. Ślub Barbary odbędzie się we wrześniu, tak jak zaplanowano. Nic się w tej sprawie nie zmieni. „Czy jestem taka jak moja matka? Czy jestem taka jak jej przyjaciółka, u której spędziłam kilkanaście lat swojego życia? Jak moje przyjaciółki, które nie mają większych skrupułów, gdy przychodzi co do czego? Nawet tutaj nie jestem wyjątkiem wśród kobiet, jeśli chodzi o tego mężczyznę. Dlaczego zatem tak się martwię? A może to zwykły lęk przed poznaniem tego, co jeszcze jest mi nieznane?” Wzięła do ręki książkę i zasiadła w miękkim fotelu. Powieść nie była specjalnie ambitna, jakieś romansidło znalezione w bibliotece, ale dziś nie byłaby w stanie zrozumieć niczego bardziej wymagającego. Nawet nie wiedziała kiedy, a zapadła w sen. Obudził ją odgłos otwieranych ostrożnie drzwi. Spojrzała na zegar. Dochodziła pierwsza po północy. Olaf wziął klucz

leżący na komodzie, zamknął starannie drzwi i podszedł do niej. – Posłuchaj – zaczęła – nie jestem taka, jak myślisz. Nie jestem też głupią pensjonarką, ale bardzo się boję. Nie powinniśmy być tu razem o tej porze. Usiadł przy niej i łagodnie ujął jej rękę. – Nic złego się nie stanie, nie musisz się bać – zapewnił. – Baśka… – zaczęła. – Zamierzasz jej o tym mówić? – spytał i pocałował wewnętrzną stronę przegubu jej dłoni. – Wiesz, dlaczego przyjechałem wtedy do Paryża? Potrząsnęła głową, chociaż oczywiście wiedziała. – Myślałaś, że przygnała mnie tam tęsknota za Barbarą? Ależ nic podobnego, mój skarbie. Przyjechałem zobaczyć ciebie. Gdyby nie obecność jej i twojego ojca, już wtedy moglibyśmy być razem… Gdyby ich tam nie było… Zasunął zasłony w oknach, a potem wziął ją ostrożnie w ramiona. Tylko na moment zawahała się, ale kiedy zaczął rozpinać jej suknię, odrzuciła już wszystkie wątpliwości. Sprawił to sam jego dotyk, bliskość, ciepło, rozbudzone zmysły i ciekawość. Podobnie jak w parku, z zapamiętaniem, choć jeszcze większym, oddawała pocałunki i pieszczoty. Zniknął wstyd, skrupuły, a pozostawała radość korzystania z miłości, zabawy, z życia. Radość brania i oddawania się. A pojętnej uczennicy wystarczył dobry nauczyciel. Bardzo dobry nauczyciel. – Muszę już iść… Nie mogłem jednak odejść bez pożegnania – usłyszała nad ranem i w pierwszej chwili nie dotarło do niej, co się dzieje. Jednak tylko w pierwszej chwili. – Długo spałam? – spytała szeptem. – Prawie wcale. Szkoda było na to czasu. – Olaf roześmiał się cicho i dotknął jej policzka. – Nie miałem pojęcia, kuzyneczko, że jestem twoim pierwszym mężczyzną. Dopiero wtedy poczuła piekący rumieniec na twarzy. – A za kogo mnie miałeś? – spytała nadal szeptem. – Przecież cię uprzedziłam, że nie jestem taka, jak myślisz. – Widziałem jednak faceta, który kręcił się przy tobie w Wersalu i pilnował cię jak jubiler najcenniejszego brylantu w swojej kolekcji. – Mówiłam, że to mój dobry przyjaciel. Nie słuchasz mnie. – Dureń. – Olaf ponownie zaczął ją całować. – Nawet nie wie, ile stracił.

Jesteś doskonała w miłości. Nie spotkałem jeszcze takiej kobiety. Wyszedł dopiero po dłuższym czasie, a Ala natychmiast zapadła w mocny sen. Nie przypuszczała, że będzie to możliwe, jednak zmęczenie wzięło górę. Gdy się obudziła, zegar właśnie wybijał dziesiątą. Dziesiąta godzina! Wszyscy zapewne siedzą już przy stole i zastanawiają się, co się z nią dzieje! Jak na Zaborów był to niemal środek dnia i tylko ze względu na gości celebrowano śniadanie o takiej porze. Wolała nie zwracać na siebie uwagi nadmiernym spóźnieniem i szybko zerwała się z łóżka. Wolała też z oczywistych względów nie zostawiać ścielenia łóżka pokojówce, zwinęła więc prześcieradło i upchnęła je w dolnej szufladzie. Później pomyśli, co dalej. Oczywiście, brak prześcieradła i fakt uporządkowania przez nią łóżka samodzielnie mógł również zwrócić uwagę służącej, ale w razie pytań Ala była gotowa wytłumaczyć się przyzwyczajeniem. Ostatecznie w Paryżu nikt nie zajmował się jej łóżkiem. Nie pomyślała o tym wszystkim wczoraj. Życie bywa jednak bardzo skomplikowane. Pospiesznie umyła się i uczesała, nie czekając na pomoc pokojówki. Najchętniej zabroniłaby całej służbie wchodzić dzisiaj do tego pokoju. Grzech miał tu dzisiaj niemal namacalną postać. Wręcz czuło się go w powietrzu. Otworzyła szybko okno i wpuściła świeży powiew do środka. Przywróciło jej to przy okazji przytomność umysłu. Rozejrzała się jeszcze po pokoju, czy aby nie zostały jakieś ślady nocnej zabawy, i machinalnie spojrzała w lustro nad umywalką. Zdradzał ją sam wygląd i błyszczące jeszcze z podniecenia oczy. – Zrobiłaś to – powiedziała, patrząc na siebie. – Jesteś kobietą upadłą. Teraz uspokój się i zgaś te światła. Stało się, i już o tym nie myśl. To przyszły mąż twojej przybranej siostry. Jak to dobrze, że nie miała czasu na dokładniejszą analizę tego, co zrobiła. Jak to dobrze, że musiała się spieszyć, aby zdążyć jeszcze chociaż na część rodzinnego śniadania, aby nie rzucać się zanadto w oczy. Pomyśli potem. Chociaż… o czym tu myśleć? Zbiegła na dół, a w drodze do jadalni natknęła się na Janka, który właśnie wracał od strony ogrodu. Też wyglądał tak, jakby miał coś na sumieniu. – Zaspałaś, siostro? – spytał kpiarsko, biorąc ją pod rękę.

– A ty, skąd wracasz? – spytała zaczepnie. – Lepiej nie pytaj – odparł i mrugnął porozumiewawczo. „Czyżby robił to samo, co ja? No to witaj w klubie, jak mawiał René Guiscard, mój paryski kolega”. Razem wkroczyli do jadalni, gdzie siedziała już reszta rodziny. – Co się z wami działo? My już kończymy śniadanie. Wyglądacie jak para zakochanych wracająca ze schadzki – zawołała wesoło Basia na ich widok. – O, przepraszam! Z trudem bo z trudem, ale jednak pamiętam, że to moja siostra – odparł Jaś, podsuwając Ali krzesło. – Jestem tak głodny, że zjadłbym was wszystkich żywcem. – Gdzie ty się włóczysz po całych dniach i nocach? Napytasz sobie w końcu biedy – narzekał doktor Joachim. – Dobrze, że musisz niedługo wracać do laboratorium. Weźmiesz się do nauki. – Tam też nie brakuje atrakcji. Prawda, Olaf? – Janek zaśmiał się znacząco. – O, przepraszam! Ty masz to już za sobą. Ty możesz sobie co najwyżej powspominać. Ala wzięła filiżankę gorącej kawy z rąk lokaja Jana i daremnie szukała w myślach jakiegoś tematu do rozmowy. Tu, przy rodzinnym stole, jej poranna brawura uleciała niczym dym kominem. Zrobiło jej się nieswojo, gdy słuchała życzliwych i zatroskanych pytań Marty o przyczyny jej porannego spóźnienia do stołu. Czy przypadkiem nie czuje się chora? W dodatku Marta uważała ją za mądrą, rozsądną i stanowiącą przeciwieństwo większości okolicznych kobiet. „Nie jestem taka, jak myślisz, Marto” – pomyślała ze skruchą i zrobiło jej się nieswojo. A potem słuchała szczebiotu Barbary dotyczącego przygotowań do ślubu i odezwało się w niej niejasne, stłumione wczoraj poczucie winy. To jednak nie było takie łatwe, jak myślała jeszcze rano, w sypialni. Odważyła się w końcu rzucić okiem raz i drugi na Olafa, ale on zupełnie ją ignorował. Siedział, odwrócony w stronę rozpromienionej narzeczonej, i odpowiadał na jej banalne, głupiutkie pytania, wpatrzony jak w obraz w jej oczy. Ala wmawiała sobie, że to dobrze, że tak właśnie powinno być, jednak… zabolało. „Czego mogłam się spodziewać? Zdobył mnie bez trudu i natychmiast stracił zainteresowanie. Nic nowego pod słońcem. Nie raz o takich rzeczach

mogłam

usłyszeć i

doświadczyłam

tego w końcu na własnej skórze.

Wiedziałam przecież, co robię. Było miło, ale on żeni się z Barbarą. To było wiadome od początku. Muszę przestać o tym myśleć. Muszę zapomnieć”. Zapomnieć? Nigdy! Jeszcze czuła dotyk jego warg na całym ciele. Moment bólu, a potem jazda jak na szalonej karuzeli. I to niesamowite uczucie rozkoszy, które niemal porwało ją ku gwiazdom. Nie ma mowy, aby wyrzucić to z pamięci. Niemal zazdrościła Barbarze tego, co ją czeka. A jednak teraz… Może to i dobrze, że Olaf przestał wreszcie interesować się nią i zajął się narzeczoną. Przecież ona, Alicja, nie zamierzała skrzywdzić tamtej. „Poradzę sobie z tym” – pomyślała. „Może teraz będzie mi łatwiej, gdy już wiem, że on ze mną definitywnie skończył, a mieszczką przecież i tak nigdy nie byłam”. – Długo spałaś? – zagadnęła Basia. Miała takie niewinne oczy. Takie… dziewicze. „Prawdziwie krystaliczna dziewica. Nie to, co ja. Przynajmniej byłam z nim przed tobą. Nawet sobie nie wyobrażasz, jaki raj cię czeka” – pomyślała mimo wszystko z pewnym triumfem. – Długo czytałam – odpowiedziała na pytanie. – W nocy było duszno i długo nie mogłam zasnąć. – Ja zasnęłam od razu – odparła Basia i uśmiechnęła się do Olafa. W tym uśmiechu była nie tylko pewna swej siły miłość, ale i jakieś porozumienie. Ala nagle straciła apetyt, musiała jednak coś przeżuwać, by nie zwracać na siebie uwagi i nie wywołać kolejnej fali pytań o swoje zdrowie. Miała dziwne wrażenie, że wszyscy na nią patrzą, na szczęście jednak upewniła się, że tak nie było. Parę razy tylko napotkała zagadkowe spojrzenia młodego lokaja. Gdyby nie to, że wiedziała, iż Jan był po słowie z pokojówką Zosią i naprawdę sprawiał wrażenie zakochanego w tej dziewczynie, mogłaby podejrzewać, że sama stała się obiektem jego westchnień. Przypomniała sobie pomoc tego chłopaka po tym, jak ledwo żywa wróciła z konnej wycieczki do Wieliszewa. Wtedy też tak uważnie na nią patrzył. Chociaż nie… Uważniej obserwował wtedy Olafa. W dodatku z taką niechęcią.

Ala nie umiałaby powtórzyć, o czym jeszcze rozmawiano tego ranka przy stole. Ona też coś nawet mówiła, jakżeby inaczej. Co jednak mówiła? Nie miała pojęcia. Nareszcie Marta dała znak, że śniadanie skończone. – Basiu, jedź do Stankiewicza. Strasznie poplątał rachunki ze sprzedaży nabiału – zwróciła się do córki. – Pojedziemy tam razem – zaproponował Olaf. – Tyle razy słyszałem o tej mleczarni i nigdy jej nie widziałem. Stankiewicz to podobno zabawny gość. – Stankiewicz jak Stankiewicz, ale za to Stankiewiczowa… – rozmarzył się zabawnie Jaś. – Co mówiłeś?! – Basia zwróciła się do Janka niespodziewanie ostrym tonem. Wszyscy spojrzeli na nią zaskoczeni, nawet Ala, zajęta do tej pory własnymi myślami. – Nic takiego – odparł zmieszany Janek. Barbara nigdy jeszcze nie mówiła do niego takim głosem. – Wydoroślej wreszcie – dodała nieprzejednana dziewczyna i wyszła energicznie z jadalni. – Co jej się stało? – spytał Janek, rozglądając się wokoło. – Jest zakochana i wyczulona na punkcie pana Lityńskiego – odparł z naganą w głosie doktor Matzer. – Nie znosi podobnych insynuacji. – Insynuacji? Zawsze żartowałem w ten sposób i zawsze ją to bawiło. – Skończ z tymi żartami, synu. Ona traktuje to bardzo poważnie. Pamiętaj, że za miesiąc wychodzi za mąż. Marta wzruszyła tylko ramionami na znak, co o tym myśli, i udała się do swoich zajęć. Doktor ruszył do swojego gabinetu, aby uporządkować notatki przed zbliżającym się powrotem do Warszawy. Ala nie wytrzymałaby chyba tego dnia, gdyby nie towarzystwo brata. – Czasami chętnie wróciłabym choćby na parę dni do Paryża, tak jak ty do Zurychu – powiedziała z westchnieniem. – Nudzisz się tu? – zainteresował się. – Nie, tu jest bardzo pięknie. Tęsknię jednak za domem.

– Będziesz tu potrzebna – zapewnił ją brat. – Kiedy my wyjedziemy, staniesz się dla Baśki jedynym towarzystwem. „Właśnie tego chcę uniknąć” – myślała z niechęcią. „Nie wyobrażam sobie, że ona uwiesi się wtedy na mnie, tak jak teraz na Olafie. Dawniej było to trudne, teraz jest nie do zniesienia”. – Zaborów ci służy, siostro – mówił dalej Janek. – Wypiękniałaś, wyglądasz zdrowiej niż w Paryżu. Nie mogła mu przecież powiedzieć, co jeszcze wpłynęło korzystnie na jej wygląd. W nocy długo nie mogła zasnąć. Tak jakby czekała… chociaż nawet sama przed sobą nie chciała otwarcie przyznać się do tego. Wspominała poprzednią noc i tęskniła… I gardziła sobą za to. Chociaż… właściwie dlaczego… miała sobą gardzić? „Jestem jak człowiek, który spędził wiele lat życia w lodowatym igloo i niespodziewanie dla siebie został porwany na gorącą Sycylię. Okrył piękno tego klimatu i ciepło tamtejszego morza. I już nie potrafi żyć, jak poprzednio, w lodowni. Jakie mało oryginalne porównanie! Co za banał! Jednak… co za prawda!” Tę noc oczywiście spędziła samotnie i sama sobie tłumaczyła, że przecież tak miało być. Tylko raz mogła sobie pozwolić na taką zabawę. „Też nie” – upomniała się w duchu. „To był tak naprawdę o jeden raz za dużo”. Rano wrócił wreszcie spokój i równowaga. Dość tych bzdur! Nie ma mowy o powtórzeniu tamtej nocy. Nawet Olaf najwyraźniej to zrozumiał, skoro teraz zrobił się z niego taki czuły narzeczony. Być może jest mu teraz wstyd i ma wyrzuty sumienia. „Ja też powinnam je mieć. Moja rodzina to przyzwoici ludzie. Marta jest porządną kobietą z zasadami, a Basia kocha mnie i uważa za siostrę. Gdyby dowiedzieli się, co zrobiłam, pękłyby im wszystkim serca. Tak się cieszyli, że do nich wróciłam. Tak im się odpłaciłam. Dobrze, że wkrótce mężczyźni wyjadą. Przyjadą znów na krótko przed ślubem. W tym czasie wróci mi już rozum, z którym na pewien czas się rozstałam. Trudno, zdarzyło się i było cudownie. Ale już z tym koniec. Po ich ślubie natychmiast wyjeżdżam do mojego życia”. To pomogło. W ciągu dnia postanowiła znaleźć sobie konkretne zajęcie i niespodziewanie tak się stało. Zeszła do kuchni wydać w imieniu Marty dyspozycje dotyczące obiadu i zorientowała się zaraz, że odpowiada jej

towarzystwo prostych kobiet tam pracujących. – Dobrze, jaśnie pani może być spokojna o te befsztyki – oznajmiła Felicja Józefowa. – Niepotrzebnie tylko panna Alicja trudziła się tu do kuchni. Nie można to było posłać młodszych pokojówek? – Zosia ma dziś wychodne, a Andzia i Stenia gdzieś przepadły. To zresztą dla mnie żaden trud – odparła wesoło Ala. – Rozgardiasz teraz w domu. Pani ma wesele na głowie, a te trzy niecnoty gdzieś wyfrunęły – gderała Perlicka, skrobiąc w rogu kuchni jarzyny. – A Marianna tylko narzeka – żachnęła się Katarzyna. – Wesele to radość. Rzadko coś się u nas dzieje. No a robota to robota, wiadomo przecież. Ale także wielkie szczęście. – Nie powiedziałabym – oznajmiła pogrzebowym tonem Perlicka. – Marianno… – Katarzyna ostrzegawczo nieznacznym gestem wskazała na Alę. – Jaśnie pani zna moje zdanie, co mi tam… Ja na jej miejscu przegnałabym takiego absztyfikanta własnej córki. – To nie wasza sprawa, Marianno – próbowała ją uciszyć Józefowa. – To panna Basia będzie z nim żyła, a nie wy, wasza córka czy nawet jaśnie pani. – Napłacze się ona jeszcze przez niego… Znałam kiedyś takiego, jak pracowałam u innych państwa. Piekło tam było, nie życie. – Perlicka tak gada, a sama nie umie powiedzieć, o co jej chodzi – wyjaśniała Józefowa Ali, jakby chciała tamtą usprawiedliwić. – Myśli, że jak przystojny, to już musi być niegodziwy. A my tu wszystkie widzimy, że on za panną Basią w ogień by wskoczył, i ona jaka, niebożątko, szczęśliwa. Nie kraczcie już, Marianno, bo przed weselem to zła wróżba. – Smutno tu tylko bez panienki Basi będzie – dodała z westchnieniem Antoniowa. – Matka pana Olafa to mu chyba taką żonę musiała wymodlić. A co to panna Ala taka mizerna? Może arbaty się napije? – Gdzieżby jaśnie panienka w kuchni herbatę piła! – żachnęła się Janowa. – A czemu nie? Toż panna Basia często tak z nami siedziała tutaj. – Dlaczego nie? – zgodziła się z uśmiechem Ala. – Bardzo chętnie. Nie spieszyło jej się na salony. Nawet park, ogród, łąki i las nie miały dziś zwykłej magii przyciągania. Poza tym po nocnym deszczu zdecydowanie się ochłodziło. W powietrzu czuć już było nadchodzącą jesień, co nie

poprawiało

nastroju.

Nie,

zdecydowanie

nie

był

to

dobry

dzień

na

samotność. – Ciężko będzie naszej panience w wielkim świecie… – Antoniowa zamyśliła się, zagniatając ciasto. – Ale jak mówię, ona jest silna i poradzi sobie. Jest jak jej matka, nie dadzą rady krzywdy jej zrobić. Józefowa postawiła przed Alą filiżankę z herbatą. Dziewczyna uwielbiała tutejsze herbaty, były świeże i aromatyczne. W taki dzień jak ten dawały dużo potrzebnego ciepła. – Panienka nie gniewa się, że my tak szczerze rozmawiamy? – zagadnęła Józefowa. – Jesteśmy tu jednak wszyscy jak rodzina. – Niczego nie powtórzę – zapewniła Ala. – Pannie Basi nic nie trzeba mówić, bo będzie jej przykro, a nasza pani wie dobrze, co myślimy. Ona się nie cieszy z tego ślubu, bo za bardzo się martwi. Ale która matka nie boi się o swoje dzieci? – Moja – odparła nagle Ala, zanim zdążyła ugryźć się w język. W kuchni zapadło milczenie i Ala zrozumiała, że wprawiła kobiety w zakłopotanie. W dodatku zrobiła to całkowicie bezmyślnie i niepotrzebnie. Co ją napadło? Nie mogła już dłużej słuchać treli na temat romantycznej i pełnej oddania miłości Olafa do Barbary. To jednak nie był powód, by wprowadzić do rozmowy wątek własnej matki. Postanowiła już nie pogarszać sytuacji i szybko zmienić temat. – Nie umiem gotować – rzekła nagle wesoło, ni z tego, ni z owego. – Chyba jako jedyna niewiasta w Zaborowie nie posiadam tej umiejętności. Chętnie nauczę się czegokolwiek. – A na co to jaśnie panience? – spytała ponuro Perlicka. – Panienka gra na fortepianie. Po co ręce niszczyć? – Przede wszystkim nie jestem i nigdy nie byłam żadną jaśnie panienką. Nie zapominajcie panie, że moi rodzice byli zwykłymi mieszczanami. Nie jestem panią na włościach. Z moją gospodynią trudno dogadać się w kuchni. Mam poza tym zamiar obejść się w końcu bez niej. – Racja – zgodziła się Perlicka. – A i za mąż panienka też pewnie kiedyś pójdzie. Gotowanie zawsze się przyda. – A pamiętacie, jak pan Olaf pięknie gęsi pokroił? – zapytała Katarzyna, która rozmarzyła się pod wpływem wspomnień. – Lekarz, to i kroić potrafi – odparła bez cienia sentymentu Perlicka.

Rozdział 21 Gdy Basia wróciła do dworu, jej garderobiana czekała już na nią koło sypialni. – A co tam, Zosiu? – zagadnęła niedbale panna. – Teraz nie będę cię potrzebować. – Ja tylko chciałam coś pannie Barbarze powiedzieć. – Dziewczyna była najwyraźniej spięta i zdenerwowana. – No to wejdź do pokoju… I pamiętaj, że potem, późnym wieczorem już nie przychodź. Nie będę cię potrzebować. Zosia jakby skurczyła się po tych słowach i przez moment milczała. – Stało się coś? – Barbara w tym czasie rozpuściła włosy, by je rozczesać. – Masz jakieś zmartwienie? Pokojówka zawahała się. – – – –

Wychodzę za mąż, proszę panienki. Kiedy? Jak Bóg pozwoli, to na Święta i chciałabym… Cieszę się, że jednak Jan poprosił cię o rękę. Proś, o co chcesz. Tutaj

albo w Szwajcarii. – Kiedy ja… – Zosia nerwowo skubała swój fartuszek – nie mogę jechać z panienką do tej Szwajcarii. Skoro wychodzę za mąż… – Chętnie zabiorę was oboje. Tym samym kawałek Zaborowa pojedzie tam ze mną. O! nie przejmuj się! Mój przyszły mąż nie będzie się temu sprzeciwiał. – Chcemy zostać tutaj, jeśli panienka pozwoli. Jeśli nie… znajdziemy jakąś inną pracę. Nie pojadę do Szwajcarii – wyrzuciła z siebie w końcu Zosia z nagłą, rozpaczliwą determinacją w głosie. – Czy coś się stało? – Basię tknął jakiś niepokój. Pokojówka jednak po chwili pokręciła głową. – Nie, ale wolimy zostać tutaj. – I ty mnie tam zostawisz samą? – zażartowała Barbara. – Panienka tu przecież kiedyś wróci. To znaczy – zająknęła się dziewczyna – oboje państwo… – Będzie, jak zechcesz, chociaż chciałam zabrać cię ze sobą.

– Dziękuję. – Pokojówka dygnęła. – Pomogę pani uczesać się. Widać było jednak, że coś nadal ją dręczy. – Czy jeszcze chcesz mi coś powiedzieć? Czy coś cię niepokoi? – spytała w końcu Majewiczówna. – Nic – odparła Zosia po dłuższej chwili. – Ciężko pomyśleć, że pani tu z nami nie będzie. Następne cztery dni upłynęły spokojnie i Ala odzyskała już zupełnie wewnętrzną radość. Pogoda poprawiła się i chociaż przyroda przygotowywała się już do jesieni, był w tym wdzięk dojrzałego piękna późnego lata, które pozbyło się już szaleństwa i upału. Ala cieszyła się z nadchodzącego coraz szybciej i śmielej września, bo to oznaczało, że wreszcie odbędzie się ślub, a potem będzie już mogła wrócić do swojego domu i przyjaciół w Paryżu. Poza tym jej wrodzone umiłowanie piękna i artystyczna natura napawały się urodą kolorów tej pory roku na polskiej prowincji. Już bez obaw udawała się na samotne, dalekie wycieczki. Już przestało ją boleć to całkowite ignorowanie jej osoby ze strony Olafa. Przeciwnie, przyniosło jej to ulgę. Tak właśnie powinno być. Spokojnie i nawet z zadowoleniem obserwowała czasem, jak zakochani są w sobie narzeczeni. Być może Olaf miał poczucie winy wobec przyszłej żony, być może żałował tamtego zapomnienia. Być może rzeczywiście darzył Barbarę szczerym uczuciem. Tak to przynajmniej wyglądało. Ala nie zamierzała niczego mu utrudniać i także unikała go, jak tylko mogła. Tym razem jednak było to już łatwe, bo i on nie szukał jej towarzystwa. Na szczęście był Janek i właśnie brat okazał się w tych dniach znakomitym kompanem i wspólnikiem wycieczek oraz wesołych zabaw. Niemal dziękowała Bogu za takiego brata. On sam nie wiedział i nigdy nie miał się dowiedzieć, jak bardzo nieświadomie pomógł siostrze swoim humorem, przyjaźnią i w ogóle… obecnością. Pomogły jej też… wrzosy. Odkryła je pewnego dnia na polankach pobliskiego lasu i wpadła w taki zachwyt, że gdyby miała przy sobie sztalugi i wszelkie malarskie akcesoria, zaraz zabrałaby się do dzieła. Niestety, poza wszystkim innym, talentu malarskiego akurat nie posiadała. Las też był piękny, tak bardzo, że wszystkie inne lasy w obcych krajach nie mogły wytrzymać z nim konkurencji. Jakże żałowała, że wcześniej nie odkryła jego tajemnic i uroku. Do tej pory obserwowała go tylko z bliska

bądź z daleka, ale nigdy nie zapuszczała się sama w jego głębiny. Teraz to zrobiła i nie znajdowała słów na wyrażenie swego podziwu. – To chyba najbardziej fascynujące miejsce w Zaborowie – powiedziała, ugniatając ciasto pod okiem Józefowej. – Żałuję, że wcześniej przez tyle czasu tam nie chodziłam. Kuchnia i pracujące tam kobiety to była następna skuteczna terapia, która pomogła jej oswobodzić się z zauroczenia miłosną przygodą. Ala przychodziła do kuchni codziennie i spędzała w niej kilka godzin, ucząc się gotowania, słuchając opowieści i rozmów służących, a także gawędząc z nimi od czasu do czasu. Nawet nie przypuszczała wcześniej, ilu ciekawych rzeczy może w ten sposób się dowiedzieć, ile skarbów kryje w sobie zwykła, codzienna wymiana zdań o szarym życiu. One też ją lubiły i zauważyła, że czekały na nią o zwykłej porze z aromatyczną herbatą lub kawą o podobno niezwykłych właściwościach. Długo nie chciały powiedzieć, co to za właściwości, dopiero później się dowiedziała. Jednak jej zwierzenia o samotnych wyprawach do zaborowskiego lasu zaniepokoiły te kobiety. – Lepiej tam samej nie chodzić – mruknęła Perlicka. – Co też Marianna straszy pannę Alicję. – Antoniowa próbowała łagodzić grozę wypowiedzi kucharki. – Za dnia tam bezpiecznie. Nasze dziewuchy i chłopaki też tam lubią chodzić. – Tak. W wiadomym celu – potwierdziła ponuro Perlicka. – Niechże się Marianna chociaż przy panience mityguje. – Antoniowa spurpurowiała na twarzy. – Co też sobie panna Alicja o naszych obyczajach pomyśli. „Co wy byście pomyślały o mnie, gdybyście wiedziały…” – przemknęło Ali przez myśl i także poczuła płomienie na twarzy. – Kiedy tam jestem, mam wrażenie, że cofam się o całe wieki – zagaiła po chwili, gdy już uspokoiła własne emocje, wywołane tamtym wspomnieniem. – Las jest taki… niezmienny. – Jest nawet takie powiedzenie, panienko. Nie było nas, a był las. Nie będzie nas, będzie las. Podobno niektóre drzewa mają kilkaset lat. – Myślę, że je widziałam – rzekła Ala w zamyśleniu. – Są olbrzymie, a ich korony w niektórych miejscach zasłaniają niebo. – Lepiej aż tak daleko samej nie chodzić, panienko – odezwała się

Józefowa trwożliwie. – Tam ponoć po zmroku… straszy. Kobiety przeżegnały się nabożnie i żadna w ostatniej chwili stłumiła śmiech. Na szczęście.

nie

zaprzeczyła.

Ala

– Toczyły się tam bitwy, było tyle wojen. Ponoć czasem pokazuje się jakieś wojsko. – Jakie wojny? – spytała Ala, pochylając się nisko nad zagniatanym ciastem i dokonując nadludzkich wysiłków, by nie roześmiać się na głos. – Ja tam nie wiem, proszę panienki. Ale przecież tyle wojen było. A stary Stankiewicz podobno raz tam widział… – Temu bym nie wierzyła. Stary pijak – mruknęła po swojemu Perlicka. – Tam też czasem podobno i jaśnie pan Majewicz pokazuje się – odezwała się młoda podkuchenna, która na ogół nie zabierała głosu. – Bądź cicho, dziewczyno, i bierz się za swoją robotę! – krzyknęła na nią Katarzyna. – Poranek dziś chłodny, a ty jeszcze w piecach nie napaliłaś. Ala jednak zainteresowała się. – Jak to? – spytała. – Dlaczego miałby się tam pokazywać? Józefowa znowu przeżegnała się i spojrzała trwożliwie na drzwi. – Tam się właśnie zabił – szepnęła. – Mówią, że na polowaniu. Gadają tak dla niepoznaki, ale my tu wiemy, jak było naprawdę. Pani Matzer nie wie, że my wiemy. Myśli, że tylko ona zna prawdę i tych kilkoro ludzi, którzy wtedy przywieźli ciało pana Majewicza. Tylko że tamci ludzie już odeszli. Nawet oni jednak nie wiedzieli wszystkiego. Ala zdawała sobie sprawę, że nie powinna pytać, choć dosłownie rozsadzała ją ciekawość. – Ja tylko wiem, że zabił się w jakimś wypadku – szepnęła ostrożnie. – I tyle lepiej wiedzieć – skwitowała Katarzyna i pokiwała głową. – Józefowa za dużo ostatnio gada. Panienka nam wybaczy… Ala już nic na to nie odpowiedziała. W kuchni zapadło niezręczne milczenie. – Z jednego jeszcze powodu nie trzeba chodzić tak daleko – podjęła na nowo Perlicka. – Ani za dnia, ani, broń Boże, po zmroku. Bywa, że chłopi zakładają tam wnyki na zwierzynę. Teraz bardzo rzadko, bo prawo nie pozwala, a i jaśnie pani się o to gniewa. Zapowiedziała, że za takie przestępstwo każe zakuć w kajdany i oddać pod sąd. Powiedziała, że potrafi znaleźć winnego. Nikt w to nie wątpi. Teraz, jak mówię, nie powinno się to

raczej zdarzać, bo pani Marta dobrze gospodaruje i chłopstwo nie musi narzekać, ale czy to można za każdego ręczyć? Zawsze może się jakiś wywłoka znaleźć i nieszczęście gotowe. – My nie chcemy panienki straszyć – usprawiedliwiała się Józefowa. Przygnębiała je myśl, że Ala może się obrazić za te słowa i tajemnice i już ich nie odwiedzi. Ona jednak nie miała najmniejszego zamiaru się obrażać. – Do starych dębów na lewo od drogi można chodzić bezpiecznie – dodała inna z kobiet. – Dalej żadna z nas już nie pójdzie. – Dziękuję za ostrzeżenie – powiedziała cicho Ala, której już przeszła ochota do śmiechu. – Widzę, że miałam dużo szczęścia. – No, a teraz wstawiamy ciasto do pieca – zakomenderowała kucharka. – Szybko się panna Ala uczy. Będzie, jak znalazł, gdy i panienkę wydamy za mąż. – Na razie mogę co najwyżej pomóc przy weselu Basi – odparła ze śmiechem Ala. – O mnie nikt się nie stara. – Nie może to być. Taka śliczna i utalentowana panna! – Na każdego wola Boża przyjdzie – oznajmiła Antoniowa. Po południu Ala wybrała się jednak w stronę lasu. Słońce pomału chyliło się ku zachodowi, ale dzień był ciepły. Cudowna gra świateł i cieni toczyła się w koronach drzew. Ala, osłaniając się parasolką przed pyłem z drogi wzniecanym silniejszymi podmuchami wiatru, stanęła na skraju lasu i zapatrzyła się weń. Pachniało świeżo ściętą drzewiną, we wrześniu miało rozpocząć się grzybobranie. Było tak spokojnie, niemal sielsko. Wtedy usłyszała tętent konia i drgnęła, wystraszona. Przypomniały jej się opowieści służących o duchach żołnierzy z głębi lasu. Przypomniała też sobie, że w tym lesie zabił się dziedzic Majewicz. Wprawdzie w głębi, gdzie rosły wielkie, stare drzewa, a nie na skraju, mimo to poczuła się nieswojo. Tu, w tym miejscu nie było to już zabawne. Wrócił jej jednak rozsądek. To nie zmarłych należało się lękać, lecz żywych. Jeździec zaś był człowiekiem z krwi i kości. Przez moment pomyślała o Olafie i serce mocniej jej zabiło. Mimo wszystko wciąż tak reagowała na samo wspomnienie o nim. Nie był to jednak Olaf, lecz Janek. Westchnęła z ulgą, ale i z pewnym rozczarowaniem. – Co tak nabożnie wpatrujesz się w ten las? – zapytał brat, zeskakując

z konia. – Dowiedziałam się, że tam straszy, i boję się wejść dalej. – Ala zaśmiała się trochę nieszczerze. – Ach, te opowieści służby! Gdy byłem małym chłopcem, uwielbiałem ich słuchać. Potem w nocy umierałem ze strachu we własnym łóżku i długo nie chciałem mieć własnego pokoju. Robert kpił ze mnie, a potem wściekał się o to, ale nie miał wyboru. Musiał dzielić ze mną ten nieszczęsny pokój. – A Robert nie bał się duchów? – dopytywała Ala. – Nie bał się duchów. Wolał je od żywych ludzi. Wiesz, on zawsze uciekał przed światem i ludźmi jakby do wnętrza siebie… Zamilkli na chwilę i napawali się w ciszy pięknem tego sierpniowego wieczoru. Janek, podobnie jak siostra, zapatrzył się w las. – Zawsze było nam tu dobrze – powiedział. – Tutaj Marta odpuściła nam surowe wychowanie i mogliśmy do woli cieszyć się wakacjami. A wiesz? Baśka też boi się duchów. Zimą, gdy Olaf przyjechał tu po raz pierwszy, nastraszyliśmy ją porządnie. Las zimą robi inne wrażenie niż latem. Teraz wszystko w nim żyje. Zimą zastyga w ciszy. Baśka była na nas wściekła jak diabli. Uśmiechnął się do tego wspomnienia, a Ala nagle zapragnęła dowiedzieć się czegoś więcej. – Czy wiesz, w jaki sposób zmarł ojciec Basi? – spytała. – Nie wiedziałem, że cię to zainteresuje. – Janek zdziwił się trochę. – Kobiety w kuchni coś tam wspomniały, a potem nagle zrejterowały i nie chciały dokończyć opowieści. Powiedziały jednak, abym nie wchodziła w głąb lasu, między te wielkie, stare drzewa, bo tam straszy i tam zginął dziedzic. – Ach, te głupie tajemnice! Niby nikt nic nie wie, a wiedzą wszyscy albo się domyślają. Przede wszystkim nie było wtedy polowania, to akurat ustalono z łatwością. Wobec tego uznano, że wracał po nocy, pędząc konno przez las, że podobno miał trochę w czubie i wpadł na drzewo. Inni fantazjowali, że ktoś go zastrzelił… Ludzie, którzy go znaleźli i wozem przywieźli do pałacu, nie pozwalali początkowo, aby Marta oglądała ciało. Był potwornie zmasakrowany. Wpadł w żelazne wnyki zastawione w celach kłusowniczych przez chłopów. Jedną nogę miał niemal odciętą. – Boże drogi – wyszeptała Ala.

– Stało się to w nocy albo nad ranem. Znaleźli go koło południa. Za dnia to miejsce było w widoczny dla ludzi sposób oznaczone. Celem miała być przecież zwierzyna. Majewicz jednak przejeżdżał tamtędy w nocy. Dlaczego? Jedni mówili, że wracał z sądu. Był już wtedy niemal bankrutem. Inni… – Jaś na moment zawahał się, jakby zastanawiał się, czy ma kontynuować. – Mówił mi Antoni… Baśka nic o tym nie wie do dziś i nie wygadaj się przed nią… Otóż Antoni mówił, i inni to potwierdzają, że Majewicz wracał wtedy od jakiejś kobiety. To ponoć nie była przypadkowa śmierć. Ta zasadzka miała tam jakoby czekać specjalnie na niego. Nie, nie była to sprawka Marty – dodał z rozbawieniem, widząc przerażone spojrzenie siostry. – Raczej zlecenie od męża tamtej kobiety. W każdym razie niczego nikomu nie udowodniono. Antoni, mówiąc o tym, dodał, że taki los może spotkać każdego, kto nie panuje nad własną rozwiązłością. Chyba mnie miał na myśli. Janek ponownie roześmiał się na całe gardło, ale Ala nadal była przerażona. – Wierzysz Antoniemu? – spytała, czując, że w ustach zrobiło się jej potwornie sucho. – Czy ja wiem? Teraz już wszyscy zostawili to w spokoju. Wtedy podobno również Marta nie chciała, aby ciągnąć śledztwo. Tym bardziej że faktycznie, jak wspomniałem, niczego nikomu nie potrafiono udowodnić, a sprawa robiła się coraz bardziej kompromitująca obyczajowo. Jakby mało było całego koszmaru związanego z tak makabryczną śmiercią. Dowodów zbrodni ani świadków nie było. Marta potem poświęciła cały swój czas i życie na ratowanie majątku. I udało jej się. „I po co? Dla kogo?” – pomyślała nagle z żalem Ala. – Jadę dalej, pohasam po okolicy. – Jaś ponownie dosiadł konia. – Szkoda, że ty nie lubisz tego sportu i nie chcesz mi towarzyszyć. Za tydzień wyjeżdżam i chcę jeszcze nacieszyć się końmi i przyrodą. – Tylko uważaj na siebie – rzekła, wciąż przejęta trwogą. – Siostro, chyba nie sądzisz, że naprawdę uwodzę tutejsze panny i mężatki. Doprawdy, musiałbym się bardzo nudzić. Podobno, choć nie wiem czemu, mam tu opinię prawdziwego ogiera. Jednak ty chyba wierzysz w moją nieposzlakowaną opinię? Pogwizdując, odjechał, a Ali humor stopniowo zaczął się poprawiać. Jaś

miał

cudowną

moc

odganiania

strachów,

smutków

i

obaw.

W

jego

interpretacji troski były tylko chwilowymi niedogodnościami. Późną nocą nastrój grozy powrócił. Okna pokoju Ali wychodziły na las, który w ciemnościach jawił się jako złowroga masa drzew, okrutnych sideł na zwierzynę i przerażających upiorów. „I pomyśleć, że zapuszczałam się tam całkiem sama”. Po ciele przebiegły jej dreszcze grozy, więc czym prędzej zasłoniła okna. Prawie krzyknęła ze strachu, gdy o północy zobaczyła, że drzwi jej pokoju otwierają się. Siedziała jeszcze z książką przy zasłoniętych oknach z zamiarem przeczekania tak zwanej „godziny duchów”, gdy do jej sypialni wszedł Olaf. Poczuła nawet ulgę, że nie był to żaden upiór, lecz człowiek z krwi i kości. – Nigdy nie zamykasz drzwi na klucz? – Uśmiechnął się do niej i mrugnął. – Nie spałam przecież jeszcze… – Czekałaś na mnie, kuzyneczko? – W jego głosie pojawiła się autentyczna radość. – Bałam się duchów – odparła, ale nadal nie była pewna, jak zareagować. Niczego już nie była pewna. Przecież aż do tej pory sądziła, że między nimi wszystko już skończone. Miało się skończyć na jednej przygodzie. – Duchów? – Olaf roześmiał się cicho i podniósł ją z fotela. – Za dużo przebywasz ze służbą w kuchni i słuchasz babskich bzdur. – A duch dziedzica? – spytała przekornie, bo nagle, wbrew rozsądkowi i sumieniu, dotarło do niej, że znowu odczuwa radość i podniecenie. To działo się naprawdę. Zaraz znowu będą robić te wszystkie cudowne, zakazane rzeczy. Poza tym nic nie rozumiała. – Duch dziedzica? – Olaf, ubawiony, zdjął klamrę podtrzymującą jej długie, ciężkie włosy, które spłynęły teraz swobodnie na ramiona i plecy. – Panie gosposie z kuchni uraczyły cię tą opowieścią? Mnie i Janka uraczył nią Antoni, gdy zobaczył, że wracamy nocą z konnej gonitwy. Staruszek chciał przekazać nam tym samym jakiś cenny morał, zwłaszcza mnie. Delikatnie rozsunął jej peniuar i dotknął ciała. Wtedy na moment odsunęła się od niego. – Mieliśmy się już nie spotykać – powiedziała cicho, ze słabym

wyrzutem. – Tak? A kto tak powiedział? – Olaf nie przejął się jej słowami i ponownie rozpiął jej peniuar, przy okazji całując szyję i dekolt. – Nawet na mnie nie spojrzałeś przez te dni. I bardzo dobrze. Nie wolno nam… Ktoś może zauważyć… – Nie, mój skarbie. Nikt nie zwraca na nas uwagi. Przecież nawet nie patrzyliśmy na siebie, jak wspomniałaś. Nie spotykamy się od kilku dni. Przez ten czas byłem wręcz wzorowo zakochanym narzeczonym. – Sama w to uwierzyłam – odparła, przełamawszy już opór. Objęła ramionami jego szyję i pozwoliła, aby zaniósł ją do łóżka. – Potrafię przekonywać… Tak jak poprzednio, pożegnał ją nad ranem. Jeszcze dwie godziny, a służba w Zaborowie miała rozpocząć dzień. – Prześpij się trochę, kuzynko Alicjo, i postaraj się tym razem nie spóźnić do stołu – mówił, całując jej usta. – Ostrzegam, że przy stole nawet na ciebie nie spojrzę, ale i tak mam w głowie wszystkie szczegóły z tobą związane. – Co my wyrabiamy? – szepnęła, już prawie zasypiając. – Mam coś dla ciebie. Nie mamy czasu na rozmowę, bo w ciągu dnia muszę aportować przy narzeczonej, zanim wyjadę. Kiedy jestem wreszcie z tobą, też szkoda czasu na rozmowy. A mam ci tyle do powiedzenia! Przeczytaj to. Mały list do ciebie. – List? – zapytała, nie bardzo już rozumiejąc. Powoli odpływała w sen. – Pilnuj go, by nie wpadł w niewłaściwe ręce. Spal go albo zachowaj na pamiątkę, ale pilnuj. Mam dla ciebie propozycję, rozważ ją. Aha, jeszcze jedno… Powtórzę i potwierdzę… Jesteś rozkoszna w miłości, po prostu doskonała. Tym razem nie zaspała. Obudziła się o zwykłej porze, tak jak każdego z poprzednich, tak spokojnie i przyzwoicie rozpoczętych dni. Odbudowane w poprzednich dniach pogodzenie się z tym, co było, runęło na dobre, rozpadło się w drobny mak. Nie było już spokoju, a pogodzić się musiała z zupełnie innymi faktami. Romans trwał i będzie trwać, być może aż do wrześniowej ceremonii. Nie miała dość determinacji i silnej woli, by go zakończyć. Za kilka dni Olaf odjedzie do Szwajcarii, by potem przyjechać tu ze swoją rodziną na własny ślub. Dopiero wtedy skończy się to szaleństwo. „Wtedy stąd wyjadę, a on niech żyje ze swoją żoną” – postanowiła.

„Zrobię też wszystko, by potem nie widywać ich zbyt często. W przeciwnym razie nigdy tego nie skończymy”. W przeciwnym razie nigdy tego nie skończą. Zbyt dobrze wychodziły im te zabawy w łóżku, zbyt pojętną okazała się uczennicą, zbyt skutecznym był nauczycielem. A może po prostu pasowali do siebie? Sam kiedyś powiedział, że są z jednego świata. Wiedziała też, że niełatwo będzie jej zapomnieć o tym wszystkim. Być może nie zapomni w ogóle, skoro oboje są członkami tej samej rodziny? Może wspomnienie tego romansu pozostanie w niej na zawsze? Gdy wreszcie Barbara i Olaf pobiorą się, pozostanie tylko jedno – widywać ich jedynie wtedy, gdy będzie to nieuniknione. Poruszyła ręką poduszki i dotknęła koperty. Ach, prawda, list. Zupełnie o nim zapomniała. Mogli się kochać albo rozmawiać. Na jedno i na drugie brakowało czasu, więc jeśli wybierali miłość, pozostawała tylko listowna wymiana myśli. Zaczęła czytać i już po kilku pierwszych zdaniach zakręciło jej się w głowie. Kochanie moje! Mam tak mało czasu dla Ciebie, lecz stale o Tobie myślę. Wyjeżdżam za kilka dni i muszę wyjaśnić Ci pewne sprawy, abyś nie miała żadnych już wątpliwości. Towarzyszę jej, słucham jej słów, jej bredni, lecz Ciebie mam przed oczami. Pamiętaj o tym zawsze. To, że się żenię, niczego nie zmienia. Nie kocham jej przecież, ale to dla Ciebie żadna niespodzianka. Jak mogę kochać dziewczynę bez polotu, inteligencji, wyobraźni? Nie mogę sobie przypomnieć ani jednej sensownej z nią rozmowy! Ty jesteś jej przeciwieństwem i zawsze było mi mało czasu z Tobą i rozmów z Tobą. Jednak żenię się z nią, jak wielu innych na tym świecie żeni się z kobietami takimi jak ona. Małżeństwo wprowadzi porządek w moim życiu i (nie ukrywam tego) w moich finansach. Moi rodzice są zachwyceni przyszłą synową, bardziej jeszcze niż jej statusem materialnym. Barbara w pewnych kwestiach może być idealną żoną i zdjąć ze mnie ciężar myślenia o różnych, nudnych dla mnie sprawach. Jest gospodarna i zaradna i sądzę, że będzie idealną matką. Wiem, że pewnie gardzisz mną za te słowa, ale

z kim mam być szczery? Ty o wielu sprawach myślisz tak jak ja, więc potrafisz i to zrozumieć. Nie potrafię z ciebie zrezygnować, mój Skarbie, i myślę, że spróbujemy stworzyć pewien rodzaj liaison[1]. To pozwoli nam w dalszym ciągu być razem. Może nienawidzisz mnie w tej chwili i przeraża cię los mojej przyszłej żony. Nie obawiaj się, kochanie. Barbara będzie szczęśliwa, o niczym nie wiedząc. Jest w gruncie rzeczy głupiutkim, słodkim, przymilnym kociątkiem, a ja nie chcę być dla niej przykry. Nie zauważa tego, czego widzieć nie chce, więc o niczym się nie dowie. Będę dla niej dobrym mężusiem. W końcu nic złego mi nie zrobiła. To pewnie nie jej wina, że jej miłość jest tak nudna i męcząca, że jedno, co potrafi, to uwiesić się na mnie lub opleść się wokół mnie jak bluszcz. Niewiele jej też trzeba, bo nie grzeszy inteligencją. Wystarczy, że dobrze ją wykocham i obdarzę gromadą dzieci. Nawet o utrzymanie rodziny nie muszę się martwić. Zaiste, już związek z jej matką byłby bardziej interesujący, z całą pewnością nawet. Barbara będzie zatem tak szczęśliwa, jak wiele innych kobiet na świecie w podobnej sytuacji. Właściwie co innego mogłoby ją spotkać? Wyszłaby za jednego z tych swoich wąsatych sąsiadów na wsi i wtedy być może naprawdę podzieliłaby smutny los swej matki. Ja przynajmniej będę dyskretny. Tymczasem Ty i ja możemy faktycznie być dalej razem bez tych kościelnych przysiąg, możemy być razem, jak długo zechcemy, bez żadnego przymusu dożywocia. Jako przyszły katolicki mąż przyzwyczajam się nawet do Kościoła. Odkąd jestem w Zaborowie, grzecznie chadzam na mszę. Ty zresztą też. Taki jest świat, skarbie, i choć tego nie znosimy, musimy iść na kompromis, aby jakoś przetrwać. To, co autentyczne, jest przecież Tobie wiadome. Pragnę Cię od pierwszego momentu, gdy zostaliśmy sobie przedstawieni. Z każdą kolejną chwilą naszej rozmowy, z każdym kolejnym zdaniem utwierdzałem się tylko w przekonaniu, że pragnienie to nie minie przez długie lata. Liaison, kochanie moje… to dla nas dobre rozwiązanie. Jesteś teraz może oburzona, ale postaraj się i przemyśl to sobie. Nie było podpisu i nie było imienia adresatki. Mądre ze względów

bezpieczeństwa. Ala zmięła kartkę i po chwili uspokoiła się. List w zasadzie w niczym jej nie uwłaczał, choć sformułowana propozycja była dla niej nie do przyjęcia. Nie zgodzi się na życie w takim układzie. Bycie „tą trzecią” przez całe lata nie wchodziło w grę. Oczywiście miał rację, pisząc, że wiele par tak żyło. Sama o tym wiedziała i widziała na własne oczy, mieszkając w Paryżu. Mało tego! Była nawet gotowa na taki układ z Oliwerem, byle tylko uniknąć małżeństwa z nim. Dla Oliwera jednak takie rozwiązanie nie istniało. Jakaż była wtedy głupia! Rozważała coś, czego wcale nie znała i nie rozumiała! Pani Harthwith miała rację, że ją wyśmiała. Teraz sytuacja wyglądała inaczej. Teraz była pewna, że nie chce takiego życia. Olaf nie był jej obojętny, ale przecież nie czuła do niego nic takiego, co by ją skłoniło do poświęcania mu całych lat życia jako jego tajemna kochanka. Do tego niestety sprowadzało się pozostawanie w liaison, jak by na to nie patrzeć. W ten sposób go nie kochała. W dodatku sprawa dotyczyła rodziny. Mieli być przecież rodziną! Nie, to już postanowione! Koniec tej zabawy. Sprawa wymykała się spod kontroli. Jego małżeństwo miało zakończyć ich romans. Tak to sobie pierwotnie wyobrażała. Potem będzie należał do Barbary. A jak będą żyli z Barbarą, to już ich sprawa. Ona, Ala, z pewnością sobie z tym poradzi. Tak naprawdę co innego oburzało ją w tym liście – te uwłaczające Barbarze słowa. Pisał tak o kobiecie, którą przecież sam sobie wybrał! Naprawdę w ten sposób mężczyźni potrafili wyrażać się o swych małżonkach? „Uważaj na tego faceta”. Raul chyba wiedział, co się szykuje. Nie ostrzegał jej w trosce o jej cnotę, zasady czy religię. To nie były jego wartości. Miał niesamowitą wiedzę o ludziach i umiał prawidłowo ocenić sytuację. Po prostu czuł, że Olaf nie przyniesie jej nic dobrego. Poza zmysłową rozkoszą oczywiście, ale akurat tego Raul nie wie i nigdy się nie dowie. Zmysłowa rozkosz nie jest warta zguby wielu lat życia i ewentualnych nieszczęść w rodzinie, gdyby wszystko się wydało. Aby się uspokoić, poprosiła Zosię o przygotowanie kąpieli, takiej aromatycznej, z olejkami. To rzeczywiście jej pomogło, choć niezbyt zgodnie z pierwotnym zamiarem odrzucenia zmysłowej miłości. Gdy siedziała w wannie, w ciepłej, pachnącej wodzie… wszystko wróciło. Tamta radość, przyjemność i to uczucie niemal uwalniania się z własnego ciała i wirowania

w przestrzeni. Jak będzie mogła obyć się bez tego, skoro już to poznała? Czuła, że jest pewnie bardzo niemoralna, ale nie mogła sobie przypomnieć, czy kiedykolwiek w życiu zaznała więcej przyjemności niż z tym mężczyzną, tak haniebnie wyrażającym się o własnej narzeczonej. Siedząc w wannie, dotykała swoich włosów i przypominała sobie, jak on się nimi bawił. Nieśmiało muskała swoje ciało i przypominała sobie, jak on… Przymknęła oczy i otuliła się wspomnieniami. Naprawdę przed godziną uważała, że zmysłowa rozkosz nie była warta całych lat życia? Czy cokolwiek mogło się z nią równać? [1] Liaison (fr.) – tu: romans.

Rozdział 22 Barbara pierwsza zeszła na śniadanie i wesoło powitała Antoniego oraz pokojówki. – Wszyscy jeszcze śpią? – spytała. – Trudno, ja umieram z głodu. Antoni rozejrzał się bacznie wokół i widząc, że pokojówki zajęły się przygotowaniem kawy, podszedł do Majewiczówny. – Mam prośbę do panienki. Czy może mi panienka poświęcić, z łaski swojej, trochę czasu? – A o co chodzi? – spytała Basia wesoło. – Możemy pomówić i teraz. – Teraz nie. – Antoni znowu obejrzał się na pokojówki. – Zaraz zejdą do jadalni pozostali państwo. Ja wiem, że panienka w tych dniach zajęta… – Dla Antoniego zawsze znajdę czas – zaświergotała Basia, bo bawił ją zatroskany wyraz twarzy starego lokaja. Rzeczywiście, zaraz zeszli pozostali i jak każdego ranka zasiedli do śniadania. O dziwo! Nikt się dzisiaj nie spóźnił. – Jutro przyjedzie Joachim, dostałam od niego wiadomość – zakomunikowała Marta. – Odkąd Ala jest w Zaborowie, Joachim, zdaje się, chętnie zaniedbuje swoją praktykę w Warszawie. Mówiła to swym zwykłym, pozbawionym emocji głosem, ale w oczach miała wiele życzliwości, gdy patrzyła na pasierbicę. Do Ali natychmiast wróciły wyrzuty sumienia. – Może wybierzemy się do ogrodu i zastanowimy nad wyborem kwiatów do dekoracji salonu na wesele? – zwróciła się Matzerowa do obu dziewcząt. – Ja przyjdę za parę chwil. Obiecałam Antoniemu rozmowę – odparła Basia. Była zdecydowana mieć już tę rozmowę za sobą, choć z drugiej strony prośba lokaja ją zaintrygowała. Na ogół od rozwiazywania problemów wśród służby była matka. Czyżby chodziło o kwestię prezentu ślubnego od służby? Antoni chciał się jej w tej sprawie poradzić? Czemu zatem w jadalni tak ostrożnie patrzył, czy nie podsłuchują go pokojówki? Poprosiła go ze sobą do salonu. – Wolałbym rozmawiać z panną Basią w jakimś odosobnionym miejscu – zaczął nieśmiało.

– Co też Antoni! Zawsze rozmawiamy tutaj. – To sprawa osobista, panienko. Nawet z jaśnie panią nie chcę o tym mówić. – Służący był wyraźnie zdenerwowany. – No więc dobrze! Chodźmy do mojego pokoju – zdecydowała, już na dobre zaintrygowana, dziewczyna. Dopiero w swoim pokoju dostrzegła, że Antoni jakby ostatnio się skurczył i postarzał. Naprawdę miał jakąś troskę. Mimo to, aby go trochę ośmielić, zaczęła żartować. – Od razu mówię, że nic złego nie zrobiłam. Pamiętam, ileż to razy mnie Antoni rugał za każdą psotę. – Nie było tego tak dużo. – Lokaj mimo woli uśmiechnął się do tych wspomnień. – Była panienka bardzo dobrym dzieckiem. Zamilkł i ponownie się zasępił. – Potrzebuje Antoni odpoczynku. – Basia przyglądała mu się z troską. – Za dużo Antoni pracuje i nie za dobrze wygląda. – To nie praca, panienko, tylko zmartwienia – powiedział i odetchnął, jakby próbował zrzucić z siebie jakiś ciężar. – Panienka wie, że moja Zośka za mąż idzie? – Wiem, za Janka Lubowicza. A więc o to chodziło? Denerwował się ślubem córki? Czy miał jakieś obiekcje do przyszłego zięcia? Tak jak jej matka do Olafa? Rodzice potrafią być niemożliwi. „Ja będę inna. Pozwolę moim dzieciom stanowić o swoim losie. Nigdy nie będą się mnie bały” – postanowiła sobie niemal uroczyście. Myśl o przyszłych dzieciach wprawiała ją zawsze w dobry nastrój. – Niech jej panienka nie zabiera ze sobą za granicę – poprosił Antoni. – Oczywiście, że jej nie zabiorę, skoro wychodzi za mąż. Jakżebym mogła, Antoni! Mogę zabrać ją razem z jej mężem i bardzo bym tego chciała, ale Zosia prosiła, by ich zostawić na miejscu. – To ona z panienką o tym mówiła? – Antoni nie posiadał się ze zdumienia. – Dlaczego miała nie mówić? Jest moją garderobianą. Będzie mi jej brakowało i cały czas liczę na to, że może zmieni jeszcze zdanie. – Czy… – Antoni zająknął się – czy jeszcze coś pani mówiła? – Co miała mówić? – Nagle Basia przypomniała sobie tamtą, dość

dziwną, rozmowę z pokojówką. Dziewczyna najwyraźniej chciała coś jeszcze powiedzieć, ale w ostatniej chwili jakby zabrakło jej odwagi. Basia nagle straciła ochotę do żartów. Antoni przestał ją śmieszyć. Z sercem pełnym lęku czekała na to, co lokaj chciał jej powiedzieć. – To bardzo trudne, panienko – zaczął z wysiłkiem. – Od dawna walczyłem ze sobą, czy mówić. Panienka taka szczęśliwa… Nie chciałem denerwować. Basia milczała, przerażona. Modliła się w duchu, aby sprawa Antoniego okazała się jakimś trywialnym banałem. Najgorsze, że najwyraźniej ona sama była w to jakoś zamieszana. – Nic bym nie mówił i Zośce bym zabronił… Nic by panienka nie wiedziała o tym wszystkim, ale pan Olaf znowu zaczął namawiać Zośkę na wyjazd do Szwajcarii. Powiedział, że może też postarać się o pracę dla jej przyszłego męża, że to wielka szansa dla obojga i przygoda… – Co w tym złego? – Basia odetchnęła z ulgą. Zrozumiała, że Antoni nie chce rozstawać się z jedyną córką. Ot i wszystko. – Dobrze by im tam było. Antoni by tęsknił, ale przecież Zosia i jej mąż przyjeżdżaliby ze mną w odwiedziny do Zaborowa. A za kilka lat, jak Antoni zapewne wie, planuję z moim przyszłym mężem powrót na stałe do kraju. Zosia z Janem mogą wrócić razem z nami, chyba że będą woleli tam zostać. Antoni z Katarzyną też mogą ze swej strony odwiedzić córkę w Szwajcarii. Osobiście cieszę się, że mój narzeczony też o tym pomyślał. – Panienko – przerwał już odważniej lokaj – to nie jest tak, że ona chce z panienką wyjechać, a ja jej na to nie pozwalam. Jednak Jan Lubowicz z pewnością nie ożeni się z nią, jeśli ona postanowi jechać. Jan nienawidzi pana Olafa i nigdy nie zechce korzystać z jego pomocy i oferty pracy. Już raz wybaczył Zośce, ale drugiego wybaczenia nie będzie. Teraz zaś nikt inny już jej nie zechce. Antoni zaczął trząść się na całym ciele. Basia czym prędzej nalała mu wody z karafki i pomogła usiąść. – Co miał jej wybaczać? – spytała z lękiem. – To było wtedy, gdy pan Olaf przyjechał tu po raz pierwszy z naszymi młodymi panami w Boże Narodzenie. Wszyscy myśleli, że on był tak za panienką… Chciałem powiedzieć, wpatrzony w panienkę. Pewnie tak było. Niech panienka, broń Boże, nie myśli, że nie… Tylko że wtedy zbałamucił

moją Zośkę. No, uwiódł ją. – Co też wy… mówicie… Kto wam takich bajek… naopowiadał… – Basia z trudem wypowiadała słowa. Jeszcze nie wierzyła, ale już samo oskarżenie poraziło ją. – Sam widziałem, panienko… Moje stare oczy widziały ich oboje… w jej pokoiku… Nie spodziewali się mnie. Oby panienka nigdy nie musiała na coś takiego patrzeć przy swoich własnych dzieciach! – Pochylił głowę, jakby płakał. Opanował się jednak po chwili. – Jej matka nic nie wie do tej pory. Co miałem żonę denerwować. Poprosiłem potem pana Olafa, żeby dał dziewczynie spokój. Zośkę zbiłem jak psa. Pan Olaf to nawet mnie przeprosił i obiecał, że to koniec. Pomyślałem… Trudno, bywa. Co się stało, to się nie odstanie. Po paru tygodniach córka już była zajęta Lubowiczem. Wcześniej też mi się wydawało, że go lubiła… zanim pojawił się u nas pan Lityński. Wszystko zaczęło się zatem układać. Miałem też nadzieję, że nikt więcej o sprawie z panem Olafem nie wiedział, ale czy to można ręczyć za głupie dziewuszysko? Może się i wygadała przed tą drugą pokojówką, Andzią. Ciągle po kątach coś sobie szepczą. Niestety, kiedy panowie przyjechali później na Wielkanoc, wszystko zaczęło się od nowa. Jan się dowiedział i zerwał zaręczyny, i powiedział mi o tym. Łaska Boska, że i tym razem moja żona nie poznała prawdy. Umarłaby z pewnością kobieta na serce. Prosiłem, błagałem, w końcu zagroziłem, że powiem pani i panience. Wtedy pan Olaf dał mojej córce spokój, i to już na dobre. Wiem to na pewno, bez żadnych wątpliwości. Zaręczył się też z panienką. Nawet Jasiek Lubowicz dał się w końcu przebłagać i wrócił do mojej. Mowy jednak być nie może, aby moja córka i jej przyszły mąż jechać mieli do Szwajcarii z państwem. Sama to panienka rozumie. Przeraziłem się śmiertelnie, gdy Zośka wyznała mi, że pan Lityński namawiał ją na ten wyjazd. Tylko dlatego opowiedziałem pani o tym wszystkim, panno Basiu. Inaczej nigdy by się panienka o tamtych sprawach nie dowiedziała. Zośce nie pozwoliłem o tym z panienką mówić. Jaśnie pani nic nie wie, moja żona nic nie wie i mam nadzieję, że nikt poza nami nie wie. To jednak, jak już mówiłem, tylko taka nadzieja. Mój Boże, że też musiałem tak bardzo panienkę przed ślubem zasmucić! Otwarcie się rozpłakał. Basia siedziała bez ruchu, dosłownie przygwożdżona jego słowami. Wreszcie otrząsnęła się i przemówiła dziwnym głosem:

– Bądźcie spokojni, Antoni. Pomówię z panem Olafem. Zośka i Jan z pewnością nie pojadą z nami do Szwajcarii. Pomyślę też, by znaleźli zajęcie poza Zaborowem. – Takie nieszczęście! – płakał Antoni. – Tylko błagam, niech jej panienka wybaczy. Potem dopiero do jej łba głupiego dotarło, że to w panienkę przede wszystkim uderzy. Głupie to tylko i zbałamucić się dało, ale zła przecież nie jest. Niech jej panna Basia wybaczy! – Oczywiście. – Basia ostrożnie i starannie dobierała słowa – Nie bójcie się. Nic złego jej z mojej strony nie spotka. Proszę jednak, aby odeszła z moich pokojów. Do dnia mojego ślubu usługiwać mi będzie Andzia. „Chyba że i ona została już uwiedziona” – przemknęło jej przez myśl. Czy miała jednak od tej pory zacząć podejrzewać wszystkie kobiety w tym pałacu? – Rozumiem, panienko. – Antoni z wyraźnym trudem podniósł się z kanapy. – Nie powie panienka swojej matce? Basia w odpowiedzi potrząsnęła głową. Tego tylko brakowało, aby matka dowiedziała się o wszystkim. – Czy jeszcze coś? – spytała, widząc, że Antoni nie ma zamiaru wychodzić. – Jeszcze jest jedno. – Zawahał się jednak, jakby nie wiedział, czy mówić dalej. – Mówcie, co wam jeszcze leży na sercu? – zachęciła go, zupełnie już bezwiednie. Była jak ogłuszona. – Panna Alicja… – szepnął Antoni. – Pan Olaf wyraźnie zainteresował się nią. Ostatnio wprawdzie w ogóle nie zwracał na nią uwagi, ale wcześniej bywało… wracali czasem razem z wieczornego spaceru i panna Alicja była zawsze niespokojna i zdenerwowana. „Ala?” – Myśl ta była tak niedorzeczna, że Basia, mimo strapienia spowodowanego wcześniejszym wyznaniem Antoniego, roześmiała się. – Nie, Antoni, to niedorzeczne. Ala go nie cierpi. Wprawdzie po przyjeździe do Zaborowa jakby się przemogła. Nie mam jednak złudzeń, że rozmawia z nim czasami i toleruje jego towarzystwo tylko ze względu na mnie. Nie chce sprawiać mi dodatkowej przykrości, wiedząc, jak zapatrują się na moje małżeństwo moja matka i ojczym. Nie lubi jednak pana Lityńskiego tak samo jak oni. Sami wspomnieliście, jak niezadowolona

wracała z tych wspólnych, wieczornych spacerów. – Być może, panienko – Antoni ukłonił się – jestem już przeczulony i wszędzie widzę niebezpieczeństwo i zło. Podobnie zresztą jak mój przyszły zięć. Wyszedł wreszcie, a Basia nigdy potem nie umiała sobie odpowiedzieć, ile jeszcze czasu tak nieruchomo siedziała. Nic nie rozumiała. Jak to? Uwodził jej pokojówkę, a równocześnie adorował ją, Barbarę? Co gorsza, wznawiał tamten romans. Poza tym co miała oznaczać jego osobista rozmowa z Zosią i zachęcanie jej do przeprowadzki do Szwajcarii? Dlaczego to robił, skoro przecież tak kochał ją, Barbarę? „A jeśli mnie nie kocha?” – pomyślała nagle z trwogą. Będzie musiała z nim pomówić. Nie może tak tego zostawić. Tylko jak ma to zrobić? Jak rozmawiać z przyszłym mężem o podobnych sprawach? Jakich używać słów? Nie miała o tym pojęcia. Czy w ogóle znajdzie w sobie siły do tego? Nikogo nie mogła prosić o pomoc, nikogo. Nawet o radę prosić nie mogła. Została z tym całkowicie sama. Obiecała przecież Antoniemu dyskrecję. A zatem nawet Ali nie mogła o niczym powiedzieć. Ala? Barbara przywołała w pamięci słowa Antoniego na temat przyjaciółki i Olafa. Teraz już jej to nie rozbawiło jak wtedy, gdy rozmawiała z lokajem. To już nie było takie niedorzeczne. Owszem, Ala mogła nie przepadać za Lityńskim. Nie zmieniało to jednak faktu, że on mógł interesować się nią! Skoro zainteresował się pokojówką… Wszystko było możliwe. „Ja niczego podobnego nie spostrzegłam. Nawet nie wiedziałam nic o wspólnych, wieczornych spacerach. Antoni jednak coś spostrzegł. Nie mogę polegać tylko na sobie i swoich obserwacjach. Przecież o Zosi też nie miałam pojęcia. Z drugiej jednak strony Antoni istotnie, jak sam przyznał, mógł już być przewrażliwiony i wszędzie dopatrywać się zła. Oby tylko z takiego przewrażliwienia nie narodziły się jakieś plotki”. Basia westchnęła. Tak naprawdę nie obchodziły jej przecież plotki. Bolała ją głowa i czuła głuchą rozpacz. Otarła jednak łzy i zeszła do ogrodu, gdzie razem z matką i Alą miały dokonać wyboru kwiatów do weselnej dekoracji domu. Zauważyła, że tamte dwie gawędziły ze sobą, jakby nigdy w przeszłości nie było między nimi niechęci i nieporozumień. Basia, podchodząc do nich, widziała, że matka z wyraźnym uznaniem słuchała

sugestii

pasierbicy.

Barbara

przyjrzała

jej

się

teraz

uważniej

niż

kiedykolwiek wcześniej. Ala nie miała szczególnie olśniewającej urody. Była po prostu całkiem ładną brunetką o żywych, ciemnych oczach, lecz przecież kobiet i dziewcząt o tym typie urody było pełno. Nawet w okolicy znalazłoby się parę. A jednak nie rzucały się w oczy tak jak Alicja. Miała w sobie jakiś zniewalający wdzięk i urok, jakiś blichtr, który sprawiał, że inne, dużo nawet piękniejsze od niej kobiety i dużo lepiej ubrane, po prostu przy niej gasły. Mężczyźni z pewnością to zauważali. Była po prostu inna niż wszystkie kobiety w Zaborowie i okolicy. Olaf również mógł zwrócić na to uwagę. Basia wiedziała już jedno. Garderobiana Zosia mogła już przestać istnieć jako problem. Ala jednak, nawet niczego nieświadoma, mogła stanowić zagrożenie. Nie zmieniał też tego zasadniczo fakt, że nie przepadała za Olafem. „Dlaczego wcześniej o tym nie pomyślałam? Przecież dla Olafa fakt, że uważam ją za siostrę, może nie mieć większego znaczenia… Tym bardziej że tak naprawdę nie jesteśmy przecież siostrami”. Basia zorientowała się, że ani Alicja, ani matka jej nie zauważyły, i czym prędzej wycofała się przez ogrodowy taras do salonu. – Poproś do mnie pana Olafa – zwróciła się do lokaja Jana. – Nie wiem tylko, czy przebywa na terenie pałacu. – Obaj młodzi panowie przygotowują rzeczy do wyjazdu – odparł chłopak. „Ach, prawda” – pomyślała. „Jak dobrze się składa, że on niedługo wyjeżdża i wróci dopiero na kilka dni przed naszym ślubem… W dodatku ze swoją liczną rodziną. To wszystko ułatwia”. Nigdy wcześniej nie sądziłaby, że może ucieszyć się z jego wyjazdu. Nie będzie w tym czasie oglądał i spotykał Ali, Zosi i innych dziewcząt i kobiet z okolicy. Jednak… będą inne… w Zurychu i Bóg wie, gdzie jeszcze. „Czy tak będzie wyglądało moje życie z nim? Już zawsze będę się bała każdej młodej i interesującej kobiety? Przecież ja tego nie wytrzymam. Zwariuję lub umrę”. – Była przerażona. – Basiu, kochana moja, właśnie składam moje rzeczy. Czy stało się coś pilnego? – Olaf wszedł do salonu i nie ukrywał irytacji. Nie lubiła, gdy okazywał jej swoje niezadowolenie. Zawsze starała się ratować jego dobry nastrój. Dziś jednak była zbyt przygnębiona, by udawać

albo stosować uniki. – Tak – odpowiedziała szybko. – Przejdźmy się do parku. Musimy pomówić. – Moja droga, nie bardzo mi to teraz odpowiada. Naprawdę był zły. Wiedziała, co to oznacza. Bywało, że, niezadowolony z tego, co mówiła lub zrobiła, przestawał na pewien czas odzywać się do niej. Jeśli coś było nie po jego myśli, natychmiast to okazywał. Bolało ją to zawsze, była przecież bardzo wrażliwa, ale starała się go rozumieć. Dziś jednak czuła, że ta rozmowa nie może czekać. Wiedziała, że już za godzinę może jej zabraknąć odwagi i determinacji. Patrzyła na jego przystojną twarz, na oczy, w których czasami widziała uśmiech, czułość, pożądanie. Tak przynajmniej było do niedawna. Patrzyła na niego i wiedziała, że kocha go do szaleństwa, że jest gotowa dla niego na wiele, bardzo wiele. Gdyby go zabrakło, jej dalsze życie byłoby męką. Wiedziała też, że wiele ryzykuje tą rozmową, ale jeśli nie zada mu tych paru pytań, jeśli nie otrzyma na nie sensownych odpowiedzi, to przez resztę swoich dni będzie dręczona nie mniejszą męką niepewności. Oczywiście wyszedł z nią do parku. Zawsze w końcu robił to, czego chciała. To musiała przyznać. Może więc zależało mu na niej naprawdę? „Może tylko został tak wychowany. To jedyny syn w rodzinie, zawsze pewnie spełniano jego zachcianki. Co jednak, jeśli jego rodzina będzie teraz tego samego oczekiwała ode mnie? Spełniania każdej jego woli? Czy tam, w Zurychu, zdana na niego i jego bliskich… poradzę sobie z tym wyzwaniem?” Paskudne to były myśli na niespełna miesiąc przed ślubem. Wcześniej jednak nie pojawiały się. Jeszcze godzinę temu nie zastanawiała się nad tym wszystkim. To rozmowa z Antonim tak ją rozstroiła. Nagle pożałowała, że w ogóle rozmawiała z lokajem. Doprawdy służba w Zaborowie na zbyt wiele sobie czasem pozwalała. Wolałaby nie wiedzieć… – No. O co chodzi? – ponaglał ją Olaf. – Basiu, odłóżmy ten spacer na później. Teraz porządkowałem swoje książki i notatki. – Nie wiedziałam, że przywiozłeś taką liczbę książek i notatek, by trzeba je było porządkować. – Basia nie mogła powstrzymać się od lekkiej drwiny. Olaf spojrzał na nią zdumiony. Takim tonem nie mówiła do niego jeszcze

nigdy. – Owszem, przywiozłem trochę. Pamiętaj, że podejmuję wkrótce pracę i muszę czytać literaturę fachową. – Nie widziałam, byś czytał cokolwiek. – Chcesz się kłócić? – przerwał jej. – Słucham, może mi panna w końcu wyjaśni, o co chodzi. – Uwodzisz moje służące. – Basia nagle poczuła, że ma siłę na tę rozmowę, choć głos jej drżał z gniewu. – Co takiego? Co to za bzdury?! Odpowiedź moja oczywiście brzmi: nie! – Olaf nie posiadał się z oburzenia. – Nie oczekuję od ciebie odpowiedzi, bo to nie było pytanie. Wiem na pewno, co zrobiłeś. – I wtedy głos jej się załamał. – Nie wystarczałam ci? Musiałeś brać się za Zosię? I kto wie, za kogo jeszcze! – Uspokoiła się i zapanowała na sobą, aby nie płakać. Nie zamierzała też pozwolić mu mówić, zanim sama nie skończy. Bała się, że jeśli tylko dopuści go do głosu, uwierzy mu w każde jego słowo. Chciała mu oczywiście wierzyć, ale najpierw pragnęła wyrzucić z siebie ten paniczny strach. – Jej ojciec mi powiedział – mówiła znowu ostro – a więc to musi być prawda. Nie miał powodu, aby zmyślać. – Nie cierpi mnie ten stary cap – wykrztusił z siebie Olaf. – Bez powodu nie żywiłby do ciebie antypatii. – Jest śmiertelnie oburzony, bo zabieram mu ukochaną panienkę, którą traktował prawie jak córkę. – Nie jestem jednak jego córką i zawsze pragnął, abym dobrze wyszła za mąż. – No właśnie! Abyś dobrze wyszła za mąż! W jego przekonaniu tak nie jest. Mój ojciec jest tylko skromnym nauczycielem. W oczach tego idioty Antoniego stoję niewiele wyżej w hierarchii społecznej niż on sam, o ile w ogóle przyznaje mi choć taką przewagę. Ty jesteś jaśnie panienką i uważa, że powinnaś zostać żoną jaśnie panicza. W jego oczach jestem jedynie przybłędą, której będzie kiedyś usługiwał. – Czy mówił ci coś takiego? Nigdy by mu do głowy nie przyszło, aby ci to okazać. Skoro dla mojej matki twoje pochodzenie nie ma znaczenia, to ewentualne, podkreślam, ewentualne zdanie starszego lokaja nie powinno cię obchodzić.

– Wcale nie jestem pewien, czy dla twojej matki nie ma to znaczenia. Ona też mnie nie cierpi. – Ona jednak nie skarży się na uwodzenie służących, bo nic o tym nie wie… Nie dowie się zresztą. Nie chcę, aby ta dziewczyna razem ze swoim przyszłym mężem jechała z nami do Szwajcarii. Nie chcę, abyś z nią rozmawiał. – Hola, moja panno! Nie podoba mi się twój ton! To tak ma wyglądać moje życie? Z powodu plotek i insynuacji będą za każdym razem wybuchać awantury? – Uspokój się! Ani Antoni, ani jego córka, ani jego przyszły zięć nie wtrącają się do naszego ślubu. Chcą tylko, aby ich zostawić w spokoju. To raczej ja powinnam bać się przyszłości. Nie chcę umierać z trwogi na widok każdej kobiety, która znajdzie się w zasięgu twojego wzroku. – Jesteś przewrażliwiona z powodu wspomnień z dzieciństwa. Myślisz, że każdy jest taki jak twój ojciec. – Nie wymagaj, bym tak jak moja matka godziła się z tym żyć – wypaliła ze złością. Przyjrzał jej się i nagle znowu wydała mu się interesująca, tak jak na początku ich znajomości. Uszczypliwa, zuchwała, broniąca swoich racji, była zdecydowanie bardziej atrakcyjna niż to słodkie, nudne cielątko z ostatnich tygodni. Od dawna próbował sprowokować ją wreszcie do jakiejś żywszej wymiany zdań, bo czasami robiło mu się wręcz niedobrze od tej poddańczo okazywanej miłości. Nigdy mu się to nie udało, bo za każdym razem wycofywała się z kłótni i ulegle ustępowała we wszystkim. Tym razem nie sprowokował jej gniewu, ale nareszcie zaczynała go bawić i nawet trochę fascynować. Szkoda tylko, że nie miał czasu na tę szermierkę słowną. Teraz trzeba już było chwycić mocniej za cugle i utemperować dziewczynę. Doskonale wiedział, jak to robić. – Posłuchaj i uspokój się – mówił spokojnie – Rzeczywiście tak było, nie będę już dłużej zaprzeczał i robił z siebie głupka. Żałuję tylko, że się dowiedziałaś, w dodatku w taki sposób. To było wtedy, gdy ty i ja nie byliśmy jeszcze ze sobą związani. Nie byłem pewien, czy coś do mnie czujesz. A nawet gdybyś czuła, to byłem pewien, że nie mam prawa o tobie myśleć. Kim ja byłem wobec twojej pozycji społecznej? Dopiero gdy przyrzekłaś, że zostaniesz moją żoną, nabrałem pewności. Tamtą miłostkę

skończyłem zresztą już wcześniej. Po naszych zaręczynach nie mogło być już o tym mowy. Zanim wreszcie dowiedziałem się, że darzysz mnie uczuciem, nie mogłaś wymagać ode mnie celibatu. Oczywiście sam teraz wiem, że pomysł z twoją garderobianą był absurdalny. Była ci w pewien sposób bliska, a ja nadużyłem twojego zaufania. Cóż mam jeszcze powiedzieć? Głupio zrobiłem, ale nie cofnę już tego. Czy z tego powodu zrywasz zaręczyny? Basia rozpłakała się. Jej nerwy nie mogły być przecież cały czas trzymane na wodzy. Sama nie wierzyła, że zdobyła się na tę rozmowę i prowadziła ją do tej pory w tak zdecydowany sposób. W końcu Olaf był zmuszony powiedzieć prawdę. Lecz nie potrafiła zachowywać się tak bez końca. Nie chciała awantur, pragnęła spokoju i miłości. – Jak mogę teraz zerwać? – szlochała. – Nie ma dla mnie przyszłości bez ciebie. Tak daleko się już posunęliśmy. Powiedz mi tylko, czy ty nie żałujesz… Jeśli mnie nie kochasz, możemy to zakończyć mimo wszystko. Wolę tęsknić za tobą przez całe życie niż być śmieszną i niekochaną żoną. – Byłabyś gotowa odwołać ślub? Zaskoczyła go, kompletnie się tego po niej nie spodziewał. Była gotowa rzucić wyzwanie tym wszystkim imponującym przygotowaniom do hucznego ślubu i wesela, a przy okazji wpaść pod pręgierz opinii całej okolicy. Nie wiedział tylko, że jej odwaga miała jednak pewne granice. Barbara nie ośmieliła się zadać mu pytania o Alę. Nie przeszło jej przez gardło. Musiała jednak coś wiedzieć. – Powiedz mi tylko… Może jest ktoś inny, kto bardziej ci się podoba niż ja? Może kogoś polubiłeś bardziej? Jest jeszcze czas. Zrozum, nie boję się zerwania zaręczyn i odwołania ślubu. Boję się, że mnie nie kochasz i będziemy żyć w piekle. Czy mówiła szczerze, czy tylko tak odważnie szarżowała? Jeśli tak, to wiele ryzykowała. A jeżeli gotowa była na takie ryzyko, to znaczy, że jest jednak cholernie odważna. Patrzył na nią z szacunkiem, którego nigdy w stosunku do niej nie odczuwał. – Skąd takie myśli przyszły ci do głowy? – spytał łagodnie. – Wybacz mi awanturę z tą garderobianą. Co mogę jeszcze dodać do tego? – Tak często jesteś rozdrażniony. Niby poświęcasz mi czas, ale przecież wiem, że nie zawsze masz na to ochotę. Niedługo nasz ślub, a my nie

potrafimy o poważnych sprawach rozmawiać bez kłótni. – Wybacz – powiedział łagodniej i przygarnął ją do siebie, czego nigdy do tej pory nie robił w miejscu, gdzie ktoś bez trudu mógłby ich zobaczyć. – Jestem rozdrażniony, bo moje sprawy w Zurychu nie układają się dobrze. Mam cię poślubić, a okazuje się, że szpital ciągle odkłada moje zatrudnienie. Rodzice też nie mają pieniędzy, by bez końca mi pomagać. – Przecież nie musisz się tym przejmować. – W jego ramionach znów była słabą, słodką istotą, którą pogardzał, ale przynajmniej mógł bez trudu okiełznać. – Przecież nasze małżeństwo rozwiąże wszystkie problemy finansowe twoje i twojej rodziny. Przecież… o to ci chodzi. Znowu głos jej się załamał. – Nie płacz – powiedział po chwili spokojnie. Tulił ją do siebie i gładził po włosach. Zawsze się wtedy uspokajała i zaczynała go uważnie słuchać. – Nikogo nie ma teraz w moim życiu poza tobą – mówił pieszczotliwie dalej. – Dawniej, nie ukrywam, bywało różnie. Żenię się jednak z tobą i obiecuję, że szczęścia ci nie zabraknie. Czy mi wierzysz? Czy nadal się boisz? Wierzyła.

Rozdział 23 Ala była przygotowana na rozmowę z Olafem i spodziewała się jego ponownej nocnej wizyty. Tym razem jednak nie będzie miłości. Tak postanowiła. Propozycja liaison przestraszyła ją nie na żarty, choć z drugiej strony wiedziała, że będzie za nim tęskniła… i za tym, co razem robili. Nie mogło być jednak o tym mowy po jego ślubie z Barbarą. Odda mu też list, który do niej napisał. Tym samym da mu jasno do zrozumienia, że nie chce mieć z tym nic wspólnego. Niech weźmie list, który osobiście napisał, i niech go sam zniszczy, skoro ma takie pomysły. W ciągu dnia zauważyła też zaczerwienione oczy Basi i to, że tamta była jakaś podniecona i zdenerwowana. Zaniepokojona, spytała Majewiczównę, czy stało się coś złego. Odpowiedź Basi ją zastanowiła. – Wszystko w porządku – odparła dziewczyna. – Nigdy nie było lepiej. Postanowiła nie kłaść się do łóżka i nie przebierać w peniuar, aby nie prowokować Olafa (i siebie) na wypadek, gdyby przyszedł. Wiedziała już, że przed północą nie mogła się go spodziewać, dlatego przygotowała sobie książkę i była gotowa czekać. O dziesiątej wieczorem przyszła jak zwykle Zosia, by zapytać, czy Ala czegoś nie potrzebuje. I tak jak co wieczór, Ala odpowiedziała, że dziękuje za wszystko i życzy dobrej nocy. – Może jednak w czymś usłużyć? – dopytywała pokojówka, i to było coś nowego. Zosia bowiem nigdy nie zadawała dodatkowych pytań i nie dopominała się o dodatkowe prace, tylko pospiesznie wychodziła. Miała przecież narzeczonego i dla Ali nie było tajemnicą, że dziewczyna spieszyła się do niego. Tym razem jednak było inaczej. – Nie, dziękuję. – Spojrzała badawczo na młodą pokojówkę. – Poradzę sobie sama. Nie jestem małym dzieckiem. Idź lepiej do panny Basi, może ona potrzebuje pomocy. Poza tym wiem, że się spieszysz – dodała z porozumiewawczym błyskiem w oku. Zosia spojrzała na nią jednak ze smutkiem. – Nigdzie się nie spieszę, panienko – odparła. – Już nie usługuję pannie Barbarze. Odprawiła mnie. Janka też nie ma. Pojechał szukać nowej posady.

Było tyle przygnębienia w jej głosie, że zdumiona Ala postanowiła złamać swoje zasady i tym razem zapytać, co się stało. Tym bardziej że Zosia chyba czekała na to pytanie. – Dlaczego cię odprawiła? Zosia patrzyła na nią, jakby próbowała przełamać jakiś wewnętrzny opór. Jednak nie dała rady. – Wychodzę za mąż – rzekła. – Panienka Basia też wychodzi za mąż i wyjeżdża do innego kraju. Ja wyjechać z nią nie mogę, więc panienka potrzebuje nowej pokojowej. To nie była szczera odpowiedź i Ala od razu to zrozumiała. Nie naciskała jednak. Widocznie pokojówka miała powody, dla których nie potrafiła bądź nie chciała powiedzieć całej prawdy. – W takim razie już odpocznij – odparła Ala. – Dobranoc. Zosia jednak nie odchodziła i patrzyła na nią tak uporczywie, że Ala zaniepokoiła się. – Czy masz do mnie jakąś sprawę? – zapytała w końcu. – Nie. – Pokojówka cofnęła się do drzwi. – Dziękuję panience za dobre słowo. Dobranoc. Basia ją odprawiła? To znaczy – wyrzuciła? Co się stało? To nie było podobne do Barbary. Zawsze zresztą była przywiązana do młodej pokojówki. Czasem zachowywały się jak dwie koleżanki. Dziwne. Poza tym, czy Barbara mogła kogoś zwolnić bez zgody Marty? „Mniejsza z tym, mam własne problemy. Niedługo kończę z tym wszystkim i wracam do Paryża”. Ala postanowiła uporządkować swoje myśli i wrócić do dawnej filozofii życiowej. Może ta filozofia była samolubna, jednak przynosiła potrzebną równowagę ducha i umysłu. Mijały godziny, aż wreszcie doszła do wniosku, że dłużej czekać nie będzie. Była już trzecia nad ranem. Postanowiła położyć się, aby jutro nie spać w nieskończoność. I wtedy usłyszała pukanie do drzwi. Natychmiast serce zabiło jej jak szalone, a całe ciało zaczęło reagować w oczekiwaniu na miłość. Rozsądek gdzieś się ulotnił. Podeszła szybko do drzwi, ale ku jej zdumieniu na korytarzu stała Zosia… nie Olaf. Pokojówka była wyraźnie wzburzona, otulała się szczelnie szlafrokiem.

Jej oczy lśniły ledwo tajonym gniewem i irytacją. – Pokażę panience, za co mnie wyrzuciła – rzekła lodowatym tonem. Ala sama nie wiedziała, dlaczego nie odprawiła dziewczyny, tylko zapięła swoją suknię i jak zahipnotyzowana ruszyła za nią ciemnymi korytarzami uśpionego domostwa. – Ciszej, panienko – upominała ją po drodze pokojówka. Sunęły więc niemal jak dwie zjawy. Weszły do drugiego skrzydła pałacu i ukryły się we wnęce pod schodami. Parę metrów dalej widać było pokój Basi. – Nie mogą nas zobaczyć, wejdźmy głębiej pod schody – komenderowała szeptem służąca. – Kto? – wyszeptała przerażona Ala. Nie otrzymała odpowiedzi i pomału traciła już cierpliwość. Pewna niemal tego, że Zosia dostała jakiegoś pomieszania zmysłów, chciała już wracać do pokoju. Przestała się dziwić, że Barbara odprawiła tę dziwaczkę. Sobie tylko się dziwiła, że dała się w nocy wywabić z własnej sypialni. I wtedy… skrzypnęły cicho drzwi pokoju Basi i w słabym świetle lampy w progu ukazały się dwie osoby. Olaf całował namiętnie narzeczoną, która otulała się swoim peniuarem, lecz nie dość szczelnie. Trwało to bardzo krótko, bo drzwi szybko się zamknęły i Olaf prędko i bardzo cicho oddalił się korytarzem. Ala z Zosią niemal wcisnęły się w ścianę pod schodami i na moment prawie przestały oddychać. Olaf zniknął, a Ala wciąż stała, oniemiała i kompletnie oszołomiona. Po chwili poczuła ból tak przejmujący, że musiała dłonią zacisnąć usta, by nie krzyczeć. – Za to mnie wyrzuciła – odezwała się Zosia z jakąś głuchą pasją. – Za to, że wcześniej ich już tak widziałaś? – wyszeptała z ogromnym wysiłkiem Ala, czując łzy spływające jej po twarzy. – Wyrzuciła mnie, bo ojciec jej wszystko powiedział. Bał się, że pojechałabym z nimi do tej Szwajcarii i tam wszystko by wróciło. Lecz… Niech mi Święta Panienka dopomoże i Pan Bóg wybaczy… Lecz wtedy on nie był jeszcze jej narzeczonym i do głowy nie przyszło mi, że nim będzie. Wtedy był tylko synem biednego nauczyciela i przykleił się do pana Roberta i do pana Janka. Skąd mogłam wtedy wiedzieć, że panna Basia zechce go za męża! Ala drżała i zbierało jej się na wymioty.

– Wracajmy, panienko Alicjo. Widzę, że pani zimno. Zosia spojrzała na nią uważnie, ale Ala nie mogła już ustać i usiadła na podłodze. – Przepraszam, że panienkę tak zdenerwowałam. – Pokojówka zaczęła cicho płakać. – Szatan mnie chyba opętał, ale pomyślałam tak nagle, że przecież ktoś oprócz mnie musi ich zobaczyć. Kto by mi uwierzył? Z trudem pomogła Ali stanąć na nogi i odprowadziła ją korytarzami do pokoju. Szły pomału, bo Alę jakby opuściły wszystkie siły. Gdyby nie Zosia, zostałaby tak chyba do rana pod sypialnią Barbary. – Taka jest właśnie panna Majewiczówna – rzekła Zosia, gdy wreszcie dotarły już do pokoju. – Mnie ojciec za to samo tak kijem stłukł, że aż siniaki miałam na całym ciele. Prawie straciłam własnego narzeczonego, a ona uważana jest niemal za świętą… i na koniec wyrzuciła mnie. Ala, nie zdejmując sukni, położyła się na łóżku. Zosia zgasiła lampę. – Chciałam, aby ktoś oprócz mnie o tym wiedział – powtórzyła na odchodnym. – Przecież nie mogłam tego pokazać… jaśnie pani. Nie mogłam… tego zrobić pani Matzer. Przepraszam, panno Alicjo, ale to lepiej, żeby pani wiedziała. Wyszła. Nareszcie. Zrobiło się tak cicho. Bolało, i to jak bardzo! Ten człowiek jednak tyle dla niej znaczył? A ona miałaby żyć latami w cieniu jego małżeństwa? Miała coś takiego przeżywać każdego dnia i każdej nocy, którą spędzałby z żoną? Znosić fakt, że żyłby z nimi dwiema – raz z jedną, raz z drugą? Przecież to było ponad ludzkie siły! Jak inne kobiety mogły się na coś takiego zgadzać? Bo tak żyło wiele par, doskonale o tym wiedziała. Wiedziała jeszcze jedno – swoim mężczyzną nie mogłaby się z nikim dzielić. „Uważaj na niego, Alice”. Tak, nie jest jeszcze za późno. Może się jeszcze uratować. Gorzej, że ból dosłownie rozsadza jej czaszkę. Z trudem wstała i chwiejąc się na nogach, odszukała podróżną torebkę. Miała w niej swoje niezawodne leki przeciwbólowe, które w pewnym sensie posiadały narkotyczne właściwości. Były jednak wyjątkowo skuteczne, działały natychmiast na najbardziej wściekły ból. Podejrzewała też, że nie były całkiem legalne, ale to nie miało znaczenia. René Guiscard kiedyś podarował je Ali, ostrzegając przy tym, aby nie przesadzała z nimi, tylko stosowała w absolutnie nagłej konieczności.

Skąd je miał? Nie wnikała. Użyła ich, jak do tej pory – dwa razy. Pierwszy raz – przed pierwszym, bardzo stresującym koncertem. Drugi – po pamiętnej rozmowie z matką Oliwera. Ból mijał w okamgnieniu, szybko odzyskiwała jasność umysłu i trzeźwość spojrzenia. Stosowane często, w każdej trudnej sytuacji, środki te mogły uzależnić. René ostrzegał ją przed tym. Teraz jednak czuła, że nie wytrzyma dłużej, jeśli ich nie zażyje. I tak już była uzależniona, tyle że od czego innego… i od kogo innego. Czuła, jak ból ustępuje i cała się odpręża. Uspokoiła się i pogrążyła w przyjemnym półśnie. Znowu czuła się wolna i wiedziała już, jak postąpi z Olafem. „Wcale nie będę z nim rozmawiała. Jeśli jeszcze przyjdzie do mnie, powiem mu tylko, że ma iść do diabła”. Rano nie wyglądała dobrze i wcale się o dobry wygląd nie starała. Była bardzo blada i miała cienie pod oczami. Zosia, usługując przy stole, patrzyła na nią z lękiem i poczuciem winy. – Co ci jest? Czyś chora? – spytała, przerażona widokiem pasierbicy, Marta. – Bardzo bolała mnie głowa, ale już jest dużo lepiej – odparła cicho Ala. – Nie za dobrze spałam. – Powinnaś poleżeć i odpocząć – zarządziła Marta. – To wszystko dlatego, że wczoraj tak długo przebywałaś na słońcu bez kapelusza. Zawsze ostrzegałam, że sierpniowe słońce potrafi być zdradliwe. – Nie lubię nosić kapeluszy, gdy coś robię w ogrodzie, ale zapewne masz słuszność – zgodziła się potulnie Ala. – Przyjdziemy potem do ciebie i zabawimy cię rozmową – zaszczebiotała radośnie Barbara, kładąc swą dłoń na dłoni Olafa. – Prawda, mój kochany? Ali w tym momencie zrobiło się niedobrze i z trudem zapanowała nad odruchem wymiotnym. – W żadnym razie – uratowała ją Marta. – Niech odpocznie bez zbędnego towarzystwa. Możesz później, Alu, pójść na małą przechadzkę, na powietrze. Najwyraźniej Marcie również nie odpowiadała tak jawnie i ostentacyjnie okazywana przez córkę czułość wobec narzeczonego. I nie tylko o konwenanse tu chodziło! – Służba na ciebie patrzy, opamiętaj się z tym publicznym przytulaniem się i ściskaniem mu rąk – oznajmiła półgłosem Baśce, gdy już wstali od

stołu. Ala to usłyszała i w duchu uśmiechnęła się ponuro. „Gdybyś wiedziała, Marto, co się w tym domu dzieje, umarłabyś ze wstydu, choć ty akurat nic zdrożnego nie zrobiłaś”. Zaraz jednak wystraszyła się, nie swej myśli jednak, lecz tego, że wraz z owym spostrzeżeniem wróci ciężki, nocny ból. Reszta dnia upłynęła jednak spokojnie. Ala spała do czwartej po południu, a potem przyszedł do niej ojciec, aby zapytać o zdrowie. – Muszę jutro pojechać do Krakowa na dwudniowe sympozjum, ale jeśli nie jesteś zdrowa, moje dziecko, to odwołam swój udział. – Nic mi nie jest, tatku. Czasem tylko boli mnie głowa. – Powinno się zbadać te bóle. Możesz to zrobić nawet w Paryżu. Tam jest dobra klinika. Zawiadomię mojego znajomego, doktora Giffoura, który tam praktykuje… – Wszystko jest już dobrze. To tylko zwykły ból głowy. Ale dobrze, jeśli będzie trzeba, zgłoszę się w Paryżu na te badania. – Ala w końcu skapitulowała, chcąc zakończyć ten temat – Teraz zejdziemy do parku. Przejdziesz się trochę z ojcem, gdyż za jakiś czas znowu każde z nas wróci do innego kraju, do swoich zajęć. Nie miała wyjścia, choć szczerze mówiąc, wolałaby pobyć sama. Potem jednak nie żałowała. Ojciec był wspaniałym rozmówcą, oczytanym, dowcipnym i interesującym człowiekiem. Ciepłe, łagodne sierpniowe powietrze przywróciło jej siły i zupełnie już poprawiło humor. Tyle że z nastaniem nocy znowu nie miała ochoty na sen. Nic dziwnego, skoro przespała sporą część dnia. O drugiej nad ranem wciąż jeszcze czytała, gdy ktoś szarpnął za klamkę drzwi jej pokoju. Tym razem jednak starannie zamknęła je na zasuwę. Rozległo się ciche pukanie, ale nie zareagowała. Doskonale wiedziała, o co chodzi, i tylko w napięciu czekała, aż nieproszony gość sobie pójdzie. Tak się jednak nie stało. Usłyszała, że zamek się przekręcił i drzwi zostały otwarte. – Zaopatrzyłeś się w zapasowy klucz, tak na wszelki wypadek? – spytała drwiąco. – Musisz mieć ich sporo i pilnować, aby ci się nie pomyliły. – Radzę sobie jakoś – odparł, uśmiechając się do niej. – Mimo wszystko to duże ryzyko – zauważyła ironicznie. – Całe życie ryzykuję, kuzyneczko.

„Dość! Za długo z nim rozmawiam!” – Nie wątpię. – Wstała i cisnęła w niego listem. – Czemu jednak ja mam ryzykować? Idź do diabła! Wyjdź stąd natychmiast! Nigdy więcej nie chcę cię tu widzieć! Od tej pory będziemy rozmawiać tylko w obecności innych ludzi. Dobranoc! Nawet nie odpowiedział. Szybko do niej podszedł i prawie natychmiast czuła już dotyk jego dłoni pod swoim nocnym ubraniem, równocześnie niemal brakowało jej tchu od wyjątkowej dziś natarczywości jego pieszczot i pocałunków. – Wyjdź stąd, bo będę krzyczeć. Jeśli coś mi zrobisz wbrew mojej woli, powiem wszystkim. Oczywiście blefowała. A – Powiedz. Zawołaj ich Powiesz im, że robiliśmy to dobra? Powiesz im, że tak ci

on o tym wiedział. tu teraz i powiedz – szeptał jej do ducha. – już całymi nocami? Powiesz, jaka jesteś w tym się podobało, że to prawdziwy cud, że wcześniej

nikt nas nie usłyszał? Czasami niewiele brakowało, a zbiegłby się tu cały dom. Wyobrażasz to sobie? Oni w tym pokoju, a my… w twoim łóżku? – Nie będę tego słuchać! Wynoś się! – odpowiedziała, ale nie podnosiła głosu, bo wizja, jaką jej przedstawił, była mocno zniechęcająca. Jej opór też nie miał sensu. Po pierwsze – Olaf był od niej silniejszy. Po drugie – w pewnym momencie reagowała jak zawsze: z zaangażowaniem, zapamiętaniem i entuzjazmem. Było tak, jak jeszcze nigdy dotąd. Zatracili się zupełnie i wszystko wokół niemal przestało istnieć. A to, co stało się na końcu, było niemal eksplozją i niekończącymi się długo fajerwerkami. Tym razem Olaf został u niej dłużej i nawet poczęstował ją kieliszkiem wina, czego nigdy wcześniej nie robił. Już nie protestowała, poddawała się temu z rezygnacją, ze świadomością, że już sama do siebie nie należy. Była własnością tego człowieka, miał nad nią niewytłumaczalną władzę. Czuła się zupełnie od niego uzależniona. Zaprzeczanie temu byłoby tylko nędznym oszukiwaniem samej siebie. Nie ulegało już dla niej wątpliwości, że zrobi wszystko, czego on sobie od niej zażyczy. Wciąż kręciło jej się w głowie. O tym przecież mówił w Zurychu. Mówił tak wprawdzie à propos Barbary, ale na jedno wychodziło. A swoją drogą, to ciekawe, czy Basi świat tak samo wirował przed oczami? I tej pokojówce? I kto wie, komu jeszcze? „Jestem w dobrym towarzystwie, sama w to weszłam” – myślała

zupełnie obojętnie. Nie miała już siły. Olaf był teraz taki miły, taki czuły. Delikatnie bawił się jej włosami i dotykał jak kruchej porcelanowej figurki. – Jesteś taka młoda, kuzynko Alu – mówił cicho – a wyglądasz jeszcze młodziej. Kto by pomyślał, że w takiej słodkiej dziewczynce siedzi taka bestia? Chociaż ja to wiedziałem od samego początku. Gdy tylko twój brat nas sobie przedstawił w Zurychu, wiedziałem… że ta dziewczyna jest jak lawa. – Proszę cię… – Ala próbowała powstrzymać jego słowa. – To komplement, mój skarbie. – Olaf nachylił się ku niej. – Na jakiś czas muszę cię niestety pożegnać. Potem przywiozę tu całą familię i wtedy nie będziemy mogli tak dobrze się bawić. Zrobi się tu zbyt ciasno i zbyt niebezpiecznie dla naszych zabaw. Nie mam pojęcia, jak bez ciebie wytrzymam, kuzynko. – Poradzisz sobie – mruknęła obojętnie, bo kolejny kieliszek wina w połączeniu ze zmęczeniem zupełnie ją znieczulił na wszelkie wzruszenia. – Za jakiś czas znowu będziemy razem. Jakoś to zorganizujemy – dodał, jakby nie słysząc jej uwagi. – Zrobiłeś sobie z tego domu prawdziwy przybytek schadzek – odezwała się, a w jej głosie pojawił się cień dawnych emocji. Olaf uśmiechnął się do niej, nie przestając jej tulić w sposób jak najbardziej niewinny, niemal braterski. Po niedawnych szaleństwach nie było już śladu. – Przybytek schadzek jest wszędzie tam, gdzie znajdują się chętne kobiety – odparł wesoło. – Jak śmiesz – powiedziała, ale słabo wypadło jej oburzenie. Niestety, miał chyba rację. – Ależ tak, droga Alice… – Nie mów tak do mnie – próbowała protestować. – Wiem, wiem. Tak wolno mówić tylko twojemu oddanemu przyjacielowi z Paryża – mówił tak, jakby go to bawiło. – Byłem twoim pierwszym, moje ty kochanie, i myślę, że długo jeszcze będziemy razem. Dopóki nam się nie znudzi, a to zapewne jeszcze bardzo długo nie nastąpi. Nie spotkałem jeszcze takiej kobiety, możesz mi wierzyć lub nie. Twoi następni mężczyźni będą mieli z ciebie prawdziwą pociechę.

„Mówi jak do dziwki” – pomyślała z rezygnacją. „I słusznie. Jestem jego dziwką. Na pociechę mam to, że najlepszą z dotychczasowych”. – Powiedz mi jeszcze, aniele, dlaczego właściwie tak się zezłościłaś, gdy tu przyszedłem? – zapytał i pocałował ją przy tym lekko w usta. – Bo… bo wiem o tobie wszystko… – Zaplątał jej się język, ale potem nagle wróciła pamięć, przytomność, oburzenie. – Widziałam cię z Basią! Robisz z nią to samo, co ze mną… a potem pewnie mówisz jej te same słowa… Wiem też, że nie tylko z nią… – Widziałaś? Śledzisz mnie? – Olaf prawie się roześmiał. – Widziałam cię wczoraj… – A więc śledzisz mnie, maleńka! Byłaś zazdrosna, że do ciebie nie przyszedłem. Co właściwie zobaczyłaś? Schowałaś się w szafie? Usiadła na łóżku i okryła się kołdrą. Wspomnienia i wywołany nimi gniew przywróciły jej siły. – Widziałam was na progu jej pokoju. Nieważne, jak to się stało, że się tam znalazłam. – Chyba się domyślam. Skarbie, gdybyś znała prawdę, umarłabyś za śmiechu. – Znam prawdę i nie jest mi do śmiechu. – Spokojnie, kochanie, bo gdy tak na mnie patrzysz, mam ochotę znowu cię wziąć, a chyba na dziś masz już dość. – Nie mogłeś poczekać z nią do ślubu? Musiałeś bawić się nami dwiema? Dziś jedna, jutro druga, a pojutrze pewnie i trzecia… – Ala, spokojnie! Odkąd jestem z tobą, nie ma żadnej trzeciej. A Baśka? – Wzruszył pogardliwie ramionami. – I tak mam się z nią żenić. Co za różnica dla ciebie i dla mnie, kiedy to z nią zrobię? Przed ślubem czy po ślubie… Na jedno wychodzi. Gra słów, nic więcej, wierz mi! To zresztą poprawia jej humor, czego niestety nie mogę powiedzieć o sobie. To tak, jakby kochać się z workiem kartofli, po prostu pańszczyzna. – Pańszczyznę odrabiało się za darmo. Ty dostaniesz w zamian jej majątek. Jak w ogóle możesz tak o niej mówić? Czy to samo mówisz o mnie? – O tobie nikt nie wie i nikt się nie dowie. Nigdy, przysięgam. Z tobą jest mi dobrze i tobie jest dobrze ze mną. Na tym polega udany związek. – Nie chcę tak żyć… – Łzy napłynęły jej do oczu. – Jutro, a nawet dzisiaj, wszyscy pojedziemy na mszę do kościoła i…

– A to co znowu? – Olaf roześmiał się jak ze znakomitego żartu. – Pojedziemy jak zwykle w niedzielę, bo inaczej szlag by ich wszystkich trafił ze złości i gadaniu nie byłoby końca. Czyżbyś przeżyła cudowne nawrócenie? Potrząsnęła głową i zakryła twarz rękoma. Ponownie ją objął i całował. – Alice, ty się naprawdę zakochałaś – powiedział tkliwie. Nie odpowiedziała, bo i po co? Zaprzeczyć? Potwierdzić? Jakie to miało teraz znaczenie? – Jeśli nie chcesz, nie ożenię się z nią – szepnął. – Powiedz tylko słowo, a poślubię ciebie. Wyklną nas za to i znienawidzą, ale to bez znaczenia. Weźmiemy ślub i miesiącami nie wyjdziemy z łóżka. – Bądź poważny! – Alicja odtrąciła jego ramię. – Nie możemy tego zrobić. Baśka by się chyba zabiła. Pomyśl też o rodzinie, także o swojej. – Jak chcesz, maleńka, ale ja z ciebie nie zrezygnuję – odparł, po czym podniósł się i zaczął się ubierać. – Zobaczysz, będzie dobrze. Do zobaczenia, mój skarbie. Po jego wyjściu wypiła ostatni kieliszek wina, jaki jeszcze pozostał, i opadła, wyczerpana, na poduszki. Jaka była głupia i naiwna, sądząc, że zdoła własną siłą woli zakończyć ten romans. Nie miała czegoś takiego jak siła woli. Nie potrafiła zdecydowanie z nim skończyć. Nie mogła nikomu o tym opowiedzieć. Co miałaby mówić? Jakie świadectwo wystawiłaby sama sobie? Samej siebie bała się teraz najbardziej. „Uważaj na niego, Alice”. „Tak, miałeś rację, przyjacielu, ale już jest za późno. Ty także o niczym się nie dowiesz. Spełniłbyś wtedy swoją groźbę i skończyłbyś w więzieniu albo i na szubienicy. A najgorsze, że nawet nie wiadomo, w imię czego… Albo kogo. Nie umiałam w porę się zatrzymać, bawiło mnie to, a teraz nie mam już jak się wycofać. Nie wiem, jak to zrobić, nie wywołując awantury w całej rodzinie. Dopiero co do niej wróciłam. Czekali na mnie latami i kochali mnie wszyscy, a ja sprowadziłabym tu piekło ogniste, gdyby dowiedzieli się prawdy. Nikt się nie dowie. Wobec tego będę dalej z nim żyła, kiedy tylko będzie miał ochotę zobaczyć się ze mną. Sama z pewnością nie dam rady tego zakończyć. Będę zatem tak żyć i w dodatku ukrywać wszystko w trosce o Barbarę, o jej matkę, o mojego ojca i braci. Trudno. Jestem niemoralna, a niemoralne kobiety w większości kończą jako dziwki…

Przecież sama do tego dopuściłam”. Uśmiechnęła się gorzko na myśl o własnej głupocie i naiwności. Jak mogła myśleć, że wystarczy takiemu facetowi powiedzieć, że ma iść do diabła, i sądzić, że on to zrobi?! Po dwóch namiętnych nocach? Takie słowa powinna mu była powiedzieć na samym początku ich znajomości. Nie zgadzać się na te wszystkie spojrzenia i nie odpowiadać na nie. Widocznie patrzyła na niego podobnie, skoro już w Zurychu dostrzegł w niej obietnicę i… duże możliwości. Nie powinna była zgadzać się na żadne wycieczki sam na sam, na żadne spacery po zmroku, nie powinna była pozwolić się dotknąć. Zamiast tego powiedzieć mu, że ma iść do diabła. Wtedy. Nie teraz. Teraz albo za jakiś czas pójdą tam oboje. I bardzo dobrze, bo na to zasłużyła. Wprawdzie podczas jednej ze mszy, w których obowiązkowo pod wodzą Marty wraz z całą familią uczestniczyła, usłyszała opowieść o jakiejś sympatycznej jawnogrzesznicy, której Jezus wybaczył, ale to była zupełnie inna historia. Tamta dziewczyna zerwała ze swoim grzechem. Ona, Alicja Matzer, nie miała na to szans. „Spotkasz kiedyś mężczyznę, który nie pozwoli ci się sobą bawić” – tak jakoś powiedziała matka Oliwera. „Miała pani rację, pani Harthwith. Świadomie lub nie, ale ostrzegała mnie pani przed zwyczajami tego świata. A ja byłam na panią święcie oburzona”. Było jednak coś jeszcze… Olaf naprawdę jej się podobał. To, czego ją nauczył, było może naganne, ale… na swój sposób cudowne. Nadal, pomimo świadomości własnego upadku i uzależnienia, nie potrafiła o tym nie myśleć i nie wspominać. Jej własna matka powiedziała kiedyś, że nie warto odmawiać sobie w życiu żadnej przyjemności. Liczy się każda chwila, a życie, młodość i możliwości cielesne nie trwają w nieskończoność. Jak widać Alicja Matzer była nieodrodną córką Zofii Matzer. Oto cała prawda, z którą trzeba teraz żyć. Swoją droga, jak to dobrze, że ktoś kiedyś wymyślił wino, w ogóle alkohol! Jak cudownie uśmierzało ono wyrzuty sumienia, troski, niepokój, jak łatwo uwalniało myśli… Zasnęła, a kiedy otworzyła oczy, zegar wybijał właśnie dziewiątą. Kręciło jej się w głowie po wypitym przed trzema czy czterema godzinami winie, toteż postanowiła raz jeszcze zażyć ów cudowny środek od René. Oczywiście nie należało tego robić. Sam René byłby przerażony, gdyby

widział, w jakich ilościach nadużywała tego, co czasami tylko miało ją podnosić na nogi. Nie miała jednak wyjścia, skoro zamierzała udać się z rodziną na niedzielną mszę. Bez tego lekarstwa nie utrzymałaby się na własnych nogach. Jak by to wyglądało w kościele, przy tych wszystkich ludziach z rodziny, służby i sąsiedztwa? Musi wziąć lekarstwo, ale potem odstawi je na bardzo długo, może na zawsze. Przecież i tak była już pogodzona ze swoją przyszłością. Rozległo się pukanie, a kiedy otworzyła drzwi, do pokoju zajrzał młody lokaj, narzeczony Zosi. – Pani pyta, czy panienka zdrowa – odezwał się, patrząc na nią uważnie. – Wszyscy zbierają się już do kościoła. Właściwie mogła wtedy powiedzieć, że wolałaby zostać w domu, że nadal jest słaba. Nie chciała jednak wywoływać lawiny pytań i zamieszania w całym domu. Nie chciała zwracać na siebie uwagi. Tak od tej pory miała przecież żyć… bez zwracania na siebie niepotrzebnej uwagi. – Już idę – odparła żwawo i chyba zbyt gwałtownie sięgnęła po kapelusz, bo świat znowu zawirował jej przed oczami. – Czy panienka źle się czuje? Radzę zostać w domu. – Jan przytrzymał ją za rękę. – Właściwie… to lepiej zostanę – przyznała. – Tylko proszę, bez paniki. – W takim razie zostaniemy też oboje z Zośką, aby panienka nie była zupełnie sama. – W takim razie nie róbmy zamieszania. – Ala w jednej chwili odzyskała rezon. – Już schodzę na dół. Nie chciała uwagi, pomocy i współczucia. Chciała zaszyć się gdzieś w cieniu. Tak od tej pory będzie żyła… w cieniu. Trzeba zacząć pomału schodzić ludziom z oczu, nie zwracać na siebie uwagi. Na korytarzu chciała dać lokajowi do zrozumienia, że wszystko już z nią w porządku, – Czy pan już znalazł nową pracę? – spytała, aby zmienić temat ich wcześniejszej rozmowy. Spojrzał na nią zaskoczony, więc szybko dodała: – Zosia mi mówiła, że wyprowadzacie się stąd. – Nie, panienko. Nic jeszcze nie znalazłem. To nie takie proste. Będę szukał dalej. Nagle świat ponownie zatańczył jej przed oczami, a potem odniosła

wrażenie, że zapada się w jakiś mrok. Usłyszała tylko przestraszony głos lokaja i straciła przytomność. Nie upadła na podłogę tylko dlatego, że chłopak zdążył chwycić ją na ręce, a potem wniósł z powrotem do pokoju. Położył ją na łóżku i popatrzył. Wyglądała jak nieżywa. Żadnej, absolutnie żadnej reakcji. Zwilżył jej czoło jakąś chusteczką i wybiegł przerażony na zewnątrz. Marta z córką i przyszłym zięciem wsiadali właśnie do powozu na podjeździe. Janek już dwa dni wcześniej wyjechał do brata, do Warszawy, dlatego oczekiwali już tylko Ali. Część służby także już stała przed pałacem z zamiarem wyruszenia do kościoła, gdy na schodach pokazał się przerażony młody Lubowicz. – Coś złego stało się pannie Alicji! Na Boga, szybko! Wszyscy, jak na zawołanie, wpadli do pałacu i tłocząc się w drzwiach, biegli w kierunku schodów, a potem na górę. Ala odzyskiwała już przytomność i oszołomiona rozglądała się wokół. – Alinko, kochanie, co z tobą? – Basia była przy niej pierwsza i dotknęła chłodną dłonią jej policzka. – Nie wiem – szepnęła nadal nie do końca przytomna Ala. – Bolała mnie głowa… Chyba wzięłam to lekarstwo. – Jakie lekarstwo? O Boże… – Trzeba zawiadomić Joachima. Akurat w sam raz wyjechał z samego rana do Krakowa. Potrzebny jest tu lekarz – rzekła energicznie Marta. – Ja jestem lekarzem. Dajcie mi dojść do chorej – odezwał się Olaf. Marta z rezygnacją uznała słuszność jego słów i ustąpiła mu miejsca przy pasierbicy. – Ona wzięła jakieś lekarstwo na ból głowy. – Basia ze strachem, ale i z nadzieją spojrzała na narzeczonego. – Może się zatruła? – Jakie lekarstwo? – spytał Olaf, po czym nagle i jego ogarnęło przerażenie. – Coś ty zrobiła, dziewczyno? – Jest w mojej torebce – szepnęła Ala. – To nic takiego… Olaf sięgnął po torebkę podaną mu przez jedną z pokojówek i wyjął fiolkę. Spojrzał zaraz potem na stojący przy łóżku pusty kieliszek po winie i jakby od niechcenia przykrył go ręcznikiem. – Skąd to masz? – spytał, ledwo hamując panikę. – Kto ci to dał? Wskazał przy tym na opakowanie, ale nie czekał na odpowiedź. Nie było

na to czasu. Rozejrzał się po pokoju i zakomenderował donośnie, aby pootwierać wszystkie okna. – Za dużo tu również ludzi. Chora potrzebuje powietrza – dorzucił, a następnie, zwracając się do stojących najbliżej Barbary i Andzi, rzekł: – Przynieście zimne kompresy i jakąś miednicę. Ona musi wszystko zwymiotować. Nie ma innej rady. Zrobiło się zamieszanie, ale wszyscy poddali się dyrektywom młodego doktora. Kiedy już było po wszystkim, Marta zdecydowała, że wszyscy oprócz Olafa mają opuścić pokój. – Niebezpieczeństwo już minęło – zapewnił Olaf, chociaż sam z trudem panował nad własnym zdenerwowaniem. – A to cholerne tak zwane lekarstwo natychmiast wyrzucić do kubła, a najlepiej spalić. To silny środek, stosowany pod ścisłym nadzorem w szpitalach. – Skąd go zatem miała? – spytała gniewnie Marta. – Czasem można go nabyć w różnych miejscach, choć tak być nie powinno – odparł wymijająco. – Teraz odpoczynek, potem przez dwa dni lekka dieta i… wróci do zdrowia. – Trzeba wreszcie zbadać te bóle głowy – gderała Marta. Teraz, gdy nic już nie groziło, pani Matzer odzyskała swój zwykły spokój i przytomność umysłu. Patrzyła nawet z uznaniem na Olafa jako młodego doktora, który tak dobrze sobie poradził. „Może myliłam się co do niego?” – pomyślała nawet. „Dałby Bóg, abym się wcześniej myliła”. – Zwrócę się do tego lekarza w Paryżu, którego polecił mi ojciec – odparła cicho Ala. Wymioty przyniosły jej ulgę, ale nadal była blada jak kreda. – Dobrze, a teraz wyjdźmy już stąd wszyscy, a Olaf niech zostanie. – Marta energicznie wyprowadzała z pokoju Barbarę i grupkę służących. Nawet nie spostrzegła, ze po raz pierwszy w życiu zwróciła się do wybranka swej córki po imieniu. Gdy wyszli, w pokoju zapadła cisza. Olaf był tak blady jak jego pacjentka. Już nie panował nad zdenerwowaniem. Nie bacząc na to, że w każdej chwili mógł jednak ktoś wejść, głaskał jej czoło i policzki. – Chciałaś się zabić, dziewczyno… – To nie było pytanie, lecz oczywiste stwierdzenie faktu.

– Nie – odparła uczciwie. – Piłam wino, a potem to zażyłam. Chciałam odzyskać siły, to wszystko. Nie myślałam o śmierci. – Kochanie, nie wolno ci tego więcej robić. Mogłaś umrzeć. – Nie chcę umrzeć. Nie wiem jednak, czy dam radę tak żyć. – Zaczęła dygotać jak w gorączce. Po raz kolejny w ciągu ostatnich godzin pocałował jej usta, choć teraz ostrożnie i tak delikatnie, jak nigdy dotąd. – W takim razie pobierzmy się – powiedział. – Pal sześć ten majątek, obie rodziny, plotki i skandal. O nic się nie martw. Biorę to na siebie. Wszystko będzie dobrze, zobaczysz… – Nie… – odparła cicho, chociaż wzruszyły ją jego słowa. Spojrzała szybko na drzwi i uścisnęła jego dłoń, która tak czule dotykała jej czoła. – Nie – powtórzyła łagodnie, ale zdecydowanie. – Nie wolno nam… Tobie nie wolno… Nie po tym, jak z nią żyłeś… Ja to ja, ale ona kocha cię nad życie. Dla niej jesteś niemal wszystkim… Już za późno… – Ty i ja moglibyśmy być szczęśliwi… – Nie wiadomo – odparła, bo tak właśnie pomyślała. Czy nadal będą sobie bliscy, gdy fizyczna namiętność wreszcie osłabnie albo się skończy? Czy będzie wtedy jeszcze coś innego, coś więcej między nimi? – Nie mogę żyć jak dziwka – szepnęła jeszcze ciszej z łagodną prośbą w głosie. – Co ty opowiadasz? – Znowu dotykał jej warg, całował też ręce – Nigdy, ale to nigdy tak o tobie nie myślałem. Zapamiętaj to na zawsze. Jeszcze nie wiesz, ile dla mnie znaczysz? – A jednak… Kimś takim bym była, gdybyśmy nadal… po twoim ślubie… – Nie patrzymy na to w taki sam sposób – powiedział w końcu ze smutkiem. Potrząsnęła głową i zapadło milczenie, chociaż nadal trzymali się za ręce. – Ależ się porobiło… – odezwał się w końcu. – Tak – potwierdziła. – Wszystko się zapętliło, ale nie ciągnijmy tego dłużej. Ja tak nie potrafię. Nie tylko o nią chodzi. Ona może się nie dowie, ale ja… Nie umiem dzielić się moim mężczyzną z nikim. – To już jakiś argument. W dodatku podoba mi się. – Uśmiechnął się

niemal tak jak zawsze, ale potem spoważniał i wreszcie dodał, choć z widocznym wysiłkiem: – Szkoda, mój skarbie, naprawdę wielka szkoda. Jednak rozumiem… Będzie, jak zechcesz. Kończymy to. Jesteś wolna i żyj, jak ci się podoba. To, co było, zostanie tylko między nami. Tylko powyrzucaj te wszystkie narkotyczne świństwa… i nie pij za dużo. – Dziękuję – szepnęła z ulgą, choć i ona poczuła jakiś smutek. To było jedyne rozsądne dla niej i dla nich obojga wyjście. Jednak… Wiedziała, że oboje myśleli teraz o tym samym, choć tylko Olaf wyraził to głośno. – To było szaleństwo i wybacz mi, że wciągnąłem cię w to. Jednak było tak wspaniale… Ty byłaś wspaniała i pewnie zawsze będziesz. Życzę ci szczęścia. Powiedz tylko, że tak do końca nie żałujesz tego, co robiliśmy. Nawet gdybyś musiała skłamać… Mówił to – wbrew sobie – wesołym, swobodnym tonem i nie mogła nie uśmiechnąć się na jego słowa. Doskonale go rozumiała, chyba tak jak jeszcze nigdy w życiu. W odpowiedzi uścisnęła jego dłonie i popatrzyła mu w oczy w taki sposób, że wiedział już na pewno. Słowa były zbędne.

Rozdział 24 Basia krążyła niespokojnie po ogrodzie, próbując zająć czymkolwiek myśli, gdy podszedł do niej Jan. – Przepraszam panienkę, ale znalazłem to na podłodze w pokoju panny Alicji i podniosłem. Chciałem położyć na stole, ale w tym momencie pani Matzer kazała wszystkim wyjść, a ja nie byłem pewien… Bałem się, że ktoś tę kartkę w całym zamieszaniu zabierze, a to chyba list do panny Alicji. – Wobec tego odnieś to do jej pokoju – odparła zniecierpliwiona Basia. Nie miała teraz żadnej ochoty na rozmowy, zwłaszcza z tym lokajem i jego dziewczyną. – Niepotrzebnie w ogóle zabierałeś tę kopertę – dodała rozdrażniona. – Poniewierał się po podłodze. Tylu ludzi tam było… Mogli zadeptać… – Skąd wiesz, że to list? – Basia zmarszczyła czoło. – Koperta, widzę, otwarta. Pewnie czytałeś? – Nie, panienko. – Jan skłonił się z uszanowaniem. – Bardzo przepraszam, że przeszkadzam. Czy mam to zostawić? – Przecież mówiłam, abyś odniósł to do pokoju panny Ali – odparła, zagniewana już nie na żarty. Myślała o Ali. Bała się, czy te bóle głowy nie oznaczają jakiejś śmiertelnej choroby, a ten tu zawracał jej głowę jakimś listem. Właściwie to nie mogła już patrzeć na Jana i Zosię. Jego zawsze posądzała o wścibstwo i intrygowanie. Widok Zosi wywoływał w niej furię i obrzydzenie, choć bardzo rzadko ją teraz widywała. Zosia głównie pracowała w kuchni. „Oby znaleźli sobie jak najszybciej inne zajęcie, z dala od Zaborowa” – myślała niechętnie. „Antoni zresztą też”. Zdawała sobie oczywiście sprawę z tego, jak mało chwalebne były to życzenia, ale chciała pozbyć się wszystkich, którzy wiedzieli o miłostce Olafa i pokojówki. Jan poczerwieniał z gniewu, ale ukłonił się i odszedł. Nie zamierzał jednak iść do pokoju Ali, lecz od razu skierował się do gabinetu Marty. Ostrożnie zapukał, a kiedy usłyszał krótkie „proszę”, wszedł do środka. – Przepraszam jaśnie panią. Ja wiem, że to nie moja sprawa, ale nie wiem, co robić. To list albo jakaś wiadomość, którą znalazłem w pokoju

panny Alicji. Poniewierał się po podłodze, a pewnie to coś ważnego. Nie mogę teraz odnieść go z powrotem, bo u panny Alicji jest teraz pan doktor Lityński, a pani kazała wszystkim wyjść i zostawić ich samych. – Zostaw ten list albo wiadomość, cokolwiek by to nie było – odparła Marta, nie podnosząc nawet głowy znad papierów. – Dobrze zrobiłeś, że przyniosłeś to do mnie. Później się tym zajmę. Dziękuję. Już miał wyjść, gdy ponownie odezwała się do niego: – Czy nadal chcesz porzucić tu zajęcie? Nie będzie ci łatwo znaleźć następną posadę, a przecież zamierzasz się ożenić. Może to jeszcze oboje z Zosią przemyślicie? – Nie mamy wyboru, proszę pani – odparł spokojnie. – Tak, wiem, jakieś nieporozumienie między moją córką a jej garderobianą… jakby nie dość było innych problemów. Miejmy nadzieję, że obie w końcu dojdą do zgody. Czasami doprawdy nie pojmuję własnej córki. Jeszcze do niedawna nie przyszłoby jej do głowy kłócić się z własną pokojówką. „Mnie też wcześniej nie przyszłoby do głowy zwierzać się z tego młodemu lokajowi” – pomyślała przy okazji posępnie. „Nerwy coraz częściej mnie zawodzą”. – Miejmy nadzieję, że wszystko się ułoży, proszę pani. – Chłopak ukłonił się. W tym momencie rozległo się pukanie do drzwi i do środka wszedł doktor Joachim. – Jesteś! – ucieszyła się Marta. – Wysłałam za tobą Bazylego, ale nie miałam pewności, czy zdąży przed odjazdem twojego pociągu. – W ostatniej chwili, moja droga! I tylko dzięki temu, że pociąg miał opóźnienie. Boże drogi! Co z Alą?! Z Bazylim nie mogłem się dogadać, bo mówił zupełnie od rzeczy. – Wszyscy przelękliśmy się bardzo, ale szczęśliwie ten chłopak był przy jej zasłabnięciu i można ją było zacząć szybko ratować. – Marta wskazała na lokaja, a doktor Matzer uściskał go niemal jak syna. – Teraz Olaf jest przy niej – kontynuowała Marta. – Zmusił ją do wymiotów, bo połknęła wcześniej jakieś podejrzane lekarstwa. W Paryżu ponoć nabyła to świństwo, podobno na ból głowy. A gdy mówiłam, że nic dobrego nie wyjdzie z tego jej samodzielnego życia daleko od rodziny, to wszyscy patrzyliście na mnie jak

na wariatkę. Marta była wyraźnie wzburzona, niedawno sama sobie obiecała porzucić.

skoro

wracała

do

spraw,

które

– Dzięki Bogu, że lekarz był na miejscu. – Idę do niej natychmiast. – Poczekaj, już wszystko dobrze. Naprawdę jest w dobrych rękach. Teraz już nic jej nie grozi. Napij się herbaty, odpocznij. – Zaraz zajmę się herbatą dla pana doktora – odezwał się Jan. – Aha, jeszcze jedno. – Marta wzięła kopertę z biurka. – To jakiś list albo wiadomość dla Ali. Trudno zresztą być tego pewnym, bo nie ma tu adresu ani nic. W każdym razie leżało to na podłodze w jej pokoju. Odnieś jej to, mój drogi, gdy już będziesz do niej szedł. Ja skorzystam z okazji, że zapanował jaki taki spokój, i pojadę do kościoła. – Co to za wiadomość? – Doktor obejrzał kopertę, gdy obaj z Janem weszli już do jadalni. – Brak adresata i adresu zwrotnego, koperta otwarta. Skąd wiadomo, od kogo to i dla kogo… – Nie wiem, proszę pana – odparł Jan, nalewając doktorowi herbaty z samowara. – Koperta leżała w drzwiach pokoju pana córki. Było straszne zamieszanie i wtedy zobaczyłem, że ją rozdeptują. Pomyślałem, że to do panny Alicji, skoro w jej pokoju… Ale może rzeczywiście to nic takiego, a w dodatku do kogo innego. Tyle tam narodu było, każdy mógł zgubić. Joachim wzruszył ramionami, ale zajrzał do koperty i wyjął kartkę. Kochanie moje! Mało mam czasu dla Ciebie, lecz stale o Tobie myślę… Nie czytał dalej. Nadal nie wiedział, czyją własność miał teraz w rękach. Wzruszył ramionami. To pewnie jakieś liściki między służbą. Jest tu kilkoro młodych ludzi między nimi. Zauważył też, że lokaj, pozornie zajęty porządkowaniem serwisu do herbaty, uważnie mu się spod oka przygląda. – Właściwie nie wiadomo, komu to oddać. Ani podpisu, ani imienia, nic. Jakimiś babskimi sprawami nie mam czasu się zajmować – powiedział. Wtedy do jadalni weszła Barbara z naręczem kwiatów. – Dobrze, że jesteś. – Joachim odetchnął z ulgą. – Zajmij się tym listem. Ktoś zgubił… Nie wiadomo, do kogo… Może to ważne, a może nie. Ja nie

mam do tego głowy. To jakieś romansowe sprawy. – Doprawdy, że też Jan się tak uczepił. – Basia westchnęła, ale stwierdzenie ojczyma, jakoby miały to być „romansowe sprawy”, jednak ją zainteresowało. Zaczęła czytać i niemal od razu zmieniła się na twarzy. Jeszcze nie poznała treści listu, ale charakter pisma jak najbardziej. Usiadła na kanapie w głębi jadalni i czytała… a właściwie dosłownie chłonęła treść. Lokaj nie odrywał już od niej wzroku, patrzył na nią ze współczuciem, ale i pewną satysfakcją. Nie zwracała jednak uwagi na to, czy ktokolwiek ją obserwuje. Cały świat dosłownie się jej zawalił. W jednej chwili – potrzebnej do przeczytania i zrozumienia słów na kartce papieru. Koperta wypadła z jej rąk, ale bezwiednie pochyliła się i ją podniosła. Jak mogę kochać dziewczynę bez polotu, inteligencji, wyobraźni? Nie mogę sobie przypomnieć ani jednej sensownej z nią rozmowy! Wstała i podeszła do okien wychodzących na taras. Do jadalni w międzyczasie wszedł Antoni i obaj z Joachimem o czymś rozmawiali. Nie rozumiała ani jednego ich słowa. …ani jednej sensownej z nią rozmowy! Ty jesteś jej przeciwieństwem… Towarzyszę jej, słucham jej słów, jej bredni… Jest głupiutkim, słodkim, przymilnym kociątkiem… Nie zauważa tego, czego widzieć nie chce… To pewnie nie jej wina, że jej miłość jest tak nudna i męcząca, że jedno, co potrafi, to uwiesić się na mnie… Niewiele jej też trzeba, bo nie grzeszy inteligencją… Wystarczy, że ją dobrze wykocham i obdarzę gromadą dzieci… Zaiste, już związek z jej matką byłby bardziej interesujący… Basia oparła twarz o szybę, a mimo to czuła, jak gorące ma czoło, jak gorące łzy spływają jej po twarzy. Torturowała siebie z jakąś dziką, okrutną premedytacją, odczytując te słowa wciąż od nowa. Czuła, że jeśli tylko przestanie to robić, to zacznie wyć na całe gardło przy tych wszystkich ludziach w salonie i w całym pałacu. Barbara będzie zatem tak szczęśliwa, jak wiele innych kobiet na świecie

w podobnej sytuacji. Właściwie co innego mogłoby ją spotkać… Pragnę Cię od pierwszego momentu… I jeszcze raz, jeszcze raz… od początku. To, że się żenię, niczego nie zmienia… Nie kocham jej… Wtedy usłyszała jakiś jęk i dotarło do niej, że to ona krzyczy. Rozmowa mężczyzn w salonie ucichła. Ojczym i Antoni patrzyli na nią zdumieni i przerażeni. Tylko Jan nie udawał zaskoczenia. – Co się stało, panienko? – wyszeptał Antoni. – Usiądź, na miły Bóg, bo zaraz zemdlejesz. – Ojczym wystraszył się, bo była przeraźliwie blada. Młody lokaj czym prędzej do niej podbiegł, ale zatrzymała go gestem ręki. – Nie – odparła. – Nie zemdleję. – To ten list? Co to ma znaczyć? – Doktor trzęsącymi się dłońmi założył okulary. – Tak – mówiła dalej głuchym, zimnym tonem. – To ten list. Przeczytaj go, ale nie mów o nim mamie. Przysięgnij. – Co z tobą, dziewczyno! Na miły Bóg! Doktor zdumiony wziął kartkę z jej rąk. W miarę czytania najpierw usiadł, a na koniec papier wypadł mu z rąk, tak jak poprzednio Basi. Antoni usłużnie podniósł list i położył go przed panem Matzerem. – Mama nie może się o tym dowiedzieć – odezwała się dziewczyna. – Dobrze, moje dziecko – odpowiedział cicho jej ojczym, a po chwili, przełamawszy się, dodał: – Wiemy już, kto to napisał, bo wyraźnie wymienia tu ciebie jako przyszłą żonę. Kto jednak jest adresatką? Czytaliście to? – zwrócił się do obydwu lokajów. – Proszę mi wybaczyć, ale bałem się, że pan Olaf pisze jakieś listy do Zośki – odpowiedział z pewnym ociąganiem chłopak. – Wiem, że znowu zaczął z nią rozmawiać. A ona przecież przychodziła codziennie do pokoju panny Alicji. Mogła zgubić te kartkę… Wiele rzeczy by tu do niej pasowało… Jednak… Do służącej nie pisałby chyba, że inteligentna, że ciekawe rozmowy… Chociaż… kto wie…

– Boże drogi, czy to się nigdy nie skończy? – Antoni aż pochylił się z rozpaczy. – Mógł

to

napisać do

każdej innej kobiety,

nawet niekoniecznie

mieszkającej tutaj. Kartka mogła mu po prostu wypaść przez przypadek. – Mógł też pisać do panny Alicji – podpowiedział z nagłym gniewem Jan, aż wszyscy spojrzeli na niego zaskoczeni. – Niech go piekło pochłonie, obojętnie do kogo to napisał! – zawołała Basia. – Nawet jeśli to miałaby być Perlicka… Kimkolwiek byłaby ta kobieta, ja nie wyjdę za niego! Nigdy! Nie będzie ślubu ani wesela! Poinformuję o tym matkę, lecz o liście ani słowa nikomu! To takie upokarzające, co tam napisał! – Oczywiście, dziecinko – wyszeptał przygnębiony doktor, a obaj lokaje to potwierdzili, bardziej jednak ze względu na podejrzenia co do adresatki niż ze względu na prośbę Basi. Naraz Joachim podniósł się gwałtownie z krzesła. Nie był już bezradnym wobec problemów szarej codzienności uczonym i profesorem. Był oburzony tym, co spotkało jego pasierbicę, i zapragnął wymierzyć sprawiedliwość. Do tego też obawiał się o adresatkę. A jeśli jednak była nią… jego córka? – Zawołaj tego pana tu do nas – zwrócił się do młodego lokaja. – Zresztą niech się zabiera z pokoju mojego dziecka. Nie sposób było nie zauważyć triumfu w oczach Jana Lubowicza i zadowolenia Antoniego. Basia nie miała powodu do zadowolenia, ale czerpała pociechę ze zdecydowanej postawy ojczyma. Chciała się na nim oprzeć, potrzebowała ojcowskiej pomocy i wsparcia. Dławiło ją jednak równocześnie poczucie krańcowego upokorzenia z powodu tych wszystkich słów, które w dodatku przeczytali trzej obecni jeszcze w jadalni mężczyźni. „Nigdy mu tego nie wybaczę” – myślała o tym, którego jeszcze przed chwilą uważała za swojego narzeczonego. „Nigdy mu tego nie zapomnę. Nienawidzę go. Nienawidzę”. Po paru minutach Lityński przybył do jadalni w towarzystwie Jana, który dyskretnie trzymał się z tyłu. – Dobrze, że pana widzę, panie doktorze – zawołał, wyciągając rękę do Joachima. – Już wszystko dobrze, sytuacja opanowana. Ręka wyciągnięta na powitanie zawisła w powietrzu, bo doktor Matzer nie zareagował.

– Jestem panu wdzięczny, panie kolego – odparł po paru sekundach milczenia. – Słyszałem, że godnie mnie pan zastąpił. Na szczęście nie musimy już pana fatygować. Zapłacimy honorarium za wykonaną solidnie pracę i może pan wracać, skąd pan przyjechał. Olaf przez chwilę stał oniemiały. Patrzył zdumiony na doktora Matzera, a potem przeniósł wzrok na dwóch służących. Nie mógł nie zauważyć satysfakcji na ich twarzach. Dopiero na koniec spojrzał na Barbarę siedzącą w kącie, na kanapie. Miała poszarzałą i jakby ściągniętą bólem twarz, ale w jej oczach paliły się niczym pochodnie nienawiść, rozpacz i wstyd. Rozumiał i nie rozumiał, o co chodzi. Obecność obu lokajów mogła sugerować, że ponownie wypłynęła sprawa garderobianej. On sam uważał ją za wyjaśnioną, nieważną i zakończoną. Nie odezwał się pierwszy, czekał z podniesioną głową na to, co nastąpi. – Ten list należy do pana – powiedział Joachim, pokazując Olafowi kopertę. – Niestety, na swoje nieszczęście zgubił go pan lub osoba, do której pan pisał. Na nasze jednak szczęście znaleźliśmy go pierwsi. – Czytaliście list, który nie jest waszą własnością? – spytał Olaf zimnym, lecz drwiącym tonem. – Takie obyczaje panują w tym domu? – No cóż, był pan nieostrożny i mało przewidujący. – Doktor Joachim rozłożył ręce w geście kpiącej bezradności. – W jaki sposób zamierzał pan prowadzić podwójne życie, nie zachowując elementarnych zasad ostrożności i dyskrecji? Żyjąc w dwóch związkach, trzeba bezustannie uważać na wszystko i wszystkich. Nie wiedział pan o tym? Nagle jednak spoważniał, choć jego słowa wywarły odpowiedni efekt u wszystkich obecnych. – Dobrze, młody człowieku, nie mam czasu na błyskotliwe riposty. Moja żona wkrótce wróci z kościoła, a nie chciałbym, aby dowiedziała się o tym, za przeproszeniem, liściku. Zapewne nie poczytałaby sobie za honor, że i jej zamierzał pan ofiarować swe awanse. – Panie doktorze, imponuje mi pana zazdrość. – Olaf roześmiał się dość nerwowo. Nie zamierzał już zaprzeczać, rozumiał całą sytuację i wiedział, co to oznacza. Chciał ich jednak sprowokować do awantury, ot tak, choćby dla zabawy. Choćby dlatego, że Matzer rozmawiał z nim w obecności tych dwóch lokajów. Dla reszty służby drzwi jadalni były bezpiecznie zamknięte. Przede

wszystkim zaś chciał dotrzymać obietnicy danej Ali – zachować dyskrecję wobec jej osoby, nie dać jej w to wciągnąć. – Nie wiemy, do kogo pan to wszystko napisał. Mogła to być każda młoda kobieta w tym domu, a może i poza nim. Mogła to być córka Antoniego, a wiemy tu wszyscy, o czym mowa. Lub moja własna córka, to niestety możliwe. W tej jednej sprawie był pan rzeczywiście rycersko dyskretny i nie wymienił imienia tej kobiety. Sądzimy jednak wszyscy, poza panem, rzecz jasna, że zawarte tu propozycje muszą być dla owej damy oburzające i raniące. Proponował pan tej osobie rzeczy straszne. Gdy pomyślę, że mógłby pan na przykład oferować mojej dziewiętnastoletniej córce, by została pańską kochanką i prowadziła razem z panem podwójne życie, mam ochotę zamordować pana gołymi rękami. To samo czuje obecny tu Antoni, gdy pomyśli o swoim dziecku. Jednak nie to jest najgorsze. Od zamiarów do czynów droga jeszcze daleka. Powiedzmy. Najgorsze są tu jednak słowa i opinie skierowane pod adresem osoby, którą dobrowolnie wybrał pan sobie na żonę, której ofiarował pan dalsze wspólne życie, nazwisko i stanowisko społeczne. Są to słowa zasługujące na najwyższe potępienie. Podeptał pan gościnność tego domu. Więcej pan tu już nie wejdzie, natychmiast ma pan wyjechać. Zawiadomi pan swoich rodziców, że zaręczyny zostały zerwane. – Imponująca mowa, doktorze. Demostenes by się nie powstydził – odparł Olaf lekko drwiącym tonem. – Zadam jednak pytanie: czy panna Barbara ma w tej sprawie coś do powiedzenia? Mówić przecież potrafi. – Jak pan śmie! – krzyknął Antoni. – Spokojnie, Antoni. – Basia wstała z kanapy. – Słusznie mówi pan Lityński. Mówić potrafię i zamierzam. – Nie musisz, drogie dziecko – odezwał się doktor Joachim. – Nie muszę, ale chcę. – Basia była spokojna. – Zostawcie nas samych. Och! Nie obawiajcie się. Nie zamordujemy się nawzajem. Profesor Matzer chwilę jeszcze się wahał, ale skinął głową i wyszedł, a wraz z nim obaj służący. – Przykro mi, Basiu, co mogę powiedzieć? – zaczął Olaf, gdy już zostali sami. – Nie powinienem pisać na twój temat takich rzeczy, a ty nie powinnaś była nigdy się o nich dowiedzieć. Na pewno zaś nie powinniśmy brać ślubu. Zupełnie do siebie nie pasujemy. Masz prawo mnie teraz nienawidzić

z całego serca. – Nie ma sensu już o tym mówić – odparła chłodno i spokojnie Barbara, choć zaciskała obie dłonie w pięści niemal do bólu. – Tylko wyjaśnijmy sobie parę spraw. Być może jestem nudna, pozbawiona wyobraźni i inteligencji. Cóż, pomyślę o tym. Popracuję na sobą, gdy skończę codzienną pracę. Ten wielki majątek, o którym z takim uznaniem piszesz, wymaga jednak sporo codziennego wysiłku i nie zawsze ma się potem siłę i ochotę na bycie błyskotliwą. Może zresztą wcześniej nie wziąłeś tego pod uwagę. Żałuję tylko, że tak powoli czasem myślę, że nie poznałam się na tobie wcześniej. A niektórzy – przyznaję, że nieliczni – od razu odgadli, jaki naprawdę jesteś. Teraz nie dziwię się, że Ala tak cię nie cierpiała i denerwowała ją sama rozmowa z tobą, sam twój widok. Podobała ci się, prawda? Ją też próbowałeś wciągnąć do swojego haremu? Unikała cię, jak mogła, więc napisałeś to do niej. Teraz wiem, dlaczego nerwy jej nie wytrzymały i omal nie przeniosła się na tamten świat. Jest w tym dużo mojej winy, bo niemal zmuszałam ją, aby z tobą czasem rozmawiała, by cię choć trochę polubiła. Ze względu na mnie. O mały włos skończyłoby się to jej śmiercią. Będę to mieć na sumieniu do końca moich dni. Chyba że rzeczywiście chodziło o kogoś innego. Nie sadzę jednak, że o służącą. Raczej nie zrozumiałaby słowa liaison, choć któż to może wiedzieć? Może jej to wcześniej objaśniłeś? A może to któraś z moich uroczych sąsiadek? Popatrzyła na niego pytająco, ale milczał i patrzył jej w oczy spokojnie, choć z odrobiną drwiny. Ta odrobina jednak wystarczyła, by w głosie Barbary pojawiła się gorzka, złośliwa ironia. – Dobrze, nie musisz mi mówić, o kogo chodziło. Mniejsza o to. Przynajmniej te nieliczne poznały się na tobie. Ja niestety nie. Ale wiesz co? Ty mnie też do końca nie poznałeś. Naprawdę sądziłeś, że potrafisz mnie uszczęśliwić, jeśli… – zaraz, jak to brzmiało? – jeśli dobrze mnie wykochasz? Że to mi wystarczy? Nie wiem, co to znaczy, może mi objaśnisz? – Mówiąc to, otworzyła przesadnie szeroko swoje piękne, ciemnoniebieskie oczy i uśmiechnęła się złośliwie. – Jestem przecież taka głupiutka. Oczywiście nie mówiła poważnie, dobrze o tym wiedział. Był jednak zaskoczony samym faktem, że wspominała o podobnych sprawach, i to w taki sposób. A ona dalej drwiła, choć była jednocześnie opanowana i zimna.

– Czy to było to coś, co robiliśmy razem w łóżku? – kontynuowała z niewinną miną i złym błyskiem w oczach. – W takim razie nie nazwę tego szczególnym szczęściem. Dopiero za ostatnim razem przestałam odczuwać ból. – Dlaczego zatem…? – wyrwał się, ale w porę skończył i patrzył na nią z niedowierzaniem. W taki sposób nie mówiła i nie zachowywała się nigdy. Chyba rzeczywiście jej nie znał. – Dlaczego się zgadzałam? – dokończyła za niego. – Ponieważ cię kochałam i robiłam to dla ciebie. Gdybym wiedziała, że i ty się tak poświęcałeś wbrew sobie, z pewnością darowałabym sobie tę wątpliwą przyjemność. Nie wiem, komu proponowałeś ten nieformalny, pozamałżeński związek, tę liaison. Kimkolwiek jednak jest ta kobieta, niewiele by zyskała na pożyciu z tobą. Nie, z pewnością jej nie znał. Z wrażliwej, delikatnej dziewczyny bez trudu przeobrażała się w twardego, silnego przeciwnika. Znała słownictwo, o które by jej przedtem nie podejrzewał. – Niepotrzebnie w takim razie robiłaś z siebie taką słodką idiotkę – zauważył, dostosowując się do jej bezwzględnego tonu. – Niepotrzebnie kochałam cię jak idiotka – sprostowała już zupełnie innym tonem. Jednak pękła. Jej oczy ponownie wypełniły się łzami. Maska twardego gracza opadła. Zrobiło mu się jej żal. Naprawdę chciał przyzwoicie się z nią pożegnać. – Poradzisz sobie? – spytał łagodnie. – Nie martw się – odparła cicho. – Aż do dzisiaj myślałam wprawdzie, że bez ciebie nie ma dla mnie życia, ale widocznie się myliłam. Aż tak bardzo cię jednak nie kochałam. Idź już, nikt nie będzie cię żegnał. Odwróciła się i wyszła z jadalni. Niemal po omacku dotarła do swojego pokoju i tam starannie zamknęła za sobą drzwi. Dopiero wtedy, gdy opadła na łóżko, zaczęła wyć do poduszki jak dzikie, śmiertelnie zranione zwierzę. Do końca dnia nie wyszła już do ludzi. Tymczasem Olaf po godzinie był gotów do wyjazdu. Wyszedł z bagażami na podjazd, przekonany, że prawdopodobnie pieszo będzie musiał dojść do najbliższej wioski, a potem co najwyżej wynajmie jakąś furmankę, aby dostać się na stację kolejową. Ku jego zdumieniu jednak powóz czekał, i to właśnie

na niego. Woźnica, unikając jego wzroku, wziął od niego bagaże i je załadował. – Z trudem namówiłem Bazylego, aby pana podwiózł. – Do Olafa podszedł lokaj Jan. Uśmiechał się drwiąco. Najwyraźniej z ulgą pozbył się wszelkich pozorów uprzejmości wobec gościa. – Z Zaborowa jednak nikt nigdy nie wychodził z bagażami na piechotę do stacji bądź gdziekolwiek – dodał, jakby udzielał praktycznych objaśnień. – Zawsze to wstyd, a tym bardziej dla wyrzuconego narzeczonego. – Jak śmiesz… – Olaf w końcu nie wytrzymał. Istniała przecież jakaś granica wytrzymałości dla jego nerwów. Chwycił pokojowca za surdut i potrząsnął nim. – Kim ty, u diabła, jesteś? – dodał z wściekłością. – A ty, kim przedtem byłeś? – Jan jednym szarpnięciem oswobodził swój surdut. – I kim jesteś teraz? Z okien pałacu wyglądała służba. W żadnym nie było jednak widać nikogo z rodziny właścicielki.

Rozdział 25 To prawdziwe szczęście, że on już nie studiuje i nie widuję go wśród studentów. Musiałbym mu obić mordę, i to wbrew obietnicy danej ojcu. Najchętniej przeniósłbym się na inną uczelnię, ale to chyba nie miałoby większego sensu. Zapewniam cię, Basiu kochana, że gdybym wtedy był w Zaborowie, inaczej by się to wszystko dla niego skończyło. Wstyd mi, że nie poznałem się na nim, choć bez trudu rozszyfrowali go twoja matka, mój ojciec i moja siostra, a nawet Perlicka z kuchni. Antoni i Jan także w końcu przejrzeli na oczy, a ja w dalszym ciągu zaprzeczałem faktom. Dopiero jednak teraz widzę, jak bardzo pewne sprawy były oczywiste. Dzięki Bogu, że Ala wróciła do zdrowia. Gdy pomyślę, w jakim napięciu nerwowym żyła i do czego w końcu się posunęła, aby poradzić sobie z problemem, to mam ochotę pójść jednak do niego i rozgnieść mu jego własne flaki. Wybacz, Kochana, to słownictwo i te emocje, ale przy Tobie zawsze mogłem być szczery. Przy Tobie mogłem mówić rzeczy, o których nigdy nie mógłbym wspomnieć w obecności ojca. Pamiętaj, jestem teraz myślami z Tobą, moja siostro. Popieram Cię we wszystkim, zrobię, o co tylko mnie poprosisz. Oczywiście zawsze wiedziałem, że tamten pajac lubił kobiety. Jednak wasze zaręczyny były dla mnie niezbitym dowodem, że ten etap jego życia jest definitywnie zamknięty. Wspomniałaś mi o jakimś liście, który był niezbitym dowodem jego zdrady, i o innych jego wiarołomstwach w Twoim własnym domu. Nie lękaj się, nie pytam o szczegóły tego listu i tamtych spraw. Jeśli nie chcesz dokładniej o tym mówić, to z pewnością masz powody. Pytasz mnie o Alę, o to, czy on kiedykolwiek coś o niej mówił, komentował, oceniał. Przyznam, że nigdy. Temat mojej siostry nigdy nie pojawiał się w naszych, często przecież bardzo swobodnych, rozmowach o kobietach. Ala jednak jakby dla niego nie istniała. Widział przecież to, co wszyscy – że traktowała go z bardzo dużą rezerwą, że nie była w stanie przekonać się do niego. To raczej ona miała kiedyś pewne obawy. Raz jeden wystraszona wyznała mi, że nie podobają jej się jego

spojrzenia rzucane w jej stronę. Basiu kochana, niech mi Bóg wybaczy, ale niemal ją wtedy wyśmiałem. Gadałem jakieś bzdury, że to nic dziwnego, bo jest przecież taka atrakcyjna, że w świecie mężczyzn to normalne. A ona naprawdę się bała i wiedziała, że od tej pory musi sobie radzić sama. Dlatego zbudowała wokół siebie ten mur niechęci wobec tego faceta i unikała go, jak tylko mogła. Chociaż nie zawsze mogła i zgadzam się z Tobą, że z naszej winy. To my zmuszaliśmy ją do rozmów z nim i do tych durnych wycieczek. Tak się tego bała, a tylko dwaj lokaje w Zaborowie potrafili to zauważyć. Jednak sądzę, że na koniec dobrze sobie poradziła. Pamiętasz, że w ostatnich tygodniach niemal już ze sobą nie rozmawiali? Chyba nawet wcale. Potem nigdy ich już razem, ja przynajmniej, nie widziałem. Ala jest mądra i silna, przyzwyczajona do różnych typów ludzkich, dlatego dała sobie radę. Myślę, że nie o nią chodziło w tym liście czy czymś tam. Wystarczą zresztą historie z innymi kobietami, do których zaliczam także tę czy ową pokojówkę. Powtarzam, że nie pytam o szczegóły. Zachowaj je dla siebie, jeśli chcesz. Jeśli będziesz chciała o tym mówić lub pisać dalej, rób to bez obaw. Zapomnisz w końcu o wszystkim, Baśko Kochana. To banalne, ale prawdziwe – czas leczy rany. Poznasz jeszcze kogoś, kto Cię doceni i będzie kochał nad życie, tak jak na to zasługujesz. Teraz nie chcesz nawet o tym słyszeć, ale tak właśnie będzie. Bądź zdrowa, moja Kochana Siostro! Twój oddany brat Jasiek Basia opuściła list na kolana i zapatrzyła się w dal, na horyzont. Nastał wrzesień, pora grzybobrania. Lubiła porę, gdy lato zdawało się jeszcze walczyć o przetrwanie z nadciągającą jesienią i nierzadko odnosiło zwycięstwo. Lubiła mgły o poranku, które często były zwiastunami pogodnego dnia, ciepłego, lecz bez męczących upałów. Lubiła zapach ściółki leśnej i drzew. Jesienne porządki, grzybobranie, przygotowywanie przetworów i zapasów na zimę. Lubiła to wszystko od dzieciństwa jako nieodłączny element odwiecznych zwyczajów Zaborowa. Lecz ten wrzesień był dla niej inny. Tym razem nie miała siły do pracy, zapachy lasu i jesiennych kwiatów nie poprawiały jej samopoczucia, wręcz

przeciwnie. Janek nie podejrzewał tego, co ona wiedziała. Czas nie uleczy jej ran. Nie potrafi zapomnieć. Nie będzie dobrze. Nie sposób było nie zauważyć udręki i wielkiego smutku w jej oczach. Każdy to rozumiał i jej współczuł. Wiadomo przecież, jaka była tego przyczyna. W dodatku wrzesień miał być miesiącem ślubu i wesela, nic więc dziwnego, że panna Barbara była taka przygaszona. Tak właśnie to sobie tłumaczono. Nikt nie zadawał jej pytań i nie nakłaniał do zwierzeń. Przeprowadziła tylko jedną rozmowę, gdy jeszcze miała na to siły. Czuła, że do tego musi się jakoś zmobilizować. – Winna ci jestem przeprosiny, moja Zosiu, za to, jak cię potraktowałam – powiedziała do dziewczyny, którą znalazła w kuchni przy porządkowaniu kredensu. – Ja się nie gniewam, proszę panienki. – Zosia opuściła głowę. – Proszę się niepotrzebnie nie trudzić. – Nie byłam sprawiedliwa. Musiałaś czuć się bardzo skrzywdzona. – Ja też zawiniłam, panienko. – Zosia nerwowo szarpała ścierkę. Basia nie chciała już drążyć tamtej kwestii. Nie chciała już wracać do „winy” służącej. W innej sprawie podjęła tę rozmowę. – Jeśli jeszcze masz na to ochotę, rada bym była przyjąć cię z powrotem na moją osobistą pokojową – rzekła. – Nikogo innego nie mam ochoty w tej chwili przyjmować. To zależy tylko od ciebie i Jana. – Panienko… tak mi wstyd – odparła Zosia i nagle się rozpłakała. Basia, przekonana, że dziewczyna mówi o swoim romansie z Olafem, machnęła tylko lekceważąco ręką. – Nie mówmy już o tym. Pytam tylko, czy chcesz wrócić do swojej poprzedniej funkcji w tym domu? A może wolisz to przemyśleć? – Bardzo chcę wrócić, panienko – szlochała Zosia. – Nie znaleźliśmy jeszcze innego zajęcia. Pani Marta sama namawiała nas, abyśmy zostali tutaj na służbie, lecz ja sądziłam, że będzie lepiej, gdy zejdę panience z oczu. – Zatem wracasz? – Basia poczuła coś na kształt radości. Do silniejszych wzruszeń nie była jeszcze zdolna, nie miała dość sił. – Jakżeby inaczej?! Tu się urodziłam, tu wyrosłam, tu spędzę swoje życie. – To tak jak ja – odparła w zamyśleniu Barbara. Uwierzyć już prawie nie mogła, że miała szansę wyrwać się z Zaborowa

w daleki świat. Właściwie nie powinna była niczemu się dziwić. Od początku należało pamiętać, że takim jak ona wielki świat nie jest pisany. Spędzi życie w Zaborowie, a tamto szaleństwo mogłoby kiedyś pójść w niepamięć, gdyby nie… Barbara schowała twarz w dłoniach. Kochała Zaborów, kochała jesień i jesienno-zimowy odpoczynek od pracy. Kochała nastrój Bożego Narodzenia w tym domu, choć odtąd wywoływać on będzie przygnębiające wspomnienia. Kochała drzewa zasypane śniegiem w zimie i zamarznięty staw, po którym można było czasem jeździć saniami. Cieszyły ją dzwonki umocowane przy tych saniach. Tak naprawdę lubiła też wszystkich sąsiadów, choć od czasu do czasu drażnili ją swoim sposobem bycia. Byli mimo wszystko poczciwi i nie skrzywdzili jej w żaden sposób. Lubiła dobrotliwego i rozumnego proboszcza, choć do tej pory nie wyspowiadała się ze swych ostatnich uczynków. Jak miała wyznać księdzu, który znał ją od maleńkości, że grzeszyła przeciwko szóstemu przykazaniu?! Kochała budzącą się co roku wiosnę i pojawiającą się wtedy w niej chęć do pracy, krótkie czerwcowe noce, śpiew ptaków, gdy brzask poranka zwyciężał nad mrokiem. Majowe sady i ogrody nigdzie na świecie nie kwitły tak pięknie jak tutaj. Barbara była o tym przekonana, choć niewiele innych miejsc na świecie widziała. Lato, wypełnione intensywną pracą, przynosiło równocześnie tyle radości i niewinnych rozrywek… To znaczy… kiedyś niewinnych. Tak, Zaborów był jej życiem i jej przeznaczeniem. Zaakceptowała już ten fakt. Jednak nadchodząca jesień oferowała jej tylko bezradność i ciężkie zmartwienie. – Jak mam ci pomóc? – spytała Ala, siadając obok na ogrodowej ławce. Przygotowywała się już do wyjazdu do Paryża i Barbara nie miała serca błagać jej o przedłużenie wizyty w Zaborowie. Miała poczucie winy wobec przybranej siostry, która kiedyś starała się przemówić jej do rozumu, a w rezultacie sama niemal otarła się o śmierć. „Dlaczego nie mam jej rozumu?” – myślała, patrząc na nią z zazdrością. „Dlaczego nie umiałam mu się oprzeć, tylko zakochałam się jak pierwsza lepsza idiotka i oddałam mu się, chociaż ani mnie, ani jemu, jak się okazało, nie było to do szczęścia potrzebne. Wyobrażam sobie teraz, jak musiałam wówczas wyglądać w oczach rozsądnych ludzi – jak zwykłe, głupie cielę”. – Nie możesz mi pomóc, siostrzyczko – odpowiedziała z westchnieniem

na pytanie Ali. – Sama muszę sobie z tym poradzić. Naraz poczuła, że pragnie zrzucić z siebie ten ciężar, że chce o tym mówić. Kto mógłby być teraz lepszym słuchaczem niż Ala? Lepszym powiernikiem? Jedynym w gruncie rzeczy. – Wiesz, że z nim spałam? – odezwała się i w tym samym momencie pożałowała swej szczerości. Poczerwieniała ze wstydu, ale po chwili uspokoiła się. Nie było sensu ukrywać tego, co za jakiś czas i tak przestanie być tajemnicą. Ala milczała. Musiała być bardzo zszokowana. Tak to sobie Barbara wytłumaczyła, inaczej nie potrafiła. – Pewnie nie spodziewałaś się tego po mnie? – spytała z goryczą. – Przykro mi tylko, że teraz cierpisz. Ala współczującym gestem położyła dłoń na jej ramieniu. – Za pierwszym razem samo jakoś tak wyszło – mówiła Barbara. – Wyjechaliście wtedy na tę wycieczkę do Krakowa: ty, Joachim i mama. Spędziłam z Olafem miły wieczór. Śmialiśmy się, bo opowiadał jakieś zabawne historie o swoich profesorach z uczelni. Odprowadził mnie potem do pokoju, a ponieważ nikt akurat tamtędy nie przechodził, zaprosiłam go do środka. Sama nie wiem… Zaczął mnie całować, a potem… Nie wyszło za dobrze. Bardzo mnie bolało. Wiedziałam, że na początku zawsze tak jest, ale… Poza tym bałam się, że ktoś może zapukać do drzwi, że ktoś się dowie. Może przez te nerwy i strach tak bolało? No i… krew. Nie przejmuj się tylko, moja siostrzyczko, podobno nie zawsze jest tak źle… nawet za pierwszym razem. Nie chcę, abyś ty się tego w przyszłości tak bała. „Proszę cię, przestań mówić” – błagała ją w myślach Ala. „Nie chcę tego słuchać”. Sama miała przecież zupełnie inne wspomnienia i… nie mogła o nich opowiedzieć. Basia chciała jednak mówić dalej i należało jej wysłuchać. Ala była jej to w pewnym sensie winna. – Potem przyszedł do mnie w nocy, i następnej nocy, i tak już było do waszego powrotu z Krakowa. Ciągle bolało, a ja bałam się, że tak będzie zawsze. Może nie należało na początku robić tego tak często? Może stąd ten ból? Nie chciałam jednak odmawiać i nie mówiłam o bólu, aby go do siebie nie zniechęcać. Już i bez tego zdarzały się czasem nieporozumienia między

nami. Udawałam więc, że wszystko jest w porządku. On nawet myślał, że to lubię. Kiedy wróciliście, przestał na jakiś czas przychodzić do mnie w nocy. Ala przypomniała sobie powrót z Krakowa i to, że na ich spotkanie wyszli wtedy razem, ramię w ramię, Barbara i Olaf. Ktoś, chyba ojciec, zażartował wtedy, że oboje wyglądają, jakby już byli po ślubie. – Potem jednak przychodził znowu, choć już nie tak często. Pewnie dlatego, że było to już ryzykowne. Więcej ludzi kręciło się w domu, bardziej rzucaliśmy się w oczy. Zaniedbywałam wtedy ciebie, moja kochana. Tak często byłaś wtedy sama. Ostatni raz odwiedził mnie, bo sama go o to poprosiłam. Bałam się, że może przestałam mu się z jakiegoś powodu podobać, że może jest w jego życiu ktoś inny. Mieliśmy też… sprzeczkę… o jedną ze służących… Mniejsza z tym. Był zły na mnie, a ja pomyślałam, że to dlatego, że rzadziej spotykamy się… intymnie. Więc go zaprosiłam… I tym razem było już… chyba dobrze. Nie było tego przeklętego bólu… – Basia uśmiechnęła się po raz pierwszy. – Było przyjemnie… Ucieszyłam się, że najgorsze za nami… Nagle wybuchnęła łkaniem tak pełnym rozpaczy, jakiego Alicja jeszcze nigdy w życiu nie miała okazji widzieć ani słyszeć. Przerażona i pełna poczucia winy, tuliła do siebie przybraną siostrę, daremnie próbując ją uspokoić. – Jestem taka głupia, głupia – powtarzała Barbara. W tym momencie usłyszały kroki na ogrodowej ścieżce. Basia czym prędzej otarła łzy, Ala poprawiła jej potarganą nieco fryzurę. Były przekonane, że nadchodzi ktoś ze służby, ale ze zdumieniem ujrzały Roberta. – Robert! Kochany! – Ależ nas zaskoczyłeś! – Nie spodziewałyśmy się ciebie! – Byłeś w domu? Widziałeś mamę? – Spotkałeś ojca? Krzyczały z radości jedna przez drugą, ściskały go i nie mogły uwierzyć własnym oczom. Roberta nie widziały już blisko miesiąc, odkąd odjechał do Warszawy. Jako młody, początkujący lekarz, nie mógł sobie przecież pozwalać na długie przerwy w pracy. Wiedział oczywiście o wszystkim, co się stało, więc nie trzeba było zaczynać od trudnych pytań i odpowiedzi.

– Byłem już w pałacu. Widziałem i ojca, i Martę. Marta chciała posłać po was pokojówkę, ale powiedziałem: po co te ceregiele? Sam zaskoczę siostry – mówił wesoło, przygarniając je do siebie. Ten jego serdeczny gest zdumiał je, jako że Robert raczej nie był wylewny. Obie dziewczyny wydawały się poruszone. Widziały też, że Robert wprawdzie starał się mówić wesoło, ale oczy miał smutne. – Widzę, że już dobrze się czujesz – zwrócił się do Ali. – Czy bóle głowy nie wróciły? – Nie, wszystko już dobrze – zapewniła go pospiesznie. – A ty bardzo zmizerniałaś – powiedział, patrząc z troską i nieokazywaną wcześniej czułością na Barbarę. Nie mogła odpowiedzieć, bo czuła w gardle jakby rosnącą i dławiącą ją kulę. – Marta prosiła, abyś do niej zajrzała – zwrócił się do Ali. – Ma jakąś sprawę do omówienia przed twoim wyjazdem, a po południu nie będzie jej w domu. Umówiła się na spotkanie, chyba z proboszczem. – Tak, oczywiście – przypomniała sobie Ala. – Rano obiecałam jej, że przyjdę na rozmowę. – Chodźmy się przejść. – Robert spojrzał na Barbarę, gdy zostali sami. Ujął ją nawet pod rękę. Nie mogła sobie przypomnieć, kiedy ostatnio to zrobił. Czy w ogóle kiedykolwiek to zrobił? Kiedy ostatnio rozmawiali ze sobą tylko we dwoje? Z Jankiem to było takie naturalne. Z Robertem – nigdy. Kiedyś podkochiwała się w nim, ale nie tylko dlatego zawsze czuła się taka onieśmielona w jego obecności. Podobnie jak rodzeństwo był taki wykształcony i obyty w świecie. Jednak w przeciwieństwie do brata i siostry zamknięty w sobie i często mentalnie nieobecny. Jako syn jej ojczyma kochał ją po swojemu, jak siostrę, ale chyba niewiele miał jej do powiedzenia. Tak niewiele wiedziała i czytała! Teraz jednak szedł obok niej, a ponieważ wyglądała słabo, podtrzymywał ją swoim ramieniem. Czuła to bardzo dobrze, ale na sercu dźwigała zbyt duży ciężar, aby naprawdę cieszyć się bliskością tego człowieka. – Nigdy sobie nie wybaczę, że go tu sprowadziłem – odezwał się z ledwo tajoną nienawiścią w głosie. Wolała o tym nie mówić i nie słyszeć już nic na ten temat. Wiedziała jednak, że Robert potrzebuje tej rozmowy, aby wyrzucić z siebie poczucie

winy i zawodu. – Uważałem go za przyjaciela. Tam, na uczelni, byliśmy najlepszymi kumplami. Wiesz, że nie nawiązuję łatwo kontaktów i przyjaźni. Olaf był inny, prawdziwa dusza towarzystwa. Wyciągnął mnie z mojej samotni, w której tylko zakuwałem do egzaminów i czytałem. Wyciągnął mnie do ludzi i dzięki temu dowiedziałem się, że potrafią być interesujący. Przestałem chować się w skorupie, w moim wewnętrznym świecie. Było wesoło, zacząłem intensywniej żyć. To jego zasługa i za to zawsze będę mu wdzięczny. Zamilkł na chwilę, a Basia także nie odzywała się. Rozumiała, o czym mówił. Ona także zachowała takie wspomnienia o Olafie. Przed nią również otwierał świat, jakiego wcześniej nie znała, i perspektywy innego życia. – Wiedziałem, że lubi kobiety – podjął rozmowę Robert. – One go też lubiły i naturalnie domyślałem się, że nie były to platoniczne znajomości. Lecz takie rzeczy zawsze były na świecie, są i będą. Myślałem: jego sprawa. Nie wnikałem i nie oceniałem. Nawet niektóre z tych kobiet mi przedstawiał. Z moim bratem szybko znalazł wspólny język. Oczywiście Jaś nie miał takiej wprawy i śmiałości jak Olaf. Jemu też wyraźnie imponował, jeśli chodziło o kobiety. Wierz mi, lecz nie mów nikomu, ale Janek jest z tych, co lubią sobie pogadać, pochwalić się i stwarzać pozory w takich sprawach. Niewiele w tym jednak prawdy. Zabiłby mnie, gdyby dowiedział się, że tak o nim mówię. Basia, mimo przygnębienia, uśmiechnęła się. Robert, widząc jej uśmiech, też się rozpogodził. Jednak… tylko na chwilę. – Myślę, że to było do przewidzenia, że mu się spodobasz i że on spodoba się tobie. Chyba podświadomie na to liczyłem, gdy przyjechał tu z nami po raz pierwszy. To było takie naturalne. Byłaś inna niż kobiety, z którymi wcześniej się zadawał, tak świeża i niewinna, jakby… z innego świata. On też był dla ciebie z innego świata. Basia odwróciła głowę, aby nie widział jej rumieńców. Jednak zauważył. – Wybacz, że tyle o nim mówię. Cieszyłem się jednak, że było między wami uczucie. Nasi rodzice nie kryli rozgoryczenia, Ala nie ufała mu od początku. Uważałem jednak, że mylą się, bo go nie znają. Prawie wszyscy byli zachwyceni perspektywą waszego małżeństwa. Widziałem wprawdzie skwaszone miny niektórych służących, ale co oni mogli wiedzieć?! Nadal

zresztą myślę, że na swój sposób byłaś dla Olafa ważna. – Mój majątek był dla niego ważny, na swój sposób – odparła spokojnie. – A on? Potrafił stwarzać pozory. Nie tak idealne, aby wszyscy dali się nabrać, jednak na tyle dobre, abym ja mu uwierzyła. – I większość z nas – przypomniał jej. – Mama mnie ostrzegała, ale miałam do niej pretensje o tyle rzeczy w życiu, że i tego nie chciałam od niej słyszeć. Ala próbowała mnie ostrzegać jeszcze w Zurychu, ale gniewałam się o to na nią. Stopniowo dowiadywałam się o różnych rzeczach, ale nadal nie przyjmowałam tego do wiadomości. Byłam i jestem głupia. – To nieprawda. Byłaś zakochana. Basia patrzyła na drzewa stopniowo przywdziewające jesienne barwy i z trudem powstrzymywała nowe łzy napływające jej do oczu. Nie chciała już o tym rozmawiać, ale nie mogła niczego jeszcze za sobą zamknąć. Piekło dopiero się przed nią otwierało. – Ojciec mówił ci, w jaki sposób przejrzałam w końcu na oczy? – spytała cicho. – Mówił o jakimś liście, który miał być niezbitym dowodem jego wiarołomstwa. Nie chciał jednak zdradzić szczegółów. Pokiwała głową. Na dyskrecję Joachima mogła jednak liczyć. Antoni i Jan też będą milczeć, ze względu na Zosię. Niestety, to nie było jeszcze wszystko… – Byłaś taka bezbronna, niedoświadczona – mówił miękko Robert. – I taką dziewczynę obaj z Jankiem przedstawiliśmy takiemu facetowi jak on… Niech nam to Bóg wybaczy! – Jestem w ciąży – powiedziała nagle, aby wreszcie przerwać peany na cześć swojej niewinności. Dłużej nie mogła już tego słuchać. Wiedziała jednak, że to wyznanie nie przynosi jej chluby, i zapragnęła od razu zapaść się ze wstydu pod ziemię. Upokorzenie jej było kompletne. Zapadła cisza, do której tak tęskniła. Robert nareszcie przestał mówić i sypać sobie popiół pokutny na głowę. Oboje stali jak porażeni. – Jak długo? – zapytał wreszcie. Te słowa otrzeźwiły ją i przyniosły nieoczekiwaną ulgę. Spodziewała się lawiny innych pytań i ciskania gromów pod adresem Olafa. Nie chciała tego i Robert jakby wreszcie to zrozumiał. Zadał jej bardzo konkretne pytanie, jak

lekarz. – Około sześciu tygodni – odpowiedziała najciszej, jak mogła, tak jednak, aby usłyszał. – Skąd wiesz? Byłaś u lekarza? – zadawał znowu takie zwykłe, proste pytania. – Podejrzewam to… no… bo wiesz… – zająknęła się. – Pojechałam więc do miasta pod pretekstem sprawienia sobie nowej sukienki. Wzięłam ze sobą Zosię, moją garderobianą. Samej by mnie matka nie puściła. Zosi dałam w mieście wolne i poszłam do lekarza, posługując się innym nazwiskiem. Nie ma wątpliwości. O Boże, Boże – wyszeptała, bo ogarnęła ją znowu ta sama panika, co wtedy. – Co ja teraz zrobię? Za jakiś czas wszyscy się dowiedzą! Objął ją mocno i to przyniosło jej ulgę, przywróciło jasność myślenia. – Nawet myślałam, żeby… Słyszałam, że czasami można zrobić tak… żeby się nie urodziło… Lecz nie mogę, nie potrafię. Już i tak ciężko zgrzeszyłam. – Niech cię Bóg broni. – Robert obejmował ją po bratersku. – Nie tylko chodzi tu o grzech, ale mogłabyś umrzeć. Tyle kobiet przy tym umiera… – Czasami chcę umrzeć. Wiesz, co to będzie, gdy wszyscy się dowiedzą? Boże… Boże… – Czy on wie? – zapytał łagodnie, bynajmniej nie Boga mając teraz na myśli. – Nie. Kiedy doszło do tej awantury, ja też jeszcze nie wiedziałam. A teraz mu nie powiem ani nie napiszę o tym. Nie chcę, aby żenił się ze mną z obowiązku, bez miłości. Wolę nawet umrzeć. Przysięgnij, że mu nie powiesz. – – – – – – – – –

Jak sobie życzysz – uspokoił ją. – Czy ktoś jeszcze wie? Nie… nie… Twoja matka? Broń Boże! Janek, Ala? Nie… Nie mogłam… Ali prawie powiedziałam, ale nie do końca. A ta twoja… garderobiana? Pojechała wtedy z tobą do miasta… Nie. Dałam jej wolne. Chyba że się domyśliła… Mogła się domyślić?

– Jeśli chciała, to mogła. – Basia znowu patrzyła na niego z panicznym przerażeniem w oczach, lecz po chwili dodała spokojniej: – Myślę jednak, że na razie wiemy tylko ty i ja… – Ty i ja – powtórzył Robert. Odszedł od niej parę kroków i zamyślił się. Barbara płakała ze wstydu, z rozpaczy jak człowiek, który nie widzi już przed sobą życia, ale nie potrafi ze sobą skończyć. Robert nią gardził! Wszyscy nią pogardzą! W pełni na to zasłużyła! Nagle zobaczyła, że odwrócił się w jej stronę z uśmiechem niemal koleżeńskiego porozumienia. – W takim razie pobierzmy się – powiedział. – Jeśli tylko czujesz, że jesteś w stanie to zrobić. – Co ty powiedziałeś? – spytała, nie wierząc własnym uszom. Drżenie przebiegło przez całe jej ciało. – Pomyśl o tym – poprosił i podszedł do niej. – Wiem, że jesteś teraz zaskoczona… To zależy tylko od ciebie. – Dlaczego? – ledwo wykrztusiła te słowa – Dlaczego to robisz? – Bo to jest jakieś wyjście i jeśli oboje się postaramy, może nam się udać. Zaopiekuję się tobą i twoim dzieckiem. Twoim dzieckiem. Powiedział: twoim dzieckiem. Do Basi dotarło wtedy, że do tej pory nie myślała o konkretnym dziecku. Myślała tylko o ciąży, o wstydzie, o grzechu, o tym, co ją czeka. Dotknęła trwożliwie swojego ciała, w dole brzucha. Tam gdzieś było jej dziecko. Na razie ma tylko je. Upomniał się za nim Robert. Przecież nie potrafiła zabić tego życia, które w niej rosło, i to nie tylko z obawy przed piekłem. Myślała teraz szybko i tak intensywnie, jak jeszcze nigdy dotąd. Propozycja Roberta otwierała przed nią i przed jej dzieckiem szansę na dalsze życie. Poza tym… przecież Robert był jej miłością, zanim zaangażowała się w tamten nieszczęsny związek. To tak, jakby wracała do samej siebie, do tej osoby, którą była, zanim Olaf pojawił się w jej życiu. Wtedy to właśnie Robert był jej wyśnionym rycerzem, jej księciem z bajki, o którym jednak nie śmiała nawet marzyć. Teraz ten właśnie człowiek proponował jej małżeństwo. Czy jednak miała do niego prawo? – Nie możesz tego zrobić dla mnie – odparła ze smutkiem. – Przyszło ci to do głowy, ulitowałeś się nade mną, bo jesteś dobry i szlachetny. Nie

możesz jednak wiązać sobie w ten sposób życia. Mógłbyś potem żałować przez resztę swoich dni. – A co? Jesteś aż taka groźna? – zażartował. – Nie śmiej się, proszę – mówiła oszołomiona, choć czuła już, jak stopniowo opanowuje ją radość i podniecenie. – A jeśli za jakiś czas kogoś poznasz i naprawdę pokochasz, to co wtedy? Co wtedy zrobisz z żoną poślubioną z litości? – Uspokój się, Baśka! Przemyślałem to sobie, czasami rzeczywiście trzeba myśleć szybko. Nie jestem podatny na pokusy miłości. Parę razy próbowałem i nigdy nic z tego nie wyszło. Moja żona będzie jedyną kobietą w moim życiu. Jej jedyną rywalką pozostanie moja praca. Nie ożenię się z tobą z litości. To raczej ty musisz wiedzieć, co cię czeka. Zawsze moją największą pasją będzie moja praca. Jej poświęcę najwięcej uwagi. Kobiety na ogół nie potrafią się z tym pogodzić. To raczej ty możesz nałożyć na siebie kajdany. Jesteś młoda i piękna, życie przed tobą. To ty mogłabyś jeszcze kogoś poznać i pokochać. Dlatego dobrze zastanów się nad moją propozycją. Czy zniesiesz moją pracę? Moje częste nieobecności i podróże? Czy jesteś w stanie żyć podobnie jak twoja matka? Często sama? Ty i dziecko bylibyście bezpieczni, ale cena tego nie jest niska. – Tak – wyszeptała natychmiast. – Mogę tak żyć. Nie wiedział przecież, że to on jest tak ważny w jej życiu, że nikt inny nie może go zastąpić. To niemożliwe. Raz już spróbowała życia z kim innym i skończyło się katastrofą. Może to nie była tylko wina Olafa? Może tak po prostu miało być? Może przeznaczenie chciało inaczej. Dotarło też do niej coś jeszcze. Cena, jaką za to zapłaci. Być może przez większą część życia istotnie będzie sama. Poradzi sobie jednak z tym, bo jej dziecko będzie bezpieczne. Będzie miało dobrego ojca. Jej samej nikt nie będzie wytykał palcami. Może na początku, bo przecież dziecko urodzi się tak szybko po ich ślubie, ale to nic. O tym ludzie zapomną. Gdyby urodziła to dziecko jako panna, rozpętałoby się piekło, o jakim bała się nawet pomyśleć. Robert jest mądry i odpowiedzialny. Zna go już tyle lat. Będzie go kochała jak mężczyznę, choć on traktuje ją jak siostrę. Wystarczy jej to, musi. Nie będzie ograniczała jego wolności. Będzie mógł bez przeszkód rozwijać się naukowo, realizować swoje pasje i podróżować. Tych pasji nie będzie z nim dzieliła, bo nie zna się na tym. Nie ma wykształcenia. Od zawsze

pracowała w majątku i tylko to umie robić. Nie wspominał też, że miałaby towarzyszyć mu w jego podróżach. To nic. Nie będzie mu stawiała żadnych ograniczeń ani warunków… Poza jednym… – Obiecaj mi tylko jedno – poprosiła, zdobywając się na odwagę. – Choć może nie mam do tego prawa… – Masz wszelkie prawa – zapewnił ją przyjaźnie. – Nie będzie innych kobiet w twoim życiu – powiedziała trwożliwie i powoli. – Nie zniosłabym tego po raz drugi… – Przecież ci mówiłem, że to nie wchodzi w grę – przypomniał jej łagodnie. – Gdyby jednak tak się stało… Daj mi dokończyć… Wiem już przecież, że wszystko w życiu jest możliwe… Gdyby jednak pojawił się ktoś w twoim życiu, to… po prostu odejdź. Nie zniosłabym, gdyby równocześnie ze mną była inna kobieta. Robert wreszcie zrozumiał, dlaczego tak jej na tym zależało. To nie tylko chrześcijańskie i społeczne względy przemawiały teraz przez nią. Nie dlatego błagała go o wierność. Bała się kolejnego cierpienia i kolejnej zdrady tylko z jednego powodu. Impulsywnie, nie zastanawiając się nad tym, co robi, pochylił się i pocałował jej usta. I natychmiast poczuł, jak przytuliła się do niego, złakniona miłości i czułości. To wszystko spowodowało, że mówił do niej słowa, które dla niego samego były czymś kompletnie nowym. Takich słów nie mówił jeszcze nikomu. Jednak nikt wcześniej nie garnął się do niego tak jak ta dziewczyna. – Nigdy nie myślałem o tobie inaczej niż o córce Marty. Byłaś dla mnie jak siostra i kochałem cię jak siostrę. Nie twierdzę jednak, że na tym się skończy. Muszę cię tylko lepiej poznać. Chyba za mało się tak naprawdę znamy. – Już jako smarkata kochałam się w tobie jak wariatka. Zobaczysz, jak będę się starała, abyś nigdy nie żałował swojej decyzji – mówiła, a jednocześnie nie przestawała tulić się do niego z radością. – Nie musisz się o nic starać. – Robert nie mógł nie reagować na jej bliskość. – Będziemy tylko trochę nietypowo żyć. – Nic nie jest typowe w naszej rodzinie. Nie będziemy wyjątkiem. Zawsze będę na ciebie czekała. Mam co robić, nudzić się nie będę. – Będzie dziecko – przypomniał jej, trochę ubawiony.

„Tak, dziecko. Ale najpierw będziesz ty. A potem, gdy urodzi się to dziecko, znowu będziesz przede wszystkim ty”. – Myślała o tym wszystkim, czując, jak odradzają się w niej pragnienia, normalne pragnienia normalnej kobiety. Wtedy Robert powiedział coś, co sprawiło, że natychmiast zesztywniała. – Powiesz mu? – spytał. – Mówiłam przecież, że on nigdy nie dowie się o tym dziecku – odparła z tak gwałtowną pasją, że na moment przeraził się. – Pytam, czy kiedykolwiek swojemu dziecku powiesz prawdę o jego ojcu – zdumiony, sprostował swoje wcześniejsze pytanie. – Nigdy. Pragnę, aby było twoje. Myślałam, że będzie nosiło twoje nazwisko. – Oczywiście, Basiu. Będę jego ojcem, ale w życiu bywa różnie, a świat wcale nie jest taki wielki. – Moje dziecko nigdy nie spotka tamtego – odparła, a w oczach miała zapiekłą wręcz nienawiść. Znowu poczuł się trochę niepewnie. Nie znał jej od tej strony. W jego dotychczasowym przekonaniu była piękna, delikatna i nieskończenie dobra. W dodatku skrzywdzona i bezbronna. Nie przypuszczał, że siedzą w niej także inne uczucia. Mimo to tak dobrze było tulić ją do siebie, tak przyjemnie. Była też w tym obietnica kolejnych, jeszcze gorętszych przyjemności, do tej pory mu nieznanych. Gdy tak razem blisko siebie stali, nadeszły służące, aby narwać jabłek z drzew. Na czele szły Antoniowa z Zosią. Na widok Barbary i Roberta cały orszak służby stanął jak wryty, a oni oboje nic sobie z tego nie robili. – Chodźmy więc powiedzieć wszystkim – oznajmił Robert, a potem trzymając się za ręce, powoli poszli w stronę domu.

Rozdział 26 Od niepamiętnych czasów nic tak nie wstrząsnęło okolicą jak wiadomość, że panna Barbara Majewiczówna, przyszła spadkobierczyni najbogatszego majątku, jest już panią Robertową Matzer. Niektórzy sąsiedzi dopiero co zdążyli ochłonąć po zerwanych kilka tygodni wcześniej zaręczynach Majewiczówny z panem Lityńskim, a tu taka bomba! Ślub był skromny, obecna była tylko najbliższa rodzina i służba z Zaborowa. Sąsiadów powiadomiono już po fakcie. – To… To wprost niesłychane – sapała pani Jackiewiczowa. – To wręcz skandal. Myślę, że… no. Należą nam się jakieś wyjaśnienia. Toż tamten ślub szykowany był z taką pompą i nagle… Wprawdzie, między nami mówiąc, Barbara do tego Lityńskiego w ogóle nie pasowała. On do niej też nie. Są jednak jakieś granice przyzwoitości. Ślub planowany od tak dawna powinien się odbyć i już. Ale cóż, Matzerowie nigdy nie przejmowali się ogólnymi normami towarzyskimi. Marta Matzer zawsze zadzierała nosa i z nikim się nie przyjaźniła. – Ma do tego prawo, zważywszy, że jest właścicielką najbogatszego w sąsiedztwie majątku – odparł ze znudzoną miną Jackiewicz. – To się źle skończy – oświadczyła jego żona, gotując się wprost z oburzenia. Zawsze widziała w Basi idealną kandydatkę na żonę dla swojego rozpuszczonego i leniwego syna. Kiedy zaręczyny Majewiczówny z Olafem Lityńskim zostały zerwane, nadzieje pani Jackiewiczowej zmartwychwstały. Na krótko, jak się okazało. Oj, ale Baśka jeszcze pożałuje tego kroku. Nie przywiąże do siebie na długo takiego mężczyzny jak Robert Matzer. Jest wprawdzie bardzo urodziwa i posażna, ale jakaś taka byle jaka. Robert też pożałuje i będzie uciekał w świat jak jego ojciec. A ona sama będzie siedziała w domu i ciągle czekała na męża, jak jej matka. – Trudno powiedzieć, aby Marta Matzer siedziała w domu i nic innego nie robiła, jak tylko czekała na męża – odparł, ziewając, pan Jackiewicz. – Ciekawe, czy to w ogóle legalne – zauważyła z kolei pani Nawratowska. – Przecież rodzice młodych są małżeństwem. To wbrew prawom boskim i ludzkim.

– Młodzi nie są jednak rodzeństwem, na miły Bóg! – Pan Nawratowski w końcu się zdenerwował. – Nie są krewnymi. Nikt tam nikogo nie adoptował. Popatrzcie lepiej na niektóre małżeństwa w okolicy złożone z bliskich kuzynów. Ta uwaga nieco ostudziła emocje i powoli, stopniowo sąsiedztwo przestało snuć domysły i plotkować o Matzerach, choć jeszcze przez dłuższy czas zachowało dokładniej nieuzasadnioną urazę. Wkrótce po ślubie młoda para wyjechała w towarzystwie Joachima do Warszawy i dopiero potem Marta zaprosiła kilka pań do domu na zwyczajową herbatkę. Nie znosiła tego rytuału i szkoda jej było na to czasu, jednak zmuszała się czasem do podtrzymywania więzów towarzyskich z sąsiadami. Rozumiała, że wszystkich norm nie można lekceważyć, od ludzi też lepiej nie separować się zanadto. Kto wie, jakie jeszcze przyjdą czasy! – Zatem młodzi zamieszkali w Warszawie? No tak, to naturalne, przecież obaj doktorzy, czyli ojciec i syn, prowadzą tam praktykę – zauważyła słodko pani Jackiewiczowa. Ona ze swej strony także rozumiała, że nie należy zaniedbywać kontaktów towarzyskich z najbogatszą w sąsiedztwie dziedziczką. – Smutno teraz samej? – zagadnęła pani Jadźwińska, którą Marta jeszcze jako tako lubiła, w każdym razie najbardziej z grona sąsiadek. – Ala jeszcze tu została – odpowiedziała Marta i uśmiechnęła się ciepło, co nie uszło uwadze pozostałych pań. – Miała wyjechać do Paryża zaraz pod koniec września, po uroczystości ślubnej, jednak przedłużyła swoją wizytę do połowy października, aby pomóc mi uporać się z zarządzaniem majątkiem, gdy Basia odjechała. Przez to całe zamieszanie w rodzinie mamy niesłychane opóźnienie w pracach jesiennych. – Bardzo się pani przywiązała do pasierbicy? – Tak, przyznaję. To mądra i miła dziewczyna. Wiele się już nauczyła o majątku i jest mi wielka wyręką. Marta mówiła swoim zwykłym chłodnym, rzeczowym tonem, ale nie zmyliło to nawet najmniej rozgarniętej ze zgromadzonych słuchaczek. Zresztą sama czuła, że z Alą rozumie się bardzo dobrze i obie nie potrzebują do tego zbyt wielu słów. Marta nigdy nie należała do gadatliwych kobiet, Ala zaś w ostatnich tygodniach bardzo się wyciszyła, toteż każda wykonywała swoją pracę bez zbędnych komentarzy. Obie, niezależnie od

siebie, miały zbyt wiele do przemyślenia i po ostatnich wydarzeniach nie odczuwały najmniejszej potrzeby, aby prowadzić wyczerpujące konwersacje. „Niekiedy jest mi z nią lepiej niż z własną córką” – doszła nawet do wniosku Marta. – A może warto zatrzymać tu pannę Matzer? – zauważyła pani Nawratowska. – Co to za sens, aby młoda panna mieszkała sama, bez opieki, w obcym kraju? – Ala nie jest moją własnością – odparła zimno Marta. – Poza tym lepiej sobie radzi w życiu niż niejedna z nas. Odpowiedź ta nie była specjalnie dyplomatyczna i grzeczna, ale Marta w tym momencie czuła, że zapas dobrych manier w stosunku do sąsiadek już się wyczerpał. Ona sama była śmiertelnie znużona wszystkim, co ją ostatnio spotkało, i do tej pory nie umiała sobie tego w głowie poukładać. Ala była jej teraz bliższa niż rodzone dziecko, bo kierowała się w życiu rozsądkiem i rozumem. Rodzona córka boleśnie ją zawiodła, choć już wcześniej coraz częściej irytowała. Marta była wzruszona tym, że Ala jeszcze z nią została, mimo że pierwotnie pragnęła wyjechać już miesiąc wcześniej. Obiecała sobie zatem, że od tej pory nie będzie się wtrącać w życie swojej pasierbicy ani krytykować jej najbardziej nawet dwuznacznych przyjaciół.

Rozdział 27 Kochana Alu! Z pewnością już wiesz, gdyż Robert rozesłał telegramy do wszystkich, lecz teraz wreszcie i ja mogę do Ciebie napisać. Dwunastego kwietnia 1910 roku urodził nam się syn. To tyle oficjalnej treści. Siostro moja, nigdy do tej pory nie myślałam, że może istnieć szczęście. Narodziłam się na nowo, gdy Robert poprosił mnie o i gdy zostałam jego żoną. Wszystko, co było wcześniej, zniknęło. Alu, nieporównywalnie większe szczęście dosłownie wypełniło

takie rękę Lecz, mnie

całą, gdy podali mi do rąk i gdy po raz pierwszy zobaczyłam swoje dziecko. Nie umiem dobrać odpowiednich słów. Nie ma chyba słów zdolnych opisać to uczucie. Już nie będę samotna. Nigdy. Nie obchodzi mnie mój brak wykształcenia i obycia w świecie. Wielki świat i podróże, o których zawsze marzyłam, też mnie nie obchodzą. Mam już dla kogo żyć i tak będzie zawsze. Karolek jest taki śliczny i chyba podobny do mnie. Tak przynajmniej twierdzą wszyscy dookoła. Musisz zobaczyć go najprędzej, jak to tylko będzie możliwe. A teraz wyznam Ci coś, Siostro, bo nie mam komu, a wyznać muszę. Nie chciałam tego dziecka i dopóki Robert nie otoczył mnie opieką, pragnęłam, aby nigdy się nie narodziło. Czasem kobiety tracą swoje dzieci i rozpaczają. Myślałam, jakie to niesprawiedliwe, skoro ja swojego nie chcę, a ono nie chce we mnie umrzeć. Takie miałam wtedy myśli, Siostro. Pewnie sądzisz, że w sytuacji, w jakiej się wtedy znajdowałam (zanim Robert poprosił mnie o rękę), te moje bluźniercze pragnienia były co najmniej zrozumiałe. Jest jednak jeszcze coś. Ślub z Twoim bratem to był dla mnie dar niebios, i to nie tylko dlatego, że ocalił mnie od hańby i wstydu. Nie tylko dlatego, choć to powód ważny. Także dlatego, że od lat kochałam Roberta, choć nawet nie śmiałam o nim marzyć. A potem pojawił się ten drugi i oszalałam. Kiedy jednak Twój brat zaproponował mi małżeństwo i pocałował mnie, zrozumiałam, że zawsze tak naprawdę liczył się tylko on. Tamto to było tylko szaleństwo i amok. Niestety, spodziewałam się dziecka. I nadal

tego dziecka nie kochałam, bo przez pierwsze miesiące małżeństwa stało ono między mną a Robertem. Byłam brzemienna z innym mężczyzną i nie mogłam przez to czerpać prawdziwej radości z pożycia z kochanym przeze mnie mężem. Ja tak to czułam. A jak odbierał to Robert? Nigdy nie dał mi po sobie poznać, że coś jest nie tak. Był czuły, miły i kochany. Nie miałam więc dobrych uczuć dla dziecka. Nie było dla mnie dzieckiem, lecz „ciążą”, której nadal nie chciałam. Karolek, biedactwo, chyba chciał mnie od początku przejednać, bo w żaden przykry sposób nie odczuwałam swojego odmiennego stanu. Czułam się bardzo dobrze i mało cierpiałam w czasie porodu, co wszystkich dziwiło. Potem Robert mi go podał, a to maleństwo tak od razu do mnie przylgnęło, tak od razu wiedziało, kim jestem. Mój synek kochał mnie już wtedy, gdy ja go jeszcze nie chciałam, gdy życzyłam mu śmierci. Niech mi to Bóg wybaczy. Teraz jest dla mnie największym skarbem. Nie ma mowy o żadnej mamce. Karmię go sama i będę to robić najdłużej, jak się tylko da. Pielęgnowanie mojego synka to największa rozkosz. Sama się kiedyś przekonasz, mam taką nadzieję. Będę dobrą matką i przysięgam, że nigdy go nie zawiodę. Roberta zaś kocham bardziej niż kiedykolwiek, bo jest najcudowniejszym mężczyzną na świecie. Chciał nawet odwołać swój planowany wcześniej wyjazd do Afryki, ale się nie zgodziłam. Nie będę go krępować, ponieważ wiem, że marzył o nim od dawna. Jego dobro – moim dobrem, jego marzenia – moimi. Pojedzie, a ja zawsze będę na niego czekać i pozostanę mu wdzięczna do końca moich dni, że moje dziecko ma ojca. Robert zatem wyjeżdża, a ja wracam do Zaborowa. Lubię Warszawę, ale bez mojego męża nie ma ona dla mnie takiego powabu. Mojego teścia też nie chcę obciążać opieką nade mną i poczuciem, że w swoim zapracowanym warszawskim życiu musi jeszcze zajmować się synową i zapewniać jej rozrywki. Wracam do Zaborowa, gdzie zaczyna się właśnie piękna wiosna i gdzie czekają ludzie, którzy kochają mnie i znają od dnia moich narodzin. Wracam do mojego rodzinnego domu, tak jak kiedyś wróciła

tam mama, gdy przekonała się, że może być zarówno żoną Joachima, jak i mieszkać w swoim majątku. Jak wtedy ona, tak teraz i ja będę tam czekała na mojego męża. Już rozumiem, dlaczego mama nigdy nie czuła się tam samotna. Ja też nie będę. Praca w majątku i wychowywanie dziecka wypełnią mi życie. Tylko na Ciebie jeszcze czekam, moja Siostro. Teraz już naprawdę jesteśmy siostrami, skoro Twój brat został moim mężem. Kocham Cię i czekam… Barbara Ala odłożyła list i zamyśliła się. Czy cieszyła się z narodzin tego małego chłopczyka? Na pewno tak, lecz to nie było takie proste. Barbara ją zdumiewała. Jakby na to nie patrzeć, przecież naprawdę nie tak dawno była zakochana w Olafie Lityńskim. Jednego słowa nie dawała wtedy powiedzieć przeciwko niemu. Była mu całkowicie i bezwarunkowo oddana. Miała z nim dziecko. A teraz? Rozprawiała się bezwzględnie z tamtym uczuciem, nazywając je amokiem i szaleństwem. „Nie masz pojęcia, czym jest amok i szaleństwo” – myślała Ala. „Gdybyś to przeżyła… nie zapomniałabyś tak łatwo, może nigdy”. Ona bowiem zapomnieć nie mogła. Od dawna już była w Paryżu, wróciła do swoich intensywnych zajęć i przyjaciół, ale… Wszystko w niej jeszcze szalało tak jak wtedy w Zaborowie. Dni miała wypełnione po brzegi, ale noce… Nocami było najtrudniej. Wszystko wracało. Wszystko pamiętała, w najdrobniejszych szczegółach. Niekiedy zdarzało się, że dotykała własnego ciała i czuła niemal to samo, co wtedy. Nie to samo… to było niemożliwe, lecz było to jednak coś, co od biedy mogło przypominać tamte wrażenia. Nie tylko pamiętała, ale wręcz nie chciała zapomnieć. A jednak teraz bardzo się pilnowała. Znała już siebie i wolała więcej nie ryzykować. Męskich przyjaciół trzymała na bezpieczny dystans. Żadnego, nawet najbardziej niewinnego dotykania! Żadnych, nawet najbardziej niewinnych flirtów z nowo poznanymi mężczyznami! Wolała nie ryzykować, bo wiedziała, czym to się może skończyć. Nie ich się jednak bała. To nie byli ludzie zdolni do zrobienia jej krzywdy. Bała się siebie i swoich emocji. Bała się, że zrobi znowu to samo, co w Zaborowie. Jej rozbudzone zmysły i niesłychana potrzeba zaspokajania namiętności mogły sprawić, że zacznie

się rzucać w kolejne męskie ramiona. Była do tego zdolna, mogła to zrobić. Jednak zachowała resztki rozsądku. „Jestem uzależniona, ale mogę jeszcze myśleć i z tym walczyć. Nie jestem purytanką i żyję z dala od religijnych nakazów, ale to jest przecież nieprzyzwoite. Poradzę sobie, jednak nie mogę stwarzać najmniejszych okazji. Muszę znowu w oczach innych stać się taką zimną rybą jak niegdyś. Nikt nie może się dowiedzieć, co zrobiłam, co potrafię i do czego jestem zdolna. Muszę się wyciszyć i skupić na pracy. Na pewno zaś nie mogę patrzeć na to dziecko… jego dziecko. Barbara może sobie wmawiać, że to dziecko Roberta. Ja na pewno tego nie zrobię. Nie zapomnę Olafa, nie chcę go zapomnieć. Jednak nie jestem jeszcze gotowa, aby oglądać jego syna”. Dziecko… Truchlała teraz na samą myśl, że przecież i ją to mogło spotkać – to samo, co Barbarę. Jakaż była niefrasobliwa, że wtedy w ogóle nie wzięła takiej możliwości pod uwagę. Teraz robiło jej się słabo wobec własnej ówczesnej bezmyślności. Szok, który przeżyli wszyscy po wyznaniu prawdy przez Basię, byłby tylko słabo odpalonym fajerwerkiem w porównaniu z tym, jak przyjęliby ewentualne wyznanie jej, Alicji. „Niczego bym im nie powiedziała” – uspokajała samą siebie, lecz pojawiało się następne pytanie: Co by wtedy zrobiła? Z Basią ożenił się Robert. Kto ożeniłby się w razie „nieszczęścia” z nią? Może któryś z jej paryskich kolegów by reflektował? Może Raul? Na myśl o tym roześmiała się głośno. Jednak uświadomienie sobie takiej ewentualności i własnej przy okazji głupoty nie usposabiało jej do śmiechu. I pomyśleć, że w oczach rodziny uchodziła za taką mądrą, inteligentną i przewidującą dziewczynę! Wystraszyła się jednak nie na żarty, choć szczęśliwie skończyło się na strachu. To był jeszcze jeden powód, dla którego postanowiła powściągnąć własne zmysły i temperament. Tylko przy Raulu nie musiała się pilnować. Był nadal bliskim jej przyjacielem, niemal starszym bratem, z którym utrzymywała dawne relacje. W kontaktach z nim nigdy nie było żadnych dwuznaczności, pomimo niekiedy dość swobodnych słów, żartów i gestów, jakie się między nimi od czasu do czasu pojawiały. Przy nim zawsze czuła się sobą, bezpiecznie. Nawet jemu jednak nie powiedziała prawdy o tym, co stało się w Zaborowie. Po pierwsze – nie była pewna jego reakcji, a to, co mówił po tamtej wycieczce do Wersalu, nakazywało teraz ostrożność. Po drugie –

miało to pozostać między nią a Olafem, tak jak to sobie obiecali. Nie było też potrzeby mówienia o tym komukolwiek. Raul oczywiście zauważył, że się zmieniła, lecz nie komentował tego. Uznał najwidoczniej, że to wyjazd do rodziny i wydarzenia związane ze ślubami (planowanym i faktycznym) tak ją roztroiły. W pewnym sensie miał rację. Sam Raul także się zmienił. Przede wszystkim od dłuższego czasu był z tą samą kobietą, która marzyła o zrobieniu kariery na scenie i pragnęła, aby Raul jej w tym pomógł. Miał takie możliwości. Jeśli chciał, mógł zrobić niemal wszystko. Ala jeszcze nigdy nie widziała, aby – od czasów zmarłej Emily – tak się starał przy jakiejkolwiek kobiecie. Tym bardziej, że Jeanne nie miała wielkiego talentu i poza przedstawieniami rewiowymi nie była w stanie nigdzie zaistnieć na dłużej. – Jesteś zakochany, mój przyjacielu – stwierdziła kiedyś na wpół żartobliwie, gdy mieli okazję porozmawiać tylko we dwoje. Spojrzał na nią uważnie i wzruszył ramionami. – Tak sądzisz? – Spoważniałeś, bardzo się starasz… – Robię tylko to, co umiem. Starałem się również pomagać tobie, Alice. – Nigdy jednak nie byłeś tak poważny. – Może zdałem sobie sprawę, że czas ucieka. Mam dwadzieścia osiem lat i nie mogę cały czas stać w miejscu. – Ożenisz się z nią? – spytała i w tym momencie poczuła dziwną pustkę. – Nie, Alice… Źle mnie zrozumiałaś. Czas ucieka, a jeszcze niczego szczególnego nie osiągnąłem. Myślałem, że zrobię z ciebie artystkę o międzynarodowej sławie. Jesteś największym talentem, jaki odkryłem. Ty jednak wycofałaś się, zniknęłaś w Zaborowie na kilka miesięcy. Wróciłaś, ale jesteś już inna. Nie chcesz zrobić kariery, unikasz sławy. Szkoda, Alice. Wymknęłaś się i przypuszczam, że dużą rolę odegrał w tym Zaborów, choć nie wiem jaką. Czasem myślę, że na dobre wrócisz do swojej rodziny. Pokręciła przecząco głową, ale on wiedział swoje. – Szkoda, Alice… Naprawdę chcesz do końca życia uczyć innych grać na pianinie i zadowalać się okazjonalnymi koncertami, które pozwolą ci się utrzymać? To zwykła konieczność tylko w przypadku przeciętnych nauczycielek i bezbarwnych kobiet. Jeśli masz tak żyć, to już lepiej wyjdź za

mąż. – A to co znowu? – Próbowała się roześmiać i udało jej się to. – Nigdy mnie do tego nie namawiałeś. Za kogo niby miałabym wyjść za mąż? – Miałaś poważnego konkurenta, przypominam. – Myślę, że Oliwer będzie szczęśliwszy beze mnie. – Ożenił się niedawno – przytaknął Raul. – Ze swoją sąsiadką. Fortuny się połączyły. – Tak? – Nic jej to nie obeszło, choć ze względu na Oliwera nawet się ucieszyła. – Nie wiedziałaś o tym? – Już dawno przestał do mnie pisać. – Całe szczęście, bo dopóki pisał, dopóty nie mógł zdecydować się na to małżeństwo. Są jednak inni. Mężczyzn wokół ciebie nigdy nie brakowało. – Nie mówmy o tym – przerwała mu nagle, a po chwili, napotkawszy jego zagadkowe spojrzenie, dodała szybko: – Mówiliśmy o tobie, nie o mnie… – Często jesteś taka smutna… – Raul uścisnął jej dłoń. – Twój rodzinny kraj tak na ciebie podziałał? – Wiesz przecież, że mieliśmy w rodzinie problemy. – Wiem, że nie doszło do jednego ślubu, ale za to odbył się inny. Twoja bratowa świetnie sobie poradziła. Smuci cię to, że zerwała zaręczyny z tamtym facetem? To raczej powód do radości, on od początku mi się nie podobał. – Urodziła niedawno dziecko… To znaczy, ona i Robert mają dziecko – rzekła pospiesznie, nie chcąc kontynuować rozmowy o Olafie. – Tak? – Raul uśmiechnął się. – Nie wiedziałem. Dość szybko po ślubie, ale co to za różnica. Naprawdę składam hołd twojej bratowej. Umie sobie radzić, a w dodatku potrafi korzystać z życia lepiej niż ja. Od razu ją polubiłem. Rozmawiali w małym gabinecie Ali, doskonale wiedząc, że wzbudza to podejrzenia biednej pani Maurion, tym bardziej że drzwi pozostawały zamknięte. Teraz też usłyszeli wyraźnie jej ostrożne, skradające się kroki. Oboje z trudem stłumili śmiech. – Zwariować można. W dodatku sam naraiłeś mi tę kobietę – odezwała się scenicznym szeptem Ala.

– Nie miałem wyjścia, Alice – odparł, wcale nie ściszając głosu. – W twoim domu nic nie leżało na miejscu. Biorąc pod uwagę twój kulinarny talent, już byś nie żyła, zamorzona głodem lub otruta pokarmem własnej roboty. Pamiętaj, że czułem się za ciebie odpowiedzialny, gdy opuściłaś dom Gracji. Wiem, wiem, nie w sensie prawnym, ale… Powiedzmy… ludzkim. – Teraz już jestem dorosła i nie potrzebuję opiekunów. Możesz mi wierzyć lub nie, ale od kiedy wróciłam do Paryża, pani Maurion jest nie do wytrzymania. Poza tym potrafię już o siebie zadbać, nauczyłam się w Zaborowie gotować i prowadzić dom. – W takim razie jest tylko jedna rada. Urządź wielkie pijaństwo w tym domu, takie z udziałem całej paryskiej bohemy. Będziemy bawić się tak siarczyście, że biedna pani Maurion sama ucieknie gdzie pieprz rośnie. Wprawdzie Ala nie spełniła życzenia przyjaciela, jednak w końcu zdobyła się na odwagę i dała do zrozumienia starej gospodyni, że już jej nie potrzebuje i woli zostać sama w swoim domu. – Poradzę sobie – zapewniała najgrzeczniej i najłagodniej jak potrafiła, nie chcąc obrazić staruszki. – Poza tym muszę oszczędzać i sama prowadzić dom. – Może to i lepiej – odparła z godnością, mimo wszystko dotknięta, gospodyni. – Mój siostrzeniec pytał mnie niedawno, czy nie zechciałabym pomóc jego żonie w prowadzeniu domu. Wkrótce urodzi im się piąte dziecko. Są jeszcze normalne rodziny na tym świecie. Ostatnie zdanie przesadnie podkreśliła. Pani Maurion zauważyła wprawdzie, że panna Matzer zmieniła się, wyciszyła, zajęła pracą i w ogóle dba o dom i porządek. Rzadziej bywali goście i nie w takiej liczbie jak dawniej. Staruszka miała jednak nadzieję, że ta pracowitość młodej chlebodawczyni, jej zainteresowanie sprawami domu i nabyte umiejętności kulinarne są znakiem, że dziewczyna znalazła sobie poważnego kandydata na męża. Gdy okazało się, że na nic podobnego się nie zanosi, starą gospodynię nawiedziły niewesołe refleksje. „Już lepiej było wtedy, gdy w domu często przebywali młodzi ludzie, choćby w nadmiarze. Teraz widzę, że ta dziewczyna powoli zaczyna zachowywać się jak stara panna albo kandydatka na mniszkę” – dumała gorzko.

Rozdział 28 Minęło kilka następnych miesięcy, gdy z Zaborowa przyszedł kolejny list od Barbary. Ala spodziewała się następnego natarczywego zaproszenia i już w myślach układała odpowiedź odmowną. Nie była jeszcze gotowa do ponownej wizyty w tamtym miejscu. Zaborów był piękny i przywiązała się już do rodziny, ale wspomnienia nadal były takie żywe. W dodatku nie czuła jeszcze potrzeby oglądania małego Karolka. Służba zaborowska i sąsiedzi przełknęli informację, że mały jest dzieckiem Roberta. Za plecami zainteresowanych wymieniano co najwyżej uwagi o okolicznościach jego poczęcia, gdy panna była najwyraźniej narzeczoną innego. Jednak najbliższa rodzina znała prawdę i zobowiązała się pod naciskiem Basi do milczenia. Ona sama zaś zawsze podkreślała, że Karolek jest wspólnym dzieckiem jej i Roberta. Alę drażniło w najwyższym stopniu, że Barbara przypominała o tym w każdym liście, tak jakby sądziła, że zdoła to w końcu wmówić już wszystkim, także przyjaciółce. Nie, w takich okolicznościach Ala nie potrafiła jeszcze złożyć wizyty w Zaborowie. Tymczasem ten list przynosił zupełnie inne wiadomości, całkowicie ją zaskakujące. Droga moja Siostro – pisała Basia – w Zaborowie sprawy idą dobrze. Wszyscy w dalszym ciągu szaleją na punkcie małego, a już chyba najbardziej Antoni. Dziecko jest dosłownie wyrywane z rąk do rąk i jeżeli w końcu nad tym nie zapanuję, będzie to najbardziej rozpuszczony malec na świecie. Mówiłam ci już, że wtedy, gdy Robert poprosił mnie o rękę, służba zobaczyła nas w parku. Sprawialiśmy wrażenie dwojga zakochanych gołąbków, a oni dosłownie osłupieli na nasz widok. Sądzę więc, że służący są przekonani o naszym sekretnym romansie przed ślubem, a być może nawet jeszcze wtedy, gdy byłam zmówiona z kim innym. Tak to sobie zapewne wytłumaczyli, gdy parę miesięcy po ślubie urodził się Karolek. Nikt nie dał mi tego odczuć i, jak pisałam, wszyscy oszaleli na punkcie małego, ale mogę sobie wyobrazić kuchenne opowieści na mój temat.

Dziwi cię pewnie, Droga Siostro, że akurat teraz na ten temat piszę, skoro od dawna już się tym nie zajmowałam. Mam jednak powód i wreszcie mogę zamknąć wszystkie niedomówienia. Otóż dowiedziałam się z listu Janka, że Olaf Lityński ożenił się kilka miesięcy temu. Jaś dowiedział się o tym zupełnie przez przypadek. Nie wiedział początkowo, czy o tym pisać, ale w końcu uznał, że może dzięki temu raz na zawsze wykreślę tego człowieka z myśli i przestanę się obawiać, że może zechce kiedyś dowiadywać się o naszą rodzinę. Byłoby to wprawdzie bardzo wątpliwe, jednak za nic nie można ręczyć na tym świecie. Jaś miał świętą rację, jestem już zupełnie wolna. Podobno młodzi Lityńscy są bardzo ze sobą szczęśliwi. To bardzo dobrze, naprawdę z serca im tego życzę. To najlepszy dowód, że jestem już uzdrowiona i mogę spokojnie patrzeć w przyszłość. Teraz już nie mam wątpliwości, że to właśnie była i jest ta kobieta, z którą wcześniej zamierzał żyć w nieformalnym związku, zaś dla pieniędzy ożenić się ze mną. A podejrzewałam o to różne osoby, nawet nie domyślasz się kogo. Teraz to już jednak nieważne. Zagadka wyjaśniona raz na zawsze. Dzięki temu, że w porę dowiedziałam się o wszystkim, uniknęłam potwornego losu, a jego żona może żyć w bezgrzesznym związku. Nareszcie wszyscy będziemy mieć poukładane życie, zgodne z naszym przeznaczeniem… „Jakaś ty durna, Alicjo Matzer” – myślała Ala, patrząc na swoje odbicie w lustrze sypialni. „On już od miesięcy był żonaty, a ty w dalszym ciągu wyobrażałaś go sobie w swoim łóżku każdej nocy. To tak, jakbyś nadal to wszystko z nim robiła, a on tymczasem kochał się z inną kobietą, w dodatku z własną żoną, z którą jest szczęśliwy. To nie jakaś jego przelotna, kolejna miłostka, lecz ktoś bardzo dla niego ważny. A ty, Alicjo Matzer, byłaś tylko jedną z jego przygód, w dodatku bardzo łatwą zdobyczą. Dobrze ci tak, a następnym razem uważaj. Najlepiej zaś unikaj następnego razu i pamiętaj, że świat naprawdę nie kręci się wokół ciebie. Choćbyś nie wiem jak była w czymś dobra, zawsze znajdzie się ktoś lepszy od ciebie. Nie ma ludzi niezastąpionych, w każdym razie ty z pewnością do nich nie należysz. Ucz się na błędach, bo inaczej będziesz zabawką w rękach następnego. A ponieważ nie znasz się na ludziach, a już na pewno na ludziach rodzaju

męskiego, więc lepiej unikaj wszelkich romantycznych sytuacji. Tym bardziej że romantyczne mogą być tylko w twoich oczach, bo mężczyźni mogą je widzieć inaczej. Jak? Już się przekonałaś”. Jednak nie mogła się uspokoić. Nie spała tej nocy, choć z zupełnie innego powodu niż podczas nocy poprzednich. Krążyła po całym domu i miała ochotę ciskać sprzętami. Zła była jednak na siebie. Dlaczego tak się tym przejęła? Powinna się cieszyć. Już nikt nie będzie jej podejrzewał o wakacyjny romans z Olafem, a zawsze bała się, że to wyjdzie na jaw. Starali się uważać, jednak aż tak ostrożni nie byli. Skoro Zosia wypatrzyła Barbarę, mogła równie dobrze wypatrzyć i ją, Alicję. To, że tak się nie stało, to po prostu łut szczęścia, nic więcej. Teraz już nikogo nie będzie to obchodziło. Barbara ułożyła sobie życie, Zosia ułożyła sobie życie i Olaf również ułożył sobie życie. „A ja? A ja nadal nie mogę zapomnieć. Oni wszyscy są już szczęśliwi, a ja wciąż nie rozumiem, co się ze mną dzieje. Basia zamknęła za sobą drzwi i myśli już tylko o spokojnej przyszłości. A ja chodzę po domu i wściekam się sama na siebie. Sama siebie nie cierpię i nie szanuję. Właściwie o co mi chodzi? Przecież zaproponował mi małżeństwo, wyznał, że jestem dla niego ważna. Był szczery, gdy zachwycał się mną. Wiem, że był szczery. To ja nie zgodziłam się na nasze małżeństwo z obawy przed reakcją rodziny. W dodatku wtedy nie wiedziałam jeszcze, że Barbara spodziewa się jego dziecka. Nie mogliśmy być razem. Wszystkie okoliczności były przeciwko nam. Dobrze, że odmówiłam. Nie było innego wyjścia”. Wyszła w końcu przed dom, choć na zewnątrz było już zupełnie ciemno. Nie mogła jednak wytrzymać w środku. Dusiła się, brakowało jej powietrza. „I pomyśleć, że nigdy przedtem nie przejmowałam się takimi rzeczami. Wśród znajomych uchodziłam za zimną, nierozbudzoną dziewczynę, która w dodatku tak bez serca obeszła się z synem bogatego plantatora z Georgii. Pani Harthwith powiesiła na mnie za to wszystkie psy. No to mam teraz za swoje. Nie jestem zimna, nie jestem nieczuła i… on to sprawił. On mnie tego nauczył. Taka dziewczynka – mówił. – Kto by pomyślał, że taka bestia w niej siedzi. Albo: Od razu pomyślałem, że ta dziewczyna to kipiąca lawa. I jeszcze: Jesteś rozkoszna w miłości, po prostu doskonała. Czy: Nie spotkałem jeszcze takiej kobiety. W końcu: Pobierzmy się, pal sześć ten majątek i obie rodziny” – przypominała sobie Alicja.

Mówił. Mówił, mówił… Był szczery. Lecz ona myślała wtedy jeszcze o jednym: czy poza udanymi kontaktami fizycznymi i oczywistą fascynacją czy coś ich jeszcze łączyło? Coś, co pozwoliłoby im być razem także w chorobie i starości, w kłopotach i zmartwieniach… do końca życia? Otóż… raczej nie. W dodatku zawsze towarzyszyłoby – przynajmniej Alicji – poczucie winy wobec Barbary. Tak, to trzeba było zakończyć. Tym bardziej że niedługo potem ożenił się z kobietą, z którą – podobno – jest szczęśliwy. – Ja też ci życzę szczęścia, tak jak Barbara – szepnęła wreszcie, zupełnie szczerze – jednak jeszcze nie zamknę za sobą tych drzwi. Nie mogę tak od razu… Jeszcze czasem popatrzę za siebie… Ale w końcu jakoś to wszystko ułożę… Jakoś…

Rozdział 29 Było piękne, pogodne niedzielne popołudnie. Zapowiadał się jeszcze długi, czerwcowy wieczór, a w powietrzu unosił się zapach świeżo skoszonego siana z pobliskich pól. Bzy i konwalie już przekwitły, ale zaborowski ogród tonął w powodzi innych kwiatów. Na tarasie, przy stole siedziała Marta i kilka jej sąsiadek, które przybyły na niedzielną herbatkę. Patrzyły na ogród, ale podziwiały nie tylko piękno kwiatów i drzew. Patrzyły też na Basię, która w tymże ogrodzie bawiła się z synkiem. Mały skończył rok dwa miesiące temu i dopiero niedawno zaczął stawiać pierwsze samodzielne kroki na swoich dziecięcych, pulchnych nóżkach. – Mój Boże, wierzyć się nie chce, jak ten czas biegnie – odezwała się pani Jadwicka. – Wydaje się, że dopiero co nasze dzieci były takimi szkrabami, jak to dzieciątko, a my pięknymi, młodymi kobietami. A tu się okazuje, że nasze do niedawna małe dzieci mają już swoje dzieci. Sama mam wnuki, szkoda tylko, że tak daleko ode mnie. Niech mi pani wierzy, Marto, wielkie to szczęście mieć dzieci i wnuki blisko siebie. – Tak, tak – zgodziła się pani Jackiewiczowa, ta sama, która marzyła o Basi w roli swojej synowej. – Pamiętam, jakim szokiem było małżeństwo panny Majewicz z Robertem. A teraz? Nikt już o tym nie myśli, wszyscy przyzwyczaili się… Marta nie odpowiedziała, natomiast pozostałe panie starały się dyskretnymi gestami uciszyć i zmitygować trochę panią Jackiewiczową. Daremny był to trud! W kobiecie wciąż tkwiła ta sama, bolesna zadra. – Zawsze myślałam, jeśli mam być szczera, że Robert Matzer zostanie księdzem – kontynuowała, wprawiając resztę towarzystwa w zdumienie. – Dlaczego księdzem? – nie wytrzymała w końcu Marta. – No tak… Jest taki zamknięty w sobie. Chociaż nie… Ksiądz powinien być bardziej z ludźmi. Robert pasowałby mi bardziej na jakiegoś kamedułę. No, ale – westchnęła jakby z żalem pani Jackiewiczowa – jest na to zbyt przystojny. Przy stole zapadło milczenie, tak jakby panie analizowały wypowiedziane przed chwilą słowa. – Podobno młody mąż wraca lada dzień – zagadnęła wreszcie pani

Lewicka, która pierwsza odzyskała głos. – Tak, bardzo się z tego cieszymy – odpowiedziała Marta. – Tak, tak. – Jackiewiczowa w dalszym ciągu nie dawała za wygraną. – Takie młode małżeństwo i od razu na wstępie rozłąka… Oczywiście to nie moja sprawa, ale młodzi małżonkowie nie powinni się rozstawać niemal od razu po ślubie i w dodatku na tak długo. Takie zdarzenie miało miejsce w małżeństwie mojego brata i, jak wiadomo, opłakane były tego skutki. – Robert jeszcze na studiach planował podróż do Afryki i zbieranie tam materiałów do pracy naukowej – odparła Marta. – Zresztą uzgodnił to jeszcze raz ze swoją żoną. Nie musiała tłumaczyć zięcia, wolała to jednak zrobić i na wszelki wypadek uciąć ewentualne plotki. – Młodzi sami nie wiedzą, czego chcą – sarkała pani Jackiewiczowa. – Z moją córką i zięciem jest podobnie, a potem zawsze trzeba ich godzić i naprawiać wszelkie nieporozumienia między nimi. Była wyraźnie rozgoryczona. Cisza i dostatek Zaborowa tak na nią działały, gdyż jej własne domostwo bynajmniej nie sprawiało wrażenia oazy spokoju. Mimo to lubiła odwiedzać Martę i w dalszym ciągu marzyć o takiej synowej jak bogata, pracowita i zaradna Basia. – Podobno panna Matzer także ma przyjechać w odwiedziny? – zagadnęła z kolei pani Stankiewicz. – Dwa lata jej tu nie było. Szczerze mówiąc, wszyscy sądzili, że teraz będzie tu częstszym gościem. – Ma swoje życie – rzekła z pewnym smutkiem Marta. Tak długa nieobecność pasierbicy ją również bolała i zastanawiała. – Przecież nie wyszła za mąż – drążyła pani Jadwicka. – Nie jest do nikogo ani do niczego przywiązana. Aż się dziwię. Taka w sumie niebrzydka, wdzięczna i utalentowana panna, a nie znalazła sobie adoratora. – Może wcale nie szukała. – Lecz i wielkiej kariery, jak to mówią, w świecie nie zrobiła. – Jest jeszcze młoda – odezwała się Basia, która właśnie wróciła z dzieckiem z ogrodu. – Ma dopiero dwadzieścia jeden lat. – Tak to jest, gdy młoda panna bez żadnego nadzoru spędza życie daleko od rodziny – zauważyła z przekąsem pani Jackiewiczowa. – Jaś też się nie ożenił i nie zamierza – westchnęła pani Jadwicka, jakby to było jej osobiste, wielkie zmartwienie.

– Podobnie jak wielu innych kawalerów w tej okolicy – odparła zagniewana Basia, kompletnie nie rozumiejąc, dlaczego jej matka znosi te wizyty tak cierpliwie. – Tacy właśnie są w dzisiejszych czasach młodzi – utyskiwała dalej sąsiadka. – Niedługo porozpadają się rodziny, nowych nie będzie, dzieci przestaną się rodzić, my, starzy powymieramy… „Ty nas wszystkich przeżyjesz” – myślała z sarkazmem Basia, niosąc synka na górę, do jego pokoju. Późnym wieczorem przyszła do matki, do jej kantorka. Marta swoim zwyczajem sprawdzała jeszcze rachunki, korespondencję i sporządzała plan pracy dworu na następny dzień. Barbara, podobnie jak w dzieciństwie i w latach późniejszych, usiadła nieopodal i patrzyła na matkę. Już się jej nie bała jak dawniej, ale nadal podziwiała żelazną dyscyplinę cechującą kobietę, która dała jej życie. – Mamo – zagadnęła – powiedz mi, jak możesz znosić wizyty tych kobiet? Przecież niewiele masz z nimi wspólnego. Ty, ze swoją inteligencją, wiedzą i pracowitością odbiegasz od nich tak bardzo. – I bogactwem… chciałaś pewnie dodać? – spytała Marta. Przez chwilę patrzyła na córkę uważnie, przenikliwie i… ciepło. Kiedy pojawiło się owo ciepło? „Wtedy, gdy przestałam się jej bać” – odpowiedziała sama o sobie Basia. „A przestałam się jej bać, kiedy sama zostałam matką. Karolek dał mi siłę i odwagę, jakiej przedtem nie miałam. Nie boję się już matki, coraz częściej ją rozumiem”. – Był czas, gdy separowałam się od sąsiadów – odpowiadała na pytania córki Marta. – Wychowywałam ciebie, ratowałam majątek, walczyłam z tymi, którzy nas okradali. Nie miałam czasu na towarzystwo ani na opłakiwanie męża, nie ufałam ludziom. Rzeczywistość uczyniła mnie twardą i nieprzystępną. Wydawało mi się, że wszędzie czają się wrogowie, którzy próbują nas oszukać i wykorzystać. No cóż, chyba się starzeję, bo teraz praca nie pochłania mnie już tak bez reszty. Te panie mają rację. Kobieta nie może być ciągle sama na posterunku. Musi mieć przy sobie kogoś. Ja zbyt często byłam sama. Ty zbyt często jako dziecko i młoda dziewczyna byłaś sama. One też czasem są same. Dobrze jest czasem spotkać się, posłuchać siebie nawzajem, poplotkować, ponarzekać, podąsać się nawet. Człowiek nie jest

stworzony do życia w samotności. Poza tym jest Karolek. Dziecko nie może przebywać tylko z nami. W sąsiedztwie też są dzieci. Uśmiechnęła się na wspomnienie wnuka. Był jej oczkiem w głowie, wielką miłością i przyczyną zmiany w jej osobowości. Marta złagodniała. Otworzyła się na ludzi i na radości życia. Wszyscy to widzieli. Basia nie pamiętała z czasów swego dzieciństwa matki tak radosnej, ciepłej i przystępnej. Sprawił to dopiero Karolek i zapewne również poczucie, że zabezpieczyła przyszłość ukochanego Zaborowa. – Niedługo już nie będziemy same – przypomniała matce. – W ciągu trzech, czterech miesięcy zjadą się tu wszyscy. A Robert wraca już w przyszłym tygodniu. Marta jakby drgnęła i spojrzała na córkę w sposób bardzo osobliwy, z jakąś… troską. – Nie martw się, mamo, jestem bardzo szczęśliwa – zapewniła ją córka i roześmiała się. – Chyba nie przejęłaś się gadaniem tych kobiet, jak to niedobrze, gdy młodzi małżonkowie zaraz po ślubie muszą się na jakiś czas rozstać? – Oby wam się wiodło – odpowiedziała po chwili namysłu Marta, zupełnie ignorując słowa Barbary o opinii sąsiadek. Basia już nie przedłużała rozmowy. Pocałowała matkę na dobranoc i odeszła. Kiedy znalazła się w sypialni, zamknęła starannie drzwi i usiadła przed lustrem. Wiedziała, czym troskała się jej matka. Marcie trudno było pogodzić się z faktem, że jej córka żyła z Robertem. Robert był przecież dla Marty synem jej męża. Nie umiała myśleć o nim jak o zięciu. To był wciąż w jej oczach chłopiec, któremu kiedyś chciała zastąpić matkę. Sama Barbara śmiała się z tego i przewidywała, że matka w końcu przywyknie. A nawet jeśli nie przywyknie… Nie ona w końcu sypiała z Robertem. Basia tęskniła już za nim bardzo. Marzyła o tej chwili, gdy wreszcie znajdą się razem w tym pokoju. Marzyła o ich naprawdę wspólnych dzieciach, o całej, licznej gromadzie. To sprawi, że nikt już nie będzie miał wątpliwości co do ich małżeństwa. „Trzeba ją tylko dobrze wykochać i dać jej gromadę dzieci”. Jeszcze do tej pory wstrząsało nią na wspomnienie tych słów Olafa. Oczywiście, miał rację. Tyle że on tego nie był w stanie jej dać. A Robert potrafił.

Kochała go też bardzo, o wiele bardziej niż tamtego. Na samą myśl, że mąż już wraca, czuła niewyczerpaną wprost ochotę na miłość i na życie. Także na nowe życie… w niej samej. Nie wyobrażała sobie, jak wytrzyma jeszcze te kilka dni dzielące ją od jego powrotu. Dłużyły się jej bardziej niż cały rok jego nieobecności. Życie jest takie niepewne, podobno niczego nie można wiedzieć na pewno, bez żadnych wątpliwości. Tego jednego Barbara jednak była pewna – Robert będzie jej jedynym mężczyzną na resztę życia, niezależnie od tego, jak potoczą się ich losy. Ta wiedza nie wypływała z taniej egzaltacji młodej, zakochanej kobiety. Ta wiedza siedziała gdzieś głęboko w jej mózgu. I nie podlegała dyskusji. Ostatnie dni do jego powrotu dłużyły się w nieskończoność, ale przecież wreszcie przeminęły. Robert przyjechał, a Barbara od razu zauważyła, jak bardzo się zmienił. To już nie był ten zamknięty w sobie, zdystansowany wobec wszystkich młody człowiek. Nie musiała obmyślać strategii, jak go uwieść i sprawić, by zapragnął jej tak, jak ona jego. Człowiek, który powrócił z dalekiej i długotrwałej podróży, od razu należał do niej. Pojechała po niego powozem na stację, niepewna jeszcze jego reakcji na jej widok. Tymczasem, gdy tylko wysiadł z pociągu i zobaczył żonę, rzucił na ziemię walizki i podbiegł do niej z radością. Chwycił ją w ramiona, nie zważając na stojących wokół ludzi i stangreta Bazylego, czekającego obok powozu. Długo młodzi małżonkowie nie mogli oderwać się od siebie, a cały świat wokół nich jakby przestał istnieć. – Moja kochana… Tak tęskniłem za tobą, za wami – szeptał, gdy tylko był w stanie mówić. – Dobrze, że przyjechałaś. Gdzie mały? W pierwszej chwili nie mogła odpowiedzieć. Nie wierzyła, że to dzieje się naprawdę. Robert nigdy w taki sposób nie okazywał swoich uczuć, a już na pewno nie w miejscach publicznych. Cała jej odwaga i siła uleciały w siną dal, a ona drżała z emocji i onieśmielenia, jak wtedy, gdy adorowała go w tajemnicy przed wszystkimi. – Nie płacz, kochanie – mówił, tuląc ją do siebie. – Co się stało? – Nic… Przecież nie płaczę. Nie mogę tylko uwierzyć, że już jesteś. Podszedł do nich speszony, ale i zadowolony, Bazyli. Bez słowa podniósł walizki, aby odnieść je do powozu. – Witaj, Bazyli. – Robert wyciągnął do niego rękę w geście jak

najbardziej przyjacielskim. Bazyli początkowo osłupiał, nigdy bowiem Robert nie zachowywał się tak w stosunku do niego. Po chwili ukłonił się i nieśmiało podał swoją dłoń. – Czekaliśmy wszyscy na wielmożnego pana – wyjąkał. – Wielka to radość dla całego domu. – I dla mnie. Chodźmy! – Robert mocniej objął żonę i ukłonił się mijanym znajomym. Wzbudzali zainteresowanie swoim zachowaniem, ale chyba również sympatię. I tak miało zostać przez następne miesiące. W ciągu pierwszych tygodni od powrotu Roberta Barbara chodziła jak nieprzytomna. Słuchała jego opowieści o Afryce jak wszyscy wokół, ale w przeciwieństwie do innych nie rozumiała ani słowa. Patrzyła na niego, słyszała głos, ale czuła się jak zakochana po uszy dziewczyna. Przepełniała ją bezgraniczna radość. Był teraz taki inny niż wcześniej. Rozmawiał dużo z ludźmi i zarówno domownicy, jak i sąsiedzi z okolicznych majątków z trudem go rozpoznawali. Był teraz mocno opalony, co przy bardzo ciemnych włosach i oczach nadawało mu niemal egzotyczny wygląd i przykuwało uwagę wszystkich kobiet. Basia jednak nie potrzebowała niczego się obawiać. Należał tylko do niej i wszystkie pozostałe przedstawicielki płci pięknej doskonale o tym wiedziały. Już po kilku tygodniach od jego powrotu zorientowała się, że spodziewa się kolejnego dziecka. Bardzo się ucieszyła, choć początkowo nie była pewna reakcji męża. Przepadał za Karolkiem, lubił się z nim bawić i to ją wzruszało. Po pierwsze dlatego, że autentycznie uznawał chłopczyka i kochał go jak własne dziecko. Po drugie – ani Barbara, ani zresztą nikt wcześniej, nie przypuszczała, aby ten, do niedawna raczej chłodny intelektualista, był w stanie tak przywiązać się do małego dziecka. A jednak nie była do końca pewna, jak mąż, który przecież zamierzał oddać się pasjonującej go pracy, przyjmie wiadomość o powiększeniu rodziny. Poszli wtedy na spacer przez łąki, w stronę małego potoku i zagajnika. Trzymali się za ręce, a każdy napotkany po drodze człowiek patrzył na nich z uśmiechem i zadowoleniem. – Tak tu pięknie. Żadne miejsce na ziemi nie może się równać z tym krajem i z Zaborowem. Robert rozglądał się wokół, a Barbarze przypomniało się, że tak samo

kiedyś mówił o Zaborowie Janek. – A jednak nie zostaniesz tu na stałe – zaczęła ostrożnie. – Nie, Basiu. Jesteś mi bardzo bliska, ale moje plany życiowe nie uległy zmianie. Nie mógłbym tu pracować w taki sposób, jak pragnę. Jednak, jeśli to dla ciebie duży problem… – Nie – odparła pospiesznie. – Wszystko będzie tak, jak kiedyś ustaliliśmy. Nie obawiaj się. – Zawsze będziesz mogła przyjechać z małym do mnie, do Warszawy. Pamiętaj o tym. Oboje: ty i dziecko będziecie tam wyczekiwani z utęsknieniem. – Dziękuję – odparła, ale myślała o tym, że jego słowa nie będą niedługo aktualne. Jeszcze o tym nie wiedział. – Za co mi dziękujesz? – roześmiał się, ubawiony jej niemal pensjonarską odpowiedzią. W taki też sposób dziękowały mu za wyleczenie jego pacjentki. – Jesteś moją żoną, należy ci się mój czas i moja uwaga. A ja poświęcam ci je z radością, przecież wiesz. – Kochanie, muszę ci coś powiedzieć… – Basia wreszcie zebrała się w sobie. – Ja też – szepnął jej do ucha. – Wracajmy do naszego pokoju. Mąż objął ją mocno i zaczął całować. Zbyt mocno jednak, bo nagle zakręciło jej się w głowie i prawie upadła. – Co ci jest? – spytał z przestrachem, patrząc na jej bardzo bladą twarz. – Źle się czujesz? Chciała go uspokoić, ale nadal było jej słabo i chwiała się na nogach. – Chodź, usiądziesz. – Podprowadził ją do przewróconego drzewa i tam ostrożnie posadził. Potem ujął jej rękę i sprawdził puls. – Oprzyj głowę na moim ramieniu – mówił, wciąż zaniepokojony. – Za dużo pracujesz. Dziś w pełnym słońcu kręciłaś się wszędzie bez nakrycia głowy. – Nie o to chodzi – przerwała mu. – Wiesz, kochany… Będzie nas niedługo trochę więcej. Robert patrzył na nią, jakby nie do końca rozumiał. Może i roześmiałaby się z jego miny, gdyby strach nie zajrzał jej w oczy. A może… nie cieszy się? Może nie chce mieć więcej dzieci w obawie, że przykują go do Zaborowa jak niewolnika?

– Nie obawiaj się – mówiła spanikowana. – Poradzę sobie. Nie musisz niczego zmieniać w swoich planach. Nie musisz przerywać swojej pracy w Warszawie. Będzie dobrze. Dzieci to nie katastrofa, która zniszczy twoje życie. Robert nagle opadł na trawę i przez chwilę nic nie mówił. Naraz chwycił ją wpół i przewrócił obok siebie. – Tylko mi nie mów, że teraz nie wolno! – Śmiał się. – Jestem lekarzem, więc wiem, co nam wolno. – Co robisz, wariacie, ktoś może przyjść i nas zobaczyć! – Barbara usiadła na trawie i poprawiała fryzurę. Drżała z emocji i podniecenia. Gdyby miała więcej sił, biegłaby teraz przed siebie i skakała z radości. Znowu całował jej oczy, usta, szyję. – Nasz syn… nasza córka – powtarzał. – Nie mogę w to uwierzyć…

Rozdział 30 – Przepraszam, panno Alice… Czy to pani? Odwróciła się szybko od wystawy sklepowej i spojrzała zdumiona, jakby zawołał ją ktoś na bezludnej wyspie. Wokół tymczasem przemieszczał się gwarny, paryski tłum i tętniło życie wielkiej, europejskiej metropolii. Ala jednak była tak często pogrążona we własnych myślach i własnej rzeczywistości, że niekiedy traciła poczucie miejsca i czasu. Teraz też pomału wracała do teraźniejszości. Miała przed sobą przystojnego, młodego człowieka, o pięknych czarnych, rozmarzonych oczach i nieśmiałym chłopięcym uśmiechu. Natychmiast go poznała, choć nie widziała go prawie trzy lata, a wcześniej zdążyła go spotkać zaledwie dwa razy w życiu. – Pan Walter Salanger, przyrodni brat Nicole – powiedziała, uśmiechnęła się i w tym momencie rzeczywiście ucieszyła się z tego niespodziewanego spotkania. Pamiętała, że gdy Oliwer go przedstawił, natychmiast poczuła sympatię do owego miłego, młodego francuskiego oficera, który prosił ją wtedy o pomoc w odszukaniu siostry. Przy okazji zaintrygowała ją myśl i pytanie: co się dzieje z Nicole? – Jeżeli pani przeszkadzam, proszę się nie krępować i śmiało powiedzieć – dorzucił, mylnie interpretując jej milczenie. – Nie widzieliśmy się przecież całe wieki. – Nie przeszkadza mi pan – odparła grzecznie. – Jestem tylko zaskoczona spotkaniem. Istotnie, pan i pana siostra zniknęliście mi z oczu wieki temu i nie przypuszczałam, że jeszcze kiedyś w życiu się spotkamy. – No tak – przytaknął i pomyślała, że wyglądał wtedy jak młody chłopak, chociaż w rzeczywistości był od niej kilka lat starszy. – Ja też w pierwszej chwili nie mogłem uwierzyć, że to pani. Tak nagle, tu, przed tym sklepem? Spojrzał na wystawę dziecięcych ubranek i zabawek. Potem zerknął na Alę i zawahał się. Natychmiast go zrozumiała. – Szukam prezentu dla dziecka, ale nie dla mojego. – Ala roześmiała się prawie tak wesoło jak dawniej. Rozbawiły ją przypuszczenia Waltera. – Rzeczywiście, w pierwszej chwili pomyślałem … – On też się

uśmiechnął, w dodatku z widoczną ulgą. – Pomyślał pan, że mam dziecko? – zagadnęła. – Nie, panie Walterze. U mnie nic nowego, ale jeden z moich braci ożenił się i ma synka, który liczy już ponad rok życia. W dodatku dopiero co dowiedziałam się, że bratowa spodziewa się następnego dziecka. Niedługo wyruszam w podróż, aby ich odwiedzić. Szukam prezentu dla małego chłopczyka. Nigdy go jeszcze nie widziałam. Mówiła ze swadą, wesoło jak niegdyś. W ten sposób wskoczyła w swoją dawną skórę, co pozwalało trzymać mężczyzn na bezpieczny dystans. Żadnej tajemniczości, żadnych powłóczystych spojrzeń, żadnego zamyślenia i intrygowania osobowością. Swobodne, ale czysto koleżeńskie obycie i traktowanie ludzi. To się sprawdzało. Nagle zorientowali się oboje, że zasłaniają wystawę i odsunęli się na bok. – Nie chcę pani przeszkadzać w zakupach. – Walter dostosował się do jej sposobu bycia i rozmowy. – Ależ nie! Nie mam pojęcia, co kupić małemu dziecku. Nigdy nie miałam do czynienia z dziećmi. Przejdźmy się do Ogrodu Luksemburskiego i proszę opowiedzieć, co słychać u pana i pana siostry. Uwielbiała Ogród Luksemburski o każdej porze roku. Uwielbiała to miasto. Znowu jednak musiała jechać do Zaborowa. Dłużej już nie dało się odwlekać tej wizyty. – Już pan nie przebywa w Algierii? – spytała, pamiętając, że przed laty tam właśnie pełnił swoją oficerską służbę. – Od roku mieszkam w Awinionie – odparł. – Przerwałem służbę ze względu na Nicole. Zabrałem ją z Paryża, gdy tylko skończyła studia. W Awinionie mam mały domek po dziadkach ze strony ojca. Znalazłem tam pracę w lokalnej gazecie, a Nicole uczy w miejscowej szkole średniej. – Czy siostra pana dobrze się czuje? – Początkowo chorowała, teraz już jest z nią dobrze. To urodzona gospodyni, wzorowo prowadzi dom. – Nie tęskni pan do służby w wojsku? Do przyjaciół? – Jesteśmy w kontakcie. Nie wykluczam, że kiedyś tam wrócę. Jednak na razie nie ma o czym mówić. Nicole jest najważniejsza. Wprawdzie jest bardzo zaradna, jednak życie, jakie prowadziła wcześniej w Paryżu, odebrało

jej część zdrowia. – Mam wrażenie, ze szkoła w Awinionie nie jest szczytem jej ambicji. Ma naturę naukowca, pewnie tęskni do laboratoriów i auli wykładowych. – Sama mówi, że nie ma teraz w naukowym świecie dobrej atmosfery dla kariery naukowej kobiet. Pani Curie jest wyjątkiem, potwierdzającym jednak regułę. Nicole nie ma też zdrowia i sił na taką karierę. – A pan by jej na to pozwolił? – spytała żartobliwie. – Chce pani wiedzieć, czy nie jestem starym konserwatystą, który najchętniej zamknąłby siostrę w domu w obawie przed światem? Wie pani, to nie takie proste. Dałbym jej gwiazdę z nieba, ale zamknąłbym ją i zaryglował wszystkie drzwi i okna, gdyby miała jeszcze raz przejść przez to, czego już raz doświadczyła. Nie uśmiechał się teraz, a w jego oczach Ala nie widziała tego urzekającego ciepła, dobra, rozmarzenia. Nie śmiała pytać, o co mu chodziło i przez co przeszła Nicole. Zresztą, jakie miała prawo pytać? Dwa–trzy lata temu niespodziewanie odkryła, że z jakiegoś nieznanego jej powodu Nicole jej nie cierpiała. Teraz uderzyło ją znowu to niesłychane podobieństwo obojga rodzeństwa, zwłaszcza gdy Walter przestał się uśmiechać, a na jego twarzy pojawiło się napięcie. Nicole nie uśmiechała się właściwie nigdy. Ala teraz to sobie uświadomiła. – Poza kilkoma osobami z rodziny ojca mam tylko Nicole – dodał ze smutkiem. – Co z waszą matką? – spytała Ala. – Zmarła kilka miesięcy temu w Kanadzie – odparł po chwili. – Chorowała od dawna. Nie było nas wtedy przy niej. Nie pojechaliśmy na pogrzeb. Niech pani nie pyta dlaczego. Ala nie zamierzała pytać. Ton w głosie Waltera przygnębiał ją i przerażał. – A pana ojczym? – spytała mimowolnie. – On przy niej był – odparł Walter beznamiętnym głosem, w którym jednak można było usłyszeć coś groźnego. – Dopóki będzie żył, żadne z nas nie odwiedzi grobu matki. Ala czekała, aż Walter doda: „Niech pani nie pyta dlaczego”. Na szczęście tym razem takie słowa nie padły. Szli dłuższy czas w milczeniu. Przerwał je dopiero on.

– Wie pani – zaczął z pewnym ociąganiem. – Liczyłem na to, że dostanę zaproszenie na ślub Oliwera i… – I nie dostał pan? – spytała lekko i z ulgą, że porzucili poprzedni temat. – Ależ dostałem – trochę się zdziwił jej niefrasobliwym tonem – lecz nie był to ślub z panią. Zresztą nie mogłem udać się do Ameryki. Oliwer ożenił się z najbardziej przewidywaną kandydatką. – Tak, wiem, z dziedziczką sąsiedniej plantacji. – Ala nie zmieniła swojego wesołego tonu. – Z dziewczyną, którą znał prawie od urodzenia i z którą łaził po wszystkich okolicznych drzewach. – A jednak byłem zaskoczony, że to nie pani. Kiedyś wyglądało na to, że świata poza panią nie widział. – Na szczęście widział. Co więcej, ja także ten świat widziałam. Błagam, niech mnie pan za to nie potępia. I tak, wiem, jaka jestem nieczuła. Komicznie pochyliła głowę, jakby czekała na naganę. – Powiedziałem, że byłem zaskoczony. Nie, że zmartwiony – odparł nieoczekiwanie Walter. – Co pan porabia w Paryżu? – Alicja szybko zmieniła temat, czując, że może poprzednim żartem i gestem posunęła się daleko za wyznaczone przez siebie granice. – Przyjechałem służbowo w sprawach redakcji. Wieczorem wracam do Awinionu. Dobrze, że wyjeżdża pani do rodziny. Mam wrażenie, że w Paryżu jest pani samotna. Nie spodobało jej się, że zwrócił się do niej w sposób tak bardzo osobisty. Oznaczało to, że znowu była nieostrożna, że musiała go w jakiś sposób zachęcić i sprowokować. Była zbyt wesoła? Zbyt swobodna? Przesadziła w czymś? Chyba nie, bardzo się przecież pilnowała. Pomału zaczęła cofać się za mury własnej twierdzy. – Nic podobnego, proszę pana – zaprzeczyła obojętnie. – Wokół mnie aż roi się od ludzi. Czasem nawet marzę, aby trochę pobyć sama. – Proszę mi wybaczyć. Nie chciałem wtrącać się w pani sprawy – zaczął się nieporadnie tłumaczyć. – To z powodu Nicole… Z powodu tego, co ją spotkało. Nie mogę jednak o tym mówić… – Nic nie szkodzi – odparła swobodnym, koleżeńskim tonem, ale bez poufałości. – Proszę ją pozdrowić ode mnie. Wprawdzie ona z jakiegoś powodu za mną nie przepada, ale ja wspominam ją dobrze.

– Do widzenia, panno Alice. Mam nadzieję, że jeszcze się spotkamy. – Na pewno – odparła, podając mu rękę. Myślami była już gdzie indziej. * Zapadła cisza. Nicole podała bratu kolację, a sama usiadła obok z filiżanką gorącej kawy. Zapadał już zmierzch, ale można było jeszcze usłyszeć śpiew pojedynczych ptaków w ogrodzie. – Jak tu cicho… – powiedział z westchnieniem Walter. – Paryż i przedmieścia Awinionu są jak dwie różne planety. – Obawiam się, że dla ciebie jest tu zbyt nudno – odparła Nicole, patrząc z czułością na brata. – Byłeś przyzwyczajony do innego życia. – Mam tylko ciebie, Nicole. – Masz przyjaciół w wojsku. Nie obawiaj się zostawić mnie samej. Już nie ucieknę i nie schowam się przed tobą. „Dlaczego jesteś sama, siostrzyczko?” – pomyślał nie wiadomo który już raz, patrząc na jej piękną twarz. „Tylu mężczyzn oddałoby ci życie, majątek, zapewniło szczęście. Dlaczego trzymasz ich wszystkich tak daleko od siebie? Przecież tamta sprawa… nie wróci. Przysięgam, nie pozwolę na to”. Ona też patrzyła na niego uważnie. Może zadawała mu w myślach to samo pytanie? Dlaczego był sam? Dlaczego nie związał się z żadną kobietą? Dlaczego żadnej dziewczynie nie zaproponował małżeństwa? Walter znał odpowiedzi na te pytania, ale spychał je w podświadomość. Wolał sobie wmawiać, że to niewesołe wspomnienia trzeciego małżeństwa ich matki miały wpływ na jego i Nicole postawy życiowe, na ich wspólną niechęć do życia w związku z drugą osobą. Samotność? Tylu ludzi było samotnych. Przypomniał sobie Alice Matzer, jej nienaturalną czasami wesołość i swobodę, a zarazem ten zagadkowy smutek w oczach. – Nie wspomniałem ci jeszcze, kogo całkiem niespodziewanie spotkałem w Paryżu – zagadnął. – Nie mam pojęcia i nie zgadnę. Nie mamy tam wspólnych znajomych. – Ależ mamy, chociaż może trudno nazwać tę osobę choćby moją znajomą. Pamiętasz pannę Alice Matzer? Ją właśnie spotkałem nieoczekiwanie na Champs-Élysées. – Alice? – Nicole rzeczywiście

była

zdumiona.

–

Kompletnie

zapomniałam o jej istnieniu. Kiedy ostatnio byłam w Paryżu, ona akurat zamknęła dom i wyjechała do swojej polskiej rodziny. Jej znajomi zastanawiali się nawet, czy wróci. Potem skończyłam studia i z kolei ja wyjechałam już na dobre z Paryża. Zatem wróciła? Widziałeś ją? – To było nieoczekiwane. Zobaczyłem ją przed wystawą z dziecięcymi ubrankami i zabawkami. – Tak? – Nicole była zaskoczona.

sklepu

– Nie, nie wyszła za mąż i nie ma dzieci. – Brat uśmiechnął się na widok jej miny. – Tak też myślałam. Alice nigdy nie zdobyłaby się na to, aby poświęcić swoją wolność i wygody takim przyziemnym sprawom jak rodzina i dzieci. W głosie Nicole zabrzmiało coś nieprzyjemnego. Zamieszała kawę i spróbowała zbyt gwałtownie, bo kawa była jeszcze za gorąca. Waltera niemiło dotknął ton siostry. „Ona za mną nie przepada” – przypomniał sobie, że tak jakoś powiedziała panna Matzer. – Chciała coś kupić dla dziecka swojego brata – odezwał się nieco chłodniejszym tonem. – Jeden z jej braci ożenił się i Alice zamierza złożyć mu wizytę w swoim rodzinnym kraju. – Tak? Który? – Nicole gwałtownie odwróciła się i sięgnęła po papierosy. Zdawało mu się, że ręka jej zadrżała, gdy próbowała zapalić jednego. Nie podobało mu się, że paliła, lecz nie chciał się wtrącać. Dawno temu obiecał sobie, że jeśli ją odnajdzie, da jej swobodę i spokój i, jak dotąd, dotrzymywał słowa. Podał jej nawet ogień. Poza tym jej widoczne zdenerwowanie zaintrygowało go trochę. – Jak to który? – spytał. – Który z jej braci założył rodzinę? Alice ma dwóch braci. – Nie wiem, nie mówiła – odparł i wzruszył ramionami. – Przecież nie znam jej braci. Nicole przez chwilę paliła papierosa w milczeniu. – Co u niej? – spytała pozornie niedbałym tonem. – Dużo pracuje. Mówiła, że są wokół niej ludzie i nie cierpi na samotność. – A zatem nic nowego. – Jest jakaś inna – stwierdził nagle. Sposób, w jaki Nicole mówiła

o pannie Matzer, drażnił go. – Niby wesoła i swobodna, ale jest w niej coś smutnego… jakaś samotność. Nicole spojrzała uważnie na brata. – Nie, Walter, tylko nie to – powiedziała prawie błagalnie. – Takie właśnie odniosłem wrażenie. Miała smutne oczy. – Nie… Proszę cię… – Nicole zgasiła papierosa i ujęła jego dłonie. – Nie interesuj się nią. Wybij ją sobie z głowy, braciszku. – Co ty mówisz, mała Nicole? – Walter spojrzał na nią zdumiony. – Mieszkałam w jej domu przez trzy miesiące, więc napatrzyłam się na niejedno i na niejednego. Zawsze ktoś był nią zainteresowany i w niej zakochany. Żadnego z tych ludzi nie traktowała poważnie. Z twoim przyjacielem, Oliwerem, było podobnie. Zawróciła mu w głowie i świata poza nią nie widział. Nawet Raul Renet ją ostrzegał, aby dała spokój sobie i temu biedakowi. – Aż tak jej nie cierpisz? – Patrzył na nią z niedowierzaniem. – Ona mnie nie obchodzi, tak jak ja jej nie obchodziłam. Zostawiła mnie w spokoju i nie wtrącała się do moich spraw, więc niczego nie komentowałam. O tych chłopakach i mężczyznach myślałam z politowaniem, że skoro dają się zwodzić jak głupcy, to ich sprawa. Lecz ty, Walterze, jesteś moim bratem. Widzę w tobie… to samo opętanie… co w tamtych. – Uspokój się! Jakie opętanie? – Nie rozumiesz? Ta dziewczyna nie ma serca. Jest zimna jak lód. Mężczyźni widzieli jej piękne oczy, wdzięk i temperament i wyobrażali sobie Bóg wie co. Jest inteligenta, utalentowana i można z nią ciekawie porozmawiać, ale tak naprawdę jest zimna. Nikomu nie da ciepła ani rozkoszy. Jest też egoistką, która dba tylko o siebie. Aż dziw bierze, że interesuje ją dziecko w rodzinie, jako że o tę rodzinę nie dbała wcześniej wcale. – Nicole… nie mów tak. – Mówię, co widziałam. Pamiętam, jak po jednym z jej koncertów przyszli do niej w odwiedziny jej ojciec i bracia. W domu był tłum młodych ludzi. Doktor Matzer i jego synowie nie mieli w ogóle okazji, aby z nią porozmawiać. Nawet do głowy jej nie przyszło, aby w jakikolwiek sposób ich wyróżnić w gronie tych wszystkich ludzi, zadbać o ich wygody. – Podobno przyjaźniłaś się z jednym z jej braci. – Walter postanowił

zmienić temat na mniej dla niej wygodny. – Owszem. – Nicole nie wyglądała na zmieszaną, choć jej twarz jakby pociemniała. – Z Robertem łączyła mnie wspólnota zainteresowań. Zresztą polubiłam też tego drugiego. Ma na imię… niech sobie przypomnę… tak… Jean. Ich ojciec to także miły i kulturalny człowiek. Było mi ich żal, traktowała ich niemal jak intruzów. Nie zajmuj się nią, bracie, obiecaj! – Nie będę ci niczego obiecywać – przerwał jej niecierpliwie. – Te myśli zrodziły się tylko w twojej głowie. Uspokój się. Gdybym wiedział, że tak zareagujesz, nigdy bym ci nie powiedział o tym spotkaniu. Nie wiedziałem, że tak jej nienawidzisz. To dziwne, bo pomagała mi w odnalezieniu ciebie. – Nie ona, tylko Raul Renet – przerwała mu z kolei ona. – Następny na jej usługach. Mądry, pełen ciepła przyjaciel, bez którego przepadłaby z kretesem ta ponoć zaradna i niestereotypowa Alice. – Skończmy ten temat. – Walter wstał od stołu i podszedł do kredensu po dzbanek do kawy. – Nie mogę uwierzyć, Nicole, że kłócimy się o pannę Matzer – dodał po chwili z wyrzutem. Westchnęła i podeszła do niego. Stanęła za jego plecami, po czym objęła go z czułością. – Wybacz mi, kochany – szepnęła. – Widzę, jak męczysz się tu, na prowincji. Wracaj do wojska, wyjedź stąd. Poradzę sobie, Walterze. Ty zadbaj o swoje życie.

Rozdział 31 Ala od momentu przyjazdu do Zaborowa czuła się jak w innym świecie. Nie była tu już dwa lata i wydawało jej się, że nie zaszły żadne zmiany. Ludzie ci sami, przyroda ta sama, piękno okolicy bez zmian. Można by powiedzieć, że powinna czuć się tak, jakby wyjechała stąd zaledwie wczoraj. A jednak… Wszystko było inaczej. Patrzyła na małżeństwo swojego brata i Barbary i wierzyć nie mogła własnym oczom. Byli tacy zakochani! To była taka gorąca miłość, od której dosłownie wibrowało wokół powietrze. Można powiedzieć – déjà vu. Widziała już coś takiego w wykonaniu Barbary dwa lata temu. Zachowywała się identycznie, tyle że teraz, jako żona, mogła pozwolić sobie na więcej. Czasem miało się wrażenie, że młodzi małżonkowie chodzili i siedzieli dosłownie przyklejeni do siebie. Te zawsze splecione ręce, te wymieniane ukradkiem i całkiem jawnie namiętne pocałunki. Tak ostentacyjne okazywanie sobie uczuć nie było ogólnie przyjętą normą w towarzystwie, jednak młodzi małżonkowie nie przejmowali się tym wcale, a otoczenie zdawało się temu przyglądać z aprobatą. Jednak Ala, patrząc na to, zamykała się niczym ślimak w skorupie. Nie rozumiała Barbary, bo pamiętała, że jeszcze przed ślubem z Robertem zachowywała się niemal tak samo, jednak on był jeszcze wtedy bardziej zdystansowany. „Zdumiewasz mnie, dziewczyno” – myślała, patrząc na bratową. „W jednej chwili przestałaś kochać tamtego i zapałałaś do niego niszczącą nienawiścią. Po prostu wyrzuciłaś go bez ceregieli z serca, chociaż potem wiedziałaś, że nosisz w sobie jego dziecko. Mało tego! Niemal od razu szaleńczo zakochałaś się w moim bracie i teraz oplatasz go tak samo, jak Olafa. Powiedz, jak ty to robisz? Ja wciąż go pamiętam i nie tylko nie potrafię, ale wręcz nie chcę zapomnieć. Czy mój mózg jest zbudowany z innych komórek? A mimo to nie zazdroszczę ci. Naprawdę jesteś aż tak szczęśliwa z człowiekiem, którego tyle lat traktowałaś jak brata?” Najwyraźniej jednak tak było i Ala oczywiście życzyła Barbarze jak najlepiej. Życzyła, ale podświadomie czegoś się bała. Coś tu było nie tak. Tak właśnie pomyślała, a było to dokładnie to samo wrażenie, jakiego doznała, gdy przedstawiano jej w Zurychu Olafa. Wtedy też pomyślała, że coś jest nie tak.

Zdumiewał ją też Robert, bo zawsze uważała go niemal za kandydata na mnicha. Skoro nie skłoniła go do grzechu taka dziewczyna jak Nicole Perrier, a i on nie skusił jej, to – zdaniem Ali – znaczyło, że nikt nie jest w stanie wykrzesać iskier z jej brata. A jednak – potrafiła tego dokonać dziewczyna, którą przez całe lata traktował jak siostrę. „Po raz kolejny, Alicjo Matzer, możesz się przekonać, jaka jesteś ograniczona” – myślała z ironią sama o sobie. „Może i umiesz dobrze grać na fortepianie, lecz na nutach znasz się lepiej niż na ludziach. A właściwie śmiało można powiedzieć, że na ludziach nie znasz się wcale. Siedź, patrz i ucz się od innych. Spałaś z mężczyzną, który już od miesięcy jest szczęśliwie żonaty, i ciągle nie chcesz przestać o nim myśleć. Boisz się jak ognia nowej znajomości, a teraz siedzisz przy stole i kraczesz jak stara panna, że coś tu jest nie tak. A to z tobą, Alicjo Matzer, coś jest nie tak”. Wtedy jednak spojrzała przelotnie na Martę, na ojca i nagle do niej dotarło, że oni też podzielają jej niepokój. Nie okazywali tego ostentacyjnie i tylko bardzo wnikliwy obserwator mógł to zauważyć. Ala zauważyła, tak jak przed laty. Dokładnie, tak jak przed laty ona, jej ojciec i macocha czuli to samo. Wystraszyła się tej myśli i postanowiła odrzucić ją precz. I aby odwrócić uwagę, przyjrzała się uważnie Karolkowi. No cóż, dziecko jak dziecko. Ala nigdy nie szczebiotała, wzorem większości kobiet, nad małymi dziećmi. Malec był jednak uroczy i rzeczywiście podobny do Basi. Całe szczęście. Niczym amorek przytulał się do matki, jakby był jej częścią, jakby byli jednym. – Nasza pani to już teraz zupełnie inny człowiek jest – mówiła Felicja Józefowa, gdy Ala swoim dawnym zwyczajem poszła pogwarzyć ze służącymi w kuchni. – A jużci – poświadczyła Marcjanna. – Poweselała, mniej pracuje, więcej ją do ludzi ciągnie, a dla tego małego aniołka głowę całkiem straciła. Czasem tylko jakoś tak się zamyśla, ale to przecie normalna ludzka rzecz. – Pewno, że to aniołek, a nie dziecko – poświadczyła Perlicka, której także humor się poprawiał na wspomnienie Karolka. – Wielka to radość w całym domu, panienko. My tu wszystkie tak mówimy. Cały dom jakby odżył przez ten rok. A tu zaraz następne dziecko będzie. Tak ma być, to znak Boży. Im więcej dzieci w domu, tym lepiej. A i pana Roberta to w domu zatrzyma na jakiś czas przynajmniej. Niebożątko, pani Basia, już dawno

o tym marzyła. – A co wy, Perlicka, takie rzeczy przy panience mówicie – oburzyły się niektóre służące. – A co to? Czy ona nie wie? – włączyła się kucharka Józefowa. – Same baby my tu. Napije się panienka herbaty z nami, po dawnemu. – Doczekać się nie mogłam – odparła wesoło Ala. Dobrze czuła się w tej kuchni, lepiej niż na salonach z widokiem na gruchającą do siebie parę małżonków. Wśród tych prostych kobiet zawsze najłatwiej porządkowała własne emocje i myśli. – No i… Zaraz, co to ja mówiłam? – podjęła na nowo Józefowa, wycierając ścierką stół i przygotowując herbatę. – Aha, o pannie… o pani Basi. Tak, tak, panienko. My tu wszystkie wiemy, jak jest. Pan Robert, nie powiem… dobry, przystojny, uczony i świata ciekawy. Ale ona tu sama siedzi. Młoda jest i chłopa jej trzeba nie tylko od święta. – Felicjo! Dziewki są w kuchni, a wiadomo, jakie to głupie! – krzyknęła Antoniowa. – A panienka Basia to już nie panienka, tylko pani – dodała. Lecz Felicja nie przejęła się jej słowami. W kuchni królowała ona i zawsze mówiła, co jej się spodoba. – Panna Basia jakoś szczególnie potrzebuje miłości – mówiła w niezwykłym dla niej zamyśleniu. – Ma w sobie taką chęć do kochania, co u kobiety może i nie dziwne. I serce ma do dzieci. Znam ją od małego, to wiem, ile jest warta. Prawdziwie pan Robert ma łaskę u Boga za taką żonę. A i ona świata za nim nie widzi. Nawet nie ma co porównywać, jak to było z tamtym. – Westchnęła, a po chwili, już innym tonem, znacząco dodała: – I dla mnie ona zawsze będzie panienką Basią, chociaż przecież wiem, że już nie panna, a mężatka. Pozostałe kobiety w kuchni z aprobatą pokiwały głowami. – Nie mówcie byle czego, Felicjo, bo i za tamtym „lordem” całym sercem była. Wszystkie widziałyśmy – zaprotestowała Marcjanna. – Boście wszystkie kochały się w nim, jak i panna Basia – odburknęła Perlicka, która do tej pory przy każdej okazji dawała do zrozumienia, że należała do bardzo wąskiego grona tych, co się na tym „gagatku” poznały. Spojrzała przy tym z ukontentowaniem na Alę, która wtedy również podzielać miała – w powszechnym przekonaniu – ten pogląd. Ala o mały

włos a spaliłaby sobie w tym momencie przełyk, bowiem upiła spory łyk wrzątku. W kuchni zapadło na moment kłopotliwe milczenie i reszta kobiet zajęła się energiczniej własną pracą. Milczenie przerwała dopiero Katarzyna Antoniowa, i to w sposób, jaki wszystkimi wstrząsnął szczególnie. – To prawda, że panna Basia do kochania skora. Ledwo tamtego przepędziła, a już z panem Robertem się prowadzała. I żeby tylko prowadzała… – Katarzyno, na miły Bóg! – syknęły pozostałe kobiety i spojrzały przy tym na Alę, spodziewając się jej oburzonej reakcji. Ona jednak, kompletnie zaskoczona, milczała. – Panienka wybaczy – wymamrotała Felicja, mierząc przy tym Katarzynę piorunującym spojrzeniem. Ala skinęła tylko głową, lecz oburzenia nie czuła żadnego. Sama musiała uporać się ze sobą. – Przecież nie potępiam panny Barbary – mówiła dalej obojętnie Antoniowa, choć smutek i jakaś niechęć pojawiły się w jej głosie. – Młoda jest, krew w niej gorąca… Podobna do ojca… Nie sarkajcie, bo dobrze wiecie, że tak jest. Nie zmienicie też tego, co było. A wiadomo wszystkim, jak było. Jest szczęśliwa, ma miłość i tak… łatwo jej o dziecko. Ostatnie słowa niemal wyrzuciła z siebie niczym bolący wrzód, po czym szybko wyszła. Kobiety popatrzyły na siebie bezradnie. – Skaranie z tą Katarzyną – gderała Perlicka, jakby chciała usprawiedliwić całą sytuację przed Alą. – Tak czasem kracze, że słuchać nie sposób. Złość ją zżera, że panna Basia będzie mieć następne dziecko, a jej Zośka nawet jednego doczekać się nie może. Ala czuła, że herbata dziś wyjątkowo nie chce przepływać jej przez gardło. Ostrożnie odstawiła filiżankę i z przestrachem popatrzyła na Perlicką. – Już ponad rok, jak Zośka poszła za młodego Lubowicza, i nic – kontynuowała służąca. – A wiadomo, że Antoniowie wnuków wyglądają. Każdy przecie wygląda. Antoni za tym małym Karolkiem to jest, proszę panienki, całym sercem. Antoniowa to już inna sprawa. Nie umie sobie kobieta wytłumaczyć. – A panna Alicja co tak nagle posmutniała? – zagadnęła Felicja, widząc

zmianę w wyrazie twarzy dziewczyny. – Nie trzeba tak się przejmować gadaniem starych bab. O sobie trzeba w końcu pomyśleć. Kiedyż to poznamy wybranka panienki i zatańczymy na weselu? – Nie wasza sprawa, Felicjo – zgromiła ją Marcjanna, widząc, że dziewczyna bardzo się zmieszała. – Chyba nikt się tego nigdy nie doczeka – rzekła w końcu Ala, wstając od stołu. – W przeciwieństwie do Basi niełatwo mi o miłość i potrzeby nie czuję. Dziękuję za herbatę. Gdy wyszła, kobiety popatrzyły na siebie zakłopotane. – Obrazić się nie obraziła – zawyrokowała Felicja. – Ot, ma takie zwyczaje z wielkiego świata. – Co nam do tego – odparła Perlicka. – Nie chowała się tutaj i żyje po swojemu. – Coś jest z nią nie tak – zastanawiała się dalej Felicja. – Młoda jest i chociaż nie taka piękna jak panna Basia, to przecież ma w sobie to coś… Chłopom się podoba, widać, jak na nią patrzą. Modlę się, aby ją który w końcu zechciał za żonę, bo inaczej zmarnuje się dziewczyna. – Woli Bożej widać nie ma – oznajmiła Perlicka. – Młodziutkie to takie jeszcze… Nic się nie zmieniła, odkąd tu wtenczas była. Czasu jej trzeba i tyle. Jeszcze tylko z jedną sprawą musiała się Ala uporać na samym początku pobytu w Zaborowie. Ulokowano ją w tym samym pokoju, co poprzednim razem. Marta i Barbara sądziły, że sprawi jej to przyjemność. Oczywiście serdecznie im podziękowała. „Wdzięczna” była jednak tylko w słowach, nawet bardzo. Teraz stała w progu i ponownie starała się uspokoić. Tam jest okno, za którym rozciąga się widok na las. Tak jak wtedy… Ciekawe, czy tak jak wtedy błądzą tam zjawy wszelkiej maści? Pospiesznie podeszła, aby zasunąć zasłony, ale nie zrobiła tego zbyt szybko. Zdążyła zobaczyć jego, jak zasłaniał to okno. Zobaczyła fotel, w którym czytała wtedy książki, czekając na jego odwiedziny. Zobaczyła lustro, w którym rankami oglądała swoje błyszczące z podniecenia oczy. I wreszcie spojrzała na łóżko, w którym… „Poradzę sobie, w końcu sobie poradzę” – myślała mimo wszystko, w końcu zasypiając. „Aż taka niemądra i słaba przecież nie jestem. W każdym razie do końca życia taka nie będę”.

Rozdział 32 W pewnym momencie rzeczywiście potrafiła odsunąć od siebie wspomnienia, chociaż nie była to wyłącznie zasługa jej siły woli. Zadecydowały tu czynniki zupełnie innej natury. Nagle stała się bardzo potrzebna w Zaborowie, i to nie tylko jako wyczekiwany z utęsknieniem gość, ale jako bardzo konkretna i praktyczna pomoc. To zresztą sprawiło, że nie mogła go opuścić niemal przez cały następny rok. Otóż druga ciąża Basi miała już zupełnie inny przebieg niż pierwsza. Początkowo były to zwykłe dolegliwości, jak to na ogół bywa w pierwszych trzech miesiącach. Nie komplikowały one jednak życia przyszłej matce, a bardzo chciała ona czerpać z tego życia jak najwięcej przyjemności, we wszelkim tego słowa znaczeniu. Potem jednak było już zdecydowanie gorzej. Dolegliwości, zamiast stopniowo ustępować, zaczęły się nasilać. Z każdym niemal dniem było coraz gorzej, a zdarzało się i tak, że Barbara nie wstawała z łóżka. Niemoc nawiedzała ją w czasie, gdy większość ciężarnych kobiet odzyskuje siły po pierwszym, trudnym okresie. Basia niestety znalazła się w tej mniejszości, która miała doświadczenia odwrotne. Wyglądała coraz gorzej. Początkowo niepokojąco schudła, ale potem zaczęła szybko przybierać na wadze i wręcz puchnąć. Musiała też ściąć mocno osłabione i wychodzące całymi garściami włosy, a to szczególnie ją zasmuciło. – Były takie piękne – żaliła się, dotykając krótkich kosmyków. – Wyglądam teraz potwornie. Wstyd mi przed Robertem. Chciałam być piękna dla niego. A teraz? Znowu jesteśmy osobno… Nawet śpimy osobno. Ostatnie zdanie wyrzuciła z siebie z bólem i zawstydzeniem. Nikomu innemu oprócz Ali nie powiedziałaby tego tak otwarcie. Jednak przyjaciółka była wyjątkiem. Tak jak niegdyś, tak i teraz zwierzała się siostrze Roberta ze wszystkiego. Musiała przed kimś wypowiedzieć swój strach, ból i problemy. Musiała się przed kimś wypłakać. Ala nadawała się do tego znakomicie, bo była cudownym, wymarzonym słuchaczem. Nie zadawała przy tym zbędnych pytań, nie wykonywała denerwujących gestów, nie wypowiadała pustych słów pocieszenia. Cierpliwie słuchała. Skupiona, wyciszona, trzymała za rękę i pozwalała mówić. Zawsze taka była, także wtedy, gdy Basia zwierzała jej się ze swojego pożycia z Olafem. I Barbara to

zapamiętała. Wdzięczna też była teraz za obecność szwagierki, którą nazywała siostrą, i nie szczędziła słów, aby wdzięczność tę wyrazić. – Dobrze, że jesteś tutaj – mówiła. – Zawsze pragnęłam mieć siostrę i cieszę się ogromnie, że ty nią jesteś. Tak jakbyś naprawdę nią była… Brakowało mi ciebie przez te dwa lata, ale przecież rozumiem, że masz swoje życie. – Tak jak ty, kochana – przypomniała jej Ala, poprawiając poduszki. Był to jeden z gorszych dni Barbary, więc bardziej niż kiedy indziej pragnęła rozmowy. – Jesteś taka mądra – rzekła cicho. – Tyle razy chciałam być taka jak ty. – Nie warto – odparła Ala żartobliwym tonem, lecz naprawdę tak myślała. – Gdybym miała córkę, chciałabym, aby była podobna do ciebie. To jest możliwe, wszak byłabyś jej ciotką. Jesteś taka mądra, inteligentna i rozsądna. Taka błyskotliwa… – Uważaj, bo słuchając tych komplementów, stanę się dodatkowo nadęta i zarozumiała. – Mnie tych cech zawsze brakowało – kontynuowała Basia, jakby nie słysząc poprzednich słów szwagierki. – Nie mogę być dla twojego brata równorzędną partnerką do rozmowy. Myślałam jednak, że zadowolę go… fizycznie, bo podobam mu się i lubi mnie w łóżku. Wybacz, że mówię ci takie rzeczy. Nikomu innemu nie wyznałabym tego. Tak się jednak boję. Tyle czasu go nie widziałam i znowu nie mogę z nim żyć jak żona z mężem. – Robert nie tylko dlatego cię kocha – odparła Ala, chociaż nie była tego całkiem pewna. – Mało wiem o małżeństwie jako takim i niewiele znam dobrych przykładów. Myślę jednak, że to nie tylko o takie sprawy chodzi. Podobasz się mojemu bratu, bo jesteś piękna i dobra, ale on przecież także jako lekarz wie, że skoro spodziewasz się dziecka, to masz prawo gorzej funkcjonować. Potem wszystko będzie jak dawniej. – Chciałam mieć z nim dziecko. Nasze naprawdę wspólne dziecko. Chciałam je mieć jak najszybciej, ale nie przypuszczałam, że będę taka chora. Przy Karolku wszystko poszło gładko. Myślałam, że pomimo mojego stanu będziemy mogli z Robertem żyć ze sobą najdłużej, jak się tylko da. Och, Alu! A jeśli on… zatęskni do kobiety, do jakiejkolwiek kobiety? Co ja

wtedy zrobię? Przecież jest młody i… – Co ty mówisz? – Ala spojrzała zszokowana na bratową. – Nie wolno ci tak myśleć! Ludzie, którzy naprawdę się kochają, rozstają się czasami na całe lata, a mimo to pozostają sobie wierni. – Skąd to wiesz? – Znam takich ludzi – skłamała Ala i dodała: – Przecież twój mąż przez cały rok był w Afryce. Żyłaś w podobnym strachu i udręce przez cały ten rok? – Nie – westchnęła Basia. – W ogóle o tym nie myślałam. Tyle że twój brat się zmienił, sama to widzisz. Kiedyś był zamknięty w sobie i nie potrzebował towarzystwa kobiet. Teraz zachowuje się jak typowy mężczyzna, spragniony fizycznych kontaktów. – Dzieje się tak dzięki tobie – zapewniła ją Ala. – Sama widzę, jak jest w tobie zakochany. – Lecz ja nie mogę mu tego dać. Leżę tu chora, brzydka, straciłam włosy, mam obrzydliwe plamy na twarzy. O reszcie ciała nawet nie wspomnę. – Nie możesz mu przecież zawsze tym ciałem służyć! Czasem masz prawo chorować! Wybacz, że to mówię. Ala na moment straciła cierpliwość. Zirytowało ją bowiem i przeraziło podejście Barbary do tego, czym jest małżeństwo. Zaraz jednak zreflektowała się. Bratowa była brzemienna, źle się czuła. Była może przewrażliwiona i mówiła ciągle o tym samym, ale przecież jako kobieta ciężarna miała prawo i do tego. Miała prawo do częstego płaczu i narzekania, mogła się także obrazić o każde słowo. Jednak… nie obraziła się. Przeciwnie, spojrzała na Alę z wyrozumiałym uśmiechem i pewnym poczuciem wyższości. – Nie rozumiesz jeszcze tego – powiedziała pewnym siebie tonem, jaki doświadczona kobieta przybiera niekiedy wobec młodej dziewczyny. – Kiedyś, mam nadzieję, poznasz i to. Z twoim bratem jest mi po prostu dobrze. Nie służę mu ciałem, nie poświęcam się. Pragnę to robić. Odczarował mnie po tamtym mężczyźnie. Opowiadałam ci, jak było z Olafem. Tylko ból i upokorzenie. Do dziś, mimo wszystko, nie rozumiem dlaczego. Gdy pomyślę, że tak wyglądałoby moje życie, gdybym za niego wyszła… Lecz twój brat to zupełnie inna opowieść. Nie przypuszczałam wcześniej, że miłość może być taka piękna, że tyle w niej rozkoszy… Obyś

i ty tego zaznała, siostro. Myślisz pewnie, że jestem nieprzyzwoita? Ala przez moment siedziała jak skamieniała, zanim wreszcie pokręciła przecząco głową. Nie wiedziała, co teraz powiedzieć. Jak by to było dobrze zrzucić z siebie ten ciężar wspomnień, winy, własnego uczucia! Jednak to było niemożliwe. Nigdy nie będzie możliwe. – Jaka paskudna jesień – mówiła znowu Basia, patrząc na zalane deszczem szyby. – Dobrze, że w samą porę wszystko zebrano z pól. Taka pogoda przynosi złe myśli. – To prawda. Gdy zaświeci słońce, inaczej na wszystko spojrzysz. – Alu, muszę ci coś powiedzieć. Muszę cię o coś poprosić – rzekła Barbara, zupełnie już innym tonem. – Czego sobie życzysz? – Kocham cię i ufam ci. Jesteś siostrą mojego męża i ciotką moich dzieci. Pomożesz mi? – Oczywiście, że ci pomogę. Wprawdzie słabo znam się na dzieciach, ale zapewniam cię, że będę je kochać i zajmę się nimi za każdym razem, gdy będę tu przyjeżdżać albo gdy one odwiedzą mnie. Postaram się też, aby dziecko nie wypadło mi z rąk – żartowała wesoło i swobodnie. Bratowa jednak była poważna. Patrzyła na Alicję z napięciem i bardzo uważnie. – Posłuchaj mnie teraz i nie przerywaj – poprosiła. – Może to, co teraz powiem, to bzdury, a może i nie. Ufam ci bardziej niż własnej matce. Jej nigdy nie powiedziałabym tego wszystkiego, co tobie. Nie umiem tak bezczynnie leżeć. Nie umiem też godzinami skupiać się na lekturze. Matka nauczyła mnie miłości do pracy, nie do książek. Czas mi się dłuży i różne myśli przychodzą mi do głowy. Mogę przecież umrzeć. Nie przerywaj mi, proszę. Nieraz naprawdę jest ze mną źle. Mogę umrzeć, a Roberta często nie będzie w domu. Nie zna się w dodatku na dzieciach, chociaż je kocha. Dzieciom bez ojca źle, ale jeszcze gorzej bez matki. „Mnie nie było źle bez ojca i matki. Może jednak z nimi byłoby mi znacznie lepiej?” – przemknęło Ali przez myśl. Słowa bratowej ją poraziły, ale zawierały w sobie prawdę, a każdym razie okrutną możliwość. Nie przerywała więc i słuchała w skupieniu. – Nie chcę wiązać ci życia, lecz muszę cię prosić. Gdyby coś się jednak ze mną stało… czy pomożesz mojej matce wychować moje dzieci?

Ali pociemniało w oczach, lecz wiedziała, że chorej nie interesują puste zapewnienia, że wszystko będzie dobrze. Niestety, nikt nie mógł tego zagwarantować. Ewentualne spełnienie prośby Barbary oznaczało radykalną rewolucję w życiu. Wszystko byłoby postawione na głowie. Ala jednak nie miała wątpliwości, że jej odpowiedź mogła być tylko jedna. – To chyba oczywiste, Basiu. Jesteśmy rodziną i twoje dzieci nigdy nie pozostaną same. Zawsze będziesz mogła na mnie liczyć. – Wiedziałam o tym zawsze, ale chciałam to usłyszeć – wyszeptała Barbara z widoczną ulgą, a potem ujęła rękę szwagierki i dodała: – Pamiętaj, że jeśli wyjdę z tego cało, to i ty będziesz mogła na mnie liczyć. Zawsze i wszędzie. – Zapamiętam to sobie – odparła wesoło Ala i zaraz zacisnęła zęby, aby się nie rozpłakać. – Jeszcze jedno, kochana, już ostania sprawa… – Tak, słucham cię. – Ala już nie miała ochoty silić się na sztuczną wesołość. Miała dziwne wrażenie, że śmierć czai się gdzieś blisko. Była zdecydowana, bez żadnych wątpliwości spełnić każdą prośbę tej biednej, całe życie spragnionej uczuć, chorej, brzemiennej kobiety. – Obiecaj mi, że nie wyjedziesz, dopóki to dziecko się nie urodzi – poprosiła Barbara i dodała bardzo cicho, prawie niedosłyszalnie: – Jeśli się urodzi… – Cały czas tu będę – obiecała Ala i dopiero wtedy jej własny głos odmówił jej posłuszeństwa.

Rozdział 33 Drogi Raulu! Nie wiem, kiedy wrócę i niczego nie mogę Ci obiecać. Nie zamierzam zostawać tu na całe życie, gdyż tęsknię za Tobą i za innymi, brakuje mi też Paryża niemal jak powietrza, ale jestem teraz potrzebna mojej rodzinie. Może się też zdarzyć, że będę potrzebna jeszcze długo, może bardzo długo. Oby tak się nie stało, drogi Przyjacielu, ale nie mogę już niczego być pewna. Nie chcę Cię wiązać pilnowaniem mojego domu i spraw. Przed moim wyjazdem wspominałeś mi swoich planach podróży do Ameryki. Postanowiłam więc, że wynajmę mój dom, na razie na kilka miesięcy, a potem zobaczę, co dalej. René Guiscard i Dominique mogą tam zamieszkać, przy okazji zaopiekują się moim dobytkiem. Pisałam już do René i ustaliliśmy warunki. Nie interesują mnie pieniądze. Wiem zresztą, że René nigdy ich nie ma. W zamian za to zajmie się rachunkami i zadba o wszystko. Wiem wprawdzie, że jest mniej praktyczny niż księżyc ukryty za chmurami, ale na szczęście Dominique będzie miała na wszystko oko. Nie wiem, drogi Przyjacielu, kiedy znowu się zobaczymy, ale myślę, że w końcu to nastąpi. Chyba że Ty i Jeanne postanowicie nie wracać już do Francji. Jak już wspomniałam, muszę tu teraz zostać. Moja bratowa bardzo źle się czuje. Mój brat przyjeżdża do Zaborowa tak często, jak to tylko możliwe, ale ma praktykę lekarską w Warszawie. Ojciec – to samo. Marta nie poradziłaby sobie sama z prowadzeniem majątku i opieką na wnukiem. Sama zresztą jest w złej formie, żyje w ciągłej obawie o córkę. Potrzebuje mojego wsparcia, obie go potrzebują. Poza tym muszę wykonywać całą tę pracę, która niegdyś należała do Barbary. Może trudno Ci w to uwierzyć, bo jak wiesz, miałam zawsze dwie lewe ręce do wszystkiego poza graniem na fortepianie. Sam jednak głosiłeś w swoim czasie, że konieczność zmienia człowieka. Nie uwierzysz, drogi Przyjacielu, lecz Alice Matzer nie tylko umie już gotować, ale także przemierza dziennie całe kilometry biegając po pałacu i obejściu,

dogląda licznej służby, zajmuje się rachunkami i korespondencją. Ta sama Alice, która tygodniami nie odpowiadała na listy, nie pamiętała, gdzie odłożyła korespondencję do niej przychodzącą – teraz regularnie pisze, odpowiada na listy i segreguje je. Pamiętam, jaką męczarnią były dla mnie rachunki w szkole. Godzinami bez rezultatu siedziałam nad zadaniami matematycznymi. Teraz bez ołówka w ręku, w myślach dokonuję szeregu obliczeń. Dokładnie tak jak Basia, która sama siebie uważała za tępą, a która wprawiała mnie w zdumienie, licząc szybko, w pamięci dodając lub odejmując całe kolumny liczb. Nie mogłam nadziwić się bystrością jej umysłu w tej dziedzinie. Tak samo było z Nicole Perrier, no ale ona to już całkiem inna historia. Nicole pasjonująca się naukami ścisłymi to dla mnie prawdziwa abstrakcja matematyczna. Teraz i ja nauczyłam się szybko liczyć i szybko podejmować praktyczne decyzje, choć do geniuszu panny Perrier jeszcze mi daleko. Coraz więcej czasu spędzam też w kuchni. Kobiety tam pracujące lamentują nad… moimi rękami. – Zniszczy sobie panienka ręce – mówią. – Nie będzie panienka mogła grać na fortepianie. O moją muzykę martwią się bowiem tak samo jak Ty. Musisz bowiem wiedzieć, że jednak koncertuję. Robiłam to zresztą również w czasie poprzedniego pobytu w Zaborowie. Prawie każdej niedzieli gram dla całego domu, a czasem i dla gości z sąsiedztwa. Nawet sobie nie wyobrażasz, jak ci ludzie potrafią słuchać! Jak zaczarowani! Nawet to małe dziecko! Czy potrafisz sobie wyobrazić swoją nieznośną przyjaciółkę zajmującą się dzieckiem? Dla mnie samej to niepojęte i była to ostatnia rzecz, jaką pragnęłam tu robić, lecz stało się. Ten mały chłopczyk nie miał nigdy żadnej mamki, opiekunki czy bony. Rzecz to niepojęta w ziemiańskim domu, ale w Zaborowie takie zawsze panowały zasady. Basia też tak była wychowywana, była pupilką wszystkich. Dopóki dopisywało jej zdrowie, sama zajmowała się swoim dzieckiem, niemal bez przerwy. Synek wydawał się do niej przyklejony. Teraz, nie wiem nawet kiedy, ten mały przykleił się do mnie. Wszędzie mi towarzyszy, wdrapuje się na moje kolana, uwielbia bawić się ze mną i w domu, i w ogrodzie. Początkowo nie byłam tym specjalnie zachwycona. Lubię wprawdzie ludzi (dorosłych), lecz lubię także pobyć

sama. Marzyłam na przykład o długich samotnych spacerach. Rzadko to jednak się zdarza, bo czasu mam na to mało i to dziecko zaraz wszędzie zaczyna mnie szukać. – Zastępuje mu panienka matkę – powiadają służące. – Czuje, że z matką jest źle, a pani jest kimś bliskim. Boję się takich słów, jako że zawierają groźne proroctwo dla Barbary. Niestety, trzeba spojrzeć prawdzie w oczy. Ciężko to pisać, ale może być różnie. Pokochałam to dziecko, Raulu, choć z różnych powodów sądziłam wcześniej, że to nie będzie możliwe. Trudno go jednak nie kochać, bo jest taki słodki, grzeczny i nie sprawia żadnych problemów. Potrafi przy mnie spokojnie siedzieć i nie naprzykrza się, gdy jestem zajęta pracą. Doszło do tego, że towarzyszy mi nawet w kuchni, gdy rozmawiam tam z kobietami i piję z nimi herbatę. One oczywiście są tym zachwycone i rozczulone. Kiedyś usłyszałam, jak Antoniowa rozmawiała na mój temat z Martą. Nie widziały mnie i nie przypuszczały, że je usłyszę. – Dobrze by było, aby panna Alicja została tu z nami już na dobre. Trudno sobie wyobrazić dom bez niej. – Dałby to Bóg – westchnęła Marta. – Chciałam tego całe lata. Jest dla mnie jak córka. Lecz teraz ona ma swoje życie i czas, aby pomyślała o własnym szczęściu. Tak więc widzisz, że nikt przemocą zatrzymywać mnie tu nie będzie. Na razie jednak jestem bardzo potrzebna. Do zobaczenia zatem, drogi Przyjacielu. Pozdrów ode mnie Jeanne. Nie martw się o mnie, poradzę sobie. Życzę ci szczęścia, cokolwiek postanowisz. Obyś je znalazł, choćby już na stałe u boku Jeanne. Ala odłożyła pióro i zapatrzyła się w mrok za oknem. Wcześnie już teraz zapadał. Bała się jesieni na galicyjskiej wsi, choć wiedziała, że dla mieszkających tu ludzi była czasem, gdy zwalniali tempo życia i wraz z przyrodą szykowali się do zimowego przestoju. Obawiała się początkowo tych długich, bezsensownych i melancholijnych wieczorów. Bała się, że zacznie rozpaczliwie tęsknić za roziskrzonym światłami pełnym życia Paryżem. Trwał tam właśnie nowy sezon w teatrze, operze, w salach koncertowych, muzeach i modzie. Wszystko, co kochała i czym wypełnione było do tej pory jej życie. A jednak przekonała się, że jesień w Zaborowie

miała również swoją urodę i nawet jej melancholia zawierała w sobie element jakiegoś pozytywnego, tęsknego oczekiwania na rzeczy dobre. Nawet te krótkie, późnojesienne dni, gdy jeździła jednokonką po sprawozdania do kolejnych dzierżawców, miały w sobie jakiś trudny do zdefiniowania wdzięk. Urocze były te przejażdżki przez osnute łagodną szarugą puste pola i łąki, te powroty, gdy zapadał wczesny zmrok, a w oddali jarzyły się światła domostw. Polubiła też wieczory przy kominku, w którym wesoło trzaskał ogień, usypiające ciepło, które ją wtedy ogarniało, zabawy z Karolkiem i rozmowy z Martą. – Ładnie ci z tym dzieckiem – stwierdziła kiedyś Marta, patrząc z uśmiechem na Alę siedzącą na dywanie przed kominkiem razem z przytulonym do niej Karolkiem. – Z panny Alicji będzie kiedyś wzorowa żona i matka – stwierdziła Marcjanna, która wniosła akurat w tym momencie zastawę do herbaty. – Z dzieckiem panience do twarzy, a i niejeden kawaler też by chętnie sprawdził, czy do panienki pasuje. – Marcjanna by tylko kojarzyła pary – odparła pobłażliwie Marta. – A bo to jedyne, co warto robić, proszę łaskawej pani. Ja sama dwóch mężów pochowałam, a i za trzeciego pójdę, jak mi się trafi. Ciężko na świecie bez kochania, ja swoje wiem i nikt mnie nie przekona. A niejeden z młodych panów z sąsiedztwa ogląda się za panną Alicją, tak jak kiedyś za panną Basią. Ala nie odpowiedziała. Marta także nie podjęła tematu. Obie jednak wiedziały, że cała służba marzyła, aby dziewczyna została w Zaborowie, poznała tu przeznaczonego dla niej męża i niedaleko stąd założyła własne gniazdo. Miesiąc później przyszedł list od Raula. Istotnie, opuszczał Francję i wyjeżdżał do Nowego Jorku. Nie wiem, Alice, czy na miesiąc, czy na kilka lat, czy na całe życie. Podobnie jak Ty niczego nie planuję i z nikim nie wiążę życia. Nudno i ciasno zrobiło się w Paryżu i poszukam nowych wyzwań. Jeśli chodzi o Jeanne, to przyjęła Twoje pozdrowienia i przesyła Ci własne. Nie będzie mi jednak towarzyszyła. Jeanne to już przeszłość, ale obiecała mi dawać baczenie na moją kamienicę.

Ala uśmiechnęła się lekko i westchnęła na myśl o przyjacielu. Nie rezygnował z żadnej okazji, jaką dawało mu życie. Nie potrafił tak po prostu zadowolić się tym, co już miał. Umiał ciężko harować, uwielbiał ryzyko, i to niekiedy na samej krawędzi, garściami czerpał z wszelkich uciech i przyjemności. Samotny był tylko wtedy, gdy sam tego zapragnął. Kobiety u jego boku zmieniały się jak w kalejdoskopie. Gdy rozstawał się z nimi, robił to z prawdziwą galanterią i nigdy nie ranił niczyich uczuć. Gdy zachodziła taka potrzeba, jego byłe zawsze mogły liczyć na jego pomoc i pieniądze. Żadnej jednak nie miał zamiaru poślubić, z żadną (od śmierci Emily) nie związał się na dłużej. Twierdził, że tak jest dobrze, że nie wyobraża sobie siebie w roli statecznego męża. – Muszę być sam – tłumaczył Ali, gdy komentowała jego kolejne przygody i rozstania. – Te panie za bardzo mnie krępują. Zresztą po kilku miesiącach, a bywa, że i tygodniach, nie mamy już tematu do rozmowy. Poczuła smutek i dziwną, dojmującą pustkę na myśl o jego wyjeździe i o tym, że nie wiadomo, kiedy znów się zobaczą, może nigdy. Jedyny człowiek, którego nigdy się nie obawiała, któremu mogła powiedzieć wszystko… poza tą jedną, jedyną tajemnicą… Tę tajemnicę będzie zawsze dzieliła z kim innym, z kimś, kto pewnie już o niej zapomniał. „Ja nie zapomnę… Jak mogę zapomnieć, skoro nawet jego dziecko lgnie do mnie jak do matki? Skoro tak bardzo potrzebuje mnie kobieta, którą miał poślubić? Skoro nie mogę opuścić tego domu, w którym kiedyś… po raz pierwszy…” Na początku grudnia spadł śnieg, i to tak głęboki i puszysty, jakiego jeszcze w życiu nie widziała. Świat wyglądał jak obrazek z bajki, którą ktoś czytał jej, gdy była dzieckiem. Nie pamiętała już kto. Na pewno nie byli to jej rodzice. Poszła na krótki spacer do lasu i piękno, jakie tam zobaczyła, aż ścisnęło ją za serce. I ta cisza, która tak koiła myśli! – Miejmy nadzieję, że czekają nas dobre święta – powiedziała tego samego wieczora Marta, gdy obie dokonywały podsumowania korespondencji i rachunków. Myślała oczywiście o córce, która wciąż czuła się źle, choć jej stan przynajmniej nie pogarszał się jeszcze bardziej. – Chciałabym, aby Joachim przyjechał jak najszybciej – dodała po chwili.

– Ojciec ma przyjechać za dwa tygodnie – odparła Ala, nie podnosząc głowy znad stosu papierów. – Tak, wiem… Lecz wolałabym, aby przyjechał wcześniej i został tu na dłużej. Jest… jest znakomitym lekarzem. – Marta zaczęła chaotycznie przerzucać korespondencję. – Nie bój się, Marto. Basia nie czuje się gorzej – szepnęła Ala. – Nie czuje się też lepiej. To za długo trwa. Opadła z sił i obawiam się, że nie wystarczy jej ich na poród. – Robert mówił, że powinna rodzić w szpitalu – zauważyła Ala z pewnym wahaniem w głosie. – Co za różnica, szpital czy dom. Nawet nie wiem, jak miałaby dotrzeć do tego szpitala, skoro czasem nawet nie jest w stanie podnieść głowy. Szczerze mówiąc, uważam, że Robert powinien przerwać praktykę w Warszawie i przynajmniej przez pewien czas zamieszkać tutaj. – Powinni być teraz razem – zgodziła się Ala. – Basia powinna być z nim teraz w Warszawie. Tam są szpitale i najlepsi lekarze. – Wiem. Tam urodziła Karolka i wszystko było dobrze. Obyło się bez szpitala. Joachim i Robert byli na miejscu. Tak miało być i tym razem. Na zimę miała pojechać do Warszawy i zostać tam do rozwiązania. Niestety jej stan tak się pogorszył, że nie może być mowy o żadnej podróży. Straciłaby zapewne dziecko po drodze, o ile sama nie pożegnałaby się przy okazji z życiem. – Robert i ojciec przyjadą tu przecież na czas rozwiązania – uspokajała Ala, chociaż sama w tym momencie zaczęła się bać. – Może być źle, Alu. – Marta potrząsnęła głową i dodała głucho: – Możemy ją stracić. Ala odłożyła papiery i ujęła dłonie macochy. Nie do wiary, że obie z Martą do niedawna były sobie obce. – Robert wspominał, że w razie czego przyjedzie tu jak najszybciej – przypomniała. – Robert to za mało. Jest jeszcze młody i nie ma takiego doświadczenia jak Joachim. Będziemy tu potrzebować najlepszego lekarza pod słońcem. – Ojciec to dobrze zorganizuje, jestem pewna. Ala starała się uspokoić nie tylko Martę, lecz również siebie. Macocha poklepała ją przyjaźnie po dłoni i ponownie sięgnęła po papiery, nie mogła

jednak na niczym się skupić. Wreszcie dała sobie spokój i odłożyła je na bok. – Mówiła mi – rzekła nagle cicho. – Podobno obiecałaś jej… zająć się dzieckiem lub dziećmi w razie gdyby… Ala skinęła głową. Wolałaby nie prowadzić takiej rozmowy nocą. Noc przynosiła ze sobą obawy i strach i zwielokrotniała każdy problem. – Wiem, że obiecałaś – mówiła dalej Marta. – Wiem też, że dotrzymałabyś słowa. Ja jednak zwalniam cię z tej obietnicy. Nie jestem jeszcze stara i w razie czego poradzę sobie. Mam męża, który mi pomoże. Ty musisz sobie ułożyć własne życie. Wiem, wiem, masz swoje poglądy i priorytety. Jednak nie oszukamy natury. Kobieta może robić wiele rzeczy w życiu tak dobrze jak mężczyzna, ale niczego nie zrobi lepiej niż zajmowanie się własną rodziną. Tak to już jest odgórnie urządzone przez Opatrzność. Powinnaś kogoś pokochać, poślubić i wychowywać własne dzieci. Powie ci to i wielmożna pani, i podkuchenna. – Marto… być może. Ja jednak nie spotkałam nikogo, kogo mogłabym poślubić. – Ileż to razy słyszałam od Baśki, że nie chce słyszeć o małżeństwie bez miłości. – Marta uśmiechnęła się gorzko. – Wiem, że wy, młode, myślicie, że bez uczucia nie można niczego zbudować. – Ja tak nie myślę. Ja wiem, że samo uczucie nie gwarantuje trwałości małżeństwa. Może przeminąć. Poza tak zwanym uczuciem musi być coś jeszcze. Zresztą nie ja tu jestem teraz najważniejsza. Teraz musimy myśleć tylko o niej… „Jesteś taka rozsądna, ale ja muszę dbać o obydwie moje córki” – pomyślała Marta, gdy już Alicja pożegnała się z nią i odeszła na noc do swojego pokoju.

Rozdział 34 W połowie grudnia przyjechał Joachim, zaraz po nim Robert, a dom ogarnęło przedświąteczne ożywienie. Nawet Barbara poczuła się lepiej i to do tego stopnia, że zeszła na wigilijną wieczerzę do jadalni. – Wiadomo, pan Robert przyjechał, to od razu jej lepiej. – Perlicka nie miała wątpliwości co do swojej diagnozy. – Oby już było po wszystkim – westchnęła Józefowa. – Ciarki człowieka przechodzą, jak się na tę biedaczkę spojrzy. – Codziennie modlę się, aby to się dobrze skończyło – dodała skruszona już zupełnie Antoniowa. Wydawało się, że najgorsze minęło. Barbara nabrała sił i poprawił jej się humor, tyle że ubolewała nad swoim wyglądem. Bardzo już wtedy przybrała na wadze. – Wyglądam jak słoń – biadoliła. – Choć słoń może poruszać się żwawiej. Nie mam pojęcia, jak mój mąż może teraz na mnie patrzeć. Czasem myślę, że może za wcześnie to wszystko… Że to dziecko mogło jeszcze poczekać. Może lepiej by było, gdybyśmy mogli nacieszyć się dłużej tylko sobą. – A może za rok będzie następne? – Ala uśmiechnęła się podstępnie. – Nawet tak nie żartuj – wystraszyła się Barbara. – I pomyśleć, że sama chciałam mieć dużo dzieci. Teraz sobie nawet nie wyobrażam, że niedługo miałabym przechodzić przez to jeszcze raz. – Mówisz jak królowa Maria Leszczyńska – zaśmiała się Ala i zacytowała: – Co to za życie? Ciągle w ciąży? Ciągle w połogu? Ja wprawdzie wątpię, by pozwoliła sobie na taką uwagę, ale są tacy, co wierzą w to bez cienia wątpliwości. – Ja wierzę – odparła Barbara z sarkazmem. – Dobrze ci się śmiać. Nigdy czegoś takiego nie brałam pod uwagę. Młode panny nie powinny wszak nic o takich rzeczach wiedzieć. Zgodnie z tą zasadą istotnie nic nie wiedziałam. – Ja niewiele więcej – mruknęła Ala, bardziej do siebie niż do bratowej. – Matka miała mnie tylko jedną. Z twoim ojcem nie doczekali się dzieci. Nie wiem nawet, czy brali to pod uwagę. Nie wiem przecież, jak wyglądało ich pożycie intymne.

– Ja nawet nie wiem, czy było jakieś pożycie intymne – dodała Ala z niewinnym wyrazem twarzy. Spojrzały na siebie, zaskoczone własnymi słowami i trochę niepewne, a potem nagle jednocześnie wybuchnęły śmiechem. – Ależ z nas wiedźmy – zawyrokowała Barbara. – Jednak wierz mi, mam już dość. Nie mam ochoty pokazywać się ludziom i, co gorsza, czasami nawet nie wiem, czy jeszcze kocham to dziecko. A przecież zaledwie kilka miesięcy temu szalałam z radości na samą myśl o nim. – Już niedługo, Basiu – pocieszała ją Alicja, czesząc przed lustrem jej osłabione, odrastające włosy. – Myślisz, że będę mu się jeszcze podobać? – spytała lękliwie Barbara. – A ty znowu o tym samym. Robert ocenia nie tylko materię, ale także ducha. Ducha nawet bardziej – starała się żartować Alicja. – Chyba żartujesz! Nie istnieje taki mężczyzna, możesz mi wierzyć. Zwłaszcza gdy ten mężczyzna ma taki temperament jak twój brat. Mylisz się, niedoświadczona dzieweczko, jeśli myślisz inaczej. – Powiem ci, co myślę – odparła Ala, mrużąc oczy. – Myślę, że jeśli istotnie on ma aż taki temperament, a ty ciągle o tym myślisz i mówisz, to rzeczywiście nie unikniecie większej gromadki. – Rzuciłabym w ciebie tą porcelanową figurką, gdybym tylko miała siłę ją podnieść – odgrażała się Basia, rumieniąc się przy tym mocno. Potem jednak westchnęła i przytuliła się do ramienia przybranej siostry. – Z tobą przynajmniej, jako jedyną, mogę swobodnie o tym rozmawiać, żartować i śmiać się. Mogę ci mówić bez końca, jak się boję. Mogę ci mówić wszystko bez żadnej obawy. Żadnych szeptów i żadnych głupich tajemnic. Dobrze jest mieć kogoś, kto potrafi wysłuchać i zrozumieć. „Dobrze” – pomyślała z bólem Ala. „Ja nikomu nie mogę powiedzieć. Tobie na pewno nie. Znienawidziłabyś mnie do końca życia… tak jak jego”. Minął wreszcie ponury i mroźny styczeń i fakt ten mieszkańcy Zaborowa przyjęli z prawdziwą ulgą. Zima dłużyła się już wszystkim. Najgorzej znosiła ją Ala, ponieważ do siarczystych mrozów nie była w żaden sposób przyzwyczajona. Owszem, skrzypiący pod nogami puszysty śnieg i drzewa okryte baśniową, białą szatą zachwycały ją początkowo, ale po trzech tygodniach zatęskniła za łagodniejszym powietrzem i choćby odrobiną słońca na ponurym, styczniowym niebie. Nawet wieczory przy kominku przestały ją

cieszyć. – Wszystkie tak mamy, panienko – mówiła Katarzyna. – Najpierw witamy tu na wsi jesień jako zapowiedź większego spokoju i odpoczynku, a potem każdego już ciągnie do wiosny i do pracy, tak jak do zdrowia i życia. Luty przyniósł ze sobą dłuższe dni i cieplejsze powietrze, bo też i słońce zaczęło wreszcie śmielej rozgrzewać ludzi i przyrodę. Pomału, lecz jednak dostrzegalnie, śnieg zaczynał topnieć. Radość i optymizm powoli wstępowały w serca. Czuło się wiosnę w powietrzu, choć przecież nadchodzący kapryśny marzec mógł z powrotem, przynajmniej na czas jakiś, sprowadzić zimę. Na przełomie lutego przyjechał Robert i zamierzał zostać w Zaborowie do rozwiązania żony. Doktora Joachima spodziewano się w połowie marca. Wszystko wydawało się iść ku lepszemu. Nawet Basia poweselała, choć nadal twierdziła, że woli nie pokazywać się ludziom, aby nikogo nie wystraszyć swym wyglądem. Zmęczona była już jednak bardzo i, szczerze powiedziawszy, sama z utęsknieniem oczekiwała już porodu i powrotu do pełni sprawności i sił. Był nawet taki dzień, gdy i Ala zaczęła zastanawiać się, jak ułożyć sobie zajęcia i życie po spodziewanym za jakiś czas powrocie do Paryża. Wydawało się bowiem, że powrót taki staje się już sprawą całkiem realną i bliską w czasie. Zbyt śmiałe to były marzenia. Dokładnie następnego dnia Basia niespodziewanie zasłabła w jadalni. Zsunęła się z krzesła i jak kłoda runęła na podłogę. W domu wybuchła panika, tym bardziej że Robert, akurat dzień wcześniej korzystając z dobrego samopoczucia żony, wyjechał na dwa dni do Krakowa na kolejne zebranie naukowe medyków. Nad ogólnym zamieszaniem zapanował dopiero Antoni, który przypomniał, że jedna z kobiet, które czasem najmowały się do pracy w Zaborowie, niejaka Michalina, za młodu była akuszerką i jako tako znała się na rzeczy. W każdym razie do tej pory bywała czasami wzywana w nagłych sytuacjach do porodów w okolicy. – Potrzebujemy prawdziwego lekarza, nie prostej akuszerki. – Marta była przerażona, ale istotnie nie widziała innego wyjścia, jak wezwać ową Michalinę. – Wyślę zaraz wiadomość do Roberta i do ojca – zapewniała macochę rozgorączkowana Ala. – Myślę, że Robert może zjawić się tu w przeciągu paru godzin.

– Może i bez lekarza się obejdzie, proszę wielmożnej pani – uspokajała Katarzyna. – Tyle dzieci, ile Michalina odebrała, to rzadko który lekarz widział. Toż ona dwóm synom pani Jadwickej z Ołuchowa pomogła na świat przyjść. U bratowej pani Jackiewiczowej też była. – Tak, ale sama wiesz, moja Katarzyno, że z Basią nie było dobrze. – Marta pomału jednak odzyskiwała panowanie nad sobą. – Chyba rzeczywiście nie mamy wyjścia, jak tylko wezwać tę Michalinę. Alu, zawiadom, proszę, Roberta. Dzięki Bogu, że dałam się przekonać Jankowi na kupno i założenie telefonu. Może choć raz jakiś nowoczesny wynalazek okaże się przydatny. Michalina stawiła się niezwłocznie i z jej pomocą udało się przywrócić Basię do przytomności. Wszyscy odetchnęli z ulgą, ale na krótko. Akuszerka bowiem nie miała najlepszych wieści. – Ani chybi zaczyna się proszę pani – zwróciła się do Marty. – Joachim mówił, że to jeszcze kilka tygodni do terminu – odparła Marta, którą znowu ogarnęły nerwy. – Z tym to nigdy nic nie wiadomo. Nie raz to widziałam, proszę łaskawej pani, że doktór mówił termin, a dziecko nie chciało czekać, albo i nie śpieszyło się do świata. Na to nie ma rady i nie to jest najgorsze. Ile zdołam, tyle pomogę, ale tak naprawdę doktór taki prawdziwy toby się przydał. Bez zbędnych ceregieli odciągnęła na bok Martę i skinęła na Alę, która też się do nich zbliżyła. – Nie chcę straszyć pań, ale coś tu jest nie tak. To dziecko jest inaczej położone. Kiedyś za młodu już to widziałam u jednej, i było źle. Trzeba zaraz po pana Roberta i jeszcze po jednego lekarza, takiego z większą praktyką… Ala poczuła, że nogi się pod nią uginają, i zapragnęła uciekać możliwie najdalej z tego miejsca. W jednej chwili straciła wiarę, że wszystko dobrze się skończy. Przypomniała sobie opowieść pani Maurion o jakiejś jej znajomej czy krewnej, która rodziła dziecko dwa dni i w końcu zmarła. Michalina spojrzała na nią i lekko popchnęła w stronę łóżka położnicy. – Niech panienka weźmie się w garść, bo zanim przyjdzie pomoc, musimy same sobie dać radę – zarządziła bez ceregieli. – Proszę trzymać ją na razie za ręce i pilnować, żeby dobrze oddychała, obmywać czoło i zwilżać usta. Wy, dziewczyny, nanieście tu dużo gorącej wody a chyżo – zawołała do

wystraszonych służących. – Czy jest Robert? – spytała nagle szeptem Basia. – Wszystko będzie dobrze, proszę pani – zwróciła się do niej łagodnie akuszerka. – Pani matka już wezwała kogoś do pomocy, ale jak dobrze pójdzie, nie będzie tu już nikt więcej potrzebny i doktorzy przyjadą jak już dzieciątko będzie na świecie. – Dwoje – szepnęła Basia, przymykając oczy. Akuszerka wymieniła szybkie spojrzenie z Alą. – Co proszę? – To dwoje dzieci… – Basia wskazała ręką na kubek z wodą. Ala machinalnie zwilżyła jej usta, ale poza tym siedziała

jak skamieniała. – No, co tak zamarłyście? – Basia nagle blado się uśmiechnęła – Przecież to nie koniec świata. – Skąd wiesz? – spytała blada jak kreda Ala. – Robert niedawno tak powiedział, chociaż nie był pewien. Ja jednak od tygodnia już wiedziałam. Jak tylko mi to zasugerował, zrozumiałam, dlaczego jestem taka wielka i słaba. – Czemu nic nie mówiłaś? – Ala wbrew sobie samej podniosła głos. – Obie z matką byście się bały. Teraz też panikujesz. Wyobrażam też sobie, jak zareagowałby Antoni, Katarzyna, stara Perlicka i chyba wszyscy dookoła. – Czemu Robert nic nie powiedział? – Alę opanowała złość na brata. – Słyszałam kiedyś, że bliźnięta rodzą się wcześniej. Robert nie powinien był wyjeżdżać na żadne sympozjum naukowe do Krakowa, przecież mógł się domyślić, że bliźnięta mogą się urodzić kilka tygodni przed czasem. – Och, daj spokój. Siedzi tu ze mną od grudnia, musiał przerwać pracę w Warszawie, a wiesz, jak źle znosi bezczynność. Jego pasją jest praca, nauka, a nie wiejskie nudy. Sama go namawiałam, by się stąd choć na krótko wyrwał. – Chyba oszalałaś! – Ala nie posiadała się z oburzenia. – Rodzisz jego dziecko, a jeszcze masz poczucie winy. „Nawet nie pomyślisz o tym, że i ja tu cały czas siedzę, słucham twoich zwierzeń, które innym wstydziłabyś się opowiadać, i może czasem też chciałabym się stąd wyrwać. Oczywiście nie zostawiłabym ciebie i twojej

matki, ale denerwuje mnie to twoje myślenie tylko o Robercie, to twoje uniżone poczucie winy. Przecież nie tylko ty spodziewasz się dziecka, on także”. Opanowała się po chwili i zawstydziła. Czuła, że panikuje, a Basia potrzebowała jej pomocy, nie bezsensownych już teraz wyrzutów. W dodatku słuchała jej ta prosta kobieta, która kiedyś była akuszerką, i przynajmniej ze dwie obecne w pokoju służące. Michalina delikatnie dotknęła jej ramienia. – Poradzimy sobie w razie czego i z bliźniakami. W tym wypadku pan Robert przydałby się tu, ale tylko jako doktor. Normalnie to ja uważam, że porody to sprawa kobiet. Mężczyźni przeważnie wtedy przeszkadzają. Całe wieki trwało, zanim przyjechał Robert. Zanim jednak do tego doszło, Antoni posłał po doktora Tomasza Rygielskiego, który mieszkał w Jaworzycach, dziesięć wiorst od Zaborowa. Nie było pewności, czy doktor akurat przebywa w domu, gdyż miał jeszcze mieszkanie w Krakowie, równie często odwiedzał też rodzinę we Lwowie. Matzerowie znali go choćby z tej przyczyny, że starszy pan studiował niegdyś z Joachimem i obaj czasem lubili się spotkać i powspominać stare dzieje. Nie były to jednak spotkania częste ani regularne, jako że obaj doktorzy w okolicy bywali okazjonalnie i na ogół w różnych terminach. Rozeszły się także drogi ich zawodowej kariery. Joachim stał się sławnym uczonym, brylującym gościnnie w salach wykładowych i na seminariach naukowych kilku europejskich uczelni, prowadzącym też praktykę lekarską w Warszawie. Doktor Rygielski zaś po kilku latach spędzonych w Warszawie przeniósł się na prowincję i tam od trzydziestu lat ciężko i ofiarnie pracował, podziwiany zresztą i szanowany przez swoich pacjentów. Szczęśliwie był akurat w Jaworzycach i obiecał przyjechać najszybciej, jak się tylko da. Dziesięć, czy nawet trochę więcej wiorst było jednak odległością, której pokonanie powozem wymagało czasu, a sytuacja w Zaborowie z każdą chwilą stawała się bardziej dramatyczna. Basia cierpiała coraz bardziej, zaciskała jednak zęby, by nie krzyczeć przy ludziach, zaciskała też dłonie na rękach Ali i innych obecnych kobiet, tak że prawie wszystkie miały już siniaki. Ala czuła, że cała jej odwaga zniknęła, i tylko przytomność umysłu starej akuszerki trzymała ją jeszcze na miejscu. Chętnie by wyszła choć na chwilę

z tego pokoju. Patrzenie na czyjeś nieludzkie cierpienie bez możliwości realnej pomocy było ponad jej psychiczne możliwości, a i siły fizyczne też z niej jakby ulatywały. Wstydziła się tego bardzo, tego swojego tchórzostwa, ale tak przedstawiały się fakty. Bywały chwile, gdy żałowała, że przyjechała tu z Paryża w odwiedziny, że złożyła Basi tę przeklętą obietnicę, że właśnie akurat tego dnia była w tym domu. Wściekała się na Roberta za jego nieobecność, pomimo że jako lekarz powinien był wiedzieć, iż bliźnięta mogą urodzić się wcześniej. Wściekała się na oboje, że fakt przypuszczalnej podwójnej ciąży trzymali przed całą rodziną w tajemnicy. Nawet doktor Joachim o tym nie wiedział, Basia nigdy nie pozwoliłaby się zbadać ojczymowi. Zresztą Joachima od grudnia już nie było w domu. Chcieli wprawdzie uniknąć wtedy sensacji i rozgłosu, ale co z tego, skoro teraz wszyscy, oprócz tej starej Michaliny, prawie potracili głowy. Nawet Marta nie była w stanie utrzymać nerwów na wodzy, zresztą Basia nie chciała obecności matki przy porodzie. – Mów do mnie, mów cokolwiek – błagała Alę, której nic sensownego nie przychodziło do głowy. – Niech pani krzyczy, będzie pani lżej – radziła zapłakana Katarzyna, a obecne kobiety natychmiast ją poparły. – Wstyd mi – szepnęła Basia i nawet słabo się uśmiechnęła. – Przy Karolku wszystko poszło tak szybko. Dwie godziny i było po wszystkim, aż się Joachim z akuszerką dziwili. Myślałam, że tak będzie zawsze, za każdym razem. Na to jedna przez drugą zaczęły opowiadać, jak to było w ich przypadku i, o dziwo, te rozmowy wyraźnie zainteresowały młodą położnicę. Tylko Ala nagle poczuła się słabo. – Wybacz, wyjdę na chwilę, do toalety – skłamała. – Oczywiście, siostro. To ty mi wybacz mój egoizm, że tak cię tu trzymam. Musisz być ledwo żywa. – Przestań ciągle wszystkich przepraszać – zniecierpliwiła się Ala. – Dzisiaj masz myśleć tylko o sobie. Ja za moment wracam. Za drzwiami byłaby się przewróciła, gdyby nie poręcz schodów. – Może panienka by coś zjadła? Albo kawy zrobię? – zaofiarowała się przechodząca korytarzem pokojówka Anna, dawniej zwana familiarnie Andzią.

– Nie mogę, muszę zaraz tam wracać – szepnęła Ala i nie bacząc na nic, usiadła na podłodze i oparła się o ścianę. – Słabo panience? – Wszystkie zaczęły wspominać swoje porody – odparła Ala i nagle prawie się roześmiała. – Jeszcze trochę, a złożę tu solenną obietnicę przed tym krucyfiksem, że sama nigdy rodzić nie będę. – Ja tam też uważam, że nie powinni panienki tam angażować. – Annie nie było do śmiechu. – To nie dla młodej panny zajęcie. Sama tam za nic nie wejdę. A na miejscu naszej Zośki wcale bym się nie martwiła brakiem dzieciaka. Bo to żadne życie, proszę panienki. Moja siostra w Jaworzycach co rok przez to przechodzi i nie wiemy, kiedy się szwagrowi tych rzeczy odechce. Prawdziwe piekło, proszę panienki. Ala zmieszała się trochę tą bezpośredniością kolejnej już zaborowskiej służącej, ale nic nie zdążyła odpowiedzieć, gdyż na dole jeden z lokajów głośno zaanonsował przybycie doktora Rygielskiego. To spowodowało kolejne zamieszanie w domu, ale starszy doktor najwyraźniej nie chciał tracić czasu. Szybko umył ręce, przebrał się i odprowadzany przez przerażoną Martę szybko zmierzał do pokoju rodzącej. Jego pojawienie się, energia i spokój natychmiast podniosły Alę na duchu. Nie tylko ją zresztą. – Teraz będzie wszystko dobrze – usłyszała obok siebie głos Antoniego, gdy tylko doktor zamknął za sobą drzwi pokoju Basi. Krótka to była jednak ulga, bo po jakimś czasie rozeszła się po domu wieść, iż doktor potwierdził przypuszczenia Michaliny. – Dziecko, a może i dwójka dzieci, ułożone jest nieprawidłowo – oznajmił czekającej pod drzwiami Marcie, ale usłyszeli to wszyscy, którzy akurat tam stali. – Spróbujemy temu zaradzić, ale najprawdopodobniej będę musiał zastosować kleszcze. Trzeba przygotować się na poród kleszczowy, szanowna pani – dodał, widząc, że do Marty jego słowa nie docierają. – Co mamy robić, panie doktorze? – spytała wreszcie słabym głosem Marta. – Te wszystkie kobiety niech wyjdą z pokoju rodzącej. Doprawdy zawsze muszę walczyć z takim tłokiem, obojętnie, w pałacu ziemiańskim czy w wiejskiej chałupie. Niech zostanie tylko ta jedna, która akurat zna się na sprawie. Nie jest wprawdzie formalną akuszerką, jakby tu niektórzy chcieli mi wmawiać, ale ma jakieś doświadczenie i w przeciwieństwie do całej

reszty głowę na karku. No, może jeszcze jedna osoba do pomocy, ale to już później i na litość boską nie żadna młoda dziewczyna, bo mi tam nie trzeba kolejnej chorej. Spojrzał przy tym z wyraźną dezaprobatą na wszystkie pobladłe młode twarze, nie wyłączając Ali. – Wejdę do niej na chwilę – poprosiła Marta. – Lecz tylko na chwilę, droga pani. Proszę jej nie wystraszyć i nie denerwować, bo musi teraz zebrać wszystkie siły, jakie jeszcze ma. Od razu zaznaczam, że nie pozwolę pani zostać z córką. Jestem starym lekarzem i nie uznaję tej nowej mody, by rodzina brała niejako udział w porodzie, zwłaszcza rodzice położnicy. Marta pokornie skinęła głową, tym bardziej że energiczny i bezceremonialny styl doktora w pewien sposób uspokajał ją. Gdy zniknęła za drzwiami, doktor spojrzał na stojącą niepewnie gromadkę. – Czy możemy w czymś pomóc? – spytał nagle Jan. – Możecie się modlić – odparł cicho doktor. – Najlepiej zacząć od razu, byle nie w tym miejscu. Znieruchomieli. – Powiedziałem: nie w tym miejscu. Tu ma być spokój. Rozejdźcie się spod tych drzwi, ludzie. Nikt już nie dyskutował i nie zadawał pytań. Przerażeni odchodzili jeden za drugim i dopiero Alę doktor Rygielski przytrzymał za ramię. – Kiedy przyjedzie twój brat? – spytał najbardziej bezpośrednio, jak to było możliwe. Ala spojrzała zaskoczona, nigdy bowiem tego człowieka jeszcze nie widziała, w każdym razie nie przypominała sobie tego. – Zawiadomiliśmy go parę godzin temu – odparła jednak. – Na szczęście mamy tu telefon. Myślę, że wkrótce tu będzie. – Poczekam na niego, dopóki będzie to możliwe. – Potrzebuje pan pomocy drugiego lekarza? – spytała, przejęta nowym strachem i złym przeczuciem. – Nie o to chodzi. Potrzebuję jego decyzji. – Jakiej decyzji? – Nagle dotarło do niej, o czym on mówił. – Wolałbym z nim o tym rozmawiać – odparł doktor szorstko, ale po chwili dodał łagodniej: – W tym wypadku wolałbym, aby ojciec dziecka był

na miejscu. Dopóki ona będzie miała siły, poczekam i ja z kleszczami. Bez końca jednak czekać nie mogę. Przerwał, bo z pokoju wyszła Marta, która, na nikogo nie patrząc, jak lunatyczka skierowała się na dół do bawialni. „Boże, Basia umiera” – myślała gorączkowo Ala. „Może umrzeć przy tych kleszczach, czy jak to tam się nazywa. Doktor chce, aby Robert zdążył się z nią pożegnać”. Drżąc na całym ciele, zeszła na dół, ale drzwi bawialni były zamknięte. Być może Marta chciała zostać sama. Ala zresztą też nie pragnęła jej towarzystwa. Skierowała się do kuchni, gdzie ostatnio tak lubiła spędzać czas w towarzystwie pracujących tam kobiet. Chciała być z nimi, ich prosta filozofia życiowa w jakiś przedziwny sposób porządkowała jej świat i jej poglądy. Nawet gdyby znowu wspominały sensacje porodowe swoje czy swoich znajomych. Zza drzwi kuchni dochodził jednak jednostajny szmer, a nie zwykły rejwach. Zaintrygowana otworzyła drzwi i oczom jej ukazał się widok niezwykły. Większość zaborowskiej służby klęczała przed zniesionym tu obrazem Matki Boskiej Ostrobramskiej i cicho odmawiała różaniec. – Zdrowaś Mario… Święta Mario… – I tak bez przerwy, na zmianę. Ala nie znała tej modlitwy, ale kilka razy ją słyszała, i to nawet w jakimś kościele w Paryżu, gdzie przypadkiem pewnego razu się znalazła. Ta modlitwa urzekła ją już kiedyś w jakiś niewytłumaczalny sposób. Teraz też stanęła zasłuchana, lecz tylko na moment. Usłyszała bowiem za plecami, że ktoś nieśmiało do niej mówi. – Panienko – to była pokojówka Basi, Zofia – bardzo przepraszam, ale już nie wiem, co mam robić. Od rana zajmuję się paniczem Karolkiem, ale on już bardzo jest rozgrymaszony i płaczliwy. Chce teraz do matki albo do pani. Karolek! Kompletnie o nim zapomniała! Marta resztą najwyraźniej też. W całym tym zamieszaniu jedna Zosia pamiętała o małym, wystraszonym, nierozumiejącym całej sytuacji dziecku. – Gdzie on jest? – spytała cicho, zamykając za sobą drzwi kuchni. Nie słyszała już kojącego nerwy i uspokajającego szmeru modlitwy różańcowej. Na nowo wróciła do przerażającej rzeczywistości. Przyrzekła kiedyś Basi, że zaopiekuje się jej dzieckiem lub dziećmi. Ta obietnica jawiła się teraz niczym

bolesne spełnienie złych przeczuć. Może się zdarzyć przecież… Zosia bez słowa zaprowadziła ją do pokoju Karolka, gdzie mały nieszczęśnik płakał już wniebogłosy. Na widok ciotki zerwał się, podbiegł do niej i dosłownie wtulił się w jej ramiona. – Zajmę się nim – rzekła do pokojówki. – Dziękuję, że chociaż ty pamiętałaś… – Nie ma za co, panienko. Ja tak kocham dzieci, a za tego małego naprawdę dałabym sobie rękę uciąć, chociaż wszyscy myślą o mnie inaczej. Ala nic już nie odpowiedziała, ale uśmiechnęła się leciutko, a pokojówka z pewnym wysiłkiem, ale również odpowiedziała słabym uśmiechem. Trudno było się skupić na opiece nad małym, na rozmowie z nim i na odpowiedziach na pytanie „gdzie mama?”. Alę dręczyła świadomość straszliwych już pewnie męczarni, jakie w jej przekonaniu musiała znosić Basia, tego niebezpieczeństwa wiszącego nad młodą matką, obietnica jej złożona i przedłużająca się nieobecność Roberta. Co będzie, jeśli brat nie zdąży przyjechać i doktor nie będzie już mógł zwlekać z tym, co miał przeprowadzić? A jeśli Basia… jeśli umrze, zanim Robert tu dotrze? – Taki piękny, ciepły wieczór, jak rzadko w lutym. Szkoda, że dziecko cały dzień nie było na powietrzu – zagadnęła ją Katarzyna. – To dobry pomysł, chyba wyjdę z małym do parku. – Ala wstała z dywanika przy kominku, gdzie oglądała z Karolkiem jakąś książeczkę. Pomyślała, że dobrze byłoby się wyrwać z domu, odetchnąć powietrzem, może wyjść naprzeciw Robertowi. Pełna najgorszych przeczuć szła wraz z chłopcem alejką parkową w kierunku drogi wyjazdowej z dworu. Tamtędy właśnie prowadziła trasa wszystkich pojazdów, jeźdźców i pieszych zdążających do pałacu w Zaborowie bądź z niego wyjeżdżających. I rzeczywiście, wkrótce zobaczyła wreszcie nadjeżdżającą dwukonkę. Nie bacząc już na nic, porwała małego na ręce i zaczęła biec w kierunku pojazdu, czuła bowiem, że nie jest w stanie dłużej iść spokojnie. Bez tchu dopadła do powozu i przez chwilę nie mogła wydobyć z siebie słowa. Robert, przerażony jej widokiem, pomógł im zająć miejsca, a potem ścisnął mocno jej ręce. Przywróciło jej to wreszcie przytomność umysłu i zdolność mówienia. – Doktor Rygielski jest przy niej, ale czekał na ciebie, bo potrzebuje

jakiejś twojej decyzji – wykrztusiła i nagle z oczu popłynęły jej łzy. – Gdybyś nie przybył, musiałby sam… Boże… – To ona żyje? – wyszeptał Robert i opadł z ulgą na siedzenie. – Na twój widok myślałem… – Wiem, wiem… Lecz nie mogłam dłużej stać spokojnie. Dzięki Bogu, że jesteś. Wiedziała, że to przecież jeszcze nie koniec, ale przybycie brata dawało jej jakąś otuchę i wszyscy ożywili odprowadzając go najwięcej. Ala szła

nadzieję. Zresztą nie tylko jej. W zaborowskim pałacu się na widok młodego doktora Matzera. Marta, do pokoju rodzącej, starała się opowiedzieć mu jak z drugiej jego strony i trzymała się kurczowo brata, jakby

chciała udzielić mu potrzebnego wsparcia, a zarazem czerpać od niego siły. Na ich spotkanie wyszedł doktor Tomasz i spojrzał na całą trójkę z powagą. – Dobrze, że jesteś, chłopcze – powitał Roberta. – Niedobrze, że tyle czasu cię nie było. Ale… nie czas już o tym. Nie będę ukrywał, nie jest dobrze. Straciła dużo krwi i nie ma wątpliwości, że nie uda się szybko i normalnymi metodami wydobyć tych dzieci. – Natychmiast panu pomogę, doktorze – odparł szybko Robert. – Czy mogę na chwilę do niej zajrzeć? – spytała błagalnie Marta. – Wolałbym nie, łaskawa pani, bo to może rozstrajająco wpłynąć na córkę. – Doktor był wyraźnie niezadowolony. Po chwili jednak łagodniejszym głosem dodał: – Na jedną chwilkę, a potem mam dla pani dobrodziejki inne zadanie. Dopilnuje pani osobiście, by w kuchni grzano dużo ciepłej wody. Służba jest jakaś spanikowana i rozkojarzona, a pani obecność i zwykła energia wpłyną na ludzi mobilizująco, jak zwykle zresztą. Marta, słysząc te słowa, najwyraźniej też nabrała ducha, bo już bez zbędnych pytań i komentarzy weszła do środka. Gdy tylko zniknęła za drzwiami, doktor nachylił się szybko do Ali. – Młoda pani Matzer pyta o ciebie. Prawdopodobnie nam pomożesz, bo akuszerka jest już starszą kobietą i sama potrzebuje chwili wytchnienia. Wolałbym też, abyś to ty nam pomagała, nie pani Marta. Matki obecne przy porodach córek, zwłaszcza w chwilach zagrożenia ich życia, wprowadzają na ogół dużo paniki i zamieszania. Twoja żona, chłopcze, podziela ten pogląd. Chyba się nie boisz, panienko? – Doktor ponownie spojrzał bystro na Alę.

Bała się śmiertelnie i najchętniej uciekłaby w najciemniejszy kąt domu, ale zebrała siły i ruchem głowy zaprzeczyła. – Siostra wspominała mi, że mamy podjąć wspólnie jakąś decyzję – odezwał się szybko Robert, jakby wyczuwając, że lepiej o tym porozmawiać, zanim Marta wyjdzie z pokoju Basi. – Tak – potwierdził z pewnym wahaniem doktor i zagryzł na chwilę wargi. – Czy brałeś kiedyś udział… czy widziałeś poród kleszczowy? Robert zaprzeczył ruchem głowy. – No tak… A tu w dodatku sprawa dotyczy twojej żony… Wiesz jednak, że to duże ryzyko, zwłaszcza w warunkach domowych. Być może trzeba będzie wybrać, kogo ratować: żonę czy dzieci. – To żadna decyzja, doktorze – odparł szybko Robert. – Oczywiście, że Basię. – Szczęśliwie macie już dziecko – dodał ciszej doktor. – Bo zapewne uczyli cię, że nawet jeśli uratujemy ją, a nie uratujemy dzieci, twoja żona może już nie mieć możliwości, by zostać jeszcze w przyszłości matką. – Rozumiem, ale nie mamy innego wyjścia – odparł po chwili Robert. „Może to i lepiej” – przemknęło Ali przez myśl. „Lepiej tak, niż cierpieć, może nawet co rok, jak opowiadała mi tamta pokojówka o swojej siostrze. Może i Robert myśli o tym tak samo, choć pewnie chciałby mieć własne dziecko”. Lecz doktor Tomasz, spojrzawszy przelotnie na Alę, jakby wahał się, czy może przy niej to powiedzieć, dodał: – Zrozum mnie, Robert. Nie chodzi tylko o to, że ona być może nie będzie mogła mieć już dzieci. Chodzi też o to, że nie powinna, że lepiej by było, gdyby ich już nie rodziła. Ala zamarła, gdy dotarło do niej znaczenie tych słów. Robert zresztą też. Zapadła cisza i nie patrzyli na siebie, dopóki nie otworzyły się drzwi i nie wyszła Marta. Znowu emanowała od niej siła i energia, tak jakby widzenie się z córką przywróciło ją do życia. – Nie jest źle – odezwała się, patrząc na zięcia. – Jest pełna determinacji i optymizmu. Bóg da, a będziecie mieć razem z Karolkiem troje dzieci. Robert próbował się uśmiechnąć, chociaż zamiar nie do końca się powiódł. Marta jednak nie zwróciła na to uwagi, bo patrzyła już na Rygielskiego.

– Pójdę do kuchni i dopilnuję wszystkiego, jak mi pan polecił. Od rana nikt nie steruje tym domem i rzeczywiście służba, jak dzieci, nie ma pojęcia, co robić. – Przebierz się, synu, i ogarnij szybko po podróży – zakomenderował doktor, gdy Marta już odeszła. – Zaraz potem przyjdź do nas. A my, panienko, wchodzimy. Ujął Alę pod ramię, jakby chciał jej dodać siły i przygotować na to, co miała zobaczyć. Basia jęczała raz ciszej, raz głośniej. Michalina masowała jej dłonie i powtarzała jakieś słowa otuchy. – Dzięki Bogu, że pani przyszła, panieneczko – odezwała się na widok Ali. – Młoda pani pyta i pyta o panią, a ja na chwilę usiądę. Stare plecy nie wytrzymują już takiej pracy. W tym przypadku nie tylko położnica musi mieć siły. Nie wiedziałam, że już jestem taka stara. Rzeczywiście, widać było, że stara akuszerka ledwo trzyma się na nogach. Z prawdziwą ulgą poczłapała w kierunku fotela stojącego w rogu pokoju, a Ala z trwogą usiadła obok Basi. Młoda kobieta zwinięta dosłownie z bólu opierała się w pozycji półsiedzącej o pomięte i wilgotne od potu poduszki. Ala wyjęła je spod pleców rodzącej z zamiarem zamiany na inną, lecz nie bardzo wiedziała, skąd wziąć nową pościel. – Zostaw to – szepnęła Basia. – To już drobiazg. Dzięki Bogu, że jesteś. Wyszłaś niby to na chwilę, a przepadłaś na całe wieki. Nie mówiła tego z wyrzutem, lecz Ala zawstydzona swoją niechęcią do przebywania w tym pokoju i strachem zaczęła się nieporadnie tłumaczyć. – Taka była decyzja doktora. – Ach, wiem, wiem. Doktor Tomasz lubi porządzić i pokazać, jaki jest ważny. Na szczęście teraz to ja decyduję. Doktor już mi się nie sprzeciwia, bo wie, że to może moje ostatnie decyzje. – Przestań, proszę. – Ala drżącą ręką podała Barbarze wodę na łyżeczce. – Alu, ja tylko przy tobie mogę nie udawać. Tyle ci już o sobie powiedziałam, tyle o mnie wiesz, siostro… Mama tu była przed chwilą, nawet nie wiesz, jak dobrze zagrałam rolę silnej i pełnej optymizmu córeczki. Nie chciałam, by tu przychodziła, nie mam siły dłużej grać. Pomyślałam jednak, że to może była ostatnia nasza rozmowa i matka nigdy nie darowałaby doktorowi, że jej tu nie wpuścił, nawet jeśli taka była moja

wola. – Basiu, doktor jest pełen dobrych myśli. – Daj spokój, nie po to mam siostrę, byśmy sobie nawzajem mydliły oczy. – Basia ponownie jęknęła i zwinęła się z bólu. Przez chwilę nie mogła wydobyć głosu i widać było, jak walczy z własnym organizmem. – Wiem, co mnie czeka, moja siostro… Nie wiem tylko, czy wytrzymam, nie mam już siły walczyć. Ala, powstrzymując łzy, gładziła bratową po splątanych włosach. – A jednak, gdy pomyślę, że to już chyba koniec… Alu… jednak się boję. – Zaraz tu przyjdzie twój mąż – szepnęła zduszonym głosem Ala. – Chcę go jeszcze zobaczyć i muszę go o coś poprosić – odparła Basia z westchnieniem. – Ale ciężko mi na myśl, że taką mnie zapamięta i że muszę go z tym wszystkim zostawić samego. – Och, Basiu, nie mów tak, proszę. Spróbuj jeszcze walczyć… dla matki, dla Roberta, dla Karolka. – Moje biedactwo! – Z piersi Basi wyrwał się szloch, ale zaraz ucichła, spojrzawszy w kąt pokoju na obecnych tam lekarza i akuszerkę. – Chciałam go zawołać, ale mnie przekonali… Może lepiej nie, śmiertelnie by się przeraził na mój widok… Dobrze, że mam ciebie… Zawsze byłaś mi bliska… Nawet tam, daleko, w Paryżu. Byłaś moim jedynym głosem rozsądku, nawet wtedy, gdy ja nie chciałam cię słuchać. Ty umiałaś słuchać zawsze. Ala przymknęła oczy i zapragnęła z całej siły, by ktoś lub coś przerwał wreszcie słowa Basi. Prawie zaczęła się już o to modlić, choć do tej pory szczerze nie modliła się jeszcze nigdy. Na szczęście do pokoju wszedł Robert i od razu podszedł do żony. – Moje kochanie, zaraz przygotujemy cię do zabiegu – powiedział prawie wesoło. – Zakończymy już tę męczarnię. – Co powiedział ci doktor? – spytała Basia, patrząc na niego uważnie. – Czeka cię poród kleszczowy, skarbie – odparł bez żadnych wykrętów Robert. – Ale będę tu przy tobie cały czas. Nie stanie ci się krzywda, obiecuję. Dotknął jej mokrego od potu i łez policzka, ale ona niespodziewanie potrząsnęła głową, jakby rezygnowała z tej pieszczoty. – Nie traktuj mnie jak dziecko, nawet jeśli czasem tak się zachowywałam

– poprosiła cicho, ale zdecydowanie. – Mów prawdę… Mogę umrzeć, czyż nie? – Nie ma mowy. – Potrzasnął głową. – Ciebie jesteśmy w stanie uratować. Przerwał nagle, czując, że powiedział zbyt wiele. – Dzieci muszą umrzeć, abym ja przeżyła. – Basia nie zadała pytania, po prostu stwierdziła to sama przed sobą. Spojrzała na Alę, na Roberta, a potem na doktora Tomasza, który zbliżył się do niej. – To tylko ostateczność – odparł doktor. – Zrobimy, co się da, byście przeżyli wszyscy. – Ja sobie poradzę – jęknęła Basia. – Jestem dorosła i silna, o mnie nie musicie się martwić. Ale dzieci… dzieci są maleńkie i słabe, zwłaszcza bliźnięta. Proszę, ratujcie je… Ja sobie poradzę. – Basiu, uspokój się – przerwał Robert. – Niepotrzebna ta rozmowa, będziemy zaczynać… Nagle Basia pod wpływem rozpaczy czy bolesnego skurczu chwyciła go za koszulę z siłą, która zaskoczyła wszystkich. – Przysięgnij mi! – krzyknęła. – To nasze dzieci… Nie zabijajcie ich, błagam! Ratuj je, kochanie! Przysięgnij! – Zaczynamy. – Doktor Tomasz odsunął na bok Alę i skinął na Roberta. Do łóżka ponownie zbliżyła się Michalina. – Przysięgam ci – odparł Robert i zamknął w uścisku ręce żony. Basia natychmiast uspokoiła się i przylgnęła twarzą do jego dłoni. – Kocham cię – wyszeptała jeszcze. – Ty i dzieci… Nic nie liczy się bardziej niż wy… W Zaborowie nikt tej nocy nie spał, bo nawet mały Karolek co chwilę budził się z płaczem. Przerażona służba odmawiała modlitwy jedne po drugich. Marta również z różańcem w ręku siedziała wyprostowana w swoim gabinecie, ale nie mogła skupić się na powtarzaniu błagalnej prośby do Dziewicy Marii. Patrzyła na krzesło, gdzie przeważnie siadała kiedyś Basia, gdy chciała porozmawiać z nią jeszcze przed snem, o coś prosić albo zwyczajnie życzyć dobrej nocy. Ileż razy córka ją wtedy irytowała. Jak mało – jako matka – miała do niej cierpliwości, jak mało w ogóle miała czasu na rozmowy z nią. Tak było jeszcze niedawno, właściwie zawsze, także wtedy,

gdy Basia była jeszcze małym dzieckiem. Zawsze tylko praca i bieganie wokół tego majątku. Ileż to razy córka marzyła, by gdzieś wyjechać, poznać świat i innych ludzi! Jaką wtedy otrzymywała od matki odpowiedź! Marta schowała twarz w dłoniach. Co jej jedyne dziecko miało z życia? Nic dziwnego, że tak łatwo stała się ofiarą takiego Olafa Lityńskiego. Jak bardzo musiała łaknąć czyjejkolwiek miłości, zainteresowania i odmiany swego losu! Jak bardzo musiała czuć się uczuciowo zaniedbana przez własną matkę, skoro nie jej zwierzyła się kiedyś, że spodziewa się nieślubnego dziecka, nie u niej, nie u matki szukała ratunku i (ulituj się, Boże) nie ją chciała mieć teraz przy sobie w tej męce i być może w ostatnich chwilach życia. „Przebacz mi, moje dziecko, te wszystkie lata, te niecierpliwe słowa, brak prawdziwych rozmów, brak czułości i pieszczoty” – myślała Marta, a jej łzy spływały na trzymany kurczowo w dłoniach różaniec. „Szukałaś miłości i przyjaźni wszędzie, tylko nie u mnie, choć pewnie i ciebie musiało to boleć. Chciałam zostawić ci duży i bezpieczny majątek, ale ty szukałaś bezpieczeństwa gdzie indziej i u kogo innego. Teraz, moja kruszyno, chciałabym ci to wszystko powiedzieć, ale zobaczyłam, że niecierpliwi cię moja obecność i nawet krępuje, że nie chcesz, bym to ja towarzyszyła ci przy narodzinach twoich dzieci. Udawałaś, że jesteś silna i znakomicie sobie poradzisz. Tak jak ja nieraz z niecierpliwością traktowałam twoje wizyty w tym gabinecie, bo zawsze były inne sprawy na głowie i inne rzeczy do zrobienia… Inni ludzie, z którymi musiałam się zobaczyć. Teraz ty wolisz przy sobie innych. Wolisz Roberta i Alę a nawet starą służącą, która pomaga ci urodzić. Nawet nasze służące dały ci więcej ciepła niż ja. Może nigdy się nie dowiesz… Nie dowiesz się, moja dziecino, nigdy, że nawet gdybym straciła wszystko i wszystkich, a ty byś mi została, to by mi wystarczyło. Nie wiesz o tym, bo nawet swoje dzieci powierzyłaś Ali, nie mnie… Boisz się, że przy mnie spotkałby je twój los. Nie, córeczko, będę dla nich najlepszą i najczulszą babką. Nie dam ich Ali, ona musi mieć swoje życie, a ja muszę zatrzymać coś z ciebie”. Naraz usłyszała narastające krzyki i zbliżające się szybkie kroki, a po chwili natarczywe pukanie do drzwi. – Jaśnie Pani! Jaśnie pani!

To Antoni. Zamarła, niezdolna się poruszyć i odpowiedzieć. Jakże bała się tej chwili! Nadal nie była przygotowana na stratę Basi, a jednak potrzebowała kogoś, kto teraz podzieliłby z nią ten ból. Ocknęła się, podbiegła do drzwi i szybko je otworzyła. – Już po wszystkim, proszę pani. – Po twarzy Antoniego łzy płynęły jak dwa strumienie. – Przed chwilą panienka urodziła. Nogi ugięły się pod Martą i chwyciła się ramion starego sługi. – Już dobrze, jaśnie pani, już dobrze – powtarzał Antoni i prawie wniósł ją do pokoju. – Podam pani wody. – Dwoje dzieci? – spytała cicho. – Sekundę temu urodziło się drugie. Dopiero wtedy pan doktor i pan Robert pozwolili powiedzieć, chociaż nam się wcześniej zdawało, że słyszeliśmy płacz pierwszego dziecka. – A… Basia? Marta zerwała się na nogi i biegiem pokonała wypełniony służbą salon i schody. Nawet nie zapukała. Nieważne, czy córka chce ją teraz widzieć, ona musi choćby na nią zerknąć, przekonać się, czy wszystko dobrze. Basia leżała, wtulona prawie w męża, a obok niej leżało jedno dziecko. Drugie Michalina jeszcze kąpała. Ala pomagała doktorowi Tomaszowi w myciu i sprzątaniu jego narzędzi. Na widok Marty oboje do niej podeszli, ale ich zmęczone twarze były spokojne, wzruszone i uśmiechnięte. – Wszystko w porządku, łaskawa pani – powiedział doktor. – Udało się uratować całą trójkę. Ma pani wspaniałą i dzielną córkę, bez jej współdziałania byłoby to niemożliwe. – Bogu niech będą dzięki… I panu, panie doktorze – wyszeptała Marta. – Wszyscy tutaj wspaniale się spisali, ale pani Barbara i jej dzieci chyba najlepiej. Nigdy nie widziałem, by ktoś tak walczył o życie jak te dwa szkraby, a ich matka walczyła za troje. – Bóg zapłać, Bóg zapłać – powtarzała Marta. – Niech pani popatrzy, drugi pani wnuczek. – Michalina podeszła do niej z owiniętym w pieluszki noworodkiem, który cichutko kwilił. – Jest słabszy od siostrzyczki, trudniej szła mu ta walka. – Jest słabszy, ale żyje – potwierdził doktor, zaglądając do dziecka. – Nadrobi wszystko w swoim czasie. Co innego tamta pannica. Mówię pani

dobrodziejce, to będzie rogata dusza. Rzeczywiście, drugi maluch leżący przy Basi zdecydowanie głośniej oznajmiał światu swe przyjście na świat. Podeszli w stronę łóżka. – Dziewczynka? – Marta z czułością nachyliła się nad córką, zięciem i wnuczką. – Jest piękna – potwierdził Robert, wziął z rąk akuszerki drugie dziecko i położył je na piersi Basi. – A to nasz syn… Na razie potrzebuje więcej troski. – Moje biedactwo – wyszeptała już prawie przez sen Basia. – Nasz synek… Odpowiedział krzyk jej małej córki.

Rozdział 35 – Panie doktorze, proszę, kawa. – Ala podała doktorowi dymiącą filiżankę i postawiła na stoliku cały dzbanek. – W kuchni kobiety przygotują coś do jedzenia. Doktor wyciągnął do niej rękę i uścisnął jej dłoń. – Dobra robota, nieprawdaż, panienko? – Uśmiechnął się. – Tak bardzo się bałam – wyszeptała Ala, nie mogąc już powstrzymać łez. – Ja też. Były chwile, gdy ta kobieta umierała nam prawie na rękach. Tak powikłane przypadki często kończą się śmiercią. A swoją drogą te dzieciaki uparły się żyć za wszelką cenę. Zwłaszcza z dziewczynki będzie kiedyś rogata dusza. Wściekłym wrzaskiem powitała ten świat i doprawdy nie wiem, skąd miała tyle sił. Chłopiec jest dużo słabszy i obawiam się, że będzie zawsze wymagał więcej troski. Ten poród trwał dla niego zdecydowanie za długo. – Nie mogliśmy temu zaradzić. Nikt nie spodziewał się, że wszystko zacznie się tak nagle. Umilkli oboje i myślami znowu wrócili do ostatnich godzin. Doktor przymknął oczy, najwyraźniej był bardzo zmęczony. Mimo to Ala postanowiła go o coś jeszcze zapytać. – Panie doktorze… Czy był pan gotów spełnić prośbę Basi? Czy, gdyby nie można było inaczej… poświęciłby pan ją, aby ratować dzieci? Czy naprawdę zrobiłby to pan? Doktor otworzył oczy i zapatrzył się w okno, w ciemną noc. – To prawie cud, że oni wszyscy to przeżyli. – W takim razie to pan jest cudotwórcą. – Ala zrozumiała, że jej pytanie musiało w uszach doktora brzmieć zupełnie niedorzecznie. Nie liczyła już na żadną konkretną odpowiedź i postanowiła dać temu spokój. Doktor jednak odpowiedział bez ogródek: – W podobnych ciężkich przypadkach ja zawsze ratuję kobietę. Nie mam wątpliwości co do tego, zwłaszcza jeśli ta kobieta ma już inne dzieci. Nie mógłbym uczynić ich sierotami. W przypadku matek rodzących po raz pierwszy postępuję tak samo. Mogą w przyszłości doczekać się innych dzieci.

Tak postępują chyba wszyscy moi koledzy po fachu. – Więc dlaczego czekał pan na decyzję Roberta? – Zawsze uzmysławiam ojcom, jak ciężka jest to sytuacja. Robię to po to, by pamiętali, jak ciężkiej próbie poddane są ich żony, aby nigdy nie oskarżali swoich kobiet o śmierć dziecka. – Kobiety nie mają tu nic do powiedzenia? – Oszczędzam im podjęcia decyzji. Nie są wtedy w stanie normalnie myśleć. Te, które są świadome sytuacji, zawsze proszą o to samo, co twoja bratowa. Alę po raz kolejny uderzyło to bezpośrednie zwrócenie się do niej per „ty”, choć była pewna, że tego człowieka nigdy przedtem nie widziała na oczy. Nie miała zamiaru jednak już tego analizować. Sięgnęła po kawę, czując, że robi jej się zimno i również jest wyczerpana. Należało pewnie pójść do łóżka, jednak nawet na to nie miała siły. – Nasza położnica śpi spokojnie? – zagadnął z uśmiechem doktor. Ala również odpowiedziała uśmiechem. – Tak. Ona i jej troje dzieci… Chyba jako jedyni w domu byli w stanie zasnąć. Cała reszta wciąż nie może dojść do siebie. – Jesteś blada jak papier – zauważył doktor, patrząc na nią uważnie. – Powinnaś odpocząć. – Ach, nie – roześmiała się. – Nie mogłabym zasnąć. To śmieszne, ale patrząc na to, jak wydobywał pan na świat te dzieci, miałam takie wrażenie… przez moment oczywiście… jakby były moje własne. – Nic w tym niezwykłego. Odebrałem już tyle porodów, a za każdym razem jest to dla mnie cudowny dar natury, dar naszego Stwórcy. Wszystkie te dzieci w pewnym sensie też uważam za swoje… ciebie także. Spojrzała na niego, całkowicie zaskoczona. – Nic o tym nie wiedziałaś. – Doktor wciąż łagodnie się uśmiechał, patrząc w jej zdumione oczy. – Dziwisz się, że nie traktuję ciebie, dorosłej w końcu panny, bardziej oficjalnie. Otóż poznaliśmy się już jakieś dwadzieścia dwa lata temu w Warszawie, chociaż ty oczywiście tego nie pamiętasz. Ja pamiętam bardzo dobrze. Pamiętam nawet akuszerkę, która mi wtedy pomagała. Marta Gurewicz, tak się nazywała i była w dodatku jakąś znajomą twojej matki, czy też jej krawcową. – Cóż za wiadomość! – Zmęczenie Ali ustąpiło w okamgnieniu. – Nigdy

nikt nie opowiadał mi o okolicznościach moich urodzin. Czy było równie dramatycznie, skoro nie wystarczyła sama akuszerka? – Ależ nie było żadnego porównania z tym, co przeszliśmy dzisiaj – odparł pobłażliwie doktor Tomasz. – Twoja matka nie miała jednak tej siły ducha, co twoja bratowa, chociaż nie istniało żadne niebezpieczeństwo, a poza tym rodziła po raz trzeci. Oprócz mnie i Gurewiczowej był jeszcze z nią jej ukochany, ale ona gotowa była wezwać cały szpital. – A jednak, panie doktorze, nie pamięta pan tego za dobrze! – Ala śmiała się, podekscytowana. – Z tego, co wiem, ojca wtedy nie było w Warszawie. Kiedyś mi powiedział, że zobaczył mnie po raz pierwszy dopiero, gdy miałam dziesięć dni. Pamiętam, tak właśnie powiedział. Doktor Tomasz natychmiast zmieszał się i spojrzał na nią niepewnie. – Mówisz o Joachimie? – Spytał po chwili z wahaniem, tak jakby szukał sposobu na wybrnięcie z własnej pomyłki. – No oczywiście, mówię o moim ojcu, o pana koledze z czasów studiów… Przerwała i oboje odwrócili od siebie wzrok. – Przepraszam – szepnął doktor ze skruchą i kompletnie wytrącony z równowagi. – To ze zmęczenia… Sam nie wiem, co mówię. Ja, stary dziad, chciałem ci zaimponować dobrą pamięcią, a wyszła taka bzdura. Musiałem pomylić okoliczności twoich narodzin z zupełnie innymi. – On tam wtedy był… prawda? – szepnęła Ala z wysiłkiem. – Ten, z którym odeszła i wyjechała? – Nie wiem, drogie dziecko, kto to był. – Doktor westchnął. – Nie wiem, z kim potem wyjechała do Francji. Ale tak… już nie mogę dalej cię oszukiwać. Gdy Zofia cię rodziła, był tam jakiś młody człowiek. Został za drzwiami, ani ja, ani twoja matka nie pozwoliliśmy mu wejść do jej pokoju. Nie ruszył się jednak z domu, dopóki Gurewiczowa nie powiedziała mu, że dziecko, dziewczynka już jest na świecie. Rozległo się pukanie do drzwi i po chwili Anna wniosła tacę z rosołem. – Trzeba się posilić, proszę państwa – zaszczebiotała wesoło służąca. – Już prawie świta, a państwo od rana nic nie mieli w ustach. – Powinniście się już wszyscy położyć – odparła Ala z roztargnieniem. – Jutro czeka nas pracowity dzień. – A kto by tam spał, panienko. W kuchni mamy prawdziwe święto, ucztujemy, jakby to już chrzciny były. Może i państwo do nas dołączą? Bo tu

trochę chłodno. – Nie, dziękujemy. Rozmawiamy. – To może choć tu napalić w kominku? – Nie trzeba. – Ala spojrzała na pokojówkę. – Dziękujemy. Świętujcie. – Będę musiał niedługo jechać – oznajmił doktor. Nadal był jakiś nieswój i wyraźnie zdenerwowany. – Ale z panną Barbarą wszystko dobrze? – zaniepokoiła się nagle Anna. – Jak najbardziej – uspokoiła ją Ala, marząc, by dziewczyna w końcu wyszła. Po odejściu pokojówki zajęli się posiłkiem, nadal unikając swojego wzroku. – Wybacz mi, dziecko – szepnął w końcu doktor. – Myślałem, że wiesz o tych sprawach. – Wiedziałam, że matka zakochała się i odeszła z jakimś młodym człowiekiem, że zabrała przy okazji mnie. Nie wiedziałam, że on był obecny w mieszkaniu moich rodziców, gdy się rodziłam. Doktor nie odrywał oczu od talerza. – Niech mi pan powie – spytała nagle Ala. – Czy jestem choć trochę podobna do ojca? Zawsze myślałam, że przypominam matkę, ale pan znał ojca z czasów, gdy był w moim wieku. Czy mam z nim coś wspólnego? – Rzeczywiście, bardzo przypominasz matkę. – Doktor teraz starannie dobierał słowa i najwyraźniej starał się uważać na to, co mówi. – Od razu to zauważyłem, gdy tu przyjechałem. Zofia była bardzo ładną kobietą, obie macie takie żywe, ciemne oczy i taki sam, pełen wdzięku, uśmiech. Pamiętam ją dobrze, też mi się ogromnie podobała, ale wybrała Joachima. Nie brakowało jej adoratorów, choć jako aktorka nie miała wielkiego talentu. Miała za to urodę i wdzięk. Twoje jednak spojrzenie zdradza dużą inteligencję i jakieś dobro, a tego chyba brakowało w jej oczach i życiu. Wybacz, że mówię tak o twojej matce. „A ojciec?” – chciała zapytać Ala, lecz zabrakło jej odwagi. – Muszę się zbierać. – Doktor powoli wstał z fotela. – Przed południem powinienem odwiedzić starego leśniczego. Dwa tygodnie temu złamał nogę. Ala także wstała, by go odprowadzić. Na ganku doktor Rygielski spojrzał na nią uważnie, jakby coś sobie przypominając. – Takie bystre, mądre oczy… Tyle uczucia i wrażliwości! To pewnie masz

po ojcu.

Rozdział 36 Basia długo jeszcze chorowała i było oczywiste, że nie będzie mogła na razie zajmować się dziećmi ani ich karmić. Potrzebna była mamka, co matkę napawało prawdziwą rozpaczą, ale nie było wyjścia. We dworze przybyło pracy, także i Ali, która nieraz musiała doglądać dzieci. – Jesteś dla nich jak matka – rzekła Basia do przyjaciółki. – Nie wiem, co byśmy bez ciebie zrobili. Mama mówi, że bez ciebie to jak bez ręki, służba nawychwalać się ciebie nie może, a Karolek nikogo tak nie słucha jak ciebie. „Gdyby mi ktoś jeszcze rok temu powiedział, że będę pomagać w nadzorowaniu majątku, że będę bawić się z dwuletnim dzieckiem, a niekiedy pielęgnować niemowlęta, to kazałabym mu puknąć się w głowę. Gdyby mnie Raul teraz widział, umarłby ze śmiechu, jak zresztą całe moje paryskie towarzystwo”. Wieczorami, bywało, nie czuła nóg ze zmęczenia, ale dzięki temu przestały ją już nawiedzać w łóżku stare wspomnienia. Sama nie mając dzieci, zrozumiała wreszcie, co czują wieczorami kobiety obdarzone potomstwem. Z pewnością nie mają frywolnych myśli. Dzieci były naprawdę rozkoszne. Wszyscy natychmiast zauważali ich ciemne oczy, odziedziczone po ojcu, ciotce Alicji i babce Zofii. Dziewczynka była większa, silniejsza i głośnym krzykiem oznajmiała wszystkim swą wolę lub niezadowolenie. – Jako dorosła kobieta nie pozwoli sobą pomiatać – mówiła Katarzyna do córki i Alicji, gdy próbowały uspokoić małą. – Poradzi sobie w życiu. Żaden chłop jej nie podskoczy. – Na razie jednak my musimy radzić sobie z nią – rzekła półgłosem Ala do Zosi, która w tych dniach również poświęcała dzieciom sporo czasu. Dzięki temu zresztą na nowo odżyła ich wzajemna sympatia. Zosia była najszczęśliwsza, mogąc zajmować się tymi dziećmi, i nie było w niej ani odrobiny żalu, zazdrości czy też niechęci. Jednak smutek i tęsknota stały się tak widoczne, że nie sposób było nie zwrócić na nie uwagi. Ala znała ich przyczynę i czasem chciała powiedzieć młodej Lubowiczowej coś, co podniosłoby ją na duchu, nie miała jednak pojęcia, co

to miałyby być za słowa. W dodatku o problemie Zosi i jej męża nie wiedziała od niej samej, lecz na podstawie opowieści innych kobiet. Pewnego wieczora jednak Zosia sama zaczęła rozmowę o tym, co było jej strapieniem. Siedziały wtedy razem przy swojemu i wedle indywidualnych możliwości, krążyła z Urszulką w ramionach po całym metod usypiania nie uznawała. Zosia miała

dzieciach, próbując, każda po utulić niemowlęta do snu. Ala pokoju, mała bowiem innych łatwiejsze zadanie, bo drugie

dziecko było spokojniejsze i wystarczyło jedynie poruszać jego kołyską. – Nie mam pojęcia, jak sobie radzą kobiety pozbawione pomocy i służby, a w dodatku obarczone całą gromadą takiego drobiazgu – powiedziała w pewnym momencie z westchnieniem panna Matzer. – Ja nie wiem, jak poradzić sobie z myślą, że być może nie będzie mi to dane – odparła wtedy Zosia. – Nie wierzę w to. – Słowa te wyrwały się Ali zupełnie niezależnie od niej, tak jakby ktoś, nie wiadomo kto, włożył je w jej usta. Zupełnie nie potrafiła tego zrozumieć i przez moment miała równie zdumiony wyraz twarzy, co pokojówka. – Nie wierzy panienka? – powtórzyła tamta młoda kobieta i nagle twarz jej pojaśniała. – Kiedy na ciebie patrzę, nie wyobrażam sobie, że mogłoby cię to spotkać – odpowiedziała Ala, lecz teraz to już były prawdziwie jej własne słowa. Tym razem przemyślała je sobie starannie. Zosia wzruszyła jednak ramionami i wróciła do kołysania Pawełka. Widocznie tego typu słowa pociechy już nie raz słyszała. – Nie znam się na tym, lecz sadzę, że za krótko jesteście małżeństwem, by tracić nadzieję – dodała Alicja. Nie wiedziała, co jeszcze mogłaby w tej kwestii powiedzieć. Było jej niezręcznie i w dodatku ze zmęczenia omdlewały jej już ramiona. Niemowlę nie ważyło wprawdzie dużo, niemniej nosiła je i kołysała bez powodzenia od dłuższego czasu. – Czy myśli panienka, że on ma dziecko? – spytała wtedy nagle pokojówka, a Ala stanęła w miejscu jak wryta. Od razu zrozumiała, o kogo chodzi, i przez chwilę obie mierzyły się uważnymi spojrzeniami. – Nie warto o tym myśleć – rzekła wreszcie Ala, nie rozpoznając dobrze

własnego głosu. – Nie myślała o tym panienka? – Zosia nie odpuszczała i w dodatku nie przestawała patrzeć w sposób tak osobliwy. Ala potrząsnęła tylko głową i wznowiła wędrówkę po pokoju, odwracając się od bacznych oczu służącej. Na nowo wrócił jej strach i niepewność. – A ja czasem zastanawiam się – mówiła dalej Zosia. – Panienka wie, jak było ze mną i z nim… Wtedy o tym w ogóle nie myślałam. Potem ucieszyłam się, że nie miałam… panienka rozumie… kłopotów. A potem, po moim ślubie zaczęłam się bać. Czy pan Olaf nie był jakoś chory? Czy mnie czymś… nie zaraził? Uchowaj Boże, ale przecież mogło tak być. Miał swoją przeszłość… Może dlatego ja teraz mogę co najwyżej nieswoje dzieci tulić? Gdybym chociaż wiedziała, że on ma zdrowe dzieci albo dziecko! Może to głupie, ale to byłaby nadzieja i dla mnie! Ala otrząsnęła się z obawy o to, że służąca nagle zacznie drążyć przeszłość albo oznajmi jej swą wiedzę na temat tej przeszłości. Niezależnie od tego, ile Lubowiczowa wiedziała lub domyślała się, to jednak nie zamierzała o tym mówić. Przeszłość interesowała ją tylko jako przyczyna jej teraźniejszej troski. Inne sprawy z tamtego czasu już jej nie obchodziły. W każdym razie Ala zapragnęła jej w jakikolwiek sposób pomóc, doradzić. – Na twoim miejscu poradziłabym się jakiegoś lekarza – rzekła ostrożnie. – Na litość boską, panienko! A niby jakiego lekarza? Jestem tylko pokojówką, zwykłą służącą, nie znam się na lekarzach. Co mam mu niby mówić!? A jak zechce mnie… zbadać? – Zarumieniła się mocno. – Na pewno zechce – roześmiała się Ala. Zosia też się uśmiechnęła, ale była przerażona i zawstydzona. Panna Matzer może opowiadać o zwyczajach z wielkiego świata, ale tutaj przecież wszystko wygląda inaczej. Do lekarza chodziło się z chorobą, z cierpieniem, a nie z takimi… Nawet do porodów najczęściej przychodziły kobiety znające się na rzeczy. Przypadek panny Barbary był wyjątkowy. – Lekarze nie są od takich rzeczy – powiedziała na głos i dodała niemal ze śmiechem: – Przed obcym mężczyzną nie będę o tym mówić i nie rozbiorę się. – Naprawdę? – spytała Ala, a pokojówka ponownie zaczerwieniła się jak piwonia.

Zrozumiała natychmiast, do czego panna Matzer zrobiła aluzję. To jednak było co innego. Kochanek to kochanek, a lekarz to… lekarz. A jeśli jednak panna Matzer miała rację? Może to było do wyleczenia? – Lekarz będzie pewnie pytał o różne rzeczy – odezwała się z wahaniem. – Może tak być – przyznała Ala. – Może jednak… mimo wszystko warto? Wówczas Zosia pojęła, że warto. Zrobi wszystko, wszystko, byle tulić do siebie własne dzieci. Nie ma takiej rzeczy, której by nie zrobiła, takiej szansy, której by się nie chwyciła. Czuła, że wstępują w nią nowe siły, że ma znowu nadzieję, że ta nadzieja nie minie, nawet jeśli znowu bezowocnie przeminą następne lata. – Mam nadzieję, że i pan Olaf ma dziecko… zdrowe dziecko. I że sam jest zdrów – rzekła zupełnie niespodziewanie dla swojej rozmówczyni. Sama jednak wiedziała, o czym mówi. Tak bardzo chciała usłyszeć potwierdzenie własnych życzeń. – Nie można tego wykluczyć – odparła z pewnym wahaniem Ala. – Zapewne słyszałaś, że ożenił się i jest bardzo szczęśliwy. Pani Barbara nie mówiła ci tego? – Nie – odparła Zosia przez łzy, a widząc konsternację Ali, uśmiechnęła się blado. – Nigdy już pani Barbara nie rozmawiała ze mną o tym panu. Jak to dobrze, że panienka Alicja mi o tym mówi! Nawet panienka nie wie, jak się cieszę, jakie to ważne. To znaczy, że wszystko z nim dobrze. To znaczy, że może i ze mną… Bóg panience zapłać, panno Alicjo. Dalszą rozmowę przerwało wejście Katarzyny, która przyszła skontrolować sytuację w pokoju dziecinnym. Niby wszyscy mówili, jaką dobrą opiekę mają niemowlęta, niemniej Katarzyna wiedziała swoje. Panna Alicja i Zośka były jeszcze młode i bez żadnego doświadczenia w roli matek. Antoniowa wolała być czujna. Oczywiście, pierwsze, co zobaczyła, to zapłakane oczy córki. Od razu nabrała podejrzeń, że coś się stało. – Nic takiego, rozmawiamy tylko o tym, jak bardzo Barbara pragnie już zająć się sama swymi dziećmi. – Ala, w sposób nie do końca zgodny z prawdą, próbowała załagodzić sytuację. – Martwię się o tego małego – dodała Zosia, wskazując na Pawełka. – Będzie dobrze, wszystko nadrobi – pocieszała Katarzyna, jakby i samą siebie starała przekonać. Mały Pawełek był bowiem dziwnie delikatny, bezradny, cichutki

i zaczynało to martwić wszystkich wokół. Każdy też odnosił się do niego z wyjątkową czułością. Ala sama czuła, że ogromnie go kocha, chociaż do tej pory nie ośmieliłaby się nazwać tak swoich uczuć wobec nikogo, a zwłaszcza dzieci. Urszulka i Pawełek – tak właśnie postanowiła Basia. Takie były imiona dzieci. Ala też coś zresztą postanowiła. Myśl ta dojrzewała w niej od rozmowy z doktorem Rygielskim, a w miarę jak Basia dochodziła do siebie, jej realizacja wydawała się coraz bardziej możliwa. Proszę mi wybaczyć, Madame, że tak długo nie odzywałam się do Pani, droga Gracjo. Obiecuję, że po powrocie do Paryża wszystko naprawię i odwiedzę Panią. Zawsze będę wdzięczna i zawsze będę pamiętała, że zajęła się Pani mną po wyjeździe matki. Ostatnio dużo się działo i opowiem pani o tym, gdy tylko się spotkamy. Teraz mam prośbę, choć wiem, że będzie Pani zdumiona i pewnie niezadowolona. Proszę mnie jednak nie zbywać, bo stało się to dla mnie niesłychanie ważne. Co więcej, jestem pewna, że nikt oprócz Pani nie zechce mi pomóc, prędzej wszyscy wpadną w popłoch, oburzenie i będą mnie zniechęcać do realizacji moich zamiarów. Błagam, w imię tamtych lat, które spędziłam w Pani domu, Madame, proszę mi napisać, kim był człowiek, z którym moja matka odeszła od swojego męża i synów. Jak się nazywa, czy jeszcze żyje i gdzie mieszka? Jeśli Pani tego nie wie, proszę mi napisać, gdzie mogę znaleźć osobę, która coś wie na ten temat. Przebywam teraz u rodziny w kraju, lecz niedługo zamierzam wrócić do Francji i zająć się tą sprawą. Szczerze mówiąc, nie liczyła na szybką odpowiedź, a nawet wątpiła, czy ją w ogóle otrzyma. Rozważała alternatywne drogi postępowania, ale nic specjalnego nie przychodziło jej do głowy. W tym czasie do Zaborowa przyjechał ojciec i dosłownie od razu zakochał się w swoich wnukach. Przybył też Janek i naturalnie w domu zapanowała atmosfera wesela. Ona coraz częściej myślała już o wyjeździe, tym bardziej że Basia, pomału, ale jednak, wracała do sił. Jedno, co ją powstrzymywało, to niejasne przeczucie, że tylko w tym kraju dowie się czegoś na temat młodego człowieka, który towarzyszył jej matce, gdy wydawała ją na świat. Czasami

zastanawiała się, dlaczego właściwie tak się tym przejęła teraz, po latach. Jakie to mogło mieć znaczenie, kto wtedy był z jej matką? A jednak czuła, że chce to wiedzieć, i nawet sama przed sobą bała się wyrazić pewne podejrzenia. Może lepiej by było, gdyby doktor Tomasz nie zasiał w jej głowie tych myśli i tej niepewności? Może lepiej było nie pisać do Gracji Conti? Może lepiej, gdyby Gracja, jej paryska opiekunka, nie znała prawdy albo jej nie odpowiedziała? W końcu Ala była gotowa dać temu wszystkiemu spokój, ale wtedy właśnie przyszła odpowiedź z Paryża. Gracja najwidoczniej odpisała niezwłocznie. Alice, drogie Dziecko. Mówiłam wtedy Sophie, że gdy dorośniesz, będziesz go chciała odszukać, ale z nią nie można już było rozsądnie rozmawiać. Widziałam go może ze trzy razy. Sophie przyprowadziła go kiedyś do mojego domu. Był wtedy przystojnym chłopakiem, ale zdecydowanie za młodym dla niej. Od razu widać było, że nie radził sobie z nią, a w dodatku było z nimi niemowlę, czyli ty. Potem, gdy go zostawiła i zainstalowała u mnie ciebie, przyszedł jeszcze raz. Zapewniam cię, że wyglądał jak wszystkie nieszczęścia tego świata. Pytał o nią, o ciebie, nie wiedział, co robić. W końcu gdzieś wyjechał, chyba do Lyonu albo do Awinionu, i więcej go nie widziałam. Nazywał się Andrzej Krzycki. Spróbuj skontaktować się z Klarą Dworecką. Twoja matka przyjaźniła się z nią, gdy mieszkała w Warszawie. Razem próbowały sił na deskach teatrów. Nawet gdy Sophie zamieszkała w Paryżu, korespondowały ze sobą. Znam jej adres, bo po wyjeździe Sophie do Algierii Dworecka pisała też jakiś czas do mnie. Przesyłam ci ten adres, chociaż nie wiem, czy jest aktualny. Minęło już ponad dwadzieścia lat. Zrobisz z tym, co zechcesz, masz jednak prawo poznać te kwestie. Od początku nie podobały mi się te tajemnice. Gdy do Paryża przyjechał Joachim Matzer i chciał dochodzić swych praw do Ciebie, nie wiedziałam, co robić. Powiedziałam mu, co wiedziałam, ale przysięgłam sobie, że jeśli ty kiedykolwiek będziesz chciała poznać prawdę, na pewno ci pomogę. Adieu, droga Alice, i pamiętaj o mnie Ala przez dwa dni niemal bez przerwy ściskała ten list w dłoni

i namyślała się, co robić. Jechać do Warszawy czy dać sobie spokój? Jak zresztą miałby wyrwać się stąd do Warszawy bez wzbudzania sensacji całego Zaborowa, bez wzbudzania podejrzeń? Jak zwykle nie było kogo się poradzić, nikt z obecnych na miejscu nie był w tej sprawie bezstronny. Wreszcie, gdy poczuła, że dłużej nie wytrzyma w majątku, zdecydowała, że jedzie. Na litość boską, przecież od roku nie ruszyła się stąd! Pojedzie, choćby dlatego, że potrzebuje jakiejkolwiek odmiany. Pewnego marcowego wieczoru, gdy słońce już schowało się za horyzontem, oznajmiła ojcu i Marcie, że nazajutrz jedzie na kilka dni do Warszawy. Siedzieli akurat we troje w salonie i małżeństwo Matzerów właśnie wymieniało uwagi dotyczące nadchodzącej szybkimi krokami wiosny, wyjątkowo nie wyśpiewywali peanów na cześć wnuków. Słowa Ali wprawiły ich w konsternację. Wątpliwe, czy wiadomość o nadchodzącej trąbie powietrznej wywołałaby u ojca większe przerażenie. – Ty? Do Warszawy? Sama? Po co? – Chcę spotkać paru znajomych, którzy przyjechali z Paryża. – Ala już od dawna miała przygotowaną stosowną odpowiedź. – Nie podoba mi się to. Nie możesz podróżować sama. – Niby dlaczego? – spytała zaczepnie. – To zbyt niebezpieczne dla młodej panny. – Tak? A cóż takiego się dzieje? Czy wybuchła wojna, której co niektórzy niemal z utęsknieniem wypatrują? Może jakaś rewolucja? Z tego, co pamiętam, po Warszawie przecież nie spacerują białe niedźwiedzie ani wilki. – Nie znasz drogi do Warszawy. Miasta też zresztą nie znasz na tyle, by poruszać się po nim sama. – Daj jej spokój – wtrąciła się w końcu Marta. – Ala nie jest dzieckiem i nie jest też tutaj więźniem. Ciężko pracowała, by nam pomóc, i zasłużyła na odrobinę rozrywki. Ma swoje życie. – Od kiedy tak diametralnie zmieniłaś zdanie? – zwrócił się do żony rozdrażniony doktor. – Przypominam ci, że swojej córki nigdy nie wypuszczałaś z Zaborowa, a ja się nie wtrącałem. Mało tego, w kółko powtarzałaś, że Ala też powinna tu zamieszkać, a nie prowadzić samodzielne życie. Nie wtrącałem się do wychowania Basi, pozwól więc…

– Myliłam się – przerwała Marta. – Moja córka zapłaciła za to. Nie mów więc, że mam się nie wtrącać. – To chore – zaatakowała z kolei Ala. – Robert i Janek podróżują bez przeszkód. Czy uważasz, że ja nie potrafię? Przypominam ci, że całe życie radziłam sobie sama. Nie chciała wypowiadać właśnie teraz tych słów, ale wymknęły się jakoś niepostrzeżenie pod wpływem emocji. – Pamiętam o tym – odparł sucho doktor – lecz sądziłem, że teraz wszystko wygląda inaczej. – To znaczy jak? – Alicja znów się zirytowała. – Nie sądziłeś chyba, że zostanę tu na resztę życia? Twarz Joachima poszarzała. – A jednak miałem taką nadzieję – powiedział cicho. – Myślałem, że z nami zostaniesz. – Przecież i ty nie mieszkasz tu na stałe! – Naprawdę była już wściekła. Nie chciała, ale ojciec ją zirytował. Zaczynała pomału rozumieć własną matkę. Może i ona czuła się osaczona taką miłością, która nie pozwalała na odrobinę wolności i powietrza? Joachim też pomyślał o pierwszej żonie, gdy patrzył na Alę. Znowu uderzyło go to podobieństwo między nimi dwiema. Ala czytała w nim teraz jak w otwartej księdze. Wiedziała, o czym i o kim teraz dumał. Nie zamierzała jednak rezygnować i okazywać słabości, choć żal jej było ojca. Mimo to nie mogła ustąpić. Nie zmieniła tonu. – To doprawdy śmieszne, mój ojcze, że kłócimy się o takie drobiazgi. W dodatku nie możesz mi zabronić tej podróży. Przecież nigdy do niczego mnie nie zmuszałeś. Jeśli będziesz wyprawiał takie hece, natychmiast, jeszcze dziś, wracam do Paryża. – A rób, co chcesz. – Joachim machnął ręką i zagniewany oraz rozgoryczony wyszedł z salonu. Ala natychmiast poczuła żal i cała jej złość minęła. Może należało dać temu spokój? Dusiła się już w Zaborowie, ale czy było to warte awantury? Wtedy, głosem spokojnym i wypranym z wszelkich emocji, odezwała się Marta. – Przejdzie mu… Jak typowy mężczyzna chciałby porządzić, a nie bardzo ma kim. Jedź do Warszawy, a potem wracaj do Paryża. Rada bym była cię tu

zatrzymać, ale sama widzę, że potrzebujesz już innego życia. Zawsze możesz tu wrócić. Jak Joachim i jego synowie. – Naprawdę tak myślisz? – spytała Ala ze łzami w oczach. – Naprawdę – zapewniła ją Marta. Wstała i pogładziła Alę po głowie, jakby miała przy sobie małą dziewczynkę, którą chciała kiedyś wychowywać w Zaborowie jako drugą córkę i siostrę dla Basi. – Nie cofniemy już tych lat, przeszłość nie wróci – mówiła łagodnie. – Nie mamy wpływu na przyszłość. Liczy się to, co jest teraz. Ja myślę, że już cię odzyskaliśmy. To nieważne, czy jesteś tu, w Warszawie czy w Paryżu. Już jesteś nasza. Pamiętaj jednak, że masz swoje życie. Znowu to powtarzam i jeśli trzeba będzie, powtórzę jeszcze setki razy, aż do znudzenia. – Dziękuję. – Ala z wdzięcznością chwyciła dłoń, która tak pieszczotliwie gładziła ją po policzku. – Nawet nie wiesz, jak mi pomogłaś. – Tak jak ty pomogłaś mnie. Jedź, a Joachima zostaw na mojej głowie. Ja przez tyle lat przywykłam do męskich humorów – odparła dobrotliwie Marta.

Rozdział 37 Znalezienie Klary Dworeckiej nie przedstawiało najmniejszych trudności. Mieszkała w tej samej kamienicy, co przed laty, w tym samym mieszkaniu i nadal od czasu do czasu grywała podrzędne role w teatrach, zwłaszcza latem, w teatrach ogródkowych. Czasy, gdy wędrowała z trupami teatralnymi od Lwowa po Poznań, miała już za sobą. Kariery nie zrobiła, sławy nie zdobyła, ale zachowała temperament, żywe i wesołe usposobienie, a co najważniejsze, wspomnienia, którymi chętnie się dzieliła. Ba, w ogóle nie miała oporów. Ona zawsze, jak to podkreśliła, uważała, że Zofia postąpiła niewłaściwie, wręcz głupio, zabierając małą i wyruszając w świat bez pieniędzy, bez żadnych widoków na godziwą przyszłość. Bo Zofia nie umiała żyć bez pieniędzy, o nie… Dlatego związek z tym młodym Andrzejem nie miał żadnych szans. – Ona nigdy nie kierowała się rozumem – mówiła pani Klara, przetrząsając swoje liczne szuflady w poszukiwaniu adresu. – Kto to słyszał, by wypuszczać się w świat z młodym chłopakiem i z niemowlęciem?! Mówiła, że na pewno będzie cudownie, że nareszcie wie, co to miłość, że jest gotowa żyć w biedzie, prać, gotować, szorować, byle dzielić życie z ukochanym człowiekiem. Słabo się robiło, gdy się słuchało tych farmazonów. Prać, gotować, szorować! Boże drogi, ja nawet nie potrafię wyobrazić jej sobie w takiej roli! Ja też mam swoją przeszłość – podkreśliła z zadowoleniem i potrząsnęła swymi długimi kolczykami – ale nigdy nie straciłam przy tym rozumu. Twoja matka natomiast zawsze szła na żywioł. Joachim próbował ją zatrzymać, nawet gdy poznał całą prawdę. Błagał i tłumaczył. Był gotów przebaczyć, bo przecież zapomnieć by się nie dało. Powoływał się na dzieci. Nawet mnie prosił o pomoc, choć nie było to dla niego proste, jako że nie cierpiał mnie, delikatnie mówiąc. Nawet początkowo myślał, że to ja naraiłam Zofii ten romans. Nic jednak nie mogłam zrobić. Nie chciał zgodzić się na rozwód, nie pozwalał, żeby zabrała ciebie. Powiedziała wtedy coś takiego, że zszokowany mąż dał w końcu spokój i nie opierał się jej zamiarom. Z tym Andrzejem oczywiście też nie wyszło. Nie straciłam z nią kontaktu, więc myślę, że wiem o wszystkim. Było potem jeszcze kilku mężczyzn, zanim w ogóle opuściła Europę, ale to

już wiesz sama. – Co takiego powiedziała ojcu, że przestał się opierać? – spytała po chwili wahania Ala. Klara przerwała na chwilę poszukiwania i spojrzała niepewnie na dziewczynę. – Zaczął znowu o mnie walczyć dopiero, gdy opuściła swojego kochanka. Co powiedziała ojcu przed wyjazdem z Warszawy? – Zapytaj go. – Klara wzruszyła ramionami. – Zapytaj ją. – Przecież dobrze pani wie, że mi nie odpowiedzą. – Może nie mają co odpowiadać. Może sami nie wiedzą i postanowili, że lepiej do tego nie wracać. Nie wiem, po co ci ten adres. O, jest! Nie mam sumienia ukrywać go przed tobą, skoro tak ci zależy. Może jednak nie warto. Zaboli. Co ci z tego przyjdzie, że zobaczysz w Paryżu dom, w którym twoja matka mieszkała z Krzyckim i z tobą przez kilka miesięcy? Wątpię, czy on tam nadal mieszka. Słyszałam, że wyjechał po rozstaniu gdzieś na południe. Ala znowu zawahała się, patrząc na karteczkę w ręku Dworeckiej. Może rzeczywiście lepiej wyjść i nie dociekać już niczego. Nagle zrozumiała, że podejrzenia, jakie miała przez kilka ostatnich tygodni, nabrały całkiem realnego kształtu i nigdy jej nie opuszczą, jeśli nie upora się z nimi do końca. Jeśli tego nie wyjaśni, ta sprawa zawsze będzie wracać. – Powiedziała wtedy swojemu mężowi, że nie jest moim ojcem, prawda? – Starała się mówić spokojnie, ale emocje wzięły górę i głos jej się załamał. – Powiedziała mu, że to tamten? Zapadła cisza i żadna z nich nie wiedziała, jak ją przerwać. Wreszcie Klara przemogła się, chociaż również jej drżał głos. Wróciła przeszłość, młodość, tamte, prawie zapomniane, emocje. Młoda dziewczyna, która stała przed nią i próbowała rozmawiać spokojnie i rzeczowo, była fizycznie tak podobna do tamtej, do swojej matki, że aż bolało. Lecz było to tylko fizyczne podobieństwo i chwilowe złudzenie, że czas się cofnął. Czas nigdy się nie cofa, niczego się już nie zmieni. Można jednak spróbować cokolwiek naprawić. – Nigdy nie przypuszczałam, że zobaczę jeszcze kiedyś jej córkę. Gdy weszłaś do mojego domu, nie musiałaś się jednak przedstawiać. Od razu wiedziałam, że jesteś córką Zofii. Pisała mi kiedyś, że masz talent muzyczny. Cóż, jej go brakowało. Była śliczna i zmysłowa, i to przez jakiś

czas wystarczyło, by mieć pewną publiczność i wielbicieli. Powiedziała Joachimowi straszną rzecz, ale czy mówiła prawdę? Była zakochana w innym, impulsywna, a kiedy chciała czegoś dopiąć, mówiła różne rzeczy i nie liczyła się z cudzymi uczuciami. Faktem jest, że ciebie jedną postanowiła zabrać na niepewny los, i to mogło dziwić. Nie umiem odpowiedzieć na twoje pytanie. Mogę tylko przekazać ci ten adres, ale zastanów się, czy warto odwiedzać tamten dom. – Sama nie wiem – odparła Ala z wysiłkiem. – Pójdę już. Dziękuję pani. Wzięła podaną karteczkę i skierowała się do drzwi. Klara odprowadziła ją, a w progu wyciągnęła do dziewczyny rękę na pożegnanie. – Na drugiej stronie tej kartki jest adres położnej. Zdaje się, że Zofia utrzymywała z nią jakieś kontakty. Może i z tą kobietą zechcesz porozmawiać – dodała, po czym nagle roześmiała się i jakby chcąc porzucić ponury nastrój, rzuciła figlarnie: – Ty jesteś śliczna i utalentowana. Twoi bracia są przystojnymi i zdolnymi chłopcami. Jednego nie można odmówić Zofii: na ojców swych dzieci wybierała inteligentnych i uroczych mężczyzn. Marta Gurewicz zajmowała raczej skromne dwupokojowe mieszkanko na tyłach Krakowskiego Przedmieścia. Wyglądała jednak na osobę zadowoloną z życia. No bo też czego może spodziewać się od życia starzejąca się kobieta, która nigdy nie posiadała majątku, urody czy też talentu? Dzieci pozakładały już własne rodziny i jako tako sobie radziły. Ona sama nie musiała już całymi dniami pracować, jak za młodu. Po mężu zostały jakieś pieniądze, zawsze starał się zabezpieczyć ich starość, choć sam tą spokojną starością nie zdążył się nacieszyć. Dzieci też zresztą pamiętały o matce, a i z ludźmi żyła w zgodzie. Ala od razu poczuła do niej sympatię, tym bardziej że i w tym przypadku nie musiała specjalnie udowadniać, kim jest. Trochę ją to dziwiło, że kobieta, która pewnie odebrała setki porodów, pamiętała dobrze jej matkę. Jednak wszystko wkrótce się wyjaśniło. – Ach, więc to pani! – wykrzyknęła już podczas przywitania Gurewiczowa. – Nieczęsto zdarzają mi się takie spotkania po latach. – A jednak to zaskakujące. Ma pani znakomitą pamięć – zauważyła Ala, gdy już siedziały przy herbatce i domowych wypiekach. – Nic w tym dziwnego, panienko. Dobrze znałam pani matkę, a poród

odebrałam tylko kilka razy w życiu. Nauczyłam się tego przy mojej matce i ciotce, a nikt nie oczekiwał od nas wtedy specjalnych papierów i kwalifikacji. To kobieca sprawa i tę wiedzę sobie przekazujemy. Nie robiłam tego jednak zbyt często. Wyuczyłam się na krawcową i obszywałam w Warszawie różne panie, także aktorki z teatrów. Tak poznałam matkę panienki, a proszę mi wierzyć, ją trudno zapomnieć. Lubiła mnie, dawała czasem bilety do teatru. Lubiła dużo opowiadać o sobie, o swoich wielbicielach, o pracy. Miałam zresztą do niej cierpliwość. Bywała bowiem dość kapryśna, zresztą jak prawie każda pani, która rozmawia z krawcową. Potem, gdy wyszła za mąż za doktora, który miał pewne dochody, nie żałowała sobie niczego. Stała się bardzo elegancką kobietą. I bardzo wybredną. Nadal jednak lubiła dużo mówić, aż się czasem temu dziwiłam. Musiała w gruncie rzeczy mieć proste pochodzenie i te eleganckie stroje nie zdołały tego zamaskować. Zwyczajnie, w życiu pomogła jej uroda, ale nie tylko. Miała w sobie coś, co bardzo przyciągało mężczyzn, bardziej niż ta uroda. Pani jest do niej bardzo podobna. – Ja nie lubię się stroić – przyznała się Ala. – Sprawiam sobie nową suknię, gdy już naprawdę muszę. – Jednak ona nie była tak dystyngowana jak pani. Była prostą dziewczyną, a pani jest damą. Od razu to widzę, a wiem, co mówię, bo w życiu obsługiwałam, że tak się wyrażę, i damy, i kobiety. Alę ubawiła ta mimowolna trafność spostrzeżeń prostej w końcu krawcowej. – Ale pani, broń Boże, nie gniewa się na mnie, że tak szczerze mówię o mamie? – zaniepokoiła się nagle Gurewiczowa. Ala ani myślała się gniewać. Po bezpośredniości jej paryskiej gospodyni, pani Maurion, po rozmowach w zaborowskiej kuchni z kucharkami i służącymi nic już nie mogło jej zdziwić. Poza tym przyszła tu właśnie po szczerość i prawdę, choć do końca biła się z myślami, czy odwiedzać te kobietę. „Tak łatwo wszystko przychodzi’ – myślała nawet z pewnym rozdrażnieniem. „Ci ludzie sami wychodzą z kątów przeszłości, przekazują mi kolejne nazwiska, adresy, i tak łatwo do nich po kolei trafić. Tak jakby czekali na mnie od lat: doktor Rygielski, Klara Dworecka, Marta Gurewicz. Tak jakby chcieli, bym poznała prawdę. Czy mogę się od tego odwrócić?

Może to przeznaczenie? Może i tamten człowiek… Andrzej Krzycki czeka gdzieś na mnie”. – Jaka ona teraz jest? – spytała nagle Gurewiczowa. Zaskoczona Ala zorientowała się, że musiała dłuższą chwilę milczeć. – Nie wiem – odparła po namyśle. – Ostatni raz widziałam ją kilka lat temu. Wyjechała z Francji, a ja nie jeżdżę do Algierii. Czasem do siebie piszemy. Myślę, że jest teraz szczęśliwa. – Nie wiedziałam o tym – odparła ze zgrozą dawna akuszerka. – Sądziłam, że mieszkacie we Francji razem. – Pani Marto – Ala wreszcie zebrała się, by zadać to pytanie – gdy matka mnie rodziła… był z nią mój ojciec? Marcie zadrżały ręce i odstawiła filiżankę na stolik. – Czekał pod drzwiami jej sypialni – odparła, nie patrząc Ali w oczy. – Doktor nie pozwolił mu wejść do pokoju, w którym była rodząca. – A potem? – spytała Ala bez tchu. – Co potem, panienko? – Gdy już się urodziłam… Czy on wszedł do tego pokoju? Widział mnie? – Doktor nie bardzo chciał się zgodzić. Początkowo nie rozumiał, kim jest ten młody człowiek za drzwiami. Kazał mu iść do domu albo gdziekolwiek. Doktor był przyjacielem jej męża. Wtedy ona zaczęła krzyczeć, że ten młody chłopiec jest ojcem dziecka i ma prawo zobaczyć dziewczynkę. Krzyczała też do mnie, żebym go wprowadziła, i w końcu to zrobiłam. Myślałam, że jest w szoku poporodowym i lepiej spełnić je żądanie. Rygielski był o to strasznie na mnie zagniewany. Powiedział, że głupie krawcowe nie powinny bawić się w przyjmowanie porodów. Ja jednak nie mogłam jej odmówić. Wyszłam do przedpokoju i zobaczyłam tego chłopca. Mówię panience, widzę to jak dzisiaj… Wyglądał jak maturzysta. Tylko dać mu teczkę i wysłać na egzamin. Potem dowiedziałam się, że nie skończył jeszcze dwudziestu lat. Był kilka lat od niej młodszy. Zawołałam go, a on wszedł do jej sypialni jak do kaplicy. Przyklęknął nawet przy łóżku i płakał jak dziecko. Wziął potem panienkę na ręce i pocałował w czółko. – Marta dotknęła chusteczką oczu i zamilkła. Ala siedziała jak zahipnotyzowana. Nie odzywała się i nie przerywała Gurewiczowej jej milczenia, powrotu do przeszłości, wspomnień. – Doktor Rygielski zaraz potem kazał mu wyjść i nie robić przedstawień.

Tak

się

właśnie

wyraził.

Powiedział

też,

że

czuje

się

w

obowiązku

zawiadomić męża pani Matzerowej o tym, co się stało, i że ma córeczkę. I wtedy, mówię panience, nie zapomnę tego nigdy… Pani Zofia powiedziała: „To mi najzupełniej obojętne, co pan powie mojemu mężowi. Sama też go powiadomię. I jeszcze jedno: to nie on jest ojcem dziewczynki, lecz Andrzej. Co by tu robił w przeciwnym wypadku? Joachim nie ma żadnych praw do tej małej, a pan tym bardziej.” Doktor był oburzony i przez następne dni przychodził tylko na chwilę, by sprawdzić, czy wszystko w porządku, w sensie medycznym, z matką i z dzieckiem. A kiedy przyjechał doktor Joachim, Rygielski przestał przychodzić. Ja też przestałam, bo nastały wtedy u Matzerów straszne dni. Mówię pani, byli na językach prawie całej Warszawy. W końcu pani Zofia musiała przekonać męża, bo dał zgodę na rozwód i nie sprzeciwiał się, gdy zabrała panienkę. Doktor Rygielski spotkał mnie potem na ulicy i powiedział, że pan Joachim pogodził się z losem. Bardzo to wszystko było smutne. Lecz cóż poradzić… A jak się miewa pan Andrzej? Ala drgnęła, jakby ktoś ją smagnął batem. Nawet poczuła fizyczny ból. – Nie wiem – odparła zduszonym głosem. – Do niedawna nie wiedziałam, że ktoś taki w ogóle istnieje. Wiedziałam tylko, że matka opuściła mojego ojca i braci z jakimś mężczyzną. Moim ojcem miał być zawsze doktor Matzer. Potem matka odeszła również od tamtego mężczyzny. – Mój Boże, dziecko – jęknęła w odpowiedzi pani Marta. – Nie miałam pojęcia. Już nigdy potem nie odezwała się do mnie, nie napisała. Jak się dowiedziałaś? Skąd ci to przyszło, by szukać mnie? – To dłuższa historia. Przypadek. A może zawsze gdzieś w głębi coś podejrzewałam… Nie wiem. – Lepiej ci było nie wiedzieć, panienko. – Dawna akuszerka pokiwała głową. Zapadł zmierzch, a Ala nie miała siły podnieść się, pożegnać, wreszcie wyjść. Wmawiała sobie, że w gruncie rzeczy to wszystko nie ma sensu i może nawet nie warto się tym przejmować. Ot kolejna, niezbyt mądra i tak naprawdę niezbyt romantyczna historia, jakich pewnie wiele na świecie. Pewnie trzy, cztery lata temu niespecjalnie by się tym przejęła. Rodzina w Polsce niewiele ją, wówczas obchodziła. Teraz jednak przejęła się i to bardzo. Teraz stało się to tak ważne jak reszta życia. Pokochała swoją

rodzinę, zaczęła żyć jej sprawami. Nawet macocha powiedziała, że rodzina ją, Alę, odzyskała. I nagle to wszystko jakby przestało istnieć. Tylko Robert i Jaś pozostali jej braćmi, choć przyrodnimi. Basia pozostała bratową. A Marta? Ojciec? To znaczy doktor Matzer? Był przecież jak ojciec, walczył o nią jak ojciec, troszczył się, martwił się i kochał jak ojciec. Teraz zrozumiała, jak bardzo musiał się bać jej podróży do Warszawy. Czy coś przeczuwał? Dlaczego oboje z matką to ukrywali? Znowu poczuła się samotna, tak jak wtedy, gdy dwa lata temu wróciła z Zaborowa do Paryża. – Jeśli mam być szczera, to nie wiem, czy twoja matka mówiła prawdę – odezwała się Gurewiczowa. – Czasami bywała bardzo dziwna. Lubiła też grać i to nie tylko na scenie. Lubiła urządzać teatr w domu, gdy nagle zaczynała udawać kogoś innego. Była dziecinna, kapryśna i nieodpowiedzialna. Ludzie ją jednak lubili, a mężczyźni poszliby za nią w ogień. Może okłamała doktora Matzera, żeby zakończyć to małżeństwo. Może dom i rodzina ją nudziły? – Nie zabierałaby mnie wtedy ze sobą – odparła Ala i poczuła łzy na policzkach. Było jej żal wszystkiego i wszystkich, całej rodziny, i ojca, ktokolwiek nim był. Nienawidziła w tej chwili Zofii Matzer i pragnęła jej to powiedzieć. – Nie wiem – kontynuowała tymczasem Gurewiczowa. – Ona zawsze najpierw coś robiła, a potem myślała. Ja miałam wtedy wątpliwości, ale potem przestałam o niej myśleć. Czasami widywałam jej męża, jak szedł gdzieś ulicą z tymi chłopcami. Taki przystojny i mądry mężczyzna. Gdzie ona miała rozum, by go zostawiać? I taki odpowiedzialny… Ale też, po prawdzie, gdzie on miał rozum, by żenić się z taką kobietą? Tacy są mężczyźni, panienko, lecą za tym, co błyszczy, jak sroki. Jesteś trochę do niego podobna. Ona była ciągle w ruchu. Albo się śmiała, albo grała, albo krzyczała. Nigdy nie widziałam, by tak spokojnie siedziała, patrzyła i słuchała jak ty. Doktor Joachim był często zamyślony. Ty, panienko, masz jego spojrzenie. – Nie wiemy, jakie spojrzenie miał ten drugi. – Ala nie wytrzymała. – Raz go tylko widziałam. To też był prawie dzieciak. Mówię panience, że dziecinna kobieta uciekła od męża w towarzystwie dwojga dzieci. Aż dziw bierze, że w tych warunkach wyrosła z panienki taka dystyngowana młoda dama. Tak jakby płynęła w pani krew doktora Matzera.

„Gdybyś, kobieto, widziała mnie z Olafem, nie nazwałabyś mnie dystyngowaną młodą damą” – myślała Ala ponuro, idąc potem ulicą. „Nie miałabyś wątpliwości, że jestem żywym obrazem mojej matki i pewnie tego młodego Andrzeja, gdy nawiązali romans, nie oglądając się na nic i na nikogo. Tak jak ja wtedy, w Zaborowie, na miesiąc przed ślubem dziewczyny, która uważała mnie za siostrę i przyjaciółkę. Bez większych oporów zgodziłam się przyjmować w sypialni jej narzeczonego. W domu mojej macochy, która mnie polubiła i ufała. Jestem żywym obrazem Zofii Matzer i Andrzeja Krzyckiego. Joachim Matzer nigdy by się tak nie zapomniał”. Przyspieszyła kroku, gdyż wspomnienie Olafa nadal wywoływało u niej gwałtowne bicie serca. Przez Joachima. kruszyć o choć przy

kilka dni pobytu w Warszawie zatrzymała się w mieszkaniu Doktor nie chciał słyszeć o żadnym hotelu, a Alicja nie zamierzała to kopii. Wystarczyło, że pogodził się z jej samotnym wyjazdem, pożegnaniu był jeszcze wyraźnie zagniewany i niespokojny. Teraz

już rozumiała dlaczego. Inna rzecz, czy miał do niej jakiekolwiek prawa? Być może, skoro w sensie formalnym była jego córką. Nikt nigdy nie zmienił jej nazwiska. Matka nigdy o tym nawet nie wspomniała. Mimo to westchnęła, wchodząc do kamienicy i kierując się na schody prowadzące do mieszkania na pierwszym piętrze. Niewesoło jej teraz będzie w tym domu. Zbyt wielki dramat rozegrał się tu przed laty. Postanowiła, że jutro z samego rana wróci do Zaborowa. Rozmówi się tam z rodziną i rozpocznie przygotowania do powrotu do Paryża. Poprosi zaraz służącego Filipa, który pracował w warszawskim mieszkaniu Joachima, o zorganizowanie biletu kolejowego. Nie ma czasu do stracenia. Napisze też do matki i zażąda odpowiedzi na parę pytań. Postara się dowiedzieć czegoś więcej o Andrzeju Krzyckim. Zastukała kołatką do drzwi i już po chwili Filip witał ją z uśmiechem. Zastanawiające, dlaczego ci wszyscy ludzie tutaj byli dla niej tacy mili. – Panienko Alicjo, pan doktor i pan Jaś przyjechali przed kilkoma godzinami i czekają na panienkę. Tego się nie spodziewała. A zatem ten, którego zawsze uważała za ojca, nie wytrzymał napięcia i przyjechał. Dlaczego jednak towarzyszył mu Jaś? Nagle wystraszyła się. A może w Zaborowie stało się coś złego? Z Basią

albo z dziećmi? Przecież ten malutki Pawełek wymagał takiej troski. Zaniepokojona, w objęciach brata.

weszła

do

saloniku

i

natychmiast

znalazła

się

– Myślałaś, że pozwolę ci dłużej bawić się beze mnie? – zażartował Jaś. – Zaskoczyliście mnie i wystraszyliście – zwróciła się do nich z wyrzutem. – W pierwszej chwili pomyślałam, że w Zaborowie stało się coś złego. – Czy spotkałaś już tych swoich znajomych? – spytał cicho Joachim, a widząc jej pytające spojrzenie, dodał ze smutkiem: – No, tych z Paryża. Przecież przyjechałaś spotkać się z nimi. Ala wzruszyła ramionami i usiadła na kanapie. Nie było sensu dłużej kłamać. Zresztą zbyt wiele kłamstw nagromadziło się już w tej rodzinie. To dobrze, że Joachim pojawił się w Warszawie. Nie zamierzała go już pytać o powody tego przyjazdu. Nie musiał się tłumaczyć, przecież to był jego dom. Ona też zresztą już nie musiała kręcić i oszukiwać. Porozmawiają tutaj, nie w Zaborowie. Zada mu parę pytań. Obecność Janka w niczym jej nie przeszkadzała. Przecież brat i tak o wszystkim w końcu się dowie. Lepiej, gdy stanie się to teraz niż w pełnym ludzi domu macochy. – Spotkałam osoby, które chciałam zobaczyć – odpowiedziała na pytanie doktora Matzera. – Przepraszam panienkę, czy mamy teraz podać obiad? – W progu pokoju pokazał się Filip. – Kucharka mówi, że wszystko już gotowe. Alę trochę ubawiło to, że służba traktowała ją teraz jak panią domu. Może dlatego, że mieszkała tu od kilku dni, a oni wyraźnie zatęsknili za stabilizacją i normalnością, jaką według nich wnosiły do tego mieszkania kobiece rządy. O tym samym pomyślał chyba Joachim, bo uśmiechnął się z zadowoleniem. Zaraz będzie zmuszona odebrać mu ten uśmiech i zadać bolesne pytania. – Poprosimy jeszcze o jakieś pół godzinki – zwróciła się do służącego. – Musimy pomówić najpierw we troje. I proszę zamknąć drzwi. Doktor już się nie uśmiechał, tak jak przewidywała. Jaś patrzył na nią całkowicie zaskoczony. – Najszybciej, jak to tylko możliwe, wracam do Paryża – odezwała się najłagodniej, jak mogła. – Spodziewałem się tego – odparł spokojnie Joachim i chciał coś dodać,

ale nie dopuściła go do głosu. Bała się, że jeśli teraz nie powie, co jej leży na sercu, być może później zabraknie jej odwagi. – Gdy wrócę do mojego domu – podkreśliła te słowa – postaram się odnaleźć kamienicę, w której przez kilka miesięcy mieszkałam z moimi rodzicami. Doktor patrzył na nią osłupiałym wzrokiem, ale milczał. Janek chciał coś powiedzieć, ale uprzedziła go. – Spróbuję też odnaleźć Andrzeja Krzyckiego. Wiem, że był przy moich narodzinach. Wiem, co powiedziała ci matka. – O czym ona mówi, ojcze? – spytał nieswoim głosem Jaś. – Dwa dni temu odwiedził mnie w Zaborowie Tomasz Rygielski – odparł cicho Joachim. – Był załamany. Opowiedział mi o waszej rozmowie. Nie mógł sobie dać z tym rady. Nie wiedział, że zdradza naszą tajemnicę. Był przekonany, że o wszystkim wiedziałaś. Mój Boże. Z jękiem ukrył twarz w dłoniach, a Ala z Jankiem z przerażeniem spostrzegli, że jego ciałem wstrząsał szloch. Jaś położył ojcu dłoń na plecach, a uczynił to gestem pełnym miłości i otuchy. Nie zadawał już pytań i nie patrzył na siostrę. Ala poczuła wyrzuty sumienia, lecz wiedziała, że nie potrafi już wycofać się z tego, co zaczęła. Żal jej jednak było tego człowieka, który tyle wycierpiał, choć potrafił tak mocno i bezwarunkowo kochać. Podobnie jak brat, któremu także położyła dłoń na ramieniu. – Trzeba było już dawno mi powiedzieć. Teraz byłoby nam wszystkim łatwiej. Dlaczego to ukrywaliście? O nic się nie starałam, niczego nie szukałam. Ta prawda sama do mnie przyszła. To nie było tak dawno temu. Przywiozłeś mnie do tego kraju i do tego miasta, gdzie tylu ludzi was znało, i dotarcie do waszych znajomych nie przedstawiało żadnych trudności. Nie musiałam ich nawet specjalnie szukać. Oni chyba na mnie czekali. – Nie myślałem o tym – płakał doktor. – Obawiałem się Gracji Conti w Paryżu i jej wiedzy. Tu zaś… kto? – Najpierw doktor Rygielski – mówiła łagodnie jak do małego dziecka – potem Klara Dworecka, a na koniec krawcowa i akuszerka, Maria Gurewicz, wszyscy zresztą przekonani, że nie zdradzają wielkiej tajemnicy. Dlaczego ponad dwadzieścia lat temu nie prosiłeś ich o milczenie, skoro tak ci na tym zależało? Z pewnością by cię posłuchali, wszyscy troje współczuli ci i byli po twojej stronie.

– Nie myślałem o nich. Świat mi się wtedy zawalił, nie mogłem przewidzieć wszystkiego. – Ale po co to wszystko było? Po co to milczenie i tajemnica? Nie musielibyśmy teraz przez to wszystko przechodzić. Opowieść doktora Tomasza nie byłaby dla mnie żadną rewelacją. – A czy miałabyś okazję jej wysłuchać, gdybyś o tym wiedziała? Doktor wyprostował się i uwolnił od uspokajających gestów Alicji i Janka. Patrzył jej teraz prosto w oczy. – Czy przyjechałabyś wtedy do Warszawy, gdybyś o tym wszystkim wiedziała? Czy podczas mojej wizyty w Paryżu nie traktowałabyś mnie jak obcego albo dobrego wujka, który przez jakiś czas był mężem twojej matki? I bez tego byłem dla ciebie prawie obcy przez te lata. Czy kiedykolwiek przyjechałabyś do domu mojej drugiej żony, skoro nie byłaby nawet twoją macochą? Tak, przynajmniej względy formalno-rodzinne coś na tobie wymuszały. – Nie wiem – przyznała szczerze. – Nie wiem. Myślę jednak, że miałam prawo poznać prawdę, skoro znało ją kilka obcych osób. – Właśnie to w tym wszystkim jest najgorsze. – Doktor ponownie ukrył twarz w dłoniach. – Nikt nie zna prawdy. Zofia raz mówiła tak, a raz inaczej, i obawiam się, że ona sama nie wie. W tym samym czasie żyła ze mną i z nim. Ja nie miałem pojęcia, że w jej życiu jest ktoś inny. Możesz być zarówno dzieckiem moim, jak i jego. Jeśli chcesz, sama ją zapytaj, ale nie wiem, czy sensownie ci odpowie. Porzuciła mnie, porzuciła jego i obaj gubiliśmy się w domysłach. Rozmawiałem z nim wtedy, gdy mi oznajmiła, że jesteś jego dzieckiem. Sam był jak dziecko. Przybiegła też do mnie później jego matka. Błagała, bym coś zrobił. Błagała też Zofię, ale z twoją matką nie można już było sensownie rozmawiać. Ten smarkacz wierzył jej bezgranicznie i za ostatnie pieniądze wyjechali do Paryża. Jego matka tego nie przeżyła i wkrótce potem zmarła. Może i lepiej dla niej, że nie doczekała, gdy również jej syn został zostawiony na lodzie. On też wtedy usłyszał, że nie jesteś jego córką. Nie martw się jednak – doktor uśmiechnął się gorzko – z całą pewnością nikt trzeci nie wchodził już w grę. To jedno wiemy na pewno. Za oknem było już zupełnie ciemno, ale nikt z nich nie był w stanie podnieść się i zapalić lampy. Siedzieli jak porażeni. Mieli świadomość, że te

pół godziny, o które Ala prosiła Filipa, dawno minęło. Służący nie pukał jednak do drzwi i nie przeszkadzał im, jakby wiedział, ile zależy od tej rozmowy. Joachim już się uspokoił, być może kamień spadł mu z serca. Ala przecież nie histeryzowała, tylko spokojnie pytała o to, o co miała prawo pytać. Zawsze to wiedział, chociaż też zawsze ta świadomość go bolała. Patrzył teraz na tych dwoje, którzy w jego oczach pozostali dziećmi, i wracał do spraw, których, jak się okazuje, nie można jeszcze zamknąć. – Pokochałem cię od pierwszej chwili. Miałaś wtedy dziesięć dni, a ja już wiedziałem, że wyrośnie z ciebie najbardziej urocza dziewczyna pod słońcem, moja mała królewna. Mieliśmy już dwóch wspaniałych synów i marzyłem o dziewczynce. Zofia też pragnęła urodzić córkę. Miałaś być naszą szansą, bo małżeństwo nasze przechodziło niełatwe chwile. Myślałem, że to z powodu moich nieobecności. Pracowałem ciężko jako lekarz, bo i wydatki domowe były coraz większe. „Nie żałowała sobie niczego. Była bardzo elegancką kobietą” – do Ali znowu wróciły słowa Gurewiczowej. Siedziała ze ściśniętym sercem i słuchała opowieści doktora. Czasami spotykała się wzrokiem z bratem i choć oboje próbowali się do siebie uśmiechać, nie do końca im to wychodziło. Doktor ściskał ich dłonie i mówił dalej: – Zacząłem też karierę naukową i to wszystko pochłaniało mnóstwo czasu. W domu też nie miałem z kim wymieniać poglądów i myśli na tematy naukowe, społeczne, polityczne. Zofii te sprawy zupełnie nie interesowały, podobnie jak fachowe artykuły na temat nowych szczepionek czy aparatów do prześwietleń. „Po co się z nią żeniłeś?” – zastanawiała się Ala i patrząc ukradkiem na brata, zdała sobie sprawę, że on myśli o tym samym. „Tacy są mężczyźni… Lecą za tym, co błyszczy” – te słowa również wypowiedziała stara akuszerka. – Tylko nie sądźcie, że chcę przed wami szkalować waszą matkę – zastrzegł nagle doktor, jakby czytał w myślach dwojga młodych ludzi. – Była taka urocza i zmysłowa, jeśli rozumiecie, o czym mówię… Kochałem ją jak wariat i byłem dumny, że wybrała mnie, a musicie wiedzieć, że miałem silną konkurencję, z Tomaszem Rygielskim na czele. Nie miałem do niej pretensji, że nie podzielała moich zainteresowań. Ona jednak potrzebowała

codziennej adoracji i zainteresowania. Zabrakło mi na to czasu, choć starałem się. Może jednak za mało… Dzieci jednak kochała, więc sądziłem, że wszystko się ułoży. Byłaś takim ślicznym maleństwem. Nagle, miesiąc później, Zofia oznajmiła, że odchodzi, że chce rozwodu, że jest związana z kimś innym. To było jak grom z jasnego nieba. Myślałem, że jej to minie. Byłem gotów przeczekać, sami widzicie, jak nisko wtedy upadłem. Prosiłem nawet jej przyjaciółki o pomoc, chociaż nie bardzo za tymi paniami przepadałem. Nawet podejrzewałem, romans, co akurat okazało się fałszywą już wiecie. Zagroziłem, że odbiorę jej zobaczy. Właśnie wtedy wyjawiła, że w

że to one zorganizowały jej ten insynuacją. Nic nie pomogło, ale to prawa do dzieci, że nigdy was nie stosunku do córki nie mam żadnych

praw, bo nie jestem jej ojcem. Nie uwierzyłem z początku, sądziłem, że chciała mnie zranić, bym wreszcie pozwolił jej odejść. Wtedy spotkałem Tomasza i ten potwierdził, że podczas porodu mojej żony był obecny w naszym mieszkaniu jej młody kochanek. Wcześniej w to nie wierzyłem, nie chciałem wierzyć, ale Rygielski nie pozostawił mi żadnej wątpliwości. Mówił, że nie miał serca powiedzieć mi o tym od razu, ale po kilku miesiącach już nie zostawiono mu wyboru, bo Zofia powoływała się na niego. Wtedy przestałem walczyć i wykrzyczałem jej, że może sobie iść nawet do samego diabła. Pewnie nie niepokoiłbym ani jej, ani jego, ani ciebie, mój skarbie, w Paryżu, gdyby nie wiadomość, że po kilkunastu miesiącach opuściła was oboje. Nie pozwoliła mu zabrać dziecka. Gracja Conti napisała do mnie, że był kompletnie zdruzgotany. Usłyszał, że nie ma żadnej pewności, iż to on jest twoim ojcem, bo równie dobrze mogłem nim być ja. Wtedy wznowiłem walkę, ale ty już nie chciałaś znać nikogo z nas i przylgnęłaś do tej kobiety, twojej opiekunki. Nie mogłem zabrać cię przemocą, bo stawiałaś wyjątkowo zajadły opór, a Zofia napisała, że nie mam żadnych praw. Ona jest matką i formalnie tylko ona decyduje, kto będzie opiekował się tobą. Zatrudniła prawników, groziła, że zajmie się tym prasa bulwarowa i nasze nazwisko będzie pomiatane. Mogłem oczywiście podnieść tę rękawicę, ale ty znienawidziłabyś mnie do reszty. Musiałem też myśleć o chłopcach, miałem już nową rodzinę. Ta rodzina kochała mnie, a walcząc o ciebie wbrew tobie, mogłem cię do końca stracić. Okazało się, że i tak cię straciłem. – Dobrze, że to w końcu powiedziałeś – odezwał się wreszcie Jaś. – Nie

raz pewne sprawy nas zastanawiały. – Gdybym chociaż miał świadomość, że wreszcie powiedziałem całą prawdę – powiedział z westchnieniem ojciec. – Mówią, że prawda wyzwala. Lecz nie znam prawdy, przykro mi… – Dziękuję ci za wszystko. – Ala wreszcie wydobyła głos z krtani, choć głos ten brzmiał dziwnie obco. – Byłeś dla mnie bardzo dobry i zawsze będę to pamiętała. Chcę jednak poznać i usłyszeć tamtego człowieka. Muszę też zapytać matkę. Doktor pokiwał głową, tak jakby ze wszystkim się już pogodził. – Rób, jak uważasz. Nie wiem, gdzie i jak go znajdziesz. Nie wiem, jak on cię potraktuje ani czy w ogóle jeszcze żyje. Dla mnie to już od dawna nie ma znaczenia. Oby Bóg sprawił, że kiedyś nie będzie to miało znaczenia i dla ciebie. Uważam cię za córkę i kocham cię od wielu lat. Być może zawiodłem i znudziłem waszą matkę jako mąż i nie byłem z wami, moje dzieci, na co dzień, lecz bez was moja praca, kariera i sukcesy byłyby dla mnie niczym. Ale gdybym te wszystkie zaszczyty stracił i nic już nie osiągnął, wy byście mi wystarczyli do szczęścia.

Rozdział 38 Ala wyjechała na początku kwietnia, wkrótce po chrzcinach Urszulki i Pawełka, a Zaborów pogrążył się w swej zwykłej, gorączkowej pracy niczym fabryka, gdzie każdy miał swoje zadania do wykonania i swoje stanowisko. Centralnym obiektem zainteresowania stała się teraz trójka dzieci, w tym dwoje niemowląt. Marta zapewniała pasierbicę, że mimo to może spokojnie wracać do swych zajęć, a w Zaborowie będą zatrudnieni dodatkowi ludzie do pracy. Basia nadal była słaba i potrzebowała pomocy do dzieci, ale akurat w tej sprawie nie trzeba było nikogo zatrudniać. Zadania tego już od dawna podjęła się Zosia, która, nie mając własnego potomstwa, oddała swoje serce dzieciom swojej chlebodawczyni. Która była jej wdzięczna, bo brakowało jej nie tylko sił fizycznych, ale nawiedził ją jakiś dziwny smutek. Pomimo tych dzieci, które przecież kochała, nie było w niej dawnego entuzjazmu do macierzyństwa i zaczynało brakować wiary, czy mu podoła. Sama sobie tłumaczyła, że to pewnie skutek ciężkiego i niebezpiecznego porodu, gdyż nadszarpnął nie tylko jej siły fizyczne, ale i duchowe. Brakowało jej Ali, jedynej osoby, której umiała ze wszystkiego się zwierzyć i która zawsze jej wysłuchała. Dopiero po jej wyjeździe Basia zaczęła zastanawiać się, czy przybranej siostrze czasami nie przykrzyły się te rozmowy i zwierzenia. Może jednak nie… Ważne, że tu była, że pojawiała się zawsze wtedy, gdy w życiu Basi działy się ważne rzeczy, zarówno dwa lata temu, jak i teraz. Kto wie, kiedy znowu się zobaczą? Oczywiście pozostawały listy, lecz one niekiedy traciły na aktualności, a w dodatku na odpowiedź trzeba było czekać całymi tygodniami. Postanowiła więc zacząć o tym pisać, coś w rodzaju pamiętnika, jak kiedyś, gdy miała trzynaście, czternaście i piętnaście lat. Znalazła ten pamiętnik przez przypadek i kartkując go ponownie, odnalazła siebie sprzed lat. Przebywała wtedy na pensji u sióstr w Krakowie, tęskniła za matką, ale miała też towarzystwo innych dziewcząt, figle, naukę i zabawę. Już wtedy zwierzała się na kartach pamiętnika ze swej szczeniackiej miłości do Roberta. Ani jej wtedy przez myśl nie przeszło, że pobiorą się, że będą ze sobą żyli i będą mieć dzieci.

Basia westchnęła. Teraz miała wrażenie, że od tamtych czasów minęło sto lat. Czuła się staro, była ciągle zmęczona i w dodatku zbrzydła. Wszystkie kobiety, zarówno sąsiadki, jak i służące, zapewniały ją, że to minie, że na razie to normalne, ale jakoś nie miała ochoty patrzeć w lustro. Minęły dwa miesiące od porodu, a nie wracała jej też ochota na miłość z własnym mężem, czego nie rozumiała. Po urodzeniu Karolka było w tych sprawach zupełnie inaczej i bardzo brakowało jej potem Roberta, gdy wyjechał do Afryki. Nadal go kochała, ale za fizyczną miłością nie tęskniła i noce wolała spędzać w łóżku sama. Najwyraźniej to rozumiał, bo odnosił się do niej z wielką serdecznością. Mimo to czuła niepokój. Wreszcie musiał wracać do pracy, do Warszawy. – Jeśli zechcesz, pojedziemy tam razem – powiedział jej. – Zabierzemy dzieci i zamieszkasz tam razem ze mną. Nie chcę, byś czuła się opuszczona. – Nie – odpowiedziała wtedy. – Jedź sam. Musisz jechać. Wiosnę i lato chcę spędzić z dziećmi w Zaborowie. Nie chcę być ci ciężarem w Warszawie, a czuję, że tu szybciej wrócą mi siły. Obiecuję jednak, że jesienią do ciebie dołączymy. Miała nadzieję, że do jesieni wróci jej uroda, zdrowie, chęć do pracy, do życia i do miłości. Nawet ucieszyła się, że mąż wyjedzie i nie będzie patrzył na jej postarzałą twarz, brzydkie włosy i skórę, na zamknięte stale drzwi do jej sypialni. Szczęśliwie do głowy jej wtedy nie przyszło, że mąż nie zamierza na nic nalegać, i nie wiedziała, przed czym ostrzegał go doktor Rygielski. A zatem również Robert wyjechał, i to zaraz po Wielkanocy, a wraz z nim Janek. Miała teraz dużo czasu dla siebie, jak nigdy w życiu, więc pisała. W ten sposób wyobrażała sobie, że rozmawia z przybraną siostrą, że zwierza jej się, tak jak czyniła to dawniej. Ali bowiem brakowało jej najbardziej. Czasami miała nadzieję, że przyjaciółka zostanie już na zawsze w Zaborowie, choć oczywiście zdawała sobie sprawę, że byłoby egoizmem oczekiwać tego od niej. Najgorsze wydawało się jednak to, co Ala zamierzała zrobić po powrocie do Francji. To od Jasia oboje z Robertem dowiedzieli się całej prawdy o tym, co wydarzyło się w Warszawie. Janek opowiedział im o wszystkim, a Alicja w tym czasie pakowała swoje rzeczy do podróży. Marta o całej sprawie dowiedziała się osobno, od Joachima.

– Boże drogi – szepnęła Barbara, przerażona, gdy Janek wreszcie skończył. – To wiele wyjaśnia – skomentował krótko Robert. – Jak możesz tak mówić! – Wtedy po raz pierwszy podniosła na niego głos. – Przecież to wywraca całe nasze życie do góry nogami. – Nie przesadzaj – odparł Robert, zdumiony jej żywiołową reakcją. – Nadal jest naszą siostrą, a w oczach ojca jego córką. Być może nawet jest nią naprawdę. – Więc po co to wszystko?! – Barbara nie potrafiła mówić spokojnie. – Dlaczego w ogóle wyciągano tego trupa z szafy? Dlaczego ludzie nie potrafią trzymać własnego języka za zębami, zwłaszcza jeśli nie są czegoś do końca pewni? To wina doktora Rygielskiego. Od początku mi się nie podobał. – Uratował ci życie – przypomniał jej Robert. – A także naszym dzieciom. – Dopiero, gdy mu kazałam to zrobić! – Jego żona coraz bardziej zatracała się w tym absurdzie, ale nie potrafiła być spokojna. Była przerażona, a oni nie rozumieli, o co jej naprawdę chodziło. – To on pierwszy dał Ali do myślenia – dodała z goryczą. – Gdyby nie on, nigdy nie przyszłoby jej do głowy, by pisać do tej kobiety w Paryżu i szukać tych dwóch w Warszawie. A teraz chce szukać tamtego człowieka. I po co? – Nie uważasz, że to jej sprawa? – spytał chłodno Robert. Zachowanie żony zaczynało już go irytować. Oczywiście jako lekarz rozumiał, że wciąż miała prawo do rozchwiania emocjonalnego i złego samopoczucia, ale zdawała się przekraczać miarę. – A ty nie rozumiesz, że czasem pewne sprawy powinny zostać tajemnicą! – wybuchnęła z wściekłością, udręką i strachem. Dopiero wtedy obaj zrozumieli, co naprawdę chodziło jej po głowie i że nie tylko Alę miała na myśli. Janek próbował coś jej wtedy powiedzieć, lecz wyrwała się z jego uścisku i wybiegła z pokoju. Nie zeszła do jadalni, a kiedy matka próbowała z nią rozmawiać, nie odezwała się do niej ani słowem. Oczywiście zdawała sobie sprawę, że jej bliskim trudno z nią wytrzymać, ale nie umiała już zapanować nad własnym życiem. I pomyśleć, że jeszcze rok temu była taka szczęśliwa! Dopiero gdy wieczorem przyszła do niej Ala, była wreszcie gotowa na rozmowę spokojną i szczerą. Tylko Ala, która była jak siostra, miała tę cudowną moc, że rany na sercu zabliźniały się.

– Nie jedź – błagała ją wtedy. – Przecież nawet jeśli go znajdziesz, niczego się już nie dowiesz. Będziesz tylko dodatkowo cierpieć. – Nie rozumiesz? Chcę to usłyszeć od niego. A jeśli na mnie czeka i mnie potrzebuje? Nie będę mogła kiedyś spokojnie umrzeć, jeśli nie wyjaśnię tego na tyle, na ile zdołam. – Dlaczego nagle zaczęło cię to tak obchodzić? – pytała Basia z rozpaczą. – Zmieniłam się dzięki wam. Zanim nawiązałam z wami bliższe stosunki, trzy lata temu niewiele interesowali mnie inni ludzie i ich uczucia. To wy sprawiliście, że jestem inna. – Tak się boję – wyznała cicho Basia. Ala ujęła jej ręce i spojrzała z uwagą w oczy. – Takie tajemnice są niedobre, Basiu, i niebezpieczne. Takie tajemnice zaczynają w końcu szeptać. Basia potrząsnęła głową i zacisnęła palce na dłoniach przyjaciółki. – Przysięgnij mi, że Karolek nigdy się nie dowie… – szepnęła. W jej wciąż pięknych ciemnoniebieskich oczach paliła się jakby gorączka. Była bardzo wzburzona. – Wiesz, co o tym myślę – odparła po chwili Alicja – lecz jeśli ci tak na tym zależy, to ode mnie Karolek nigdy się nie dowie. – Przysięgnij mi. Ala westchnęła. – Dobrze, przysięgam. Kilka dni później odjechała – pisała Basia. Wiem, że nie zgadza się w tej sprawie ze mną, ale dotrzyma słowa. Innych też po kolei zmuszę do tej przysięgi. Nie dopuszczę do tego, by mój syn w przyszłości przeżywał to, co Ala teraz. Karol ma teraz wspaniałego ojca. Nigdy nie dowie się, że przez przypadek, także z winy mojej głupoty, życie dał mu człowiek, który mnie nie kochał, nie szanował i traktował tylko jak skarbonkę. Zresztą i dla Olafa tak będzie lepiej, skoro ma już własną rodzinę. Dlaczego inni tego nie rozumieją? Nie zawsze można wszystko mówić. Nie wolno rozdrapywać zaleczonych ran. To żadna obłuda ani kołtuństwo. Dla dobra wielu ludzi takie sprawy i tajemnice należy jednak zabierać do grobu. Kiedy znowu cię zobaczę, moja siostro?

Rozdział 39 Tym razem to nie Raul witał ją na Paris-Nord. Oczywiście, przyjaciel od miesięcy był w Ameryce. Co innego jednak mieć tę świadomość, gdy samemu jest się daleko od Paryża, a co innego uzmysłowić to sobie w tym mieście. Ala wiedziała od lat, że Paryż to Raul, a Raul to Paryż. Całe jej dorosłe, lecz jeszcze nie do końca dojrzałe, samodzielne życie opierało się na tym przyjacielu. Plany, które starannie układała sobie w głowie przez całą podróż, bez pomocy Raula miały niewielką szansę na realizację. Jak mogła znaleźć Andrzeja Krzyckiego, jeśli zabrakło jej przyjaciela, który był niemal wszechmogący, gdy trzeba było trafić na czyjś trop! Jak mogła być tak głupia, by przypuszczać, że potrafi dokonać tego sama?! Odnalezienie Klary Dworeckiej i Marii Gurewicz w Warszawie przy odrobinie szczęścia nie przedstawiało żadnych trudności. Odnalezienie człowieka we Francji przekraczało już jednak jej możliwości. W nie najlepszym więc nastroju wysiadała z pociągu i załatwiała odbiór bagażu. Nawet tego nigdy do tej pory nie musiała robić sama. Bardzo dobrze, przyda jej się taka szkoła życia. Jednak zniechęcenie i smutek szybko ustąpiły, gdy na dworcu, w tłumie ludzi dojrzała René Guiscarda i Dominique, którzy tworzyli parę od trzech lat. W ciągu ostatniego roku mieszkali w domu Ali, niemniej nie spodziewała się, że przyjadą odebrać ją z dworca. Przyszli jednak i machając rękami, przeciskali się w jej kierunku. Oboje mieli cudowną moc odpędzania wszelkich smutków, tak jak Janek Matzer. – Alice, dzięki Bogu, że jesteś! – Dominique zasypywała ją uściskami. – Dużo się teraz dzieje i w życiu, i w polityce. Dni pędzą jeden za drugim. Wyobrażam sobie, jak musiałaś się już nudzić na tej głuchej prowincji. – Daj spokój, przecież Alice ma tam rodzinę – upomniał swoją kobietę René, pomagając woźnicy załadować do powozu bagaże. – Na litość boską, dziewczyno, ile tego nabrałaś! Powinienem był wynająć raczej wóz cygański. Ja, gdy mam okazję podróżować sam, zabieram tylko neseser. Raul do Ameryki wyjechał z jedną walizką. – Nie słuchaj tych herezji. – Dominique żartobliwie uderzyła kochanka parasolką. – Zabieramy cię do domu. Przysięgam, że zostawiamy go

w porządku. Cały ostatni tydzień sprzątaliśmy, nie ukrywam, że było po czym. Jednak od kiedy przyszedł list, że wracasz, skończyły się wszystkie pijaństwa i huczne imprezy. Dom jest jak nowy. – Nie opowiadaj jej takich rzeczy, bo nigdy nas już nie ugości. – Teraz my ugościmy ciebie. – Dominique paplała jak najęta. – Wróciłaś w samą porę, bo nie możemy już tego dłużej odkładać. – Czego odkładać? – spytała Ala, której już wrócił dobry humor i z radością rozglądała się po ulicy. – Mieliśmy z tą wiadomością poczekać, aż zainstalujemy Alę w jej domu – upomniał swoją partnerkę René. – A, daj spokój! Nie wytrzymam ani chwili dłużej! – krzyknęła Dominique i ponownie zwróciła się do Ali: – Za tydzień się pobieramy. Słyszysz?! Dwoje grzeszników staje na ślubnym kobiercu. – No, nareszcie – odezwała się po chwili Ala. – W którym merostwie? – W jakim merostwie?! Bierzemy ślub w kościele! Odbyliśmy formalne rozmowy z kilkoma duchownymi, nasłuchaliśmy się co niemiara o naszym grzesznym życiu, obiecaliśmy solennie poprawę, od dwóch niedziel chodzimy na msze. – Nie mogę w to uwierzyć – odparła ze śmiechem Ala. – A co was do tego skłoniło? Pojechaliście do Lourdes i zobaczyliście cud? – Ach! Sama wiesz, że to nasze matki maczały w tym swoje palce. A w zaistniałej sytuacji nie chcieliśmy ich dodatkowo drażnić. Rodzice nie przeżyliby ślubu w samym tylko merostwie. W ich oczach niczym nie różniłoby się to od życia, jakie teraz prowadzimy. Zresztą ja lubię śluby w kościele. Jestem przecież artystą. – Daj spokój, przecież taki ślub jest na całe życie – żachnęła się mimo woli Ala. – A poza tym ty do kościoła chodzisz tylko wtedy, gdy zdobędziesz zlecenie dokonania jakiejś renowacji. – Skoro bierzemy ślub, to znaczy, że interesuje nas tylko związek na całe życie. – Dominique spoważniała i dodała: – Jestem w ciąży, Alice. Ala na moment zaniemówiła i w pierwszej chwili spojrzała na wynajętego woźnicę, obcego przecież człowieka, który słyszał całą rozmowę. René, a zwłaszcza Dominique, nie mieli zwyczaju mówić cicho. – Sam nie mogłem tego zrozumieć – oznajmił René, patrząc z rozbawieniem na konsternację Ali. – W końcu jesteśmy razem trzy lata

i jeszcze nigdy nie była w ciąży. A tu ni z tego, ni z owego… – Czy sugerujesz, że cię zdradziłam, sądząc, że nie jesteś zdolny do zrobienia mi dziecka? – Dominique ze śmiechem zamierzyła się na niego parasolką. Ala też spoważniała. Pomyślała o Basi, Robercie i Olafie. Pomyślała o matce, o Joachimie, o Andrzeju Krzyckim. – Co się stało? – Wyraz jej twarzy zaniepokoił René. – Nic takiego. – Ala uśmiechnęła się z wysiłkiem. – Zaskoczyliście mnie, chociaż właściwie nie powinnam czuć się zaskoczona. Przez ostanie miesiące bezustannie otaczała mnie atmosfera ciąż i porodów, lekarzy i akuszerek. Bratowa urodziła bliźnięta i nawet pomagałam je pielęgnować. – Och, Alice, a może to znak z nieba? – René czule uszczypnął ją w policzek. – Może i w twoim życiu nastąpiły w końcu jakieś zmiany? My wszyscy, twoi znajomi i przyjaciele, zgodnie uważamy, że taka dziewczyna jak ty nie powinna być dłużej sama. – Nie bój się, Alice! – Dominique zawadiacko do niej mrugnęła. – Miłość jest rozkoszna. Boli tylko za pierwszym razem, i nie aż tak bardzo. „Wiem” – pomyślała Ala i zarumieniła się. – Daj jej spokój – upomniał narzeczoną René. – No, dojechaliśmy. Oto i twój dom. Jak widzisz, stoi na miejscu. Ala z radością i ulgą wydostała się z powozu. Jej domek był właściwie wbudowany w cały rząd innych identycznych, niedużych domków z małymi ogródkami i niedostatkiem większej przestrzeni, ale ona go kochała. Lubiła też wszystkich sąsiadów. Nawet wścibskie sąsiadki z naprzeciwka, które bezustannie kontrolowały jej dom i gości. Wyobrażała sobie, jakie musiały mieć używanie, gdy mieszkali tu René i Dominique. – No, to teraz, przyjacielu, musimy to wszystko wyładować – zwrócił się René do woźnicy i wskazał na stertę bagaży. – Z tego, co słyszę, niedługo i pan będzie tak podróżował – odparł poufale woźnica. – Mając żonę i dzieci, nie da się, niestety, wyruszać w podróż z jednym neseserem. „Poradzę sobie sama” – myślała Ala, gdy pożegnała już przyjaciół. „Nie będę się spieszyć. Przecież każdego człowieka można znaleźć. W razie czego zgłoszę się do żandarmerii albo policji krajowej. Gracja pisała, że wyjechał najprawdopodobniej do Awinionu. To małe miasto i ludzie się tam znają.

Nawet jeśli go nie znajdę, to trudno. Zdam się na przeznaczenie. Napiszę do matki, może ona coś będzie na jego temat wiedziała. Jeśli nie, jeśli nikt nie będzie w stanie nic zrobić, uznam to za znak, że należy dać sobie spokój. Żyć dalej i nie odwracać się do przeszłości. Najwyżej pojadę pod ten adres w dzielnicy Saint-Denis, gdzie mieszkaliśmy we troje przez kilkanaście miesięcy. Lecz nie będę się spieszyć. Zrobię to kiedyś… gdy znajdę na to czas”. Do Saint-Denis pojechała następnego dnia. To była brudna, obdrapana kamienica na tyłach ulicy, stosunkowo niedaleko od bazyliki. W pierwszej chwili pożałowała, że się tu znalazła. Podwórko przy kamienicy też wyglądało na zaniedbane. Najwyraźniej właściciel albo nie miał pieniędzy na remont, albo mu na tym nie zależało. Nic dziwnego, że lokatorzy upodobnili się do tego miejsca. Na podwórku jakieś kobiety prały bieliznę i trajkotały jedna przez drugą. W oddali, przy śmietniku hałasowała gromada dzieciaków. Nawet wysilając własną wyobraźnię, Ala nie potrafiła zobaczyć w tym otoczeniu własnej matki. A jednak to był ten adres, który wręczyła jej Klara Dworecka, i to był adres napisany ręką Zofii Matzer. Musieli być naprawdę biedni, skoro tu mieszkali. W głębi serca Alicja poczuła nawet wdzięczność do matki, że zdecydowała uciec z tego upiornego miejsca, że odeszły stąd obie. Inaczej Alę czekałby los tych dzieciaków bawiących się przy śmietniku, a potem może tych kobiet, które zawzięcie prały, krzyczały do siebie, śmiały się lub kłóciły. W swej naiwności i ignorancji nie sądziła, że na przedmieściach Paryża mogą być jeszcze takie miejsca. Gdy tak stała i rozglądała się wokół, zwróciła w końcu na siebie uwagę piorących. Nic dziwnego, nie pasowała do otoczenia. Nie nosiła wprawdzie kosztownych strojów i przyjechała tu tramwajem konnym, a nie wielkopańską karetą, ale widać było od razu, że pochodzi jakby z innego świata. Nie wzbudziło to sympatii kobiet. Widać nie lubiły obcych, a zwłaszcza kobiet ubranych przyzwoicie i bez śladów ciężkiej pracy na rękach. – Czego pani sobie życzy? – spytała jedna z nich i obrzuciła Alę niechętnym spojrzeniem. Ala wzięła się w garść i spojrzała pytającej prosto w oczy. – Zastanawiam się, czy mogłyby mi panie w czymś pomóc –

odpowiedziała grzecznie, ale bez cienia strachu i onieśmielenia. Gdyby to okazała, potraktowałyby ją lekceważąco, wiedziała o tym. – To zależy, czy któraś z pań mieszkała w tym domu ponad dwadzieścia lat temu. Tamta kobieta jednak od razu przyjęła wrogą postawę. – No, no… Zmykaj stąd, moja panno… Znamy się na takich jak ty. Mieszkał tu rok temu taki dziwak, studencina, artysta czy też inne przekleństwo. I też zadawał dziwne pytania. Nieszczęście na nas sprowadził, córkę mi zmarnował. Dziewczyna oczy za nim wypłakiwała, a ten pewnego dnia w łeb sobie strzelił. Bo ot tak… Życie mu się nie spodobało. Dwadzieścia lat temu mieszkałam jeszcze na południu i dopiero zmawiałam się z moim mężem. – Ja tu mieszkam od urodzenia – wtrąciła druga z kobiet. Chyba była rada z możliwości rozmowy z kimś obcym, a co za tym idzie, z okazji do rozprostowania pleców. Ala, nie tracąc czasu, od razu zbliżyła się do niej. – Ja też tu mieszkałam – rzekła szybko. – Lecz bardzo krótko, przez kilkanaście miesięcy. Mniej więcej dwadzieścia lat temu zamieszkała tu para młodych ludzi z niemowlęciem… Polacy… Czy może jakimś cudem pani ich pamięta? – Pamiętam – odparła tamta natychmiast. – Trudno było nie zwrócić na nich uwagi. Miałam wtedy piętnaście lat, a w tym wieku człowiek zwraca uwagę na sprawy, które potem nie mają znaczenia. Pozostałe kobiety już nie prały. Wszystkie z zainteresowaniem patrzyły na swoją mówiącą towarzyszkę. – Ona była elegancką paniusią – snuła opowieść tamta. – Oczywiście te jej suknie potem się znosiły i zniszczyły, ale i tak miała coś takiego w sobie… Pomyślałam, że kiedyś pewnie była damą, tylko dopadł ją życiowy pech. Do roboty rąk ani pomyślunku nie miała, chociaż na początku bardzo się starała i nawet parę razy prała tu, gdzie my wszystkie… On był bardzo młody, na pewno młodszy od niej. Wszyscy myśleli, że to jakiś student. Nie byli małżeństwem, więc gadali o nich ludzie. Nikt im jednak krzywdy nie robił, bo i oni byli dla wszystkich tacy grzeczni. Ja to nawet lubiłam na nich patrzeć, chciałam być do niej podobna i spotkać kiedyś takiego dobrego, miłego chłopca jak on. Pomagał jej, jak potrafił, bo, jak mówiłam, bardzo była niezaradna do roboty. Widać był bardzo za nią. Nie wiem, co musiało

im się przytrafić, że trafili w takie miejsce. Byłam pewna, że długo tu nie zostaną, i rzeczywiście, jakoś po roku albo i tego nie… odeszli stąd. Najpierw odeszła ta kobieta, on jeszcze jakiś czas tu się pętał, ale i w końcu i on przepadł. Już ich nie spotkałam. Wyrwali się z tej dziury. No, a ja… Sama pani widzi. Nie stałam się podobna do niej, nie spotkałam też niestety takiego mężczyzny. – A… dziecko? – spytała Ala bez tchu. – Dlaczego nie mówi pani nic o ich dziecku? Kobieta wzruszyła ramionami i zabrała się z powrotem do prania. – Kto by tam na jakiegoś bachora zwracał uwagę – rzekła ponuro i z jakąś goryczą w głosie. – Bachorów zawsze za dużo… A to ich dziecko było takie jak inne. – To byłam ja – szepnęła Ala. – No to udało się pani – odparła tamta, bez cienia zmieszania. – Nie wiem, po co tu pani przyszła. Skoro rodzice panią stąd zabrali, to lepiej było tu nie wracać. Ala pożegnała kobiety i na odchodnym raz jeszcze spojrzała na całe otoczenie. Po co tu przyszła? Chyba liczyła na jakieś wzruszenie, na jakiekolwiek emocje, które towarzyszą człowiekowi, gdy odkrywa swoją przeszłość. Liczyła też chyba podświadomie na jakąś wskazówkę, co ma dalej robić. A tymczasem nie czuła nic oprócz przygnębienia i chęci, by natychmiast stąd odejść. A więc tak to wyglądało! Taka niby wielka ta miłość Zofii, a nie wytrzymała w obliczu walki z podobną rzeczywistością. Wkrótce poznała innego i odeszła. A jak było z tym Andrzejem? Jak on ułożył sobie dalsze życie? Czy w ogóle miał jeszcze przed sobą jakieś życie? Gdy znalazła się z powrotem na Cité, była tak znękana, zniechęcona i smutna, że postanowiła zajrzeć do pierwszej z brzegu kawiarenki. Czas zebrać myśli i wrócić do teraźniejszości i do pracy. Nie zamierzała korzystać z pomocy finansowej Joachima, nie w takiej sytuacji. Wiedziała, że go to zrani, ale postanowiła stać na własnych nogach. Weszła do kawiarenki i zamówiła kawę z rogalikiem. Po latach, gdy wspominała tę chwilę, zawsze uważała, że właśnie wtedy otrzymała znak i w jej życie wkroczyło przeznaczenie. Wtedy jeszcze tego nie wiedziała. Usłyszała tylko, że czyjś znajomy głos woła jej imię, jednak początkowo nikogo znajomego nie zauważyła. Kawiarnia była zresztą zatłoczona, jak

zwykle w takim punkcie miasta. Nagle przed jej oczami wyrósł młody człowiek w mundurze porucznika. – Nie poznaje mnie pani, panno Alicjo? Nie mogła uwierzyć oczom. – Dobrze, że pan się odezwał, Walterze. Chyba nigdy pana nie widziałam w mundurze wojskowym. – W ogóle rzadko się widywaliśmy, i na krótko. Co za zbieg okoliczności, że panią zobaczyłem. Gdybym akurat nie patrzył na drzwi wejściowe, zniknęłaby pani w tym tłumie. Znowu patrzył na nią tym nieśmiałym spojrzeniem, jak sztubak w szkole na nauczycielkę, która wpadła mu w oko. Ala widziała to za każdym razem podczas ich rzadkich, krótkich spotkań, tylko że nigdy dotąd nie chciała się do tego przyznać. Poczuła, że się delikatnie rumieni, i aby na tym zapanować, roześmiała się i podała mu rękę. – Co pan tu robi i skąd ten mundur? Myślałam, że porzucił pan służbę i mieszka z Nicole na prowincji. Pracował pan w jakiejś lokalnej gazecie, o ile sobie przypominam. – Tak jest, ale nie wytrzymałem długo bez wojska. Mówiłem pani ostatnio, że nie zerwałem kontaktu z tym środowiskiem. Lecz to Nicole w końcu dopięła swego i namówiła mnie na powrót do wojska. – Lecz nie wrócił pan do kolonii? – Nie, pracuję teraz w sztabie w Paryżu, już od pół roku. – Przepraszam, stoicie państwo w przejściu – upomniał ich grzecznie przechodzący kelner. Spojrzeli na siebie i w jednej chwili wybuchnęli śmiechem. Przypomnieli sobie, jak na początku ich poprzedniego, również przypadkowego, spotkania, zagadali się i zasłonili wystawę sklepową. Tę z dziecięcymi zabawkami i ubrankami. – Oczywiście, przepraszamy pana najmocniej – odparł zdumionemu kelnerowi Walter. – Po prostu nie spodziewałem się, że jeszcze kiedyś w życiu spotkam tę panią. – W takim razie niech pan zabierze tę panią do stolika i zamówi jej coś z naszych specjałów – odparł wesoło zupełnie już udobruchany kelner. – Zapewniam pana, że potem nigdy już nie straci jej pan z oczu. I mrugnął do nich zawadiacko. Ala znowu poczuła, że oblewa ją

rumieniec.

Na

szczęście

jednak

Walter

delikatnie

ujął

ją

pod łokieć

i poprowadził w stronę stolików. – Mam dla pani niespodziankę – szepnął. – Odwiedziła mnie siostra i jesteśmy tu razem. – Nicole? – Ala zapomniała o poprzednim zmieszaniu. Przy stoliku siedziała jej dawna współlokatorka. Chciałoby się powiedzieć – koleżanka – gdyby nie to, że Nicole nigdy nie chciała tego koleżeństwa ani przyjaźni, mało tego, wręcz nie cierpiała Ali, jak się później okazało. Teraz to już nie miało znaczenia. Alicja cieszyła się z tego spotkania, tak jakby spotkała po latach najlepszą przyjaciółkę. Nicole wciąż była tak samo piękna jak dawniej, a nawet piękniejsza, gdyż wyraz smutku i ciągłego napięcia ustąpił z jej twarzy. Ileż to czasu się nie widziały? – Dzień dobry, Alice – powiedziała Nicole. – Witaj, Nicole – odparła Ala. – Nie mogę uwierzyć, że cię widzę. – Widać tak nam było przeznaczone. – Nicole uśmiechnęła się zdawkowo i spojrzała na brata. Tak, to Nicole powiedziała wtedy o przeznaczeniu. Ala jeszcze wówczas niczego nie przeczuwała. Nie przyszło jej do głowy, że na resztę życia zapamięta to spotkanie po latach i każde wypowiedziane wówczas słowo. – Przyjechałam do brata tydzień temu, ale spotkałam René Guiscarda. Mówił, że od roku nie było cię w Paryżu – powiedziała Nicole. – Walter wprawdzie wspominał mi kiedyś o waszym spotkaniu i twoich zamiarach odwiedzenia rodziny w Polsce, ale nie sądziłam, że to potrwa tak długo. – Wróciłam dopiero wczoraj – przyznała Ala. Nagle poczuła się jakoś niezręcznie, Nicole patrzyła na nią z uwagą i dawny wyraz napięcia pojawił się znowu w jej oczach. – Co słychać u twojej rodziny? – spytała cicho. – Jak się miewają twoi bracia? To nie było niezwykłe pytanie. Nicole znała przecież kiedyś Janka i Roberta, a nawet z tym ostatnim dzieliła pasje. Mało tego, wszyscy kiedyś żartowali z tej pary odludków i milczków, uważając ich za zakochanych. – U Jasia podobnie jak u mnie, nic nowego – odparła Ala swobodnie, zadowolona, że ma o czym mówić. – Natomiast Robert ożenił się z Basią, córką naszej macochy, i mają już troje dzieci. Chciała jeszcze dodać coś wesołego na ten temat, ale urwała, patrząc

zdumiona na Nicole. Panna Perrier zmieszała się bowiem bardzo, i to tak, że nawet nie próbowała tego ukryć. Przygasły jej oczy i jakby skurczyła twarz. Ala czytała i słyszała kiedyś takie określenia, lecz teraz przekonała się, że nie są one wymysłem poetów i pisarzy. Twarz Nicole i jej oczy autentycznie przygasły. Nie wiedziała, co powiedzieć. Wszystko stało się jasne. Walter też patrzył na siostrę z zaskoczeniem. – A zatem mieszkasz teraz sama? – zagadnęła Ala po chwili. Z całego serca było jej żal Nicole. – Tak, ale nie w Paryżu – odparła Nicole, już normalnym głosem. – Na prowincji mieszka rodzina ojca Waltera i mamy tam domek, który on odziedziczył po swoim ojcu i dziadkach. Pracowałam tam w szkole, ale odkąd Walter wrócił do pracy w wojsku, przejęłam jego posadę w redakcji. – Tak, rzeczywiście – przypomniała sobie Ala. – Pan Walter mówił mi o domu na prowincji. Mówił też gdzie, ale zapomniałam. Tyle się ostatnio działo… – Przerwała zmieszana. – W Awinionie – odparła Nicole. – W najpiękniejszym miejscu pod słońcem. „W Awinionie?! Ależ tak, jak mogłam zapomnieć!” Znowu wróciło to dziwne wrażenie, że pewne sprawy jakby na nią czekały, że nie musi specjalnie się wysilać. Cały łańcuch zdarzeń i okoliczności wręcz zmuszał ją do podjęcia jakichś działań. Tylko że wtedy myślała, że chodzi o odnalezienie Andrzeja Krzyckiego. – A w twoim życiu nie nastąpiły jakieś zmiany? – spytała po chwili Nicole. – Nic nowego. – Ala już myślała o tym, jak poruszyć sprawę Andrzeja. – Od naszego ostatniego spotkania angażowały mnie głównie sprawy mojej rodziny. – A jednak to już coś nowego – zauważyła Nicole znacząco. Dawała jasno do zrozumienia, że pamięta dość obojętny stosunek Ali do własnych krewnych czy powinowatych. – Czasem zastanawiałam się, czy w twoim życiu ktoś się nie pojawił, czy nie związałaś się z kimś – dodała i znowu przelotnie spojrzała na brata. Alicja w odpowiedzi wzruszyła tylko ramionami, dając tym samym do zrozumienia, że nie ma o czym mówić. – To podobnie jak u nas – odezwał się w końcu Walter i spojrzeniem dał

siostrze do zrozumienia, że czas zmienić temat. – Wydaje mi się, że moglibyście mi pomóc w jednej sprawie – zaczęła ostrożnie Ala. Rodzeństwo spojrzało na nią z zaskoczeniem. – Ty, Nicole, mieszkasz w Awinionie, a pan, Walterze, też zna to miasto. Mieszka tam pana rodzina i na pewno znaleźliście przyjaciół i znajomych. Poszukuję człowieka, który zamieszkał w Awinionie dwadzieścia lat temu. Bardzo prawdopodobne, że już opuścił to miasto, ale może ktoś z waszych bliskich coś o nim wie, coś słyszał. – No wiesz, Alice, ty zawsze miałaś oryginalne pomysły. – Zdumiona Nicole uśmiechnęła się. – Zawsze byłaś na tropie nowych wrażeń. – Wierz mi, Nicole, że tym razem to wrażenia, jak je określiłaś, wytropiły mnie. I nie dają mi spokoju. – Jak nazywa się ten człowiek i co może pani o nim powiedzieć bliższego? – wtrącił się Walter. – To Polak, dlatego mógł jakoś rzucić się w oczy. Nie sadzę, by w Awinionie przebywał tłum Polaków. Nazywa się André Krzycki. To również charakterystyczne nazwisko. – Rzeczywiście, nie do wymówienia – odparł Walter i uśmiechnął się. – A w jakim jest wieku? – Sadzę, że ma około czterdziestu lat. To znaczy, nie wiem nawet, czy jeszcze żyje. Może jednak ktoś w Awinionie wie cokolwiek na jego temat. – Nigdy nie słyszałem o kimś takim… – Ja również – dodała Nicole. – Ale oczywiście po powrocie popytam. Znam tam sporo ludzi. Pamiętaj, że pracowałam też w szkole, teraz pracuję w redakcji. Może Raymond będzie coś wiedział… – To właściciel gazety, gdzie pracuje teraz Nicole – wyjaśnił Walter, zwracając się do Ali. – Ten człowiek zna chyba wszystkich we Francji. – À propos, przecież twój przyjaciel, Raul Renet, też zna wszystkich – zauważyła Nicole, patrząc znowu na Alę swym taksującym i raczej nieprzyjemnym spojrzeniem. – Pamiętam, że pomógł Walterowi wpaść na mój ślad. Czy nie mógłby ci pomóc? Jestem pewna, że dla ciebie wydobyłby tego André z trudnym nazwiskiem nawet z grobu i z piekła. – Z pewnością. – Ala postanowiła za wszelką cenę nie dać się sprowokować. – Raul jednak rok temu opuścił Francję i zamieszkał

w Ameryce. – Tak? – Nicole była szczerze zdziwiona. – No cóż… Dobrze, że w końcu się na to zdobył. Nie mógł przecież bez końca czekać na ciebie i ci służyć. – O co ci chodzi, Nicole? – spytała w końcu Ala, najspokojniej, jak potrafiła, choć wszystko się w niej gotowało. – Już o nic – odparła w końcu Nicole, napotykając pełne wyrzutu spojrzenie brata. – Pewnie czujesz się teraz samotna w Paryżu. – Jeszcze nie wiem – odparła w miarę swobodnie Ala. – Dopiero wczoraj wróciłam i cały czas jestem zajęta. A dziś odwiedziłam Saint-Denis. – Saint-Denis? A co cię tam zawiodło? Czyżbyś tak się zawzięła, by odnaleźć tego biedaka? Czym ci zawinił? Co takiego zrobił? – Nicole roześmiała się sztucznie. – To pewnie jakiś zaginiony krewny? uspokajającym gestem dłoń na ręce siostry. – To możliwe. – Ala skinęła głową.

–

zapytał

Walter,

kładąc

– Może powinni też pomóc pozostali twoi krewni, skoro to aż takie ważne – zauważyła Nicole, już innym, bardziej przyjaznym tonem. – Może twój brat Jean lub wasz ojciec? – Oni mi w tym nie pomogą – westchnęła Ala. – Pomogę pani. – Walter spojrzał jej prosto w oczy. – Znajdę go, a może dowiem się, że nie żyje. Najgorsza jest niepewność. Dzięki pani staraniom odnalazłem Nicole, teraz czas na mnie, by się odwdzięczyć. – Dziękuję – odpowiedziała. Naprawdę poczuła do niego wdzięczność i sympatię. Wreszcie nie była tak beznadziejnie sama w dźwiganiu tego ciężaru. W tej chwili czuła pewność, że Walter potrafi być równie skuteczny jak Raul. – Muszę tylko coś wiedzieć – dodał Walter. – Czy ten człowiek nie… popadł w konflikt z prawem. Proszę mi wybaczyć. – Nie wiem – przyznała Ala, zaskoczona, że o tym nie pomyślała. – Czy może pani jeszcze coś o nim powiedzieć? – zapytał Walter z pewnym wahaniem, jakby się bał, że jego pytania mogą ją zirytować. – Coś więcej niż tylko jego imię i nazwisko. Coś, co by ułatwiło poszukiwania i pozwoliło przemyśleć pytania, które trzeba będzie zadać ludziom w Awinionie. Nawet jego nazwisko musi mi pani zapisać, bo go nie wymówię.

– Nie wiem, co mogłabym powiedzieć więcej. – Ala poczuła się niepewnie. – Zniknął z naszego życia dwadzieścia lat temu. – Jeśli należał do pani rodziny, to może pani ojciec mógłby coś więcej o nim powiedzieć, dać jakąś wskazówkę. – To niemożliwe – odparła Ala cicho. – Mówiłam już, że moi krewni nie pomogą, nie chcą. – Tylko pani na tym zależy? – zauważył Walter, patrząc na nią ciepło i przyjaźnie. Właśnie to jego spojrzenie zdecydowało, że zaczęła mówić. Dość już miała tajemnic rodzinnych i swojej własnej. Zapragnęła podzielić się z tymi znajomymi jej, lecz w istocie obcymi, ludźmi choćby tą jedną niewyjaśnioną sprawą. Oboje, nawet Nicole, chcieli jej pomóc, a przy tym będą mieli konieczny dystans i obiektywizm. Obejdzie się bez płaczu, bez emocji i lamentów, tak jak to było w przypadku reakcji jej rodziny. – Pewnie myślicie, że jestem egzaltowaną panienką z artystycznego świadka, która szuka wrażeń i jeszcze was próbuje w to wplątać – powiedziała. – Wiem, że moja sprawa wygląda dziwnie, a nawet podejrzanie. To jednak tylko smutna ludzka historia. Człowiek, którego szukam, przynajmniej w pewnej mierze przyczynił się do rozpadu mojego domu rodzinnego. Moja matka porzuciła dla niego męża i synów. Nie szukałabym go jednak z tego powodu, bo tę historię znam od zawsze. Wszyscy ją znają i nawet ty, Nicole, kiedyś na pewno o niej słyszałaś. Dowiedziałam się jednak rzeczy nowej – zaczerpnęła tchu, chociaż starała się mówić swobodnie i obojętnie – że Andrzej Krzycki może być moim ojcem. Mówiła teraz wręcz nonszalancko, starając się ukryć ból i niesmak, jaki nagle poczuła. – Sami rozumiecie, że wolałabym wiedzieć na pewno, czyją jestem córką, Jak do tej pory, nikt nie potrafił powiedzieć nic rozsądnego w tej kwestii. Zrobiło jej się wstyd i opuściła głowę. W jednej chwili pożałowała, że zaczęła o tym wszystkim mówić. Najchętniej uciekłaby teraz z kawiarni lub zapadła się pod ziemię. Co ją napadło, by tak się zwierzać, w dodatku takim tonem? Byłaby rzeczywiście uciekła i nawet chwyciła torebkę, ale nagle Walter ścisnął ją za rękę. To nie było zwykłe przyjacielskie dotknięcie. To było… Nie przypominało jednak także dotyku Olafa. To było coś nowego,

czego jeszcze nie doświadczyła. Zauważyła, że i Nicole coś spostrzegła, bo jej twarz jakby na moment znieruchomiała. – Nie powinnam wam tego mówić – szepnęła Ala. – Zresztą może powinnam dać temu spokój. Próbowałam nawet, ale ciągle pojawiało się coś, co kazało mi działać dalej. Na przykład ten Awinion, gdzie znacie tylu ludzi, spotkanie z wami tutaj, właśnie teraz… – Nareszcie chociaż raz sensownie powiedziałaś, o co ci chodzi. – Nicole uścisnęła jej drugą rękę. – Teraz przynajmniej cię rozumiem. Wyjdźmy już stąd i odetchnijmy świeżym powietrzem. Na zewnątrz rzeczywiście było ciepło, słońce łagodnie pieściło ich twarze, wokół przechadzali się roześmiani ludzie. – A jednak Paryż jest lekarstwem na smutki – zauważył Walter. – Ja wolę Awinion – zauważyła Nicole i ujęła go pod ramię. Potem odwróciła się do Ali i podała jej drugą rękę. I tak się trzymając, we troje ruszyli dalej w kierunku Pont Neuf.

Rozdział 40 Zaprosiła ich wtedy do swojego domu, przygotowała kolację, a potem siedzieli długo w nocy i rozmowom nie było końca. Nie brakowało też tematów. Mówili o sobie, o codzienności każdego z nich, potem o nowinkach w świecie literackim, o nowych wystawach, których jeszcze żadne z nich nie widziało. Ala od roku nie była w Paryżu, więc chłonęła wszystko zachłannie. Podobnie zresztą jak Nicole, która, przebywając prawie stale w Awinionie, nie miała jeszcze możliwości rozeznać się w wielkim świecie kultury. – Teraz możemy to nadrobić – zauważyła wesoło Ala, której już wrócił dobry nastrój. – Spodziewam się, że pan, Walterze, będzie naszym przewodnikiem. – Obawiam się, że słabo znam się na tych sprawach – przyznał się za skruchą Walter. – Ze mną co najwyżej możecie porozmawiać o sprawie Dreyfusa i nowoczesnych doktrynach wojennych. – Wojny należą do przeszłości. Ludzie przynajmniej pod tym jednym względem zmądrzeli – zauważyła Nicole. – Obyś miała rację, siostrzyczko… – Jest pan niemożliwy – odparła Ala i roześmiała się. – Tak jakbym słyszała mojego brata Janka. Lepiej niech pan nam naleje więcej wina. – Na litość boską, upijemy się w końcu! – zawołał Walter, jednak spełnił jej życzenie. – Nigdy tyle nie piłem z przyzwoitymi młodymi pannami. – Przyzwoite młode panny? To chyba nie ja – droczyła się z nim Ala. – Nicole nie mówiła panu, jakie zabawy odbywały się tu kilka lat temu? – Proszę mówić mi po imieniu. Rozmawiamy jak dwoje starszych państwa. – To dobry pomysł – przyznała Ala. Wino już szumiało jej w głowie, czuła przyjemne ciepło i rozleniwienie. – Proszę i do mnie tak się zwracać. Zerknęła na Nicole, która jakby zesztywniała, trzymając kieliszek z niedopitym winem. – Masz coś przeciwko temu? – zapytała i uśmiechnęła się do siostry Waltera. Przyszło jej do głowy, że może dziewczyna jest zazdrosna o starszego brata. Takie rzeczy się zdarzały. – Nie, skąd – wykrztusiła Nicole. – Tylko że już jest nieprzyzwoicie

późno.

Jutro

Walter

musi

iść do

biura

w

sztabie,

a

później mamy

zaplanowany dzień. – Rozumiem. – Ala odstawiła pusty kieliszek. – Dziękuję wam za miły wieczór. Bawcie się jutro dobrze. – Proszę nam towarzyszyć – zaproponował Walter. – Ależ nie. Ten czas musi pan poświęcić siostrze – odparła Ala, odgadując, że Nicole jego propozycja jest nie w smak. – Ja zresztą też mam sporo spraw do załatwienia po tak długiej nieobecności. Muszę przypomnieć różnym osobom, że jeszcze żyję, i zacząć na to życie zarabiać. Muszę też odszukać… – Tu przerwała. Niezręcznie jej było wracać do tamtego tematu, a poza tym tego wieczoru czuła takie odprężenie i błogi spokój, że nie chciała tego sama sobie psuć ponurymi myślami. – W tym ci pomożemy – przypomniał Walter. – Ja z niczego się nie wycofuję. – Ani ja – dodała Nicole. – Jak tylko wrócę do domu, zacznę pytać. – Dziękuję. – Ala odprowadziła ich do drzwi i nagle dodała: – Dobrze się z wami czułam, tak jakbyśmy byli rodziną. Ją samą zaskoczyły te słowa. Bardziej jednak zdziwiło ją to, że rzeczywiście tak się czuła. Jakby byli rodziną, a nie grupką znajomych, którzy nigdy nie byli bliskimi przyjaciółmi i w dodatku tak rzadko się widywali. Chyba rzeczywiście wypiła o kilka kieliszków wina za dużo, skoro tak to odbierała. Lepiej niech już naprawdę idą, bo gotowa zaraz rzucić im się na szyje, ściskać i całować. Raul zawsze ją ostrzegał przed winem, nie miała mocnej głowy. Jak na zawołanie zresztą poczuła lekki zawrót i chwyciła się ramienia Nicole. – Poradzisz sobie? – spytał Walter tym swoim ciepłym głosem i podtrzymał ją z drugiej strony. Znowu poczuła znajome, pełne ciepła pulsowanie w całym ciele. I ten dotyk, który wywoływał podobną reakcję, co trzy lata temu, gdy dotykał jej Olaf. Jak mogła być tak głupia, by sądzić, że kiedykolwiek stłumiła w sobie tęsknotę za takim rodzajem bliskości?! Walter dotykał jednak inaczej, bez tych jednoznacznych zamiarów, co tamten… Tylko ona odbierała jego dotyk tak samo. Może dlatego, że była na rauszu. Znowu odniosła wrażenie, że cała ta sytuacja nie podoba się Nicole, a nie chciała jej denerwować i zrazić

teraz do siebie. – Oczywiście, że sobie poradzę – odparła i delikatnie wyswobodziła się z jego uścisku. – Ostatnio byłam często zmęczona i chyba dlatego tak zareagowałam na alkohol. Wszystko jest w porządku. Dobranoc i pamiętajcie, że zawsze możecie mnie odwiedzić. Rano była nawet zadowolona, że wymówiła się od dzisiejszego spotkania. Czuła wstyd, że poprzedniego wieczora lekko się wstawiła. Dziś mogła ochłonąć i nabrać dystansu. Przez kilka następnych dni była zresztą naprawdę bardzo zajęta. Odnowiła kontakty towarzyskie, a także przeprowadziła parę rozmów w sprawie lekcji muzyki z trzema szacownymi mieszczańskimi rodzinami. Znajomi obiecali też polecić ją innym. W najbliższej perspektywie był też ślub René i Dominique. To właśnie w kościele, podczas ceremonii Ala natknęła się znowu na Nicole. Dawna sublokatorka siedziała kilka ławek przed nią, toteż rozmowę trzeba było odłożyć na później. Ala skoncentrowała się na samej uroczystości. Niewiele ślubów widziała wcześniej w kościele. Jej znajomi raczej nie zakładali rodzin. Tak naprawdę w ciągu ostatnich lat uczestniczyła tylko w ceremonii zaślubin Basi i Roberta, ale tamta uroczystość nie zdołała jej głębiej poruszyć. Towarzyszył jej nerwowy pośpiech i chęć utrzymania dnia ślubu w tajemnicy przed sąsiadami, by uniknąć plotek. W małym parafialnym kościółku, w dniu powszednim i o bardzo wczesnej godzinie. Obecna była tylko najbliższa rodzina i kilkoro najbardziej zaufanych służących. Tak naprawdę szczęśliwa była tylko Basia i pewnie Robert. Reszta obecnych była zbyt poruszona ostatnimi nowinami (oczywiście służba o nich nie wiedziała), zdarzeniami, błyskawicznie zmieniającą się sytuacją, by należycie wczuć się w atmosferę nader skromnej, niemal potajemnej uroczystości. Nie było specjalnego wzruszenia i romantyzmu, a rodzina nie bardzo wierzyła w nagłą miłość młodych. Dopiero potem każdy powoli się o tym przekonywał. W każdym razie sytuacja nie była normalna i tak to wtedy odbierała Ala. Tamten ślub jej nie poruszył. Ten, na którym teraz była obecna, podobał jej się zdecydowanie bardziej. Obdarzona dużą wrażliwością artystyczną zachwycała się łacińską liturgią, symboliką i obrzędowością. Ala nie była specjalnie religijna, ale nigdy nie

podważała sensu wiary w Boga. Nie wierząc, że Bóg istotnie zajmuje się jej życiem, spokojnie przyjmowała do wiadomości wiarę innych w boską Opatrzność i ciągłą obecność. Nigdy nie kpiła z ich wiary, choć zdarzało jej się czasem niewinnie żartować. Zewnętrzną ornamentykę Kościoła, jego łacińską liturgię, obrazy, a nade wszystko muzykę organową uważała za piękno samo w sobie i coś, co jest potrzebne większości ludziom na ziemi. Nie stosując się – jak wiadomo – do zasad moralności tego Kościoła, uznawała jednak za oczywiste, że śluby tu zawierane obowiązują przez całe życie. Pragnęła, by tak się stało w przypadku René i Dominique. Na zewnątrz, już po uroczystości podeszła do Nicole. – Nie byłam pewna, czy jeszcze spotkamy się w Paryżu – zagadnęła ją po powitaniu. – Sądziłaś zapewne, że wróciłam już do domu, do Awinionu – stwierdziła Nicole. – Tak zakładałam. Sugerowałaś, że nie czujesz się dobrze w Paryżu. – Spotkałam René zupełnie przypadkowo, na ulicy. – Rzeczywiście, wspomniałaś o tym, gdy widziałyśmy się kilka dni temu. – Zaprosił mnie wtedy na swój ślub. Trochę się nawet zdziwiłam, nigdy przecież nie byliśmy przyjaciółmi. Znałam go tylko jako jednego z twoich gości, z czasów, gdy razem mieszkałyśmy. – Dobrze, że przyszłaś – odparła Ala szczerze. – Cieszę się, że cię widzę. – Pamiętam o obietnicy, jaką ci dałam. – Nie tylko o to chodzi. Masz czas na małą przechadzkę? – Tak. Walter jest dziś zajęty w biurze do wieczora. Ruszyły przed siebie bulwarem St. Germain. Słońce świeciło tak intensywnie, że musiały osłaniać twarze lekkimi, białymi parasolkami. Zrobiło się naprawdę gorąco, pomimo że był to dopiero koniec kwietnia. Zieleniły się drzewa i trawy, a Ogród Luksemburski oddychał wiosną i dał się podziwiać w prawdziwie odświętnej krasie kwitnącej roślinności. – Gorąco jak w lipcu – zauważyła Ala. – W Polsce ostatnie dni mego pobytu były wilgotne i deszczowe. – Nie wiesz, czym jest upał. Powinnaś przyjechać do Prowansji. Może skusi cię Awinion. – Może… – Ala kiwnęła głową. – Nigdy tam nie byłam. Ale może się okazać, że jednak przyjadę, jeśli Krzycki nadal tam mieszka.

– Chcę z tobą porozmawiać – odezwała się nagle Nicole. – Liczyłam na to, że cię spotkam na ślubie. Za dwa dni wracam do domu i być może to ostatnia okazja do szczerej rozmowy, zanim zdarzy się coś złego. – O czym ty mówisz? – przestraszyła się Ala. – Usiądźmy spokojnie. O, tam! Na tej ławce pod kasztanowcem. Ala usiadła, pełna najgorszych przeczuć i bardzo zaskoczona. Potem przyszło jej do głowy, że może Nicole chce jej coś wyznać w związku z Robertem. No bo o cóż innego mogło jej chodzić? A może i ona chciała jej wybić z głowy Andrzeja Krzyckiego? – Nie obraź się, bo może nie będzie to zbyt miłe. – Nicole nie zwlekała. – Zrozum mnie dobrze. Tak czy inaczej, pomogę ci w twojej sprawie. Musisz mi jednak coś obiecać. – Czy stało się coś złego? – Chodzi o mojego brata. – O Waltera? – Zdumienie Ali wzięło górę nad jej przerażeniem. Po chwili jednak strach powrócił. – Co mu się stało? Zachorował? – Tak, można to tak nazwać… – Nicole przyglądała jej się bacznie. – Nic nie zauważyłaś? No cóż, często nie zauważałaś… Ala nie odpowiedziała. Tysiące myśli przebiegało jej po głowie. Chciała wstać i odejść. – Jest w tobie zakochany, i to od dawna. Jest młody, przystojny i z nikim nie próbuje się związać. – Ty też nie – przerwała jej Ala. – To nie jest jeszcze powód, by przypuszczać… – Przecież mam oczy, a on jest moim bratem. Proszę, nie próbuj tych swoich gierek chociaż przy mnie. Nie wyobrażasz sobie, co on wyrabia od naszego ostatniego spotkania. Uruchomił cały łańcuch znajomości i możliwości, by znaleźć tamtego człowieka. – Nie kontaktował się ze mną przez te dni. – Tylko ze względu na mnie. Lecz ja wkrótce wyjadę i zostaniecie w Paryżu we dwoje, sami. – Martwi cię, że nie będziesz mogła go pilnować! – Ala mimo woli roześmiała się. – Daj spokój, Nicole, twój brat jest dorosły. Nie musisz troszczyć się o niego jak matka. Nagle przypomniała sobie panią Harthwith i odeszła jej ochota do

śmiechu. Poczuła się niezręcznie i opuściła głowę. – Jest dorosły, to prawda, lecz jako zakochany jest też zupełnie bezbronny. – Nicole, dajmy temu spokój. – Ala chciała podnieść się z ławki, ale Nicole ją powstrzymała. – Mam tylko jego, nie skrzywdź go – mówiła błagalnie. – Jeśli nie jesteś nim zainteresowana, zaprzestań tej gry. Nie wiesz, o czym mówię? Te spojrzenia, uśmiechy, zalotne poruszanie się… Nie wiem, co jeszcze… Nie wiem, jak to robisz, ale mężczyźni często tracą dla ciebie głowę. A ty tylko flirtujesz, nigdy nie posuwając się dalej. Nie chcę, by mój brat zrobił z siebie takiego głupca jak Oliwer Harthwith. Nie chcę też, by cierpiał. Oczywiście, że jest dorosły, ale to nie ma dla mnie znaczenia. Jest moim bratem. Jeśli potrafisz, to nawiąż z nim romans, oczywiście jeśli masz na to ochotę. Nie baw się nim jednak. Nie wszyscy mężczyźni lubią takie zabawy. Dość się na to napatrzyłam, mieszkając kiedyś w twoim domu. Nie flirtuj z nim bez potrzeby. On traktuje życie bardzo poważnie. – Naprawdę byłam wtedy taka niemożliwa? – Alę samą zdumiało jej własne, głośno wymówione pytanie. – Wtedy, kilka lat temu, gdy mieszkałyśmy razem? Nicole spodziewała się innej reakcji: zaprzeczeń, wykrętów, żartów. Dlatego też była zaskoczona. – Być może to ja byłam trochę za poważna – przyznała po chwili z pewnym wysiłkiem. – Ty jednak czasem dość lekko traktowałaś cudze uczucia. – To byli moi koledzy, przyjaciele. Doskonale zdawali sobie sprawę, że tak ich traktuję. Nie obchodziły mnie flirty ani romanse. – Wiem, oni też się dobrze bawili. – Ty ich bardziej interesowałaś niż ja. – Dajmy temu spokój – przerwała nagle Nicole. Widać, że była wzburzona, że i ją zdenerwowała ta rozmowa. – Ja ci tylko dobrze radzę. Alice… ja wiem, co mówię… Takie zabawy kończą się czasem… źle. Nie wszystko można przewidzieć, czasem sprawy wymykają się spod kontroli. „Doskonale o tym wiem” – pomyślała Ala. „To ja, a nie ty, mogłabym o tym mówić. To było moje, nie twoje doświadczenie”. – Niepotrzebna ta dydaktyczna przemowa – rzekła głośno. – Moi

przyjaciele byli zawsze moimi przyjaciółmi i nie próbowałam tego zmieniać. Powtarzam ci, żaden z nich nie miał prawa wyobrażać sobie niczego innego. Jeśli tak było, to nie moja wina. – A Oliwer? – spytała Nicole. – To był oczywiście wyjątek – przyznała niechętnie Ala. – Jednak znajomość z nim była zbyt skomplikowana, abym chciała ci o niej opowiadać. Zresztą od dawna już o tym nie myślę. Od tego czasu wiele zdarzyło się w moim życiu. – Nic się nie zmieniłaś – powiedziała z westchnieniem Nicole. – Walter uważa, że jesteś wrażliwa, samotna i wyciszona, ale ja widzę cię taką jak przed laty… Wstała z wyraźnym zamiarem odejścia, ale zatrzymała się jeszcze na chwilę. Widać coś nie dawało jej spokoju. – Unikaj mówienia takich rzeczy jak ta, że czułaś się z nami jak z rodziną. Być może nie bardzo wtedy wiedziałaś, co mówisz, ale Walter wziął to sobie bardzo do serca. Ala zarumieniła się na tę aluzję do jej zachowania tamtego wieczoru, aluzję do ilości wypitego wina. Zrobiło jej się przykro i smutno wobec podobnych wyrzutów. – Naprawdę tak myślałam – powiedziała cicho. – Nadal tak myślę. Dobrze mi było wtedy z wami. Nicole popatrzyła na nią z rezygnacją. – Nadal jesteś niemożliwa – rzekła i dodała na odchodnym: – On zresztą też. No cóż, przynajmniej próbowałam. Z tymi słowami odeszła, a biedna Ala długo jeszcze nie miała ochoty ruszyć się z ławki. Nic z tego nie pojmowała. Słowa Nicole kompletnie zbiły ją z tropu. Było w tej dziewczynie coś dziwnego, niepokojącego, jakiś zadawniony ból. Tak jakby sama wiele przeszła, a nie jej brat. Walter. Ala nie myślała o nim w kategoriach podejrzeń jego siostry. Czy to był dobry pomysł, by korzystać z ich pomocy w tak delikatnej sprawie jak poszukiwanie Andrzeja Krzyckiego? Późno i z mieszanymi uczuciami wróciła do domu. Następnego dnia sama poszła na posterunek żandarmerii, ale niczego szczególnego tam nie usłyszała. Jakiś podoficer był wobec niej grzeczny, ale nie pozostawił złudzeń.

– Droga pani, to raczej problem dla detektywa. My nie zajmujemy się zagadkami z przeszłości – tłumaczył jej pobłażliwie jak dziecku. – My tu mamy realne, codzienne problemy, morderców, złodziei, oszustów. Nie zajmujemy się romantycznymi zagadkami sprzed dwudziestu lat. Proszę zgłosić się do detektywa. Ala wyszła z komisariatu zawstydzona i zła, że tylko się ośmieszyła. Policjant najwyraźniej uznał ją za nawiedzoną poszukiwaczkę przygód lub, co gorsza, osobę nie w pełni władz umysłowych. Przez jakiś czas rozważała propozycję wynajęcia detektywa, ale porzuciła ten pomysł. To mogło okazać się zbyt kosztowne, a poza tym naprawdę nie dawało gwarancji powodzenia. Wreszcie doszła do wniosku, że może to jest właśnie znak, żeby nie drążyć tej sprawy. Po kilku dniach niespodziewanie odwiedził ją Walter. – Tu w Paryżu nie natknąłem się na żaden ślad – przyznał – choć ja i kilku moich kolegów zrobiliśmy, co tylko było możliwe. – Dziękuję wam za wszystko – odparła zmieszana wizytą Ala. – Podziękuj ode mnie swoim kolegom. Nie wysiłków. Mam teraz wyrzuty sumienia, że oderwałam – Nie było tak źle, Alice, naprawdę chciałem ci

jego niespodziewana trzeba było aż takich cię od twoich zajęć. pomóc – powiedział

i uśmiechnął się do niej jak młody chłopak do nauczycielki. Zastanawiała się, czy słowa Nicole mogły być prawdą. Nic na to nie wskazywało. Był przyjazny, naturalny i miły, choć nie opuszczało go to urocze onieśmielenie. Żadnych niedwuznacznych spojrzeń, gestów i słów. A ona przecież miała już w tym jakieś doświadczenie. Nicole z jakiegoś powodu była przewrażliwiona, i tyle. – Zrobię kawę i usiądziemy z tyłu, na tarasie – zaproponowała już bez obawy. Na wszelki wypadek też starała się zachowywać naturalnie, pamiętając o ostrzeżeniach Nicole w kwestii spojrzeń, gestów i poruszania się. Żadnego trzepotania rzęsami, żadnej zabawy kosmykami włosów ani kręcenia biodrami. Musiała przyznać ze skruchą sama przed sobą, że kiedyś takie gesty jej się zdarzały. Z drugiej strony chyba lubiła te, jak to określiła Nicole, gierki i nie ona jedna je stosowała. Jakże ubogie byłoby bez nich życie! – Nicole napisała, że rozmawiała już z Raymondem. Wiesz, to jej szef. – Ach, tak, pamiętam.

– I wyobraź sobie, że on znał kiedyś tego André… nie wymówię nazwiska. „Boże, to chyba niemożliwe”. – Kiedyś, jakieś piętnaście lat temu, coś tam pisał do gazety. Potem opuścił miasto i prawdopodobnie wyjechał do Lyonu. Tam ślad się urywa. – Podziękuj Nicole – odparła po chwili, ochłonąwszy. Nie była pewna, czy czuła rozczarowanie, czy ulgę. – Za miesiąc jadę na urlop do Awinionu. – Widać było, że Walter pokonał jakiś wewnętrzny opór, by to powiedzieć: – Może wybrałabyś się tam ze mną? Oboje z siostrą bylibyśmy szczęśliwi, mogąc cię ugościć. Ala spojrzała na niego kompletnie zaskoczona. – Mogłabyś też spotkać się z Raymondem i porozmawiać o André. Byłoby ci pewnie łatwiej niż Nicole. – Nie sądzę, by to było możliwe – odezwała się zaskoczona. – Nie byłaś jeszcze w Prowansji – kusił Walter. – Akurat w maju jest tam niebiańsko pięknie. To najlepsza okazja, by zobaczyć kwitnące pola lawendy. Pokażemy ci pałac papieski. Podobno jesteś miłośniczką historii. Ala uśmiechnęła się mimo woli. – Potrafisz kusić – zauważyła. – Do wszystkiego potrafiłbyś namówić. Nagle dotarło do niej, co powiedziała, i zmieszała się bardzo pod wpływem jego spojrzenia. Patrzył na nią w taki sposób… To trwało chwilę, a kiedy ponownie ośmieliła się podnieść głowę, twarz Waltera wyrażała, tak jak poprzednio, jedynie koleżeńskie zainteresowanie. Jednak przez tamten ułamek sekundy było inaczej. Nie mogła się mylić. Nicole odgadła prawdę. – Jesteś za mądra, by cię skusić na cokolwiek – odparł, na pozór swobodnie. Uznał widocznie, że była dziewiczo zmieszana własnymi nie do końca przemyślanymi słowami. Miał idylliczne i stereotypowe wyobrażenie o młodych pannach. – Muszę pracować – odparła. – Nie mam czasu na podziwianie pól lawendy. – To tylko kilka dni. Można to jakoś urządzić – nalegał Walter. – Dobrze wiesz, że Nicole nie życzy sobie moich odwiedzin – powiedziała w końcu otwarcie. – Myśli, że niecnie z tobą flirtuję i będziesz przez to nieszczęśliwy. Mam nadzieję tylko, że ty tak tego nie odbierasz.

– Skąd ci to przyszło do głowy? – spytał, pozornie zdumiony, ale Ala widziała, że orientował się w podejrzeniach siostry. – Daj spokój, Walterze, nie umiem stosować takich uników! – Alicja machnęła ręką. – Wiesz równie dobrze jak ja, co sądzi o mnie Nicole. Skoro powiedziała to mnie, musiała powiedzieć też tobie. Uważa mnie za wyrachowaną flirciarę bez serca. Nie denerwujmy jej wspólnym przyjazdem do waszego domu! – Nie przejmuj się nią. Myślę, że w gruncie rzeczy potrzebuje jakiejś bliskiej przyjaciółki. Widzę, że coś ją dręczy, ale nie o wszystkim chce mówić. – Nigdy nie uważała mnie za przyjaciółkę, chociaż ja ją lubiłam. – Zastanów się nad krótkimi wakacjami. – Walter wstał, by się pożegnać. – Byłoby nam miło, naprawdę… Przez kolejne tygodnie nie raz zmieniała zdanie. Jechać czy nie? Była zajęta, lecz wieczory miała wolne i właśnie wieczorami odczuwała niekiedy samotność. Oczywiście przychodziły listy od rodziny, ale potęgowały jedynie jej melancholię. W Zaborowie nigdy nie była sama, nie brakowało rozmów i towarzystwa, ani w salonie, ani w kuchni. Teraz czasami wspominała to z pewną nostalgią, co jednak nie znaczyło, że chciała wracać do Polski. Sprawa Andrzeja Krzyckiego musiała niepokoić całą rodzinę Matzerów, choć żaden z jej członków słówkiem o niej nie wspomniał. Na pewno byli jednak ciekawi, co właściwie postanowiła, jakie kroki podjęła, czy napisała do matki. No cóż, na razie nie napisała. Co właściwie miałaby napisać? Na zadanie pytania, tego podstawowego, przyjdzie jeszcze pora. Najgorsze było to, że nie mogła znaleźć sobie miejsca. Gdy była w Zaborowie, zaczynała w końcu tęsknić za Paryżem. Gdy była w Paryżu, wspominała pełen ludzi dom w Zaborowie. Tak jakby nie miała już własnego miejsca na świecie. Może więc powinna pojechać na kilka dni do Awinionu? Może powinna spotkać się z tym Raymondem, który z grona znanych jej ludzi miał stosunkowo najświeższe informacje o Krzyckim (choćby sprzed piętnastu lat). Może powiedziałby coś, co rzuciłoby nowe światło na tę historię? Może ten Raymond wiedział coś, czego nie wiedzieli inni? Może ona sama nie potrafi znaleźć sobie miejsca, gdyż coś każe jej szukać domniemanego ojca?

W połowie maja, pewnej ciepłej bezsennej nocy, podjęła w końcu decyzję, że pojedzie do Awinionu. Aby nie denerwować Nicole, nie zatrzyma się w jej domu, lecz wynajmie jakiś pokój w hotelu czy gdziekolwiek. O tej decyzji powiadomiła Waltera, przemilczając na razie wiadomość o tym, że zamierza zatrzymać się gdzieś w mieście. Powie mu o tym, gdy dojadą na miejsce. Ucieszył się ogromnie i zorganizował bilety, przedział w pociągu. Mało tego, napisał także do Raymonda Duaniera, właściwie umówił ją na spotkanie ze swoim byłym szefem. – Naprawdę nie musiałeś. – Ala była wzruszona tymi objawami troski i dobrej woli. – Przecież obiecałem, że ci pomogę – odparł przyjaźnie. – Żałuję tylko, że niczego więcej w tej sprawie nie mogę zagwarantować. – Wystarczy mi ta rozmowa. Jeśli nie doprowadzi mnie ona do tamtego człowieka, to będzie znaczyć, że tak właśnie ma być. Pojechali do Awinionu, siedząc w przedziale wypełnionym podróżnymi, zaś Ala z każdą chwilą tej podróży nabierała wewnętrznego przekonania, że tak powinno być, że wszystko dzieje się tak, jak trzeba, jakby to z góry było zaplanowane przez jakąś siłę wyższą. Zapamiętała z tej eskapady wszystko, każdy szczegół, zapamiętała nawet ludzi, z którymi dzielili przedział drugiej klasy. Na dworcu czekała Nicole i wtedy dopiero Ala wyznała, że zamierza poszukać hotelu. Czy mogliby udzielić jej jakiejś wskazówki? – Co ty opowiadasz? Jaki hotel? – Walter był w najwyższym stopniu zdumiony. – Zapraszamy cię do naszego domu. – Oczywiście. Przecież przygotowałam dla ciebie pokój. – Nicole wydawała się nie mniej zaskoczona. – Dziękuję, ale myślę, że w hotelu będę czuła się bardziej swobodnie – odparła otwarcie Ala, choć czuła, że nie brzmi to zbyt uprzejmie. – Alice nie chce cię denerwować. – Walter zwrócił się do siostry. – Sama wiesz, o co chodzi. Twarz Nicole oblała się rumieńcem. „Brawo” – pomyślała Ala. „Nie ma to jak mówić otwarcie”. – Nie zgadzam się na żaden hotel – rzekła podenerwowana Nicole. – Co by ludzie powiedzieli?! Wszyscy sąsiedzi zdołali już ze mnie wyciągnąć wiadomość o przyjeździe gościa, nie mówiąc o ciotkach i wujach Waltera. Chcę cię ugościć najlepiej, jak się da. Zresztą wszystko już przygotowałam.

Spojrzała niepewnie na Alę. Mimo twardo wygłoszonej mowy czuła się dość niepewnie. – Nie daj się prosić, Alice. Od kiedy spotkaliśmy się wszyscy w Paryżu i obiecałam popytać w mieście o tamtego człowieka, cały czas zakładałam, że przyjedziesz. – W takim razie zatrzymam się u was – odparła w końcu Ala i, aby zakończyć ten temat, spytała już całkiem innym tonem: – Czy przejedziemy obok pałacu papieży? – Nie – odparł Walter. – Pojedziemy w inną stronę. Nicole mieszka na samym skraju miasteczka. Obiecuję jednak, że wszystko zobaczysz później. – I pola lawendy? – przypomniała żartobliwie Ala. – Widzę, że kusiłeś ją wszelkimi sposobami – zauważyła Nicole. – Oczywiście. To zawodowy kusiciel i uwodziciel! – odpowiedziała ze śmiechem Ala. – To raczej mnie powinnaś była ostrzegać przed swoim bratem, a nie na odwrót. Świadomie mówiła tak otwarcie i lekko, aby dać obojgu do zrozumienia, że nie uznaje żadnych niedomówień w wiadomej kwestii, że w gruncie rzeczy problem nie istnieje. Oczywiście wiedziała, że istnieje, jeśli chodzi o stosunek Waltera do niej, lecz nie zamierzała rozdrapywać tej sprawy. Mogła mówić za siebie. Nicole natychmiast to zrozumiała. Na razie był czas na podziwianie okolicy i tego małego miasta, w którym większość ulic przypominała o historii, o dawnej, bardzo dawnej świetności. Szczególnie zaś mały domek, który Walter odziedziczył po ojcu i dziadkach, był prawdziwa perełką romantyzmu i ciepła. Cały z kamienia, jak większość domów w Prowansji, z masywnymi okiennicami, które miały chronić przed upałem, opleciony powojem winnej latorośli. Wokół rozpościerał się staroświecki, zadbany ogródek z kamienną ławeczką nad małym strumykiem. – Miałaś rację, że to najpiękniejsze miejsce pod słońcem – wykrzyknęła Ala do Nicole, gdy tylko weszli do środka. – Przysięgam, że nigdzie nie widziałam równie pięknego miejsca. Nawet Zaborów musi przed nim ustąpić. – Ja od razu pokochałam ten dom i nie chcę innego – przyznała Nicole. – Walter nie musiał obawiać się, że znowu zniknę mu z pola widzenia. Nie

mogłabym nigdzie stąd uciec. – Moi rodzice byli tu podobno bardzo szczęśliwi – wyznał Walter, gdy wieczorem siedzieli w ogrodzie na kamiennej ławeczce i raczyli się prowansalskim winem. – Niestety, nie pamiętam tych czasów. Bardzo wcześnie straciłem ojca, a mama wyszła za mąż za ojca Nicole i więcej tu nie wróciła. Dziadkowie jednak wierzyli, że ja, ich jedyny wnuk, kiedyś tu wrócę, i… wróciłem. Niestety, oni tego nie doczekali. – Ja w ogóle nie znałam moich dziadków – przyznała Ala i znowu dopadła ją ponura myśl, czy może tak nazywać Matzerów. – Mama wkrótce po ślubie z Jacques’em Perrier opuściła razem z nim Francję. Podobno dziadkowie pragnęli, bym został, ale oczywiście nie mogli naciskać. – Gdyby została… – szepnęła z jakimś bólem w głosie Nicole. – Ona i mój ojciec nie powinni byli wyruszać do Ameryki. Nic dobrego z tego nie wynikło. – Alice zna tę historię. – Walter łagodnie objął siostrę ramieniem, a napotkawszy jej pytające spojrzenie, dodał uspokajająco: – Wie o pożarze i tragicznej śmierci Jacques’a. – Wiesz, że mama wyszła ponownie za mąż? – Nicole z niepokojem zwróciła się do Ali. – Tak, Walter mi kiedyś o tym mówił. Wspominał też, że wasze stosunki z ojczymem nie układały się najlepiej i z jego powodu nie pojechaliście na pogrzeb mamy. – To okropna historia. – W spojrzeniu Nicole, utkwionym gdzieś daleko, zapalił się na chwilę jakiś ogień. – Najgorsze, że w ostatnich chwilach musiała być sama, bez nas. – Tak wybrała, siostrzyczko – przypomniał jej łagodnie Walter. – Nie musiała za niego wychodzić i tkwić w tym małżeństwie, nawet gdy już wiedziała… – Przerwał i dodał po chwili: – Nie wracajmy już do tego. – Wiem – przytaknęła Nicole. – Już nic nie zmienimy. Ala nie miała pojęcia, o czym oni mówią, ale domyśliła się, że to jakaś niewesoła rodzinna tajemnica. Westchnęła. Jej rodzina też miała tajemnicę, i to niejedną. Ona sama zmagała się z własną, osobistą, którą najprawdopodobniej zabierze do grobu. Nie cierpiała tajemnic. Miała otwartą, szczerą naturę, gdyż wśród takich ludzi i w takim środowisku się

wychowała. Wyznawała kiedyś zasadę, że „prawda, cała prawda i tylko prawda” czynią stosunki międzyludzkie możliwymi. Potem musiała iść na kompromis w starciu z innymi realiami w życiu. Milczeli teraz we troje i rozkoszowali się uroczym, cichym prowansalskim wieczorem, każde zatopione w swoich myślach. Mimo to nie czuli się skrępowani tą ciszą. Nagle wszyscy, niezależnie od siebie i nic o tym nie mówiąc, zdali sobie sprawę, że czują to, o czym kiedyś Ala wspomniała w Paryżu – że są dla siebie niczym rodzina. – Dobrze, że tu przyjechałam – powiedziała Ala do Waltera, gdy Nicole poszła do domu przygotować kolację. – Nicole prosiła mnie, abym nie mówiła ci podobnych rzeczy, ale myślę, że mnie nie wydasz. Czuję się, jakbyśmy byli rodziną. Chciałabym, byście byli moim rodzeństwem. Tak się dzisiaj z wami czuję. Walter spojrzał na nią ze smutkiem i nagle ujął ją za rękę. – Ja też czuję, jakbyśmy byli rodziną, jakbyś była jedną z nas, ale… nie moją siostrą. Alice, marzę o tym, by widzieć cię tu w innej roli. Zamknął jej dłoń uściskiem obu swoich rąk, a Ala nie miała pojęcia, co mu odpowiedzieć. Cała jej śmiałość, szczerość i erudycja wyparowały w jednej chwili. Czuła bicie własnego serca i była pewna, że Walter też je słyszy. Jednego była pewna: chciała, by trzymał jej rękę jak najdłużej. Pieszczota jego dotyku przywoływała znowu tamte wspomnienia, ale była też czymś nowym, czego jeszcze nie doświadczała. Walter jednak źle zrozumiał to milczenie i zmieszanie, bo uwolnił jej dłoń. – Przepraszam – powiedział cicho. – Obiecałem sobie, że nie zrobię nic, by cię zdenerwować. – Nie musisz przepraszać. – Dziewczyna delikatnie dotknęła jego ramienia i po chwili dodała: – Nie posłuchałeś siostry, gdy ostrzegała cię przede mną? Miało to zabrzmieć żartobliwie i przywrócić dawną harmonię między nimi. Walter uśmiechnął się z wysiłkiem. – Ostrzegała. Możesz to sobie zresztą wyobrazić. Problem w tym, że zrobiła to za późno. Już cię znałem, a wszystko zaczęło się tego dnia, gdy Oliwer przedstawił nas sobie. Wróciły wspomnienia sprzed z górą trzech lat, gdy zobaczyła Waltera po

raz

pierwszy.

Przypomniała

sobie,

jak

zafascynowały

ją

jego

oczy

i podobieństwo do Nicole. Nie wiedziała, co mu powiedzieć. Może jednak lepiej było zamieszkać w hotelu? – Nie martw się, Alice. – Walter nadal się uśmiechał. – Jestem już dużym chłopcem i poradzę sobie z tym. Takie jest życie. Wiem, że ty nie czujesz tego samego, ale potrafię cię zrozumieć. – Przykro mi – odparła ze skruchą, chociaż brzmiało to niemądrze. – Nie chcę, żebyś cierpiał. Lepiej by było, gdybyśmy się nigdy nie spotkali. – Naprawdę tak myślisz? – Teraz patrzył już na nią bez uśmiechu. – Ja niczego nie żałuję. Nie chcę nawet myśleć o tym, że mógłbym cię nigdy nie spotkać. Po chwili Nicole pokazała się na progu domu i zaprosiła ich na posiłek. Dopiero przy stole Ala pozbyła się uczucia skrępowania wobec Waltera, tym bardziej że najwyraźniej chciał, by przestała się przejmować jego wyznaniem. Starał się prowadzić swobodną konwersację, patrzył na nią po koleżeńsku, zdawał się zapewniać ją tym spojrzeniem, że naprawdę wszystko jest w porządku, że w gruncie rzeczy jest szczęśliwy. „Wzruszasz mnie” – myślała wtedy Ala. „Nie spotkałam nikogo podobnego do ciebie. Jesteś nieskończenie dobry. Co byś jednak pomyślał, gdybyś wiedział, jaka potrafię być?” Siedziała długo w nocy przy otwartym oknie, wsłuchana w czarujące odgłosy prowansalskiej nocy. Pomimo że miała za sobą długą podróż, nie czuła specjalnego zmęczenia i senności. Było tak dobrze… W tym domu, z dwojgiem tych młodych ludzi. Czy to możliwe, że jeszcze całkiem niedawno nie zawracała sobie nimi głowy? Wcale o nich nie myślała. Byli, zdawało się, częścią przeszłości. Do Prowansji przyjechała po to, by poznać prawdę o przeszłości, a tymczasem zaczęła myśleć o przyszłości, i to całkiem nieoczekiwanie. Sprawiła to obecność Nicole i Waltera, a potem jego wyznanie. Nie zapytał jej, czy zechciałaby się z nim związać, ale wyznał jej, że takie jest jego marzenie, że chce, by stała się częścią ich rodziny. Nie oświadczył się jednak, tak jakby z góry zakładał, że ona go odrzuci. Czy jednak nie miałoby to pewnego sensu? Nie kochała go, ale lubiła. Jego obecność, dotyk, słowa, uśmiech nie były jej obojętne. Jako mężczyzna podobał się jej, a potrafiła być wybredna. Wielka miłość?

Jej matka zawsze budowała swoje związki w oparciu o coś takiego i ich trwałość była bardzo krótka. Dopiero oficer, z którym związała się w Algierii, nie był przedmiotem namiętnego uczucia, lecz solidnej przyjaźni i to właśnie z nim Zofia była związana już kilkanaście lat. Obeszło się bez wielkich uniesień. Co była warta wielka miłość Basi do Olafa, skoro teraz nie chciała nawet wymawiać jego imienia i szalała ze strachu i nienawiści na samą myśl, że Karolek mógłby dowiedzieć się prawdy? Pomimo że była już mężatką, ciągle nie mogła wybaczyć Olafowi tamtej zdrady. A wielka miłość Basi do Roberta? Uczyniła z niej żałosną niewolnicę przekonaną, że cała jej wartość polega na dostarczaniu mężowi doznań zmysłowych, że bez tego nie potrafi go sobą zainteresować. Robert prawdopodobnie będzie wychodził ze skóry, by ją przekonać, że jest inaczej, ale prawdopodobnie przegra. Co zrobi biedna Basia, jeśli lekarze potwierdzą, że nie powinna już rodzić więcej dzieci? Nie że nie może, lecz że nie powinna. A może Basia jeszcze o tym nie wie? Może nikt nie ośmielił się jej o tym powiedzieć? Na razie, zmęczona porodem i chorobą, nie widziała w tym problemu, a nawet z wyraźną ulgą przyjęła wyjazd męża. Co jednak będzie później? I to miała być ta wielka miłość? Jakże inaczej wyglądał stabilny, oparty na przyjaźni związek Marty i Joachima Matzerów. Te ich niekończące się rozmowy, dyskusje, spacery… I to nie tylko teraz, gdy młodość mieli już za sobą. Tak podobno było z nimi zawsze. Nie, miłość nie była koniecznym warunkiem udanego małżeństwa. Była tylko przyjemną grą zmysłów, słodką mieszanką chemicznych substancji. Była konieczna w tym, co Olaf nazywał liaison. Tak właśnie wtedy myślała. Czy mogło jej się udać z Walterem? I jak on sobie to wyobrażał? Nie mówił o małżeństwie, nie mówił też wyraźnie, że ją kocha. Nie musiał. Już i tak wiedziała. Czy potrafiłaby jednak porzucić swoją niezależność i związać życie z drugim człowiekiem? Na zawsze, do śmierci? Westchnęła i zapatrzyła się w rozgwieżdżone niebo. Z drugiej strony, czy ta niezależność i samotność nie przerodzi się kiedyś w straszliwą pustkę i nudę? Kiedyś Raul przestrzegał ją przed tym, nawet sugerował, że powinna wyjść za mąż. Naraz zabiło jej serce i przez głowę przemknęła pewna myśl. A gdyby Walter przyszedł do niej dziś w nocy, tak jak kiedyś Olaf? Na samą myśl

o tym poczuła tamto mrowienie w dole brzucha i aż oblała się rumieńcem. Po chwili dotarło do niej z całą jaskrawością, że Walter to nie Olaf. Inaczej traktował ich znajomość, był młodym człowiekiem wychowanym po wiktoriańsku Takie sprawiał wrażenie. Z pewnością nie brał nawet pod uwagę, że ona ma jakąkolwiek przeszłość erotyczną. Gdyby rzeczywiście chciał się z nią ożenić, musiałaby mu o tym opowiedzieć. Trudno sobie wyobrazić, jak by zareagował. W świecie, w którym żyli, on miał prawo do takich doświadczeń, jednak ona nie – o ile chciała uchodzić za przyzwoitą pannę na wydaniu. Z całą pewnością nie. Dobrze, że go nie kochała. Wyobrażała sobie, jakie piekło musiały przechodzić kobiety, dziewczyny z taką przeszłością jak ona, jeśli były zakochane. Rano nie mogła się obudzić, a kiedy w końcu tego dokonała, zobaczyła ze wstydem, że jest już dziesiąta. W kuchni przylegającej do saloniku spotkała Waltera. – Wybacz, ale potrafię być niekiedy kłopotliwym gościem. – Starała się mówić swobodnie, choć jego widok trochę ją peszył. Zwłaszcza gdy przypomniała sobie swoje nocne refleksje na jego temat. – Siadaj do stołu, dzisiaj ja podaję śniadanie – mówił wesoło i faktycznie, wyjątkowo sprawnie radził sobie w kuchni. Bez munduru czy też innego tradycyjnego uniformu, w samej tylko koszuli z podwiniętymi rękawami wyglądał jak młody chłopak pomagający matce w pracach domowych. Był taki ujmujący, bezpośredni i najwyraźniej starał się, jak mógł, by złagodzić napięcie i skrępowanie Ali, które trwało od poprzedniego wieczoru. Być może nawet żałował swojego wyznania. Bardzo chciała mu powiedzieć, że jego wczorajsze słowa wcale nie były jej przykre, nie wiedziała jednak, jak to zrobić. – Pomogę ci – odparła wobec tego. – Nie, nie ma mowy. Wszystko już prawie gotowe, a ty jesteś naszym gościem. – Nie ma Nicole? – spytała. – Poszła już do redakcji, ale zdążyła mnie zawiadomić, że już dziś po południu będziesz miała możliwość spotkać się z Duanierem, no wiesz, z Raymondem, jej szefem – dodał, napotkawszy jej spojrzenie. – Tak, zapamiętałam nazwisko – przytaknęła z roztargnieniem. Jakoś nie myślała w ciągu ostatnich kilkunastu godzin o tym, jaki był cel

jej wizyty. Co innego absorbowało jej uwagę. Słowa Waltera przywołały ją do rzeczywistości. Tymczasem postawił na stole koszyk z pieczywem, kilka rodzajów marmolady i aromatyczną, gorącą kawę. Znowu wróciła do niej refleksja, że mogliby być rodziną. Nigdy jeszcze nie siedziała sam na sam z mężczyzną przy śniadaniu. Zawsze w takich sytuacjach byli obecni też inni współbiesiadnicy. – Tak tu u was przytulnie – powiedziała, rozglądając się wokół. – Nicole świetnie sobie radzi. Nigdy nie chciała żadnej pomocy domowej. – Byłaby dobrą żoną – zażartowała Ala, lecz wyraz twarzy Waltera odebrał jej ochotę, by kontynuować ten temat. – Jest taka piękna – mówił ze smutkiem – wykształcona, oczytana. Nie znam innej kobiety, która tak dobrze radziłaby sobie z matematyką, fizyką, chemią. Tutaj taka dziewczyna nawet nie ma z kim rozmawiać. Nie powiem też, ilu miała kandydatów do ręki. Niektórzy z nich to naprawdę bardzo przyzwoici ludzie. A ona w ogóle nie zwraca na nich uwagi. – Wiesz dlaczego? – spytała nieśmiało, zadowolona, że znaleźli nieco bardziej neutralny temat do rozmowy. – Zawsze była taka wesoła, pełna życia, miała wokół siebie mnóstwo koleżanek i kolegów. Pamiętam, że wszyscy wokół żartowali, że Nicole będzie łamać serca okolicznym chłopakom. Była wtedy jeszcze dziewczynką, miała jakieś trzynaście, czternaście lat. Potem ja opuściłem dom i wyjechałem na studia. Do domu przyjeżdżałem rzadko, i nie zastanawiałem się nad tym, że ona stopniowo zaczynała się zmieniać. Byłem zbyt zajęty własnym życiem. Potem zniknęła, uciekła do Europy. – Wiem – przytaknęła. – Kiedyś mi o tym mówiłeś. Podobno matka i ojczym byli zbyt konserwatywni, by pozwolić jej na podjęcie studiów. Tak podejrzewałeś. – Było znacznie gorzej – rzekł Walter cicho. – Ojczym nie był, jak się okazuje, wystarczająco konserwatywny, by nie interesować się własną pasierbicą. To był główny powód jej ucieczki. Nie mów jej, że o tym wiesz. Ala zamarła i patrzyła na Waltera przerażona. – Dopiero niedawno mi o tym powiedziała – mówił bezbarwnym głosem Walter. – Wtedy, gdy otrzymaliśmy wiadomość o śmierci matki. Ja rozważałem już przygotowania do wyjazdu za Atlantyk i wtedy Nicole

oznajmiła, że nigdzie się nie ruszy. Wszystko opowiedziała. Co gorsza, matka o tym wiedziała albo domyślała się, lecz najwyraźniej zabrakło jej odwagi, aby coś z tym zrobić, choćby od niego odejść. Spojrzał na Alę i ponownie ujął jej rękę. – Chciałem, Alice, żebyś o tym wiedziała. Może to jest powód, dla którego Nicole nie chce się z nikim wiązać, nawet z twoim bratem. Proszę cię tylko, nigdy z nią o tym nie mów. – Myślisz, że bym mogła? – wyszeptała Ala, nie mogąc wciąż pozbyć się uczucia grozy. Czym były jej dylematy, rozterki i problemy wobec tego, co przeżywała Nicole? Walter wciąż obejmował jej dłoń, a po chwili spojrzał na Alę, prosto w jej oczy. – Pewnie dlatego próbuje nas przed sobą ostrzegać – wyjaśnił i nawet lekko się uśmiechnął. – Wszelkie takie sytuacje wydają się jej niebezpieczne. – Czy nie mówiła… jak daleko… posunął się jej ojczym? – wykrztusiła Ala. – Twierdzi, że niedaleko – odparł Walter z westchnieniem. – Twierdzi, że w porę opuściła dom, ale nie chce już tam wracać. Tak twierdzi. Moje ciotki wprost wyłażą ze skóry, by ją wydać za mąż. – I zapewne, by ożenić ciebie. – Ala nagle zapragnęła zmienić temat, żałowała tylko, że w porę nie ugryzła się w język. Było już jednak za późno, słowa padły. – Jest tylko jedna osoba, która mogłaby zostać moją żoną – odparł cicho Walter. – Przecież wiesz o tym, Alice… Patrzyła mu w oczy i zastanawiała się, co odpowiedzieć. Nie zadał jej przecież żadnego pytania. Z góry zakładał, że mu odmówi. – Myślę o tym, że moglibyśmy codziennie tak siedzieć razem przy stole i rozmawiać, że mógłbym codziennie czekać na ciebie w domu, wiedząc, że wrócisz. Myślę, że czasem ty mogłabyś czekać w tym domu na mnie. Sama świadomość, że istniejesz, to dla mnie za mało. Już i tak jesteś częścią mojego życia. A jednak marzę o twojej realnej w tym życiu obecności. Zawsze będę jednak Bogu dziękował za to, że cię poznałem. Nawet jeśli marzenia nigdy się nie spełnią. – To tylko marzenia, Walterze – odpowiedziała łagodnie Ala. – W rzeczywistości nie byłbyś ze mną szczęśliwy. Zasługujesz na wzajemność,

a ja… – Wiem, Alice, ale to bez znaczenia. Nie odbiorę ci twojej niezależności, nie zamknę w domu, jeśli tak się tego boisz. – Nawet mi to przez myśl nie przeszło – odpowiedziała zdumiona. – Problem w tym, że… nie kocham cię. Wprawdzie myślę, że i bez miłości można żyć w udanym małżeństwie, ale chyba nie wtedy, gdy jedno jest gotowe do najwyższych poświęceń, a drugie nie wie, czego chce od życia. – Które z nas jest kim? – Walter mimo woli zażartował. – Bądź poważny! – Ala jednak też uśmiechnęła się na widok jego rozjaśnionych, wpatrzonych w nią oczu. – Ja nie mogę ci obiecać, że byłoby ci ze mną dobrze. Było wokół mnie dużo ludzi, ale nie wychowałam się w normalnej rodzinie. Nie wiem, czy wiedziałabym, jak taką stworzyć. Jesteś tak dobry, że nieba bym ci przychyliła, ale może mi się nie udać. Poczekaj na prawdziwą miłość, na kobietę, która odda ci całe swoje życie. Ja czasem sama nie wiem, kim jestem, co myślę, i obawiam się, że potrafię ranić. – Alice, przecież to jest życie. Większości z tego, co nas spotyka, nie możemy przewidzieć. Nikt, nawet najbardziej zakochany i najmądrzejszy, nie wie do końca, czy wybierając tę lub inną osobę na resztę życia, będzie z nią szczęśliwy. Sama zobacz, oboje jesteśmy samotni. Dla mnie jesteś jedyną kobietą na ziemi, z którą czuję, że mógłbym być już do końca. Oby tak było zawsze. Gwarantuję, że zawsze będziesz wolna, ale nie samotna. Niczego ci nie zabraknie. Zgadzam się na wszystkie twoje warunki. Zawsze będziesz miała we mnie przyjaciela i jeśli to ma być granica, której nie będzie wolno mi przekroczyć, to przyjmuję to. Nawet, jeśli zorientujesz się, że to pomyłka… Alice, pozwolę ci odejść. – Nigdy bym nie odeszła – odparła drżącym głosem. – Małżeństwo jest na całe życie. Jak widzisz, jestem staroświecka pod tym względem. Uśmiechnęła się, choć przepełniał ją smutek. – Odpowiada mi twoja staroświeckość – powiedział i odpowiedział uśmiechem na jej uśmiech. Dość! Czas już przerwać tę rozmowę. To przecież oczywiste, że powinna odmówić. Czuła, że zaczyna z nim flirtować, a sprawa była zbyt poważna. A jednak… żal jej było, że musi mu odmówić. – Może jednak spróbujemy? – spytał cicho i przyciągnął jej dłoń do

swojego czoła, tak jakby czuł zażenowanie, że błaga ją o coś takiego jak małżeństwo. – Nic o mnie nie wiesz – odparła Ala i z wysiłkiem zabrała rękę z jego uścisku. – Przecież prawie się nie znamy. – Podobnie jak większość małżeństw przed ślubem. Nawet zawieranych z wielkiej miłości. – Zapewne tak, ale nie o to chodzi. Nie jestem… – zająknęła się.

tych

Milczał. Po chwili zebrała się, by przezwyciężyć wewnętrzny opór. – Nie jestem taka, jak myślisz – zaczęła więc od początku, choć pierwotnie inaczej, bardziej dosadnie chciała to wyrazić. – Wyobraziłeś mnie sobie, Walterze. Nie jestem już… niewinna. Poczuła, że się rumieni, więc opuściła głowę, chociaż nie tak to planowała. Nie chciała uchodzić za głupie, wstydliwe dziewczę. Przemogła się więc i podniosła na niego oczy, chociaż czuła, że cała jej twarz pali i pulsuje. – Wiem, że Oliwer… – zaczął, ale mu przerwała. – To nie o niego chodzi. Nie byliśmy kochankami. Po jego wyjeździe był ktoś inny. Bardzo mi się podobał. Mieliśmy krótki romans, a potem postanowiliśmy się rozstać. – Alice, to się zdarza – odpowiedział cicho. – To nie twoja wina. – Oczywiście, że nie – odparła trochę gniewnie. – Ale nie chcę, byś myślał, że zostałam niecnie uwiedziona i porzucona. Nawet jeśli to uznać za uwiedzenie, to bardzo szybko i łatwo uległam, bo… podobał mi się. Rzeczy, które z nim robiłam, były oczywiście moralnie naganne, ale to nie zmienia faktu, że sprawiały mi wiele przyjemności. Polubiłam ten rodzaj rozkoszy, a jak sam wiesz, grzeczne panny nie powinny nic o tym wiedzieć. – To akurat wcale mnie nie martwi – odpowiedział prawie zawadiacko i mrugnął do niej, czego nigdy przedtem nie robił. Spurpurowiała jeszcze bardziej i trąciła go lekko w ucho. – Jesteś tak samo niepoważny jak wszyscy mężczyźni. Potem jednak znowu spoważniała. – To może rzeczywiście nie byłby problem, Nie odczuwałam wtedy wstydu i nie wstydzę się tego do dziś. Mam jednak wyrzuty sumienia. Przysięgnij mi, że nikomu o tym nie powiesz. To była tajemnica moja i tego

człowieka, ale skoro chcesz ożenić się ze mną, musisz to wiedzieć. Mam wyrzuty sumienia, bo on był narzeczonym bliskiej mi osoby. Wkrótce miał się odbyć ich ślub. Ta dziewczyna cały czas mi ufała i nawet do głowy jej nie przyszło, co robiłam z jej narzeczonym. Potem ich plany małżeńskie upadły. Bałam się, że dowiedziała się o nas, ale musiała być jakaś inna przyczyna. On wyjechał i już żadna z nas go nie spotkała. – Alice – prawie zmusił ją, by na niego spojrzała – pewnie nadal go kochasz. Może wobec tego powinnaś… – Nie wiem, czy to była miłość – przerwała mu niecierpliwie. – Cokolwiek to było, nie ma mowy, by do tego wracać. Nie bądź dla mnie taki dobry… – A jaki mam dla ciebie być, Alice? – zapytał z prostotą. – Za kogo mnie miałaś, moja kochana? Oboje z nas oceniam równą miarą. Mam opowiadać o moich przygodach? Spojrzała na niego zaskoczona. – Nadal mnie kochasz? – spytała z niedowierzaniem, choć było to niemądre pytanie. – Nie potrafię inaczej – odparł i uśmiechnął się z komiczną rezygnacją. Siedzieli w milczeniu nad nietkniętym śniadaniem i zimną już kawą. Walter w końcu podniósł się z krzesła i stanął za krzesłem Ali, a po chwili nieśmiało, z pewnym wahaniem pochylił się nad nią i objął ją. – Nie odchodź – szepnął. – Zostań ze mną. Boję się, że znowu stracę cię z oczu na obłędnie długi czas, albo i na zawsze. Alice, będzie dobrze… – Skąd wiesz? – spytała, również szeptem. – Tak czuję – powiedział cicho, pochylił się jeszcze bardziej i przytulił policzek do jej policzka. „Po co to robię? Powinnam uczciwie to skończyć. Przecież to nie ma sensu. Powinnam odpowiedzieć zdecydowanie odmownie, tak jak Oliwerowi. Takie kluczenie to tylko zadawanie ran. Nicole ostrzegała mnie przed tym”. A jednak nie mogła odmówić. Walter nie był Oliwerem, ona nie była już taka sama jak kiedyś. Bycie samą nie znaczyło już dla niej wyłącznie nieograniczonej swobody w dysponowaniu własnym czasem i życiem. Samotność oznaczała też tęsknotę i pustkę. Zamiast więc odpowiedzieć zdecydowanie odmownie i skończyć z marzeniami Waltera, odparła: – Daj mi trochę czasu, jeśli możesz.

Jego odpowiedź miała zapamiętać na całe życie. – Alice, jeśli trzeba, to całe życie.

Rozdział 41 Raymond Duanier był człowiekiem w średnim wieku i w pierwszej chwili Ala miała wrażenie, że to typowy prowansalski właściciel farmy. W niczym nie przypominał wydawców w Paryżu, nie miał też właściwej tym ostatnim pretensjonalności i poczucia intelektualnej wyższości. Od razu nie pozostawił też złudzeń co do tego, na ile wymagające jest jego pismo i cała oficyna wydawnicza. – Nie mam złudzeń, panienko, że moje pismo wzbudziłoby pani uznanie – powiedział wesoło. – Lecz cóż poradzić, muszę kierować się twardymi realiami rynku. Dzięki temu mam z czego żyć i opłacać rachunki. Panna Perrier zdecydowanie się tu marnuje, jednak nie chce wracać do Paryża, gdzie jej miejsce. Mogłaby naturalnie pisać o tym, co ją pasjonuje, lecz przegrałaby z tutejszym rynkiem czytelniczym. Broń Boże, nie chcę przez to powiedzieć, że ludzie tutaj są bardziej ograniczeni. Co innego ich jednak interesuje, inne są realia tutejszego życia. Ja i Nicole uznaliśmy, że te realia są jednak zbyt piękne, by je zmieniać i na siłę edukować tutejszych. Pani podobno jest artystką? – A kto to panu powiedział? – zapytała z uśmiechem Ala. – Wątpię, by słyszał pan o takiej gwieździe jak ja! – Nicole wspominała o jakichś koncertach w Paryżu. – O tak! Z okazji świąt lub innych okolicznościowych imprez, a i to już dawno minęło. Siedzieli przy kawiarnianym stoliku w ogródku jednej z kawiarenek. Słońce już zaszło i to sprawiło, że na ulice, place i skwerki Awinionu ruszyły tłumy ludzi. Panowała atmosfera wesela, miłości i muzyki, którą słychać było wszędzie wokół. – Przyjechałem tu dwadzieścia pięć lat temu z Paryża – rozmarzył się Raymond – i już nie chciałem wracać. Pani też tu zostanie. Alę ubawiło to twierdzenie wypowiedziane bez cienia wahania. – A jednak Andrzej Krzycki opuścił te strony? – zagadnęła, próbując naprowadzić go na właściwy temat ich rozmowy. Nie było to proste, bo Raymond był typowym prowansalskim gadułą i łatwo zagłębiał się w tak zwane wątki poboczne.

– No tak – odpowiedział, bo chyba zrozumiał, jak ważne jest to dla jego rozmówczyni. – On nie znalazł tu szczęścia… Ale chyba dlatego, że był w nim jakiś fatalizm. Uparł się, żeby nie dać sobie szansy. Wszędzie mu było źle, wciąż czegoś szukał. Skąd pani go zna? Jest pani za młoda… dla niego. – Moja matka go znała. – Ala była przygotowana na jego pytanie. – Byli sobie kiedyś bliscy. Chciałam go poznać. – Był taki… – pan Duanier starał się znaleźć odpowiednie słowa – …był taki zagubiony… Gdy go poznałem, miał ponad dwadzieścia lat. Wyglądał jak uczeń, a ja miałem wrażenie, że ma za sobą jakiś zawód miłosny, szczeniacki, ale przez takiego młodego chłopaka szczególnie intensywnie przeżywany. Nie dawał sobie rady w realnym życiu. – Czy był bardzo samotny? – spytała Ala, czując bezbrzeżny smutek. – Nie powinien. – Raymond nagle ją zaskoczył. – Miał przemiłą żonę. – Nie wiedziałam, że miał rodzinę – szepnęła Ala i naraz serce jej zabiło. Czyżby miało się okazać, że posiada jakieś przypuszczalne rodzeństwo? – Nie mieli dzieci. – Raymond potrząsnął głową i spojrzał na nią uważnie. Dostrzegał… jakieś podobieństwo? Nic jednak na ten temat nie mówił, a ona przecież nie chciała opowiadać zbyt wiele o sobie i o swoich podejrzeniach. – Wyjechał potem do Lyonu i nie mam pojęcia, co się z nim stało – powiedział wydawca. – Straciliśmy ze sobą kontakt, a on nie lubił zostawiać za sobą śladów. – A jego żona? – spytała Ala. – Jaka ona była? – Była? – Raymond niespodziewanie się roześmiał. – Ależ ona w dalszym ciągu istnieje i dobrze sobie radzi. – To ona żyje? – spytała Ala i sama się zdumiała, że z góry założyła śmierć tej kobiety. – Oczywiście, i w dodatku dobrze sobie radzi. Rozeszli się wkrótce po jego wyjeździe. – Myśli pan, że zna jego adres? – Nie mam pojęcia. Czasem ją widuję, ale nie pytam o André. Musi panience bardzo zależeć na znalezieniu go. Ala nie odpowiedziała. Co miała niby powiedzieć?

Raymond wyjął z teczki jakiś notesik i wręczył jej wizytówkę. – Yvonne Maroux-Krzycki – przeczytała i popatrzyła na adres pod nazwiskiem. Żona, czy też była żona, Andrzeja Krzyckiego mieszkała nadal w Awinionie. Znowu tak łatwo poszło. Wszystko najwyraźniej tak się układało, by trafić do niego. Tak jakby rzeczywiście prawdziwy ojciec czekał na nią. – Myśli pan, że to wypada? – spytała z nagłym lękiem. – Czy powinnam ją niepokoić? – Przecież w jakimś celu dała mi plik swoich wizytówek! – Duanier roześmiał się. – Na pewno nie po to, by mnie powiadomić o swoim adresie, bo go dobrze znam, i to od lat. Wy, na północy jesteście tacy spięci i wiecznie stremowani. To wypada, tamto nie wypada. Pomyśli sobie, nie pomyśli… A ja na pani miejscu, gdyby mi zależało, poszedłbym do Yvonne. Jeśli ktokolwiek w okolicy coś wie o tym pomyleńcu, to tylko ona. – Nalał do kieliszków wina pochodzącego, jak sam twierdził, z tutejszych winnic i rzeczywiście wyśmienitego. – Ja też zapytam bez ogródek, panienko, jak typowy Prowansalczyk. Od pani będzie zależeć odpowiedź, młoda paryżanko. Jaką pełnisz rolę w życiu tego następnego pomyleńca, Salangera? Patrzył jej w oczy zawadiacko, domyślnie i uparcie. Uśmiechnęła się do niego promiennie. – Całe szczęście. – Nie ukrywał zadowolenia. – Już myślałem, że ten chłopak prosto z wojska trafi do zakonu. – Nie jest tak, jak pan myśli – zaoponowała. – Walter ma wobec mnie poważne plany, ale nikt jeszcze o tym nie wie. Odgadł pan naszą tajemnicę. – Nietrudno ją było odgadnąć, wierz mi. Wystarczy na niego spojrzeć – odparł figlarnie i podniósł kieliszek, jakby wznosił toast. – Życzę wam szczęścia. Jeszcze jedno… Nietrudno było zgadnąć, że jego plany musiały być poważne. Nie znałem jego rodziców, ale dziadkowie, starzy Salangerowie, byli wyjątkowo przyzwoitymi i solidnym ludźmi. Zawsze tęsknili za wnukiem. Byliby teraz szczęśliwi. * – Proszę wejść, Raymond uprzedził mnie o pani wizycie. Ala, mimo zaproszenia, z wahaniem przestąpiła próg mieszkania Yvonne

Krzyckiej. Czy była żona Andrzeja mogła wiedzieć cokolwiek o związku swojego męża z Zofią Matzer? A jeśli dowie się o tym dopiero teraz? Jak zareaguje? A może będzie jej to całkowicie obojętne? Była przystojną, pulchną, rudowłosą kobietą, która niegdyś mogła uchodzić za ponętną piękność. Nawet i dziś przypuszczalnie, gdyby zachciała, mogła mieć duże powodzenie. Czy jednak chciała? Ala łamała sobie głowę, jak zacząć rozmowę, aby ta dama nie potraktowała jej jak przykrego natręta. – Chodzi pani o André? – Yvonne od razu przeszła do konkretów, jak tylko rozlokowały się w jej saloniku. – Mój Boże, nie wiedziałam, że ktokolwiek pamięta jeszcze o biednym André. Tutaj wszyscy o nim zapomnieli, a pani podobno przyjechała aż z Paryża. – Czy on nie żyje? – spytała Ala z drżeniem, gdyż sformułowanie „biedny André” zabrzmiało tak jakoś jednoznacznie. – Tego nie twierdzę, choć nie mam pewności – odparła ze śmiechem pani Krzycka. – Nie utrzymujemy ze sobą kontaktów. Sadzę jednak, że gdyby umarł, jakiś koroner prawdopodobnie zawiadomiłby mnie o tym. – Dlaczego? – spytała Ala. – Nie miał już nikogo innego? Żadnej rodziny? – Z tego co wiem, to nie. – Pani Krzycka również przyjrzała jej się uważnie, tak jak kilka dni temu Raymond. – Skąd go pani zna? Dlaczego go pani szuka? Jest pani za młoda dla niego, ale wszystko możliwe. Oszukał panią, naciągnął, uwiódł? Może jest pani winien jakieś pieniądze? Mój Boże, pani nie wygląda na więcej niż osiemnaście lat! – To tylko wygląd – uspokoiła ją Ala. – W rzeczywistości mam dwadzieścia dwa lata. Nie znam pani męża. Kilka miesięcy temu dowiedziałam się o jego istnieniu. – W takim razie nic nie rozumiem – powiedziała pani Krzycka i westchnęła, ale jak gdyby nigdy nic podała kawę. – Wiem, że to dziwne. – Ala poczuła się trochę nieswojo. – Sama już nie wiem, co z tym robić i czy w ogóle coś robić. Widzi pani, podobno kiedyś miałam okazję poznać pani męża, ale nie mogę tego pamiętać. Mieszkał z moją matką, gdy byłam niemowlęciem, a potem bardzo małym dzieckiem. Potem ich drogi się rozeszły… – I co z tego? Tak to panią zainteresowało i zaniepokoiło, że postanowiła pani drążyć tę sprawę? Co na to pani matka?

Pani Krzycka patrzyła teraz na Alę z ironią, niczym na niesforną nastolatkę, która wszystkim dookoła przysparza kłopotów. Co gorsza, Ala sama się tak poczuła. Faktycznie, wprowadziła tylko zamęt w sprawy, które być może szczęśliwie przyschły przez lata. – Nie rozmawiałam o tym z matką – przyznała wobec tego, zawstydzona. – Ona nic mi nie mówiła. – Wobec tego czas zająć się własnym życiem, panienko. Dzisiejszy świat za bardzo goni za sensacją i wy, młodzi, jesteście na to bardzo podatni. Matka byłaby oburzona, gdyby dowiedziała się, w jaki sposób szpera pani w jej przeszłości. A pani ojciec? Pomyślała pani o tym, młoda damo? Czy pani ojciec żyje jeszcze? – Właśnie w tym problem, że nie wiem, kto nim jest! – krzyknęła nagle Ala i przerażona tym nieprzemyślanym wybuchem, umilkła. Ręka gospodyni zadrżała przy nalewaniu gorącej kawy z dzbanka do filiżanek. Kilka pokaźnych, czarnych plam ukazało się na obrusie. – Pani myśli, że André… – wyszeptała Krzycka i teraz już bez żenady zaczęła wpatrywać się w Alę, jakby szukała śladów jakiegokolwiek podobieństwa. – Nie wiem… – odparła cicho Ala, a po chwili dodała: – Może to głupie, ale mam wrażenie, że od kilku miesięcy coś prowadzi mnie ku różnym ludziom, o których wcześniej nie miałam pojęcia, że w ogóle istnieją. Każda z tych osób kieruje mnie do następnej i tak trafiam do kolejnych świadków tamtej historii. Jak gdyby coś kazało mi kontynuować tę sprawę. Gdyby nie ta łatwość kolejnych spotkań, dawno bym to wszystko porzuciła. Nie jestem egzaltowaną panienką, która z nudów szuka wrażeń, choć może to tak wygląda. – Nie chce pani porozmawiać o tym z matką? – To skomplikowane. Nie mieszkamy razem od wielu lat. Yvonne patrzyła teraz na nią niemal przyjaźnie i najwyraźniej porzuciła swój mentorski ton, toteż Ala zebrała się na odwagę, by zapytać: – Czy mąż nigdy pani o tym nie opowiadał? – Nie – Krzycka westchnęła – lecz wielu rzeczy mi nie mówił. Nie mógł sobie znaleźć miejsca w życiu, wszędzie mu było źle. To był człowiek, który nie umiał być szczęśliwy i swoim fatalizmem obdarzał wszystkich wokół. Nie dziwię się, że pani matka też tego nie wytrzymała i odeszła.

Ala wróciła wspomnieniami do swojej wizyty w kamienicy w SaintDenis. Jakże inaczej postać Andrzeja przedstawiała tamta biedna praczka! A jeśli Andrzej tak bardzo zmienił się z powodu rozstania z Zofią i jej córką? – Nie ma pani nikogo bliskiego? – spytała nagle łagodnym tonem Yvonne. – Są różni ludzie – przyznała Ala. – Jest rodzina. Widzi pani, moja matka była mężatką i długo uważałam jej męża za mojego ojca. Nadal nie jestem pewna, czy nim nie jest. – To rzeczywiście skomplikowane – przyznała Yvonne. – Bardziej, niż pani myśli, bo żadna z osób, z którymi rozmawiałam, nie tyle nie chce, co nie może powiedzieć mi prawdy. – Powinna pani spytać matkę, jeśli to dla pani takie ważne. Ona na pewno ją zna. – Podobno nawet ona nie jest jej pewna. – Pytała ją pani? Ala wiedziała, że teoretycznie pani Krzycka ma rację. Sama tak kiedyś myślała. Jak jednak miała zadać matce takie pytanie? Zofia Matzer już od dawna nie była jej bliska. Właściwie Ala nie pamiętała, czy kiedykolwiek była między nimi jakaś szczególna więź. Poza tym podświadomie bała się odpowiedzi matki. – Jaki jest człowiek, którego zawsze uważała pani za ojca? – spytała nagle Yvonne. Ali ścisnęło się serce na wspomnienie doktora Joachima Matzera. – Jest odpowiedzialny – powiedziała powoli – mądry, dobry i wykształcony. To uznany w Europie naukowiec. Zawsze mogłam na niego liczyć, zawsze mnie kochał. – Czy można chcieć więcej? – A jeśli to jednak nie on? – spytała Ala z udręką. – A jeśli mój prawdziwy ojciec nie może znaleźć sobie miejsca w życiu z mojego powodu? Jeżeli na mnie czeka? – Nie dręcz się tym. – Krzycka pokręciła głową. – Miał czas, by samemu cię odnaleźć. Tak jak miał czas, by do mnie wrócić. Czekałam na jego powrót całe dziesięć lat, chociaż nie dał mi szczęścia. Nie mieliśmy też dzieci, nad czym ja bolałam, ale dla niego to nie miało znaczenia. – Czy ma pani jego adres? – spytała Ala, bo czuła, że w przeciwnym

razie to niezadane pytanie będzie ją dręczyło całe życie. – Mam jego adres sprzed piętnastu lat – powiedziała z westchnieniem tamta. – Nie ma jednak żadnej pewności, że jest on aktualny. Już nie utrzymujemy kontaktów, mówiłam pani. Podniosła się i wyszła do drugiego pokoju. Wróciła po kilku minutach i wręczyła Ali karteczkę. – Obyś go nie znalazła – powiedziała łagodnie. – Tak będzie lepiej. Ala podniosłą się i podziękowała. Raz jeszcze spojrzała na byłą żonę Andrzeja Krzyckiego. Znowu uderzyła ją niebanalna uroda tej kobiety. – Nie związała się pani już z nikim? – spytała nieśmiało. Krzycka z uśmiechem potrząsnęła głową. – Nie jestem staroświecka ani przesadnie religijna. Wątpię też, czy przekonam taką młodą dziewczynę jak pani. A jednak, proszę mi wierzyć, że to całe gadanie „na dobre i na złe, aż do śmierci” to prawda. André zabrał całe moje serce. Jak mogę kogoś jeszcze pokochać, skoro nie mam już serca? Chyba że jakiś cudotwórca mógłby zabrać mój mózg i pamięć, a zamiast tego dać mi inny. Czy medycyna przy tylu nowych wynalazkach to potrafi? Pytałam, czy ma pani kogoś bliskiego, ale nie miałam na myśli tylko rodziców. Ala zawahała się. Jak mogła mówić o tym z kimś obcym i zdolnym do tak wielkich uczuć? – Jest ktoś – przyznała jednak ostrożnie. – W takim razie zajmij się tym kimś i swoim życiem. Życie jest za krótkie, panienko, najszybciej przemija młodość. Tak krótko jesteśmy młodzi i atrakcyjni. Bierz to, co daje ci teraz życie, i nie szukaj na siłę człowieka, który nie chciał odnaleźć ciebie. Ja w pewnym momencie też przestałam walczyć o to małżeństwo, a potem czekać, aż wróci to, co było w nim dobre. I wiesz co? Odzyskałam spokój. Nie szukam już tamtych wzruszeń. – Nie będę szukać na siłę – odparła Ala. – Tylko że gdzieś w tyle głowy czai mi się myśl, że nie dowiedziałam się o tym bez powodu. Popołudnie i wieczór spędziła z Nicole i Walterem. Dziwny był ten spacer, pełen panującego między nimi napięcia i niedomówień. Oglądali osiemnastowieczną katedrę Notre Dame, grobowce papieży, potem Le Remparts. Nie byli tu po raz pierwszy. Nawet Ala zdążyła zwiedzić te miejsca i to od razu drugiego dnia po przyjeździe. To był tamten

pamiętny dzień rozmowy z Walterem i chciała potem wyjść, by nabrać dystansu. Wieczorem spotkała się z Raymondem. Wszystko to miało miejsce zaraz na początku jej podróży. Teraz jej krótkie wakacje zmierzały do końca. Analizowała, rozważała… Walter również milczał. Nicole była pochłonięta własnymi myślami. Czy domyślała się? W ciszy dotarli do Pont SaintBénézet i zapatrzyli się na Rodan. – Za dwa dni wracam do Paryża – odezwała się Ala, po raz pierwszy od dłuższego czasu. Nie było to potrzebne, bo jej plany znali od samego początku. Wiedzieli jednak, że próbowała w ten sposób zacząć rozmowę i powiedzieć coś ważniejszego. To nie było łatwe. Tyle dowiedziała się o obojgu i o uczuciu, jakim została obdarzona. Jak miała się do tego odnieść, co im odpowiedzieć? Chciała znowu powtórzyć, że czuła się u nich jak w domu, z rodziną, ale przecież nie mogła, Nicole ją kiedyś prosiła… Sama też rozumiała, że nie na takie słowa czekał Walter. Takich zapewnień już nie potrzebował. Co czuł Andrzej Krzycki, gdy opuszczał to miejsce? Czy też miał w sobie poczucie samotności i tęsknoty, jak ona? Skąd się brało to przeświadczenie, żeby ciągle jeździć i czegoś szukać? Wszędzie było mu źle – tak twierdzili Raymond i Yvonne – tak źle, że podobno wszystkich zarażał swoim fatalizmem. Czy to poczucie przypadkiem nie udzieliło się i jej? Ona też ostatnio była stale w drodze. Zaborów, Paryż, teraz na krótko Awinion, a potem? Znowu za jakiś czas Zaborów? Aby nie przesiedzieć samotnie życia w Paryżu? Dziwne, że jeszcze parę lat temu nigdy nie miała takiego poczucia pustki. Dopiero gdy pojechała do Zaborowa na ślub Basi, wszystko zaczęło się zmieniać. – Zdecydowałaś, czy pojedziesz do Lyonu? – spytała Nicole, bynajmniej nie dlatego, że tak bardzo była tą sprawą zainteresowana. Bardziej już niepokoiło ją i męczyło ponowne milczenie dziewczyny. Ala potrząsnęła głową, lecz nie oderwała wzroku od Rodanu. – Pomyślałam, że nie będę nikogo niepokoić. Żona Krzyckiego ma rację, nie będę nachodzić kogoś, kto mnie nie szukał. W przeciwieństwie do mnie on przecież przynajmniej wiedział o moim istnieniu. Może rzeczywiście nie uważał, że ma wobec mnie jakieś zobowiązania? – A zatem wracasz do realnego życia? – spytał z wyraźną ulgą w głosie

Walter. Ali ścisnęło się serce, gdy oprócz ulgi usłyszała w jego pytaniu nadzieję. – Niezupełnie – odparła. – Napisałam na adres, który podała mi jego żona. Napisałam też do matki. Zrobiłam to wczoraj. Jeśli okaże się, że Krzycki chce mnie widzieć, pojadę do Lyonu albo spotkamy się gdzie indziej. – Jesteś bardzo uparta – stwierdziła Nicole. – Niespecjalnie miałaś czas, by nacieszyć się Prowansją – dodał ze smutkiem Walter. – Jeszcze to zrobię – odpowiedziała i uśmiechnęła się do niego, a wtedy znowu zauważyła niezadowolenie na twarzy Nicole. „Myśli, że prowadzę z nim grę, że flirtuję jak dawniej. Nie w głowie mi to. Tylko co ja właściwie robię?” Dwa dni później odprowadził ją do pociągu, pomógł wszystko załatwić i zainstalował ją w przedziale. Nie wracał już do tego, o czym sobie wcześniej powiedzieli, ale Ala wiedziała, że czekał. – Odwiedź mnie w Paryżu, gdy wrócisz – powiedziała do niego miękko, bardzo się przy tym starając, by jej głos nie zabrzmiał kokieteryjnie. – Alice, jeszcze jesteśmy razem, a już mi ciebie brakuje – odparł cicho. „Co ja wyrabiam? Muszę mu w końcu powiedzieć: tak lub nie. Lecz jak mam teraz odmówić, skoro dałam mu nadzieję?” – Odwiedź mnie, to porozmawiamy – zdążyła jeszcze odpowiedzieć, bo zawiadowca dał sygnał odjazdu i Walter musiał już opuścić przedział.

Rozdział 42 Czy brakowało jej Waltera, gdy znalazła się już w swoim domu? Z pewnością brakowało jej obecności drugiego człowieka… choćby pani Maurion. Brakowało jej człowieka, z którym mogłaby porozmawiać, poprosić o radę. Jakżeby chętnie spytała teraz Raula, co ma dalej robić ze swoim życiem. Czy wolno jej poślubić kogoś, kto kochał ją tak bezinteresownie i nie stawiał żadnych warunków? Kogoś tak nieskończenie dobrego? Tylko Raul mógł odpowiedzieć obiektywnie. O pytaniu o radę braci czy też Basi nawet nie myślała. Byliby zszokowani, że w ogóle bez ich wiedzy pojawił się ktoś w jej życiu. Nie mieli zielonego pojęcia o Oliwerze ani… o nikim więcej. Czy jednak Marta nie doradzała jej, że to najlepszy wybór dla kobiety? Marta by to zaaprobowała. A ojciec? To znaczy Joachim Matzer? Nie mogła rozmawiać o tym również z Nicole, gdyż siostra Waltera jej nie ufała. Być może byłaby nawet wściekła, że Ala rozważa małżeństwo z jej bratem tylko dlatego, że czuje pustkę. Wyjęła kopertę z szuflady. Jaki był sens tych wszystkich spotkań i rozmów, jeśli teraz odpowiedzią jest samotność? Lecz czy tylko dlatego? Skoro mogło go to uszczęśliwić? Czy mogła sprawić, by zawsze czuł się z nią szczęśliwy, chociaż nie podzielała jego wielkiego uczucia? „Mężczyźni będą mieli z ciebie wielką pociechę”. Oblała się rumieńcem na wspomnienie tych słów i okoliczności, w których były wypowiedziane. Oraz człowieka, który je wypowiedział. Jak to będzie wyglądało w małżeństwie z tak dobrym i wrażliwym człowiekiem? Czy chociaż to jej się uda? W dodatku przez całe życie? Starała się pracować, i nawet odpisywała na listy, ale myślami błądziła gdzie indziej. Dziesięć dni po jej powrocie do Paryża przyszły dwa listy, na które czekała i których jednocześnie tak się bała. Alu, moja Córko! – pisała Zofia – Tak rzadko mamy ze sobą kontakt, więc od razu pomyślałam, że to musi być dla Ciebie coś ważnego, skoro zdecydowałaś się napisać. Nie winię Cię za nic, za wszystko zgadzam się ponieść odpowiedzialność. Nie na wszystko jednak mogę Ci

odpowiedzieć. A nawet mogę zaryzykować i napisać, że sprawa, która tak Cię niepokoi, w gruncie rzeczy nie ma znaczenia. Było, jak było, i czasu już nie cofnę, chociaż w tym jednym przypadku może chciałabym coś zmienić. Pamiętasz, jak kiedyś, gdy miałyśmy okazję się spotkać, powiedziałam Ci, że niczego nie żałuję w życiu? Zawsze szłam za porywem serca, zawsze niosło mnie uczucie. Nie żałuję żadnego wyboru i żadnej miłości. Życie jest takie krótkie i takie niedoskonałe, by je jeszcze dodatkowo psuć odmawianiem sobie radości i przyjemności. A jednak, moje Dziecko, nie powiedziałam Ci wtedy całej prawdy. Jednej sprawy żałuję. Tego, że nie wiem. Nie wiem na pewno, co odpowiedzieć na Twoje pytanie. Mogę tylko snuć domysły, ale wolałabym już tego nie robić. Wystarczy, że szarpałam się z tym ponad dwadzieścia lat temu. Do niczego jednak nie doszłam i nie rozstrzygnęłam tej zagadki. Ty też nigdy nie będziesz wiedziała na pewno. Przestałam więc o tym myśleć i Ty zrób to samo. Trzymaj się tego, co masz na pewno. Nie zmienimy przeszłości i nie poznamy przyszłości. Nawet nasze plany nie zależą od nas. Trzeba żyć teraźniejszością, cieszyć się każdym dniem, wykorzystać go tak, jakby miał być ostatnim dniem w naszym życiu. Jesteś na mnie zła, Córko, że tak zagmatwałam Twoje życie. Lecz dla Ciebie, wierz mi, ma to najmniejsze znaczenie. Nie żałuję, że poślubiłam człowieka, którego nazwisko nosisz i który najprawdopodobniej jest Twoim ojcem. On w każdym razie nigdy o tym nie zwątpił, a możesz mi wierzyć, że robiłam wtedy wszystko, co w ludzkiej mocy, by tak uczynił. Nie żałuję, że go poślubiłam, bo w swoim czasie naprawdę straciłam dla niego głowę i w ogień bym za nim poszła. Nie żałuję, że urodziłam troje dzieci, bo było to uczucie, którego z niczym nie mogę porównać. Nie żałuję też, że odeszłam od Joachima, skoro przekonałam się, że namiętność minęła i nie mamy dla siebie tylu iskier i fajerwerków, co na początku. W dodatku Joachim, zajęty pracą, nie miał też dla mnie i dla Was czasu. Nie widziałam się w roli kapłanki domowego ogniska, a trudno mi było tkwić przy coraz częściej pochłoniętym własnymi myślami mężu naukowcu. Nie żałuję, że zostawiłam synów, bo przy mnie być może nie wyrośliby na takich inteligentnych i wykształconych, a w dodatku odpowiedzialnie myślących

młodych ludzi. Nie żałuję też, że Ciebie zabrałam, i to nie dlatego, że byłaś mi bliższa niż chłopcy. Tam, w kraju, Joachim lub ktokolwiek inny wychowałby cię na zahukaną, głupiutką matkę-Polkę oddaną bez reszty mężowi i rodzinie i żyjącą w poświęceniu bez cienia radości. Mimo wszystko uważam, że u Gracji było Ci lepiej, niż gdyby wychowała Cię nowa żona Joachima. Dlatego prawnie zastrzegłam, że tylko ja decyduję o Twoim losie. Jak mogłam tego dokonać w świecie zdominowanym prawnie przez mężczyzn? Ano, udało się, dotarłam do odpowiednich prawników i zastrzegłam, że nie jestem pewna ojcostwa dziecka. Nie kłamałam, nie jestem pewna, choć mogłam tego nie mówić. Oni obaj nie cierpieliby tak bardzo, Ty dzisiaj nie miałabyś tego dylematu. Zbyt jednak cierpiałam i nie mogłam darować Joachimowi, że nie chciał zrozumieć, że nie mogłam z nim zostać, że na siłę nie możemy być szczęśliwi ze sobą. Nie zostałabym z nim nawet, gdybym nie poznała Andrzeja. Rola milczącej żony zakopanej żywcem w domu, u boku mentalnie lub faktycznie nieobecnego męża, była nie dla mnie. A Andrzej? Tego romansu też nie żałuję, bo dał mi nowe siły, bo znowu u boku młodego chłopaka byłam młodą dziewczyną. Alu, na nowo czułam motyle w sobie, jeśli mnie rozumiesz. Świat odzyskał zapomniane barwy, chciałam tańczyć i śpiewać. Tak jakby ktoś mnie wyrwał grabarzom spod łopaty. Żałuję tylko, że byłam wtedy na tyle głupia, by nadal żyć z Joachimem. Nie miałam już na to ochoty, namiętność minęła. Uważałam jednak, że dopóki mieszkam w jego domu, taki jest mój obowiązek. Czasami zresztą nadal bywało nam dobrze. To był błąd. Nie wolno żyć równocześnie w dwóch związkach. Nigdy tego nie rób. Aby zacząć nowy związek, trzeba skończyć definitywnie poprzedni. Co jeszcze mogę dodać? W takiej sytuacji chyba dobrze się stało, że nie spędziłaś dzieciństwa ani z Joachimem, ani z Andrzejem, ani ze mną. Byłoby Ci trudniej, gdybyś całym sercem przywiązała się do jednego z nich, a potem nagle dowiedziała się, że nie wiadomo, jaka jest prawda. Andrzejowi zakazałam zbliżać się do Ciebie, oczywiście już po naszym rozstaniu. Joachimowi nie potrafiłam tego zabronić, poza tym nigdy nie przestał uważać Cię za córkę. Tego się trzymaj i wróć do życia.

Szukanie Krzyckiego nie ma już sensu. Sam pojawi się w Twoim życiu, jeśli to jest Wam przeznaczone. Nie popełnij mojego błędu. Życzę Ci, Dziecko, samych szczęśliwych miłości, bez takich dylematów i zagmatwania. Twoja, mimo wszystko, matka Drugiego listu nie chciała nawet otwierać. To była wiadomość z Lyonu, ale po przeczytaniu listu od matki zapragnęła nagle o wszystkim zapomnieć. Definitywnie wyrzucić to z głowy, tak jak zrobiła Zofia. Wrócić do życia – tak jak radziła Zofia. Wieczorem jednak wydobyła list z szuflady. Jaki byłby sens tych wszystkich podróży, spotkań i rozmów, gdyby teraz, w finale tej całej sprawy chciała się wycofać. Musi to doprowadzić do końca, choćby w głowie miał się pojawić nowy zamęt. Wzięła list i zeszła na dół. Zanim go jednak otworzyła, wyjęła z kredensu karafkę z winem. Ostatnio przywykła do wina, działało na nią odprężająco i uspokajało. Nigdy jednak nie piła w samotności. Jak się okazało, i tym razem nie groziło jej to niebezpieczeństwo. Rozległo się pukanie kołatki u jej drzwi. Perspektywa odwiedzin kogokolwiek była lepsza niż samotne picie i czytanie listu od człowieka, który mógł być jej ojcem. Za drzwiami stał Walter. Nie wiedziała, że już wrócił. Nie uprzedził jej o swojej wizycie, chociaż właściwie nie powinna być zaskoczona. – Wróciłem wczoraj wieczorem – powiedział z uśmiechem. – Nie chciałem cię niepokoić. Dziś cały dzień byłem w biurze… Czy nie przeszkadzam? W Awinionie wspominałaś, bym cię odwiedził. Wyraźnie poczuł się niepewnie, widząc, że była zaskoczona i, jak rozumiał, nie za bardzo zadowolona z wizyty. – Przyszedłeś w samą porę! – Ala w jednej chwili otrząsnęła się ze złych myśli. – Uprzedzam jednak, że zaraz porzucisz zamiar związania się ze mną. Niewiele by brakowało, a upiłabym się w samotności. Zaraz zobaczysz otwartą butelkę. – Czy jest już pusta? – Walter roześmiał się wesoło, wchodząc do środka i zamykając za sobą drzwi. – Nie, zaznaczyłam przecież, że przyszedłeś w samą porę. Jestem jeszcze zupełnie trzeźwa. Mam jednak słabą głowę, co już zresztą miałeś okazję

widzieć. – Byłaś wtedy naprawdę podniecająca. – Walter przyjrzał się butelce i po namyśle schował ją z powrotem do szafki. – Wolę jednak porozmawiać z tobą, póki oboje jesteśmy trzeźwi i możemy jako tako myśleć. Cokolwiek się stanie i cokolwiek sobie powiemy, musimy być tego świadomi. Nigdy nie pij w samotności, Alice. Obiecaj mi, że jeśli będziesz miała na to ochotę, wezwiesz kogoś do towarzystwa. Choćby mnie. – Daj spokój. Nie jestem pijaczką – obruszyła się. – Ostatnio tylko… czułam w tym domu taką pustkę i taki zamęt w środku, we mnie… – No, fakt – powiedział, rozglądając się po pokoju – Trochę za dużo tu miejsca dla samotnej dziewczyny. Na miejscu twojej rodziny zabrałbym cię stąd, choćby przemocą. – À propos mojej rodziny – Ala nagle podjęła decyzję – dostałam dwa listy. Ten jest od mojej matki. Ten drugi od Andrzeja Krzyckiego. Przeczytaj. – Mam czytać listy, które należą do ciebie? – spytał zdumiony. – Alice, chyba jednak trochę wypiłaś. – Nie. Czytaj. – Ala nagle spoważniała. Zobaczył w jej oczach skupienie, smutek i prośbę. – Nie mam się z kim podzielić tą sprawą. Powiedz, co mam robić. Nikt mi przecież nie pomoże. Zawahał się, ale wziął od niej obie koperty. Najpierw spojrzał na przesyłkę z Lyonu. – Ten jest jeszcze zamknięty. Skinęła głową. – Zgadza się. Przeczytałam najpierw list od matki. Drugiego wolałam potem nie zaczynać bez małego znieczulenia alkoholem. Boję się tego, co ten człowiek napisał. Przeczytaj list od mojej matki. Zobacz, jaka jest kobieta, która mnie urodziła. A jeśli – zająknęła się – stanę się do niej podobna? – Alice, daj już temu spokój – odezwał się, gdy skończył czytać. – Zrób tak, jak ona ci radzi. Przestań się już męczyć. Takich historii na świecie są setki tysięcy. A jeszcze więcej znacznie gorszych. Trzymaj się tego, co masz. Ona ma rację. Mamy wpływ tylko na naszą teraźniejszość. Nie martw się przyszłością ani tym, jaka kiedyś będziesz. Nikt z nas nie wie, jaki się stanie i co go czeka. – Też zaczęłam tak myśleć – przyznała cicho. – Dlatego boję się, że ten

drugi list zburzy mój spokój. Przeczytaj go i powiedz… czy on chce się ze mną spotkać. Walter znowu się zawahał i chciał zaprotestować, ale wstała i wyszła do kuchni. Jeśli niedane im było pić alkoholu, napiją się przynajmniej kawy. Zrobi najlepszą, jaką potrafi. Zaparzy taką, jaką nauczyła się przygotowywać pod okiem kucharki z Zaborowa. To zajmie trochę czasu, ale tego właśnie chciała. Zyskać na czasie. Nalewała już kawy do dzbanka i zbierała śmietankę, gdy w kuchni pojawił się Walter. – Wszystko w porządku, kochanie – powiedział ciepło, patrząc w jej przestraszone oczy. – Nie masz się czego bać. To list od osoby, która wynajmowała mieszkanie André. On tam nie mieszka, już od dwunastu lat. Ręce jej zadrżały, więc ostrożnie przejął od niej dzbanek i wręczył list. W kopercie znajdował się przede wszystkim jej zamknięty list do Krzyckiego, a oprócz tego mała karteczka. Szanowna Panno lub Pani Matzer! Z przykrością informuję, że adres człowieka, do którego Pani pisze, jest od dawna nieaktualny. Dwanaście lat temu ten pan wyprowadził się z mieszkania, które mu wynajmowaliśmy. Nie wiemy, jakie miał plany ani dokąd zamierzał się udać. Być może opuścił Francję, lecz nie wprowadzał nas w żadne szczegóły, a moja żona i ja o nic nie pytaliśmy, gdyż wszystkie zobowiązania wobec nas uregulował. Nie znamy też nikogo, kto mógłby Pani pomóc w odszukaniu tego pana. Łączę wyrazy szacunku i żywię nadzieję, że los Pani dopomoże… Ala nie patrzyła już na podpis. Czy odczuła ulgę? Raczej niewiarę, że teraz, gdy dotarła do tylu ważnych osób i poznała tyle szczegółów, ślad się nagle urywał. Spojrzała na Waltera, który odwrócony do niej plecami coś poprawiał przy uchwycie jednej z kuchennych komód. – Ten dom naprawdę potrzebuje mężczyzny – zażartował. Fala ciepła i wzruszenia objęła jej serce. Podeszła do niego nieśmiało i z pewnym wahaniem lekko dotknęła jego ramienia. – Dziękuję ci – powiedziała cicho. – Nie masz jeszcze za co. – Walter nadal żartował, choć dotyk jej ręki

najwyraźniej sprawił mu radość. – Potrzebuję jakiegoś dobrego śrubokręta. – Przyszedłeś, przeczytałeś te listy – wyliczała nieśmiało Ala. – Nie mogłam zrobić tego sama. Zawsze myślałam, że jestem silna. Okazuje się, że jestem słabą, głupią kobietą, która nie potrafi sama zmierzyć się ze swoim życiem. – Alice, co ty opowiadasz?! – zawołał, po czym chwycił ją w ramiona i zamknął w silnym, niemal żołnierskim uścisku. – Nie jesteś głupia ani słaba. I sama dobrze dajesz sobie radę! Lepiej niż niejeden mężczyzna. Tylko powiedz, dlaczego i jak długo jeszcze chcesz być samotna? Jeśli czekasz na kogoś innego, to powiedz. Jeśli nie… Alice, przecież wiesz, że mogę na ciebie czekać jeszcze wiele lat. Tylko po co, skoro już teraz możemy być szczęśliwi? Trzymał ją w tak mocnym uścisku, że nie miała możliwości nawet się poruszyć. A jednak te obejmujące ją ramiona dawały jej ciepło i poczucie bezpieczeństwa. Walter nigdy dotąd nie dotykał jej w ten sposób, nawet wtedy, w Awinionie, też w kuchni. Nikt zresztą nie robił tego w taki sposób. Nawet Olaf, bo przy całej rozkoszy, jakiej przy nim zaznała, nie czuła się przecież bezpieczna. Było wręcz przeciwnie. – Nie rozumiem tylko – szepnęła z trudem, bo w tym żelaznym uścisku ledwo mogła wydobyć z siebie głos – dlaczego… – Co dlaczego? – W jakim celu dowiedziałam się o tym Krzyckim, poznałam szczegóły ich romansu i rozstania, zadałam ból rodzinie, rozmawiałam z różnymi ludźmi, nawet dotarłam do Awinionu, do jego żony, skoro i tak go nie spotkałam. Myślałam, że w tym wszystkim jest jakiś plan, palec Opatrzności, a tymczasem tak żałośnie się to skończyło. Los mógłby mi darować to wszystko… Nagle przerwała, przestraszona, bo zdała sobie sprawę, że Waltera musiało to zaboleć. Nie po to obejmował ją tak czule i z taką siłą, dawał wyraz swoim nadziejom, by ponownie w odpowiedzi usłyszeć jej wynurzenia na zupełnie inny, w kółko odgrzewany temat. „Jaka jestem w gruncie rzeczy nudna” – pomyślała i rzeczywiście poczuła, że pełen miłości uścisk jakby zelżał. Zrobiło jej się żal, że tak to zepsuła, ale w tym momencie jego wargi znalazły się przy jej twarzy i po chwili usłyszała, że coś do niej szeptał. Musiała zadać sobie wiele trudu, by

opanować emocje i zrozumieć jego słowa. – Ależ, Alice, przecież w tym wszystkim był palec Opatrzności i wielki sens. To dzięki tym poszukiwaniom zbliżyłaś się do mnie, a nawet do mojej siostry. Ten zaginiony człowiek zaprowadził nas do siebie. Bez niego być może nie bylibyśmy tu teraz razem. – Boże – wyszeptała i nagle to do niej dotarło. – Wielki Boże… Chyba chciała jeszcze coś dodać, ale usta Waltera zamknęły jej możliwość powiedzenia czegokolwiek. Zresztą, słowa nie były już potrzebne. Wreszcie i ona go objęła, a potem z całym zaangażowaniem i zapamiętaniem oddawała pocałunki, błądziła ustami po jego wargach i języku. Wkrótce poczuła jego dotyk na szyi, u jej nasady i jeszcze niżej. I ręce, które zachłannie poznawały przez suknię jej ciało. A potem… – O! Najmocniej przepraszam. Oboje w jednej chwili znieruchomieli, Ala nieporadnie wyzwoliła się z objęć Waltera. W drzwiach kuchni stał jej brat Janek i patrzył na nią, a potem na Waltera, najpierw absolutnie zaskoczony, a potem chyba rozbawiony. – Wybacz – odezwał się w końcu – ale nie zdążyłem wycofać się i uciec. Ostatnio tracę refleks. – Jak… się tu… znalazłeś? – wykrztusiła w końcu Ala, starając się zebrać w węzeł potargane włosy. – Pukałem i pukałem tą twoją wymyślną kołatką, ale nikt nie otwierał – mówił Jaś głosem skarżącego się dziecka, choć oczy mu się śmiały. – W końcu sprawdziłem, a drzwi nie były zamknięte na klucz. A pamiętam, że prosiłem cię kilka razy, byś je zamykała. Sama widzisz, jakie są skutki, gdy nie słucha się starszego brata. Ala jeszcze nie ochłonęła, ale wesoły ton Jasia, jego poczucie humoru i brak widocznych oznak niezadowolenia uspokoiły ją. – Poznajcie się – powiedziała drżącym jeszcze głosem. – To mój brat Janek. To zaś jest Walter Salanger. Nie mieliście jeszcze okazji się spotkać. Obaj podali sobie ręce, Jaś otaksował spojrzeniem mundur wojskowy Waltera. Widział, rzecz jasna, że siostra i ten francuski oficer nadal czuli się niezręcznie, więc wziął sprawę w swoje ręce. – Przyjechałem z ojcem na jakieś sympozjum naukowe naszego staruszka. On już poszedł do Akademii, a ja pomyślałem, że wpadnę do ciebie.

– Przyjechaliście obaj? – spytała, nadal zdenerwowana, ale jeszcze dodatkowo wystraszona i zbita z tropu Ala. – Uprzedziliśmy cię listownie – przypomniał jej Jaś.

– Osobiście

napisałem jakieś dwa tygodnie temu. Czy list nie dotarł? Czy może byłaś zajęta i nie zauważyłaś go? – spytał, patrząc znacząco na Waltera. Alę speszyło to jeszcze bardziej. – Nie było mnie w domu przez pewien czas – próbowała nieporadnie tłumaczyć. – Przebywałam w Awinionie. – W Awinionie? Co za wiadomości? Rozumiem, że miałaś tam towarzystwo! – Jaś znowu zerknął na Waltera. Ala zamierzała odpowiedzieć, ale w tym momencie Walter przygarnął ją do siebie ramieniem i spojrzał Jasiowi prosto w oczy. – Tak, byliśmy tam razem – powiedział spokojnie – i tak już zostanie. Na moment zapanowało milczenie. Wreszcie Jaś, który nie odrywał od nich oczu, spytał: – To może nie moja sprawa i nie musicie mi odpowiadać, ale co to właściwie znaczy? – To znaczy, że zamierzam spotkać się z waszym ojcem i poprosić go o rękę Alice – odparł z prostotą Walter i po raz pierwszy uśmiechnął się do Janka. – To doprawdy szczęśliwy zbieg okoliczności, że obaj tu przyjechaliście. – Nie mówiłbyś o szczęśliwym zbiegu okoliczności, gdyby do tego domu, zamiast mnie, wszedł przed chwilą ojciec – powiedział ze śmiechem Jaś, gdy już przeszli z kawą do salonu, po czym zerknął na ponownie zmieszaną siostrę. – A ty się nie rumień. Nigdy bym nie przypuszczał, że masz taki temperament, siostrzyczko. Na litość boską, pod tym względem obie moje siostry, bo mam na myśli jeszcze Baśkę, mocno mnie zaskoczyły. Jestem przy was cnotliwy niczym średniowieczny święty. – Nie zaczynaj! – przerwała mu Ala, po czym zwróciła się żartobliwie do Waltera: – Chcesz rozmawiać z ojcem, a nie zapytałeś o ostateczną decyzję mnie. – Ja odniosłem wrażenie, że się zgodziłaś. – Jaś mrugnął porozumiewawczo, zanim Walter zdobył się na odpowiedź. Ala zarumieniła się mocno i, bardzo z tego niezadowolona, próbowała szarżować dalej:

– Nie wiesz, co miałam zamiar zrobić, co by się stało, gdybyś tu nie wtargnął tak bezceremonialnie. – Mam wrażenie, że wiem – odparł grzecznie brat i ponownie mrugnął do niej zawadiacko. – Nie wierzę, że to mówi mój brat – rzekła Ala, gdy tylko przebrzmiał wybuch śmiechu. – To ja nie wierzę w to, co się dzieje. – Jaś już bez żartów, za to życzliwie, uścisnął jej rękę. – Nie mieliśmy o niczym pojęcia. Nigdy nie mówiłaś ani nie pisałaś, że poznałaś Waltera. – Nie wiedziałam, że jest o czym mówić. Myślisz, że ojciec zmyje mi głowę? Jaś jeszcze mocniej uścisnął jej ręce. Na jego twarzy malowała się szczera radość. – Powiedziałaś: ojciec – stwierdził tylko i zamilkł. – Nigdy nie będę tego pewna – odparła po chwili. – Lecz skoro zawsze uważał mnie za córkę, to nic nie stoi na przeszkodzie, by nadal był mi ojcem. – Tak, dokładnie tak, siostrzyczko… – powiedział z ulgą, po czym przygarnął ją do siebie i wyciągnął drugą dłoń do Waltera. – Życzę wam szczęścia. Cholernie się cieszę. Staruszek zmyje wam głowy, ale też się ucieszy. A potem wyprawimy prawdziwe weselisko i urżniemy się do nieprzytomności. Dopiero po dziewiątej wieczorem przyszedł doktor Matzer. Nie spieszył się z wizytą. Nie był pewien, jak córka go przyjmie. Rozstali się w Warszawie w trudnych dla nich obojga okolicznościach. Potem nie odpisała na list, w którym obaj z Jankiem zapowiadali swój przyjazd. Może nie chciała go już widzieć? Może nie chciała go widzieć już teraz? Może jakimś cudem nawiązała kontakt z Krzyckim i tamten z jakiegoś, sobie tylko znanego, powodu zdołał wmówić dziewczynie, że z całą pewnością jest jej ojcem? „Daj jej czas” – mówiła Marta. Joachim jednak czuł, że tym razem żona się myliła. Nie miał już czasu. Tyle go stracił. Tęsknił też za Alą i nie chciał, by ponownie znikła mu z oczu. Przecież nie wyrzuci go za drzwi. Może będzie trochę zdystansowana, może nawet bardzo, ale przecież nie przestanie z nim rozmawiać. Nie może. A jednak tu, w Paryżu, tak blisko córki, już nie był taki pewien swoich racji.

Przyszedł późno i niepewnie zapukał do drzwi, a po chwili wahania wziął za klamkę i wszedł do środka. Zmarszczył brwi z niezadowoleniem. Jak zwykle nie zamknęła drzwi na klucz, a tyle razy ją upominał. W dodatku teraz mieszkała całkiem sama. Ileż spokojniejszy się czuł, gdy przebywała z nią ta stara gospodyni! Teraz też się uspokoił, gdy usłyszał w saloniku głos Jasia. Dzięki Bogu był tu jeszcze, a nie poszedł szukać wrażeń w mieście. Stanął w progu salonu i zobaczył troje młodych ludzi. Syn opowiadał coś z ożywieniem. Ala słuchała i czasem dorzucała jakiś komentarz. śliczna, taka ożywiona, z błyszczącymi ciemnymi oczami, z uśmiechem, jaka podobna do swej matki! Jaka od niej inna! ciemnowłosego, przystojnego człowieka w mundurze doktor

Jaka była figlarnym Młodego, nie znał

i szczerze mówiąc, nie był zadowolony z jego obecności. Wolał zwyczajnie, bez zbędnego towarzystwa nacieszyć się swoimi dziećmi. Wiedział jednak, że sytuacja jego rodziny była dość delikatna, że chodziło o córkę, w której domu się znajdował. Ten młody człowiek był zapewne jakimś nowym znajomym Ali. Doktor nie chciał wprowadzać kolejnego napięcia w stosunki z córką, więc postanowił być miły dla jej gościa. To zresztą Ala zauważyła pierwsza, że doktor Matzer stoi przy drzwiach. Przez chwilę patrzyła na niego w milczeniu, po czym wstała i wyciągnęła doń ręce. – Tato – powiedziała. – Jak się miewasz, moje dziecko? – odparł doktor, starając się nie okazać zbyt wielkich emocji. Mimo to głos mu zadrżał. – Wasz list nie zastał mnie w domu. Byłam przez kilka dni nieobecna, dlatego nie miałam pojęcia, że przyjedziecie. – Gdy tu przyszedłem, była bardzo zaskoczona i zajęta czym innym – przyznał bezczelnie Jaś i dodał, patrząc porozumiewawczo na Waltera: – Diabła z widłami by się raczej spodziewała niż mnie. Twarz Ali niemal zapłonęła. Poprzysięgła bratu w myślach krwawą zemstę, po czym zwróciła się znowu do ojca: – Bardzo się cieszę, że was widzę. A gdzie wasze bagaże? – Zainstalowaliśmy się w hotelu – odparł uszczęśliwiony doktor, całując ją w czoło. – Ponieważ nie odpisałaś, nie byliśmy pewni, czy możemy się u ciebie zatrzymać. – Jeszcze dziś chcę tu widzieć wasze rzeczy – zawołała kategorycznie.

– Obawiam się, że dziś to już niemożliwe – powiedział z uśmiechem doktor. – Zostaliśmy tam zameldowani i musimy zostać, choćby tylko do jutra. – Ja wolałbym zostać już dziś – dodał, jeszcze bezczelniej niż poprzednio, Jaś i ponownie wymienił zabawne spojrzenia z Walterem. „Kiedyś naprawdę go zamorduję” – pomyślała Ala, patrząc zjadliwie na brata. Jak gdyby nigdy nic podeszła jednak z ojcem do Waltera. – Chcę ci kogoś przedstawić. – Starała się mówić swobodnie, ale głos ją zawiódł. – To Walter Salanger. – Dobry wieczór, panie poruczniku. – Doktor grzecznie się ukłonił i mimo woli przyjrzał młodemu oficerowi. – Kogoś mi pan przypomina. – Nigdy nie mieliśmy okazji się spotkać – odparł Walter. – Lecz to się teraz zmieni, więc przyzwyczajaj się, ojcze, do tego człowieka – zawołał wesoło Jaś. – Uspokój się wreszcie – ofuknęła go Ala, po czym zwróciła się do ojca: – Usiądź. Przygotuję kolację. Pewnie umierasz z głodu. – Nie rób sobie kłopotu, dziecko – powiedział doktor, gładząc ją po głowie. – Zjemy coś na mieście. Ponownie spojrzał na Waltera. Przyszło mu do głowy, że Ala prawdopodobnie dlatego zatrzymuje tego porucznika, że chce uniknąć poważnej rozmowy i zwierzeń ojca. „Moje dziecko, nawet nie wiesz, że i ja chcę tego uniknąć. Wszystko już zostało powiedziane. Teraz niech po prostu będzie między nami dobrze, bez zbędnych wzruszeń”. – W takim razie zapraszam państwa – odezwał się Walter. – Znam dobre miejsce na wieczór. – Gdyby nie Ala, moglibyśmy pójść do Moulin Rouge – rozmarzył się Jaś. – A w czym ja ci przeszkadzam? – odbiła piłeczkę Ala. – Uważasz, że to nie miejsce dla mnie? – No fakt – zgodził się w końcu Jaś, jakby coś sobie przypominał. Doktor trochę się skrzywił, słuchając żartów swoich dzieci. Sam miał raczej konserwatywne poglądy w sprawach obyczajów i od dawna ubolewał nad trybem życia Jasia. Nie był wprawdzie pewien, na ile ów tryb życia był tak swobodny jak język jego syna i opowiadane przez niego historie, jednak

z

góry

zakładał

najgorsze.

Co

do

córki,

był

przerażony

podwójnie.

Wprawdzie miał absolutną pewność, że jest niewinna i zachowała dobre obyczaje, niemniej żyła z dala od tradycyjnej rodziny i wśród dziwacznych przyjaciół. To musiało rzutować na jej styl życia i sposób prowadzenia konwersacji. Niestety też zbyt swobodny. Propozycja tego wojskowego, który zapraszał ich na wspólną kolację, w ogóle się Joachimowi nie podobała. Cóż jednak miał robić? Nie chciał być niegrzeczny, choć uważał, że młody człowiek najlepiej by zrobił, gdyby zwyczajnie sobie poszedł i zostawił ich w spokoju. Z drugiej strony, może to będzie okazja, by przyjrzeć się nowemu znajomemu Ali? Nie była to zwykła znajomość. Dotarło to do Joachima już po wspólnym wyjściu z domu, choć nie potrafił powiedzieć, co właściwie skłoniło go do takich podejrzeń. Zorientował się dopiero w restauracji. Ten młody porucznik patrzył na Alę w sposób, który nie pozostawiał cienia wątpliwości. Wprawdzie doktor zawsze wiedział i nawet nieraz widział, że jego córka podoba się temu czy owemu młodemu mężczyźnie, zawsze był jednak spokojny. Nie tym razem jednak. „Muszę z nim pomówić” – pomyślał. „Sam na sam, nawet jeśli Ala będzie na mnie wściekła. Na Janka nie mogę liczyć. Widać, że już prawie się z nim zaprzyjaźnił, ale mojemu synowi niewiele brakuje, by znaleźć sobie towarzystwo. Pod tym względem jest taki jak jego matka. Niestety, niewiele nam to pomoże. W przypadku Basi i tamtego fircyka moi synowie też nie widzieli niebezpieczeństwa. Jak się to skończyło, wszyscy aż za dobrze pamiętamy”. Słuchał rozmowy młodych ludzi i nawet pozornie brał w niej udział. Nie chciał być przecież nieuprzejmy. W dodatku dotarło do niego, że Walter Salanger sprawia raczej sympatyczne wrażenie, podczas gdy Olaf Lityński od samego początku działał na niego odpychająco. – Już późno – powiedział w końcu. – Wprawdzie wy, młodzi, macie niespożyte siły, ja jednak nie mam już waszych lat. Poza tym zdaje się, że jutro wszystkich nas czekają jakieś obowiązki. – Tak, chodźmy już – zgodziła się Ala, która też z najwyższym wysiłkiem zachowywała spokój. – A zatem dzisiaj koniecznie musicie wracać do hotelu? – Dziś tak, jutro przyjedziemy do ciebie – obiecał doktor. – Ja wyjeżdżam za cztery dni, Janek jeszcze nie wie, czy odjedzie ze mną, czy dłużej tu

zabawi. – Odprowadzę cię, siostro, do domu – zaofiarował się Janek i spojrzał porozumiewawczo na Waltera. – Jeśli idzie pan, doktorze, w kierunku bulwaru Saint-Germain, chętnie będę panu towarzyszył – zwrócił się do zaskoczonego Joachima Walter. – Rzeczywiście, mówiłem, że po tamtej stronie znajduje się nasz hotel. Będzie mi miło odbyć tę drogę w pana towarzystwie, jeśli udaje się pan w tym kierunku. – Zatem wszystko mamy pod kontrolą! – zawołał wesoło Janek. – W takim razie do zobaczenia, do jutra. – Mam rozumieć, że wrócisz do hotelu jutro? – spytał z rezygnacją doktor. – Nie, ojczulku. Masz rozumieć, że jestem już dorosłym chłopcem – odparł lekko Jaś, po czym ujął siostrę pod ramię. Pomachali im na pożegnanie, ale Joachim zdążył zauważyć lekki niepokój na twarzy córki. Ruszyli przed siebie i na chwilę zapanowała krępująca cisza. Przerwał ją Walter, który zrozumiał, że doktor nie zamierza mu niczego ułatwiać. – Może pan zapali, doktorze? – spytał, podsuwając mu paczkę papierosów. – Nie palę od dawna i panu radzę postępować podobnie – odparł spokojnie Joachim, spojrzawszy spod oka. – Powinien pan to powiedzieć mojej siostrze – odparł Walter pogodnie, choć doktor usłyszał napięcie w jego głosie. – Ja palę bardzo, ale to bardzo rzadko. Znowu zapanowało milczenie. – Zna pan dobrze Paryż? – ponownie odezwał się Walter. – Wyduś to w końcu, chłopcze! – Joachim postanowił ulitować się nad porucznikiem. – Co ma oznaczać ta szopka z odprowadzaniem mnie do hotelu? Jestem przekonany, że wolałby pan teraz towarzyszyć Ali. Spokojnie, młody człowieku – zastrzegł, widząc zmieszanie na twarzy Waltera – też kiedyś miałem dwadzieścia lat. – Nie jestem dobry w wygłaszaniu kwiecistych przemówień – rzekł w końcu Walter – dlatego powiem wprost. Proszę pana o rękę pana córki, Alice. Doktor przystanął. W zasadzie już na początku ich wspólnego spaceru

spodziewał się takiego obrotu sprawy, a jednak, gdy usłyszał te słowa, był mimo wszystko zaskoczony. – Ala nigdy o panu nie mówiła – zauważył, po czym dotarło do niego, że niepotrzebnie to powiedział. Niepotrzebnie nawet tak pomyślał. Ala nigdy nic nie mówiła o swoim życiu. Nigdy też w jej życiu nie było nikogo ważnego, może poza tym dziwnym człowiekiem, którego nie rozumiał i nie potrafił zaakceptować. Szczerze mówiąc, mniej by się chyba zdziwił, gdyby to Raul Renet się oświadczył. – Proszę mi wybaczyć – powiedział wobec tego – powiedziałem coś zbytecznego. Moja córka prowadzi niezależne życie. Nie miałem możności jej wychować i zbyt rzadko miałem okazję patrzeć, jak dorasta. To raczej oczywiste, że nic mi nie powiedziała. Czy pan zna naszą sytuację rodzinną? Mimo wszystko sam nadal nie potrafił się z tym pogodzić. Mimo wszystko bolało. – Myślę, że wiem wszystko – odparł Walter. – Znamy się z Alice od kilku lat, ale mało się widywaliśmy. Bardzo okazjonalnie. Dopiero ostatnio… w przeciągu dwóch miesięcy coś się zmieniło. Nie w moich uczuciach. Kocham pana córkę już od dawna, ale ona przedtem w ogóle nie zwracała na mnie uwagi. Teraz jest inaczej i myślę, że możemy być szczęśliwi. Doktor popatrzył na niego z sympatią, ale i pewnym politowaniem. – Mam rozumieć, że rozmawiał pan z nią o tym? – spytał. – Czy przyjęła pana propozycję? – Tak sądzę. – Sądzi pan? – Przepraszam. Oczywiście, tak. Zgodziła się. – Tak? – Doktor spojrzał ciekawie. – A jak pan tego dokonał? Walter milczał. – Tak myślałem – rzekł wobec tego doktor Joachim. – Jak już mówiłem, też miałem kiedyś dwadzieścia lat. – Panie doktorze – zaczął Walter – nie chcę, aby pan myślał… – Broń Boże, młody człowieku! – Joachim podniósł ręce w obronnym geście. – To miło z pana strony, że zachowuje pan formy kurtuazji i prosi ojca o rękę córki, ale moja zgoda niewiele panu pomoże. Niczego tak nie pragnę jak tego, by Ala znalazła dobrego męża i miała rodzinę. Jestem

nieprzyzwoicie

nienowoczesny,

poruczniku.

Życzę

sobie

widzieć

ją

szczęśliwie zakochaną i kochaną z wzajemnością. Nie chciałbym kiedyś umierać z myślą, że ona pozostanie samotna. Nie znam pana jeszcze, ale muszę przyznać, że pana polubiłem, chociaż nie od pierwszego wejrzenia. Jestem z natury podejrzliwy wobec młodych ludzi odwiedzających moją samotnie mieszkającą córkę. Zrozumie pan to kiedyś, gdy sam będzie ojcem. Muszę jednak pana przestrzec. Wielka namiętność nie jest najlepszym doradcą przy zawieraniu małżeństwa, choć najwyraźniej skłoniła was do takiej decyzji. Nie was jedynych na świecie. Tak samo było ze mną i z matką Ali. Wystarczyło jej na kilka lat i troje dzieci. Stary i nudny ze mnie zgred, ale powiem to każdemu. Do udanego małżeństwa potrzebne jest coś jeszcze. – Z mojej strony tak właśnie jest. – Wierzę panu. – Joachim czuł coraz większą sympatię do porucznika o wyglądzie młodego chłopaka. – W moim przypadku też tak było. A jak jest z nią? Myślę, że to Ala powinna pierwsza ze mną pomówić. – Nie miała okazji – zapewnił go Walter. – Z pewnością to zrobi. Dotarli do hotelu i Joachim wyciągnął rękę na pożegnanie – Ma pan kogoś bliskiego? – spytał. – Jakąś rodzinę? – Mam siostrę. Oboje rodzice już nie żyją. – Jak już mówiłem, nie wtrącam się do życia Ali. Pragnę tylko, żeby nie zaznała goryczy zawodu i aby nikt nie zaznał go przez nią. – Zapewniam pana, że ona o tym pamięta. Podchodzi do tego tak samo jak pan, ma podobne przemyślenia. – Nagle Walter odważył się i dodał: – Od razu po tym można poznać, że to pana córka. To było celne, chociaż Walterowi nie zależało na tanim graniu na uczuciach doktora. Widać było jednak, że na Joachimie jego słowa zrobiły duże, o ile nie wielkie, wrażenie. – Rano nawet nie przyszłoby mi do głowy – powiedział powoli doktor i uśmiechnął się – że wieczorem poznam przyszłego zięcia.

Rozdział 43

Z pamiętnika Barbary Tak więc Ala ponownie nas zaskoczyła. Dopiero po tygodniu od otrzymania wiadomości mogłam zebrać myśli. Szczerze mówiąc, początkowo nie przejęłam się tym jakoś szczególnie. Pamiętam, że jeszcze kilka lat temu Ala co jakiś czas miała nowego wielbiciela, najwidoczniej ją to bawiło, a i okazji nie brakowało. Jednak później spoważniała i wyciszyła się, nawet domyślam się, z jakiego powodu. Widziałam, że bardzo przeżyła smutny finał mojej miłości i narzeczeństwa z Lityńskim. Wszyscy to bardzo przeżyli, lecz Ala w sposób szczególny. Wprawdzie szczęśliwie nie powiedziałam jej o tym koszmarnym liście i o tym, jak Olaf przedstawiał mnie i pespektywę naszego małżeństwa jakiejś swojej kochance, nie zdradziłam jej też, co naprawdę myślał o mnie. Nie przeszło mi to przez gardło. Opowiedziałam jednak co innego. Zwierzyłam się ze szczegółów naszego narzeczeńskiego współżycia, mówiłam o tym, jak niewiele miałam z niego przyjemności, jaki sprawiało mi ono ból. Potem chciałam cofnąć te słowa, ale nie było już takiej możliwości. Ala, jako zupełnie niedoświadczona w tych sprawach dziewczyna, musiała wtedy nabrać wstrętu do miłości i małżeństwa. Tak naprawdę, co ona mogła o tym wiedzieć, skoro jej wielbiciele pozostawali dla niej jedynie kolegami i przyjaciółmi, skoro trzymała ich na dystans? Potem zrobiłam rzecz jeszcze gorszą. Prawie ją zmusiłam, by była ze mną podczas tej straszliwej próby, by towarzyszyła mi w czasie ciężkiego porodu. Doktor Tomasz miał rację, że młode dziewczyny nie powinny być przy tym obecne, ja jednak byłam uparta. W efekcie Ala mogła nabrać ostatecznej niechęci do tego, by mieć rodzinę. Niestety zrozumiałam to dopiero, gdy wyjechała, gdy wyjechali inni, a w Zaborowie znowu zrobiło się tak jak zwykle: cicho, jednostajnie, pracowicie. Powoli dochodziłam do siebie i zaczynałam na nowo myśleć normalnie. Ten pamiętnik zresztą bardzo mi w tym pomógł. Pisałam jak do mojej siostry, bo Ala jest nią w moim sercu, a w dodatku to siostra Roberta, starałam się jej to wytłumaczyć, opowiadałam też o dzieciach, o tym, jakie

są cudowne. Chciałam wszystko odwrócić, zamazać złe wrażenia, jakie musiała odnieść, gdy patrzyła na moje życie. Ala byłaby wspaniała matką. Do końca życia będę pamiętała, jak opiekowała się moimi dziećmi podczas mojej choroby. Robiły to obie z Zosią i teraz wiem, że nawet gdyby moje dzieci zostały sierotami, nie odczułyby tego w sposób szczególny. Teraz wszystkie obowiązki przejęła Zosia i szczerze mówiąc, wywiązuje się z nich lepiej niż ja. To jednak zastanawiające, jak często kobiety bezdzietne są czulszymi opiekunkami niż rodzone matki. Czy dlatego, że nie zaznały bólu rodzenia? Czy dlatego, że mają w sobie więcej młodości? Nie wiem, w każdym razie czułam, że być może przez swój egoizm zniechęciłam ostatecznie moją siostrę do posiadania własnej rodziny. Zresztą w Paryżu była zajęta tamtą nieszczęsną sprawą, by odnaleźć kochanka swojej matki, swego rzekomego ojca. Zofia Matzer była kolejną osobą, która mogła zniechęcić Alę do małżeństwa, zachwiać jej i tak wątłą wiarę w stałość tej instytucji. Modliłam się gorąco do Boga, by Ala nie odnalazła tego Krzyckiego, choć wątpiłam, aby Bóg mnie wysłuchał. Nie wiem, dlaczego wątpiłam, gdyż już raz mnie wysłuchał (gdy błagałam go o ratunek, spodziewając się Karolka, a nikt jeszcze o tym nie wiedział). Sądziłam jednak, że Bóg nie może ciągle tylko mnie wysłuchiwać, a poza tym źle się czułam i na ciele, i na duszy. Źle zniosłam ostatni poród, byłam przykra dla otoczenia. Jednak Bóg mnie wysłuchał, i to podwójnie. Ala nie znalazła Krzyckiego (chyba ufunduję z tego powodu kapliczkę), znalazła za to miłość i człowieka, który zapragnął ją poślubić. Mało tego, przekonał ją do tych planów. Podobno poznali się już kilka lat temu i on od początku ją pokochał, ale Ala, jak to Ala, nie zwracała na niego uwagi. W to akurat uwierzyłam od razu. Potem przyjechał Joachim i wszystko potwierdził. W dodatku ojczym naprawdę sprawiał wrażenie bardzo szczęśliwego człowieka. O narzeczonym Ali mówił w samych superlatywach. To zupełnie do Joachima niepodobne, tym bardziej że wcześniej ani on, ani nikt z nas nie miał zielonego pojęcia o istnieniu Waltera Salangera. To znaczy niezupełnie. Robert o nim wiedział, chociaż go nie widział. – Czyżby chodziło o przyrodniego brata Nicole Perrier? – zapytał, gdy usłyszał nazwisko. – Nicole Perrier? A któż to taki? – zdumiał się Joachim. – Nikogo takiego

nie znam. Ja jednak od razu sobie przypomniałam i skojarzyłam, o kogo chodzi. Nie wiem, skąd nagle wróciła mi ta pamięć, bo na ogół słabo kojarzę fakty i ludzi. To było jakby palec Boży, jakieś przeczucie, tylko nie wiem czego. Robert był bardzo zmieszany i jestem pewna, że żałował tego, że odezwał się wcześniej. – Nicole mieszkała kiedyś z Alą – wyjaśnił jednak, bo nie miał już wyjścia. – Możliwe, że jej nie pamiętasz, bo trwało to krótko, a w tamtych czasach bardzo rzadko bywaliśmy u niej. – Rzeczywiście, teraz sobie przypominam – odezwał się po namyśle ojczym. – Widziałem ją raz. Bardzo piękna osoba, chociaż unikała towarzystwa. Podobnie zresztą jak ja, więc pewnie dlatego udało nam się zamienić w zatłoczonym domu Ali parę słów. Teraz wiem, dlaczego Walter mi kogoś przypominał. Jest bardzo podobny do siostry, a takiej dziewczyny się nie zapomina, choćby się z nią rozmawiało tylko kilka minut. – Czyżby rzuciła na ciebie urok? Mówisz jak zakochany! – Matka roześmiała się na słowa Joachima. – Daj spokój, moja droga – odpowiedział i ucałował jej dłoń. – Lecz krążyły słuchy, że to ty byłeś w niej zakochany. Nie mogłam wytrzymać, by nie odezwać się w ten sposób do Roberta. To było niemądre, bo po pierwsze znałam przecież prawdę, po drugie – to, co było przed naszym ślubem, nie powinno mieć dla mnie znaczenia, po trzecie – sama miałam imponującą przeszłość pod tym względem, a wreszcie po czwarte – okazało się przecież, że między Robertem a Nicole nie było nic godnego uwagi. Robert zresztą machnął zaraz niedbale ręką, a pozostali się roześmiali. Nie był jednak zadowolony z tego, co powiedziałam, widziałam to. Zrobiło mi się nieprzyjemnie, gdyż ostatnio co jakiś czas sprawiałam mu czymś przykrość. Nie dziwię się, że tak chętnie wraca do pracy w Warszawie i nawet ostatnio nie wspomina, bym się tam przeniosła. Sama nie wiem, co mnie czasem napada. Wiem, że jestem zazdrosna, ale po tym, czego doświadczyłam z Olafem i co o mnie napisał tamtej kobiecie, mam wrażenie, że czegoś mi brakuje. Zresztą i dla Roberta nie jestem równorzędną partnerką do rozmowy, a ostatnio i pożycie intymne jakby zamarło. Ja nie jestem jeszcze gotowa, boję się następnej ciąży i porodu. Na

szczęście Robert nie nalega, ale może to dlatego, że przestałam mu się podobać? Muszę się w końcu przemóc, ale czy na tym ma polegać moje dalsze życie? Mam zacząć postępować jak w czasie związku z Olafem? A przecież po urodzeniu Karolka było mi tak dobrze z Robertem, chciałam z nim mieć jak najwięcej dzieci. Czy to już nie wróci? Te myśli powodują, że bywam niekiedy przykra i go ranię, chociaż kocham go całym sercem i boję się nawet pomyśleć, że mogłabym go stracić. Dlatego wolę, gdy mój mąż jest w Warszawie. Wtedy jestem spokojna, bo wiem, że tam, oddany swej pracy, jest bardziej szczęśliwy i paradoksalnie wtedy nie czuję zazdrości. To dziwne, ale naprawdę wtedy jej nie czuję. Mieszka razem z ojcem w ich starym mieszkaniu, czasem odwiedza ich Janek, jeśli akurat przebywa w kraju. Chciałam go teraz, po moim głupim odezwaniu się na temat Nicole, jakoś przeprosić, ale nie miałam odwagi nawet położyć ręki na jego dłoni. Na szczęście nikt nic nie zauważył, a Joachim zaczął nawet wydziwiać, dlaczego Ala nie powiedziała mu, że Walter i Nicole to rodzeństwo. – Prawdopodobnie uznała, że nie wiedziałbyś, o kogo chodzi – uspokoiła go matka. – Tym bardziej do takiego wniosku mógł dojść jej narzeczony. – A Janek? – Joachim nadal był nieprzejednany. Swoją drogą to śmieszne, jak ten uczony człowiek potrafi upierać się przy drobiazgach i robić z igły widły. – Jestem pewien, że Janek pamiętał pannę Perrier, bo jest w stanie zapamiętać każdą istotę chodzącą w spódnicy. Chyba że i jemu Ala o tym nie powiedziała, a Walterowi nie przyszło to do głowy – zrzędził dalej. – Doprawdy, daj już temu spokój, mój drogi. Nie powiedziała, to powie. Ala teraz zajęta jest czymś innym, jej myśli są wyłącznie przy tym młodym człowieku. Ja w każdym razie jestem szczęśliwa, że znalazła sobie męża, a w dodatku uważam, że wybrała dobrze. – Zmieniłaś, widzę, całkowicie zdanie na jej temat? – odpowiedział jej z uśmiechem Joachim. – Po prostu miałam okazję ją poznać, to wszystko. Masz rozsądną córkę i możesz być spokojny. Pragnęłabym tylko poznać jak najszybciej jej narzeczonego. O to uczucie matki do Ali też jestem zazdrosna. Nie chodzi przy tym wcale o miłość, ale o to przekonanie matki, że Ala jest mądra i dokonuje

zawsze słusznego wyboru, że nie działa impulsywnie, lecz z rozmysłem. Pewnie tak jest, lecz za tym wszystkim kryje się przekonanie matki, że ja działam dokładnie na odwrót, że ja nie myślę, tylko kieruję się wyłącznie emocjami. Matka do tej pory pamięta moją żałosną miłość do Olafa. Nie mówi o tym, ale pamięta, że byłam z nim w ciąży i niewiele brakowało, a sprowadziłabym wstyd na cały dom. Ala nigdy by tego nie zrobiła. Cóż, ma rację, muszę się z tym pogodzić. – Planują ślub na wrzesień, niestety w Paryżu – odezwał się wtedy ojczym. – Szkoda, że nie tutaj, ale rozumiem. Pan Salanger jest Francuzem, ma tam rodzinę, a w dodatku Ala ma tam dom i wielu znajomych. – Matka westchnęła na tę wiadomość. – No to kamień z serca. Ala obawiała się twojej reakcji – wykrzyknął Joachim. – Nadal tak się mnie boi? – spytała komicznie matka i dodała: – Bez przesady, zresztą chętnie ruszę się do Paryża, a i Baśce przyda się ten wyjazd i odmiana. To już było zupełnie niezwykłe. Nie pamiętam ani jednego wyjazdu mojej matki z Zaborowa dalej niż do Krakowa i Lwowa, a i to od wielkiego dzwonu. Sama poczułam podniecenie na myśl o wyjeździe. Zaraz jednak pojawiła się myśl: co zrobić z dziećmi? Bliźnięta mają raptem kilka miesięcy, a nie bardzo wyobrażam sobie daleką podróż z nimi. – Weźmiemy Karolka – odparł Robert. – Bliźnięta mogą zostać z Zosią. Sama wiesz, że będzie uszczęśliwiona. Potrafi być naprawdę kochany. Nadal miałam jednak wątpliwości, bo tak naprawdę to co ze mnie za matka, skoro zostawiam niemowlęta. W dodatku Robert, świadomie lub nie, ale chyba przyznawał, że dzieciom jest lepiej z piastunką niż ze mną. Szczęśliwie nie wyraziłam tych myśli głośno, gdyż pewnie znowu sprawiłabym mu przykrość. Uznałby, że czepiam się każdego jego słowa. Już raz tak kiedyś powiedział i chyba miał rację. – Walter ma małą rodzinę – powiedział ojczym, gdy już uzgodniliśmy, co mamy zrobić z dziećmi na czas wyjazdu do Paryża. – Oprócz siostry jest jeszcze kilkoro dalszych krewnych w Awinionie. Ala jednak ma prawdziwy tłum przyjaciół i znajomych. Z całą pewnością byłoby im trudno przyjechać z Paryża tutaj. Mam wrażenie, Marto, że na ślub i wesele w Zaborowie

poczekamy do czasu, aż nasze wnuki zaczną zakładać rodziny. – Jeśli oczywiście będziemy jeszcze na tym świecie – odparła matka, ale nie była smutna. Najwyraźniej rzeczywiście cieszyła się, że Ala wychodzi za mąż. Zaraz zresztą dodała, że i w Paryżu można zorganizować wspaniałe wesele. Zrozumiałam, co miała na myśli. Czasem moje szare komórki pracują szybciej niż zazwyczaj. Nawet jednak, gdybym nie wiedziała, o czym matka wtedy pomyślała, i tak bym się dowiedziała. Wieczorem usłyszałam jej rozmowę z Katarzyną. Służba rzecz jasna dowiedziała się o ślubie Ali i naturalnie wszyscy się ucieszyli. Alę bardzo lubili, bo też nigdy nie wynosiła się na jaśnie panienkę i mam wrażenie, że zaprzyjaźniła się z większością pracujących u nas ludzi. Zawsze też lubiła pogwarzyć z kobietami w kuchni, a nawet nauczyły ją one gotować. – Modliłam się, proszę jaśnie pani, żeby los coś odmienił w życiu panny Ali, bo to żal patrzeć, żeby taka dziewczyna marnowała się bez mężczyzny – tak jakoś powiedziała Katarzyna. Nie wiem, jak jest w innych domach, ale nasza służba ma zwyczaj bardzo bezpośrednio wyrażać swe poglądy. Wyobrażam sobie, jak musiały te kobiety komentować fakt mojego szybkiego ślubu i potem tak prędkich narodzin Karolka. Oczywiście nic z tych plotek do mnie nie dotarło. Matka coś tam cicho odpowiedziała, ale nie dosłyszałam co. Myślę jednak, że i jej pewne sformułowania Katarzyny niezupełnie się spodobały, bo zaraz służąca, jakby się tłumacząc, dodała: – Oczywiście ja wiem, że chodzi o ślub. O cóż innego bym się modliła. Szkoda tylko, że to już tak szybko i w dodatku za granicą. Szybko? Czyżby i w kuchni snuto pewne podejrzenia? Był dopiero koniec czerwca. Fakt, że moje wesele (to pierwsze, a w zasadzie jedyne) było planowane aż dziewięć miesięcy wcześniej. Mimo to nie widziałam w planach ślubnych przewidzianych na początek września nic podejrzanego. Gdyby było co podejrzewać, Ala nie czekałaby aż do września. – Najbardziej nam szkoda, że panna Ala nie weźmie ślubu tutaj. – Katarzyna wyrażała widać zdanie całej służby. – Któż z nas tam pojedzie? W dodatku już jedno wesele tu się nie odbyło, a tak wszyscy czekali. Miała na myśli moje wesele z Olafem. Powinnam się oburzyć, wejść do pokoju i przypomnieć jej, gdzie jej miejsce, ale powstrzymałam się. Ostatnio

i dla służby nie byłam zbyt miła, a oni przecież zawsze mnie kochali i podobno w czasie, gdy rodziłam bliźnięta, modlili się przez kilka najgorszych godzin. Matka też odpowiedziała łagodnie, że zamierza zaprosić jak najszybciej Alę z mężem do Zaborowa. – Wtedy wyprawimy tu jakby drugie wesele i wszyscy znowu będziemy się bawić – mówiła pogodnie. – Zaprosiłabym ich przed ślubem, choćby po to, by wcześniej poznać tego młodego człowieka, ale to nie bardzo wypada, by wspólnie odbywali taką podróż, nie będąc jeszcze małżeństwem. Teraz wprawdzie obyczaje się zmieniają, ale ja ciągle jestem taka sama. Mimo wszystko… Katarzyna oczywiście przytaknęła jej, ale nie wiadomo, co sobie pomyślała. Może to, że matka nie bardzo jednak potrafiła zaszczepić te tradycyjne obyczaje mnie, a może stwierdziła, że jej samej to też się nie udało w przypadku własnej córki – Zosi. A może po prostu popadam w paranoję, co mi się ostatnio zdarza, i nikt nic nie pomyślał. Tylko wszyscy się cieszą. Ja też się cieszę, tylko nie potrafię wyobrazić sobie Ali zakochanej. Jest mądra, urocza i bystra. Nie sposób się z nią nudzić. Jednak w tych sprawach sprawia wrażenie żelaznej dziewicy. Takiego mało wytwornego określenia użył kiedyś Jaś, opowiadając o jakiejś dziewczynie, i uważam, że to pasuje do mojej siostry. U niej wszystko jeszcze jakby śpi. Podoba się mężczyznom i wedle słów jej braci nawet zdarzało jej się z flirtować z niektórymi, ale w sposób tak naiwny i tak niewinny jak mała dziewczynka. Żadnego z tych wielbicieli nie traktowała poważnie i oni chyba o tym wiedzieli. Pod tym względem Jaś jest zresztą taki sam, tyle że jako mężczyzna może sobie pozwolić na więcej. Jedynie Robert zawsze był inny, zawsze taki poważny w tych sprawach. Dlatego mu ufam, gdy jest w Warszawie beze mnie. Nie wyobrażam sobie Ali zakochanej. Pamiętam, że Olafa wręcz nie cierpiała. Może dlatego, że go przejrzała szybciej niż ja, a może dlatego, że sprawy miłości zupełnie jej nie interesowały. W końcu spytałam o to ojczyma, gdy mieliśmy okazję porozmawiać w cztery oczy. – Też się tego obawiam – odpowiedział i popatrzył na mnie z uznaniem, jakby doceniał, że jednak potrafię być spostrzegawcza. – Walter jest bardzo zakochany, a ona? Chyba sama do końca tego nie rozumie. Myślę, że w jakiś

sposób rozbudził ją, ale nie sądzę, by była to miłość głęboko, że tak powiem, zakorzeniona w mózgu. W każdym razie jest świadoma swoich uczuć, jakie by one nie były, i zdecydowana za niego wyjść. Chyba wie, co robi. Może uważa, że do szczęścia wystarczy jej jego miłość? Mnie się nie zwierza. Może tobie powie więcej. Trochę mnie to zaniepokoiło. Co będzie, jeśli jednak za jakiś czas Ala pozna kogoś, kogo sama pokocha? Co wtedy? Wolałam tego nie mówić Joachimowi. Natomiast spytałam o inną sprawę, która nie dawała mi spokoju. – A Raul Renet? Szczerze mówiąc, sądziłam, że jeśli Ala zdecyduje się w końcu wyjść za mąż, to za niego. – Nie mam pojęcia. Zawsze nazywała go swoim przyjacielem i twierdziła, że zastępował jej nieobecnych braci. Nie wierzyłem w to, ale może i tak było. W każdym razie nie ufałem mu nigdy, a teraz okazuje się, że on od dawna już przebywa w Stanach Zjednoczonych. Napisałam też do Jasia. Byłam ciekawa jego spostrzeżeń na temat Waltera Salangera, na temat Ali i czy wiedział o pokrewieństwie między Walterem a Nicole. Oczywiście o pokrewieństwie wiedział. Zgadali się z Walterem od razu tego samego wieczora, kiedy się poznali. „Poznałem go dość niespodziewanie i w bardzo interesujących okolicznościach” – to cytat z jego listu. Nie opisał jednak tego dokładniej, choć z pewnością musiał być zaskoczony. Przecież on również nie miał pojęcia o zaręczynach Ali. Poza tym dał również wyraz swemu zadowoleniu. Chyba zaprzyjaźnił się z tym Walterem. Inna rzecz, że Jaś łatwo znajduje przyjaciół, tak jak Ala. Również pod tym względem Robert jest niepodobny do swego rodzeństwa. Wobec Jasia zawsze czułam się najswobodniej i chyba przy nim najłatwiej wyrażałam swoje myśli i wątpliwości. To taki kochany, dobry chłopak, przy którym każdy czuje się dobrze. Pozwoliłam więc sobie wyrazić obawy, czy aby na pewno Ala wie, co robi. Użyłam nawet tego sformułowania „żelazna dziewica”, bo wiem, że Jaś nie potraktuje tego jako złośliwości z mojej strony. „Jeśli go kocha, to jestem spokojna, ale jeśli nie, to może sobie i jemu zgotować piekło. Nie wierzę w udane małżeństwo bez miłości, ale obawiam się pisać w ten sposób do niej”.

Właśnie tak się wyraziłam. Odpisał mi chyba bezzwłocznie, bo bardzo szybko dostałam odpowiedź. „Twoje obawy są bezpodstawne, moja słodka, zatroskana Bratowo. Sama się zresztą przekonasz, gdy zobaczysz sytuację na własne oczy. Chociaż z drugiej strony nie przypuszczam, byś miała okazję zobaczyć to, co ja. Żałuj. Jeśli zaś chodzi o żelazną dziewicę, w której wszystko jeszcze śpi jak u śpiącej królewny, to w odniesieniu do Ali ta opinia nie ma żadnych podstaw”. Oto cały Janek. Rzadko kiedy traktuje sprawy poważnie. W dodatku każdego ocenia według swoich własnych postępków. W każdym razie, jak widać, decyzje zapadły w sposób nieodwołalny, więc zaczynam przygotowania do podróży i wesela. Do Paryża pojedziemy dziesięć dni przed zaplanowanym ślubem, aby na miejscu ewentualnie w czymś pomóc i doradzić. Wyobrażam sobie, że mój teść i matka będą się szarogęsić na całego, tym bardziej że matka Ali nie przyjedzie. Podobno niezbyt dobrze się czuje. Może jednak nie chce swoją obecnością powodować dodatkowego zamieszania i napięcia. Tym razem myślę z uznaniem o Zofii Matzer. Ma wyczucie sytuacji. A ja nadal nie mogę uwierzyć w kolejną zmianę w naszym życiu rodzinnym!

Rozdział 44 Był piękny sierpniowy poranek, gdy Ala usłyszała kołatanie do drzwi. Rozejrzała się wokół. Dom przypominał pobojowisko. Starała się jakoś nad tym zapanować i przygotować pokoje na spodziewany przyjazd rodziny już za kilka dni. Wprawdzie wspominali, że zamieszkają w hotelu, ale słyszeć o tym nie chciała. Będzie ciasno przez te dziesięć dni, jednak przecież dadzą sobie radę. Pomyślała, że wiele rodzin gnieździ się na o wiele mniejszej powierzchni, więc nie powinna marudzić. Cieszyła się na ich przyjazd, niemniej miała nadzieję, że to nie oni przybyli teraz i pukali do jej drzwi kilka dni wcześniej, niż to było zaplanowane. Nie był to też Walter, jako że wyjechał na kilka dni służbowo do Alzacji. A może to Nicole przybyła niespodziewanie z Awinionu, by zapobiec jeszcze ślubowi, choćby w ostatniej chwili?! Od momentu, gdy Walter powiadomił ją o zaręczynach, wymownie milczała, ale raczej nie była zachwycona. Ala pełna obaw zeszła do holu i otworzyła drzwi. Z niezadowoleniem zauważyła, że znowu zapomniała zamknąć je na klucz i na dobrą sprawę przez całą noc ktoś obcy miał okazję wejść do domu. Na progu stał Raul, a Ala nie mogła uwierzyć własnym oczom. – Boże drogi – wymamrotała, patrząc na niego osłupiała. – Daj spokój, Alice, nie jestem Bogiem – odparł po swojemu, a do niej dotarło, jak dawno już nie słyszała jego głosu, nie widziała jego uśmiechu, nie słyszała jego kpiarskich komentarzy. I jak bardzo jej go brakowało. Nie widzieli się dwa lata. Nigdy wcześniej, odkąd się znali, nie mieli takiej przerwy w kontaktach. – Skąd się tu wziąłeś? Nawet mnie nie uprzedziłeś. Już myślałam, że nie żyjesz, od dwóch miesięcy nic nie napisałeś. – Zaszyłem się nad jeziorem Ontario i analizowałem własne życie – odparł tajemniczo. – Czy będziemy debatować nad tym na progu mieszkania? Te dwie stare panny z naprzeciwka już prawie wypadły przez okno, próbując zobaczyć jak najwięcej szczegółów naszego spotkania. Te kobiety mają chyba węch psów myśliwskich, bo zawsze wywęszą moją wizytę. – Wejdź, proszę – powiedziała i wciągnęła go za rękę do środka. – Nie przewróć się jednak w progu, bo mam straszny bałagan. Pisałam do ciebie

miesiąc temu, ale mi nie odpisałeś. Naprawdę myślałam, że coś ci się stało. – Naprawdę, Alice. – Raul spojrzał na nią z radością i jakąś powagą. W ogóle był jakiś inny. To pewnie z powodu jego długiej nieobecności zwróciła uwagę na pewne szczegóły. Był ubrany elegancko, by nie powiedzieć wytwornie, i zachowywał się wobec niej z pewną wyszukaną kurtuazją, czego wcześniej nie zauważała. – Zmieniłeś się – powiedziała, gdy tylko przygotowała kawę. – Widać, że dobrze ci się wiodło w Ameryce. Czy wróciłeś na stałe? – To zależy – odpowiedział. – Zależy? Od czego? – Raczej: od kogo. Od ciebie, Alice. Spojrzała zaintrygowana i dopiero teraz spostrzegła, że nie spuszczał z niej oczu. „No tak” – pomyślała. „Wyglądam w tym bałaganie jak czarownica. W ogóle o tym wcześniej nie pomyślałam. Ale też nie spodziewałam się gościa”. Inna rzecz, że Raula nigdy nie traktowała jak gościa. Nigdy też w jego obecności nie przejmowała się wcześniej niezbyt porządną fryzurą czy suknią. Tak jak nie przejmowała się tym w obecności swoich braci. Teraz jednak sytuacja wyglądała trochę inaczej. Raula nie widziała całe wieki i był inny. Wyglądał inaczej i patrzył na nią inaczej. Czy coś się stało? – Dlaczego mi nie odpisałeś? – spytała niepewnie. – Nie otrzymałem twojego listu – odparł. – Od dwóch miesięcy podróżowałem po zachodnim wybrzeżu, a potem, jak już mówiłem, spędziłem jakiś czas nad Ontario. – Co ty opowiadasz? – Ala uśmiechnęła się. – Powiedz wreszcie coś sensownego. – Zaraz powiem coś, co wyda ci się zupełnie bez sensu, ale obiecaj, że wysłuchasz mnie do końca. To ma sens, ale musisz się skupić. Nie wyśmiewaj mnie, zanim nie skończę. – Co ty znowu wymyśliłeś? – Jednak zamierzała się roześmiać, ale wyraz jego oczu skutecznie ją powstrzymał. – Co się stało, Raul? Coś złego? – Mam dla ciebie ciekawą propozycję. No tak! Mogła się domyślić, znowu myślał o zorganizowaniu jej koncertu. Raul nie rezygnował łatwo. Tłumaczyła mu kiedyś, że nie

zamierza już do tego wracać, ale był uparty i przekonany, że Ala ma wielki talent i wielką przyszłość przed sobą. – Tu czy w Ameryce? – zapytała jednak, ze zwykłej ciekawości. – Słucham? – Raul spojrzał na nią zdumiony, a potem na jego twarzy odmalowała się wielka radość. Był najwyraźniej przekonany, że połknęła haczyk. Zrobiło jej się go żal, więc postanowiła skończyć ten temat i wszystko mu powiedzieć. Nie czytał jej listu, więc nie wiedział, że za trzy tygodnie miała wyjść za mąż. W takim razie to cudowny zbieg okoliczności, że akurat teraz zjawił się w Paryżu. W przeciwnym razie jej najbliższy przyjaciel nie byłby obecny na jej ślubie. – Raulu, nie mogę brać udziału w żadnym koncercie – zaczęła nieśmiało. – W koncercie? W jakim koncercie? – pytał zdumiony, a po chwili roześmiał się. – Nie miałem na myśli koncertu. – Muszę ci powiedzieć coś ważnego. – Nagle Ala poczuła, że brakuje jej odwagi. To było coś nowego. Przy Raulu do tej pory nigdy nie traciła odwagi, wręcz przeciwnie, dostarczał jej siły i energii. – Ja też mam ci coś ważnego do powiedzenia – odparł. – Ale niech będzie, mogę poczekać. Mów pierwsza, inaczej nie dasz mi spokojnie skończyć. „On chyba też się czegoś obawia” – przemknęło jej przez głowę. „Niełatwo mu mówić, a ja niczego nie ułatwiam”. – No, Alice, mów – zachęcił ją łagodnie. – Wychodzę za mąż. Zapadła cisza. Raul patrzył na nią kompletnie oszołomiony. Po raz pierwszy udało jej się tak go zaskoczyć. Mogła być z siebie dumna. Cisza jednak przedłużała się, więc Ala spojrzała niepewnie na przyjaciela. – Wyduś coś z siebie – poprosiła w końcu. – Alice… doprawdy… nie wiem… co powiedzieć – mówił bardzo niepewnie. – No tak, wszyscy byli zaskoczeni. Moja rodzina, jego rodzina, wszyscy znajomi. – Ala pokiwała głową, lecz sama przed sobą przyznała, że nikt nie był jednak tak zbity z tropu jak Raul. Nawet Janek, który usłyszał te nowinę jako pierwszy i jako jedyny… zobaczył. – Jak to możliwe? – Widać było, że jednak starał się zebrać myśli. – Nie widzieliśmy się dwa lata – przypomniała mu Ala.

– Nie pisałaś jednak w ciągu tych dwóch lat, że ktoś staje się dla ciebie tak ważny. Ani że kogoś poznałaś. – Napisałam miesiąc temu, ale akurat tego listu nie przeczytałeś. – Alice, chcesz mi powiedzieć, że wychodzisz za mąż za człowieka, o którym poważnie myślisz dopiero od kilku tygodni? – O co chodzi? – spytała trochę chłodno. – Nawet przed ojcem nie musiałam się tak tłumaczyć. – Wybacz mi, Alice – odparł i wreszcie się uśmiechnął. – Wiem, że nie mam prawa stawiać ci takich pytań. Masz rację, nie widzieliśmy się całe wieki, a ty przecież jesteś wolnym i niezależnym człowiekiem. Nie chcę, abyś brała mnie za uciążliwego opiekuna. Poczuła ulgę, bo szczerze mówiąc, jego wcześniejsze słowa i zachowanie zatrwożyły ją. Przecież Raul miał świetną intuicję, jak mało kto. Jeśli podważał jej decyzję, to mogło to oznaczać, że miał złe przeczucia co do niej. – Namawiałeś mnie kiedyś do małżeństwa – przypomniała mu jeszcze. – Tak, pamiętam to – powiedział, a wtedy coś na moment pojawiło się w jego oczach. Przez chwilę milczeli i patrzyli na siebie. Znała go pięć lat, pomagał jej wejść w dorosłe życie, właściwie umożliwił jej start. Sprawił, że matka, będąca jeszcze wtedy jej jedyną prawną opiekunką, zezwoliła na to, by Ala zamieszkała sama. Uwierzył w jej talent, był obok zawsze wtedy, gdy potrzebowała pomocy. W tamtych czasach nikomu tak nie ufała jak jemu. Potem zbliżyła się do swojej rodziny, zaczęły się długie wizyty w Zaborowie i zaczęła mieć przed nim tajemnice. W jej życiu pojawił się Olaf i nic już nie mogło być takie jak przedtem. A potem już bez pomocy Raula musiała zmierzyć się z rodzinną sprawą sprzed ponad dwudziestu lat, ze sprawą własnego ojca i matki. Tylko że wtedy był już Walter, i to on, nie Raul, pomógł jej to zrozumieć. I tylko on wiedział o jej romansie z Olafem. Drogi jej i Raula rozeszły się już trochę, a w obliczu jej małżeństwa musiały rozejść się jeszcze bardziej. Utrzymanie zasad tamtej przyjaźni było w obecnych warunkach niemożliwe. Oboje to teraz zrozumieli i musieli się z tym pogodzić. Raul wprawdzie prawie zawsze był z jakąś kobietą, ale nie były to związki na tyle ważne, by rzutować na jego przyjaźń z Alą. Jego jedyny poważny związek ze zmarłą kilka lat temu Emily też nie utrudniał tej przyjaźni, gdyż obie lubiły się bardzo i wzajemnie rozumiały.

A jednak małżeństwo Ali to była zupełnie inna sprawa. Mimo wszystko nie było im z tym łatwo. – Kto to jest? – spytał w końcu Raul. – Znam go? – Kiedyś go poznałeś. – Ala przez chwilę zastanawiała się nad odpowiedzią. – Może sobie przypominasz młodego oficera z kolonii, Waltera Salangera, któremu pomogłeś odnaleźć siostrę? To brat Nicole. – No jasne, że pamiętam! – Twarz Raula była już zupełnie pogodna. – Wyjedziesz z nim do Algierii? Będziesz blisko matki. – Nie, Walter pracuje teraz w Paryżu. Wyobraź sobie, że nigdy nie miał okazji poznać mojej matki. Raul patrzył na nią uważnie i nagle Ala pomyślała, że chce jej zadać pytanie, które zadawali niemal wszyscy, bezpośrednio, pośrednio lub listownie. Czy kochała Waltera? Nie lubiła tych pytań, które mogły wprowadzić zamęt w jej duszy i głowie. Co to kogo obchodzi! To jest tylko ich sprawa, jej i Waltera. Okazało się, że i to Raul jednak rozumiał. Zresztą nigdy nie zadawał bezsensownych, sentymentalnych, wręcz pensjonarskich pytań. Niepotrzebnie teraz tak się tego obawiała. – To dobry chłopak, Alice – powiedział. – Od razu zrobił na mnie dobre wrażenie. Będzie ci z nim dobrze. Fala szczerego wzruszenia, ulgi i radości zalała jej serce. Nie wiedziała, jak ma wyrazić swoją wdzięczność, więc po staremu chciała mu zarzucić ręce na szyję. Tyle razy to robiła i nigdy nikt, poza jej rodziną, nie robił z tego problemu. Teraz jednak Raul w ostatniej chwili ją powstrzymał. Ujął jej dłonie, uścisnął i pocałował. Nie pamiętała, czy kiedykolwiek wcześniej to robił. Kiedy znowu podniósł głowę, był taki jak dawniej. Jego oczy śmiały się wesoło, a spojrzenie było zawadiackie. – Oczywiście stawię się na twoim ślubie i wypiję wasze zdrowie na weselu. Nie sądź, że mnie tam zabraknie. Chętnie odprowadziłbym cię nawet do ołtarza i przekazał bat przyszłemu mężowi. Nie jestem jednak pewien, czy ołtarz by nie zagrzmiał na widok zbliżającego się doń takiego grzesznika jak ja, za to twój ojciec z pewnością by tego nie zniósł. – Komentarz godzien mego brata Jasia – odparła z udanym sarkazmem w głosie. – On ma takich pod dostatkiem, a ostatnio wręcz sypie nimi jak z rękawa.

– Chętnie się z nim spotkam. On, jako jedyny z twojej rodziny, nie łamał sobie głowy tym, czy jestem, czy też nie jestem twoim uwodzicielem. – Janek kończy właśnie drugi fakultet studiów i od jakiegoś czasu przebywa już w Paryżu. Myślę, że niedługo powinien tu przyjść. Zaczekaj i zjedz z nami obiad. – Nie, Alice, to nie jest dobry pomysł. – Dlaczego nie? – Ponieważ odzyskał dobry humor, ona również pozbyła się uczucia wcześniejszego napięcia. – Zapewniam cię, że potrafię dobrze gotować. Nie otruję nikogo. W Zaborowie dostałam niezłą szkołę, jak być dobrą panią domu. Dzisiejszy bałagan w tym domu to tylko wypadek przy pracy. Jeszcze się wahał i wzbraniał, ale przybycie Janka przekonało go w końcu do pozostania jeszcze przez pewien czas. Faktycznie, lubili się obaj i akceptowali od zawsze, chociaż z pewnością nie była to jakaś bliska przyjaźń. Jaś nie był z natury podejrzliwy i nie przypisywał ludziom z góry złych intencji, choć nieraz instynkt go zawodził. Z Raulem lubił rozmawiać, gdyż te rozmowy nigdy nie były nudne ani wymuszone. Teraz też zasypywał go pytaniami o Amerykę, sam miał nadzieję tam kiedyś pojechać. – Muszę tylko popracować nad angielskim – zastrzegł. – Cała nasza rodzina biegle posługuje się francuskim, angielski zna jedynie Ala. Raul opowiadał o Ameryce dużo i chętnie, a Ala zastanawiała się, czy miał okazję spotkać Oliwera. W obecności brata nie chciała jednak o to pytać, nie miała ochoty już niczego wyjaśniać. – Ameryka to przyszłość – powiedział nawet Raul w pewnym momencie. – U nas w Europie zaczyna się zmierzch bogów. Zaczęli więc obaj rozmawiać o polityce, o Bałkanach, i znowu zaczęły się te irytujące i nudne z punktu widzenia Ali analizy dotyczące możliwości wybuchu wojny. Wybuchnie czy nie wybuchnie? Ona nie łamała sobie tym głowy i zapewne większość ludzi także. Ludzie już zmądrzeli. – Muszę już iść. – Raul po godzinie rozmowy podniósł się i skierował do wyjścia. – Nie, Alice, nie zatrzymuj mnie już. Mam masę spraw do załatwienia. Obiecuję, że jeszcze cię odwiedzę. Chętnie też spotkam się z twoim wybrankiem. Muszę mu przekazać kilka rad, jak ma z tobą postępować. – Zapewniam cię, że on to doskonale wie – odezwał się Jaś,

najbezczelniej jak potrafił. Nawet mu powieka nie drgnęła. Twarz Ali znowu zapłonęła rumieńcem, co nie uszło uwagi Raula. – Rozumiem, że narzeczeni są grzeczni i jeszcze nie mieszkają razem? – zapytał najniewinniej w świecie, tak jakby chciał się dowiedzieć o rozkład pociągów na Paris-Nord. Zanim Ala zdążyła wymyślić jakąś celną ripostę i zniechęcić obu panów do pastwienia się nad nią, znowu uprzedził ją Jaś: – Nie, nic z tych spraw. To w gruncie rzeczy para grzecznych i nudnych mieszczańskich kołtunów. Na potwierdzenie dodam, że teraz ja tu mieszkam, a to wiele im utrudnia. Wreszcie ulitowali się nad nią. – Zapytałem, bo nie lubię, gdy mieszkasz sama – wyjaśnił jej pojednawczo Raul, uśmiechając się jednak lekko. – Zawsze zapominasz zamknąć drzwi na klucz. Dobrze, że przynajmniej twój brat jest teraz z tobą. – Co chciałeś mi dziś ważnego powiedzieć? – spytała nagle Ala, gdy odprowadziła go do drzwi. Przy okazji mogła zmienić temat ich żartów. Raul spojrzał na nią znowu tamtym dziwnym wzrokiem, takim samym jak na początku swej wizyty i wzruszył ramionami. – Nic ważnego, Alice – odpowiedział. – Nie ma o czym mówić. Wobec twoich planów życiowych to już nieaktualne. Starał się mówić lekkim tonem, ale wyraz jego oczu go zdradzał. Może jednak pragnął zorganizować jej jakieś tournée, może nawet w Ameryce, może podjął już jakieś kroki i ciężko mu było mimo wszystko przyjąć do wiadomości, że z tego nieodwołalnie rezygnowała. Uznała, że lepiej będzie nie drążyć już tej kwestii. – Zostaniesz w Europie czy wracasz za ocean? – spytała jeszcze, zanim wyszedł. Odwrócił się na chwilę, spojrzał na nią i stojącego za jej plecami Janka. – Wracam do Stanów – odpowiedział cicho. – Myślę, że tak będzie lepiej. Gdy wyszedł, Ala z pewnym smutkiem zwróciła się do brata: – Mimo wszystko, czego on tam szuka? Nie wyobrażam sobie życia w Ameryce. Zawsze był niespokojnym duchem i to pomagało mu przystosować się do każdych warunków. Dla mnie nie ma życia poza Europą.

Czekała na odpowiedź Janka, ale on milczał.

Rozdział 45 Przyjazd rodziny zmienił całą organizację życia w małym szeregowym domku Ali. Wraz z Martą, ojcem, Basią i Robertem przyjechał także mały Karolek, a oprócz tego oboje Antoniowie. Ala nie miała żadnej pomocy domowej, a w zaistniałej sytuacji takowa mogła się przydać. – Wprawdzie my wszystkie umiemy zajmować się domem, a nawet kuchnią, ale tym razem może nas to przerosnąć – zawyrokowała Marta. – Zresztą Antoni i Katarzyna nie dawali mi spokoju i gotowi byli nawet pożyczyć pieniądze, aby przyjechać na twój ślub. Niewiele brakowało, a cały Zaborów by tu przyjechał. Całe szczęście, że oboje z mężem wkrótce złożycie tam wizytę. – Tak, to już ustalone – obiecała Ala. – Przyjedziemy pod koniec miesiąca, wtedy Walter ma obiecane dwa tygodnie urlopu z okazji zawarcia małżeństwa. Na to konto nawet teraz nigdzie się nie wybieramy. – Dwa tygodnie miesiąca miodowego z rodzinką na karku i służbą przyczajoną pod drzwiami sypialni nowożeńców! Twój Walter musi być świętym człowiekiem, skoro zgodził się na coś takiego! – wykrzyknął Jaś. Odpowiedziały mu znaczące pochrząkiwania i pokasływania reszty rodziny, a ojciec aż poczerwieniał na twarzy, bardziej jeszcze niż obecne przy stole panie. – Tobie już chyba nigdy nie przejdzie – ofuknęła go Basia. – Najpierw dokuczałeś mnie, teraz męczysz swoją siostrę. – Czy powiedziałem nieprawdę? – Jaś zrobił zdziwioną i niewinną minę. – Poczekamy, aż sam się będziesz żenił. Odegramy się wtedy za wszystkie twe żarciki i inne plugastwa. – Jakie plugastwa? Obie z Alą za tym przepadacie. – Dość tego, synu! Zachowuj się, jak przystoi, choćby przez kilka najbliższych dni – zagrzmiał surowo doktor, ale nic nie mógł poradzić na fakt, że przy stole raczej nikt poważnie nie oburzał się na Janka. Przeciwnie, wszyscy byli w wybornych nastrojach. Zaś Marta postanowiła wykorzystać ogólny nastrój, by przedstawić swój punkt widzenia. – Skoro już jednak jesteśmy przy tego typu rozważaniach…

Postanowiliśmy po drodze, że przed samym ślubem, powiedzmy trzy dni wcześniej, przeniesiemy się do hotelu, aby przygotować twój dom do tego, żebyś mogła zaraz po weselu… – Marta szukała odpowiednio oględnych sformułowań. – Abyś mogła spokojnie zamieszkać tu z mężem. – Innymi słowy, żebyście mogli być tu sami w noc poślubną – szepnął Jaś do Ali i Waltera, lecz tak, że wszyscy to usłyszeli. – Na litość boską, nie ma dla ciebie nic świętego – sarknęła znowu Basia, przekonana, że biedna Ala musi się czuć potwornie zawstydzona. – Wybacz, akurat w tej sprawie rzeczywiście nie widzę nic świętego – odparł Janek, puszczając do niej oko, a obecni przy stole młodzi panowie zawtórowali mu śmiechem. Nawet stary Antoni odwrócił się do kredensu, niby pilnie szukając tam sztućców. Doktor Matzer na parę minut oniemiał. – Mówiąc poważnie, Alu… – zwróciła się do pasierbicy Marta, gdy biesiadnicy już się uspokoili. – Mówiąc poważnie, wszystkim nam tak będzie wygodniej i nie będziemy się czuli sobą skrępowani. Ty przed samym ślubem i bez naszej obecności będziesz mała wystarczająco dużo wrażeń i nerwów. Wszyscy tu prawie wiemy, jak to jest, bo większość z nas ma za sobą przynajmniej jeden ślub i wesele, nie wyłączając Katarzyny i Antoniego. Ala nie opierała się już temu pomysłowi. Rzeczywiście, współistnienie dużej rodziny inaczej wyglądało w rzeczywistości zaborowskiego pałacu, a inaczej w jej niedużym, szeregowym domku, zwłaszcza w obliczu takiego zamieszania. – Gdzie w tym czasie zamieszka pańska rodzina? – zwróciła się Marta do narzeczonego Ali. – Siostra przyjedzie lada dzień – oznajmił Walter. – Zamieszka w tym czasie w moim mieszkaniu. Czworo osób z dalszej rodziny zainstaluję w hotelu. Uśmiechnął się do Ali, dając jej w ten sposób do zrozumienia, że w pełni akceptuje i lubi jej rodzinę. Szczerze mówiąc, trochę się tego wcześniej obawiała, a zwłaszcza jego reakcji na Martę. Ona sama była przygotowana na to, że macocha z pewnością przejmie dowodzenie w ciągu najbliższych dni. Marta była teraz w swoim żywiole, choć każdy, kto ją znał, widział, że i tak starała się powściągnąć własne zapędy. Ala nie była jednak pewna, czy to nie przestraszy Waltera. Rozwiał później jej wszystkie obawy.

– To cudowna osoba – powiedział. – Trochę przypomina moje ciotki, chociaż oczywiście gasi je bezapelacyjnie swoim bogactwem i manierami. Przyda nam się taka prawdziwa matka rodu. Żałuję, że moja matka nie żyje i że nie była do niej podobna. Gdyby Nicole miała taką matkę, nic złego nie mogłoby się jej przytrafić ze strony ojczyma. Ala pomyślała, że nawet Marta nie mogła powstrzymać Basi ani jej samej przed popełnianiem głupstw, lecz nie chciała już o tym mówić. Cieszyło ją, że wreszcie wszystko układa się w jej życiu w jakąś sensowną całość, że Walter został od razu zaakceptowany przez wszystkie bliskie jej osoby. Następne dni upłynęły jej jak we śnie. Ostatnie przymiarki ślubnej sukni, ostatnie debaty nad doborem fryzury, ostatnie wyprawy po zakupy razem z Martą i Basią, niekończące się rozmowy na temat szczegółów ceremonii i oględziny restauracji, gdzie miała się odbyć biesiada weselna. Domek Ali z pewnością nie zmieściłby tylu zaproszonych weselników. Wreszcie, na kilka dni przed uroczystością, do jego drzwi zapukała Nicole. Alę bolało to jednak, że do tej pory siostra Waltera jakby ignorowała wszystkie przygotowania. W końcu jednak przyszła, i to w dość niespodziewanej chwili. Ala akurat była w swojej sypialni i przeglądała dodatki do ślubnego stroju, więc nie usłyszała kołatki u drzwi. W salonie był akurat Robert, też zresztą czymś zajęty, gdy Katarzyna niespodziewanie wprowadziła tam gościa. – Ta pani przyszła do panny Ali, ale nie mówi po naszemu, a ja jej wyrozumieć nie mogę – poinformowała służąca, najwyraźniej zdruzgotana tym faktem. Robert spojrzał z roztargnieniem na przybyłą i przez chwilę stał jak skamieniały. – Ta pani jest Francuzką, nie mówi po naszemu – dodała, jakby ze skargą w głosie, Katarzyna. – Jakaś znajoma panny Ali. – Nicole – powiedział cicho Robert, a po chwili dodał: – Ile to już lat? Uśmiechnęła się promiennie i szukała jakiejś odpowiedzi, ale nagle spojrzała gdzieś w bok za jego plecami i od razu przywołała na twarz oficjalny wyraz. Robert, idąc śladem jej wzroku, odwrócił się i zobaczył zbliżającą się w ich kierunku żonę. Basia nie spuszczała z nich oczu, była jakaś spięta i skupiona. Robert wyciągnął do niej rękę, przygarnął ją

ramieniem i znowu zwrócił się do Nicole: – Poznajcie się. To moja żona Basia, a to… – Wiem – przerwała cicho Basia. – Nicole, siostra Waltera. Na chwilę zapadła krępująca cisza, aż wreszcie Basia uśmiechnęła się do przybyłej. – Pozwól, że będę mówić do ciebie po imieniu. Mam nadzieję, że jakoś mnie zrozumiesz. Nie najlepiej mówię po francusku. – Nie martw się – odparła Nicole ostrożnie. – Ja po polsku w ogóle nie umiem mówić. – Musimy sobie jakoś radzić, skoro mój mąż całkiem zaniemówił. – Basia zerknęła na Roberta. – Lepiej chodźmy do Ali. Ucieszy się, że w końcu jesteś.

Rozdział 46 Słoneczny i ciepły był ten wrześniowy dzień 1912 roku. Ala miała wrażenie, że biły wtedy dzwony w całym Paryżu, a tymczasem miało to miejsce w jednym tylko kościele – Sainte Geneviève. Kościół był wypełniony gośćmi, ale idąca główną nawą w kierunku ołtarza Ala widziała wszystkich. Starała się zachować spokój, lecz serce tłukło jej jak szalone. Żegnała swoje dotychczasowe życie, wychodziła naprzeciw tego nowego, lecz gdzieś na dnie duszy czaiła się obawa. Czy aby na pewno da radę? Czy nie sprawi bólu rodzinie, a przede wszystkim temu dobremu chłopakowi, z którym odtąd miała dzielić przyszłość, aż do końca życia? Wszyscy, których mijała, patrzyli na nią z uśmiechem miłości, przyjaźni i wsparcia. Czuła uścisk ręki ojca, a przynajmniej człowieka, który zawsze uważał ją nieobecnej duchowym krzepiące

za córkę i teraz przy niej był. Odtwarzała w pamięci list od w tym kościele matki, która też zapewniała ją o swoim wsparciu. Widziała wzruszoną twarz zawsze jej oddanej Barbary, porozumiewawcze spojrzenia obu braci. Na chwilę też jej

spojrzenie skrzyżowało się ze spojrzeniem Nicole. Wróciły do niej słowa wypowiedziane przez siostrę Waltera ostatniego wieczoru… – Obiecaj mi, obiecaj mi, proszę, że postarasz się dać mu choć jedną setną tej miłości, którą on darzy ciebie. Obiecaj, że bez względu na wszystko będziesz dla niego dobra. Obiecaj, że nie odejdziesz od niego… Obiecaj… Ala obiecała, ale wciąż drżała na wspomnienie tamtej rozmowy. Raula dostrzegła z najwyższym trudem, bo jak zwykle siedział w ostatniej ławce, w samym kącie. Pewnie nie zdołałaby go dojrzeć, gdyby nie przypomniała sobie o jego zwyczaju siadania wszędzie na końcu. Twierdził, że dzięki temu może kontrolować sytuację. Skinęła mu lekko głową, a on ledwo dostrzegalnym gestem dłoni przesłał jej pozdrowienie. Ojciec Pierre Durant stał już przy ołtarzu i czekał, aby rozpocząć ceremonię. Przypomniała sobie spowiedź u tego surowego, lecz dobrotliwego księdza. W duchu ponownie uśmiechnęła się na myśl o pełnej grozy ciszy, jaka zapanowała w konfesjonale, gdy przyznała się, że u spowiedzi po raz ostatni (i jedyny) była jeszcze w poprzednim stuleciu tego

tysiąclecia. Ksiądz Durant odbył z nią później jeszcze dwie długie rozmowy, by rozeznać się w poziomie jej wiary, kondycji duchowej i jej życiu. Uznał widać, że w dzieciństwie była zaniedbana religijnie i emocjonalnie, a zatem chrześcijańskie małżeństwo jest dla niej pewną duchową szansą. Przypomniał Ali, że podejmuje ona zobowiązanie, z którego nie zostanie już najprawdopodobniej zwolniona. Spytał, czy jest tego świadoma. Oczywiście, była. – A zatem – powiedział ksiądz na zakończenie rozmowy – polecam ciebie i twojego męża boskiej Opatrzności. Czy wierzy w nieskończoną miłość Boga i jego przebaczenie? Nie była tego do końca pewna, ale nigdy nie odrzucała takiej możliwości. Powiedziała więc, że wierzy. Zanim podała rękę Walterowi, rzuciła jeszcze okiem na siedzącą w pierwszej ławce Martę. Macocha jako jedna jedyna nie patrzyła na młodą parę, lecz z pochyloną głową oddawała się cichej modlitwie. Alę ten widok poruszył bardziej niż wszystkie uśmiechy zebranych w tym kościele i kochających ją ludzi. Dopiero uścisk dłoni przyszłego męża przywrócił ją do rzeczywistości. Klęczeli obok siebie, a Ala słuchała księdza i chóru głosów modlących się w ich intencji. – Credo in Deum Patrem omnipotentem, Creatorem caeli et terrae. Et in Iesum Cristum, Filium eius unicum, Dominum nostrum… „Boże, jeśli to prawda, jeśli istniejesz, a mam taką nadzieję i tego pragnę…” – Credo in Spiritum Sanctum, sanctam Ecclesiam catholicam, sanctorum communionem, remissionem peccatorum, carnis resurrectionem, vitam aeternam… – Pytam was w imieniu Kościoła, jaka jest wasza wola… „Boże, jeśli jednak istniejesz, to spraw, bym tego zobowiązania i tej przysięgi dotrzymała… w każdej sytuacji”. – W zdrowiu i w chorobie, w dobrej i złej doli, aż do końca życia… – Przysięgam, ci miłość, wierność i uczciwość małżeńską… – I że cię nie opuszczę aż do śmierci… – Tak mi dopomóż, Panie Boże Wszechmogący… – I wszyscy Święci… „Spraw, bym nigdy nie skrzywdziła Waltera ani naszych dzieci, jeśli

będą…” – Amen. Gdy wstali z kolan i Ala spojrzała na swojego męża, czuła już spokój i wreszcie tę niezachwianą pewność, że wychodząc za niego, podjęła słuszną decyzję, że tak właśnie należało zrobić i że nigdy nie będzie tego żałować. Wszyscy od początku mówili, że Ala i Walter świetnie do siebie pasują. No, niezupełnie wszyscy, gdyż Nicole przez kilka pierwszych miesięcy zachowała w tej sprawie rezerwę. W każdym razie złożyła broń, pogodziła się z faktami i nie wchodziła w drogę młodej parze. Reszta rodziny i przyjaciół już podczas życzeń przed kościołem nie szczędziła pochwał i komplementów. – Mówiłem ci i miałem dziwne przeczucie, że ten rok przyniesie zmiany w twoim życiu – powiedział René, gdy zbliżył się do młodej pary z żoną i ich niemowlęciem. Nawet pani Maurion zjawiła się na ślubie i pełna najszczerszych życzeń ledwo mogła mówić ze wzruszenia. – Jakże się cieszę, że odbyła pani taką męcząca podróż tylko po to, by być obecna na uroczystości – powiedziała Ala, pamiętając, że wymówiła kiedyś posadę swojej gospodyni i starsza pani rozstała się z nią w nie najlepszym nastroju. Teraz jednak nie miało to już znaczenia. – Nie mogłam nie przyjechać, moje dziecko – odparła staruszka. – Nie było dnia, bym nie myślała o pani. Zamartwiałam się, jak sobie pani radzi sama w tym domu, taka młoda. Nocami modliłam się do Najświętszej Dziewicy, by odmieniła pani los, i zostałam wysłuchana – powiedziała, po czym skłoniwszy Alę, by ta nachyliła do niej głowę, dodała konspiracyjnym szeptem, patrząc na zajętego rozmową Waltera: – Teraz widzę, że miała pani rację, nie spiesząc się z tamtym amerykańskim kawalerem, który tak mi się podobał. Pani mąż jest dużo przystojniejszy, i to przynajmniej swój chłopak, a nie jakiś, wprawdzie miły, ale raczej rozpuszczony, arystokrata. Ala już tego nie komentowała. Walter, jako dawny przyjaciel Oliwera, oczywiście zawiadomił go o ślubie. Oliwer rzecz jasna nie przyjechał, zresztą to było do przewidzenia. Przesłał jednak młodej parze listownie miłe, ciepłe życzenia i na tym sprawa się skończyła. Czy te wszystkie życzenia się spełniły? Czy byli szczęśliwi? Właściwie nie mogło być inaczej.

– To piękna para – rzekła Marta w drodze powrotnej do domu, w kilka dni po uroczystości. – To para romantycznie zakochanych dzieciaków – skomentował dość trzeźwo Joachim. – Oby tak pozostało w zwykłym, szarym życiu. – A ty znowu kraczesz? – odpowiedziała mu żona, pobłażliwie się uśmiechając. – Nie, moja droga… No dobrze, może trochę… Cieszę się, powtarzam to po raz setny, że Ala wreszcie zacznie żyć normalnie, ale bać się o nią będę do końca moich dni. Takie gorące uczucia łatwo się niekiedy wypalają, oboje to wiemy, oboje tego doświadczyliśmy w poprzednich związkach. Wybacz mi, moja droga, że to powiedziałem, ale przecież sama masz córkę i lękasz się o nią. Pożałował, że to powiedział, bo twarz Marty natychmiast spochmurniała. Też się zasępił, bo równocześnie pomyślał o Robercie. – Ala jest inna – odparła w końcu z cichym westchnieniem Marta. – Nie taka w gorącej wodzie kąpana jak moja Baśka. I nie kieruje się wyłącznie uczuciem, jak moja córka, nie ma obawy. Tak więc małżeństwo Ali i Waltera od samego początku było otoczone wianuszkiem dobrych życzeń, a oni uznani za wyjątkowo zakochaną parę. Co do Waltera nie mogło być wątpliwości. Czułość, pomysłowość i oddanie męża, a także poczucie bezpieczeństwa, jakim ją otaczał, nie mogły pozostawić Ali obojętną. Nie mogła nie pokochać w końcu kogoś, kto darzył ją tak wielkim uczuciem. Obietnica, jaką złożyła jego siostrze, była więc z jej strony wypełniona. Starała się dawać z siebie tyle, ile tylko mogła, ale wiedziała, że daleko jej było, by ofiarować Walterowi tak ogromną miłość, jakiej sama doświadczała od niego. Tę miłość widzieli też wszyscy mieszkańcy Zaborowa, gdy w końcu młodzi Salangerowie zawitali tam pod koniec września. Posiadłość powitała ich całym pięknem i bogactwem polskiej jesieni, która akurat w tym czasie była pogodna i ciepła. Wprawdzie Antoni i Katarzyna co nieco już zdążyli opowiedzieć służbie (zwłaszcza Katarzyna), czym innym było jednak zobaczyć na własne oczy, jak się sprawy mają. – Ja tam zawsze mówiłam, że z panny Alicji to mądra dziewczyna – oznajmiła stara Perlicka, gdy Ala dawnym zwyczajem zeszła na herbatę i ploteczki do kuchni. – Nie wydała się panienka, to znaczy pani, za

pierwszego lepszego, tylko spokojnie poczekała na tego najlepszego. – No, nie każda może sobie pozwolić, by tak przebierać – zauważyła pokojówka Anna, reszta kobiet pokiwała głowami w aprobacie. – Nie miałam aż tylu starających się! – Ala próbowała się roześmiać. – Niejedna z obecnych tu pań nad tym ubolewała. Tak naprawdę chciała jakoś zatuszować lekkie zdenerwowanie, jakie ogarnęło kobiety w kuchni na wzmiankę o „pierwszym lepszym”. Wiadomo było, że Perlica miała na myśli Basię i Olafa i nie mogła do tej pory darować innym, że się nie poznali na tym „gagatku”, jak go bez skrępowania nazywała. – Ale też pięknego kawalera sobie panienka znalazła – podjęła już pogodnie Felicja. – Wszystkie tutejsze dziewuchy oczy za nim wypatrują, ale niech się panna Ala nie martwi, bo tak zakochanego chłopa to ja jeszcze na oczy nie widziałam. Wszystkie zgodnie pokiwały głowami i zaczęły jedna przez drugą z aprobatą wyrażać się o młodym mężu Ali. Słuchając ich słów, przypomniała sobie, że z podobnym zachwytem mówiły kiedyś o Olafie Lityńskim, choć wtedy nie były tak zgodne jak dzisiaj. Teraz nawet stara Perlicka nie miała wątpliwości i gdy przebrzmiały pochwalne peany, zauważyła z chytrym uśmieszkiem, że pewnie na owoce tej wielkiej miłości nie trzeba będzie długo czekać. – Tak mi się widzi, że na przyszły rok to panna Ala w większym towarzystwie do nas przyjedzie. Kobiety roześmiały się życzliwie, a Ala, zmieszana, nie bardzo wiedziała, co ma odpowiedzieć. – Dajcie spokój, kobity, z tym gadaniem – odezwała się dobrotliwie Marcjanna. – Perlicka to najbardziej o jednym potrafi mówić i zapomina, że w kuchni są też dziewuchy. – Wiedzą ci one o tych sprawach więcej niż my, stare, przecie to zwykłe babskie sprawy. A poza tym przyda się kiedyś jakie towarzystwo dzieciom panny Basi. – To już nie panna, ale kobita z trójką dzieci – przypomniał Bazyli, który właśnie wślizgnął się do kuchni. – Nigdy tego nie zapamiętacie? – Toż nieraz powtarzam, że dla mnie to ona zawsze zostanie naszą panienką, i nic na to nie poradzę.

Przed podróżą do Zaborowa Ala niepokoiła się kilkoma sprawami. Czy Walter będzie czuł się dobrze w tym domu, o innych nieco zwyczajach i tradycjach, pełnym służby składającej się z prostych ludzi, nieznających jego ojczystego języka? Okazało się, że jakimś sposobem potrafił sobie z tym poradzić, chociaż jedna z pokojówek wspomniała Ali, że ta mogłaby nauczyć męża mówić „trochę po naszemu”. – A czego to się zachciewa – ofuknęła ją Katarzyna. – Wystarczy, że wszystkie gubicie oczy za panem Walterem. – Moja siostra zapewne sama za wiele z młodym mężem teraz nie rozmawia – odezwał się tajemniczo Jaś, który akurat zajrzał wtedy do kuchni, by podebrać trochę gorącego, świeżo upieczonego ciasta z blachy. Kobiety spojrzały wtedy po sobie, jakby nie do końca rozumiejąc, ale obecni przy rozmowie służący roześmiali się ochoczo. – Chłopy to tylko o jednym – odparła wzgardliwie Felicja, a Perlicka zaraz dodała, że pan Jaś to mógłby już sam zacząć szukać żony, bo już jego kolej. – Wykluczone – odparł Jaś. – Nikogo nie będę szukał, niech mnie sama znajdzie. Druga obawa Ali dotyczyła wspomnień, a raczej tego, czy znowu nie wrócą tak jak poprzednim razem. Na szczęście, nie miały prawa już wrócić, przynajmniej w takiej formie jak kiedyś. Walter potrafił je wyprzeć w sposób skuteczny i bezkonkurencyjny. Basia też najwyraźniej poweselała i pozbyła się resztek złego samopoczucia oraz tej niedobrej melancholii, jaka nawiedzała ją jeszcze przed ślubem Ali. Najwyraźniej pobyt w Paryżu, a potem przyjazd Ali i jej męża miał na młodą panią Matzer wpływ dobroczynny, do czego zresztą sama się przyznała. – Nie było ze mną dobrze – zwierzała się przyjaciółce – lecz już odzyskałam spokój i równowagę. Wprawdzie kiedyś słyszałam, że czasem kobietom takie złe nastroje zdarzają się po urodzeniu dziecka, ale uważałam to za nędzną fanaberię, za coś, co może przytrafia się leniwym babom, ale nigdy takim, które mają co robić. Cóż, zgrzeszyłam widać pychą i dostałam nauczkę. Teraz już będzie dobrze, tylko musisz o mnie pamiętać w swoim szczęśliwym życiu. – A ty musisz częściej przyjeżdżać do mnie, do Paryża – odparła Ala. –

Wkrótce nawet twoje młodsze dzieci będą już mogły odbywać takie podróże. – Moje młodsze dzieci… – Basia zamyśliła się. – Dobrze by było… obym stała się dla nich tak dobrą matką, jaką byłam od początku dla starszego. Popatrz, Alu, jaki pokrętny jest ten los. Nie oczekiwałam Karolka z radością, początkowo nienawidziłam samej myśli o nim. A jednak pokochałam go od pierwszego wejrzenia i zajmowałam się nim z taką miłością jak Madonna swoim Dzieciątkiem. Tych dzieci pragnęłam całą mocą serca, a jednak nie mam do nich nawet części tego uczucia, jakie mam dla starszego. A przecież to są dzieci człowieka, który jest całym sensem mojego życia. Oby Bóg to zmienił… – Z pewnością tak się stanie – odparła Ala szybko, bo niepokoiło ją to, że nawet teraz nastrój bratowej potrafił się zmieniać i pogarszać. – I dla Roberta będę lepszą żoną – dodała Basia w zamyśleniu. – Będę się starać, tak jak to kiedyś obiecałam. A wtedy może wróci to gorące uczucie, jakim mnie kiedyś darzył, takie samo jak twojego męża do ciebie. Tak kiedyś było, Alu… – Wszyscy to widzieli – przytaknęła zgodnie Ala, coraz bardziej zaniepokojona jakimś smutnym rozrzewnieniem na twarzy Basi. – Jestem pewna, że nic się nie zmieniło. Jesteś tylko bardziej zmęczona niż kiedyś, a on pracuje daleko od ciebie. – Dzięki temu nie znudzi się mną do końca. – Barbara uśmiechnęła się smutno, po czym nagle zaniepokojona spojrzała na przyjaciółkę i dodała: – Lecz ty się nie martw, siostro. Z wami tak nie będzie. – Oczywiście – odpowiedziała jej z uśmiechem Ala, chociaż nie zastanawiała się wtedy nad tym specjalnie. Bardziej martwiły ją nastroje Basi, o siebie była spokojna. Potem, po latach, czasem zadawała sobie pytanie: czy jednak nie wyzwała wtedy losu? – Dla mojego brata nadal jesteś najważniejszą osobą na świecie – dodała i uścisnęła rękę Basi. – Nikt nie może się z tobą równać. W Zaborowie spędzili dziewięć dni, a potem jeszcze na następne pięć udali się w krótką podróż do Wiednia. Opuszczając Zaborów, Ala nawet przez chwilę nie pomyślała, że tym razem upłyną długie lata, zanim znowu tu przyjedzie, że w ciągu tych lat zmieni się nie tylko życie bliskich jej osób, ale także cały świat, że ludzkość dostanie obłędu, a wszystkie dotychczasowe problemy i troski staną się niczym.

Rozdział 47 Kolejne miesiące nie różniły się niczym od pierwszych tygodni małżeństwa Alicji i Waltera Salangerów. Pochmurne niebo, jesienna plucha, przenikliwy zimowy chłód i brudny miejski śnieg Paryża, a nawet zwykła, szara codzienność niczego nie zmieniały w ich życiu. Ono nadal było jak gorące, słoneczne lato. Walter dużo pracował, właściwie coraz więcej, bo atmosfera w Europie gęstniała. Mimo to niewielu zwykłych ludzi przejmowało się tym w sposób szczególny czy też w ogóle zdawało sobie z tego sprawę. Alę bawiła rola pani domu, nadal nie potrzebowała i nie chciała żadnej pomocy. Od czasu do czasu dla przyjemności, bo nie z potrzeby finansowej, dawała prywatne lekcje muzyki. Był Paryż, byli przyjaciele, były spotkania w domu i w paryskich lokalach. Panowało nieustanne święto, wielki karnawał miłości i młodości. Święta Bożego Narodzenia spędzili z Nicole i dalszą rodziną Waltera w Awinionie, a potem znowu bawili się i pracowali w Paryżu. „Czy mogłam go wtedy nie pokochać?” – wspominała potem Ala. „Czy ktokolwiek na świecie mógłby się mu oprzeć? A jednak stale czułam, że było to z mojej strony uczucie nie dość silne. On dawał mi dużo więcej. Ja zakochałam się w nim, bo było mi z nim dobrze pod każdym względem, w każdej chwili naszego wspólnego życia, każdego dnia i każdej nocy. Chciałam jednak wiedzieć, co musi się stać, abym umiała go kochać z taką siłą i tak bezwarunkowo jak on mnie?” W czerwcu 1913 roku już to czuła. Lekarz potwierdził jej przypuszczenia. Spodziewała się dziecka! Dziecka Waltera! Dowiedziała się o tym dziesięć miesięcy po ślubie. Było im niebiańsko dobrze we dwoje, a jednak czasem zastanawiała się… Basia na dzieci nie musiała długo czekać. Tak samo było w przypadku René i jego przyjaciółki, a także innych znajomych. Czasem powracało wspomnienie garderobianej Zosi z Zaborowa i pytanie, jakie zadawała sobie tamta kobieta. A co… jeśli? Czy w sprawie romansu z Olafem miała szczęście, czy też przyczyna była bardziej poważna. On miał dziecko. A jeśli… ona? Teraz jednak nie musiała już o tym myśleć i na nowo rozpamiętywać.

Prawie biegła do domu, by o wszystkim powiedzieć Walterowi. Tak bardzo się wtedy ucieszył! A potem ucieszyli się wszyscy! Pierwszy list Basi był tak chaotyczny, że nie sposób było go zrozumieć. Biedaczka musiała go pisać zaraz po otrzymaniu wiadomości od Ali, bo pismo nosiło ślady krańcowych emocji. Dopiero następny list od bratowej dało się już czytać normalnie. Przyjedziemy do Was, Kochana Siostro i, jeśli się zgodzisz, będę wtedy z Tobą. Od razu Cię jednak uprzedzam, że przyjedzie też Robert, nawet jeśli mu tego kategorycznie zabronisz. Tak samo ma się sprawa z Twoim ojcem. Wychodzi więc na to, że będziesz miała towarzystwo, ale trudno, Alu. Błagam, nie zabraniaj nam tego. Obiecuję, że nie będziemy uciążliwi, a sama się przekonasz, że dobrze mieć wtedy wsparcie bliskich, nie tylko męża. Marta nie wybierała się do Paryża. Napisała do Ali rozsądny i pełen zatroskania list, w którym zaklinała pasierbicę, by teraz szczególnie na siebie uważała, ale też nie dała się zagłaskać reszcie rodziny, gdy już do niej przybędzie. Zapewne wprowadzą dużo zamieszania, ale nie jestem w stanie niczego im wyperswadować. Trzymaj ich tam krótko, bo niestety, ale Twój Mąż jest za dobry, by nad nimi zapanować. Ja zrobiłam tyle, że zabroniłam im zabierać dzieci. Basia w ogóle nie potrafi rozsądnie myśleć. Miała zamiar przyjechać do Ciebie na czas rozwiązania! W dodatku z trojgiem dzieci! Na szczęście wyperswadowałam jej to. Przyjedzie trochę później, gdy przyzwyczaicie się do nowych warunków życia z noworodkiem. Ja ucałuję Twoje Maleństwo, gdy będzie już trochę odchowane. Gdybym przyjechała w styczniu, prawdopodobnie wtrącałabym się we wszystko. Sama wiesz, jaka jestem. Nawet Twój ojciec nie namawia mnie na tę podróż. Zresztą zaopiekuję się w tym czasie wnukami. Pamiętaj jednak, że o Tobie myślę. Uważaj teraz na siebie i powściągnij trochę swój temperament, zwolnij tempo życia. Wiem, że znowu gderam, ale pamiętaj, że teraz nie chodzi tylko o Ciebie. Bądź zdrowa.

Ala, czytając ten list, pomyślała, że nie miałaby chyba nic przeciwko obecności Marty, nawet gdyby ta przejęła w tym czasie stery w jej małym domku. Przydałby się w tym czasie ktoś tak rozsądny i trzeźwo myślący jak macocha, ktoś, kto w razie czego ustawiłby wszystkich do pionu. Nie bardzo sobie życzyła, aby przy porodzie obecny był ojciec. Napisała więc do macochy, by uczyniła co w jej mocy i odwiodła go od tego pomysłu. Mało tego, wiedziała, że Marta jest w stanie tego dokonać. A Walter? Walter stał się najważniejszą osobą w jej życiu, punktem odniesienia dla wszystkich innych spraw i ludzi. Już nie byli tylko uroczą, młodą, romantyczną parą. Przez następne miesiące miała wrażenie, że nosi w sobie ich wspólną miłość. Nic i nikt nie mógł tego zmienić. Felicja z Zaborowa wspomniała jej jeszcze we wrześniu, że najważniejsze, aby to mąż zawsze kochał, bo kobieta w pewnym momencie kochać już tak nie może. Musi żyć dla swoich dzieci i dbać o dom. Na miłość już nie ma czasu. Ala jednak wiedziała teraz co innego. Nigdy nie przestanie kochać Waltera, i to nie wbrew, ale właśnie dzięki temu dziecku. Nigdy niczego im nie brakowało, ale tak szczęśliwi jak w ciągu tych dziewięciu miesięcy oczekiwania nie byli jeszcze nigdy. A jednak żaden list od bliskich, żadne dobre słowo nie wzruszyły jej tak jak list od Raula. Moja Kochana Alice – tak zaczynał się jego list, a ona natychmiast poczuła przyspieszone bicie serca i nawet na chwilę usiadła. Co to miało znaczyć? Raul nigdy nie zwracał się do niej w ten sposób. I ona nigdy tak nie reagowała na jego słowa. Wybacz mi, moja Przyjaciółko – czytała po chwili – nie mogę w to uwierzyć, chociaż naturalnie liczyłem się z tym, że w końcu prześlesz mi takie wieści. Pamiętam Cię jednak jako młodą, beztroską pannicę, która miała wprawdzie wielki talent, ale robiła wokół siebie mnóstwo zamieszania i wrzawy. Zmieniałaś się, Alice, przez te lata i nic nie mogłem na to poradzić, chociaż czasami pragnąłem zatrzymać Cię taką, jaką byłaś dawniej: słodką, samolubną buntowniczkę, żyjącą na przekór konwenansom, normom i zwyczajom. Ty jednak stałaś się inną osobą i znalazłaś inną drogę życia. Widziałem tę zmianę, gdy wróciłaś od rodziny ponad trzy lata temu. Pomyślałem, że ta odmieniona Alice na pewno nie powinna być dłużej sama. Życzyłem ci miłości i tego, aby zniknęła w końcu

tęsknota, którą w Tobie dostrzegłem. Alice, ona już Ci nie grozi. Bądź szczęśliwa z zakochanym w Tobie po uszy chłopakiem. Z nim będziesz zawsze bezpieczna, nie mam co do tego wątpliwości. Nikomu innemu bym Cię nie oddał. Żartuję teraz, choć nie do końca. Pamiętaj jednak, Alice, że jak do tej pory Ty, tak teraz także twoje dziecko zawsze będziecie mogli na mnie liczyć. Kiedyś, myślę, jeszcze się zobaczymy. Zawsze pozostanę Twoim przyjacielem, pamiętaj… – Przecież pamiętam – szepnęła Ala. – Mój kochany przyjacielu, przecież zawsze wiedziałam, że jesteś. Blisko czy daleko, zawsze pozostaniesz kimś ważnym, niezawodnym…

Rozdział 48 Dziecko Ali i Walera Salangerów urodziło się w styczniowy poranek 1914 roku. Od Bożego Narodzenia przebywała już u nich Nicole, która na kilka tygodni dostała urlop w redakcji. Jej obecność w niczym nie zmąciła miłości i bliskości młodego małżeństwa, a wprowadzała konieczny ład i spokój w ostatnich trzech tygodniach przed rozwiązaniem. Walter wykazał się co prawda wyjątkową stanowczością i zatrudnił już pomoc domową, hożą i wesołą Josephine, lecz oczywiście sam wiele godzin spędzał w biurze i dlatego z ulgą przyjął przyjazd siostry. – Umierałem ze strachu, że mogłoby się zacząć, gdyby ona tu była wtedy sama – zwierzał się siostrze w sylwestrowy wieczór. – Jest wprawdzie Josephine, a to całkiem rozgarnięta dziewczyna, ale jednak twoja pomoc i obecność jest w tej sytuacji nieoceniona. Nawet gdybyś chciała teraz wracać, zatrzymałbym cię tu siłą. – Panikuje jak typowy mężczyzna – śmiała się z kolei Ala, gdy Nicole jej o tym opowiedziała. – Mojego doktora zamęczył już prawie na śmierć. Gdybym była mu całkowicie posłuszna, z pewnością przestałabym się już ruszać. Prawie przestał spać w nocy, bo ciągle mu się wydaje, że lada moment urodzę dziecko albo nagle spadnę z łóżka. Wierz mi, Nicole, że obie z Josephine mamy z niego wiele śmiechu. – Nic na to nie poradzisz – odparła życzliwie Nicole. – Kocha cię jak potępieniec, zresztą dawno to już widziałam. – Ja też go kocham, Nicole – powiedziała wtedy Ala, już zupełnie innym tonem, spokojnie i przyjaźnie. – Możesz być spokojna. Nie ma dla mnie życia bez niego. – Alice… wiem. – Nicole pogłaskała ją po policzku, czego nigdy wcześniej nie robiła. – Urodzisz jego dziecko. Widzę, jaki jest szczęśliwy. Nigdy go takim nie widziałam i… dziękuję ci za to. – To ja dziękuję, że przyjechałaś – odparła Ala, czując, że oczy znowu napełniają jej się łzami. – Że ze mną wtedy będziesz. Nicole była przyjazna, uczynna i zjawiała się zawsze, gdy była potrzeba. Znikała, gdy widziała, że małżonkowie chcą być sami. Gdy trzeba było, iskrzyła humorem, dowcipem i błyskotliwą rozmową. Kiedy indziej umiała

się wyciszyć, a także uspokoić Alę oraz brata. Ala musiała przyznać, że tak dyskretnej i zupełnie nieabsorbującej kobiety nigdy jeszcze nie spotkała. Musiała tez przyznać w duchu, że obecność Nicole w tych dniach przed porodem bardziej jej odpowiadała niż ewentualna obecność Basi, istotnie czasem nieprzewidywalnej i wprowadzającej zamieszanie. Była wdzięczna Marcie, że ta spełniła obietnicę i zatrzymała Barbarę w domu. Dzięki temu zresztą udało się również Marcie powstrzymać ojca przed przyjazdem do Paryża na czas porodu córki. Joachim miał towarzyszyć Basi w podróży na początku lutego. Poza tym musiał zostać w szpitalu i w swoim lekarskim gabinecie w Warszawie, jako że do Paryża tuż po Nowym Roku wybierał się z kolei Robert. Młody doktor Matzer był zaproszony na naukowe sympozjum, trudno zatem było powstrzymać jego wyjazd. Zresztą z bratem Ala bardzo chciała się zobaczyć i porozmawiać. Był spokojny, zrównoważony, potrafił w jej sprawie zachować łagodny dystans. – Bo widzisz, braciszku, trochę się jednak boję – zwierzyła mu się, gdy przyjechał na początku stycznia. Siedzieli razem przy kominku w bawialni i rozmawiali, korzystając z okazji, że Walter był w pracy. W obecności męża Ala nie zdobyłaby się na taką rozmowę. Walter umarłby z niepokoju, gdyby usłyszał od niej takie słowa. Towarzyszyła im tylko Nicole, lecz i przy niej mogła szczerze powiedzieć wszystko. Z usposobienia była tak podobna do Roberta, że doprawdy było to prawdziwą ulgą mieć ich wtedy oboje przy sobie! – Cóż mogę powiedzieć, siostro… – Robert krzepiąco objął Alę ramieniem. – Ten strach jest naturalny. To twoje pierwsze dziecko. Nic jednak nie zapowiada nieprawidłowości. Dobrze się czujesz, pięknie i zdrowo wyglądasz. Dodatkowo jesteśmy w wielkiej metropolii, gdzie w razie czego nie brakuje najlepszej klasy lekarzy i szpitali. – Och wiem, wiem – żachnęła się Ala i dodała z wahaniem: – Po prostu pamiętam… jak to było z Basią. – Ach, w przypadku Basi zaniedbaliśmy parę spraw – odparł uspokajająco Robert i zerknął na Nicole. – Od samego początku źle znosiła ciążę, w dodatku ciążę bliźniaczą. A w końcu przecież i tak skończyło się dobrze. „Niezupełnie” – pomyślała Ala, przypomniawszy sobie nagle ostrzeżenie doktora Tomasza i późniejsze fatalne samopoczucie bratowej. O tym jednak

w obecności Nicole nie mogła mówić. – Będziemy przy tobie – uspokajał ją dalej Robert. – Chyba że nas wyrzucisz. – Mam rodzić w obecności brata? – Ala próbowała się roześmiać. Był jednak przy niej prawie całą noc z piętnastego na szesnastego stycznia. O koło trzeciej nad ranem zastąpił go doktor Dupond. Nie odeszła od niej jednak Nicole, czasami tylko zastępowana przez wierną Josephine. One obie trzymały ją na zmianę za ręce i ocierały pot z czoła. One do niej mówiły i zachęcały do podjęcia dalszego wysiłku, ale mała Melanie urodziła się akurat w obecności Nicole. To siostra Waltera była drugą, po doktorze Dupond, osobą, która wzięła dziewczynkę na ręce, umyła ją, zawinęła w pieluszki i podała matce. Dopiero wtedy do pokoju weszli Walter i Robert. – Wszystko w porządku – powiedział doktor. – Ma pan piękną córkę. Kolejna po siostrze i żonie kobieta w pana życiu. Niech pan zapamięta, młody człowieku, że córka jest jedyną kobietą, która na pewno będzie pana zawsze kochać. – Roześmiał się jowialnie, a widząc wzruszenie i wzburzenie Waltera, dodał: – Proszę się pokrzepić czymś mocniejszym, bo gotów pan tu zemdleć. Nareszcie pan odpocznie. Bóg mi świadkiem, że żaden ojciec tak mnie nie zamęczał tygodniami jak pan. I co? Mówiłem, że żona pozornie jest taka krucha, a tak naprawdę to silna i wytrzymała kobieta. Doktorze Matzer, obawiam się, że teraz będziemy musieli zająć się pana szwagrem. – A więc jesteśmy teraz prawdziwą rodziną – zagadnął Robert, gdy oboje z Nicole siedzieli jeszcze przy popołudniowej kawie kilka godzin później. W domu panowała cisza. Ala spała, podobnie mała Melanie. Walter, trwając przy obydwu swoich kobietach, również zasnął, tyle że na siedząco. Właśnie przed chwilą Robert i Nicole żartowali na ten temat. Nicole nawet zauważyła, że nie wyobraża sobie, jakim cudem jej brat zdoła fizycznie przeżyć ojcostwo. – Ty już wiesz coś na ten temat – rzekła niewinnie. – Masz przecież troje dzieci. Może ty go otrzeźwisz i przywrócisz światu? I właśnie wtedy Robert nagle położył dłoń na jej małej, szczupłej rączce i powiedział, że teraz są prawdziwą rodziną, że połączyli ich nie tylko jego siostra i jej brat, ale przede wszystkim ta mała, dopiero zaczynająca życie kruszynka. Nicole drgnęła i spojrzała na niego z wyrazem i radości i smutku.

– Nie obawiaj się – uspokoił ją łagodnie. – Wszystko sobie kiedyś wyjaśniliśmy. Nie zamierzam tego burzyć. Mam nadzieję, że i ty znajdziesz swoje szczęście. – Znalazłam je – odparła zdławionym głosem, po czym potrząsnęła głową i szybko dodała: – To dziecko to moje wielkie szczęście. – Wielkie – zgodził się – lecz czy wystarczające? Nicole nie odpowiedziała, ale nie cofnęła ręki z jego uścisku, modląc się w duchu, by dane im tak było siedzieć we dwoje jeszcze następne kilka godzin. Robert też najwyraźniej nie zamierzał odchodzić i jakiś czas tak trwali razem w ciszy ogarnianego mrokiem pokoju. – Z nikim mi się tak dobrze nie milczy jak z tobą – odezwał się w końcu Robert tym swoim przyjaznym, krzepiącym tonem. – Pamiętam, że kiedyś byliśmy przedmiotem żartów właśnie z tego powodu – odparła Nicole, leciutko się uśmiechając. – A było to tu, w tym domu. – Wieki temu, Nicole – rzekł cicho i z jakimś smutkiem w głosie. – Przynajmniej takie mam wrażenie. Wróciły wspomnienia, które i bez tego prześladowały ich stale, odkąd znaleźli się razem w domu Alice. – Pamiętam nasze rozmowy i dyskusje – mówił dalej Robert – Nasze wspólne pasje i lektury. Promieniotwórczość, rad, polon, atom, odkrycia Becquerela, Curie, Rutheforda, Maksa Plancka. – A teraz mamy pierwsze prace młodego Einsteina i Nielsa Bohra – dopowiedziała Nicole i oczy jej zalśniły jak wtedy, kilka lat temu. – Jesteś na bieżąco? Czytasz? – zapytał, patrząc na nią z dawnym zafascynowaniem. – Nie jest łatwo – przyznała. – Często mam teraz utrudniony dostęp do najnowszych artykułów. Robię jednak, co mogę. Udało mi się dotrzeć do Bohra. – O budowie atomów i cząsteczek? – Tak. Nagle narodziny Melanie zeszły na dalszy plan. Oboje wrócili do tego, co było niegdyś pasją ich młodości, a potem ustąpiło miejsca innym sprawom w ich życiu, ale nigdy nie zostało zapomniane. Atom Rutheforda składający się z dodatniego protonu i ujemnie naładowanych elektronów,

krążących wokół niego z wielką prędkością, kwanty Maxa Plancka, linie widmowe, początki fizyki kwantowej, badania Maxa von Laue na temat dyfrakcji promieni X w kryształach, Konferencja Solvayowska… Z nikim z bliskich osób w rodzinie nie mieli możliwości o tym rozmawiać. – Niestety do niektórych informacji docieram z opóźnieniem – powtórzyła Nicole. – Jeśli chodzi o wiadomości ze świata fizyki, to tam, gdzie teraz mieszkam, najszybciej mogłam się dowiedzieć o szczegółach romansu między panią Curie a Paulem Langevinem. – Dlaczego nie wrócisz do Paryża? Chciałaś pracować naukowo, skończyłaś École Superieure i L’École de Physique et de Chimie, zrezygnowałaś ze wszystkiego innego i… co? W rezultacie zaszyłaś się samotnie w Prowansji i utknęłaś w prowincjonalnej redakcji. – Musiałam uporządkować swoje myśli – odparła cicho Nicole. – Potem pokochałam tamtejszą ciszę. Za późno na karierę naukową, za słaba na to jestem, za mało wiem, nie znam ludzi, nie mam siły przebicia. No i jestem kobietą. W praktyce to wszystko utrudnia, sam rozumiesz. W salonie było już zupełnie ciemno, a oni dopiero teraz to zauważyli. W dodatku dotarło do nich, że przez cały czas rozmowy trzymali się za ręce. Nicole, jakby zrozumiawszy niestosowność i dwuznaczność takiej sytuacji, podniosła się z krzesła i zapaliła światło. – Dzięki Bogu za pana Edisona. – Uśmiechnęła się. Równocześnie jednak cały urok ich rozmowy prysł jak za dotknięciem czarodziejskiej różdżki. – Więc twoje marzenia nie spełniły się? – spytał Robert. – Nie tego oczekiwałaś, gdy dawno temu rozmawialiśmy o przyszłości. Nicole potrząsnęła głową. – Życie mimo wszystko jest bardzo ciekawe – rzekła. – Zresztą to, co prawdziwe i fascynujące, nie dzieje się na zewnątrz, ale tu, w moim wnętrzu. – Nicole – zaczął po chwili wahania Robert. – Też tak kiedyś myślałem, ale… – Wiem – odparła uśmiechnięta. – Ożeniłeś się, masz rodzinę. Jesteś szczęśliwy, prawda? – Tak – przyznał po chwili. – Basia i dzieci wiele dla mnie znaczą. Spojrzała na niego ciepło.

– Opowiedz mi o swoich dzieciach – poprosiła. * Basia i doktor Matzer przyjechali na początku lutego i życie w szeregowym domku Ali i Waltera nabrało tempa. Zwłaszcza Basi było wszędzie pełno, ale czyniła to w tak uroczy sposób, że nie sposób było czuć się nią zmęczonym. – Pięknie wyglądasz, Alinko – szczebiotała uszczęśliwiona do szwagierki. – Przysięgam, że gdybym nie wiedziała, nigdy bym się nie domyśliła, że niedawno urodziłaś dziecko. Jesteś tak samo dziewczęca jak zawsze. Ja po urodzeniu bliźniąt bardzo się zmieniłam i nie mogę powiedzieć, że na korzyść. Twoja dziewczynka jest przecudna, jak mały aniołek. I taka spokojna. Gdy sobie pomyślę o mojej, ciągle rozwrzeszczanej Urszulce, zaczynam po prostu zielenieć z zazdrości. – Jest taka podobna do Waltera i Nicole – zauważyła Ala. – Z każdym dniem coraz bardziej. Gdyby była podobna do mnie, też zapewne robiłaby mnóstwo wrzasku. Basia wzięła z jej rąk dziecko i zaczęła jej delikatnie kołysać. – Wszyscy w Zaborowie oszaleli z radości na wiadomość, że maleństwo już jest na świecie, i w dodatku zdrowe. Przywiozłam całe mnóstwo wyprawek niemowlęcych, każda z naszych kobiet uszyła coś dla małej. Niektóre to prawdziwe dzieła sztuki. Przywiozłam też kilka listów. – Odpiszę na wszystkie – obiecała Ala. – Zabierzesz je, gdy będziesz wracała do domu. – To wielka radość, że tak dobrze ułożyło ci się życie – podjęła znowu Basia. – Masz miłość, masz swój własny dom, masz dziecko. Mama codziennie dziękuje za to Bogu. Nie widziała jeszcze Melanie, ale mam wrażenie, że traktuje ją jak własną wnuczkę. – Twoja matka okazuje mi wiele przywiązania i troski – przyznała Ala. – Nie mogę wprost uwierzyć, że kiedyś nie potrafiłyśmy ze sobą rozmawiać i unikałam jej jak ognia. Moja matka natomiast liczy na to, że może Melanie, w przeciwieństwie do niej i do mnie, zostanie wielką artystką. – Wszystko się w końcu ułożyło – zgodziła się Basia. – Jednak coś za coś. Dzieli nas ogromna odległość. Widujemy się tak rzadko, znowu upłynęły prawie dwa lata, a obawiam się, że pod tym względem lepiej nie będzie. Niewykluczone, że za rok będziesz mieć kolejne dziecko.

– Istotnie, niewykluczone – przyznała z figlarnym uśmiechem Ala. – A pamiętasz, jak żartowałyśmy kiedyś Leszczyńskiej? – zawołała ze śmiechem Basia.

za

słów

biednej Marii

– Nie wierzę, by naprawdę tak myślała o rodzeniu dzieci. – Czy ja wiem? – Basia zamyśliła się. – W życiu tak nieraz dziwnie się układa. Czujesz wielkie szczęście i masz w sobie wielkie siły. Myślisz, że łapiesz Pana Boga za nogi, tańczysz w obłokach i fruwasz niczym anioł. Obojętnie, czy udało ci się zostać żoną króla Francji, jak w jej przypadku, czy zwykłego człowieka, o którym wcześniej nie śmiałaś nawet marzyć. I nagle… los wystawia ci rachunek. Okazuje się, że pula szczęścia została wyczerpana. Nagle Alę ogarnęła trwoga i jakieś niedobre przeczucie. W pewnej chwili zaczęła szczerze żałować, że Basia tu jest, a wraz z nią ten niepokój i ten nieokreślny nagły smutek, te pełne radości słowa i nagłe zmiany nastroju. Basia nadal delikatnie kołysała maleństwo, a jej twarz powoli jaśniała. Tak jakby słońce przegnało z niej chmurę. – Tęsknota za tobą jest jedyną ciemną stroną całej sytuacji – mówiła znowu pogodnie. – Ty tego tak nie odczuwasz, bo masz przy sobie wszystko, co wypełnia twoje życie. Ja mam troje dzieci i mnóstwo zajęć, ale brakuje mi przyjaciół, rozmów, zwierzeń. Ty jesteś daleko, Janek jest daleko, nawet Robert jest daleko. Zresztą może to i lepiej, że Robert ma swoje pasje i pracę. Czasem myślę, że zanudziłabym go na śmierć, ale nie będę tego powtarzać po sto razy, bo i ciebie w końcu zanudzę. Jak to dobrze, że nasze córki są w podobnym wieku. Może będą kiedyś dobrymi towarzyszkami zabaw, a może połączy je przyjaźń, jak ciebie i mnie? Bardzo bym tego pragnęła, zwłaszcza że są ciotecznymi siostrami, a wątpię, czy Urszulka doczeka się siostry rodzonej. Najbardziej rozczarowany jest Karolek. Chodzi o to, że urodziłaś dziewczynkę, a nie chłopca. – Dlaczego? – Ala roześmiała się. Słowa bratowej przywróciły jej dobry humor. – Przecież już ma młodszego brata. – O tak, ale niewiele ma z niego pożytku. Pawełek jest taki delikatny, chorowity i wolniej się rozwija… Nie wiadomo, kiedy będą bawić się razem jak bracia. Beztroski przynajmniej z pozoru ton Basi ponownie przygnębił Alę.

Zawsze tak było, gdy myślała o małym Pawełku. Kochała go najbardziej ze wszystkich swoich bratanków, właśnie chyba dlatego, że wolniej się rozwijał, choć był taki słodki. Martwiło ją jednak, że Basia nie przykładała do tego szczególnej wagi i zdecydowanie faworyzowała zdrowego, ślicznego i nad wiek rozwiniętego starszego synka. – Ty jesteś pierwsza, jesteś piękna i mam ochotę tulić cię bez końca – szepnęła do Melanie, bujając w nocy kołyskę maleństwa. – A jednak kochać będę jednakowo wszystkie moje dzieci. Potem pozwolę wam odejść i mieć swoje własne życie. Zostanę z waszym ojcem, bo on jest mną i bez niego mnie nie będzie. Ty, kochanie, i twoje rodzeństwo pójdziecie wtedy w świat, jeśli tego zechcecie. Ale dopóki będę żyła, zawsze będziecie mogli na mnie liczyć, zawsze wam pomogę. Zapamiętała te słowa do końca życia. Gdyby wtedy wiedziała…

Rozdział 49 Mała Melanie nie została przyjaciółką ani towarzyszką zabaw Urszulki, Raul nie miał okazji jej pomagać, nie została też wielką artystką, jak życzyła sobie tego jej babka. Marta nie zdążyła jej zobaczyć ani uścisnąć, a większość cudnej wyprawki przywiezionej z Zaborowa została potem przekazana potrzebującym. Na krótko uszczęśliwiła sobą swoich rodziców i odeszła od nich wcześniej, niż ktokolwiek kiedykolwiek przewidywał. Ala wbrew swoim własnym słowom nie chciała jej na to pozwolić, ale przecież nie o takim odejściu córki wcześniej myślała. W marcu Melanie niespodziewanie zachorowała na zapalenie opon mózgowych i po krótkiej chorobie zmarła, pozostawiając rodziców, ich przyjaciół i dalszą rodzinę w pełnej niedowierzania rozpaczy. Potem Ala przypomniała sobie słowa swojej bratowej i pomyślała, że Barbara miała jednak rację. Los wystawił im swój rachunek. Wyczerpali pulę szczęścia. Innymi słowy byli zbyt szczęśliwi, zbyt intensywnie szczęśliwi. Teraz nadeszła pora zapłaty za ten karnawał święta, bachanaliów i miłości. W czasie koszmarnych dni choroby córeczki ani Ala, ani Walter niczego nadzwyczajnego sobie nie uświadomili, bo jeszcze przed narodzinami małej wiedzieli, ile dla nich znaczyła. Przez te dwa miesiące, gdy z nimi była, stanowili we trójkę niepodzielną całość. To dzięki Melanie Ala nauczyła się kochać swojego męża nie tylko ciałem, ale całą pełnią duszy. Nie zmieniłaby już tego ani choroba, ani kalectwo, ani starość. To było tak oczywiste jak fakt, że rano, po każdej nocy wstaje dzień. Oczy Melanie były oczami Waltera, jej uśmiech był jego uśmiechem. Gdyby dane jej było dorosnąć, stałaby się tak samo zniewalająco uroczą osobą jak jej ojciec i zapewne jego siostra. Ala, kochając nieprzytomnie to dziecko, nie mogła nie kochać Waltera. Przecież Melanie była w pewnym sensie nim. Była też częścią jej samej. Dlatego strata dziecka nie mogła zagrozić ich miłości. To, co zaczęło się, a potem rozkwitało i dojrzewało w upale zmysłów, uczucia i pożądania, a potem w upojeniu i zachwycie rodzicielstwem, teraz, w okresie bólu i żałoby, uczyniło z nich ostatecznie doskonałą i nierozerwalną, bo duchową, jedność. Melanie zmarła w obecności obojga swoich rodziców.

Ala pierwsza odebrała dziecko z rąk doktora Dupond, a potem chodziła z maleństwem po pokoju, kołysała i cichutko nuciła kołysankę, tak jak to czyniła tyle razy w ciągu tych dwóch miesięcy w dzień, a czasami w nocy. Obecni w pokoju z przerażeniem wodzili za nią wzrokiem, a Robert, który na wiadomość o chorobie siostrzenicy wrócił do Paryża, podniósł się i był gotów podejść do siostry, obawiając się, że ta może nagle zasłabnąć. Walter był jednak przy niej pierwszy i spojrzał z niepokojem w jej pełne bólu, łez i niedowierzania oczy. Nie zemdlała jednak ani nie zasłabła, tylko zaczęła mówić łagodnie, jakby mu chciała coś wytłumaczyć. – Nie, kochany, ja nie zwariowałam. Nie musisz się o mnie bać. Tylko mi jej teraz nie zabierajcie. Dotknij jej tylko, jest taka jeszcze cieplutka i pachnie tak jak zawsze. Tylko już nie płacze i nie otworzy oczu, żeby na mnie spojrzeć. Już nie zobaczę jej ocząt, jej spojrzenia. A przecież już nas poznawała. Mnie, ciebie, Nicole i Josephine. – Kurczowo przyciskała do siebie martwe dziecko i dała się posadzić na kanapie. Czuła, że Walter obejmuje ją, i słyszała, że coś mówił. Nie rozumiała jednak ani słowa. – Taka malutka… Taka kruszynka… Tak ją bolało – powtarzała. Usłyszała czyjś straszny szloch i zobaczyła jak przez mgłę, że doktor Dupond wyprowadza z pokoju chwiejącą się na nogach Josephine. – Takie maleństwo… Tak bardzo cierpiała… – szeptała, nie wypuszczając dziecka z objęć. Dopiero gdy znużona płaczem zapadła w półsen, Robert delikatnie wyjął z jej ramion dziewczynkę i po chwili podał ją Walterowi. Walter był żołnierzem i niejedno już widział, a jednak musiał zebrać wszystkie zapasy swojej odwagi, by przytulić i pożegnać swoje dziecko. Przede wszystkim zaś nie mógł jeszcze uwierzyć i bał się, czy kiedykolwiek to do niego dotrze. Spojrzał na śpiącą Alę, której ciało cały czas niespokojnie drżało, a potem na siostrę siedzącą nieruchomo na krześle. Wtedy dopiero potwornie się przeraził. Nicole była blada i w ogóle się nie poruszała, jakby sama już umarła. Otępiały, niewidzący wzrok miała utkwiony gdzieś, w jakimś nieokreślonym punkcie. – Nicole – szepnął, bo głośniej nie był w stanie mówić, i uczynił taki ruch, jakby teraz z kolei jej chciał podać Melanie. Zauważyła jego gest i nagle zaczęła dygotać. Bardziej niż Ala, bardziej niż ktokolwiek, kogo Walter w takim stanie widział.

– Nie – wydała z siebie odgłos, który mógł być zarówno krzykiem przerażonego człowieka, jak i skowytem dręczonego zwierzęcia. – Nicole, siostrzyczko… – Nie rozumiesz? – Już nie krzyczała, ale nadal się trzęsła. – Mnie nie wolno nigdy dotykać dziecka. Pogrzeb małej Melanie odbył się trzy dni później… To był koszmarny dzień – pisał Janek w liście do Zaborowa. – Padał marcowy deszcz i była plucha. A jednak przyszło mnóstwo ludzi, chyba wszyscy znajomi Ali. Nie było tylko Raula Reneta, ale on mieszka teraz w Ameryce. Nawet nie wiem, czy ktoś go zawiadomił. Baliśmy się, czy Ala da radę, lecz nie było mowy, by jej zabronić uczestniczenia w ostatniej drodze jej dziecka. Jest w gruncie rzeczy silna, chociaż świat się jej zawalił. Nie poznalibyście jej teraz. Dzięki Bogu, nie jest sama. W tym nieszczęściu, jakie ją spotkało, w tej tragedii ma przy sobie jedynego mężczyznę pod słońcem, z jakim mogliśmy ją, ja i Robert, zostawić. Przysięgam, że gdyby jej mężem był kto inny albo gdyby nikogo tam nie miała, natychmiast byśmy ją ze sobą zabrali. Razem sobie poradzą i oby jak najszybciej doczekali się następnego dziecka. Ala niestety mało się teraz odzywa i na razie niczego się z niej nie wydobędzie, lecz wdzięczna była mnie i Robertowi za naszą obecność. Nasz ojciec jest zbyt zdruzgotany, aby ją pocieszyć, i ze względu na niego nie będziemy przedłużać naszego pobytu. Zabieramy go i wracamy do kraju. Wystarczy już Walterowi konieczność opieki nad Alą i nad własną siostrą. Nicole jest w fatalnym stanie, ale Walter twierdzi, że poradzi sobie z tym problemem. Nawiasem mówiąc, jego też byście z trudem poznali. Ala, jak już napisałem, niewiele mówi. Wczoraj jednak, gdy siedzieliśmy razem, powiedziała coś przejmującego: „Basia miała rację. Za zbyt wielkie szczęście trzeba w końcu zapłacić. Sama czuję, że dostałam od losu zbyt wiele, a nie zasłużyłam na to. Zbyt wiele dobra… I w końcu los sobie o mnie przypomniał”. Okropnie to zabrzmiało, ale może kiedyś sama wam to wytłumaczy, gdy będzie mogła pisać. Na razie chyba nie potrafi zebrać i skupić myśli, nie mówiąc o utrzymaniu pióra w dłoni. Powiedziałem jej, by tak

nie myślała, że szczęście trzeba brać pełnymi garściami, dopóki jest i o nas pamięta, nie zastanawiać się nad tym, co będzie później, nad konsekwencjami. Życie jest za krótkie, aby bać się przyjmować szczęście w obawie, że zły los przypomni sobie o nas. Zło i smutek i tak są nieodłączną częścią naszego istnienia. Ten cierpliwy facet z Biblii, Hiob, powiedział coś, co chyba jest prawdą. Że dobro przyjęliśmy z ręki Boga, więc czemu nie możemy przyjąć zła? Ala wcale nie obruszyła się na mnie, choć trochę się tego bałem, a równocześnie trochę chciałem, aby zaczęła nawet krzyczeć. Wszystko, byle wydobyć ją z tej ciszy. Ona jednak długo nic nie mówiła i kiedy chciałem już odejść i zostawić ją w jej żałobie, nagle odezwała się: – Dobrze, że to powiedziałeś, braciszku. Może któregoś dnia i ja powiem z przekonaniem: Dał Pan i zabrał Pan. Niech będzie imię Pańskie błogosławione. Dlatego jestem o nią spokojny. Potrzebuje dużo czasu, ale udźwignie ten ból. Robert także powiedział: – Dajmy im czas na żałobę. To jest konieczne, aby mogli potem do nas wrócić… Marta odłożyła list i sięgnęła po chusteczkę. Tym razem nie wstydziła się łez w obecności córki, wnuków i całej służby, która słuchała czytanych przez nią głośno wieści z Paryża. Kobiety szlochały, ale i mężczyźni patrzyli markotnie przed siebie. Pierwsza wiadomość o chorobie malutkiej Melanie spadła na Zaborów jak grom z jasnego nieba. Robert zadepeszował z Warszawy, że jedzie natychmiast do siostry. A prawie zaraz potem przyszedł list, że córeczka Ali i Waltera… Ludzie patrzyli na siebie jak oniemiali. W całym dworze zapanowała cisza, nawet w tak rozplotkowanym i pełnym gwaru miejscu, jakim była zaborowska kuchnia. O tym, by którakolwiek – Barbara czy Marta – miała jechać na pogrzeb, nie mogło być mowy. Tym bardziej nie mogły jechać do Paryża obie. Nie pozwalał na to czas potrzebny na przygotowania do podróży, organizacja ich życia w Zaborowie i poczucie, że lepiej nie robić dodatkowego zamieszania w żałobnym domu Ali i Waltera. Wystarczy, że pojechali tam doktor Matzer i jego synowie. A jednak teraz, podczas czytania listu od Janka, Marta zapragnęła tam być, wesprzeć

Alę, powiedzieć, że jest dla niej drugą córką, i ucałować jeszcze jej dziecko, choćby w trumience. Nagle zapragnęła porzucić ten swój legendarny już rozsądek, cofnąć jakimś cudem czas i jak najszybciej pojechać do Paryża. Westchnęła z rezygnacją. Nie mogła sobie na to pozwolić. W domu była już nieprzytomna z żalu, całkowicie rozdygotana i pozbawiona racjonalnego myślenia Basia. Ktoś musiał być rozsądny i twardy. Spojrzała na łkającą córkę i poczuła lekką irytację. – Naprawdę raczyłaś Alę tymi tandetnymi rozważaniami o złym losie, który przychodzi odebrać zapłatę za wielkie szczęście? – spytała nagle i o mały włos, a dodałaby: „Czy uważasz tak na podstawie własnego doświadczenia? Czy zły los upomniał się o ciebie, moja córko? Co cię właściwie złego spotkało? Masz troje dzieci, które żyją, chociaż dwoje z nich mogłaś stracić tak jak Ala. Mało tego, ty sama mogłaś umrzeć, a ocalałaś, bo gromada kochających cię ludzi albo pomagała doktorowi Rygielskiemu, albo całą noc modliła się za ciebie. Byłaś potem słaba i chora, ale czy to nazywasz złym losem? Umiesz się cieszyć swoim macierzyństwem, za które Ala i twoja własna pokojówka oddałyby teraz pół życia? Umiesz być miła dla ludzi i własnego męża, który cały czas okazuje ci takie przywiązanie? Umiesz nie biadolić nad swoim życiem i podobno złym losem?”. Nie powiedziała tego głośno, powstrzymała ją obecność służby. Basia jednak jakby usłyszała i zrozumiała słowa matki, jakby jakimś cudem do niej dotarły. Nagle zerwała się i podbiegła do dzieci, które stały przy Zosi. Niestety – uzmysłowiła to sobie – jak zwykle tuliły się do służącej. Barbara nie przejmowała się obecnością służby. Obejmowała i całowała po kolei całą trójkę. – Moje skarby – szeptała. – Jesteście… Jesteście… Nie mogła dokończyć. Przytulona do szczuplutkiego Pawełka płakała cicho. Kiedyś może powiem Ci, Alu, moja Kochana Siostro, jak było mi wtedy wstyd i żal, jak długo w nocy błagałam Boga o przebaczenie i o to, aby odwrócił ode mnie swój słuszny gniew – pisała potem w nocy w pamiętniku. Nie ma większego nieszczęścia, niż patrzeć na śmierć własnego dziecka. Przecież zawsze o tym wiedziałam i prawie to przeżyłam. Przecież błagałam doktora Rygielskiego i zmusiłam Roberta

do przysięgi, by za wszelką cenę ratowali moje dzieci, a dopiero potem mnie. Przecież wiedziałam, że nie będę mogła żyć, jeśli stracę chociaż jedno z nich. Wtedy wiedziałam, a potem zupełnie przestałam o tym myśleć. Szukałam problemów i użalałam się nad sobą, zamiast cieszyć się tym, co mam. Kiedyś może powiem Ci o tym, Alu, a może i nie powiem. Chyba za dużo mówię, a Ty może nie zawsze masz ochotę mnie słuchać. Dlaczego byłaś taka cierpliwa? Dlaczego nigdy nie kazałaś mi zamilknąć? Potem do Ciebie napiszę, teraz muszę sama wszystko uporządkować w mojej głowie. Poza tym wiem, że otrzymujecie teraz mnóstwo smutnych listów z kondolencjami albo ze słowami otuchy i nawet ich nie otwieracie. Nie macie na to siły. Tak bym Cię chciała przytulić, pocieszyć i powiedzieć, że bardzo Cię kocham. Dałabym sobie ręce poucinać, gdyby to mogło uratować Twoją dziecinę. Przecież i ja sama trzymałam ją w objęciach i kołysałam. Wciąż to pamiętam. A przecież Ty masz takich wspomnień setki! Dziś ja utuliłam do snu moje dzieci, tak jak kiedyś tuliłam Karolka. Zapomniałam już, jakie to niebiańskie uczucie, a dzieci tak szybko dorastają. To nic, że Urszulka prawie ciągle płacze. Niech płacze, byle tylko nie umilkła mi na zawsze. Przysięgłam dziś, że nigdy nie zaniedbam moich dzieci, że będę dobrą i oddaną matką, taką, jaką zawsze chciałam być. Trudny poród należy do dalekiej przeszłości, a teraz jest życie i nadejdzie przyszłość. Nie boję się już nowej ciąży. Jeśli Bóg da mi następne dziecko, to i o jego życie, jeśli trzeba, będę walczyć. Wiem, że Robert dostał propozycję odbycia kilkumiesięcznego stażu w Paryżu pod okiem wybitnego profesora w jednym z najlepszych szpitali. Wiem, że to jego marzenie, ale nie śmiał mnie prosić o zgodę na swój wyjazd, nawet nie chciał mi o tym mówić, aby mnie dodatkowo nie denerwować. Dowiedziałam się o tym od Joachima kilka tygodni temu. Jak tylko wróci od Ali, powiem mu natychmiast, że może jechać. Przecież kiedyś obiecałam mu, że go nie skrępuję sobą. Przecież kiedyś chciałam być dla niego dobra. Nie będę już narzekać. Dzięki Ci, Boże, za to, co mi dałeś, za moją codzienność.

Rozdział 50 Najpierw usłyszała za oknem śpiew ptaków, potem zobaczyła, że wszystko wokół zieleni się i kwitnie. A zatem przyszła już wiosna, był już początek maja… Jej świat zatrzymał się w marcu, w dniu śmierci Melanie. Odtąd zawsze będzie bała się każdego kolejnego marca, wtedy była tego pewna. Tymczasem był już maj, jej ulubiona pora. Wyszła wtedy przed dom i poczuła, jak słońce odbiera jej wzrok. Dotarło do niej, że od pogrzebu dziecka nigdzie nie wychodziła. Potem zobaczyła dwie starsze damy mieszkające naprzeciwko, które zawsze pilnie ją obserwowały i plotkowały zawzięcie na jej temat. Teraz skłoniły głowami i patrzyły na nią ciepło i życzliwie. Wtedy nagle zapragnęła, by znowu zaczęły kręcić głowami z dezaprobatą, jak niegdyś. Wiedziała przecież, dlaczego tak się zmieniło ich nastawienie do niej. Potem dostrzegła potwornie zaniedbany własny dom i zamarła. Jak to możliwe, że mogła mieszkać w czymś takim? Jak to możliwe, że mogła pozwolić, aby tak mieszkał Walter i aby po ciężkim dniu pracy wracał do takiego chlewu? Nie miała żalu do Josephine. Dziewczyna robiła, co mogła, ale miała na głowie wszystko, włącznie z opieką nad nią i Nicole. Tego majowego dnia zdała sobie sprawę, że Nicole wciąż przebywa z nimi i także wymaga opieki. Poza tym biedna Josephine także bardzo przeżyła śmierć małej panienki i nie umiała sama wszystkiemu podołać. Zatrudnianie dodatkowej osoby byłoby zaś zbyt dużym kosztem, a zarówno Ala, jak i Walter nie byli przyzwyczajeni do służby w domu. Potem zobaczyła smutne oczy Waltera i jego przygaszoną twarz, na której odbijały się wszystkie troski i cierpienia tych ostatnich dwóch miesięcy. Kochała te oczy, które były oczami Melanie. Kochała tego człowieka jak nigdy przedtem i zrozumiała, że będzie żyła dla niego. Będzie znowu rozmawiała i śmiała się jak dawniej… dla niego. Była martwa przez te dwa miesiące, ale wróciła do świata. Melanie umarła i nigdy już nie wróci. Nikt stamtąd nie wraca, lecz przecież oni oboje żyli! Nie od razu, lecz stopniowo i konsekwentnie budziła się z cierpienia jak z zimowego snu. Zajęła się domem, a Josephine, widząc tę zmianę u swojej pani, też jakby zaczęła nabierać ducha i energii. Wspólnie posprzątały dom i pewnego dnia przygotowały wspaniały posiłek. Gdy Walter wrócił

wieczorem z biura, początkowo nie mógł uwierzyć własnym oczom. A potem trzymał ją w objęciach i prawie modlił się z radości. Tej nocy znowu się kochali, po raz pierwszy od kilku miesięcy, i było tak wspaniale jak kiedyś, choć Ala przedtem bała się, czy nie przesadza. Czy to nie za wcześnie. Jednak pragnęła jego bliskości i okazało się, że wszelkie obawy były płonne. Pomału wracało do nich szczęście, tak jakby mała Melanie dbała o to i modliła się o to z zaświatów. Najdłużej Ala czekała z odwiedzinami małej mogiłki na cmentarzu. Bała się, że wtedy powróci ból i zapadnie się znowu w ciemność na kilka tygodni, jak poprzednio, lecz szczęśliwie tak się nie stało. Może dlatego, że poszli tam razem z Walterem, i nawet Josephine im towarzyszyła. Pewnie też dlatego, że mały grób był zadbany i pełen białych, kwitnących kwiatów. Wokół pachniały majowo ustrojone drzewa i śpiewały ptaki. To wszystko z pewnością jej pomogło. – Przychodziliście tu do niej – powiedziała z wdzięcznością do męża i Josephine. – Dzięki wam nie była tu sama… – Teraz, kochanie, twoja mama też tu będzie do ciebie przychodziła – szepnęła, głaszcząc mały, drewniany krzyż. Płakała, ale poczuła wreszcie spokój i ulgę. Tylko jedna sprawa pozostawała nierozwiązana i napełniała ich trwogą, a stopniowo i przerażeniem. Chodziło o Nicole. Ala nie od razu zorientowała się, w jak ciężkim stanie była siostra Waltera. Najpierw musiała odzyskać siebie i wrócić do żywych, niczym Persefona z Hadesu. Dopiero potem dostrzegła z pełną wyrazistością, że z Nicole został zaledwie cień człowieka. Prawie nie wychodziła ze swojego pokoju i pewnie dlatego w trakcie przeżywania własnej żałoby Ala w ogóle nie zorientowała się, że szwagierka jest cały czas w ich domu. Teraz jednak już to dobrze wiedziała i patrzyła z przerażeniem, jak Nicole wydaje się robić wszystko, by podążyć za Melanie. Nie pomagali najlepsi lekarze. Rozkładali ręce i powtarzali to samo. Głęboka melancholia, bardzo niebezpieczna, bo zagnieżdżona w głowie, w niepoznanych jeszcze tajnikach mózgu. – Choroba duszy – mówili – nie ciała. Ciało może wyleczyć medycyna. Dusza niestety sama musi znaleźć w sobie siły. Może to doprowadzić do śmierci, tym bardziej że pana siostra, poruczniku Salanger, chyba pragnie śmierci. Jedno jest pewne. Nie chce nawiązać z nami współpracy, a bez tego

nie powiodą się próby wyleczenia. Jeśli nie chce pan jej śmierci, pozostaje panu jedno: umieścić siostrę w zakładzie dla psychicznie chorych. – Mam ją zamknąć w jednym miejscu z obłąkanymi? – pytał Walter Alę, a w jego głosie czaiły się strach i rozpacz tak wielkie, że nie sposób było ich pełniej wyrazić. – Jest taka mądra i piękna. Kim stanie się po pobycie wśród takich ludzi, być może krępowana sznurami, zamykana w ciasnym pomieszczeniu, faszerowana jakimiś specyfikami? Czy nie ma innej rady? – pytał bezsilnie, aż nagle powiedział z bólem: – To już lepiej dać jej umrzeć. – Nie ma mowy – odparła energicznie Ala. – Dość już nieszczęścia na ten rok. Pomożemy jej. Porozmawiam z nią. – Z nikim nie chce rozmawiać – szepnął Walter, obejmując żonę. – Próbowaliśmy dziesiątki razy. – Ja zrobiłam to tylko raz. Nadszedł czas, bym podjęła kolejne próby. – Więc aż tak wzięła sobie do serca śmierć Melanie? – spytał Walter bezradnie doktora Dupond. Doktor potrząsnął głową i odparł: – Nie sądzę, by chodziło tylko o to, chociaż to na pewno ważna przyczyna. Panna Perrier była przy narodzinach bratanicy, pielęgnowała ją i bardzo kochała. To jednak, proszę wybaczyć, było państwa dziecko. Jest coś jeszcze i trzeba to z niej wydobyć. Co pan wie o siostrze? Czy miewała wcześniej takie załamania? – Nie mam pojęcia. – Walter pokręcił głową. – Jako dziewczynka była bardzo żywym i wesołym dzieckiem. Pozbierała się nawet dość szybko po tragicznej śmierci ukochanego ojca. – Tak… – Doktor Dupond pokiwał głową. – Lecz dla dzieci czas jest wyjątkowo łaskawy. Czy coś wydarzyło się później? – Później coraz rzadziej bywałem w domu. Niestety nic nie wiem. W dodatku nasza matka już nie żyje, więc niczego się nie dowiemy. „Później Nicole się zmieniła. Przecież sam mi to mówiłeś” – przemknęło nagle Ali przez myśl. Tak jakby doznała olśnienia. Nie rozumiała, dlaczego Walter nie wspomina o tym doktorowi. Ponieważ jednak tego nie zrobił, sama także wolała milczeć. Następnego ranka jak zwykle udała się do pokoju Nicole. Robiła to już od jakiegoś czasu, to znaczy od kiedy sama nabrała sił, by zająć się innym cierpiącym człowiekiem. Nicole nie odzywała się prawie nigdy. W dodatku

ostatnio przestała jeść, dlatego nie miała już siły, aby wstawać z łózka, ubrać się i choćby podejść do okna, co jeszcze do niedawna robiła. Tym razem jednak Ala była zdeterminowana, aby nakłonić szwagierkę i do jedzenia, i do mówienia. Nicole wychudła, zapadły się jej policzki, a oczy, tak niegdyś piękne, nabrały jakiegoś przerażającego wyrazu. Niemyte włosy splątały się w skołtuniony węzeł. „Już wygląda jak pacjentka zakładu dla obłąkanych” – pomyślała z drżeniem Ala. „Ale nie oddamy jej tam. Walter ma rację. Jeśli nie zdołamy jej uratować, umrze w naszym domu i w naszych ramionach”. – Nicole, nasza kochana, wyrzuć to z siebie. Powiedz, co cię tak dręczy. – Ala usiadła na łóżku i ujęła wychudzoną niczym piszczel rękę siostry Waltera. – Wszystko dla ciebie zrobimy, tylko nas nie zostawiaj. Nie opuszczaj nas, Nicole. Co my bez ciebie zrobimy? Głos jej się załamał, bo pomyślała znowu o Walterze. Dopiero co stracił dziecko. Czy miłość żony zdoła mu wypełnić pustkę także po stracie siostry? Nie wierzyła już, że Nicole odpowie. Zamiast tego wydało jej się, że gdzieś u wezgłowia łóżka czeka śmierć. Ala była pewna, że ją zobaczyła. Przecież znała już ten widok. A jednak, nagle, ku jej zaskoczeniu Nicole przemówiła. Jej głos był cichy i chrapliwy. – Lepiej wam będzie beze mnie. Kochacie się i będziecie mieli następne dzieci. Jeśli ja umrę, one z pewnością będą mogły żyć. – Co ty opowiadasz?! – Ala poczuła, że włosy stają jej dęba na głowie. – Melanie umarła przeze mnie – odparła Nicole. – Przez to, co kiedyś zrobiłam. – Mój Boże! Przecież ty jej nic nie zrobiłaś! Umarła, bo ciężko zachorowała. To straszne, ale czasami dzieci na to umierają. Dzieci wciąż często umierają. – Nie mówię, że zrobiłam coś złego małej Melanie. – Nicole mówiła obojętnym, ale coraz wyraźniejszym głosem. – A jednak umarła z powodu zła, które wyrządziłam wcześniej. – Boże – powtórzyła znowu przerażona Ala. – Boga w to nie mieszaj. On już wystawił mi rewers. Już jestem z nim kwita. Nie obawiaj się, więcej już wam nie umrze żadne dziecko. Oko za oko, ząb za ząb, śmierć za śmierć… jak w prawie Hammurabiego… i jak

w Starym Testamencie. Wprawdzie myślałam, że już wystarczy moja pokuta. Cóż, dla Boga była widocznie niewystarczająca. Ala milczała. Po pierwsze nic nie rozumiała, więc nie wiedziała, co mówić. Po drugie uznała, że skoro Nicole wydobyła z siebie głos, to trzeba jej pozwolić kontynuować. Nawet gdyby miała mówić rzeczy tak dziwne, tak straszne, tak niezrozumiałe. – Nie obawiaj się, nie straciłam zmysłów – podjęła znowu Nicole, mylnie interpretując milczenie Ali. – Nigdy tak trzeźwo nie myślałam. – Powiedz mi, co się stało złego w twoim życiu – rzekła cicho Ala i chciała dotknąć czoła szwagierki, ale ta cofnęła się przed pieszczotą. – Będzie ci lżej, gdy to powiesz. – Znienawidzisz mnie – odparła. – Nie proś o to. – Co ty mówisz, kochana! Ja miałabym znienawidzić siostrę mojego Waltera, ciotkę mojej Melanie?! Więc nadal tak źle o mnie myślisz?! Nicole spojrzała na nią niepewnie, a Ala natychmiast to wykorzystała. Tym razem bez przeszkód położyła rękę na rozpalonym czole tamtej i pogładziła jej wymizerowane policzki. – Cokolwiek zrobiłaś, Nicole, będziesz mi na zawsze bliska. Pomogę ci, razem przez to przejdziemy. – Nie pomożesz mi. – Nicole pokręciła głową. – Nigdy przez to nie przejdziemy. Lecz dobrze, powiem ci. Może lepiej, żebyś wiedziała. Inaczej przez resztę życia będziesz zadawać sobie to pytanie. Obiecaj jednak, że nie powiesz Walterowi. Ala zawahała się, na co Nicole nawet lekko się uśmiechnęła. – To dla jego dobra, zapewniam cię. – Dobrze, kochana. Nicole chwilę milczała, jakby próbowała zebrać myśli w zmęczonej głowie, jakby zastanawiała się nad doborem odpowiednich słów, jakby nie wiedziała, od czego zacząć. – Walter opowiadał ci, że po śmierci mojego ojca mama ponownie wyszła za mąż? – spytała. – Tak – potwierdziła Ala i nagle dotarło do niej, o czym Nicole chce jej powiedzieć. Serce się jej ścisnęło, ale słuchała dalej. Słuchała, chociaż w zasadzie już wiedziała. Nie mogła jednak zdradzić przed Nicole, że zna tę sprawę. Poza

tym ona nareszcie zaczynała wychodzić ze swojej skorupy. Jakież było jednak zdumienie Ali, gdy nagle siostra Waltera spytała ją: – Czy Walter mówił ci o moim ojczymie? O tym, jak mnie traktował? Ala zawahała się po raz drugi, bo nie była pewna, czy Walter, opowiadając jej o tym, nie naruszył tajemnicy, czy Nicole pozwoliła mu o tym mówić. Ona jednak tym razem poprawnie zinterpretowała jej milczenie. Nie gniewała się jednak i nie zamknęła powtórnie w swoim kokonie. Widać było nawet, że jest rada, że nie musi tych spraw wyjaśniać. – Wiem, że twój ojczym nie kochał cię tak, jak powinien, nie jak córkę, czy nawet pasierbicę – szepnęła Ala, starając się ukryć emocje. – Na szczęście nic gorszego się nie stało, bo opuściłaś ten dom. Uciekłaś aż za ocean. – Uścisnęła dłoń szwagierki i dodała już głośniej: – Dobrze zrobiłaś, Nicole, jesteś bardzo dzielna. Nicole jednak wysunęła dłoń z jej uścisku i usiadła na łóżku. Gestem dała do zrozumienia, by jej teraz nie dotykać i nie przerywać. Ala natychmiast to zrozumiała i odsunęła się na sąsiednie krzesło. Wiedziała, że teraz Nicole zbiera się na odwagę, aby wszystko opowiedzieć i być może będzie to jedyna taka okazja. Nie należało jej rozpraszać. – Walter powiedział ci tyle, ile sama mu przekazałam. Jednak nie mówiłabym mu nawet tego, gdyby nie jego decyzja, że mamy wyjechać do Ameryki na pogrzeb matki. Nie było mowy, bym tam wracała choćby na jedną, krótką chwilę. Dlatego musiałam mu powiedzieć część prawdy. I ta część wywołała u niego furię. Co by zrobił, gdyby dowiedział się wszystkiego? Ala już wiedziała. Nie mogła się opanować, zakryła twarz rękami, chociaż bała się, że Nicole znowu zamilknie. Właściwie jednak… co mogła jeszcze dodać? – Tak, Alice – mówiła Nicole spokojnie. – Nie opuściłam domu na czas. Zdążył mi to zrobić. Dziś wiem, że byłam naiwna, sadząc, że da mi spokój, że się nie ośmieli. Ośmielił się. Wykorzystał to, że pewnego razu matka wyjechała i byliśmy sami w domu. Zapytasz, dlaczego zgodziłam się zostać z nim sama. No cóż, miałam niespełna szesnaście lat i nie przypuszczałam, że on zrobi mi coś złego. Nawet gorzej, był taki czas, że imponowało mi, że taki mężczyzna zwraca na mnie uwagę. Podobał się kobietom, zdradzał matkę na każdym kroku, a ona udawała, że nic nie widzi. Byłam na nią zła,

że jest taka głupia i wszyscy dookoła się z nas śmieją. Miałam nadzieję, że może jednak zauważy, że Tom interesuje się mną, i to przywróci jej rozum. Ona jednak dalej albo udawała, albo wmówiła sobie, że nic nie widzi. Chociaż raczej udawała, tylko że zamiast zabrać mnie i od niego odejść, zaczęła odnosić się wrogo do mnie. Najwidoczniej uważała mnie nie za córkę ale za rywalkę. Tym bardziej byłam na nią zła. Musiała pewnego razu wyjechać na pogrzeb jakiejś swojej przyjaciółki i nie było jej cały dzień. Wtedy to się stało. Nie mogę, nie będę opowiadać szczegółów. – Głos Nicole zadrżał, ale opanowała się. – Miałam wtedy nadzieję, że nastąpi koniec świata. Nie wiedziałam, co robić. Komu powiedzieć? A może milczeć? Może już więcej tego nie zrobi? Niestety, zrobił. Ile razy? Nie wiem. W końcu przestałam liczyć. Nawet mnie nie pytaj, do ilu razy jednak doliczyłam. Potem nie przejmował się nawet, czy matka jest w domu, czy nie. A ona dalej nic nie widziała. Albo udawała. W każdym razie traktowała mnie coraz gorzej. Spokój miałam tylko wtedy, gdy w odwiedziny przyjeżdżał Walter, i czasami myślałam, aby powiedzieć jemu. Tom domyślił się, że zamierzam to zrobić, i powiedział mi, żebym nawet nie próbowała. „Gotów uwierzyć w te twoje bzdury i zrobi coś głupiego – mówił – a potem pójdzie na szubienicę albo wykończą go w jakimś pudle”. Przestałam spotykać się z przyjaciółmi. Tylko Claire, moja najbliższa koleżanka z sąsiedztwa, nie dała się odsunąć. Jej w końcu powiedziałam… Była wychowana wśród gromady starszego rodzeństwa i w jej rodzinie sprawy płciowe nie były tematami tabu. Gdy powiedziałam, że źle się czuję i jakie mam objawy, od razu zgadła. Wiedziała też, że dwadzieścia mil dalej na zachód od naszej miejscowości jest taka jedna, do której czasami jeżdżą kobiety po pomoc. To wprawdzie tajemnica i te kobiety to przeważnie damy z półświatka. Czy jednak był wybór? Pojechałyśmy tam we dwie, choć musiałam nakłamać w domu, że jadę z Claire i jej dorosłymi kuzynkami na wycieczkę. Tamta kobieta wszystko potwierdziła. Byłam w ciąży, Alice. Ala milczała i już wiedziała, że nie musiała Nicole niczego przysięgać i obiecywać. To było jasne, że Walter nigdy nie może się o tym dowiedzieć. Tak jak Raul nie mógł dowiedzieć się o tym, co stało się kilka lat temu w Zaborowie. Chociaż były to sprawy nieporównywalne. – Od razu zrobiła mi zabieg – mówiła dalej Nicole. – Nie było to łatwe, bo podobno… najwłaściwszy czas, jak się wyraziła, minął. Chyba tak było,

bo zdążyłam jeszcze zobaczyć, że Claire zwymiotowała, gdy zajrzała do wiadra. Widocznie… moje… dziecko było już… takie… – Nagle Nicole zaniosła się ciężkim, chrapliwym kaszlem. Ala zerwała się na równe nogi i czym prędzej przystawiła jej ręcznik leżący na toaletce. Nicole nie miała czym wymiotować, dlatego dusiła się i krztusiła. – Moja kochana – wyszeptała Ala, chociaż obawiała się, że wyrażanie współczucia może dodatkowo zdenerwować Nicole. Ta jednak była zdecydowana powiedzieć jej wszystko. Tama została ostatecznie zerwana i pozostawało już tylko kontynuować ten potok słów. – Zostałam tam przez dwa dni, a Claire wiernie mi towarzyszyła. Jej kuzynki wypełniły swoje zadanie solennie, poświadczając potem, że cały czas przebywałyśmy na wspólnej wycieczce. Dłużej jednak niż dwa dni zostać u tej kobiety nie mogłam, chociaż ona sama starała się mnie zatrzymać nawet za darmo. Uważała, że umrę w drodze powrotnej. „Bardzo dużo krwi straciłaś” – mówiła. Była pewna, że skończę w szpitalu, i błagała mnie, abym tylko jej nie wydała. Wracałyśmy z Claire, a moja przyjaciółka była tak samo blada jak ja. Odprowadziła mnie do domu. Nigdy tego nie zapomnę. Wyszedł nam na spotkanie Tom, uśmiechnięty, męski i uroczy jak zawsze. Jak mówiłam, podobał się wszystkim kobietom. Claire też, bo wcześniej, gdy jeszcze nie znała prawdy, nieraz mi mówiła, że za Tomem poszłaby do piekła. Teraz jednak wyleczyła się z niego skutecznie. „Nareszcie wróciłaś, słoneczko, pusto tu było bez mojej córeczki” – powiedział do mnie Tom. Błagałam wtedy Boga o śmierć, ale Claire podeszła do mojego ojczyma i powiedziała, żeby trzymał się ode mnie z daleka. Roześmiał się i kazał się wynosić. A ona, Alice… ciągle to widzę… A ona powiedziała: „Zabiję cię, ty bydlaku, jeśli ją dotkniesz. Zabiję i spalę twoje flaki w ogniu”. Odpowiedział: „Ty mała dziwko, wynoś się stąd”, a ja widziałam, że nie był już taki pewny siebie. Kilka dni później Claire dała mi pieniądze, sprzedała jakiś swój pierścionek i miała oszczędności. I kazała mi uciekać z tego piekła najszybciej, jak się da. Resztę pieniędzy pożyczyła od zamężnej kuzynki. Zapakowała mnie na statek do Europy i życzyła szczęścia. Kazała mi się uczyć, bo przedtem zawsze miałam najlepsze stopnie i byłam jedyną dziewczyną w szkole z osiągnięciami z matematyki i przedmiotów przyrodniczych. Do niej pierwszej napisałam, że jestem już we Francji. Więcej nie

korespondowałyśmy, bo Claire uznała, że tak będzie bezpieczniej. Tak więc widzisz, Alice, że to ona była dzielna, a nie ja, jeśli chodziło o ucieczkę. Ja nie byłam zdolna do niczego. – Dobrze, że mi powiedziałaś – odezwała się nieśmiało Ala, lecz Nicole jej przerwała. – To nie koniec, jeszcze nie rozumiesz. We Francji nie wiedziałam, co robić. Wprawdzie Claire namawiała mnie, żebym studiowała, ja jednak nie miałam pojęcia, jak to załatwić, gdzie mieszkać i skąd wziąć pieniądze. Te, które dostałam od mojej przyjaciółki, w większości pokryły koszty biletu do Southampton, a potem do Paryża. Poszłam więc do kościoła, do spowiedzi, a ksiądz skierował mnie do zgromadzenia karmelitanek w Lisieux. Uważał, że to przyniesie mi ukojenie, spokój, a przy okazji odpokutuję grzech dzieciobójstwa. Też tak wtedy myślałam, chociaż matka przełożona miała wątpliwości po rozmowie ze mną. Zostałam tam jednak i wytrzymałam cały miesiąc. Niewiele brakowało, a zostałabym postulantką i kiedyś w końcu złożyłabym śluby. Odbywałabym po dziś dzień pokutę, a może bym już nie żyła. Nie wytrzymałam tam jednak. Nie dlatego, że jedzenie było niedobre albo reguła zbyt surowa. Zwyczajnie tęskniłam do świata i pragnęłam się uczyć. Zakonnice podtrzymały mnie w tej potrzebie powrotu. „Nie masz powołania, dziecko” – powiedziała przełożona i wyjaśniła mi, że jeśli wrócę do życia świeckiego, a zachowam celibat, to tak, jakbym odbywała tę moją pokutę. Bóg to przyjmie ode mnie jako zadośćuczynienie za śmierć mojego nienarodzonego dziecka. Pomyślałam, że to nic trudnego. Na samą myśl o byciu z mężczyzną ogarniały mnie wymioty, wspomnienia miałam jak najgorsze. Chyba potrafisz to sobie wyobrazić. Wróciłam do Paryża i już nie czułam się taka zagubiona. Poznałam kogoś, kto przedstawił mnie twojemu przyjacielowi Raulowi Renetowi. On znalazł dla mnie miejsce w twoim domu, gdzie mogłam mieszkać w zamian za prowadzenie twojego gospodarstwa. Znalazł mi też pracę, dzięki której miałam pieniądze na studia. Życie zaczęło się układać. Nie mogłam wprawdzie znieść tego bezustannego rozgardiaszu u ciebie, tej gromady młodych ludzi zapatrzonych w ciebie, tej niefrasobliwości, z jaką traktowałaś ich i swoje życie. Bałam się, by nie spotkał cię mój los, na szczęście jednak twoi znajomi potrafili nie przekraczać pewnych granic. Nie cierpiałam także ich spojrzeń kierowanych w moją stronę. Widziałam w tym niebezpieczeństwo, czasami umierałam

wręcz ze strachu, że nie skończy się na spojrzeniach. – Nic by ci nie zrobili – uspokoiła ją Ala, jakby to nadal mogło być problemem. – Jesteś bardzo piękna i dlatego chcieli cię adorować. To byli w gruncie rzeczy dobrzy i przyzwoici młodzi ludzie. – Oczywiście – przytaknęła Nicole. – Potem to już wiedziałam, ale początkowo bałam się potwornie. Zresztą na zajęciach było podobnie. Niełatwy jest los dziewczyny, która chce studiować na wydziale pełnym młodych mężczyzn. Nawet niektórzy profesorowie patrzyli na nas, nieliczne studentki, jak na kobiety z dzielnicy rozpusty. Nie wytrzymałabym tego i wróciłabym z powrotem do klasztoru, gdyby nie spotkanie, a potem przyjaźń z twoim bratem. Robert był dla mnie jak balsam na krwawiącą ranę, taki spokojny, wyciszony i zatopiony we wnętrzu swoich myśli i marzeń. Był taki jak ja. To nawet nie było podobieństwo, my byliśmy po prostu tacy sami. Mogłam przebywać z nim bez obaw, że będzie oceniał atuty mojego ciała. To go chyba wcale nie interesowało. Ważniejsze było, że odkryliśmy wspólnotę naszych zainteresowań, że łączyły nas wspólne pasje i chęć ich pogłębiania. Po raz pierwszy w życiu miałam z kim rozmawiać o tym wszystkim. To znaczy, byli wcześniej ludzie, którzy mnie kochali i otaczali troską… Mój zmarły tragicznie ojciec, mój brat i Claire. Ale oni nie rozumieli moich zainteresowań i gubili się, gdy próbowałam o tym mówić. Ala znowu poczuła wyrzuty sumienia, gdy przypomniała sobie, ile żartów ona i inni stroili sobie z tej dziwaczej ich zdaniem przyjaźni między Robertem a Nicole. Czy jednak naprawdę Robert nie dostrzegał urody tej dziewczyny? Przecież był wtedy młodym i – jak pokazało potem życie i opowiadała w swoim czasie Basia – niepozbawionym temperamentu chłopakiem. Nie mogła się powstrzymać, by teraz o to nie zapytać. – Powiedz mi, Nicole… naturalnie jeśli chcesz… Czy łączyło was wtedy coś więcej? Czy nie postrzegałaś go… To znaczy… czy podobał ci się… – Zaplątała się w tym pytaniu i chętnie by je cofnęła. Żałowała swojej ciekawości tak bardzo, że szybko szepnęła: – Przepraszam. – Nie masz za co przepraszać – odparła spokojnie Nicole. – Twój brat poprosił mnie wtedy o rękę. Czułam, że byłoby nam razem dobrze, gdyby nasze małżeństwo ograniczyło się do wspólnej pracy, przyjaźni i rozmów. Niestety, tego nie mogłam wymagać, więc odmówiłam. Powiedziałam mu, że go nie kocham, że chcę poświęcić się nauce, może zrobić jakąś karierę

w tej dziedzinie.

A małżeństwo i

rodzina skutecznie

by

mi

w tym

przeszkodziły. Byłam gotowa nawet mu wmówić, że popieram ruch sufrażystek, byleby dał już temu spokój. Zobowiązałam się przecież do życia w czystości, aby odbyć pokutę, a poza tym nie mogłam… Nie mogłam, Alice… Robiło mi się słabo na samą myśl o tym… Robert mnie zrozumiał i poprosił o kontynuowanie naszej przyjaźni. Nie znał oczywiście najważniejszych powodów mojej decyzji i nigdy nie pozna. Czy to rozumiesz? – Tak. – Ala skinęła głową. – Ode mnie nigdy się nie dowie. Walter także. Bała się, co jeszcze powie Nicole. Czuła nieznośny ból głowy i zapragnęła wyjść na zewnątrz. Nie mogła jednak tego zrobić. Obiecała przecież siostrze Waltera, że jej pomoże. – Odeszłaś potem nagle z mojego domu… – przypomniała sobie – a potem podobno byłaś w szpitalu? – Tak, tylko Robert o tym wiedział, chociaż nie znał powodów i szczegółów. Po jego wyjeździe nie mogłam już znaleźć sobie miejsca w twoim domu. W dodatku pogłębiły się u mnie problemy, które właściwie miałam cały czas po aborcji. Często bez powodu krwawiłam, nękały mnie bóle. Zgłosiłam się do szpitala. Lekarze bez trudu zorientowali się, co zrobiłam w przeszłości. Nie byli zbyt mili, zwłaszcza jeden, starszy. Podobno jego żona kilka razy poroniła i nie doczekali się dziecka. Nie traktował mnie z atencją, delikatnie rzecz ujmując. Powiedział, że spróbują ulżyć moim cierpieniom, bo taki mają obowiązek, ale stan moich narządów po aborcji nie pozostawia wątpliwości. Nigdy nie będę już matką. Mam to sobie zapamiętać i dobrze mi tak. Taki mniej więcej był sens jego werdyktu. – To było okrutne z jego strony – oburzyła się Ala. – Ach, nie, daj spokój. – Nicole machnęła niedbale ręką. – Ja potrafię go zrozumieć. Mała puszczalska pannica pozbyła się dziecka, podczas gdy on i jego żona daremnie czekali na swoje własne. – Na litość boską, przecież nie byłaś małą… – Lecz źle pokierowałam własnym życiem. Byłam bezrozumnym, tępym stworzeniem. Powinnam bronić się przed Tomem, szukać pomocy, zmusić może matkę, żeby przestała udawać aż tak głupią, a przede wszystkim nie wpadać w panikę i nie pozwolić na zabicie dziecka! – Nicole nagle ogarnął gniew i wzburzenie.

To jednak sprawiło, że otępienie i poczucie beznadziei wreszcie zniknęło z jej twarzy. Ala zrozumiała, że i szwagierka uczyniła wreszcie ten pierwszy krok, aby powrócić z doliny cieni. – Nicole, teraz to wszystko rozumiesz – powiedziała uspokajająco. – Ale teraz masz dwadzieścia trzy lata, a nie szesnaście czy siedemnaście, jak wtedy. Skąd wtedy mogłaś to wszystko wiedzieć? Wiele dziewcząt w tym wieku nawet nie wie, skąd się biorą dzieci, a już na pewno większość nie ma pojęcia, jak się zachować po ślubie w sypialni z własnym mężem. – Umilkła, napotkawszy spojrzenie Nicole, ale już wolała nie rozwijać tego wątku. – Nie twierdzę, że nie ponosisz żadnej winy – powiedziała, jakby kontynuując poprzednią myśl – ale kto inny doprowadził cię do tego. I niestety, byli to ludzie, którzy powinni cię kochać jak córkę i dbać o twoje bezpieczeństwo. Wycierpiałaś już swoje i odpokutowałaś. Jestem pewna. – A jednak, Alice, zrobiłam coś jeszcze – szepnęła Nicole i opadła z powrotem na poduszkę. Nie patrzyła na Alę, lecz w okno i mówiła bardziej do siebie niż do bratowej. – W dniu, gdy urodziła się Melanie, a ty, Walter i wasze dziecko spaliście razem w waszej sypialni, rozmawiałam długo z twoim bratem. Rozmawialiśmy tak jak dawniej, jakby nie było tych lat, które nastąpiły, gdy przestaliśmy się widywać. Jakby on nie był żonaty, jakby nie był ojcem trójki dzieci. – Nie widzę w tym nic dziwnego. Przeciwnie, cieszę się, że to słyszę – odparła Ala, lecz nagle chwycił ją jakiś lęk. Zaczęła bać się tego, co jeszcze miała do powiedzenia Nicole. Tamta zaś mówiła dalej, zatopiona we własnych wspomnieniach, i jakby nie słyszała słów Ali. – Trzymaliśmy się za ręce. Sama nie wiem, tak jakoś wyszło. Nagle pomyślałam, że może Robert był mi jednak przeznaczony. Dotyk jego ręki i jego bliskość nie przerażały mnie, nie wywoływały żadnych złych wspomnień i skojarzeń. Nigdy wcześniej, nawet jeden raz nie dotknęliśmy się. Wcześniej, kilka lat temu były tylko rozmowy. Nawet wtedy, gdy mi się oświadczył. A tego wieczoru, po narodzinach Melanie, pomyślałam, że to jedyny mężczyzna, z którym potrafiłabym być… intymnie. Wystraszyłam się, bo to tak, jakbym tą myślą złamała ślub czystości. Zapytałam go szybko o rodzinę i dzieci… Ale może było już za późno… A dwa miesiące później Melanie umarła. Oko za oko, ząb za ząb…

– Przestań – przerwała zduszonym głosem Ala. – Jak możesz wierzyć w podobne bzdury?! Zresztą Melanie była moim dzieckiem, nie twoim. Jedno z drugim nie ma związku. Słowa Nicole obudziły w niej wspomnienia tamtego dnia i tamtego wieczoru. Obudził ją wtedy płacz noworodka, a gdy otworzyła oczy, zobaczyła śpiącego na fotelu Waltera. Był tak znużony, że nawet nie usłyszał dziecka. Zebrała się wtedy, podniosła i utuliła córeczkę. Wtedy w pełni do niej dotarło, że jest matką i tych dwoje to najważniejsze osoby w jej życiu. Co ją mogło obchodzić, że Nicole i Robert trzymali się wtedy za ręce! Nawet gdyby naprawdę robili wtedy coś więcej, jakie to mogło mieć znaczenie?! Skuliła się i wybuchnęła płaczem i początkowo nawet nie czuła, że Nicole podnosi się z łóżka i obejmuje ją. – Wybacz mi, wybacz, Alice – powtarzała bezradnie. – Odeszła tam, skąd się nie wraca – łkała Ala. – Prawie poszłam za nią, ale ona widocznie nie chciała mi na to pozwolić. Może wiedziała, że jestem teraz potrzebna jej ojcu? Jak wyglądałoby jego życie, gdybyśmy odeszły obie? – Wiem, Alice – odparła z wysiłkiem Nicole. – Ty też nie odchodź. Jesteś nam potrzebna, Nicole. Twoja strata dla Waltera byłaby nie do zniesienia. – On najbardziej kocha teraz ciebie. – Inaczej, po prostu kocha mnie inaczej. Ty pojawiłaś się w jego życiu przede mną. Trzymały się długo w objęciach, mówiąc coś gorączkowo jedna do drugiej, czerpiąc od siebie siły. Gdy Ala opowiedziała Nicole o propozycjach lekarzy dotyczących zakładu dla obłąkanych, ta nagle roześmiała się. Po raz pierwszy od miesięcy. – Nie szukajmy śmierci, Nicole – rzekła wreszcie Ala. – Ona i tak w końcu upomni się o nas. Ze zgrozą spojrzała na wezgłowie łóżka, gdzie jeszcze czas jakiś temu zdawało jej się, że widzi ponure śmiertelne widmo. Lecz teraz nie było tam nikogo. * Na początku czerwca Nicole czuła się już tak dobrze, że wróciła do Awinionu, i to pomimo protestów Ali i Waltera.

– Muszę wracać do domu, by przekonać się, ile brudu pojawiło się na meblach i podłodze, ile myszy tam się zalęgło – perswadowała pogodnie. – Jeśli się jednak okaże, że Raymond wyrzucił mnie w końcu z posady, wrócę tu z pewnością. – Oby tak się stało – odparł wreszcie Walter. – Sam bym cię wyrzucił na jego miejscu. Poza tym nie wiem, czy czujesz się na tyle silna, by podołać wszystkiemu w pojedynkę. – Czuję się silna, bez obaw. – Powinnaś mieszkać i pracować w Paryżu. Ala też jest tego zdania. Tyle osiągnął, że obiecała zastanowić się nad tym. Ali brakowało szwagierki, lecz nie walczyła z jej pomysłem powrotu do Awinionu, jak robił to Walter. Wiedziała, że Nicole chodziło też o zbliżający się przyjazd Roberta. Zamierzał przybyć do Francji w połowie lipca w związku z propozycją przyjęcia bardzo obiecującego stażu, a Nicole wolała na razie nie odnawiać z nim kontaktu. Oczywiście zobaczą się za jakiś czas, ale do owego czasu panna Perrier wolała uspokoić do końca serce, myśli i nerwy. A także uczucia. Poza tym Ala podejrzewała, że i Robert nie był obojętny na jej szwagierkę. Opowieść Nicole o godzinach ich wspólnej rozmowy a także trzymaniu się za ręce mimo wszystko Alę zastanawiała. Wtedy, gdy Nicole jej to wyznała, Alę trapiły inne sprawy. Teraz także i ona czuła lekki niepokój. Oczywiście Walter o niczym się nie dowiedział. – Przyjedź, kiedy tylko zechcesz – mówiła jednak, żegnając Nicole na dworcu. – Mimo wszystko pomyśl o możliwości pracy naukowej w stolicy. Nicole obiecała, że pomyśli, ale była tak pogodna i pełna optymizmu, że Salangerowie pożegnali się z nią bez obaw. Wróciła jej olśniewająca uroda i ten niezwykły, tajemniczy urok, jaki mają osoby o bogatym życiu wewnętrznym. Nawet odwiedziny grobu małej bratanicy, na które w końcu zdecydowała się przed wyjazdem, nie zachwiały jej dopiero odbudowanej równowagi. – Jesteś cudotwórczynią, ona żyje tylko dzięki tobie – mówił Walter do żony, trzymając ją w nocy w objęciach. – To ty powinnaś być lekarzem, a nie ta gromada bufonów, którzy chcieli ją zamknąć w zakładzie. – Czy robiłabym jednak to tak dobrze, jak to? – spytała przekornie, całując go. – Ty wszystko robisz najlepiej – odparł Walter.

Tego lata mieli zostać w Paryżu. Po pierwsze chcieli być blisko Melanie, blisko jej mogiłki. Po drugie – tu, w tym mieście, poznali się kiedyś, pobrali, tu narodziło się ich szczęście, tu przeżywali swoją żałobę, tu dochodzili do siebie po bolesnej stracie dziecka i wreszcie tu w sposób szczególny czuli się u siebie. Wszyscy ich bliscy i przyjaciele to rozumieli i nie próbowali sugerować im żadnego wyjazdu ani zmiany otoczenia. Po trzecie – w połowie lipca spodziewali się przyjazdu Roberta.

Rozdział 51 Latem 1914 roku Europa oszalała… Nie stało się to jednak od razu. Gdy na pierwszych stronach gazet ukazała się napisana wielkimi literami wiadomość o zabójstwie następcy tronu Austro-Węgier, arcyksięcia Ferdynanda Habsburga i jego małżonki, początkowo zapanowała nerwowa atmosfera, choć nie brakowało też takich, którzy niespecjalnie przejęli się tą wieścią. – To lokalna, bałkańska sprawa – stwierdził René podczas spotkania na Montmartre. – Będzie z tego co najwyżej kolejna bałkańska wojenka. Cóż to jest wobec huraganu, który niebawem czeka nasz dom? Miał na myśli fakt, że we wrześniu Dominique spodziewała się drugiego dziecka. Chciał jeszcze coś dodać na ten temat, ale trącony łokciem przez żonę spojrzał szybko na Alę i Waltera i poczuł się nieswojo. Był na siebie wściekły, że nie pomyślał o ich żałobie. Jak jednak mógł o niej pamiętać, skoro widział ich tak bardzo w sobie zakochanych! Był niemal pewien, że wkrótce i oni ponownie zostaną rodzicami. Ala jednak nie przejęła się słowami René i nie zauważyła ostrzegawczego gestu Dominique. Patrzyła pełna złych przeczuć na Waltera, który nie podzielał optymizmu reszty towarzystwa. Niewiele chciał o tym mówić, a pewnie też i nie mógł dzielić się swoimi spostrzeżeniami, a tym bardziej informacjami, ale ona umiała dostrzec jego niepokój. – Podobno Serbowie nawet nie kryją radości z tego, co się stało – zauważył ich kolejny znajomy, Ricardo. – Za to Chorwaci i muzułmanie zachowują lojalność wobec naddunajskiej monarchii. Mój brat, który przebywa tam jako dziennikarz, napisał mi, że Chorwaci i muzułmanie chodzą po ulicach Sarajewa i wrzeszczą antyserbskie hasła. – Zwykła bałkańska awantura. – René ponownie pokiwał głową. – Niepotrzebnie tak się to nagłaśnia. Politycznych morderstw na zlecenie w ostatnim dziesięcioleciu nie brakowało i nie miały one wielkich następstw. Tu zaś doszło do awantury wywołanej przez bandę dzieciaków, bawiącą się w spiskowców. Ile lat ma ten smarkacz, Gawriło Princip? Osiemnaście? Dziewiętnaście? – Pamiętaj, że za Serbią stoi Rosja – odezwał się ostrożnie Ricardo –

a Francja jest w sojuszu z Rosją. – Arcyksiążę nie był popularną osobą na dworze w Wiedniu – rzekł Michel, następny w towarzystwie. – A Węgrzy go wprost nie cierpieli. Austriacy nie mogą przecież ignorować nastrojów węgierskich. Ogłosili w monarchii żałobę, potrząsną dla postrachu szabelkami w kierunku Belgradu i cała sprawa rozejdzie się po kościach. Lepiej się napijmy. Twoje zdrowie, Dominique, skoro ty pić nie możesz. I zdrowie Ali, aby zawsze była taka piękna. Alice, co ty taka blada?! Może i ty już pić nie możesz? – Błysnął zębami w szelmowskim uśmiechu. Ala potrząsnęła głową, z trudem zdobywając się na odwzajemnienie uśmiechu. Miała wrażenie, że Walter coś wie, i umierała z trwogi. Dominique jednak nie odczuwała strachu. – Szkoda mi arcyksięcia i księżnej Zofii – zauważyła. – Chociaż nie byli specjalnie atrakcyjną parą. Widziałam ich fotografie i rozczarowałam się. Nie tak wyglądają bohaterowie wielkich miłości, przełamujący opór cesarskiej rodziny w kwestii swego małżeństwa, a potem umierający tragicznie na oczach tłumów. – Nie zapominaj, że osierocili troje dzieci – odezwała się lodowatym tonem Ala. Uwaga Dominique szczególnie ją rozdrażniła, miała już zresztą wyjątkowo napięte nerwy. Uspokoiła się dopiero, gdy przyszła wiadomość z Zaborowa, a także list od Janka z Warszawy. Okazało się, że polskie elity w Galicji w zasadzie prawie wcale nie przejęły się śmiercią Franciszka Ferdynanda. Nie był to też pierwszy udany zamach na przedstawicieli władz w ogóle, na monarchów i premierów także w innych częściach Europy. Ich piękna epoka znała przecież od dziesięcioleci także taki sposób prowadzenia polityki. Niestety. Wielkie konflikty z tego powodu nie wybuchały. A zatem żyli spokojnie dalej. Prawie nikt nie przewidywał jeszcze najgorszego. Walter wprawdzie milczał, jeśli chodziło o polityczne przewidywania, ale inni funkcjonowali jak dawniej. Zaczynało się lato, ludzie planowali wakacje. Na letnią kanikułę wybierał się, kto tylko mógł. Naturalnie o wyjeździe wakacyjnym nie było mowy w Zaborowie, gdzie obie dziedziczki nie zamierzały wypuszczać steru z rąk.

Zaczynamy żniwa – pisała Basia. – Mnóstwo pracy, jak zwykle o tej porze roku. sezonowych.

Przyjmiemy

być

może

dodatkowych

pracowników

Piękne lato nie sprzyjało potrząsaniu szablami, nie mówiąc o tym, że monarchowie byli w zasadzie rodziną, i to w dosłownym tego słowa rozumieniu, gdyż za przyczyną licznego potomstwa zmarłej przed laty królowej brytyjskiej, Wiktorii, stanowili bliskie kuzynostwo. Gdzie w tych warunkach mówić i myśleć o wojnie?! Panowało poczucie niezmąconego spokoju i bezpieczeństwa, które wreszcie udzieliło się i Ali. Przestała odczuwać lęk, tym bardziej że w połowie lipca, tak jak to było ustalone, przyjechał na kilka miesięcy Robert. Nie zostawiłby rodziny, gdyby miało stać się coś złego. – Nawet mój stryjaszek powiedział, że narodami bałkańskimi nie warto się przejmować – oświadczyła pewnego razu Josephine, odkładając gazetę. – Tam, na Bałkanach, podobno to normalne, że albo zabijają, albo dają się zabijać. Nasza prasa za bardzo goni za sensacjami. „Straszna ze mnie panikara” – myślała wtedy ze skruchą Ala. „Tak mi wstyd, że psułam tym każde spotkanie z przyjaciółmi. Już wszystko w porządku, już nie odezwę się takim tonem ani do Dominque, ani do nikogo innego”. Jednak w drugiej połowie lipca atmosfera zaczęła się powoli zmieniać. Stąd niepokój, jaki wywołała ogłoszona niemal w tym samym czasie informacja o wystosowaniu przez Wiedeń bardzo ostrego ultimatum pod adresem Serbii. Austria wyraźnie liczyła na wojnę i szykowała się do niej. – Pomyśleć, że jeszcze do niedawna ludzie w całej niemal Europie solidaryzowali się z Wiedniem – zauważyła ponuro Ala. Znowu zaczęła się bać. – Solidaryzowaliśmy się przeciwko królobójcom – przyznał Ricardo. – Płakaliśmy nad parą zamordowanych, kochających się małżonków i ich osieroconych dzieci. Jednak teraz sprawa wygląda inaczej. Tak sformułowane ultimatum sprawia, że zaczynamy z kolei lubić dzielnych Serbów. – Serbia nie ma wyjścia, musi przyjąć te warunki – zauważył Robert. Istotnie, 25 lipca, tuż przed upływem terminu ultimatum, Serbowie wręczyli odpowiedź posłowi austriackiemu. Przyjęli dziewięć z dziesięciu

punktów

noty.

Austriacy

nie

przyjęli

tego

do

wiadomości

i

stosunki

dyplomatyczne między dwoma krajami zostały zerwane. Teraz wydarzenia potoczyły się już szybko. Każdy dzień przynosił nowe sensacyjne wieści i powodował niesłychane wprost rozpolitykowanie. Czy ktoś się znał na polityce i strategii wojskowej, czy też był w tych dziedzinach laikiem, każdy nagle stawał się ekspertem. Każdy gotów był doradzać sztabom generalnym, premierowi i parlamentarzystom. Już trzy dni później, 28 lipca, Austria wypowiedziała wojnę Serbii. U nas nadal wszystko w porządku – pisała Basia do Roberta. – Dzieci są zdrowe, mamy mnóstwo pracy. Zwyczajny sezon żniw. Nie musisz się o nic niepokoić. Nie przerywaj stażu, dajemy sobie radę. Błagam, nie pozwól mu wyjeżdżać z Paryża – pisała natomiast do Ali. Monarchia wypowiedziała wojnę i spodziewamy się mobilizacji. Jesteśmy poddanymi Austrii, nie chcę, aby Robert był w tym czasie w kraju. Tym bardziej że poza oczekiwaniem na mobilizację nie odczuwamy żadnego innego niepokoju. Naprawdę dajemy sobie radę ze wszystkim. Listy Basi przyszły do Paryża już wtedy, gdy mobilizację w obronie Serbii ogłosić zdążyła Rosja. Niemcy stanęły murem za Austrią i zażądały odwołania mobilizacji przez Rosję, co naturalnie nie mogło być przyjęte przez monarchię Romanowów. Pierwszego dnia sierpnia Niemcy wypowiedziały wojnę Rosji. Sytuacja rodziny Matzerów na ziemiach polskich nagle się skomplikowała. Joachim mieszkający w Warszawie był poddanym rosyjskim. Zaborów, podobnie jak cała Galicja, był podporządkowany Austrii. Teraz Ala zaczęła obawiać się o los Janka w warunkach powszechnych mobilizacji w Europie środkowej. Robert pozostał w Paryżu, a wkrótce przeprawa na Wschód okazała się już prawie niewykonalna. Błagamy Cię wszyscy, zostań w Paryżu – pisała w jednym z ostatnich podczas wojny listów Basia. Nic tu po Tobie, niepotrzebne ryzyko. My radzimy sobie bardzo dobrze, a Ciebie wzięliby pewnie do wojska i musiałbyś może strzelać do innych Polaków zmobilizowanych w tamtej,

drugiej armii. Błagam Cię, kochany, ja, twój ojciec i brat. Ala, bojąc się o rodzinę w Polsce, szybko zrozumiała, że sytuacja we Francji, a nawet w neutralnej Belgii, wcale nie musi wyglądać lepiej. Ze względu na sojusz obronny z Rosją w nocy z pierwszego na drugiego sierpnia Francja ogłosiła mobilizację. – Bez obaw, nie zaatakujemy pierwsi – uspokajał żonę Walter, który, będąc oficerem, został zmobilizowany jako jeden z pierwszych. – Nie wypowiadamy wojny kajzerowi [1]. Robimy tylko to, co inne państwa, przygotowujemy się do ewentualnych działań zbrojnych. Nie możemy w razie czego być zaskoczeni. Następnego

dnia

wojska

niemieckie

zajęły

neutralny

Luksemburg.

A w drugim dniu sierpnia Belgia otrzymała ultimatum z Berlina z żądaniem zgody na przemarsz wojsk niemieckich przez jej terytorium. Dla małej, neutralnej i prawie bezbronnej Belgii był to jednak warunek nie do przyjęcia. i brawurą, czas wojny ile byli w

Belgowie odpowiedzieli odmownie, z odwagą, godnością czym zaskarbili sobie szacunek, podziw i niesłabnącą przez cały sympatię społeczeństw krajów Ententy. Stawili opór na tyle, na stanie to uczynić, narażając się na budzącą powszechną grozę

brutalną reakcję Niemców. Zasłynęła w zachodniej Europie także odpowiedź króla belgijskiego, Alberta I, gdy na propozycję kajzera dotyczącą kapitulacji kazał wysadzić wszystkie mosty na Mozie. Nic dziwnego, że te wiadomości doprowadziły Francuzów na skraj gorączki, a nastroje antyniemieckie zdecydowanie wzrosły. Mimo to Francja w dalszym ciągu robiła wszystko, by nie dać Niemcom pretekstu do ataku na jej terytorium, a wojska francuskie nawet odsunęły się o kilka kilometrów od granicy Rzeszy. Nic to jednak nie dało, bo trzeciego sierpnia Niemcy kłamliwym pretekstem naruszenia francuskie. – I pomyśleć, że Francja od kilku Hunów! – René wprost kipiał ze złości.

wypowiedziały wojnę Francji pod terytorium Rzeszy przez wojska lat znosiła prowokacyjne oskarżenia – Cofamy armię spod ich granicy, nie

decydujemy się nawet na wejście do Belgii i co? Niemcy i tak oskarżyli Francuzów o zbombardowanie Norymbergii, a my nie możemy obronić się przed takim łgarstwem! Trzeba było już dawno skopać tyłek kajzerowi. – Mają najsilniejszą armię na kontynencie – przypomniał Ricardo. – Mam

przypomnieć, kto wygrał wojnę czterdzieści lat temu? Od tego czasu armia zjednoczonych Niemiec nie zmniejszyła się. Przeciwnie – to militarystyczne państwo zbudowane na pruskiej doktrynie wojennej.

wielkie

– Do cholery, człowieku, chyba nie chcesz powiedzieć, że nie damy rady jakimś pruskim popaprańcom! – A ty, mój stary, czytasz za dużo głupich gazet i słuchasz durnej propagandy. Żal patrzeć, jak ludzie pogłupieli i przestali myśleć. Tak, jeśli chcesz wiedzieć, to Niemcy mają szansę, aby wygrać, i to nie tylko z nami! Wiem, że za takie słowa motłoch potrafi mi wybić nie tylko szyby w oknach, ale i wszystkie zęby. Mówię jednak do przyjaciół. Człowieku, przecież do niedawna i ty umiałeś czytać mądrze i myśleć samodzielnie! Nie zastanowiło cię chociażby to, że Walter milczy i nie pieje jak ty nad przewagą francuskiej armii? René z oburzenia nie był w stanie wydobyć z siebie głosu, a może tylko nie chciał skoczyć do gardła przyjacielowi. – Ciekawe, jak zareaguje „wielki” Albion? – zastanowił się Michel. – Anglia uważała zawsze Belgię za brytyjską strefę bezpieczeństwa, była gwarantem jej neutralności – zauważył Robert. – Mimo to Anglia się nie ruszy – rzekł Michel. – Anglicy nie są tacy chętni, by ruszać tyłki przez La Manche. I nie muszą! Entente Cordiale nie wymaga tego od nich, nawet nie przewiduje ich reakcji. – A cholera z nimi – zaperzył się znowu René. – Poradzimy sobie bez leniwych herbaciarzy! – No jasne. – Ricardo uśmiechnął się pobłażliwie. – Zapomniałem, że jeden francuski żołnierz starczy za cały niemiecki batalion. – A żebyś, do cholery, wiedział! – René znowu stracił cierpliwość. Dominique przysunęła się do Ali i ścisnęła ją za rękę. Siedziały obie w drugim końcu pokoju i nie brały udziału w rozmowie. Nawet gdyby chciały coś wtrącić, nie miałyby na to szansy. Alę paraliżował lęk. Każdego niemal dnia spodziewała się, że Walter może zostać wezwany do armii. Śmiertelnie też bała się o Janka, a nawet o Roberta. Dominique też już nie wygłaszała wesołych, słodkich, naiwnych uwag o zagrożeniu wojną. Teraz, gdy wojna została wypowiedziana, żyła w bezustannej męce, a w dodatku za miesiąc miała urodzić dziecko. – Nie poznaję ich – szepnęła do Ali. – Nie poznaję René. Nic go nie

obchodzi poza wojną. Nie zauważa mnie, naszego syna, a mam wrażenie, że przestał pamiętać o naszym spodziewanym drugim dziecku. Przysięgam ci, Alice, że prędzej się zabiję, zabiję też przedtem jego, jeśli będzie chciał ruszyć na front. – Nie obawiaj się, w przypadku René to nie nastąpi tak szybko – uspokajała ją dość niemrawo Ala. – Niestety, nie dotyczy to Waltera. Jest żołnierzem i jeśli dostanie rozkaz, to… – Nagle zaschło jej w gardle. – Nie mogę uwierzyć, że jeszcze kilka tygodni temu rozmawialiśmy o poezji i muzyce – dodała niemal z płaczem. – Mieliśmy być tacy szczęśliwi. – Dominique objęła dłońmi swój duży, wypukły brzuch. – W jakim celu mam rodzić dziecko na czas wojny? Ala pogłaskała ją po dłoni i podeszła do mężczyzn. Chciała przygotować nową porcję kawy, lecz nagle objęła ramiona Waltera i nie zważając na innych, dotknęła wargami jego włosów i czoła. – Nie wierzę, że to się dzieje naprawdę – odezwała się z bólem. – Wydaje mi się, że to koszmarny sen, chociaż taki realistyczny. Sen, z którego jednak się obudzę i zobaczę, że wszystko jest jak dawniej, że cieszymy się naszym zwykłym, codziennym życiem. Wszyscy zamilkli. Ala patrzyła na nich ze smutkiem. Wszyscy byli jej bliscy, drodzy – jej mąż, brat, przyjaciele. Ileż razy tu się spotykali, bawili się, pili wino i rozmawiali do białego rana o wszystkim. Jaki piękny był wtedy ten ich świat! Jaką piękną mieli wtedy młodość! Teraz była pewna, że jeśli to nie sen, to tamten ich szczęśliwy świat nigdy już nie wróci. Już nigdy nic nie będzie jak dawniej. Oni sami też nigdy nie będą tacy jak dawniej. Walter uścisnął jej dłoń, a następnie pocałował. – Wieczny pokój to sen – powiedział cicho. – Wojna jest elementem ładu Bożego. Bez wojny świat popadłby w stagnację i zaprzepaściłby się w materializmie. – Co ty mówisz, kochany? – wymamrotała Ala. – Nie ja. Von Moltke, niemiecki generał – odparł Walter. W nocy z czwartego na piątego sierpnia Wielka Brytania wypowiedziała wojnę Niemcom. [1] Kajzer – daw. iron. cesarz niemiecki.

Rozdział 52 Atmosfera mobilizacji wyzwoliła w ludziach siły i instynkty, o jakie wcześniej nikt by nie posądzał społeczeństw żyjących tak długo w pokoju i w mniej lub bardziej widocznym dobrobycie. Całe pokolenia nie pamiętały wojny. Konflikt zbrojny w 1870 roku dotyczył wyłącznie Francji i Prus, nie objął innych krajów europejskich i szczerze mówiąc, w samej Francji niewielu go pamiętało. Ci jednak, którzy pamiętali lub cokolwiek na ten temat wiedzieli, wskazywali, że armia niemiecka jest obecnie pięciokrotnie większa od dawnej armii pruskiej, w dodatku naród niemiecki jest zdecydowanie liczniejszy od francuskiego i zdecydowanie lepiej zorganizowany. Francja potrzebowała sojuszu z Wielką Brytanią i Rosją. Niedobrze było jednak przypominać w sierpniu, czy nawet we wrześniu, o tych niewygodnych faktach. Ludzi ogarnął jakiś wojenny amok, pacyfiści zniknęli wtedy z ulic miast w trosce o własne bezpieczeństwo. Niedobrze było uchylać się od mobilizacji i wstępowania do wojska. Natychmiast dostawało się etykietkę tchórza, którego ze strony obcych ludzi mogło spotkać w publicznym miejscu każde upokorzenie. Ala buntowała się przeciwko temu swoistemu terrorowi, nie poznawała już Paryża, w którym wychowała się i dorastała. Nagle te ulice pełne fanatycznych patriotów stały się jej obce. – Nie potrafiłabym przymuszać ani jednego młodego człowieka do wstępowania do wojska i wyjazdu na front – mówiła z rozgoryczeniem. Od początku wojna ta wydawała jej się obca i obmierzła. Była jednak w mniejszości i przekonała się, że tego typu opinie lepiej zachować dla naprawdę zaufanych ludzi. Zdaniem większości wojna miała oczyścić naród z jego słabości. Wszystko też wskazywało na to, że Europejczycy, świadomie lub nie, znudzili się długim okresem pokoju. Niejeden też wyobrażał sobie wyprawę wojenną niczym majówkę, romantyczne biwaki w gronie przyjaciół przy ognisku, zerwanie z rutyną i obowiązkami życia codziennego, odmianę po latach codziennej nudy. A przy tym wszystkim wojna ta miała trwać bardzo krótko, miesiąc, sześć tygodni, najwyżej do Bożego Narodzenia. – To niemożliwe, Alice – mówił Ricardo, gdy przyszedł się pożegnać przed wyjazdem na front. – Niemcy nie po to od lat przygotowywali się do

tej wojny i mają najsilniejszą armię na kontynencie, aby dać się pobić w ciągu paru tygodni. Nie chcę cię straszyć, ale przecież i tak się wkrótce dowiesz. Walter też to wie, ale nie chce cię martwić. Ta wojna potrwa całe lata i ta cała tępa ciżba, która teraz tak do niej pieje, będzie piszczeć o pokój. Wspomnisz moje słowa. – Mnie nie musisz tego mówić – odparła Ala ze łzami w oczach. – Dlaczego jednak idziesz na tę wojnę, skoro się z nią nie zgadzasz? „Możesz zostać zabity w imię czegoś, co jest ci tak obce” – chciała dodać, ale w porę się powstrzymała. – A mam jakieś wyjście, Alice? – powiedział i rozłożył bezradnie ręce. – Żyć by mi tu nie dali. Czy wiesz, że we Francji i w Niemczech mobilizacja przebiegła najsprawniej? Nie chciałbym być w ich skórze tych, którzy nie stawili się w terminie lub odmówili wstąpienia do wojska. – Walter wyjeżdża wkrótce – wyszeptała Ala. Ricardo przygarnął ją do siebie, czego nie robił od czasów, gdy miała jeszcze osiemnaście albo dziewiętnaście lat. – Tylko nie płacz, gdy będzie wyjeżdżał – ostrzegł ją cicho. – I teraz, przy mnie, też nie płacz. To nic nie da. Już wolę tę idiotyczną atmosferę uroczystego żegnania żołnierzy, bicie dzwonów kościelnych, śpiewające chóry i durne przemówienia nadętych bufonów. Wtedy mogę przynajmniej udawać, że tego nie widzę, wyłączyć się. Wobec autentycznych i mądrych objawów emocji i rozpaczy tego nie potrafię. – Dobrze – odparła Ala i uśmiechnęła się z wysiłkiem. – Głupiego przemówienia też nie wygłoszę. – Zawsze byłaś bystra. – Przyjaciel z aprobatą poklepał ją po ramieniu. – A co będzie z twoim bratem? – Także jedzie na front, jako lekarz w szpitalu polowym. – Źle ci będzie samej. Niech to szlag… – Nicole przyjedzie. Chce pożegnać Waltera i nie wyklucza, że zostanie ze mną w Paryżu. – To już lepiej. Czas na mnie, Alice. Nie mówię „żegnaj”, to brzmi fatalnie. Chcę jeszcze wrócić do mojej pracowni. Do zobaczenia, maleńka. Rozpłakała się dopiero, gdy poszedł. Tymczasem Josephine wyszła za mąż i zakończyła pracę u Salangerów. Decyzja o ślubie służącej była podjęta szybko i spontanicznie. Pierre został

zmobilizowany i w najbliższym czasie miał być wysłany do Alzacji. W takiej sytuacji młodzi postanowili nie czekać ze ślubem. Nie oni jedni, w całej Europie zanotowano od początku sierpnia rekordową liczbę zawartych małżeństw. Nie było to przypadkowe. – Chcę, aby poszedł na front jako mój mąż – oświadczyła Josephine. – Powiedziałam mu, że będę na niego czekać. Mężczyzna może być tego bardziej pewien od żony niż od dziewczyny. To zrozumiałe, że żona czeka. Powiedziałam mu, że gdy wróci, zobaczy mnie taką jak w dniu ślubu albo w dniu wyjazdu. Jeśli nie daj Boże nie wróci, będę całe życie z niego dumna. Musi być mnie pewien, gdy już będzie na froncie. Ala z Walterem poszli na ten ślub, lecz trudno było nazwać ceremonię specjalnie radosną. Obie matki rzewnie płakały, reszta kobiet z rodziny też wzdychała. Tylko mężczyźni z dumą i aprobatą oceniali całą sytuację. Zazwyczaj niepozorny i nieśmiały Pierre, który specjalnie nigdy nie rzucał się w oczy, a bywał obiektem kpin ze strony braci i kuzynów, nagle stał się bohaterem. Na front miał wyjechać jako pierwszy z rodziny. Tylko młoda para wydawała się beztrosko szczęśliwa i najwyraźniej delektowała się faktem, iż odgrywa tak bardzo romantyczną rolę. „Czy ona zdaje sobie sprawę, jaka męka ją czeka od jutrzejszego dnia?” – myślała Ala, patrząc ze ściśniętym sercem na roześmianą, obcałowywaną przez kuzynki Josephine. „To, co ją czeka, nie będzie romantyczne. On nie jedzie na obóz skautów. Kiedy ci wszyscy ludzie to zrozumieją?” Oczywiście w nowych warunkach Josephine nie mogła być już pomocą domową, lecz miała zamieszkać z rodziną męża, czego później zresztą przyszło jej żałować. Ala przyjęła to z zadowoleniem. Nigdy nie chciała mieć pomocy do prac domowych. Josephine zatrudniła w ostatnich miesiącach przed narodzinami Melanie, bo tak postanowił Walter. Później przedłużył jej zatrudnienie z powodu śmierci Melanie i problemów zdrowotnych Ali. Teraz te sprawy należały już do przeszłości i Ala łamała sobie głowę, jak wypowiedzieć dziewczynie posadę i jej nie urazić. Decyzja służącej o ślubie spadła zatem jak z nieba. Potem przyjechała Nicole i razem pożegnały Waltera, którego także wysłano na północ. Ala była już wtedy spokojna i pogodzona z faktami. Odbyli poprzedniej nocy długą rozmowę. Walter zaczął jej wtedy tłumaczyć sytuację na froncie tak, jak tłumaczy się dziecku, a potem przekonywał ją, że

strach jest najgorszym towarzyszem i doradcą, że wszystko jest kwestią przeznaczenia. Co ma być, i tak się zdarzy. Chciałby żyć, ale nikt nie ma gwarancji długiego życia i długiego szczęścia nawet w okresie pokoju. Słuchała go, ale zastanawiała się nad czym innym. Myślała o tym, że dopóki byli razem, nie tęskniła tak bardzo, tak straszliwie za Melanie. Widziała jego oczy, które były oczami Melanie, miała przy sobie człowieka, z którego powstała Melanie. Gdyby córeczka nie umarła, byłoby jej teraz łatwiej go pożegnać. Mając Melanie, w jakimś sensie miałaby też jego. Jak ma przetrwać to czekanie, skoro zabraknie obojga? Wydało jej się, że dzień, w którym go po raz pierwszy zobaczyła, dzień, gdy przedstawił ich sobie Oliwer, należy do epoki, która już nigdy nie wróci, bo właśnie się skończyła. Wtedy też od razu zwróciła uwagę na te jego niezwykłe oczy, już wówczas wpatrzone w nią z zachwytem, chociaż wtedy niespecjalnie się tym przejęła. Mężczyźni często tak na nią patrzyli, mimo że nie jest pięknością. Pochlebiało jej to, chociaż nie potrafiła tego zrozumieć, a żaden z tych mężczyzn nie zamierzał jej, jako młodej pannie, tego tłumaczyć. Zrobił to dopiero Olaf, gdy bez ogródek jej wyjaśnił, że ma w sobie urok i wygląd kobiety stworzonej do zmysłowej miłości, pełnej obiecującego temperamentu, a to nie musi iść w parze z olśniewającą urodą. Lecz nie chciała teraz, w ich ostatni wieczór myśleć o Olafie. Przywoływała dzień po dniu, każde z nielicznych przed zaręczynami spotkań z Walterem. I to przypadkowe, w Paryżu, przed jej wyjazdem do Zaborowa, gdy jej powiedział, że nie martwi go, że nie wyszła za Oliwera. Potem kolejne, gdy wróciła z Saint-Denis i weszła właśnie do tej, a nie innej, kawiarenki, gdzie spotkała jego i Nicole. Przecież mogła wejść do każdej innej kawiarni i nie spotkaliby się wcale. A weszła tam, bo chciała pozbyć się złych wspomnień po wizycie w dzielnicy w Saint-Denis. Była teraz właściwie wdzięczna matce za jej romans z Krzyckim, gdyż to właśnie paradoksalnie zbliżyło ją do Waltera. Tak jej to wyjaśnił w dniu, gdy wreszcie zgodziła się zostać jego żoną. Dlatego cały dramat jej rodziców i to, że się o nim dowiedziała, nagle nabrał w jej własnym życiu sensu. Nagle wróciły do niej ich rozmowy w Awinionie w ogrodzie i w kuchni, gdy po raz pierwszy zrozumiała, jaką potęgę miała jego miłość do niej. Patrzyła na niego, wiedząc, że musi go zapamiętać jak najlepiej. Nigdy nikogo tak nie kochała. Właściwie przed nim nie kochała nikogo. On ją tego

nauczył, nie tylko zmysłowej miłości i uczuć, bo to już zdążyła poznać wcześniej, ale przede wszystkim jedności z drugim człowiekiem, tego przekonania, że jest się jego częścią, jego drugą połową. Wiedziała, że będzie go kochać już zawsze. Nikt i nic tego nie zmieni, nawet ona sama. Była przecież nim. W takim razie, jeśli coś złego mu się stanie, to ona również odejdzie. Będzie o tym wiedziała i odejdzie tam, gdzie on. Mimo to, dopóki on będzie żył, ona nigdy nie przestanie bać się o niego. Jeśli pewnego dnia, w pewnej chwili przestanie odczuwać lęk, będzie to znaczyło, że odszedł. A zatem wtedy i ona… Położyła dłoń na jego ustach i przerwała mu spokojnie: – Nie musisz mi niczego tłumaczyć, kochany. Rozumiem, że musisz iść, i nie obawiaj się, że urządzę z tego powodu scenę. – Na moment głos odmówił jej posłuszeństwa, ale wzięła się szybko w garść. – Pisz do mnie, kiedy tylko będziesz mógł. Ja będę pisać codziennie. Pamiętaj o tym, nawet jeśli nie wszystkie moje listy do ciebie dojdą. Obiecaj mi, że będziesz pisać prawdę. Nie uwierzę w bajki o śpiewach przy biwakowych ogniskach, nie traktuj mnie jak dziecko. To Melanie była twoim dzieckiem. – Oczywiście. – Walter uśmiechnął się. – Jesteś żoną oficera. Będziesz znała prawdę. – Przed chwilą mówiłeś do mnie jak do małej dziewczynki – przypomniała mu z lekkim wyrzutem. – Nigdy już tego nie rób. – Jasne, kochanie. Pamiętaj, że jesteś najpoważniejszą sprawą w moim życiu. Poza tym mam nadzieję, że jeśli wrócę, dzieci nam nie zabraknie. – Nie będziesz miał chwili spokoju – też się uśmiechała, choć czuła, jak bardzo boli ją od tego grymasu twarz – ale lepiej niczego teraz nie planować. – Przeciwnie, Alice – odparł, objął ją i zaczął pieścić wargami jej usta. – Nie bądź przesądna. I tak nie mamy już wpływu na to, co się stanie. Rozległo się pukanie do drzwi i po chwili nieśmiało zajrzała Nicole, która tego ranka przyjechała do Paryża. – Wybaczcie mi, proszę – rzekła skruszona. – Wiem, że chcecie być teraz sami, ale nie mogę spać. Pozwólcie mi chociaż trochę z wami pobyć. Walterze, braciszku… Jutro… – Ależ oczywiście, Nicole! – Ala zerwała się i z wyciągniętymi rękoma podeszła do szwagierki. – To ty nam wybacz, że musiałaś sama siedzieć

w pokoju w noc przed wyjazdem twojego brata na front. Byłam jednak pewna, że jesteś skonana po podróży. W ostatnich dniach nie podróżuje się łatwo. – Czy chociaż ty dasz się potraktować jak mała dziewczynka? – spytał przekornie Walter i zanim Nicole zdążyła się zorientować, o co chodzi, chwycił ją i posadził na swoich kolanach. Oczy siostry napełniły się natychmiast łzami i objęła go z całej siły za szyję. – Mała Nicole – szepnął do niej z czułością. – Moja mała siostrzyczka. Pamiętam, że kiedy byłaś mała, tak cię czasem sadzałem na kolanach. Wtedy gdy mama kazała mi zaopiekować się tobą. Bałem się, że jeśli pozwolę ci swobodnie biegać, zaraz zrobisz sobie krzywdę. Ejże, ty płaczesz? – Ależ skąd! – zaprzeczyła gwałtownie Nicole. Następnego dnia żadna z nich nie płakała. Tłum rozentuzjazmowanych ludzi żegnających żołnierzy odbierał ich trójce możliwość bardziej intymnego przeżycia tych ostatnich chwil. Z drugiej jednak strony pomagał przez to przejść w miarę spokojnie, prawie wesoło, a nawet trochę w duchu wzniosłego patriotyzmu. Nawet tak niechętna wojnie Ala poddała się na chwilę nastrojowi wywołanemu przez orkiestrę, Marsyliankę i głośno wykrzykiwane wiwaty. Potem stała nieruchomo, patrząc za oddalającym się pociągiem, i dopiero Nicole nadludzką niemal siłą ruszyła ją z miejsca. Objęła ją prawie tak, jak przed chwilą obejmowała Waltera. Ciągle czuła jeszcze na twarzy jego pocałunki. To właśnie było niesamowite. Te pocałunki na oczach setek ludzi, co było przed wybuchem wojny nie do pomyślenia. A teraz? Wszyscy publicznie okazywali sobie uczucia i nikt już się nie dziwił i nie oburzał, jak kiedyś. Jak dobrze, że była z nią Nicole! Siostra Waltera, tak do niego podobna! Ala nie mogła sobie nawet wyobrazić samotnego powrotu do domu. Podszedł do nich Robert, który zdążył przybyć dopiero w ostatniej chwili. Sale wykładowe i uczelniane laboratoria pustoszały ostatnio w zastraszającym tempie. Studenci zaciągali się do wojska. Z obiecującego stażu naukowego Roberta nie zostało już prawie nic. Pracował od rana do nocy w jednym z paryskich szpitali i w każdej chwili spodziewał się oddelegowania na front. Dopóki jednak jeszcze pozostawał w mieście, był

dla Ali i Nicole oparciem. Odprowadził je do domu i został z nimi do rana. Znowu siedzieli razem, tyle że Waltera zastąpił Robert. Ala nie mogła zdobyć się na to, by położyć się samotnie w małżeńskim łóżku, a Nicole i Robert dzielnie jej towarzyszyli. Wreszcie otworzyli butelkę wina i tak dotrwali do świtu. Wtedy dopiero, zmorzeni snem, usnęli we troje na kanapie w salonie. Bruksela padła 20 sierpnia, a wieści o okrucieństwach niemieckich w Belgii i o dzielnym oporze Belgów dodatkowo podjudzały do nienawiści i do wojny opinię publiczną zarówno we Francji, jak i w całym świecie anglosaskim. Wkrótce zresztą miało się okazać, że podobny los czeka tereny Francji, stopniowo zajmowane przez wroga. Już nie tylko solidarność z Belgią, ale i śmiertelna obawa o własne życie, o los najbliższych i ojczyzny zaczęły dominować w społeczeństwie francuskim, zwłaszcza wśród mieszkańców Paryża. Zresztą dramatyczne wiadomości o postępach wojsk niemieckich sprawiły, że Ala i Nicole obudziły się z odrętwienia po wyjeździe Waltera i włączyły w bieg zdarzeń. Zagrożenie było tak realne, że osobista tęsknota za ukochanym człowiekiem i niechęć do wojny musiały zejść na plan drugi. Pomimo niedobrych nastrojów Paryż nie zamierzał się jednak poddawać. Nie wszyscy mieszkańcy opuścili swoje miasto. Ala i Nicole także nie zamierzały uciekać na południe. Tu były bliżej bijącego serca kraju, bliżej najnowszych informacji, bliżej Waltera i Roberta, który rozpoczął już pracę w szpitalu polowym. Miasto opuścili niektórzy ich znajomi, lecz nie wszyscy. Nawet Dominique, mimo że pod koniec sierpnia urodziła dziecko, uparła się, aby zostać, i odmówiła wyjazdu do rodziny. René był już na froncie, ale zdążył jeszcze zobaczyć drugiego synka. – Urodził się trzy tygodnie przed planowanym terminem – powiedziała Dominique do Ali. – Tak jakby wiedział, że tylko wtedy zdąży spotkać się z ojcem twarzą w twarz. René marzył o córce, ale mu wytłumaczyłam, że skoro w całej Europie głoszone są hasła „Mężczyźni potrzebni natychmiast”, nie miałam odwagi urodzić dziewczynki. Postawa Dominique zaimponowała Ali. Dawna przyjaciółka nie tylko nie spełniła groźby, że zabije swojego męża, a potem siebie, jeśli on pójdzie na wojnę, ale wręcz zaklinała go, aby się nie martwił. Ona nie jest przecież

ofiarą losu i z pewnością da sobie radę. – Zostanę w naszym mieszkaniu – rzekła. – Tu jestem panią samej siebie. Oszalałabym na prowincji, pod kontrolą mojej matki i teściowej. Wtedy z całą pewnością bym się zabiła. Poza tym nie jestem tu sama, mam przyjaciółki. Ala, podbudowana postawą, jak by nie patrzeć, matki dwojga dzieci, której mąż znalazł się na froncie, postanowiła przejść szybki kurs pielęgniarski i zacząć pracę w szpitalu. To samo uczyniła jej szwagierka. Nie miały dzieci, były dyspozycyjne o każdej porze dnia i nocy. W razie potrzeby mogły być również skierowane do któregoś ze szpitali polowych. Było to o tyle istotne, że Paryż przygotowywał się do obrony. To wszystko sprawiło, że Ala znowu poczuła w sobie dawną energię, siłę i pomysłowość. Była przecież żoną francuskiego żołnierza. Tak kiedyś gardziła słabymi kobieciątkami-dziećmi, które uwieszały się na swoich mężczyznach i przewracały się, gdy ich zabrakło. Niestety, sama zachowywała się podobnie od kilku miesięcy, i jeszcze miała pretensje do Waltera, że tak ją traktował. Jak dziecko. Mówił do niej jak do dziecka. A niby jak miał mówić? „Udowodnię jemu i innym, że jestem taka jak dawniej. Nie będę zalewać łzami listów do niego. Nie będę skomleć w tych listach jak mały psiak. On i bez tego ma tam co robić i o czym myśleć. Niech wie, że jestem twarda i wzięłam się za siebie. Biorę się do roboty. Skoro to nie sen i ta wojna naprawdę wybuchła, to trzeba coś robić”. Mieszkańcy Paryża, którzy zdecydowali się zostać, przystąpili na wezwanie generała Galleniego do kopania okopów i budowania barykad. Nie było czasu do stracenia, bowiem niemiecka armia posuwała się w bardzo szybkim tempie, i to pomimo panujących upałów. Sytuacja wojsk francuskich była bardzo niekorzystna. Cofały się, ale w sposób uporządkowany, sensowny i bez objawów paniki. Szczęśliwie tempo marszu armii niemieckiej także słabło, a generał von Moltke, wbrew wcześniejszym planom zmarłego Schlieffena, przesunął nawet część wojsk na front wschodni. Było to bardzo korzystne dla Francuzów. Joffre uzyskał wsparcie dodatkowych wojsk, ściąganych w pośpiechu z innych odcinków. Żołnierze wysiadali z pociągów na paryskim dworcu, a następnie byli przewożeni taksówkami na front oddalony o kilkadziesiąt kilometrów od miasta. Taksówkarze podjęli się tego spontanicznie i z pełnym poświęceniem.

– Mąż w ciągu kilku dni odbył kilkanaście kursów na front i z powrotem – chwaliła się jedna z kobiet w oblężonym przez klientów sklepie. Usłyszała to Nicole i po powrocie do domu opowiedziała Ali. A potem obie z wypiekami na twarzy czytały w przyniesionej z miasta gazecie rozkaz generała Joffre’a: „Utrzymać teren za wszelką cenę… Zginąć raczej niż się cofnąć. W obecnych warunkach żadna słabość nie może być tolerowana”. Kilkudniowa bitwa nad rzeką Marną została okrzyknięta „cudem nad Marną”. Doprawdy, mieszkańcy Paryża czuli, że mają powody do szalonej radości, dumy z własnego wojska, a nawet do uniesień religijnych. Nie uwierzysz, Kochany, jeśli Ci napiszę, jaką wiarą zapałali paryżanie, a wieść niesie, że i reszta Francji – donosiła Ala w liście do Waltera. Chciała pisać, bo to pomagało porządkować myśli i odganiać strach. Ludzie wierzą, że to sama Joanna d’Arc uratowała Paryż przed Niemcami. Mówią to nieraz ci sami ludzie, którzy wcześniej śmiali się z cudownej groty w Lourdes. Cud nad Marną! Wyobrażasz to sobie? W laickiej Francji! Teraz i ja, gdy nie pracuję w szpitalu i mam choć trochę sił, biegam do kościoła. To samo Nicole. Ocaliliście Paryż, ale okupiliście to ogromnymi stratami. Dzięki Bogu, Kochany, że nic ci się nie stało. Męką jest czekanie na wiadomość od Ciebie, ale już wszystko dobrze. Jesteście bohaterami.

Rozdział 53 Nie tylko lęk o Waltera i Roberta towarzyszył Ali w ciągu tych dni, tygodni, miesięcy, a potem lat. Myślała też o swojej rodzinie w dalekiej, nieistniejącej na mapach Polsce. Wieści przeczytane w gazetach i pewne szczątkowe informacje, jakie miała od męża i brata, dodatkowo napawały ją lękiem. Wiedziała, że w Galicji toczą się zaciekłe walki, i to niestety w miejscach, które leżały nieopodal Zaborowa. Bitwy o Lwów, Przemyśl, Kraków, operacje wojskowe Rosjan i Austriaków i ten przerażający brak korespondencji, ta cisza z tamtej strony, wszystko razem sprawiało, że Ala miała jak najgorsze przeczucia. Czy Zaborów jeszcze w ogóle istnieje? Czy nie spłonął pod gradem pocisków armatnich? Czy oddziały wojskowe dwóch wrogich sobie armii nie urządziły tam rzezi? Czy nic się nie stało Marcie, Basi, dzieciom i innym domownikom? Może uciekli? Może już ich nie ma? A może… nie żyją? Co z ojcem i Jasiem? Jeszcze na początku sierpnia Basia napisała, że wstąpił do wojska austriackiego. Ryzykowna to była wiadomość, gdyby korespondencja została wtedy sprawdzona przez kogoś we Francji. Przecież Austria i Francja, faktycznie ze sobą nie walcząc, były jednak formalnie w stanie wojny. Dlaczego jednak Jaś znalazł się w wojsku austriackim, skoro prawie cały czas pracując (jeszcze przed wybuchem wojny) w różnych miejscach, przemieszczał się między Krakowem, Warszawą a Paryżem? Pewnie w Krakowie lub w Zaborowie zastał go wybuch wojny. „Nieważne, nie warto akurat tym sobie łamać głowy” – myślała. Mógł w każdej chwili zginąć, tak jak Walter, a może nawet i Robert. Domyślała się też, że rodzina zamartwia się o nią i Waltera, a także o Roberta. Na pewno przecież też docierały do nich gazety i wiedzieli o piekle na froncie zachodnim. Korespondencja między obszarami Europy tak oddalonymi od siebie, a w dodatku rozdzielonymi przez terytorium wroga była w zasadzie niemożliwa. To, że jakiś list dotarł, zakrawało na cud. U schyłku 1914 roku Galicja prawie w całości była zajęta przez wojska rosyjskie. Być może dzięki temu do Ali dotarł jeden jedyny list od bratowej, przywieziony przez znajomą Basi osobę, która przedostała się do Francji.

List napisała z pewnością Barbara. Ala znała jej pismo. Gdyby jednak nie ten fakt, nigdy by nie podejrzewała, że pisała go osoba o tak chwiejnych nastrojach jak żona Roberta. To już nie była Basia analizująca każdy fakt z każdej możliwej strony, pełna kompleksów i roztkliwiająca się nad sobą, zakochana lub nieszczęśliwa w miłości. List pisała osoba silna, zdeterminowana i zdecydowana. Zdania nie stanowiły już chaotycznej plątaniny myśli. Były proste, jasne i wyważone. Wiedziała, że Robert pracuje w wojskowym szpitalu polowym. Skąd to wiedziała, nie napisała. Najwyraźniej uznała, z typową przenikliwością doświadczonej w tych sprawach polskiej niewiasty, że czasem nie można napisać wszystkiego i ujawniać źródeł informacji. Była zadowolona, że Robert jest we Francji i pracuje jako lekarz. Może nadal uważała, że tak będzie dla niego bezpieczniej? O Janku nie wspominała, ale to nie dziwiło. Skoro być może nadal był w wojsku austriackim, a Galicja była w rękach rosyjskich, lepiej się było nie chwalić takimi informacjami w liście, który mógłby wpaść w ręce wroga. Jesteśmy zdrowi, Alu, i żyjemy. Szczęśliwie Zaborów jest zakopany wśród pól i lasów, jak zawsze mawialiśmy. Kiedyś było to powodem mojej tęsknoty i samotności, teraz błogosławię ten fakt. Nie znaczy to oczywiście, że wojna do nas nie dociera. Mieliśmy tu dziesiątki uciekinierów z różnych części kraju, udzielałyśmy też schronienia mieszkańcom spalonych wiosek. Przez jakiś czas przebywali u nas żołnierze i oficerowie rosyjscy, ale nic złego nie zrobili. Czasem myślę, że jeśli jakimś cudem wrócą Austriacy, to obyśmy nie miały z tego powodu problemów. Nie wiem, jak dalej potoczy się wojna, ale poradzimy sobie. Poradziłam sobie z Rosjanami, więc w razie czego dam radę i z Austriakami. Wokół trwają działania wojenne, ale o tym na pewno wiesz, dlatego nie będę cię zanudzać. Przekaż, proszę, wiadomości Robertowi. Dobrze, że jest tam, gdzie jest. Jeśli będziesz mogła, napisz mi parę słów, co u ciebie. A Walter? Możesz przekazać list temu miłemu młodemu człowiekowi, który przywiózł ci wiadomość ode mnie. On albo inna znana mu, zaufana osoba może zdoła przekazać list nam. Być może niedługo albo kiedyś później.

Do zobaczenia, Siostro. Pamiętam o Tobie i modlę się za nas wszystkich. A teraz biorę się do pracy, bo jest wokół kogo chodzić. We dworze zostały prawie same kobiety i kilku starszych służących, lecz nie brakuje też potrzebujących, którzy stracili wszystko i szukają u nas schronienia. Ala pospiesznie odpisała, choć nie mogła się zdobyć na ton tak wyważony jak bratowa. Cały czas też zadawała sobie pytanie, czy wiadomość od niej dotrze do Zaborowa. A jeśli nawet dotrze, to czy będzie jeszcze wtedy aktualna. Życie już nie wlokło się leniwie jak przed wojną. Wszystko teraz mknęło jak w kalejdoskopie. Ala, gdy po raz pierwszy przeczytała o broni gazowej, była pewna, że od tej pory nie zmruży już oka do końca wojny. A jednak zmordowana codziennością, stresem i ciężką pracą w szpitalu, gdy tylko miała choć odrobinę czasu na wypoczynek, padała jak kłoda. Co więcej, była pewna, że tylko dzięki temu wysiłkowi i pracy jeszcze żyje. Nigdy do tej pory nie sądziła, że ludzie mogą mieć w sobie tyle siły. Najgorsze było czekanie na dzwonek u drzwi. Czy przypadkiem listonosz nie dostarczy depeszy, której treść mogła te siły i nadzieje odebrać. Nikt już przynajmniej nie miał złudzeń, że ten koszmar szybko się skończy. Wojna pozycyjna kładła się złowrogim cieniem na życiu ludzi w tej części świata. W lipcu 1915 roku Ala i Nicole dostały wiadomość, że doktor Robert Matzer został poważnie ranny i zostanie przewieziony do Paryża z transportem innych rannych wymagających specjalistycznego leczenia. – Jak to ranny? – Patrzyły na siebie oszołomione. – Przecież on tam jest lekarzem! Zbombardowano szpital? To niemożliwe, tego jeszcze nikt nie zrobił. A może przestał pracować w szpitalu i walczy na froncie? Nie było jednak sensu pytać i tracić czasu na szukanie odpowiedzi lub osób, które potrafią coś o tym powiedzieć. Najważniejsze, że Robert będzie w Paryżu. Postarają się, by trafił do szpitala, gdzie pełniły dyżury. Dziękowały Bogu, że przynajmniej na ten czas nie były oddelegowane do pracy w punktach polowych. Pociągi sanitarne przywoziły do paryskich szpitali po kilkuset rannych, a podczas intensywnych walk znacznie więcej. Ala i Nicole doskonale wiedziały, że ranni przywożeni byli nieraz w trudnych i niebezpiecznych warunkach. Obie miały okazję widzieć to na

własne oczy. Brakowało łóżek, więc leżeli pokotem na podłogach wagonów. Dodatkowo sprawę utrudniał fakt, że pierwszeństwo przejazdu miały oddziały wojskowe jadące na front, broń i amunicja. Ranni musieli czasem czekać na dworcach całymi dniami, a nawet dłużej, na swój transport, na swoją kolej. Wiedziały, jaki widok ukaże się im, gdy pociąg, którym miał przyjechać Robert, pojawi się w końcu w Paryżu. Rannych wynoszono na peron dworcowy i od razu kwalifikowano do poszczególnych szpitali. Rozdzieliły się i pomagały sanitariuszom, lekarzom i innym pielęgniarkom, ale jednocześnie uważnie rozglądały się wokół, patrzyły w oczy każdego leżącego na noszach. Twarze niektórych były tak zmasakrowane, że rozpoznanie i ustalenie tożsamości zakrawało na cud. Co, jeśli Robert znajdował się właśnie wśród tych ludzi? Co, jeśli dotrą do niego inni sanitariusze, a one nie dowiedzą się, do którego szpitala został odwieziony? Oczywiście w końcu to ustalą, ale ile czasu przy tym stracą! Ala pierwsza musiała zaprzestać poszukiwań, gdyż doktor, wyraźnie już zniecierpliwiony, kazał jej w końcu odjechać z jednym z transportów rannych. Nicole nie dawała jeszcze za wygraną, choć stopniowo ogarniała ją rozpacz i zwątpienie. Robiła, co mogła, by nie trafić w końcu na lekarza lub sanitariuszy, którzy i jej nakażą odjechać z inną grupą rannych. Znalazła go w ostatniej chwili, a właściwie to on wypatrzył ją. Stała przy jednym ze składów i rozglądała się bezradnie, gdy nagle usłyszała, że ktoś wypowiada jej imię. Nigdy potem nie mogła zrozumieć, jak w tym hałasie, zamieszaniu, wśród wydawanych komend i jęków rannych, mogła usłyszeć Roberta. Zobaczyła go natychmiast i pobiegła do niego, ignorując lekarza, który przywoływał ją zniecierpliwionym gestem. Przez łzy widziała tylko Roberta i wiedziała, że musi być przy nim pierwsza. Zanim uprzedzi ją inna pielęgniarka lub sanitariusz. Jeśli dotknie go pierwsza, będzie już mogła się nim zająć i odjechać z jego transportem. – No, siostro, co tak marudzicie! – Robert próbował żartować, ale ona nie była w stanie wydobyć głosu za ściśniętego gardła. – Co tu się dzieje? Pospiesz się, dziewczyno! – Lekarz tymczasem już przy nich był. – Chodzisz jak malowana lala, ci ludzie zdążą tu poumierać. – To mój brat… – Nicole próbowała wytłumaczyć, ale doktor machnął ręką. – No jasne, tu każda ma jakiegoś brata. Szybko, nosze.

Robert próbował coś wyjaśnić, ale nagle z jego ust wydostała się krew i stracił przytomność. – Mógł dostać odłamkiem w płuca, kwalifikować do natychmiastowej operacji. Jedź z nim, siostro. Nieście go do tamtej karetki. Nie gap się, dziewczyno! Mam cię zastąpić kim innym? To nie widownia teatralna, bierz się do roboty albo zmiataj stąd. Nicole natychmiast oprzytomniała. Jadąc karetką, w której byli też inni ranni, nawet na chwilę nie wypuściła z dłoni jego ręki. Podobnie jak wtedy, gdy po narodzinach Melanie rozmawiali ze sobą przez kilka godzin i nie mogli się nadziwić, że nadal tyle ich łączy, teraz wiedziała, że jest jej tak bliski jak nikt na całym świecie. Myślała, że ma tylko Waltera i Alę. Teraz dotarło do niej w pełni, że to Robert jest najważniejszy. Że był najważniejszy od lat. Gdyby wtedy przyjęła jego oświadczyny, mogłaby teraz być z nim cały czas, nawet do końca. Nikt nie mógłby jej tego zabronić. Dziś pozostawało jej tylko modlić się o to, by nie umarł, by… mógł wrócić do swojej żony i dzieci. Jej będzie musiała wystarczyć świadomość, że on żyje. Dobrze, niech więc tak będzie. Jeszcze tego samego dnia zrobiono mu operację. Tego, czy przeżyje, nikt nie był pewien przez dwa następne dni. Potem jednak nastąpiła poprawa i dopiero wtedy Ala i Nicole same także wróciły do życia. – Dzięki Bogu, że nie muszę pisać o tym Basi – powiedziała Ala. – Dla niej w jej obecnym położeniu byłoby to nie do zniesienia. Nicole nie odpowiedziała, a Ala była pewna, że obie myślą o tym samym. Wiedziały przecież z gazet o ciężkich walkach, jakie toczą się na froncie wschodnim. O barbarzyńsko palonych wsiach, wycinanych lasach, grabieżach. Nazwy Przemyśl, Łódź, Gorlice, o których przed wojną we Francji mało kto słyszał, teraz były tu powszechnie znane, podobnie jak ich położenie geograficzne i topografia. Z przerażeniem czytano o rosyjskich niepowodzeniach i zwycięstwach Niemców, którzy wspierali tam Austriaków. Gdy zdobyli Warszawę, zadawano sobie pytanie, czy to aby nie koniec wojny na wschodzie. Wszystkie te miejsca Ala obejmowała teraz myślami i wspomnieniami. Skali zniszczeń nie potrafiła sobie wyobrazić. A tam gdzieś pośrodku był przecież Zaborów, ta bajkowa kraina zagrzebana „za górami, za lasami”. Czy nadal istniał? Ocalał w dziewięćset czternastym, lecz czy teraz?

A Warszawa? Czy był tam ojciec? A mieszkanie, w którym kiedyś tak krótko byli rodziną? Czy Janek jeszcze żyje? Czy brał udział w bodaj jednej z bitew? „Jak to dobrze” – pomyślała – że Basia nie może dowiedzieć się o ciężkim stanie Roberta”. W miarę możliwości były przy nim na zmianę, ona i Nicole. Potem, gdy jego stan się poprawił, mogły już bez lęku skoncentrować się na innych rannych. – Pamiętasz, jak do tego doszło, że oberwałeś? – spytała go pewnego wieczoru Ala. – Pojechaliśmy z sanitariuszami na pole bitwy – odparł beznamiętnie Robert. – Zazwyczaj sanitariusze radzą tam sobie bez lekarzy, ale tego dnia brakowało nam ludzi do pomocy. Nie wiem, jak to się stało. Weszliśmy na minę, a może jakiś przypadkowy pocisk? Na pewno nie robiliśmy tego pod ostrzałem artyleryjskim. Nic takiego jeszcze nie miało miejsca, gdy zbieraliśmy rannych z okopów i pola. Ocknąłem się po raz pierwszy w punkcie opatrunkowym. Kto mnie tam przyniósł? Nie wiem. Pamiętam jeszcze, że opatrująca mnie dziewczyna zemdlała. Potem otworzyłem oczy w szpitalu polowym. Czułem, że dostałem w żebra, jedna z kości mogła uszkodzić płuco. Zdecydowali, że wyślą mnie do szpitala, do Paryża. Alu, byłaś kiedyś tam, na miejscu, w punkcie opatrunkowym? – Raz – przytaknęła Ala i dodała szybko: – Możesz mi mówić wszystko. Widziałam mdlejące ze zmęczenia pielęgniarki i lekarzy. Widziałam personel pracujący niemal bez przerwy. Nie mów mi, że mam tam nie jeździć. Rotacja jest potrzebna, inaczej służby medyczne wykończą się i powymierają szybciej niż ranni. – Nie mam zamiaru ci tego zabraniać – odparł z westchnieniem Robert. Zamilkł i przymknął oczy. Pomyślała więc, że zasnął, i patrzyła ze ściśniętym sercem na swojego tak zawsze czarującego i przystojnego brata. Pamiętała, jak bardzo podobał się niegdyś jej paryskim koleżankom, gdy czasem przyjeżdżał ją odwiedzić. Teraz był wychudzony, ranny i wycieńczony, a jednak nadal fascynujący, piękny. Bardziej niż kiedykolwiek wcześniej. Wyobrażała sobie, jak pracujące w szpitalach dziewczęta wzdychały do tego młodego cudzoziemskiego lekarza. A on pewnie jak zwykle nie zwracał na to uwagi. Pewnie, podobnie jak wielu jego kolegów, pracował po dwadzieścia godzin przy rannych. Prawie poczuła ulgę, że tym razem i on jest ranny

i może choć trochę do siebie dojść w paryskim szpitalu. Na rekonwalescencję zabierze go do swojego domu. Na razie przecież nie będzie mógł wracać na front. Przymknęła oczy, gdyż sama nagle poczuła ogarniającą ją senność, gdy usłyszała jego cichy głos. – Nie byliśmy na to przygotowani, moja siostro. Pod Ypres patrzyłem na ofiary trujących gazów. Przez długi czas nie mogliśmy nawet ulżyć ich cierpieniom. We Flandrii żołnierze na okrągło siedzą w cuchnącym błocie albo giną rozrywani przez kule. Wierz mi, wszyscy cierpią tak samo. Francuzi i Niemcy, Anglicy i Belgowie. Trzy dni w okopach, trzy dni szkolenia, trzy dni na tyłach. Nikt nie wytrzymałby dłużej w pierwszej linii. Żołnierze prawie nie sypiają, w nocy trzeba często wykonać prace, których nie można zrobić w ciągu dnia. Ci ludzie są śmiertelnie wyczerpani. Zresztą nawet jeśli mają czas na sen, to jest to prawie niewykonalne, w tym smrodzie, błocie, w robactwie. W okopach grasują szczury, atakują ludzi, którym czasem udaje się zasnąć. Widziałem człowieka z pogryzionymi uszami i twarzą. Odór i mdłości, kłębowiska zabitych i rannych. Do niektórych nawet nie jesteśmy w stanie dotrzeć. Jeśli leżą na ziemi niczyjej. Słychać ich krzyki, piją własny mocz, aby zaspokoić pragnienie, i umierają z braku pomocy. Ja miałem kupę cholernego szczęścia, ale nie mogę przestać myśleć o tamtych. Widzę oczy tych, którzy dostali gazem, ich poparzoną skórę… Wyobrażam sobie, jak przepalone są ich płuca… Wciąż słyszę jęki. – Wiem – przerwała Ala. Ona w tym momencie widziała tam Waltera. Janka również, bo jeśli walczył pod Skierniewicami… Czytała w gazecie, że i tam Niemcy na wielką skalę zastosowali ten rodzaj broni. Myślała też o Ricardo, o René, o Michelu i o wielu innych, z którymi niegdyś tak wesoło flirtowała i bawiła się. Nawet jeśli wrócą z tej masakry, to nie potrafiła sobie wyobrazić, by mogli się bawić jak niegdyś. Robert wyczuł, o kim w tej chwili myśli, i zamilkł. – Przeklinam tę wojnę – powiedziała jego siostra z mocą. – I niedługo nie będę się bała mówić tego przy obcych. Wkrótce wszyscy będą tak właśnie myśleć. Teraz najgorsze jest to, że nic nie możemy zrobić. Nie da się już tego zatrzymać. Czasem myślę, że wszyscy zginiemy lub umrzemy na tyfus,

cholerę, grypę, z głodu. Niech mi Bóg wybaczy, ale niekiedy myślę, że może i dobrze się stało, że Melanie… – Przerwała przerażona. – To zło się kiedyś skończy. – Robert dotknął jej ręki. „Za to dobro skończyło się już dawno” – pomyślała z goryczą. „Co się jeszcze musi stać, by skończyła się ta nieznośna propaganda, ta agitacja na rzecz wojny? By skończyła się tak obłąkańcza nienawiść?” Po dwóch tygodniach Robert opuścił szpital i na dalsze leczenie siostra zabrała go do domu. Spędził tam jeszcze ponad tydzień, ale nie mieli okazji, by codziennie ze sobą rozmawiać. Pracowała coraz więcej, zarówno w szpitalu w Paryżu, jak i poza nim. Robiła to, co jej kazano, i nie wykręcała się od obowiązków. Wytrzymywała widok krwi, najstraszliwszych nawet ran, zmasakrowanych twarzy, pourywanych rąk i nóg. Nie wszystkie kobiety, a zwłaszcza młode dziewczęta, były takie twarde. Toteż jeździła również pociągami transportującymi rannych i wróciła do pomysłu stałej pracy w jakimś szpitalu polowym. Na razie odkładała to jeszcze ze względu na obecność Roberta, potem sama zachorowała, a jeszcze później zaczęła chorować Nicole. Stało się to jednak dopiero po jego powrocie do Flandrii. Na jak długo tam wracał, nie wiedział. Czy dostanie przeniesienie gdzie indziej, też nie wiedział. Dopóki z nimi był, czasem napomykała o Zaborowie, o Basi i dzieciach. Potem przestała, bo widziała na jego twarzy zagubienie i coś jeszcze. Nie umiała jednak tego czegoś nazwać. To zresztą było już nieważne, wyobrażała sobie, jak musiał cierpieć i tęsknić. – Teraz są tam Austriacy i Niemcy – powiedział kiedyś. – Jeśli więc Jaś nadal jest w armii austriackiej, to ten fakt powinien ich ocalić. – Jeśli Jaś żyje… – Ala nie mogła się powstrzymać, aby tego nie powiedzieć, choć zdawała sobie sprawę, że te słowa tylko powiększają ich mękę. – Tak – odparł spokojnie Robert. – Jeśli nasz brat jeszcze żyje. Z Nicole Robert rozmawiał inaczej. Ala rzadko miała okazję widzieć ich razem, gdyż bywały w domu na zmianę. Raz czy dwa razy zobaczyła ich jednak zagłębionych w rozmowie. Nawet nie zwrócili uwagi na to, że stanęła w progu. Rozmawiali o tym, co było ich pasją: o nauce, o starych, przedwojennych artykułach naukowych. Ala nic z tego nie rozumiała, a oni rozmawiali, tak jakby wokół nie toczyła się wojna, jakby nie ginęli ludzie, jakby znajdowali się w jakimś laboratorium albo na seminarium naukowym.

Najpierw bezgranicznie ją to zdumiało, potem oburzyło, a potem… Potem uśmiechnęła się jak kiedyś, gdy widywała ich pogrążonych w rozmowie. Lecz było to w czasach, które przecież należały do zupełnie innej rzeczywistości. Takiej, która już nie istniała. Robert wyjechał pod koniec sierpnia. Kolejne wojenne lato zbliżało się do końca. Obie odprowadziły go na dworzec. Jeszcze nie chodził zupełnie sprawnie, ale żartował, że tam, dokąd jedzie, bardziej przydatne będą jego sprawne ręce i głowa. Z rękoma było wszystko w porządku, a głowa odpoczęła przez czas pobytu w Paryżu, poza frontową rzeczywistością. Szli w stronę dworca, a każdy krok przybliżał ich do rozstania. Gdy odprowadzały Waltera rok temu, liczyły na to, że wojna szybko się skończy. Teraz już nikt nie miał takich złudzeń. Nikt nikogo nie oszukiwał. Nie było orkiestry i wiwatów. Pociąg już stał na peronie, a ludzie trzymali się w objęciach. Żegnano odjeżdżających na front mężów, braci, ojców i synów. Jedni płakali, inni próbowali żartować, jeszcze inni trwali w niemym uścisku. Tu i ówdzie padały bezładne słowa, przestrogi, zaklęcia. – Pisz do mnie, kochany… – Pamiętaj, zapakowałam ci ciepłą bieliznę, skarpety. Są w tylnej kieszeni plecaka… – Dbaj o siebie i dzieci. Nie martw się… – W razie czego nie obawiaj się prosić o pomoc moich rodziców. Oni zrozumieją… – Kocham cię, w każdej chwili będę myśleć… Ala zacisnęła żeby, aby nie zacząć nagle krzyczeć. Kiedy znowu zobaczy brata? Czy jeszcze go zobaczy? – Uważaj na siebie – powiedziała, gdy oderwała się wreszcie od niego. Oczywiście to, co powiedziała, nie miało żadnego sensu. Lecz przecież jakoś musiała go pożegnać, a tylko takie słowa przyszły jej do głowy. Nie była w stanie myśleć. Jeśli przeżyją ten koszmar, będą kiedyś spędzać ze sobą tyle czasu, ile się da. Będą cieszyć się tym, że są rodzeństwem, rodziną. Będą cieszyć się każdą chwilą, każdą książką, każdą rozmową, każdą filiżanką kawy, każdym kieliszkiem wina. Nie zmarnują już ani jednej minuty. Jeśli przeżyją… Robert przygarnął ją i pocałował, a potem zwrócił się do Nicole.

Nagle… To trwało sekundę i Ala nie umiała nigdy potem zrozumieć, jak i skąd przyszło jej do głowy, że tamci dwoje chcieliby zostać choćby na moment sami. Czy wyczytała to z ich spojrzeń? Czy podpowiedział jej to jakiś wewnętrzny głos? Była jednak pewna, że Robert i Nicole zapragnęli, by nie patrzyła na ich pożegnanie i nie słuchała słów, które chcieli sobie jeszcze powiedzieć. Odwróciła głowę i odeszła parę kroków. Serce jej biło z jakiegoś wewnętrznego niepokoju, ale kiedy Robert ponownie dotknął jej ramienia i spojrzała w jego oczy, wiedziała, że postąpiła dobrze, pozwalając im na tę chwilę. Gdy pociąg wreszcie odjechał, spojrzała na szwagierkę. Nicole była bardzo blada, miała sine obwódki pod oczami, w oczach tych paliła jakby jakaś gorączka. Ile w nich było bólu i tęsknoty! Ala nie musiała o nic pytać, objęła ramieniem siostrę swojego męża i prawie zmusiła ją do powrotu do domu. Większość odprowadzających czyniła powoli to samo, ale niektórzy nadal stali jak zahipnotyzowani. – Nie ma większego piekła niż to, które ludzie sobie sami tworzą – powiedziała Nicole, gdy dotarły wreszcie do domu, i to były jej jedyne słowa po powrocie z dworca.

Rozdział 54 Ala czuła żal, że tak się to wszystko ułożyło. Litowała się nad szwagierką, ale pomóc jej nie mogła, a pocieszać nawet nie próbowała. W następnych dniach sama czuła się źle z powodu jakiejś infekcji grypowej, która zaatakowała jej przemęczony pracą i stresem organizm. Doszła jednak do siebie i po tygodniu była już w pracy. Wróciła codzienność, patrzenie na cierpienie, wysłuchiwanie pretensji padających ze zmęczenia lekarzy. W dodatku zaczęły się problemy z zaopatrzeniem, konieczne były duże oszczędności, rzeczywistość stawała się coraz trudniejsza. Zaprzątnięta tą codziennością Ala rzadko miała okazję zamienić choćby parę zdań dziennie z Nicole. Mijały się, miały inaczej poustawiane dyżury, a poza tym Ala podświadomie unikała dłuższej rozmowy. Wiedziała już, co leżało szwagierce na sercu, lecz równocześnie myślała o Basi zmagającej się z niebezpieczeństwami i bezbrzeżną tęsknotą, a także o trójce małych dzieci w Zaborowie, pozbawionych opieki ojca, a może również dachu nad głową. Rozterka, ból i uczucia Nicole musiały przed tym ustąpić. Zresztą ta jakby zdawała sobie z tego sprawę, bo milczała i była zupełnie spokojna, jakby całkiem ze swoim położeniem pogodzona. Nie wyglądała wprawdzie dobrze, bladość nie znikała z jej twarzy, ale kto wówczas wyglądał kwitnąco? Wypełniała skrupulatnie swoje codzienne obowiązki nawet wówczas, gdy sama zachorowała. Nie zrezygnowała wtedy z pracy w szpitalu, krótko wyjaśniając bratowej, że tam, wśród ludzi, niosąc pomoc rannym, czuje się lepiej niż siedząc sama w domu. Chyba nawet otrząsała się pomału ze smutku i tęsknoty po wyjeździe Roberta, toteż Ala, uspokojona tym faktem, wróciła do pomysłu pracy w szpitalu polowym. Mniej więcej miesiąc po powrocie brata na front postanowiła o tym pomówić ze swoim przełożonym, doktorem Leveque. – Dobrze, że panią widzę, pani Salanger. – Leveque natychmiast zaprosił ją do gabinetu i zanim zdążyła cokolwiek powiedzieć, szybko dodał: – Szukałem pani, żeby zakomunikować, że sprawa jest już załatwiona. Nie musi się pani martwić. – Jaka sprawa? – spytała zaintrygowana Ala. Przecież Leveque nic nie mógł wiedzieć o jej planach. Nikt jeszcze nie

wiedział. Nawet z Nicole już dawno o tym nie rozmawiała. – Panna Perrier od jutra nie będzie już pracować w szpitalu. Dziś rano postanowiliśmy odesłać ją do domu. – Co się stało? – spytała wystraszona Ala. Czyżby Nicole dopuściła się jakiegoś przewinienia? Teraz z kolei doktor spojrzał na nią zaskoczony. – Nie widziałyśmy się od wczoraj – wytłumaczyła Ala. – Nicole wieczorem zaczęła nocny dyżur. Zanim wróciła do domu, mnie już w nim nie było. Dlatego nie wiem, o czym pan mówi. – W nocy zasłabła. – Leveque natychmiast wszedł jej w słowo. – Przetrzymaliśmy ją w szpitalu do rana. Potem niebezpieczeństwo minęło, więc jeden z sanitariuszy odprowadził ją do domu. O dalszej pracy nie ma jednak mowy. Powinna dużo leżeć i odpoczywać. A pani nie powinna na razie opuszczać Paryża i zostawiać jej samej. – Ostatnio nie czuła się najlepiej – przyznała Ala. – Sądziłam jednak… – Myślę, że zapewni jej pani duże wsparcie – przerwał jej doktor i dodał: – Teraz jest wojna i… ludzie podejdą do tego inaczej, niż bywało wcześniej… Potrafią więcej zrozumieć i wybaczyć niż w czasie pokoju. – O czym pan mówi? – Tym razem Ala weszła mu w słowo. Doktor spojrzał na nią zdezorientowany i przetarł okulary. – Nic pani nie wie? – O czym? – Ala niemal zmartwiała. – Czy jest ciężko chora? – Nie mówiła pani? – O czym miała mówić? Doktor przez chwilę milczał, a potem wzruszył ramionami. – Nie czas na konwenanse. Wiem, że potrafi pani spojrzeć na to po ludzku. Pani szwagierka spodziewa się dziecka. Być może zamierzała sama to pani powiedzieć, ale wolę dmuchać na zimne. Powinna na siebie uważać, bo jest poważnie osłabiona. Pani jej pomoże, czyż nie? Ala znieruchomiała i patrzyła na Leveque’a nieobecnym wzrokiem. Wszystkiego mogła się spodziewać, ale nie tego. Nie tego. „To nieprawda” – pomyślała. „To się nie dzieje… To sen”. – Pani Salanger? – Słowa doktora przywróciły ją do rzeczywistości. – Tak. – Usłyszała własny głos. – Tak, rozumiem. Przez chwilę w pokoju panowała cisza, lecz w końcu przerwało ją

gwałtowne pukanie do drzwi i głos wzywający Leveque’a na salę operacyjną. – Bierzemy się do pracy, siostro – odezwał się lekarz i otworzył drzwi. Pomimo że wieczór był pochmurny i w każdej chwili mogło zacząć padać, nie spieszyła się do domu. Nie wyobrażała sobie, że ma stanąć przed Nicole i zacząć z nią rozmawiać. Poszła w kierunku Notre Dame i Sekwany i zapatrzyła się w ciemną taflę rzeki. Kiedy była tu ostatnio? Kiedy tak po prostu spacerowała albo stała, zapatrzona w te miejsca, które tak były jej bliskie. Myślała, analizowała i szukała odpowiedzi. Nadaremno. Dlaczego tak mało czasu poświęcała swojej szwagierce? Zabiegana, zapracowana, wczytująca się w wiadomości z frontów, zatrwożona o los Waltera, a potem także o los innych bliskich osób, najmniej troszczyła się o szwagierkę. Widując ją codziennie lub prawie codziennie, sądziła, że wie o niej wszystko. Jak w ogóle mogło do tego dojść? Ala nigdy niczego nie zauważyła. Owszem… tamto pożegnanie na dworcu… Lecz przy zachowaniu wszelkich norm przyzwoitości. Przecież to wszystko zdarzyło się najprawdopodobniej w jej domu, pod jej bokiem. A ona nic nie zauważyła. Niczego nie podejrzewała. Jeśli czasem odczuwała jakiś niepokój, to wynikał on z troski o uczucia Nicole, które tak niepotrzebnie komplikowały jej życie. „Nigdy jednak nie przypuszczałam, że to przekroczyło ramy uczuć, spojrzeń, rozmów i tęsknoty” – myślała. „I co teraz? Co teraz? I jakim cudem? Pomijając wszystko inne, jakim cudem ona w ogóle zaszła w ciążę? Po aborcji miało to być już niemożliwe. Tak zapewnił ją lekarz. To bez sensu. Ten cud powinien był przytrafić się mnie. Jej nie był do niczego potrzebny. Jest drugi raz w ciąży, w której nie powinna być. Co ona teraz zrobi? Co zrobi Robert? Czy on oszalał? Co zrobi Walter, jak zareaguje?” Patrzyła bezradnie na Sekwanę i w pewnej chwili dopadła ją głupia myśl, że nawet front zachodni i wschodni, i wszystkie inne na lądzie i morzu mają większy sens i logikę niż to, co się zdarzyło w jej rodzinie. Doktor Leveque wyrażał nadzieję, że ludzie zrozumieją, że ona zrozumie, że nie jest kołtunką, tylko wyrozumiałą, tolerancyjną kobietą, taką na miarę nowych czasów. Jednak co on może wiedzieć?! Nie ma pojęcia, czyje to dziecko! Tu nie chodzi tylko o tę jedną młodą kobietę, dziecko i jakąś romantyczną, miłosną historię wojenną. Tu chodzi o całą rodzinę! O inną kobietę i troje innych dzieci! Ala była teraz przerażona i wściekła. Była pewna, że tak

samo zareaguje Walter. A inni? Kto jeszcze wiedział? Rozejrzała się wokół i postanowiła jednak wracać do domu. Było ciemno i nieprzyjemnie. Pomyślała, że musi w końcu stanąć oko w oko z Nicole. Problem nie zniknie, trzeba się z nim zmierzyć. Gdy weszła do domu, światło paliło się tylko w kuchni, zresztą żarówka też była słaba. Należało oszczędzać na wszystkim, także na tym. Nicole stała przy stole i przygotowywała skromny posiłek. Na jej widok wszystkie żale i złe emocje ustąpiły z serca i myśli Ali. Dotarło do niej, że teraz liczy się już tylko jedno. Nicole miała tylko ją. Walter był daleko, a poza tym… Bała się nawet brać pod uwagę fakt, że jego los był przecież niepewny. Podobnie jak los Roberta. Nicole mogła więc liczyć tylko na nią. Mój Boże, jak mizernie wyglądała! Ala nie mogła odpędzić myśli, że tak samo źle wyglądała Basia na początku drugiej ciąży. A przecież Basia miała wtedy zapewniony spokój i dostatnie życie w Zaborowie, czyli wszystko, czego teraz pozbawiona była jej szwagierka. Nicole, usłyszawszy kroki Ali, uniosła głowę znad stołu i uśmiechnęła się. Na Alę patrzyły teraz uśmiechnięte, promienne oczy Waltera i malutkiej Melanie. Nic innego nie miało znaczenia. Ustąpiła wściekłość, żal i gniew. Została tylko miłość. – Udało mi się kupić świeży ser, otworzyłam też konserwy – powiedziała wesoło Nicole. – Poczciwy Motin zapewnił mnie, że w przyszłym tygodniu przywiezie trochę towaru ze wsi. Poczciwy Motin, poczciwy czarny rynek. – Nicole, dlaczego nic mi nie powiedziałaś? – spytała cicho Ala, siadając przy stole. Nicole drgnęła i opuściła głowę. – Dlaczego? – powtórzyła Ala. – Nie wiem… – odparła cicho Nicole. – Chyba sama muszę w to uwierzyć, przywyknąć do tej myśli. „A może to nie Robert?” – pomyślała nagle Ala. „Może był ktoś inny, o kim nie wiem?” Sama jednak czuła, że to raczej daremna nadzieja. Wolała teraz o nic nie pytać. Czekała, co jeszcze powie Nicole. – Czy ty mnie potępiasz? – spytała nagle tamta, a Ala drgnęła nerwowo. Na takie pytanie nie była jednak przygotowana. – To przecież twój dom – kontynuowała Nicole. – Wokół mieszkają twoi

sąsiedzi. A ja… nie mam męża. nic

„Teraz ci się przypomniało?” – pomyślała z goryczą Ala, lecz nie mogła odpowiedzieć na głos. Jakie miała prawo potępiać Nicole czy

kogokolwiek innego? „Kto jest bez winy, niech pierwszy rzuci kamieniem…” Nie była bez winy, nie mogła o tym nie pamiętać. Obie z Nicole były winne wobec tej samej kobiety. Oczywiście waga tej winy mogła być teraz inna niż kilka lat temu. Teraz w grę wchodziło małżeństwo i małe dzieci. Jednak czy była to aż taka różnica? – Jak się czujesz? – spytała wobec tego. – Różnie – odpowiedziała Nicole. – Czyli źle – skwitowała Ala. – Leveque mówił, że musisz dużo wypoczywać. Nie wolno ci pracować, nie powinnaś też zajmować się domem. Ja się wszystkim zajmę. – Jak? – rozpłakała się nagle Nicole. – Tyle masz na głowie! Tyle pracy, stanie w kolejkach i jeszcze spadł ci na głowę taki kłopot! Jakbyś nie miała dość zmartwień! Wiem, że jesteś wściekła. Powinnam się wyprowadzić. – Powinnaś przestać gadać bzdury – odparła trochę zirytowana Ala. Nie miała ochoty zapewniać teraz Nicole, że nic się nie stało albo że cudownie się stało. Czuła się zagubiona i nie wyobrażała sobie, jak wybrnąć z tej sytuacji. Podświadomie bała się, że cała ta sprawa musi skończyć się źle, że nie ma tu dobrego rozwiązania. – Musisz teraz uważać na siebie – dodała już łagodniej, bo znowu uderzyło ją, jak mizerna i blada była szwagierka, siostra jej Waltera. Przypomniała sobie, jak cudownie się czuła, gdy sama była w ciąży. Wszyscy się o nią troszczyli, miała przy sobie ukochanego człowieka, cały świat był jej przyjazny. Nie było wojny. Nicole była tego wszystkiego pozbawiona. Do Ali po raz kolejny dotarło, że one obie muszą być teraz razem, że bez niej Nicole na pewno tego nie przetrwa. – Naprawdę nie przypuszczałam, że to się tak skończy – mówiła dalej bezradnie Nicole. – To nie jest tak, że postanowiłam mieć z nim przynajmniej dziecko, skoro nie mogliśmy zostać razem. Nie myśl, że chciałam rozbić jego rodzinę. Nigdy bym tego nie zrobiła. I nie zrobię. Byłam pewna – dodała ciszej – że nie mogę mieć dzieci. Nic nie rozumiem. – Ale… dlaczego? – Ala nie mogła zapanować nad tym pytaniem. Nie dodała już nic więcej, lecz Nicole zrozumiała. Uśmiechnęła się, ale

w oczach miała smutek i nostalgię. – Dlaczego? – powtórzyła. – Teraz to, co kiedyś byłoby dla mnie nie do pomyślenia, stało się zupełnie możliwe. Pamiętasz ten dzień, gdy po śmierci Melanie przywróciłaś mnie do życia? Pamiętasz, co ci wtedy powiedziałam? Wszystko, co do słowa? Powiedziałam ci, że dotarło do mnie, że twój brat jest jedynym mężczyzną, z którym mogłabym się kochać. Problem polegał na tym, że dotarło to do mnie za późno. Miał już żonę i dzieci. Pomyślałam więc: trudno. A jednak potem, gdy został ranny, gdy go znalazłam na dworcu wśród innych rannych, gdy stracił w mojej obecności przytomność, gdy bałam się, że nie dowieziemy go żywego do szpitala, że nie przeżyje operacji… Kiedy wyzdrowiał, pomyślałam, że dość już umartwiania się. Nikomu nie zrobię krzywdy. Kocham go i pragnę przeżyć z nim wszystko, co tylko się da. Mieć wspomnienia spełnionej miłości na resztę życia. Wiem, że to było naganne i że ani ludzkie, ani boskie prawa tego nie usankcjonują. Skoro jednak ginie nasz świat, jakie znaczenie może mieć to, że je złamię? Nie szukam usprawiedliwienia i wiem, że ty nie możesz tego zaakceptować, ale mówię, jak było. Nie uwiodłam twojego brata. To, co zrobiliśmy, było jakby naturalną konsekwencją wszystkiego, co działo się z nami w przeszłości i teraz. Po wojnie Robert wróci do swojej żony. Niczego od niego nie chcę. Nie zniszczę im życia. Nawet teraz. Alu, nie przypuszczałam, że to się tak skończy. Ala milczała, bo rozumowanie Nicole nie było jej obce. Sama przed laty myślała podobnie, gdy rozpoczynała swój pierwszy w życiu romans. Tyle że obyło się bez takich konsekwencji. I nie było mowy o takich uczuciach. Nie potępiała, nie mogła. A jednak czuła lęk przed przyszłością. Przewidywała kolejne trzęsienie ziemi w rodzinie. Trzęsienie, którego ta rodzina może tym razem nie przetrwać. – On jeszcze nie wie? – spytała cicho i trwożliwie. Nicole potrząsnęła głową. – Nie dowie się – rzekła. – Nigdy. – Jak zamierzasz to ukryć? – spytała z goryczą Ala. – Jesteśmy wszyscy ze sobą rodzinnie związani. Jeśli przeżyjemy ten koszmar, będziemy się przecież widywać. Jak ukryjesz dziecko? Będziesz unikać rodziny mojej i Waltera? Gorzkie to były słowa, ale trzeba je było wypowiedzieć. Nawet gdyby

Nicole miała z ich powodu cierpieć. – Oczywiście, że nie będę się ukrywać – odparła jednak spokojnie Nicole. – Choć z oczywistych względów nie zamierzam zbyt aktywnie w tym rodzinnym życiu uczestniczyć. Powiem, że zakochałam się w kimś w czasie wojny i nie chcę tego drążyć. Powiem cokolwiek. Mieszkając w Awinionie, nie będę rzucała się w oczy waszej rodzinie, która przecież mieszka w innym kraju. – A Walter? – spytała nagle Ala. – Och, on z pewnością sprawi mi lanie! – Nicole nagle się roześmiała i wesoło dodała: – Waltera zostawiam tobie. Musisz go udobruchać, ale jesteś w tym dobra. – Nicole – szepnęła Ala. – Naprawdę myślisz, ze Robert nie domyśli się prawdy? Nie skojarzy dat? Nie rozpozna własnego dziecka? To niemożliwe, aby go nigdy nie zobaczył. Myślisz, że nie zapyta? – Zostaw to mnie – odpowiedziała w zdecydowany i twardy sposób Nicole. – Obiecaj, że nigdy mu nie powiesz. – Dobrze – odparła z westchnieniem Ala. – To twoja sprawa. Nagle przypomniała sobie niemal identyczną rozmowę z Barbarą, dawno temu. „Przysięgnij, że nie powiesz”. Chodziło wtedy o Karolka i Ala przysięgła. Powiedziała jednak także coś, co stało się aktualne również i dziś. Chodziło o to samo, o niemal taką samą rodzinną tajemnicę, która dopadła po latach ją samą, a mogła też dopaść Karolka i to kolejne, nienarodzone jeszcze dziecko. – Pamiętaj, Nicole – powiedziała powoli i ostrożnie to, co kiedyś usłyszała od niej Basia – takie tajemnice zaczynają w końcu szeptać… z czasem coraz głośniej. Nicole domyśliła się tylko, że Ala wciąż nosi w sobie niewyjaśnioną zagadkę Andrzeja Krzyckiego. I wzruszyła bezradnie ramionami. – Nie mam wyjścia – rzekła z prostotą. – Muszę zaryzykować. Ze względu na dobro Roberta, a zwłaszcza jego żony i dzieci. Weszłam w ich życie, ale im go nie zniszczę. Mogę być niemoralna, ale nie jestem potworem. Moje dziecko będzie miało mnie, ciebie i Waltera, a potem

zapewne i kuzynów, o których się postaracie. Ala patrzyła na nią bez słowa i wreszcie dotarł do niej cały sens słów Nicole. Nagle przyszłość przestała rysować się w czarnych barwach. Przeciwnie. Nagle z mroków wojny, krwi i trwogi zaczęła się tak po prostu wyłaniać. – Czy ty rozumiesz, że rozmawiamy o życiu? – spytała oszołomiona. – Rozmawiamy o przyszłości, o tym, co będzie po wojnie… – Skoro mówimy o dzieciach… – odparła z uśmiechem Nicole. – Ty się naprawdę cieszysz… – Ala poczuła, że wreszcie to do niej dotarło. Dla Nicole to nienarodzone, nieślubne dziecko nie było powodem wstydu i obawy. To nie był pech i przekleństwo od losu. Mogła go nie planować, ale z pewnością już je kochała. – To cud – odparła Nicole. – Nie mogłam się tego spodziewać. To tak, jakbym dostała drugie życie i kolejną szansę. To znaczy, że tamto zostało już… wybaczone. Mojego pierwszego dziecka nigdy nie zapomnę… Przeszłości nie zmienię, ale będę teraz dobrą matką. Nigdy nie zdradzę i nie zawiodę mojego drugiego dziecka. Pamiętaj, nigdy.

Rozdział 55 Jeśli oceniać to według kryterium samopoczucia, nie był to najlepszy okres w życiu Nicole. Ona jednak nie przykładała do tego wagi. Tyle razy bowiem w swym życiu czuła się źle lub jeszcze gorzej niż obecnie, że uciążliwości i dolegliwości, zwłaszcza pierwszych trzech miesięcy, przyjmowała ze spokojem, a nawet z pogodą ducha. Ala jednak zwalniała ją po kolei z różnych obowiązków domowych i sama przejmowała stery. Oczywiście nie mogło być już mowy o wyjeździe na teren walk i pracy w przyfrontowych punktach opatrunkowych lub w szpitalu polowym. Ze względu na Nicole musiała zostać w Paryżu i zajmować się rannymi lub chorymi w tutejszych szpitalach. Całe dnie lub noce przebywała poza domem. Po pracy ruszała na zakupy, a coraz częściej oznaczało to stanie w kolejkach. Poza tym zajmowała się gospodarstwem domowym i miała wrażenie, że funkcjonuje jak automat. Nie było czasu ani sił na nic więcej, a przecież trzeba było jeszcze czytać gazety, trzeba było znać bieżącą sytuację na froncie. Niestety, wiadomości stamtąd płynące nie mogły podnosić na duchu. W lutym 1916 roku rozpoczęła się ofensywa pod Verdun i wszyscy wokół mówili bądź myśleli głównie o straszliwej rzezi i piekle, jakie tam się rozpętało. Ala czasami miała wrażenie, że chyba wszyscy paryżanie, których spotykała na ulicach, w sklepach, w kolejkach, ludzie często jej nieznani i anonimowi, słowem wszyscy mieli kogoś bliskiego pod Verdun. Widziała to w oczach przerażonych i zrozpaczonych kobiet, dzieci i starców. Wiedziała też, że i ona miała to wypisane w swych oczach. Dźwigała rannych, notowała dyktowane przez nich listy do rodzin, pisała w imieniu tych, którzy sami nie byli w stanie nawet mówić i dyktować, bandażowała ich zmasakrowane twarze i głowy, trzymała w rękach amputowane kończyny i nie przestawała myśleć o Walterze, o Robercie, o Janku i przyjaciołach. Przede wszystkim jednak najczęściej myślała o Walterze. To było oczywiste, że w takiej jatce wszystko zależało od szczęścia, od ułamka sekundy. Pod gradem kul bądź w okopach, gdzie w każdej chwili mogły wybuchnąć miny podłożone

w podziemnych tunelach przez saperów wrogiej armii, w ogniu pocisków rozrywających ludzi na strzępy – wszędzie, gdzie to się działo – liczyło się tylko szczęście. Walter mógł zginąć w każdej chwili i musiała być na to przygotowana. Jednak – nie była. Nadal przychodziły od niego listy. Wtedy, gdy nie walczył w pierwszej linii i wraz z innymi przebywał na tyłach – pisał. Rzadko, ale pisał. O walkach zaledwie wspominał. Tak mało mam na to czasu, zresztą czytasz gazety. O sobie też niewiele. Czuję się fizycznie dobrze. Ocalałem i tym razem. Nie bój się, co ma być, to będzie. Nie mamy na to wpływu. Najwięcej pisał o nich samych, o tęsknocie. Wczoraj w nocy byłaś u mnie, moja Kochana. Nie wiedziałaś o tym? Widziałem Cię tak wyraźnie. Siedzieliśmy razem na łóżku i rozmawialiśmy. Wokół było cicho, sucho i ciepło. To nie był Awinion ani Paryż. Byliśmy tu, gdzie jestem teraz. Chciałem cię dotknąć, ale rozpłynęłaś się jak we mgle. Rano ogarnął mnie niepokój, czy nie stało ci się coś złego. Czy to nie znak. Zabawne, przecież nigdy nie byłem przesądny. Zmieniłem się jednak, wszyscy tutaj staliśmy się innymi ludźmi. Wczoraj rozmawiałem z pewnym młodym sierżantem. Dostał właśnie wiadomość, że żona urodziła syna. W nocy znalazł się w pierwszej linii, a przed godziną dowiedziałem się, że rozerwał go granat. Takie właśnie stało się nasze życie. Poznajesz człowieka, a on tego samego dnia odchodzi na zawsze. Pomyślisz o nim przez chwilę i wracasz do codzienności frontowej. Siedzisz obok kogoś w okopie. Trafia go kula, spojrzysz i wracasz do tego, co robiłeś przed chwilą. Każdy z nas ma kogoś bliskiego i tylko dla naszych bliskich się liczymy. Tylko na ich śmierć nie jesteśmy jeszcze uodpornieni i obojętni. Pisz o wszystkim. Tak bardzo chciałbym wiedzieć, co robisz właśnie w tej chwili.

Nie pisała jednak o wszystkim. Ustaliły z Nicole, że o mającym się urodzić dziecku nie będą na razie wspominać. Nie, dopóki trwa ofensywa. Nie napiszą o niczym, co mogłoby zaniepokoić i zdekoncentrować Waltera. Nawet jeśli przeżycie ofensywy lub obrony zależało wyłącznie od szczęścia. Czasem jednak zadawała sobie pytanie, czy kiedykolwiek zawiadomią go o tym. Przerażały długie listy poległych, które codziennie dostarczała prasa, i tysiące rannych każdego dnia na paryskich dworcach. Ala i Nicole wiedziały już, że pod Vaux zginął ich przyjaciel Ricardo, zajadły wróg tej wojny. Poszedł, bo musiał, bez przekonania. Pod Fleury poniósł śmierć drugi z przyjaciół – Michel. – To cud, że w ogóle ktoś tam przeżył – mówiła kilka tygodni później Dominique, gdy przyszła w odwiedziny. – Podobno spadły tam w ciągu kilku dni miliony pocisków. „Nie przejdą” – pisali francuscy żołnierze na ścianach domów w Vaux i Fleury – tych miejscowości, które po kilkanaście razy przechodziły z rak do rąk. „Odwagi! Dorwiemy ich!” – powiedział w słynnym rozkazie na początku kwietnia generał Pétain. To znakomity artylerzysta – napisał Walter do żony. Jest skuteczny, a zarazem ostrożny. Dba o żołnierzy. Jest świetnym organizatorem, twierdza jest coraz lepiej zaopatrzona w amunicję, środki medyczne i broń. Stawiamy coraz bardziej skuteczny opór, śmielej atakujemy. To nie propaganda, to fakty. W kwietniu 1916 roku, gdy pod Verdun toczyły się zajadłe walki, gdy myśli wszystkich krążyły wokół tego koszmaru, Nicole urodziła dziecko. W nocy Ala usłyszała czyjś zbolały głos i obudziła się, przerażona. Była to jedna z tych nielicznych podczas obrony Verdun nocy, gdy spała mocnym snem. Tym bardziej zatrwożyło ją przebudzenie. Było ciemno, a jej się zdawało, że w pokoju, przy jej łóżku stoi jeden z jej szkolnych kolegów, Marc Eclerc. Poprzedniego ranka zobaczyła jego nazwisko na liście poległych i natychmiast powróciła wspomnieniami do szkoły i do towarzyszy szkolnych zabaw. Eclerc trzymał się na uboczu, był cichy i spokojny, dlatego chłopcy czasem mu dokuczali. Ala już dawno o nim zapomniała, a on nagle powrócił

jak zza mgły, razem z setkami innych wspomnień z paryskiej szkoły podstawowej. Dopiero po chwili do niej dotarło, że to nie zmarły kolega ją nawiedził, lecz istota z krwi i kości. – Alice, chyba się zaczęło – wyszeptała Nicole i usiadła na łóżku, z trudem łapiąc oddech. Ala natychmiast oprzytomniała. – Pobiegnę po pomoc. Musisz trochę pobyć sama – rzekła, zrywając się z łóżka. – Wezmę tylko płaszcz. Zdaje się, że pada. – Och, Alu! – Nicole nauczyła się, prawdopodobnie od Roberta, używać polskiego zdrobnienia imienia swojej bratowej. – Jest druga w nocy. Nikogo nie znajdziesz o tej porze. – Uspokój się. Same sobie nie poradzimy. – Naraz zorientowała się, że tylko przestraszyła szwagierkę. Wzięła się więc w garść i szybko dodała: – Pani Julien obiecała przecież, że przyjdzie do ciebie w każdej chwili. O nic się nie martw. Ta kobieta przyjęła więcej porodów niż niejeden lekarz. – Nie zostawiaj mnie długo samej. Wiem, że masz przeze mnie same kłopoty, ale… trochę się boję. – Oczywiście, że się boisz. Jeszcze nie widziałam takiej, która by się nie bała w takiej chwili. Wrócę niebawem, Nicole! Ostatnio oduczyłam się chodzić wolno, a pani Julien również biega cały boży dzień. Jeżeli masz siły, staraj się chodzić. Jeśli nie, połóż się, ale nie na plecach. Mniej będzie bolało. – Wiem, wiem… – Nicole uśmiechnęła się na te słowa. – Też pracowałam w szpitalu, a poza tym pamiętam… Nagle przerwała i spojrzała zmieszana na Alę. „Pamiętasz, jak ja rodziłam Melanie” – dokończyła za nią w myślach Ala i poczuła znajomy, zadawniony tępy ból. Zawsze bała się tej chwili i starała się do tej pory o tym nie myśleć. Teraz też nie powinna. Pomyśli o tym, gdy już będzie po wszystkim, ale nie w tej chwili. A jednak, gdy biegła ciemną paryską ulicą w stronę mieszkania pani Julien, płakała całą drogę. To właśnie było najgorsze w tej historii. Nie wojenny, zakazany romans, nie krzywda Basi i jej dzieci. Przy odrobinie szczęścia może uda się zapobiec dramatowi rodzinnemu, może… Romans się skończył. Robert, jeśli przeżyje, wróci do żony i dzieci. Melanie nie wróci już nigdy. W tym samym domu, gdzie rozpoczęła

i zakończyła swoje króciutkie życie, urodzi się inne dziecko. Ala nie była na to przygotowana. Nie miała pojęcia, jak to zniesie. Przez ostatnie miesiące rzadko miała czas i siły, by o tym myśleć. Kiedy jednak myślała, za każdym razem odczuwała lęk. Teraz musiała stawić tej rzeczywistości czoło. Padał deszcz i było zimno i chyba tylko dzięki temu pani Julien nie zwróciła uwagi na jej zalaną łzami twarz. Zresztą nie miała czasu analizować takich spraw. Ostatnio była bardzo zajęta. Lekarzy trudno teraz zastać w domach, ze szpitali wprost nie można ich wyciągnąć. Zajmują się rannymi i najciężej chorymi. Do porodów i mniej skomplikowanych chorób wzywa się kobiety, takie jak pani Julien. Cieszą się takim powodzeniem jak nigdy przedtem. Pani Julien już na wstępie oznajmiła, że ledwo żyje i nóg nie czuje, ale oczywiście pójdzie, skoro trzeba. – Bo to, pani kochana, bliźniemu trzeba pomóc, to chrześcijański obowiązek. A dzieci nie pytają się, kiedy im wolno przyjść na świat. Może Niepokalana Panienka policzy mi to, że pomogę tej czy tamtej kobiecie. Może w zamian Święta Panienka ocali mi starego i chłopaka. Zresztą ja i tak spać nie mogę, bo ciągle o tych moich chłopach myślę. Do domu dotarły w samą porę, a później wszystko przebiegło szybko i bez żadnych komplikacji. Ala nie potrafiła sobie nawet wyobrazić, co by zrobiły, gdyby takowe jednak wystąpiły. Stale wspominała z dreszczem grozy poród Basi w Zaborowie. Gdyby coś podobnego stało się teraz, Nicole nie przeżyłaby bez fachowej opieki lekarza. Szczęśliwie nic takiego tym razem się nie wydarzyło. Gdy rozległ się słaby płacz noworodka, Nicole spytała tylko jakby z niedowierzaniem: – Żyje? – Pewnie, że żyje – odparła pani Julien, trochę urażona. – Każde dziecko, które odbierałam, żyło i żyje dalej. Masz, zobacz swoją córeczkę – dodała już łagodniej, kładąc noworodka obok matki. – Żyje – powtórzyła tylko Nicole, a jej oczy napełniły się łzami. – O co jej chodzi? – Pani Julien spojrzała zaskoczona na Alę. Ala nie od razu odpowiedziała. Nie patrzyła też na razie na dziecko. – Dziwnie się zachowujecie – dodała podejrzliwie akuszerka. – Proszę się nie dziwić… – Ala wreszcie wydobyła z siebie głos. – Nicole bardzo się bała. Przecież pani wie… co się stało z moją córką. Ostatnie słowa wypowiedziała już szeptem i zacisnęła wargi, aby

powstrzymać łkanie. Oczywiście Nicole miała inne dziecko na myśli, gdy zadawała swoje pytanie. Pani Julien jednak nie musiała o tym wiedzieć. Nie wiedział nikt oprócz Ali. Akuszerka przyjęła ze zrozumieniem jej wyjaśnienie i pogłaskała ją dobrotliwie po ramieniu. – To będzie boleć całe życie – powiedziała łagodnie. – Wiem, bo sama straciłam kiedyś jedno dziecko. Ono na zawsze zostanie w pani myślach. Wojna jednak się kiedyś skończy i będzie pani miała dużo innych dzieci i inne troski. Teraz czas zająć się tym maleństwem. Piękne dziecko – przyjrzała się – a dzieci nieczęsto zaraz po porodzie wyglądają tak ślicznie. Zajęła się dzieckiem i młodą matką, a kiedy już Nicole i jej córka zasnęły, ponownie zwróciła się do Ali: – Bardzo delikatna ta pani szwagierka. Nie wiem, czy będzie miała siły zająć się dzieckiem. Jest słaba i do tego mizerna. – Musi sobie poradzić – odparła Ala. – A ojciec dziecka pewnie na froncie? – zagadnęła pani Julien, pakując swoje rzeczy. Ala skinęła tylko głową. – Tak, tak… – Pani Julien nie zadawała już więcej pytań. – Teraz zupełnie nie można liczyć na mężczyzn. Wszystko jest na naszych głowach: utrzymanie rodziny, wyżywienie rodziny, pranie, leczenie, a nawet praca w fabrykach. Będzie pani miała jeszcze dodatkowo na głowie osłabioną kobietę z noworodkiem. Cóż jednak robić, pani Salanger! Chodźmy, napijemy się kawy, bo już i tak nie zdążymy się wyspać, a trzeba zebrać siły do roboty.

Rozdział 56 Piekło pod Verdun niczego w sensie strategicznym nie zmieniło. Francuzi obronili twierdzę, a w sierpniu niemiecki generał Falkenhayn poprosił o dymisję, którą otrzymał. Verdun kosztowało życie setek tysięcy żołnierzy po obu stronach frontu, a front ten wciąż pozostawał pozycyjny. Zaraz też zaczęła się kolejna mordercza ofensywa, tym razem nad Sommą. Walter już jednak zdążył dowiedzieć się, że ma siostrzenicę. Dziecko miało cztery miesiące i Nicole uznała, że dłużej nie będzie utrzymywać tego faktu w tajemnicy przed bratem. Obie jednak obawiały się jego reakcji, mimo że było w tej obawie coś normalnego, ludzkiego. – Tak jakby nie było innych problemów – zauważyła Nicole. – Jakby nie było wojny. Boję się gniewu mojego braciszka i dzięki temu zapominam, że grozi mu śmiertelne niebezpieczeństwo. Ala nie potrafiła o tym zapomnieć, nie potrafiła się uodpornić i zobojętnieć. Nicole oczywiście też nie, ale ona miała dziecko i dzięki temu chyba łatwiej radziła sobie ze strachem i stresem. Dziecko musiało jeść, musiało mieć ciepło, a dom musiał jakoś funkcjonować. Nicole zajęła się tym domem i dzięki temu Ala mogła zająć się pracą. Dzięki temu mogła w tym domu przebywać bardzo rzadko. Obecność niemowlęcia bolała ją bardziej, niż to wcześniej zakładała. Gdyby to chociaż był chłopiec! Byłoby łatwiej. Niestety, ta dziewczynka była tak podobna do Melanie… Ala pamiętała córeczkę w najdrobniejszych szczegółach. Pamiętała jej oczy, jej podobieństwo do Waltera i Nicole. Pamiętała maleńkie, ciepłe ciałko, które mogła bez końca całować i tulić. Pamiętała paluszki, zaciskające się na jej palcach. Pamiętała, że mogła bez ruchu siedzieć przy łóżeczku całymi godzinami i wpatrywać się w swoje dziecko, że bez żalu wstawała w nocy i kołysała córeczkę, aż ta zasnęła. Pamiętała, że Walter, wracając z biura, ze służby od razu pierwsze kroki kierował do pokoju dziecka i trudno go było stamtąd wyciągnąć, nawet na posiłek. Przeżywała wówczas dokładnie to, o czym pisała jej bratowa Basia po urodzeniu Karolka – miłość bezwarunkową i całkowite oddanie tej małej istotce, będącej częścią jej i ukochanego człowieka. Teraz stało się to udziałem Nicole i wypełniło niemal całe jej jestestwo.

Jakże Ala jej zazdrościła! Jakże ją rozumiała! Słyszała w nocy, gdy Nicole chodziła po swoim pokoju, kołysała maleństwo i nuciła mu stare kołysanki. Bolało ją wtedy wszystko, bo pamiętała. Widziała, jak Nicole karmi dziecko. Odwracała głowę i wychodziła, aby nie krzyczeć z bólu. Sama kiedyś, podczas krótkiej nieobecności Nicole, musiała wyjąć płaczące dziecko z kołyski i przytulić. Nie czuła wtedy nic oprócz wściekłego bólu i pragnienia, aby Nicole już wróciła. Malutka Sylwia była podobna do swej matki i przez to również tak podobna do zmarłej kuzynki. Lecz to nie było tylko fizyczne podobieństwo. Tak samo spokojna, niekłopotliwa, urodzona w tym samym domu, była żywym obrazem Melanie. Tak jakby Bóg zwrócił tamto dziecko – niestety innej matce. Nicole wszystko rozumiała i nie zmuszała bratowej do żadnych manifestacji uczuć wobec Sylwii. Rozumiała także i to, że Ali łatwiej jest teraz z obcymi ludźmi, w szpitalu, w kolejkach, w anonimowym tłumie. Wiedziała, że cała sytuacja mogła Alę przerosnąć, że wszystko wymaga czasu. Czas jest najlepszym lekarzem i najmądrzejszym doradcą. To samo dotyczyło Waltera. Gdy napisała mu o dziecku, długo nie otrzymywała odpowiedzi. Wiedziała, że w tym czasie Ala dostała od niego list, lecz nie śmiała pytać, co napisał. Ala zaś nie mówiła. Wreszcie odpisał też siostrze, ale nie wspomniał słowem o siostrzenicy. Nie zadał żadnego pytania. Bała się, że zapyta o ojca dziecka, lecz i tego nie zrobił. O Robercie mu nie pisała, wiedział jednak, że szwagier przebywał przez pewien czas w Paryżu na leczeniu. Mógł się zatem domyślić. Niewielkie były szanse na to, aby obaj zetknęli się ze sobą tam, na froncie. Modliła się gorąco, aby ta szansa nie była im dana. Do Roberta już nie pisała. Tak ustalili przy pożegnaniu. Tak jak kiedyś, przed laty, gdy uznali, że czas przerwać korespondencję. Zresztą, jakie to mogło mieć znaczenie! Była bezgranicznie szczęśliwa, ale skomplikowała życie innym. Wiedziała o tym, że mała Sylwia dla nikogo oprócz swej matki nie była podarunkiem od losu. W dodatku trwała ofensywa nad Sommą i prywatne losy setek tysięcy ludzi krzyżowały się z losami wojny. Wszystko przypominało węzeł gordyjski, którego nie sposób było normalnie rozwiązać. A jednak, dopóki trwała wojna, nie trzeba było na razie niczego w życiu jej i Sylwii rozwiązywać. Na razie skomplikowane sprawy prywatne można

było zostawić własnemu biegowi. Paradoksalnie, gdy nastanie pokój, trzeba będzie wszystko jakoś wyjaśnić i ułożyć. Ala miała rację. Ukrywanie prawdy mogło się nie udać. Tymczasem ofensywa znad Sommy, podobnie jak było to w przypadku Verdun, również nie zmieniła sytuacji na froncie. Pochłonęła za to setki tysięcy kolejnych ofiar. Nikt tej bitwy nie wygrał, natomiast Ala, patrząc na publikowane w gazetach liczby zabitych, rannych i zaginionych, czuła, że walczący po obu stronach frontu ponieśli tam klęskę. Tak jak pod Verdun. Wojna pozycyjna i piekło okopów wydawały się rzeczywistością niemożliwą do jakiejkolwiek zmiany. Zbliżało się kolejne Boże Narodzenie i kolejna zima, która w całej Europie zapowiadała się przygnębiająco i ciężko. Miejscem najprzytulniejszym, najcieplejszym i najlepiej oświetlonym była w domu Salangerów kuchnia. Zresztą dotyczyło to nie tylko kuchni Ali i Nicole. Tak było w większości domów i mieszkań. Przygotowywano się do świąt, skromnych i oszczędnych, lecz wpisanych w tradycję, przyzwyczajenia lub wiarę ludzi zamieszkujących skrwawioną Europę. Ludzie różnych kontynentów, mimo łez i cierpienia, obchodzili Boże Narodzenie i czekali na nie tak samo jak dawniej. – Pamiętam, raz jeden spędzałam Boże Narodzenie w Zaborowie – wspominała Ala, przygotowując rozczyn do ciasta. – Nigdy wcześniej nie miałam okazji widzieć równie bajkowego krajobrazu i przeżyć równie religijnych świąt. W tamtym kraju ludzie obchodzą Adwent. Tutaj oczywiście też, ale tutaj nigdy nie widziałam tego na własne oczy. Wyobraź sobie ciemny grudniowy świt i gromady ludzi idących z zapalonymi świecami do kościoła. Czasem idą tak kilka kilometrów w śniegu i mrozie. A potem cały dzień większość z tych ludzi ciężko, przeważnie fizycznie, pracuje. A jednak nie wyobrażają sobie należytego przeżycia świąt bez tych zimnych, pogrążonych w mroku adwentowych poranków. Nie ma tam Bożego Narodzenia bez Pisma Świętego i opłatka. Wokół zaspy śnieżne, a mróz na szybach tworzy własne obrazy. Tak to zapamiętałam. Cały dom lśnił czystością i pachniał ich tradycyjnymi potrawami i piernikami. Pamiętam sanie, które wiozły nas pędem na Pasterkę. Jak to wygląda teraz, w czasie wojny? Westchnęła. Przez chwilę znalazła się myślami w Zaborowie, przy rodzinie. Nie rozmawiała o niej z Nicole, odkąd dowiedziała się o mającej

się urodzić Sylwii. Dziś jednak nostalgia i tęsknota wzięły górę nad zasadami. W dodatku nie wiedziała, czy Zaborów w ogóle ocalał. Czy nie wspomina zmarłych. Nie płakała jednak na tę myśl. Chyba stopniowo mentalnie upodabniała się do wielu żołnierzy na frontach, a także i do wielu cywili. Przyzwyczajała się do śmierci i oswajała się z nią. Na wojnę nie miała najmniejszego wpływu. – Na wschodzie sytuacja ustabilizowała się, odkąd ziemie polskie ponownie zajęli Niemcy i Austriacy – odezwała się nieoczekiwanie Nicole, która również do tej pory nie podejmowała tematu Zaborowa. – Przynajmniej nie przeżywają tam już koszmaru wielkich ofensyw jak my, tutaj. – Czy jednak nadal żyją? Zaborów był prawie w samym oku cyklonu. Nagle Ala zaczęła podejrzewać, czy Nicole przypadkiem też o tym nie myśli. Czy gdyby Barbara i jej dzieci już nie żyły, a Robert pozostał wolny… Czy wtedy? „Boże, to chyba jakiś obłęd. Co też mi chodzi po głowie? Wybacz mi te bzdury. Zaczynam wariować i podejrzewać wszystkich wokół”. Rozmyślania i wspomnienia przerwało gaworzenie Sylwii, której kołyska również na czas przygotowań świątecznych została wstawiona do ciepłej, jasnej kuchni. Nicole chciała mieć dziecko stale na oku, a Ala nie miała sumienia przeciwstawiać się temu. Sama wiedziała, że własne dziecko też trzymałaby przy sobie w kuchni, nie zaś w słabo ogrzanym i ciemnym pokoju. Tam mała Sylwia spędzała tylko noce, lecz również w towarzystwie swej matki. Zresztą była tak grzecznym i niekłopotliwym dzieckiem, jakby podświadomie chciała wynagrodzić swe uciążliwe i niepożądane przez nich pojawienie się na świecie. – Jesteś głodna, kochanie, zaraz się tobą zajmę – rzekła Nicole i zostawiwszy ubijanie żółtek, podeszła do córeczki. W tym momencie rozległo się głośne stukanie kołatki do drzwi wejściowych. – Ja otworzę – zawołała Ala, wycierając ręce. – To może być listonosz. Od dawna nie miałam listu od Waltera. – Listonosz o tej porze? – zdumiała się Nicole, ale Ala już była u drzwi. Jak zwykle ciekawość i pragnienie otrzymania listu walczyły w niej ze śmiertelnym strachem, że może to być telegram z frontu z tą najgorszą wieścią. Jak zwykle musiała najpierw zatrzymać się na chwilę przed

drzwiami i uspokoić szalejące z emocji i strachu serce, zanim otworzyła. A potem stała bez ruchu, oniemiała, i miała wrażenie, że trwa to całe wieki. Tak naprawdę trwało chwilę, bo Walter szybko wszedł do środka. – Widzę, że już nie zapominasz o zasuwie w drzwiach. Bardzo mnie to cieszy – zauważył wesoło. Nie mogła w dalszym ciągu mówić, ale poczuła nagle, że drży, że nie jest w stanie myśleć. „To chyba sen, że cię widzę. To taki sen, jak ten, w którym ja odwiedzałam ciebie. Zaraz się obudzę i będę się czuła bardziej zrozpaczona niż przedtem, bo to tylko sen. A może…?” Nagle nogi zaczęły odmawiać jej posłuszeństwa i miała wrażenie, że zapada się w niebyt. A może Walter nie żyje? Może to jego zjawa? Może przyszedł jej to powiedzieć, skoro stanowili dwie połowy jednej całości. Może przyszedł zabrać ją ze sobą? „Idę, kochany. Już idę, niczego nie muszę ze sobą zabierać”. Zatoczyła się i wpadła prosto w jego ramiona. Nie straciła jednak przytomności. Walter trzymał ją tym samym silnym uściskiem jak kiedyś, gdy przekonał ją, że powinni resztę życia spędzić razem. A więc nie był duchem, lecz postacią z krwi i kości. Duchy nie obejmują z taką siłą, miłością i namiętnością. Mówił coś do niej, a duchy, choć podobno czasem mówią, to nie tak. Nie tak… – Walterze – szepnęła. – Czy wojna się skończyła? – Niestety nie – odparł, całując jej włosy, a ona wstydziła się, że są okropnie brudne, bo tak dawno ich nie myła. – Dostałem kilka dni urlopu – dodał, a potem czuła już tylko smak jego ust i to przekonało ją do reszty, że wszystko dzieje się naprawdę. To nie był sen, a za tę rzeczywistość Ala była gotowa oddać wiele lat swojego życia. Nagle wszystkie problemy straciły znaczenie. Wojna, niedostatek, strach i ponura codzienność odeszły. Wróciła wiosna, szczęście i poczucie bezpieczeństwa. Nie mówili do siebie nic. Po co? Chłonęli swoją obecność, wynagradzali sobie nawzajem długą tęsknotę. Nagle ramię Waltera zesztywniało. Ala, zdumiona, spojrzała na męża, ale on patrzył ponad jej głową. Odwróciła się i zobaczyła stojącą w progu holu Nicole. To ona podeszła pierwsza i wyciągnęła ręce do brata.

– Walterze, braciszku – rzekła cicho. – Gniewasz się na mnie? – Coś ty zrobiła, mała Nicole… – odpowiedział i przygarnął siostrę do siebie. – Myślałem i myślałem o tobie bez końca. Dlaczego? – Walterze – odpowiedziała po chwili, tuląc się do niego. – Dlaczego? Bo go kocham, tak jak ty kochasz swoją żonę. Tylko my nie możemy być razem. Nie ma na to rady. Nikogo nie skrzywdzę. Stało się, ale nie odwracaj się ode mnie. Pęknie mi serce, jeśli to zrobisz. Wzięła go za rękę i zaprowadziła do kuchni. Ala ze ściśniętym sercem patrzyła, jak Nicole podnosi dziecko z kołyski i podaje je bratu. Walter pocałował dziewczynkę w czoło i na moment ją przytulił, a potem spojrzał na żonę. W jego oczach pojawił się taki sam wyraz jak wtedy, gdy zamykali wieko trumienki Melanie. Szybko oddał dziecko swojej siostrze. Siedzieli potem długo w nocy przy stole, rozmawiając, milcząc i celebrując bez końca tę kolację. Ala i Nicole jadły tylko przez grzeczność i podsuwały Walterowi co smakowitsze kąski. Obie z trudem hamowały łzy. Był z nimi, a więc cuda się zdarzają. Bóg istnieje. Przeżył Verdun, a wcześniej Ypres. Uniknął masakry Sommy. Zmienił się, zmężniał. Tylko jego uśmiech pozostał tak samo chłopięcy i czarujący jak niegdyś. Tyle razy siedzieli tak we troje i zawsze czuli wzajemną bliskość. Od pierwszego takiego wieczoru spędzonego w tym domu razem całe lata temu Ala wiedziała, że Walter i Nicole są dla niej jak rodzina. Dramat wojny sprawił, że postanowili teraz cieszyć się w dwójnasób każdą chwilą w swym towarzystwie. Nicole zaparzyła jeszcze jedną kawę, dodała do niej tę niewielką ilość przypraw, jaką jeszcze dysponowały, i podała bratu. – To nie jest kawa naszych marzeń – powiedziała – na pewno jednak lepsza niż to, co dostajesz… tam. Drżała na całym ciele i Walter musiał wziąć filiżankę z jej ręki, aby gorący i aromatyczny płyn nie znalazł się na obrusie. – Dlaczego nie uprzedziłeś nas o swoim przyjeździe? Przygotowałybyśmy się lepiej – zauważyła Ala. – Do samego końca nie było to takie pewne – odparł. – Już dwa razy miałem dostać urlop, ale za każdym razem okazywało się, że kto inny potrzebował go bardziej. Jednemu z chłopaków zmarł ojciec, drugiemu zachorowała żona. Na ogół nie czekamy tak długo na urlopy jak w moim

przypadku i dlatego tym razem obiecano mi święta. W każdej chwili jednak mogło się to zmienić. Wolałem nie robić wam złudnej nadziei, tak na wszelki wypadek. Patrzył na nie, a jego serce wezbrało miłością i współczuciem. Obie zmizerniały, obie miały w oczach wyraz bólu, strachu i tęsknoty, który zadomowił się w nich na stałe. Nawet teraz, gdy odczuwały radość, że mąż i brat był z nimi, ten zadawniony ból czaił się na ich szczupłych, bladych twarzach. Żołnierze na frontach ginęli bądź poniewierali się w okopach w nieludzkich warunkach. Patrzyli na rany, cierpienia i śmierć swoich współtowarzyszy. Jakie jednak katusze musiały przeżywać ich rodziny, które pozostały w domach?! Co mogło się z tym równać?! – Jedz, proszę – usłyszał głos żony i spojrzał tak, jak potrafił patrzeć tylko na nią. Zawsze zachwycał go blask jej spojrzenia, jej temperament i wesołe usposobienie. I to, że czasami w zabawny sposób bujała w obłokach. I to, że potrafiła być praktyczna i twardo stąpać po ziemi. I to, że była wprost stworzona do miłości, do namiętności, do kochania. Ileż mu dała szczęścia! Nadal była taka dziewczęca, nawet pomimo śmierci dziecka, pomimo wojny i paraliżującego strachu o niego, o innych. Nicole, rzuciwszy okiem na brata i bratową, podniosła się z kuchennego krzesła. – Pójdę już do dziecka – powiedziała cicho i uśmiechnęła się. – Zobaczę, czy śpi spokojnie. Dobranoc. Zostali sami, po raz pierwszy po tak długiej rozłące znowu byli sami. – Dwa lata – szepnęła Ala. – Nie widziałam cię ponad dwa lata. Jak mogłam żyć przez ten czas? Nagle łzy, które powstrzymywała dotąd tak dzielnie, popłynęły po jej twarzy strumieniem. Poczuła, że Walter obejmuje ją i podnosi z krzesła. Czuła jego ciepło i siłę. Sama też chciała być silna i pokazać mu, że nie musi się o nią martwić, że wszystko jest w porządku. Przede wszystkim zaś pragnęła, aby wiedział, że szaleje z radości, ponieważ przyjechał. Nic jednak nie mogła na to poradzić, że tylko szeptała: – Jesteś, naprawdę jesteś. – Chodźmy – usłyszała jego szept – na rozmowy przyjdzie jeszcze pora.

Teraz chcę cię tylko kochać. Droga po schodach na górę, do ich pokoju zdawała się nie mieć końca, a oni zatrzymywali się niemal na każdym stopniu…

Rozdział 57 Spędzili razem Wigilię i święta, a Ala z okazji urlopu męża otrzymała także kilka dni wolnych w szpitalu. Każde z nich zdało sobie sprawę, że Boże Narodzenie 1916 roku będzie tym, które szczególnie zapadnie im w pamięć, i to niezależnie od tego, ile im jeszcze przyjdzie żyć na tym świecie. Święta w sensie materialnym były bez porównania skromniejsze niż tamte sprzed wojny. To jednak nie było problemem. Wojna trwała już przecież ponad dwa lata i większość ludzi odwykła od przedwojennego dostatku. Najważniejsze, że mogli być razem jako rodzina, że mogli się sobą cieszyć i doceniać każdą chwilę nieubłaganie biegnącego czasu. Żadne z nich nie powiedziało tego głośno, ale cała ich trójka przecież zdawała sobie sprawę z tego, że mogą to być ich jedyne w czasie tej wojny wspólne święta, mogą też być ostatnie. Nie mieli na to wpływu, tak niewiele zależało od nich, dlatego nie katowali się takimi tematami rozmów. Opowiadali o życiu, które toczy się obok, o wspólnych znajomych, wspominali przeszłość. Najwięcej jednak mówił Walter. Była między nimi taka umowa, że nie będzie ukrywał prawdy. Zresztą, jaką prawdę miał ukrywać przed dwiema wojennymi pielęgniarkami?! – Wyobrażacie sobie Boże Narodzenie w okopach? – wspominał. – Obie strony na czas świąt jakby się umawiają, że nie będą walczyć, nie będą się zabijać. Bo to święty czas, bo Boże Narodzenie jest wpisane w naszą wspólną, europejską, chrześcijańską tradycję. Dlatego to jedno przetrwało – obchodzone przez nas wszystkich Boże Narodzenie. Tak właśnie było na froncie w grudniu czternastego roku. Przestaliśmy do siebie strzelać, przestaliśmy się wtedy zabijać. Pomyśleliśmy: niech i oni mają teraz spokój. Śpiewaliśmy kolędy i słyszeliśmy ich śpiewy. A potem stało się coś jeszcze. Żołnierze wyszli z okopów i zaczęli składać sobie nawzajem życzenia i rozmawiać. Niektórzy nawet żartowali, że niewiele brakowało, a wojna już wtedy by się skończyła, zgodnie z tym, co zapowiadano na samym jej początku – że potrwa do Bożego Narodzenia. Nasi i niemieccy żołnierze naprawdę nie chcieli już wtedy ze sobą walczyć. Wielu z naszych i wielu od nich jakby właśnie wtedy to sobie po raz pierwszy uświadomiło. Dlatego nasi i ich dowódcy zaniepokoili się tymi nienaturalnymi świątecznymi

spotkaniami i w końcu tego zabronili. Obawiali się, że to osłabi ducha bojowego żołnierzy. Pewnie by tak było. Jak zabić człowieka, któremu życzyło się szczęśliwego powrotu do domu? Potem ta wojna stawała się coraz bardziej barbarzyńska i okrutna. W efekcie służby sanitarne mają coraz większe problemy z zabieraniem rannych z pola. Kiedyś obie strony dawały sobie na to czas. Zmuszono nas jednak do okrucieństwa. Przegra ten, kto załamie się pierwszy, pęknie pierwszy, wykrwawi się pierwszy. Nie ma mowy o litości, bo litość tylko przedłuża życie, siły lub agonię przeciwnika. Ja tylko czekam, aż szeregowi żołnierze zaczną w końcu się buntować przeciwko tej bezmyślności, z jaką szafuje się ich krwią. Jeszcze jedna taka ofensywa i jatka jak Verdun, Somma albo Ypres i żołnierze pękną. – Pisałeś przecież, ze Pétain dba o żołnierzy – odezwała się drżącym głosem Ala. – Tak, kochanie. Powierzenie mu dowództwa Rejonu Umocnionego było idealną decyzją. Jednak teraz większym uznaniem cieszą się generałowie forsujący większy rozmach i śmiałość poczynań. Czasami jednak na samą myśl, że zaraz zacznie się walka i trzeba wydrapać się z okopów, ludzi ogarnia paraliż. Siedzenie w okopach i czekanie na atak, ta cisza przed burzą, te ostatnie chwile, gdy zastanawiasz się, czy ocalejesz… to jest chyba gorsze od samego ataku. Ala słuchała z rozpaczą, pozornie zachowując spokój. Chciała, aby mówił, aby niczego nie ukrywał, żądała wręcz tego, lecz serce rwało się jej na strzępy. On tam musiał wrócić. Odmowa powrotu na w rachubę. Za to groziły bardzo surowe sankcje, a zamierzał dezerterować. To, o czym mówił, nie było dla nowością. To samo mówił Robert, to samo mówili ranni,

front nie wchodziła zresztą Walter nie niej jakąś szokującą których opatrywała

w szpitalach. To samo mówiły kobiety, które relacjonowały listy od mężów, narzeczonych i braci. Oficjalna propaganda próbowała zapobiegać rozpowszechnianiu takich wieści, było to jednak daremne. Jeszcze nie tak dawno Dominique pokazała jej list od René. Siedzieliśmy w ogromnym leju i baliśmy się wychylić – pisał. Wokół szalało prawdziwe piekło. Mieliśmy nadzieję, że ten lej nas ocali, a potem w końcu znajdą nas nasi. O tym, by wychylić się chociaż na chwilę, choćby dla czynności fizjologicznych, nie mogło być mowy. Jeden

spróbował i leżał trafiony obok leju przez kilka dni. Robiliśmy pod siebie. Wybacz, że tak to bezpośrednio piszę, ale ogarnia mnie krańcowa obojętność. Obok mnie giną ludzie, atakują nas szczury i wszy, leżymy w cuchnącym szambie, w błocie po kolana. Pod Fleury nasi towarzysze z braku wody pili własny mocz. Nie dziw się więc, najdroższa, że nie dbam o piękny, poetycki język. Czasami idziemy, gdzieś nas prowadzą, a nam jest obojętne, gdzie i po co. Czasami czytamy listy zabitych lub wziętych do niewoli Niemców. I wiesz co? Piszą to samo do swoich rodzin, co ja teraz piszę do ciebie. Cierpią tak jak i my. Gdybym nie miał siły pisać albo gdyby pocisk odstrzelił mi rękę, równie dobrze mógłbym przesłać ci jakiś list niemieckiego żołnierza do jego żony lub kochanki. Wierz mi, przeczytałabyś dokładnie to samo. Rozmawiały z Walterem o wojnie, bo trudno było o tym nie mówić. Szczęśliwie jednak były i inne tematy. Nicole starała się zresztą dać im jak najwięcej czasu, aby mogli pobyć razem tylko we dwoje. Rozmawiała z nimi lub siedziała, wpatrzona w brata, a potem wychodziła do dziecka i zostawiała ich samych. Choć musiało ją to wiele kosztować, nigdy niczego nie dała po sobie poznać. – To wasze życie – powiedziała kiedyś Ali. – To twój, a nie mój, mężczyzna. Ja i tak miałam go dłużej w swoim życiu niż ty. Nie użalajcie się nade mną, bo i ja mam teraz własne sprawy. Chciała powiedzieć, że ma dziecko i nie jest już sama, ale w porę się powstrzymała. Ala to zrozumiała i była szwagierce wdzięczna. Także za czas, jaki podarowała jej i Walterowi. Nie rozstawali się więc przez te dni i noce, choć było to wciąż za mało, by nadrobić ponad dwa lata rozłąki oraz niewiadomy jeszcze czas rozstania, który wciąż mieli przed sobą. – Zatrzymałabym cię już na zawsze – powiedziała do niego ostatniej nocy przed jego powrotem na front. – Tego się właśnie boimy tam, na froncie – odparł Walter, tuląc ją do siebie i całując. – Tych rozmów ostatniej nocy naszych urlopów; tych rozmów i próśb naszych kobiet. Żaden z nas nie chce tam wracać, a przecież czujemy, że musimy. – Wiem, wiem – powiedziała z westchnieniem Ala. – Mówiłam ci już, że

nie musisz mi tłumaczyć takich spraw jak dziecku. – To dobrze, kochanie, bo przez te godziny muszę się tobą nacieszyć bez łez i smutnych rozmów. To zawsze dawało nam tyle radości. Mam nadzieję, że na następny urlop nie będę musiał czekać tak długo. Przyjadę i powtórzymy to, co tak dobrze nam wychodziło od pierwszej naszej nocy. – Doprawdy, od razu widać i słychać, że przyjechałeś z frontu! – Próbowała żartować, starając się ten ich ostatni wieczór i ostatnią noc uczynić wyłącznie rajem radości i miłości. – Rzeczywiście, gdy tylko nie musimy zabijać lub myśleć o zabijaniu, planować, jak zabić jak najwięcej ludzi po drugiej stronie okopów i drutów kolczastych, gdy nie musimy tego robić, rozmawiamy o kobietach i o miłości. – Oględnie i wytwornie to sformułowałeś – powiedziała i nawet udało jej się roześmiać. – Doskonale sobie wyobrażam, w jaki sposób i jakimi słowami mówią o tym żołnierze. I pewnie nie tylko mówią. – To ostatnie mnie nie dotyczy – odparł Walter, bawiąc się jej włosami. – Bądź pewna, że nigdy, odkąd cię poznałem… – Wiem – przerwała mu – i nie musisz mnie o tym zapewniać. Chciała mu jeszcze powiedzieć, że to nie jest w tej chwili, a nawet w czasie całej tej wojny, dla niej najważniejsze. Z tym umiałaby się pogodzić, gdyby tylko w zamian za to miała gwarancję, że on przeżyje i do niej wróci. Nic nie było dla niej ważniejsze od jego życia. Nie chciała jednak o tym mówić teraz. Nie chciała Walterowi utrudniać jutrzejszego rozstania podobnymi wynurzeniami. Będzie wesoła, frywolna i zapewni go, że jest silna, dzielna, że sobie poradzi, a on nie musi się o nią martwić. – Niezależnie od tego, kiedy pozwolą ci znowu przyjechać, pamiętaj, że będę czekała. – Wiem, kochanie. A kiedy skończy się wojna i wrócę tu na dobre, nie przestaniemy się kochać całymi miesiącami. „Nie będziemy wychodzić z łóżka całymi miesiącami”. Nagle wróciły tamte słowa, wypowiedziane przez tamtego mężczyznę, dawno temu w Zaborowie. Dlaczego właśnie dziś musiało to wrócić, w dodatku nie jako odległe wspomnienie, choć jednocześnie jak coś, co wydarzyło się wczoraj? Zarumieniła się i Walter to zauważył, ale pomyślał, że to jego słowa

wywołały w niej taką reakcję. – Ala – powiedział do niej ciepło, bo czasem starał się wymawiać jej polskie imię tak, jak robiła to jego siostra. – Słucham? – spytała. – Lubię brzmienie twojego imienia w takiej postaci, jaką wybrali je twoi rodzice – wyjaśnił i dodał: – Gdy wrócę, obiecuję, że nauczę się języka twojego narodu. Nauczą się go nasze dzieci. Gdy znowu odwiedzimy twój kraj, będę tam mógł porozmawiać z każdym człowiekiem. Słuchała go wzruszona i jak zawsze pełna radości, gdy mówił o tym, co będzie po wojnie. Napełniało ją to jakąś ufnością, chociaż miała świadomość, że wszystko to może jeszcze długo potrwać. Tym razem Walter chciał jednak dodać coś jeszcze, coś, co jednak sprawiało mu trudność. – Gdy wrócę… – powtórzył, a po chwili kontynuował: – To znaczy, jeśli wrócę… Lecz jeśli nie wrócę, to pamiętaj, moja żono, że masz ułożyć sobie życie. Chcę widzieć cię szczęśliwą, a czasem będę na ciebie patrzył. – Miało być dzisiaj miło! – Ala aż usiadła na łóżku. – Naprawdę uważasz, że jest za wesoło i pora zepsuć nastrój? Nie chcę o tym słyszeć. – Ja też nie chcę o tym mówić, zapewniam cię – usprawiedliwiał się i na nowo zaczął ją pieścić. – Niestety, kochanie, jest, jak jest, i lepiej sobie wszystko wyjaśnić. Jesteś młoda i piękna, więc masz być szczęśliwa. Oby ze mną i uczynię wszystko, aby tak było, ale… – To możesz być tylko ty – odparła, ledwo tamując łzy. – Nikt inny nigdy nie będzie mnie obchodzić. Jesteś nie tylko najważniejszy. Jesteś wszystkim. Nie ma szczęścia bez ciebie, i to nie dlatego, że uparłam się głosić patetyczne frazesy. Tak po prostu jest i nie ma we mnie chęci, aby było inaczej. Tak jak ciebie nie obchodzą inne kobiety, choćby po to, by na chwilę oderwać się na tyłach frontu od rzeczywistości okopów, tak i mnie nie obchodzą inni mężczyźni. Oboje myślimy i czujemy podobnie, ty jesteś mną, a ja jestem tobą. Powinieneś to zrozumieć i nie opowiadać bzdur. – Oczywiście! – Walter w zabawny sposób wykonał gest, jakby się poddawał. – Przyjmuję burę. Rozmawiać zaczęli ponownie dopiero po jakimś czasie. Szkoda im było nocy na sen, choć Ala uważała, że przynajmniej on powinien odpocząć. – Odpocznę w pociągu – uspokoił ją. – Zresztą od razu z marszu nie zostanę skierowany na front.

– O czym myślisz? – spytała z lekkim niepokojem, gdyż Walter znowu popadł w zadumę. – O wielu sprawach, ale nie o śmierci, nie obawiaj się. – Znowu się uśmiechał do niej jak młody zakochany chłopak. Tak lubiła ten jego uśmiech! Tyle wspomnień w niej wywoływał! – Myślę o remoncie, który zrobimy w przyszłości w tym domu. Urządzimy też na tyłach mały ogródek. Kupimy nowe, bardziej praktyczne meble do salonu. Świat się zmieni po wojnie i trzeba będzie do tego dostosować nawet urządzenie domów. Nasz musi być bardziej funkcjonalny. Naraz objął ją i na nowo zaczął obsypywać pocałunkami. – Nie chcę już zabijać, Alice. To bez sensu. Nie chcę zabijać ludzi, którzy też mają ukochane kobiety, są ojcami rodzin, są czyimiś synami i braćmi. Niektórym patrzyłem wtedy w oczy i myślałem, że może w innych czasach i warunkach moglibyśmy być przyjaciółmi. To bez sensu. A jednak teraz mamy świadomość, że trzeba walczyć aż do zwycięstwa. My tak myślimy i oni. Inaczej trzeba by się przyznać, że to wszystko od początku było idiotyzmem, że śmierć naszych kolegów i cierpienie ich rodzin, że męczeństwo Belgów, Rosjan, Polaków, Włochów, a nawet Niemców i Austriaków, a także tylu innych narodów, było pozbawione nawet cienia sensu. Te miliony zabitych, rozerwanych na strzępy, zaduszonych przez gazy, te zniszczenia materialne… To nabierze może sensu, gdy wygramy. I my tak myślimy… i oni.

Rozdział 58 Następnego dnia po śniadaniu Ala odprowadziła męża na dworzec. Był to wyjątkowo ponury i przenikliwie zimny poranek, poprzedzający przedostatni dzień starego roku. Właśnie z uwagi na to zimno Nicole zrezygnowała z towarzyszenia bratu i bratowej. Powiedziała, że mała Sylwia jest trochę zaziębiona i lepiej, by nie opuszczała domu. Dziecka zaś nie było z kim zostawić. Taki przynajmniej powód podała Nicole, a był to powód, z którym trudno było dyskutować i mieć w dodatku wyrzuty sumienia, że siostra i siostrzenica Waltera zostały wtedy w domu. Ala doskonale wiedziała, ile to wszystko znaczyło dla Nicole, dlatego zostawiła męża i jego siostrę samych w pokoju, aby mogli się pożegnać. Nie słuchała ich rozmowy, nie patrzyła wtedy na ich twarze i gesty. Było jej tak ciężko, ale postanowiła zachować spokój do samego końca, dopóki będzie widziała Waltera. Jeszcze wczoraj zastanawiała się, jak zniesie to kolejne rozstanie. Czy nie lepiej by było, gdyby Walter nie przyjeżdżał? Jeszcze wczoraj rano naprawdę tak właśnie pomyślała – że ten urlop, rozmowy i noce pełne miłości na nowo otworzyły w niej rany. Dziś jednak myślała inaczej. Miała w sobie nowy zasób sił i jakiś wewnętrzny spokój. Była już pogodzona z wyjazdem męża i przekonana, że jego krótki urlop był jej potrzebny jak życiodajna woda, jak powietrze. Nie oddałaby tych dni, nawet gdyby los ofiarował jej w zamian kilkadziesiąt dodatkowych lat dostatniego i beztroskiego życia. Wreszcie podeszła cicho do drzwi salonu, bo zbliżała się już pora wyruszenia na stację. Zobaczyła, że Walter trzymał na rękach Sylwię i coś mówił do maleństwa. Gdy zaraz po przyjeździe wziął w ramiona to dziecko, w Ali zamarło serce. Wróciło wtedy wspomnienie Melanie i tych dni, gdy Walter bawił się z córeczką. Teraz jednak, gdy widziała pożegnanie męża z malutką Sylwią, nie czuła już nic oprócz wzruszenia. Widok tego dziecka już nie bolał i wiedziała, że nie zaboli jej nigdy w ten sposób, co dawniej. Już nie było ważne, że to nie była Melanie, choć wyglądała i zachowywała się jak ona. To już nie miało znaczenia. Dziecko, które teraz obejmował Walter, było przecież jego siostrzenicą, a zatem również w pewnym sensie jego cząstką. Mało tego – to dziecko było równocześnie jej bratanicą! Dlaczego wcześniej w taki sposób o tym nie myślała? Zatem mała Sylwia była

również cząstką jej samej. W dziecku Nicole i Roberta płynęła przecież również krew jej samej i Waltera. To był ten powód, dla którego Ala w jednej chwili pokochała Sylwię całym sercem. Kiedyś jej to powie. Aby móc sobie to uświadomić, musiała jednak przeżyć i doświadczyć tych kilku dni wojennych świąt z Walterem, a potem zobaczyć go razem z dziewczynką. Chciała mu to powiedzieć, gdy szli w kierunku pociągu, ale to on zaczął mówić pierwszy. – Po wojnie trzeba będzie pomyśleć, jak pomóc Nicole – rzekł. – Nie będzie to łatwe, bo Robert jest twoim bratem. Oboje są naszą rodziną. To, co zrobili, było złe i nieodpowiedzialne. Niemniej… kochamy ich i musimy się z tym zmierzyć. – Ona nie zamierza mu nic mówić – odparła Ala ze smutkiem. – Nie chce pogarszać sytuacji ze względu na moją bratową. Z jednej strony tak byłoby najprościej, z drugiej… boję się i nie lubię takich tajemnic. – Wiem, kochanie, co masz na myśli – odparł i uścisnął jej dłoń, a Alę ogarnęła przygnębiająca myśl, że on również, podobnie jak wcześniej Nicole, przypuszczał, że chodzi tu tylko o sprawę Krzyckiego. Walter nie wiedział o Karolku, nawet jemu nie mogła o tym powiedzieć. Nawet przed nim musiała zachować to w sekrecie. Za dużo tych tajemnic, szeptów i sekretów nagromadziło się w ich rodzinie. Musiała jednak ich przestrzegać, bo nie należały tylko do niej, przede wszystkim należały do innych. Nicole też nie znała prawdy o Karolku. Miała jednak prawo do własnych wyborów i do wyrażania własnej woli w swojej sprawie. – Poradzimy sobie z tym – powiedziała. – Nie pozwolimy, aby to zniszczyło nasze własne wspólne życie. Nie możemy postąpić wbrew woli Nicole. – Dlaczego za niego nie wyszła, skoro już kiedyś najwyraźniej coś ich łączyło? – zastanawiał się głośno Walter. – Nigdy nie mogłem pojąć, dlaczego tak piękna dziewczyna z nikim nie chce się związać. Rozumiem, że skoro nie podobali jej się ci wszyscy mężczyźni, to miała prawo ich odtrącić. Jednak z Robertem to była zupełnie inna historia. Dlaczego nie przyjęła go wtedy, gdy jej to proponował i był jeszcze wolny? „Następna sprawa, o której nie wiesz. Następna tajemnica, której obiecałam dotrzymać. Czy każda rodzina jest nimi tak obarczona?”

– Powiedziała ci zatem, że Robert proponował jej kiedyś małżeństwo? – zagadnęła wobec tego, wiedząc, że nie może odpowiedzieć na jego pytania. – Twierdzi, że wtedy nie była na to gotowa, że chciała wówczas rozwijać się naukowo, a mąż i dzieci miałyby jej w tym przeszkadzać. Dopiero później przekonała się, że popełniła błąd. Tak mi wyznała. Nie wierzę w to jednak. Nie jest wyrachowana. Nie mówi mi wszystkiego. „Nie mówi ci wszystkiego. Czasami w trosce o naszych najbliższych nie mówimy im wszystkiego”. – Popełniła błąd – przyznała Ala, wiedząc, że Walter czeka na jej słowa. Nie mogła jednak niczego mu wyjaśnić ani opowiedzieć, co spotkało jego siostrę ze strony ludzi, którzy powinni byli dać jej bezpieczeństwo i rodzicielską miłość. Nicole wyznała to tylko jej. Walter by tego nie zniósł. – Robert popełnił jeszcze większy błąd – dodała ciszej. – A jednak już się stało. Będziemy więc kochać to dziecko, tę kruszynkę, która w niczym nie zawiniła. Zostanie cioteczną siostrą naszych dzieci i tego będziemy się trzymać. Walter nie potrzebował już innych wyjaśnień. Zatrzymał ją i tak, jak stali, u wejścia na peron, na oczach wielu ludzi objął ją i całował. W czasach wojny mało kto gorszył się podobnym widokiem. Zresztą w tym miejscu to samo robiły też inne pary. – My przynajmniej mamy siebie – powiedział w końcu Walter. – Bez ciebie z pewnością to wszystko dookoła nie miałoby sensu. Dopóki ty jesteś, jestem też spokojny o Nicole i jej dziecko. Mam do kogo wracać, mam po co żyć. Zawiadowca dał sygnał do odjazdu i pociąg zaczął pomału ruszać. – Do zobaczenia. – Walter wskoczył na stopnie i pomachał do niej czapką. – Do zobaczenia – odpowiedziała, ale jej głos rozpłynął się w gwarze innych głosów, szlochów i w hałasie odjeżdżającego składu.

Rozdział 59 W kwietniu 1917 roku Stany Zjednoczone, które do tej pory trzymały się swojej tradycyjnej neutralności, wypowiedziały Niemcom wojnę. Świat zachodni oczekiwał tego kroku z wielką niecierpliwością, toteż decyzję prezydenta Wilsona i obu izb Kongresu powitano wśród Sprzymierzonych z prawdziwą ulgą. Z drugiej jednak strony zdawano sobie sprawę, że od wypowiedzenia wojny do faktycznego pojawienia się żołnierzy zza oceanu upłynie przynajmniej kilka miesięcy i ten czas może okazać się kluczowy dla rozstrzygnięć zbrojnych w sponiewieranej wojną Europie. W tym czasie Ala była kilka razy wysyłana z lekarstwami do punktów opatrunkowych, a potem pokonywała drogę powrotną razem z transportami rannych. Ze ściśniętym sercem patrzyła na ponury, mimo nadchodzącej wiosny, krajobraz. Zresztą nie obchodziła jej przyroda, lecz udręczeni ludzie. Myślała, wciąż myślała – o swoich bliskich, o przyjaciołach na froncie, o nim… – Potrzebujemy takiego człowieka jak Nivelle – tłumaczył Ali w połowie marca jeden z szoferów, z którym pokonywała akurat drogę z transportem. – Mam już tego dość – oświadczyła wtedy lodowatym tonem. – Czego masz dość? – zdziwił się. – Mam dość tej wojny – odparła z determinacją, a równocześnie przygotowywała się do awantury. Nadal było jeszcze wielu ludzi, którzy podobne słowa traktowali jako haniebną prowokację i reagowali na nie gwałtownym atakiem nienawiści. Była pewna, że podobnie zareaguje ten szofer. Tak się jednak nie stało. Popatrzył na nią przez chwilę, wzruszył ramionami i skwitował: – Reagujesz jak wiele kobiet. Nie odpowiedziała, chociaż wiedziała, że kobiety też różnie patrzyły na wojnę. Nie chciała jednak drążyć tego tematu. W ogóle nie miała ochoty z nikim rozmawiać, zwłaszcza z obcym człowiekiem. Nie szukała towarzystwa, wypełniała tylko swój obowiązek. Perspektywa ewentualnej, przyszłej ofensywy raczej ją przerażała, niż napawała dumą i nadzieją. Myślami była przy Walterze, przy swoim bracie i kolegach sprzed wojny, którym do tej pory udało się ocaleć. Pamiętała ich słowa, fragmenty listów,

które czytała jej Dominique i inne jej znajome. Przede wszystkim zaś pamiętała to, co powiedział jej Walter o jego niechęci do zabijania i zarazem o bezsensownym przymusie robienia właśnie tego. – Masz na froncie chłopaka, narzeczonego? – Ala znowu usłyszała głos szofera. Ton tego głosu był ciepły, prawie przyjazny i to spowodowało, że cała bojowa gotowość Ali do awantury wyparowała z niej w jednej chwili. – Tam jest mój mąż – odpowiedziała drżącym głosem i dodała z determinacją: – Jesteśmy cztery i pół roku po ślubie, a razem byliśmy raptem dwa lata. Resztę zabrała nam wojna. – Ja nie mogłem pójść na front – odezwał się tonem usprawiedliwienia kierowca. – Przed samą wojną miałem ciężki wypadek w fabryce i zostałem inwalidą. Nie jestem w stanie ani szybko maszerować, ani biec do ataku. To cud, że nadaję się do prowadzenia samochodu. Poza tym zajmuję się jeszcze rodziną mojego brata, który zginął w 1915 roku. Skinęła głową na znak, że rozumie i nie potrzebuje jego tłumaczeń. Nie mogła już mówić. Nagle zobaczyła jego ciężką, spracowaną dłoń na swojej dłoni i spojrzała na niego zaskoczona. W dodatku nie była oburzona, a chyba powinna. Przeciwnie, ten gest podniósł ją na duchu i przywrócił jej równowagę i trzeźwość myślenia. – Nie bój się – usłyszała tylko. – Wszystko ma swój początek i wszystko ma swój koniec. Zabrzmiało to niemal jak ponure proroctwo, bowiem ofensywa Nivelle’a, rozpoczęta w kwietniu, już po kilku dniach skończyła się katastrofą. Ku przerażeniu francuskiej opinii publicznej, ale także rządu i parlamentu, karkołomne ataki wojsk francuskich nie przyniosły oczekiwanego zwycięstwa, za to ogromną liczbę ofiar. W obliczu takich strat śmiało wytykano Nivelle’owi błędy w założeniach i planach ofensywy, a mimo to generał, przekonany o swojej racji, kontynuował operację jeszcze na początku maja. Przeprowadzono wtedy ataki pod Reims i Chemin des Dames – z tym samym tragicznym skutkiem. – Jak długo jeszcze będzie się w bezmyślny sposób szafować życiem naszych chłopców? – pytała, oburzona, po powrocie do domu, choć wiedziała, że Nicole nie odpowie jej na takie pytania, że cierpi tak samo jak ona, jak większość Francuzów, także tych, którzy jeszcze do niedawna byli

entuzjastami Nivelle’a. Zdarzało się jednak, że jej szwagierka przynosiła z zakupów o wiele ostrzejsze, zasłyszane w sklepie słowa: – Mówią, że należy oddać Nivelle’a pod sąd wojenny. Ala w takich razach milczała, ale Bóg raczy wiedzieć, jakie myśli chodziły jej po głowie, gdy dniem i nocą patrzyła na śmierć i cierpienia przywożonych z frontu mężczyzn. To wszystko wydawało jej się jakimś piekielnym obłędem i nie była pewna, czy zdoła przetrwać do końca. Zresztą nie tylko ona, także Dominique powiedziała pewnego dnia: – Niech przerwą to szaleństwo, dopóki żyje jeszcze jakikolwiek Francuz! I nie była w swej opinii odosobniona. – Wiem, że to straszne, co powiem, ale wolałabym, żeby już podpisali pokój z Niemcami bez oglądania się na sojuszników… Niech to wszystko wreszcie się skończy… – dodała nieśmiało Nicole, a podobnego zdania była w tych czasach niejedna żona, matka, dziewczyna… Nie sposób było te nastroje lekceważyć, bo świadczyły o skrajnym zniechęceniu i braku wiary w zwycięstwo. Dlatego w końcu Nivelle został zdymisjonowany, a zastąpił go generał Pétain. Szefem sztabu został generał Foch. Pétain był wśród żołnierzy popularny, dlatego jego nominacja dawała nadzieję na przywrócenie zaufania wojska do dowództwa. On sam robił, co mógł, by tak właśnie się stało. Dawał do zrozumienia, że nie należy się wykrwawiać, lecz poczekać na przybycie Amerykanów. Przycichły więc żądania natychmiastowego wycofania się z wojny. Nowy premier Clemenceau nie pozostawiał w tej kwestii złudzeń – zapowiedział prowadzenie wojny aż do zwycięstwa. Przeciwstawił się zniechęceniu i poczuciu beznadziei swoich rodaków. Jednak wszystkie polityczne wydarzenia tamtych miesięcy, zmiany na stanowisku Wodza Naczelnego i szefa rządu, wszystkie wielkie słowa, jakie wtedy padały, a także nastroje panujące w społeczeństwie – słowem wszystko to, co się działo od maja 1917 roku, straciło już prawie znaczenie w życiu Ali i Nicole. Wszystko to już było poza nimi i daleko od nich.

Rozdział 60 Tamtej wiosny 1917 roku Ala nie mogła uwierzyć, że tak kiedyś kochała kwiecień i maj. To były zawsze jej ulubione miesiące. Paryż nabierał życia, kwitły drzewa i krzewy w miejskich parkach i ogrodach. Ogródki kawiarniane wypełniały się ludźmi. Nawet w czasie wojny nie był to rzadki widok. Lecz nie tego roku. Przynajmniej ona niczego podobnego nie widziała. Pamiętała też, jak pięknie było kiedyś wiosną w Warszawie, w Galicji, w bajkowym Zaborowie. Wiosna przynosiła ze sobą nadzieję, siły i chęć do życia. Wiosna zawsze sprawiała, że wszystkie zmartwienia stawały się mniejsze, a marzenia bliższe spełnienia niż kiedykolwiek wcześniej. Lecz w 1917 roku marzenia umarły. Była już taka zmęczona! Coraz częściej traciła cierpliwość. Odczuwała na przemian bunt, rozpacz, bezsilność. Nie była odosobniona. Wokół widziała setki ludzi reagujących podobnie jak ona. Katastrofa ofensywy Nivelle’a wywołała w niej jeszcze większą frustrację, przygnębienie i strach niż wielomiesięczne zmagania pod Verdun i nad Sommą. W tej kwestii też nie była wyjątkiem. Oczekiwanie na listy poległych stało się znowu męką nie do wytrzymania. Oczekiwanie na listonosza, na pukanie do drzwi lub dzwonek telefonu sprawiało, że lodowaciały jej ręce, a skóra na ciele stawała się wilgotna od zimnego potu. Czasami obie z Nicole patrzyły na siebie i czekały bez słowa, aż ta druga podejdzie do drzwi, otworzy je i pierwsza dowie się, kto przyszedł i z jaką wiadomością. Spokój i wewnętrzna siła, które miała po grudniowym urlopie męża, zniknęły niemal bez śladu. Przeżywały wtedy prawdziwe psychiczne tortury i nie miały siły i odwagi, aby o tym ze sobą rozmawiać. Czekały na list od Waltera lub jakąkolwiek wiadomość od Roberta do siostry, tak jak to bywało po wcześniejszych bitwach i ofensywach. Ulga, że Walter ocalał, że Robert w dalszym ciągu jest zdrowy, była nieporównywalna z żadnym innym uczuciem. Tak było wcześniej. I tym razem te listy nadeszły, poprzedziła je jednak inna wiadomość. W pierwszej połowie maja 1917 roku Alice Salanger dostała depeszę, że pod Chemin des Dames porucznik Walter Salanger, to znaczy jej Walter… to znaczy…

Stała wtedy nieruchomo jak posąg z oczami wbitymi w telegram i początkowo nie rozumiała ani słowa. Nie wierzyła. – To… do mnie? – wydusiła w końcu chrapliwym, nieswoim głosem. – Madame… tak mi przykro – odparł cicho doręczyciel, patrząc na nią ze współczuciem i niepokojem. Ileż już razy widział takie sceny?! Ileż razy wręczał podobne telegramy?! A jednak nie był w stanie uodpornić się na reakcje ludzi, którzy, podobnie jak ta dziewczyna, stopniowo zapadali się w rozpacz. – Boże, Boże, to chyba pomyłka… – Alice zaczęła dygotać jak w febrze. – Proszę pana… przecież zdarzają się pomyłki, sama słyszałam. Przecież Walter… nie był do tej pory nawet ranny… Nigdy… Czuła, że duszą ją łzy, ale nie była w stanie płakać. Łzy gdzieś uwięzły i nie mogły popłynąć. Nie rozpoznawała własnego głosu. Słowa zamieniały się w bezładny bełkot. – Ta ofensywa była fatalnie przygotowana – mówił dalej cicho listonosz. – Od samego początku… Prowadzono ją nawet wtedy, gdy nie miało to już żadnego sensu. Prawdziwa katastrofa… Ponosił go już gniew. Jak długo jeszcze będzie patrzył na taką rozpacz? Tylko dzisiejszego dnia, zanim tu dotarł, zdążył już wręczyć podobną depeszę rodzicom zabitego pod Reims chłopaka. A teraz ta blada, kompletnie zdezorientowana dziewczyna… W każdej chwili mogła stracić przytomność. Takie reakcje też widział i był już na to przygotowany. Ala sama czuła, że jeśli nie usiądzie, to zaraz zemdleje. Tym razem Walter nie porwie jej w ramiona, jak wtedy, gdy przyjechał… Chciała być przytomna najdłużej, jak się da, chciała wiedzieć, chciała się upewnić… Miała wrażenie, że traci rozum. Mężczyzna pomógł jej usiąść na stojącym w holu krześle i rozejrzał się wokół. Na szczęście zza drzwi wiodących w głąb mieszkania pojawiła się ta druga dziewczyna. Odetchnął z ulgą na myśl, że w tym domu była jeszcze jedna osoba. Nicole podeszła do listonosza i wręczyła mu banknot. – Dziękujemy panu – powiedziała, a on aż się zatrząsnął, gdy usłyszał jej głos, głos starej kobiety, tak kontrastujący z jej urodą i młodością. Ukłonił się i wyszedł. Nicole odprowadziła go do drzwi, potem je zaryglowała i ciężkim krokiem wróciła do holu. Przyklękła naprzeciw Ali i patrzyły na siebie przez dłuższą chwilę, patrzyły nawzajem na swoje

poszarzałe twarze, na nieprzytomne z bólu oczy. Ala nie mogła uwierzyć. – To niemożliwe – wyszeptała. – To pomyłka. Wiedziałabym, czułabym, że umiera… Wtedy odeszłabym razem z nim. Rozumiesz? Był mną, a ja nim. To pomyłka, to trzeba sprawdzić. Lecz w oczach Nicole nie było żadnej nadziei, tylko bezdenna, straszliwa boleść. – Napisali, że to było pierwszego maja – szeptała dalej Ala. – Przecież bym coś poczuła? Przecież to musiało zaboleć, choćby przez krótką chwilę, a ja… nic nie czułam. Nie, nie wytrzyma dłużej spojrzenia Nicole. Musi być sama, zupełnie sama. Wstała i kurczowo chwyciła się drzwi, bo zrobiło jej się ciemno przed oczami. Gdy wchodziła po schodach na górę, usłyszała pełen rozpaczy płacz dochodzący z dołu. Na chwilę przystanęła i zacisnęła ręce na poręczy. Zastanowiła się, czy nie usiąść na schodach, czy nie położyć się na schodach i nie umrzeć. Czuła bowiem, że uchodzi z niej życie. Potem jednak pojawiła się inna myśl. Umrze w łóżku, w ich łóżku. Nicole ją w nim znajdzie, tak będzie lepiej. Czy jednak zdoła tam dojść? Był to wysiłek ponad jej siły. Zatrzymywała się na każdym stopniu i miała pewność, że dalej już nie da rady iść. Tak jak wtedy, gdy przyjechał w grudniu. Tyle że wtedy Walter był przy niej i na koniec wniósł ją do ich sypialni… Nie po to, by umrzeć, ale by żyć. „Teraz też mi pomóż” – błagała go w myślach. „Pomóż mi odejść ze sobą, ale najpierw zanieś mnie do naszego pokoju. Nie chcę, aby twoja biedna siostra znalazła mnie na schodach. Już i bez tego będzie jej ciężko”. Dotarła w końcu do sypialni i starannie zamknęła za sobą drzwi. Nareszcie nie słyszała już płaczu dochodzącego z dołu. Położyła się na łóżku i czekała… czekała… patrzyła… Wszystko w tym pokoju było przesycone obecnością Waltera. On nadal był tu obecny. Jego fotografia, jego rzeczy, książka, którą ostatnio przeglądał. Usiadła na łóżku i wzięła do ręki zdjęcie męża. Patrzyła tak na niego codziennie. Każdej nocy, przed zaśnięciem wpatrywała się w jego twarz i mówiła do niego. Na te chwile przed zaśnięciem czekała przez cały wypełniony ciężką pracą i trudami dzień. Te chwile trzymały ją przy życiu. Czy pierwszego maja też z nim rozmawiała? Próbowała sobie przypomnieć, ale ogarniało ją otępienie. Nie, chyba wtedy miała dyżur w szpitalu. Była

jakaś operacja, nawet niejedna. Nie miała możliwości, by mówić do Waltera, a może on wtedy chciał jej oznajmić, że… Następnego dnia też była zajęta. Nie rozmawiała z nim zatem, padała ze zmęczenia, gdy wracała do domu. Była tak wyczerpana, że nawet nie usłyszała, gdy jej mówił, że odszedł. Była jednak pewna, że przekazał jej to, że powiedział. – To niemożliwe… by ciebie już nie było… – Wodziła dłonią po jego fotografii. – Nie zostawiaj mnie samej. Zabierz mnie ze sobą. Co ja bez ciebie zrobię? Ocknęła się w środku nocy i zapaliła pospiesznie świecę. Światło elektryczne trzeba było oszczędzać. Boże, jaki miała straszny sen. Śniło jej się, że dostała wiadomość o śmierci Waltera. Dopiero gdy zapaliła świecę, zauważyła, że jest ubrana w zwykłą domową sukienkę i siedzi na niezaścielonym łóżku. Na poduszce leżał zmięty telegram i wtedy dotarła do niej cała brutalna i bezlitosna prawda. To jednak nie był sen. Był kochany przez przyjaciół. Wypełnił szlachetny obowiązek. Umarł jak bohater na polu chwały. Walczył dla Republiki. Ala uśmiechnęła się gorzko. Ona przecież wiedziała, że wszystkie rodziny zabitych żołnierzy dostawały podobne w treści zawiadomienia o śmierci kochanego człowieka. Miało to być pociechą po bolesnej stracie. Dla niej nie było. „Dlaczego ja jeszcze żyję? Boże mój”. Chciała z kimś porozmawiać, chciała natychmiast wykrzyczeć, co się stało. Gdzieś w tym domu rozpaczała Nicole, ale na rozmowę z nią Ala nie miała jeszcze siły. Nie było jednak nikogo innego. Chciała płakać, lecz nie mogła. Chciała umrzeć, ale wciąż jeszcze żyła. Nagle przyszło jej do głowy, że ponad tysiąc kilometrów stąd jest osoba, której mogłaby to wszystko powiedzieć, która jej przecież nie wahała się zwierzać ze wszystkiego, która zawsze uważała ją za swoją siostrę. Teraz zaś z całą pewnością, o ile jeszcze żyje, też cierpi, tęskni i kocha. – Basiu – powiedziała z bolesną skargą w głosie – napisali, że Walter nie żyje.

Rozdział 61 Nicole otrząsnęła się szybciej. To znaczy, nadal dławiła ją bezkresna rozpacz, ale prędzej niż Ala zrozumiała, że trzeba jakoś funkcjonować, że trzeba spróbować dalej żyć. Nicole miała jednak dziecko, które wymagało jej opieki, starań i miłości. Wokół dziecka zawsze organizowany jest cały dom i tak musiało być również w tym przypadku. Dom musiał funkcjonować, więc Nicole dzielnie się nim zajęła. Poza tym jej rozpacz znajdowała ujście, bo Nicole płakała, płakała całymi nocami, bez końca. Zasypiała potem utulona i zmęczona płaczem, lecz rano wstawała do zwykłych zajęć i do swojego maleństwa. Z Alą było inaczej. Nie mogła płakać, jej oczy były suche i paliła się w nich niekiedy gorączka. Czekała na śmierć, lecz daremnie. Chodziła jak ogłuszona i czasami nieliczni znajomi, którzy ją odwiedzali, odnosili wrażenie, że traciła rozum. Ona sama początkowo tak sądziła, ale było jej już wszystko jedno. Dawniej pracowała z zapałem i poświęceniem dorównującym jej bujnemu temperamentowi. Teraz jej ruchy stały się powolne i ociężałe. Nie umiała się na niczym skupić. To, co robiła, wykonywała niedbale. Gdyby nie Nicole, która wymuszała na niej wykonywanie czegokolwiek, przestałaby jeść, ubierać się i choćby minimalnie dbać o siebie. Później niejednokrotnie myślała, że bez obecności Nicole z pewnością by w końcu umarła. Widziała twarze ludzi, którzy ją odwiedzali. Słyszała ich słowa. Wiedziała, że chcą jej pomóc. Chcieli, ale nie potrafili. – Alice, nic na to nie poradzisz. Pamiętaj, jak cię kochał. Wszyscy to widzieli. Lecz, Alice, ty żyjesz. Musi być w tym jakiś Boży zamysł, że ty żyjesz. Walter chciał, abyś żyła. – Pani Salanger, jak to dobrze, że pani mąż był wierzącym człowiekiem i chodził do kościoła. Lżej umierać, gdy człowiek wierzy, że tam czeka go inne, szczęśliwe i wieczne życie. – Pomścimy go i tylu innych naszych chłopców. Odwagi, pani Salanger. – Miliony kobiet tak cierpi. Nie jest pani sama. Sama znam z widzenia kobietę, która straciła na froncie trzech synów. – Ja znam taką, co została sama z siedmiorgiem dzieci.

Ala słuchała, bo nie miała wyjścia. Słuch jej nie doznał przecież uszczerbku. Nie wychodziła też z pokoju, nie uciekała przed tymi ludźmi, bo zwyczajnie nie miała na to siły. Nikt z tych życzliwych jej znajomych, przyjaciół, sąsiadów nie mógł jej pocieszyć. Zresztą, nie potrzebowała pocieszenia. To, co mówili, nie było dla niej objawieniem. Ona też znała z widzenia tamtą kobietę, która straciła pod Verdun trzech synów. Wiedziała jednak, że kobieta owa z rozpaczy niedawno zmarła. Wiedziała też o owych milionach kobiet, które straciły swoich mężów, narzeczonych, ukochanych… Jak mógł pocieszyć ją ich ból?! Wiedziała, co teraz czują i jak cierpią. Pamiętała o osieroconych przez ojców dzieciach, które w dodatku musiały patrzeć na rozpacz i bezsilność swoich matek, i po raz pierwszy od kilku miesięcy czuła ulgę, że nie spodziewała się teraz dziecka. A tak na to liczyła, po ostatnim urlopie Waltera! Teraz jednak była pewna, że nie dałaby rady donosić ciąży w takich okolicznościach. Straciłaby kolejne dziecko! Nie miała co do tego wątpliwości. „Pomścimy go…” Nie interesowała jej zemsta. Nie czuła nienawiści do żołnierzy walczących na frontach, także do żołnierzy niemieckich. Pamiętała, co Walter o nich mówił – że cierpieli w identyczny sposób, że nie mógł patrzeć w oczy ludziom, których zabijał, że nawet był zadowolony, gdy w gęstwinie dymów armatnich i pocisków często ich nie dostrzegał. To samo pisał René, to samo mówił Robert i ranni, których opatrywała. Wiedziała jedno. Nie warto żyć na takim świecie. Ona nie miała już po co żyć. Nie mogła tego powiedzieć Nicole, skoro szwagierka tak dzielnie starała się organizować im życie. Nie była w stanie usiąść razem z nią i wspominać. Nicole była w środku tego wszystkiego, a Ala potrzebowała kogoś, kto by ją zrozumiał, nie pocieszał słowami pozbawionymi sensu, kto byłby jednak trochę z boku jej nieszczęścia, lecz na tyle blisko, by jej wysłuchać. To mogli być jej bracia, Basia i ewentualnie zaprawiona w bojach życia Marta. Na pewno nie doktor Joachim, który, podobnie jak Nicole, jest przez nią zbyt związany ze śmiercią Waltera. Uważa się za jej ojca, a zresztą pewnie nim jest. Niestety, oni wszyscy byli daleko i nawet nie wiedzieli, co się stało. „Jak to? Mój kochany, przecież mieliśmy zacząć nowe życie. Planowałeś, że wyremontujemy nasz dom, chciałeś kupić nowe meble. Mówiłeś, że świat zmieni się po wojnie i trzeba za tym nadążyć. Mówiliśmy o naszych

dzieciach, które miały urodzić się po wojnie. Nigdy się już nie urodzą”. Nie będzie już miała dzieci. Mogła je mieć tylko z tym jedynym, ukochanym przez nią człowiekiem. „Dlaczego ja jeszcze żyję?” – pytała kolejny raz sama siebie, a potem zrozumiała, że to już nie ma sensu. Przecież tak naprawdę nie żyła. Obecna tu była jeszcze tylko ciałem. Lecz to już nie miało znaczenia. Jej dusza była tam. Widziała Waltera i mówiła do niego. Czasami go też słyszała. Czasem do niej mówił. To tylko kwestia czasu, a znowu będą razem. Tylko dlatego nie odebrała sobie tej nędznej namiastki życia, bo wtedy, jako samobójczyni, straciłaby możliwość przebywania w tym miejscu, gdzie teraz byli Walter i Melanie. Wierzyła, że samobójcy tak łatwo się tam nie dostają. Dlatego nie odeszła od Boga i od Kościoła. Nauczyła się praktykować tę wiarę właśnie przy Walterze. Wierzyła teraz, że dzięki religii będzie bliżej niego. Nie gniewała się na Boga, że odebrał jej męża. To nie miałoby sensu. To nie Bóg odebrał jej Waltera, lecz głupi ludzie, którym ni z tego, ni z owego zachciało się wojny. Czasem jednak pytała: dlaczego? A także, ile jeszcze czasu będzie czekała, aby naprawdę z nim się spotkać. Dotykała jego książek, całowała fotografię, tuliła się do jego ubrań, zasypiała, trzymając w objęciach jego rzeczy. Przywoływała jego dotyk, pieszczoty, smak ust. Wracał każdy dzień, każda noc i… świadomość, że tamto wszystko odeszło bezpowrotnie, na zawsze. Na wieczność. Dlaczego? „Pamiętam, jak na mnie patrzyłeś, gdy zobaczyłam cię po raz pierwszy w życiu. Oliwer nas sobie przedstawił. Te twoje oczy! Pamiętam”. „Wściekle mu wtedy zazdrościłem. Nicole ostrzegała mnie przed tobą, ale… było już za późno”. „Pamiętasz nasze niespodziewane spotkanie przed moim wyjazdem do Zaborowa? Oglądałam dziecięce ubranka i zabawki dla Karolka”. „Spanikowałem, myśląc, że kupujesz to wszystko dla własnego dziecka. Pamiętasz, co ci powiedziałem na wiadomość, że rozstałaś się z Oliwerem?” „Że byłeś zaskoczony, ale nie zasmucony”. „Szalałem z radości, choć czułem się podle wobec przyjaciela”. Patrzyła na drzwi w holu i znowu wróciło tamto szczęście, tamte dni. „Pamiętasz, gdy tak niespodziewanie spotkałam ciebie i Nicole po moim powrocie z Saint-Denis? Potem wypiliśmy za dużo wina w moim domu. Zakręciło mi się w głowie przy tych drzwiach i podtrzymałeś mnie, bym nie

upadła”. „Po raz pierwszy byłaś w moich ramionach, a dla mnie było już wtedy oczywiste, że tam jest twoje miejsce”. „A potem nasza rozmowa w ogrodzie, w Awinionie. Tamtej nocy przyszło mi do głowy, że mógłbyś do mnie przyjść… Tak jak przychodził kiedyś… Olaf. Wybacz, że o nim mówię. Sam widzisz, jaka jestem wyuzdana i bezwstydna”. „Uwielbiałem cię, gdy byłaś wyuzdana i bezwstydna”. Ukryła twarz w zasłonie okna w salonie, jakby ten gest mógł obronić ją przed bólem. Jakby sama wchodziła w najbardziej kłujące ciernie, które teraz wbijały się w jej duszę i serce. Chciała, by porwały ją na strzępy. „A nasza rozmowa w kuchni w Awinionie? Twoje wyznanie, że zgadzasz się na wszystkie moje warunki, bylebym zgodziła się być razem z tobą. Twój dotyk, twoje ręce… Dlaczego wtedy się zawahałam? Moglibyśmy zacząć wspólne życie choćby kilka tygodni wcześniej! I potem tu… w tym salonie, gdy ostatecznie mnie przekonałeś”. „Pamiętam wyraz twarzy twojego brata Janka, gdy nas zobaczył”. Dlaczego to wszystko minęło? Szła do ich pokoju, kładła się do ich łóżka i chociaż bolało niemal do nieprzytomności, wracała do tamtych dni, miesięcy i lat. Chciała, aby bolało, bo wraz z tym bólem przychodziło wspomnienie tamtego szczęścia, uniesień, nawet tamtych łez. W tym pokoju mogłaby spędzić resztę swoich dni na ziemi. Tutaj rozmawiali, marzyli, kochali się. Tu dali życie Melanie i tu urodziło się ich dziecko. Tu kołysali córeczkę do snu. Tu kilka miesięcy po jej śmierci wróciła ich wzajemna namiętność. Tu żegnali się, gdy na początku wojny Walter wyjeżdżał na front, i tu znowu się kochali, gdy przyjechał na swój krótki urlop. A potem… tej ostatniej nocy… znowu się żegnali… na zawsze. Nigdy nie przestanie za nim tęsknić. On już nigdy tu nie wróci i nie będą się kochać tak jak kiedyś. Może do niego mówić i niekiedy go usłyszy. Pewnie się kiedyś zobaczą, ale… tamto już nie wróci. Ile trzeba czasu, aby przestała w ten sposób myśleć? To nawet nie wchodziło w rachubę. Nie chciała przestać o tym myśleć, wspominać i cierpieć. – Czas leczy rany – powiedziała jej dobrotliwie jedna z sąsiadek. To właśnie było najgorsze. Myśl, że to kiedyś może przestać tak boleć.

Nie dopuści do tego. Niech boli do końca jej dni. Wtedy będzie czuła jego obecność i nie zapomni jego dotyku. Gdy umarła Melanie, było im ciężko. Pozbierali się jednak, mieli przecież siebie. Walter był jej siłą, jej podporą, sensem i przyczyną jej dalszego życia. Poza tym Melanie żyła w nim, tak do niego podobna. Te jego oczy, które były oczami córeczki… Ala miała świadomość, że gdyby dziecko żyło, to i jej samej byłoby łatwiej pogodzić się z odejściem męża. Walter przecież żyłby w Melanie. Podniosłaby się jakoś i mocowałaby się z dalszym życiem ze względu na dziecko – tak jak Nicole. Gdyby tylko Melanie żyła… Teraz, w żałobie nie dałaby rady urodzić innego dziecka. Teraz utraciła już wszystko. „Czy bardzo cierpiałeś, kochany? Czy umarłeś od razu, od kuli, czy leżałeś, konając w okopach wśród innych rannych i zabitych, nie mogąc doczekać się pomocy? Umarłeś z upływu krwi i braku wody, w męczarniach? Rozerwał cię granat lub mina? Nigdy się tego nie dowiem. W telegramach zawsze piszą, że śmierć nastąpiła od razu, bez cierpień. W telegramach zawsze oszczędza się rodzinę poległego. Gdybym mogła wiedzieć, jak było naprawdę! Niestety, ty też nie chcesz mi tego powiedzieć”. Czasami jeszcze łudziła się, że to może pomyłka, że Walter żyje, tylko jest ciężko ranny i nie sposób ustalić jego tożsamości. A może jest wśród zaginionych, może dostał się do niewoli? Może trzeba go szukać? – Proszę cię, przestań, przestań! – zawołała z udręką Nicole, gdy pewnego razu jej o tym wspomniała. Przestała więc o tym mówić. Zrozumiała też wtedy, że i o śmierci Waltera nie może w takim razie rozmawiać z jego siostrą. Dwa miesiące po jego odejściu dostały pocztę. Już nie bały się otwierać drzwi listonoszowi. Najgorsze przecież już się stało. Tak przynajmniej sądziły. To były listy od Waltera. Napisał je do żony i do siostry na dzień przed śmiercią. Wskutek jakiegoś rozgardiaszu, który wynikł przy dystrybucji przesyłek, te akurat dwie wiadomości od Waltera zawieruszyły się i nie dotarły wcześniej do adresatek. Służby za to odpowiedzialne złożyły stosowne przeprosiny. Ala jednak, gdy przeczytała pierwsze zdania listu skierowanego do niej, była wdzięczna losowi, że przyszło jej otrzymać go teraz, a nie wówczas, gdy jeszcze nie wiedziała, że Waltera już nie zobaczy. Nie doczytała zresztą do końca.

Słyszała płacz dochodzący z pokoju Nicole i nie mogła się skupić. A gdy wreszcie przebrnęła przez pierwsze zdania, zrozumiała, że dalej czytać nie da rady. Jeszcze nie… Przeczytanie ostatnich słów męża zajęło Ali dzień po dniu ponad tydzień. Najdroższa Alice! Jutro ruszamy

do ataku. Nie jestem pewien, czy w obliczu wcześniejszych niepowodzeń ma to jakiś sens, ale nie mam też wyboru. Chyba nie ma sensu tego analizować. Zresztą nie o tym chcę pisać. Nigdy nie pisałem do Ciebie w przeddzień ataku. Wolałem napisać później. Teraz jednak czuję jakiś wewnętrzny przymus. A może robię to dlatego, że inni obok mnie też piszą. Prawie nie rozmawiamy o tym, co wydarzy się jutro. Panuje taka cisza… Wszyscy piszemy. Patrzymy czasem na siebie i zastanawiamy się, kto z nas przeżyje. Przynajmniej ja zastanawiam się nad tym. Wszyscy pragniemy żyć. Pragnienie życia stało się naszą obsesją. Wierz mi, Kochanie, że jeśli przeżyję ten koszmar, nigdy nie wyrażę się dobrze o żadnym samobójcy. Jak można odbierać sobie życie, gdy inni tak tego życia pragną, a nie jest im ono dane? Zrozumiem tylko tych, którzy odbiorą sobie życie, bo wspomnienia z wojny uniemożliwią im dalsze funkcjonowanie. Tych zrozumiem, tylko tych. Czuję, że muszę do Ciebie, moje Kochanie, napisać, gdyż ostatniej naszej nocy nie chciałaś, bałaś się o tym rozmawiać. A ja naprawdę muszę o tym mówić. Nie szukam śmierci, droga Alice. Jestem taki szczęśliwy! Dałaś mi to szczęście i nie żałuję niczego. Może tylko tego, że od razu pierwszego dnia, kiedy Cię poznałem, nie porwałem Cię ze sobą. Miałem wtedy taką myśl, ale cóż… Pomyślałem, że najpierw odszukam Nicole. No i był wtedy przy Tobie mój bliski przyjaciel. A jednak trzeba mi było wtedy działać i nie pozwolić Ci zniknąć na kilka lat. Alice, mielibyśmy dla siebie jeszcze te dwa, trzy dodatkowe lata! Myślisz pewnie, że żartuję. Oczywiście do pewnego stopnia tak, ale niezupełnie. Kocham Cię tak, jak to tylko możliwe. Gdyby ktoś dał mi możliwość życia w innej epoce, z gwarancją długich lat tego życia w spokoju, dobrobycie i bez wojny, ale bez gwarancji spotkania Ciebie, nie wchodziłoby to w rachubę. Wolę tych kilka lat z Tobą, nawet jeśli nie

czeka nas już żadna wspólna przyszłość. Nie przyjąłbym daru długiego życia bez Ciebie, nawet gdyby okazać się miało, że jutro może mi zabraknąć szczęścia. Alice, może mi się w końcu nie udać. Nikt tak naprawdę nie wierzy we własną śmierć, a zwłaszcza w to, że może umrzeć młodo. A jednak jesteśmy tylko jednym z milionów istnień i może mi się przytrafić to samo, co innym. Chciałem Cię wtedy, w grudniu, przygotować na taką ewentualność. Nie pozwoliłaś. Teraz muszę. Czuję, że muszę. Alice, Najdroższa, jeśli przeżyję, to będzie tak, jak rozmawialiśmy. Będziemy mieć dom i dużą rodzinę. Wychowamy dzieci, a potem damy im odejść z domu i będziemy się kochać do śmierci. Innym może nie będzie łatwo. Wojna oddaliła od siebie mężczyzn i kobiety, którzy wcześniej byli sobie bliscy. Pomyśl o Robercie i jego żonie. Ja znam mnóstwo innych przykładów, nawet tu, na froncie. Kobiety i mężczyźni będą nieraz musieli wiele sobie wybaczyć, odnaleźć się na nowo. Nas to jednak siebie siebie swoją

nie dotyczy. Nie mogliśmy się od siebie oddalić, bo byliśmy dla stworzeni. Nasze szczęście polegało na tym, że trafiliśmy na w życiu. Nie wszystkim jest to dane i nie wszyscy wykorzystują szansę. Nam się udało. Ja zresztą od samego początku to

wiedziałem i tylko pozostawało mi przekonać ciebie. Udało się, Alice! Każdy dzień przeżyty z tobą był bezcenny. Ani jednej kłótni, ani jednego nieporozumienia, ani jednej zmarnowanej rozmowy, ani jednej zmarnowanej nocy! Wszystko pamiętam i znowu Cię teraz widzę. Znowu przy mnie jesteś. A przecież, Kochanie, nie było nam zawsze łatwo. Przyszło cierpienie i pochowaliśmy dziecko. Zaraz potem przyszła wojna i musieliśmy się rozłączyć. Niczego to jednak nie mogło już zmienić. Ty to wiesz, ja to wiem. Jesteś moim objawieniem, moim przeznaczeniem, nic lepszego nie mogło mnie w życiu spotkać. Dziękuję Bogu za Ciebie. Za wszystko inne dziękuję Tobie. Za każdą chwilę, za Melanie… Kochanie, myślę teraz o niej. Gdyby jutro mi się nie udało albo gdyby innego dnia miało mnie to spotkać – to tylko Melanie może być tego przyczyną. Nie płacz, Skarbie, tylko pomyśl teraz o niej. Ona jest tam sama. Oczywiście, tam jest niebo i dobry Bóg. Naprawdę w to wierzę. Jest jednak tak maleńka i bezradna! Może, jeśli tym razem nie przeżyję,

to znak, że muszę być teraz przy niej. Jest za mała, aby zostać bez rodziców. Może Opatrzność uznała, że któreś z nas musi jednak być przy niej. To jedyne wytłumaczenie, gdyby miało mnie coś złego spotkać. Tak to sobie wytłumacz i nie martw się już wtedy. Potrafię się nią zająć. Zawsze mi to mówiłaś, gdy przez ten krótki, za krótki, czas mieliśmy ją przy nas. Zawsze będę z Tobą i mów do mnie, kiedy zechcesz. Nie poddawaj się jednak żałobie. Niech ona nie trwa całe życie. Pamiętaj, że jesteś potrzebna Nicole, mojej małej Nicole i jej dziecku, a zarazem Twojej i mojej bratanicy i siostrzenicy. Pamiętaj o nich, Alice, gdybym nie wrócił. Ty jesteś mądra i silna, a o Nicole zawsze się bałem. Wiem, że coś złego wydarzyło się kiedyś w jej życiu, ale pewnie nigdy się nie dowiem, co to było. Jeszcze jedno, Kochanie… Pamiętaj, masz być szczęśliwa. Masz ułożyć sobie życie. Nie odwracaj się od miłości i od ludzi. Potrafisz uszczęśliwiać innych, pozwól uszczęśliwić siebie. Zła byłaś na mnie, gdy próbowałem Ci o tym wtedy powiedzieć. Szkoda, bo teraz nie musiałbym o tym pisać. Jeśli przeżyję, to oczywiście te słowa będą bez znaczenia. Nie jestem jednak tego pewien, a nie mogę spokojnie czekać na jutrzejszy dzień, nie podzieliwszy się wcześniej z Tobą tym, co mi leży na sercu. Bądź zdrowa, Kochanie. Prędzej lub później – do zobaczenia. Walter Czytała ten list fragmentami, dzień po dniu, przez ponad tydzień, zanim go skończyła. W tym dniu, gdy wreszcie dobrnęła do końca, nie była w stanie nic przełknąć, nie opuściła też swojego pokoju. Zaniepokojonej szwagierce powiedziała jednak, że czuje się dobrze. – Nie martw się, mała Nicole – szepnęła cicho, bo nie chciało jej się mówić głośniej. – Nic mi nie będzie, jeśli przez jeden dzień nie zjem. Pozwól mi na to dzisiaj, tylko dzisiaj. Nicole usiadła obok Ali i przygarnęła ją do siebie. Sama przygnieciona bólem, też nie zmuszała się do rozmowy, jeśli nie musiała. Mówiła do dziecka i do ludzi, którzy je odwiedzali, lecz w obecności samej tylko bratowej nie zmuszała się do tego. Gdy były we dwie, najczęściej milczały. Jednej i drugiej głos odmawiał jeszcze posłuszeństwa. Nie musiały mówić, bo

i bez tego wiedziały, o czym myśli ta druga, jak obie cierpią. – Jutro pójdę do Melanie, na cmentarz – odezwała się jednak po chwili Ala. – Tak dawno już jej nie odwiedzałam. – Czy mogę pójść tam z tobą? – spytała Nicole z nadzieją w głosie. Słowa Ali były zapowiedzią czegoś nowego, mogły znaczyć, że Ala pomału wraca do życia. Od otrzymania tamtego telegramu nie opuszczała bowiem domu. Niestety, mogło to też oznaczać coś zupełnie przeciwnego. – Oczywiście, że możesz pójść – odparła Ala cicho. – Chciałam ci coś powiedzieć, ale równie dobrze mogę to zrobić tam. Następnego dnia rano udały się na cmentarz. Był gorący, letni dzień, ale one zdawały się tego nie dostrzegać. Ich żałobna czerń nie pasowała do lipcowego słońca i przyrody. Nie miało to jednak znaczenia, zwłaszcza że czarny kolor ubrań nie był rzadkością na ulicach Paryża. Także cmentarz nie był specjalnie wyludniony. Ludzie kręcili się przy grobach bliskich, gdzieś w oddali odbywał się pogrzeb. Równocześnie śpiewały ptaki i paradoksalnie wszystko to dawało namiastkę życia w tej zazwyczaj cichej krainie śmierci. „Przynajmniej nie jest ci tu tak bardzo smutno” – myślała Ala, patrząc na mały grób córeczki. „Znowu tak długo mnie nie było, chociaż obiecałam ci kiedyś, że nie będziesz musiała czekać na mnie bez końca. Teraz jednak nie jesteś już sama. Już jesteście tam razem. Musiałaś bardzo tęsknić, skoro musiał mnie zostawić i udać się do ciebie. Tutaj też będziecie spoczywać razem”. – Jeśli będę miała na to siły – szepnęła do Nicole – postaram się go odnaleźć i sprowadzić tutaj. Musimy być tu razem. Gdy doczekam końca wojny, zrobię to. Sama nie dam jednak rady. Nie mam dość sił, z trudem zbieram myśli. Pomożesz mi? Nicole wypuściła rączkę małej Sylwii i z całej siły przylgnęła do klęczącej Ali. Uwolniona z uścisku dziewczynka krążyła na chwiejnych jeszcze nóżkach wokół małego grobu kuzynki i patrzyła, trochę zdezorientowana, na matkę i ciotkę. – Kiedyś jej o tym powiemy… powiemy – dodała jeszcze ciszej Ala.

Rozdział 62 Dzisiejszej nocy śniła mi się Ala. Zobaczyłam ją tak wyraźnie, jakby była tu naprawdę, taka rzeczywista. Siedziała przy oknie w moim pokoju i patrzyła na mnie. Dokładnie tak jak wtedy, gdy chorowałam przed urodzeniem bliźniąt, a ona przychodziła, aby porozmawiać ze mną albo mnie wysłuchać. Przeważnie jednak to ja mówiłam, to ja się zwierzałam. Opowiadałam jej wszystko, czasami za dużo. Ona o sobie mówiła mało. Chyba za późno to dostrzegłam i za późno zaczęłam się zastanawiać, dlaczego tak było. Może też chciała powiedzieć mi coś ważnego? A ja nie dałam jej tej szansy. Potem już tego nie potrzebowała, bo znalazła miłość swojego życia, a ten wpatrzony w nią chłopak był zawsze gotów jej wysłuchać, chronić ją i być przy niej na dobre i na złe. Dlatego byłam o nią spokojna i choć brakowało mi jej na każdym kroku, to jednak wiedziałam, że ułożyła sobie życie, że żyje tak, jak powinna. A jednak dzisiejszej nocy zobaczyłam ją tak wyraźnie, jakby tu była naprawdę. A ponieważ wiedziałam, że to niemożliwe, przyszło mi do głowy, że to musi być zjawa. W takim razie coś złego stało się z moją siostrą. I rzeczywiście – Ala spojrzała na mnie i powiedziała mi, że Walter nie żyje, że dostała zawiadomienie, że zginął na froncie. Obudziłam się zlana potem i dopiero po dłuższej chwili do mnie dotarło, że to nie była zjawa, że to był tylko sen. Jednak – jaki rzeczywisty! Jaki realny! Bywają takie sny i bardzo się ich boję. Często bowiem przekazują nam prawdę. Przeraziłam się tym bardziej, że Ala nie śniła mi się od śmierci jej córeczki. Nie śniła mi się przez te koszmarne lata wojny. Zawsze wierzyłam, że jest bezpieczna, dużo bezpieczniejsza od nas tu, w Zaborowie. Wiedziałam, że we wrześniu 1914 roku Niemcy poważnie zagrażali Paryżowi, ale nie wierzyłam, że nawet jeśli zdobędą to miasto, zrobią coś złego jego mieszkańcom. W końcu Paryż to nie Kalisz, Gorlice czy Łódź. Co najwyżej skończyłoby się okupacją. Chociaż, czy można być jeszcze czegoś pewnym? Ja nigdy do tej pory nie przypuszczałam, że będę widzieć, słyszeć i wiedzieć o takim koszmarze, jaki spadł na ziemię. Gdy patrzyłam na tę wędrówkę ludzi uciekających ze spalonych miast i wsi, gdy słyszałam od

nich, co się dzieje, gdy dowiedziałam się, jak teraz prowadzone są działania wojenne i co człowiek jest zdolny zrobić drugiemu człowiekowi, to myślałam, że przynajmniej takie miasto jak Paryż obroni się albo nie zostanie potraktowane po barbarzyńsku. Nie wzięłam pod uwagę tylko jednego – że Walter na pewno jest na froncie. Przecież to było do przewidzenia. A zatem mógł zostać zabity. To stało się naprawdę, a nie było tylko efektem moich złych przeczuć. Ja po prostu w odniesieniu do Ali i Waltera złych przeczuć nigdy nie miałam. To było dla mnie oczywiste, że będą żyli długo, a nieszczęście, jakim była śmierć ich dzieciny, już się nie powtórzy. Jeśli więc Ala tak nagle nawiedziła mnie we śnie, aby mi oznajmić, że on nie żyje, to musiała być prawda. Nie mogłam już zasnąć, nie mogłam się modlić, tylko dygotałam od wewnątrz. Chciałam wyć jak zwierzę, chciałam to natychmiast komuś opowiedzieć, ale… komu? Cały dom spał, a nie chciałam nikogo niepokoić. Brakowało mi Roberta tak bardzo, jak jeszcze nigdy w czasie tej naszej rozłąki. Chciałam wtulić się w niego i czekać na jego czułość albo dobre słowa. Tak jak było kiedyś, gdy urodziłam Karolka. I potem, gdy wrócił z podróży do Afryki. Już nigdy potem nie byliśmy tak szczęśliwi. On nie popatrzyłby na mnie jak na wariatkę, która wierzy w sny. Tak potraktowałaby mój nocny niepokój matka. Kolejna neuroza rozchwianej emocjonalnie kobiety. Tak by to oceniła. Często właśnie w ten sposób o mnie myślała. Lepiej rozumiała się z Alą, gdyż obie potrafiły w sposób tak racjonalny, obiektywnie wykalkulowany i chłodny podchodzić do życia i problemów. Matka była zawsze twarda, bo musiała taka być. Nie mogła liczyć na mojego ojca, a po jego śmierci czuła się odpowiedzialna nie tylko za mnie, lecz i za wiele innych osób, zatrudnionych w naszym majątku. Nie miała czasu na rozpacz, tylko wzięła się w garść i przystąpiła do pracy. Nigdy jej innej nie pamiętałam. Inna też sprawa, że z tych okruchów informacji, jakie do mnie docierały, wynikało, że nie miała specjalnych powodów, aby rozpaczać po moim ojcu. Najprawdopodobniej zresztą był związany z kim innym. Nikt mi tego wprawdzie nie powiedział, ale teraz sama już potrafię dopasować do siebie pewne fakty. Matka chyba nie robiła z tego

problemu. Może nie miała czasu tym się gryźć, może ma taką naturę, a może jej to nie obchodziło. Nie wiem, ale czasem myślę, że musiała być bardzo zimną partnerką. Ja na jej miejscu walczyłabym o mężczyznę, którego kocham, albo kazałabym mu odejść. Może jej było wszystko jedno i on o tym wiedział, dlatego szukał innych, cieplejszych kobiet? Nie wiem i nie zapytam jej już o to. Kocham ją i podziwiam, ale pewnych pytań nigdy jej nie zadam i z wielu spraw nigdy się jej nie zwierzę. Z Alą było inaczej. Wprawdzie, jak już pisałam, w pewnych aspektach jest podobna do mojej matki. Taka zrównoważona, pewnie chodząca po ziemi, znająca się na ludziach, taka dojrzała, pomimo młodego wieku i zawsze dziewczęcego wyglądu. A jednak z Alą mogłam rozmawiać o wszystkim. Potrafiła słuchać, współczuć i wiele rozumiała. Był jednak czas, gdy przestałam wierzyć, że ona kogoś pokocha i zdecyduje się na małżeństwo i macierzyństwo. Nie pasowała do schematu żony i matki, lubiła niezależne życie, miała muzyczny talent i mogła zdobyć sławę. No i otaczała się ludźmi, którzy wymykali się tradycyjnym społecznym normom i obyczajom. Poza tym, że była mi bliska jak siostra i lubili ją wszyscy pracujący w naszym majątku ludzie, to jednak jako kobieta w stosunku do mężczyzn była bardzo chłodna. Uważałam, że w tych sprawach jest zimna jak moja matka. Zresztą nie tylko ja tak myślałam. Jednak my, kobiety, często bardzo mylnie oceniamy siebie nawzajem. Otóż niedługo potem, gdy dostaliśmy tę zdumiewającą wiadomość od Ali, że wychodzi za mąż, w dodatku za człowieka, o którym nigdy nie słyszeliśmy, usłyszałam rozmowę naszej służby. Akurat zmierzałam do kuchni, gdy pod drzwiami zorientowałam się, że oni mówią o mnie i o Ali. Uznałam, ze to dobra sposobność, by się dowiedzieć, co naprawdę o nas myślą ci ludzie, i zatrzymałam się. Gwar był duży, ale wyraźnie dotarły do mnie słowa Katarzyny. – Dzięki Bogu – mówiła – modlitwy moje zostały wysłuchane. Już prawie nie miałam nadziei, że ta dziewczyna kogoś sobie w życiu znajdzie. Miła jest i ładna, i dobrze z nią porozmawiać, ale gdzie jej tam do naszej panny Basi. – Panna Basia jest piękna i krew w niej gorąca, jak wiadomo – przytaknęła Marianna, a mnie aż krew zalała, bo zrozumiałam, do czego

to był przytyk. Nie ruszałam się jednak, tylko słuchałam dalej. Jednak czułam, że w moich żyłach płynie teraz nie gorąca krew, lecz prawdziwy wrzątek. – A jednak wszystkie chłopy oglądają się za panną Alą, wystarczy spojrzeć – zauważyła Perlicka. – Widać zatem, że niczego jej nie brakuje. I nagle usłyszałam głos Jaśka – Zosinego męża. Tego się nie spodziewałam, że takie rozmowy kobiety w kuchni mogą prowadzić w obecności mężczyzn. W dodatku na mój i Ali temat, w dodatku w taki sposób. Chciałam odejść spod tych drzwi i udawać, że nadal nie wiem, co o mnie myślą i jaką opinię wyrazi lokaj, ale nie zdążyłam. Jasiek zaczął się śmiać, a kiedy przestał, powiedział coś, co wprawiło mnie w osłupienie – i tamte kobiety także. – Niczego jej nie brakuje? – zawołał ze śmiechem i dodał już całkiem poważnie: – Ona ma wszystko. Jest jak wulkan, jak gorący piec. – Skąd to wiesz? – odezwała się podejrzliwie jego teściowa. – Skąd wiem? – odparł. – Wystarczy na nią spojrzeć: jak chodzi, jak patrzy, jak rozmawia, jak słucha. Wy, baby, nic o sobie nawzajem nie wiecie. Nie mogłam zapomnieć słów Jaśka i poczułam jakiś wewnętrzny niepokój. Nadal nie byłam pewna, czy Ala, decydując się tak nagle na małżeństwo z kimś, kogo, jak sądziłam, ledwo zna, nie popełnia błędu. Ja kiedyś o mały włos, a bym taki błąd popełniła, dlatego byłam bardzo wyczulona i niespokojna. A potem, już w Paryżu, zobaczyłam jej narzeczonego i patrzyłam, jak są razem, i już wiedziałam, że wszystko jest tak, jak trzeba. Ala miała rację, że czekała i nie rzucała się wcześniej impulsywnie i bez rozumu w żaden związek. Ona i Walter byli jak dwie połówki jednego owocu. Wszyscy to widzieli. Co stanie się z jedną połówką, gdy nagle zabraknie drugiej? Co dzieje się z owocem zjedzonym tylko do połowy i zostawionym gdzieś… Dziś w nocy zrozumiałam, że moja siostra nie była zimną kobietą, niezdolną do wzruszenia, miłości i cierpienia. Musiała bardzo cierpieć, skoro pokonała tę przestrzeń prawie nie do pokonania, granice naszej świadomości i podświadomości, granice poznania rozumowego. Pokonała to wszystko, aby mi powiedzieć, że… Została sama. Byłyśmy jak siostry, więc teraz ja mówiłam do niej. Starałam się ją

pocieszyć, ale wątpię, czy mnie usłyszała. Nie byłam przekonująca, a może ona nie potrzebowała pociechy. Chciała tylko zawiadomić. Zresztą, jak mogłam ją pocieszyć, skoro sama żyłam od trzech lat w smutku, tęsknocie i strachu. Nie, nie żałowałam, że Robert wyjechał do Francji. Z tej jedynej wiadomości, jaką dostałam od Ali na przełomie roku 1914, dowiedziałam się wprawdzie, że podjął służbę lekarską w szpitalu polowym, ale uważałam, i uważam dalej, że to lepsze od losu, jaki by go czekał tutaj. Z pewnością musiałby iść do wojska jak Janek i zabijać Polaków, którzy służyli w przeciwnej armii. Janek opowiadał mi, że to było najgorsze, gdy słyszeli polskie przekleństwa w szeregach armii rosyjskiej. Janek zresztą dość szybko zdołał opuścić wojsko austriackie i znalazł się w legionach, które przynajmniej w jakimś zakresie były polskie, chociaż operacyjnie podporządkowane Austrii. Początkowo myślałam, że ta wojna skończy się tak szybko, jak się zaczęła. Prawie wszyscy tak myśleliśmy. Gdyby miało być inaczej, każdy by się jakoś przygotował. Tymczasem nie skończyła się po kilku tygodniach ani przed Bożym Narodzeniem. Miała trwać znacznie dłużej. Nadal się toczy i czasem wątpię, czy kiedykolwiek się skończy. Na początku był nawet entuzjazm, czego nie potrafiłam zrozumieć. Entuzjazm dla możliwości samego wojowania, wyrwania się z rutyny. Do wojska poszli niemal wszyscy młodzi mężczyźni z naszego majątku, a nawet całkiem młodzi chłopcy. Poszedł też Jasiek Zosi i nasz Janek, który akurat wtedy przebywał w Krakowie. Potem zaczęła się męka czekania na jakąkolwiek wiadomość od nich. I szybko okazało się, że działania wojenne omijają nas dosłownie o kilkanaście, a czasem o kilka, kilometrów. Zaczęła się prawdziwa gehenna. W naszym dworze zaroiło się od ludzi, którzy w panice uciekali ze swoich spalonych domów. Koczowały tu czasem całe tłumy. Razem z matką nie odmawiałyśmy pomocy nikomu, choć zapasy dosłownie topniały w oczach. Tylko moje dzieci były wtedy szczęśliwe, gdyż dużo się działo, a przy okazji zyskały towarzyszy zabaw. Dotyczyło to zwłaszcza Karolka i Urszulki. Oboje mają niespożyte siły i temperament, a w Zaborowie brakowało innych dzieci. Na kontakty z sąsiedztwem nie zawsze starczało nam czasu,

nawet przed wojną. Nie zliczę już wszystkich biegających wtedy po pokojach, oficynach i ogrodzie dzieciaków. Wyobraźnia i poczucie zagrożenia są dla nich łaskawe. Ich rodzice, pozbawieni dachu nad głową, a często ich samotne matki (wielu mężczyzn było bowiem w jakimś wojsku), słowem wszyscy pozostali, nie mieli powodu do radości. Cieszyłam się, że nas przynajmniej w tym sensie wojna oszczędziła. Nasz dom ocalał, zresztą podobnie jak większość dworów w okolicy, chociaż z niektórych pouciekali ich właściciele, a nasi sąsiedzi. Ja i matka w ogóle nie brałyśmy tego pod uwagę. Joachim namawiał nas wprawdzie, byśmy przyjechały do Warszawy, ale matka stwierdziła, że najwyżej niech spalą dom nad jej głową. Ona się nie ruszy ze swojej siedziby. Ja zaś nie zostawiłabym jej. Inna rzecz, że także nie umiałabym opuścić tego miejsca, gdzie się urodziłam i wychowałam. Zaborów to jedyne miejsce na ziemi, gdzie jestem sobą. Dziś nie rozumiem, jak mogłam kiedykolwiek w życiu brać pod uwagę jego opuszczenie. Tu robię to, co umiem robić, rozmawiam o tym, na czym się znam, żyję z ludźmi, których rozumiem. Dzieci są tu szczęśliwe i swobodne, chociaż oczywiście za parę lat trzeba pomyśleć o ich kształceniu i szkołach. Mimo wszystko chcę, aby miały więcej obycia w świecie niż ja, by bardziej przypominały swojego ojca, stryja i ciotkę. Lecz to dopiero przyszłość. Nauczyłam się ostatnio nie planować zbyt wiele. Teraz jest wojna i najważniejsze, aby przetrwać. Szczęśliwie dzieci są jeszcze małe, więc mogę cieszyć się ich obecnością przy mnie. Były moją pociechą przez cały ten czas. Nawet gdy wariowałam z tęsknoty za mężem, to one wynagradzały mi prawie wszystko. O Karolka i Urszulkę mogę być zresztą spokojna. Dadzą sobie radę w życiu, już teraz to widać. Moją troską jest Pawełek, znacznie od nich słabszy i delikatniejszy. Nie ma takiego zdrowia jak oni ani sił, a był czas, że bałam się o jego rozwój. Długo nie mówił, z trudem nauczył się chodzić. Miałam też wrażenie, że wielu rzeczy nie pojmuje. Udawałam przed ludźmi, że nie ma się czym przejmować, bo oczywiście każdy krakał mi nad głową. Każdy też myślał, że jestem głupią, wyrodną matką, która nie dba o chore dziecko i nie próbuje go ratować. To nie była prawda. Chciałam też, aby Robert

się tym zajął, on jednak tak często był nieobecny. Potem zaś wyjechał do Paryża i zaraz wybuchła wojna. A jednak, paradoksalnie, to właśnie wojna przyspieszyła rozwój mojego synka. Zaczął mówić, chodzić i reagować na ludzi. Nadal jest chorowity i delikatny, ale przynajmniej wiem, że jego główka pracuje prawidłowo. Może to obecność tylu ludzi sprawiła ten cud? A może Pan Bóg postanowił wynagrodzić mi co innego? W ciągu roku 1914 i 1915 na naszych ziemiach trwały ciężkie walki. Lwów, Kraków, Przemyśl, Gorlice, a dalej na północy Łódź, Warszawa, i jeszcze dalej Tannenberg. Boże drogi, strach wymieniać. Codziennie umierałam niemal z trwogi o Janka i innych naszych ludzi, których pamiętałam w Zaborowie od zawsze. Niestety kilku nie ocalało. Zginął syn Felicji, naszej kucharki, i syn Antoniego z jego pierwszego małżeństwa. Syn Bazylego został pod Gorlicami ciężko ranny i amputowano mu nogę. Niestety, nie był to koniec. Początkowo Rosjanie wyparli Austriaków z Galicji i wojska rosyjskie weszły także w nasze okolice. Rosyjski oddział rozlokował się również w naszym domu i wskutek tego część cywili musiała się wynieść i ruszać w dalszą tułaczkę. Strach był niemały, bo wiadomo – żołnierze – a w naszym dworze było zawsze spore grono pracujących kobiet. Szczęśliwie nie doszło do żadnego incydentu, bo ich dowódca był człowiekiem dobrze wychowanym i trzymał swoich ludzi krótko. Był zresztą bardzo miły i nie ukrywał, że podoba mu się moje towarzystwo. Nikomu o tym nie powiem i tylko w tym pamiętniku o tym wspomnę, ale jego adoracja nie była mi niemiła. Może dlatego, że jestem taka samotna, że od lat brakuje mi Roberta. Poza tym długo po urodzeniu bliźniąt jako kobieta byłam do niczego. Potem odżyłam, a przecież nigdy nie chciałam żyć samotnie jak moja matka. Matka niby ma męża, ale jakby go nie miała. Ja wprawdzie rozumiem, że Robert pracuje i potrzebuje się rozwijać naukowo, ale naturalnie zawsze za nim tęskniłam i czekałam na jego przyjazdy. I przyjeżdżał tak często jak mógł, tyle że potem wybuchła wojna. A pułkownik Aleksander Siemionow nie ukrywał, że widzi we mnie kobietę atrakcyjną i chętnie zawarłby ze mną bliższą znajomość. W końcu zrozumiałam, że nie mogę dłużej prowadzić z nim takiej gry i bawić się we flirty. Mężczyźni czasem traktują to jako zachętę, nie

uznają podobnych zabaw, i kłopoty gotowe. Tak jakby i bez tego ich brakowało. Służba też już zaczynała plotkować po kątach i matka mnie ostrzegała. Nie przejmuję się plotkami, zbyt wiele przeżyłam. Pomyślałam jednak, że nie mogę dłużej dawać złudnych nadziei temu człowiekowi. – Lubię pana – powiedziałam – nie chcę jednak posuwać się za daleko. Muszę dbać o swoją reputację. Jestem dziedziczką tego majątku i ludzie na mnie patrzą. Oczywiście nie przejmowałam się reputacją, ale nie chciałam jeszcze argumentować względami mojej sytuacji rodzinnej. – Reputacja? – Pułkownik roześmiał się. – Pani żartuje, Barbaro Andriejewno. Dziś żyjemy, jutro nas nie ma. Nie znamy dnia ani godziny. Świat stanął na głowie ze wszystkimi jego nakazami i zakazami. – Mam męża – powiedziałam wobec tego. – Jest we Francji, ale odległość niczego nie zmienia. Umyślnie wspomniałam o Francji, bo przecież Francja była sojuszniczką Rosji. Tak jakby miało to jakieś znaczenie w danej sytuacji! On zresztą też skwitował to uśmiechem. – Jest pani piękną kobietą, Barbaro Andriejewno, i pani mąż z pewnością zrozumiałby, że ciężko było pani samej. Jeśli naprawdę panią kocha, to zrozumie. Nie musi się zresztą dowiedzieć. A poza tym, czy może pani za niego ręczyć tam, we Francji? Przyznam, że trochę mnie to zaniepokoiło, lecz starałam się nie pokazać tego po sobie. – Czy pan ma żonę? – spytałam, by odsunąć od siebie obraz mojego przystojnego męża otoczonego pielęgniarkami w szpitalu polowym. – Owszem, mam, ale… – Zrozumiałby pan, gdyby pana zdradziła? – dopytywałam spokojnym, łagodnym tonem. Widziałam, że poczerwieniał. Nie pomyślał o takiej ewentualności. Tacy są mężczyźni. Nie biorą tak naprawdę pod uwagę swoich żon. Kobiety do nich należą, i tyle. Liczy się tylko tu i teraz. – Nie wybaczyłby pan i nie zrozumiał – mówiłam dalej z delikatną perswazją. – Żona też by panu nie wybaczyła, gdyby się dowiedziała. Co najwyżej udawałaby, że wybacza, ale nic by to nie dało. Nigdy już nie

byłoby tak jak wcześniej. – Nie zna pani życia – odpowiedział, kręcąc głową, a ja zrozumiałam, że już niejedną zdradę miał na sumieniu. Jednak jego żona nie miała do tego prawa. – Zasady pozostają zasadami – odparłam. – Ani wojna, ani inna katastrofa nie mogą tego zmienić. Inaczej czym byśmy się różnili od zwierząt? Popatrzył na mnie, jakbym była reliktem zamierzchłych czasów. – Kocham mojego męża – dodałam. – Widział pan moje dzieci. Pan na pewno kocha swoją żonę. Ja wiem, że jest pan miłym i dobrze wychowanym człowiekiem. – Oby każdy mężczyzna, który jest na wojnie, mógł się poszczycić taką żoną jak pani – odparł tylko, po czym pocałował mnie w rękę i odszedł. Po jakimś czasie wojsko odjechało, a ja do tej pory myślę, że jednak czasy bardzo się zmieniły. Kiedyś, przed wojną taka rozmowa, jaką odbyłam z tym oficerem, w ogóle nie miałaby miejsca. Damom nie składało się podobnych propozycji, a jeśli już, to owe damy reagowały świętym oburzeniem. Mogło nawet skończyć się pojedynkiem z mężem takiej kobiety. Teraz zaś odbyliśmy miłą i przyjazną rozmowę. W dodatku wcale mnie to nie oburzało. Zdumiewające, ale jego niedwuznaczne zamiary nawet mi pochlebiały. Zabiegana, zapracowana i przerażona rzeczywistością, zapomniałam, że mogę jeszcze komukolwiek się podobać. Kiedy ostatnio ktoś tak na mnie patrzył jak ten rosyjski oficer? Kiedy ostatnio patrzył na mnie w ten sposób Robert? Kiedy ostatnio byliśmy razem w łóżku jak mąż i żona, bynajmniej nie po to, aby w nim spać? Druga moja ciąża zdecydowanie to wykluczała, potem był ten straszny poród, a jeszcze później długo byłam nie do życia, co dopiero mówić o kochaniu. W dodatku stałam się dla niego taka przykra, że czasem tracił cierpliwość. Wprawdzie opamiętałam się w końcu i miałam jak najlepsze zamiary, aby na powrót być dla niego taką kobietą jak w pierwszych latach naszego związku, ale zabrakło mi czasu. Robert miał wyjechać do Paryża na kilka miesięcy, a wojna zatrzymała go tam na całe lata. Aleksander Siemionow uświadomił mi, że nadal mogę wzbudzać pragnienia, nadal jestem młoda i nic się jeszcze dla mnie nie skończyło.

Gdy Robert wreszcie wróci, przekona się, że jestem taka jak kiedyś. Wynagrodzę mu te wszystkie niezbyt dobre dni. Znowu możemy być szczęśliwi. Będę na niego czekać, choćby miało mi to zająć jeszcze wiele lat. On nadal jest moją wielką miłością, a ja żyję tylko dla niego. Co do Siemionowa, to nie wiem niestety, czy przeżył następne kampanie, bo potem znowu rozpętało się piekło, układ sił się zmienił. Początkowo baliśmy się o Zaborów, bo przecież Rosjanie tu jakiś czas stacjonowali. Jednak szczęśliwie nowe władze uznały, że najwyraźniej Zaborów nie miał wyjścia, jak tylko zgodzić się na czasowy postój rosyjskiego okupanta. Szczęśliwie na naszą korzyść zadziałał też fakt, że Janek służył w tych polskich, lecz zależnych militarnie od austriackiego dowództwa legionach. Poza tym Janek od początku 1916 roku był już w Zaborowie po tym, jak został ciężko ranny. To właśnie Janek powiedział nam, że nic do końca nie jest jeszcze w tej wojnie przesądzone. Zniszczenia naszego kraju są tak duże, że większe były tylko w czasach potopu szwedzkiego, w XVII w. Barbarzyńsko spalony przez Niemców Kalisz, zniszczone Gorlice, Żyrardów, wiele wsi i miasteczek puszczonych z dymem. Joachim pisał, że w Warszawie przywiezieni z frontu ranni często umierali na noszach na peronach, nie mogąc doczekać się pomocy medycznej, bo zawodziła cała organizacja. Austriaków, a już szczególnie Niemców, nie witano zresztą jak wyzwolicieli, którzy przepędzili Rosjan. Ale już to, co zrobili z Kaliszem na początku wojny, to po prostu w głowie się nie mieści. Nie sądziłam, że coś takiego może się stać w czasach, w których żyję. Dopiero wieści o tym, co wyrabiają wycofujący się na wschód Rosjanie, o ich taktyce spalonej ziemi, zmieniły moje, początkowo nie najgorsze, wobec Rosjan nastawienie. Po walkach, jakie się rozgrywały, pozostała bieda i często głód. Zimą brakowało opału. W miastach racjonowano żywność. Chciałyśmy, aby w takiej sytuacji Joachim wyjechał z Warszawy i zamieszkał na stałe z nami, ale on oczywiście uważa, że potrzebny jest w szpitalach, gdzie pełno jest rannych i chorych. Niestety, w międzyczasie potrzebny był też w Zaborowie, bo i tu chorych, a nawet rannych, nie brakowało. Wtedy jednak nie mógł się tu przedostać. Tak bardzo chciałam napisać o tym wszystkim Ali, zanim odwiedziła mnie we śnie. I pisałam. Morze listów i wspomnień – to pozwalało mi

zawsze uspokoić nerwy i zebrać myśli. Niestety, listów nie wysyłałam, bo nie miałam takiej możliwości. Jeśli się kiedyś spotkamy, pokażę jej wszystkie. Jej jednej powiem o Siemionowie. A może teraz z kolei ja jej się przyśnię? Tylko w taki sposób możemy teraz komunikować się ze sobą. I na co były te wszystkie osiągnięcia cywilizacji, skoro wszystko ulega zagładzie i nie można nawet w normalny sposób porozumieć się z bliskimi? Mój Boże, Alu kochana, nawet nie wiesz, że twój brat Janek był tak bliski śmierci, że już nigdy nie będzie taki jak dawniej! Serce ci pęknie, gdy w końcu się o tym dowiesz. Straciłaś męża, wcześniej umarło twoje dziecko i niewiele by brakowało, a pochowalibyśmy twojego brata. Janek został bardzo ciężko ranny pod Kostiuchnówką na Wołyniu. Początkowo, gdy go znaleźli pod stosem innych ciał, sądzili, że nie żyje. Jednak obecny tam jakimś cudem lekarz kazał go zabrać do szpitala. Mąż naszej Zosi napisał do nas, że Janek „oberwał” w głowę i pierś i dlatego już w szpitalu wezwano doń księdza. Przeżył jednak operację, wyjęto mu odłamki z czoła, zrobiono trepanację czaszki. Przez pierś kula przeszła na wylot, cudem o centymetry omijając serce. Jasiek Zosi, który też służył w II brygadzie, napisał nam o tych szczegółach, gdy już bezpośrednie niebezpieczeństwo minęło. Matka moja osiwiała w ciągu kilku dni, nie straciła jednak energii, tylko zrobiła wszystko, co się dało, aby w stosownym momencie przetransportować Janka gdzieś bliżej, na przykład do szpitala w Krakowie. Jego stan całymi tygodniami na to nie pozwalał, potem jednak, między innymi dzięki działającej na rzecz rannych legionistów i inwalidów Lidze Kobiet, cała akcja się udała. Do śmierci nie zapomnę widoku mojego przybranego brata, mojego kochanego przyjaciela. Obie z matką odruchowo złapałyśmy się za ręce, gdy zaprowadzono nas w krakowskim szpitalu do jego łóżka. Miał obandażowane pół twarzy i całą klatkę piersiową, a także podbrzusze. Jasiek Zosiny nie napisał nam wszystkiego. Mój towarzysz dziecinnych zabaw, mój drogi przyjaciel stracił prawe oko. O ranie w podbrzuszu lekarz z nami, kobietami, rozmawiać nie chciał. Tak jakby mogło nas to zawstydzić. Tak jakbyśmy obie z matką były niedoświadczonymi dziewicami albo półgłówkami. Zresztą, może jestem niesprawiedliwa. Może rzeczywiście trudno było wtedy o jakiekolwiek stuprocentowe

rokowania. Stałyśmy nad nim, niezdolne cokolwiek uczynić. Siostra zakonna poprawiała opatrunek na jego głowie. Dobrze, że wtedy spał, i nie widział naszych twarzy. Nie podniosłoby go to na duchu. Był taki wymizerowany, a zarost na jego twarzy jeszcze to wrażenie pogłębiał. Nie wiem, jak długo tak stałyśmy, ale w końcu otworzył zdrowe oko. Myślałam, że nas nie poznaje, lecz on się nagle uśmiechnął. Och, Alu! Nawet gdyby już nic nie przypominało twojego brata, to ten jego wesoły uśmiech nie pozostawiał wątpliwości. Ten zawadiacki uśmiech, jedyny na całym świecie. Nigdy już chyba nie dowiemy się, ile kobiet podbił tym sztubackim, łobuzerskim uśmiechem. – Czy już jestem w niebie? – spytał. – Czy nawet wy tu trafiłyście? Jakim cudem nas wszystkich tu wpuszczono? – Nie mów tyle – szepnęłam, bo nie byłam w stanie mówić głośno w obawie, że się rozpłaczę. – Muszę mówić. To zalecenie lekarzy. Nie poruszałem szczękami prawie dwa miesiące i jeśli nadal nie będę tego robił, być może przestałbym w ogóle uruchamiać twarz i wydobywać cokolwiek ze strun głosowych. Matka zaczęła go gładzić po włosach i już nie była taka twarda i silna jak zazwyczaj. Zawsze wiedziałam, że była przywiązana do synów Joachima, a potem także pokochała Alę, i nigdy nie byłam zazdrosna, że nie robiła różnic między mną a nimi. Przeciwnie, to pozwalało mi łatwiej wierzyć, że jesteśmy jak rodzeństwo. Oczywiście z wyjątkiem Roberta. Jego nigdy nie traktowałam w sercu jak brata. Teraz byłam wdzięczna mojej matce za to, że zrobiła, co było w jej mocy, by sprowadzić Janka do Krakowa. Byłam z niej dumna. Mówiła Jankowi, że gdy tylko będzie to możliwe, zabierze go do Zaborowa, aby doszedł tam do siebie. Było przecież pewne, że nie wróci do walki. Rany, jakie odniósł, ostatecznie powrót taki przekreślały. Szczęściem w nieszczęściu zresztą front już się ustabilizował, jakieś walki toczyły się już tylko daleko na wschodzie. Jankowi będzie wobec tego łatwiej pogodzić się z faktem, że jego żołnierska droga jest już skończona. – Wprawdzie twój ojciec wymyślił sobie, aby przenieść cię z kolei do Warszawy – dodała surowym i kwaśnym zarazem tonem – lecz nie mam

zamiaru do tego dopuścić. W Zaborowie przynajmniej nie głodujemy. Myślę, że na wsi szybciej do siebie dojdziesz. – Dobrze, mamusiu – zgodził się pociesznie, bo on i jego rodzeństwo wcześniej zwracali się do mojej matki po imieniu. – Pragnę jednak po raz stutysięczny przypomnieć, że jestem już dużym chłopczykiem. – Lecz bardzo chorym chłopczykiem. – Zgadzam się pojechać do Zaborowa, ale pod warunkiem, że dostanę tam na powitanie pieczonego indyka. Jaś już wyraźnie się z nią droczył, a ja musiałam odwrócić głowę, aby nie widział moich łez. Mój Boże, był taki jak kiedyś. Radość życia i dobry humor go nie opuściły. Cieszyłam się, że będzie z nami w Zaborowie, bo dzięki temu i moja samotność w jakiejś mierze się kończyła. Z Jaśkiem zawsze prowadziliśmy niekończące się rozmowy. On zawsze umiał mnie rozweselić. Przy nim wszystkie problemy stawały się błahostką, a przeszkody łatwe do przeskoczenia lub ominięcia. – Niestety o indykach nie ma mowy – usłyszałam jeszcze wesoły głos matki, której udzielił się humor Janka. Ona, w przeciwieństwie do mnie, odzyskała równowagę i wzięła się w garść. – Powiedziałam, że w Zaborowie nie głodujemy, a nie, że zajadamy frykasy. Dopiero po miesiącu mogłyśmy zabrać Janka do naszego domu. Oczywiście zdążyłyśmy już przygotować służbę na to, w jakim jest on stanie, a mimo to nasze kobiety ukradkiem ocierały fartuchami oczy. Antoni trząsł się jak galareta, tylko Bazyli był twardy. Zresztą jego syn też wrócił jako inwalida. Syn Antoniego już nie wróci, lecz wspominałam już o tym. Zosia jest udręczona troską o swojego męża i codziennie wspólnie się modlimy, by już nikt z naszych nie ucierpiał. Niestety, o powrót Waltera już nie możemy się modlić. Jeśli to prawda, co przekazała mi we śnie Ala. Wraz z przyjazdem Janka nowy duch wstąpił we wszystkich. Pomimo że jeszcze słaby, chory i w miejscu, gdzie kiedyś znajdowało się jego oko, jest teraz ta straszna przepaska – Janek pomaga, w czym tylko może. Rozmawia ze wszystkimi, a wieczorami domownicy zbierają się w kuchni i słuchają jego opowieści. Nie przesiadujemy już w salonie.

Szkoda nam opału na wieczorne ogrzewanie naszych reprezentacyjnych niegdyś pokoi. Kuchnia jest ciepła i przytulna i tam razem jemy co dzień wieczerzę. Czasem myślę, że już zacierają się różnice między nami a służbą. Nigdy w naszym domu nie były zresztą zbyt wielkie, obie z matką nie uciekałyśmy od pracy. Dzieci przywiązały się bardzo do Janka i mam wrażenie, że czasem traktują go jak ojca. Bliźnięta w ogóle nie pamiętają Roberta. Miały dwa lata, gdy zniknął im z oczu. Karolek twierdzi, że go pamięta, ale cóż on może pamiętać?! Miał cztery lata, gdy Robert wyjechał do Paryża, teraz skończył siedem. Dzieci bardzo potrzebują ojca. Wiem to, gdyż sama odczuwałam jego brak, a stale nieobecny ojczym nie umiał go zastąpić. Kilka dni temu przyjechała do matki z jakąś sprawą nasza sąsiadka Jackiewiczowa. Majątek Jackiewiczów bardzo podupadł w czasie wojny, właściwie są już na skraju ruiny. Nigdy nie mieli głowy do interesów i nie umieli pracować, ale dopóki żył starszy pan Jackiewicz, to jakoś funkcjonowali. Mam wrażenie, że szanowna sąsiadka do tej pory nie może mi darować, że nie wyszłam za jej syna Wacława. Lubiłam go, a on mnie, ale przecież nie jest to powód do małżeństwa. Popatrzyła na mnie przenikliwie i ni z tego, ni z owego przemówiła: – I co komu z wielkiej miłości? Jaką daje ona gwarancję na resztę życia? W końcu i tak zostałaś tu sama. Słabo mi się zrobiło i szukałam słów, aby wyniośle jej odpowiedzieć. Nie miałam bowiem zamiaru pozostawiać tego bez komentarza. Ona jednak szybciej znalazła następne słowa: – Było ci już lepiej wyjść za Janka. To on jest typem mężczyzny, który nigdy nie zawodzi. Jest po prostu zwyczajnym chłopakiem. Robert zawsze wydawał mi się zbyt dziwny, zbyt… odległy. Jednak ty i inne młode panny w okolicy patrzyłyście tylko na jego prezencję. Odjęło mi mowę, a potem pomyślałam, że nie odezwę się do tej baby do końca moich lub jej dni. Znowu zasiała we mnie niepokój, taki jak wówczas, gdy rozmawiałam z Siemionowem. Brakuje mi Ali, aby o tym jej opowiedzieć. O tym moim głupim strachu o Roberta, nie o jego życie, lecz o jego miłość. Jestem głupia, że mogę o tym myśleć, gdy tyle zła dzieje się wokół. Patrzę, jak ginie świat, a niepokoję się, czy mój mąż mnie jeszcze kocha. Powinnam

błagać Boga na kolanach, aby Robert wrócił tu żywy. Wszystko inne nie powinno mieć teraz znaczenia. Cóż jednak zrobić, skoro ma. Z nikim nie mogę o tym pomówić, nawet z Jankiem. Są jednak takie sprawy, o których mu nie powiem. Nie zrozumie, nie zna się na tym. Jeszcze wczoraj przed zaśnięciem myślałam, że chętnie powiedziałabym o tym Ali. Jej jedynej zwierzyłabym się ze wszystkiego. Niestety, to ona pierwsza zwierzyła się mnie. Przyszła do mnie we śnie i powiedziała, że Walter nie żyje. Dla niej już nic nie ma teraz znaczenia. A ja mogę tylko pisać do samego rana.

Rozdział 63 Jesienią 1917 roku Ala spotkała się z Robertem w małej kafejce przy ParisNord. Robert znalazł się w Paryżu przejazdem i miał tylko niepełną godzinę do następnego pociągu. Zawiadomił ją o tym wcześniej i uprzedził, że nie zdąży wstąpić do jej domu. Nawet się z tego ucieszyła, bo przecież w domu była Nicole z Sylwią. Ala, o ile w ogóle potrafiła o tym myśleć, uważała, że cała ta sytuacja powinna zostać jakoś wyjaśniona, bo na dłuższą metę nie uda się tego utrzymać w tajemnicy. Na razie jednak nie miała na to siły i czasu. Robert przyjeżdżał na tak krótko, chciał się z nią spotkać i to było najważniejsze. Poza tym instynktownie bała się spotkania brata z jej szwagierką. Czuła, że nie powinno się prowokować losu. Tak naprawdę pragnęła, aby Robert przy najbliższej okazji wrócił do rodziny, do Polski, gdyż tylko dzięki temu mógł wyleczyć się z tego uczucia tak niepotrzebnie komplikującego życie jego i wszystkich innych. Na razie jednak powrót do Polski był niemożliwy. Nie powiedziała Nicole słowem o przyjeździe Roberta i tamta najwidoczniej niczego nie podejrzewała. Nawet cieszyła się, że jej bratowa pomału, stopniowo, ale zaczyna w końcu wychodzić z domu, dlatego o nic ją nie pytała. Ala szła na spotkanie z bratem z radością, na jaką w okresie żałoby była w stanie się zdobyć, także z ciekawością, choć i z niepokojem. Zastanawiał ją jego nagły przyjazd. Czyżby stało się coś złego? Czy miał jakieś wiadomości od reszty rodziny, o których wolał nie pisać, lecz przekazać jej osobiście? A może, dręczony wyrzutami, chciał jej powiedzieć o tym, co zaszło między nim a Nicole dwa lata temu? Czekał już na nią cierpliwie, a jego widok wywołał w niej falę wzruszenia i czułości. Długo nie mogli oderwać się od siebie i dopiero kelner z wyrozumiałym uśmiechem poprosił ich, aby usiedli. Widocznie wziął ich za zakochaną parę, która miała dla siebie zbyt mało czasu, aby bawić się w konwenanse. Robert uśmiechnął się, lecz Ala natychmiast wróciła wspomnieniami do tego dnia sprzed lat, do niemal identycznej sytuacji między nią a Walterem w kawiarence na Cité. – Co się stało? – spytał Robert, widząc zmianę na jej twarzy. Nie chciała jednak opowiadać mu o dniu, gdy przeznaczenie zbliżyło ją

już ostatecznie do Waltera.

Rozpłakałaby

się,

gdyby

o tym

na głos

wspomniała. Poza tym ona i Robert mieli dla siebie tak mało czasu. – Nic się nie stało – odparła wobec tego. – Tak dawno cię nie widziałam, braciszku. – Pisałem do ciebie po tym, jak się dowiedziałem… – Urwał i popatrzył w bok. Pokiwała głową na znak, że rozumie. Nie pytała, skąd wiedział o śmierci Waltera. Nie przypuszczała, by Nicole zdecydowała się o tym pisać. Widocznie tam, na froncie, był dostęp do podobnych informacji. Nie pytała jednak, nie obchodziło jej to, skąd wiedział. Dobrze, że wiedział, tylko to się liczyło. Z całej ich rodziny wiedział jak do tej pory jedynie on. – Wiem, że pisałeś – odparła. – Starałam się czytać, ale nie mogłam skupić myśli. Wybacz mi, że nie odpisałam. To było ponad moje siły. – Oczywiście. – Brat uścisnął jej dłoń i zamilkł na chwilę. Wdzięczna mu była, że jej nie pociesza jak inni, że nie namawia jej, aby wzięła się w garść, że nie prawi komplementów na temat jej wyglądu. Doskonale wiedziała, jak wygląda, i nic jej to nie obchodziło. – Powiedz mi… – wznowiła rozmowę. – Nikt nie potrafi ze mną sensownie na ten temat rozmawiać i każdy odpowiada mi wymijająco, gdy o tym wspominam, lecz muszę to wiedzieć. Czasami zdarzają się pomyłki przy ustalaniu zabitych. Jak to sprawdzić? Robert westchnął i spojrzał z powagą w jej przygasłe, pełne zadawnionego bólu oczy. – Gdyby tak było – rzekł ostrożnie – już byś wiedziała. Odpowiednie służby starają się szybko wyjaśniać takie rzeczy. – Zawahał się na moment, czy coś jeszcze dodać, i mocniej uścisnął obie jej dłonie. – Nie dręcz się już tym, kochana siostro. Dowiedziałem się, że w przypadku tożsamości Waltera nie było żadnych wątpliwości. Nie był pewien, jak Ala zareaguje na te słowa, lecz zaryzykował. Zawsze uważał, że najgorszą rzeczą w życiu jest niepewność. Te pytania: A co, jeśli…? A może…? Ala przymknęła na chwilę oczy. Był przygotowany na to, że zacznie go pytać o dodatkowe szczegóły. Czy wiedział coś jeszcze o okolicznościach śmierci jej męża? Jednak… nie spytała. Zamiast tego spojrzała na niego już całkiem spokojnie.

– Co się stało, że tu przyjechałeś? – spytała. Odetchnął z ulgą i spojrzał na nią z podziwem. Zawsze wzbudzała jego szacunek tym opanowaniem, tą wewnętrzną siłą i równowagą. Oby tylko spotkała jeszcze w swoim życiu kogoś, kto da jej takie szczęście jak Walter. Nie powinna mieć z tym problemu, bo zwracała uwagę mężczyzn. Zawsze to widział. Pozostawała jedynie kwestia, czy kiedykolwiek będzie na to gotowa. Na razie wrócił do jej pytania. – We Francji jest tworzona polska armia – wyjaśnił. – W czerwcu prezydent Poincaré podpisał w tej sprawie dekret. – Nie zwróciłam na to uwagi – przyznała cicho i spytała: – Chcesz powiedzieć, że wstępujesz do tej armii? – Tak, siostro. Robią to polscy emigranci na Zachodzie, niemieccy jeńcy narodowości polskiej. To może być dla nas szansa. – Szansa na co? – spytała. – Na to, że możesz zginąć. – Alu najdroższa, nie rozumiesz… – Robert patrzył na nią z lekką pobłażliwością i uwagą. – Spędziłaś życie we Francji. A ta wojna może zmienić cały układ geopolityczny. Strony walczące zaczynają w końcu mówić i o naszej sprawie. – Myślisz, że to możliwe? – spytała, czując nagły przypływ zainteresowania. Kraj, w którym się urodziła, nie był krajem, w którym się wychowała. Całe lata niewiele ją obchodził. Teraz jednak to „niewiele” zaczęło nabierać znaczenia, wywołało nawet przyspieszone bicie jej serca. Przypomniał jej się pobyt w Warszawie i w Krakowie, a także Zaborów z całą swoją urodą i tradycjami. To był kraj, w którym się urodziła, gdzie były groby nieznanych jej dziadków. Chyba w gruncie rzeczy nigdy nie było jej to obojętne. – Tylu ludzi już nad tym pracuje – mówił dalej Robert. – Od sierpnia mamy nawet polską reprezentację na Zachodzie. – Nie wiedziałam i o tym – szepnęła. – Tego miałaś prawo nie wiedzieć, choć pewnie słyszałaś o Paderewskim. – Oczywiście – odparła, a jej oczy błysnęły. Ona miała nie znać nazwiska wielkiego pianisty o międzynarodowej sławie? Robert nie wprowadzał jej już w arkana wielkiej polityki.

– W oddziałach tego wojska będę nadal służył jako lekarz – dodał. – Nie obawiaj się więc o mnie. Otrzymałem pozwolenie na przeniesienie i właśnie tam jadę. Poza tym może zwiększy to szanse otrzymania jakiejś wiadomości o naszej rodzinie. Może też łatwiej mi będzie później do niej wrócić. – Pisz do mnie o wszystkim – poprosiła. – Będę czekała, i tym razem odpiszę na każdy twój list. – Oczywiście – odparł. – Przecież tutaj mam tylko ciebie. Nagle odwrócił od niej wzrok. Ala również nie patrzyła na niego. Oboje myśleli w tej chwili o tej samej osobie i żadne z nich nie mogło się do tego głośno przyznać. „Nie wiesz, że ja wiem. I tak musi na razie pozostać” – pomyślała Ala. „Istotnie, pewnie nigdy bym się nie dowiedziała, bo oboje staraliście się zadbać o tę moją niewiedzę. Tylko jednego nie przewidzieliście… A ty nawet nie wiesz, że masz dodatkowe dziecko”. Czekała teraz, czy brat zapyta o jej szwagierkę. Nie byłoby w tym nic dziwnego, przecież ją znał. W dodatku doskonale wiedział, że obie razem mieszkały i wspólnie przeżywały żałobę. Nagle podjęła decyzję. Jeśli Robert zapyta o Nicole, to mu powie. „Powiem, że Nicole ma dziecko. Powiem, że dziecko urodziło się w kwietniu 1916 roku. Nic więcej nie dodam. Reszty powinien sam się domyślić. Przecież prędzej czy później i tak się dowie. Niby co mam mu odpowiedzieć, jeśli zapyta o siostrę Waltera? Mam skłamać, że u niej nic nowego?” Czekała zatem na pytanie Roberta, lecz ono nie padło.

Rozdział 64 Ala nigdy potem nie mogła sobie dokładnie przypomnieć, w jaki sposób przeżyła ten ostatni rok wojny. Pozornie wróciła do życia, pozornie funkcjonowała jak wielu innych ludzi. Nie dostała pomieszania zmysłów i zdawała sobie sprawę, że Nicole nie może w nieskończoność sama wywiązywać się ze wszystkich obowiązków. Ona także była przecież w żałobie, a mimo to musiała codziennie mobilizować się do pracy i do opieki nad dzieckiem. To dzięki Nicole dom nie pogrążył się w brudzie i było co jeść. Jednak nie mogło to trwać wiecznie. Ala włączyła się więc w codzienne obowiązki i nawet wróciła do pracy w szpitalu. Co więcej, za radą szwagierki ścięła swoje długie, niegdyś pełne zdrowego blasku włosy, które już od miesięcy były matowe, bez połysku i w dodatku wypadały garściami. – Minęła moda na długie włosy – perswadowała jej Nicole. – Rozejrzyj się po ulicy. Kobiety teraz muszą walczyć o byt, niekiedy pracują w fabrykach i nie mają czasu ani sił na bawienie się w fantazyjne fryzury, jak niegdyś. Lepiej się poczujesz, gdy podążysz za nową modą. Ali naprawdę było wszystko jedno, jak wygląda i jak się czuje. Zgodziła się jednak na propozycję szwagierki, bo po pierwsze – nie miała ochoty na dyskusje na temat mody, po drugie – nic jej to nie obchodziło, a po trzecie – pamiętała i ta pamięć bolała. Pamiętała, jak Walter dotykał jej włosów, jak lubił się nimi bawić i to akurat wspomnienie było nie do wytrzymania. Nie wiedziała dlaczego. Chciała zachować każdy szczegół ich wspólnego życia i każde wspomnienie, ale nie to. Czy dlatego, że zaraz wracała nieznośna myśl, że to się już definitywnie skończyło? Nie wróci jego dotyk, jedyny w swoim rodzaju, a potem ta niesamowita radość spełnienia. Z tym już koniec, a zatem po co jej długie włosy?! Chyba rzeczywiście poczuła się potem lepiej, chociaż nie mogła rozpoznać się w lustrze. W tej nowej, sięgającej ramion fryzurze i z grzywką (to była największa nowość) była jakaś inna, nowoczesna, jakby młodsza. – Wyglądasz jak osiemnastoletnia dziewczyna – skomentowała Nicole. „Nadal możesz się podobać jak niegdyś, a może i bardziej” – dodała w myślach, ale wiedziała, że bratową nic to już nie obchodzi.

Faktycznie, w nowej fryzurze było praktyczniej i wygodniej, co miało znaczenie zwłaszcza w pracy przy rannych. Chodziła więc jak dawniej do szpitala, jeździła z transportami, rozmawiała z lekarzami, innymi pielęgniarkami i z żołnierzami, których opatrywała. Jednak już w drodze do domu nie pamiętała tematów tych rozmów ani twarzy ludzi, którzy do niej mówili. Zajmowała się domem, pomagała przy dziecku, dbała o zakupy, ale to wszystko działo się obok niej. Nawet wprowadzenie reglamentacji pieczywa niespecjalnie ją wzruszyło. Jeśli już – to bardziej ją to zmartwiło ze względu na Nicole i małą Sylwię, a także inne matki zmuszone samotnie dbać o dzieci. Ona sama niewiele potrzebowała i niewiele jadła. Długo chodziła jak ogłuszona i być może była jedyną osobą w mieście, której nie przeraziła niemiecka ofensywa w 1918 roku. Pierwszy atak nastąpił jeszcze w marcu i zakończył się imponującym sukcesem. Zdawało się, że istotnie doszło do przełomu, ale przecież nie takiego, jakiego oczekiwali Francuzi i ich sojusznicy. Ludzie byli przerażeni, zaś paryżanie wręcz popadli w panikę na myśl o kolejnym zagrożeniu. – Wątpię, by tym razem Paryż obronił się, jak cztery lata temu – stwierdził ponuro starszy pan Benoit, mieszkający trzy domy dalej przy tej samej ulicy, co Ala i Nicole, kiedy jeszcze przed drzwiami czytał gazetę, którą właśnie kupił. – Nie chcę pań straszyć, ale może należałoby znów modlić się o kolejny cud nad Marną. – Pan Bóg nie będzie bez końca naprawiał błędów naszych dowódców! – zawołał z oburzeniem drugi z sąsiadów, pan Arnaud, zawsze będący na bieżąco, zarówno jeśli chodzi o wiadomości dochodzące z frontu, jak i wydarzenia mające miejsce na jego własnej ulicy. W tym bowiem względzie niewiele różniło go od dwóch sąsiadek, które podglądały Alę od zawsze. – Na litość boską! Co za niedołęgi dowodzą naszą armią?! – dodał, uniesiony słusznym gniewem. – Jednak wygramy – powiedziała Dominique, gdy przyszła z dziećmi na popołudniową kawę, a Ala zrelacjonowała jej poranną wymianę zdań między sąsiadami. To, co mówiła, nie brzmiało jednak zbyt pewnie, ponieważ bała się tak samo jak wszyscy. Opinie wyrażane przez sąsiadów Ali nie były bowiem wśród paryżan odosobnione. Powszechnie domagano się pociągnięcia dowódców do odpowiedzialności, a kiedy Niemcy ostrzelali miasto przy użyciu swojej

„grubej Berty”, także Izba Deputowanych zażądała ukarania winnych sytuacji na froncie, czyli generałów. W głowie Ali pojawił się cień nadziei wraz z przypłynięciem do Europy żołnierzy amerykańskich. Paryż – podobnie jak cztery lata temu – obronił się. Niektórzy – podobnie jak wtedy – chcieli wierzyć w kolejny „cud nad Marną”. Wkrótce te same gazety zaczęły donosić, że przewagę na froncie zyskali Sprzymierzeni, a niedługo potem uradowany pan Arnaud, wymachując wielką płachtą papieru, krzyczał do powracającej do domu Nicole, że wycieńczeni atakami Niemcy są już na przegranej pozycji. * Paryż dochodził do siebie po grozie ostatnich dni i ludzie, pełni entuzjazmu, wychodzili na ulice i odwiedzali się nawzajem. Naraz dostrzeżono, że przecież wciąż jest lato, a dawno zapomniany optymizm widać było na twarzach i w zachowaniu większości mieszkańców. Oczywiście tę radość wciąż mącił lęk o los najbliższych walczących na froncie, ale przecież była już nadzieja, że koniec nastąpi niedługo. – Dzięki Bogu, że i ja się obroniłam przed wspólną ofensywą matki i teściowej, które na siłę chciały ewakuować mnie z dziećmi z Paryża – kontynuowała Dominique. – Panikowały bardziej niż cztery lata temu. Przysięgam, że wolałabym już wpaść w ręce Niemców. – Z René wszystko w porządku? – spytała Nicole. – Ocalał – twarz Dominique spochmurniała – mimo to nie jest z nim w porządku. Pisze dziwne rzeczy, takie mroczne. Ma obsesję śmierci. Boję się, że coś złego stało się z jego głową. – Pamiętaj, że żyje w bezustannym przerażeniu od czterech lat – przypomniała jej Nicole. – Przecież to wiem – odparła ze zniecierpliwieniem Dominique. – Wiem i rozumiem. Czy jednak ja również nie umierałam z przerażenia przez te wszystkie lata? – Patrzył bezpośrednio na śmierć swoich towarzyszy – mówiła dalej Nicole – widział ludzi siedzących w okopach tuż przy nim, którzy chwilę potem ginęli. Widział… – Zrób coś, Dominique, zanim stanie się nieszczęście. – Ala nagle

wyrwała się z zamyślenia. – Ratuj go, uruchom wszystkie znajomości. On w takim stanie nie może tam zostać. – Myślisz, że coś mogę? – Dominique nagle się rozpłakała. – Nikogo ważnego nie znam. Gdyby każdy, kto ma takie problemy jak René, mógł otrzymać pozwolenie na powrót do domu, prawdopodobnie zabrakłoby połowy wojsk na wszystkich frontach. Czasami chciałabym, aby został ranny i już do końca wojny pozostał w szpitalu. Ala nic nie odpowiedziała i ponownie zamknęła się w swojej skorupie. Wierzyła, że wojna się kończy, lecz myśl ta również ją bolała. Koniec wojny bez Waltera nie mógł jej radować. Będzie patrzeć na powroty szczęśliwców, którym udało się przeżyć, lecz co ma dalej robić z własnym życiem? Paradoksalnie po śmierci męża wojna już jej nie przerażała. Nawet niedawna perspektywa zdobycia Paryża przez Niemców nie potrafiła jej zaniepokoić. Przeciwnie, stwarzała szansę śmierci i połączenia się z Walterem i Melanie. Pokój nie stwarzał dla niej perspektyw na nic. Nie miała żadnej nadziei, że potrafi jeszcze normalnie żyć. Doskonale rozumiała René. Nagle poczuła gniew. – Na początku wojny kobiety w Anglii wywieszały w oknach suknie – odezwała się z przeszywającą ironią – a na tych sukniach były wypisane hasła: „Albo służysz ojczyźnie i idziesz na front, albo noś taki mundur”. Ciekawe, jak dziś czują się te aktywistki, skoro teraz dla większości z nich zabrakło mężczyzn. Ricardo, nasz wspólny przyjaciel, także nie poszedłby na front i nie zginął, gdyby nie tego typu hasła i szantaż pod adresem mężczyzn, także w tym kraju. – Śmierci Ricarda mój mąż też nie może sobie darować – odparła ze smutkiem Dominique. – Choć przecież nie wypychał go na front. Pamięta jednak te ich zażarte dyskusje sprzed czterech lat, i to nie daje mu spokoju. W ogródku rozległ się śmiech bawiących się dzieci. Sześcioletni Maurice, czteroletni Damian i dwuletnia Sylwia zauważyli małego kota, który przedostał się do nich z ulicy. – A jednak życie potoczy się dalej – odezwała się zamyślona Nicole i wskazała na dzieci. – One nawet nie będą tego pamiętać. – Ja im przypomnę – odparła szybko Dominique. – Wszystko im opowiem, aby już nigdy… nigdy więcej… – Potrząsnęła głową i dodała: – Moi synowie nie pójdą już na żadną wojnę. To się nie może powtórzyć.

Jesienią było już pewne, że zakończenie działań jest tylko kwestią czasu, zwłaszcza po tym, jak Niemcy i Austria oficjalnie zaproponowały pokój. W listopadzie Wielka Wojna dobiegła definitywnie do końca.

Na

wiadomość o podpisaniu zawieszenia broni świat aliancki oszalał z radości. Publicznie fetowano zwycięstwo w roztańczonych i pełnych wiwatujących tłumów miastach. Osłabła bardzo silna jeszcze przed wojną fala antyklerykalizmu, a kościoły katolickie i protestanckie pełne były ludzi modlących się za poległych lub dziękujących za zwycięstwo. Ala patrzyła na tę radość, na uniesienie tysięcy ludzi i czuła pustkę i wewnętrzny chłód, tak dojmujący, że musiała szczelniej otulać się płaszczem. „Walterze, wiesz już, że odnieśliście zwycięstwo? Widzisz to i ty, i twoi towarzysze, którzy już nie wrócą do swoich domów. I ja widzę, że nie wszyscy szaleją ze szczęścia, bo podobnie jak ja stracili wszystko lub zbyt wiele. Gdybyś żył, byłabym teraz wśród tych tańczących na dachach taksówek. Teraz wolę towarzystwo płaczących na nabożeństwach za poległych. Jest mi tak zimno, kochanie, jak tobie w tym grobie. Zresztą, ja też już jestem w grobie. Nie mam już celu w życiu, nie mam już co tutaj robić. Nawet to zwycięstwo nic mnie już nie obchodzi. Za dużo kosztowało”.

Szepty i tajemnice, Tom I Wydanie pierwsze, ISBN 978-83-7942-945-5 © Agnieszka Janiszewska i Novae Res s.c. 2015 Wszelkie prawa zastrzeżone. Kopiowanie, reprodukcja lub odczyt jakiegokolwiek fragmentu tej książki w środkach masowego przekazu wymaga pisemnej zgody wydawnictwa Novae Res. REDAKCJA: Wioletta Cyrulik KOREKTA: Paulina Zyszczak OKŁADKA: Wiola Pierzgalska KONWERSJA DO EPUB/MOBI: InkPad.pl NOVAE RES – WYDAWNICTWO INNOWACYJNE al. Zwycięstwa 96/98, 81-451 Gdynia tel.: 58 698 21 61, e-mail: [email protected], http://novaeres.pl Publikacja dostępna jest w księgarni internetowej zaczytani.pl. Wydawnictwo Novae Res jest partnerem Pomorskiego Parku Naukowo-Technologicznego w Gdyni.