Carin Gerhardsen - Domek z piernika

Carin Gerhardsen

Domek z piernika Przełożyli Anna Krochmal i Robert Kędzierski

Dom Wydawniczy REBIS

Już osiem długich lat tęsknię za domem. A tęsknotę tę czuję już nawet we śnie. Za miejscem, gdzie się udam, tęsknię i za domem – lecz za ludźmi nie! I tęsknię za tą ziemią i za kamieniami, gdzie bawiłem się. Verner von Heidenstam [fragment wiersza Ur Ensamhetens tankar z tomu Vallfart och vandringsår]

Katrineholm, październik 1968 Brązowa willa z przełomu wieków prezentuje się okazale na szczycie porośniętego trawą pagórka, otoczona wysokimi sosnami. Pomalowane na biało narożniki i futryny okienne z łagodnie zaokrąglonymi kantami roztaczają jakby bajkową poświatę, przez co dom wygląda zapraszająco. Latem sosny dają cień bawiącym się wokół niego dzieciom, jednak teraz, jesienią, drzewa wyglądają niemal groźnie, niczym prężący się strażnicy, których zadaniem jest chronić przedszkole przed zimowym chłodem i innymi nieproszonymi gośćmi. Pierwszy śnieg przykrył okolicę jak mokra tkanina i nie zdążył jeszcze stopnieć. Jest całkiem cicho, tylko w oddali szczeka jakiś pies. Nagle drzwi się otwierają i ze środka wybiegają dzieci; rozkrzyczane, jedne w zupełnie nowych ubraniach, inne w starych i podniszczonych, wysokie i niskie, szczupłe i okrągłe, o blond i ciemnych włosach, z warkoczami, z piegami, jedne w okularach, jeszcze inne w czapkach, dzieci, które spokojnie idą, i takie, które podskakują, takie, które coś mówią, i takie, które słuchają, dzieci biegnące przodem i takie, które idą za całą resztą. Drzwi się zatrzaskują, lecz natychmiast otwierają się ponownie i wychodzi z nich mała dziewczynka w białej, futrzanej czapce i czerwonej, pikowanej kurtce. Tuż za nią pokazuje się chłopiec w ciemnoniebieskiej ciepłej kurtce, z szalikiem i w czerwono-białoczarnej czapce klubu KSK – trzeba przecież kibicować KSK, przynajmniej w tej części miasta. Dzieci nie rozmawiają ze sobą, a dziewczynka, której na imię Katarina, szybkim krokiem schodzi z pagórka i dociera do dużej, czarnej, żelaznej furtki. Z pewnym wysiłkiem udaje jej się otworzyć tę furtkę na tyle, by móc się prześliznąć przez szczelinę, zanim zatrzaśnie się ponownie za jej plecami. Tuż za nią idzie chłopiec, który ma na imię Thomas. Chłopiec, zanim otworzy furtkę, by się przez nią przecisnąć, zatrzymuje się na chwilę i bierze głęboki oddech. Dalej, na chodniku, jego obawy się sprawdzają: wszystkie dzieci zebrały się w grupkę na rogu po drugiej stronie ulicy. Widzi, jak Katarina, z pozoru bez wahania, przechodzi przez ulicę, zmierzając prosto do jaskini lwa. Thomas w mgnieniu oka podejmuje decyzję i zamiast również przejść przez ulicę, skręca w lewo, by iść do domu okrężną drogą. Udaje mu się pokonać zaledwie parę metrów, gdy dzieci rzucają się na Katarinę. Jedna z dziewcząt, ta pomysłowa AnnKristin, zawsze złośliwie uśmiechnięta i z nieprzyjemnym błyskiem w oku, zrywa jej z głowy czapkę i rzuca ją w stronę Hansa, króla Hansa, przy akompaniamencie pełnych podziwu okrzyków i śmiechu innych dzieci.

Thomas zatrzymuje się i rozważa, czy powinien spróbować pomóc Katarinie, nim jednak zdążył się nad tym porządnie zastanowić, dzieci zauważają również jego. Na sygnał Hansa najgorliwsze przebiegają przez ulicę i rzucają się na Thomasa. Reszta dzieci podąża za nimi, jak żądne krwi stado psów, a po drugiej stronie zostaje Katarina, zaskoczona i z uczuciem ulgi: przecież tym razem to nie była jej kolej. Schyla się i podnosi swoją już nie tak białą, futrzaną czapkę, mimo wszystko wkłada ją na głowę, a potem również ona przechodzi przez ulicę, żeby z bliska przyglądać się widowisku. Skąd się bierze cała ta pomysłowość? I ta niezawodna przyjaźń, która łączy dwadzieścioro jeden dzieci, być może dwadzieścioro dwoje z grupy dwudziestu trojga? I ten milczący, oczywisty autorytet Hansa, gdy połowa z grupki dzieci nagle i z zapałem zaczyna przywiązywać skakankami i szalikami przerażonego chłopca do słupa latarni, podczas gdy druga połowa zbiera kamienie, żeby zrobić mu krzywdę? Thomas, niezdolny się opierać, niezdolny krzyczeć, siedzi na mokrym, zimnym asfalcie. Nieruchomy, cichy. W milczeniu patrzy na kolegów. Niektórzy rzucają w niego kamieniami, w głowę, w twarz, w ciało. Ktoś stoi przy nim i raz za razem wali jego głową o słup latarni, ktoś inny bije go skakanką. Niektóre dzieci stoją i śmieją się, inne szepczą coś między sobą, z pełnymi politowania i trochę cwaniackimi minami na swoich twarzyczkach, jeszcze inne po prostu tylko stoją i przyglądają się temu obojętnie. O, tam stoi Katarina; teraz pozwalają jej być jedną z nich – są kolegami. Gdy tak go biją, w którymś momencie chodnikiem przechodzi przedszkolanka. Rzuca szybkie spojrzenie na związanego chłopca i jego kolegów, po czym unosi rękę, by pomachać na pożegnanie kilku dziewczynkom stojącym najbliżej. Kończą równie nagle, jak zaczęli. W jakieś pół minuty dzieci się rozchodzą i znów są zwykłymi, miłymi maluchami wracającymi z przedszkola. Udają się w różne strony, pojedynczo, parami, niektóre w troje lub czworo. Na chodniku zostaje leżący sześcioletni chłopiec, obolały i ogarnięty przytłaczającym smutkiem.

Sztokholm, listopad 2006, poniedziałek, wieczorem Była dopiero szesnasta, ale już zapadła ciemność. Śnieg sypał z nieba wielkimi, mokrymi płatami, które topniały, jeszcze zanim zdążyły dotknąć ziemi. Przejeżdżające samochody co chwila oślepiały go reflektorami i idąc chodnikiem, musiał cały czas uważać, żeby go nie ochlapały. Dlaczego samochody jechały tak szybko, że brudna woda chlapała na niego? Przecież kiedy się prowadzi samochód, nie wolno chlapać na pieszych, ludzie uczą się tego na kursie prawa jazdy. Ale może go nie widzieli; może w ciemności, na chodniku nie było go widać, niskiego, niepozornego i w całkiem ciemnym ubraniu. Postawy chyba też nie miał najlepszej, i gdy się poruszał, wyglądał trochę śmiesznie, bo jego stopy nie były skierowane do przodu, tylko lekko na boki, jak u klauna. Ale nie był żadnym klaunem. Był człowiekiem małomównym, który nigdy nie miewał z nikim konfliktów, być może dlatego, że nigdy się nie sprzeciwiał. Właściwie nie było to szczególnie dziwne, bo rzadko z kimś się spotykał. Oczywiście z wyjątkiem pracy w Järfälla, gdzie był posłańcem w dużej firmie elektronicznej. Rozwoził korespondencję do wszystkich inżynierów, wszystkich sekretarek i szefów, i w ogóle wszystkich, którzy pracowali w tej firmie. Robił tylko to, ponieważ nie był na tyle zaufanym pracownikiem, by na przykład sortować pocztę. Byli inni, wykwalifikowani pracownicy, którzy zajmowali się takimi sprawami i potrafili podejmować ważne decyzje, na przykład takie, że list jest niewłaściwie zaadresowany. Podejmowanie decyzji zawsze szło mu bardzo kiepsko. Kiedy się nad tym zastanowić, to w ogóle rzadko miał na jakiś temat własne zdanie. Gdy już sporadycznie się zdarzało, że mógł być z innymi dziećmi i się z nimi bawić, i wbrew wszelkim oczekiwaniom ktoś zadawał mu pytanie, co myśli, to nie myślał nic szczególnego. Nawet gdy pytał w myślach samego siebie, co tak właściwie sądzi na ten konkretny temat, nie był w stanie udzielić sobie szczerej odpowiedzi, ponieważ nie życzył sobie niczego, oprócz tego, by po prostu móc być z innymi dziećmi i robić to, co one postanowią. Krótko mówiąc, zadowalać je. Pragnął tylko jednego – być akceptowanym przez ludzi w swoim otoczeniu. Miał czterdzieści cztery lata, ale jeszcze nigdy mu się to nie przytrafiło. Pytanie brzmiało: Czy jeśli kiedykolwiek spełni się to jego jedno, jedyne życzenie, to czy wtedy uda mu się wspiąć o szczebel wyżej w swojej hierarchii potrzeb i czy nagle

zacznie mieć własne zdanie na różne tematy? Czy to się dzieje automatycznie, gdy jest się cenionym człowiekiem? Spojrzał w stronę okien na fasadzie domu po drugiej stronie Fleminggatan. Ładnie oświetlone i zapraszające w tych jesiennych ciemnościach, z roślinami w doniczkach i firankami, z lampami o ładnych abażurach, z południowoazjatyckimi wachlarzami i innymi ozdobami. W niektórych oknach były już nawet świeczniki adwentowe, tak jakby miały jeszcze bardziej podkreślić idyllę, a za każdym oświetlonym oknem mieszkała jakaś szczęśliwa rodzina, szczęśliwa para albo przynajmniej jakiś szczęśliwy człowiek. Było to wyraźnie widać po przyjaznym świetle i ciepłej, przytulnej atmosferze. Okno jego pokoju spoglądało na niego ciemne i puste, z wyjątkiem fikusa, któremu opadło za dużo liści, i linki od rolety. Kuchenne okno tak samo: całkiem puste, z wyjątkiem starego radia tranzystorowego stojącego na parapecie w swym samotnym majestacie. Tak naprawdę to z zainteresowaniem czytał czasopisma o urządzaniu domu. Nie dlatego, że szukał inspiracji, jak urządzić własny, bo nie było przecież żadnego powodu, by dokładać starań i urządzać mieszkanie, w którym żył tylko on. Tylko on – jeden mały, nic nieznaczący człowiek, właściwie to może nawet nikt. Był niewidoczny dla samochodów rozchlapujących brudne kałuże w jesiennych ciemnościach i nie było go słychać – ledwie sam słyszał siebie. Czytał czasopisma o urządzaniu domu z tego samego powodu, z którego zaglądał ludziom w okna. Przenosił się w wyobraźni do innego świata, świata przyjaznych ludzi o ciepłych uśmiechach, którzy mieli duże, miękkie, kolorowe poduszki na sofach. Dziś w pracy prawie że zaprosili go na tort. Nie zdarzało się to często, bo na sortowni ludzie nigdy nie mieli specjalnych powodów, żeby świętować. Poza tym nigdy nie był tam dłużej niż parę minut, z wyjątkiem tych chwil, gdy odbierał nową, posortowaną pocztę, którą trzeba było doręczyć do innych działów. Tak czy inaczej, kiedy doręczył pocztę około jedenastej, wszyscy tam siedzieli i jedli tort z jakiejś nieznanej mu okazji. Za każdym razem czuł się trochę nieswojo, gdy musiał doręczać pocztę około jedenastej, bo w tym czasie zawsze siedzieli i pili kawę, więc dostrzegali go, kiedy wchodził w swoim zapewne śmiesznym uniformie działu pocztowego. Uniform to może za dużo powiedziane; nosił niebieskie spodnie i niebieską kurtkę. W każdym razie tylko on był tak ubrany, a wyróżniać się nigdy nie jest dobrze. Mimo wszystko go zauważyli, albo raczej należałoby powiedzieć, że zauważyła go jedna osoba. Taki prawdziwy dowcipniś, co to żartował ze wszystkich i wszystkiego i miał mnóstwo poglądów na każdy temat. Inni z reguły śmiali się z jego żartów i chyba

podzielali jego opinię, bo nigdy nikt nie oponował. „Cześć, panie listonosz! – powiedział dzisiaj, siedząc z założonymi rękami i z nogami wyciągniętymi pod stolikiem. – Chcesz kawałek tortu?” I nie czekając na odpowiedź, ciągnął: „Ale wtedy będziesz musiał się szybko uwinąć na tej twojej sportowej hulajnodze i dostarczyć tę płytkę z działu technicznego, tak jak ci już mówiłem wczoraj i przedwczoraj. Wszyscy tam w waszym dziale jesteście opóźnieni w rozwoju czy tylko ty?”. Śmiech ludzi siedzących przy stole, może z doboru słów, może z posłańca, a może po prostu z nawyku. Tortu w każdym razie nie dostał, bo nie miał kompetencji, żeby załatwiać dla ludzi takie sprawy; jego zadanie polegało przecież tylko na tym, żeby dostarczać pocztę, którą mu przydzielono. Opóźniony w rozwoju nie był. To prawda, nie miał żadnego wykształcenia, ale sporo czytał, zarówno gazet, jak i literatury pięknej. Raczej nie dałoby się go sklasyfikować jako kogoś o normalnej inteligencji, ale nie był opóźniony w rozwoju. W szkole przez pierwsze lata nawet dobrze się uczył, ale tak się przecież nie dało. W szkole w Katrineholmie człowiek nie uczył się dobrze, to było absolutnie zabronione. Tak właściwie to w niczym nie wolno było być dobrym, z wyjątkiem bandy , piłki nożnej i takich rzeczy. Wszystkim 1

rządziły niewymawiane na głos reguły: w czym wolno być dobrym (wf), z czego trzeba być kiepskim (muzyka, języki, prace ręczne, zachowanie), z czego trzeba być przeciętnym (pozostałe przedmioty), co trzeba nosić (kupowane w sklepach ciuchy odpowiednich marek), czego nie wolno nosić (czapka, okulary, ubrania szyte w domu), gdzie należy mieszkać (blok), poglądy polityczne (socjaldemokratyczne, ale absolutnie nie komunistyczne), jakiej drużynie bandy trzeba kibicować (KSK, ale w żadnym wypadku nie Värmbol). A przede wszystkim nie wolno było w niczym się wyróżniać ani być innym. Tu, w Sztokholmie, dorosłego mężczyznę obowiązywały oczywiście inne zasady. Tutaj ceniono własne pomysły i poglądy, a wyróżniający się wygląd często odbierano pozytywnie. Przede wszystkim zaś człowiek potrzebował tu wykształcenia i dużej pewności siebie. Życie miał ciężkie. Matka umarła, kiedy był bardzo mały, a ojciec pracował na zmiany w drukarni i nie zostawało mu zbyt wiele czasu dla syna. Był kochającym ojcem, ale brakowało mu umiejętności w prowadzeniu domu i wychowywaniu dziecka. Po kilkudziesięciu latach palenia jednego papierosa za drugim również on zmarł przedwcześnie i pozostawił po sobie wielką pustkę. On sam od początku był inny, ale nigdy tak naprawdę nie udało mu się dowiedzieć, na czym to polegało. Cóż, no tak, od samego początku mówił niewłaściwym dialektem,

spędził przecież pierwsze lata życia w Huskvarnie, i musiał nosić tę nieszczęsną czapkę, mimo wszystko to nie mógł być główny powód. Na pewno już wtedy coś było z nim nie tak. Jako małe dziecko był przecież zadowolony i towarzyski. Lubił ludzi, ale wcześnie zrozumiał, że ludzie nie lubią jego tak bardzo jak on ich. Szybko odebrali mu wyróżniające go cechy i dobry humor. To zapewne tam, w przedszkolu, zaczął zmieniać się w człowieka, którym był dzisiaj. Ciągłe fizyczne znęcanie się nad nim, na przemian z ostracyzmem i wyzwiskami, nie tylko zmieniły go w milczący cień, ale też pozbawiły go całej pewności siebie. A jednak jako siedmioletni chłopiec nie bez entuzjazmu rozpoczął szkołę. Był ciekaw, jak będzie, i cieszył się na to. Tyle że podnoszenie ręki do odpowiedzi od samego początku okazało się niewykonalne, bo przecież trzeba było mieć pewność siebie, aby myśleć, że się coś wie. Jeśli mimo wszystko zadawano mu pytanie, na które jakimś cudem udawało mu się odpowiedzieć, inne dzieci chichotały i wymieniały spojrzenia. Jeśli odpowiedział źle, wszyscy się z niego śmiali. Kilku dawnych dręczycieli z przedszkola chodziło do tej samej klasy, więc dzieci, które go nie znały, szybko się dowiedziały, jak go należy traktować. Na przerwach biły go, śpiewały o nim złośliwe piosenki, albo też stał sam z boku i patrzył, jak inne dzieci się bawią. Już na początku podstawówki zdarzało się, że opuszczał cały dzień w szkole: leżał w domu w łóżku i był chory – ból głowy albo brzucha – bądź symulował chorobę. Oczywiście odbiło się to na jego stopniach i po dziewiątej klasie przerwał naukę. Dostał tak zwany przedłużony staż, którego nawet sam nie wybrał – w sklepie z pasmanterią, gdzie robił to, co mu kazano. Jeśli chodzi o niego, to lata nauki były dziesięcioleciem wyrzuconym na śmietnik, ale być może dla dzieci, które teraz dorastały, istniały większe szanse. Parę dni temu w wiadomościach pokazywali reportaż o udanym „projekcie Katrineholm” – jak nazwał go prezenter, natomiast nadęty polityk z tej gminy, Göran Meijer, nazywał go w wywiadzie „projektem Skogskullen”, od szkoły podstawowej, w której po raz pierwszy wdrożono udane koncepcje antymobbingowe. Zastanawiał się, czy nowe metody, które opisywano jakże szumnymi słowami, takimi jak szacunek dla jednostki, kontakt fizyczny, opieka dorosłych i czynny udział wychowawców, dopuszczały nawet wymowę z Huskvarny albo noszenie czapki drużyny Värmbol. Po praktyce w sklepie z pasmanterią przeprowadził się do Sztokholmu, gdzie wynajmował pokój z wyżywieniem u brata babci ze strony ojca, który mieszkał samotnie w kawalerce w Kungsholmen. W tym czasie uzupełniał wykształcenie podstawowe na kursach dla dorosłych. Wbrew wszelkim oczekiwaniom udało mu się dostać pracę, którą wciąż

wykonywał. Brat babci już od dawna nie żył i mieszkanie należało teraz do niego. Nagle coś wyrwało go z zamyślenia. Zamarł. Zatrzymał się na przejściu dla pieszych, na środku ulicy, przed kamienicą, w której było jego mieszkanie. W człowieku, którego przed chwilą minął, było coś niesamowicie znajomego. Nie mając pojęcia dlaczego, odwrócił się i ruszył za nim. Jasnoniebieskie oczy i jasne, kręcone włosy, dość żywa i wyrażająca zdecydowanie twarz, blizna nad lewą brwią, sposób, w jaki się poruszał – wszystko się zgadzało. Ale czy to możliwe, żeby po wszystkich tych latach był w stanie rozpoznać osobę, której nie widział, odkąd miał sześć, siedem lat? To zapewne te jego niedawne rozmyślania o nagłośnionym projekcie Katrineholm sprawiły, że widział duchy. Wątpliwości wypływały ze zdrowego rozsądku, ale emocjonalnie nie wątpił ani przez chwilę. W myślach widywał tego człowieka niemal codziennie. Nie miał najmniejszych wątpliwości, że to on. Mężczyzna zszedł schodami prowadzącymi do metra i szybkim krokiem zbliżył się do barierki, gdzie wyćwiczonym gestem przeciągnął bilet okresowy przez czytnik i przepchnął się na drugą stronę. Zszedł po długich, ruchomych schodach prowadzących w dół, pod ziemię. Już na peronie wyciągnął z kieszeni kurtki wieczorną gazetę i przerzucał strony, czekając na pociąg. Przez cały czas trzymał się dziesięć, dwanaście metrów za tym mężczyzną, a potem usiadł na ławce za jego plecami, podczas gdy tamten stał i przeglądał gazetę. Myśli przebiegały mu przez głowę i nie był w stanie w żaden rozsądny sposób wytłumaczyć tego, co robi. Przez ostatnie dwadzieścia lat nie robił nic, co by wykraczało poza codzienność: dojeżdżał do pracy i z pracy, pracował, robił zakupy, jadł, spał, chodził do kina albo od czasu do czasu szedł na spacer, czytał albo oglądał telewizję. A teraz nagle był tu, w metrze, w drodze do nieznanego celu, śledził tego człowieka, którego nie widział od niemal czterdziestu lat. Nagle ogarnęło go niespodziewane uczucie przyjemności. Coś działo się w jego życiu, czekała go przygoda i podobało mu się to. * * * Cudownie było usiąść w wagonie metra z wieczorną gazetą w ręce, w drodze do domu. Zaczynał pracę w agencji nieruchomości już o siódmej rano, byle tylko móc zdążyć do domu przed końcem dnia i choć na chwilę spotkać się z dziećmi, zanim pójdą się położyć. Musiał wstawać już o wpół do szóstej i rzadko szedł do łóżka przed wpół do dwunastej w nocy, więc nieustannie brakowało mu snu. Ale nauczył się z tym żyć, a za parę lat dzieci same będą sobie radzić. Wtedy on i Pia będą mogli wysypiać się w weekendy.

Mieli troje dzieci, troje cudownych dzieci, które, choć były takie uparte, że nie dawały chwili spokoju i wręcz tryskały niepojętą energią, sprawiały, że bardzo dobrze się czuł. Podobnie było z Pią, którą poznał już podczas studiów na uniwersytecie, ale z którą zaczął być dopiero osiem lat później, gdy spotkali się ponownie na imprezie. Pracowała na pół etatu na przedmieściach jako pielęgniarka w gabinecie stomatologicznym, w okolicy, gdzie mieszkali. Po piętnastu latach ich związek wciąż doskonale się sprawdzał. Byli po prostu najlepszymi przyjaciółmi i mogli ze sobą rozmawiać niemal o wszystkim. Ogólnie rzecz biorąc, lubił też swoją pracę, choć oczywiście nie podobało mu się, że czasami musiał chodzić pokazywać mieszkania także w weekendy. Firma dobrze prosperowała, a to było najważniejsze. Praca w agencji nieruchomości dawała swobodę i odmianę, a on i jego wspólnik co miesiąc mieli duże dochody, tak więc również pod względem finansowym mógł być bardzo zadowolony. Biorąc pod uwagę warunki, jakie miał na początku, wcale nie było takie oczywiste, że w ogóle stanie się kiedyś szczęśliwym człowiekiem. Wychowywał się jako jedyne dziecko samotnej kobiety z poważnymi skłonnościami do alkoholizmu, która zarabiała jako fryzjerka – to znaczy w tych okresach, kiedy w ogóle pracowała – i której jedynym zainteresowaniem wydawali się wszelkiego rodzaju faceci. On i matka często się przeprowadzali i nigdzie tak na dobre nie zapuścili korzeni. Z biegiem lat pojawiło się wielu ojczymów, tych poważniejszych i mniej poważnych. Kiedy był mały, zawsze uważano, że jest hałaśliwy i za dużo rozrabia, a jego dzieciństwo cechowały niezliczone bójki i powtarzanie klas. Prawdopodobnie był prawdziwym łobuzem. Oczywiście odbijało się to na ocenach w szkole, ale z jakiegoś powodu postanowił jednak, że zdobędzie teoretyczne wykształcenie w gimnazjum. A tam wszystko było inaczej. Po tym jak zaczął naukę w gimnazjum, matka dość szybko znów się przeprowadziła. Postanowił, że nie przeprowadzi się razem z nią, zamieszkał więc sam w kawalerce i musiał sobie radzić zupełnie samodzielnie. W weekendy pracował na stacji benzynowej, a wieczorami się uczył, grał w piłkę albo zajmował domowymi obowiązkami. W tym czasie dojrzał i udało mu się przejść gimnazjum z naprawdę dobrymi ocenami. W każdym razie w zupełności wystarczyły, by rozpocząć studia ekonomiczne na uniwersytecie. A teraz siedział tutaj. W drodze ze swojej dobrze płatnej pracy w firmie, którą stworzył własnymi siłami z partnerem, do swojej kochanej żony i dzieci, czekających na niego w przytulnym szeregowcu. Delektował się tą myślą, a dobre samopoczucie stawało się jeszcze lepsze, gdy patrzył na wszystkich smutnych pasażerów siedzących wokół niego,

z nosami głęboko utkwionymi w jakichś pozbawionych treści darmowych gazetach lub patrzących pustym wzrokiem przez mokre od śniegu okna. W szybie zobaczył odbicie jakiegoś biedaka, który po prostu siedział i przeszywał go wzrokiem. Czy było po nim widać, że jest szczęśliwy? A komu to przeszkadza? W każdym razie był gotów z tym żyć. * * * Thomas usiadł w wagonie trochę przed tym mężczyzną – królem Hansem – ale z plecami w kierunku jazdy, tak by móc mu się przyglądać. Nie bezpośrednio – zajął strategiczne miejsce, żeby pomiędzy nim a przedmiotem jego zainteresowania byli inni ludzie – ale doskonale widział jego odbicie w szybie. Wyglądał na odprężonego i pewnego siebie, wysoki i postawny. Zatopiony we własnych myślach, ze złożoną gazetą na kolanach, wyglądał z roztargnieniem przez okno. Mogło się niemal wydawać, jakby od czasu do czasu po twarzy przebiegał mu lekki uśmiech. Thomas patrzył zafascynowany i zastanawiał się po cichu, cóż takiego mogło go tak cieszyć. Ma kogoś, kto na niego czeka? Kogoś, kto się cieszy, gdy wraca do domu? A może ma firanki w oknach i poduszki na sofie? Mężczyzna pobieżnie obrzucił wzrokiem ludzi w wagonie i na chwilę ich spojrzenia spotkały się w odbiciu w szybie. Czy to pogardę dostrzegł w tych niebieskich oczach? To by wcale nie było takie dziwne, jeśli pomyśleć o jego przygarbionej postawie, zaniedbanych włosach i zalęknionych oczach. Był biednym nieudacznikiem, który spoglądał ukradkiem na ludzi, jeśli w ogóle miał odwagę na nich patrzeć. Światło w wagonie nagle zamrugało i na kilka sekund zrobiło się całkiem ciemno. Gdy znów się zapaliło, mężczyzna dalej śledził wzrokiem krople wody spływające po szybie. Thomas mógł bez przeszkód dalej obserwować widmo ze swojego dzieciństwa. Myślał o wszystkich tych czapkach, które zginęły po drodze z przedszkola, wrzucone na dach albo na naczepę jakiejś przejeżdżającej ciężarówki. Myślał o swoich rysunkach, które na koniec semestru mógł zabrać do domu, by je pokazać, lecz które ku ogromnej uciesze wszystkich dzieci jeden po drugim znikały w ulicznej studzience. Myślał o podartych spodniach, zabłoconych kurtkach i obtartych kolanach. I o Carinie Ahonen, która zawsze mogła siedzieć u pani na kolanach i pierwsza śpiewała na apelach, a pozostałe dzieci mogły śpiewać dopiero po niej. To ona decydowała, że teraz wszyscy będą rysować konie, i wtedy wszystkie dzieci rysowały tylko konie, konie i konie, tylko to można było rysować. Jego konie były takie brzydkie, że trzeba je było koniecznie wszystkim pokazać, ku wielkiej radości innych dzieci.

Myślał o wielkim, zielonym samochodziku na podwórku, w którym mieściło się co najmniej sześcioro dzieci. Dwoje musiało popychać, więc on i Katarina popychali, codziennie, zawsze, z pobożną nadzieją, że pewnego razu oni również będą mogli siedzieć w tym samochodzie. Pani bardzo pilnowała, żeby wszyscy mogli się przejechać, ale z jakiegoś powodu zawsze zapominała o Thomasie i Katarinie. Któregoś razu zdarzyło się, że Thomas zdążył wsiąść do samochodu jako pierwszy, ale go wyrzucili i znów musiał popychać. I zapewne tak właśnie miało być, bo pani uśmiechnęła się tylko tym swoim zwyczajnym, słodkim uśmiechem przedszkolanki. Pamiętał, że pewnego razu Hans i Ann-Kristin zabrali mu czapkę i rzucali nią między sobą, tam i z powrotem, nad jego głową. Thomasowi nie udawało się jej złapać, ale pod wpływem nagłego impulsu poczuł w sobie odwagę, by zerwać czapkę z głowy Hansa i z nią uciec. Oczywiście dogonili go, stłukli na kwaśne jabłko i wyrwali mu czapkę z ręki. Później, gdy wrócił do domu, tak jak zwykle bez własnej czapki, mama Hansa zadzwoniła do ojca Thomasa, by narzekać, że Thomas zniszczył Hansowi czapkę. No i wtedy wysłano go do Hansa do domu z dziesięcioma koronami w garści, żeby poszedł i przeprosił. O jego własnej, zgubionej czapce z jakiegoś powodu nigdy nie wspomniano w tej rozmowie. Z zamyślenia wyrwało go hamowanie, a mężczyzna, którego obserwował, wstał, szykując się do wyjścia. Thomas również się podniósł, by dalej śledzić ten cień z przeszłości. * * * Szeregowiec znajdował się zaledwie o kilka minut spacerem od stacji metra w Enskede. Hans szybkim krokiem przeszedł przez ulicę, skręcił w lewo przy budynku gimnazjum, a następnie wszedł między domy w Trädskolan. Po chwili dotarł do parku z niezwykłymi drzewami i krzewami – jedynym wspomnieniem po starej szkółce leśnej, na której miejscu pod koniec lat osiemdziesiątych powstało osiedle domków. Ruszył alejką prowadzącą przez zarośla, aż do placu zabaw przy osiedlu szeregowców. W piaskownicy siedziało dwoje ubrudzonych dzieci, ubranych w ortalionowe spodnie, a trzecie – półtoraroczne – stało na najwyższym stopniu zjeżdżalni. – Moa, kochanie, uważaj, bo się przewrócisz i zrobisz sobie krzywdę! – zawołał, podbiegając do zjeżdżalni. Twarz dziewczynki rozpromieniła się w szerokim uśmiechu. Jego córka natychmiast zaczęła się gramolić, by zejść na dół. Dwoje starszych dzieci podbiegło do taty, a on próbował najlepiej jak potrafił równocześnie je przytulić i utrzymać na dystans. – Hej, uważajcie! – powiedział. – Mam ubranie do pracy. Przytulamy się tylko

buziami. Chodźcie, idziemy do mamy! W tej samej chwili Moa puściła się drabinki i rzuciła w dół, a on musiał poświęcić czystą kurtkę, ale w zamian dostał wielkiego, mokrego buziaka w podbródek. Desperacko próbując nie ubrudzić kurtki, niósł dziewczynkę przed sobą w wyprostowanych rękach, zmierzając zdecydowanym krokiem w stronę ganku. Dwoje starszych dzieci poczłapało za nim. Gdy dotarli na ganek, postawił małą na ziemi. – Halo! – zawołał, otwierając drzwi. – Mam tutaj trzy brudne świnki. Musisz mi pomóc! Zdejmijcie buty, zanim wejdziecie – powiedział do starszych dzieci, a sam przykucnął i zaczął rozbierać najmłodszą. W drzwiach pojawiła się uśmiechnięta Pia, w dżinsach i białej koszuli związanej w talii. Jej gęste, ciemne włosy były związane w kucyk. – Hej, kochanie! – Pochyliła się i pocałowała go w kark. – Jak tam w pracy? – Dobrze, ale muszę jeszcze na chwilę wyjść i obejrzeć jeden dom. To tutaj w okolicy, nie będzie mnie jakąś godzinę albo coś koło tego. Nakarmimy teraz dzieci, a sami zjemy, kiedy już się położą. Co ty na to? – Dobrze. Kiedy musisz wyjść? – Najpierw uporajmy się z dziećmi, a potem wyjdę, za jakieś pół godziny. W końcu udało mu się wyplątać dziewczynkę z ortalionowych spodni, a wtedy wbiegła do środka z radosnym wrzaskiem. Starsze dzieci same zdjęły ubrania, które teraz leżały porozrzucane na całym ganku, po czym również wpadły do domu. Wstał i podjął beznadziejną próbę strzepnięcia plam błota ze swojej kurtki. Nie przyniosło to żadnych widocznych rezultatów. Pia pozbierała buty i ubrania i weszła do środka. Hans zatrzasnął za sobą drzwi tak energicznie, że aż zastukała kołatka. Żadne z nich nie zwróciło uwagi na człowieka, który uważnie ich obserwował przez nagie gałęzie altanki z krzewów bzu po drugiej stronie placu zabaw. * * * Thomas nie wiedział, jak długo tak stał w ciemności i podglądał, ale w wyobraźni był tam w środku. W ciepłej, przytulnej kuchni. Pachniało zrumienionym masłem i smażonym mięsem. Z początku wszyscy biegali w tę i z powrotem po różnych pokojach i robili różne rzeczy, ale po chwili wszystko się uspokoiło i jedno po drugim siadali przy stole. Thomas nie był w stanie sobie przypomnieć, kiedy po raz ostatni jadł z innymi ludźmi.

W pracy jadał w dużej stołówce i choć otaczało go wielu ludzi, zawsze siedział sam. Jego rodzice już nie żyli, nie miał rodzeństwa, żadnych innych krewnych, o których by cokolwiek wiedział, ani żadnych przyjaciół. Jak to cudownie mieć kogoś, kto czeka na ciebie w domu! Jak cudownie byłoby mieć przyjaciela, choć jednego człowieka, z którym można by porozmawiać o ważnych i mniej ważnych sprawach, kogoś, z kim można by razem zjeść. I tylko pomyśleć, o ile przyjemniej byłoby przyrządzać jedzenie, gdyby robiło się to dla kogoś innego, a nie tylko dla siebie. Kolacja się skończyła i kuchnia, która jeszcze przed chwilą była pełna życia i ruchu, teraz opustoszała. Drzwi szeregowca się otworzyły, a kochany i szanowany ojciec rodziny wyszedł z domu i po raz ostatni zamknął za sobą drzwi. * * * Szedł szybkim krokiem przez dzielnicę willową, z rękoma schowanymi głęboko w kieszeniach kurtki. Postawił kołnierz, by chronić się przed jesiennym wiatrem. Zwiędłe liście wirowały w świetle latarni i przy każdym kroku słyszał chlupoczący dźwięk, gdy but odrywał się od chodnika. Jeden but przeciekał i mężczyzna czuł, że ma już wilgotną skarpetkę. Powinien był się przebrać w zimowe buty, ale teraz nie zdąży już wrócić. Do domu, który ma obejrzeć, powinien dotrzeć w niecały kwadrans, a przy tej pogodzie być może w powrotnej drodze pozwoli sobie na taksówkę. Przeszedł przez szerszą alejkę i skręcił w ulicę, przy której położony miał być dom. Wille w tej okolicy były starsze; większość zbudowano w latach dwudziestych lub trzydziestych i miały stare ogrody z drzewami owocowymi i altankami. To musi być tu: stary, różowy dom z drewna, z pięknymi wykuszami. Działka, o wiele większa niż inne w tej okolicy, opadała od domu w stronę ulicy, otaczał ją zadbany, lecz o wiele za wysoki żywopłot, który zupełnie nie pasował do małego domu, do ogrodu zresztą też nie. W żywopłocie znajdowała się żelazna furtka, która wydawała się tu jeszcze bardziej nie na miejscu, od niej do samego domku zaś prowadziła wysypana żwirem ścieżka. Rzucił okiem na skrzynkę na listy i przekonał się, że znalazł się pod właściwym adresem. Åkerbärsvägen 31. Uchylił oporną furtkę na tyle, by móc się przecisnąć. Zatrzasnęła się ciężko za jego plecami, z metalicznym szczękiem. Ruszył szybkim krokiem po ścieżce, nie zwracając uwagi na soczysty, intensywny zapach wilgotnych, opadłych owoców. Nie zauważył również cienia, który całkowicie bezgłośnie wspiął się zręcznie na dużą furtkę za jego plecami i zeskoczył na wilgotny trawnik tuż obok ścieżki. Wszedł po schodach na ganek i nacisnął dzwonek. Ze środka odbiło się echem dingdong, ale nic prócz tego nie usłyszał. Odczekał jakąś minutę, po

czym zadzwonił jeszcze raz. Także tym razem z domu nie dobiegł go żaden dźwięk. Spojrzał na zegarek, upewniając się, że spóźnił się tylko parę minut, a potem zszedł na trawnik, by obejść starą willę dookoła. Okazało się, że oprócz oświetlenia na zewnątrz tylko w jednym pomieszczeniu paliło się światło. Była to kuchnia z oknem wychodzącym na tyły i tę część żywopłotu, która wyznaczała granice działki z inną nieruchomością. Nie był w stanie sięgnąć do kuchennego okna, ale schylił się, podniósł mały kijek i rzucił nim w szybę. Nadal żadnej reakcji z domu. Postanowił wrócić na front i sprawdzić, czy drzwi są zamknięte na klucz. Ku jego zdumieniu okazały się otwarte i ustąpiły, gdy ostrożnie nacisnął klamkę. Może osoba, która tu mieszka, jest stara albo ma problemy ze słuchem? – Halo! Czy jest tu ktoś?! – zawołał głośno, ale nie było żadnej odpowiedzi. – Halo! – spróbował znów, tym razem jeszcze głośniej. I wtedy podjął decyzję. Wszedł do domu, dokładnie wytarł buty na wycieraczce w przedpokoju i zamknął za sobą drzwi. 1 Zespołowa gra sportowa przypominająca hokej na lodzie (wszystkie przypisy tłumaczy).

Wtorek, wieczorem Po kilku tygodniach spędzonych w szpitalu wreszcie mogła wrócić do domu. Wreszcie, bo tęskniła za tym, by móc spać we własnym łóżku, siedzieć sama przed własnym telewizorem i sama decydować, jaki program obejrzy, z własną, domową kawą parującą z filiżanki na stoliku. Brakowało jej też zapachu domu, woni własnego mydła i środków czyszczących i przytulnego, domowego aromatu powideł, który dawno temu wniknął w ściany. Właściwie jednak to wcale nie było takie „wreszcie”, bo po złamaniu kości udowej miała problemy z chodzeniem i trudno jej będzie radzić sobie samej. Z biegiem lat straciła zainteresowanie jedzeniem, teraz prawie nic jej już nie smakowało. Ale musi przecież jeść, a w szpitalu to było rozwiązane całkiem praktycznie, wszystko dostawało się podane i nie trzeba się było troszczyć o zakupy, gotowanie ani zmywanie. Mężczyzna z przewozu osób niepełnosprawnych postawił jej niewielką walizkę przed drzwiami wejściowymi i cierpliwie czekał, aż znajdzie pęk kluczy w torebce. Ostrożnie wsunęła klucz do zamka, który ustąpił z kliknięciem, a potem drzwi otworzyły się same. – Pomóc pani wejść do środka? – spytał życzliwie mężczyzna. – Nie, nie trzeba. Teraz sama już sobie poradzę. Dziękuję – powiedziała i uniosła rękę na pożegnanie. – Proszę na siebie uważać. Życzę szybkiego powrotu do zdrowia! – Kierowca pomachał jej i zaczął tyłem schodzić po schodach, jakby chciał się przekonać, czy rzeczywiście sobie poradzi z wejściem do domu. Ingrid zapaliła lampę pod sufitem i wytarła buty na wycieraczce. Odstawiła kulę do kąta za drzwiami i zrobiła krok w stronę wieszaka, gdzie z trudem zdjęła płaszcz, balansując na zdrowej nodze. Sięgnęła po czerwony, obity aksamitem wieszak ze złotymi frędzlami i powiesiła na nim płaszcz. Później zrobiła jeszcze parę kroków do niewielkiego taboretu i opadła na niego. Zsunęła wysokie, skórzane buty i ustawiła je równo, sięgnęła po niewielką walizkę i rozsunęła zamek błyskawiczny biegnący wzdłuż całej krawędzi. Wyjęła wygodne, domowe pantofle i wsunęła w nie stopy. Podpierając się o ścianę, zdołała znów wstać. Z pomocą kuli przekuśtykała przez hol, rzuciła szybkie, niezadowolone spojrzenie na swoje odbicie w lustrze i poszła dalej do kuchni. Zatrzymała się na progu i wychyliła, żeby sięgnąć do włącznika na ścianie przy kuchennych drzwiach.

W połowie ruchu ręką uderzyło ją nagle, że dziwnie tutaj pachnie. Stare, znajome zapachy wciąż były obecne, lecz poprzez to, co dobrze znane, w nozdrza wdzierało się coś nieznajomego. Pachniało skórą. Skórą i… odchodami? Zapaliła światło. W pierwszej chwili odebrało jej dech w piersiach. Stała jak skamieniała, nie rozumiejąc tego, co widzi. Po kilku sekundach do mózgu dotarł wreszcie obraz martwego człowieka na podłodze i wtedy zaczęła gwałtownie oddychać. Zataczając się, dotarła do jednego z krzeseł przy stole, wysunęła je i opadła na nie. Nie była w stanie oderwać wzroku od krwawej masy, która kiedyś była twarzą. Siedziała tak przez dłuższą chwilę, nie myśląc o niczym innym prócz wdechu, wydechu, wdechu, wydechu, spokojnie i powoli. Minęło parę minut, nim jej oddech się uspokoił, i wtedy dotarło do niej, że wszystko inne wygląda tak, jak to zostawiła; na kuchennym blacie niczego nie ruszono i sześć krzeseł stało symetrycznie rozstawionych wokół okrągłego stołu. Ani śladu szamotaniny lub jakichś dramatycznych wydarzeń, tylko ten martwy człowiek na podłodze. Zwłoki. Dobry Boże, kto to może być? I dlaczego leży akurat tutaj, na podłodze w jej kuchni? Z wysiłkiem wstała i podeszła do telefonu w holu. Wzięła do ręki słuchawkę i zastanawiała się przez chwilę, nim zadzwoniła po taksówkę. Gdy już zamówiła taksówkę, która według operatorki miała zjawić się za dziesięć do dwunastu minut, zrobiła jeszcze raz to samo, co przed chwilą, tyle że w odwrotnej kolejności. Zdjąć pantofle, włożyć do walizki, zasunąć zamek, włożyć buty, wstać, włożyć płaszcz, zgasić światło, wyjść, przekręcić klucz w zamku. Potem ruszyła ścieżką z torebką przerzuconą przez ramię, z walizką w jednej ręce, a kulą w drugiej. Stanęła na chodniku, czekając, aż przyjedzie taksówka. – Ależ Ingrid! – zawołała ze zdumieniem siostra Margit. – Sądziłam, że nie możesz się już doczekać, kiedy wreszcie wrócisz do domu! Margit Olofsson była kobietą w średnim wieku, wysoką, o okrągłych kształtach i gęstych ciemnorudych włosach. Aż promieniowało od niej matczyne ciepło i troska o ludzi. – Siostro Margit, to jest straszne. – Ależ Ingrid, kochana, usiądź sobie! Wyglądasz na strasznie zdenerwowaną! Coś się stało? Źle się czujesz? Margit Olofsson wzięła starszą kobietę pod ramię i podprowadziła do jednego z foteli w szpitalnej recepcji. Przez jej biały fartuch prześwitywały wytarte, niebieskie dżinsy.

– Nie wiedziałam, co mam robić – zaczęła błagalnym głosem Ingrid. – Mam straszny mętlik w głowie i nie przyszedł mi na myśl nikt prócz pani… Chodzi o to… Proszę się ze mnie nie śmiać, ale… u mnie w kuchni leży martwy człowiek. – Wielki Boże! Kto taki? – Nie wiem. Nigdy wcześniej go nie widziałam. To nie żadni złodzieje, niczego nie ruszyli. On po prostu tam leży. I nie żyje. – To przecież nie ma sensu. Jesteś pewna, że nie żyje? – Absolutnie. Takie rzeczy się czuje. To tak jakby… Wszystko jest takie ciche i nieruchome. – Pewnie strasznie się bałaś? – Oczywiście, dlatego tu wróciłam. – No tak, naturalnie. Moja kochana – pocieszała ją siostra Margit, obejmując jej ramiona. – Dzwoniłaś już na policję? – Ja… Nie – wyznała Ingrid. – To było takie nierealne. Nie mogłam… Pierwszą myślą siostry Margit było, żeby zadzwonić na policję oraz po pomoc dla osób niepełnosprawnych, ale nagle przyszło jej do głowy, że być może Ingrid Olsson nie jest teraz w stanie przejrzyście myśleć. Przez kilka sekund przyglądała się jej w zamyśleniu, a potem zerknęła na zegarek. – Zrobimy tak: wychodzę za dwie i pół godziny. Wtedy razem pojedziemy do ciebie do domu i zdecydujemy, co robić. Może być? – Dobrze. – Dasz radę tyle czekać? – Oczywiście. Żaden problem. – Zorganizuję ci coś do przegryzienia. I jakąś gazetę. Pielęgniarka ruszyła szybkim krokiem, jej drewniaki uderzały o kamienną posadzkę. Równie szybko zjawiła się ponownie, z kawą, ciastkami z owocami i stosem czasopism. – Poradzisz sobie teraz? – Oczywiście. Dziękuję, siostro Margit. – No to na razie. Zobaczymy się później. I wtedy została sama, ale nie czuła się szczególnie samotna, bo była pewna, że siostra

Margit załatwi wszystko jak najlepiej. Gdy siostra Margit wreszcie wróciła, była już przebrana w czarną, bawełnianą bluzkę, na którą narzuciła rozpiętą niebieską, puchową kurtkę, powiewającą za nią, gdy szybkim krokiem szła w stronę Ingrid. Zamiast białych drewniaków miała teraz czarne buty do curlingu, a stukot o posadzkę zamienił się w niemal bezgłośne kroki. – Mam samochód na parkingu – powiedziała i uśmiechnęła się ciepło do Ingrid, równocześnie podsuwając jej ramię, by mogła się na nim wesprzeć, wstając z fotela. – Nudziło ci się? – Nie, nie! Wcale. Cały czas siedziałam i czytałam. Ramię w ramię wyszły ze szpitala i w żółwim tempie zaczęły schodzić z niewielkiego pagórka w stronę brukowanej ścieżki, prowadzącej wśród paru krzaków berberysu na wielki parking. Minąwszy kilka rzędów samochodów, zatrzymały się przy białym fordzie mondeo. Siostra Margit otworzyła samochód ze pomocą pilota i pomogła Ingrid usiąść na miejscu pasażera. – Teraz się też trochę poruszałaś, Ingrid. To dobrze, musisz ćwiczyć chodzenie. Możesz to traktować jak rehabilitację. Ingrid uśmiechnęła się do miłej pielęgniarki, sadowiąc się na przednim fotelu obok niej. Sama ledwie wierzyła, że w jej kuchni rzeczywiście leżą jakieś zwłoki. Czy mogła sobie to wszystko wymyślić? Może miała halucynacje po tych tabletkach przeciwbólowych? To, że ktoś mógł zostać zamordowany w jej domu, wydawało się zbyt nieprawdopodobne. Im bardziej zbliżały się do jej domu, tym bardziej rozpadały się sztuczne pozory bezpieczeństwa, jakie sobie stworzyła, czytając czasopisma w recepcji szpitala. W jej kuchni leżały zwłoki. Koniec, kropka. Jaki to będzie miało wpływ na jej dalsze życie? W domu na pewno zaroi się od policjantów i techników, którzy dokładnie go przeczeszą, szukając odcisków palców i jakiegoś tropu. Kto po nich posprząta? Taśma wokół domu i gapiący się sąsiedzi. Być może dziennikarze. Przesłuchania na policji. Nie, to na pewno potrwa, nim życie znów stanie się takie jak dawniej. Zresztą, czy w ogóle kiedyś wróci do normy? I czy ona będzie w stanie znów czuć się bezpiecznie w domu, w którym jakiś nieznany morderca zabił obcego człowieka? No cóż, prawdopodobieństwo, że stanie się to ponownie, nie było raczej zbyt duże. Musi odsunąć to wszystko na bok i żyć dalej, jakby nic się nie wydarzyło. Przecież nie była w końcu w nic zamieszana, po prostu miała pecha. Codziennie ktoś gdzieś kogoś morduje,

w Szwecji, a przede wszystkim w innych miejscach na świecie. Nie można się zamartwiać takimi rzeczami. Jedyne, co było trochę wyjątkowe w przypadku tego zabójstwa, to fakt, że zdarzyło się w jej domu. Trzeba więc będzie zacisnąć zęby, zapomnieć i iść dalej. To było dziwne uczucie, gdy tak szły ścieżką, jedna tuż obok drugiej, w gęstym, listopadowym mroku. Żwir chrzęścił pod stopami, a jedynym źródłem światła była matowa, żółta poświata latarni stojącej przy ścieżce i ścienna lampa na ganku. Temperatura była bliska zera, jesienny, północny wiatr sprawiał, że nagie korony drzew owocowych pochylały się w udręce, a obie kobiety drżały z zimna. Gdy tylko drzwi się otworzyły i poczuła ciepło domu, siostra Margit poznała przyprawiający o mdłości zapach. Również Ingrid poczuła go natychmiast. To dziwne, że poprzednio o tym nie pomyślała. Ingrid zapaliła górne światło i zatrzymała się w drzwiach, gdy siostra Margit szybko zsunęła buty do curlingu i zdecydowanym krokiem ruszyła w stronę kuchni. Przystanęła na jej progu i po omacku poszukała ręką włącznika. Gdy zapaliło się światło, przez chwilę rozglądała się wokół, nim oczy odnalazły to, czego szukały. Bez wahania podbiegła do nieruchomego ciała na podłodze. Sprawnym gestem wsunęła palce pod kołnierz koszuli, szukając tętnicy szyjnej, i wkrótce mogła potwierdzić to, co i tak już wiedziała; mężczyzna nie żył. Wstała i ruszyła do telefonu. * * * Komisarz Conny Sjöberg leżał na sofie przed telewizorem i oglądał dobranockę. Na nim siedziało szalone roczne dziecko i podskakiwało w górę i w dół, w górę i w dół, próbując mimo nieustannych, ale niezbyt stanowczych upomnień zerwać tacie okulary, które w obecnej sytuacji były tak już ubrudzone, że ledwie przez nie widział. Drugi maluch stał przy stojaku na gazety i rozrzucał po podłodze czasopisma. Sjöberg stwierdził – nie wiedział, który to już raz – że bardzo by im się przydały segregatory na czasopisma, i przysięgał sobie w duchu, że jutro je kupi. Dokładnie naprzeciw telewizora, na podłodze, siedziała młoda, czteroletnia dama, całkowicie pochłonięta przygodami zebry, żyrafy, małpki i dwóch małych misiów, które próbowały posprzątać dziecinny pokój. Oczywiście zupełnie nie zauważała dzikiej wojny, jaka toczyła się w salonie, i z absolutnym skupieniem śledziła program przeznaczony wyłącznie dla niej. Nie zwracała uwagi na szalone wybryki bliźniaków. Żona Conny’ego Sjöberga, Åsa, stała w kuchni i zmywała po kolacji w towarzystwie ich nieustannie paplającej sześcioletniej córeczki, która uwielbiała myć naczynia. Z miejsca, w którym leżał, Sjöberg słyszał jej wdzięczny głosik, przebijający się przez dźwięki płynące z telewizora i wesołe wrzaski najmłodszych dzieci. Jego najstarszy syn,

ośmioletni Simon, po szkole poszedł bawić się z kolegą do domu obok. Gdyby tu był, rodzina byłaby w komplecie. Mieszkanie rodziny Sjöbergów było cudem ładu i porządku, zwłaszcza jeśli się wzięło pod uwagę, jak wielu ludzi w nim mieszkało. Było to jednak również konieczne dla dobrego samopoczucia głowy rodziny i dlatego dbał, żeby tak właśnie to wyglądało. Po południu, gdy wszystkie dzieci wracały do domu i zaczynały się zabawy, kąpanie i szykowanie kolacji, niewtajemniczony obserwator mógłby odnieść wrażenie, że w mieszkaniu panuje totalny chaos. Jednak gdy dochodziła dziewiąta i wszystkie dzieci były już w łóżkach, nie znalazłoby się nawet śladu tego, co działo się tutaj wcześniej. Podobnie było rano; choć siedem osób biegało w koło jak oszalałe kury, wszelkie ślady po tym znikały z chwilą, gdy drzwi zamykały się po raz ostatni. Sjöberg wmawiał sobie, że tak jest najlepiej dla dzieci, że powinny mieć porządek, chociaż za każdym razem na nowo zamieniały go w chaos. Jednak w rzeczywistości chodziło głównie o to, że sam nie mógł zebrać myśli, jeśli wszystko nie leżało na swoim miejscu. Biorąc pod uwagę jego pracę w wydziale kryminalnym, bardzo ważne było, żeby mógł porządkować swoje myśli we wzorce, listy i tabele, a to było po prostu niemożliwe, jeśli w zasięgu wzroku znajdowało się coś, co mu przeszkadzało. Mieszkanie przy Skånegatan, tuż przy Nytorget, było duże, pięciopokojowe, z przestronną kuchnią, lecz i tak za małe dla nich. Bliźniacy mieszkali w jednym pokoju, dziewczynki też dzieliły pokój. Simon miał własny kąt, ale dziewczynki też będą potrzebowały spokoju od siebie już w nieodległej przyszłości. Poza tym bardzo by im się przydała jeszcze jedna łazienka. Poranki były nie do zniesienia, z ciągłym czekaniem na swoją kolej. I żeby tego uniknąć i móc chwilę posiedzieć w spokoju, z gazetą i śniadaniem, Sjöberg wstawał zawsze jako pierwszy. Był na nogach już o wpół do szóstej, golił się, brał prysznic, nastawiał ekspres do kawy, szykował sobie dwie kanapki z serem i zabierał się do czytania gazety. Często siedział tak przez dwadzieścia minut, nim otoczenie zaczynało dawać mu się we znaki, a wtedy w krótkim czasie działo się bardzo wiele. Trzeba było podgrzać kleik i zmienić pieluchy, przygotować kanapki, wybrać ubrania dla dzieci i im je założyć, zapleść warkocze dziewczynkom i dopilnować, by wszystkie umyły zęby. A wśród tego wszystkiego unosił się nieustanny szmer głosów, uderzenia małych stópek, które biegały i podskakiwały, hałas przesuwanych mebli i odgłos tego cholernego samochodziku na pedały, który dla sąsiadów piętro niżej musiał brzmieć jak uderzenia pioruna. Może i ta sytuacja była nie do pozazdroszczenia, ale Sjöberg kochał swoje życie z dziećmi i ani on, ani Åsa nigdy nie żałowali, że mają taką

wielką, głośną rodzinę. Tak czy inaczej, powinni się przeprowadzić do czegoś większego. Ale mieszkanie blisko centrum, większe i lepsze od tego, które już mieli, trudno było znaleźć i z całą pewnością byłoby o wiele za drogie. Willa czy szeregowiec na przedmieściach też wydawały się niezbyt kuszącą perspektywą. Przecież dobrze im się tutaj żyło i zapuścili już korzenie. Byli zadowoleni ze szkoły i przedszkola, dzieci miały kolegów, on i Åsa mieli blisko do pracy i do wszystkiego innego: sklepów, restauracji i wielu przyjaciół. Nie, trudno byłoby znaleźć lepsze miejsce do mieszkania. Usłyszał, że jego najstarsza córka, Sara, wrzeszczy w kuchni: „Pasta rybna! Pasta rybna! Nie chcę pasty! Nie chcę pasty…” – i zastanawiał się po cichu, dlaczego tak wybrzydza, uwielbiała przecież pastę z łososia. W tej samej chwili zadzwonił telefon i z kuchni dobiegł go głuchy dźwięk, gdy Sara zeskoczyła z wysokiego stołka, żeby pierwsza zdążyć podnieść słuchawkę. – Hej, tu Sara! – zaświergotała. – … – Dobrze, a ty? – … – Nie, ogląda dobranockę. – … – No dobrze, zapytam. Na razie! – Kto to? – spytała Åsa. – Sandén dzwoni! – zawołała Sara już w pół drogi do dużego pokoju. – Tato, Sandén dzwoni! Chce z tobą rozmawiać! – W takim razie musisz popilnować chłopców, Saro – powiedział Sjöberg, zdjął sobie Christoffera z brzucha, postawił go na podłodze, po czym niechętnie podniósł się z sofy. – No cóż – westchnął zrezygnowany, odkładając słuchawkę. Dostrzegł już tę zmarszczkę niezadowolenia na czole żony i rozumiał ją aż za dobrze. To raczej nie była wymarzona sytuacja, musieć samej kłaść do łóżka pięcioro dzieci. – Co się stało? – spytała. – Staruszka, która leżała w szpitalu, wróciła do domu i znalazła zwłoki na podłodze

w kuchni. Muszę niestety tam jechać. – Kto to taki? Choć Åsie nie podobała się ta sytuacja, nic nie mogła na to poradzić, że praca męża ją fascynowała. W domu pozwalała mu się wygadać i próbowała podsuwać mu sensowne pomysły niejednokrotnie dotyczące paskudnych przypadków, nad jakimi pracował. Często się zdarzało, że Sjöberg sprawdzał różne koncepcje, patrząc, jak reaguje na nie żona, a ona czasami dostarczała mu wskazówek i inspiracji podczas skomplikowanych śledztw. – To właśnie jest najdziwniejsze – odparł w zamyśleniu Sjöberg. – Nie ma pojęcia, kto to taki. Leży martwy w jej willi, ale nigdy wcześniej go nie widziała. – O rany! To okropne. – Åsa wzdrygnęła się, widząc w wyobraźni nieruchome ciało na pierwszej kuchennej podłodze, która przyszła jej do głowy: ich własnej. – Ale najbardziej prawdopodobne jest jednak to, że się kiedyś spotkali – dodała zamyślona. – Przy jakiejś okazji… – Zobaczymy – odparł i szybko pocałował ją w usta. – To może potrwać całą noc. Trudno powiedzieć. Trzymaj się, kochanie. – Ty też. I powodzenia – powiedziała, głaszcząc go szybko po policzku. Westchnął, zmęczony, i zostawił ją. * * * Starsza pani była młodsza, niż to sobie wyobrażał. Mogła mieć około siedemdziesięciu lat. Siedziała na ciemnobrązowej, pokrytej węzełkowatą tkaniną dwuosobowej sofie z lat siedemdziesiątych. O sofę i jej nogę oparta była kula. Staruszka siedziała nieruchomo i patrzyła prosto przed siebie spojrzeniem, które nie zdradzało nic z tego, co działo się w jej głowie. Nie wyglądała na wystraszoną ani smutną, nie sprawiała też wrażenia szczególnie zainteresowanej tym, co się wokół niej działo. W korytarzyku przy dużym pokoju stał Sandén i rozmawiał z kobietą w średnim wieku, ale starsza pani niczym nie zdradzała, że przysłuchuje się ich rozmowie. Miała szare oczy, ukryte za okularami w złotej oprawie, a jej włosy były siwe i krótko przystrzyżone. Chude nogi w prostych, jasnobrązowych spodniach z obszytymi kantami kończyły się parą czarnych półbutów. Ubrana była w szary sweterek z golfem. Sjöberg podszedł do niej, żeby się przywitać, a ona zwróciła w jego stronę nie tyle nieuprzejmą, ile pozbawioną zainteresowania twarz. Wyciągnął dłoń i się przedstawił, a ona słabo uścisnęła jego rękę i kiwnęła głową.

– Może pani tutaj trochę poczekać? Za chwilę przyjdę z panią porozmawiać – powiedział przyjaźnie. – Nigdzie się stąd nie ruszam – odparła obojętnie i znów zaczęła studiować powietrze przed sobą. Sjöberg wrócił do przedpokoju, a Sandén posłał mu szybkie spojrzenie i pokazał głową w stronę kuchni, nie przerywając rozmowy z młodszą kobietą. Sjöberg obrzucił przelotnym spojrzeniem jej wysoką, zaokrągloną postać. Mogła mieć jakieś czterdzieści pięć, góra pięćdziesiąt pięć lat. Mimo zmarszczki zatroskania na jej czole i powagi w głosie zdawało mu się, że postrzega pełen życia blask w zielonych oczach. Jej imponująco gęste, ciemnorude włosy zafalowały, gdy odwróciła się w jego stronę i ich spojrzenia się spotkały. Z jakiegoś powodu poczuł się zawstydzony i natychmiast odwrócił twarz. Nagle zaschło mu w ustach i równocześnie się wzdrygnął. Podszedł do uchylonych drzwi prowadzących z korytarza do kuchni i przez chwilę przyglądał się zwłokom, po czym rozejrzał się po pomieszczeniu, nie wchodząc do niego. Teraz miał szansę zapamiętać obraz miejsca zbrodni, nim zaroi się tu od fotografów, techników i policjantów. Pierwsze wrażenie z miejsca zbrodni mogło mieć bardzo duże znaczenie, patrzył więc przez dłuższą chwilę, nie spiesząc się, zanim przekroczył próg. W kuchni nie było żadnych śladów świadczących o tym, że doszło tu do walki. Wszystko wydawało się w porządku, nie było żadnych powywracanych mebli. Blaty i zlew były czyste, a na okrągłym stole leżała biała, koronkowa serweta, na niej zaś stał pusty półmisek na owoce i mosiężny świecznik. Na podłodze koło lodówki leżał martwy mężczyzna, ubrany w granatową, żeglarską kurtkę z do połowy rozsuniętym zamkiem błyskawicznym, beżowe spodnie i brązowe skórzane buty. Miał mocno pokiereszowaną twarz, a trochę krwi wyciekło z nosa na podłogę. Poza tym wyglądał dość spokojnie, gdy tak leżał na plecach, jakby wypoczywając na sosnowych deskach. Sjöberg wyszedł z kuchni i przecisnął się obok Sandéna i kobiety w korytarzu. Poczuł w nozdrzach przyjemną woń delikatnych perfum. Wyszedł na ganek i krzyknął do swoich ludzi. Fotograf i technicy wiedzieli już, co mają robić, ale poinstruował lokalnych policjantów, by ustawili barierki i rozejrzeli się po ogrodzie. Sam zamierzał przesłuchać teraz właścicielkę domu, zanim ją stąd odeśle. – Nazywa się pani Ingrid Olsson? – spytał Sjöberg. – Tak – odparła krótko. – Muszę panią niestety poprosić, by na jakiś czas opuściła pani dom. Nie może pani

tutaj zostać, bo zaraz zaczynamy badanie tego miejsca. Znów popatrzyła na niego obojętnie, nie odpowiadając. – Ma pani gdzie spędzić noc? – Porozmawiam z siostrą Margit. – Z siostrą Margit? – zdziwił się Sjöberg. – Tak, właśnie mnie wypisali ze szpitala. Przyjechałam do domu i znalazłam ciało. Nie wiedziałam, co mam robić, więc poprosiłam o pomoc siostrę Margit z oddziału, na którym leżałam. – Rozumiem. Mogłaby mi pani opowiedzieć wszystko od początku? Ingrid Olsson opowiadała swoją historię beznamiętnym głosem, lecz Sjöberg słuchał jej uważnie i od czasu do czasu zapisywał parę słów w notatniku albo zadawał jakieś pytanie. Był zdumiony jej spokojem w obliczu całej tej sprawy, lecz równocześnie doszedł do wniosku, że to nawet dobrze. Mimo wszystko miała przecież tutaj mieszkać, a w jej sytuacji wielu ludzi chyba z miejsca postanowiłoby się wyprowadzić. Ale co za człowiek, myślał sobie, zbywa wzruszeniem ramion morderstwo we własnym domu? Może to taki typ, który wyłącza wiadomości, gdy mówią akurat o wojnie i nędzy, i odwraca głowę, gdy natknie się na ulicznych muzykantów albo wolontariuszy z Save the Children ze skarbonkami. Sjöberg zdawał sobie sprawę, że w jego pracy intuicja jest ważnym narzędziem, nie chciał jednak wysuwać pochopnych wniosków. Zadowolił się stwierdzeniem, że Ingrid Olsson jest prawdopodobnie bardziej wstrząśnięta, niż to po niej widać. – A więc nie znała pani zamordowanego? – dopytywał dalej. – Jest pani tego absolutnie pewna? – Nigdy go przedtem nie widziałam – odparła zdecydowanym tonem. – Nie ma pani żadnych dzieci ani krewnych, którzy mieliby dostęp do domu? – Nikt nie ma dostępu do domu. I nie, nie mam dzieci. – Od jak dawna tu pani mieszka? – Szesnaście lat. Przeprowadziłam się tutaj, żeby być bliżej siostry, kiedy umarł mój mąż. – Gdzie pani mieszkała wcześniej?

– Wychowałam się w Österåker i mieszkałam tam aż do czasu, kiedy przeprowadziłam się tutaj. – A więc pani siostra mieszka tu w okolicy? – Już nie żyje. – Przykro mi. Kto mógł wiedzieć, że leżała pani w szpitalu? – spytał Sjöberg. – Albo raczej kto wiedział, że nie ma pani w domu? – No cóż, nikt szczególny. Może sąsiedzi. Listonosz. Skąd mogę wiedzieć? – Ma pani jakiś kontakt z sąsiadami? – Mówimy sobie dzień dobry. – Nie miała pani wcześniej żadnego włamania? – Nigdy. Tu nie ma nic, co można by ukraść. Po cichu się z nią zgadzał. Na tyle, na ile do tej pory udało mu się obejrzeć dom, nic nie świadczyło o tym, że mogło tu być coś wartościowego, jeśli nie liczyć telewizora, choć on również nie sprawiał wrażenia szczególnie nowego. Na ścianach wisiały jedynie tanie reprodukcje i fotografie w ramkach, dom zaś był wyjątkowo oszczędnie urządzony – same meble z lat sześćdziesiątych i siedemdziesiątych. – Na razie mi to wystarczy – powiedział Sjöberg, zamykając notes. – Na pewno będę miał powody, by znów z panią porozmawiać. Dopilnujemy, żeby dom przywrócono do normalnego stanu, kiedy już tu skończymy, więc niech się pani o to nie martwi. Bardzo dziękuję. – Wyciągnął rękę na pożegnanie. Przelotny uśmiech na jej ustach, gdy ich dłonie się spotkały, i nagle wyglądała naprawdę uroczo. W korytarzu wpadł na Sandéna, który tak jak i on zmierzał do kuchni. – Powiedziała coś ciekawego? – spytał Sjöberg. – Margit Olofsson? Nie, tylko tyle, że przyjechała ze staruszką ze szpitala, potwierdziła, że to, co babcia widziała, to prawda, i zadzwoniła na policję – odparł Sandén. Sjöberg próbował uciszyć Sandéna, unosząc palec do ust i pokazując głową na duży pokój. Mówił szeptem. – W ogóle nic ich nie łączy?

– Nie. Tylko tyle, że jest pielęgniarką na oddziale, gdzie leżała ta staruszka. Ta starsza pani jest samotna i ją polubiła. Margit Olofsson nie ma nic wspólnego z tą sprawą – odparł cicho Sandén. Kobieta z grupy techników, Gabriella Hansson, podeszła do nich na korytarzu, machając portfelem trzymanym w dłoni odzianej w rękawiczkę. – Zdaje się, że znamy już jego tożsamość – powiedziała, wyjmując prawo jazdy. – Hans Vannerberg, urodzony w sześćdziesiątym drugim. – Jeszcze coś ciekawego? – spytał Sjöberg, wyjmując notes z wewnętrznej kieszeni kurtki, by spisać dane z prawa jazdy. – Kilka kart kredytowych, wizytówki. Wygląda na to, że był agentem nieruchomości. Zdjęcia dzieci, zgoda na wykorzystanie organów, ale obawiam się, że jest już na to za późno. Sporo gotówki. A to znaczy, że zapewne nie było to morderstwo na tle rabunkowym. Jutro dostaniecie ten portfel. – Dobrze, dzięki – powiedział Sjöberg. Wiadomość o zdjęciach go przygnębiła. Informowanie o śmierci i tak było przykrą czynnością, ale jeśli w sprawę zamieszane były także dzieci, trudno mu było powstrzymać łzy. Ingrid Olsson wyszła z dużego pokoju, wsparta na ramieniu pielęgniarki. – Pójdziemy już – zwróciła się Margit Olofsson do obu policjantów. – Zadbam, żeby Ingrid miała dach nad głową. – To bardzo miło z pani strony. Przykro nam, ale naprawdę nic nie możemy na to poradzić – powiedział Sjöberg. – Skontaktujemy się z paniami. Udało mu się ukryć lekki dreszcz, ale uczucie suchości w ustach stawało się coraz intensywniejsze. – Jeszcze tylko ostatnie pytanie – powiedział, zwracając się do Ingrid Olsson. – Hans Vannerberg, czterdzieści cztery lata. Czy to brzmi dla pani znajomo? – Nie. Ani trochę – odparła. – Proszę się jeszcze nad tym zastanowić. Tak na wszelki wypadek – rzucił Sjöberg. – Do zobaczenia. – Jakie zrobiła na tobie wrażenie? – spytał Sandén, gdy kobiety zniknęły za drzwiami. – Wydawała się raczej chłodna. Zadziwiający brak zainteresowania, ale pewnie jest po prostu w szoku.

– Raczej nie sprawiała wrażenia takiej klasycznej, miłej staruszki. Na swój sposób wydawała się dość ostra. Biedna Margit Olofsson będzie ją miała teraz na głowie. Myślisz, że zabierze ze sobą do domu tę babcię? – Pewnie tak – odparł Sjöberg. – Robiła wrażenie opiekuńczej. Chodźmy teraz sprawdzić, czy znaleźli coś ciekawego w ogrodzie. Na ganku podeszła do nich młoda policjantka, Petra Westman. – Znaleźliśmy sporo śladów – powiedziała, zanim zdążyli zapytać. – Pogoda jest dobra, więc mamy naprawdę niezłe odciski. – Mężczyzna czy kobieta? – spytał Sandén. – Wydaje mi się, że mamy tu dwie różne pary butów – odparła Westman. – Najprawdopodobniej obaj to mężczyźni. – Coś jeszcze? – Nie. Na razie tylko tyle. Znów znikła w cieniach, a Sjöberg spojrzał markotnie na Sandéna. – Popilnuj tu wszystkiego, a ja pojadę na posterunek i sprawdzę tego Vannerberga. Ktoś powinien przecież zgłosić zaginięcie. Później będę musiał skontaktować się z jego rodziną. – Westchnął. – Zbierz wszystkich na odprawę przed południem, o jedenastej. Pochylił się, żeby zdjąć niebieskie ochraniacze z butów, i wepchnął je do kieszeni kurtki. Później szybkim krokiem, kuląc się w podmuchach wiatru, ruszył w stronę samochodu zaparkowanego na ulicy. * * * W drodze na posterunek słuchał Brothers in Arms Dire Straits i skorzystał z okazji, żeby zadzwonić do Åsy. Była już jedenasta, ale zakładał, że jeszcze nie śpi i cieszy się teraz spokojem po przebiegającym zwykle dość burzliwie kładzeniu dzieci do łóżek. – Hej, co u ciebie? – Dobrze. Wszyscy śpią, a ja siedzę i czytam. A u ciebie? – Byłem obejrzeć zwłoki, a teraz jadę na posterunek, żeby sprawdzić, kim był. Później muszę się skontaktować z jego rodziną. Wygląda na to, że miał dzieci. – Ojej, biedaku. Biedni ludzie. A co z tą starszą panią? – Trochę nieobecna. Pewnie jest w szoku. Nigdy go przedtem nie widziała, nie

rozpoznała też jego nazwiska. – Dziwne. Ale musiała przecież mieć z tym jakiś związek, choć może sama o tym nie wie. – Też się nad tym zastanawiam. – Gdyby tak nie było, to równie dobrze mogli go przecież zamordować gdzieś w lesie. – Dom przez parę tygodni stał pusty, kiedy staruszka leżała w szpitalu. Ktoś o tym wiedział i zwabił tam tego faceta, żeby go zamordować. Był agentem nieruchomości. – Ale przecież nie morduje się nikogo w obcym domu tylko dlatego, że ten dom stoi pusty? Uwagi Åsy zawsze warto było traktować poważnie, ale w tym przypadku Sjöbergowi brakowało przekonania. W rzeczywistości przecież większość morderstw to zwykłe akty przemocy, bez jakiejś szczególnie skomplikowanej psychologii, zaawansowanego planowania i ukrytej symboliki. – Idź się już położyć – powiedział z czułością. – Nie wiem, czy w ogóle wrócę na noc do domu. Odezwę się. – Pa, kochanie. Myślę o tobie – zakończyła Åsa, a on dziękował swojej szczęśliwej gwieździe za tę cudowną, pozytywną, życiową partnerkę, którą dał mu los. Później jego myśli powróciły do Hansa Vannerberga. Miał nadzieję, że nie było żadnej żony ani dzieci i że zdjęcia w jego portfelu to tylko dzieci siostry albo brata. Posterunek policji znajdował się przy końcu Östgötagatan, przy kanale Hammarby. Był to duży, nowoczesny biurowiec ze szklaną fasadą. Teraz wydawał się cichy, opustoszały i przez przezroczyste ściany widać było niewiele zapalonych świateł. Przeciągnął identyfikator przez czytnik przy głównym wejściu i wstukał swój kod: KUPA. Dał się zainspirować głównemu w ostatnim czasie zainteresowaniu swojej czteroletniej córeczki Mai, i za każdym razem, kiedy wbijał kod, czuł lekkie rozbawienie. Miał tylko nadzieję, że nikt nie zagląda mu przez ramię. Jego kroki w recepcji odbijały się głuchym i samotnym echem od marmurowej podłogi. Recepcjonistka Lotten już dawno poszła do domu – do równie jak ona uwielbiającego psy partnera i do chartów afgańskich. Sjöberg nie był w stanie powstrzymać uśmiechu na myśl, że psy Lotten i woźnego Mickego wysyłały sobie nawzajem kartki na święta, a nawet gratulacje z okazji urodzin. Zastanawiał się, czy chodziło o psie lata, czy o ludzkie, i postanowił, że przy okazji zapyta o to któreś z nich.

Czterema długimi susami pokonał schody prowadzące na pierwsze piętro, po czym znów przekręcił klucz w zamku i otworzył drzwi, które – jak miał nadzieję sześć godzin temu – zamykał na całą noc. Rzucił kurtkę na jedno z krzeseł dla gości, a potem usiadł za biurkiem. Wybrał numer do dyżurnego w centrali krajowej, ale nim uzyskał połączenie, zmienił zdanie. Zamiast tego zaczął szukać Vannerberga w książce telefonicznej. Znalazł go bez problemu. Wyszukał adres w bazie i ze zdziwieniem stwierdził, że nie było to wcale daleko od miejsca zbrodni. Zadzwonił do Sandéna, który natychmiast odebrał. – Hej, Jens! Jak wam idzie? – Jak na razie nie odkryliśmy nic nowego. Technicy wciąż jeszcze pracują. Hansson uważa, że został zabity kuchennym krzesłem, i wygląda na to, że miejsce znalezienia zwłok jest równocześnie miejscem zbrodni, tak jak myśleliśmy. – Słuchaj, a ci lokalni policjanci, którzy byli pierwsi na miejscu… Nie ma ich tam jeszcze przypadkiem? – Nie. Pojechali, kiedy rozmawiałeś z Ingrid Olsson. – Może znają ofiarę? Muszę to sprawdzić, tak na wszelki wypadek. Ktoś mógł u nich zgłosić jego zaginięcie. Dostał ich nazwiska i zadzwonił na lokalny posterunek, gdzie pracowali. Natychmiast uzyskał połączenie. Jeden z nich był tam jeszcze i kończył pisanie raportu. Sjöberg wyłożył, o co mu chodzi. – No tak, żona była tu po południu i zgłosiła, że zaginął wczoraj wieczorem, ale nie zdążyliśmy nic zrobić w tej sprawie. Kiedy przyszła, była już piąta. – Dlaczego nam o tym nie powiedzieliście? Że mieliście zaginionego z takim samym rysopisem jak zamordowany? – Nie pomyśleliśmy o tym. A poza tym w ogóle nie wydawał się podejrzany. – Kto taki? – spytał z rozdrażnieniem Sjöberg. – Ten zaginiony, oczywiście. Wydawał się całkiem normalny, nie było w nim nic podejrzanego. I w żonie też nie. – A zwłoki były podejrzane? O to panu chodzi? – warknął Sjöberg. – Tak, to podejrzane, zostać zamordowanym w domu jakiejś staruszki, i w ogóle… Sjöberg dał sobie spokój i poprosił kolegę, żeby natychmiast przesłał mu faksem zgłoszenie zaginięcia. Wziął się w garść, podziękował mu za pomoc, odłożył słuchawkę i ruszył do pokoju ksero. Stanął przy faksie i czekał. Wreszcie przyszedł ten cholerny faks.

Przeczytał go natychmiast. Data urodzenia się zgadzała, żona i troje dzieci. Pracował jako agent nieruchomości i według żony zaginął około szóstej poprzedniego wieczoru, gdy wyszedł na spotkanie ze sprzedającym, żeby obejrzeć jakiś dom w sąsiedztwie. Mówił, że pójdzie tam pieszo i że będzie z powrotem za jakąś godzinę, ale nie wrócił do domu. Sjöberg spojrzał na zegar i stwierdził, że jest już po północy. Zastanawiał się, czy powinien od razu poinformować rodzinę. Żona na pewno wychodziła z siebie ze zdenerwowania, ale postanowił poczekać z tym do rana. Rodzina pewnie spała i najlepiej będzie, żeby spała dalej. Jemu samemu też bardzo by się przydało parę godzin snu, nim zajmie się tym przykrym zadaniem. * * * Stoi na mokrym od rosy trawniku i patrzy w dół, na swoje bose stopy. Patrzy w dół, choć powinien patrzeć w górę, ale coś go powstrzymuje. Głowa wydaje się tak ciężka, że ledwie jest w stanie ją unieść. Zbiera w sobie całą odwagę i siłę, by zwrócić twarz ku górze, ale nie ma jeszcze odwagi otworzyć oczu. Odchyla głowę, pozwalając, by na chwilę oparła się na miękkim karku. Wreszcie otwiera oczy. Ona znów tam stoi, w oknie. Piękna kobieta o oszałamiająco rudych włosach, które otaczają jej głowę jak słońce. Robi kilka tanecznych kroków, a wtedy ich spojrzenia się spotykają i na jej twarzy pojawia się zdziwienie. Wyciąga ręce w jej stronę, ale traci równowagę i przewraca się jak długi do tyłu. Conny Sjöberg usiadł gwałtownie na łóżku. Mocno przycisnął dłonie do oczu, czując, jak po jego ciele spływa pot. Drżał cały, ale nie płakał; oddychał krótko i szybko, przez nos, ale nie wydawał z siebie żadnego dźwięku. Ledwie był w stanie otworzyć usta. Były całkiem suche… i czuł lodowaty chłód. Kilka razy zakołysał się w przód i w tył, z twarzą ukrytą w dłoniach, a potem wziął się w garść i poszedł do łazienki. Znowu ten sen, ten ciągle powracający sen. Wypił łapczywie dwie szklanki wody, nim zebrał się na odwagę, by spojrzeć na swoje odbicie w lustrze. Ciało nadal drżało, ale oddech zaczynał się powoli uspokajać. Ten sam bezsensowny sen, raz za razem; nie potrafił zrozumieć, dlaczego był tym tak bardzo poruszony. Tym razem jednak pojawiło się coś nowego. Kobieta miała znajomą twarz.

Pamiętnik mordercy, listopad 2006, wtorek Nigdy nie zdarzyło mi się odczuwać takiego wspaniałego uniesienia, energii i radości życia jak dziś, podczas mojego pierwszego morderstwa. Świetnie słyszę, jak absurdalnie to brzmi. Jak żywcem wzięte z jakiejś komedii. Ale nie ma się z czego śmiać, w rzeczywistości wszystko to razem jest bardzo tragiczne. Tragiczne jest moje marne życie, samotne i pełne upokorzeń, i tragiczne było moje żałosne dzieciństwo – przepełnione przemocą, odrzuceniem i przerażeniem. Te dzieci odebrały mi wszystko: pewność siebie, radość życia, marzenia o przyszłości i szacunek dla siebie. Odebrały mi również coś innego, co wszyscy ludzie zdają się nieść ze sobą przez życie: słoneczne wspomnienia z dzieciństwa, do których można powrócić w marzeniach albo do których można się odnieść, rozmawiając z innymi ludźmi. To prawda, teraz nie mam nikogo, z kim mogę rozmawiać. I nigdy nikogo takiego nie było. Ale nie mam też radosnych wspomnień z dzieciństwa. Żadnego światła w tym trwającym całe życie mroku. Kiedy ma się sześć lat, to sześć lat jest dla człowieka całym życiem. I podobnie jest, kiedy ma się czterdzieści cztery lata. To też jest całym życiem. Potrafię to wyrazić w słowach. Potrafię sformułować myśl, że to te dzieci mi wszystko odebrały, ale nie potrafię nic z tym zrobić. To się po prostu wydarzało, za moim przyzwoleniem, rzucało cień na resztę mojego życia i uczyniło ze mnie ofiarę ludzkiego zła. I tak to było: postrzeganie siebie jako ofiary, w ten sposób przebiegało moje życie. Po cichu, ze strachem i w samotności. Ale teraz to się skończyło. Nie mam żadnego poczucia szczęścia, raczej w pewnym sensie napawam się własnym nieszczęściem – i dlatego odczuwam ekscytację. Robię krok naprzód w świetle kuchennej lampy, jeszcze bez postanowienia, co będzie dalej. Nie mam zamiaru go skrzywdzić; pragnę jedynie zrozumienia. Żeby się przyznał i przeprosił. A on stał tam, przystojny, zamożny i kochany, z trochę zdziwionym, ale przyjaznym uśmiechem na ustach. – Och, proszę mi wybaczyć – powiedział przepraszającym tonem – ale kilka razy dzwoniłem do drzwi i rzucałem patykami w okno. Myślałem, że może nikt nie dosłyszał i skoro już ustaliliśmy ten termin… – Nic się nie stało – przerywam mu. Wykorzystuję psychiczną przewagę, jaką dała mi jego drobna gafa, by spróbować przyjąć oschły, trochę protekcjonalny ton. Mimo przepraszającego głosu i krępującej dla niego sytuacji stał tam z uniesioną

głową i najwyraźniej niezmąconą pewnością siebie. Czarujący uśmiech i szelmowski błysk w oku sprawiały, że promieniował godnością. Nie sposób było nie lubić takiego człowieka. Ale można było go nienawidzić. Wystarczyło przenieść się w wyobraźni trzydzieści siedem lat wstecz i pomyśleć o tym małym dziecku leżącym na asfalcie, z podrapaną, piekącą twarzą w brudnej kałuży. Ramiona i nogi rozciągnięte jak na krzyżu, mocno trzymane przez inne małe dzieci, które na przemian śmiejąc się i szarpiąc, z groźnymi minami posłusznie wykonywały zadanie, które im wyznaczyłeś dzięki swej niekwestionowanej pozycji niekoronowanego króla. A ty siedziałeś na plecach, z nogami po obu stronach szlochającego dziecka – jak na koniu – i małymi, tępymi szkolnymi nożyczkami radośnie obcinałeś kolejne kosmyki włosów. Krew i łzy. Nic nie zakłócało twojej niekłamanej radości. Nietrudno jest nienawidzić człowieka, któremu w paręmarnych lat udało się zniszczyć życie innemu człowiekowi. Mnie. Łatwo cię było nienawidzić, kiedy tak tam stałeś, niecierpliwie pragnąc załatwić sprawę ze mną i – jak sądziłeś – z moim domem, żeby potem móc wrócić do siebie, do pięknej żony i dzieci. I niech Bóg broni, by którekolwiek z nich miało przeżywać okropności, na które mnie codziennie narażałeś. Los chciał, że samo zło – czyli ty, Hans – wyrosło na zadowolonego, pełnego wewnętrznej harmonii i szczęśliwego człowieka, potrafiącego kochać, podczas gdy ja, ofiara zła, jestem tylko marnym robakiem, pełzam dookoła w brudzie, tak że nikt mnie nie zauważa. I jest we mnie jedynie czarna, niszcząca nienawiść. Wyciąga do mnie rękę. Ściskam ją, nie zdradzając niechęci. – No cóż, może w takim razie obejrzymy dom? – rzuca przyjaznym, lecz stanowczym tonem. – Nie. Tak sobie myślę, że najpierw usiądziemy i trochę porozmawiamy – odpowiadam i wskazuję mu ręką na jedno z krzeseł przy kuchennym stole. Ja nie zamierzam siadać, on zaś potulnie zajmuje miejsce na samej krawędzi krzesła, krzyżuje pod nim nogi i splata dłonie przed sobą na stole. Opieram się o zlew z założonymi rękoma i przyglądam mu się z pogardą, gdy zwraca w moją stronę przyjazną, pełną zainteresowania twarz. Nie mamy jeszcze pojęcia o tym, co się ma wydarzyć, ale zaczynam już odczuwać pewną satysfakcję z całej tej sytuacji. I chyba już nie panuję do końca nad tym, co robię, kieruje mną jakaś wyższa, potężniejsza siła. Znikły strach i uległość, a pozostała tylko żelazna moc. – No więc? – zaczął pytająco po kilku sekundach ciszy.

– No więc? – powtarzam jak echo. – O czym mamy dyskutować? – Będziemy dyskutować o tobie i o mnie, o naszej relacji i o jej konsekwencjach – mówię, nie poznając własnego głosu. – Relacji…? – spytał, nic nie rozumiejąc. Wyglądał teraz na zbitego z tropu, nerwowo bębnił palcami. – Nie poznajesz mnie? Oczywiście, że mnie nie poznawał; niełatwo jest poznać kogoś, kogo nie widziało się od czasu, kiedy było się małym dzieckiem. Chyba że ten ktoś pozostawił głębokie ślady w świadomości, tak że śni się o nim po nocach, a za dnia przeklina się i jego, i to, co zrobił. Potrząsnął głową. – A powinienem? – Przecież znamy się z dzieciństwa – odpowiadam oschle, lecz jego twarz rozpromienia się na te słowa i woła z ulgą w głosie: – Ale świetnie! Kiedy… Przerywam mu. – Tak, na pewno ci się wydawało, że było świetnie. Miałeś ze mną świetną zabawę. Pamiętasz zabawę w Indian i kowbojów? – Nie… Znów mu przerywam. – Na śmietniku? Chowam się w najgłębszym kącie i zasłaniam rękoma głowę, żeby nie stracić oka, a wy strzelacie do mnie z łuku. Strzała wbiła mi się w nogę. Musisz chyba pamiętać? Wyrwałeś mi ją przecież z nogi i strasznie się cieszyłeś, że masz prawdziwą krew na strzale. – Nie wiem… – Ależ oczywiście, że wiesz. Bawiliśmy się przecież codziennie. Bawiliśmy się! Moje powroty z przedszkola nie wyglądały tak samo jak twoje, Ann-Kristin, LiseLott i całej reszty, jak tam się nazywali. Najpierw ktoś musiał mnie pobić albo coś mi zniszczyć, albo zabrać ubranie. Raz zabrałeś mi spodnie. Wiesz, jak to jest, wracać w środku zimy do domu z gołymi nogami? To przecież musisz pamiętać. Przecież tak świetnie się wtedy

bawiliście. Ze wstrętem wypluwam z siebie słowa nad głową siedzącego mężczyzny. Wygląda tak, jakby naprawdę nic nie rozumiał. Czy to możliwe, że nie pamięta? Czy naprawdę mogło być tak, że wydarzenia, które decydowały o całym moim życiu, dla niego nic nie znaczyły? Dla niego nie były nawet wspomnieniami z dzieciństwa. Być może takiego zwyczajnego epizodu z powrotu z przedszkola nie pamiętał już następnego dnia. Jakąż drwiną z całej mojej nieszczęsnej egzystencji była ta jego pytająca mina! W środku gotowało się już we mnie z wściekłości, ale… Staram się nic po sobie nie okazywać. Wciąż stoję, z pozoru spokojnie, z założonymi rękoma i ciągnę mój wywód. – Ale konkurs plucia na pewno pamiętasz? Jak wszyscy staliście i czekaliście na mnie, aż przejdę przez furtkę, a potem na mnie pluliście? Wszyscy naraz. „Na trzy, cztery!”, wołałeś, i wtedy pluliście na mnie, dwudziestka dzieci równocześnie. Wygrywał ten, kto zaliczył najlepsze trafienie w twarz… I oczywiście to byłeś ty, byłeś przecież taki zdolny! – Musisz być… – No widzisz! Teraz zaczynasz sobie przypominać! A pamiętasz zabawę w topienie w beczce z deszczówką? „Liczymy do trzech i puszczamy!” Głowa do beczki, „raz, dwa, trzy!” – i puszczaliście. A potem znowu: „raz, dwa, trzy!” – i puszczaliście. I znowu. „Raz, dwa, trzy!” Wiesz, jaki wpływ mają na ludzi pozorowane egzekucje? – Ale to było tylko dla zabawy – wyjąkał. – Taki dziecinny sposób, żeby… – Dziecinny sposób, żeby co?! – ryczę i słyszę, że głos mi się łamie. Z początku chodziło jedynie o to, by zażądać od niego wyjaśnień i w najlepszym razie domagać się przeprosin. Nigdy nie było we mnie skłonności do przemocy, ale teraz wpadam w szał. W ślepej furii na obojętność tyrana wobec własnych uczynków i wściekając się, że głos zdradził moją słabość, wymierzam kopniaka w jego przystojną twarz. Trafiam go w podbródek i słyszę, jak szczęki zderzają się ze sobą z paskudnym dźwiękiem. Jego głowa leci do tyłu, krzesło, na którym siedział, przewraca się. Nie myśląc, chwytam za oparcie stojącego najbliżej krzesła, unoszę je nad głowę i uderzam. Noga trafia go w czoło, bezlitośnie przejeżdża po oku i dalej, do kości policzkowej, która zatrzymuje uderzenie z nieprzyjemnym chrupnięciem. Jeszcze jedno uderzenie krzesłem, tym razem lepiej zaplanowane, tak że jedna z nóg trafia w klatkę piersiową, a druga w nasadę nosa, która pęka z cichym trzaskiem. I na koniec – to lekcja od ciebie, Hans – celne kopnięcie w nos, który zapada się bez większego oporu.

Z nozdrzy nieruchomego mężczyzny na podłodze wycieka trochę krwi, a ja w ciszy, która zapada, słyszę własny, dudniący mi w uszach puls. Wściekłość już minęła i myśli, które przebiegały mi przez głowę, dotyczyły głównie tego, jak szybko to wszystko poszło. W tym nowo odkrytym szaleństwie nie żałuję zabicia człowieka, tylko tego, że nie cierpiał dość długo. Trzeba było mu opowiedzieć o wszystkich innych krzywdach, jakie mi wyrządził, pociągnąć go do odpowiedzialności za to, co zrobił, i zmusić, by na kolanach błagał mnie o przebaczenie. A przede wszystkim: trzeba było dopilnować, żeby umierał powolną i bolesną śmiercią. Teraz siedzę sobie – ja, morderca – i przyglądam się czarno-białej, starej fotografii z mrocznych czasów. Dzieci patrzą na mnie ze swoimi bezzębnymi uśmiechami. Pani stoi najdalej z tyłu, po prawej stronie, z Cariną Ahonen obok. Jest ubrana w kwiecistą sukienkę, która przypomina podomkę, a włosy ma upięte na głowie w wielki kok. Spogląda z powagą w obiektyw, jakby chciała pokazać, jak poważnie traktuje swoją pracę przedszkolanki. Na samym przodzie, pośrodku, klęczy Hans i uśmiecha się szeroko. Ten się śmieje, kto się śmieje ostatni… Życzę regionalnemu działaczowi Göranowi Meijerowi samych sukcesów w jego pełnych nadziei poczynaniach wobec nieznośnych dzieci z Katrineholmu, i życzę mu tego szczerze. Ale myślę, że będzie potrzebował trochę pomocy na starcie. Czuję się już o wiele lepiej.

Środa, przed południem Po kilku godzinach niespokojnego snu Conny Sjöberg siedział w kuchni i przeglądał poranną gazetę, nie rozumiejąc, co czyta. W myślach przygotowywał sobie to, co powie kobiecie, która właśnie została wdową. Czuł grudę w gardle, której nie był się w stanie pozbyć. Myślał o tym, że gdyby Åsa umarła, już nigdy nie byłby szczęśliwy. Musiałby żyć dalej, dla dzieci, ale to życie byłoby puste i pozbawione znaczenia. Do oczu napłynęły mu łzy i zastanawiał się, czy kiedy będzie tam stał, przed żoną Vannerberga, w ogóle będzie w stanie wydobyć z siebie choćby słowo. Nie myśl, powiedział sobie, wyłącz myślenie i skup się na tym, co masz powiedzieć. Nagle w drzwiach stanęła Åsa. Wyśliznęła się ukradkiem, żeby nie obudzić bliźniaków, a teraz stała i patrzyła na niego. Kobieta, która płakała na tych samych filmach co on, i wystarczyło, by tylko usłyszała, w którym momencie wzruszającej książki się znajduje, aby i jej do oczu napływały łzy. Wiedziała, jak się teraz czuje i co myśli. Podeszła do niego i długo go obejmowała, podczas gdy jego oczy stawały się coraz bardziej wilgotne, a łzy spływały mu po policzkach, mocząc rękawy jej szlafroka. Dokończył kanapkę z serem, umył zęby, ubrał się i zszedł do samochodu. Na zewnątrz wciąż panował gęsty mrok, choć było już wpół do siódmej. Samotny mężczyzna uprawiający jogging przebiegł przez plac zabaw przy Nytorget i oddalił się w stronę Sofiagatan. Gdy Sjöberg wydostał się już z ciasnego miejsca parkingowego, zadzwonił do Sandéna, którego obudził, aby się upewnić, czy w nocy nie wydarzyło się nic nieprzewidzianego. – Jadę powiadomić wdowę – powiedział przepraszająco. – Chciałem się tylko upewnić, że to Vannerberg. – No tak, to on – burknął Sandén. – Żona wczoraj po południu zgłosiła, że zaginął, ale wygląda na to, że faktycznie zaginął już przedwczoraj wieczorem. – To się zgadza, bo ślady butów wokół domu odcisnęły się w wilgotnej ziemi, a przedwczoraj padało. Wczoraj było ładnie. – To dobrze. Mamy przynajmniej jakiś punkt zaczepienia. – Zwłoki można obejrzeć w budynku medycyny sądowej po czwartej, a technicy powinni być gotowi z zawartością kieszeni do naszego spotkania o jedenastej. Hansson

tam będzie. – Dobra. No to na razie. Przepraszam, że cię obudziłem. Życz mi szczęścia. – Powodzenia. Dwadzieścia minut później, nadal w ciemnościach, znajdował się już na obrzeżu osiedla szeregowców w Enskede, gdzie mieszkała rodzina Vannerberga. Zaparkował na miejscu dla gości i odszukał właściwy dom. W kuchennym oknie paliło się światło i z ulgą zobaczył, że oprócz dzieci w domu jest też parę dorosłych osób. Sjöberg wziął głęboki oddech i spróbował wyglądać jednocześnie przyjaźnie i poważnie. Dwa razy zastukał kołatką w mosiężną płytkę. Drzwi otworzył starszy mężczyzna. – Nazywam się Conny Sjöberg. Jestem komisarzem policji w Hammarby. Chciałbym porozmawiać z Pią Vannerberg. – Jestem jej ojcem. Proszę wejść – powiedział mężczyzna i cofnął się, żeby go przepuścić. Sjöberg wszedł do przedpokoju i zdjął buty. Starsza kobieta kiwnęła mu przyjaźnie głową z kuchni, gdzie karmiła trójkę dzieci, ale dostrzegł niepokój w jej oczach. Udał się za mężczyzną do dużego pokoju. Na sporej sofie przy ścianie siedziała Pia Vannerberg, sztywna jak tyczka, drżąc, jakby jej było zimno. Patrzyła na niego z przerażeniem. Usiadł ostrożnie w fotelu, niedaleko od niej, a ojciec zajął miejsce przy córce i objął jej ramiona. Nikt nic nie mówił, więc Sjöberg zaczął. – Bardzo mi przykro, że muszę to powiedzieć, ale znaleźliśmy pani męża. Niestety, nie żyje. Splatał dłonie tak mocno, że całkiem mu pobielały. Kobieta nawet nie drgnęła, ale po policzku jej ojca spłynęła łza. – Wiedziałam to – powiedziała zaskakująco spokojnym głosem. – Wiedziałam przez cały czas. Nigdy by tak po prostu nie zniknął. – Niestety, muszę panią również poinformować, iż wszystko wskazuje na to, że został zamordowany. Jej następna reakcja go zdziwiła, ale później uderzyła go oczywistość tego, co powiedziała. Bo jeśli się kogoś naprawdę kocha, to jest oczywiste. – Myśli pan, że cierpiał? – Nie potrafię na to odpowiedzieć – odparł w skupieniu – bo nie wiem nic o

medycynie. Ale to, co widziałem, wskazuje, że wszystko odbyło się bardzo szybko, i wydawał się spokojny. – W jaki sposób umarł? – spytała rzeczowo Pia Vannerberg. – Wciąż czekamy na opinię lekarza sądowego, więc trudno mi powiedzieć. – W takim razie gdzie umarł? – dopytywała uparcie. – W willi, niedaleko stąd. Wie pani coś o tym, co tam robił? – Oglądał dom na sprzedaż. To było gdzieś niedaleko, ale nie wiem gdzie. W każdym razie poszedł pieszo. Sjöberg czuł wyrzuty sumienia, że wykorzystuje szok tej kobiety, by zadawać jej pytania, ale to było ważne, aby szybko wyjaśnić pewne szczegóły i tym samym przyspieszyć śledztwo. – O której wyszedł z domu? – Za piętnaście szósta. Mówił, że będzie za jakąś godzinę. Mieliśmy razem zjeść kolację… Po raz pierwszy oderwała od niego wzrok i spojrzała na swoje ręce. Drżały na jej kolanach. – Zaraz zostawię panią w spokoju. Mogę jeszcze zadać parę pytań? – powiedział przepraszająco Sjöberg. Nie czekał na odpowiedź. – Kiedy zawiadomiła pani policję? – Dzwoniłam o dziesiątej tamtego wieczoru, ale uważali, że nic się nie stało, i poradzili mi, żebym poczekała do następnego dnia. Poszłam na posterunek wczoraj po południu, kiedy przyjechali moi rodzice. – Czy pani mąż kiedykolwiek czuł się zagrożony? Miał jakichś wrogów? – Nie, nic podobnego. Jest bardzo lubianym człowiekiem. Wszyscy go lubią. Lubili… – Na koniec muszę jeszcze panią prosić o kilka informacji. Czy jest ktoś u niego w pracy, z kim mógłbym porozmawiać? Ktoś, kto być może wie, z kim się miał spotkać? – Prowadzi… prowadził firmę razem ze swoim wspólnikiem, Jormą Molinem. Sięgnęła po notes Sjöberga i długopis i szybko zanotowała w nim nazwisko i telefon wspólnika. – Chcielibyśmy też, by ktoś z państwa jak najszybciej pomógł nam formalnie stwierdzić tożsamość ofiary. To oznacza, że któryś z członków rodziny musi przyjechać

i obejrzeć zmarłego. Czy ktoś z państwa może nam w tym pomóc? Najlepiej dziś albo jutro. Pia Vannerberg kiwnęła głową, ukryła twarz w dłoniach i znikła w ramionach ojca. Sjöberg wstał z fotela, jeszcze raz złożył kondolencje i spytał, czy za parę dni może tu wrócić, by zadać dalsze pytania. Ojciec w odpowiedzi pokiwał przyjaźnie głową, choć teraz płacz naprawdę wziął już nad nim górę. Gdy Sjöberg znów wsiadł do samochodu, zaczynało się rozwidniać. Włączył Radio Sztokholm, żeby zagłuszyć myśli. Zaparkował samochód w garażu pod posterunkiem i wjechał windą do recepcji. – Dzień dobry, komisarzu! – zawołała Lotten, zanim drzwi windy zdążyły się zamknąć za jego plecami. – Ależ dzień dobry, szefowo recepcji! – odparł pogodnie Sjöberg. Radosna twarz Lotten potrafiła sprawić, że każdy choć na chwilę zapomniał o swoich troskach. – Są dziś dla mnie jakieś wiadomości? – Tak, dzwoniło paru dziennikarzy, którzy szukali pana, by skomentował pan to morderstwo. Co mam im powiedzieć? – Niech się skontaktują po czwartej. Wszedł na górę po schodach i w drodze do pokoju nalał sobie kubek kawy. Usiadł za biurkiem, żeby zadzwonić do wspólnika Vannerberga. – Nieruchomości, VM. Tu Molin. – W głosie brzmiało uprzejme powitanie. Sjöberg się przedstawił. – Dzwonię w sprawie pańskiego wspólnika, Hansa Vannerberga. – Tak?! Wiecie, gdzie jest? – Niestety mam złe wiadomości. Obawiam się, że nie żyje. – O cholera… – Głos się załamał i w słuchawce zapadła cisza. – Bardzo mi przykro, ale muszę się z panem spotkać. Mogę teraz podjechać do pana do biura? – Tak, proszę. Fleminggatan 68. – Już jadę – powiedział Sjöberg i odłożył słuchawkę.

Mężczyzna sprawiał wrażenie autentycznie wstrząśniętego. Jego głos w ciągu krótkiej rozmowy zmienił się z usłużnego w zaniepokojony, a potem przerażony. Gdy Sjöberg odkładał słuchawkę, wydawało mu się, że słyszy zduszony szloch. Jeszcze jeden załamany człowiek, którego dotknęła ta tragedia, pomyślał z rezygnacją. Była dziewiąta i postanowił pojechać do agencji nieruchomości metrem, żeby uniknąć frustrujących korków w centrum. Szybko narzucił na siebie kurtkę i dopił duszkiem resztę kawy. – Jadę do miejsca pracy ofiary, żeby przesłuchać jego wspólnika – zawołał do Lotten, mijając recepcję. – Powiedz to Sandénowi, kiedy się zjawi. Uniósł rękę na pożegnanie i wyszedł na ulicę. Czas spędzony w metrze poświęcił na podsumowanie sytuacji, a raczej tych skąpych informacji, jakie posiadał. Vannerberg wyszedł z domu w poniedziałek pod wieczór, za piętnaście szósta, żeby się spotkać ze sprzedającym przy Åkerbärsvägen 31 w Enskede, kwadrans drogi spacerem od swojego domu. Mieszka tam kobieta o nazwisku Ingrid Olsson, która w tym czasie od trzech tygodni leżała w szpitalu. Czy umówili się na spotkanie tego dnia, czy też został tam zwabiony przez kogoś, kto wiedział, że dom stoi pusty? Wszedł do domu i został zabity kuchennym krzesłem, bez wyraźnych oznak świadczących o tym, że doszło do walki. Czy ktoś go wpuścił do domu? A jeśli tak, to kto? A może drzwi były otwarte? Czy ktoś go śledził i poszedł tam za nim? W ogrodzie były ślady dwóch mężczyzn, z których jednym prawdopodobnie był sam Vannerberg. Gdy nie wrócił do domu, żona się zaniepokoiła i zadzwoniła na policję, lecz nie zgłosiła formalnie zaginięcia aż do wtorkowego popołudnia. Mniej więcej w tym samym czasie Ingrid Olsson wróciła do domu, znalazła zwłoki, pojechała z powrotem do szpitala i sprowadziła Margit Olofsson, która pojechała z nią do domu i stamtąd wezwała policję. Wyciągnął z wewnętrznej kieszeni kurtki notes, zapisał swoje pytania i dodał jeszcze jedno: związek między Hansem Vannerbergiem a Ingrid Olsson? Biuro agencji nieruchomości znajdowało się na parterze budynku z lat dwudziestych; w witrynie wisiały arkusze formatu A4 z opisami i zdjęciami mieszkań i domów położonych głównie w Kungsholmen i na południowych przedmieściach. Okolice, w których mieszkał Vannerberg. Poza tym było jeszcze kilka domków letniskowych na południe od miasta. W drzwiach za szybą, na ręcznie rzeźbionej tabliczce z drewna, napisane było „ZAMKNIĘTE”, mimo to Sjöberg zapukał. Molin natychmiast mu otworzył i komisarz wszedł do niewielkiego, lecz zadbanego i uporządkowanego biura

z dwoma biurkami i wnęką kuchenną. Wyciągnął rękę do mniej więcej czterdziestoletniego mężczyzny z ospowatą cerą i krótkimi, ciemnobrązowymi włosami, który słabo uścisnął jego dłoń. – Proszę usiąść. – Wskazał Sjöbergowi krzesła dla klientów. Sam usiadł za biurkiem i splótł dłonie na blacie. – Proszę mi opowiedzieć, co się stało – zaczął matowym głosem, patrząc na komisarza dużymi, smutnymi, brązowymi oczyma. Sjöberg krótko przedstawił to, co wiedział, a Molin słuchał, nie komentując, podczas gdy jego wzrok wędrował pomiędzy komisarzem, oknem i blatem biurka. – Wie pan coś o tym spotkaniu przy Åkerbärsvägen 31? – spytał Sjöberg. – Mówił, że ma spotkanie z klientem w poniedziałek wieczorem, ale że najpierw jedzie do domu. To wszystko, co wiem. – Miał może terminarz, gdzie wpisywał planowane spotkania? – podsunął Sjöberg. – Oczywiście, że miał – odparł Molin, wstając. Sjöberg podszedł za nim do biurka Vannerberga, próbując uniknąć spojrzeń dzieci z oprawionego w ramkę zdjęcia, stojącego tuż obok dużego, biurkowego terminarza. – Zaraz zobaczymy. Przedwczoraj… Molin przesuwał palec po zapisanych zadaniach i zatrzymał się na ostatniej linijce. – Åkerbärsvägen 31 – powiedział. – Tylko tyle tu jest napisane. – Byliście ze sobą blisko? – spytał Sjöberg. – Tak. Poznaliśmy się jeszcze na studiach. Razem studiowaliśmy i spotykaliśmy się prywatnie również po studiach. Później założyliśmy firmę i od piętnastu lat siedzieliśmy tu obok siebie. Ostatnio nie spotykaliśmy się już tak często prywatnie, spędzaliśmy przecież w pracy całe dnie i mamy rodziny, ale czasami wychodziliśmy na piwo i gadaliśmy o różnych rzeczach. – Wie pan, czy miał jakichś wrogów? – Nie, nie potrafię sobie tego wyobrazić. Był taki miły dla wszystkich. A kobiety za nim przepadały. – Kobiety? Co pan ma na myśli?

– Wszystkie kobiety. Klientki, kobiety spotkane w lokalu, kelnerki. I moja żona – dodał, po raz pierwszy się uśmiechając. – Myśli pan, że miał kogoś na boku? – spytał Sjöberg. – Nigdy w życiu! Miał przecież Pię. Nie potrzebował nikogo innego. Bardzo kochał swoją rodzinę – powiedział Molin, zerkając ze smutkiem na fotografię. – A jakieś upiory z przeszłości, które się mogły pojawić? – próbował dalej Sjöberg. Molin milczał w zadumie przez parę sekund, ale potem pokręcił głową. – Znaliśmy się od jakichś dwudziestu lat i nigdy nie widziałem, żeby się z kimś pokłócił albo narobił sobie kłopotów. Ma… miał dość okropną matkę, która czasami bywała strasznie przykra, ale potrafił sobie z nią radzić. – Jak to „przykra”? Proszę mi podać jakiś przykład. – Potrafiła wpaść tu do biura, pijana, przeklinać i wydzierać się, ale zawsze udawało mu się ją uspokoić. Można powiedzieć, że ma problem z alkoholem. I problemy finansowe, i miłosne, i wszystkie problemy tego świata, jakie sobie tylko można wyobrazić. Takie przynajmniej sprawia wrażenie. Pomagał jej, na ile mógł, dawał pieniądze i tak dalej. Jego dzieciństwo nie było pewnie najszczęśliwsze. – A jakie, pana zdaniem, było? – Wyglądało na to, że Hans nie miał ojca. W każdym razie nie wiedział, kto był jego ojcem. Matka dużo piła i sprowadzała do domu mnóstwo facetów. Niektórzy zostawali na jakiś czas i byli takimi niby ojczymami, ale Hans ich nie lubił, a oni nie lubili jego. W każdym razie o niego nie dbali. Zresztą pewnie też pili. Hans i jego matka często się przeprowadzali, a on był dość trudnym dzieckiem. Chodził na wagary, często się bił, a raz nawet złamał rękę koledze z klasy. W końcu postanowił, że zostanie w Norrköpingu i skończy gimnazjum, matka zaś przeprowadziła się do Malmö. Wtedy musiał już radzić sobie sam. I to właśnie zrobił. Myślę, że to właśnie wtedy jego życie się odmieniło. – Chciałbym przejrzeć jego biurko – powiedział komisarz. – Proszę się jeszcze zastanowić i spróbować sobie przypomnieć, czy może wie pan o czymś, co mogłoby rzucić trochę światła na to śledztwo. – Tak, oczywiście – odparł Molin, wrócił na swoje miejsce i spojrzał znad zawalonego papierami biurka ze zrezygnowanym wyrazem twarzy. Sjöberg systematycznie przeszukiwał zawartość szuflad biurka Vannerberga, ale znalazł

tylko różne przybory biurowe. Zniechęcony przejrzał kilka segregatorów z nieruchomościami na sprzedaż, ale nie trafił na nic, co mogłoby być interesujące dla śledztwa. Wreszcie przestudiował cały terminarz, próbując rozszyfrować bazgroły zamordowanego. Stwierdził, że terminarz zawiera wyłącznie sprawy związane z pracą albo przynajmniej z czasem pracy. Same zapiski typu „oglądanie domu”, po których następował adres. Czasem był to tylko adres, czasem adres i nazwisko. Znalazł jedną notatkę o wizycie u dentysty, o strzyżeniu włosów i oglądaniu samochodu, aż wreszcie jego wzrok natrafił na zapisek sprzed trzech miesięcy: „Oglądanie domu. Åkerbärsvägen 13”. – Może mi pan powiedzieć, co to było? Oglądanie domu, 15 sierpnia, przy Åkerbärsvägen 13? Molin spojrzał na niego pytająco, okręcił się na swoim krześle o pół obrotu i wyjął segregator z półki za plecami. – Zaraz zobaczymy… – wymruczał i zaczął szybkimi ruchami przerzucać strony. – O, tutaj… Wstał z otwartym segregatorem, podszedł do Sjöberga i położył go przed nim na biurku. – To nieruchomość, którą ja sprzedałem… – mruknął wciąż zamyślony. – Zastanawiam się, dlaczego oglądanie tego domu było zapisane w terminarzu Hansa… – Przeniósł wzrok ze zdjęcia nieruchomości na zapisek w terminarzu. – Już wiem! – zawołał z ulgą, wskazując palcem linijkę niżej. – Tego samego popołudnia Hans miał obejrzeć domek letniskowy w Nynäshamn. Miał tam jechać z rzeczoznawcą i kupującym i doszedł do wniosku, że nie zdąży na czas, jeśli wcześniej będzie musiał obejrzeć tamten dom. Normalnie brał wszystkie nieruchomości w tym rejonie, bo przecież mieszkał tak blisko, ale tym razem to ja tam pojechałem. – Ale czy to nie dziwne… – zaczął Sjöberg, ale Molin mu przerwał. – Oczywiście! To było tak, ten dom przy Åkerbärsvägen 13 sprzedałem rodzinie, która sprowadziła się tam jakiś tydzień później. Sprawa była sfinalizowana, ale w zeszłym tygodniu zadzwonił kupujący i narzekał, że sprzedający zabrał ze sobą różne elementy wyposażenia, jak to określił. Kuchenkę mikrofalową, lampy ścienne, po których zostały odsłonięte, przecięte kable, i dużą donicę, która podczas oglądania domu stała w ogrodzie. Teraz został po niej tylko spory, betonowy fundament, który psuje widok. Tak czy inaczej Hans obiecał, że zajrzy tam, kiedy będzie w okolicy, i zorientuje się w sytuacji. Tak,

oczywiście! To tam się wybierał w poniedziałek wieczorem, ale najwyraźniej zanotował sobie zły numer domu. Nie mógł przecież wiedzieć… to był przecież mój klient, a on nigdy nie widział tej nieruchomości… – Molin zamilkł. Wydawał się poruszony. – Co takiego się właściwie wydarzyło? Ktoś go śledził? Czy pod 31 mieszkał jakiś szaleniec, który wziął Hansa za złodzieja? Co za człowiek mógł coś takiego zrobić? Sjöberg poklepał go pocieszająco po ramieniu. – Spróbuję się tego dowiedzieć, obiecuję. Teraz muszę już jechać, ale może skontaktuję się jeszcze z panem, kiedy będę miał jakieś pytania. Gdy znów znalazł się na Fleminggatan, było wpół do jedenastej. Szybkim krokiem ruszył w stronę zejścia do metra, żeby nie spóźnić się na spotkanie. Pojedyncze płatki śniegu spadały z szarego, listopadowego nieba, którego nie rozjaśniał ani promyk słońca. W myślach sformułował jeszcze dwa pytania, które zapisze, kiedy tylko usiądzie przy swoim biurku: kim był ojciec Vannerberga i kto mógł przebywać w domu Ingrid Olsson podczas jej pobytu w szpitalu? * * * Osiem minut po jedenastej cały pracujący nad tą sprawą zespół zebrał się w owalnym niebieskim pokoju bez okien, gdzie zwykle przeprowadzali odprawy. Na spotkaniu, oprócz Sjöberga, obecni byli inspektorzy policji Jens Sandén i Einar Eriksson, asystenci Jamal Hamad i Petra Westman, technik kryminalny Gabriella Hansson oraz przedstawiciel prokuratury Hadar Rosén. Przed każdym stała filiżanka z kawą; wyjątkiem była Westman, która wolała herbatę. Sjöberg czuł pewne poirytowanie, że nie da się zmobilizować tak małej grupy do punktualności, ale tym razem to prokurator Rosén pojawił się jako ostatni, a ponieważ to on formalnie odpowiadał za śledztwo, Sjöberg był zmuszony przełknąć tę gorzką pigułkę. Komisarz otworzył zebranie, podsumowując wydarzenia, a następnie zrelacjonował spotkanie z rodziną ofiary i wizytę u wspólnika Hansa Vannerberga. Rosén od czasu do czasu wtrącał jakieś pytanie albo prosił o wyjaśnienia, lecz wydawał się zadowolony z dotychczasowego przebiegu śledztwa. Później Hansson przedstawiła, co odkryli technicy, i potwierdziła, że do morderstwa najprawdopodobniej doszło w kuchni oraz że jedno z krzeseł było zakrwawione i można przyjąć, iż stanowiło narzędzie zbrodni. Oczywiście stwierdzenie przyczyny i czasu śmierci oraz przypuszczalnego narzędzia zbrodni należało do lekarza sądowego, ale dostał ciało dopiero nad ranem i wstępnej opinii należało się spodziewać najwcześniej po południu.

Hansson relacjonowała dalej, że w domu znajdowało się mnóstwo odcisków palców, które nie zostały jeszcze przeanalizowane, i że były również odciski butów, zarówno w domu, jak i w ogrodzie. Technicy wciąż jeszcze je badali. Sjöberg skonstatował, jak wiele razy wcześniej, że Gabriella Hansson jest niezwykle kompetentnym technikiem kryminalnym: dokładna, szybka, energiczna i bardzo skoncentrowana na swoim zadaniu. Przypomniał jej, żeby dokładnie zbadali również zamek, ale odparła, że już to zrobili i że nie było na nim żadnych uszkodzeń. Zresztą, ponieważ zamek był bardzo stary, każdy mógł z łatwością dostać się do środka, choćby przesuwając metalowy grzebyk między drzwiami a framugą albo manipulując drutem przy samym zamku. – Żona ofiary – mówił dalej Sjöberg – twierdzi, że Vannerberg miał się spotkać ze sprzedającym. Wspólnik, Jorma Molin, doszedł do wniosku, że Vannerberg miał się spotkać z kupującym pod numerem 13, a nie 31, gdzie popełniono morderstwo, i że zapisał zły adres w swoim terminarzu. Wygląda na to, że to dobre wytłumaczenie, ponieważ Ingrid Olsson nigdzie tutaj nie pasuje. Petra, spróbujesz zamienić parę słów z Pią Vannerberg, ale najwcześniej jutro, i dowiesz się tego. Spróbuj też dowiedzieć się jak najwięcej o Vannerbergu i sprawdź, czy miał jakiś prywatny terminarz w domu. Skorzystaj z okazji, żeby przesłuchać rodziców żony, może będą mieli coś do dodania. Dzisiaj możesz skontaktować się z kupującym spod numeru 13 i zorientować się, co mają do powiedzenia o ewentualnym spotkaniu. Poza tym chciałbym, żebyś pojechała na Fleminggatan i przejrzała komputer Vannerberga. Przejrzyj dokumenty i inne rzeczy, zwłaszcza osobiste, jeśli takie znajdziesz. Przyjrzyj się wszystkim listom i e-mailom, które wysyłał i dostawał. Sandén, odnajdziesz panie Olofsson i Olsson i porządnie je przesłuchasz. Zapytaj Ingrid Olsson, czy zamierzała sprzedać dom i czy umawiała się z jakimś agentem z biura nieruchomości. Sprawdź, czy wcześniej miewała jakichś nieproszonych gości. Jeśli Vannerberg poszedł tam przez pomyłkę, mógł zostać zabity przez kogoś, kogo tam zaskoczył, kogoś, kogo nie powinno tam być. Wygląda na to, że Margit Olofsson nie ma z tym wszystkim nic wspólnego, więc porozmawiaj z nią na osobności i wyczuj, co sądzi o Ingrid Olsson. Jaka tak naprawdę jest i jak na to wszystko zareagowała. Może powiedziała Margit coś, co mogłoby nam pomóc. I przypadkiem nie zapomnij zdjąć ich odcisków palców, w całej chałupie jest ich przecież pełno. Jamal, ty przeszukasz dom, kiedy technicy skończą pracę. Sprawdzisz wartościowe przedmioty, historię, wszystko inne, co może mieć znaczenie dla śledztwa. Einar, sprawdzisz Vannerberga we wszystkich możliwych rejestrach. Zobacz, czy uda ci się znaleźć jego ojca, i sprawdź matkę, może miała jakieś problemy z prawem. Sprawdź też na wszelki wypadek Jormę Molina. Ja sam spróbuję skontaktować się z matką Vannerberga

i zobaczę, czy ma coś do powiedzenia. Ktoś chciałby coś dodać? – Mam tu zawartość kieszeni ofiary – odezwała się Hansson z szelmowskim uśmiechem, machając przezroczystą, plastikową torebką trzymaną między kciukiem i palcem wskazującym. – A, właśnie! Prawie zapomniałem – powiedział Sjöberg. – Zobaczmy, co tu mamy. Szybkim ruchem otworzyła plastikowy woreczek i wysypała zawartość na stół. – Smoczek, trochę monet, konkretnie cztery pięćdziesiąt, agrafka, parę kuponów rabatowych z Konsumu, klucze, pudełko tabaki i portfel. Znaleźliśmy w nim siedemset osiemdziesiąt koron, kartę z Konsumu, Eurocard, prawo jazdy, kartę członkowską klubu sportowego SATS, kartę bankomatową z Nordei i kartę członkowską jakiejś wypożyczalni filmów. – To było niesamowicie ekscytujące – stwierdziła Westman. – Po prostu równy gość – skwitował Sandén. – Żadnych niespodzianek. Dziękuję, Bello – powiedział Sjöberg. – To wszystko na dzisiaj. Siedem krzeseł zaszurało o parkiet, wywołując ogłuszający hałas, i wszyscy wyszli z pokoju. Sandén zapytał, czy pójdą na kanapki do kawiarni U Lisy, a Sjöberg stwierdził, że już najwyższa pora. Zrobiła się już pierwsza, a napięcie związane z prowadzeniem spotkania sprawiło, że zapomniał o takich podstawowych potrzebach, jak zaspokojenie głodu i wizyta w toalecie. Załatwiwszy najpierw drugą z tych potrzeb, sięgnął po kurtkę i zbiegł po schodach do recepcji, gdzie czekał już na niego Sandén. – Jakieś wiadomości, Lotten? – spytał szybko, gdy był już w drzwiach. – Mnóstwo! – odpowiedziała Lotten. – Po lunchu! – zdążył jeszcze odkrzyknąć, nim duże szklane drzwi zamknęły się za ich plecami.

Środa, po południu Kawiarnia U Lisy przy Skånegatan, choć kawałek drogi piechotą, była stałym miejscem spotkań nie tylko dla Sjöberga i jego ludzi, lecz także dla wielu innych policjantów z posterunku Hammarby. Asortyment może nie należał do najbogatszych, ale pieczywo zawsze było własnego wypieku, nastrój przytulny, a obsługa miła. Sama Lisa była wygadana i do wszystkich swoich stałych gości zwracała się po imieniu. Poza tym ozdobiła ściany ich zdjęciami, tak więc Sjöberg, Sandén oraz Jamal Hamad – który również pojawił się w kawiarence i przysiadł się do nich – mieli tu swoje portrety na ścianie. Siedząc nad swoimi kanapkami z klopsikami domowej roboty i sałatką z buraczków, która o niebo przewyższała te kupowane w sklepach, przekomarzali się swobodnie, rozmawiając o morderstwie i nie dochodząc właściwie do żadnych konkretnych wniosków. Dla Sjöberga było to niczym terapia po ciężkim poranku. – Myślę, że on był zły – powiedział Hamad. – Nie, chyba już ustaliliśmy, że równy był z niego gość – zaripostował Sandén. – Ale coś złego musiał przecież zrobić, skoro ktoś go tak potraktował – upierał się Hamad. – Ten policjant z lokalnej, który był pierwszy na miejscu, uważa, że facet musiał być podejrzany – odezwał się Sjöberg. – No bo przecież znaleźli go martwego w kuchni Ingrid Olsson. – No to przecież mówię! Jasne, że musiał być zły. – Nie, nie! To już raczej Ingrid Olsson jest podejrzana, bo to ona miała trupa w kuchni – odparował Sandén. – Może oboje są podejrzani – podsunął Sjöberg. – I źli. – Myślę, że oboje to dobrzy ludzie – powiedział Sandén – ale mieli pecha. Po prostu weszli w drogę jakiemuś wariatowi, z którym nie mieli wcześniej do czynienia. – W każdym razie najgorszego pecha miały żona i dzieci – stwierdził Hamad. – Babcia wyglądała, jakby nie zrobiło to na niej wielkiego wrażenia, a Vannerberg nie żyje. Ale rodzina musi żyć dalej z tą tragedią. A oni na pewno nie są złymi ludźmi. – Nie mów tak. Dzieci potrafią być przecież straszne. Tylko Jezus uważa, że dzieci są

dobre. Jeśli chodzi o mnie, to myślę, że dzieci są złe, póki rodzice tego w nich nie zmienią. To się nazywa wychowanie – oświadczył z naciskiem Sandén. – No tak, Vannerberg chyba rzeczywiście nie był najlepszym dzieckiem pod słońcem, przynajmniej według tego, co opowiadał jego wspólnik – odezwał się Sjöberg. – Ale z tego, czego się do tej pory dowiedzieliśmy, wynika, że wyrósł na świetnego człowieka. Dyskusja stopniowo wygasła i Sjöberg wrócił na posterunek. Rozsiadł się w swoim pokoju. Dzwoniło paru dziennikarzy, ale informacji udzielał oszczędnie. Wolał poczekać, aż porozmawia z medykiem sądowym, ciało zostanie zidentyfikowane, a technicy będą mieli więcej konkretów. Zadzwonił do Einara Erikssona. Co prawda Eriksson siedział zaledwie trzy pokoje dalej, ale komisarz nie miał ochoty znowu podnosić się z krzesła. – Znalazłeś już coś o matce Vannerberga? – spytał, nie żywiąc najmniejszych nadziei, że usłyszy odpowiedź twierdzącą. – Nie. Byłem na lunchu i dopiero co siadłem do komputera – odparł Eriksson, tak jak się spodziewał komisarz. – Tak przypuszczałem – stwierdził Sjöberg. – No to na razie. Ledwie zdążył odłożyć słuchawkę, gdy zadzwonił telefon. – Conny, masz gościa – zachichotała w słuchawkę Lotten. – Mówię ci, prawdziwa ślicznotka. Prawie jestem zazdrosna! Sjöberg był zdania, że weseli współpracownicy są dokładnie tym, czego człowiek potrzebuje w pracy, która czasami bywa aż nadto poważna. Jeszcze nigdy mu się nie zdarzyło zmęczyć świergotaniem Lotten. Poza tym bez zarzutu wykonywała swoją pracę, dbała o ład i porządek, więc mógł być jej tylko wdzięczny. – Któż to taki? – spytał zdziwiony. – Nie wiem. Może to twoja kochanka? W każdym razie ma na imię Gun i coś mi się wydaje, że jest trochę podpita. Już idzie na górę. Odłożył słuchawkę i właśnie miał wstać, by wyjść na korytarz i przyjąć nieoczekiwanego gościa, gdy drzwi otworzyły się bez ostrzeżenia. Do pokoju wtoczyło się niesamowite stworzenie, które natychmiast przywodziło na myśl Dame Ednę , z tą różnicą, że z biologicznego punktu widzenia faktycznie było kobietą. Na oko miała jakieś sześćdziesiąt lat, nosiła ogromną wypłowiałą trwałą i niemal teatralny makijaż, ciężkie złote kolczyki i naszyjnik oraz czarno-białe buty z wężowej skóry na wysokim obcasie. Spod olbrzymiego białego, sztucznego futra wyglądała różowa sukienka z cekinami, 2

sięgająca do połowy uda. Komisarz miał nadzieję, że udało mu się ukryć zdumienie. Uprzejmie wyciągnął do niej rękę. – Conny Sjöberg – przedstawił się spokojnie. – Czym mogę pani służyć? – Jestem Gun Vannerberg i chcę zobaczyć mojego syna – odparła kobieta zupełnie normalnym głosem. Nie wiedział, czego tak właściwie się spodziewał, pewnie zachrypłego albo piskliwego głosu. Podsunął jej jedno z krzeseł dla gości i pomógł usiąść. – Bardzo mi przykro z powodu tego, co się stało. Proszę przyjąć moje kondolencje – powiedział Sjöberg z powagą. – Rozumiem, że to dla pani ogromna tragedia, ale niestety wciąż tak naprawdę nie wiemy, co się właściwie stało. – Rozumiem – powiedziała kobieta słabym głosem i do oczu napłynęły jej łzy. Nagle zniknął cały komizm, jaki towarzyszył jej wejściu, i w oczach Sjöberga stała się tylko bardzo małym, samotnym i zrozpaczonym człowiekiem, w wielkim i strasznym świecie. Zastanawiał się, czy ma kogoś, kto postrzega ją w ten sposób i kto może jej pomóc i pocieszyć. – Zadzwonię do medycyny sądowej i sprawdzę, czy możemy przyjechać. Napije się pani kawy? Czuł, że i jemu przydałaby się kawa. W odpowiedzi kiwnęła w milczeniu głową i spojrzała pustym wzrokiem przed siebie. Sjöberg wyszedł na korytarz i ruszył w stronę automatu. Patrzyło na niego kilka zaciekawionych twarzy, ale przecząco potrząsnął głową, zabrał dwa kubki i wrócił do pokoju. Zamknął nogą drzwi. – Bardzo dziękuję – powiedziała cicho i wbiła wzrok w kubek, nim wzięła pierwszy łyk. – Nie życzą sobie, żebyśmy zjawiali się przed czwartą, ale i tak zadzwonię. – Ano tak. – Skoro już tu siedzimy, to może zadam pani parę pytań o syna? – zagadnął ostrożnie. – Dobrze. – Kiedy ostatnio go pani widziała? – W zeszły weekend. Przyjechał do mnie do Malmö z najmłodszą córeczką, Moą. – Gdzie pani pracuje? – zapytał Sjöberg z czystej ciekawości.

– W klubie – odparła po prostu. – To dlatego mam na sobie te ciuchy. Tak się ubieram do pracy. Nie zdążyłam się przebrać. Mama Pii zadzwoniła do mnie na komórkę dziś rano i wsiadłam do porannego pociągu. Nie byłam do końca trzeźwa i nie przyszło mi do głowy, żeby zabrać normalne ubrania. Sjöberg zastanawiał się po cichu, cóż to za kluby mają w tym Malmö, ale nie powiedział tego na głos. – Jak wyglądały pani relacje z synem? – Były bardzo dobre. Hans zawsze był dla mnie miły i pomagał mi, kiedy było trzeba. A ja przecież nie jestem taką osobą, którą można by się chwalić… Sjöberg z ukłuciem wstydu pomyślał, że jest przecież dokładnie na odwrót. – Dzwonił parę razy w tygodniu tylko po to, żeby zapytać, jak się czuję. Oni wszyscy byli tacy mili. – Kogo ma pani na myśli? – Nie, nie… Proszę mi mówić po imieniu. Inaczej czuję się zażenowana. – Dobrze. Kto był dla ciebie taki miły? – No dzieci, oczywiście, i Pia. I jej rodzice. To dobrzy ludzie, ta rodzina Pii, no wiesz. I oni tego nie udają. W każdym razie rozmawiają ze mną. – Jaki był Hans jako człowiek? – Miły. Tak, już to mówiłam. Zdolny. Zdolny w szkole, poszedł przecież na studia. Miał własną firmę i tak dalej, miał pieniądze. Pomagał mi z rachunkami, kiedy mi się nie przelewało. Był uroczy. Potrafił oczarować, kogo chciał. Dziewczyny go uwielbiały. – Przeprowadziłaś się do Malmö, kiedy Hans miał pójść do gimnazjum? – Tak. Dużo się przeprowadzaliśmy i Hans chyba miał tego dosyć, bo postanowił, że zostaje. – Gdzie jeszcze mieszkaliście? – O, w wielu miejscach. Norrköping, Kumla, Hallsberg, Kungsör, Örebro. I w Oxelösundzie. – Dlaczego się tak często przeprowadzaliście? – Faceci, praca… – O jakim rodzaju pracy tu mówimy? – spytał Sjöberg, chociaż najchętniej by się dowiedział, o jaki rodzaj facetów chodziło.

– W dzień byłam fryzjerką – odparła wymijająco. – A wieczorami? – Zdarzało się, że tańczyłam po różnych klubach… Sjöberg czekał. – Tak, byłam striptizerką. Ale nie zamierzam mówić o tym, jakie to były kluby. – Nie, nie. Nie ma takiej potrzeby. A więc w dzień pracowałaś jako fryzjerka, a wieczorami jako striptizerka. Chyba nie było łatwo zajmować się jeszcze dzieckiem? – Nie. Nie byłam dobrą matką. Ale Hans i tak wyszedł na ludzi. – Hans nigdy nie miał ojca? – Nie. Nie wiem, kto to był. – Musiałaś być strasznie młoda… – Miałam osiemnaście lat – przerwała mu. – Nie chciałam zachodzić w ciążę. Ale zawsze byłam dobra dla Hansa – dodała, jakby chciała go o tym przekonać. – Chyba rozumiesz, inaczej przecież by nie dbał o mnie. A dbał. Grzbietem dłoni otarła łzę. Sjöberg westchnął i zamyślił się na chwilę nad dziwnymi losami ludzi, z którymi zetknął się w swojej pracy. Jego myśli powędrowały do własnych synów, bliźniaków, i zastanawiał się, jak by dziś wyglądało ich życie, gdyby półtora roku wcześniej sprawy potoczyły się inaczej. W parku znaleziono narkomankę, ciężko pobitą i pociętą nożem. Sjöberg był odpowiedzialny za śledztwo i gdy po paru dniach poszedł ją odwiedzić, ku ogromnemu zaskoczeniu nie tylko jego, ale i personelu szpitala, została przeniesiona na porodówkę. Parę godzin później jakimś cudem urodziła nie jednego, lecz dwóch zdrowych, choć bardzo małych chłopców. Leżała w szpitalu przez kilka tygodni i w tym czasie dość regularnie odwiedzał ją i dzieci. Bliźniaki leżały w inkubatorze przez kolejne trzy miesiące i jeszcze przez jakiś czas po tym, jak matka uciekła ze szpitala. Przywiązał się do tych chłopców i dalej chodził ich odwiedzać po zniknięciu matki, a później, gdy przedawkowała heroinę i znaleziono ją martwą w publicznej toalecie, zabrał ze sobą do szpitala Åsę. Chociaż mieli już troje dzieci, oboje byli w pełni przekonani do adopcji chłopców. Formalności sfinalizowali pół roku później, ale wtedy już od dawna były to „ich” dzieci. – Nie wiesz nic o tym, czy Hans w jakiś sposób trafił w złe towarzystwo? Na przykład przez twoich znajomych? Przepraszam, że tak mówię, ale na pewno wiesz, co mam na

myśli – powiedział przepraszającym tonem. – Nie, nigdy nie wprowadzałam Hansa w moje kręgi. To znaczy, kiedy był już dorosły – dodała z zakłopotaniem. – Jaki był jako dziecko? – O, był wspaniały. Był z niego co prawda straszny łobuz, ale miał dużo przyjaciół. Chyba był taki jak większość chłopców, bił się i dokazywał, ale miał dobre serce. Sjöberg skończył rozmowę i zadzwonił do medycyny sądowej. Kaj Zetterström, który poświęcił pół nocy i większą część dnia na obdukcję Hansa Vannerberga, mówił zmęczonym głosem, ale nie robił żadnych problemów i powiedział, że mogą przyjechać. Sjöberg zamówił taksówkę, a potem sprowadził Gun Vannerberg po schodach, obok recepcji i na podjazd przy Östgötagatan, gdzie czekał samochód. Obejmował ją ramieniem podczas krótkiego, wstrząsającego spotkania z martwym synem, ale sam odwracał wzrok. Kiedy wszystkie papiery były już podpisane, z poczuciem winy zostawił ją samą stojącą na chodniku. Było dwadzieścia po trzeciej i zapadał już mrok. Chwycił mróz i w mieście leżała cienka warstwa śniegu. 2 Fikcyjna postać stworzona i odgrywana przez australijskiego komika Barry’ego Humphriesa.

Czwartek, wieczorem Śnieg za kuchennym oknem sypał gęsto. Thomas patrzył na płatki wirujące w świetle latarni i ludzi idących ulicą, z czerwonymi policzkami i śniegiem we włosach. Pomyślał, że na zewnątrz jest ładniej i przytulniej niż w jego pustej kuchni. Może jednak zrobi coś dla swojego domu? Zawsze myślał, że upiększanie otoczenia tylko dla siebie niczemu nie służy, jednak w ostatnich dniach zaczął się czuć trochę inaczej. Był w stanie jakby uniesienia po tym, co się stało w poniedziałek. Po przygodzie. Myślał o tym jak o przygodzie, ponieważ po raz pierwszy, odkąd pamiętał, przekroczył granicę. Zrobił coś, co było zakazane. Na patelni zaczęło już skwierczeć, a margaryna lekko się zarumieniła. Szybko rozciął folię i wrzucił zamrożony sznycel wieprzowy na patelnię, a opakowanie do kosza. Woda w garnku kipiała, więc wytarł papierowym ręcznikiem płytę kuchenki. Kawałeczek ręcznika przylgnął do niej i teraz w całej kuchni czuć było spaleniznę. Wsypał makaron i zamieszał. Jak zwykle makaron był gotowy znacznie szybciej niż sznycel, który się zresztą przypalił. Nałożył wszystko na talerz i wepchnął w siebie w parę minut, choć syty był już po połowie. Ale nie było sensu oszczędzać, a wolał zjeść wszystko do końca, niż coś wyrzucić. Nagle podjął decyzję. Wstał tak gwałtownie, że krzesło prawie się wywróciło, i zdecydowanym krokiem ruszył do przedpokoju. Z szuflady w szafce wyszukał miarkę, a potem wspiął się na krzesło i zmierzył kuchenne okno. Jutro po pracy pójdzie do sklepu z tkaninami na rogu, wybierze jakiś ładny materiał i zamówi firanki. Pozmywał po kolacji, przetarł kuchenkę i blat. Zaparzył sobie filiżankę kawy. Potem usiadł na łóżku z poduszką za plecami i zaczął przerzucać strony wieczornej gazety, którą kupił w drodze do domu. Nagle zamarł. Jedną czwartą strony zajmowało zdjęcie Hansa – króla Hansa – który według autora artykułu został znaleziony martwy dwa dni wcześniej w willi na południowym przedmieściu, należącej do biednej staruszki o nazwisku Ingrid Olsson. Właścicielka domu twierdzi, że nie znała ofiary. Zdjęcie zrobione było latem; wiatr rozwiewał jasne włosy Hansa. Był opalony i wesoło się uśmiechał. – Ten się śmieje, kto się śmieje ostatni – mruknął Thomas. W gazecie napisano, że rodzina jest w szoku, lecz Thomas nie ujrzał w swoich myślach pogrążonej w smutku żony. Zobaczył kogoś zupełnie innego. To właśnie w tamtej chwili postanowił się dowiedzieć, jak wygląda sprawa z Ann-Kristin. Po raz

pierwszy sam poczuł się ważny. Był teraz „very important person”, wiedział o czymś, o czym nikt inny nie miał pojęcia.

Piątek, wieczorem Wyśledzenie jej nie było żadnym problemem. Zadzwonił do urzędu skarbowego w Katrineholmie i dowiedział się, że po mężu nazywała się Widell i przeprowadziła się do Sztokholmu w 1996 roku. Później wyszukał po prostu Ann-Kristin Widell w książce telefonicznej i znalazł taką w Skärholmen. Następnie zadzwonił do urzędu skarbowego tej dzielnicy i jakaś miła kobieta potwierdziła, że to faktycznie osoba, której szukał. W piątek po południu, po pracy, nie pojechał do siebie, lecz metrem udał się do Skärholmen. Na planie okolicy przy kasie biletowej niemal natychmiast odnalazł ulicę, której szukał, i doszedł tam spacerem w niecałe dziesięć minut. Dom okazał się jednym z kilku jednakowych, wielkich, białych bloków na osiedlu położonym na pagórku. Wejście miało zamek szyfrowy, ale po chwili z domu wychodziła jakaś młoda matka z dzieckiem, a on przytrzymał jej drzwi, by pomóc wyprowadzić wózek. Przyjęła jego pomoc bez podziękowania; jak zwykle został potraktowany jak powietrze. Skorzystał z okazji i wśliznął się do środka przez otwarte drzwi, szybko przejrzał spis lokatorów i znalazł to, czego szukał: Widell, dwa piętra niżej. A więc w tych blokach można mieszkać poniżej poziomu ulicy. Zszedł po schodach i poczuł, że pachnie tutaj podobnie jak w dzieciństwie w jego bloku w Katrineholmie. To podłoga wydzielała ten zapach – biała podłoga z czarnymi plamkami, które chyba miały imitować kamień. Zza brązowych, drewnianych drzwi mieszkań dochodziły go różne kuchenne aromaty, głównie ryby. Znalazł jej mieszkanie; na skrzynce na listy było napisane krótko: „Widell”. Poza tym nie znalazł żadnych wskazówek, które mogłyby mu powiedzieć coś bliższego o ludziach mieszkających za tymi drzwiami. Zastanawiał się, czy nie wyjść jeszcze raz na zewnątrz, żeby spróbować zajrzeć w jej okno. Ciemność i zimno na dworze wydawały mu się jednak mało kuszące, a biorąc pod uwagę słaby ruch, jaki do tej pory widział na tej klatce schodowej, nie chciał ryzykować, że przez dłuższy czas może mu się nie udać wrócić do środka. Zresztą pewnie miała żaluzje, żeby ukryć się przed spojrzeniem przechodniów. Tak więc wszedł na górę i usiadł na schodach prowadzących z parteru na pierwsze piętro, skąd miał widok również na ludzi wychodzących z sutereny. Nie planując, jak długo zamierza czekać, siedział i zastanawiał się, na ile mogła się zmienić przez te lata. Nie tak jak Hans, myślał, nie tak jak Hans, skoro mieszka tutaj. Tu mogą mieszkać tylko nieszczęśliwi ludzie. Żaden człowiek nie zamieszkałby tutaj z własnej woli. Jak ktoś taki jak Ann-Kristin, która potrafiła sprawić, by wszystkie dzieci tańczyły tak, jak ona zagra, mógł stać się nieszczęśliwy?

Pamiętał, jak pewnego dnia, gdy wracał do domu z przedszkola, Ann-Kristin kazała mu bawić się z dziewczynkami i skakać na skakance. Każdy inny chłopak na jego miejscu by odmówił, ale nie Thomas. Zrobił tak, jak mu kazano, i to nawet z entuzjazmem, że może się z nimi bawić. No i naturalnie nie umiał skakać na skakance, więc jedna stopa zaplątała mu się w linkę. Ann-Kristin wykorzystała sytuację i błyskawicznie wyrwała skakankę z ręki jednej z dziewcząt. A później razem z dziewczynką, która trzymała drugi koniec, biegały dookoła niego, aż kompletnie owinęły go linką od stóp do głów. Wszystko to przy głośnych okrzykach radości innych dziewczynek. Przewróciły go, tak że leżał na ziemi i wił się jak w kokonie. Potem wspólnie wyciągnęły go na środek ulicy i tam zostawiły na dobre. Pamiętał panikę, kiedy daleko na końcu ulicy zobaczył wyjeżdżającą zza rogu ciężarówkę, która jechała prosto na niego. Wrzeszczał na całe gardło, a dziewczynki siedziały skulone za zaparkowanym samochodem i nie potrafiły ukryć swojego zachwytu. Kierowca ciężarówki go zauważył, zahamował, wyskoczył z samochodu i podbiegł. „Cholera, piękne miejsce na zabawę w Indian!” – zaklął, rozwiązał skakankę i uderzył go w twarz. Thomas co sił w nogach pobiegł do domu, łzy płynęły mu po policzkach. Nie miał odwagi obejrzeć się na samochód, za którym siedziały chichoczące dziewczynki. Nie, ta lubiana i wesoła Ann-Kristin chyba nie mogła mieszkać tutaj, w tym przygnębiającym getcie na przedmieściu? * * * Kiedy się obudziła, na zewnątrz było już ciemno. Spojrzała na zegar na odtwarzaczu DVD i stwierdziła, że już po szóstej. Włączyła lampkę przy łóżku, pochyliła się, by podnieść popielniczkę z podłogi, i postawiła ją na brzuchu. Papierosy się prawie kończyły, będzie musiała pobiec do sklepiku przed siódmą i kupić nowe. Zapaliła i kilka razy zaciągnęła się głęboko. Na stoliku przy łóżku stała do połowy pełna puszka piwa. Dopiła ją jednym haustem. I natychmiast tego pożałowała. Od ciepłego, mdłego płynu zrobiło jej się niedobrze, ale kilka razy przełknęła ślinę i udało jej się pozbyć nieprzyjemnego uczucia. Wzrok wędrował po małym pokoju i zatrzymał się na oprawionej w ramkę fotografii, przedstawiającej ją razem z siostrami. Były na tym zdjęciu szczęśliwe, zrobiono je dawno temu, latem, na kolonii dla dzieci. Siedziała na małym kucyku, a siostry stały po obu jej stronach. Minęło dużo czasu, odkąd miała z nimi jakiś kontakt. To musiało być co najmniej pięć lat temu, pomyślała, kiedy umarł tata. Marie-Louise, najstarsza, wyszła za Amerykanina i teraz mieszka w Ohio, na farmie z końmi. Viola włóczyła się bez sensu gdzieś po Azji z jakimś skończonym idiotą, którego Ann-Kristin spotkała tylko raz –

i jeśli jeszcze żyje, to zapewne ćpa. Viola zawsze robiła to, co chciała, żyła z dnia na dzień, rzuciła szkołę i ruszyła w świat, bez celu i pieniędzy. Ona sama była niewiele lepsza, ale przynajmniej nie ćpała. Kiedy miała piętnaście lat, przytrafiła jej się tak zwana „wpadka”, a ściślej mówiąc, przytrafił jej się Widell, sąsiad z Julity, gdzie mieszkali. Pieścił się z nią na jednej z imprez taty. Był pijany, ojciec też był pijany i ona sama była pijana i nie miała tak właściwie nic przeciwko temu. Później zaciągnął ją do sauny i to jej się nie podobało, ale faceci im kibicowali, więc nie stawiała się tak bardzo, jak powinna, była zresztą pijana i w ogóle. Jakiś czas później wprowadziła się do sąsiedniego domu i po paru latach się pobrali. W trzy lata urodziło im się troje dzieci, ale teraz już wszystkie się od niej wyprowadziły. Dziesięć lat temu zmarł Widell, kiedy kombajn urwał mu rękę. Skorzystała wówczas z okazji, żeby wydostać się z tej zapadłej dziury, i przeprowadziła się do stolicy. W Sztokholmie nie było dla niej pracy, ale przez jakiś czas żyła z pieniędzy po Widellu. Po paru latach rozpoczęła swój „biznes”, jak to nazywała. Przecież chyba lepiej zarabiać trochę za fatygę, po tym, jak przez dziewiętnaście lat robiła to za darmo z takim starym świntuchem jak Widell. Z początku, gdy wciąż miała na utrzymaniu dzieci, niewiele jej zostawało, ale w ostatnich latach odkładała pieniądze. Jej marzeniem było przeprowadzić się do Ohio, mieszkać i pracować na farmie siostry. Już od dawna miała zaproszenie. Zgasiła papierosa i odstawiła popielniczkę na podłogę. Wzięła szybki prysznic, wysuszyła włosy, nałożyła dość mocny makijaż, wciągnęła dżinsy i T-shirt i pobiegła do sklepiku pod domem. Włożyła do koszyka sześć puszek piwa, cocacolę, sok i trochę pieczywa. Na jej żądanie kasjerka podała trzy paczki papierosów, odczytała cenę i przyjęła pieniądze. Bez kontaktu wzrokowego. Gdyby w koszyku leżały kondomy, na pewno nie mogłaby się powstrzymać, musiałaby się gapić, pomyślała Ann-Kristin. Ale czegoś takiego nigdy by nie kupiła w miejscowym sklepiku. Miała nadzieję, że sąsiadom nie udało się zgadnąć, czym się zajmuje. To była wielka zaleta mieszkania dwa piętra pod wejściem – była jedyną lokatorką na całym piętrze i nie miała sąsiadów, którzy pukaliby w ścianę albo obserwowali, czym się zajmuje. Szybko posprzątała mieszkanie, przebrała się w bardziej wyzywające ciuchy, wtarła perfumy za uszami i skropiła nimi dekolt. Następnie usiadła przed telewizorem, z papierosem i drinkiem, czekając na pierwszego klienta tego wieczoru. * * *

Thomas zdumiał się, gdy pierwszy raz ją zobaczył. Jako dziecko była naprawdę śliczna, jeśli nie liczyć tego złośliwego uśmiechu i wyrachowanego spojrzenia. Teraz była gruba, jej ciało nalane, miała zniszczone, rozjaśniane włosy i makijaż, który nie za bardzo przystawał przyzwoitej kobiecie. Gdy wbiegła truchtem po schodach i wyszła na listopadowy chłód, ubrana tylko w Tshirt, nie czuł nic innego prócz zdumienia. Czystego zdumienia, że Ann-Kristin, typ zwycięzcy, zapuściła się do tego stopnia, że wyglądała niemal jak… cóż, nie wiedział, jak co. Może jak ktoś przegrany? Jednak później, gdy wróciła – z papierosem w kąciku ust, niosąc torbę z piwem i z coca-colą w ręce – i gdy zobaczył ją od przodu, uderzyło go, że może wcale nie jest przyzwoitą kobietą. Kilka godzin później wiedział już, kim jest. * * * Hans Vannerberg został zamordowany w poniedziałek wieczorem i choć był już piątek, nie pojawiło się właściwie nic, co pchnęłoby śledztwo do przodu. Petra Westman siedziała w swoim pokoju na posterunku w Norra Hammarbyhamnen i patrzyła obojętnie na tańczące przed jej oczyma kolorowe wzory wygaszacza ekranu. Wczorajsza wizyta w domu wdowy po Vannerbergu nie przyniosła nic prócz bólu gardła od prób powstrzymania łez. Pia Vannerberg wydawała się blada i wycieńczona, prawdopodobnie też była trochę otępiała od leków, ale to widok dwojga cichych dzieci był najbardziej przygnębiający. Z pozoru niezmordowana babcia próbowała zająć je zabawą, gdy ich młodsza siostra drzemała po obiedzie, ale dzieci były zobojętniałe i jakby nieobecne. W poniedziałek miały wrócić do szkoły i przedszkola i to z pewnością zajmie ich myśli na jakiś czas, jednak ich dzieciństwo zostało nieodwracalnie zmienione. Większą część piątku spędziła przy komputerze u Hansa Vannerberga w pracy, ale nie znalazła nic interesującego. Teraz była już szósta, a ona siedziała znów u siebie przy biurku. Normalnie potrafiła tu przesiedzieć do późnego wieczora, ale teraz czuła się zupełnie wyzuta z pomysłów i zastanawiała się, czy nie zejść na dół do siłowni, żeby uwolnić trochę endorfin. – Słyszałaś ostatnie wieści? W uchylonych drzwiach stał Jamal Hamad z szelmowskim błyskiem w oku. Petra przekrzywiła głowę i wyzywająco odwzajemniła jego spojrzenie. – Nie trzeba używać wygaszacza ekranu, który jest ustawiony domyślnie, gdy przywożą komputery. Można zamiast tego uruchomić pokaz slajdów z własnymi zdjęciami, kiedy tak się siedzi, bębni palcami i nic nie robi. To znaczy, jeśli ma się jakieś

zdjęcia, bo to by pozwalało zakładać, że ma się własne życie. No ale nie da się przecież mieć własnego życia, jeśli nie wychodzi się z pracy, kiedy kończy się dzień, tak jak należy. Nie wiedziałaś o tym? – Co ty nie powiesz. Czego tu chcesz? Jamal i Petra znali się jeszcze z czasów w wyższej szkole policyjnej. Nigdy nie byli na tym samym roku, ale przez jakiś czas obracali się w tych samych kręgach i zawsze mieli do siebie słabość. Pomijając jej dobre kwalifikacje, prawdopodobnie to Jamalowi zawdzięczała, że dostała pracę w wydziale kryminalnym w Hammarby. Był od niej o kilka lat starszy i przypuszczała, że powiedział o niej parę dobrych słów, gdy składała podanie, nigdy go o to jednak nie zapytała. – Dajmy sobie z tym teraz spokój – powiedział. – Chcesz się przejść do Clarionu na piwo? – Wydawało mi się, że był ramadan. – Zgadza się, był. Miesiąc temu. No chodź. Komputer wydał z siebie dźwięk mówiący o tym, że została automatycznie wylogowana. Monitor zgasł. – No widzisz? Znak od Boga – powiedział Jamal. – Od Allaha – stwierdziła Petra i wstała. – Dobra, idę. Po dziesięciu minutach spacerem od Östgötagatan do Ringvägen i potem dalej, do hotelu, byli już na miejscu. Panował tu bałagan i wyglądało jak na placu budowy, a schody i korytarze, którymi ruszyli do baru na piętrze, wyglądały na prowizoryczne, a przynajmniej tak, jakby były w trakcie renowacji. Przy stolikach było pełno ludzi, ale przy ladzie udało im się wypatrzeć jedyny wolny stołek. Petra odwiesiła płaszcz i torebkę na wieszak pod barem, powiedziała Jamalowi, żeby usiadł, a sama stanęła obok. – Kiedy przyszedłeś i namówiłeś mnie na to balowanie, zamierzałam właśnie iść potrenować – wyjaśniła. – Siedziałam cały dzień, więc chętnie sobie trochę postoję. A może to w jakiś sposób rani twoje arabskie poczucie męskiej dumy? – Odpuść sobie. Co chcesz? Zjemy coś? – Na początek piwo. Kiedy wreszcie udało im się złapać jednego z barmanów, zamówili dwa duże piwa i orzeszki ziemne. W barze nie podawali jedzenia.

– Kiedy siedzi się tutaj na górze, a na zewnątrz jest ciemno, most w Johanneshov wydaje się taki piękny – powiedziała Petra. – A tak naprawdę to tylko te wszystkie światła sprawiają, że wygląda tak niesamowicie wielkomiejsko. Jakby się było na Manhattanie, czy coś takiego. Barman postawił przed nimi kufle i miseczkę z orzeszkami. – Zdrowie – rzucił Jamal i upił spory łyk. Petra zrobiła to samo i w chwili, gdy odstawiła kufel, dwie młode dziewczyny za plecami Jamala wstały, zbierając się do wyjścia. Szybko tam dopadła i udało jej się złapać najbliżej stojący stołek dokładnie w momencie, gdy jakiś mężczyzna około pięćdziesiątki zgarnął drugi. Ich spojrzenia się spotkały. Uśmiechnęli się do siebie. – Tutaj trzeba być czujnym – rzucił dowcipnie, przesuwając dłonią po jasnych włosach, a potem usiadł na upragnionym stołku. Petra przeciągnęła ciężki mebel, okrążając Jamala, ustawiła go, wspięła się na niego i upiła kolejny łyk piwa. – Już się dość natrenowałaś? – spytał Jamal z krzywym uśmiechem. – Yes! – odparła i zacisnęła pięść przed twarzą, pokazując mu napięte ramię. Petra Westman dużo trenowała i jeśli chodzi o muskulaturę ramion, to nie miała się czego wstydzić. Szwy w rękawie jej koszuli aż trzasnęły. – Dzięki, że mnie tutaj zaciągnąłeś. I tak kręciłam się w miejscu. – Zapomnijmy na jakiś czas o robocie i pogadajmy o czymś innym. – Racja. No to dawaj! Przepili do siebie i poczuła, że alkohol zaczyna działać. Poczuła się odprężona i lekko ożywiona. Tak właściwie to nie zdążyła dziś zjeść porządnego lunchu, ale nie była szczególnie głodna. Może to efekt napięcia w związku z tym opornym śledztwem, no a teraz podziałało też sycące piwo. Rozmawiali o zbliżającym się locie kosmicznym Christera Fuglesanga i śmiali się z dowcipów na temat biednego astronauty, który w Hey Baberiba jakoś nigdy nie mógł wylecieć w kosmos. Zamówili sobie po jeszcze jednym piwie, a Petra wepchnęła do ust ostatnie orzeszki i odsunęła na bok pustą miskę. 3

– Gdzie podziałeś dzisiaj żonę? – spytała.

– Jest u matki – odparł Jamal i wbił wzrok w kufel. – Twojej czy jej? – Jej, oczywiście. – Nie czuje się najlepiej w twojej wielkiej libańskiej rodzinie? – Nie, ale… – A ty nie mogłeś jechać z nią do teściowej? – przerwała mu Petra. – Biedaczku. Z udawanym współczuciem pogłaskała go lekko po policzku grzbietem dłoni, ale wzdrygnął się, z poirytowaniem marszcząc brwi, więc cofnęła rękę. – O co ci chodzi? – spytała zdziwiona. Jego odruch sprawił, że poczuła się zakłopotana. Żeby zrobić coś z odrzuconą ręką, sięgnęła po kufel i upiła kilka sporych łyków. – Przestań już kokietować, czy co tam do diabła wyprawiasz – powiedział kwaśno Jamal. Spojrzała nad jego ramieniem i natrafiła po raz drugi tego wieczoru na spojrzenie jasnowłosego mężczyzny. Uniósł w jej stronę kieliszek z winem. Wyglądał przyjaźnie i miło. Przypominał trochę Conny’ego Sjöberga. To spostrzeżenie sprawiło, że wbrew temu, co zwykle robiła, odpowiedziała na jego toast. Jamal zauważył, że coś się dzieje za jego plecami, rzucił więc szybkie spojrzenie przez ramię, żeby zobaczyć, do kogo przepijała. Gdy znów na nią spojrzał, odstawiła już kufel i patrzyła mu prosto w oczy. – Kokietować? Co chcesz przez to powiedzieć? To zabrzmiało, jakbyś chciał mnie obrazić. – Na przykład to, że siedzisz tu i przepijasz do jakiegoś obcego faceta – powiedział cicho Jamal. – Nie rób tak. Chyba jesteś trochę pijana. – Jamal, po pierwsze, to on przepijał do mnie. Po drugie, wypiłam tylko jedno piwo. Po trzecie, powiedziałeś, że kokietuję, zanim przepiłam… zanim on do mnie przepił. – Wypiłaś prawie dwa piwa. I przecież nic nie jesz. Ciężko pracujesz, dużo trenujesz, a na obiad jadłaś orzeszki ziemne. Chyba nic dziwnego, że cię trochę wzięło? – Wciąż mi nie wyjaśniłeś, o co ci chodziło z tym kokietowaniem. Chyba mogę cię dotknąć, tak żebyś zaraz nie myślał, że próbuję cię zaciągnąć do łóżka. Znamy się sto lat, do cholery. Pomagamy sobie już ze sto lat.

Jamal zrobił lekki gest ręką, żeby ją uspokoić, ale to tylko jeszcze bardziej ją obruszyło. – No to po co mnie tutaj zaciągnąłeś? – dopytywała, teraz już ciszej. – Nie byłam w nastroju, ale ty byłeś. Potem zabrałeś mnie tutaj, siedzieliśmy i miło sobie gadaliśmy, a ty nagle się dąsasz, tak że trudno cię zrozumieć. Coś takiego mnie rani, wiesz? Jamal odwrócił od niej spojrzenie i wbił wzrok w coś bliżej nieokreślonego nad głową ochroniarza, który siedział oparty o ścianę po drugiej stronie baru. Później znów odwrócił się do niej i ujął jej dłoń w swoją rękę. Patrzył na nią przez chwilę z jakąś rezygnacją w oczach, nim znów się odezwał. – Dobrze, Petro. Cofam to, co powiedziałem o kokietowaniu. Przepraszam cię za to. – Poważnie? Nie była do końca pewna, dokąd to wszystko zmierza i czy będzie lepiej czy gorzej, ale nie chciała być postrzegana jako kokietka. A zwłaszcza przez Jamala, który ze swoimi brązowymi oczami, uroczym dołkiem w podbródku i ciałem wytrenowanego, trzydziestoletniego policjanta mógł mieć właściwie każdą kobietę, przynajmniej zanim się ożenił. – Poważnie. Ale jesteś trochę pijana – powiedział, odsłaniając w przyjaznym uśmiechu rząd idealnie białych zębów i równocześnie puszczając jej rękę. – Ale to nic takiego. Chyba przecież po to tu przyszliśmy. Jest dokładnie tak jak trzeba, więc nad tym też się już nie zastanawiaj. Jamal westchnął, a Petra czekała czujnie na to, co zaraz powie. – Pewnie teraz myślisz, że jestem przewrażliwiony – ciągnął – ale czasem po prostu cholernie mnie męczą wszystkie te aluzje co do mojego pochodzenia. Wiem, że nie macie na myśli nic złego i że w większości przypadków to wcale nie wynika z uprzedzeń. Tyle że to takie beznadziejnie nudne. Jestem przecież, kim jestem, i to nie ma zupełnie nic wspólnego z moimi libańskimi korzeniami, z których zresztą jestem dumny. Czasami mi się wydaje, że mnie nie widzicie za całą tą arabskością, którą mi przypisujecie. Przecież jestem Szwedem, do diabła! Tak samo jak ty. Mieszkam w Szwecji, odkąd miałem sześć lat, w sumie dwadzieścia cztery lata. Petra spojrzała na niego z jakimś nierozumiejącym współczuciem w oczach. – I to spojrzenie też mi się nie podoba – zauważył Jamal. – Nie użalaj się nade mną, ja przecież nie chodzę i nie użalam się nad sobą.

Petra wyprostowała lekko przygarbione plecy i spróbowała nie wyglądać zbyt świętoszkowato, wypiła więc jednym haustem resztę piwa i nie pytając Jamala, zamówiła kolejne dwa. Jamal także opróżnił swój kufel. – A co ja mam z tym wszystkim wspólnego? – spytała. – Co takiego powiedziałam, co cię… uraziło? – Wciąż te same głupie gadki. Nie zauważacie tego, bo przecież chcecie dobrze i wiecie, że ja wiem, że mnie lubicie i szanujecie. Ale ciągle a to ramadan, a to Mahomet, jak nie jedno, to drugie. Takie drobiazgi, ale ziarnko do ziarnka… Co takiego mówiłaś wcześniej…? Coś o mojej „wielkiej libańskiej rodzinie”. To wszystko mnie po prostu zaczyna męczyć. Nagle do Petry dotarło, o co mu chodziło. Przypomniała sobie, jak w żartach go spytała, czy to „rani jego arabskie poczucie męskiej dumy”, kiedy Jamal siedział, a ona stała. Dotarło do niej, jakie to musi być uciążliwe, ciągle wysłuchiwać takich komentarzy o tym, co mówi albo robi. – To tak jakby ktoś do każdej rozmowy ze mną wrzucał jakiś drobny komentarz o… moich wielkich uszach albo coś tym stylu – powiedziała Petra i nagle poczuła, że się rumieni. Usta Jamala wykrzywiły się w grymasie, który miał być pewnie drwiącym uśmiechem. Petra zasłoniła twarz rękoma. – Żałuję, że to powiedziałam – pisnęła zza dłoni. – Znów kokietujesz, Westman – stwierdził triumfalnie Jamal. – Nie kokietuję, naprawdę się zawstydziłam. – Petra spojrzała na niego błagalnie. – Powinnam była po prostu podać jakiś przykład, a nie od razu odsłaniać mój najsłabszy punkt. Jamal ujął w dłonie jej twarz i palcami wsunął włosy za uszy. Później oświadczył z nagle poważną miną: – Uważam, że masz ładne uszy. Rozumiemy się? Petra kiwnęła głową. – No to myślę, że zostawimy już ten temat. Petra zgodziła się i nagle poczuła się zupełnie trzeźwa. Często jej się to zdarzało. Jeśli przez dłuższy czas nie piła, po pierwszym piwie potrafiło nią mocno zakręcić, ale po

drugim była znów trzeźwa. Siedzieli jeszcze przez jakiś czas i rozmawiali. Petra spytała Jamala, jakie ma plany na weekend, ale odpowiedział wymijająco i zerknął na zegarek. Zapytał ją o to samo, ale ponieważ jak zwykle nie miała żadnych planów, niewiele można było na ten temat powiedzieć. Odważyła się zapytać, co myśli o wojnie, która znów toczyła się w Libanie. Jamal westchnął. Petra go ubiegła: – Pytam dlatego, że mnie to interesuje, nie po to, żeby się czepiać. – Tak, tak, nic się nie stało. Tyle że o tym można gadać bez końca. Oczywiście jestem przeciwko wojnie. Kiedy ta wojna wybuchła, Liban przeżywał rozkwit. – Byłeś tam? – Kilka razy. Między innymi byliśmy tam w podróży poślubnej. To fantastyczny kraj. To znaczy to był fantastyczny kraj. – Ale przecież prędzej czy później wojna się skończy – spróbowała Petra. – Nie jestem tego wcale taki pewien. To wszystko jest bardzo skomplikowane. I równocześnie bardzo proste, jeśli się spojrzy z jakiejś konkretnej perspektywy. Wszyscy chcą dostać to, do czego, jak uważają, mają prawo. I wszyscy na swój sposób mają takie prawo. – Ale z kim trzymać? Za kim jesteś? – To nie jest jak mecz między dwoma drużynami. Nawet nie wiesz, jakie drużyny grają, prawda? – Chyba nie – przyznała Petra. – Tam są więcej niż dwie drużyny. Sytuacja w Libanie jest o wiele bardziej skomplikowana niż konflikt Izraela z Palestyną. Równie niemożliwa do rozwiązania, ale trudniej się połapać. Większość ludzi nawet nie wie, o co chodzi w Libanie. – Ale powiedz mi, po której jesteś stronie – spróbowała naiwnie Petra. – Przecież siedzę tu, w Szwecji, i mam tylko nadzieję na pokój. Pokojowe rozwiązanie, dzięki któremu wszyscy dostaną swój kawałek tortu. Ale łatwo się to mówi, kiedy człowiek nie żyje w biedzie. Gdybym nadal mieszkał w Libanie, na pewno byłoby mi trudniej spojrzeć na ten konflikt z jakiegoś innego punktu widzenia niż własny. – Gdzie w Libanie mieszkaliście?

– W wiosce na południu. A potem w Bejrucie. Tata uczył w szkole. – A teraz? Co robi w Szwecji? – Jeździł taksówką, dopóki rok temu nie przeszedł na emeryturę. Kiedy tutaj przyjechaliśmy, bardzo zależało mu na tym, żebyśmy wszyscy stali się Szwedami. Żebyśmy nie izolowali się na jakimś przedmieściu z innymi imigrantami. Oczywiście miało to dobre i złe strony, ale mnie i moim starszym siostrom bardzo to pomogło, więc jesteśmy naprawdę wdzięczni rodzicom. Ale oni sami nigdy tak naprawdę nie zostali w pełni zaakceptowani w szwedzkim społeczeństwie. Żyją dla nas. – Twój tata jest zadowolony z zawodu, który wybrałeś? – uparcie wypytywała go dalej Petra. – Jest bardzo dumny z całej naszej czwórki. – Kim byś był, gdybyście zostali w Libanie, jak myślisz? Jamal jednym haustem dopił resztę piwa i zerknął na zegarek. Było wpół do dziewiątej. – Muszę już iść – powiedział, zeskakując ze stołka. Sięgnął po swoją skórzaną kurtkę i włożył ją, nie zapinając zamka. Petra dopiero co zaczęła trzecie piwo, postanowiła więc, że jeszcze trochę tu posiedzi i nacieszy się wesołym, piątkowym nastrojem, jaki ją otaczał. Jamal wyjął z tylnej kieszeni portfel, wydobył z niego dwa stukoronowe banknoty i położył je na barze przed Petrą. – Na razie – powiedział i dał jej szybkiego całusa w policzek. – Nie odpowiedziałeś na moje pytanie – powiedziała Petra. Przez parę sekund patrzył na nią spojrzeniem, które nie zdradzało, o czym myśli. – Hezbollah – odpowiedział krótko i wyszedł. Petra siedziała przez długą chwilę, oplatając rękoma kufel piwa, i pustym wzrokiem patrzyła przed siebie. Co to mogło znaczyć? Hezbollah. Czy to przypadkiem nie ta grupa terrorystyczna? – Wygląda na to, że powinnaś odświeżyć sobie trochę wiedzę o sytuacji politycznej w Libanie. Petra zdumiona podniosła wzrok. Zagadnął ją ten mężczyzna, który wcześniej zabrał drugi stołek, ten, który do niej przepijał. Był porządnie, ale swobodnie ubrany: jasnoniebieska koszula rozpięta pod szyją, ciemnoniebieska marynarka klubowa i obcisłe

dżinsy spięte paskiem od Johana Lindeberga. Kiedy się uśmiechał, wokół jego oczu pojawiały się sympatyczne zmarszczki, a młodzieńcza grzywka co chwilę spadała mu na czoło. – Może lepiej nie – westchnęła Petra, odpowiadając cichym śmiechem na jego uśmiech. – Przepraszam, nie chciałem podsłuchiwać, ale przypadkiem usłyszałem fragment waszej rozmowy, a znam trochę ten temat, więc nie mogłem się powstrzymać. Masz ochotę pogadać czy wolisz siedzieć sama? Mężczyzna sprawiał naprawdę sympatyczne wrażenie, a to, że sam przyznał, iż podsłuchiwał, w jakiś sposób dodawało mu jeszcze więcej wiarygodności. Miał niebieskie oczy i gęste włosy, które, jak przypuszczała, mogłyby wzbudzić lekkie ukłucie zazdrości u każdego mężczyzny w jego wieku. – Nie, nie, możemy trochę porozmawiać – stwierdziła Petra. – Ale zaraz muszę iść do domu – dodała na wszelki wypadek. – Tak, ja też – odparł. – Jutro pracuję, więc też nie planuję siedzieć do późna. – Nie spróbował przysunąć się do niej bliżej i mówił dalej: – Liban, to wspaniały kraj. Wiesz, że w to samo popołudnie można kąpać się w Morzu Śródziemnym i jeździć na nartach, bo mają tam fantastyczne wyciągi? – Coś o tym słyszałam, ale nie wiedziałam, że to tak blisko – przyznała Petra. – Cóż, tak. W Faraya-Mzaar jest jakieś czterdzieści stoków i roztacza się stamtąd fantastyczny widok. Po jednej stronie dolina Bekaa, a ze szczytu stoku, przy ładnej pogodzie, można nawet zobaczyć Bejrut. – A więc to tam powinno się jechać, jeśli człowiek nie może się zdecydować, czy chce się na wakacjach kąpać, czy jeździć na nartach – roześmiała się Petra. – Jak najbardziej. Ale nie teraz. Zdrowie! Petra odpowiedziała na jego toast skinięciem i upiła łyk piwa. – A więc sporo wiesz o tej wojnie? – spytała. Kiwnął głową i postawił przed sobą kieliszek. – W takim razie opowiedz mi. Wygląda na to, że mam luki w wykształceniu. – Jasne. Na samym początku, który wcale nie był aż tak dawno temu…

Petra nagle odkryła, że siedzą i krzyczą do siebie z odległości paru kroków, poprosiła go więc, żeby przysunął się bliżej. Mężczyzna roześmiał się z komicznej sytuacji, wziął kieliszek z winem i kurtkę i przesiadł się na krzesło, na którym jeszcze niedawno siedział Jamal. – Peder – przedstawił się, wyciągając do niej rękę. – Peder Fryhk. – Petra – odparła, ściskając jego dłoń. – No cóż, oba ogniska zapalne, Izrael i Liban, były tak właściwie w latach dwudziestych projektem-zabawką dla paru europejskich wariatów, którzy w jakimś historyczno-religijno-romantycznym szaleństwie ubzdurali sobie, że zdobędą na wyłączność obszary o dużej wartości archeologicznej. Po podziale Imperium Osmańskiego Syria trafiła pod francuski mandat Ligi Narodów. – Czyli po pierwszej wojnie światowej? – spytała Petra. – Po pierwszej wojnie światowej. Francuscy kolonialiści w szczególny sposób dbali o tak zwanych maronitów, którzy byli katolikami i zamieszkiwali góry Liban, starożytne fenickie wybrzeże na terenie Syrii. Tak więc na początku lat dwudziestych Francuzi narysowali parę linii na mapie i w ten sposób Liban stał się chrześcijańskim, europejskim krajem otoczonym muzułmańskimi terenami. Później, gdy Liban stał się niepodległy w 1943 roku, władzę podzielono pomiędzy chrześcijan, muzułmanów i jeszcze parę innych grup. To było balansowanie na cienkiej linie, ale jakoś działało aż do czasu, gdy Arabowie postanowili dokonać inwazji na nowe państwo Izrael. – Kiedy to było? W czterdziestym siódmym? Czterdziestym ósmym? – W 1948. Wtedy do Libanu napłynęli palestyńscy uchodźcy, a równocześnie setki tysięcy chrześcijan uciekły z kraju, udając się do Ameryki Południowej. Od tego czasu w Libanie nie było już żadnej chrześcijańskiej większości, raczej na odwrót. – A więc Francuzi i Izraelczycy popierają chrześcijańską mniejszość, a świat arabski popiera muzułmanów? – Mniej więcej. Tylko że to jeszcze bardziej skomplikowane. Chyba już nie dasz rady dłużej słuchać mojego marudzenia. Dopił wino z kieliszka i kiwnął ręką na barmana. – Przekonaj się. – Dobrze. Proszę dwa kieliszki czerwonego wina – powiedział do barmana i ciągnął

swoją opowieść, a Petra starała się zapamiętać to, co mówił. Znów dostrzegła w nim cechę Sjöberga. Naprawdę pasjonował go ten temat i był tak pełen zapału, że miało się wrażenie, jakby dookoła niego strzelały iskry. Ten entuzjazm był zaraźliwy. – Ci palestyńscy uchodźcy nie mieli w Libanie praw obywatelskich, więc już wtedy pojawiły się zalążki pewnego niezadowolenia. Izrael natomiast obawiał się Arabów otaczających go ze wszystkich stron, zawierał więc sojusze ze wszystkimi w sąsiedztwie, którzy nie byli Arabami, w tym również z maronitami z Libanu. W tym czasie prezydent Egiptu, Naser, walczył o arabski nacjonalizm w świecie arabskim i pod koniec lat sześćdziesiątych zmusił rząd Libanu, który nie miał nic do powiedzenia, do otwarcia południowych rejonów kraju dla Organizacji Wyzwolenia Palestyny do ataku na Izrael. Południowy Liban stał się de facto państwem palestyńskim. To właśnie wtedy uruchomiono tę spiralę przemocy, że tak to określę. Ponadto sama Syria nigdy nie uznała francuskiego wynalazku, jakim był Liban, za niezależny kraj. Tak więc w 1975 roku, gdy rozpoczęła się wojna domowa, Syria najpierw pomagała Palestyńczykom zabijać chrześcijan, a potem maronitom mordować Palestyńczyków. W końcu dostali to, czego chcieli. Za wiedzą i zgodą Izraela Syria zajęła Liban, pod warunkiem że będzie trzymać w szachu Organizację Wyzwolenia Palestyny w południowym Libanie. Nadążasz? – A więc wszyscy byli niezadowoleni i wszyscy mieli ku temu poważne powody – powiedziała Petra, dopijając resztkę piwa. Peder Fryhk podsunął jej kieliszek wina. – Właśnie tak było. A miało być jeszcze gorzej. Ten twój przyjaciel mówił, że pochodzi z południowego Libanu? – Tak, ale wspominał, że przeprowadzili się do Bejrutu – potwierdziła Petra. – Gdy w Izraelu do władzy doszli nacjonaliści, wpadli na pomysł, że zniszczą państwo palestyńskie w południowym Libanie, dokonali więc na nie inwazji, wyparli Syryjczyków z Bejrutu i utworzyli chrześcijański reżim w Libanie. Syria kazała wówczas natychmiast zamordować nowego chrześcijańskiego prezydenta, a ze swej strony maronici zaczęli mordować palestyńskich cywilów w obozach dla uchodźców. Organizacja Wyzwolenia Palestyny przeniosła swoją siedzibę do Tunisu, ale jak się na pewno domyślasz, w południowym Libanie pozostali szeregowi członkowie tej organizacji, którzy naturalnie mieli duże poparcie wszystkich „starych” Palestyńczyków w tym kraju, w którym od 1948 roku panował swego rodzaju apartheid. To właśnie wtedy, gdy zabrakło Organizacji

Wyzwolenia Palestyny, powstał Hezbollah. – I zresztą nic w tym dziwnego – wtrąciła Petra. – Nie, absolutnie nic. I wtedy doszło do przeciągającej się wojny między Hezbollahem a Izraelem w południowym Libanie. – A Libańczycy z południa kraju, co oni zrobili? – To byli pokojowo nastawieni szyiccy chłopi, którzy próbowali trzymać się z boku. Wielu z nich uciekło do południowego Bejrutu, który zamienił się w enklawę Hezbollahu, gdzie ich synów wyszkolono na niebezpiecznych młodocianych żołnierzy, z wielką gotowością do poświęceń. – Bo stracili to, co mieli, i nie widzieli przed sobą żadnej przyszłości. No tak. O Boże! – westchnęła Petra. – To przecież działa jak samonakręcająca się spirala. Kiedy to było? – Hezbollah powstał w 1982 – powiedział Peder. – Na zdrowie. Petra upiła mały łyk wina i nagle zaświtało jej w głowie, dlaczego ojciec Jamala zabrał swoją rodzinę i opuścił Liban. I co Jamal miał na myśli, mówiąc to, co powiedział, kiedy wychodził z baru. Co w ogóle jej chciał powiedzieć i dlaczego nie dał rady wyjaśnić. I jakim niewykształconym zerem jest ona sama. Dwa razy uczyła się historii, najpierw w szkole podstawowej, a potem w gimnazjum. Ani razu nie zaszli dalej niż do pierwszej wojny światowej. Epoka kamienna, czasy wikingów i poczet królów szwedzkich, to wszystko miała wykute na blachę. Ale o konflikt na Bliskim Wschodzie nigdy się nawet nie otarli. Podobnie zresztą jak o inne ogniska zapalne współczesnego świata. Peder opowiadał jej dalej o tym, jak Stany Zjednoczone i reszta świata mieszały się do polityki Libanu, o ponownym „odzyskaniu” Libanu przez Syrię, a następnie o jej wycofaniu się, o zamordowaniu Rafika Haririego i o aktualnej sytuacji. Petra słuchała z dużym zainteresowaniem. Miała nadzieję, że do jutra wszystkie te pożyteczne informacje nie znikną z jej głowy, i wmawiała sobie, że przynajmniej najistotniejsze rzeczy utkwią jej w pamięci. Dwie godziny później, gdy pojawił się przed nią kolejny kieliszek wina, zdała sobie sprawę, że musi natychmiast pójść do toalety. Tak ją pochłonął monolog tego sympatycznego człowieka i – jak miała nadzieję – jej nowa wiedza o przyjacielu i o jego korzeniach, że zapomniała o całym świecie. – Skąd tyle wiesz na ten temat? – spytała, gdy wróciła do baru. Po drodze doszła do wniosku, że nie czuje się szczególnie pijana, lecz mimo wszystko postanowiła, że po tym kieliszku już najwyższa pora wracać do domu. Trzy piwa i dwa

kieliszki wina w ciągu pięciu godzin to żaden problem, ale w zupełności wystarcza. – Pracowałem tam – odparł Peder. – Co prawda to było dawno temu, ale kocham ten kraj i próbuję być na bieżąco z tym, co się tam dzieje. – Co tam robiłeś? – spytała Petra. – Pracowałem jako lekarz dla organizacji, która nazywa się Lekarze bez Granic. – „Organizacji, która się nazywa”… – roześmiała się Petra. – O jasny gwint, przecież jesteś laureatem Nagrody Nobla! Gratulacje! – Nigdy na to w ten sposób nie patrzyłem, ale chyba masz rację – powiedział wesoło Peder. – Wypijmy za to! Peder miał też sporo do opowiedzenia o obozie dla uchodźców w Bejrucie, gdzie pracował, zdradził też później, na bezpośrednie pytanie Petry, że obecnie jest anestezjologiem w szpitalu Karolinska. – A ty czym się zajmujesz? – spytał. Petra nie wstydziła się zawodu, który wybrała, lecz z biegiem lat odkryła, że czasami reakcje ludzi bywają trochę rozczarowujące, gdy odpowiada na to pytanie zgodnie z prawdą. Dlatego też miała przygotowaną standardową odpowiedź dla ludzi, których nie spotykała służbowo i nie zamierzała spotkać ponownie. – Jestem agentką ubezpieczeniową w Folksam – odparła, z roztargnieniem bawiąc się swoim zegarkiem. Odpowiedź była tak nudna, że rzadko padały po niej dalsze pytania, i o to przecież chodziło. – No to w każdym razie masz blisko do pracy – uśmiechnął się Peder. Petra odpowiedziała uśmiechem i dopiła resztę wina. Stwierdziła, że dochodzi już prawie dwunasta, i poczuła, że jest strasznie zmęczona. Mimo wszystko tydzień pracy zrobił swoje, choć nic sensownego nie udało jej się osiągnąć. Kiwnęła na barmana i wskazała na czterysta koron, które ułożyła w porządny stosik na barze. Wiedziała, że to więcej niż trzeba, wliczając napiwek. – No, już najwyższa pora się zbierać – powiedziała Petra, schodząc ze stołka. – Masz rację. – Peder ubiegł ją, gdy spróbowała sięgnąć po płaszcz wiszący na wieszaku pod barem.

Pomógł jej go włożyć i podał torebkę, którą postawiła na ladzie, a potem sam włożył kurtkę. Petra spędziła dwadzieścia minut w sklepie obuwniczym, nie mogąc zdecydować, czy powinna kupić modniejsze buty na trochę wyższym obcasie, czy mniej modne, ale wygodniejsze i z nieco niższym obcasem. Wreszcie wybrała te modne. Teraz tego pożałowała, gdy jedna noga się pod nią ugięła. – Ups! – rzuciła, a przez głowę przemknęła jej myśl, która miała coś wspólnego z kokietowaniem. – Odprowadzę cię do taksówki – powiedział Peder Fryhk, biorąc ją pod ramię. 3 Popularny szwedzki program telewizyjny, w którym aktorzy wcielali się w postaci szwedzkich celebrytów.

Pamiętnik mordercy, listopad 2006, sobota Jest wpół do dwunastej. Wychodzi mężczyzna koło sześćdziesiątki, w zamszowej kurtce ze skórzanym kołnierzem i w czapce w kratkę. Pierwsze, na co patrzę, to ręka. I mam rację – nosi obrączkę. A więc to tak ludzie traktują swoje małżeństwo. Ten, kto ma dużo, chce jeszcze więcej. Mnie nigdy nie udało się kogoś mieć. Kogoś, kogo można by kochać, z kim można rozmawiać, razem siadać do stołu… Kogoś, z kim można by pójść do łóżka. Ale dziś będę z kimś rozmawiać. I pójdę z kimś do łóżka. Dzwonię do drzwi. Otwiera i patrzy na mnie zdumiona, ale od razu mnie wpuszcza do środka i zamyka za nami. Pewnie się boi, że sąsiedzi zwrócą uwagę na to, ilu ludzi przychodzi do jej mieszkania. – Kim jesteś? – pyta. – Klientem – odpowiadam. Mierzy mnie podejrzliwie wzrokiem, od stóp do głów. – Skąd o mnie wiesz? – Z widzenia – odpowiadam zgodnie z prawdą. – Jak się nazywasz? – John Holmes – odpowiadam rozbrajająco. Wybucha śmiechem, a potem wzrusza ramionami. – Dobra, do diabła! – Parska śmiechem. – Czego chcesz? – Tego co inni – odpowiadam. – Pieprzyć się. Pomaga mi zdjąć kurtkę i wiesza ją na wieszaku. Zdejmuję buty. W ogóle się nie denerwuję. Czuję, że jestem w swoim żywiole. W zakazanym piątym wymiarze. – To pierwszy raz? – pyta. I najprawdopodobniej ma na myśli coś innego niż ja, gdy odpowiadam: – Tak, to pierwszy raz. – Denerwujesz się? – Tak – kłamię. – Napijmy się czegoś najpierw. Bez wahania przyjmuje propozycję, a ja częstuję ją przyniesionym alkoholem, podczas gdy ona wyzywająco rozbiera się przede mną, jedną część ubrania po drugiej, aż wreszcie stoi naga, w całej swej bladości i tłusta. Potem pieszczotliwie zdejmuje ubranie ze mnie, ostrożnie… Może jestem ze szkła? Całuje mnie po całym ciele, oprócz ust.

Doceniam to. Nigdy nie pozwolę, żeby to obrzydliwe stworzenie dotknęło moich ust swymi ohydnymi, lepkimi wargami. Ale zna się na tej sztuce, muszę to przyznać, i kiedy jej usta i język pieszczą moje podbrzusze, nie jestem w stanie powstrzymać łez. Prowadzi mnie do łóżka, na którym tarzamy się w bezwstydnej nagości. Leży pode mną i teraz jej ruchy są senne i ociężałe. Wsuwam trzy palce do jej pochwy, a ona cicho jęczy, gdy szepczę do jej ucha przez zniszczone, wyblakłe włosy: – Mogę cię związać…? A ona kiwa głową w odpowiedzi, z przymkniętymi oczyma, wciąż zaciskając uda wokół mojej dłoni. Ostrożnie wysuwam palce, wstaję i przynoszę moje nożyczki. I mój sznurek. Wiążę ją ostrożnie, ale mocno i starannie, najpierw przywiązuję do ramy łóżka ręce, a potem stopy. Teraz śpi, ale budzi się z krzykiem, gdy z całej siły wbijam kolano w jej krocze. Jej dziko wytrzeszczone oczy patrzą na mnie z przerażeniem, ale mówię do niej łagodnym głosem, niemal szeptem, siadając na niej okrakiem i wymachując nożyczkami: – Teraz obetniemy włosy… Krzyczy, ale tłumię ten dźwięk rogiem prześcieradła, które wpycham jej do ust. Czuję się cudownie, miękko, to jest jak unoszenie się w powietrzu. Tak samo jak podczas seksu… a jej drżące ciało i szeroko otwarte oczy nie są w stanie zepsuć mi nastroju. Obcinam włosy, kosmyk po kosmyku, pamiętając o tym, by jej pokazać rezultat. W tym czasie opowiadam jej, kim jestem i co ze mną zrobiła, a ona energicznie kiwa głową, potwierdzając, że wie. Wyjmuję prześcieradło z jej ust, a ona obiecuje, że nie będzie krzyczeć. Zamiast tego mnie przeprasza i obiecuje, obiecuje, że mi to wynagrodzi, że wszystko naprawi, że zrobi, co tylko zechcę, podczas gdy ja obcinam jej rzęsy, a na koniec także brwi, choć z kawałkami ciała. Krew spływa strumykami po jej zapłakanej, lepkiej od szminki twarzy kurwy. Pytam, czy ją boli, kiedy tnę nożyczkami tam w środku, a ona krzyczy, że boli, więc z powrotem wpycham jej prześcieradło do ust i opowiadam, że jest wiele różnych, różnych rodzajów bólu. Trzęsie się w konwulsjach, a ja postanawiam zachowywać się miło i znów wyjmuję jej prześcieradło z ust, a ona mnie błaga, no więc zapalam dla niej papierosa. Dziękuje mi i uśmiecha się desperacko, ale mówię: „Nie ma sprawy”, z powrotem wpycham jej materiał do ust, biorę papierosa i wypalam nim głęboką dziurę w jej brzuchu. W tym czasie opowiadam jej dalsze wspomnienia z dzieciństwa, ale papieros gaśnie, a ja się zastanawiam, jak by to było, gdyby nasypać jej na ranę trochę soli, więc przynoszę sól

z kuchni i sypię, i chyba to wcale nie jest za miłe uczucie. Wyjaśniam jej, jak to jest gardzić sobą. Zaczynam się już męczyć tą fizyczną przemocą, bo tak właściwie to wcale nie przepadam za fizycznością, wolę trzymać się płaszczyzny psychicznej, ale nie przychodzi mi już do głowy nic, co można by jeszcze powiedzieć, więc po raz ostatni wyjmuję jej prześcieradło z ust i ładnie ją proszę, żeby z głębi serca błagała mnie o wybaczenie, a wtedy wszystko się skończy, a ona robi to i wtedy ją duszę, i wszystko się kończy. Siedzę samotnie, w poczuciu ufności, i rozwodzę się nad złem – ludzi i moim. To, co teraz robię, nie jest o wiele lepsze od tego, co oni robili. Właściwie nigdy tak nie było, ale dziś role się odwróciły. Dziś to oni są ofiarami, a ja sprawcą. To punkt zwrotny w moim życiu i przestaję już użalać się nad sobą: wybieram działanie zamiast roztrząsania i rozmyślań. Czas gapienia się we własny pępek już minął. Nadszedł czas zapłaty. Pomyśleć tylko, że Ann-Kristin – śliczna, silna, twarda, pewna siebie, niepokonana AnnKristin – zakończyła życie jako zwykła dziwka na podłym przedmieściu z szarego betonu! Ta myśl przyprawia o zawrót głowy. Być może tak naprawdę było to wyświadczenie przysługi, bo to wszystko się dla niej skończyło. Ale ostatnie pół godziny życia pewnie chętnie zamieniłaby na dalszych pięćdziesiąt lat w swoim burdelu w tym betonowym getcie. A co ja mam z wydarzeń ostatnich dni? Szczęście? Szacunek dla siebie? Radosne wspomnienia z dzieciństwa i pogodną młodość? Nie! Nie udało mi się nawet wymierzyć sprawiedliwości, bo sprawiedliwością byłoby to, żeby oni musieli cierpieć przez trzydzieści osiem lat, a mnie powinno czekać trzydzieści osiem lat szczęśliwych. Ale niestety jest już za późno na jedno i drugie. Zniszczonego dzieciństwa nigdy nie da się naprawić. Nigdy nie da się go zapomnieć, zmienić, pójść dalej. To tak jak stan ciągłego bólu. Cóż to za porządek świata, skoro takim małym szczęściarzom jak Hans i AnnKristin wolno rozbić na kawałki życie innych, mniej uprzywilejowanych ludzi? Tym, co udało mi się zyskać w ostatnich dniach mego żałosnego życia, jest zemsta. Zemsta, która z kolei nadała życiu nowy i podniecający wymiar – szaleństwo. Pięć wymiarów życia: prawo-lewo, góra-dół, do środka-na zewnątrz, tik-tak i tere-fere. Ukradli mój czas, ja odbieram im ich czas, tere-fere, daję sobie nowy wymiar szaleństwa.

Sobota, rano Odwróciła lekko głowę i stwierdziła, że jest w łóżku sama. Ostrożnie usiadła i potoczyła wzrokiem dookoła. Lampy były zgaszone, lecz z uchylonych drzwi łazienki sączyło się światło, więc mogła się rozejrzeć po pokoju, w którym się obudziła. Umeblowany był skąpo, ale modnie. Na ścianie, na prawo od niej, było okno z oryginalnie zaprojektowanymi żaluzjami. Na parapecie stała duża czworokątna donica z jakiegoś szarego, przypominającego beton surowca, z zadbaną rośliną, której nazwy nie znała. Na wprost niej była ściana zabudowana białymi szafkami, a na lewo zamknięte drzwi. A jeszcze dalej na lewo znajdowała się łazienka. Na dużym, podwójnym łóżku leżała droga pościel z egipskiej bawełny, w odcieniach beżu i brązu. Po obu stronach stały nocne stoliki. Na stoliku obok siebie zobaczyła dwie puste butelki po piwie. A więc piła dalej? Za nią obite materiałem oparcie łóżka i dwie ścienne lampy. W suficie cztery wbudowane głośniki i listwa z punktowym oświetleniem Cholera, wszystko ją boli, a serce bije szybko. Upiła się w trupa i nie miała pojęcia, gdzie się znajduje. Może to pokój w hotelu? Jeśli tak, to raczej apartament. W bardzo drogim hotelu. Jak mogła się okazać taką skończoną idiotką? Dlaczego nie wyszła z baru razem z Jamalem? Przecież powiedział jej dostatecznie wcześnie, że jest już nietrzeźwa. Dlaczego go nie posłuchała? Siedziała dalej i podrywała jakichś obcych mężczyzn. Kokietowała. Ale czy to rzeczywiście robiła? Przecież tylko rozmawiali. W dodatku o polityce; to nie był żaden flirt. Nic jej nie obchodzą pięćdziesięcioletni faceci. Ma dwadzieścia osiem lat i nigdy nie ciągnęło jej do starszych mężczyzn. Wczoraj też nie. Nie było w powietrzu takich wibracji; po prostu miło się z nim rozmawiało. Fakt, był przystojny i czarujący. Wykształcony. Ale ani przez chwilę nie przyszło jej do głowy, że może między nimi do czegoś dojść. W takim razie jak tutaj trafiła? Gdzie teraz była? Czy była tak pijana, że nie potrafiła dotrzeć do domu o własnych siłach? A może tylko tutaj spała? Nie, to niemożliwe. Ból, który czuła, świadczył o tym bardzo wyraźnie. Ale tyłek…? Seks analny nie był dla niej. Nigdy nie był i nigdy nie będzie. Czy była aż tak cholernie pijana, że się na to zgodziła? W takim razie musiała być prawie nieprzytomna. Czy ten miły facet – Peder, przypomniała sobie jego imię – wykorzystał ją, kiedy była zalana? I to z przodu i z tyłu. Lekarze bez granic… Musiała się na to zgodzić. Musiało być tak, że go do tego zachęcała. Co z niej za dziwka, pieprzona, pijana dziwka!

Niejasno pamiętała, że razem wsiedli do taksówki. Mieli jechać w tym samym kierunku – tak, właśnie tak było. On miał wysiąść gdzieś po drodze do Telefonplan, gdzie mieszkała. Kiedy wychodzili z baru Clarion, opierała się o niego. Teraz to sobie przypominała. Nagle poczuła się strasznie pijana, miała problemy z chodzeniem w tych nowych butach. Pomógł jej, zamówił taksówkę i miał jej towarzyszyć przez część drogi. Ale później była tylko biała plama. Pamiętała, że miała problemy z wsiadaniem do samochodu, ale to, co się stało później… Tego nie wiedziała. Powinna była porządnie zjeść. Mniej pić. Nie bądź taka surowa dla siebie, Petro. Nie stało się przecież nic złego. Po miłym wieczorze pojechałaś z miłym facetem do domu – albo do hotelu czy gdziekolwiek, do cholery, teraz jesteś – i spędziłaś z nim miłą noc. Pikantną. Poza tym był przystojny, bystry i wykształcony. Tego dokładnie potrzebowałaś. Upicia się i seksu. Życie, jak to mawia Jamal. No i dobrze. Ale może to nie z nim wylądowała w łóżku? Peder. Fryhk. Może w tym żałosnym stanie, w jakim się znajdowała, wpadła w ręce taksówkarzowi albo komuś jeszcze innemu? Nagle uderzyła ją kolejna nieprzyjemna myśl. Może ją okradli. Zrzuciła z siebie kołdrę i wyszła z łóżka. Do diabła, ale boli! Głowa i tam na dole. Tylko żadnych gwałtownych ruchów… Tam leżała. Na podłodze obok łóżka była jej torebka, razem z ubraniami rzuconymi na stos. O cholera! I obok dwie zużyte prezerwatywy. Ostrożnie się pochyliła, sięgając po torebkę, i usiadła na brzegu łóżka, żeby przejrzeć jej zawartość. Komórka i klucze były na miejscu. I portfel. Otworzyła go i stwierdziła, że nic nie brakuje; pieniądze i karty były nietknięte. Legitymację policyjną znalazła za prawem jazdy, tam gdzie powinna być, i wszystko było w porządku. Dobre i to. A zegarek, który dostała od rodziców, kiedy zdała egzamin na policjantkę, wciąż miała na ręce. Wskazywał kwadrans po czwartej nad ranem. Dokąd teraz pójdzie? Pozbierała swoje ubrania i ostrożnie wzięła między kciuk a palec wskazujący kondomy leżące na podłodze, po czym wymknęła się do łazienki. Nie chciała, żeby ją usłyszał, jeśli był gdzieś tam za drzwiami. Nie do końca była pewna dlaczego. Przecież najwyraźniej widział ją już nagą. Zataczała się i widziała niewyraźnie, ale udało jej się dotrzeć do łazienki i zamknąć za sobą drzwi, nie robiąc przy tym za dużo hałasu. Gdy się rozejrzała, stwierdziła szybko, że jest w domu, nie w hotelu. Łazienka była jak ze snu projektanta. Duża i przestronna, włoskie kafelki, mozaika, jacuzzi i kabina prysznicowa ze szklanymi drzwiami. Nie chciała brać prysznica, nie tu. Chciała się jak najszybciej znaleźć w domu i przespać kaca we własnym łóżku. Zmyć z siebie wszystko, co było związane

z tą cholerną nocą. Już miała wrzucić kondomy do ubikacji, ale coś sprawiło, że zmieniła zdanie. Jak przez mgłę w jej głowie przewijała się pewna drobna wątpliwość, która nie dawała spokoju. A może jednak została zgwałcona? Niezależnie od tego, jak była pijana i… kokieteryjna ubiegłego wieczoru, nikt nie miał prawa jej wykorzystać w tej sytuacji. Seks z nieprzytomną kobietą jest równoznaczny z gwałtem. Nawet jeśli znaczna część winy leżała po jej stronie, żaden mężczyzna nie miał prawa tego robić. Tak mówiło prawo i zdrowy rozsądek. Przez chwilę stała i zastanawiała się, ze spojrzeniem utkwionym we własnym odbiciu w lustrze. Wysoka i szczupła, z popielatoblond włosami sięgającymi do ramion i rozdzielonymi pośrodku prostym przedziałkiem. Oczy miały nieokreślony kolor, pewnie brązowy albo ciemnoszary. Sama wolała myśleć, że są zielone. Miała wąskie usta i taki nos, dość spiczasty i ani za duży, ani za mały. Nie chciała oglądać swojego ciała, ta łazienka nie była właściwym miejscem, by tak stać nago. Czy powinna wziąć ze sobą prezerwatywy? Mężczyzna, który ich używał, będzie się zastanawiał, co się z nimi stało. Ale przecież zamierzała spuścić je w ubikacji. To chyba najbardziej naturalne, co można zrobić. Nie, nie chciała podejmować żadnego ryzyka, ściągać na siebie żadnych podejrzeń. Nie ma przypadkiem paczki kondomów w torebce? Wyjęła dwie i niewyraźnie widząc, zdołała przelać mniej więcej połowę zawartości kondomów do dwóch własnych. Te zużyte zawiązała na supełek i wsunęła do niewielkiej przegródki w torebce, zamykanej na zamek błyskawiczny. Nowe położyła ostrożnie na blacie obok umywalki, tak żeby ich zawartość nie wyciekła. Później się ubrała, wzięła prezerwatywy w palce i bezgłośnie otworzyła drzwi do sypialni. Podeszła ostrożnie do łóżka i położyła je mniej więcej tam, gdzie leżały zużyte. Wzięła obie butelki z nocnego stolika, bezceremonialnie wylała ostatnie krople piwa na łóżko i wepchnęła je do torebki. Teraz w głowie jej się przejaśniało, został tylko pulsujący ból w skroniach, ale z równowagą było gorzej. Siłą woli zmusiła nogi do posłuszeństwa. Najchętniej po prostu by stąd odeszła, położyła się i zasnęła. Musiała się stąd wydostać i miała nadzieję, że uda jej się uniknąć spotkania z mężczyzną, z którym spędziła noc. Lekko nacisnęła na klamkę, a drzwi otworzyły się, nie wydając żadnego dźwięku. Przed nią ukazał się wielki pokój, który mógłby definiować pojęcie otwartego planu. Sufit był wysoko: jadalnia, salon i kuchnia w jednym zajmowały powierzchnię większą niż całe jej mieszkanie. Wyposażenie było zgodne z najnowszymi trendami: jasne drewno, duże

okna bez firanek i żadnych zbędnych ozdób. Znajdowała się w willi. Tuż obok, po prawej, zobaczyła schody prowadzące do piwnicy. Miała silne przeczucie, że ktoś tam jest na dole; wydawało jej się, że słyszy stamtąd słabe dźwięki. Po drugiej stronie wielkiego pomieszczenia był przedpokój i drzwi wejściowe, Ruszyła na palcach w tamtym kierunku i zobaczyła swoje buty i płaszcz porządnie powieszony na wieszaku, jednak gdy minęła już kuchnię, zatrzymała się. Na blacie z błyszczącego czarnego granitu, oddzielającym kuchnię od reszty pomieszczenia, stało kilka butelek piwa tej samej marki co te, które włożyła do torebki. Lepiej się zabezpieczyć, pomyślała. Chciała za wszelką cenę uniknąć wzbudzenia podejrzeń, a do tego mógł właśnie doprowadzić fakt, że z sypialni zniknęły butelki. Wzięła z blatu dwa piwa i wyszperała w torebce pęk kluczy, przy którym był również otwieracz. Problem polegał tyko na tym, jak ma otworzyć butelki, żeby nie było tego słychać. Sięgnęła po frotowy ręcznik wiszący na uchwycie szafki pod zlewem i przykryła nim kapsel. Syknęło. Wydawało jej się, że ten dźwięk słychać było w całym domu. Nagle usłyszała dobiegający z dołu śmiech. Ogarnęło ją dzikie przerażenie, ale skorzystała z okazji i szybko otworzyła drugą butelkę. Zawartość wylała do zlewu. Spłukiwanie wodą zapachu piwa nie wchodziło w rachubę. Szybko skierowała się znów do sypialni i wzdrygnęła się, mijając schody. Była gotowa przysiąc, że usłyszała jakiś ruch. Szybko do sypialni, z powrotem do nocnego stolika. Postawiła butelki tam, gdzie powinny stać, odruchowo obciągnęła koszulę i wsunęła włosy za uszy. Stał w uchylonych drzwiach. Peder Fryhk. Uśmiechnięty, z tym samym przyjaznym spojrzeniem co wieczorem, równie starannie uczesany, w białym, frotowym szlafroku i w pantoflach. Poczuła, jak jej serce dziko bije, ale teraz musiała tylko wziąć się w garść i odegrać to przedstawienie do końca. – Już nie śpisz? – W jego głosie brzmiała zarówno troska, jak i pewne zaskoczenie. Wyciągnął do niej ręce, ale nie mogła się zmusić, żeby do niego podejść. I nie było takiej potrzeby, bo już po chwili był przy niej i objął ją miękko i ostrożnie, jakby była naprawdę delikatna i krucha. Bo była, ale nie tylko w okolicy ramion. Wzdrygnęła się, ale udało jej się to zamaskować lekkim ruchem ciała. Ku swojemu zaskoczeniu odwzajemniła jego uścisk i głęboko wciągnęła powietrze. Ujął jej twarz w dłonie i delikatnie odsunął ją od siebie, żeby spojrzeć jej w oczy. – Myślałem, że nie obudzisz się do lunchu – powiedział z uśmiechem, który ukazał wszystkie zmarszczki wokół jego oczu. – Chyba się trochę wczoraj upiłaś.

– Wiem. Ja… Nie powinnam była pić tego ostatniego kieliszka. I za mało zjadłam. Normalnie nie… Przepraszam. – Nie, nie, nie! Nic się nie stało. Byłaś naprawdę urocza. Pocałował ją lekko w policzek. Poczuła, że ma ochotę zwymiotować, ale usłyszała własny głos: – Dziękuję za wczoraj. Było strasznie miło. Ból w podbrzuszu pulsował w tym samym rytmie co jej tętno. Znów przyciągnął ją do siebie i powiedział niemal szeptem: – To ja ci dziękuję. Było cudownie. Ty byłaś cudowna. Wystarczy już tego. Musi się stąd wydostać. I to szybko. Położyła dłonie na jego rękach, które spoczywały na jej biodrach, i delikatnie je odsunęła. – Muszę już iść – powiedziała najsłodszym głosem, na jaki była w stanie się zdobyć, i spojrzała mu prosto w oczy. – Jesteś pewna, że nie chcesz jeszcze chwilę zostać? – spytał i mrugnął do niej. – Nie. Nie mogę. Przykro mi. Nie masz pojęcia, jak mnie boli głowa. – Zdołała wydobyć z siebie cichy śmiech i pokręciła głową, siląc się na autoironię. – Jeśli chcesz, mogę ci dać tabletki od bólu głowy. Mam w łazience. Ruszył, żeby je przynieść, ale go powstrzymała. – Nie, dziękuję. Nie trzeba. Zwykle próbuję unikać leków. Trzymam się zasady, że jak sobie pościelisz, tak się wyśpisz. Ugryzła się w język. To był prawdopodobnie najgłupszy komentarz, jaki kiedykolwiek wygłosiła. Ale on się roześmiał, objął ją i wyprowadził z sypialni, a potem przez piękny pokój. – Chcesz, żebym zamówił ci taksówkę? – zapytał. – Chyba bardzo przyda mi się teraz spacer – odparła Petra. Pomógł jej włożyć płaszcz. Wkładając buty, musiała usiąść na taborecie, żeby nie stracić równowagi. Pomógł jej wstać i Petra zrozumiała, że będzie musiała znieść jeszcze jeden uścisk, nim się stąd wydostanie. – Chcesz się ze mną jeszcze spotkać? – spytał, przytulając ją na pożegnanie.

Dlaczego takie rzeczy nigdy nie dzieją się wtedy, kiedy trzeba, pomyślała Petra. – Odezwę się – powiedziała i zostawiła go z uśmiechem. W sobotę, o wpół do szóstej rano, Petra Westman znalazła się przed willą przy Lusthusbacken 6 w Ålsten, gdzie dojechała taksówką z południowych przedmieść. Podróż tutaj poprzedziły pewne czynności i kroki, których sensu w tym stanie zamroczenia wciąż nie potrafiła do końca ocenić. Działała instynktownie. Gdy opuściła piękną, funkcjonalistyczną willę Pedera Fryhka, najpierw upewniła się, pod jaki numer domu trafiła. Wystarczyło jedno spojrzenie na jego skrzynkę na listy, z której dowiedziała się również, jak się pisze jego nazwisko. Na rogu odczytała nazwę ulicy i zanotowała w komórce: „Peder Fryhk, Båtsviksvägen 12”. Po krótkim spacerze spotkała starszą panią z bulterierem, która pokazała jej drogę do najbliższej stacji metra. „Mälarhöjden” – dopisała w komórce. Potem zadzwoniła do oficera dyżurnego na posterunku w Hammarby. Znała go i dlatego w końcu ustąpił i podał jej numer telefonu do lekarza dyżurnego. – Ale Westman, od kiedy to jesteś w drogówce? – zapytał z niejakim zdziwieniem. – Muszę się skontaktować z lekarzem. Nie bądź taki ciekawski – odparła z udawanym błyskiem w oczach. Najchętniej przesłałaby mu to spojrzenie przez telefon. – To ja zawsze dzwonię do lekarza – spróbował, ale Petrze udało się go przekonać, że tak jak ona chce, też będzie dobrze. Zadowolił się tym i w ten sposób zdobyła nazwisko i numer telefonu niejakiej Astrid Egnell, której adres podali jej w informacji telefonicznej. Stała teraz pod jej domem. Lekarka prawdopodobnie jeszcze spała. Petra postanowiła, że zanim zapuka do drzwi, najpierw do niej zadzwoni. Tak ja się spodziewała, odebrała Astrid Egnell. – Tu funkcjonariusz Petra Westman z policji w Hammarby – zaczęła, próbując mówić jak najwyraźniej, choć wciąż znajdowała się w stanie, w którym łatwiej przychodziło jej bełkotać. – Jak zrozumiałam, to pani ma dyżur? Tak, to się zgadzało. – Potrzebuję pomocy z testem na narkotyki. – Będę na miejscu za pół godziny – odparła Astrid Egnell. – Pomyślałam, że oszczędzę pani fatygi – powiedziała Petra. – Stoję pod domem, więc może przeprowadzimy test u pani?

– Nie wpuszczam do domu nietrzeźwych kierowców – odparła krótko lekarka. – Wiem, że to pewnie strasznie niezgodne z regulaminem, ale sprawa wygląda tak, że to mnie trzeba zrobić testy – spróbowała Petra. Zobaczyła, jak firanka na piętrze się odsuwa, i zażenowana pomachała lekarce. W słuchawce zapadła cisza. – Podejrzewam, że zostałam odurzona i muszę się dowiedzieć, jak jest naprawdę – wyjaśniła Petra. – Mogę się wylegitymować i nie jestem agresywna, proszę się nie niepokoić. W słuchawce wciąż panowała cisza. Petra odnalazła w torebce wciśnięty między butelki po piwie portfel, udało jej się wygrzebać legitymację policyjną i uniosła ją w stronę okna. Oczywiście dyżurna lekarka nie mogła widzieć, czym macha, ale Petra miała nadzieję, że legitymacja podziała na nią jak biała flaga. – To pani jest odurzona? – spytała. – Tak przypuszczam – odparła Petra. – Dlatego tutaj jestem. Po złożeniu obietnicy, że nie narobi hałasu i nie zbudzi śpiącej rodziny, Petra została wpuszczona do kuchni, gdzie potulnie usiadła na krześle. – O co tak właściwie chodzi? – spytała lekarka, ubrana jedynie w szlafrok. – Wolałabym nie wchodzić w szczegóły, ale chciałabym się dowiedzieć, ile alkoholu mam we krwi i czy mam w organizmie jakieś inne substancje. – A jak mam zaprotokołować tę sprawę? Myślała pani o tym? Astrid Egnell wyglądała na miłą, mimo surowego tonu, ale Petra od razu zrozumiała jej sceptyczne podejście do całej tej sprawy. – Wolałabym, żeby pani tego w ogóle nie protokołowała, żeby to zostało między nami. Jestem gotowa zapłacić, proszę tylko przeprowadzić testy. – Ale to nie ja analizuję próbki – powiedziała Astrid Egnell, teraz już trochę przyjaźniejszym głosem. – Są wysyłane do Centralnego Kryminalistycznego i dopiero po kilku tygodniach dostajemy wyniki.

Laboratorium

O tych komplikacjach Petra nie pomyślała, ale nagle przyszedł jej do głowy pewien pomysł, który zachowała jednak dla siebie. – Ja się tym zajmę – powiedziała cicho. – Pani jest lekarzem, pani pobiera próbki.

Wezmę je ze sobą i sama załatwię resztę. Będzie mnie pani miała z głowy zaraz po pobraniu próbek. Astrid Egnell przyglądała jej się uważnie, ze zdziwioną miną. – Boli panią coś? – spytała nieoczekiwanie. – Tak, głowa. – Ma pani luki w pamięci? Trudności z chodzeniem? Petra kiwnęła twierdząco głową. – Być może z więcej niż jednego powodu – stwierdziła lekarka, otwierając stojącą na kuchennym stole torbę i nie patrząc Petrze w oczy. Petra nie odpowiedziała. – Proszę zacisnąć pięść. – Lekarka założyła jej na ramię gumową opaskę. – Być może z więcej niż jednego powodu – powtórzyła Petra i zachichotała. Lekarka spojrzała na nią z rozbawieniem i wprowadziła igłę w zagłębienie przy łokciu. – Wiem, jestem nietrzeźwa – powiedziała Petra. Czuła, że napięcie zaczyna ją opuszczać, ale nie wolno jej było się teraz rozluźnić. Czekał ją długi dzień, odsunęła więc na bok myśli o tym, by pójść do domu i się położyć. – Musi pani też oddać próbkę moczu. Proszę spróbować zachowywać się cicho. Lekarka podała jej naczynie i wskazała na toaletę obok drzwi wejściowych. Petra zrobiła to, co trzeba, i oddała pojemniczek. Astrid Egnell włożyła go do plastikowej torebki, którą zawiązała. Następnie włożyła probówkę z krwią i pojemniczek z moczem do reklamówki z supermarketu HM:s Livs, razem z kilkoma karteczkami, na których były wskazówki dla laboratorium. Petra podjęła zdecydowaną próbę, żeby jej zapłacić, ale Astrid Egnell nie chciała przyjąć od niej pieniędzy. – Najbliższy pociąg do Linköpingu odchodzi o ósmej. Proponuję, żeby najpierw pojechała pani do domu i wzięła prysznic, bo nie wygląda pani na trzeźwą. Proszę na siebie uważać – dodała, zamykając drzwi. O 10.40, z mniej więcej dwudziestominutowym opóźnieniem, Petra Westman wysiadła z pociągu na dworcu w Linköpingu. Jej jedynym bagażem była reklamówka z HM:s Livs, zawierająca dwie butelki po piwie, probówkę z krwią, pojemniczek z moczem, dwie

prezerwatywy oraz jej używaną szczoteczkę do zębów. Na peronie wyszedł jej na spotkanie Håkan Carlberg, którego spotkała już wcześniej dwa razy: za pierwszym razem na ślubie kuzynki, a za drugim razem na ślubie innej kuzynki. Przy obu tych okazjach siedzieli przy stole obok siebie; za drugim razem pewnie dlatego, że rozmieszczenie gości tak świetnie wypaliło na pierwszym weselu. Håkan Carlberg pochodził z Östergötlandu. Był dość dobrze zbudowanym czterdziestolatkiem o szczeciniastych ciemnoblond włosach. Był wesoły i miły, z błyskiem w oku, przynajmniej na tym weselu, i Petra miała nadzieję, że na co dzień nie okaże się zupełnie inny. Jednak to nie ze względu na te cechy Petra obudziła go telefonem o wpół do ósmej w sobotni poranek i zapytała, czy może do niego przyjechać. Håkan Carlberg pracował jako technik policyjny w Centralnym Laboratorium Kryminalistycznym i posiadał pewne umiejętności oraz sprzęt, których potrzebowała Petra w to ponure, listopadowe przedpołudnie. Był dzisiaj nieogolony i wyglądał bardzo „sobotnio”, w spranych dżinsach, jasnoniebieskim T-shircie z długim rękawem i granatowej, ciepłej kamizelce. Petra nie była pewna, jak powinni się przywitać, więc wyciągnęła rękę, żeby nie wydać się natrętna. Zignorował ten gest i mocno ją przytulił, przez co poczuła się jeszcze bardziej idiotycznie, ale też nabrała większej nadziei na to, co miało wkrótce nastąpić. – Przekąsimy coś? – zaproponował Håkan. – Nie zdążyłem zjeść śniadania. – Ja też nie – przyznała Petra i ruszyli w stronę budynku dworca, gdzie była restauracja. – Jestem strasznie ciekaw, o co takiego chodzi – powiedział Håkan, gdy już usiedli przy stoliku pod oknem z widokiem na ulicę. Petra miała przed sobą kanapkę z pasztetem z wątróbki i wodę mineralną Ramlösa; Håkan zamówił to samo, ale wziął jeszcze filiżankę kawy. Petra nalegała, że to ona zaprasza na śniadanie, i udało jej się w końcu go przekonać. – Mam ze sobą parę rzeczy i chciałabym, żebyś rzucił na nie okiem – oznajmiła. – Off the record, że tak powiem, ale według wszelkich reguł sztuki. – Ups… Co to, jakieś prywatne śledztwo? – Można by tak powiedzieć. – Twój chłopak zrobił skok w bok? – zażartował Håkan. – Gdyby to było takie proste – westchnęła Petra. – Nie, to nic lewego.

Przynajmniej nie w tym sensie. – Co to są za rzeczy? – Na przykład dwie butelki po piwie, z których chciałabym, żebyś zdjął odciski palców. – Z tym chętnie pomogę. Ale musiałaś jechać aż do Linköpingu, żeby to załatwić? Przecież macie własne laboratorium do takich rzeczy. – Tak, wiem – westchnęła Petra. – Ale to nie wszystko. – Strzelaj! – Mam krew i mocz, które chciałabym przetestować na alkohol i narkotyki. I mam spermę, którą chciałabym poddać testom DNA. Petra spojrzała na Håkana Carlberga z uśmiechem zakłopotania. Zdawała sobie sprawę, że prosi o wiele. – Chyba żartujesz? – powiedział poważnie. – Off the record? Wiesz, ile kosztuje przeprowadzenie analiz DNA? – Wiem. – Petra nie miała o tym pojęcia, ale zdawała sobie sprawę, że to kosztowne. – Jaki miałby być sens analizy DNA, jeśli nie mamy nic, z czym można by porównać wyniki? Chcesz mieć ładny diagram, który powiesisz sobie na ścianie, czy co? – Wiem, czyje to DNA. Kiedy go złapiemy, będziemy mieli z czym porównać próbkę. – Cóż, w takim razie możemy wtedy zrobić analizę DNA. Kiedy będziemy mieli sprawę. A więc zamierzacie złapać tego, od kogo pochodzi ta próbka spermy? – Wcześniej czy później tak. Dopilnuję tego. – W takim razie dlaczego jeszcze nie toczy się śledztwo? Wytłumacz mi, o co ci chodzi, bo inaczej możesz zapomnieć o mojej pomocy. Petra westchnęła ciężko i przez parę minut jadła w ciszy. Ból głowy znów dawał jej się we znaki i jednym haustem wypiła połowę wody mineralnej. Håkan również jadł. Jego wzrok wędrował w zamyśleniu pomiędzy Petrą a tym, co się działo za oknem. A tam w tej chwili nic się nie działo. – No dalej, Petro – odezwał się w końcu. – Opowiedz mi. Nawet jeśli zdecyduję, że ci nie pomogę, nikomu o tym nie powiem. Obiecuję. Chyba że tylko Helenie. I może Annie. Jej kuzynki. Petra spojrzała na niego z przerażeniem w oczach. Podchwycił jej

spojrzenie i wybuchnął śmiechem. – Będę milczał jak grób – powiedział, nagle znów poważniejąc. – Wydaje mi się, że chyba się domyślam, co się stało. – Sięgnął nad stołem i położył rękę na jej dłoni. – Zostałaś zgwałcona? – zapytał ostrożnie. Petra poczuła nagle, że jest bardzo bliska płaczu, ale wyprostowała plecy i wypiła trochę wody, by się otrząsnąć. Tak jak dziś rano u tej lekarki, poczuła pewną ulgę, że spotyka się ze zrozumieniem. – Nie wiem – powiedziała szczerze. – Ale myślę, że musiało tak być. I wtedy cała historia wydostała się z niej jak bąbelki z wody. Håkan Carlberg słuchał uważnie i przerywał jej tylko czasem, by wtrącić jakieś pytanie albo wyjaśnić jakiś szczegół. – A teraz jak się czujesz? – zapytał, kiedy skończyła opowieść. – To znaczy czysto fizycznie. Widzę przecież, że psychicznie jesteś w świetnej formie, całkiem pochłonięta prywatnymi śledztwami i innymi pasjonującymi rozrywkami… Jego żartobliwy ton rozwiał ciężką atmosferę przy stole i Petra po raz pierwszy od wielu godzin się roześmiała. – Strasznie mnie boli głowa, krocze i tyłek i z trudem panuję nad nogami. Ale teraz nie jestem już taka nieskoordynowana. Rano niewyraźnie widziałam, ale już mi przeszło. Gdy wszystko zostało w końcu opowiedziane, łatwiej jej się o tym mówiło. Całe wydarzenie zostało zredukowane do opowieści o czymś, co się zdarzyło, ale nie pochłaniało już jej myśli w inny sposób niż z czysto klinicznego punktu widzenia. Miała nadzieję, że tak pozostanie. – Czemu nie zgłosisz tej sprawy na policję? – spytał Håkan. – Przecież jestem policjantką, do diabła. – Wiesz, co mam na myśli. – Chciałbyś, żeby koledzy zajmowali się tobą w śledztwie? Żeby analizowali twoją spermę i… pobierali próbki krwi i odciski palców? Petra usłyszała, jak głupio to brzmi, a Håkan wydawał się rozbawiony jej niezbyt przemyślanym porównaniem. – Tak, to z tymi odciskami palców brzmi po prostu strasznie – roześmiał się. – Ale rozumiem, co masz na myśli. Badanie na fotelu ginekologicznym przez policyjnego

lekarza, kiedy koledzy z wydziału siedzą obok, z notesami i długopisami. Występowanie w roli ofiary, zamiast ścigania sprawcy. Nie, to nie byłaby komfortowa sytuacja. Myślisz, że nie masz żadnych obrażeń? – Na pewno mam – powiedziała Petra – ale to nic takiego, co samo się nie zagoi. W każdym razie cieszę się, że używał prezerwatyw. Pomyśleć tylko, że na domiar wszystkiego mogłam zajść w ciążę. Albo gorzej. – Nie boisz się? Może zacznie podejrzewać, że chcesz go posadzić? Jesteś przecież policjantką. – Nie wie, że jestem policjantką. Powiedziałam mu, że pracuję w agencji ubezpieczeniowej. – Ale miałaś chyba legitymację w portfelu? Petra milczała przez chwilę. – Była schowana za prawem jazdy. Nie sądzę, żeby grzebał mi w portfelu i… – Oczywiście, że ci grzebał – przerwał jej Håkan. – Chciał przecież wiedzieć, z kim ma do czynienia. Jak się nazywasz. Gdzie mieszkasz. – Jeśli to zrobił, to pewnie nie znalazł legitymacji. – A jeśli znalazł, to pewnie doszedł do wniosku, że wrażenia będą jeszcze mocniejsze. Ale może mieć też poważniejsze powody, by być podejrzliwy. – Próbujesz mnie nastraszyć? – Chcę tylko, żebyś była ostrożna. – Wzięłam zużyte prezerwatywy i podłożyłam na ich miejsce dwie nieużywane. Z zawartością. Wzięłam butelki po piwie, a na ich miejsce postawiłam dwie inne. Poza tym jeszcze go przeprosiłam, że tak się upiłam, i odegrałam na pożegnanie czułą scenkę, która zasługiwałaby na Oscara. Nie ma powodu, by się niepokoić. – Mam nadzieję, że się nie mylisz. Muszę przyznać, że ten gwałciciel zastosował wyrafinowaną procedurę. – Jeśli to był gwałt – westchnęła z rezygnacją Petra. – Bo mimo wszystko może to ja się upiłam i byłam napalona. Ale nigdy wcześniej nic takiego nie zrobiłam. I już nigdy więcej tego nie zrobię, przysięgam to wszystkim bogom. – Z twojego opisu wynika, że to naprawdę niesamowicie cwany typ – powiedział

Håkan, pocierając nieogolone policzki. – Żadnych wyskoków wieczorem w barze. Żadnego macania ani nieprzyzwoitych propozycji. Tylko kulturalna rozmowa. – Przystojny, uroczy i inteligentny. Nie powinien mieć najmniejszych problemów z laskami. – Co świadczy o tym, że jest naprawdę zboczony – wtrącił Håkan. – Woli nieprzytomne od chętnych. – Powinieneś był widzieć, jak mnie traktował rano. Jak porcelanową laleczkę. Tacy faceci w prawdziwym życiu nie rosną sobie na drzewach. – Odegraliście przed sobą niezłe przedstawienie! On udawał czułego, kochającego i wdzięcznego za wspólne chwile, ty zrobiłaś to samo. Oboje wiedzieliście, że cię zgwałcił, jednak żadne nie dało nic po sobie poznać. Ale jeden zero dla ciebie, Petra. Wydaje mu się, że wie coś, czego ty nie wiesz, ale tak naprawdę jest odwrotnie. – Wcześniej czy później znów tam pojedzie – powiedziała z przekonaniem Petra. – Robił to już wcześniej i znów to zrobi. Mam nadzieję, że moje płyny ustrojowe nie będą potrzebne jako dowód, ale jeśli będą, to trudno. Petra podała mu reklamówkę nad blatem. – Zajmij się tym porządnie. – Zobaczę, co się da zrobić – odparł technik policyjny Håkan Carlberg, mrugnął i odebrał reklamówkę.

Sobota, wieczorem Åsa była z Christofferem i Jonathanem na przyjęciu u ich kolegi z przedszkola, który skończył właśnie dwa lata. Conny Sjöberg ze starszymi dziećmi kupił w tym czasie prezenty na Gwiazdkę, chociaż wciąż był listopad. Kupowanie prezentów w listopadzie było wprawdzie stresujące, ale zajmowanie się tym w grudniu przypominało prawdziwą katastrofę. Poza tym to była czysta przyjemność, siedzieć sobie w grudniu w domu, w fotelu i popijać grzane wino, ze świadomością, że dziewięćdziesiąt dziewięć procent mieszkańców Sztokholmu albo przepycha się w tłumie w centrach handlowych, albo zadręcza się taką perspektywą. To, że Åsa również do nich należała, bynajmniej nie odbierało mu satysfakcji. Nie mówiąc już o tym, że najprawdopodobniej wszystkie sensowne rozmiary ubrań znikną ze sklepów w pierwszym tygodniu grudnia. Ukryli już prezenty, czekały zapakowane i gotowe w szafie, do której Åsa i dzieci tradycyjnie nie zaglądali przez ostatnie dwa miesiące roku. Zespół kucharski siedział w komplecie przy kuchennym stole, żeby sporządzić wytyczne do tradycyjnej, sobotniej kolacji. – Sara wyjmie wszystkie składniki na tapenade – powiedział Sjöberg, wskazując palcem na przepis z czasopisma o gotowaniu. – Spróbujesz odmierzyć dokładnie tyle, ile tu jest napisane, i włożysz to wszystko do miksera. Pomogę ci wycisnąć czosnek. Wiesz, co to znaczy „ł/s”? Sara potrząsnęła przecząco głową. – To znaczy łyżka stołowa. Pokażę ci, ile to jest. Maja rozwałkuje ciasto francuskie na cienkie kwadraty, a wtedy wy możecie jej pomóc rozsmarować tapenade na cieście. Pokażę wam za chwilę jak. Dobrze? – Dobrze – odpowiedziały chórem dziewczynki. – Simon zrobi tę sałatkę z łososia, ale to z tej samej gazety, więc będziecie się musieli jakoś podzielić. Poradzisz sobie sam, prawda? – No pewnie – powiedział Simon. – Ale łosoś musi przecież leżeć w marynacie przez trzy godziny. Nigdy nie zjemy tej kolacji! – Ha! Wcale nie – oznajmił triumfalnie Sjöberg. – Już go włożyłem do marynaty! Ale najpierw zrób całą resztę, łososia dodamy na koniec. Ja obiorę ziemniaki do flądry i utrę chrzan.

– Nie lubię chrzanu – powiedziała markotnie Maja. – No tak, jest dość ostry, ale będzie też groszek i roztopione masło. Zobaczysz, będziesz zadowolona. No to do roboty! – Stop! – zawołała Maja. – Tu się też dodaje piwa! – Jasne, całkiem o tym zapomniałem. Przyniesiesz piwo z balkonu? Simon, pomóż jej otworzyć drzwi. Projekt „kolacja” posuwał się naprzód. Był to kulminacyjny punkt tygodnia dla wszystkich, którzy brali w nim udział. Sjöberg nałożył fartuch i zanotował w pamięci, że powinien kupić fartuchy w odpowiednich rozmiarach dla wszystkich dzieci, jako prezenty na Gwiazdkę. Maja przyniosła na dwie raty trzy napoje i piwo, a Simon sprawnie je otworzył. Sjöberg wrzucił ziemniaki do zlewu i zabrał się do obierania. Dzieci pracowały w skupieniu nad swoimi zadaniami. Pomyślał o tym, w jakim nastroju muszą być dzieci Vannerberga w to sobotnie popołudnie. Biedactwa, westchnął w duchu. Nie da się zaprzeczyć, że Hans Vannerberg miał fasadę bez zarzutu, ale może była w niej gdzieś jakaś rysa? Śledztwo kręciło się w miejscu i w ostatnich dniach właściwie nie pojawiło się nic nowego. Ingrid Olsson nigdy nie planowała sprzedać domu i nie rozmawiała o tym ani z Vannerbergiem, ani z żadnym innym agentem. Pia Vannerberg twierdziła stanowczo, że mąż mówił, iż tego tygodnia ma się spotkać ze sprzedającym, ale czy rzeczywiście można być tego takim pewnym? Mogła się przesłyszeć albo źle zinterpretować słowa męża, a on też mógł się przejęzyczyć. Chyba że za tym morderstwem kryło się coś zaplanowanego, że popełniono je z premedytacją. W takim wypadku ktoś faktycznie umówił się z nim na spotkanie w domu Ingrid Olsson, być może z zamiarem, by go zamordować. W takim razie co łączyło tego kogoś z Olsson? Nie, to się wydawało zbyt naciągane. Do diabła, facet miał przecież nieskazitelną przeszłość, stabilną sytuację finansową, żadnych niespłaconych długów, żadnych dziwnych transakcji i nie figurował w żadnej policyjnej kartotece. Nic nie wskazywało na to, by zdradzał żonę, nie miał też wrogów ani żadnych podejrzanych znajomości. Kupiec z Åkerbärsvägen 13 twierdził jednak, że nie ustalili terminu spotkania na poniedziałek, ale Vannerberg miał zajrzeć, kiedy będzie w pobliżu. Prawdopodobnie zdecydował się, że będzie w pobliżu właśnie tego wieczoru, żeby wreszcie zamknąć całą sprawę, ale czy nie powinien był najpierw zadzwonić? Był przecież w domu i dojście tam zajęłoby mu chwilę. A jeśli to pod numer 13 Vannerberg się wybierał, to w takim razie co

za szaleniec zaczaił się pod numerem 31? A może śledził go ktoś, kto skorzystał z okazji i zabił go w pustym domu? Ale w takim razie jak Vannerberg wszedł do środka? Czyżby staruszka zapomniała zamknąć drzwi na klucz? To raczej wydawało się nieprawdopodobne. Nie, tak naprawdę pozostawało to tajemnicą. Jedynym godnym uwagi szczegółem w życiu Vannerberga było to, że nie miał ojca. To prawda, jego matka była striptizerką, ale żadna z tych rzeczy nie mogła przecież obciążać jego samego. Gdy Petra Westman zdobyła prywatny terminarz Vannerberga, grupa dochodzeniowa zrekonstruowała jego ostatnie tygodnie, ale nie pojawiło się nic interesującego. W jego firmowym komputerze również nie znaleźli nic ciekawego. W ogóle nie miał tam żadnych prywatnych rzeczy, a jego korespondencja ograniczała się do paru e-maili na tydzień i nie było w nich nic, co dotyczyłoby ewentualnego spotkania z tajemniczym sprzedającym z Åkerbärsvägen 31. Jorma Molin też nie miał żadnych tajemnic, z wyjątkiem paru mandatów za przekroczenie prędkości i wpisu do rejestru dłużników z 1996 roku. Jeśli chodzi o Ingrid Olsson, Sandén stwierdził, że Margit Olofsson nie miała o niej nic do powiedzenia, prócz tego, że raczej nie należy do ludzi pogodnych. Olofsson zlitowała się nad nią, ponieważ była stara, chora, a przede wszystkim samotna, i dlatego, że poprosiła ją o pomoc. Według Olofsson Olsson przyjęła morderstwo raczej obojętnie, co było nieco dziwne. Ale obojętność to przecież żadne przestępstwo. Z domu niczego nie ukradziono. Kasetka na biżuterię, która zawierała jedyne wartościowe przedmioty, jakie posiadała Ingrid Olsson, była nietknięta, a technicy, kierowani przez skrupulatną i energiczną Bellę Hansson, nie znaleźli w domu niczyich śladów prócz właścicielki. Z wyjątkiem kuchni, przedpokoju i dużego pokoju. W kilku miejscach były odciski palców Margit Olofsson. Odciski Vannerberga znaleziono w kuchni i na klamce przy drzwiach wejściowych, co mogło świadczyć o tym, że sam otworzył drzwi i wszedł do środka, jeśli nie były zamknięte na klucz. Na kuchennym krześle, kóre jak wszystko na to wskazywało, było narzędziem zbrodni, oprócz odcisków Ingrid Olsson znaleziono też inne odciski, których nie było w żadnym innym miejscu w domu. Z zamyślenia wyrwał go wesoły głos sześciolatki. – Tato, miałeś mi pokazać łyżkę stołową – powiedziała z zapałem Sara. – A tak, właśnie! Łyżka stołowa – uśmiechnął się Sjöberg. Wyjął zestaw miarek kuchennych z szuflady. – Popatrz tutaj, w tę miarkę mieści się łyżka stołowa.

– A która jest do dl? – spytała Sara. – Ta tutaj – odparł Sjöberg. – To się nazywa decylitry. A co ma być w decylitrach? – Oliwki. – Patrz tato, jak ładnie robię! – zawołała Maja, pokazując kwadraciki z ciasta francuskiego, które rozwałkowała. – Tak, no popatrz, jaka jesteś zdolna! Teraz wyjmę blachę i wyłożę papierem do pieczenia. Położymy tu później spiralki. Simon kroił na małe kawałki zieloną paprykę, pomidorki koktajlowe i chili. Sjöberg położył mu rękę na ramieniu. – Świetnie to wygląda, wiesz? – Wiem – odparł pewnym siebie tonem ośmiolatek. Dźwięk otwieranych drzwi i z przedpokoju dobiegł ich zdyszany głos Åsy. Maja rzuciła wałek do ciasta i wybiegła jej na spotkanie. Sjöberg ruszył za nią, wesoło przywitał się z żoną, po czym wyjął bliźniaki z wózka na klatce schodowej, zamknął drzwi od mieszkania, postawił jednego chłopca na podłodze i siadł z drugim na kolanach. O tej porze roku było mnóstwo ubrań do zdjęcia. – Kupiliśmy prezenty gwiazdkowe – powiedział z dumą Sjöberg, a Åsa rzuciła mu groźne spojrzenie. – Przecież mamy dopiero listopad – mruknęła. – No właśnie. I to teraz najlepiej kupować prezenty na Gwiazdkę. Prawda, Maju? – No pewnie! – zgodziła się dziewczynka. Postawił na podłodze rozebranego syna numer jeden i zabrał się do numeru dwa. – Jak tam przyjęcie? – Strasznie miło. Ośmioro szalonych dzieciaków, które latały dookoła, i mnóstwo sympatycznych rodziców, siedzących i pijących kawę. Caroline będzie miała braciszka. – Ach! A więc już to wiedzą? – Tak. Chłopcy są wykończeni. Możemy ich od razu położyć, nie potrzebują już kolacji po tym, jak się opchali. Co tam dobrego gotujecie?

– Mamo, robimy z Sarą spiralki z tapenade – powiedziała Maja. – Chodź, zobacz! Wszyscy przeszli do kuchni i Åsa była naprawdę pod wrażeniem przygotowywanych pyszności. – Wy dokończcie robić kolację, a ja położę bliźniaki – powiedziała. Jonathan i Christoffer stali obok Simona i kwilili, domagając się czegoś i pokazując palcami. Simon dał każdemu po pomidorku koktajlowym i wtedy natychmiast ucichli. Åsie nie bez trudu udało się zapędzić ich do łazienki, a Conny dokończył obieranie ziemniaków i postawił garnek na kuchence. Złożył robota i wrzucił do niego czarne oliwki, anchois, kapary i oliwę przygotowane przez Sarę, a potem wycisnął parę ząbków czosnku, które obrała. Przez chwilę mieszali składniki, aż zmieniły się w dość jednolitą czarną pastę, a wtedy dziewczynki pomogły rozprowadzić tapenade na kwadracikach z ciasta francuskiego rozwałkowanych przez Maję. Sjöberg pokroił ciasto francuskie na paski długości dziesięciu centymetrów, które dziewczynki poskręcały w ładne spiralki i położyły na blasze. W tym czasie Simon odcedził zamarynowaną rybę na sicie. Później wymieszał ostrożnie w misce kostki łososia z pokrojonymi warzywami i odrobiną mleczka kokosowego, posiekał szczypiorek i dodał przyprawy. Skończyli równocześnie, ale Simon sam przygotował swoje danie, podczas gdy Sjöberg i dziewczynki pracowali nad swoim we trójkę, więc chłopiec oświadczył, że był z nich najlepszy. A to rozzłościło dziewczynki. Sjöberg stwierdził, że przecież to on zamarynował łososia i dlatego można powiedzieć, że wszyscy byli równie dobrzy, a wtedy Simon ustąpił, mrucząc coś pod nosem, i spokój został uratowany. Po dziesięciu minutach ciasto francuskie w piekarniku było już chrupiące, a malcy przebrani, położeni do łóżek i uśpieni. Åsa odkorkowała butelkę białego wina i dużą butelkę napoju z marakui, po czym wszyscy członkowie rodziny, którzy jeszcze nie spali, zebrali się przy stole ze swoimi szklankami i koszykiem na pieczywo, pełnym spiralek z tapenade, czekając, aż ugotują się ziemniaki. Dzieci śmiały się i krzyczały, opowiadały o tym i owym: historie ze szkoły, z wolnego czasu i z przedszkola. Sjöberg, rozbawiony, rozsiadł się na krześle i cieszył się ich opowieściami, tą nieskomplikowaną stroną prawdziwego życia, z którą tak rzadko miał kontakt w pracy. Przekąski, podobnie jak spiralki z tapenade, okazały się prawdziwym sukcesem i Åsa była pod wrażeniem zdolności kulinarnych swoich dzieci. Sara i Maja tak się objadły, że

nie dały już rady nawet spróbować ciepłego dania, poszły więc oglądać program dla dzieci. Po daniu na ciepło również Simon odszedł od stołu i rozpoczęły się rozmowy dorosłych. – Muszę coś na tobie wypróbować, Conny – powiedziała Åsa. – Był u nas nauczyciel psychologii i zrobił nam fajny test w pokoju nauczycielskim. Åsa była nauczycielką w gimnazjum imienia Fransa Schartaua. Uczyła niecodziennej kombinacji przedmiotów: matematyki i wf-u. – To jest test na moralność. Opowiem ci historię, a ty będziesz musiał ocenić wszystkie postacie na podstawie tego, jak się zachowały, z czysto moralnego punktu widzenia. Chcesz? – Jasne – odparł z zapałem Sjöberg. Uwielbiał takie gry, zabawy, testy dla zakochanych w czasopismach, wszystkie tego typu rzeczy. – Stina mieszka w chatce po jednej stronie rzeki. Po drugiej stronie w swojej chatce mieszka Per. Kochają się. Problem polega na tym, że most się zawalił, a w rzece roi się od krokodyli, więc nie da się przepłynąć na drugą stronę. Stina musi się zobaczyć ze swoim Perem, bo tęskni tak bardzo, że niemal pęka jej serce. Idzie więc do swojego sąsiada Svena, który ma łódź, i prosi go, by ją pożyczył. Sven tylko się śmieje i mówi, że dostanie łódź, ale najpierw musi się z nim przespać. Sjöberg zadowolony wyszczerzył zęby, a Åsa mówiła dalej: – Stina jest zrozpaczona i idzie do drugiego sąsiada, Ivara, który jest najsilniejszym i najbardziej cenionym człowiekiem w wiosce. Wszyscy go szanują i robią to, co im mówi. Opowiada mu o swojej rozpaczy i prosi, by przemówił Svenowi do rozsądku, ale on odpowiada, że go to nie obchodzi. Sven może sobie wykorzystywać sytuację tak, jak chce, Ivar nie zamierza w tym pośredniczyć. Stina aż wychodzi z siebie i myśli, że Per, który tak bardzo ją kocha, na pewno ją zrozumie i jej wybaczy, więc idzie do łóżka ze Svenem i w zamian dostaje łódź. Gdy Stina dociera na drugi brzeg, ani przez chwilę się nie waha, czy wyznać ukochanemu bolesną prawdę, i od razu opowiada Perowi o tej strasznej rzeczy, którą była zmuszona zrobić, i prosi go, by jej przebaczył. Per wpada we wściekłość, wyrzuca Stinę i daje jej jasno do zrozumienia, że nie chce jej już nigdy widzieć. Wtedy Stina idzie do sąsiada Pera, Gustava, na którym zawsze można polegać, i wypłakuje się przed nim. Gustav ją pociesza i wpada w taką złość, że idzie do Pera i daje mu po pysku.

Sjöberg się roześmiał i potrząsnął głową. – No i teraz – powiedziała Åsa – masz ocenić tych wszystkich ludzi według tego, co ty myślisz, a nie co mówi prawo. Pamiętaj. Jedynka to najlepsza ocena, a piątka najgorsza. – No tak, ta mała dziwka Stina… – zaczął Sjöberg z zadowolonym uśmiechem. – Nie, Conny. Na poważnie – przerwała mu Åsa. – Tylko sobie żartowałem. Muszę się trochę zastanowić. – Ja w każdym razie już zdecydowałam, co o tym myślę – oświadczyła Åsa. – To będzie bardzo ciekawe przekonać się, czy myślimy tak samo. A potem to przedyskutujemy. Kochał to, jak planowała, w jaki sposób ma się potoczyć rozmowa. Kochał jej wesołe usposobienie i to, jak sprawiała, że było ono zaraźliwe dla innych. Po prostu kochał Åsę, całą Åsę. Chociaż diabli wiedzą, czy nie poszła do łóżka z Sandénem, żeby tylko mnie poznać, pomyślał Sjöberg – A więc mamy Stinę, która jest szczera i ma dobre serce, ale jest głupia – podsumował. – Żyje chwilą, nie myśląc o ewentualnych konsekwencjach swoich działań. Mamy Pera, który jest egoistą i nie potrafi wybaczyć. Gustav ma dobre serce, jest pełen empatii i gotów jest bronić swoich poglądów, ale posuwa się do rękoczynów i uważa, że ma prawo osądzać innych. Sven jest nieuczynny, przebiegły, drwi sobie z ludzi i wykorzystuje nieszczęście innych. Ivar jest obojętny i brak mu empatii. Powiedziałbym, że Per jest najlepszy, potem Stina, Ivar, Gustav, a na końcu Sven. – Chyba nie mówisz tego poważnie! Że Ivar jest lepszy od Gustava! – wybuchła Åsa. – Przecież bez żadnego wysiłku mógł przywołać Svena do porządku i rozwiązać problem Stiny! – Tak, na swój sposób Gustav był chyba jednak najlepszy ze wszystkich. Ale tak naprawdę to jest tu jedynym człowiekiem, który popełnia jakieś przestępstwo. Nie można przecież ot tak po prostu napadać na ludzi. – I dodał: – A obojętność nie jest żadnym przestępstwem. – Nagle poczuł, że ma déjà vu. – Ale jak możesz stawiać Pera przed Stiną? W Stinie nie ma przecież nic złego, prawda? – Perowi nie spodobało się to, co zrobiła Stina, i po prostu z nią zerwał. Miał przecież do tego prawo. A poza tym, tak jakby nie był w to wszystko wplątany. Stina naprawdę zachowała się strasznie głupio, przynajmniej ja tak uważam.

– No, ale przecież zrobiła to w dobrej wierze! Chociaż owszem, masz słuszność, że człowiek nie powinien tak postępować. No tak, ale jeśli chodzi o samą dobroć, to ja uważam, że najlepszy jest Gustav. Lubię ludzi, którzy bronią swoich poglądów i biorą aktywny udział w tym, co się wokół nich dzieje. Ivar to wstrętny typ. Mogę się z tobą zgodzić, że Sven jest najgorszy ze wszystkich, ale Ivar jest na przedostatnim miejscu. A Stina jest druga, a Per trzeci. Posprzątali ze stołu i Åsa poszła do dzieci. Zbliżała się już pora, by kładły się do łóżka. Sjöberg posprzątał kuchnię. Wciąż snuły mu się po głowie myśli o obojętności. Z pewnością nie jest przestępstwem, przecież żaden człowiek nie da rady angażować się w problemy całego świata. Wybiera się pewnych ludzi, pewne wojny i klęski żywiołowe, którymi człowiek przejmuje się bardziej niż innymi. I są tacy, którzy w ogóle nie dokonują takiego wyboru. Nie da się zaprzeczyć, że w ten sposób łatwiej się żyje. Uderzyła go myśl, że obojętność jest grzechem śmiertelnym, a więc jednak jakiś filozof uważał, że zalicza się do najgorszych przestępstw, jakie można popełnić. Poszukał w pamięci innych śmiertelnych grzechów. Łakomstwo, nieczystość, pycha, gniew, chciwość i zazdrość. Z czysto prawnego punktu widzenia Gustav był jedynym, który popełnił jakieś przestępstwo, jednak według średniowiecznej moralności Ivar był winny obojętności, Gustav gniewu, Stina nieczystości, Sven chciwości i nieczystości. A Per być może gniewu, a może pychy. Jednym słowem wszyscy byli siebie warci. W rodzinie Sjöbergów występowały elementy łakomstwa, gniewu, chciwości i zazdrości. Życie jest ciężkie. Pomyślał o tych biednych nauczycielach z Landskrony, którzy stracili kilkoro dzieci w morskich falach. Na czym polegało ich przestępstwo? Obojętność w obliczu zagrożenia? A jak było z zamordowaniem Johna Hrona? Ten trzeci chłopiec, czy zawinił tym, że nie zadzwonił po pomoc ze swojej komórki? Być może jednak obojętność jest przestępstwem. Przynajmniej w oczach niektórych ludzi obojętność niezaprzeczalnie jest w pewnych sytuacjach przestępstwem. Do takich wniosków można dojść. Być może ktoś uznałby Ingrid Olsson za przestępcę. Gdy dzieci już się położyły, zrobił drinki dla siebie i Åsy. Sam pił rum z colą, a Åsa wolała wódkę z Magic i odrobiną soku z limonki. Był to wynalazek jego szwagra, Lassego, i okazał się zadziwiająco smaczny. Jednak według niektórych mediów alkohol w połączeniu z napojami energetycznymi jest szkodliwy dla zdrowia, o czym Sjöberg nie omieszkał poinformować żony. Rozsiedli się przed telewizorem, żeby obejrzeć wiadomości. Odnaleziono zwłoki czterdziestoczteroletniej prostytutki, matki trojga dzieci, torturowanej i zamordowanej w swoim mieszkaniu w Skärholmen. Nie było żadnych

podejrzanych. Policja poszukiwała świadków. To był kiepski tydzień dla czterdziestoczterolatków, pomyślał z roztargnieniem Sjöberg. Potem grali w karty i wypili jeszcze po jednym drinku, zanim poszli się położyć.

Poniedziałek, przed południem Do wanny lała się woda, a ona stała w sypialni przy oknie i wyglądała na podwórko. W piaskownicy siedziało kilkoro dzieci, grzebiąc w mokrym piasku. Miały ciepłe czapki i nieprzemakalne kombinezony i nie przejmowały się wiatrem i szarym, zimnym niebem. Ich matki, trzęsąc się z zimna, siedziały na ławce, z postawionymi kołnierzami i dłońmi ukrytymi głęboko w kieszeniach kurtek. Poza tym o tej porze na podwórku było pusto. Starsze dzieci były w szkole albo w przedszkolu. Mieszkała tu przez całe życie i nigdy nie tęskniła, by stąd wyjechać. Wychowała się w jednym z domów po drugiej stronie podwórka, a jej rodzice nadal tam mieszkali. Gdy ona i Jörgen zamieszkali razem, nigdy nie myślała o tym, by przeprowadzić się do innej części miasta, a gdy w okolicy zwolniło się mieszkanie, bez wahania skorzystali z okazji. Bliskość rodziców sprawiała również, że opieka nad dziećmi nigdy nie była problemem. To były piękne godziny przed południem, gdy była sama, nie miała nic do roboty i mogła siedzieć w domu. Czternastoletnia Therese była w szkole, a siedemnastoletni Tobias pracował jako listonosz i nie wracał do domu przed lunchem, jeśli w ogóle wracał. Jörgen był w pracy w fabryce łożysk, a ona sama wychodziła sprzątać dopiero po drugiej. Od paru lat była na wczesnej emeryturze, chociaż właściwie tak nie do końca. Od niskopłatnej pracy sprzątaczki w szpitalu zaczęły ją boleć plecy i ramiona, poszła więc do lekarza i dostała długoterminowe zwolnienie, a kilka lat później, bez większych dyskusji, zdobyła uprawnienia do zasiłku chorobowego. Ale nie bolało ją przecież tak, by w ogóle nie mogła sprzątać, więc teraz przed południem dorabiała na czarno u ludzi w domach, a oprócz tego pobierała rentę. W ten sposób wnosiła do domowego budżetu znacznie więcej pieniędzy niż Jörgen, choć to on pracował na pełen etat. Rozmawiali czasem o tym, czy nie powinien zrobić tego samego co ona, ale nie rwał się do sprzątania. Uważał, że to babska robota. Wyszła do łazienki i zakręciła kran, wyniosła miednicę z wodą i postawiła na wykładzinie w dużym pokoju. Opadła na fotel, ostrożnie wsunęła stopy do ciepłej wody i zapaliła papierosa. Ricky Lake i kilkunastu tłustych Amerykanów próbowali przekrzyczeć się nawzajem w dyskusji na temat „Mój partner zdradza mnie z najlepszą przyjaciółką, wykrywacz kłamstw może to potwierdzić”. Sama nigdy nie zdradziła Jörgena, przynajmniej odkąd się pobrali, a to było już ponad dwadzieścia lat temu. Przypuszczała, że Jörgen mógł mieć to i owo na sumieniu, ale jeśli nawet, to nie za bardzo ją to obchodziło.

Mieszkali pod jednym dachem, ale na tym się to kończyło. Nie rozmawiali ze sobą za dużo; on miał swoje życie, a ona swoje. On miał kolegów, ligę bandy i piłkę nożną, a ona telewizję i dzieci. Czasem się zdarzało, że szła do Safiren i tańczyła z przyjaciółką, ale poza tym to głównie opery mydlane, praca sprzątaczki i prowadzenie domu pochłaniały jej czas. Można by powiedzieć, że to marne życie, ale nie narzekała. Ktoś zadzwonił do drzwi i była zła na siebie, że jak zwykle zapomniała wziąć z łazienki ręcznik. W każdym razie drzwi się otworzyły, więc nie musiała wstawać. – To tylko ja! Co robisz? – Matka, przyniesiesz mi z łazienki ręcznik? Siedzę i moczę nogi! Jej matka była sześćdziesięciopięcioletnią kobietą przy tuszy, ale w jej ciemnobrązowych włosach dostrzec można było tylko nieliczne pasemka siwizny. Teraz miała nową trwałą i wyglądała naprawdę szykownie. – Ale masz ładne włosy – powiedziała Lise-Lott. – Wracam prosto od fryzjerki. Myślisz, że dobrze mnie zrobiła? Matka podała jej ręcznik i przysiadła na sofie. – Mówiłam przecież: ale masz ładne włosy! Lise-Lott zgasiła papierosa i zaraz zapaliła następnego. – Chcesz? – spytała, rzucając paczkę na stolik przy sofie, tak że wylądowała tuż przed matką. – Wstawię kawę – powiedziała starsza kobieta, wstała i znikła w kuchni. Publiczność gwizdała, a Ricky kręcił głową, otwierając usta ze zdumienia na widok wyników z wykrywacza kłamstw. Shaquil siedział rozluźniony w swoim fotelu, ale również kręcił głową i uparcie twierdził, że wykrywacz kłamstw kłamie, natomiast Cheyenne podskakiwała ze złości i wykrzykiwała mnóstwo rzeczy, których nie dało się zrozumieć, a które brzmiały jak długie „piiiiip” i przetłumaczone były jako kropki. Jej najlepsza przyjaciółka, Sarah-O, siedziała tylko, uśmiechając się z zażenowania, i wywracała oczami. Matka wróciła z dwiema filiżankami kawy, znów usiadła na sofie, wyjęła papierosa z paczki na stoliku i skupiła się na oglądaniu programu. Przez chwilę patrzyły, nie odzywając się do siebie, potem zaczęła się przerwa na reklamę. – Jörgen był wczoraj na meczu? – spytała matka.

– Tak. – Nigdy z nim nie chodzisz? – Eee… – Irene pytała, czy w niedzielę pójdę z nią do teatru. W Cosmosie będzie przedstawienie. – I co, idziesz? – Odbiło ci?! Tej Irene to się wydaje, że jest nie wiadomo kim, tyle ci powiem… – A niby czemu jej się tak wydaje? – Pewnie przez dzieciaka. Jest przecież na studiach. I na co to komu? – Ktoś pewnie musi. Co robi stary? – Ogląda Oprah Winfrey. Ja uważam, że to jest fajniejsze. Kupiłam Therese podkoszulek. – Tak? Gdzie? – W Åhléns, na wyprzedaży. Kosztował tylko dziewięćdziesiąt osiem koron. – Myślisz, że jej się spodoba? – Tak, wszyscy takie mają. No wiesz, biały, z cienkimi ramiączkami. – Ładny. Będzie dla mnie. – Tylko się o niego nie pobijcie – roześmiała się matka, wypuszczając duże kółko dymu, które rozwiewało się powoli, wędrując w stronę sufitu. – Myślę, że to raczej ona kłamie, nie on – skomentowała Lise-Lott zachowanie dziewczyny w telewizji. – Na pewno jest lesbijką. Przedtem też taką jedną pokazywali. – No co ty powiesz! – Tak, była z siostrą swojego faceta. – Ale durni ci Amerykanie. – No. – Stary mówi, że ten facet spod dziesiątki jest pedziem. Niklas, no wiesz. – A czemu niby miałby być? – zdziwiła się Lise-Lott. – Nie wiem. Stary mówi, że to po nim widać. Ale w Katrineholmie nie ma przecież żadnych pedziów. – Pedały są wszędzie.

– Nie, nie wydaje mi się. Większość siedzi w Sztokholmie. – Therese jedzie do Sztokholmu. – Tak? A po co? – Kupować ciuchy. – Pozwalasz jej? – Pozwalam, nie pozwalam… I tak robi przecież, co chce. Inni też jadą. – A może my pojedziemy do Sztokholmu kupić sobie jakieś ciuchy? – Przecież to drogo wychodzi. Tutaj też są dobre ciuchy. – Możemy pojechać do Norrköpingu. – A to po co? – Coś trzeba przecież robić, no nie? – Możemy. Pójdziemy do McDonalda – zaproponowała Lise-Lott. – Nie lubię hamburgerów. – No to co lubisz? – Cokolwiek. Chińskie żarcie. – Przecież chińskie żarcie możesz równie dobrze zjeść tu na mieście. – Nikt tam przecież nie chodzi. – A czemu nie? – Drogo jest. – I co, myślisz, że w Norrköpingu jest taniej? – No teraz to już przesadzasz! Może mamy zabrać kocherek i same sobie ugotować żarcie? – To przecież ty nie chciałaś iść do McDonalda. – Tego nie mówiłam. Powiedziałam tylko, że nie lubię hamburgerów. – Ale to na jedno wychodzi. – Wcale nie. Są inne rzeczy, które tam można zjeść. – Co takiego?

– Nie mam pojęcia! Przecież to ty chciałaś iść do McDonalda. – Czyli nie chcesz tam iść? – No nie… Pójdziemy. Zobaczymy, co tam mają. – To samo, co tu u nas. – Pewnie tak. Rozmowa się urwała i obejrzały do końca program. Matka wstała. – Muszę wracać do domu, do starego. Pewnie też chce się napić kawy. – No to na razie. Trzymaj się! – Dzięki za kawę. Na razie, staruszko. Zaczęły się telezakupy, a ona dalej siedziała i patrzyła, jak dwóch kretynów rozpływa się w słowach nad kompletem patelni. Zastanawiała się, czy naprawdę są tacy zachwyceni, że te patelnie tak świetnie się sprawdzają, czy może są to po prostu aktorzy, którym ktoś zapłacił. W takim wypadku byli niesamowicie uzdolnieni. I cała ta publiczność, która wstawała i biła brawo, gdy zobaczyła, jakie to świetne patelnie. Doszła do wniosku, że prawdopodobnie było to autentyczne, ale że z tymi patelniami to musi być jakiś przekręt. Takich świetnych rezultatów nigdy nie widziała w prawdziwym życiu, ani u siebie w kuchni, ani nigdzie indziej. Zapaliła papierosa i zmieniła kanał, gdzie właśnie miała się zacząć jej ulubiona angielska opera mydlana. W skrzynce na listy coś zaszeleściło i usłyszała głuchy dźwięk – coś uderzyło o podłogę w przedpokoju, gdy listonosz wrzucił pocztę. Przypomniała sobie, że jest poniedziałek, i miała nadzieję, że na podłodze leży „Hemmets Journal” i czeka na nią. Ale najpierw chciała się dowiedzieć, co słychać u rodziny Dingle w Emmerdale. Nigdy się nie dowiedziała. Dwadzieścia minut później już nie żyła.

Pamiętnik mordercy, listopad 2006, poniedziałek Pomyśleć tylko, że to takie proste! Wkraczasz po prostu w czyjeś życie na parę minut, a potem wychodzisz. Tak jakby nic się nie wydarzyło. Bułka z masłem. To właśnie jest zaletą bycia niewidocznym człowiekiem, takim jak ja. Co prawda nie widzą cię, kiedy chcesz, by widzieli, ale w takiej sytuacji jak teraz, kiedy nie chcesz, żeby cię widzieli, to jest po prostu kapitalne! Należę do niewidocznych ludzi. Niewidocznych ludzi, którzy idą przez życie skuleni, bez względu na pogodę i koniunkturę. Dla nas koniunktura zawsze jest zła, zawsze mgła. Zawsze idziemy, kuląc się ze strachu przed ciosem pięścią w twarz albo kopniakiem w splot słoneczny. Zupełnie niepotrzebnie. I tak nikt nas nie widzi. Nikt na mnie nie patrzy i nie myśli sobie: „Ładna fryzura, ja chyba też się tak obetnę”. Nikt nie patrzy na mnie i nie myśli: „Uff, jaka wstrętna kurtka! Przecież od paru lat nikt już takich nie nosi!”. W ogóle nikt na mnie nie patrzy. Ani wtedy, kiedy stoję na drodze, ani wtedy, kiedy przytrzymuję drzwi, ani wtedy, kiedy ustępuję komuś miejsca w metrze, ani wtedy, kiedy tego nie robię. Od dawna. Przecież jako dziecko widzieli mnie. Inne dzieci. Nie dorośli. Wspomnienia. Jestem dzieckiem i świecę jak wielka, żółta tablica, na której jest napisane: „Patrzcie na mnie, ale brzydota i głupota! Mam dziwne ciuchy i mówię dziwne rzeczy! Zbijcie mnie i wyśmiejcie! To nakaz! Nakaz! Zróbcie mi krzywdę! Wybijcie mi z głowy to, co nienormalne, żeby wyrósł ze mnie porządny człowiek!”. Ale im się nie udało. Bo dorastam, dorastam, ale znormalnieć mi się nie udało. Nikt mnie nie widzi, gdy kupuję bilet na pociąg do Katrineholmie. Nikt mnie nie widzi, gdy siedzę i patrzę przez okno na krajobrazy z mojego dzieciństwa. Porośnięte dębami wzgórza i jeziora Södermanlandu, zaczarowane lasy i pastwiska. Nawet w smutnych, listopadowych szatach krajobraz Södermanlandu jest najpiękniejszy na świecie. Pociąg zatrzymuje się w Katrineholmie. Matka natura się droczy, nawet na słońcu są plamy, zdaje się mówić. Pokonuję spacerem krótką drogę na ulicę z mojego dzieciństwa – mojego i LiseLott. Z dworca kolejowego trzeba iść tylko kawałek Storgatan, która później przechodzi w Stockholmsvägen. Potem w lewo, w kierunku na Östra Skolan, i już jest się na miejscu. Po wszystkich tych latach dalej tutaj mieszka, w tej dziurze zabitej dechami. Gdyby nie

udało mi się stąd wyrwać, to miejsce już dawno by mnie zabiło. Ale żyję – a Lise-Lott jest martwa. Nie uprzedzajmy jednak biegu wydarzeń. Idę między kamienicami, wchodzę na podwórze. To samo podwórko, nowy sprzęt na placu zabaw dla dzieci – kilkoro bawi się w piaskownicy, ich matki siedzą na ławce i przyglądają się, poza tym podwórze jest puste. Krzewy z wielkimi, białymi owocami, które pękają z trzaskiem, kiedy nadepnie się je butem, wciąż rosną wzdłuż ścian budynku. Te krzewy były takie wielkie, że można było obejść dom dookoła, pozostając za nimi ukrytym, bawić się w chowanego i budować szałasy. Teraz wydają się dość niepozorne. I znów wspomnienie. To właśnie tutaj Lise-Lott i jeszcze paru innych – jej siostra i przyjaciele z podwórka – zdzierają ze mnie całe ubranie i smarują mnie gliną. Ubranie wieszają na drabinkach do wspinania i kiedy zabawa się kończy, muszę wybierać, czy chcę przejść nago przez podwórko, na oczach wszystkich, i zabrać swoje ubranie, czy też przemknąć się chyłkiem do wejścia od piwnicy. Wybieram to drugie i kiedy dzieci się rozchodzą, zbieram się na odwagę i wracam na podwórko, żeby wziąć ubrania. Ale już ich nie ma. Ani dzieci, ani ubrań. Tak, drabinka. Wymienili ją na nowy, nowocześniejszy wariant, ze ścianką do wspinania, linami i wbudowaną zjeżdżalnią. Na tej starej – wielkiej, pustej w środku kuli, wytyczonej czerwonymi stalowymi prętami – można było przejść na wewnętrzną stronę, wspiąć się i zwiesić na kolanach. Spędzam tam pewne popołudnie, zaganiają mnie tam Lise-Lott i jej podobni. Siedzę na samej górze i macham nogami, pocąc się ze strachu na myśl, co się stanie, kiedy zejdę. Rzucają we mnie grudkami ziemi i śnieżkami. Od czasu do czasu próbują mnie ściągnąć, szarpiąc za nogi, ale trzymam się kurczowo ze wszystkich sił. Wrzeszczą na mnie i gadają o mnie, śmieją się z mojej brzydoty i głupoty – i od czasu do czasu oddalają się trochę. Gdy tylko próbuję zejść, wracają biegiem. Wszystko kończy się tak, że Lise-Lott oblepiła śniegiem parę kawałków szkła i rzuciła we mnie tą śnieżką. Kiedy czuję ból, gdy jeden z odłamków szkła wbija mi się głęboko w kark, rozluźniam kurczowy chwyt, spadam na ziemię i doznaję wstrząsu mózgu. Ku radości dzieci zaczynam wymiotować, ale uciekają, zobaczywszy krew. Zataczając się, wlokę się do domu. Trzeba było jechać do szpitala, żeby zaszyli mi skaleczenie. A potem parę dni leżenia w łóżku. Zawsze coś. Pewnego dnia chwalę się przed Lise-Lott, że mój tata jest policjantem. To oczywiście było zmyślone, a jej ojciec zamyka mnie za to w piwnicy. Co prawda ojciec Lise-Lott też nie był policjantem, choć codziennie się tym chwaliła – pewnie po to, żeby wszyscy bali

się jej postawić – ale najwyraźniej wolno mu było zamykać ludzi. O ile dobrze pamiętam, pracował jako pielęgniarz w Karsudden, szpitalu dla umysłowo chorych przestępców. Pewnie to tam nauczył się tej sztuczki. Zadziałało wspaniale; już nigdy więcej nie zdarzyło mi się skłamać o moim ojcu, ale Lise-Lott łgała dalej, jak zwykle. U mnie w domu uznano, że zamykanie ludzi w piwnicy nie jest szczególnie dobrym pomysłem, więc nigdy nie wypróbowaliśmy tego na Lise-Lott, choć było to moim pragnieniem. Stoję tak przez chwilę, wracając myślami do mojego nędznego dzieciństwa. Potem przez piwnicę wchodzę do domu, w którym mieszka teraz Lise-Lott. Na schodach mijam jej matkę, która właśnie wychodzi od niej z mieszkania. A więc Lise-Lott jest w domu, a ja widzę i słyszę, że drzwi nie są zamknięte na klucz, dzięki czemu cała sprawa jest jeszcze prostsza. Jej matka jest taka, jak była; przytyła parę kilo, ale ma tę samą trwałą starej ciotki, tak samo żuje gumę i ma tę samą niezadowoloną, zarozumiałą minę. Naturalnie nie dostrzega mnie, choć ocieramy się o siebie, mijając na schodach. Nim drzwi znów się zamykają, słyszę z wnętrza mieszkania stłumione dźwięki telewizora. I wtedy już wiem, gdzie ona jest. Wchodzę parę pięter i czekam kilka minut przy oknie na ulicę. Drzwi wejściowe znów się otwierają i ktoś wbiega po schodach. Listonosz mija mnie biegiem, nie zwracając najmniejszej uwagi na kogoś takiego jak ja, i po chwili wraca. Tym razem też mnie nie zauważa. Gdy znika, schodzę do mieszkania Lise-Lott, ostrożnie otwieram drzwi, wkradam się do ciemnego przedpokoju, bezgłośnie zamykam drzwi za sobą i przesuwam zasuwę. Siedzi, mocząc nogi w miednicy, z papierosem w ręce, a w telewizji leci jakaś idiotyczna opera mydlana. Myślę o tym, że często rzeczywistość przechodzi wszelkie wyobrażenia, i wyłaniam się z cienia. Nie wygląda nawet na zdziwioną, tylko patrzy na mnie tępym wzrokiem i pyta, o co chodzi. Opowiadam jej, o co chodzi, podczas gdy jej wzrok wędruje między mną a telewizorem bez widocznej reakcji. – Nic takiego nie pamiętam – mówi tylko, parę razy zaciąga się głęboko papierosem, po czym znów wpatruje się w telewizor. Zbliżam się o parę kroków i mocno chwytam ją za kark. – No to spróbuj sobie przypomnieć – mówię z groźbą w głosie, ale ona tylko gapi się na mnie ze zdziwieniem. – Co ty robisz, do cholery? – mówi spokojnie. – Odbiło ci?

– Może – odpowiadam. – Puszczaj mnie! – mówi ze złością. – To sobie przypomnij – odpowiadam i mocno wbijam jej palce w szyję. – Przypomnij sobie, co ty mi zrobiłaś w kark! Próbuję zmusić ją, żeby sobie przypomniała, opowiadam jej, ale ona tylko głupio się na mnie gapi. Wtedy rzucam ją na klęczki na podłogę, dalej mocno zaciskając rękę na jej karku, i wpycham jej głowę do miednicy z wodą. Trzymam ją tak przez chwilę, a ona miota się, wierzga rękoma i nogami, ale nie wypuszcza papierosa spomiędzy palców. Kiedy w końcu wyciągam jej głowę na powierzchnię, przytomnieje trochę. Prycha i mruga, żeby pozbyć się wody z oczu i wyraźnie mnie widzieć. – Co chcesz, żebym zrobiła? – jęczy w końcu, gdy powraca jej oddech. – Chcę, żebyś sobie przypomniała – mówię, wciąż mocno trzymając ją za kark. – Przypomnij sobie, zrozum i poproś o wybaczenie. – Ale przecież nie pamiętam! Nie mogę poradzić… – Musisz sobie przypomnieć – przerywam jej – musisz pamiętać, jak mnie całymi dniami męczyliście. Musisz zrozumieć, że nie można maltretować drugiego człowieka tak jak ty i twoi przyjaciele, żeby nie pozostawiło to żadnych śladów. Głębokich śladów, nieuleczalnych ran. Nie rozumiesz tego? Nie rozumiesz, że to mogło być twoje dziecko, które leżało w błocie z rozwaloną twarzą i ubraniem w strzępach? Jak byś się wtedy czuła? – To… to by… było straszne – jęczy, a łzy napływają jej do oczu, mieszają się ze strużkami wody na jej policzkach. – Więc dlaczego to robiłaś? – podejmuję beznadziejną próbę. – Nawet nie wiem, czy to robiłam! – krzyczy zrozpaczona. – Byliśmy przecież tylko dziećmi, nie mogę uwierzyć… Męczy mnie już jej gadanie i kiepska pamięć, więc znów wpycham jej głowę pod wodę – tym razem na dłużej. Widzę, jak papieros wypala się aż do jej palców, i kiedy zaczyna ją parzyć, wreszcie go wypuszcza. Gdy znów wyciągam jej głowę z wody, nie ma już siły i nie jest w stanie panować nad swoim ciałem, więc rozluźniam chwyt na jej karku i podnoszę jej głowę za włosy. Szarpię ją kilka razy w przód i w tył, a ona przez parę minut kaszle i dyszy, ale nie udaje jej się wykrztusić nawet słowa. W tym czasie opowiadam jej o zniszczonych marzeniach, o dzieciństwie bez słońca, o życiu

w samotności i nagiej, uschniętej duszy. Gdy wreszcie znów odzyskuje mowę, udaje jej się wysyczeć słowo „przepraszam”. Nie wierzę jej, ale to nie ma żadnego znaczenia; i tak przecież umrze. – Za krótko się męczysz – mówię. – Moje cierpienia trwały trzydzieści osiem lat. Ale zaczynają mnie boleć ręce z wysiłku. Żegnaj, Lise-Lott. Po raz ostatni wpycham jej głowę do miski, ale ona już się poddała. Szarpie się odruchowo przez krótką chwilę, a potem nieruchomieje. Zostawiam ją, tak jak jest, na kolanach, z głową w miednicy, ale nie mogę się powstrzymać, żeby nie wepchnąć wypalonego papierosa pomiędzy jej palce. Potem wstaję. W telewizji się kłócą, ktoś wybiega z pokoju i trzaska drzwiami. Odchodzę stamtąd spokojnie i ostrożnie zamykam drzwi, zostawiając za nimi Lise-Lott.

Wtorek Petra Westman jak zwykle szybko załatwiała sprawy, które trafiały na jej biurko, ale – co było dla niej wyjątkowe – nie przejmowała teraz inicjatywy. Czas pomiędzy konkretnymi zadaniami poświęcała zamiast tego na wyszukiwanie informacji o niejakim Pederze Fryhku. Peder Fryhk miał pięćdziesiąt trzy lata i pochodził z Hudiksvall. Ukończył studia z wyróżnieniem w 1972 roku, a potem odbył obowiązkową służbę wojskową w piechocie morskiej, w 1. Pułku Artylerii Nadbrzeżnej na wyspie Rindö w latach 1972–1973. W siedemdziesiątym trzecim zaczął studia na wydziale medycyny w Lund oraz się ożenił. W 1974 urodziła mu się córka, ale z lat 1975–1980 nie było żadnych danych ani o jego studiach, ani o dochodach. W tym czasie żona i córka przebywały w Hudiksvall, gdzie były zameldowane do dziś. W 1980 znów się pojawił, jesienią ponownie podjął studia i się rozwiódł. W 1984 zdał egzamin lekarski, a następnie pracował w różnych szpitalach w okolicy Sztokholmu, obecnie zaś zatrudniony był jako anestezjolog w szpitalu Karolinska. Kolega z wydziału przestępstw finansowych pomógł jej dotrzeć do informacji o sytuacji finansowej Fryhka. Nie było żadnych nieprawidłowości. Był samotnym mężczyzną, miał dobre dochody i wydatki na tym samym poziomie. Żadnych niezgodności. Po przeszukaniu kartoteki policyjnej Petra stwierdziła, że nie był karany. Wyszukiwanie w ISP – wewnętrznej, policyjnej bazie rysopisów – nie dało żadnych rezultatów. Nie było też żadnych informacji w ASP – innej wewnętrznej bazie, gdzie można było wyszukiwać osoby na podstawie opisów pamięciowych wprowadzonych do bazy w związku z przestępstwami. Wszystko wskazywało na to, że miał nieskazitelną przeszłość. Z rozmowy telefonicznej z organizacją Lekarze bez Granic Petra dowiedziała się, że organizacja ta prowadziła działalność w Libanie tylko w roku 1975. Peder Fryhk miał wtedy dwadzieścia dwa lata i ukończył drugi rok studiów medycznych. Z tego wynikało, że nie mógł pracować w Libanie jako lekarz w 1975 roku. W ogóle nie figurował w wykazie osób pracujących dla organizacji. Zdołała więc przyłapać go przynajmniej na jednym kłamstwie. Ale co miała robić dalej? Za nic nie chciała, żeby Fryhk dowiedział się o jej poczynaniach. W związku z tym nie mogła się skontaktować z jego matką, która wciąż żyła, z sąsiadami, kolegami z pracy ani pracodawcą. Nie odważyła się też skontaktować

z jego córką. Była żona wydawała się jednak dość bezpiecznym wyborem. Zostawił ją tuż po urodzeniu córki na pięć długich lat, podczas których przebywał za granicą, a następnie rozwiódł się, kiedy tylko wrócił do Szwecji. Można było zakładać, że nie rozmawiała z nim zbyt często. Po kilku próbach skontaktowania się z byłą żoną późnym wieczorem Petrze udało się złapać ją w pracy. Pracowała jako pielęgniarka na oddziale chirurgicznym w szpitalu w Hudiksvall. – Szukam Pedera Fryhka – skłamała Petra. W słuchawce zaległa całkowita cisza i miała nadzieję, że to dobry znak. – Halo? – Nie miałam z nim kontaktu od wielu lat. Musi się pani zwrócić do kogoś innego. A kto pyta? Petra świadomie nie chciała się przedstawiać. Po dokładnym zastanowieniu się postanowiła jednak nie okłamywać tej kobiety co do swojej tożsamości. Planowała natomiast zakończyć rozmowę na tym etapie – nie przedstawiając się – gdyby odpowiedź brzmiała inaczej. – Nazywam się Westman i jestem z policji – powiedziała Petra. – Peder Fryhk pojawia się w śledztwie, nad którym pracuję. – W takim razie wie pani, że nie skontaktuje się z nim przeze mnie – oznajmiła kobieta. Nazywała się Mona Friberg. Najwyraźniej miała głowę na karku. – Prawdę mówiąc, to chciałam porozmawiać z panią – przyznała Petra, ale zaraz spróbowała odzyskać kontrolę nad rozmową. – Kiedy ostatnio z nim pani rozmawiała? – W 1980 – odparła krótko kobieta. – W związku z rozwodem? – Zgadza się. – A więc nie miała pani z nim żadnego kontaktu od tamtego czasu? – Tak jak mówiłam. – A córka? – Ona też nie, o ile wiem.

– Mogę zapytać, jak do tego doszło? Mona Friberg zwlekała kilka sekund z odpowiedzią. – W ogóle nie interesuje się córką. Ani on, ani ja nie mieliśmy najmniejszej ochoty podtrzymywać kontaktu. – Przepraszam, jeśli wydam się trochę natrętna – powiedziała Petra – ale dlaczego pani w ogóle za niego wyszła? Była świadoma tego, że teraz dała kobiecie możliwość, by zakończyć rozmowę, ale coś jej mówiło, że tego nie zrobi. – Klasyczne powody. Zaszłam w ciążę. – A on poczuł się odpowiedzialny? Odpowiedziała po chwili wahania: – Z zewnątrz tak to wyglądało. W praktyce właściwie się nie spotykaliśmy. Przeprowadził się do Lund, a potem wyjechał za granicę i przez parę lat go nie było. – A kiedy wrócił, postanowiliście się rozwieść? – Tak. Nawet się nie spotkaliśmy. Nie widziałam go od 1975. W głosie Mony Friberg nie było słychać goryczy. Udzielała rzeczowych, krótkich odpowiedzi na zadawane pytania. Mimo to Petrze zdawało się, że ogólnie w jej zachowaniu wyczuwa, jakby na coś czekała. To, co opowiedziała o Fryhku, bynajmniej nie było pochlebne, mimo to miała się na baczności. Petra podczas tej rozmowy nie potrafiła dokładnie stwierdzić, co to było, ale później doszła do wniosku, że Mona Friberg zachowała dla siebie część prawdy o Pederze Fryhku. – Płacił na utrzymanie córki? – spytała Petra, choć znała już odpowiedź. – Nie, a ja się tego nie domagałam. Jestem w dobrej sytuacji. – Można to też odebrać tak, że ma pani ważne powody i nie chce mieć do czynienia z Pederem Fryhkiem – spróbowała Petra. – Wolę być niezależna – odparła Mona Friberg, nawet lekkim drżeniem głosu nie zdradzając, że prawda mogłaby być inna. – Wie pani może, gdzie przebywał podczas pobytu za granicą w latach 1975– 1980? – spytała Petra. – Nie. I o ile wiem, nikt nie ma pojęcia, gdzie wtedy był.

– Jaki on jest jako człowiek? – odważyła się zapytać Petra. – Inteligentny. Wie, czego chce. Samolubny. Towarzyski. Pomiędzy pozytywne uwagi wtrąciła negatywną. Przedstawiała fakty i wydawała się całkowicie obiektywna. Ale o czym nie wspomniała? Powiedziała „towarzyski”, a nie „sympatyczny”. I „wie, czego chce”. Czy to zawsze musi oznaczać coś pozytywnego? Nie, jeśli zaraz potem następuje „samolubny”. Petra nie zdążyła dokończyć tej myśli. – Interesuje się wojnami – dodała Mona Friberg. – Bardzo interesuje się wojnami. Muszę już wracać do pracy. Na tym rozmowa się skończyła.

Środa, wieczorem W grupie dochodzeniowej wszyscy wyglądali na przybitych. Była już środa, a nie pojawiło się właściwie nic nowego, co mogłoby popchnąć ich do przodu. Odciski palców z krzesła w kuchni Ingrid Olsson wprowadzono do bazy znanych przestępców, jednak bez rezultatu. Nie należały też do żadnej z osób, która pojawiła się w śledztwie. Nic nowego nie wynikło również z dalszych przesłuchań rodziny Vannerberga ani jego wspólnika. Medyk sądowy Zetterström sporządził raport, nie zawierał on jednak żadnych danych, które prowadziłyby ich dalej. Śmierć nastąpiła w poniedziałek, między godziną szesnastą a dwudziestą, tak jak od początku zakładali. Także przyczyna śmierci była taka, jak się spodziewali. Krwotok w mózgu, spowodowany uderzeniem tępym narzędziem w głowę oraz w twarz. Po przesłuchaniu sąsiadów w okolicy pojawiły się następujące informacje: Lennart Josefsson, zamieszkały w jednym z domów po drugiej stronie ulicy, widział dwóch mężczyzn przechodzących krótko po sobie pod jego oknem w czasie, w którym popełniono morderstwo. Ponieważ było ciemno, nie mógł podać rysopisów, ale nie wykluczał również, że jednym z nich mógł być Vannerberg. Rodzina mieszkająca przy innej ulicy miała podczas letniego urlopu włamanie do garażu. Parę rodzin w okolicy odwiedziła w listopadzie Polka sprzedająca obrazy. Pewna starsza para kilka razy zwróciła uwagę na nieznajomą kobietę, z wyglądu Szwedkę, która spacerowała po Åkerbärsvägen. Niektórzy sąsiedzi zwrócili uwagę na uprawiającego jogging mężczyznę w jasnoniebieskim dresie, który przebiegał ulicą. Okazało się, że mieszka przy Olvonbacken, ulicy krzyżującej się z Åkerbärsvägen. Widziano rowerzystę w wieku między trzydzieści a czterdzieści lat, najprawdopodobniej nietrzeźwego, który jechał chwiejnie uliczkami w sobotę wieczorem przed morderstwem. Dziewięć rodzin z okolicy odwiedził jakiś podejrzany typ w wieku około dwudziestu lat, z wyglądu Szwed, który sprzedawał papier toaletowy z logo miejscowego klubu tenisowego. Trzy osoby z najbliższego sąsiedztwa widziały, jak Ingrid Olsson zabierała karetka po złamaniu kości udowej. Pracowano nad kilkoma liniami śledztwa, ale grupa dochodzeniowa była zgodna co do głównej hipotezy: Hans Vannerberg wyszedł z domu w poniedziałek wieczorem, z zamiarem odwiedzenia rodziny, która niedawno wprowadziła się do domu pod numerem 13 przy Åkerbärsvägen, i przez pomyłkę znalazł się pod numerem 31, gdzie spotkał mordercę, który z nieznanych dotychczas powodów śledził go do tego miejsca.

Prokurator, wysoki Hadar Rosén, zaczął się niecierpliwić i zaproponował, żeby sprawdzili, czy nie było innych podobnych przypadków w Sztokholmie albo gdzieś w kraju. Einar Eriksson się tym zajął i nie znalazł żadnych bezpośrednich podobieństw, ani jeśli chodziło o sposób popełnienia przestępstwa, ani wybór miejsca. Większość popełnianych przestępstw wynikała przecież z rodzinnych tragedii albo z nietrzeźwości. Gdy Sjöberg wieczorem wracał do domu, lało jak z cebra, a on jak zwykle nie miał parasola. Kiedy brał ze sobą parasol do pracy, zapominał go tam i później nie miał go pod ręką, kiedy był w domu, a gdy zostawiał parasol w domu, padało akurat gdy miał wracać z pracy. Podjął szybką decyzję i poszedł okrężną drogą, żeby zajrzeć do sklepu z torebkami parę przecznic w przeciwnym kierunku, i miał nadzieję, że mają tam też parasole, co okazało się prawdą. Nie pomogło mu to jednak, bo sklep zamknięto pięć minut wcześniej i musiał się cofnąć o trzy przecznice. W drodze do domu mijał sklep z artykułami papierniczymi, do którego wszedł, nie wiedząc tak właściwie po co. Wiedział, że musi coś kupić, i w końcu wyszedł z niego z piórnikami dla każdej z dziewczynek, zapakowanymi w papier na świąteczne prezenty i niezadowolony, że nie mógł sobie przypomnieć, co tak właściwie zamierzał tam kupić. Gdy wreszcie znalazł się w domu, wszyscy użalali się nad nim, jak strasznie przemókł, a kiedy położył się na sofie przed telewizorem, by obejrzeć razem z dziećmi dobranockę, w jednej chwili przypomniał sobie, co takiego miał kupić w sklepie papierniczym. Christoffer i Jonathan wspólnymi siłami wywalili na podłogę jakieś pięćdziesiąt gazet, z których co najmniej trzy były podarte w drobny mak. Gdy czwórka najmłodszych dzieci była już w łóżkach, a Simon tkwił przed komputerem i grał w jakąś grę, Sjöberg usiadł przy kuchennym stole, żeby zjeść podgrzewane resztki z kolacji, którą dostały wcześniej dzieci. Åsa jadła już z nimi, lecz i tak dotrzymywała mu towarzystwa. Poprosiła, żeby opowiedział jej o śledztwie, i komisarz pomiędzy kęsami wędzonej kiełbasy streścił jej wydarzenia z ostatnich dni. – Uderza mnie jedna rzecz – powiedziała Åsa. – Wygląda to tak, jakby Vannerbergowie mieli dobre relacje, prawda? – Tak to wygląda – odparł Sjöberg. – Mniej więcej jak ty i ja? – Tak. Może. – Dwoje rozsądnych ludzi, którzy ze sobą rozmawiali?

– Pewnie tak. – Wyobraź sobie, że masz dziś wieczorem jakąś sprawę do załatwienia i musisz wyjść. Załóżmy, że masz przesłuchać jakiegoś świadka. Wtedy powiedziałbyś mi: „Muszę na chwilę wyjść i przesłuchać świadka”. Prawda? – Coś w tym stylu. – Nie powiedziałbyś, że masz przesłuchać podejrzanego. A ja też później bym nie pamiętała, że powiedziałeś „podejrzanego”, bo faktycznie powiedziałeś „świadka”. – Jest coś w tym, co mówisz. – A poza tym, choć tego nie jestem już pewna, nie sądzę, żebyś najpierw przyszedł do domu, pobył chwilę z rodziną, a potem powiedział, że „musisz” wyjść i spotkać się z kimś, z kim się nie umówiłeś. Vannerberg mógł tam pojechać najpierw, prosto z pracy. – Może nie było ich w domu przed szóstą. Może o tym wiedział. – No to sprawdź to. Jeśli tak było, to i tak powinien był najpierw zadzwonić, bo wcale nie był w okolicy. Mogło nie być ich w domu. – Byli w domu. – Mógł o tym przecież nie wiedzieć, bo nie zadzwonił i o to nie zapytał. – Masz rację. A to nas stawia… – To nas stawia w sytuacji, w której Vannerberg został zwabiony do pustego domu przez kogoś, kto planował go tam zamordować – przerwała Åsa. – Kogoś, kto wiedział, że Ingrid Olsson nie ma w domu – dodał Sjöberg. – Kogoś, kto albo chciał również jej narobić trochę kłopotów, albo wybrał jej dom tylko dlatego, że stał pusty. – A więc kogoś, kogo coś łączyło zarówno z Ingrid Olsson, jak i z Hansem Vannerbergiem. Dowiedz się, jaki to związek, i zagadka będzie rozwiązana – oświadczyła z zadowoleniem Åsa, zakładając ręce za głowę. – Do diabła! Masz rację – powiedział Sjöberg ze skupieniem na twarzy. – Idę zadzwonić do tego kupującego. Wstał od stołu, zostawiając zmywanie swojej z dumą nucącej coś pod nosem żonie. Zaczął od telefonu do Petry Westman, która wcześniej miała kontakt z kupującym. Wciąż była w pracy i z pewnym zaskoczeniem podała mu numer telefonu do rodziny

z Åkerbärsvägen 13. – Opowiem ci jutro. Jeśli coś z tego wyniknie – powiedział tajemniczo Sjöberg, podziękował Westman za pomoc i zakończył rozmowę. Potem zadzwonił do kupującego. Odebrał mężczyzna, który nazywał się Mattias Holm. To on kontaktował się z agencją nieruchomości w sprawie zażalenia na sprzedającego. – Przepraszam, że dzwonię tak późno. Tu Conny Sjöberg, komisarz z wydziału kryminalnego policji w Hammarby. Prowadzę śledztwo w sprawie morderstwa Hansa Vannerberga. – Nic się nie stało. Czym mogę służyć? – spytał uprzejmie. – Zastanawiam się, czy kiedykolwiek rozmawiał pan osobiście z Hansem Vannerbergiem. – Nie, nie rozmawiałem z nim. Rozmawiałem tylko z Molinem. – Informował pan kiedyś Molina, jaka pora by panu odpowiadała, żeby Vannerberg przyjechał i obejrzał te rzeczy, z których był pan niezadowolony? – spytał Sjöberg. – Powiedziałem, że może być kiedykolwiek. Moja żona jest w domu z dziećmi. – Czy mimo to nie byłoby bardziej wskazane, żeby Vannerberg najpierw zadzwonił? Może pańska żona nie siedzi w domu przez cały dzień? – Tak, oczywiście, że tak by było rozsądniej. Chyba że akurat byłby w okolicy… – Dziękuję bardzo – powiedział Sjöberg. – I jeszcze raz przepraszam. Åsa uśmiechała się do niego triumfalnie. Objął ją i pocałował w czoło. – Kim ja bym bez ciebie był, kochanie? – roześmiał się Sjöberg. – Myślę, że najwyższa pora, żeby Simon też już poszedł do łóżka. Åsa siedziała i czytała, a Sjöberg oglądał z roztargnieniem wiadomości, podczas gdy jego mózg pracował nad tym, co być może nadałoby śledztwu nowy kierunek. Postanowił, że jutro osobiście pojedzie do domu Ingrid Olsson i na własną rękę przeszuka dom. Szukając czegoś – jeszcze nie wiedział czego. Miał nadzieję, że zwróci na to uwagę, jeśli to zobaczy, ale bynajmniej nie był tego pewien. Dziennikarz znów mówił o Hamasie, o zamachach samobójczych w Iraku i o otruciu byłego rosyjskiego szpiega, Litwinienki, ale tego wieczoru Sjöberg miał trudności, by się

skupić na wiadomościach. Jeden wątek przykuł jednak jego uwagę. Na ekranie pojawiło się kilku umundurowanych policjantów, którzy o czymś ze sobą rozmawiali, podczas gdy prezenter podsumowywał wydarzenie: „Czterdziestoczteroletnia kobieta, matka dwojga dzieci, zamieszkała w Katrineholmie, została wczoraj znaleziona zamordowana w swoim mieszkaniu. Kobietę znalazł w porze lunchu jej siedemnastoletni syn i istnieją powody, by przypuszczać, że w godzinach przedpołudniowych została utopiona w misce z wodą. Policja znalazła w mieszkaniu interesujące ślady, jednak do tej pory brak podejrzanych”. To naprawdę nie był dobry tydzień dla czterdziestoczterolatków. Trzy morderstwa w ciągu dziewięciu dni. To przecież nie ma sensu. Reporterka przeprowadzała wywiad w sprawie morderstwa z jego kolegą po fachu z policji w Katrineholmie, a kamera pokazywała rozmokły plac zabaw i grupkę ludzi, którzy tłoczyli się przy barierkach otaczających schody do piwnicy. – Nie mamy jeszcze wyników sekcji zwłok, ale wszystko wskazuje na to, że kobieta została zamordowana przez jednego lub kilku nieznanych sprawców – oświadczył komisarz. – Dostaliśmy informację, że została utopiona – naciskała reporterka. – Ano tak – przyznał policjant po chwili wahania i coś w głowie Sjöberga zaskoczyło, choć nie był w stanie dokładnie powiedzieć, na co tak właściwie zareagował. – Tak, tyle chyba mogę powiedzieć. Utopienie to prawdopodobny scenariusz. Pracujemy nad tą sprawą. Ale w tej chwili trudno mi powiedzieć. Wyniki sekcji powinniśmy otrzymać w ten weekend i wtedy będziemy wiedzieć więcej. – „Weekend” – mruknął pod nosem Sjöberg. – Mówi „wikent”, zamiast weekend, tak jak mówimy tutaj. „Ano tak” – mruczał dalej. Z nienaturalnie ostrym akcentem. W znaczeniu „ach, tak”. Było coś znajomego w tych regionalnych zwrotach i ostrym akcencie, ale za nic nie mógł sobie przypomnieć, gdzie już to słyszał. W końcu niechętnie odsunął od siebie tę myśl i wrócił do oglądania reportażu o skutkach wielkiej zamieci śnieżnej na początku listopada. * * * Thomas wzdrygnął się, gdy otworzył słoik z borówkami i odkrył, że powierzchnię pokrywa szarawy kożuch pleśni. Szybko zakręcił wieczko i wrzucił słoik do worka na

śmieci, wiszącego na gałce szafki pod zlewem. Usiadł przy kuchennym stole i nie bez pewnego rozczarowania zabrał się do jedzenia kaszanki. Okno w kuchni nadal ziało pustką, z wyjątkiem starego radia tranzystorowego, które stało tu od czasów wuja Gunnara. Ale firanki były już zamówione. W ubiegły poniedziałek, po pracy, odważył się wejść do sklepu z tkaninami na rogu domu. Chwalili się w witrynie, że uszyją firanki gratis, jeśli tylko kupi się u nich materiał. Tkanina, na którą w końcu się zdecydował, była w ciepło żółtym kolorze w cienką, niebieską kratę, która powinna dobrze pasować do kuchni. Tak właściwie to sprzedawczyni ze sklepu w końcu się nim zmęczyła i sama stanowczym tonem mu ją zarekomendowała. Thomas z wdzięcznością przyjął propozycję i zignorował jej poirytowaną minę i pełne złości, zamaszyste gesty. Jeśli chodzi o krój, całkowicie zdał się na nią, nie przedyskutowali nawet różnych możliwości. Wygląd firanek będzie dla niego niespodzianką. Nie odważył się też zapytać, ile będzie go kosztowała ta przyjemność. W przyszłym tygodniu miał przyjść po odbiór. Jego wzrok zatrzymał się na starym radiu i w myślach zobaczył wuja Gunnara, brata babki, siedzącego przy tym samym kuchennym stole, przy którym on teraz siedział. W dni powszednie słuchał audycji radiowej przy porannej kawie, a w soboty próbowali zwykle razem rozwiązać łamigłówkę muzyczną. Wkład Thomasa nie był zbyt wielki, ale siedzieli razem, było im miło, a wuj Gunnar był w tym prawdziwym mistrzem. Wuj Gunnar nie należał do ludzi wylewnych; był małomówny i nie rozmawiali ze sobą dużo w ciągu dnia, ale w ciszy dotrzymywali sobie towarzystwa. Akceptował Thomasa takiego, jaki był, nie krytykował go ani się na niego nie złościł. Ze swojej strony Thomas patrzył przez palce na pozostawiającą wiele do życzenia higienę osobistą wuja i czuł ulgę, że wreszcie mógł zostawić za sobą zaściankowość małego miasteczka i cieszyć się anonimowością wielkiego miasta. Myślał o ostatnim okresie w Katrineholmie i o tym, jak pracował w sklepie z pasmanterią. U tej pary staruszków. Wychodzili z założenia, że w gruncie rzeczy musiał być chuliganem – co mogło być sensownym założeniem, ponieważ nie skończył nawet podstawówki – i przez cały czas byli wobec niego bardzo podejrzliwi. Nigdy nie odważyli się zostawić go samego w sklepie i cały czas starali się, by kasa była w zasięgu wzroku któregoś z nich. To sprawiało, że zamiast próbować nauczyć się czegoś podczas praktyki, poświęcał ten czas próbom uwolnienia się od ich ponurych, nieufnych spojrzeń. Bliskość szkoły też nie czyniła sytuacji lepszą. Koledzy z klasy, którzy często tędy przechodzili podczas okienek i przerw na lunch, nie potrafili się powstrzymać, by nie

zajrzeć do sklepu i przy każdej nadarzającej się okazji jakoś mu dogryźć. Głównym wątkiem szykan z ich strony była jego domniemana homoseksualność, i kiedy się nad tym zastanowił, nagle przypomniał sobie pewien epizod z ostatnich lat podstawówki, do którego nie wracał myślami od tamtych czasów. A to było trzydzieści lat temu. Co prawda wydarzenie nie dotyczyło jego samego, lecz innego nieszczęśnika o imieniu Sören, który chodził do równoległej klasy, ale Thomas doskonale rozpoznawał ten wzorzec. Sören razem z rówieśnikami z drużyny piłkarskiej był na obozie treningowym w Finlandii. Podczas podróży powrotnej promem najwyraźniej mocno zapili i wielu chłopaków było porządnie wstawionych. Jeden z nich, tyran, który z jakiegoś powodu nazywany był Lasse Kapuś, upił się do tego stopnia, że pozwolił się zwabić do toalety temu nieudacznikowi Sörenowi. Tam Sören po prostu obciągnął druta biednemu, pijanemu Lassemu Kapusiowi, po czym głęboko pokrzywdzony Lasse wymaszerował z męskiej toalety i opowiedział wszystkim kolegom z drużyny o okropieństwach, jakich doświadczył. Koledzy zareagowali ogromną konsternacją, podobnie zresztą jak trener, który podróżował razem z nimi. I to do tego stopnia, że potem Sören, którego nikt nie wysłuchał, został wykluczony z drużyny „ze względu na chłopców”, podczas gdy Lasse Kapuś – który przecież nie miał w sobie nic homoseksualnego – zyskał jeszcze większy poklask jako bohater i wyszedł z całej tej sytuacji, zachowując honor. Thomas uśmiechnął się na myśl o tej absurdalnej historii, przeżuwając ostatni plasterek kaszanki i popijając połową szklanki mleka. Sięgnął po wieczorną gazetę, która wciąż nieprzeczytana leżała na kuchennym stole, i przerzucał strony, aż do wkładki z wiadomościami z kraju. Patrzyła na niego Lise-Lott i przez chwilę myślał, że po raz pierwszy uśmiecha się do niego przyjaźnie. Potem dogoniła go rzeczywistość i jego serce zaczęło bić szybciej. Poczuł nagle straszne pragnienie, ale nie był w stanie się podnieść i przynieść sobie czegoś do picia. Dwa razy przeczytał dokładnie cały artykuł, a potem szybkim ruchem przyciągnął do siebie stos gazet z ostatnich tygodni, które nadal leżały na stole. Trochę głębiej w tym stosie znalazł niedzielną gazetę i przerzucał strony, aż trafił na krótką wzmiankę o zamordowaniu prostytutki w Skärholmen. Po parokrotnym przejrzeniu również tego artykułu siedział z wyprostowanymi plecami i z dłońmi splecionymi na kolanach, patrząc pustym wzrokiem przed siebie. – Co ja zrobiłem? – wyszeptał cicho. – Co ja teraz zrobię?

Czwartek, przed południem W czwartek znów nadeszła pora, by zwołać zebranie grupy dochodzeniowej. Hadar Rosén poinformował, że się nie zjawi, poza tym obecni byli wszyscy, oprócz Westman. Sjöberg patrzył przez palce na jej brak punktualności, ponieważ jej pozostałe zalety i kompetencje były tak liczne. Mimo młodego wieku nie miała żadnych problemów z kierowaniem pracą starszych kolegów. Nic sobie nie robiła z męskiej dominacji w miejscu pracy, lubiła przejmować inicjatywę i była energiczna. Poza tym komisarz wiedział, że często przesiadywała w pracy do późna i nigdy nie zostawiała po sobie niedokończonej roboty. I tym razem wiedział, że ubiegłego wieczoru pracowała długo. Na stole konferencyjnym stało pięć filiżanek z kawą, jakby czekały na to, że zostaną opróżnione, kiedy rozpocznie się spotkanie. Einar Eriksson ciągle rzucał poirytowane spojrzenia na zegarek i od czasu do czasu wpatrywał się ze złością w drzwi. Sandén siedział i kołysał się na krześle, z roztargnieniem bębniąc palcami o blat, a jego spojrzenie spoczęło na oprawionym w ramki plakacie przedstawiającym dziewczynkę na huśtawce. Gdy drzwi otworzyły się z impetem i do środka wpadła Westman, zarumieniona na policzkach, zdyszana i z filiżanką herbaty w ręce, posłał jej sarkastyczny uśmiech, lecz ona, nie przejmując się, wyszczerzyła zęby w odpowiedzi, wysunęła krzesło i usiadła przy stole. Eriksson głośno westchnął. – No dobra – zaczął Sjöberg. – Ma ktoś coś nowego? Odpowiedziało mu potrząsanie głowami ze strony wszystkich, z wyjątkiem Hamada, który zabrał głos. – Zidentyfikowałem „tego podejrzanego sprzedawcę papieru toaletowego” i niestety, okazało się, że wcale nie jest podejrzany. Obdzwoniłem parę klubów tenisowych w okolicy i w końcu udało mi się go namierzyć. Ma osiemnaście lat, nazywa się Joakim Levander i gra w klubie tenisowym w Enskede. Zgadza się, przez jakiś czas chodził po tej okolicy i próbował sprzedawać papier toaletowy z logo klubu. Bez większego powodzenia. Najwyraźniej lepiej się sprawdza sprzedaż przez telefon. To, co było w nim podejrzane, to prawdopodobnie kozia bródka i kolczyk w uchu. I zapewne pozbawiona złudzeń, rozczarowana mina. – Kiedy to było? – spytał Sandén. – W tygodniu poprzedzającym morderstwo. Przeszedłem się z chłopakiem pod dom Ingrid Olsson, ale z tego, co pamiętał, nikt mu nie otworzył, gdy zadzwonił do drzwi, nie

zwrócił też uwagi na nic szczególnego. – A kiedy tak wędrował po tych ulicach, nie natknął się może na kogoś innego z naszego śledztwa? – zapytał Sjöberg. – Nie mieszka w tej okolicy – odparł Hamad. – Na pewno cały czas kogoś spotykał, lecz dla niego wszyscy byli obcy. – W każdym razie możemy go wykluczyć ze śledztwa – stwierdził Sjöberg. – Zawsze coś. Zastanawiałem się trochę nad poczynaniami Vannerberga tego wieczoru – ciągnął dalej – i oto do czego doszedłem: Pia Vannerberg, i co do tego możemy być zgodni, wydawała się zainteresowana i dobrze poinformowana, jeśli chodzi o zajęcia męża, zarówno w pracy, jak poza nią. Twierdzi, że jest pewna, iż Vannerberg miał spotkać się ze sprzedającym. Nasza główna hipoteza zakładała, że źle zrozumiała męża albo się przesłyszała. Według mnie to nie za bardzo pasuje. Zwłaszcza w połączeniu z faktem, że Vannerberg wyszedł z domu wieczorem, gdy było już ciemno, żeby spotkać się z kimś, kto, jak zakładaliśmy, był kupującym spod numeru 13, czyli z Holmem. Wczoraj do niego dzwoniłem i chwilę z nim rozmawiałem – wyjaśniał dalej, zwracając się teraz do Westman. – Faktycznie powiedział Jormie Molinowi, że ktoś z agencji może do niego zajrzeć, kiedy mu pasuje, bo jego żona jest na macierzyńskim, ale nie uzgodnili żadnego konkretnego terminu. Nie powiedział też, że tamten poniedziałkowy wieczór mu jakoś szczególnie pasuje. Według niego nie było żadnych gwarancji, że jego żona albo, skoro już o tym mówimy, on sam, będzie w domu, czy to w ciągu dnia czy wieczorem. Uważał, że Vannerberg zrobiłby najrozsądniej, gdyby zadzwonił, zanim zamierzał się zjawić, chyba że faktycznie był akurat w okolicy. Myślę, że tak jak sugeruje Pia Vannerberg, jej mąż rzeczywiście umówił się na spotkanie z kimś z Åkerbärsvägen 31 na szóstą, w poniedziałek wieczorem. Uważam, że tym kimś był morderca. – A więc ta cała sprawa z Åkerbärsvägen 13 miałaby być tylko dziwnym zbiegiem okoliczności, tak? – spytał kwaśno Einar Eriksson. – Raczej mocno w to wątpię. W tej branży nie istnieje coś takiego jak dziwne zbiegi okoliczności. – Ja w każdym razie uważam, że z tym właśnie mamy tutaj do czynienia – obstawał przy swoim Sjöberg. Hamad i Sandén potakująco pokiwali głowami. – A zeznania Lennarta Josefssona…? – spytała Westman. – Jego zeznania są z całą pewnością interesujące – odparł Sjöberg. – Mamy przecież ślady butów w ogrodzie. Bella…?

– Tak. Ślady tego obcego mężczyzny wskazują na to, że wspiął się na furtkę i zeskoczył na trawnik obok wysypanej żwirem ścieżki – odpowiedziała Hansson. – Nie da się stwierdzić, czy było to przed czy po tym, jak Vannerberg przeszedł przez furtkę. Możemy przypuszczać, że powodem, by wspinać się na furtkę, zamiast po prostu przez nią przejść, było to, że ktoś chciał zrobić to bezgłośnie. Ta furtka hałasuje, podobnie zresztą jak żwir na ścieżce. A to mogłoby wskazywać, że morderca śledził Vannerberga i szedł za nim aż do tego miejsca. – Co widział Josefsson… – dodała Westman. – A dlaczego morderca, skoro już umówił się z Vannerbergiem pod tym adresem, miałby go jeszcze dodatkowo śledzić? – spytał Sandén. – Ja też się nad tym zastanawiam – przyznał Sjöberg. – Może chciał się upewnić, że Vannerberg rzeczywiście tam idzie. Może nie chciał bez potrzeby zostawiać śladów w domu. – Do cholery, przecież i tak nie pozostawił po sobie żadnych śladów w domu – burknął Einar Eriksson. Sandén zignorował biadolenie Erikssona i spekulował dalej: – Może zeznania Josefssona nie mają tutaj żadnego znaczenia. Morderca mógł przejść przez płot na dobrą chwilę przed tym, zanim Vannerberg się pojawił. – Ale dlaczego miałby się wspinać na płot, kiedy mógł po prostu przejść przez furtkę? – wtrąciła Westman. – Przecież w ten sposób bardziej zwróciłby na siebie uwagę, niż gdyby normalnie wszedł przez furtkę, nawet jeśli hałasowała. – To dlatego mimo wszystko myślę, że morderca jednak za nim tam szedł – skonstatował Sjöberg. – No to na czym stoimy? – spytał Hamad. – Szukamy człowieka, który miałby związek nie tylko z Hansem Vannerbergiem, ale także z Ingrid Olsson – podsumował Sjöberg. – Może faktycznie chciał narobić problemów również Ingrid Olsson, ale z drugiej strony to się wydaje trochę naciągane. W każdym razie szukamy człowieka, który wiedział, że jej dom stoi pusty. – Listonosz – powiedział Sandén. – Śmieciarze. Personel szpitala. – Sąsiedzi – dodał Hamad. – Polka sprzedająca obrazy, pijany rowerzysta, kierowca karetki.

– Spacerująca kobieta, z wyglądu Szwedka – mruknął ponuro Eriksson. – Wszyscy cholerni spacerowicze. – No to jesteśmy zgodni – powiedział Sjöberg, z zaskoczenia przejmując kontrolę. – Nasza nowa główna hipoteza jest więc taka, że Vannerberg umówił się na spotkanie z mordercą na poniedziałkowy wieczór przy Åkerbärsvägen 31. Morderca śledził go aż do tego miejsca. Dlaczego ani odkąd, tego nie wiemy, ale przypuszczalnie od domu Vannerberga, i wszedł za nim do ogrodu. Sądząc na podstawie śladów, Vannerberg przeszedł następnie na tyły domu, a w tym czasie morderca prawdopodobnie dostał się do środka, gdzie czekał na Vannerberga i gdzie w końcu go zabił. – W takim razie zajmiemy się tym związkiem? – zasugerował Sandén. – Związkiem Vannerberg-Olsson? – Tak, tak sądzę – odparł Sjöberg. – Najbliższy czas poświęcimy na to, żeby spróbować znaleźć kogoś, kto miałby związek zarówno z Hansem Vannerbergiem, jak i z Ingrid Olsson. – Można powiedzieć, że kimś takim jest kupujący spod numeru 13 – powiedziała Westman. – Jest sąsiadem Ingrid Olsson, a kupił dom przez agencję Vannerberga. – Tak, czemu nie – odparł Sjöberg. – Chociaż nigdy nie spotkał Vannerberga ani nawet z nim nie rozmawiał, rzeczywiście mamy tu słaby związek. Proponuję, żebyś ty, Petra, przeszła się i porozmawiała z sąsiadami. Z tymi, którzy mieszkają na tyle blisko, że mogli zwrócić uwagę na to, że Olsson nie ma w domu. Spróbuj ich wyczuć. Pokaż im zdjęcia Vannerberga, żywego i martwego, i obserwuj uważnie, jak będą reagować. Was pozostałych też to dotyczy. Einar, ty sprawdzisz listonosza, roznosiciela gazet i śmieciarza. I prześwietlisz Ingrid Olsson. Sandén, ty pogadasz z personelem szpitala i z kierowcą karetki. A tak w ogóle, wiesz może, gdzie teraz mieszka Ingrid Olsson? – Wciąż u Margit Olofsson. – Biedna kobieta – westchnął Sjöberg. – Jakby nie miała dość roboty w szpitalu. Kiedy Ingrid Olsson może wrócić do domu? – spytał, zwracając się do Hansson. – Planowaliśmy zatrzymać dom do niedzieli, tak na wszelki wypadek. W zasadzie to już skończyliśmy, ale nigdy nie wiadomo. – Dobrze. Pomyślałem, że dziś tam pojadę i jeszcze raz się wszystkiemu przyjrzę. Tym razem skupię się na ewentualnym związku między Ingrid Olsson a Vannerbergiem. Jamal, robiłeś to już raz, więc pojedziesz ze mną. Coś jeszcze?

– Tak, zastanawiałam się nad jedną rzeczą – odezwała się w zamyśleniu Westman, bawiąc się stojącą przed nią filiżanką herbaty. – Jeśli Vannerberg umówił się na spotkanie z mordercą przy Åkerbärsvägen 31, tak jak miał zapisane w kalendarzu, to najprawdopodobniej ten tak zwany sprzedający zadzwonił do niego do pracy, żeby to uzgodnić, prawda? Nie powinniśmy sprawdzić wszystkich rozmów przychodzących z okresu powiedzmy tych tygodni, kiedy Ingrid Olsson leżała w szpitalu? I może jeszcze na wszelki wypadek rozmów z telefonu domowego i z komórki? – Oczywiście – powiedział Sjöberg. – Chcesz się tym zająć, Petra, czy czujesz, że masz już i tak dość roboty? – Chętnie to zrobię – odparła bez wahania Westman. – Doskonale – stwierdził Sjöberg, przełykając ostatnie krople kawy. – Zajmij się tym. – Chwila, chwila! – wtrącił Sandén. – A co z naszą gwiazdkową kolacją w sobotę? – A, właśnie! – powiedział Sjöberg, zwracając się do Hamada. – Prawie o tym zapomniałem. Zarezerwowałeś coś? – Owszem. Tak jak sobie wszyscy życzyli, będziemy mieli alternatywną gwiazdkową kolację o dziewiętnastej w Beirut Café przy Engelbrektsgatan. – Beirut Café – odezwał się Sandén. – A co oni tam mają? Bomby lodowe i granaty? Brzmi wystrzałowo. Westman rzuciła Hamadowi ukradkowe spojrzenie. Jak zwykle wszyscy śmiali się z żartu Sandéna, w tym również Jamal. – Bo tam jest wystrzałowo – oświadczyła Westman. – Uwielbiam libańskie jedzenie. – No tak, ci Arabowie – westchnął Sandén. – Zrobią wszystko, byle tylko nie zjeść szynki. Jedzą zamiast tego jajca. * * * Traumatyczne weekendowe doświadczenie Petry Westman zostało zredukowane do opowiadania. Co prawda opowiedziała tę historię tylko jednemu człowiekowi, ale w głowie odtwarzała w nieskończoność cały przebieg zdarzeń. I na myśl o tym wszystkim czuła wstyd. Wstyd, że obudziła się w łóżku w jakimś obcym domu, nie wiedząc, z kim spędziła noc. Co dziwne, nie czuła się zhańbiona. Przypuszczała, że to dlatego, iż nie pamiętała nic z tego, co zaszło, ale uczucia wstydu bardzo chciała się pozbyć. Za wszelką cenę.

Dopóki miała coś do zrobienia, nie było żadnego problemu, lecz kiedy miała zasypiać, leżała godzinami, przewracając się z boku na bok, podczas gdy w jej myślach pojawiały się żenujące wspomnienia. Naga i zamroczona, w egipskiej pościeli, albo stojąca przed lustrem w łazience, w luksusowej willi w Mälarhöjden. Albo potykająca się w swoich nowych butach w drodze z baru Clarion. Poza tym nie potrafiła pozbyć się wątpliwości. Czy rzeczywiście została zgwałcona? Nie w tym tradycyjnym sensie. Gdyby została napadnięta i zgwałcona, nie miałaby żadnych wątpliwości. Być może pozostawiłoby to głębsze ślady, może nabawiłaby się jakichś obrażeń albo chorób, Bóg wie czego, ale nie byłoby żadnych wątpliwości. Uniknęłaby tego całego wahania. I tego cholernego wstydu. I właśnie dlatego musiała doprowadzić do końca całą tę sprawę. Była zdecydowana wsadzić tego otrzaskanego superlekarza za kratki. Z tym jego ujmującym uśmiechem i pieprzonymi zmarszczkami wokół oczu. I coś jej mówiło, że Mona Friberg też nie będzie miała nic przeciwko temu. Pamiętając, że Peder Fryhk bardzo interesował się wojnami, w środę Petra skontaktowała się z ludźmi, którzy znali go z wojska. Po wielu rozmowach telefonicznych udało jej się namierzyć obecnie sześćdziesięciojednoletniego majora, który był dowódcą Pedera Fryhka w ciągu ostatnich miesięcy, jakie spędził w 1. Pułku Artylerii Nadbrzeżnej. Pamiętał Fryhka jako samotnika, ale skierował ją do pewnego Węgra, który kiedyś służył w Legii Cudzoziemskiej i który został zatrudniony przez jednostkę, żeby trenować piechotę morską w walce wręcz. Temu Andrasowi Takacsowi, według słów majora, Fryhk poświęcał znacznie więcej uwagi niż kolegom z wojska, i major miał wrażenie, że podczas szkolenia nawiązali ze sobą bliską więź. Petra natychmiast poczuła, że znalazła się na tropie czegoś ciekawego, i doszła do wniosku, że warto podjąć próbę skontaktowania się z Takacsem. Nietrudno było go znaleźć. W Google odnalazła klub karate w Norrmalm, gdzie był obecnie zatrudniony. Dowiedziała się jednak, że wyjechał i będzie osiągalny dopiero w czwartek. Gdy Petrze wreszcie udało się skontaktować ze szwedzkim mistrzem karate o węgierskim nazwisku, z zaskoczeniem odkryła, że mówi z francuskim akcentem. Zastanawiała się, jak długo służył w Legii Cudzoziemskiej, ale nie zapytała. – Szukam informacji o człowieku o nazwisku Peder Fryhk, który odbył obowiązkową służbę wojskową w 1. Pułku Artylerii Nadbrzeżnej na wyspie Rindö. Według informacji, jakie udało mi się zdobyć, miał pan z nim dobry kontakt wiosną 1973 roku, gdy szkolił

pan piechotę morską w walce wręcz. – Zgadza się. Świetnie go pamiętam – odparł Andras Takacs. – Zdolny facet. – Macie może wciąż kontakt? – spróbowała Petra. – Nie, od tamtej pory go nie widziałem. – Jak by go pan opisał? – Był silny, dobrze wyszkolony i miał głowę na karku. Bardzo interesował się szkoleniem. Zadawał mnóstwo pytań. Jego francuski akcent zakrawał na parodię. – Pytał o coś szczególnego? – O wszystko, czym się wtedy zajmowaliśmy. Zawsze chciał być o krok przed kolegami, a dla instruktora to przecież pochlebne, gdy uczniowie wykazują tak duże zainteresowanie tym, czego się ich uczy. – Ale… – Nie było żadnego „ale”. Był świetnym materiałem na żołnierza. – Wie pan może, czy planował karierę zawodowego żołnierza? – spytała Petra. – Na pewno nie w Szwecji. Pamiętam, jak ostro krytykował politykę neutralności Szwecji. Bardzo go natomiast interesowała francuska Legia Cudzoziemska. Petra wyprostowała się na krześle. – Ja sam byłem legionistą – wyjaśnił Takacs. – Chciał wiedzieć wszystko o tym, jak tam było, jakie mieli wymagania, co się robiło i jak zostać przyjętym. Dałem mu wszystkie informacje, jakimi dysponowałem. Nikomu nie radzę zaciągać się do Legii Cudzoziemskiej, bo to nie jest droga usłana różami, i opowiedziałem mu o tym. Ale udzieliłem mu sporo przydatnych wskazówek. – Miał pan wrażenie, że interesował się tym na poważnie? – spytała Petra. – Nie wydaje mi się, żeby to było takie nieprawdopodobne – odparł Takacs. – Ze swoimi zdolnościami i umiejętnościami z całą pewnością by sobie poradził z wymogami dla rekrutów. – Również psychicznie? – Żartuje pani? Ten chłopak był silny jak wół, fizycznie i psychicznie. Petra uśmiechnęła się do siebie, dochodząc do wniosku, że ten dawny żołnierz Legii

Cudzoziemskiej zapewne miał zupełnie inne wyobrażenie o tym, czym jest zdrowie psychiczne. Petra podsumowała zdobyte informacje. Peder Fryhk był inteligentnym, wykształconym człowiekiem. Przebiegłym, otrzaskanym i zamożnym. Ale był również kłamcą. Żeby przedstawić siebie w lepszym świetle, skłamał o swej działalności w organizacji Lekarze bez Granic. Faktycznie był popieprzonym militarystą, który zostawił żonę i dziecko, żeby pod płaszczykiem munduru móc mordować w jakichś obcych krajach ludzi, którzy nic mu nie zrobili. Być może nawet w Libanie. Może gdzie indziej. Może był równie dobrze obeznany ze wszystkimi wojnami jak z tą, która toczyła się w Libanie. Być może również w mundurze było mu o wiele łatwiej gwałcić kobiety. Być może, pomyślała Petra, również jego córka została poczęta w wyniku gwałtu. Gwałt, który świetnie zakamuflował, stając przed ołtarzem ze swoją ofiarą. Dla dobra wszystkich zaangażowanych. Był w końcu bardzo przebiegły. I być może to dlatego kontakty pomiędzy nim a żoną oraz między nim a dzieckiem zostały na zawsze zerwane. Głęboko skrywany sekret, którego zatajanie było w najlepszym interesie dla wszystkich. To od tego musiało się zacząć, pomyślała Petra. Ale tacy nigdy się nie zmieniają, zawsze wyjdzie szydło z worka. Jest tym, kim był od zawsze, tyle że teraz stał się o wiele bardziej przebiegły i doprowadził swoje metody do perfekcji.

Czwartek, wieczorem Było czwartkowe popołudnie i dochodziła trzecia, gdy Sjöberg i Hamad wysiedli z samochodu przy Åkerbärsvägen 31. W przeciwieństwie do centrum miasta tu śnieg zaczął już pokrywać niczym biała kołdra dzielnice willowe, tłumiąc wszystkie dźwięki, które normalnie słychać było od strony metra i ruchliwych dróg w pobliżu. Na tej idyllicznej uliczce, ze starymi ogrodami i domkami z drewna, opadające powoli płatki śniegu były niczym zapowiedź gwiazdkowego nastroju. Sjöbergowi trudno było powiedzieć, jakie uczucia wobec zimy i Bożego Narodzenia żywi jego kolega, wiedział jednak, że Jamal już jako mały chłopiec przyjechał do Szwecji z rodzicami i rodzeństwem z objętego wojną domową Libanu. Hamad był dla Sjöberga stuprocentowym Szwedem, może z wyjątkiem tego, że wciąż nie chciał jeść wieprzowiny. Być może, mimo że jego żona była Szwedką, w domu był bardziej „libański”, niż się wydawał w oczach kolegów z pracy. Wydychane powietrze zmieniało się w małe obłoki pary unoszące się z ust obu mężczyzn. Powoli, ostrożnymi krokami szli śliską, oblodzoną ścieżką do domu Ingrid Olsson. – Jak, u diabła, mogło im się wydawać, że staruszka poradzi sobie z wchodzeniem pod górę w jej stanie – wybuchnął Sjöberg, nie do końca wiedząc, kim są ci „oni”, których miał na myśli. – Raki na buty – odparł rzeczowo Hamad. – Hmm – mruknął Sjöberg i wyciągnął z kieszeni kurtki klucz do domu. Weszli na ganek i najlepiej jak mogli otupali mokry, zbity śnieg, który wbił się im w podeszwy. Sjöberg wsunął klucz do zamka. W domu panował mrok i Sjöberg przez długą chwilę szukał po omacku włącznika na ścianie za drzwiami, nim w końcu udało mu się go znaleźć. Z jakiegoś powodu dom wydawał się teraz mniejszy niż za pierwszym razem, gdy dosłownie roiło się w nim od ludzi. Pachniało starością, ale nie było to w żaden sposób nieprzyjemne, raczej przytulne. Pachniało tak, jak u starych ludzi, w starych domach. Jednak ogólne wrażenie nie było szczególnie przytulne; umeblowanie wydało się jeszcze skromniejsze niż ostatnim razem. Sjöberg miał wrażenie, że sprzęty dobrano i rozstawiono niedbale. Ingrid Olsson wydawała się bardzo samotną osobą i przyszło mu do głowy, jak uderzająco wielu samotnych ludzi żyje w tym kraju.

Przykładem tego mogła być choćby jego matka. Ojciec zmarł wskutek powikłań po jakiejś tajemniczej chorobie, gdy Sjöberg miał zaledwie trzy lata. Kiedy dorastał, mieszkali w różnych mieszkaniach w Bollmora; matka pracowała w stołówce w szkole, do której chodził. Na ile był w stanie sobie przypomnieć, nigdy nie miała wielu znajomych ani w ogóle żadnych bliskich przyjaciół. Jej charakter zresztą do tego nie zachęcał; w gruncie rzeczy była trudnym człowiekiem, małomównym i niezbyt skorym do uśmiechu. Wszystko było w porządku, a dom wydawał się czysty. Sjöberg doszedł do wniosku, że Hansson jak zwykle wykonała kawał dobrej roboty, nie tylko z punktu widzenia policji, lecz również na zwykłym, ludzkim poziomie. – Czego szukamy? – spytał Hamad, gdy weszli już do dużego pokoju i stali, rozglądając się dookoła bez żadnego planu. – Papierów, książek, zdjęć, pamiątek. Skąd mogę wiedzieć? Czegoś, co mogłoby nam podsunąć jakiś związek między Olsson a Vannerbergiem. Związek, o którym być może nie wiedzieli i o którym ona dalej nic nie wie. Są tu jakieś dodatkowe pomieszczenia? – Jest piwnica i garaż. – Nie ma strychu? – Nie ma. – W takim razie na początek weźmy się do piętra – powiedział Sjöberg. – Jeszcze tam nie byłem. Wspięli się na górę po wąskich schodach, zaczynających się na końcu przedpokoju, i Sjöberg od razu zrozumiał, dlaczego nie było strychu. To pierwsze piętro było strychem, przekształconym obecnie na powierzchnię mieszkalną; dwa pokoje, dość duże, jeśli wziąć pod uwagę powierzchnię podłogi, ale ze stromym dachem, który sprawiał, że duże ich części nie nadawały się na nic innego niż przestrzeń do składowania. Jeden z pokoi był sypialnią Ingrid Olsson, a drugi swego rodzaju pracownią. Stało tu biurko i rozklekotany mały regał oraz mniejszy stolik z maszyną do szycia. Wspólnymi siłami przypuścili atak na sypialnię. Sjöberg przeszukiwał szuflady nocnej szafki, a Hamadowi udało się uruchomić radio tranzystorowe stojące na odbarwionej komodzie przy małym oknie wychodzącym na ogród przed domem. Sjöberg wzdrygnął się, usłyszawszy nagle dźwięki, ale po chwili uśmiechnął się z zadowoleniem. Muzyka z lat sześćdziesiątych płynąca z radia wydawała się wesoła i pełna życia, choć meble

Ingrid Olsson pochodzące z tych samych czasów przywodziły raczej na myśl smutek i beznadzieję. Poza tym w domu nie było prawie żadnych książek. Ingrid Olsson nie miała też roślin doniczkowych – to według Sjöberga było dość niecodzienne dla kobiet z jej pokolenia. Sypialnia nie skrywała żadnych tajemnic, w pracowni również nie znaleźli niczego, co według nich mogłoby mieć jakieś znaczenie dla śledztwa. Szuflady biurka zawierały głównie wykroje, lecz również podstawowe artykuły biurowe, takie jak zszywacz, dziurkacz, nożyczki, ołówki, papier, taśma klejąca i klej. Półki były zapełnione starymi tygodnikami sprzed czterdziestu lat, starannie ułożonymi chronologicznie w najróżniejszego rodzaju segregatorach. Obaj policjanci stwierdzili zgodnie, że było to zapewne eldorado dla kolekcjonerów i że Ingrid Olsson mogłaby z całą pewnością zarobić masę pieniędzy, gdyby wpadła na pomysł, aby sprzedać te gazety, które były najciekawszą rzeczą, jaką do tej pory znaleźli w tym domu. Nie natknęli się natomiast na nic, co mogłoby łączyć Ingrid Olsson z Hansem Vannerbergiem. Przez dłuższy czas pracowali w milczeniu, pogrążeni we własnych myślach, ale w każdej chwili któryś z nich mógł się odezwać, rozpocząć rozmowę albo podjąć jakiś stary wątek, który z tego czy innego powodu się urwał. – Może jednak to sama Ingrid Olsson jest mordercą? – sprowokował Hamad, zmęczony monotonnym szukaniem. – Jak wiadomo, ma murowane alibi – odparł Sjöberg. – Ona tak, owszem. Ale mogła przecież kogoś wynająć. – Dać ogłoszenie do lokalnej gazety? „Siedemdziesięcioletnia kobieta poszukuje zawodowego mordercy do ewentualnej współpracy”. – Pytałeś ją, czy ma jakiegoś faceta? – Nie. Do diabła! Masz rację. Ta baba może przecież mieć jakiegoś faceta. Wcale nie musi być samotna tylko dlatego, że jest wdową. – Ech, już byśmy o tym wiedzieli. Wtedy nie musiałaby przecież mieszkać u Margit Olofsson – odparł Hamad zgaszonym głosem. – Pewnie nie. Chyba będziemy musieli zarzucić tę teorię. Przeszukanie piętra zajęło im parę godzin, garaż i piwnica kolejne dwie godziny, ale dopiero gdy dotarli na parter, na coś natrafili. Hamad stał na kuchennym krześle i szperał na półce nad lodówką, podczas gdy Sjöberg siedział przy stole i przeglądał zawartość

szuflady, w której Ingrid Olsson najwyraźniej trzymała najróżniejsze drobiazgi. Szuflada zawierała oprócz baterii, żarówek, gumek, motka bawełnianego sznurka, pinezek, lampki rowerowej, paru kluczy i pewnej liczby luźnych znaczków o różnych wartościach również stertę papierów. Powoli przeglądał stosik, dokładnie studiując wszystkie paragony, kupony rabatowe, rachunki, instrukcje obsługi, wyciągi z konta i gwarancje, które przewijały mu się przed oczami. Paragon ze sklepu spożywczego w okolicy stacji metra Sandsborg nasunął mu myśl, że Vannerberg i Olsson być może robili zakupy w tym samym miejscu, i odnotował to sobie w pamięci do dalszego zbadania. – Jamal, pamiętasz, gdzie pracuje Pia Vannerberg? – spytał nagle Sjöberg. Siedział i obracał w palcach kwit z wizyty u dentysty, którą Ingrid Olsson odbyła parę miesięcy wcześniej w placówce stomatologicznej w Dalen. Jamal Hamad był powszechnie znany na posterunku ze swojej niezrównanej pamięci. Gdy choć raz coś usłyszał albo przeczytał, można było niemal być pewnym, że sobie to przypomni parę miesięcy później, a może nawet po roku. W tym akurat przypadku Sjöberg był przekonany, że własna pamięć go nie zawodzi, ale postanowił dla pewności skonsultować to z kolegą. – Jest pielęgniarką stomatologiczną w placówce powszechnej opieki stomatologicznej – odparł Hamad. – A w której? – dopytywał Sjöberg. – Gdzieś przy Sandsborgu – odparł Hamad, pokazując ręką w kierunku, do którego Sjöberg nie potrafił się przestrzennie odnieść. – Chyba w Dalen. – Ingrid Olsson ma stamtąd kwit – powiedział Sjöberg. – Być może to jest ten związek, którego szukamy… – Słuchaj – Hamad spojrzał na zegarek – możemy to bliżej zbadać jutro, jest już dwadzieścia po ósmej. – Ups! – rzucił Sjöberg. – Przy dobrej zabawie czas szybko mija. A nie dotarliśmy jeszcze nawet do dużego pokoju. – A tam dopiero czeka nas fura roboty – powiedział Hamad głosem, w którym pobrzmiewała rezygnacja. – To tam trzyma zdjęcia. Sjöbergowi nagle się przypomniało, że zapomniał zadzwonić do Åsy, i przesłał jej wiadomość z komórki. Hamad skończył pracę nad lodówką i zwlókł się z krzesła. Obaj kontynuowali w milczeniu polowanie na jakiś zbawczy trop.

Gdy zabrali się do ostatniego pomieszczenia w domu – dużego pokoju – zdążyło się już zrobić wpół do dziesiątej. – Bardzo jestem ciekaw tych zdjęć – powiedział Sjöberg – ale nie dam już rady bez żarcia. Jadę kupić coś do jedzenia. Co byś chciał? – Cokolwiek, byle bez wieprzowiny. – Dobra, zobaczymy, co mi się uda znaleźć. Wracam jak najszybciej. Sjöberg zniknął z pokoju, a po chwili Hamad usłyszał, jak z trzaskiem zamyka drzwi wejściowe. Ingrid Olsson nie miała jakiegoś szczególnego porządku w zdjęciach. Niektóre były starannie powkładane do albumów, ale większość leżała w opakowaniach, w których dostarczono je po wywołaniu, część była w dużych kopertach A4, a jeszcze inne poukładane w sterty leżały po prostu na półkach. Wyjął jedną kopertę na chybił trafił i zaczął przeglądać zdjęcia. Była to kompletna mieszanka starych, czarno-białych zdjęć i nowszych, kolorowych. Niektóre fotografie miały podpisy na odwrocie, ale na większości nie było nic. Stare, czarno-białe zdjęcie z wypisaną na odwrocie datą czerwiec 1938 przedstawiało mężczyznę i kobietę stojących za dwójką małych dziewczynek, które siedziały na krzesłach i zapewne machały nogami. Mimo pory roku wszyscy byli porządnie opatuleni. Odgadł, że to Ingrid Olsson i jej siostra pozowały do tego zdjęcia razem z rodzicami. Teraz Ingrid Olsson była jedyną żyjącą osobą z tej fotografii i nawet mężczyzna, z którym później dzieliła życie, już nie żył. Mężczyzna, który zapewne musiał być jej mężem, pojawiał się na wyblakłych, kolorowych zdjęciach, które, jak przypuszczał Jamal, musiały zostać zrobione w latach siedemdziesiątych podczas podróży do miejsca, które wyglądało na hiszpańskie kąpielisko. Oboje wyglądali na wesołych i opalonych, a zdjęcia robiły miłe wrażenie, choć z fotograficznego punktu widzenia nie były szczególnie dobre. Znalazł też kilkanaście zdjęć małego jamnika szorstkowłosego w różnych pozach: przy misce z jedzeniem, na brązowej sofie, na której siedział teraz Jamal, w łóżku, na trawniku, w objęciach pana i pani. Na fotografiach z lat siedemdziesiątych Ingrid Olsson nie była szczególnie podobna do siebie teraz, ale gdy już wiedział, że to ona, był w stanie dostrzec podobieństwo. Teraz jest chudsza, pomyślał. Kiedyś miała długie blond włosy, teraz są siwe i krótko przystrzyżone. Już w tamtym czasie nosiła okulary, ale były one duże, z grubymi, brązowymi oprawkami z plastiku, tak jak dyktowała ówczesna moda. Zatrzymał się na czarno-białym zdjęciu przedstawiającym mnóstwo dzieci, zapewne

klasę szkolną; były ustawione w dwa rzędy pod ścianą, na której wisiało parę starych obrazów przedstawiających różne pory roku. Jamal kojarzył takie obrazy z witryn sklepów z antykami. Nauczycielka stała za dziećmi, pośrodku, i wyglądała poważnie, podobnie zresztą jak większość dzieci. Odwrócił fotografię i przeczytał odręczny podpis. „Skogskullen – 65/66”. Z powrotem ułożył zdjęcia w stertę, wsunął je do koperty i zabrał się do ładnego albumu w jasnobrązowej, skórzanej oprawie. Dwa albumy i kilkanaście kopert później wrócił wreszcie Sjöberg z jedzeniem. – Nie znalazłem nic w okolicy, więc pomyślałem, że równie dobrze mogę pojechać do McDonalda przy Globen. McChicken, może być dla ciebie? – Świetnie. Sjöberg wypakował torbę z jedzeniem na stoliku przy sofie i podzielił pomiędzy nich frytki i napoje. Sam jadł dużego hamburgera, świetnie zdając sobie sprawę, że ten typ jedzenia ma zgubny wpływ w jego wieku. Co prawda nie miał dużej nadwagi, ale trenował kilka razy w tygodniu. Dwie godziny treningu były częścią jego pracy i zwykle poświęcał je na ćwiczenia siłowe na terenie posterunku. Poza tym w każdy piątek o siódmej rano spotykał się z Sandénem na tenisa w klubie sportowym Hellas w Eriksdal i próbowali jak najlepiej wykorzystać ten czas. Miał już czterdzieści osiem lat, a w takim wieku trzeba dbać o kondycję i bronić się przed zawałem. – Znalazłeś coś? – spytał Hamada, odgryzając duży kęs hamburgera. – Nie, nic szczególnego. Zdjęcia z urlopu z lat siedemdziesiątych i osiemdziesiątych, mnóstwo zdjęć jakiegoś jamnika. Może nie mogli mieć dzieci… Stare, czarnobiałe zdjęcia z zarania dziejów. Nic, co by miało związek z Vannerbergiem. Chyba że byli na tym samym urlopie w Hiszpanii w 1975. – I tak jedziemy z tym dalej, póki nie przejrzymy wszystkiego. Nawet jeśli nic z tego nie wyniknie, to przynajmniej lepiej poznamy Ingrid Olsson. Widziałeś, żeby uśmiechała się na którymś zdjęciu? – Wyobraź sobie, że tak. Kiedyś musiała być weselsza. Kiedyś, kiedy nie była taka samotna. – Jeśli się nad tym zastanowić, to przecież wcale nie takie dziwne. Chociaż szanse na zdobycie nowych przyjaciół pewnie rosną proporcjonalnie do uśmiechów, jakimi obdarza się innych. – Nawiasem mówiąc, to wydaje mi się, że w latach pięćdziesiątych i sześćdziesiątych

nie było w tym domu aparatu fotograficznego – stwierdził Hamad. – Nie? – Nie ma z tego okresu prawie żadnych zdjęć, a trochę szkoda. Z tego, co widziałem, są tylko zdjęcia portretowe młodej pary, a te zrobiono w 1957. – A więc pobrali się w pięćdziesiątym siódmym – stwierdził w zamyśleniu Sjöberg. – No tak, mogli przynajmniej nacieszyć się sobą przez trzydzieści trzy lata, skoro staruszek zmarł szesnaście lat temu. – Uważasz, że ktoś, kto ma pięćdziesiąt pięć lat, to staruszek? – odezwał się Hamad i rzucił Sjöbergowi szelmowskie spojrzenie, równocześnie wpychając sobie do ust garść tłustych frytek. Sjöberg zerknął na niego, ale postanowił nie wdawać się w dyskusję. – Są jakieś współczesne zdjęcia? – spytał. – Niewiele od śmierci jej męża, ale wygląda na to, że porobiły sobie trochę zdjęć z siostrą. Znalazłem zdjęcia z Pragi i Londynu i trochę więcej takich codziennych. Wygląda na to, że jednak miała paru przyjaciół. Skończyli posiłek. Sjöberg pozbierał opakowania i przetarł stolik lekko zwilżonym papierowym ręczniczkiem. A potem dalej brnęli przez stosy zdjęć. Sjöberg przeglądał stertę fotografii z małego domku na wsi, gdzie Ingrid Olsson najwyraźniej spędziła z siostrą lato na początku lat dziewięćdziesiątych. Uderzyła go nieobecność dzieci na wszystkich jej zdjęciach. W jej otoczeniu po prostu nie było dzieci. I ona, i siostra były bezdzietne, i najwyraźniej dotyczyło to również wszystkich z bardzo wąskiego kręgu znajomych, którzy pojawiali się z czasem na zdjęciach. Oczywiście, że tak musi być, pomyślał Sjöberg. Jeśli człowiek ani jego najbliżsi nie mają dzieci, to po prostu w ogóle się ich nie spotyka. Nigdy przedtem się nad tym nie zastanawiał, ale teraz przyszło mu do głowy, że w szwedzkim społeczeństwie panuje bardzo silna segregacja wiekowa. Dzieci chodzą do przedszkola i szkoły, dorośli pracują i chodzą do lokali. Dwa zupełnie odmienne światy, a jeśli w dorosłym życiu człowiek nie pracuje z dziećmi ani nie ma własnych, to z reguły w ogóle nie ma kontaktu z dziećmi. Jakie to musi być smutne, nigdy nie móc przytulić dziecka, nie czuć tego niepowtarzalnego zapachu brudnego przedszkolaka, nigdy nie dotykać gładkiego, miękkiego ciałka. Nie zdążył dokończyć tej myśli, bo przerwał mu Hamad. – Conny, spójrz tylko tutaj – powiedział, kładąc na stole przed komisarzem kolorowe

zdjęcie, które na oko mogło być zrobione trzydzieści lat wcześniej. Zdjęcie ukazywało grupę w większości bezzębnych dzieci w wieku od pięciu do sześciu lat, siedzących w rzędach przed fotografem. Z tyłu, z lewej strony, stała kobieta koło czterdziestki, o długich blond włosach i w dużych okularach z brązową, plastikową ramką. – Co, u diab… Sjöberg poczuł ucisk w żołądku. Odwrócił zdjęcie i odczytał rozstrzelony podpis ołówkiem na odwrocie: „Skogskullen, 74/75”, po czym znów odwrócił zdjęcie i odłożył na stół. – To przecież jest Ingrid Olsson! – powiedział podekscytowany, wskazując na jedyną dorosłą osobę na fotografii. – Zgadza się, to ona – potwierdził z zapałem Hamad. – I co więcej, widziałem podobne zdjęcie z połowy lat sześćdziesiątych! Nie mam pojęcia, gdzie się podziało, bo wtedy nie zdawałem sobie sprawy, że to Ingrid Olsson jest na nim. Wyglądała zupełnie inaczej. – No to je znajdź – ponaglił go Sjöberg. – A ja przejrzę niesprawdzone stosy i zobaczę, czy znajdę takich więcej. – A więc była kiedyś nauczycielką? – spytał Jamal, ale Sjöberg znał już odpowiedź: – Te dzieci są młodsze. Mają nie więcej niż pięć, sześć lat. Musiała pracować w przedszkolu. W tym okresie kobiety w Szwecji zwykle nie pracowały i same zajmowały się dziećmi, ale były też dzieci, które wysyłano do przedszkola na parę godzin dziennie. – Może Ingrid Olsson była przedszkolanką Hansa Vannerberga? To mógłby być ten nasz związek – stwierdził Jamal. – Dawne dzieje, ale to jest ten związek, którego szukamy. Jestem o tym przekonany – oświadczył Sjöberg. Hamad otwierał kopertę po kopercie z już przejrzanymi wcześniej zdjęciami, a Sjöberg pospiesznie przerzucał pozostałe stosy. Za dziesięć dwunasta porządek został przywrócony, zarówno w pokoju, jak i w szafce ze zdjęciami pod regałem Ingrid Olsson. Wyszli na zewnątrz, na skrzącą się od mrozu noc. W kopercie schowanej w kieszeni kurtki Sjöberg miał trzy fotografie zrobione pod przedszkolem Skogskullen, przedstawiające roczniki 67/68, 68/69 i 69/70. Gdzieś na którymś z tych zdjęć mógł być mały chłopiec, który teraz, jako dorosły mężczyzna, leżał w kostnicy szpitala w Huddinge,

czekając na własny pogrzeb. Brutalnie zamordowany krzesłem w kuchni pani Ingrid.

Piątek, przed południem Choć komisarz położył się do łóżka tuż przed pierwszą w nocy, w piątek rano, punktualnie o siódmej był już w Eriksdal, przebrany i gotowy. Sandén dotarł tu pierwszy i kiedy Sjöberg wszedł na halę tenisową, jego kolega odbijał piłkę o ścianę. – Dobry wieczór, komisarzu – nie mógł sobie darować Sandén, choć sam był tu zapewne nie dłużej niż pięć minut. – Wiesz co? Ja przynajmniej pracowałem do północy, a ty siedziałeś sobie w domu przed telewizorem i opychałeś się pizzą. Sandén, który był prawie rówieśnikiem Sjöberga, miał znacznie większe trudności z utrzymaniem wagi niż komisarz. Miało to jednak na niego niewielki wpływ. Uwielbiał cieszyć się życiem, jadł, kiedy był głodny, i nigdy się niczym nie przejmował. Zawsze miał jakiś żart w zanadrzu i niektórzy pewnie uważali, że jest odrobinę zbyt hałaśliwy, ale z Jensem Sandénem trudno było się nudzić. Poznali się już w wyższej szkole policyjnej i choć wiele ich różniło, zawsze trzymali się razem i lubili swoje towarzystwo. Nigdy też nie pojawiła się między nimi żadna rywalizacja – a było to właściwie warunkiem tak długiej i bliskiej przyjaźni. – Jak wam poszło? – spytał Sandén i przebił pierwszą piłkę nad siatką. Sjöberg odpowiedział miękkim forhendem, który umieścił piłkę tuż pod nogami Sandéna. – Później o tym pogadamy – odparł. – Po meczu. Przez krótką chwilę przebijali piłkę, żeby się rozgrzać, i parę razy poćwiczyli serwis, nim rozpoczęli jak zwykle bardzo prestiżowy mecz. Gdy zaczęła się zbliżać ósma, a cztery starsze panie, które zwykle grały po nich, zebrały się już na ławce z boku kortu, wynik brzmiał 6:3, 4:1 dla Sjöberga, i wtedy przerwali mecz. Podeszli do pań i wymienili z nimi parę uprzejmości. Później usiedli na ławce, otarli ręcznikami pot z twarzy i przyglądali się starszym paniom, które grając w debla, zręcznie przebijały piłkę przez siatkę. Obaj policjanci mieli zwyczaj przyglądać im się przez chwilę, gdy chcieli trochę odetchnąć po meczu. Wiedzieli, że żaden z nich nie miałby szans z żadną z tych kobiet, gdyby przyszło im grać w singla, ale czasami bawili się myślą, żeby mimo wszystko wyzwać je kiedyś na mecz debla. Po prostu dla zabawy. Sjöberg przez chwilę dokuczał Sandénowi, przypominając mu o jego beznadziejnym

bekhendzie, na co Sandén wytknął Sjöbergowi jego niemal katastrofalną pozycję na środku kortu. Potem Sjöberg zmienił temat. – Co tam u dzieci? – spytał. – Cóż, u Jessiki wszystko po staremu. Niedawno świetnie jej poszło na egzaminie. „Teoria transformat i analiza Fouriera”, wiesz? – Przynajmniej potrafisz to wymówić – stwierdził Sjöberg z sarkastycznym uśmiechem. Jessica miała dwadzieścia lat i studiowała na politechnice w Królewskim Instytucie Techniki, by zostać elektroinżynierem. Jej starsza siostra, Jenny, która miała teraz dwadzieścia trzy lata, była lekko upośledzona umysłowo. Sandén był dość beztrosko usposobiony, lecz miał jedno poważne zmartwienie. Właśnie Jenny. Zwykł mówić, że byłoby prościej, gdyby jej upośledzenie było poważne. Zazwyczaj otoczenie stawiało jej wyższe wymagania, niż było to rozsądne w jej sytuacji. – A Jenny? – Ledwie jestem w stanie o tym mówić. Ten pieprzony chłystek, który za nią lata… Wbiła sobie do głowy, że zamieszkają razem. – O rany! To chyba nieciekawy gość. – A jak myślisz? Jak ci się wydaje, co z nią zrobi? – Ale ona przecież jest w nim zakochana? – Jest w nim zakochana, dlatego że się nią interesuje. To przecież nic dziwnego. Ale jemu chodzi tylko o jedno, jestem tego pewien. Będzie z tego jeszcze bieda. – A on jest normalny? – spytał Sjöberg. – Tak, jest przeciętnie uzdolniony, jak się to mówi. W przeciwnym razie nie denerwowałbym się tak bardzo, bo wtedy jechaliby przecież na jednym wózku. Ale on… wykorzysta ją jak wycieraczkę, a ona będzie się zgadzać na wszystko, o co ją poprosi. Jenny jest taka cholernie miła. Sjöberg w zamyśleniu pokiwał głową. – A on jaki jest? – Pieprzony, obrzydliwy lizus, taki właśnie jest! Kiedy ich spotykamy, odstawia jakieś cholerne przedstawienie i udaje czułego i opiekuńczego.

Sandén wręcz wypluwał z siebie słowa. – Rozmawialiście z nią? – Oczywiście, że z nią rozmawialiśmy. Ale teraz jest już dużą dziewczynką i musi przecież decydować o swoim życiu. – Pewnie będzie się musiała uczyć na własnych błędach – stwierdził Sjöberg. – Byle tylko nie spadła ze zbyt wysokiego konia – mruknął Sandén, z twarzą ukrytą w ręczniku. Pozwolili sobie na chwilę przyjemności w saunie i Sjöberg skorzystał z okazji, by opowiedzieć, co odkrył Hamad ubiegłego wieczoru w domu Ingrid Olsson. – Sądzę, że znaleźliśmy związek między Vannerbergiem a Olsson. Nie zdążyliśmy tego jeszcze potwierdzić, ale intuicja podpowiada mi, że jesteśmy na właściwym tropie. – No, strzelaj – powiedział Sandén. Sjöberg opowiedział mu w skrócie, jak to znaleźli stare zdjęcia z przedszkola. – No i…? – Sandén spojrzał na niego pytająco. – Znaczy, że staruszka była przedszkolanką. Z tego, co widzieliśmy, prowadziła przedszkole Skogskullen przez co najmniej piętnaście lat. – I teraz myślisz, że to tam spotkała Hansa Vannerberga? – spytał Sandén z powątpiewaniem. – Właśnie. Po prostu to czuję. To są zupełnie nowe informacje o Ingrid Olsson i gotów jestem się założyć, że Gun Vannerberg i mały Hans mieszkali w Österåker. W duchu liczę na to, że to będzie ten przełom, którego tak potrzebujemy. – Czujesz to? Wydawało się, że na Sandénie wszystko to zrobiło raczej umiarkowane wrażenie. – Myślisz, że gadam od rzeczy? – No cóż – odparł z wahaniem Sandén – dowiedzieliście się jedynie tego, że Olsson była przedszkolanką. To chyba niezbyt przełomowe, prawda? – Może i nie, ale to nowy pomysł. – Po pierwsze, to przecież nie wiemy, czy Vannerberg rzeczywiście chodził do tego przedszkola… – Nie, ale jeśli chodził, to mamy przecież związek, który ich łączył!

Sandén wstał i nalał czerpak wody na kamienie w saunie. Pomieszczenie natychmiast wypełniło się parą, a gorące powietrze parzyło w nozdrza. – Może i mamy związek – powiedział – ale nie mamy człowieka, który wiedział, że Ingrid Olsson leży w szpitalu. Sjöberg poczuł, że odwaga zaczyna go opuszczać. Może niepotrzebnie się tak nakręcił. Z góry założył coś, czego wcale nie było. Intuicja rzadko go zawodziła, ale może tym razem właśnie tak było. – Ale może ten człowiek znał w tym czasie ich oboje. Może on również jest z nimi na zdjęciu. Może mamy zdjęcie mordercy! – Myślę, że zaczniemy od sprawdzenia, czy Vannerberg faktycznie chodził do tego przedszkola – stwierdził rzeczowo Sandén. – Później możemy ewentualnie pójść dalej tym tropem. W porządku? – Ale ty się zrobiłeś marudny – powiedział Sjöberg, na wpół żartując. – Muszę mieć się na baczności, zanim następnym razem skopię ci tyłek w tenisa. Znów zaczęli się przekomarzać, rozmawiając o tenisie, ale Sjöberg czuł narastający niepokój. Wyszli z sauny, doprowadzili się do porządku i opuścili halę sportową. Przed dziewiątą Sjöberg siedział przy biurku na posterunku. Popijał z filiżanki gorącą kawę, obok leżało kilka maślanych ciasteczek, na które człowiek może sobie przecież pozwolić, gdy pograł trochę w tenisa. Przerzucał kartki w szybko rosnącej teczce sprawy Vannerberga, aż znalazł tę, na której zanotował numer telefonu Gun Vannerberg. Wybrał numer domowy i odczekał dziesięć sygnałów, a potem odłożył słuchawkę. Następnie spróbował dodzwonić się na komórkę, również bez rezultatu. Nagrał wiadomość na jej sekretarkę, prosząc, by jak najszybciej się z nim skontaktowała, zakończył połączenie i postanowił zajrzeć do Hamada, którego pokój leżał trochę dalej w głąb korytarza. Zanim zdążył się podnieść, ktoś zapukał do drzwi i w tej samej chwili otworzył. Hamad go ubiegł. Usiadł teraz na krześle dla gości, naprzeciwko komisarza. – Dzień dobry – powiedział wesoło. – Przespałeś się trochę? – Parę godzin. Wstałem skoro świt i grałem w tenisa z Sandénem. – Jak ci poszło? Wygrałeś? – W tenisa poszło mi całkiem nieźle. Wygrałem. Ale Sandén chyba nie jest przekonany, że to z tym przedszkolem to dobry trop.

– Nie? – Nie. Próbowałem się dodzwonić do Gun Vannerberg, ale się nie udało. Nawet jeśli się teraz okaże, że Ingrid Olsson była przedszkolanką Vannerberga, Jens i tak nie uważa, że to nas może dokądś doprowadzić. Bądź co bądź to było prawie czterdzieści lat temu. – Jeśli znali się w tamtym czasie, to musieli przecież mieszkać w tym samym miejscu – podsunął z nadzieją Hamad. – Wtedy musielibyśmy szukać mordercy gdzieś w ich kręgu i kręgu ich rodzin. Ale najpierw trzeba ustalić ten związek. – Skontaktuję się z Ingrid Olsson, gdy tylko z tym skończymy – powiedział Sjöberg. – A ja w tym czasie porozmawiam z Pią Vannerberg o kwicie od dentysty. – Myślę, że byłoby najlepiej, gdyby Petra się tym zajęła. Rozmawiała już z nią wcześniej. Chyba lepiej nie mieszać w to więcej osób, jeśli nie jest to konieczne. A ty mógłbyś odciążyć Petrę i zająć się sąsiadami Ingrid Olsson. Chodź, pójdziemy do niej. Sjöberg wstał i wziął swoją filiżankę kawy, ale zostawił ciasteczka. Razem poszli do pokoju Westman. Drzwi były otwarte i gdy weszli do środka, siedziała przy swoim biurku i zapisywała coś właśnie w notesie. Podniosła na nich wzrok i uśmiechnęła się na powitanie. Sjöberg usiadł na krześle dla gości, a Hamad na rogu biurka. – Będę potrzebował twojej pomocy w jednej sprawie – zaczął Sjöberg. – No to mów – odparła Westman, jak zwykle pełna entuzjazmu. – Jak wiesz, wczoraj byliśmy w domu Ingrid Olsson i przejrzeliśmy jej rzeczy. Westman z uwagą pokiwała głową. – Znaleźliśmy tam między innymi kwit z placówki powszechnej opieki dentystycznej w Dalen przy Sandsborgu. To ten. – Sjöberg położył przed nią kwit. – Tak się akurat składa, że właśnie tam pracuje Pia Vannerberg. Mogłabyś się z nią skontaktować i sprawdzić, czy może ona znała Ingrid Olsson? Zajrzyj też do tego gabinetu stomatologicznego i zobacz, czy dowiesz się czegoś ciekawego od jej kolegów. Zajrzyj do karty pacjenta Olsson i tak dalej. Poza tym będziemy potrzebować zdjęcia Hansa jako małego chłopca. Zajmiesz się tym? – Żaden problem – odparła Westman – ale w takim razie będę musiała chwilowo odłożyć przepytywanie sąsiadów i sprawdzanie telefonów. – Jamal pomoże ci z sąsiadami. Powiedz mu, co ma robić. Rozmawiałaś już z którymś?

– Z tymi, których zastałam wczoraj po południu. Wszyscy reagowali normalnie na zdjęcia i nikt nie miał do powiedzenia nic nowego. Wygląda na to, że Ingrid Olsson jest dla sąsiadów zupełnie anonimową postacią – na razie nie spotkałam nikogo, kto zamieniłby z nią choćby parę słów. – A jak ci poszło z Telią? – spytał Sjöberg. – Mają mi przesłać wyciąg połączeń przychodzących na telefon domowy Vannerberga, komórkę i telefon firmowy. Zadzwonią do mnie, kiedy będą wysyłać faks, ale mogę przecież poprosić Lotten, żeby przekierowywała do ciebie moje połączenia. – Bądź tak dobra i zrób to. Sjöberg wyszedł z pokoju, zostawiając młodszych kolegów, i postanowił się dowiedzieć, jak idzie Einarowi Erikssonowi. Okazało się, że Erikssona nie ma w pokoju, co Sjöberg uznał za dobry znak. Flegmatyczny, naburmuszony Eriksson był gdzieś w terenie, a to w najlepszym razie oznaczało, że robił to, co miał do zrobienia, zamiast siedzieć nadąsany w pokoju. Komisarza uderzyło, że wcześniej, podczas gry w tenisa, był tak pochłonięty własnymi myślami, że zapomniał zapytać Sandéna o postępy w śledztwie, dlatego też zapukał również do jego drzwi. Gdy nie usłyszał odpowiedzi, ostrożnie nacisnął klamkę, ale drzwi były zamknięte na klucz, musiał więc grzecznie wrócić do swego pokoju i zabrać się do własnej pracy. Energicznie popił ciasteczka maślane ostatnimi łykami kawy i odsunął od siebie filiżankę. Sięgnął po telefon i znów wybrał numer Gun Vannerberg, ale nadal nie raczyła odebrać. Odszukał karteczkę z numerem domowym Margit Olofsson, ale również tam nikt nie odbierał. Porozmawiał z czterema różnymi osobami od niej z pracy, ale nie uzyskał żadnych konkretnych informacji, gdzie się znajdowała, postanowił więc, że pojedzie do szpitala. W recepcji poprosił Lotten, żeby odbierała rozmowy do niego i Westman i żeby zajęła się faksem z Telii, kiedy tylko przyjdzie, i położyła mu go na biurku. Potem zjechał windą do garażu i wsiadł do samochodu. Pierwszą osobą, którą spotkał po przekroczeniu drzwi szpitala, był Sandén siedzący w kafeterii nad rozłożoną gazetą, z filiżanką kawy i ciasteczkiem z owocami. Sjöberg sklął się w duchu, że nie przyszło mu do głowy, że kolega jest już na miejscu, bo przecież mógł sobie oszczędzić fatygi i tutaj nie przyjeżdżać. Sandén spojrzał na niego zdumiony znad krajowych wyników piłki ręcznej. – Hej, a ty co tutaj robisz, chory jesteś? – Całkiem zapomniałem, że miałeś tu być – odparł Sjöberg, przysiadając się do

stolika. – Próbuję namierzyć Margit Olofsson, albo raczej Ingrid Olsson, ale kompletnie nic nie uzyskałem przez telefon. Pod numerem domowym nikt nie odpowiada, więc pomyślałem sobie, że lepiej tu przyjadę. Wiesz może, gdzie się podziewa? – Kto taki? – Margit Olofsson. Albo Ingrid Olsson. – No to może byś się wreszcie zdecydował. – Przestań się zgrywać. Którakolwiek. – Nie, nie wiem. – No to mogłeś tak mówić od razu, ty dowcipnisiu. Nie widziałeś dzisiaj Olofsson? – Nie, tak się składa, że nie widziałem. – No to spróbuję się dowiedzieć, gdzie się podziała. A tobie jak idzie? – Nic nowego. Nikt, z kim rozmawiałem, nie rozpoznaje Vannerberga. Wiele osób rozpoznaje Olsson, ale nikt jej nie zna. – Zdążyłeś pogadać z kierowcami karetki? – spytał Sjöberg. – Tak. Ci, którzy odwozili babcię, pamiętają ją, ale żaden nie zareagował w godzien wspomnienia sposób na zmasakrowaną facjatę Vannerberga. Pewnie widzieli już gorsze. – Jak myślisz, długo tu zostaniesz? – Pewnie do końca dnia. Personel przez cały czas się zmienia, pomyślałem więc, że zanim pojadę, spróbuję pogadać z tyloma, ile się da. A potem już robię sobie wolne. – Macie jakieś szczególne plany na weekend? – spytał Sjöberg. – Teściowie przyjeżdżają z wizytą, więc gorzej już chyba być nie może – odparł Sandén, z trudem przybierając przygnębioną minę. Sjöberg wiedział, że Sandén świetnie się dogaduje z teściami. Sam komisarz spotkał ich kilka razy i stwierdził, że to mili ludzie. – Pomyślałem, że może wpadlibyście jutro wieczorem i coś z nami przekąsili, ale w takim razie zrobimy to innym razem – powiedział Sjöberg. – Jedziemy dziś wieczorem do brata i bratowej Åsy, więc jutro i tak będziemy mieli kaca. – Halo! Zapomniałeś o firmowej imprezie?

– Firmowej imprezie…? O, do diabła, masz rację! Jutro jest przecież gwiazdkowa kolacja. – Surowa wątroba i baranie jaja. Sjöberg podniósł się z rozbawioną miną i uniósł rękę na pożegnanie. – Powodzenia. – Kuruj się – odparł Sandén i powrócił do stron sportowych i na wpół zjedzonego ciastka. Trzy pierwsze osoby z oddziału Margit Olofsson, z którymi się skontaktował, nie miały pojęcia, gdzie się podziewa. Czwartą był niski mężczyzna, który wyglądał, jakby już od dawna był w wieku emerytalnym. Sjöberg zastanawiał się, co on tu, u diabła, robi; nigdy wcześniej nie widział pielęgniarza w tym wieku. Mężczyzna był jednak dobrze poinformowany. Margit Olofsson wzięła rodzinę – i Ingrid Olsson – na rejs do Finlandii i miała wrócić do pracy dopiero w poniedziałek rano. Wyglądało na to, że Olofsson i pielęgniarz są dobrymi znajomymi i mężczyzna opowiedział komisarzowi, że ta podróż była zaplanowana już od dawna – ze względu na wnuki – i że Olofsson wzięła ze sobą Ingrid Olsson, żeby nie zostawiać jej samej w obcym domu. Sjöberg nie ucieszył się z tych nowin, ale podziękował mężczyźnie za pomoc. Potem zjechał windą do kafeterii i kupił sobie wodę mineralną Ramlösa i ciabattę z serkiem brie i salami, którą zjadł w samochodzie w drodze powrotnej na posterunek.

Piątek, po południu Gdy Sjöberg przechodził obok Lotten w drodze do swojego pokoju, poprosił ją, żeby znów łączyła rozmowy do niego i Westman na jego numer. Telia ani Gun Vannerberg nie odezwali się przed południem i komisarz zastanawiał się po cichu, czy przypadkiem Gun Vannerberg również się nie wybrała na rejs do Finlandii. Uderzyło go, że z Malmö pływa się raczej do Niemiec albo do Polski, albo wręcz do Anglii. Nigdy wcześniej o tym nie myślał: rejsy do Finlandii nie były ogólnoszwedzkim zjawiskiem, lecz raczej lokalnym trendem wśród tych, którzy mieszkali nad Bałtykiem. Usiadł przy biurku, podniósł słuchawkę i wybrał numer na komórkę Westman. Odebrała niemal natychmiast. Sjöberg zapytał ją, z kim z Telii rozmawiała w sprawie połączeń telefonicznych, które ich interesowały. Podała mu szczegóły, a on wyjaśnił jej, że z jego wieloletnich doświadczeń w tego rodzaju sprawach wynika, że jeśli chce się coś załatwić, trzeba dopilnować sprawy. Petra Westman roześmiała się bezczelnie i życzyła swojemu niecierpliwemu szefowi, żeby mu się udało. On też życzył jej powodzenia, a potem zadzwonił do odpowiedzialnej osoby z Telii. Okazała się nią jakaś młoda kobieta z göteborskim akcentem, która zapewniła go uroczyście, że właśnie ma przed sobą potrzebne dane i w tej chwili wysyła je faksem na policję. Zmienił władczy ton policjanta na łagodniejszy i bardziej ludzki, przeprosił za kłopot, którego z pewnością był przyczyną, i bardzo jej podziękował. Następnie wyszedł do pokoju ksero i czekał, aż faks zaczął szumieć, a upragnione kartki zaczęły jedna po drugiej wysuwać się z maszyny. Lista numerów telefonów i abonentów była długa,a Sjöberg zaskoczony liczbą telefonów do rodziny w okresie trzech tygodni. Nie wspominając już o komórce i telefonie firmowym. Wyglądało to tak, jakby urywały się całymi dniami, a na stosie papierów, który przed nim leżał, były przecież tylko rozmowy przychodzące. Poświęcił chwilę na przejrzenie listy i sprawdzenie, czy któreś nazwiska często się powtarzają, ale w końcu dał sobie spokój. Zamiast tego oddzwonił do kobiety z Telii i zapytał, czy mogłaby mu pomóc z posortowaniem numerów abonentów na listach, by miał lepszy przegląd, ile razy każdy z abonentów dzwonił w tym okresie pod dany numer. Nie miała takiej możliwości, więc Sjöberg zadzwonił do znajomego z centrali krajowej, który miał pojęcie o komputerach, i zadał mu to samo pytanie. Również on nie potrafił mu pomóc, więc Sjöberg musiał grzecznie zabrać się do tego pracochłonnego zadania sam. Przez chwilę siedział i wpatrywał się w nic niemówiące cyfry i nazwiska, po czym podjął decyzję, że poświęci resztę dnia na przejrzenie rozmów przychodzących na telefon

firmowy wspólnie z Jormą Molinem. Zadzwonił do niego, a Molin chętnie obiecał mu pomóc na tyle, na ile potrafi. Sjöberg poczuł wyrzuty sumienia, że jeszcze bardziej obciąża biednego wspólnika Vannerberga, który został sam z firmą na głowie i własnym smutkiem po zmarłym przyjacielu. Mimo to wsiadł do metra i pojechał do niego. Biuro w Kungsholmen wyglądało tak jak przedtem, lecz Molin sprawiał teraz wrażenie znacznie bardziej zmęczonego niż przy ich poprzednim spotkaniu. Odpuścili sobie wymianę uprzejmości i natychmiast zabrali się do ciężkiego zadania, polegającego na systematycznym przeglądaniu abonentów, którzy dzwonili do biura w ciągu interesujących ich tygodni. Wiele rozmów mogli z miejsca wykreślić z listy, lecz choć znaczna większość wydawała się bez znaczenia, na wszelki wypadek zostały one ujęte w nawiasy. Cztery godziny później, gdy przejrzeli wszystkie linijki szczegółowego billingu, wciąż pozostało im niemal sto rozmów, których Molin nie rozpoznawał. Zdążyła się zrobić szósta i nadeszła pora, by Molin zamknął firmę i by Sjöberg pospieszył do domu, żeby zdążyć się przebrać przed dzisiejszą kolacją u szwagrostwa. Sjöberg wzdrygnął się, wyszedłszy z biura Jormy Molina. Po części dlatego, że wczorajsza zimowa pogoda zmieniła się w zawodzący, jesienny wiatr i lodowaty deszcz, a po części ze współczucia dla Molina, który prezentował się żałośnie z najeżonymi włosami, dużymi, smutnymi, brązowymi oczyma i przybitym głosem, który brzmiał matowo i bezdźwięcznie. Kiedy właśnie miał zejść po ruchomych schodach do metra, zadzwoniła komórka. Z obawy, że straci połączenie, jeśli zjedzie pod ziemię, zatrzymał się i przystanął koło pary pijaczków, którzy na chwiejnych nogach żebrali pod dachem przed galerią Västermalm. To Gun Vannerberg wreszcie oddzwoniła. – Zastanawiałem się nad tym, jak się przeprowadzaliście, kiedy Hans był dzieckiem – powiedział Sjöberg. – Chciałbym się tylko dowiedzieć, czy mieszkaliście kiedyś w Österåker. – Nie, mieszkaliśmy tylko w miastach – odparła Gun Vannerberg. – No wiesz, w mojej branży… – Wydawało mi się, że mówiłaś, że mieszkaliście w Hallsbergu. – Tak, przez jakiś czas. – Ale to przecież nie miasto.

– Ależ jak najbardziej miasto. – Nie, Hallsberg nie jest miastem. Możesz mi wierzyć. Ale to nie ma żadnego znaczenia… Przerwał mu głos kobiety z drugiej strony. – W każdym razie jest znacznie większe niż Österåker. Sjöberg nie miał najmniejszej ochoty się o to sprzeczać, więc zamiast tego zapytał: – A może w takim razie mieszkaliście gdzieś indziej w okolicach Sztokholmu? – Czy mieszkaliśmy gdzieś w okolicach Sztokholmu? Nie, nie mieszkaliśmy – odparła Gun Vannerberg. – Tak daleko na północ nigdy nie dotarliśmy. Póki był ze mną Hans, trzymaliśmy się Östergötlandu, Närke i oczywiście Södermanlandu, ale nigdy w pobliżu Sztokholmu. Jeden z pijanych mężczyzn potrącił go i wrzasnął coś prowokacyjnie prosto w twarz, a Gun Vannerberg wydawała się tak pewna swego, że Sjöberg nie zdobył się już na to, by zadać kolejne pytanie. Szybko zakończył rozmowę i rozczarowany pomknął w dół, do metra. * * * Hamad i Westman stali na Åkerbärsvägen w Enskede i dzielili między siebie pozostałe adresy w ramach operacji „pukanie do drzwi”. Stali tuż pod parasolem Hamada; parasolka Westman została w Hammarby. Deszcz bębnił w napięty nylon i przez ten dźwięk zdawał się bardziej rzęsisty, niż był w rzeczywistości. Komórka Westman zadzwoniła i Petra zmarzniętymi palcami niechętnie wysunęła wibrujący aparat z kieszeni dżinsów. – Westman – powiedziała krótko. – Gdzie jesteś? – spytał jakiś rozzłoszczony głos po drugiej stronie. – W pracy – odparła niepewnie. W hałasie deszczu pod parasolem nie słyszała, kto mówi. – A kto pyta? – Rosén. Gdzie ty się podziewasz? – W Enskede. Pukamy do drzwi… – Chcę z tobą pogadać. Kiedy wracasz? Prokurator wydawał się naprawdę zły i Petra poczuła, jak kuli się w sobie, stojąc pod parasolem z telefonem przy uchu.

– Dzisiaj nie zdążę już wrócić, ale… – W takim razie załatwimy to przez telefon. Hamad przyglądał jej się z zaciekawieniem, więc odwróciła się do niego plecami, ale pozostała pod parasolem. – Co ty właściwie wyprawiasz?! – niemal ryknął jej w ucho Hadar Rosén. – Mam informacje, że nielegalnie wykorzystujesz FiPo i na dziko przeszukujesz sobie rejestry. 4

ISP i ASP! I szukasz w kartotekach przestępstw niezgodnie z regulaminem. Była przygotowana na pewne problemy tego typu, ale myślała, że nadejdą od strony Sjöberga, nie od Roséna. Wiedziała, jak sobie poradzić ze Sjöbergiem, ale mieć do czynienia z wściekłym prokuratorem – to było gorsze, niż sobie wyobrażała. – Mogę to wyjaśnić… – spróbowała Westman, czując na plecach spojrzenie Hamada. – Tak, lepiej, żebyś miała naprawdę dobre wyjaśnienie. Nie chcę słyszeć o żadnych osobistych wendetach na moim terenie. – To nie żadna wendeta – wyjąkała, w tej samej chwili uświadamiając sobie coś całkowicie przeciwnego. – Mogę ci za to wlepić naganę. – Proszę tego nie robić – powiedziała Westman, biorąc się w garść. – On się pojawia na obrzeżach śledztwa i mam pewne wskazówki świadczące o tym, że nie wszystko z nim jest tak, jak trzeba… To, co wyszukałam, to potwierdza. – Ach tak? – odparował prokurator lodowatym głosem. – Niekarany, żadnych niespłaconych długów, żadnych głośnych afer, żadnych trafień ASP. Do diabła, facet ma przecież nieskazitelną przeszłość. I odkąd to Mälarhöjden leży na obrzeżach Enskede? – Wie pan bardzo dobrze, co… – Może ci się wydaje, że nie mam żadnego wglądu w to, co wyprawiacie, ale w takim razie źle ci się wydaje. Rosén wypluwał z siebie słowa w jej ucho i wiedziała, że ma rację. – Czytałem wszystkie raporty z tego śledztwa. To jest moje śledztwo, Westman. I nie było tam nawet słowem wspomniane o Mälarhöjden ani o żadnych podejrzeniach, że jakiś lekarz specjalista z Karolinska lata po okolicy i morduje ludzi kuchennymi krzesłami.

– W poniedziałek… – spróbowała Westman. – W poniedziałek o dziewiątej jesteś w moim biurze. I chcę mieć w ręce pisemne sprawozdanie. – Pisemne sprawozdanie… – powtórzyła jak echo Westman, ale prokurator przerwał już połączenie. Westchnęła ciężko i wsunęła telefon do kieszeni, odwracając się do kolegi z uśmiechem winowajcy. – Co to było? – spytał z rozbawieniem Hamad. – Sjöberg najadł się muchomorów? – Chciałabym. Nie, to był Rosén. – Co?! – wybuchnął ze zdumienia Hamad. – Naraziłaś się prokuraturze? Co ty właściwie wyprawiasz? Wendeta? – Pogadamy o tym innym razem. – Nie, no daj spokój! Westman potrząsnęła tylko głową z pozbawionym złudzeń spojrzeniem i wrócili do pracy, którą mieli do wykonania. * * * – Mowa jest srebrem, a milczenie… czym? Siedziała, powtarzając po cichu słowa, tak że sama ledwie była w stanie je usłyszeć. – Dwie litery; pewnie jakiś symbol chemiczny… Chemia nigdy nie była jej mocną stroną. Tak właściwie to żaden przedmiot w szkole nie był jej mocną stroną z wyjątkiem wf-u, ale i tak dobrze sobie poradziła w życiu. Upiła łyk wina i odkroiła kawałek ogórka, po czym postawiła go na desce do krojenia. Zapewne zainspirowana krzyżówką przecięła jego jasnozieloną powierzchnię kilka razy w pionie, a potem kilka razy w poziomie, a wtedy ogórek zamienił się w kilka cienkich, podłużnych kawałków, które spadły na deskę do krojenia. Zebrała je nożem i przełożyła do salaterki, po czym upiła kolejny łyk czerwonego wina i wróciła do rozwiązywania krzyżówki. Gotowanie i prace domowe nie były zajęciem, które by szczególnie lubiła. Ironia losu polegała na tym, że właśnie temu poświęcała w tej chwili większość czasu. Po ukończeniu dwuletniego gimnazjum – z miernymi wynikami – przeniosła się do Sztokholmu w poszukiwaniu przygód. Choć nie miała wykształcenia ani żadnych doświadczeń

zawodowych, bez problemu znalazła pracę w modnym barze niedaleko Stureplan. Zawdzięczała to swojemu wyglądowi i otwartemu, może nawet trochę wyzywającemu sposobowi bycia, i nie robiła z tego żadnej tajemnicy. Nocami i wieczorami, gdy nie pracowała, bawiła się, korzystając z pełnego rozrywek życia w Sztokholmie, i bez problemu zdobyła mnóstwo przyjaciół i wielbicieli. Nie trwało to długo, nim stojąc za barem, mieszając egzotyczne drinki i rozlewając w ogromnych ilościach piwo, została odkryta przez head huntera, jak to sama nazywała. Pijany, przystojny i wyjątkowo nadziany adwokat dał jej pracę sekretarki w swoim biurze. Nie było się nad czym zastanawiać; dobrze jej płacił, a ona spędzała dni na nieskomplikowanym pisaniu, przygotowywaniu kawy i innych drobnych usługach, jakich od niej oczekiwał. W powszednie dni chodzili do drogich restauracji, sypiali ze sobą, a w weekendy – które najczęściej spędzał z żoną i dziećmi – pracowała dodatkowo w popularnym barze i nadal podtrzymywała znajomości z mężczyznami z innych grup społecznych. To były szczęśliwe lata osiemdziesiąte, a Sztokholm prosperował i tętnił życiem. Z czasem nawet Sztokholm zaczął się wydawać nijaki i postanowiła, jak można by to ująć, rozwinąć skrzydła w pełnym blasku zawodzie stewardesy. Tu również jej brak wykształcenia nie był żadną przeszkodą, a do tej pory zdążyła już przecież zgromadzić pewne doświadczenie zawodowe. Dostała pracę w SAS-ie i podróżowała po całym świecie. Uciążliwych pasażerów i wielogodzinną, ciężką harówkę w ciasnych przejściach samolotów rekompensowały fantastyczne imprezy, piękni ludzie i burzliwe romanse, następujące jeden po drugim w niekończących się strumieniach szampana i piña colady. W końcu poznała swojego księcia z bajki, pilota SAS-u o imieniu Jonas, który ze swoimi ciemnymi, niemal czarnymi włosami i jasnobłękitnymi oczyma był najpiękniejszym mężczyzną, jakiego w życiu spotkała. Z licznego i nieustannie go otaczającego tłumku wielbicielek wybrał właśnie ją, a ona równie szybko spławiła dla niego własnych, wzdychających do niej kawalerów i facetów. Po wystawnym ślubie, z niemal dwiema setkami gości spośród wybrańców, czyli stewardes i pilotów, okazało się nagle, że Jonas planuje zamieszkać z nią w posiadłości niedaleko Sigtuny, która przechodziła z pokolenia na pokolenie w jej nowej rodzinie. Jonas chciał spełniać swoje marzenia: na co dzień latać, a w wolnym czasie jeździć konno i polować na drobną zwierzynę. Naturalnie oczekiwano od niej, że zrezygnuje z pracy stewardesy i będzie siedzieć w posiadłości, zajmując się domem, końmi, psami i dziećmi. Świeżo zakochana nie miała właściwie nic przeciwko temu, ale dziś głęboko tego

żałowała. Dzieci się dotychczas nie pojawiły, a życie na wsi było samotne i nudne. Była przyzwyczajona do hucznych imprez i wielkiego grona znajomych, a teraz, od niemal piętnastu lat, siedziała samotna i bezdzietna w posiadłości, która wciąż wydawała jej się obca. Jonas rzadko bywał w domu, co oczywiście nie miało dobrego wpływu na możliwość powiększenia rodziny. Mimo rozczarowania tym nagłym i nieoczekiwanym zwrotem w życiu zachowała swój nieodmiennie dobry humor. Jej ciało nadal było ciałem dwudziestolatki – być może zawdzięczała to temu, że nigdy nie rodziła. Naturalne blond loki zachowały blask, a zmarszczki rzucały się w oczy jedynie swoją nieobecnością. Poza tym widziała, że mąż nadal ją ubóstwia, choć jej uczucia wobec niego znacznie osłabły. Mogła od niego odejść, kiedy tylko chciała, i być może pewnego dnia to właśnie zrobi. Z odtwarzacza CD w dużym pokoju grzmieli Katrina and the Waves i Carinę ogarnęła lekka euforia. Ten kawałek budził do życia wiele słonecznych wspomnień i kiedy go słyszała, nie była w stanie usiedzieć spokojnie. Jednym haustem dopiła wino z kieliszka i nalała sobie kolejny, nucąc refren: – I’m walking on sunshine, oh oh, and it makes me feel good… Podniosła się i tanecznym krokiem podeszła do kuchenki, włożyła kuchenne rękawice i otworzyła piekarnik. Z wnętrza buchnęła gorąca para, więc zacisnęła powieki i odwróciła na chwilę twarz. Mocno, obiema rękoma chwyciła brytfannę i wystawiła pachnącą pieczeń z łosia na blat. Napełniła decylitrową miarkę z nierdzewnej stali sosem pieczeniowym i kilka razy polała nim mięso, nim wstawiła je z powrotem do piekarnika. Wino uderzyło jej do głowy, policzki miała ciepłe i zaróżowione. Podeszła do kuchennego okna i przez strugi ulewnego deszczu wyjrzała w mrok, za wybieg dla koni i dalej, w stronę oświetlonej drogi, by zobaczyć, czy nie nadjeżdża autobus, którym, jak miała nadzieję, przyjedzie Jonas. Co prawda do niej nie dzwonił, więc pewnie samolot miał opóźnienie, jednak czasami potrafił zrobić niespodziankę. Po kilku minutach stania i wpatrywania się w ciemność zobaczyła autobus, który nadjechał, zatrzymał się na chwilę, a później ruszył dalej i znikł za zakrętem. W słabym oświetleniu przy przystanku zobaczyła, że jakiś samotny człowiek szybkim krokiem przechodzi przez drogę, skręca w dróżkę prowadzącą do ich domu. Potem sylwetka zniknęła w cieniach między drzewami. Ciesząc się, że cały tydzień samotności wreszcie się skończył, wróciła do kuchenki i wstawiła ziemniaki, po czym znów usiadła przy stole, upiła łyk wina i kontynuowała swoje bezowocne próby rozwiązania krzyżówki.

4 Wydział przestępstw finansowych policji.

Pamiętnik mordercy, listopad 2006, piątek Autobus się zatrzymał i wypuścił mnie na deszcz na opustoszałej drodze, na upplandzkiej równinie. Nie lubię Upplandu, choć w dzieciństwie moim pragnieniem było tu zamieszkać. Wyobraźnia podpowiadała mi, że wielkie upplandzkie miasta – mimo niegościnnego krajobrazu, który je otacza – chętnie powitałyby kogoś dziwnego, osobliwego, takiego jak ja, w odróżnieniu od czarującego, falistego Södermanlandu, z jego jednakowymi, robotniczymi miasteczkami i ograniczonymi, żyjącymi stereotypami mieszkańcami. Przechodzę przez drogę i skręcam w wysypaną żwirem dróżkę prowadzącą do posiadłości. Listopadowy mrok zamyka mnie w swoich mokrych, lodowatych objęciach i wiem, że nie można mnie zobaczyć z oświetlonych okien głównego budynku. W koronach drzew wyje wiatr, ale teraz nic nie może mnie przestraszyć. Teraz to mnie należy się bać – i z niezmąconym spokojem idę dalej, mijając parę ogrodzonych pastwisk i niewielki lasek. Od stajni płynie stłumione światło, ale nie dobiega stamtąd żaden ludzki dźwięk. Gdzieś w pobliżu szczeka parę psów, ale nie przejmuję się tym. Ukradkiem obchodzę budynek mieszkalny i przez piękne, dzielone okna widzę duże, przytulne pokoje, urządzone w ciepłych barwach, z boazerią i drewnianymi meblami. Piętro pogrążone jest w ciemnościach, a na parterze siedzi samotna kobieta w dużej, nowoczesnej kuchni o rustykalnym wystroju. Rozwiązuje krzyżówkę. Na kuchence coś się gotuje, a butelka wina jest już otwarta. Woń mięsa i przypraw przedostaje się na jesienną szarugę i nagle odczuwam głód. Ostrożnie naciskam klamkę i przekonuję się, że drzwi są zamknięte na klucz. Wiedząc, że tracę w ten sposób efekt zaskoczenia, muszę jednak zadzwonić i po paru sekundach otwiera mi Carina Ahonen, która patrzy na mnie zdumionymi niebieskimi oczyma. Nie można powiedzieć, że mnie też ogarnęło zdumienie, bo była naprawdę śliczna już jako dziecko, wyglądała jednak znacznie młodziej niż na czterdzieści cztery lata, które – co było mi wiadomo – miała. Zaskoczyło mnie natomiast to, że natychmiast, gdy otworzyła usta, prysło całe wrażenie godności, jaką na pierwszy rzut oka dawała jej piękna twarz, złote, falujące włosy, ładna figura i dumna postawa. Choć silny akcent z Södermanlandu zastąpiło coś w rodzaju ogólnoszwedzkiej wymowy, z jakimś wymuszonym, nienaturalnym „i”, zapewne pochodzącymi gdzieś z Danderyd czy z Lidingö, już po pierwszych słowach natychmiast wydała mi się głupawa. Jej spojrzenie

było dość niepewne, ale sposób mówienia zdradzał samozadowolenie i protekcjonalne podejście. Krótko mówiąc, sam jej widok podziałał na moją korzyść i po paru minutach spędzonych razem znane mi już były wszystkie potrzebne narzędzia, by popełnić moje czwarte morderstwo: pełna pasji nienawiść i duży nóż do krojenia. – Kim jesteś? – spytała Carina Ahonen po kilku sekundach przyglądania się mojemu z pewnością niemodnemu i wyjątkowo przemoczonemu ubraniu. – Może przeszkadzam? Jecie kolację? – przebiegle odpowiadam pytaniem. – Eee… nie. Czekam, aż mąż wróci do domu. A ty autobusem? – Tak – odpowiadam zgodnie z prawdą – ale nikt oprócz mnie tu nie wysiadał, jeśli o to chciałaś zapytać. – Ech, mniejsza z tym – wzdycha, nie będąc w stanie ukryć pewnej rezygnacji w głosie. Dochodzę do wniosku, że do tej pory wszystko układa się po mojej myśli. – Ale czego tu chcesz? – Mogę wejść? – pytam uprzejmym tonem, a ona po chwili wahania odpowiada: – Tak, tak, proszę. Drzwi zamykają się za moimi plecami. Zdejmuję kurtkę i wyciągam wyczekująco w jej stronę. Wydaje się trochę zdziwiona i przygląda mi się sceptycznie, zanim odbiera ode mnie przemokniętą wiatrówkę i wiesza ją na wieszaku. – Znamy się od dawna – mówię. – Doprawdy? – Z przedszkola. Nie podejmuje żadnej próby, by zaprowadzić mnie z przedpokoju w głąb domu, więc to ja muszę zrobić pierwszy krok. Idzie za mną do kuchni i przygląda mi się podejrzliwie, gdy wysuwam krzesło i siadam przy długim dębowym stole, zachowując się jak u siebie w domu. Na stole, prócz krzyżówki i długopisu, leży masywna deska do krojenia i duży nóż. – Jak to z przedszkola? – pyta z wrogością w głosie. Odnoszę wrażenie, że potraktowałaby mnie z tą samą niechęcią, gdyby usłyszała ode mnie, że właśnie wygrała milion w totolotka. To nie moje słowa budziły irytację, lecz fakt, że to ja je wypowiadam. Ja – odrażający nikt o brzydkich rysach twarzy, pospolitym ciele, z durną fryzurą i w niemodnym ubraniu. Promieniuję nieudacznictwem i oddycham

nim. A Carina Ahonen dostrzegła to w tej samej chwili, gdy otworzyła mi drzwi, wyczuła to węchem, jeszcze zanim udało mi się otworzyć usta. Rozwścieczyło mnie to! – Z przedszkola Skogskullen w Katrineholmie. – Nie pamiętam cię. – A w ogóle coś pamiętasz z przedszkola? – Tak, owszem, ale nie ciebie. Sposób, w jaki patrzy na moje ubranie, a nie na twarz, kiedy do mnie mówi, jeszcze bardziej podkreślał pogardę, jaką do mnie czuje. Mogę ją zabić w jednej chwili, ale to by było zbyt litościwe. Zastanawiam się w duchu, co dalej, ale nie dochodzę do żadnych innych wniosków prócz tego, że świetnie byłoby napić się przy tym trochę wina. – Zaprosisz mnie na kieliszek? – pytam. Zapewne zaskakuje ją moja obcesowość; w każdym razie przygląda mi się nieufnie przez parę sekund, po czym potrząsa głową, wyjmuje z szafki kieliszek, napełnia go do połowy i stawia przede mną na stole. Później siada naprzeciw mnie i upija łyk swojego wina. – Na zdrowie – mówię i unoszę kieliszek, nim przytykam go do ust. Siedzi nadąsana i gapi się za okno. – Dlaczego jesteś tak wrogo nastawiona? – pytam. – Czego tak właściwie chcesz, do cholery? – Przecież mówię, że znamy się z przedszkola. Wlokę się na to odludzie, w taką pogodę, a ty nie masz dla mnie nawet jednego uśmiechu! Niezbyt to gościnne, jeśli chcesz znać moje zdanie. W piekarniku pali się światło i wnioskuję, że to właśnie stamtąd dochodzą te aromatyczne zapachy. W mojej głowie zaczyna kiełkować pewien plan. – Nikt cię tutaj nie zapraszał. A teraz mów wreszcie, kim jesteś! Z tylnej kieszeni dżinsów wyciągam zniszczone, czarno-białe zdjęcie z 1968 roku, rozprostowuję je i kładę przed nią na stole. – To ja – mówię i pokazuję siebie. Siedzę po turecku na podłodze w pierwszym rzędzie. Zupełnie nieoczekiwanie jej twarz rozjaśnia się w uśmiechu i niemal natychmiast

odnajduje samą siebie, u góry, w prawym rogu, tuż obok pani. – A tu jestem ja – mówi teraz już wesoło. – Och, nie jestem pewna, czy mam to zdjęcie. – Rozpoznajesz jeszcze kogoś na zdjęciu? – Chyba ją… – odpowiada, pokazując palcem na brzuch Ann-Kristin. – Nie żyje – mówię i upijam łyk wina. – Nie żyje? – pyta Carina z pewną konsternacją. – Ann-Kristin nie żyje – wyjaśniam. – Tak. Miała na imię Ann-Kristin. Jak to się stało, że nie żyje? – W zeszłym tygodniu została uduszona w swoim mieszkaniu. Najpierw była torturowana. Ale była prostytutką, więc pewnie nikt się tym za bardzo nie przejął. – Dobry Boże! – wybucha Carina, z niepewnym uśmiechem na ustach, jej oczy jednak zdradzają, że jest spragniona sensacji. Zerka na mnie z zaciekawieniem, a ja miło się do niej uśmiecham. Wyciągam z niej to, co najgorsze. – A ten tutaj – ciągnę dalej. – Jego pamiętasz? Pokazuję jej Hansa. Klęczy na samym przedzie, pośrodku, i szczerzy się do aparatu w bezzębnym uśmiechu. Dwoma szybkimi łykami opróżniam kieliszek wina, a Carina, która znacznie się ożywia, bez ociągania mi dolewa, usilnie próbując przypomnieć sobie jego imię. – Valdenström, Vallenberg, Vannerberg… Hans Vannerberg. Tak się nazywał, prawda? – Brawo! – kwituję. – On też nie żyje. – On też? To okropne, kiedy ludzie w twoim wieku zaczynają tak po prostu umierać, nie sądzisz? – Szczerze mówiąc, to niespecjalnie. Było gorzej, kiedy żyli – odpowiadam oschle. – Co masz na myśli? – pyta, nie fatygując się nawet, żeby poczekać na odpowiedź. – A on jak umarł? – Został zatłuczony kuchennym krzesłem. Nos pękł i bach, kość wbiła się w mózg.

Demonstruję jej to, zaciskając ręce na nogach nieistniejącego krzesła. – Żartujesz sobie… To coś zaraźliwego? – W kuchni pani Ingrid – wyjaśniam, wskazując na naszą dawną przedszkolankę. – Nie, no daj spokój! Co się tak właściwie stało? Ona też nie żyje? W jej oczach pojawia się jakby błysk chorej radości i chichocząc, nalewa sobie kolejny kieliszek wina. – Nie, ona jeszcze żyje. – Więcej, więcej! – woła z entuzjazmem Carina Ahonen. – Opowiedz mi więcej. Chcę znać wszystkie szczegóły. Wcześniejszy lodowaty chłód znika bez śladu, i czterdzieści lat za późno uzmysławiam sobie, jak w najprostszy sposób odnaleźć drogę do ludzkich ser. – Lise-Lott – mówię. – Poznajesz ją? – Nie, nie sądzę – odpowiada Carina i potrząsa głową. – Ale czekaj chwilę! Nie mów, że to ona była tą matką dwojga dzieci z Katrineholmu, którą parę dni temu ktoś utopił w miednicy z wodą? – Bingo! – rzucam. Patrzy nagle na mnie pytającym, trochę wyczekującym spojrzeniem. – Skąd to wszystko wiesz? – pyta ostrożnie. – Jesteś z policji, czy coś takiego? To dlatego tu jesteś? – Nie, nie jestem z policji – mówię. – Wiem to wszystko dlatego, że ich śmierć to moje dzieło. Przygląda mi się nieufnie przez parę sekund, a potem nagle wybucha śmiechem. Pomyśleć tylko, że człowiek, któremu zabrało tak dużo czasu, by obdarzyć mnie jednym drobnym uśmiechem, nagle zaczyna się śmiać z tego, co mówię! – Prawie się nabrałam! Ale numer! Niezłe! – chichocze i po przyjacielsku klepie mnie w plecy. Z gadzią szybkością chwytam ją za nadgarstek, równocześnie wstaję i wyginam jej rękę za plecami w tak zwanym policyjnym chwycie (jeszcze raz dzięki, Hans, za wszystkie twoje wspaniałe rady). Krzyczy, ale ja błyskawicznie sięgam po nóż leżący na desce do krojenia. Z nożem przy jej gardle wlokę ją pod lodówkę – jej niemal lustrzane

drzwi są dokładnie tym, czego mi było teraz potrzeba. – Wciąż mnie sobie nie przypominasz? – pytam z groźbą w głosie. – Nie, ja… Tak, może… – To jest właśnie najśmieszniejsze. Co by było, gdybyś mnie rozpoznała? Co by było, gdybyś kiedyś zastanawiała się nad tym, jak poszło w życiu temu biednemu dziecku, które ciągle dręczyliście? Wtedy ten wieczór mógłby się skończyć inaczej. Oddycha ciężko, a jej ciało nagle zaczyna drżeć, jakby wstrząsane dreszczami. Jej głos staje się ostry, na granicy krzyku. – Ja cię przecież nie męczyłam! Nigdy się z nikim nie biłam! – Jest wiele sposobów, na jakie można dręczyć małe dziecko i zniszczyć mu życie. Ty wybrałaś ten najprostszy. Dyrygowałaś publiczką, kibicami. Bez twoich zachęcających okrzyków i kpiących uśmiechów ta przemoc nie znalazłaby podłoża. To nie ty trzymałaś topór, ale to ty decydowałaś, komu zetną głowę. To ty wybijałaś takt i nadawałaś ton, ty decydowałaś, co jest brzydkie, a co ładne, co jest właściwe, a co jest złe. To ty decydowałaś, że jestem najbrzydszym, najbardziej obrzydliwym dzieckiem, jakie chodzi po świecie, i tego piętna nigdy nie udało mi się pozbyć. Rozumiesz, Carino? Tak to właśnie działa w małym miasteczku, takim jak Katrineholm. Ledwie człowiek zdąży postawić pierwsze kroki, a już pojawia się jakiś słodziutki, niesamodzielny, nadużywający władzy dzieciak taki jak ty i spycha człowieka na najniższy szczebel drabiny społecznej. A jeśli człowiek kiedyś się ośmieli wspiąć o szczebel wyżej, natychmiast dostaje kopniaka od lizusów stojących o ten szczebel wyżej i znów spada, a na samej górze stoisz ty i dyrygujesz, poza zasięgiem wszystkich. Mogłaś po prostu zostawić mnie w spokoju. Skoro mnie nie lubiłaś, mogło ci to wystarczyć. Ale ty musiałaś koniecznie wylewać swoją żółć i oznajmić wszystkim, co ze mnie za ofiara. Musiałaś manifestować, jaka jesteś wspaniała, pokazując innym dzieciom na moje, akurat moje niedoskonałości. A dlaczego to właśnie mnie wybrałaś, tego do dziś nie rozumiem. I nie wiem też, kim właściwie jestem i co mogło ze mnie wyrosnąć, gdybyście ty i tobie podobni nie zniszczyli tego małego „ja”, które kiedyś kiełkowało w małym, miękkim ciele dziecka. I to ciało też zniszczyliście, praliście je na kwaśne jabłko, dziurawiliście je i przez was stało się twarde i szorstkie. Zgięliście proste plecy i wbiliście w asfalt moje pełne nadziei oczy. Nie tylko zniszczyliście mi dzieciństwo, ale odebraliście mi całe życie. To, co wtedy zrobiliście, to, co ty zrobiłaś, Carino, to było zniszczenie człowiekowi życia. Skazałaś mnie na życie bez przyjaciół, życie bez rozrywek, życie w całkowitej izolacji. To poważny czyn, rozumiesz

to chyba? Teraz już żadne z nas nie ma życia przed sobą. Różni nas tylko to, że ty masz życie, na które możesz spojrzeć wstecz, a ja nie mam nic. Przez ciebie. Wpatruje się przerażona w moje odbicie, wielkimi, szeroko otwartymi oczami, a ja czuję oszalały puls w jej nadgarstku. Odczuwam nagłą ochotę, żeby oszpecić tę piękną kobietę, zanim ją zabiję. – Ja… teraz rozumiem, jakie to było złe… – próbuje przymilnie. – Teraz jest już niestety trochę za późno, żeby się obudzić – mówię, puszczając jej rękę, i zamiast tego mocno chwytam jej gęste włosy, spływające falami na ramiona. Przepiłowuję się przez włosy z tyłu jej głowy kuchennym nożem, a kiedy kończę, jej głowa leci do przodu, bo puścił ostatni kosmyk. Natychmiast znów przystawiam jej nóż do gardła. Jego ostre ostrze ją paraliżuje i nie ma odwagi ruszyć się z miejsca, oddycha tylko bardzo szybko i patrzy na swoje odbicie, z oczami pełnymi łez. – No to co mam zrobić? – łka zrozpaczona. – Już za późno, żeby cokolwiek zrobić. Teraz ja robię, a ty czujesz. Ale się zrobiłaś brzydka – kłamię, ale nie odpowiada. – A co tam masz w piekarniku? – Pieczeń z łosia – odpowiada, a łzy spływające jej po twarzy pozostawiają czarne ślady tuszu do rzęs. – Pieczeń z łosia? Proszę, proszę! Tak się składa, że czuję straszny głód. Pójdziemy obejrzeć tę pieczeń. – Popycham ją przed sobą w stronę piekarnika. – Teraz otwórz piekarnik. Uchyla ostrożnie drzwiczki i pozwala, by para buchnęła przez wąską szczelinę. Dopiero później otwiera je szerzej. W środku, na wysokości jej piersi, na kratce stoi brytfanna, a ja gwałtownym szarpnięciem wpycham jej głowę do piekarnika. Jedna krawędź brytfanny trafia w nos i policzki, a kratka ląduje na jej podbródku. Słychać skwierczenie, gdy gorący metal pali cienką, wrażliwą skórę jej twarzy, lecz ten nieprzyjemny dźwięk szybko zagłusza straszliwe wycie, od którego trzęsą się szyby w oknach. Czystym odruchem udaje jej się wydobyć głowę z piekarnika, ale jest tak wstrząśnięta, że jedynie histerycznie przebiera nogami na podłodze, zasłania rękoma okaleczoną twarz i wykrzykuje swój ból. Cofam się o krok i przez parę sekund z fascynacją przyglądam się temu widowisku. Potem, gdy podchodzę do niej z nożem w ręce, bije jedynie na oślep wokół siebie. Muszę skaleczyć ją w rękę. Gdy zauważa, że krwawi, trochę się uspokaja. Otaczam jej szyję

ramieniem i znów ciągnę ją do lustrzanych drzwi lodówki. Zmuszam ją, by spojrzała na swoją oszpeconą twarz, a ona szlocha zrozpaczona na widok dwóch szerokich, równoległych poparzeń. – To nie było ładne – mówię miłym głosem. – To wcale nie było ładne. Teraz chyba rozumiesz, że jesteś brzydka, prawda? Przez kilka sekund niezdecydowania zastanawiam się całkiem poważnie nad tym, czy jej tak nie zostawić, tylko dla przyjemności, by móc żyć dalej ze świadomością, że będzie głęboko nieszczęśliwa i zapewne też przerażona do końca swoich dni. W końcu rozsądek bierze jednak górę i postanawiam przejść do działania. – Pomyśl tylko, musieć żyć z takim kalectwem… – mówię filozoficznie. – Musieć znosić zaciekawione, a może i pełne obrzydzenia spojrzenia ludzi za każdym razem, gdy postawisz stopę za drzwiami. Słyszeć ich chichoty, widzieć kątem oka, jak nie potrafią się powstrzymać, żeby się za tobą nie obejrzeć. Czuć, jak szepczą i wytykają cię palcami. No i dzieci. Nie wspominam już nawet o niewinnych dzieciach, jak otwarcie dyskutują o twoim wyglądzie. Nie, Carino, to nie jest coś, czego by się życzyło nawet najgorszemu wrogowi. A ty co powiesz? Carina Ahonen nic nie mówi, stoi tylko, trzęsąc się i z trudem łapiąc oddech, rękoma zasłaniając oczy. Poparzenia są zbyt bolesne, żeby ich dotykać. – Lepiej skończmy to teraz, bo chcę jeszcze spokojnie zjeść. Możesz mi być wdzięczna, Carino, że tak krótko się męczyłaś. Bez wahania podrzynam jej gardło szybkim, głębokim cięciem. Tryska fontanna krwi, tworząc łukowaty czerwony wzór z kropelek na naszym odbiciu w drzwiach lodówki, a ona osuwa się bez życia na dębowy parkiet. Wreszcie zrobiło się cicho i spokojnie. Przypuszczam, że nie do końca było dobrze z moją poczytalnością, ale podchodzę do kuchenki i sprawdzam widelcem, czy ziemniaki już są gotowe. Są, więc nakładam sobie kilka na talerz, wyjmuję cudownie pachnącą pieczeń z łosia z piekarnika i odkrawam duży, soczysty, różowy plaster. W lodówce znajduję do kompletu świeżą sałatkę, a potem siadam przy stole w kuchni, dopijam resztę wina z butelki i delektuję się piątkową kolacją Cariny Ahonen. Nie spoglądam nawet na niedawno jeszcze żywą kobietę, leżącą na podłodze. Teraz czuję jeszcze silniej niż przedtem, że w gruncie rzeczy nie jestem osobą fizyczną. Prawdę mówiąc, nie nadaję się wcale do aktywności fizycznej – tak właściwie to zawsze było mi to wiadome – i również na kata szczególnie się nie nadaję. Zamordowanie Hansa

było pod wieloma względami rozczarowaniem, lecz z drugiej strony było też początkiem czegoś wielkiego. Zabicie Ann-Kristin można chyba traktować jako szczytowy punkt mojej kariery i to do tego morderstwa najchętniej powracam w myślach. Jednak potem bardzo mocno odczuwam, że nie dam rady ciągnąć tego dalej. Zabijać to jedno, ale torturować to coś zupełnie innego. W jakiś sposób jest to zbyt fizyczne. Chińska tortura kroplami wody może by się i nadawała, ale na to brak mi cierpliwości. Chcę widzieć rezultaty, a poza tym zawsze istnieje ryzyko, że ktoś się pojawi. Tak czy inaczej zamordowanie Lise-Lott było kompletną klapą. Ta głupia krowa nic nie rozumiała, niczego innego nie należało się zresztą spodziewać. W każdym razie cierpiała przez dobrą chwilę, ale wątpię, czy kiedykolwiek zrozumiała, kim jestem. A teraz – teraz tu siedzę, z krwią na rękach. Tym razem zarówno w przenośni, jak i dosłownie. Muszę przyznać, że przed tym ostatnim razem ogarnęło mnie zdenerwowanie. Wcześniej wystarczało słuchać głosu serca, ale tym razem serce nie do końca było ze mną. Pozbawienie życia Cariny Ahonen było czysto logiczną decyzją, opierającą się na pewnych filozoficznych założeniach. A mianowicie, że lizusostwo, bierność i radość z cudzej krzywdy są związane ze złem. Zawsze się podlizywała prowodyrom fizycznego maltretowania i wychwalała ich za to, co robili, swoją bierną obecnością brała aktywny udział w przemocy, a jej radość z cudzej krzywdy odzwierciedlała jej pragnienie, by krzywdzić i ranić. Poza tym to ona wytyczała normy dla wszystkiego, co było ważne: wyglądu, zachowania, doboru słów, zainteresowań. Promieniowała od niej milcząca władza i jedna zmarszczka niezadowolenia na jej słodkiej jak u lalki twarzyczce sprawiała, że żołnierze ruszali do ataku na tego, kto się sprzeciwiał niewypowiedzianym regułom, jakie powstały pod jej lokami. Taki człowiek jest bez wątpienia zły, prawda? I co za tym idzie, nie zasługuje na to, by żyć. A jednak nie udało mi się zmobilizować jakiejś konkretnej dawki nienawiści przed kolejnym wyznaczonym sobie zadaniem. Nie, tak właściwie to nie było żadnych uczuć, może tylko trochę dawnej pogardy. Zaledwie kilka tygodni temu sama myśl o tym, by zabić człowieka z tak mglistych powodów – właściwie to z jakichkolwiek powodów – była mi całkowicie obca. Ale dziś to dla mnie chleb powszedni. Pora już z tym skończyć, zanim zobojętnienie zapanuje nade mną do tego stopnia, że górę przejmie nuda.

Piątek, wieczorem Dochodziła siódma. Sjöberg przyszedł do domu w ten piątkowy wieczór, przemoknięty, spóźniony i w opłakanym stanie. Od czwartku rano widział żonę, tylko gdy spała, a dzieci w ogóle nie spotkał. Nie zdążył nawet zdjąć mokrych spodni, a już został odkomenderowany do usypiania bliźniaków. Dziewczynki szalały pod jego nogami, z zapałem opowiadając, co się stało w ciągu dnia, a Jonathan wrzeszczał, kiedy Sjöberg zmieniał pieluchę Christofferowi. Rozczarowanie dzisiejszym niepowodzeniem znikło na jakiś czas ze świadomości Conny’ego, a jego miejsce zajęły stres i irytacja wywołane głośnymi krzykami dzieci. Dwadzieścia minut później, gdy dziewczynki siedziały przed odtwarzaczem DVD i jadły popcorn, bliźniaki, najedzone pełnoziarnistym kleikiem leżały, gaworząc w swoich łóżeczkach, Simon siedział przed komputerem, a Åsa brała prysznic, znalazł wreszcie czas, by zmienić przemoczone do suchej nitki spodnie. Wtedy zadzwonił domofon i musiał podbiec do niego na wpół nagi, żeby wpuścić na klatkę schodową opiekunkę do dzieci. Drzwi łazienki były zamknięte, więc nie mógł narzucić szlafroka i niechętnie znów włożył mokre spodnie. Opiekunką była szesnastoletnia dziewczyna, przyrodnia siostra kolegi Simona z sąsiedniej klatki, Johana, mieszkała tam jednak tylko co drugi weekend. Miała na imię Anna i była solidną dziewczyną, z tych, co to nie dają sobie w kaszę dmuchać. Dzieci bardzo ją lubiły. Poza tym dobrze było wiedzieć, że tuż po sąsiedzku mogła znaleźć pomoc, gdyby stało się coś nieprzewidywanego. Po raz pierwszy zostawiali bliźniaki w domu pod opieką Anny, ale na pewno nie będzie żadnych problemów, bo chłopcy zwykle dobrze spali przez całą noc. Kiedy dziewczynki usłyszały dzwonek, wybiegły do przedpokoju i rzuciły się w objęcia Anny, gdy tylko Sjöberg ją wpuścił. Potem wrócił do sypialni i wreszcie udało mu się trochę odświeżyć i szybko przebrać, nim nadeszła pora, by zejść na dół do zamówionej wcześniej taksówki. Dopiero gdy siedzieli na tylnej kanapie, przypięci pasami, i powiedzieli taksówkarzowi, dokąd jadą, Sjöberg i jego żona mieli czas się przywitać. Co do tego, że Lasse jest bratem Åsy nie można było mieć najmniejszych wątpliwości, gdy widziało się ich obok siebie. Oboje byli wysocy i szczupli, choć Lasse, o parę lat starszy od Åsy, miał już początki brzucha, który próbował ukryć koszulami noszonymi na wierzch i trochę luźniejszymi swetrami. Oboje mieli też jasne włosy i podobne, zielonkawe, niemal kocie oczy. Bratowa Åsy Mia była natomiast ciemnowłosa, niska

i trochę pulchna i śmiała się w cudowny, zaraźliwy sposób. Nie mieli dzieci i choć je uwielbiali i byli najlepszymi opiekunami, jakich można sobie wyobrazić, Åsa była przekonana, że są bezdzietni z wyboru, chociaż nigdy nie odważyła się poruszyć tej kwestii z żadnym z nich. Sjöberg miał pewne wątpliwości, ustąpił jednak, wychodząc z założenia, że jego żona lepiej zna własnego brata. Lasse był projektantem wnętrz, co zdecydowanie nie znajdowało odzwierciedlenia w ich własnym, dość niedbale urządzonym domu, natomiast Mia pracowała jako szefowa działu w firmie informatycznej. Dużo podróżowali i to był właśnie główny argument Åsy, przemawiający za tym, że sami zdecydowali, by nie mieć dzieci. Dopiero gdy Sjöberg opadł na nieco podniszczoną, lecz wygodną narożną sofę i upił pierwszy łyk specjału Lassego – wódki z Magic – poczuł, jak bardzo jest zmęczony. Napięcie ostatnich dni zaczęło stopniowo opadać, a mocny drink natychmiast uderzył mu do głowy. Rozczarowanie negatywną odpowiedzią Gun Vannerberg na pytanie, czy mieszkała kiedyś z synem w Österåker, znów wypłynęło na powierzchnię jego świadomościi głęboko westchnął. Słyszał głosy rodzeństwa dobiegające z kuchni, a Mia usiadła obok niego na sofie i wyciągnęła w jego stronę małą, ceramiczną miseczkę z olbrzymimi, zielonymi oliwkami. – Co tak ciężko wzdychasz? – spytała z zaciekawieniem. Wziął oliwkę i włożył ją do ust. – Po prostu głębiej sobie oddycham po długim i ciężkim tygodniu pracy na nizinach społecznych – zażartował, po czym wyrzucił pestkę z oliwki do popielniczki, która z prawdopodobieństwem graniczącym z pewnością została ukradziona z którejś z pobliskich restauracji. – Ojej. Nad czym teraz pracujesz? – Nad morderstwem w Enskede. Czterdziestoczteroletni agent nieruchomości zabity w kuchni domu pewnej staruszki. Kiedy to powiedział, na myśl przyszła mu inna czterdziestoczterolatka i to, że Mia wychowywała się w Katrineholmie. – A tak à propos, słyszałaś może o tej matce dwojga dzieci z Katrineholmu? – spytał. – Prawdopodobnie została utopiona w misce wody parę dni temu. – Tak, czytałam o tym – odparła Mia. – To jakaś potwornie bestialska historia. – Nie znałaś jej?

– Nie. Była ode mnie jakieś trzy, cztery lata młodsza, więc nie mogłyśmy chodzić w tym samym czasie do gimnazjum. Nie rozpoznałam nawet nazwiska. Jak ona się nazywała? – Nie mam pojęcia – odparł Sjöberg, sięgając po kolejną oliwkę. – Wydaje mi się, że mama mówiła, że miała na imię Lise-Lott albo jakoś tak… Nie, nie przypominam sobie nikogo takiego – stwierdziła Mia. – A ta sprawa, nad którą teraz pracujesz, pisali coś o tym w gazetach? – Tak, nawet sporo, ale to było parę tygodni temu. – Złapiecie go? – spytała z nadzieją Mia. – Pewnie tak, prędzej czy później, ale w tej chwili wygląda to kiepsko. – No to przestańmy o tym mówić i trochę się zabawmy. Przez weekend sprawa dojrzeje, a w poniedziałek ją rozwiążesz! – No to wypijmy za to – powiedział Sjöberg, po czym pociągnął spory łyk ze szklanki i niemal się zakrztusił pestką oliwki. Lasse zawołał z kuchni, że jedzenie jest gotowe, podnieśli się więc z sofy, zabierając szklanki ze sobą. Na dużym, okrągłym stole w kuchni stał niezrównany zestaw śródziemnomorskich dań. Była tam miska ze spaghetti alla carbonara, brytfanna z domowymi gnocchi, pływającymi w śmietanowym sosie z serem i kostkami boczku, garnek z pachnącym czosnkiem tagliatelle z pesto, blacha z domową lazanią i jeszcze jedna miska ze spaghetti w sosie ze śmietany, cebuli i kurzych wątróbek. Obok stał duży półmisek z barwną, trójkolorową sałatką z pomidorów, awokado i mozzarelli oraz miseczka ze świeżo utartym parmezanem. Za uginającym się od potraw stołem stał Lasse, który właśnie otwierał butelki włoskiego czerwonego wina różnych marek. Sjöberga zamurowało i zdołał wykrztusić z siebie tylko pytanie, czy oboje zostali wylani z pracy, bo w przeciwnym razie skąd mieliby czas, żeby przygotować tę – jak zapowiadali – „skromną” piątkową kolację. Zasiedli wszyscy przy stole i rzucili się na przysmaki, Sjöberg jadł, póki nie poczuł, że za chwilę pęknie, poziom dźwięków w kuchni wzrastał, w miarę jak spadał poziom wina w butelkach, a tematy rozmów co chwilę się zmieniały. Po gorących daniach podano cudownie delikatny deser panna cotta, ozdobiony malinami i jagodami na gładkiej tafli malinowego musu. Pili do tego białe porto i stan upojenia przybierał na sile. Wspólnymi siłami uprzątnęli najgorszy bałagan w kuchni, po czym opadli na miękkie sofy

w dużym pokoju. Gdy parzyła się kawa, Mia wybrała swoją ulubioną grę, Encyklopedię narodową, i zaczęli się spierać o to, czy będą grać indywidualnie czy w drużynach. Sjöberg był indywidualistą i nienawidził przegrywać, obstawał więc przy tej pierwszej opcji. – Jest już jedenasta – powiedziała Mia – i wszyscy wiemy, że jeśli będziemy grać indywidualnie, to ty wygrasz. A jeśli nie będziemy grać drużynowo, będziemy tu musieli siedzieć przez cały weekend. Sjöbergowi zaskoczyło coś w głowie i w jednej chwili kompletnie wytrzeźwiał. To znów było to, ta dialektalna wymowa, która go prześladowała, odkąd parę dni temu w wiadomościach usłyszał wzmiankę o zamordowanej kobiecie z Katrineholmu. – „Wikent” – powiedział cicho do siebie, ale pozostali go usłyszeli i spojrzeli na niego ze zdumieniem. To ten policjant z Katrineholmu tak mówił, ale kto jeszcze? Tym razem to było bardzo blisko, czekało gdzieś z tyłu głowy i chciało się wydostać. W jakim kontekście już to słyszał, i to niedawno? – „Wikent” – powtórzył, tym razem głośniej. Pozostała trójka przy stole wymieniła spojrzenia, po czym znów zaczęła się z zaciekawieniem przyglądać Sjöbergowi, z wyczekującym uśmiechem na twarzach. W tej chwili ich nie zauważał, był tak blisko, tak blisko… Wiedział, że to ważne; coś w jego nieświadomości mówiło mu, że ma to decydujące znaczenie. Był tego pewien. I nagle już wiedział. Przypomniał sobie pierwszą rozmowę z Gun Vannerberg. Ze zrozpaczoną, okropnie ubraną Gun Vannerberg, która siedziała na krześle naprzeciw niego w pokoju na posterunku i spytała, czy może zobaczyć zwłoki zamordowanego syna. „Nie życzą sobie, żebyśmy zjawiali się przed czwartą, ale i tak zadzwonię”, powiedział Sjöberg. „Ano tak”, odpowiedziała Gun Vannerberg. To było to, tak właśnie się wyraził ten policjant w wywiadzie w telewizji. „Kiedy ostatnio go pani widziała?” „W zeszły wikent. Przyjechał do mnie do Malmö z najmłodszą córeczką Moą”. Ale dokąd go prowadziło to nagłe odkrycie? – Co ty tak właściwie wyprawiasz, kochanie? – wyrwała go z zamyślenia Åsa.

– Muszę do kibelka – odparł Sjöberg, podnosząc się z sofy, i szybkim krokiem wyszedł z pokoju. Pozostali pokręcili głowami, uśmiechając się zdumieni, ale zaraz wrócili do przygotowań do gry. Sjöberg wszedł do łazienki i usiadł na krawędzi wanny. A więc ten policjant z wiadomości również pochodzi z Katrineholmu, tak jak jego szwagierka, ale Gun Vannerberg też stamtąd pochodzi, pomyślał. Wymowa Mii była w tej chwili zatartym, złagodzonym wariantem dialektu z Katrineholmu, ale wymowa Gun Vannerberg była dokładnie taka sama jak tego policjanta. Tego był pewien. Czy to znaczy, że Hans Vannerberg też mieszkał w Katrineholmie? A jeśli tak, to dlaczego jego matka zataiła przed Sjöbergiem tę informację? Sandén wyśmiałby go, gdyby go teraz zobaczył, ale Sjöberg był pewien, że wpadł na trop czegoś decydującego, czuł to intuicyjnie i tym razem polegał na tej intuicji. Ale jak do tego wszystkiego pasowała Ingrid Olsson? Wstał i pognał z powrotem do dużego pokoju. Powitały go zaciekawione spojrzenia trzech par oczu. – Potrzebuję atlasu – powiedział podniecony. – Atlasu? Lasse patrzył na niego pytająco. – Mapy Szwecji, czegokolwiek… – Nie wiem, gdzie jest nasz atlas – stwierdziła Mia. – Nie wydaje mi się… – Muszę mieć atlas. Natychmiast. – Może sąsiad jakiś ma… – spróbował Lasse. Mia spojrzała Sjöbergowi poważnie w oczy, po czym zdecydowanie się podniosła. – Idę zapytać sąsiada – oświadczyła i szybko wyszła do przedpokoju, włożyła buty i znikła za drzwiami. – O co ci chodzi, Conny? – spytał Lasse. – Wyglądasz, jakbyś oszalał. – Coś mu przyszło do głowy – odparła zamiast niego Åsa. – Odkrył coś ważnego, co jest związane z morderstwem. – Z morderstwem? – Lasse spojrzał na niego zafascynowany. – Siedzisz tu sobie po pijaku i rozwiązujesz zagadki kryminalne? – Tak, mam nadzieję, że tak – odparł Sjöberg z roztargnionym uśmiechem.

W tej samej chwili drzwi się otworzyły i do pokoju wkroczyła Mia z Atlasem samochodowym Szwecji w ręce. Podała go Sjöbergowi, który natychmiast zaczął czegoś szukać w liście alfabetycznej na samym końcu. – Czego szukasz? – spytała Mia. – Katrineholm – odparł Sjöberg. – Chcę zobaczyć, gdzie leży Katrineholm… – Mogę ci to wyjaśnić bez atlasu – zaproponowała Mia, ale Sjöberg w tej chwili nie zwracał na nikogo uwagi. Przesuwał palcem wskazującym po jednej z kolumn i mruczał pod nosem: – Katorp, Katrineberg, Katrineberg, Katrinedal, Katrineholm, tu jest, strona sześćdziesiąta druga… Przerzucił kartki, by znaleźć się na właściwej stronie, i przez jakąś minutę siedział pochylony nad mapą. Przebiegał oczyma po nazwach jezior, miast, aglomeracji i wsi. W skupieniu kontynuował poszukiwania, aż w końcu znalazł to, czego szukał. Było tu. Jasno i wyraźnie, grubymi, czarnymi literami, między Katrineholmem a Hallsbergiem widniała nazwa: Österåker. Sjöberg głośno zatrzasnął atlas i spojrzał z nieco przepraszającą miną na ukochaną żonę. – Obawiam się, że będę miał w ten weekend trochę pracy – powiedział zmartwiony. Jednak w głębi ducha czuł podniecenie.

Sobota, przed południem Kiedy obudził się w sobotę rano, miał paskudny, pulsujący ból głowy. Choć wczoraj koło jedenastej zaczął pić jedynie wodę, dokonawszy swego spektakularnego odkrycia, a do tego wziął dwie tabletki przeciwbólowe i wypił co najmniej dziesięć szklanek wody tuż przed tym, nim wczołgał się do łóżka, nie udało mu się przechytrzyć kaca. Z biegiem lat robiło się coraz gorzej i teraz postanowił – nie wiedział, który to już raz – że całkowicie kończy z alkoholem. Wiedział, że zmieni tę decyzję już w sobotni wieczór, jeśli będzie się dobrze czuł. Pozwolił Åsie pospać jeszcze parę godzin; mimo wszystko miał ją przecież zostawić samą z dziećmi na większą część dnia. Choć zdawał sobie sprawę, że czekają go pilne zadania, rozumiał, że parę godzin w jedną czy drugą stronę nic nie zmieni. Hans Vannerberg był przecież martwy i to, na co on sam postanowił poświęcić sobotę, w żaden sposób nie mogło tego faktu zmienić. O dziesiątej obudził w końcu swoją nadal pogrążoną w głębokim śnie żonę. Sam był już na nogach i zajmował się piątką dzieci prawie od czterech godzin, więc nie czuł przy tym jakichś wielkich wyrzutów sumienia. Wpełzł ostrożnie do pachnącej snem pościeli i przez parę minut rozkoszował się dotykiem jej ciepłego, miękkiego ciała. Później ją przeprosił i obiecał, że wróci, gdy tylko będzie mógł, zapewne jeszcze zanim bliźniaki obudzą się z popołudniowej drzemki. Uściskał dzieci i odesłał je do zaspanej matki, po czym niepostrzeżenie wymknął się z mieszkania, tak żeby chłopcy go nie zauważyli i nie spróbowali iść za nim boso na brudną klatkę schodową. Gdy Sjöberg wyszedł na ulicę, ze zdziwieniem odkrył, że ciężkie chmury się rozwiały i po raz pierwszy od kilku tygodni na niebo wyjrzało słońce. Wiał mocny wiatr i było około zera stopni, lecz mimo to postanowił udać się na posterunek spacerem. Na placu zabaw przy Nytorget roiło się już od dzieci, a obok na ławkach siedzieli rodzice i pilnowali ich podczas zabawy. Nie zazdrościł im. Siedzenie na placach zabaw i gapienie się nie należało do jego ulubionych zajęć. Zamiast pójść Östgötagatan aż na posterunek, poszedł ścieżką dla pieszych, mijając Eriksdal. Wiało mu prosto w oczy i żałował, że nie wziął szalika. Pod Skansbron siedziało dwóch pijaczków, którzy wrzeszczeli coś i mieli na sobie o wiele za cienkie jak na tę porę roku ubrania. Na ich widok Sjöberg jeszcze głębiej zagrzebał ręce w kieszeniach. Mimo wszystko spacer był dokładnie tym, czego mu było trzeba, i kiedy wreszcie usiadł przy biurku, czuł się już raźniej.

Zaczął od ponownego telefonu do Margit Olofsson do domu, żeby spróbować zamienić parę słów z Ingrid Olsson, ale tak jak się obawiał, nadal nikt nie odbierał. Potem zadzwonił na oba numery Gun Vannerberg, ale ona też nie odbierała. Wreszcie wybrał numer Pii Vannerberg i zastał ją w domu. Spytał, czy miałaby coś przeciwko temu, żeby wpadł na chwilę, a ona odparła bezbarwnym głosem, że może przyjechać. Wziął kopertę ze starymi zdjęciami Ingrid Olsson z przedszkola, wyszedł z posterunku i ruszył ścieżką spacerową z powrotem aż do Skanstull, gdzie wsiadł do metra jadącego na południe. Wysiadł na stacji Enskede i ostatni odcinek pokonał pieszo. Otworzyła mu matka Pii Vannerberg i z pewną ulgą stwierdził, że wdowa nie została sama ze swoim smutkiem. Pia Vannerberg była nieumalowana i sprawiała wrażenie zmęczonej i wyczerpanej. Poruszała się jak w zwolnionym tempie i mówiła powoli, z czego Sjöberg wywnioskował, że musi być na lekach uspokajających. W domu panowała cisza. Nigdzie nie było widać dzieci ani ich dziadka. Sjöberg przypuszczał, że korzystając ze stosunkowo ładnej pogody, zabrał wnuki na dwór. Matka i córka siedziały na sofie, a Sjöberg na fotelu, tak jak przy poprzedniej wizycie. Wyjął zdjęcia i położył je na stoliku przed obiema kobietami. – Tak właściwie mam tylko jedno pytanie – powiedział, zwracając się do wdowy po Hansie Vannerbergu. – Rozumiem, że to dla pani trudne, ale chciałbym wiedzieć, czy rozpoznaje pani Hansa na którymś z tych zdjęć. Długo patrzyła na dwie fotografie, nie rozpoznając żadnego z dzieci. Na trzecim zdjęciu, które według podpisu na odwrocie przedstawiało rocznik 68/69, znalazła go natychmiast. Pokazała na małego chłopca o jasnych rozczochranych włosach, z wielkim uśmiechem, który świadczył o tym, że właśnie zmienia mleczne zęby. Klęczał pośrodku zdjęcia, w pierwszym rzędzie, i sprawiał wrażenie, jakby się właśnie dokądś wybierał. Miał na sobie flanelową koszulę w dużą kratę, z rękawami, które kończyły się trochę nad łokciem i spod której wystawał mu kawałek brzucha. Bez wątpienia to właśnie on jako pierwszy przykuwał wzrok każdego, kto widział to zdjęcie. – To on – powiedziała Pia Vannerberg łamiącym się głosem. – To jest Hans, nie mam żadnych wątpliwości. – Czy Hans mieszkał kiedyś w Katrineholmie? – spytał Sjöberg. – Tam się urodził. Wiem, że przez jakiś czas tam mieszkał, ale nie mam pojęcia, jak długo. Jako dziecko bardzo dużo się przeprowadzał. Musi pan zapytać Gun. – Wydawało mi się, że już to robiłem – odparł tajemniczo Sjöberg – ale to chyba

musiało być jakieś nieporozumienie. Wstał i wyciągnął do niej rękę. – Bardzo dziękuję, Pio. Bardzo mi pomogłaś. Przepraszam, że ci przeszkodziłem. – Nic się nie stało – odpowiedziała Pia Vannerberg. Słabo uścisnęła jego rękę, nie podnosząc się z sofy. Pozbierał zdjęcia, schował je z powrotem do koperty, którą wsunął do kieszeni kurtki, i opuścił dom rodziny Vannerbergów. Na peronie przy stacji metra wiało tak mocno, że musiał się schować za ścianą. W soboty pociągi nie jeździły zbyt często i na następny musiał czekać ponad dziesięć minut. Stał, przestępując z nogi na nogę, żeby się rozgrzać, a ręce schował głęboko w kieszenie. Zastanawiał się nad wszystkimi tymi nieporozumieniami wokół małej miejscowości Österåker w Södermanlandzie i przeklinał własną krótkowzroczność. Ingrid Olsson już gdy spotkali się po raz pierwszy, tuż po tym jak znalazła ciało Hansa Vannerberga na podłodze w kuchni, powiedziała mu, że mieszkała w Österåker, zanim przeprowadziła się do Enskede. Założył z góry, że miała na myśli Österåker pod Sztokholmem, i nie zastanawiał się nad tym dłużej. To było niedbalstwo. Później przypomniał sobie, jak przebiegała jego rozmowa z Gun Vannerberg poprzedniego popołudnia. „Czy mieszkaliście kiedyś w Österåker?” – zapytał. „Nie, mieszkaliśmy tylko w miastach” – odparła Gun Vannerberg. „Wydawało mi się, że mówiłaś, że mieszkaliście w Hallsbergu… Ale to przecież nie miasto”. „W każdym razie jest znacznie większe niż Österåker” –odpowiedziała na to i ze swojego punktu widzenia miała przecież całkowitą rację. Wyszedł z założenia, że nie miała pojęcia, o czym mówi, ale oczywiście było dokładnie na odwrót. „A może w takim razie mieszkaliście gdzieś indziej w okolicach Sztokholmu?” – zapytał ją wtedy. „Czy mieszkaliśmy gdzieś w okolicach Sztokholmu?” – zareagowała, a Sjöberg pomyślał sobie, że to jeszcze jedna z tych rozmów, z których nic nie wynika. I w rzeczy samej tak było, ale to dlatego, że to on grubo się mylił. Wyjął komórkę i znowu zadzwonił do Gun Vannerberg. Tym razem odebrała.

– Przepraszam, że dzwonię i przeszkadzam w sobotę po południu – zaczął uprzejmie Sjöberg. – Obudziłem cię? – Owszem, obudziłeś – odparła zaspanym głosem Gun Vannerberg. – Pracowałam w nocy. – Chciałem się tylko dowiedzieć, czy mieszkałaś z Hansem przez jakiś czas w Katrineholmie. Mieszkaliście tam? – Aleś się uwziął na to, gdzie mieszkałam. Tak, mieszkaliśmy w Katrineholmie. Nawet dość długo. Wychowałam się w Katrineholmie i mieszkałam tam aż do czasu, kiedy Hans miał zacząć szkołę. Wtedy przeprowadziliśmy się do Kumli. – Czemu wcześniej tego nie powiedziałaś? – Wydawało mi się, że wymieniałam mnóstwo miejsc, gdzie mieszkaliśmy. – Nigdy nie wspomniałaś o Katrineholmie. – A ma to jakieś znaczenie? – Owszem, ma. Na chwilę po drugiej stronie zaległa cisza, po czym Gun Vannerberg znów się odezwała. – Wydaje mi się, że mówiliśmy o tym, jak przeprowadzaliśmy się tu i tam. Do Katrineholmu nigdy się nie przeprowadzaliśmy, jedynie wyprowadziliśmy się stamtąd. To było dla mnie w jakiś sposób oczywiste, że tam mieszkaliśmy, bo zawsze tam mieszkałam. – Rozumiem. To znaczy, że Hans chodził do przedszkola w Katrineholmie? – Tak, chyba tak. Tak, już sobie przypominam, chodził. Gröna Kullen, Solkullen, to byłe coś z „kullen”… – Skogskullen? – Zgadza się. – Pamiętasz jego przedszkolankę? – Nie, nie wydaje mi się, żebym ją kiedykolwiek spotkała. – Ingrid Olsson? – To chyba brzmi znajomo. Nie, nie wiem…

– Pamiętasz kogoś jeszcze z tego przedszkola, jakieś inne dziecko? – Nie, nie ma szans. To przecież było tak dawno temu. To Hans chodził do tego przedszkola, nie ja. – Jeszcze tylko ostatnie pytanie. Pamiętasz, jak cię pytałem, czy mieszkaliście w Österåker? – Pewnie. Przecież pytałeś mnie o to wczoraj. – Jak przypuszczam, miałaś wtedy na myśli Österåker koło Katrineholmu? – Tak, jasne. A są jakieś inne? – Jak najbardziej. W kraju jest parę miejsc, które nazywają się Österåker. Nie będę ci już dłużej przeszkadzać. Dziękuję. Sjöberga nagle ogarnęło nieprzeparte pragnienie, by zadzwonić do któregoś z kolegów i opowiedzieć o swoim odkryciu, opanował się jednak i postanowił, że równie dobrze może z tym zaczekać do jutra. Była sobota; w ostatnich tygodniach wszyscy ciężko pracowali i potrzebowali weekendowego odpoczynku. Jeśli chodzi o Sandéna, z którym normalnie jako z pierwszym by się skontaktował, to wciąż był trochę rozgoryczony jego chłodnym przyjęciem teraz już potwierdzonej teorii o związku między Hansem Vannerbergiem a Ingrid Olsson. Do prokuratora Roséna, właściwie pierwszej osoby, której powinien złożyć raport o postępach w śledztwie, jakoś nie miał szczególnej ochoty w tej chwili dzwonić. W niedzielę musi koniecznie porozmawiać z Ingrid Olsson, kiedy tylko staruszka wróci ze swojego rejsu. Postanowił na razie dać sobie z tym wszystkim spokój. Teraz zrobi sobie wolne i poświęci resztę soboty rodzinie. * * * W piątek wieczorem Petra Westman nie mogła zasnąć. Popołudniowa rozmowa z prokuratorem sprawiła, że wciąż była podenerwowana. O drugiej nad ranem nadal leżała w ciemności i wałkowała w myślach swą kłopotliwą sytuację. Przewracała się z boku na bok, ale sen nie nadchodził. Wreszcie zgłodniała i nie mogła zasnąć z tego powodu. Poszła więc do kuchni, zjadła dwie kanapki i wypiła szklankę mleka i choć zrobiła się syta, to ani trochę bardziej senna. Później się położyła i czytała do wpół do piątej, a wtedy wreszcie usnęła. W porze lunchu zadzwonił telefon.

– Obudziłem cię? – Nie, nie – powiedziała zaspanym głosem Petra. Spojrzała na zegar na stoliku przy łóżku. Kwadrans po dwunastej. Spróbowała się trochę rozbudzić. Weź się w garść, Petra. To była rozmowa, na którą czekała przez cały tydzień; dzwonił Håkan Carlberg z Linköpingu. – Przeszkadzam ci? – No właściwie to tak… To znaczy nie przeszkadzasz mi, ale mnie obudziłeś. Roześmiał się w słuchawce. – Zasnęłam dopiero o wpół do piątej – wyjaśniła przepraszająco Petra. – Prokurator chce mi wlepić naganę za bezprawne wyszukiwania w policyjnej bazie danych. Muszę poświęcić ten weekend na pisemny raport, co robiłam i dlaczego. – No to w takim razie być może mam coś, co sprawi, że nie oberwie ci się tak mocno – powiedział Håkan Carlberg. Petra usiadła na łóżku, nagle całkowicie rozbudzona. – Miałaś alkohol we krwi, ale było go tak mało, że w chwili, gdy pobrano próbkę, mogłabyś prowadzić samochód. – Nie sądzę, żeby to był taki dobry pomysł. – Tak, ja też nie sądzę. Miałaś w organizmie tyle flunitrazepamu, że mogłoby powalić stukilogramowego faceta. – Mówisz poważnie? Co to takiego? – Rohypnol, pigułka gwałtu. Ile ważysz? – Jakieś sześćdziesiąt kilo. – Tak przypuszczałem. Musiałaś połknąć około sześciu tabletek po pół miligrama, a normalna dawka na zaśnięcie dla kogoś, kto nigdy tego nie brał, to jedna taka tabletka. Muszę powiedzieć, że jestem pod wrażeniem, że obudziłaś się już po czterech godzinach. I że byłaś taka przytomna. – Przytomna… – Petra wyszczerzyła zęby w szerokim uśmiechu. – Ledwie byłam w stanie utrzymać się na nogach. – Żelazna wola i silny organizm – powiedział Håkan z pewną dozą podziwu w głosie. – Musiałaś być wciąż mocno oszołomiona, kiedy się spotkaliśmy.

– A odciski palców? – Były dwa różne zestawy odcisków, po jednym na każdej butelce. Ale żaden nie dał trafień. Jeden zestaw z całą pewnością był twój, tak jak należało się tego spodziewać. Ale tak jak mówię, żadnego trafienia. – Wiedziałam, że jest niekarany. Ale to znaczy, że nigdy wcześniej nie zostawił po sobie śladów – westchnęła z rezygnacją Petra. „Nie oberwie ci się tak mocno”, pomyślała. Przecież nie pójdę w poniedziałek do Roséna i nie opowiem mu, że jestem na tropie gwałciciela; lekarza, który przypuszczalnie zgwałcił wiele kobiet, ale nie zostawił po sobie żadnych śladów i nigdy nie został zgłoszony na policję. – Nie w formie odcisków – powiedział Håkan Carlberg. – Co masz na myśli? – Zrobiłem testy DNA na jednej z tych prezerwatyw. Tak na wszelki wypadek. – No i? – Znalazłem twoje DNA na zewnętrznej stronie i jego na wewnętrznej. Tak jak można się było tego spodziewać. Ale słyszała po jego głosie, że miał w zanadrzu coś jeszcze. – Jego DNA znaleziono wcześniej w dwóch miejscach popełnienia przestępstw. U kobiety, którą zgwałcono w Malmö w 1997, i u kobiety w Göteborgu w 2002. – Bingo – powiedziała Petra. – Nawet nie masz pojęcia, jaka ci jestem wdzięczna. – Teraz tylko dopilnuj, żeby przymknąć tego typka. Jestem w tajnej służbie waszej królewskiej mości, póki wasza królewska mość nie poprosi, bym się ujawnił.

Sobota, po południu Tym razem Sjöberg pamiętał, żeby założyć szalik, zanim wyjdzie z domu. Teraz się z tego cieszył, siedząc na przejmującym wietrze na trybunie i przyglądając się, jak grupka ośmioletnich chłopców próbuje wbić piłkę do bramki na sztucznej nawierzchni boiska Hammarby IP. Szalik był jednak w niewłaściwym kolorze, co odkrył, przyglądając się innym rodzicom siedzącym na widowni. Simon Sjöberg grał w drużynie Hammarby na Kanalplan przez całą jesień, aż do czasu, gdy kilka tygodni temu treningi zostały przeniesione na teren szkoły w Eriksdal. Jednak ten mecz towarzyski przeciwko pięcioosobowej drużynie z Mariebergu z powodu ładnej pogody miał być rozegrany na zewnątrz. Sjöberg doszedł do wniosku, że „ładna pogoda” w kontekście piłki nożnej nie ma żadnego związku z temperaturą ani siłą wiatru, lecz dotyczy wyłącznie koloru nieba. Obok niego siedziały obie córki, Sara i Maja, które zupełnie niezainteresowane meczem stukały coś na swoich Nintendo. Åsa była z bliźniakami na basenie w Eriksdal, co Sjöberg też by wolał, zamiast tu siedzieć i marznąć. Jego zainteresowanie futbolem ograniczało się do meczów Szwecji w dużych mistrzostwach, jednak z tego, co był w stanie ocenić, żaden z chłopców na boisku nie zapowiadał się na jakąś większą gwiazdę. Mimo to wydawali się dość słodcy, gdy tak uganiali się za piłką ze śmiertelnie poważnymi minami, wydzierając się jak prawdziwi piłkarze: „Podaj mi, jestem wolny!”, „Uważaj z tyłu!”, „Dobra robota, chłopaki!”. Sjöberg bił brawo za każdym razem, kiedy któryś z nich zrobił coś godnego uwagi z piłką, niezależnie od tego, czy był to zawodnik gospodarzy czy ktoś z drużyny przeciwnej. Gra przenosiła się w tę i z powrotem zmniejszonego boiska i nie trwało to długo, nim wreszcie przy odrobinie szczęścia zawodnikowi Mariebergu udało się wbić piłkę za plecy bramkarza z Hammarby. Sjöberg musiał sam przed sobą przyznać, że nie poczuł jakiegoś szczególnego żalu, siedział więc grzecznie i bił brawo. I wtedy na trybunie pod nim jakiś mężczyzna ubrany w garnitur zerwał się nagle z miejsca i pobiegł na dół, za linię bramkową. – Kurwa, zdejmij wreszcie tego ciołka! – wydarł się do zdumionego trenera gospodarzy, o którym Sjöberg wiedział, że jest ojcem jednego z chłopców w drużynie. – Zdejmij tego małego rudego zasrańca, przecież on, kurwa, nie daje rady. „Mały rudy zasraniec” był kolegą z klasy Simona i choć Sjöberg nie znał go bliżej,

z tego, co zdołał zobaczyć, chłopak, który był prawym obrońcą, nie radził sobie ani lepiej, ani gorzej od innych chłopców na boisku. Trener, który był niezbyt sportowym typem, w zwykłym ubraniu i prawdopodobnie sam sobie nie wybrał tego zajęcia, tylko został o to poproszony, stał oniemiały, patrząc z przerażeniem na rozwścieczonego futbolowego tatusia. Sjöberg zauważył, że również kobieta, która była w towarzystwie tego mężczyzny, podniosła się z miejsca, ale pozostała na trybunie i gestykulowała ze złością. Upłynęło parę sekund, zanim zdążył zareagować, lecz gdy jego oczy spotkały się z niepewnym spojrzeniem Simona, ogarnął go spokój, który nie przypominał niczego, co by czuł od bardzo dawna. Podniósł się i długimi, zdecydowanymi krokami, z godnością, której sam u siebie nie poznawał, pokonał tych parę metrów, jakie dzieliły go od boiska. Na trybunach zrobiło się całkiem cicho i nawet inne drużyny na drugim, sąsiednim boisku też przestały grać. Z całą siłą, na jaką było go stać, ciężko położył dłoń na ramieniu mężczyzny, zmuszając go, by odwrócił się w jego stronę. Byli tego samego wzrostu, jednak w tej chwili Sjöberg czuł się znacznie wyższy, gdy opanowanym głosem cedził mu słowa prosto w twarz: – I co z ciebie za przykład? Stoisz tu i przynosisz wstyd sobie samemu i temu sportowi przy wszystkich tych dzieciach i ich rodzicach? Dorosły facet, który rzuca się na małe dziecko! Co za tchórz z ciebie! A potem zapędził oniemiałego mężczyznę z powrotem na trybuny i wcisnął go w miejsce, na którym ten jeszcze niedawno siedział. – A ty lepiej też sobie usiądź – powiedział z pogardą w głosie do kobiety, która w tej chwili wyglądała, jakby chciała się zapaść pod ziemię. Gdy znów spojrzał w stronę boiska, dostrzegł, że rudowłosy chłopiec zaczął płakać. W tej najbardziej przepełnionej dumą chwili swojego życia ujrzał, jak jego ośmioletni syn zdecydowanym krokiem podchodzi do przedmiotu całego tego intermezzo i kładzie mu ręce na ramiona. Inni chłopcy z drużyny poszli za jego przykładem, a potem, gdy trener drużyny przeciwnej szepnął coś do ucha jednemu ze swych zawodników, również chłopcy z Mariebergu podeszli go pocieszać. Sjöberg wrócił na swoje miejsce na trybunie wśród jednogłośnych braw ze strony widzów, unikał jednak ich spojrzeń. Zamiast tego przez ramię dalej patrzył z dumą na krąg dzieci na boisku. Poczuł jednak, jakby za serce chwyciła go lodowata dłoń, gdy jego spojrzenie spoczęło nagle na małym chłopcu, wciąż stojącym samotnie w bramce drużyny gospodarzy.

Conny Sjöberg zastanawiał się nad tym wydarzeniem, gdy później, po południu, stał w kuchni ubrany w fartuch i obierał ziemniaki. Właśnie razem z dziećmi przygotowywał kolację, gdy zadzwonił Sandén i spytał, czy wyjdą razem na piwo. – Mam iść do pubu? – spytał zdumiony Sjöberg. – Wydawało mi się, że masz wizytę teściów. W tej samej chwili, gdy to powiedział, przypomniała mu się rozmowa z kafeterii w szpitalu poprzedniego dnia i ogarnęło go nieprzyjemne uczucie. – O kurwa! – wyrwało mu się i natychmiast bojaźliwie obejrzał się na Åsę, która siedziała przy kuchennym stole i próbowała układać puzzle z bliźniakami. Posłała mu spojrzenie, które mogło zabić. – Odpowiedź na twoje pytanie kategorycznie brzmi „nie” – oświadczył zawzięcie Sjöberg. – Oj, oj, oj – powiedział Sandén wyraźnie rozbawiony. – Znowu daliśmy dupy, co? Do zobaczenia, mam nadzieję. Sjöberg odłożył słuchawkę. Ta cholerna gwiazdkowa kolacja kompletnie wyleciała mu z głowy. Przez chwilę się zastanawiał, czy nie zadzwonić, że nie może przyjść, ale to było nie do pomyślenia. To on był inicjatorem, on był największym rzecznikiem „teambuilding”, jak się to teraz pięknie nazywało. Co prawda przez cały czas był przeciwny temu, by ta gwiazdkowa kolacja miała się odbyć w sobotę, i to w dodatku w listopadzie, ale tak to już jest, jeśli się czegoś nie dopilnuje. Poza tym przekazał całą odpowiedzialność Hamadowi, teraz więc pozostało mu tylko przełknąć gorzką pigułkę. – Mamy dziś gwiazdkową kolację – powiedział Sjöberg zmartwionym tonem do żony. – Całkiem o tym zapomniałem. – Zapewne jesteś zaproszony z żoną, jak przypuszczam – spytała sarkastycznie Åsa. – Przecież wiesz, że budżet na to nie wystarcza. – Tak. Ja też dziś wieczorem wychodzę na gwiazdkową kolację z pracy. Będziesz musiał spróbować załatwić jakąś opiekunkę do dzieci. – Nie wygłupiaj się, Åsa. Doskonale wiem, że to cholernie niezręcznie wyszło, że popsuło sobotni wieczór i tak dalej, ale co mam zrobić? Jestem przecież ich szefem, do cholery. – Pracowałeś dzisiaj, jutro też pracujesz. Nie może być tak, że nie ma cię w domu cały

tydzień, potem pracujesz cały weekend, a w sobotni wieczór idziesz sobie na firmową imprezę. I liczysz po prostu na to, że ja się wszystkim zajmę! Ja też mam pracę. I też mam życie. – Wiem o tym – powiedział Sjöberg. – Ale ja robię swoje w domu. Czasami tak po prostu jest, przecież wiesz o tym. A czasami jest na odwrót. Kiedy ty masz dużo pracy, a u mnie jest mniej stresująco, zajmuję się przecież domem. – Ach tak? A jak często tak się dzieje? Ja mam zawsze stres w pracy. Jestem przecież nauczycielką, do diabła! Dzieci patrzyły na rodziców z przerażeniem. Teraz mama też zaczęła przeklinać. To był zły znak. – Idźcie pooglądać telewizję albo coś – powiedział Sjöberg rozdrażniony, nonszalancko machając ręką w stronę trójki dzieci. – Mama i ja musimy porozmawiać. Dzieci wyszły, a Sjöberg zamknął za nimi drzwi. Kontynuowali kłótnię, sycząc na siebie. – Co by było, gdybym to ja o piątej w sobotę wpadła na pomysł, że umówię się z koleżankami? Co?! Co byś wtedy powiedział? Oczy Åsy ciskały błyskawice i Sjöberg poczuł, że on też zaczyna się robić naprawdę zły. – Powiedziałbym: „Ale fajnie! Potrzebujesz przecieżczasami spokojnie spotkać się z przyjaciółmi, bez żadnych obowiązków. Baw się dobrze!”. To przecież naturalna rzecz, by powiedzieć coś takiego – odparł z wyższością w głosie. Åsa aż się zagotowała. – Stać cię na to, żeby tak mówić, bo to się nigdy nie dzieje! – W takim razie to twoja wina. – Nie, to twoja wina! Nie mam możliwości wyjść gdzieś z przyjaciółmi, bo ciebie nigdy nie ma w domu i to ja muszę tu siedzieć i zajmować się dziećmi. I sprzątaniem, i gotowaniem, i wszystkim innym! – Coś mi się wydaje, że to ja teraz stoję w fartuchu. I że to ty siedzisz sobie przy stole i popijasz drinka. Sjöberg upił duży łyk piwa. Åsa mówiła dalej:

– Mam być wdzięczna za to, że jeden wieczór w tygodniu nie muszę gotować kolacji? Jakoś nie odniosłam wrażenia, żebyś był szczególnie wdzięczny za te pozostałe sześć wieczorów. – Ile to roboty ugotować makaron i odgrzać mrożone ziemniaki z mięsem w mikrofali? Wiedział, że to było niesprawiedliwe i że jego protekcjonalny ton doprowadza Åsę do szału, ale co miał zrobić? Ujadała jak pies na łańcuchu, a on musiał iść na tę pieprzoną gwiazdkową kolację. Åsa wstała i zdecydowanym krokiem opuściła kuchnię, po czym usiadła przed telewizorem ze starszymi dziećmi. Christoffer i Jonathan beztrosko pozrzucali wszystkie kawałki układanki na podłogę, po czym podreptali za nią. Sjöberg miał nadzieję, że starsze dzieci wrócą i pomogą mu z kolacją, ale tak się nie stało. Pozbierał puzzle z podłogi i nakrył kuchenny stół dla sześciu osób. Potem poszedł do sypialni i przebrał się w porządne dżinsy, czystą koszulę i nową marynarkę, której nigdy jeszcze nie nosił. Pomyślał sobie, że to dodatkowo rozzłości Åsę, że wkłada ją wtedy, gdy wychodzi bez niej. Gdy Sjöberg skończył przygotowywanie kolacji, w kuchni panował idealny porządek. Nawet kuchenka była umyta, choć stały na niej trzy garnki z jedzeniem. Poszedł do pokoju, pocałował wszystkie dzieci i obwieścił, że kolacja gotowa. Wreszcie pocałował też Åsę, we włosy, i oświadczył, że musi iść. Jeśli można poczuć lodowaty chłód w czyichś włosach, to poczuł go właśnie teraz. Pół godziny później siedział razem z Sandénem w St. Andrew’s Inn przy Nybrogatan, z dużym kuflem erdingera.

Sobota, wieczorem Wszyscy siedzieli już przy stole, gdy Sjöberg i Sandén przywlekli się w końcu z piętnastominutowym opóźnieniem. – Och, Conny, zajęłam ci miejsce! – zaszczebiotała Lotten. To zadecydowało o rozmieszczeniu gości i Sandén usiadł na jedynym wolnym miejscu, naprzeciwko Sjöberga, po prawej stronie Petry Westman. – Musisz być teraz miła dla komisarza. Pokłócił się z żoną – powiedział Sandén do Lotten. Sjöberg spiorunował Sandéna wzrokiem, ten zaś beztrosko wykrzykiwał coś o baranich jajach i surowej wątrobie do Hamada, siedzącego przy drugim końcu stołu. – To coś poważnego? – spytała Lotten głosem, którego ludzie zwykle używają, mówiąc do bardzo małego dziecka. Petra również była ciekawa odpowiedzi Sjöberga. – Zapomniałem o tej gwiazdkowej kolacji, ale ten tu oto, mój wspaniały rzecznik, zadzwonił do mnie i przypomniał mi o tym – odparł z zażenowaniem Sjöberg, wskazując ruchem głowy Sandéna. – W tej chwili nie jestem w domu zbyt popularny, ale do jutra powinno być już dobrze. Zdrowie! Degustowali czerwone wino, które pochodziło z Libanu i smakowało naprawdę świetnie. Hamad zadzwonił widelcem w kieliszek i wszystkich przywitał. – Przykro mi, że niektórzy z was będą zawiedzeni, ale kuchnia poinformowała, że chwilowo nie mają żadnych baranich jąder. Natomiast przygotowują trochę surowej, jagnięcej wątroby dla Jensa. Wszyscy zaczęli bić brawo, a Sandén wręcz rozkwitał, będąc w centrum wydarzeń. – Dla tych, którym to nie przypadnie do gustu, zostaną wniesione kolejno inne dania. Zaczniemy od zimnych dań: pieczywo, warzywa i libańskie sosy. Później będą podane sałatki i zimne dania mięsne, smażony ser, surowe, siekane mięso, ozorki wołowe i tak dalej. To coś dla ciebie, Sandén. Później będzie grill, a gdy wszyscy się już najedzą, wjadą na stół desery. Każdy znajdzie coś, co mu będzie smakować, obiecuję. Wesołych świąt! Wszyscy wznosili toasty i gwar stawał się coraz głośniejszy. Stół uginał się pod

ciężarem świetnego jedzenia, a Sandén, ku uciesze wszystkich, zjadł swoją surową wątróbkę. Po dość krótkim czasie Lotten zmęczyła się flirtowaniem ze Sjöbergiem i zaczęła dyskutować o psach z woźnym Mickem, który siedział po przekątnej. Petra, siedząca naprzeciw Lotten i obok Mickego, z początku próbowała zainteresować się tą rozmową, ale dość szybko ją to zmęczyło. Wtedy spróbowała włączyć się do rozmowy Sandéna i Sjöberga, lecz również bez większego powodzenia, ponieważ nie uczestniczyła w niej od początku. Hadar Rosén siedział samotnie i majestatycznie przy końcu stołu, by mieć miejsce na swoje długie nogi. Po jednej stronie miał Einara Erikssona, po drugiej Hamada. Na początku wieczoru Eriksson mówił niewiele, lecz Hamad zamienił z nim parę słów i doszedł do wniosku, że nawet on zdaje się dobrze bawić; jadł z apetytem i wypił całkiem sporo wina, nie robiąc przy tym wokół siebie szczególnego zamieszania. Hamad zwrócił uwagę, że w ciągu wieczoru Petra co jakiś czas rzuca w ich stronę ukradkowe spojrzenia, nie mógł jednak zdecydować, czy patrzyła na niego czy na Roséna. Po paru kieliszkach wina spróbował ostrożnie wybadać prokuratora. – Słyszałem, że dałeś Westman porządną reprymendę – powiedział cicho. – Ach tak – odparł Rosén bez zainteresowania w głosie. – O co chodziło? – spróbował Hamad, jednak Rosén był nieugięty. – Sama zapewne ci o tym opowie, jeśli uzna za stosowne. Prokurator zaczął wtedy rozmawiać z Erikssonem, z którym, jak się nagle okazało, miał bardzo dużo wspólnego. Hamad się tym nie przejął i odwrócił się do Belli Hansson, która siedziała po jego drugiej stronie i przysłuchiwała się niekończącym się dyskusjom Lotten i Mickego o psach, próbując wyglądać na zainteresowaną. Teraz rozpromieniła się, a oni znów podjęli własną rozmowę, która z tego, co widziała Petra, ciągnęła się przez większą część wieczoru. Było piętnaście po jedenastej, gdy Sjöberg dostał SMSaod Åsy: „Przepraszam, że tak się zezłościłam. Mam nadzieję, że dobrze się bawisz. Kolacja była wspaniała. Kocham cię najbardziej na świecie”. Sjöberg odpisał: „To była moja wina. Jestem skończonym idiotą. Niedługo wracam do ciebie. Całuję”. Eriksson ogłosił, że już musi się zbierać, a Rosén skorzystał z okazji, by również się pożegnać. Petra wstała od stołu, mamrocząc coś o tym, że musi iść do toalety, czego zresztą i tak nikt nie usłyszał. Hamad zauważył jednak, że odeszła od stołu w tym samym momencie, gdy prokurator postanowił wyjść. Zeszła za Rosénem po schodach, zebrała się na odwagę i podeszła do niego, gdy stał

w szatni i zakładał płaszcz. – Chcę z tobą pogadać, Hadar – powiedziała, próbując nie wyglądać na wystraszoną. Einar Eriksson rzucił jej szybkie spojrzenie, po czym wrócił do wiązania szalika. – Już? – rzucił Rosén i zerknął na zegarek. Czy to była ironia czy nie, Petra nie miała pojęcia, ale błagalnie pokiwała głową. – Dobranoc – powiedział Eriksson i ruszył w swoją stronę. Odpowiedzieli na jego pożegnanie, po czym Petra zaproponowała, żeby usiedli na chwilę w barze. Rosén się zgodził. – Ta rozmowa musi zostać między nami – zaczęła Petra. – Możesz zrobić ze mną, co chcesz, ale nie opowiadaj o tym nikomu. Rosén spojrzał na nią podejrzliwie i oświadczył, że ustosunkuje się do tej prośby, dopiero kiedy usłyszy, co ma do powiedzenia. Petra była gotowa podjąć ryzyko i po raz drugi opowiedziała o tym, co jej się przytrafiło w ubiegły weekend. Rosén słuchał uważnie, nie przerywając jej. Po dziesięciu minutach zdjął płaszcz i przerzucił go przez kolano. Po kolejnych pięciu minutach skończyła swoją opowieść. Petra podniosła wzrok, gdy Hamad i Bella Hansson schodzili razem po schodach. Hamad miał rękę na ramieniu Hansson, ale gdy spojrzenia jego i Petry się spotkały, swobodnie ją cofnął. Mrugnął do niej, kiedy przechodzili obok, po czym wyszli z restauracji bez płaszczy. – To jest to, co wiem – powiedziała Petra do Roséna. – Ten mężczyzna nie jest jakimś tam pospolitym gwałcicielem, tylko dobrze funkcjonującym członkiem społeczeństwa, u którego za piękną fasadą ukrywa się przebiegły przestępca seksualny. Gwałci kobiety we własnym domu, a gdy się budzą, są przekonane, że po pijanemu zaliczyły „one night stand”. A oto, co myślę: gwałcił przez całe swoje dorosłe życie. Myślę, że jego córka została poczęta w wyniku gwałtu, ale że już wtedy był na tyle cwany, by ukryć to poprzez ślub i bach, dowody znikły. Miłość go nie interesuje; to gwałt go podnieca. Kobieta, która mu się oddaje, go nie interesuje, to element przemocy go kręci. A jakie może być lepsze środowisko dla gwałtu niż wojna? No więc wstępuje do Legii Cudzoziemskiej. Tam może hulać do woli, całymi latami, i nikt nawet na niego krzywo nie spojrzy. Później, gdy już się zmęczył żołnierskim życiem, wraca do domu i musi to ciągnąć w jakiś inny sposób. Wtedy udoskonala swoje metody. Jest przecież również lekarzem, więc bez problemów ma dostęp do leków. Rozumiesz? Woli nieprzytomne kobiety od chętnych.

– I co chcesz, żebym zrobił? – spytał prokurator, który do tej pory nie odezwał się ani słowem. – Po pierwsze chcę, żebyś popatrzył przez palce na moje wyszukiwania w bazie danych. Pozwól, żeby to utonęło w tym śledztwie. Wiemy tylko ty i ja, i nikomu nie stanie się krzywda. Rosén przyglądał jej się w zamyśleniu zza swoich okularów. – Po drugie, chcę, żebyś dopilnował, by Peder Fryhk został złapany. – Niby za co? Nie mamy przecież żadnego zgłoszenia i żadnych dowodów, bo ty zamierzasz trzymać się od tego z daleka. – Za gwałt w Malmö w 1997 i drugi w Göteborgu w 2002 – odparła Petra. – Skąd to wiesz? – Bo dałam do zbadania DNA spermę z mojego gwałtu. Jego DNA odpowiada DNA sprawcy tych gwałtów. Rosén siedział przez chwilę w milczeniu, pogrążony w myślach. Petra widziała przez okno, że Hamad stoi pochylony do przodu w sposób, który świadczył o tym, że opierał się dłońmi o ścianę. Wysnuła z tego wniosek, że pomiędzy jego rękoma stała Hansson, plecami oparta o ścianę. – Ale jeśli ty tego nie zgłosisz, nie możemy użyć spermy z twojego gwałtu jako dowodu – stwierdził prokurator. – A zresztą to i tak wątpliwe, czy moglibyśmy to zrobić, nawet gdybyś to zgłosiła, bo nie za bardzo przestrzegałaś zasad. – Nie zamierzam tego zgłaszać i zdaję sobie sprawę, że to badanie DNA nie nadaje się na dowód. Ale teraz wiemy, że to on był sprawcą tamtych gwałtów. Aresztuj go na podstawie podejrzenia, każ pobrać jego DNA, a później zrób porównanie według wszystkich reguł sztuki. – Na jakiej podstawie mam go aresztować? – Cynk od anonimowej osoby, co tam chcesz. Pokaż jego zdjęcie ofiarom i niech na niego wskażą. Ten problem musisz rozwiązać sam. – Dlaczego tak się boisz to zgłosić? – spytał Rosén. Petra musiała się zastanowić przez chwilę, nim odpowiedziała. – Jestem policjantką. Nie chcę być przedmiotem śledztwa prowadzonego przez moich

kolegów. Nie chcę, żeby się o tym dowiedzieli. Potrafisz to zrozumieć? Hadar Rosén w zamyśleniu pokiwał głową. – Jeśli wbrew temu, czego oczekujemy, nie zostanie skazany za te przestępstwa, będę się czuła zagrożona – mówiła dalej Petra. – A to dlaczego? – Dlatego, że jestem policjantką i dlatego, że pójdzie siedzieć tuż po tym, jak byłam w jego domu. – Wie, że jesteś z policji? – Myślę, że nie. Trzymam legitymację w portfelu, schowaną za prawem jazdy. Ale nie jestem pewna. Jeśli dokładnie przeszukał moje rzeczy, mógł ją znaleźć. – Zdajesz sobie sprawę, że za parę lat wyjdzie na wolność? O ile teraz go wsadzimy. Petra kiwnęła głową. – Jak myślisz, ile lat dostanie? – spytała. – Maksymalna kara to sześć lat. Wyjdzie po… – Pieprzyć to – powiedziała Petra. – Będę się tym martwić, kiedy wyjdzie. Wtedy przynajmniej będzie pod obserwacją. Prokurator przez chwilę przyglądał się jej w milczeniu. Petra była już spokojniejsza, gdy wyrzuciła z siebie całą tę historię, ale zawsze czuła się bardzo nieswojo, gdy znajdowała się pod lupą. – I co na to powiesz? – spytała, nie potrafiąc ukryć niepewności w głosie. – Zobaczę, co mogę zrobić – odparł Rosén. – Niech Bóg się nad tobą zlituje, jeśli się mylisz. – A spotkanie w poniedziałek… – zaczęła Petra. – …i tak je przeprowadzimy – mruknął prokurator. – Ale na razie nie musisz składać pisemnego raportu. Po jego twarzy przemknął cień uśmiechu. W chwili, gdy prokurator opuścił restaurację, wrócili Hamad i Hansson. Petra dołączyła do nich, a Hamad położył jej rękę na ramieniu i poprosił, żeby usiadła przy nim. W czasie, gdy jej nie było, Sandén i Sjöberg zdążyli wziąć swoje kieliszki z winem i przesiąść się na miejsce Erikssona i Roséna, więc Petra przyniosła sobie krzesło i usiadła na rogu stołu,

między Hamadem a Sjöbergiem. Micke i Lotten nadal niezmordowanie rozmawiali o swoich psach. – Co powiedział? – szepnął Hamad do ucha Petry. – Kto? – odszepnęła Petra. – Hadar. – O czym? – odparła pytaniem, drocząc się z nim. – O wendecie. – O wendecie? – Wiesz, o co mi chodzi. W stłumionym świetle jego oczy błyszczały ciekawością. – Powiedział, że mogę dalej pracować. – Ale opowiedz! Nie bądź taka cholernie tajemnicza! Rozczochrał jej lekko włosy i poczuła się, jakby znów była dziewczynką. – Wygląda na to, że już jesteś zajęty – odparła krótko Petra. – Ile kobiet możecie mieć tam u siebie? – zapytał Sandén swoim donośnym głosem. Oczy Hamada spotkały jego spojrzenie nad stołem. Zrezygnowany potrząsnął głową. Petra poczuła ukłucie irytacji i zerknęła na Sjöberga, który z całych sił starał się wyglądać obojętnie. Bella Hansson udała zainteresowanie tym, jak często trzeba strzyc pudle. – No tak, jedna w domu i do tego dwie nowe, złowione tu dziś wieczorem – ciągnął dalej Sandén. – Odpuść już sobie – naskoczyła na niego Petra. – Daj sobie spokój z tą pieprzoną, rasistowską gadką. Zaraz pewnie będzie coś o wielbłądach. Sandén zasłonił usta dłonią, udając, że jest zażenowany, a Sjöberg wiedział, że tak jest w istocie. Klepnął go lekko w ramię zaciśniętą pięścią. – Jeśli cię to interesuje, to składam pozew o rozwód – odparł Hamad, patrząc poważnie na Sandéna. – O kurwa! – powiedział Sandén. – Nie miałem pojęcia. Przykro mi. Petra i Sjöberg patrzyli zdumieni na Hamada. – Ale Jamal, dlaczego nic nie powiedziałeś? – spytała Petra, kładąc mu rękę na

ramieniu. – To chyba nie jest pierwsza rzecz, jaką człowiek z siebie wyrzuca, kiedy przychodzi rano do pracy. – Ale… – Wyjaśniło się w ubiegły weekend. To smutne, ale tak to wygląda. Zdrowie! Kieliszek Petry został tam, gdzie wcześniej siedziała, ale Sjöberg podał jej na wpół wypite wino Hadara Roséna, żeby i ona mogła wznieść toast. Kilka minut później Sandénowi udało się tak rozbawić wszystkich przy stole, że parę razy wybuchli głośnym śmiechem, nawet Lotten i Micke, którzy w tym gwarze nie słyszeli się już nawzajem. Gdy Sandén przejął pałeczkę, jeden temat rozmowy przechodził w następny i wszyscy przy stole zostali wciągnięci do wspólnoty. Nastrój nagle zrobił się lepszy, niż był przez cały wieczór, i zostali w restauracji aż do chwili, gdy uprzejmie, ale stanowczo poproszono ich, by już sobie poszli. Wtedy już od dawna byli jedynymi gośćmi w lokalu i zdążyło się zrobić wpół do drugiej.

Niedziela, przed południem Ku swojemu rozczarowaniu Sjöberg odkrył, że gazeciarz nie raczył się zjawić w niedzielny poranek. Musiał się zadowolić wczorajszym „Aftonbladet”, którego nie zdążył jeszcze przeczytać. Teraz siedział przy stole w kuchni i próbował czytać gazetę, równocześnie jedząc śniadanie i pomagając bliźniakom zjeść małe kanapki i jogurt bez jakiejś wielkiej higienicznej katastrofy. Pozostałe dzieci siedziały przed telewizorem i oglądały powtórkę wczorajszej dobranocki, a Åsa brała prysznic. W ciągu pół minuty świętego spokoju, gdy obaj chłopcy po cichu przeżuwali swoje kanapki z pasztetem z wątróbki, udało mu się skupić na artykule, który na afiszach reklamowano nagłówkiem „Przyjaciółka Jannike brutalnie zamordowana”: „Czterdziestoczteroletnia kobieta, Carina Ahonen Gustavsson, została w piątek wieczorem znaleziona martwa w swoim domu w położonej na uboczu posiadłości w okolicach Sigtuny. Kobietę odnalazł około godziny dwudziestej drugiej jej mąż, który wrócił wtedy do domu z podróży zagranicznej. Została poważnie okaleczona i zabita nożem. Pora popełnienia przestępstwa nie została jeszcze ustalona, a policja zachowuje powściągliwość w kwestii ewentualnych śladów pozostawionych przez sprawcę”. Znaczną część artykułu zajmował jednak wywiad ze wspomnianą w nagłówku Jannike, która opowiadała o tym, jak dwadzieścia lat wcześniej przyjaźniła się z zamordowaną kobietą. Christoffer wsadził łokieć do jogurtu z płatkami, który prysnął na wszystkie strony. Jonathan roześmiał się, zachęcając brata, więc Sjöberg przestał czytać gazetę i skupił się na dzieciach. Czuł uporczywy niepokój, narastający gdzieś w brzuchu, ale nie miał ani czasu, ani sił, by spróbować się dowiedzieć, co zakłócało jego skądinąd tak dobry niedzielny nastrój. Skończył jeść śniadanie, nakarmił dzieci tak szybko, jak tylko się dało, po czym poszedł się ogolić. Stojąc przed lustrem, z maszynką do golenia przy policzku, poczuł, że ręka nadal mu lekko drży. Znowu obudził się w środku nocy i mokry od potu, z łomoczącym sercem poszedł do łazienki, by otrząsnąć się z tego koszmarnego snu. Koszmarnego i niekoszmarnego… Sam sen nie był tak właściwie straszny, lecz raczej to, w jaki sposób go przeżywał. A w ostatnim czasie sen stał się bardziej przerażający pod jednym względem. Odkąd kobieta w oknie przybrała kształty Margit Olofsson, zaczął się obawiać, że traci rozum. Dobry Boże, przecież żył z najcudowniejszą kobietą świata i nic nie mogłoby sprawić, by zrezygnował z Åsy. Żadna kobieta świata nie mogła z nią

konkurować i kochał ją z całego serca. A jednak… Sen wydawał się teraz niemal erotyczny i Sjöberg przyłapywał się na tym, że odczuwa jakąś tęsknotę za tą postacią ze snu. Margit. Olofsson. To było chore. W sumie była dość atrakcyjna. Miała fantastyczne włosy, nie dało się tego ukryć, ale była też dość gruba i znacznie starsza od Åsy. Miała dorosłe dzieci, a nawet wnuki. Co prawda jej sposób bycia był ujmujący i miły, ale przecież zamienił z nią ledwie parę słów. Jeśli chodzi o wygląd, Åsa biła ją na głowę. A jednak ta kobieta budziła w nim coś, czego nie potrafił dokładnie określić. Coś przyciągającego i ciepłego, co jednak sprawiało, że przeszywał go nieprzyjemny dreszcz. Hamad niemal wpadł w euforię, gdy Sjöberg zadzwonił i opowiedział mu o swoim odkryciu. – Tak przecież mówiliśmy! – zawołał. – Wiedzieliśmy od początku! Jak na to wpadłeś? – Dialekt – powiedział Sjöberg. – Przypomniało mi się, że Gun Vannerberg mówi tym samym dialektem co policjant z wywiadu, którego widziałem parę dni temu w telewizji. No wiesz, w sprawie tego morderstwa w Katrineholmie. Jakaś kobieta, którą utopili w misce. – No i…? – Uderzyło mnie, że Katrineholm w żaden sposób nie pojawiało się w tym śledztwie. Pojawiała się natomiast nazwa Österåker. Znalazłem Katrineholm na mapie i było tam: Österåker! Mała wieś czy miasteczko, no coś takiego, parę kilometrów od Katrineholmu. Ingrid Olsson mieszkała w tej małej miejscowości Österåker, koło Katrineholmu, a nie w Österåker koło Sztokholmu. Była przedszkolanką Hansa Vannerberga w samym Katrineholmie i Gun Vannerberg teraz to potwierdziła. Nie wymieniała wcześniej tego miasta, bo mieszkała tam przez całe życie, więc nie było to miejsce, do którego się przeprowadziła, tylko z którego się wyprowadziła. Nie przyszło jej do głowy, by nam to powiedzieć. Byłem też u Pii Vannerberg. Wskazała Hansa na jednym ze zdjęć. – O cholera! Rozmawiałeś o tym z Ingrid Olsson? – Nie. Była na rejsie do Finlandii z Margit Olofsson i jej rodziną, więc nie mogłem do niej dotrzeć. Dziś wraca do domu, pomyślałem więc sobie, że moglibyśmy z nią teraz pogadać. Jeśli oczywiście masz ochotę pomagać mi w niedzielę… – No jasne! To dla mnie przyjemność.

Młodzieńczy entuzjazm kolegi poprawił mu humor, ale Sjöberg nie był w stanie pozbyć się do końca tego uporczywego, dziwnego uczucia. Wczorajszy silny wiatr już ucichł, ale za to chwilowy blask słońca znów zniknął za grubą warstwą groźnych chmur. Sjöberg nadłożył drogi i zabrał Hamada spod jego mieszkania w jednym z bloków przy Ymsenvägen w Årsta, a potem udali się do znanej im już starej, drewnianej willi w Starym Enskede. Drzwi otworzyła im Margit Olofsson. Sjöberg był na to kompletnie nieprzygotowany i zareagował uśmiechem zażenowania, z którym nie było mu za bardzo do twarzy. Przywitała ich wesoło i pokazała gestem, żeby weszli do środka. Sjöberg czuł się tak, jakby czytała w nim jak z otwartej księgi, ale wmawiał sobie, że przecież na zdrowy rozum to przecież on ma w tej sytuacji przewagę. Zrobił poważną minę i rzucił jakby mimochodem coś pochlebnego na temat jej troski o byłą pacjentkę. Margit Olofsson rozpromieniła się i oświadczyła, że Ingrid Olsson jest na piętrze i rozpakowuje walizkę. Obaj policjanci wspięli się po wąskich schodach i ku swojemu zdumieniu zastali starszą kobietę stojącą na krześle w sypialni. Żadnej kuli nie zauważyli i Sjöberg z ulgą doszedł do wniosku, że Ingrid Olsson znalazła się w dobrych rękach podczas rehabilitacji. Uśmiechu nie oczekiwali, ale przywitała ich uprzejmie i zeszła z krzesła na ich widok. Usiedli na jej łóżku i Sjöberg wyjaśnił, że mają do niej kilka pytań. – Po pierwsze – powiedział, chciałbym się dowiedzieć, czy Österåker, o którym pani wspominała, że mieszkała tam, nim przeprowadziła się tutaj, to Österåker leżące w Södermanlandzie, koło Katrineholmu. – Tak, oczywiście – odparła nieco zdziwiona. – Były w związku z tym jakieś niejasności? – Cóż – odparł Sjöberg trochę zakłopotany – raczej chodziło o to, że dla mnie, jako mieszkańca Sztokholmu, było oczywiste, że pochodzi pani z Österåker tu, pod miastem. To było z mojej strony niedbałe, przyznaję, ale w każdym razie dobrze, że wreszcie udało nam się to wyjaśnić. – Ma to jakieś znaczenie…? Sjöberg przerwał jej kolejnym pytaniem. – O ile dobrze zrozumiałem, pracowała pani jako przedszkolanka w Katrineholmie? – Zgadza się. Przedszkole nazywało się Skogskullen. Sjöberg wyjął kopertę ze zdjęciami z kieszeni kurtki i odnalazł fotografię rocznika

68/69. – Rozpoznaje pani kogoś na tym zdjęciu? – spytał. Ingrid Olsson wzięła fotografię i odsunęła ją tak daleko od siebie, że jej ręce niemal się wyprostowały. – Boże! Nie. To zdjęcie musi mieć ze czterdzieści lat. Tak, oczywiście poznaję siebie, ale nie ma szans, żebym rozpoznała któreś z dzieci. – Na pewno? – spytał z powątpiewaniem Sjöberg. – Na pewno. – Odwróciła zdjęcie i potwierdziła swoje przypuszczenia co do jego wieku. – 1968. To nie było wczoraj. – Jej oczy przebiegały po czarno-białej fotografii i zatrzymały się w końcu na jednym z dzieci. – Ale tę dziewczynkę faktycznie pamiętam – poprawiła się, pokazując na uśmiechnięte dziecko z jasnoblond warkoczami w prawym górnym rogu. – Nazywała się chyba Carina Ahonen. Tak, na pewno. W głowie Sjöberga coś zaskoczyło i gorączkowo próbował sobie przypomnieć, gdzie już słyszał to nazwisko, jednak bez powodzenia. – Prawdziwy mały klejnocik – ciągnęła Ingrid Olsson i Sjöberg zauważył, że staruszka po raz pierwszy okazała coś, co mogło przypominać uczucia. – Pamiętam, że przepięknie śpiewała i była taka słodka i miła. – Ktoś jeszcze? – spróbował Sjöberg, czując niejasno, jak uczucie niepokoju przybiera w nim na sile. – Nie, nikt więcej. – Ten tutaj to Hans Vannerberg – oświadczył Sjöberg, pokazując na małego chłopca pośrodku zdjęcia. – To jego znalazła pani zamordowanego w kuchni. Spojrzał na jej twarz, by spróbować odczytać jej reakcję. Hamad również jej się przyglądał z pełnym napięcia oczekiwaniem. – Nie, jego nie poznaję – odparła, potrząsając głową. – Wygląda na niezłego łobuza, a za takimi nie przepadałam, że tak powiem – stwierdziła, wydymając usta. Po jeszcze kilku nieudanych próbach skłonienia Ingrid Olsson, by przypomniała sobie któreś z dzieci na zdjęciu albo w ogóle cokolwiek, co dotyczyło tego rocznika, byli zmuszeni zostawić ją w spokoju. W każdym razie udało im się całkowicie potwierdzić swoją teorię, choć kiepska pamięć Ingrid Olsson o tych dzieciach zdumiała ich i utrudniła im pracę. Gdy zeszli na parter, Hamad wsunął głowę do kuchni i wesoło zawołał do Margit

Olofsson: „Dziękujemy i do widzenia”. Sjöberg, na wpół ukryty za kolegą, wzdrygnął się na całym ciele i wymamrotał coś niesłyszalnego na pożegnanie, nie patrząc w jej stronę. – Co teraz zrobimy? – spytał już w samochodzie Hamad, gdy wyjechali z Åkerbärsvägen i skręcili w jedną z równie idyllicznych uliczek. – Musimy się dowiedzieć, jak nazywają się te dzieci, odnaleźć je i zobaczyć, czy ktoś coś pamięta. Co powiesz o Ingrid Olsson? – Dziwna kobieta – stwierdził w zamyśleniu Hamad. – Nie wydaje się szczególnie zmartwiona, że ktoś zamordował w jej domu człowieka. A w dodatku jednego z jej dawnych podopiecznych. Jedyne, co miała o nim do powiedzenia, to że wygląda na łobuza, a ona takich najwyraźniej nie lubiła. Prawie tak, jakby mu się należało, że został zamordowany, bo wyglądał na łobuza na zdjęciu z 1968. Nic nie pamięta. Tak, oczywiście prócz tej całej Cariny Ahonen. Najwyraźniej była jej pupilką, jak myślisz? – Takie można odnieść wrażenie – mruknął Sjöberg i jeszcze raz spróbował sobie przypomnieć, w jakim kontekście słyszał wcześniej to nazwisko. I wtedy zadzwoniła jego komórka. Była dwunasta i w chwili, gdy Sjöberg odebrał, niebo się otworzyło i zaczął obficie sypać śnieg, ale żaden z nich nie zwrócił na to uwagi. Dzwoniła Mia, szwagierka komisarza. – Dzięki za ostatnią imprezę! – powiedział Sjöberg. – To był ciężki, ale miły wieczór. No i niektórym udało się też wygrać w tę grę. – To się nazywa gościnność – odparła żartobliwie Mia, ale w jej głosie pobrzmiewał ton powagi i szybko zmieniła temat. – Słuchaj, Conny, nie wiem, czy to ma jakieś znaczenie, ale pomyślałam, że zadzwonię bezpośrednio do ciebie, tak na wszelki wypadek. – Tak? Sjöberg słuchał w napięciu nieco nieskładnego opisu sprawy, z jaką dzwoniła do niego szwagierka. – Pytałeś mnie w piątek, czy wiem coś o tej kobiecie z Katrineholmu. No wiesz, tej, którą zamordowali na początku tygodnia. Lise-Lott Nilsson. – Tak, a co z nią? – No tak, zupełnie jej nie rozpoznałam, jak na pewno pamiętasz. Czy ona miała coś wspólnego z twoim śledztwem, czy…?

– Nie – odparł niecierpliwie Sjöberg. – Po prostu ogólnie byłem ciekaw. A czemu pytasz? – No widzisz, bo… Nie pomyśl sobie tylko teraz, że jestem śmieszna albo spragniona sensacji, czy coś… – No dalej, powiedz wreszcie! O co chodzi? Nie wiadomo dlaczego, Sjöberg poczuł napięcie, które wgryzło się w niego, a serce zaczęło mu szybciej bić. – Była też kobieta, która została zamordowana w piątek… – Tak? – …i ją znałam. Czterdziestoczteroletnia dziewczyna z… Nie było o tym w gazecie… Pisali, że była z Sigtuny, ale ja wiem, że tak naprawdę pochodziła z Katrineholmu. Nazywała się Carina Ahonen. Sjöberg ostro zahamował, nie fatygując się nawet, by spojrzeć we wsteczne lusterko. Na szczęście nie było za nim żadnych samochodów. Czuł się tak, jakby serce mu stanęło, i po prostu siedział przez parę sekund z otwartymi ustami i komórką w ręce. Hamad gapił się na niego przestraszony, nie rozumiejąc nic z tego, co słyszał z rozmowy. – Halo?! – krzyknęła Mia. – Jesteś tam? – Dzięki, Mio – odpowiedział Sjöberg, gdy odzyskał już głos. – To była niezwykle ważna informacja. Oddzwonię do ciebie później. Zakończył połączenie i wsunął telefon do wewnętrznej kieszeni kurtki. Hamad wciąż na niego patrzył szeroko otwartymi oczyma. – O co chodzi? – spytał w końcu. – Nie wiem – odparł Sjöberg. – Muszę pomyśleć. – Stoisz na środku drogi – zwrócił mu uwagę Hamad. – Wiem. Poczekaj chwilę… – No daj spokój! Kto to był? – Moja szwagierka, Mia. Powiedziała, że Carina Ahonen została zamordowana… – Carina Ahonen… Kurwa, ale to przecież była ona, ta pupilka! – wybuchł Hamad. – Skąd mogła wiedzieć…? – Ja też to wiedziałem – odparł Sjöberg. – Nie połączyłem tylko faktów. Męczyło

mnie to przez całe przedpołudnie. Sjöberg wydawał się teraz przytomniejszy i mówił skupionym, ale pełnym zapału głosem. – Hans Vannerberg, czterdzieści cztery lata, z Katrineholmu, zamordowany dwa tygodnie temu w domu swojej przedszkolanki, Ingrid Olsson. Wczoraj zamordowane zostało kolejne dziecko z jej przedszkola, z tego samego rocznika. Carina Ahonen. Parę dni temu zamordowano jeszcze jedną czterdziestoczterolatkę z Katrineholmu, Lise-Lott Nilsson. Ta utopiona w miednicy, o której wspominałem. Cholera, mogę się założyć, że ona też jest gdzieś na tym zdjęciu. I może jest ich więcej. Troje zamordowanych czterdziestoczterolatków w ciągu dwóch tygodni, wszyscy z Katrineholmu. Jamal – powiedział Sjöberg, akcentując każdą sylabę – myślę, że jesteśmy na tropie seryjnego mordercy. – Żartujesz sobie – powiedział Hamad, ani przez chwilę nie wierząc w to, co usłyszał. – Seryjnego mordercy? To przecież nie ma sensu! Ilu takich mieliśmy w Szwecji? – Niewielu, ale to jeden z nich. Jestem o tym przekonany. Były jeszcze jakieś ofiary? Przypomniał sobie coś, co czytał, ale w tej chwili nie przychodziło mu do głowy, co to było. Czy będą kolejne? Teraz trzeba było działać szybko. Znów wyjął telefon z wewnętrznej kieszeni i wybrał numer do Sandéna, równocześnie nakazując zdezorientowanemu koledze zadzwonić do Petry Westman i Einara Erikssona. Hamad zrobił, co mu kazano, przy uchu Sjöberga odezwał się tymczasem głos Sandéna. – Cześć, Jens. Tu Conny. Za pół godziny w biurze, coś się pojawiło. Natychmiast zakończył połączenie, po czym zadzwonił do Hadara Roséna i zostawił tę samą krótką wiadomość. Następnie znów zapalił silnik i szybko zawrócił w stronę posterunku, podczas gdy Hamad informował Erikssona i Westman o pospiesznie zwołanym spotkaniu.

Sobota, po południu Punktualnie o wpół do pierwszej cała szóstka siedziała w sali konferencyjnej na posterunku policji przy Östgötagatan. Nikt nie wydawał się poirytowany, nawet zwykle tak mrukliwy i naburmuszony Einar Eriksson. Wszyscy siedzieli w pełnym napięcia oczekiwaniu, obserwując swego szefa, gdy z powagą zabrał głos. – To, że skupiliśmy się na domniemanym związku między Hansem Vannerbergiem a Ingrid Olsson, przyniosło rezultaty – zaczął Sjöberg i przedstawił im następnie, jak ostatnie odkrycia doprowadziły do dzisiejszego przełomu w śledztwie. Uczestnicy spotkania przysłuchiwali się uważnie jego sprawozdaniu, nie przerywając mu. – Na początku tygodnia w Katrineholmie zamordowana została czterdziestoczteroletnia kobieta o nazwisku Lise-Lott Nilsson. Można było przeczytać, że została utopiona w misce z wodą. Nie zdołaliśmy potwierdzić związku ze sprawą Vannerberga, ale nie zdziwię się, jeśli taki związek znajdziemy. Nie zdążyłem porozmawiać z kolegami z Katrineholmu ani z Sigtuny, żeby się co do tego upewnić, ale to będzie nasze pierwsze zadanie po spotkaniu. Może być więcej ofiar, o których nie wiemy, ale przede wszystkim mogą też być kolejne ofiary, jeśli teraz nie zabierzemy się ostro do roboty. W sumie ośmielę się stwierdzić, że wszystko wskazuje na to, iż mamy tu do czynienia z seryjnym mordercą. Sjöberg zamilkł i rozejrzał się dookoła w oczekiwaniu na reakcję i pytania. Pierwszy odezwał się prokurator. – Dobra robota, Sjöberg. Dokładnie tak, jak mówisz, to stawia całą sprawę w zupełnie innym świetle. Teraz musimy działać szybko. Musimy się skupić na ustaleniu tożsamości i zlokalizowaniu innych dzieci z tego przedszkola, nie tylko po to, żeby tych ludzi ostrzec, ale rzecz jasna również po to, by znaleźć motyw i sprawcę. Musimy też skoordynować nasze śledztwa z różnych okręgów. – Prasa – powiedział Sandén. – Jakie informacje podamy mediom? – Na razie żadnych – odparł Sjöberg. – To może zakłócić prace śledcze. Jeśli będziemy mieli problem z lokalizacją pozostałych zamieszanych w to osób, możemy z konieczności poprosić o pomoc prasę, ale na razie odkładamy tę decyzję na później. – Więc co teraz robimy? – spytał Hamad.

– Dla oszczędności czasu proponuję, żeby Jens natychmiast spróbował się skontaktować z kimś z gminy Katrineholm, kto może nam podać potrzebne informacje o tym roczniku z przedszkola. Chcemy mieć nazwiska i numery PESEL wszystkich dzieci. Petro, ty skontaktujesz się z kimś z ewidencji ludności, kto może nam pomóc zdobyć informacje o tym, gdzie te osoby przebywają w chwili obecnej. Niech nam podają te dane stopniowo, w miarę jak będą się pojawiać. Nie chcemy czekać, aż skompletują całą listę, tylko podejmować poszukiwania z każdym pojawiającym się nazwiskiem. Ja skontaktuję się z prowadzącymi śledztwa w Katrineholmie i Sigtunie i zorientuję się, jak daleko zaszli. Einar i Jamal zostają w pełnej gotowości i zajmą się poszukiwaniami razem z Jensem i Petrą, kiedy tylko będziemy mieli choćby najmniejszy punkt zaczepienia. Einar, ty skontaktujesz się z rejonem i uzyskasz informacje o wszystkich morderstwach popełnionych w Szwecji w ciągu ostatniego miesiąca. A na początek Jamal może iść kupić nam wszystkim kanapki. – Chcę dostawać częste raporty, jak rozumiesz – powiedział Rosén do Sjöberga. – Będziesz je miał – odparł Sjöberg, podnosząc się z krzesła. – Słuchajcie! Dajcie teraz czadu, a kiedy to się skończy, idziemy na urlop kompensacyjny. Pięć krzeseł zaszurało o parkiet i trzech policjantów oraz prokurator opuścili pokój zebrań ze zdecydowanym wyrazem twarzy. Sandén został chwilę dłużej i zachęcająco poklepał Sjöberga po ramieniu. – Ty i ta twoja cholerna intuicja! Ale w tenisa grasz beznadziejnie – dodał ze śmiechem, po czym on również wyszedł z pokoju. Sjöberg poszedł do siebie i zamknął za sobą drzwi. Nim zdążył usiąść, podniósł już słuchawkę i wybrał numer do szwagierki. Odebrał Lasse, ale po szybkiej wymianie uprzejmości mieli za sobą formalną część rozmowy i Sjöberg poprosił do telefonu Mię. – Co znowu? – rzucił Lasse, ale bez ceregieli podał słuchawkę żonie. Sjöberg podejrzewał, że jego szwagier jest dobrze poinformowany o wcześniejszej rozmowie z Mią. – No, teraz opowiadaj – zaczęła Mia. – Umieram z ciekawości. – To, co ci teraz powiem, jest w najwyższym stopniu poufne – oświadczył formalnie Sjöberg. – Nie piśnijcie o tym nikomu ani słówka. Rozumiesz? – Absolutnie – odparła Mia. – Okazało się, że morderstwo, nad którym pracuję, jest ściśle związane z tym, o

którym mi opowiadałaś przed południem. I prawdopodobnie z tym, o którym rozmawialiśmy w piątek. Wygląda na to, że mamy do czynienia z seryjnym mordercą. Z seryjnym mordercą, który ma bardzo mocny związek z Katrineholmem. – Wow! – powiedziała Mia. – Mogłabyś mi trochę pomóc, jeśli nie masz nic przeciwko temu. Bardzo nieoficjalnie, jeśli rozumiesz, co mam na myśli. – Oczywiście. – Jak rozumiesz, policja normalnie nie pracuje w ten sposób, ale jeśli masz możliwość, chciałbym, żebyś zrobiła dla mnie mały wywiad społeczny. Masz przecież kontakty w Katrineholmie. – Co chcesz, żebym zrobiła? – Znasz Skogskullen? – Pewnie. Za moich czasów było tam przedszkole. – Właśnie. W roku szkolnym 68/69 była tam grupa dzieci prowadzona przez niejaką Ingrid Olsson. W tej grupie była Carina Ahonen i Hans Vannerberg, ofiara morderstwa, nad którym w tej chwili pracuję. Nie dostałem jeszcze nazwisk innych dzieci z tej grupy, ale to tylko kwestia czasu. Gdy tylko będę miał więcej szczegółów, odezwę się do ciebie. Chciałbym, żebyś w dyskretny sposób dowiedziała się, czy w tej grupie dzieci działo się coś szczególnego, jak wyglądała struktura społeczna, czy były jakieś dzieci, które wyróżniały się w ten czy inny sposób. Rozumiesz? – Zobaczę, co mogę zrobić. – Ale nikomu o tym ani słowa! Rozumiemy się? – Będę milczeć jak grób. – Dobrze. Do usłyszenia. Sjöberg odłożył słuchawkę, by natychmiast znów ją podnieść. Tym razem zadzwonił do informacji telefonicznej, skąd połączono go dalej z policją w Katrineholmie. Dyżurny funkcjonariusz skierował go do komisarza Torstenssona, który w weekend miał wolne. Obiecał, że go jak najszybciej odnajdzie i że komisarz natychmiast oddzwoni do Sjöberga, który odłożył słuchawkę i powtórzył całą tę procedurę, kontaktując się z policją z Sigtuny. Potem wyszedł na korytarz, przyniósł sobie filiżankę kawy i z powrotem zasiadł przy biurku, akurat na czas, by odebrać kanapkę na lunch dostarczoną przez Hamada.

Gdy był w połowie kanapki z klopsikiem, zadzwonił telefon. Pierwszy dotarł do niego niejaki komisarz Holst z policji w Sigtunie. Był bardzo wstrząśnięty tym, co opowiedział mu Sjöberg, i poinformował go ze swej strony, że na miejscu zabezpieczyli odciski palców najprawdopodobniej należące do mordercy. Oznajmił również, że morderstwo Cariny Ahonen można uznać za dość bestialskie, i sądząc z tego, co odkryli, występowały w nim elementy tortur. Miała obcięte włosy i poważne poparzenia na twarzy, które zadano jej przed śmiercią. Na koniec poderżnięto jej gardło i w sumie była to wyjątkowo krwawa historia. Sjöberg obiecał, że się odezwie zaraz po rozmowie z policją w Katrineholmie. Informacje podane przez kolegę z Sigtuny wzbudziły w nim wstręt i przerwał lunch, nie skończywszy kanapki. Siedział później przez dłuższą chwilę i zastanawiał się nad tym, co usłyszał. Wszystko wskazywało na to, że morderca szuka zemsty. Pytanie tylko za co. Pierwsze morderstwo na Hansie Vannerbergu wydawało się raczej zabójstwem w afekcie, choć jednocześnie zaplanowanym w dość wyrafinowany sposób. Później morderca najwyraźniej otrzaskał się z tym, co robi. Z tego, co Sjöberg wiedział, Lise-Lott Nilsson została bezlitośnie utopiona, a Carina Ahonen była przed śmiercią wręcz torturowana. Co ci ludzie mogli zrobić, żeby zasłużyć sobie na taką karę? Sprawca musi być osobą z zaburzeniami, która w dzieciństwie zapewne sama była narażona na maltretowanie. Hans Vannerberg był łobuzem, tyle zdołał już pojąć. Ale czy jego wybryki miały tak poważny charakter, by ktoś nienawidził go do tego stopnia, że po czterdziestu latach wreszcie postanowił – albo postanowiła, bo i tak może być – go zamordować? Ta myśl przyprawiała o zawrót głowy. Z taką nienawiścią na pewno trudno żyć. Słyszał gdzieś, że trauma z reguły powraca w pamięci po dziesięciu latach. Czy mogło być tak samo również po czterdziestu latach? Czy to mógł być przejaw „kryzysu czterdziestolatka”? Z zamyślenia ponownie wyrwał go przenikliwy sygnał telefonu. Tym razem dzwonił Torstensson z Katrineholmu. Sjöberg przedstawił mu swoje teorie, a Torstenssonowi najwyraźniej trudno było uwierzyć w to, co usłyszał, bo wciąż od nowa zadawał te same pytania i naprawdę chciał się upewnić co do wiarygodności kolegi ze Sztokholmu, zanim wreszcie ustąpił. Następnie Torstensson wyczerpująco opisał szczegóły związane z zamordowaniem Lise-Lott Nilsson. Również w tym przypadku odnaleziono wyraźne odciski palców. Najwyraźniej morderca nie działał rutynowo albo się nie bał, prawdopodobnie jedno i drugie. Zgodnie z tym, co mówiono w mediach, Lise-Lott Nilsson została utopiona w miednicy, a dokładniej mówiąc, w miednicy, w której moczyła nogi. Jednak według Torstenssona nie było żadnych elementów znęcania się widocznych gołym okiem. Niemniej Sjöberg zdecydowanie czuł, że tortury psychiczne poprzedzające morderstwo musiały być bardzo bolesne. Raport medyka sądowego nie zawierał nic, co

świadczyłoby o tym, że wielokrotnie wpychano jej głowę pod wodę, lecz Sjöberg zakładał na podstawie tego, co zdążył już usłyszeć o metodach mordercy, że utopienie było jedynie zakończeniem długiego cierpienia. Być może morderca sam był narażony na takie traktowanie jako dziecko? Wstał i poszedł do Sandéna, który siedział pod telefonem i czekał na rozmowę z gminą Katrineholm. Zmobilizował paru pracowników gminy świętujących w weekend, by teraz przeglądali stare teczki. W obecnej chwili mógł tylko czekać. Następnie Sjöberg poszedł do Westman, której właśnie udało się skontaktować z kimś z ewidencji ludności. Kiedy wszedł do pokoju, przełączyła rozmowę na zestaw głośnomówiący. Kobieta po drugiej stronie chętnie obiecała, że kiedy przyjdzie pora, pomoże z wyszukiwaniem w centralnym rejestrze i że osobiście dostarczy informacje o osobach zameldowanych obecnie w Sztokholmie i okolicach. Nie mogła natomiast wyszukiwać w rejestrach lokalnych, zaoferowała jednak, że poda numery telefonów do personelu odpowiednich lokalnych urzędów skarbowych. Zaproponowała też, że już teraz skontaktuje się z właściwymi osobami w Katrineholmie i Norrköpingu, gdzie można było oczekiwać, że odnaleziona zostanie część poszukiwanych osób. Sjöberg niecierpliwie ruszył dalej i zapukał do drzwi Erikssona przy końcu korytarza. Eriksson siedział przy komputerze i przewijał na monitorze stare wiadomości z kraju. Gdy Sjöberg spróbował dotrzymać mu tempa, zakręciło mu się w głowie. – Znalazłeś coś, Einar? – spytał, przenosząc wzrok z migających liter na kolegę. – Trochę – odparł Eriksson. – Czekam na informacje z okręgów policyjnych w całym kraju i w międzyczasie szukam trochę w Internecie. Drukuję wszystko, co znajdę, ale nie mam jeszcze pewności, czy jest tu coś interesującego. Jak jesteś taki ciekawy, możesz iść i zajrzeć do drukarki. Sjöberg wyszedł do pokoju ksero nieco zdumiony nagłym zapałem Einara Erikssona. W drukarce leżały wydruki kilkunastu stron z różnych gazet, stanął więc przy kopiarce i zaczął je studiować. Jego wzrok przebiegał czarno-białe strony, w głowie ożywał szereg tragicznych ludzkich losów: morderstwo o podtekście rasowym przy kiosku z kiełbaskami w Nacka, awantura w mieszkaniu, która przerodziła się w bójkę na noże w Skellefteå, członek Hells Angels zastrzelony na imprezie w Malmö, zazdrosny były chłopak, który udusił kobietę w Burträsk, zwłoki polskiej zbieraczki jagód, która zaginęła w czerwcu 2004 w Ångermanlandzie, przypuszczalne porachunki podziemnego światka, wskutek których w restauracji w centrum Sztokholmu zastrzelony został Serb, ojciec trójki dzieci,

niezidentyfikowane, poćwiartowane zwłoki, które wypłynęły w plastikowym worku w zatoce Edsviken i dziewiętnastoletni chłopak zamordowany nożem przez gang skinów w wagonie metra. Drukarka znów zaszumiała i Sjöberg wziął do ręki świeży wydruk. Tu była: wiadomość sprzed tygodnia, która wciąż go dręczyła i którą miał gdzieś z tyłu głowy. Prostytutka, matka trójki dzieci, zamordowana w swoim mieszkaniu w Skärholmen. W tym, że prostytutka przedwcześnie pożegnała się z życiem, nie było nic sensacyjnego, lecz to nie na jej wczesne zejście ze świata zareagował, lecz na wiek. Miała czterdzieści cztery lata i gdy teraz na nowo czytał tę wzmiankę, z zaskoczeniem odkrył, że przed śmiercią była torturowana. Miał właśnie wyjść z pokoju ksero, by powiadomić Sandéna i Westman o swoim odkryciu, gdy znów usłyszał szum, tym razem faksu. Zatrzymał się i czekał, aż maszyna skończy pracę. Powoli zapełniła się cała strona i wreszcie miał w ręce kompletną listę kolegów Hansa Vannerberga z przedszkola. Wbiegł do pokoju Sandéna w chwili, gdy ten kończył rozmowę z urzędnikiem gminy Katrineholm. Zawołali Westman i trójka policjantów stłoczyła się wokół upragnionego wydruku i szybko skonstatowała, że obawy Sjöberga się potwierdziły. Na liście prócz Hansa Vannerberga była też Carina Ahonen i niejaka Lise-Lott Johansson, która, jak odgadł Sjöberg, nosiła później po mężu nazwisko Nilsson. Na liście znajdowały się jeszcze nazwiska dwudziestki dzieci, jednak żadne nie było im znane. – Seryjny morderca – westchnął Sandén. – A niech mnie! Sjöberg podniósł do góry wydruk Erikssona, by pokazać go kolegom. – Co o tym powiecie? Einar był produktywny. – Rany julek – mruknął Sandén, ale Sjöberg udał, że go nie słyszy. – Prostytutka, matka trojga dzieci, którą znaleziono uduszoną w jej mieszkaniu w Skärholmen trochę ponad tydzień temu. Miała czterdzieści cztery lata i przed śmiercią była torturowana. – Dzwoń zaraz do Skärholmen – powiedział Sandén. – Tak zrobię. Pozwolimy Einarowi jeszcze trochę pogrzebać w prasie, a wy dwoje i Jamal się tym zajmiecie. Idę zadzwonić, zaraz wracam. Wyszedł z pokoju z mocnym przeświadczeniem, że ważna praca, jaką mieli przed sobą, będzie nadal posuwać się w szybkim tempie. Pytanie brzmiało tylko, czy to

wystarczy. Troje, być może czworo zamordowanych czterdziestoczterolatków w ciągu niecałych dwóch tygodni. Teraz trzeba było jak najszybciej wyjść w teren, żeby zapobiec dalszym katastrofom. Koledzy ze Skärholmen również byli całkowicie zaskoczeni wiadomościami. Podali mu nazwisko zamordowanej kobiety – Ann-Kristin Widell, i tak jak się spodziewał, mogli potwierdzić, że pochodziła z Katrineholmu. Poinformowali go poza tym, że wcześniej nosiła panieńskie nazwisko Andersson. Później usłyszał szczegółowe sprawozdanie na temat brutalnego morderstwa. Można było odnieść wrażenie, że było jeszcze bardziej sadystyczne niż trzy pozostałe. Kobieta została przywiązana do łóżka, być może zgwałcona – trudno to było ustalić, biorąc pod uwagę jej profesję – a następnie obcięto jej włosy oraz brwi, przypalano ją papierosami i pokaleczono jej pochwę za pomocą nożyczek, nim w końcu została uduszona. Sjöberg rozumiał, że muszą się spieszyć, bardzo spieszyć, by namierzyć sprawcę. W ciągu czterech godzin z pomocą kobiety z ewidencji ludności w Sztokholmie oraz pracowników lokalnych urzędów skarbowych z całego kraju, z którymi ich skontaktowała, udało im się zlokalizować wszystkie dzieci z klasy Ingrid Olsson z rocznika 68/69: Eva Andersson, Sibeliusgatan 9, Katrineholm Peter Broman, Rönngatan 7B, Katrineholm Carina Clifton, Husabyvägen 9, Hägersten Urban Edling, Hagelyckegatan 18, Göteborg Susanne Sjöö Edvinsson, Sibyllegatan 46, Sztokholm Staffan Eklund, Lokevägen 57, Täby Anette Grip, Vinsarp, Sparreholm Carina Ahonen Gustavsson, Stora Vreta, Sigtuna Kent Hagberg, Idrottsgatan 9, Katrineholm Katarina Hallenius, Lötsjövägen 1A, Sundbyberg Lena Hammarstig, Sköna Gertruds Väg 27, Katrineholm Stefan Hellqvist, Almstagatan 6, Norrköping Gunilla Karlsson, Paal Bergs Vei 23, Oslo Thomas Karlsson, Fleminggatan 26, Sztokholm Jan Larsson, Krönvägen 3, Saltsjö-Boo Jukka Mänttäri, Sågmogatan 25, Katrineholm Lise-Lott Nilsson, Vallavägen 8, Katrineholm

Christer Springfeldt, Sunnanvägen 10K, Lund Marita Saarelainen, Jägargatan 21A, Katrineholm Eva-Lena Savic, Djupsundsgatan 24, Norrköping Annika Söderlund, Hagaberg Norrsätter, Katrineholm Hans Vannerberg, Trädskolevägen 46, Enskede Gård Ann-Kristin Widell, Ekholmsvägen 349, Skärholmen Czworo z tych dzieci nie żyło, ośmioro nadal mieszkało w rodzinnym Katrineholmie lub w okolicy, sześcioro mieszkało w rejonie Sztokholmu, dwoje w Norrköpingu, a pozostała trójka była wpisana do rejestru podatników odpowiednio w Göteborgu, Lund i Oslo. Sjöberg uzgodnił z pozostałymi zaangażowanymi okręgami, że we współpracy ze Skärholmen natychmiast zajmą się mieszkańcami Sztokholmu, policja z Katrineholmu miała się zająć mieszkańcami swojego miasta oraz osobami zamieszkałymi w Norrköpingu, policja z Sigtuny zaś na razie miała czekać. Oslo, Lund i Göteborg zostały tymczasem uznane za miejsca o niższym priorytecie dla śledztwa. Sjöberg miał silne przeczucie, że to w Sztokholmie znajdą osobę, której szukają. To tutaj doszło do dwóch pierwszych morderstw i tu mieszkała Ingrid Olsson. A to przemawiało za tym, że również morderca mieszkał w Sztokholmie, choć komisarz nie był tego pewien. Oslo, Lund i Göteborg wydawały się w każdym razie zbyt odległe, by już na tym etapie ich informować. Ponieważ sprawcę uznano za bardzo niebezpiecznego, postanowiono, że policjanci, którzy mieli odszukiwać osoby z listy, będą się poruszać dwójkami. Poza tym powinni być uzbrojeni. Sjöberg razem z kolegą ze Skärholmen udali się z wizytą domową do Täby. Sandén i Eriksson skierowali się do Saltsjö-Boo, natomiast Hamad i Westman pojechali do Kungsholmen. * * * Była już niedziela, a jutro znów nadejdzie pora, by spojrzeć w twarz rzeczywistości, samotności. Prawdziwej samotności w obecności innych ludzi. Pomyślał o Sofie, młodej dziewczynie, która jakiś czas temu zaczęła pracę w dziale kurierskim. Była o wiele za gruba, ale wydawało się, że w obecnych czasach nie ma to większego znaczenia. Kiedy dorastał, taka dziewczyna nie miałaby zbyt miłego życia, więc Thomasowi instynktownie było jej żal. Pierwszego dnia w pracy, podczas przerwy na lunch, znalazła się tuż za nim w kolejce na stołówce. Gdy już dostał swoją zasmażaną kapustę z mięsem i zapłacił, wziął tacę

i poszedł na swoje zwykłe miejsce, daleko przy końcu jednego ze stołów dla szesnastu osób. Ku jego zdumieniu po chwili pojawiła się przed nim i z miłym uśmiechem zapytała, czy może się przysiąść. Oczywiście nie miał nic przeciwko temu, ale ledwie zdążyła postawić tacę na stole, a już Britt-Marie, inna koleżanka z pracy, podeszła do niej, przyjaźnie położyła jej dłoń na ramieniu i zapytała, czy nie woli usiąść z nimi. Thomas wiedział, że byli paczką ośmiu do dziesięciu osób z działu przesyłek, które zwykle razem jadły lunch przy dalszym stole. Jego samego nikt nigdy nie zaprosił i teraz także BrittMarie nawet nie zaszczyciła go spojrzeniem, ale bez problemu odgadł, co musiało się dziać w głowie Sofie. Miło połechtana tym zaproszeniem i ciekawa nowych kolegów z pracy podziękowała za zaproszenie, wzięła tacę i poszła do ich stołu. Zanim odeszła, spojrzała na Thomasa prosząco, przekrzywiając głowę, i zapytała, czy on też nie ma ochoty usiąść z innymi. W połowie już zdążył się podnieść, gdy coś sprawiło, że zmienił zdanie. „Nie, ja zawsze tu siedzę”, odpowiedział głupio, a wtedy Sofie go zostawiła, lekko wzruszając ramionami. Od tego czasu nigdy nie zamienili nawet słowa. Często widywał ją jednak pogrążoną w ożywionych rozmowach z innymi kolegami; rozmowach, które często przechodziły od normalnego głosu do szeptu, kiedy się pojawiał. W domu miał przynajmniej telewizor, książki i gazety do towarzystwa. Przede wszystkim wesołe głosy z telewizji, które śmiały się, hałasowały i wyciągały go z łóżka, zabierając na różne przygody po świecie i do domów innych rodzin. Uwielbiał programy familijne ze śpiewaniem, zabawami i radosną publicznością w świątecznym nastroju, prowadzącego, który się zgrywał, i pięknych artystów w lśniących kostiumach. Sprawiali, że zapominał o swojej samotności, patrzyli mu prosto w oczy i mówili do niego per „ty”. Niewielu prawdziwych ludzi to robiło; ledwie miał jakieś „ja”, o którym można by coś powiedzieć, ale jeszcze rzadziej słyszał słowo „ty”. Za chwilę miała się zacząć w telewizji powtórka Klasowej imprezy. Jakiś znany człowiek po raz pierwszy od wielu lat spotka się ze swoją starą szkolną klasą, a później razem z dawnymi kolegami wystąpi w konkursie przeciwko jakiejś innej sławie i jej dawnej klasie. Thomas uważał, że to fascynujące, jak ludzie z klasy siedzą razem, szczęśliwi i roześmiani i wspominają całą tę zabawę ze szkolnych lat. Czy to nie tak, że w każdej klasie był ktoś taki jak on? Może nie, może pod tym względem był wyjątkowy. Osobiście nigdy nie wziąłby udziału w takim programie jak Klasowa impreza i nikomu by go też nie brakowało; nikt by sobie nie przypomniał, że faktycznie chodził z nim do klasy. Thomas pamiętał wszystkich swoich kolegów z klasy i wszystkich z przedszkola. Potrafił siedzieć i patrzeć na stare, szkolne zdjęcie i bez zająknięcia wyrecytować imiona i nazwiska wszystkich, którzy na nim byli. A jednak był pewien, że jego samego nikt by

nie poznał. Właściwie to było dziwne, jeśli pomyśleć, że to jego było widać, na niego wszyscy zwracali uwagę, on najśmieszniej chodził, miał najbrzydsze ubrania, mówił najgłupsze rzeczy, był najgorszy w piłce nożnej i najsłabszy ze wszystkich chłopców. Program miał się zacząć dopiero za chwilę, siedział więc, oglądając trzyminutowe wiadomości. Nagle znów ktoś się do niego uśmiechnął. Piękny uśmiech na opalonej twarzy, otoczonej burzą kręconych, jasnych włosów. – Carina Gustavsson – powiedziała spikerka – czterdziestoczteroletnia stewardesa, w piątek wieczorem została znaleziona zamordowana w swoim domu niedaleko Sigtuny. – Gustavsson? – wymamrotał Thomas. – Carina Ahonen… – Morderstwo było poprzedzone poważnym okaleczeniem – ciągnęła spikerka – które według policji można uznać niemal za tortury. Sprawca wciąż pozostaje na wolności, lecz prowadzący śledztwo zabezpieczyli pewne dowody i wyrażają silną nadzieję, że morderca zostanie ujęty w najbliższych dniach. Motyw tej zbrodni jest nadal nieznany, jednak policja przyznaje, że biorąc pod uwagę brutalność, może chodzić o zemstę. Potem były obrazy z miejsca zbrodni i wywiad z rzecznikiem policji, który był na miejscu. Ogarnęła go fala nieprzyjemnych wrażeń i nagle poczuł się całkowicie bezsilny, niemal sparaliżowany. To było tak, jakby ziemia zaczęła pod nim pękać. Musiał coś zrobić, nie mógł tak po prostu siedzieć i czekać. Jego wzrok wędrował bez celu między telewizorem a zimną, białą tapetą na ścianie. Spojrzał na swoje ręce i odkrył, że drżą. Puls dudnił mu w uszach i po raz pierwszy, odkąd pamiętał, poczuł, że się boi. Jeśli już się leżało, miotając się na samym dnie społeczeństwa, człowiek nie miał się czego bać. Wszystkie nieszczęścia, jakie go spotykały, tonęły w wielkiej rzece nieszczęść, którą stanowiło samo życie. Ale teraz, teraz czuł, jak strach go ogarnia, strach i przemożna potrzeba działania. To wtedy postanowił, że pora odszukać jeszcze jednego człowieka spośród cieni przeszłości. Nagle ktoś zadzwonił do drzwi. Wzdrygnął się i wyskoczył z łóżka jak wystrzelony z armaty. Nie zdążył się zastanowić, już przekręcał klucz w drzwiach i nim otworzył je na całą szerokość, pożałował tego. Kto mógł go szukać o tej porze w niedzielny wieczór? Z całą pewnością nie był to ktoś, z kim miałby ochotę rozmawiać. Ale teraz było już za późno. Teraz tu stali. Mężczyzna i kobieta w cywilnych ubraniach, którzy machali do niego legitymacjami. Jak mógł być tak głupi i otworzyć drzwi? – Asystent wydziału kryminalnego Petra Westman z policji w Hammarby –

powiedziała władczo kobieta. – Asystent wydziału kryminalnego Jamal Hamad – powiedział mężczyzna. Thomas nie powiedział nic. Patrzył na nich tylko przerażony i nie był w stanie wydobyć z siebie żadnego dźwięku. – Szukamy Thomasa Karlssona – powiedziała kobieta. – Czy to pan? Thomas przez chwilę stał nieruchomo i tylko się na nich gapił. – Tak – odpowiedział w końcu, ale głos się nie niósł, zabrzmiało to jak syk. Przez cały weekend nie używał głosu. Teraz musiał odchrząknąć, a gdy to uczynił, zrobił się czerwony na twarzy. – Tak – powtórzył, tym razem wyraźniej. – To ja. Najchętniej po prostu zapadłby się pod ziemię, ale stał tam, gdzie stał, z drżącymi rękoma i rozbieganym spojrzeniem. – Możemy na chwilę wejść? – spytał policjant, z poważną miną. Thomas nie odpowiedział, lecz cofnął się o parę kroków, tak jakby to był rozkaz. Dla niego słowa wszystkich ludzi były równoznaczne z poleceniami. Para policjantów weszła do niewielkiego przedpokoju i rozejrzała się wokół podejrzliwie. Kobieta zamknęła za nimi drzwi. – Przede wszystkim chcielibyśmy się dowiedzieć, co pan robił w pewne dni i o pewnych porach – powiedziała policjantka. Wyliczyła kilka dat i pór dnia, ale Thomas nie potrafił się skoncentrować na tym, co mówiła. Mimo to odpowiedział odruchowo i to go zaskoczyło. – Byłem w domu. – Wbił wzrok w brązowy dywanik w przedpokoju. – W domu albo w pracy. – Nie mógłby pan tego lepiej sprawdzić? – spytała go policjantka. – Nie lepiej zajrzeć do kalendarza, zanim pan odpowie? Proszę mi wybaczyć, ale brzmi to nieszczególnie wiarygodnie, gdy odpowiedź pada tak szybko. – Nie mam kalendarza – powiedział zawstydzony Thomas. – W dni powszednie między szóstą a czwartą jestem w pracy, w drodze do pracy albo w drodze do domu. Poza tym siedzę w domu. A w weekendy zawsze jestem w domu. Doszło do wymiany zdań na ten temat i po chwili jąkania Thomasowi udało się w końcu powiedzieć jeszcze raz to samo.

– Jest ktoś, kto może potwierdzić te informacje? – spytał policjant. – No cóż, w pracy na pewno się znajdzie ktoś, kto wie, kiedy tam jestem… – A poza tym? – Chyba trudno udowodnić, że jestem w domu, kiedy jestem w domu… – Z nikim się pan nie spotyka…? – Nie – wyznał Thomas. – Najczęściej jestem sam. – Najczęściej? – No, zawsze. Zawsze jestem sam – przyznał Thomas, nagle głośnym i wyraźnym głosem, nie wiedząc tak właściwie dlaczego. Dwójka policjantów wymieniła szybkie spojrzenia i kobieta zapisała coś w niewielkim notesie. – Dlaczego o to pytacie? – spytał Thomas. – Możemy wejść i usiąść? – zapytał mężczyzna. Thomas kiwnął głową i zaprowadził ich do kuchni. Policjantka została w przedpokoju, pilnie zapisując coś w notesie. Usiedli na krzesłach przy kuchennym stole, a Thomas spojrzał zrozpaczony na swoje ręce, które leżąc na kolanach, zdawały się żyć własnym życiem – Nie ma pan rodziny? – spytał policjant. – Nie – odparł Thomas. – Może pan opowiedzieć trochę o sobie? Thomas uznał, że policjant wydaje się miły, ale miał czujne oczy, które wędrowały teraz po pozbawionych jakichkolwiek osobistych akcentów kuchennych sprzętach. Z przedpokoju nie dobiegał żaden dźwięk; czyżby aż tak dużo można było o nim napisać? – Może pan? – powtórzył policjant. Thomas nie odważył się spojrzeć mu w oczy, ale znów odchrząknął i jąkając się, opowiedział tych parę rzeczy, które można było zebrać z jego pozbawionego treści życia. – Niech pan opowie o przedszkolu – poprosił policjant. Thomas poczuł, że robi mu się zimno. – O przedszkolu…?

– Tak, właśnie tak. Chcę się dowiedzieć, co pan porabiał w przedszkolu. – Nie wiem… W przedszkolu? To było dawno temu… – Dobrze się pan tam czuł? Z kim pan się bawił? Ma pan kontakt z którymś z kolegów z tamtych czasów? – Kontakt…? Nie, nie mam żadnego kontaktu. Thomas zacisnął ręce. Były teraz całkiem spocone. Co miał powiedzieć? Nie miał ochoty okłamywać policji, ale prawdy nie dało się ubrać w słowa, prawda pokrywała całą egzystencję niczym szary koc. – Mogę prosić o odpowiedź na moje pytania? – ponaglił policjant, a jego głos kaleczył uszy Thomasa jak nóż. – Dzieciństwo… To był piękny czas. Fajnie było chodzić do przedszkola. Rysowaliśmy… i bawiliśmy się. Bawiłem się z… Nie, nie pamiętam. – Czemu nie patrzy mi pan w oczy? – spytał policjant już mniej przyjaźnie. – Nie okłamuje mnie pan? – Okłamywać? Nie. Bawiłem się z… z dziewczynką, która miała na imię Katarina – skłamał Thomas. Nigdy się przecież nie bawili, o ile pamiętał, nigdy nie zamienili nawet słowa. Ale co miał powiedzieć? – Chciałbym pobrać od pana odciski palców – oznajmił policjant i postawił przed nim coś, co przypominało poduszkę do stempli. – Wszystkich palców, po jednym odcisku na każdą kratkę. Tutaj. Pokazał mu kartkę z dziesięcioma wydrukowanymi kratkami. Thomas położył jedną rękę na stole, a policjant jej dotknął. Dłoń była tak wilgotna od potu, że mężczyzna natychmiast cofnął rękę, a Thomas poczuł, że znów się strasznie czerwieni na twarzy. Puls dudnił mu w uszach i pragnął, żeby wreszcie zostawili go w spokoju. Jednak posłusznie naciskał palcami na poduszkę z tuszem, a następnie szorstką powierzchnię papieru, po jednym palcu naraz. – Doszło do kilku brutalnych morderstw – powiedział policjant, przyglądając mu się intensywnie, gdy Thomas zrobił, co mu kazano. Thomas czuł, jakby miał się zaraz rozpłakać, a w gardle rosła mu jakaś bolesna, twarda gruda. Nic nie powiedział, ale spróbował spojrzeć w oczy temu teraz niemal

groźnemu mężczyźnie. – Czwórka spośród pańskich kolegów i koleżanek z przedszkola została zamordowana w ciągu ostatnich tygodni – kontynuował policjant – i mamy powody przypuszczać, że również pan może być w niebezpieczeństwie. Dlatego chcemy pana prosić, by miał się pan na baczności i na przykład nie wpuszczał do mieszkania żadnych obcych ludzi. Już skończyliśmy, ale jeszcze się z panem skontaktujemy. Wstał od stołu i klepnął Thomasa w plecy. Nie sposób było poznać, czy to miał być przyjazny, pełen współczucia gest, czy też pogróżka, ale wrażenie dotyku pozostało na skórze, pod koszulą, tak jakby się oparzył. Siedział dalej na krześle, póki nie usłyszał, że drzwi mieszkania zamykają się za policjantami. Wtedy podniósł się na drżących nogach, chwiejnie ruszył do pokoju i położył się na łóżku. Długo leżał i płakał, a gdy napięcie wreszcie puściło, zasnął tak jak leżał, w ubraniu, w pozycji embrionalnej.

Poniedziałek, przed południem W poniedziałek rano już o godzinie ósmej wszyscy byli na miejscu i grupa dochodzeniowa spotkała się w sali konferencyjnej, żeby omówić pracę z niedzielnego wieczoru. Przy stole siedzieli także Hadar Rosén i Gabriella Hansson, natomiast koledzy z Katrineholmu, Skärholmen oraz Sigtuny brali udział w spotkaniu, korzystając z łączy telefonicznych. Pełną oczekiwania ciszę przerywały jedynie pojedyncze ziewnięcia. Westman szukała wzroku Roséna, lecz gdy udało jej się podchwycić jego spojrzenie, było zupełnie obojętne i nie zdradzało nic z tego, co działo się w jego głowie. Wreszcie głos zabrał Sjöberg. – Witam wszystkich na tym spotkaniu. Jestem komisarz Conny Sjöberg z policji w Hammarby. Będziemy mówić głośno i wyraźnie, ponieważ mamy połączenie konferencyjne. Czy słyszycie mnie w Katrineholmie, Sigtunie i Skärholmen? Z głośników na stole dobiegły potwierdzające odpowiedzi zgrzytliwych głosów. – Na początek mam nadzieję, że wszyscy, którzy nie należą do okręgu Hammarby, przesłali wszystkie odciski palców do Sztokholmu. Zrobili to, a odciski miały być do dyspozycji Hansson w laboratorium jeszcze przed południem. – Proponuję, żebyśmy teraz przejrzeli nazwiska na liście w kolejności, w jakiej na niej figurują, tak by odpowiedzialni za każdą z tych osób mogli zrelacjonować swoje doświadczenia z ubiegłego wieczoru. Wszyscy się zgadzają? Nie padły żadne zastrzeżenia i uczestnicy spotkania składali ustne raporty zgodnie z zaproponowaną kolejnością. Brnęli przez listę nazwisk, jedno po drugim, i okazało się, że większość osób zastano w ich domach. Spośród dwudziestu trzech osób, które chodziły do grupy przedszkolnej Ingrid Olsson, cztery nie żyły. Nie podjęto żadnych prób skontaktowania się z trójką zamieszkałą w Göteborgu, Oslo i Lund, a do dwóch osób z tych, które wciąż zameldowane były w Katrineholmie, oraz do jednej osoby ze Sztokholmu nie udało się dotrzeć. W sumie poprzedniego wieczoru przesłuchano trzynaście osób, lecz sześciu jeszcze nie odnaleziono. Spośród tych trzynastu, z którymi policji udało się porozmawiać, większość była zupełnie normalnymi ludźmi, którzy zareagowali na wizytę policji zgodnie z oczekiwaniami i raczej nie mieli nic do ukrycia. Nieliczni pamiętali coś z przedszkola, jednak większość pytanych nie miała żadnych wspomnień z tamtego okresu. Niektórzy

nadal mieszkający w rodzinnym mieście do dziś znali się albo słyszeli o sobie nawzajem, jednak żadne z nich nie pamiętało, że wymienione osoby chodziły do tego samego przedszkola. Jeden z mężczyzn mieszkających w Katrineholmie – Peter Broman z Rönngatan – okazał się alkoholikiem i gdy policja weszła do jego mieszkania, trwała tam właśnie libacja, w której uczestniczyło około dwudziestu osób. Wejście policji nie zostało zbyt dobrze odebrane i powstało zamieszanie, ale na szczęście wszystko skończyło się dobrze. Okazało się później, że mężczyzna był karany za kilka drobnych kradzieży oraz inne, podobne wykroczenia, nigdy jednak za przestępstwo z użyciem przemocy. Gdy na liście przyszła kolej na Thomasa Karlssona, Hamad zabrał głos w imieniu swoim i Westman. – Thomas Karlsson zareagował bardzo dziwnie na naszą wizytę. Przez chwilę stał jak skamieniały, a zaraz potem zaczął drżeć jak osika. Obficie się pocił i był zmieszany. Miał trudności ze zrozumieniem pytań i odpowiadaniem na nie. Nie patrzył nam w oczy. Gdy mieliśmy już wychodzić, wyglądał niemal tak, jakby zaraz miał się rozpłakać. Z początku twierdził, że nie pamięta nic z przedszkola, później jednak wyszło na jaw, że bawił się z kimś o imieniu Katarina. To musi być ta Katarina Hallenius z Hallonbergen. – Do niej jeszcze nie dotarliśmy, ale spróbujemy, żeby nam to potwierdziła – wtrącił Sandén. – Miałem wrażenie, że kłamał – ciągnął Hamad. – Ale to nie tylko to… był tak jakby… cholernie dziwny. Nie sądzisz, Petro? – Tak, był dziwny – zgodziła się Westman. – Odniosłam wrażenie, że nie do końca ma równo pod sufitem. – I nie ma żadnych przyjaciół – dodał Hamad. – Żadnej rodziny. Nikogo, kto mógłby potwierdzić, co robił, gdy popełniano morderstwa. W którymś momencie niemal krzyknął: „Zawsze jestem sam!”. – Czy ten facet ma jakąś pracę? – spytał Sjöberg. – Pracuje jako goniec w jakiejś firmie w Järfälli. Sprawdzimy jeszcze, co mają tam o nim do powiedzenia. Nie, w sumie to bardzo dziwny typ ten Thomas Karlsson. – Wzięliśmy odciski jego butów – powiedziała Westman. – Ma jedną parę butów, która stała w przedpokoju. W ogóle prawie nic nie ma. Mieszkanie wydawało się kompletnie zimne, żadnych obrazów, kwiatów, firanek. Nic. Parę mebli, tylko to, co

najpotrzebniejsze, trochę książek i gazet, i to wszystko. – Zachowywał się w jakiś sposób agresywnie? – spytał Sjöberg. – Byłby w stanie kogoś zamordować? – Był absolutnie nieagresywny – odparł Hamad. – Wręcz przeciwnie, sprawiał raczej wrażenie, jakby bał się życia. Czy byłby w stanie zamordować? Skąd mogę wiedzieć, co się dzieje w jego głowie? Strach może być przecież powodem, żeby zabić człowieka. Nie mam pojęcia. – Dobra. W każdym razie wydaje się naszym najlepszym kandydatem, jak do tej pory. Teraz czekamy, aż Hansson zrobi analizę odcisków palców i butów. Dalej szukamy pozostałych osób, a Sigtuna skontaktuje się z Oslo, Lund i z Göteborgiem. Na razie kończymy. Dziękuję wszystkim. Sjöberg zakończył połączenie konferencyjne, a Hansson zebrała próbki z odciskami palców, które obecni tu policjanci zdobyli poprzedniego wieczoru. Odcisk buta wykonany przez Westman również trafił do laboratorium, w którym znikła Hansson. Pozostali policjanci oraz prokurator Rosén zwlekali jeszcze przez chwilę w pokoju zebrań. – Teraz musimy poczekać kilka godzin, zanim Bella się odezwie z wynikami pierwszych analiz – zaczął Sjöberg. – Proponuję, żeby Eriksson wprowadził wszystkie te osoby do rejestru przestępstw i innych baz danych, żeby zobaczyć, co można o nich znaleźć. Westman znowu odwiedzi Ingrid Olsson. Teraz, gdy mamy wszystkie nazwiska, może uda nam się obudzić do życia jakieś uśpione wspomnienia. Przerób z nią całą listę osób, jedną po drugiej, i spróbuj zadziałać na nią tak, żeby przypomniała sobie coś z tamtych czasów. Hamad i Sandén mają dalej szukać pozostałych osób i tej Katariny Hallenius z Hallonbergen. – A Thomas Karlsson? – odezwał się Rosén. – Nie powinniśmy tam postawić paru ludzi, żeby go śledzili? – Myślę, że na razie jest na to za wcześnie – odparł Sjöberg. – Poczekamy na wyniki z laboratorium i wtedy podejmiemy decyzję. Nic przecież o nim nie wiemy. Może jest po prostu nieśmiały i niepewny. Rosén zgodził się z tym i spotkanie dobiegło końca. Petra znów spróbowała bez słów nawiązać kontakt z prokuratorem. Nie spiesząc się, zbierał swoje papiery i nie podnosił wzroku. Gdy wreszcie skończył, z sali konferencyjnej zdążyli wyjść wszyscy prócz Petry, która rozmyślnie zwlekała. Przez kilka sekund patrzył na nią w milczeniu, a potem powiedział, nie zdradzając wyrazem twarzy ani tonem głosu nic z tego, co działo się

w jego głowie: – To tutaj jest ważniejsze. Rób, co masz do roboty. O siedemnastej spotkamy się w moim biurze. * * * Gdy obudził się następnego ranka, z początku nie rozumiał, gdzie się znajduje. We śnie wszedł na długi pomost. Pod pomostem była zapewne woda, ale nie widział tego, ponieważ otaczała go gęsta mgła, która wezbrała wokół niego jak wielka chmura dymu. Panował półmrok i było zimno, miał na sobie czerwoną, pikowaną kurtkę, spodnie narciarskie i niezgrabne, czarne buty z niebieskimi sznurowadłami. Przy każdym oddechu z jego nozdrzy wydostawała się para. Za plecami słyszał głosy dzieci; nie widziały go we mgle, ale wiedziały, że tam jest, bo głosy się zbliżały. Nie dało się zobaczyć, gdzie kończy się pomost, ale szedł i szedł, i pomost był naprawdę długi. Nagle poczuł, że nie ma nic pod stopami, i wymachując rękoma, spadł prosto w zimną, wilgotną nicość. Otworzył oczy i ku swojemu zdumieniu odkrył, że wokół jest zupełnie jasno. Przez chwilę leżał nieruchomo i czekał, aż rzeczywistość powróci. Sen powoli wypuszczał go ze swojego uścisku i Thomas odkrył, że leży na swoim łóżku, w ubraniu. W pokoju paliły się lampy, a roleta nie była opuszczona. Nie poruszył się, nie spojrzał nawet na zegar, tylko leżał tak przez długi czas, całkowicie rozluźniony, i patrzył w głąb siebie. W końcu górę wziął nad nim głód. Żołądek z irytacją domagał się śniadania i Thomas przeciągnął się i usiadł na krawędzi łóżka. Zobaczył przez okno, że na zewnątrz zdążyło się zrobić jasno, co oznaczało, że spóźni się do pracy. To nie miało żadnego znaczenia, bo i tak nie zamierzał tam jechać. Dziś odnajdzie kobietę, której nie widział od bardzo, bardzo dawna, i gdy o tym myślał, poczuł ssanie w żołądku, jakby jechał kolejką w lunaparku. * * * Z ociąganiem szła po mokrym chodniku, jakby na coś czekała albo jakby bolał ją każdy krok. Od czasu do czasu zatrzymywała się i grzebała stopą między starymi, butwiejącymi, jesiennymi liśćmi albo w którejś z już poczerniałych niewielkich zasp, będących samotnymi świadkami wczorajszej zimowej pogody. W jednej ręce niosła niewielką walizkę, drugą wsunęła głęboko do kieszeni płaszcza. Kołnierz miała postawiony dla ochrony przed zimnym wiatrem. Gdy mijała znajomą, czarną, żelazną furtkę, zatrzymała się. Stała długo, patrząc na duży ogród i drzewa owocowe. Choć był środek dnia, światło na zewnątrz było zapalone i stara, różowa, drewniana willa wyglądała zapraszająco mimo

otaczającego ją wysokiego, gęstego żywopłotu. Po chwili znów ruszyła przed siebie, tym samym powolnym krokiem, ale nie zaszła daleko. Po mniej więcej pięćdziesięciu metrach odwróciła się i powoli wróciła do żelaznej furtki, gdzie znów się zatrzymała, pogrążona w myślach. Thomas śledził ją w napięciu. Nie widział jej od wielu lat, ale tak bardzo się nie zmieniła. Zaraz nabierze odwagi i się ujawni, ale najpierw musi po prostu chwilę na nią popatrzeć. Był dobrze ukryty; gdy kucał za samochodem zaparkowanym przy chodniku kawałek dalej i po przeciwnej stronie ulicy. Nawet gdyby kobieta spojrzała w jego stronę, nie zobaczyłaby go. Zrobiła kilka takich rund, aż wreszcie z wysiłkiem otworzyła ciężką furtkę i weszła na wysypaną żwirem ścieżkę prowadzącą w stronę domu. Thomas opuścił kryjówkę i z obolałymi kolanami przeszedł przez uliczkę. Zdecydowanym krokiem ruszył chodnikiem w stronę furtki i gdy właśnie się schylał, by ominąć parę nagich gałęzi zwisających nad chodnikiem z ogrodu przy sąsiednim domu, usłyszał za plecami dźwięk silnika. Odruchowo odwrócił się, by spojrzeć na samochód, i ze zdumieniem stwierdził, że za kierownicą siedzi policjantka, która była u niego wczoraj wieczorem. Zwolniła, skręciła obok niego i opuściła szybę. Thomas poczuł, że znów ogarnia go wczorajszy strach, i nie wiedząc dlaczego, rzucił się biegiem przed siebie. * * * Petra Westman, jadąc do domu Ingrid Olsson w Starym Enskede, niepokoiła się, jakie słowa padną w pokoju Hadara Roséna po zakończeniu dnia pracy. Była w najwyższym stopniu niepewna, co prokurator zrobi. Nie był typem, który by uzewnętrzniał swoje uczucia, chyba że chodziło o złość. Może zaleci komisji dyscyplinarnej, by dali jej naganę, a może jednak spełni jej prośbę i zaaranżuje aresztowanie Pedera Fryhka. Obie te możliwości były dobrym powodem, by zacząć obgryzać paznokcie, nie robiła tego jednak. Żołądek jednak jej się buntował i od rana była w toalecie więcej razy niż zazwyczaj przez cały dzień. Gdy skręciła w malowniczą Åkerbärsvägen, odsunęła od siebie myśli o spotkaniu z prokuratorem i rozmarzyła się, że tak właśnie chciałaby pewnego dnia mieszkać. W pięknym, starym domu z dojrzałym ogrodem i bujnymi pnącymi różami, z niewielkim ogródkiem warzywnym, w którym można by sobie pogrzebać, i z trawnikiem, po którym mógłby biegać pies. I może również dzieci, jeśli je będzie miała. Mili sąsiedzi, z którymi można siedzieć pod drzewami i popijać wino. I organizować grille albo grać w krokieta. Teraz, w listopadzie, wydawało się tu pusto i samotnie, ale wiosną i latem ten rejon odżywał, mogła być tego pewna. Znikały grube ubrania, a w małej uliczce dzieci grały

w piłkę i w klasy. Nagle zobaczyła mężczyznę, który skulony szedł chodnikiem. Było w nim coś znajomego, lecz nie zdążyła dokończyć tej myśli, gdy odwrócił się w jej stronę i spojrzał jej prosto w oczy. To przecież był ten typ z wczoraj, Thomas Karlsson! Jaką to sprawę mógł mieć tutaj w okolicy? Instynktownie podjechała do niego i opuściła szybę. Nim zdążyła otworzyć usta, wziął nogi za pas i rzucił się do biegu. Gwałtownie otworzyła drzwi i ruszyła za nim. Wyprzedzał ją o jakieś piętnaście, dwadzieścia metrów i gdy przyszło jej do głowy, że powinna ścigać go samochodem, było już na to za późno. Biegł w górę uliczki, nie odwracając się. Był mężczyzną, a ona kobietą, ale była wytrenowana i bieganie zawsze przychodziło jej z łatwością. Mimo ciężkich, zimowych ubrań zmniejszała dzielącą ich odległość, ale nie miała pojęcia, co z nim zrobi, jeśli już go dogoni. Służbową broń zostawiła w szafce na posterunku; nie otrzymała żadnych rozkazów co do tego, że powinna być uzbrojona podczas wizyty u Ingrid Olsson. W schowku, w nieoznakowanym wozie policyjnym leżały kajdanki, wiedziała o tym, ale co z tego? Dogoniła go, jeszcze zanim pnąca się pod górę uliczka znów zaczęła opadać. Rzuciła się na niego od tyłu całym swoim ciężarem, a on upadł do przodu na mokry asfalt. Usiadła na nim okrakiem i wygięła mu ręce za plecami. Odpoczywała przez parę sekund, a potem z wewnętrznej kieszeni kurtki wyciągnęła komórkę. Wybrała numer Sjöberga, który odebrał, nim usłyszała pierwszy sygnał. – Tu Petra – wysapała do telefonu. – Złapałam Thomasa Karlssona przed domem Ingrid Olsson. Potrzebuję posiłków, szybko! Rozłączyła się i wsunęła telefon do kieszeni. – Jesteś aresztowany i podejrzany o zamordowanie Hansa Vannerberga, AnnKristin Widell, Lise-Lott Nilsson i Cariny Ahonen Gustavsson. Proszę się nie ruszać i uspokoić, rozumiesz? * * * Thomas nic nie powiedział i nie ruszył się z miejsca. Po jego twarzy płynęły łzy. Czuł, jak lodowaty chłód asfaltu rozprzestrzenia się ze skóry na policzku i dalej w ciele, gdzie w końcu objął jego serce, aż pozostał tylko jeden ostry kawałek lodu. Dwanaście minut później siedział skuty, drżąc z zimna, na tylnej kanapie wozu policyjnego.

Poniedziałek, po południu Sjöberg znów siedział przy swoim biurku z kanapką i znów trudno było mu wmusić w siebie ten skromny lunch. Paru funkcjonariuszy jechało tu właśnie z człowiekiem podejrzanym o seryjne morderstwa. Czterdziestoczteroletni mężczyzna, nigdy wcześniej niekarany, jak dotąd żadnych konfliktów z prawem. Nigdy w żaden sposób się nie wyróżnił, żył spokojnie, w samotności, w małym mieszkanku w Kungsholmen. Zawsze płacił rachunki, nigdy nie miał kontaktu z opieką społeczną ani psychiatryczną, mimo to zatrzymali go teraz jako podejrzanego o aż cztery morderstwa z sadystycznymi cechami. To było zdumiewające. Co mogło się stać, że wyzwoliło w nim tak ciemne strony? W dodatku ofiarami byli ludzie, których najprawdopodobniej nie spotkał od czasu, gdy był dzieckiem, i to bardzo małym dzieckiem. Gdy wiadomość o aresztowaniu dotarła do uszu Sjöberga, najpierw wysłał do Westman posiłki, a potem wezwał Sandéna i Hamada z Hallonbergen, gdzie szukali jedynej zamieszkałej w rejonie Sztokhomu nieodnalezionej jeszcze osoby z listy przedszkolaków Ingrid Olsson. Teraz siedzieli pewnie w samochodzie, wracając na posterunek i przygotowywali się do przesłuchania na podstawie art. 24, paragraf 8, podczas którego Thomas Karlsson miał zostać poinformowany, że jest podejrzewany o popełnienie przestępstwa. Sam Sjöberg czuł się poirytowany przed konfrontacją z Karlssonem i zastanawiał się, jak uda mu się poradzić z rzekomym strachem i nerwowością aresztowanego. Może powinni mieć w gotowości psychologa? Nie, takie rzeczy muszą poczekać. Teraz przede wszystkim trzeba się upewnić, że rzeczywiście schwytali winnego, tak by można było zapobiec ewentualnym dalszym ofiarom. Zadzwonił telefon, nie wiedział, który to już raz z rzędu – przez całe przedpołudnie był dosłownie zasypywany telefonami od zaangażowanych w śledztwo kolegów z całego kraju, dziennikarzy, którzy chcieli dowiedzieć się czegoś o postępach w sprawie Vannerberga, prokuratora, szefa policji i innych – mimo to pilnie odebrał. To była Mia. Szwagierka chciała z nim rozmawiać. – Poszukałam trochę, tak jak się umawialiśmy, i mam parę informacji, które, jak sądzę, mogą cię zainteresować. W ogólnym zamieszaniu, które zapanowało po tym, jak Petra Westman zdyszanym głosem domagała się posiłków, zapomniał, że poprosił szwagierkę o pomoc. Pomysł wyrobienia sobie jakiejś opinii na temat nastrojów, struktury społecznej i hierarchii

w grupie przedszkolaków prowadzonej przez Ingrid Olsson niemal czterdzieści lat wcześniej wydawał się w tej chwili niezbyt istotnym dodatkiem. – A tak, właśnie – powiedział uprzejmie. – Schwytaliśmy podejrzanego o te morderstwa, ale i tak mi opowiedz. Za chwilę będę się z nim widział, więc dobrze by było mieć w ręku coś solidnego. – A tak przypadkiem to nie złapaliście Thomasa Karlssona? Sjöberg milczał przez chwilę. – Nie mogę odpowiedzieć na to pytanie. – Oczywiście, że możesz, bo inaczej ja nie będę mogła ci opowiedzieć, czego się dowiedziałam. A to cię zainteresuje, bo znałam jego nazwisko, prawda? – Dobrze, już dobrze – westchnął Sjöberg. – Opowiadaj. – Rozmawiałam z tym z kolegą z Katrineholmu, z którym uwielbiam gadać o dzieciństwie. To dlatego, że ma taką świetną pamięć. Jest moim rówieśnikiem i okazało się, że jego młodszy brat, Staffan Eklund, chodził do tej samej grupy w przedszkolu. Zarówno mój kolega, jak i jego mama mają mnóstwo wspomnień z tamtego czasu. Natomiast młodszy brat nic nie pamięta. Policja już się z nim kontaktowała, ale zupełnie nic nie mógł sobie przypomnieć. – Może byś tak już przeszła do sedna – ponaglił ją Sjöberg. – Jasne. Teraz słuchaj. W tym czasie mieszkali w bardzo nieprzyjemnym rejonie. Budowali sobie dom i mieli się tam przeprowadzić, gdy tylko będzie gotowy, ale w międzyczasie ten młodszy brat chodził do tamtego przedszkola. Najwyraźniej była tam grupka niezłych ziółek i matka bynajmniej nie przepadała za jego kolegami. Bili się, okropnie zachowywali i przede wszystkim było dwoje dzieci, które wyróżniały się jako prawdziwe wcielone diabły. Zgadnij, jak miały na imię! – Nie mam pojęcia. Powiedz mi. – Hans i Ann-Kristin. – O do diabła… – Hans i Ann-Kristin całkowicie dominowali w tej grupie dzieci i szczuli innych na dwójkę biedaków, których sobie wybrali z grupy na kozły ofiarne. Jednym z nich był Thomas Karlsson, drugim była dziewczynka i oboje dzień w dzień zbierali lanie. I uczestniczyła w tym cała grupa, nawet Staffan, ku ogromnej rozpaczy matki. Robił to,

czego od niego oczekiwali, i pod presją grupy nie wiedział, co jest słuszne, a co nie. Robili z tymi dziećmi straszne rzeczy, jedną gorszą od drugiej. Oprócz tego, że prali ich na kwaśne jabłko, kiedyś jedno z nich podtopili, obcinali im włosy, rwali ubrania, któreś z nich położyli na ulicy przed jadącym samochodem. Były wybite zęby i poważne fizyczne i psychiczne znęcanie się. Na całego. Wyobrażasz sobie? Mieli tylko sześć lat! – Jakim można się stać człowiekiem, jeśli spotyka cię coś takiego? – spytał w zamyśleniu Sjöberg. – W małym miasteczku, takim jak Katrineholm – mówiła Mia – działa to w ten sposób, że kiedy już raz przypnie się komuś taką łatkę, to właściwie nie da się od tego uwolnić. Wyobrażam sobie, że takie prześladowania raczej po prostu nie ustaną, tylko będą się ciągnąć w wieku szkolnym i pewnie będą w jakiejś formie trwać aż do czasu, gdy człowiek się w końcu stamtąd wyprowadzi. Tak więc trudno się zrehabilitować. Może to te dzieci zaczęły, ale później inni to podchwytywali i ciągnęli dalej tę tradycję. – A Carina Ahonen? Jak ona do tego wszystkiego pasuje? – Wygląda na to, że to właściwie ona pociągała za sznurki. Małe, słodziutkie, wredne stworzonko, które samo nigdy nie używało przemocy, ale to ona była inicjatorką tego całego psychicznego terroru. To ona decydowała, kto jest dobry, a kto zły, co jest słuszne, a co nie. Wszyscy ją uwielbiali, dorośli i dzieci, ale w rzeczywistości to ona była główną prowodyrką i narzucała innym opinię. W negatywnym znaczeniu. – To brzmi tak, jakbyśmy tu mówili o jakiejś mafii, a przecież chodzi o sześcioletnie dzieci – westchnął Sjöberg. – Ludzie zawsze będą tylko ludźmi. Światem rządzi władza i przemoc, na wszystkich poziomach. – A Lise-Lott? – Prawdziwy brutal. Głupia lizuska z ogromną potrzebą zwracania na siebie uwagi. Robiła pewnie to, co większość, tyle że trochę więcej. – Domyślam się, że Ingrid Olsson nic z tym nie zrobiła? – Masz całkowitą rację – odparła Mia. – Mama Staffana kilka razy próbowała z nią porozmawiać o nieprzyjemnej atmosferze wśród dzieci, ale nie doczekała się odpowiedzi. Ingrid Olsson uważała, że jej praca polega na pilnowaniu dzieci i organizowaniu im zajęć w czasie, gdy są w przedszkolu. Na terenie przedszkola nie dochodziło do żadnych awantur, a ona nie mogła przecież kontrolować, co dzieci do siebie mówią. Za to, co się działo za furtką, gdy stamtąd wychodziły, nie była odpowiedzialna. Dzieci i ich rodzice

powinni to załatwić sami, uważała. Biedny Thomas był zupełnie bezradny. W końcu, prawie czterdzieści lat później, postanowił pewnie wziąć sprawę we własne ręce. A co miał zrobić, do cholery? – Zostawić to w spokoju – odparł Sjöberg. Thomas Karlsson był mężczyzną o normalnej budowie, nieco niższy niż średniego wzrostu. Można by powiedzieć, że wyglądał zwyczajnie. Był szatynem, włosy powinien był ostrzyc kilka tygodni temu, nosił niebieskie dżinsy i niebieską bawełnianą koszulę. Sjöberg przedstawił się, a potem siedział w pokoju przesłuchań przez parę minut, czekając na Sandéna i przyglądając się w milczeniu aresztowanemu. Thomas Karlsson jakby nie zauważał badawczych spojrzeń, po prostu siedział i patrzył na swoje ręce. Nie wydawał się szczególnie wystraszony ani zdenerwowany, jak się tego spodziewał Sjöberg. Raczej był przybity. Miał smutne, niebieskie oczy i postawę, która świadczyła o rezygnacji. Gdy Sandén wszedł do pokoju przesłuchań, aresztowany podniósł wzrok, przesunął się trochę na niewygodnym krześle i wyprostował plecy. – A więc nazywa się pan Thomas Karlsson – zaczął Sjöberg. – To jest inspektor wydziału kryminalnego Jens Sandén i jesteśmy tu, by przesłuchać pana w sprawie morderstwa Hansa Vannerberga, Ann-Kristin Widell, Lise-Lott Nilsson oraz Cariny Ahonen Gustavsson. Zna pan osoby, które wymieniłem? Thomas podniósł wzrok i po raz pierwszy spojrzał mu w oczy. – Tak – odparł. – Chodziliśmy do tego samego przedszkola. – Dlaczego ich pan zamordował? Ponieważ nie padła żadna odpowiedź, Sjöberg mówił: – To jest tak zwane przesłuchanie na podstawie artykułu 24, paragraf 8. Jest to pierwsze przesłuchanie, jakie przeprowadzamy bezpośrednio po aresztowaniu. Później przeprowadzimy dalsze przesłuchania i wtedy będzie miał pan prawo do adwokata albo przedstawiciela prawnego. Rozumie pan, co mówię? – Tak. – Przyznaje się pan do winy za wymienione przestępstwa? Thomas zwlekał przez chwilę, a potem odpowiedział: – Nie. – Jak pan myśli, dlaczego zatrzymaliśmy właśnie pana? – Nie wiem – odparł Thomas.

– Co pan robił pod domem Ingrid Olsson? – spytał Sjöberg. – Bałem się, że coś jej się stanie. – Ach tak, bał się pan – powtórzył Sjöberg. – Ale się nie stanie, bo siedzi pan tu u nas w areszcie. Nie będzie już żadnych morderstw. Jest panu przykro, że pańscy koledzy z przedszkola nie żyją? Thomas nie odpowiedział, siedział tylko, uderzając palcami o palce. Ktoś zapukał do drzwi i Sandén wstał, by je otworzyć. Westman wywołała go gestem na korytarz i było słychać ich przyciszone głosy, ale nie to, o czym mówili. – To był dla pana trudny okres, z tego co rozumiem – podjął Sjöberg. Thomas spojrzał na niego pytająco, ale nic nie powiedział. – Przedszkole – powiedział Sjöberg. – Słyszałem, że nie miał pan tam za lekko. Może mi pan opowiedzieć, co z panem robili? – Bili mnie. – Wszystkie dzieci się biją. Nie brzmi to jakoś strasznie. Thomas się zaczerwienił. Sjöberg obserwował go w milczeniu, a Sandén wrócił do pokoju i szepnął mu coś do ucha. – Ale teraz mógł im pan oddać – powiedział miękko Sjöberg. Widział, jak żyły na szyi mężczyzny zrobiły się wyraźniejsze. Może była w nim tłumiona wściekłość, tląca się gdzieś pod niepewną powierzchnią? – Proszę nam opowiedzieć, co robił pan u Ingrid Olsson w poniedziałek wieczorem dwa tygodnie temu, gdy został tam zamordowany Hans Vannerberg? Żadnej odpowiedzi. Sjöberg przywołał na twarz wystudiowany uśmiech i ciągnął miękkim jak jedwab głosem: – Mamy pewne dowody, że pan tam był. Znaleźliśmy odciski pańskich butów w ogrodzie, a za chwilę dostaniemy też potwierdzenie, że na narzędziu zbrodni były pańskie odciski palców. Już przyłapaliśmy pana na kłamstwie. Twierdził pan, że tamtego wieczoru był pan w domu, ale my wiemy, że był pan na Åkerbärsvägen w Enskede. Co pan tam robił? Thomas był w tej chwili czerwony jak burak, ale wziął się w garść i odpowiedział na pytanie.

– Śledziłem tam Hansa Vannerberga. – No proszę, śledził pan tam Hansa Vannerberga. A potem? Sjöberg uśmiechał się triumfalnie. – A potem nic. Wszedł do tego domu, a ja czekałem na zewnątrz, ale nigdy z niego nie wyszedł, więc pojechałem do swojego domu. – No tak, cóż za wiarygodne wyjaśnienie – powiedział Sjöberg z odrobiną sarkazmu w głosie – ale wkrótce będziemy mieli odciski palców z narzędzia zbrodni i co wtedy pan powie? Nie usłyszał żadnej odpowiedzi, jednak spojrzenie, które podchwycił, zdawało się wyrażać przerażenie. Sjöberg się nie poddawał i przeszedł do następnego pytania. – A tak w ogóle, to dlaczego go pan śledził? – Wpadłem na niego na ulicy. Byłem ciekaw. – A Ann-Kristin Widell? Ją też pan tylko śledził? To było ryzykowne, Sjöberg wiedział o tym, ale trafił w dziesiątkę. – Odwiedziłem ją. – Tak po prostu? Tego wieczoru, gdy popełniono morderstwo? Thomas kiwnął w odpowiedzi głową. – Jej też pan był ciekaw? – Tak. Sjöberg nie wierzył własnym uszom. Do tej pory nie mieli żadnych śladów Thomasa Karlssona w Skärholmen ani żadnych zeznań świadków, ale teraz ten człowiek tutaj siedział i po prostu przyznawał się, że tam był. – I co pan tam widział? Może bestialskie morderstwo? Które sam pan popełnił? Thomas wyginał nerwowo palce, z dłońmi opartymi o kolana. – Gości – odpowiedział. – Tego wieczoru wielu ludzi przyszło ją odwiedzić. – A jakiego typu to byli goście? Mordercy? Po chwili wahania Thomas spojrzał Sjöbergowi w oczy. – Klienci – odparł krótko i znów odwrócił wzrok. Sjöberg w milczeniu mierzył wzrokiem małomównego mężczyznę. Sandén, który dotychczas się nie odzywał, przejął inicjatywę. – A Lise-Lott Nilsson? Co pan o niej wie?

– Nie żyje. – A przypadkiem nie złożyło się tak, że też pan tam był, kiedy została zamordowana. – Nie. Czytałem o tym w gazecie. – Kłamie pan jak z nut – powiedział Sandén – i niedługo potwierdzimy, że to pańskie odciski palców były we wszystkich czterech miejscach zbrodni. Wtedy będzie pan mógł mówić, co pan chce, ale i tak czeka pana dożywocie. Nie ma pan nic sensownego do powiedzenia, żeby szybko zakończyć to przesłuchanie. Jedyną odpowiedzią, jakiej się doczekał, było potrząśnięcie głową, a wówczas Sjöberg oświadczył, że przesłuchanie jest zakończone, i poprosił o przeniesienie Thomasa Karlssona do aresztu. * * * Thomas nie wiedział, skąd wziął się ten spokój, jednak w samochodzie, w drodze do aresztu, spłynęło na niego nagle nieoczekiwane poczucie bezpieczeństwa. Mimo że siedział w sterylnym pokoju przesłuchań, aresztowany za wiele bardzo poważnych przestępstw, byli tu ludzie, którzy o niego dbali i się troszczyli. Policjanci go widzieli i brali za niego odpowiedzialność. Rozmawiali z nim i z pewnością zadbają o to, by miał co jeść i gdzie spać, że będzie miał czyste ubranie i nie zrobi sobie krzywdy. Co prawda gardzili nim, ale był człowiekiem i wzbudził ich zainteresowanie. Czuł się jak małe dziecko kołysane w bezpiecznych objęciach; nikt nie mógł mu zrobić krzywdy, jeśli on nie zrobi jej sobie sam. Pełna pogardy wyniosłość policjantów i insynuujące pytania nadawały mu wartość; był osobą, która coś znaczy. Jednak podczas przejścia do celi w areszcie, gdzie miał spędzić godziny w oczekiwaniu na pojawienie się adwokata, wydarzyło się coś, co sprawiło, że zmienił zdanie. Thomasa, zakutego w kajdanki, i dwóch funkcjonariuszy, którzy go eskortowali, prowadził przez korytarze aresztu Kronoberg wysoki strażnik więzienny. Mijali pokój socjalny, gdzie siedziało paru młodych mężczyzn grających w karty. Jeden z nich krzyknął do strażnika, pytając, kogo prowadzą. – Nowego kolegę – odparł krótko strażnik, nie zatrzymując się. Na ułamek sekundy wzrok Thomasa spotkał się ze spojrzeniem tego młodego mężczyzny, ale to wystarczyło, by sytuacja obróciła się przeciw niemu. Nim ktokolwiek zdążył zrozumieć, co się dzieje, mężczyzna rzucił się naprzód i zaatakował Thomasa z byka, przewracając go na podłogę. Strażnik, który był znacznie wyższy niż napastnik,

bez żadnych problemów go obezwładnił, podczas gdy policjanci bezceremonialnie poderwali Thomasa z podłogi, nie zwracając uwagi na to, że jest ranny. Zawisł między nimi, a z nosa krew lała mu się na ubranie. Gdy znów zaczęło mu się przejaśniać w głowie, pomyślał, że w ich oczach sam jest co najmniej równie niebezpieczny jak ten mężczyzna, który go przed chwilą pobił. Poza tym zrozumiał, że nie da sobie rady w więzieniu. To z całą pewnością będzie o wiele, wiele gorsze niż chodzenie do przedszkola. * * * Sjöberg opuścił pokój przesłuchań z uczuciem niezadowolenia. Nie potrafił rozgryźć tego dziwnego człowieka. Nie podejmował żadnych wysiłków, żeby się bronić albo coś wyjaśnić. Być może chciał zostać złapany; może był jednym z tych przestępców, którzy chcieli ujawnić swoją tajemnicę i chełpić się tym, co zrobili? Jego historyjka też była bardzo dziwna. To, że się przyznał, iż śledził Hansa Vannerberga do domu Ingrid Olsson, to była jedna sprawa, ponieważ mieli dowody na to, że tam był, ale dlaczego przyznał się również, że odnalazł Ann-Kristin Widell? I dlaczego w takim razie nie przyznał się, że zrobił to samo z Lise-Lott Nilsson i Cariną Ahonen Gustavsson? Ta historia po prostu nie trzymała się kupy. Wszystko razem było tak oczywiste, że już bardziej być nie mogło, ale zachowanie Thomasa Karlssona w pokoju przesłuchań pozostawało zagadką. – Chory skurwysyn – powiedział Sandén, gdy kilka minut później siedzieli w pokoju Sjöberga, każdy ze swoją filiżanką kawy. – Tak myślisz? – spytał Sjöberg. – Pewnie, że jest chory! Zabił przecież czworo ludzi. – A jeśli to jednak nie on? Jeśli odciski palców nie będą pasować? – Jasne, że będą pasować! Nie mów, że masz jakieś wątpliwości. – Nie – odparł Sjöberg. – To na pewno on. Ale według mnie bardzo dziwnie się zachowywał podczas przesłuchania. – Jak to? – zdziwił się Sandén. – Przyznaje się, że był w dwóch miejscach zbrodni w czasie, gdy do tych zbrodni doszło, ale w trzecim i czwartym już nie. – Może ma mętlik w głowie. Może nie wie, co zrobił. – Sam w to chyba nie wierzysz – zbył to stwierdzenie Sjöberg. – Z jednej strony jest

wystraszony i niespokojny, z drugiej nie robi nic, żeby uniknąć oskarżeń. Albo chociaż nam nakłamać o jakichś okolicznościach łagodzących. – Pewnie nie odnalazł „swojego prawdziwego ja” – podsunął Sandén. – Nie, pewnie nie – odparł w zamyśleniu Sjöberg. – Miał trudne dzieciństwo. – A skąd to wytrzasnąłeś? – spytał ze zdumieniem Sandén. Sjöberg w zaufaniu opowiedział mu całą historię o prywatnym śledztwie szwagierki, a Sandén uniósł palec do ust, pokazując, że będzie milczał. – Biedny skurwysyn! – wybuchnął, kiedy Sjöberg skończył opowiadać. – Ciekawe, jak poradziła sobie w życiu ta biedna dziewczyna. Jeśli z niego wyrósł seryjny morderca, można by zadać sobie pytanie, na kogo wyrosła ona. – Pewnie po prostu na zwyczajnego, spokojnego człowieka – odparł Sjöberg. – Dużo dzieci ma ciężko, ale jakimś cudem większość z nich i tak wychodzi na ludzi. Ich rozmowę przerwał dźwięk telefonu na biurku Sjöberga. Dzwonił Lennart Josefsson, sąsiad Ingrid Olsson, który widział, że tego wieczoru, gdy popełniono morderstwo, pod jego oknem na Åkerbärsvägen przechodzili dwaj mężczyźni. Tym razem chciał poinformować, że przed południem nieznana mu kobieta kilka razy przechodziła ulicą, aby wreszcie zniknąć za furtką Ingrid Olsson. Josefsson był również świadkiem aresztowania Thomasa Karlssona przez policję i dlatego do tej pory wahał się, czy powinien zadzwonić i opowiedzieć o tej obcej kobiecie, teraz jednak w końcu zdecydował się to zrobić. Sjöberg podziękował za informację, uznał jednak to wszystko za nieistotne dla śledztwa. Zapewne to tylko Margit Olofsson odwiedziła Ingrid Olsson, by się upewnić, czy sobie radzi w domu po długiej nieobecności. Zaraz potem znów zadzwonił telefon i tym razem była to Hansson z laboratorium z wiadomością, że odciski palców Thomasa Karlssona nie zgadzają się z tymi, które znaleziono na miejscach zbrodni. Co prawda wszystkie zestawy odcisków należą do tej samej osoby, ale osobą tą nie jest Thomas Karlsson. Spadło to na obu policjantów i na całe śledztwo jak grom z jasnego nieba. Wciąż mając na świeżo w pamięci rozmowę z Lennartem Josefssonem, Sjöberg natychmiast doszedł do wniosku, że dwaj mężczyźni zauważeni pod domem Ingrid Olsson tego wieczoru, gdy popełniono morderstwo, to musiał być Thomas Karlsson i jeszcze jeden, który działał z nim w zmowie. W następnych godzinach, gdy czekali, aż na posterunku pojawi się adwokat Thomasa Karlssona, przyszły kolejne raporty z laboratorium i wykazały ostatecznie, że żadna

z przesłuchiwanych osób z dawnej grupy przedszkolnej Ingrid Olsson nie ma odcisków palców pasujących do tych, jakie znaleziono w czterech miejscach zbrodni. * * * Katarina nie zdjęła jeszcze płaszcza. Siedziała w przedpokoju na walizce i znów odgrywała całą tę scenę w swojej głowie. Nie wiedziała, który to już raz, ale jednego była pewna: nie tak to sobie wyobrażała. Nie tak to się miało skończyć, że znów będzie sama, nierozumiana. Powłóczywszy się przez jakiś czas po ulicy, w końcu zebrała się na odwagę, przeszła przez furtkę, ruszyła w stronę domu i zadzwoniła do drzwi. Serce waliło jej jak młotem, ale była pełna optymizmu. Cała nadzieja w jej dawnej przedszkolance. Pani Ingrid kochała dzieci, a więc kochała też ludzi. Ona zrozumie – pocieszy i zrozumie. Naturalnie wszystko byłoby inaczej, gdyby Ingrid była w domu już wtedy, gdy po raz pierwszy ją odnalazła, przed tym wszystkim, co wydarzyło się w ostatnich tygodniach. Wtedy być może Ingrid mogłaby ją powstrzymać, sprawić, by przyszły jej do głowy inne, lepsze myśli. Mogła dać jej siłę, żeby przebaczyć i iść dalej. Ale nie było jej w domu. Katarina przez wiele dni obserwowała ten dom, ale Ingrid się nie pojawiła. Dlatego była zmuszona przejść do działania bez wiedzy i zgody pani Ingrid. I dlatego było w niej małe ziarenko wątpliwości, gdy drzwi się otworzyły. – Tak? Taka była piękna. Obcięła swoje długie włosy i zamiast tego miała teraz młodzieńczą, krótką fryzurę. Pani Ingrid patrzyła na nią pytająco zza okularów pasujących do jej pięknie wyrzeźbionej twarzy. Zmarszczki były dokładnie tam, gdzie trzeba, co nadawało jej dystyngowany wygląd. – Nazywam się Katarina. Katarina Hallenius. Wiele lat temu była pani moją przedszkolanką. Tak bardzo bym chciała z panią porozmawiać. Ingrid przyglądała jej się badawczo, nie odzywając się. – Mogę na chwilę wejść? – poprosiła Katarina. – Nie wiem… Byłam chora i… – Mogę pani pomóc. Tak bardzo chciałam się z panią spotkać, pani Ingrid. Odpowiedziała jej nieco sceptycznym spojrzeniem, ale to nie było przecież niczym dziwnym po wszystkich tych latach. Musi dostać szansę, żeby pokazać, kim jest. Zrobiła więc krok w stronę starszej kobiety. Ingrid cofnęła się odrobinę, a Katarina odebrała to

jako zaproszenie i weszła do przedpokoju. Ingrid cofnęła się jeszcze bardziej. – Co się pani stało? – spytała Katarina. – Miałam złamanie szyjki kości udowej. Starzy ludzie… – Pani nie jest stara – skłamała Katarina. – Ale mogę się panią zaopiekować. Ostrożnie zamknęła za sobą drzwi i postawiła walizkę na podłodze. Z zewnętrznej przegródki wyjęła starą fotografię. – Proszę spojrzeć! – powiedziała wesoło, stając tuż obok swojej dawnej przedszkolanki. – To ja! Pamięta mnie pani teraz? Czuła, że spojrzenie Ingrid Olsson wciąż utkwione jest w niej, nie w zdjęciu, więc po raz kolejny się do niej uśmiechnęła. – Proszę spojrzeć! Ingrid zrobiła, jak jej kazano. – Nie, muszę przyznać, że cię nie poznaję. Ale nie dam rady… – Proszę poczekać, pomogę pani! – przerwała Katarina i przyniosła taboret, który postawiła za Ingrid. – Proszę sobie usiąść. Sama usiadła naprzeciwko, na swojej walizce. Ingrid również usiadła, choć z pewnym wahaniem. Nic nie powiedziała i nadal nie odwzajemniała jej uśmiechu, więc Katarina postanowiła zacząć swoją opowieść. Opowiadała o Hansie i Ann-Kristin, i o wszystkich pozostałych. Opowiadała o przemocy, biciu i samotności i o tym, jak jej się ułożyło życie po tym trudnym czasie spędzonym w przedszkolu. Nawet przez chwilę nie oskarżała swojej dawnej przedszkolanki za wszystkie te straszne rzeczy, które przeżyła. Mimo to w ciągu godzinnego monologu Katariny Ingrid wygłosiła tylko jeden, jedyny komentarz: – Nie odpowiadałam za to, co się działo poza przedszkolem. U mnie w przedszkolu nikt się nie bił. Katarina próbowała sprawić, by jej dawna pani zrozumiała, że nie chodziło tylko o bicie i kopniaki, ale o całą tę grę. Trudno jej było powstrzymać łzy i w pewnej chwili położyła dłoń na ręce Ingrid, ale przedszkolanka zdecydowanie ją cofnęła, z miną wyrażającą zażenowanie. Katarina powoli zaczynała tracić nadzieję, że jej próby zainteresowania pani Ingrid

tym, co miała do opowiedzenia, przyniosą jakikolwiek rezultat. W ostatnim, desperackim wysiłku, by zmusić ją do jakiejś reakcji, opowiedziała o tym, co doprowadziło ją do zabicia Hansa Vannerberga, i jak później odnalazła również Ann-Kristin, Lise-Lott i Carinę Ahonen. Ingrid siedziała na taborecie, sztywna jak kołek, i obserwowała ją w milczeniu, nie zmieniając wyrazu twarzy. – Mogę u pani przenocować? – spytała Katarina, gdy zabrakło jej słów. – Jestem tak strasznie zmęczona. – Nie – odparła pani Ingrid. – Nie możesz. Upłynęła już długa chwila, odkąd w przedpokoju zaległo milczenie. Obie kobiety siedziały nieruchomo i obserwowały się nawzajem. Na walizce, której jedyną zawartością była torebka na przybory toaletowe, parę ubrań na zmianę i kilka pamiętników, zaczynało jej być niewygodnie. Powoli docierało do Katariny, że również tutaj nic nie znajdzie. Żadnego ciepła, żadnego pocieszenia. Jej ukochana przedszkolanka nie tylko jej nie pamiętała, ale nie wykazywała nawet najmniejszego zainteresowania tym, by pomóc jej zmniejszyć brzemię, jakie musiała dźwigać. Jej obojętność wobec historii życia Katariny była oczywista. A obojętność była grzechem śmiertelnym. * * * Ingrid leżała na sofie w dużym pokoju. Przeguby rąk bolały ją od mocno zaciśniętych więzów, które obcierały nagą skórę, a w siniejących palcach czuła pulsujący ból. Nogi również miała związane, ale w nich ból nie był już tak dotkliwy. Tam na dole miała zupełnie mokro i dygotała, leżąc w stygnącym moczu. – Nie zamierzam ci zrobić krzywdy – powiedziała Katarina. – Nic nie zamierzam ci zrobić. Dokładnie tak jak ty, nic nie będę robić. Zamierzam pozwolić ci tak leżeć, aż zgnijesz we własnych odchodach. Nie dostaniesz nic do jedzenia, wody ani żadnych leków. Nie będę cię męczyć, będziesz się męczyć sama. Twój głód, twoje pragnienie, wyrzuty sumienia, takie czy inne potrzeby. Nie zamierzam zaspokajać twoich potrzeb. Sama przecież jesteś za siebie odpowiedzialna, prawda? Tak przecież na to patrzysz, zgadza się? Z początku Ingrid była zbyt oszołomiona, by pojąć to, co mówiła do niej kobieta, ale teraz upłynęło już wiele godzin i miała dość czasu, by myśleć i słuchać. Ile trwa, zanim człowiek umiera z głodu? Prawdopodobnie nie miało to żadnego znaczenia, głód stopniowo zniknie i na koniec pozostanie tylko wielkie, niemożliwe do zniesienia

pragnienie. Jak długo można żyć bez płynów? Tydzień, dwa? Wciąż nie czuła głodu, ale miała zupełnie sucho w ustach, tak sucho, że miałaby trudności, by wydobyć z siebie słowa. Jednak w tej chwili to ból w przegubach i nieprzyjemne pulsowanie w palcach pochłaniały większą część jej świadomości. Miała wrażenie, że zaraz rozsadzi jej ręce, i pragnęła tylko, by już wreszcie zdrętwiały. Najpierw w ogóle nie rozumiała, kim jest ta nieprzyjemna kobieta i czego tu szuka, ale przez pierwszą godzinę Katarina mówiła bez przerwy i w końcu jej słowa do niej dotarły. Była jednym z dzieci z grupy zamordowanego Hansa Vannerberga z przedszkola, sprzed trzydziestu siedmiu lat. Twierdziła, że była źle traktowana przez inne dzieci, a wina Ingrid w tym wszystkim polegała na tym, że jako przedszkolanka nie podjęła żadnych działań, żeby ukrócić ten tak zwany mobbing. Najwyraźniej kobieta była kompletnie szalona, ale Ingrid nic nie mogła poradzić na to, że w całym tym szaleństwie czuła się trochę niesprawiedliwie potraktowana. W pracy zawsze dawała z siebie wszystko, była miła i przyjazna dla dzieci, i odbierała to tak, że również dzieci ją lubiły. Ciężko pracowała w przedszkolu przez wiele lat, uczyła dzieci szycia i majsterkowania, śpiewała z nimi i bawiła się. To prawda, dzieci potrafiły być trochę irytujące i czasami kłóciły się o coś między sobą, ale nigdy w obecności Ingrid nie doszło do żadnych bójek ani do żadnego dręczenia tego rodzaju, jaki opisywała Katarina. Nie miała przecież żadnej kontroli nad tym, co się działo, kiedy dzieci wychodziły z przedszkola. Gdzieś trzeba wytyczyć granicę i w tym przypadku było to proste: granica przebiegała przy furtce, o dwunastej, kiedy pobyt dzieci w przedszkolu dobiegał końca. „Wiedziałaś, co się działo, mogłaś porozmawiać z dziećmi” – powiedziała Katarina. Ingrid w ogóle nie przypominała sobie, żeby wiedziała coś o jakimś dręczeniu, ale odpowiedziała: – Byłam przedszkolanką, nie psychoterapeutką. Ani psychologiem dziecięcym, jeśli już o to chodzi. Ale te słowa nie padły na podatny grunt. Po nieoczekiwanym wybuchu kompletnego szaleństwa Katarina położyła ją tu na sofie, ze związanymi rękoma i nogami. Mówiła dalej o tym, że Ingrid była mimo wszystko człowiekiem, a człowiek nie stoi sobie z boku i nie przygląda się, jak inni ludzie, dzieci, niszczą się nawzajem. Ingrid nie zaprotestowała, ale w głębi ducha wiedziała, że to jest jedyny sposób, żeby jakoś żyć. Już jako mała dziewczynka nauczyła się, żeby nie wtykać nosa w nieswoje sprawy. Gdy ojciec rzucał się z pięściami na jej matkę, zrozumiała, że najlepsze dla wszystkich

zaangażowanych jest to, by się do tego nie mieszała. Żyli na złym i paskudnym świecie, ale gdy tylko każdy pilnował swoich spraw, egzystencja stawała się bardziej znośna. Każdy jest kowalem własnego losu, pomyślała, i ty też jesteś kowalem swojego losu, Katarino. Oczywiście, nie powiedziała tego na głos, ale wiedziała, że takie jest życie. Ból w dłoniach nasilił się, zaczynał się stawać nie do zniesienia. – Proszę, Katarino, mogłabyś trochę poluzować ten sznurek? – odezwała się żałosnym tonem. – Strasznie mnie boli. – Życie boli – odparła z uśmiechem Katarina. – Sama jesteś kowalem swojego losu, więc zrób to, co najlepsze w tej sytuacji. Ta szalona kobieta odczytała jej myśli i faktycznie nie zamierzała nic zrobić, żeby ulżyć jej w cierpieniu. Ingrid czuła, że zaczyna się robić głodna. Apetyt na jedzenie skończył się dawno temu, nic jej już po prostu nie smakowało, mimo to odczuwała głód, jak wszyscy inni ludzie, a wtedy wmuszała w siebie odrobinę, żeby nie mieć zawrotów głowy ani mdłości. A teraz leżała tutaj, kompletnie bezbronna, głodna i spragniona, bardzo ją bolało, a miało być tylko gorzej. Katarina oświadczyła, że zamierza mieszkać u niej w domu aż do samego końca. Aż czas Ingrid się skończy. Nie było żadnej nadziei, że ktoś przyjdzie z wizytą albo że komuś będzie jej brakowało. Była zupełnie sama na świecie i gdy o tym pomyślała, poczuła, że do oczu napływają jej łzy. Nie wiedziała, kiedy ostatni raz płakała, to musiało być wiele lat temu, może wtedy, kiedy odeszła jej siostra. Teraz była sama, bez męża, bez dzieci, jej rodzice i rodzeństwo nie żyli. Ci nieliczni przyjaciele, jakich kiedyś miała, z biegiem lat zestarzeli się albo znikli, z tego czy innego powodu. Wielu z nich przecież zostawiła, kiedy przeprowadziła się do Sztokholmu. Trudno być starym, trudno być samotnym. Nie mieć się do kogo odezwać, nie mieć z kim robić miłych rzeczy. Nie mieć nikogo, kto przyjdzie na ratunek w sytuacji takiej jak ta. * * * Katarina stała w kuchni i przeglądała zawartość zamrażarki Ingrid Olsson. Był tam głównie chleb, ale także jabłka i śliwki w słodkim syropie i zasypane cukrem jagody. Znalazła też kilka woreczków z klopsikami domowej roboty i parę foremek z gotowym jedzeniem. W lodówce było dużo ziemniaków, a w spiżarni znalazła ryż i konserwy. Nie powinno jej niczego zabraknąć, było tu tyle jedzenia, że wystarczy na parę tygodni. Gdy pomyślała o tym, jak długo to wszystko może trwać, zrobiła się niespokojna. Z jednej strony coś ją popychało, żeby mieć to wszystko jak najszybciej za sobą i zrobić to

jak najboleśniej, ale z drugiej strony wiedziała, że im dłużej to będzie trwało, tym bardziej pani Ingrid będzie się męczyć. Najważniejsze było przeciąganie tego tak, żeby stara kobieta miała pewność, że to się skończy śmiercią, ale żeby nie była pewna, ile czasu potrwa. To przecież było celem tego wszystkiego, żeby przeciągnąć to w czasie i żeby ona sama nie zrobiła nic fizycznego. – Ukarać dla przykładu – powiedziała do siebie. To był absurdalny dobór słów, ponieważ niewiele było sensu w tym, by karać dla przykładu człowieka, który niedługo umrze, ale właśnie to powinna zrobić. Musiała się opanować i nie zrobić pochopnie nic, czego później by żałowała. Obrała parę ziemniaków, wrzuciła je do garnka i postawiła na kuchence. Później znalazła starą, żeliwną patelnię i położyła na nią trochę margaryny. Stała i patrzyła na powoli topiący się tłuszcz, a gdy zakołysała lekko patelnią, zaczęło skwierczeć. Woreczek z klopsikami był twardy jak kamień, ale za pomocą noża odłupała parę kawałków, które obtoczyła w tłuszczu. Wydawało jej się, że z dużego pokoju słyszy zduszony szloch, co ją ucieszyło, choć z drugiej strony drażniło ją takie użalanie się nad sobą, a już w szczególności te monotonne dźwięki. Tłuszcz na patelni zaczął strzelać, gdy stopił się lód, i kropla wrzącej margaryny trafiła ją w oko. Nim się zorientowała, była już w dużym pokoju i siedziała okrakiem na starej kobiecie. Biła ją zaciśniętymi pięściami po twarzy, raz za razem, a potem wpiła obie dłonie w jej siwe włosy i z potężną siłą waliła jej głową o poręcz sofy. W chudym ciele pod nią coś trzasnęło i Ingrid krzyknęła z bólu. – Zamknij się, stara jędzo! – wrzasnęła Katarina. Ingrid zacisnęła usta i zamilkła. – To za długo trwa, o wiele za długo! Nie wiem, czy tak długo zniosę tę twoją wstrętną gębę. Zdychaj już wreszcie. Zdychaj i będziemy to miały z głowy! Wyglądało na to, że staruszka zaczyna mdleć. Prawdopodobnie tak bardzo bolała ją złamana szyjka kości udowej. – Odpowiedz mi! – ryknęła Katarina, wciąż nią szarpiąc. – Masz odpowiadać, kiedy do ciebie mówię! – Przecież mówiłaś, że mam być cicho – jęknęła Ingrid, ale ledwie można było dosłyszeć jej słowa. – Ale teraz mówię, że masz odpowiedzieć! Znowu złamałaś nogę, ty stara krowo?

Ingrid kiwnęła głową i Katarina widziała, że próbuje wyartykułować słowa „szyjka kości udowej”, ale znikły gdzieś w ciemności, w którą się zapadała. Katarina dalej nią trzęsła, w końcu jednak dała sobie spokój, gdy zauważyła, że stara przedszkolanka jest nieprzytomna. Stanęła na podłodze, złapała leżącego na stole pilota i włączyła telewizję. Przez chwilę zmieniała kanały i z radością odkryła, że staruszka ma MTV. Oglądała zwykle MTV, kiedy potrzebowała towarzystwa, i teraz na chwilę zatrzymała się na Christinie Aguilerze i jej świetnie zbudowanych tancerzach, którzy poruszali się razem według jednego wzorca w rytm muzyki. Wściekłość opuściła ją równie szybko, jak się pojawiła. Wyłączyła telewizję i wróciła do kuchni, żeby skończyć przygotowywać sobie jedzenie. * * * Gdy Ingrid znów otworzyła oczy, Katarina siedziała w fotelu i jadła. – Czujesz się teraz lepiej, kiedy się wyspałaś? – spytała spokojnym, chłodnym głosem. Trudno było uwierzyć, że to ta sama osoba, która parę minut wcześniej w niekontrolowanej furii rzuciła się na nią, biła i wrzeszczała. Ingrid po raz pierwszy poczuła, że ogarnia ją przerażenie. Związanie przebiegło bez pośpiechu, w kontrolowany sposób, i była bardziej zaskoczona niż wystraszona, ale teraz się okazało, że za tą zimną, wyrachowaną fasadą kryje się dziki, niepanujący nad sobą człowiek, który kompletnie stracił rozum. Człowiek, który pewnie sam do końca nie wie, co czeka za następnym rogiem. – Mówiłaś, że nie zrobisz mi krzywdy – powiedziała cicho Ingrid, tak jakby nie chciała znów budzić do życia uśpionego szaleństwa. – Ale skłamałam – odparła Katarina z lodowatym uśmiechem. – Chyba czasami można sobie na to pozwolić? Życie jest pełne niespodzianek, na całe szczęście. Pomyśl, jakie by było przewidywalne i jakie bezsensowne, gdyby człowiek już wiedział, jak się wszystko skończy. Obiecywałaś, że wszyscy się przejadą zielonym samochodzikiem, ale tak przecież się nie stało. Ja się nim nigdy nie przejechałam. Pchałam i pchałam, przez cały rok, w nadziei, że kiedyś się nim przejadę, ale przecież nigdy się tak nie stało. Ty kłamiesz, kiedy ci pasuje, więc chyba nie musimy się aż tak zagłębiać w to, co ja mówię. – Która godzina? – spytała Ingrid. Język przyklejał jej się do podniebienia przy każdej sylabie, teraz już naprawdę potrzebowała się czegoś napić.

– Och, nie mam pojęcia. Nie mam zegarka, nie interesuje mnie czas. To zajmie tyle, ile zajmie, tak jak wszystko. – Nie masz żadnej pracy? – spytała Ingrid. Równie dobrze mogły zabijać czas rozmową. Kiedy rozmawiały, mogła się skupić na treści, a wtedy ból nie był tak wyraźny. – Nie – odparła Katarina. – Mam moją pracę: robić szalone rzeczy. Przedtem, kiedy byłam w szpitalu, chodziłam na ergoterapię, ale ją zlikwidowali, więc teraz robię po prostu, co chcę. – A gdzie mieszkasz? – Teraz mieszkam tu, pani Ingrid. – A wcześniej? Musiałaś przecież gdzieś mieszkać. – W domu, u mamy. Kiedy mi pasuje. W Hallonbergen. Czasem mi pasuje, czasem nie. Czasem mieszkam w schronisku na Lidingö. Robię, jak chcę. Ingrid długo leżała i patrzyła na nią, ale Katarina nie zwracała na to uwagi; teraz wydawała się pogrążona we własnych myślach i jakby rozmarzona, wyglądała przez okno w dużym pokoju na listopadową ciemność na zewnątrz. Była ładną dziewczyną. Dość wysoką, o prostych plecach i dumnej postawie. Miała długie, jasne włosy. Była elokwentna, a sposób, w jaki mówiła, sprawiał, że wydawała się wykształcona i kulturalna. To nie musiało się tak potoczyć, pomyślała Ingrid, którą nagle ogarnęło współczucie. A potem powróciła rzeczywistość. Bólu w udzie prawie już nie czuła, gdy leżała całkiem nieruchomo, ale twarz była obolała, żołądek domagał się jedzenia, usta i gardło czegoś do picia i były jeszcze te cholerne ręce; ból nie chciał ustąpić. Poczuła, że znowu musi się wysikać. To z pierwszego razu nie zdążyło jeszcze wyschnąć, a ona już musi. A przede wszystkim czuła się poniżona, odarta z wszelkiej dumy i godności, zredukowana do żałosnego, małego robaka, gdy tak leżała bezradnie i sikała pod siebie. * * * Katarina w milczeniu zjadła klopsiki i ziemniaki, nie czując właściwie, jak smakowały. Myślała o swojej matce, której nie widziała, odkąd to wszystko się zaczęło. Matka była stara – jeszcze starsza niż pani Ingrid – i zawsze taka była. Katarina widziała ją na zdjęciach z czasów, zanim się urodziła, i matka zawsze wyglądała jak ciotka, jakaś stara ciotka. Nosiła dziwne kapelusze, a sztywne, szare włosy były surowo upięte w węzeł na karku. Nawet na zdjęciach, które najwyraźniej zrobiono latem, była grubo ubrana,

w ciepłym płaszczu, szalu i porządnych, zimowych butach. To, jak Katarina przyszła na świat, nadal pozostawało głęboko skrywaną tajemnicą i matka nigdy nie wspomniała o żadnym ojcu. Wychowywała ją sama i gdy Katarina była dzieckiem, bardzo dbała o to, żeby córka była czysta i zadbana. Miała się zachowywać jak mała dama, być grzeczna i posłuszna. I taka właśnie była, mimo to matka nigdy nie wydawała się całkowicie z niej zadowolona. Gdy Katarina wracała do domu z przedszkola albo ze szkoły pobita i w poszarpanym ubraniu, zawsze czekała ją ostra nagana. Matka kochała ją na swój sposób; opieka nad Katariną pochłaniała większość jej czasu, ale nie było żadnych czułości ani pieszczot. Zamiast tego poświęcała czas na tak zwane wychowanie i odrabianie lekcji. Matka Katariny była zupełnie inna niż mamy z bajek pożyczanych w bibliotece, w której pracowała, i matek, które widziała na podwórku, tam gdzie mieszkały. Przypominała już raczej jakąś guwernantkę, która siedziała obok i bacznie obserwowała wszystko, co Katarina robi, po to, żeby osądzać i wystawiać oceny. Przytulanie się zdarzało, zwykle tuż przed pójściem spać, ale było jakieś twarde i połączone z napomnieniami o tym, co jutro można zrobić lepiej. Katarina zawsze zasypiała z uczuciem porażki, przekonana, że zrobiła coś złego i niewłaściwego, za co musi odpokutować. A jednak kochała swoją matkę, kochała ją bardziej, niż kiedykolwiek zdarzyło jej się kochać jakiegoś innego człowieka. Teraz relacje z matką były inne. Przemiana zaszła niemal niezauważalnie i Katarina nie miała pojęcia, co zachwiało równowagę sił. Może po prostu z biegiem lat usposobienie matki złagodniało. Tak czy inaczej, gdy Katarina wracała do domu, zawsze cieszyła się na jej widok i podejmowała wysiłki, by córka czuła się naprawdę mile widziana, a nawet trochę rozpieszczana – coś, co wcześniej śmiertelnie przerażało matkę. Przez jakiś czas Katarina mieszkała z matką w mieszkaniu w Hallonbergen, które zostało kupione, gdy wyprowadziły się z Katrineholmu przed planowanymi studiami prawniczymi Katariny na uniwersytecie w Sztokholmie. Studia musiała przerwać tuż po tym, jak je rozpoczęła. Miała napady panicznego lęku, które zamieniły się w nawracającą falami depresję. W końcu trafiła na kilka lat do szpitala psychiatrycznego, do którego później wracała w mniej lub bardziej regularnych odstępach. Zastanawiała się, co pomyślałaby matka, gdyby się dowiedziała o tym, co Katarina zrobiła. Katarina zawsze uważała, żeby nie wciągać matki w to, co działo się w przedszkolu i w szkole, po części z troski o nią, a częściowo dlatego, że podejrzewała, iż obróciłoby się to tylko przeciwko niej samej. Skoro dzieci były dla niej okrutne, to

matka uznałaby, że winna tego jest Katarina, która nie przestrzegała jej wskazówek. Konsekwencje byłyby jeszcze gorsze, niż już były: reprymendy i nagany z powodu czegoś, co Katarina uważała za mniejszy problem – podarte ubrania, stłuczone kolana i siniaki. Wzdrygnęła się teraz na myśl o tym, jak zareagowałaby jej matka, gdyby się dowiedziała, że jej ukochana, dobrze wychowana córeczka jest mordercą. Nie przeżyłaby tego. Już w tej chwili miała słabe serce i taka wiadomość z pewnością wpędziłaby ją do grobu. A jednak to zrobiła. Zrobiła to, choć wiedziała, jak zareaguje jedyny człowiek, który kiedykolwiek się o nią troszczył. Jej egoizm i zapatrzenie w siebie zwyciężyły, jak zawsze obawiała się tego matka, i w tej chwili robiła właśnie to, co najbardziej zakazane, tylko po to, by nadać swojemu życiu trochę godności, podniety i być może też trochę przyjemności. Otrząsnęła się z tej myśli, śmiejąc się cicho, i rzuciła okiem na kobietę na sofie. Znowu zeszczała się pod siebie? Może jednak powinna była pozwolić jej iść do toalety; smród w domu zrobi się nie do wytrzymania, jeśli to się będzie przeciągać. Ale o całej sprawie zadecydowało upokorzenie wiążące się z tym, że dorosły człowiek sika i sra pod siebie. Jeśli ta baba ma cierpieć, to będzie cierpieć porządnie, nawet jeśli oznacza to trochę dyskomfortu dla niej samej. Postanowiła sprawdzić, czy w domu jest jakiś alkohol. Wcześniej w kuchni nic nie znalazła. Otworzyła drzwi do piwnicy, zapaliła światło i zeszła po wąskich, stromych schodach, które kończyły się korytarzykiem. Było tam troje drzwi. Pierwsze prowadziły do jakiegoś składziku, w którym stał stary rower i stojak z wieszakami, na których wisiały stare męskie i damskie ubrania. Drugie drzwi prowadziły do małej pralni, z pralką, suszarką i maglem. Za trzecimi ukryta była spiżarnia, w której znajdowały się głównie słoiki z konfiturami i galaretkami – wyglądało na to, że pani Ingrid robiła dobry użytek z owoców, jakie jesienią oferował ogród – ale znalazła tam również nietkniętą butelkę porto, którą postanowiła otworzyć. Wróciła na parter i z jednej z kuchennych szafek wyjęła kieliszek. Gdy przekroczyła próg dużego pokoju, od sofy uderzył w nią smród moczu. Odwróciła się na pięcie z pogardliwym prychnięciem i ostrożnie uchyliła drzwi wejściowe, a potem wciągnęła zimowe buty, włożyła płaszcz i wyszła na zewnątrz. Cicho zamknęła drzwi za sobą, ostrożnie zeszła po schodach i obeszła narożnik domu, gdzie zobaczyła pomalowaną na biało żelazną ławeczkę, stojącą w ciemności i zasłoniętą przed oświetleniem ogrodowym przez ścianę domu. Usiadła na niej, otoczona gęstą, listopadową ciemnością, a jej twarz

musnął podmuch lodowatego wiatru. Wokół było zupełnie cicho. Jedynym dźwiękiem, jaki słyszała, był daleki szum samochodów na Nynäsvägen. Zerwała z butelki staniol, odkręciła nakrętkę i nalała sobie porządną porcję. Potem upiła duży łyk słodkiego wina. Silny alkohol rozgrzewał piersi, a gdy oddychała, z jej ust unosiły się kłęby pary. – Nasze zdrowie, pani Ingrid – powiedziała Katarina. – I wasze, Hansie, Ann Kristin, Lise-Lott i Carino. Zwróciła oczy na bezgwiezdne, wieczorne niebo nad głową i uniosła kieliszek.

Poniedziałek, wieczorem Gdy wreszcie zjawił się adwokat, Sjöberg zdecydowanym krokiem zaprowadził go korytarzami do aresztowanego, który teraz znów został doprowadzony z aresztu do pokoju przesłuchań. Pod jego oczami zaczęły się już pojawiać dwie okazałe śliwki i miał opuchnięty nos. Sjöberg słyszał o tym, co się stało, ale tego nie skomentował. Gdy komisarz objaśnił już sytuację adwokatowi, znów razem z Sandénem podjęli przesłuchanie, tym razem wykazując znacznie agresywniejsze podejście wobec podejrzanego. – Wiemy, że pan to zrobił – zaczął z przekonaniem Sjöberg z ponurym spojrzeniem i głosem, w którym pobrzmiewała groźba, co świadczyło raczej o tym, że sam był zaniepokojony niepomyślnymi wynikami analizy odcisków palców, niż o awersji do przesłuchiwanego. – Znaleźliśmy ślady pańskich butów w ogrodzie, a podczas procesu to prawdopodobnie wystarczy, żeby uzyskać wyrok skazujący – skłamał Sandén, ale adwokat miał głowę na karku. – A odciski palców? – zapytał. – Skończyliście już analizę odcisków palców? – Wygląda na to, że odciski palców należą do kogoś innego – przyznał Sjöberg. – Ale mamy zeznania świadków, które potwierdzają, że oskarżonego widziano pod domem Ingrid Olsson razem z jakimś innym mężczyzną, kiedy doszło do zamordowania Hansa Vannerberga. Zakładamy, że miał pan wspólnika – ciągnął Sjöberg, teraz znów zwracając się bezpośrednio do Thomasa. – Wiem, że nienawidził pan Hansa Vannerberga. Nienawidził go pan z całego serca i niczego pan bardziej nie pragnął niż tego, żeby umarł. Zaprzecza pan? Thomas pospiesznie wymienił spojrzenia z adwokatem, który skinieniem głowy dał znać, by odpowiedział na pytania policjanta. Spojrzał Sjöbergowi prosto w oczy, a ten ze zdumieniem pomyślał, że widzi w oczach mężczyzny całkowitą szczerość, kiedy udzielał odpowiedzi. – Nie wiem, czy jestem zdolny do takich silnych uczuć. Hans Vannerberg zrobił mi dużo złego, ale nie chcę, żeby ludzie umierali. Chcę, żeby ludzie mnie dostrzegali, ale równocześnie robię wszystko, żeby nie być widzianym. Nikt mnie nie dostrzegał, odkąd byłem dzieckiem, a jeśli już, to tylko dlatego, że byłem taki brzydki i tak inny. Nie chcę taki być, dlatego próbuję nie rzucać się w oczy. Widziałem Hansa Vannerberga, ale nie

chciałem, żeby on mnie widział. Śledziłem go, żeby zobaczyć, jak wygląda życie naprawdę szczęśliwego człowieka. Nie chciałem zabić Hansa Vannerberga, chciałem być Hansem Vannerbergiem. Sjöberga zdumiał ten nagły potok słów, ale Sandén nie dał się zaskoczyć. – I właśnie dlatego go zabiłeś – wyrzucił z siebie. – Nie zabiłem go, tylko go śledziłem. Ale mogą być przecież inni, których traktował tak samo jak mnie, i może oni stali się innymi ludźmi niż ja. – Na przykład jakimi? – naciskał Sandén tym samym wojowniczym tonem. Thomas przez kilka sekund siedział w milczeniu, a potem zamyślony odpowiedział: – Myślę, że jeśli człowiek ma skłonności do agresji i jest narażony na takie samo traktowanie jak ja w dzieciństwie, to być może poniżenie w dorosłym wieku wyraża się inaczej niż u mnie. – O jakim traktowaniu i poniżaniu tutaj mówimy? – zapytał Sandén. – Hans Vannerberg był typem tyrana – odparł spokojnie Thomas. – Był naprawdę okrutnym dzieckiem, wręcz sadystą. To, na co mnie narażał podczas tego roku w przedszkolu, to były prawdziwe tortury. W jego przypadku chodziło głównie o fizyczne znęcanie się. Bił mnie niemal codziennie i szczuł na mnie resztę dzieci, żeby robiły to samo. Był twardy, silny i dobrze wyglądał, więc nie miał żadnych problemów z tym, żeby nakłonić inne dzieci niemal do wszystkiego. Przywiązywali mnie do słupa latarni i rzucali we mnie dużymi kamieniami. Pluli na mnie i walili moją głową o słup. Darli mi ubrania, smarowali mi twarz psim gównem, chowali mi buty, tak że musiałem wracać boso do domu w środku zimy, zamykali mnie w śmietniku, szydzili ze mnie, wyśmiewali, kradli rzeczy innym dzieciom i wkładali mi do kieszeni, szturchali, podstawiali nogi i bili. A pani nic nie zrobiła. Udawała, że nie widzi. Jeśli jest się bardzo silnym, to można to przełknąć i iść dalej przez życie z niezachwianą pewnością siebie. Jeśli jest się słabym, człowiek staje się samotny i przerażony. Myślę, że jest też trzecia droga. Można wyjść poza to, co normalne, poza to, co zdrowe, i stworzyć sobie własny obraz świata. Obraz, który nie przypomina żadnego innego. Sjöberg nic nie mógł poradzić na to, że poruszyła go opowieść tego dziwnego człowieka. Przed oczyma stanął mu obraz jednego z własnych dzieci, sześcioletniej Sary, która siedzi przywiązana do słupa latarni, a nad nią pochylają się prześladowcy. On prawdopodobnie wziąłby sprawę w swoje ręce i posunął się do rękoczynów, ale co by

zrobiła Sara, gdyby nikt tego nie widział ani o tym nie wiedział? Nawet Sandén milczał i Sjöberg uznał, że krążą mu po głowie podobne myśli. – A jaką drogę ty wybrałeś, Thomas? – spytał wreszcie Sjöberg. – Ja niestety należę do tych słabych. – Nie wydajesz się szczególnie słaby, kiedy nam to tutaj opowiadasz. – Jeszcze nigdy nikomu tego nie opowiadałem. Może powinienem był to zrobić dawno temu, ale nigdy nie miałem kogoś, z kim mógłbym o tym porozmawiać. To jest moja historia i niosłem ją ze sobą przez życie. Dobrze było móc wreszcie ją komuś opowiedzieć. Thomas spojrzał na obu policjantów i na adwokata i nagle poczuł się zażenowany, gdy uzmysłowił sobie, że tak się wywnętrza przed kilkoma obcymi ludźmi. Z pewnością patrzyli na niego z tym samym uczuciem co wszyscy inni – z pogardą. Poczuł, jak znów robi się czerwony na twarzy, i zawstydzony pochylił głowę, żeby go nie widzieli. Ale Sjöberg go widział. Widział małego, przerażonego i samotnego człowieka, który na parę minut uchylił przed nim drzwi swojej duszy. Nie zamierzał dopuścić, żeby te drzwi znów się zatrzasnęły. W środku równocześnie czuł ciepło i lodowate zimno, i nagle przypomniało mu się, że ścigają przecież seryjnego mordercę. A co, jeśli ten rumieniący się mężczyzna z posiniaczoną twarzą, który siedzi tu przed nim, chowając głowę w ramionach, by chronić się przed złymi spojrzeniami i twardymi słowami otoczenia, rzeczywiście mówi prawdę? Co, jeśli był ktoś, kto przeżył te same okropności, cierpiał te same męczarnie, ale zareagował inaczej? Czy mogło być tak, że mimo całego czasu, jaki upłynął, coś obudziło do życia te same wspomnienia u dwóch różnych ludzi o podobnych doświadczeniach z przedszkola, dawno temu? Te same wspomnienia, ale różne uczucia. Czy rzeczywiście mogło tak być? Sjöberg instynktownie czuł, że mężczyzna mówi prawdę. Równocześnie doświadczenie i ślady butów w ogrodzie Ingrid Olsson mówiły mu co innego. Czy to był tylko dziwny zbieg okoliczności? Jak udowodniono, odciski palców nie należały do Thomasa Karlssona, i w końcu uderzyło go, że przecież to mówi samo za siebie. Nagle przypomniało mu się coś, co Thomas Karlsson powiedział kilka godzin wcześniej: „Bałem się, że coś jej się stanie”. A co takiego powiedział Lennart Josefsson, sąsiad Ingrid Olsson? Coś o jakiejś obcej kobiecie, która weszła za furtkę starszej pani. Sjöberg zerwał się z krzesła, które poleciało do tyłu i z łoskotem wylądowało na

podłodze. Trzej mężczyźni gapili się na niego z ogromnym zdumieniem, ale nie było teraz czasu na wyjaśnienia. – Dopilnuj, żeby doprowadzili go do aresztu, a potem do mnie, i to biegiem! Sjöberg wykrzyczał polecenie Sandénowi, wybiegając z pokoju przesłuchań. Sandén nie miał czasu, by zastanawiać się nad sytuacją; zadzwonił do recepcji i poprosił Lotten, by natychmiast przysłała kogoś do pokoju przesłuchań. Funkcjonariuszka zjawiła się w niecałą minutę, a Sandén kazał jej odprowadzić Thomasa Karlssona z powrotem do aresztu, po czym sam również wybiegł, pokonał schody i dotarł na korytarz, gdzie znajdowały się pokoje jego i kolegów. Stał tam Sjöberg i wydawał instrukcje Erikssonowi i Hamadowi. Kazał im zabrać ze sobą służbową broń. Niecałe pięć minut później czterej policjanci jechaliwozem przez Skanstullsbron, z włączonymi syrenami. Oprócz tego Sjöberg zażądał posiłków, więc kolejne wozy też były już w drodze. Hamad prowadził nieoznakowany samochód, Sjöberg siedział obok niego, a Eriksson i Sandén na tylnej kanapie. – Co się tak właściwie stało podczas przesłuchania? – zapytał Hamad. – Mówił od samego początku, że niepokoi się o Ingrid Olsson – odparł ponuro Sjöberg – ale mu nie wierzyliśmy. Później konsekwentnie zaprzeczał wszystkim oskarżeniom i chociaż Lennart Josefsson zadzwonił i powiedział, że widział jakąś obcą kobietę wchodzącą do Ingrid Olsson, nie podjęliśmy żadnych działań. To nas może drogo kosztować. – Ale to przecież musi być on – oświadczył z przekonaniem Hamad. – To oczywiste, że to on! – Możliwe, że tak, ale intuicja podpowiada mi, że Thomas Karlsson mówi prawdę. Tak czy inaczej, nie stać nas na żadne ryzyko i powinniśmy byli pomyśleć o tym wcześniej. Teraz może być już za późno. – Ale dlaczego on chce dorwać Ingrid Olsson? – nie ustępował Hamad, który wciąż nie miał jasności sytuacji. – Ona – poprawił Sjöberg. – Myślę, że to ona. I że Ingrid Olsson popełniła grzech śmiertelny. * * * Biuro Hadara Roséna, choć znajdowało się po drugiej stronie kanału Hammarby, leżało tak blisko posterunku, że można tam było przejść spacerem, jednak Petra Westman

wybrała samochód, zamierzając po spotkaniu pojechać prosto do domu. W gruncie rzeczy miała świetną opinię o Rosénie. Był rozsądnym facetem, który nie zadzierał nosa, chociaż to on ponosił ostateczną odpowiedzialność za wiele śledztw, nad którymi pracowali. Na spotkaniach najczęściej siedział z boku, przysłuchując się, i pozwalał, żeby to Sjöberg pociągał za sznurki. Tylko w wyjątkowych przypadkach był innego zdania, ale w końcu zawsze dochodzili do porozumienia. Był jednak człowiekiem o ogromnym autorytecie, co w przypadku większości innych ludzi nie robiło na niej aż takiego wrażenia. Jednak Hadar Rosén, wysoki i zawsze bardzo poważny, sprawiał, że czuła się przy nim jak uczennica. Niewielu ludzi działało w ten sposób na Petrę Westman i nie podobało jej się to. Zwłaszcza teraz, kiedy na dodatek miał w rękach jej przyszłość. Czując się bardzo nieswojo, zapukała do drzwi prokuratora. – Tak! – chrząknął z pokoju i Petra nie wiedziała, czy to znaczy, że ma powiedzieć, kim jest, czy po prostu wejść. Po chwili wahania wybrała to drugie. Siedział i stukał coś na swoim komputerze. Nie podniósł na nią wzroku i Petra doszła do wniosku, że najbardziej naturalną rzeczą, jaką powinna zrobić w tej sytuacji, jest usiąść na jednym z krzeseł dla gości i grzecznie poczekać, aż prokurator skończy to, czym się właśnie zajmował. Kiedy na nią spojrzał po chwili, miał minę, która nic nie zdradzała. Wstał, przeszedł na jej stronę stołu, stanął nad nią i przez kilka sekund jej się przyglądał, nie mówiąc ani słowa. Nigdy w całym swoim życiu nie czuła się taka mała. W końcu się odezwał: – Wczoraj po południu Peder Fryhk został zatrzymany na podstawie podejrzenia o gwałt na dwudziestotrzyletniej kobiecie w Malmö w 1997 roku i na trzydziestoośmioletniej kobiecie w Göteborgu w 2002 roku. Serce Petry zabiło szybciej. – Postępowanie w sprawie zastosowania aresztu odbędzie się w środę i wówczas podejrzenie zostanie uznane za zasadne. Próbka DNA Fryhka została porównana ze znalezioną w związku z obydwoma tymi gwałtami i okazała się zgodna. Petra westchnęła z ulga. Prokurator mówił dalej tym samym, rzeczowym tonem: – Podczas rewizji w domu Fryhka policja znalazła dużo nagrań wideo z innych gwałtów. Wywnioskowano, że do tych gwałtów doszło w jego domu. Petra wciągnęła powietrze. – Ze względu na ciebie nalegałem, że sam przejrzę ten materiał dowodowy, zanim

zrobi to policja. Nie ma cię na żadnym z filmów. Sama musisz zdecydować, co dalej z twoją sprawą. Zanim zdążyła coś powiedzieć, zadzwoniła komórka w kieszeni jej spodni. – Przepraszam – powiedziała, podnosząc się z krzesła. Wyjęła komórkę i rzuciła okiem na wyświetlacz: „Numer zastrzeżony”. – Muszę odebrać, to może być Sjöberg. Prokurator kiwnął głową i uważnie jej się przyglądał podczas rozmowy. To nie był Sjöberg. Dzwonił technik policyjny Håkan Carlberg. – Pomyślałem sobie, że na wszelki wypadek zrobię analizę DNA zawartości tej drugiej prezerwatywy – powiedział głosem, którego Petra się nie spodziewała. – Przykro mi, Petro, ale nie należała do Pedera Fryhka. I tym razem nie mamy żadnej zgodności z DNA z wcześniejszych przestępstw. Petra zakończyła połączenie i podchwyciła spojrzenie Roséna. Nie wiedziała, czy słyszał, co mówił głos po drugiej stronie, ale wydawało jej się, że dostrzega zmarszczkę zatroskania między jego brwiami. Myśli zdawały się pędzić jedna po drugiej i poczuła, że kręci jej się w głowie. Żadne z nich nie zdążyło nic powiedzieć, nim telefon znów zadzwonił. Tym razem to był Sjöberg, który rozkazał Petrze Westman natychmiast udać się na Åkerbärsvägen 31 w Enskede. * * * Nagle drgnęła. Czy to nie syreny słyszy gdzieś w oddali? Bardzo, bardzo słabo, ale jednak? Ta reakcja była niepotrzebna i głupia, wiedziała o tym, ale ostrożności nigdy za wiele. Nikt nie wie, że tu jest, nikt nie wie, że Ingrid Olsson jest więźniem we własnym domu. Telefon nie dzwonił przez cały dzień, więc pani Ingrid nie ma chyba krewnych ani przyjaciół. Zauważyła to w tych dniach, gdy kręciła się pod domem i obserwowała starszą panią i jej poczynania. To właśnie dzięki temu odkryciu zebrała się na odwagę, żeby zadzwonić do drzwi i zapytać panią Ingrid, czy zechce zostać jej przyjaciółką. Ale wtedy było już na to za późno. Stara przedszkolanka nagle znikła i wszystko stanęło na głowie. Dom stał pusty już od wielu tygodni, kiedy odważyła się zwabić tam Hansa. Planowała ich dorwać w tej kolejności, w jakiej według niej na to zasługiwali. Teraz okazało się, że pani Ingrid była najgorsza z nich wszystkich, inaczej być nie mogło. Była dorosłym człowiekiem, który był za nich wszystkich odpowiedzialny, a stała tylko z boku

i się przyglądała, jak dzieci ją niszczyły, odebrały jej dzieciństwo, życie, wszystko. Poza tym również teraz zignorowała jej wołanie o pomoc. A więc teraz pani Ingrid trafiła na listę. Poza tym była na niej ostatnia i jeśli spojrzeć na to z perspektywy czasu, to przecież dobrze. Teraz mogła to wszystko naprawdę przeciągnąć i użyć wszystkich umiejętności, jakie zebrała na swojej drodze. Czy te syreny nie są bliżej? Teraz z pewnością ucichły, może jej się to wszystko wydawało. Na wszelki wypadek wepchnęła jednak korek z powrotem do butelki i odstawiła kieliszek na ławkę, po czym podkradła się do wysokiego żywopłotu, wyznaczającego granicę z sąsiednią działką. Żywopłot był gęsty, ale u dołu, tuż przy trawniku, między gałęziami było dość miejsca, żeby mogła się przecisnąć, gdyby zaszła taka potrzeba. Stała wciśnięta w żywopłot przez dobrą chwilę, nim się rozluźniła. Właśnie miała wracać na ławkę i do butelki porto, gdy wydało jej się, że coś słyszy. Na kilka sekund wstrzymała oddech i stała w napięciu, próbując zidentyfikować ten dźwięk. To nie był silnik samochodu ani ludzkie głosy – a może jednak właśnie to? Czy to nie jakiś szept? Dźwięk zbliżał się i w końcu pojęła, że słyszy szepczące głosy i skradające się kroki na asfaltowej nawierzchni ulicy. Szli tutaj i myśli zawirowały jej w głowie. Czego tutaj chcą? Czy policja wie, co się dzieje w tym domu? A jeśli tak, to jak, do cholery, mogli się tego dowiedzieć? No cóż, na pewno dowiedzą się od Ingrid Olsson, kim jest, ale nigdy jej nie złapią. Musi zostawić panią Ingrid własnemu losowi, ale w każdym razie starą przedszkolankę powinno to skłonić do myślenia, a to już coś. Katarina stwierdziła, że ma sporą przewagę nad ścigającymi, po czym przecisnęła się przez oporny żywopłot na trawnik sąsiedniej działki. Pochłonęła ją ciemność. * * * Samochód Hamada, pierwszy z wozów jadących do domu Ingrid Olsson w Enskede, skręcił w stronę krawężnika za zjazdem z Nynäsvägen i zatrzymał się z włączonym silnikiem i niebieskim kogutem. W ciągu paru minut pozostałe wozy go dogoniły i wtoczyły się jeden za drugim do dzielnicy willowej. Zatrzymały się na głównej drodze przez osiedle, tuż poniżej Åkerbärsvägen, i zaparkowały w długim rzędzie przy krawężniku. Policjanci wysiedli z wozów. Równocześnie na miejsce dotarła też własnym samochodem Westman i wszyscy zebrali się w szerokim kręgu wokół Sjöberga, który szybko wydawał polecenia. Potem cały oddział ruszył żwawym krokiem pod numer 31.

Gdy doszli do sąsiedniej nieruchomości, zwolnili i jak najciszej podkradli się ostatni odcinek do furtki. Ogród Ingrid Olsson był opustoszały. W niektórych oknach paliły się światła, w domu nie było jednak widać żadnej aktywności. Jeden po drugim policjanci sprawnie przeskakiwali przez wysoką furtkę, lądując na trawniku obok wysypanej żwirem ścieżki. Sjöberg cicho wydawał rozkazy, a policjanci się przegrupowali i podkradli wzdłuż domu, by spróbować uzyskać jakiś obraz tego, co działo się w środku. Parter znajdował się sporo nad ziemią, więc trudno było zobaczyć coś przez okno, ale Hamad podniósł Westman, która zajrzała do dużego pokoju. Nie zarejestrowała żadnego ruchu, ale nagle zobaczyła parę stóp na najdalszym końcu dużej brązowej sofy. Nie sposób było stwierdzić, do kogo należą, ale syknęła cicho do jednego z policjantów, który wracał właśnie z tyłu domu, żeby przekazał Sjöbergowi, co zaobserwowała. W tej samej chwili Hamad zauważył na wpół wypity kieliszek i butelkę porto stojące na ławeczce. Nie dostrzegli w domu nic ciekawego oprócz ciała na sofie. Sjöberg wszedł na ganek i zapukał ostrożnie do drzwi. W tej samej chwili Westman ze swej pozycji przy oknie dużego pokoju dostrzegła, że stopy drgnęły na ten nieoczekiwany dźwięk i przez ułamek sekundy wydawało jej się, że są związane. Potem znów znikły w głębi sofy i teraz nie było prawie w ogóle widać nieruchomej postaci. Hamad opuścił koleżankę, a Westman z cichym tąpnięciem wylądowała na wilgotnej trawie i obiegła róg domu, wracając na ganek. – Chyba jest związana – wyszeptała podekscytowana do Sjöberga. – Stopy drgnęły, kiedy zapukałeś, ale potem znów znieruchomiała. – Wchodzimy – syknął Sjöberg do oddziału policjantów, którzy znów w komplecie stali na schodach. – Wy dwaj na lewo, wy na prawo, wy na górę, a wy na dół, do piwnicy. Ty zostajesz tu, przed domem. Wyciągnąć broń, zrozumiano? Policjanci pokiwali w odpowiedzi głowami i wyjęli pistolety z kabur. Sjöberg podszedł do drzwi, podczas gdy pozostali zrobili parę kroków w bok. Zatrzymał się obok drzwi, wciągnął głęboko powietrze i nacisnął klamkę. Drzwi się otworzyły i policjanci wpadli do domu. Sjöberg wbiegł do dużego pokoju i miał słuszność. Leżała tam Ingrid Olsson, ze związanymi rękoma i nogami. Patrzyła na nich przerażona szeroko otwartymi oczami. – Jak się pani czuje? – spytał Sjöberg, opadając na kolana na dywan przy sofie, na której leżała wstrząśnięta staruszka. – Ona wyszła – powiedziała Ingrid Olsson słabym głosem. – To było najwyżej

kwadrans temu. – Jak wygląda? – Długie jasne włosy i granatowy płaszcz. – Zajmij się panią Olsson – rozkazał Sjöberg jednemu z młodych funkcjonariuszy, którzy razem z nim wpadli do dużego pokoju. Sam wybiegł do przedpokoju i przywołał swoich ludzi. – Jest gdzieś tam, na zewnątrz – powiedział z powagą. – Przypadkiem była akurat na dworze, kiedy się zjawiliśmy, i to był cholerny pech, ale teraz ją złapiemy. Ma długie jasne włosy i granatowy płaszcz. Puścimy jej tropem psa. – Poczekaj chwilę – wtrącił Hamad. – Za rogiem stoi mała ławka, a na niej widziałem butelkę sherry albo porto, czy czegoś takiego. I kieliszek. Niech pies to najpierw powącha. – Dobrze, Jamal. Pokaż to przewodnikowi – powiedział Sjöberg, po czym dał znak policjantom, że ruszają dalej. Duża suka owczarka niemieckiego przez parę sekund z zaciekawieniem obwąchiwała kieliszek, po czym z zapałem szarpnęła za smycz. Pognała do dziury w żywopłocie i szybko się przez nią prześliznęła. Przewodnik z dużym trudem próbował pójść w jej ślady, nie puszczając smyczy, a pozostałym policjantom też nie poszło zbyt łatwo. W końcu jednak wszyscy byli po drugiej stronie, lecz teraz zarówno pies, jak i jego przewodnik byli już daleko przed nimi. Później szło już łatwiej. Pogoń prowadziła przez kilkanaście ogrodów, aż w końcu znów znaleźli się na dole, na głównej drodze. Ich trasa biegła na drugą stronę ulicy, przez płot i do niewielkiego zagajnika, w którym ścigana najwyraźniej przez chwilę krążyła, nim zdecydowała, którą drogę wybrać. Gdy znów znaleźli się na osiedlu willowym, wydawało im się, że ją zobaczyli, ale okazało się, że to inna blondynka, która spacerowała z wózkiem i zdumiona patrzyła na policjantów przebiegających obok niej. Wille się skończyły, a ich miejsce zajęła grupa zaniedbanych kamienic. Biegli dalej między budynkami, potem przez plac zabaw, aż Sjöberg poczuł, że wiek zaczyna dawać mu się we znaki. Zastanawiał się, czy sobie nie odpuścić i pozwolić młodszym, lepiej wytrenowanym policjantom kontynuować pościg bez niego, ale kiedy zobaczył grubszego od niego Sandéna jakieś pięćdziesiąt metrów przed sobą, biegnącego w grubym płaszczu i w mokasynach, zmienił zdanie. I tak krok po kroku dotarli do małej uliczki równoległej do Nynäsvägen, która na pierwszy rzut oka wyglądała jak wjazd na tę ruchliwą drogę. Gdy przebiegł tą uliczką

jeszcze około stu metrów, a przewodnik psa i paru innych policjantów zniknęli mu już z zasięgu wzroku, odkrył nagle, że nie znalazł się na żadnym wjeździe, lecz na ulicy prowadzącej do wiaduktu przecinającego Nynäsvägen. Na drugim końcu wiaduktu, niemal po przeciwległej stronie, w pomarańczowym blasku latarni wiszących w wielkich, upiornych stalowych elementach konstrukcji zawieszonych nad drogą, zobaczył postać, która próbowała wspiąć się na poręcz wiaduktu. Mimo mroku i słabego oświetlenia nie było mowy o pomyłce: z poręczy wiaduktu zwisała kobieta o długich blond włosach i w ciemnym płaszczu. Przewodnik, który szybko zbliżał się do samotnej postaci na wiadukcie, spuścił teraz psa, który dopadł do niej w paru susach. Szczekał i podskakiwał, próbując ją dosięgnąć, i wreszcie złapał zębami za skraj jej płaszcza. – Stój, Katarino! Nie rób tego! – zawołał Hamad, który był najbliżej przewodnika. Gdy pies rzucił się na nią, Katarina zaczęła tracić równowagę, jednak w ostatniej chwili udało jej się wyplątać jedno ramię z płaszcza. Podciągnęła się jeszcze raz na poręcz, wczepiła mocno wolną ręką i pozwoliła, by płaszcz zsunął się również z drugiej ręki. Gdy Sjöberg zobaczył Katarinę daleko na wiadukcie, zatrzymał się w miejscu, z którego mógł obserwować cały dramat. Patrzył z dołu i po przekątnej. Wszystko rozgrywało się na jego oczach jak w zwolnionym tempie. Zobaczył, jak płaszcz opada na ziemię i układa się w stosik tuż przy poręczy wiaduktu. Katarina silnymi ramionami wciągnęła się na o wiele za wąską konstrukcję i zwinnie podniosła do pozycji stojącej. Stała teraz pewnie na nogach i spoglądała na samochody pędzące poniżej, potem spojrzała dalej, na Sjöberga, i komisarz gotów byłby przysiąc, że ich spojrzenia się spotkały. Później obejrzała się na nadbiegających policjantów, by na koniec utkwić wzrok w Hamadzie. Przez cały ten czas miała na ustach zwycięski – i jak miał to zapamiętać, bardzo piękny – uśmiech. Uniosła dłoń jak na powitanie. – Nie! – krzyknął Hamad. – Nie! Nie! Nie! To było tak, jakby czas się zatrzymał, wszystko wokół nich ucichło, a w dole, na Nynäsvägen samochody poruszały się jak w zwolnionym tempie. Uniosła ramiona jak skrzydła, zostawiła za sobą poręcz, policjantów i całe życie i pofrunęła w chłodnym, wieczornym powietrzu. W dole na asfalcie rozległ się paskudny, głuchy odgłos i czar prysł. Po ostatnim czynie Katariny Hallenius powietrze przecięły dźwięki hamulców, tłuczonego szkła i zgniatanej

blachy.

Sztokholm, listopad 2006 Thomas siedział przy kuchennym stole i znów zamyślony wyglądał przez okno. Nic jednak nie było już takie samo. Wydarzyło się coś strasznego; czworo ludzi, których kiedyś znał, zostało zamordowanych. Czworo ludzi, którzy mieli różne życie, niektórzy szczęśliwe, inni być może nieszczęśliwe, trudno to było ocenić. Ale wiedział jedno: żadne z nich nie chciało umrzeć i żadne z nich na to nie zasłużyło w tak młodym wieku i w tak niepojęty, bestialski sposób. Robili straszliwe rzeczy, ale byli wtedy tylko dziećmi, naprawdę małymi dziećmi. Prawdopodobnie nie rozumieli, jaką krzywdę wyrządzali. Byli dziećmi, które bez nadzoru dorosłych dostały pełną swobodę, by bronić swego małego terytorium i swojej pozycji. A Katarina im oddała. Zrobiła to dla siebie, ale Thomas odczuwał to tak, jakby zrobiła to również ze względu na niego. Dlatego z mieszanymi uczuciami odebrał wiadomość o zakończeniu całej tej tragicznej historii. Katarina była bez wątpienia poważnie chora, ale była człowiekiem. Ich życie biegło równolegle, choć żadne z nich o tym nie wiedziało. Gdyby tylko się spotkali! Gdyby mogli razem posiedzieć, porozmawiać o dzieciństwie i o życiu, przez chwilę pobyć w swoim towarzystwie, może mogliby się zaprzyjaźnić, zjednoczeni zniszczonym dzieciństwem i życiem w samotności. Być może wtedy wszystko potoczyłoby się inaczej – dla nich obojga. A jednak Thomas czuł, że Katarina tak jakby dała mu jakieś zadośćuczynienie. Jej budzące grozę i niewybaczalne czyny coś w nim uwolniły. Gardził tym, co zrobiła, ale nie potrafił gardzić nią. Rozumiał ją, choć nie do końca. To ona była tą silną z nich dwojga, tą, która z uniesioną głową wychodziła z upokorzenia. Zawsze wydawała się wesoła i dumna, z pozoru łatwo jej przychodziło godzić się z szykanami, podczas gdy on zapadał się coraz głębiej i głębiej w melancholię. Jednak gdzieś po drodze zrobiła krok w niewłaściwym kierunku i wybór, jakiego dokonała, stał się niszczący dla wszystkich, którzy brali w tym udział. On sam też nie był bez winy. Jego zeznania w związku z dwoma pierwszymi morderstwami miałyby ogromną wartość dla policji. Opowiadając to, co wiedział, mógł wtedy zapobiec dalszemu rozlewowi krwi, ale uderzyło go to, dopiero gdy przeczytał o zamordowaniu Lise-Lott Nilsson, a wówczas był już raczej sparaliżowany własnym marginalnym udziałem w tym wszystkim. A jednak było tak, jakby ktoś zdjął mu z barków ciężki kamień. Katarina uwolniła go

od jego brzemienia, ale sama poszła na dno. Pora zacząć wszystko od początku, spróbować na nowo. Pora wziąć odpowiedzialność za własne życie. Ze względu na Katarinę. Nagle poczuł tęsknotę, żeby wyjść na ulicę. Był kwadrans po piątej, a na ulicach roiło się od ludzi, ludzi wracających do domu po pracy i tych, którzy wcześnie zaczynali robić świąteczne zakupy. Zbliżała się pierwsza niedziela adwentu i znów zaczął sypać śnieg. Padał wielkimi płatkami, które pięknie wirowały w blasku ulicznych latarni. Chciał tam być, chciał być z nimi, w dole na ulicy, tam gdzie byli ludzie, i nie zamierzał ich się już dłużej bać. Włożył buty i kurtkę. Szybko zbiegł po schodach na chodnik i na drugą stronę ulicy. I wtedy się odwrócił, by spojrzeć na fasadę budynku, w którym było jego mieszkanie. Wzrok wędrował od okna do okna i zatrzymał się w końcu na jego własnym. Z kuchni płynęło ciepłe, przyjazne światło, stłumione zasłonami ze wzorem w kuchenną, niebieską kratę na ciepłym, żółtym tle, a pośrodku okna, między dwoma okazałymi poinsecjami rozpościerał swoje przyjazne promienie adwentowy świecznik. Uniósł twarz w stronę nieba, zmrużył oczy i pozwolił, by płatki śniegu topiły się w zetknięciu z jego ciepłą skórą.

Tytuł oryginału: Pepparkakshuset Copyright PEPPARKAKSHUSET © 2008 by Carin Gerhardsen All rights reserved First Published by Ordfront Förlag, Sweden, 2008. Published by arrangement with Nordin Agency AB, Sweden. Copyright © for the Polish e-book edition by REBIS Publishing House Ltd., Poznań 2012 Informacja o zabezpieczeniach W celu ochrony autorskich praw majątkowych przed prawnie niedozwolonym utrwalaniem, zwielokrotnianiem i rozpowszechnianiem każdy egzemplarz książki został cyfrowo zabezpieczony. Usuwanie lub zmiana zabezpieczeń stanowi naruszenie prawa. Redaktor: Katarzyna Raźniewska Opracowanie graficzne: Michał Pawłowski / www.kreskaikropka.pl Projekt okładki: Niklas Lindblad / Mystical Garden Design Fotografia na okładce: Eva Lindblad / 1001bild.se Wydanie I e-book (opracowane na podstawie wydania książkowego: Domek z piernika, wyd. I, Poznań 2012) ISBN 978-83-7818-049-4 Dom Wydawniczy REBIS Sp. z o.o. ul. Żmigrodzka 41/49, 60-171 Poznań tel. 61-867-47-08, 61-867-81-40; fax 61-867-37-74 e-mail: [email protected] www.rebis.com.pl Plik opracował i przygotował Woblink

www.woblink.com