M.Kordel-Serce z piernika

Gdybym mógł to przeżyć jeszcze raz, od nowa Nie mogłam zostać, to zbyt szybko przyszło Nie powiedziała ani słowa Tak mało było czasu do namysłu Miała rację, ale tak się nie odchodzi Nie mogłam, nie mogłam inaczej Widać nigdy mnie naprawdę nie kochała Nic nie zrobił, żebym mogła wybaczyć Gdzie jesteś? Gdzie jesteś? Czy spotkam cię kiedyś? Czy droga ma przetnie się z twoją? Idziemy ku sobie Idziemy od siebie Tęsknoty się dwoją i troją Gdzie jesteś? Gdzie jesteś? Daleko odeszłaś Daleko odszedłeś ode mnie Idziemy ku sobie Idziemy od siebie Nie wiemy, czy nie nadaremnie (…)1

1 Tekst autorstwa Jonasza Kofty.

WIELE PRZEDGRUDNI TEMU

S

potkania bywają różne. Te umówione, ustalone i wyczekiwane.

To ich wypatruje się od samego rana do wieczora, skreśla się dni w kalendarzu, wygląda zza uchylonej firanki z nadzieją, że może jednak minuty zaczną płynąć szybciej i ten ktoś, na kogo się tak pilnie i wytrwale czeka, pojawi się znienacka, oszuka i kalendarz, i czas, zagra na nosie tęsknocie i sprawi, że serce oczekującego rozszaleje się w piersi, a w głowie zatańczą zwariowane z radości myśli. Takie małe baletnice, wirujące na koniuszkach palców, ulotne, zwiewne, a jednocześnie nieokiełznane. W chwilach największych tęsknot i buntu tańczyła z takimi wyimaginowanymi primabalerinami. A każda z nich w załamaniach rozkloszowanej tiulowej spódniczki chowała obietnice szczęścia i spełnienia. Nie teraz, nie tutaj, ale… gdzieś i kiedyś. Ta wiara pozwalała jej zachować dziecięcą radość. Właściwie trudno mówić o innej radości, gdy jest się małą dziewczynką… W każdym razie ulotne baletnice pojawiały się zawsze, gdy po raz kolejny pakowała niewielką walizkę. „Miej tyle rzeczy, ile możesz unieść”. To było ich rodzinne motto. Powtarzane tak samo często jak w innych domach „weź szalik” czy „załóż czapkę”. U nich nikt nie przypominał o tak prozaicznych rzeczach. Najpierw, gdy była zbyt mała, żeby sama się o to zatroszczyć, to babka pakowała ją w ciepły kombinezon, otulała jej pulchne stópki bucikami z mięciutkim futerkiem w środku, a rozmarzoną główkę chroniła kolorowymi czapeczkami. – Marzenia nie mogą przemarznąć – mawiała z uśmiechem. – Trzeba o nie dbać. A potem, gdy mała już opanowała trudną sztukę samodzielnego ubierania,

została zapoznana z kilkoma prostymi zasadami: – Jak ci jest zimno, włóż sweter, przy wietrze i mrozie nie zapominaj o czapce i rękawicach, gdy buty zaczną cię cisnąć, przyjdź i powiedz mi o tym. Jedną z najbardziej irytujących cech u starszych jest ich przekonanie, że wiedzą lepiej, czy małemu człowiekowi jest za zimno, czy za gorąco. Czy mu dobrze, czy źle. U nas na całe szczęście nigdy tak nie będzie – zapowiedziała babka. I rzeczywiście nie było. Przynajmniej jeżeli chodzi o ubranie. Choć czasami, gdy pogoda nagle się zmieniała, Klementyna znajdowała w rękawie kurtki szalik i czapkę. Ale nigdy nie usłyszała pytania: „Gdzie masz nauszniki?”, ani przypomnienia: „Weź rękawiczki”. Czasem jej tego brakowało. Tak to zwykle bywa, że to samo, co innych irytuje, w niektórych budzi tęsknotę. Klementyna od czasu do czasu marzyła o tym, że w jej życiu nagle wszystko się odmieni i któregoś ranka, gdy tylko otworzy oczy, zobaczy pochyloną nad sobą postać i mimo że będzie widziała ją po raz pierwszy, z miejsca ją rozpozna. Zarzuci jej ręce na szyję i wciągnie głęboko powietrze, po to by na zawsze już zapamiętać, jak pachnie jej własna mama. I od tej pory będą żyły długo i szczęśliwie, tak jak tysiące innych mam i córeczek. A babcia będzie mogła nareszcie odpocząć i bez wyrzutów sumienia być po prostu babcią, która ma swoje dziwactwa i od czasu do czasu popada w melancholię. Klementyna przeczuwała, że wszystkie babki tak mają. I coś jej mówiło, że gdyby obok była jej nieznana, tajemnicza mamusia, to wszelkie kaprysy babki nie tylko byłyby do zniesienia, ale nawet miałyby swój urok. Jednak żeby to docenić, potrzebna jej była ona, mama. Gdy szeptała to słowo, z miejsca robiło jej się miękko w okolicach serca i oczy same wilgotniały. Tak właśnie przychodziła największa tęsknota, najpierw zagnieżdżała się w klatce piersiowej, a zaraz potem zamazywała spojrzenie łzawą mgiełką. Zapewne po to, żeby nie odbierać małej dziewczynce nadziei. Myślała wtedy, że czasem lepiej, jak nie wszystko jest

dobrze widoczne, bo z mgły zawsze mogła się wynurzyć oczekiwana postać, mgła otulała nieprzeniknioną zasłoną niejedną tajemnicę, ale miała to do siebie, że zawsze mogła nieoczekiwanie się rozwiać. Trzeba tylko cierpliwie czekać. I w takich chwilach największej tęsknoty, bez względu na to, jaka była pogoda, otulała główkę ciepłą czapką. Bo przecież marzenia, żeby mogły się spełnić, nie powinny przemarzać… To jedno marzenie pielęgnowała ze szczególną troską. I wiedziała, że jego spełnienie będzie miało związek właśnie ze spotkaniem. A spotkania bywają różne. Również takie, na które w ogóle się nie czeka. Wyskakują niczym królik z kapelusza, wypadają zza rogu ulicy, dopadają w zacienionej parkowej alei. Łowią w misternie zarzuconą sieć czyjeś spojrzenie, ocierają dłonią o dłoń. I to one zazwyczaj wywracają życie do góry nogami. A gdy zdarzy się tak, że zderzą się ze sobą te oczekiwane i te, których nikt się nie spodziewa, gdy spotkają się w magicznej chwili nagłego olśnienia, wtedy właśnie cienkie niteczki ludzkich losów przeplatają się i tworzą skomplikowany, niepowtarzalny ścieg. I niewidzialna ręka wyszywa złotem zawiły wzór czyjegoś życia.

PRZEDGRUDZIEŃ – PAŹDZIERNIK

iedobrze, jak za dobrze. Klementyna doskonale znała to powiedzenie. Ba, nie tylko znała, ale uważała, że jest w stu procentach prawdziwe. Tym bardziej była zła na siebie, że dała się uśpić i omamić spokojowi, który nieoczekiwanie rozgościł się w każdym zakamarku ich małego mieszkania.

N

Babka była ostatnio niezwykle wyciszona. Trochę jak nie ona, i to już powinno Klementynie dać do myślenia i wzbudzić czujność. Zero ucieczek, zero wymykania się ukradkiem na klatkę schodową, zero zaczepiania obcych ludzi i opowiadania im niestworzonych historii. Zamiast tego przydreptywała do kuchni, przysiadała na drewnianym taborecie i z ukontentowaniem patrzyła, jak jej wnuczka zagniata wielkie sterty ciasta. Z lubością wciągała powietrze przesycone zapachem cynamonu, imbiru i goździków. I tylko czasami rzucała spod oka spojrzenie, w którym czaiła się kpina rozpalona iskierkami buntu. Klementyna widziała to wszystko, jednak odgoniła od siebie niepokój. Pomyślała, że zapewne da się to jakoś racjonalnie wytłumaczyć. Może w końcu babka się naprawdę solidnie zestarzała i nareszcie poczuła się zmęczona. I najzwyczajniej w świecie zabrakło jej siły na poważniejsze demonstracje. Dlatego ograniczyła się do rzucania spojrzeń. – Chyba nie jestem dobrym człowiekiem – zwierzyła się Klementyna któregoś razu swojej przyjaciółce Irminie. – Ktoś, kto nie byłby dobrym człowiekiem, nie mógłby piec takich boskich pierników – odpowiedziała Irmina, z roztargnieniem pochylając się nad stojącym na kuchence garnkiem i zanurzając drewnianą kopystkę w bulgoczącej, aromatycznej masie. – Dobrze, że się poznałyśmy, bo dzięki temu od wielu lat moje Boże Narodzenie trwa od wczesnej jesieni – dodała rozmarzonym tonem i mimochodem sięgnęła po leżącą obok łyżkę, zanurzyła ją w garze i ze smakiem oblizała.

– Ha, zawsze wiedziałam, że przychodzisz do mnie li i jedynie z tego powodu. I mojego niesamowitego talentu cukierniczego, rzecz jasna – roześmiała się Klementyna. – Proszę bardzo, okaż człowiekowi trochę serca, a z miejsca cię postawią do pionu! Ja cię tu doceniam! Chwalę! Odsłaniam przed tobą najskrytsze myśli! A ty mnie posądzasz o taką małostkowość! Ale rzeczywiście talentu nie można ci odmówić. – I skromności – dorzuciła ze śmiertelnie poważną miną Klementyna. – O tak! Skromność to twoje drugie imię. – Irmina prychnęła śmiechem i energicznie pomajtała drewnianą kopystką w garze. Przez moment w kuchni panowała cisza przerywana jedynie bulgotaniem gęstej, pachnącej masy. Irmina odeszła od kuchenki, usiadła na rozkolebanym taborecie i oparła łokcie na stole. Jej pogodna jeszcze przed momentem twarz nagle spoważniała. – A tak na serio, to nie wiem, czy zdajesz sobie sprawę, że mówiłam prawdę. Przez te wszystkie lata to właśnie dzięki tobie zaczynały się moje święta. Po prostu tam, gdzie się pojawiasz, od razu nimi pachnie i z miejsca człowiek tęskni. – Nie ma w tym nic dziwnego. W końcu całe dnie piekę pierniki, to przesiąkam ich zapachem. A to kojarzy się ze świętami. I wszędzie, gdzie się pojawiam, ciągnie się za mną ten aromat. Żadne perfumy nie pomagają… – Może masz trochę racji, ale to nie tylko to. Nie chodzi tutaj o sam zapach. Tak samo jak w tych uczuciach, które wzbudzasz, nie chodzi o prezenty ani o choinkę… To coś zupełnie innego. Taka głęboka tęsknota za miłością, rodziną, ciepłem płynącym z wyciągniętych rąk. I to jest takie dobre uczucie, które pozwala smakować to, co ma dopiero nadejść, i cieszyć się tym dużo, dużo wcześniej. Można się od tego uzależnić… Zupełnie jak od twoich pierników. Przyznaj się: co do nich dosypujesz? Jaki jest tajny składnik? – zażartowała, próbując ukryć wzruszenie.

Klementyna też usiłowała się uśmiechnąć, lecz nie za bardzo jej to wyszło. – Tajny składnik, mówisz? Może to właśnie chodzi o tę wspomnianą przez ciebie tęsknotę. W tej dziedzinie jestem prawdziwym ekspertem – powiedziała powoli i spojrzała przyjaciółce prosto w oczy. – To drugi z moich niewątpliwych i niekwestionowanych talentów. Umiem tęsknić jak nikt inny. Zresztą sama wiesz – dodała i głęboko westchnęła. – Babka wielokrotnie powtarzała, że pierniki mają niesamowitą wrażliwość i jakimi emocjami się je obdarzy, wygniatając i wałkując, takimi nasiąkną, a potem oddadzą z nawiązką… I moje widocznie tęsknią. – Ale za to jak pięknie. Tęsknić też trzeba umieć. – Irmina, widząc smutek w oczach przyjaciółki, natychmiast wzięła się w garść. Za nic nie chciała swoją paplaniną dodawać jej zmartwień. Tych Klementyna miała aż nadto. – Czekaj, bo w końcu się rozgadałyśmy, a ja nadal nie wiem, dlaczego uważasz, że nie jesteś dobrym człowiekiem. Co cię skłoniło do takich wniosków? – Rozsądnie zmieniła temat i sięgnęła po stojący na stole dzbanek z herbatą. – Ulga, którą czuję, gdy widzę, jaka babka jest spokojna. Tak jakbym cieszyła się, że jest z nią gorzej – wyznała, podsuwając pod dzióbek dzbanka swoją pustą szklankę. – Jeżeli tak ma się objawiać to pogorszenie, to oby trwało jak najdłużej – prychnęła Irmina. – Fizycznie zdrowa jest jak koń, co ja mówię, pięć koni. Niczego jej nie brakuje, biega jak źrebak… Nie śmiej się, wiem, co mówię, niecały miesiąc temu nie mogłam jej dogonić, kiedy zwiała mi na jezdnię. Zaliczyłam wtedy dwa stany przedzawałowe. Pierwszy, bo mało się nie wykończyłam, usiłując ją dopędzić, drugi, bo babunia na moich oczach, chyżo niczym łania, przemknęła tuż przed rozpędzonym autobusem. I jakby tego było mało, zatrzymała się na chodniku i pokazała kierowcy język. Przypuszczam, że dopadłam ją tylko i wyłącznie dlatego, że zdecydowała się na tę małą manifestację. Od tamtego dnia zostałaś moją cichą bohaterką. Powinno się ciebie

oprawić w ramki i pokazywać jako wzór poświęcenia i cierpliwości. Nie mam pojęcia, jak przez te wszystkie lata dawałaś radę upiornej babuni. Toż to czort wcielony! A dodatkowo jest jeszcze Dobrochna. Ja bym w życiu nie umiała pogodzić opieki nad złośliwą starszą panią i małym dzieckiem. – Dziecko nie jest już takie małe, a babka… Cóż, jest, jaka jest. To trochę tak, jakbym miała pieczę nad dwójką dzieciaków. Z tym że babka jest tym rozwydrzonym i z diabłem za skórą. – O tak, z tym nie mam zamiaru polemizować. Jednego tylko żałuję, że nie można jej przełożyć przez kolano i przetrzepać po czterech literach. Od razu by jej wszystkie humory przeszły i klepki powracały na właściwe miejsca. I charakter by stracił na uszczypliwości. Mówię ci, zadek ma zadziwiającą łączność ze zdrowym rozsądkiem… – Przecież ona nie jest celowo złośliwa. – Aha! Tak to sobie tłumacz. Jak dochodzi co do czego, to swój rozum ma i wie, jak go używać, gdy chce ci dopiec. I wybacz szczerość, ale ostatnio była nieznośna. Nic dziwnego, że teraz musi nieco odsapnąć. Widać wykończyła samą siebie i potrzebuje czasu, żeby się zregenerować. Ot, i cała tajemnica! Możesz pozbyć się wszelkich wyrzutów sumienia, bo twojej babce nawet ciut, ciut się nie pogorszyło. Ona, jak to wszystkie gadziny mają w zwyczaju, teraz hibernuje. Jak się wybudzi, to wszystkim nam pokaże, gdzie raki zimują! I jeżeli mam być szczera, to moim zdaniem to, co na siebie wzięłaś, powoli zaczyna cię przerastać. Najzwyczajniej jest tego za dużo. – Przecież mam wszystko poukładane. I wszystko pod kontrolą. Zresztą sama widzisz – dodała, wskazując na przyczepione magnesami do drzwi lodówki kartki. – Cały tydzień rozplanowany i rozpisany co do minuty. Najmniejszy drobiazg nie ma szans mi umknąć. – Skoro tak mówisz. – Imka sceptycznie wydęła usta. – Ale przy babce Agacie trudno wszystko przewidzieć. Na przykład ta sytuacja, o której mówiłam,

wtedy gdy wybiegła na ulicę. Dokumentnie jej odbiło i szczęście w nieszczęściu, że byłam na miejscu. – To fakt. Gdyby Dobrusia była sama… – Toby się dzieciak zapłakał. Swoją drogą, mała nie ma łatwego życia – mruknęła Irmina, sięgając po plastikową cukierniczkę. Klementyna, słysząc te słowa, zastygła w bezruchu. Poczuła się tak, jakby ktoś z całej siły uderzył ją pięścią w brzuch. „Mała nie ma łatwego życia”. Jedno zdanie, a zabolało jak diabli. Tym bardziej że było prawdziwe. Tylko co ona mogła zrobić? Już niejednokrotnie usiłowała pogodzić miłość i poczucie odpowiedzialności względem babki z miłością do córeczki. I nigdy nie udało jej się osiągnąć celu. Zawsze była zawieszona między jedną a drugą. Z trudem zmusiła się do przybrania obojętnego wyrazu twarzy. Irmina była kochana, ale nie wszystko potrafiła zrozumieć. Zbyt wiele rzeczy było dla niej po prostu białe albo czarne. Zamyślona, dopiero po chwili zorientowała się, że przyjaciółka coś do niej mówi. – I tak się zastanawiam: dlaczego? – Doleciała ją końcówka wypowiedzi. – Przepraszam, ale nie dosłyszałam. Co dlaczego? – odchrząknęła, usiłując nie dać po sobie poznać, jak bardzo jest poruszona. – Dlaczego nie zwiążesz się z jakimś miłym, odpowiedzialnym mężczyzną, który zdjąłby z twoich barków trochę odpowiedzialności. Jesteś całkiem ładna, całkiem dobrze zarabiasz… – I mam całkiem zbzikowaną babkę i całkiem moją córkę. Już widzę te kolejki dżentelmenów ustawiających się do mnie w konkury. – Czekaj, a ten bibliotekarz? Ten, co na twój widok zawsze wstaje zza biurka i tak ładnie się martwi o to, jak ty takie ciężary do domu doniesiesz? – Imka, on jest z piętnaście lat młodszy ode mnie! Nie jestem tak zdesperowana. Poza tym wspominałaś coś o silnym mężczyźnie, a proponujesz mi trzeciego dzieciaka do kolekcji?

– No, rzeczywiście, nie spojrzałam na to od tej strony… A może w takim razie nasz taksówkarz Wiesio… – Jest łysy i żonaty. – Fakt… Łysienie może być dziedziczne, żona zresztą też… Wiesz, mogłaby zostać jako dobrodziejstwo inwentarza. Żony tak mają – dodała z przekąsem. – Dlatego cały czas, do znudzenia, ci powtarzam, żebyś się nie zadawała z żonatymi – wytknęła jej Klementyna. – Żeby to było takie proste, przecież oni nie mają żadnych znaków szczególnych, a powinni mieć. Na przykład taka pieczęć na czole z podobizną wyszczerzonej żony i napisem „ja tu pilnuję” byłaby idealna. I od razu wszystko by było jasne. Nie tknęłabym takiego Romualda nawet koniuszkiem palca. – A mi od początku ten twój Romuś jakoś nie leżał. Wiedziałam, że z nim jest coś nie w porządku. Chodził jakoś tak chyłkiem i zawsze umawiał się z tobą po zmroku w najbardziej ustronnych i najciemniejszych kątach parku. – A ja głupia myślałam, że to dlatego, iż jest nieśmiały i romantyczny – westchnęła Irmina i z politowaniem pokiwała głową. – Widzisz, jednak jesteśmy różne, bo mnie ten wzdychulec nijak nie kojarzył się romantycznie. Podejrzewałam raczej, że to zboczenius pospolitus. I że ciąga cię po nocach w niecnych celach… – A wiesz, te niecne cele wyjątkowo przemawiają do mojej wyobraźni – przerwała jej z tęsknym westchnieniem Irmina. – Pozwól, że ja jednak będę trwała na stanowisku, iż to mimo wszystko dobrze, że chodziło tylko o żonę. Musiałyśmy sobie poradzić jedynie z nieszczęsnym gachem, a nie z obleśnym i potencjalnie niebezpiecznym degeneratem. – Zdegenerowany to on jednak trochę był. – Imka z miejsca się ożywiła. – Żebyś ty wiedziała, co on mi… – Stanowczo nie chcę tego słuchać! Co raz usłyszysz, nie dasz rady

odusłyszeć. – Klementyna sugestywnie zasłoniła dłońmi uszy. – Jak tam chcesz, ale nie wiesz, co tracisz. A skoro już tak sobie gadamy, to powiedz mi, co się stało z ojcem Dobrochny. – Ach, więc po to był ten wstęp o facetach. – Trochę tak – przyznała z rozbrajającą szczerością. – Gdy pytałam wprost, nigdy nie chciałaś mówić. A przecież widziałam, jaka przyjeżdżałaś z tego Krakowa. – No jaka? – Klementyna wstała, zajrzała do garnka, wyłączyła gaz i podeszła do okna, za którym październikowa noc otulała drzewa ciepłym czarnym płaszczem. – Taka jak nie ty. Cała promieniałaś takim cudownym wewnętrznym blaskiem. Szczęściem. I to takim, które powinno trwać i trwać, aż do dnia, kiedy świat się skończy! – Imka, jak ty się uchowałaś, co? Pani adwokat od rozwodów z wiarą w wieczną miłość! Fenomen! – A, i tu jest właśnie pies pogrzebany! Dlatego że na co dzień widzę, jak bardzo ludzie potrafią się pogubić. Uważam, że jeżeli się ma szansę na coś pięknego, nie należy jej lekceważyć i zaniedbywać. – Przecież ty go nawet na oczy nie widziałaś! Skąd możesz wiedzieć, że on i ja… – Nie musiałam go widzieć, żeby go polubić. Ktoś, kto sprawił, że byłaś bezgranicznie szczęśliwa, musiał być dobrym człowiekiem. Co się więc stało? Przestraszył się ciąży? Uciekł? – Mieszkał w Krakowie, robił karierę naukową. I rzeczywiście był wspaniałym mężczyzną. – Klementyna zamilkła i zapatrzyła się w migoczącą uliczną latarnię. – I??? – przynagliła ją przyjaciółka. – I tyle musi ci wystarczyć – ucięła stanowczo Klementyna.

Jeżeli myślała, że uda jej się w ten sposób zakończyć całą sprawę, była w błędzie. Imka zwinnie niczym kot poderwała się od stołu i w jednej sekundzie znalazła się tuż koło niej, zaglądając jej w oczy. Zaskoczyła ją i Klementyna nie zdążyła przybrać jednej z masek przygotowanych na takie właśnie okazje. Irmina świdrowała ją spojrzeniem zaledwie ułamek sekundy, ale to i tak wystarczyło. Zobaczyła w oczach przyjaciółki bezbrzeżną tęsknotę, ból i wstyd. Przez moment trwała w bezruchu, jakby dopasowując do siebie wszystkie zgromadzone przez lata informacje. W końcu złapała Klementynę za ramiona i obróciła ją twarzą do siebie. – Klementyno Dońska, jeżeli zrobiłaś to, co mi się wydaje, że uczyniłaś, to jesteś głupia jak but – powiedziała dobitnie. – I nawet się nie waż używać przy mnie tego słowa, które właśnie chodzi ci po głowie – dodała, widząc, że przyjaciółka otwiera usta, by coś powiedzieć. – I radziłabym ci natychmiast wykorzystać to, co tam masz. – Brodą wskazała kuchenkę, znad której unosiła się woń rozgrzanego miodu, cynamonu, goździków i kardamonu. – Upiec i zjeść przynajmniej połowę. Bo jeżeli to prawda, co wcześniej mówiłaś, to te pierniki będą miały w sobie mnóstwo moich emocji, które właśnie krążą po kuchni. I może to ci trochę rozjaśni w głowie! – Imka… – Cicho bądź! Jeszcze nie skończyłam! Słyszałaś o czymś takim jak samospełniająca się przepowiednia? To jest tak jak z bóstwami. Wszechwładne są te, które ożywia wiara. Zapomniane, tracą swoją moc. Zastanów się nad tym dobrze! – zakończyła ze złością. – A teraz możesz mnie odprowadzić do wyjścia! Dochodzi północ, a jutro z samego rana mam być w sądzie. Muszę pomóc jednej zniewolonej nieszczęśnicy na powrót stać się wolną osobą. – Szkoda, że dla mnie nie masz tyle zrozumienia… – Ty nie potrzebujesz zrozumienia, ale porządnego lania, zupełnie jak twoja babka – stwierdziła Irmina, maszerując do przedpokoju. – Jaka babka, taka

wnuczka! Po prostu nie mogę w to uwierzyć – mamrotała pod nosem, mocując się z suwakiem brązowych kozaczków. Klementyna przezornie milczała, patrząc, jak przyjaciółka zapina płaszcz i opatula się długim zielonym szalikiem. – Jeszcze pogadamy – zapowiedziała Imka, kładąc rękę na klamce. – Ale zanim pójdę, chcę powiedzieć ci dwie rzeczy. Pierwszą jako doświadczony adwokat, który już niejedno w życiu widział: takie sprawy zawsze wracają. Wypływają na wierzch niczym oliwa, i to w najmniej odpowiednim momencie, i komplikują życie. A w tym wypadku będzie to podwójny, ba, co ja mówię, potrójny problem. I możesz stracić to, co dla ciebie najważniejsze. O drugiej sprawie powiem już jako twoja przyjaciółka. Ktoś, komu na tobie zależy najbardziej na świecie. W życiu jest tak, że jednej rzeczy nie można zmienić. Początku historii, która już się toczy. Natomiast zawsze możesz dopisać dowolne zakończenie. Nawet tak banalne jak to powtarzane tysiące razy: „i żyli długo i szczęśliwie”. – Dziękuję ci bardzo, ciociu dobra rada – mruknęła Klementyna. – Mówię śmiertelnie poważnie. Ucałuj jutro Dobrochnę ode mnie. Powiedz jej, że bardzo żałuję, iż wpadłam tak późno i nie mogłam jej uściskać. – Nie ma tego złego, dzięki temu ominęło cię spotkanie z babką. Ostatnio chodzi spać z kurami, idzie do łóżka wcześniej niż moja córka. – Mówiłam ci, hibernuje. I ewidentnie coś knuje. I to coś dużego, na co zbiera siły. – Przesadzasz, to tylko starsza pani, która kiedyś dawno temu się pogubiła i tak po dzień dzisiejszy błąka się bocznymi ścieżkami swojej dawno minionej młodości. A gdy już się zdarzy, że trafi na tę główną, właściwą drogę w teraźniejszości, to okazuje się, że nijak nie może się tu odnaleźć. – Dobrze, dobrze, ja i tak swoje wiem – zniżyła głos, wychodząc na klatkę. – I nie myśl, że zostawię w spokoju to, czego dzisiaj się dowiedziałam… Jeszcze

cię pociągnę za język – zapowiedziała i zbiegła po schodach. Klementyna stała jeszcze przez chwilę w otwartych drzwiach i słuchała oddalającego się echa jej kroków. Dopiero gdy na dole trzasnęły ciężkie drewniane wrota, wróciła do mieszkania i przekręciła zasuwę. No i wpadła, powiedziała, co wiedziała, i zostawiła mnie z mętlikiem w głowie. Teraz na pewno nie będę mogła usnąć – pomyślała z westchnieniem i cichutko weszła do pokoju, w którym spała jej córeczka. Łagodne światło lampki nocnej rozpraszało mrok. Klementyna pochyliła się nad śpiącą dziewczynką i natychmiast na jej twarzy pojawił się pełen tkliwości uśmiech. Uwielbiała patrzeć na uśpioną małą. Zaróżowiona buzia, rzęsy rzucające cień na policzki, rozrzucone nad głową ręce. Na moment przyłożyła dłoń do jej policzka i poczuła, jak ciepło bijące od dziewczynki przenika ją całą i wędruje prosto do serca. „Tak bardzo, bardzo ją kocham – pomyślała z mocą. – Tak bardzo chciałabym uchronić ją od wszystkiego, co złe”. Takie sprawy zawsze wracają. Wyłażą na wierzch w najmniej odpowiednim momencie i komplikują życie – niczym zła przepowiednia przemknęły jej przez głowę słowa Imki. – Ale tutaj nie ma na to szans – wyszeptała, cichutko wycofując się z pokoju. – Po tylu latach to po prostu wykluczone… – Usiłowała przekonać samą siebie, ale czuła, jak serce zaczyna jej bić coraz szybciej. Po tylu latach co innego było również niemożliwe. Było po prostu za późno na jakiekolwiek zmiany. I niech sobie Irmina mówi, co chce, w tym wypadku zakończenie zostało napisane dawno temu. – Co wcale nie znaczy, że nie będziemy żyć długo i szczęśliwe – mruknęła, wchodząc na palcach do pokoju, w którym urzędowała babka Agata. Starsza pani spała na boku, jej obszyta koronkami koszula unosiła się na piersi w równomiernym oddechu. Klementyna przez moment patrzyła na jej

siwe, zaskakująco gęste włosy zaplecione w długi warkocz, na mapę zmarszczek, które wyrysowały na twarzy odbicia radości i smutków, gniewu i goryczy. W tych bruzdach wyżłobionych przez czas zapisana była również jej historia. Jej dziecięcy śmiech, łzy, nadzieje i marzenia. Delikatnie podciągnęła zsuwającą się z łóżka kołdrę, otuliła drobne ramiona śpiącej i cichutko wyszła z pokoju. Nieomal bezwiednie podążyła w stronę kuchni. Poczuła, że cichaczem, prawie niedostrzegalnie, nadszedł właściwy moment na stworzenie pierwszego w tym roku domku z piernika. Zawsze przychodził niespodziewanie. Czasem budziła się w środku nocy i półprzytomna, gnała do kuchni, czasem czuła to charakterystyczne, tajemnicze coś, stojąc w kolejce po pieczywo albo po numerek do lekarza. Zazwyczaj w takich momentach porzucała wszystko, czym się zajmowała, i biegła rozstawiać stół w kuchni. Teraz, tak jak co roku, wykrojone ściany i dachy już od jakiegoś czasu czekały na to, by ze złotych piernikowych płacht zamienić się w otulone lukrowym śniegiem, przytulne chatki. Pierwsza zawsze była najważniejsza. Klementyna robiła ją dopiero wtedy, gdy poczuła ogromny przypływ miłości połączony z lekkim smutkiem i tęsknotą. I właśnie teraz mieszanka tych uczuć wibrowała wokół jej serca. Palce aż ją świerzbiły, gdy przygotowywała styropianową podkładkę, na której miał stanąć magiczny, miniaturowy dom. Z koronkowymi firankami zawieszonymi w oknach, z ośnieżonym kominem, z płotkiem, studnią i przepięknie przystrojoną choinką. Miała go przed oczami, tak jakby już był zrobiony. Będzie dokładnie taki, jaki byłby mój dom, gdybym go posiadała – pomyślała i z czułością pogładziła piernikowe ściany.

lementyna, owładnięta gorączkowym pragnieniem zabrania się do pracy, nie zwróciła uwagi, że gdy opuszczała pokój babki, starsza pani na chwilę uniosła głowę, a w jej oczach błysnęło coś dziwnego i niepokojącego. Odprowadziła wnuczkę wzrokiem i przez chwilę leżała nieruchomo, wsłuchując się w odgłosy dobiegające z dworu. Za oknem zerwał się wiatr, którego dzikie podmuchy sprawiły, że staruszka zadrżała i poczuła, iż serce bije jej coraz szybciej. Gnana niepokojem, podniosła się z łóżka i podreptała do okna. Wiatr zrywał z drzew pożółkłe, wyzłocone październikowym słońcem liście i rzucał nimi o szybę. Miotane jego podmuchami, tańczyły wokół ulicznych latarni, sunęły w ich blasku po lśniącym od kałuż chodniku. Babka Agata poczuła, jak po plecach przebiegają jej zimne dreszcze. Ze zdumieniem obejrzała się za siebie i nagle odniosła wrażenie, że jest w zupełnie obcym miejscu.

K

„Znowu! – pomyślała z przerażeniem. – A przecież powinnam czekać… A może szukać…” – zupełnie się zagubiła w natłoku myśli. Jedyne, czego była pewna, to to, że nie powinno jej być tutaj. W tym obcym domu. Znów ją ktoś przechytrzył, otumanił! W tej chwili nie pamiętała już o istnieniu wnuczki ani prawnuczki. W tym momencie wiedziała jedno: powinna natychmiast wracać. Droga znajdzie się w trakcie podróży. Na pewno jej się przypomni. A tylko powrót dawał nadzieję. – Musisz być cierpliwa – mruknęła do siebie, skradając się do drzwi i wyglądając na ciemny korytarz. Nie zobaczyła tam nic znajomego. A więc jednak znów trzeba będzie uciekać. Kiwając głową, wróciła do pokoju, przysiadła na łóżku i zaczęła obmyślać plan.

ymczasem Klementyna, nieświadoma tego, co się dzieje za ścianą, przebywała w zupełnie innym świecie. Niejednokrotnie już dziękowała losowi za to, że pozwolił jej odkryć piernikową pasję. Gdy stawała do stołu i zaczynała wykrawać, lepić, mieszać lukry, tworzyć kompozycje z barwników, czuła się jak alchemiczka. Czarodziejka, która za pomocą foremek, wykałaczek, igieł i pędzelków wyczarowywała słodkie, zniewalająco pachnące dzieła sztuki. Jej pierniczki z roku na rok cieszyły się coraz większym powodzeniem. Doszło do tego, że pierwsze zamówienia spływały już od marca. Jej stali klienci doskonale wiedzieli, że tutaj działa zasada: kto pierwszy, ten lepszy. Duże firmy zamawiały u niej słodkie prezenty bożonarodzeniowe dla pracowników i przepięknie dekorowane pierniczki na choinki. Nowożeńcy piernikowo dziękowali swoim gościom, goście składali pachnące życzenia nowożeńcom. Rodzice chrzestni zamawiali lukrowane wózeczki i smoczki. Wyczarowywała też piernikowe wyznania dla nieśmiałych i pierniki z wróżbą dla niepewnych. Ale najbardziej przez nią ukochane, wyczekiwane z największą niecierpliwością przez cały rok były domki z piernika. Stanowiły jej specjalność. Klienci ustawiali się po nie w długich kolejkach i zawsze towarzyszyła im niepewność, czy dostaną swoje zamówienie. Informowała o tym uczciwie. Piernikowe chatki miały swoje kaprysy. Wyglądało to trochę tak, jakby to one decydowały o tym, kiedy, dla kogo i jak chcą być zrobione. Czasami stawała przy stole, zakasywała rękawy, brała do rąk wykrojone ściany i już po chwili odkładała je na bok, wiedząc, że nic z tego nie będzie. Nie chciały się zlepiać, stać prosto, miękko opływać białym lukrem. Początkowo usiłowała to przełamać, pracować na siłę, ale szybko okazało się, że zrobione wbrew ich woli domki wyglądały jak rudery. Tak jakby robił je ktoś zupełnie pozbawiony wiedzy i talentu.

T

– To magia – tłumaczyła lekko zakłopotana. – A na magię nie ma rady –

dodawała, doskonale zdając sobie sprawę, że większość słuchających bierze ją za dziwaczkę. Ale nic z tym nie mogła zrobić. – A czym ty się w ogóle przejmujesz? – zapytała ją któregoś dnia Imka. – Jesteś artystką, a artyści mają swoje fanaberie. Jak komuś nie podoba się wersja z magią, to niech przyjmie tę przyziemną. Masz prawo do kaprysów. Tyle tylko że powinnaś bardziej popracować nad wizerunkiem. Wtedy to by było bardziej oczywiste. Powinien otaczać cię ulotny nimb ekstrawagancji i szaleństwa. Wyobraź sobie powłóczyste szaty, zwiewne rękawy, szklana kula… – Aha i jeszcze stado nietoperzy zwisających u powały – przerwała jej ze śmiechem te rojenia. – Te powłóczyste suknie najbardziej mnie przekonują… Już je widzę po pierwszym dniu w kuchni. Całe ubabrane w lukrach, mące i cieście. – Toż ja ci wcale nie każę tarzać się w nich na umączonej stolnicy! Powinnaś je wkładać na oficjalne spotkania… – Imka, ja najczęściej przyjmuję zamówienia mailowo i przez telefon. Mój wizerunek odgrywa tutaj najmniejszą rolę. Pierniki mówią same za siebie. Nie potrzebują mojej twarzy. – Ależ potrzebują, i to jak! Stronę internetową masz, na Facebooku też jesteś, to zdjęcia mogłabyś sobie porobić. Takie wiesz… – Tu uniosła znacząco brwi. – To może od razu pójdźmy na całość! Wyobraź sobie taką scenę: mój umączony stół, rozrzucone pierniki, a pośród tego wszystkiego ja całkiem naga… I zobacz, jaka oszczędność, nie będę musiała inwestować w suknie, kule i czarne koty! – Jak to dobrze, że zajmujesz się piernikami, a nie jesteś specjalistką od wizerunku – prychnęła Irmina. – Toż to by była klapa na całego! Układając piernikowe ściany na stole, przypomniała sobie tę rozmowę i mimowolnie się uśmiechnęła. Poczuła, że właśnie tego jej brakowało, żeby domek, który tworzyła, był doskonały. Odrobiny humoru i bezinteresownego

oddania. Wciągnęła głęboko powietrze przesycone kardamonowym aromatem i bezwiednie zaczęła nucić:

cynamonowo-

Co byś chciała pod choinkę? Może z nieba gwiazdkę małą, Rozjaśniłaby choć krzynkę Twoją buzię osowiałą. Może chciałabyś niedźwiadka Z marcepanu, z cukru świnkę. Ach, nie lada to zagadka, Co byś chciała pod choinkę. Może jakiś blask, może jakiś cień, Może jakiś zagubiony, zapomniany dzień, Może jakiś głos, może kilka słów, Coś, co poszło w obce strony, lecz się zjawi znów (…)2 I właśnie w ten oto sposób, mimo że była dopiero końcówka października, Duch Bożonarodzeniowy został przywołany. I dobrze, że stało się to tak wcześnie, bo miał tu huk roboty. Szczególnie wziął sobie do serca refren śpiewanej przez Klementynę pastorałki: Może jakiś blask, może jakiś cień, Może jakiś zagubiony, zapomniany dzień, Może jakiś głos, może kilka słów, Coś, co poszło w obce strony, lecz się zjawi znów (…)

Wszystko mu się zgadzało: i zagubiony dzień, utracony blask i to coś, co zaginęło w odmętach czasu i obcych stronach. Niewątpliwie potrzebny był tu cud nad cudami, ale od czego jest grudzień, Wigilia i święta? Szczególnie jeżeli przygotowania do tego spektakularnego wydarzenia można zacząć dużo, dużo wcześniej. Duch Świąt zatarł z zadowoleniem ręce. W końcu od prawieków cuda były jego specjalnością.

2 Fragment piosenki Izie pod choinkę Tadeusza Urgacza.

ymczasem piernikowa magia działała pełną parą. Unosiła się nad pochylonymi plecami Klementyny, oplatała się wokół oblepionych lukrem palców, muskała drzwi lodówki z przyczepioną rozpiską najbliższych dni. Przedostawała się też wąską stróżką do wszystkich pozostałych pomieszczeń. Otuliła śpiącą kędzierzawą główkę Dobrochny, zawisła na końcówce siwego warkocza babki Agaty. A magia ma to do siebie, że jeżeli już się pojawi, to nie ma na nią rady. Trzeba ją po prostu przyjąć z całym dobrodziejstwem inwentarza.

T

apracowana Klementyna nie miała pojęcia, że to ostatnie chwile spokoju. Nie wiedziała również, że kartki na lodówce, dające jej złudne poczucie panowania nad rzeczywistością, już nie będą jej potrzebne. Albowiem stara prawda głosi, że gdy panujemy nad najmniejszymi drobiazgami, zwykle w międzyczasie umyka nam coś niezmiernie ważnego. Na całe szczęście magia, przewrotny los, Duch Świąt i babka Agata nie zamierzali dopuścić do tego, by Klementyna zbyt długo nie dostrzegała tego, co najważniejsze.

Z

ie wiedziała, ile godzin robiła pierwszy domek. Pracowała jak w transie. Gdy skończyła, czuła się trochę tak, jakby właśnie zeszła z karuzeli. Szumiało jej w uszach, lekko kręciło się w głowie. Jednocześnie przepełniało ją uczucie lekkości i radości. Odsunęła się od stołu i spojrzała na dom z dystansem. Tym razem nie wyszła jej mała chatynka ani wiejski domeczek. Widać bezwiednie musiała wybrać dużo wyższe prostokąty i oto stała przed nią mała kamieniczka. Bladoróżowe ściany sprawiały wrażenie lekko zarumienionych na tle leżącego na dachu śniegu. Nad oknami zwisały sople, do drzwi wejściowych prowadziły schodki, których poręcze udekorowała marcepanowymi gałązkami ostrokrzewu. Nagle dostrzegła jedną rzecz i z namysłem pochyliła się nad ośnieżonym domem. Ostatnie piętro jej piernikowej kamienicy było ewidentnie niewykończone.

N

Jakimś cudem musiało mi to umknąć – pomyślała, patrząc na okna, w których brakowało witrażowych szybek robionych z rozpuszczonych landrynek. – Chyba nie pozostaje mi nic innego, jak to poprawić, chociaż na tym etapie nie będzie to łatwe – mruknęła, prostując obolałe plecy. Jeszcze raz spojrzała na kamienicę i z namysłem zmarszczyła brwi. Im dłużej patrzyła na dom, tym bardziej miała wrażenie, że z czymś jej się kojarzy. I być może doszłaby w końcu do jakichś konkretnych wniosków, gdyby nie ogłuszający hurgot, który dobiegł ją z przedpokoju. Na ułamek sekundy znieruchomiała przerażona. W głębokiej nocnej ciszy łomot brzmiał tak, jakby co najmniej wybuchła bomba. – Mamo, mamusiu! – dobiegł ją rozpaczliwy krzyk córeczki i dopiero wtedy wróciła jej zdolność działania. Nawet nie wiedziała, jak znalazła się w korytarzu. Wystarczyło jedno

spojrzenie, żeby zrozumieć, że spokój ostatnich dni był jedynie ciszą przed burzą, która w tej chwili się rozpętała i przybrała postać babki Agaty, właśnie w tej sekundzie chwiejnie balansującej na szczycie drabiny i wyrzucającej z pawlacza kolejną walizkę. Dwie mniejsze już leżały na podłodze. – Cholera jasna – jęknęła Klementyna, dopadając do drabiny. – Dobrusiu, cofnij się, proszę – dodała, uchylając się przed lecącą z góry torbą podróżną. – Babciu, zejdź stamtąd natychmiast! – nakazała możliwie stanowczym tonem. Spojrzenie, które poszybowało w jej kierunku ze szczytu drabiny, jasno mówiło, gdzie starsza pani ma jej życzenia i nakazy. Klementyna nerwowo zacisnęła ręce na jednym z dolnych szczebli, modląc się, żeby babka nie straciła równowagi ani nie zaplątała się w sięgającą do kostek koszulę nocną. Tylko tyle jej zostało, cicha modlitwa, bo nic innego nie mogła zrobić. Ściąganie starszej pani siłą byłoby zbyt ryzykowne i zapewne doprowadziłoby do katastrofy. Perswazje i napominania nigdy nie przynosiły żadnego skutku. Mogła tylko czekać i mieć nadzieję, że na pawlaczu nie ma niczego ciężkiego, czym potencjalnie mogłaby dostać w głowę. Że też zapomniałam o tej nieszczęsnej drabinie! Miałam ją wynieść do piwnicy, jak tylko skończyłam mycie okien, i gdybym to zrobiła, nie byłoby tego całego galimatiasu! – robiła sobie w duchu wyrzuty. – Babciu, proszę, zejdź stamtąd, to niebezpieczne – poprosiła raz jeszcze. – A to mi dopiero ciekawostka! Dziewuszysko do posług udziela mi rad! – Dobiegło ją ze szczytu drabiny. – Lepiej byś się umyła, bo wyglądasz jak fleja – dodała, na powrót niknąc w czeluściach pawlacza. Klementyna westchnęła. Rzeczywiście, kosmyki włosów, które wydostały się spod gumki, miała posklejane lukrem, znając życie, miała też barwniki na policzkach i rękach. I cała się kleiła. Ale tak naprawdę nie miało to żadnego znaczenia, nawet gdyby była wyszorowana od stóp do głów, niewiele by to pomogło, bo już wiedziała, że ma do czynienia z najgorszą z możliwych

osobowości babki. Tą, która kompletnie traciła kontakt z rzeczywistością. Wiedziała też, czym to zazwyczaj się kończy. Trzeba będzie dać się jej sponiewierać, potem patrzeć, jak bezładnie napełnia walizki czym popadnie, i kilka godzin iść za nią tam, dokąd zechcą ponieść ją nogi. I modlić się, żeby tym razem nie trafiła na dworzec kolejowy, choć niestety, zwykle trafiała. Klementyna znała ten scenariusz na pamięć. Nie wiedziała jedynie, do którego pociągu wsiądą. Na całe szczęście w tej chwili w każdym nieomal miejscu był jakiś hotel lub pensjonat, w którym mogły zatrzymać się na kilka dni i poczekać, aż babce na powrót wróci względna świadomość i da się zabrać z powrotem do ich mieszkania. Siląc się na pełen otuchy uśmiech, spojrzała na przytuloną do framugi drzwi córeczkę i natychmiast poczuła, jak wszystko w niej tężeje. Dobrochna stała bez ruchu wpatrzona w leżące na podłodze walizki. Jej drobne ciałko obleczone cienką piżamą drżało. Desperacko przytulała do siebie skudlonego misia. Z jej oczu wyzierała całkiem niedziecięca rozpacz. I właśnie w tej chwili Klementyna doznała objawienia. Wróciły do niej wypowiedziane przez Imkę słowa: jaka babka, taka wnuczka. Przypomniały jej się również obietnice, jakie składała najpierw samej sobie, a potem szeptała je nad kołyską swojej dopiero co narodzonej córki: nigdy nikomu nie zgotuję takiego losu, będę żyć zupełnie inaczej, będę cię chronić, dam ci całą swoją miłość, będziesz miała dom, o jakim ja tylko mogłam marzyć. Poczucie bezpieczeństwa i stabilizacji. A tymczasem stała w przedpokoju, trzymała drabinę, żeby uchronić babkę przed upadkiem, i bezczynnie patrzyła, jak jej najukochańszemu dziecku serce pęka z rozpaczy i strachu. I nawet nie mogła go przytulić. W tej chwili po raz pierwszy poczuła, że nienawidzi babki całą sobą. Również za to, że wcale nie była taka jak ona. O nie! Była o niebo gorsza! Bo obiecywała swojemu dziecku dobre, bezpieczne życie i nie dotrzymywała słowa. Babka przynajmniej nigdy nie

składała fałszywych przyrzeczeń! Targana emocjami, poczuła, jak rośnie w niej jakaś dziwna, gwałtowna i nieokiełznana siła. Wyprostowała się i w ostatnim przebłysku zdrowego rozsądku opanowała chęć potrząśnięcia drabiną. – Albo natychmiast stamtąd zejdziesz, albo osobiście cię ściągnę i zupełnie mnie nie obchodzi, czy zostaniesz w jednym kawałku! – powiedziała nabrzmiałym wściekłością głosem. I ku swojemu zdumieniu zobaczyła, że babka na moment nieruchomieje, a potem powolutku, kroczek po kroczku, schodzi. Klementyna z głośnym świstem wypuściła bezwiednie wstrzymywane powietrze. Ale jeżeli myślała, że odniosła zwycięstwo, była w dużym błędzie. Babka Agata bowiem dopiero szykowała się do głównego natarcia. Po prostu doszła do wniosku, że dużo większą przewagę będzie miała, stojąc na stabilnej powierzchni.

L

edwo dotknęła stopami podłogi, rozpętało się prawdziwe piekło.

– O nie, nigdzie nie pójdziesz! – targana furią Klementyna zagrodziła jej drogę. – Nie ma mowy! Babka nie zamierzała się poddać, porwała największą walizkę i pognała z nią do sypialni. Klementyna przez chwilę rozważała, czy za nią nie pobiec, ale po krótkim namyśle postanowiła dać jej chwilowo spokój. Była szansa, że miotając się między walizką a rzeczami, które będzie chciała w niej upchnąć, chociaż trochę się zmęczy. Podjąwszy decyzję, wzięła kilka głębokich oddechów, żeby się choć trochę uspokoić, przykucnęła przed córką i wzięła ją w ramiona, mocno do siebie przytulając. – Mamusiu, musimy się ubrać. Przecież nie możemy puścić babci samej – wyszeptała dziewczynka, mocno oplatając jej szyję ramionami. – Muszę się pakować, prawda? A już myślałam, że babcia będzie taka jak inne babunie. I że nie trzeba będzie spać w pociągach i obcych miejscach… Słysząc to, Klementyna poczuła, że za moment się rozpłacze. I to takim płaczem, którego nijak nie będzie mogła powstrzymać. Zacisnęła mocno powieki i przez chwilę w milczeniu połykała łzy. Były gorzkie, ale przynajmniej niewidoczne. – Gdyby babcia była taka jak inne, nie byłaby naszą babcią – odszepnęła schrypniętym głosem. – Obiecuję ci, że tym razem nigdzie nie pójdzie. I że już nigdy nie będziemy musiały tułać się za nią po świecie. Nie wiem jeszcze, jak to załatwię, ale coś wymyślę. Masz moje słowo. A teraz posłuchaj mnie, kochanie, pójdziesz do swojego pokoju i poczekasz tam na mnie. Przyjdę za momencik, tylko dam babci zastrzyk – dokończyła i głośno przełknęła ślinę. – Ten, którego nigdy jej nie dałyśmy? – Oczy Dobrochny zrobiły się okrągłe od zdumienia. – Mówiłaś panu doktorowi, że to świństwo i że nikogo nie wolno

w ten sposób ogłupiać! Chcesz ogłupić babcię? Cóż, nie przyznałaby się do tego przed córką, ale od kilkunastu minut właśnie o tym gorąco marzyła. – Sama rozumiesz, to wyższa konieczność – mruknęła wyjaśniająco. Na takie dictum Dobrochna tylko pokiwała ze zrozumieniem głową. Wiedziała, że z czym jak z czym, lecz z wyższą koniecznością się nie dyskutuje. Wyższa konieczność pojawiała się zawsze wtedy, gdy trzeba było łykać gorzki syrop albo pójść do dentysty. Nikogo zbytnio nie cieszyła, ale trzeba ją było przyjąć z godnością. – To co, umowa stoi? Poczekasz na mnie w łóżeczku? Babcia boi się igieł i pewnie nie chciałaby, żeby było przy tym zbyt dużo świadków – skłamała gładko i zaprowadziła Dobrosię do pokoju. Wychodząc, zamknęła za sobą drzwi i zajrzała do sypialni babki, która właśnie usiłowała zamknąć przeładowaną walizkę. Przez chwilę patrzyła na pobojowisko, w które w ciągu kilkunastu minut zamienił się schludny pokój. Wszędzie leżały porozwlekane ubrania, zwisały serwetki, róg poduszki się rozpruł i sypało się z niego pierze. Zagryzła wargi i cichutko wycofała się do kuchni. Po drodze z szafki w łazience wzięła strzykawkę i igłę. Wyciągnęła z lodówki ampułkę z lekiem i pewnym ruchem napełniła nim strzykawkę. Wiedziała, że nie ma innego wyjścia. Nie mogła nadal skazywać swojego dziecka na życie w wiecznym niepokoju. Nie miała wprawdzie pojęcia, co się dalej z nimi stanie, ale jedno wiedziała na pewno: musiała się nad tym wszystkim w spokoju zastanowić. – Cóż, wyższa konieczność to wyższa konieczność – mruknęła pod nosem, żeby dodać sobie animuszu. Miała skrytą nadzieję, że weźmie babkę z zaskoczenia, jednak ta jakimś cudem wyczuła, że coś jest nie tak.

– Nie zatrzymasz mnie tu – krzyknęła na widok wnuczki i sapiąc, zaczęła ciągnąć walizkę do przedpokoju. Zwykle była spokojniejsza. Ale zazwyczaj wszyscy potulnie poddawali się jej rozkazom. Widać teraz zmiana zachowania obudziła w niej niepokój. – Nie zbliżaj się! Zamiast się na mnie zaczajać, powinnaś włożyć buty! Idziemy, musimy zdążyć na czas! – Z niecierpliwością szarpnęła ją za brzeg fartucha. Klementyna wykorzystała to, że stała blisko, złapała babkę za rękę i mocno przytrzymała. Babka szarpała się z nią przez chwilę. W końcu jakimś cudem Klementynie udało się ją unieruchomić i zrobić zastrzyk. Potem stanęła w drzwiach, zagradzając jej wyjście. Nigdy w życiu nie widziała babki tak wściekłej. Ale też nigdy w życiu tak jawnie nie przeciwstawiła się jej woli. Nigdy też nie posunęła się do czegoś takiego. Chwilowo odsunęła od siebie te myśli. Niosły ze sobą wyrzuty sumienia. Przypomniała sobie, co mówił lekarz: po dziesięciu minutach lek powinien zacząć działać. Dziesięć minut, dziesięć minut – powtarzała w duchu niczym mantrę, co chwila uchylając się przed lecącymi w jej kierunku przedmiotami. Babka nie zamierzała się łatwo poddać. Po chwili Klementyna zauważyła, że starsza pani wyraźnie zaczyna słabnąć. Podeszła do niej i złapała ją pod ramię. Poczuła pod palcami jej drobne, nieomal ptasie kosteczki. Już bez żadnego oporu babka pozwoliła zaprowadzić się do łóżka. Klementyna podłożyła jej pod głowę jasiek i delikatnie okryła kołdrą. Leżąc z przymkniętymi oczami, wyglądała niewinnie i bezbronnie. Pierze z rozprutej poduszki rozsypało się wokół jej głowy. Klementyna, patrząc na nią, pomyślała, że wygląda to tak, jakby jej Anioł Stróż wydarł sobie z rozpaczy trochę piór ze skrzydeł. Biedak nie miał łatwego zadania. Nadążyć za babką nie było łatwo, a chronić ją tym bardziej. Coś o tym wiedziała.

– Przepraszam, babciu – szepnęła i pociągnęła nosem. Cała złość na staruszkę minęła jak ręką odjął. W tej chwili było jej tylko przykro. Ale nie mogła pozwolić sobie na roztkliwianie się nad sobą. W końcu w pokoju obok czekała na nią zaniepokojona dziewczynka, której obiecała, że już nigdy nie będą musiały się tułać po świecie. I tym razem zamierzała obietnicy dotrzymać. Gdy usiadła przy jej łóżku, mała uniosła na chwilę główkę i spojrzała matce prosto w oczy. – I co, ogłupła już? – zapytała, a w jej głosie słychać było niedowierzanie. – Usnęła. – I naprawdę nie musimy nigdzie iść? Babcia nie będzie się już miotać i krzyczeć? – Dziś nie. A tak ogólnie… Cóż, jak sama wiesz, babcia ma swoje humory – odpowiedziała wymijająco, bo nie wiedziała, co będzie, jak starsza pani się obudzi. – Najważniejsze, że teraz sytuacja jest opanowana. I najwyższy czas, żebyś i ty poszła spać. Jutro, a właściwie dziś rano, będziesz nieprzytomna. – Wcale mi się nie chce usypiać, ale rozumiem, że to… – tu zrobiła przerwę i spojrzała na Klementynę spod oka. – Wyższa konieczność – dokończyły równocześnie i uśmiechnęły się do siebie porozumiewawczo. – Dokładnie. – Klementyna pokiwała głową. – W takim razie zaśpiewaj mi coś, mamo. Coś takiego ładnego, co zostanie ze mną na całą noc… – Coś ładnego – powiedziała powoli. – Znam coś w sam raz na tę okoliczność. Coś, o czym zupełnie zapomniałam. Kołysankę, która zostanie z tobą nie tylko na tę noc, ale na wiele, wiele dłużej. Babcia mi opowiadała, że jej śpiewała ją jej mama, a jej mamie jej mama… Ups, chyba niezbyt jasno się wyraziłam.

– Całkiem jasno. Śpiewają ją mamusie, i to jest najważniejsze – mruknęła Dobrochna, przymykając oczy. – O tak, mamusie – szepnęła Klementyna z nagłą tęsknotą. Przez chwilę siedziała zamyślona, wydobywając z czeluści pamięci zapomniane wersy. W końcu zaczęła nucić i okazało się, że słowa płyną same. Pachnące, ciepłe i pełne miłości. Przygotuj dla mnie zaczyn, tak jak za dawnych lat robiła moja babka, odkąd pamięta świat. I upiecz dla mnie piernik, niech czekoladą lśni, niech pachnie jak cynamon, jak imbir, dawne dni... Gdy zima już zakrywa ostatnie z wielu barw, w mej duszy się ukrywa jesiennych liści czar, ich szelest, kolor, stosy pokrywa szronu szadź i wtedy zapach ciasta to najwspanialszy dar. Goździki i kardamon, gałka i anyż też to one wywołują na moich plecach dreszcz... One przypominają zapach dziecięcych lat, gdy chciało mi się wstawać i boso do nich gnać. Lecz dzisiaj to minęło, odeszło, Bóg wie gdzie, i w pustej kuchni cisza, nikogo nie ma, nie... I nie chce mi się teraz nic robić, nawet żyć, czy stanie się coś więcej, że zechce mi się być? Więc upiecz dla mnie piernik, niech czekoladą lśni.

Niech pachnie jak cynamon, jak imbir, dawne dni. Powróci smak dzieciństwa, ulotny słodki czar, bo czasem zapach ciasta to najcenniejszy dar3. Gdy skończyła śpiewać, Dobrochna już spała. Jeszcze przez chwilę siedziała przy jej łóżku i nucąc z czułością, patrzyła na uśmiech, który zabłąkał się w kącikach ust dziewczynki. Z jej twarzy zniknęło całe napięcie i przerażenie. Mała spała spokojnie i ufnie ukołysana słowami piosenki i obietnicą, którą usłyszała od matki. Znów przypominała dziewczynkę, a nie kogoś, kto na siłę został wepchnięty w świat dorosłych. Duch Świąt był niezwykle z siebie zadowolony. Wszystko szło zgodnie z planem, choć zapewne nikt poza nim tego nie dostrzegał. Ale wszem i wobec wiadomo, że ścieżki, którymi podąża Świąteczny Duch, są niezbadane. Czasem są proste, malownicze i przyjemne. A kiedy indziej prowadzą krętymi, wyboistymi i okrężnymi drogami. Pocieszające jest w tym jednak to, że zawsze wiodą do obranego celu.

3 Tekst kołysanki autorstwa Jakuba Kordela.

ej nocy Klementyna właściwie nie spała. Za oknami wiatr szarpał i giął gałęzie drzew. Nią natomiast targał niepokój, który pomimo zmęczenia nie pozwalał jej zmrużyć oczu. Przede wszystkim nie wiedziała, jak może powstrzymać babkę. Poza szprycowaniem jej lekami, rzecz jasna.

T

Nigdy wcześniej nie próbowała z nią walczyć. Nigdy też nie starała się jej zatrzymać. Odkąd sięgała pamięcią, dwie walizki, jedna duża, druga mała, stały zawsze pod ręką. Babka odkurzała je starannie, tęsknie przy tym wzdychając. Mała Klementyna przez długi czas traktowała je jak rekwizyty, relikty dawno minionych czasów. Lubiła się nimi bawić, udając, że jest elegancką damą w trakcie egzotycznych podróży. Wkładała wtedy stary kapelusz babci i brała do ręki mniejszą walizkę. Większą wykorzystywała, żeby w razie potrzeby na niej przysiąść i eleganckim ruchem zatrzymać wyimaginowany pociąg. Nie wiedzieć czemu, właśnie tak sobie to wymyśliła, że przed nią pociągi będą się zatrzymywać na jedno skinienie dłoni. Czasem widziała, że babka Agata przygląda się tym zabawom i w oczach zapala się jej coś dziwnego. Wtedy jeszcze nie rozumiała, co ten błysk oznacza. Nie pojmowała również, dlaczego podczas jednej z wizyt ciotka Janinka, siostra babki, widząc ją przystrojoną w kapelusz i z walizką w dłoni, zbladła i złapała się za serce. Dopiero potem wszystko się wyjaśniło. Gdy stary kapelusz znów znalazł się na głowie babki, walizki zostały spakowane, a pociągi z wymyślonych nagle stały się prawdziwym elementem jej życia. Niestety, żaden z nich nigdy nie zatrzymał się tylko dlatego, że władczo machała przed nim dłonią. Gdy skończyła dziesięć lat, babka, po raz pierwszy odkąd Klementyna przyszła na świat, znów się pogubiła. Na jakiś czas straciła kontakt z rzeczywistością i gnana niezrozumiałą siłą, spakowała obie walizki, mniejszą

wręczyła dziewczynce, większą pewnie ujęła w dłonie i ruszyła na dworzec. Drepcząca za nią Klementyna nigdy wcześniej nie czuła się tak zagubiona, więc gdy później ciotka Janinka opowiedziała jej historię babki, poczuła, że rozumie Agatę jak nikt inny. Pogubiona babka i zagubiona w meandrach rodzinnej historii wnuczka pasowały do siebie jak ulał. Klementyna wysłuchała opowieści o babce wielokrotnie, ciotka Janinka opowiadała ją zawsze, gdy dowiadywała się, że „to” znów się stało. Nigdy nie mówiono o wybrykach babki inaczej niż „to”. Tak samo jak nikt nigdy nie powiedział: zwariowała, oszalała, tylko pogubiła się. Klementyna też wolała to słowo. Kojarzyło się z baśniami, z zagubieniem drogi przez Jasia i Małgosię, ze złą Królową Śniegu i odłamkiem lustra, który gdy dostawał się do serca, zamrażał je i sprawiał, że ludzie stawali się inni, zapatrzeni w siebie, głusi na wszystko i wszystkich, których do tej pory kochali. Z czasem zaczęła nawet wierzyć, że babka jest takim Kayem, a ona Gerdą. I że to ona musi uratować babkę przed okrutną Królową Śniegu. Matko, jak to było dawno temu – pomyślała i pociągnęła nosem. Szmat czasu, a tak niewiele się zmieniło. Babka nadal uprawia te swoje wędrówki, a ja powoli się w nią zamieniam i pozwalam, by moja córka stawała się mną z dawnych lat. Zagubioną dziewczynką w pokręconym świecie dorosłych. Powstrzymywane do tej pory łzy zaczęły wymykać się na policzki. Przez moment usiłowała je jeszcze hamować, ale po chwili poddała się i zaszlochała głośno, kryjąc głowę w poduszkę. Płakała nad babką, nad Dobrochną i nad sobą. Nad poczuciem bezradności i utraconą wiarą w baśnie, bo z tego, co zauważyła, jedynie złe wiedźmy i macochy okazywały się prawdziwe. W końcu poczuła się potwornie zmęczona. Nos miała zapchany tak, że nie mogła oddychać. Zwlekła się z łóżka i przemknęła do łazienki. Wydmuchała nos, spojrzała w lustro i mimowolnie się skrzywiła. – Tu nawet zaczarowane zwierciadło i okruch w oku nie są potrzebne, rzeczywistość stanowczo wystarcza – mruknęła do siebie i czym prędzej zgasiła

światło. Wracając do pokoju, zajrzała jeszcze do babki i córki. Obie spały spokojnie, tak jakby nic wielkiego się nie wydarzyło. – I dobrze – wyszeptała cichutko. – Wystarczy, że ja nie śpię. – W roztargnieniu podeszła do półki z książkami z dzieciństwa i bez wahania sięgnęła po zaczytane Baśnie Andersena. Otworzyła na opowieści o Królowej Śniegu. – Coś mnie ukłuło w serce! – przeczytała. – O, a teraz coś mi wpadło do oka! Dziewczynka objęła go za szyję, chłopczyk mrugał oczami: nie, nic nie było widać! – Pewnie już wyleciało! – powiedział, ale nie wyleciało. Był to właśnie jeden z tych odłamków szkła, na które rozpadło się lustro, czarodziejskie lustro, wiemy przecież, to wstrętne lustro, które wszystko, co wielkie i ładne, odbijało jako małe i brzydkie, podczas gdy to, co było brzydkie i złe, występowało wyraźnie i każdą wadę można było od razu zauważyć. Biedny Kay! Do jego serca wpadł także taki odłamek. Za chwilę to serce przemieni się w grudkę lodu. Teraz już przestało boleć, ale odłamek tkwił jeszcze w sercu. Zawsze, gdy czytała ten fragment, oczami wyobraźni widziała babkę, którą coś kiedyś ukłuło w serce, i siebie, podążającą w ślad za nią. Pomyślała również o tym, że Dobrochna jeszcze ani razu nie usłyszała opowieści o pogubieniu babki Agaty. A powinna. Tyle tylko że Klementyna nie za bardzo wiedziała, jak ma się do tego zabrać. Nie miała talentu gawędziarskiego ciotki Janinki, który sprawiał, że gdy tamta zaczynała mówić, to obrazy i sceny snutej niespiesznie opowieści ożywały. Papierowe postacie nagle nabierały barw i rumieńców, zaczynały śmiać się, płakać, dąsać. Machały rękami, tupały nogami, robiły miny. Stawały się

ludźmi z krwi i kości. A jednak Klementyna czuła, że Dobrusia powinna usłyszeć o tym, czemu babka Agata jest taka, a nie inna. Może jeżeli będzie wiedzieć, zacznie bardziej rozumieć, a mniej się bać. W zamyśleniu spojrzała na otwartą księgę baśni. Machinalnie przerzuciła kilka stron, przebiegła oczami po dobrze znanej treści i lekko uśmiechnęła się do siebie. Cóż, może i nie umiała opowiadać tak jak ciotka, ale już wiedziała, jak sobie z tym poradzić. Z małą pomocą Hansa Christiana Andersena powinno jej się udać.

szóstej rano była już na nogach. Cichutko wślizgnęła się do pokoju babki i położyła dłoń na pomarszczonym czole staruszki. Bała się skutków, jakie ze sobą mógł nieść zastrzyk. Wyglądało jednak na to, że wszystko jest w porządku. Starsza pani nie miała gorączki, oddychała miarowo. Klementyna cofnęła rękę i już miała się wycofać, gdy spostrzegła, że babce drgnęły lekko powieki.

O

– Babciu? – szepnęła pytająco. Starsza pani natychmiast otworzyła oczy. Przez moment gęsto mrugała, broniąc się przed światłem nocnej lampki, aż w końcu wzrok przywykł do jasności. Uniosła się na łóżku i spojrzała prosto w oczy wnuczce. Klementyna siedziała, nie mając odwagi się poruszyć. Bała się, że znów znajdą się w tym samym punkcie co wczoraj. Że babka spojrzy na nią tym dziwnym, rozbieganym wzrokiem, zerwie się z łóżka i będzie usiłowała gnać przed siebie. Ale już po chwili uświadomiła sobie, że nic takiego nie nastąpi. W wyblakłym bladoniebieskim spojrzeniu starszej pani nie było grama buntu. Był za to ogrom zmęczenia i jakiś taki straszliwy smutek. – Przepraszam cię, kochanie, za wszystko – wyszeptała i położyła chłodną, pokrytą siateczką zmarszczek dłoń na ręku wnuczki. A potem głowa opadła jej na poduszkę, z której wzbił się obłok pierza, i po chwili znów spała. Klementyna delikatnie wysunęła dłoń spod jej ręki i zagryzając usta, wyszła do przedpokoju. Kilka pojedynczych łez wymknęło się na policzki, stoczyło po brodzie i opadło na puszysty włochaty sweterek. Nie usiłowała ich powstrzymywać. Tak przytomnej i normalnej babki nie widziała od bardzo dawna. Może była to zasługa zastrzyku. Tyle tylko że ta przytomność trwała ułamek minuty. A nie o to jej przecież chodziło.

– Cóż, nie pozostaje mi nic innego, jak pójść do lekarza i się z nim rozmówić – westchnęła, idąc do kuchni. Z przyzwyczajenia zerknęła na lodówkę i przyczepione do niej kartki z rozpiską na dzisiejszy dzień. Chcesz rozśmieszyć Pana Boga, to opowiedz mu o swoich planach – przypomniała sobie powiedzenie powtarzane często przez babkę i ciotkę Janinkę. Coś w tym jest – pomyślała. Choć muszę przyznać, że boskie poczucie humoru jest mi obce i wcale nie jest mi do śmiechu. Doprawdy nie wiem, kiedy zrobię te wszystkie pierniki, które miałam dzisiaj wycinać, piec i ozdabiać. Irmina miała niewątpliwie rację, gdy wczoraj mówiła, że przy babce nie można mieć wszystkiego pod kontrolą. Nie myliła się również w innych kwestiach. No, może z wyjątkiem tej jednej, związanej z ojcem Dobrochny. Tutaj już nic nie można było zrobić. Poza tym wszystko, co wczoraj powiedziała, było stuprocentową prawdą. I nie wiedzieć czemu, świadomość tego była bardzo, ale to bardzo irytująca.

oktor Kuleszka patrzył na nią tak, jakby nie mógł się zdecydować, czy powiedzieć: a nie mówiłem, czy jednak sobie darować. Widząc jej minę, ugryzł się jednak w język.

D

– Pani Klementyno, już dawno usiłowałem panią przekonać, że leki uspokajające w pewnych okolicznościach są błogosławieństwem – powiedział, przybierając oficjalny ton. – Proszę się nie cieszyć. To było tylko jednorazowe. Wyższa konieczność – dodała, choć wiedziała, że, w przeciwieństwie do Dobrochny, lekarzowi ten zwrot nie powie tyle, ile powinien. – Czemu pani się tak przed tym broni? Przecież to by ułatwiło pani życie. – Dlaczego się bronię? – Ton, którym zadała to pytanie, emanował bezbrzeżnym zdumieniem. – Naprawdę pan, było nie było lekarz, zadał mi to pytanie? – Bo nie rozumiem. – W geście bezradności rozłożył szeroko ręce. – To ja panu wytłumaczę. Nie siebie bronię, tylko bronię mojej babki. Bo wie pan, co jest w tym całym parszywym życiu najpiękniejsze? To, że rzadko, bo rzadko, ale babcia jednak miewa całkiem normalne dni. Wtedy jest zwyczajną, zdrową starszą panią. Opowiada rodzinne historie, przytula prawnuczkę, piecze drożdżowe ciasto, które pachnie na całą kamienicę tak, że ściąga sąsiadki z dolnego piętra i wieczorem siadają razem z babcią przy herbatce i snują niespieszne ploteczki. A gdyby pan wiedział, jak babka Agata piecze! Jak nikt inny. No, może ja mam część jej talentu. Wie pan, u nas to rodzinne. – Hmm… Gdy tak tego słucham, to zaczynam żałować, że jestem żonaty. Coś jest w tym stwierdzeniu, że droga do serca mężczyzny wiedzie przez żołądek. – Uśmiechnął się lekko. – Wracając zaś do tego, że to u was rodzinne, to rzeczywiście wspominała pani w jednym z wywiadów lekarskich. Przedwojenna

rodzinna cukiernia, receptury przekazywane z pokolenia na pokolenie, dobrze pamiętam? – Doskonale. Tyle tylko że cukierni dawno już nie ma… Wojna zmieniła wszystko. I cóż, wróciliśmy do punktu wyjścia. Bo od wojny się wszystko zaczęło. To wtedy to wszystko się porobiło. Naprawdę pan nie rozumie, dlaczego nie chcę otumaniać babki lekami? – zapytała raz jeszcze. – Zresztą mniejsza z tym. – Machnęła ręką, nie czekając na jego reakcję. – Nie powinnam się spodziewać, że pan będzie czuł to co ja. – W takim razie co mogę dla pani zrobić? – dla porządku zapytał doktor, choć w głębi serca przeczuwał, co za chwilę nastąpi. I wcale się z tego nie cieszył. – Niech mi pan po prostu powie, co można zrobić, żeby było lepiej, ale bez uspokajaczy. Bez odbierania jej tych chwil, kiedy jest sobą i jest z nami. Mężczyzna ciężko westchnął. Właśnie tego się obawiał. Podziwiał Klementynę od samego początku, od pierwszej wizyty. Za jej determinację i poświęcenie. Za bezkompromisowość i wielką, choć zmęczoną miłość do babki. Ale jednocześnie był lekarzem tej ostatniej i w takiej sytuacji jak ta nie mógł sobie pozwolić na sentymenty i mydlenie oczu. Nie taka była jego rola. – Pani Klementyno, musiałbym być cudotwórcą, żeby tego dokonać – powiedział, patrząc jej w oczy. – Wszystko, co dotyczy choroby pani babci, jest bardzo niejasne. Właściwie nie wiemy, z czym mamy do czynienia. Przyznam się szczerze, że gdy po raz pierwszy usłyszałem od pani, że to babcia zajmowała się panią od urodzenia, a jednocześnie już przed pani przyjściem na świat miewała te… nazwijmy to… problemy, nie chciało mi się w to wierzyć. Z logicznego punktu widzenia cała ta historia jest po prostu nieprawdopodobna. Ale wiem też, że czasem zdarzają się przypadki, którym obce są prawa logiki. I zwykle to właśnie one pozostają niewyjaśnione. Pani Agata jest właśnie jednym z nich. – O tak, z logiką jej rzeczywiście nie po drodze. – Uśmiechnęła się blado Klementyna.

Właściwie nie dziwiła się jego wątpliwościom. Patrząc na to z perspektywy czasu, trudno jej było uwierzyć, że babce udało się uporać z czymś tak skomplikowanym jak niemowlę. Inni doktorzy, którzy badali babkę, nawet nie próbowali zrozumieć. Wzruszali ramionami i radzili, żeby skupić się na czasie obecnym, tak jakby nie pojmowali, że to właśnie przeszłość może być kluczem do rozwiązania zagadki, jaką stanowiły ataki babki. Jeden z nich wysnuł nawet przypuszczenie, że widać Agacie namieszało się w głowie dużo, dużo później. – Jak to dużo później? Przecież opowiadałam panu o tym, że to się stało w czasie wojny! Jej siostra była tego świadkiem! – zaoponowała z oburzeniem Klementyna. – Siostra… A wie pani, że tego typu choroby też bywają dziedziczne? Może obie cierpiały na to samo? Skąd pani wie, że to, co usłyszała, było prawdą, a nie stekiem wymysłów i fantazji siostry pani Agaty? Przecież z przyczyn oczywistych nie pamięta pani babki sprzed swojego urodzenia. A z takich zaburzeń się nie wychodzi ot tak, na chwilę, żeby zaopiekować się maluchem. To choroba ciągła, a gdyby pani babcia cierpiała na nią już wtedy, gdy się panią opiekowała, to przepraszam za szczerość, ale pani po prostu nie powinno tu z nami być. Nie przeżyłaby pani tego eksperymentu. Ona jest skupiona tylko i wyłącznie na sobie, żyje we własnym świecie, w którym nie ma miejsca na troskę o drugiego człowieka – stwierdził, gładząc się z roztargnieniem po kędzierzawej brodzie. Nie pamiętała już tego, jak wyglądała jego twarz, czy nosił okulary i jakiego koloru miał włosy, lecz z niewiadomych przyczyn jego broda utkwiła jej w pamięci na dobre. Tak samo jak uczucie totalnego chaosu, które towarzyszyło jej, gdy wychodziła z gabinetu. Pamiętała to tak dobrze, jakby wydarzyło się zaledwie wczoraj. Gdyby jego teoria okazała się prawdziwa, to by znaczyło, że całe jej życie, wszystko, w co wierzyła i co wiedziała, było fikcją. Bo Bogiem

a prawdą, skąd mogła mieć pewność, że ciotka Janinka też nie miała jakichś zawirowań. Może lżej je przechodziła, może lepiej się maskowała. Kto to może wiedzieć. Klementyna czuła się zupełnie skołowana. Dopiero rozmowa z Imką rozjaśniła jej trochę w głowie. – Ja wiem, że ten doktor to jakiś autorytet w swojej dziedzinie, ale na litość boską przypomnij sobie ciotkę Janinkę i powiedz mi, czy ona wyglądała na szaloną. A poza tym wiesz, jaki mam stosunek do twojej babki. Uważam, że jest nieznośna, i wiem, że niekiedy doskonale zdaje sobie sprawę z tego, co robi, a tylko zasłania się swoimi dolegliwościami. Ale nawet ja nie powiedziałabym o niej, że jest skupiona tylko i wyłącznie na sobie i że brak jej ludzkich uczuć! Przecież są całe tygodnie, w których zachowuje się zupełnie normalnie i jest wtedy najukochańszą babcią, jaką znam. To brednie wyssane z palca! Po prostu brak mu innej teorii i wiesz, z braku laku dobry kit! To szarlatan i łachmytowaty konował, i tyle! Po krótkim namyśle Klementyna przyznała jej rację i zmieniła babce lekarza. Nie po raz pierwszy zresztą i jak się okazało, nie po raz ostatni. Dopiero gdy trafiła do doktora Kuleszki, poczuła, że razem z babką znalazły kogoś, kto przynajmniej stara się zrozumieć. I przyznaje, że nie wszystko wie. – Pani Klementyno, a może czas pomyśleć o bardziej radykalnych rozwiązaniach? – wdarł się w jej myśli głos lekarza. – To znaczy? – spojrzała na niego, gęsto mrugając. Nieprzespana noc dawała się we znaki, pod powiekami czuła piasek i zapewne oczy miała czerwone jak królik albinos. Doktor Kuleszka wziął głęboki oddech. Doskonale wiedział, że to, co chce powiedzieć, nie spotka się z entuzjazmem, ale jednocześnie miał świadomość, że jeżeli tego nie zrobi, będą go nękały wyrzuty sumienia. Siedząca przed nim kobieta była wykończona. Babka musiała dać się jej nieźle we znaki. Zresztą samo to, że Klementyna podała jej zastrzyk, choć wcześniej przez wiele miesięcy

zarzekała się, że nigdy tego nie zrobi, już świadczyło o tym, że wydarzyło się coś, co było ponad jej siły. – Wiem, jak to zabrzmi, i znając panią, mam świadomość, że będzie mnie miała pani za ostatniego nikczemnika, ale… – Zamilkł na chwilę, szukając odpowiednich słów. – Już bardzo długo usiłowaliśmy znaleźć jakiś punkt zaczepienia, coś, co by choć minimalnie pomogło pani babci. – Jego ton niepokojąco złagodniał i Klementyna z miejsca stała się bardziej czujna. – Niestety, to nie przyniosło żadnych rezultatów. Niech pani spojrzy na siebie. Jest pani na granicy wytrzymałości. Jestem lekarzem i akurat w tej kwestii wiem, co mówię. Powinna pani się wyspać, wypocząć, wyjechać na długi urlop i przez jakiś czas robić tylko to, co sprawia pani przyjemność. Pani Klementyno, ma pani córkę, z tego, co wiem, dziewczynka nie ma nikogo poza panią. Nie może pani dać się wykończyć. I dlatego, skoro nie chce pani podawać babci leków uspokajających, trzeba jej załatwić jakiś zakład opiekuńczy, pracuję z takimi ludźmi na tyle długo, że wiem, jak bardzo potrafią utrudniać życie. Jeżeli pani chce, to mogę polecić kilka naprawdę dobrych miejsc… – …w których pierwsze, co zrobią, to nafaszerują ją właśnie takimi medykamentami, jakich ja jej nie podaję – przerwała mu z goryczą. – Naprawdę dziękuję panu za pomoc! Nie ma to jak rada od specjalisty! Co do domu opieki, żeby była jasność, to nie ma takiej potrzeby. Widzi pan, u nas w rodzinie nie mamy w zwyczaju porzucać swoich bliskich – powiedziała i nie czekając na jego reakcję, wstała i nie oglądając się za siebie, opuściła gabinet. W kontekście tego, że lekarz wiedział o jej rodzinie wszystko, sama słyszała, jak bardzo żałośnie brzmią jej słowa. U nas w rodzinie nie mamy w zwyczaju porzucać swoich bliskich – krzywiąc się, powtórzyła w myślach dopiero co wypowiedziane słowa. Akurat! Nie trzeba było daleko szukać. Jej własna matka porzuciła ją zaraz po urodzeniu i zniknęła w czeluściach ciemnej zimowej nocy. Babka, która akurat miała dobry okres

i chwilowo twardo stąpała po ziemi, zszokowana rozwojem wydarzeń, zabrała wnuczkę ze szpitala i pojechała z nią do swojej siostry. Tam czekała, aż matka maleństwa a jej córka się opamięta. Jednak nic takiego się nie wydarzyło. Wobec tego zamiast niej opamiętała się babka. Ciotka Janinka mówiła potem, że Klementyna była cudem, który przyszedł na świat między innymi po to, by sprawić, żeby „to” nigdy więcej już nie przytrafiło się Agacie. Jednak jak się okazało, cud miał określoną datę ważności i gdy Klementyna skończyła dziesięć lat, babka znów zaczęła zapadać się w sobie. Znów co jakiś czas pakowała walizki i ruszała przed siebie, zabierając ze sobą wnuczkę. Potem przytomniała i wracały do Rzeszowa. Na początku dziewczynka nic z tego nie rozumiała. Była przerażona tym, że z babką trudno się porozumieć i że czasem nazywa ją innymi imionami. Tym, że jadą w nieznane pociągiem i śpią na dworcach. Czasem, gdy babka była nieco przytomniejsza, znajdowała jakiś pokój do wynajęcia. Zawsze natomiast pytała przypadkowo napotkanych ludzi o Witusia. – Taki mały blondynek o niebieskich oczach – mówiła trzęsącym się głosem. – Taki śliczny chłopczyk, miał błękitną koszulkę i zielone spodenki… Zabrali mi go, zabrali! Początkowo to było jeszcze bardziej przerażające niż te całe niezrozumiałe wędrówki. Potem przywykła i do chaotycznego pakowania, i do tego, że babka nie pamięta, kim ona jest, za to szuka kogoś, o kim Klementyna nic nie wiedziała. Godziła się z tym. Tym bardziej że w głębi serca nosiła poczucie winy. Skoro była cudem, który przytrafił się jej babce, to powinna umieć sprawić, by „to” nigdy nie wróciło. Widać musiała coś przeoczyć, zrobić coś źle, skoro babka znów się pogubiła. I szczerze mówiąc, wyrzuty sumienia z tym związane trapiły ją do dziś. Trudno było wytłumaczyć to racjonalnie myślącemu lekarzowi. Prawdę mówiąc, trudno było wyjaśnić to komukolwiek. Tak czy inaczej, to dzięki babce Klementyna przeżyła pełne dziesięć lat szczęśliwego dzieciństwa. I niewątpliwie właśnie po to, by się nią zająć, babka zrobiła coś

niewyobrażalnego. Coś, czego żaden lekarz nie umiał racjonalnie wytłumaczyć. Dla wnuczki wróciła na pełną dekadę do rzeczywistości. Tego mogła dokonać tylko ogromna miłość, choć żadnemu z doktorów taka diagnoza nie przyszłaby do głowy. I dlatego Klementyna, siedząc na zimnej ławce przed szpitalem i moknąc w uporczywej mżawce, postanowiła samodzielnie znaleźć rozwiązanie. I wierzyła, że to samo uczucie, które kiedyś pomogło jej babce, i ją poprowadzi dobrym i w miarę bezpiecznym szlakiem.

atwo było podjąć decyzję, wykonać dużo trudniej. Zupełnie nie miała pojęcia, od czego zacząć. W końcu rozsądnie postanowiła dać sobie chwilę na złapanie oddechu i zająć się tym, na co aktualnie ma wpływ.

Ł

Gdy wróciła do domu, pani Iza – sąsiadka, która od czasu do czasu zostawała z babką, kończyła składać porozrzucane serwety. – Nie trzeba było tego robić, przecież bym posprzątała. – Klementyna omiotła wzrokiem uporządkowane wnętrze babcinego pokoju. – Ja tylko dokończyłam. Pani Agata obudziła się, zjadła rogalik z konfiturą śliwkową i zabrała się do porządków. Szybko jej poszło. Dawno już nie widziałam jej w tak dobrej formie. W kuchni też czeka na panią niespodzianka. – Sąsiadka uśmiechnęła się do niej ciepło. – A gdzie teraz jest babcia? – Rozejrzała się nerwowo wokół siebie. – Spokojnie, nic jej nie jest. Usnęła w fotelu, w pokoju Dobrusi. Nie budziłam jej, bo z tego, co tu zobaczyłam, jasno wynika, że miałyście ciężką noc. – To prawda. – Klementyna z trudem powstrzymała ziewnięcie. – Mam nadzieję, że nikogo nie obudziłyśmy. Babcia strasznie się miotała… – Cóż, niestety niektórzy nie mają mocnego snu. Nasza urocza sąsiadka z góry już mnie zdążyła poinformować, że u was ani chybi jakieś bezeceństwa się wyprawiają. Stawia na dom uciech. – Pani Iza z trudem zachowała poważny wyraz twarzy. – Że co? – wydukała skonsternowana Klementyna. – Właśnie to. Konspiracyjnym tonem poinformowała mnie, że z tej naszej Klemensi, czyli z pani, to jest niezłe ziółko i że po samych odgłosach można wywnioskować, co się tu wyprawia. Wieszczy też, że wszystkich chłopów z naszej kamienicy pani na złą drogę sprowadzi. Tu już nie wytrzymałam i powiedziałam jej, że nie ma się co przejmować, bo na mój gust to ten pani

interes szybko padnie, jeżeli ma się opierać na wizytach sąsiedzkich, bo u nas męska średnia wieku to jakieś siedemdziesiąt plus. – Pani Iza w końcu nie wytrzymała i roześmiała się serdecznie. – Cóż, skoro mowa o tak wiekowych interesach, to pani uwaga była skądinąd słuszna. Szybko padną – wypaliła, zanim zdążyła ugryźć się w język, i natychmiast spłonęła rumieńcem. Było nie było, rozmawiała ze sporo od siebie starszą kobietą. A co, jeżeli poczuła się urażona? Wszak jej mąż też nie należał już do najmłodszych. Na całe szczęście obawy okazały się zupełnie niepotrzebne. Pani Iza nie tylko się nie obraziła, ale śmiała się tak, że po policzkach pociekły jej łzy. – Dobrze jest się czasami tak od serca pośmiać – powiedziała, ocierając oczy. – Na całe szczęście ma pani, pani Klementyno, poczucie humoru, a jak ktoś kiedyś powiedział, poczucie humoru dobrze amortyzuje życiowe wstrząsy. Dlatego proszę mi uwierzyć, byle co pani nie złamie – dodała i po matczynemu pogładziła ją po głowie. – A i jakby co, to jestem w domu. Mogę posiedzieć z Dobrusią i przypilnować pani Agaty. A tą starą zołzą z góry proszę się nie przejmować. Tu prawie wszyscy wiedzą o tym, co się dzieje z pani babcią, więc ewentualnie sąsiedzki pęd do szukania sensacji wywoła jedynie trochę wesołości i kpin. – Skoro pani tak mówi, to zapewne pani wie – uśmiechnęła się Klementyna, odprowadzając panią Izę do drzwi. – Dziękuję za wszystko, pani Izo! Gdy została sama, przez moment zbierała rozproszone myśli. „Ludzie to jednak mają iście ułańską fantazję! – westchnęła. – Rok bym myślała i bym na to nie wpadła! Dom uciech! Swoją drogą, to trochę w tym racji jest. Jakby tak na to popatrzeć z przymrużeniem oka, to uciech tu mam po kokardę. Sama babka jest jak, nie przymierzając, sto pociech. Summa summarum to głupie posądzenie poprawiło mi nastrój i chyba jakoś łatwiej mi teraz nie myśleć o tym, co powiedział lekarz. I o tym, co ja mu odpowiedziałam. A teraz

choćby się paliło i waliło, muszę wziąć się do pracy. Chociaż nie wiem, czy da się wykrawać pierniki z zamkniętymi oczami”. – Po raz enty tego dnia stłumiła ziewnięcie i powlekła się w kierunku kuchni. Chciała uporać się z większością pracy, zanim odbierze Dobrochnę z zerówki. Kawa, następnie kawa, a potem dla odmiany kawa powinna postawić mnie na jakiś czas na nogi – stwierdziła, usiłując obudzić w sobie choć minimalny optymizm, po czym na myśl o tym, w jakim stanie zostawiła wczoraj kuchenny stół i wszystkie inne dostępne blaty, jęknęła z mimowolną zgrozą. – No, kochana, samo się nie zrobi – mruknęła do siebie i zdusiwszy w zarodku chęć dezercji, dzielnie przestąpiła próg swojej prywatnej stajni Augiasza. Najpierw spojrzała na szafki. Niestety, dobrze jej się wydawało, że będą przedstawiać obraz nędzy i rozpaczy. Zaschnięte plamy lukru, twarde nitki karmelu, resztki marcepanu i rozpuszczonych landrynek pokrywały wszystkie blaty. Aż bała się odwrócić, żeby zobaczyć, co się dzieje na stole. Ku jej zaskoczeniu stół był umyty, a na nim leżały w równych rządkach pięknie wypieczone piernikowe serca. A więc to była ta niespodzianka, o której wspominała pani Iza. Jedno z nich, największe, było udekorowane misterną lukrową koronką. Nie musiała się nawet zbytnio przyglądać, żeby rozpoznać, że to robota babki Agaty. Była niekwestionowaną mistrzynią i mimo że spod rąk Klementyny wychodziły słodkie, aromatyczne dzieła sztuki, to i tak jej talentowi daleko było do kunsztu babki. Serce było duże, koronki wyglądały tak, jakby wydziergano je z cienkich niteczek lukru. Z boku przepięknie zdobione litery układały się w słowo: „dziękuję”. Klementynie momentalnie oczy zaszły łzami. Pociągnęła nosem i dopiero teraz poczuła, że kuchnię wypełnia aromat świeżo upieczonych ciastek. Wyczuwała lekką nutę wanilii, rozgrzewająca woń cynamonu i szczyptę czegoś nieokreślonego, ale to właśnie tym zawsze pachniał dom, gdy babka piekła. Bez

względu na to, czy spod jej rąk wychodziły pulchne baby, rozparte dumnie drożdżówki, wypełniające szczelnie blaszki makowce, skromne makaroniki czy pachnące Bożym Narodzeniem pierniki, powietrze przesycone było tym czymś, co kojarzyło się z ciepłem, bezpieczeństwem, ogniem płonącym na kominku i światłem w oknie, które zawsze czekało na tego, kto akurat był nieobecny. I zawsze w tym momencie w domu zaczynała się dziać magia. Klementyna delikatnie podniosła koronkowe cudo z piernika i pomyślała, że tak właśnie wygląda serce jej babki. W wielu miejscach dziurawe, ale to właśnie te małe przerwy połączone niteczkami losu tworzyły najpiękniejsze, misterne wzory. Życie je splatało, każdy węzełek i zgrubienie były niezbędne, tworzyły nierozerwalny ciąg. Przez moment miała absurdalną ochotę z całej siły przytulić piernikowe serce do piersi. Zamiast tego odłożyła je ostrożnie na ułożony na parapecie pergamin. W końcu z sercami trzeba obchodzić się delikatnie. Szczególnie jeżeli ktoś pełen ufności zechciał nam je podarować. Serce, które kocha, nie jest już niczyje – przemknęła jej przez głowę zasłyszana gdzieś myśl. I pomyślała, że pomimo wszystkich kłopotów i problemów ma za co dziękować losowi. Miała tyle miłości, którą mogła się podzielić. Żeby jak najmniej serc cierpiało z samotności. Uważnym spojrzeniem obrzuciła upieczone pierniczki, które czekały, żeby je ozdobić. – Zaraz się wami zajmę, skarbeńki – wyszeptała z czułością. – Będziecie tak piękne, że każdy, do kogo traficie, poczuje się wyjątkowo. I przyniesiecie mu dużo, dużo szczęścia. Nie mogło być inaczej. Klementyna doskonale wiedziała, że to nie są zwykłe ciastka. To było jednoczesne piernikowe wyznanie uczuć, przyznanie się do winy i wyrażenie skruchy. Za ich pośrednictwem jej babka mówiła, że ją kocha, że przeprasza i że rozumie. I dlatego ta partia była szczególna. Bo skoro pierniki były niezwykle

wrażliwe, to te musiały aż kipieć wiarą, nadzieją i miłością. A takie pierniczki miały tylko jedno zadanie do wypełnienia: uszczęśliwiać tych, którzy zechcą ich spróbować.

racowała bez wytchnienia, ale gdy zadzwonił budzik przypominający, że już czas odebrać Dobrochnę, uporała się zaledwie z połową ciasteczek. Zmęczona, rozprostowała plecy i uniosła głowę i w tej samej chwili jej wzrok zahaczył o zrobioną dzisiejszej nocy piernikową kamieniczkę. Widać pani Iza przestawiła ją na lodówkę. Klementyna przez moment patrzyła na nią z namysłem i nagle na jej twarzy pojawił się wyraz zaskoczenia.

P

– Ależ oczywiście! Jak mogłam od razu nie zauważyć podobieństwa! Jak mogłam nie poznać! Wspięła się na taboret i ostrożnie zdjęła domek. Postawiła go na stołku i z niedowierzaniem pokręciła głową. To nie mógł być przypadek. To na pewno musiało coś znaczyć. I nagle po raz drugi w ciągu kilkunastu godzin Klementyna doznała objawienia. Tyle tylko, że tym razem nie było w tym uczuciu ani strachu, ani rozpaczy. Zamiast nich nieśmiało wykiełkowała nadzieja. – To rzeczywiście jest jakiś pomysł – powiedziała powoli. – Zupełnie szalony, ale jednak. Chyba już wiem, co powinnam zrobić – dodała i nieco oszołomiona, poszła do łazienki doprowadzić się do porządku. Myjąc ręce i twarz, czuła, jak opanowuje ją radosne podekscytowanie. Szczerze mówiąc, nie czuła się tak od lat. Jedno spojrzenie na piernikową, skąpaną w różowawym lukrze kamieniczkę sprawiło, że miała wrażenie, iż za chwilę nauczy się fruwać. Niewątpliwie Imka miała rację, gdy kiedyś powiedziała jej, że dobre pomysły rozpoznaje się po tym, iż dodają duszy skrzydeł. I oto stało się coś, czego absolutnie się nie spodziewała: jej dusza zaczęła lekko unosić się nad ziemią.

I

mka siedziała przy kawiarnianym stoliku, obejmując zziębniętymi dłońmi kubek z kawą, i wpatrywała się w Klementynę zdumionym wzrokiem.

– Oszalałaś – powiedziała w końcu. – Stało się! Zgadzam się z tym tam doktorem, specjalistą od głowy, który twierdził, że to u was dziedziczne. – Z tym, którego wcześniej nazywałaś szarlatanem i łachmytowatym konowałem? – upewniła się Klementyna. – Tak, z tym samym. Kochanie, nie masz przypadkiem ochoty na ciastko? – zwróciła się do Dobrochny, która w podskokach przybiegła do stolika, porzucając bez żalu ujeżdżanie bujanego konia w kąciku zabaw dla dzieci. – Ciociu, ciastek to ja mam po dziurki w nosie w domu – poinformowała ją Dobrusia. – Co racja, to racja – mruknęła Irmina. – Nie przemyślałam swojej propozycji. To trochę tak, jakbym kazała ci drwa do lasu nosić. Na swoje usprawiedliwienie mam to, że jesteś jedynym znanym mi dzieckiem, które cierpi na przesyt słodkości. Swoją drogą, nie ma się co dziwić, że nie masz na nie ochoty, przy tych wszystkich cudach, które robi twoja mama, inne ciacha mogą się schować. – No właśnie, ja ostatnio o tym dużo myślałam i jest mi ciebie, mamusiu, tak strasznie żal! – Dobrochna pochyliła się i z zatroskaną i zafrasowaną miną poklepała Klementynę po ręce. Obie kobiety zerknęły po sobie z lekką konsternacją. – Hmm, tak… – Klementyna wspięła się na wyżyny elokwencji. – Tak ogólnie, to bardzo ci dziękuję, ale czy mogłabyś mi bliżej wyjaśnić, dlaczego ja jestem taka biedna. Co się stało? – Klementyna zajrzała w brązowe, przepełnione ciepłem oczy córeczki. – A bo, mamusiu, ja tak patrzę i patrzę, i wszyscy ci mówią, że ładne

pierniczki zrobiłaś, zachwycają się: ooo! jaki piękny domek, jak żywy! A te babeczki jakie śliczne… Ale nikt ci nie mówi, że ty jesteś piękna. Zauważyłaś? – No cóż… – powiedziała, starając się, żeby zabrzmiało to mądrze i wieloznacznie. Imka natomiast podejrzanie poczerwieniała i schowała twarz w dłoniach. – A tobie, ciociu kochana, co się stało? – zainteresowała się natychmiast Dobrochna. – A, nic takiego, kochanie – powiedziała urywanym głosem. – Kichać mi się tylko zachciało. – A to na zdrowie, chociaż teraz to już na pewno nie kichniesz, bo tak już jest. Jak usłyszysz na zdrowie, to już przepadło. Mogłam się ugryźć w język, lecz zawsze się trochę boję, że ugryzę go tak całkiem, a to by była, proszę cioci, prawdziwa tragedia. Co ja bym robiła bez języka? – Na pewno byś nim nie pytlowała – mruknęła lekko skołowana Klementyna. – Daj spokój, mała mądrze gada. Ale czekajcie, nie zmieniajcie tematu, bo nie ukrywam, że mnie najbardziej interesuje to, co wcześniej mówiłaś o tej piękności. – A bo to w ogóle jest trudna sprawa – dziewczynka ponurym tonem, wskazującym na wieloletnie doświadczenie. – Nie tylko o mamusię chodzi. Mnie też rzadko kiedy mówią, że jestem piękna… Piękny obrazek narysowałaś albo pięknie budujesz z klocków, to ciągle słyszę. Ale żeby ktoś powiedział „piękna Dobrusia”, o co to, to już nie! Ani dydu! – Dziewczynka była wyraźnie rozżalona. – Nie chcę cię martwić, ale im dalej w las, tym więcej drzew – westchnęła Imka. – Las? – nie zrozumiała Dobrochna. – Nieważne. Ciocia chciała po prostu powiedzieć, że jesteś naszą najukochańszą i najpiękniejszą dziewczynką na całym świecie – wtrąciła

Klementyna, rzucając Irminie mordercze spojrzenie. – A tak… Oczywiście dokładnie o to mi chodziło. Z ust mi to wyjęłaś. Najpiękniejsza i najmądrzejsza! – zgodziła się potulnie Imka. – Zobacz, przyszła pani, która maluje dzieciom buzie. Ostatnio mówiłaś, że chciałabyś być kotem, leć, niech cię przemieni w małego drapieżcę! – Poczekała, aż Dobrochna się oddali, i dopiero wtedy spojrzała na Klementynę. – No co? Przecież nic takiego nie powiedziałam! – rzuciła obronnym tonem. – Aha! Im dalej w las, tym więcej drzew! Co to miało być? – Przystosowanie do życia… – Zamilkła, bo zwrot „w rodzinie”, który sam się nasuwał, nie do końca pasował do jej koncepcji. – No, do ogólnego funkcjonowania! Nie rób takiej oburzonej miny! Im szybciej zrozumie, że życie to nie je bajka, jak mówiła moja ciotka, tym lepiej dla niej! – Nie ma mowy! Ona ma maszerować w świat z przekonaniem, że jest wyjątkowa, piękna i że może sięgnąć po najwyżej zawieszone gwiazdy! Może być tym, kim zechce! I zrobić wszystko, o czym zamarzy! Nie dam jej podciąć skrzydeł! Tobie zresztą też nie, a coś mi się wydaje, że dzisiaj jakoś wyjątkowo życie ci dopiekło. I chwilowo stałaś się nielotem. I dlatego powtórzę: ty też możesz być tym, kim tylko zechcesz. I nie daj sobie wmówić niczego innego. – Zapomniałaś jeszcze dodać to najważniejsze, to o cud miód piękności. – Imka w końcu się roześmiała. – Masz rację, miałam wyjątkowo ciężki dzień, paskudną sprawę, w której rodzice grali dziećmi. W pewnym momencie miałam wrażenie, że uczestniczę w partii szachów. Przerzucali dzieciaki z jednego końca planszy na drugi. Masakra! A ja jeszcze musiałam zachować kamienny wyraz twarzy, dystans i obiektywizm. Ale spokojnie, rozumiem, co mi chcesz przekazać. Gdybym mogła cofnąć czas o pięć minut, Dobrochna usłyszałaby ode mnie zgoła co innego. Jak to jest, że będąc matką, z miejsca wiesz, co masz powiedzieć swojemu dziecku? – Właściwie nie wiem. To tylko miłość mi podpowiada – uśmiechnęła się

Klementyna. – Ty zresztą też to umiesz, tylko musisz nabrać większej wprawy. Możesz popróbować na mnie… – Dobrze. To z ręką na sercu mówię, że jesteś najpiękniejszą i najukochańszą jędzą na świecie! I zapewne rysujesz piękne obrazki i rewelacyjnie budujesz z klocków. Jak mi poszło? – Jak na pierwszy raz całkiem nieźle – parsknęła śmiechem Klementyna. – Szybko się uczę. No i widzisz, znów wyszło na moje, mówiłam ci, że powinnaś zrobić sobie słodkie i kuszące fotki… – A co ma piernik do wiatraka, że tak się wyrażę? – Bo gdybyś zamiast tych ciastek na zdjęciu profilowym miała swój własny, frywolny wizerunek, to zapewne znalazłby się niejeden amator, który prawiłby ci komplementa. I dziecko by się nie martwiło, że jego matka przegrywa w przedbiegach ze starymi piernikami. – No, no, tylko nie starymi! Moje pierniki są prima sort! A co do tych zdjęć, to ja już widzę jak te, jak je nazywasz, komplementa w komplecie z frywolnymi fotografiami, ku pokrzepieniu serca, pokazuję mojej nieletniej córce. – A letniej byś pokazała? – Jakiej? – Klementyna skonsternowana zmarszczyła brwi. – No bo mówiłaś, że co do nieletniej miałabyś wątpliwości, to… – Imka, jesteś nieznośna! – przerwała jej ubawiona Klementyna. – Dajmy już temu spokój. Powiedz mi lepiej, czy mogłabyś mi pomóc przy babce. Załatwiłabym jej całodobową opiekunkę, ale po pierwsze, ona nie bardzo akceptuje obcych, a po drugie, boję się zostawić ją z kimś, do kogo nie mam stuprocentowego zaufania. A obawiam się, że pani Iza nie będzie mogła zająć się nią przez bite cztery czy pięć dni. – Ty naprawdę chcesz to zrobić. – Irmina z niedowierzaniem pokręciła głową. – Jesteś pewna? – Nie, szczerze mówiąc, jedyne, co wiem, to to, że jestem diabelnie

niepewna. Ale jednocześnie to jedyny pomysł, jaki przychodzi mi do głowy. Poza tym to tylko rekonesans. Zobaczymy, co zastanę na miejscu. Między innymi z tego powodu nie chciałabym zabierać babki ze sobą. Po co jeszcze bardziej mącić jej w głowie? – Dobrze, to w takim razie zrobimy tak: dogadaj się z panią Izą, niech ci powie, jak u niej z czasem. A potem ja się dostosuję do tego, co ustalicie. – To może lepiej na odwrót? Przecież przy twoim trybie pracy… – Tyśka, za moment jest Święto Zmarłych. Wtedy nawet adwokaci pracoholicy mają wolne – mruknęła. – Ale jakoś mi się to wszystko nie podoba – dodała, wpatrując się ponuro w pustą już filiżankę po kawie. – Skąd w ogóle przyszło ci to do głowy? – Po pierwsze, moja piernikowa chatka do złudzenia przypomina tamten dom – odpowiedziała, bawiąc się papierową serwetką. – A gdy zaczynałam ją robić, pomyślałam, że ten dom, który właśnie powstanie, będzie taki, jaki sama bym chciała mieć – zakończyła z lekko zakłopotaną miną. – A, czyli znak. – Imka głośno wciągnęła powietrze. Tutaj nie zamierzała oponować. Sama święcie wierzyła, że ze znakami się nie dyskutuje. – Tak jakby. A po drugie, to twoja wina. – Moja? – Irmina w zdumieniu uniosła brwi. – A kto mi palnął kazanie o… Czekaj, jak to było? Początkach historii, których nie można zmienić, ale za to można popracować nad zakończeniem. No kto? – No ja – chciał nie chciał, przyznała się Imka. – Nie sądziłam tylko, że tak to sobie weźmiesz do serca. Chodziło mi raczej o ojca Dobrochny i… – A za to, moja droga, co ty sobie myślałaś, nie biorę odpowiedzialności – przerwała jej Klementyna. – I na litość boską, nie poruszaj tego tematu przy małej – dodała szeptem, widząc, że dziewczynka wraca do stolika. – I tak się nie wywiniesz. W końcu cię dorwę i wyduszę z ciebie całą prawdę

– zapowiedziała jej przyjaciółka i uśmiechnęła się do Dobrochny. – Widzę, moja mała, że jesteś przepięknym kociakiem. Masz najdłuższe wąsy, jakie kiedykolwiek widziałam. Słyszałam, że wybieracie się z mamą w podróż. – Jak uda nam się komuś podrzucić babcię. Mama mówi, że to takie nasze domowe kukułcze jajo. – Ja bym jeszcze dodała, że to jajo z niespodzianką – mruknęła Imka. – To co, chyba czas się zbierać? – bym jeszcze dodała, że zwróciła się do Klementyny i sięgnęła po zawieszony na oparciu krzesła płaszcz.

lice powoli, krok po kroczku, otulał wczesny zmrok. Było zimno i wilgotno. W tym roku październik bardziej przypominał późny listopad. Wiatr hulał po ulicach i smagał lodowatymi podmuchami przemykających w pośpiechu ludzi.

U

Stały pod domem Klementyny. Dobrochna przed momentem pobiegła na górę. – Nie wiem dlaczego, ale boję się tego twojego planu. A co będzie, jeżeli się powiedzie? Czuję się okropnie z tym, co właśnie powiedziałam, lecz będzie mi bardzo smutno, gdy odejdziesz… – powiedziała Imka, chowając twarz w szaliku i pociągając nosem. – Imka, nie mów tak, przecież to nie koniec świata! Wsiądziesz w samochód i w góra dwie godziny będziesz u mnie. Nieraz niewiele krócej stoisz tu na miejscu, w korkach. A zresztą nie wiadomo, czy to w ogóle dojdzie do skutku. – Masz rację, nie słuchaj mnie. To konsekwencja tej wcześnie zapadającej ciemności i obłąkanego wiatru. Taka pogoda aż się prosi o ponure myśli i depresję. – Wejdziesz? Mam doskonałą herbatę z pomarańczą i płatkami migdałów. Z miejsca przegania czarnowidztwo. – Niestety, muszę jeszcze dzisiaj popracować – westchnęła Imka, posłała Klementynie całusa i po chwili zniknęła w październikowym zmierzchu.

ak naprawdę nie musiała tego wieczora pracować. Uciekła, bo przestraszyła się swojego smutku i tego, że jeżeli zostanie, będzie usiłowała odwieść Klementynę od tego szalonego pomysłu. A wiedziała, że nie powinna tego robić. Coś jej mówiło, że w tym szaleństwie jest metoda. Poza tym po raz pierwszy od wielu, wielu lat Klementyna spróbowała zawalczyć o siebie i o Dobrochnę. I jeżeli ten wyjazd miał pomóc, to trzeba było zrobić wszystko, żeby doszedł do skutku. Tymczasem ona z czysto egoistycznych pobudek chciała zatrzymać przyjaciółkę jak najbliżej siebie.

T

– Nieładnie, moja droga! Ba, nie tylko nieładnie, ale wręcz paskudnie – mruknęła, siłując się z wiejącym jej prosto w twarz wiatrem. Usłyszała dobiegający z kieszeni płaszcza dźwięk esemesa. Na moment przystanęła i wyciągnęła telefon. Na wyświetlaczu migotała wiadomość od Klementyny: To tak w nawiązaniu do naszej rozmowy. Mądrość misia o małym rozumku zawsze w cenie: „– A jeśli pewnego dnia będę musiał odejść? – spytał Krzyś, ściskając Misiową łapkę. – Co wtedy? – Nic wielkiego – zapewnił go Puchatek. – Posiedzę tu sobie i na ciebie poczekam. Kiedy się kogoś kocha, to ten drugi ktoś nigdy nie znika”. Odczytała i mimowolnie się uśmiechnęła. „Nic z tego, moja droga. Jeżeli myślałaś, że ten fragment wystarczy, żeby się mnie pozbyć, to jesteś w błędzie. Nie zamierzam siedzieć i czekać. W końcu sama powiedziałaś, że samochodem to zaledwie dwie godziny. Ale z jednym się zgadzam. Gdy się kogoś kocha, to ten ktoś nigdy nie znika” – odpisała i ruszyła w dalszą drogę. Wiatr wcale nie zelżał, zrobiło się jeszcze zimniej, a jej nagle przestało to

przeszkadzać. Od słów, które przed momentem przeczytała, bił taki płomień, że nie zgasiłby go nawet najzacieklejszy wicher.

I

rmina nie miała najmniejszego pojęcia, że nie jest jedyną, która uważa, że taka pogoda aż się prosi o ponure myśli i depresje.

W całkiem innym miejscu, oddalonym o wiele kilometrów, był ktoś, kto w stu procentach podzielał to zdanie. I czekał na wyjątkowo wietrzny poniedziałek, który prędzej czy później przy takiej pogodzie musiał nadejść.

K

lementyna, wsiadając do samochodu, zdusiła w zarodku budzący się na dnie jej duszy niepokój.

To tylko podekscytowanie podszyte zdenerwowaniem – pomyślała i jeszcze raz sprawdziła, czy Dobrochna dobrze zapięła pasy. – Może jednak powinnyście poczekać i pojechać rano? – Widać Imkę też gnębiły wątpliwości. – Dochodzi północ, dojedziecie na miejsce w środku nocy. – Nie, jak pojedziemy teraz, to przynajmniej jutro będę miała cały dzień do dyspozycji. Wyślę ci esemesa, jak już będziemy na miejscu. Później wielokrotnie miała żałować, że nie posłuchała sugestii Irminy i własnych przeczuć, ale jak wiadomo, takiego typu mądrość zawsze przychodzi poniewczasie. Poza tym gdyby wyjechała rano, jej przybycie nie wzbudziłoby takiego zainteresowania i nie mogłaby wypełnić planu, który przygotował dla niej Los. A może to był Duch Świąt? Albo Piernikowa Magia? Kto to wie. Jedynie babkę Agatę można było tym razem z miejsca wykluczyć. Akurat z tym, co miało się wydarzyć, nie miała nic a nic wspólnego.

ulia też nie wiedziała, że jest częścią wielkiego planu. Nie miała też świadomości, że to, iż Klementyna wsiadła do samochodu właśnie o tej, a nie innej porze, będzie miało dla niej kluczowe znaczenie. Co więcej, nie poświęciła ani jej, ani jej córce nawet jednej myśli. Nie mogło być inaczej, bo nie miała pojęcia, że kobieta pojawi się w miasteczku. To po pierwsze. Po drugie, i bez tej wiedzy miała o czym myśleć.

J

Albowiem ku jej ogromnemu zaskoczeniu okazało się, że umierać wcale nie jest trudno. Zwłaszcza gdy miało się za sobą świadomą decyzję o śmierci. Szczerze mówiąc, najtrudniej było wybrać sposób i wykonać wyrok. Nigdy nie łudziła się, że jest odważna, a akt odebrania sobie życia wymagał pokonania największego strachu, jakiego do tej pory doświadczyła. Jedyną pociechą była świadomość, że jest to zarazem lęk ostatni. Po wielogodzinnym namyśle wybrała pigułki. Mało oryginalnie, ale wcale nie odczuwała potrzeby wyróżnienia się spośród innych, którzy mieli to już za sobą. Zanim je zażyła, dokładnie przeczytała wszystko, co zdołała znaleźć o samobójstwach. Dowiedziała się, że ich największą liczbę popełniano w wietrzne poniedziałki. Postanowiła, że nie będzie psuć statystyk. Wcześniej czy później wietrzny poniedziałek musiał nadejść. Czekając na niego, posprzątała dokładnie mieszkanie; umyła okna, wstawiła świeże kwiaty do wazonu. Gdy wreszcie oczekiwany dzień nadszedł, obeszła po raz ostatni wszystkie pokoje i podlała kwiaty. Miała nadzieję, że ktoś się nimi zaopiekuje. Gdy połknięte proszki zaczęły działać, ze zdziwieniem skonstatowała, że umieranie jest banalnie łatwe. Dużo prostsze niż decyzja o śmierci i samo życie.

hoć Klementyna tego nie planowała, ich przybycie do miasteczka wzbudziło spore zainteresowanie. Niewątpliwie dlatego, że było otulone tajemnicą, a nic tak nie działa na wyobraźnię jak sekrety. Przywędrowały o tej magicznej porze, gdy noc chowa się we mgle, a świt dopiero nadchodzi. Jechały długo, bo nieznane polne drogi, na które wyprowadziła ich nawigacja, nie sprzyjały rozwijaniu nadmiernych szybkości. Było ciemno, choć czerń nocy powoli ustępowała miejsca grafitowej szarości. Księżyc jeszcze tonął w srebrnej poświacie na lekko jaśniejącym niebie. Oszroniona trawa szeleściła im pod stopami. Wiatr niósł zapach schodzącego z gór mroźnego poranka. Szły niepewnie, usiłując trzymać się środka wąskiej ścieżki. Dopiero gdy wychynęły zza zakrętu i zobaczyły płonące na rozstaju dróg ognisko, przystanęły.

C

Tylko tego jeszcze brakowało! – pomyślała Klementyna, odruchowo kładąc dłoń na ramieniu Dobrochny. Starała się tym gestem dodać małej odwagi i otuchy. Pod palcami poczuła, jak drobnym ciałem córeczki wstrząsa dreszcz. Przygarnęła ją ramieniem i uspokajająco przytuliła. Wiedziała, że dziewczynka jest zmęczona i że najzwyczajniej w świecie się boi. Ona też czuła się niepewnie. Jednak powinnam była posłuchać Imki i poczekać do rana – pomyślała chyba setny raz w ciągu ostatnich kilkudziesięciu minut. Ale nie posłuchała, a teraz było za późno, żeby zawrócić. – Zostań – nakazała Dobrochnie szeptem, wpychając ją w czerń czającą się tuż za nimi, a sama pewnym krokiem ruszyła w kierunku strzelających w niebo płomieni. Oślepiona ich rudopomarańczowym blaskiem, zmrużyła oczy i dopiero po chwili dostrzegła siedzącą nieopodal postać. – Nie podchodź za blisko ognia, Lalka, bo iskry strzelają – poradziła jej siedząca schrypniętym głosem. – I przyprowadź dziecko, gwarantuję ci, że

półmrok jest bardziej przerażający ode mnie. Swoją drogą, dziwną porę wybrałyście sobie na wycieczki… – Cóż, trudno z tym dyskutować, jednak w tym wypadku to nie my wybrałyśmy porę, ale ona nas – odpowiedziała, myśląc, że nie będzie wchodzić w szczegóły i opowiadać o zepsutym samochodzie, który zupełnie nieodpowiedzialnie porzuciły na poboczu leśnej drogi. Wiedziała, że siedząca nieopodal ogniska kobieta nie będzie się o to dopytywać. Jakie to szczęście, że akurat na nią się natknęły. A nie na jakiegoś typa wątpliwego autoramentu. Ledwo bowiem usłyszała brzmienie jej głosu, całe napięcie ją opuściło. Zepchnięte na dno pamięci obrazki ożyły. Klik, klik – pojedyncze sceny łączyły się w całość. Zagubione wspomnienia nagle pojawiły się przed oczami. Zadziwiające, że jeszcze kilka sekund temu w ogóle nie pamiętała o istnieniu Starej Anny, a tu proszę, jak za potrząśnięciem czarodziejskiej różdżki zjawiła się niczym ucieleśnienie jej dziecięcych wspomnień! Że też od razu nie skojarzyła ogniska w tym miejscu z jedną z najbardziej malowniczych postaci miasteczka. Stara Anna była nieodłączną jego częścią. Właściwie trudno było sobie wyobrazić to miejsce bez niej. Nikt nie wiedział, ile może mieć lat, ale wydawało się, że mieszka tu od początku świata. Tak właśnie mówiła ciotka Janinka: – Stara Anna mieszka tu od początku świata i jeszcze jeden dzień dłużej. Była przedmiotem kpin i żartów, przy czym jednocześnie bano się jej jak ognia. Wzbudzała respekt, szeptano, że ma konszachty z diabłem, i podobno umiała odczyniać uroki. Oczywiście wtedy, gdy jeszcze w nie wierzono. Klementyna szczerze wątpiła, czy dziś ktokolwiek wzywał Starą Annę, by za pomocą wrzącego wosku albo przelewania jajka nad głową zdjęła zły czar. Mimowolnie tęsknie westchnęła. Na dnie jej duszy nadal tkwiło ziarenko wiary w pradawne metody i gusła. Wierzyła, że kiedyś ludzie będący bliżej natury widzieli i wiedzieli więcej.

No i proszę! Ognisko i głos staruszki sprawiły, że w jej głowie aż zakłębiło się od ukrytych tęsknot i dawnych wspomnień. Szybko zepchnęła je z powrotem na dalszy plan. To nie był najlepszy moment na wsłuchiwanie się w echa przeszłości. Przede wszystkim powinna zająć się Dobrochną, która zapewne umierała ze strachu. Stara Anna miała rację, mówiąc, że powinna ją przywołać. – Dobrusiu, chodź tu do nas – zawołała, poczekała, aż blask ognia oświetli drobną postać, i wyciągnęła do niej rękę. – Chodź, nie ma się czego bać – dodała, widząc, że mała się waha. – Pewnie, że nie ma. Już ja o to zadbałam, żeby tej nocy przypadkowi podróżni nie pobłądzili – mruknęła kobieta siedząca przy ogniu. – Wprawdzie innych zabłąkanych się tu spodziewałam, ale to, że ich nie ujrzałam, wcale nie znaczy, że ich nie było. W końcu zbliża się noc zaduszna… Kiedyś więcej wędrowców było na szlakach. I tych żywych, i tych, którzy już dawno udali się w podróż w zaświaty, a do nas tylko tak z sentymentu od czasu do czasu zaglądali. Postęp to wszystko unicestwił – mówiła, grzebiąc długim metalowym prętem w ognisku. – Mniej się nóg używa, bo i po co, skoro są auta. I serca też poszły w odstawkę. Ludzie są mniej wrażliwi. Niby wszędzie światła, latarnie, żarówki, a jednak pomimo to widzą mniej – powiedziała, nieświadomie nawiązując do tego, o czym przed momentem myślała Klementyna. – Mniejsza z tym. – Potrząsnęła głową. – To nie jest dobre towarzystwo na roztrząsanie takich tematów. Nie chcemy co niektórych wystraszyć na śmierć, prawda? – Znacząco spojrzała na Dobrochnę, ale mała nie wyglądała już na spłoszoną. – Chętnie dam się śmiertelnie przerazić – zadeklarowała ochoczo. – Może pani próbować śmiało. – Uśmiechnęła się od ucha do ucha. – Wygadana, i dobrze, nie lubię zahukanych dzieci – zacmokała z uznaniem Anna, dorzucając do ogniska grubą gałąź, spod której niczym fajerwerki zaczęły się sypać iskry.

Zamiast się cofnąć, Dobrochna przybliżyła się do staruszki i przykucnęła tuż koło niej. Widać było, że Stara Anna zaciekawiła ją niezmiernie. Wprost nie mogła oderwać od niej oczu. Klementyna po krótkim namyśle też przysiadła na szerokim pniu, który służył Annie za ławkę, i zapatrzyła się na oświetloną ciepłym blaskiem płomieni buzię córeczki. Widać było, że dziewczynka z niecierpliwością czeka, aż kobieta znów przemówi. Cóż, to się ma we krwi – pomyślała Klementyna. Ciotka Janinka też miała to samo. Zaczynała mówić i wszyscy milkli zasłuchani. Zresztą z jakiegoś konkretnego powodu mówiono o niej „opowiadaczka”. – Czy ja cię, dziecko, przypadkiem nie znam? – Głos Starej Anny wyrwał ją z zamyślenia. – Zna mnie Anna, zna – z przyzwyczajenia zwróciła się do niej tak, jak kiedyś mówiła ciotka. – Przyjeżdżałam tu na wakacje. Do Janiny Kierbuć. – Aaaa, znaczy się wnuczka Pogubionej Agaty. No to nic dziwnego, że z gór zeszłyście. Historia lubi zataczać koło. Wasi przodkowie właśnie tak tu przybyli, zeszli z gór wraz z pierwszym śniegiem. Z workami pełnymi aromatycznych przypraw. I zostali. I chwała im za to, bo rozsławili miasteczko swoimi wypiekami na wiele kilometrów. Tu całe rodziny z okolicy ściągały, żeby zjeść choć kawałek krajanki tortowej albo kupić pączki. Pora na powrót w tym samym stylu. – Do śniegu jeszcze daleko, bagaż mamy symboliczny i nie ma w nim żadnych przypraw – ostudziła jej zapał Klementyna, myśląc, że podczas swojego pobytu koniecznie musi pociągnąć Starą Annę za język. Ewidentnie staruszka wiedziała o jej rodzinie dużo więcej niż ona sama. Babka o dalekiej historii rodziny mówiła niewiele, ot, tyle, ile trzeba było. Bez szczegółów. I raczej oschle. Ciotka Janinka też długo skąpiła jej jakichkolwiek informacji. W końcu opowiedziała co nieco o przeszłości babki. Nie zrobiła

jednak tego z chęcią. Po prostu nie miała za bardzo wyboru, widząc, jak bardzo Klementyna jest zagubiona i jak nic nie rozumie z dziwnego zachowania Agaty. Za to chętnie mówiła o przedwojennej cukierni, o tradycjach, o wspaniałych wystawach lukrem i marcepanem płynących. Pokazywała jej fotografie, na których piętrzyły się torty, babeczki opływały kremem, a cukrowe kwiaty wyglądały tak, jakby ktoś przed momentem zerwał je z łąki. Razem wertowały stare książki kucharskie, nieomal z czcią przewracały pożółkłe strony wiekowych brulionów… – Ze śniegiem to jeszcze nic przesądzonego, już ja tam swoje wiem. Zeszłyście z gór, a to na pewno coś znaczy. A ta mała to kto? – Stara Anna brodą wskazała na milczącą Dobrochnę. – To moja córeczka. Dobrusia. W odpowiedzi mała uśmiechnęła się szeroko. – No tak, mogłam się domyślić. U was to już taka tradycja, że same dziewczynki się rodzą. Tylko Agacie udało się przechytrzyć los. Ale temu to ja się nawet nie dziwię. Ona od zawsze była przekorna. Gdy uważała, że któraś z jej koleżanek źle wychodzi za mąż, bilecik z życzeniami rozpoczynała od słów: „z wyrazami najszczerszego współczucia”, i na ślub wkładała czarną suknię. A przecież wszem wobec wiadomo, że czarna sukienka na ślubie może pecha przynieść. – I przynosiła? – zaciekawiła się Klementyna, stwierdzając w duchu, że charakter obecnej Agaty niewiele się różni od tego sprzed lat. Właściwie można by było na drugie imię jej dać „Przekorna”. – A pewnie nieźle by niejednej młodej mężatce w życiu namieszała, gdyby wojna nie przyszła. Jednak w czasie wojennej zawieruchy ewentualny pech wywołany przez Agatę stracił na wyrazistości. Przyszedł inny z zupełnie innego wymiaru. I z całą pewnością nie był efektem czarnej kiecki. W tym akurat Agata palców nie maczała. Ale tak jak mówiłam, uparta była, że strach. Do tego

stopnia, że zapowiedziała, iż na przekór temu, czego wszyscy się po niej spodziewają, urodzi chłopca. No i urodziła. Wprawdzie buntowniczości starczyło jej tylko na raz, bo potem na świat przyszła dziewczynka, twoja matka, ale tak czy inaczej, to był nie lada wyczyn, tak wystrychnąć los na dudka. Tyle tylko że los jest pamiętliwy i jak się z nim zadrze, to potem słono się za to płaci. Agata przekonała się o tym na własnej skórze. Straszne to było, gdy zabrali jej tego Witusia. Siłą wydzierali go z jej ramion. Trzymała go tak mocno, że potem w rękach został jej skrawek oderwany od jego niebieskiej koszulki. – Zamilkła i zapatrzyła się w ogień. Chętnie mówiłaby dalej, nie wiedziała jednak, czy ta zabawna, trochę buńczuczna dziewuszka zna tę historię, a jeżeli nie, to nie miała pewności, że Klementyna chciałaby to zmieniać. Teraz to nigdy nie wiadomo. Dzieciaki są wydelikacone. Matki też takie jakby bardziej miękkie. Annie znów przed oczami stanęły trzęsące się dłonie Agaty, z których zwisał fragment błękitnej koszuli Witusia. Tyle tylko zostało matce z ukochanego synka. Anna nie miała dzieci, co nie przeszkadzało rozumieć, że ten skrawek to naprawdę niewiele. Agatę kilku sąsiadów musiało trzymać, tak się za nim wyrywała, a przecież wiadomo było, co by się stało, gdyby ją puścili. Dzieciaka i tak by nie odzyskała, a ją samą by zastrzelili. A kto wie, czy i wsi by nie spalili. Ale takiego krzyku dziecka i matki, który zlał się w jedno, nigdy przedtem i nigdy potem już nie słyszała. Do tej pory czasem dźwięczał jej w uszach. I nadal pamiętała małe rączki wyciągnięte w geście niemego błagania. Potem ludzie mówili, że dzieciaki, bo wtedy nie tylko Witka zabrali, zostały przewiezione do Rzeszowa i tam załadowane do pociągu, który powiózł je w daleki świat, gdzie nie było już matczynych troskliwych rąk ani serc. Agata najpierw wyła jak zranione zwierzę i wyklinała wszystkich, którzy siłą ją zatrzymali. Było pozwolić mnie zabić, tu, na miejscu! – krzyczała. – Przynajmniej raz na zawsze by się to skończyło! A tak będę umierać dzień po dniu! Bo jak ja mam

żyć? Patrzeć na puste łóżeczko, kocyk… Właśnie kocyka nie zabrali, a on bez niego nie usypia. I beze mnie też nie! Kto go tam utuli? Kto mu zaśpiewa? – rozpaczała, wkładając zaciśnięte pięści w usta, by stłumić rozdzierające łkanie. Z tą czystą, bezbrzeżną rozpaczą wydawała się Annie piękna. Taką pięknością, jakiej ona, bezdzietna, nigdy nie miała doświadczyć. Widocznie nie tylko ona to widziała, bo wtedy we wsi u Walczaków mieszkał jeden taki, co to przepięknie malował. Walczakowa utrzymywała, że to jakiś daleki krewny, lecz zawsze, gdy to mówiła, oczy uciekały jej w bok i Anna skrycie modliła się o to, żeby żaden z tych ze swastyką na rękawie nigdy nie zapytał, kim jest ten młody mężczyzna. Nie nadawała się Walczakowa do konspiracji, oj, nie nadawała. Ale jednak „kuzyn” się u niej do końca wojny przechował i potem został uznanym na cały kraj artystą malarzem. Wtedy widać i on, patrząc na Agatę, zobaczył w niej coś szczególnego, bo gorączkowo mazał ołówkiem na skrawkach pomiętego papieru wydobytego z przepastnych kieszeni połatanych spodni. Nikt wtedy nie wiedział, co on tam tak naprędce bazgrze. Stara Anna westchnęła zapewne tak samo jak wtedy, gdy patrzyła na chłopaka, który z ogniem w oczach przesuwał ołówkiem po papierze. Wspomnienia sprawiły, że na chwilę znów poczuła się młoda. Trudny to był czas, ale wtedy człowiek miał jeszcze nadzieję na odmianę. Wierzyło się z całych sił, że ten koszmar, jakim była wojna, musi się kiedyś skończyć i przyjdzie czas na długie szczęśliwe życie. Chociaż nie wszyscy tak czuli. Dla Agaty wraz ze zniknięciem Witusia świat się zawalił. I kilka miesięcy później, nie zważając na to, że przecież ma jeszcze córkę, stwierdziła, że nie chce już dalej tak żyć. – A że uparta była, to i tego dopięła – mruknęła do siebie Anna. – Babcia? Co zrobiła? – usłyszała obok siebie drżący dziecięcy głosik, który z miejsca sprowadził ją z tamtego odległego czasu do teraźniejszości. – A nic, o czym trzeba by mówić – odchrząknęła, czując, jak po plecach

przebiega jej dreszcz. – Powinnyście pójść jutro do kościoła – zwróciła się nagle do Klementyny – i pomodlić się przed obrazem naszej Matki Boskiej od Aniołów. Jedno wspomnienie pociąga za sobą kolejne – dodała pozornie bez związku. – Dobrze, pójdziemy – obiecała Klementyna, wstając i nerwowo otrzepując spodnie. Anna nic nie powiedziała, tylko z niezadowoleniem zmarszczyła brwi. Oczywiście wnuczka Agaty nie zapytała, co szczególnego jest w tym obrazie. Pewnie jej się wydawało, że jak człowiek stary, to plecie trzy po trzy. Poza tym uwadze Anny nie uszło to, że Klementyna z niepokojem patrzy na córkę. Czyli miała rację, mała nie miała pojęcia o przeszłości prababki Agaty. Ech, ci młodzi, cały czas im się wydaje, że przed takimi rzeczami trzeba chronić. Szkoda, że jej nikt nigdy nie poprosił w tej sprawie o radę. Doprawdy, wielka szkoda. Bo żyjąc na tym świecie tak długo, Stara Anna mogłaby powiedzieć, że cały szkopuł polega nie na ochronie, ale na pogodzeniu. Przeszłość nie zawsze była gładka. Tak już jest z tym, co wiekowe. Bywa chropowate i pomarszczone. Co nie znaczy, że złe. Minionego czasu nie trzeba było odpychać. Należało go oswajać, zaprzyjaźniać się z nim. Wtedy stawał się mniej niebezpieczny. – Idźcie już – rzuciła nagle rozdrażniona. – Do miasteczka jest rzut beretem. – A kamienica ciotki Janinki… – Stoi, jak stała – przerwała jej zniecierpliwiona. – Mieszka w niej córka Gałązki. Ale tak chyba było umówione? – Tak, zajmuje się domem – przytaknęła Klementyna. – Lepiej tak, niż miałby stać pusty. – Mamo, chodźmy już – zamarudziła Dobrochna. Wystarczył jeden rzut oka, żeby stwierdzić, że mała ledwo siedzi. Widać ciepło bijące od ognia rozłożyło ją zupełnie, oczy jej się same zamykały. To dobrze – pomyślała Klementyna. Przynajmniej jest nadzieja, że teraz nie

będzie mnie odpytywać. Bo że w ogóle będzie pytać, tego mogę być pewna. Stara Anna wybiegła przed szereg ze swoimi wspomnieniami. Wprawdzie i ja dowiedziałam się sporo, ale… – mimowolnie westchnęła. Chciała wprowadzić dziewczynkę w historię babki i Witusia jakoś tak łagodnie. Chociaż Bogiem a prawdą, nie wiedziała, czy to w ogóle jest możliwe. Opowiadanie o stracie dziecka zawsze naznaczone jest bólem. Przecież razem z synkiem z piersi babki wydarto też serce. W każdym razie spróbuję to jeszcze jakoś ułożyć sobie w głowie – pomyślała, patrząc na słaniającą się dziewczynkę. Przygarnęła ją ramieniem, jednocześnie odwracając się do Starej Anny. – Dziękujemy za ogrzanie i do zobaczenia – powiedziała. – Z Bogiem – mruknęła kobieta. – Jakby co, to wiesz, gdzie mieszkam – dodała z lekkim wahaniem w głosie. – Oczywiście – przytaknęła Klementyna, choć nie wiedziała, czego może tyczyć to tajemnicze „jakby co”. Tak czy inaczej, w głębi duszy ucieszyła się z tego zawoalowanego zaproszenia. Chciała podpytać Starą Annę o babkę, ciotkę i cały ten świat, który skrywała woalka minionego czasu.

K

lementyna zatrzymała się na chwilę przy stromych schodkach, których stopnie zbiegały chyżo w dół i prowadziły prosto na rynek.

– Zobacz, stąd najlepiej widać cały dom. – Uśmiechnęła się do Dobrochny i uścisnęła jej ciepłą łapkę otuloną wełnianą rękawiczką. I rzeczywiście, malutka wiekowa kamieniczka ze szczytu schodków była widoczna jak na dłoni. W tym momencie wygrzewała się w chłodnych promieniach wschodzącego październikowego słońca. Bladoróżowy tynk mienił się promieniście, nawet zakurzone okienne szyby migotały złotawo. Tylko na pierwszym piętrze dwa okna lśniły nieskazitelną czystością. Tam, powtarzając słowa Starej Anny, mieszkała dziewczyna Gałązków. Zadziwiające, że tutaj od lat nic się nie zmieniało. Dziewczyna Gałązków… Tak o niej mówiono lata temu i tak zapewne najstarsi mieszkańcy miasteczka będą o niej mówić po kres swoich dni. Rynek też trwał w swojej niezmienności. Patrząc na niego, można było ulec wrażeniu, że czas się cofnął i że Klementyna znów jest małą dziewczynką. Dobrze, że są jeszcze na świecie takie miejsca, w których czas się zatrzymał – przez rozkoszny moment pozwoliła sobie trwać w tym przekonaniu. Jeszcze raz omiotła wzrokiem całą kamieniczkę. Budziła w niej same ciepłe uczucia. Gdzieniegdzie obdrapana, naznaczona zębem czasu, była najbardziej domowatym domem, jaki kiedykolwiek miała. Od lat w niektórych oknach na ostatnim piętrze brakowało szyb. Zupełnie jak w mojej piernikowej chatce – pomyślała, przypominając sobie brak landrynkowych szybek. Znak, to na pewno był znak – stwierdziła, zadzierając wysoko głowę. Zawsze gdy wiał wiatr, wyszarpywał z tych ciemnych otworów stare, poszarpane i brudne firanki. Miejscowi szeptali między sobą, że tam nikt nie

wchodzi, bo ostatnie piętro jest nawiedzone. Ciotka Janinka, słysząc te opowieści, tylko kpiąco uśmiechała się pod nosem. – Widzisz, Klementynko, ludzie lubią się bać. A jak nie za bardzo mają czego, to sami sobie wymyślają powody. Jedynymi duchami, które szaleją w tym domu, są duchy przeszłości. Wspomnienia, echo przebrzmiałych płaczów i śmiechu, to wszystko, czym nasiąknęły ściany. Prawdziwy dom musi mieć historię, musi przeniknąć emocjami ludzi, którzy w nim mieszkali. Wtedy właśnie zaczyna żyć, nabierać charakteru. Nowe domy są jak dopiero co narodzone dzieci. Puste, czyste karty. A dom z duszą to stary dom. Doświadczony, nauczony kochać i chronić. I ten właśnie taki jest. Nikogo nie straszy, może czasami zaledwie głęboko westchnie, gdy zdarzy mu się zatęsknić. Albo wraz z wiatrem porywiście zajęczy. I to wystarczy, by ludzie lękliwie szeptali te bzdury o nawiedzonych domach i błąkających się pokutujących zjawach. Osobiście Klementyna lubiła, gdy wiatr porywiście jęczał, skrzypiały schody, coś tajemniczego chrobotało w ścianach. Szczególnie zimą nabierało to charakterystycznego uroku. Za oknami rozciągały się białe śniegowe płachty, dachy domów otulone w puchate lśniące kryształkami lodu czapy błyszczały tajemniczo. Na szybach mróz malował misterne kwiaty, liście, anielskie pióra. Żeby zobaczyć, co się dzieje na zewnątrz, trzeba było wychuchać sobie w tym lodowym obrazie otwór. Klementyna zawsze starannie wybierała miejsce, w którym było jak najmniej wzorów. W kaflowych piecach wesoło szumiał ogień. I było ciepło, dobrze i bezpiecznie. – Tak, to jest dobry dom – mruknęła ni to do córki, ni to do siebie. – Smaczny – przytaknęła, ziewając, Dobrochna. – Smaczny? – powtórzyła z rozbawieniem, patrząc na dziewczynkę. – Jest taki apetycznie różowy. Jak czekoladka w różowym lukrze – wyjaśniła Dobrusia. – Mamusiu, ja nie chcę być okropnym, marudnym bachorem, ale jest

mi strasznie zimno i potwornie kleją mi się oczy. – Wiem, kochanie, już idziemy. Pewnie w środku nie będzie za ciepło, lecz w pokojach są łóżka, więc będziesz mogła się położyć – powiedziała, starając się, żeby jej głos zabrzmiał entuzjastycznie. Łóżka były, ale koce i kołdry zostały w aucie. Klementyna miała nadzieję, że znajdą coś, co będzie nadawało się do opatulenia małej. W razie czego skorzystamy z mojej kurtki, ma kożuszek pod spodem, powinna solidnie grzać – stwierdziła i razem z Dobrochną zbiegły po schodkach. Maszerującej raźno przez budzący się rynek Klementynie nawet przez myśl nie przeszło, że ani kurtka z kożuszkiem, ani łóżka nie będą im w najbliższym czasie potrzebne.

P

ierwszy problem pojawił się już na ciemnym korytarzu, w którym pomimo klikania włącznika światło nie chciało się zapalić.

– Cóż, może żarówka się przepaliła – wysnuła przypuszczenie Klementyna, usiłując po omacku trafić kluczem w otwór zamka. Niestety, problem polegał na tym, że kluczy był pokaźny pęczek, a Klementyna nie pamiętała, który jest tym do pierwszych drzwi. – Tak to daleko nie zajdziemy – westchnęła w końcu. – Nic nie widzę, nie wiem, które już sprawdzałam, a które jeszcze nie… – To sobie poświeć – poradziła jej Dobrochna, która przycupnęła na drewnianym stopniu wiekowych schodów. – Przecież masz latarkę w telefonie – dodała, opierając główkę o zimną ścianę. – A rzeczywiście. – Klementyna wygrzebała z kieszeni kurtki komórkę i po chwili korytarz rozjaśniła smuga jasnego światła. – Potrzymasz mi? – zapytała dziewczynki. – Ciotka zawsze mówiła, że na klatce przydałyby się okna, i miała rację – mruknęła, wsuwając do zamka klucz po kluczu. – Zobaczysz, wszystkie sprawdzimy i dopiero ostatni będzie pasował – prorokowała ponuro. – To się nazywa złośliwość rzeczy martwych. Tym razem nie miała racji. Okazało się bowiem, że żaden z kluczy nie jest tym właściwym. – Nie rozumiem. – Klementyna spojrzała podejrzliwie na zamek. – Może któryś przeoczyłam… Powtórzyła operację od nowa, jednak rezultat był taki sam. Żaden z kluczy nie pasował. – Chodź, pójdziemy do naszej sąsiadki. Ma dodatkowe klucze do wszystkich pomieszczeń – zadecydowała w końcu Klementyna. – Pora wprawdzie nie jest najlepsza na odwiedziny, ale cóż…

– Wyższa konieczność – weszła jej w słowo Dobrochna. – Ano właśnie. Z ust mi to wyjęłaś. – Uśmiechnęła się i zeszły na półpiętro. Najpierw Dobrusia delikatnie zapukała. Potem Klementyna mocno nacisnęła dzwonek, który wściekle zafurczał. Następnie użyły wiszącej na drzwiach kołatki. Klementyna miała wrażenie, że jej głuchy stukot dotarł aż pod sam dach kamienicy i z całą pewnością obudził wszystkie uśpione snem przedzimowym pająki. Natomiast za solidnymi drewnianymi drzwiami wciąż panowała niczym niezmącona cisza. – Chyba nikogo nie ma – Klementyna nie wiedzieć czemu zaszeptała i odruchowo nacisnęła klamkę. Drzwi uchyliły się z cichym piskiem. No pięknie, kto zostawia otwarte na noc drzwi i idzie spać? Szczególnie jak ma taki mocny sen – pomyślała, kręcąc głową. Ktoś, kto niczego się nie boi albo jest kompletnie pozbawiony wyobraźni – odpowiedziała samej sobie. – Co właściwie na jedno wychodzi, bo tylko głupiec bez wyobraźni nie odczuwa lęku – dodała w myślach i niepewnie zadreptała na leżącej pod drzwiami wysłużonej słomiance. Zupełnie nie wiedziała, co ma zrobić. Chyba jednak powinnam poczekać, aż sama się obudzi z tego kamiennego snu. Nie wypada tak włazić do kogoś… – zawahała się, trzymając rękę na klamce, ale w tym samym momencie jej spojrzenie objęło zmęczoną buzię Dobrochny. Mała miała ciemne obwódki pod oczami i ledwo stała na nogach. To przeważyło. Dobre wychowanie dobrym wychowaniem, a wyższa konieczność wyższą koniecznością – stwierdziła, zdecydowanym ruchem popychając drzwi, które zapraszająco otworzyły się na całą szerokość.

– Halo! – zawołała, przestępując wysoki próg. – Halo, jest tam ktoś? – Mamusiu, boję się – szepnęła za jej plecami Dobrochna. – Tak zawsze rozpoczynają się filmy, w których głupiutkie dzieci same włażą w szpony wiedźm… – Na całe szczęście nam to nie grozi, bo jesteśmy uzbrojone w wiedzę, że w prawdziwym świecie wiedźm nie ma – mruknęła Klementyna, usiłując nie dać po sobie poznać, że też czuje się nieswojo. – Mamo, ja jestem dzieckiem – zaszeptała nerwowo dziewczynka. – I co z tego wynika? – Klementyna uniosła pytająco brwi. – Dzieckiem – powtórzyła z naciskiem jej córka. – A dzieci to takie stworzenia, które wierzą w wiedźmy, duchy i boją się klaunów – wyjaśniła dobitnie. – No to masz przechlapane jeszcze przez kilka najbliższych lat – skwitowała Klementyna. – Potem wyrośniesz i będziesz miała z głowy. Choć jeżeli chodzi o klaunów, to przyznam ci się szczerze, że do tej pory, choć od dawna jestem dorosła, mam w stosunku do nich mieszane uczucia. Biorąc więc pod uwagę naszą wspólną niechęć, możemy mieć tylko nadzieję, że żadnego z nich dzisiaj nie spotkamy – powiedziała, zapalając w przedpokoju światło i podchodząc do przymkniętych drzwi od pokoju. Zapukała. Odpowiedziała jej cisza. Nie zamierzała mówić tego głośno, ale to rzeczywiście pachniało, wypisz wymaluj, sceną z horroru. Kobieta z dzieckiem łażąca po pustej kamienicy i niefrasobliwie wchodząca do czyjegoś, być może opuszczonego mieszkania… Potencjalnego miejsca zbrodni… Siedliska zarazy i złych mocy… Przynajmniej jest rano, a nie środek nocy – usiłowała znaleźć w sytuacji coś optymistycznego i tym samym dodać sobie otuchy. – Ta, a nie inna pora dnia to już niewątpliwie jakiś plus – zawyrokowała, zdecydowanie pchnęła drzwi i w tym samym momencie znieruchomiała. Na kanapie leżała kobieta. Jej jasne długie włosy przesłaniały część twarzy.

Ręka zwisała bezwładnie. Klementynie wystarczyło jedno spojrzenie na leżącą i na szafkę obok, na której walały się puste opakowania po lekach. W mig zrozumiała wszystko. No to mam to swoje miejsce zbrodni – przemknęło jej przez głowę, gdy przypadła do leżącej i wymacała puls. Pod palcem poczuła leciutkie drgania. – Chwała Bogu – wyszeptała. – Mamo, czy ta pani… – Dobrochna nie dokończyła, z trudem przełykając ślinę. – Nie kochanie, ta pani tylko… – zamilkła, szukając odpowiednich słów – … wzięła za dużo leków – powiedziała w końcu, drżącą ręką wysupłując komórkę z kieszeni kurtki i wybijając numer pogotowia. – Dzień dobry – rzuciła do słuchawki, nie czekając, aż ktoś z tamtej strony się odezwie. – Potrzebuję karetki, młoda kobieta, nieprzytomna. Połknęła mnóstwo pigułek… – Spokojnie, jakie to były tabletki? – przerwał jej flegmatyczny głos w słuchawce. – A skąd ja mam wiedzieć? Nie mam zielonego pojęcia jakie! Po ilości opakowań wygląda to tak, jakby była właścicielką małej apteki! Proszę pani, puls jest bardzo słaby, to nie pora na szczegóły! – mimowolnie podniosła głos. – Adres – głos w słuchawce nareszcie zaczął mówić do rzeczy. – Za chwilę przyjedzie pogotowie – połączenie zostało zakończone. – Dobrusiu, leć do łazienki, to to pomieszczenie na końcu korytarza, i znajdź jakąś miskę. – Klementyna rzuciła komórkę na podłogę i chwyciła leżącą kobietę pod pachy, usiłując ją unieść. Nie wiedziała, skąd wziął się nagły spokój i opanowanie, które poczuła. Nie wiedziała też, skąd wie, co ma robić. I szczerze mówiąc, nie zamierzała się nad tym zastanawiać. Coś jej podpowiadało, że liczy się każda minuta. Widać jej córce też udzielił się ten stan, bo nie pytając o nic, wybiegła na korytarz i po chwili wróciła ze sporą plastikową miską.

– Nie patrz – przykazała Klementyna dziewczynce, jednocześnie pochylając głowę kobiety i pakując jej palce do gardła. Gdy przyjechało pogotowie, Klementyna była biała jak papier. – Zwymiotowała. Zmusiłam ją – zameldowała zafrasowanemu lekarzowi. – Zawartości miski nie wylałam, nie wiedziałam, czy w takich przypadkach się do czegoś nie przyda – dodała, opadając na krzesło i obejmując ramieniem Dobrochnę. – Bardzo dobrze, wykazała się pani niesamowitą przytomnością umysłu. Nawet niektórzy początkujący lekarze tracą głowę w takim momencie. – Popatrzył na nią z uznaniem. – Dziękuję. Co teraz? Chyba trzeba kogoś zawiadomić? – Nie bardzo jest kogo. Biedna Julka. – Na twarzy lekarza odbiło się współczucie. – A właściwie, jak to się stało, że pani ją znalazła? – zainteresował się, zatrzymując się w drzwiach. W jego oczach pojawiła się nieufność. – Długo by opowiadać. – Klementyna podniosła się i pociągnęła Dobrochnę za rękę. – Mówi pan, że ta dziewczyna nikogo nie ma? – Niestety, rodzice zmarli jakiś czas temu… A Krys… a zresztą to nie moja rzecz – powiedział takim tonem, że Klementyna z miejsca zrozumiała, że i ona nie powinna wściubiać nosa w czyjeś sprawy. Cały szkopuł polegał jednak na tym, że było za późno na tego typu sugestie. Albowiem gdy ratujesz komuś życie, stajesz się za tego kogoś odpowiedzialny. Szczególnie gdy dowiadujesz się, że ten ktoś jest zupełnie sam na świecie. Klementyna należała do osób, które na swoje nieszczęście miały tego świadomość. – Pojedziemy z wami – oświadczyła lekarzowi. – I tak nie mam chwilowo gdzie spać – dodała, patrząc, jak sanitariusze wynoszą opatuloną w koce Julkę, córkę Gałązków.

– A kim pani w ogóle jest? – zapytał lekarz, spiesznie podążając za ratownikami. – Poniekąd właścicielką tej kamienicy – wyjaśniła Klementyna. – Poniekąd? – W głosie lekarza usłyszała zaciekawienie podszyte podejrzliwością. – Dokładnie, ale to… – Zapewne długo by opowiadać – przerwał jej z kpiną. – To akurat będzie miała pani okazję, bo w karetce będzie dość czasu. Nie będę ukrywał, że jakoś pani nie ufam. Znam tu nieomal wszystkich… – No właśnie, i to „nieomal” robi dużą różnicę – wtrąciła Klementyna. – Ale spokojnie, w tej sytuacji sama sobie bym też nie ufała. I muszę panu powiedzieć, że biorąc pod uwagę wszystko, co przeżyłyśmy w ciągu ostatnich kilkudziesięciu minut, to z całą pewnością mogę stwierdzić, że wolałabym spotkać nawet pięciu klaunów – wyznała. Doktor, który właśnie wsiadł do karetki i pomagał wpakować się tam Dobrochnie, na moment znieruchomiał. A potem pomyślał, że jednak dobrze zrobił, nie sprzeciwiając się pomysłowi zabrania tej dziwnej kobiety i małej dziewczynki do szpitala. Zwykle odmawiał takim prośbom. Rozhisteryzowani bliscy tylko mu przeszkadzali wykonywać obowiązki. Tu jednak sytuacja była szczególna. Po pierwsze, kobieta nie była rozhisteryzowana, po drugie, nie była też krewną ani przyjaciółką. Bo gdyby było inaczej, wiedziałaby o braku jakiejkolwiek rodziny. W tych okolicznościach każdemu jej obecność w mieszkaniu dziewczyny wydawałaby się podejrzana. Kamienica, z tego, co wiedział, należała do starszej pani, która dość dawno zmarła. Odziedziczyła ją jej siostra, równie wiekowa. Cokolwiek można było powiedzieć o kobiecie, która jechała razem z nim karetką, na pewno nie była leciwą damą. I rozsądnie było nie spuszczać jej z oczu. Chociaż gdyby nie ona, to zapewne nikt by Julki nie znalazł.

Lekarz głęboko westchnął, patrząc na urządzenie, które na całe szczęście miarowo pikało. To pik, pik, pik dawało nadzieję, że da się dziewczynę z tego wyciągnąć. O ile oczywiście ma mocną wątrobę, nerki, żołądek. Bo serce na pewno miała w rozsypce. Ktoś, kto ma mocne serce, nie łyka garściami proszków. – Dziewczynka jest bardzo blada – powiedział mimochodem, zerkając na małą, która położyła głowę na kolanach tej ze wszech miar podejrzanej kobiety. Już otwierała usta, żeby mu odpowiedzieć, ale nie zdążyła, bo wyręczyło ją w tym dziecko. – Pan też nie byłby rumiany, gdyby szedł przez pół nocy, nawet gdyby pana przodkowie tylko i wyłącznie tym się zajmowali. – W głosie dziewuszki ewidentnie słychać było pretensję podszytą wyrzutem. – Myślę, że to dlatego, że nie mam wprawy – ciągnęła rezolutnie – bo mama mi każe po nocach spać, a nie man, man… Jak to było, mamusiu? – Mantykować – podpowiedziała usłużnie kobieta. – O właśnie. Czy pan też mantykuje, proszę pana? – zapytała uprzejmie. – Nie, chyba nie mam takiego zwyczaju – odparł niepewnie, bo z każdym słowem tego dziwnego dziecka czuł się coraz bardziej skołowany. Jedyną korzyścią było to, że niejako przy okazji i bez żadnych trudności dowiedział się, że to matka i córka. – No, ja właśnie też nie. I dlatego brak mi doświadczenia. A babcia na pewno by teraz powiedziała, że biedni przodkowie przewracają się w grobach. Ciekawe, jak oni to robią… Muszę to wiedzieć. A pan jak myśli? – Dziewczynka uniosła głowę i wpiła w niego pytające brązowe oczęta, wprawiając go tym samym w ogromne zakłopotanie. – Nie mam pojęcia – rzucił i natychmiast poczuł się zawstydzony. Dawno temu przyrzekł sobie, że nigdy w życiu nie będzie w ten sposób zbywał żadnego dziecka. Jednak ten egzemplarz ewidentnie przerastał jego możliwości.

– Tak myślałam. Ale będę musiała się poddać tym ich zwyczajom. Niestety, jak ma się przodków, to trzeba znosić różne przykrości – westchnęła. – Jakich przodków? – zapytał, bo na swoje nieszczęście nie lubił być niedoinformowany, i nierozważnie postanowił zgłębić temat. – No, tych od mantykowania po górach. Z pierwszym śniegiem – wyjaśniło mu usłużnie dziecko, które jakoś tak zaczęło z miejsca lepiej wyglądać. – Tak powiedziała tamta pani, która paliła ogień. A potem trzeba było ratować tę panią… – Nic z tego nie rozumiem, jaka pani, jaką panią, jaki ogień? – Mężczyzna przesunął ręką po rozwichrzonej siwej czuprynie. – Ciekawość to pierwszy stopień do piekła – rzuciła Klementyna w przestrzeń, a doktor stwierdził, że chyba w całym swoim, było nie było, dość długim życiu nie spotkał bardziej upiornej pary. „Jaka matka, taka córka” – przemknęło mu przez zmęczoną głowę. – Pani sobie ze mnie kpi, prawda? – poinformował się. – Ależ skąd. Jedynie stwierdzam fakt. Dobrusiu – zwróciła się do dziewczynki – pan doktor też dzisiaj nie spał przez większą część nocy i pewnie dlatego nie możecie się dogadać. – Widać w końcu się nad nim zlitowała. – Ja mu wszystko opowiem… – Dobrze, bo ja już naprawdę nie mam do niego siły – mruknęło urocze dziewczątko. – Ale pięknie pan ratował tę panią – pochwaliła go łaskawie i rozdzierająco ziewnęła. – Chyba też zostanę ratowaczką. A pan mnie będzie uczył, a ja będę pana karmiła pączkami – obiecała i zamknęła oczy. – Nie jadam pączków – jęknął przerażony wizją siebie w roli nauczyciela tego dziwnego dziecka. – A to błąd. Dobry pączek czasem jest jedynym lekarstwem na poprawienie nastroju. – Uśmiechnęła się do niego matka dziewczynki. – Zauważył pan, że dzieci mają zadziwiającą zdolność spania w każdych okolicznościach? – ciągnęła,

głaszcząc małą po główce. – Już usnęła. Ja po tych wszystkich wrażeniach na pewno jeszcze przez długi czas nie zmrużę oka. Co z nią? – Wskazała brodą na bladą, nieprzytomną Julkę. – Przy Dobrochnie nie chciałam pytać… Jest jeszcze mała i ma za sobą potwornie długi dzień. A właściwie noc. Bałam się, że to, co pan powie, może ją przestraszyć. – Jak na razie, wiem tyle co na początku. Jest stabilna. Dopiero w szpitalu będą mogli coś więcej powiedzieć. Przepraszam, ale muszę o coś zapytać. Jak to jest możliwe, że dziewczynka tak po prostu przeszła nad tym wszystkim do porządku dziennego? Większość dzieci byłaby w szoku… – Większość dzieci nie ma w domu chorej babci, która zachowuje się… Jak by to ładnie powiedzieć… Dość nietypowo. – Klementyna z uśmiechem pełnym wdzięczności przyjęła podany jej przez ratownika koc i otuliła nim małą. – A poza tym dla kogoś niewtajemniczonego to na pierwszy rzut oka Julka wyglądała po prostu na mocno śpiącą kobietę. Dodatkowo Dobrochna była bardzo zmęczona. Miałyśmy ciężką noc, nie mogłyśmy dostać się do domu i weszłyśmy do mieszkania Julki bez zaproszenia. Dla dziecka, które ma bujną wyobraźnię, samo to błądzenie po czyimś nieznanym domu lekko pachniało grozą i budziło najróżniejsze skojarzenia. Chyba wyczerpała limit strachu, a reszta była w miarę normalna. Musiałam wprawdzie wezwać pogotowie, ale do nas czasami też przyjeżdżała karetka. Tak jak wspominałam, mamy w domu babcię. Mała wie, że pani Julia połknęła za dużo tabletek. W związku z tym, że kilka razy już jej tłumaczyłam, dlaczego nie dajemy jej prababci mocnych leków, temat nie jest jej obcy. Chociaż oczywiście nie zdaje sobie w pełni sprawy z tego, co widziała i jak bardzo jest to poważne. Klementyna uznała, że ta skrócona wersja powinna doktorowi chwilowo wystarczyć. Miłosiernie nie wspomniała o diagnozie postawionej przez Dobrochnę, która stwierdziła, że widać ta pani po tych lekach ogłupła jeszcze bardziej niż babka i usnęła niczym śpiąca królewna. Obawiała się, że ten biedak

lekarz mógłby niczego z tego nie zrozumieć. Ona sama, choć przecież miała to na co dzień, dość często po dyskusjach z Dobrochną czuła się tak, jakby właśnie zeszła z kręcącej się bardzo szybko karuzeli. Nie powiedziała też, że wcale nie wyprowadzała małej z błędu. Niech myśli, że Julka usnęła podobnie jak jej babka po zastrzyku. I podobnie jak królewna po ukłuciu wrzecionem. Nie wspomniała też doktorowi, ile ją samą to wszystko kosztowało. Tylko udawała opanowaną i spokojną. Bo miała świadomość, że za nic na świecie nie może dać po sobie poznać, jak bardzo jest wstrząśnięta. Jak to było? Szczęśliwa matka równa się szczęśliwe dziecko. Miała spore wątpliwości, czy może w stu procentach określić siebie słowem „szczęśliwa”, jednak wierzyła, że to powiedzenie można lekko zmodyfikować: spokojna matka – spokojne dziecko. Nawet jeżeli ten spokój był utrzymywany tylko na pokaz. – Jeżeli mogę się upomnieć, to jest mi pani winna historię. – Wdarł się w jej myśli głos lekarza. – Historię? – Machinalnie potarła dłonią zmęczone oczy. – No tak. Tę o mantykujących przodkach i klaunach. – Słysząc, jak to brzmi, uśmiechnął się z wyraźnym zakłopotaniem. – Nie będę ukrywał, że czuję się zaintrygowany. I nieco zagubiony. – Cóż, to ja może zacznę od czegoś bardziej zrozumiałego i po prostu się przedstawię. Klementyna Dońska. – Wyciągnęła dłoń do doktora. – Piotr Walaszek, miło mi – odpowiedział odruchowo. – Janina Kierbuć, którą być może pan kojarzy, była moją cioteczną babką… – ciągnęła Klementyna. – I właścicielką kamienicy, w której mieszka Julia. Po jej śmierci dom rzeczywiście poniekąd należy do mnie, bo jej właścicielkami zostałyśmy moja babka i ja. To tak tytułem wstępu. – Uśmiechnęła się do niego. – A właściwa opowieść zaczyna się od tego, że nie posłuchałam mojej przyjaciółki Imki, która jak się później okazało, jak zwykle miała rację…

oktor Piotr miał niezły dylemat. Ta cała Klementyna siedziała na korytarzu i domagała się informacji o Julii. Widział w jej oczach żelazny upór i szczerze wątpił, że uda mu się w pokojowy sposób się jej pozbyć. Poza tym sam przed sobą nie chciał się przyznać do tego, że kobieta wzbudziła w nim sympatię. A to utrudniało sprawę.

D

– Pani Klementyno, przecież pani wie, jakie są zasady. – Rozłożył ręce. – Tego typu informacji udzielamy tylko rodzinie. Ale za to z czystym sumieniem mogę polecić pani mojego znajomego mechanika. Ściągnie pani auto. – Niech mi pan nie mydli oczu mechanikami! I tak pan mnie nie zbije z pantałyku! Przecież sam pan mówił, że ona nie ma rodziny – wytknęła mu skądinąd słusznie. – To jest ta strona mojego zawodu, za którą nie przepadam – mruknął pod nosem. – No, nie ma… Ale nie ja ustanawiam przepisy i… – Aaaa! Zaraz zwariuję – przerwała mu. – Panie Piotrze, doktorze, w takim razie niech pan zapomni, co mówiłam panu w karetce. – Słucham? – spojrzał na nią, gęsto mrugając. – Moja przyjaciółka Imka, o której panu opowiadałam, mimo że jest adwokatem, mówi, że przepisy są po to, żeby je łamać. – Praktyka odziera ze złudzeń – wyrwało mu się nieopatrznie. – No właśnie. Skoro pan jest takim formalistą, to przynajmniej niech pan da się namówić na małą amnezję. Jestem jej siostrą. – Czyją siostrą, tej Imki? – Nie Imki, tylko Julki. A skoro jestem jej siostrą, to może mi pan powiedzieć, co z nią. – Ale ona nie miała siostry…

– Jednak miałam rację. Formalista do kwadratu – burknęła z irytacją. – Dobrze, niech będzie, daleką kuzynką, to chyba wystarczające pokrewieństwo! Zajęta dyskusją, nie zauważyła, że nie są sami. Na jednym z krzesełek stojących przed salą przysiadł przystojny mężczyzna i z zainteresowaniem przysłuchiwał się ich rozmowie. – Pani Klementyno, przecież… – Właściwie jakby tak na to szerzej spojrzeć, to wszyscy jesteśmy braćmi i siostrami – wtrącił nieoczekiwanie nieznajomy i puścił oko do Klementyny. Doktor Piotr na moment zaniemówił, a potem zrobił taki ruch ręką, jakby odganiał się od natrętnych much. – Boże, daj mi dożyć w zdrowiu i normalności emerytury – wymruczał, wznosząc oczy do sufitu. – Proście, a będzie wam dane – odruchowo odpowiedziała Klementyna, czym wywołała wyraźną wesołość u swojego niespodziewanego sprzymierzeńca. – Jaśku, ty Brutusie! I ty przeciwko mnie? – Doktor Piotr spojrzał na mężczyznę z wyrzutem, choć nie udało mu się ukryć wesołych iskierek, które na moment zapaliły się w jego zmęczonych oczach. – Co doktor chce, z kim przestajesz, takim się stajesz. A ja dodatkowo jestem kościelnym z powołania. To i czynię to, co powinienem – wyjaśnił, podnosząc się i wyciągając do Klementyny dłoń – Jan Skrzęta. – Klementyna Dońska – odpowiedziała machinalnie. – To co, panie doktorze? Co z nami będzie? – Jan znów spojrzał na doktora. – Dodam jeszcze, że jeżeli za chwilę nie wrócę z informacjami do miasteczka, to będzie miał pan na głowie panią Grażynkę. Właśnie dotarła do piekarni, gdy podjechała karetka. Widziała, jak wynosicie Julkę na noszach… – Co za pech! Nie dość, że upiorna, to jeszcze obdarzona sokolim wzrokiem! Jak mogła z takiej odległości dojrzeć, że to właśnie Julka? – Panie doktorze, przecież tam nikt inny nie mieszka – wytknął mu, skądinąd

słusznie, Jasiek. – A rzeczywiście, w tym wypadku wniosek nasuwał się sam – zgodził się lekarz. – Czyli, znając życie, pół miasteczka już wie, że coś się wydarzyło. Jedno mnie tylko dziwi, że Grażynka wysłała ciebie, zamiast osobiście się tu zjawić. To do niej zupełnie niepodobne. – Od wizyty tutaj powstrzymały ją tylko dwie rzeczy, mój niewątpliwy urok osobisty i dostawa pieczywa, na którą musiała zaczekać. Obiecałem jej, że dowiem się wszystkiego i z miejsca przekażę jej informacje. Zrobiłem to tylko i wyłącznie z sympatii do doktora. Ale jak się nie pospieszę, to pani Grażynka z całą pewnością się tu zjawi. – Wiesz, Jaśku, że to, co teraz robisz, to jest zwyczajny szantaż? Lekarz spojrzał na wiszący na ścianie zegar i mimowolnie się skrzywił. Do końca dyżuru została mu jeszcze godzina, nie było szans, żeby uniknąć spotkania z Grażynką. Na samą myśl o tym robiło mu się słabo. – No dobrze, częściowo ustępuję przed przemocą i powiem wam, że jest w porządku. Julia dostała kroplówki, niedługo odzyska przytomność. – A co w ogóle tam się stało? – Jasiek postanowił pójść na całość. – A to, mój drogi, to jest jedynie pusta ciekawość. – Doktor zgromił go wzrokiem. – Najważniejsze, że dziewczyna, cokolwiek jej jest, ma szanse na powrót do zdrowia, czyż nie? – zapytał, jednocześnie znacząco patrząc na Klementynę. Ta nieomal niedostrzegalnie skinęła uspokajająco głową. Nie zamierzała rozpowiadać na prawo i lewo o tym, co zastała w mieszkaniu Julii. Akurat w tej kwestii zgadzała się w stu procentach z doktorem. Dyskrecja była wskazana. – Tak, tylko nie wiem, czy pani Grażynka zadowoli się takimi ogólnikami – mruknął zafrasowany kościelny. – Nie przeginaj, Jaśku! – fuknął na niego doktor. – Pani Grażynce będzie musiało wystarczyć to, co jej przekażesz. A jej ewentualne niezadowolenie to na

całe szczęście, przynajmniej chwilowo, nie mój problem. A skoro już tu jesteś, to się do czegoś przydaj. Zabierz panią Klementynę i jej córkę z powrotem do miasteczka, do Leonka. Do warsztatu – sprecyzował i odwrócił się do Klementyny. – Przybliży mu pani miejsce, w którym zostawiłyście w nocy samochód, a resztą on już się zajmie. Zaraz do niego zadzwonię i powiem, żeby się panią porządnie zaopiekował. Operowałem mu żonę w zeszłym miesiącu i wydaje mu się, że ma wobec mnie dług wdzięczności. To niech się chłopina trochę lepiej poczuje, mogąc dla mnie coś zrobić. Poza tym Leonek zna tu wszystkich. Jak będzie trzeba, to ślusarza też załatwi na cito. Bo jednak dobrze by było, żebyście się w końcu dostały do tej kamienicy. Mała nie może nie dosypiać, patrząc na nią, dochodzę do wniosku, że ta nowa kanapa w dyżurce nie była takim złym pomysłem. Wprawdzie mi jeszcze nie udało się jej należycie wypróbować, ale widząc, jak pani córeczka rozkosznie śpi, dochodzę do wniosku, że musi być wygodna. – Dziękuję, że pan ją tam położył. – Klementyna z trudem stłumiła ziewnięcie. – Mam nadzieję, że ta kawa plus tabletka, którą mi pan zaaplikował, jeszcze trochę utrzyma mnie na nogach. Przynajmniej dopóty, dopóki nie sforsujemy zamka. – Jaśku, to jak będzie? – zwrócił się do mężczyzny z pytającym wyrazem twarzy. – No przecież, że panią zabiorę, dowiozę i pomogę. Nawet mogę zająć się otworzeniem drzwi – mruknął kościelny. – Nie przesadzaj z tą ofiarnością, bo Różyczka nie będzie zadowolona. – Lekarz się nieoczekiwanie roześmiał, a Jan nieco zmarkotniał. – Pani Klementyno – doktor odwołał ją na chwilę na stronę. – Jasiek to do rany przyłóż człowiek, ale ma niesamowicie zazdrosną żonę, trzeba uważać – powiedział szeptem. – To tak w ramach przyjacielskiej przestrogi. A poza tym to tutaj jest mój adres i numer telefonu. – Na odwrocie recepty pospiesznie coś nabazgrał. – Jakby coś, to

proszę dzwonić śmiało. A i jeszcze jedno… Jaś to niesamowita pleciuga. Proszę nie wierzyć we wszystko, co będzie opowiadał, no i samej za dużo nie mówić. – Rozumiem. Ode mnie niczego frapującego nie usłyszy – zapewniła go Klementyna, w lot pojmując, że w ten oto zawoalowany sposób doktor Piotr prosi ją o dyskrecję w sprawie Julki. Schowała podaną przez niego receptę z zapisanym adresem do kieszeni dżinsów i potrząsnęła z niedowierzaniem głową. Miała przedziwne wrażenie, że to wszystko, co się w ostatnich godzinach wydarzyło, dotyczy kogoś innego, a nie jej. Jej się po prostu takie rzeczy nie przydarzały. Nikt do tej pory nie dzielił się z nią adresem tuż po pierwszym spotkaniu, a tu proszę! Najpierw Stara Anna, teraz doktor Piotr rzucają jej koło ratunkowe, używając tchnącego tajemnicą zwrotu „jakby co”. A na tym nie koniec. Za chwilę bowiem miała wsiąść do samochodu z niezwykle przystojnym kościelnym, który miał równie niezwykle zazdrosną żonę. A do tej pory nigdy nie wsiadała do auta z dopiero co poznawanymi mężczyznami. Taką miała zasadę. Ale też nigdy nie wchodziła nieproszona do nie swoich mieszkań, nie mocowała się z nieprzytomnymi. Tymczasem tuż obok, w szpitalnej sali, naznaczona rurkami kroplówek, leżała dziewczyna, której chyba po części podarowała drugie życie. Do tej pory nigdy nikogo tak bezpośrednio nie uratowała. I jeszcze do tego wszystkiego nie zadzwoniłam do Imki, która zapewne szaleje z niepokoju – pomyślała i poczuła, jak w głowie jej się kręci od nadmiaru wrażeń i natłoku myśli, i na chwilę musiała przysiąść na krzesełku, które wcześniej zajmował kościelny. – No, chyba jednak nigdzie stąd pani nie puszczę. – Jak przez mgłę zobaczyła, że doktor Piotr z troską się nad nią pochyla. – Na moje oko adrenalina przestaje działać i pani słabnie. Każda rezerwa kiedyś się wyczerpuje. – To tylko nadmiar wrażeń – podzieliła się z nim swoim przypuszczeniem,

usiłując wziąć się w garść. – Jak to zwał, tak zwał, ale pani, pani Klementyno, po prostu leci z nóg. Musi się pani przespać. Kiedy ostatnio coś pani jadła? – Jakoś tak wczoraj z rana – mruknęła nieuważnie, bo przed oczami zaczęły latać jej czarne mroczki. – Cudownie i niezwykle odpowiedzialnie – oburzył się lekarz, ale już po chwili machnął z rezygnacją ręką. Nie było sensu udzielać reprymendy osobie, która właśnie zasypiała na siedząco. – Jasiu, zmiana planów – zakomenderował. – Pomóż mi zaprowadzić panią Klementynę do dyżurki. Pośpi sobie razem z córką, obu im to dobrze zrobi. A potem najwyżej zaaplikujemy kroplówkę… – Kroplówka, kroplówka, kroplówka – mruknęła kobieta, która jednak słyszała więcej, niż się doktorowi wydawało. – To mi pachnie uzależnieniem, wszyscy dostają tu krop… – Urwała w połowie słowa i bez protestów dała się podnieść uroczemu kościelnemu. Zawieszona między snem a jawą, nieoczekiwanie poczuła ogromną przyjemność, gdy jego silne dłonie mocno ją objęły. Oparła głowę na jego szerokiej klatce piersiowej i pomyślała, że tracenie przytomności w takich warunkach jest całkiem znośne. I że mogłaby się temu zajęciu oddawać częściej. A potem nie myślała już o niczym. Bo nie zemdlała, jak jej się wydawało, tylko najzwyczajniej w świecie usnęła, zanim jeszcze Jasiek dociągnął ją do pokoju lekarskiego. – Dobrze, że Róża tego nie widzi – mruknął doktor Piotr, patrząc, jak kościelny z troską układa kobietę na kanapie obok uśpionej dziewczynki. Teraz było wyraźnie widać, jak bardzo są podobne. Ten sam kształt podbródka naznaczonego pośrodku dołeczkiem, ten sam kolor włosów. Lekarz, nie odrywając od nich oczu, z niedowierzaniem pokręcił głową. Jakim cudem dałem się wmanewrować w taką cudaczną historię? – zapytał się w duchu, ale z miejsca wiedział, że pytanie jest z rodzaju retorycznych i na

próżno szukać na nie odpowiedzi. – Chodź, Jaśku. – Zagarnął kościelnego ramieniem i wyprowadził na korytarz. – Posłuchaj, nie ma sensu, żebyś teraz tu czekał. Przyjedź za jakieś dwie godziny. Albo jeszcze nie tak, w ogóle nie przyjeżdżaj. Zadzwonię po Ryśka, w końcu po coś ma taksówkę… – Udawał, że nie widzi zaciekawionych spojrzeń pielęgniarek, które kątem oka, ponad jego ramieniem, usiłowały zajrzeć przez uchylone drzwi dyżurki. – A jeszcze czego! To doktor nie wie, jak on zdziera? Za kurs liczy tak, że człowiek się zaczyna zastanawiać, czy ta jego taksówka to przypadkiem nie ze złota! Ja do ograbienia tej biednej kobiety ręki nie przyłożę. Sam przyjadę i ją zawiozę. Księdzu potrzebny jestem dopiero po południu. A ją trzeba podwieźć do Leonka, do warsztatu, tak? – Nie, Leonka postaram się sam załatwić. Coś niecoś mi opowiedziała o tym miejscu, gdzie auto jej wysiadło, i wydaje mi się, że kojarzę, gdzie to może być. Jaśku, ale ty wiesz, że Róża nie będzie zadowolona, gdy się dowie, że obce baby autem wozisz… – Powiem jej, że to na prośbę doktora. Wtedy nawet słowem nie piśnie. – A od kiedy ona taka potulna? – w głosie Piotra słychać było niedowierzanie podszyte rozbawieniem. – Od jakiegoś miesiąca. Coraz bliżej porodu, to stara się panu doktorowi nie podpaść. – Jasiek… Ja nie pracuję na położniczym – zauważył skonfundowany lekarz. – A to ja wiem. Róża niby też, ale wie pan doktor, jak to jest, kiedy kobieta się na coś uprze… – A na co się uparła nasza Różyczka? – zapytał coraz bardziej zaniepokojony. – A na to, że to doktor będzie odbierał jej poród. Twierdzi, że to dla pana bułka z masłem, a ona w obce ręce ani siebie, ani dziecka nie odda. Albo nasz doktor Piotr, albo w ogóle żadnego dziecka nie będzie – tak powiedziała.

– Chyba trochę za późno na takie deklaracje – zauważył trzeźwo. – Na całe szczęście natura tak to urządziła, że nie będzie miała wielkiego wyboru – mruknął pod nosem, jednocześnie modląc się w duchu, żeby Róża zaczęła rodzić, jak on nie będzie miał dyżuru. Doskonale wiedział, na co stać słodką z pozoru żonę kościelnego. I jakie dantejskie sceny jest zdolna odstawić, jeżeli okaże się, że jej plan może się nie powieść. Ale tym będę się martwił, jak już będzie coś na rzeczy – postanowił i pożegnał się z Jaśkiem. Wszystko wskazywało na to, że dziś znów nie wyjdzie z dyżuru punktualnie. Właściwie nie powinien się temu dziwić. Od lat było to normą. Zawsze coś nieoczekiwanie wyskakiwało. A to trzeba było komuś powtórzyć badania, a to wysłuchać, jeszcze innemu rozwiać wątpliwości albo zwyczajnie przytulić i pocieszyć. W szpitalu nawet ci, którzy mieli duże rodziny, czuli się niezwykle osamotnieni. Łatwiej się było dzielić miłością, radością, a nawet gniewem niż lękiem i smutkiem. Gdy przychodzili bliscy, pacjenci z reguły zakładali maski. Obowiązkowo uśmiechnięte. Ale odwiedzający wychodzili i natychmiast na ich miejsce przez uchylone drzwi wsuwał się lęk. Siadał na wezgłowiach łóżek, zaglądał w ukryte w poduszkach twarze, zraszał oczy łzami. Niedzielony z nikim, stawał się coraz bardziej potężny i groźny. A doktor Piotr wiedział, że tym właśnie żywi się choroba: strachem i poczuciem osamotnienia. Niektórzy radzili sobie z tym, zwierzając się młodziutkiemu księdzu, który przychodził do szpitala dwa razy w tygodniu, lecz byli i tacy, którym rozmowa z księdzem jawiła się jako nadejście ostatecznego. Unikali kapłana jak diabeł święconej wody. I właśnie dla nich lekarz stawał się też powiernikiem. I lekarstwem, którego nie można było podać w zastrzyku ani w ampułce. Piotr z niepokojem coraz częściej obserwował, że jego młodsi koledzy zupełnie tego nie rozumieją. Usiłowali wtłoczyć pacjentów w ramki i tabelki. Tak jakby włożenie piżamy i szlafroka sprawiało, że chorzy przestawali być ludźmi.

Może do tego, żeby myśleć inaczej, potrzeba czasu? Może bycie człowiekiem empatycznym, wyrozumiałym, podobnie jak mądrość, przychodzi z wiekiem? – zastanawiał się, stojąc przed salą, w której leżała Julka. Przed wyjściem do domu chciał do niej zajrzeć, ale przedtem miał jeszcze jedną rzecz do załatwienia. – Za pamięci – mruknął, wyciągając z kieszeni lekarskiego fartucha telefon komórkowy i wybierając numer. – Leonek? – zapytał, gdy w słuchawce usłyszał mrukliwe „słucham”. – Piotrek z tej strony. Słuchaj, stary, sprawę mam – rozpoczął i w krótkich słowach opowiedział o awarii samochodu, który został porzucony na poboczu leśnej drogi, gdzieś w górskich ostępach. – Nie mam pojęcia, co strzeliło tej pani do głowy, że w środku nocy jechała akurat tamtędy, ale stało się, jak się stało. Z tego, co mówiła, wydaje mi się, że to może być ta droga koło tamtego zrujnowanego gospodarstwa… – A od której strony ta twoja panna jechała? – przerwał mu Leonek. – Ani ona moja, ani panna – sprostował doktor z godnością. – Córkę ma. – A czemu to przeszkadza? Odkąd przestałem wierzyć w bociany, wiem, że panna i dziecko się nie wykluczają. – Leonek, ty mi tu nie filozofuj! – To ty mi konkretnie na pytania odpowiadaj. Skąd jechała ta niepanna z dzieckiem? – Z tego, co wiem, to z Rzeszowa – przypomniał sobie Piotr. – No i wszystko jasne. Mogę się założyć, że z nawigacją podróżuje i dlatego wyprowadziło ją na manowce. Większość przyjezdnych się daje wystrychnąć na dudka i telepie się po tych wertepach. Wiem, gdzie to jest. Czyli co? Samochód trzeba ściągnąć i naprawić? – No, jakbyś był tak dobry. I gdybyś tak w międzyczasie mógł się zastanowić, czy nie znasz żadnego ślusarza… – Ślusarza? A co, kluczyk zatrzasnęła? – Nie, ale do domu nie może się dostać. Zgubiła.

– Krótko mówiąc, kobieta nieszczęście – skwitował Leonek. – Uważaj, takie są najgorsze. Budzą w człowieku opiekuńcze instynkty i ani się biedak obejrzy, a już siedzi pod ciężkim pantoflem. Szczególnie że ty, stary kawaler, w ogóle nie znasz się na ich sztuczkach! Jesteś wyjątkowo narażony. W twoim wieku to podobno norma, że mózg się wyłącza, a do głosu dochodzą pierwotne instynkty. – Leoś, nie chcę być niemiły, ale mój wiek jest też twoim wiekiem. Jesteśmy równolatkami. I jest nadzieja, bo skoro się tyle lat uchowałem, to może i teraz mi się uda. Gorzej z tobą, bo ten ciężki pantofel jakoś tak dziwnie kojarzy mi się ze zgrabną stópką twojej małżonki. I nie wiem, jak ona zareaguje na twoje ewentualne zwierzęce instynkty. – Nie zwierzęce, lecz pierwotne – sprostował Leoś. – A pantofelek dobrze ci się kojarzy. Dlatego też nie musisz się o mnie bać. Na samą myśl o piekle, które musiałbym przeżyć, wszelkie instynkty we mnie wymierają samoistnie. I dlatego ty nie możesz dać się w to wmanewrować. Jesteś w naszym miasteczku niczym ostatni Mohikanin wolnego męskiego rodu! – Nie przesadzaj, paru by się jeszcze znalazło. – Ale żaden nie robi takiej pysznej wiśniówki. A wiesz, że czasem, żeby przetrwać, człowiek po prostu musi się napić. – Dobrze cię rozumiem, człowieku z pantoflem na głowie, a teraz powiedz mi lepiej, czy zajmiesz się tym, o co cię prosiłem. – Zajmę i samochodem, i ślusarzem. Zaraz do ciebie wyślę chłopaka po kluczyk od tego auta. Rozumiem, że przyjedziesz do mnie z tą niebogą? – Nie. Jasiek, kościelny, ją przywiezie. Wiesz, chcę uniknąć plotek. Wystarczy, że zobaczą mnie z nią na rynku, i całe miasteczko będzie huczeć od najróżniejszych domniemań i przypuszczeń. A jakoś mi do tego niespieszno. Słuchaj, Leoś, muszę kończyć. Przyślij kogoś po te kluczyki, a wieczorem możesz do mnie wpaść na kieliszek wiśnióweczki. Produkcja własna, jak zwykle – dodał i się rozłączył.

Naprawdę nie miał czasu gadać po próżnicy, bo właśnie uświadomił sobie, że przecież nie wie, gdzie Klementyna schowała kluczyki od samochodu. Zawrócił do dyżurki. Przez moment zastanawiał się, czy jej nie obudzić, lecz zrobiło mu się żal tego głębokiego spokoju, który malował się na jej uśpionej twarzy. Albo będą w plecaku, który leżał na stoliczku, albo w kieszeni kurtki – zawyrokował. Zaczął od sprawdzenia kieszeni. Były. Odetchnął z ulgą, wycofał się na korytarz i szybkim krokiem podążył do sali, w której leżała Julka. Była tak blada, że jej twarz nieomal zlewała się z poduszką. Gdyby nie ciemne łuki brwi i firanki rzęs, można by było nie zauważyć, że ktoś tutaj leży. Doktor Piotr przesunął ręką po jej czole, odgarniając kosmyk blond włosów. – Co z tobą będzie, dziecko? – westchnął. – Co będzie? Doktor Piotr nie wiedział, że niepotrzebnie się martwi. Przecież Julia była częścią wielkiego planu. I oto nadchodził czas na pierwszy cud w jej wykonaniu. Cud powrotu.

racać wcale nie było łatwo. Najpierw miała wrażenie, że jest zawieszona w próżni. Głowę miała wypełnioną czymś, co przypominało watę, która sprawiała, że wszystkie odgłosy, jakie do niej docierały, były stłumione. Nie była jeszcze w pełni świadoma, a i tak już wiedziała, że jej ostatni wielki plan się nie powiódł. I że w związku z tym, zwykłą koleją rzeczy, przestawał już być tym definitywnym.

W

Widać ktoś jej przeszkodził, zawrócił z połowy drogi. I ten ktoś najwyraźniej nie życzył sobie jej umierania. I choć wiedziała, że znowu poniosła klęskę, na moment poczuła się lekko. Miała wrażenie, że unosi się w powietrzu i że wokół niej tłoczą się niewyraźne postacie. Mimo że wytężała z całych sił wzrok, nie mogła odzyskać ostrości widzenia. Otaczały ją mgliste, rozmyte sylwetki. „Może to efekt tabletek nasennych – pomyślała. – Może to jeszcze jakieś przebłyski życia albo etap umierania…" Jednak umierania chyba nie można było podzielić na rundy. W końcu to nie był ani rajd, ani wyścig… Nie, z całą pewnością nie chodziło o umieranie. Gdy do Julii w końcu dotarło, że chodzi o coś zgoła przeciwnego, mgliste postacie zniknęły i kobieta otworzyła oczy. Zobaczyła pochyloną nad sobą, zatroskaną twarz doktora Piotra. I wtedy już na sto procent wiedziała, że absolutnie nie chodzi o umieranie, ale o życie. I że będzie musiała się z nim zmierzyć. Doktor Piotr, zanim wezwał pielęgniarkę, wziął jej szczupłą dłoń i lekko uścisnął. – Oj, Julka, napędziłaś nam wszystkim strachu – mruknął. – Jeszcze przez jakiś czas będziesz bardzo senna i słaba. Możesz mieć kłopoty z mówieniem, lecz po kilku godzinach to minie – dodał i delikatnie położył jej rękę w zagłębieniu kołdry. Dziewczyna w odpowiedzi na powrót zamknęła oczy.

„I dobrze – pomyślał lekarz. – Niech teraz odpoczywa i zbiera siły. Bo potem już nie będzie tak łatwo. Trzeba będzie wezwać psychiatrę, zaczną się pytania, przed którymi nie będzie dokąd uciec. – Jak ona sobie z tym poradzi? – z troską potrząsnął głową. – Poproszę Jonasza, żeby się nią zajął. Ma nie tylko wiedzę, ale i serce we właściwym miejscu” – postanowił i nacisnął przycisk dzwonka. Nieomal natychmiast w sali zjawiła się siostra przełożona Helenka. – Nasza śpiąca królewna się obudziła – poinformował ją doktor Piotr. – Prawdziwy na nie urodzaj – sarknęła. – Ta w pokoju lekarskim też właśnie wstała. Może powinniśmy otworzyć osobny oddział i nazwać go noclegownią? A tak w ogóle to co doktor jeszcze tu robi? Dyżur już dawno skończony, trzeba iść do domu i się wyspać, a ratowanie dam z opresji zostawić komu innemu – gderała, patrząc na Piotra spod oka. – Pani Helenko, a bo to pani mnie od wczoraj zna? Nigdy nie wychodzę punktualnie z pracy. Gdybym chciał wychodzić punktualnie, tobym został urzędnikiem. Tam można sobie pozwolić na takie luksusy – burknął, ukrywając zadowolenie. Nigdy by się do tego głośno nie przyznał, ale uwielbiał, gdy Helenka trochę mu matkowała. Jej utyskiwania zawsze wynikały z troski, a za sarkastycznymi słowami kryło się złote serce. – Niech doktor już idzie, przecież ta dziewczyna na powrót usnęła. Nic tu po pańskiej obecności – powiedziała nieco łagodniej. – A w razie czego jest już doktor Igor. – Gdyby coś się działo… – Zadzwonię – przerwała mu. – I nie wołajcie psychiatry. Ja znam Julkę, przyjaźniłem się z jej rodzicami i wiem, kto będzie mógł jej najlepiej pomóc. Jeżeli wszystko będzie szło tak, jak powinno, poproszę mojego dobrego kumpla, żeby jutro z samego rana się u niej pojawił. Pani Helenko, dopilnuje jej pani?

– Teraz to powinnam się obrazić! Czy ja kiedykolwiek kogoś lub czegoś nie dopilnowałam? – obruszyła się, biorąc się pod boki. – Ja tak jak doktor jestem z tej starej dobrej szkoły i wiem, jakie są moje obowiązki. Niech doktor lepiej pójdzie do dyżurki, zanim cały szpital będzie huczał od plotek. Już pielęgniarki między sobą szepczą, że ta mała to doktora nieślubna córeczka! – Co za bzdura – oburzył się. – Człowiek nie może po prostu z dobrego serca komuś pomóc, żeby zaraz mu jakiejś łatki nie doszyli! Zresztą ja prędzej mógłbym być dziadkiem tej małej! – A to akurat żaden argument. Przecież to u was norma, że wolicie młodsze. A jak ktoś ma dobre serce, to musi mieć twardą… No, sam doktor wie co. Takie życie – skwitowała Helenka. – A że gadają, to się nie ma co dziwić. Ciekawość ich zżera. Ucichną, jak im ta pana protegowana z oczu zejdzie. Wtedy zajmą się czym innym – dodała pocieszająco. – A właśnie, całkiem zapomniałam. Jakiś upaprany smarami chłystek pytał o doktora. Kazałam mu czekać na korytarzu. – Siostro, jest siostra nieoceniona. – Uśmiechnął się i czym prędzej wyszedł z sali. Chciał jak najszybciej załatwić sprawę samochodu i iść do domu. Helenka jak zwykle miała rację, już dawno powinien leżeć w wygodnym łóżku i odsypiać pracowitą noc. Jeżeli chcesz pomagać innym, nie możesz zapominać o sobie – tak zawsze mówił jego ukochany profesor doktor Marczak. Piotr też wielokrotnie powtarzał jego słowa młodszym kolegom. Niestety, z zastosowaniem w praktyce było już gorzej. Ale teraz poczuł się naprawdę zmęczony. Nie miał kłopotu z odnalezieniem czekającego na niego młodzieńca. Tak jak mówiła siostra przełożona, był upaprany smarem. Poza tym jego prawe ucho uginało się od gigantycznej liczby kolczyków. Doktor Piotr przez moment tkwił w bezruchu obezwładniony podziwem dla kogoś, kto umiał zrobić tak dużo dziurek na tak małej powierzchni. Sztuka ma wiele twarzy – pomyślał, w zadumie przenosząc wzrok z ucha na

nos, w którym młodzian miał wprawdzie tylko jeden kolczyk, za to naprawdę chwalebnej wielkości. O ile dobrze sobie przypominał, coś podobnego miał byk jego świętej pamięci ciotki. Byk był nieobliczalny i narowisty i budził w nim mnóstwo negatywnych uczuć. „Cóż, nie należy nikogo osądzać po wyglądzie – zbeształ sam siebie, wręczając chłopakowi kluczyki. – Kto wie, może pod tymi kolczykami skrywa wrażliwą duszę?” W tym samym momencie na korytarzu pojawiła się najmłodsza z pielęgniarek, Eliza. Młodzian na jej widok najpierw głośno wytarł ręką nos, a potem przeciągle zagwizdał. – Hej, blondynka, zrobić ci synka? – zarechotał, obrzucając ją obleśnym spojrzeniem. „No, to by było na tyle, jeżeli chodzi o zamaskowaną delikatność”. – Piotr pokręcił głową nad swoją naiwnością. – Synu, ty lepiej uważaj, żebym ja ci nie zrobił z tyłka jesieni średniowiecza – huknął. Mógł być naiwny, ale tylko i wyłącznie na swój własny użytek. Nie zamierzał pozwalać, żeby przy nim ktokolwiek obrażał jego koleżanki. – Dobra, dobra, po co te nerwy, tatuśku – burknął młokos i już go nie było. To, co właśnie usłyszałem, wcale nie wyklucza, że będzie z niego doskonały mechanik – pocieszył się w myślach i postanawiając trwać w optymizmie, poszedł do dyżurki po płaszcz. I oczywiście po to, żeby zawiadomić Klementynę, że za chwilę przyjedzie po nią Jasiek. Okazało się, że nie tylko ona nie śpi, lecz obudziła się także jej córeczka. Obie zajadały po drożdżówce. Widać Helenka też miała słabość do śpiących królewien – pomyślał i zrobiło mu się ciepło na sercu. Na jego widok Dobrochna wyraźnie się ożywiła. – Postanowiłam, że będzie pan moim ściegiem – oznajmiła mu na wstępie. – Kim? – skonstatował, że przy tym zadziwiającym dziecku myśli i mówi

wyłącznie znakami zapytania. – No, ściegiem. – Mała spojrzała na niego, jakby był kosmitą. – Nie ściegiem, tylko wzorem – wtrąciła się ze śmiechem jej matka. – Dobrochna uczy się haftować i widać jej się pokojarzyło – dodała wyjaśniająco, a doktor Piotr pomyślał, że to jednak go przerasta. – Przepraszam, muszę już iść – wymamrotał i chwyciwszy płaszcz, pospiesznie opuścił pokój lekarski. Dopiero gdy wyszedł przed budynek szpitala i odetchnął głęboko rześkim powietrzem, poczuł się nieco uspokojony. W końcu to, że mam być jej ściegiem, do niczego mnie nie zobowiązuje – pomyślał, obwiązując szyję brązowym eleganckim szalikiem. – A skoro tak jest, to nie rozumiem, dlaczego mnie to tak niepokoi. To pewnie wina zmęczenia. Wyśpię się, wieczorem napiję wiśniówki i od razu w głowie mi się poukłada. I na pewno do tego czasu zapomnę, że moja ciotka powtarzała nieustannie, że żaden dobry uczynek nie pozostanie bez kary. I że, niestety, była z gatunku tych irytujących istot, które na nieszczęście swoich bliźnich bardzo rzadko się mylą – myślał, przeszukując kieszenie w poszukiwaniu rękawiczek. Mimo że dopiero co wyszedł, już czuł, że marzną mu palce. W powietrzu czuć było mroźny powiew, a znad gór nadchodziły ciemne chmury.

ima w tym roku zamierzała przyjść szybko. Co niektórzy twierdzili, że świadczą o tym dużo wyższe niż zwykle mrowiska. Ponoć mrówki od początku lata gorączkowo pracowały nad wznoszeniem coraz większych kopców. Inni zwracali baczną uwagę na kity wiewiórek, które już na początku września były puchate i okazałe.

Z

Ale być może zima zlekceważyłaby i mrówki, i wiewiórki, i wcale by się tak nie spieszyła, gdyby nie to, że Klementyna i Dobrochna pojawiły się w miasteczku. Przecież historia lubi zataczać koło, a skoro tak, to powinny zejść z gór i przynieść ze sobą pierwszy śnieg.

ierwsze płatki zaczęły spadać, gdy wsiadały do samochodu Jaśka. Sfruwały lekko i ledwie dotykały maski samochodu, nikły jak za potrząśnięciem czarodziejskiej różdżki.

P

– No, masz ci los, zacznie się jeszcze przed Zaduszkami! Świat staje na głowie – zamarudził, wpuszczając oczarowaną Dobrochnę na tylne siedzenie. Ją, w przeciwieństwie do Jaśka, śnieg zachwycał. Klementyna profilaktycznie milczała. Jej zdaniem w pierwszym śniegu pod koniec października nie było nic szczególnie dziwnego. Owszem, nie był normą, ale odchyleniem od niej też nie. Dużo bardziej niepokoiły ją brzmiące wciąż w jej uszach słowa Starej Anny: „Ze śniegiem to jeszcze nic przesądzonego, już ja tam swoje wiem. Zeszłyście z gór, a to na pewno coś znaczy. I śnieg też się pojawi”. Nagle nabrały proroczego znaczenia. Klementynie nie bardzo się to podobało. – Za chwilę będziemy na miejscu. – Wdarł się w jej myśli głos kościelnego. – U pana Leonka już czeka ślusarz. Dlatego najpierw pojedziemy tam, bo to od rynku rzut beretem, a przy okazji dowie się pani, co się stało z samochodem. Może już zdążą go doholować do warsztatu. Doktor Piotr wszystko załatwił… Zadziwiające, że w szpitalu radzi sobie perfekcyjnie, pacjenci go kochają, a z panią Grażynką nijak sobie nie może poradzić. Chociaż z drugiej strony nie powinienem się dziwić. Moja żona też daje mi ostro popalić. Jednocześnie jest taka… No, na pewno się pani domyśla, o co mi chodzi. Ja nie za bardzo umiem mówić o uczuciach, ale jeżeli nawet ona mnie tym swoim stalowym charakterkiem do grobu wpędzi, to mam pewność, że skonam w najpiękniejszych i najwygodniejszych ramionach na całym świecie. – Zamilkł na chwilę wyraźnie speszony swoją wylewnością.

Klementyna natomiast pomyślała, że Jasiek nie ma racji, sądząc, że nie umie mówić o miłości, bo to, co właśnie usłyszała, było jednym z najpiękniejszych wyznań. Jego żona była niesamowitą szczęściarą. – Ale z doktorem to całkiem inna sprawa. A pani Grażynka to nie moja Różyczka. Daje się naszemu biednemu doktorowi we znaki, oj, daje – niby mimochodem wrócił do głównego tematu rozmowy. Klementyna, słysząc to, wtuliła twarz w szalik, żeby ukryć uśmiech. Pan Piotr miał niewątpliwie rację, gdy mówił, że z kościelnego jest pleciuga. – A kim jest pani Grażynka? – zapytała trochę wiedziona ciekawością, a trochę po to, żeby nie poczuł się urażony ewentualnym brakiem zainteresowania. – Pani Grażynka jest właścicielką piekarni w rynku… – No proszę, to już nie sprzedaje tam taki miły staruszek? – Pan Stefan? A skąd. Nie żyje już ze trzy lata. – Jasiek zerknął na nią spod oka. – Chyba dawno tu pani nie było, prawda? – Prawda. Szkoda, bardzo go lubiłam. – Posmutniała, gdy zdała sobie sprawę, że ta niezmienność, którą się rano zachwycała, jest tylko pozorna. Miasteczko maskowało przed obcymi zmiany, jakie w nim zachodziły. Ci, którzy naprawdę do niego należeli, doskonale zdawali sobie z tego sprawę. Zadziwiające, że jedyne miejsce, w którym czuję się jak w prawdziwym domu, tak naprawdę jest obce – pomyślała z nagłym rozżaleniem, ale wystarczyło jedno spojrzenie rzucone w głąb samochodu, żeby wzięła się w garść. Jeszcze tylko tego brakowało, żeby się rozkleiła przy facecie, który natychmiast o tym wszystkim rozpowie, i dziecku, któremu i tak już zafundowała makabryczną ilość mocnych wrażeń. – Mniejsza o mnie, co tam pan mówił o tej pani Grażynce? Poza tym, że jest właścicielką piekarni? – umiejętnie odwróciła jego uwagę i zmieniła temat na lżejszy.

– A, pani Grażynka to temat rzeka! Przede wszystkim Bóg jeden wie dlaczego, podjęła się wypełnienia misji z góry skazanej na niepowodzenie. Postanowiła usidlić naszego doktora. Zagięła na niego parol. – Znaczy chce z nim chodzić? – poinformowała się z tylnego siedzenia Dobrochna. – Żeby tylko chodzić, ona chce z nim leżeć – palnął bez zastanowienia i gdy zdał sobie sprawę z tego, co powiedział, zaczerwienił się jak rak. – Leżeć? Dziwne. – Dobrochna skrzywiła się szpetnie. – I nudne! To zupełnie nie pasuje do doktora Piotrusia! Lubię go – wyznała Jaśkowi, który jakoś tak unikał patrzenia na Klementynę. Na całe szczęście prowadził samochód i miał nadzieję, że to wystarczający powód, żeby zrozumieć, dlaczego patrzy prosto przed siebie z takim zaangażowaniem, że nieomal dostaje wytrzeszczu. Rozbawiona Klementyna miłosiernie postanowiła udawać, że niczego nie zauważyła. – Rozumiem, że pan Piotr jest niezainteresowany tym hmm… chodzeniem – zagadnęła, przerywając przedłużającą się ciszę. – Niezainteresowany? On jest przerażony! Nie przyzna się do tego, ale raz czy dwa mu się wymknęły takie określenia, że nie można mieć wątpliwości, jakie żywi uczucia. Modliszka i harpia były najłagodniejszymi. Dajmy już temu spokój, bo jak tak dalej pójdzie, to nasz biedny doktor nie będzie mógł spać, bo go uszy będą piekły. Lepiej niech mi pani powie: co się tej naszej Julce stało? – zapytał, przybierając lekki ton, który miał sprawiać wrażenie, że tak naprawdę to wcale nie jest za bardzo ciekawy, ale pyta, bo nie wypada inaczej. „O mój robaczku, nie ze mną takie numery – pomyślała Klementyna. – Na nic się zda ta niewinna mina i uroczy uśmiech, za stara wyjadaczka ze mnie, żebym się dała na to nabrać”. – Nie mam pojęcia, nie znam się na medycynie. Sama jestem ciekawa, ale

wiem tyle, ile pan: ma się lepiej. Czy mi się dobrze wydaje, że dojechaliśmy na miejsce? – zapytała, modląc się w duchu o to, żeby Dobrochna nie chciała wtrącić swoich trzech groszy. Na całe szczęście dziewczynka była zajęta podziwianiem śniegu, którego płatki z minuty na minutę robiły się większe i grubsze. – Dokładnie tak. – Jasiek zatrzymał samochód przed bramą, nad którą wisiał szyld z napisem „Wrzuć coś na Warsztat”. – Zobacz, córeczko, nasz samochód stoi na podwórku – ucieszyła się Klementyna. – Panie Janie, ile jestem panu winna za podwiezienie? – Może na początek wystarczy, jak przestanie mi pani mówić pan. A już zwłaszcza: panie Janie. To mi się nieodmiennie kojarzy z piosenką: „Panie Janie, panie Janie, rano wstań, rano wstań!”. Dzieciaki w szkole mnie tym prześladowały, do tej pory na samo wspomnienie tej melodii mam dreszcze. O żadnych pieniądzach mowy nie ma. A tak na przyszłość, to Jasiek jestem. – Podał jej rękę. – Klementyna, krócej i wygodniej: Tyśka. – Uścisnęła wyciągniętą dłoń i w tym momencie przypomniała sobie jego mocne ramiona, które ją podtrzymywały na szpitalnym korytarzu, i na twarzy wykwitł jej krwisty rumieniec. Strasznie dużo tych rzeczy, które dzieją się po raz pierwszy w moim życiu – pomyślała, usiłując uspokoić szalejące myśli. Do długiej listy mogła dodać uśnięcie nieomalże na stojąco i trafienie prosto w męskie ramiona. Naszła ją refleksja, że jak tak dalej pójdzie, to będzie ostatnia rzecz, którą zrobiła po raz pierwszy, bo nie pożyje zbyt długo. Nawet jeżeli nie zaciuka jej zazdrosna do nieprzytomności żona Jaśka, to na pewno wyręczy ją w tym Imka. Do której nadal nie zadzwoniła i chwilowo nie zadzwoni, bo wyczerpana nocnymi przeżyciami komórka odmówiła współpracy.

eonek z namysłem popatrzył na stojącą przed nim kobietę. Podrapał się za uchem i przejechał dłonią po obciętych na jeża czarnych, przyprószonych siwizną włosach.

L

Stali w warsztacie, przez przybrudzone okno widać było spadające płatki śniegu i Dobrochnę, która łapała śnieżne gwiazdki na wyciągnięte przyjaźnie dłonie. Nie chciała wejść do środka, zapowiadając, że zamierza oswoić zimę. Sądząc po jej minie, zima była już całkowicie udomowiona. – Co z moim autem? Będzie żyć? – zagadnęła Klementyna nieco zaniepokojona przedłużającą się ciszą. – Będzie – odpowiedział krótko Leonek i wytarł ręce w leżącą na drewnianym zydelku szmatkę. – Proszę. – Wyciągnął w jej stronę kluczyki. – Chodzi jak złoto. Należy się dwieście pięćdziesiąt złotych. – Dziękuję, działa pan szybko, niczym błyskawica! A co się w ogóle wydarzyło? Wprawdzie nie znam się na samochodach… – Na moment zamilkła, szperając w plecaku w poszukiwaniu portfela. – A to, to ja akurat wiem – zgodził się z nią Leonek. – Ale jedną rzecz radziłbym zapamiętać. Jak pani nie zatankuje, to pani nie pojedzie. Taka zależność. – Na widok jej miny nie mógł powstrzymać uśmiechu. – Napełniłem bak po sam korek – dodał, chyba tylko po to, żeby ją dobić. – Nie wiem, co powiedzieć – mruknęła. – Chyba tylko to, że kontrolka mi się przepaliła i że być może dlatego wyleciało mi z głowy, iż sama powinnam o tym pamiętać. – Zamilkła, mając świadomość, że coraz bardziej się pogrąża nie tylko w oczach Leonka, ale również jego młodocianego pracownika, kościelnego Jaśka i ślusarza, który cierpliwie czekał, aż zaprowadzi go tam, gdzie będzie mógł czynić swoją ślusarską powinność. – No tak, to ja będę się już zbierać. Dziękuję za wszystko – bąknęła,

otwierając drzwi warsztatu i przemykając do auta. – Tobie, Jaśku, również za podwózkę – zwróciła się do kościelnego, zastanawiając się, w jakim tempie wszyscy na rynku dowiedzą się o wtopie z paliwem. – A ja to się chyba z panią zabiorę. Tak będzie najwygodniej – przypomniał się ślusarz, wybiegając za nią z warsztatu i zarzucając na ramię wielką torbę, w której coś zagrzechotało. – Niech pani poczeka. – Leonek pojawił się tuż za ślusarzem i przytrzymał drzwi samochodu. – Teraz mam inną robotę, ale jak wieczorem, tak koło dziewiętnastej, pani do mnie podjedzie, to zajmę się tą kontrolką. Żeby uniknąć w przyszłości takich niespodzianek. I niech się pani nie denerwuje, najlepszym się zdarza. Teraz ludzie tacy zaganiani, zmęczeni, że często zapominają nawet o tym, jak mają na imię. Ot, takie czasy przyszły – dodał i wyciągnął z kieszeni roboczych spodni paczkę papierosów. – Jasiek, tylko żebyś się mojej nie wygadał, jak będziesz się z nią dziś w kościele widział. Myśli, że rzuciłem – dodał, pstrykając zapalniczką. – A ja już nie mam co robić, tylko o nałogach pana Leonka rozprawiać – oburzył się kościelny. – A z tobą to akurat nigdy nic nie wiadomo. Pleciesz wszystko, co ci ślina na język przyniesie, to profilaktycznie wolę przypomnieć, że jestem tutaj jedynym i co za tym idzie, najlepszym mechanikiem, a ten twój strucel w kółko ostatnio niedomaga – dodał, zaciągając się z lubością. – Widzieliście? Ten śnieg zwariował. Sypie tak, jakby to był co najmniej środek zimy. Wychodzi na to, że to pani nam ją tutaj ze sobą przywiozła – zwrócił się do Klementyny i zupełnie nie rozumiał, dlaczego po tych słowach na jej twarzy odmalował się popłoch. Słowa Starej Anny o pierwszym śniegu i zejściu z gór znów zadźwięczały jej w uszach. Jednak o tym zdumiony Leonek nie mógł przecież wiedzieć.

lementyna miała wrażenie, że przeżywa swoiste déjà vu. Tym razem zamiast Leonka stał przed nią ślusarz, ale patrzył na nią, wypisz wymaluj, takim samym wzrokiem pełnym namysłu. I takim samym gestem, wyrażającym zakłopotanie, przesuwał dłonią po włosach.

K

Trzymał w rękach pęk kluczy, który przed momentem mu podała, żeby mógł osobiście sprawdzić, że żaden z nich nie pasuje. Niestety, ku ogromnemu zakłopotaniu Klementyny drugi z nich przekręcił się bez żadnego trudu i drzwi stanęły otworem. – Czary – Dobrochna pospieszyła matce z pomocą i pierwsza przerwała krępującą ciszę. – Żebym ja mogła w tak prosty sposób to wytłumaczyć – bąknęła zażenowana Klementyna. – Najważniejsze, że problem się rozwiązał. Mam na wszelki wypadek poczekać, aż pani sprawdzi inne drzwi? – Ślusarz wspiął się na wyżyny uczynności, choć gołym okiem było widać, co tak naprawdę myśli o Klementynie, która zawraca głowę poważnym, zapracowanym ludziom. – Nie, nie sądzę, żeby to było konieczne – odpowiedziała słabo i wysupłała z portfela dwudziestozłotowy banknot. – To na przeprosiny i w podziękowaniu za fatygę. Poczekała na dźwięk zamykanych drzwi na dole i podeszła do włącznika światła. Jeżeli teraz żarówka się zaświeci, to sama, z własnej woli, zadzwonię do doktora Kuleszki i powiem mu, że poza babką musi też zająć się mną – obiecała sobie solennie. Gdy razem ze ślusarzem weszli na klatkę, nawet nie próbowała włączyć światła, tylko z miejsca skorzystali z latarki, którą mężczyzna wydobył

z przepastnej torby. Ale teraz, w sytuacji gdy właściwy klucz w cudowny sposób się odnalazł, nie była już pewna niczego. Zamknęła oczy i nacisnęła przycisk. Uchyliła z obawą powieki. Ku jej niewypowiedzianej uldze sufit nadal spowijał mrok. Jeszcze raz spojrzała na pęk kluczy i głęboko westchnęła. – Czary – powtórzyła za Dobrochną. Los, Duch Nadchodzących Świąt i Piernikowa Magia zgadzali się z nią w całej rozciągłości. Działali zgodnie i pewnie. I wszystko szło tak, jak sobie to zaplanowali.

ciesz, że się farbuję i że nie mogę tak z miejsca zobaczyć, czy nie –zrobiłam T y sięsię siwiutka jak gołąbek – powiedziała Imka, gdy już porządnie na nią nakrzyczała. – Myślałam, że tu oszaleję. Gdybyś nie zadzwoniła w ciągu najbliższej godziny, zgłosiłabym twoje zaginięcie! A mówiłam, żebyś po nocy nie jeździła? Mówiłam? – Mówiłaś. Szkoda tylko, że w swojej nieskończonej mądrości nie pomyślałaś, żeby zapytać mnie o paliwo. – A, to moja droga, to już była krańcowa głupota! Jak mogłaś nie pamiętać o tankowaniu? Jeździsz dłużej niż ja! Zresztą mniejsza z tym. Za bardzo się cieszę, żeby się dalej złościć. Najwyżej utłukę cię, jak wrócisz – zakończyła ugodowo. – Wtedy będziesz musiała zająć się Dobrochną. I babką – uprzytomniła jej Klementyna, jedną ręką przyciskając telefon do ucha, a drugą rozpinając dużą sportową torbę. – Ty jednak wiesz, jak człowieka przekonać do zmiany planów. Chyba jednak zachowam cię przy życiu. Babka jest twoją najlepszą i najskuteczniejszą polisą ubezpieczeniową. A skoro już jesteśmy przy temacie Agaty, to ku mojemu zdziwieniu nadal jest jak anioł. I wszystko pamięta, je to, co jej podam, a i coś tam ściboli przy tych twoich piernikach. Pilnuję jej, lecz nie przeszkadzam, bo piękne rzeczy robi. Chociaż dość szybko się męczy. – Babcia to jeszcze szkoła przedwojenna. Teraz takich pasjonatów i mistrzów już nie ma – westchnęła tęsknie Klementyna. – Pilnuj piekarnika, ona czasem zapomina wyłączyć. – Nie martw się, nie spuszczam jej z oczu. Teraz musiałam wyjść, ale zaprowadziłam ją do pani Izy. Babka Agata uczy ją dziergać na drutach i z tego, co zauważyłam, obu sprawia to ogromną frajdę. Czekaj, czekaj, bo tak

powiedziałaś i sama nie wiem, czy sprawdziłam piekarnik przed wyjściem… – O Boże! Zostawiłaś pani Izie klucze? Trzeba do niej zadzwonić i poprosić… – Żartowałam – przerwała jej Imka ze śmiechem. – Zasłużyłaś na to, żeby choć przez pół minuty się stresować. – Rewanżystka – wytknęła jej Klementyna, wypuszczając bezwiednie wstrzymywane powietrze. – I do tego podła! – Cóż… i za to wielu moich klientów mnie ceni. – W telefonie coś przerażająco zapiszczało i zazgrzytało. – Słuchaj, właśnie wsiadam do tramwaju, skoro jesteś cała i zdrowa, pozwolisz, że zadzwonię do ciebie później, co? – Dobrze, najlepiej późnym wieczorem, tak żeby Dobrośka już spała, bo muszę ci opowiedzieć coś, czego mała nie powinna słyszeć. – Klementyna przysiadła na łóżku, na którym leżała stara błękitna kapa. – Oooo, czyżby jakaś niespodziewana miłość? Wiesz, wiejski sklepik, ty potykasz się o stojącą obok lady skrzynkę napełnioną butelkami z coca-colą i wtedy niespodziewanie wpadasz w jego ramiona, i czujesz, że serce przestaje ci bić. I z miejsca zamieszkasz w jego prostej wiejskiej chacie, on będzie zajmował się hodowlą bydła, a ty wieczorami będziesz karmić go swoim sercem z piernika! – Czy przypadkiem nie wspominałaś, że nie możesz rozmawiać? A poza tym, moja droga, z taką wyobraźnią rzuć tę adwokaturę i zacznij pisać romanse – poradziła jej zgryźliwie Klementyna. – A moje serce rzeczywiście przypomina piernik. Taki dopiero po upieczeniu, który jest twardy i musi jeszcze sporo poleżeć, żeby był zjadliwy. A poza tym zadzwoń wieczorem i wtedy, jak ci wszystko opowiem, zrozumiesz, że na żadne głupie miłości od pierwszego albo nawet drugiego wejrzenia zwyczajnie nie miałam czasu. Choć w męskie ramiona rzeczywiście wpadłam – przyznała uczciwie. – Ale z tego mogą być problemy. Li i jedynie. Bo kościelny ma bardzo zazdrosną żonę… – O matko, ramiona kościelnego? Żonate? Czy na pewno ktoś cię tam nie

podmienił? Jak ja żałuję, że umówiłam się na to spotkanie! Do wieczora uschnę z ciekawości – jęknęła Imka. – Usycha się z tęsknoty – uświadomiła jej Klementyna. – Poza tym nie wyobrażaj sobie za dużo, bo gwarantuję ci, że w tej historii nic nie będzie takie, jak ci się wydaje. A teraz przepraszam, ale twoja natchniona historia ze skrzynką pełną butelek coca-coli w roli głównej uświadomiła mi, że rzeczywiście muszę iść do sklepu. Wyobrażasz sobie, że tutaj nie ma ani jednego supermarketu, który byłby czynny do dwudziestej? – Wybacz, moja wyobraźnia tak daleko nie sięga. Jestem kobietą miejską i umarłabym, gdyby pozbawiono mnie dostępu do centrów handlowych, marketów i sklepów z butami… Szczególnie przy braku tych ostatnich niechybnie bym wymarła. A teraz kończę, bo pani, która siedzi przede mną, co chwila łypie na mnie tak, jakbym urwała się z choinki. Zadzwonię wieczorem! – zapowiedziała i się rozłączyła. Klementyna zaś pomyślała, że Imka rzeczywiście się zdziwi, gdy usłyszy, co im się przytrafiło od momentu dotarcia do kamienicy. I znając ją, zapewne w tych wszystkich wydarzeniach dostrzeże jakieś znaki. Bo tu akurat były zgodne. Obie w nie wierzyły, choć każda postrzegała ich znaczenie zupełnie inaczej.

o sklepu spożywczego trafiłaby nawet z zamkniętymi oczami. Tyle razy przemierzała tę drogę z cioteczną babką, że teraz nogi same ją niosły utartymi ścieżkami. Nawet nie przyszło jej do głowy sprawdzić, czy gdzieś bliżej, w samym rynku, nie otworzyli czegoś nowego.

D

Rzeczywiście, przyzwyczajenie jest drugą naturą człowieka – pomyślała, patrząc z czułością na podskakującą obok niej Dobrochnę. Śnieg przestał chwilowo padać, ale nadciągające znad gór ciemne chmury wróżyły jego rychły powrót. Klementyna miała nadzieję, że zdążą załatwić sprawunki, zanim zacznie znów padać. Nie przygotowała się na tak gwałtowną zmianę pogody i ani ona, ani Dobrochna nie miały zimowych butów ani czapek. A w miasteczku było o wiele zimniej niż w Rzeszowie. Było też o wiele ciszej. Taką spokojną, prawie zapomnianą, dobrą ciszą, którą potęgował padający niedawno śnieg. Człowiek miał wrażenie, że cały jest nią otulony, od czubka głowy po same końcówki butów, które notabene zaczęły jej przemakać w zamieniającym się w błotnistą maź śniegu. Maszerowały, trzymając się za ręce, i dopiero gdy do pokonania został ostatni zakręt, Klementyna nagle zatrzymała się na środku chodnika. A co będzie, jeżeli sklep spożywczy został zamknięty? Albo zamieniony na aptekę czy bank? Na samą myśl o tym zrobiło jej się nieprzyjemnie. Ale jak się po chwili okazało, jej obawy były zbyteczne. Duży żółty szyld z czarnym łuszczącym się napisem „Sklep Spożywczy” dumnie królował nad okratowanymi drzwiami. Na moment przymknęła oczy i zobaczyła siebie sprzed lat. Razem z ciotką Janinką były tu częstymi gośćmi. Latem wychodziły z domu, tak jak stały, ciotka zdejmowała tylko falbaniasty fartuch, i już. Zimą sprawa przedstawiała się całkiem inaczej. Wtedy wyjście do sklepu zamieniało się w wielką wyprawę. Okutane w grube swetry, kożuchy i chusty, brnęły przez zasypane śniegiem ulice. I było wiadomo,

że nieprędko powrócą. Albowiem w sklepie spożywczym kwitło na całego życie towarzyskie miasteczka. – Mamo, mówię do ciebie i mówię, a ty nic! – Zniecierpliwiona Dobrochna szarpnęła ją za rękaw kurtki. – Zamyśliłam się. – Klementyna zamrugała i potrząsnęła głową. – Kiedy byłam mała, tutaj robiłyśmy razem z moją ciocią zakupy – powiedziała z tęsknym westchnieniem. – Ooo, to musiało być dawno temu, jak jeszcze nie byłaś tak potwornie stara. – Pokiwała współczująco głową dziewczynka. – Ciocia Imka mówi, że na starość to się głównie wspomina to, co było kiedyś, a o tym, co się dzieje teraz, się nie pamięta. Mam nadzieję, że będziesz wiedziała, którędy wrócić do domu. – Zmarszczyła z niepokojem brewki. – Sądzę, że mimo mojego podeszłego wieku dam sobie z tym radę – zapewniła ją, z trudem zachowując powagę. Ledwo przekroczyły próg sklepu, Klementyna z żalem pomyślała, że jednak i to miejsce dotknęły zmiany. Za ladą, zamiast królującej tam niegdyś pani Marysi, stał mężczyzna. Wnętrze sklepu zwiększyło się, wstawiono regały, tuż przy kasie stały koszyki. Kiedyś to właśnie pani Marysia obsługiwała wszystkich, teraz można było swobodnie przechadzać się między półkami. Klementyna odruchowo spojrzała w miejsce, gdzie kiedyś znajdowała się skrzynka pełna drżących butelek z mlekiem. Brzęczały za każdym razem, gdy pani Marysia sięgała po jedną z nich, i małej Tysi wydawało się, że ich małe szklane serduszka całe się trzęsą od niezrozumiałego dla dorosłych strachu. Oczywiście w tej chwili po skrzynce na butelki z mlekiem nie zostało nawet śladu. Nieznacznie westchnęła nad swoją naiwnością, która kazała jej przypuszczać, że zastanie wszystko takie samo jak przed laty, i uśmiechnęła się do sprzedawcy. Ostatecznie cóż biedak był winien, że nie był panią Marysią. Sięgnęła po koszyk i powędrowały razem z Dobrochną między regały. Ledwo zniknęły za

pierwszym z brzegu, a już zadźwięczał dzwonek przywieszony nad drzwiami. – A, Józeczku, podaj mi, proszę, mąkę – odezwał się starszy kobiecy głos. – Stoi na samej górze, to i tak bym nie sięgnęła. – Już się robi, pani Alinko. – Sprzedawca miał miły głęboki głos. – A zobacz, ruch ci napędziłam, bo Fela idzie – mruknęła kobieta i w tej samej chwili drzwi zaskrzypiały i dzwonek znowu się rozśpiewał. Klementyna z ciekawości lekko wychyliła głowę zza regału. Przy ladzie odwrócona tyłem stała starsza pani, a tuż za nią świeciła rudością głowa nowo przybyłej. Klementyna na ten widok uśmiechnęła się lekko do siebie. Nie mogło być mowy o pomyłce, takie włosy miała tylko Ruda Fela, gdy były małe, poznały się na jednym z letnich przykościelnych festynów. Połączyła je miłość do plastikowych pierścionków z błyszczącymi kusząco oczkami. I od tamtego momentu, gdy Klementyna przyjeżdżała do ciotki, były nieomal nierozłączne. Aż do chwili gdy Ruda Fela wyjechała do dużego miasta uczyć się na krawcową. Zaczęły się odtąd rozmijać, a w końcu Klementyna przestała w ogóle przyjeżdżać do miasteczka. Dorosłość i babka upominały się o czas i tego dla siebie zaczęło brakować. Wakacyjne przyjaźnie zostały wrzucone do pojemnego, pokrywającego się kurzem worka ze wspomnieniami. Teraz, stojąc przy regale z puszkami, rozważała, czy do niej nie podejść, ale zanim podjęła decyzję, przy kasie rozgorzała dyskusja i jakoś tak niezręcznie było się ni z tego, ni z owego wtrącać. – Czy wy widzieliście, co się dzieje pod cmentarzem? – zapytała Fela, potrząsając długimi włosami. – Starej Annie to już zupełnie się w głowie pomieszało! Wspomnicie moje słowa, że ta wariatka kiedyś jakieś nieszczęście na całe miasteczko sprowadzi – prorokowała, wydymając wzgardliwie usta. – A daj spokój Fela, krzywdy nikomu nie robi, a od lat jest taka, no taka… –

Pani Alinka wzruszyła ramionami i zamilkła z braku właściwego określenia. – No właśnie taka! – Ruda Fela nie dawała za wygraną. – Szalona! Już prawie w ogóle z cmentarza nie wychodzi. Wiecie, co mi ostatnio powiedziała? Że ona wybranym, tym, co do nich nikt na groby nie przychodzi, kołysanki śpiewa! Bo sen wieczny, taki nieprzerwany myślami i wizytami tych, co pamiętają, musi być strasznie smutny i monotonny. – No i co, że śpiewa? – wtrącił się sprzedawca Józek, stawiając na sklepowej ladzie torbę z mąką dla pani Alinki. – Krzywdy tym nikomu nie robi. A kto wie, może dusze tęskniące tym uspokaja? Moja babka, świeć, Panie, nad jej duszą, często mówiła, że są wśród nas tacy, co umieją przeniknąć to, co niewidoczne i niezbadane. I Annę mi kazała szanować, że ona niby z tych wybranych. „Rozum, Józeczku, rozumem, ale nie wszystko nim pojmiesz”. Tak mi mówiła. A babka mądra była i z niejednego pieca chleb jadła. I umiała tak w środek człowieka zajrzeć, że miało się wrażenie, iż nic przed nią się nie ukryje. Pamiętała Annę, jak ta jeszcze była małą dziewczynką. Podobno ona od początku odstawała od reszty dzieciaków… Inna była. – A co ty mi, Józek, tu chrzanisz i duszą babki oczy mydlisz! Z proboszczem się rolami zamieniasz czy jak? Widział to ktoś, inna! Powiedział, co wiedział! Wariatka, i tyle! A z wariatami trzeba mieć się na baczności! Zresztą zobaczymy, czy taki mądry będziesz, jak kiedyś coś jej się kompletnie w głowie namiesza i zamiast pod cmentarzem to ogień wśród zabudowań zaprószy! A już od kilku tygodni ściąga tam gałęzie! – Matko Boska, między zabudowania? – przeraziła się pani Alinka. – Na razie tylko pod cmentarzem, ale kto wie, do czego dojdzie! – Tyle lat nic się nie wydarzyło, to niby czemu teraz miałoby się odmieniać – wtrąciła uspokojona na powrót pani Alinka. – A poza tym ona ogień pali tylko w listopadzie i grudniu. A to byście się zdziwili – pomyślała przysłuchująca się rozmowie

Klementyna, bo przed oczami stanęło jej płonące nad ranem ognisko. – Mało sprzyjający czas na wybuch pożaru – ciągnęła kobieta. – I od lat rozpala na rozstaju dróg, a tam nie ma co się zająć. Sam piach i nic więcej. – I to ma mnie uspokoić? A jak jej nagle się coś odmieni? – Widać było, że Fela postanowiła za nic nie dać się udobruchać. – Nic się jej nie odmieni, bo nawet jeżeli u niej z głową nie do końca jest w porządku, to przyzwyczajenie nie pozwoli jej robić niczego inaczej – mruknął Józek. – Babka… – A dajże mi spokój z tą twoją babką! – fuknęła Ruda Fela. – Lepiej podaj mi karton marlboro i pół litra. Stary dzisiaj wraca. Po tylu dniach harówki będzie chciał w końcu po ludzku się napić – dodała i drżącymi palcami wysupłała ze zniszczonej skórzanej portmonetki ostatni banknot. Józek już bez słowa sięgnął po papierosy i zawinął butelkę w szary papier. Potem razem z panią Alinką patrzyli, jak za Felą zamykają się sklepowe drzwi. – To teraz rozumiem, dlaczego była zła jak osa i tak wsiadła na Bogu ducha winną Annę. Mężulek wraca i znów Ruda będzie chodziła w ciemnych okularach. – Dzieciaki już wysłała do swojego ojca… – mruknęła pani Alina. – Że też po tym się nie domyśliłam, na co się zanosi… – Przynajmniej tyle, bo maluchów naprawdę szkoda – westchnął Józek. – A jej to nie? – A ona głupia była i jest! – wybuchnął nagle Józek. – Mogła mieć inne życie, mogła mieć… – Zaczerpnął głęboko powietrze i na chwilę zamilkł. – Może nie wszystko, ale to, co potrzebne, niezbędne, to by było – dodał po chwili już spokojniej. – Ale nie! Wolała tego zbira, bo przystojny i na zabawach w remizie umiał prać wszystkich po gębach jak nikt! No to ma, co chciała! W zaciszu domowym też robi to, co mu zawsze wychodziło najlepiej! Bo to mu akurat zostało. Tyle że przestał być wyrywny do równych sobie, a…

– Ciii – uciszyła go kobieta, wymownie patrząc na Klementynę i Dobrochnę. – A bo mnie na samą myśl trzęsie – dodał, zniżając głos. – Pomóc w czymś pani? – zwrócił się do Klementyny. – Nie, wszystko, co chciałam, już mam – powiedziała, stawiając na ladzie koszyk i usiłując nie dać po sobie poznać, jak bardzo wstrząsnęła nią dopiero co zasłyszana rozmowa. Sprzedawca Józek przez moment milczał, wbijając na kasę ceny włożonych do koszyka towarów. Siwe oczy pociemniały mu od gniewu. Przy trzeciej konserwie znieruchomiał z ręką zawieszoną w powietrzu. – Ja przepraszam, ale czym pani chce karmić to biedne dziecko? – zapytał ze złością, przesuwając w kierunku Klementyny puszkę. – Widziała pani te wszystkie E i inne G jak… – Józek – wtrąciła ostrzegawczym tonem pani Alinka, która mimo że już skończyła robić zakupy, nadal stała przy kasie. Widać jednak pewne rzeczy się nie zmieniały. W sklepie jak za starych dobrych lat nadal kwitło życie towarzyskie. Patrząc w rozjarzone gniewem oczy sprzedawcy, Klementyna odsunęła jego wyciągniętą oskarżycielsko rękę, w której trzymał konserwę. – Ma pan rację – powiedziała cicho. – Samo wielkie gie – dodała, zagryzając wargi. Zarówno ona, jak i Józek wiedzieli, że żadne z nich nie mówi o zapuszkowanej żywności.

a dworze już jakiś czas temu zapadł zmrok. Tak jak było do przewidzenia, ciemne chmury przyniosły śnieg z deszczem, zerwał się też porywisty wiatr, który targał gałęziami drzew i ciskał uschnięte liście o szyby.

N

Klementyna, stojąc przy oknie i patrząc na ten pełen pasji wichrowy taniec, nie mogła wyrzucić z pamięci podsłuchanej w sklepie rozmowy. Czy ja na pewno tego chcę? – zapytała się w duchu. Chcę przenieść się do miejsca, w którym jedne dziewczyny z niewiadomych powodów chcą odebrać sobie życie, a drugie są katowane przez mężów pijaków, przy pełnej aprobacie reszty społeczeństwa? Czy ja przypadkiem nie oszalałam? W jakimś piernikowym transie zrobiłam kamieniczkę identyczną z tą, w której teraz jestem, i to ma być wystarczający powód, żeby zmieniać całe życie swoje i Dobrosi? Garść cudownych wspomnień, łączących mnie z tym miejscem, ma być podstawą, litą skałą, na której chcę budować całe przyszłe życie? Naprawdę?! Chyba rzeczywiście całkowicie odjęło mi rozum! – Oparła ciepłe czoło o zimną szybę. W okiennym odbiciu widziała stary stół, przy którym teraz siedziała Dobrochna i pracowicie coś gryzmoliła na porozkładanych kartkach. W kącie, wypinając pękaty brzuszek, stał mały kaflowy piec. Takiego nie widziała nigdzie indziej, był jedyny w swoim rodzaju. Nie stał prosto jak reszta jego pobratymców, ale właśnie rozpierał się w zrelaksowanej pozie. Przywodził na myśl domownika, który wrócił po ciężkim dniu do domu i nareszcie z dala od wścibskich oczu może odpocząć tak, jak ma na to ochotę, z wypiętym kaflowym brzuszkiem. Podkładało się do niego ogień nie tutaj, lecz w pokoju obok. Ciotka Janinka mówiła, że to dlatego, iż kiedyś kamienica należała do bardzo bogatych mieszczan i służba rozpalała w piecach, nie zakłócając prywatności szanownemu państwu.

Szanownego państwa już od dawien dawna nie było wśród żywych i być może to między innymi im, po równo z ich służbą, Stara Anna śpiewa teraz na cmentarzu kołysanki. A piec przetrwał. Trzeba by było sprawdzić, czy w nim i pozostałych nadal da się palić. Odkąd podciągnięto gaz, nie były używane. A cóż tu dużo mówić, ogrzewanie gazowe było wygodne, ale w ciepłych, rozpalonych piecach mieszkało to specyficzne coś, co sprawiało, że dom robił się jeszcze bardziej przytulny. Klementyna ciężko westchnęła. Obróciła się przodem do pokoju i obrzuciła czułym spojrzeniem pochyloną nad stołem córkę, stary zegar, który dopiero co nakręciła, i z zadowoleniem stwierdziła, że nadal chodzi i wybija godziny, przedwojenną komodę, która zajęła nieomal całą ścianę. Niewątpliwie to był stary dobry dom, strzegący ich rodzinnych sekretów i tajemnic. Pamiętający dobre i złe chwile. Otaczający opieką. Jak pogodzić to, co czuła w tej chwili, z tym, czego doświadczyła, patrząc na Julkę i Rudą Felę? Jej myśli przerwał dzwonek telefonu. Spojrzała na wyświetlacz i wszystko w niej zamarło, gdy zobaczyła numer doktora Kuleszki. Drżącym palcem nacisnęła zieloną słuchawkę. – Panie doktorze, coś z babcią? – zapytała, nie czekając, aż się odezwie. Przed oczami przemknęły jej tysiące tragicznych sytuacji z babką Agatą w roli głównej. Gdyby babce coś się stało podczas jej nieobecności, nigdy by sobie tego nie wybaczyła. – Nie, pani Klementyno, proszę się nie denerwować. – Usłyszała w słuchawce tchnący spokojem głos lekarza. – Trochę za późno na tego typu dobre rady. Właśnie przeżyłam co najmniej trzy stany przedzawałowe – uświadomiła mu, jednocześnie czując niewypowiedzianą ulgę. – Przepraszam, nie chciałem pani nastraszyć. Właśnie wyszedłem z domowej wizyty u pani babci. Od razu zastrzegam, że nikt mnie nie wzywał. Po prostu po

ostatniej pani bytności u mnie w szpitalu nie mogłem sobie znaleźć miejsca. Nie owijając w bawełnę i mówiąc zupełnie szczerze, po tym, jak pani wybiegła, zrobiło mi się nieswojo i ten stan tylko się pogłębiał. – Cóż, mogę pana pocieszyć, że ja też nie byłam z siebie dumna. Dorośli i odpowiedzialni ludzie nie powinni wybiegać wzburzeni z gabinetu lekarskiego. – A lekarze nie powinni tych ludzi doprowadzać do łez… – Zawiesił na chwilę głos, żeby dać jej czas na oswojenie się z tym, że wiedział, iż płakała. – Tak czy inaczej, w końcu dotarło do mnie, że czuję się podle. I jeszcze raz przejrzałem teczki dotyczące pani Agaty. Coś zaczęło mi świtać, jednak nie do końca wiedziałem, co to jest. Nie mogłem tego uchwycić. I w końcu postanowiłem panie odwiedzić. Na miejscu zastałem pani babkę w doskonałej formie. Wprawdzie udawała, że mnie nie poznaje, ale symulowała. To akurat pewne. Znamy się na tyle długo, że ja się nie dam na to nabrać, a ona też wie, że ja wiem. Mniejsza o to. Zmierzam bowiem do tego, że gdy już wychodziłem, nagle mnie oświeciło. Niech mnie pani, pani Klementyno, poprawi, jeżeli się mylę. Po atakach pani babka zazwyczaj długo nie wracała do rzeczywistości, prawda? – Dokładnie, trwało to zwykle kilka, czasem nawet kilkanaście dni – przytaknęła coraz bardziej zaintrygowana Klementyna. – A teraz stało się inaczej. Po zastrzyku została z nami, była i jest przytomna… – Panie doktorze, a pan znowu swoje – przerwała mu z irytacją. – Może i zachowałam się jak rozhisteryzowana nastolatka, wybiegając wtedy od pana, co nie znaczy, że zmienię zdanie co do leków. Nie będę faszerować babki ogłupiaczami! – Nie o to w ogóle mi chodzi. – W głosie doktora Kuleszki usłyszała zniecierpliwienie. – Przecież przeprosiłem już za swoje zachowanie, co samo przez się oznacza, że nie będę próbował po raz drugi popełniać tego samego

błędu i namawiać pani do zmiany decyzji! – Wcale pan nie przeprosił – wytknęła mu Klementyna. – Ale powiedziałem, że czułem się podle, a to więcej niż przepraszam! Dlaczego zawsze doprowadza mnie pani do szewskiej pasji? Nie pamiętam, czy kiedyś udało nam się nie pokłócić! – Cóż, widać to u nas rodzinne. Proszę spojrzeć na charakterek babki… – Właśnie i skoro już szczęśliwie udało nam się wrócić do właściwego tematu, to tak jak wspominałem, olśniło mnie. Pani babce nikt nigdy aż do tej pory nie przeszkodził w wędrówce, dobrze rozumiem? – Przynajmniej odkąd ja pamiętam, to nie – przytaknęła Klementyna. – I zawsze podczas niej zapadała się w sobie. – Tak było. – A teraz nie pozwoliła jej pani na to. Uważam, że pani babka przeżyła coś w rodzaju szoku, który podziałał na nią niespodziewanie dobrze. I od razu zaznaczam, że nie mam pojęcia, czy mój tok rozumowania jest słuszny, ale wydaje mi się, że powinniśmy spróbować pójść dalej tą drogą. – To znaczy? – Klementyna przysiadła na szerokim kamiennym parapecie. – Pani Agata, odkąd pani się urodziła, mieszkała tutaj, w Rzeszowie. – Na początku prosto ze szpitala pojechała do swojego rodzinnego domu, do swojej siostry a mojej ciotecznej babki. Tak powinno się to określać, ja mówiłam do niej zawsze ciocia. Ale w Rzeszowie babka mieszkała też dużo wcześniej, jeszcze na długo przed tym, zanim ja się pojawiłam na świecie. – A widzi pani, tego się nie doczytałem w żadnym z wywiadów, lecz to tylko potwierdza moją teorię. Wygląda to tak, jakby babka celowo unikała miejsc, które przypominają jej tragiczne wydarzenia. – Dziwi się jej pan? Zabrano jej dziecko – wtrąciła Klementyna, zachodząc w głowę, do czego tak naprawdę zmierza doktor Kuleszka.

– Nie dziwię się, ale jednocześnie, gdy doświadczyła podbramkowej sytuacji, mam na myśli moment, gdy zdecydowała się zabrać panią ze szpitala, pojechała właśnie tam. Czyli z jednej strony, dom rodzinny kojarzy się jej z największą traumą, jaką przeżyła, a z drugiej, podświadomie musi zapewniać jej poczucie bezpieczeństwa. Działała pod wpływem emocji i zabrała noworodka do domu, w którym spędziła dzieciństwo i młodość. Małe dziecko zabiera się tylko tam, gdzie można mu zapewnić spokój i bezpieczeństwo. A skoro mieszkała tam przez wiele lat, ma całe spektrum wspomnień związanych z tym miejscem. Dobrych i złych. Łącznie z tą cukiernią, o której pani opowiadała. Z pani wspomnień jasno wynika, że pieczenie to była i jest jej ogromna pasja. Moim zdaniem powinna pani zabrać babkę do jej rodzinnego miasta. Powinna się zmierzyć z przeszłością. Taka terapia szokowa… Skoro podświadomość wtedy pchnęła ją do powrotu, to być może teraz też zdarzy się cud. – No proszę, czemu nie zostałam lekarzem! Jak widać, mam do tego wrodzone predyspozycje – mruknęła do siebie. – Słucham? – zdumiał się doktor Kuleszka. – Nic takiego. Poza tym że właśnie jestem w rodzinnym miasteczku babki, siedzę w domu, w którym się urodziła, i zastanawiam się nad potencjalną przeprowadzką… – Niech pani już nic więcej nie mówi, bo czuję się totalnie wstrząśnięty. To ja, lekarz z wieloletnim doświadczeniem, musiałem tyle czasu myśleć nad tym, na co pani po prostu sama wpadła… – To nie do końca tak. Przyjechałam, ale za nic bym tego tak fachowo nie umotywowała – pocieszyła go i rozsądnie postanowiła nie wspominać o różowym piernikowym domku, który sprawił, że pomysł powrotu do miasteczka zakiełkował w jej głowie. W rozmowie z lekarzem lepiej było operować konkretami. Choć on sam wspomniał na koniec o cudzie. Być może tylko niechcący mu się wymknęło takie niedoktorskie słowo. – Prawdę mówiąc,

cały czas zastanawiałam się, co ja, na Boga, tu robię – wróciła do rozmowy. – Wie doktor, to jest jak z tym, że gdzieś coś dzwoni, lecz nie do końca wiadomo gdzie. Jednak rozmowa z panem trochę rozjaśniła mi w głowie. – Dobre i to. – Głos Kuleszki nieco poweselał. – Ale to jeszcze nie wszystko, co mam pani do przekazania – dodał z wyraźną dumą. – Słucham uważnie – zapewniła. – To, co powiem, uświadomiłem sobie zaledwie przed momentem, chwilę przed tym, jak do pani zadzwoniłem. Gdy wyszedłem od pani babci i stanąłem w drzwiach klatki schodowej, żeby zapiąć płaszcz, usłyszałem turkot pociągu. – No tak, dźwięk się niesie i czasem ma się wrażenie, że tory biegną tuż pod oknami. Szczególnie w nocy, gdy na ulicach robi się cicho. – A kiedy najczęściej pani Agata zaczyna pakować walizki? – Nie wiem, o co dokładnie pan pyta. – Klementyna z namysłem zmarszczyła brwi. – Nie w nocy właśnie? – Najczęściej tak. Myśli pan…? – Dokładnie. To może właśnie być rozwiązanie zagadki. Turkot pociągu może być po części odpowiedzialny za to, co się dzieje z panią Agatą. Przecież jej synka zapakowano do pociągu, który odjechał z rzeszowskiego dworca. I znów do głosu dochodzi podświadomość. Wydaje mi się, że pani babka, wybierając na miejsce zamieszkania Rzeszów, zrobiła to właśnie dlatego, że jej dziecko akurat stąd wyruszyło w nieznane. Chociaż gdyby zadać jej wprost to pytanie, prawdopodobnie nie umiałaby odpowiedzieć. – Na to bym nigdy nie wpadła – powiedziała, bezwiednie zaciskając palce na telefonie. – Dziękuję, panie doktorze. – Nie ma za co, pani Klementyno, i proszę mi obiecać jeszcze jedną rzecz. – Tak?

– Że pomyśli pani również o sobie. Nie żartowałem, gdy mówiłem, że jest pani przemęczona. – Dobrze, obiecuję. – Uśmiechnęła się do słuchawki i rozłączając się, pomyślała, że oczywiście tak zrobi. Od razu po tym, jak podejmie decyzję dotyczącą potencjalnej przeprowadzki, odwiedzi w szpitalu niedoszłą samobójczynię, upiecze milion pierników, opowie Dobrochnie historię babki, zajmie się tą ostatnią… Wtedy na pewno pomyśli o sobie.

I

mka zadzwoniła późnym wieczorem i w milczeniu wysłuchała relacji z tego, co Klementyna przeżyła po przyjeździe.

– I widzisz, sama nie wiem, co mam zrobić. Naprawdę mam zamieszkać w takim dziwnym miejscu? – zakończyła. – Teraz powinnam powiedzieć, żebyś natychmiast się spakowała i wracała do domu, bo cały ten pomysł był od początku czystym szaleństwem. A ludzie, którzy tam mieszkają, to emocjonalne wraki. – Właśnie tak myślałam. – Klementyna spochmurniała i bezmyślnie przerzuciła leżące na stole zamalowane kartki. Na wszystkich powtarzał się jeden motyw, mężczyzna w białym kitlu, z kuriozalnie wielkimi stopami, pochylał się nad leżącymi w łóżkach nieszczęśnikami. Kolejne obrazki ukazywały owych nieszczęśników skaczących po łóżkach z tryumfalnie wyciągniętymi ku górze ramionami. Klementyna mogła się tylko domyślić, że właścicielem dużych stóp jest nowy idol jej córki, doktor Piotr, a nieszczęśnicy to leczeni z sukcesami pacjenci. Dobrochna zapowiedziała, że jutro zamierza uszczęśliwić tymi dziełami kochanego doktora Piotrusia. – Jesteś tam? – głos Imki dopominał się o uwagę. – Jestem, tylko nie bardzo wiem, co mam ci powiedzieć. – Nic, bo ja jeszcze nie skończyłam – westchnęła Imka. – Tak jak wspomniałam, powinnam ci powiedzieć, żebyś natychmiast wracała, bo to by leżało w moim interesie. Ale gdybym to zrobiła, byłabym najbardziej egoistyczną istotą na ziemi, a prawdziwi przyjaciele po prostu tacy nie są. Zatem z bólem serca wznoszę się na wyżyny przyjacielskich cnót i przyznaję, że doktor Kuleszka może mieć rację i że dla was przeniesienie się tam może być najlepszym początkiem nowego zakończenia. A co do tego, co ty mi powiedziałaś, to skwituję to krótko: nie bądź głupia!

– Mimo wszystko rozwiń, bo nie wiem, o co ci chodzi. – O to, co mówiłaś o tej, jak jej tam? Rudej Feli i tej drugiej… – Julii – podpowiedziała usłużnie Klementyna. – No właśnie, jak tam je zwał, tak zwał, ale przykro mi to stwierdzić, to norma. Myślisz, że tutaj, w Rzeszowie, takie rzeczy się nie dzieją? Dzieją się, i to o wiele częściej, bo i miasto jest większe, więc skrywa większą liczbę nieszczęść i popaprańców podobnych do męża Rudej. Tyle tylko że ty albo ich rzeczywiście nie spotkałaś, albo zamykałaś na to oczy. Tak jak zamykają je ci, którzy wiedzą, co się dzieje w domu u tej Feli. – Jak można o tym mówić, patrzeć na to i nic nie robić? Być może masz rację, że ja też odwracałam głowę. Ale nieświadomie. A oni tam mówią głośno o tym, że on wróci i będzie… – Daj spokój – przerwała jej Imka. – Nie zamęczaj się, bo nic dobrego z tego nie wyniknie. Pomóc trzeba, lecz przecież nie wyciągniesz nikogo na siłę z bagna, w którym się z upodobaniem tapla. Ty możesz wyciągnąć rękę, ale to ten ktoś musi chcieć ją chwycić. Przecież nie wiesz, czy ktoś jej nie chciał pomóc. Świat, niestety, nie zawsze jest różowy. – To co, mam na to patrzeć i udawać, że nic nie widzę? Dopóki nie zdarzy się coś wstrząsającego? – Tego nie powiedziałam. Patrz i oceń, co możesz zrobić, nie odsądzając od czci i wiary reszty ludzkości. – Boże, skąd ty to wszystko wiesz? – Klementyna pociągnęła nosem. – Nie mów do mnie Boże, bo to mnie peszy. – Uśmiechnęła się Imka. – A wiedzę mam, niestety, z praktyki. Nie na darmo od lat babram się w rodzinnych brudach. Los adwokata nie należy do najłatwiejszych. Ale reasumując, wracaj do domu, pakuj manatki i zabieraj babkę. Może ona rzeczywiście znormalnieje. A jeżeli tak by się stało, to odrobinę odetchniesz. Zresztą nikt nie mówi, że musisz się przeprowadzić na stałe. W końcu Dobrochna

może skończyć tam zerówkę, a potem pierwszą klasę zacząć w Rzeszowie. Chociaż coś mi mówi, że ta twoja piernikowa, słodka aż mdli kamieniczka to taki znak nad znaki. Widziałam, jak cię tam zaczęło ciągnąć. Znów miałaś taki błysk w oku. Dokładnie taki jak wtedy, gdy spotykałaś się z tajemniczym ojcem twojej córki… – Nie odpuścisz, co? – Przecież cię lojalnie uprzedzałam, że zamierzam drążyć temat. Mówią, że kropla drąży skałę, to może przy odpowiedniej determinacji w końcu i ja osiągnę sukces. – Po co ci ta wiedza? – Nigdy nie wiesz, co ci się kiedy przyda. A przezorny zawsze ubezpieczony. Zresztą, co chcesz, jestem adwokatem, ciekawość to druga nazwa tego fachu. Gdybym nie podpuszczała ludzi, nie ciągnęła ich za języki, mogłabym z miejsca pójść na bezrobocie. A poza tym to jestem twoją najlepszą przyjaciółką czy nie jestem? – Oho! Zanosi się na szantażyk. Ależ tak, oczywiście, jesteś najlepsiejszą z najlepsiejszych. – No właśnie! A przyjaciółki nieustannie się sobie ze wszystkiego zwierzają. Wiem, bo widziałam na jednym takim filmie w telewizji… – Telewizja to złooo! – Roześmiała się w końcu Klementyna. – No dobrze, dopięłaś swego. Opowiem ci o ojcu Dobrosi przy najbliższej okazji. Minęło już tyle czasu, że chyba nic się nie stanie, jak wyznam ci całą prawdę. – Wiesz, że to brzmi jak najbardziej szmirowaty fragment telenoweli brazylijskiej? – Pamiętaj, sama chciałaś. I ostrzegam, reszta nie będzie lepsza. Lepiej się więc zastanów, czy musisz to wiedzieć. Co raz usłyszysz, nie dasz rady odusłyszeć – rzuciła jednym ze swoich ulubionych powiedzonek. – Chyba zaryzykuję. Tym razem ja mam przeczucie, że akurat to powinnam

wiedzieć. A poza tym zwyczajnie jestem szatańsko ciekawa. – Ciekawość to pierwszy stopień do piekła. W każdym razie to nie jest rozmowa na telefon. Teraz wróćmy raczej do tego, że wszystko wskazuje, iż będę się przeprowadzać. Właściwie wiedziałam, że tak się stanie, jeszcze zanim tu przyjechałam. Coś mi mówiło, że tutaj będzie nam lepiej. Na początku myślałam tylko o tej piernikowej kamienicy i o tym, że w małym miasteczku łatwiej mi będzie upilnować babki, jednocześnie dając jej więcej swobody. Chciałam po prostu kogoś wynająć, kto by dyskretnie jej pilnował. Przy małym ruchu na ulicach mogłoby się to nawet udać. Teraz po rozmowie z doktorem Kuleszką wiem dużo więcej i wszystko zaczyna do siebie pasować. Tak jakbym po wielu latach odnalazła zagubione fragmenty starej układanki. A jeszcze dodatkowo dostałam od ciebie zielone światło… – W ogóle mi nawet o tym nie wspominaj, bo już zaczynam żałować swojej wielkoduszności. I tylko nic mi nie mów o tym, że jak się kogoś kocha, to ten ktoś nigdy nie znika, bo ostrzegam, że niechybnie się poryczę. – Tego ci nie powtórzę, ale za to powiem ci coś zupełnie innego. – Klementyna aż wstała podekscytowana swoim odkryciem. – Jeżeli doktor Kuleszka miał rację z tymi pociągami, to chyba go ozłocę. – Bo? – Bo tu, moja droga, jest całkowity koniec świata. – Klementyna szeroko się uśmiechnęła. – I tu żadne pociągi po prostu nie dojeżdżają. I jeżeli rzeczywiście ich turkot jest takim swoistym przełącznikiem, który steruje babką, takim samowyzwalaczem, to tutaj zostanie zdezaktywowany. I może w końcu będę mogła kłaść się spać spokojna – dodała i zalała ją fala radości podszytej nutką oczekiwania na coś nieuchwytnego, ale pięknego. I tak oto z drobną pomocą Losu, Piernikowej Magii i Ducha Nadchodzących Świąt, oraz minimalnej doktora Kuleszki, jedna z najważniejszych decyzji w jej życiu została podjęta.

odjęcie decyzji spowodowało, że Klementyna nagle poczuła, iż przepełnia ją optymizm i entuzjazm. Obeszła dokładnie wszystkie pokoje w kamienicy, obejrzała uważnie kuchnię, zapisała, co będzie musiała koniecznie dokupić. Krok po kroku odnawiała znajomość z domem – odnosiła wrażenie, że drzwiczki kuchennego kredensu skrzypiały z ulgą, gdy je otwierała, tak samo krzesła aż drżały na swoich chybotliwych nogach, w oczekiwaniu, żeby ktoś choć na chwilkę na nich przysiadł. Dom był stęskniony i gotowy, żeby je przygarnąć. Na sam koniec zostawiła sobie lokal na parterze. Tam kiedyś mieściła się rodzinna cukiernia. Z tradycjami, z pachnącą paloną na miejscu kawą, z mnóstwem słodkości piętrzących się za oszklonymi ladami. Z regałami, gdzie na półkach stały pakowane w ozdobne pudełka i przewiązane wstążkami bombonierki, napełnione ręcznie wykonanymi czekoladkami. Każda miała nadzienie o niepowtarzalnym smaku.

P

Klementyna przymknęła oczy i przez moment miała wrażenie, że duchy tych dawno zjedzonych czekoladowych trufli, lekkich jak puch pączków, ociekających kremem babeczek krążą pod sufitem i rozsiewają wokół słodki zapach ulotnych wspomnień. Popatrzyła na dużą, brudną wystawową szybę i pomyślała, że przed świętami zrobi tu piernikową magiczną wystawę. Szkło będzie lśnić czystością, a pierniki będą się pysznić w promieniach bladego zimowego słońca. A gdyby tak pokusić się i zrobić cały piernikowy rynek w miniaturze? – pomyślała i poczuła, jak serce zaczyna jej szybciej bić. Oczywiście musiałaby zająć się tym po godzinach, bo przede wszystkim musi pracować, ale to by był taki mały ukłon w kierunku jej przodków. Przekazanie im, że ich pasja jednak nie zginęła. Zamykając drzwi prowadzące do pomieszczeń na parterze, już wiedziała, że

bez względu na to, ile nocy nie prześpi, na pewno zrealizuje swój plan. I po raz pierwszy od wielu lat przy tej szybie znów będą przystawały zachwycone maluchy. Zniecierpliwione mamy będą je popędzać, aż w końcu same się zatrzymają i dadzą omamić temu, co zobaczą. Będą szukać swoich mieszkań w piernikowych kamienicach, sklepów, w których robią codziennie zakupy, aż w końcu uśmiech rozjaśni ich twarze i zniknie z nich napięcie, i choć na moment i one na powrót staną się dziećmi. A właśnie na tym, zdaniem Klementyny, powinien polegać jeden z cudów nadchodzącego Bożego Narodzenia. Na odnalezieniu w sobie zagłuszonego przez dorosłość dziecięcego entuzjazmu. Teraz już czuła, jak świerzbią ją palce, dopadło ją to charakterystyczne mrowienie w samych ich koniuszkach i gdyby tylko miała swoje narzędzia, barwniki, miseczki, ucieracze, flamastry i pędzelki, natychmiast pobiegłaby do kuchni. W związku z tym, że to wszystko dopiero miało się tu pojawić, musiała zająć się czymś innym. Jutro naszkicuję cały rynek – pomyślała. Pozaznaczam odcienie tynków, okna, kształty. No i oczywiście pójdziemy do szpitala, a potem po prostu wrócimy do domu, zawiniemy się w szydełkowe szale, których jest pełno w przepastnych szafach, i po prostu będziemy. Tak zwyczajnie jak mama z córką. Napijemy się gorącego kakao i opowiem Dobrosi baśń o jej babce i Królowej Śniegu. I wybierzemy pokój, który Dobrochna będzie chciała mieć tylko dla siebie. Krótko mówiąc, będziemy mieć czas, czyli coś, czego do tej pory wyraźnie nam brakowało.

oktor Piotr z troską i niepokojem ukradkiem zaglądał do sali, gdzie stało łóżko Julki, przy którym właśnie w tej chwili siedział jego wieloletni przyjaciel Jonasz.

D

Doktor Piotr był pewien, że jeżeli ktoś ma trafić do dziewczyny, to będzie to właśnie on. Ale, niestety, wszystko wskazywało na to, że się pomylił. Julka odwróciła głowę w drugą stronę i nie chciała rozmawiać. – Dzień dobry, kochany panie Piotrusiu. – Głos, który dobiegł go gdzieś z okolicy jego kolan, sprawił, że poczuł, jak wszystkie włoski jeżą mu się na karku. – Ehem, ehem – chrząknął i spojrzał w roześmiane oczy. – Niespodzianka – wykrzyknęła Dobrochna, zupełnie niezrażona brakiem entuzjazmu z jego strony, po czym wetknęła mu w ręce plik kartek. – A cóż to jest? – Chciał nie chciał, przybliżył do oczu rysunki i zamarł. Miał nadzieję, że przerażające przypuszczenie, które go nawiedziło, jednak się nie potwierdzi. – To jesteś ty! – W tej samej chwili został dokumentnie pozbawiony resztek nadziei, których się uchwycił. A więc ten ludzik z nieproporcjonalnie małą jajowatą głową i wielkimi niczym kajaki stopami to miał być on? Jeżeli tak widzą go jego pacjenci, to natychmiast powinien zrezygnować z zawodu. Chociaż właściwie lepiej by było poddać się operacji plastycznej. Albo jeszcze lepiej, żeby to upiorne dziecko znalazło dla siebie jakieś inne powołanie niż malarstwo, bo biedactwo najwyraźniej nie miało ku temu drygu. – To dla pana, panie Piotrusiu. Teraz codziennie będę rysowała jedną historyjkę o panu. – Hmm… Dziękuję – westchnął, zastanawiając się, jak, do licha, inni jego

koledzy radzą sobie w takich sytuacjach. Byli dziadkami i umieli się zachwycać nieomalże na zawołanie. A jemu to nie bardzo wychodziło. Jakoś tak trudno mu było do tej pory znaleźć wspólny język z jakimkolwiek dzieckiem. Dlatego też nigdy nie chciał pracować jako pediatra. Wolał leczyć ludzi dorosłych, choć oczywiście różne przypadki się w życiu zdarzały. Natomiast do tej pory wszystkie dzieci wychwytywały w lot, że ten pan nie mówi ich językiem, i z miejsca traciły zainteresowanie jego osobą. Aż do tego momentu. To dziecko ewidentnie było inne. Oczywiście po chwili na końcu korytarza pojawiła się jej matka. Piotr ku swojemu niezadowoleniu zamiast czystej irytacji poczuł też coś na kształt radości. A więc jednak sen i wiśniówka nie pomogły. Nie wiedzieć czemu, sympatia do tej całej Klementyny, przez którą pół szpitala huczało od plotek, przetrwała. To zdenerwowało go jeszcze bardziej. W drzwiach szpitalnej sali pojawił się Jonasz. – Słuchaj, mamy problem – zwrócił się do niego. – Ta dziewczyna całkowicie zamknęła się w sobie. Nie chce rozmawiać. Wiesz, że to niedobrze, bo w tej sytuacji… – Wstrzymaj się jeszcze, może potrzebuje czasu – mruknął Piotr, doskonale wiedząc, do czego Jonasz zmierza. – Jakim cudem pani się tutaj dostała? – rzekł z irytacją do nadchodzącej Klementyny. – Przekupiłam panią Helenkę, siostrę przełożoną, pana portretem, właściwie całą sylwetką – wyznała w ogóle niespeszona. – Nie wiem dlaczego, ale na jego widok dostała ataku śmiechu i tylko machnęła ręką, dając mi znak, że mogę iść dalej. Od razu mówię, że nie wiem, co ją tak rozbawiło, bo bardzo zacnie pan na tym obrazku wyglądał. Dobrośka zadbała nawet o to, żeby miał pan nieco wystający ze spodni brzuch. Ostatnio, nie wiedzieć czemu, ubzdurała sobie, że prawdziwy mężczyzna powinien nosić przykrótkie koszule… – Zwykle takie wzorce wynosi się z domu – wtrącił jadowicie doktor Piotr. –

Może powinna przyjrzeć się pani, z kim się spotyka… Zajęci szermierką słowną, nie zauważyli, że Dobrochna wsunęła się do sali i bez najmniejszego wahania podeszła do leżącej Julki. Dostrzegł to za to doktor Jonasz, który widząc swojego przyjaciela w stanie niezwykłego wzburzenia, taktownie udawał, że w ogóle nie słyszy, o czym Piotrek rozmawia z nieznaną, acz sympatycznie wyglądającą kobietą. Ale już po chwili rzeczywiście przestał ich słuchać i z zaintrygowaniem podszedł pod uchylone drzwi. Tak jak przed momentem doktor Piotr, tak teraz on bez cienia wstydu zajął się podglądaniem.

D

obrochna stanęła przy wezgłowiu łóżka i pochyliła się nad leżącą w nim kobietą.

– Przecież mówiłam, że nie chcę z nikim rozmawiać – przemówiła po chwili tamta, nie otwierając oczu. – Nie będę nic nikomu tłumaczyła! – To głupie – skwitowała jej wypowiedź dziewczynka i przysiadła na brzegu łóżka. Julia, zaskoczona, otworzyła oczy i uniosła głowę. – A ty kim jesteś? – zapytała, z trudem podciągając się do pozycji półsiedzącej. – Jeżeli wierzyć mojej mamie, to utrapieniem nieboskim – odpowiedziała, śmiesznie marszcząc nos. – Chociaż bardziej trapi ją moja babunia. Ona z kolei jest kukułczym jajem. Bycie kukułką nie jest fajne, trzeba cały czas w obcych miejscach znosić jajka… – Matko, nic z tego nie rozumiem… Nie wyglądasz jak kukułka. Skąd tu się w ogóle wzięłaś? – Przyszłam, żeby pani poradzić – wyjaśniła Dobrochna. – Ty mnie? – zdumiała się Julka. – Tak. Jak się narozrabia, to najlepiej przeprosić. Nie można udawać księżniczki i zadzierać wysoko nosa. – I ty mała, zabawna dziewczynko, uważasz, że ja jestem taką księżniczką? – W byciu małą nie ma niczego złego, tak mówi mama. Przez panią się martwi. I ona, i doktor Piotruś. Oczywiście nikt mi tego nie powiedział, bo dzieciom się wielu rzeczy nie mówi, bo są małe. Ciekawe, co do tego ma wielkość, prawda? – Nie wiem. – Julia ku swojemu zdumieniu poczuła, że ta mała istotka, której

buzia się nie zamykała, poprawia jej nastrój. – A kim jest twoja mama? – Moją mamą, rzecz jasna – roześmiała się Dobrochna. – Teraz stoi przed salą i kłóci się z doktorem Piotrusiem. On ma taki zły humor, bo jest zmartwiony. Panią – dodała z oskarżycielską nutką. – A mama mówi, że nie można martwić tych, którzy nas kochają. – Mnie nikt nie kocha – wyrwało się Julii spod serca. Widać na coś takiego mała trzpiotka nie była przygotowana, bo na moment zabrakło jej słów. Ściągnęła tylko małe ciemne brewki i znów zmarszczyła nosek. – To nic straconego. – Po chwili jej twarz znów rozjaśnił uśmiech. – Ja panią pokocham. Obiecuję. Tylko musi mi pani na to pozwolić – dodała, klepiąc ją po ręku. – A mamusia też już panią lubi. Nie chciałaby panią wymiotować, gdyby tak nie było. Bo przecież to obrzydliwe – dodała, jakby to było coś najnormalniejszego na świecie. – To my panią znalazłyśmy, ja i mama. I będziemy panią odwiedzać, nawet jeżeli pani nie będzie chciała – dodała, a Julia ku swojemu zdumieniu poczuła, że chce. Naprawdę chce. Wypowiedziane przez dziewczynkę słowa były najpiękniejszym i najszczerszym wyznaniem miłości, jakie kiedykolwiek usłyszała. „Ja panią pokocham. Obiecuję. Tylko musi mi pani na to pozwolić” – brzmiało w jej uszach, zaglądało do oczu i spływało prosto do poranionego serca. I sprawiło, że Julia po raz pierwszy od wielu dni zapłakała. Przyczajony za drzwiami doktor Jonasz, widząc, co się dzieje, wypuścił bezwiednie wstrzymywane do tej pory powietrze. To, co właśnie miał okazję oglądać, było cudem w czystej postaci. Julia, nie mając o tym pojęcia, dostała swojego własnego ziemskiego Anioła Stróża, który tym razem przybrał postać małej, niepozornej dziewczynki.

D

oktor Piotr był przerażony, gdy zobaczył Dobrochnę siedzącą na łóżku Julii i beztrosko machającą nogami.

– O Matko Boska, ja dostanę przez was zawału – zadeklarował, łapiąc się za głowę, tak jakby to tam właśnie znajdowało się jego narażone na wstrząsy serce. – Jonasz, a ty widzisz i nic nie mówisz? – zwrócił się zdruzgotany do kolegi. – A pani, swoją drogą, też mogłaby lepiej pilnować córki! Przecież trzeba natychmiast to dziecko stamtąd zabrać – mówiąc to, zamierzał wkroczyć do sali, jednak zanim zdołał uczynić krok, Jonasz złapał go stanowczo za ramię. – Zostaw – powiedział cicho. – No co ty, ta mała… – Ta mała odwala za nas najczarniejszą robotę – przerwał mu. – Nie wiem, jak tego dokonała, ale zrobiła to. Ta twoja Julia zaczęła z nią rozmawiać. – Czy ja bym mogła tam wejść? – zapytała Klementyna. – Mowy nie… A zresztą niech Jonasz decyduje. Mnie to zaczyna przerastać. – Piotr machnął ręką. – Niech pani idzie. – Jonasz lekko skinął głową. – Zobaczymy, co z tego wyjdzie. Klementyna, nie czekając, aż ktokolwiek zmieni zdanie, wsunęła się do sali. Teraz już obaj lekarze tłoczyli się w lekko uchylonych drzwiach. Nie słyszeli, co Klementyna mówi do leżącej, nie wiedzieli też, dlaczego Dobrochna się śmieje. Ale jedno było pewne, Julia zrobiła pierwszy krok w świecie, do którego wróciła.

W

izyta Klementyny nie trwała długo.

– Niech pan teraz do niej idzie – zwróciła się do doktora Jonasza, gdy tylko wyszła na korytarz. – Myślę, że tym razem z panem porozmawia. – Powiedziała to pani? – zapytał. – Nie słowami. Ale wyczytałam to w jej oczach. Jutro też tu przyjdę – zwróciła się do doktora Piotra i uśmiechnęła się szelmowsko. – Tak łatwo się mnie pan nie pozbędzie – dodała. – Nie zamierzam. Oczywiście głównie chodzi mi o dobro pacjentki – mruknął, usiłując nadać szorstkie brzmienie swojemu głosowi. – Oczywiście – roześmiała się na odchodnym Klementyna. – No, stary, powiem ci, że tego jeszcze nie grali. – Jonasz poczekał, aż za kobietą i jej córką zamkną się ciężkie oszklone drzwi. – Daj spokój, nie mów mi tylko, że i ciebie dopadła ta paranoja, która dotknęła większość mojego personelu. Wszyscy szepczą o moim rzekomym romansie z tą podfruwajką! A ja przecież mógłbym być dziadkiem jej córki! Jonasz, patrząc na to, jak się zaperza i denerwuje, robił wszystko, co w jego mocy, żeby zachować powagę. – Mógłbyś być też jej ojcem. Lubisz ją – postawił w końcu diagnozę. – No, masz ci los! Czy słyszałeś, co przed chwilą powiedziałem? – Tak, gdybyś dał mi dokończyć, to dorzuciłbym „jak córkę”. A ta mała też chwyciła cię za serce. – Jonasz niby mimochodem wyjął z jego rąk plik papierów. – Cóż, niebywałe podobieństwo, szczególnie w stopach – stwierdził, dusząc się od powstrzymywanego śmiechu. – Posłuchaj, to rzeczywiście dziwne. – Co takiego? – burknął Piotr. – To, że ciebie, który nie cierpiał dzieci, unikał kobiet, ktoś w końcu

rozbroił. Ale widać tak miało być. Lubisz je – powtórzył tak dobitnie, jak tylko mógł. – A niech cię dunder świśnie – wyraził najgorętsze pragnienie Piotr i zabrał z rąk przyjaciela wszystkie kartki. Gdy nie oglądając się, szedł w kierunku swojego gabinetu, jeszcze raz zerknął na rysunki i na jego twarz wypłynął niekontrolowany uśmiech. – Stopy, też mi coś – zamruczał pod nosem. Właściwie to nawet ta jajowata głowa nie jest taka zła. A jeżeli brzuch ma być wyznacznikiem prawdziwego mężczyzny, to w oczach tej małej musiał wyglądać naprawdę męsko. W gabinecie położył rysunki na stole, a potem niedbałym gestem sięgnął po jeden z nich i przypiął go pinezką do korkowej tablicy. Powoli zaczynał się godzić z diagnozą postawioną przez Jonasza. Rzeczywiście je lubił. I starszą, i młodszą. Choć gdyby go ktoś spytał dlaczego, nie umiałby na to pytanie odpowiedzieć. – Widać taka karma – westchnął i uśmiechnął się do swojej jajowatej i wielkostopej podobizny.

J

ulia, ku ogromnej uldze doktora Piotra, wyraziła zgodę na obserwację w szpitalu psychiatrycznym.

– To standardowa procedura – tłumaczył jej doktor Jonasz. – Musimy wiedzieć, czy wraca pani do zdrowia. Po dziesięciu dniach panią wypiszemy. Nie dodał, że gdyby Julia nie wykazała się chęcią współpracy, musiałby wystąpić do sądu o nakaz i wszystko by się skomplikowało. Dręczyła go natomiast niezaspokojona ciekawość, co takiego powiedziała jej Klementyna. W końcu następnego dnia przechwycił ją, gdy wchodziła do szpitala, i wprost ją o to zapytał. – Nic takiego. – Wzruszyła ramionami. – Powiedziałam jej tylko, że nie po to pakowałam jej paluchy w gardło, żeby ona teraz strzelała fochy. I że jest pierwszym przeze mnie uratowanym człowiekiem, i że nie zamierzam tego zmarnować. – I tyle? – Tyle. A, i dałam jej jeszcze receptę na życie. – Receptę na życie? – powtórzył niczym papuga, bo zdumienie nie pozwoliło mu nic innego wymyśleć. – Nie sądziłem, że coś takiego w ogóle istnieje – dodał, z zainteresowaniem przyglądając się stojącej przed nim kobiecie. – Po prostu opowiedziałam jej o żonglowaniu. Mnie to kiedyś bardzo pomogło. Pomyślałam, że Julii też się przyda. – I tą receptą na życie ma być właśnie żonglowanie? – Poniekąd. Bo widzi pan, panie doktorze, życie to jest most, który może unieść określoną ilość kilogramów. Przechodząc przez niego, dźwigamy o wiele, wiele więcej. To zmartwienia, smutki, niepowodzenia. Żeby most się nie zawalił, musimy je podrzucać, spowodować, by zawsze któraś z piłeczek była w powietrzu. To właśnie recepta na życie. Na nienaruszenie mostu. Kazałam Julii

ruszyć dupę, wracać jak najszybciej do domu i nauczyć się żonglować – uśmiechnęła się do niego. Jonasz odwzajemnił uśmiech i pomyślał, że nie tylko Piotr ją polubił. On też z minuty na minutę odczuwał do niej coraz większą sympatię.

lementyna wykorzystała pobyt w miasteczku najlepiej, jak umiała. Wieczorem nie nastawiała budzika, choć w tej roli o poranku doskonale sprawdzała się Dobrochna, szkicowała rynek, posprzątała groby na cmentarzu i zanuciła razem ze Starą Anną kilka kołysanek nad dawno zapomnianymi, najmniejszymi kopczykami.

K

W końcu co mi szkodzi – pomyślała, towarzysząc staruszce. Było coś wzruszającego w tym, jak razem z Anną i Dobrochną chodziły pomiędzy grobami i zapalały znicze. – No, przynajmniej w tym roku nie będę musiała palić świeczki na grobie u twojej ciotki – powiedziała jej Anna na odchodnym. – Jak nie ma żyjących, jest to zrozumiałe. Ale jak jest rodzina, to naprawdę się nie godzi – dorzuciła z przyganą. – Przyjdź do mnie, Lalka, w Zaduszki. Będę na rozstaju dróg. Napijemy się za tych, którzy odeszli. Zaduszkówka już od roku czeka na swój czas. – Tym zakończeniem Stara Anna odpuściła jej grzech zaniedbania i dała swoiste rozgrzeszenie. Klementyna obiecała, że przyjdzie. Ani słowem nie skomentowała nagany, która właśnie została jej udzielona. Bo i cóż mogłaby odpowiedzieć? Że nie przyjeżdżała do miasteczka z braku czasu? Że zawsze w Święto Zmarłych stawiała znicz na jakimś opuszczonym grobie na cmentarzu rzeszowskim? Czy to by przekonało Starą Annę? Raczej nie. Jej samej przecież nie przekonywało. To były tylko wymówki. Nie przyjeżdżała do miasteczka, bo nie chciała. Paradoksalnie, jedyne miejsce, które kiedykolwiek było jej domem i z którym związane były jej najlepsze wspomnienia z dzieciństwa, okraszone też było żalem. Klementyna nie mogła zrozumieć, dlaczego ciotka pozwoliła na to, by wychowywała ją babka. Czemu nie zabrała ich obu do siebie, czemu nie zapewniła jej spokoju i bezpieczeństwa, pokazując tylko namiastkę tego, jak

mogłaby żyć? Gdy była dzieckiem, z wdzięcznością przyjmowała to, co jej dawano, nie zadawała pytań. Jednak potem, siłą rzeczy, zaczęła się zastanawiać i ani się obejrzała, jak wyhodowała w sobie wielki żal do ciotki. Dopiero teraz jakby nieco zmalał. Choć Klementyna nadal nie rozumiała. Cóż, widać są takie pytania, na które nigdy nie znajdzie się odpowiedzi – pomyślała. Jak wszystko pójdzie tak, jak było zaplanowane, to Stara Anna ani w tym roku, ani w kolejnych latach nie będzie musiała troszczyć się o światełko na ich rodzinnym grobowcu. Chwilowo przezornie nie wspomniała o tym ani słowem. Uporawszy się z porządkami na cmentarzu, zabrała się do odgruzowywania kuchni. To było najważniejsze pomieszczenie. Doskonale wiedziała, że jeszcze w trakcie przeprowadzki, zanim rozpakuje wszystkie pudła, będzie musiała zacząć z niej korzystać. W końcu zamówienia czekały. Trochę ją to nawet przerażało, jak sobie poradzi z takim ogromem pracy, ale pocieszała się, że jakoś to będzie. W końcu zawsze było. Kuchnia stała od lat nieużywana. Wyjmując szklane misy, porcelanowe półmiski, jakieś pożółkłe zapiski pozostawione przez ciotkę, miała momentami wrażenie, że spod jej palców uciekają duchy dawnych dni. Że porusza i odkurza miniony czas, który niebawem zaprzyjaźni się z teraźniejszością. Zwiąże się z nią i będzie zagarniał dzień po dniu, i tak własnymi rękami, niepostrzeżenie będzie tkała przeszłość. Kruche nitki wspomnień, które będę przeplatały się z życiem Dobrochny, babki i mieszkańcami miasteczka.

PRZEDGRUDZIEŃ – LISTOPAD

dy nadszedł pierwszy listopada, kuchnia była wysprzątana na błysk, w pokoju, który miał zostać pokojem Dobrosi, szyby lśniły nowo nabytym blaskiem, a podłoga wyszorowana szczotką nabrała zupełnie innego koloru. Klementyna nie pamiętała już, kiedy ostatnio tak się napracowała.

G

Cóż, można powiedzieć, że w tym roku gruntowne porządki przedświąteczne rozpoczęłam naprawdę wcześnie – pomyślała, z zadowoleniem przyglądając się efektom pracy. Po południu poszły z Dobrochną na cmentarz. Groby zamieniły się w kwitnące kolorowo ogrody. Chryzantemy puszyły się jedna przy drugiej, migotały światła zniczy. W nadchodzącym popołudniowym mroku czaiły się tęsknota i smutek. Rozjarzone płomyki świec kołysał lekki wiatr. Zapędzona codzienność, która sprzyjała zapominaniu o tych, co odeszli, tutaj nie miała wstępu. Zostawała za kutą bramą cmentarza, nie można się było nią zasłonić. Klementyna przysiadła na małej metalowej ławce stojącej przed rodzinnym grobowcem i w zamyśleniu patrzyła, jak Dobrochna wyciąga z reklamówki znicze. Ciekawe, jak tam wam jest po tej drugiej stronie – pomyślała. Miała nadzieję, że ciotka Janinka odnalazła tam wszystkich, których kochała. Dom, funkcjonującą cukiernię, zapach pieczonego drożdżowego ciasta. Mamę, tatę i resztę krewnych, których ona, Klementyna, znała tylko ze starych fotografii. Że zastała tam wszystko, za czym tęskniła za życia. W tym samym momencie Klementyna przypomniała sobie fragment zasłyszanego gdzieś wiersza: Pałace rajskie obce mi I wszelki rajski bajer Przydziel mi, Boże, stary dom

Coś w stylu „Świdermajer” Niech tam werandę w drewnie mam Z jaśminów żywopłoty I niech powrócą do mnie tam Umarłe psy i koty. A gdy urządzę stary dom By był przytulny i schludny To razem niechaj wejdą doń W rajski poranek cudny Babunia moja, dziadek Wład Ojciec i mama młoda Wierna Marusia z kuchni wnet Obiadek dobry poda. W wieczności mieszkać razem nam – To rajskie życie popłynie, I wielbić Ciebie będzie tam W akacji i jarzębinie4. O tak. Miała nadzieję, że po tej drugiej stronie jest właśnie tak dobrze i zwyczajnie. Gdy wróciły do domu, usmażyła na kolację wielką stertę racuchów z jabłkami i zawołała Dobrochnę. Nadszedł idealny moment na opowiedzenie małej historii jej babci. Najpierw przeczytała jej baśń o Królowej Śniegu. A potem opowiedziała o tym, jak będąc małą dziewczynką, pakowała razem z babką walizki i obie ruszały na poszukiwanie nieznanego chłopca, zabranego przez Królową Śniegu, która tym razem pojawiła się pod postacią wojny. – Wtedy odłamki czarodziejskiego lustra znalazły się w wielu sercach i oczach – mówiła, starannie dobierając słowa.

I gdy już gotowa była wyznać Dobrosi, że idąc za babką, czuła się jak Gerda, córeczka położyła swoją małą rączkę na jej dłoni i spojrzała na nią poważnym, zamyślonym wzrokiem. – Czyli babcia jest Gerdą – powiedziała, kiwając główką. – Tylko taką, która nadal szuka swojego Kaja. Biedna, biedna babcia – dodała z nagłym uczuciem. Klementyna zaskoczona milczała. Słowa Dobrochny odebrały jej na moment głos. Nie wiedziała, jak to możliwe, że umknęło jej coś tak oczywistego. Coś, co dla jej córki było najbardziej oczywiste na świecie. Rzeczywiście, babka była Gerdą, tylko taką, jakiej pan Andersen nigdy nie poznał. Gerdą wiecznie poszukującą.

4 Fragment wiersza Do Otwocka Ireny Sarneckiej-Derkacz.

W

końcu minął Dzień Zaduszny i trzeba było znów wsiadać do samochodu i wracać do Rzeszowa.

Przed wyjazdem Klementyna raz jeszcze odwiedziła Julię i doktorów Piotra i Jonasza, którzy zgodnie zapewnili ją, że już ich w tym głowa, żeby Julia nie wyszła ze szpitala, zanim Klementyna na powrót nie zawita w miasteczku. – Na obserwację psychiatryczną zatrzymujemy co najmniej na dziesięć dni – zapewnił ją doktor Jonasz. – A jeszcze zanim tam ją zabierzemy, dodatkowo ze dwa, trzy potrzymamy ją tutaj. Też uważamy, że dużo lepiej będzie, jak wróci do domu, gdy kamienica już nie będzie stała całkiem pusta. Uspokojona taką obietnicą Klementyna wsiadła do samochodu żegnana przez doktora Piotra, jego przyjaciela Jonasza i Jaśka, przystojnego kościelnego, który przypadkiem akurat się napatoczył. Pomachała im ręką i odjechała, nie mając pojęcia, że z okien piekarni śledzi ją uważny i niezbyt przyjacielski wzrok pani Grażynki, osobistego nemezis doktora Piotra.

ej nocy wydarzyło się coś dziwnego. Julia miała wrażenie, że śpi, a jednak to, co widziała, wyglądało na całkiem realne. Wydawało jej się, że na krawędzi szpitalnego łóżka przysiadł zakapturzony mężczyzna. O dziwo, kobieta w ogóle się go nie przestraszyła. Zamiast tego poczuła coś na kształt niecierpliwości. Jakby za moment miało wydarzyć się coś naprawdę niesamowitego. Mężczyzna przez chwilę siedział bez ruchu, a potem schrypniętym głosem powiedział: „Pamiętaj, Julio, że ranę może wyleczyć tylko miecz, który ją zadał”. Następnie zniknął, zostawiając Julię w dziwnym półśnie, w którym cały czas zastanawiała się, co może oznaczać to dziwne zdanie.

T

budził ją osobliwy rumor i stanowczy głos doktora Piotra, który własnym ciałem tarasował dostęp do jej łóżka. Wyglądał jak stary lew, który broni chore młode.

O

– Słuchaj, nie wiem, kto cię powiadomił, ale to nie jest dobry pomysł. Po co w ogóle tu przyjechałeś? – Usłyszała jego gniewny szept. – Pomijam to, że jest za wcześnie na odwiedziny, ale ona i tak dostatecznie cierpi. Powinieneś mieć choć odrobinę wstydu! – Wujku Piotrze, nie sądzisz, że mam prawo się z nią zobaczyć? – Twoim wujem, zaznaczam, że przyszywanym, to ja byłem, zanim wyszedł z ciebie taki bydlak. I właśnie o to chodzi. O to, co powiedziałeś. Otóż sądzę, że nie masz już wobec Julki żadnych praw. Żadnych przywilejów. Jesteś gorzej niż obcym człowiekiem, jesteś wrogiem. Odejdź stąd i nie komplikuj sytuacji. – Nie wyjdę, dopóki nie porozmawiam z Julią! – zaparł się i kobieta po jego tonie poznała, że nie zamierza ustąpić. – Krystianie, nie rób scen. To nie ma sensu. Będę musiał wezwać ochronę i na co ci to? Ona teraz śpi. Julia westchnęła. Wiedziała, że za chwilę to wszystko skończy się karczemną awanturą. Doktor Piotr jak na siebie wykazał się wprost anielską cierpliwością, lecz każda cierpliwość ma swoje granice. A jedyne, czego była pewna, to tego, że absolutnie nie ma ochoty na kłótnie. Chociaż niewątpliwie byłaby to pewna odmiana – pomyślała z przekąsem. Przez ostatnie miesiące, kiedy jeszcze razem mieszkali, nawet nie podnosili na siebie głosu. Podczas którejś z wizyt Klementyna powiedziała coś, co zapadło jej głęboko w pamięć, że najmocniej obrywa się od tych, którym na nas najbardziej zależy. To zapewne dlatego w ogóle się przestaliśmy kłócić – pomyślała i szeroko

otworzyła oczy. – Nie śpię – powiedziała, unosząc głowę. – Wujku, dam sobie radę – zwróciła się do doktora Piotra, siadając na łóżku i splatając ręce na kołdrze. – Julka, nie musisz z nim rozmawiać… – Wiem, ale tak będzie prościej. Możesz zostawić nas samych na dziesięć minut? Tyle wystarczy. – Jesteś pewna? – Lekarz obrzucił Krystiana niechętnym spojrzeniem. – Jestem – potwierdziła, choć nie do końca wiedziała, czy wuj pyta o Krystiana czy o czas, który przeznaczyła na rozmowę. Doktor Piotr przez moment wyglądał tak, jakby zamierzał protestować, jednak po chwili wzruszył ramionami i niechętnie wyszedł na korytarz. Julia odprowadziła go wzrokiem i zapatrzyła się na wolno domykające się drzwi. Miała wrażenie, że poruszają się w zwolnionym tempie. W końcu, gdy zastygły w bezruchu, przeniosła spojrzenie na Krystiana. Siedział ze spuszczoną głową i skubał róg kołdry. – Nigdy bym od ciebie nie odszedł, Julio, gdybym wiedział, że to tak się skończy. Gdybym przypuszczał, że aż tak się przejmiesz… – To zapewne nie przeleciałbyś tej brunetki i nie zrobił jej dziecka – dokończyła, mocniej zaciskając dłonie. – Nie, co ja mówię, cofnąłbyś czas, bo przecież ona już była w ciąży. To mi chciałeś powiedzieć? Jesteś żałosny. Zresztą ja z próbą samobójstwa też jestem żałosna, kto wie, czy nawet nie bardziej od ciebie. Ale jedno muszę ci powiedzieć, niesłusznie przypisujesz sobie wszystkie zasługi. To nie przez ciebie połknęłam pigułki. Chodziło raczej o całokształt. Nie wiem tylko, nie rozumiem, dlaczego mi nie powiedziałeś. Pozwoliłeś mi się zadręczać i zadawać sobie wciąż to cholerne pytanie: dlaczego? Powtarzać badania, łudzić się nadzieją, zastanawiać nad adopcją. Gdybyś wspomniał o niej i o jej rosnącym brzuchu, odpadłby mi jeden problem, który być może zaważył na decyzji o skończeniu tego wszystkiego. Może miałabym czas na to, żeby to

wszystko w sobie ułożyć. A tak zostawiłeś mnie w poczuciu całkowitej klęski i z przeświadczeniem, że przez ten cały czas mieszkałam z tchórzem. Gdy się dowiedziałeś, że ona jest z tobą w ciąży, czemu wtedy nie zgodziłeś się na zrobienie tych przeklętych badań, co? W końcu byłeś bezpieczny. Miałeś pewność, że twoje plemniki to cholerni złoci medaliści dobiegający w przedbiegach do celu i że wina leży po mojej stronie, że to ja jestem niepłodna, niezdolna do zajścia w ciążę, co ci szkodziło? Krystian spuścił niżej głowę i pochylił ramiona. Wyglądał na dużo starszego, niż był. Julia przez moment czekała, lecz na próżno. Nie odezwał się ani słowem, tak jakby ktoś nagle zabrał mu głos. Spojrzała na niego i po jej twarzy przemknął gorzki uśmiech. Jednak nic a nic się nie zmienił. Znów trzeba będzie załatwić całą sprawę za niego. – Wiem, po co przyszedłeś – spojrzała na niego ostro – ale nic z tego. Nie dam ci rozgrzeszenia i nie powiem, że wszystko jest w porządku. Nie jest. Musisz temu sprostać. – Chcesz się na mnie zemścić? Ukarać za kłamstwo? – Spojrzał na nią spode łba jak zbity pies. – Nie, Krystianie. Ty sam się karzesz i nie możesz sobie poradzić z wyrzutami sumienia. To w tobie tkwi problem i musisz go rozwiązać. Skończył się czas, gdy ten obowiązek brałam na siebie. Było, minęło. A teraz już idź. – Nagle poczuła się ogromnie zmęczona. – Choć raz nie odstawiaj przedstawienia, tylko po prostu podnieś głowę i wyjdź – poprosiła cicho. Jakby słysząc jej słowa, do sali wrócił doktor Piotr. – Czas się skończył. Żegnam – powiedział oschle, nawet nie siląc się na pozory uprzejmości. Czatując przy drzwiach, rzeczywiście słyszał każde słowo Julii, ale w przeciwieństwie do niej, nie wierzył w żaden całokształt. Jego zdaniem

Krystian ponosił winę za wszystko i stanowił zagrożenie. A zagrożenie należało wyeliminować. Tego ostatniego był w stu procentach pewny. Wszak na tym polegało zadanie każdego lekarza: usunąć zarzewie choroby.

K

lementyna uporała się z przeprowadzką błyskawicznie. Skoro podjęła decyzję, nie było się nad czym zastanawiać.

– Nie mam czasu, żeby się tym wszystkim samodzielnie zajmować – zwierzyła się Imce. – Wynajmę firmę, która mnie spakuje, załaduje i dowiezie wszystko na miejsce. – Skoro tak, to ty zabierz klamoty do pierniczenia i jedź, a ja dopilnuję reszty. Pakować bym cię sama nie mogła, bo nie mam jak wziąć teraz urlopu, lecz dopilnować, jak robią to inni, to już inna bajka. A ty będziesz mogła z miejsca wziąć się do pracy. Tutaj między kręcącymi się tragarzami, kurzem i pudłami i tak nie dasz rady zdobić, piec, sklejać. Wprawdzie ku mojemu zdumieniu babka Agata podczas twojej nieobecności ozdobiła całkiem sporo piernikowych serduszek, jednak to i tak zaledwie kropla w morzu. Już ja wiem, jak to wszystko wygląda w praktyce – powiedziała jej przyjaciółka. – I tak ci pewnie łatwo nie będzie, bo nie wiadomo, jak nasza ukochana babunia przyjmie tę zmianę. Masz już tam kogoś na oku, kto mógłby się nią zająć? – Chwilowo nie, ale albo kościelny Jasiek, albo mechanik Leonek na pewno mi kogoś polecą. Mam wrażenie, że znają w miasteczku nieomal wszystkich. A co do twojej propozycji, to będę miała wyrzuty sumienia, jeżeli ją przyjmę. Wszystko tutaj zostanie na twojej głowie. – A masz jakiś inny pomysł, który jednocześnie pozwoli ci doglądać pakowania i realizować zamówienia, które, przypominam, są jedynym źródłem utrzymania twojego, twojej córki i babki. Zapomniałaś już, ile czasu zajęło ci znalezienie się w tym miejscu, w którym jesteś? Nie, Klementyna nie zapomniała i w duchu przyznawała przyjaciółce rację. W końcu uznała, że nie będzie się krygować, i z wdzięcznością przyjęła jej propozycję. Przed wyjazdem załatwiła jeszcze sprawy dotyczące przeniesienia

Dobrochny do innej zerówki, zapakowała w pudła cały piernikowy kram, niezbędne ciuchy i właściwie były gotowe, by ruszyć ku nowemu. Dla niektórych nowe nierozerwalnie łączyło się z tym, co już dawno temu minęło. Babka Agata miała za moment otworzyć drzwi, które kiedyś własnoręcznie zatrzasnęła. Drzwi, za którymi kryły się strzępy zakurzonej przeszłości.

B

abka Agata ubrała się na podróż w najlepszy płaszcz i uparła się, że zabierze do auta laskę, której do tej pory nigdy nie używała.

– Babciu, po co ci laska w samochodzie? – zapytała zdenerwowana do granic możliwości Klementyna. – Żeby wyglądać godnie, a jak mnie za bardzo zdenerwujesz, to będę miała ci czym dać po głowie – odpowiedziała całkiem trzeźwo. – Wiem, dokąd mnie wieziesz – dorzuciła, mrużąc wyblakłe błękitne oczy. – I wcale nie jestem pewna, czy mi się to podoba. „Dobre i to – pomyślała Klementyna, wsiadając do samochodu. – Gorzej by było, gdyby powiedziała stanowczo »nie«. Wtedy dopiero by się działo”. W rezultacie podróż przebiegła im całkiem przyjemnie, choć co dwadzieścia minut babka zarządzała postój. Argumentowała, że musi rozprostować kości, ale Klementyna przypuszczała, że wcale nie o to jej chodziło. Za każdym razem wysiadała z samochodu i dumnym krokiem przechadzała się tam i z powrotem, postukując laską i rzucając przechodzącym ludziom zaczepne spojrzenia. Ostatni postój na stacji benzynowej wprawił ją w największe zadowolenie, bo wygrażając laską, przestraszyła na śmierć jakąś Bogu ducha winną dziewczynkę, która z wrzaskiem pognała do stojącej w kolejce do toalety matki. – Babciu – jęknęła ze zgrozą Klementyna. – Po co to zrobiłaś? Zobaczysz, za chwilę nam się nieźle dostanie – zakończyła ponuro, bo w drzwiach prowadzących do stacji właśnie pojawiło się zabeczane dziewczę z mamą. – O, widzisz mamusiu, to ona! – Dziecko oskarżycielsko wyciągnęło pulchny palec. – I ona tą laską… – Nieładnie jest pokazywać palcem – wtrąciła się Dobrochna, stając przed babką. Widać było, że mała szykuje się do obrony.

– Ta pani? – Kobieta zignorowała Dobrosię i uważnie przyjrzała się babce, która na oczach Klementyny przeżyła błyskawiczną transformację. Uśmiechnęła się dobrotliwie, twarz jej złagodniała, a oczy patrzyły ciepło. – Jaka śliczna panienka – zaszczebiotała. – Tylko taka trochę nerwowa. Zdegustowana Klementyna tylko przewróciła oczami. Na całe szczęście wpatrzona w babkę kobieta nie zwróciła na nią uwagi. – Mamo, ale to ona, chciała mnie pobić i tak się szczerzyła. – Dziewczynka zademonstrowała szczerzenie, robiąc koszmarny grymas. – Marto, daj spokój, jak ty się zachowujesz, co za miny! Takie bzdury opowiadać! Wstyd! Przecież widać, że ta pani ledwo się trzyma na nogach! Gdzie ona by miała siłę laskę do góry podnieść! Nieładnie jest tak kłamać! To starszy człowiek, nie tak cię z ojcem wychowujemy! Przepraszam panie bardzo – zwróciła się do Klementyny i babki. – Nie mam pojęcia, co się jej stało – dodała i kręcąc głową, zabrała protestującą córkę do samochodu. Ledwo zniknęły im z oczu, mina babki natychmiast straciła na słodyczy i starsza pani zachichotała diabelsko. – Rzeczywiście, masz się z czego cieszyć! Wystrychnęłaś na dudka dziecko! Też mi powód do dumy – prychnęła Klementyna, otwierając przed babką drzwi auta. – W życiu najważniejsze są drobne radości – zripostowała starsza pani, która najwyraźniej była w szczytowej formie. Klementyna zmełła w ustach cisnące się słowa. Doskonale wiedziała, że babka tylko o tym marzy, żeby dała się sprowokować. Zacisnęła więc wargi i ignorując kolejne żądania dotyczące postoju, dojechała na miejsce. Wielokrotnie zastanawiała się, jak babka zachowa się na widok kamienicy, rynku i tego wszystkiego, co dawno temu porzuciła. Ale żaden z przewidywanych scenariuszów się nie spełnił. Nie było żadnych łez ani krzyków, ani oporu. Nie było onieśmielenia, skrywanej radości ani wzruszenia.

Babka z nieprzeniknioną miną wysiadła z samochodu i postukując laską, poszła prosto do drzwi prowadzących do kamienicy. Pokonała kilka wejściowych schodków i dopiero kładąc rękę na wiekowej klamce, jakby się zawahała. Trwało to tylko ułamek sekundy. Po chwili drzwi stały otworem, a babka, nie oglądając się za siebie, zniknęła w mroku korytarza. Wyglądało to tak, jakby przyjechała tu po krótkiej nieobecności. – No i babcia wróciła do domu – Dobrochna pierwsza przerwała przedłużającą się ciszę. – Wróciła, ciekawe tylko, co to tak naprawdę oznacza – mruknęła Klementyna. Po raz kolejny w swoim długim życiu babka ją zaskoczyła. Nie była tylko pewna, czy to zaskoczenie jest tym z cyklu zwiastujących nadzieję czy wręcz odwrotnie.

eżeli mielibyśmy wyobrażać sobie pierwsze dni Klementyny w nowym miejscu, biorąc za wzór powieści i filmy, które opowiadają o przeprowadzkach do starych domostw, zapewne widzielibyśmy, jak nasza bohaterka snuje się po wiekowych pokojach, odnajduje stare, zapomniane przedmioty, które później odegrają w jej życiu znaczącą rolę, zaprzyjaźnia się z mieszkańcami. Spaceruje po rynku i zachwyca niespiesznym tempem życia. I zapewne byłby to bardzo sielski i pokrzepiający obrazek. Niestety, muszę was rozczarować. Klementyna bowiem nie występowała ani w filmie, ani w powieści. I zapewne dlatego zupełnie nie miała czasu na to, żeby zajmować się tym wszystkim, czym zwykle zajmują się główni bohaterowie owych dzieł. I choć koło niej rzeczywiście było coś, co miało odegrać w jej życiu znaczącą rolę, ona zupełnie nie zwracała na to uwagi. Tak samo, jak nie biegała po rynku i nie nawiązywała nowych znajomości. Za to w cichości ducha błogosławiła samą siebie za przezorność i przygotowanie kuchni. Dzięki temu mogła od razu następnego dnia po przyjeździe upiec pierwszą partię pierników, na które czekał zniecierpliwiony klient.

J

O tak, prawdziwe życie nie przypominało gotowych scenariuszy. Co wcale nie znaczy, że w pewnych momentach nie mogło zaczerpnąć czegoś z romantycznych opowieści. Wszak Klementyna miała za zadanie dopisać nowe zakończenie. Najlepiej tak banalne jak to, które brzmiało: i żyli długo i szczęśliwie.

ówne rzędy upieczonych pierników leżały na stole i szafkach. Nawet szeroki blat kredensu był nimi całkowicie pokryty. Klementyna po raz pierwszy od rana przysiadła na drewnianym stołeczku i rozmasowała ręką bolące plecy. Na całe szczęście Dobrochna szła do nowej zerówki dopiero od następnego tygodnia i mogła mieć oko na babkę. W innym wypadku Klementyna w ogóle nie wyobrażała sobie, jak by miała podołać wałkowaniu, wykrawaniu, pieczeniu przy jednoczesnym pilnowaniu starszej pani. Jednej rzeczy bowiem nie wzięła pod uwagę. W Rzeszowie ich mieszkanie było stosunkowo niewielkie. Wystarczyło kilka kroków i już mogła sprawdzić, co robi babka. Tymczasem kamieniczka, choć dużo mniejsza niż większość jej krewniaczek, w porównaniu z mieszkaniem była wprost gigantem. Niby mieszkanie, które zajmowały, stanowiło spójną całość. Cztery pokoje, obszerny korytarz, wielka kuchnia i całkiem spora łazienka. Ale w babkę nagle wstąpiła niespożyta energia, która widać kazała jej się wspinać na niezamieszkane piętro, a potem na strych. Tam utknęły razem z Dobrochną na dłuższy czas. Muszę natychmiast znaleźć kogoś, kto by mógł jej pilnować – pomyślała Klementyna, wstając i wyjmując z piekarnika ostatnią blachę z piernikami w kształcie domków i Mikołajów.

R

Może mechanik Leonek będzie mi umiał kogoś polecić – już zamierzała wybrać jego numer, gdy w ostatnim momencie uderzyła się dłonią w czoło. – Gdzie ja głupia mam rozum – mruknęła do siebie. – Doktor Piotr powinien mi móc kogoś polecić. Na pewno zna panie, które opiekują się starszymi. – Wystukała numer lekarza i w paru krótkich zdaniach przedstawiła mu problem. – Kogo konkretnie pani potrzeba, pani Klementyno? Wykwalifikowanej pielęgniarki? Babcia jest leżąca? – Absolutnie nie. – W tej samej chwili z góry dobiegł ją dźwięk, który

przywodził jej na myśl galopujące stado słoni. Widać babka i Dobrochna świetnie się bawiły, przedzierając się przez pokłady kurzu na strychu. – Jest całkowicie sprawna, gdyby pan rozmawiał z moją przyjaciółką, to zapewne powiedziałaby panu, że na jej gust to nawet za bardzo. Nie trzeba dawać jej żadnych zastrzyków, z leków tylko tabletki, ale tego to ja pilnuję… Tak naprawdę nic wielkiego nie trzeba… – Na moment zamilkła, zastanawiając się, jakie kryteria powinna podać. – Chociaż mylę się, jest coś, co musi posiadać ten, kto będzie przebywał z babką. – Co to takiego? – Ogromna cierpliwość – uśmiechnęła się Klementyna. – I proszę mi uwierzyć, wiem, co mówię, i nie ma w tym ani odrobiny przesady. Trzeba jej pilnować jak oka w głowie i nie dawać się sprowokować. Bo babka potrafi być irytująca jak mało kto. – A w to, znając panią i wierząc w teorię dziedziczenia, jestem w stanie dać wiarę bez zastrzeżeń – mruknął doktor Piotr. – Proszę, proszę! Dowcip ostry jak brzytwa! Coś mi mówi, że dogadałby się pan z moją babcią jak nikt inny. – Niestety, nie szukam pracy. Nawet tak kuszącej jak zostanie opiekunem upiornej staruszki. Natomiast mam kogoś, kto się nie tylko do tego nadaje, lecz dla kogo takie zajęcie stałoby się błogosławieństwem. – To musi być ktoś, kto potwornie zalazł panu za skórę – Klementyna parsknęła niekontrolowanym śmiechem. – Ale obawiam się, że pani Grażynka na to nie pójdzie. Wydaje się całkiem zadowolona ze swojej pracy w piekarni, choć mnie, nie wiedzieć czemu, nie bardzo lubi. Dzisiaj rano na mój widok skrzywiła się szpetnie i burknęła, że na kilometr widać, iż rutkę wokół siebie sieję. – Że co pani robi? – Nie zrozumiał doktor Piotr. – Krótko mówiąc, jestem zdesperowaną starą panną, na którą trzeba uważać – wyjaśniła mu ochoczo. – Widać było, że jest rozczarowana moim widokiem.

Biedna, myślała, że wyjechałam na wieki wieków. Chyba martwi się, że mam na doktora oko. Kościelny Jasiek mówił mi o was co nieco… – A mówiłem, żeby go nie słuchać? Już ja mu natrę uszu, jak tylko go zobaczę! Trzepie językiem trzy po trzy i potem człowiek musi oczami świecić! Zresztą nie ma czegoś takiego jak my w kontekście moim i Grażynki! I nawet mi przez myśl nie przeszło, żeby to ją proponować jako opiekunkę. Nie wiem, skąd pani wpadła na taki pomysł. A wydawało mi się, że jest pani całkiem rozsądna, jak na kobietę, rzecz jasna – zakończył uszczypliwie. – No jak to? Biegałaby przez pół dnia za babką, to nie miałaby czasu na zastawianie matrymonialnych sideł. Nie powie mi doktor, że w tym, co powiedziałam, brakuje logiki. – Pani Klementyno, zawsze po rozmowie z panią kręci mi się w głowie i ma… – To teraz już pan wie, kogo potrzebuję do babki. Ona w tym względzie jest sto razy bardziej uzdolniona niż ja – weszła mu w słowo rozbawiona Klementyna. – No właśnie, na całe szczęście wracamy do sedna. – Głos doktora spoważniał. – A co by pani powiedziała na Julkę? Mieszka w tym samym domu, jest dyspozycyjna i cóż będę ukrywał, taka praca zajęłaby jej mnóstwo czasu i pochłonęła dużo energii. Może choć w części by jej pomogła nie myśleć o tym wszystkim, co ją trapi… – Julia? – Klementyna wysoko uniosła brwi. – A ona nie pracuje? – Była przedszkolanką. Ale potem wyszła za mąż i zrezygnowała z tego zajęcia. Zajmowała się domem… I wszystko było w porządku, zanim ten drań Krystian jej nie zostawił. W przedszkolu wszystkie etaty są zajęte, sprawdzałem już. I szczerze mówiąc, bardzo mnie to trapiło. Jak ona sobie poradzi, z czego będzie żyć i co zrobi z nadmiarem wolnego czasu. – Klementyna wiedziała, że w ten okrężny sposób doktor Piotr mówi jej, że boi się o Julkę. – Taka praca to

byłoby zrządzenie opatrzności. Już pojutrze wychodzi ze szpitala. Może mogłaby spróbować. – Dlaczego nie, jeżeli tylko będzie chciała. – Klementyna pokiwała głową. – Tylko lojalnie ostrzegam, babka nie jest miłą, puchatą kaczuszką. Bywa sympatyczna, przy czym słowo „bywa” jest tu kluczowe. – Jeżeli Julka się zgodzi, to jestem pewien, że da sobie radę. A moja w tym głowa, żeby nie odmówiła. To co, umowa stoi? – Stoi. Niech pan, panie doktorze, czyni swoją powinność – powiedziała i pomyślała, że to rzeczywiście może być dobry układ. O ile oczywiście Julka da radę poskromić babkę. O wilku mowa – pomyślała, słysząc głos Agaty dobiegający z przedpokoju. Wyjrzała na chwilę z kuchni, żeby sprawdzić, czy wszystko w porządku, i zobaczyła, że babka przytachała ze strychu starą stojącą lampę. Gobelinowy abażur trzymała Dobrochna. Obie z babką miały smugi kurzu na policzkach i pajęczyny we włosach. – Ona jest z mojego pokoju! – oznajmiła Agata. – Chętnie przetrzepałabym Jance skórę za to, że rusza moje rzeczy – dodała i widząc pełen niepokoju wzrok Klementyny, zachichotała ubawiona. – Nie patrz na mnie z takim przerażeniem, przecież wiem, że ona już się stąd zabrała. I że jej cztery litery już dawno obróciły się w coś, czego nijak nie można sprać. Co nie zmienia faktu, że Janina zawsze miała tendencję do tego, żeby się szarogęsić. I zawsze jej to uchodziło na sucho. Czy ty wiesz, ile moich rzeczy skazała na zesłanie? Pół strychu to mój pokój – poskarżyła się nagle. – Babciu, może dlatego, że od lat mieszkałaś gdzie indziej – powiedziała łagodnie Klementyna. – Aha! Akurat! Ale to nic! Na całe szczęście dobrze wiem, czego mi brakuje i gdzie to znaleźć! A, i musisz zabrać stamtąd to wielkie łóżko, ono nie jest moje – dodała tonem nieznoszącym sprzeciwu, a Klementyna zrozumiała, że będzie

musiała wybrać sobie inną sypialnię. Widać ta, którą sobie upodobała, wcześniej była pokojem jej babki. I do długiej listy rzeczy do natychmiastowego załatwienia dopisała również znalezienie kilku osiłków, koniecznie lubiących dyrygowanie, bieganie z ciężkimi przedmiotami po schodach i najlepiej przygłuchych, żeby nie słyszeli komentarzy babki. I tutaj rzeczywiście mogły jej się przydać rozległe kontakty mechanika Leonka.

o południu, korzystając z tego, że babka przysnęła, wyszła po najpotrzebniejsze zakupy. Tym razem darowała sobie pójście do sklepu, w którym poprzednim razem podsłuchała Rudą Felę. Usprawiedliwiła się sama przed sobą, że nie wiadomo, kiedy się babka obudzi, i lepiej załatwić sprawunki w rynku. Oczywiście zdawała sobie sprawę z tego, że to były tylko wymówki. Nie o długość babcinej drzemki chodziło, ale o to, że nie miała ochoty spotkać się ponownie ze sprzedawcą Józkiem, nie mówiąc już o tym, że na samą myśl o kolejnym natknięciu się na Felę robiło jej się gorąco. Zupełnie nie wiedziała, jak powinna się wtedy zachować. Co powiedzieć. Oczywiście Imka miała rację, mówiąc, że nie należy usiłować zbawiać całego świata. Szkopuł jednak w tym, że jedna Ruda Fela to nie cały świat. Za to konkretny człowiek z krwi i kości.

P

Cóż, chwilowo zastosuję technikę uników – pomyślała, wciągając na nogi eleganckie skórzane kozaczki. Śnieg wprawdzie jak na razie nie padał, lecz w powietrzu wisiał coraz bardziej pogłębiający się wilgotny chłód. Listopad przypomniał sobie o swojej prawdziwej naturze i uszczęśliwiał ludzi gęstymi mżawkami, depresyjnymi szarymi porankami i mgłą, która przychodziła nagle i spadała na ulice niczym biała nieprzenikniona zasłona. Teraz też mżył drobny, uporczywy, marznący deszcz. Klementyna zatuliła twarz w grubym szaliku, poprawiła zsuwającą się z ramienia płócienną torbę i przecięła rynek na skos. Potrzebowała dużej ilości mąki, mleka, jajek, wędliny… Właściwie wszystkiego, bo lodówka świeciła pustkami. Na całe szczęście na parterze jednej z kamienic otwarto duży sklep spożywczy. Z zakupami uporała się szybko i obładowana, ruszyła w drogę powrotną, błogosławiąc bliskość sklepu. Od Józka bym chyba tego wszystkiego nie dodźwigała – pomyślała,

z trudem tachając ciężkie siaty. – Wcale się nie zdziwię, jeżeli po powrocie będę miała ręce sięgające ziemi, niczym orangutan – mruknęła i w tym samym momencie stanęła jak wryta. Dokładnie naprzeciwko niej zalśniła ruda burza włosów. No pięknie! Chyba wykrakałam sobie to spotkanie – pomyślała i wzięła głęboki oddech. Tyle mi przyszło ze zmiany starych przyzwyczajeń… – Rozciągnęła usta w powitalnym uśmiechu. – Cześć Fela – powiedziała i obrzuciła dawną przyjaciółkę uważnym spojrzeniem. W pierwszym momencie nie widziała jej twarzy, bo zakrywały ją rozsypane w nieładzie włosy, ale gdy podniosła głowę, pierwsze, co rzuciło jej się w oczy, to spuchnięty sinożółty policzek i strupek na gojącej się już wardze. – Tyśka? Kopę lat, dziewczyno! Co cię przygnało do tej dziury? – zapytała z uśmiechem, który natychmiast zniknął, gdy zorientowała się, że Klementyna przygląda się jej twarzy. – A, nie patrz tak! Ten deszcz w kółko pada i nie wiedzieć kiedy poślizgnęłam się na schodach! I nieszczęście gotowe. – Na schodach? – powtórzyła Klementyna, stawiając siatkę na ziemi. – No tak, ja zawsze byłam łamaga – wzruszyła lekceważąco ramionami. Była w tym wyznaniu tak przekonująca, że gdyby Klementyna nie słyszała tamtej rozmowy u Józka, pewnie dałaby się nabrać. – Fela, ty nigdy nie należałaś do fajtłap – powiedziała spokojnie. Nagle strach, który odczuwała na samą myśl o tym spotkaniu, zniknął. Poczuła za to dziwny przypływ odwagi. Skupiona na swojej rozmówczyni, nie zauważyła, że tuż za nią stanęła obca dziewczyna, ubrana w przykusą i stanowczo za cienką, jak na tę porę roku, kurtkę. – Ludzie się zmieniają. A w ogóle to co ty mi sugerujesz, co? – zjeżyła się Ruda.

– Nic. Tylko przestań pieprzyć, Fela. Bo nikt w te twoje bajki o schodach i spadających garnkach nie wierzy. Wszystko wiem i inni też wiedzą – powiedziała twardo i dopiero później spostrzegła nastolatkę, która przysłuchiwała się ich rozmowie. Widocznie nie tylko ona ją zobaczyła, bo spłoszony wzrok Feli też spoczął na dziewczynie. I widać w niej odnalazła poszukiwane na gwałt koło ratunkowe. – A ty, Iśka, co tu robisz, co? Miałaś rodzeństwa pilnować, a nie po dworze się włóczyć! Jakby ojciec zobaczył, toby się dopiero działo! – wydarła się, łapiąc dziewczynę za rękę. – A ty – zwróciła się do Klementyny – lepiej pilnuj swoich spraw. I uważaj, żeby i tobie jakiś garnek na łeb nagle nie spadł – dodała i odeszła spiesznie, ciągnąc za sobą opierającą się córkę. – Jakby co, to mieszkam tam gdzie zwykle! W różowej kamieniczce – krzyknęła za nią Klementyna, choć już wiedziała, że żadnego „jakby co” nie będzie. Fela nie chciała jej znać. A już na pewno nie w momencie, gdy się okazało, że Klementyna nie dała się omamić opowieścią o śliskich schodach. Może źle zrobiłam – myślała, podnosząc z ziemi przemoczoną dokumentnie torbę. Może gdybym udawała, że jej wierzę, zdobyłabym jej zaufanie i… No właśnie i co potem? – zapytała samą siebie. Byłoby dokładnie to samo co z innymi. Każdy widzi, co się dzieje, a udaje ślepego. A ja z całą pewnością nie chcę być ślepa – ledwo to pomyślała, zderzyła się z wychodzącą z pobliskiej bramy korpulentną postacią. I to by było tyle, jeżeli chodzi o dobry wzrok – przemknęło jej przez głowę. – Przepraszam – wykrztusiła, robiąc krok w bok i wpadając do głębokiej kałuży. Natychmiast poczuła, jak jej cienki kozaczek nasiąka wodą. – A, nie ma zupełnie za co. – Przed nią stała rumiana, okrągła niczym jabłuszko kobieta. – Widziałam dzisiaj panią u nas w piekarni – dodała,

przyglądając się Klementynie uważnie. – A, to możliwe. Byłam tam z samego rana, tuż po otwarciu – przyznała i poruszyła się niespokojnie, bo poczuła, jak woda wpływa wyżej i radośnie chlupocze tuż koło kostki. Widać kałuża była naprawdę głęboka, a jej kozaczki, choć eleganckie, absolutnie nie były przygotowane na takie brutalne zetknięcie z prawdziwym obliczem listopada. – Kupiła pani tę kamieniczkę? – Kobieta ewidentnie była spragniona konwersacji i wiadomości z pierwszej ręki. – Nie, raczej wróciłam albo na powrót odnalazłam to miejsce. Trochę czasu mi to zajęło… – Sama nie wiedziała, co ją naszło na tego typu zwierzenia. Widać stanie po kostki w zimnej wodzie służyło nawiązywaniu znajomości. – A do świętego Antoniego się modliła? – zapytała okrąglutka i zadarła wysoko głowę, żeby spojrzeć Klementynie w oczy. – Nie, nie modliła się – zdumiona, automatycznie odpowiedziała jej w tym samym stylu. – I to wszystko dlatego! Święty Antoni jest najlepszy na takie historie. Gdyby usłyszał o zgubie, to szybciej by się znalazła. A w ogóle to zapomniałam się przedstawić, Srebrna jestem. – Wyciągnęła rękę. – Srebrna Natalia – dodała i potrząsnęła dłonią Klementyny. – Klementyna – wydukała automatycznie, ściskając podaną sobie dłoń. – TA Srebrna Natalia? – nijak nie mogła odpędzić od siebie skojarzenia z żoną Gałczyńskiego. – No, ta, ale nie tamta – wyjaśniła jej precyzyjnie kobieta. – Aha – mruknęła Klementyna, mając nadzieję, że brzmi to w miarę mądrze. – Srebrna po mężu, więc ta z tych Srebrnych, ale nie z Gałczyńskich, niestety. Choć kto to wie, co mi tam w krwi krąży, bo ja od dziecka marzyłam, żeby zostać żoną poety. To może ta Srebrna Natalia to znak?

– Może – zgodziła się skwapliwie Klementyna. Szczerze mówiąc, nawet jeżeli pani Srebrna w tej chwili wyznałaby jej, że marzy o profesji seryjnego mordercy, ochoczo by jej przyklasnęła. Całą sobą bowiem pragnęła nareszcie wydostać się z lodowatej kałuży i pozbyć siatki, która z minuty na minutę niepokojąco zwiększała masę. – A widzi pani, coś mi mówi, że my się będziemy dobrze rozumieć – ucieszyła się Srebrna Natalia. – To w takim razie nie zatrzymuję, miło mi było poznać. Do zobaczenia! – Pomachała jej na odchodnym. Może gdyby Klementyna nie była tak skupiona na chlupoczącej w butach wodzie i zlodowaciałych stopach i ciężkiej siacie, wychwyciłaby znaczący ton, którym zostało wypowiedziane ostatnie zdanie. A tak umknęło to całkowicie jej uwadze. Jedyne, o czym pomyślała, mknąc spiesznie w kierunku domu, to to, że tak dziwnych i diametralnie różnych, następujących tuż po sobie spotkań nie przeżyła chyba nigdy. Tragiczne i szarpiące serce z Felą. Zabawne i frapujące ze Srebrną Natalią. Miasteczko odsłaniało przed nią kolejne zaskakujące oblicza.

stała bardzo wcześnie, zanim świt zabarwił niebo purpurowymi blaskami, i zabrała się do ozdabiania upieczonych poprzedniego dnia pierniczków. Lubiła ten moment, gdy ich brązowa powierzchnia zaczynała lśnić nieskazitelną bielą lukru, a potem na tej bieli pojawiały się przepiękne miniaturowe obrazki. Domy otulone śniegiem, choinki wdzięcznie rumieniące się purpurą bombek, okna, w których migotały świeczki.

W

„Pani Klementyno, Pani pierniczki pachną miłością. Nawet jeżeli pojawiają się na samym początku grudnia, to przynoszą zapowiedź tego, co najpiękniejsze: ciepła, spokoju i magii, które cichutko wślizgują się do domów, w ten jedyny w swoim rodzaju grudniowy wieczór. Pani pierniczki same w sobie są życzeniami, którymi można obdarować swoich bliskich. Co więcej, życzeniami, które zwykle się spełniają”. Przypomniała sobie wiadomość ostatnio otrzymaną od pani, która już od kilku lat zamawiała u niej partię bożonarodzeniowych pierników. Na początku pisała dokładnie, jak mają wyglądać, ale potem zmieniła taktykę i zamiast opisów piernikowych obrazków pisała o tych, którym miała zamiar je podarować. „Niech Pani zrobi pierniczki, które najbardziej do nich pasują” – poprosiła. I Klementyna robiła to, co podpowiadało jej serce. I takie zamówienia lubiła najbardziej. To przy nich czuła to zadziwiające coś, co kierowało jej palcami, nadawało precyzji pędzelkom i napełniało ją specyficznym wewnętrznym światłem, które potem odbijało się w magiczny sposób w piernikowych obrazkach. Pracowała bez wytchnienia, nie czując upływającego czasu ani zmęczenia. Gdy skończyła i spojrzała na efekt swojej pracy, uśmiechnęła się z zadowoleniem. Kochała to całym sercem, kochała też ludzi, którym mogła w ten sposób podarować odrobinę radości i piękna. Posyłała swoje pierniczki

w świat z ufnością, że w każdym z nich jest okruszyna wiary, nadziei, miłości i dziecięcego entuzjazmu. Czyli tego, czego absolutnie nie mogło zabraknąć w żadnym z domów, w których miało rozkwitnąć szczęście.

abierała się właśnie do sprzątania słodkiego bałaganu, gdy ktoś zadzwonił do drzwi. Babka wysunęła głowę ze swojego pokoju, w którym od rana ustawiała zniesione wczorajszego dnia ze strychu szpargały. Na całe szczęście udało się ją przekonać, żeby chwilowo zajęła się drobiazgami. Po południu mieli przyjść trzej panowie i znieść z góry wszystko, czego sobie zażyczy. Klementyna trochę się obawiała tej wszystkości, chwilowo jednak postanowiła się tym nie martwić, a raczej cieszyć się, że babka była radośnie podekscytowana. Widać było, że wciągnęła ją ta zabawa w urządzanie domu.

Z

– Może to oni? – zapytała z nadzieją w głosie, poprawiając siwy warkocz. – Nie sądzę, jeszcze nie ma południa – mruknęła Klementyna, otwierając drzwi. Na progu stała Srebrna Natalia, w zielonym płaszczyku, rudym kapeluszu i jasnozłotym szalu. Pod pachą dźwigała dużą torbę. – Dzień dobry – przywitała się radośnie. – Nie mogłam się już doczekać, żeby panią odwiedzić – dodała takim tonem, jakby wpadła z wizytą zapowiedzianą już wieki temu. – Też się cieszę – wybąkała Klementyna, usiłując nie dać po sobie poznać, jak bardzo jest zaskoczona. – Proszę wejść. – Otworzyła szerzej drzwi, wpuszczając panią Srebrną do środka. – Przepraszam za nieład, ale jeszcze nie zdążyłam ogarnąć się po przeprowadzce… Babka, widząc, że wchodząca niczym nie przypomina muskularnych mężczyzn, straciła całe zainteresowanie i zniknęła w czeluściach swojego pokoju. Dobrochna zaś była na strychu, skąd co chwila znosiła nową siatkę pełną jakichś staroci. Klementynie udało się więc bez zbędnych pytań i tłumaczeń, kto jest kim, zaprowadzić panią Srebrną do salonu. – Proszę usiąść. – Wskazała fotel stojący tuż przy kaflowym piecu. – Zaraz

zaparzę herbatę – dodała i pospieszyła do kuchni. Jakoś trzeba było sobie poradzić z niespodziewanym gościem, a nie było chyba lepszego sposobu, niż najzwyczajniej w świecie przyjąć go z wszelkimi szykanami. Dobrze, że salon mam w miarę uprzątnięty – pomyślała i w tej samej chwili zobaczyła, że Srebrna Natalia staje w kuchennym progu. No cóż, kuchnię natomiast mam w stanie wołającym o pomstę do nieba. Że też nie mogła chwili poczekać! Mam tylko nadzieję, że nie jest zbytnio drobiazgowa i nie rozpowie wszystkim na rynku, jaka ze mnie fleja – westchnęła z rezygnacją. Już po chwili stało się jasne, że jej obawy były zbyteczne. Pani Natalia bowiem nie tylko nie zwróciła najmniejszej uwagi na bałagan, ale zdawała się widzieć tylko i wyłącznie ułożone równymi rzędami pierniczki. – Pani Klementyno, toż to jest poezja w czystej postaci! – zawołała, pochylając się nad ciastkami. – Jest pani artystką – dodała, składając nabożnie ręce. – Mąż mi opowiadał o pani rodzinie, o tym, że cały czas w miasteczku są osoby pamiętające ciasta, które tutaj się kupowało. Podobno miały niebiański smak. Ale nawet w najśmielszych marzeniach nie wyobraziłabym sobie czegoś takiego! – Dziękuję – uśmiechnęła się Klementyna, uprzątając szybko stół. – Pierniki to moja specjalność. – Umie pani piec też inne rzeczy? – zaciekawiła się Natalia. – Piekę wszystko, ale pierniki to moja pasja. Podobno tak zawsze było, że każdy w naszej rodzinie specjalizował się w czymś innym. Moja babcia na przykład jest mistrzynią ciast drożdżowych… – No właśnie, to ja bym miała do pani interes… Srebrna Natalia usadowiła się przy stole i Klementyna nie mogła się oprzeć wrażeniu, że choć widzi ją tu po raz pierwszy, to wygląda na nieźle

zadomowioną. Pasowała do tego miejsca, do kuchni, do krzesła, do piernikowego aromatu, który unosił się w powietrzu. Była jednocześnie swojska i ulotna. Ona rzeczywiście jest Srebrna – odkryła ze zdumieniem. I nie chodziło wcale o nazwisko, po prostu było w niej coś takiego, co sprawiało, że gdyby Klementyna mogła ubrać ją w słowa, użyłaby do tego tych, które napisał sam pan Konstanty: O, zielony Konstanty, o, srebrna Natalio! Cała wasza wieczerza dzbanuszek z konwalią; wokół dzbanuszka skrzacik chodzi z halabardą, broda siwa, lecz dobrze splamiona musztardą, widać podjadł, a wyście przejedli i fanty – o, Natalio zielona, o, srebrny Konstanty!5 Wszystko do niej pasowało. Klementyna miała wrażenie, że gdyby przymknęła oczy, to zobaczyłaby i konwalie, i skrzata moszczącego się w zagłębieniu jej rąk. – To co, zgoda? – z pewnym opóźnieniem dotarło do niej, że pani Natalia cały czas coś mówiła. – Przepraszam, ale nie dosłyszałam… – Pani Klementyno, przecież dla pani to drobiazg! Dwa makowce i jakiś serniczek. No i, rzecz jasna, piernik. Mój mąż jest potwornym łasuchem, zwłaszcza w święta… – Cóż, poeta, oni ponoć zawsze lubią sobie podjeść – mruknęła Klementyna, zastanawiając się, jak delikatnie, ale stanowczo, powiedzieć pani Srebrnej, że nie piecze ciast na zamówienie. Poza pierniczkami, ma się rozumieć. – Jaki znowu poeta? – zdumiała się Srebrna Natalia. – Wczoraj pani mówiła, że zawsze marzyła o tym, żeby wyjść za poetę –

wybąkała zbita z tropu Klementyna. – A ba, marzyłam! Ale los obdarował mnie zwykłym komendantem naszego komisariatu. Ale, pani Klementyno, zgrzeszyłabym, gdybym narzekała. Wierszy może nie pisze, lecz za to z ogromną finezją łapie złoczyńców, a to też jest na swój sposób poetyckie… – dodała z figlarnym uśmiechem. – To co będzie z tymi ciastami? – No cóż, nie mogę pozwolić, żeby komendant policji opadł z sił – mruknęła, dochodząc do wniosku, że odmowa i tak na nic się nie zda. I zupełnie nie zdawała sobie sprawy, co uczyniła, godząc się upiec ciasta dla państwa Srebrnych.

5 Konstanty Ildefons Gałczyński, O naszym gospodarstwie.

N

atalia wypiła dwie filiżanki herbaty, zjadła garść pierniczków i nagle poderwała się od stołu.

– Widzi pani, pani Klementyno, ale ze mnie gapa! Na śmierć zapomniałam, że coś dla pani mam! – zawołała. – Przecież na pierwszą wizytę nie można przyjść z pustymi rękami – dodała, idąc szybko do salonu, gdzie na fotelu leżał porzucony zielony płaszcz, rudy kapelusz i jasnozłoty szalik. Na podłodze zaś stała duża torba, po którą sięgnęła pani Srebrna. – Proszę – powiedziała, wręczając ją Klementynie. – Tylko ostrożnie – ostrzegła. Klementyna zaintrygowana sięgnęła do torby i wydobyła z niej pokaźną figurę świętego Antoniego. – Żeby od teraz nie było problemu z odnalezieniem tego, co zagubione – zaświergotała radośnie pani Natalia. – Antoni jest niezawodny, ręczę za niego – zapewniła, sięgając po płaszcz. I po chwili już jej nie było. Klementyna zaś została na środku przedpokoju, przyglądając się trzymanej w rękach figurce. – No, kochany, to wpadłeś po uszy – powiedziała do siebie, patrząc świętemu w oczy. – Roboty ci tu nie zabraknie. Masz jedną Pogubioną Agatę, drugą Julkę, która też siebie zgubiła, trzecią małą dziewczynkę pogubioną w świecie dorosłych i mnie też możesz dołożyć do swojego zabłąkanego stadka, bo jak na razie wszystko, co robię, robię po omacku. Chyba postawię cię w kuchni, bo tam wszystkich będziesz miał na oku – zadecydowała. Jak pomyślała, tak zrobiła, i Antoni zamieszkał na jednej z kuchennych półek. Klementyna miała wrażenie, że to nie ona na niego patrzy, ale właśnie on zerka na nią z uwagą. – Słuchaj, jakoś do tej pory nie bardzo wierzyłam w skuteczność świętych, lecz nic nikomu nie zaszkodzi, jeżeli potraktuję cię jak dobry omen. Będziesz

naszym dobrym wujaszkiem Antosiem – zapowiedziała i zabrała się do zeskrobywania zaschniętego lukru z szafek. Zanim skończyła odgruzowywać pierwszą z nich, w przedpokoju znów zabrzmiał dzwonek.

T

ym razem na progu stał policjant. Klementyna patrzyła na niego zdumiona, nie mogąc oprzeć się wrażeniu, że i on jest zakłopotany.

– Sierżant Dębik – przedstawił się w końcu. – Była u pani żona komendanta? – Pani Srebrna? – upewniła się na wszelki wypadek. – Dokładnie – przytaknął gorliwie Dębik. – Była, ale wyszła.

– Aha, to proszę chwilę poczekać. – Sierżant z westchnieniem wydobył z kieszeni spodni telefon i wybrał połączenie. – Panie komendancie, była i wyszła. Ale nie u pani Julii. U kogo…? – Dębik obrzucił Klementynę wnikliwym spojrzeniem, po czym przestąpił z nogi na nogę. Widać było, że brakuje mu słów. – U obcej – wypalił wreszcie. Z jego miny Klementyna wywnioskowała, że komendant nie jest usatysfakcjonowany jego odpowiedzią. – Tak, panie komendancie, absolutnie! Nie mam na myśli kosmitów, tylko obcą… – Nieznaną – podpowiedziała mu usłużnie Klementyna, niespodziewanie cała ta niezrozumiała sytuacja zaczęła bawić.

którą

– O właśnie, nieznaną kobietę. – W oczach sierżanta Dębika wyczytała wdzięczność. – Mam ją pytać? Aha, rozumiem. – Pokiwał głową i rozłączył rozmowę. – Mam nie pytać – poinformował Klementynę, ocierając zroszone potem czoło. – O co? – zaryzykowała, z trudem powstrzymując uśmiech. – O to, co pani Srebrna pani przyniosła – wygadał się sierżant Dębik. – O matko! No i co pani narobiła? Miałem nie mówić!

– A nie, pan miał tylko nie pytać – uświadomiła mu Klementyna. – A to ja zapytałam, więc pan jest czysty. To ja panu teraz powiem, że pani Srebrna przyniosła mi figurkę świętego Antoniego. A pan może mi się zrewanżować wyjaśnieniem, co ma znaczyć ta dziwna wizyta – dodała. – A Boże broń! – wykrzyknął sierżant Dębik. – Komendant zarządził odwrót – dodał wyjaśniająco, skinął Klementynie na pożegnanie głową i zbiegł po schodach. Gdyby nie echo jego kroków, które odbijało się na klatce schodowej, Klementyna miałaby wątpliwości, czy ta wizyta rzeczywiście miała miejsce. – Nic z tego nie rozumiem – mruknęła do siebie, wzruszając ramionami. Ale znając życie i specyfikę małych miasteczek, spodziewam się, że znajdę kogoś, kto mi to wszystko przystępnie wyjaśni – pomyślała i wróciła do domu.

ulia bała się powrotu. Konfrontacji z pustym mieszkaniem i dawną sobą, której cień zapewne gdzieś przetrwał. Jednak kiedy otworzyła drzwi, wiedziała, że niepotrzebnie się obawiała. Mieszkanie pachniało przyjaźnie. Czystością i jakby świętami. Ktoś usunął wszystkie ślady tamtej dramatycznej nocy. Zniknęły opakowania po lekach, na kanapie leżała całkiem nowa kapa, a na stole w kuchni stała miseczka napełniona po brzegi piernikami. Jeden dużo większy leżał obok na papierowej serwetce. Julia wzięła go w ręce i zagryzła ze wzruszenia wargi. Na pierniku widniał obrazek mostu, nad którym unosiły się trzy małe piłeczki. Teraz już nie miała wątpliwości, komu zawdzięcza ten piękny zapach nadchodzących dopiero świąt.

J

Wuj Piotr, który przywiózł ją na miejsce, nie ukrywał, że jest zaniepokojony. – Julka, Jonasz mówił, że z tobą wszystko dobrze, jednak martwię się. Nie mogę przestać o tym myśleć i wiem, że zachowuję się nieprofesjonalnie. Ale teraz rozmawiam z tobą jak człowiek z człowiekiem, a nie jak doktor z pacjentem. Przecież ja tuż przed tym, co usiłowałaś zrobić, widziałem się z tobą. Byłem u ciebie i nic mnie nie zaniepokoiło. Byłaś taka spokojna, nie płakałaś, nie złościłaś się… – Wujku, ja teraz już wiem, że najgorzej jest z tymi, u których pozornie wszystko jest w porządku. Ktoś, kto ma jeszcze siłę płakać, ma zarazem siłę, by o siebie zawalczyć – powiedziała cicho i poczuła, że do oczu napływają jej łzy. – Zresztą ty też to wiesz, tylko wtedy po prostu nie przyszło ci do głowy… – nie dokończyła, bo w przedpokoju rozległo się delikatne pukanie do drzwi. Po drugiej stronie stała uśmiechnięta Dobrochna, która najpierw rzuciła jej się na szyję, potem ucałowała w oba policzki, a następnie powiedziała, że mama zaprasza i ją, i doktora Piotrusia na górę. – My nie możemy zejść, bo babcia usnęła. Strasznie się biedaczka namęczyła.

Pracowała aż trzema panami – wyjaśniła Dobrochna. – Ustawiała nimi meble. Aż zachrypła od tego dźwigania. No i teraz śpi jak zabita. Mama powiedziała, że chyba zacznie jej urządzać codziennie takie rozrywki, bo potem przynajmniej jest święty spokój. Idziecie? Mamy upieczone świeżutkie ciastka kardamonowe i cynamonowe – dodała, podskakując wesoło na jednej nodze. – Panie Piotrusiu, czy jak skaczę na jednej nodze, to czy ta druga będzie bardziej wypoczęta i poniesie mnie dalej? – zapytała, czekając, aż Julka zamknie mieszkanie. – Dalej od czego? – zapytał doktor Piotr, który cały czas zapominał, że w rozmowach z tym dzieckiem należy unikać szczegółów. – Dalej od drugiej. Mówi się: iść tam, gdzie nogi poniosą, a właściwie to gdzie jest to miejsce? – zastanowiła się Dobrochna. – A przypadkiem nie narysowałaś dla mnie jakiegoś uroczego obrazka? – zagadnął przebiegle doktor Piotr. To akurat już zdążył opanować. Chcesz uniknąć konieczności odpowiadania na milion pytań, na które nie znasz odpowiedzi? Zajmij dziecko czym innym. – Oczywiście, że narysowałam. – Dobrochna wyglądała na nieco urażoną. – A czy mój brzuch jest dostatecznie widoczny? – Doktor Piotr spojrzał na małą, marszcząc srogo brwi. – Taki, jaki powinien być. Będzie większy, jak pan Piotruś podrośnie – odpowiedziała mu z wyższością i poprowadziła ich na górę. Już na schodach czuć było mieszaninę zapachów, od której doktorowi Piotrowi zrobiło się błogo. Pachniało piernikami i wanilią. Cynamonem z kardamonową nutą, kawą i domem. Ostatnie skojarzenie go zdumiało. Jego dom zazwyczaj niczym takim nie pachniał. No, może z wyjątkiem poranków, gdy półprzytomny, parzył mocną kawę, żeby się obudzić. Ale nawet wtedy nie przyszłoby mu do głowy, żeby zaciągać się jej aromatem. Traktował ją po prostu użytkowo. Teraz natomiast czuł, że mógłby tak stać i stać, i po prostu głęboko wciągać powietrze, i się nim upajać.

– Panie Piotrusiu, radzę wejść, bo mama strasznie krzyczy, jak się wpuszcza zimno z klatki. Mówi, że z tego powodu pójdziemy z torbami. Zapytałam się, dlaczego akurat z torbami i co ma do tego zimno, a wtedy, mówię wam, rozpętało się prawdziwe piekło, bo mamusia kazała mi choć przez pięć minut milczeć i nie zadawać głupich pytań. A sama wcześniej mówiła, że coś takiego jak głupie pytania nie istnieje, a są tylko głupie odpowiedzi. No więc z tego jasno wynika, co się porobiło z moją kochaną mamusią na starość… – Dobrochna, ja wszystko słyszę. – Klementyna wyjrzała do nich z kuchni i pogroziła małej palcem. – Wchodźcie, zaparzyłam kawę i herbatę, tę ostatnią w dzbanku, który przytargały ze strychu babka i Dobrosia. Ma ze sto lat, rzecz jasna, dzbanek, nie babka, i muszę wam powiedzieć, że nawet nie wiedziałam, iż mam tam tyle skarbów – mówiła, patrząc z ukontentowaniem, jak Julia z doktorem sadowią się za stołem. – Cieszę się, że już jesteś z nami – dodała, spoglądając na Julię. – Nie patrz tak, jakbym mówiła same frazesy. Naprawdę się cieszę, bo doktor Piotr już mi mówił, że zgodziłaś się zająć babką, a to jest wystarczający powód, żeby skakać z radości na twój widok. – Roześmiała się. – Dzisiaj wykończyła trzech rosłych przystojniaków. Uciekali stąd, aż się kurzyło… – Właśnie Dobrochna coś wspominała. – Uśmiechnęła się Julka, patrząc z namysłem na świętego Antoniego, który zerkał na nią z wyżyn kuchennej półki. – Czy mi się tylko wydaje, czy jego tu wcześniej nie było? – zapytała. – Wchodziłam tu dosyć często, bo włączałam ogrzewanie – dodała tonem wyjaśnienia. – Dobrze ci się wydaje. – Klementyna postawiła przed nimi porcelanowe filiżanki w błękitne kwiatuszki. – Ale niezmiernie się cieszę, że o to spytałaś, bo pewna rzecz związana właśnie z tą figurką nie daje mi spokoju – dodała i opowiedziała im o wczorajszym spotkaniu Srebrnej Natalii i jej dzisiejszej porannej wizycie. Oraz o odwiedzinach sierżanta Dębika. – I muszę się przyznać,

że nic z tego nie rozumiem – zakończyła i spojrzała ze zdumieniem na doktora i Julię śmiejących się do rozpuku. – No masz ci los, co ja znowu takiego zabawnego powiedziałam? – zwróciła się do świętego Antoniego, który jako jedyny pozostał poważny, bo Dobrochna też podśmiewała się dla towarzystwa. – Pani, pani Klementyno, nic – pierwszy doszedł do siebie doktor Piotr. – Po prostu sama historia opowiedziana z perspektywy kogoś, kto nie zna naszej Natalii, jest niesamowicie przekomiczna. Otóż pani Srebrna, odkąd ją pamiętam, ma pewną słabość. Wchodzi do sklepu, ogląda rzeczy, po czym wybiera z półki coś, co akurat jej przypadnie do gustu, i zabiera. – Jak to zabiera? – zdumiała się Klementyna. – Tak po prostu, zabiera. Ale żeby nie było za prosto, z reguły wybiera coś dla kogoś. Lubi dawać prezenty. – I nie płaci? – W takich momentach zupełnie o tym zapomina, bo tak ogólnie to nie ma z nią kłopotów. Chodzi na zakupy i normalnie się za nie rozlicza. Tylko jak w grę wchodzi upominek, to coś się z nią dzieje. – Może po prostu nie ma pieniędzy. Na rzeczy niezbędne musi jej wystarczyć, a z tymi nadprogramowymi radzi sobie, jak może. – Klementyna usiłowała to sobie jakoś logicznie wytłumaczyć. – Ależ ma, i na całe szczęście zawsze miała. I pieniądze, i kochającego ojca, który, Bogu dziękować, jest powszechnie lubiany. Dlatego nigdy, gdy jego córce przytrafił się taki incydent, nie wszczynano alarmu, tylko go informowano. Płacił za to, co zabrała, i było po sprawie. Tak to wyglądało, gdy Natalia jeszcze nie wyszła za mąż. Teraz ten obowiązek przeszedł, że tak powiem, z ojca na zięcia. Tyle tylko że los okazał się tutaj dość przewrotny, bo zakochał się w niej nasz miejscowy policjant. Wtedy jeszcze nie był komendantem. Zakochał się na zabój i nijak odkochać się nie mógł, choć jej hmm… nazwijmy to, dolegliwość ewidentnie gryzła się z jego zajęciem.

– Wyobraź sobie żonę policjanta, która, było nie było, kradnie – wtrąciła Julia i znów prychnęła śmiechem. – No właśnie. A dodatkowo nasz Srebrny jest wyjątkowo zdolny i dostawał awans za awansem. Aż w końcu został komendantem i o ile znam życie, do końca swych dni, a przynajmniej do momentu przejścia na emeryturę, nim pozostanie. Tutaj, w miasteczku. Choć proponowano mu stanowiska lepiej płatne, dające szersze perspektywy w innych miejscach. – To czemu ich nie przyjął? – Klementyna poczuła się zupełnie zagubiona w meandrach opowieści o skomplikowanych relacjach państwa Srebrnych. – Z miłości, moja droga. – Doktor Piotr nałożył sobie na talerzyk kopiastą porcję ciastek. – Tutaj wszyscy znają i jego, i Natalię, i nikt nie robi z jej przywary wielkiej sprawy. Ale w wielkim mieście by to nie przeszło i zapewne skończyłoby się dla biednego Srebrnego tragedią. I dlatego ja nigdy się nie związałem z żadną kobietą – zakończył i z błogą miną włożył do ust kardamonowe ciasteczko. – Żadna nic dla pana nie ukradła? – Zainteresowała się Dobrochna, która z całych sił usiłowała zrozumieć tę trudną i zagmatwaną historię. – Coś w ten deseń – wymamrotał doktor Piotr, sięgając po następne ciastko. Miał nadzieję, że jak to upiorne dziecko zobaczy, iż ma pełne usta, to da mu spokój. Niestety, nie docenił jej. Dziewczynka przez moment milczała, jakby rozważając różne opcje, a potem spojrzała na niego z rozrzewnieniem. – Panie Piotrusiu, niech się pan nie martwi – powiedziała, podnosząc na niego niewinne oczęta. – Ja się z panem ożenię. I nawet coś dla pana ukradnę, lecz dopiero wtedy, gdy będę dorosła – zastrzegła. – Bo w innym wypadku mamusia by z miejsca padła trupem, a potem musiała za mnie świecić oczami. – Zdaje mi się, że coś tutaj się nie zgadza – zauważył słabo doktor Piotr. – Chyba powinnaś zmienić kolejność.

– Panie Piotrusiu, kocham pana nad życie, ale nic z tego. – Dobrochna zrobiła zdegustowaną minę. – Najpierw dorosnę, a potem ukradnę. Jakoś doczekamy – dodała pocieszająco i zupełnie nie mogła zrozumieć, dlaczego wszyscy tak dziwnie na nią patrzą. – Dobrze, dajmy spokój planom przestępczym mojej córki – Klementyna pierwsza wróciła do rzeczywistości. – To co ja teraz powinnam zrobić? Oddać świętego Antoniego czy oddać komendantowi za niego? I w ogóle nie rozumiem, po co ten policjant to sprawdzał, skoro i tak ten, komu pani Srebrna buchnęła Antośka, pewnie sam się zwróci do komendanta! – Spokojnie. – Julia wsypała do filiżanki dwie kopiaste łyżeczki cukru. – Nic nikomu nie oddawać, bo gdybyś chciała to zrobić, niechybnie byś kogoś uraziła. W ogóle udawaj, że nic nie wiesz. A co do policjanta, to komendant woli wiedzieć, co jego żona wymyśliła. Tak na wszelki wypadek, gdyby ktoś mu nie zgłosił albo nie zauważył, że Natalka coś zwędziła. Nie wiem, jakim cudem on to robi, lecz rzeczywiście dowiaduje się o wszystkim. – Cóż, nadal nie rozumiem, ale przyjmuję, że są na tym świecie rzeczy, które nie śniły się filozofom. – Klementyna nalała sobie z dzbanka gorącej bursztynowej herbaty. – Pocieszające jest w tym wszystkim to, że jeżeli w pozostałych sprawach pan Srebrny jest tak samo skuteczny jak w tych, które dotyczą jego żony, to z całą pewnością można się tu czuć bezpiecznie – dodała i kręcąc głową, popatrzyła na figurę świętego. Antoni też na nią patrzył. I Klementyna mogła się założyć, że w jego wzroku była kpina.

J

ulia i doktor Piotr już wychodzili, gdy nagle dziewczyna przystanęła w progu mieszkania Klementyny.

– Poczekajcie, bo zupełnie mi wyleciało z głowy, a ja mam ogromny kłopot i potrzebuję pomocy – powiedziała z westchnieniem. – O co, Juleczko, chodzi? Od razu cię mogę zapewnić, że na mnie możesz liczyć – zgłosił się na ochotnika doktor Piotr, który nakarmiony ciastkami, napojony herbatą z dodatkiem konfitur malinowych, był w wyśmienitym wprost nastroju. – Bardzo się cieszę, że wujek tak mówi, bo właściwie to właśnie wujek może najwięcej w tej sprawie wskórać – ucieszyła się Julka, myśląc, że szczęście jej sprzyja. Nawet w najśmielszych marzeniach nie sądziła, że pójdzie jej tak łatwo. – Bo widzicie, gdy podjęłam decyzję o tym… No o tym, że już nie chcę żyć – widać było, że z trudnością wypowiada te słowa – to chciałam pozałatwiać wszystkie najważniejsze sprawy i zapewnić opiekę tym, za których byłam odpowiedzialna. Przede wszystkim więc znalazłam dom mojemu kotu. Ale teraz bardzo za nim tęsknię. I myślę, że on tęskni za mną. – Krótko mówiąc, chciałabyś, żeby do ciebie wrócił – wtrąciła domyślnie Klementyna. – Dokładnie, i to jest właśnie zadanie dla wujka. – Spojrzała na Piotra prosząco. – No dobrze, skoro tak mówisz. Kogo aktualnie Mamonek uszczęśliwia swoją kocią obecnością? – Cóż… i tutaj właśnie dochodzimy do sedna sprawy – mruknęła Julia. – Otóż oddałam Inżyniera Mamonia pani Grażynce. – TEJ pani Grażynce? – doktor Piotr na moment zamarł. – Tak, wujku. – Julia wyglądała na spłoszoną. – I dlatego ty jesteś jedyną

osobą, której powinno się udać wyłudzić kota z powrotem. – Znając słabość pani Grażynki do pańskiego kitla, trudno Julii odmówić słuszności – wtrąciła, chichocząc, Klementyna. – Myślę, że jeżeli użyje pan odpowiednich argumentów, odda panu nie tylko kota, ale też… – Lepiej niech pani nie kończy – przerwał jej ponurym głosem doktor. – Naprawdę w całym miasteczku nie było nikogo innego, komu mogłabyś wcisnąć swojego wyliniałego kocura? – zwrócił się z wyrzutem do Julii. – Mój kot wcale nie jest wyliniały – oburzyła się Julka. – A pani Grażynka jest znaną na całą okolicę kociarą. Nie mogłam sobie wyobrazić lepszych rąk, w które mógł trafić Mamonek. – I tak się doskonale składa, że pani Grażynka lubi też lekarzy – Klementyna nie mogła sobie darować. – A poza tym, drogi doktorze, za późno na uniki, bo już pan się zgodził odbić zwierzaka. – I to jest dla mnie nauka na przyszłość. Nie podejmuj się niczego, zanim dokładnie nie dowiesz się, o co chodzi – burknął w odpowiedzi. – A ty nie mogłabyś sama po niego pójść? – zwrócił się do Julki. – Wujek przecież wie, że jak tylko pani Grażyna dorwie mnie w swoje ręce, to zmasakruje mnie pytaniami. Co się stało, czemu szpital, dlaczego tak długo… – O tak, na pewno sobie nie odmówi tej przyjemności – przytaknął doktor Piotr. – A ja wolałabym nie być przypierana do muru. – Ale mnie poświęcisz, co? – Doktor Piotr był wyraźnie rozżalony i z nagłą uwagą spojrzał na Klementynę. – Na mnie nie liczcie – zastrzegła od razu. – Pani Grażyna jakoś za mną nie przepada i moja misja z góry byłaby skazana na niepowodzenie. I tak za każdym razem, gdy robię u niej zakupy, mam wrażenie, że wyciągnie spod lady coś ciężkiego i walnie mnie tym w głowę. – Na ten przykład skamieniałą długą bułką – ubawiła się Julia. – Szczerze

mówiąc, i tak cię podziwiam, że tam chodzisz, ja chyba bym po prostu zmieniła sklep. – Dlaczego? – Klementyna wzruszyła ramionami. – Tam jest najlepsze pieczywo i to jest dla mnie najważniejsze. Nie wszyscy muszą mnie lubić, to już zrozumiałam dawno temu. To co, doktorze, wyruszy pan na misję? – Chyba nie mam wyboru. – Piotr instynktownie się wyprostował i uniósł wyżej głowę. Za nic nie przyznałby się głośno do tego, że na samą myśl o spotkaniu sam na sam z Grażynką wszystko w nim zamierało. Zapewne tak właśnie czuli się bohaterowie, zanim nimi w ogóle zostali. Cały szkopuł tkwił jednak w tym, że bycie herosem nigdy go nie pociągało. Ale jednocześnie Julka była jedyną osobą, która mówiła do niego wujku. Nie licząc oczywiście jej byłego wyrodnego męża, którego zresztą pozbawił tego przywileju. A jak ktoś do ciebie mówi wujku, to jednak to do czegoś zobowiązuje.

oktor Piotr nikomu nie opowiedział, jak przebiegała akcja odzyskiwania Inżyniera Mamonia. Summa summarum, ku wielkiej radości Julki kot wrócił do domu, a ku zdumieniu Klementyny pani Grażynka zaczęła być dla niej nieco milsza. Jedynie doktor Piotr na samo wspomnienie wizyty u wesołej wdówki robił taką minę, jakby przełykał coś nad wyraz gorzkiego i ohydnego.

D

– Pierwszy i ostatni raz – zapowiedział Julce, wręczając jej torbę z szamoczącym się kotem. Odsunęła suwak i Inżynier Mamoń wystrzelił ze środka niczym z procy. Przez chwilę stał pośrodku pokoju, machając z wściekłością ogonem, a potem nie oglądając się wokół siebie, wskoczył na parapet i usiadł tam dumnie wyprostowany. Julii nie zaszczycił nawet spojrzeniem. Widać potrzebował czasu, żeby wybaczyć jej to, że oddała go w jakieś tam „dobre ręce”. „Trzeba go będzie jakoś udobruchać – pomyślała Julka. Zresztą nie tylko jego” – z namysłem spojrzała na tkwiącego w przedpokoju, nadąsanego wuja Piotra. – Wujku, wejdź na chwilę, mam przepyszny makowiec – powiedziała przebiegle. – Klementyna piekła, bo robi wprawki przed świętami. – Czy ta kobieta zajmuje się czymkolwiek innym niż wodzenie na pokuszenie swoich bliźnich? – zapytał retorycznie. – Wspomnisz moje słowa, w przyszłym roku wszyscy jak jeden mąż będziemy mieli za wysoki cukier – dodał gderliwie, rozpinając płaszcz. Widać wizja nadchodzącej cukrzycy nie napawała go aż tak wielkim lękiem, żeby nie zaryzykować. No to problem się rozwiązał – pomyślała, krojąc w kuchni makowiec. Dla wuja ciasto, dla Mamonka puszka tuńczyka i gotowe. Powiedzenie „przez żołądek do serca” jak zwykle okazało się prawdziwe.

A zastosowanie go w praktyce skuteczne w stu procentach.

P

o kilku dniach do drzwi Klementyny zapukała Stara Anna.

– Nie chciała przyjść góra do Mahometa, to Mahomet przyszedł do góry – powiedziała, wchodząc do środka. – Słyszałam, że zostajesz z nami na dłużej. – Tak mówią – uśmiechnęła się Klementyna. – A tak na poważnie, rzeczywiście pomieszkamy tu z babką przez jakiś czas. Może nawet osiądziemy na stałe… – A w kościele już byłaś? – Anna poszła za nią do kuchni i przysiadła na taborecie. – Nie, jeszcze nie – mruknęła Klementyna, mgliście przypominając sobie, że przy pierwszym spotkaniu Anna rzeczywiście coś wspominała o tym, że powinna tam zajść. – Na pewno się wybiorę, tylko najpierw ogarnę trochę rzeczywistość. Strasznie dużo mam pracy. O tej porze roku najwięcej. W końcu piekę pierniki. A piernikowy sezon to listopad i grudzień. Dodatkowo ciągle ktoś do mnie przychodzi i prosi o upieczenie ciast na święta. Najgorsze jest to, że najpierw zgodziłam się upiec dla pani Srebrnej, no i teraz wszyscy mówią: a pani Srebrnej pani piecze, a zamówienie od pana Trzaski pani przyjęła. I stawiają mnie pod ścianą. Zrobić Annie herbaty? – przypomniała sobie o podstawowych zasadach gościnności. – Właściwie to ja przyszłam do Julii. Ale w domu jej nie ma, a mówią, że pilnuje twojej Pogubionej Agaty. – Stara Anna spojrzała na nią pytająco. – To prawda, pomaga mi przy babci. Właśnie teraz razem poszły po Dobrochnę do zerówki. Powinny niedługo być z powrotem. – No to zrób, Lalka, tę herbatę, poczekam, aż wróci. – Anna rozpięła starą, wysłużoną jesionkę. – A co do ludzi i ich natarczywości, to możesz być pewna, że już tak zostanie. Zwiedzieli się o tobie i będą chcieli spróbować czegoś,

o czym do tej pory mogli tylko słuchać. Powinnaś otworzyć cukiernię, to by ci było łatwiej. Pomoc też mogłabyś zatrudnić, to i miejscowi mieliby jakąś korzyść. U nas z pracą kiepsko, mężczyźni to jeszcze łapią coś dorywczo, lecz kobiety mają gorzej. No i młodzi stąd uciekają. I nie ma co się dziwić. Gdybym była młoda, też bym uciekła. – Naprawdę? – w głosie Klementyny zabrzmiało niedowierzanie. – Nie – roześmiała się chrapliwie Anna. – Ale starość ma to do siebie, że można snuć bezkarnie wizje, co by człowiek zrobił i czego by dokonał, gdyby tylko mu lat ubyło. – A mnie się wydawało, że takie wizje można snuć niezależnie od wieku. – Można, ale jak ma się tyle lat co ty i jest się siuśmajtką, to nie ma wygodnego usprawiedliwienia. Wizje młodych zobowiązują, a starych nie – wyłożyła jej Anna. – A co w końcu z tą cukiernią? Jeżeli naprawdę chcesz tu mieszkać, to musisz coś robić – dodała. – Bo to pierniczenie to raczej takie sezonowe zajęcie. – Jak na razie daję radę – mruknęła Klementyna wymijająco. Przyzwyczaiła się już do tego, że większości ludzi wydaje się, że pierniczki sprzedaje się tylko w jednym miesiącu w roku. Tak naprawdę przy liczbie zamówień, jakie miała, pracy miała aż nadto na większość roku, a i pieniądze z tego były całkiem przyzwoite. – Widziałam, że parter sprzątasz – Stara Anna wróciła do interesującego ją tematu. – Tam właśnie kiedyś była cukiernia… – Wiem. I nie lubię, jak się mnie naciska. – Klementyna usiadła naprzeciwko staruszki i spojrzała jej prosto w oczy. – Na razie piekę pierniki. Co będzie dalej, czas pokaże – dodała ugodowo. – Coś dzisiaj, Lalka, wstałaś lewą nogą, co? – Stara Anna wyglądała na kogoś, kto doskonale się bawi. – A ja tylko usiłuję ci powiedzieć, że nie na darmo z gór zeszłyście i…

– Tak, tak i przyniosłyśmy pierwszy śnieg – dokończyła za nią Klementyna, przewracając oczami. – Co nie znaczy, że teraz w te dyrdy pognam śladami swoich przodków i otworzę lokal, który jest zamknięty na głucho od niepamiętnych czasów. – Bez przesady z tymi niepamiętnymi. Ja doskonale pamiętam, twoja babka również, nawet jeżeli udaje, że jest inaczej. A podążanie drogami, które wydeptali przodkowie, nie zawsze jest takie złe. A parter sprzątasz – powtórzyła uparcie i spojrzała na nią spod oka. – Sprzątam, bo chcę zrobić świąteczną wystawę – westchnęła Klementyna. – I nie jestem wcale pewna, czy babka byłaby zachwycona aż takim powrotem do przeszłości – dodała w zamyśleniu. – Może warto ją po prostu o to zapytać? – zasugerowała Anna, siorbiąc gorącą herbatę i sięgając po pyszniące się na błękitnym porcelanowym półmisku drożdżowe bułeczki. Ugryzła i z lubością przymknęła oczy. – O tak, cokolwiek myślisz, powinnaś to zrobić – mruknęła. – Takich bułeczek z gorącymi wiśniami nie piecze nikt poza waszym klanem. Z powołaniem nie należy dyskutować – dodała. – Dobrze, dobrze. Niech Anna mi lepiej powie, czego chce od Julii. – Postanowiła odwrócić uwagę staruszki od swojej osoby. – Chcę zobaczyć, jak się miewa, i zrobić to, co powinnam. – Anna objęła pomarszczonymi dłońmi kubek z herbatą. – To znaczy? Zabrzmiało to trochę niepokojąco… – Jedni mają dar do pieczenia, a inni do czego innego – mruknęła. – Już którąś noc z rzędu sny mnie nękają, w których naszą Julkę widzę. I wiem, co to znaczy. Przed przeznaczeniem się nie ucieknie, więc przyszłam się z nią rozmówić. Ogólnie wolę zajmować się zmarłymi, ale czasami i żywi dopominają się o uwagę – dodała zagadkowo.

Klementyna nie zdążyła się dopytać, co tak naprawdę to oznacza, bo w tej samej chwili zazgrzytał klucz w zamku i do domu wróciła Julka z Dobrochną i babką. – Witaj, Agato – powiedziała Stara Anna, wstając i wyciągając rękę do dawnej znajomej. Babka przez moment przyglądała się jej z zastanowieniem, a potem dziwny uśmiech pojawił się na jej twarzy. – Niewiarygodne – powiedziała nieomal radośnie. – Stara Anna! Wiesz, że obie już powinnyśmy wąchać kwiatki od spodu? – A wiesz, że obie zawsze robiłyśmy wszystko na opak? – odpowiedziała jej pytaniem na pytanie i zgodnie wybuchły nieco skrzekliwym śmiechem. – Doprawdy, tak właśnie wyobrażałam sobie zlot czarownic – mruknęła Klementyna do Julki. – Scena godna Oscara! – Dwóch, dla każdej po jednym, żeby się nie pokłóciły – odszepnęła Julia. – Właśnie gawędziłam sobie z twoją wnuczką. – Stara Anna na powrót przysiadła na stołku. – Wiesz, ona jest na tyle naiwna, że myśli, iż umknie przeznaczeniu? – Młode to, to i głupie – skwitowała babka. – I jeszcze zasłania się tobą. Mówi, że nie jest pewna, czy byłabyś zadowolona, gdyby na parterze znów zaczęło pachnieć przeszłością. Wskrzesiłaby duchy rogalików, tortów, strucli… – Zawsze uważałam, że siedzenie na tym cmentarzu robi ci sieczkę z mózgu – przerwała jej bezceremonialnie babka. – Duchów mamy tu dostatek, w tym domu aż roi się od zjaw. Dodatkowych wcale nie potrzebujemy. Zresztą wyobrażasz sobie widma babeczek? Babeczki same w sobie są zupełnie bezmyślne. Ich duchy byłyby nie do zniesienia. Ale zgadzam się z tobą. Parter na nowo powinien zacząć żyć. Gdyby moja wnuczka się tego podjęła, byłaby to jedna z mądrzejszych decyzji, a nie było ich w jej życiu znowu tak wiele –

powiedziała babka, czym kompletnie zaskoczyła Klementynę. Nigdy bowiem nie przypuszczała, że Agata choć trochę tęskni i myśli o tym, co porzuciła dawno, dawno temu.

J

ulka patrzyła na Starą Annę, tak jakby widziała ją po raz pierwszy. – Nic z tego nie rozumiem. Dlaczego akurat jajko? – zapytała, marszcząc

brwi. – Bo ma moc oczyszczającą. Poza tym to symbol. Twojego wnętrza i zewnętrza. Żółtko to wnętrze, a białko to otoczenie – cierpliwie tłumaczyła jej Anna. – I Anna chce mi tym jajkiem machać nad głową? – upewniła się dziewczyna. – Matko, co za ludzie i co za czasy – burknęła Anna, wznosząc oczy do nieba. – Jakie machać? Urok chcę odczynić! Śnisz mi się po nocach i spać nie dajesz! Mogłabyś chociaż wykazać odrobinę skruchy z powodu zaśmiecania mojej biednej starej głowy! I wdzięczności! – Julka, właściwie, co ci szkodzi? – wtrąciła się Klementyna, która wciąż miała w pamięci opowieści ciotki Janinki. Ewidentnie wynikało z nich, że jak Anna mówi, to wie. O cukierni też ci mówiła – zaszeptało jej coś w głowie, ale chwilowo zepchnęła to na dalszy plan. W tej chwili trzeba było skupić się na Julce. – Właściwie to nic, tylko że to takie trochę z innego świata – mruknęła Julia. – A to by się nawet zgadzało – roześmiała się chrypliwie Stara Anna. – Ja cała jestem z zamierzchłej przeszłości. Właściwie to rzadko kiedy odnajduję się tutaj wśród was. Dużo lepiej mi na cmentarzu wśród starych znajomych. Tam wśród umarłych nigdy nie jestem samotna, natomiast tu wśród żywych różnie bywa – dodała i pokiwała posępnie głową. – Jednak czasem stara natura odzyskuje głos i wtedy nie mam wyjścia i przychodzę. Najchętniej wróciłabym tam, gdzie czuję się najlepiej. Tyle tylko że wiem, iż ktoś ci źle życzy, i będzie mnie to męczyło, dopóki albo on nie odniesie zwycięstwa, albo ja uroku nie

zdejmę. Prawdę mówiąc, na twoim miejscu wybrałabym to drugie. – Skoro tak… Tyle tylko że ja się boję rzeczy, których nie rozumiem… – Na całe szczęście ja wiem, co robię, i to wystarczy – skwitowała Stara Anna. – Siadaj – zarządziła i wyciągnęła z płóciennego worka miseczkę, jajko i świecę. – Ty przynieś niepełną szklankę wody i sól – zwróciła się do Klementyny. – A ty, Julka, zdejmij wszystkie pierścionki, bransoletki, łańcuszki. Zegarek też. Nie możesz mieć na sobie niczego metalowego. Dobrze, to zaczynamy. – Staruszka zapaliła świecę, przymknęła oczy i zrobiła na piersi Julki znak krzyża, po czym zaczęła mamrotać coś pod nosem. Klementyna miała wrażenie, że powietrze wokół nich gęstnieje. Stara Anna sięgnęła po jajko i przytrzymała je nad głową Julii. Cały czas szeptała coś tajemniczo. W końcu rozbiła je delikatnie i wlała do szklanki z wodą. Skorupkę rozgniotła. – To już nie skorupka, tylko twoje kłopoty, Julka – powiedziała i odrzuciła ją do miski z wodą. Potem długo myła ręce zimną wodą z dodatkiem soli. – Macie niesamowicie głupie miny – zauważyła, patrząc na siedzące nieruchomo kobiety. – Kiedyś takie rytuały odprawiało się w co drugiej chałupie i nikomu do głowy nie przychodziło, żeby się temu dziwić. I woskiem się nad główkami maleństw przelewało. Popiołem z pieca leczyło… – Popiołem? – przerwała jej Klementyna, unosząc wysoko brwi. – O wosku i jajku słyszałam, ale o popiele nic nie wiem. – Bo stare metody odchodzą wraz ze starymi ludźmi – pokiwała głową Anna. – Bierze się garść zwykłego popiołu z kaflowego pieca, wsypuje do kubka, kubek owija się szmatką i przykłada do miejsca, które boli. Mnóstwo takich receptur kiedyś się stosowało. I ludzie zdrowsi byli, dusze mieli chronione. A teraz niby takie mądre, a boją się tego, co dobro przynosi – sarknęła, sięgając po szklankę, w której pływało jajko.

Obejrzała je pod światło i pokiwała znacząco głową. – Coś mi się widzi, że ktoś nie może sobie poradzić z własnym poczuciem winy i przenosi to na ciebie. I to już od dawna. Nic dziwnego, że sił ci brakuje. Trudno się takiej energii opierać bez końca. Widzisz, białko jest mętne jak mgła. Niedobrze to wróży. Ale ty już nie musisz się tym przejmować. Mamy to już za sobą. Zdjęłam z ciebie złe myśli, złe życzenia. Możesz spać spokojnie. Przy okazji może i ja się w końcu wyśpię, jak nie będziesz mnie nękać po nocach – dodała i poklepała Julię po ramieniu. Po chwili już jej nie było. W powietrzu unosił się zapach zgaszonej świecy. – Możesz się ze mnie śmiać – mruknęła Julka do Klementyny – lecz ja rzeczywiście czuję się jakoś tak lżej. Może to siła sugestii… poza tym ja chyba wiem, o kim mówiła Stara Anna. I to by się zgadzało. Mój były mąż uwielbiał zwalać winę na każdego, byle odsunąć ją jak najdalej od siebie. Ale że jajko? – Spojrzała bezradnym wzrokiem na Klementynę. – Cóż, my chyba nie wszystko musimy rozumieć, lecz niekoniecznie też musimy to odrzucać – odpowiedziała z namysłem. I gdy już pożegnała się z Julką i szła do siebie na górę, pomyślała, że być może powinna jeszcze raz na spokojnie rozważyć słowa Anny, które dotyczyły jej samej. Nie dziś, nie jutro, ale kiedyś, gdy będzie na to gotowa.

ni upływały jeden po drugim, właściwie nie wiadomo kiedy. Klementyna stwierdziła, że mogłaby je mierzyć ilością upieczonych ciast i pierników. Poza tymi zamówionymi udało jej się zrobić dodatkowo dwie kamieniczki i planowała, że pierwszego grudnia staną na szerokich parapetach pamiętających stare dobre czasy, gdy co rano powietrze pomieszczeń na parterze wypełniał aromat świeżo palonej kawy i słodki zapach pieczonych ciast i ciasteczek. Piernikowe kamieniczki, które zrobiła, wyglądały przepięknie. Patrząc na nie, człowiek samoistnie zaczynał tęsknić za śniegiem, ubieraniem choinki, kupowaniem prezentów.

D

Już niedługo trzeba się będzie tym wszystkim zająć – pomyślała Klementyna i z jednej strony poczuła radość, a z drugiej dobrze znany popłoch. Podobno jej pierniki miały w sobie zaklętą magię świąt, przynosiły do domów miłość i nadzieję. I zapewne trudno było uwierzyć, że ktoś, kto je piecze, tak naprawdę niewiele wie o świętach. Klementyna urządzała oczywiście co roku wigilię. Nawet zdarzało jej się tęsknić za choinką, opłatkiem, który miał za zadanie przenosić na swoich kruchych drobinkach wszystko, co najlepsze, za uśmiechniętą i pełną oczekiwania buzią córeczki. Tak, tęskniła za tym wszystkim, ale miała też wrażenie, że zawsze umyka jej coś, co w tym jest najistotniejsze. Coś, bez czego święta nie byłyby tym, czym powinny być. Na całe szczęście, znając życie, będę tak zajęta, że nie będę miała czasu się nad tym jakoś szczególnie zastanawiać – pomyślała. Nie przyszło jej do głowy, że być może właśnie w tym leży sedno problemu. Nie wiedziała też, że tym razem wszystko będzie wyglądało inaczej. Duch Nadchodzących Świąt, Los i Piernikowa Magia już dawno wzięli sprawę w swoje ręce. A nie mieli w zwyczaju zaczynać coś i potem tego nie kończyć.

lementyna nie mogła doczekać się piątku. Po pierwsze, tego dnia wieczorem miała przyjechać Imka, po drugie, to właśnie z nią zamierzała ustawić pierwsze domki swojej świątecznej wystawy. Wielkimi krokami nadchodził grudzień.

K

GRUDZIEŃ

I

mka stała na środku rynku i zdegustowana, rozglądała się dookoła. – Naprawdę? – zapytała z niedowierzaniem.

– Co naprawdę? – roześmiała się Klementyna i pociągnęła ją za rękaw. – Chodź do domu, bo dzisiaj jest zimno jak pierun. Pachnie śniegiem – dodała, wciągając głęboko powietrze. – Zobaczysz, jutro będzie biało. – To i tak niczego nie zmieni – stwierdziła Imka, maszerując koło niej. – Może spaść nawet manna z nieba, a i tak tutaj będzie tak samo… Jak by to ładnie powiedzieć? Zaściankowo? – skrzywiła się. – Wiesz, ludzie zazwyczaj używają innych słów na określenie tego, co widzisz. Sielsko, malowniczo, błogo… – A, daj spokój! Takiego zadupia to ja dawno nie widziałam – prychnęła Irmina, wchodząc po schodkach do kamienicy. – Wiedziałam, że ty się tutaj raczej nie odnajdziesz – zażartowała Klementyna. – Ale mam nadzieję, że jednak się przełamiesz i będziesz mnie od czasu do czasu odwiedzała. – Oczywiście, ba, ja nawet paczki ci będę przesyłać. Jak więźniowi, którego ograniczają ściany celi. Szynka w puszce, słoik z ożywczym powietrzem nałapanym w supermarkecie i koniecznie sterty z ulotkami reklamowymi wszystkich topowych marek. Żebyś kompletnie nie zdziczała! – Oho, widzę, że wpadasz w panikę. – To nie jest panika, tylko klaustrofobia! Przecież nawet moja kancelaria jest większa niż ten cały rynek! – Trochę przesadzasz… – Niewiele! – Tak czy siak, zanim całkowicie pochłonie cię nasza miasteczkowa małość,

chodź, pomożesz mi zaaranżować początek mojej świątecznej wystawy. Dziś pierwszy grudnia, najwyższy czas i pora zacząć nastrajać siebie i innych świątecznie. Dobrochna już na nas czeka na dole. Zniosłam też kieliszki i wino… – Bogu dzięki, będzie można się znieczulić – mruknęła Imka, jeszcze raz oglądając się za siebie i obrzucając maleńki rynek przerażonym spojrzeniem.

amieniczek na razie było trzy. Ustawione obok siebie, wyglądały tak, jakby się przytulały. Lukier miękko opływał ich dachy, marcepanowe śniegowe czapy leżały na kominach, miniaturowe latarnie znanym tylko sobie sposobem Klementyna rozświetliła od środka. Wystawy piernikowych sklepików pyszniły się ozdobami świątecznymi. Gdzieniegdzie przed kamieniczkami Klementyna ustawiła udekorowane choinki. Na pierwszej wisiały maleńkie marcepanowe jabłuszka, druga lśniła błyszczącymi cukierkami, trzecią obwiesiła pierniczkami niewiele większymi od główek pinezek.

K

– To będzie żywy obrazek – uśmiechnęła się do Imki. – Od przyszłego tygodnia codziennie będę dodawała jakiś niewielki element. Kto wyłapie najwięcej tych drobiazgów, wygra piernikową chatę. – Po co ci to? – zdumiała się jej przyjaciółka. – Nie wiem. – Klementyna wzruszyła ramionami i przysiadła na drewnianym stołku, który przyniosła z mieszkania. – Naszła mnie taka dziwna ochota zrobienia czegoś zupełnie bezinteresownego. Czegoś, co komuś sprawi radość. Mam nadzieję, że cała wystawa będzie właśnie tym czymś, a nagroda to taka, wiesz, wisienka na torcie. Zresztą każdy, kto weźmie udział, dostanie też mały pakuneczek z pierniczkami. Żeby nikomu nie było przykro. – Nie łudź się, przy takich akcjach zawsze są tacy, którzy będą czuli się oszukani i przegrani. – Imka wydęła usta i krytycznie obejrzała efekt ich pracy. – Poczekaj, wyjdę na zewnątrz i zobaczę, jak to wygląda od tej właściwej strony – powiedziała i już po chwili śmiesznie rozpłaszczała nos, opierając się o szybę, która z miejsca zaparowała od jej oddechu. Gdy wróciła, przez moment milczała, wyplątując się z długiego kolorowego szalika, a potem spojrzała Klementynie prosto w oczy. – Nie wiem, jak ty to, do cholery, robisz, ale rzeczywiście w tym jest magia.

Te domki widziane przez szybę, ten lukrowy śnieg, którego przecież tak naprawdę w rzeczywistości nie cierpię, te choinki z ułożonymi pod nimi paczkami wielkości paznokcia, nawet te dzieci, które stoją pod twoją miniaturową różową kamieniczką i gapią się na maleńkie landrynkowe okno… To wszystko sprawia, że sama bym się dała przemienić w królewnę z marcepana, żeby tylko móc stać się częścią tego świata. Chociaż doskonale wiem, jaki spotkał ją koniec i mimo że z założenia nie znoszę królewien… – Matko, pogubiłam się. Jaki koniec spotkał ową królewnę, której nie cierpisz? – Klementyna potrząsnęła głową. – No, chyba nie powiesz mi, że nie znasz tej kołysanki? Wszyscy ją znają: Tragiczny los, okrutna śmierć w udziale im przypadła. Króla zjadł kot, pazia zjadł pies, królewnę myszka zjadła. Króla zjadł kot, pazia zjadł pies, królewnę myszka zjadła. Lecz żeby ci nie było żal, dziecino ma kochana, Z cukru był król, z piernika paź, królewna z marcepana. Z cukru był król, z piernika paź, królewna z marcepana6. – zanuciła Imka. – To oczywiście końcówka. Ale ona nie jest wyjątkiem. Zwykle wszystkie królewny kończą marnie. Ba, jakby się tak nad tym głębiej zastanowić,

to one nawet marnie zaczynają! – Te królewny, co to je potem pożerają myszy? – poinformowała się Klementyna. – Nie, królewny ogólnie. Bo zobacz, jak to jest w bajkach, zazwyczaj jest zła królowa, tak? – No tak. Zła królowa i niezaradny król – przytaknęła Klementyna, dopełniając kieliszki winem. – Dobrze, że Dobrośka poszła na górę ścibolić szydełkiem z babką, bo coś mi się wydaje, że wchodzimy na śliski grunt. Ona, w przeciwieństwie do ciebie, bardzo lubi królewny. – Zawsze jest nadzieja, że jej przejdzie – wysiliła się na optymizm Imka. – Zresztą zaraz zrozumiesz, dlaczego tak mówię. Wracając do naszego króla, to on obowiązkowo występuje w parze z anielsko piękną i niezaradną córką, która wręcz prosi się o to, by stać się ofiarą okrutnej macochy. Zauważyłaś, że w bajkach macochy zawsze są okrutne? – Yhm – zgodziła się enigmatycznie Klementyna. – Czyli mamy marny początek, o którym wspominałam. – Jak najbardziej. Początek niezwiastujący absolutnie niczego dobrego zaliczony. – Uśmiechnęła się Klementyna, bo po błysku w oczach Imki poznała, że przyjaciółka wpadła na coś niebywale odkrywczego. – Słuchaj dalej. – Imka na moment przerwała i upiła spory łyk z kieliszka. – Król, który przecież przed ślubem doskonale rządzi swoim królestwem, wygrywa wszystkie bitwy i jest prawdziwym bohaterem, nie wiedzieć czemu, po włożeniu obrączki na palec staje się bądź to pantoflarzem, bądź zaślepionym głupcem, który nie widzi, co też nowa małżonka usiłuje uczynić. I tak, w tych sprzyjających warunkach, zwykle udaje się złej królowej częściowo przeprowadzić swój zamiar, czytaj: wysiudania królewny z zamku. Częściowo, bo jak za machnięciem czarodziejskiej różdżki w odpowiednim momencie znajduje się jakiś dobry myśliwy albo inny jego odpowiednik, który wprawdzie

nie sprzeciwia się złej królowej, bo strach go ogarnia, ale wspina się na wyżyny miłosierdzia i zostawia niezaradne dziewczę w dzikim lesie, gdzie na logikę i tak jej się nie uda przeżyć. I tu, moja droga, rozpoczyna się prawdziwy dramat anielsko pięknej bohaterki. – Chyba za dużo było tego wina, bo trudno mi się myśli – mruknęła Klementyna. – Wydawało mi się, że dramat rozpoczął się, gdy w zamku pojawiła się podła macocha… – E tam, to było zaledwie preludium. Teraz dopiero docieramy do sedna. Na pierwszy rzut oka może nam się wydawać, że młoda królewna ma jednak niesamowite szczęście, bo błądząc, natyka się na chatkę siedmiu krasnoludków. – No właśnie, z tego wynika, że zawsze znajdzie się ktoś, kto poda ci pomocną dłoń – zauważyła rozsądnie Klementyna. – A w tym wypadku nawet siedem. – Ładna mi pomoc! To jest wyzysk w czystej postaci. Bo co robią te krasnale? – Nie wiem, czy na pewno chcę się dowiedzieć – powiedziała słabo Tyśka, której od tych bajkowych rewelacji zaczęło się kręcić w głowie. – Otóż, wykorzystując jej trudną sytuację, zatrudniają ją jako pomoc domową. Co więcej, dziewczę musi być chyba niespełna rozumu, bo cieszy się z zaistniałych okoliczności. Nie zastanawia się, dlaczego wszystko się tak potoczyło, nie obwinia ani macochy, ani ojca. Zadziwiające jest również to, że ojciec rozpacza wprawdzie z powodu niewyjaśnionego zniknięcia córki, ale nadal niczego się nie domyśla. Zakończenie znają wszyscy. Zjawia się książę, całuje anielsko piękne i niezaradne dziewczę, po czym uwozi je w siną dal. Tyle tylko że nie powinniśmy zapominać, iż sytuacja lubi się powtarzać. Nie wiadomo, czy bohaterski młodzik w przyszłości nie stanie się pantoflarzem bądź ślepcem. Prawdopodobne jest również to, że słodkie dziewczę pod wpływem przeżyć z młodości straci swą przyrodzoną słodycz i zapragnie zemsty…

– I zamieni się w złośliwą i pałającą żądzą zemsty babę, której żaden książę już nie zaszkodzi – dokończyła w natchnieniu Klementyna. – Otóż to. Jaki z tego morał? – Imka pytająco uniosła brwi. – Że faceci, jak się żenią, to głupieją – zaryzykowała Klementyna. – Nie o tym myślałam, ale to też jest dobre. Kolejny jest taki, że nie warto być anielsko piękną i dobrą. – Precz z królewnami – rozochociła się Klementyna. – Właśnie. I najważniejsze: jędze mają lepiej – westchnęła Imka. – I chyba teraz rozumiesz, dlaczego bycie królewną z marcepana nie za bardzo mnie pociąga. W przeciwieństwie do tego piernikowego obrazka, który uczyniłaś swoimi własnymi rękami. – No wiesz, jedno nie wyklucza drugiego. – Klementyna pochyliła się nad piernikowymi kamieniczkami i delikatnie zdjęła paproch z bielutkiego dachu. – Mam dla ciebie propozycję nie do odrzucenia. To wszystko, co tam widzisz, tylko że w realu. I nie będziesz musiała wkładać korony na głowę. – To znaczy? – Imka zabawnie przekrzywiła głowę. – Przyjedź do mnie na święta. Zabierz mamę i tatę i przyjedźcie. – Tutaj? – Tutaj. Możesz nie cierpieć małych miasteczek, lecz sama przyznasz, że święta w górach brzmią całkiem nieźle. – No, możesz mieć trochę racji, brzmi to na pewno lepiej niż święta na zadupiu… – Ależ z ciebie zołza! – I dobrze, przed chwilą przecież ustaliłyśmy, że jędze i zołzy mają w życiu lżej. A teraz, skoro już tak sobie gadamy w cztery oczy, to powiedz mi, co ty widzisz w tym miejscu. Bo dla mnie to po prostu potworna dziura. – Bo ty widzisz tylko to, co dziś obejrzałaś. Gdybyś spojrzała na to miejsce

moimi oczami… – Klementyna przymknęła powieki i zaczęła opowiadać. Mówiła o gorących, leniwych dniach, o codziennych wyprawach w góry. O tym, jak się po prostu wstawało rano i szło przed siebie. Nie myślało się nad sensownością. Nie trzeba było mieć konkretnego szczytu do zdobycia, miejsca do zobaczenia. Zwyczajnie chciało się wejść wyżej i wyżej, żeby brodzić w pachnących gorącem trawach. Opowiedziała o miejscach, gdzie wystarczyło w tej zieloności zanurkować i wpadało się w czerwień i oszałamiający zapach poziomek. O wieczorach kąpiących się w muzyce świerszczy, o pieczonych w ognisku ziemniakach, które parzyły palce, i o pierwszym skradzionym przez ciemnookiego chłopca pocałunku. Na moment zamilkła zdumiona, ile zakopanych gdzieś na dnie pamięci wspomnień znienacka wydobyła na powierzchnię. – Czasem ciotka budziła mnie przed świtem i zabierała do Pustelni Świętego Jana. – Sama słyszała, ile w jej głosie jest tęsknoty. – I to już była wielka wyprawa. Najpierw podróż rozklekotanym autobusem, potem droga poboczem szosy, a dopiero później wspinaczka w górę. Po to, by obmyć się chłodną cudowną wodą. Ta woda na twarzy, przeciekająca przez palce, to było jak posmakowanie baśni. Miała przecież uleczać. Czary w postaci migoczących kropli ściekających po brodzie. Magia w stanie ciekłym. To był smak mojego dzieciństwa. Ulotne i krótkie chwile, gdy mogłam po prostu być, nie przejmować się niczym, nie martwić babką i tym, co mnie czeka po powrocie. Być może dlatego widzę to wszystko inaczej. Zresztą wiesz, to tutaj, w tym właśnie miejscu, wszystko się rozpoczęło. Moi przodkowie zeszli z gór wraz z pierwszym śniegiem. Znieśli w płóciennych workach to, co mieli najcenniejszego, aromatyczne przyprawy i strzeżone pilnie receptury. Widzisz, inni mają swoje drzewa genealogiczne, ich historię tworzą bohaterskie czyny, których dokonali ich pradziadowie i dziadowie. Ja mam tę opowieść. Która rozpoczęła się właśnie tutaj, na tym, jak je nazywasz, zadupiu. I odkąd tu przyjechałam, dowiaduję się

o rzeczach, o których wcześniej nie wiedziałam. I postaram się, żeby moja córka była bogatsza o tę wiedzę. Bo chyba właśnie tak tworzy się pamięć pokoleń, która potem pomaga nam odnaleźć swoje miejsce w świecie. – Matko, no to mi powiedziałaś – mruknęła zmieszana Imka. – Powiedziałam. – Uśmiechnęła się z nostalgią Klementyna. – Z tymi bohaterskimi przodkami to grubo przesadziłaś. Nie każdy z miejsca ma historię, którą będzie mógł chwalić się potencjalnym wnukom. Mój pradziad na przykład wsławił się dezercją z pola bitwy. Raczej marny był z niego heros… – Rzeczywiście, w takim kontekście moi tajemniczy przodkowie wypadają lepiej – roześmiała się Klementyna, wchodząc na stołek i przyczepiając do karnisza lampki choinkowe i świetlne kule. – Tyśka, ja cię bardzo przepraszam za moje wścibstwo, lecz wisisz mi opowieść. – Imka odstawiła na podłogę pusty kieliszek po winie. – Wiedziałam, że tym to się skończy – mruknęła Klementyna. – Ojciec Dobrochny nadal cię intryguje. – Tak. I możesz mi nie wierzyć, ale poza zwyczajną ciekawością gnębi mnie przeczucie, że ta wiedza będzie mi do czegoś potrzebna. – Nie sądzę. Ale obiecałam, więc nie widzę powodu, żeby to odkładać na później. Tylko nie nastawiaj się na żadną długaśną historię. Załatwię to w kilku zdaniach – zapowiedziała, schodząc ze stołka i podłączając lampki do gniazdka. – Zgaś górne światło – poprosiła. I gdy tylko Imka nacisnęła włącznik, całe pomieszczenie zatonęło w ciepłym blasku choinkowych świecidełek. Piernikowe domki oświetlone ich blaskiem zaczęły wyglądać jeszcze bardziej tajemniczo i pociągająco. Klementyna przysiadła na wolnym miejscu na parapecie i zapatrzyła się w okno. – Ojciec Dobrochny wykładał na uniwersytecie w Krakowie. Jak na wykładowcę był młody, ot, dopiero co zrobił doktorat. Poznaliśmy się

u wspólnych znajomych. Nocowałam u nich, wtedy gdy organizowałam w Krakowie kursy zdobienia pierników. Pamiętasz? To był ten moment, kiedy zaczynałam dostawać coraz więcej zamówień. Nareszcie zaczynałam czuć, że żyję i że moje plany mają szansę się spełnić. Wszystko wydawało mi się ekscytujące, obiecujące i nowe. Firma, którą dopiero co założyłam, rozmowy z ludźmi, którzy zaczynali składać naprawdę duże zamówienia, wyzwanie, bo robiłam mnóstwo rzeczy po raz pierwszy. Wykładowca, o którym wspomniałam, również się do nich zaliczał. Wpadł do Kasi i Waldka, zwrócił na mnie uwagę, zaczęliśmy się umawiać. Kursy były weekendowe, zaczęłam zostawać w Krakowie dłużej. Na całe szczęście wtedy babka miała opiekunkę, którą lubiła, więc nie sprawiała zbyt wielu problemów. Wszystko układało się rewelacyjnie. Sergiusz był przystojny, czuły, dobry, szarmancki… – Ideał – wtrąciła Imka. – A ideały zawsze chowają coś w zanadrzu. Tego zdążyłam się już nauczyć. – Cóż, może szkoda, że wtedy ci się nie zwierzyłam. Chociaż, znając życie, i tak bym nie wzięła pod uwagę twojego zdania, to po pierwsze. A po drugie, nawet gdybyś go poznała, byłabyś nim zachwycona. Zresztą, szczerze mówiąc, ja nadal jestem. – Uśmiechnęła się. – Ale wracając do miejsca, w którym skończyłam, sądziłam, że przydarzyło mi się szczęście, które się nie trafia. I cóż… Z tego szczęścia zaszłam w ciążę. Nie zdążyłam mu o tym powiedzieć, bo był szybszy. – Znaczy w czym? W zachodzeniu? – zdumiała się Imka. – Poniekąd tak – przytaknęła Klementyna. – Otóż okazało się, że studentka pierwszego roku również spodziewa się dziecka. I również z nim. – A to bydlak – wypaliła Imka, sięgając po butelkę i upewniając się, że nic w niej nie zostało. – Cholera, to wino skończyło się w bardzo nieodpowiednim momencie! Wiedziałam, że jedna butelka to za mało! – Daj spokój, jutro muszę wstać przed świtem, nie mogę być upojona do

nieprzytomności – zwróciła jej uwagę Klementyna. – Ty nie, ale jeżeli chodzi o mnie, to nie ma żadnych przeciwwskazań – zauważyła, skądinąd słusznie, Imka. – No i co stało się z panem Sergiuszem, gdy okazało się, że strzelił do dwóch bramek naraz? – Nie dowiedział się, bo mu nie powiedziałam. Zanim zaczniesz na mnie wrzeszczeć, pozwól mi powiedzieć jeszcze, że ze skruchą stwierdził, iż musi ożenić się z tamtą, żeby zdusić skandal w zarodku. Wykładowca, który robi dziecko własnej studentce, i to studentce pierwszego roku, to nic, czym można się szczycić. Dla niego kariera naukowa była wszystkim. I nigdy tego nie ukrywał, więc jego wybór nie był dla mnie zaskoczeniem. – I ty mówisz o tym tak spokojnie? – Imka wpiła w nią rozszerzone zdumieniem i niedowierzaniem oczy. – Zauważ, że minęło sporo lat… – A ty powiedziałaś mi ostatnio, że ojciec małej był dobrym człowiekiem. – Bo był, był dobry i niezmiernie kochliwy – prychnęła śmiechem Klementyna. – Jedno drugiego nie wyklucza. – Słuchaj, może ja się mylę, jednak mam wrażenie, że opowiadając coś takiego, należy raczej płakać, a nie śmiać się. To chyba nie do końca normalne, że ja się tym bardziej przejmuję od ciebie. W końcu to ty jesteś samotną, wystawioną do wiatru matką. – Zdążyłam już do tego przywyknąć. Poza tym spójrz na to z drugiej strony, Dobrochna dostała od niego rewelacyjną pulę genów. – Rzeczywiście, nic, tylko się cieszyć! – Dokładnie. Był przystojny, inteligentny, miał gęste włosy… To całkiem sporo. – I nigdy nie miałaś ochoty go zabić? – Imka nie mogła wyjść ze zdumienia. – Na początku, i owszem. Później dotarło do mnie, że to było tylko zauroczenie. Tak naprawdę nie mieliśmy szans na to, żeby zostać razem. On nie

porzuciłby uczelni, ja nie zostawiłabym babki. On nie zniósłby ekscentrycznej żony, która o najróżniejszych porach nocy wstaje i piecze pierniki, ja nie sprawdziłabym się w roli ułożonej pani profesorowej. Tak naprawdę dobrze się stało. – Tak czy inaczej, uważam, że niezłe z niego bydlę. Kochliwe, masz rację, ale nadal bydlę. A co powiesz Dobrochnie, jeżeli o niego zapyta? Bo kiedyś w końcu pewnie to nastąpi. – Powiem jej, że miała bardzo mądrego, przystojnego tatę, który był marynarzem i zaginął na morzu… – Żartujesz, prawda? – Raczej tak, choć szczerze mówiąc, to jest coś, co mnie niepokoi. Jak na razie udawało mi się ją zbywać. Ale rzeczywiście kiedyś nadejdzie taki moment, kiedy będę musiała coś wymyślić. – Cóż, w tym wypadku powiem ci, że prawda nie zawsze nas wyzwoli. Może ten marynarz to wcale nie jest taki głupi pomysł… – Pożyjemy, zobaczymy – westchnęła Klementyna. – A teraz wyjrzyj przez okno. Mówiłam ci, że pachnie nadchodzącym śniegiem? Właśnie zaczął padać. Imka spojrzała i rzeczywiście za szybą w świetle rozjarzonych latarni lekko i zwiewnie wirowały białe płatki. Wraz z nimi miasteczko otulała charakterystyczna, głęboka cisza. Pierwszy dzień grudnia spełnił swoją powinność i powoli zbierał się do odejścia. Doskonale wiedział, że są pytania, na które odpowiedź musi przyjść z czasem. Do zapatrzonych w okno kobiet też powoli zaczynało to docierać.

6 Kołysanka Był sobie król Janiny Porazińskiej.

adający śnieg sprawił, że miasteczko położone w dolinie otoczonej górami wyglądało jak wnętrze szklanej kuli, którą co chwila ktoś potrząsa. Imka, wyjeżdżając, odsunęła szybę w aucie i spojrzała najpierw na rynek, potem na Klementynę.

P

– Rzeczywiście ze śniegiem wygląda lepiej – przyznała łaskawie. – Święta w górach nawet zaczynają do mnie przemawiać, chociaż za nic bym się nie zgodziła zostać tutaj na stałe – dodała pośpiesznie i czym prędzej odjechała. Klementyna uśmiechnęła się pod nosem. Doskonale wiedziała, że może już szykować dodatkowe miejsca przy wigilijnym stole. Postała jeszcze chwilę, patrząc na drogę, za której zakrętem zniknęło przed momentem auto jej przyjaciółki, i zachwycając się wszechobecną bielą. Chociaż coś w pogodzie zaczęło się zmieniać. Zerwał się wiatr, który rozwiewał dym z kominów i szarpał szaliki nielicznych przechodniów. Klementyna otuliła się ciaśniej grubym płaszczem i pospieszyła do wejścia do kamienicy. Zdążyła pokonać pierwszy schodek, gdy poczuła, że ktoś chwyta ją za rękaw. Obejrzała się i zobaczyła babinę okutaną w przedpotopowy kożuch. Na głowie miała zawiązaną wełnianą chustę, tak że spod niej wyglądały jej tylko oczy. – Panienka to od tych ciastek przedwojennych? Tych, co to o nich wszyscy gadają? – zapytała, przekrzywiając głowę i przyglądając się Klementynie z analityczną uwagą. – Bo jak tak, to ja właśnie panienki szukałam. – Szukała pani i znalazła – westchnęła z rezygnacją Klementyna. Niestety, przeczuwała, co ją za chwilę czeka. – A to i dobrze, bo ja chciałam u panienki makowiec wyprosić. Znaczy, spokojnie, zapłacę – zastrzegła, widząc, że Klementyna chce coś powiedzieć. – Tyle tylko że mówią, że panienka to straszny nieużytek jest i trzeba się naprosić, żeby w końcu się zgodziła. To ja, już idąc tutaj, pomyślałam, że co ja będę

w bawełnę owijać, od razu powiem, że wyprosić przyszłam. Bo widzi panienka, moją sąsiadką jest młoda Stawińska. Jej matka to była dobra kobieta, ale córka… Mniejsza z tym. – Starowinka potrząsnęła głową. – Rzecz się o to rozchodzi, że ona już ma ten makowiec zaklepany i żeby panienka widziała, jak ona się na mnie patrzy spod oka i jak drwi. Bo ja zawsze powtarzałam, że makowiec na stole wigilijnym musi być, a ona to dwie lewe ręce ma do ciast i zawsze strasznie ją denerwowało, że moje takie ładne, rumiane i pulchne, a jej to nawet z blachy nie chciały dać się wyciągnąć, tylko wyskrobywać trzeba było. Albo nie dopiekła, albo spaliła… Taki dar, cóż zrobić. Zazdrościła mi strasznie. I teraz pastwi się nade mną tym makowcem od panienki… – Bożeż ty mój, nic z tego nie pojmuję – westchnęła ciężko Klementyna, wznosząc oczy do nieba. – Skoro pani świetnie piecze, to czemu ma pani nie mieć makowca? Mój nie musi być wcale lepszy… – A czy ja mówię, że mój gorszy? Problem jest taki, że ja już nie dam rady go zrobić. Ani ciasta nie rozwałkuję, ani maku nie przekręcę – dodała, ściągając z rąk grube rękawiczki i podciągając rękawy kożucha. Oczom Klementyny i nadgarstki.

ukazały

się powykręcane artretyzmem dłonie

– Rozumie już panienka, czemu nie dam rady? – zapytała babina. – I potrójnie mnie to boli. Bolą ręce, tak zwyczajnie, do tego to idzie przywyknąć, ale boli też serce, jak patrzę na złą radość tej mojej sąsiadki, i boli brak makowca na stole. Bez makowca wigilia nie będzie miała właściwego smaku. Wszak mak zapewnia dobrobyt w całym następnym roku… A wnuk właśnie gospodarkę przejął, dobra wróżba by się przydała. A taki kupny, ze sklepu, to nie to samo co upieczony z sercem, przez kogoś. – Dobrze, upiekę dla pani makowiec – złamała się Klementyna, która właśnie tego ranka przyrzekła sobie solennie, że nie przyjmie już żadnego zamówienia. – I jak pani chce, to jeszcze piernik mogę zrobić – dodała, mgliście przypominając

sobie, że Stawińska to chyba taka pulchna blondyna, która nie wzbudziła jej sympatii. – Naprawdę panienka to zrobi? To ja w przyszłym tygodniu zapłacę, bo emerytura wtedy przychodzi. Nasz listonosz Sławuś to taki dobry chłopak, zawsze i przed czasem przywiezie, jeżeli tylko pieniądze przyjdą. Wie, że człowiek go wtedy wygląda jak wybawienia. A i ja nie tylko zapłacę, ale jeszcze po swojemu się odwdzięczę… Pasztet panienka lubi? – Lubię, ale naprawdę nie trzeba. Najpierw wpłaci mi pani zaliczkę, a potem przy odbiorze dopłaci resztę – powiedziała Klementyna, myśląc, że akurat tej starowince to zrobi ciasta po kosztach. – To ja w przyszłym tygodniu będę – zapewniła babina. – I to wcale nieprawda, co gadają, że z panienki taki sobek – dodała i powolutku odeszła w głąb rynku. No to dobrze wiedzieć, jak mnie widzą miejscowi – pomyślała Klementyna, odprowadzając ją wzrokiem. Nieużytek i sobek… Cóż, to chyba nie najlepsze wejście w lokalną społeczność. Z drugiej strony miała świadomość tego, że musi być choć odrobinę asertywna. W innym wypadku niechybnie zginęłaby przygnieciona stosem przyjętych zamówień niemożliwych do zrealizowania.

lementyna z przerażeniem patrzyła na stojącą przed nią babinę. Tak jak było umówione, przyszła wpłacić zaliczkę i przytargała ze sobą duże kartonowe pudło.

K

– Tak jak obiecałam, przyniosłam – powiedziała, a na jej twarzy rozbłysnął wyraz dumy. – Najlepsze mam w całej wsi. A jak panienka pasztet lubi, to doceni – dodała i podsunęła pod nos Klementyny karton. – Rzeczywiście, niezły pasztet – jęknęła słabo, zerkając do wnętrza pudełka. Przyniesiony przez starowinkę pasztet był duży i wypasiony. Wyglądał rzeczywiście solidnie. Tyle tylko że patrzył na Klementynę oczami jak paciorki i ruszał różowym noskiem. – Ostatni w tym roku, reszta już dawno się rozeszła – poinformowała ją babina z zadowoleniem. Klementyna wolała nie myśleć, co się stało z pobratymcami pasztetu. – To może ja jednak… – już miała powiedzieć, żeby starowinka zabrała pudełko z powrotem i zrobiła z zawartości użytek dla siebie, gdy dotarło do niej, że jeżeli to zrobi, będzie się to równało wyrokowi śmierci i że wtedy wzrok tego królika i jego ruchliwy nos będą prześladowały ją do końca życia. – To ja może za niego zapłacę – zakończyła słabo. – A mowy nie ma, to moje podziękowanie – skwitowała babina. – Jak panienka chce, to ja mogę nawet po swojemu przyprawić… – Nie, dziękuję. Poradzę sobie – zapewniła ją Klementyna, odsuwając pudło jak najdalej od babiny. – To ja dzień przed Wigilią się zgłoszę po odbiór, tak? – Dokładnie – przytaknęła machinalnie i jeszcze raz zajrzała do kartonu. Pasztet miał się całkiem dobrze, sądząc po liczbie zrobionych przez niego

czarnych bobków. Cóż, chyba będę musiała wezwać weterynarza – pomyślała, przyglądając mu się nieufnie. – Mam jakieś takie wewnętrzne przekonanie, że już nigdy w życiu nie wezmę do ust pasztetu…

W

eterynarz patrzył na nią tak, jakby postradała rozum.

– To jest duży królik rasy mięsnej, proszę pani. To nie jest żadna miniaturka ani zabaweczka, tylko kawał króla. – Dobrze, ale ja nie o to pytam. Co się z nim robi? – Klementyna przeniosła spojrzenie z królika na mężczyznę. – Pasztet? Pieczyste? – zasugerował weterynarz. – Ja jestem wiejskim lekarzem, proszę pani. Ja nie znam się na miastowych fanaberiach. Na kucharzeniu też nie bardzo – dodał prawdomównie. – No i właśnie, chodzi mi tylko o to, na czym pan się zna. Trzeba go zaszczepić? Może podawać mu witaminy? Karmić czymś specjalnym? – Pani naprawdę chce go zatrzymać w domu? Jak jakiegoś chomika albo myszkę? – zapytał z niedowierzaniem. – A jak pan myśli? – odpowiedziała mu pytaniem, jednocześnie wskazując głową na podłogę, na której siedziała Dobrochna, trzymając Paszteta na kolanach i czule drapiąc go za uszami. – Pani raczej nie chce wiedzieć, jak myślę, a już na pewno nie co. – Weterynarz z dezaprobatą pokręcił głową. – Wie pani, ile on waży? – Wiem, proszę sobie wyobrazić, że postawiłam go na wagę, bo też mnie to intrygowało. Osiem kilo. Osiem kilo puchatości, długie uszy, ruchliwy nos, który właśnie schował się pod pachę jej córki. Trzeba się będzie nieźle napracować, żeby nakarmić taką solidną piękność – pomyślała. – I nadal jest pani przekonana… – Tak, jestem przekonana – przerwała mu z irytacją. – Nie upiekę, nie przerobię, nie skonsumuję. Chyba nie można powiedzieć tego jaśniej.

– Czy pan chce zjeść naszego ukochanego Paszteta? – Dobrochna spojrzała na weterynarza wrogo z podłogi. – Cóż… – wyraźnie się zmieszał. Widać pod jej jasnym dziecięcym wzrokiem nawet jemu, facetowi, który nie rozumiał miastowych fanaberii, zrobiło się głupio. – I pan jest lekarzem? – głos Dobrochny ociekał wyrzutem. – Pan jest zwykłym królikobalem! – dodała i z wyraźnym trudem podniosła osiem kilo żywego pasztetu i wyniosła go z pokoju. – Chodź, kochany, w ogóle nawet nie patrz na tego strasznego człowieka. – Dotarło jeszcze do nich z sąsiedniego pokoju. – To ja może zostawię pani instrukcję obsługi i miejmy to z głowy – wybąkał, pisząc coś na kartce. To Klementynie całkowicie wystarczyło. W duchu zaś przyrzekła sobie, że już nigdy nie będzie chciała przyjmować dowodów wdzięczności. Od nikogo i za nic na świecie. I że znajdzie innego weterynarza. Najlepiej takiego miastowego, który będzie rozumiał, że nikt, kto spojrzał w oczy jak paciorki, nie mógłby przerobić czegoś tak puszystego i słodkiego na pasztet. Ani na pieczeń. Cóż, tegorocznego zbłąkanego wędrowca mamy odhaczonego – pomyślała, nie mając najmniejszego pojęcia, że ten grudzień ma w zanadrzu więcej takich niespodzianek. Sezon na zbłąkanych wędrowców dopiero się rozpoczął.

Julii też sporo się działo. Jej życie nabierało rozmachu. Błogosławiła w duchu pojawienie się Klementyny i jej pogubionej babki. Opieka nad starszą panią zapełniała jej dzień tak szczelnie, że zupełnie nie miała czasu na rozdrapywanie starych ran. Ku jej zaskoczeniu pani Agata okazała się całkiem miła. Wprawdzie na swój szczególny, wytrawny sposób, ale jednak dawała się lubić. Julia wielokrotnie myślała, że choć w części chciałaby być do niej podobna. Odrobina takiej złośliwości i przekory być może sprawiłaby, że łatwiej by jej było uporać się z problemami. Któregoś razu podzieliła się tym spostrzeżeniem z Klementyną.

U

– Wiesz, po części masz rację. – Pokiwała głową, nie odrywając oczu od wielkiego piernikowego serca, które ozdabiała. – Dobroć i bycie bezwzględnie miłym ludzie bardzo często utożsamiają ze słabością. Uważają, że łatwo cię będzie wykorzystać, bo jesteś naiwna. Jednak nie można popadać w skrajności. Ty jeszcze nie widziałaś babki, gdy przestaje być sobą. Bywa wtedy straszna. – Ale to choroba… – Wiem. To wszystko, co przeżyła, to, co spotkało ją w czasie wojny, sprawiło, że stała się tym, kim się stała. Lecz mam wrażenie, że mogła choć trochę nad tym zapanować. Jednak zrezygnowała. Zrobiła jeden krok za daleko i teraz już nie może się cofnąć. Nie mówię o tej Agacie, którą znasz. Mówię o tej, którą ja poznałam. Odkąd przyjechałyśmy, jest wyjątkowo spokojna. Może tak to się już utrzyma. W każdym razie zmierzam do tego, że w niczym nie można przesadzić. Trzeba patrzeć na swoje dobro i być może trzeba przede wszystkim właśnie je mieć na uwadze. Ale jeżeli przy okazji będziemy starać się nie zapominać o innych, to tym lepiej dla nas. Tak mi się wydaje – dodała, rysując na pierniku misterny koronkowy wzorek. – Najważniejsze są właściwe proporcje. A jak tam idzie ci żonglowanie? I kim jest ten miły pan, z którym ostatnio

spacerujesz wieczorami? – zagadnęła z figlarnym błyskiem w oczach. Julia poczuła, że się rumieni. – Czy w tym miasteczku nic nikomu nie umknie? – zapytała retorycznie. – To Mateusz. Wydaje mi się, że właśnie zaczynam coraz pewniej podrzucać piłeczki – dodała i bezwiednie się uśmiechnęła. Mateusza zobaczyła któregoś dnia w kolejce w piekarni. Zauważyła, że stojący tuż za nią młody mężczyzna uważnie się jej przygląda. Nie miała ochoty na nawiązywanie nowych znajomości, więc ostentacyjnie odwróciła głowę. Jednak cały czas czuła jego wzrok na sobie. Nawet się za bardzo nie zdziwiła, gdy dogonił ją po wyjściu ze sklepu. – Pani mnie nie poznaje, prawda? – pytanie brzmiało bardziej jak twierdzenie. – Niech pan sobie daruje tanie chwyty – westchnęła niecierpliwie. – To oczywiste, że pana nie poznaję. Przecież widzę pana po raz pierwszy. – Myli się pani. Jestem lekarzem, od niedawna pracuję tutaj w szpitalu. Dość często do pani zaglądałem, gdy pani chorowała – powiedział i bezceremonialnie wyjął jej z rąk torbę z zakupami. – Chciałem nawet się pani przedstawić, ale wydawało mi się, że to nie był dobry moment – dodał, a Julia ze zdumieniem stwierdziła, że jedyne, co czuje, to ulgę, że niczego nie musi tłumaczyć. Skoro pracował w szpitalu, wiedział, dlaczego tam trafiła. O dziwo, bardzo jej to odpowiadało. Szczerość od samego początku. Szczerość, na którą nie musiała się zdobywać. Jasność sytuacji. – No cóż, nie zapamiętałam pana. – Bezradnie rozłożyła ręce. – Niestety, tego się właśnie obawiałem przez całe życie. Tego, że nie jestem mężczyzną charakterystycznym. Dobrze, że zmieniłem plany zawodowe i postanowiłem zostać lekarzem. Bo gdybym spełnił swoje dziecięce marzenia i został aktorem, to z góry byłbym skazany na klęskę. Aktor nie może nie być charakterystyczny. Natomiast lekarzowi jakoś to ujdzie. – Roześmiał się. – Co

najwyżej będę się musiał przypominać co niektórym pacjentkom. – No to mnie już się pan przypomniał. Co więcej, mogę pana zapewnić, że teraz poznam pana wszędzie – zadeklarowała Julia. – Bardzo mnie to cieszy, bo dzięki temu będzie mi łatwiej umówić się z panią na kawę – powiedział, wręczając jej torbę, bo właśnie dotarli do wejścia do kamienicy. – Najlepiej jeszcze w tym tygodniu. Co ty na to, Julio? Mogę się tak do ciebie zwracać? – zapytał, błyskając białymi zębami w uśmiechu. Mile zaskoczona, że pamięta jej imię, skinęła głową. Gdy wróciła do domu, zobaczyła w lusterku swoją własną, ale jakże odmienioną, zarumienioną twarz, z której patrzyły na nią uśmiechnięte, błyszczące oczy. Zaczynała na powrót cieszyć się życiem, jednocześnie nie uciekając przed tym, co było. Podrzuciła wysoko piłeczkę i zaczęła trudną przeprawę przez most.

lementyna od dłuższego czasu przyglądała się babce z niepokojem. Na jej gust już za długo trwał spokój. I to taki totalny. Bez żadnych wybryków, bez utrudniania innym życia. Babka była jak anioł. Pomagała przy piernikach, sprzątała kuchnię, ściboliła z Dobrochną ozdoby na choinkę. Nawet zaprzyjaźniła się z Pasztetem, którego wypuszczała z klatki w swoim pokoju, i nie złościła się, gdy obgryzł nogę jej ulubionego nocnego stolika.

K

– To się nie może dobrze skończyć – mruknęła Klementyna któregoś ranka, obserwując, jak babka podtyka królikowi marchewkę. – To za długo trwa. Jest za spokojnie. – Eee, przesadzasz – stwierdziła Julia, która korzystając z tego, że Agata zajmowała się sama sobą, oddawała się wykrawaniu pierniczków. Zauważyła, że wpływa to na nią kojąco. – Poćwicz optymizm – dodała, układając cienkie pachnące cynamonem gwiazdki na blasze do pieczenia. – Ho, ho, ho! Co za rada! Skoro mowa o optymizmie, to zdaje mi się, że znajomość z młodym doktorem dobrze cię nastraja – uśmiechnęła się Klementyna. – I obyś miała rację z tą przesadą. Chociaż z mojego wieloletniego doświadczenia wynika, że taka anielskość babki nigdy niczego dobrego nie wróży – dodała, wsuwając blachę z pierniczkami do nagrzanego piekarnika. Później Julia nie mogła się pozbyć wrażenia, że to właśnie Klementyna swoimi słowami i podejrzliwością wywołała cały ten galimatias, który rozpoczął się chwilę potem.

ajpierw babka Agata zniknęła. Nie było jej ani u niej w pokoju, ani w łazience, ani w kuchni. Początkowo Klementyna była tylko lekko zaniepokojona.

N

– Może poszła na strych – zasugerowała, zdejmując fartuch i jeszcze raz zaglądając po kolei do wszystkich pomieszczeń. – To ja pobiegnę sprawdzić. – Julka pomknęła jak wiatr schodami na górę. Szczerze mówiąc, nieobecność starszej pani zdenerwowała ją okrutnie. To ona była za nią odpowiedzialna, ona powinna jej pilnować. Na strychu Agaty nie było. Gdy wróciła do mieszkania, na dole sytuacja zmieniła się o tyle, że Klementyna odkryła brak płaszcza starszej pani. – Zniknęła też mała walizka – powiedziała i Julia zobaczyła, jak twarz Klementyny okrywa cieniutka warstwa niepokoju, zabierając z niej wszystkie kolory. Policzki i czoło stały się szarawe, z miejsca przybyło jej lat. – To moja wina. – Zdruzgotana Julia załamała ręce. – To niczyja wina. To babka – powiedziała krótko, pospiesznie wkładając kozaki i sięgając po płaszcz. – Ty zostań – nakazała, widząc, że Julia też chce się ubierać. – Ktoś musi być w domu, gdyby wróciła – dodała i zawróciła na chwilę do kuchni. Wyłączyła piekarnik i jej wzrok zahaczył o figurkę świętego Antoniego. „No kochany, teraz masz okazję się wykazać – pomyślała. – Nie dopilnowałeś Pogubionej Agaty, więc gdybyś miał to na uwadze i coś z tym zrobił, byłabym niezmiernie zobowiązana. I mógłbyś, do licha, sprawić, żeby w przyszłości nic takiego się nie powtórzyło!” – Mgliście przemknęło jej przez głowę, że chyba nie tak powinna wyglądać prośba skierowana do świętego, ale nie miała czasu, żeby się nad tym głębiej zastanawiać. Brakowało jej doświadczenia w postępowaniu ze świętymi. „Cóż, na ten moment to musi

Antosiowi wystarczyć” – pomyślała, zamykając za sobą drzwi wejściowe i zbiegając po schodach. Przed kamienicą stanęła i bezradnie rozejrzała się dookoła. Babka mogła pójść dosłownie wszędzie. Zero jakiegokolwiek pomysłu, zero wskazówek – pomyślała i poczuła, że ma ochotę się rozpłakać. Gdybym była babką, to co bym zrobiła? – zastanowiła się, przymykając oczy i ocierając łzy, które podstępnie wymknęły się na policzki. Poszłabym tam, skąd kiedyś przyszłam – zaszumiało jej w głowie. Nie wiedziała, skąd przyszła ta myśl ani od kogo pochodzi. Najważniejsze, że miała się czego uchwycić. Szybkim krokiem przecięła zaśnieżony rynek i wdrapała się po stromych schodkach. To właśnie na ich szczycie stała z Dobrochną, gdy po raz pierwszy pokazywała córeczce ich kamieniczkę. Tym razem nawet nie zerknęła za siebie. Nie miała na to czasu. Gdzieś, pośród spadających płatków śniegu i coraz mocniej wiejącego wiatru, błąkała się jej pogubiona babka. I w tej chwili interesowało ją jedynie to, żeby ją odnaleźć. Znów poczuła się jak Gerda, która dostała się w bezlitosne szpony Królowej Śniegu.

gata sama nie wiedziała, co właściwie spowodowało, że nagle uznała, iż musi wymknąć się z domu. Spojrzała za okno, za którym padał śnieg, i nagle jej serce ogarnęła przemożna tęsknota.

A

„Taki mały, taki samotny” – zawołało coś w jej głowie i poczuła, że natychmiast musi iść i go znaleźć. Znów ktoś podstępem ją zatrzymał, znów jej przeszkodzono! Wymknęła się na korytarz. Z niepokojem rozejrzała się wokół siebie. Brakowało jej czegoś, czegoś istotnego. W końcu jej wzrok zahaczył o malutką walizkę porzuconą niedbale obok wieszaka. W tej chwili nie pamiętała, że poprzedniego dnia sama ją zniosła ze strychu. Jej widok natychmiast ją uspokoił. Starając się poruszać bezszelestnie, ubrała się w płaszcz, włożyła śniegowce, ujęła walizkę w dłonie i cichutko wymknęła się z mieszkania. Jednak już stojąc przed kamienicą, poczuła, że coś jest nie w porządku. Nagle odniosła wrażenie, że jest nie tam, gdzie jej się wydawało, że jest. Ten rynek, ta kamienica, piernikowe domki pyszniące się na wystawie… Obrazy zaczęły wirować jej przed oczami. Czarno-białe i nieco wyblakłe mieszały się z całkiem wyraźnymi, kolorowymi. Klementyna – to imię pojawiło się w jej głowie i wywołało złość. To ona była winna. Przywiozła ją tu, uwięziła, a Wituś… Właśnie, Wituś. – Agata pokiwała głową i pewnym krokiem ruszyła przed siebie. Po chwili znów przystanęła i znów świat wokół niej zawirował. Po raz pierwszy od niepamiętnych czasów przeszłość, choć wyciągała po nią zachłanne ręce, nie była w stanie przeciągnąć jej na swoją stronę. Tym razem do głosu rwała się również teraźniejszość. I ta spowodowała, że w pewnym momencie Agata poczuła bezradność. Chciała iść, jednak nie wiedziała dokąd, chciała szukać małego chłopca, lecz coś jej mówiło, że to nie jest ten czas. Chciała dotrzeć do miejsca, skąd odjeżdżają pociągi, ale tu tego miejsca nie było. I całemu temu chaosowi

winna była Klementyna. Podstępna porywaczka! Bezradność przerodziła się we wściekłość. To ja ci w takim razie pokażę – pomyślała mściwie Agata i szybkim krokiem ruszyła przed siebie. Miała plan, ale żeby móc go zrealizować, musiała znaleźć odpowiednią osobę. Dość szybko spostrzegła schludnego mężczyznę. Podeszła do niego, robiąc jedną ze swoich najniewinniejszych min. Przez chwilę coś mu opowiadała, gęsto gestykulując i załamując ręce. Potem odeszła, kiwając głową, a mężczyzna patrzył za nią z niedowierzaniem pomieszanym z przerażeniem. Agata odegrała swoją rolę perfekcyjnie.

lementyna dotarła na rozstaje dróg zdyszana. Niestety, już z daleka zobaczyła, że miejsce, w którym zazwyczaj siedziała Stara Anna, było puste. Szybkim krokiem weszła na cmentarz, ale pomiędzy cichymi, opatulonymi śniegowymi kołdrami grobami nie widziała nikogo. Gdzieniegdzie tylko paliły się znicze, niektóre pewnie pozostawione przez bliskich, niektóre zaś były znakiem, że Anna była tu już wcześniej. Klementyna częściowo pamiętała, którymi grobami opiekuje się starsza kobieta i właśnie na nich chybotliwie migotały płomyki.

K

Wyszła z cmentarza i poczuła, jak opuszczają ją wszystkie siły. Oparła się o kutą lodowatą bramę i zamknęła oczy. Pod powiekami paliły ją łzy. Zgubiła babkę! Jak mogła do tego dopuścić? Przez te wszystkie lata, nawet w dzieciństwie, cały czas babka była obok niej. Wiedziała, co się z nią dzieje, gdzie jest. A teraz Bóg jeden wie, gdzie ją nogi poniosły. Otworzyła zamglone łzami oczy i nagle wydało jej się, że za pniem, na którym siadywała Anna, coś się poruszyło. Zamrugała gęsto i podeszła bliżej. Nie wydawało jej się. Koło pnia leżał wielki niczym niedźwiedź czarny pies. Na jej widok uniósł głowę, a potem z widocznym trudem dźwignął się na łapy. W jego oczach Klementyna wyczytała przeraźliwy smutek. Boki miał zapadnięte i wyglądał tak, jakby właśnie się poddał. Na widok Klementyny w jego ślepiach pojawiła się również nadzieja. Człowiek, mimo tego, czego od niego doświadczył, kojarzył mu się z bezpieczeństwem i ciepłym dotykiem. Za tym tęsknił najbardziej. Za ręką, która pieszczotliwie kładła się na jego głowie. Za radością, którą mógł obdarowywać tego, kto powracał po długiej nieobecności. Przez ostatnie dni głód doskwierał mu okrutnie, zimno było przerażające, szczególnie w nocy, ból momentami nie do wytrzymania. Ale do tego trochę już przywykł. Nie umiał jednak przestać tęsknić za miłością i za ręką, która

z niewiadomych przyczyn najpierw go głaskała, a potem brutalnie wypchnęła na ulicę. W tej kobiecie, która tak nagle pojawiła się tuż koło niego, wyczuwał smutek podobny do swojego. Wiedział, że też jest zagubiona. Poza tym miała w sobie też ogromne pokłady miłości i ciepła, które tak bardzo były mu potrzebne. Tak bardzo, że dokonał tego, co jeszcze przed momentem wydawało mu się niemożliwe. Pokonał ból i zmęczenie i wstał. Klementyna patrzyła na niego i czuła, jak wszystko w środku ją boli. Po raz pierwszy widziała psa, który kulał na wszystkie cztery łapy jednocześnie. Co więcej, wiedziała, na co czeka. – Stary, zrozum, ja się nie nadaję na dobrą opiekunkę. Nawet teraz sobie nie radzę z tymi, za których jestem odpowiedzialna – westchnęła i przykucnęła tuż przed nim. – A sam wiesz, pies to ogromna odpowiedzialność… Obawiam się, że nie jestem na to gotowa. Nie byłbyś ze mną szczęśliwy, rozumiesz, prawda? Pies oczywiście nie odpowiedział. Zamiast tego położył wielką łapę na jej kolanie. Chwilę trwał w bezruchu, a potem się cofnął, zwiesił łeb i powłócząc nogami, zaczął odchodzić. Klementyna spojrzała za nim i ścisnęło jej się serce. Wszystko w jego postawie mówiło, że właśnie odebrano mu ostatnią nadzieję. Końcówka ogona kapała błotem, rozpaczą i rezygnacją. W miejscu, gdzie trzymał łapę, zobaczyła krew. – Cholera jasna, dlaczego to zawsze trafia na mnie? – jęknęła. – Powinnam się przechrzcić z Klementyny na świętą Franciszkę! Poczekaj – zawołała za psem. Nawet się nie zdziwiła, gdy obejrzał się za siebie, tak jakby doskonale rozumiał, co właśnie powiedziała. Gdy podeszła do niego i położyła mu rękę na głowie, w jego oczach zalśniło niedowierzanie. – Poczekaj – powtórzyła. – No, przecież nie mogę cię tak zostawić. – Odwiązała pasek od płaszcza i założyła mu na szyję prowizoryczną obrożę. Jeszcze raz spojrzała mu w oczy. To, co w nich zobaczyła, sprawiło, że pod

powiekami poczuła łzy. Pies płakał, choć miał suche oczy. Płakał całą swą udręczoną psią duszą, która mówiła mu, że właśnie zdarzył się cud i że dotarł do kresu swojej tułaczki. I w tej samej chwili w kieszeni jej płaszcza rozdzwoniła się komórka. – Wracaj, babka Agata jest już w domu. Stara Anna ją przyprowadziła – powiedziała Julia drżącym głosem. Klementyna, słysząc te słowa, poczuła, jak robi jej się słabo, i na moment przysiadła na pniu. Pies położył jej wielki łeb na kolanach. – No to co, wracamy do domu? – szepnęła, delikatnie gładząc go po głowie. W jego psich oczach wyczytała, że chyba już nie pamięta, co to słowo oznacza. – To nic – powiedziała, pociągając nosem. – To nic. Przypomnisz sobie. Obiecuję. I zapomnij o tym, co ci na początku powiedziałam. Zaopiekuję się tobą, najlepiej jak potrafię. A teraz musimy jakoś się dotelepać do rynku. I biorąc pod uwagę to, że mam miękkie nogi, a ty też nie wyglądasz najlepiej, to niezła z nas para… Prowadził ślepy kulawego – dodała, wstając z pnia i wycierając rękawiczką mokre policzki. Wracała do domu, a tam czekały na nią odnaleziona babka i zaniepokojona córka. Nie mogła pozwolić sobie na słabość. A łzy, niestety, były jej oznaką.

J

ulia na widok psa aż się cofnęła.

– Matko, on wygląda jak niedźwiedź – wyjąkała. – I to taki, który niejedno w swoim życiu przeszedł – dodała, patrząc, jak pies ciężko wali się na podłogę w przedpokoju. – Obawiam się, że to, niestety, prawda – mruknęła Klementyna. – Znalazłam go pod cmentarzem, ledwo tutaj doszedł. Zaraz się nim zajmę, ale najpierw babka. Co z nią? – Tak jak mówiłam, przyprowadziła ją Stara Anna. Przyszła do niej pod cmentarz. Nieobecna i jakby nie za bardzo wiedziała, gdzie jest. Podobno dopiero na widok naszej Anny oprzytomniała. Chociaż widać było, że nie bardzo zdaje sobie sprawę, jak znalazła się pod cmentarzem. Anna ją przyprowadziła. Teraz razem z Dobrochną siedzą w tej przepastnej, starej szafie, którą kazała ustawić u siebie w pokoju. Urządzają podwieczorek u Alicji w krainie czarów. Najpierw chciałam, żeby pani Agata się położyła, lecz za nic nie udało mi się jej zapędzić do łóżka. Szczerze mówiąc, nie umiem dokładnie tego sprecyzować, ale coś mi się w jej zachowaniu nie podoba… – A widzisz, to jest właśnie ta Agata, której do tej pory nie znałaś. – Klementyna odwiesiła płaszcz na wieszak i nalała do miski wody. Idąc do pokoju babki, postawiła naczynie tuż koło pyska psa, który leżał nieruchomo, jednak cały czas wodził za nią wzrokiem. – Jemu to chyba trzeba dać jeść – zauważyła Julia, drepcząc za Klementyną. – Właśnie nie jestem pewna… Znaczy, ogólnie tak, ale wygląda marnie, nie wiem, co powinnam mu dać, żeby mu nie zaszkodziło. Ile tego ma być. Poza tym musi obejrzeć go weterynarz. – Przerwała, otwierając szafę i zaglądając do środka. Babka siedziała w kącie szafy. Po przeciwległej stronie kucała Dobrochna.

Pomiędzy nimi stał miniaturowy porcelanowy serwis dla lalek – ostatnie strychowe odkrycie. Serwis był przepiękny. Złocone filiżanki lśniły kusząco, dzbanek z wygiętym figlarnie dzióbkiem zdawał się tylko czekać na to, by ktoś napełnił jego pękaty brzuszek bursztynową herbatą. A wszystko to w miniaturze. Aż chciałoby się być lalką – pomyślała Klementyna, obrzucając babkę uważnym spojrzeniem. Rzeczywiście, miała niepokojąco błyszczące oczy i spojrzenie wyraźnie kpiące. Klementynie wystarczył jeden rzut oka na jej minę, żeby wiedzieć, że coś się święci. Przez moment patrzyła na sielankową scenę rozgrywającą się w środku szafy i z niedowierzaniem pokręciła głową. – Mamo, wystraszysz nam Kapelusznika – zbeształa ją Dobrochna – musisz zamknąć drzwi! Bez słowa zrobiła to, o czym mówiła jej córka, i spojrzała na stojącą tuż za nią Julię. – To jeszcze nie koniec – powiedziała ponuro. – Wspomnisz moje słowa, coś za chwilę się wydarzy, tylko jeszcze nie wiem, co to będzie. – Skąd to wiesz? – Znam babkę jak własną kieszeń i wiem, kiedy coś chowa w zanadrzu. Teraz właśnie jest ten moment. Ale skoro nie wiemy, o co chodzi, musimy czekać, zróbmy w tym czasie coś pożytecznego – westchnęła. – Zajmijmy się psem. Muszę wezwać weterynarza, lecz za nic nie zadzwonię po tego, który ostatnio tu był… – A kogo wezwałaś? – Mariana jakiegoś tam. Tylko jego znalazłam w internecie. – No to nic dziwnego, że nie pali ci się do ponownego spotkania – uśmiechnęła się Julia, przykucając przy psie. – Boże, kto ci to zrobił, biedaku? – zapytała, patrząc na poranioną poduszkę łapy. – Ludzie to jednak są bydlęta, choć właściwie to porównanie jest dla Bogu ducha winnych bydląt krzywdzące.

A co do weterynarza, to dam ci numer do dziewczyny, która opiekuje się Mamonkiem. Należy do zupełnie innego rodzaju niż doktor Marian. – Zupełnie, zupełnie? – upewniła się Klementyna. – Całkowicie. – No to dawaj ten numer. Po takiej rekomendacji już ją kocham – powiedziała i wbiła na komórkę rząd dyktowanych przez Julię cyferek.

en pies jest na skraju wyczerpania – powiedziała doktor Karolina, która okazała się drobną, uśmiechniętą blondynką z włosami sięgającymi daleko za pas. – Dobrze, że pani go przygarnęła. Gdyby nikt się nim nie zajął, pewnie nie przeżyłby tej nocy. Jest wycieńczony, a na dworze chwycił okropny mróz. Zamarzłby biedaczyna jak nic – dodała, podłączając kroplówkę, którą przytargała z samochodu. – Boże! – mruknęła na widok jego łap. – Z poduszek nic nie zostało. Ma zdarte do żywego mięsa! Zaraz to opatrzymy.

T

– Trzeba mu też dać coś do jedzenia, ale bałam się sama decydować – wtrąciła Klementyna. – Nie wiem, kiedy ostatnio jadł, wiem natomiast, że porcje w takich przypadkach trzeba odpowiednio dawkować. – I chwała Bogu, że się pani wstrzymała z karmieniem. Zaraz wszystko dokładnie wypiszę, dostanie pani kartkę, żeby nic nie pomylić. Damy mu odpowiednią karmę, opatrzymy łapy… Temu psu jest potrzebne ciepłe posłanie, pełna miska i pojemne, cierpliwe serce – powiedziała, przytulając na moment wielki czarny łeb. Gdy w końcu zrobiła wszystko przy psie, umyła ręce i usiadła przy stole. – To pani będzie właścicielką? – zapytała Klementynę, wyjmując z torby książeczkę. – Na to wychodzi – przytaknęła. – To proszę podać imię… Klementyna spojrzała na nią lekko spłoszona. Szczerze mówiąc, jeszcze nie do końca docierało do niej to, że ma psa, nie mówiąc o tym, że ów pies powinien mieć jakieś imię. Potoczyła wzrokiem po kuchennych szafkach i stole w poszukiwaniu natchnienia. W końcu jej spojrzenie zatrzymało się na małej figurce królewny z marcepanu, którą ulepiła dzisiejszego ranka, i uśmiechnęła się do siebie.

– Marcepan – powiedziała pewnym głosem. – To imię będzie doskonale do niego pasowało – dodała. – Ładnie i nietuzinkowo – zgodziła się z nią pani weterynarz. – W tej chwili mogę powiedzieć, że Marcepan ma niewiele ponad rok i na pewno ma w sobie dużo z nowofundlanda. Patrząc na jego łapy, mam wrażenie, że ktoś po prostu wyrzucił go z samochodu i pies biegł tak długo, aż z poduszek niewiele mu zostało – orzekła, wypisując coś na recepcie. – Po prostu? – powtórzyła za nią Klementyna. – Po prostu. Leczę już kilka lat i z mojego doświadczenia wynika, że najpodlejsze rzeczy ludzie robią ot tak, po prostu – powiedziała. – Ale jest też ta druga część, która ma serce na właściwym miejscu, też po prostu – dodała, podając plik recept Klementynie. – Miał dużo szczęścia, że na panią trafił. I pewnie nieraz da pani w kość, lecz za to będzie kochał jak nikt inny. Akurat tego jestem stuprocentowo pewna. – spojrzała pod stół, gdzie leżał lekko otumaniony lekami przeciwbólowymi Marcepan. W tej samej chwili w przedpokoju rozległ się dzwonek. Pies podniósł łeb, ale widać było, że jest zbyt słaby, żeby zrobić cokolwiek innego. Klementyna poszła otworzyć.

P

o drugiej stronie drzwi stał policjant.

– Aspirant Gustaw Miziołek – machnął jej przed oczami legitymacją. – Dostaliśmy doniesienie, że w tym lokalu znajduje się przetrzymywana wbrew jej woli kobieta. – Dostaliście? – Klementyna odruchowo spojrzała za niego w poszukiwaniu jego towarzysza. – Przepraszam, taki odruch. Zwykle jest nas dwóch, ale dziś wyjątkowo przyszedłem sam – wyjaśnił oględnie. Przemilczał zadziwiające zachowanie kolegi, który za nic na świecie nie chciał mu towarzyszyć. – A komendant o tym wie? – pytał w kółko i nijak do niego nie docierało, że doniesienie trzeba sprawdzić bez względu na to, czy komendant jest w komisariacie, czy go nie ma. – Gustaw, ty tu dopiero przyjechałeś, jesteś nowy… Na twoim miejscu naprawdę nie byłbym nadgorliwy – przestrzegł go mundurowy współtowarzysz, wychylając się zza biurka. Gustaw tylko przewrócił oczami i poszedł. I teraz, stojąc przed wiekowymi drzwiami i patrząc na kobietę, która nijak nie pasowała mu do podstępnej terrorystki, zaczął się zastanawiać, czy kolega nie miał racji. Może powinien poczekać i przyjść tu z kimś, kto lepiej się orientował w małomiasteczkowej społeczności. No, ale skoro nie poczekał, tylko wyszedł przed szereg, musiał doprowadzić sprawę do końca. Zresztą odkąd to wygląd świadczy o niewinności? – zapytał sam siebie. – Muszę wejść do środka – zakomunikował urzędowym tonem. – A nakaz pan ma? – zapytała kobieta, mrużąc oczy. – A naprawdę jest mi potrzebny? Chce pani już na wstępie pogorszyć swoją

sytuację? – zapytał, gratulując sobie w duchu, że jednak zdecydował się sprawdzić informację, która do nich dotarła. Ktoś, kto jest niewinny, zwykle nie pyta o nakaz, bo najzwyczajniej w świecie nie ma czego ukrywać. – Nie lubię szantażu – poinformowała go kobieta. W jej wzroku wyczytał niechęć. I zmęczenie. W jej twarzy widział coś podobnego, co obserwował w swoim lustrzanym odbiciu po nocnym ciężkim dyżurze. Ciekawe, co takiego robi po nocach, że nie sypia – pomyślał, czując dreszcz na plecach. Niechybny znak, że znalazł coś intrygującego. I to dodatkowo tuż po tym, jak został skierowany tutaj na służbę. Nie ma to, jak z miejsca się zasłużyć – pomyślał i w duchu z zadowoleniem zatarł ręce. – To jak będzie? – zapytał, zachowując kamienny wyraz twarzy. – Wpuści mnie pani po dobroci czy robimy cyrk? – Cyrk to ja tutaj mam na co dzień. Jakoś nie tęsknię za wzbogaceniem repertuaru – mruknęła Klementyna i otworzyła szerzej drzwi. – Proszę, niech pan wchodzi – powiedziała, głęboko wzdychając. Gustaw wszedł i rozejrzał się uważnie dookoła. Nic jak na razie nie wyglądało niepokojąco. Normalne mieszkanie, lecz to oczywiście o niczym nie świadczyło. Większości przestępstw dokonywano w normalnych, niewinnie wyglądających miejscach. – Może pójdziemy do kuchni, nie jest pan jedynym gościem, którym powinnam się zająć – powiedziała i wprowadziła go do przestronnego pomieszczenia, które pachniało słodko i świątecznie. Z miejsca zauważył, że na blatach szafek leżą upieczone pierniczki. Przy stole siedziały jeszcze dwie kobiety, jedna, długowłosa blondynka, pakowała do torby podejrzanie wyglądające rzeczy, druga, też jasnowłosa, oplatała dłońmi kubek, z którego parowała kusząco pachnąca herbata. Gustaw nagle zdał sobie sprawę, że jest głodny jak wilk. Te wszystkie ciastka pachniały niebywale kusząco.

Przełknął głośno ślinę. – Proszę tego nie pakować – zwrócił się do jasnowłosej. – Najpierw proszę wyjaśnić, co to jest – dodał rozkazująco i kobieta znieruchomiała z jakimiś rurkami w dłoni. – Klementyna, o co tu chodzi? – odezwała się ta znad kubka. – Żebym to ja wiedziała. – Klementyna wzruszyła ramionami. – Ale o cokolwiek by chodziło, zaczyna mnie to denerwować. Dlaczego pan rozkazuje moim gościom? Kto pana przysłał i o co w tym wszystkim chodzi? – Tutaj to chyba ja powinienem zadawać pytania – burknął. – Dostaliśmy doniesienie… – Niechże pan w końcu zacznie używać liczby pojedynczej – przerwała mu bezceremonialnie ta, która chyba była gospodynią. – Jakoś się dziwnie czuję, gdy mówi pan o sobie „my”. – Dobrze, muszę sprawdzić, czy nie przetrzymuje pani tutaj starszych ludzi. Podobno prowadzi pani nielegalny ośrodek opieki. Ponoć jednej z pani… powiedzmy, pensjonariuszek udało się wymknąć i przekazać innym, co tu się dzieje. Słysząc jego słowa, ta z rurką i torbą zagwizdała przeciągle, natomiast dwie pozostałe popatrzyły na siebie wyraźnie porozumiewawczo. – Babka – powiedziały jednocześnie. – A więc jednak, coś jest na rzeczy – ucieszył się Gustaw. – Coś jest, ale na pewno nie to, czego pan szuka – westchnęła gospodyni i postawiła na stole miseczkę z piernikami. – Proszę, niech się pan częstuje. – Nie przyszedłem tu jeść – odmówił mężnie, choć pierniki pachniały tak, że ślina sama napływała do ust. – Jak pan chce. To ja może to wszystko wyjaśnię. Jestem Klementyna Dońska, a ta moja pensjonariuszka, jak pan ją nazywa, tak naprawdę jest moją babką.

– To starsza kobieta – wtrąciła ta, która popijała herbatę – i niestety, czasami trochę miesza się jej w głowie. – A pani kim jest? – zainteresował się uprzejmie Gustaw. – Julia Kotera. Opiekuję się panią Agatą – dodała. – A pani? – zwrócił się do trzeciej. – Karolina Parandowska – przedstawiła się. – I co to jest to, co pani trzyma w rękach? – Gustaw wskazał na rurkę. – Fragment kroplówki – odpowiedziała, oglądając rurkę, jakby widziała ją po raz pierwszy w życiu. – A, czyli jest pani lekarzem – Gustawowi wszystko zaczynało do siebie pasować. Opiekunka, lekarz… Przestępstwo zorganizowane jak nic! – Między nami mówiąc, weterynarzem. Właśnie dawałam kroplówkę… – Pani Agacie – dokończył domyślnie Gustaw. – To nawet tyle szacunku do tych starszych ludzi nie macie? Tak oszczędzacie, że zamiast normalnego lekarza zatrudniacie weterynarzy? Czy może żaden lekarz nie dał się w to wciągnąć, co? – O, przepraszam bardzo, normalnych lekarzy, też mi coś! A co to ja, pomylona jestem? – oburzyła się Karolina. – Poza tym nikt tutaj mnie nie zatrudnił ani w nic nie wciągał! – To ciekaw jestem, komu pani tę kroplówkę dawała, bo żadnych zwierząt jakoś nie widzę – odparł zadowolony ze swojej żelaznej logiki. Niestety, w tym samym momencie drzwi kuchni się uchyliły i wkicał do niej królik – gigant. Gustaw zamrugał, ale zwierzak nie zniknął. – I to by było na tyle, jeżeli chodzi o brak zwierząt. – Na widok jego miny Klementyna prychnęła śmiechem. – A dodatkowo, jeżeli pan spojrzy pod stół, to zobaczy tam psa, który nawiasem mówiąc, jest tym właściwym pacjentem. To właśnie on dostał kroplówkę – dodała, zastanawiając się, czy policjant Gustaw cierpi na jakieś zaburzenia powonienia.

Jej zdaniem nie dało się przeoczyć obecności Marcepana, który rozgrzany, zaczął najzwyczajniej potwornie wonieć brudnym psem. Gustaw zajrzał i zamarł. Ten dom był jakiś niepokojący. Wszystko w nim było wielkie. Królik wielkości psa i pies wielkości niedźwiedzia. Potrząsnął głową i stwierdził, że najwyższy czas zająć się stricte tym, po co tu przyszedł. – Twierdzi więc pani, że ta przetrzymywana kobieta to pani babka, tak? – Otóż to. Nie jest przetrzymywana, tylko tu mieszka – sprecyzowała Klementyna. – Dobrze, to gdzie jest teraz? – W szafie – wyrwało się Klementynie, zanim zdążyła pomyśleć. – Trzyma pani swoją własną babkę w szafie? – Brwi powędrowały mu w górę. – I nadal pani twierdzi, że tutaj wszystko jest w porządku? I myśli pani, że ja w to uwierzę? – Nie trzymam, tylko sama tam weszła – mruknęła z zakłopotaniem, bo słyszała, jak to brzmi. – Sama weszła, sama się zamknęła, tak? – Nie do końca, bo razem z nią jest jeszcze moja córka Dobrochna. Wie pan co, niech pan do nich zajrzy, oceni, a ja w tym czasie zadzwonię do kogoś, kto wyjaśni to panu fachowo – powiedziała z rezygnacją, stwierdzając, że ma dość udowadniania, że nie jest wielbłądem. Policjant poszedł poprowadzony przez Julię, zastanawiając się, czy to aby nie podstęp i czy jak tylko zniknie z pokoju, to te swoiste aniołki Charliego nie odlecą. Otworzył szafę i zdębiał. Do kolekcji gigantycznych zwierząt mógł dodać jeden miniaturowy serwis herbaciany, jedną dziewczynkę i jedną staruszkę siedzące w szafie i wyglądające na całkiem zadowolone z życia. – Pan na przyjęcie u Kapelusznika? – zapytała dziewuszka. – Bo jeżeli tak, to obawiam się, że będzie nam nieco ciasno. Staruszka natomiast nie odezwała się ani słowem, tylko uśmiechnęła się

ewidentnie złośliwie. – To pani poinformowała nas o tym procederze? – odchrząknął. – O co ty mi głowę, młody człowieku, zawracasz! Nic nie wiem o żadnym bojlerze – wrzasnęła tak, że Gustaw cały podskoczył. Rozejrzał się wokół siebie i rzeczywiście poczuł się tak, jakby sam wpadł do króliczej jamy. Wszystko wydawało mu się nie z tego świata. Nic z tego nie rozumiał i zamarzył o tym, żeby trafić na zwykłych, zwykluteńkich przestępców, z którymi doskonale wiedział, jak postępować. To, co tutaj się działo, przerastało jego skromne możliwości pojmowania. Wycofał się z pokoju. W korytarzu czekała na niego Klementyna, potencjalna wnuczka wrzeszczącej staruszki. – Jeżeli to pani babka, to szkoda, że nie uprzedziła mnie pani, iż ma kłopoty ze słuchem, mówiłbym głośniej – powiedział z wyrzutem. – Babka nie ma kłopotów ze słuchem, za to przysparza mnóstwa kłopotów innym – burknęła, podając mu telefon. – Proszę, po drugiej stronie słuchawki czeka doktor, który zajmuje się babką – dodała i potarła dłonią czoło. Była potwornie zmęczona i miała serdecznie dość tego całego bałaganu, za który mogła podziękować babce Agacie. Żywiła nadzieję, że doktor Kuleszka będzie na tyle przekonujący, iż uda mu się trafić do tego policyjnego służbisty. Klementyna nie miała nawet do Gustawa zbyt dużych pretensji, w końcu wykonywał tylko swoją pracę. Jednocześnie dałaby wiele, żeby sobie już poszedł i zajął się czymś, co rzeczywiście wymagało interwencji policyjnej. O, na przykład mógłby zobaczyć, co się dzieje u takiej Rudej Feli – pomyślała ponuro.

D

oktor Kuleszka słuchał płynących wprost do jego ucha słów policjanta w narastającym zdumieniu.

– No, przecież panu mówię, że pani Agata jest moją pacjentką już od kilku lat – powtórzył chyba po raz trzeci. – Niestety, zachowanie, które pan opisuje, nie jest niczym szczególnym. Po prostu, jak by to powiedzieć… Czasem nie do końca jest sobą. A czasem nawet tego nie trzeba. Zwyczajnie są dni, w których uwielbia psuć innym krew… – Zamilkł na moment, słuchając, co też policjant Gustaw ma mu do przekazania. Jak ja mam panu z tej odległości udowodnić, że jestem tym, kim jestem? – zapytał szczerze zdumiony. – I jakim prawem sugeruje mi pan, że usiłuję się pod kogoś podszyć! Poza tym, do cholery, co to jest za odwracanie ról, ja się pytam? To ja jestem policjantem czy pan? To chyba pan powinien umieć sprawdzić moją tożsamość – nie wytrzymał w końcu i usłyszał dźwięk rozłączonej rozmowy. Dopiero w tym momencie zdał sobie sprawę, że nie powinien dać się ponieść nerwom, bo ewidentnie tym, jak potraktował tego gamonia, nie pomógł Klementynie. Przypuszczał, że nawet mógł jej zaszkodzić. Skruszony, usiłował się z nią połączyć, ale numer nie odpowiadał. Doktor Kuleszka zdenerwował się tym okrutnie. Nie znosił dawać plamy, a w tej właśnie chwili poczuł, że zawiódł na całej linii. I dodatkowo nie mógł nic zrobić, tylko czekać.

K

lementyna patrzyła na policjanta Gustawa, jakby ten pozamieniał się z kimś na rozumy.

– Pan nie mówi tego poważnie? – zapytała, a w jej głosie pojawiły się złowróżbne nutki. – Niestety, najlepiej będzie, jak zabiorę panią i panią, i panią, i babkę pań, i tę dziewczynkę na komisariat. Trzeba to wszystko wyjaśnić… – O nie! – przerwała mu bezceremonialnie Klementyna. – Dość tego! Jestem wściekła – zakomunikowała wszystkim. Szczerze mówiąc, ta informacja była zbędna, bo trzeba by było być zupełnie ślepym, żeby nie zauważyć, że ciska nią furia. – Panie Gustawie, to nie jest dobry pomysł – wtrąciła pojednawczo Julia. – Będą z tego jedynie kłopoty… – A to ja akurat biorę na siebie – zapewnił ją policjant. – Teraz proszę się ubrać… – Nikt nie będzie się ubierał. Po moim trupie – wtrąciła Klementyna. – Siadaj pan, a ja raz a porządnie wyjaśnię całą tę sytuację – powiedziała, powstrzymując się, żeby nie zazgrzytać zębami, i zaczęła szukać czegoś w telefonie. – Proszę pani… – Gustaw wstał, szykując się do interwencji, ale w tym samym momencie spod stołu dał się słyszeć taki dźwięk, że z miejsca usiadł z powrotem. Leżący na kocu niedźwiedź uniósł głowę i sugestywnie się do niego uśmiechnął, pokazując uzębienie. – Już kocham tego psa – skwitowała to Klementyna. Jej oczy ciskały pioruny. – Uczy ludzi bycia miłymi. Mnie też całe życie powtarzano, że należy się uśmiechać. O proszę, znalazłam – dodała i nacisnęła przycisk z zieloną słuchawką. Przez moment nic nie mówiła, bębniąc nerwowo palcami o stół.

W końcu w słuchawce rozległ się czyjś głos, na dźwięk którego Klementyna uśmiechnęła się tak, że skóra na plecach policjanta Gustawa ścierpła. W tym uśmiechu była niezwykle podobna i do swojej babki, i do leżącego pod stołem psa. Jedyne słowo, jakie mu się nasuwało na określenie tego, co widział, to „złowieszcza”. – Pani Natalio kochana, jak się cieszę, że pani odebrała – powiedziała, odwracając się do zebranych w kuchni tyłem. – Kłopot mam niesamowity… A nie, nie. Proszę się nie martwić. Makowczyk i piernik, i wszystko, co tam pani zamówiła, będzie gotowe, za to ręczę. Oczywiście, o ile jeden z ludzi pani męża mnie nie zaaresztuje – powiedziała, a Gustaw, słysząc to, zamarł. – Nie, nie żartuję. Jest tu jeden taki, który twierdzi, że podstępem uwięziłam swoją własną babkę, sugeruje, że wzywam do niej weterynarza zamiast ludzkiego lekarza… – Przerwała na chwilę, słuchając tego, co rzeczona Natalia jej mówi. – Zgadzam się z panią, że czasem weterynarz lepszy jest niż niejeden ludzki lekarz – przytaknęła. – Pani Natalio, niech pani poprosi męża, żeby wyjaśnił temu policjantowi, że chyba się trochę pomylił. Gustaw, słysząc, jak zwraca się do swojej rozmówczyni „Natalio”, zrozumiał, że słowa Julii okazały się prorocze. Nie miał nawet cienia wątpliwości, że będą z tego kłopoty, bo jedyna Natalia, o której słyszał w tym miasteczku, była żoną komendanta policji.

ochotę krzyczeć – oznajmiła Klementyna, gdy w końcu za –policjantem, M am jego wściekłym szefem, panią Natalią i panią weterynarz zamknęły się drzwi. – Po prostu mną ciska! – Niezła komedia – skwitowała babka, która już jakiś czas temu opuściła szafę. – Nie mogłam sobie darować takiego widowiska – dodała, postukując laską. – O, widzę, że w cudowny sposób odzyskałaś słuch! Zadziwiające, biorąc pod uwagę to, że przed momentem byłaś głucha jak pień. – Klementyna poczuła, że ma ochotę uderzyć czymś ciężkim w podłogę. Albo w ścianę. – Co ty sobie w ogóle myślałaś, gdy mówiłaś temu człowiekowi takie bzdury? Jak mogłaś? – zapytała, czując, że złość odpływa tak samo nagle, jak się pojawiła, a na jej miejsce podstępnie wślizguje się rozpacz. – Czy ty wiesz, że gdyby mnie zabrali, ciebie zamknęliby w jakimś ośrodku, a Dobrochnę zabrali do izby dziecka? Zdajesz sobie sprawę, do czego o mały włos nie doprowadziłaś? Po co? Dlaczego? – poczuła, że pod powiekami gromadzą się palące łzy. Babka przez moment stała nieruchomo. Z jej twarzy zniknął tryumfujący uśmiech, a zamiast niego pojawił się wyraz bezradności i zagubienia. – Nie wiem… – szepnęła. – Zupełnie nie wiem, co we mnie wstąpiło. Byłam na ciebie wściekła i chciałam… Chciałam cię ukarać, ale zupełnie nie mogę sobie przypomnieć za co – dodała i po jej pomarszczonych policzkach spłynęły łzy. – Jestem strasznie zmęczona – szepnęła. – Pani Agato, to ja pomogę się pani przebrać. – Poderwała się Julia. Wiedziała, że Klementyna w tej chwili jest w rozsypce i najzwyczajniej w świecie musi się wypłakać. – Dobrochno, chodź ze mną, pomożesz mi przygotować łóżko dla babci. – Zagarnęła dziewczynkę ramieniem.

Klementyna spojrzała na nią z wdzięcznością. Ledwo babka z Julią i Dobrochną zniknęły za drzwiami, usiadła na taborecie i rozpłakała się rozpaczliwie. Czasami miała wrażenie, że ciężar, który niesie, jest ponad jej siły. Że dłużej już tego nie wytrzyma. Jej ramionami wstrząsało łkanie. W tym samym momencie poczuła na kolanach coś ciepłego. To Marcepan dźwignął się ze swojego posłania i przytulił swój współczujący łeb do jej rąk. Było w tym coś wielkiego i wzruszającego. I Klementyna zrozumiała, że dziś nie tylko przygarnęła bezdomnego, ale zyskała przyjaciela. I to takiego, który umiał kochać bez względu na wszystko.

lementyna wypłakała się za wszystkie czasy. To Julia zajęła się babką, położyła też spać Dobrochnę. Potem zajrzała do kuchni, chwilę stała w progu i dopiero gdy Klementyna wskazała jej brodą stołek, przysiadła na brzeżku.

K

– Przepraszam – powiedziała z głębi serca. – Tak bardzo cię przepraszam! – Za co? – Klementyna pociągnęła nosem i wytarła oczy kuchenną ścierką. – Zawiodłam i ciebie, i siebie też. Mówiłaś mi, co potrafi twoja babka, a ja… Nie to, że ci nie wierzyłam, ale chyba nie potrafiłam sobie tego uzmysłowić, dopóki nie zobaczyłam na własne oczy. Straciłam czujność, pozwoliłam jej się wymknąć… – Daj spokój, tak samo byłam w domu jak i ty. Pomagałaś mi w kuchni. Babka po prostu w takich momentach jest przebiegła jak lis. Mogę cię pocieszyć, że to by się stało tak czy inaczej. Jeżeli nie zdołałaby się wymknąć dziś, zrobiłaby to jutro. Jej nie da się okiełznać. – Boże, co za dzień. – Julia oparła głowę na ręku. – Jakiś taki surrealistyczny… – Najważniejsze, że mamy to już za sobą i chyba względnie opanowane. – Klementyna wzięła się w garść. – Trochę mi żal tego policjanta. Czeka go niezła przeprawa, ale nie miałam innego pomysłu, żeby go przekonać. – A daj spokój! Uparł się jak osioł, nic do niego nie docierało. Im prędzej się nauczy, że nadgorliwość jest gorsza od faszyzmu, tym lepiej dla niego – skwitowała jej wątpliwości Julia. – Może masz rację. Ciekawe zatem, co o tym wszystkim myśli twoja znajoma pani weterynarz. – Tak naprawdę ona jedyna ubawiła się po pachy – uśmiechnęła się Julka. – Jej to nie dotyczyło w najmniejszym nawet stopniu, więc miała wrażenie, że

uczestniczy w komedii pomyłek. Wiem, bo przysłała mi esemes. – Dobre i to. Bałam się, że weźmie mnie za totalną wariatkę. Muszę podziękować Starej Annie za dostarczenie babki do domu… Chyba rzeczywiście święty Antoni w tym palce maczał i dopilnował, żeby babka na nią trafiła. Aż się boję myśleć, co by było, gdyby poszła dalej w góry… – Już nigdy więcej nie dam się jej tak podejść, obiecuję – zapewniła Julia. – Nigdy nie mów nigdy i nie ręcz za coś, na co nie masz wpływu. Tego nauczyło mnie życie z babką… – Dziękuję ci – powiedziała nagle Julka. – O masz ci los! Jak nie przeprasza, to dziękuje. A za co znowu? – Zatrudniłaś mnie, mimo że wiedziałaś, co zrobiłam, i zapewne zastanawiałaś się, czy będę na tyle silna psychicznie, czy się podniosę i dam sobie radę z opieką nad twoją babcią. A jednak dałaś mi szansę. I nigdy o nic nie zapytałaś. A swoją drogą, nie interesowało cię to nigdy? Nie zżera cię ciekawość? Bo mnie by zżerała. Pytanie Julki na moment zawisło w powietrzu. Klementyna przez chwilę głęboko zastanawiała się nad odpowiedzią. – Czy byłam ciekawa? Byłam – przyznała uczciwie. – Ale to jest tak jak z wypadkami samochodowymi… Gdy taki widzisz, co robisz? – zapytała pozornie bez związku. – Nic. – Julia wzruszyła ramionami. – To znaczy… Nie zrozum mnie źle, to nie tak, że mnie to nie obchodzi. Po prostu nawet gdybym chciała, to nie umiałabym pomóc. Znajomość pierwszej pomocy w moim przypadku ogranicza się do przylepienia plastra na skaleczenie. Najlepiej powierzchowne. – No właśnie. Gdybyś zatrzymała się, jak zwykle robią to ludzie, to zrobiłabyś to tylko z pustej ciekawości. Chęć oglądania czyjegoś nieszczęścia niczego dobrego nie przynosi. Może jedynie wątpliwą satysfakcję, że to nie nam się przydarzyło. I dlatego nie pytałam. Działałam wtedy, gdy mogłam pomóc.

I tyle. W żadnym momencie życia nie chcę być jednym z gapiów, gdy będziesz miała ochotę, to mi wszystko opowiesz… – zakończyła Klementyna i zajrzała pod stół. Marcepan posapywał przez sen. Ziewnęła i spojrzała na Julię. – To co? My też idziemy do łóżek, prawda? Jutro czeka nas długi, wyczerpujący dzień. Zamierzam dostawić nowe kamieniczki na wystawę – dodała, podnosząc się ze stołka. Całą sobą marzyła o tym, żeby się położyć. Wypuściła Julię i jeszcze raz zajrzała do kuchni. Pogłaskała Marcepana po utrudzonej głowie i w zamyśleniu spojrzała na stojącego na kuchennej półce Antoniego. – Dziękuję – wyszeptała bezgłośnie i zgasiła światło.

olejne dni mijały i każdy z nich przybliżał mieszkańców miasteczka do nadchodzących świąt. Na rynkowym placu pojawiła się ogromna, udekorowana wielkimi bombkami choinka, na latarniach rozbłysły światełka układające się w gałązki choinkowe, dzwonki i gwiazdy. Na rynku każdego popołudnia pojawiał się też Święty Mikołaj, który swoim gromkim „ho, ho, ho” zwabiał do siebie dzieci i częstował je cukierkami. Przed wystawą w małej różowej kamieniczce gromadziło się coraz więcej osób. Co chwila na piernikowej makiecie przybywały nowe elementy. Co jakiś czas dostawiana też była nowa kamieniczka. Mieszkańcy miasteczka z dużą radością odnajdowali tam odzwierciedlenie tego, co znali z rzeczywistości. Sklep spożywczy, piekarnię, a nawet figurki, które były ubrane tak, że nie sposób ich było nie rozpoznać. Korpulentna dama przed piekarnią miała niebieski fartuszek, identyczny z tym, jaki nosiła pani Grażynka, przy miniaturowej karetce stał mężczyzna w płaszczu do złudzenia przypominającym ten, w którym chodził doktor Piotr. Przed lukrowaną różową kamieniczką pojawiła się długowłosa piękność, w której ubawiona Julia rozpoznała panią weterynarz. Któregoś dnia na schodach piernikowego różowego budynku rozsiadł się duży czarny pies, którego przytulała mała dziewczynka. Makieta żyła, podobnie jak miasteczko, zmieniała się, rosła i dostarczała mieszkańcom sporo uciechy. I sprawiała, że magia nadchodzących świąt stawała się bardziej realna. Na dwudziesty czwarty grudnia, na dzień, który jako jedyny w roku rozpoczynał się nie wschodem słońca, ale wzejściem pierwszej gwiazdki, trzeba było jeszcze chwilę poczekać. I dobrze. Bo Los, Piernikowa Magia i Duch Nadchodzących Świąt mieli jeszcze całkiem sporo do zrobienia.

K

ima w tym roku bardzo mocno wzięła sobie do serca swoje powinności. Śnieg, odkąd się pojawił pierwszego grudnia, sypał praktycznie nieustannie, robiąc zaledwie małe przerwy. Wiatr podrywał do tańca smugi dymu z kominów, czasem też ciskał przed siebie śnieżnym pyłem. Ludzie wyciągali z najdalszych zakątków szaf zapomniane w ostatnich latach futra i kożuchy. Mróz wzmagał się z dnia na dzień.

Z

Tego dnia ranek pozornie nie różnił się od poprzednich. Śnieg prószył delikatnymi płatkami, na samochodowych szybach mróz pozostawił przepiękne malowidła. Grupa dzieci lepiła na środku rynku ogromnego bałwana. Leonek szedł do swojego warsztatu li i jedynie z poczucia obowiązku. Nie miał dzisiaj nic do roboty. Ani jednego zepsutego auta do naprawy. Właściwie mógł zostać w domu, ale obawiał się, że jeżeli tak uczyni, jego niezwykle przedsiębiorcza i zaradna żona zagna go do szorowania, czyszczenia, mycia i odkurzania. A tego wolał uniknąć. W warsztacie będę miał przynajmniej święty spokój – pomyślał, słuchając skrzypienia mrozu pod butami. A jak dobry Bóg pozwoli, to gdy wróci do domu, wszystko już będzie wyszorowane, wyczyszczone i odkurzone. Ledwo wszedł do środka i zaparzył wielgaśny kubek kawy, na podwórzu coś się zakotłowało i do środka wpadł kościelny Jasiek. – Robotę panu przywiozłem – zakomunikował, rozcierając zgrabiałe ręce. – Wnuk z babką ze Lwowa wracali i auto im padło. Stali na poboczu, to ich doholowałem. Po co miała na nich zarabiać konkurencja z sąsiedniego miasteczka, jak u nas warsztat i majster pierwsza klasa? – To się wie. – Leonek uśmiechnął się, mile połechtany komplementem i wyszedł do przyjezdnych nieszczęśników. Rzeczywiście, w aucie siedziała mocno starsza pani zakutana w futro. Młody

mężczyzna, zapewne wnuczek, stał obok samochodu i co chwila z troską zaglądał do wnętrza pojazdu. Przywitali się mocnym uściskiem dłoni, Leonek obrzucił wnikliwym spojrzeniem kobietę i z miejsca zaprosił ją do środka i zaparzył herbatę. Starsza pani wyglądała na bardzo zmarzniętą. – Zaraz zobaczymy, co tam zaszwankowało – powiedział, zaglądając pod maskę. – Jasiek wspominał, że państwo byli we Lwowie – zagadnął. – Tak, namówiłem babcię na taką sentymentalną podróż. – Uśmiechnął się chłopak. – Urodziłam się tam, wychowałam, ale potem los rzucił mnie w zupełnie inne strony – wtrąciła starsza pani. – I jakoś tak aż do tej pory nie miałam odwagi porównać tego mojego zapamiętanego z dzieciństwa Lwowa z tym, który jest teraz. I dopiero w tym roku Kuba mnie namówił. Nawet nie sądziłam, że tak bardzo się wzruszę i rozczaruję jednocześnie. Chodziłam po swoich śladach, byłam w dawnym domu, stoi cały i zdrowy. – Pokręciła głową, a w oczach zabłysły jej łzy, które szybko otarła. – Ale wie pan… Ludzi mi brakowało... Atmosfery, która odeszła, którą zmiotła wojna. Nie żałuję, że pojechałam, ale ten raz mi wystarczy. No i podczas drogi powrotnej samochód odmówił posłuszeństwa. Widocznie nie mógł już słuchać moich ciężkich westchnień i tęsknych pojękiwań – dodała, uśmiechając się, i nawet nie wiedziała, że właśnie tym uśmiechem sprawiła, że Leonek po prostu ją polubił. – Zaraz wszystkiemu zaradzimy – zapewnił, jednak już po chwili żałował, że nie ugryzł się w język. Wystarczyły pobieżne oględziny i już wiedział, że auto posypało się dokumentnie. – Nie zrobię tego od ręki – powiedział zafrasowany. – Potrzebuję dwóch, trzech dni. – Trudno, przy takiej pogodzie nie dam rady dojechać dalej – mruknął Kuba.

– Niech mi pan powie: gdzie my możemy się tutaj zatrzymać? – zapytał, z niepokojem patrząc na grafitowe niebo. Śnieg, który do tej pory łagodnie prószył, zaczął sypać wielkimi, gęstymi płatami. – No i tutaj mamy problem – westchnął Leonek. – Najbliższy zajazd jest kilka kilometrów za miasteczkiem, a zapowiadali śnieżycę, która na mój gust właśnie nadchodzi – dodał, patrząc na gałęzie drzew, które szarpał coraz mocniejszy wiatr. – Chyba że zapytamy panią Klementynę – wtrącił Jasiek. – U niej pół kamienicy stoi puste, to może państwa przytuli chociażby na dziś, dopóki burza nie przejdzie… – A daleko ta pani Klementyna mieszka? – zapytał Kuba, znacząco popatrując na starszą panią. – Ja państwa podrzucę, dajcie walizki, tylko szybko, bo sam muszę do domu wracać. Żona jest w ciąży i zrobiła się taka nerwowa, że można oszaleć – poskarżył się z głębokim westchnieniem. – Dobrze, że to już końcówka. Jak dobrze pójdzie, to na święta maleństwo będzie już na świecie. – Uśmiechnął się szeroko, wyjmując z bagażnika zepsutego samochodu walizki i wrzucając je do swojego. I tak, nie mając o tym pojęcia, kościelny Jasiek dopomógł losowi i przeznaczeniu.

lementyna stała w otwartych drzwiach mieszkania, usiłując jedną nogą zatarasować przejście tak, żeby zatrzymać w środku wielkiego jak niedźwiedź psa. Jednocześnie próbowała zamaskować wyraz paniki, jaki wykwitł na jej twarzy, gdy zobaczyła, kto stoi po drugiej stronie drzwi.

K

– Kuba? – powiedziała w końcu, patrząc na niego z niedowierzaniem. – Tysia… – odpowiedział podobnym tonem. Ani jedno, ani drugie nie mogło jakoś nic więcej powiedzieć. Obojgu słowa uwięzły w gardłach.

uba nie mógł nadziwić się przewrotności losu. Że też ze wszystkich osób, które kiedyś przewinęły się przez jego życie, musiał trafić właśnie na nią. Dziewczynę, którą po raz pierwszy zobaczył pół roku temu i która nie wiedzieć czemu, zrobiła na nim piorunujące wrażenie. Zaledwie na nią spojrzał, poczuł, że dzieje się z nim coś dziwnego. Nie było to nic w rodzaju uderzenia błyskawicy ani motyli w brzuchu. Żadnego mrowienia w dłoniach ani bijącego szybciej serca. Po prostu patrząc na nią, myślał o najpiękniejszych rzeczach, jakich doświadczył i jakie jeszcze na niego czekają. O ciepłym letnim deszczu, zapachu morza o poranku, o spokojnej starości. O dłoniach, które idealnie do siebie pasują, i o rozumieniu się bez słów. Coś takiego spotkało go po raz pierwszy.

K

Wtedy pomyślał, że to cudownie, iż w ostatnim momencie zapisał się na ten kurs cukierniczy, który miał zaznajomić go z najtajniejszymi sekretami czekolady. Kursy były tygodniowe i nikt się specjalnie nie dziwił, że uczestnicy spotykali się wieczorami przy piwie i drinkach. Potem Kuba ze zdumieniem stwierdził, że nie tylko nie pamięta nikogo poza Klementyną, ale zupełnie nie może sobie przypomnieć, czego się na tych kursach dowiedział ani co robił. Wiedział tylko, że od pierwszego wieczoru dążył do tego, żeby zostać z nią sam na sam. W końcu trzeciego dnia udało mu się namówić ją na spacer po wrocławskim Rynku. Wtedy też ją pocałował. Smakowała wiśnią z czekoladą. Wiosną i zapachem bzu. Zimą i ciepłem bijącym od rozgrzanego kominka. I śmiała się najpiękniej na świecie. A potem mu uciekła. Następnego dnia powiedziała, że to nie jest najlepszy moment na jakikolwiek związek. Że córeczka, że babka, że tysiące spraw, których on wtedy nie pojmował. Dodała też, że ona i on są jak ta para z Rękawiczek, tyle tylko że refren się nie zgadza. Zdumiał się. Nie wiedział, o jakich rękawiczkach mówi. I w końcu nie proponował jej małżeństwa, nie wiedział tak naprawdę, czy proponuje jej

cokolwiek. I tym bardziej zdziwiło go, że przez jakiś czas zwyczajnie za nią tęsknił. Ale zajął się pracą, babcią Leosią, mnóstwem codziennych spraw i zwykłą koleją rzeczy przestał o niej myśleć. Wydawało mu się, że całkowicie o niej zapomniał, a to, czego wtedy doświadczył, zwyczajnie sobie wymyślił. Aż do teraz. Stał przed nią i doskonale zdawał sobie sprawę z tego, że takich rzeczy nie można sobie wyobrazić dwa razy.

yśli Klementyny biegły podobnym torem. W końcu jednak wzięła się w garść i stwierdziła, że jedynym dobrym rozwiązaniem w tej sytuacji będzie przejście nad tym, co się stało kiedyś, i nad tym, co właśnie się działo, do porządku dziennego. W końcu nie mogli tu tkwić w nieskończoność, patrząc na siebie w milczeniu.

M

Tym bardziej że obok Kuby stał kościelny Jasiek, który zdążył już poinformować Klementynę o sytuacji i teraz przyglądał im się badawczo. A Jasiek był największym pleciugą, jakiego znała, i z całą pewnością nie należało mu dostarczać najmniejszego pretekstu do plotek. – Dobrze trafiliście – powiedziała, odrywając oczy od twarzy Kuby i przytrzymując ręką obrożę na szyi psa. – Na święta ma przyjechać do mnie przyjaciółka z rodzicami i przygotowałam dla nich mieszkanie. W innym wypadku byłoby kiepsko, bo miejsca wprawdzie jest aż nadto, ale łóżek brakuje. Oczywiście, że nie odesłałabym was z niczym, lecz tak będzie bardziej komfortowo. – To co, ja lecę po walizki – zaoferował się kościelny. – I powiem pani Leontynie, że może być spokojna o dach nad głową… – Pani Leontynie? – Klementyna uniosła brwi. – To moja babcia. – Kuba znów nieopatrznie spojrzał jej w oczy. – To chodź, dam ci klucze – powiedziała, otwierając szeroko drzwi. – Tego niedźwiedzia się nie bój, on tak tylko groźnie wygląda – dodała, odsuwając psa z przejścia. Kuba zauważył, że olbrzym ma założone na łapach opatrunki. Z jednego z pomieszczeń wyjrzała kędzierzawa główka dziewczynki i schowała się nieomal natychmiast. – Nie mówiłaś przypadkiem, że mieszkasz w Rzeszowie? – przypomniał

sobie. – Mówiłam i mieszkałam. Teraz przeniosłam się tutaj – odpowiedziała krótko. – Posłuchaj, tam na górze nie ma kuchni. Rozpakujcie się i przyjdźcie razem z babcią na kolację – rzuciła lekko i wręczyła mu dwa ciężkie starodawne klucze. A Kuba stwierdził, że nie wiedzieć czemu, patrząc na nią, myśli o kwitnącym wiosną bzie i jaśminie. Nie zastanawiał się jednak nad tym zbyt długo, bo na schodach usłyszał głosy babci Leosi i kościelnego. I trzeba było wrócić do zimowej rzeczywistości.

K

uba obrzucił spojrzeniem wnętrze kuchni, które pełne było wykrojonych i upieczonych pierników. Duże, małe, średnie. Czekały na ozdobienie.

– Dużo masz pracy – zauważył, odstawiając talerze do zmywarki.

– Dzisiejszą noc mam z głowy. – Uśmiechnęła się. – To zamówienie, które musi wyruszyć ode mnie pojutrze kurierem. A jeszcze trzeba je zapakować w ozdobne folijki, obwiązać wstążeczkami. Ale to już końcówka. Może w święta się wyśpię – westchnęła, a Kuba odruchowo spojrzał na jej podkrążone oczy. Na pierwszy rzut oka widać było, że notorycznie nie dosypia. – To ja lecę, pomogę babci pościelić łóżka – powiedział, przerywając niezręczną ciszę. – Leć. Zaniosłam wam na górę czajnik elektryczny. – Nie podnosząc oczu, popatrzyła na swoje dłonie. – A, i piecyk w łazience gaśnie, jak będziesz zapalał, musisz chwilę przytrzymać mocniej ten duży guzik, zapalniczka leży na szafce w przedpokoju. – Dziękuję – powiedział krótko i po chwili trzasnęły zamykane drzwi. Klementyna westchnęła i popatrzyła z roztargnieniem na figurę świętego Antoniego, i znów odniosła wrażenie, że święty obrzuca ją kpiącym spojrzeniem. – Jeżeli ty to wymyśliłeś, kompletnie ci odbiło – mruknęła w jego kierunku. – Nie musisz odnajdywać każdego, z kim zdarzało mi się całować. Nie było ich wprawdzie tak wielu, ale i tak by wystarczyło, żeby skomplikować mi życie. Ten jeden, którego być może tu sprowadziłeś, już jest sporym utrudnieniem. Innych więc sobie daruj – rzuciła mu rozkazującym tonem i sięgnęła po fartuch. Klementyna nie miała pojęcia, że tym razem Antoni zgadza się z nią w stu procentach. Ten jeden odnaleziony całkowicie wystarczał. Przynajmniej na razie…

yła już późna noc, gdy usłyszała cichutkie pukanie do drzwi. Marcepan zerwał się ze swojego nowiutkiego posłania i pognał na korytarz. Klementyna zobaczyła, że ogon mu się cieszy, jednak dla pewności spojrzała jeszcze przez wizjer.

B

– A ten czego tu szuka po nocy? – szepnęła do psa, jednocześnie przekręcając zasuwkę. – Wiedziałem, że zastanę cię ubabraną i klejącą – powiedział Kuba półgłosem. – No co się tak przyglądasz? Jestem takim samym cukiernikiem jak ty, jeżeli nie lepszym – zaznaczył i uśmiechnął się, widząc jej oburzenie. – Nie sypiam po nocach, bo taki mój niewątpliwy urok – kontynuował – i mam wobec ciebie dług wdzięczności, bo przyjęłaś mnie pod swój dach. To przyszedłem ci pomóc. Logiczne. – Logiczne? Tak bym tego nie określiła – mruknęła Klementyna. – Ale właź. Jeżeli myślałeś, że spiekę raka i ci odmówię, to się myliłeś. W razie czego pamiętaj, sam chciałeś – dodała, idąc do kuchni. Lepiej dla ciebie, żebyś chwilowo nie wiedziała, czego ja tak naprawdę chcę – pomyślał, zakasując rękawy. – Lecz jeżeli babcia Leosia ma choć trochę racji, wierząc w to, że nic w naszym życiu nie dzieje się przypadkiem, może w końcu i to się jakoś wyjaśni. I może znów będę mógł spokojnie sypiać po nocach, a nie wzdychać jak potępieniec. – Pokiwał posępnie głową i sięgnął po stojące na stole pędzelki. W przesyconej piernikowym zapachem kuchni zaczęły się dziać cuda.

S

kończyli przed czwartą. – Jak chciałaś zrobić to zupełnie sama? – zapytał, z trudem tłumiąc

ziewanie. – Normalnie, pracowałabym dotąd, aż bym skończyła. – Wzruszyła ramionami. – Nie mów mi, że nigdy czegoś takiego nie przeżyłeś, bo i tak ci nie uwierzę. Nasza praca ani nie należy do lekkich, ani nie sprzyja sypianiu w nocy. – Masz rację. – Roześmiał się. – Miałem jutro upiec chleb, ale coś mi się wydaje, że nie będę miał ochoty zrywać się o szóstej… – Daj spokój, tutaj w rynku jest piekarnia, w której pieczywo jest nieomal tak dobre jak domowe. Jak chcesz, to mogę ci kupić bochenek albo bułeczki… – Mam lepszy pomysł, po prostu mnie tam zabierz razem ze sobą – powiedział, przeciągając ręką po lekko zarośniętym policzku. – O której mam po ciebie zapukać? – O ósmej. – O ósmej? Kiedy ty sypiasz, kobieto? – zapytał ze zgrozą w głosie. – A jakoś tak w międzyczasie. – Roześmiała się. – Ale moja oferta nadal jest aktualna. Mogę zrobić zakupy dla nas obojga. Odbierzesz, jak wstaniesz. Przez chwilę patrzył na nią spod zmrużonych powiek. – Ósma? – Ósma – potwierdziła. – No to jesteśmy umówieni – powiedział i cicho wymknął się na korytarz. Klementyna pomyślała, że chyba nic się nie stanie, jak wejdzie pod prysznic rano. Teraz padała z nóg i w myśl tego padła na kanapę w salonie, naciągnęła na siebie koc leżący na oparciu i zasnęła kamiennym snem. Była zbyt zmęczona, żeby zastanawiać się nad tym, jak cudownie się czuła w kuchni, w środku nocy

z mężczyzną, którego ręce co chwila muskały jej dłonie, gdy sięgali do wspólnych miseczek z barwnikami i lukrami. I tym razem to zmęczenie było błogosławieństwem, bo gdyby choć przez moment udało jej się o tym pomyśleć, to zapewne nie usnęłaby w ogóle.

W

piekarni jak zwykle rano była spora kolejka. Tuż przed nimi stała Stara Anna.

– Jak dobrze, że Annę widzę – zwróciła się do niej Klementyna. – Nie zdążyłam jeszcze podziękować za odprowadzenie babki. – Nie ma za co. W końcu jak jest się pogubionym, to tak bywa – mruknęła w odpowiedzi. – A w kościele, Lalka, już byłaś? – Jeszcze nie – zawstydziła się, bo jakoś tak poczuła się głupio na widok miny, jaką zrobiła Stara Anna. Gdy wyszli z piekarni i brnęli przez zaśnieżony rynek, Kuba na moment przystanął i rozejrzał się wokół. – Jak z bajki – powiedział, wyjął chleb z papierowej torebki i oberwał chrupiącą piętkę. – Mmm… Rzeczywiście pyszny – wymamrotał. – Mówiłam. A jak ja mówię, to wiem. Przynajmniej jeżeli chodzi o wypieki. Wiesz co, ja chyba pójdę do tego kościoła. – Klementyna spojrzała z namysłem na ciemne chmury, które sprawiały, że ranek wyglądał nieomal jak wieczór. – Wprawdzie niebo straszy, lecz wczoraj też zapowiadali śnieżycę, a w rezultacie przeszła bokiem. Jak teraz nie pójdę, to nie wiem kiedy w najbliższym czasie znajdę na to chwilę. Stara Anna męczy tym już kilka tygodni. – A co ona się tak uparła? Nawracać cię chce czy co? – zapytał, choć nie bardzo wiedział, kim jest dla Klementyny Stara Anna i o jaki kościół chodzi. – Nie sądzę, ale z jakiegoś powodu zależy jej na tym, żebym pomodliła się przed obrazem Matki Boskiej od Aniołów. Dla mnie ten pomysł sam w sobie jest dość dziwny, bo ogólnie rzadko kiedy się modlę, a przed obrazami to już zupełnie. Ale kiedyś obiecałam, że to zrobię, i chciałabym obietnicy dotrzymać. Swoją drogą, to właśnie do mnie dotarło, że w tym kościele nigdy nie byłam. Gdy przyjeżdżałam do ciotki, zawsze chodziłyśmy do tego większego.

Kuba uniósł nieznacznie brwi. Zupełnie przypadkiem dowiadywał się o niej coraz więcej. – Wiesz co, to ja chętnie przejdę się razem z tobą. Ostatecznie dzięki narowom mojego auta wpadło mi kilka dodatkowych dni wolnego, to przynajmniej je dobrze wykorzystam – powiedział. – Skoro już tu jestem, mogę obejrzeć okoliczne zabytki. Daleko ten kościół? – Nie, właściwie rzut beretem, tylko chodniki są w kiepskim stanie. Rzadko kiedy ktoś odśnieża – odparła, przytupując na śniegu. Kościół rzeczywiście stał niedaleko. Weszli do środka i przez moment oswajali się z półmrokiem i charakterystycznym zapachem: mieszanki palących się świec, kadzideł i czegoś niesprecyzowanego, obecnego we wszystkich starych kościołach. Zdaniem Klementyny tak właśnie pachniał dawno miniony czas. Wdychając głęboko powietrze, na chwilę przysiadła w starej, wytartej ławce i zapatrzyła się na ołtarz. Lubiła ciszę, która królowała w pustych kościołach. Pomyślała o setkach wyszeptanych próśb, o łzach szczęścia i bólu, o parach nowożeńców, którzy przed ołtarzem przyrzekali sobie wierność i oddanie. Początki i końce, nadzieje i marzenia, rozpacz i cierpienie. Tu było to wszystko nieomal namacalne. Ukradkiem spojrzała na siedzącego obok niej Kubę. Nie patrzył na nią, a mimo to, gdy tylko jej oczy spoczęły na jego twarzy, przysunął dłoń i przykrył nią jej rękę. W tym prostym geście było coś niebywale wzruszającego. Klementyna przez moment trwała bez ruchu, ale już po chwili przywołała się do porządku. Uwolniła dłoń, wstała z ławki i zobaczyła, że do kościoła wszedł ksiądz. – Niech będzie pochwalony. – Podeszła do niego. – Proszę księdza, szukam… szukamy – poprawiła się, bo kątem oka dostrzegła, że Kuba stoi tuż za nią – obrazu Matki Boskiej od Aniołów. – Wisi w prawej bocznej nawie – odpowiedział ksiądz, uśmiechając się dobrotliwie. – Chodźcie, pokażę wam. Wiele par go szuka – dodał jakby trochę

do siebie. Klementyna idąc za księdzem, lekko uniosła brwi. Par? Brzmiało to dziwnie. Ciekawe, o co chodziło Starej Annie, gdy wysyłała ją właśnie tutaj. Wszystko stało się jasne, gdy tylko spojrzała na obraz. Patrzyła z niego przepełniona dziwnym bólem, piękna, młoda twarz. Twarz babki Agaty, którą wielokrotnie widziała na zdjęciach. Tyle tylko że ta namalowana opromieniona była nieziemskim blaskiem, smugi światła kładły się na nią tak, że sprawiała wrażenie żywej dziewczyny zamkniętej w ramach obrazu. – Ten obraz został namalowany w czasie wojny – usłyszała głos księdza. – Przyjeżdżają do nas pary z całego kraju i proszą o to, żeby nasza Matka Boska Anielska im pobłogosławiła. Szczególną opieką otacza bowiem tych, którzy nie mogą mieć dzieci. Wiele cudów się tutaj zdarzyło. Niektórzy z tych rodziców, których prośby zostały wysłuchane, przyjeżdżają tutaj co roku razem z dziećmi, żeby modlitwą podziękować za cud, który stał się ich udziałem – zakończył i na moment położył dłoń na ramieniu Klementyny. Zapewne myślał, że ona i Kuba też przyjechali tu z prośbą. Zapewne myślał, że łzy, które zalśniły w oczach Klementyny, są wywołane jego opowieścią i nadzieją spełnienia najskrytszych pragnień. Nie mógł przecież wiedzieć, że stojąca przed obrazem kobieta płacze z zupełnie innego powodu. A Klementyna płakała z żalu nad dolą swojej babki i nad okrutną ironią losu. Oto wizerunek kogoś, komu wydarto z ramion dziecko, kogoś, komu razem z nim wydarto serce, pomagał teraz tym, którzy o to dziecko prosili. Stara Anna miała rację, Klementyna powinna już dawno tu przyjść i spojrzeć w pełne cierpienia oczy swojej młodej babki. Bo patrząc na nią, zaczynała bardziej rozumieć. Nawet nie zaprotestowała, gdy Kuba objął ją za ramiona i wierzchem dłoni otarł jej mokre od łez policzki. – Tysia, o co w tym wszystkim chodzi? – zapytał szeptem. – O historię Pogubionej Agaty – odpowiedziała i spojrzała na niego oczami

pełnymi łez. A potem opowiedziała mu wszystko. Od początku. O tym, jak została porzucona przez matkę, jak babka ją zabrała i jak z wielkiej miłości zdołała wrócić do rzeczywistości, w której wtedy rzadko bywała. O pakowaniu walizek, o strachu i o tym, jak pewnego wieczoru zobaczyła ten sam lęk w oczach swojej córki. O przyjeździe do miasteczka i o nadziei na cud. Cud powrotu. Kuba słuchał i z każdym słowem rozumiał coraz więcej. Zaczęło do niego docierać również to, że oprócz tych wszystkich rzeczy, o których myślał, gdy do tej pory na nią patrzył, w tej chwili dojdzie jeszcze jedna: na dobre i na złe. Z nią można było być tylko w ten sposób. Zero półśrodków. Wszystko albo nic. Cały szkopuł tkwił jednak w tym, że on nie wiedział, czy na to dobre i złe jest gotowy.

racali do domu w tak gęstym śniegu, że spoza białej zasłony właściwie nie było nic widać. Zerwał się ostry i mocny wiatr. Trzeba było włożyć dużo wysiłku w każdy krok, żeby iść do przodu. Stało się jasne, że zapowiadana burza śnieżna wcale nie przeszła bokiem ani nie odpuściła. Po prostu zbierała siły i w tej chwili zamierzała uderzyć w miasteczko bez odrobiny litości.

W

lementynę po powrocie do domu rozbolała głowa. Wzięła tabletkę i zamierzała się położyć, gdy drzwi wejściowe się otworzyły i usłyszała dochodzący z korytarza szczebiot Dobrochny i tubalny głos doktora Piotra.

K

– Mamusiu, pan Piotruś do nas przyszedł, mówi, że śnieg pada tak gęsto, iż nie widział nawet czubka własnego nosa. Ja tam nawet jak śnieg nie pada, to go nie widzę. Nie sądzisz, że to ogromna niesprawiedliwość? Może to dlatego, że ja mam mały i zgrabny nosek, a kochany pan Piotruś ma bardzo solidny nochal… Ciekawe, czy wielki nos jest oznaką wielkiej siły, jak myślisz? – Już do was idę – zwlekła się z kanapy, ignorując słowotok córki. – Pan Piotruś jest tuż po dyżurze i wpadł tylko na chwilę w interesach. I już się przypiął do miski z pierniczkami, wyżera aż miło! – Dobrochna, na litość boską – jęknęła z rozpaczą. – Pomilcz, dziecko, chociaż przez pięć minut. I nie mówi się wyżera, bo to nieładnie. Doktor Piotr się częstuje – dodała, idąc do kuchni, gdzie rzeczywiście przy stole siedział lekarz, bezwstydnie wyjadając pierniki z miseczki. – Uzależniła mnie pani od swoich wypieków – powiedział, strzepując piernikowe okruszki z brody. – I ja właśnie w tej sprawie – dodał z lekkim zażenowaniem. – Trochę niekomfortowo się czuję, bo wiem, ile ma pani pracy, lecz nie mogę się powstrzymać. – Rozłożył bezradnie ręce. – Ile i dokładnie co, bo na kiedy, to nawet nie pytam. – Pokiwała domyślnie głową. – Wszyscy chcą na wigilię. – Pani Klementyno, jest pani aniołem. – Rozpromienił się. – Trochę pierniczków by się przydało i ten boski makowiec. Nie wiem, co pani z nim robi, ale sam, po prostu sam rozpływa się w ustach. – Dobrze, ale tylko dlatego, że Dobrochna ma się z panem ożenić, i liczę na to, że wprowadzi się do pana na tyle szybko, że uszy mi nie zwiędną od jej

gadania. – Uśmiechnęła się. Tabletka chyba zaczynała działać, bo łupanie w tyle głowy ustępowało. Już miała zaproponować doktorowi kawę, gdy w kieszeni jego płaszcza rozdzwonił się telefon. – No proszę, nasz wspólny znajomy, kościelny Jasiek dzwoni – powiedział, nie mogąc powstrzymać szerokiego uśmiechu. – Znając życie, to właśnie przybył nam nowy mieszkaniec miasteczka – dodał wyraźnie podekscytowany i nacisnął zieloną słuchawkę. W miarę jak słuchał, twarz mu poważniała, a mina rzedła. – Tak, rozumiem, oczywiście. Zaraz będę – powiedział, wstając, i się rozłączył. – Co się stało? – Klementyna doskonale widziała, jak troska zagląda mu w oczy. – Róża rodzi. Jasiek mówi, że wszystko idzie tak szybko, iż z całą pewnością nie dowiezie jej do szpitala, a ambulans, po który zadzwonił, utknął na drodze, na którą powaliło drzewa. Jadę do nich, dobrze, że jestem tak blisko – dodał, wsuwając na głowę kapelusz. – Trzeba pomóc Jaśkowi… – Chyba Róży – zauważyła Klementyna. – Jej też, ale z mojego doświadczenia wynika, że mężczyźni znoszą porody dużo gorzej od kobiet – powiedział i jakoś tak z rozpędu ucałował główkę kręcącej się wokół niego Dobrochny. Na całe szczęście nie miał czasu się nad tym zastanawiać, tylko pognał ratować niedopieczonych rodziców z tarapatów.

ak się później okazało, doktor Piotr miał sporo racji w tym, co mówił. Albowiem żona poradziła sobie perfekcyjnie, za to Jaśka trzeba było zbierać z podłogi i cucić, bo biedak nie wytrzymał napięcia i stracił przytomność. Jednak gdy tylko zobaczył twarz swojej dopiero co narodzonej córeczki, w oczach zabłysnął mu niekłamany zachwyt. Jasiek po raz drugi stracił głowę. Tym razem jego żona postanowiła puścić mu to płazem.

J

I tak Różyczka dopięła swego i zgodnie z zapowiedzią urodziła pod bacznym i troskliwym okiem doktora Piotra, który pomyślał, trzymając małe białe zawiniątko w ramionach, że najwyższa pora nauczyć się, by nigdy nie mówić nigdy.

rzez następne dwa dni nieprzyjazny lodowaty śnieg padał nieprzerwanie. Nieustępliwy wiatr wył i jęczał niczym dusze potępione. Drogi były nieprzejezdne, gdzieniegdzie leżały poprzewracane drzewa. A mimo to miasteczko przygotowywało się do świąt.

P

Klementyna po raz pierwszy od bardzo wielu dni położyła się do łóżka wcześniej. Otuliła się w grubą pierzynę i pomyślała, że nareszcie może zająć się swoimi świętami. „Będą na pewno kapusta z grzybami, śledzie w cebulce, sałatka jarzynowa – myślała, spisując wszystkie potrawy na kartce. – Smażona rybka i pierogi z kapustą i grzybami. I kluski z makiem. Tak, klusek z makiem nie może zabraknąć. Jutro w ciągu dnia trzeba będzie pójść na rynek i kupić choinkę. Może Kuba pomoże mi ją dotargać do domu, bo jeszcze jutro na pewno będzie”. Na myśl o tym, że już niedługo będzie trzeba się pożegnać, zrobiło jej się smutno. Od wizyty w kościele Kuba zrobił się trochę bardziej zamyślony i trzymał się na dystans. Być może przestraszyła go wylewnością. Być może przeraziła go jej skomplikowana historia. Ale tak czy inaczej, przychodził do niej razem ze swoją babcią Leosią, która nieoczekiwanie dogadała się z Agatą. Panie spędzały masę czasu na snuciu wspomnień i ściboleniu wspólnie z Dobrochną ozdób na choinkę. Pani Leontyna w tym ewidentnie przodowała. Spod jej palców wychodziły misternie posplatane łańcuchy, słomiane kokardy i anioły. W domu rzeczywiście zaczynało pachnieć świętami. Szkoda tylko, że nie będzie mogła w Wigilię przełamać się z Kubą opłatkiem i życzyć mu z całego serca wszystkiego, co najlepsze. Szkoda… Klementyna po raz pierwszy tak wyraźnie tęskniła za czymś, co dopiero miało zniknąć z jej życia. Pomyślę o tym kiedy indziej – nakazała sobie twardo. Teraz muszę sprawić, żeby te święta zapisały się w pamięci Dobrochny jako najbardziej magiczne

i najcudowniejsze. Będą prezenty, choinka i pyszne ciasta. Będą sianko pod białym obrusem, opłatek i kolędy. Będzie miejsce dla zbłąkanego wędrowca i ukochana ciotka Imka z rodzicami, których mała też uwielbiała. Będzie babka, którą trzeba otoczyć szczególną opieką. A reszta… Reszta jakoś się ułoży – pomyślała sennie i zgasiła lampkę stojącą na nocnej szafce. Strasznie chciało jej się spać. A w związku z tym, że jutrzejszy dzień zapowiadał się niezwykle pracowicie, sen był jak najbardziej wskazany. Klementyna jeszcze nie wiedziała, że mimo iż położyła się bardzo wcześnie, ta noc będzie jedną z krótszych, jakie do tej pory przeżyła.

alenie do drzwi rozniosło się echem po całej kamienicy. Klementyna wyrwana z mocnego snu, z tłukącym się w piersi sercem usiadła na baczność na środku łóżka. Przez moment nie wiedziała, gdzie się znajduje, mrugała gęsto, usiłując przebić wzrokiem nieprzeniknioną ciemność. W końcu przypomniała sobie, że poprzedniego wieczoru po raz pierwszy zamknęła wewnętrzne okiennice. Były tak skuteczne, że nawet najsłabszy odblask ulicznych latarni nie docierał do środka. Wymacała ręką włącznik nocnej lampki i w tym samym momencie ktoś znów z całym impetem załomotał do drzwi. Poderwała się z łóżka i zobaczyła, że u babki zapaliło się światło. Chwyciła leżący na fotelu szlafrok i pobiegła do przedpokoju, w ostatnim momencie zatrzaskując drzwi sypialni, tuż przed nosem pchającego się na korytarz Marcepana, który natychmiast się rozszczekał. Kątem oka zobaczyła, że Dobrochna też się obudziła i stoi w drzwiach swojego pokoju.

W

– Mamo? – zapytała niepewnie. W tym samym momencie w korytarzu pojawiła się babka. Siwe włosy, zwykle zaplecione w warkocz, miała rozsypane, twarz bladą, nieomal upiorną. Wystarczyło jedno spojrzenie, żeby Klementyna zrozumiała, że nadchodzą kłopoty. – Schowaj dziecko – wyszeptała Agata tak przejmująco, że w uszach Klementyny cicho wypowiedziane słowa zakrzyczały. – Natychmiast schowaj dziecko! No, na pewno – pomyślała w nagłym przypływie gniewu. Gdyby kazała małej się chować albo pozwoliła na przejęcie kontroli przez Agatę, zafundowałaby swojej córce traumę, której mała nie zapomniałaby do końca życia. Jedynym sposobem, żeby do tego nie dopuścić, było błyskawiczne działanie. Zaczerpnęła głęboko powietrza i przekręciła klucz w zamku, otwierając

szeroko drzwi. Dopiero gdy zaczynała ukazywać się w nich ciemna szpara, dotarło do niej, że jest zupełnie bezbronna. I zapewne najgłupsza na świecie. Bo kto, kto ma choć odrobinę rozumu w głowie, otwiera w środku nocy drzwi, nie wziąwszy w rękę czegokolwiek, czym mógłby przyłożyć ewentualnemu napastnikowi? Ale było już za późno na zmianę decyzji. Babka, totalnie zaskoczona jej błyskawiczną reakcją, nie była zdolna do żadnego działania, co niewątpliwie uchroniło Dobrochnę przed usiłowaniem upchnięcia jej do szafy, pod łóżko albo Bóg jeden wie gdzie jeszcze. Drzwi stały otworem, więc jeżeli ten tajemniczy ktoś miał wrogie zamiary, mógł się swobodnie wykazać. Nic już nie można było zmienić. Tak sądziła Klementyna, dopóki nie dotarło do niej, kto był odpowiedzialny za nocną pobudkę.

lementyna stała porażona tym, co zobaczyła. Na progu jej mieszkania stała dziewczyna. Mogła mieć trzynaście, czternaście lat, a to Klementyna wnioskowała tylko na podstawie ubrania, bo twarz dziewczyny była tak opuchnięta, że stała się bezwiekowa. Z rozciętej wargi kapała jej krew, podarte rękawy bluzki ukazywały ręce, na których puchły czerwone pasy. Klementyna miała wrażenie, że te ręce z sekundy na sekundę robią się coraz bardziej nabrzmiałe i za chwilę pękną. Czuła się tak, jakby kompletnie odebrano jej zdolność jakiegokolwiek działania.

K

Dopiero skrzypnięcie drzwi na półpiętrze i rozbłyśnięcie światła na górnym piętrze sprawiły, że otrząsnęła się z transu. Na dolnych schodach pojawiła się Julia, z góry wyjrzał Kuba, a tuż za nim zamajaczyła sylwetka pani Leontyny. Klementyna nigdy w życiu nie słyszała tak przerażającej ciszy, która nagle zapadła. Wszyscy zastygli porażeni ogromem nieszczęścia, które tak nagle zawitało w ich progi. – Niech mi pani pomoże – wychrypiała dziewczyna. – Niech mnie pani wpuści do środka! – Wszystko będzie dobrze – wyszeptała machinalnie, choć miała świadomość, jak pusto brzmią te słowa. Jednak nic bardziej adekwatnego nie przychodziło jej do głowy. – Zajmiemy się tobą, obiecuję. Nikt cię tutaj nie skrzywdzi – dodała, otwierając drzwi na całą szerokość. W tym samym momencie dziewczyna zachwiała się i mało co nie upadła. Klementyna, niewiele myśląc, złapała ją pod ramię. Z ust dziewczyny wyrwał się niekontrolowany, rozdzierający jęk. Dopiero wtedy Klementyna zobaczyła, że nie tylko rękawy bluzki są w strzępach, na plecach zwisały resztki materiału, spod którego wyglądało ciało poznaczone krwawymi pręgami. Z trudem przełknęła ślinę, a razem z nią napływające do oczu łzy. Na całe

szczęście z góry zbiegł Kuba i pomógł jej podeprzeć dziewczynę. Wspólnymi siłami wprowadzili ją do korytarza, a potem krok po kroku dotransportowali do kanapy w salonie. Julia, która pojawiła się tuż obok, bez słowa ściągnęła z oparcia bujanego fotela koc i rozłożyła go na kanapie, na której delikatnie usadzili słaniającą się dziewczynę. Dopiero wtedy Klementyna rozejrzała się wokół siebie. W salonie byli wszyscy, Julia, Kuba, Dobrochna, pani Leontyna. Brakowało jedynie babki. – Zaraz ją znajdę i przy okazji wypuszczę tego psa, zanim się zaszczeka na amen. – Leontyna chyba czytała jej w myślach. – Agata nigdzie daleko nie poszła, bo jak wchodziliśmy, była w przedpokoju – dodała uspokajająco i bezszelestnie zniknęła w czeluściach obszernego korytarza. Jej zapewnienie chwilowo musiało Klementynie wystarczyć. Przyklękła obok kanapy i odgarnęła z czoła dziewczyny pozlepiany krwią kosmyk włosów. – Co się stało, kto ci to zrobił? – zapytała drżącym głosem. – Przyszłam do pani, bo tylko to wpadło mi do głowy – wyszeptała, z trudem wymawiając słowa. – Spotkałyśmy się kiedyś na rynku, rozmawiała pani z moją mamą, Felą… – Przerwała na chwilę i było widać, że każde wypowiedziane słowo sprawia jej ból. – Powiedziała pani, żeby mama nie pieprzyła bzdur… A potem, gdy już odeszłyśmy, mama była wściekła i powiedziała, że pani nic nie rozumie i jest z całkiem innego świata. Dlatego właśnie do pani przyszłam – jęknęła, usiłując podciągnąć nogę, która zsuwała się z kanapy. – Bo nasz świat ma nas zupełnie w dupie i już dawno spisał nas na straty. To może ten inny w końcu nas zobaczy – zakończyła i z opuchniętych, prawie niewidocznych szparek oczu pociekły łzy. Klementyna też miała ochotę się rozpłakać. W zwiniętej na kanapie, poranionej i stłuczonej do krwi kupce nieszczęścia nigdy nie rozpoznałaby dziewczyny, którą widziała wtedy z Felą. I nagle poczuła, że podchodzące do oczu łzy same się cofają, a zamiast nich pojawiła się wściekłość. Gdyby tylko

mogła dostać tego bydlaka, który to zrobił, w swoje ręce, zrobiłaby mu dokładnie to samo. Z zimną krwią i pełną premedytacją. Ale teraz trzeba było zająć się tym, co najważniejsze. – Dobrze, przede wszystkim trzeba zadzwonić do doktora Piotra – powiedziała głośno i zobaczyła, jak Julia bez słowa sięga do kieszeni szlafroka i wyjmuje komórkę. – Proszę pani, on mnie zabije – z kanapy dobiegł ją rozdzierający szloch. – Jednak najpierw zabije mamę. Poszedł do niej, gdy skończył ze mną… – Ojciec… – Klementyna bardziej stwierdziła, niż zapytała. – Tak, zawsze bił tylko mamę, nigdy nie tykał nas aż do dziś… Jest tak wściekły, że zatłucze ją na śmierć. A tam jest jeszcze moja siostra i braciszek. On ma dopiero trzy latka! – Nikt nikogo nie zatłucze – zapewniła, starając się, żeby jej głos zabrzmiał stanowczo i pewnie. – Nikt, rozumiesz? Drżącą ręką chwyciła komórkę, która leżała na ławie, i wystukała numer policjanta Gustawa, błogosławiąc w tej chwili babkę i jej szalone pomysły. Tylko dzięki niej miała bezpośredni numer do tutejszego stróża prawa. I choć może początki znajomości z nim nie rokowały zbytnio na przyszłość, to jednak teraz mogły się przydać. Z trudem podniosła się z podłogi, na której klęczała. Czuła, że drżą jej nogi. Posłała pełne wdzięczności spojrzenie Kubie, który przygarnął ramieniem Dobrochnę. W tym samym momencie w drzwiach salonu pojawiła się Leontyna z babką. Niosły ze sobą bandaże, miskę z wodą i jakieś tubki, pudełeczka. Klementyna rozpoznała kilka z nich, widać panie podczas swojej nieobecności przeszukały apteczkę. Dzięki ci Boże choć za to, że babka jest tutaj – pomyślała z bezbrzeżną ulgą. Bała się, że łomotanie do drzwi, strach o dziecko znów sprawią, że babka cofnie się w czasie i będzie chciała uciekać. Przed wojną i przed samą sobą. Ale widać pierwszy szok minął w miarę szybko.

Komórka, na którą dzwoniła Klementyna, przez długi czas wydawała z siebie irytujący sygnał próby połączenia i gdy już prawie straciła nadzieję, że z tamtej strony ktoś naciśnie zieloną słuchawkę, usłyszała najpierw jakiś szmer, a potem zaspany głos zapytał, o co, do cholery, chodzi. No to mu powiedziała. Szybko i zwięźle. I musiała przyznać, że być może Gustaw był wkurzającym służbistą, ale jak trzeba było, to umiał działać błyskawicznie. – Zaraz dzwonię do chłopaków i sam też tam pojadę. Tyle że oni będą wcześniej – powiedział. – A potem przyjedziemy do pani. Musimy obejrzeć małą. Trzeba też zrobić obdukcję. – Za chwilę będzie tu lekarz – poinformowała go i spojrzała pytająco na Julię, która skinęła głową i bezgłośnie wyszeptała: już jedzie. – Boję się ją ruszyć, wolę, żeby tutaj na miejscu doktor ją obejrzał – powiedziała, patrząc, jak Leontyna z babką delikatnie obmywają buzię dziewczynce. – Rozumiem. Tak na wszelki wypadek, niech pani zamknie drzwi na zamek i otwiera dopiero wtedy, gdy już się pani upewni, kto stoi po drugiej stronie – powiedział. – Prawdopodobnie nic się nie wydarzy, ale… – zawiesił głos, jakby szukając odpowiednich słów. – Przezorny zawsze ubezpieczony – pomogła mu Klementyna, zastanawiając się, jak wiele nieszczęść przyszło mu widzieć w trakcie pełnienia służby. Rozłączyła się i poszła zamknąć drzwi. Gdy się odwracała, zobaczyła, że Leontyna stoi tuż za nią. – Obmyłam jej buzię, napoiłam – powiedziała cicho. – Nie wiem, czy mogę coś więcej zrobić. Znaczy mogłabym ją całkiem fachowo opatrzyć… Byłam sanitariuszką w Powstaniu Warszawskim… Ale skoro lekarz już jedzie, bez sensu jest sprawiać tej małej więcej bólu. Bo pewnie on będzie miał dużo bardziej profesjonalne środki niż te, którymi my dysponujemy. A tak… Przerwała, bo w korytarzu pojawił się Kuba.

– Babciu Leosiu, ja skoczę na górę po kurtkę i buty i pójdę zobaczyć, co się dzieje u jej matki – zwrócił się do starszej pani. – Dziewczynka podała mi adres, to tuż koło księgarni, w której ostatnio kupowaliśmy mapę, więc niedaleko – powiedział lekko. Klementyna spojrzała na niego z przerażeniem. – Ale to bez sensu! Policja już jedzie. Nie zastanawiając się nad tym, co robi, chwyciła go za rękę. – Tym bardziej nie musisz się o mnie martwić, choć przyznaję, że to miłe. – Spojrzał na nią i przez moment jego oczy wypełniło niesamowite ciepło. – Idę. – Na potwierdzenie swoich słów odsunął zasuwę, którą ona przed chwilą zasunęła. – Pani Leontyno. – Klementyna wiedziała, że to jej ostatnia deska ratunku. – Niechże mu pani przemówi do rozsądku! – Idź, Kubusiu, idź – ku jej zdumieniu powiedziała starsza pani i pogładziła mężczyznę po włosach, jakby nie był wybujałym i dorosłym facetem, ale ledwo odrośniętym od ziemi chłopcem. I tak jakby wysyłała go na plac zabaw, a nie w miejsce, gdzie mogła stać mu się krzywda. – Dlaczego go pani nie zatrzymała? – jęknęła Klementyna, patrząc, jak zamykają się za nim drzwi. – Pani by posłuchał! A przecież tam szaleje bestia, bez skrupułów, bez… – Cicho. – Głos starszej pani brzmiał zupełnie inaczej niż do tej pory. Ostro i rozkazująco. – Przeżyłam w swoim życiu wiele, o wojnie wolałabym nie pamiętać, ale niestety nie da się. Los i geny obdarzyły mnie doskonałą pamięcią i zdrowiem. I jedno ci powiem – nieoczekiwanie Leontyna zaczęła mówić do niej na ty – są sytuacje, w których pomimo lęku nie powinniśmy zatrzymywać naszych bliskich. To jest jedna z nich. Być może nic to nie da, być może policja będzie tam wcześniej i szczerze mówiąc, o to będę się modlić, lecz jeżeli bym go zatrzymała, a tam doszłoby do nieszczęścia, to ja, a tym bardziej on, i nie oszukuj się, ty również nie moglibyśmy sobie wybaczyć bezczynności. Czasem trzeba dać

sobie obić pysk, bo to mniej boli niż poczucie, że jest się tchórzem – zakończyła z mocą. – Rozumiesz? Zresztą ten oprawca prawdopodobnie jest taki silny i dzielny tylko wtedy, gdy ma do czynienia ze słabszymi – dodała i jej drobnym ciałem wstrząsnął dreszcz. Klementyna w mig pojęła, że dla niej to wszystko, co wydarzyło się w ostatnich minutach, też było potwornie trudne. Widać było, że przywołało obrazy i wspomnienia, które niełatwo było okiełznać. „Obyśmy ani ja, ani moja córka, ani nikt z tych, których kocham, nie musieli nigdy doświadczyć tego, co ona i moja babcia” – pomyślała z żarliwością. – Obym nigdy nie musiała żyć w ciekawych czasach – wyszeptała. – Pani Leontyno, wie pani, co w tym jest najgorsze? Że robiłam wszystko, co w mojej mocy, żeby moje dziecko nigdy nie doświadczyło czegoś takiego. Tymczasem… – Tymczasem pokazałaś swojej córce, co należy robić, gdy drugi człowiek potrzebuje pomocy. Nie ochronisz jej przed życiem, ale na pewno możesz ją na nie przygotować i… – Chciała coś jeszcze dodać, jednak w tej samej chwili przy drzwiach zaterkotał dzwonek. Klementyna spojrzała przez wizjer i z ulgą odsunęła zasuwę. Stojący w progu doktor Piotr jawił jej się jako oaza spokoju, ktoś, kto choć w części będzie mógł zdjąć z jej barków ogromny ciężar, jaki czuła od momentu, gdy zobaczyła na progu skatowaną córkę Rudej Feli.

uda Fela była wściekła. Gnała przez zaśnieżony rynek w takim tempie, że jej długie rude włosy tylko furkotały. Cienką kurtkę miała niezapiętą, ale nie czuła zimna. Gniew rozgrzewał ją sto razy bardziej, niż mógłby to uczynić jakikolwiek, nawet najgrubszy, kożuch.

R

Już ja jej powiem tak, że jej w pięty pójdzie! Cholerna miastowa dama! Wydaje jej się, że przyjechała z tego swojego dobrego, poukładanego, nieskomplikowanego świata i może wściubiać swój głupi nos w nie swoje sprawy! Idiotka, pewnie jeszcze jest z siebie dumna! Zadyszana, stanęła przed różową kamieniczką i z nienawiścią popatrzyła na oświetlone gęsto okna. Potem obrzuciła spojrzeniem wystawę na parterze, piernikowe kamieniczki, oświetlone lampkami choinkowymi, wyglądały uroczo i bajkowo. Gdyby tylko miała pod ręką jakiś kamień, chętnie z całych sił rzuciłaby nim w ten zakłamany, słodki świat. Przynajmniej okruchy szkła byłyby tym, co realne, tym, z czym normalni ludzie muszą sobie radzić na co dzień. Z impetem otworzyła drzwi kamienicy i wbiegła na piętro. Nie zawracała sobie głowy pukaniem, tylko wparowała do środka i z miejsca w korytarzu natknęła się na tę skończoną idiotkę, pochylającą się nad leżącym na posłaniu wielkim niczym niedźwiedź psem, który na jej widok wyszczerzył zęby. Ten widok trochę ją ostudził i skłonił do zmiany planów, bo w pierwszym momencie miała ochotę złapać tę durną babę za łeb i porządnie wytargać. – Spokój – nakazała Klementyna psu, kładąc rękę na jego ogromnym łbie. – Felu… – Ja ci dam Felu! Wiesz, co ty, durna pipo, narobiłaś? Nie wiem skąd wiedziałaś, że Jarek… – Tu nagle zamilkła, bo nie wiedziała, jakich słów użyć, żeby opisać zamiary pijanego, wściekłego męża. Szczerze mówiąc, dawno już nie widziała go w takim stanie. Gdyby nie

przyjechała policja, prawdopodobnie zlałby ją do nieprzytomności. Ale to, że przyjechała i złapała go dopiero zaczynającego zabierać się do dzieła, wcale nie było lepsze. Fela wiedziała, co ją czeka, gdy tylko jej mąż opuści areszt. Na trzeźwo był jeszcze gorszy. Tak, to wódka robiła swoje, i w pewnym momencie odpuszczał. Teraz nie miała co liczyć na taki cud. – Czy ty wiesz, co będzie, jak go wypuszczą? A wypuszczą go po dwudziestu czterech godzinach! Pusta, próżna idiotko, po co się wtrącałaś? I kto ci w ogóle powiedział? Ktoś prosił cię o pomoc? Pies, zdenerwowany krzykami, znów uniósł się na posłaniu. Fela dopiero teraz zauważyła, że łapy obwiązane ma bandażami. Pewnie jego też przygarnęła i leczy. Widać ta głupia miastowa pipa ubzdurała sobie, że będzie ratować świat! – Cholerna święta Franciszka! Wynoś się tam, skąd przyszłaś! – wypaliła ze złością i dopiero w tym momencie zauważyła, że nie są w korytarzu same. Skupiona na Klementynie i psie, nie rozejrzała się wokół siebie. Tymczasem w półprzymkniętych drzwiach prowadzących do dużego pokoju zobaczyła doktora Piotra, który dziwnie blady i z zatroskaną miną przyglądał się jej bacznie. Z drugiej strony, chyba z kuchni, wyszli nieznany Feli mężczyzna i jakaś starsza pani. Tuż za nią stała Julka, obejmując za ramiona babkę Klementyny. Ruda Fela poczuła, że coś tutaj wyraźnie się nie zgadza. Był środek nocy, niemożliwe, żeby wszystkie te osoby wpadły z nieoczekiwaną wizytą. – Felu – w głosie doktora Piotra było coś takiego, że kobieta poczuła, jak złość ją opuszcza, a zamiast niej od stóp do głów zalewa ją lodowaty strach. – Felu, czy ty wiesz, gdzie jest twoja najstarsza córka? – zapytał, patrząc jej prosto w oczy. Fela nie wiedziała. Widziała ją po raz ostatni w momencie, gdy Jarek wywlekał ją z domu. Ale to jej nie zaniepokoiło. Śmiertelnie bała się za to momentu, gdy mąż wróci, bo wiedziała, co ją czeka. Kuląc się na łóżku, pomyślała, że wyrzuca Isię z domu, bo chce się jej pozbyć. Ostatnio

denerwowały go jej krzyki i piski. Nigdy nie podnosił ręki na dzieci. Kiedyś jej zapowiedział, że dopóki ona siedzi cicho, bachory są bezpieczne. I rzeczywiście ona jako worek treningowy mu wystarczała. Teraz jednak, patrząc na twarz doktora skąpaną w trosce, na Klementynę, która była tak blada, że aż półprzezroczysta, poczuła, że uginają się pod nią nogi. – Dlaczego doktor o to pyta? – Jej wargi zadrżały. – Co jest? Co z Isią? – Chodź. – Klementyna podniosła się i skierowała do pokoju, w którego drzwiach stał doktor Piotr. Wyminęły go bez słowa i weszły do środka. Przez chwilę Fela nie mogła sobie uzmysłowić, na co tak naprawdę patrzy. Na kanapie leżała dziewczynka, która miała włosy zupełnie takie same jak jej córka, ale cała reszta… Dopiero po kilku sekundach, które jej wydawały się wiecznością, dotarło do niej, co to właściwie oznacza, i z jej piersi wyrwał się jęk tak przejmujący i pełen bólu, że stojącej obok niej Klementynie łzy napłynęły do oczu. – Zapytałaś, kto mnie poprosił o pomoc – powiedziała cicho. – Boże. – Fela przytknęła dłoń do zbielałych ust. – Posłuchaj, Felu, to już dawno poszło za daleko. Teraz trzeba zabrać Monikę do szpitala, zrobić jej obdukcję i nigdy, słyszysz? nigdy nie dopuścić do tego, żeby to się powtórzyło. – Doktor Piotr podszedł do niej i położył jej ciepłą dłoń na ramieniu. – Ale co ja zrobię? – wyszeptała, osuwając się na kolana tuż koło kanapy, na której leżało utulone przez środki przeciwbólowe i nasenne jej dziecko. – Co ja zrobię, gdy on wyjdzie? Nie mam gdzie pójść. Znajdzie mnie wszędzie… – Twój ojciec już dawno mi mówił, że pokój na ciebie i dzieci cały czas u niego czeka – wtrącił łagodnie doktor Piotr. – Czy wyście wszyscy doszczętnie zgłupieli? – Fela spojrzała na nich oszalałym z rozpaczy wzrokiem. – Mój ojciec jest starym człowiekiem. Jarek przy pierwszej okazji wybije mu wszystkie zęby, a jak będzie się opierał, to… –

Zamilkła i dalsze słowa zginęły w szlochu, który wyrwał się jej prosto z serca. – Posłuchaj, w razie czego w tej kamienicy jest jeszcze sporo wolnych pokoi – powiedziała wolno Klementyna. – A ja nie boję się tego twojego Jarka, tak samo jak nie boi się go doktor Piotr i jak przypuszczam pan Gustaw – dodała na widok wchodzącego do pokoju policjanta, który w milczeniu przytaknął głową. Jednak Fela nie wydawała się do końca przekonana. Prawdę mówiąc, nie wydawała się przekonana od samego początku.

ochodziła piąta nad ranem, gdy Klementynie w końcu udało się uśpić Dobrochnę. Dziewczynka długo przewracała się w pościeli i w końcu uniosła główkę.

D

– Ta bajka mamusiu, ta o Królowej Śniegu, ona nigdy nie będzie miała końca – powiedziała, patrząc matce prosto w oczy. – Ona ciągle tu jest i tłucze te swoje lustra na potęgę. Klementyna zupełnie nie wiedziała, co na to odpowiedzieć, więc tylko z całych sił przytuliła córkę do siebie. Kołysząc ją w ramionach, zaczęła uspokajająco, cichutko śpiewać: Przygotuj dla mnie zaczyn, tak jak za dawnych lat robiła moja babka, odkąd pamięta świat. I upiecz dla mnie piernik, niech czekoladą lśni, niech pachnie jak cynamon, jak imbir, dawne dni... Gdy zima już zakrywa ostatnie z wielu barw, w mej duszy się ukrywa jesiennych liści czar, ich szelest, kolor, stosy pokrywa szronu szadź i wtedy zapach ciasta to najwspanialszy dar. Goździki i kardamon, gałka i anyż też, to one wywołują na moich plecach dreszcz... One przypominają zapach dziecięcych lat, gdy chciało mi się wstawać i boso do nich gnać. Lecz dzisiaj to minęło, odeszło Bóg wie gdzie

i w pustej kuchni cisza, nikogo nie ma, nie... I nie chce mi się teraz nic robić, nawet żyć, czy stanie się coś więcej, że zechce mi się być? Więc upiecz dla mnie piernik, niech czekoladą lśni. Niech pachnie jak cynamon, jak imbir, dawne dni. Powróci smak dzieciństwa, ulotny słodki czar, Bo czasem zapach ciasta to najcenniejszy dar. W końcu Dobrochna, ukołysana jej głosem i biciem serca, usnęła. Klementyna delikatnie ułożyła ją na poduszce, otuliła kołdrą i wyszła z jej pokoju, słaniając się na nogach. Julia obiecała, że przypilnuje babki, Leontyna jakiś czas temu poszła na górę, wykończona tym, w czym przyszło jej uczestniczyć. Razem z nią poszedł Kuba. Klementyna weszła do kuchni pewna, że zastanie tam Julkę. Zamiast niej przy stole siedział Kuba. – Przepraszam, mam nadzieję, że cię nie przestraszyłem. – Widać wychwycił wyraz zdumienia, który przemknął po jej bladej, zmęczonej twarzy. No to pozamiatane – pomyślała z nagłą rezygnacją. Wyglądam tak nędznie, że żaden facet, nawet wątpliwej urody, by na mnie nie spojrzał. A ten nie dość, że przystojny, to jeszcze opiekuńczy, szarmancki i odważny – przypomniała sobie, jak poszedł sprawdzić, co się dzieje w domu u Feli. Ideał! A mówili, że ideały są nudne. Cóż, wychodzi na to, że ja nie potrzebuję do życia wielkich wrażeń – pomyślała i dopiero w tym momencie uświadomiła sobie, że jej milczenie jest niegrzeczne. – Nie, nie przestraszyłeś mnie – powiedziała szybko. – Tylko rzeczywiście nie spodziewałam się tu ciebie. Myślałam, że poszedłeś na górę z babcią.

– Bo poszedłem. Ale zaaplikowałem jej melisę, upewniłem się, że poszła do łóżka, i chciałem sprawdzić, czy u was też wszystko w porządku. No i okazało się, że twoja babcia usnęła dużo szybciej niż Dobrochna, więc kazałem Julce zmykać do domu. Ledwo stała na nogach. A ja i tak nie sypiam po nocach, więc mogłem spokojnie posiedzieć i poczekać na ciebie. Coś mi mówiło, że przyda ci się ktoś, kto posadzi cię przy stole, naleje świeżo zaparzonej herbaty i powie, że wszystko będzie dobrze. Klementyna poczuła, że robi jej się gorąco. Kuba wybrał sobie najgorszy moment na bycie czułym i opiekuńczym. Była zmęczona i smutna. I całą sobą bała się zostać sama. Wiedziała, że tym razem zdrowy rozsądek przegra i nie zdoła samej sobie wytłumaczyć, że to nie jest ani czas, ani miejsce na miłość. Zresztą kto tu w ogóle mówił o miłości? No to romans – poprawiła się w duchu. Właściwie może być i tak. – Kuba, uważaj, bo nieopatrznie możesz wpaść prosto w moje serce – powiedziała, odwracając się tyłem do niego i podchodząc do okna, za którym nieprzerwanie sypał śnieg. – A moje serce jest takie jak to piernikowe dopiero co po upieczeniu. Wyjmujesz z piekarnika, masz wrażenie, że jest miękkie, a potem nagle okazuje się twarde jak głaz. I trzeba czekać, aż zmięknie i nabierze kruchości. Tyle tylko że nikt nie wie, jak długo to będzie trwało. Zobacz, ja czekam tyle lat i nic. – Ja nie będę czekał. – Mężczyzna stanął tuż za nią i delikatnie objął jej ramiona, przyciągnął ją do siebie tak, że oparła się o niego plecami. Oparł podbródek na jej włosach i mocno przytulił. – Widzisz, ja też pochodzę z rodziny cukierników. I znam przepis na pierniczki, które są od razu miękkie po upieczeniu. I zawsze wychodzą. W okiennym odbiciu zobaczyła, jak się uśmiecha i jak łowi spojrzeniem jej wzrok. Zamarła w niemym oczekiwaniu. Była pewna, że teraz odwróci ją do siebie i pocałuje. Nie zamierzała się opierać. Nic takiego jednak się nie

wydarzyło. Zamiast tego odsunął się i wyjął z kredensu dwie filiżanki. Teraz dopiero zobaczyła, że na szafce stoi porcelanowy imbryk. – Obiecałem ci herbatę – powiedział miękko. – A ja zawsze dotrzymuję obietnic – dodał takim tonem, że było wiadomo, iż chodzi mu o coś zupełnie innego niż serwowanie gorących napoi. Klementyna w milczeniu usiadła przy stole i oplotła dłońmi filiżankę, którą postawił tuż przed nią. Nie chciała dłużej zastanawiać się nad sobą, nad nim, nad ewentualnym romansem. Problem jednak polegał na tym, że gdy tylko usiłowała odwrócić myśli od jego ciepłych dłoni, które jeszcze przed momentem czuła na swoich ramionach, przed oczami pojawiały się jej sceny związane z Felą i jej córką. Przed oczami znów stanęła jej zapłakana twarz Rudej i zakrwawione plecy Isi. – A co będzie, jeżeli Fela miała rację? – wydarło jej się spod samego serca. – Co będzie, jeżeli on wyjdzie i będzie się na nich mścił? Może rzeczywiście pogorszyłam sytuację, dzwoniąc na policję i rozpętując tę wojnę? – Gdybyś nie zadzwoniła, być może zakatowałby ją na śmierć. Być może ja bym musiał go pobić do nieprzytomności, bo po tym, co usłyszałem, nie mógłbym tak po prostu tego zostawić. Albo on pobiłby mnie. Nie wiadomo, targała nim furia, a to zawsze dodaje sił i czyni przeciwnika groźniejszym. Co więcej, nie zostawiłaś Feli z niczym. Powiedziałaś jej, że zawsze znajdzie u ciebie ciepły, bezpieczny azyl. – A co będzie, jeżeli ona z tego nie skorzysta? – wyszeptała nieomal bezgłośnie. Kuba przez moment nic nie mówił, tylko patrzył na stojącą na parapecie kuchennym miniaturową szopkę. Klementyna ustawiła ją tam razem z Dobrochną poprzedniego dnia. Maria pochylała się nad żłóbkiem, Jezusek z pękatym brzuszkiem leżał w sianie. Józef z wypisanym zmęczeniem w oczach przysiadł na malutkim drewnianym pieńku. Osiołek zerkał z ciekawością na

ludzkie dziecię i jego pełną miłości matkę. – Ta szopka jest taka maleńka, a i tak ten, kto ją robił, umiał wyrazić wielkie emocje – powiedział Kuba w zamyśleniu. – I wiesz co? Maria była w tragicznej sytuacji, ona nie miała wyboru. Pukali z Józefem do wielu drzwi i nikt nie chciał im otworzyć. A Ruda Fela ma wybór. Ty już obiecałaś, że drzwi staną przed nią otworem. Ona jedynie musi do nich zapukać… – dodał i położył swoje ręce na jej dłoniach oplatających filiżankę. Klementyna, przymykając oczy, stwierdziła, że jego dotyk rozgrzewa sto razy bardziej niż gorąca bursztynowa herbata, na którą nagle straciła całkowicie ochotę.

astępnego dnia zarządziła gruntowne porządki. Czuła, że musi zająć się czymś konkretnym, czymś, co pozwoli jej nie myśleć, a jednocześnie odwróci uwagę Dobrochny od tego, co wydarzyło się w nocy. Wysprzątały salon, wypastowały podłogę, zawiesiły w oknach czyste firanki i przytargały ze strychu pudło starych ozdób choinkowych. Były tam muchomorki z czerwonymi kapeluszami, nakrapiane białymi kropkami, krasnale z błyszczącymi brokatowymi brodami, lśniące zielone żołędzie i małe baletnice w tiulowych spódniczkach.

N

Dobrochnie na widok tych cudów oczy zalśniły. Dobrze jest być dzieckiem – pomyślała Klementyna, patrząc na córeczkę. W dziecięcym świecie wszystko jest możliwe i zawsze jest miejsce na dobre zakończenia. – To co, brakuje nam tylko choinki? – zapytała z entuzjazmem. – O tak, dużej, pachnącej i bardzo, bardzo niecierpliwej. – Dobrochna klasnęła w ręce. – Niecierpliwej? – zdziwiła się Klementyna. – Takiej, która jak ja nie może doczekać się świąt – wyjaśniła jej córeczka. – Tylko takie są magiczne. – Trudna sprawa. Posłuchaj, kochanie, to leć na górę i zapytaj Kubę, czy może z nami na chwilę wyjść na rynek i pomóc przytargać tę jedyną właściwą, a ja w tym czasie się ubiorę – powiedziała, z zadowoleniem patrząc na jej rozpromienioną radością buzię. Rynek w ciągu ostatnich kilku dni zamienił się w zielony, kłujący i pachnący las. Cudownie było we troje przedzierać się przez tę zieloność, przebierać w drzewkach, przekomarzać się, a potem wspólnie ustawiać choinkę na środku wysprzątanego pokoju.

– Wujku Kubo, ty zawiesisz czubek – zarządziła Dobrochna. – Bo to jest męskie zajęcie. Tak mi powiedział doktor Piotruś i nawet on to miał zrobić, ale jak zwykle, gdy jest potrzebny, leczy ludzi. – Beztroski z niego facet – mruknął Kuba, wchodząc na wysoki stołek i umieszczając bordowy czub na szczycie choinki. – Masz z nim prawdziwe skaranie boskie – dodał, puszczając do małej oczko. – A co dopiero będzie, jak się ożenimy – westchnęła Dobrochna. – Będę musiała go wychować. Na razie trenuję na Marcepanie, ale marnie mi idzie – zwierzyła mu się. – A ciocia Karolina, ta, co leczy Marcepana, powiedziała, że im starszy pies, tym trudniej go czegoś nauczyć. To ja już sobie wyobrażam, co się będzie działo z naszym kochanym panem Piotrusiem! On jest strasznie stary! – Ale to jednak nie Marcepan, to może będzie pojętniejszy. – Kuba z trudem zachowywał powagę. – Oby – mruknęła Dobrochna, zawieszając na dolnych gałązkach przygotowane przez nią i starsze panie słomiane kokardki. Klementyna obserwowała tę scenę z ogromnym wzruszeniem. Tak powinna wyglądać rodzina – przemknęło jej przez głowę i w tym samym momencie do salonu weszły babka, Julia i pani Leontyna i wszyscy przyłączyli się do dekorowania drzewka. Z kuchni przyczłapał Marcepan i położył się przy jej nogach. „Nie, myliłam się – pomyślała, kręcąc głową. – Właśnie tak powinna wyglądać rodzina” – objęła wzrokiem wszystkich zgromadzonych wokół choinki. I w oczach zalśniły jej łzy wzruszenia.

eontyna i Kuba wyjechali następnego dnia. Kuba bardzo mocno przytulił ją na pożegnanie i musnął ustami jej policzek. I to było na tyle. Trzeba było wrócić do rzeczywistości.

L

Zaczęła od tego, że odnalazła Starą Annę. – Anno, tak sobie pomyślałam, że może przyszłabyś do nas na wigilię – powiedziała, patrząc staruszce prosto w oczy. Starsza pani spojrzała na nią przenikliwie, a potem pokręciła głową. – Dziękuję, Lalka, ale ja mam swoich, z którymi spędzam tę noc – powiedziała i roześmiała się chrapliwie. Klementyna wolała nie dopytywać, co tak naprawdę Stara Anna ma na myśli. Wróciła do domu i rozejrzała się po wysprzątanej kuchni. Ciasta w większości miała zrobione, kapusta pyrkotała powoli na gazie, w lodówce w pojemnikach przegryzały się śledzie. Wszystko udało się zrobić bez gnania i pośpiechu. Chyba dlatego że Julka i babka włączyły się do pomocy. Kuba i jego babcia, zanim wyjechali, też sporo zrobili. Tyle tylko że ona, zajęta pierniczeniem, domkami i wystawą, na którą właśnie tego ranka dostawiła ostatnią kamieniczkę, jakoś tego nie zauważyła. Pani Leontyna na dzień przed wyjazdem przygotowała nawet pierogi, które zapakowała w woreczki i schowała do zamrażalnika. – Będą jak znalazł – powiedziała, uśmiechając się dobrym, ciepłym uśmiechem. – Ty, dziecko, jesteś tak zajęta, że nie wiem, kiedy miałabyś czas to wszystko przygotować. Trochę w tym było racji, lecz wszyscy tak się nią przejęli, że w tej chwili miała naprawdę niewiele rzeczy do zrobienia. To, co zostało, trzeba było przygotować w ostatnim momencie. Cóż, w takim razie zrobię wielkie piernikowe serce, które stanie na środku wigilijnego stołu – pomyślała i zabrała się do pracy. Jak zwykle w takich

momentach czas przestał dla niej istnieć. Nie miała pojęcia, jak długo tkwi pochylona nad stołem. W końcu, gdy już kończyła, odsunęła się trochę i z zadowoleniem pokiwała głową. Miniaturowa namalowana na lukrze wioska wyglądała jak prawdziwa. Czerwone dachy domów otulały śniegowe pierzyny, z kominów unosił się dym, w oknach wisiały śnieżnobiałe firanki. Jedyne, co jeszcze musiała zrobić, to domalować maleńkie bombki na ostatniej z choinek stojących wzdłuż drogi. Pozostałe już udekorowała. Z zielonych gałązek zwisały kolorowe kulki, a całe drzewka lśniły lukrowanymi, świecącymi ciepło lampeczkami. Ręce miała już zmęczone, a oczy ją piekły. Do końca zostało już tak niewiele. Jedna choinka. Patrząc na obrazek, mimowolnie się uśmiechnęła. W takiej wiosce każdy chciałby spędzić święta. Wybrała biały lukier i pochyliła się nad pachnącym cynamonowo sercem. W tej samej chwili w przedpokoju rozległ się taki rumor, że Klementyna aż podskoczyła. Na sercu z piernika wykwitła wielka biała plama kryjąca wioskę i firanki, i choinki, i bombki. – Co tam się dzieje? – krzyknęła, wybiegając z kuchni. W korytarzu, w uchylonych wejściowych drzwiach, stała babka, a tuż za nią, trzymając ją za spódnicę i warcząc, tkwił Marcepan. – Puść. Dobry pies, ale puść – powtórzyła, jednocześnie zamykając drzwi tuż przed nosem Agaty. – Możesz mi, babciu, powiedzieć, dokąd się wybierałaś? – zapytała, ujmując się pod boki. – Możesz mi powiedzieć, dlaczego napuszczasz na mnie tego pustogłowego olbrzyma? – sarknęła babka w odpowiedzi. – Chciałam tylko zejść do Julii po Dobrochnę. – Aha, ciekawe, bo o ile słuch mnie nie myli, to Dobrochna jest u siebie w pokoju. – Klementyna spojrzała na nią z wyrzutem. – A to widocznie coś musiało mi się pomylić – mruknęła wyraźnie zawstydzona babka i odmaszerowała w głąb mieszkania.

Klementyna popatrzyła najpierw za nią, a potem uważnie spojrzała na psa. – Skąd wiedziałeś? – zapytała go ze zdumieniem. – Dobry piesek, tego się trzymaj – dodała i pogłaskała go po głowie. Wracając do kuchni, zahaczyła wzrokiem o tkwiącego na półce świętego Antoniego i na moment znieruchomiała. „To niemożliwe – pomyślała, wlepiając uważne spojrzenie w twarz świętego. – To na pewno przypadek”. – Pokręciła z niedowierzaniem głową. Bo właśnie w tym momencie przypomniała sobie ucieczkę babki. Był to ten sam dzień, w którym znalazła Marcepana. I właśnie wtedy, wychodząc na poszukiwane Pogubionej Agaty, powiedziała Antoniemu, że mógłby bardziej się postarać i załatwić to tak, żeby już nigdy taka sytuacja się nie powtórzyła. I wyglądało na to, że załatwił. Zesłał jej psa, który nie zamierzał spuścić babki z oczu.

T

ej nocy obudził ją dźwięk esemesa.

Dojechaliśmy szczęśliwie, znalazłem ten tekst, o którym mi kiedyś wspominałaś. Szczególnie podobają mi się dwie pierwsze zwrotki: To on Ma w oczach jasne światła wszystkich wielkich miast Zna nocnych stolic lepki gwar Na brukach świata buty starł I przed nim drogi gną się uniżenie w pas Ja Przez pelargonie w oknie widzę ulic zbieg I tego świata tyle znam Co topografię czterech ścian Siny horyzont zawsze budził we mnie lęk (…)7 Wygląda na to, że w Twoich oczach jestem niebywale światowy, co podnosi mnie na duchu. Mogę Cię również uspokoić, bo właśnie goszcząc u Ciebie, odkryłem, że niebywale pociągają mnie takie niebywałe prowincjonalne gąski. PS Żałuję, że moje usta przy pożegnaniu nie zsunęły się odrobinę w bok. PS 2 „Na oklep zjeździł całą stajnię rączych aut” – też jest niezłe. J.

Klementyna uśmiechnęła się i odpisała: Nie pochlebiaj sobie. Twoje rącze auto tkwiło kilka dni u Leonka w warsztacie, więc cóż… Rumak zdechł.

PS Też żałuję. Szybko nacisnęła przycisk „wyślij”, bojąc się, że w ostatnim momencie się rozmyśli i stchórzy. O tak. Pisać było o wiele łatwiej, niż mówić. Coś jej w brzuchu wyraźnie zatrzepotało. I tak po raz pierwszy motyle pojawiły się w samym środku zimy.

7 Fragment piosenki Rękawiczki autorstwa Jana Wołka.

astępnego dnia natknęła się na rynku na Rudą Felę. Wielokrotnie o niej myślała, jednak pamiętała też, co powiedział jej Kuba. Co więcej, to samo, choć innymi słowami, mówiła jej też Imka. A skoro wszyscy mówią to samo, to musi coś w tym być. Zrozumiała, że po prostu teraz ruch nie leżał po jej stronie.

N

Fela chwilę na nią patrzyła z daleka, a potem zdecydowanym krokiem podeszła i zadarła hardo głowę. – Starego trzymają i jak na razie nie wypuszczą – powiedziała bez wstępów. Klementyna o tym wiedziała, dzwoniła w tej sprawie do komendanta Srebrnego. – Chciałabym wiedzieć, czy ty wtedy mówiłaś poważnie. Że gdyby coś… – Tak, najzupełniej poważnie – odpowiedziała, patrząc jej w oczy. – To dobrze, lecz nie chcę niczego za darmo. Nie mam pieniędzy, ale mam ręce. Będę ci sprzątać. Nie chcę żadnych długów wdzięczności. – Dobrze. – Klementyna lekko skinęła głową. – Przyjdź, zapukaj, a ja ci otworzę – powiedziała i z ulgą poczuła, jak z jej serca spada wielki ciężki kamień. Jutro Wigilia – pomyślała. I to chyba o to chodzi w tym cudzie Bożego Narodzenia. O to, żeby człowiek człowiekowi czynił serce lżejszym. Wieczorem zadzwoniła Imka. – Tylko mi nie mów, że nie przyjedziesz – przestraszyła się Klementyna. – No co ty! Jesteś moją rodziną, a święta Bożego Narodzenia spędza się z najbliższymi – uspokoiła ją przyjaciółka. – Rodzice wprost nie mogą się doczekać, żeby zobaczyć tę twoją dziurę. No i stęsknili się za tobą i Dobrochną. Ale dzwonię w zupełnie innej sprawie. Wiesz, że musiałam jeszcze jechać do Krakowa, bo miałam tam spotkanie w mojej obecnie najważniejszej sprawie. – Wiem, wspominałaś mi o tym. – Klementyna z miejsca wzmogła czujność. Przypomniała sobie, że opowiedziała Imce o ojcu Dobrochny i nagle naszło

ją straszne przeczucie, że jej przyjaciółka wykopała skądś Sergiusza i teraz zamierza jej to oznajmić. – Załatwiłam wszystko, co miałam do załatwienia, i wstąpiłam do klubu na drinka. I teraz słuchaj, scena jak z filmu. Wchodzę i przy barze siedzi facet. Przystojny, takie ciacho, że ach! tylko że ewidentnie załamane. – Imka, tylko nie mów, że wzięłaś się do pocieszania nieszczęśliwca i że dałaś się na to nabrać. Co ci powiedział? Żona go rzuciła? Dziewczyna zostawiła przed ołtarzem? MA dzieci, żonę, ale mu się nie układa i nic z tego nie będzie i na pewno, jak się z nim zwiążesz, to się z nią rozwiedzie? – Matko, ależ ty jesteś zgorzkniała. – Klementyna w duchu zobaczyła, jak jej przyjaciółka przewraca oczami. – Nie jestem zgorzkniała, tylko znam cię od podszewki i wiem, jakich facetów przyciągasz. – To być może właśnie passa się odwróciła – zakomunikowała jej radośnie Imka. – Bo ten, który tutaj siedzi, jest zupełnie z innej bajki. I od razu ci powiem, że nie trafiłaś z niczym. I że jego nieszczęście jest z twojej branży. – Z mojej branży? – powtórzyła Klementyna, bo nic innego nie przychodziło jej do głowy. – Dokładnie. Wiesz, dlaczego ten biedak Bartek siedzi i pije w barze dzień przed Wigilią? – Oświeć mnie, bo coś mi się wydaje, że nie zgadnę. – Nawet gdybyś myślała sto lat, to byś na to nie wpadła. Widziałaś kiedyś faceta, który usiłuje się upić, bo mu się spaliły pierniki? – W życiu. To jest tak dziwne, że chyba musi być prawdziwe. – Bo jest. To miała być niespodzianka dla siostry. – Imka? Czy mi się wydaje, czy ty usiłujesz mi coś powiedzieć? – Co chcesz, wzruszył mnie. Wiesz, jak mu nieporadnie idzie to upijanie? Żal

mi biedaka. A te pierniki to muszą być koniecznie ręcznie robione i koniecznie serca. W końcu dla ciebie to pikuś. Pierniki robisz notorycznie i serc tam jest co niemiara. Zresztą to nie musi być wielka paka. Wystarczy trochę. – Aha, dobrze mi się wydawało. To od razu ci powiem, że pierniki to nie problem, zawsze mam jakąś nadwyżkę, ale Wigilia jest jutro, jak to sobie wyobrażasz? On w Krakowie, ja na tym, jak je nazywasz, zadupiu. Nawet mowy nie ma, żebym tutaj znalazła kuriera, który by to dostarczył. W Rzeszowie miałam znajomych chłopaków, lecz tu… – A tym to się w ogóle nie kłopocz. To bierzemy na siebie. To co? Zrobisz? – Zrobię, spakuję, obwiążę wstążeczkami. Ktoś, kto tak przeżywa spalenie pierników jak ten twój Bartek, zasługuje na uwagę. – O dziwo, mam dokładnie takie samo zdanie na ten temat – ucieszyła się Imka. – To ja lecę go pocieszyć. – To leć, tylko nie przesadź – dodała, ale w słuchawce już dźwięczał sygnał rozłączonej rozmowy. Była pewna, że Imka nie dosłyszała jej ostatnich słów. Zresztą nie miało to żadnego znaczenia, bo Klementyna doskonale zdawała sobie sprawę z tego, że jej przyjaciółka i tak zrobi to, na co będzie miała ochotę. I żadne przestrogi ani prośby, ani groźby tego nie zmienią.

edwo otworzyła oczy, poczuła charakterystyczny zapach, który zawsze wypełniał dom w wigilijny poranek. Pachniało kapustą z grzybami, wanilią i kardamonem, choinką, piernikami i oczekiwaniem. Tym ostatnim najbardziej z pokoju Dobrosi, która jeszcze wczoraj martwiła się o to, czy Święty Mikołaj ją tu odnajdzie.

L

– Mamo, przecież my się przeprowadziłyśmy. Co będzie, jak do Mikołaja to nie dotarło? – Ależ nie mogło nie dotrzeć, bo wysłałaś do niego chyba z dziesięć listów, w których informowałaś go o tym. Wiem, bo własnoręcznie pomagałam ci je pisać. I wszystkie zniknęły z parapetu. Nie musisz się więc przejmować. Mikołaj na pewno tu dotrze. Zresztą jak on by się obył bez specjalnych mikołajowych ciasteczek, co? – zapytała, mierzwiąc małej czuprynę. – No tak, mikołajowe ciasteczka powinny go tu ściągnąć. – Dziewczynka się nieco uspokoiła. – Zawsze znikają spod choinki, myślę, że Mikołaj jest trochę podobny do naszego kochanego pana Piotrusia. On też wymiata wszystkie słodkości. – W tym akurat możesz mieć rację. – Klementyna się uśmiechnęła, przypominając sobie, z jakim błogim wyrazem twarzy doktor Piotr zajadał się pachnącymi wanilią i kardamonem mikołajowymi ciasteczkami. Były szczególne i Klementyna doskonale o tym wiedziała. Przepis na nie znalazła w jednym ze starych, oprawionych w skórę, głęboko przedwojennych brulionów i piekła je tylko w grudniu. Duża część jej znajomych opowiadała, że dla nich święta zaczynają się wtedy, gdy w domu pojawia się choinka. Dla niej natomiast świąteczna magia zaczynała snuć się pod sufitem, oplatać meble, osiadać na rzęsach, gdy wyjmowała pierwszą partię mikołajowych ciastek z piekarnika.

Teraz w wigilijny ranek wszystkie charakterystyczne zapachy zmieszały się ze sobą i sprawiły, że i ona poczuła wszechogarniające podekscytowanie. W tej samej chwili zapikał telefon. Zerknęła na wyświetlacz i mimowolnie się uśmiechnęła. Puste miejsce dla wędrowca dzisiaj będzie szczególnie opuszczone, choć przecież nigdy nie siedziałaś przy moim stole. Zima w mieście nie ma tego uroku. Śnieg zamienił się u nas w brunatną papę, a wiatru praktycznie nie uświadczysz. A odkąd przeżyłem wichurę w miasteczku, bardzo polubiłem taki prastary prawdziwy wicher. Mam wrażenie, że to on przywiał Ciebie dla mnie. Nie wiem dlaczego, znając Cię tak mało, tak bardzo tęsknię. Kuba Czasem wiatr zdmuchnie smutek przelotny, Ciepłym tchnieniem znów dłonie ogrzeje, I przegoni wszystkie kłopoty, Więc dziękuję wiatrowi, że wieje8. Odpisała mu, bo nagle w jej głowie pojawiły się słowa dawno zapomnianego wiersza. A potem wszelkie romantyczne myśli wywietrzały jej z głowy, bo przypomniała sobie, że nie sprawdziła, czy w bieliźniarce jest stary biały obrus, którym ciotka zawsze nakrywała świąteczny stół. To dopiero by było, gdybym go tam nie znalazła – pomyślała, gnając na bosaka do przedpokoju. Na całe szczęście obrus, nieco wymięty i noszący ślady poprzednich wigilii,

leżał dokładnie tam, gdzie powinien. Zajrzała do kuchni i jej wzrok padł na stojącego na półce Antoniego. Jakoś tak poczuła się niezręcznie, gdy pomyślała, że w czasie wigilii on zostanie tutaj zupełnie sam. Weszła na stołek, zdjęła figurkę, zaniosła ją do salonu i postawiła na sekretarzyku. „No, teraz jesteś na właściwym miejscu. – Uśmiechnęła się. – Pilnuj wszystkich i nie daj nikomu się pogubić” – dodała w myślach. Nie pomyślała o tym, że ten dzień jest wyjątkowy i że życzenia wypowiedziane w wigilijny poranek mają taką samą moc jak te, które składa się przy świątecznym stole. Nie mając pojęcia, co właśnie uczyniła, zajęła się oględzinami obrusa. „Wyprasuję go i będzie jak znalazł – pomyślała. Nawet te sprane plamy bo barszczyku mają swój urok. Chowają w sobie wspomnienia dawnych wigilii, które już dawno odeszły w zapomnienie. A na środku położę bordową serwetę. I zrobię piękne, ozdobne wizytówki z imionami wszystkich, którzy zasiądą do kolacji. Nawet wiem, jakiego papieru użyję. Ostatnio widziałam taki piękny stary pergamin w sekretarzyku” – przypomniała sobie, otworzyła górną szufladę i zaczęła ją przekopywać w poszukiwaniu grubych kartek. Nagle poczuła pod palcem coś dziwnego i w tym samym momencie z boku sekretarzyka wysunęła się mała szufladka. Zaintrygowana Klementyna zajrzała do środka i zobaczyła, że leży w niej zapakowany w torebkę foliową pakunek. Wyciągnęła go natychmiast i niewiele myśląc, wysypała jego zawartość. Plik zapisanych gęsto kartek, zdjęcia i coś jeszcze, co było starannie złożone i przypominało nieco wyblakły skrawek materiału. Rozłożyła go i dopiero gdy zobaczyła nierówny kształt i kolor, doznała objawienia. Dla pewności zerknęła jeszcze na fotografie. Na każdej z nich widniała młoda kobieta w towarzystwie małego chłopca. I to wystarczyło. Klementyna wiedziała już, że oto leżą przed nią zdjęcia, których nigdy przedtem nie widziała, fotografie babki Agaty i małego

Witusia. Przypomniała sobie opowieść Starej Anny o tym, jak babka mocno trzymała swojego synka i jak w rękach został jej tylko fragment jego koszulki. I oto ten skrawek materiału leżał tuż przed nią. Przez moment patrzyła na znalezisko, nie bardzo wiedząc, co ma z nim uczynić. Już miała sięgnąć po zapisane kartki, gdy kątem oka zobaczyła stojącą w salonie babkę. Spanikowana, zagarnęła fotografie, materiał i zapiski i bezładnie upchnęła je jedną ręką w sekretarzyku. Drugą wsunęła sekretną szufladkę. Miała nadzieję, że babka nie rozpoznała tego, co przed momentem wyciągnęła na światło dzienne. Bała się, co mogłoby się stać, gdyby przeszłość tak bezpośrednio i brutalnie do niej wróciła. Agata przez moment z zastanowieniem przyglądała się, jak z impetem zasuwa szufladę, ale widać nie zrobiło to na niej większego wrażenia, bo po chwili zajęła się rozkładaniem pierników na gałązkach świerkowych, które poprzedniego wieczoru Klementyna ułożyła na parapetach. A potem przyszła Julka, żeby złożyć im życzenia, bo za chwilę miał przyjechać po nią jej prywatny lekarz. Zabierał ją do siebie na święta. – Zobacz, nauczyłam się – powiedziała, biorąc z miseczki trzy jabłka i podrzucając je do góry. – Tak jak mówiłaś, nauczyłam się żonglować i czuję, jak z dnia na dzień mój most staje się bardziej stabilny – dodała, a z jej oczu wyzierało szczęście. – Za drzwiami zostawiłam torbę z prezentami – wyszeptała, gdy Klementyna przytuliła ją do siebie. – Podrzuć potem pod drzewko, razem z wszystkimi innymi. Potem przyjechał jakiś znajomy nieszczęśnika od spalonych pierników i odebrał sporej wielkości paczkę dla swojego przyjaciela. A potem przyjechała Imka z rodzicami i zaczęło się ogromne zamieszanie. Mama Imki zajęła się nakrywaniem stołu, Dobrochna upychała pod obrus gigantyczne ilości siana, tak że gdzieniegdzie widać było wybrzuszenia. Ojciec przyjaciółki natychmiast ruszył do kuchni, zapowiadając, że przywiózł ze sobą

karpia do usmażenia, bo nikt nie smaży tak dobrze ryb jak on. – Zobaczycie, nie będzie w ogóle ości – zachwalał, wkładając na siebie falbaniasty fartuszek, czym wywołał atak śmiechu u swojej córki. Babka przytargała ze spiżarki wielki gar kompotu z suszu i zaczęła napełniać nim szklanki. Marcepan, oszołomiony mnogością zapachów, zupełnie nie mógł się zdecydować, gdzie ma zostać i co wyżebrać i w rezultacie dostawał wszystkiego po trochu. Nawet Pasztet włączył się do przygotowań, wchodząc pod choinkę i podgryzając dolne gałązki. Gdy w końcu wszystko było już przygotowane i wszyscy usiedli do stołu, podniosła się Dobrochna i drżącym głosem zaśpiewała: Babci zegar rodowa pamiątka upchał stare minuty po kątach złą godzinę z chałupy wygonił westchnął ciężko i wreszcie zadzwonił usłyszeli go domownicy od poddasza aż do piwnicy zastukały obcasy na schodach zaskrzypiały poręcze wiekowe mrok przezornie za szafę się schował znak że wszystko do Wigilii gotowe ojcu w ręku opłatek się bieli matki oczy jakby za mgłą prosto z nieba spłynęli anieli błogi spokój przywiodły na dom (…)9. Na moment zapadła cisza jak makiem zasiał. Klementyna poczuła, jak wilgotnieją

jej oczy. Imka podejrzanie pociągała nosem. Po twarzy babki Agaty spłynęły łzy. Magia Bożego Narodzenia zaczęła trafiać prosto do serc. A potem delikatne opłatki pojawiły się we wszystkich dłoniach. Każde słowo było pełne ukrytych znaczeń i niosło ze sobą moc spełnienia, wybaczenia i zrozumienia. Później zrobiło się gwarno, głośno, ciepło i bezpiecznie. Tak jak powinno być w święta. Rozpakowywano prezenty, folie szeleściły, fruwały kolorowe wstążki. Klementyna włączyła płytę z kolędami i z głośników popłynęły wzruszające, otulające ciepłem słowa: Cicha noc, święta noc, Pokój niesie ludziom wszem, A u żłóbka Matka Święta Czuwa sama uśmiechnięta Nad dzieciątka snem, Nad dzieciątka snem. Cicha noc, święta noc, Pastuszkowie od swych trzód Biegną wielce zadziwieni Za anielskim głosem pieni, Gdzie się spełnił cud, Gdzie się spełnił cud. Cicha noc, święta noc, Narodzony Boży Syn Pan Wielkiego majestatu

Niesie dziś całemu światu Odkupienie win, Odkupienie win. Słuchając tego dobrze znanego tekstu, Klementyna zrozumiała, że oto spełnił się największy cud, jaki może się wydarzyć. Cud, który sprawili wszyscy siedzący przy stole, cud zrozumienia i miłości. Cud bycia razem.

8 Fragment wiersza Na dzień dobry Czesława Miłosza. 9 Fragment pastorałki Babci zegar Krzysztofa Cybrucha.

uch Świąt, które wreszcie nadeszły, był podobnego zdania. Uważał, że wszystko, co było zaplanowane na tę jedyną w swoim rodzaju noc, dobrze się zaczęło. Bo do zakończenia było jeszcze daleko.

D

Święty Antoni stojący na sekretarzyku zgadzał się z nim w całej rozciągłości. Zamierzał spełnić prośbę Klementyny i zadbać o to, by w tym domu już nikt nigdy się nie pogubił.

opiero gdy wszyscy się rozeszli i położyli do łóżek, Klementyna została w salonie sama. Zgasiła wszystkie światła. Zostawiła tylko zapalone, tajemniczo migoczące lampki choinkowe. Usiadła w fotelu, podwinęła nogi i sięgnęła po leżący na stoliczku telefon. Niestety, nie było żadnych nowych wiadomości. Nie odezwał się, mimo iż napisała mu, że być może się myliła i że słowa refrenu Rękawiczek niekoniecznie muszą do nich nie pasować. Wkleiła mu ten nieszczęsny refren, myśląc, że w końcu kiedy ma się odważyć, jak nie w wieczór wigilijny. Pomyślała, że będą to swoistego rodzaju życzenia dla niej i dla niego:

D

Orzeł z reszką, plecy o plecy Nierozłączni jak światem świat Ja – on, on – ja Nie podzielisz na dwa, no bo jak Nie podzielisz na dwa, no bo jak Bo jak. Tymczasem on nie odpisał. Przymknęła oczy i w tym samym momencie usłyszała w korytarzu jakiś szmer. Marcepan podniósł głowę i zastrzygł uszami. Klementyna patrzyła, jak powoli otwierają się przymknięte drzwi od salonu. Stała w nich babka. Ubrana w długą koronkową koszulę nocną, z włosami splecionymi w warkocz, wyglądała niczym duch, gdy przemykała się cichaczem do sekretarzyka. Nie wiedziała, że nie jest w pokoju sama, fotel, na którym siedziała Klementyna, ginął w półmroku. Starsza pani delikatnie i cicho otworzyła szufladę i wyciągnęła z niej fotografie, kartki i skrawek błękitnego materiału. Przez moment patrzyła na

zdjęcia, a potem sięgnęła po niebieski materiał. Przez chwilę gładziła go pieszczotliwie dłonią, po czym przytuliła do serca. Klementyna widziała, jak po twarzy płyną jej łzy. Sama też czuła, że oczy jej wilgotnieją, i bała się, że nie uda się jej zapanować nad szlochem, który podstępnie podchodził jej do gardła. Babka stała przez moment bez ruchu, przyciskając materiał do piersi, a potem uniosła głowę i popatrzyła na stojącego na sekretarzyku Antoniego. Nie odrywając od niego oczu, przycisnęła skrawek błękitu do ust i uniosła figurę świętego, wsuwając pod niego materiał. Z jej ust nie padło ani jedno słowo. I w tej właśnie najbardziej z wymownych ciszy babka wykrzyczała cały swój ból i najskrytsze pragnienia. A Antoni, patron wszelkich rzeczy zagubionych, rozumiał ją jak nikt inny.

dy babka wyszła z salonu, Klementyna podeszła do sekretarzyka i wyciągnęła plik kartek. Wróciła na fotel, włączyła dużą stojącą lampę z płóciennym abażurem i spojrzała na pierwszą zapisaną stronę:

G

Nigdy nie wybaczę sobie, że skazałam to biedne dziecko na takie życie – przeczytała słowa skreślone charakterem pisma ciotki Janinki. – Ale też nigdy nie wybaczyłabym sobie, gdyby okazało się, że zrobiłam coś w tej sprawie i tym samym zamknęłam jej całkowicie drogę powrotu do naszego świata. Mam nieodparte wrażenie, że to właśnie Klementyna stanowi tę cienką nitkę, która trzyma ją tu z nami. Nie wiem, co by się stało, gdybym zabrała je obie tutaj. Być może, że poczucie odpowiedzialności za dziewczynkę całkowicie by zniknęło, a z nim Agata, która wie, kim jest i gdzie się znajduje. Poczucie winy za to, że poświęcam dziecko dla mojej siostry, nigdy mnie nie opuści. Ale zawiodłam ją tak wiele razy, że boję się tego ostatecznego, który mógłby mi ją całkowicie odebrać. Być może Klementyna kiedyś mnie zrozumie i wybaczy. Wystarczy, że ja nie wybaczę sobie aż po kres dni. Klementyna zrozumiała, że ma przed sobą pamiętnik ciotki. Ale chwilowo nie odwróciła kartki i nie zajrzała, co kryje kolejna. Chwilowo skupiła się na uczuciu, które nagle zalało ją od stóp do głów. To było zrozumienie i wielkie współczucie. Jak widać, nie tylko Agata była pogubiona. Ciotka Janinka zgubiła się razem z nią tego samego dnia, w którym Agacie został w rękach mały skrawek błękitu. Biedna Pogubiona Janinka – pomyślała Klementyna, obcierając wierzchem dłoni płynące obficie łzy. Teraz ją rozumiała i wraz z tym zrozumieniem spłynęło na nią uzdrawiające uczucie wybaczenia. I nagle poczuła, że oto jest świadkiem wigilijnego cudu. Słowa kolędy „odkupienie win” stały się ciałem. Wybaczyła to, czego do tej pory

nie rozumiała, a jednocześnie nie umiała zapomnieć. Kolejny cud, ku zadowoleniu Ducha Świąt, właśnie się ziścił. Teraz został już tylko jeden punkt do zrealizowania. Telefon Klementyny zawibrował i zamigotał. Sięgnęła po niego i odczytała wiadomość: No, a czasem się do mnie uśmiechniesz Znikną smutki szaro-niebieskie Stoisz w progu i słońce masz w oczach, Więc dziękuję Ci za to, że jesteś...10 Pamiętasz, jak mówiłem Ci, że uchyliłaś drzwi i wystarczy w nie zapukać? To ja właśnie pukam. I otwórz je, do cholery, bo, po pierwsze, nie dam rady dłużej tu sterczeć, a po drugie, chciałbym Ci osobiście podziękować za to właśnie, że jesteś. Odczytała i niewiele myśląc, pognała do drzwi. Otworzyła je na oścież. Stał tam. Z telefonem w dłoni. Ze zmierzwioną czupryną, błyszczącymi ciepłymi oczami. Jej osobisty, najprawdziwszy cud wigilijny. KONIEC! Ale czy na pewno? J

10 Fragment wiersza Na dzień dobry Czesława Miłosza.

Magdalena Kordel

WYMARZONY DOM MALOWNICZE

Malownicze. Wymarzony dom to wzruszająca i pełna humoru opowieść o spełnianiu marzeń, a przede wszystkim o miłości, która zmienia życie i nadaje mu sens. Jeśli wyciągniesz rękę do innych i nauczysz się marzyć, los uśmiechnie się do ciebie.

Magdalena Kordel

WYMARZONY CZAS MALOWNICZE

To czas na miłość, na szczęście. Czas radości, ale i zmian. Magda na dobre związana już z Malowniczem, cieszy się, że wkrótce stworzy prawdziwy dom dla Marcysi i Ani. Wie jednak, ile przeszkód musi jeszcze pokonać, zanim nadejdzie ich wymarzony czas.

Magdalena Kordel

TAJEMNICA BZÓW MALOWNICZE

Chwytająca za serce opowieść o ucieczce od przeszłości i jednocześnie o ogromnej tęsknocie za nią. O wielkiej miłości i o tym, jak znaleźć dla siebie „bezpieczny świat”. Zachęcam do wciągającej lektury. Ewa Wencel, aktorka i scenarzystka Czasu honoru Niezwykła, wzruszająca i kobieca książka. Jedna z tych, których nie odkłada się na półkę, zanim nie dotrze się do ostatniej strony. Anna Herbich, autorka Dziewczyn z Powstania i Dziewczyn z Syberii

Magdalena Kordel

NADZIEJE I MARZENIA MALOWNICZE

Magda otrzymuje tajemniczy list z francuskiej kancelarii. Niebawem Malownicze

zatrzęsie się od plotek o spadku. Wszyscy będą chcieli wiedzieć, czy z dnia na dzień Magda stanie się bajecznie bogata. Ona jednak ma inne kłopoty. Musi wreszcie odpowiedzieć sobie na najważniejsze pytania: czy chce dalej być z Michałem i jak ma wyglądać ich wspólne życie. Odpowiedź nie jest taka prosta. Sto pięćdziesiąt lat wcześniej, gdzieś u podnóża Gór Świętokrzyskich, Sabina, ryzykując życie, angażuje się w spisek przeciwko zaborcom. Adam kocha ją do szaleństwa i za wszelką cenę stara się uchronić przed niebezpieczeństwem. Przewrotny los jednak chce inaczej. Co łączy tak odległą historię Sabiny z Magdą? Czy sekret z przeszłości pomoże jej odnaleźć swoje przeznaczenie i spełnić marzenia?

Magdalena Kordel

ANIOŁ DO WYNAJĘCIA Michalina ma kłopoty. Została sama, bez środków do życia i bez dachu nad głową. Cały świat wydaje się być przeciwko niej. Anioł do wynajęcia to niezwykła historia. Otula jak ciepły koc, rozgrzewa jak filiżanka cynamonowej herbaty, a przede wszystkim przywraca wiarę w ludzi i daje nadzieję. Daj się porwać niezwykłej magii tej opowieści.

Magdalena Kordel

CÓRKA WIATRÓW Życie Konstancji już raz legło w gruzy. Dzięki własnej sile i determinacji stanęła na nogach. Jest panią dużego majątku, ale trzyma się na uboczu, wiedzie spokojne, choć samotne życie. Jej powiernicą jest stara ochmistrzyni Pelasia. Kiedy po wielu latach do jej dworu przyjeżdża Jan, Konstancja jest przekonana, że stoi za tym coś więcej niż chęć spotkania się z dawną miłością. Z niezwykłą siłą wracają wspomnienia i uśpione uczucia: rozpacz po śmierci męża, powstanie listopadowe, rozstanie z najlepszą przyjaciółką. Wizyta Jana sprawia, że Konstancja zaczyna inaczej patrzeć na otaczający ją świat i ludzi, dostrzega sprawy, które dotąd umykały jej uwadze. A to dopiero początek zmian. Co musi się stać, by jej życie wróciło do dawnego rytmu?

Projekt okładki Izabella Marcinowska Fotografia na okładce Tatevosian Yana / Shutterstock Zdjęcie autorki Adrian Błachut Opieka redakcyjna Dorota Gruszka Korekta Ewdokia Cydejko Barbara Gąsiorowska

Copyright © by Magdalena Kordel © Copyright for this edition by SIW Znak sp. z o.o., 2017 ISBN 978-83-240-5032-1

Książki z dobrej strony: www.znak.com.pl Więcej o naszych autorach i książkach: www.wydawnictwoznak.pl Społeczny Instytut Wydawniczy Znak, 30-105 Kraków, ul. Kościuszki 37 Dział sprzedaży: tel. 12 61 99 569, e-mail: [email protected] Wydanie I, Kraków 2017.

Plik opracował i przygotował Woblink

woblink.com