Cicha 5 - Katarzyna Bonda i inni

Spis treści Katarzyna Bonda Gałązka jabłoni Małgorzata Kalicińska Przypadki senatorowej K. Katarzyna Michalak Powrót na Cichą Krystyna Mirek Wigilijna rzeźba Natasza Socha Niebieski język Małgorzata Warda Serce Magdalena Witkiewicz List do Mikołaja

KATARZYNA BONDA

Gałązka jabłoni Zanim zadzwonił alarm w zegarku, obudził mnie słodki zapach ciastek. Sąsiadka z parteru piekła je co roku. Nie znosiłem tej wścibskiej wenery, ale musiałem przyznać, że była znakomitą kucharką, a ciastka piekła wprost wyborne. Co roku przed świętami przychodziła z nimi i każdego z mieszkańców kamienicy teatralnie prosiła o wybaczenie win. By wejść w Nowy Rok bez długów, jak mawiała. Wtedy, delektując się słodyczami, na chwilę zapominałem jej wszystkie numery. Chwila trwała tyle co święta, bo już w sylwestra zwykle znów się awanturowała, że hałas, palenie papierosów na klatce i kto to widział, żeby wystawiać śmieci na wycieraczkę. Jeszcze robactwo się zagnieździ, toż to brud, temperatura, a więcej nie trzeba. – Skandaliczne zachowanie! Znalazłby pan sobie jakąś dobrą kobietę. Chyba nie jest pan tym, no… pederastą. Żonę pan miał, to może mieć i następną – utyskiwała. Wiedziałem, że chce dobrze, ale i tak mnie wnerwiała. Wynajmowałem to mieszkanie dopiero piąty rok. Od rozwodu, który przypłaciłem ciężką depresją i katastrofalnym stanem moich finansów. Potrzebowałem lokalu właściwie od ręki, a Cicha 5 mieszkanie numer 5 to był drugi adres, pod który zadzwoniłem z listy numerów wypisanych z kajetu mojej agentki nieruchomości. Nie targowałem się o cenę. Czasu miałem niewiele, bo praktycznie z dnia na dzień stałem się bezdomny. Kilka dni przed Wigilią, w trakcie ucierania maku moja żona Agnieszka, teraz już moja była żona, zaproponowała, bym po świętach się wyprowadził. Zbaraniałem. Powtórzyła prośbę tonem prawnika, specjalisty od praw autorskich, którym w istocie była. Nigdy wcześniej tak się do mnie nie zwracała. Zobaczyłem wtedy obcą kobietę w naszej kuchni. Zimną, bezwględną, umiejącą iść po trupach do celu. Słynęła z tego, a ja byłem dumny z jej sukcesów. Wtedy jednak moją głowę zaprzątała tylko jedna myśl: gdzie się podziała moja Agunia? Przez te wszystkie lata zdawało mi się, że nie ma lepiej dobranej pary niż my. Byliśmy razem od liceum. Czytaliśmy te same książki, lubiliśmy te same potrawy, kończyliśmy za siebie zdania. Nazywałem ją moją Gałązką Jabłoni, a ona mówiła do mnie Stachu, bo tak mam na imię. I choć w pracy otaczały mnie same kobiety, fotografowałem je dla najlepszych magazynów mody, to właściwie poza żoną żadna inna dla mnie nie istniała. Nigdy jej nie zdradziłem. Fakt, nie awansowałem od kilku lat, a rynek się popsuł; kiedy

weszła fotografia cyfrowa, stawki drastycznie spadły, zleceń miałem coraz mniej, może i trochę mi się przytyło, posiwiałem na skroniach, ale Aga też już nie była Audrey Hepburn. Mój problem polegał na tym, że ona była prawnikiem, a jej nowy absztyfikant, dziś drugi małżonek, to znany adwokat specjalizujący się w sprawach rodzinnych i spadkowych. Nie miałem szans. Wtedy nie zjedliśmy kolacji wigilijnej. Honor nie pozwalał mi zostać. Rozmawialiśmy jeszcze godzinę, ale była nieprzejednana. Nie chciałem znać szczegółów. Nie zniósłbym opowieści o ich romansie, seksualnych ekscesach, ani tego, jak to się zaczęło. Interesowało mnie tylko jedno: – Kochasz go? – wydusiłem. Skinęła głową, a ja poczułem, że umieram. Na szyi miałem metalową obręcz, którą ktoś zaciskał (pewnie ktoś w todze z zieloną lamówką). Nie broniłem się. Najgorsza prawda jest lepsza niż życie w kłamstwie. Musiałem mieć jednak pewność. Nadzieja ponoć nie umiera nigdy – i to cholerna prawda. Lepiej jednak wiedzieć, czy warto przegrupować siły i iść naprzód, czy nadszedł czas ucieczki, co niektórzy zwą taktycznym odwrotem. Ucieczka zaś jest dobra jedynie wtedy, gdy prowadzi cię do przodu. Nigdy nie byłem w tym dobry. – A mnie już nie kochasz? – rzuciłem niby od niechcenia, nieskutecznie udając zranionego smoka. Zanim odparła, długo milczała. Zabolało mnie to, ale czułem, że jest jeszcze jakaś szansa. Potem błagałem, łasiłem się, przypominałem dobre momenty naszego pożycia i te mniej dobre, chociaż według mnie smaczniejsze, bo zabawne. Nie zaśmiała się ani razu. Patrzyła na mnie jak na chłopca, który rozpacza po wozie strażackim stojącym na jego półce nad łóżkiem, kiedy wokół płonie miasto. Minął kwadrans, zanim zrozumiałem, że się poniżam, ale i wtedy nie zaprzestałem walki. Chyba w tamtym czasie nie potrafiłem, nie wyobrażałem sobie, że mógłbym zachować się inaczej. – Bo ja cię kocham – wyszeptałem z przekonaniem, na jakie dziś z pewnością nie byłoby mnie stać. – Jesteś moim wszechświatem, moją tablicą Mendelejewa, z każdym nieodkrytym pierwiastkiem. Moja... Gałązko Jabłoni. Pamiętasz? Wytoczyłem właśnie najcięższe działa. Miłość. Poezję. Porozumienie. Naszą sprawę. Tego, czego nikt poza nami nie pojmie, nie zrozumie. To, czego nigdy nie zdradziłem, nie opowiedziałem żadnemu facetowi, bo by mnie wyśmiał. Byłem wtedy nieuleczalnym romantykiem. Wtedy, dziś to już bajki o żelaznym wilku. – Mój ci on – tak kończyły się wcześniej nasze drobne utarczki. – A ty moja, na wieki – odpowiadałem. Śmialiśmy się do rozpuku, czując w tym balon utopii, ale każde z nas święcie w te miłosne brednie wierzyło. Tak wydawało się przynajmniej mnie. Wtedy ona nie odpowiedziała. Stała jeszcze w milczeniu długie sekundy, które wydawały mi się wiecznością, wpatrując się we mnie, wyraźnie skonsternowana. Wiedziałem już, że to koniec, prawdziwy game over, ale miał rację ten, kto kiedyś powiedział, że dopiero wtedy doceniamy tę rzecz, uczucie czy bliskiego człowieka, kiedy doświadczymy jego

utraty. Także mnie w tamtym czasie Aga wydawała się piękniejsza, niż gdy na zabój zakochałem się w jej warkoczu i szmaragdowych oczach krótkowidza. Nie dostrzegałem jej obwisłych policzków, harmonijki zmarszczek i tej krótkiej fryzury, którą nosiła od... pewnie od czasu, kiedy zaczęła się spotykać z tym oślizgłym łosiem w todze. Nagle zrozumiałem, że wiem, kiedy się to zaczęło i dlaczego. Pamiętam ten moment, kiedy zaczęła się zmieniać i ode mnie oddalać. To były drobiazgi. Milczała, częściej zapatrzona w okno niż ja w telewizor, aż któregoś dnia przyszła bez warkocza. – Jestem za stara na rusałkę – oświadczyła, targając czupurną fryzurę (dam głowę, że usztywnioną żelem). I położyła na stole obuwie na obcasie. Zdziwiłem się. Nigdy nie lubiła sztucznych rzeczy, niewygodnych ciuchów, zresztą gdzie miałaby chodzić na tych szczudłach. My nigdy nie byliśmy lwami salonowymi. Ja nie umiałem konwersować i od komunii nie wbiłem się w garnitur. Nawet ślub brałem w ekscentrycznej kamizelce i wzorzystej koszuli. Aga w hipisowskiej sukience plażowej i wianku z żywych kwiatów na głowie. Mieliśmy w nosie konwenanse i byliśmy wolni. Patrzyłem na te szczudła w kolorze intensywnego różu jak na obce zwierzę, które przypadkiem zabłąkało się do naszego domu. Kiedy je włożyła, była wyższa ode mnie o głowę. Chwiała się lekko przed lustrem i sprawdzała zgrabność łydek. Była piękna, dojrzała, monumentalna i... obca. Poczułem się dziwnie. Od tamtej chwili już nie znalazłem w jej szafce sandałów na rzepy, w których chodziliśmy na spacery po lesie, i traperów zdartych przez nasze wspólne tatrzańskie wycieczki. – Wyrzuciłam je, grubo w nich wyglądam – mruknęła z przekąsem, kiedy ją o to zapytałem. Nigdy nie złapałem jej na pisaniu listów, telefonach w łazience do kochanka czy wysyłaniu nocą esemesów. Wracała do domu o normalnych porach, gotowała, sprzątała. Tyle że praktycznie przestaliśmy rozmawiać. To znaczy mówiliśmy o pogodzie, rachunkach do zapłacenia, komentowaliśmy zmiany polityczne, ale nie rozmawialiśmy jak kiedyś – o tym, co ważne. Nie śmialiśmy się, nie przekomarzaliśmy. Właściwie staliśmy się „wzorowi”. To z wygodnictwa niczego nie zauważyłem. Było mi po prostu bezpiecznie i dobrze, podczas gdy ona powoli emigrowała. Moja wina, przyznałem, nie dbałem o nas tak, jak powinienem. Nieważne. Była wciąż piękna, była moją Gałązką Jabłoni. Dlatego zebrałem się na odwagę i podszedłem do niej, by ją objąć. Zdawało mi się, że to odwróci fatum i znów wszystko będzie jak dawniej. Bo to, co się dzieje teraz, to tylko zły sen – wmawiałem sobie – i za chwilę się obudzę. Ale Aga odsunęła się w ostatnim momencie. Odstawiła makutrę z łoskotem, aż zakręciła się i wpadła do zlewu, po czym wybiegła z kuchni. – Nie chcę już słuchać tych twoich bajeczek. I nigdy więcej nie nazywaj mnie Gałązką. To głupie! – krzyknęła. Wróciła z naszym poznaczonym tomikiem wierszy Stachury, wydarła kilka stron, ale z taką furią, jakby chciała go rozerwać na strzępy, jakby to on był winien wszystkiemu, co

się z nami stało, i rzuciła mi w twarz jak największą obelgę. A potem wyznała, że decyzję podjęła już pół roku temu, ten drugi jej się oświadczył, więc mam się wynosić, albo ona w tym momencie podejmie za mnie decyzję i wyjdzie, bo nie ma odwołania. Uznałem wyrok za prawomocny. Nie chciałem, by rzuciła mi w twarz, że jestem tchórzem. Zawsze chwilę wcześniej wiedziałem, co chciała powiedzieć. Tak było i tym razem. Ona także to zrozumiała. Zatrzasnęła więc usta i oboje odetchnęliśmy z ulgą, że zdołałem uratować choć okruch godności. Wyszedłem z domu, który sam zbudowałem, w starych sztybletach do jazdy konnej, w za cienkiej kurtce, czapce nasuniętej głęboko na czoło i bez szalika – w stroju zdecydowanie nieodpowiednim na tę porę roku. Wyszedłem z jedną reklamówką w dłoni, do której wrzuciłem kilka książek, szczoteczkę do zębów i dokumenty samochodu. Nigdy nie zabrałem z naszego domu ani jednego przedmiotu więcej. Przez tydzień spałem na podłodze w moim studiu fotograficznym. Nikt do mnie nie dzwonił, nie potrzebował, w święta zwykle nie odbywają się sesje foto. Wychodziłem do pobliskiego sklepu, kupowałem żołądkową gorzką, którą piłem z gwinta, i tak w pozycji horyzontalnej dotrwałem do połowy stycznia, kiedy to listonosz dostarczył mi pozew oraz propozycję ugody finansowej. Pan mecenas oferował mi wykup mojego udziału w moim własnym domu. Stwierdziłem, że więcej płacą dzierżawcom w Biedronce, ale nie miałem sił bić się z nim o materiały budowlane. Dom zbudowałem na działce szwagra. Nie podlegał wycenie. Faktur za cement nie zachowałem, a jak wynikało z ekspertyzy, dziś to ruina i tylko cudem jeszcze się nie zawalił. Sylwestra nie zarejestrowałem. Byłem zbyt pijany. Dzieci nie mieliśmy, więc sprawa była prosta. Dla sądu, bo dla mnie to był dopiero początek gehenny. Człowiek nie jest stworzony do życia w pojedynkę, a już zwłaszcza człowiek płci męskiej. Błyskawicznie zamienia się w zwierzę. Bywało różnie, ale się nie stoczyłem, choć bardzo się starałem. Praca czyni wolnym i daje dobrą kotwicę. Dużo pracowałem. W tamtym czasie wykonałem swoje najlepsze zdjęcia. Schudłem, zapisałem się na karate. Moim największym przyjacielem została piłka lekarska i gumy do ćwiczeń. Starzy znajomi twierdzili, że nigdy nie wyglądałem lepiej, nawet kiedy byłem nastoletnim czarusiem. Żeby poprawić sobie samoocenę, rzuciłem się w wir romansów, ale szybko doszedłem do wniosku, że to jałowe. Potrzebowałem z kobietą więzi, a żadna kochanka nie dostarczała mi tego, co łączyło mnie kiedyś z Agą. Czy może tak mi się tylko wydawało? Chyba byłem ostatnim romantykiem na tej planecie. Dziś nikt już nie wierzy w miłość. Więc i ja też przestałem. Nie chciałem nikogo unieszczęśliwiać. Zdecydowałem, że będę sam. Tylko w święta było ciężko. Każda Wigilia, witryna z choinką, święcącymi lampkami i Mikołaje na każdym kroku przypominały mi o mojej złamanej Gałązce. O moim przetrąconym życiu. Jak bez rąk byłem z rękami Jak bez nóg byłem z nogami Jak bez ust byłem z ustami

Jak ten trup byłem przed wami Gdy odeszła pod chmurami [1]. Dlatego co roku starałem się wyjeżdżać. Bilet kupowałem już w lipcu, by mieć pewność, że kiedy przyjdą święta, będę daleko stąd. Teraz zerwałem się gwałtownie z łóżka, sam siebie oszukując, że rozpiera mnie energia. Przez brudne okna do mieszkania wpadało nieśmiało słońce. Na chwilę wymknęło się zza burej chmury. Śniegu jak na lekarstwo. Zapowiadali, że spadnie w drugi dzień świąt. – Chociaż tyle – mruknąłem. I by dodać sobie animuszu, powiedziałem na głos: – Ale tam, gdzie jadę, będzie cieplej, milej i nikt nie będzie mnie dręczył kolędami. Wyminąłem ustawione przy drzwiach walizki: jedną różową w kolorowe kwiatki, a drugą czarną, z taniego materiału, na której leżał bilet lotniczy w saszetce, oraz ustawione obok tenisówki. Z klatki schodowej dobiegły mnie radosne śmiechy. Pewnie rodzina sąsiadki już się zjechała, wyżarli ciastka, i to dlatego dręczy sąsiadów zapachami, od rana piekąc nową partię słodkości. Potem rzuciłem okiem na pokrowiec, w którym spoczywała sukienka. Prosta „mała biała”, którą wczoraj zostawiła jedna z modelek trzecioligowych sesji, jakie teraz obsługiwałem. Mieliśmy dziś z Mariką jechać razem na lotnisko. Nic nas nie łączyło poza godziną odlotu i jej przesiadką w Atenach. Ja, stary pierdziel po przejściach, będę kontynuował moją ucieczkę, a ta młoda, piękna kobieta rozpocznie nowe życie u boku ukochanego. Każde ruszy w swoją stronę świata. Inny cel, inna przeszłość. Ot, spotkaliśmy się przypadkiem na rozstaju dróg. Na maleńkiej wyspie Skopelos czekał na nią narzeczony i jego rodzina. Marika miała dziewiętnaście lat i była jeszcze pełna otymizmu. Wierzyła w te różowe serduszka, gołąbki, połówki jabłek i wartość złożonych obietnic. Lubiłem na nią patrzeć, fotografowało się ją tak łatwo, jak łapiesz powietrze na szczycie góry, jednocześnie napawając się widokiem. Nie była zbyt mądra, ale czy ja w jej wieku byłem? Była jak jasna smuga światła w zacienionym pokoju mojego życia. Kiedy jej słuchałem, było mi trochę lżej. Cieszyłem się, że ludzie się kochają, więc nie chciałem infekować jej swoją żółcią do świata. Znała moją historię, myślę, że budziłem w niej litość. Raz, po sesji, przez tę jej empatię i współczucie omal się z nią nie przespałem, ale dziś oboje się z tego śmialiśmy. Teraz byłem dla niej wyłącznie jak starszy brat, a raczej jak ojciec. Dzieliło nas prawie trzydzieści lat. Zadzwonił telefon, ale nie odebrałem. Po chwili przyszła wiadomość. Byłem pewien, że to matka pyta, o której wpadnę do nich przed odlotem. Oddzwonię później, zdecydowałem. Ziewnąłem dwukrotnie, jak wyliniały kot Bonifacy z kreskówki, i wskoczyłem pod prysznic. Przed wyjazdem jak zwykle chciałem podjechać do matki, uściskać ją i usłyszeć, że wszystko będzie dobrze. Była kochana, akceptowała mój wybór „wilka – samotnika”, i – by nie powiększać mojego „bólu” nigdy nie zmuszała mnie, bym został na święta, choć wiem, że tego chciała. Ojciec patrzył na mnie jak na cień kastrata. Tolerował moją słabość, ale o tym nie rozmawialiśmy. On nigdy nie pozwoliłby matce odejść do jakiegoś fagasa.

Był twardzielem, walczył w powstaniu. Palił jak smok i nie tolerował bezmięsnych obiadów. Rozległo się pukanie do drzwi. Wyskoczyłem z mokrymi włosami, zawinąłem niedbale ręcznik na biodrach i podszedłem do judasza. Na klatce zobaczyłem dwie kobiety. Jedną z nich była moja sąsiadka z paterą pełną ciastek, drugiej – młodszej i zdecydowanie atrakcyjnej – nie znałem. Zarejestrowałem tylko, że stoi na szczudłach. Muszę przyznać, że odkąd Aga przyniosła takie obuwie do domu, lekko drażniły mnie kobiety na niebotycznych obcasach. Pewnie to ktoś z rodziny sąsiadki, gust prosto z Białegostoku – pomyślałem. Przekląłem w duchu, wietrząc, że ominie mnie tegoroczna uczta, bo na wpół goły nie mogę przecież wybaczyć sąsiadce tegorocznych numerów. Wróciłem do łazienki, ale po chwili usłyszałem mocniejsze uderzenie, pewnie pięścią, a po chwili nieustanne walenie, jakby za drzwiami znajdowała się policja albo strażacy. Ruszyłem raz jeszcze i otworzyłem szerokim gestem. Ręcznik omal nie zsunął mi się z bioder. Kobiety smagały mnie nienawistnymi spojrzeniami. Co gorsza, wyglądało na to, że z ciastek nici, bo sąsiadka schowała tacę za siebie i krzyknęła wojowniczo: – No to teraz tłumacz się pan! Ponieważ zapadła długa i nieprzyjemna cisza, mogłem się przyjrzeć kobiecie na szczudłach. Niebrzydka, duże niebieskie oczy, choć jak na mój gust zbyt mocny makijaż, biorąc pod uwagę wczesną porę dnia. Zbyt masywny nos na trójkątnej twarzy miała zaczerwieniony od mrozu. Nie miała trzydziestki, ale gdyby w obroty wzięła ją jedna z moich stylistek, szybko znalazłaby męża milionera. Było w niej coś hipnotyzującego. Może rzadko spotykany intelekt w oczach. Z całą pewnością tak. Przez skórę czułem jej niezły temperament. A takie kobiety: mądre, ładne i porywcze to tykająca bomba. Wietrzyłem kłopoty, choć przecież od lat nic nie przeskrobałem. – Pan Stanisław Kędyś? Potwierdziłem. – Pani mówi! – Sąsiadka szturchnęła ślicznotkę, która przyglądała mi się lekko zawstydzona agresją staruszki. – O co chodzi? – zwróciłem się więc bezpośrednio do młodszej intruzki. Kobieta odwróciła się do sąsiadki i ku mojemu zdziwieniu niezwykle uprzejmie zaczęła ją spławiać. – Poradzę sobie – zakończyła. – Jest pani wspaniała. Dziękuję. Po czym bezceremonialnie wpakowała mi się do mieszkania. – Niech pan zamknie drzwi – poleciła. Zdecydowanie mniej grzecznie. Stałem wciąż w tym samym miejscu, nadal niczego nie rozumiejąc. Spojrzała na mnie fiołkowo i sam nie wiem, dlaczego wykonałem jej rozkaz. Kiedy tylko drzwi się zatrzasnęły, wyciągnęła papierosa i nie zdejmując kożuszka, rozsiadła się w fotelu i łapczywie zapaliła. – Może mi pani wyjaśni, o co chodzi? – powoli zaczynało już mnie to denerwować.

Jest ładna, ale bez przesady. Co jest grane? Przez głowę przebiegały mi różne myśli. Poza tym stałem wciąż w ręczniku, a woda z mokrych włosów spływała mi po kręgosłupie. Nie było mi za gorąco. Poza tym nie wiem, czy mówiłem, ale nie znoszę niespodzianek. Nie cierpię, kiedy rzeczy dzieją się, a ja nie mam nad nimi kontroli. – O-co-cho-dzi! – wyartykułowałem bardzo powoli, starając się sprawić wrażenie bardziej znudzonego niż wściekłego, co jednak mi się nie udało. – O co? Panie Staszku, niech pan nie żartuje – uśmiechnęła się. – I, na Boga, niech pan się ubierze! Podparłem się pod boki. Teraz już mnie setnie wkurzyła. Co ona sobie wyobraża! Że jest jakimś inspektorem NIK-u? – Nazwisko! Kim pani jest? – rzuciłem i tym razem zabrzmiało jak trzeba. Spłoszyła się. Poczułem się lepiej. Wyprężyłem tors. – Nieważne, kim jestem. Dla pana to nie ma znaczenia – mruknęła, zaciskając usta. Potem wstała i rozsypując na podłogę popiół z papierosa, podeszła do różowej walizki, a potem podniosła sukienkę w pokrowcu: – Gdzie jest ta zdzira? Ta kurwa! Gdzie? Skierowała na mnie swoje fiołkowe oczy i poczułem się, jakbym stanął w lustrze. Musiałem mieć taki sam wzrok pięć lat temu, ale w przeciwieństwie do niej ja nie śmiałem pozwolić sobie na złość, wściekłość, furię – uczucia w gruncie rzeczy dające oczyszczenie złej energii. Poczułem bliskość z tą kobietą i wybuchnąłem gwałtownym śmiechem. Konia z rzędem temu, kto zgadnie, jaką minę miała Dagny, bo tak miała na imię rywalka Mariki. W każdym razie cała jej siła opuściła ją w jednej chwili. To także znałem. Sięgnąłem do szafki i wyciągnąłem pełną flaszkę żołądkowej gorzkiej. Nie zważając na godzinę i konieczność postu, nalałem jej pół kubka i wcisnąłem w dłoń. Wypiła jednym haustem, jak wzorowa pacjentka. Oszczędzę wam teraz opowieści zdradzonej. Płaczu przetykanego wulgaryzmami, które nie są godne waszych szlachetnych uszu, rozmazanych na policzkach smug tuszu i tego wszystkiego, co dobrze wygląda na filmach, ale nie w życiu. Słowem, wysłuchałem historii młodej laborantki, która kiedyś w miłość nie wierzyła. Kiedy skończyła swoją spowiedź, mijała jedenasta, ja wciąż paradowałem w ręczniku, a do mojego odlotu zostały niecałe cztery godziny. Wiecie, takie dziewczyny jak ona są poukładane, rzeczowe i nie dają się wodzić za nos, jeśli kandydat na męża nie ma poważnych zamiarów. Ale kiedy trafia im się sprawa emocjonalna, jak choćby miłość, a tej nie można zmierzyć, kontrolować, nie da się jej zamknąć w żadnej z probówek, wydestylować czy opisać za pomocą algorytmu (choć wielu próbowało – bezskutecznie), gubią się. Kręcą się w kółko i wzdychają, że nie rozumieją ani ociupinkę. I Dagny miała to nieszczęście doświadczyć tego za sprawą uroczego Aleksa (choć dziś jej zdaniem jestem od niego dużo przystojniejszy), wysokiego (tutaj raczej przegrywam) i dobrze sytuowanego (tu nie mam co nawet startować) dziennikarza sportowego, który rozkochał w sobie obie: Dagny i Marikę, po czym obydwóm się oświadczył. W tej kolejności. Spryciarz. Oczywiście nie zamierzał być

chłopak bigamistą. Ślub z Dagny miał wziąć w połowie stycznia, ale dwa tygodnie temu poznał piękną modelkę – „miłość mojego życia”, jak zapewniał Dagny, kiedy ją rzucał, i tylko dlatego zadzwonił, żeby jakoś uprzedziła rodzinę, że nie zamierza przyjeżdżać do kościoła. – I co ja mam teraz powiedzieć mamie? – chlipała waleczna laborantka. – Rzuć go – poradziłem. Popatrzyła na mnie, jakbym zmienił się w Lorda Vadera. – Ale ja go kocham – zapłakała. To ci dopiero. Jakie te kobiety głupie. Szkoda mi jej było, ale miałem dosyć. Zwłaszcza że z parteru niosło się Lulajże Jezuniu. Odliczałem już minuty do wyjścia z mojej pieczary. Widziałem oczami wyobraźni basen, drinki z parasolką i książki na moim czytniku, których zapobiegliwie przed wyjazdem kupiłem dwa tuziny (w razie gdyby coś mi się nie spodobało). Zdecydowałem, że należy zastosować terapię szokową. Zadzwoniłem do Mariki, by niezwłocznie przyjechała, i niech sikorki same wyjaśnią sprawę oraz wedle uznania podzielą się oblubieńcem. Niech każda weźmie po kawałku. Skoro taki wysoki, duży, śliczny – dla każdej wystarczy. Niestety Marika nie odebrała. Nagrałem się jedynie na skrzynkę, a na pokładzie miałem teraz pijaną laborantkę, która najwyraźniej zbierała siły do konfrontacji. – Zabiję ją. Jak słowo honoru, uduszę tymi rękami – zarzekała się (ale nie wziąłem tego na poważnie). Po czym szeroko ziewnęła. I to mnie zdecydowanie orzeźwiło. Jeszcze tego brakuje, by mi tutaj zaległa. – Jadłaś coś? – zainteresowałem się. Pokręciła głową i spojrzała tęsknie w kierunku bursztynowej flaszki. – Zrobię jajecznicę. Ja też jestem głodny jak wilk – odrzekłem. – A potem dam ci numer do Mariki i sobie pogadacie. – Niech tylko dorwę tę flamę – odpysknęła i zwinęła się jak kot w moim największym fotelu do drzemki. Na szczęście nie zdążyła nawet przymknąć swoich orzęsionych firanami powiek, kiedy zadzwonił mój telefon. Dagny rzuciła się do komórki, jakby łapała uciekającego chomika. Odebrała, zanim dopadłem do aparatu. – Cześć, kotku, pocięłam twoją białą sukienkę w cieniutkie paski – rzuciła bez wstępów. – Będziesz mogła upleść z nich powróz, na którym... Słuchała chwilę, w pewnym momencie twarz jej się zmieniła. – Tak, ja również życzę wesołych świąt – odparła milutko i oddała mi telefon bez słowa. – Chyba twoja mama – szepnęła, zasłaniając aparat. – Szlag, pomyślałem. Ale awaria. – Cześć, mamciu. Co słychać? – udawałem wesołka, ale jak się domyślacie, nigdy nie byłem w tym dobry. – Kto to? – mama była wyraźnie zaintrygowana. – Twoja nowa dziewczyna? Bojowa.

Weź ją ze sobą. Czekamy z tatusiem o 13. Możecie być wcześniej, jeśli wolicie. – Zobaczymy – mruknąłem. – Ona raczej nie będzie mogła. Nie wiem, co mnie podkusiło, ale nie zaprzeczyłem. Dagny podniosła głowę. Pokazywała mi na migi, że przeprasza. Machnąłem ręką. Jak wspaniale znów się czuć macho. – Daj spokój. Cieszymy się, że wreszcie sobie kogoś znalazłeś – ciągnęła mama. – Za długo już jesteś sam. Agnieszka była miła, lubiłam ją, ale wiesz, jeśli to jakaś miła osoba, może powinniśmy ją poznać. Święta to dobra okazja. Wyjdzie tak naturalnie dla wszystkich. Tatuś już się cieszy. – Zapewne – mruknąłem. – Już to widzę. Mama zaśmiała się pojednawczo. – Przecież wiesz, że trzyma za ciebie kciuki. – Kątem oka dostrzegłem, że Dagny dolewa sobie do kubka. Pokręciłem głową i pokazałem jej, że dosyć. – Tylko odrobinkę. Strasznie słabo się czuję – szepnęła i dla pewności uszczknęła jeszcze łyczka z gwinta. Uśmiechnąłem się, ten gest rozpaczy był mi tak bliski. Nagle złapałem się, że lubię tę szaloną laborantkę. Naprawdę jest fajna. A może faktycznie wykorzystać ją jako alibi. Odzyskam przynajmniej twarz przed ojcem. Chociaż kawałek twarzy. Jedno oko, albo fragment nosa. Nie trafi mi się szybko taka okazja. – A może my przyjedziemy do ciebie? – zaproponowała mama. – Musimy pomówić. To sprawa, która nie może czekać. Lepiej to omówić przed twoim wyjazdem. Właśnie mieliśmy gościa, znasz ją... ona chce wrócić, odkręcić wszystko... To nie na telefon, ale sytuacja wygląda trochę inaczej... Może nawet cię to ucieszy, tata jest sceptyczny, ja sama nie wiem. Tak, najlepiej będzie, jak podjedziemy do ciebie. Aż się zapowietrzyłem. Nie byłem w stanie wydusić nic więcej: – Nie, raczej nie. Jest bałagan. – E tam, zawsze byłeś raczej porządnicki. Ty sprzątałeś po Agnieszce, pamiętam przecież. Wpadniemy na chwilkę, zaraz powiem tatusiowi i oddzwonimy. Odłożyła słuchawkę. Wpatrywałem się w telefon, zastanawiając się, ile to im zajmie. Obstawiałem, że razem z przejazdem będą tutaj w pół godziny. I zrobiło mi się niezmiernie przykro, że tak bardzo chcą, żebym już nie był rozwodnikiem. Że planują, żebyśmy z Agą do siebie wrócili. Pewnie się wstydzą przed resztą rodziny. Trudno. Nie doszedłem do żadnych sensownych wniosków, kiedy usłyszałem: – Mogę odegrać twoją dziewczynę, jeśli chcesz – mrukneła Dagny. Była już dobrze wcięta. Oczy jej się szelmowsko iskrzyły. Ten stan także znałem. Ja też po szklaneczce żołądkowej w pechową Wigilię czułbym się odważniejszy. Natychmiast zabrałem flaszkę i schowałem ją do szafki pod zlewozmywak. – Bez zobowiązań. Ale pomożesz mi rozmówić się z tą twoją... koleżanką. Tą jędzą, wiesz, o kogo chodzi – dodała konfidencjonalnie, jakby łączyła nas jakaś szczególna tajemnica. Po czym zdjęła kożuszek, ściągnęła szczudła i zabrała się do wyjmowania jajek

z lodówki, krojenia chleba i nawet uruchomiła ekspres do kawy. – Ale masz tu syf – rzuciła, kiedy zamknęła lodówkę. – Nigdy nie sprzątasz? – Nie – odparłem. I dodałem w myślach, że kiedyś było inaczej. Kiedyś to ja sprzątałem. A teraz? Po co? Zaśmiała się perliście. – To robota głupiego – zdecydowałem grać rolę snoba. – Śmieci zresztą wędrują pod ściany i łatwiej je pozbierać. – Jesteś śmieszny – spojrzała na mnie tak wnikliwie, że musiałem przełknąć ślinę, a jabłko Adama powędrowało w górę i w dół. Wiedziałem, że zauważyła moje zdenerwowanie, ale zaraz się odwróciła i zabrała do roboty. – Jakbym wyszła za mąż, pewnie cały czas musiałabym latać ze szmatą. Aleks to pedant. Wszyscy faceci chcą od razu cię zmusić do roboty kury domowej. – Coś podobnego – wyciągnąłem się na fotelu i podziwiałem jej sylwetkę w opiętych dżinsach. Byłem zdania, że jest bardzo zgrabna i nie musi wcale nosić tego dziwnego obuwia, by się wyszczuplać. Nagle mnie tknęło. – Jak mnie znalazłaś? – zapytałem niby od niechcenia. Wzruszyła ramionami, nie przestając mieszać jajek. – Ta jędza podała mu ten adres SMS-em, żeby podjechał po jej rzeczy. Zdziwiłem się. Aleks miał czekać na ukochaną na Skopelos z różowym winem i truskawkami. – Przeszukałam jego komórkę. Proste – ciągnęła niestrudzenie wyjaśnienia Dagny. – Jesteś dosyć niebezpieczna. – Jestem idiotką – westchnęła. – Ale nie aż taką, za jaką mnie miał. Kobiety wiedzą, kiedy są zdradzane, często jednak wolą się same oszukiwać. Kiedy miarka się przebrała, zaczęłam działać. – Zauważyłem – mruknąłem. Ale dobrze wiedziałem, o czym Dagny mówi, choć nie zająknąłem się nawet słowem. Nie tylko kobiety, faceci też. Żałowałem, że nie miałem choć krzty siły tej dziewczyny i zamiast walczyć o Agę, po prostu uciekłem. A może wcale nie chciałem walczyć? W pokoju nie czuć już było zapachu ciastek. Zdominowała go woń jajecznicy i świeżo zaparzonej kawy, a ja poczułem, że jestem głodny jak wilk. – Podano do stołu – Dagny przyniosła talerz, a na nim ułożyła pokrojone w półksiężyce pomidory, które polała octem balsamicznym i ozdobiła bazylią, opiekła chleb i podsmażyła boczek. Nie mogłem uwierzyć. Zajęło jej to zaledwie kilka minut. Jedliśmy w milczeniu. Patrzyłem na nią z coraz większą przyjemnością. Kiedy nadmiar tuszu wypłakała, wyglądała naturalnie i bardzo młodo. Nie wiem, dlaczego wtedy to zrobiłem, ale po prostu nie mogłem się powstrzymać. Podniosłem chusteczkę i wytarłem czarną smugę od maskary roztartą na jej policzku. Uśmiechnęła się do mnie jeziorami fiołków. Zdawało mi się, że na chwilę świat się zatrzymał.

– Dzięki – mruknęła. Wyrwała mi z rąk chustkę i zapakowała do buzi wielki kawał jajecznicy. Chyba ten świat zatrzymał się wyłącznie dla mnie. Szczęknął klucz w zamku, drzwi się otworzyły. Zanim wstałem, by sprawdzić, kto idzie, w progu stała Marika. Dziwnie wyglądała w kabaretkach, sukience z cekinami i z plecakiem na stelażu na jednym ramieniu, a na drugim z torbą sportową, z której wystawały niezliczone obcasy butów. W ręku miała wielki karton pełen przedmiotów codziennego użytku, jakby skądś się właśnie wyprowadziła. Nie muszę dodawać, że była zapłakana. To wszak Wigilia, święto mojej przetrąconej miłości. Widocznie każdy, kto przyjdzie dziś do mojego domu, roni łzy. Nawet mi to pasowało. Tym bardziej że ja od lat nie miałem tak dobrego humoru. I takiej liczby pięknych kobiet w lokalu. – Pomożesz czy mam tak stać? Nie jestem ośmiornicą – oświadczyła gniewnie Marika. Rzuciłem się więc karnie do pomocy. – Kto to? – szepnęła, wskazując wzrokiem Dagny. I zaraz się domyśliła, za cholerę nie wiem, jak one się rozpoznały, bo dodała, już głośniej: – A bierz sobie tego łachudrę! Buty w szpic, a w kieszeni nic. Patafian! Jak można być taką debilką. Naprawdę nic do niego nie mam. Dobrze, że sukienkę mini kupiłam, a nie bezę, jak chciał. Na lato będzie na bankiety jak znalazł. Grosza na nią nie wyłożył. I pierścionka też nie oddam. Niech spada. Wtedy Dagny wstała, podeszła do nas i bez słowa zaczęła uwalniać Marikę z bagażu. W pewnym momencie karton pękł i wysypało się z niego ze dwadzieścia par butów, może więcej. Jak się później dowiedziałem, były to wyłącznie szpilki, zimowe i jesienne obuwie znajdowało się nadal w mieszkaniu Aleksa. Nie ukrywam, że byłem skonsternowany. W całym życiu tylu par butów nie miałem. Obecnie byłem posiadaczem trzech: eleganckie, sportowe i sandały. W zupełności mi wystarczą na najbliższą pięciolatkę na Cichej. – Reszta jest na dole w samochodzie – oświadczyła Marika. – Ale niech sobie leży. Nie mam siły. Czyje to jedzenie? Po czym, nie czekając na odpowiedź, pochłonęła moje śniadanie. Spojrzałem na moje niewielkie mieszkanie. Pierwszy raz odniosłem wrażenie, że wszystko zaczyna mi się wymykać się spod kontroli. Na podłodze w korytarzu stało mnóstwo sprzętów, wszędzie walało się damskie obuwie i fatałaszki w kwiatowe wzory, w nieskończonych odcieniach różu. W salonie zagnieździły się dwie obserwujące siebie nawzajem kobiety, a ja za trzy godziny miałem samolot do raju. Co najgorsze, one wyraźnie nie chciały wychodzić! – Kiedy tutaj przyjechałam, miałam ochotę roztrzaskać ci tę twoją piękną facjatę – wyznała Dagny, a Marika głośno chichotała. Podzieliły się papierosem, w ruch poszła zawartość szafki pod zlewozmywakiem. W butelce żołądkowej widać było dno. Ich rozmowa dobiegała mnie z kuchni. Nie chciałem im przeszkadzać. Liczyłem, że jak się dogadają, szybciej się ich pozbędę. Komitywa została zawiązana dosyć szybko. Aleks według nich był zbyt dużym cwaniakiem i obydwie szybko pojęły, że nie są jedyne. Zaraz też omówiły jego walory fizyczne, których pozwólcie, że wam oszczędzę. Nawet faceci nie

używają takiego słownictwa. Ponoć miał nawet niezłe, czego nie można powiedzieć o intelekcie. Finezji w uwodzeniu też mu raczej brakowało. Gdyby nie jego atencja i szeroki gest (tylko na poczatku znajomości) nie miałby szans – zawyrokowały. Złapały go też na tym, że do obydwóch wysyłał te same wiadomości. Każdą nazywał Promyczkiem. – Pewnie po to, żeby się nie pomylić – wydedukowała Dagny. – Fajne masz te szpilki w panterkę. Jaki rozmiar nosisz? Wcale mnie nie zdziwiło, kiedy okazało się, że to ten sam rozmiar. – Chcesz je? – Marika zaraz wręczyła je nowej przyjaciółkce na zgodę. Bo ze śmiertelnych wrogów momentalnie stały się nierozłącznymi przyjaciółkami. Nie mogłem w to uwierzyć. – Szkoda, że leży śnieg. Będziesz musiała poczekać z nimi do lata. Ta tkanina szybko się brudzi, a czyszczenie kosztuje z pięć dych najmarniej – zamyśliły się, jakby to była dziś ich największa tragedia. – To co? Robimy wigilię? – wróciły, zaśmiewając się, do salonu, gdzie siedziałem z książką. Oczywiście wierszami Stachury. Kiedy Dagny je przyuważyła, zaczęła rechotać jak koń. – Nie wierzę. Gdzieś ty się uchował? – Na Cichej 5? – On taki już jest – wzięła mnie w obronę Marika. – Ostatni dżentelmen na tej planecie. Wyobraź sobie, że zabrał mnie na kolację, przetańczyliśmy całą noc, a jak się upiłam odprowadził do domu i położył spać. Nawet nie tknął mnie palcem, choć się napraszałam. Było trochę inaczej, ale nie śmiałem zaprzeczać. Dobry „pijar” to podstawa. – A kiedy następnego dnia zadzwoniłam, dlaczego mnie oszczędził, czy mu się nie podobam, powiedział, że musi kochać. Tylko miłość go interesuje. Seks bez miłości nie ma dla niego sensu. To była akurat prawda. Dagny spojrzała na mnie łagodniej. – Idiota – mruknęła, ale podała mi swoją kawę. – Nie ruszana, a jakby nawet to nie mam robaków. Usiadły na sofie obok mnie. Jedna po lewej, druga po prawej stronie. Dagny wyrwała mi z rąk książkę. Otworzyła na chybił trafił. Jak bez rąk byłem z rękami Jak bez nóg byłem z nogami Jak bez ust byłem z ustami Jak ten trup byłem przed wami Gdy odeszła pod chmurami. Czekałem, że mnie wyśmieje. Byłem na to przygotowany. Już szykowałem zmyślną ripostę. – Niezłe to nawet – powiedziała i obejrzała poklejony egzemplarz. – Co się tej książce stało? Pies chciał ci ją zeżreć? – Jego żona ją porwała. Wkurzyła się, że mówi do niej Promyczku. Tym razem obie śmiały się w głos.

– Była żona – sprostowałem bardzo poważnie. Wyciągnąłem rękę po egzemplarz. – Oddaj. Obie karnie zamilkły. – O której lecisz? – łagodnie zapytała Dagny. Zerknąłem na zegarek. – Za chwilę, właściwie. Podskoczę tylko do rodziców. Chyba że pojawią się tutaj. Ale nie dzwonili, więc wybaczcie, idę się ubrać. Wstałem. Dagny też się zerwała. – Muszę lecieć. – Ej, zostań chwilę. Chcecie mnie oboje tak zostawić samą? – Marika zerwała się i posadziła Dagny z powrotem na miejscu. Widziałem, że tylko udaje mocną, w oczach miała łzy. Usiadłem obok, pogłaskałem ją po głowie, przytuliła się do mnie i zapłakała. – Co za kutas. – To dla niego komplement. Złamany siurek – sprostowała Dagny i po chwili też wtuliła się we mnie. Siedzieliśmy tak w ciszy jakiś czas. Było mi dobrze, spokojnie. Nigdzie nie chciało mi się jechać, choć zastanawiałem się na absurdalnością tej sytuacji. Zwłaszcza że nadal miałem na sobie tylko kawałek ręcznika. Tak zastali nas moi rodzice, którzy wparadowali do mieszkania z zestawem garnków, toreb z produktami i wielkim termosem, w którym zapewne był wigilijny barszcz. Ojciec – nie wiem, czy nie wytrzymał widoku, czy nie przewidział przeszód w postaci damskiego obuwia w moim przedpokoju, ponieważ nigdy, nawet w czasie małżeństwa z Agnieszką szpilki nie leżały na korytarzu – wywinął orła i omal nie upadł jak długi tuż przed naszymi nosami. Zdołał upuścić małą choinkę z gwiazdką na wierzchołku, która potoczyła się u naszych stóp pod fotel. Obie dziewczyny natychmiast odskoczyły ode mnie i zerwały się na równe nogi. – Co ty masz na sobie, synku? – zapytała mama, kiedy zdołała już złapać powietrze. Godzinę później siedzieliśmy wszyscy przy niewielkim stoliku. Ja miałem na sobie normalne ubranie, dziewczyny słuchały opowieści kombatanckich ojca i nigdy chyba nie widziałem go tak dumnego. – Musiał się pan bardzo bać – szepnęła Dagny. – E tam. Człowiek był młody, to nie zdawał sobie sprawy, co robi – machnął ręką tata. Mama pichciła coś na mojej kuchence, którą wcześniej precyzyjnie odgruzowała z zaschniętego tłuszczu. Dyskretnie kiwnęła na mnie, żebym niby jej pomógł. – Która to twoja? – uśmiechnęła się zadowolona. – Żadna – wzruszyłem ramionami, z miną skarconego sztubaka. – No nie wstydź się, przecież jesteś dorosły. Nie mów, że obie, bo to nie w twoim stylu. Tak jakby wiedziała, co jest w moim stylu. – Ta ciemna, Dagny, bardziej mi się podoba. Ta druga to jeszcze podfruwajka, i te rajstopy. Przecież jest zima. Ale jakbyś wolał tę w rajstopach, to wiesz, że zaakceptujemy. Byle byście byli szczęśliwi.

Wzniosłem oczy do sufitu. – Mamo, to tylko koleżanki – uciąłem. – Tak, tak – podała mi talerze i kazała nakryć do stołu. Usiedliśmy wszyscy, sztućców było za mało, więc ja z ojcem dostaliśmy plastikowe, które mama przywiozła zapobiegawczo ze sobą. Na stole parował już barszcz. W garnku, bo wazy przecież nie widziałem od lat. Najbardziej się bałem, że kiedy usiądziemy, starzy zaczną opowiadać o moim nieudanym małżeństwie, o moim tchórzostwie, o moim talencie fotografa i takie tam, ale dziewczyny nadal chichotały lub wykazywały poruszenie opowieściami ojca. – Ja mu mówię, wyłaź i biegnij. Nic ci nie zrobię. A ten do mnie po niemiecku, że ma słoninę do sprzedania – ciągnął ojciec. – Co było robić, ubiłem interes. Potem wróciłem do lasu z połciem solonego boczku na bagnecie. To było wtedy prawdziwe bohaterstwo. Zerknąłem na zegarek. – Muszę się zbierać. Podrzucicie mnie na lotnisko? – zapytałem ojca. Marika i Dagny wymieniły spojrzenia. Zrozumiały przekaz, spięły się. Dagny odłożyła serwetkę. – Na mnie też czas – wstała. – Ja nie jadę – oświadczyła Marika. – Może złapię pociąg i dotrę dziś w nocy do matki? Na wigilię nie zdążę, ale lepiej tak niż być sama na święta. – Ucieszy się – uśmiechnęła się moja mama. Rozległ się dzwonek. Spojrzeliśmy po sobie. Nikogo więcej się nie spodziewałem. – Twój telefon, synku – odezwała się mama. – Odbierzesz? – To domofon, mamo. Podszedłem, wcisnąłem przycisk. – Stoję na dole, chuju – męski rozwścieczony głos niósł się po całej przestrzeni moich trzydziestu metrów. – Złazisz, czy ja mam wejść na górę? Daję ci trzy minuty. Na gołe pięści. Rozległ się trzask. Spojrzałem na dziewczyny, a one przepraszająco na moich rodziców. – Ja to załatwię. – Marika wstała, poprawiła sukienkę. – Idę z tobą – zawtórowała jej Dagny i zwróciła się do mnie. – Masz jakiś młotek, tłuczek do mięsa, wałek? Moja matka zakryła usta dłońmi, przerażona. – Synu, w jakie kłopoty się wpakowałeś? – podniósł się ojciec. Teraz już prawie wszyscy staliśmy na baczność. Cieszyłem się, że przynajmniej teraz nie jestem w ręczniku. – Panie Włodzimierzu – zaczęła przymilnie Dagny, czym natychmiast uspokoiła mojego ojca. – To sprawa między nami i Aleksem. Staszek nie powinien schodzić na dół. – Jeszcze ten świr zrobi mu krzywdę – zapiszczała Marika i podnosząc głowę znad szuflady, rozpromieniła się triumfująco. W ręku miała saperkę i chiński tasak do warzyw. Wiedziałem, że jest upiornie tępy, ale wyglądał efektownie. Sytuacja się powtórzyła. Déjà vu z rana. Co za dzień! Walenie do drzwi, sąsiadka,

judasz. Wszyscy rzuciliśmy się do korytarza zagraconego rzeczami Mariki. Niestety tym razem sąsiadka nie miała w rękach nawet pustej tacy, o ciastkach nie wspominając. Odruchowo spojrzałem na zegarek, zostały mi tylko dwie godziny do odprawy. – Miej odwagę choć otworzyć, jeleniu – krzyczał rozwścieczony mężczyzna. Odsunąłem zasuwkę. Ojciec stał na rozstawionych nogach, gotów do ataku. Marika z tasakiem w ręku, Dagny z wałkiem. Mama starała się nas powstrzymać, rzecz jasna bezskutecznie. Odpiąłem łańcuch, uchyliłem drzwi i zanim się zorientowałem, ogromna pięść Aleksa wylądowała w okolicy mojego nosa. Poczułem ostry ból, słodkawy smak krwi, a przed oczami zapadła ciemność, jakby ktoś nagle zgasił światło. Osunąłem się wprost na podłogę. Pamiętam, że poczułem na plecach coś ostrego, wpijało mi się pod żebra. Sądzę, że były to jedne z butów Mariki. Straciłem przytomność. Kiedy się ocknąłem, nad moją twarzą nachylało się kilka głów. W pierwszej chwili nie rozpoznałem ich wszystkich. Mama trzymała mi w miejscu nosa woreczek z lodem, ojciec rozmawiał z pogotowiem. Marika musiała odłożyć tasak, bo obie ręce miała wolne i co rusz ocierała mi czoło chusteczką, a Dagny znów miała obwódki pandy wokół oczu na znak, że z jakiegoś powodu płakała. Podniosłem głowę, ale natychmiast zakręciło mi się w niej i opadłem na poduszkę. Kątem oka spostrzegłem jednak, że w fotelu siedzi jakiś obcy facet. Nieduży, z półdługimi kręconymi włosami, ciemną karnacją i czarnymi jak smoła oczami. Typ południowca, który podrywa laski na tekst ciao bella. – Która godzina? – zapytałem go całkiem poważnie. – Piętnasta siedemnaście – odparł. Odetchnąłem. Jeszcze zdążę na lotnisko. Kobiety natychmiast mnie obległy. – A ty się zamknij – rzuciły do gogusia. – Zaraz będzie policja, będziesz gadał, ile zechcesz. Choć twarz mnie bolała, na policzku miałem strużkę świeżej krwi wciąż cieknącej z nosa, wybuchnąłem gromkim śmiechem. Wiedziałem, że jeśli mam zdążyć na samolot, powinienem wyjść w ciągu pół godziny. Potem mogę pożegnać się z biletami, chyba że któraś z dziewczyn chciałaby polecieć zamiast mnie. – Dobra, Aleks – podniosłem się i mimo sprzeciwów oświadczyłem bardzo poważnie. – Zabieraj swoje dziewczyny i wynoś się stąd. Nie będziemy zawracać głowy policji w Wigilię. Mama chciała mnie powstrzymać. Ojciec coś mruczał pod nosem i kręcił głową. Wstałem z trudem i podszedłem do drzwi. – Wynoście się – powiedziałem cicho, lecz stanowczo. – Wszyscy. – Synku – uparcie interweniowała matka. – Mamo, pozwól, że Wam też podziękuję. Muszę zamówić taksówkę. Zobaczymy się po moim powrocie. – Ale synu – pierwszy raz odezwał się do mnie ojciec. Uświadomiłem sobie, że wcześniej rozmawiał tylko z kobietami, mnie jakby ignorując. – Za chwilę będzie tutaj

twoja żona, Agnieszka. Zamarłem. – Moja była żona, tato – poprawiłem go pospiesznie. – Od pięciu lat nie mam już żony. Zapadła cisza. Dopiero wtedy dotarła do mnie ta wiadomość. – A niby po co ona tutaj jedzie? Nie umawialiśmy się i nie mam najmniejszej ochoty jej oglądać. Wtedy wstał goguś. – Proszę, niech pan mi pomoże. Niech pan z nią pomówi. Przepraszam za moje zachowanie. Sądziłem, że to do pana uciekła... Właściwie chyba mnie pan rozumie. Sam był pan zdradzany. Powstrzymałem go gestem. – Niech pan już idzie. Facet jednak stał nadal w tym samym miejscu. – Może ja się przedstawię. Błażej Starzyński – wyciągnął rękę. – Pan wie, kim jestem? Nie uścisnąłem jej. Oczywiście, że wiedziałem. To nazwisko było we wszystkich pozwach, ten koleś złamał mi życie, mieszka w moim domu, je z moich miseczek, śpi z moją żoną w moim łóżeczku. Jakże miałbym mu podać dłoń. Są pewne granice, nawet dla takiego frajera jak ja. Nie mogłem uwierzyć, że w kolejną Wigilię ten facet zamierza mnie ponownie upokorzyć. Czy zatoczyłem jakieś magiczne koło? – Żegnam – wydusiłem. Stanąłem w drzwiach i czekałem, aż wszyscy sobie pójdą. Mama z tatą ruszyli do drzwi pierwsi. Mama pogładziła mnie po policzku, syknąłem, kiedy dotknęła opuchniętej twarzy. – Nic mi nie jest – jęknąłem. – Do wesela się zagoi. Zadzwonię z lotniska. Przytuliłem ją, dosłownie schowała się w moich ramionach. Ojciec ruszył za nią bez słowa. Poklepał mnie po ramieniu. W jego kodeksie to był szczyt czułości. Wiedziałem to i doceniłem. Potem wyszedł nowy-a-już-stary mąż Agnieszki z miną zbitego psa. – Nie zamierzam z nią rozmawiać. Nie dziś – oświadczyłem. – Jeśli poczeka pan na dole, spotkacie się i omówicie sprawy. Nie mam pojęcia i nie chcę wiedzieć, dlaczego miałaby tu być. Miałem ciężki dzień. Pan wybaczy. – Chciałbym wiedzieć tylko jedno – zaczął. – Nie – odparłem. – Ale... – Nic mnie z nią nie łączy, szanowny panie. – A dzielnicowy, jak przyjdzie, czy... – nagle zaczął bać się o swoją opinię. Co za burak. Byłem oburzony, a on wciąż gadał, nie zważając na moją minę pitbulla. Wyraźnie wciąż chciał uzyskać ode mnie potwierdzenie, czy Aga bywała u mnie, czy go ze mną zdradzała. Frajer, nie wykrył zawczasu konkurencji i nadal nie wie, kto go wysadził z siodła. Czułem satysfakcję. – Nagle się zmieniła, zaczęła inaczej ubierać. Zacząłem ją nudzić. Nie rozumiała,

dlaczego nie czytam poezji. Nie lubię poezji, nigdy nie lubiłem. Nie jestem artystą, tylko prawnikiem. Zarabiam pieniądze, dbam o swoją pozycję. Nigdy jej niczego nie brakowało. Kiedy się pobieraliśmy, byłem nieświadomy. Podpisałem umowę. Teraz jakbym zaczynał od nowa, w moim wieku? Właściwie poza kancelarią zostałem bez środków do życia... Nie słuchałem go, nie byłem w stanie tego słuchać, bo to była przecież moja historia sprzed kilku lat. Kiedy tak się plątał w zeznaniach, wpadłem na wspaniały pomysł, by mu jednak pomóc, by nie czuł się tak jak ja jeszcze niedawno, prawie całe ostatnie pięć lat. Uderzyłem go lewą ręką, bo prawą trzymałem klamkę, inaczej drzwi wciąż się zamykały. Upadł mi do stóp, a ja poczułem się lekki jak piórko. Wynik jeden : jeden. Wstał, otrząsnął się jak mokry pies. – Jeśli przyjdzie dzielnicowy, powiem, że poślizgnąłem się na schodach – powiedziałem, a moim słowom zawtórował głośny śmiech Mariki i Dagny. – Dobry sierp – przyznał prawnik, wychodząc. Dziewczyny wyszły z częścią swojego dobytku. Marika wprosiła się do Dagny na święta, wyszły, prawie trzymając się za ręce. Kiedy mieszkanie było puste, czekałem na taksówkę, znów zadzwonił domofon, a potem telefon, ale nie odbierałem. Na wyświetlaczu nie pojawiło się imię byłej żony, dawno temu wykasowałem jej numer, ale wiedziałem, że to ona. Dzwoniła wiele razy, w końcu musiałem wyciszyć komórkę. Znów się wykąpałem, zjadłem zimny barszcz, schrupałem opłatek, którym nie zdażyliśmy się podzielić, choć widziałem, że Marika musiała nadgryźć kilka listków, bo opakowanie nie było kompletne. Kiedyś chwaliła mi się, że ma słabość do wigilijnych wafelków. Taksówka przyjechała z kilkuminutowym spóźnieniem, ale wiedziałem, że zdążę. Już dawno nie czułem się tak wolny. Świat wydawał mi się piękny. Czułem znów siłę, zaś sytuacja i problemy tych ludzi były dla mnie absurdalne. Na schodach dopadła mnie sąsiadka z parteru. Byłem pewien, że chce zrobić aferę, ale wyciągnęła w moim kierunku torebkę, lekko już zatłuszczoną na spodzie. Nie musiałem do niej zaglądać, by wiedzieć, że wewnątrz są ciepłe jeszcze ciastka. Uściskaliśmy się serdecznie, życząc sobie wszystkiego najlepszego. O dziwo, pokiwała mi palcem, że tyle kobiet jednocześnie to nie wypada w moim wieku, ale i tak lepiej, niż gdybym był gejem, bo to grzech. – Tak, tak pani Marylko – odparłem i zawróciłem. Wziąłem stary tomik wierszy Stachury i wręczyłem jej jako prezent świąteczny. – Wierzy pani w miłość? Taką prawdziwą, na zawsze? Zaśmiała się, kręcąc głową. – Co też pan, panie Staszku – zarumieniła się, jak nastolatka. – W moim wieku? – Przecież pani jeszcze młoda. Mąż z pewnością nie chciałby, żeby była pani sama do śmierci. Dzieci, wnuki przyjeżdżają tylko na święta. – I ile bałaganu robią – zaśmiała się. – To niech się pani rozejrzy. A jak nie, to niech pani choć poczyta o miłości.

Była wyraźnie zadowolona. Wiedziałem, że kiedy wrócę, będzie miała do mnie wiele „ale”, teraz jednak wszystko znów było dobrze. – Gdyby ktoś jeszcze mnie szukał. Kobiety, mężczyźni, policja... – uśmiechnąłem się. – Proszę ich skierować do Timbuktu. – Dokąd? – Proszę powiedzieć, że pojechałem do Timbuktu i wrócę za miesiąc. Do tego czasu będzie pani miała spokój na piętrze. – Może podlać panu kwiatki? – Nie mam kwiatków, pani Marylko. Przecież pani wie. Wyszedłem. Tak jak się spodziewałem, przed klatką stała Agnieszka. Była zmarznięta, choć w futrze, paliła cygaretkę. Dziwnie z nią wyglądała. Nie znałem jej takiej. – Stachu – chwyciła mnie za rękaw, ale minąłem ją bez słowa. Wsiadłem do taksówki i ruszyłem na lotnisko. Byłem ostatnim pasażerem. Już dwukrotnie wywoływano moje nazwisko, zanim zamknięto odprawę. Stewardessa dziwnie mi się przyglądała, choć śliwa pod okiem nie zdążyła jeszcze efektownie zsinieć. Szedłem rękawem do samolotu i złapałem się na radosnej myśli, że właśnie coś zakończyłem i zaczynam całkiem nowe życie. Nie wiem, co mnie czekało, ale przynajmniej pozbyłem się tych miłos-nych mrzonek. Przeżyłem żałobę po Adze i mogę wszystko. Mogę też być sam. Wolny. Spokojny. Może już na Cichą nie wrócę? Może zostanę na urlopie i będę wiódł życie fotografa-włóczykija. Mnie bariery językowe nie dotyczyły. Mogłem sprzedawać swoje zdjęcia pod każdą szerokością geograficzną. Samolot był pełen uciekających przed świętami. Silniki już pracowały na wolnych obrotach, ostatni maruderzy dostali polecenie zapięcia pasów. Zapakowałem sprzęt fotograficzny na półkę, bo nigdy się z nim nie rozstawałem, zająłem swoje miejsce. Gazetę, którą dostałem przed wejściem, położyłem obok i przymknąłem powieki. Oddałem się głębokiemu relaksowi. Po chwili usłyszałem damski głos: – Przepraszam. Wydaje mi się, że tam jest moje miejsce. Przy oknie. Stała przede mną Dagny. Włosy miała rozpuszczone, na nogach trampki. Pod kurtką miała letnią bluzkę z sercem przebitym strzałą i napisem: „Już cię nie kocham”. – Marika oddała mi swój bilet – wyjaśniła. – Nie mam hotelu, ale może na miejscu coś znajdę. Zerwałem się, by mogła się przecisnąć do okna. Rozciągnąłem usta w uśmiechu, ale zaraz się skrzywiłem. Dopiero teraz czułem, jak bardzo obolałą mam twarz. Wtedy ona wybuchnęła śmiechem. – Jesteś uroczy. – Uroczy? – burknąłem. – Nie znasz mnie. – A ty mnie. Ale co mamy do stracenia?

– Kto nie ryzykuje, ten nie pije szampana. Dagny wyciągnęła z torebki zafoliowaną małą flaszeczkę żołądkowej gorzkiej. Najwyraźniej ze sklepu wolnocłowego. – Na szampana mi nie starczyło. Mamy tylko to. Za to w bagażu mam pierogi twojej mamy. Nie mogłam pozwolić, żeby się zmarnowały. Oczywiście nie schowałeś jedzenia do zamrażarki. – Oczywiście – potwierdziłem. – I nie poodkurzałem. – Zjemy je na miejscu. Zrobimy sobie Wigilię pod palmą zamiast choinki – zarządziła i wiedziałem, że tak właśnie będzie. Laborantka wiedziała, czego chce od życia i – co ważniejsze: czego nie chce. To bardzo cenna wiedza. Ja dopiero w wieku czterdziestu czterech lat ją posiadłem. Pomyślałem jeszcze, że jestem dla niej za stary, ale po namyśle zrezygnowałem z takich wyznań. Nie strzela się sobie w nogę, w każdym razie nie na tym etapie znajomości. Kiedy samolot wystartował, poprosiliśmy o plastikowe kubeczki. – Wesołych świąt – powiedziała Dagny i pocałowała mnie. A może to stało się dużo później? Już nie pamiętam. Tyle już razy opowiadałem tę historię wnukom, że niektóre elementy mogły mi się pomieszać. Kiedy się jest starym zgredem, człowiek lepiej pamięta to, co było dobre, a nie to, co było złe. I dobrze. W pewnym wieku zostają tylko wspomnienia. Zawsze są dobre. Bo nic innego się nie liczy. To wszystko działo się dwadzieścia dwa lata temu. Do dziś mieszkamy na Cichej 5 w lokalu numer 5. Wykupiliśmy też sąsiednie mieszkanie i mamy prawie sto dwadzieścia metrów klimatycznego wnętrza, które Dagny osobiście zaplanowała, jak doskonały architekt. Wszystkie budynki wokół zrewitalizowano, a wokół są same biurowce i parkingi podziemne. Pewnie jesteśmy najstarszymi mieszkańcami na tej ulicy. Młodzi wynieśli się do lepszych dzielnic. Nasz syn jest prawnikiem, a córka przejęła moje studio. Ale nie robi fotografii komercyjnych. Skończyła Akademię Sztuk Pięknych i jest artystką pełną gębą. Uważam, że jest trochę dziwna. Te kolczyki w nosie, tatuaże i bluzy z połyskliwego PVC. Chyba nigdy się do tego nie przyzwyczaję. Wszystko jest dziś skomputeryzowane, nawet spożywcze zakupy robi się przez Internet. Nowoczesność nie jest dla mnie. Jestem zdania, że kiedyś zapomnimy te wszystkie PIN-y, PUK-i, albo nastąpi zwarcie i świat zniknie w jednym wielkim bum. Córka fotografuje miniaturowym aparatem, który jest naszpikowany elektroniką i mieści się w jej kieszeni, ale nauczyłem ją pracować w ciemni z materiałami analogowymi, wywoływać na papierze. Dziś nie każdy to potrafi i zdaniem nowojorskich krytyków to teraz wielka sztuka. Czasem pozwala się wtrącić staremu piernikowi w swoją twórczość, a raz do roku, właśnie przed Wigilią, robimy sobie wspólne zdjęcie. To do nas, na Cichą, zjeżdżają się wszyscy. Mama (dopóki żyła) robiła z Dagny pierogi i barszcz, tata opowiadał wnukom co roku te same kombatanckie historie. Czasami przyjeżdża Marika z dziećmi. Wyszła za mąż za rolnika, zamieszkała na wsi. Hodują tulipany, storczyki albo róże. Zależy od sezonu. Nie nosi już kabaretek i szpilek

w panterkę. Ale włosy wciąż ma długie. Zaplata je w tradycyjny warkocz. Ładnie się starzeje. Aga ma chyba piątego męża. Obstawiamy, że ten nowy wytrzyma z nią jeszcze dwie Wigilie. Wszyscy jej eks się znamy, ale ja mam najdłuższy staż, bo jej związki są coraz krótsze. Jest bardzo bogata. Każdego puszcza z torbami. Raz do roku, przed Wigilią dzwoni do mnie, zapewnia, że żałuje i że to ja byłem ten jedyny. Wygląda to tak, że ona mówi, ja słucham, a potem zapada cisza i po prostu odkładam słuchawkę. Dagny twierdzi, że nie ma już takich mężczyzn. Nie jest zazdrosna, bo wie, że może być mnie pewna. Odkąd wsiadła ze mną do tego samolotu, nigdy jej nie zdradziłem. Po co? Nie istnieją dla mnie inne kobiety. Niewiele przytyła, ale na jej twarzy widać upływ czasu, może dlatego też już się nie maluje, a we włosach ma coraz więcej siwych pasm, ale temperament i mądrość się nie starzeją. Nie umiałbym bez niej żyć. Zrośliśmy się ze sobą, choć dzieli nas wszystko. Sprzeczamy się niemal każdego dnia, bo ona jak lwica walczy o swoją niepodległość. Kupiłem jej samochód, bo nie znosi się niczym dzielić. A i tak wszędzie muszę po nią jeździć, bo zapomina zatankować (i jeszcze twierdzi, że w jej wieku to normalne). Ale kiedy ja napomknę, że jest stara, czekają mnie ciche dni przez tydzień. Daje się przekupić tylko starą porcelaną, której mamy pod dostatkiem w każdym kredensie. Lubimy zupełnie inne potrawy, czytamy zupełnie inne książki (ja wyniosłem wszystkie tomiki poezji do pobliskiej biblioteki, ona je przyniosła z powrotem i ustawiła na swojej półce, której nie wolno mi tykać). Choć ma osteoporozę, wciąż nosi to straszne obuwie szczudlarza na obcasie lub koturnie (nazywa je obuwiem sportowym), więc wyglądam przy niej jak karzeł, bo oczywiście jest w nim ode mnie wyższa. Osobno jeździmy na wakacje (ja wolę góry, ona morze – tylko wtedy raz się poświęciła, ale chyba dlatego, żeby bilet Mariki się nie zmarnował), ale wydzwania do mnie trzy razy dziennie. Generalnie jest upiorna. Wyjada mi z talerza, zmusza do sprzątania, zakazuje zwijać skarpetki w kulki i chować pod szafą. Śpi do południa, ja wstaję o piątej nad ranem. I tak dalej. Piekę jej ciastka w kształcie serc według przepisu sąsiadki. Kocham ją, choć rzadko to mówię, bo wtedy zaczyna się awanturować, że za rzadko przynoszę kwiaty. Słowem, wciąż jest tą rewolucjonistką, która w furii chciała pociąć sukienkę Mariki. Nic się nie zmieniła. Ostatnio z okazji dwudziestej pierwszej rocznicy ślubu, ku mojej rozpaczy, zapisała nas na przedświąteczny kurs kreatywnego pisania. Poszliśmy razem i stąd moja wigilijna opowieść. Wiem, że dziwna i mało w niej choinki, kolęd. Dagny zaś – nie uwierzycie – pisze wiersze. Są okrutnie kiepskie, ale boję się jej tego powiedzieć. Ona zresztą nikogo nie słucha. Uważa, że zna receptę na poezję bez tych wszystkich lukrowanych serduszek, gołąbków, chmur i tego, co śni się poecie. Podchodzi do sprawy analitycznie, jak kiedyś w laboratorium. To oczywisty błąd. Zawsze byłem zdania, że poeta musi być rodzajem marzyciela – wariata, w pozytywnym tego słowa znaczeniu, ale jej nigdy tego nie mówię. Pisanie sprawia jej tyle frajdy, no i wszystkie utwory mojej żony są dedykowane mnie. Tak się przechodzi do historii literatury, czy jest większe wyznanie miłości? Może po prostu brakuje jej pracy w laboratorium, tego poukładanego świata. Ale zabrania mi mówić do siebie Promyczku, nawet jeśli coś przeskrobię. Za to sama dosyć

często nazywa mnie Gałązką. Stachu Gałązka Kędyś. Zawsze mnie to śmieszy. Warszawa, 2014 [1] Fragment wiersza Edwarda Stachury Gdy odeszła pod chmurami.

MAŁGORZATA KALICIŃSKA

Przypadki senatorowej K. Znany aktor serialowy Alek Wroński, zwany powszechnie Wroną, wyszedł właśnie ze studia po nakręceniu ostatnich scen do durnowatej reklamy. Durnowatej, ale za to jakże mile wypełni się jego konto! Od kiedy światowej sławy aktor gada z ciastkami, nikt w branży już nie czyni kąśliwych uwag o wzajemnych reklamowych wyczynach. Puder i szminkę zmyje już na miejscu. Śpieszy się. – Cicha pięć, mieszkania trzy – rzucił taksówkarzowi. – Mam nadzieję – odparł ten z powagą – że jest winda? – Sorry – parsknął znany aktor – to zmęczenie. – Pan tam mieszka? – zdziwił się taksówkarz – w tej kamienicy?! – A nie, nie – zaprzeczył Wrona i przez moment się zawahał, czy mówić prawdę, ale zdecydował, że ten jowialny starszy pan nie zadzwoni do „Życia na Ciepło” ani do „Na Szpilkach”, portali plotkarskich, więc odpowiedział zwyczajnie, a nawet z pewnym samozachwytem – ja mam tam garsonierę! Wie pan, co to jest garsoniera? Taksówkarz chrząknął i odpowiedział najpoważniej na świecie: – Jeśli ma pan na myśli garsonkę mojej żony, to wiem. Obaj zaśmiali się krótko i dalej już taksówkarz milczał, znał przecież swoje miejsce i zawód. Gdy klient chciał, sam zagadywał, a jak nie – to nie! Wroński uśmiechnął się do swoich myśli. „Jestem dokładnie jak bohater Tołstoja! DOKŁADNIE! A te jej pończochy… doprowadzają mnie do szaleństwa. Cudna moja! Mam godzinę na kąpiel i piwo! Yes!”. *** Senator Karenin odstawił filiżankę i westchnął głęboko, marząc o papierosie. Nie wolno mu palić, jest już po jednym zawale, a w jego wieku nie byłoby zabawne zafundować sobie następny. Profesor R. kategorycznie zabronił mu papierosów, a zresztą wśród wielu jego znajomych palenie jest démodé, no i w sejmie nie wolno, a palarnia śmierdzi. Ostatnio, gdy był z żoną w Cannes czy Wiedniu na drobnych zakupach i małych spotkaniach biznesowych, zetknęli się wręcz z afirmacją niepalenia.

– To jakaś ich nowa moda! Niepalenie jako demonstracja zdrowego stylu życia! – powiedział do Anny, gdy ta właśnie nałożyła sobie na twarz maseczkę. – Ty wiesz, Aniu, jakie miałem wczoraj szczęście? Chciałem zapalić tego durnego e-papierosa, a Johann, jakby uprzedzając mnie, wykpił to jako straszną… jak to ty mówisz? Wiochę i ściemę! Jego młoda, długonoga żona w czarnym jedwabnym szlafroku i z białą maseczką na twarzy wyglądała trochę jak w kostiumie Upiora w Operze, a raczej powabnej upiorzycy, i jak zwykle odpowiadała zupełnie nie na temat: – Niby taki topowy hotel, a klimatyzacja okropna, wysychają mi oczy! Trzeba zadzwonić do recepcji po nawilżacz. Włączył laptopa i zaczął czytać, podśmiechując się po cichutku. Niby poważny portal informacyjny. Na pierwszej stronie: „Senator K. i jego żona w Cannes” – obok nich zdjęcie i zjadliwe wpisy internautów atakujących każdego, jak wściekłe mrówki, to samo na innym portalach. I nawet on, nieuwikłany w żadne malwersacje, romanse, afery i aferki, spokojny, zacny pan senator Aleksander Karenin i tak jest kąsany i podgryzany za nic. Jak widać, paparazzi i dziennikarzyny za wszelką cenę próbują mu się dobrać do skóry. Jak każdemu, kto w Polsce wyrasta ponad żywopłot. Anna też była obiektem polowań. – No way – szepnął, dopijąjąc kawę – za głupi jesteście, niczego na nas nie macie! On umie żyć dyskretnie i Annie się to podoba. Ona też nie daje sobą, swoim zachowaniem żadnych powodów do szarpania jej, fotografowania i krytykowania. Na jogging starannie się ubiera, nie prowokuje żadnych plotek, jest stonowana i jeśli już chce ostro potańczyć, zaszaleć, to na zamkniętych imprezach, u zaufanych znajomych, najczęściej za granicą. Alesander, nazywany Olkiem szanuje ją za to. Młode, zazwyczaj drugie (czasem trzecie) żony kolegów i znajomych, za wszelką cenę pchają się pod flesze, przyjaźnią z celebrytkami, choćby jednosezonowymi, żeby choć na chwilkę tylko zaistnieć w prasie, w necie, na plotkarskich portalach. – Aniu, patrz, znów ta twoja szwagierka Kasia w nocnym klubie. Awantura jakaś, szlaja się za tym aktorzyną... Po co jej to? Anna nie odezwała się, zajęta brwiami, jakby nieobecna. Zadzwonił po serwis, ale ona nagle czujna, nie pozwoliła mu na drugą kawę, grożąc paluszkiem, więc zrezygnował, ciesząc się, że dba o niego. Zadowolona ze swoich brwi wróciła do pytania: – Kitty? Ona już tak ma, a co, że ją obsmarkują? Daj spokój, młoda jest, to szaleje, nie to co ja, matronka! – Matronka?! Aniu! Żałujesz? Ograniczam cię? – żachnął się zdumiony. – Ależ skąd! Tak mi się powiedziało, wiesz przecież, że lubię to nasze uporządkowane życie. Skoczymy po obiedzie do miasta, na zakupy? Chciałam coś kupić Stasiowi

i podjedziemy do Hermesa. Wymienię tę torbę, bo wczoraj w sklepie wydawała mi się beżowa, a ona jest po prostu ecrú! Nie rozumiał, co mówi, więc spytał, zmieniając temat: – Dzwonił? – Staś? Tak, wczoraj, jak miałeś zebranie zarządu. Mówił, że są z nianią w parku, na torze rolkowym i nie może rozmawiać, bo się ściga z kolegami. – Nie był w szkole? – Olku, helou? Ferie są, tatuśku! – zaśmiała się krótko i wesoło. – A, wiesz, że Lala rozwodzi się jednak ze Stefanem? – zmieniła zdanie zgrabnym piruetem. – Jaki on głupi ten mój brat! Poleciał na młodą dupę, ups, sorry kochanie, tak bez żadnego wiesz… stylu, klasy! A jakie alimenty będzie musiał bulić Lalce! Ho, ho, na siódemkę dzieci! Żal mi go, ale nigdy mnie nie chciał słuchać! – Tak? – zapytał grzecznościowo. Rodzina żony nigdy nie budziła w nim sympatii. – Ano tak! – Anna ciągnęła dalej. – Lalka, wściekła jak diabli, zryczała mi się w słuchawkę po raz któryś, że jak on śmiał, że poleciał za młodą i ładną, a jej te cholerne porody odebrały urodę, i że ona żyły sobie dla dzieciaków i dla niego wypruwała, a teraz on ją wymienił na młodszy model, a niby taki katolik! Aż na nią ryknęłam, żeby się opamiętała, i że dam jej telefon do mecenas Kosińskiej, to ją rozwiedzie z tym jej Stefankiem, jak… Jagodę z Olafem – pamiętasz? – mówiła Anna głośno, wklepując w twarz krem głośnymi klapnięciami. – Może wtedy ten dupek pójdzie po rozum do głowy? Senator podszedł do żony i popatrzył na nią w lustrze, uśmiechnął się, pocałował w czubek głowy, żeby już nie ciągnąć tego tematu, i usiadł ponownie do laptopa. Zanim Anna się wyszykuje, on musi podjąć kilka ważnych decyzji, rzucić okiem na giełdę i rozmówić się ostatecznie z Ulrichem. Praca senatora to jedno, a zarabianie pieniędzy – drugie. – Jak wrócimy do kraju, wpadniemy do Kostka, co? – Dżizas, koniecznie?! Nie znoszę tego jego wiejskiego barłogu! Ani tych jego kozich serów, a tym bardziej.... Anna nie mogła znaleźć słów, więc tylko tupnęła nogą ze złości. – Daj spokój, Aniu, tam powietrze jest wilgotne, nie zaszkodzi ci na oczy, wokół są piękne pola, lasy, zagajniki, a Staś uwielbia Kostka i jego konie, przecież wiesz! Wolę, kiedy on tam sobie na konikach jeździ, niż jak szaleje na rolkach w parku z Bóg wie kim! – Wiem, wiem. No, dobrze, skoro chcesz. Mnie taka ilość natury przeraża, przytłacza wręcz, nie lubię tego i tego całego... „eko”. „Bo sama, kochanie, pochodzisz z takiej wsi” – pomyślał senator i ponownie uśmiechnął się do żony znad okularów. Doprawdy, co za szczęściarz z niego! Młodsza o dwadzieścia lat, niby z małego miasteczka, ale dużo czasu spędzała w mieście u ciotki, która nauczyła ją manier. Skończyła dobre liceum, więc wykształcona znakomicie, dwa języki obce, wdzięk i urok.

Pobrali się dziesięć lat temu. Poznał ją na evencie, na którym byłą hostessą i z mety przypadli sobie do gustu. Zbyt długo był sam, więc gdy Anna okazała się roztropną i mądrą dziewczyną, zaryzykował i ożenił z nią. Między nimi nie ma żadnych niedomówień, udawania, paplania o jakiejś miłości. Doskonale działający układ na jasnych zasadach – od początku! On dał jej dom pod Warszawą i wszelkie swoje dobra i wybudował jej klub fitness z niewielkim spa, żeby miała własne pieniądze i żeby wydawało się jej, że pracuje. Ona dba o dom, ogród, ich syna i JEST. Okazało się, że Ania ma łepek do interesu, bo po kilku latach otworzyła podobny w Podkowie Leśnej. Zatrudniała nawet lekarza, odchudzacza dla zapasionych pań i panów, a teraz otworzyła też kuchnię cateringową z niskokalorycznymi posiłkami. Tym go zaskoczyła. Mądrze inwestuje pieniądze! Żadnych świństw sobie nie robią, nie udają też wielkiej miłości, bo to nie te czasy – jak to sobie powiedzieli przed ślubem. Mają jedno dziecko – Stasia, potem on zrobił sobie wazektomię w Zurichu, bo ona hormonów brać nie zamierza. Czysto i higienicznie. Jest oddaną i czułą matką – zdecydowanie! W łóżku? No cóż, w końcu nie żenił się, żeby skakać na boki, albo korzystać z call girl, a ona wywiązywała się znakomicie z tego, co powinno łączyć małżonków. Uważał się za wyjątkowego szczęściarza, bo właściwie nigdy nie „bolała jej głowa”, a czasem nawet robiła mu loda. Szczególnie chętnie, kiedy wymyślił coś, co jej się podobało – ten klub fitness i spa, podróż do Acapulco, a potem do Stanów i oczywiście ocean zakupów. Bawiła go, lubił ją, a może nawet zaczął po swojemu kochać? Doceniał jej dbałość o dom, ogród, Stasia, i o niego samego. Ubierała go od kilku lat, od kiedy sama złapała światowy szyk w swoje małe paluszki i potrafiła bezbłędnie łapać, co jest trendy – był nawet okrzyknięty jednym z najlepiej ubranych Polaków! Może dla niej zamiast fitnessu lepsze byłoby jakieś… studio mody? – O nie, kochanie – zgasiła go – z tego kasy nie zrobię, a tu kapie powoli, ale codziennie, niezmiennie, a odchudzających się grubasów i „hardcorowych koksu” nie brak w okolicy!”. Zmyślnie, mądrze więc się nie wtrącał. Najpierw bał się, że taka młoda, co ludzie powiedzą...? Ponad dwadzieścia lat różnicy! Oczywiście zostali obniesieni na językach, wyszlajani po portalach plotkarskich, co się jej nawet podobało początkowo, później jednak stała się czujna i dyskretna. Jest inteligentna i szybko zauważyła, do czego prowadzi „parcie na szkło” i „bycie na widelcu”. Nie lubiła tego, szczególnie teraz, gdy zbliżała się do czterdziestki i nadal była piękną kobietą, według niego. Według własnej oceny miała zmarszczki i wałeczki, jeszcze jakiś cellulit i inne dziwne kobiece wynalazki. Śmieszne! Jeśli ktoś je istotnie miał, to ta jej szwagierka – Lala, ta od tej masy dzieciaków, jaką sobie ze Stefanem zafundowali, albo Kitty, Kitka czyli Kasia, najmłodsza siostra Lalki, mała wariatka szalejąca na dyskotekach, nieodpowiedzialna i już karana za narkotyki. Wstyd, bo to jednak daleka rodzina.

Przez jakiś czas po odtruciu Kitka mieszkała w gospodarstwie Kostka L. Jeździła konno i zapierała się, że już nigdy w życiu nie zapali nawet skręta. Czy można jej wierzyć? Teraz okazuje się, że wplątała się znów w aferę w nocnym klubie ze znanym aktorem Aleksym W., zwanym Wroną, bez którego ostatnio nie kręci się żadnego serialu, a on sam bryluje na imprezach i szczerzy się do paparatów nowym uzębieniem. Nowym, bo poprzednio, gdy miał własne, czarował wszystkich wielką diastemą przy górnych jedynkach, a dzisiaj prezentuje bieluśki, równy płotek jak z Hollywood! Głupia ta Kasia, ale co zrobić, aktor to aktor, wiadomo, że kobieciarz i nie do usidlenia, i niejedną pannę podobno zostawił zaryczaną. „Nareszcie” – westchnął senator, bo Anna właśnie wyszła z buduaru, gotowa na zakupy, świeża i pachnąca, z okularami słonecznymi na włosach, w lekkiej sukience kupionej wczoraj i na niewielkich obcasach. Przy nim nie nosi wysokich, bo jest mądra i nie robi mu przykrości, zaznaczając obcasami, że on jest po prostu... niski. – Zamówisz bilety do opery? – spytała. – W wiedeńskiej jeszcze nie byłam, a podobno należy tu być! Zamów w recepcji, tylko żeby nie było długie i nudne! – poprosiła. *** Zima w Warszawie była paskudna tego roku. Najpierw żadnego śniegu na święta, mokre błoto płynęło ulicami, a potem mróz ścisnął nieludzko i było po prostu zimno, żadnego nastroju – bezśnieżnie, szaro… Senator i Anna wybrali się na sylwestra do Krynicy, bo tam pojechała znakomita większość znajomych. Umawiali się tak już od dawna, żeby bawić się razem, zawsze to weselej i milej, bo znają się w tym kręgu latami i przyjaźnią. Bal w starym, stylowym, niewielkim hotelu był udany do północy. Potem senator poszedł spać. Nie tańczył, bo zwyczajnie nie lubił. Na bal nie mógł Ani zabronić wysokich szpilek i w tańcu wyglądaliby śmiesznie. Ania – ładna, smukła, wysoka, ostatnio zeszczuplała nieco, albo tak mu się wydawało, tańczyła z kolegami, którym nie odmówił tanecznych umiejętności. Nie włączył się też w nową zabawę „Taniec z Gwizdami” (bo można było gwizdać z aplauzem), w której oni – zupełni amatorzy – tańczyli klasyczne tańce, a w komisji oceniającej zasiadła żona hodowcy opasów – była baletnica baletu leningradzkiego, miejscowy żigolak i dwie córki mecenasa Z., prowadzące w Warszawie szkołę salsy. Mecenas, opasły i jowialny, tańczył lekko i z gracją, czym wzbudzał szczery zachwyt publiczności. Sam senator czuł się doskonale w roli obserwatora. Po dwunastej zabawa się rozkręcała, Ania pięknie zatańczyła angielskiego walca z mecenasem Z. i znakomicie coś współczesnego z młodym prawnikiem z kancelarii mecenasa, chyba przyszłym zięciem. Pożegnała męża czułym buziakiem.

Wróciła po dwóch godzinach i cicho i wślizgnęła się do łóżka. – Jesteś już? Wcześnie – mruknął zaspany. – Ach, wiesz, zaczęło się ostre picie i góralskie tańce, nie znoszę tego. Dobranoc, kochanie! – cmoknęła go w skroń i zasnęła. „No proszę! Mądra jest i ma klasę!” – pomyślał senator. Kiedy wyjeżdżali z Krynicy, zatrzymali się na stacji benzynowej. Anna chciała kupić na drogę świeże warzywa do pogryzania, pokrojone w zgrabne słupeczki i zapakowane ładnie na drogę, i kolorową prasę. Senator tankował paliwo, gdy zajechało duże, srebrne, identyczne jak ich czarne terenowe volvo z wesołym młodym towarzystwem i zatrzymało się na parkingu. – Aniu, weź mi, proszę, kawę! – zawołał do żony i dodał, jakby się tłumacząc – tu słabą podają! Towarzystwo ze srebrnego volvo porzucało się śnieżkami opodal stacji i wbiegło hałaśliwie do sklepu. Gdy Anna stała obok kawiarki, minęła ją roześmiana Kasia – siostra szwagierki. – Kitka?! – zawołała Anna. – Nie pojechałaś rano, jak mówiłaś? – Anka? Cześć! Nie. Poznałam tu miłych ludzi i wracam z nimi, paa! – pomachała jej i poszła w stronę znajomych. Właśnie wtedy, gdy Anna odwróciła się z impetem, trzymając w dłoni kubek kawy dla męża, wpadł na nią wysoki facet otrzepujący się ze śniegu. Był ubrany w zielony sweter w białe renifery i czerwoną czapeczkę Świętego Mikołaja na głowie. Kawa wylała się na Anny płaszcz, a on giął się i przepraszał, wołając do obsługi stacji o podanie „kawałka ręcznika”. – Niech pan da spokój i na przyszłość uważa – powiedziała Anna. – Błagam, niech mi pani wybaczy i pozwoli, że odkupię kawę! Towarzystwo zawołało „Alek, no co jest? Co ci wziąć?”, ale on szarmancko stał naprzeciw Anny i dopytywał się, co to była za kawa. – Zwykła, czarna bez cukru. – Anna bez entuzjazmu postanowiła odzyskać kawę dla męża, zastanawiając się jednocześnie, gdzie odda do prania płaszcz z wielbłądziej wełny w kolorze jasnego karmelu, który dostała od męża rok temu, i który tak lubiła. Zniszczony! Czy kawa się spierze?! W samochodzie wyżaliła się mężowi, który oczywiście widział, że Kitka i Anna spotkały się na stacji. – No widzisz, jaka ona jest? – powiedział, z lekka oburzony. – Miała jechać z Nowickimi, ale oczywiście nie! Załapała się... – Daj spokój, Olku, daj spokój! Młoda jest, towarzystwo głośne, bo filmowe. – A ty skąd wiesz? – No bo był z nimi ten aktor, co to teraz wypada z każdej lodówki, no wiesz, ten, Wrona

na niego mówią. Wroński? Chyba ten, kawę na mnie wylał! – Sądziłem, że Kasia już się koło niego nie uwija! – A ty skąd wiesz? – tym razem Anna była zdumiona wiedzą męża o wyczynach i wyborach Kasi. – Jej zdjęcie z nim było na pierwszej stronie Onetu... – Dwa miesiące temu! – parsknęła. – A poza tym, co w tym złego, może ona go usidli? – Usidli?! Żartujesz. Nawet frajdy z tego mieć nie będzie, to nie jest facet dla niej, złamie jej serce i znów się zaczną narkotyki. – Och, nie kracz! Płaszcza mi szkoda... Gdzie mi wywabią tę plamę? – zmieniła temat. – Kupię ci taki sam, daj spokój! Senator szybko rozwiązywał drobne dylematy. *** Podczas ferii Anna ze Stasiem pojechali na narty w Alpy, z Lalką, jej młodszymi dziećmi i grupą przyjaciół. Kilka lat temu senator nauczył żonę jazdy na nartach, bo sam był znakomitym narciarzem. Teraz, pod nieobecność żony, wiódł pracowite życie człowieka biznesu, dlatego nie był zachwycony telefonem szwagra: – Olek, nie napiłbyś się ze mną wódki? Kawalerskie upojne wieczory, pełne whisky, panienek i szampana już od dawna go nie bawiły, a jednak prosta propozycja wydała mu się tyleż prostacka co... kusząca, więc po chwili namysłu odparł: – ...a wiesz co? Wpadnij. Powiem gosposi, żeby nam zrobiła porządnego śledzia, skoro ma być męski wieczór, co? Stefan przyjechał taksówką. Wszedł i postawił na stole torbę z choinką, w której stał gin, półtoralitrowy tonic, whisky, duża butla pepsi i dwie białe finlandie. – Po co ta pepsi? Wiesz, że tego nikt u nas nie pije? – zdziwił się senator. – A, dali w promocji, do tej finlandii, to wziąłem, tak? Ma się zmarnować? Gosposia istotnie przygotowała im męską kolację. Kilka odmian śledzi, które senator wprost uwielbiał, płaty łososia, którego uwielbiał Stefan, i jakieś pogryzajki w formie krakersów z majonezem i kawiorem, deskę serów i mnóstwo lodu w lodówce. Stefan miał gorzką potrzebę wyżalenia się szwagrowi. Opowiadał, jak to już nie mógł być z Lalą, że od dawna ze sobą nie sypiali, że oszalał, kiedy poznał nauczycielkę angielskiego ich młodszej córki i „się porobiło”. Panowie rozmawiali do późna. Senator nie dziwił się, że zmęczona wychowaniem takiej masy dzieci i zaniedbana, szczerze mówiąc, Lalka, nie budziła w Stefanie dawnych uczuć. Wiadomo było, że Stefan miewał jakieś laski na boku, ale żeby rozwód? – To ty, Stefan, musisz krowę kupić, żeby się mleka napić?

– Zobaczyłbyś ją! Żadna z niej „krowa” i nie o mleko mi chodzi, choć mleczarenkę ma… Mmmmm! Pierwsza klasa! Serio, serio, fajna jest! I w dodatku my się naprawdę kochamy! – dodał nadto żarliwie. – Terefere, ona leci na twoją kasę! Ślepy jesteś? – Nie... nie... No, mówię ci, Oluś, NIE! – perorował podlany już wódeczką Stefan. – To nie tak, my się znamy ponad rok, ona... wiesz, co powiem? Ja jestem jej pewien! A w domu, wiesz, tylko dziecięce choroby, szczepienia, szkoły, ortodonta, teraz matura Kuby, a ty, człowieku, wypruwaj sobie flaki i zarabiaj na to! – No ale radzisz sobie, Stefan, masz wielki salon samochodowy, trzepiesz kasę... – Ale co z tego mam? Przywiędłą żonę, stale jęczącą, i dzieciska, które mają mnie chyba tylko za bankomat... – Trzeba było... – zaczął senator. – Olek, odpierdol się ze swoimi mądrościami, co? Już ustaliliśmy nasze granice światopoglądowe, i szlus! Ja niby jestem katolik, a ty, cholera wie co, a po tym, jak się obrzezałeś, to – zająknął się, wypijając kolejny kieliszek – …to kto ty jesteś? – Stefan najwyraźniej zalał się i bredził. – To nie było obrzezanie, ale wazektomia, baranku boży. I co ty teraz poczniesz? – Ja? Nic, Lalka mnie uprzedziła i wniosła o rozwód z orzekaniem o winie... O, kurwa, Olek, ależ ona mnie wydoi! – No, cierp ciało, kiedyś chciało. A ty co? Chciałeś łagodnego rozwodu w białych rękawiczkach i za porozumieniem stron? Jeśli tak, to jesteś głupszy, niż myślałem. – A co? To niemożliwe?! Sama mi kiedyś Lala czytała, jak to się ludzie potrafią elegancko rozstać. – Stefan, może ja nie jestem znawcą kobiet, ale i znawcy nie potrzeba, żeby wiedzieć, że nie ma w świecie większej furii niż kobieta, którą facet zostawił dla młodszej... Stefan zwiesił głowę w zamyśleniu. – Chyba masz kurewską rację... Puści mnie gołego! Że też ja głupi, nie pomyślałem zawczasu, jakby tu przykitrać coś w Liechtensteinie .... – I obiedzić własne dzieci? – senator, pijący z zasady mniej i jedzący więcej śledzi w oliwie, nie był pijany, więc rozumował nad wyraz trzeźwo, nadto też z wrodzonym sobie poczuciem sprawiedliwości. – A ty, senatorku, szczęśliwy jesteś, co? – Stefan spytał zaczepnie i utkwił wzrok w Aleksandrze. – Wiesz… – zamyślił się senator i odparł: – Anna czytała mi kiedyś wywiad z Sophią Loren i ona na takie pytanie odpowiedziała: contenta!. I to jest to, Stefan! W naszym wieku zadowolenie jest ważniejsze niż złudne i iluzoryczne szczęście, mające niby wynikać z czegoś tak ulotnego jak miłość. Pijaniutki Stefan tylko machnął ręką. Miał już dość. Senator dowlókł go do pokoju gościnnego i zostawił w łóżku, sam usiadł w salonie do

„rozchodniaczka”. Położył nogi na pufie i zamyślił się, smakując swój spokój powolutku, z każdym łyczkiem ukochanego koniaku. „Jaki ja jestem jednak… zadowolony! Jak to Zośka Loren mówiła: content na swój sposób! Mam wszystko, co mogłem osiągnąć, niczego nie traciłem na idiotycznych imprezach, grach w karty albo na wyścigach, jak to ostatnio zrobiło się modne. Kasyna mnie nie kręcą, jedyne, co mnie bawi i wzrusza, to Anna, i to, że stale jest ze mną! I choć wiem, że mnie nie kocha, wiem też, że to stały element w moim osobistym krajobrazie, a robienie jej frajdy jest chyba już jedyną moją rozrywką. Za nic nie chciałbym, żeby odeszła, bo i sam nie zamierzam jej zostawić. Polityka owszem, jest zajmująca, ale ja te wszystkie mechanizmy już znam, ta cała zabawa jest przewidywalna i coraz brudniejsza. Może czas się wycofać? Poświęcić się rodzinie? Może Ania da się namówić na… jeszcze jedno dziecko? Czyje? A obojętne, z banku spermy! To by ją jakoś mocniej przy mnie osadziło. Stasia nie umiałem wychowywać, poświęcając się pracy i politykowaniu. Jesteśmy sobie prawie obcy, ale jakieś następne małe bobo, może byłoby wyzwaniem? Kochałbym jak swoje, a i Ania byłaby może szczęśliwsza z większą rodziną – sama mówiła, że jedynacy bywają samolubni, więc...? A może najpierw jakaś wielka podróż? Ja byłem już w tylu miejscach, a ona nie, zaledwie obskoczyła Europę, Mauritius i Lanzarote. Może teraz wyspy Polinezji, może wynająłbym mały domek na Bali? Zrezygnuję już z tego senatorowania i zabiorę ją i Stasia… albo nie, Staś ma przecież szkołę, zostanie z nianią. Popłyniemy z Anką w podróż wielkim jachtem, Ulrich sam mi to proponował!”. Ukojony świetlistymi marzeniami, pan senator udał się na spoczynek. Rano, gdy zjedli śniadanie – on swoją kawę, pieczywo pełnoziarniste i jajko sadzone, a Stefan fantastyczny żurek na kiełbasie – specjalność gosposi, panowie pożegnali się, używając minimum słów. Nie mieli wielu punktów stycznych. Jak mawiają: „Syty głodnego nie zrozumie!”. Stefan pojechał do świata wojującego o jak najmniejsze alimenty, a pan senator do sejmu, wojować o… coś, o co akurat wypadało mu wojować. *** Wiosna była pracowita dla senatora, a latem Anna za nic nie chciała płynąć jachtem, bo miała martwy sezon w Podkowie Leśnej i fitness club podupadał. I choć nadszedł sezon wakacyjny, w senacie pracy właściwie wcale, tylko jakieś półprywatne, klubowe spotkania, ale interesy senatora siadły, recesja szczerzyła zęby i trzeba było częściej bywać w Wiedniu, Zurichu i Hamburgu. „Wielmożna pani senatorowa” – jak ze śmiechem mówił o żonie, częściej odmawiała wspólnych wypadów, wymawiając się problemami Lalki i jej rozwodem, zawirowaniami sercowymi Kitki, a i sama jakoś wsiąkła we własną pracę. Stasiem zajmowała się częściej

opiekunka – już nie niania. Wykształcona i obyta młoda kobieta, która pomagała mu w lekcjach i woziła na zajęcia, gdy Anna była zajęta. Staś przyklejał się do matki, tęsknił za ojcem, którego prawie nie widywał, ale uczył się dobrze i nie sprawiał kłopotów wychowawczych. – Pani senatorowo – mówił przez telefon Aleksander Karenin – wracam w poniedziałek, będzie mniejszy ruch na drodze, a zresztą w niedzielę Ulrich zaprosił mnie na kolację. Mam dla ciebie coś ładnego! – Tylko powiedz kierowcy, żeby w Polsce nie szalał na tych dziurach, sam wiesz, jak jest, i niech mi cię dowiezie w jednym kawałku! „Troskliwa! Jakie to wzruszające!” – pomyślał senator. Bomba wybuchła późno i oczywiście wtedy, kiedy już huczało wśród znajomych od cichych plotek, że pani senatorowa Anna Karenina odbiła kuzynce absztyfikanta, znanego aktora Aleksego W., zwanego Wroną, i choć zachowują się oboje nienagannie, paparazzi przyłapali ich w letnim domu Anny i senatora w Dorotowie, gdy paradowali w skąpych kostiumach i nawet okazywali sobie czułość, co widać było na zamazanym i nieostrym zdjęciu wklejonym na portal plotkarski. Tym razem to Lalka stała się odgromnikiem i powierniczką Anny. Była już w dość dobrej formie, żeby zająć się przyjaciółkami. Mecenas Kosińska wydrenowała Stefana, jak mogła – alimenty na dzieci i dla Lalki do końca życia, więc teraz, już po podpisaniu zobowiązań, skruszony Stefan czekał niecierpliwie na rozwód, a Lalka zajęła się sobą i życiem towarzyskim. Zaczęła bywać u Anny w spa i tam wspierała ją, jak mogła: – Anka, ja cię rozumiem, młoda krew. Olek jest no, wspaniałym facetem, ale ma swoje lata… ale, powiedz, potrzebne ci to? Ledwo wytłumaczyłam Kitce, że ten cały Wrona jest nie dla niej, że to kobieciarz i hulaka, a teraz ty z nim?! – Właśnie, Kitka. Jak ona to przyjęła, gdy on ją zostawił? Lala, powiedz, ty coś wiesz, podobno znów przyćpała?! Jezu, co ja narobiłam! – Oj tam, oj tam! Zaraz przyćpała! Miała... incydent, no! Złapałam ją za kudły i zawiozłam na te konie, do Kostka L. – Na tę wieś?! – Ona tam lubi być, a i chyba Kostkowi nie jest obojętna, wiesz? – Daj spokój, jeszcze biedakowi serce złamie! On starszy od niej i wiesz, taki niedzisiejszy, po co mu taka małolata? – Nie wykręcaj kota ogonem – burkneła Lala. – Po licho ci ten romans? I jeszcze się rozniosło! Sama się z niego śmiałaś, a potem, jak ci ten płaszcz zalał kawą, byłaś na niego cięta. Nie rozumiem, jak to się stało?! – Oj, Lala... Wziął od Kitki mój numer i uparł się, że mi zapłaci za ten płaszcz, a w rezultacie tego wszystkiego, no…wiesz. – Poszłaś z nim do łóżka, bo ci płaszcz kawą zalał?! – Głupia jesteś. Nie od razu! Wiem, że babiarz, ale jak on za mną łaził, jak uwodził! Ty

wiesz, Lalka… że mnie nikt nigdy nie uwodził? Jest taki romantyczny! A jak jesteśmy sami, spokojny i czuły, ty wiesz? Ciągle by się czulił! Mówi, że oszalał dla mnie. – Bo ma wieczną ruję! – Ty wariatko, oślepłaś? Bo że zgłupiałaś, to widzę! – Może i tak... – Anna uśmiechnęła się melancholijnie. – Sądziłam, że miłość jest dla małolatów, że takie... romanse można miewać, ale już bez miłości, że całe to gadanie o uczuciach to literatura, mydło, harlekinada! – I co...? – Lalka usiadła bliżej Anny z filiżanką ziołowego naparu. – No, mów... – Ano, zakochał... zakochaliśmy się w sobie. On mnie dosłownie opętał, ja go chyba też. Wysyła mi SMS-y, kwiaty, maile, a ja zmiękłam jak masło. Wiesz, jak o nim myślę, to mi takie ciarki chodzą po ciele, jak jest blisko, to od jednego jego dotknięcia jestem czerwona i gotowa. Lalka! – nagle Anna uniosła się i powiedziała to dramatycznie, z aktorską manierą: – jaka boska jest ta… miłość! Panie rozmawiały często, bo częściej teraz Lalka bywała w spa u Anny. To, co szwagierka jej opowiadała, było lepsze niż niejeden serial. Godzinami słuchała, jak znany aktor umawia się z mężatką, tak aby nikt ich nie wyśledził, jakie są te spotkania, jaki on jest w łóżku i jakich forteli używa Anna, żeby nie budzić podejrzeń, a w dobie telefonów komórkowych to niełatwe. Anna zwierzała się szwagierce: – Ja wiem, że zrobiłam głupstwo, czym innym są jakieś, wiesz, podrywy czy romansiki, a czym innym dopuścić do czegoś takiego, ale ja tego nie przewidziałam! Ja nie sądziłam... Lalka, zrozum, mnie, ja nigdy tak nie kochałam! NIGDY! To mnie tak wzięło, nie mogę spać, tęsknię, a każde słowo Olka mnie wkurza, nie mówiąc o tym, jak do mnie podchodzi, na razie nie sypiamy razem, bo on ma masę wyjazdów, ale jak zechce? Dżizas, chyba zwariuję! A ty, powiedz, Lala, wiesz, co to jest miłość? Lala zamyśliła się, oczy jej zwilgotniały. – Ja kochałam Stefana, wiesz? Najprawdziwszą i najczystszą miłością, jeszcze jako nastolatka, w szkole. Nie wyobrażałam sobie życia bez niego. Wiem, czasem się puszczał. Oni tak mają, ale… zgłupiałam, jak się dowiedziałam, że on z tą gówniarą chce odejść. Chciałam umrzeć, ale wiesz, nie zrobiłabym tego dzieciom. Najpierw ze strachu, pamiętasz, jak szalałam? Ale ty mądra jesteś, dałaś mi wsparcie, choć to twój brat, i pozytywnego kopa, i… dziękuję ci za panią mecenas, bo obie przywróciłyście mnie do rozumu. Anna słuchała i kiwała głową, dorzucając: – No widzisz, twój problem to jest to, Lalka, że ty nie pracujesz i nie masz własnych pieniędzy, dlatego wydawało ci się, że świat się kończy. Ale to tak nie jest! Poszedł do młodej laski, to krzyż mu na drogę, ale niech cię zabezpieczy! Nie może tak być, że mamy dwudziesty pierwszy wiek, a takie kobiety jak ty, które poświęciły się wychowaniu dzieci, prowadziły dom, a to przecież kilka etatów, zostają nagle gołe i niewesołe, gdy mężowi się nagle odmieni. Stefan niech spada, a ty musisz się

wziąć za siebie! Nagle Lalka zaczęła cicho płakać: – Kochałam go, Anka. Ja przecież byłam dobrą żoną! Innym razem to Anna płakała Lalce w mankiet tą samą pieśnią, że kocha, kocha! Kocha tego swojego aktora jak wariatka, że ten jej Wrona pojechał gdzieś grać i nie dzwoni, a ona tęskni jak oszalała i co ona ma począć?! – Anka, ty się ocknij, towarzystwo puchnie od plot na wasz temat. Uważaj, żeby się twój mąż nie dowiedział, albo... powiedz mu! – Zwariowałaś?! – Nie. Sama mówiłaś, że między wami jest porządny, kupiecki układ! Tak będzie uczciwie. Gorzej, jak mu ktoś doniesie, a wiesz, że ludziska wbrew pozorom kochają donosy, taka już nasza wredna natura. A może poćwicz sobie z Wroną jeszcze i… zerwijcie? No na cholerę ci to?! Olek ci nie wybaczy… Anna popatrzyła na Lalkę jak na idiotkę, jakby ta proponowała jej urwanie sobie własnoręczne nogi, ręki, wyrwanie serca prosto z piersi. – Olek? Wściekłby się, ale ja zaraz coś wymyśle, przychachmęcę, zobaczysz! „Może – myślała – faktycznie, gdyby ich romans ubrać w jakiś ładny kostium… przyjaźni, czegoś na kształt serdecznej zażyłości? Ach, byłoby łatwiej! Może ludzie zamknęliby paszcze, nie jątrzyli, nie plotkowali?! To jest jakiś pomysł – przyjaźń, oficjalna i taka… jak gdyby nigdy nic!”. Anna poprosiła więc kochanka, żeby jako znany aktor pozwolił jej na stronie internetowej umieścić napis, że on, Aleksy W. – chętnie ćwiczy w jej klubie w Podkowie Leśniej. Wydrukowano jakieś ulotki, plakaty i aktor Aleksy W. stał się twarzą klubu senatorowej Anny K. – zwyczajnie i oficjalnie. Annie wydawało się, że to załatwi sprawę. Przynajmniej na razie. Na jakiś czas faktycznie sprawa przycichła, tym bardziej że kto inny teraz był na widelcu tabloidów, komu innemu przypisano nowy skandalik. Anna i Wrona spotykali się i pokazywali oficjalnie, żeby podtrzymać mit, że łączy ich tylko przyjaźń, i cichcem, żeby kochać się jak koty w marcu. Aktorowi imponowało oddanie pani senatorowej, uwielbiał patrzeć, jak dyskretna i elegancka Anna zmienia się w wyuzdaną, namiętną kochankę, jak zatraca się w pieszczotach i oddaje mu się bez pruderii, gorąco, chętnie, ostro. Anna odkrywała siebie nową, poznawała nieznane jej dotąd radości płynące z seksu. Poznawała własne ciało i przerażała ją jej własna dusza – inna, dwoista, zakłamana, obca i bliska zarazem. Raz miała wyrzuty sumienia, innym razem nie miała ich wcale. Miotała się w tej miłości, pożądaniu jak w ciężkiej chorobie, na którą nie ma leku, a gdyby nawet był, nie wzięłaby go za skarby świata. Czuła, że nie jest to dobra droga, że przyjdzie jej zapłacić wysoką cenę za to, co ją tak opętało, ale powtarzała sobie, że wszystko albo nic, że potem choćby potop, że napije się,

naje Wrony do syta, a potem niech się dzieje, co chce! Choćby piekło! W domu pojawiło się napięcie. Była pewna, że senator już wie, stąd wyczuwalny chłód między nimi i częstsze bywanie męża poza domem. *** Coroczny wypad w góry na narty z towarzystwem okazał się dla Anny męką. Mąż nagle zdecydował się pojechać z nią i ze Stasiem. Chodził ze wszystkimi na narty, był sztucznie ożywiony, ale i marudny, sarkastyczny, co zauważyli wszyscy. Przyjmowali to milcząco, rzucając sobie porozumiewawcze spojrzenia. Narzekał, że Staś zamiast na carvingach, które mu kupił, jeździ na snowboardzie od niejakiego Wrony, że pensjonat przegrzany, jedzenie kiepskie, wino marne, był drażliwy i widać było, że między małżonkami nie ma już dawnego ciepła. – CIEPŁA? – Anna rzuciła to słowo szwagierce jako coś absurdalnego. – Między nami nigdy nie było ciepła, było poprawnie, czysto i elegancko, ale ciepło? Co ty, Lalka! A Olek to ma chyba andropauzę! – Aniu, chyba coś próbujesz zamazać, zatuszować, ale zawsze wydawało się nam, postronnym... – A co „wy, postronni”, możecie wiedzieć? CO? – wybuchnęła. Że się sprzedałam za młodu, bo panicznie bałam się nędzy? Bo nie wyobrażałam sobie powrotu do mojego rodzinnego, wszawego miasteczka, które dzisiaj zdycha z bezrobocia i biedy? Bo lepsze było oddać się mojemu bogatemu i grzecznemu mężowi? Lala, dziesięć lat uprzejmej służby! Dziesięć lat robienia wszystkiego tak, jak on to sobie wyobraził, wyreżyserował i... opłacił. No, opłacił suto, nie powiem, ale od kiedy mam własne pieniądze, inaczej wszystko widzę, czuję! – Nie narzekałaś dotąd! – No bo jak narzekać na idealne życie?! No, sama powiedz, jak? – No, ale jego winy w tym nie ma, że idealne! Przecież sama, Anka, to wiesz. Anna siedziała z Lalą po nartach w barze i piła czekoladę. Racja. Nie ma w tym winy Olka, że jego starannie wymyślone idealne życie zaczęło jej doskwierać, odkąd poznała Alka W., znanego, niestety, aktora. Widziała w nim dzikiego, wolnego konia, rozbrykanego. Sama ostrzegała znajome koleżanki przed kawalerami po trzydziestce, a szczególnie przed takimi, którzy się zbyt mocno trzymają z mamą. Alek chwalił się swoją mamą, niegdysiejszą znaną sportsmenką, dzisiaj właścicielką sieci sklepów z kostiumami kąpielowymi i przyborami do badmintona. Urocza, koścista i uszczypliwa, faktycznie była z synem w doskonałej, niemal kumpelskiej komitywie, i choć mówiono, że nie wtrąca się w jego życie osobiste, nikt w to nie wierzył. Lalka wstała i trąciła Annę w łokieć. – Chodź, nasi wracają. Bądź dla Olka milsza, to twój mąż, a nie wróg...

– Wiem, wiem... – Anna westchnęła ciężko i podeszła do okna. Uliczką małego alpejskiego miasteczka szli jej mąż i syn w towarzystwie kilku zaprzyjaźnionych mężczyzn, chłopaków, facetów. Jest niestety najstarszy z nich, szpakowaty, bardzo już dojrzały, a właściwie, prawdę mówiąc, starzejący się, mógłby być... dziadkiem Stasia. Ta konstatacja wprawiła Annę w przygnębienie. Piknął SMS: „Będę u ciebie pojutrze, kocham – A.”. Wzrok się jej zeszklił, czuła, że się zaraz rozpłacze ze złości. – Idź, powiedz im, że jestem w toalecie – poprosiła Lalkę. Gdy ta wyszła, Anna wybrała numer Alka. – Zwariowałeś?! – prawie krzyknęła. – Ani mi się waż, mój mąż się zdecydował w ostatniej chwili i jest tu z nami! – Anusieńko, ja tu wariuję bez ciebie! Kocham cię, żabeczko! A co, jakbym się zadekował gdzieś blisko was? Spoisz męża grogiem, położysz spać i... – Mój mąż nie pije, szczególnie gdy jest z nami samochodem, no... mało pije, wieczorami małego drinka z... O, Boże! – wykrzyknęła – o czym ja gadam?! Alek, nie przyjeżdżaj, to czysty idiotyzm! Szosy oblodzone, to kawał drogi! – Anuśka, błagam! Tylko cię przytulę, przecież też tęsknisz! Kocham, kocham cię! – Ja też, a teraz kończę, bo na mnie czekają. Pa! I nie dzwoń, błagam! Przyjechał. Z kolegą za kierownicą, też aktorem – Wiktorem U., wprowadzonym w całą sprawę i widać rozbawionym takimi tajnymi misjami i wyskokami romantycznego kolegi. – Ty walnięty jesteś – powiedział mu przy wieczornej wódeczce, gdy już się rozgościli na prywatnej kwaterze kilka przecznic w dół od pensjonatu, w którym urzędowała Anna z mężem i resztą towarzystwa. – Odczep się, ona jest fantastyczna! – No, ale co, rozwiedziesz ją? Ożenisz się?! Twoja matka… – Moja matka najwyżej zrobi minę, z której będzie wynikało, że jest bardzo niezadowolona! – zaśmiał się i zrobił taką minę. Roześmiali się obaj. – Wkurwi się, jeszcze mnie wspomnisz. Alek w końcu wyciągnął Annę z pensjonatu na godzinkę z hakiem, zaskoczoną i głęboko zdumioną tym, że jednak przyjechał, dysząc namiętnością. Nie poszła na narty mimo pięknej pogody, wykręcając się miesiączką. Wiedziała, że wszystko to jest szyte grubymi nićmi i że kłamstwo, nawet najprzemyślniejsze, miewa zaskakująco krótkie nogi. Idąc uliczką w dół miejscowości, dygotała nie z zimna, ale z nerwów, podniecenia i radości jednocześnie. Wiktor U. został wysłany na spacer krótkim: „Idź w cholerę, dokąd chcesz, tylko nam nie przeszkadzaj”, a Anna weszła do pokoju, w którym czekał jej ukochany mężczyzna.

– Aniu, Anuszko, Anuszeczko – szeptał i tulił ją w ramionach, i zgrabnie przekręcił klucz w zamku. – Jezus Maria! – jęknęła po owej godzinie z hakiem, który okazał się drugą godziną. Spojrzała na zegarek, za minutę podwieczorek, zaraz wrócą, jeśli już nie wrócili. – Puść! Puść mnie, wariacie – mocowała się z młodym i silnym, czułym i pieszczotliwym kochankiem, który nie chciał wypuścić jej z objęć. – Jesteś boska, cudowna, wiem, że z nikim ci nie jest tak dobrze! – Zarozumialec! – droczyła się. – Skąd wiesz?! – Wiem, już ja swoje wiem. Czuję, jak ci się wszystko w środku... – No, no, nie lubię ekschibicjonizmu, pocałuj mnie ostatni raz i bądź ostrożny, błagam cię. Pojutrze i tak wyjeżdżamy, a ja już się nie wyrwę. Pa! – Pojutrze?! Sądziłem... Niedomówienia i droczenie się na nic się zdały. Anna truchtem wróciła do pensjonatu, przemyślnie zahaczając o sklep i kupując sobie paczkę podpasek. Niewiele uchodzi uwadze męża, więc wiedziała, że może paść pytanie o jej stan: – Aniu, stało się coś? Miesiączka? Wydaje mi się, że skończyła ci się zaledwie dwa tygodnie temu. Anna powiedziała coś o zmianie klimatu, plamieniu, i że to chyba fałszywy alarm, więc nieprzeczuwający niczego senator, jak tylko Staś zasnął i skończył się ich towarzyski wieczór przy kominku, postanowił zaskoczyć żonę. Tak się jakoś porobiło, że nie spali ze sobą od dawna, liczne wyjazdy i jakieś sprawy, nawet nie wie jakie, sprawiły, że łóżko od kilku miesięcy nie było świadkiem ich małżeńskiego pożycia. A teraz, kiedy podejrzewał ją, że ma romans z tym Wroną, chciał jej uświadomić, że to on jest jej mężem i że… Nie wie właściwie, co chciał jej uświadamiać. Wie, że jej zapragnął w niewytłumaczalnym ataku zazdrości, złości, ale i próby walki o nią, o jej uwagę. Dziwnie zamyślona Anna z zaplecionym warkoczem i w czarnej, jedwabnej koszuli nocnej pobudziła w nim zmysły. Wziął ją w ramiona czulej niż zwykle, jeszcze gdy stała taka zamyślona przed lustrem w pokoju hotelowym, bo zazwyczaj w domu czekał w sypialni, aż się położy. Postanowił, że dzisiaj będzie wymyślniejszy jako partner seksualny, że być może za mało okazywał jej dotąd adoracji, pożądania, a przecież to młoda i piękna kobieta! Jego wysiłki nie poszły na marne, choć Anna dziwnie się wykręcała od pocałunków, ale... prawda, na kolację nieopatrznie zjadł sporo tej pysznej, naczosnkowanej metki i pewnie zionie. Fuj! – Wybacz – szepnął i nie próbował już więcej, zsunął się niżej i całował ją kawałek po kawałku, pieszcząc namiętnie jej piękne i młode ciało, oczekując z jej strony na jakikolwiek zachwyt. Anna była przerażona i pierwszy raz poczuła wstręt. Pierwszy raz zwróciła uwagę na skórę senatora, pozbawioną napięcia i zwiotczałą miejscami, na obwisłe pośladki i na rutynę. Znała każdy jego gest, wiedziała, że z dokładnością japońskiego Shinkansenu

senator zrobi to, a potem to i dopiero potem w nią wejdzie i… po kilkunastu minutach będzie po wszystkim. Zacisnęła powieki i poddała się. Żona senatora nie należała do kobiet ekspresyjnych w łóżku, teraz też tylko poddawała się, miała przyspieszony oddech, ale przysiągłby, że orgazm udawała. Czasem żałował, że ona nie robi tego, jak niektóre panienki zajmujące się zawodowo i dyskretnie przyjaźnią z panami na stanowiskach, z którymi miewał kontakty, może nie za częste, ale wystarczające, żeby poznać kilkanaście odmiennych sposobów reagowania. Od zmysłowego kwilenia w ucho, po głośne „Och! i Ach! Taaaak, Oj jeeee”, sapanie, dyszenie i pojękiwanie z wysokim C na koniec... Od lat przyzwyczaił się do powściągliwości żony. To jej drżenie i długie westchnięcie na koniec, mocny uścisk, to było wszystko, co świadczyło o uniesieniu. Wiedział, że być może wedle umowy nie był jej jedynym mężczyzną, ale skoro uczciwie to sobie określili i Anna nigdy nie dała mu powodów do domysłów, spychał to na dalszy, bardzo odległy plan. Nie chciał o niczym wiedzieć. „Ale dzisiaj, teraz, było inaczej. Wszyscy wiedzieli, że jego żona i TEN aktor mają romans, i to bardzo go bolało. Czy porozmawiać z nią o tym, czy tylko zaznaczyć, że posunęła się za daleko?” – rozmyślał. Czasami dawał jej do zrozumienia, że owszem, on też miewał jakieś przygody, żeby nie było! Ale udawał. W istocie od kilku już lat nie miał ani tak gorących i częstych potrzeb, ani nie widział, żeby Anna je miała. Było dobrze, jak... było, i już. Po cichu pragnął, żeby nigdy nic nie zburzyło tego porządku rzeczy. Tym razem też Anna zareagowała ciut głośniej niż zwykle i chyba dała z siebie zbyt wiele. Udawała? A nawet jeśli tak, to żeby mu było miło. Trzeba to docenić! Jest dobrą żoną! „Dobranoc, mój skarbie” – powiedział po powrocie z łazienki czulej niż zawsze. Zawsze wystarczało „Aniu”. Anna po wizycie higienicznej w łazience leżała w łóżku odwrócona do męża plecami i udawała, że zasypia. Czuła się okropnie, nieznane jej dotąd obrzydzenie do mężowskiego seksu przepełniało ją, dusiło, bolało niemal fizycznie. Bezgłośnie płakała, hamując wszelkie dźwięki, cichutko, żeby tylko on się nie poznał! Senator szybko zasypiał po seksie i tym razem też prawie natychmiast zaczął oddychać chrapliwym, równym oddechem. Z oczu Anny pociekły łzy i było ich tak dużo, że zaczynały też cieknąć nosem. Wstała cichutko, delikatnie, żeby nie zbudzić męża, i wyszła na palcach do saloniku. Starannie i bezszelestnie zamknęła za sobą drzwi i nareszcie mogła się rozpłakać. Płakała w fotelu długo, z prawdziwej rozpaczy i poczucia bezsilności. „Co ja mam zrobić?! Do jasnej cholery, CO?! To dobry człowiek, nawet jak niektórzy uważają wspaniały, zacny! Stworzył mi doskonałe życie, nie pije, nie bije, a ja...”. W tym duchu Anna zadręczała się jeszcze dwie godziny, dopóki nie zmarzła na tyle, żeby wrócić do łóżka. Chciała zajrzeć jeszcze do synka, czy śpi, czy nakryty, ale nie dała rady. Wydawało jej się, że gdy otworzy drzwi, które zamknął jej mąż, idąc do sypialni, żeby

małego nie zbudził rodzicielski seks, grzech, który sama na siebie ściągnęła, wsunie się jak wąż do sypialni jej czystego i bezgrzesznego dziecka. Staś w niczym nie zawinił! Zacisnęła powieki, wyciskając spod nich resztę łez. Poprzestała na podsłuchaniu przez zamknięte drzwi, czy Staś śpi. Spał... Następnego dnia próbowali rozmawiać, ale po ostrej kłótni mąż wymusił na niej obietnicę, że zerwie ten romans. Obiecała mu to, a on jej uwierzył. Od tej pory schowała się głębiej w sieć kłamstw i ostrożniej organizowała spotkania z Aleksym. *** Przyszła wiosna, zbliżało się lato. Senator Karenin obserwował żonę – jakby ją ktoś podmienił. Coś się z nią stało, była inna, bardziej... obca, choć i tak bliska i cieplutka, to nieobecna. Wydało mu się, że Anna ma jakieś zdrowotne problemy. Może to kobiece sprawy? Może jakieś zmiany w piersiach, o które tak dba? Przecież zerwała ten idiotyczny romans, przyrzekła mu, że skończyła z głupstwami, więc to z pewnością nie to! Nawet spytał ją spokojnie i grzecznie o zdrowie, oferując wszelką pomoc, ale nie, nie o zdrowie szło... Wykręciła się pogodą, stresem. I jak zwykle przypadek sprawił, że prawda o Annie i aktorze dopadła go znów nieprzyjemnie. Pojechał z synem do Kostka L. na konie. Kostek, producent znakomitych ekologicznych serów, właśnie zaczął się wspinać po drabinie finansowej, zarabiał pierwsze porządne pieniądze ze swojego ekologicznego gospodarstwa. – Pamiętasz – mówił do senatora przy popołudniowym winku z serami, orzechami i czereśniami – jak ja kurwami rzucałem na ten cały sanepid, kontrole, które mi dwa lata pracy schrzaniły tym brakiem papierów, decyzji, wydumkami, przepisami… – Pamiętam, Kostek. Pyszny ten ser! Rewelacja! A ten po prostu... delikatny, jak śnieg! Jesteś ARTYSTĄ! – Nie mów, żaden tam artysta, tylko zwyczajny wyrobnik. Smakuje ci? Dam ci kilka gomółek do domu. Panowie rozmawiali w ciszy letniego wieczoru, gdy nagle przed altanę zajechała konno Kitka. – Część, chłopaki! Och, jaka ona jest narowista! Kostek, wiesz, że mi się poddała? Byłam z nią aż za tą starą dąbrową! Galopowała aż miło, równiutko, z gracją jak baletnica! Nalej mi, kochanie, wina, pić mi się chce! Zaraz pójdę ją przepoić, choć chłeptała sobie ze strumienia koło młyna.

– Zimną wodą ją poiłaś? – Sprawdziłam, nie była taka zimna, koziołku! – Kasiu! – senator zdziwił się tej poufałości. Kostek tylko lekko poczerwieniał i podał Kitce szklaneczkę wina. Ta wypiła ją jednym haustem, jak wódkę, i schyliła się, żeby dać mu soczystego buziaka, spięła klacz i już jej nie było! – Czy… jest coś, o czym nie wiem? – senator nie dawał za wygraną, patrząc na Kostka z zaciekawieniem – ty i ONA?! – A, tak. Może nie wiesz, ale Kasia to czysta dusza, poddała się tu u mnie hipoterapii, miała seanse z terapeutką i jakoś... odżyła. – Było aż tak źle? – Źle. Kompletnie pogubiona, zatracona, podatna na narkotyki i porywy serca, a teraz nagle – patrz Olek, jaka odmiana, aż miło patrzeć! Z masztalerzem jest za pan brat, z końmi – jakby sama była młodą klaczą. I uwierz mi, zero skrętów, zero histerii, normalna kobieta! – Jak to zrobiłeś? To rodzinny enfant terrible, zmora, przynosząca nam wstyd, a i sobie samej... – Olek, nie wiem, jak to zrobiłem, ale wiem jedno, ją trzeba bardzo kochać, i to szczerze, prawdziwie, wtedy Kasia rozkwita i nawet… nie klnie! – Nie mów, to niemożliwe... – senator zaśmiał się smutno i zaraz zamilkł. Zamiast cieszyć się z odmiany Kasi – złośnicy, z jej spektakularnego odczarowania, z roli jakiegoś... Petruchia, jaką odegrał Kostek wobec tej wariatki, senator pozostawał w obłoku swoich myśli. Cieszył go widok syna na koniu, chociaż Staś ewidentnie wolał towarzystwo Kasi – Kitki niż ojca, przy którym czuł się spięty. – Kiiiiitka! – zawołał chłopczyk i natychmiast ojciec go zgromił: – Stasiu, nie „Kitka”, tylko „ciocia Kasia”, nie wypada... – Olek! – Kasia zawołała, podjeżdżając na swojej klaczy – Nie mąć w głowie młodemu. Kitka jest OK! Stachu – galop, ale dopiero na Żelaznej Łączce! Jedziemy, chłopaku! No! Senator uśmiechnął się do siebie. Gdyby był młodszy... zapewne wsiadłby na konia, nauczył jeździć i był kumplem dla syna, a tak... jest takim samym spiżowym ojcem, jakim był jego ojciec, nieprzystępny i surowy urzędnik pracujący w Urzędzie Miar i Wag. Poważny, surowy i daleki jak kosmos. Senator patrzył za odjeżdżającymi końskimi zadami, wdychał wiejskie powietrze i w skrytości ducha podziwiał Kostka, jego zapał i samozaparcie i to, że wreszcie osiągnął swój cel. Ma certfikaty i papiery zbierane z uporem maniaka w nieprzyjaznych urzędach i wreszcie oficjalnie sprzedaje swoje kozie sery, produkuje olej budwigowy (cokolwiek to znaczy – myślał senator), robi dojrzewające wędliny z baraniny i hoduje to swoje zoo. Wariat! I jaki szczęśliwy! A co znaczyło „wystarczy ją tylko bardzo kochać?”. Czy naprawdę Kostek i Kitka się kochają...?

Wieczorem, po kolacji, gdy Kasia i Staś poszli na wieczorny spacer do stajni pooglądać źrebaki, senator spytał Kostka wprost: – Ale powiedz, ty i Kasia, na poważnie?! – Olek, daj spokój. U was też jest spora różnica wieku, Kasia ma temperament, mnie go brakuje, z kolei jej brak spokoju i oparcia, które ma u mnie. No i zwyczajnie... kochamy się i już, oświadczyłem się jej. Rób z tym, co chcesz! Senator milczał. Zazdrościł, był ciekaw, miał plątaninę myśli, aż wreszcie Kostek go spytał po piątym kieliszku wina: – A ty? Kochasz Ankę? Jak tam u was jest? Pytanie wydało mu się nie na miejscu. Tak bezpośrednio o uczuciach? Tak po prostu... kawę na ławę? Przecież on, senator, nawet nie używa na co dzień słowa kocham, miłość. To takie intymne, te słowa jakby nie chciały nigdy przejść mu przez gardło. Były jakby zarezerwowane i trzymane na jakąś ekstraokazję, jak skarb, czy co? A jeśli już przeoczył tę okazję? Ma sześćdziesiątkę na karku! Kiedy ma o tym mówić – jak spróchnieje? – Wiesz, Kostek, jak to z nami było, ale dzisiaj powiem ci, że doceniam Annę za jej klasę, gospodarność, za to, jaka... jest. Pasujemy do siebie, chyba tak! Patrz, tyle związków się rozpadło, takie miłości, takie szaleństwa, jak choćby Magda i Jurek, a teraz on od niedawna ma nową żonę, ona trzeciego już męża. Wiesz zapewne, że Anna miała chwilę słabości, ale to już za nami! – zaznaczył to z uśmiechem człowieka, który wie i wybaczył! Kostek milczał, obracając w dłoniach kieliszek. Senator mówił dalej, jakby do siebie: – Nie wierzyłem w miłość i takie tam bajdy. Porządny, szczery układ, to jest podstawa związku! Nawet jeśli to jest związek otwarty, ale wiesz, wzajemny szacunek i dyskrecja, wspólny front i żadnych świństw i patrz! Anna na to poszła, a z czasem wszystko się ułożyło bez najmniejszej rysy. No, może z tą małą, malutką, ostatnio. Ty wiesz... skoro mówisz tak o tym kochaniu, to tak! Kocham Annę. To przyszło nie wiem nawet kiedy. To głupie, co powiem, ale tylko tobie jednemu, nie mów o tym nawet Kasi, co? To projekt dopiero. Chciałabym prosić cię, żebyś podczas wakacji zajął się Stasiem, a ja zabrałbym Anię w wielką podróż – planuję to już od kilku lat i zawsze coś wyskakiwało. Chciałem jachtem, ale ona nie lubi kołysania, więc wymyśliłem, że popłyniemy sobie tym największym, luksusowym wycieczkowcem! Jak myślisz? Senator patrzył na Kostka z nadzieją, że zobaczy w jego oczach aprobatę, ale ten wstał tylko i powiedział; – Hmmm. Późno już, komary okropnie tną. Pójdę, zawołam Kaśkę i Stasia. No właśnie, to idę. I wyszedł. Dopiero po obiedzie następnego dnia senator uciął sobie szczerą pogawędkę z Kasią, która prosto i bez krępacji wywaliła kuzynowi kawę na ławę: – Olek?! Weź ty się ocknij, jaka podróż? Jaki statek? Ance to mógłbyś ofiarować wielkodusznie... rozwód! – O czym ty mówisz?! – senator nie rozumiał żartów Kaśki – ROZWÓD?

A z przeproszeniem, why? Pocziemu? Dlaczego? – Jezu, no... Kurde, czemu to ja cię muszę oświecać? Nie widzisz, co się dzieje z nią i Wroną? Nie jorgnąłeś się jeszcze, że to poszło za daleko?! – Oszalałaś?! To skończone! – słowa ugrzęzły senatorowi w ustach jak nieświeża ostryga. Wstał i zachwiał się. Nagle wszystkie rozsypane kostki puzzli, stanowiące zwykłą rozsypankę, nieistotne, dawne tło skleiły się w całość jak w filmie, na którym wyraźnie zobaczył swoją żonę z Aleksym Wrońskim – Wroną w dalszych odcinkach żałosnej, romansowej telenoweli. Zrobiło mu się gorąco, duszno i słabo. Kaśka posadziła go na kanapie, podała mu zimną wodę, a potem wróciła z jego pokoju i trysnęła nitrogliceryną pod język. Oddychał spokojnie. Najpierw wydawało mu się, że Kitka, ta złośliwa małpa, młodociana narkomanka naigrywa się z niego. Potem zobaczył twarz stroskanego Kostka i pojął, że to wszystko prawda. Rogi rozmiaru XXL zaciążyły mu na głowie jak rakowata narośl, poprosił wszystkich o wyjście z salonu. Został sam. W towarzystwie komentowano oczywiście, że senatorowa Karenina skłóciła się z mężem, że od wiosny częściej jest w Dorotowie sama, z Wroną się nie pokazuje, podobno psuło się coś między nimi z powodu jej zazdrości. Senator Karenin, coraz częściej się o tym mówiło, chce złożyć mandat i nazbyt często bywa za granicą, nie udziela się towarzysko, zamknął się w sobie. *** Tej zimy Warszawa dosłownie zakopała się w śniegu, jarzyła światłami reklam Mikołajów, jeleni, sań i śnieżynek. Piękne miały być święta! Wreszcie białe – od lat! Wszędzie słychać było dzwoneczki, kolędy do znudzenia, a ludziska kupowali i kupowali wszelkie dobro, jakby miał nastąpić koniec świata. Anna siedziała w pokoju swojego pustego domu sama. Staś i mąż wyjechali do krewnej senatora, na którą on sam mówił od zawsze „ciotka Lidka”, na święta i czas poświąteczny. Aleksy W. był u swojej matki w szpitalu i zaraz potem miał jechać na plan nowego serialu kręconego w Zakopanem. Po tym, jak wpadli, niestety, nie był już tak uczuciowy, choć nadal deklarował miłość i przywiązanie. Wpadka to była ich pierwsza potężna kłótnia: – Jaka „ciąża”, Anka?! Co ty mówisz? Ty poważna jesteś? – Nie dziw się, kiedy ludzie się bzykają, zazwyczaj z tego rodzą się dzieci! – Jakie dzieci?! Bliźniaki? – No skąd mam wiedzieć? To dopiero pasek na teście! Ciąża na sto procent! Jesssuuuu! Co ja zrobię? – Anna była przerażona.

Alek ciskał się jak ranne zwierzę, tocząc niemal pianę z pyska: – Kobieto, czy ty masz czternaście lat? Ja sądziłem że jestem z dojrzałą babą, a ty mi tu z… ciążą?! – Alek, ja z mężem nie musiałam się zabezpieczać, przepraszam cię! No i, cholera jasna, to nie były płodne dni! Jakieś zawirowanie, o Boże, co teraz?! Olek tego nie uzna... – A on co ma, kurwa, do tego? Jesteście w separacji, nie ma nic do gadania! – uniósł się i starał racjonalizować: – Kurczę, no ale dzieciak to nam teraz niepotrzebny doprawdy, kochanie nie w porę! Anuś, no, zacząłem teraz sporą produkcję i nie! No, NIE! – Jeszcze nie jesteśmy w separacji! Sam mówiłeś, że jakbym się rozwiodła, to byłbyś, byśmy… A potem, że będziesz czekał, ile trzeba, że mnie kochasz. Coś mi umknęło? – pytała z pretensją. – I dlaczego na mnie podnosisz głos?! To ja jestem winna, że siejesz plemnikami, jesteś kochliwy? Myślisz, że nie wiem o tej kickbokserce? Jak jej tam... – Zostaw ją – warknął wściekły. – Ona się kompletnie nie liczy! Annę zabolały te słowa. Wiedziała aż nadto, że w każdej chwili Wrona mógł i ją tak potraktować. Póki co kochał i przysięgał na kolanach, ale zaczynała wątpić w siłę jego uczuć, w obiecane mieszkanie, tym bardziej, że nawet nie zadeklarował małżeństwa. Był coraz bardziej drażliwy, nerwowy, a teraz ta ciąża po prostu wkurzyła go ostatecznie. Kilka dni później ta sama Anna, w zupełnie innym nastroju, siekała orzechy u Lalki w ciepłej kuchni pachnącej cynamonem i choinką. – Anka, daj spokój! – pocieszała ją szwagierka. – To mała kutasina, podrywacz i wiem, wiem, kochałaś, a może i kochasz nadal, ale już po japkach! Słyszałaś, jak jego matusia przyjaźni się nagle z naszą kickbokserką? Taką śliczną blondyneczką, co ma tatusia w Belgii? Oto jest partia dla jej syneczka! A ty, rozwódka, i to starsza od niego? Paparaty zeżrą was żywcem. – Ale co ja mam robić?! Olek to taki porządny facet. Przysięgałam mu, że zrywamy. Czuję się teraz jak ścierka... – Uspokój się, bo cię spiorę ścierką! Jaka „ścierka”? A ty zadałaś mu pytanie, czemu to się stało? Czemu w ramionach takiego Wrony szukałaś tego, co powinien dać ci mąż? – Znaczy czego? – Anka, ocknij się, bo cię poleję zimną wodą! Czułości i porządnego bzykania, a nie tradycyjnej uprawy roli, jaką ci Olek zapewniał. – Ale tam... ja go nie kocham i nigdy nie kochałam! Olek jest zimny. – A co to ma do rzeczy? Można go naprawić! Mógłby się zapisać na spotkania z takimi, co są zimni i uczą się okazywać czułość, a i ty na jakąś kanapę do terapeuty. Za mało szczerze gadaliście, a raczej w ogóle nie gadaliście, tylko klepaliście te swoje role świętych. – A ty, Lalka, skąd niby teraz taka mądra jesteś?! Jeszcze rok temu ryczałaś mi w słuchawkę... – Poszłam na warsztaty dla zdradzanych żon! Poznałam faceta i mam z nim oficjalny

romans. Jestem teraz świadoma siebie, porządnie wybzykana – wybacz, ale nie miałam pojęcia, jakie to fajne może być, nawet gdy się ma menopauzę! I… poszłam na kursy kosmetyczne! Może mnie przyjmiesz do siebie, bo jestem najlepsza na kursie w robieniu manikiuru japońskiego! A, i chcę też na fizykoterapię się zapisać. Panie rozmawiały wesoło cały wieczór, nawet nie przypalając sernika, makowca i rolady bakaliowej! Anna się odblokowała, plany zostały poczynione. Została u kuzynki na noc, bo nie chciało się jej wracać do pustego domu. Ciąża w jej wieku nie była zjawiskiem powszechnym, ale coraz częstszym, więc to żaden wstyd! Kasę ma, bo firma działa, najwyżej będzie sama ze Stasiem, a na opiekunkę i szkołę da Olek. Co prawda Lalka doradzała Annie kontakt z mecenas Kosińską, ale powoli. Na razie nie ma żadnej wojny z Olkiem. Tylko wyjechał obrażony i zły, ugłaszcze go, przysięgnie raz jeszcze, wyjaśnią sobie wszystko uczciwie. Układ z Wroną zerwie, bo to smarkacz, i choć serce jej krwawi, ona wie, że to żaden materiał na partnera życiowego. Co innego Olek… Próbowała to zbagatelizować. Pomyślała, że skorzystają z ferii, wyślą Stasia do Kostka na konie i dogadają się jakoś! A jak nie... To nie, wychowa dzieci sama! A co to dzisiaj czasy Anny Kareniny? Samotnych rodziców wszędzie pełno, trzeba tylko zadbać o porządne alimenty i może Olek zechce brać czynny udział w wychowaniu Stasia? „Trzeba to wszystko ogarnąć, a nie beczeć! Lala ma rację” – pomyślała Anna, zasypiając. Trzymała dłoń na brzuchu. Co tam jest? Kilkutygodniowa fasolka, chłopiec czy dziewczynka? Przydałaby się panienka – do pary. *** Senator Karenin wracał sam od ciotki. Staś został, protestując trochę, ale nie powinien uczestniczyć w tych ich przepychankach, rozmowach, kłótniach. Ciotka stara jest, bo stara, ale niegłupia i mówi dokładnie to samo co Kostek. Nie warto rozwalać wszystkiego z hukiem i trzaskiem, może dadzą radę się porozumieć? Owszem, poczuł się zraniony, zdradzony. Tym bardziej że romans jego żony stał się nagle dość znany szerokiej publiczności, po tym jak jakiś kolega słynnego Wrony – Wiktor U. opowiedział po pijaku jakiejś ścierce tabloidowej, jak to szekspirowsko zakochany Wrona jechał do swojej kochanki w szwajcarskie góry, żeby ją bzyknąć. Wiktor U. opowiadał, jak to on siedział za kierownicą, jak jakiś James Bond skrzyżowany z Kubicą, i pokonywał trudności górskich esów, i jak wyciszał zatargi pijanego Wrony z policją. Jak wreszcie dojechali i żona senatora cichaczem dawała dupy kochankowi 500 metrów od męża i synka. Wybuchł skandal. Anka, załamana, szlochała pół nocy, senator brał krople pod język i wreszcie spyskowali się tak, że poleciały szklanki i złe słowa.

Senator poczuł się oszukany, publicznie upokorzony i zdradzony. Zawiózł to swoje zbolałe wnętrze do Kostka, ale on i Kasia spłukali go zimną wodą: – Zdradzony? Dopiero jak wyszło szydło? A jak udawałeś, że nic się nie dzieje, to wszystko było OK? Olek, ocknij się! Wkurzyłeś się dopiero, jak was szmatławiec opisał, a tak... – To nie tak! Anka przysięgła, że zrywają! – miotał się. – Ale ty jesteś jednak dupek, Olo – Kitka prychnęła zła. – Cała sprawa nie jest warta funta kłaków. Zdradziła – no wielkie mi mecyje, zdradziła i co? Ma się rzucić pod pociąg? Stasiek ma się chować bez matki? – No skąd! – jęknął. – Dajcie mi whisky... ja nie chcę jej krzywdzić, ale zrozumcie, co ja mam robić?! Nie zrozumieli. Tłumaczyli do drugiej w nocy, potem położyli się spać, a swoje mądre pięć groszy dołożyła ciotka Lidka. Od niej właśnie wracał senator swoim nowym lexusem, samotnie rozmyślając o życiu, o tym, co teraz ma zrobić. Jasne, że to nie dziewiętnasty wiek! Ma kilka wyjść – najwyżej da Ance rozwód, nie on pierwszy, nie ostatni. Chyba że Anna się umówi z mecenas Kosińską, to trzeba będzie się okopać i bronić. Bo Kosińska goli mężów na łyso, choć to przecież Anna go zdradziła. To złe wyjście. Albo Anna zgodzi się na separację i wyprowadzi, jak zagroziła, do wynajętego na razie mieszkania. Trudno, ale może jak urodzi, to zmądrzeje? Właśnie! Urodzi, a przecież senator wie, że podobno pokłóciła się z tym swoim Wroną, aktorzyną, pożal się Boże, na dobre! Robiła mu wymówki, była zwyczajnie zazdrosna o piękną kickbokserkę, za którą Wrona się zakręcił! I słusznie, bo on się co i raz pokazuje na tych idiotycznych portalach w sytuacjach zgoła jednoznacznych z młodymi laskami. Biedna Anna, zna swoją wartość, ale i wie, że nie ma już dwudziestu lat! „Co za prostak ten Wrona” – myślał senator w gniewie, jadąc ciemną zimową nocą przez jakieś zawiane śniegiem szosy, bo autostrada znów była w remoncie i sugerowano objazd. Nie docenia, dureń, skarbu, jaki mu się trafił! Anna jest wyjątkowa, a że zdradziła... Widocznie czegoś jej zabrakło. On, senator poczyta, dowie się, a może faktycznie trzeba było jej częściej mówić… „kocham” i okazywać czułość?! No bo taka Kitka cała odmieniona z miłości! Wpatrzona w Kostka i okazuje się, że w ciąży jest! Jak to Kostek powiedział, prawie płacząc: „Jesteśmy w ciąży!”. Trochę to było żenujące, ale teraz taka moda na męskie łzy i takie amerykanizmy: ajlowju end ajlowju tu! „Trzeba było ją tylko odczarować, bardzo kochać...” – brzmiały mu w uszach słowa Kostka. I co, tyle? Tyle do szczęścia? „To może to ostatnie wyjście” – myślał senator. Anna powstrzyma się na razie od rozwodu? Nie kocha go jako mężczyzny, to już jasne, ale jak ma żyć sama z dwójką dzieci? Niech na razie zostanie w domu, przejdą razem tę ciążę, a on... No cóż, będą przyjaciółmi, dla dobra dzieci. A ta mała istotka? Maleńkie, różowe zawiniątko? Oglądał ostatnio na Discovery Channel film o noworodkach – co czują, gdy

się rodzą, jak widzą, i jak o nie dbać. Pamięta doskonale, jak go wzruszały te maluchy. Jego? Takiego chłodnego, twardego realistę? Czyli na starość się mięknie? Chciał teraz wziąć taką ciepłą kluseczkę na ręce i przytulić. Dziwne. Postarzał się – jak mówiła Lidia? Przy Stasiu nie czuł tego, co teraz chciałby poczuć, być ojcem, otoczyć ich troską. Może nie wszystko stracone? Lata życia stracił na dorabianie się, karierę i ta jego niewzruszona niewiara w te romantyzmy! Poukładane, grzeczne i eleganckie życie, które dzisiaj postrzega jako kawałek pięknie opakowanego styropianu. A ona, Anna, przeżyła coś wstrząsającego, musiała cierpieć, a teraz jeszcze ta ciąża! Ach, szkoda życia na awantury, obrażanie się, warto przynajmniej podjąć próbę uratowania tego, co pozostało, Zapewnić Stasiowi, Annie i jej dziecku opiekę, być ojcem rodziny. I już żadna polityka! W biznesie też już nie będzie tak gonił za pieniędzmi, ma ich wystarczająco dużo. Warto teraz wspierać Annę i zająć się Stasiem. To młody chłopak! Przecież nie Kitka będzie go wychowywać! A to drugie małe? Może to będzie dziewczynka? Śliczna, gramoląca mu się na kolana? Z kokardkami? „Och, Aniu, Aniu, porozmawiajmy! Pomogę ci!” – myślał senator. Samochód senatora jechał miękko po śniegu na szerokich oponach, a wielkie płatki wirujące w powietrzu, ciężkie i lepkie, osiadały na szybach, tworząc mokrą breję. Odwilż? Oczy senatora zaszły łzami pierwszy raz od lat. Był wzruszony własnym pomysłem, wiarą w to, że mądrze to wszystko wymyślił! Jest nadzieja! Na przejeździe spojrzał w bok... Maszynista pociągu pospiesznego Robert W. wyjął telefon z kieszeni. Kolega zmiennik poszedł do toalety, droga prosta jak strzała i tylko żona tam, na porodówce zostawiona sama, przed czasem! Ale on już nie mógł odwołać jazdy. Co chwila sięgał i sprawdzał, czy aby nie dzwoni, aż wreszcie zobaczył SMS: „KOCHANIE, URODZIŁAM! ONA ZDROWA, JA ZMĘCZONA”. Ucieszył się, rzucił okiem przed siebie, gwizdnął przeciągle. Za oknami ciemna noc, sypie śnieg i ta cudna biel wkoło! Pięknie jest! Chciało mu się skakać. Jutro Wigilia, to może mała niech ma na imię – EWA? Wzruszony ocierał łzy. – Hamuuuuuj! – usłyszał tylko krzyk kumpla.

KATARZYNA MICHALAK

Powrót na Cichą Mieszkanie pod numerem 2 w tej małej, ślicznej kamieniczce, stało puste. Rajmundowi nie raz i nie dwa proponowano duże pieniądze za trzy piękne, słoneczne pokoje z kuchnią wychodzącą na maleńkie podwórko i łazienką, pośrodku której królowała wielka żeliwna wanna na lwich łapach – takiej już dzisiaj nie znajdziesz… Miało swój specyficzny klimat pełen nostalgii i tęsknoty za czasami, które minęły i nie wrócą, widziało przez swe wielkie okna w drewnianych ramach i wzloty i upadki miasta, w którego sercu znajdowała się kamieniczka i… to wszystko miało swoją cenę, ale Rajmund Głodowski zawsze odpowiadał „Nie”. – Co ci zależy? – pytali znajomi. Przyjaciół niestety nie miał. Zwycięzca zawsze jest sam. – Sprzedaj je, po co ci taki kłopot. Tylko na czynsz pieniądze wyrzucasz – mówili. – Mieszkasz przecież w apartamencie z widokiem, za który można zabić… Rzeczywiście, ostatnio przeprowadził się ze snobistycznego Mokotowa na coraz modniejsze Powiśle do nowoczesnego „czegoś” – nie był to ani blok, ani kamienica, ani apartamentowiec, tylko zadziwiające „coś” stworzone z kawałka fabryki, obudowanego przez szalonych architektów szkłem, metalem i betonem – dlatego tylko, że był to hit sezonu, że jemu, dyrektorowi finansowemu wielkiego międzynarodowego koncernu, wypada żyć na odpowiednim poziomie, i dlatego… że właścicielem owej brzydkiej jak noc październikowa hybrydy był ów koncern. Rajmund kupił więc mieszkanie w widokiem na Wisłę, który zasłaniała kopuła Centrum Nauki Kopernik. Gdy wracał późną nocą z pracy, siadał na oszklonym ze wszystkich stron tarasie, który nie zapewniał ani odrobiny intymności, i słuchał nieustającego warkotu samochodów, mknących Wisłostradą, stawiał na aluminiowym stoliku ze szklanym blatem – dostał go w komplecie z mieszkaniem, podobnie jak całą resztę ohydnych, niewygodnych mebli – kieliszek z winem i… popijając od czasu do czasu łyk cierpkiego płynu, rozmyślał… Kiedy się pogubił? Co zrobił nie tak, że siedzi teraz, w przededniu Wigilii, sam jak palec, w wielkim, zimnym jak stal i szkło apartamencie, zamiast ganiać po trzech pokoikach na Cichej 5 – a wszystkie w amfiladzie, więc mieszkanie w kamieniczce można było obiec dookoła –

Gabrysię, Zosię i Patryczka, swoje wnuki, patrzeć na uśmiech swoich córek i popijać wino w towarzystwie mężczyzn, których sobie wybrały? Gdzie popełnił błąd, że jego córki, które przecież kochał z całego serca, którym po śmierci Basi dał wszystko, co zrozpaczony, owdowiały w trzydziestym trzecim roku życia mężczyzna dać może? Sprzedał ukochaną firmę, która była w rodzinie Głodowskich od pokoleń, ale nie przynosiła takich dochodów, by samotnie mógł wychować trójkę dzieci. Samotnie i tak, by niczego im nie brakowało. Zatrudnił się w koncernie deweloperskim i z determinacją i zaciśniętymi zębami przystąpił do wyścigu szczurów. Wygrywał, o tak, dla dzieci potrafił dokonać wszystkiego. Ale… jakim kosztem? Córeczki wstawały, gdy on był już w firmie i zaczynał odbierać pierwsze telefony od zadowolonych – to rzadziej, albo niezadowolonych – to przeważnie – klientów. Niania odprowadzała je do przedszkola, a potem do szkoły, wszystkie trzy identycznie ubrane, bo gdy Rajmund w niedzielę wpadał z nimi do centrum handlowego, nie miał siły na dłuższe zakupy, po prostu kupował to, co jednej się spodobało, w trzech rozmiarach, i tyle. Późnym południem odbierała dziewczynki ze świetlicy, przygotowywała im kolację, sprawdzała, czy odrobiły lekcje i mają czyste, uprasowane ubranka na następny dzień, i po kąpieli kładła je spać. Rajmund przychodził do domu przed północą, czasem tak zmęczony, że nie miał siły nawet zjeść gorącej kolacji, na którą pani Zenia próbowała go namówić. Pracowała dla rodziny Głodowskich jeszcze za życia Basi, którą szybko i niespodziewanie zabrał podstępny rak. Przyrzekła sobie nie opuszczać pracodawcy, chyba że ten ją zwolni i… serce się jej krajało, gdy patrzyła, jak pan Rajmund zabija rozpacz po śmierci żony pracą ponad siły. – Wiem, wiem, to wszystko dla dziewczynek – mówiła bez złości, gdy próbował się tłumaczyć z późnych powrotów. Rozumiała pracodawcę, ale wiedziała też swoje… Córeczki byłyby szczęśliwsze, gdyby uczęszczały do najbliższej podstawówki, a nie tych prywatnych, snobistycznych, gdzie mówiono tylko po angielsku, a za to miałyby tatę dla siebie nieco częściej niż w niedzielne popołudnie. Wolałyby ubierać się w gorsze ciuszki, niekoniecznie te z metkami znanych marek, gdyby tata w to niedzielne popołudnie zabierał je do zoo czy na zwykły rodzinny spacer zamiast do galerii handlowej, by kupować im wszystko, czego zapragnęły. Ale Rajmund inaczej nie potrafił. Pracą zabijał wyrzuty sumienia, które czuł ciągle, na okrągło, świątek, piątek i niedziela, poczucie winy za śmierć Basi, bo może gdyby był uważniejszy i mniej pracował, wcześniej zauważyłby, że… umiera. Prezentami opłacał samotne, sieroce dzieciństwo córek, bo może gdyby nie przypominały tak bardzo zmarłej żony złotymi loczkami, oczami niczym skrawki nieba i czarnymi, długimi rzęsami, dodającymi uroku już i tak pięknym twarzyczkom, mógłby patrzeć na nie

bez żalu szarpiącego serce, bez tęsknoty, której nie odczuwał, bo nie szukał pocieszenia w ramionach innej kobiety, i bez rozpaczy, że stracił je wszystkie: Basię i córki, na zawsze, z własnej winy… Tak, gdyby nie to wszystko… – Nie szukaj głupich tłumaczeń i wykrętów – rzekł do siebie półgłosem, siedząc na tarasie swojej szklanej klatki i patrząc na pustoszejące ulice. – Byłeś marnym ojcem, który zamiast dawać dzieciom miłość, taką zwykłą, codzienną miłość, płacił niani, żeby ciebie w tym zastąpiła, a dziewczynkom kupował ciuchy i zabawki, żeby zamknąć im buzie. Miały wszystko. Jak więc mogły się skarżyć? I panny Głodowskie nie skarżyły się. Tylko… odpłaciły ojcu tą samą monetą. Skończywszy elitarne liceum, oczywiście z najwyższymi notami, bo tego Rajmund wymagał, rozpierzchły się na trzy strony świata – i to dosłownie. Mania zaczęła studia archeologiczne w Rzymie – i tak się zakochała w starych kamieniach, że teraz odkrywała w towarzystwie kolejnego ukochanego tajemnice egipskich piramid. Matylda wyleciała do Kanady i będąc wieczną studentką, po prostu żyła, przemierzając najpierw ten kraj, później cały świat. Podróżowała czasem samotnie, czasem w towarzystwie takich jak ona dziecikwiatów, co Rajmunda, obawiającego się o córkę za każdym razem, gdy przysyłała mu pocztówkę z Wietnamu czy Meksyku, przyprawiało o palpitację serca. Monika, najmłodsza, oczko w głowie najpierw Basi, potem Rajmunda… ona wyfrunęła najdalej od rodzinnego gniazda: aż do Australii. Mogła i do Nowej Zelandii, byłby to zupełny koniec świata – i wtedy dzieliłaby ją od ojca największa odległość. Ale spodobało jej się Sydney, zakochała się w tamtejszej kulturze, potem w tamtejszym doktorancie i została na antypodach, od czasu do czasu dzwoniąc do Rajmunda z pytaniem „Co słychać?”. Krótko rozmawiali, bo o co można pytać kochaną osobę, której nie widziało się pięć lat? Czy Patryk z Zosią są zgodnym rodzeństwem, czy też kłócą się jak na bliźniaki przystało? I co na to Gabrysia, ich starsza siostra? Jak bardzo Rajmund chciałby przytulić wnuki do serca. Jak chciałby objąć swoje piękne, niezależne, ale przecież jego własne córki i powiedzieć im, jak mu ich brakuje, jak je kocha i jak żałuje swoich wyborów… Raz w roku przypominał sobie o tym wszystkim. Jeden jedyny raz. Właśnie przed Wigilią, którą spędzi samotnie. A przecież miał szansę wszystko zmienić. Póki żyli – on, jego córki, ich rodziny – miał szansę, bo tylko śmierć odbiera najbliższych raz na zawsze, nieodwracalnie i definitywnie. Tymczasem Rajmund mógł wziąć urlop w firmie, w której tak naprawdę nie był niezastąpiony i nie miał co do tego wątpliwości, wsiąść w samolot i na drugi dzień byłby u Moniki, pukając do jej domku w Sydney. Posiedziałby w Australii parę dni, nacieszył się wnukami, które znał jedynie z fotografii i filmików, wrzucanych przez Monikę na YouTube, a potem… zadzwoniłby do firmy, że urlop się przedłuża, wsiadłby w następny samolot i odwiedził w Indiach, czy gdzie tam niesforna Matylda się teraz włóczy w poszukiwaniu sensu życia, albo raczej miłości, której w dzieciństwie jej zabrakło, średnią córkę.

Posiedzieliby i pogadali. A może pomilczeli… Rajmund poprosiłby ją o wybaczenie, wytłumaczył, dlaczego nie chodził na wywiadówki do szkoły, dlaczego nie był na rozpoczęciu ani na zakończeniu liceum, dlaczego pozwolił jej odejść ot tak, z dnia na dzień, bez pożegnania. I może Matylda by mu wybaczyła, a może nie. Ale przynajmniej by spróbował, prawda? Bo żyje ona i żyje on, jej zimny, bezduszny – wydawałoby się – ojciec. Na koniec, wysyłając firmie rezygnację, czym wcale by się prezes nie zmartwił, bo już szykował ciepłą posadkę dyrektora finansowego, którą zajmował Rajmund, dla swojego syna, na koniec więc wsiadłby w ostatni samolot i znów dzień później lądowałby w Egipcie. A potem w skwarze i kurzu, na grzbiecie wielbłąda, o czym zawsze marzył, pojechałby zobaczyć piramidy, ale przede wszystkim odwiedzić Manię, najstarszą i najbardziej podobną do utraconej Basi. Och, z Mańką by nie pomilczał. Zawsze była wygadana i natychmiast zasypałaby ojca potokiem słów. Najpierw byłyby to wyrzuty i oskarżenia, to chyba ich bał się najbardziej przez całe samotne wdowie życie – słów Mani, która bez ogródek wygarnęła mu parę razy, jak marnie się spisał w roli ojca. Jak czuły się przez niego podwójnymi sierotami, bo gdyby nie pani Zenia, kochana niania, która była przy dziewczynkach do końca, aż wyfrunęły z i tak pustego gniazda, a której teraz Rajmund wynagradzał to hojnym dodatkiem do emerytury, trzy Głodowskie czułyby się zupełnie same na świecie. Tak, pani Zenia sprawiła, że były rodziną. One trzy i niania. Tatuś… był kartą do bankomatu i tym, który zapewniał środki na koncie. Mania wykrzyczała mu to nieraz, jak na zbuntowaną nastolatkę przystało. Rajmund wiedział, że to nie do końca tak, że przecież musiał zarabiać na ich utrzymanie, na wszystkie potrzeby i kaprysy dzieci, które kochał, naprawdę kochał. I przed których miłością uciekał dotąd, aż nie musiał już nigdzie uciekać, bo nie miał do kogo. Córki odfrunęły w świat. A Rajmund mógł już bez wyrzutów sumienia poświęcić swoje życie koncernowi. Owinąwszy się szczelniej kocem, bo był przecież grudzień, a on siedział na tym przeklętym szklanym tarasie od dobrej godziny, zatopiony w myślach, co noc takich samych, dopił kieliszek wina, wstał i podszedł do komputera. Bez namysłu napisał maila do prezesa, w którym podziękował za dalszą współpracę. Na końcu wyraził nadzieję, że prezes szybko znajdzie następcę i w związku ze świętami Bożego Narodzenia (niezależnie od tego, jak niewiele dla kogoś niewierzącego w nic poza pieniędzmi by te święta znaczyły) życzy prezesowi wszystkiego najlepszego. Żeby te święta były mniej samotne niż jego własne – tego już nie napisał. Wysłał maila i… nagle poczuł się lekki. Tak lekki i swobodny jak mewa znad Wisły… I pełen energii. Wysprzątał apartament, który zamierzał sprzedać zaraz, choćby jutro, za jakąkolwiek

cenę, jeśli tylko znajdzie się nabywca. Rozejrzał po pustym wnętrzu, które było beznamiętne i bezosobowe jak hotelowy pokój marnej sieci. Jutro, czy już właściwie dziś, Wigilia. On, Rajmund, nie spędzi w tym przeklętym miejscu ani chwili dłużej. Wyszedł z dwoma workami na śmieci, w których było całe jego życie, i… zapomniał o kluczu do zamykanego pomieszczenia. Zostawił worki pod drzwiami mimo tabliczki: „Nie zostawiać śmieci, wabią bezdomnych!” – tak, taką tabliczkę powiesił na śmietniku jakiś bezduszny palant, a Rajmund nigdy nie zdobył się na uwagę, że to uwłacza godności człowieka. I to nie tylko bezdomnego. Gdy wrócił z kluczem, już ktoś się przy dwóch czarnych workach kręcił. Brodaty, okutany w bure, śmierdzące szmaty kloszard… Ujrzawszy Rajmunda, który wyprostowany, odziany jak na biznesmena i mieszkańca tego apartamentowca przystało, w luźną marynarkę z dobrej firmy, koszulę z kołnierzykiem i spodnie w kant – mimo że pora była doprawdy… mniej formalna, kloszard cofnął się, unosząc ręce w geście poddania. – Panie szanowny – zaszemrał – ja tylko przechodziłem. Nic nie mam do pańskich śmieci, zupełnie nic. Z budynku wynurzył się opasły ochroniarz i ruszył w ich stronę. – Pomóc, panie Głodowski? – zapytał, mierząc kloszarda pełnym pogardy spojrzeniem. – Dam sobie radę – uciął ostro Rajmund. Ochroniarz, urażony, wzruszył ramionami i wrócił na portiernię. Dwaj mężczyźni – jeden w garniturze, drugi w łachmanach – patrzyli na siebie. Gdyby pierwszy zapuścił brodę, a drugi wykąpał się i ogolił, a potem zamieniliby się na ubrania, nie różniłoby ich nic. Zupełnie nic. „Jakie mam szczęście, że ja stoję po tej stronie worków, a on po tamtej” – pomyślał przelotnie Głodowski i odezwał się na głos. – Jutro Wigilia. Tamten skinął głową. – Ma się pan gdzie podziać? Bezdomny wzruszył ramionami i odrzekł: – Noclegownia co roku urządza dla nas wieczerzę. Skromną, bo skromną, ale jesteśmy między swoimi. – Te słowa zabrzmiały jak… ostrzeżenie. Nie próbuj mnie zapraszać do swojego pustego, zimnego apartamenciku, elegancie, bo z samotności ręce gryźć jutro przy wigilijnym stole będziesz. Ja, mimo wszystko, mimo że na co dzień wzbudzam pogardę i litość, nie jestem sam. Usiądę do wigilijnej wieczerzy z takimi jak ja i pomodlę się za takich jak ty. Rajmund zrozumiał to przesłanie bez słów. – Przyjmie pan trochę grosza na śledzia i barszcz z uszkami? – zapytał, sięgając po portfel. Bezdomny skinął z godnością głową i przyjął kilka banknotów. – Nie… – zaczął Rajmund i pytanie ugrzęzło mu w gardle.

– Pan szanowny się nie martwi. Nie przepiję tego. Wigilia to Wigilia. Zresztą… jak już tak gawędzimy, to rano wykąpię się i ogolę i pójdę do córki, kupię coś za te pieniądze wnusiowi. Może choć raz nie będzie się wstydziła za ojca. – Zapatrzył się na trzymane w dłoni pieniądze. – Dziękuję panu – dodał poważnie, ale bez uniżoności w głosie. – Wyrzucili mnie z mieszkania nie za długi czy pijaństwo, bo nie byłem pijakiem, ale za głupotę. Chciałem wziąć szybki kredyt, bo firma mi kulała, ja długopisy i inne reklamowe badziewie tłukłem, nie myśl pan sobie, że od zawsze taki obibok byłem… Ma pan papierosa? Tak myślałem, wygląda pan za porządnie nawet jak na ten budynek. Na czym to skończyłem? – Chciał pan wziąć kredyt, chwilówkę… – Tak! Właśnie tak to elegancik w garniaku nazwał. Szybką, łatwą chwilówką. Tylko rzuci okiem na akt notarialny, czy jestem właścicielem mieszkania, wpisze zabezpieczenie hipoteczne, „rozumiesz pan, coś w zastaw muszę dostać”, jeszcze tu podpisiki, tu parafka, notariusza wyciągnął niczym królika z kapelusza i… pół roku później, mimo że raty płaciłem jak w zegarku, zażądali spłaty całej sumy. A skoro nie mam – a niby skąd miałem nagle wziąć te parę tysięcy? – to wynocha z ich mieszkania. Tak się wyraził elegancik, „z ich mieszkania”. Bo małym druczkiem w umowie kredytowej stało, że firma może zażądać spłaty natychmiastowej, a jeśli nie, to paragraf 777. Wie pan szanowny, co to jest? Rajmund wiedział. Klauzula natychmiastowej wykonalności. Samotnego faceta, takiego jak ten przed nim, można było na jej podstawie wyrzucić z domu ot tak, na pstryknięcie palców. Ilu ludzi przerobiono na takich „chwilówkach” – nikt tego nie wie. Ilu straciło mieszkania, na które pracowali ciężko, które były w ich rodzinie od pokoleń – nikogo to nie obchodziło. Podpisałeś? Byłeś przy tym świadom i o zdrowych zmysłach? Nikt cię nie zmuszał? Więc cierp. Sięgnął ponownie do portfela, ale bezdomny ujął go za dłoń i uścisnął lekko, ale stanowczo. – Tyle wystarczy. Nie opowiadałem panu szanownemu mojej historii po to, żeby wysępić więcej. Niech pan te pieniądze wyda na prezent dla własnego wnusia, bo ma pan rodzinę? Dzieci? Prawda? – Daleko – wykrztusił Rajmund, czując, że gardło zaciska mu się boleśnie, a do oczu napływają łzy. – Ja też nie blisko, na Pradze… – bezdomny spojrzał na drugi brzeg Wisły. Jak bardzo Rajmund chciałby się z nim w tej chwili zamienić. – Wigilia tuż-tuż. Trzeba się wyspać, a jutro kupię nową koszulę za pieniądze od pana, samochodzik dla Antosia, jakiś ładny drobiazg dla córki i nie wyrzucą starego ojca, co? Rajmund pokręcił głową. Uścisnęli sobie krótko ręce. – A tego śmietnika w święta niech szanowny pan nie zamyka. Niektórzy nie mają tyle szczęścia co ja i marzną na śmierć. – Nie zamknę – przyrzekł, a potem patrzył, jak kloszard odchodzi, ukrywając banknoty w jednej z przepastnych kieszeni.

Lekkość i poczucie wolności, z którymi Rajmund zbiegł na dół, gdzieś znikły. Ciężar ponad siły ponownie przygiął ramiona. I to nie tamtego, którego ograbiono z domu, ale jego, Rajmunda, który tych domów, pustych i cichych miał więcej, niż potrzebował. Zaklął, patrząc na bryłę z czerwonej cegły, betonu, żelaza i szkła, a potem powędrował mimo późnej pory ku sercu miasta. Na uliczkę Cichą 5, gdzie czekało nań mieszkanko pod numerem drugim. Otworzył stare drewniane drzwi na klatkę schodową, bezszelestnie, żeby nikogo z sąsiadów nie obudzić, przekręcił klucz w zamku, pstryknął włącznikiem i w tej chwili przedpokój zalał potok ciepłego światła. Wstrzymując oddech, wszedł do środka. Mieszkanie również zamarło w oczekiwaniu. Rajmund stał pośrodku korytarza i wsłuchiwał się w ciszę, w której jeszcze zaklęty był śmiech dzieci, jeszcze pobrzmiewało echo łagodnego głosu Basi. Dotknął ściany, pogładził ją, jakby się witał z dawnym znajomym. Nie, nie znajomym, ale z serdecznym przyjacielem. Obszedł wszystkie pokoje dookoła, wszędzie zapalając światła. Dom rozjaśnił się od wewnątrz, zupełnie jakby uśmiechał się do właściciela. Tu jest twoje miejsce, pamiętasz? – szeptały antyczne meble, które Basia kupowała na targach staroci i pieczołowicie, z miłością przywracała im dawny blask. – Tu czas się zatrzymał. Czekamy na ciebie, na twój powrót, aż zrozumiesz, że od przeszłości nie da się uciec, przyszłości nie da się pochwycić, istnieje tylko tu i teraz. – Rozumiem, już to rozumiem – wyszeptał, po czym wszedł do ostatniego pokoju, w którym spędził tyle wspaniałych chwil z ukochaną żoną, położył się na szerokim, miękkim łóżku, jakże innym od wstrętnego mebla z chromu, na którym sypiał dotychczas i… płakał bezgłośnie, ukrywając twarz w poduszce, dopóki nie zmorzył go sen. Wigilijny ranek wstał mroźny, ale słoneczny. Zapowiadał noc pełną cudów i niebo usiane gwiazdami. Rajmund wstał, nie wierząc, że już po dziesiątej – kiedy ostatni raz pozwolił sobie na wylegiwanie się do tej godziny?! Wykąpał się w wannie na lwich nóżkach, ogolił porządnie i pobiegł do najbliższego marketu po jakieś rzeczy, bo z przeklętego apartamentowca wyszedł tak, jak stał. Z dwoma workami śmieci. Nie pomyślał, że już tam nie wróci, a przynajmniej nieprędko, i nie spakował nic więcej. Biała koszula, tanie spodnie, szczoteczka do zębów i pasta, maszynka do golenia… – wrzucał do wózka wszystko, o czym zapomniał, uciekając stamtąd. Był w znakomitym humorze. Zupełnie jakby zaczynał nowe życie! Wrócił do mieszkania na Cichej, przebrał się i zamówił taksówkę. Teraz pora na zakupy innego rodzaju. Może wieczerzy wigilijnej sam nie przyrządzi, bo nie umiał gotować, ale od gotowych pierogów, ryb w galarecie i drożdżowych bab uginały się półki w hipermarkecie. Z pełnymi siatkami ponownie wrócił do domu – tak zaczął znów nazywać mieszkanko pod dwójką – i kolejny raz ruszył na zakupy.

Teraz nastał czas prezentów. Mimo że będzie w tę wigilijną noc sam jak palec, to pod choinką nie zabraknie prezentu dla nikogo. Choinka! Zapomniał o drzewku! I to prawdziwym, jakie zawsze kupowała Basia. Nie żadnym plastikowym badziewiu z gotowym przybraniem… Choinki przyuważył na placyku za rogiem. Zdążył jeszcze kupić ładną, całkiem sporą jodełkę. Bombki… Rajmundowi po raz kolejny łzy nabiegły do oczu… bombki Basia zbierała z takim zapamiętaniem, jakby po wsze czasy miały ją przypominać. Każda była inna. Każdą wieszała sama, albo pozwalała to zrobić którejś z dziewczynek, uśmiechając się do męża trochę filuternie, trochę ze smutkiem. Basia nie miała innej rodziny niż on, Rajmund, i trzy córeczki. Byli jej całym światem i pozostali nim do śmierci… Teraz sam ubierał choinkę, wspominając ten uśmiech i roziskrzone oczy dzieci. Ich niecierpliwe pytania: – Kiedy przyjdzie Mikołaj? – Jak myślisz, tatuniu, co dostaniemy? I podskakiwanie przy oknie, gdy wszystkie trzy wypatrywały pierwszej gwiazdki, podczas gdy on z Basią próbowali przemycić pod choinkę prezenty… Powoli zapadał zmierzch. Ulice pustoszały. Z radia cicho płynęły najpiękniejsze polskie kolędy. Rajmund nakrył stół, ten sam co zawsze, śnieżnobiałym obrusem, który kupiła Basia na ich pierwszą wspólną Wigilię, a który rok temu, po samotnej wieczerzy zaniósł do prania i magla. Wyciągnął z komody piękną porcelanę, używaną tylko w wielkie rodzinne święta: urodziny którejś z córeczek, Pierwsza Komunia, Wielkanoc, Boże Narodzenie… to wtedy na stole królował serwis z białej porcelany, delikatnie zdobiony w różyczki. Rajmund ostrożnie wyjął pierwszy talerz z ciężkiego pudła i zapatrzył się na ręcznie malowany kwiatek. Postawił talerz pośrodku stołu, tak jak zawsze robiła to Basia i jak on to robił po jej śmierci. Na talerzu położył trochę sianka i opłatek. Teraz nakrycia dla gości, których nie będzie: trzech córek, trojga wnucząt, zięcia, narzeczonego, niani i w końcu… jak zawsze… tego zwyczaju Basia przestrzegała, jak żadnego innego: dla zbłąkanego wędrowca. Bo ona sama była w pewną wigilijną noc takim wędrowcem. To ją, w zaawansowanej ciąży, przygarnął Rajmund, ugościł w tym właśnie mieszkaniu, na ulicy Cichej 5 i… już nie wypuścił. Tutaj znalazła dom i rodzinę, których nigdy nie miała i… odzyskała godność. Za to pokochała Rajmunda całym sercem, dając mu dowody tej miłości przez siedem lat – tyle trwało ich szczęście, które raz na zawsze zabrała śmierć. Obok talerzy Rajmund układał teraz srebrne sztućce, prezent ślubny dla nich dwojga od pani Zeni. Rajmund zastygł z widelcem w dłoni, przyjrzał się mu, jakby widział coś takiego po raz pierwszy w życiu, i pokręcił głową. – Ty głupcze – szepnął, sięgając po komórkę. Chwilę potem usłyszał głos starej kobiety, która spędzała być może ten wieczór równie sama, jak on.

– Pani Zenobio… ja… chciałbym złożyć najlepsze życzenia… świąteczne… – mówił, przerywając po każdym słowie, bo bał się tego, co zaraz usłyszy. – Pomyślałem, że może będzie pani w Wigilię sama, a nikt w ten dzień… – Proszę się o mnie nie martwić, panie Rajmundzie – przerwała mu łagodnie. – Nie będę sama. – Ach… to przepraszam… to znaczy raz jeszcze życzę wszystkiego najlepszego… Rozłączył się i z rozpaczą przez parę uderzeń serca patrzył na telefon. Czuł, że właśnie dzisiaj, w pierwszy dzień reszty swojego życia, nie powinien być sam! Łzy ponownie stanęły mu w oczach. Podszedł do okna i zapatrzył się na wigilijny wieczór… Nieliczni przechodnie spieszyli do swoich domów, do swoich rodzin. I tylko on, Rajmund… I ta psina, skulona z zimna… Otworzył okno na całą szerokość, zachłystując się mroźnym, czystym powietrzem. – Piesku… – zawołał cicho. – Piesuniu! Mały łaciaty kundelek, który wspinał się do pojemnika na śmieci, znieruchomiał. Odwrócił się ku wołającemu, unosząc śmiesznie jedno ucho. Rajmund porwał kawałek śledzia, nie zastanawiając się, czy psy lubią śledzie, i wybiegł na dwór. – Piesku, choć, mały. Zobacz, co dla ciebie mam – wyciągnął do zwierzaka dłoń z rybą. – To ładny, zdrowy psiak – odezwała się sąsiadka z naprzeciwka, pani Marylka. – Błąka się tu od paru dni, ale nie boi się ludzi. Jeszcze nie. Widać, że komuś się znudził, to wyrzucili bidoka. Sama bym przygarnęła, chociaż na dzisiaj, bo wie pan, panie Głodowski, co zwierzęta o nas w Wigilię powiedzą, to święta prawda i dobra albo zła wróżba na cały rok. Ale mój kot, Gabryś, też znajda, oczy by mu wydrapał. Weźmie pan tego psiaka? To karmy kociej trochę podrzucę. W prezencie. Będzie mu smakować. Rajmund uśmiechnął się z wdzięcznością. Piesek zbliżał się do niego, nieśmiało, pełen obaw, merdając ogonkiem. Pustym brzuchem szorował po ziemi, przerażony, ale głód był silniejszy niż strach. – Chodź, mały, od dziś będziesz miał pana i dom. I pełną miskę, przyrzekam. Psiak zdobył się wreszcie na odwagę, a może łagodny, pełen uczucia głos człowieka go przekonał? Wszedł na klatkę schodową, a potem do mieszania pod jedynką i nagle… już nie byli samotni. Mieli siebie! Rajmund podsunął psu półmisek ze śledziami, a gdy ten nasycił pierwszy głód łapczywymi kęsami, odważył się go pogłaskać po gładkiej, biało-brązowej sierści. Piesek zaskomlał i wtulił łepek w dłoń mężczyzny. Pół godziny później, gdy na niebo wzeszedł wielki, jasny księżyc, a wraz z nim pierwsza gwiazdka, byli już całkiem zakumplowani. Rajmund spojrzał przez okno, czy rzeczywiście już pora, po czym zaciągnął zasłony, podszedł do stołu, ujął w dłonie opłatek i spojrzał na siedzącego u jego stóp pieska. – Życzę ci, Znajdku, abyśmy już nigdy nie byli sami.

Zwierzę przechyliło głowę i uniosło ucho. Rajmund uśmiechnął się przez łzy, przełamał opłatek i… w tym momencie ktoś zapukał do drzwi. Pewnie pani Marylka z obiecaną karmą. Albo inny sąsiad. Zawsze ktoś przychodził z życzeniami… Podszedł do drzwi, przywołał na twarz miły uśmiech, by ukryć pod nim smutek i wzruszenie, po czym otworzył drzwi na całą szerokość, gościnnie, serdecznie i… zamarł. A potem… łzy potoczyły się po jego policzkach, a on nie miał siły, by unieść dłoń i je obetrzeć. – Przybieżeli do Betlejem pasterze… – zaśpiewała Monika, uśmiechając się równie wzruszona, jak on. – Grając skocznie Dzieciąteczku na lirze… – przed Rajmundem stanęła Matylda, obejmując go z całych sił. – Chwała na wysokości, chwała na wysokości, a pokój na ziemi – dokończyła Mania, najstarsza, a wraz z nią reszta… zbłąkanych wędrowców: troje dzieci, kropla w kroplę jak Marysia, dwóch mężczyzn, których Rajmund znał li tylko ze zdjęć, jakie przysłały mu córki, i wreszcie, na końcu… pani Zenia. Kochana pani Zenobia. Rajmund ocierał oczy, próbując z całych sił powstrzymać łkanie. – Wpuścisz nas, tatku, do środka, czy urządzimy Wigilię tu, pod drzwiami? – zapytała konkretnym tonem Mania, jak to ona. Nie czekali na odpowiedź. Po prostu wsypali się do domu, który jeszcze przed chwilą cichy i pusty, nagle zaroił się od radosnych, podekscytowanych ludzi, nagle znów rozbrzmiał śmiechem ganiających się dookoła, przez wszystkie pokoje, dzieci. I psiaka. Bo Znajdek, zachwycony, gnał za nimi, tylko mu dwubarwne uszy podskakiwały. Rajmund stał pośrodku tego rozgardiaszu i… nie wierzył. Nie wierzył, że oto na jego oczach staje się cud. Cud, którego nie był godzien. Ale to przecież taka właśnie jedyna w roku noc pełna cudów. Cicha noc… Święta noc…

KRYSTYNA MIREK

Wigilijna rzeźba Zimowe słońce zajrzało do salonu, akurat kiedy Jakub z głośnym chrapnięciem przewrócił się na drugi bok. Godzina, która dla innych oznaczała południe pracowitego dnia, w jego rozkładzie stanowiła środek nocy. Znów poruszył się niespokojnie. Koc naszpikowany drzazgami drapał go nieprzyjemnie w szyję i mężczyzna nie mógł sobie znaleźć wygodnej pozycji. Próbował schować długie nogi oraz słusznych rozmiarów plecy pod ciepłą tkaniną, ale – jak zwykle – jakaś część ciała wystawała i marzła. Był zmęczony i bardzo potrzebował snu. Wigilia to nie jest dobry dzień dla samotnych osób z poharataną przeszłością. Trzeba szukać sposobów, by zapomnieć o rzeczywistości. Jeden z nich właśnie próbował zastosować. Jednak ledwo przymknął oczy i zanurzył się w ciepłych, rozkosznych toniach snu, zadzwonił dzwonek do drzwi, a wraz z nim rozległ się charakterystyczny, dobrze znany łomot. Ktoś pukał w niezbyt delikatny sposób. – Otwierać, policja! – ten służbowy, stanowczy ton należał do dzielnicowego. Jakub rozpoznał go błyskawicznie. W tym zakresie był prawdziwym specjalistą. Służby porządkowe wizytowały dość często jego mieszkanie przy ulicy Cichej. Jakub swoją działalnością ustawicznie sprawiał, że nazwa ulicy zupełnie przestawała pasować do tego miejsca. Nie wszystkim się to podobało. Mężczyzna westchnął. Jak zwykle próbował zignorować dobiegający z korytarza głos. Schował głowę pod koc i już zamierzał z powrotem zasnąć, gdy łomot powtórzył się z siłą wykluczającą nawet zwykłą drzemkę, a co dopiero porządny sen. Jakub usiadł na kanapie, opuścił stopy na zawaloną drewnianymi wiórami podłogę i odszukał pełne drzazg oraz trocin buty. Podrapał się po brodzie, po czym spojrzał na środek pokoju. Piękny salon w przedwojennej kamienicy nie miał zbyt wielu mebli. Kanapa, jedna szafa i ogromny stół pod oknem, który był jedynym uporządkowanym miejscem. Leżały na nim równo poukładane dłuta, młotki, nożyki, papiery ścierne o różnej grubości oraz siekierka. Poza tym wszędzie walały się odłamki drewna, wióry i ścinki. Pod ścianą stały spore fragmenty grubych pni. – Proszę otworzyć, policja! – wrzeszczał dzielnicowy, demonstrując wszystkim mieszkańcom budynku, że bardzo poważnie traktuje swoje obowiązki.

– Idę przecież! – odkrzyknął Jakub, jednocześnie rozglądając się za jakimś pomniejszym dziełem, które nadawałoby się na elegancką łapówkę. Dobrze wiedział, w jakiej sprawie stróż prawa przybył do niego w ten wyjątkowy dzień. Stojący na samym środku salonu misternie rzeźbiony dębowy kwietnik był ostatnim dziełem, nad którym pracował. Nie kwalifikował się ze względu na swoją wysokość. Dyskretne wyniesienie go z kamienicy było bowiem właściwie niemożliwe. Poza tym wymagający i nerwowy zleceniodawca miał się zjawić lada chwila, żeby odebrać zamówioną rzeźbę. Nie zniósłby kolejnego rozczarowania. Termin był już przekładany kilka razy. Pod ścianą stały jeszcze gotowe półkoliste elementy balustrady, ale one również nie nadawały się na łapówkę z podobnych względów. Jakub westchnął. Od początku wiedział, że trzeba będzie poświęcić wysoką szklankę do piwa, którą niedawno skończył. Męczył się cały dzień, zarysowując w grubym szkle skomplikowany układ nacięć, które w niezwykły sposób łapały światło. – Niech to szlag! – zaklął, nie zważając na fakt, że właśnie trwała Wigilia, a on bardzo celebrował bożonarodzeniowe tradycje. Co prawda, na swój oryginalny sposób, ale zawsze. Włożył dżinsy i naszpikowany drzazgami stary sweter, po czym wreszcie otworzył drzwi. – Dzień dobry – zaczął uprzejmie, żeby się sąsiedzi nie czepiali dzielnicowego. – Właź, chłopie – dodał ciszej. Policjant zamknął za sobą drzwi i z ulgą zdjął czapkę. – Znowu cię muszę upomnieć – zaczął. – Skoro musisz, to nic się nie poradzi – powiedział Jakub i gestem zaprosił gościa dalej. – Rób, co do ciebie należy, a ja zaparzę dobrej kawy. Pewnie zmarzłeś. – Chłopie, tak dalej być nie może – denerwował się dzielnicowy, ale ruszył w stronę kuchni. – Upominałem cię już wiele razy. Musisz przestrzegać ciszy nocnej. – Wiem. – Jakub wyciągnął z szafki filiżankę i odnalazł w niej kawałek drewienka. Spojrzał pod światło. – Dąb – ocenił fachowo i rzucił odłamek na podłogę, gdzie poniewierało się już wiele podobnych. Nalał aromatycznego płynu do przemytego na nowo naczynia i skierował się w stronę pokoju. – Lepiej chodź i zobacz – powiedział do dzielnicowego. Policjant stanął w drzwiach i, jak zwykle, z podziwem spojrzał na najnowsze dzieło Jakuba. Wysoki kwietnik robił wyjątkowe wrażenie. Splot ciemnych kwiatów i liści był piękny, ale jednocześnie stabilny, mocny. Po prostu męski... – To z tego dębowego kloca, który ostatnio przytargałeś? – zapytał policjant. – Tak – odparł Jakub i z przyjemnością napił się kawy. – Ten kwietnik od początku tam siedział, trzeba go było tylko wydobyć – dodał. – Ba – westchnął dzielnicowy. – Tylko... A co to jest? – wskazał na półkoliste drewniane

elementy, oparte o ścianę salonu. – Zaangażowałem się w politykę. – Jakub w ostatniej chwili powstrzymał się od siarczystego splunięcia tuż pod buty policjanta. – Zły jestem jak diabli, ale życie ma swoje wymagania. – Kandydujesz? – zdziwił się dzielnicowy. – Nie. Gorzej – skrzywił się Jakub. – Biorę zlecenia od radnych. Najgorsza chałtura, jaką można sobie wyobrazić. Dla polityków. – Coś ty? – uśmiechnął się policjant. – Zamówił sobie któryś altankę ogrodową albo rzeźbę do salonu? – zapytał. – Nie, ale radni, i to na dodatek powiatowi, zdecydowali, pewnie po długich, dobrze płatnych debatach, że skoro mają w okolicy rzeźbiarza, to zamówią ozdobną balustradę do Urzędu Miasta. Na całe trzy piętra. – To świetna sprawa – powiedział dzielnicowy. – Rządowe zamówienie, takie są najlepsze. Kasa państwowa, wiadomo, że zapłacą, i jeszcze zyskasz rozgłos. – Powiedzmy, że nie o to mi w życiu chodzi – westchnął Jakub. – Ale trudno. Nie jestem pierwszym artystą, który musi iść na taki kompromis. – Nie rozumiem, co cię tak drażni w tym zleceniu? – Wszystko – Jakub podniósł głos. – Jaki mam im zrobić motyw na tej balustradzie? Z zaciśniętych pięści? Na co więcej zasługuje polityk? Jeszcze naszym gminnym mógłbym coś przygotować, ale im wyżej, tym gorzej. Sam najlepiej o tym wiesz. – To co im w końcu zrobiłeś? – zaciekawił się dzielnicowy i odłożył pustą filiżankę na stół. Wolał się nie angażować w dyskusję o rządzących. – Liście dębu – powiedział Jakub – oraz żołędzie. Tak sobie zażyczyli, bo to symbol władzy i siły. Niech to szlag. Dzielnicowy obejrzał fragmenty pięknej balustrady. Żołędzie różnych rozmiarów, pracowicie dopieszczone oraz piękne liście dębu tworzyły unikalną kompozycję. Między nimi mężczyzna bez trudu dostrzegł to, czego od początku poszukiwał. Małe, okrągłe kuleczki. Uniósł brwi. Dobrze wiedział, z jakich powodów Jakub w każdej pracy przemyca motyw borówki. – A to co jest? Małe żołędziątka? – zapytał. – Nie. To kulki dla niektórych radnych – uśmiechnął się wreszcie Jakub. – Dobrze wiesz, co to jest i z jakiego powodu. – Borówki na dębie! – zawołał policjant. – No cóż, trzeba przyznać, że to oryginalna koncepcja. – To jagody – powiedział cicho Jakub. – Nie mógłbyś wreszcie o niej zapomnieć? – zapytał dzielnicowy pozornie bez związku. – Może i mógłbym, ale nie potrafię. – Jakub ze stukotem odstawił filiżankę. – Jagoda prześladuje mnie w dzień i w nocy. To nie jest kobieta, którą łatwo można wyrzucić z pamięci. – No właśnie – przypomniał sobie policjant i wyprostował się służbowo. – Ja w sprawie

tych nocy. Wiem, że praca artysty ma swoje wymagania, natchnienie i tak dalej... To wszystko jest ważne, ale zrozum, ludzie chcą spać. Naprawdę musisz tworzyć między drugą a czwartą w nocy. – Muszę – odparł Jakub z ponurą miną. – Wtedy mnie najbardziej męczy. – Co cię męczy? – zapytał policjant, spoglądając na Jakuba z życzliwością starego przyjaciela. – Wciąż tylko ona? – Powiedzmy, że natchnienie – rzucił szybko rzeźbiarz. – Pij kawę, bo ci stygnie – dodał. – Dzisiaj jest Wigilia – łagodnie powiedział dzielnicowy. – Obiecaj, że będziesz cicho. A może cię jakaś rodzina zaprosiła na kolację i wyjeżdżasz? – zapytał z nadzieją. – Nie – odparł krótko Jakub. – Nie jesteśmy w tak dobrych stosunkach. Wszyscy się tylko wtrącają, komentują, a nic nie wiedzą... – Rozumiem – rozczarowanie było wyraźnie słyszalne w głosie policjanta. – W takim razie pouczam cię o prawnych konsekwencjach zakłócania ciszy nocnej. Zrobił stosowną przerwę, żeby treść przekazu dotarła. – Weź się wreszcie uspokój – dodał prywatnie. – Tym razem nie ujdzie ci to na sucho – postraszył. Jakub tylko westchnął. – Chciałem zrobić komplet, ale chyba jestem bez szans – powiedział, biorąc do ręki wysoką szklankę. Szkło było ponacinane specjalną techniką. Światło odbijało się w kantach. Dzielnicowemu zaświeciły się oczy. Miał już pięć takich, szósta stanowiłaby dopełnienie kolekcji. Dobrze wiedział, jak wyjątkowo prezentuje się w takim szkle jego ulubiony napój, czyli zimne piwo. – To jest prezent świąteczny, oczywiście – powiedział Jakub, uśmiechając się znacząco. – W żadnym razie łapówka. – Posłuchaj – dzielnicowy cofnął dłoń, która aż rwała się do podarunku. – Musisz zmienić swoje zwyczaje. Twoja sąsiadka z dołu zagroziła skargą w wyższej instancji, a inni mieszkańcy obiecali ją poprzeć. Jeśli nie zastosuję jakichś skutecznych środków, mogę stracić stanowisko. Jesteśmy kumplami, ale mam dzieci, poza tym lubię swoją pracę. Zrozum. Jakub na te słowa zmarszczył czoło i zacisnął usta. – Jest Wigilia – walczył dalej dzielnicowy. – Dzisiaj chyba nie będziesz pracował? – zapytał z nową nadzieją. – Nie będę – potwierdził Jakub. – Możesz spokojnie jeść barszcz razem z żoną i dziećmi. Ja dzisiaj świętuję. Po cichu – dodał, widząc zaniepokojone spojrzenie gościa. – ,,Po wielkiemu cichu...” – wyszeptał słowa piosenki. – A teraz nie gniewaj się. Muszę tu trochę ogarnąć. Niedługo przyjdzie klient. Szkoda, żeby sobie wybił swoje cenne implanty, poślizgnąwszy się na wiórach z drewna. – To prawda, o zleceniodawców trzeba dbać. Dobrze, że masz takie plany – ucieszył się dzielnicowy. – Już idę. Tylko pamiętaj, bądź cicho i może choć raz przeproś sąsiadów,

odezwij się grzecznie, komplement jakiś powiedz. Z ludźmi trzeba żyć. – Dam sobie radę. Dzięki. – Jakub odprowadził mężczyznę do wyjścia. Pożegnali się przed otwarciem drzwi mocnym uściskiem dłoni i po chwili w mieszkaniu zapanowała cisza. Puste miejsce po szklance świeciło jasnym kółeczkiem na zakurzonej półce. – A niech to! – zdenerwował się Jakub. – W życiu nie skończę tego kompletu. Rozejrzał się znowu po mieszkaniu. Sprzątanie wydawało się naglącą koniecznością, ale do tego zajęcia potrzebował solidnej dawki natchnienia. Rzeźbić mógł właściwie zawsze, sprzątać tylko czasami. Prace porządkowe wymagały odpowiedniego nastroju. Najczęściej go nie miał. Usiadł przy stole, po czym poprawił idealnie leżące dłuta. Wziął do ręki swój ulubiony kozik i z przyjemnością poczuł, jak jego wyżłobiona rączka idealnie dopasowuje się do jego dłoni. Z trudem pohamował chęć natychmiastowego podjęcia pracy. To był jedyny znany mu środek przeciwbólowy. Znów potrzebował ratunku. Rozmowa z dzielnicowym podrażniła wspomnienia. Poruszyły się w głębi jego świadomości, powodując narastający z każdą chwilą niepokój. Święta zawsze były trudne, ale w tym roku znosił je wyjątkowo źle. Podszedł do okna. Stał obok niego wysoki, gruby lipowy pień. Jakub położył na nim dłoń. Wystarczył ułamek sekundy i już wiedział, co jest w środku. Kobieta. Piękna i smukła, jak jego żona Jagoda. Ciemnowłosa postać o idealnych proporcjach. Nie potrafił już zliczyć prób odtworzenia jej ciała w drewnie. Nigdy mu się to nie udawało. Żadna z jego rzeźb nie oddawała w pełni fenomenu tej niezwykłej kobiety, za to każda mocno pogłębiała frustrację Jakuba. Ale teraz czuł, że wreszcie złapał pomysł, o który chodziło. Trudny do uchwycenia błysk sprawił, że nagle w jego głowie pojawił się obraz. Rzucił dłuto na stół i wziął do ręki ołówek. Na kartce papieru, która zawsze leżała pod ręką, szybko zaczął szkicować projekt. Dłonie trzęsły mu się z pośpiechu. Chciał zdążyć, zanim wizja zniknie. Charakterystyczne pochylenie głowy, włosy na policzku, linia nóg i pleców, smukłe dłonie. Wydawało mu się, że wreszcie to złapał. Szybko schwycił siekierkę. Postanowił spróbować jeszcze raz. Po chwili ciszę miłego południa wypełnił charakterystyczny stukot, dobrze znany mieszkańcom kamienicy. Początkowa faza pracy. Jakub w zapale, zapominając o całym świecie wokół, rzeźbił siekierką główny zarys postaci. Trwało to bardzo długo. Był tak skupiony, że z wysiłku krople potu wystąpiły mu na czoło. Jeden fałszywy ruch zmęczonej dłoni i wszystko byłoby do wyrzucenia. Już kończył, łapiąc z trudem zarysy ideału, który wciąż miał pod powiekami, kiedy usłyszał dzwonek do drzwi. – Sąsiedzi – pomyślał ze złością. – Znowu. Był zły. Czasem coś mocno stuknęło, spadło z łomotem na stary parkiet. To prawda. Mieszkająca pod nim starsza kobieta mogła mieć uzasadnione pretensje. Musiała to znosić

każdego dnia. Naprawdę nie miał zamiaru przeszkadzać jej dzisiaj. Ale sytuacja była wyjątkowa. Nie mógł zaryzykować, że wizja pryśnie, pomysł ulotni się, a on znów będzie tęsknił jak wariat, do granic szaleństwa. Dzwonek powtórzył się. Ktoś nie ustępował. Jakub drgnął i opuścił dłoń. Zdenerwowanie sprawiło, że nie był już w stanie wymierzyć kolejnego precyzyjnego ciosu ostrym narzędziem. Przekroczył salon kilkoma krokami długich nóg, potknął się o kawałek drewna i dopadł drzwi. Miał nawet zamiar być miły, jakoś załagodzić konflikt, ale w tym akurat momencie wszystkie uprzejme słowa gwałtownie wywietrzały mu z głowy. Mocno pociągnął za klamkę i jego wzrok utkwił w próżni. – Kto, do licha, robi takie głupie dowcipy? – zawołał, zanim pomyślał, i wtedy dopiero spojrzał niżej. Na klatce schodowej stał chłopiec. Na oko ośmioletni. Jakub nie umiał tego dokładnie oszacować. Dziecko patrzyło na niego w wielkim napięciu, jakby czegoś oczekiwało. Jakiejś reakcji. Ale jak można zareagować na widok obcego, mocno brudnego i jakby mokrego dziecka pod własnymi drzwiami, kiedy się człowiek zupełnie nie spodziewa się gości? Chłopiec był drobnej budowy. Szeroka kurtka zwisała mu na chudych ramionach, czapka zakrywała prawie całe czoło, a szalik brodę. Widać było tylko oczy. Szare jak klej do drewna. Jak dobrze rozmieszany podkład gruntujący, jak plama po jagodowym soku, która do tej pory nie sprała się z ulubionego podkoszulka, jak… – mnóstwo porównań przychodziło mu do głowy, gdy nagle jedno mocnym uderzeniem przeszyło mu mózg. – Jak moje... – wyszeptał. – Daniel, to ty? – zapytał, a w głosie miał przerażenie. – Tak – uśmiechnął się chłopczyk i odetchnął z wyraźną ulgą. – Mama mówiła, że pewnie mnie nawet nie rozpoznasz. Ale ja wiedziałem, że to niemożliwe, żeby ojciec zapomniał własnego dziecka. Jakub poczuł, jak drży mu broda, i szybko złapał malca w mocne objęcia. „Nawet nie wiesz, jak blisko było takie niebezpieczeństwo” – pomyślał. Ta świadomość, sprawiła, że na chwilę poczuł w okolicach serca przejmujące zimno. Szybko pociągnął chłopca do mieszkania i zamknął drzwi. Uklęknął obok dziecka i odsunął mu czapkę. Była sztywna od zamarzniętego śniegu. Oczy tak podobne do jego własnych spojrzały na niego z bliska. – Urosłeś – powiedział Jakub zachrypniętym ze wzruszenia głosem. – Ty też – chłopczyk starał się być uprzejmy. Wpatrywał się w ojca głodnym wzrokiem i chłonął każde poruszenie ust, zmarszczenie czoła i wypowiedziane słowo. – Jak mnie znalazłeś? – Jakub wciąż nie mógł otrząsnąć się z szoku. – Babcia pomogła – powiedział malec i zakaszlał głębokim paskudnym kaszlem, wydobywającym się z mocno przeziębionych oskrzeli. Jakub oprzytomniał. – Przecież ty jesteś cały mokry – zawołał. Dotknął kurtki, która była równie sztywna jak czapka, i zaczął rozpinać guziki. Dziecko, które wyjrzało na światło dzienne spod grubego okrycia było bardzo szczupłe.

Miało poważne spojrzenie i rozpalone gorączką policzki. – Teraz buty – powiedział Jakub i chrząknął mocno, żeby pokryć zmieszanie. Chłopiec drgnął wystraszony. – Nie bój się – powiedział Jakub ciepło. – To ja, twój tata. – Nie jesteś zły, że przyszedłem? – zapytał Daniel. Jakub aż zadrżał z nagłej ogromnej złości. Na samą myśl o tym wszystkim, co Jagoda zapewne naopowiadała dzieciom na temat ojca. Miał ochotę uderzyć w coś mocno i rozwalić to w drzazgi. Powstrzymał się z trudem. Takie właśnie zachowanie już raz go zgubiło. Zagryzł wargi do krwi. Postanowił za wszelką cenę nie popełnić znowu tego samego błędu. Pomógł chłopcu rozplątać mokre sznurówki i zdjąć przemoczone buty, a potem skarpetki. Stopy dziecka były zimne jak sopel. – Gdzie ty tak zmarzłeś? – Nie mogłem znaleźć ulicy. Nikt nie wiedział, gdzie to jest – zakaszlał znowu Daniel. Jakub na ten dźwięk zaprzestał zadawania kolejnych pytań. – Natychmiast musisz się rozgrzać. – Wziął chłopca na ręce i zniósł do łazienki. Puścił bardzo ciepłą wodę do wanny i nalał szamponu, żeby zrobić bąbelki. Pamiętał, że mały bardzo to lubił. „Ale to było przecież dawno” – pomyślał i spojrzał badawczo na chłopca, ten jednak wyglądał na zadowolonego. – Wykąp się najpierw – powiedział Jakub. – Ja ci zrobię dobrej herbaty i wtedy porozmawiamy. Może jesteś głodny? – zapytał. Chłopiec kiwnął głową. – Na to też coś poradzimy. Ale teraz poczekaj chwilę, przyniosę ci jakieś czyste ubranie. Wyszedł do pokoju, a ręce mu się trzęsły z nerwów. Otworzył szafę i stał przez chwilę, intensywnie wpatrując się w jej wnętrze. Nic to jednak nie pomogło, bo od początku było wiadomo, że nie ma tam ubrań odpowiednich dla ośmiolatka. Tylko jego własne długaśne spodnie, koszule w rozmiarze XXL oraz wielkie podkoszulki. Po namyśle wziął jeden z nich, najmniejszy. Strzepnął i zbadał go pod kątem ewentualnej obecności niebezpiecznych drzazg. Wykluczywszy to zagrożenie, dołożył jeszcze obcisłe bokserki, które dla syna mogły stać się krótkimi spodenkami. Miały durny rysunek tłustego amorka z głupim uśmiechem i były zupełnie nieużywane. Stanowiły prezent od pewnej nachalnej znajomej, która podzielała zdanie Jane Austin, że samotnemu i bogatemu mężczyźnie brak do szczęścia tylko żony. Znajoma wszelkimi sposobami próbowała zająć to miejsce. Jakub z trzaskiem zamknął drzwi szafy. Zgrzytnął zębami na samo wspomnienie. Nie potrzebował żony. Miał ją i nie szukał innej. Wrócił do łazienki. Daniel stał nad wanną i patrzył, jak napełnia się parującą, pachnącą wodą. – Możesz to włożyć, jak już się wykąpiesz – powiedział Jakub, podając mu ubrania. – To twoje? – zapytał chłopiec.

– Tak – mężczyzna kiwnął głową. – Fajnie – ucieszył się mały. – Zawsze chciałem mieć coś od taty. Jakub poczuł gwałtownie podnoszące się ciśnienie. Musiał uciekać, żeby uspokoić emocje. – Wykąp się – powiedział szybko. – Tutaj masz ręcznik. A jak będziesz gotowy, przyjdź do kuchni. Zjemy jajecznicę. Lubisz? – Tak – chłopiec bardzo energicznie kiwnął głową. Oczy mu błyszczały niezdrowo, policzki pokrywał ceglasty rumieniec, ale wyglądał na bardzo zadowolonego. – To czekam na ciebie. – Jakub wyszedł, delikatnie zamykając za sobą drzwi. Odetchnął głęboko i przetarł policzki dłońmi. Od pierwszej sekundy, kiedy rozpoznał synka, miał pełną świadomość wszystkich konsekwencji swoich działań. Nie powinien był wpuścić dziecka do mieszkania, kąpać go ani karmić. W ogóle nie wolno mu się było do niego zbliżać. Tak mówił sądowy nakaz, który wywalczyła jego żona. Jakub powinien był natychmiast zadzwonić na policję i powiadomić ich o wszystkim. Ale nie mógł. Nie potrafił się na to zdobyć. A przynajmniej nie od razu. Włączył czajnik, nasypał odrobinę herbacianych liści na dno swojego najładniejszego niebieskiego kubka, sprawdziwszy uprzednio jego czystość, nożykiem do drewna pokroił cytrynę i zaniósł wszystko do pokoju. Położył na kanapie poduszkę, a potem długo szukał jakiegoś czystego koca. Kiedy się okazało, że takiego niestety nie posiada, wyciągnął swój stary śpiwór. Przygotowawszy w ten sposób posłanie, wrócił do kuchni, jeszcze raz włączył wodę, która przez ten czas zdążyła ostygnąć, zalał herbatę i zabrał się do przygotowywania jajecznicy. Kiedy skończył, chłopiec stał w drzwiach. Podkoszulek ojca sięgał mu daleko za kolana, a wokół szyi miał wielki dekolt. – Dobrze, że już jesteś – powiedział Jakub ciepło. – Jajecznica jest gotowa. Ale zjesz w łóżku. Jesteś przeziębiony. – Mama pozwala jeść tylko przy stole – chłopiec spojrzał na niego czujnie. – Ale mężczyźni mają swoje zasady – rzucił lekko Jakub, zanim zdążył się ugryźć w język. – Tak przypuszczałem – powiedział jego syn poważnym tonem. – Ten cały Zbyszek pojęcia nie ma o tym, co robią prawdziwi mężczyźni. – Kim on jest? – zapytał Jakub, chociaż znał odpowiedź. – Taki jeden znajomy mamy – odpowiedział chłopiec wymijająco. Jakub opuścił wzrok, nie chciał, by syn zobaczył jego nagle pociemniałe z gniewu oczy. Jego wzrok spoczął na bosych stopach chłopca. – Dlaczego nie masz butów? Zmarzniesz. Szybko do łóżka – zawołał. – Albo nie, poczekaj! – krzyknął zaraz, a chłopiec gwałtownie się zatrzymał. – Nie możesz iść tam bez pantofli. Wbijesz sobie jeszcze coś w nogę. – Tak jak w palec? – zapytał Daniel, wyciągając przed siebie dłoń. – Coś kłującego było

w mydle. – Szlag! – zaklął Jakub. – Nie pomyślałem. Wziął chłopca na ręce i zniósł do pokoju. To było niezwykłe uczucie. Mieć go znowu tak blisko. Przytulił bezwiednie jego szczupłe ramiona, jednocześnie patrząc czujnie, czy nie przekracza jakiejś cienkiej granicy. Dawno się przecież nie widzieli. Chłopiec jednak przytulił mokrą głowę do piersi ojca i przymknął oczy. Wyglądał na bardzo, ale to bardzo zmęczonego. Jakub położył go na poduszce, przykrył, najszczelniej jak umiał, podwójnie złożonym śpiworem i podał chłopcu kubek z herbatą. – Napij się. Zjesz coś, a potem trzeba będzie cię pokazać jakiemuś lekarzowi. Długo już tak kaszlesz? – Od wczoraj. – Daniel zakaszlał modelowo i popił jeszcze herbaty. – Jedz. – Jakub podał mu talerz z jajecznicą, a widząc, jak chłopiec ziewa, postanowił zdobyć najważniejsze informacje, zanim syn, co było bardzo prawdopodobne, zaśnie mocnym snem. – Mama wie, że tu jesteś? – zadał pierwsze zasadnicze pytanie. Chłopiec miał buzię pełną jajecznicy, pokręcił więc tylko przecząco głową. Jakub westchnął. Czuł poważne kłopoty. – Skąd miałeś mój adres? – pytał dalej. Daniel przełknął duży kęs chleba. – Babcia kiedyś powiedziała, że mieszkasz teraz w tej kamienicy na ulicy Cichej 5 i dobrze ci się powodzi. Zapamiętałem. – Ona wie, że tu jesteś? – zdziwił się Jakub. Stosunki z teściową miał mocno napięte i nie przypuszczał, by kobieta dobrowolnie wysłała do niego wnuka. Chłopiec znów przecząco pokręcił głową. – Przyjechaliście do Polski na święta? – Jakub zadał kolejne pomocnicze pytanie. Śledztwo szło mu wyjątkowo opornie. Daniel skinął głową. Jego ojciec milczał przez chwilę. Nie wiedział, jak skłonić chłopca do dłuższej opowieści. – Nie bądź zły – powiedział chłopiec. – Musiałem cię znaleźć. Potrzebujemy pomocy. Mamy kłopoty. – Finansowe – domyślił się Jakub i zgrzytnął zębami. Tyle razy proponował pomoc, ale Jagoda zawsze unosiła się honorem. – Tego nie wiem – odparł synek. – Ale na pewno mamy takie różne kłopoty – wyjaśnił. – Aha – Jakub nie poczuł się ani trochę mądrzejszy. – Jak tutaj dotarłeś? – zapytał znowu. – Z mamą – powiedział, a Jakub ze zdumienia aż się zakrztusił własną herbatą. – Przyjechaliśmy do Warszawy wszyscy – mówił chłopiec. – Mama, babcia, Kubuś i ten... Zbyszek. Zamilkł na chwilę, a Jakub w napięciu wpatrywał się w jego usta.

– Mama chciała jeszcze na zakupy, a babcia spieszyła się do cioci Ewy, bo tam ma być wigilia. To mamie powiedziałem, że biegnę do babci, a jej, że jadę z mamą. I uciekłem. Ale długo nie mogłem znaleźć tej ulicy – pożalił się. – Padało i trochę było zimno. Potem, jak już wreszcie tu doszedłem, to nie wiedziałem, gdzie zadzwonić, bo na drzwiach są tylko numerki. Czekałem i czekałem, aż wyszła jedna pani i mnie wpuściła. Powiedziała, że to skandal, żeby tak nie dbać o dziecko i że masz się wstydzić. Jakub potraktował lekceważąco opinię sąsiadki. Interesowało go coś zupełnie innego. – Jak długo mama chciała być na tych zakupach? – Nie wiem, mieli szukać nowych butów dla Kubusia. I jeszcze czegoś... Nie pamiętam. Ale planowali wrócić późno. Prawie przed kolacją, babcia bardzo się o to złościła. Jakub wstał i zaczął chodzić nerwowo po mieszkaniu. – Pewnie mama cię szuka – powiedział. – Kto wie, może teraz płacze, dzwoni na policję... – Nie – odpowiedział pewnym głosem Daniel. – Jeszcze nikt się nie zorientował. – Skąd wiesz? – Mam przecież komórkę – powiedział chłopiec. – Jeśli mama zacznie mnie szukać, zadzwoni. Pokazał pusty wyświetlacz. – Włączona – dodał – a bateria naładowana. Mamy jeszcze czas. – Jest tam numer do mamy? – zapytał Jakub, a chłopiec potwierdzająco skinął głową. Zjadł do końca jajecznicę, popił herbatą i z ulgą położył głowę na poduszce. – Nie dzwoń jeszcze – poprosił. – Mama tu zaraz przyleci i będzie krzyczeć – zakaszlał głośno. – A ja jeszcze muszę z tobą spokojnie pogadać. Przymknął powieki. Lekko sine koła pod oczami po kąpieli stały się jeszcze bardziej widoczne. Jakub wstał, pozbierał talerzyki po jajecznicy i wyszedł do kuchni. Nie miał pojęcia, co robić. Wrócił do pokoju, gdzie Daniel, zgodnie z jego przewidywaniem, zdążył już zasnąć. Podszedł bliżej i patrzył na chłopca z wielką zachłannością stęsknionego człowieka. Nagle podskoczył, bo drażniący dźwięk dzwonka przerwał ciszę brutalnie i bez ostrzeżenia. Jakub błyskawicznie dopadł drzwi. – Ciszej, dziecko zasnęło – zawołał zamiast tradycyjnego ,,dzień dobry”. – Przepraszam – zażywny pięćdziesięciolatek w bardzo drogim płaszczu wszedł do środka. Towarzyszyła mu młoda, ładna dziewczyna. – Przyszliśmy odebrać zamówienie – dodał półgłosem. – Mam nadzieję, że tym razem jest gotowe. Jakub skinął głową i przez uchylone drzwi spojrzał czujnie na kanapę. Jego synek nawet się nie poruszył. – Moja narzeczona – klient przedstawił dziewczynę. – Kinga Rucka – dziewczyna wyciągnęła w stronę Jakuba wypielęgnowaną dłoń, a w jej oczach pojawił się dobrze znany Jakubowi błysk. Znów się spodobał. Oszacowano szerokość jego ramion, długość nóg, jędrność wyćwiczonego pracą ciała, dodano do tego

przystojną twarz i już kolejna kobieta uznała, że wie najlepiej, czego mu potrzeba. Nie zważając na obecność narzeczonego, posyłała w stronę gospodarza kuszące uśmiechy i nawet rozpięła kurtkę, ukazując czerwoną, obcisłą i mocno wydekoltowaną sukienkę. Jakub miał ochotę wyrzucić tę dziewczynę za drzwi, i to natychmiast. W jego życiu było stanowczo za dużo narzucających się kobiet. Z tego powodu wciąż kłócili się z Jagodą. Nie było ważne, że Jakub myślał tylko o niej. Jego żona wciąż miała mu za złe kręcące się wokół niego obce baby. Co miał zrobić? Wytruć je wszystkie jakimś aerozolem? Narzeczona klienta z trudem stawiała kroki pomiędzy porozrzucanymi wszędzie kawałkami drewna. Jej wysokie szpilki chwiały się niebezpiecznie. Co chwilę spoglądała spod rzęs na przystojnego rzeźbiarza, próbując złapać z nim kontakt wzrokowy. Jej przyszły mąż, nieświadom akcji rozgrywającej się za jego plecami, wszedł do salonu i z uznaniem spojrzał na stojące na środku podłogi dzieło. – Piękne – powiedział. – Warto było czekać. Odwrócił się w stronę narzeczonej. – Zobacz, kochanie – powiedział. – Podoba ci się? – dodał ciszej, bo śpiący Daniel poruszył się niespokojnie. Dziewczyna obejrzała rzeźbę Jakuba dość obojętnym wzrokiem. – Tak – skinęła głową i spojrzała na autora. Gołym okiem widać było, że to autor dzieła absorbuje teraz całą jej uwagę, ale zaaferowany narzeczony niczego nie zauważył. – Będzie się pięknie komponować z drewnem nad kominkiem – mówił, oglądając rzeźbę z każdej strony. – Zdążymy go ustawić jeszcze przed dzisiejszą kolacją. Cieszysz się? – zapytał. Dziewczyna, jakby nagle przebudzona, przytaknęła ochoczo. – Bardzo przepraszam – zwróciła się do Jakuba. – Czy mogłabym skorzystać z łazienki? – Kobiety… – uśmiechnął się czule jej narzeczony. – Oczywiście – odparł Jakub, ale nie był zadowolony. Otworzył drzwi pomieszczenia, pozbierał rzucone na podłogę mokre ubrania synka i włożył je do pralki. Spłukał wannę, po czym zaprosił kobietę gestem dłoni. Także tutaj królował wszechobecny drewniany pył, ale tego już nie miał szans ogarnąć w tak krótkim czasie. Wzruszył tylko ramionami i wyszedł. Klient w tym czasie zapakował rzeźbę w stojący pod ścianą wysoki karton. Znał procedury. To nie było jego pierwsze zmówienie. Wyciągnął portfel, a z niego spory plik banknotów. – Z premią – powiedział, kładąc na blacie niemałą kwotę. – Świetnie to panu wyszło. Mnie tam nie zależy, ale Kinga bardzo się cieszy – spojrzał w stronę zamkniętych drzwi łazienki. – A ja dla niej wszystko. Jakub tylko westchnął. Nie skomentował słów mężczyzny, chociaż było mu go żal. Dyskusja w tej sytuacji i tak na nic by się nie zdała. Milczeli obaj, patrząc na śpiące dziecko. – Nie zna pan jakiegoś bardzo dobrego pediatry, który mógłby dzisiaj podjechać na wizytę domową? – zapytał Jakub. – Syn się niespodziewanie rozchorował.

– Nie wiedziałem, że ma pan dzieci – klient spojrzał na niego z ciekawością. Jakub jednak nie odezwał się ani słowem, więc mężczyzna nie naciskał. Wyciągnął z kieszeni nowoczesny telefon. – Zaraz coś znajdę – powiedział. – Mam swoje kontakty. Wybrał jakiś numer i po chwili załatwiał już sprawę rzeczowym tonem człowieka przywykłego do negocjacji. – Witaj, moja droga, pięknych świąt ci życzę. Jak tam w klinice? Spory ruch? Słuchał przez chwilę odpowiedzi i kiwał głową, jakby rozmówczyni mogła go zobaczyć. – Rozumiem – udało mu się wreszcie wtrącić. – U nas też mnóstwo pracy. Ja właśnie w tej sprawie – dodał błyskawicznie. – Potrzebuję pilnie lekarza dla małego chłopca. Syn znajomego zachorował. Mogłabyś wysłać jakiegoś dobrego specjalistę? To ważna sprawa. Znów zamilkł i słuchał. – Tak, wiem. U was wszyscy są świetni. To jak będzie? Cieszę się. Podaję ci adres. Cicha 5, mieszkanie 6. Ojciec nazywa się Jakub Zarzecki. Dziękuję ci pięknie. Pozdrów męża – zakończył rozmowę. Jakub spojrzał na niego z wdzięcznością. – Załatwione – powiedział mężczyzna. – Lekarz będzie tutaj w ciągu godziny. Zaskrzypiały drzwi łazienki i piękna Kinga weszła do pokoju. – Idziemy, kochanie – zarządził jej narzeczony. – Jeszcze mnóstwo rzeczy mamy dzisiaj do załatwienia. Kinga urządza pierwszą swoją kolację wigilijną – pochwalił się. – Bardzo jej zależy, żeby wszystko było naprawdę piękne. Dziewczyna nic nie powiedziała. Nie wyglądała na szczególnie przejętą ani tym bardziej zapracowaną. Zacisnęła mocniej pasek kurtki i stanęła przy drzwiach. Kiedy Jakub podszedł bliżej, wcisnęła mu do ręki jakąś karteczkę. Uśmiechnęła się i wyszła. Jej narzeczony pobiegł za nią, taszcząc w objęciach pudło z kwietnikiem. Jakub zatrzasnął ze złością drzwi i podarł kartkę na strzępy. Doskonale wiedział, co tam jest napisane. Śliczna Kinga nie marnowała czasu w łazience. Na podłogę poleciały pojedyncze strzępy papieru pełne wyznań oraz cyferek numeru telefonicznego. Jakub zgrzytnął zębami. Starał się zachować spokój, ale to naprawdę nie było łatwe. Musiał jednak zachować jasność umysłu, bo miał teraz ważniejsze problemy. Wszedł do kuchni i gorączkowo zastanawiał się, co powinien zrobić. Dzwonić do Jagody? Do jej mamy? – obie opcje oznaczały natychmiastowe kłopoty, a przede wszystkim konieczność odesłania Daniela. Nie chciał tego. Ponad wszystko pragnął zatrzymać syna jeszcze choć na chwilę. Nie miał pojęcia, kogo się poradzić. Przyjaźnił się tylko z policjantami. To właśnie oni najczęściej odwiedzali go w jego mieszkaniu. Nie chciał ich jednak narażać na konflikt lojalności wobec prawa przeciw męskiej solidarności. W końcu jednak zadzwonił do dzielnicowego. Innej możliwości nie było. – Cześć, Marcinie – powiedział. – Mógłbyś do mnie wpaść na chwilę? To bardzo pilna sprawa.

– Znowu sąsiedzi? – zdenerwował się policjant. – Przecież obiecałeś, że nie będziesz dzisiaj pracować. – Tym razem to poważniejsza sprawa – powiedział Jakub. – To mnie nie uspokoiłeś – dzielnicowy tylko westchnął. – Nawet sobie nie potrafię wyobrazić, co mogłeś tym razem namieszać. To się po prostu w głowie nie mieści. Przyjdzie taki moment, że naprawdę nie będę już mógł ci pomóc. – Rozumiem wszystko. Ale proszę cię, nie gadaj, tylko po prostu przyjedź. Mój syn śpi właśnie u mnie na kanapie. – O cholera! – zaklął policjant, który trochę znał złożoną sytuację rodzinną przyjaciela. – No właśnie – Jakub tylko westchnął i odłożył słuchawkę. Zabrał się do porządkowania kuchni, żeby zająć czymś dłonie i myśli. Poza tym to pomieszczenie było mu teraz potrzebne. Dzieci trzeba karmić, to pamiętał dobrze jeszcze ze wspólnego życia. Przeczyścił kuchenkę gazową i wyciągnął z lodówki wielki gar barszczu. Zawsze sam gotował tę tradycyjną zupę na kolację wigilijną dzień wcześniej, a tuż przed podaniem tylko doprawiał. W zamrażarce miał jeszcze uszka. Kolejna potrawa, która zawsze była obecna na jego stole. Choć od trzech lat siedział przy nim samotnie, co roku przygotowywał bardzo dużo precyzyjnie wykrojonych pierożków z farszem sporządzonym według przepisu ojca. Oprócz tego na dolnej półce lodówki leżały w specjalnej zalewie dzwonka karpia. Czekały na swój czas, kiedy zarumienione na złoty kolor pojawią się na stole. Więcej dań nie planował. Dwanaście potraw to było zbyt wiele jak na jego skromne potrzeby. Kiedy zobaczył dzielnicowego idącego chodnikiem, tym razem w cywilnym ubraniu, od razu nacisnął przycisk domofonu, a następnie otworzył drzwi mieszkania. Nie chciał, żeby dzwonek obudził synka. – Wchodź – rozejrzał się czujnie. – Mam kłopoty – dodał. – Jak zwykle – westchnął policjant. Zdjął kurtkę, spojrzał na buty, ale wobec tego, co działo się na podłodze mieszkania, nie odważył się ich zdjąć. – Gdzie dziecko? – zapytał. – Śpi – wyszeptał Jakub i uchylił drzwi. – Zobacz. – Ładny chłopiec – powiedział policjant. – To prawda – westchnął Jakub. – Chciałbym, żeby ze mną został. Nawet nie wiesz, jaki on jest chudy. Potrzebuje ruchu na świeżym powietrzu i dobrego polskiego jedzenia. Angielskie mu najwyraźniej nie służy – zamknął drzwi i zaprosił gościa do drugiego pokoju. Panował tam dokładnie taki sam nieład jak w salonie. Kloce drewna, przygotowane do pracy, moczyły się w niezbyt przyjemnie pachnących roztworach, na stoliku stały farby o różnym stopniu zużycia, ale mała kanapa przeznaczona dla gości była nawet w dość przyzwoitym stanie. Marcin przejechał po niej dłonią. – Sprawdzasz twardość? – zapytał Jakub.

– Bezpieczeństwo – odparł dzielnicowy. – U ciebie czają się różne zagrożenia. Na każdym kroku można sobie wybić zęby albo przekłuć cenną część ciała jakimś szpikulcem. Wolę uważać. Zbadał dokładnie powierzchnię mebla, po czym wreszcie usiadł. Umościł wygodnie swoją cenną część ciała, oparł się i spojrzał na Jakuba. – Zdajesz sobie sprawę, że nie wolno ci było nawet wpuścić chłopca do mieszkania? – zapytał poważnie. – Nie musisz mi przypominać – Jakub zrzucił jednym zamaszystym gestem jakieś śmieci z okrągłego stołka i usiadł naprzeciw. – Lepiej mi poradź, jak teraz znaleźć dobre wyjście z tej sytuacji. – Dobre byłoby tylko jedno – powiedział powoli policjant. – Dogadać się z Jagodą. – To akurat nie jest możliwe – Jakub nie miał żadnych wątpliwości. – Obawiam się, że nie masz innego wyjścia. – Marcin wziął do ręki kawałek cienkiej listewki leżącej na podłodze i zaczął ją nerwowo łamać na małe kawałki. – Jeśli policja zacznie szukać dziecka – powiedział twardo – to z pewnością będziesz pierwszą osobą, która im przyjdzie na myśl, a wtedy będziesz miał prawdziwe kłopoty. Takie, jakich jeszcze nigdy nie miałeś. – Zdaję sobie sprawę – Jakub wstał i kopnął stosik trocin. – Powiedz mi coś, czego nie wiem. – Jak to się mogło stać? – Marcin potrzebował więcej informacji. – Przyjechali z Londynu na święta? – domyślił się. – Tak – potwierdził Jakub. – Nawet nie wiesz, ile jest przypadków podobnych do twojego. – Policjant zaprzestał maltretowania listewki i odłożył połamane kawałki. – Uciekających dzieci, zabieranych sobie nawzajem przez skłóconych rodziców, manipulacji, nagłych zaginięć. Ile skarg, doniesień, kłótni, oskarżeń o nękanie. Święta wywołują w ludziach uśpione emocje, niestety nie tylko te dobre. – Pijesz coś? – Jakub nagle zapragnął zmiany tematu. Czuł, że ta rozmowa będzie trudna, a wnioski inne, niżby chciał. – Chętnie, coś gorącego, jeśli masz – odparł przyjaciel. – Zimno jak diabli. Jakub wzdrygnął się na samą myśl o dziecku stojącym, kto wie jak długo na tym mrozie. – Może być herbata z rumem? – zapytał. – Chętnie. Na szczęście już jestem po służbie. A święta też mam wolne po raz pierwszy od pięciu lat. – Dzielnicowy wstał i poszedł za Jakubem do kuchni. Sprawdził bezpieczeństwo kuchennego stołka, po czym usiadł. Przyglądał się przez chwilę, jak gospodarz przygotowuje herbatę. – Powiesz mi? – zapytał po chwili milczenia. – Co takiego właściwie przeskrobałeś, że ciąży na tobie tak poważny paragraf? Jakub nasypał herbaty do wyparzonego imbryczka z białej porcelany i zalał gorącą wodą. Odwrócił się i zaczął bardzo ostrym nożykiem obierać cytrynę. Zastanawiał się, czy

wpuścić przyjaciela aż tak głęboko w świat swoich kłopotów. Jak dotąd o najważniejszych sprawach nie rozmawiał z nikim. Ale teraz pilnie potrzebował rady. Odwrócił się i odłożył ostre narzędzie. – To tylko głupota – powiedział. – Wielka głupota, ale nic więcej. Nie jestem przecież agresywny, może tylko trochę nerwowy. Moja żona doskonale wiedziała, że nigdy w życiu nie podniosłem ręki na dziecko ani na nikogo innego. A właściwie to nawet głosu. Ale znalazła dobry pretekst, żeby mnie ukarać za coś zupełnie innego. Marcin nie zadał pomocniczego pytania. Doświadczenie śledcze podpowiadało mu, że teraz wystarczy tylko poczekać. – Byłem głupi – powtórzył Jakub i zgodnie z oczekiwanie zaczął dalej opowiadać. – Nigdy nie zdradziłem Jagody. Ale wiesz, te panienki wiecznie kręcące się gdzieś w pobliżu... To mi imponowało. Mówią, że dwie są tylko rzeczy niezmierzone: głupota i wszechświat, przy czym co do tego drugiego przypadku nie ma pewności. Zgadzam się z tym – dodał i przerwał opowieść. – Żona się na ciebie wściekła – podpowiedział Marcin, bo nie mógł wytrzymać przedłużającego się milczenia. – Tak. Ona siedziała w domu z małym dzieckiem i w ciąży, a ja, jak to się mówi, zarabiałem na życie. W przyjemny sposób. Wiesz, wystawy, spotkania, wywiady, te sprawy. Mnóstwo szumu, bardzo mało kasy. Tak by to można było podsumować. Kazałbyś mi wtedy zrobić kwietnik na zamówienie, to bym cię śmiechem zabił. Ja się miałem za wielkiego artystę. A w domu brakowało pieniędzy. – Dlatego Jagoda odeszła? – zapytał policjant. – Nie, to jeszcze jakoś znosiła. Naprawdę miała dla mnie wiele cierpliwości – Jakub odwrócił wzrok. – Ale kiedy była w siódmym miesiącu ciąży z naszym młodszym dzieckiem, wydarzyło się coś, czego mi już nie wybaczyła. Miałem wtedy jechać do Gdańska na kilka dni, spotkać się z bogatym biznesmenem, który miał mnie wprowadzić w świat wielkiej sztuki. Wiesz – spojrzał na Marcina. – Wydawało mi się, że Pana Boga złapałem za nogi. A Jagoda prosiła mnie, żebym został, bo jakoś się niewyraźnie czuła. Policjant pokiwał tylko głową. Domyślił się, co było dalej. – Pojechałeś. I co się stało? Zaczęła rodzić? – zapytał. – Właśnie – Jakub chciał uderzyć dłonią w kuchenny blat na samo wspomnienie tego okropnego dnia, ale w ostatniej chwili spojrzał na zamknięte drzwi, za którymi spało jego dziecko, i położył tylko powoli rękę. – Naprawdę się nie spodziewałem – powiedział. – Widocznie byłem za głupi. Przecież to był dopiero siódmy miesiąc. – Rozumiem, że cię przy niej nie było – Marcin próbował poukładać tę historię. – Ale żeby z tego powodu uzyskać nakaz całkowicie zabraniający kontaktu? – dziwił się. – Nie wiesz najgorszego – westchnął Jakub. – Co masz na myśli? – Jagoda nawet do mnie nie zadzwoniła – mężczyzna zaczął nerwowo chodzić po dużej kuchni. – Ale kiedy dziesiąty raz nie odebrała telefonu, zacząłem się martwić.

Zadzwoniłem do teściowej, zebrałem odpowiednią wiązankę wyzwisk i dowiedziałem się wszystkiego. Moja żona była już wtedy w szpitalu, dziecko w inkubatorze w ciężkim stanie. Jechałem pociągiem prawie całą noc. Auta jeszcze nie miałem. Dopiero nad ranem dotarłem pod nasz blok. Wiedziałem, że w mieszkaniu jest teściowa ze starszym synkiem. Chciałem z nią porozmawiać, dowiedzieć się, co z Jagodą. W którym jest szpitalu. Byłem chory z nerwów, a nikt nie chciał odebrać ode mnie telefonu. Jakub znów zamilkł. Poprawił nerwowo stojące na blacie kubki i znów się odwrócił. – Zadzwoniłem do drzwi – powiedział. – Waliłem pięściami z całych sił, ale moja wredna teściowa nie chciała mi otworzyć. No i nerwy mi puściły. Kopnąłem te cholerne drzwi, a one do razu się rozwaliły. Może rzeczywiście trochę przesadziłem, ale w takich okolicznościach to chyba zrozumiałe. – Spojrzał na Marcina, ale ten nic nie odpowiedział. Pokręcił tylko głową i upił łyk herbaty. Sprawa zaczynała się wyjaśniać. – No i zrobiła się afera – westchnął Jakub. – Zlecieli się sąsiedzi. Ktoś zadzwonił po policję. Wyprowadzili mnie w kajdankach. Zamilkł na chwilę i patrzył w ścianę niewidzącym wzrokiem. Jakby znów tam był. W mroźny poranek stał na klatce schodowej. Pełen emocji, których nie umiał opanować. – A teściowa – powiedział po chwili. – Cholera jedna, jak się okazało, skoro świt pojechała do szpitala. Mieszkanie było puste. – No wiesz co – Marcin miał ochotę palnąć go w ten głupi łeb. – Wiem, wiem – potwierdził Jakub i usiadł wreszcie po drugiej stronie stołu. – Jagoda już mnie nie chciała widzieć. Wykorzystała to wydarzenie w sądzie. Oskarżyła mnie, że jestem brutalny, agresywny, stwarzam zagrożenie dla bezpieczeństwa dzieci, i wywalczyła ten cholerny nakaz. Wszyscy sąsiedzi zeznawali na jej korzyść. – Trudno im się dziwić – powiedział dzielnicowy. – Z resztą ty w ogóle nie masz dobrej ręki do sąsiadów. Powinieneś się wyprowadzić na wieś. Do domu na dużej działce, najlepiej, żeby dookoła były tylko łąki. Może by się wreszcie skończyły twoje kłopoty. Ale mów, co było dalej. Nie mogłeś się jakoś bronić, tłumaczyć? – Życia nie znasz – odpowiedział mu Jakub. – W polskich sądach rodzinnych bierze się pod uwagę przede wszystkim zdanie matki. Ja nie mogłem się nawet dorwać do głosu, a kiedy to się wreszcie udało, nikt mnie nie słuchał. – A jakiś adwokat? Nie mogłeś kogoś wynająć? – Nie miałem pieniędzy na dobrego prawnika, bo najważniejsza była dla mnie sztuka. – Jakub zacisnął szczęki i zamilkł na chwilę. – Od tej pory nigdy już nie popełniłem tego błędu – powiedział cicho. – Mężczyzna musi mieć kasę, żeby w razie potrzeby móc zawalczyć o swoją rodzinę. Dlatego teraz grzecznie robię każde zamówienie, nawet polityczne. Nigdy nie wiadomo, kiedy pieniądze mogą się przydać. – Co racja, to racja – westchnął policjant. – I jak to się wszystko skończyło? – zapytał. – Źle – krótko odparł Jakub. – Jagoda uzyskała nakaz, przestała się do mnie odzywać, a potem poznała tego palanta i wszyscy wyjechali do Anglii. Nie widziałem ich od dwóch lat.

Spojrzał w stronę zamkniętych drzwi, za którymi spał jego syn. W oczach miał ogromną tęsknotę. – Nie próbowałeś jakoś się dogadać z żoną? – zapytał policjant bez wiary, że odpowiedź może być w takiej sytuacji pozytywna. – Zmieniła numer telefonu – powiedział Jakub. – Teściowa tak samo. Powiedziała, że nie może mi pomóc. Jagoda jest w Anglii szczęśliwa, dzieci też. Nigdy nie wrócą do kraju. – Ładne kwiatki – westchnął policjant, dopił herbatę i odstawił filiżankę. – Dobre było – pochwalił. – Tylko mało. Nie mógłbyś mi zrobić dolewki w jakimś konkretnym kubku? – Mógłbym – Jakub wstał zamyślony i włączył czajnik. – Współczuję ci – powiedział Marcin. – Ale obawiam się, że nie masz wyjścia. Musisz porozmawiać z żoną. To jedyne dobre rozwiązanie. Jeśli ona nie złoży skargi, nikt się w wasze sprawy nie będzie wtrącał. Dzwonek do drzwi przerwał im rozmowę. – To pewnie lekarz – powiedział Jakub i odłożył kubek. – Ja się w takim razie zmywam – dzielnicowy wstał. – Innym razem wypiję twoją herbatę. Przeszedł do przedpokoju, gdzie na pięknym wieszaku została jego cywilna kurtka. – Ale pamiętaj – powiedział stanowczym głosem. – Załatw sprawę jak najszybciej. Ja tak naprawdę powinienem to zgłosić. Nie jestem tu wprawdzie służbowo, ale nie mogę do tego stopnia przymykać oka na łamanie prawa. – Kolejnej szklanki i tak jeszcze nie mam – próbował żartować Jakub. – Więc mnie nie strasz. – Mówię serio – odparł Marcin. – To dużo poważniejsza sprawa niż jakaś skarga sąsiadki. – To umówmy się, że wcale cię tutaj nie było i o niczym nie wiesz. A ja obiecuję, że spróbuję jakoś to załatwić. Jakub otworzył drzwi i przywitał się z lekarzem. – Zadzwonię za godzinę – powiedział Marcin, wychodząc. – Masz tylko tyle czasu. – Dobrze – pożegnał go Jakub. – Proszę tędy – zwrócił się do lekarza i otworzył drzwi pokoju. Daniel już nie spał. Leżał na swoim prowizorycznym posłaniu wśród morza drewnianych odpadków, a oczy błyszczały mu jeszcze bardziej niż przedtem. – Witaj, kolego – zawołał lekarz wesołym głosem. – Pozwolisz się zbadać? – Oczywiście – odpowiedział chłopiec i rozkaszlał się siarczyście. – To przynajmniej jedno mamy z głowy – uśmiechnął się lekarz. – Wiem, jaki rodzaj kaszlu cię męczy. Zbadał chłopca. – Zapalenie oskrzeli. Antybiotyk nie jest tutaj potrzebny, natomiast dłuższe leżenie w łóżku i odpoczynek bardzo wskazane. Przepraszam – zwrócił się do Jakuba – ale muszę o to zapytać. Dlaczego to dziecko leży w takich warunkach? – wskazał wzrokiem na brudną

podłogę i ogólny rozgardiasz. – To nie jest mieszkanie, tylko pracownia – odparł Jakub zgodnie z prawdą. – Dziecko zachorowało nagle. Ale proszę się nie martwić, zadbamy o niego. – Cieszę się – powiedział lekarz. Wypisał recepty. – Tutaj na osiedlu otwarto niedawno bardzo dobrą aptekę. Może pan widział? – Tak – odpowiedział Jakub. Wziął do ręki recepty i wstał. – Bardzo pana proszę – spojrzał na lekarza. – Jestem z dzieckiem sam. Mógłby pan zostać z nim chwileczkę, żebym wykupił recepty? – Jest Wigilia – lekarz nie wyglądał na zadowolonego. – Ja też mam rodzinę, a to już kolejne ponadprogramowe zlecenie. – Wiem – prosił Jakub. – Będę się bardzo spieszył. Proszę mnie zrozumieć. – No dobrze – lekarz westchnął z rezygnacją. – Niech pan idzie. Tylko, bardzo proszę, szybko. Jakub pobiegł do apteki, zarzucając na plecy zerwaną z wieszaka kurtkę. To też pamiętał z czasów, kiedy jeszcze wszyscy mieszkali razem. Bieganie po nocy do apteki, gorączkujące dziecko, płacz. Wtedy był to dla niego spory stres. Nie stać ich było na lekarstwa. Każda choroba oznaczała jeszcze większe kłopoty finansowe. Nagle zatrzymał się przed apteką. Dotarło do niego, jak wiele się od tamtego czasu zmieniło. Teraz dla swoich dzieci mógłby wykonywać każdą pracę. Fakt, że może zapłacić za prywatną wizytę lekarza i wykupić bez trudu recepty, napawał go dumą. Nieważne, że robił chałtury dla polityków i nie miał już najmniejszych szans na wystawę z prawdziwego zdarzenia. Czuł się teraz stokroć bardziej dumny i szczęśliwy niż wtedy, gdy w Gdańsku ściskał mu dłoń jeden z głównych menedżerów galerii. Kupił szybko lekarstwa i wrócił do mieszkania. Lekarz stał już gotowy do wyjścia, ściskając w dłoniach swoją pękatą teczkę. Zainkasował sowitą opłatę i szybko się pożegnał. – Jak się czujesz? – zapytał Jakub, kładąc synowi dłoń na rozpalonym czole. – Dobrze – zakaszlał chłopiec. – Bardzo dobrze – powtórzył. – Jasne – uśmiechnął się Jakub. – Ale zaraz coś poradzimy na twoje kłopoty. Zrobię ci herbaty, wypijesz te wszystkie syropy i wtedy pogadamy. Zgoda? – Może być – powiedział Daniel, po czym przykrył się szczelnie. Jakub szybko zaparzył herbatę, dolał soku malinowego i wrócił do pokoju. – Poczekamy chwilę, niech trochę ostygnie. A teraz powiedz mi, proszę, co się stało. Nie możesz tutaj długo zostać bez wiedzy mamy. Muszę znaleźć jakieś dobre rozwiązanie. Rozumiesz? Chłopiec na chwilę zaciął usta i wydawało się, że rozmowa się nie uda, ale po chwili się odezwał. – Potrzebujemy pomocy – powtórzył te same co wcześniej słowa. – Najbardziej mama i Kubuś. Ja też trochę – dodał szybko. – Ale o co konkretnie chodzi? – zapytał Jakub. – Musisz mi wytłumaczyć, tak żebym cię

dobrze zrozumiał. Inaczej nie będę mógł wam pomóc. – Mama płacze w nocy – powiedział w końcu Daniel. – Czasem wtedy budzi się Kuba i też ryczy. Ja nie wiem, co robić. – A ten Zbyszek ? – Jakub zadał najtrudniejsze pytanie. – On z nami nie mieszka, tylko przychodzi, jak mu się chce – powiedział chłopiec. – Trzeba być cicho, jak on jest, bo zaraz mówi, że głowa go boli i zwariuje od tego. Ja tam mogę być cicho, mnie nie zależy – westchnął Daniel. – Ale Kuba nie daje rady. Wtedy oni się trochę kłócą. Mama i Zbyszek. Myślę, że mama potrzebuje pomocy – wrócił do swojej głównej myśli. – Prawdziwego mężczyzny. – Ma Zbyszka – Jakub wiedział, że to nędzny argument, ale nie zdołał się powstrzymać. To był aspekt sprawy, który bardzo go bolał. Daniel tylko machnął dłonią. – On nic nie potrafi. Tylko ogląda telewizję, a kiedy mama płacze, jego nigdy nie ma. On by nie umiał tak załatwić lekarza jak ty. Jakub speszył się. Nie był aż takim bohaterem, za jakiego syn go uważał. – Będę musiał zadzwonić do mamy – powiedział. – Dasz mi jej numer? – Tak – chłopiec westchnął z rezygnacją i wziął swój telefon do ręki. Odnalazł kontakt, po czym wyciągnął aparat w stronę ojca. – Mama będzie krzyczeć – ostrzegł poważnym tonem. – Ale poradzisz sobie. Tato... – dodał cicho i wtedy Jakub postanowił dać z siebie wszystko. – Wyjdę do kuchni – powiedział. – Nie martw się. Będzie dobrze – obiecał trochę na wyrost. – Trzymam kciuki – chłopiec mocno zacisnął dłonie. Jakub wyszedł. Ledwo zamknął za sobą drzwi, a cała pewność siebie go opuściła. Rozstał się z żoną w gniewie. Ich ostatnie rozmowy to były straszliwe kłótnie. Jagoda nie chciała ustąpić nawet na krok. W końcu obiecał, że da jej spokój w zamian za zakończenie batalii w sądzie. Jagoda dotrzymała słowa. Nawet nie złożyła pozwu o rozwód. Widać nie miało to dla niej znaczenia. I tak nie uważała już Jakuba za swojego męża. Pomasował się w okolicach klatki piersiowej. Ponoć ośrodek naszych uczuć jest w mózgu, ale jego na samo wspomnienie żony bolało serce. Jego dłonie pewnie trzymały ostre narzędzia i rzeźbiły precyzyjne wzory, ale teraz z trudem wcisnął zielony przycisk na komórce syna. Wybrał numer żony. – Co tam, synku? – usłyszał w słuchawce głos Jagody i zrobiło mu się gorąco. – Nie martw się. Niedługo wracamy. Jak się czujesz? Dalej tak kaszlesz? Milczał chwilę. – Co się dzieje? Czemu nie odpowiadasz? – w głosie Jagody zaczęły pobrzmiewać znajome nuty zdenerwowania. – To ja – powiedział cicho Jakub . – Dziecko jest u mnie – zaczął i od razu pożałował. – Słucham?! – krzyknęła Jagoda, bez trudu go rozpoznając. – Jakim prawem? Skąd go zabrałeś, ty draniu? Zaraz dzwonię na policję.

– Poczekaj, proszę – zawołał, ze wszystkich sił starając się zachować spokój. – Nie rozłączaj się – poprosił. – Powiem tylko jedno zdanie. On sam do mnie przyszedł. – Akurat ci uwierzę – krzyknęła. – Mów w tej chwili, gdzie jest moje dziecko? Zdenerwował się. Znajomy gniew ścisnął mu gardło. To nie było tylko jej dziecko. A on sam, chociaż był dawniej głupi, to jednak nie zasłużył na takie traktowanie. Gdyby nie obecność syna w pokoju obok, rzuciłby słuchawką. Ale świadomość, że za chwilę będzie mu musiał spojrzeć w oczy, sprawiła, że mocno zacisnął dłoń na aparacie. – Proszę cię, pozwól mi powiedzieć tylko jedno zdanie – mówił tak łagodnie, jak tylko potrafił. – Daniel sam do mnie przyszedł. Jest chory. Wezwałem lekarza... – Nie miałeś prawa! – krzyknęła. – Tak, wiem – przyznał. – Masz rację. Nie denerwuj się. Dziecko jest bezpieczne. Czeka na ciebie. Proszę cię, przyjedź do nas – zakończył i czekał w napięciu na odpowiedź. – Jest Wigilia – powiedziała Jagoda trochę spokojniejszym głosem. – Spieszę się. – Wiem. Mam tylko jedną małą prośbę. – Nie masz już prawa do żadnych próśb – zdenerwowała się znowu Jagoda. – Nie było cię z nami w najtrudniejszym momencie. Umiesz się tylko wściekać i myśleć o swoich wielkich dziełach – wyrzuciła z siebie stare żale, które najwyraźniej wciąż były aktualne. W Jakubie znów się zagotowało wobec tej surowej oceny, ale kiedy tylko spojrzał na drzwi, uspokoił się, tym razem na dobre. Nie to było teraz najważniejsze. – Masz rację – powtórzył. – Tak rzeczywiście było. Usłyszał, jak żona ze świstem wypuszcza powietrze. Dłuższą chwilę milczała, a on nie naciskał. Bał się jakiegoś nieodpowiedniego słowa, które mogłoby mu się wyrwać. – Przyjadę – powiedziała Jagoda spokojniej. – Niech dziecko będzie gotowe. Kiedy zadzwonię, powiedz mu, żeby wyszedł przed kamienicę. Bo mieszkasz dalej na Cichej? – Tak. Cieszę się, że będziesz – powiedział Jakub. – Mam tylko jedną małą prośbę – zaryzykował. – Wydaje mi się, że już ją spełniłam. Nie przesadzasz przypadkiem? Doceń, że w ogóle z tobą rozmawiam, bo tak naprawdę od razu powinnam była zadzwonić na policję! – zawołała, ale ciekawość chyba wzięła górę. – Czego chcesz? – zapytała oschle. – Mogłabyś zabrać ze sobą małego? – poprosił. Po drugiej stronie zapadła cisza. – Co mam mu powiedzieć? – krzyknęła Jagoda. – Że jedzie do tatusia, który nas zostawił, kiedy go najbardziej potrzebowaliśmy? Jakub aż zadrżał z gniewu. Czuł ogromną, palącą, podpływającą pod samo gardło ochotę, żeby jej wykrzyczeć swoje racje. Bo przecież też je miał. A ona była bardzo niesprawiedliwa. Już go ukarała za to przewinienie, odbył surową pokutę. Dzieci także zapłaciły wysoką cenę. A mimo tego Jagoda wciąż rzucała mu w twarz stare grzechy. Tak bardzo chciał jej to wszystko powiedzieć. Ale stawką był mały chłopiec siedzący teraz na kanapie w pokoju obok. Jakub miał pełną świadomość, że jedno fałszywe słowo i dziecko zniknie szybciej, niż się pojawiło. Jagoda zabierze syna i odjedzie.

– Masz ku temu powody – powiedział, a z wysiłku zadrgały mu usta. – Ale wolałbym, żebyś tego nie robiła. Jagoda westchnęła. Była przygotowana na kłótnie. Potrafiła odeprzeć każdy argument i walczyć do krwi. Na spokój męża nie umiała jednak zareagować. – Dobrze – powiedziała w końcu. – Przyjadę, ale nie spodziewaj się nie wiadomo czego. – Dziękuję – odparł Jakub z wielką ulgą. Rozłączył się i uśmiechnął do słuchawki. Był z siebie niezmiernie dumny, a co ważniejsze, miał z kim dzielić swoją radość. Dopadł klamki i szybko otworzył drzwi. – Załatwiłem! – zawołał. – Mama do nas przyjedzie. Myślę, że spróbujemy namówić ją na kolację. – To będziesz musiał posprzątać – Daniel nie miał złudzeń. – I to porządnie. – Masz rację – Jakub rozejrzał się po pobojowisku wokół. – Trzymaj kciuki, żebym zdążył. Zaczął od łazienki, potem mokry z wysiłku, szybko przemył kuchnię, zamknął szczelnie drzwi do czystych pomieszczeń i zabrał się do zamiatania i czyszczenia podłogi. Trzecie mycie odsłoniło ciemnobrązowy parkiet. Należało jeszcze kilka razy go przetrzeć, ale Jakub nie miał już na to czasu. Sam był w gorszym stanie. Brudny i spocony wziął szybki prysznic. Ledwo zdołał wyjść, jako tako się wytrzeć, włożyć czyste dżinsy oraz podkoszulek, gdy u drzwi zadźwięczał dzwonek. Daniel wyprostował się na łóżku. – To mama – wyszeptał przejęty. – Tak – powiedział Jakub z udawaną nonszalancją w głosie i pogłaskał syna po głowie. – Nie martw się, wszystko będzie dobrze – powtórzył, chcąc także przekonać samego siebie. Chłopiec odetchnął. Spojrzał ufnie na ojca, a na jego twarzy odmalował się spokój. Uwierzył. Jakub speszył się. Nie wiedział, jak zakończy się ta wizyta. Czy starczy mu sił, by opanować emocje, kiedy stanie z Jagodą twarzą w twarz? Co będzie, jeśli żona znów zacznie wykrzykiwać swoje żale? Wziął głęboki oddech i otworzył drzwi. Z zaskoczenia powietrze utknęło mu w płucach. Nie był przygotowany na ten widok. Jagoda wcale się nie zmieniła. Ciemne długie włosy, wysokie klasyczne czoło i dokładnie ta sama linia ust, która śniła mu się prawie każdej nocy, znalazły się dokładnie na linii jego wzroku. Cofnął się o krok. To jednak nie był koniec mocnych wrażeń. Jagoda trzymała na rękach dziecko. Opierało twarz na jej ramieniu, ale zaskoczone przedłużającą się ciszą, odwróciło głowę, spojrzało czujnie na Jakuba, a potem znów wtuliło się w szalik matki. Mężczyzna poczuł gwałtowną falę gorąca. – Wejdźcie – odsunął się od drzwi. Czuł się, jak przed bitwą. Ważnym starciem, które będzie miało ogromne znaczenie, może nie dla losów świata, ale na pewno dla jego rodziny. Jagoda weszła do środka i skierowała się prosto do pokoju, w którym leżał Daniel.

Stanęła nad kanapą z surową miną i zapewne szczerym zamiarem udzielenia synowi ostrej reprymendy. Ale na widok jego czerwonych policzków usiadła tylko obok. – Jak mogłeś mi to zrobić? – zawołała z żalem. Jakub stał na środku pokoju. Patrzył na przestraszonego Daniela, młodszego synka, nadal wczepionego w ramiona matki, ale przede wszystkim na żonę. Wszystkie wspomnienia falami przepływały mu przez umysł, a ciśnienie podnosiło się z każdą chwilą. – Może bym was poczęstował barszczem? – zaproponował dość panicznie. Chciał pomóc synowi, a żaden lepszy pomysł nie przyszedł mu na myśl. – Słynny czerwony barszcz Zarzeckich? – zapytała Jagoda i położyła Danielowi dłoń na czole. – Masz gorączkę – stwierdziła oczywistość. – Jak ja cię teraz zabiorę na ten mróz? – Można o tym porozmawiać spokojnie przy stole. Zupa właściwie już jest gotowa, barszcz mojego taty – Jakub poczuł swoją szansę. Jagoda rozsupłała szalik. Było jej gorąco i duszno. Emocje, które nią targały, utrudniały swobodne oddychanie. Nie miała pojęcia, co robić. Daniel patrzył tak błagalnym wzrokiem, że odmówić mu nie było łatwo. Co gorsza, ona sama miała wielką ochotę, by usiąść przy tym stole. – No dobrze – powiedziała z rezygnacją, czując, że podejmuje złą decyzję. – Na taką propozycję jest tylko jedna odpowiedź. Zgoda. – Hura! – zawołał Daniel. Mały Kuba wyplątał się wreszcie z objęć mamy, po czym podszedł do brata. Spojrzał na jego posłanie ze śpiwora, a następnie uznał, że sprawa wygląda kusząco i wpakował się pod przykrycie. – Ja też – powiedział poważnym tonem, na wszelki wypadek nie precyzując dokładnie, o co chodzi. Dawało to gwarancję, że w tej nie do końca zrozumiałej sytuacji dostanie to samo, co starszy brat, a to był zasadniczo jego podstawowy życiowy priorytet. Jakub wyciągnął z szafy duży worek, a z niego jedyną nieskazitelnie białą rzecz, jaką posiadał. Świąteczny obrus. Szybko pozbierał swoje narzędzia i ułożył na parapecie. Starł kurz ze stołu. – Zaraz wszystko będzie gotowe – powiedział i poszedł do kuchni. – Jak mogłeś mi zrobić coś takiego? – Jagoda, na chwilę odciągnięta od głównego tematu, wróciła do niego natychmiast, jak tylko Jakub opuścił pokój. – Mogło stać się wszystko! – zawołała. – Nie gniewaj się – Daniel zakaszlał mocniej niż zwykle, żeby trochę zmiękczyć jej serce. Zabieg okazał się skuteczny. – Matko, jaki ty jesteś chory – wystraszyła się Jagoda i pochyliła nad nim. – Kto cię tak ubrał? – zawołała zaraz, widząc wielki podkoszulek, w którym utopiony był syn. – Tata – chłopiec wypowiedział to słowo z prawdziwą przyjemnością, jakby było smaczne. Jagoda westchnęła. „Źle się stało, że chłopiec tutaj trafił” – pomyślała. Niełatwo będzie teraz wrócić do

spokojnej codzienności, którą z takim wysiłkiem stworzyła sobie i dzieciom w Londynie. – Pokaż jeszcze raz czoło – zadysponowała, a leżący obok Kubuś natychmiast również zakaszlał i nadstawił główkę. – Ja też – przypomniał. Jagoda położyła obie dłonie na czołach swoich synów, żeby sprawiedliwości stało się zadość. Nie było tak źle, jak jej się początkowo wydawało. Lekarstwo działało i Daniel miał już znacznie niższą temperaturę niż wcześniej. – Gdzie są twoje ubrania? – zapytała mama. – Nie wiem, chyba zostały w łazience. Tata mi zrobił kąpiel z bąbelkami – pochwalił się. – Tyle było piany – powiedział z zachwytem. – Ja też chcę do piany – natychmiast zareagował Kuba. Jagoda westchnęła. Dobrze wiedziała, że Daniel tęskni za tatą. Ale życie jest czasem o wiele bardziej skomplikowane, niż dzieci mogą przypuszczać. Ten mężczyzna, którego synek tak bardzo pragnął poznać, w rzeczywistości nie istniał. Był tylko Jakub, oficjalnie i na papierze wciąż jej mąż. Czasem czarujący, bardzo przystojny, ale zupełnie nieodpowiedzialny niebieski ptak, który nie ma pojęcia o wyzwaniach prawdziwego, twardego życia. Tylko jak to wytłumaczyć ośmiolatkowi, który z takim zachwytem wpatruje się w odnalezionego ojca? A ten jeszcze zgrywa prawdziwego faceta – z nagłą złością spojrzała na Jakuba, który właśnie rozłożył obrus na stole, a następnie zaczął przynosić z kuchni talerze. Z pięknej białej porcelany, esteta cholerny. Jak zwykle. Wszędzie mogło być pełno drzazg i wiórów, ale poranna kawa zawsze w filiżance, a obiad na eleganckich talerzach. To jednak za mało, żeby wychować dzieci. – Barszcz mojego taty – powiedział Jakub, stawiając wazę na stole. – Nauczyłem się od niego, jak go przyrządzać. Ma ściśle tajną kompozycję przypraw. – Nauczysz mnie też – zawołał Daniel. – I Kubełka – przypomniał sobie o bracie, który od razu stanął obok. – Nie mów do niego Kubełek – zdenerwowała się Jagoda. – Tysiąc razy cię prosiłam. – I Kubka – poprawił się chłopiec. – Tak też nie – zawołała Jagoda. – On ma przecież ładne imię. – Potwierdzam – powiedział Jakub i uśmiechnął się, zerkając niepewnie w stronę żony. Nie wiedział, na ile może sobie pozwolić. – Nie ma sensu zmieniać tego, co jest w porządku – powiedział do Daniela. – Dobrze – chłopiec zgodził się bez protestów. – Chodź, Kuba – Daniel użył grzecznie poprawnej wersji imienia, wziął brata za rękę i pociągnął w stronę stołu. – Będziemy teraz jeść. Jagoda zagryzła wargi. Mąż w pięć sekund osiągnął to, o co ona walczyła miesiącami. Zrobiło jej się przykro. – Gdzie chcesz iść taki nieubrany? – krzyknęła do syna głośniej, niż miała zamiar.

– Mama ma rację – poparł ją znowu Jakub. – Czekaj, zaraz ci coś znajdę. Poszedł szybko do łazienki i przyniósł szlafrok tak duży, jakby został uszyty dla niedźwiedzia. Okrył syna, a ten z zadowoloną miną usiadł przy stole. – Ja też – w oczach Kuby pojawiły się łzy. Jego tata rozejrzał się w popłochu wokół. Z całą pewnością nie miał już więcej szlafroków. – Poczekaj chwilę – powiedział. – Zaraz coś wymyślę. Otworzył szafę. Szybko wyciągnął swoją koszulę, strzepnął, obejrzał uważnie i zarzucił malcowi na ramiona. – Pięknie wyglądacie – pochwalił. – Myślę, że możemy zacząć jeść. Chłopcy skinęli. W tym wciąż brudnym mieszkaniu, bez mebli i choinki, ubrani w jakieś niepoważne, zbyt wielkie ciuchy, sprawiali wrażenie absolutnie szczęśliwych. Jagoda odwróciła głowę. Już wiedziała, że przyjazd do Polski był strasznym błędem. Należało siedzieć spokojnie tam, gdzie może nie było do końca tak, jakby sobie życzyła, ale za to spokojnie i bezpiecznie. Przyjęcie zaproszenia Jakuba było wielką nieostrożnością. Jak teraz wytłumaczy dzieciom swoją decyzję o ograniczeniu kontaktów z ojcem? W jaki sposób udowodni, że on nie jest miłym mężczyzną, na jakiego wygląda, lecz niegodnym zaufania lekkoduchem, który z pewnością skrzywdzi synów tak samo boleśnie, jak zrobił to z nią. – Usiądź z nami, mamo – zawołał Daniel, a ona podeszła do stołu. Czuła się zupełnie bezradna. Wiedziała, że każda kolejna chwila tutaj sprawi, że zabranie synów będzie trudniejsze, ale zrobienie tego teraz, zapewne siłą, wydawało jej się niewykonalne. Jakub wysypał uszka na talerze i zalał zupą. Mały Kuba czujnie sprawdził, czy jego porcja nie jest aby przypadkiem mniejsza od tej, którą otrzymał brat, po czym uśmiechnął się z zadowoleniem. Zawartość talerza sprawiała wrażenie sprawiedliwie podzielonej. – Zrobimy sobie taką minikolację wigilijną – zaproponował Jakub, a jego żona tylko zacisnęła usta. Sprawy zmierzały w coraz gorszym kierunku. – Mini, mini – powtórzył Kubuś. To słówko znał i lubił. – Zanim zaczniemy – Jagoda zwróciła się do męża – chciałabym z tobą chwilkę porozmawiać na osobności. Czuła, że musi koniecznie podjąć jakieś działanie. – Dobrze – mężczyzna zgodził się w ten okropny, denerwująco łagodny, tak bardzo do niego niepodobny sposób. – Ale może najpierw tylko zjemy barszcz, bo wystygnie. – Zjedzmy – poparł go Daniel, a Kuba tylko kiwnął głową. Włożył palec do zupy i oblizał ze smakiem. – Nie rób tak – krzyknęła Jagoda. Już zupełnie nie wiedziała, jak powinna się teraz zachować. Jakub wstał. Nie miał zamiaru czekać, aż żona podejmie jakieś bardziej energiczne kroki. – To ja przemówię, jak przystało na tę uroczystą okoliczność. Przy stole zapanowała cisza. Jagoda dopiero teraz zauważyła, że za oknem zapadł już

zmrok, rozświetlony tylko ciepłym światłem ulicznej latarni, w obrębie którego wirowały ciężkie płatki śniegu. Czuła, że zaraz stanie się coś nieodwracalnego, że powinna natychmiast porwać chłopców, zabrać stąd, nawet niekompletnie ubranych, wybiec na ciemną ulicę, wsiąść do samochodu i uciekać najdalej, jak tylko można. Jakub wziął głęboki oddech i spojrzał na synów. Na Jagodę nie miał odwagi. – Jest u nas taka piękna tradycja – zaczął mówić – że stawia się na wigilijnym stole talerz dla zbłąkanego wędrowca. Chciałbym dzisiaj podziękować Bogu, którego pamiątkę narodzin właśnie świętujemy, że doprowadził do moich drzwi najlepszych gości, jakich tylko mogłem sobie wymarzyć. I powiedzieć, że cuda czasem się zdarzają. Wędrowcy trafiają pod właściwy adres, a mężczyźni się zmieniają – tu podniósł wzrok i spojrzał na żonę, a ona nie zdążyła odwrócić głowy. Ich spojrzenia spotkały się na krótką chwilę. – Jedzmy – powiedziała szybko, świadomie rozpraszając podniosły nastrój. – Bo zimny barszcz wam zaszkodzi. Pochylili się nad talerzami. Jagoda chciała pokarmić Kubusia, ale ten spojrzał tylko na brata i wziął łyżkę do ręki. – Pochlapiesz koszulę barszczem... – jego mama nie wiedziała, jak dokończyć tę wypowiedź: ,,panu”, ,,tacie”? Bała się, że poruszy jakąś czułą strunę w sercach dzieci. Nie chciała przysparzać im cierpienia. Czasy się zmieniły. Wolne, często bardzo luźne związki, rozbite rodziny oraz inne komplikacje są na porządku dziennym. Ale dzieci wciąż rodzą się takie same jak kiedyś. Pragną mieć dwoje rodziców. Tęsknią i nie rozumieją tego szaleństwa wokół. Niełatwo im czasem wytłumaczyć sytuację. Barszcz był bardzo smaczny, zasługiwał na swoją sławę. Kiedy skończyli jeść, Jakub wyszedł do kuchni, żeby usmażyć karpia. – Zjemy jeszcze rybę i wychodzimy – Jagoda natychmiast wykorzystała tę okoliczność i pochyliła się w stronę dzieci. – Tylko bardzo proszę bez protestów i kłótni. – Zostańmy jeszcze – Danielowi usta ułożyły się w podkówkę. – Proszę. – Nie możemy – powiedziała stanowczo. – Babcia czeka z kolacją. A... on – znów zabrakło jej słowa, wskazała więc tylko brodą w stronę kuchni – też ma z pewnością swoje plany. – Zapytam. – Chłopiec zerwał się, ale matka mocno złapała go za łokieć. – Zostań – nakazała ostro. – Rybka zaraz będzie. Jeszcze się tylko zarumieni z drugiej strony – i gotowe. – Jakub obrzucił wnętrze salonu jednym spojrzeniem i tylko westchnął. Domyślił się treści rozmowy. – Nie przygotowałem niestety nic prócz chleba do tego karpia. – Lubię chlebek – wyjaśnił Kubuś. – To świetnie – ucieszył się Jakub i spojrzał na żonę z prośbą w oczach. By pozwoliła chłopcom zostać jeszcze chociaż trochę. Ale Jagoda odwróciła głowę. Nie wyglądała na zadowoloną. – Za chwilę trzeba będzie dać Danielowi wszystkie syropy – powiedział Jakub. –

Wydaje mi się, że znowu ma gorączkę. Zrobię mu ciepłej herbaty i najlepiej by było, gdyby znów się położył spać. – O tak – chłopiec w lot złapał myśl ojca i, jak wytrawny dyplomata poparł jego prośbę. – Czuję się gorzej – dodał i z identyczną jak ojciec prośbą w oczach spojrzał na mamę. – Ryba się przypala – kobieta zerwała się i pobiegła do kuchni, a Jakub dał się nabrać i poszedł szybko za nią. Jagoda zamknęła drzwi pomieszczenia. – Posłuchaj – powiedziała zimno do męża. – Przestań manipulować dziećmi. Zdajesz sobie sprawę, jak one będą tęsknić? – Jestem ich ojcem – próbował się bronić. – Co z tego? – zawołała, ale natychmiast ściszyła głos. – Oni nie za tobą będą płakać, tylko za człowiekiem, który nie istnieje. Za tym, którego cały czas udajesz. – To nieprawda – powiedział cicho, łagodnie. – Dawno się nie widzieliśmy. Sporo się zmieniło. – Nie sądzę – powiedziała Jagoda. – Mieszkanie nadal uwalane trocinami, wszędzie drzazgi, a ty całe dnie oraz noce rzeźbisz, i nic z tego nie ma. Wszystko to dobrze znam. Świetne życie dla singla, ale na dzieci nie ma tutaj miejsca. – Posprzątałem. – Nie bądź śmieszny. Tu nie chodzi o jednorazową akcję, tylko o codzienność. A o tym, że w zwykłym życiu się nie sprawdzasz, przekonaliśmy się nieraz. Nie odsunęłam cię od dzieci na podstawie tego jednego głupiego wydarzenia, choć ono bardzo mi pomogło. Dobrze wiemy, że sytuacji, w których zawiodłeś moje zaufanie i nie dotrzymałeś słowa, było o wiele więcej. Mnóstwo. Nie zmuszaj mnie, żebym ci je przypominała. Miała rację. Jakub stał przy kuchennym stole. Ręce założył do tyłu i mocno zaplótł dłonie, żeby dodać sobie siły. Bo mimo wszystko on też miał swoje racje i prawa. – Tak rzeczywiście było – powiedział powoli i wziął mocny wdech. – Ale zmieniłem się. Nadal mam bałagan, ale to dlatego, że jestem sam. To mieszkanie jest tylko pracownią. Mogę poszukać domu, w którym będzie dostatecznie dużo miejsca dla nas wszystkich. – Jasne – Jagoda aż się uśmiechnęła wobec tego absurdalnego pomysłu. – Daj spokój. Ja mam w Anglii poukładane życie. Pracę, wypłatę, która wystarcza na nasze potrzeby, i mały świat, w którym czuję się bezpieczna. „Ale nie szczęśliwa” – pomyślał Jakub. Wyłączył gaz i zdjął skwierczące ryby z patelni. Gorączkowo się zastanawiał, jak przekonać żonę, żeby chociaż spróbowała mu uwierzyć. Jakich słów użyć, by nie zniszczyć tej cieniutkiej, wątłej nici porozumienia, która się nawiązała? A przede wszystkim opanować emocje. Zdenerwowanie podchodziło mu bowiem falami aż pod gardło. – Myślę, że powinniśmy skończyć tę dyskusję – powiedziała Jagoda. – Dzieci są same. Jakub odwrócił się. – Nie zaplanowałem tego – powiedział poważnym tonem. – Ja też nie wiem, co teraz

zrobić, ale myślę, że w jakiś istotny sposób ważą się właśnie nasze losy. Proszę cię, nie pozwól, żeby decyzja podjęła się sama. Byle gdzie, w kuchni nad patelnią, w pośpiechu i stresie. Zostań chociaż chwilę. Proszę, porozmawiajmy. Przysunął się bliżej. Nie zrobił tego specjalnie, chciał tylko otworzyć drzwi, ale ona podskoczyła, jakby nią ktoś mocno wstrząsnął. Jakub wciąż nie był jej obojętny. – Jest Wigilia – powiedziała szybko i starała się oddychać równo, spokojnie, żeby nie dać mu satysfakcji. – Pewnie miałeś jakieś plany. Gości... – zawiesiła głos. – Jestem sam – odpowiedział wprost. – Już ci mówiłem. – Chodźmy do dzieci – tym razem ona potrzebowała pilnie jakiegoś pretekstu, by wyjść. Jakoś nagle przypomniały jej się same dobre chwile z czasów, kiedy jeszcze byli razem. „To tylko emocje – pomyślała. Nie wolno pozwolić, by o czymkolwiek decydowały”. Skierowała się szybko w stronę pokoju, a Jakub ruszył za nią. Dzieci grzecznie czekały przy stole. Nie było to ich zwykłe zachowanie i Jagoda zrozumiała, że one także czują, iż dzieje się właśnie coś ważnego. – Ryba – powiedział Jakub, stawiając półmisek na stole. – Zgodnie z tradycją jest to karp. Kto lubi rybki? – Ja – odpowiedział natychmiast Daniel, a Jagoda już nie miała nawet siły, by mu przypomnieć, że nigdy wcześniej nie chciał nawet tknąć takiego dania. Było dla niej jasne, że – przynajmniej w tej chwili – chłopiec jest w stanie zrobić dla ojca wszystko, o co ten poprosi. Zjedli rybę z chlebem. Pozbierali talerze i Jakub spojrzał w stronę żony. – Jak będzie? – zapytał i choć celowo nie powiedział, o co dokładnie chodzi, straszy syn i tak się domyślił. Zagryzł wargi i patrzył w napięciu. Jagoda zastanawiała się. – Muszę zadzwonić do mamy – powiedziała, a Jakub i Daniel błyskawicznie wymienili spojrzenia nad stołem. To oznaczało dobre wieści. Przynajmniej na ten wieczór. Jagoda poszła do przedpokoju i z torebki wyciągnęła telefon. Wybrała numer i po chwili trzymała słuchawkę przy uchu. Nic jednak nie mówiła, tylko kiwała głową. – Nie ma zasięgu? – zdziwił się Jakub. – Nigdy wcześniej nie było tutaj takich kłopotów. – Jest zasięg – powiedział Daniel. – To tylko babcia tak długo mówi. Mówi i mówi i nie można się w ogóle przez to dogadać. – Aha – Jakub spojrzał z uznaniem na syna, który właśnie bardzo trafnie sprecyzował problem, jaki wszyscy mieli w relacjach z teściową. – Mamo – usłyszeli wreszcie podniesiony głos Jagody. – Chciałabym ci coś powiedzieć. Znów nastąpiła przerwa, a szybko wypowiadane zdania były już słyszane przez wszystkich, bo Jagoda weszła do pokoju, usiadła z rezygnacją przy stole i czekała. – Nie opowiadaj mi, co się teraz piecze, bo ja mam ważną wiadomość! – krzyknęła wreszcie Jagoda. – Nie przyjdziemy na Wigilię do Ewy. Udało jej się dokonać niemożliwego. Po drugiej stronie na chwilę zapadła cisza. – Jestem z chłopcami u Jakuba. Trochę tu zostaniemy – wykorzystała swoją szansę.

I wtedy natychmiast zalał ją potok gwałtownych, głośnych słów. – Pa, mamo, zadzwonię jeszcze. – Kobieta nawet się nie łudziła, że wywód jej matki na temat zięcia kiedykolwiek się skończy. – Musisz popracować nad wizerunkiem – powiedziała do Jakuba, po stanowczym zakończeniu rozmowy. – Teściowa za tobą nie przepada. A na dodatek podobno sąsiedzi strasznie się na ciebie skarżą. Moja mama, jak zawsze, jest o wszystkim świetnie poinformowana. I oczywiście przeciwna pomysłowi, byśmy spędzali ten wyjątkowy wieczór w surowych warunkach twojego mieszkania zamiast u Ewy, która przygotowała mnóstwo jedzenia i piękną choinkę z prezentami. Na dźwięk ostatniego słowa Kuba poruszył się niespokojnie. – Siedź – przytrzymał go brat. – Ja wolę być tutaj. – Cieszę się – uśmiechnął się do niego Jakub. – Coś ciekawego może znajdzie się i u mnie. – Wszedł do drugiego pokoju i przyniósł stamtąd duże kartonowe pudło, które położył na kanapie. – Chodźcie tutaj, chłopcy – powiedział. Nie trzeba im było dwa razy powtarzać. Wstali od stołu i podbiegli, obaj jednakowo potykając się w przydługawych okryciach. Z wysokiego pudła Jakub zaczął wyciągać drewniane figurki. Owce, osiołki, konie, ale także kury, koguciki, sarny, łosie, zajączki i kaczki. – Dość oryginalne połączenie – uśmiechnęła się Jagoda. – Czy słusznie się domyślam, że to elementy szopki? – Tak – Jakub wyciągnął właśnie sporych rozmiarów stajenkę oraz żłobek. Na koniec zawinięte w białe kawałki materiału postacie Maryi, Józefa i nowo narodzonego Dzieciątka oraz pasterzy i trzech postaci w koronach. Były pięknie pomalowane. Jasnymi, bardzo słonecznymi kolorami. – Można się tym bawić? – zapytał Daniel, oglądając figurki z podziwem. – Tak. To prototyp – powiedział Jakub. – Zrobiłem tego mnóstwo, ale nie została ani jedna sztuka. Wszystkie się sprzedały przed świętami. Ekologiczne farby, najlepsze drewno, ręczna robota. Mają wszystkie atesty, są w pełni bezpieczne dla dzieci. – Nie wierzę – Jagoda wraz z dziećmi oglądała małe rzeźby. – Robiłeś kilka razy to samo, na dodatek na sprzedaż. Przecież to podobno zabija ducha sztuki. – Tak kiedyś myślałem – potwierdził Jakub. – Ale okazało się, że ten duch nie jest taki słabowity. Jeśli jest prawdziwy, byle co go nie wykończy. Chłopcy zaczęli układać figurki w szopce, odtwarzając znaną od tysiącleci historię. – Mam jeszcze coś. Tym razem dla nas – powiedział Jakub do żony i wyciągnął z szafy butelkę wina. – Prezent od klienta – powiedział. – Bardzo drogi, ale to było szczególne zlecenie. Rzeźbiłem kołyskę dla jego syna. Wyszła mi wyjątkowa – dodał i westchnął. Oboje pomyśleli o tym samym. Dla swoich dzieci Jakub nigdy tego nie zrobił. Nie miał czasu. Nalał wina do wysokich kieliszków i podszedł do żony. – Dziękuję, ale nie mogę – powiedziała. – Przyjechałam samochodem, muszę odwieźć

dzieci. – Możesz zostać jeszcze trochę – poprosił. – Jeżeli będzie trzeba, wezwiemy taksówkę. Gdzie się zatrzymaliście? – Ja z chłopcami u mamy, a Zbyszek u swoich rodziców – powiedziała i spojrzała na niego. – Nie myśl, że cokolwiek tutaj jest proste. – Wiem, że się z nim spotykasz – odparł Jakub z pozoru obojętnie, ale łyk wina, który upił zaraz po tych słowach, był wyjątkowo duży. – Daniel mi powiedział, ale chłopcy chyba go nie lubią – dodał z satysfakcją. – To tylko dzieci. – Nieprawda – powiedział nagle Jakub. – To aż dzieci. – Spojrzał z dumą na chłopców. – Posłuchaj. To nic nie da. Nie zostanę w Polsce – powiedziała stanowczo Jagoda. – Nie mówię tego pod wpływem emocji. Po prostu jeden, nawet najbardziej miły wieczór, to za mało. Wracam zaraz po świętach, bo Zbyszek nie dostał więcej urlopu. Jakub zacisnął palce na nóżce kieliszka. Istniało niebezpieczeństwo, że za chwilę szkło pęknie. Dzieci bawiły się w najlepsze i przestały patrzeć czujnie na rodziców. Zwierzątka miały już swoje imiona, pasterze dotarli bezpiecznie pod szopkę i nawet spotkali się z królami, wbrew powszechnie obowiązującej wersji. Kubuś dbał, by każde zwierzątko miało sprawiedliwie tyle samo miejsca, co nie było łatwym zadaniem, ponieważ w szopce panował dość spory tłok. Jagoda przyglądała się chłopcom. W końcu napiła się wina. Westchnęła, spojrzała jeszcze raz na chłopców i podjęła trudną decyzję, która niosła za sobą ryzyko poważnych komplikacji. Inaczej jednak nie mogła. – Złożę w sądzie wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy – powiedziała. – Już nie będę ci utrudniać kontaktów z dziećmi. Zostawię ci adres i telefon. Możesz nas odwiedzać, kiedy chcesz. Musisz tylko uprzedzić, rzecz jasna. Jeśli jednak kolejny raz skrzywdzisz moje dzieci... – Nie kończ, proszę. Zamilkła. Zresztą słowa i tak nie były nic warte. Dobrze wiedziała, że podejmuje ryzyko i nikt nie da jej gwarancji, że wyniknie z tego coś dobrego. Nie tylko dla dzieci, ale także dla niej. Jakub wciąż miał na nią duży wpływ. Częstsze spotkania z pewnością zagrożą jej związkowi ze Zbigniewem. Nie wiedziała, czy tego chce. Jej nowy partner nie potrafił dać jej szczęścia, to prawda. Ale też nie był w stanie zranić. Czy warto było ryzykować ten bezpieczny stan? Spojrzała na chłopców. Zaaferowani, przejęci zabawą, radośni z powodu zwykłych drewnianych figurek, które miały tę magiczną cechę, że pochodziły od taty. Oni też wiedli w Anglii bezpieczne życie. Mieli ładne zabawki, jedzenie i spokojne życie. Ale nie byli szczęśliwi.

*** Zasnęli wszyscy na kanapie. Daniel z wypiekami na twarzy, bo gorączka znów go zaatakowała, i Kubuś z drewnianym konikiem w obu dłoniach. Jagoda położyła się tylko na minutkę obok dzieci i natychmiast zasnęła kamiennym snem. Była zmęczona i smutna. Teraz, kiedy sen pozbawił ją maski dzielności, widać to było szczególnie wyraźnie. Jakub przyniósł krzesło i usiadł obok nich. W świetle starej ulicznej latarni rysowały się twarze jego rodziny. Pulchne jeszcze rączki Kuby, wysokie czoło Daniela i linia ciała Jagody. Już wiedział, że nigdy nie zdoła uchwycić ich piękna w żadnej ze swoich rzeźb. To było niemożliwe. Mógł tylko być obok. Postanowił walczyć o to za wszelką cenę.

NATASZA SOCHA

Niebieski język To pewnie dziwne, co teraz powiem, ale najbardziej z całej rodziny kocham mojego wnuka. Może dlatego, że jest gejem. I dlatego, że patrzy na świat jakoś inaczej niż koledzy w jego wieku. Spontanicznie. Długo zastanawiałam się, czy mi to przeszkadza, czy tylko próbuję wmówić sobie, że jestem tolerancyjna, a tak naprawdę nie akceptuję tego, kim jest mój wnuk. Ale dzisiaj już wiem, że uwielbiam gejowski świat Koli, a jego samego po prostu ubóstwiam. Prawdopodobnie również dlatego, że w zakręcony sposób odwrócił moją uwagę od rzeki Styks. Pamiętam dzień, w którym poinformował swoich rodziców, że niestety nigdy nie poznają żadnej jego dziewczyny. – Ale... – zaczęła moja synowa i umilkła, a ja doskonale wiedziałam, co dzieje się w jej głowie. Gonitwa myśli, walka podskórnej nieakceptacji z próbą bycia postępową matką. Gwałtowne odpędzanie moherowych skojarzeń. Mój syn z kolei wygłosił mowę. On lubi mowy, więc poszło mu zgrabnie. – Akceptuję to. Największym wrogiem osób o innej orientacji seksualnej jest strach przed innością. Zbyt wiele osób odczuwa absurdalną niechęć, wrogość czy wręcz nienawiść wobec osób homoseksualnych. Tymczasem podłożem takiego zachowania jest najczęściej brak wiedzy o was... – Tu skierował wzrok na Kolę i kontynuował: – Jeszcze w latach sześćdziesiątych ubiegłego wieku dwóch mężczyzn mogło zaledwie pomarzyć o zalegalizowaniu swojego związku. Homoseksualizm traktowano jak zboczenie, w najlepszym razie chorobę. Na szczęście społeczna akceptacja wobec gejów jest coraz większa. Nie jesteście w końcu odszczepieńcami – zakończył donośnie i odetchnął głęboko. – Wow, dzięki, tato. – Kola mało nie umarł ze śmiechu, ale podszedł do ojca i klepnął go w bark. Kiedy wyszedł z domu, moja synowa z trudem opanowała strumień łez, który wylał się z jej oczu i zmoczył dywan. – Ale dlaczego? Dlaczego? – powtarzała w kółko, zupełnie jakby Kola oznajmił jej, że postanowił odlecieć na inną planetę i założyć rodzinę z Marsjaninem. Mój syn nie odpowiadał, tylko zabawnie marszczył nos i czoło, niczym wygłodzony

królik na widok wiadra szczawiu. – Może to przez to imię? – spytałam, by nieco rozluźnić atmosferę, ale moja synowa dosłownie zbombardowała mnie wzrokiem. – Mamy dowcip zdecydowanie pogarsza się na starość – syknęła i groźnie na mnie spojrzała. Na szczęście nie boję się jej. – Karolina, daj spokój. Jedyny minus jest taki, że nie będziesz miała wnuków. A ja prawnuków. Choć i to w dzisiejszych czasach nie jest już niemożliwe – wzruszyłam ramionami. Synowa tylko pokiwała głową na znak, że bredzę, ale w końcu czego się można po mnie spodziewać, skoro jestem stara. No, jestem. Mam siedemdziesiąt osiem lat. Problem polega na tym, że nie czuję się na tyle. To tak, jakby ktoś wcisnął mnie w kombinezon z pomarszczonej skóry i kazał udawać babcię. Moje ciało jest pofałdowane. To, co w środku – zupełnie przeciwnie. Mój umysł nie pozwala mi się mentalnie zmarszczyć, co często wywołuje dysonans między tym, jak wyglądam, a tym, co mówię. Czy wiecie, jak wygląda jabłko, które przeleżało kilka lat w ocieplanym pomieszczeniu? To właśnie moja twarz. Ale tylko wtedy, gdy patrzę w lustro. Wczoraj odwiedziłam ogromną perfumerię. Lubię odwiedzać takie miejsca, bo zawrotnie pachną. I wszystko jest tu piękne, kolorowe, magiczne. Wwąchuję się czasem w niektóre perfumy i wyobrażam sobie siebie pięćdziesiąt lat młodszą. Gdybym wtedy tak pachniała, podkochiwałaby się we mnie połowa miasta. A gdybym dodatkowo miała taki wybór szminek do ust, druga połowa czołgałaby się u moich stóp. Na szczęście na krem Nivea oraz perfumy Massumi też udało mi się złapać męża. – Szuka pani czegoś konkretnego? – nieoczekiwanie przed moim nosem, zatopionym do połowy w niebieskim flakonie, wyrosła długonoga sprzedawczyni o zielonym spojrzeniu. Uśmiechnęłam się do niej. – Cudnie pachnie – wyjaśniłam. Pokiwała głową na znak, że niby rozumie, ale już pierwsze oznaki rozdrażnienia zaczęły wstępować na jej nieskazitelną buzię. No tak, pewnie wyglądam na osobę, która wyłącznie wącha, nie kupuje. Nie lubię, kiedy ktoś tak szybko ocenia innych. Zaciągnęłam się raz jeszcze. – Pozwoli pani, że sobie jeszcze tak trochę powdycham ten urokliwy zapach, chyba że to jakoś drastycznie pani przeszkadza. Długonogie dziewczę zatrzepotało rzęsami niczym żuraw szykujący się do lotu. – Nieeee, w zasadzie nie, ale jednak... gdyby wszyscy tylko wąchali... – Myśli pani, że wywąchaliby zapachy? Że w tych cudownych buteleczkach pozostałaby tylko woda? Nie, to przecież filozofia Misia o Bardzo Małym Rozumku – mrugnęłam do niej. – Czyja?

O Boże. To niemożliwe, żeby nie czytała Kubusia Puchatka? Albo żeby rodzice jej nie czytali! – No misia. Z książeczki dla dzieci – wyjaśniłam uprzejmie, choć zrobiło mi się żal dziewczęcia, które nie znało Kubusia Puchatka. Za to znało Christiana Diora. Ekspedientka wyprostowała się i zrezygnowała z dalszego uśmiechania się do mnie. Czas minął. – Bardzo proszę, aby wąchanie nie zajęło pani więcej niż pięć minut. Po tym czasie będę zmuszona odebrać flakonik, chyba że zdecyduje się pani na jego zakup. Pokiwałam głową na znak, że rozumiem. – Pięć pociągnięć nosem, obiecuję – podniosłam w górę dwa palce. Spojrzała na mnie wyraźnie zdegustowana i odeszła, lekko kołysząc się na swoich długich nogach. Czy gdybym była trzydziestoletnim mężczyzną z dwudniowym zarostem, oczami w kolorze niezapominajek oraz drapieżnym uśmiechem, rozmawiałaby ze mną tak samo? Czy może raczej zaproponowałaby wspólne wąchanie flakonika? To nie jest złośliwe pytanie starzejącej się baby. To zwykła ciekawość. Koniuszkiem palca roztarłam odrobinę perfum na szyi. Naprawdę pięknie pachną. W zasadzie mogłabym je kupić, ale wiem, że w przyszłym tygodniu spodoba mi się inny zapach. W innej buteleczce. Za duży wybór. Kiedy wychodziłam ze sklepu, dopadł mnie paskudny kaszel. Zawsze tak mam, kiedy moje śluzówki podrażni zbyt duża ilość olejków eterycznych, ambry i piżma. Ale i tak poczułam się na swój sposób piękna. Kaszel przypomniał mi, że oprócz wizyt w perfumeriach trzeba od czasu do czasu odwiedzić również lekarza. *** Jadę autobusem. Zaletą bycia pomarszczoną jest niewątpliwy zaszczyt otrzymywania miejsc siedzących. To nieprawda, że młodzież nie ustępuje nam miejsca. Młodzież ustępuje, gorzej z czterdziestoletnimi facetami z brzuchem i teczką. Kiedy taki już siądzie, odsapnie i ulokuje na swoich kolanach teczkę, jest głęboko nieszczęśliwy, gdy okazuje się, że musi jednak wstać. Wyjścia są dwa – albo zaczyna intensywnie szukać czegoś w kieszeniach, nie podnosząc głowy i nie rozglądając się na boki, albo wpatruje się przez okno z taką mocą, że zabija przelatujące gołębie. My, babcie, też mamy dwa wyjścia. Albo napieramy kolanami, torebką lub parasolem tak silnie, że facet musi w końcu na nas spojrzeć, albo chrząkamy i wzdychamy, sugerując tym samym, że za chwilę umrzemy i zaczniemy brzydko pachnieć. To również nie jest złośliwość. To walka o przetrwanie. Tym razem było jednak pusto, więc usiadłam bez najmniejszego problemu, nie stosując wojny podjazdowej. Kaszel wygnał mnie w końcu do lekarza. Jadę więc linią 108 i wpatruję się w moje wymalowane paznokcie u nóg. Powiedziałam kiedyś Koli, że podobają mi się takie miniaturowe kwiatki na paznokciach, ale sama pewnie nie

umiałabym ich zrobić, po drugie zaś – istniało zbyt duże ryzyko, że schylając się dłużej niż pół godziny, mogłabym dostać nienaprawialnego uszkodzenia kręgosłupa. Kola zrozumiał moje obawy i bez pytania załatwił wizytę u kosmetyczki. – Białe stokrotki, z błyszczącym oczkiem w środku? – przemiłe dziewczę z imponującą ilością rudych loków uśmiechnęło się do mnie szczerze i naturalnie, a cyrkoniowe oczko łypnęło zalotnie. Jezu, jakie cudo. – Tak, poproszę – uśmiechnęłam się zachwycona. Gabinet był utrzymany w odcieniu malinowego puddingu. Z sufitu zwisały białe motyle z filcu, a w ścianach specjalnie wydrążono otwory, w które wmontowano szklane świeczniki. Na podłodze leżał puszysty dywan. To była miniaturowa oaza luksusu, o jakim marzyłam od dawna. Zwieńczona białymi stokrotkami z błyszczącym oczkiem w środku. I teraz przebieram tymi udekorowanymi paluchami w srebrnych sandałkach (kupiłam w młodzieżowym sklepie, ponieważ oferta obuwia dla osób w moim wieku po prostu mnie obrażała) i cieszę się jak małe dziecko. W gabinecie lekarza pierwszego kontaktu siedzę i obserwuję obrazki na ścianach. Lekarz pierwszego kontaktu. Zawsze śmieszyła mnie ta nazwa. Ja swój pierwszy kontakt przeżyłam z mężem, nie z lekarzem. Zabawne te rysunki. Na jednym widać pieska na rowerze. Pedałuje ile sił, a za nim biegnie kot w stroju policjanta. W oddali majaczy chyba szpital, bo ma wymalowany czerwony krzyż na samym środku. Nawet fajna kreska. Niedokładna, a jednak widać w niej dynamikę. – To mój syn – pochwalił się lekarz pierwszego kontaktu. Doktor Wiertło. Nie powinien raczej zostać dentystą? – Bardzo ładny obrazek – uśmiechnęłam się i wtedy to zobaczyłam. Brak uśmiechu zwrotnego. Rodzaj dziwnego skupienia i rozbiegany wzrok, nad którym, o dziwo, całkiem sporo lekarzy nie umie zapanować. Potrafią przeprowadzić całe mnóstwo skomplikowanych operacji: trepanacje czaszki, przeszczepy, masaże na otwartym sercu, a zupełnie nie radzą sobie z poinformowaniem pacjenta, że coś w jego ciele właśnie się spierdoliło. Przepraszam, że klnę. Ale trochę się zdenerwowałam. Doktor Wiertło otworzył usta, z których popłynął denerwujący monolog. – Od powstania pierwszej komórki do ujawnienia się choroby mija zwykle kilkanaście lat. Bardzo często pierwsze objawy po prostu ignorujemy. Taki kaszel na przykład. Albo chrypka podczas mówienia. Złe samopoczucie, ogólne osłabienie, szybkie męczenie się, brak apetytu, nocne poty. – Tak – przerwałam mu. – Ale ja mam prawie 80 lat. Chrypka, kaszel, męczenie się, są chyba normalne, prawda? – spytałam prędko, modląc się w duchu, żeby przytaknął i zapisał witaminy. Nie zapisał.

Za to mam wykonać bronchoskopię fluorescencyjną. *** Cicha 5. Przeprowadziłam się tu po śmierci męża. Kola znalazł to mieszkanie, a ja byłam mu wdzięczna, że tak szybko i sprawnie wszystko załatwił. Pierwsze piętro. Idealnie, bo kamienica nie ma windy. Na pierwsze piętro spokojnie jeszcze przez kolejnych dziesięć lat wejdę bez pomocy. Z racji stanu pewnego otępienia, w który wpada się po utracie bliskiej osoby, pozwoliłam Koli na aranżację wnętrz. Pełna dowolność. Poprosiłam tylko, żeby było zupełnie inaczej niż w starym mieszkaniu. No i teraz mam w salonie fiołkowe ściany, mały stolik w kształcie muszli, regał na książki pozbijany ze starych skrzynek po winie i ogromny płaski telewizor, który pokochałam z wzajemnością. – Kola! Ten pokój jest idealny – uściskałam wnuka. – Babciu, chodź, zobacz łazienkę! Przyznam, że mnie zatkało. Cała w turkusach, z ogromnym lustrem, a raczej bajkowym zwierciadłem, w którym właśnie odbijała się moja zachwycona mina. Na jednej ze ścian Kola zamontował akwarium. Wielkie zielone akwarium, z migoczącą feerią barw pochodzącą od ezgotycznych rybek, kolorowej roślinności, muszelek, a nawet miniaturowego pałacyku. – A ten pałacyk – wskazałam zdumiona palcem – to, co to jest? – Zamek syrenki. Jasne. Zaznaczam, że Kola ma dwadzieścia dwa lata, a nie dwa. – Chyba nie wierzę w syrenki – przyznałam uczciwie. – Oj, babciu, nie podoba ci się? – Podoba – przyznałam z uśmiechem. Od dzieciństwa noszę w sobie zamiłowanie do kiczu. Przez lata ukrywałam je skrzętnie, ale teraz mogę przyznać głośno: kocham plastikowe ozdoby, a im bardziej błyszczą, tym lepiej. Kocham różowy kolor. Baletnice w tiulach. Lubię perły. I haftowane poduszki. Zwierciadła oczywiście też. Lubię, jak jest kolorowo, jak coś stylistycznie zgrzyta i do siebie nie pasuje. Mój mąż był miłośnikiem stylu „wszystkomusisięzesobązgadzać”. Krzesła pod kolor lampy, dywan stonowany, biała porcelana, meble nierzucające się w oczy. Tydzień po jego śmierci kupiłam pościel w różyczki. Było mi trochę wstyd, że zamiast tkwić w głębokiej żałobie i kiwać się bezmyślnie w bujanym fotelu, cieszyłam się w duchu ze swojej nowej pościeli. Miniaturowe różyczki na tle wielkich zielonych liści, do tego czerwono-seledynowe szlaczki i wielka poduszka z pnączem amarantowych róż. Aż łóżko krzyknęło przyzwyczajone raczej do beżowo-brązowych pościeli, zawsze z dodatkiem jedwabiu. Zanurzyłam się w te róże, wwąchałam w delikatne płatki i wtedy zapłakałam. Najbardziej w utracie bliskiej osoby bolą zmiany. Gwałtowne i natychmiastowe

pozbawienie człowieka pewnych rytuałów, do których przyzwyczaił się przez ostatnich kilkadziesiąt lat. Chrząkanie mojego męża podczas mycia zębów, bawienie się kciukami, kiedy oglądał telewizję, pytanie po tysiąc razy dziennie, czy chcę kawy, choć wiedział, że kawy nie piję. Opowieść przy pomidorowej o tym, jak podczas wojny jego matka z jednego pomidora potrafiła wyczarować zupę na trzy dni dla całej rodziny. – Kola – zadzwoniłam po dwóch miesiącach do wnuka. – Poszukaj mi innego mieszkania. O nic nie pytał, nie pocieszał i nie wygłosił przemowy w stylu swojego ojca o tym, że czas goi wszelkie rany. – Każdy życiowy dramat wymaga czasu. Dajmy go sobie. Zanurzmy się w bólu i pozwólmy na cierpienie. Im bardziej będziemy odsuwali od siebie proces żalu, tym dłużej będzie on trwał – wydeklamował mój syn podczas pogrzebu i posłał w moim kierunku znaczące spojrzenie. Prawdopodobnie to właśnie utwierdziło mnie w przekonaniu, że to zakup nowej pościeli jest priorytetem. Dobrze, będę cierpiała. Ale przynajmniej w różach... Żałoba trwała krócej, niż myślałam. Pewnego dnia wstałam z łóżka i zobaczyłam rozsypane po pokoju poszczególne kawałki mnie samej. „Ale przecież to nie moje życie się skończyło”, pomyślałam. „Czy to, że nie mam już męża, oznacza, że nie istnieję?” Pozbierałam porozrzucane puzzle i zaczęłam składać siebie na nowo. Głowa, tułów, ręce, nogi. Otworzyłam szafę i wyrzuciłam na podłogę wszystkie ubrania, których nie lubiłam, a które mój mąż uważał za „porządne i pasujące na szczególne okazje”. Ohydna, granatowa sukienka z ciężkiego materiału. Albo te spodnie – idealny kancik, kolor chomiczej kupy, szczypanki przy pasku. Prawdziwe paskudztwo. Spakowałam wszystko do dwóch wielkich worków na śmieci i poprosiłam Kolę, żeby się tym zajął. – Chcesz iść na zakupy? – ucieszył się. – Chcę, ale sama. Kola zmartwił się nieco. – Ale może bym ci w czymś doradził. Pokręciłam głową. – No właśnie nie chcę, żeby ktoś doradzał. Twój dziadek często wybierał ubrania za mnie. Chciałabym po raz pierwszy od dawna sama zadecydować, co sobie kupię. Kola natychmiast zrozumiał, bo jest moim mądrym wnukiem i całkowitym przeciwieństwem swojego ojca. Swoją drogą to ciekawe, jak dwie osoby z tej samej krwi, o podobnym składzie genetycznym i niemal identycznej budowie ciała mogą się od siebie różnić. Mój syn jest... sztywniakiem. Był jedynym chłopcem z całej klasy, który poprosił na swoją Pierwszą Komunię o garnitur oraz elegenackie, sznurowane buty. Te buty były twarde i potwornie obcierały mu kostki, a jednak nie pozwolił ich zdjąć nawet podczas uroczystego obiadu w domu. W dorosłym życiu zajął się pisaniem przemówień. Chyba nie ma takiej dziedziny, o której by nie skrobnął przynajmniej kilku stron. Każdy, kto potrzebuje ognistej przemowy,

nudnego referatu, kilku zdań na rozpoczęcie jakiejś imprezy czy wreszcie określonego programu politycznego, zgłasza się do mojego syna. „Złość to choroba emocji. We współczesnym świecie ludzie coraz częściej dają jej upust, kiedy są bezsilni, kiedy nie umieją poradzić sobie z rzeczywistością, kiedy nie potrafią normalnie rozmawiać i czują się sfrustrowani. Zamiast kompromisu wybierają rywalizację” – napisał ostatnio w referacie przygotowanym dla pewnego radnego, który planował zjednać swoich wyborców hasłami o wzajemnej dobroci, tolerancji i wyrozumiałości. A kilka tygodni wcześniej opracowywał wystąpienie przedstawiciela firmy produkującej ozonowaną oliwę z oliwek, które miało przekonać tłum zebranych o zbawiennym działaniu tego preparatu. „Żyjemy w zanieczyszczonym świecie, a nasz organizm narażony jest na atak bakterii, wirusów i toksyn. To właśnie dlatego tak często czujemy się osłabieni, pozbawieni energii, a nasza cera jest ziemista, szara i zmęczona. Tracą na tym także włosy oraz skóra. W takiej sytuacji sięgnąć trzeba po jak najsilniejszą broń – ozonoterapię”. Przyznam, że ja bym tak nie umiała. Szkoda tylko, że pisanie przemówień przeniknęło niejako do naszego codziennego życia. Mój syn ze mną nie rozmawia. On wygłasza mowy, nawet wtedy, gdy zastanawiam się, czy wypić sok czy herbatę. „Najnowsze odkrycia dowodzą, że zielona herbata jest najbogatszym źródłem polifenoli, które przyspieszają zamianę tłuszczu w energię”. Cóż robić. Zaparzam sobie zieloną herbatę. Sok mógłby mnie tylko zakwasić. *** Miła pani w szpitalu, widząc moje zdezorientowanie, wyjaśniła mi, na czym polega bronchoskopia fluorescencyjna. – Oświetlone specjalnym światłem tkanki zdrowe świecą zupełnie inaczej niż te zmienione chorobowo. Są, hmmm, zielonkawe. – A te drugie? – spytałam. – Bardziej czerwone. W zasadzie rdzawoczerwone – poprawiła się. Cenna informacja. Rdzawoczerwone brzmi znacznie groźniej niż tylko czerwone. – Proszę spojrzeć. To jest bronchoskop. Podłączymy go do dróg oddechowych, a do niego z kolei bardzo czułą kamerę, która rejestrować będzie emitowaną fluorescencję. Poczułam się jak na zajęciach z lotu w kosmos. – W tym czasie cyfrowy analizator obrazu przetworzy to w obraz widoczny na monitorze. No i jak już mówiłam, zobaczymy miejsca emitujące barwę zieloną oraz miejsca słabiej świecące, widoczne na ekranie w postaci czerwonych plam. – Rdzawoczerwonych – poprawiłam ją. – Słucham? – Spojrzała na mnie. – A tak, rdzawoczerwonych, gwoli ścisłości. Gwoli. Brzydki ten bronchoskop. Długa, wstrętna rura przypominająca węża. Przełknęłam ślinę

i spróbowałam uśmiechnąć się do lekarki. Znowu bez wzajemności. Po tym nieprzyjemnym spotkaniu sam na sam z bronchoskopem postanowiłam kupić sobie perfumy w najpiękniejszej butelce, jaką znajdę. Poszłam oczywiście do ogromnej perfumerii, mając cichą nadzieję, że spotkam sprzedawczynię o długich nogach, która nie przepada za moim wąchaniem. Mam szczęście. Ona chyba nie myśli podobnie, bo na mój widok od razu się usztywniła. Machnęłam ręką na znak, że miło ją znowu widzieć i stanęłam przed półką z flakonikiem w kształcie obfitego biustu. Oj, jednak nie. Mocno duszące. Zupełnie jak za duży biust. Takim też można zadusić. To może ten? Buteleczka może nie była zbyt efektowna, ale za to różowa. A w zasadzie rubinowa ze złotym zamknięciem. Piękne! Czekolada, niebiański karmel i słodkie owoce leśne! Aż miałam ochotę polizać zakrętkę, na szczęście kątem oka dostrzegłam posuwisty krok mojej ulubionej ekspedientki. – Wąchamy? – upewniła się. Najchętniej wsadziłabym jej w paszczę bronchoskop, ale akurat został w szpitalu. Wciągnęłam powietrze nosem niczym rasowy niuchacz narkotyków. – Całą sobą – odpowiedziałam z lekką chrypką. Małe podrażnienie po bronchoskopii. Nie. Tak nie można. Będę miła. To w końcu nie jej wina, że coś u mnie podejrzewają i że wpakowali mi w gardło urządzenie przypominające węża. – Ale dzisiaj coś kupię. Naprawdę – spojrzałam w zielonkawe oczy. Chyba ją trochę uspokoiłam, bo delikatna zmarszczka tańcząca na jej czole zaczęła powoli się wygładzać. – A może jakoś mogłabym pomóc? Niech pomaga. – Coś owocowego... W ułamku sekundy obróciła się i sięgnęła po srebrzystą buteleczkę. – Ten zapach jest niczym magiczny eliksir: zawiera nutę świeżych jeżyn, odrobinę rabarbaru, a wszystko wzbogaca wyciąg z paczuli, bursztynu i piżma. Całość tworzy wyjątkowo uwodzicielską mieszankę. Nie do odparcia – wyrecytowała jednym tchem. Imponujące. – Nie do końca wiem, czy planuję jeszcze kogoś uwodzić – uśmiechnęłam się – ale kierunek dobry. Może mniej paczuli? Widziałam, że intensywnie myśli. Po chwili pod nos podetknęła mi kolejny biały paseczek spryskany czymś bardzo delikatnym. – Delikatne piękno motyli zainspirowało twórcę tych perfum do stworzenia zapachu bazującego na owocach liczi, gruszki, kwiatów heliotropu oraz malin – ogłosiła. Przeurocza butelka w kształcie łzy. Do tego te maliny... – Przyznam, że nie słyszałam o kwiecie heliotropu – mrugnęłam do skrzedawczyni.

– Fioletowa roślina ozdobna o delikatnej nucie wanilii. No, trzeba przyznać, że jest doskonale przygotowana. Choć nie czytała Kubusia Puchatka. Skusiłam się na heliotropa. Może dlatego, że nazwa przypomina mi bronchoskop, a jednak nie jest paskudnym urządzeniem medycznym, tylko pięknym, fioletowym kwiatem. A może dlatego, że na pudełku unosiła się chmura różnobarwnych motyli. – Bardzo pani dziękuję. Będę teraz pachniała niczym „malinowy chruśniak”. Sprzedawczyni lekko się uśmiechnęła i spytała: – A to też jakiś miś z bajki? Owiana chmurą liczi, gruszki, heliotropu i malin wstąpiłam do sklepu zoologicznego po karmę dla rybek. *** Akara pomarańczowopłetwa też jest fluorescencyjna. Podobnie jak bronchoskopia. Kiedy w łazience jest ciemo, od razu ją znajduję, bo świeci miejscami na turkusowo. Podobno jest agresywna, ale ta moja zdecydowanie ma towarzyskie usposobienie. Nie zeżarła żadnej innej rybki, nie bije się, nie rozpycha, pływa spokojnie i łypie dużym okiem z żółtawą obramówką. Polubiłyśmy się. Szkoda, że nie mogę tego powiedzieć o kolejnym lekarzu, do którego mnie skierowano. Pomarszczony nie mniej niż ja, w musztardowym golfie, choć na dworze jest przyjemnie ciepło. Ani razu na mnie nie spojrzał. Rozumiem, że nie należę do grona atrakcyjnych pacjentek, ale minimalny kontakt wzrokowy z kimś takim jak ja chyba nie odebrałby mu apetytu na pączka, który leżał obok komputera. Na pączku siadła mucha i zatarła łapki. Mam nadzieję, że wcześniej siedziała na czymś bardziej paskudnym. – Taaa... – mruknął pod nosem, przeglądając moje wyniki. – Powiem krótko, bo nie ma co tu owijać w bawełnę. Bardzo nieciekawy guz lewego płuca. – Rak? – wyszeptałam. – No... rak – potwierdził. Zamknęłam oczy. Nawet jeśli spodziewałam się, że z moim zdrowiem nie do końca jest w porządku, to jednak wypowiedzenie na głos słowa „rak” uderza w człowieka niczym młot pneumatyczny. – Od przyszłego tygodnia jadę na urlop, dlatego wszystko przekażę koledze. Jasne. Zaczyna się przerzucanie pacjenta, a nuż ktoś się jednak skusi na starą babę z guzem na lewym płucu. – Istnieje parę opcji, proszę być dobrej myśli. Nie wygląda to tak zupełnie źle, powalczymy. To znaczy kolega powalczy, bo ja... – Tak, wiem, pan ma urlop – przerwałam mu, odrobinę tylko zgryźliwie.

O! Spojrzał na mnie. – No właśnie. Akurat tak się niefortunnie złożyło, ale kolega też jest bardzo dobrym fachowcem, proszę się absolutnie nie niepokoić – znowu spuścił wzrok na biurko i machnął ręką, by odpędzić muchę z pączka. Oby zdążyła złożyć jajeczka na lukrze. – Proszę – lekarz zapisał nazwisko swojego kolegi i wstukał coś w komputer. – Środa o 15.00. To dziwne, jak szybko zmienia się człowiekowi percepcja rzeczywistości. Kiedy tu szłam, cieszyło mnie słońce i hałasy ulicy. Teraz najchętniej schowałabym się w czarnej dziurze, byle tylko nie dopadł mnie żaden promień. Zrobiło mi się duszno, a oczy rozbolały od zbyt jasnego światła. I te wrzeszczące dzieciaki. I te głośne rozmowy przez telefon. I ten cały świat ze swoimi dźwiękami. W autobusie niemal zepchnęłam jakąś kobietę z siedzenia i zatkałam sobie uszy obiema rękami. Pewnie uznali mnie za starą wariatkę. Syczeli i patrzeli potępiająco. W przeświadczeniu ludzi młodych stary człowiek powinien sam usuwać się na margines. Nie rozpychać, nie gadać za dużo, od czasu do czasu upiec ciasteczka i ładnie wyglądać pod choinką, oczywiście wyłącznie w ramach zapozowania do rodzinnego zdjęcia. Nie zabierać miejsca w środkach komunikacji miejskiej, ani tym bardziej w przychodniach. Nie mieć własnego zdania, hobby, pasji, ani w ogóle żadnych zainteresowań. Jeśli ma nadmiar pieniędzy, powinien je rozdać, bo przecież ich nie potrzebuje. Jeśli ma klejnoty rodzinne, to też pownien je rozdać, bo stara baba obwieszona złotem wygląda okropnie. Jeśli chce coś powiedzieć, to lepiej niech milczy. A jeśli zachoruje, to na własną odpowiedzialność, bo jak można innym utrudniać życie. Bardzo chciałabym tej młodości wykrzyczeć, że też się w końcu pomarszczy. W domu rzuciłam się na łóżko i przespałam ponad trzynaście godzin... Kola obiecał, że przyjedzie po południu. Od razu wyczuł, że coś się stało, ale powiedziałam mu, że właśnie piekę jagodzianki, więc nie mogę za długo rozmawiać. To był dobry pomysł, bo mam czym się zająć. Pakuję świeże jagody do drożdżowego ciasta i formuję bułeczki. Do tego lukier i trochę skórki pomarańczowej na wierzch. Jak znam Kolę, zje co najmniej siedem. – Jestem! – wrzasnął od progu i natychmiast zjawił się w kuchni, wciągając nosem jagodowy zapach. – Babciu! Żaden tort, żadne ciasto na tym świecie nie ma prawa równać się z twoimi bułeczkami! Pożrę ję w całości, nie marnując czasu na przeżuwanie! Uśmiechnęłam się. – Kola... – odczekałam trochę, bo co to za przyjemność pochłaniać jagodzianki wzbogacone nieprzyjemną informacją. Drgnął lekko zaniepokojony. – Mam raka. Płuc. Podobno ukrywał się dość długo, no i teraz jest problem, żeby go wyprosić z mojego organizmu, bo czuje się w nim dość zadomowiony. Lekarz oczywiście

nie podał mi dokładnej daty śmierci, a szkoda, bo mogłabym zaprojektować sama tabliczkę – uśmiechnęłam się niewyraźnie. Nie wiem, czy udała mi się ta próba obrócenia raka w żart. Kola patrzył bez słowa, a z jego buzi nagle zniknęła cała jagodziankowa radość. Minęło kilka chwil. – Babciu... – Tak? – Ty wiesz, że rak zjada tylko tych najsłabszych. Tych, którzy od samego początku projektują swoje pośmiertne tabliczki. Pokiwałam głową. – OK, nie wspomnę już o tabliczce, nie zamówię również katalogu z urnami, ale nie mogę ci obiecać, że zaprzyjaźnię się z guzem, który upatrzył sobie moje lewe płuco. Kola podszedł do mnie i z całej siły się przytulił. Wpakował nos w mój fartuch i tak staliśmy przez kilka minut. Przy nim czuję się prawdziwą babcią i mam ogromną ochotę upiec każdy rodzaj drożdżówek, ciast i bułeczek, o jakie poprosi. Mimo raka. – Co na początek? – spytał trochę zniekształconym głosem. *** – Mamy taki chytry plan, żeby raka zagłodzić – poinformował mnie lekarz, do którego trafiłam z polecenia tego w musztardowym golfie. Miał długie włosy spięte w kitkę i, o dziwo, potrafił wyczarować na swojej twarzy uśmiech. Czyżby zatem nie było tak źle? – Zagłodzić? – upewniłam się. – Na rynku funkcjonują od jakiegoś czasu dwa sprytne leki doustne. Jeden z nich to bewacyzumab, a drugi – erlotynib. – Piękne nazwy – zachwyciłam się. – A ja mam w akwarium kiryska albinosa oraz razborę Hengela. Lekarz roześmiał się. – To też nieźle się nazywają. Moja żona nie lubi ryb, nawet tych usmażonych na śmierć... Ale wracając do naszych leków. Otóż jeden z nich jest przeciwciałem, które – mówiąc obrazowo – hamuje odżywianie raka. Nie dostaje on swojej porcji substancji odżywczych dostarczanych wraz z krwią, przez co przestaje rosnąć i nie dochodzi do przerzutów. Drugi lek z kolei hamuje receptory wzrostu nowotworu. Oba te środki stanowią zatem całkiem zgrany duet, który pomoże nam uporać się z tym paskudztwem. Odetchnęłam mocno. – Nie będzie chemii? Lekarz rzucił mi spojrzenie z gatunku „to byłoby zbyt piękne”. – Na razie nie. Ale muszę panią ostrzec, że nie przy wszystkich rodzajach nowotworów płuc ta kuracja działa. Może się okazać, że jednak trzeba będzie dorzucić również inne

formy leczenia – czyli najpierw wytniemy gada, a potem spróbujemy go dobić chemią. Odruchowo dotknęłam włosów na głowie. – Wie pan, okropnie się boję, że będę łysa. To pewnie głupie, bo raczej powinnam martwić się tym, że umrę, a jednak to brak włosów przeraża mnie najbardziej. Lekarz uśmiechnął się. – Cóż, w końcu jest pani prawdziwą kobietą. Fajny jest. Mam siedemdziesiąt osiem lat, a on potraktował mnie ze zrozumieniem. Oby bewacyzumab oraz erlotynib również mnie polubili i skutecznie zagłodzili to cholerstwo w moim ciele. – Będzie dobrze – zupełnie, jakby czytał w moich myślach. A tak w ogóle to mam na imię Marek i proszę śmiało mówić do mnie po imieniu. – Agnieszka. Wyglądał na zaskoczonego. – Agnieszka? Przepiękne imię! Takie... – Niepasujące do kobiety w moim wieku? – podsunęłam mu odpowiedź. – Coś w tym jest. Większość pacjentek z pani rocznika zamyka się kręgu Zofii, Urszul, mam też dwie Anny oraz jedną Genowefę. Oczywiście wygrywają Marie. Jest ich ponad pięć! Agnieszka brzmi tak jakoś... świeżo. To dobrze rokuje! Spojrzałam na niego z lekkim zdziwieniem. – Myśli pan, że świeżość imienia Agnieszka pomoże mi w walce z rakiem? – upewniłam się. – Jeżeli ta świeżość przekłada się na pani podejście do życia, to mamy ogromne szanse! No i czuję, że kirysek albinosek też nam w tym odrobinę pomoże. Jak to dobrze, że ten pomarszczony ropuch w musztardowym golfie pojechał na wakacje! Oddaję swoje życie i swojego raka w ręce pana Marka i po raz pierwszy od kilku dni czuję podskórną obecność nadziei. Przecież nie każdy guz, nawet złośliwy, oznacza od razu wyrok! *** Postanowiłam cieszyć się latem. Wiosna minęła zbyt szybko i zamiast podziwiać rozkwitające życie, zostałam zaatakowana informacją, że moje właśnie przekwita. Szkoda, że nigdy nie paliłam papierosów, mogłabym mieć przynajmniej jakieś pretensje do siebie samej, jakieś wytłumaczenie tego, co się stało. Zrozumiałabym, gdyby rak był karą za złe odżywianie się, za nałogi, nawet za zdradę męża. Ale moim największym życiowym wybrykiem było wypalenie zaledwie połowy papierosa w szkolnej ubikacji oraz zapalenie trawki z okazji osiemnastych urodzin Koli. Akcja „uczczenia dorosłości mojego wnuka” była dokładnie zaplanowana. Dziadka wysłaliśmy na brydża do znajomych, rodzicom Kola oznajmił, że świętuje z kolegami, a tymczasem usiedliśmy we dwójkę przy stole

i z nabożeństwem spróbowaliśmy, jak smakuje Holandia. Zioło było wyborne, pochodziło prosto z amsterdamskiego coffee shopu, a przywiózł je ojciec kolegi Koli. – Ojciec? – upewniłam się. W myślach natychmiast zabrzmiał głos mojego syna: „Narkotyki we współczesnym świecie to prawdziwa plaga. Wciągają, uzależniają, zmieniają człowieka w absurdalny twór, który nie myśli racjonalnie. Zaczyna się od niewinnego palenia trawy, kończy na syntetycznej heroinie, w skład w której wchodzą same świństwa typu – benzyna, rozcieńczalnik, kwas solny, jod i fosfor czerwony. I nagle okazuje się, że na wszystko jest już za późno, a ciało człowieka zaczyna gnić”. – Ojciec – przytaknął Kola. – Zafundowali sobie męski wypad do Amsterdamu. Kumplowi z okazji osiemnastki wolno było zrobić tatuaż i odpalić trawę, ale pod czujnym okiem taty. No i trochę przywieźli dla mnie. A ponieważ ja też nie chcę palić sam, więc przyszedłem do ciebie. Zajaramy sobie wspólnie. Mądre dziecko. Zajaraliśmy więc, a mnie dopadła przyjemna błogość oraz ogromna ochota na coś słodkiego. Razem z Kolą zjedliśmy całe opakowanie ptasiego mleczka, które na koniec zagryźliśmy kiełbasą. W głowie przyjemnie mi szumiało, a co najważniejsze – następnego dnia w ogóle nie miałam kaca. Obiecaliśmy sobie z Kolą, że jeszcze kiedyś to powtórzymy. W zasadzie teraz miałabym nawet motyw. Pamiętam, jak w jednym z odcinków Murphy Brown główna bohaterka paliła jointa, żeby złagodzić mdłości po chemioterapii. Ciekawe, co by powiedział mój lekarz, gdybym poprosiła go o przepisanie trawki w celu złagodzenia objawów raka oraz polepszenia samopoczucia pacjentki. Na razie zamiast jointa zjem babkę z likierem kawowym. Poczułam nagle niedopartą chęć na coś słodkiego. Z szafy wyjęłam prodiż – wiem, że to zabytek, ale w mojej głowie tak silnie siedzi zapach prodiżowego ciasta pieczonego przez moją mamę, że kompletnie nie umiem się od tego uwolnić. Zabrałam się też do sprzątania. To pod wpływem pewnego programu o terapeutycznej mocy mopa. Większość przepytanych w nim pań przyznała, że czuje się silniejsza psychicznie, jeśli przejedzie po mieszkaniu odkurzaczem, a potem jeszcze trochę poukłada rzeczy na półkach, bowiem sprzątanie daje im poczucie panowania nad swoim życiem. „Zorganizowanie przyjaznej przestrzeni wokół siebie zbliża nas do zapanowania nad samym sobą!” – zagrzmiała jakaś miła pani psycholog i pomachała mi z ekranu szmatą. Podobno porządkując otoczenie, układamy też sobie wszystko w głowie. No to spróbujmy. Najpierw sprzątnęłam łazienkę. Zabiłam dwa rybiki cukrowe, które spacerowały po moich kafelkach, i wymyłam lustro, przyznaję, mocno oplute. Wyrzuciłam przeterminowane kosmetyki, oprócz dwóch buteleczek po perfumach Massumi, których nigdzie nie można już dostać, i okrągłego puzderka Celii z resztkami beżowego pudru. Szkoda, że podczas przeprowadzki zgubiłam miniaturowe opakowanie po truskawkowym błyszczyku do ust. Dzisiaj żaden już tak nie smakuje, choć w wielkiej pefumerii kilka dyskretnie wypróbowałam. Z łazienki przeniosłam się do kuchni i stanęłam oko w oko z lodówką. Znalazłam chrzan z datą ważności 2006! Co on tu robi? Powąchałam go zaciekawiona, ale

całkiem zwietrzał. Za to jakaś kiełbasa plasterkowana (zaledwie dwa dni temu kupiona) cuchnęła niczym nieumyta, oderżnięta cielęca noga. Aż mnie odrzuciło na pół metra. Chyba przejdę na wegetarianizm, bo to, co oferują współczesne sklepy mięsne, zabije mnie szybciej niż rak. Wykończyło mnie to sprzątanie. Ale chyba rzeczywiście trochę poukładało w głowie, bo kiedy w domu zaczął unosić się z prodiża cudowny aromat kawy, masła i cukru waniliowego, zadzwoniłam do swojego syna… Chyba najwyższy czas opowiedzieć mu o moim lewym płucu. *** Lato tego roku było wyjątkowo natarczywe. Żar pukał do moich szyb, a kiedy na chwilę uchyliłam okno, wlał mi się natychmiast do mieszkania. Nie pomagały wentylatory, chłodne szmaty porozwieszane w kuchni, ani picie hektolitrów lodowatej wody. Inna sprawa, że nie reagowałam na tabletki zbyt dobrze. Czułam się osłabiona, senna, kilka razy wymiotowałam. Lekarz uspokoił mnie, że to normalne, że organizm się przyzwyczaja, a guz powoli zaczyna być głodny. Oby. Bo włosów nie oddam. Wyszłam z domu, szukając cienia. Niestety on też był rozgrzany do granic możliwości, więc nie znalazłam żadnego ukojenia wśród parkowych drzew. Podeszłam do fontanny, zdjęłam buty i zanurzyłam stopy w prawie chłodnej wodzie. – To nie jest kąpielisko – usłyszłam niemal natychmiast. Jasne. Podniosłam oczy i zobaczyłam czarne spojrzenie utkwione we mnie i moich stopach. Bardzo zaangażowana matka z dyszącym dwulatkiem przyklejonym do wózka. Dziecię na widok wody najwyraźniej się ożywiło, jakby wyczuło, że tylko kąpiel w miejskiej fontannie może mu choć odrobinę pomóc. Przynajmniej ktoś mnie rozumie. – Wiem, ale jest mi tak gorąco, że nie zareaguję na pani niewątpliwie słuszną uwagę – odpowiedziałam grzecznie, ale stanowczo. Czarne źrenice powiększyły się do granic możliwości. – Słucham? – To proszę słuchać dalej. Jestem zmęczona, w domu jest obrzydliwie gorąco, poszukiwania cienia nie przyniosły żadnego rezultatu. Jedynym miejscem, w którym mogę odrobinę odpocząć, jest ta oto woda. Zamiast oburzać się na moje stopy, czyste zaznaczam, lepiej odklej swoje dziecię od wózka i też wsadź je do fontanny. Przyznam szczerze, że jeszcze rok temu nigdy w życiu nie odważyłabym się na taki wykład. Pewnie potulnie wyciągnęłabym nogi z wody i lekko zawstydzona odmaszerowała w stronę domu. Ale teraz sytuacja nieco się zmieniła. Jestem chora, dzięki czemu zyskałam większą odwagę. No bo co mi mogą inni zrobić? Nakrzyczeć na mnie? W dupie to mam.

Zatrzepotałam więc palcami u stóp i mrugnęłam w stronę spoconego dwulatka. Przynajmniej szczerze się roześmiał i wyciągnął do mnie ręce. Właścicielka czarnych źrenic chyba przemyślała moją wypowiedź, bo nagle wyciągnęła dziecko z wózka i posadziła koło mnie. Obok moich starych stóp w wodzie wylądowały dwie malutkie nóżki, które z zachwytem rozpryskiwały wodę. Pół godziny później zadzwonił Kola. Nie chciało mi się wracać do domu, więc pożegnałam dwulatka, który goły niczym grecki bożek miłości sikał właśnie beztrosko do fontanny, na co jego matka patrzyła z rozczuleniem i podziwem. Uśmiechnęłam się pod nosem. Ciekawe, co by powiedziała, gdybym to ja zakasała spódnicę i skierowała żółty strumień prosto do parkowej fontanny. Ale nie będę tego sprawdzać. Dołączyłam do Koli i teraz siedzimy na rynku, zajadając lody. Są wściekle niebieskie i smakują gumą balonową. Nazywają się „Sen Smerfa”, cokolwiek to znaczy. Nigdy wcześniej nie jadłam niebieskich lodów. – Masz niebieski język – roześmiał się Kola. Wywaliłam język na całą długość, a Kola pstryknął mi zdjęcie. – Ale nie pokazuj tego nikomu – wystraszyłam się. W końcu jestem babcią. I mam raka. Gdybym wiedziała, co wydarzy się tydzień później, zamiast niebieskich lodów, kupiłabym waniliowe... Nie chciało mi się wracać do domu. Kiedy człowiek jest chory, powinien jak najwięcej czasu spędzać w różnych miejscach, co pozwala odsunąć gonitwę rakowych myśli. – A co tata na to? – spytał Kola. „Tata”. To niesamowite, że on ciągle jeszcze mówi „tata”. Wzruszyłam ramionami. – No, na swój sposób przejął się. Wygłosił oczywiście mowę o zbawiennym wpływie pozytywnego myślenia na rozwój endorfin w ludzkim ciele, dorzucił kilka statystyk i obiecał, że wszystko będzie dobrze. Kola spojrzał na mnie i mrugnął. – Tu się akurat nie pomylił. Jeśli nie dasz sobie wmówić, że właśnie następuje powolny koniec twojego życia, wszystko naprawdę będzie dobrze – oznajmił. – Najgorsze, babciu, jest negatywne prognozowanie. Pamiętasz, jak w latach 60. na jakiejś konferencji prasowej John Lennon spytany o to, jak wyobraża sobie własną śmierć, odpowiedział, że prawdopodobnie zostanie zdmuchnięty przez jakiegoś szaleńca. No i wykrakał. Nie zrób sobie tego samego. Łatwo powiedzieć. Ludziom stojącym z boku wydaje się, że pozytywne myślenie pojawia się jak na zawołanie. Wystarczy zrobić trzy pajacyki, głupią minę do lustra, a już człowiek widzi świat w tęczowych barwach, niczym idiotyczny kucyk z bajki dla dzieci. Otóż tak właśnie nie jest. W pierwszej kolejności pojawia się raczej wizja wymęczonego ciała, którego poszczególne części powoli odmawiają posłuszeństwa. Wizjom towarzyszy niebotyczny strach przed umieraniem w bólu. Albo w ogóle przed umieraniem. Kiedy dziadek Koli

przegrał z drugim zawałem, myślałam, że o śmierci wiem już wszystko. Że jestem na nią przygotowana i nie pozwolę się zaskoczyć. A jednak jestem bardzo zaskoczona. I zła, że tak niewiele mogę zrobić. W zasadzie to jestem zdana na bewacyzumaba oraz erlotyniba, bo tylko od ich kaprysu zależy, czy mój guz zdechnie z głodu, a ja znowu poczuję się bardziej żywa niż martwa. Wracając do domu, Kola zaprowadził mnie do jakiejś dziwnej galerii ze szklanym sufitem i błyszczącymi ścianami. – To sklep z wysposażeniem łazienek, świetny nie? – cieszył się jak dziecko. Rozejrzałam się wkoło. Parawany z suszonych zielsk, wanny w kształcie ust, przezroczyste umywalki, szczotki do ubikacji zmieniające kolor. – Przyszliśmy tu po matę dla ciebie – wyjaśnił. Spojrzałam zdziwiona. – Matę? Zwykłą matę łazienkową? – No, tutaj to nie taką zwykłą – zaśmiał się. – Ale ja mam... – Dywanik – przerwał mi. – Masz dywanik, który jest wiecznie wilgotny i ma wstrętny kolor. To fakt. Ścierki do naczyń, ręczniki, dywaniki łazienkowe i kuchenne szmatki zabrałam ze starego mieszkania, bo jakoś żal było mi je wyrzucać. – Ty, babciu, potrzebujesz teraz czętszego kontaktu z naturą. Spacerów po lesie, świeżego powietrza, kąpieli w górskim strumyku. To może być trudne w mieście. – Zaczniemy od maty z naturalnego mchu. Codziennie po kąpieli będziesz stawała na chłodnym, przyjemnym, zielonym mchu. Jakbyś była w lesie. A oberżynowy dywanik ląduje na śmietniku. Zatkało mnie i pewnie dlatego nie oponowałam, kiedy Kola kupił to dziwo, a potem ułożył je pod drzwiami mojej kabiny prysznicowej. No i teraz mam w łazience akwarium z pałacem dla syrenki oraz kawałek lasu. Było to tak abstrakcyjne uczucie, że szczerze się roześmiałam. Kola robi absolutnie wszystko, żeby pozytywne myślenie zalęgło się we mnie niczym pchły w psiej sierści. Dzisiaj mu się to udało. *** To był całkiem normalny wtorek, aż do siedemnastej po południu. No, może nie całkiem normalny, bo niemal przez cały dzień kręciło mi się głowie, na dodatek odnosiłam wrażenie, że wszystko widzę rozmyte. Ostrość przywróciło mi tylko na chwilę, kiedy w telewizji pokazali program o pewnym zakładzie pogrzebowym, który rzekomo naruszył zasady dobrego smaku.

– Zakład pogrzebowy? – mruknęłam sama do siebie. W sumie coś dla mnie, najwyższy czas pooglądać, jakie obecnie panują trendy i czego można się spodziewać po śmierci. Najpierw było o Frances Bean, córce Kurta Cobaina. Jej ojciec zszedł ze świata wprawdzie już dość dawno, ale Frances od czasu, kiedy ukończyła 16 wiosen, zapragnęła każdego roku czcić jego śmierć w sposób niekonwencjonalny. Za pierwszym razem wydała przyjęcie pod tytułem samobójstwo tatusia. Zamiast życzeń były kondolencje, makijaż na trupa, wszędzie dominował kolor czarny i mocno krwisty, a atmosfera była oczywiście grobowa. Był też tort w kształcie mauzoleum o smaku wiśniowym i pistacjowym, co rzekomo przypomina smak gnijącego ludzkiego ciała. Od dzisiaj nie tknę orzeszków pistacjowych. Chwilę później pokazano małe, włoskie miasteczko San Marco, w którym zorganizowano nietypową loterię. Otóż główną wygraną był pogrzeb. Nagroda całkiem atrakcyjna, na którą składała się wysokiej jakości trumna, ślicznie wyściełana atłasem, pierwszej klasy kamień nagrobny, niegasnący znicz ze szkła i mosiądzu, a do tego dewocjonalia z pobliskiego San Giovanni Rotondo, ośrodka kultu świętego ojca Pio. Oprócz tego oczywiście miejsce na cmentarzu i pochówek. Zwycięzca podobno jeszcze nie zgłosił się po nagrodę, ale może nie chce przyspieszać własnego zejścia. Organizatorzy loterii zapewniają jednak, że nagrodę można odstąpić. Na przykład babci, która uprzedziła w śmierci zwycięzcę. Tak powiedzieli. „Babci”. Poczułam się tak, jakby moja prawa noga już ugrzęzła w grobie. > A potem przenieśliśmy się na polski grunt do Wągrowca, gdzie pewien młodzieniec postawił przed sobą chlubny cel odczarowania śmierci i zakpienia z powagi trumienki. Zanim wystartował ze swoim brawurowym hasłem reklamującym zakład pogrzebowy, spróbował szczęścia ze „śmiertelnym” gadżetem – i tak oto do rąk setek ludzi zajmujących się branżą drzewną trafił breloczek w kształcie malutkiej, drewnianej trumny dołączonej do gazetki tematycznej. Reakcje, jak należy się domyślić, były różne, oczywiście z przewagą tych pełnych oburzenia i spluwania na obrzydliwca, który kpi sobie ze śmierci. Potem było jeszcze gorzej. Bo młodzieniec poszedł na całość, słusznie rozumując, że tylko uderzenie pioruna zwróci uwagę na jego zakład pogrzebowy i przy okazji rozsławi Wągrowiec. Na firmowej ciężarówce pojawił się więc napis: „W naszych trumnach wyglądasz jak żywy”. Moim zdaniem przyszłość właściciela zakładu jest w naszym kraju przewidywalna – zostanie wyklęty i mentalnie ukamienowany. Ze śmierci bowiem się nie kpi. Gdyby nie święte oburzenie zaproszonych do programu gości, gdyby nie zmasowany atak na młodzieńca, tak podle drwiącgo z umierania, pewnie nigdy nie zgodziłabym się na pomysł Koli. Każdy bowiem ma prawo do mówienia o śmierci w taki sposób, jaki mu najbardziej odpowiada. Jedni mogą to robić na kolanach, inni ironicznie. Strach przed umieraniem jest ogromny. Kola powiedział mi wyraźnie, że boi się dnia, w którym mnie zabraknie. Ja też się boję. Niebieski język okazał się strzałem w dziesiątkę. Podobnie jak dywanik z mchu, na który

codziennie następuję, zamykam oczy i wyobrażam sobie, że biegam po lesie, wolna od ubrań i lęku przez kolejną wizytą u lekarza. Ta ostatnia mocno mnie zaniepokoiła, choć doktor Marek robił wszystko, żeby nie dać po sobie poznać, że coś jest nie tak. – I co? – spytałam. Zmarszczył brwi i najwyraźniej się zamyślił. – W porządku – powiedział, choć na twarzy miał wymalowane coś zupełnie innego. – W sumie w porządku, na razie nie ma większych zmian, ale wszystko jest pod kontrolą. Nie ma większych zmian. To znaczy, że bewacyzumab i erlotynib mają zbyt małą siłę perswazji. Guz nie staje się głodny, nie maleje, tylko nadal kwitnie w moim lewym płucu. Pewnie też umiera ze śmiechu na widok mojego dywanika z mchu. Spokojnie. Dopóki nie zobaczę paniki w oczach mojego lekarza, nie dam się sprowokować. Wracam do domu, do moich rybek, kawałka lasu w łazience i ciasta w prodiżu. I do mojego wnuka. *** Minęło trochę czasu, a kolejne dni zaczęły się dzielić na fajne, normalne oraz te całkowicie do dupy. Na przykład takie „wczoraj”. Bardzo nieprzyjemny poranek. Obudziłam się z dziwnym uczuciem, że właśnie przygniótł mnie głaz. Po dokładnym ropoznaniu sytuacji, głazem okazała się kołdra, której nie miałam siły podnieść. Stałam się babcią kolibrem. Albo raczej ważką. Uniesienie ręki graniczyło z cudem. Uniesienie głowy w ogóle nie było możliwe. Przerażająca niemoc. W tej sytuacji nie pozostało mi nic innego, jak leżeć i czekać, aż ktoś lub coś przywróci mi siły. W mojej głowie zaczęły pojawiać się obrazy z przeszłości. To jeszcze bardziej mnie przeraziło, bo uświadomiłam sobie, że życie wstecz ogląda się zazwyczaj wtedy, gdy lada moment dopadnie nas śmierć. Rozejrzałam się nerwowo po pokoju, wypatrując kostuchy z krzywym uśmiechem. Może schowała się pod łóżko i przytrzymuje mnie od dołu? Zamknęłam oczy. Pojawiłam się ja. Czternaście lat, bardzo ciemny warkocz, granatowy fartuszek i podkradziony mamie papieros. Tak strasznie chciałyśmy z moją przyjaciółką Ewą wypróbować, jak smakuje dorosłość, że zamiast odczekać, aż skończą się lekcje, i zajarać gdzieś w parku, na miejsce nikotynowej inicjacji wybrałyśmy szkolną ubikację. Kaszel mało nas nie zabił, choć i tak najgorsze wydarzyło się chwilę później. Kiedy Ewa porządnie się zaciągnęła, chcąc, by carmenowy dym zatańczył walca w jej płucach, do ubikacji wpadła nasza wychowawczyni. Wyraz jej twarzy był mieszanką synonimów słowa „wściekłość”. – Co tu się dzieje? – huknęła niczym moździerz oblężniczy. Liczba wymówek, które błyskawicznie układałam w swojej głowie, zadziwiłaby

niejednego. Niestety wybrałam najgorszą opcję. – Robale – wystękałam przerażona. Wychowaczyni aż kok podskoczył na czubku głowy. – Co robale? – spytała, patrząc na nas morderczo. – W ubikacji są robale. Pluskwy. No i chciałyśmy z Ewą wykurzyć je dymem. Godzinę później dostałyśmy uwagi do dzienniczków: „Córka została przyłapana na paleniu papierosów w ubikacji szkolnej. Zamiast się przyznać, powiedziała, że tępi dymem pluskwy”. Matka nie odzywała się do mnie przez tydzień. Obrazek drugi – mój syn w czerwonych rajstopkach. Poważna mina, w ręku poszewka na poduszkę. Jutro idzie pierwszy raz do przedszkola i właśnie prosi mnie, żebym wyhaftowała mu konewkę. Na ręczniku, pościeli i poszewce. Z uwagą śledzi moje ręce, kiedy pomarańczową nitką dokładnie haftuję wzór, który sobie wybrał. Nie chciał ani misia, ani samochodziku, ani jabłuszka. Konewka. Ale dzisiaj już nie pamiętam, dlaczego właśnie ona. Pamiętam za to, że pierwszego dnia ugryzł kolegę. Powód? Kolega wyśmiał konewkę. Obrazek trzeci. Kola? Siedzi na moim łóżku i patrzy lekko zaniepokojony. – Co jest, babciu? Dzwoniłem, ale nie otwierałaś, więc wszedłem sam. Źle się czujesz? Na szczęście udało mi się odsunąć kołdrę i lekko unieść głowę. – Chwilowa niemoc. Ale chyba przechodzi. Kola pomógł mi wstać, ubrać się i usiąść przy stole. Wypiłam duszkiem dwie szklanki zimnej wody i poczułam, jak podkradane przez kostuchę życie powoli do mnie wraca. Odetchnęłam z ulgą. Mój wnuk tymczasem krzątał się w kuchni, podjadał kokosanki domowej roboty, zagryzł je plasterkiem szynki, a potem otworzył komputer i pokazał mi moje zdjęcie! To z wywalonym niebieskim językiem! Z nieuczesanymi włosami i głupią miną! – Kola, co to jest? – spytałam przerażona i aż poderwałam się z krzesła, zupełnie zapominając, że jeszcze przed chwilą byłam na wpół umarła. Roześmiał się, widząc panikę w moich oczach. – To jesteś ty, babciu. Na Instagramie. – Jezus Maria, na czym? – Na Instagramie. To taki fotograficzny serwis społecznościowy. Coś jak Facebook, tyle że do robienia zdjęć. I potem te zdjęcia można w różne inne miejsca wrzucać. Przełknęłam głośno ślinę. – Rozumiem, że właśnie mnie gdzieś „wrzuciłeś”? – spytałam. – Na Facebooka. – Ale po co? Kto ma ochotę oglądać starą babę z wywalonym niebieskim językiem? Kola spojrzał na mnie ciut poważniej. – Nawet nie wiesz, babciu, ilu ludzi. Napisałem im, że jesteś chora. Ale, że nie masz zamiaru z tego powodu rozpaczać i nie chcesz siebie samej skreślać. Że będziesz cieszyć

się życiem, wygłupiać, jeść lody, nosić różowe sukienki i robić wszystko to, na co masz ochotę. I że takie zachowanie wcale nie jest zarezerwowane dla nas, młodych. – A nie jest? – zdziwiłam się. Kola pokręcił głową. – Nam się tak wydaje. Ale kto ustalił, że tylko do pewnego określonego wieku wolno pluć na ulicę? Albo kupować sobie kolorowe ciuchy? Na pewno ustaliła to moja sąsiadka z dołu. Ilekroć ją widzę, siedzi w oknie w kraciastej bluzce i obserwuje każdego wnikliwie, jakby chciała spenetrować wzrokiem nie tylko ubranie, ale i czyjeś myśli. Nie uśmiecha się, nie odpowiada na pozdrowienia, tylko patrzy, patrzy, i patrzy. Wyobrażam sobie jej minę, gdybym tak nagle splunęła siarczyście na trawę, odziana w turkusową, hipisowską spódnicę. Babcie nie powinny nosić przecież takich spódnic. Co najwyżej garsonki jeszcze bardziej deformujące sylwetki, paskudne spodnie szerokie w biodrach i zwężane ku dołowi, a do tego buty przypominające wyglądem żelazka. Krótkie, kręcone loczki, torebka ze skóry motyla i paltocik. Ewentualnie ręcznie dziergana chusta w kolorze podgniłych buraków. Nie chcę być taką babcią. Na dodatek chorą, z jakimś świństwem w lewym płucu, stękającą i łykającą tysiące proszków. Może Kola ma rację. Może najwyższy czas wypiąć się na taki stereotyp i pokazać rakowi niebieski język? – Kola, ale ja nie wiem, czy chcę to robić tak publicznie. Ludzie też mają swoje problemy, po jaką cholerę zmuszać ich do czytania o kolejnych, i to na dodatek cudzych? Może ja powinnam z tym guzem rozprawić się sam na sam? – spojrzałam pytająco na wnuka. Pokręcił głową. – Wyobraź sobie, że jesteś graczem w tenisa. Gra sprawia ci przyjemność, ale tylko do czasu, gdy po drugiej stronie siatki jest ktoś odbijający piłeczkę. Kiedy go nie ma, nie ma również sensu dalszy udział w grze. Tak samo jest w życiu. Dopóki ktoś odbija naszą piłeczkę, mamy ochotę na grę, nawet mimo stresu i zmęczenia. – Ale choroba to nie gra. – Ale samotność jest gorsza od raka. Jestem pewien, że wiele osób będzie robiło wszystko, by podtrzymać cię na duchu. Nawet jeśli ich nie znasz, nawet jeśli to tylko takie śmieszne fejsbukowe znajomości, to jednak będziesz miała poczucie, że nie jesteś sama. Będziesz miała więcej siły do walki. Zastanowiłam się przez chwilę. – Nie wiem... Może coś w tym jest, choć ja nigdy nie lubiłam dzielić się swoim życiem z innymi. Kola pogłaskał mnie po głowie. – To teraz spróbuj. Nie masz nic do stracenia. W każdej chwili mogę usunąć konto. Babciu, nie bój się. Bo powiem ci tak, jak mój ojciec. Wystraszyłam się. – To znaczy?

Kola stanął w lekkim rozkroku, jedną rękę schował za plecami, drugą wysunął do przodu, zmarszczył brwi i wydeklamował: – Badacze z Uniwersytetu w Los Angeles zidentyfikowali geny, które wykazują większą aktywność u ludzi samotnych. Wiele z tych genów ma spory wpływ na działanie układu odpornościowego organizmu, a dokładnie na jego osłabienie – dochodzi wtedy do licznych procesów zapalnych i stanów chorobowych. Organizm wytwarza mniejszą ilość przeciwciał i „nie chce” mu się walczyć z wirusami. Ze statystyk wynika, że również na wszelkiego rodzaju nowotwory częściej chorują osoby samotne, bez rodziny i bliskich przyjaciół. Dla zdrowia bowiem ma znaczenie, ile osób znamy i z iloma utrzymujemy kontakty. Z wrażenia odjęło mi mowę. Kola szczerze się roześmiał, widząc moją minę. – Niezły jestem, babciu, prawda? Spokojnie mógłbym przejąć pałeczkę po tacie. Ale nie bój się, nie zrobię tego. Wolę swoje żywe obrazy, o których ojciec myśli, że są najbardziej bezsensownym kierunkiem w sztuce. – Skąd wiesz, że tak myśli? Kola wzruszył ramionami. – Dla ojca sztuką jest rzeźba, zdjęcie, namalowany obraz. Moje mrówki są dla niego zbyt abstrakcyjne. To raczej kolejny kaprys ludzi, którzy na siłę chcą być oryginalni. Ale to przecież nie sztuka. Kola robi formikaria. Pierwsze, takie podświetlane neonowym światłem, planował powiesić w miejscu publicznym. Chciał je nawet podarować jakiemuś bankowi, jednak zbyt wielu klientów odczuwało nieuzasadniony lęk przed mrówkami, choć te mrówki znajdowały się przecież za szkłem. Koniec końców formikarium wylądowało z powrotem u Koli w mieszkaniu. Pomysł obrazu z żywymi mrówkami okropnie mi się spodobał. To coś w rodzaju przekroju prawdziwego mrowiska – ciąg korytarzy, tuneli i komór. Życie mrówek toczy się w nich dosłownie na naszych oczach. Miliony robotnic tworzą wielki, harmonijny organizm ze złożonym systemem zależności, gdzie funkcję języka spełniają substancje chemiczne wydzielane przez gruczoły mrówek, które przekazują wiadomości o zagrożeniach, pokarmie, prośbie o współpracę, potrzebie pielęgnacji. Do tego ta mocna różowa barwa. Chciałam nawet wziąć to formikarium do siebie, ale Kola uznał, że swoje pierwsze dzieło zachowa dla potomnych. Z czasem jednak interes mrówkowy zaczął się rozwijać. Stronę internetową Koli znalazł jakiś austriacki hotel i zamówił u niego ogromne przezroczyste terrarium, które mój wnuk wyściełał kokosowymi trocinami, mchem i maleńkim krzakiem dzikiej porzeczki. Pośrodku położył korzeń jałowca, a przy nim kilka polakierowanych czapeczek żołędzi. To były poidełka z wodą. Pod terrarium zamontował miniaturowe głośniki, z których leciały jazzowe interpretacje dzieł Chopina. Całość wylądowała w recepcji hotelu i podobno nadal stanowi ogromną atrakcję turystyczną dla hotelowych gości. Nic dziwnego – mrówki pracujące przy dźwiękach polskich mazurków i polonezów muszą zachwycać każdego. No, może z wyjątkiem mojego syna.

Spojrzałam raz jeszcze na swoje zdjęcie z niebieskim językiem. Nie jestem przekonana, czy to dobry pomysł, ale ufam Koli. Może rzeczywiście dzięki temu oswoję moją rakową samotność? Po namyśle doszłam do wniosku, że dzisiejszy dzień nie był całkowicie do kitu. Poranek – koszmar, ale po wizycie Koli coś się jednak zmieniło. *** Szum miasta za oknem, odgłosy sprzątania za ścianą, cicha muzyka z radia. A ja ciągle się zastanawiam. Przecież nawet nie mam konta na Facebooku. Miałam kiedyś na Naszej Klasie, ale zmarło śmiercią naturalną. Karolina, moja synowa, mnie namówiła. Przez kilka miesięcy cieszyła się jak dziecko, kiedy każdego dnia odnajdywała swoich dawnych szkolnych znajomych. Aż pewnego dnia doszło do spotkania. W urokliwej herbarciarni niedaleko Starego Rynku. Poszła wystrojona, z wypiekami na policzkach. A potem było jak w filmie, który z minuty na minutę stawał się kiczowatym dramatem. Najpierw jedna z koleżanek pochwaliła się, że wydała tomik poezji o nieszczęśliwej miłości, który absolutnie wszystkim poleca. – Ja już kupiłam – przerwała jej Weronika. – Bo chyba najlepiej z was wszystkich wiem, czym jest nieszczęśliwa miłość. Zapadła dość kłopotliwa cisza, zaczęto więc zapijać niezręczność sytuacji herbatą i zagryzać torcikiem czekoladowym. Weronika uśmiechnęła się znacząco. Przez cztery lata liceum mdlała na widok Kuby, siedzącego obecnie naprzeciwko niej i z dość niewyraźną miną sączącego zieloną herbatę z maracują. Kuba lubił Weronikę, ale głębszego uczucia w stosunku do niej nie potrafił jakoś wzniecić ani w swoim mózgu, ani tym bardziej mięśniu sercowym. Zaraz po maturze wyjechali większą paczką do domków letniskowych, oddalonych jakieś dwadzieścia kilometrów od miasta. Pachniało lasem, igliwie chrabęściło pod stopami, a cykady grzmiały donośnym As-dur. Po kilku godzinach piwo rozmyło zdolność trzeźwej oceny sytuacji i nastąpiło zbiorowe puszczenie hamulców. Jedni wybrali filozoficzne dysputy o śmierci, inni posnęli, a Karolina udała się na samotny spacer, podczas którego podjęła ostateczną decyzję, że zostanie dentystką. Kuba w tym czasie odebrał Weronice niewinność, dając w zamian pijaną nadzieję. Rano niczego nie pamiętał. W przeciwieństwie do Weroniki, która z wypiekami na twarzy zwierzyła się z nocnej przygody mojej przyszłej synowej. Niestety dziewczyna dość szybko się zorientowała, że padła ofiarą procentów i chmielu, spakowała więc swoją torbę, rzuciła smutne spojrzenie na koc, gdzie została jej sponiewierana cnota, i wróciła stopem do domu. Przez następnych sześć lat nie dawała znaku życia i nie odbierała telefonów od żadnych szkolnych znajomych. Odcięła się również od Karoliny. W końcu jednak zalogowała się na Naszej Klasie, przekazując tym samym niewerbalną wiadomość, że jest uleczona.

– A ja mam psa, labradora! – rzucił nagle Tomek, i to był bardzo dobry pomysł na ucieczkę od tematów nieszczęsno-miłosnych. Po labradorze przyszła kolej na bliźniaki Izabelli, nie dość, że identyczne, to jeszcze wściekle rude. Zdjęcia zachwyciły wszystkich. Podjęto temat nieprzespanych nocy, koloru kup i obrzyganych śpioszków. Potem moja synowa pochwaliła się Kolą i jego zamiłowaniem do obserwowania życia mrówek. – A to jest mój skarb – odezwała się znowu Weronika i pokazała zdjęcie ślicznego, kilkuletniego chłopca o granatowym spojrzeniu i aksamitnych policzkach. – Pyszny! – zapiały zebrane koleżanki i miały rację. Dziecię było do schrupania, cudne i urokliwe. – Strasznie do ciebie podobny – grzecznie i odważnie zauważył Kuba, licząc, że w ten sposób przełamie dawne urazy i choć odrobinę wywabi dręczące go wyrzuty sumienia. Weronika dopiła czarną z mlekiem. – Wiem. Do ciebie też. Bo to twój syn. No cóż... Plemniki rozcieńczone piwem tylko pozornie utrudniają zajście w ciążę. Po tym wyznaniu towarzystwo rozpierzchło się we wszystkie strony, a moja synowa coraz rzadziej zaglądała na swoje konto, jakby w obawie przed kolejnym trupem, który wypadnie z szafy. Ja tymczasem znalazłam fotki dawnego kolegi mojego syna. Muszę przyznać, że chłopię wyglądało naprawdę okazale. Miało bujną czuprynę, gębuchę opaloną, a w tle lśnił terenowy samochód, kawałek białego domku i wypielęg-nowanego ogródka. Na drugim zdjęciu chłopię nurkowało i pokazywało wściekle kolorowe rybki. Trzecia fotka to żona. Prześliczna, z nogami długimi i dziecięciem na ręku, które było słodsze od ptysia. O, Boże, pomyślałam. Przecież to chłopię było największą ofermą w klasie mojego syna. Wołali na niego dupa uszata. Albo flegma. Musiał to sobie dobrze zapamiętać i wyciągnąć wnioski. Najwyraźniej słuszne. Jakiś czas później odnalazłam dwie koleżanki z czasów mojego żeńskiego liceum, których zdjęcia przeraziły mnie do tego stopnia, że przez kolejny miesiąc bałam się włączyć komputer. To było gorsze niż starzejący się obraz Doriana Graya. A potem Nasza Klasa nie przeżyła zderzenia z Facebookiem i zaczęła obumierać. Niektórzy ciągle sztucznie trzymają ją przy życiu, choć ja zalecałabym jednak eutanazję. Facebook mnie nie ujął, mimo że Kola próbował nas zapoznać. Był dla mnie za szybki, za nowoczesny, za bardzo atakujący. A teraz tkwię na nim potargana i niebieskojęzyczna. Na dodatek jestem Babcią z Instagramu. Chyba pojadę do miasta i kupię sobie hipisowskie spodnie dzwony lub wielki kapelusz w kolorze dojrzałej cytryny. Zrobiłam coś jeszcze bardziej idiotycznego. Kupiłam sukienkę w kolorze bladego różu. Góra przypomina gorset, dół jest tiulowy i przezroczysty. Wyglądam jak dinozaurzyca w stroju baletnicy. Do tego białe rajstopy i próba stworzenia miniaturowego koka z moich rzadkich włosów. Lustro odpowiedziało niedowierzaniem, a następnie spontanicznym wybuchem śmiechu. Dobrze, że nie pękło. Zawsze, zawsze marzyłam o stroju baletnicy. Kiedy byłam mała, mama nie mogła mi takiego kupić, bo był najzwyczajniej w świecie nie

do zdobycia. W gimnazjum zabrano nas do opery na Jezioro łabędzie. Nie mogłam oderwać wzroku od tych tiulowych cudowności i atłasowych puent. Pobiegłam za kulisy, żeby zapytać, gdzie mogę zdobyć takie skarby. Ale powiedzieli, że strój łabędzia jest zarezerwowany wyłącznie dla prawdziwych baletnic. Nieosiągalny dla zwykłej dziewczynki. Minęło pół wieku, a ja w końcu spełniłam swoje marzenie. Warto to chyba uwiecznić na zdjęciu. *** Doznałam prawdziwego zaszczytu. Jako pierwsza poznałam partnera Koli. Rodzice nic jeszcze o nim nie wiedzą, a ja już siedzę z nim przy jednym stole i razem popijamy kompot porzeczkowy. Z zachwytem oglądam też prezent, który dostałam. „Codziennie budzę się piękniejsza, ale dzisiaj to już przesadziłam” – taką oto tabliczkę wręczył mi Igor. To chyba w ramach poprawiania humoru. Dawno się tak nie ubawiłam. Liczba endorfin w moim organizmie musiała ulec co najmniej potrojeniu. Igor jest śliczny. Ma długie, czarne rzęsy i niewiarygodnie niebieskie oczy. To ogromna strata dla żeńskiej części naszego kraju, że zupełnie nie interesują go kobiety. Z drugiej jednak strony – dzięki temu szczęśliwy jest mój wnuk. Obaj wyglądają na zakochanych i choć czasem przez moją głowę przelatują myśli, że fajnie byłoby, gdyby Igor był dziewczyną, staram się je jak najszybciej przepędzić. No bo niby dlaczego fajniej? Przecież mogłaby być wredna, podła i nieuczynna, a na dodatek zdradzić go z tramwajarzem. Nigdy nic nie wiadomo. – Igor jest nauczycielem angielskiego. Na wyższej uczelni, prywatnej – poinformował mnie Kola. Pewnie publiczna miałaby większe opory, żeby zatrudniać niebieskookiego geja. Uśmiechnęłam się do nich. Byli naprawdę ładną parą. Nawet nie wiem, kiedy przyszła jesień. Zrobiła to jakoś tak nagle, bez pukania. Zielone drzewa pozmieniały sukienki na czerwone, brązowe i żółte. Coraz częściej padał deszcz, coraz głośniej świszczał wiatr za oknem. Chyba z przyzywczajenia kupiłam trzy kilogramy jabłek. Mój mąż przywoził je zawsze od przyjaciela, który miał działkę i co roku zarzucał nas francuskimi ambassami. To była jego specjalność. Ambassy, mutanty odmiany Delcorf – informował kolega dumny ze swojego szczepu. Duże, jędrne, o niepowtarzalnym smaku. Kiedy zmarł mój mąż, powiedziałam, że nie chcę więcej tych jabłek. Ale teraz chętnie bym je zjadła. Oczywiście nie znalazłam nigdzie ambassów, więc kupiłam antonówkę. Znowu upiekę moją słynną szarlotkę – z żurawiną, orzechami, cynamonem i szczyptą świeżego imbiru. Całą noc pachniało w mieszkaniu, a ja zasnęłam wśród tego orzechowojabłkowego aromatu, prawie zapominając, że jestem chora. Przyroda lubi jednak równowagę. Poranek spędziłam pracowicie – na wydalaniu

własnych wnętrzności. Nie ma nic gorszego niż wymiotowanie pustym żołądkiem. Około dziesiątej czułam się tak, jakby wykręcono mnie na lewą stronę. Jestem o połowę lżejsza, o połowę mniejsza i jeszcze bardziej wygnieciona niż zwykle. Weszłam pod prysznic i puściłam gorącą wodę, a potem usiadłam na ziemi. Gorący strumień lał się na mnie nieprzerwanie, a ja powoli wracałam do siebie. Lubię ciepłą wodę. Całe życie, kiedy tylko miałam okazję, kąpałam się we wrzątku, aż moja skóra nabierała ognistej barwy. Kiedy poczułam, że każdy zakamarek mojego ciała nareszcie się rozgrzał, zakręciłam kurek i owinęłam się wielkim ręcznikiem. Z lustra spojrzała na mnie Bardzo Stara Babcia. Szkoda, że na starość zwisa nam skóra. Staje się za duża, zbyt obszerna. Jak worek po ziemniakach, w którym skakaliśmy jako dzieci. Tyle że wtedy z tego worka można było wyjść, a dzisiaj jest z nami zespolony już na stałe. – Jestem stara. Mam raka – powiedziałam głośno i aż mną wzdrygnęło. Nastroszyłam mokre włosy, zrobiłam miniirokeza, a na ramionach balsamem do ciała zrobiłam kilkanaście białych kropek. Fotka. Wpakowałam do buzi wielki kawałek orzechowej szarlotki. Fotka. Wydęłam policzki, zmarszczyłam brwi, zrobiłam zeza. Fotka. A co mi tam. Najwyżej ktoś napisze, że zwariowałam. Boję się zajrzeć do komputera... OK, w końcu jestem dorosła, i to, zdaje się, nawet bardzo. Czego tu się bać? Czytam i oczom nie wierzę. „Jesteś najbardziej odjechaną Babcią jaką znam”. „Moja Mama też choruje na raka, ale od czasu postawienia diagnozy ani razu się nie uśmiechnęła”. „Niebieski język to za mało jak na Ciebie, dorzuć piercing!”. „Czy mogę zostać Twoim wnukiem?”. „Najpierw myślałam, że Ci odwaliło, ale potem uświadomiłam sobie, że to zajebista sprawa!”. „Pokazałaś rakowi język, jesteś wielka”. „Babciu, jestem z Tobą!”. „Czym ty sobie wypchałaś buzię? To czekolada?”. Kola, który wpadł skontrolować mój stopień optymizmu, właśnie roześmiał się, widząc moją minę. – Mówiłem ci, że tak będzie. Stałaś się ulubienicą Internetu. Igor mówi, że twoje selfie są najczęściej komentowanymi fotkami. – Co moje? – nie zrozumiałam.

– No, selfie. Zdjęcie wykonane samemu sobie. – Czyli autoportret? – upewniłam się. Kola spojrzał na mnie zachwycony. – Jezu, zupełnie zapomniałem, że tak to się nazywa. Teraz już mam swój profil na Facebooku. Nie odpisuję wprawdzie na komentarze, tylko wrzucam swoje zdjęcia i czasem coś tam sama napiszę. Najbardziej dumna jestem z tego, że wiem, jak działa telefon dotykowy, i wiem, jak zamieszczać fotki na Facebooku. No i wiem, co to są „lajki”. Mam ich ponad dziesięć tysięcy, a każdego dnia przybywają kolejne. Kola mówi, że mam również hejterów. – To dobrze. Hejterzy to oznaka popularności – uspokoił mnie. – Brzmi jak hitlerowiec. Wybuchnął śmiechem. – Na szczęście aż tak groźni nie są. Ale wredni. Pokazałam mu jeden wpis. „Miejsce starych bab jest na cmentarzu. Nie ma nic gorszego, niż zaśmiecanie sieci ohydnymi zdjęciami, od których robi się niedobrze. W dupie mam twojego raka. Stara, zdziecinniała baba”. Kola pokręcił głową. – Dupek. Zmienię ci ustawienia i żadna anonimowa osoba nie będzie mogła niczego tu zamieścić. Spróbuję też wyeliminować fikcyjne konta. Niech piszą tylko ci, którzy mają coś sensownego do powiedzenia i nie boją się podpisać imieniem i nazwiskiem. A jak się nie da, to zostanę twoim tajnym moderatorem, a ty namaścisz mnie prawem usuwania podłych treści. Machnęłam ręką. – Wiesz, nawet się tym specjalnie nie przejęłam. Może ten hejter miał gorszy dzień? – Hejterzy mają tylko gorsze dni, babciu. Ich głównym zadaniem jest śledzenie w Internecie innych i pozostawianie wrednych komentarzy. To najczęściej sfrustrowani, nieciekawi ludzie z językami wykręconymi nienawiścią. Igor nazywa ich internetowymi śmierdzielami. Schowani pod maskami nicków plują jadem na wszystko i wszystkich. Ich życie nabiera barw, kiedy komuś odczepią się sztuczne włosy, a z majtek wyskoczy podpaska, i to w miejscu publicznym. – Kola! – zaśmiałam się. Machnął ręką. – Babciu, ci ludzie to zbuki. Z zewnątrz wyglądają normalnie, wewnątrz cuchną niczym skunksy. Nie wolno ci się nimi przejmować. Zaparzyłam nam herbaty, zielonej oczywiście, ze względu na polifenole tak sugestywnie opisane przez mojego syna. Zielona z pomarańczą i kwiatem opuncji. Po czymś tak lekkim z pewnością zacznę się unosić w powietrzu, polifenole zatłuką mojego guza, a mnie samą uodpornią na wirtualne zbuki.

*** Właśnie czuję się, jakbym znowu miała piętnaście lat i została wezwana do dyrektora na słynny dywanik. Wtedy poszło o włosy. – Na kręcenie loków, moja panno, masz jeszcze czas! – zagrzmiał dyrektor, patrząc z oburzeniem na moją grzywkę, którą po kryjomu ufryzowałam lokówką mamy. Skończyło się fatalnie, bo zaprowadził mnie do ubikacji i wsadził głowę pod kran. Siedziałam potem na lekcjach z mokrymi włosami, uwagą w dzienniczku, bombardowana pogradliwym spojrzeniem niejakiej Anieli, której włosy kręciły się w sposób naturalny. Tym razem to mój syn patrzył na mnie, jakbym właśnie oznajmiła mu, że odchodzę z mandżurskim kochankiem paść owce gdzieś w szerokim świecie. – Mamo! Ty masz prawie osiemdziesiąt lat! Po co ci taki publiczny ekshibicjonizm? Wzruszyłam ramionami. I tak mnie nie zrozumie. – Czy ty nie zdajesz sobie sprawy, że portale społecznościowe to jedna wielka centrala telefoniczna z milionem rozmów o wszystkim i o niczym? Publiczne wspomnienia, żarciki, przepraszanie, wyznawanie miłości, wylewanie dawnych żali, autoreklama – przerwał na chwilę, by za moment wejść w modus profesjonalnego monologu: – Pokazywaniem swojego życia na portalach społecznościowych rządzi kilka prostych, ludzkich potrzeb. Jedna z nich – potrzeba afiliacji, czyli zrzeszania się, zawiera w sobie pragnienie społecznej akceptacji, bycia częścią większej społeczności. Inna – to chęć ciągłego przypominania o sobie i szukania na siłę przyjaciół. Tyle że sieciowa towarzyskość jest pozorna i płytka. Tylko na chwilę odsuwa poczucie osamotnienia i stwarza imitację prawdziwej przyjaźni. – Drogi synu, czy możesz się zamknąć? – spytałam uprzejmie, przerywając ten socjopsychologiczny wywód nudziarza. – Mamo – z prawej strony dobiegł mnie głos synowej. – Mama jest za stara na takie zabawy! – O tym, że czas leci, przypomina mi lustro i dzieci – odpowiedziałam i zachichotałam. Boże, co za ludzie. Chodząca sztywność, zbiór poprawnych zasad i krew wypłukana ze spontaniczności. Czy oni nie rozumieją, że ja wiem, ile mam lat, że nie jestem zdziecinniałą staruszką, że ciągle jeszcze potrafię logicznie myśleć i chcę sama decydować o tym, co robię. Kiedy zacznę się ślinić, bredzić od rzeczy, wychodzić nago z domu i wyjadać kotom resztki z puszek – mają prawo mnie ubezwłasnowolnić. Do tego czasu muszę ich poprosić, żeby się ode mnie odwalili. – Odczepcie się, dobrze? – posłałam w ich kierunku spojrzenie z serii „chyba na was już pora”. Oboje wyglądali na mocno zszokowanych. – Ojciec nigdy by się na to nie zgodził – dorzucił jeszcze mój syn. – Na szczęście go tu nie ma – odparowałam. – I wierz mi, być może umarł w odpowiednim momencie, bo z jego nastawieniem, zresztą jakże podobnym do waszego,

rak zjadłby mnie z kopytami. Następnym razem zapytaj mnie najpierw, jak się czuję, a dopiero potem komentuj moje społecznościowe i wirtualne życie – odwróciłam się do nich plecami. – A jak się czujesz? – spytał. A jednak. Wzruszyłam ramionami. – Nie wiem. Nie wiem, czy lepiej, czy gorzej. Nie wiem, czy tabletki mi pomagają. Nie wiem, jak to wszystko wygląda od wewnątrz, ale na razie nie zawracam sobie tym głowy. Być może również dlatego, że mam co robić – wskazałam głową komputer. – Te zdjęcia pozwalają mi na chwilę zapomnieć. Nazwijmy to empatycznym egoizmem. Nie zasmucam innych opowieściami o swojej chorobie, bo nie chcę, by ten smutek odbił się rykosztem. Dlatego do tematu podchodzę inaczej. Z niebieskim językiem, irokezem na głowie, w różowej sukience baletnicy. Wiem, ile mam lat, nie musicie mi tego ciągle przypominać. A teraz proszę rozejść się do swoich zajęć – zaprowadziłam ich w kierunku drzwi. Karolina wyszła jako pierwsza, ale mój syn spojrzał na mnie z minimalnym odcieniem zrozumienia w prawym oku. Dobre i to. Dwie godziny później uciekłam z domu. Kiedy czuję, że sufit spada mi na głowę, muszę wyjść. Na dole odwróciłam się na chwilę w stronę okna na parterze i pomachałam mojej wścibskiej sąsiadce. Błyskawicznie schowała się za firanką. Może też już wie, że zostałam najstarszą „gwiazdą” Internetu i wstydzi się do mnie przyznać? Postałam chwilę na przystanku, nie bardzo wiedząc, dokąd chcę pojechać. W końcu zadzwoniłam po taksówkę. – Na cmentarz – poprosiłam kierowcę. Szkoda, że to właśnie listopad jest miesiącem zmarłych. Ktoś powinien przenieść to święto na wiosnę, aby pokazać światu, że oprócz trupów istnieje również życie. W listopadzie człowiek sam ma ochotę umrzeć. Siwe chmury plują czymś mokrym i lodowatym, wiatr uderza w policzki, cudem tylko nie pozostawiając na nich siniaków. Pierwsze podstępne igiełki mrozu przenikają ciało, pokrywając organy wewnętrzne nieprzyjemnym szronem. Całość zaś wieńczy wizyta na cmentarzu. Czy to nie idealny moment, by wykopać sobie dziurę w ziemi i samemu wskoczyć do niej, wydając ostatnie tchnienie? Prawie zobaczyłam siebie leżącą obok dziadka Koli, z marmurową twarzą i w czarnej garsonce. Chyba dopada mnie depresyjny realizm. To taka teoria, według której chorzy ludzie widzą wszystko bardziej realistycznie niż osoby zdrowe. Fuj. Tylko nie czarna garsonka. – Cześć – powiedziałam ponuro, siadając na lodowatej ławeczce naprzeciwko grobu. Odsunęłam nogą połamane gałęzie i zapaliłam znicz. „Jak ty wyglądasz” – zdawała się pytać nagrobna płyta. Fakt. Gdybym w takim stroju wystąpiła jeszcze za życia mojego męża, pewnie by mnie nakrył kocem i zamknął w ciemnym pokoju. Mam na sobie żółte buty, sznurowane, ale z zamkiem z boku, w przeciwnym razie musiałabym zatrudnić „butowiązacza”. Mam też

zielone spodnie, nijak niepasujące do zgniłego listopada, oraz apaszkę, na której kwitną bzy. I nie mam już loczków. W obawie przed ewentualną chemią i jej podstępną kradzieżą resztek moich włosów poprosiłam fryzjerkę o wersję minimalistyczną. Mam wygolone boki i krótkiego irokeza na samym czubku. Całość jest biała. Mam też białe brwi, bo je utleniłam. Ustom zaś podarowałam kolor przysmażonej pomarańczy, a w policzki wtarłam krem z „roślinnymi komórkami macierzystymi z róży damasceńskiej”. Nie mogłam się powstrzymać, czytając ten opis. Mam też kapelusik z filcu, z wetkniętym sztucznym kwiatem bzu. Aby zschynchronizować się z apaszką. – Wiem, to nie w twoim stylu – pogłaskałam litery, które układały się w imię i nazwisko mojego męża. – Ale w moim. Podobno, kiedy człowiek czuje się zmęczony psychicznie, ma w sobie więcej odwagi. Przestaje go obchodzić, co pomyślą inni, i – paradoskalnie – bardziej skupia się na swoich pragnieniach i potrzebach. Szkoda, że nie robiłam tego wcześniej. Chyba byłabym szczęśliwsza, będąc sobą nieco częściej. Ukryłam twarz w dłoniach. Nie chcę się położyć koło mojego męża przykryta nagrobną kołderką. Jeszcze nie teraz. Chciałabym sama zdecydować, kiedy się wymelduję i zasmucę bliskich swoim odejściem. Plink! Mój telefon. „Kocham cię, babciu”. Kola. Odetchnęłam głęboko. – Jeszcze sobie tu troszkę sam poleżysz – szepnęłam, nachylając się nad płytą – a ja najpierw zużyję krem z macierzystymi komórkami z róży damasceńskiej, który kosztował majątek, nacieszę się związkiem Koli i Igora i dobiję do stu tysięcy lajków. Coś zaszurało koło mnie. – Rozmawia pani z mężem? – Uśmiech zrozumienia jakieś sympatycznej staruszki. – Też to często robię. Leży tu sam już jakieś piętnaście lat. Pokiwałam głową. Ciekawe, co mu powiedziała? W drodze do domu wstąpiłam na kawę. Do Starbucksa. Nigdy wcześniej tu nie przychodziłam, bo wydawało mi się, że takie miejsca są zarezerwowane wyłącznie dla młodych ludzi. A niby dlaczego ja nie mogę napić się karmelowego latte z puszystą pianką? Stoję w kolejce i przyglądam się ludziom. No, zdecydowanie jestem tu najstarsza. Z sufitu zwisają srebrzyste bombki, na wszelki wypadek już w listopadzie przypominając, że za miesiąc święta. Nawet lubię te dekoracje, choć wszyscy grzmią, że to za wcześnie, że komercja i podstępne zmuszanie do zakupów. Jak tu ślicznie pachnie kawą. – Co dla ciebie? – z zamyślenia wyrwał mnie głos młodego chłopaka. – Karmelowe latte plus posypka czekoladowa – zamówiłam trochę zaskoczona. Powiedział do mnie „ty”?

– Raz karmelowe latte plus posypka, dla... Jak masz na imię? – Agnieszka. – Dla Agnieszki. Roześmiałam się. Powiedział do mnie po imieniu. W ogóle nie obchodziło go, że jestem babcią z pomarszczonym jabłkiem zamiast twarzy i że moje miejsce jest w bujanym fotelu. Być może mylę się zatem, twierdząc, że nikt mnie tu nie chce. Być może sama sobie wmawiam, że starość nie jest mile widziana, a młodzi nas nie cierpią. Przecież ci wszyscy ludzie, którzy tak pozytywnie reagują na moje instagramowe zdjęcia, naprawdę zdają się mnie lubić. A ten młody chłopak, który nazwał mnie Agnieszką? Zanurzyłam usta aż po nos w mlecznej piance i poczułam błogość karmelu spływającą do mojego gardła. Wyjęłam telefon i zrobiłam selfie. Nikt mnie nie obrzucił pogardliwym spojrzeniem. Nikt nie wyśmiał. Wrzuciłam zdjęcie na Facebooka i podpisałam: „Odwiedziłam dziś męża na cmentarzu, a potem wpadłam do Starbucksa na karmelowe latte, bo mąż nie miał nic do picia”. Zanim wyłączyłam telefon, pojawiło się jakieś dwadzieścia lajków. *** Zamówiłam śnieg i właśnie pada. Fajne uczucie. Kiedy byłam mała, często „zamawiałam” różne rzeczy i aż piszczałam z radości, kiedy się spełniały. Traktorek na kluczyk, piesek na kółkach, miś z dermy wypchany trocinami – do dziś nie wiem, jakim cudem mamie udało się to wszystko zdobyć. Kiedyś głośno poprosiłam o domek dla lalek. Tydzień później już stał w moim pokoju – tata mi go zrobił ze starych kartonów i pudełek po zapałkach, a mama uszyła miniaturowe firanki, serwetkę na stolik, a nawet narzutę na tapczanik. Szkoda, że te zabawki nie przetrwały wojny. A potem jeszcze kilkanaście razy prosiłam o strój baletnicy i to życzenie nigdy się nie spełniło. Obraziłam się i odpuściłam dalsze zamawianie. Pada coraz mocniej. Nareszcie będzie biała Wigilia! W ubiegłych latach była raczej deszczowa i kojarzyła się bardziej z kaloszami i parasolem niż srebrzystymi gwiazdkami i mroźnym odechem. Tym razem było inaczej. Najpierw zaczęło lekko prószyć, później płatki wirowały coraz szybciej i wytrwalej, aż w końcu sypnęło rozdartą pierzyną. Świat zrobił się biały i czysty. Lubię święta, ale dzisiaj czuję się jakaś przybita. Całą noc rzucałam się na łóżku, zupełnie jakby mnie podłączono do elektrowstrząsów. Aż moja pościel w róże wygniotła się z oburzenia i porządnie przepociła. Rano zamiast gorącego prysznica zafundowałam sobie porządnie zimny strumień, który skierowałam na swój rozpalony, choć ciągle jeszcze owłosiony łeb. Dlaczego tak dziwnie się czuję? Dlaczego odnoszę wrażenie, że cała się trzęsę? Czy tak właśnie rozpoczyna się koniec? Zamiast zdjęcia choinki, podwiesiłam na Facebooku moje zdjęcie z bombką w buzi oraz

światełkami owiniętymi dookoła głowy. Pod fotką napisałam: „W ubiegłym roku podobno w samej tylko Warszawie znaleziono w śmietnikach ponad 20 tysięcy poświątecznych choinek. Zagadka brzmi – czy ja również dołączę do uschniętych drzewek?”. To pytanie ma dla mnie moc terapeutyczną. Niczego bowiem bardziej nie oczekuję w tę Wigilię, jak właśnie dziesiątek tysięcy zapewnień, że jeszcze niejedne święta przede mną, że wyzdrowieję, a za rok o tej porze nawet do głowy mi nie wpadnie, by spytać o to ponownie. Siedzę, czytam lawinę wpisów i kleję pierogi. Kola mówi, żebym odpuściła, że zamówi u znajomej znajomego, która w ten sposób dorabia do świąt. To niech zamówi makowiec, pierogów nie odpuszczę. Mąka i gorąca woda. Najlepszy przepis na idealne ciasto pierogowe. Żadnych jajek, śmietan, nic. Wykrawam szklanką krążki i pakuję do nich farsz z kiszonej kapusty z grzybami. A potem idealna falbanka, której nauczyła mnie jeszcze moja babcia. Muszę się czymś zająć, bo inaczej zjedzą mnie własne myśli. Od ponad tygodnia czuję się znacznie lepiej. Mój lekarz zalecił przerwę w tabletkach i ogólny chwilowy odpoczynek od jakichkolwiek terapii. „Muszę coś wyjaśnić” – tak powiedział. Obawiam się, że najnowsze wyniki nie są zbyt dobre, branie jakichkolwiek leków nie ma najmniejszego sensu, a ja w końcu trafię pod nóż. A potem to już tylko chemia i paskudna łysina. Dostałam kilkanaście tysięcy wirtualnych świątecznych życzeń. Niemal wszyscy zaklinają, że będzie dobrze, że pokonam chorobę, że rak już w zasadzie nie istnieje, bo został zagłaskany przez moich fejsbukowych fanów. A ja się strasznie boję, że to lepsze samopoczucie to taka cisza przed burzą. Dzwonek telefonu. Nie mogę odebrać, mam ręce oklejone mąką, a mózg nieprzyjemnymi myślami. Za godzinę przyjedzie po mnie Kola i zabierze mnie na wigilę do swoich rodziców. Nawet się cieszę, syn obiecał, że osobiście przygotuje zapiekanego halibuta (raz kiedyś spróbowałam halibuta nad morzem i w tym samym momencie natychmiast rozwiodłam się z karpiem), a synowa zrobiła pierwsze podejście do sernika. Makowiec i piernik zostały zamówione, aby znajoma znajomego mogła dorobić, Kola sam robi barszcz, a ja dorzucam do nich swoje pierogi. Będzie rodzinnie i smacznie, co może zawstydzi nieco guza i każe mu złagodnieć. Telefon zadzwonił po raz drugi. Nie, nie odbiorę. Nie pozwolę zepsuć sobie Wigilii, być może ostatniej w moim życiu. Klik. Automatyczna sekretarka i głos, który znam bardzo dobrze. – Babciu Agnieszko? Tu Marek. Wiem, że jest Wigilia, ale ta informacja nie może czekać. „Niebawem umrzesz”? „Jest gorzej niż myślałem, nie jedz pierogów, jutro będziesz operowana?”. – Najpierw powiem to mądrze i naukowo, bo w końcu jestem lekarzem. Otóż wyobraź sobie, że guzy płuc i drzewa oskrzelowego mogą być też łagodne, choć występują bardzo rzadko. Zaliczamy do nich m.in. tłuszczaki wewnątrzoskrzelowe, ale obserwujemy je sporadycznie, bo stanowią 0,1–0,5 procenta wszystkich guzów płuca. Guzy te zbudowane

są z komórek tłuszczowych zlokalizowanych przyoskrzelowo lub z komórek tłuszczowych błony podśluzowej głównych oskrzeli. Ładnie to powiedziałem, prawda? – roześmiał się. – Ale kontynuując. Coś mi w twoich badaniach, wynikach i terapii nie dawało spokoju. Poza tym nieco pomógł mi w tym twój syn, droga Agnieszko... Zamarłam. Mój syn? – Przyszedł kiedyś do mnie i poprosił o udostępnienie twoich badań. Ale ponieważ nie dostałem takiego upoważnienia od ciebie, musiałem odmówić. Wtedy wstał i powiedział: „Mam nadzieję, że słyszał pan o błędzie diagnostycznym. Polega on na niczym innym, jak właśnie postawieniu niewłaściwej diagnozy. Czasami może być to wynikiem niedostatecznej wiedzy na temat danego schorzenia oraz bezradności medycyny. Moja matka nie może być chora, a już na pewno nie może umrzeć”. Kiedy skończył, zrozumiałem, co mnie tak męczyło. I sprawdziłem to raz jeszcze. To nie jest guz złośliwy, babciu Agnieszko. To właśnie tłuszczak, o którym mówiłem i który nam się trochę zamaskował lub raczej przebrał za mordercę. Wredny typ, przyznaję, ale po wzięciu pod lupę – bezbronny niczym pisklę wróbla. Załatwimy go sterydami, ale to już po świętach. Wracaj do pierogów, a ja wracam do żony, która zagroziła, że jeśli dzisiaj będę pracował, odejdzie z pierwszym lepszym hydraulikiem na koniec świata. Szczęśliwej Wigilii, babciu z niebieskim językiem! Proszę pozdrowić syna! Klik. W zasadzie nie należę do osób sentymentalnych. Nie rozklejam się zbyt szybko, nie płaczę bez powodu, nie szlocham na romantycznych filmach. Pomysł z Instagramem właśnie dlatego przypadł mi do gustu, że był takim trochę ironicznym podejściem do tej całej historii związanej z rakiem. Przepraszam – tłuszczakiem wewnątrzoskrzelowym. A jednak, kiedy tylko usłyszałam dźwięk odkładanej słuchawki, moje oczy przemieniły się w dwa wielkie zbiorniki wody, która zaczęła niekontrolowanie ściekać na podłogę. Jeszcze trochę i zaleję sąsiadkę. Nie mam raka. A mój syn przypadkowo wygłosił najważniejsze przemówienie w swoim życiu. Podeszłam do okna. Za oknem rozpętało się prawdziwe śniegowe szaleństwo. Płatki tańczyły na wietrze w zawrotnym tempie quickstepa i skutecznie oblepiły latarnię, która resztkami sił próbowała przebić się ze swoim światłem. Nie mam raka. Otworzyłam okno na oścież i zamiast wigilijnego Lulajże, Jezuniu krzyknęłam radośnie w ciemność: – Kurwa mać! Wiem, słychać mnie na całej ulicy. A już na pewno usłyszała to moja sąsiadka z dołu. I wiem – nie powinnam, ale jestem przekonana że w dzisiejszą noc każdy Jezuniu wielkodusznie mi wybaczy!

MAŁGORZATA WARDA

Serce – Dlacze​go życie nie może być piękną bajką? – Baj​ki wca​le nie są piękne. Bo​haterzy muszą wiele w nich wy​cier​pieć, aby od​na​leźć miłość (...)[2]. W Wigilię, późnym popołudniem, pierwszy raz od dawna decyduję się wejść do pokoju Janka. Popycham drzwi, a one rozchylają się z delikatnym skrzypieniem, odsłaniając miejsce, gdzie kiedyś toczyło się życie. Wszystko wygląda jak w chwili, gdy Janek ostatni raz wyszedł z domu: na biurku wciąż stoi filiżanka po kawie. Obok porozrzucane papiery, nad którymi pracował. Delikatnie przesuwam palcem w głębokim kurzu, który zgromadził się na blacie. Wstrzymuję oddech, spoglądając na ścianę, gdzie wisi zdjęcie. Jesteśmy na nim we troje: Emilka, Janek i ja. Pochylam się nad fotografią i szukam jakiegoś cienia, jakiejś nieprawidłowości – czegoś, co będzie zapowiedzią nieszczęścia, które nam się zdarzy, ale niczego takiego nie znajduję. Na fotografii beztrosko obejmujemy się i śmiejemy, jakby świat był bezpiecznym i pięknym miejscem, a przecież zaledwie kilka tygodni później nasze życie wywróci się do góry nogami i raz na zawsze wypadnie ze swojej szczęśliwej orbity. Tamtego dnia, kiedy Janek ostatni raz wyszedł z domu, odrabiałam z Emilką zadanie domowe. – Tylko podjadę do kolegi – powiedział mąż, więc nieuważnie skinęłam głową, nawet na niego nie patrząc. Gdybym teraz mogła cofnąć czas, odegrałabym tę scenę jeszcze raz. Wiedząc, co się stanie, wstałabym zza biurka i zagrodziła mu drogę. Poprosiłabym, żeby nie jechał, tylko został z nami. Uratowałabym go. Tymczasem nawet nie uniosłam głowy. – Pa, tatusiu! – zawołała Emilka i pomachała ręką. – Za godzinę będę z powrotem – obiecał. – Okej – odpowiedziałam, skupiona na zadaniu, nad którym pracowała córka. Janek wyszedł i po chwili ucichły jego kroki na klatce schodowej. Na dole trzasnęły

drzwi kamienicy, w której mieszkaliśmy. – Jaki będzie wynik? – zapytałam Emilki. – Myślę, że... Moje spojrzenie uciekło do okna, zza którego dobiegł dźwięk silnika motocykla Janka. Wtedy, przez jedną krótką chwilę strach załaskotał mnie w końcówki palców i przebiegł wzdłuż kręgosłupa. „Stanie się coś złego”, pomyślałam, właściwie bez przyczyny. Zaraz jednak zganiłam się za to. Co miałoby się stać? Nie było powodu się bać. W kamienicy przy ulicy Cichej 5, gdzie mieszkałam od dziecka, życie moje i Janka układało się tak, jak wymarzyłam to sobie dawno temu. Telefon rozerwał ciszę mieszkania jakiś czas później. Na wyświetlaczu pojawił się obcy numer. Podniosłam słuchawkę i usłyszałam męski głos: – Pani Pola Kalińska? Dzwonię z komendy policji. Doszło do wypadku. Pani mąż trafił do szpitala... Pojechałam do szpitala tak, jak stałam, zdążyłam tylko zapiąć Emilce kurtkę i buty i spakować dla Janka rzeczy, które mogłyby mu się przydać po wypadku. W drodze do szpitala próbowałam w pamięci odtworzyć rozmowę z policjantem i przypomnieć sobie, czy powiedział dokładnie, w jakim stanie jest Janek, ale w głowie miałam straszny chaos. Nie pamiętałam tamtej rozmowy, nie mogłam przypomnieć sobie, czy naprawdę policjant wspomniał, że Janek jest na stole operacyjnym. Wydawało mi się też, że pytałam o to kilka razy. Zajęta myślami odruchowo hamowałam na drodze, gdy zapalało się czerwone światło, odruchowo odpowiadałam na pytania nieświadomej niczego Em. Siłę czerpałam z normalności: z tego, że gołębie spacerowały po parkingu przed kamienicą, jak co dzień. Samochody stały w korku na tej samej ulicy co zawsze o tej porze, a na chodniku przechodnie podążali przed siebie, zajęci tysiącem zwyczajnych spraw. „Może więc nasz świat też się nie rozpadł, a Janek jest tylko potłuczony i wróci do domu”, pomyślałam. – Czy tatuś uderzył motocyklem w inny samochód? – zapytała Emilka, wychylając się z tylniego siedzenia. – Nie wiem, kochanie. – Starałam się, żeby mój głos brzmiał spokojnie i żeby córka się nie wystraszyła. – A czy tata długo zostanie w szpitalu? – Tego też nie wiem, skarbie. Ale chyba nie. Pewnie przez weekend, więc damy mu rzeczy na zmianę, a już może w poniedziałek pojedziemy go odebrać... W szpitalu od razu skierowałam się do recepcji. – Podobno przywieziono tutaj mojego męża – zaczęłam tłumaczyć. Recepcjonistka, o dziwo, od razu wiedziała, o kogo chodzi. – Motocyklista. – Jej spojrzenie ogarnęło moją twarz, jakby ją badała. Zawahała się, a we mnie wszystko zamarło. Wrócił strach i tamto irracjonalne, złe przeczucie. Tak mocno

opierałam dłonie o blat recepcji, że pobielała skóra. Wstrzymałam oddech, gdy recepcjonistka znowu się zawahała. W końcu zauważyła Emilkę. Chrząknęła. – Musi pani porozmawiać z lekarzami na OIOM-ie – zadecydowała, unikając mojego wzroku. Dojście na oddział intensywnej terapii zajęło mi kilka chwil, ale miałam wrażenie, że trwało całe wieki. Pchnęłam wahadłowe drzwi i szukałam Janka w salach, ale nigdzie go nie znalazłam. Zatrzymana przeze mnie w holu pielęgniarka wskazała lekarza, z którym powinnam porozmawiać. – Może dziecko pobawi się chwilę w świetlicy? – zaproponował lekarz znacząco, przyglądając mi się dziwnie, jak recepcjonistka. „Więc jest źle”, pomyślałam. Janek trafił na stół operacyjny, jego stan pewnie jest bardzo ciężki, wcale nie wróci w poniedziałek do domu. Kucnęłam przed Emilką, na siłę zmuszając usta do uśmiechu. – Tam jest telewizor, kochanie. Idź, a ja porozmawiam z lekarzem. Zaraz do ciebie wrócę. Delikatnie, ale stanowczo popchnęłam córkę w stronę sali, ale Emilka odeszła tylko kilka kroków i oglądając się na mnie, usiadła na krześle. Cofnęliśmy się więc z lekarzem aż pod okno. – Co się stało? – zapytałam, ściszając głos. Bałam się, tak okropnie się bałam, kiedy lekarz też ściszył głos. – Pani mąż w zasadzie nie żyje – usłyszałam. W ostatniej chwili złapał mnie za łokieć i podprowadził do krzesła. Opadłam na nie ciężko, miałam wrażenie, że moja głowa waży tonę. – Podtrzymujemy go przy życiu. – Słyszałam nad sobą głos lekarza. – To był poważny wypadek, policja obecnie ustala przyczyny zdarzenia. Motocykl pani męża zderzył się z furgonetką... – To nie dzieje się naprawdę – przerwałam mu. Odnalazłam wzrokiem Emilkę, która też na mnie patrzyła. Nieświadoma dramatu, machała nóżkami w powietrzu. W tym czasie lekarz opowiadał dalej. Tłumaczył, że Janek doznał poważnego urazu głowy, że żył, kiedy wieziono go karetką, a obecnie lekarze podtrzymują go przy życiu pod respiratorem. Maszyna przejęła za niego funkcje oddechowe, ale mózg umiera. – Jest mało czasu. – Głos lekarza docierał do mnie jak zza światów. – Powinna pani wiedzieć, że mąż miał przy sobie niepodpisany dokument, z którego wynika, że po śmierci miał wolę stać się dawcą organów... Chciałbym, żeby pani podpisała zgodę... Przycisnęłam ręce do ust, żeby powstrzymać płacz. – Wiem, że to trudna decyzja, ale w takich momentach czas jest niezwykle ważny i... Zamknęłam oczy. Zacisnęłam powieki. „To nieprawda”, pomyślałam. To wszystko jest tylko złym, koszmarnym snem, z którego przecież w końcu się obudzę! Do sali, gdzie leżał Janek, weszłam z pielęgniarką. Chwilę wcześniej rozmawiałam z policjantami. Dowiedziałam się, że ze wstępnych ustaleń wynika, iż wypadek zdarzył się nie z winy Janka, tylko kobiety prowadzącej furgonetkę. Jechała szybko, nie ustąpiła

pierwszeństwa na skrzyżowaniu ulic... Usłyszałam też, że dramat rozegrał się zaledwie kilka przecznic od mojego domu. W sali powoli zbliżyłam się do łóżka, na którym leżał mój mąż. Janek został zaintubowany, respirator tłoczył do jego płuc powietrze, więc klatka piersiowa unosiła się i opadała rytmicznie, dając złudzenie, że nie stało się nic złego. Wyglądał, jakby spał. Zbliżyłam się jeszcze o krok i dałam się oszukać, że lekarz jest w błędzie, a Janek wróci ze szpitala ze mną. – Nie żyje – odezwała się pielęgniarka. – Serce bije, ale mózg właściwie nie pracuje. Musi pani mieć świadomość, że mąż się już nie obudzi, a jego organizm sam nie podejmie akcji oddechowej. Moje spojrzenie w tym czasie biegło po ciele człowieka, którego znałam od dzieciństwa. Jak na filmie, który ktoś mi puścił, odtwarzając go wstecz, widziałam nasze wspólne życie. Czas spędzony z Emilką – ten szczęśliwy czas, gdy Janek podrzucał ją w górę, a ona zaśmiewała się głośno, albo strachliwie go obejmowała; gdy tłumaczył jej, czym jest liść i gdzie na globusie leży Polska. Jej urodziny, nasz ślub, zaręczyny na studiach, kiedy oboje ledwie wiązaliśmy koniec z końcem i mieszkaliśmy w ciasnym pokoju na stancji. Przypomniałam sobie nas sprzed kilkunastu lat, kiedy jeszcze byliśmy nastolatkami. Pierwszy pocałunek, który niemal zabrał mi oddech. Pierwszy dotyk. Splatające się dłonie, szukające się usta, wrażenie, że oboje mamy skrzydła, tylko jeszcze nie nauczyliśmy się latać... Myślałam o nas, jako o dzieciakach; poznaliśmy się, kiedy rodzice Janka przeprowadzili się do kamienicy przy ulicy Cichej 5. Pokój mój i jego dzieliła wtedy tylko cienka ściana, więc słyszałam puszczaną przez Janka muzykę. Słyszałam też kłótnie jego rodziców. Szybko ustaliliśmy szyfr uderzeń w ścianę, które składały się w słowa. Kiedy rodzice Janka rozpoczynali kolejną awanturę, wychodziliśmy z domów. Spotykaliśmy się na klatce schodowej, zbiegaliśmy po schodach, nie przejmując się, że robimy hałas na całą kamienicę. To na klatce schodowej dłoń Janka pierwszy raz splotła się z moją. To pod drzwiami mojego mieszkania pierwszy raz usłyszałam, że mnie kocha. Powoli nad łóżkiem mojego męża docierało do mnie, że już nigdy go nie zobaczę. Nigdy nie usłyszę jego głosu, nigdy już go nie dotknę. Dziwne, ale właśnie to poruszyło mnie najmocniej, że zapomnę, jak brzmiał głos Janka. Zapomnę, jaka duża była jego dłoń w porównaniu z moją. Nie będę pamiętać, jak to było, gdy opierałam głowę na jego klatce piersiowej i słyszałam bicie serca. Jego zapomnę. Minie jakiś czas i człowiek, którego kochałam, stanie się tylko wspomnieniem, które będę odtwarzać w głowie, aż zblakną związane z nim kolory i dźwięki. – Proszę pani? – Pielęgniarka dotknęła mojego ramienia. – Czas nagli. Ktoś bardzo czeka na pani decyzję. Mąż nie zdążył podpisać dokumentu, ale pani... Delikatnie przyłożyłam rękę do czoła Janka i poczułam ciepło skóry. Serce wciąż biło w poobijanej klatce piersiowej. Bez zastanowienia przytuliłam do jego piersi policzek. „Nie odchodź!”, pomyślałam bezradnie, z rozpaczą. „Nie zostawiaj nas! Proszę!”.

W holu, kiedy wyszłam z sali, zobaczyłam moją córeczkę. Siedziała na za wysokim krześle, z którego zwisały jej krótkie nogi w butach z futrem. Jej widok zabolał nie do wytrzymania. – Potrzebuję czasu – zwróciłam się do pielęgniarki, która zjawiła się z papierami, przygotowanymi do podpisu. Widziałam w jej oczach prośbę, bym się jednak pospieszyła. Czas naglił. Komuś mogłam uratować życie. – Przepraszam, podpiszę teraz – wycofałam się. Janek nigdy nie wspomniał, że chciał być dawcą organów. Ja nigdy nie brałam tego pod uwagę. W ogóle nie brałam pod uwagę, że zdarzy się nam coś takiego, że przyjdzie wieczór taki jak ten, gdy usłyszę, że mój mąż nie żyje. Wracając do domu, minęłam ulicę, na której doszło do wypadku. – Poczekaj – zwróciłam się do Emilki martwym głosem, który wydobywał się z moich ust od chwili, gdy lekarz powiedział, że Janek umarł. Dziecko zostało w samochodzie, a ja wyszłam na zewnątrz. Straż pożarna i policja już dawno stąd odjechały i ulica była pusta. Postąpiłam kilka kroków, kiedy coś pękło mi pod butami. Szkło. Popatrzyłam na nie otępiałym spojrzeniem, a potem pokonałam jeszcze metr. Teraz wyraźniej widziałam miejsce zdarzenia. Na poboczu leżały szczątki samochodowego zderzaka i jeszcze więcej szkła. Zobaczyłam coś czarnego, w czym odbijały się światła latarni ulicznej. Powoli podeszłam do przedmiotu i dopiero po chwili zorientowałam się, że to telefon komórkowy. Telefon Janka, który musiał wypaść podczas wypadku. Po powrocie do domu nie mogłam znaleźć sobie miejsca. Nie mogłam stać, nie mogłam leżeć, nie mogłam nawet płakać – płacz, to było za mało dla bólu, który odczuwałam. Emilka o nic nie pytała, co było dziwne, ponieważ dziecko zazwyczaj zasypywało nas tysiącem pytań. Teraz jednak schodziła mi z drogi, jakby rozumiała, że stało się najgorsze, i tylko patrzyła wystraszonymi oczami. – Tatuś nie jest chory? – zapytała w końcu, gdy pomagałam jej pościelić łóżko. – Nie spotkałaś go w szpitalu? Moje ruchy stały się powolniejsze. Poprzez otępienie, w jakie wpadłam, zaczęło do mnie docierać, że do mnie należy przekazanie Emilce informacji o śmierci ojca i że nie powinnam zwlekać. Zaprzestałam ścielenia i usiadłam przy niej na łóżku. Popatrzyłam w ufne oczy dziecka i poczułam bunt, złość na świat, w którym moja mała dziewczynka pierwszy raz miała zmierzyć się z pojęciem śmierci. Jak mogła być na to gotowa, skoro ja nie byłam? Nawet nie umiałam znaleźć słów, które najmniej ją zranią. – Kochanie, lekarze już mu nie pomogą – przyznałam. Córka wyglądała na zdezorientowaną. Wiedziała, czym jest śmierć, ale tak naprawdę jeszcze nie rozumiała jej konsekwencji. Nie wiedziała, co znaczy „nigdy” albo „wcale”. – Jak to? – zapytała szeptem. – To kiedy wróci?

– Nie wróci. – Wcale? Delikatnie rozgarnęłam jej włosy, jasne jak u Janka. – Wcale – wyszeptałam. Moja dziewczynka zamrugała, a potem obejrzała się w stronę korytarza, jakby myślała, że ją oszukuję i tata zaraz się tam pojawi. – Dlaczego? Wybrałam unik. – Ale serce taty będzie biło dalej – dodałam w zaległej ciszy. Em zmarszczyła czoło. – Ponieważ... – słowa bolały, okropnie bolały, więc brnęłam przez nie tak, jakbym pokonywała ścianę wody. – Ponieważ w szpitalu podpisałam zgodę na przekazanie serca taty innemu człowiekowi. Bałam się, że Em nie zrozumie, zacznie pytać, jak serce może być przekazane dalej, a tego nie chciałam jej tłumaczyć. Ale ona zapytała: – I tatuś będzie żył? Pokręciłam głową, ale zaraz zmieniłam zdanie. – Tak, maleńka. – Wyciągnęłam do niej ręce i przytuliłam ją. Ponad jej ramieniem spoglądałam na pokój i dziwiło mnie, że ściany mają ten sam kolor, a przedmioty stoją tam, gdzie stały, podczas gdy nasz świat wywrócił się do góry nogami. – Dzięki temu tata w pewnym sensie będzie dalej żył – dodałam. „Do kogo trafiło jego serce?”, zastanowiłam się po raz pierwszy. Lekarze nie udzielili mi wyjaśnień, kto czekał na organy Janka. Powiedziano mi tylko, że jeszcze tej nocy serce uratuje kogoś innego. Kogo? – ta myśl była jak ocean i wiedziałam, że łatwo mogę w niej utonąć. Przypomniałam sobie uderzenia serca Janka, które poczułam, gdy po raz ostatni przytuliłam policzek do jego piersi. Teraz, w kilka godzin po zgonie męża, być może serce znowu biło, tyle że w innym człowieku. – Kto dostał serce taty? – zapytała Emilka na chwilę przed tym, jak wybuchnęła płaczem. – Nie wiem. Ale na pewno bardzo go potrzebował, żeby przeżyć. Tego wieczoru serce Janka zostało przewiezione do szpitala oddalonego o osiemdziesiąt kilometrów od miejsca wypadku. W czyimś domu pomimo późnej pory zadzwonił telefon. – Mamy serce do transplantacji – poinformował kobiecy głos na linii. Minęło kilka godzin, zanim po długiej i wyczerpującej operacji młody mężczyzna rozchylił powieki i w wąskim prześwicie pomiędzy rzęsami, zobaczył światło. Ktoś powiedział: – Budzi się! Ale on już z powrotem zamknął oczy. Słyszał głosy z zewnątrz, dopytujące się go o samopoczucie i proszące, by postarał się jednak wrócić do rzeczywistości, ale ciągle tkwił we śnie.

We śnie spacerował po dużym, ciemnym lesie. Drzewa wyglądały niemal identycznie: wszystkie pnie nagie i ciemne, wyrastające z podmokłej trawy. Było zimno i zmierzchało. Mężczyzna czuł, że brodzi w wodzie po kostki, przemokły mu buty. Wiedział też, że zabłądził, ale nie potrafił przypomnieć sobie, dokąd wcześniej zmierzał. Za jednym z drzew zobaczył małą dziewczynkę o okrągłych, błyszczących oczach i jasnych warkoczach, spadających na ramiona. Wyglądała na rozbawioną, jakby nakrył ją na zabawie w chowanego. – Cześć – powiedział, przystając. – Chyba się zgubiłem. Z bliska widział jej delikatną, szczupłą buzię i zaróżowione z zimna policzki. – Nie wiesz, jak mogę stąd wyjść? – zapytał. Dziewczynka jakby tylko czekała na te słowa. Raptownie poderwała się do biegu w głąb lasu. Biegła drobnymi, dziecięcymi krokami, tak delikatnie, jakby nic nie ważyła. Jej stopy niemal nie zapadały się w grzęzawisku, na błocie nie odciskały się ślady jej nóg. Mężczyzna bez namysłu pobiegł za nią, próbował ją dogonić, ale oddalała się za szybko, a jego ogarniało coraz większe zmęczenie. – Poczekaj! – zawołał bezradnie i się potknął. – Poczekaj, nie dam rady tak szybko biec…! Leżąc, poczuł zapach mchu, wilgoci, drzew. Pod rękami miał też coś ostrego: odłamki szkła, drobne, okrągłe i grube, jakby pochodziły z samochodowej szyby. Próbował się podnieść, ale ręce ślizgały się w błocie. Kiedy uniósł głowę, zobaczył, że dziewczynka wcale nie uciekła, tylko stała w głębi lasu, obserwując go, jakby czekała, że jednak mężczyzna się podniesie i pójdzie za nią. Kolejny powrót do rzeczywistości był łatwiejszy. Staszek otworzył oczy i zobaczył nad sobą biały, spękany sufit szpitalnej sali. Wraz ze świadomością wrócił też ból. – Co się dzieje…? – próbował zapytać, ale nie mógł mówić przez maskę tlenową. Poruszył rękami i poczuł, że naciąga jakąś rurkę, a kiedy wychylił głowę, zorientował się, że to żyłka od kroplówki. Głośny pisk uświadomił mu, że przy łóżku znajduje się też maszyna monitująca pracę serca. Jego serca. Patrzył na nią przez kilka chwil, próbując pozbierać myśli. Wciąż jeszcze częściowo tkwił w tamtym śnie o lesie, leżał w wilgotnej trawie, jeszcze czuł pod palcami ostre odłamki szkła, a dziewczynka o jasnych warkoczach wyglądała zza pnia, ale te obrazy powoli blakły, aż zniknęły zupełnie, zostawiając go w rzeczywistości. Pamięć zaczęła wracać. Staszek przypomniał sobie miesiące oczekiwania na przeszczep serca i telefon, który zadzwonił późnym wieczorem. Znalazł się dawca, można było dokonać operacji. Jak z głębokiej studni wracały głosy rodziny, która się z nim żegnała przed operacją. Pamiętał dłoń brata na ramieniu i jego pełne nadziei słowa: – Wszystko będzie dobrze, zobaczysz. A potem pełne strachu, koszmarne chwile, gdy jechał na noszach, patrząc na rzędy jarzeniówek pod sufitem, gdy przygotowywano go do operacji, pochylił się nad nim

anestezjolog i podał mu narkozę. Teraz każdy ruch łączył się z bólem i wydawał się ponad siły. Mimo to Staszek położył dłoń w miejscu, gdzie czuł bicie serca. Biło równo i spokojnie. „Więc się udało”, pomyślał, wciąż oszołomiony. W kilka tygodni później ruszyła sprawa sądowa dotycząca wypadku, w którym zginął mój mąż. Na sali rozpraw pierwszy raz zobaczyłam kobietę odpowiedzialną za śmierć Janka. Okazała się nią młoda dziewczyna o twarzy dziecka. Od chwili, gdy usiadła na ławie oskarżonych, dosłownie nie mogłam oderwać od niej wzroku. „Czy widziała zdjęcie Janka?”, zastanawiałam się. Czy ma świadomość, że mamy dziecko? Czy w ogóle wiedziała, co nam zrobiła? – Jechałam samochodem mojego chłopaka – zeznała przed sądem. Mówiła cicho, jakby brakowało jej odwagi, a długie, zafarbowane na czarno włosy, jak dwie ciemne ściany osłaniały bladą, delikatną twarz. Obserwowałam jej dłonie, które zacisnęła na kolanach. Dłonie dopowiedziały całą historię. Podczas gdy kobieta stwierdziła, że pomiędzy nią i chłopakiem doszło w samochodzie do sprzeczki, ja czytałam z ruchów jej zaciskających się palców, że to nie była tylko sprzeczka. Kłócili się od dawna o coś dla nich ważnego, co sprawiło, że kobieta, zamiast patrzeć na drogę, skupiała się na swoim chłopaku, że krzyczała i padły jakieś ostateczne słowa. – Próbowałam mu wytłumaczyć, że nie ma racji i wtedy.... – Jej głos nagle się urwał i w sali zapadła cisza. Marszcząc brwi, patrzyłam, jak się garbi, jakby na siłę ubrana w skromną sukienkę z wykładanym białym kołnierzem, która chyba miała odjąć jej lat i podkreślić niewinność twarzy. Zabieg się udał. Nawet ja byłam w stanie uwierzyć, że to dziecko usiadło na ławie oskarżonych przez jakiś chory zbieg okoliczności. Opuściłam wzrok na swoje dłonie. Na palcu ciągle nosiłam ślubną obrączkę. Od wewnątrz znajdował się na niej wygrawerowany napis z imieniem męża. Janek nosił obrączkę z moim imieniem. Teraz poruszyłam nią delikatnie, odsłaniając jaśniejszą skórę pod spodem. – Wtedy nadjechał motocykl – dodała kobieta jakoś bezradnie. – Nie zauważyłam, że mam ustąpić mu pierwszeństwa, więc... Ktoś musiał pokazać jej moje zdjęcie, albo może domyśliła się, że to ja, skoro popatrzyła właśnie na mnie. W jej oczach dostrzegłam lęk. Prokurator zapytał, co stało się dalej. – To rozegrało się bardzo szybko. – Kobieta uciekła spojrzeniem, a na jej policzkach pojawiły się wypieki. – Kiedy się zatrzymałam, on... – On? – Leżał na jezdni i... – I? – Mój chłopak do niego podszedł i próbował...

– Próbował? – Próbował mu pomóc, ale baliśmy się go ruszać, bo cały był we krwi. Pomyślałam, że umiera i że lepiej jeśli poczekamy na karetkę. – Nie powinnaś chodzić na tę rozprawę, to cię niszczy. Moja siostra Agnieszka wyszła zaraz za mną z sali rozpraw i zastała mnie w łazience, gdzie ciężko wspierałam się o zlew, walcząc ze łzami. Chciała pogłaskać mnie po ramieniu, ale się uchyliłam. Ostatnie, czego potrzebowałam, to dotyku. Nie teraz, kiedy dowiedziałam się, że Janek był przytomny, gdy jechała do niego pomoc. Nie, gdy w pamięci miałam słowa kobiety o tym, jak mój mąż drżał z szoku i upływu krwi i w ostatnich chwilach świadomości szukał czyjejś ręki, której mógłby się przychwycić jak koła ratunkowego. Od razu mi się nasunął dzień z przeszłości, gdy dawno temu, kiedy jeszcze byliśmy narzeczeństwem i składaliśmy sobie wielkie obietnice bez pokrycia, rozmawialiśmy z Jankiem o śmierci. – Chciałbym, żebyś wtedy przy mnie była – powiedział w taki sposób, w jaki ludzie opowiadają o rzeczach dla nich nieważnych. – Będę – odparłam, jakby spełnienie tej obietnicy naprawdę należało tylko ode mnie. Tymczasem na ciemnej ulicy był przy nim zimny asfalt, tamta kobieta i jej chłopak. Zeznała, że trzymała Janka za rękę, kiedy tracił przytomność. Na samą myśl o tym czułam złość, ale też i wdzięczność. – Nie powinnaś była tego słuchać – dodała Agnieszka, wciąż łagodnie. – Rozdrapujesz rany. To, co ta kobieta opowiadała... Nie powinnaś była tego słyszeć, Pola. Tak ciężko było mi podnieść głowę, spojrzeć siostrze w oczy. – Czas leczy rany. – Siostra wypowiedziała ten głupi frazes i jednak pogłaskała mnie po ramieniu, a ja tym razem nie zareagowałam. – Wszystko się jeszcze ułoży. Jezu, wiem, jak głupio to dla ciebie brzmi, ale tak właśnie będzie, pewnego dnia wszystko się ułoży. Obiecuję! Co ona mogła mi obiecać? Od kiedy furgonetka zabiła mojego męża, czas przypominał pourywane nitki, których nie umiałam ze sobą spleść. Codziennie budziłam się z poczuciem nieszczęścia i z nim zasypiałam. Nieustannie się bałam, ciągle na coś czekałam – chociaż nie potrafiłam wytłumaczyć na co. Ulgę sprawiało mi przełączanie kanałów w telewizorze, wędrowanie po sklepach albo skupianie się za nauce Em. Wszystko inne tylko potęgowało ból. – Em cię potrzebuje – dodała siostra. – Nie zawiedź jej. – Wiem – odparłam, pocierając załzawione oczy. – Mamo, podobno ta pani z pierwszego piętra pokazała w Internecie zdjęcia z niebieskim językiem – wyznała Em, gdy wieczorem pomagałam jej umyć włosy. – Ludzie nie mają niebieskich języków. – Słowa wypadły z moich ust machinalnie, tak naprawdę nawet o nich nie myślałam. – Chyba nie masz na myśli starszej pani, która

zamieszkała tutaj po śmierci męża i którą odwiedza tylko wnuk? Skupiłam się na włosach córki. Rozczesałam je i sięgnęłam po suszarkę. Nie powinnam była wspominać o śmierci. Czułam, że Em chce powiedzieć coś ważnego o tacie, i przeraziło mnie, że naprawdę to zrobi. – Tatuś mówił, że ona ma młode serce... – bąknęła córka, więc włączyłam suszarkę i szum uniemożliwił nam dalszy dialog. Wracając z łazienki, minęłam drzwi gabinetu Janka. W dzień po jego śmierci zamknęłam pokój i więcej tam nie zaglądałam. Wiedziałam, że Em tam zachodziła i w głębi duszy byłam na nią zła. Bałam się, że odniesie do kuchni filiżankę niedopitej kawy, w której fusy zdążyły pokryć się pleśnią, że zamknie papiery, nad którymi Janek pracował. Poprawi poduszki na sofie, podniesie z podłogi jego koszulkę i w ten sposób zetrze ostatnie ślady pobytu Janka w naszym życiu. – Jak się pan czuje? – psycholog zjawiła się przy łóżku Staszka już następnego dnia po operacji. Młoda, atrakcyjna szatynka przysunęła sobie krzesło i uśmiechnęła się do mężczyzny uszminkowanymi na rudo ustami. – Operacja przeszczepu się udała, lekarze są pełni optymizmu. – Tak, wiem. – Staszek zagarnął za ucho kosmyk włosów, ale jego spojrzenie umknęło w bok. – Ale? – podchwyciła psycholog, wyczuwając nutę wahania w jego głosie. – Ktoś stracił życie. – Mężczyzna poruszył się niespokojnie na łóżku. Próbował zadać to najważniejsze pytanie, które nie dawało mu spokoju, od kiedy zadzwoniono do niego ze szpitala z informacją, że możliwa jest transplantacja. Nie przeszło mu jednak przez usta ani wtedy, ani teraz. Poczuł natomiast, jak nowe serce zaczyna szybciej bić. Jego rozmówczyni popatrzyła z niepokojem na monitor, który rejestrował każde uderzenie przeszczepionego narządu. – Co pan czuje w związku z tym, że otrzymał pan serce od dawcy? – zapytała w końcu. – Domyślam się, że to trudna sytuacja, ale przecież nie miał pan żadnego wpływu na wypadek tamtego człowieka... – Wypadek? – podchwycił Staszek, a pani psycholog wyraźnie się zmieszała. – Nie ma powodu o tym myśleć w kategoriach winy – dodała. – Gdyby pan nie dostał serca tamtego człowieka, otrzymałby je ktoś inny. To jest oczywiste, prawda? – Tak – przytaknął z westchnieniem. „Kto zginął?”, pomyślał, ale nie mógł się zmusić, żeby jednak zapytać. Jaki wypadek? Gdzie? Kto dał mu serce? Grudzień nadszedł wraz ze śniegiem i mrozem i całe miasto ukrył pod puszystą bielą. Przez kuchenne okno obserwowałam spadające płatki śniegu. Były duże i nie rozpływały się w zetknięciu z ziemią, jakby ktoś tam w niebie uparł się, że zasypie dzisiaj całe miasto. W dole sąsiad właśnie wysiadł z samochodu i z bagażnika wyjął choinkę. „Święta”,

przypomniałam sobie. Obejrzałam się na kalendarz. Wigilia przypadała dokładnie za tydzień. „Nawet nie zauważyłam”, przemknęło mi przez myśl. Em jednak na pewno zauważyła, że wystawy sklepowe przybrały świąteczny wygląd, latarnie uliczne zostały ustrojone girlandami choinkowych światełek, w oknach mieszkań paliły się świeczki i widać było ustrojone choinki. „Muszę zrobić święta dla Em”, przeraziłam się, sięgając po płaszcz. – Mroźno dzisiaj – zauważyła sąsiadka, kiedy mijałyśmy się przy wejściu na klatkę schodową. – Zauważyła pani, że jak mróz ściska, to psuje się domofon? – Nie wiedziałam – nieskupiona patrzyłam, jak sąsiadka demonstracyjnie zamyka drzwi i otwiera je klamką, bez użycia domofonu. – Tak nie powinno być – mruknęła. – Ktoś może się włamać. Święta to idealny czas dla złodziei! Chciałam odejść, kiedy dogonił mnie jej głos. – Pozbierała się pani trochę? Minęło już tyle tygodni od pogrzebu... Jakby ktoś mnie uderzył obuchem w głowę. Zatrzymałam się, ostatkiem woli zmusiłam się, żeby nie uciec, tylko popatrzeć na kobietę. – Młoda pani, to i jeszcze sobie życie poukłada – dodała sąsiadka troskliwie. – A dziewczynka jest mała, więc potrzebuje matki. Dlatego dla niej powinna się pani bardziej postarać, zamiast chodzić taka zgnębiona, że na kilometr widać. Rozchyliłam usta, ale w końcu je zamknęłam bez słowa. – Wesołych świąt! – dodała sąsiadka i zaraz się zmieszała, tak idiotycznie to zabrzmiało. – Spokojnych świąt – poprawiła się. – I lepszego Nowego Roku! Minęłam ją szybkim krokiem, z wrażeniem, że jeśli doda chociaż jedno słowo za moimi plecami, rzucę się do ucieczki i zacznę krzyczeć. Em wybiegła ze szkoły w czapce z długimi, wełnianymi warkoczami i od progu pokazała mi swój nowy rysunek. – Pani mnie pochwaliła! Chce go dać na konkurs! Przytrzymałam kartkę z rysunkiem. – Jest śliczny! – Włożyłam duży wysiłek, żeby zabrzmieć chociaż trochę entuzjastycznie. – Co to za ludzie? – To ty i ja i tatuś.... Oddałam jej rysunek, starając się nie okazać, że właśnie rozdrapała kolejną ranę. – Chodź, kupimy choinkę. – Wyciągnęłam do niej rękę. Na targowisku kłębił się tłum ludzi. Im bliżej tego miejsca byłam, tym silniej odczuwałam brak Janka. Każdego roku przychodziłyśmy tu przecież we troje, to była świetna zabawa. Em wybierała choinkę, a mój mąż zajmował się nią w domu. Dzieliliśmy się obowiązkami: ja gotowałam i piekłam, a Em i Janek stroili drzewko. Przypomniały mi się ich głosy, śmiech, nawoływania: „Mamo, mamoo, chodź tutaj i zobacz, jaką mamy piękną choinkę!”.

„Jak my sobie poradzimy w tym roku?”, pomyślałam ze strachem. „Jak damy radę przetrwać ten czas?”. – Chcę tę! – Em wyrwała mi się i podbiegła do dwumetrowego drzewka. Ruszyłam za nią, przeciskając się między ludźmi. – Poczekaj, nie możemy – zaoponowałam. – Przecież nie dam sobie z nią rady. Emilka wyglądała na zdumioną. – Zawsze choinka była duża – przypomniała, wzruszając ramionami. – Bo zawsze radził sobie z nią tata – ostatnie słowo wypowiedziałam tak cicho, że córka wyczytała je z ruchu ust. „Zawsze to bardzo złe słowo”, pomyślałam. Przerażało szczególnie w ustach małej dziewczynki. – Ta może być? – wskazałam nieduże drzewko stojące w pobliżu. Em też na nie popatrzyła i widziałam, że nie wie, co zrobić. Mieliśmy w domu tak wiele świątecznych ozdób, że na pewno wszystkie nie pomieszczą się na choince niższej ode mnie. „Zgódź się!”, pomyślałam, nagle znowu bliska łez. Córka jak barometr wyczuła nagłą zmianę mojego nastroju i szybko kiwnęła głową. Teraz to ona udawała entuzjastyczną, gdy odpowiedziała: – Tak, mamusiu! Ta jest naprawdę śliczna! „Wróć do mnie!”, myślałam w mieszkaniu, kołysząc się na łóżku, zgięta w pół. „Proszę, niech uda się cofnąć czas! Niech tamten koszmarny dzień nigdy nie nadejdzie!”. Gdybym mogła zmusić słońce do cofnięcia się na niebo, gdybym mogła przywrócić na niebie gwiazdy, cofałabym noc i dzień – wszystkie równie puste i skupione tylko na tym, by przetrwać i w końcu jeszcze raz nastałoby popołudnie, gdy odrabiałam lekcje z Em, a Janek zbierał się do wyjścia. Odtwarzałam tamte ostatnie z nim chwile, minuta po minucie, znowu słyszałam głos męża, informujący, że wychodzi. Jego kroki w przedpokoju. Pod palcami czułam długopis, którym w zeszycie poprawiłam wynik podany przez Em. „Och, głupia! Głupia!”, myślałam teraz, kołysząc się. Głupia, że nie podniosłam głowy i nie spojrzałam na Janka ostatni raz. Głupia, że nie poprosiłam, by jednak został w domu. Mogłam zrobić tak wiele, żeby uratować męża, a nie zrobiłam nic. Z drugiego pokoju usłyszałam głosik Em. Była u nas Agnieszka, więc bawiły się na dywanie, leżąc na brzuchach i wycinając z czasopism piękne modelki. – Czy kocha się sercem? – zapytała córka. – Nie, skarbie – odpowiedziała moja siostra i bardzo łatwo wyobraziłam sobie, jak dotyka palcem skroni. – Kocha się o, tutaj. Tylko się tak mówi, że kochamy sercem. – Kto tak mówi? – Poeci. Łatwo przyszło mi też wyobrazić sobie Em. Pewnie w tym momencie wzruszyła ramionami. – Ja tam wolę sercem – stwierdziła.

Agnieszka się roześmiała. Ja też bym się roześmiała, gdyby nie to, że usłyszałam kolejne słowa, wypowiedziane przez Em: – Czy serce naprawdę łamie się na pół? Śmiech siostry się urwał. W głosie zabrzmiała troska: – Dlaczego przyszło ci to do głowy? Nadstawiłam uszu. Czekałam. – Bo tata złamał serce mamie i teraz ona nie jest sobą, ciągle tylko płacze... Kartki z życzeniami powrotu do zdrowia, pocztówki z zakątków świata, które Staszek odwiedzał w pracy, oraz maskotki od bratanków zaścielały stolik przy szpitalnym łóżku mężczyzny. Lekarz, który tego dnia wkroczył do sali, poinformował Staszka, że za dwa dni będzie mógł wrócić do domu. Dał mu listę zakazów i nakazów dotyczących życia po przeszczepie. – Wygląda na to, że święta spędzi pan w domu! – dodał wesoło. Namawiał także mężczyznę, by po wyjściu ze szpitala kontynuował rehabilitację: im szybciej odzyska sprawność, tym lepiej. Pewnie dlatego, że chirurg tryskał optymizmem, Staszek zdecydował się zapytać o dawcę. – Chciałbym podziękować jego rodzinie – usprawiedliwił się, zmieszany pod spojrzeniem lekarza. – Rodzina pragnęła zostać anonimowa. Nie mogę zdradzić panu ich nazwiska. Jednak w trakcie dalszej rozmowy chirurg wspomniał, że serce przyjechało z Warszawy. Po wyjściu lekarza z szuflady stolika wyjął smartfon i chwilę się wahał, zanim połączył się z Internetem. „Zły pomysł”, pomyślał, ponieważ serce na samą myśl, przyspieszyło rytm. Lekarz doradzał, żeby Staszek w najbliższym czasie unikał silnych emocji. – Wiadomo, jakie jest życie – wzdychał. – Nie ma pan wpływu na wiadomości czy zdarzenia, które nadejdą, ale doradzałbym nie dokładać sobie stresów. A jednak właśnie teraz Staszek zdecydował się wpisać datę, kiedy otrzymał telefon ze szpitala w sprawie operacji. Zaznaczył Warszawę, dopisał słowo „wypadek”, a potem cofnął ręce i miał wrażenie, jakby nastąpił wielki wybuch. Baaaach! I zaczęły pojawiać się wyniki poszukiwań: pierwszy znaleziony link dotyczył wypadku na drodze, w którym zginęła jakaś nastolatka. „To nie to”, pomyślał. Nie przeszczepiono by mu serca dziecka. Drugie zdarzenie z tego samego dnia rozegrało się w miejscowości, w której znajdował się szpital. „To też nie”, pomyślał, szukając dalej. Trzecim zdarzeniem była śmierć motocyklisty w centrum. „W zderzeniu furgonetki z motocyklem, śmierć poniósł trzydziestopięcioletni mężczyzna...” – przeczytał w nagłówku artykułu. „Osierocił dziecko” – doczytał, zanim z zamyślenia wyrwał go kobiecy głos.

– Kolacja! – Pielęgniarka musiała być w sali już od kilku chwil, ale Staszek dopiero teraz ją dostrzegł. Kobieta postawiła na stoliku talerz z jedzeniem. – Jutro powrót do domu? – zagadnęła wesoło. – Nie cieszy się pan? – Cieszę. – Staszek wrócił spojrzeniem do artykułu. Miał wrażenie, że zegary stanęły w miejscu, kiedy przesunął palcem po dotykowym ekranie, kursor trafił na zdjęcie zamieszczone w artykule, i rozciągnął je na cały ekran komórki. – Więc dlaczego nie słyszę radości w pana głosie? – szczebiotała pielęgniarka. W oczy rzuciło mu się potłuczone szkło na jezdni, rozbita furgonetka i leżący na boku motocykl. „O Boże”, pomyślał, a serce poderwało się do biegu. „O Jezu, więc tak to wyglądało!”. Trzask zamykanych drzwi uświadomił mu, że pielęgniarka już wyszła. Skopiował imię i nazwisko mężczyzny, który stracił w wypadku życie i wkleił w wyszukiwarkę. Pojawiło się kilka zdjęć, jedno z fejsbukowych fanów starych motocykli. „To on”, pomyślał Staszek, otwierając profil mężczyzny. Wiek się zgadzał, miejscowość zamieszkania również. Tylko motocykl na zdjęciu wciąż był w jednym kawałku, a Janek uśmiechał się, żywy. W statusie zostało podane, że Janek jest w związku małżeńskim z użytkownikiem Polą Kalińską i że mają dziecko. Nie zastanawiając się nad tym, co robił, dotknął głowy mężczyzny i obrysował ją, a potem przesunął kciuk w dół i zatrzymał go na motocyklu. „Dlaczego ja?”, pomyślał. Dlaczego tamten człowiek musiał zginąć? Przecież miał żonę i dziecko, podczas gdy Staszek nie planował życia, a jego związki kończyły się najdalej po miesiącu. Gdyby nie znalazł się dawca dla Staszka, pewnie nie byłoby wielu osób, które by po nim rozpaczały. Na pewno nie żadna mała dziewczynka, która straciła ojca i teraz pewnie odczuwała smutek w Dzień Ojca oraz w inne święta, a jej matka w jednej chwili stała się wdową. Życie spłatało Staszkowi figla i teraz w jego ciele biło serce tamtego człowieka. Otworzył profil żony Janka. Pola Kalińska nie zablokowała danych, więc jak na dłoni czytał: jej wiek, zainteresowania, wpisy. Okazała się rówieśniczką Staszka. Napisała, że lubi gotować, w wykształceniu wpisała „grafik komputerowy”, a do jej ulubionych filmów należały same młodzieżowe tytuły, takie jak Zmierzch czy True Blood. Ostatni jej wpis pochodził sprzed wypadku męża: Pola dzieliła się przepisem na domowe wino i żartowała, że do świąt będzie gotowe, więc kto ma ochotę, niech planuje wieczór z winem, Jankiem i nią. Potem nie napisała już nic, na stronie wpisywali się tylko znajomi. Składali jej kondolencje, namawiali, żeby się z nimi spotkała, żeby śmiało mówiła, jeśli czegoś potrzebuje. „Nie zniknij z naszego życia, kochana!” – napisała jakaś kobieta i dodała: „Pola, wiem, jak się czujesz, ale nie ma nic gorszego, niż zamknąć się w sobie”. Inna kobieta pisała, że zna ten ból, jej też kilka lat wcześniej zmarł mąż. „Musisz być silna! Masz cudowną córeczkę!” – dopisała. Na stronie Staszek znalazł kilka zdjęć żony Janka. Jego oczom ukazała się drobna, szczupła kobieta o gęstych, jasnych włosach. Zdjęcia ukazywały tylko dobre momenty jej życia, widział więc Polę roześmianą, leżącą na kocu, policzek w policzek z małą

dziewczynką. Niemal białe włosy córki przeplatały się z ciemniejszymi włosami matki. Ze zdjęć powoli wyłaniał się jej świat: świat szczęśliwej kobiety, która poświęcała wiele czasu rodzinie. Fotografie pochodziły z pikników i wspólnych, rodzinnych spotkań. Staszka najbardziej zaciekawiły te zdjęcia, na których Pola leżała z Jankiem na trawie pod dębem albo gdy kąpała się w morzu z dzieckiem. Powoli, krok po kroku, uświadamiał sobie, jak wiele straciła. Chwile jej zabaw z córką: budowane z piasku zamki, puszczane pod niebo mydlane bańki, namiot, w którym całą trójką, z Jankiem, pochylali się do obiektywu aparatu... Na dziewczynkę Staszek w pierwszej chwili nie zwrócił uwagi, ale w trakcie przeglądania zdjęć stała się niemal najważniejsza. „Piknik z Em” – napisała Pola przy jednym ze zdjęć. „Em”, powtórzył w myślach Staszek. „Znam ją!”, pomyślał chwilę później, zaskoczony. Dziewięciolatkę najlepiej było widać na zdjęciu, gdzie udawała dorosłą kobietę, ubrana w taką samą sukienkę jak Pola. Stały pod zabytkową kamienicą. Wyraźnie było widać nazwę ulicy: Cicha 5. Staszek długo przyglądał się chudej sylwetce dziewczynki, wodził wzrokiem po jej długich nogach, patrzył w duże, okrągłe oczy i uśmiechnięte usta, odsłaniające trochę za długie przednie zęby. Potem przymknął oczy, a niemal zapomniane wspomnienie wróciło, sprawiając, że jeszcze raz cofnął się do dnia po operacji. W myślach usunął kamienicę zza pleców dziewczynki, a w jej miejsce wstawił gęsty, ciemny, podmokły las. Tej nocy przyśnił mi się mąż. We śnie nie pamiętałam, że nie żyje. Siedział przy mnie na łóżku i wyglądał, jakby nie stało się nic złego. – Gdzie byłeś przez tyle czasu? – zapytałam, unosząc sennie głowę z poduszki. – Już zaczęłam się o ciebie martwić. W odpowiedzi wyciągnął do mnie rękę i zobaczyłam, że błyszczy na niej drobina rozbitego szkła. – Musiałeś gdzieś upaść – stwierdziłam, strzepując je na dywan. Dłoń męża powędrowała po mojej ręce, poczułam ciepło opuszków palców, znajomy dotyk. Gdzieś w głębi siebie wiedziałam, że ta sytuacja nie powinna mieć miejsca, że stało się coś złego, co nas rozdzieliło, ale nie pamiętałam kiedy i co. Zafascynowana, obserwowałam nasze palce. Jak nastolatki badaliśmy swoje dłonie miejsce przy miejscu. – Chodź tutaj – poprosiłam, przesuwając się na łóżku i robiąc mu miejsce. Materac lekko się wgiął w miejscu, gdzie mąż się położył. Radość ścisnęła mnie za gardło, nie dając się odróżnić od paniki. Poczułam znajomy zapach skóry, jej gorąco. Kiedy jednak wsunęłam dłonie we włosy Janka, poczułam więcej drobinek szkła. – Co się dzieje? – zapytałam zdumiona. Strzepnięte drobiny spadły na łóżko jak skrzący się brokat. I wtedy nagle obraz zaczął migotać jak odblask na rozbitym szkle. Ciało, które czułam

pod palcami, zaczęło tracić gęstość materii. Jeszcze otaczało mnie gorąco, jakby żar znajdował się w miejscu, gdzie leżał mój mąż, jeszcze czyjeś ręce dotknęły mojej twarzy, chociaż nie było już żadnych rąk, a potem wszystko zniknęło: i ciepło, i wrażenie spokoju, i Janek. Otworzyłam oczy w ciemnym, pustym pokoju. Nabrałam tchu jak ktoś, kto przed chwilą tonął, usiadłam na łóżku, zapaliłam światło. Spojrzenie padło na tę stronę łóżka, na której zawsze spał Janek, a która od wielu tygodni była pusta. Podczas gdy Staszek przebywał w szpitalu, rodzina posprzątała jego dom i spróbowała nadać wnętrzu cieplejszy wygląd. Wrócił tam w towarzystwie brata, szwagierki i ich dzieci i wprost nie mógł uwierzyć, widząc tak wiele zmian. – Jak tu ładnie – zauważył, rozglądając się wokół. – Postaraliście się! Nie wiem, co powiedzieć! – Wszyscy się staraliśmy – odparła szwagierka z dumą, a dzieci, chichocząc, wpadły do kuchni i natychmiast sięgnęły do „słodyczowej szafki”. – Nawet dzieciaki się zaangażowały w czyszczenie. Swoją drogą powinieneś bardziej dbać o dom. – Wcześniej nie było powodu – przypomniał Staszek, zapatrzony w fotografie, które rodzina rozwiesiła na ścianach w salonie. – Prawie mnie tu przecież nie było. – Dom traktowałeś jak hotel – zgodził się brat, ale Staszek wyczuł jego uśmiech. Zanim zachorował, większość czasu spędzał w podróżach, głównie na Bliski Wschód. Do Polski przywoził fotografie, które uderzały silnym przekazem dramatu rozgrywającego się w tamtejszych miastach. Fotografował tereny objęte wojnami, dokumentował życie cywilów, ich żałobę, głód, dramaty. Oraz walki. Te właśnie mocne zdjęcia uważał za najlepsze i udało mu się je sprzedać do kilku poważnych magazynów. Nigdy jednak nie starczyło mu chęci i czasu, żeby oprawić w ramki fotografie i ozdobić nimi dom. Nie miał też czasu na rozpakowanie rzeczy z kartonów, ustawienie na półkach rodzinnych pamiątek, pomalowanie ścian. A teraz jego mieszkanie wyglądało jak normalny, pełen ciepła dom. Rodzina wyręczyła go, powiesili na ścianach pejzaże, które uznali za ładne i wybrali, pewnie starając się, by nie pobudziły silnych emocji. „Może to i dobrze”, pomyślał Staszek z rozbawieniem, kuśtykając wzdłuż ściany. „Przynajmniej wreszcie ładnie tu wygląda”. Nowe serce słabo sobie radziło z kilkunastoma metrami, jakie mężczyzna przebył od parkingu do kanapy w salonie. Kilka szybkich kroków i czuł, jak koszulka lepi mu się do ciała, a skóra paruje gorącem. Usiadł na kanapie, ledwie łapiąc oddech. – W porządku? – zaniepokoił się brat. – Podać ci coś? Chcesz wody? – Nie, wszystko w porządku, po prostu gorąco tu! – Staszek próbował go uspokoić. Brat jednak nie wyglądał na przekonanego. – Zrobię ci coś do picia – szybko poszedł do kuchni, a szwagierka udała się tam za nim. Z miejsca na kanapie Staszek słyszał ich szepty. Szeptali o nim, zastanawiali się, czy operacja na pewno się udała, czy Staszek jeszcze kiedyś wróci do formy sprzed choroby, a jeśli tak, to kiedy to nastąpi? I kto będzie się nim zajmował tutaj cały dzień? Staszek nie

powinien jeszcze sam wychodzić, robić zakupów ani gotować. A brat przecież pracuje, szwagierka prowadzi dom, rodzice są za starzy. Trzeba coś wymyślić. Może warto wziąć pod uwagę dochodzącą pielęgniarkę albo pomoc domową? Zmęczenie sprawiło, że Staszek ukrył twarz w dłoniach i siedział tak przez chwilę. Wcale nie chciał słyszeć kolejnego szeptu szwagierki: – .... zgaszony, jak nie on. Ma depresję? Lekarz mówił coś o tym? Wcześniej nie mógł planować i bał się, ale to minęło... Dlaczego tak się zachowuje? Nie usłyszał odpowiedzi brata. Udał, że w ogóle niczego nie usłyszał. Kiedy bliscy wrócili do pokoju, starał się być dla nich najlepszą wersją siebie. Kilka razy nawet wspomniał o planach spędzenia z nimi świąt, o odległych planach kolejnej podróży na Bliski Wschód, może latem. Jego wzrok w tym czasie powędrował po regale z książkami, szukając kluczyków od samochodu. Zobaczył je, wrzucone do popielniczki. Od miasta, w którym pod adresem Cicha 5 stała zabytkowa kamienica, dzieliło go tylko osiemdziesiąt kilometrów. To niedużo, w przeszłości jednego dnia przelatywał z krańca świata na jego drugi kraniec. W tamtym jednak momencie nawet ten niewielki odcinek wydał mu się koszmarnie długi i nie na jego siły. – Jak spędzimy święta? – Agnieszka już kilka razy wracała do tematu, chyba nie mogąc zrozumieć, że gdyby nie Em, schowałabym się przed całym światem na bezludnej wyspie, żeby tylko święta nie nadeszły. Kupiona przeze mnie choinka stała na środku salonu, ubrana, ale poza nią nic w domu nie przypominało o nadchodzącej Wigilii. – Em chciałaby spędzić je z tobą – wyznałam. – A ty? – Siostra przyglądała mi się ze zmarszczonymi brwiami. – Nie zostaniesz tu sama. Nie pozwolę na to. Gdybym miała więcej siły, uprosiłabym Agnieszkę, żeby jednak zabrała Em na całe święta. Gdy córki nie było w pobliżu, czułam się o wiele gorzej, jakby gasła resztka światła wokół mnie, ale zauważyłam, że moja obecność przygnębiała Em. Córka była już duża, widziała i rozumiała więcej, niż początkowo sądziłam. Może i nie zdawała sobie sprawy z tego, że „nigdy” to naprawdę „nigdy”, ale patrzyła na mnie tak, jakby w oczach miała laser, i to, co widziała, wcale się jej nie podobało. Dlatego uznałam, że powinna mieć szczęśliwe, beztroskie święta, zamiast patrzeć na mnie i cierpieć. – Czy mam pomóc? – Agnieszka pytanie wymówiła jakimś specjalnym tonem, powodując, że przestałam zajmować się sprzątaniem i spojrzałam na nią. Wskazywała drzwi pokoju Janka. „Nie!” pomyślałam natychmiast, a żołądek zmienił się w twardą kulę strachu. – Czy mam zebrać jego rzeczy? – głos siostry stał się nieustępliwy. – Spakuję je i oddam potrzebującym. Nie możesz ich tu trzymać w nieskończoność! – Nie!

– Pola, nie patrz tak! – uniosła głos. – Minęło kilka miesięcy, a ty nie chodzisz do pracy, chyba czekając, aż cię w końcu zwolnią. Pomyślałaś, za co będziesz żyła, gdy lekarz nie da ci kolejnego zwolnienia, a szef cię wywali? Pomyślałaś chociaż raz, że nie możesz trzymać rzeczy Janka w tamtym pokoju jak relikwii!? Zaprzeczyłam ruchem głowy: nie, nie pozwolę, żeby weszła do tamtego pokoju! Nie ma mowy! – Nie mogę patrzeć na to, co robisz ze swoim życiem – dodała Agnieszka bezradnie. – Jeśli sama nie jesteś w stanie zrobić porządku, wyręczę cię. Też tęsknię za Jankiem, wiesz, że kochałam go jak rodzonego brata, ale tak dalej być nie może! Nie możesz z domu robić muzeum! Ocknij się! Twoja córka nie ma już normalnego życia i zamartwia się o ciebie! Proszę, zróbmy coś! Wpatrywałam się w nią szeroko otwartymi oczami. – Przemalujmy tam ściany, przestawmy meble, a jeśli to nie wystarczy, wystaw mieszkanie na sprzedaż i kup inne, takie, w którym rozpoczniesz nowe życie! Pomogę ci, Pola, tylko błagam, daj sobie pomóc! „Jakie nowe życie?” zdziwiłam się w myślach. Jak Agnieszka mogła mówić, że cokolwiek zacznę w jakimś nowy mieszkaniu, skoro dla mnie niemal wszystko się skończyło! Dwudziestego grudnia stary citroen zatrzymał się na parkingu pod kamienicą przy ulicy Cichej 5. Budynek Staszek znalazł bez trudu, tak jakby od lat trafiał pod ten właśnie adres. Ustrojone świątecznie drzewa rozchyliły się, odsłaniając kamienicę o świeżo odnowionej elewacji i ładnych, historycznych balkonach. Kiedy wysiadł z samochodu, zimny wiatr zmroził mu skórę. Po południu temperatura spadła tak nisko, że ludzie, wychodząc z domów, wybierali z szaf najcieplejsze stroje, osłaniali twarze szalikami, uszy i dłonie chowali w czapkach i rękawiczkach. Teraz, pod wieczór, kiedy niebo nad kamienicami szarzało, wiatr zbierał śnieg z dachów, trawników i drzew i ciskał w oczy przechodniom. Na ulicy Cichej 5 wcale nie było cicho, wyglądało, jakby nadchodziła śnieżna burza. Ku zdziwieniu Staszka i jednocześnie uldze na domofonach były wypisane nazwiska mieszkańców. Kalińskich znalazł już w drugiej klatce, mieszkali na ostatnim piętrze. „Co za paradoks!”, pomyślał, oceniając wysokość kamienicy i możliwość znalezienia w niej windy. „Przeszkodą okażą się schody!”. Kolejny żart losu – drzwi na klatkę schodową nie były zamknięte. Pociągnął za klamkę i zagłębił się w ciepły półmrok. Zobaczył krzywe, wychodzone schody, po łuku pnące się w górę. „Tyle pięter”, pomyślał, zadzierając głowę. Nie sądził, żeby dał radę wejść chociażby na drugie piętro, a co dopiero na czwarte. Nawet bał się próbować. Położył dłoń na rzeźbionej poręczy schodów i pod palcami poczuł zimny, metaliczny kształt. Z mieszkań dochodziły głosy ludzi. Teraz, kilka dni przed Wigilią, ludzie spędzali czas w domach, zajęci przygotowaniami do świąt. Ktoś się głośno śmiał, ktoś kogoś wołał, ktoś kaszlał, ktoś oglądał telewizor, więc klatkę schodową wypełniały dźwięki serialu.

„Zwyczajna kamienica, zwyczajne życie mieszkańców”, pomyślał. „Co ja tu robię?”, zastanowił się chwilę później, zmartwiony. Odnalezienie Poli i wyjaśnienie jej, że żyje dzięki jej mężowi wydało mu się nagle niewłaściwe, szczególnie teraz, w czasie, gdy rodziny się jednoczyły i gdy ludzie woleli unikać złych wspomnień. Staszek przejechał tyle kilometrów z myślą o podziękowaniu za zgodę na transplantację, ale dopiero teraz, tutaj, pod skrzynką na listy, gdzie odnalazł nazwisko Kalińskich, dotarło do niego w pełni, że żył, ponieważ ta kobieta straciła męża i ostatnie czego mogła chcieć, to rozdrapywać tą ranę. „To byłaby gra na jej emocjach”, pomyślał. Nie powinien z nią rozmawiać, musi jej podziękować inaczej. U góry trzasnęły jakieś drzwi i na schodach rozległy się pospieszne kroki. Ktoś zbiegał, przeskakując po kilka schodów, lekko, jakby prawie nie posiadał własnego ciężaru. Staszek w tym czasie usiadł na stopniu i poczekał, aż minie zmęczenie. Oddech powoli się uspakajał, serce zwolniło. Musi wrócić do domu, przyjazd tutaj był poronionym pomysłem. W tym czasie kroki zbliżyły się i koło Staszka przebiegła dziewczynka w niebieskiej kurtce z kapturem. Minęła go tak szybko, że tylko zdążył poczuć zapach jej dziecięcych, owocowych perfum i dziecko już było w drzwiach. Coś w jej ruchach, w tym, jak przeskoczyła nad wycieraczką, sprowadziło jego pamięć do snu o lesie. – Poczekaj! – zawołał, zrywając się na nogi. – Hej, mała! Powinna uciec jak we śnie, pobiec między nagie pnie, zniknąć za drzewami, ale dziewczynka zatrzymała się i patrzyła na niego spod wełnianej, kolorowej czapki. W półmroku klatki schodowej Staszek nie widział jej dobrze, tylko zarys chudej sylwetki, długich nóg i drobnej twarzy. Mimo to miał pewność, z kim rozmawiał. – Poczekaj – powtórzył, z wysiłkiem podchodząc do niej. Ktoś chyba uprzedził ją, żeby nie rozmawiała z obcymi, skoro cofnęła się o krok. On też stanął, starał się ją uspokoić. – Nie mam złych zamiarów. Chciałem tylko zapytać, czy to ty jesteś Em? Skinęła głową z powagą. – Czy twoja mama jest w domu? Wpatrzone w niego oczy nawet nie mrugnęły. Dziewczynka po chwili znowu przytaknęła. – Chciałbym, żebyś jej coś przekazała. Spojrzała na jego dłonie, chyba spodziewając się, że to coś będzie trzymał, ale nic nie znalazła. – Podziękuj jej – poprosił Staszek. Drobnymi i pewnie zimnymi palcami dziewczynka poprawiła sobie szalik. – Za co? – zapytała. Jej głos wydał się mu dziecinny i cichy. Mijały chwile na klatce schodowej, gdy Staszek szukał ładnego wyjaśnienia. – Za serce – odpowiedział w końcu. Dziewczynka zmarszczyła brwi, a jej spojrzenie uskoczyło na rozpiętą kurtkę Staszka, spod której wystawał sweter. Rozchyliła usta, miał wrażenie, że o coś zapyta, ale się

rozmyśliła i wybiegła na dwór, nie oglądając się za siebie. – Już jestem! Po powrocie do domu Em strzepnęła śnieg z kaptura kurtki, ale nie zdjęła butów. Na czystej podłodze zostawały za nią wilgotne ślady. – Mamo? Mieszkanie było ciche, jakby przez tych kilka chwil, gdy dziewczynka wyszła się pobawić na dworze, całkiem umarło tu życie. – Mamo! – zawołała głośniej. W innych domach już pachniało ciastami i czuć było atmosferę nadchodzących świąt, ale tutaj nic się nie zmieniło, jakby wciąż nie minął dzień, gdy umarł tata Em. Polę dziewczynka znalazła w sypialni. Matka stała przy oknie, obejmując się ramionami, z twarzą zwróconą do szyby. Nie zareagowała na głos Em, a jej oczy znowu miały ten nieobecny wyraz, który sprawiał, że córka najchętniej uciekłaby do pokoju taty i zaszyła się między jego rzeczami. – Mamooo, jakiś pan chciał, żebym ci coś przekazała! Pociągnęła matkę za rękę i dopiero wtedy Pola drgnęła. – Jaki pan? – zapytała beznamiętnym głosem, którym mówiła od wielu tygodni. – Kazał ci podziękować. Pola wciąż wpatrywała się w szybę i sprawiała wrażenie, jakby nic ją nie obchodziło. – Niby za co? – Mocniej skuliła ramiona, kiedy wiatr uderzył o okno. – Za serce. Minęła chwila, minęła cała wieczność, zanim do Poli dotarły słowa córki. Odwróciła się raptownie, rozchyliła usta. Ale Em już uciekła do pokoju taty, do kurzu i zapachów, które wciąż tkwiły w poduszkach sofy jak podpis. Miejsce, gdzie Janek kiedyś pracował, było najlepszym schronieniem, fortecą nie do przebycia dla Poli – matka nigdy tu nie wejdzie. Em skuliła się na sofie, przycisnęła do siebie koszulkę taty. Zamknęła oczy i wróciło poczucie bezpieczeństwa. Dziecięca wyobraźnia kolejny raz popchnęła furtkę do dobrego świata, który jeszcze pamiętała Em. W tym dziecinnym świecie nie istniała śmierć, nie było motocykli ani furgonetek, nie było też telefonów, szpitali ani płaczących całymi dniami mam. Świat kolejny raz zmienił swój bieg. Miałam uczucie, jakby na moich plecach znalazły się niemal zapomniane skrzydła. Jeszcze nie były dość duże, nie dość mocne, by się na nich wzbić w powietrze, ale czułam, jak rosną wraz z nadzieją. Nadzieja pierwszy raz pojawiła się w szpitalu, kiedy podpisywałam papiery, wyrażając zgodę na przeszczep narządów Janka. Nadzieja była jednak wiotka i maleńka. Schowała się, pozwalając mi pogrążyć się w rozpaczy i bólu. Teraz wychyliła się z kąta, w którym tkwiła przez wiele tygodni i ostrożnie wyjrzała na zewnątrz. Zaczęła zwiedzać moje serce, wertować myśli,

wypychając te najczarniejsze, a w ich miejsce wpuszczała światło. Coś się zmieniło. Zmianę czułam w oddechu, w powietrzu, w ciszy uśpionego domu, w krokach Em, gdy ją zawołałam i usiadła ze mną do kolacji. – Jak wyglądał ten pan? – zapytałam, tym razem dbając, by jej nie wystraszyć. Córka zerknęła na mnie z nad talerza. – Był wysoki. Miał brązowe włosy i ciemną kurtkę. – Coś mówił? – Żebym ci podziękowała. – Coś jeszcze powiedział? Em potrząsnęła głową, aż zawirowały jej warkoczyki. – Przyjechał samochodem? Stał pod domofonem? – pytań było za dużo i dobrze o tym wiedziałam. Nie mogłam jednak przestać. – Czy sprawiał wrażenie... osłabionego? Chorego? Córka spojrzała na mnie spod długich, czarnych rzęs. – Wyszłam się bawić – wbiła widelec w mięso. – Potem go już nie widziałam. – Więc nie wiesz, jakim samochodem odjechał? Nie mówił, skąd o nas wie? Skąd miał adres? „Dokąd odjechał?”, zapytałam w myślach. Za oknem śnieg ciągle sypał, powoli zakrywając miasto. „Białe Boże Narodzenie”, przemknęło mi przez myśl, gdy patrzyłam na kotłowisko spadających płatków. W tym śniegu poruszał się samochód, którym mężczyzna wracał do domu. Z każdym ruchem kół był od nas dalej i dalej. – Em? – przechyliłam się przez stół i delikatnie dotknęłam ręki córki. – Em, gdyby przyszedł jeszcze raz, nie daj mu odejść! Dzień przed Wigilią Em od rana była na dworze. Śnieg stworzył głębokie zaspy, w których niemal zatonęły samochody, domy i drzewa. W wełnianych rękawiczkach i czapce spadającej na oczy, przeskakiwała z jednej zaspy na drugą, tonąc w śniegu po uda. W zasięgu wzroku miała samochód z obcą rejestracją. Znowu parkował pod kamienicą. – Chodź! – powiedziała bezgłośnie, unosząc rękę w geście powitania. Mężczyzna wysiadł z samochodu. Poruszał się wolno, jakby był starym człowiekiem, chociaż musiał być w wieku mamy Em. Dziewczynka jednak tym się nie przejmowała. Sprawnie przeskakując pomiędzy zaspami, pobiegła za kamienicę, nawołując, by poszedł za nią. Po chwili usłyszała jego kroki. – Poczekaj! – zawołał. Nie zatrzymała się, a kiedy kilka metrów dalej spojrzała za siebie, mężczyzna został daleko w tyle. Zauważyła, że ledwie łapał oddech, przytrzymywał się drzew i słupów. Poczekała kilka chwil, a gdy był już w odległości metra, poszła dalej. Przyzwyczajona do biegania w śniegu, z łatwością pokonywała najwyższe zaspy, jak duch przemykała pod drzewami,

nie strzepując śniegu z gałęzi. Znowu zostawiła mężczyznę w tyle i znowu musiała się zatrzymać, żeby na niego poczekać. Tym razem jednak nie uciekła. – Gdzie mnie prowadzisz? – Staszek czuł, że dalej nie da rady iść. Dziewczynka była za szybka. Co z tego, że przystawała, by mógł ją dogonić, skoro zaraz znowu podrywała się do biegu? Nie mógł biec, nie mógł nawet szybko chodzić. Tych kilka metrów, które pokonał, poruszając się za Em, przyprawiły go o szybkie bicie serca, płytki oddech i pot na skórze. – Proszę, poczekaj! – powtórzył. Stała jakieś dwa metry od niego, niska i szczupła, z przekrzywioną na bok głową, z której niemal spadała czapka. Kiedy Staszek zrobił jeszcze jeden krok w jej stronę, nie poruszyła się. – Nie dam rady – powiedział, z trudem łapiąc oddech. – Zatrzymajmy się tutaj. – Tutaj nie – odpowiedziała, ale ruszyła bardzo wolno, by Staszek już nie został w tyle. – To niedaleko. Na tle bieli jej niebieska kurtka wyglądała jak żywa plama. Spod czapki wystawały jasne warkocze. – Em – jej imię Staszek wypowiedział wolno. – Em to skrót od Emma? – Emilka. – Ale mama nazywa cię Em? – Tata też tak mówił. Schyliła się pod gałęziami i zniknęła mu z oczu. Zmusił się, żeby za nią pójść. Pochylił się nisko, niemal dotykając dłońmi śniegu i przecisnął się pod świerkami. – Twoje „niedaleko” to jednak spory kawał drogi! – zawołał. Mała stała tuż przed nim, blisko, na wyciągnięcie ręki. Uśmiechnęła się, odsłaniając trochę długie jedynki. – Jesteśmy na miejscu! Przyprowadziła go do miejsca, gdzie drzewa tworzyły enklawę, odgradzając ich od dzielnicy. Staszek poczuł się tak, jakby się ukrył przed całym światem. Wrażenie było niesamowite. Na gałęziach leżał śnieg, wokół było zupełnie biało, a dziewczynka stała przed nim i już się nie bała. Przy każdym oddechu, pojawiał się kłębuszek pary wokół jej ust. – Co to za miejsce? – zapytał Staszek, ciężko opierając się o pień drzewa. Nie wystarczyło, więc osunął się w dół i w końcu usiadł na śniegu, jednocześnie rozpinając kurtkę. Dziewczynka rozłożyła dłonie na boki. – Przychodziłam tu z tatą – odpowiedziała. – To nasze sekretne miejsce. Tu mówiliśmy sobie wszystko. „Małe dziewczynki pewnie kochają tajemnice i sekretne miejsca”, pomyślał Staszek. Pomimo tego, że Em przypominała mu elfa albo inną baśniową istotę, była jednak tylko

zwyczajną dziewczynką i kierowała się pragnieniami dziecka. Z kieszeni kurtki wyjęła błyszczącą portmonetkę, która wyglądała jak część garderoby lalki, i wysunęła z niej zwinięte w rulon zdjęcie. – Obejrzyj. – Zimne palce musnęły rękę Staszka, gdy zabrał od niej fotografię. Tak jak się tego spodziewał, zobaczył zdjęcie rodzinne, a na nim trzy osoby. „Świat, który się rozpadł”, pomyślał. „Świat, do którego nie ma już powrotu”. – Nie znałem twojego ojca, ale domyślam się, że był dobrym człowiekiem. – Podniósł wzrok na Em. Czy powiedział coś nie tak, skoro dziewczynka zmarszczyła brwi, aż zlały się w jedną kreskę? – Czy mogę? – zapytała po chwili. Nie spodziewał się, że mała kucnie przy nim. Nie rozumiał też, po co wyciągnęła rękę. Dopiero kiedy położyła dłoń na jego piersi i zamknęła oczy, Staszek wstrzymał oddech, wpatrując się w jej twarz. Em w tym czasie słuchała bicia serca. Biło szybko, trochę nierówno, kołatało w tej obcej klatce piersiowej, aż dziewczynka dała się ponieść wrażeniu, że czuje je nie tylko w ręce, ale też w całym ciele. Minęło kilka chwil i cofnęła dłoń. – Poczekaj! – poprosił Staszek, gdy poderwała się na nogi. Gdyby nie długi spacer tutaj i emocje, pewnie dałby radę jeszcze ją dogonić, a przynajmniej odprowadziłby ją do domu. Tymczasem nie miał nawet siły, żeby wstać. Siedząc, spoglądał więc na otaczające go gałęzie, które zamykały się szczelnie jak ściany. Wytarł wilgotne od potu czoło, zamknął oczy. Czuł, że nie powinien był tutaj przychodzić, a teraz było za późno. Już zaplątał się w tę dziewczynkę i jej matkę, w to miejsce, ukryte przed światem, gdzie mała Em zwierzała się tacie z tajemnic. Kiedy rozmawiali tu ostatni raz? Co takiego mu powiedziała w tajemnicy przed światem? Em wróciła z podwórka z rozpalonymi od mrozu policzkami i błyszczącymi oczami. Zamiast pobiec do swojego pokoju, wpadła do kuchni. Jej buzia znalazła się na wysokości mojego brzucha, a małe ręce oplotły mnie mocno, więc porzuciłam gotowanie i również ją objęłam. – Coś się stało? – zapytałam z troską. Podniosła na mnie twarz, ale tylko pokręciła głową. – Na pewno? – delikatnie otuliłam rękami jej buzię. Przytaknęła i znowu się do mnie przytuliła. W dzień Wigilii wiatr ustał i na niebo wyjrzało słońce. Staszek obudził się z wrażeniem, że jego dom znajduje się w chmurach. Za oknami było biało, słońce odbijało się w śnieżnych zaspach, migotało na rantach okiennych framug. Powłoka śniegu rozciągała się aż po horyzont, gubiąc kształty domów i samochodów.

Próbował zabrać się do pracy, przysiadł nad fotografiami, o które pytali jego zleceniodawcy, ale wzrok co chwila uciekał do okna. Zastanawiał się, co robi Em, gdzie jest Pola, jak planują spędzić dzisiejszy dzień? W pokoju, za zamkniętymi drzwiami opakowywałam prezenty dla Em. Kupiłam jej boomboxa, żeby mogła wpuścić do swojego pokoju trochę życia i radości. Już jesienią kupiłam też prezenty dla Janka: koszulę i sweter, i opakowałam na święta. Teraz te rzeczy leżały dnie szafy, przyciągając mój wzrok. Pomyślałam, że może jednak popełniłam błąd, odmawiając Agnieszce spędzenia świąt z nią i jej rodziną. „Powinnyśmy do nich pojechać”, pomyślałam, zamykając szafę. „Tu, we dwie, będziemy strasznie samotne”. Em przysunęła twarz do szyby i popatrzyła w dół. – Mamo, czy mogę wyjść na chwilę na dwór? – zapytała, nie odrywając wzroku od parkingu. Pola właśnie przygotowywała stół na wigilię. Strzepnęła obrus i zapaliła świeczkę. – Za chwilę siądziemy do stołu – zauważyła, zerkając na zegarek. – Tylko na chwilę – poprosiła Em. Na klatce schodowej głośno brzmiały jej kroki. Zbiegała po dwa stopnie, ledwie łapiąc oddech z emocji. Na zewnątrz zaś od razu skierowała się na parking. Otworzyła drzwiczki samochodu i wsunęła się na przednie siedzenie pasażera. – Cześć, mała! – uśmiechnął się do niej Staszek. – Cześć – odpowiedziała dziewczynka wesoło. – Coś dla ciebie mam. Staszek ze schowka wyjął niewielki pakunek, owinięty w błyszczący papier z kokardą. Dziewczynka zamrugała, zdziwiona. – Otworzysz w domu. – Staszek uprzedził jej działanie. – Nie wiedziałem, co i kogo lubisz, więc może nie przypaść ci do gustu. Nie znam się na prezentach dla małych dziewczynek, w mojej rodzinie są tylko chłopcy. Em posłusznie zaprzestała ciągnięcia za kokardę i wsunęła prezent do kieszeni kurtki. – Czy możesz coś dla mnie zrobić? – spytała. – Jasne, a co takiego? – Czy przejdziesz dla mnie sześćdziesiąt osiem schodów? Do jego pokoju zdecydowałam się wejść, kiedy Em wybiegła na dwór. Uchyliłam drzwi, a z podłogi poderwał się kurz i w zawirowaniach uniósł aż pod sufit. Pierwszy raz od wielu miesięcy patrzyłam na przedmioty, które zostawił mój mąż, kiedy ostatni raz wyszedł z domu. Wszystko wyglądało dokładnie tak, jak jesienią, jakby świat naprawdę tamtego dnia zatrzymał się w biegu. Na podłodze stał kubek, talerz, na którym okruszki chleba pokryły się pleśnią. Popatrzyłam na koszulę Janka, porzuconą na sofie.

„Tak tu cicho”, pomyślałam. Tak pusto. Drobiny kurzu wirowały w powietrzu jak brokat. Otuliłam dłońmi filiżankę i wydała mi się ciepła, jakby chwilę wcześniej ogrzewały ją czyjeś ręce. Miałam wrażenie, że Janek tu jest, że porusza się za moimi plecami. To jego czułam w powietrzu, w ciszy domu, w krokach na klatce. „Chcesz mi coś powiedzieć?”, pomyślałam. „Chcesz być dzisiaj z nami?”. Ale Janek, którego czułam, odchodził. Przyszedł tylko się pożegnać i zaraz miał zniknąć na zawsze. Dziewczynka tym razem nie biegła przodem, tylko szła równo z nim. – Jeszcze trzy stopnie i będziemy na półpiętrze – zapowiedziała z entuzjazmem. Staszek roześmiał się, chociaż nie było mu do śmiechu. Dłoń, którą trzymał na barierce zrobiła się wilgotna ze zmęczenia, kiedy wspinał się na górę, mijając kolejne pary drzwi. – Jeszcze siedem schodów i będziesz na piętrze! – Zapiszczał dziewczęcy głosik. – Siedem, powiadasz? – starał się żartować, ponieważ żarty były lepsze niż martwienie się o swój stan, niż zmęczenie, które go ogarniało, i mroczki przed oczami, pojawiające się od momentu, gdy przekroczył drugie piętro. – Wiesz, to chyba jednak nie był najlepszy pomysł – namacał ręką schody i usiadł na nich, pochylając głowę. Zawroty głowy jednak nie mijały, serce nie chciało się uspokoić. – Chyba będziesz musiała dalej iść sama – dodał, pocierając oczy. Czuł, że dziewczynka nadal przy nim stała. Kiedy w końcu zmusił się, żeby na nią spojrzeć, miała zawiedziony wyraz twarzy. – To tylko jedno piętro – powiedziała z nadzieją. – Dla mnie to dużo. Popatrzył w górę, odliczył schody. Osiem schodów na półpiętro, dziewięć na piętro. Czy da radę? Em wysunęła do niego dłoń. Wydała mu się śmiesznie mała w porównaniu z jego własną, dużą ręką. Nie miała siły, żeby go pociągnąć, a jednak Staszek poczuł przypływ energii, kiedy zacisnęła palce wokół jego dłoni. Ruszyli dalej razem, krok po kroku, schodek po schodku. – Mówiłam, że się uda! – Uśmiechnęła się Em, gdy stanęli pod drzwiami jej mieszkania. – Poczekaj – próbował ją powstrzymać – zanim zadzwonisz. Czy myślisz, że to dobry pomysł? Dziewczynka nie słuchała, otworzyła drzwi i zawołała: – Mamo, mamy gościa! Staszek stał w progu niepewny, czy powinien wejść. Wejdzie i co dalej? Jak Pola się poczuje? Usłyszał kroki. Pola szła wolno, a kiedy pojawiła się w przedpokoju, rozpoznał ją natychmiast. – Dzień dobry – powiedział, starając się zyskać na czasie. Teraz, kiedy ją zobaczył, cały

plan z podziękowaniem i przedstawianiem się uznał za koszmarnie zły. Kobieta miała wilgotne oczy, jakby przed chwilą płakała. Chociaż starała się mówić normalnie, słyszał drżenie w jej głosie: – Słucham pana? Staszkowi przemknęło przez myśl, że jeszcze ma czas, może skłamać, cokolwiek, na przykład, że szukał innej osoby, pomylił mieszkania... Em wystąpiła do przodu, złapała matkę za rękę i wyjaśniła na jednym oddechu: – On ma serce taty. W kuchni wstawiłam wodę w czajniku. Siedzieli w pokoju, przy stole, który nakryłam do wigilii. Zbieg okoliczności – wyłożyłam nakrycie dla niespodziewanego gościa. I teraz siedział przy nim tamten mężczyzna, w którym biło serce Janka. Prosił, żebym nie była zła. Zakłopotany, tłumaczył, że przeprasza, chciał podziękować, ale się rozmyślił, bo taka tragedia, nie chciał niszczyć spokoju, który na pewno pragnę odzyskać. Em namówiła go, by tu przyszedł, ale to zły plan, więc niech mu pozwolę chwilę poczekać, odpocząć i wróci na parking, odjedzie. – Zrobię herbaty – przerwałam mu i wyszłam z pokoju. W kuchni stanęłam przy oknie. Śnieg znowu sypał, otulał drzewa i krzewy. Trzęsły mi się ręce, złapałam się na tym, że obejmuję się ciasno ramionami. W tej ciszy wszystko zaczęło się nagle układać. Jeszcze nie znałam tamtego mężczyzny, a już zaczynałam się o niego niepokoić. „Nie powinien odjechać w taką pogodę”, myślałam. „Nie wygląda dobrze, głośno oddycha, jest zmęczony...”. Em wsunęła się do kuchni niepostrzeżenie, złapała mnie za rękę i powiedziała szeptem: – Możemy położyć go spać w pokoju taty. Popatrzyłam na nią bezradnie. Tak, położymy go w tamtym pokoju, przecież po to go mamy, nie może na zawsze stać pusty! – Będziesz musiała mi pomóc – odpowiedziałam równie cicho. Do pokoju poszłyśmy we dwie, zostawiając mężczyznę przy pustym stole. Z podłogi Em podniosła kubek, z blatu zabrałam filiżankę i talerz ze spleśniałymi okruszkami. – Nie mamy nic dla niego, a dał mi prezent – westchnęła. – Nie mamy – zgodziłam się z nią. A potem pomyślałam o prezencie dla Janka, zamkniętym w szafie. – A może jednak mamy – poprawiłam się. – Em, biegnij do kuchni! Zanieś na stół półmiski z kolacją, bo ten człowiek inaczej wyjdzie! Em posłusznie pobiegła do kuchni. Zostałam w pokoju, gdzie kurz wciąż unosił się w powietrzu i gdzie wciąż czułam Janka. Zamknęłam oczy, dałam sobie chwilę. Przez tę chwilę żegnałam w myślach mojego męża, obiecywałam, że zawsze będzie miał miejsce w moim sercu i że nigdy go nie zapomnę. Tamto życie, które z nim wiodłam, było najpiękniejsze, jakie mogłabym sobie wymarzyć. Było idealne. I nigdy nikt mi go nie zastąpi. „Ale już czas, kochany”, pomyślałam, rozchylając powieki. „Inaczej zbyt wiele stracę”.

Ostatni raz patrzyłam na jego pokój, zatrzymany w chwili, gdy Janek zginął. Jeszcze moment. Ostatnia chwila. I wreszcie czas, by otworzyć okno, dać duchowi odejść a wpuścić do pokoju mroźne, czyste powietrze. Gdynia 12 lipca 2014 r. [2] www.nakanapie.pl/bajkowo

MAGDALENA WITKIEWICZ

List do Mikołaja Elf Annika z oficjalnego urzędu pocztowego świętego Mikołaja w Rovaniemi powiedziała Polskiemu Radiu, że pod względem liczby wysłanych listów jesteśmy trzeci na świecie. – Co roku Mikołaj dostaje ponad pół miliona listów. Najwięcej wysyłają Włosi, Brytyjczycy, a potem Polacy z 55 tysiącami listów – mówiła panna elf. (…) Annika powiedziała, że polskie dzieci najczęściej proszą o klocki Lego. Bardzo popularne są też tablety. Wielu chłopców prosi o konsole do gier, dziewczynki też pytają o gry, ale przeważają jednak lalki. Co ważne, wcale nie trzeba znać dokładnego adresu, aby wysłać listę życzeń. Pocztowcy na całym świecie wiedzą, że jeżeli list jest zaadresowany do świętego Mikołaja, to trzeba go wysłać do Rovaniemi w Finlandii [3]. 1 Siedziała w oknie i wyglądała listonosza. Powinien już być. Denerwowała się, jak zawsze. Oczywiście gdy przychodził, nie dawała po sobie tego poznać. Wczoraj przyszedł dopiero wieczorem. Przyniósł list. Prawdziwy, pachnący list. Od Kasi aż z Ameryki. To nic, że Kasia pisała regularnie maile. List był ważniejszy. Pisała, że na święta wyśle obraz w prezencie. Fajnie. To już drugi od Kasi. W liście napisała chyba czternaście razy „dziękuję”. No gdzie ten Janusz? Janusz, stary listonosz, coraz rzadziej chodził z listami. Nie te lata. Pewnie niedługo przejdzie na emeryturę, tak jak to ona zrobiła, ale ten młody, Marcin, jakiś taki nieprzekonany… No nic, mają trochę czasu, by go przekonać. Może w następnym sezonie, o ile Bóg da, będzie bardziej pozytywnie nastawiony do ich projektu. Projektu. Jarek mówił, że w banku, gdzie dostał pracę, same projekty. Już na studiach powiedział Maryli, że jej projekt co najmniej zasługuje na Black Belta. Nie wiedziała zupełnie, co to ten Black

Belt, ale skoro to było ważne, to dobrze, że Jarek wiedział, o co chodzi. Marudził jedynie, że Maryla przy tym swoim projekcie nie robiła dokumentacji. Jak to nie robiła dokumentacji? A te wszystkie listy powpinane w zeszyty, zdjęcia? Na przykład w Wigilię ma być koncert Łucji. W telewizji będzie. Łucja pisała na Facebooku. Albo ksero dyplomu Jarka? Ten certyfikat Black Belt też jej skserował. Nie bardzo wiedziała, co to jest, ale włożyła to ksero do swojej dokumentacji. Jarek przywiązywał do tego papierka dużą wagę. Taka dokumentacja się dla niego liczyła. Facebooka nie miał. Nie miał na to czasu. O właśnie. Facebook. To była też dokumentacja do projektu. Jarek mówił, że się nie nadaje. Jak to nie nadaje? W korporacjach robią te papierologie zupełnie niepotrzebnie. Trzeba po prostu ruszyć tyłek z fotela i działać. A nie dorabiać ideologię. Albo papiery. O idzie! Faktycznie, nie Janusz, tylko Marcin. Maryla się skrzywiła. No nic, będzie Marcin. – Cześć, kochany! – Pomachała mu z okna. – Marcin odmachał, ale miny nie miał zbyt szczęśliwej. Maryla podniosła się z miejsca. Zrzuciła przy tym poduszkę z parapetu. Niezadowolony szary kot Gabriel miauknął. Najbardziej lubił robić to co Maryla. Siedzieć w oknie i obserwować ludzi. Janusza też lubił. Ten uśmiechnięty starszy pan przychodził czasem z wielkim workiem, wysypywał jego zawartość na ziemię i wspólnie z Marylą grzebali w stertach papierzysk. Och, jaka to była cudna zabawa! Gabriel lubił chować się w gąszczu papierów. Maryla nie pozwalała drapać. Ale co tam. Bez drapania też było fajnie. Marcin nie musiał dzwonić do domofonu. Maryla już była przy drzwiach i nacisnęła przycisk otwierający drzwi na dole. Mieszkając na parterze, miała wrażenie, że jest w stanie wszystko kontrolować. Piętnaście lat temu kupiła mieszkanie w kamienicy przy ulicy Cichej 5. Okna wyglądały na plac zabaw, gdzie bawiły się dzieciaki. Mogła je obserwować. Czasem wystawiała na parapet sok malinowy, który robiła latem. Piekła też dla nich ciasteczka. Oczywiście robiła to w ogromnej tajemnicy. Dzieciaki wiedziały, że jak się wygadają przed mieszkańcami kamienicy, to się skończy dokarmianie. Nie lubiła się roztkliwiać nad nikim. Czasem sprawiała wrażenie surowej. Robiła swoje. I chciała, żeby Marcin też swoje zaczął robić. – Pani Marylko, ja już więcej tego nie zrobię – powiedział, wręczając jej cztery listy. – Dzień dobry, Marcinku – spojrzała na mężczyznę znad okularów. – Dzień dobry – westchnął Marcin. – Cztery są – wskazał głową. – Mało. – Wzruszyła ramionami Maryla. – No, ale sezon dopiero się zaczyna. Następnym razem będzie więcej. – Pani Marylko – jęknął Marcin. – Nie będzie następnego razu. – Będzie, Marcinku. Pomyśl sobie, ilu dzieciakom możemy sprawić radość. Marcin był zielony na twarzy.

– Jadłeś coś dzisiaj? Kiwnął głową. – Niewyraźnie wyglądasz. Wzruszył ramionami. – Pójdę do więzienia. – Marcin, za dobre uczynki jeszcze nikt nie poszedł do więzienia – stanowczo zaprotestowała Maryla. – Przestępstwo popełniam! – jęknął Marcin. – Marcinie! Zachowuj się jak chłop, a nie jak baba. Siadaj tutaj. Po pracy już jesteś? Może winka albo piwka? – W taką pogodę to najchętniej grzańca. – Bardzo dobrze. Poczekaj tutaj, ja przygotuję grzańca, a ty mi opowiesz wszystko o tej czarnulce, której zdjęcie masz w telefonie. – Pani Marylko! – Ja wiem wszystko – położyła listy na swoim biurku. – A do mnie nic nie było? – Zapomniałem! – Marcin wyciągnął dwie szare grube koperty. – No! – Maryla wzięła srebrny nożyk, specjalnie do otwierania korespondencji, i otworzyła koperty. Z jednej wysypało się dziesięć listów, a z drugiej siedem. – Widzisz? We Wrocławiu się bardziej starają. W Krakowie też. – Wygląda na to, że nie będę sam w ciupie siedział. – Marcin był już zupełnie zrezygnowany. – Zawsze to w kupie raźniej, prawda? – uśmiechnęła się – Grzańca ci przyniosę – powiedziała i podreptała do kuchni w swoich różowych bamboszach. *** 12 grudnia 1990 Kochany Mikołaju! Magda mówiła, że nie istniejesz, ale ja jestem pewna, że jesteś. Widziałam Cię w zeszłym roku, jak przechodziłeś pod moim balkonem. A w przedszkolu, do którego chodziłam, latem kosisz trawę. Inni Cię nie poznają, ale ja wiem, że to Ty. Mrugnąłeś do mnie, jak się przewróciłam, i powiedziałeś, że wszystko będzie dobrze. I było. Kochany Mikołaju, czy mógłbyś mi kupić pianino? Uczę się grać już dwa lata, ale mamy takie stare po babci i ono już nie działa tak jak powinno. Pani Olga, moja nauczycielka, powiedziała, że dłużej tak być nie może. Bo mam talent i słuch absolutny i ona nie zniesie, by moi rodzice go marnowali. Mikołaju, oni są bardzo dobrzy, a właściwie mama, bo tata z nami nie mieszka. Ale nie ma pieniędzy i powiedziała, że tylko Bóg może nas uratować, a Ty przecież go na pewno znasz. Poczekaj, zapytam Marka, mojego brata, co on chce od Ciebie.

Też mi powiedział, że nie istniejesz. Bo gdybyś istniał, mógłby jak człowiek iść na studia, a nie do roboty. On jest bardzo mądry. Chce być lekarzem, ale mu chyba to nie wyjdzie. A dla mamy, krem do rąk. Bo mówiła, że ma szorstkie. I książkę. Jakąś taką fajną. Żeby się uśmiechała. Mam nadzieję, że istniejesz. Adres poniżej. Jak będziesz nam wysyłać pianino, daj znać, żebym była w domu, bo przecież ono jest duże i u sąsiadki nie zostawisz. Łucja (mówią na mnie Lusia, ale ja tego nie lubię). *** Maryla Jędrzejewska miała już siedemdziesiąt lat, ale dopiero teraz czerpała z życia pełnymi garściami. Można by się zastanowić, jak można chłonąć życie, gdy się siedzi tylko w domu, a wychodzi jedynie po jedzenie dla kota i dla siebie. I to dokładnie w tej kolejności. Sąsiedzi brali ją za zgryźliwą staruszkę, która nic innego nie robi, tylko siedzi w oknie. W zasadzie to prawda. Niczym innym się nie zajmowała. Przynajmniej latem. Zimą miała więcej pracy… Bo mimo emerytury pracowała. Sama sobie tę pracę wymyśliła i była najszczęśliwsza na świecie. Czego – jak wiemy – nie można było powiedzieć o Marcinie, który w zastępstwie starego listonosza Janusza jej w tej pracy pomagał. Gdyby chciała, zakupów nie musiałaby również robić. Wystarczyłby jeden telefon. Do Jarka, Marka, Klaudii albo Łucji. Albo wielu innych. Wystarczyło, żeby jęknęła przez telefon, a już ich wszystkich miałaby na głowie. Czasem lubiła, gdy zjawiali się u niej, więc nawet im jęczała telefonicznie. Chociaż teraz, gdy mieli swoje rodziny, było trudniej. Ale są nowi. Tylko teraz już dzieci mniej piszą listów do Mikołaja… Pewnie piszą maile. Ich nie potrafi przechwycić. Dopóki będą pisać zwykłe listy i dopóki Marcin się nie zbuntuje i będzie pomagać. – No to co, Marcinku. Popatrzymy, co nowego w listach? Poczytaj, bo ja muszę dać oczom odpocząć. – Karol chce piłkę nożną. – Odłóż na bok. – Nie damy mu piłki? – Może jakiś ważniejszy list będzie. – Maryla wzruszyła ramionami. – Ja go znam. – Marcin popatrzył na adres nadawcy. – Pani Marylko. Piłka by mu tyle radości sprawiła… Maryla patrzyła na Marcina spod okularów. – Pani Marylko. Ja go znam. On mieszka nade mną. – Biedni są?

– Tak średnio… Trochę nawiedzeni… – Nawiedzeni? – No… – Dzieciak blady… Ciągle się uczy. Na angielskie jakieś chodzi, na pianinie gra. Smutny zawsze. Kiedyś widziałem, jak kamyk kopał. Matka na niego wrzeszczała, że sobie nowe buty zniszczy. A może to matka nie była? Tylko opiekunka jakaś? Ojca nie widziałem. Jeżdżą takim wielkim autem, ona zawsze w szpilkach. A włosy, pani Marylko, to ma tak mocno z tyłu związane, że wszystkie zmarszczki jej się prostują. I wytrzeszcz ma. – Wytrzeszcz? – No tak łypie na mnie. A chłopak zawsze w białych spodniach, takich wyprasowanych, że tym kantem mógłby papier ciąć. – No to może odłóż na bok… – Pani Marylko… A gdybym ja mu tę piłkę kupił? Tak po prostu? Nie, że żaden Mikołaj, ale że ja… – Dobry chłopak jesteś jednak – zastanowiła się Maryla. – Może będą z ciebie ludzie. Odłóż na bok ten list. Pomyślimy. Dobra, czytaj dalej. – Karolina chce drugiego Furby’ego, bo jej się kolor pierwszego znudził. – Na makulaturę. – Okej. – Robert. Robert chce czekoladę z okienkiem. – Matko, co roku gorzej. Kiedyś to chcieli na studia iść, na pianinie grać. A teraz jakieś gadające straszydło i czekoladę. Odłóż na makulaturę. – Pani Marylko, ale to tylko jedna czekolada… On niedaleko mieszka… – Dobra, rób, co chcesz. Marcin położył list na ten od chłopca, który pragnął być piłkarzem. – To jest dobre. Kochany Mikołaju, daj mi ksionszke do angielskiego, w angli jesd muj tata. I muszę się nałuczyć angielskiego. – Dobra, zadzwoń do Klaudii. Ona daje lekcje. Pogadaj z nią i to załatw. – Klaudii? – No Klaudii. Znajdziesz w tym moim zeszyciku. – Tej Klaudii od pływania? – Zgadza się. Ona nam pomoże. *** Listopad 1990 Drogi Mikołaju, nazywam się Klaudia Dobrowolska, mam osiem lat. Miałam wypadek na koniu, złamałam nogę. Mama teraz się boi mnie z domu wypuścić, bo myśli, że ja

sobie zrobię znowu coś. Czy mógłbyś namówić mamę, by puściła mnie na basen? Byłabym najszczęśliwsza na świecie. Klaudia Dobrowolska 2 Nim Maryla Jędrzejewska zamieszkała w kamienicy na ulicy Cichej, mieszkała w niewielkim dwupokojowym mieszkanku, w małym Miasteczku pod Warszawą. Mieszkanie odziedziczyła dość wcześnie po rodzicach i na świecie została zupełnie sama. Była dziewczyną pełną marzeń, wierzyła w ideały i wierzyła w idealną miłość. Mimo tego że straciła rodziców, wiedziała, że w końcu znajdzie się ktoś, kim będzie mogła się zaopiekować, ale też że spotka kogoś, kto się nią zaopiekuje. W Miasteczku mieszkało sporo potencjalnych kandydatów. Żaden jednak jej nie oczarował. Do czasu. Tymczasem całą swoją miłość przelewała na wszystkie bezdomne psy i koty mieszkające w okolicy. Niedługo potem przyjaciółkę i powierniczkę znalazła w ponad dwa razy od niej starszej pani Trudzi, kobiecie mieszkającej kilka metrów od codziennej kociej trasy dziewiętnastoletniej Marii Jędrzejewskiej. Trudzia obserwowała dziewczynę każdego ranka, gdy ta, zawsze z radością, bawiła się w stołówkę dla bezdomnych zwierzaków. Na początku to była bezsenność. Wyczekiwanie, kiedy wreszcie nadejdzie świt, by można było pożegnać się z nocą. Potem Gertruda chętnie wyglądała o świcie przez okno, by zobaczyć uśmiechniętą Marylkę i zgodnie podążające za nią koty. Czasem nawet jakiś pies się przyplątał. Trudzia często sama karmiła te puszyste stworzenia, ale było jej coraz trudniej. Nie te lata… Poza tym miała dość gadania sąsiadów. A szczególnie tej Beaty… Gertruda mieszkała w jednej z najpiękniejszych willi w Miasteczku, była uważana za kobietę dystyngowaną. Wdowa po sędzim, córka notariusza, musiała przecież zachowywać się godnie. Miała już dość tej godności, ale nie chciała się użerać z dalekimi krewnymi. Karmienie „zapchlonych kundli” – jak to mawiała Beata, jej przyszywana kuzynka, mieszkająca zaraz za płotem, nie było zajęciem godnym „jej majestatu”. Też mi majestat. Siedzieć samej w wielkim domu, nie mieć żadnych zajęć. Dobrze, że chociaż mogła przypatrywać się co rano młodej, radosnej dziewczynie karmiącej koty. – Panienko! – zawołała pewnego dnia. Przestraszona Maryla odwróciła głowę w stronę, skąd dobiegał głos. – Zostało mi trochę mięsa z obiadu, może przyda ci się dla kociaków? – Przyda? Jasne, że się przyda! – uśmiechnęła się Maryla. Tego, że pani Gertruda to mięso specjalnie kupiła dla kotów poprzedniego dnia, Marylka już nie musiała wiedzieć. – Będą szczęśliwe! Dzisiaj miałam wyjątkowo mało… – zasmuciła się. – Dziękuję! Od tamtej pory pani Trudzia za każdym razem znajdowała coś „z obiadu” i za każdym razem Marylka do niej zaglądała. Najpierw wpadała na krótko, by wziąć jedzenie, potem już zostawała na śniadanie, na herbatkę. Porozmawiała chwilkę, a potem szybko biegła do

pracy. Pracowała na poczcie w Miasteczku. – Pani Trudziu, jest tam jeden taki listonosz – powiedziała pewnego dnia. – Opowiadaj. – Nie wiem, co mam opowiadać, ale jak go widzę, to tak szybciej oddycham i boję się, że ja taka głupia jestem… – On chyba do mnie przychodzi? Z listami? – Chyba tak. – Taki czarny? Czarne włosy, oczy ciemne? Wysoki? Marylka spłonęła rumieńcem na samo wspomnienie. – Tak, to ten. – Podoba ci się? Pokiwała głową. Pani Trudzia się uśmiechnęła. Podreptała do swojej sypialni, po chwili wróciła z koszyczkiem w ręku. – Coś mam dla ciebie – uśmiechnęła się. – Każda kobieta lubi się podobać – podała Maryli kolorową apaszkę i flakonik perfum. – To dla mnie? – Dla ciebie. – Gertruda zmrużyła oczy. – Ale to jeszcze nie wszystko. Więcej dostaniesz, kiedy przyjdzie pora. *** Listonosz miał jedną zasadniczą wadę. Generalnie niektóre wady mężczyzn można obejść, albo o nich zapomnieć. Ale nie wszystkie. Janusz Rosochacki miał żonę. O czym Maryla się dowiedziała już po tym, jak pozwoliła całować się namiętnie w służbowym mieszkanku Janusza na tyłach małej poczty w Miasteczku. Nie tylko się całowała. Janusz poznał najbardziej skryte tajemnice jej ciała. Ona miała zaraz poznać tajemnice jego życia, które zdecydowanie były mniej przyjemne niż te, które ona jemu chwilę wcześniej powierzyła. Przez krótką chwilę naprawdę była szczęśliwa. – Muszę ci coś powiedzieć – zaczął Janusz. Maryla uśmiechnęła się. Tak to zawsze się zaczyna. Najpierw romantyczne uniesienia, potem ślub. I gromadka dzieci. Oczywiście, że odpowie „tak”. – Marysiu… Kocham cię. Maryli zrobiło się gorąco. Zawsze wyobrażała sobie ten moment. Może nieco inaczej, nie w służbówce na tyłach poczty, ale nieważne… Te szczegóły są nieważne… – Też cię kocham – przytuliła się do niego. Była taka szczęśliwa. – Marysiu… Muszę ci o czymś powiedzieć – jąkał się Janusz. – Jest ktoś…

– Jak to „jest ktoś”? – Maryla zerwała się z łóżka i zaczęła się szybko ubierać. – Przecież powiedziałeś, przed chwilą, że mnie kochasz? – Kocham cię Marysiu… Jest Ala… Choruje… Teraz w Rabce jest. Klimat potrzebowała zmienić. Już jest tam pół roku i będzie chyba dalej… – Ala? Kim jest Ala? – Moją żoną. 3 Maryla nigdy nie wyszła za mąż. Nie miała też dzieci. No… Może te przyszywane. Wszystkie dzieciaki, którym pomagała, były trochę jej. Na przykład Marcin. Znała go od dziecka. Właściwie to od niego wszystko się zaczęło. To było jakiś czas po tym, jak się wprowadziła do kamienicy na Cichej. Wracała właśnie z rynku. To chyba był listopad albo nawet grudzień. Od kilku dni temperatura spadała do minus pięciu, by zaraz potem znowu podnieść się do kilku stopni na plusie. Plucha połączona ze ślizgawicą. Szaro buro i ponuro. Zacinał śnieg z deszczem. Maryla znała powiedzenie, że w taką pogodę nawet psa na dwór by się nie wypuściło. Ojciec Marcina, wiecznie pijany też je znał. Wiecznie zataczający się i mamroczący pod nosem. Dzisiaj też go słyszała. – Pogoda taka, że psa bym na dwór nie wypuścił – bełkotał niewyraźnie. – Młodyyy! – zawołał do syna. – Idź do kiosku, fajki ojcu przynieś. Psa by nie wypuścił. Ale syna tak. Mały Marcin siedział na schodach, trzymając w ręku zwitek banknotów. – Dlaczego nie idziesz? – zapytała, bo prawie na niego weszła. – Muszę iść po fajki – powiedział, wycierając nos rękawem. – To czemu nie idziesz? – zapytała. – Nie idę, bo mi i tak nie sprzedadzą. – Bo? – Bo za mały jestem. No i kasy mam za mało. – To wróć do domu i powiedz o tym rodzicom. – Nie da się – wzruszył ramionami. – Tu przynajmniej mam chwilę spokoju. Mogę posiedzieć, dopóki ojciec nie wyjdzie. Maryla usiadła obok niego na schodach. – A jak wyjdzie to co? – Zleje mnie – wzruszył ramionami. – Przeżyję. A jak będę duży, to ja go zleję. Maryla chciała zwrócić uwagę Marcinowi, że to nie bardzo właściwe zachowanie, ale patrząc na jego dojrzałe, pełne smutku spojrzenie, dała sobie spokój. – Może pójdę z tobą po te fajki? Mnie sprzedadzą. – Naprawdę? Poszłaby pani? – w oczach chłopca zamigotały iskierki nadziei. – Jasne. Co za problem. – Uśmiechnęła się. – Pogoda wszak cudna i tylko na spacery chodzić. – Otworzyła drzwi. Lodowate powietrze owiało ich twarze.

– Pani żartuje, prawda? – zapytał poważnie Marcin. – No trochę może tak. Ale zobacz, jak jest pięknie! – pokazała na małą uliczkę. Latarnie świeciły w ciemności, zza płatków śniegu wyglądały, jakby stały w czarodziejskiej mgle. – Czy ja wiem? – wzruszył ramionami Marcin. – Normalnie jest. – Właśnie – uśmiechnęła się Maryla. – Jest normalnie. I to jest piękne. Daj rękę. Wzięła chłopca za rękę i weszła na pustą ulicę. – Zobacz, jak fajnie się ślizga. – Sunęła w stronę kiosku. – Super! – roześmiał się wreszcie Marcin. – Kiedyś miałem łyżwy. Ale za małe już. Chodziłem z chłopakami na ślizgawkę. Zawsze zimą nasz woźny wylewa wodę na boisku szkolnym. I robi się lodowisko. Teraz się ślizgam na butach, ale od razu mokre są. Skarpety są mokre. Pan Józek już nie daje rady łatać. Maryla spojrzała na jego buty. Zmarszczyła brwi. Jak to się stało, że wcześniej nie dostrzegała tego chłopaka. Jak mogła! Obdrapane buty, na pewno przemakające. Kurtka też jakaś taka powyciągana, brudna… – Mama ci pierze czasem? – zapytała Maryla nieśmiało, gdy już załatwili sprawę papierosów. Oczywiście Maryla dyskretnie dołożyła brakującą sumę, tak by wystarczyło na paczkę papierosów. – Mama jest w niebie – uciął krótko Marcin. – Rozmawiam sobie z nią czasem. Tata mi mówi, że Mikołaja nie ma, ale ja wiem, że gdyby nie było, mama by mi to powiedziała. No chyba że nieba też nie ma. Maryla stanęła. Wzięła Marcina za ręce. Stanęła naprzeciwko i popatrzyła na niego. – Zamknij oczy – powiedziała. – Po co? – zapytał naburmuszony Marcin. – Zamknij. Chłopak niechętnie zamknął oczy. – Widzisz mamę? Marcin powoli się uśmiechnął. – Widzę. – Co robi? – Uśmiecha się do mnie. Tak jak zawsze. – Jak jest ubrana? – Ma niebieską sukienkę. I jest na łące – uśmiechnął się. – Ale przecież jest zima! – Zamyślił się chwilę. – Już jest ubrana. Jeździmy na łyżwach. Ma czapkę. Maryla patrzyła na chłopca i uśmiechała się. – Widzisz? – pogłaskała go po głowie. – Gdyby nie było nieba, gdyby twoja mama gdzieś tam nie była, czy mógłbyś ją widzieć, kiedy zamkniesz oczy? Marcin otworzył oczy. – Nie mógłbym. Chyba… – spojrzał na Marylę. – To Mikołaj też istnieje? – No wiesz, z Mikołajem to jest trochę inaczej… – zaczęła Maryla. Jednak gdy zobaczyła Marcina i jego ufne spojrzenie, zaróżowione od mrozu policzki, które nadawały mu

wreszcie wygląd szczęśliwego dziecka, westchnęła. – Tak… Mikołaj istnieje… Czasem marzenia się spełniają. – To super! – uśmiechnął się szeroko Marcin. Chyba po raz pierwszy tego wieczoru. – Bo ja mam dla niego list! – List? – No list. Tam piszę, co bym chciał dostać. Przecież jak istnieje, to o mnie nie zapomni, prawda? Maryli serce się ścisnęło. Wyciągnęła rękę. – Wiesz co? Daj mi ten list. Ja jutro go zaniosę na pocztę. Przecież tam pracuję. Osobiście zadbam, by poszedł do Mikołaja jak najszybciej. Wyraz oczu Marcina zdradzał, że jest teraz szczęśliwy. W tym właśnie momencie Maryla obiecała sobie, że zrobi wszystko, by spełnić świąteczne marzenia małego sąsiada. Wieczorem siedziała przy swoim sekretarzyku, wahając się, czy otworzyć list. Wiedziała, że gdyby go wrzuciła do wysyłanych listów na poczcie, przepadłby. Może nawet dotarłby gdzieś w świat, do Mikołaja, który gdzieś tam w Finlandii zarabia na byciu świętym. Jedno jest pewne. Ona mogła spełnić marzenia Marcina, a ten fałszywy biznesmen z Laponii nic by nie zrobił. Sięgnęła po nożyk do otwierania korespondencji. To była jedna z rzeczy, jakie zostawiła sobie po Gertrudzie. Przecięła kopertę z napisanym koślawymi literami adresem. Mikołaj. Niebo. Tam gdzieś koło mamy. Zagryzła wargi. Wyjęła małą karteczkę w kratkę. Kochany Mikołaju. Bardzo proszę cię o łyżwy. Bo chłopaki się ze mnie śmieją, jak jeżdżę na butach. Mam rozmiar buta 34, ale możesz kupić większe, to będę miał na dłużej. Normalne buty też bym chciał… Bo trochę przeciekają i muszę chodzić w workach foliowych. Mikołaju, ja nie narzekam, ale fajnie byłoby mieć nieprzemakalne buty. Też rozmiar 34. I chciałbym mieć normalną wigilię… Taką jak wtedy, kiedy mama była. Bo mamy mi nie zwrócisz pewnie. Nawet o tym nie marzę. Marcin PS Pozdrów koniecznie mamę. Ma czarne włosy i zielone oczy i jest piękna. Na pewno ją poznasz. *** Maryla nerwowo schowała list do koperty. Co za życie? Buty? Łyżwy? Normalna wigilia? A ojciec gdzie? Pewnie zapity gdzieś leży. Odruchowo chciała wyjść z domu

i nagadać temu durnemu facetowi, co o nim myśli, ale stwierdziła, że to by było zupełnie bez sensu. Rozczarowałaby Marcina, że przeczytała jego list, a poza tym jego pijany ojciec i tak by nie zapamiętał nic z moralizatorskiego monologu, jaki by wygłosiła. Matko! Co ona by mu powiedziała! Na przykład to, że ma takiego cudownego dzieciaka, że traktuje go jak śmiecia. Gorzej! Jak gówno go traktuje! Niedopatrzenie. Czas zrobić coś konkretnego. Miała pieniądze, do tej pory pomagała, wpłacając pieniądze na przypadkowe fundacje, ale teraz mogła zrobić coś konkretnego. Jeżeli Marcin będzie dalej tak żył, to za chwilę sam będzie pił na ławce przed sklepem. Albo ojca zabije pewnego dnia, próbując zemścić się na nim za zło tego świata. Tragedia będzie gonić tragedię. Boże mój, co robić? Łyżwy kupić. I buty. W rozmiarze 34. Jaki mądry chłopak, tak musiałaby kombinować, zaglądać mu pod podeszwy. A tak? Mądry chłopak zasługuje na najlepsze buty. Musi jutro w pracy zapytać, gdzie się buty dziecięce kupuje. I łyżwy. Jeszcze może czapkę i rękawiczki? Przecież na tym lodowisku jest zimno. Halinka powinna wiedzieć, gdzie to kupić. *** – Halutka… – Maryla zaczepiła rano starszą koleżankę. – Wiesz gdzie buty i łyżwy dla dzieciaka można kupić? – A co, dzieciaka masz? – No wiesz, że nie mam… Komuś chcę zrobić prezent gwiazdkowy… – Na rogu Świerczewskiego są łyżwy. Jakie chcesz. Czarne, białe. Dobry gatunek. Skórzane. Kup większe, to pojeździ dłużej. – A buty? Takie zimowe? – Też tam niedaleko. Pójdziesz Świerczewskiego w górę i tam po lewej masz dwa sklepy. Ale drożyzna w tym roku… Ja nie nastarczam… – W czym, Halutka? – W ciuchach, prezentach. Obie chcą lalki – westchnęła. – Muszę kupić dwie takie same lalki. Wyobrażasz sobie? Też na Świerczewskiego widziałam, ale na trzynastkę czekam. Gdy oddam długi, może na lalki wystarczy. A ty gdzie Wigilię spędzasz? – W domu… Jak zawsze… – Nie chcesz do nas? W taki wieczór nikt nie powinien być sam… – Wiem… – uśmiechnęła się Maryla. – Myślę, że tym razem nie będę sama.

*** Późnym popołudniem Maryla wracała obładowana pakunkami. W wielkiej torbie w kratkę był karton z łyżwami, solidne buty chłopięce, czapka i szalik, ale także dwie identyczne, mrugające lalki i wielki samochód straży pożarnej. Och, jaka była szczęśliwa. Wybierała skrupulatnie wszystko tak długo, że aż sprzedawczyni zaczęła się niepokoić. Wszystko miało znaczenie, nawet kolor wstążek na warkoczach lalek. Gdy już wybrała zabawki, kupiła kolorowy papier, by wszystko świątecznie zapakować. Bawiła się przy tym świetnie. Och, jakże cudnie było kupować prezenty. Naprawdę nie mogła się doczekać, kiedy dzieciaki to zobaczą. Wróciła do domu i wszystko rozłożyła na podłodze w pokoju. Czuła się jak mała dziewczynka, która dostała od życia najlepszy prezent. Bo tak właśnie było. To, że mogła pozwolić sobie, by dzieciakom sprawić radość, było najlepszym prezentem od losu, jaki mogła dostać kiedykolwiek. Gertruda byłaby zadowolona. *** Halutka przyjęła lalki z pewnym wahaniem. – Nie mogę tego przyjąć. Przecież… Przecież… – Możesz! – Marylko, czyś ty dostała jakiś spadek wielki po cioci z Ameryki? – No, można tak powiedzieć – roześmiała się Maryla. – Jak zbiednieję, przyjdę do ciebie na zupę. Możemy się tak umówić? – Jasne, zawsze jesteś u nas mile widziana. Dziękuję, Marylko… – Lalki daj dziewczynkom dopiero pod choinkę. Niech wierzą w Mikołaja jak najdłużej. – Bardzo ci dziękuję, Marylko… Bardzo… *** Marcin swój prezent miał dostać dopiero w Wigilię. Spotkała go rano, gdy wracał ze sklepu z wódką dla ojca. Maryla była oburzona. Nie mógł przestać nawet w Wigilię. – Sprzedali ci wódkę? – zapytała zszokowana. Marcin wzruszył ramionami. – Sprzedają. Zawsze sprzedają. Jak ostatnio nie sprzedali, to tata odgrażał się, że jak jeszcze raz tak zrobią, to mnie zabije. Słyszeli to. Wolą sprzedawać. – Marcin… – Pogłaskała go po głowie. – A tata już dziś pił?

– Pił. Mi się wydaje, że on już nie ma siły nawet na tę wódkę – zamyślił się. – Wie pani? Wydaje mi się, że Mikołaj jednak nie istnieje. Bo pani wysłała ten list, prawda? – Wy… wysłałam – zająknęła się Maryla. – No. Marzyłem o normalnych świętach, a jest jak co dzień. – Marcin… Przyjdziesz do mnie na wigilię? – Mama zawsze mówiła, że Wigilia to święta rodzinne. I nie chodzi się do obcych. – No i miała rację! – Tak? – No tak, ale czy ja jestem obca? Znasz mnie przecież od zawsze. Jestem jak rodzina! Marcin patrzył na Marylę badawczo. – No… Może racja… A tata? – Marcin… A może zadzwonimy gdzieś, żeby tacie pomogli. Ja się tobą w tym czasie zaopiekuję. – Jemu nikt nie może pomóc. – Sam może sobie pomóc. – Kiedyś tak nie było. Jak mama żyła. – Wiem – odpowiedziała Maryla. – To co? Ja dzwonię, żeby tacie pomogli, a ty przychodzisz do mnie na Wigilię, dobra? – Dobra! – uśmiechnął się Marcin. Po chwili jednak zmarszczył brwi. – Pani Marylko… A gdyby, gdyby Mikołaj jednak był, to mogę mu zostawić kartkę, gdzie jestem? Żeby… Żeby przyniósł te łyżwy? – Jasne, że możesz. Idź do domu, zobacz, co z tatą, a potem przychodź. Pomożesz mi w przygotowaniach. Ja też się cieszę, bo nie lubię być sama w taki dzień. *** Marcin poszedł na chwilę do domu. Kiedy widziała przez okno, że już do niej idzie, zadzwoniła do znajomego policjanta. Wiedział, co robić. Wydawało jej się, że dla ojca Marcina nie ma żadnego ratunku. – Choinka! – zawołał Marcin. – No a jak? Jak wyobrażałeś sobie święta bez choinki? – Prawdę mówiąc, sobie nie wyobrażałem – roześmiał się chłopiec. – No widzisz. Są święta, to i choinka musi być. Jeszcze nie dokończyłam jej stroić, może mógłbyś mi pomóc? Patrzyła z radością na Marcina. Oczy mu się świeciły blaskiem choinkowych lampek. – Myślisz, że on istnieje? – Myślę, że tak. A o co go prosiłeś? – O normalną Wigilię. I wiesz? I to się spełnia… – A jeszcze o coś?

– Wie pani? Ja z tego wszystkiego już zupełnie zapomniałem o co. Mam nadzieję, że on moją mamę pozdrowi. – Na pewno pozdrowi. Po kolacji Maryla kazała iść Marcinowi do sypialni i wyglądać pierwszej gwiazdki. Sama otworzyła na chwilę balkon, by wpuścić trochę świeżego, zimowego powietrza. Potem szybko podłożyła pod choinkę prezenty. Jakże inaczej ta choinka wyglądała z prezentami! Maryla nie była przyzwyczajona do takiego widoku. Wzięła z szafy wielkie kalosze. Sama nie wiedziała, po co je trzyma. Kiedyś potrzebowała kaloszy, a w sklepie były tylko w męskim rozmiarze. Wyszła w nich na balkon i odcisnęła kilka śladów. Szybko schowała je z powrotem do szafy. – Marcin! Marcin! Był! – zawołała. Pobiegła szybko do okna. – Jak szybko przybiegniesz, to jeszcze go zobaczysz! – I gwiazdka już jest! – cieszył się Marcin, pędząc w stronę balkonu. – Patrz, nie zdążyłem. Zasmucił się. – Tylko ślady po nim zostały – wzruszył ramionami. – No ale wiem, że istnieje. – chciał spojrzeć na Marylę, ale wzrok zatrzymał mu się na choince. A właściwie pod. – Pani Marylko! – krzyknął. – Prezenty! – O matko, nawet nie zauważyłam! – zawołała radośnie Maryla. – Wszystkie dla mnie! – zawołał zdziwiony. – Nie była pani grzeczna? – Byłam, byłam… – powiedziała zła na siebie Maryla. Zła, że nic nie wymyśliła, by uśpić czujność chłopca. – Ale ja miałam inne życzenie do Mikołaja… – Jakie? – zapytał Marcin, głaszcząc pakunki w kolorowym świątecznym papierze. – Nie chciałam być sama w Wigilię. Chłopiec spojrzał na nią zdziwiony. – I ja jestem pani życzeniem? – Tak, Marcin. Ty jesteś moim życzeniem. I to, jak się cieszysz świętami. *** Radości tamtej nocy nie było końca. Marcin zmieniał co chwilę buty na łyżwy, a łyżwy na buty. Bawił się strażą pożarną i sam nie wiedział, co ma robić. – Pójdzie pani ze mną na łyżwy? – Jasne, że pójdę. Ubieraj się! – Teraz? W nocy? – No, a co mamy lepszego do roboty? Maryla wyciągnęła swoje stare łyżwy z szafy. Dawno nie jeździła. Poszli na szkolne lodowisko, trzymając się za ręce. To był jeden z najszczęśliwszych dni w jej życiu.

Gdy Marcin już zasnął, a Maryla ogarnęła stół po wieczerzy, do jej drzwi ktoś zapukał. – Dzień dobry – chrząknął mężczyzna. Był ubrany w białą koszulę, na nią niedbale zarzucił kurtkę. Świeżo ogolony, pachnący, ale jakby zmęczony. Zmęczony życiem. – Dzień dobry – powiedziała Maryla. – Chyba… Chyba u pani jest mój syn… – powiedział mężczyzna, pokazując kartkę. Odkleiłem od drzwi. Kochany Mikołaju, jak mnie szukasz, jestem u pani Marylki na ulicy Cichej 5 mieszkania 1. Tam zostaw prezenty. Mężczyźnie drżała ręka. – Proszę wejść. Marcin już śpi. Mężczyzna nieśmiało wszedł do domu. – Zupełnie zapomniałem o świętach. – Wiem. – Bóg nie istnieje, Mikołaj nie istnieje. Życie nie istnieje. – Gdyby pan mógł sobie zażyczyć od Mikołaja, czegokolwiek by pan chciał? – Czegokolwiek? Mnie już nic nie pomoże. Potrzebuję worek pozytywnych emocji. A tego nikt mi nie może dać. – Nikt? Proszę zobaczyć – uchyliła lekko drzwi. Marcin spał. Miał zaróżowione policzki od wieczornego ślizgania się na łyżwach. Obok niego na krześle stały buty i łyżwy. Przytulał straż pożarną. – Marcin te pozytywne emocje daje panu codziennie. Jest ich więcej niż worek. A pan ucieka, oddalając się od swojego syna przez alkohol. Niech pan się ocknie, póki nie jest jeszcze za późno. – Pani to wszystko wie? – Oczywiście, że wiem. Znam Marcina już od jakiegoś czasu. Wie pan, jak go poznałam? Siedział zapłakany na schodach, bo mu pieniędzy na papierosy brakło. I bał się wrócić do domu. Pana się bał! Jak pan mógł do tego doprowadzić, żeby własne dziecko wolało siedzieć na zimnej klatce schodowej, niż z panem! To panu potrzebne są pozytywne emocje? Jest pan cholernym egoistą! To temu dziecku są potrzebne pozytywne emocje. A panu przydałby się ktoś, kto by panu spuścił niezłe manto! – Ma pani rację… Kiedyś było inaczej. – Kiedyś? Kiedyś to było kiedyś. Teraz jest teraz. Pokażę coś panu! Wyjęła z szuflady list Marcina do Mikołaja. I chciałbym mieć normalną Wigilię… Taką, jak wtedy, kiedy mama była. Ojciec Marcina spojrzał na Marylę. Z oka kapnęła mu łza. – Nie jestem dobrym ojcem. – Jasne, że nie. Jest pan okropnym ojcem! Nie dość że dziecko straciło matkę, to jeszcze ojciec od niego ucieka! Niech pan przestanie się użalać nad sobą, tylko się zajmie synem! – Tak zrobię… Czy… Czy mógłby u pani zostać dziś, a ja bym wszystko przygotował? Na jutro? Maryla spojrzała podejrzliwie na mężczyznę. Jednak wydawało się jej, że tym razem

ojciec Marcina mówił prawdę. Że ta samotna Wigilia czegoś go nauczyła. – Mógłby. A teraz proszę siadać do stołu. Jest przecież miejsce dla niespodziewanego gościa. Ojciec Marcina spojrzał na nią badawczo. – Nie będę już krzyczeć. Powiedziałam, co chciałam – wzruszyła ramionami. – Mikołaj istnieje, proszę pani. Jest w takich ludziach jak pani... Dziękuję. 4 Po szokującym wyznaniu Janusza, dotyczącym tego, że jest żonaty i bardzo za to przeprasza, i nie wie sam, jak z tym żyć, młoda Maryla bez słowa ubrała się. Przyczesała włosy i nadal bez słowa wyszła ze służbowego mieszkania kochanka. Szybkim krokiem podążyła do Gertrudy. Zapłakana otworzyła furtkę i zapukała w drzwi. Nadal nic nie mówiąc, rzuciła się Gertrudzie na szyję i wybuchnęła płaczem. Do północy nie powiedziała ani słowa. Dopiero potem wyszeptała cicho. – Pani Trudziu, jaka ja byłam naiwna. On ma żonę. Ja straciłam… Wszystko… Gertruda przytuliła mocno Marylkę. Och, jakże historia lubi się powtarzać. Ona też kiedyś była w takiej sytuacji. Potem długo nie mogła dojść do siebie. I czy w ogóle doszła? Chyba dopiero ta młoda dziewczyna spowodowała, że przestała myśleć o sobie. Tak. Myślenie o innych zawsze pomagało. *** Maryla nadal pracowała na poczcie. Niestety Janusz też. Próbował z nią porozmawiać, jednak ona ostentacyjnie go omijała. Pierwszy miesiąc był bardzo trudny. Bała się, że jest w ciąży. Na szczęście, a może i niestety, owoc ich wspólnej nocy nie miał się pojawić na tym świecie. Nie żałowała tej nocy. Przez krótką chwilę była bardzo szczęśliwa. Było jej przykro, że mężczyzna, którego kochała, zawiódł. Okłamał, oszukał. Nie było jej przykro, że okazywał jej miłość. Bo w to, że ją kochał, nie wątpiła. Czasami los kładzie nam pod nogi kłody. Nie powinniśmy ich toczyć przed sobą, bo może być bardzo ciężko. Powinniśmy nauczyć się je przeskakiwać. A to już bardzo trudne. Codzienne spotkania z Januszem nie ułatwiały powrotu do szczęścia. Ala, jego żona, była wiecznie nieobecna. To siedziała w Rabce, to jeździła do Nałęczowa. Delikatna, chorowita. Ale zawsze była. Maryla nie chciała się z nikim dzielić miłością. Miała swoje koty, częściej też bywała u Gertrudy, która już bardzo potrzebowała pomocy. Nawet przy prostych czynnościach. Maryla często u niej spała, gdy ta bardzo się źle czuła. – Marylko. Ty załatwisz mi pogrzeb taki, jak będę chciała – powiedziała pewnego

wieczoru. – Nie chcę, by ktoś się w to mieszał. A najbardziej już nie chcę tej krowy zza płotu. – Pani Trudziu! – Marylko. Ja wiem, że ona czyha na mój dom. Wolałabym ogień wzniecić, niż go jej oddać. Tak sobie myślę, że mogłam już dawno go sprzedać i rozdać pieniądze potrzebującym. A tak? Nic mi po nim, a sama się nudziłam przez te wszystkie lata. Gdyby nie ty, to naprawdę nie wiem, co bym zrobiła. Marylko obiecaj mi, że jak umrę, to wszystko załatwisz. Stypy nie rób. Mam tylko ciebie. Weź sobie wtedy z garnuszka nad kominkiem pieniądze i idź na obiad. Z deserem. I wina się napij. By mnie tam w niebie mile przyjęli, bo przecież chyba nic złego w życiu nie zrobiłam. – Pani Trudziu, może ja lekarza zawołam. – Był dziś rano. – I co powiedział? – A co mógł mówić. Stara już jestem, na straty mnie spisał. Aha, i jak będziesz dzisiaj wychodzić ode mnie, zajrzyj do Liszta. Powiedz, że ma koniecznie dziś do mnie przyjść. Ale dziś. – A po co? – Muszę z nim pogadać. Jest mi to winien. Jak umrę, też od razu masz iść do niego. Powiedzieć, że umarłam. On ci pomoże. Maryla zapukała do drzwi domu na sąsiedniej ulicy. Otworzył przygarbiony mężczyzna. – Dzień dobry, pani Gertruda mnie przysłała. Prosiła panu przekazać, żeby pan do niej przyszedł. – Dobrze, jutro z rana podejdę – odparł mężczyzna. Maryla pokręciła głową. – Nie. Nie z rana. Prosiła, żeby pan dziś wieczorem do niej przyszedł. Powiedziała coś dziwnego… Że jest pan jej to winny… – Jestem… – zamyślił się mężczyzna. – Dobrze. Zaraz idę – dotknął delikatnie ramienia Maryli. – A… A jak ona się czuje? Maryla ze smutkiem pokiwała głową. – Niedobrze. Bardzo się o nią boję. Proszę szybko do niej iść, bardzo jej na tym zależało. *** Gertruda nie odeszła wtedy z ziemskiego świata. Odeszła pięć lat później. Długie pięć lat, podczas których codziennie w pracy Maryla musiała patrzeć na Janusza. Wiele by dała, żeby móc uciec gdzieś daleko, nie musieć codziennie go widzieć. By nie musieć myśleć, do kogo wraca wieczorami i przy kim się budzi każdego poranka. Uciec do dużego miasta i zginąć w tłumie, żeby nikt jej nie znalazł. Najlepiej uciekłaby na koniec świata, ale na końcu świata sama by sobie chyba nie poradziła.

Dużo rozmawiały z panią Gertrudą. Ta kazała jej się zakochać. „Się zakochać” – brzmi łatwo. – Pani Trudziu, nie ma w kim. Pani Trudzia starała się zapraszać na herbatkę okolicznych kawalerów, nawet Maryla z nimi na spacery chadzała, ale żaden nie robił na niej wrażenia. – Będę sama. – Nie rób tego. Życie bez dzieci nie ma sensu. – Jak będę mogła, pomogę jednemu czy drugiemu dziecku. By wiedziało, że życie w ogóle ma sens – mówiła Maryla. – Nie żyj nigdy dla siebie. Człowiek, który żyje tylko dla siebie, nie jest szczęśliwy. Dopiero uszczęśliwianie innych może Ciebie zrobić szczęśliwą. Tak czasem sobie myślę, że najbardziej szczęśliwym człowiekiem na świecie byłby Święty Mikołaj. – Gdyby istniał. – Gdyby istniał. Ale trzeba wierzyć, że istnieje. A jak nie istnieje, to my też często możemy pobawić się w Mikołaja… 5 Listopad 1989 Kochany Mikołaju. Czy ty wiesz, że istnieją komputery? Tata Kasi ma taki. On uczy studentów. Powiedział mi, że mogę przychodzić do Julki, kiedy chcę. Ja bym chciał codziennie. Mówił też, że mógłby dać mi jakiś stary komputer do zabawy. Mikołaju, czy mógłbyś porozmawiać z moją mamą? Ona powiedziała, że w żadnym wypadku. Powiedziała, że ciężko pracuje i nie stać ją na głupoty. Mikołaju, prawda, że komputer to nie głupota? Ja się odwdzięczę, jak będę duży. Obiecuję. Jarosław Koterski *** – Pani śpi, pani Marylko? Czytałem o prenumeracie „Bravo”. – Nie, prenumerata nie. – Pani Marylko, a łyżwy? – Łyżwy? – skrzywiła się Maryla. – No przecież od łyżew się wszystko zaczęło. – No dobra. Łyżwy kupimy. – Rozmiar 34… – szepnął łamiącym się głosem Marcin. – Tak jak kiedyś mój… Maryla uśmiechnęła się. Chciała coś odpowiedzieć, ale zadzwonił dzwonek do drzwi. – Otworzysz, Marcinku?

Marcin podniósł się z kanapy. Poszedł do przedpokoju. Tam drzwi się już otwierały i do środka wszedł Janusz. – Wiesz, jeszcze moglibyśmy pomóc tej Kotulskiej z sąsiedniej kamienicy – powiedział od progu, całując ją na przywitanie w policzek. – A co z Kotulską? – Znowu w ciąży chodzi. – O Boże. To już czwarte. Albo piąte. Tabletki trzeba jej kupić, a temu pijakowi zawiązać na supeł. – Marylko! – No co? – spojrzała na niego, mrużąc oczy. – Jakby mężczyźni w pewnym momencie się powstrzymywali, nie byłoby tylu nieszczęśliwych kobiet na świecie. – Marylko, czy musimy do tego wracać? – Nie, nie musimy. Tak tylko mi się przypomniało i zaczęłam się zastanawiać, co ja robię z tobą w moim domu. I na dodatek dałam się pocałować w policzek. – Marylko, to było czterdzieści lat temu. – Ponad. – No. Ponad. – Ala nie żyje już trzydzieści lat. – Widzisz? A taka chorowita była. Przeżyła sobie z tobą kilkanaście wspaniałych lat. – Wiesz, że nie były wspaniałe… Myślałem o tobie. – Czy ja w czymś przeszkadzam? – Marcin podniósł się z miejsca. – Nie – przytrzymała go Maryla. – To takie niewinne przekomarzanie się staruszków. – Marcinie, wcale nie niewinne, proszę Marylę już tyle lat, żeby za mnie wyszła i nic. – Wyszła? – zdumiał się Marcin. – No tak. A ona uparła się, żeby być najstarszą panną młodą na świecie, i daje mi kosza. – Najstarsza panna młoda miała 102 lata. Czytałem ostatnio gdzieś – stwierdził Marcin. – A to jeszcze sobie trochę poczekasz – zarechotała złośliwie Maryla. Janusz westchnął. Marcin spojrzał na nich z wyraźną dezaprobatą. – Nie szkoda wam życia? Bardzo przepraszam, ale zbyt wiele czasu wam już nie zostało. – Ty się lepiej zajmij tą czarnulką z telefonu. – Czarnulka dała mi kosza. – Nie rezygnuj, chłopie – westchnął Janusz. – Popatrz na mnie, jaki ja cierpliwy jestem. – Niewiele czasu nam zostało, też się udał – naburmuszyła się Maryla. – Ja jestem młoda, tylko opakowanie mi się trochę pomarszczyło. Ale tutaj – wskazała na serce – mam wciąż dwadzieścia lat. – Gdybyś miała dwadzieścia, to byś za mnie wyszła. – Nie, bo nie wiem, czy pamiętasz, coś nam w tym przeszkadzało. A może ktoś. – Ala nie żyje już trzydzieści lat – wycedził Janusz przez zęby.

Marcin jęknął. – Czy musisz mi przypominać, jaka stara jestem? – zapytała Maryla. W ciszy jednak pomyślała: może nie warto unosić się dumą. Wszak nie zostało jej już dużo czasu. Może dziesięć lat? W najlepszym razie. Chociaż w jej rodzinie umierali koło dziewięćdziesiątki. To może dwadzieścia? Fajnie byłoby mieć kogoś przy boku. Nie, nie kogoś. Fajnie byłoby mieć Janusza przy swoim boku. Nawet mogłaby mu prać. A on by naprawił w końcu te skrzypiące drzwi, o których wciąż zapomina mu powiedzieć. – Janusz. Drzwi skrzypią – powiedziała nagle. – Dobrze, zaraz zobaczę, co z nimi jest nie tak. Może była zbyt lekkomyślna? Przecież do naprawienia drzwi mąż nie jest potrzebny… Wystarczy przyjaciel, który kiedyś raz popełnił błąd. A może to nie był błąd? Bo gdyby nie tamta noc, w służbowym mieszkanku na tyłach poczty w Miasteczku, nie przychodziłby do niej od trzydziestu lat… I nie byłby jej jedyną… RODZINĄ? 6 Jedyną rodziną pani Gertrudy była właśnie Maryla. Oczywiście nie łączyły ich więzi krwi, ale bliskość dusz dla obu kobiet miała dużo większe znaczenie. Pani Gertruda odeszła nagle. Nikt się tego nie spodziewał. A może ona się spodziewała? Grały w garibaldkę, gdy nagle powiedziała: – Pamiętasz, co masz zrobić, gdy umrę? – Pani Trudko! – wyszeptała oburzona Maryla. – Ty mi nie trudkuj, tylko pamiętaj, że masz iść do Liszta. Na samym początku. Powiedzieć, że umarłam, a potem on już ci powie, co masz robić. Nie daj nic zrobić tej zołzie zza płotu. – Pani Trudko. Ja może zrobię herbatki, bo naprawdę się pani chyba gorzej czuje – westchnęła Maryla. – Ale na umyśle. Bo ciało jest całkiem, całkiem – spojrzała na broszkę zapiętą pod szyją białej bluzki pani Gertrudy. Gertruda się roześmiała. – Ja tylko sprawdzam, czy zdasz egzamin, gdy przyjdzie pora. – Pani Trudko, ja jednak idę zrobić tę herbatę. Proszę nie przekładać tych kart – uśmiechnęła się – w żadnym razie! *** Tamtego wieczoru Maryla nie spodziewała się, że to była ostatnia ich garibaldka i ostatnia herbatka. Nazajutrz Gertruda zmarła. Marylę zaniepokoiło już to, że pani Trudzia nie stała w oknie, gdy Maryla karmiła koty. Zwykle zza firanki przypatrywała się z uśmiechem tym żarłokom.

Dziewczyna pomyślała jednak, że grały w karty do późnego wieczora i pewnie starsza pani jeszcze śpi. Chociaż próbowała uspokoić myśli, cały dzień chodziła podenerwowana. Wyszła z pracy nieco wcześniej. Natknęła się na Janusza idącego z naprzeciwka z jakąś bardzo wychudzoną, smutną kobietą. Nie mogła na to patrzeć. Przeszła na drugą stronę ulicy. Nie mogła się doczekać, kiedy wykrzyczy emocje u pani Gertrudy. Kiedy powie jej po raz kolejny, że życie jest beznadziejne, a mężczyźni jeszcze gorsi, a ta pogłaszcze ją po głowie i obieca, że wszystko będzie dobrze. Przerabiały to nieraz. Tym razem miało być zupełnie inaczej. Gdy zapukała do drzwi, otworzyła jej znienawidzona, przyszywana kuzynka Trudki, Beata. – Nie masz już tu czego szukać – powiedziała. – Teraz zajmuje się nią rodzina. – Co się stało? – zapytała Maryla pełna najgorszych przeczuć. – Gertruda nie żyje. – Czy… Czy… Mogę się z nią pożegnać? – zapytała cicho Maryla. Beata z pewnym wahaniem otworzyła drzwi. – Wejdź. Ale cicho. Maryla weszła do domu. Na korytarzu stały puste kartony. W pokoju, gdzie leżała Gertruda, wszystkie szafki były pootwierane, na stole stała szkatułka z biżuterią. – Co pani robi? – zapytała Maryla. – Biorę, co moje – odparła Beata. Maryla spojrzała na nią z niechęcią. Podeszła do Gertrudy, uklękła przed łóżkiem i zmówiła cicho „Wieczny odpoczynek”. Bezgłośnie płakała. Jeszcze wczoraj pani Gertruda jej przypominała, że w razie jej śmierci Marylka ma szybko powiadomić Liszta. – Nie wiem, jak pani może teraz kraść to wszystko. I to zmarłej kobiecie… – wyszeptała na koniec. – Kraść?! – krzyknęła oburzona Beata. – To wszystko będzie moje. Byłam jej najbliższą krewną. Rodziny się nie wybiera – po chwili dodała już ciszej. – Ja tylko układam tutaj, żeby ten bałagan zlikwidować – pokazała dłonią wokół siebie. Maryla po raz ostatni rozejrzała się po pokoju. Na stole leżała talia kart, jakby przygotowana do gry, filiżanka z niedopitą herbatą i nadgryzione ciastko. – Mogę to wziąć? – zapytała, wskazując na karty. – Chciałabym mieć po niej jakąś pamiątkę. Beata zmrużyła oczy. Chyba karty nie przedstawiają zbytniej wartości… Lepiej, by wzięła je niż coś cennego… – Weź. W końcu w porządnym domu nikt nie gra w karty. – A kiedy pogrzeb? – Pogrzeb? Jeszcze nie miałam czasu się tym zająć – powiedziała Beata, zawijając kryształowy wazon w starą gazetę i wkładając go do kartonu.

*** Maryla pobiegła szybko wzdłuż ulicy. Nie podobało jej się to wszystko, co się tam działo. Pamiętała o obietnicy danej pani Trudzi: jak najszybciej zawiadomić pana Liszta. Zapukała do drzwi. Otworzyła jego córka. Znały się ze szkoły. – Taty nie ma, jest w kancelarii. Może wieczorem przyjdziesz? – Muszę szybko się do niego dostać. Pobiegnę do kancelarii. – Pożyczę ci rower. Będzie szybciej. Kancelaria była dokładnie na drugim końcu Miasteczka. Miasteczko nie było zbyt wielkie, ale z jednego końca na drugi szło się blisko godzinę. Zatem rower był idealnym rozwiązaniem. Pędziła ulicami. Po kilku minutach stanęła przed wysoką kamienicą. Maryla przeczytała napis na przybitej na drzwiach tabliczce. Kancelaria notarialna Piotr Liszt notariusz Tak. To tutaj. Nacisnęła klamkę i weszła do środka. Przy stole siedziała druga córka Piotra Liszta, Tamara. Dwa albo trzy lata starsza od niej. W Miasteczku prawie wszyscy się znali. – Ja… Ja do pana Liszta… – A w jakiej sprawie? – zapytała. – No.. Właściwie nie wiem… Pani Gertruda umarła i prosiła, bym szybko poszła do pana Liszta mu o tym powiedzieć. Tamara patrzyła zdezorientowana. – No, zanim umarła, prosiła mnie o to. – Poprawiła się Maryla z lekkim uśmiechem przez łzy. – Tak, tak rozumiem. Zaraz zapytam tatę, czy może cię przyjąć. Powiem, że w sprawie testamentu. – Ale ja nie w sprawie testamentu… – poprawiła Maryla, mając przed oczami Beatę, która zawija kryształy w stare gazety. – Ja tylko dlatego, że pani Trudzia odeszła… Drzwi za Tamarą się zamknęły, ale nie minęła minuta, jak pan Piotr Liszt wyszedł ze swojego gabinetu. – Wyrazy współczucia moje dziecko – uścisnął jej dłonie. – Zapraszam do gabinetu. Maryla nie wiedziała, o co chodzi, dlaczego tak oficjalnie traktuje ją mężczyzna, który znał ją od dziecka. – Masz akt zgonu? – zapytał notariusz. Maryla pokręciła głową. – Musimy mieć akt zgonu. – Ale… Po co? – Testament, moje dziecko. – Testament?

– Musimy mieć akt zgonu. Chociaż podejrzewam, że nie minie dzień, aż ktoś się u mnie z tym dokumentem zjawi. – No ale po co ja do tego testamentu? – Dowiesz się, dziecko, wszystkiego, dowiesz. Najpierw musimy mieć akt zgonu. – Otworzył drzwi. – Wiem, że to wszystko dla ciebie bardzo trudne – zwrócił się do Maryli, a potem powiedział do córki: – Tamarka, zabierz może Marylkę na obiad. Nie wygląda, jakby zbyt wiele jadła dzisiaj. Pan Liszt się mylił. Beata nie przyszła do niego z aktem zgonu. Zobaczył go dopiero na pogrzebie. Przyniósł polne kwiaty, o tym życzeniu staruszki powiedziała mu Maryla. Sama też miała w ręku wielki bukiet kwiatów narwanych o poranku. Beata przyjmowała kondolencje od wszystkich gości. Na pytania o Gertrudę wymyślała niestworzone historie. Jak to przed śmiercią jej pomagała, jak dotrzymywała jej towarzystwa, by wieczory staruszki nie były takie samotne. Nawet łzy jej z oczu ciekły niczym strugi deszczu. Maryla nie umiała na to patrzeć. Stała z boku i nic nie mówiła. Obok niej stanął Janusz. Położył dłoń na jej ramieniu w geście współczucia. Nie odtrąciła jego ręki. – Marylko. Wiem, że ona była dla ciebie bardzo ważna – przełknął głośno ślinę. – I tutaj, nad jej grobem jeszcze raz cię przepraszam… Obiecuję, że kiedyś ci to wynagrodzę… Przyrzekam ci to, choćbym miał cię znaleźć na końcu świata. Maryla nic nie odpowiedziała. Gdy zmówiono ostatnią modlitwę, odeszła w stronę cmentarnej bramy. – Maryla! – usłyszała wołanie. To była Tamara. – Maryla, przyjdź pojutrze o piętnastej do taty do kancelarii. Ale proszę cię, niby przez przypadek. Że do mnie. Masz tutaj zegarek. Powiesz, że przyszłaś oddać. Tata nic nie wie… A może wie, ale nikt inny nie może wiedzieć. I… Moje kondolencje… To ty byłaś dla niej najważniejszą osobą… *** Maryla nic nie rozumiała z tej całej sytuacji. Starała się żyć jak dotychczas, ale bardzo brakowało jej codziennych, choćby kilkuminutowych spotkań ze staruszką. Nikt jej nie machał zza firanki, gdy karmiła koty. Nikt nie zapraszał na partyjkę garibaldki o zmroku. Jechała na rowerze do kancelarii. Oddać zegarek. Dochodziła piętnasta. Postawiła rower w sieni, weszła do środka. – A co ty tu robisz? – usłyszała oburzony głos. Beata. Daleka kuzynka. „Ta zza płotu”, jak to mawiała pani Trudzia. – Co ty tu robisz? – powtórzyła Beata. – Panie mecenasie, ona mnie nachodzi! – O, Marylka, bałam się, że zapomnisz o tym zegarku! – z opresji wyratowała ją Tamara. – No co? – spojrzała na zaskoczonego ojca – pożyczyłam Maryli zegarek i właśnie mi go przyniosła – uśmiechnęła się i wyciągnęła rękę.

Maryla położyła na niej mały damski zegarek. – No ale to w sumie się dobrze składa – powiedział notariusz. – Obie panie poproszę do środka. – Obie? – naburmuszyła się Beata. – Jak to obie? Kto tu jest rodziną? – Spokojnie, pani Beato. Mamy szczęście, że pani Maryla akurat się tutaj pojawiła. *** (…) Dnia (14 listopada 1962 roku) przed Piotrem Lisztem, notariuszem w Kancelarii Notarialnej w Miasteczku stawiła się: Gertruda Mazurek, córka Jana i Marianny, zamieszkała w Miasteczku, ul. Różana 14. Tożsamość stawającego notariusz ustalił/a na podstawie dowodu osobistego AA 01081101123 Testament §1 Gertruda Mazurek oświadcza, że do całości spadku powołuje Marię Jędrzejewską, córkę Karola i Janiny, urodzoną dnia 11 sierpnia 1945 w Miasteczku, zamieszkałą w Miasteczku przy ulicy Polnej 32a/5. (…) *** – Nie rozumiem! – krzyknęła Beata. – Ja też nie rozumiem – powiedziała cicho Maryla. – Niby ona ma wszystko? – Zgadza się. Nawet mam wyszczególnioną listę, jakby coś przez przypadek znalazło się w pani domu… – Notariusz spojrzał wymownie na Beatę. – Też mi coś! – prychnęłą Beata. – Taka wdzięczność za wszystko, co dla niej robiłam! – wstała i chciała odejść. – Chyba powinna pani oddać klucze… Beata rzuciła klucze na podłogę i wyszła, trzaskając drzwiami. Maryla spojrzała z niepokojem na pana Liszta. – O Boże, i co teraz? – Teraz? Teraz chyba jesteś bogata, moje dziecko. 7 Maryla odkładała listy na kilka kupek. Ta po prawej stronie była z drobnymi prośbami. Takimi od ręki. Czekolada, lego, piłka. Zwykle te listy kładła na ten stosik. Wraz

z nadchodzącymi listami stosik rósł. Kolejne listy to już te bardziej poważne. Nowe pianino, lekcje angielskiego, czy wyprawka do szkoły dla młodszego brata. A także stypendium, by ktoś mógł studiować medycynę. Jak Marek. Ambitny był. Nie pozwolił, żeby mu dała w prezencie tę kasę. Obiecał, że kiedyś odda te pieniądze. No cóż. Chyba nadarzyła się okazja. Wprawdzie nie był to list do Mikołaja, ale znajomy Klaudii… Właśnie odebrała maila. Pani Marylko kochana… Wie pani, że nie prosiłam pani o nic, no, poza tym listem do Mikołaja… Ale teraz mam pytanie… Syn mojej sąsiadki. Biedni jak myszy kościelne. Ale mądry chłopak. Chce być lekarzem, ale rodzice chcą go do roboty posłać. Może Marek miałby jakąś robotę dla niego? Podejrzewam, że praca pomocnika w szpitalu byłaby dla niego wymarzona… Jakby co, to ja nic nie mówiłam. Poniżej adres chłopaka i jego komórka. Klaudia – Pomocnik św. Mikołaja J *** Maryla zadzwoniła do Marka. – Cześć. To ja. Mam pytanie. Jak tam moja sąsiadka? – Agnieszka? Ta z zielonymi włosami? – A ja już straciłam rachubę. Ostatnio miała irokeza. – No ale mówimy o tej samej? – No. – Pani Marylko, no bez zmian… – A może byście jeszcze raz ją posprawdzali? – O Boże, jest pani już drugą osobą, która mi to mówi. Dobrze, posprawdzamy. – Za wesołe ma oczy na chorą. I język mi wytknęła hi, hi – roześmiała się. – Musiałam wyjątkowo wrednie wyglądać z tego okna. I jest jeszcze jedna sprawa. Prześlę ci zaraz, Mareczku, maila. Chyba czas spłacać dług. Dopytywałeś się niedawno, kiedy wreszcie będziesz mógł zacząć. Zadzwoń do chłopaka. I zaproponuj mu robotę. Zobacz, czy warto w niego zainwestować. W ciebie było warto. – A jak zdrówko? – No wiesz, strzyka mi w kolanie. I w biodrze. Ale wiesz… – Wiem. Jak w pani wieku nie strzyka, to znaczy, że pani nie żyje. – No właśnie. Jak się budzę i nic mnie nie boli, to naprawdę boję się, że umarłam. A jeszcze dużo mam do zrobienia na tym świecie. Dobra, to pa. Zaraz Janusz przychodzi. – Może byście wreszcie ślub wzięli? – zapytał. – Za długo to trwa. – Oj tam, zaraz długo. Jak to mówicie „Oj tam, oj tam”. Pamiętaj o dwóch ważniejszych sprawach, Mareczku. Babka z irokezem i chłopak. Mail już powinien być u ciebie. Zawsze fascynowało ją to, że mail wysłany z jednej strony miasta, ba, z jednej strony

świata, na drugim krańcu globu jest dosłownie za sekundę. Kiedyś w ogóle tacy jak Janusz i Marcin stracą pracę… Już teraz się pisze coraz mniej listów. A listy to taki fajny wynalazek. I można poperfumować i w nocy trzymać pod poduszką. Na przykład od ukochanego. Pachnie potem ta poduszka cały tydzień. A maile? Jarek by powiedział, że można pół nocy czytać na tablecie. To nie to samo. Tablet nie pachnie i nie można go włożyć pod poduszkę. No, ale do roboty. Samo się nic nie zrobi. Trzeba pogadać z Kotulską. Dzięki ci, Boże, za zakupy internetowe. Można nie wychodzić z domu i kupić wszystko, na co się ma ochotę. Sięgnęła po komórkę. Miała starą Nokię. Z tych, co się nigdy nie psują. Nie dziwne, że Nokia miała jakieś kłopoty, skoro taką dobrą komórkę wypuściła kilkanaście lat temu… Po cholerę kupować nową, jak może z tej korzystać. – Marcinku, adres Kotulskiej mi potrzebny. – Pani Marylko – Marcin ściszył głos. – Wie pani, że ja nie mogę dać pani tego adresu. – Wiem, kochany, wiem – przytaknęła pani Marylka, wyszukując śliczne body unisex w rozmiarze 56. Rozpinane, bo łatwiej. Chociaż przy piątym czy czwartym dziecku, to się ma taką wprawę, że nie musi być rozpinane. – No to jak? Cicha ile? – Pani Marylko! – Marcinku, wiesz, że ja w dobrej wierze, prawda? – Za tą pani dobrą wiarę kiedyś pójdę do piekła. – Chyba ci się, Marcinku, kierunki pomyliły. Do nieba się idzie, jak się dobrze innym robi. – Ale nie nielegalnie! – Nielegalnie czy legalnie. Kotulska za chwilę rodzi, a pewnie nic nie ma. Siedzę w Internecie i kupuję dla niej pieluchy i takie tam. Czy chcesz, by przez ciebie Kotulskiej dziecko zmarzło w to Boże Narodzenie? Czy chcesz, by nie miało pieluch i już na starcie było gorsze od innych? Marcin jęknął. – No widzisz, Marcinku. Nie chciałbyś. – Już sprawdzam. Mam do niej jakiś polecony. – Skąd? – Nie wiem skąd. – Słuchaj, a gdybyś tak przez przypadek mi ten polecony przyniósł na chwilkę? – Pani Marylko! Nigdy! – Marcinku, wiesz, to chyba wezwanie do zapłaty. Ja bym zapłaciła jej za to… – Pani Marylko! To już zbyt wiele. – Zbyt wiele – prychnęła pani Maryla. – Cicha 8 mieszkania 13. – O Boże, 13, to przecież jakieś drugie piętro. Jak ona z tymi maluchami, no jak… To jak będzie z tym poleconym? – W żadnym razie, pani Marylko. Kocham panią jak matkę, ale w żadnym razie nie dam

pani poleconego. Wywalą mnie z pracy i będę się smażył w piekle. Może smażenie w piekle nie przestraszyłoby pani Marylki, ale wywalenie Marcina z pracy już bardziej. Nie po to mu robotę załatwiała pięć lat temu, żeby teraz mieli go wywalać. Dobra, niech już ma. Niech wydaje mu się, że jest superstanowczy i ostry, i taki tam. Mężczyźni potrzebują czuć, że są silni i stanowczy. Wtedy tracą czujność i można ich bardziej urobić. Oczywiście do szczytnych celów. Polarek. Może się przydać. Tylko różowy? Musi się dowiedzieć, jakiej płci będzie to kolejne dziecko. Już zapomniała, czy to czwarte, czy piąte. Nieważne, jakkolwiek by było, zastraszająca liczba. Śpiochy i kocyk jeszcze. Ładny. Błękitny. Może być i dla chłopca, i dla dziewczynki. Adres? Proszę bardzo. Kurczę, jak Kotulska ma na imię. Znowu wzięła komórkę i wcisnęła ostatnio wybierany numer. Marcin. Nie odbiera. Raz, drugi, trzeci. Włożyła okulary. Nie cierpiała wysyłać SMS-ów. No, ale czasem trzeba było. „Wiem, że nie odbierasz celowo! Jak Kotulska ma na imię?”. Po chwili komórka zapiszczała. „Małgosia”. No. Małgorzata Kotulska, Cicha 8 m. 13 Maryla uśmiechnęła się. A to się dziewczyna ucieszy. 8 Gdy Maryla usłyszała, że jest bogata, zrobiło jej się słabo. Notariusz potem twierdził, że upadła nie dlatego, że się dowiedziała, że jest bogata, ale dlatego, że uderzyła ją Beata, która nagle zdecydowała się wrócić do jego gabinetu tylko po to, by z całych sił trzepnąć Marylę. Biedny notariusz, nigdy nie rozumiał tych damskich gierek, ale jak widać, kobiety są bardziej agresywne od mężczyzn, bo on, Piotr Liszt, jeszcze w swoim życiu nigdy nikogo nie uderzył. Nawet w piaskownicy. Stanowczo wyprosił Beatę, a Maryli kazał usiąść w swoim fotelu (był dalej od drzwi). – To co pani teraz zrobi? – Nie wiem. Zupełnie nie wiem. – Proszę iść do swojego domu – podkreślił wyraz „swojego”. – Cokolwiek pani postanowi, pomogę. Obiecałem to pani Gertrudzie. Kiedyś ona mi pomogła. Kiedy bardzo tego potrzebowałem. A proszę pamiętać, dobro zawsze wraca. Czasem nieco inaczej, czasem od innych ludzi, ale wraca. Maryla postanowiła sobie na zawsze to zapamiętać. Długo nie mogła podjąć decyzji. Ale pewnego dnia, gdy po raz kolejny natknęła się na Janusza, który prowadził swoją

żonę, jak zawsze bladą i wzdychającą, stwierdziła, że musi uciec. Że musi zrobić coś, co zupełnie odmieni jej życie. Że gdy zostanie w Miasteczku, niczego nie osiągnie. Nie chciała robić kariery. Lubiła swoją pracę na poczcie. Akurat tego brakowałoby jej najbardziej. Ale przecież poczta jest wszędzie… Miała już dość Miasteczka, tego, że ludzie zaczęli szeptać, że to ona otruła panią Gertrudę, że zaczęli gadać, że miała romans z żonatym mężczyzną… Był taki czas, że miała dosyć ludzi. Złych ludzi. Ostatni raz weszła do domu. Wzięła kilka pamiątek, między innymi srebrny nożyk do otwierania listów i serwis do kawy. Karty do gry, którymi grała ze starszą panią w garibaldkę wzięła już wcześniej. Resztę postanowiła, z żalem serca, sprzedać. – Pani Gertruda wiedziała, że tak zrobisz – powiedział notariusz, którego poprosiła o pomoc. – A co chcesz zrobić z tymi pieniędzmi? – Chcę... Wyjechać z Miasteczka. Nie będę żyła jak królowa. Po prostu pieniądze będą czekały na swoją szansę. Może kiedyś się przydadzą. Ja naprawdę nie wiem, dlaczego pani Trudka mi wszystko zapisała. – Ja wiem. Maryla spojrzała na niego pytająco. – Wie pan? – Wiem. Po prostu jesteś mądre dziecko. *** „Mądre dziecko” kupiło sobie nieduże mieszkanko w Warszawie, przy ulicy Cichej 5. Dom przecież został sprzedany, jej dotychczasowe mieszkanie również. Była bogata. A przynajmniej bogatsza niż zwykle. – Jestem bogata – szepnęła do lustra. – I co teraz? – zapytała samą siebie. – I nic – odpowiedziała. – Życie tak samo się toczy, a los zadecyduje, kiedy pieniądze będą musiały się przydać. Pieniądze przydawały się co jakiś czas. A to na lekarza dla koleżanki z pracy (bo Maryla znalazła pracę na poczcie), a to na bezdomne psiaki i koty. Czasem zrobiła komuś prezent, nowe buty kupiła dzieciakom z podwórka. Właśnie dlatego chciała, by jej okno wychodziło na plac, gdzie bawią się dzieci. Z dziećmi potrafiła zawsze nawiązać kontakt. Dowiadywała się, jaka rodzina potrzebuje najwięcej pomocy, i potem, jak za dotknięciem czarodziejskiej różdżki te marzenia stawały się jawą. Nikt oczywiście nie wiedział, przynajmniej na początku, że to ona tą różdżką machała, a właściwie nie różdżką, tylko pieniędzmi trzymanymi w banku. Sama miała niewielkie potrzeby. Pieniądze zarobione przez nią na poczcie zupełnie jej wystarczały.

Gdy zaskarbiła już sobie względy wszystkich dzieciaków na osiedlu, poznała Marcina. I jego ojca. Gdy nazwał ją Mikołajem, wpadła na pomysł, który miała zamiar realizować przez całe życie. Miał on jej przynieść wiele dobrego, ale też przysporzyć odrobiny nerwów. Ale o tym za chwilę. Maryla właśnie zabierała się do tego, by zostać świętym Mikołajem. Skrupulatnie przeglądała wysyłane przez dzieci listy, a te adresowane do Mikołaja nikły w czeluściach jej wielkiej torby. Jakoś tak się zdarzyło, że w miesiącach przedgwiazdkowych torba ta była coraz większa. Potrzebny jednak był jej pomocnik. Ktoś zaufany, kto pomoże jej w niecnym planie. I wtedy na pocztę zupełnie niespodziewanie wszedł Janusz. Janusz, którego nie widziała już od tylu lat. Nic się nie zmienił. Tak samo męski, tak samo czarujący… Miał przerzuconą przez ramię torbę listonosza. – Marylka? – stanął jak wryty w drzwiach. – Co ty tu robisz? – zawarczała. – Ja tu pracuję… Od dzisiaj… – A ja od kilkunastu lat… – powiedziała Maryla, nie wierząc w to, że los odpłaca jej się brzydkim za nadobne i zesłał tu tego zdrajcę, donżuana i oszusta. – O! Już się zdążyliście poznać – uśmiechnęła się Halinka. – Poznaliśmy się już jakiś czas temu – mruknęła Maryla. – I to zupełnie dobrze. – Odwróciła się na pięcie i siadła do swojego okienka. – Marylko, czy możemy porozmawiać? Marylka przez kilka tygodni była nieprzejednana. Janusz już zdążył ją poinformować o śmierci żony, o tym, że zawsze ją, Marylkę, kochał i że śmierć żony w sumie była takim zdjęciem kajdan (brzydko, ale Marylkę troszkę to zadowoliło, jak on o tych kajdanach). W końcu zdecydowała się z nim porozmawiać. Bo przecież jak już Janusz się pojawił w jej życiu po raz drugi, to pewnie w jakimś celu. I ona go wykorzysta. Tak jak on kiedyś wykorzystał ją. *** – I ja mam wyciągać te listy? – pytał zdumiony Janusz. – Zgadza się. Przechwytujesz listy do Mikołaja, dajesz mi je, a ja z tym robię, co trzeba. – A co to znaczy, co trzeba? – Janusz wyraźnie się zaniepokoił. – No daję to, czego chcą dzieciaki, albo nie daję – powiedziała po prostu Maryla. – A od czego to będzie zależało? – drążył dalej Janusz. – No… Od mojego widzimisię. – To trochę nieuczciwe. Maryla zmroziła go wzrokiem.

– Och, a ty niby zawsze byłeś uczciwy? – zapytała z przekąsem. Janusz jęknął. Wyglądało na to, że całe życie chyba będzie pokutował za błędy przeszłości. – Ja cię kochałem. I kocham – dodał cicho. – Ja te dzieciaki też kocham. I każdy dostanie to, na co zasługuje. To co? Wchodzisz w to? – A mam jakieś wyjście? – Nie masz – zaśmiała się radośnie Maryla. – To wchodzę – powiedział Janusz zupełnie z tego powodu niezadowolony. Maryla klasnęła w dłonie i pocałowała go. Chciała w policzek, ale Janusz nieoczekiwanie się odwrócił i usta Maryli dotknęły ust Janusza. – W policzek miało być – mruknęła Maryla. Janusz był szczęśliwy. Był bardzo szczęśliwy. Dla takiego pocałunku mógł być i Mikołajem. Złodziejem listów dzieci, mógł nawet ciężkie worki z prezentami tachać, byleby jego Marylka była zadowolona. Bo że będzie jego, w to nie wątpił. Może nie teraz. Ale kiedyś. On jest cierpliwy. A do więzienia chyba nie pójdą. Przecież chcą dobrze. A jak ktoś chce dobrze, to przecież wszyscy się cieszą? 9 Janusz robił, tak jak obiecał. Prawdę mówiąc, zrobiłby wszystko, by być przy swojej ukochanej Marylce. Co roku, dokładnie w dniu jej urodzin przychodził z wielkim bukietem kwiatów i nieśmiało pytał, czy może zmieniła zdanie w wiadomej sprawie. Wiadoma sprawa to był ślub z nim i pragnienie, by w końcu żyli długo i szczęśliwie. Nie to, że teraz żył nieszczęśliwie, ale chciał się budzić przy niej i zasypiać przy niej, a przedzieranie się czasami przez pół miasta, by do niej przyjść, wnerwiało go przeokropnie. Szczególnie zimą. Przez zaspy. Zamiast tego przedzierania się można by sobie rano kawkę wspólnie wypić, najlepiej jeszcze w łóżku. Nawet on mógłby tę kawkę robić. Normalnie ma anielską cierpliwość. Nie miał pojęcia, że jeszcze wiele śniegu spadnie z nieba, zanim Marylka w ogóle zacznie rozważać jego propozycję. Według niej mieli jeszcze zbyt dużo rzeczy do zrobienia na tym świecie. Konsekwentnie dążyli do celu. Z upływem lat pomogli tylu dzieciakom… Markowi pomogli dostać się na medycynę. Może nie tyle dostał się tam dzięki układom, ile dzięki temu, że Maryla załatwiła mu korepetycje. Nie był głupi, ale po prostu jego liceum miało zbyt niski poziom, by mógł w ogóle o medycynie myśleć. Potem co miesiąc prosiła go o drobną pomoc. To umycie okien, to wyniesienie śmieci… I tak się idealnie składało, że pieniądze zarobione u niej w zupełności wystarczyły, żeby być całkiem dobrym studentem, a teraz bardzo dobrym lekarzem. Łucja faktycznie miała słuch absolutny. Pianino dla niej znalazło się zupełnie

przypadkowo. Może nie było zbyt nowe, ale całkiem dobre. Maryla kupiła je, kazała zawieźć pod dom Łucji. – Po co mi to pianino? Przecież mi słoń na ucho nadepnął! Też mi spadek, pianino dostawać! – głośno z samą sobą rozmawiała. Łucja akurat przechodziła. – Czy ja mogę pani w czymś pomóc? – zaniepokoiła się. – Pomóc? – Maryla udawała oburzoną. – Toć pianina nie weźmiesz! – A… Wie pani… Ja nie wiem, czy pani na poważnie… Ale ja bym je wzięła… I tym razem się udało. Dopiero potem prawda wyszła na jaw. Maryla zobowiązała Łucję, że ta będzie zapraszać ją na wszystkie koncerty. Kiedyś przyszła do Maryli, zalewając się łzami, że nie może kontynuować nauki, bo rodziców nie stać na lekcje. Maryla znalazła rozwiązanie. Łucja grała co tydzień w pobliskim domu opieki. Maryla jej za to płaciła. Wszyscy byli zadowoleni. Oczywiście Łucja długo nie wiedziała, kto się za tym kryje. Ale w końcu się dowiedziała, komu zawdzięcza to, że grała na najlepszych scenach świata i na takich fortepianach, które były droższe niż cały dobytek jej rodziców. Klaudia skończyła Akademię Wychowania Fizycznego. Potem jeszcze anglistykę. Tak po prostu. Pierwszych lekcji angielskiego udzielała jej znajoma Maryli. Tak w ramach… praktyki… Ponownie zaczęła jeździć na koniach. Dużo też pływała. Maryla osobiście porozmawiała z mamą Klaudii. Po prostu pokazała jej list do Mikołaja, który córka napisała. To wystarczyło. Z Klaudią ma oczywiście też stały kontakt. Tak cudownie przez te lata się udawało pomagać samym dobrym ludziom. Tym, którzy potem mieli to dobro oddać innym. Jarkowi Koterskiemu, młodemu, ambitnemu chłopcu, komputer załatwił Janusz. To był pierwszy raz, kiedy pomyślała o tym, że w zasadzie mogłaby z nim spełnić resztę życia. 10 Nadszedł jednak czas, że Maryla sama potrzebowała Mikołaja. Komuś nie podobały się prezenty, które robiła. Kilka tygodni przed Gwiazdką pomiędzy listami dzieci do Mikołaja znalazł się list do niej. Na dodatek z potwierdzeniem odbioru. – Prokuratura? – zapytała lekko zdenerwowana. – Pani Marylko, może lepiej nie odbierać… – Jak to nie odbierać? A można jednak nie? – No nie można, ale mogę napisać, że nie było pani w domu. – No ale jestem. Będziemy kłamać? Podpiszę ci ten odbiór, żebyś nie miał kłopotów. Podpisała dokument, Marcin schował go do torby. Drżącymi rękami otworzyła kopertę. Przeczytała. – Marcin, co to jest? Wezwanie do prokuratury? – spojrzała na niego zdumiona – w sprawie wyjaśnień jako podejrzana? Art. 267 § 1. Kto bez uprawnienia uzyskuje dostęp

do informacji dla niego nieprzeznaczonej, otwierając zamknięte pismo, podłączając się do sieci telekomunikacyjnej lub przełamując albo omijając elektroniczne, magnetyczne, informatyczne lub inne szczególne jej zabezpieczenie, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2 – przeczytała. – Pójdziemy siedzieć, pani Marylko – westchnął Marcin. – Na dwa lata. Wszyscy. Pani, ja i pan Janusz. – Cicho bądź. – Pani Marylko, trzeba działać. – Nie można działać. Na razie nie noś listów. Oni nie wiedzą o was, oni wiedzą o mnie. O tym, że jak na poczcie pracowałam, to zgarniałam te listy do Mikołaja. – Pani Marylko, jeden za wszystkich, wszyscy za jednego. Gdyby nie pani, to nie wiem, co by się ze mną stało. A z moim ojcem to już w ogóle. Nawet pani nie zdaje sobie sprawy, jaki mam dług wdzięczności wobec pani. Tych osób z długiem wdzięczności było dużo więcej. Jakimś dziwnym trafem wszyscy dowiedzieli się, że pani Marylka ma kłopoty. I było to zupełnie naturalne, że wszyscy ruszyli, by jej pomóc. Prokuratora była oblegana niemalże codziennie. Za każdym razem przez inne osoby, które były wdzięczne tej kobiecie za coś, co zrobiła… z lekka naginając prawo. *** Wigilia tego roku przypadała we wtorek. – To był dobry rok – uśmiechnęła się Maryla. – Mimo nie najlepszej końcówki. Ale chyba starej kobiety nie wsadzą do więzienia… A jak wsadzą… Testament trzeba napisać. Marcin to taki dobry chłopak… – myślała głośno. O wilku mowa. – Pani Marylko, musiałem przyjść – wbiegł do mieszkania, nawet nie pukając. – Znowu ten cholerny list z prokuratury. Maryla zamarła. Nie chciała w Wigilię iść do więzienia. No ale gdyby musiała, przecież by po nią przyszli… – Otwórz. – No co pani, pani Marylko… – Otwórz. – Zamknęła oczy. Pomyślała, że jeżeli będzie wszystko dobrze, to już następną Wigilię spędzi jako żona Janusza. Przecież tak naprawdę on przy niej trwał. I na dobre, i na złe. Byleby tylko w więzieniu nie musiała ślubu brać. Pisaliby artykuły „najstarsza więzienna panna młoda”. – Pani Marylko! – wrzasnął Marcin. – Pani Marylko! Niska społeczna szkodliwość czynu jako przesłanka uniewinnienia! Tak piszą! To znaczy, że nic nam nie zrobią! – O Boże – westchnęła pani Maryla. – O Boże. – Usiadła na tapczanie. – O Boże,

dziękuję. Marcin wyglądał, jakby był najszczęśliwszym człowiekiem na świecie. Prawdę mówiąc, był. – Łucja dziś gra – przypomniał sobie. – Na jedynce. – Zapomniałabym! Włącz! Dzwoniła dziś z życzeniami. I żeby przypomnieć – uśmiechnęła się. – Wszyscy dzwonili, ledwo co śledziki zrobiłam. – Pani się nie martwi. Przyniosłem śledziki i karpia trochę, i jeszcze kluski z makiem… Dostałem od Ani… – Od Ani, powiadasz? – uśmiechnęła się Maryla. – No tak… I właśnie teraz do niej idę… I potem ją do nas zabieram… A może potem przyjdziemy do pani? – Bawcie się dobrze! Mną się nie przejmujcie. Z głośników telewizji popłynęła kolęda. Łucja pięknie grała. Jakiś słodki głos śpiewał. Zadzwonił telefon. Marek. – Pani Marylko. Miała pani rację! – zawołał Marek. – Rację z czym? – Z babcią Agnieszką! – O Boże! Dzwoniłeś już do niej? – No nie, jeszcze nie… – Ty dzwoń do niej szybko! Odłożyła słuchawkę i się uśmiechnęła. Co za noc cudów. Teraz Łucja grała Lulajże Jezuniu. U góry, na pierwszym piętrze ktoś krzyknął. Babcia Agnieszka. O matko, jak ona klnie! Maryla wyjrzała przez okno, że by zobaczyć, czy wszystko w porządku. – Co za noc, pani Marylo! – powiedziała Agnieszka. – Och, co za noc! – odpowiedziała Maryla. – Uśmiechnęła się i spojrzała w dal. Na dole ktoś stał Janusz. Chodził w kółko po śniegu, jakby coś wydeptywał. O matko, to nie kółko! To serce! – Marylko! Ja cierpliwość mam anielską, ale już się kończy! Wyjdziesz za mnie? – Tak! – krzyknęła głośno. Janusz zamarł. – Tak? – zapytał zdziwiony. – Po prostu tak? – Po prostu tak! – zawołała. – Chodź szybko, bo barszcz już mam gorący, kapusta dochodzi! – O Jezu, po prostu tak. – Janusz nie mógł do siebie dojść. – Powiedziała „tak”! Po wieczerzy Maryla z Januszem leżeli na sofie, przykryci kocem w czerwoną kratkę (prezent od Janusza dla Maryli) i pili herbatę o smaku „wiśni w likierze” (prezent od Maryli dla Janusza).

– Niska społeczna szkodliwość czynu – powiedziała nagle Maryla. – Uniewinnienie. – No i dopiero mi to mówisz! – Janusz się zerwał z sofy. – Dlaczego mi nie powiedziałaś od razu? Maryla uśmiechnęła się zawadiacko. Wyglądała dokładnie tak, jak wtedy w mieszkaniu na tyłach poczty. Może miała nieco więcej zmarszczek. Ale niewiele więcej. – Bo wtedy byś się cieszył moim uniewinnieniem, a tak się cieszyłeś, że powiedziałam „tak”. Janusz ją przytulił. – To jest noc cudów. „Oj tak”, pomyślała Maryla. I niska szkodliwość czynu. Trzeba w przyszłym roku być bardziej ostrożnym. Bo to, że dzieciaki będą pisać do Mikołaja, to pewne. Trzeba sprawić, by w niego zawsze wierzyły. Spojrzała na Janusza porozumiewawczo. – Nie… – jęknął. – Tak – uśmiechnęła się Maryla. – Ale musimy być bardziej ostrożni. – Będziemy. Stanęli przed oknem, trzymając się za ręce. Gdzieś tam w innej części miasta ktoś się cieszył z klocków lego, inny z przepięknej piłki nożnej. A jeszcze ktoś z tego, że po prostu spełniły się jego marzenia. Tak. Wigilia to noc cudów. Wesołych świąt! [3] www.polskieradio.pl/,Duzo-listow-do-swietego-Mikolaja-pochodzi-z-Polski

Gałązka jabłoni Copyright © Katarzyna Bonda, 2014 Przypadki senatorowej K. Copyright © Małgorzata Kalicińska, 2012 Opowiadanie Przypadki senatorowej K. ukazało się po raz pierwszy w zbiorze pt.: 2012 wydanym przez Empik z okazji Światowego Dnia Książki Powrót na Cichą Copyright © Katarzyna Michalak, 2014 Wigilijna rzeźba Copyright © Krystyna Mirek, 2014 Niebieski język Copyright © Natasza Socha, 2014 Serce Copyright © Małgorzata Warda, 2014 List do Mikołaja Copyright © Magdalena Witkiewicz, 2014 Copyright © by Wydawnictwo Termedia, 2014 Wszelkie prawa zastrzeżone Żaden z fragmentów tej książki nie może być publikowany w jakiejkolwiek formie bez wcześniejszej pisemnej zgody Wydawcy. Dotyczy to także fotokopii i mikrofilmów oraz rozpowszechniania za pośrednictwem nośników elektronicznych. Wydanie I, Poznań 2014 Projekt okładki: Olga Reszelska Zdjęcie na okładce: © Jan Włodarczyk/Autorska Agencja Fotograficzna Redakcja, korekta: CAŁA JASKRAWOŚĆ, www.calajaskrawosc.pl eISBN: 978-83-7988-296-0

Wydawnictwo Filia grupa Termedia sp. z o.o. ul. Kleeberga 8 61-615 Poznań www.wydawnictwofilia.pl Wszelkie pytania prosimy kierować na adres: [email protected] Dołącz do nas na Facebooku! Konwersja publikacji do wersji elektronicznej: DARKHART

Dariusz Nowacki [email protected]