Ellis Peters Kroniki brata Cadfaela 14 Pustelnik z lasu Eyton

Peters Ellis

Kroniki Brata Cadfaela 14

Pustelnik z lasu Eyton

Rozdział pierwszy

Był osiemnasty października roku 1142, gdy Ryszard Ludel, dziedziczny dzierżawca majątku Eaton, zmarł z utraty sił po ranach odniesionych w bitwie pod Lincoln w służbie króla Stefana. Ta wiadomość trafiła, jak należało, do Hugona Beringara na zamku w Shrewsbury. Eaton był jednym z wielu majątków w hrabstwie, odebranych Williamowi FitzAlanowi po tym, jak ten potężny wielmoża opowiedział się po niewłaściwej stronie w walce o tron, bronił Shrewsbury dla cesarzowej Maud i uciekł, gdy Stefan po oblężeniu zdobył miasto. Jego rozległe ziemie skonfiskowane dla korony oddano pod zwierzchnictwo szeryfa, ale ich długoletnich dzierżawców pozostawiono w spokoju, kiedy stało się jasne, że roztropnie akceptują wynik bitwy i ślubują posłuszeństwo królowi. Ludel zrobił w istocie coś więcej niż przyrzeczenie lojalności. Dowiódł tego zbrojnie pod Lincoln, a teraz okazało się, że zapłacił wysoką cenę za swą lenniczą wierność, bo miał zaledwie trzydzieści pięć lat w chwili śmierci. Hugo przyjął wiadomość z umiarkowanym żalem, naturalnym u kogoś, kto prawie nie znał zmarłego i na którego obowiązki ta śmierć nie powinna mieć wpływu. Eaton miał dziedzica, a nie było drugiego syna, który mógłby zmącić kwestię dziedziczenia, i z pewnością nie trzeba było interweniować. Ludelowie byli ludźmi Stefana, i to lojalnymi, chociaż nowy beneficjant, mający obecnie dziesięć lat, jak sobie Hugo przypominał, jeszcze przez wiele lat nie podniesie broni w sprawie swego króla. Chłopiec przebywał w szkole przy opactwie, umieszczony tam przez ojca po śmierci matki, raczej po to, jak mówiła plotka, by wydostać go z rąk władczej babki, niż mieć pewność, że się nauczy czytać i pisać. Wydawało się zatem, że to opactwu, a nie zamkowi, przypada obowiązek nie do pozazdroszczenia, ktoś bowiem musi powiedzieć młodemu Ryszardowi o śmierci ojca. Urządzenie pogrzebu nie przypadnie opactwu, bo Eaton miał własny kościół i proboszcza, ale nadzór nad dziedzicem był sprawą wielkiej wagi. „Co do mnie – pomyślał Hugo - lepiej będzie się upewnić, jak kompetentnemu rządcy zostawił Ludel pieczę nad majątkiem chłopca, póki nie będzie on w wieku odpowiednim, by samemu nim zarządzać”. —

Nie zaniosłeś jeszcze tej wieści opatowi? - spytał koniuszego, który przywiózł

wiadomość. —

Nie, panie mój, przybyłem najpierw do ciebie.

—

A czy masz polecenie pani, by rozmawiać z samym dziedzicem?

—

Nie, panie mój, i wolałbym to zostawić tym, którzy mają go pod opieką.

—

Chyba masz rację - zgodził się Hugo. - Pojadę sam i pomówię z opatem

Radulfusem. On najlepiej wie, jak to załatwić. A co do sukcesji, pani Dionizja nie musi się martwić, tytuł chłopca jest całkiem pewny. W czasach pełnych trosk, gdy kuzynowie walczyli zajadle o tron, a szukający korzyści wielmoże zmieniali barwy w zależności od zmiennych kolei fortuny w wyniszczającej wojnie, Hugo był niezmiernie rad, że hrabstwo, którego strzegł, tylko raz przeszło z rąk do rąk. Potem trwale się uspokoiło, nie kwestionując tytułu Stefana i odpierając przypływy niepokojów od swoich granic, bez względu na to, czy zagrożenie przychodziło od strony wojsk cesarzowej, nieprzewidywalnych najazdów niekarnych Walijczyków z Powys na zachodzie, czy też skalkulowanych ambicji earla Chesteru na północy. Hugo z powodzeniem od lat utrzymywał wyważone stosunki ze wszystkimi tymi niebezpiecznymi sąsiadami. Byłoby szaleństwem zastanawiać się nad przekazaniem Eaton innemu dzierżawcy, bez względu na możliwe ujemne strony oddania nienaruszonego dziedzictwa dziecku. Po co niepokoić rodzinę, która pozostała uległa i lojalna, kiedy jej suzeren uciekł do Francji? Ostatnia plotka głosiła, że William FitzAlan wrócił do Anglii i dołączył do cesarzowej w Oksfordzie, a odczucie jego obecności, nawet na tę odległość, mogło poruszyć dawniejsze poczucie lojalności u jego byłych dzierżawców. To jednak ryzyko, które trzeba będzie podjąć, kiedy pojawią się sygnały powstania. Oddanie Eaton innemu dzierżawcy mogłoby niepotrzebnie obudzić dawną wierność z jej roztropnej drzemki. Nie, syn Ludela powinien mieć swoje prawa. Dobrze by jednak było przyjrzeć się temu rządcy i upewnić się, że można mu zaufać, zarówno w kwestii utrzymywania polityki jego zmarłego pana, jak i troski o interesy i ziemie jego nowego pana. Hugo nieśpiesznie jechał przez miasto, gdy już poranna mgiełka się uniosła i trwał piękny ranek. Kierował się pod górę do Wysokiego Krzyża, a potem znów stromo w dół krętą ulicą Wyle do wschodniej bramy i przez kamienny most ku Podgrodziu, gdzie masywna wieża kościelna opactwa widniała na tle bladoniebieskiego nieba. Sevem płynęła szybko, lecz spokojnie pod łukami mostu, stale na swym niskim letnim poziomie. Jej dwie trawiaste wysepki obrzeżone wąskim skrajem pobielałego brązu zostaną znów zakryte, kiedy pierwsza ulewa przyniesie wezbraną wodę z Walii. Na lewo, gdzie otwierał się przed nim gościniec, podnoszące się z brzegu rzeki skupisko drzew i krzewów stykało się z zapylonym skrajem drogi, a potem zaczynały się domki, podwórka i ogrody Podgrodzia. Na prawo, między trawiastymi brzegami, rozciągał się staw młyński, ociągająca się mgła mąciła jego srebrną powierzchnię, a poza nim wznosił się mur enklawy opactwa i łuk nad bramą strażnicy.

Gdy furtian wyszedł, by przejąć uzdę, Hugo zsiadł z konia. Był tu tak samo znany jak wszyscy ci, którzy nosili benedyktyńskie habity i żyli w tych murach. —

Jeżeli szukasz brata Cadfaela, panie mój, jest teraz u Świętego Idziego -

ofiarował się furtian z pomocą. - Uzupełnia ich apteczkę. Ale wyszedł z godzinę temu, po kapitule, i pewnie zaraz wróci, gdybyś zechciał na niego zaczekać. —

Mam sprawę najpierw do opata - powiedział Hugo, przyjmując bez protestu

przypuszczenie, że każda jego wizyta musi koniecznie mieć związek ze starym druhem. Cadfael bez wątpienia usłyszy to samo zaraz potem, o ile już tego nie wie! Wiatr zdaje się przywiewać nowiny najpierw do niego, a dopiero potem trapić nimi nas pozostałych. —

Jego obowiązki prowadzą go częściej na zewnątrz, niż może to robić

większość z nas - odrzekł dobrodusznie furtian. - A gdy o tym mowa, skąd te biedne dotknięte chorobą dusze od Świętego Idziego wiedzą tyle o tym, co się dzieje na szerokim świecie? Bo on rzadko wraca stamtąd bez jakiejś plotki, która zdumiewa wszystkich w tym końcu Podgrodzia. Ojciec opat jest w swoim ogrodzie. Zamknął się z kościelnym na godzinę nad rachunkami, ale widziałem, że brat Benedykt wychodził przed chwilą. Wyciągnął żylastą, brunatną dłoń do szyi konia, z ogromnym respektem, bo wielki, kościsty siwek Hugona, równie kapryśny, jak silny, żywił pogardę dla wszystkich istot ludzkich poza swoim panem, a i jego uważał raczej za równego sobie, szanowanego, ale znającego swoje miejsce. —

Czy nie ma jeszcze wieści z Oksfordu? - dopytywał furtian.

Nawet w klasztorze, chcąc nie chcąc, musieli nadstawiać ucha na wieści o oblężeniu. Jego sukces mógł oznaczać uwięzienie cesarzowej i położyć kres waśni, która rozdzierała kraj na dwoje. —

Nie, odkąd król przeprowadził wojska przez bród i wkroczył do miasta. Może

wkrótce coś usłyszymy, jeśli ktoś, kto zdążył się wydostać z oblężenia, trafi w te strony. Z pewnością jednak garnizon zadbał, żeby zanikowe spichrze były pełne. To się niewątpliwie przeciągnie jeszcze na wiele tygodni. Oblężenie to powolne zaciskanie pętli, a król Stefan nie słynął z cierpliwości i wytrwałości. Mógł uznać za nudne siedzenie i wyczekiwanie, aż jego wrogowie się wygłodzą. Mógł odejść, żeby szukać gdzie indziej jakiejś żywszej akcji. To się już przedtem zdarzało i mogło zdarzyć się znowu. Hugo skwitował wzruszeniem ramion słabości swego króla i ruszył przez wielki dziedziniec do domu opata, żeby oderwać ojca Radulfusa od jego wypieszczonych, choć nieco steranych róż.

Brat Cadfael wrócił już ze szpitala Świętego Idziego i sortował ziarno siewne w swojej pracowni, kiedy Hugo wyszedł z domu opata i skierował się ku herbarium. Rozpoznając jego szybkie i lekkie kroki na żwirowej ścieżce, Cadfael powitał go, nie odwracając głowy. —

Brat furtian mówił mi, że tu zajdziesz. Powiedział, że to sprawa dla ojca opata.

Skąd wiatr wieje? Coś nowego z Oksfordu? —

Nie - odparł Hugo, siadając wygodnie na ławie pod drewnianą ścianą. - To

bliżej domu. Nie dalej niż Eaton. Ryszard Ludel nie żyje. Jego matka przysłała dziś koniuszego z tą wieścią. Macie tu w szkole jego chłopca. Cadfael odwrócił się wtedy z glinianym talerzem pełnym rodzynków. —

A więc jego ojciec nie żyje? Słyszeliśmy, że był coraz słabszy. Ten dzieciak

miał nie więcej niż pięć lat, kiedy go tu przysłano, i bardzo rzadko był zabierany do domu. Chyba jego ojciec myślał, że lepiej mu będzie tu z rówieśnikami niż przy łożu chorego. —

I pod silną władzą babki, z tego, co słyszałem. Nie znam tej pani - mówił Hugo

- tylko jej reputację. Znałem zmarłego, chociaż nie widziałem go od czasu, jak zwoziliśmy naszych rannych spod Lincoln. Dobry wojak i przyzwoity człowiek - ale chłodny, nierozmowny. Jaki jest chłopiec? —

Bystry, przedsiębiorczy... Bardzo ujmujący skrzat, prawdę mówiąc, ale często

wpada w kłopoty. Biegły w czytaniu, lecz woli bawić się na powietrzu. To Pawłowi wypada powiedzieć mu o śmierci ojca i o tym, że jest on teraz panem dworu. Paweł może z tym mieć większy kłopot niż chłopiec. On ledwie zna swego rodzica. Sądzę, że nie ma problemów z prawem własności? —

Żadnych! Sam jestem całkowicie za oddaniem mu go, bo Ludel zasłużył na

nietykalność. To także piękny majątek i żyzna ziemia, a większość jej pod uprawą. Dobre pastwiska, łąki i lasy, wszystko najwyraźniej zadbane, bo jest teraz więcej warte niż dziesięć lat temu. Muszę jednak poznać rządcę i upewnić się, że będzie dobrze służył chłopcu. —

Jan z Długolasu - powiedział z miejsca Cadfael. - Dobry człowiek i dobry mąż.

Nieźle go znamy, bo prowadzimy z nim interesy. Zawsze był rozsądny i uczciwy. Tamten majątek leży między posiadłościami opactwa w Eyton nad Sevem po jednej stronie i Aston pod Wrekin po drugiej, a Jan zawsze zapewniał naszemu leśnikowi swobodne przejście między tymi dwoma lasami, żeby mu oszczędzić czasu i pracy. W ten sposób dostarczamy drewno z naszej części lasu Wrekin. To odpowiada obu stronom. Ludelowa część lasu Eyton wcina się w nasze i byłoby głupio się kłócić. Przez ostatnie dwa lata Ludel zostawiał wszystko w rękach Jana. Nie będziesz tam miał kłopotów.

—

Opat mówił mi - wtrącił Hugo - że cztery lata temu Ludel oddał mu chłopca

pod opiekę, na wypadek gdyby on sam nie dożył dojścia chłopca do wieku męskiego. Wygląda na to, że zabezpieczył się na przyszłość, jakby przewidział zbliżającą się własną śmierć. - I dodał dość posępnie: - Większość z nas nie ma tak jasnego widzenia, bo inaczej kilka setek w Oksfordzie śpieszyłoby teraz kupować msze za swoje dusze. Do tego czasu król musiał zająć miasto. Samo wpadło w jego ręce, kiedy już przeszedł bród. Zamek jednak może się trzymać do końca roku w razie potrzeby, a niełatwo go zdobyć, chyba tylko głodem. Jeśli Robert Gloucester w Normandii jeszcze się o tym nie dowiedział, to jego wywiadowcy są mniej sprawni, niż sądziłem. Jeżeli zaś wie, w jakich opałach jest jego siostra, pośpieszy z powrotem do domu. Znałem już oblegających, którzy stawali się obleganymi, i to także może się znowu zdarzyć. —

Powrót zajmie mu trochę czasu - zauważył Cadfael. - I według wszelkich

relacji, wróci nie lepiej zaopatrzony, niż kiedy wyjeżdżał. Przyrodni brat cesarzowej i najlepszy jej żołnierz został wysłany za morze, wbrew własnym chęciom, żeby prosić o pomoc dla niej u jej niezbyt kochającego małżonka. Hrabia Andegawenii, Godfryd, był jednak według godnych zaufania doniesień znacznie bardziej zainteresowany własnymi ambicjami w Normandii niż ambicjami swojej żony w Anglii. Był też wystarczająco przebiegły, by zwabić hrabiego Roberta do pomocy w zdobywaniu zamku za zanikiem w tym księstwie, zamiast ruszać do żony, by jej pomagać w zdobyciu korony Anglii. Już w czerwcu Robert odpłynął z Wareham, wbrew własnemu przekonaniu, lecz na usilne prośby siostry i nalegania Godfryda, który nie chciał przyjąć żadnego innego posła od żony. A oto kończył się wrzesień, Wareham było z powrotem w rękach króla Stefana, a Roberta wciąż zatrzymywała niewdzięczna służba u Godfryda w Normandii. Cóż, przybycie na ratunek siostrze nie będzie dla niego szybką ani łatwą sprawą. Żelazny uścisk oblężenia zaciskał się powoli wokół zamku w Oksfordzie, a Stefan po raz pierwszy nie zdradzał zamiaru odstąpienia od swego celu. Nigdy jeszcze nie był tak bliski uczynienia kuzynki i rywalki swym więźniem i zmuszenia jej do uznania jego suwerenności. —

Czy on sobie zdaje sprawę, jak bliski jest w końcu dostania jej w swoje ręce? -

zastanawiał się Cadfael, przykrywając wieczkiem kamienny garnek z wybranymi nasionami. Jak byś ty się czuł, Hugonie, gdybyś był na jego miejscu i naprawdę miał ją w ręku? —

Boże, uchowaj! - rzekł żarliwie Hugo i uśmiechnął się szeroko na samą myśl o

tym. - Bo nie wiedziałbym, co z nią zrobić! I diabeł tkwi w tym, że Stefan też nie będzie wiedział, nawet jeśli zdobędzie zamek. Gdyby był rozsądny, mógł zatrzymać cesarzową zamkniętą w Arundel w dniu, kiedy wylądowała. A co zrobił? Dał jej eskortę i odesłał do

Bristolu na spotkanie z bratem! Ale jeśli królowa dostanie kiedyś w ręce tę panią, będzie to całkiem inna historia. Jeżeli on jest wielkim wojownikiem, ona jest lepszym wodzem i wie, jak wykorzystywać przewagę. Hugo wstał i przeciągnął się, a podnoszący się wietrzyk z otwartych drzwi zwichrzył jego gładkie, czarne włosy i zaszeleścił w wiązkach suszonych ziół zwisających z belek dachu. —

Cóż, nie ma pośpiechu z zakończeniem tego oblężenia - dodał. - Poczekamy,

zobaczymy. Słyszę, że dostałeś w końcu chłopaka do pomocy w her - barium. Zauważyłem świeżo przystrzyżony żywopłot. To jego robota? —

Tak. - Cadfael wyszedł z przyjacielem na żwirową ścieżkę między

wzorzystymi zagonami ziół nieco przerośniętych pod koniec pory wzrostu. Żywopłot po jednej stronie był rzeczywiście zgrabnie przystrzyżony z pędów późnego lata. - To brat Winfryd. Zobaczysz go pracującego na pólku pnącej fasoli. Wysoki, niezdarny chłopak, same łokcie i kolana. Świeżo po nowicjacie. Chętny, chociaż powolny. Ale da sobie radę. Posłali go do mnie, jak sądzę, bo nie radził sobie z piórem i pędzlem, ale daj mu łopatę, a pokaże, co potrafi. Poradzi sobie. Poza otoczonym murem herbarium rozciągał się ogród warzywny, a za lekkim wzniesieniem po prawej grochowisko zbiegało w dół do strumienia Meole, który stanowił tylną granicę enklawy opactwa. I tam był brat Winfryd, w swoim żywiole; wielki, niezgrabny, ze strzechą kędzierzawych włosów okalających wygoloną tonsurę, w habicie podkasanym do krzepkich kolan i w drewniakach na wielkich stopach wbijających okuty stalą szpadel w splątane łodygi fasoli i w trawę. Rzucił im promienne spojrzenie, kiedy przechodzili, i powrócił do swej pracy, nie przerywając rytmu. Hugo dostrzegł opaloną twarz wieśniaka i okrągłe, niewinne, niebieskie oczy. —

Chyba tak, poradzi sobie zarówno z łopatą, jak i z toporem bojowym -

powiedział rozbawiony. —

Przyda mi się tuzin takich na zamku, kiedykolwiek zgłoszą się do służby.

—

Z niego nie miałbyś pożytku - oświadczył z przekonaniem Cadfael. - Jak

większość rosłych chłopów, to najłagodniejsza dusza pod słońcem. Rzuciłby swój miecz, żeby podnieść człowieka, którego powalił. To raczej małe, hałaśliwe teriery pokazują zęby. Wyszli na pas kwietników za ogrodem kuchennym, gdzie krzaki róż wyrosły wysoko i zaczęły tracić liście. Obszedłszy narożnik żywopłotu, znaleźli się na wielkim dziedzińcu, o tej porannej, roboczej godzinie prawie pustym, poza jednym czy dwoma podróżnymi wchodzącymi i wychodzącymi z domu gościnnego, i spokojnym, poza jakimś poruszeniem w

stajniach. Gdy obchodzili wysoki żywopłot przed wejściem na dziedziniec, jakaś mała postać wypadła z bramy podwórka gospodarczego, gdzie stodoły i spichrze na poddaszach tworzyły jego trzy strony, i ruszyła biegiem przez zwężenie dziedzińca do klasztoru, by wyłonić się w minutę później na jego drugim końcu. Teraz szła statecznym krokiem, z oczami przyzwoicie opuszczonymi i pulchnymi dziecięcymi dłońmi splecionymi pobożnie przy pasie, niczym żywy obraz niewinności. Cadfael zatrzymał się rozmyślnie, z dłonią na ramieniu Hugona, by uniknąć zbytniego ubliżenia się do chłopca. Chłopiec dotarł do narożnika infirmerii, obszedł go i znikł z widoku. Miało się wrażenie, że gdy tylko wyszedł pola widzenia obserwatorów z wielkiego dziedzińca, zerwał się znowu do biegu, bo goła pięta błysnęła nagle i znikła. Hugo uśmiechnął się szeroko. Cadfael złowił spojrzenie przyjaciela i nie rzekł nic. - Spróbuję zgadnąć! - powiedział Hugo, mrużąc oko. - Zebraliście wczoraj jabłka i jeszcze nie trafiły na swoje półki na strychu. Na szczęście przeor Robert go nie wypatrzył, bo miał tunikę wypchani na piersi jak jakaś tęga matrona! —

Och, niektórzy z nas okazują milczące zrozumienie. On zabiera największe, ale

tylko cztery. Kradnie z umiarem. Częściowo dlatego, że czuje się zobowiązany, a częściowo, bo kuszenie opatrzności wciąż na nowo to połowa zabawy. Ruchliwe, czarne brwi Hugona uniosły się z rozbawieniem i pytająco. —

Dlaczego cztery?

—

Bo mamy tylko czterech chłopców w szkole, a jeśli on w ogóle kradnie,

kradnie dla wszystkich. Jest kilku nowicjuszy niewiele starszych, ale on wobec nich nie ma zobowiązań. Muszą kraść na własną rękę albo obejść się smakiem. A czy wiesz, kim jest ten młodzik? - spytał zadowolony z siebie Cadfael. —

Nie, ale chyba chcesz mnie zadziwić.

—

Nie wiem, czy mi się uda. To jest wielmożny Ryszard Ludel, nowy pan Eaton.

Chociaż, oczywiście, on jeszcze o tym nie wie - dodał Cadfael, rozpatrując tę okrytą cieniem niewinność. Ryszard siedział ze skrzyżowanymi nogami na trawiastym brzegu nad młyńskim stawem, w zamyśleniu ogryzając ostatki białego miąższu swego jabłka, kiedy nadszedł, szukający go, jeden z nowicjuszy. —

Brat Paweł chce cię widzieć - oznajmił wysłannik, prezentując delikatnie

zadowoloną minę kogoś świadomego własnej cnoty, kto przekazuje prawdopodobnie złowieszcze dla innego wezwanie. - Jest w rozmównicy. Lepiej się pośpiesz.

—

Mnie? - Ryszard podniósł okrągłe ze zdziwienia oczy znad kradzionego jabłka.

Nikt nie miał wszak powodu, żeby się obawiać brata Pawła, przełożonego nowicjuszy i chłopców, który był najłagodniejszym i najcierpliwszym z ludzi, ale w miarę możliwości unikano nagany nawet z jego ust. —

Czego ode mnie chce? - dopytywał.

—

Sam powinieneś to wiedzieć najlepiej - odparł nieco złośliwie nowicjusz. - On

mi się nie zwierza. Idź, a dowiesz się, jeśli naprawdę nie masz pojęcia. Ryszard wrzucił ogryzek do stawu i powoli wstał. —

W rozmównicy, powiadasz? - Wykorzystanie tak prywatnego, ceremonialnego

miejsca dowodziło czegoś poważnego i chociaż Ryszard nie wiedział o grzechach, chyba tylko najbardziej powszednich, które mogły być złożone na jego rachunek w ciągu ostatnich tygodni, wypadało mu zachować ostrożność. Szedł wolno w zamyśleniu, powłócząc bosymi nogami po trawie i rozmyślnie szurając nimi po bruku dziedzińca. Stawił się w porę w małej, mrocznej rozmównicy, gdzie goście z zewnętrznego świata mogli czasami porozmawiać na osobności ze swymi zamkniętymi w klasztorze synami. Brat Paweł stał zwrócony plecami do jedynego okna, czyniąc ten mały pokój jeszcze ciemniejszym. Prosty, krótko przycięty pierścień włosów wokół jego lśniącej tonsury był wciąż gęsty i czarny, mimo pięćdziesiątki zakonnika. Brat Paweł miał zwyczaj stać, a właściwie i siedzieć, nieco\pochylony, mając przez lata do czynienia z istotami o połowę niższymi i pragnąc je raczej uspokoić, niż przestraszyć swoją postawą i zachowaniem. Był życzliwym, wykształconym, pobłażliwym człowiekiem a do tego dobrym nauczycielem, który utrzymywał porządek wśród swoich piskląt, nie uciekając się do straszenia ich. Najstarszy z oblatów, oddany na służbę Bogu w wieku pięciu lat, a teraz zbliżający się do piętnastu i do nowicjatu, opowiadał okropne historie o poprzedniku brata Pawła, który rządził za pomocą rózgi i miał oczy, które mogły zmrozić krew w żyłach. Ryszard złożył obowiązkowy ukłon i stanął przed swym przełożonym, podnosząc do światła nieprzeniknione oblicze, rozjaśnione tylko dwojgiem niebieskozielonych oczu promieniujących niewinnością. Szczupły, ruchliwy chłopiec, niski na swój wiek, ale zwinny i giętki jak kot, z gęstą czupryną kędzierzawych, jasnobrązowych włosów i pasmem złocistych piegów na kościach policzkowych i grzbiecie zgrabnego, prostego nosa. Stał mocno na rozstawionych stopach, przywierając ich palcami do desek podłogi i patrząc w twarz bratu Pawłowi, posłuszny i niewinny. Paweł dobrze znał to spojrzenie. —

powiedzieć.

Ryszardzie - powiedział łagodnie. - Usiądź przy mnie. Jest coś, co muszę ci

Już te słowa wystarczyły, żeby rozproszyć lekką niepewność chłopca po to tylko, by zastąpić ją inną, poważniejszą - ton był tak czuły i pobłażliwy, jakby zapowiadał potrzebę pocieszenia. Wyraz twarzy Ryszarda zdradzał tylko oszołomienie. Chłopiec pozwolił zaciągnąć się na ławę i usiadł na niej objęty ramieniem Pawła. Palcami stóp ledwie dotykał podłogi, ale podpierał się nimi. Mógł być przygotowany na naganę, tu jednak chodziło o coś, na co z pewnością nie był przygotowany i nie miał pojęcia, jak temu stawić czoło. —

Wiesz, że twój ojciec walczył pod Lincoln za króla i był ranny? I że od tego

czasu był w złym stanie? Jako zdrowy, dobrze odżywiony i zadbany młodzik, Ryszard nie bardzo wiedział, co to zły stan, poza tym, że było to coś, co się przytrafiało starym. Odrzekł jednak uprzejmie: —

Tak, bracie Pawle! - Bo tego się po nim spodziewano.

—

Twoja babka przysłała dziś rano koniuszego do pana szeryfa. Przywiózł

smutną nowinę, Ryszardzie. Twój ojciec wyspowiadał się i otrzymał ostatnie namaszczenie. On nie żyje, moje dziecko. Ty jesteś jego dziedzicem i musisz być go wart. W życiu i w śmierci - mówił brat Paweł. - On jest w ręku Boga. Jak my wszyscy. Wyraz zamyślonego oszołomienia nie zmieniał się. Palce stóp Ryszarda opierały się o podłogę, a dłonie zaciskały na skraju ławy, na której przysiadł. —

Mój ojciec nie żyje? - powtórzył.

—

Tak, Ryszardzie. Prędzej czy później spotka to nas wszystkich. Każdy syn

musi pewnego dnia wstąpić na miejsce ojca i przejąć jego obowiązki. —

Zatem będę teraz panem Eaton?

Brat Paweł nie popełnił błędu i nie uznał tego za zwykłe wyrażenie zadowolenia z osobistej korzyści, ale raczej za rozumne pogodzenie się z tym, co właśnie zostało powiedziane. Dziedzic musi przyjąć brzemię i przywileje, które złożył jego rodzic. —

Tak, jesteś panem Eaton, a raczej będziesz nim, kiedy tylko dojdziesz do

odpowiedniego wieku. Musisz się uczyć, by nabrać mądrości i dobrze rządzić swoją ziemią i ludźmi. Twój ojciec tego by sobie życzył. Nadal walcząc z realiami nowej sytuacji, Ryszard szukał w pamięci jakiegoś jasnego wyobrażenia tego ojca, który teraz wzywał go, by okazał swą wartość. Podczas rzadkich ostatnich odwiedzin w domu na Boże Narodzenie i na Wielkanoc był przyjmowany po przybyciu i przed odjazdem w pachnącym ziołami i przedwczesną starością pokoju chorego. Pozwalano mu całować szarą, surową twarz i słuchać niskiego głosu, obojętnego od osłabienia, nazywającego go synem, wzywającego do nauki i pouczającego, aby był cnotliwy i prawy. Niewiele więcej, nawet twarz zacierała się w jego pamięci. Pamiętał, że szedł tam z

lękiem. Nigdy nie zbliżyli się do większej zażyłości. —

Kochałeś ojca i robiłeś, co mogłeś, żeby go zadowolić, czyż nie, Ryszardzie? -

ponaglił go łagodnie brat Paweł. - Musisz nadal robić to, co mu było miłe. I możesz odmawiać modlitwy za jego duszę, co będzie i dla ciebie pocieszeniem. —

Czy mam teraz jechać do domu? - spytał Ryszard, którego umysł bardziej

potrzebował informacji niż pocieszenia. —

Na pogrzeb ojca z pewnością. Ale nie, żeby tam pozostać, jeszcze nie. Wolą

twego ojca było, byś się uczył czytania i pisania i należycie opanował rachunki. Jesteś jeszcze za młody, więc rządca zadba o twój dwór, póki nie dojdziesz do wieku męskiego. —

Moja babka nie widzi sensu w uczeniu mnie czytania i pisania - powiedział

tonem wyjaśnienia Ryszard. - Była zła, kiedy ojciec mnie tu wysyłał. Ona mówi, że każdy dwór potrzebuje tylko pisarza, a książki nie są odpowiednim zajęciem dla szlachcica. —

Z pewnością zastosuje się do życzeń twego ojca. Tym bardziej że to uświęcona

wola zmarłego. Ryszard z powątpiewaniem wysunął wargę. —

Ale moja babka ma co do mnie inne plany. Chce mnie ożenić z córką naszego

sąsiada, bo Hiltruda nie ma braci i będzie dziedziczką zarówno Leighton, jak i Wroxeter. Babka teraz będzie tego chciała bardziej niż przedtem - powiedział po prostu i spojrzał niewinnie w twarz nieco poruszonego brata Pawła. Trzeba było kilku chwil, żeby przyswoić sobie tę nowinę i odnieść ją do przyjęcia chłopca do klasztornej szkoły, kiedy miał zaledwie pięć lat. Dwory Leighton i Wroxeter leżały po obu stronach Eaton i mogły być kuszącą perspektywą, ale najwyraźniej Ryszard Ludel nie podzielał ambitnych planów swej matki co do jej wnuka, skoro podjął kroki, by go usunąć z jej zasięgu, a w rok później ustanowił opata Radulfusa opiekunem syna, na wypadek gdyby jemu samemu przyszło porzucić tę opiekę. „Ojciec opat wie lepiej, skąd wiatr wieje pomyślał brat Paweł. —

Iż pewnością nie pochwali takiego traktowania swego podopiecznego, prawie

dziecka”. Z wielką rozwagą odezwał się, przyjmując niewinne spojrzenie chłopca z poważną twarzą. —

Twój ojciec nie mówił nic o swoich planach co do ciebie na dzień, kiedy

będziesz dorosły. Takie sprawy muszą poczekać na właściwy czas, a ten jeszcze nie nadszedł. Jeszcze przez kilka lat nie musisz sobie łamać nad tym głowy. Jesteś pod opieką ojca opata, a

ten zrobi, co dla ciebie najlepsze. - I dodał roztropnie, dając upust naturalnej ludzkiej ciekawości: - Czy znasz tę dziewczynkę? Tę córeczkę sąsiada? —

To wcale nie dziewczynka - oznajmił Ryszard pogardliwie. - Jest całkiem

stara. Była raz zaręczona, ale jej narzeczony umarł. Moja babka była zadowolona, bo po czekaniu na niego przez kilka lat Hiltruda nie miała wielu zalotników. Nie jest nawet ładna, więc zostanie dla mnie. Brat Paweł poczuł, że krew mu zastyga w żyłach. „Całkiem stara” oznaczało chyba nie więcej niż kilka lat po dwudziestce, ale nawet to było różnicą nie do przyjęcia. Takie małżeństwa stanowiły oczywiście rzecz codzienną, kiedy chodziło o zdobycie majątku i ziemi, ale z pewnością nie należało do nich zachęcać. Opat Radulfus miał wyrzuty sumienia z powodu chłopców powierzanych przez ojców klasztorowi i postanowił nie p/zyjmować ich więcej, aż nie osiągną wieku, w którym mogą sami o sobie decydować. Z pewnością/nie spojrzałby przychylnie na poddanie jakiegoś chłopca równie poważnej i krępującej dyscyplinie małżeństwa. —

Cóż, możesz przestać myśleć o tych sprawach oświadczył bardzo stanowczo. -

Twoim jedynym zmartwieniem dziś i przez najbliższe lata musi być nauka i rozrywki odpowiednie dla twojego wieku. Teraz możesz wrócić do kolegów albo pobyć tu w spokoju przez jakiś czas, jak wolisz. Ryszard ochoczo wysunął się spod wspierającego go ramienia i wstał pewnie z ławy, pragnąc zaraz stawić czoło światu i swym ciekawskim kolegom, nie widząc powodu, dla którego miałby tę chwilę odkładać. Musiał sobie jeszcze przyswoić to, co mu się przydarzyło. Sam fakt mógł ogarnąć myślą, ale powiązania wolno docierały do jego serca. —

Jeżeli jest jeszcze coś, o co chcesz zapytać, albo jeśli poczujesz potrzebę

pociechy czy porady, wróć do mnie i pójdziemy razem do ojca opata - rzekł brat Paweł, patrząc niespokojnie na chłopca. —

Jest mądrzejszy ode mnie i może ci lepiej pomóc.

Mogło tak być, ale uczeń klasztornej szkoły raczej nie zgłaszał się dobrowolnie na spotkanie z tak budzącą lęk osobą. Poważna twarz Ryszarda przybrała wyraz jak u kogoś wchodzącego na nieznaną i ciernistą ścieżkę. Ukłonił się na pożegnanie i dość żwawo wyszedł. Brat Paweł przyglądał mu się z okna, a nie widząc oznak przygnębienia, poszedł zdać sprawę opatowi z planów pani Dionizji co do wnuka. Radulfus wysłuchał go z należytą uwagą i zmarszczonym czołem. Połączenie Eaton z dwoma sąsiednimi majątkami było zrozumiałą ambicją. Powstała z tego własność byłaby potęgą w hrabstwie i niewątpliwie ta pani uważała się za zdolną władać taką

potęgą ponad głowami panny młodej, ojca panny młodej i nieletniego pana młodego. Żądza ziemi była potężną siłą napędową, a dzieci towarem wymiennym. —

Martwimy się niepotrzebnie - oświadczył Radulfus, strząsając tę sprawę ze

swych ramion. - Ten chłopiec jest pod moją opieką i tak pozostanie. Cokolwiek babka zamierza, nie może go dosięgnąć. Możemy o tym zapomnieć. Ona nie jest zagrożeniem dla Ryszarda ani dla nas. Chociaż opat był mądrym człowiekiem, przy tej właśnie okazji miał się przekonać, że jego przewidywania się nie sprawdzają.

Rozdział drugi

Rankiem dwudziestego października wszyscy byli na kapitule, kiedy zapowiedział się rządca dworu w Eaton, upraszając o wysłuchanie słów od jego pani. Jan z Długolasu był krzepkim, brodatym, poruszającym się z rozwagą mężem po pięćdziesiątce, z zaczątkami łysiny. Skłonił się z szacunkiem opatowi i przekazał swe posłanie bez ogródek, rzeczowo, jak ktoś, kto spełnia obowiązek, nie wyrażając osobiście aprobaty ani dezaprobaty. —

Panie mój, pani Dionizja Ludel przysyła mnie do ciebie z gorącym

pozdrowieniem i prosi, żebyś pod moją opieką odesłał do niej wnuka Ryszarda, aby zajął zamiast ojca należne mu miejsce właściciela majątku Eaton. Opat Radulfus odchylił się w swej stalli i z beznamiętną twarzą przyglądał się posłańcowi. —

Z pewnością Ryszard weźmie udział w pogrzebie swego ojca. Kiedy ma się on

—

Jutro, panie mój, przed sumą. Nie o to jednak chodzi mojej pani. Chce, żeby

odbyć? młody pan przerwał swe nauki tutaj i przybył zająć właściwe miejsce jako pan Eaton. Kazano mi powiedzieć, że pani Dionizja uważa się za osobę odpowiednią do opieki nad wnukiem teraz, kiedy objął swe dziedzictwo, i jest pewna, że Ryszard zrobi to bez zwłoki i bez przeszkód. Mam rozkazy przywiezienia go ze sobą z powrotem. —

Obawiam się, panie rządco, że możesz nie być w stanie wykonać tych

rozkazów - odpowiedział opat z rozmysłem. - Ryszard Ludel powierzył opiekę nad swoim synem mnie, gdyby on sam zmarł przed dojściem syna do wieku męskiego. Było jego wolą, żeby syn był należycie wykształcony, by lepiej zarządzać swym majątkiem, kiedy go odziedziczy. Zamierzam wypełnić to, czego się podjąłem. Ryszard pozostanie pod moją opieką^ dopóki nie dojdzie do wieku męskiego i nie przejmie kontroli nad swoimi sprawami. Do tego zaś czasza, jestem pewien, że będziesz mu służyć tak dobrzy, jak służyłeś jego ojcu, i dbać o jego ziemie należycie. —

Z pewnością będę, panie mój (- oświadczył Jan z Długolasu z większym

żarem, niż gdy przekazywał posłanie swojej pani. - Mój pan Ryszard od czasu Lincoln powierzył wszystko mnie i nigdy nie miał powodu tego żałować, a jego syn nigdy przy mnie nie straci. Możesz na mnie polegać.

—

I będę. A zatem możemy tutaj robić swoje ze spokojnymi myślami, dbać o

kształcenie i pomyślność Ryszarda, jak ty o jego majątek. — A jaką odpowiedź mam zanieść pani Dionizji? spytał Jan bez śladu rozczarowania

czy niechęci. —

Powiedz swojej pani, że z uszanowaniem pozdrawiam ją w Chrystusie i że

Ryszard przybędzie jutro, jak należy, z odpowiednią eskortą - oznajmił opat nieco ostrzegawczym tonem. - Ale że mam uświęcone polecenie jego ojca, bym chłopca trzymał pod swoją opieką, dopóki nie zostanie mężczyzną, i muszę spełnić tę jego wolę. —

Tak powiem, panie mój - powiedział Jan, spoglądając otwarcie i nisko się

kłaniając, po czym lekkim krokiem wyszedł z kapituły. Brat Cadfael i brat Edmund szpitalnik ukazali się na wielkim dziedzińcu w samą porę, by zobaczyć, jak wysłannik z Eaton dosiada przy strażnicy swego krzepkiego, walijskiego konika i nieśpiesznie wyjeżdża na Podgrodzie. —

Oto jedzie człowiek, jeśli się nie mylę, bynajmniej nie rozczarowany

stanowczą odmową - zauważył z mądrą miną brat Cadfael. - Ani nie bojący się jej przekazać. Można by pomyśleć, że się delektuje tą chwilą. —

On nie jest zależny od dobrej woli tej damy - odrzekł brat Edmund. - Tylko

szeryf jako najwyższy zwierzchnik może zagrozić jego urzędowaniu, dopóki chłopiec nie będzie samodzielny, a Jan zna swoją wartość. Pani Dionizja zna ją także, jeśli o tym mowa, bo ma bystry osąd i potrafi docenić dobre zarządzanie. Dla świętego spokoju będzie spełniał jej polecenia, choć nie uśmiecha mu się to zadanie, i będzie trzymał usta zamknięte. Że zaś Jan z Długolasu był w najlepszym razie małomówny, bez trudu uda mu się ukryć swe odmienne zdanie pod nieruchomą twarzą. —

Nie koniec jednak na tym - ostrzegł Cadfael.

—

Jeżeli ona spogląda łakomym okiem na Wroxeter i Leighton, nie podda się tak

łatwo, a ten chłopiec jest jej jedynym sposobem położenia rąk na tych włościach. Usłyszymy jeszcze o pani Dionizji Ludel. Opat Radulfus poważnie przejął się sytuacją. Młody Ryszard był eskortowany do Eaton przez brata Pawła, brata Anzelma i brata Cadfaela, straż przyboczną dość mocną by uniemożliwić każde usiłowanie porwania, które było skrajnie nieprawdopodobne. Znacznie bardziej możliwe było, że babka spróbuje użyć wobec chłopca czułych perswazji, odwoła się do więzów krwi, zmiękczy łzami i pochlebstwami, uczyni z niego stęsknionego za domem sprzymierzeńca we wrogim obozie. Cadfael pomyślał, przyglądając się twarzy Ryszarda, że jeśli ona ma takie plany, nie docenia niewinnej przebiegłości dzieci. Ten chłopiec miał

całkowitą zdolność do rozważania własnych interesów i wyciągania korzyści. Był szczęśliwy w szkole, miał towarzystwo rówieśników, nie porzuci więc znanego sobie i miłego życia na rzecz nieznanego, pozbawionego braci i zagrożonego narzeczoną już teraz starą w jego oczach. Bez wątpienia cenił swoje dziedzictwo i tęsknił za nim, ale ono należało do niego i było bezpieczne, a czy zostanie w szkole, czy też wróci do domu, i tak nie pozwolą mu jeszcze rządzić wedle woli. Nie, trzeba czegoś więcej niż łzy i uściski babki, żeby zapewnić sobie przymierze z Ryszardem, zwłaszcza łzy i uściski osoby, która nie okazywała mu dotąd szczególnej czułości. Z opactwa do dworu w Eaton było z siedem mil albo i więcej, więc dla honoru i godności klasztoru Świętych Piotra i Pawła przy tak uroczystej okazji wysłano ich konno. Pani Dionizja przysłała koniuszego z mocno zbudowanym walijskim kucem dla wnuka. Być może był to pierwszy ruch w kampanii wciągania go na listę jej sprzymierzeńców. Dar został przyjęty z zachłanną radością, ale niekoniecznie musiał być podobnie odpłacony. Dar jest darem, a dzieci są wystarczająco przemyślne i wystarczająco dobrze wyczuwają motywy dorosłych, żeby brać, co im się daje dobrowolnie, bez najmniejszego zamiaru odpłacenia tego w oczekiwany sposób. Ryszard siedział na swym nowym kucu dumny i szczęśliwy, a w ten piękny, pełen rosy jesienny poranek, zwolniony na ten dzień ze szkoły, prawie zapomniał smutnym powodzie przejażdżki. Koniuszy, długonogi szesnastolatek, galopował wesoło obok niego prowadził kuca, kiedy przejeżdżali przez bród pod Wroxeter, gdzie całe wieki przed nimi przekroczyli Sevem Rzymianie. Po ich pobycie nie pozostało nic poza mizernym, rudoczerwonym murem na tle zielonych pól i zwałem kamieni, z którego od dawna korzystali okoliczni mieszkańcy dla swoich celów budowlanych. Na miejscu, o którym mówiono, że było kiedyś miastem i twierdzą, stał teraz kwitnący dwór z czarną, urodzajną ziemią i dobrze prosperujący kościół, który utrzymywał czterech kanoników. Cadfael rozglądał się z zainteresowaniem, bo był to jeden z dwóch majątków, które pani Dionizja miała nadzieję przyłączyć do posiadłości Ludelów przez małżeństwo Ryszarda z panną Hiltrudą Astley. Tak piękna posiadłość była z pewnością kusząca. Cały ten szmat ziemi po północnej stronie rzeki rozciągał się przed nimi jako bujne, wilgotne łąki i falujące pola wchodzące czasami na łagodne pagórki najeżone kępami drzew pokrywających się już pierwszym złotem jesiennych liści. Teren wznosił się na horyzoncie jako lesisty grzbiet Wrekin, wielkie leśne runo, pęczniejące, spływające w dół ku Sevem i przerzucające szerokie pasmo ciemnej grzywy przez ziemie Ludelów do lasu Eyton, należącego do opactwa. Zaledwie mila dzieliła folwark Eyton leżący blisko rzeki i dwór Ryszarda Ludela w Eaton. Same te nazwy wyrastały ze wspólnego korzenia, chociaż rozdzielił je czas, a normańska

namiętność do porządku i sankcjonowania utrwaliła i ratyfikowała różnice, Kiedy podjechali bliżej, widok długiego, leśnego grzbietu zmienił się i skrócił. Zanim dotarli do dworu, wzgórze urosło w stromą górę z kilkoma skalnymi urwiskami w pobliżu szczytu wyłaniającymi się spośród drzew. Wioska usadowiła się spokojnie wśród łąk u stóp wzgórza. Za długą palisadą wznosił się dwór, a przy nim stał kościółek. Pierwotnie była to kaplica podległa kościołowi w pobliskim Leight ton leżącym o parę mil w dół rzeki.) Zsiedli z koni za palisadą i gdy tylko Ryszard dotknął nogą ziemi, brat Paweł ujął go za rękę, bo pani Dionizja zamaszyście schodziła po schodach w holu, by ich powitać. Podeszła władczo do wnuka i pochyliła się, by go pocałować. Ryszard podniósł twarz do tego pozdrowienia dość czujnie i poddał mu się, ale trzymał mocno rękę Pawła. W przypadku jednej władzy, licytującej się o nadzór nad nim, wiedział, czego się trzymać, wobec drugiej nie miał pewności, na czym stoi. Cadfael przyglądał się tej pani z ciekawością, bo choć znał ją z reputacji, nigdy dotąd nie znalazł się w jej obecności. Była wysoka, trzymała się prosto, z pewnością nie miała więcej niż pięćdziesiąt pięć lat i wyglądała zdrowo. Była ponadto kobietą przystojną, choć w sposób nieco onieśmielający, o ostrych, czystych rysach i chłodnych, szarych oczach, w których błysnął jednak ostrzegawczy płomień, gdy spojrzała na eskortę Ryszarda, oceniając siłę nieprzyjaciela. Domownicy szli za panią, a proboszcz u jej boku. Tu nie miało dojść do starcia. Być może później, kiedy Ryszard Ludel zostanie bezpiecznie złożony do grobu, a ona otworzy dom, by ugościć żałobników, wtedy może wykonać pierwszy ruch. W tym jedynym dniu trudno będzie ustrzec dziedzica przed towarzystwem babki. Uroczysty ceremoniał pogrzebowy Ryszarda Ludela przyjął wyznaczony kurs. Brat Cadfael wykorzystał ten czas, żeby przyjrzeć się domownikom, od Jana z Długolasu do najmłodszego pastucha. Wszelkie oznaki wskazywały, że miejsce to kwitnie pod rządami Jana, a jego ludzie są zadowoleni. Hugo będzie miał dobry powód, żeby zostawić go w spokoju. Obecni byli też sąsiedzi, a wśród nich Fulko Astley, mający oko na własne zyski, jeśli proponowany związek dojdzie do skutku. Cadfael widział go raz czy dwa w Shrewsbury - wielkiego, ważnego męża pod pięćdziesiątkę, zaczynającego tyć, ociężałego i z pewnością nie równorzędnego partnera dla tej niespokojnej, czynnej, porywczej kobiety, stojącej z posępną twarzą nad trumną syna. Miała przy sobie Ryszarda i trzymała dłoń raczej jak właścicielka niż opiekunka na jego ramieniu. Oczy chłopca rozszerzyły się, a twarz pozostawała poważna, gdy grobowiec został otwarty dla jego ojca, a teraz miał być zamknięty. Śmierć oddalona to jedno, a jej bliskość to całkiem inna sprawa. Dopiero w tej chwili Ryszard w pełni zdał sobie sprawę z

ostateczności swego opuszczenia i rozdzielenia z ojcem. Dłoń babki nie opuszczała ramienia wnuka, gdy uczestnicy konduktu pogrzebowego szli z powrotem do dworu, gdzie w holu urządzono dla nich stypę. Jej długie, szczupłe, starzejące się palce trzymały mocno sukno najlepszego kubraka chłopca, gdy oprowadzała go pośród gości i sąsiadów, jak należało, ale z wyczuwalnym naciskiem czyniąc go panem domu i osobą przewodzącą ostatniej posłudze. To nie mogło zaszkodzić. Ryszard był w pełni świadom swej pozycji i mógł obrazić się o naruszenie swego przywileju. Brat Paweł z niepokojem szeptał do Cadfaela, że najlepiej będzie zabrać chłopca, zanim wszyscy goście wyjdą, bo potem - wobec braku świadków - może się to nie udać. Dopóki obecny jest proboszcz i tych kilku spoza domowników, trudno go będzie zatrzymać siłą. Cadfael obserwował nieznanych mu z tego towarzystwa. Dwóch nosiło szare habity kongregacji, Savigny z klasztoru w Buildwas oddalonego o kilka mil w dół rzeki, którego Ludel był hojnym patronem. Wraz z nimi, chociaż trzymając się skromnie z tyłu, stała jakaś osobistość łatwa do zidentyfikowania. Ten ktoś nosił czarny, zakonny habit zrudziały i wytarty na brzegach, ale grzywa nieprzyciętych włosów wychylała się spod kaptura, a błyski odbitego światła ukazywały na ramieniu dwa lub trzy medale, pamiątki więcej niż jednej pielgrzymki. Zapewne jakiś pobożny pielgrzym z zamiarem osiedlenia się przy klasztorze. Savigny znajdowało się w Buildwas od jakichś czterdziestu lat. Była to fundacja Rogera de Clintona, biskupa Lichfield. Ci trzej to dobrzy, bezstronni widzowie. W obecności tak czcigodnych gości nie dojdzie do prób użycia przemocy. Brat Paweł uprzejmie podszedł do Dionizji z zamiarem dyskretnego pożegnania się i upomnienia o podopiecznego, ale ona przystopowała go krótkim, stalowym błyskiem w oku i złudnie słodkim głosem. —

Bracie, pozwól mi błagać cię o zostawienie Ryszarda na noc. Miał ciężki dzień

i zaczyna się męczyć. Nie powinien wyjeżdżać przed jutrem. - Nie powiedziała jednak, że następnego dnia go odeśle, a jej dłoń nadal ściskała ramię chłopca. Mówiła dość głośno, by ją wszyscy słyszeli, troskliwa matrona niespokojna o swe młode. —

Pani - odparł brat Paweł, robiąc, co się dało w niekorzystnym położeniu. -

Miałem ci właśnie z żalem powiedzieć, że musimy odjeżdżać. Nie jestem władny pozostawić tu Ryszarda z tobą, spodziewają się naszego powrotu na nieszpory. Wybacz nam, proszę. Uśmiech pani był słodki jak miód, ale oczy ostre i zimne jak noże. Podjęła jeszcze jedną próbę, być może po to raczej, by utrwalić swą sprawę w pamięci słuchających niż w nadziei uzyskania czegoś natychmiast, bo wiedziała, że w tej sytuacji jest bezsilna. —

Z pewnością opat Radulfus zrozumiałby moje pragnienie zatrzymania chłopca

na jeszcze jeden dzień. To moje ciało i krew, jedyne, co mi zostało, a tak mało go widziałam przez ostatnie lata. Będę niepocieszona, jeśli mi go zabierzesz tak szybko. —

Pani - odrzekł brat Paweł, stanowczo, choć ze skrępowaniem. - Żałuję, że nie

spełnię twego życzenia, ale nie mam wyboru. Muszę być posłuszny memu opatowi i przed wieczorem przywieźć Ryszarda ze sobą. Chodź, Ryszardzie, musimy jechać. Jeszcze przez krótką chwilę babka trzymała wnuka i zaciskała uchwyt, jakby kusiło ją działanie nawet tak publiczne, ale rozmyśliła się. To nie był odpowiedni czas, żeby stawiać się w niekorzystnym świetle, zamiast zaskarbiać sobie sympatię. Rozwarła dłoń, a Ryszard z ociąganiem odszedł od niej do boku Pawła. —

Powiedzcie opatowi, że bardzo szybko poproszę o spotkanie z nim - rzekła

Dionizja z oczami jak sztylety, ale głosem nadal łagodnym i słodkim. —

Pani, przekażę mu to - odrzekł Paweł.

Dionizja była warta tyle, co jej słowo. Wjechała do enklawy opactwa następnego dnia, z orszakiem na dobrych koniach i imponująca wyglądem, żeby prosić o posłuchanie u ojca opata. Była z nim zamknięta prawie przez godzinę, ale wyszła kipiąca urazą i zimną wściekłością. Kroczyła przez wielki dziedziniec niczym poryw wiatru, rozpraszając Bogu ducha winnych nowicjuszy jak liście, i odjechała do domu w tempie, które nie sprawiało przyjemności jej statecznemu dzianetowi, z milczącymi koniuszymi trzymającymi się z lękiem sporo z tyłu. —

Oto jedzie pani, która przywykła stawiać na swoim - powiedział brat Anzelm. -

Ale chyba pierwszy raz spotkała równego sobie. —

Nie usłyszeliśmy jeszcze ostatniego słowa - odrzekł sucho Cadfael, patrząc na

pył opadający po jej odjeździe. —

Nie wątpię - zgodził się Anzelm. - Lecz co ona może zrobić?/

—

Tego niewątpliwie sie dowiemy, wszystko w swoim czasie -

odparł nie bez zainteresowania Cadfael. Musieli czekać zaledwie dwa dni. Prawnik pani Dionizji ceremonialnie zapowiedział się kapitule, prosząc o posłuchanie. Starszawy urzędnik drobnej budowy, ale energiczny i wybuchowy z wyglądu, z wiązką pergaminów pod pachą, zwrócił się do zgromadzonych tonem raczej smutnym niż gniewnym. Dziwił się, że opat, kleryk i scholarz o znanej prawości i życzliwości, może zaprzeczać więzom krwi i odmawiać oddania Ryszarda pod nadzór i kochającą opiekę jego jedynej żyjącej bliskiej krewnej, całkowicie pozbawionej obecnie wszystkich swoich mężczyzn i pragnącej pomóc we wprowadzaniu oraz doradzaniu swemu wnukowi w jego nowych obowiązkach pana majątku. Stwierdził, że wyrządzono wielką

krzywdę zarówno babce, jak chłopcu, odrzucając ich naturalną potrzebę bliskości i nie respektując wzajemnych uczuć. I jeszcze raz zażądał uroczyście, żeby ta krzywda została naprawiona, a Ryszard Ludel odesłany wraz z nim do dworu w Eaton. Opat Radulfus cierpliwie siedział z niewzruszoną twarzą i wysłuchał grzecznie końca tej wystudiowanej mowy. —

Dziękuję ci za starania - powiedział potem uprzejmie. - Dobrze wykonałeś

swoje zadanie. Nie mogę jednak zmienić odpowiedzi, której udzieliłem twojej pani. Nieżyjący Ryszard Ludel w liście należycie napisanym i poświadczonym powierzył opiekę nad swoim synem mnie. Podjąłem się tej opieki i nie mogę się teraz jej zrzec. Było wolą ojca, żeby syn kształcił się tutaj, póki nie dojdzie do wieku męskiego i sam nie przejmie kierowania swoim życiem i sprawami. To obiecałem i tego dotrzymam. Śmierć ojca uświęca tylko moje zobowiązanie i czyni bardziej wiążącym. Powiedz to swojej pani. —

Panie mój - odrzekł prawnik, najwyraźniej nie oczekując innej odpowiedzi i

będąc gotowym do zrobienia następnego kroku w swym poselstwie. - W zmienionych okolicznościach taki prywatny dokument prawny nie musi być jedynym argumentem ważnym dla sądu. Sprawiedliwość królewska wysłucha z pewnością prośby matrony o jej pozycji, owdowiałej, a teraz pozbawionej syna, lecz w pełni zdolnej zaspokoić wszystkie potrzeby wnuka, obok naturalnej potrzeby jej serca i pociechy z jego obecności. Moja pani pragnie cię poinformować, że jeśli nie oddasz chłopca, zamierza wystąpić z pozwem do sądu o jego odzyskanie. —

Mogę zatem jedynie pochwalić jej zamiar - odpowiedział opat spokojnie. -

Wyrok królewskiego sądu musi zadowolić nas oboje, bo zdejmie z nas brzemię wyboru. Powiedz jej to i dodaj, że oczekuję rozprawy z należną uległością. Dopóki jednak taki wyrok nie zapadnie, muszę trzymać się tego, czego się podjąłem i zaprzysiągłem. Rad jestem, że się co do tego zgadzamy - dorzucił z suchym uśmiecham. Prawnikowi nie pozostało zatem nic, jak tylko przyjąć tę nieoczekiwanie uległą odpowiedź i pożegnać się taktownie, z ukłonem. Powstało lekkie poruszenie, a szmer zaciekawienia i zdziwienia! przemknął przez stalle, ale opat Radulfus uciszył go spojrzeniem i dopiero kiedy bracia wyszli na wielki dziedziniec i wrócili do swoich zajęć, komentarze i spekulacje mogły być swobodnie wygłaszane. —

Czy mądrze zrobił, że ją zachęcał? - dziwił się brat Edmund, krocząc w stronę

infirmerii z Cadfaelem u boku. - A jeśli pani Dionizja rzeczywiście poda nas do sądu? Sędzia może równie dobrze wziąć stronę samotnej pani, która chce mieć swego wnuka w domu. —

Nie przejmuj się - odrzekł spokojnie Cadfael. - To tylko pusta groźba. Ona

dobrze wie, że prawo jest powolne i dużo kosztuje, nawet w najlepszych czasach, nasze nie należą do takich, kiedy król jest daleko, zajęty pilniejszymi sprawami, a połowa królestwa jest odcięta od wszelkiej sprawiedliwości. Nie, ona miała nadzieję na nakłonienie opata do przemyślenia wszystkiego raz jeszcze i ustąpienia w obawie przed długim utrapieniem. Ale trafił swój na swego. Opat wie, że Dionizja nie ma zamiaru zwrócić się do sądów. Znacznie bardziej prawdopodobne jest, że weźmie sprawę w swoje ręce i spróbuje wykraść chłopca. Trzeba by wtedy zdecydować się na powolne prawo albo szybkie działanie, żeby go jej odebrać, gdy go już raz dostanie, a jej łatwiej oużycie siły niż opatowi. —

Należy mieć nadzieję - powiedział brat Edmund, przerażony tą sugestią - że

jeszcze nie wykorzystała swych możliwości perswazji, jeżeli ostatecznym środkiem ma być przemoc. Nikt nie umiałby dokładnie określić, w jaki sposób młody Ryszard poznał wszystkie ruchy i zwroty w tej walce o jego przyszłość. Nie mógł wszak podsłuchiwać wszystkiego, o czym mówiło się na kapitule, ani też nowicjusze nie byli obecni na codziennych zebraniach, a nikt spośród braci nie dzieliłby się przecież plotkami z chłopcem, który był ośrodkiem konfliktu. Było jednak jasne, że Ryszard wie wszystkim, co się dzieje, i że czerpie z tego perwersyjną przyjemność. Psoty dodają życiu smaku, a tu - w enklawie - czuł się całkiem bezpieczny mógł się napawać toczoną o niego walką. —

On śledzi przyjazdy i odjazdy do Eaton - mówił brat Paweł, dzieląc się swoim

niepokojem z Cadfaelem w zaciszu herbarium. - I jest dość bystry, by rozumieć ich znaczenie. I zrozumiał aż za dobrze, co zaszło na pogrzebie ojca. Dla jego dobra chciałbym, żeby był mniej bystry. —

Ale powinien mieć więcej oleju w głowie - odrzekł pogodnie Cadfael. - To

właśnie bystre niewiniątka unikają sideł. A jego babka od dziesięciu dni nie wykonała żadnego ruchu. Być może zrezygnowała z walki. - Wcale jednak nie był o tym przekonany. Pani Dionizja nie przywykła do niepowodzeń. —

To możliwe - zgodził się brat Paweł z na - dziejąw głosie. - Jak słyszę, przyjęła

jakiegoś czcigodnego pielgrzyma i na jego użytek odnowiła starą pustelnię w swoim lesie. Chce, żeby modlił się codziennie za duszę jej syna. Eilmund mówił nam tym, kiedy przyniósł nasz przydział dziczyzny. Widzieliśmy tego człowieka na pogrzebie, Cadfa - elu. Był tam z dwoma braćmi z Buildwas. Mieszkał u nich przez tydzień i zyskał opinię świątobliwego. Cadfael ze stęknięciem wyprostował się znad zagonu mięty, sztywnej i ubogiej w liście o tej porze roku. Ten chłop z muszelkami? I z medalem świętego Jakuba? Tak, pamiętam, zwróciłem

na niego uwagę. Zamieszka więc pośród nas? I woli celę ogródek w lesie niż szary habit w Buildwas?! Nigdy mnie nie pociągało samotnicze życie, ale znam takich, którzy wolą rozmyślać i modlić się w taki sposób. Ta pustelnia długo nie była zamieszkana. Znał to miejsce, chociaż rzadko tam bywał, bo leśniczy opactwa cieszył się znakomitym zdrowiem i nie potrzebował lekarstw z ziół. Pustelnia, od lat nieużywana, znajdowała się w dolinie o zadrzewionych stokach. Była to kamienna chata z kwadratem ziemi kiedyś ogrodzonym i uprawianym, dziś zarośniętym i zdziczałym. Tutaj pas lasu obejmował zarówno ziemie Eaton, jak opacki las Eyton, a pustelnia zajmowała miejsce, gdzie granica Ludelów wcinała się w terytorium sąsiada w pobliżu pielęgnowanego przez leśniczego zagajnika.” — Tam będzie miał spokój, jeśli zechce zostać dodał Cadfael. - Jak mamy go

nazywać? —

Zwą go Cuthred. Dobrze mieć świętego za sąsiada. I zdaje się, że już

zaczynają przychodzić do niego ze swymi kłopotami. Być może to on powstrzymał tę paniąbrat Paweł tymi słowami okazał optymizm. - Musi mieć na nią silny wpływ, bo inaczej nie zachęcałaby go do pozostania. I żadnego ruchu przez te dziesięć dni. Może jesteśmy jego dłużnikami. Rzeczywiście, pogodne dni mijały spokojnie jeden po drugim w mglistych świtach, jasnych, choć zawoalowanych południach i wilgotnych, zielonych, magicznie cichych zmierzchach. Wydawało się, że dalsza walka o młodego Ryszarda miała już nie nastąpić, że pani Dionizja rozmyśliła się w sprawie procesu i zrezygnowana pogodziła się z losem. Przysłała nawet przez swego proboszcza pieniądze na opłacenie kilku mszy za duszę jej syna w kaplicy Matki Boskiej, a ten gest można było wytłumaczyć jedynie jako ruch w stronę pojednania. Tak przynajmniej uważał brat Franciszek, nowy opiekun ołtarza Matki Boskiej. —

Ksiądz Andrzej powiedział mi - oznajmił po odjeździe gościa - że odkąd bracia

z Buildwas wprowadzili tego Cuthreda do jej domu, przywiązuje ona wielką wagę do jego rad i kieruje się zarówno nimi, jak jego przykładem. Ten człowiek już zdobył sobie sławę świątobliwego. Mówią, że złożył śluby w starym stylu i wcale nie opuszcza swojej celi i ogrodu. Nigdy jednak nie odmawia nikomu pomocy ani modlitwy. Ksiądz Andrzej ma o nim bardzo wysokie mniemanie. Życie pustelnicze nie jest naszym życiem, ale nie jest źle mieć takiego świętego męża blisko, w sąsiedniej posiadłości - ciągnął brat Franciszek z wielkim przejęciem. - To może przynieść jedynie błogosławieństwo. Tak myślała cała okolica, bo posiadanie pobożnego pustelnika dodało dworowi w Eaton wiele świetności. Jedyne słowa krytyki, jakie dotarły do uszu Cadfaela, dotyczyły

skromności Cuthreda, który najpierw ganił, a potem zabronił wychwalania go zbyt rozgłośnie. Bez względu na to, jakiego cudu dokonał, czy to odwracając dzięki swym modlitwom groźbę pomoru bydła, gdy jedno ze stad Dionizji zachorowało, czy wysyłając chłopca z ostrzeżeniem przed burzą, która dzięki temu przeszła bez szkody, nie pozwalał przypisywać tego sobie i nieposłusznym groził karą boską. Po miesiącu od swego przybycia miał we dworze w Eaton większy posłuch niż Dionizja albo ksiądz Andrzej, a jego sława szerzyła się przekazywana z ust do ust niczym jakiś cenny sekret, którym radowano się na osobności, skrywając ją przed światem.

Rozdział trzeci

Eilmund, leśniczy z Eyton, przychodził od czasu do czasu na kapitułę, żeby zdać sprawę ze swej pracy albo zgłosić trudności, które mógł napotkać, i potrzebę dodatkowej pomocy. Nieczęsto było to coś więcej niż zwykłe sprawozdanie, ale w drugim tygodniu listopada któregoś ranka przybył ze zmarszczonym czołem i posępną twarzą. Wyglądało na to, że jakieś dziwne nieszczęście nawiedziło jego las. Eilmund był krępym, bardzo silnym i dość bystrym mężczyzną po czterdziestce, z gęstym, ciemnym zarostem. Stanął prosto pośrodku kapituły na rozstawionych tęgich nogach niczym zapaśnik naprzeciw swego przeciwnika i powiedział parę słów otym, co go trapiło. —

Panie mój, opacie, w moim lesie dzieją się rzeczy, których nie mogę pojąć.

Tydzień temu, po wielkiej ulewie, ten strumień, co płynie między naszym zagajnikiem a otwartym lasem, podmył kilka krzaków i utworzył tamę. Potem wylał, zmienił kierunek i zalał moją najnowszą plantację. Zanim oczyściłem zator, wezbrana woda podcięła powyżej skarpę rowu, a osuwisko utworzyło pomost. Jelenie weszły do zagajnika i wyjadły wszystkie przyrosty z pólka drzewek przycinanych przed dwoma laty. Boję się, że niektóre drzewka zginą, a wszystkie będą o parę lat spóźnione w rozwoju. To psuje moje plany - biadał Eilmund. - Nie mówiąc o bieżących stratach. Cadfael znał to miejsce, chlubę Eilmunda, zagospodarowaną część lasu Eyton, tak porządny i dobrze okopany zagajnik jak żaden inny w całym hrabstwie, gdzie regularne wycinanie sześcio - i siedmioletnich drzewek dawało dostęp światła wszystkim roślinom, więc poszycie i dziko rosnące kwiaty były zawsze bujne i różnorodne. Niektóre drzewa, jak jesiony, wyrastały na nowo z pierwotnych pni, tuż poniżej cięcia, inne, jak wiązy czy osiki, z ziemi dookoła pnia. Nigdy dotąd naturalna klęska nie zraniła dumy Eilmunda z własnych umiejętności. Nic dziwnego, że był boleśnie dotknięty. A strata dla opactwa była naprawdę poważna, bo drewno z zagajnika na opał, węgiel drzewny, trzonki narzędzi i wyroby stolarskie dawało dobry dochód. —

I nie koniec na tym - ciągnął Eilmund ponuro. - Wczoraj, kiedy robiłem

obchód po drugiej stronie zagajnika, gdzie rów jest suchy, ale głęboki, a brzeg stromy, zobaczyłem owce z Eaton. Uciekły z pastwiska przez obluzowany pal, tam gdzie ziemia Eaton dotyka naszej, a wiesz, panie mój, że owce nic sobie nie robią ze skarpy, która powstrzyma jelenia, a nie ma dla nich nic lepszego niż młode pędy jesionu. Uporały się z

większością nowego przyrostu, zanim je przegoniłem. I ani Jan z Długolasu, ani ja, nie wiemy, jak przeszły przez tak wąską dziurę, ale wiecie, że gdy stara owca wbije sobie coś do głowy, nic jej nie powstrzyma, a inne pójdą za nią. Wydaje mi się, że mój las jest nawiedzony. —

Wydaje mi się raczej, że było to zwykłe ludzkie zaniedbanie, albo po twojej

stronie, albo po stronie twego sąsiada - powiedział przeor Robert, spoglądając surowo znad swego długiego nosa. —

Ojcze przeorze - odparł Eilmund z otwartością kogoś, kto zna swoją wartość i

wie, że równie dobrze jest jej świadomy jedyny zwierzchnik, którego powinien zadowolić. Przez wszystkie lata mojej służby dla opactwa nigdy nie było skarg na moją pracę. Robię obchody codziennie, często nawet nocą, ale nie mogę zakazać deszczowi padać i nie mogę być wszędzie naraz. Takiego natłoku nieszczęść w tak krótkim czasie nigdy dotąd nie widziałem. Nie mogę też winić Jana z Długolasu, który zawsze był tak dobrym sąsiadem, jak tylko można sobie życzyć. —

To prawda - rzekł opat Radulfus rozstrzygającym tonem. - Mieliśmy powody

być mu wdzięczni za jego dobrą wolę, nie wątpimy w nią i teraz. Ani też nie kwestionuję twych umiejętności i oddania. Nie było przyczyny do tej pory i nie widzę jej teraz. Przeciwności losu są po to, by je pokonywać i nikt nie może wiecznie unikać takich doświadczeń. Pogodzimy się ze stratami. Rób, co w twej mocy, panie Eilmundzie, a jeśli czujesz, że potrzebujesz pomocnika, dostaniesz go. Eilmund, który zawsze dotąd wypełniał zadania i był dumny ze swojej samowystarczalności, podziękował dość sucho. Uchylił się na razie od przyjęcia oferty i obiecał dać znać, jeśli zdarzy się coś, co mu nakaże zmienić zdanie. Odszedł równie żwawo, jak przyszedł, do swej chaty w lesie, do swej córki i narzekania na los, bo nie mógł się doszukać ludzkiego działania, by je obwiniać. Jakimś tajemniczym sposobem młody Ryszard poznał niezwykły powód wizyty Eilmunda, a wszystko, co dotyczyło jego babki oraz ludzi, którzy pracowali i żyli w majątku Eaton, żywo go interesowało. Chociaż jego opiekun opat był mądry i czujny, a jego rządca kompetentny, wypadało, żeby on sam miał oko na swoją posiadłość. Jeżeli coś dziwnego się działo w pobliżu Eaton, chciał znać powód, a przychodziło mu znacznie łatwiej niż opatowi Radulfu - sowi przypisywanie szkód przewrotności albo złości ludzkiej, bo sam często bywał na pół niewinnym sprawcą złych uczynków. Jeżeli owce z Eaton znalazły drogę do jesionowego zagajnika w Eyton nie z dopustu bożego, ale wskutek działania kogoś, kto im otworzył drogę i pognał, Ryszard chciał

wiedzieć, kto to zrobił i dlaczego. To były w końcu jego owce. Stosownie do tego, miał na oku wszystkie poranne przyjazdy i wyjazdy w porze kapituły. W dwa dni po wizycie Eilmunda zauważył przybycie do strażnicy młodego człowieka, którego widział przedtem tylko raz, a który bardzo grzecznie prosił o pozwolenie na stawienie się na kapitule z posłaniem od jego pana, Cuthreda. Przybył wcześnie i musiał czekać, co przyjął spokojnie. To odpowiadało Ryszardowi, bo nie mógł opuszczać szkoły, ale do czasu zakończenia kapituły był wolny i mógł wciągnąć gościa w zasadzkę i zaspokoić swą ciekawość. Każdy pustelnik z darem jasnowidzenia, który chce się przydać sąsiadom, a złożył śluby nakazujące mu pozostawanie we własnej celi i w zamkniętym ogrodzie, musi mieć chłopca do załatwiania spraw i przekazywania upomnień oraz wyrzutów. Wyglądało na to, że chłopiec Cuthreda przybył tu już w jego służbie, towarzysząc mu w jego ostatnich wędrówkach w poszukiwaniu miejsca spoczynku wyznaczonego przez Boga. Wszedł do kapituły opactwa z przesadnie skromną pewnością siebie i stanął na widoku wszystkich ciekawskich braci, wcale nie zmieszany takim natarciem bystrych, wścibskich oczu. Ze swojej ulubionej ławy na uboczu Cadfael z zainteresowaniem studiował wysłannika. Nie mógłby sobie wyobrazić mniej odpowiedniego służącego dla anachorety i popularnego świętego w dawnym celtyckim znaczeniu, z pominięciem kanonizacji, chociaż nie mógłby na poczekaniu powiedzieć, na czym polegała ta nieodpowiedniość. Dwudziestolatek w tunice i spodniach z szorstkiej, brunatnej tkaniny, łatanej i wyblakłej - tu nie było niczego wyjątkowego. Budowę ciała miał podobną do Hugona Beringara, lekką i żylastą, ale był o szerokość dłoni wyższy, szczupły, brązowy i zgrabny niczym młody jeleń, a długie ręce i nogi poruszały się z tą samą kanciastą, zwierzęcą gracją. Nawet jego wystudiowana nieruchomość kojarzyła się z nagłym, gwałtownym ruchem, niczym u dzikiego stworzenia znieruchomiałego w pułapce. Jego bieg byłby szybki i cichy, a skok długi i lotny niczym sus zająca. I twarz miała podobny, nieco złowieszczy wyraz czujności pod ciasno przylegającym czepcem długich, wijących się włosów koloru czerwonego buka. Owalna twarz o wysokim czole, z długim prostym nosem o rozdymających się nozdrzach, znowu jak u dzikiego stworzenia wrażliwych na każdy zapach niesiony wiatrem, pełne usta, prawie uśmiechnięte nawet w spoczynku, jakby w jakimś skrytym i nieco niepokojącym rozbawieniu, i bursztynowe oczy uniesionych w górę zewnętrznych kącikach, pod wygiętymi brwiami barwy miedzi. Spojrzenie tych oczu ocieniały, ale nie skrywały, powieki z miedzianymi rzęsami długimi i gęstymi jak u kobiety. Co święty w starym stylu robił z tym onieśmielająco pięknym stworzeniem w swojej

służbie? Chłopiec odczekał długą chwilę, by go dokładnie obejrzano, podniósł powieki, ukazał opatowi Radulfusowi twarz o szczerej, dziecięcej niewinności złożył mu czarujący, pełen szacunku ukłon. Nie przemówił, dopóki nie przemówiono do niego, ale czekał na pytania. —

Przybywasz od pustelnika z Eyton? - odezwał się uprzejmie opat, przyglądając

się uważnie młodej, spokojnej, prawie uśmiechniętej twarzy. —

Tak, panie mój. Świątobliwy Cuthred przysyła ci przeze mnie posłanie. - Głos

miał spokojny czysty, postawiony dość wysoko, dźwięczał więc pod sklepieniem jak dzwon. —

Jak masz na imię? - spytał Radulfus.

—

Hiacynt, panie mój.

—

Znałem biskupa o tym imieniu - powiedział opat i uśmiechnął się przelotnie,

bo ta szczupła, brązowa istota przed nim z pewnością nie miała w sobie nic z biskupa. - Czy nosisz imię po nim? —

Nie, panie mój. Nigdy o nim nie słyszałem. Mówiono mi kiedyś, że był

młodzieniec o tym imieniu w jakiejś starej opowieści i dwóch bogów poróżniło się o niego, a ten, który przegrał, zabił go. Powiadają, że z jego krwi wyrosły kwiaty. To ksiądz mi o tym opowiadał - wyjaśnił z niewinną miną chłopiec i obrzucił kapitułę nagłym, krótkim uśmiechem, świadom lekkiego szmeru niepokoju, który podniósł się wśród braci, chociaż opat pozostał niewzruszony. „Do tej starej opowieści - pomyślał Cadfael, przyglądając mu się z ciekawością i zainteresowaniem - ty, mój chłopcze, pasujesz znacznie lepiej niż do kręgu biskupów i dobrze o tym wiesz. Albo do pustelników, jeśli o tym mowa. Ale gdzie w tym świecie on cię znalazł i jak cię oswoił?” —

Czy mogę wypowiedzieć me posłanie? - spytał niewinnie chłopiec, utkwiwszy

w opacie złociste oczy, szerokie i czyste. —

Nauczyłeś się go na pamięć? - dopytywał Radulfus z uśmiechem.

—

Musiałem, panie mój. Każde słowo musi być na swoim miejscu.

—

Prawdziwie wiemy wysłannik! Tak, możesz mówić.

—

Muszę być głosem mojego pana, nie moim - powiedział chłopiec na wstępie i

natychmiast obniżył swój dźwięczny, lekki głos o kilka tonów w zaskakującym popisie naśladownictwa, co kazało Cadfaelowi przyjrzeć mu się uważniej niż dotąd. —

Dowiedziałem się z wielką troską - mówił z powagą zastępczy pustelnik -

zarówno od rządcy z Eaton, jak i od leśniczego z Eyton o nieszczęściach trapiących z nagła

las. Modliłem się i medytowałem, bardzo się bałem, że wszystko to są zapowiedzi czegoś gorszego, co nadejdzie, jeśli jakaś nierównowaga czy rozziew między tym, co słuszne i niesłuszne, nie zostanie zaleczona. Nie wiem nic o takim przewinieniu wiszącym nad nami, chyba że jest nim zaprzeczenie praw pani Dionizji Ludel przez wzbranianie się przed wydaniem jej wnuka. Wolę ojca trzeba uszanować, ale nie można usunąć z myśli żalu wdowy po jej młodym i jej samej osieroconej i samotnej. Proszę cię, panie mój, opacie, przez miłość Boga, rozważ, czy to, co robisz, jest dobre, czuję bowiem cień zła ciążący nad nami wszystkimi. Wszystko to ów zadziwiający młody człowiek przekazał posępnym i poważnym głosem, który nie był jego własnym. Niezaprzeczalnie była to sztuczka robiąca wrażenie, bo kilku bardziej przesądnych młodszych braci wierciło się i mamrotało coś z lękiem. A zakończywszy swoją recytację, wysłannik znów podniósł bursztynowe oczy i uśmiechnął się, jakby przedmiot jego poselstwa wcale go nie dotyczył. Opat Radulfus przez długą chwilę siedział w milczeniu, przyglądając się uważnie młodemu człowiekowi, który odpowiadał spojrzeniem spokojnym pewnym, zadowolony z wykonania zadania. —

To własne słowa twego pana?

—

Słowo w słowo, panie mój, tak jak mnie ich nauczył.

—

I nie powierzył ci przemawiania dalej w tej sprawie w jego imieniu? Nie

chcesz niczego dodać? Oczy otworzyły się jeszcze szerzej w zdumieniu. —

Ja, panie mój? Jak bym mógł? Ja tylko wypełniam jego polecenia.

Przeor Robert powiedział z lekceważeniem do ucha opatowi: —

Zdarza się, że pustelnik daje schronienie i zatrudnienie prostaczkowi. To akt

miłosierdzia, a ten tu wyraźnie jest taki - mówił cicho, ale nie dość cicho, by uniknąć uszu równie czujnych i prawie równie spiczastych jak lisie, bo Hiacynt spojrzał i błysnął krzywym uśmiechem. Cadfael, który również pochwycił sens tego komentarza, wątpił bardzo, czy opat się z nim zgadza. On sam dostrzegał za brązową twarzą fauna błysk inteligencji, nawet jeśli tamtemu odpowiadało grać rolę głupca. —

No cóż - rzekł Radulfus. - Możesz wracać do swego pana, Hiacyncie, i zanieś

mu moje podziękowanie za jego strapienie i troskę oraz za jego modlitwy. Mam nadzieję, że będzie się nadal modlił za nas wszystkich. Powiedz mu, że rozważyłem i rozważam wszystkie strony skargi pani Dionizji przeciw mnie. Zrobiłem i nadal będę robił to, co uważam za słuszne. A jeśli idzie o naturalne nieszczęścia, które go tak bardzo trapią, zwykli ludzie nie

mogą ich kontrolować ani im rozkazywać, chociaż wiara może je przezwyciężyć. Czego nie możemy zmienić, musimy wytrzymać. To wszystko. Bez jednego słowa chłopiec skłonił się przed Opatem głęboko i z gracją, odwrócił się i wyszedł z kapituły, bez pośpiechu, lekkim krokiem, poruszając się z kocią, nieomal wyniosłą elegancją. Na wielkim dziedzińcu, prawie pustym o tej godzinie, kiedy wszyscy bracia byli na kapitule, posłaniec nie śpieszył się z powrotem do swego pana, ale zwlekał, rozglądając się ciekawie dookoła, od domu opata w jego małym ogrodzie różanym do domu gościnnego i do infirmerii, wokół kręgu budynków do strażnicy przy bramie i długiej południowej granicy klasztoru. Ryszard, który od kilku minut zaległ w oczekiwaniu na niego, wyłonił się z pewnością siebie spod łuku południowego wejścia i przeciął drogę obcemu. Skoro zamiar zatrzymania go był jasny, Hiacynt zatrzymał się grzecznie, spoglądając z zainteresowaniem w dół na poważną piegowatą twarz chłopca, który przyglądał mu się równie wnikliwie. —

Dzień dobry, paniczu! - powiedział uprzejmie. - W czym mogę pomóc?

—

Wiem, kim jesteś - odparł Ryszard. - Jesteś tym sługą, którego pustelnik

sprowadził ze sobą. Słyszałem, jak mówiłeś, że przychodzisz z posłaniem od niego. Czy chodziło o mnie? —

Na to mógłbym łatwiej odpowiedzieć - rzekł roztropnie Hiacynt - gdybym

wiedział, kim jest wasza wielmożność i czemu mój pan miałby się zajmować byle kim. —

Nie jestem byle kim - zaprotestował z godnością Ryszard. - Jestem Ryszard

Ludel, właściciel Eaton, a pustelnia twego pana stoi na mojej ziemi. Dobrze wiesz, kim jestem, bo byłeś między sługami na pogrzebie mojego ojca. A jeśli przyniosłeś jakieś posłanie mnie dotyczące, mam chyba prawo wiedzieć, o co chodzi. Ryszard zadarł drobny kanciasty podbródek i stał na rozstawionych bosych nogach, nie mrużąc niebieskozielonych oczu żądających sprawiedliwości. Przez długą chwilę Hiacynt odpowiadał na to bystrym spojrzeniem. Potem przemówił rzeczowym tonem jak mężczyzna do mężczyzny, bez przedrzeźniania. —

To prawda, i jestem po twojej stronie, Ryszardzie. Gdzie możemy swobodnie

ze sobą porozmawiać? Środek wielkiego dziedzińca był zapewne nieco zbyt podejrzanym miejscem na długie zwierzenia, a Ryszard był wystarczająco zainteresowany tym nieomylnie świeckim przybyszem, by uznać go za miłą odmianę pośród zakonnego otoczenia i zapragnąć poznania go, skoro nadarzała się okazja. Ponadto, kapituła miała się skończyć lada chwila i nie należało

w tych okolicznościach przyciągać uwagi przeora Roberta ani kusić brata Jeremiasza. Z nagłą konfidencją chwycił Hiacynta za rękę i pociągnął go przez dziedziniec do oddalonej furtki prowadzącej z enklawy do młyna. Tam, na trawie nad stawem, byli odosobnieni z murem za plecami i gęstą sprężystą murawą pod nimi, a południowe słońce wciąż jeszcze lekko grzało przez przejrzysty woal mgiełki. Otóż - powiedział Ryszard, przechodząc do sprawy - muszę mieć przyjaciela, który powie mi prawdę. Zbyt wielu ludzi rządzi moim życiem za mnie i nie mogę się na to zgodzić, a jak mam dbać siebie i być gotowy przeciw nim, jeśli nikt mi nie powie, co oni myślą? Gdybyś był po mojej stronie, wiedziałbym, jak postępować. Będziesz? Hiacynt oparł się wygodnie o mur opactwa, wyciągnąwszy przed siebie kształtne, muskularne nogi przymknąwszy pełne słońca oczy. —

Powiem ci coś, Ryszardzie. Tak jak ty możesz postępować najlepiej, wiedząc

wszystko, co się święci, tak ja ci będę najbardziej przydatny, znając dokładnie twoje powody. Jak dotąd znam koniec tej historii, a ty znasz początek. A gdybyśmy złożyli je razem i zobaczyli, co z tego wyniknie? Ryszard klasnął w dłonie. —

Zgoda! Powiedz mi więc najpierw, jakie posłanie przyniosłeś dziś od

Cuthreda. Hiacynt powiedział mu, słowo w słowo jak to przekazał na kapitule, ale bez naśladowania głosu. —

Wiedziałem! - Chłopiec uderzył piąstką w gęstą trawę. - Wiedziałem, że to

jakoś musi mnie dotyczyć. Więc moja babka zdołała namówić nawet świętego męża do przemawiania w jej sprawie. Słyszałem o tym, co się stało w zagajniku, ale takie rzeczy się zdarzają i nie ma na to rady. Musisz ostrzec swego pana, żeby nie dawał sobie niczego wmawiać, nawet jeśli ona uczyniła się jego patronką. Opowiedz mu całą historię, bo ona tego nie zrobi. —

Opowiem, kiedy sam ją poznam - zgodził się Hiacynt.

—

Nikt ci nie mówił, czemu ona chce mnie mieć w domu? Ani słowa od twego

—

Chłopcze, ja tylko wykonuję jego polecenia, on mi się nie zwierza.

pana? Wyglądało na to, że ślepo posłuszny sługa nie śpieszył się z powrotem ze swej misji, bo oparł się wygodniej o omszały mur i skrzyżował szczupłe kostki nóg. Ryszard przybliżył się, a Hiacynt przesunął się życzliwie, żeby zrobić miejsce młodym kościom opartym o jego bok.

—

Ona chce mnie ożenić, żeby przejąć oba sąsiednie dwory - wyjaśnił Ryszard. -

A panna młoda jest w nieodpowiednim wieku. Hiltruda jest stara, ma co najmniej dwadzieścia dwa lata... —

Wiek godny szacunku - zgodził się Hiacynt z powagą.

—

Ale nawet gdyby była młoda i ładna, ja jej nie chcę. Nie chcę żadnej kobiety.

Nie lubię kobiet. Nie widzę potrzeby... —

Jesteś zatem we właściwym miejscu, by ich uniknąć - podsunął Hiacynt, a

spod jego długich, miedzianych rzęs bursztynowe oczy błysnęły śmiechem. - Zostań nowicjuszem i skończ ze światem, a będziesz tu całkiem bezpieczny. —

Nie, to też nie jest wyjście. Słuchaj, a powiem ci wszystko. potoczyła się

opowieść o groźbie małżeństwa o planach babki powiększenia jej małego palatynatu. —

Czy więc będziesz miał oczy otwarte w mojej sprawie i dasz mi znać, na co

muszę uważać? Potrzebuję kogoś, kto jest ze mną uczciwy i nie kryje wszystkiego przede mną, jakbym wciąż był dzieckiem. —

Zrobię to - obiecał Hiacynt z zadowoleniem uśmiechem. - Będę lennikiem

waszej miłości w obozie w Eaton i twoimi uszami oraz oczami. —

Wyjaśnisz moją sprawę Cuthredowi? Nie powinienem go lubić, bo myśli źle o

ojcu opacie, a ten robi tylko to, czego chciał dla mnie mój ojciec. Ale nie wyjawiłeś mi jeszcze swego imienia. Jak mam cię nazywać? —

Na imię mam Hiacynt. Mówiono mi tu, że był biskup tego imienia, ale nie

jestem nikim takim. Twoje sekrety są bezpieczniejsze u grzesznika niż u świętego, nie obawiaj się, jestem pewniejszy niż konfesjonał. Jakimś sposobem obaj byli tak zadowoleni z siebie nawzajem i tak zbliżeni, że tylko żołądek Ryszarda, przypominający mu o obiedzie, skłonił ich w końcu do rozstania się. Ryszard podreptał obok swego nowego przyjaciela ścieżką, która biegła wzdłuż muru enklawy aż do Podgrodzia, tam rozstał się z nim i przyglądał się tej lekkiej, wyprostowanej postaci odchodzącej gościńcem, zanim tanecznym krokiem wrócił do furtki w murze. * Hiacynt przebiegł pierwsze mile swojej drogi powrotnej długimi, sprężystymi susami, nie tyle dla pośpiechu czy z poczucia obowiązku, ile dla czystej przyjemności z tego sposobu poruszania się oraz z poczucia siły i precyzji własnego ciała. Przekroczył rzekę po moście w Attingham, przebrnął podmokłe łąki jej dopływu Tern i skręcił na południe z Wroxeter ku Eyton. Gdy dotarł do skraju lasu, zwolnił do marudnego chodu, niechętnie kończąc tak przyjemną drogę. Musiał przejść przez ziemie opactwa, żeby dotrzeć do pustelni leżącej na

wąskim, wysuniętym palcu ziem Ludelów, wciskającym się w lasy sąsiadów. Wesoło gwiżdżąc, szedł szlakiem biegnącym wzdłuż strumienia i północnego skraju zagajnika Eilmunda. Chroniący uprawy leśne brzeg wznoszący się za strumieniem był wysoki stromy, ale dobrze utrzymany i porośnięty trawą. Nigdy dotąd nie zapadł się w żadnym punkcie, bo strumień nie był ani dość duży, ani dość szybki, by podciąć utrwalony stok. Tak się jednak właśnie stało, a goła ziemia widniała w ciemnej wyrwie z daleka. Przyglądał się jej, zbliżając i gryząc z namysłem wargę, a potem nagle wzruszył ramionami i roześmiał się. —

Im więcej psoty, tym więcej zabawy! - powiedział i poszedł dalej, gdzie brzeg

był głęboko podcięty. Był jeszcze o kilka kroków od najgorszego, kiedy usłyszał zdławiony krzyk, który zdawał się dochodzić spod ziemi, a potem przeciągły jęk walki i bólu oraz potok stłumionych przekleństw. Zaskoczony, ale szybki w działaniu, poderwał się do biegu długimi susami i równie szybko zatrzymał się na skraju wykopu wypełnionego teraz przez wyraźnie się podnoszącą zamuloną wodę. Po drugiej stronie było świeże osuwisko, a samotna, stara wierzba, której korzenie częściowo odsłoniło pierwsze osunięcie, przechyliła się i zwaliła w poprzek strumienia. Jej gałęzie chwiały się i szeleściły wskutek wysiłków kogoś uwięzionego pod nią, na pół w wodzie, na pół nad wodą. Czyjaś ręka na ślepo szukała jakiegoś uchwytu wśród liści, aby przesunąć konar, a ten wysiłek wywołał głęboki jęk. Hiacyntowi mignęła wśród liści ubrudzona i wykrzywiona twarz Eilmunda. —

Nie ruszaj się! - krzyknął. - Już schodzę!

Zszedł po pas w wodę, wsuwając się pod pierwsze gałęzie, żeby wziąć ich ciężar na grzbiet i podnieść na tyle, by uwięziony leśnik zdołał się wydostać. Eilmund, dysząc i jęcząc, zacisnął kurczowo pięści w ziemi za plecami i częściowo wydostał się spod konara, który przywalił mu nogi. Ten wysiłek wywołał zdławiony jęk bólu. —

Jesteś ranny! - Hiacynt ujął go pod pachy, wciskając swój giętki grzbiet pod

najgrubszą gałąź, a drzewo zakołysało się ciężko. - Teraz! W górę! Eilmund napiął się jeszcze raz, Hiacynt ciągnął wraz z nim, nowe zwały ziemi toczyły się na nich w dół, ale wierzba przesunęła się i przewaliła z pluskiem, a leśnik, ze stopami w wodzie, leżał na gołej ziemi, dysząc. Ubłocony i usmarowany pasami zieleni Hiacynt upadł przy nim na kolana. —

Muszę iść po pomoc, bo sam cię stąd nie wydostanę. A ty przez jakiś czas nie

próbuj wstawać. Leż tak, póki nie ściągnę z pola ludzi Jana z Długola - su. Potrzebnych będzie kilku mężczyzn i jakiś płotek albo okiennica, żeby cię przenieść. Czy jest gorzej, niż to

widać? - Ale to, co dostrzegał wystarczało. Jego brązowa twarz pod plamami błota robiła wrażenie wstrząśniętej i wystraszonej. —

Mam złamaną nogę. - Eilmund pozwolił swym szerokim ramionom znów

zapaść się w miękką ziemię i oddychał głęboko. - Miałem szczęście, że tędy szedłeś, bo przygniotło mnie porządnie, a strumień znów przybiera. Próbowałem podeprzeć ten brzeg. Chłopcze - powiedział i uśmiechnął się smutno - masz więcej siły w ramionach, niż należałoby sądzić po wyglądzie. —

Czy możesz tak chwilę poczekać? - Hiacynt spojrzał niespokojnie na brzeg nad

nimi, ale już tylko małe grudki osuwały się nieszkodliwie, a skraj naruszonej murawy, ziół i korzeni na szczycie wyglądał dość bezpiecznie. - Pobiegnę. To nie potrwa długo. Pognał wprost na pola Eaton i przywołał pierwszych ludzi, jakich zobaczył. Przybyli w pośpiechu, z płotkiem pożyczonym z zagrody dla owiec, położyli na nim ostrożnie Eilmunda, nie bez kilku zdławionych przekleństw ofiary, i ponieśli go przez pół mili do jego leśnego domku. Pamiętając, że ma on w domu córkę, Hiacynt podjął się pobiec przodem, żeby ją uprzedzić oraz uspokoić i dać czas na przygotowanie posłania dla rannego. Domek z ładnym ogrodem stał na leśnej polanie. Kiedy Hiacynt dotarł do niego, drzwi były otwarte, a w środku dziewczyna śpiewała sobie cicho przy pracy. Dziwne, ale biegnąc do niej jak najszybciej, teraz zdawał się zwlekać z zastukaniem do drzwi czy wejściem bez stukania. A kiedy tak stał na kamiennym progu, śpiew się urwał i dziewczyna wyszła zobaczyć, czyje to szybkie stopy poruszyły kamyki na ścieżce. Była niska, lecz silna i bardzo zgrabna, z prostym spojrzeniem niebieskich oczu, świeżą cerą barwy dzikiej róży i gładko zaplecionymi włosami z ja - snobrązowym połyskiem niczym słoje polerowanego orzecha. Przyglądała mu się ze szczerą ciekawością i przyjaźnie, co uciszyło jego lotny język. To ona odezwała się pierwsza, mimo całego pośpiechu jego misji. —

Szukasz mojego ojca? Jest przy zagajniku. Znajdziesz go tam, gdzie się osunął

brzeg. - W niebieskich oczach pojawiło się zainteresowanie i aprobata, spodobało im się, co widziały. - Ty jesteś tym chłopcem, który przybył z pustelnikiem starszej pani, prawda? Widziałam, jak pracujesz w jego ogrodzie. Hiacynt skinął głową i z szarpnięciem serca przypomniał sobie, co musi powiedzieć. —

Jestem, pani, a na imię mam Hiacynt. Twój ojciec jest teraz w drodze do ciebie

i przykro mi to mówić, ale jest po wypadku, który zatrzyma go w domu jakiś czas. Przyszedłem cię zawiadomić, zanim go przyniosą. Och, nie martw się, jest żywy i zdrowy, przyjdzie do siebie, jeśli dać mu czas. Ma jednak złamaną nogę. Było nowe osuwisko i

drzewo upadło na niego w wykopie. Wyzdrowieje, nie ma wątpliwości. Nagłemu niepokojowi i bladości twarzy nie towarzyszył okrzyk. Przyjęła, co powiedział, otrząsnęła się i zaraz wzięła się do pracy, otwierając na oścież drzwi wewnętrzne i zewnętrzne, żeby zrobić drogę dla noszy z ich brzemieniem, przygotowując miejsce do leżenia, a potem stawiając garnek z wodą na ogniu. A przy tym wszystkim mówiła przez ramię do Hiacynta, bardzo rzeczowo i spokojnie. —

Nie pierwszy raz jest ranny, ale nigdy dotąd nie złamał nogi. Zwalone drzewo,

mówiłeś? Ta stara wierzba - wiem, że była nachylona, ale nie myślałam, że upadnie. To ty go znalazłeś? I sprowadziłeś mu pomoc? - Niebieskie oczy błysnęły i u - śmiechnęły do niego. —

Kilku ludzi z Eaton było blisko. Kopali rów. Niosą go tu.

Tamci zbliżali się właśnie do drzwi, idąc jak najszybciej. Dziewczyna wyszła im naprzeciw z Hiacyntem u boku. Wydawało się, że miał jej do powiedzenia coś więcej i całkiem innego, na razie stracił po temu okazję, bo w milczeniu trzymał się celowo na boku, gdy Eilmunda wnoszono do domu, układano na leżance i ściągano mu mokre buty i spodnie, bardzo ostrożnie, choć nie obyło się bez stłumionych jęków i przekleństw. Jego lewa noga poniżej kolana była zniekształcona, ale nie tak bardzo, by kość przebiła się przez ciało. —

Ponad godzinę leżałem tam w strumyku - mówił przez zaciśnięte z bólu zęby,

gdy się nim zajmowali. - Gdyby nie ten chłopak, jeszcze bym tam tkwił, bo nie mogłem ruszyć tego ciężaru, a nikogo nie było w pobliżu. Bóg świadkiem, że ma on w sobie więcej mięśni, niż byście uwierzyli. Trzeba go było widzieć, jak podnosi ze mnie to drzewo. Dziwne, ale szczupłe, gładkie policzki Hiacynta zaczerwieniły się pod ciemnozłotym odcieniem skóry. Z pewnością nie była to twarz skora do rumieńców, ale nie straciła tej umiejętności. Z pewnym przymusem powiedział: —

Czy mogę jeszcze coś dla was zrobić? Chętnie pomogę! Tu nie jestem

potrzebny, ale jeśli potrzebujecie posłańca, jestem najlepszy. Dziewczyna odwróciła się na chwilę od łóżka, a jej niebieskie oczy, wielkie i lśniące, wpatrywały się w jego twarz. —

Ależ gdybyś był tak dobry i dodał to do naszego długu. Czy zechcesz

zawiadomić opactwo i prosić brata Cadfaela o przybycie? —

Zrobię to! - odrzekł Hiacynt tak serdecznie, jakby otrzymał najbardziej

pożądany dar. Ale gdy się odwracała od niego, zawahał się, przytrzymał ją przez chwilę za rękaw i szepnął jej do ucha: - Muszę z tobą pomówić. Sam na sam, później, kiedy on już będzie odpoczywał. I zanim cokolwiek zdołała odrzec, chociaż jej oczy z pewnością mu nie odmawiały,

odchodził już między drzewami w długą drogę z powrotem do Shrewsbury.

Rozdział czwarty

Hugo, szukając brata Cadfaela, przybył w środku popołudnia, z pierwszymi od początku oblężenia przebłyskami nowin, które znalazły drogę wyjścia z Oksfordu. —

Robert Gloucester znowu jest w Anglii - mówił. - Wiem to od płatnerza, który

w porę pomyślał o wydostaniu się z miasta. Niewielu miało takie szczęście i posłuchało ostrzeżeń. On mówi, że Robert wylądował w Wareham, nie zważając na królewski garnizon, wprowadził bezpiecznie wszystkie swoje okręty i zajął miasto. Nie zajął jeszcze zamku, ale go oblega. Niewiele zyskał u Godfryda, oprócz garści rycerzy. —

Jeśli jest bezpieczny na brzegu i zajął miasto, po co mu zamek? - spytał

rzeczowo Cadfael. - Myślałbym raczej, że pogna do Oksfordu pomóc siostrze wydostać się z oblężenia. —

On chce zwabić Stefana do siebie i odciągnąć go od oblężenia Oksfordu. Mój

człowiek mówi, że zamek w Wareham nie jest dość licznie obsadzony i że załoga ogłosiła zawieszenie broni i posłała do króla, aby im przyszedł na odsiecz do jakiejś określonej daty ten wszystkowiedzący jest dobrze poinformowany, ale nawet on nie wie, o jaki dzień chodzi albo się poddadzą, jeśli on ich zawiedzie. To odpowiada Robertowi. On wie, że to nic trudnego zbić Stefana z tropu, aleja wyobrażam sobie, że tym razem będzie się trzymał swego planu. Kiedy znów mu się nadarzy taka szansa? Nawet on nie może jej odrzucić, to pewne. —

Nie ma końca szaleństwom, które może popełnić człowiek - powiedział

tolerancyjnie Cadfael. - Żeby mu oddać sprawiedliwość, większość jego idiotyzmów bierze się ze wspaniałomyślności, czego nie można powiedzieć o tej pani. Życzyłbym sobie jednak, żeby oblężenie Oksfordu było końcem tego wszystkiego. Gdyby zdobył zamek, cesarzową i wszystko, ona byłaby pewna życia i zdrowia, raczej on mógłby być w niebezpieczeństwie. Co nowego poza tym z południa? —

Jest jakaś opowieść o koniu znalezionym nieopodal miasta, w lasach przy

drodze do Wallingford. To było jakiś czas temu, kiedy wszystkie drogi z Oksfordu były zamknięte, a miasto w ogniu. Koń miał na sobie zakrwawione siodło i puste torby juczne. Jakiś koniuszy, który wymknął się z miasta przed zamknięciem się pierścienia, rozpoznał konia i uprząż jako należące do Renauda Bourchiera, rycerza w służbie cesarzowej i jej zaufanego. Wszyscy wiedzą, jak mówi mój człowiek, że go wysłała z garnizonu, by spróbował przedrzeć się przez linie królewskie i zaniósł do Wallingfordu jej posłanie.

Cadfael przerwał pracę z motyką, którą grzebał bez pośpiechu wśród swych rabatek z ziołami, i skupił całą uwagę na przyjacielu. —

Do Briana FitzCounta, chcesz powiedzieć?

Ten pan Wallingfordu był najwierniejszym stronnikiem i towarzyszem cesarzowej, ustępując tylko earlowi, jej bratu, i przez kolejne kampanie utrzymywał dla niej swój zamek, najdalej na wchód wysuniętą i najbardziej odsłoniętą placówkę jej terytorium, w szczęściu i w nieszczęściu niezłomnie lojalny. —

Jak to się stało, że on nie jest z nią w Oksfordzie? Prawie nigdy nie opuszcza

jej boku, tak przynajmniej mówią. —

Nikt się nie spodziewał, że król posunie się tak szybko. A teraz on jest od niej

odcięty. Ponadto, ona go potrzebuje w Wallingfordzie, bo gdyby ten został stracony, pozostanie jej tylko oparcie w kraju zachodnim i nie będzie miała dojścia do Londynu. Mogła wysłać kogoś do niego w ostatniej chwili, w tak rozpaczliwej sytuacji, w jakiej jest teraz. A plotka stamtąd mówi - jak się zdaje - że Bourhier wiózł do niego jakiś skarb, raczej w klejnotach niż w monetach. Może tak być, bo FitzCount musi płacić swoim ludziom. Mogą być bezinteresownie lojalni, ale muszą żyć i jeść, a on już zbiedniał w jej służbie. —

Mówiło się tej jesieni - powiedział Cadfael, marszcząc z namysłem brwi - że

biskup Winchestera, Henryk, usilnie stara się przeciągnąć Briana na stronę króla. Biskup Henryk ma dość pieniędzy, żeby kupić każdego, kto jest na sprzedaż, ale wątpię, że nawet on mógłby ofiarować aż tyle, by poruszyć FitzCounta. Przez cały ten czas okazywał się nieprzekupny. Ona nie musiała kupować Briana, przebijając cenę swoich wrogów. —

Nie musiała. Mogła jednak wpaść na myśl, kiedy wojsko króla ją otaczało, by

mu przesłać jakiś dowód swego uznania, póki droga była otwarta, a przynajmniej możliwa do przebycia przez samotnego śmiałka. Takie przesłanie mogło się wydawać ostatnią szansą na wymianę słów między nimi. Cadfael przemyślał i uznał prawdziwość takiej argumentacji. Ze strony króla Stefana nic nie groziło życiu jego kuzynki, mimo zaciętej rywalizacji między nimi. Gdyby jednak została pojmana, musiałby trzymać ją pod strażą dla dobra swej korony. Nie wydawało się też, żeby ona, nawet w więzieniu, wyrzekła się swych roszczeń i przyjęła warunki, które dałyby jej wolność. Przyjaciele i sprzymierzeńcy mogli więc zostać rozdzieleni i zaprawdę nigdy się już nie zobaczyć. —

I samotny śmiałek mógłby tego spróbować - zastanawiał się rzeczowo. - A

jego konia znaleziono błąkającego się z pustymi jukami, zakrwawionym siodłem i czaprakiem. Gdzie jest zatem Renaud Bourchier? Zamordowany dla zdobycia tego, co wiózł,

i pogrzebany gdzieś w lesie albo wrzucony do rzeki? —

A co innego można myśleć? Nie znaleziono jeszcze jego ciała. Wokół

Oksfordu ludzie mają co innego do roboty tej jesieni niż przeszukiwanie lasów w poszukiwaniu trupa. Jest tam dość trupów do grzebania po spaleniu i splądrowaniu miasta odrzekł Hugo z goryczą, prawie rezygnacją wobec przypadkowych rzezi w tej kapryśnej wojnie domowej. —

Zastanawiam się, ilu ludzi w zamku wiedziało o jego misji. Ona nie

rozgłaszała swego zamiaru, ale z pewnością ktoś go przejrzał. —

Na to wygląda, i zrobił zły użytek z tego, co wiedział. - Hugo otrząsnął się,

zrzucając z ramion tamto oddalone zło spoza jego wpływów. - Dzięki Bogu nie jestem szeryfem hrabstwa Oksfordu! Nasze kłopoty tu są dość łagodne; małe, rodzinne kłótnie prowadzące czasem do bijatyki, trochę kradzieży, zwyczajowe kłusownictwo. Och i oczywiście ten urok, który spadł na wasz las w Eyton. - Cadfael opowiedział mu wcześniej to, czego opat nie uznał za godne wspominania, że pani Dionizja wciągnęła jakoś w kłótnię swego pustelnika, i że ów mąż boży wziął na poważnie jej wcielenie pogrążonej w żalu babki okrutnie pozbawionej towarzystwa jedynego wnuka. —

I on się boi, że przyjdzie coś gorszego, czyż nie? Ciekawym, jaka będzie

następna wiadomość z Eyton. Tak się składało, że wiadomość z Eyton właśnie śpieszyła ku nim wokół narożnika wysokiego żywopłotu w osobie nowicjusza wysłanego przez przeora Roberta ze strażnicy przy bramie. Biegł, powiewając połami habitu, i zatrzymał się, mając akurat tyle tchu, by wygłosić swe posłanie, nie czekając, aż go zapytają. —

Bracie Cadfaelu, jesteś pilnie wzywany. Chłopiec pustelnika wrócił, żeby

powiedzieć, iż jesteś potrzebny przy karczowisku Eilmunda, a ojciec opat mówi, abyś brał konia, jechał szybko i przywiózł mu wiadomość, jak się czuje leśnik. Było tam nowe osuwisko i jakieś drzewo zwaliło się na niego. Ma złamaną nogę. Proponowali Hiacyntowi odpoczynek i dobry posiłek za jego starania, ale nie chciał zostać. Jak długo mógł dotrzymać kroku, trzymał się skórzanego strzemienia Cadfaela, a nawet kiedy musiał zwolnić i pozwolić Cadfaelowi jechać przodem z większąpręd - kością, truchtał uparcie i wytrwale za nim. Wyglądało na to, że jest zdecydowany wrócić raczej do domku w lesie niż do celi swego pana. Cadfael pomyślał, że ten dobry przyjaciel Eilmunda może się spodziewać wysmagania słowem lub rózgą kiedy wreszcie wróci do swoich obowiązków. Po namyśle nie mógł jednak wyobrazić sobie tej niebezpiecznej dzikiej istoty poddającej się pokornie naganie, a tym bardziej karze.

Z godzinę przed nieszporami Cadfael zsiadł z konia za niskim ogrodzeniem ogrodu Eilmunda, a dziewczyna wybiegła mu na spotkanie z otwartych na oścież drzwi. —

Bracie, nie spodziewałam się ciebie tak szybko! Chłopiec Cuthreda musiał

gnać jak wiatr przez całą drogę. I to po tym, jak przemókł do suchej nitki w strumieniu, ratując mojego ojca! Mamy dziś powody do radości z niego i z jego mistrza, bo nikt inny nie zjawiłby się tam przez wiele godzin. —

Jak on się czuje? - spytał Cadfael, wyciągając swe przybory i ruszając do

—

Ma złamaną nogę pod kolanem. Kazałam mu leżeć i opatrzyłam ją najlepiej,

domu. jak umiałam, ale potrzeba twojej ręki, by ją nastawić. A że leżał do połowy w strumyku, zanim go ten młody człowiek znalazł, boję się, że się przeziębił. Eilmund leżał ciepło okryty i zdążył już pogodzić się ze swą bezsilnością. Oddał się ze stoicyzmem w ręce Cadfaela, a potem zacisnął zęby i nie wydał jęku, gdy prostowano mu nogę i zestawiano końce złamanej kości. —

Mogłeś wyjść gorzej - powiedział z ulgą Cadfael. - Ładne, czyste złamanie i

niewielkie u - szkodzenie ciała, chociaż szkoda, że musieli cię ruszać. —

Inaczej bym utonął - burknął Eilmund. - Strumień przybierał. A ty lepiej

powiedz opatowi, żeby wysłał ludzi do usunięcia drzewa, zanim będziemy tu mieli jezioro. —

Powiem, powiem! A teraz trzymaj się mocno! Nie chcę cię zostawić z jedną

nogą krótszą od drugiej. - Za piętę i podbicie ciągnął wytrwale złamaną nogę, żeby zrównała się z towarzyszką. - A teraz, Aneto, przyłóż ręce tu, gdzie są moje, i tak trzymaj. Dziewczyna nie traciła czasu podczas tych zabiegów, ale wyszukała w składzie Eilmunda proste, drewniane paliki i przygotowała wełnę na wyściółkę oraz zwinięte w rolkę płótno na opatrunek. Razem dokończyli zgrabnie robotę, a Eilmund leżał na wznak, oddychając ciężko. Jego twarz, zawsze ogorzała, miała niezależnie od tego gorączkowe rumieńce nad kośćmi policzkowymi. Cadfael, widząc to, nie był całkiem spokojny. —

Byłoby dobrze, gdybyś mógł teraz odpocząć i zasnąć. Mnie zostaw opata,

drzewo i wszystko inne, z czym trzeba sobie radzić, a dopilnuję wszystkiego. Przyrządzę ci teraz napój, który złagodzi ból i pomoże zasnąć. - Zmieszał miksturę i podał mu ją. Eilmund zrzędził, że to niepotrzebne, ale mimo to wypił bez protestu. —

I zaśnie - powiedział Cadfael do dziewczyny, gdy wyszli do sąsiedniego

pokoju. - Dopilnuj jednak, żeby w nocy był ciepło okryty, bo może mieć trochę gorączki, jeśli się przeziębił. Postaram się o zgodę na przyjazdy tu przez parę dni, dopóki się nie upewnię, że wszystko w porządku. Gdyby ci się naprzykrzał, znoś cierpliwie, bo to oznaka, że nic złego

się nie dzieje. Roześmiała się cicho, spokojna. —

Och, on jest dla mnie słodki jak miód. Warczy, ale nigdy nie kąsa. Wiem, jak

sobie z nim radzić. Kiedy otworzyła drzwi domu, zaczynało już zmierzchać. Niebo nad nimi było jeszcze złociste tą wilgotną, tajemniczą poświatą sączącą światło między ciemnymi gałęziami drzew otaczających ogród. Tam zaś, w trawie przy bramie, siedział nieruchomo Hiacynt, czekając z nieskończoną cierpliwością drzewa, o które opierał się swymi prostymi, prężnymi plecami. Nawet ta jego nieruchomość nasuwała myśl o dzikim zwierzęciu w zasadzce. Albo też, jak pomyślał Cadfael, o jakimś tropionym dzikim zwierzęciu, które ufa, że milczenie i bezruch uczynią je niewidzialnym dla łowcy. Kiedy tylko zobaczył otwarte drzwi, podniósł się jednym płynnym ruchem, chociaż nie wszedł za o - grodzenie. Zmierzch czy nie zmierzch, Cadfael dostrzegł spojrzenie, które połączyło młodego człowieka i dziewczynę. Twarz Hiacynta była nieruchoma i niemal jak z brązu, ale gasnące światło pochwyciło bursztynowy blask jego oczu, dziki i skryty niczym u kota, ale też nagłe pociemnienie w ich głębi, znajdujące odbicie w rumieńcu i rozjaśnieniu zaskoczonej twarzy Anety. Nie było to wielką niespodzianką. Dziewczyna była ładna, a chłopiec niewątpliwie pociągający, tym bardziej że oddał bezcenną przysługę jej ojcu. Było naturalne i ludzkie, że ta okoliczność zbliżała ojca i córkę do niego, nie mniej niż jego do nich. Nic nie jest milsze i bardziej ujmujące od poczucia wzajemnie wyświadczonych dobrodziejstw. Nawet wdzięczność za nie. —

Pojadę już zatem - rzucił Cadfael w powietrze i dosiadł konia cicho, by nie

przełamać czaru, który ich unieruchomił. Spod osłony drzew obejrzał się jednak; zobaczył młodych stojących tak, jak ich zostawił, i usłyszał głos chłopca wyraźny i poważny w ciszy zmierzchu. —

Muszę z tobą pomówić!

Aneta nic nie odrzekła, ale bezdźwięcznie zamknęła za sobą drzwi domu i poszła na spotkanie z nim przy bramie. A Cadfael jechał z powrotem przez las, zdając sobie sprawę, że się uśmiecha, chociaż po trzeźwym zastanowieniu się nie byłby pewien, czy są powody do uśmiechu z tego nieprawdopodobnego spotkania. Bo jakiż był wspólny grunt dla połączenia się tych dwojga dłużej niż na chwilę: córki leśniczego opactwa, dobrej partii dla każdego obiecującego młodego człowieka w tej części hrabstwa, i ubogiego, oderwanego od korzeni przybysza, zależnego od życzliwego patrona, bez ziemi, bez zawodu i bez krewnych?

Cadfael zaprowadził konia do stajni przed pójściem do oparta Radulfusa, by mu powiedzieć, jak się mają sprawy w lesie Eyton. Było tam trochę poruszenia, bo przybyli nowi goście i trzeba było zatroszczyć się o ich wierzchowce. Ostatnio niewiele działo się w hrabstwie. Letnie interesy, kiedy kupcy i handlarze byli w ciągłym ruchu, przygasały w jesiennej ciszy. Później, wraz ze zbliżaniem się świąt Bożego Narodzenia, dom gościnny znów będzie pełen podróżnych śpieszących do domu i krewnych odwiedzających bliskich, ale na tym pośrednim etapie było dość czasu, żeby dostrzegać przybywających i zaspokajać ludzką ciekawość odczuwaną przez tych, którzy ślubowali stabilność, wobec tych, którzy odpływali i przypływali wraz z przypływami i porami roku. I oto, wynurzając się ze stajni i przecinając podwórze długim, agresywnym krokiem człowieka pewnego siebie i wybuchowego, szedł ktoś niewątpliwie wiele znaczący we własnej domenie, bogato odziany i wytwornie obuty. Minął Cadfaela przy strażnicy, mąż wielki, krzepki, rozpychający się łokciami. Jego twarz rozjaśniła się nagle, gdy przechodził obok zatkniętej w bramie pochodni, a potem równie nagle pociemniała. Była to twarz solidna, pełna ciała, a jednak twarda, umięśniona niczym ramię zapaśnika, przystojna w jakiś brutalny sposób, twarz człowieka, który zawsze jest skory do gniewu, choćby się teraz nie gniewał. Był gładko ogolony, co podkreślało siłę jego rysów, a patrzące władczo przed siebie oczy, z powodu masy całego ciała, wydawały się nieproporcjonalnie małe, chociaż w rzeczywistości takie nie były. Sądząc z wyglądu, nie był to człowiek, którego można pominąć. Mógł mieć o parę lat mniej lub więcej niż pięćdziesiąt, ale czas z pewnością nie zmiękczył tego, co od początku było granitem. Jego koń stał na podwórku stajni przed otwartą przegrodą, parując lekko, jakby dopiero zdjęto mu czaprak, a koniuszy wycierał go, poświstując cicho przy pracy. Pracujący był niski, siwiejący, na sobie miał brunatny, wyblakły samodział i wytarty, skórzany kubrak. Spojrzeniem z ukosa obrzucił Cadfaela i skinął mu głową w milczącym pozdrowieniu, tak nawykły do czujności wobec wszystkich, że nawet braciszek zakonny był raczej unikany niż serdecznie witany. Cadfael powiedział mu wesoło „dobry wieczór” i zabrał się do rozsiodłania swego konia. —

Z daleka jedziecie? Czy to twego pana spotkałem przy bramie?

—

Tak, to był on - odpowiedział tamten, nie podnosząc wzroku i oszczędzając

—

Nie znam go. Skąd jesteście? Goście o tej porze roku to rzadkość.

—

Z Bosiet. To dwór z tamtej strony Northamp - ton, o parę mil od miasta na

słowa.

południe i wschód. On się nazywa Bosiet - Drogo Bosiet. Ma ten dwór i kawał ziemi dookoła. —

Jest całkiem daleko od domu - stwierdził z zainteresowaniem Cadfael. - Dokąd

zmierza? Bardzo niewielu mamy tu podróżnych z waszego hrabstwa. Koniuszy wyprostował się, by rzucić spode łba przeciągłe spojrzenie na dociekliwego braciszka i najwyraźniej uznał go za nieszkodliwego. Nie uczyniło go to jednak mniej ponurym ani bardziej wymownym. —

Jest na łowach - powiedział z gorzkim u - śmiechem.

—

Ale nie na jelenia - zaryzykował Cadfael, zaskoczony goryczą tego uśmiechu. -

Ani chyba nie na króliki. —

Słusznie. Ściga człowieka.

—

Zbiega? - Cadfaelowi trudno było w to uwierzyć. - Tak daleko od domu? Czy

zbiegły poddany wart jest czasu i pieniędzy? —

Ten jest wart. Jest biegły w swoim fachu, ale to nie wszystko. - Koniuszy

porzucił podejrzliwość. - Pan ma z nim na pieńku. Mówiło się, że tamten uciekł na północny zachód, więc on przeczesuje każdą wieś i miasto po drodze. Mnie ciągnie jedną drogą, a jego syn z drugim koniuszym jedzie inną i nie zatrzymają się wcześniej niż na walijskiej granicy. Co do mnie, gdyby ten ścigany chłopak wpadł mi w oko, byłbym ślepy i głuchy. Nie wydałbym panu zbiegłego psa, a co dopiero człowieka - jego oschły głos nabierał żaru w miarę mówienia i mężczyzna po raz pierwszy odwrócił się tak, że światło pochodni padło mu na twarz. Na policzku miał poczerniały siniec, a kącik ust rozdarty i obrzmiały, najwyraźniej zaogniony. —

Jego znak? - spytał Cadfael, przyglądając się ranie.

—

Jego pieczęć, pewnie że tak, a zrobił to swoim sygnetem. Nie byłem dość

szybki przy podawaniu mu strzemienia wczoraj rano. —

Mogę ci to opatrzyć, jeśli poczekasz, aż pójdę zdać sprawę memu opatowi -

powiedział Cadfael. —

Lepiej, żebym to zrobił, bo to źle wygląda. Przy okazji - dodał cicho - jesteś

dość daleko od jego kraju i całkiem blisko granicy, żeby samemu uciekać, gdybyś się zdecydował. —

Bracie - odrzekł koniuszy z krótkim i szorstkim śmiechem. - Mam żonę i

dzieci w Bosiet, jestem uwiązany. A Brand jest młody, bez zobowiązań i lżejszy w nogach niż ja. Lepiej wprowadzę konia i zaczekam tu na mego pana, bo mi opieczętuje drugi policzek. —

Wyjdź zatem przed dom gościnny, kiedy on zaśnie i będzie chrapał - doradził

Cadfael, którego wołały obowiązki. - Wtedy oczyszczę ci ranę.

Opat Radulfus wysłuchał z troską, ale i z ulgą sprawozdania Cadfaela, obiecał wysłać o pierwszym brzasku odpowiednią liczbę pomocników do usunięcia wierzby, oczyszczenia strumienia i brzegu ponad nim, skinął głową, zgadzając się, że długie przebywanie w wodzie może utrudnić powrót Eilmundo - wi do zdrowia, chociaż samo złamanie było proste i czyste. —

Chciałbym odwiedzić go znowu jutro - powiedział Cadfael. - I upewnić się, że

leży w łóżku, bo może się wywiązać gorączka, a ty go znasz, ojcze, nie wystarczą upomnienia córki, żeby go powstrzymać. Co innego, gdyby to były twoje rozkazy. Wymierzę mu kule, ale nie dam mu ich do ręki, zanim się nie upewnię, że może wstać. —

Pozwalam ci chodzić tam i z powrotem wedle uznania tak długo, jak będzie on

potrzebował twojej opieki - rzekł Radulfus. - Lepiej zatrzymaj tego konia na własny użytek. Na piechotę za długo by trwało, a będziemy cię tu potrzebować przez jakąś część dnia, bo brat Winfryd jest w tej dziedzinie nowy. Cadfael uśmiechnął się, przypomniawszy sobie coś. —

Temu młodzikowi Hiacyntowi nie zajęło to wiele czasu. Cztery razy przebiegł

te mile, tam i z powrotem z misją od swego pana, i znowu tam i z powrotem dla Eilmunda. Mam nadzieję, że pustelnik nie weźmie za złe chłopcu, że go tak długo nie było. Cadfael liczył się z tym, że koniuszy z Bosiet może za bardzo bać się swego pana, by zaryzykować wyjście w nocy, nawet gdyby jego pan spał. Tamten przyszedł jednak, wymykając się chyłkiem, gdy tylko bracia wyszli na kompletę. Cadfael przeprowadził go przez ogrody do pracowni w herbarium i zapalił lampę, żeby obejrzeć skaleczenie na jego twarzy. Ogień w małym piecyku tlił się przez całą noc, ale nie wygasł. Najwidoczniej brat Winfryd zadbał o jego podtrzymanie, na wypadek gdyby był potrzebny. Uczył się stale i o dziwo lekkość dotyku, której zabrakło mu przy piórze czy pędzlu, zaczęła się rozwijać, kiedy przyszło do ziół i lekarstw. Cadfael odsłonił żar, rozdmuchał płomień i zagrzał na nim wodę. —

Twój pan ma zdrowy sen, czyż nie? Chyba się nie obudzi? A nawet gdyby, nie

będzie cię potrzebował o tej porze. Zrobię to tak szybko, jak się da. Koniuszy siedział spokojnie, posłusznie obracając twarz do światła lampy. Siniec na policzku zmieniał na krawędzi barwę z sinej na żółtawą, a z rozdarcia przy kąciku ust sączyła się krew i ropa. Cadfael zmył zaschnięte wysięki i przemył rozcięcie wywarem z bukwicy i rannika. —

Twój pan nie żałuje pięści - orzekł ze smutkiem. - Widzę tu dwa uderzenia.

—

Rzadko poprzestaje na jednym - przyznał ponuro koniuszy. - Ma to we krwi.

Są gorsi od niego, niech Bóg ma w opiece ich sługi. Jego syn to jeszcze jeden urobiony na ten

sam wzór. Czego innego można się spodziewać, kiedy ktoś żyje tak od urodzenia? Za dzień czy dwa dołączy tu do nas, a jeśli do tego czasu nie dostanie Branda w ręce - Boże uchowaj! polowanie będzie trwało. —

To dobrze, przynajmniej jeśli zostaniesz tu dzień czy dwa, będę mógł

wyleczyć ci to rozcięcie. Jak się nazywasz, przyjacielu? —

Warin. Twoje imię znam, bracie od szpitalni - ka. Spokojne i dobre.

—

Myślałbym, że twój pan powinien najpierw pójść do szeryfa, jeśli ma powody

do skargi na swojego uciekiniera. Cechmistrze z miasta będą trzymać usta na kłódkę, nawet jeśli coś wiedzą, bo miasto zyska na przyjęciu dobrego rzemieślnika. Ale oficerowie królewscy są zobowiązani, chcą czy nie, pomagać w odzyskaniu własności. —

Przybyliśmy za późno, jak widziałeś, żeby zrobić coś w tym rodzaju przed

ranem. On wie aż za dobrze, że Shrewsbury ma prawa miejskie i może go pozbawić jego ofiary, jeżeli chłopak zaszedł aż tam. I zamierza pójść do szeryfa. Ale skoro tu się zatrzymał i skoro uważa, że kościół tak samo jak prawo powinien pomóc mu odzyskać, co jego, poprosi o wysłuchanie go na jutrzejszej kapitule, a potem uda się do miasta poszukać szeryfa. I zajrzy pod każdy kamień, żeby dostać Branda. Cadfael pomyślał, chociaż tego nie powiedział, że można by tymczasem uprzedzić Hugona, żeby utrudnić poszukiwania. —

Co ten człowiek zrobił, że twój pan jest na niego taki cięty? - spytał.

—

Ach, chłopak zawsze się ocierał o kłopoty, bo był hardy i wstawiał się za

innymi, a to już w oczach Droga przestępstwo. Nie wiem dokładnie, co się stało tamtego dnia, ale widziałem, jak rządcę, który przejął styl swego pana, wnoszono do dworu na jakiejś okiennicy, a potem leżał tam przez wiele dni. Najwidoczniej coś między nimi zaszło i Brand zwalił go z nóg, bo potem dowiedzieliśmy się, że znikł i że polują na niego na wszystkich drogach z Northampton. Nie złapali go jednak i ścigają aż tu. Jeżeli Drogo dostanie go w ręce, obedrze ze skóry. Nie okaleczy, bo jest zbyt cenny, żeby go stracić, ale wybije chłopakowi z głowy resztki oporu, a potem wyciśnie zyski z jego umiejętności do ostatniego pensa i do końca życia, oczywiście dopilnuje, żeby nie miał nowej okazji do ucieczki. —

Lepiej, by się z tego wywinął - zgodził się Cadfael z ironią. - Jeśli życzenia

mogą mu pomóc, już je ma. A teraz nie ruszaj się. Już! Weź ze sobą tę maść i używaj tak często jak zechcesz. Złagodzi ból i zmniejszy obrzęk. Warin obracał z zaciekawieniem słoiczek w dłoniach i dotykał palcem policzka. —

Co w tym jest, że tak działa?

—

Dziurawiec i stokrotka, oba dobre na rany. A jeśli jutro nadarzy się okazja,

chcę cię widzieć znowu i usłyszeć, jak się czujesz. Trzymaj się z dala od pana! - powiedział Cadfael i odwrócił się, by uśpić znów swój piecyk nową warstwą torfu, aby tlił spokojnie i bezpiecznie do rana. Drogo Bosiet pojawił się zgodnie z zapowiedzią nazajutrz rano w kapitule, wielki, głośny i autorytarny, w zgromadzeniu, gdzie ktoś mądrzejszy zdałby sobie sprawę, że absolutnym autorytetem jest opat mimo spokojnego, miarkowanego głosu i surowej twarzy. „Tym lepiej” - myślał Cadfael, przyglądając się z ukosa i z pewnym niepokojem ze swej ławy na boku. - Radulfus będzie wiedział, jak ocenić tego człowieka, i nie wypuści niczego z rąk za wcześnie”. —

Panie mój, Opacie - przemówił Drogo, krocząc po kamiennych płytach

posadzki niczym byk przed szarżą. - Jestem tu w poszukiwaniu złoczyńcy, który napadł i zranił mojego rządcę, a potem uciekł z moich ziem. Wiadomo, że poszedł do Nor - thampton, mój dwór, do którego jest on przypisany, leży o kilka mil na południowy wschód od miasta, więc pomyślałem, że mógłby pójść ku walijskiej granicy. Polujemy na niego przez całą tę drogę. Z Warwick obrałem drogę na Shrewsbury, podczas gdy mój syn jedzie dalej do Staffordu i tu do mnie dołączy. Pytam tylko, czy jakiś mężczyzna w jego wieku przybył ostatnio w te strony. —

Jak rozumiem, ten człowiek jest twoim poddanym - rzekł opat po długiej i

pełnej namysłu przerwie, nie spuszczając z oczu władczej twarzy i aroganckiej postawy gościa. —

Jest nim.

— Ty zaś wiesz - ciągnął uprzejmie Radulfus że skoro najwidoczniej nie zdołałeś go

odzyskać w ciągu czterech dni, musisz zwrócić się do sądów, aby odzyskać władzę nad nim legalnie? —

Panie mój - odrzekł Drogo z niecierpliwą pogardą. - Mogę to zrobić, jeżeli go

nie znajdę. Ten człowiek jest mój i zamierzam go odzyskać. Sprawił mi kłopot, ale posiada cenny fach w ręku, a ja nie mam zamiaru dać się okradać z tego, co moje. Prawo zapewnia mi to na ziemiach, gdzie dokonano występku. - Niewątpliwie takie prawo przetrwało w jego hrabstwie i wystarczyło mu tam skinąć głową. —

Gdybyś nam powiedział, jak wygląda twój zbieg, brat Dionizy może ci od razu

powiedzieć, czy mamy takiego gościa w naszych salach - powiedział rozsądnie opat. —

Używa imienia Brand. Ma dwadzieścia lat, ciemnowłosy, ale rudawy, szczupły

i silny, bez zarostu... —

Nie - powiedział bez wahania brat Dionizy, szpitalnik. - Nie mam tu żadnego

takiego młodego człowieka ani na pewno nie miałem od pięciu czy sześciu tygodni. Jeśli znalazł po drodze pracę u jakiegoś handlarza lub kupca, takiego, co to przybywa z trzema albo czterema sługami, mógł tędy przechodzić. Ale samotny młody człowiek - nie. —

Co do tego - oświadczył opat autorytatywnie, ubiegając odpowiedzi innych,

chociaż właściwie nikt poza przeorem Robertem nie ośmieliłby się zabrać głosu przed nim mógłbyś udać się ze swym pytaniem do szeryfa w zamku, bo to raczej jego oficerowie niż my tutaj w enklawie wiedzą o nowo przybyłych do miasta. Ściganie przestępców takich jak opisałeś jest ich sprawą i są w tym bardzo staranni. Cechmistrze z miasta są także czujni i zazdrośni o swoje prawa, istnieją więc powody, dla których mają otwarte oczy i umysły. Zalecam ci zwrócenie się do nich. —

Taki powziąłem zamiar, panie mój. Miej jednak w pamięci, o co prosiłem i

jeśli ktoś tu przypomni sobie coś w tej sprawie, dajcie mi znać. —

Ten dom zrobi wszystko, co na nim ciąży zgodnie z sumieniem - odrzekł opat

z chłodnym naciskiem i patrzył z nieprzeniknioną twarzą, jak Drogo Bosiet z najkrótszym, pożegnalnym skłonieniem głowy obraca się na obutej pięcie i wychodzi z kapituły. Nie wyglądał też Radulfus na skłonnego wygłosić jakiś komentarz albo podsunąć jakieś rozstrzygnięcie, kiedy wnioskodawca sobie poszedł, jakby nie czuł potrzeby dawania dalszych instrukcji poza tymi, których już udzielił. A Drogo i jego koniuszy, kiedy wyszli w jakiś czas później z kapituły, dosiedli koni i wyjechali, niewątpliwie przez most do miasta, szukać na zamku Hugona Beringara. Brat Cadfael zamierzał złożyć krótką wizytę w herbarium i swojej pracowni, żeby zobaczyć, czy wszystko jest w porządku i wyznaczyć bratu Winfrydowi jakąś najbezpieczniejszą i najodpowiedniejszą pracę do wykonania bez nadzoru, a potem wyjechać do domku Eilmunda, ale bieg wypadków temu przeszkodził. Jeden ze starszych, emerytowanych braci umierał w infirmerii, a brat Edmund potrzebując towarzysza do czuwania przy nim, kiedy już starzec wyszeptał ledwie słyszalne słowa ostatniej spowiedzi i otrzymał ostatnie namaszczenie, zwrócił się najpierw w zaufaniu do najbliższego przyjaciela i partnera w opiece nad chorymi. Pełnili razem tę posługę wiele razy przez czterdzieści lat powołania narzuconego od urodzenia w przypadku Edmunda, chociaż chętnie przyjętego później, ale wybranego po spędzeniu połowy życia w świecie przez Cadfaela. Stali po przeciwnych stronach jako oblatus i conversus, jednak rozumieli się nawzajem tak dobrze, że obywali się prawie bez słów. Umierający starzec nie czuł bólu i był lekki jak piórko. Kiedyś miał umysł bystry i żywy, lecz wszystko to z wolna ulatywało. Płomień tej gasnącej świecy nie migotał, ale

zanikał doskonale nieruchomy sekunda po sekundzie, tak tajemniczo, że obaj przeoczyli moment, gdy uleciała ostatnia iskra; dopiero gdy tamten odszedł, zdali sobie sprawę z wygładzania się śladów wieku na jego twarzy. —

Tak odchodzą wszyscy dobrzy ludzie! - powiedział Edmund żarliwie. - To

najbardziej błogosławiona śmierć, jaką w życiu widziałem! Oby Bóg mi udzielił tak łagodnej, kiedy nadejdzie mój czas! Razem zajęli się zmarłym i razem wyszli na wielki dziedziniec, żeby zlecić przeniesienie ciała do kaplicy żałobnej. Tam zaś czekał na ich pomoc najmłodszy uczeń brata Pawła, który potknął się w pośpiechu na dziennych schodach i stoczył z połowy ich biegu, rozbijając sobie kolana na kamieniach dziedzińca. Trzeba go było umyć, założyć opatrunki i wyprawić z powrotem do zabawy z jabłkiem jako nagrodą za dzielne zaprzeczanie, że jest ranny. Dopiero potem mógł Cadfael pójść do stajni i osiodłać przydzielonego sobie konia, a wtedy był już prawie czas na nieszpory. Prowadził konia przez dziedziniec do strażnicy przy bramie, gdy Drogo Bosiet wjeżdżał pod łuk bramy. Jego wytworność nieco przygasła i okryła się kurzem po całodziennym wysiłku i rozczarowaniu. Koniuszy Warin jechał o kilka kroków za nim, uważny i gotów do usługi na pierwszy znak, ale pamiętający o usuwaniu się spod ręki i z widoku. Najwyraźniej łowy nie dały wyniku, a myśliwi wracali z pustymi rękami, bo zbliżał się wieczór. Warin będzie musiał trzymać się dziś poza zasięgiem potężnej ręki. Cadfael wyjechał z bramy uspokojony i zadowolony; ruszył w dobrym tempie do swego pacjenta w Eyton.

Rozdział piąty

Ryszard spędził całe popołudnie z innymi chłopcami w głównych ogrodach opactwa nad rzeką, gdzie właśnie zbierano ostatnie gruszki. Chłopcom pozwalano pomagać i w granicach rozsądku kosztować, mimo że owoce musiały jeszcze dojrzewać po zerwaniu. Ostatnie gruszki wisiały jednak tak długo na drzewach, iż nadawały się już dojedzenia. Był to dobry dzień, pełen słońca, swobody i nawet pluskania się w rzece na bezpiecznych płyciznach, więc chłopiec nie miał ochoty iść na koniec na nieszpory, a potem na kolację i do łóżka. Zwlekał na końcu procesji posuwającej się krętą ścieżką nadrzeczną i po zielonym, porośniętym krzakami stoku na Podgrodzie. W spokoju późnego popołudnia unosiły się chmury komarów tańczących nad wodą, a ryby sięgały do nich leniwie. Pod mostem nurt wyglądał na nieruchomy, ale Ryszard wiedział, że był szybki i głęboki. Dawniej cumował tam pływający młyn napędzany siłą prądu. Dziewięcioletni Edwin, oddany sprzymierzeniec, zwlekał wraz z nim, choć nieco niespokojnie rzucał przez ramię spojrzenia, by ocenić zwiększający się dystans między nimi a ogonem procesji. Pochwalono go po wypadku za stoicyzm i nie myślał tracić tego poczucia własnej dzielności przez spóźnianie się na nieszpory. Niełatwo mu było jednak opuścić przyjaciela od serca. Snuł się obok, pocierając obandażowane kolano, które wciąż jeszcze trochę dokuczało. —

Ryszardzie, chodź, nie możemy marudzić. Popatrz, oni są prawie na gościńcu.

—

Możemy ich bez trudu dogonić - powiedział Ryszard, brodząc po kostki w

płytkiej wodzie. - Ale idź, jeśli chcesz. —

Nie, nie bez ciebie. Ale nie mogę biegać tak szybko jak ty, bo mam sztywne

kolano. Chodźmy już, bo się spóźnimy. —

Ja mogę tam być na długo przed biciem dzwonu, lecz zapomniałem, że ty nie

możesz biegać tak szybko jak zwykle. Idź, a ja cię dogonię, zanim dojdziesz do strażnicy. Chcę tylko zobaczyć, czyja jest ta łódź płynąca w stronę mostu. Edwin zawahał się, stawiając swój cenny spokój umysłu przeciw dezercji i przynajmniej raz podjął decyzję zgodną z własnymi pragnieniami. Ostatni czarny habit na końcu orszaku wspinał się właśnie na poziom gościńca, by zniknąć z widoku. Nikt nie oglądał się na maruderów, żeby ich przywołać albo skarcić, pozostawiono ich własnemu sumieniu. Edwin odwrócił się i pobiegł za swymi kolegami najszybciej jak mógł ze swym sztywnym

kolanem. Na szczycie stoku obejrzał się, Ryszard stał zanurzony po kostki w małej zatoczce, wprawnie puszczając kaczki po powierzchni wody kropkowanymi liniami srebrzystego pyłu. Edwin wybrał cnotę i opuścił go. Ryszard nie myślał o opuszczeniu zajęć, ale ta zabawa wciągnęła go, bo każdy następny rzut był lepszy od poprzedniego, zaczął więc wyszukiwać pod brzegiem gładsze i bardziej płaskie kamienie, pragnąc dosięgnąć drugiego brzegu. A wtedy jeden z miejskich chłopców, którzy pływali pod wielkim, zielonym łukiem murawy wznoszącym się aż po miejski mur, podjął wyzwanie i zaczął odpowiadać deszczem tańczących kamieni, pluskając się nago na płyciznach. Te zawody tak wciągnęły Ryszarda, że zapomniał o nieszporach i dopiero odległy dźwięk dzwonu poderwał go do obowiązków. Upuścił swój kamień, ustąpił pola rywalowi i wspiął się pośpiesznie na brzeg, by porwać porzucone buty i pomknąć niczym chart na Podgrodzie i do opactwa. Zrobił to za późno. W chwili gdy dotarł bez tchu do strażnicy i prześlizgnął się niespostrzeżenie przez furtkę, u - słyszał z kościoła śpiewanie pierwszego psalmu. Opuszczenie nabożeństwa było niewielkim grzechem, ale mimo wszystko nie chciał go dodawać do swego rachunku w czasie, gdy miał poważne sprawy rodzinne poza klasztorem. Na szczęście dzieci rządców i świeckich sług opactwa także miały zwyczaj chodzić na nieszpory, co tak znakomicie podnosiło liczbę uczniów, że jeden mały maruder mógł zostać nie zauważony, a gdyby wślizgnął się w ich szeregi, kiedy będą opuszczali kościół, uznano by może, że był tam przez cały czas. Stosownie do tego, wsunął się do klasztoru i usadowił w pierwszej wnęce południowego dojścia, skulony w kącie, skąd mógł widzieć południowe drzwi kościoła, którymi wyjdą po nabożeństwie bracia, goście i chłopcy. Gdy już przejdą wierni i zakonnicy z prezbiterium, nie będzie trudno bez zwracania uwagi dołączyć do chłopców. I oto wreszcie wyszli, opat Radulfus, przeor Robert i wszyscy bracia, przechodzący godnie obok i na zewnątrz, w drodze na wieczerzę, a za nimi mniej porządny tłumek młodych z opactwa. Ryszard przemykał wzdłuż muru, który go od nich oddzielał, gotów wyślizgnąć się i zmieszać z nimi, gdy będą przechodzili, kiedy nagle jakiś znajomy i surowy głos doleciał z drugiej strony muru, z łuku, pod którym musieli przejść chłopcy. —

Cicho tam! Nie chcę słyszeć żadnej paplaniny zaraz po nabożeństwie! Czy tak

was uczono wychodzić ze świętego miejsca? Do szeregu, dwójkami, i zachowujcie się jak należy. Ryszard zamarł z grzbietem wpartym w chłodny kamień muru i wycofał się skrycie w najciemniejszy kąt wnęki. Co też nawiedziło brata Jeremiasza, że pozwolił przejść

zakonnikom z prezbiterium, a sam czekał, by straszyć i strofować Bogu ducha winnych chłopców? Bo stał tam, nie ruszając się z miejsca i popędzając ich kolumnę, a Ryszard musiał przykucnąć w ukryciu i pozwolić, by jego nadzieja na ucieczkę znikła wraz z nimi w wieczornym powietrzu na wielkim dziedzińcu, pozostawiając go w pułapce. Właśnie Jeremiasza spośród wszystkich braci wolałby uniknąć, gdyby miał być przyłapany i pouczany. A teraz chłopcy odeszli, kilku gości opactwa wychodziło nieśpiesznie z kościoła, a Jeremiasz wciąż czekał; Ryszard widział jego niezbyt wielki cień na płytach posadzki. I nagle okazało się, że czekał właśnie na jednego z gości, bo cień pochwycił i stopił się z innym, masywniejszym cieniem. Ryszard widział już tę masę przechodzącą obok, wielkiego, muskularnego męża o twarzy tak solidnej i brunatnej jak mur z piaskowca, odzianego w bogatą szatę średniej szlachty, nie baronów i nawet nie ich głównych lenników, ale liczących się ludzi. —

Czekałem na ciebie, panie, żeby ci coś powiedzieć - powiedział brat Jeremiasz

z uszanowaniem, ale i poczuciem własnej ważności. - Myślałem o tym, co mówiłeś nam dziś rano na kapitule. Zechcesz usiąść ze mną na osobności na parę chwil? Młode serce Ryszarda zdawało się wywracać wraz z nim, bo kulił się na kamiennej ławie we wnęce tuż przy nich i bał się, że zaraz wejdą wprost na niego. Brat Jeremiasz wolał jednak z jakichś powodów nieco się oddalić, jakby nie chciał, żeby ktoś jeszcze będący w kościele, być może kościelny, widział to spotkanie, bo pociągnął swego towarzysza głębiej, do trzeciej wnęki i tam z nim zasiadł. Ryszard mógł teraz, kiedy droga była wolna, wymknąć się bez trudu za róg i z klasztoru, ale tego nie zrobił. Z czystej ludzkiej ciekawości został, gdzie był, niemy i nieruchomy, prawie bez oddechu. Małe dzieci mają długie uszy. —

Ten złoczyńca, o którym mówiłeś - zaczął Jeremiasz - który napadł na twojego

rządcę i u - ciekł... powiedziałeś, że jak się nazywał? —

Nazywa się Brand. Czyżbyś coś o nim słyszał?

—

Nie, z pewnością nie pod tym imieniem. Wierzę jednak stanowczo, że

obowiązkiem każdego człowieka jest pomóc ci w miarę możności w odzyskaniu twego poddanego - mówił cnotliwym tonem Jeremiasz. - Tym bardziej jest to obowiązkiem kościoła, który zawsze dba o prawo i sprawiedliwość, a potępia przestępców i gwałcicieli prawa. Mówiłeś, że tamten jest młody, około dwudziestki? Bez zarostu, ciemnowłosy i rudawy? —

Właśnie tak. Wiesz o kimś takim? - spytał ostro Drogo.

—

To może nie być ten sam człowiek, jest jednak pewien młodzik odpowiadający

temu opisowi, jedyny, o ile wiem, który przybył ostatnio w te strony. Warto o niego zapytać.

Przybył tu z pielgrzymem, świętym mężem, który osiadł w pustelni tylko o kilka mil stąd, przy dworze w Eaton. On służy pustelnikowi. Jeśli to naprawdę twój hultaj, musiał oszukać tego poczciwca, który z dobroci serca dał mu pracę i schronienie. Jeśli tak, jedynie słuszne będzie otworzyć mu oczy na to, jakiego rodzaju sługę przygarnął. A jeśli okaże się, że to nie ten człowiek, nie stanie się żadna szkoda. Miałem jednak co do niego wątpliwości, kiedy tu przyszedł z posłaniem. Ma w sobie jakieś zuchwalstwo, które kłóci się ze służbą u świętego. Ryszard kulił się bez ruchu, obejmując kolana rękami i nastawiając uszu na każde wypowiedziane słowo. —

Gdzie znajdę tę pustelnię? - dopytywał Drogo z niecierpliwością łowcy ludzi w

głosie. - I jak ten chłop sam siebie zwie? —

Używa imienia Hiacynt. Pustelnik zwie się Cuthred i każdy we Wroxeter albo

w Eaton pokaże ci, gdzie on mieszka. - I Jeremiasz wdał się chętnie w dokładne tłumaczenie drogi, co go tak uszczęśliwiło, że nie dosłyszałby żadnych dźwięków z sąsiedniego pomieszczenia, gdyby jakieś były. Ale małe, bose stopy Ryszarda nie wydały żadnych odgłosów, gdy wymykał się pośpiesznie pod sklepione przejście i biegł po dziedzińcu do stajni, wciąż niosąc w ręku swe buty. Jego twarde, małe pięty niczym kamyki stukały o bruk podwórza stajni. Nie dbał już, że go usłyszą teraz, kiedy wydostał się z wąskiej, mroczniejącej wnęki, w której rozbrzmiewały echa głosów, jednego obłudnego i drugiego wilczego, knujących porwanie i zniszczenie Hiacynta, który był młody, pełen życia i zaliczony do przyjaciół. Ale go nie dostaną, jeśli Ryszard może temu zapobiec. Nieważne, jak dokładne są wskazówki brata Jeremiasza. Ten człowiek, który chce odzyskać swego poddanego i z pewnością nie życzy mu dobrze, będzie musiał znaleźć drogę i wybierać leśne ścieżki, kiedy do nich dotrze. A Ryszard zna każdy szlak i może jechać najkrótszą drogą i szybko, jeśli tylko zdoła osiodłać swego kuca i wyprowadzić go cicho za strażnicę, zanim nieprzyjaciel przyśle koniuszego, żeby osiodłał jego wielkiego konia. Bo sam tego nie będzie robił, skoro ma sługę. Myśl o lesie w porze zmierzchu nie przerażała Ryszarda, serce chłopca rwało się do przygody. Sprzyjało mu szczęście albo niebo, bo o tej godzinie wszyscy byli na wieczerzy i nawet furtian w strażnicy zostawił bramę bez nadzoru na czas posiłku. Jeśli usłyszał kopyta i wyszedł zobaczyć, kim może być jeździec, spóźnił się, by ujrzeć, jak Ryszard wspina się na siodło i kłusem odjeżdża przez Podgrodzie ku Świętemu Idziemu. Chłopiec zapomniał nawet, że był głodny, i nie martwił się, że jedzie bez kolacji. Był zresztą faworytem brata Piotra, kucharza opata, i mógł liczyć, że później coś od niego dostanie. Co do tego, że jego nieobecność zostanie z pewnością zauważona w porze snu, jeśliby nie została zauważona przy

wieczerzy, nie było sensu się martwić. Liczyło się znalezienie Hiacynta i - jeżeli rzeczywiście był Brandem - ostrzeżenie go, by się ukrył najszybciej jak się da, bo na niego polują i depczą po piętach. A potem, co ma być, to będzie! Za Wroxeter skręcił w las, w szeroką przesiekę, którą Eilmund wyciął dla przewozu drewna i okorowanych pni z wyrębu w zagajniku. Prowadziła wprost do chaty leśnika, ale też zapewniała najszybszy dojazd do bocznej ścieżki, która ciągnęła się dalej do pustelni, oczywistego miejsca poszukiwania Cuthredowego sługi. Las był tu głównie dębowy i to stary, poszycie było rzadkie i niskie, a gruba warstwa liści z wielu jesieni czyniła jazdę cichą. Ryszard zwolnił między starymi drzewami, a kuc stąpał z wyraźną przyjemnością po miękkim podłożu. Gdyby nie cisza, chłopiec nie usłyszałby tych głosów, były bowiem ciche i skupione, jeden męski, drugi dziewczęcy. Słów nie można było rozpoznać, bo były przeznaczone tylko dla nich. Potem zobaczył ich obok ścieżki, nieruchomych przy grubym pniu dębu. Nie dotykali się, patrzyli tylko na siebie, a to, co mieli sobie do powiedzenia, było najpoważniejsze i najważniejsze. Okrzyk, jaki wydał Ryszard na ich widok, poderwał parę niczym spłoszone ptaki. —

Hiacyncie! Hiacyncie!

Przetoczył się po grzbiecie kuca, raczej spadł z niego, niż zsiadł, i pobiegł im naprzeciw, gdy ruszyli ku niemu. —

Hiacyncie, musisz się ukryć, musisz szybko uciekać. Ścigają cię - jeśli Brand

to ty. Jest taki ktoś, kto cię szuka i mówi, że tropi zbiegłego poddanego o imieniu Brand... Hiacynt chwycił go za ramiona i opadł na kolana, by mu spojrzeć w oczy. —

Co to za jeden? Sługa? Czy on sam? Kiedy to było?

—

Po nieszporach. Słyszałem, jak rozmawiali. Brat Jeremiasz powiedział mu, że

pewien młodzik, który przybył ostatnio w te strony, może być tym poszukiwanym. Powiedział, gdzie cię znaleźć, a on jedzie teraz szukać cię w pustelni. To jakiś okropny człowiek, wielki i głośno mówiący. Pobiegłem po mojego kuca, kiedy tamci jeszcze rozmawiali, i wyjechałem przed nim. Ale nie możesz wracać do Cu - threda, musisz uciekać i się ukryć. Hiacynt porwał chłopca w ramiona w krótkim serdecznym uścisku. —

Prawdziwy z ciebie i dzielny przyjaciel, jakiego każdy by chciał mieć! Nie

martw się o mnie, bo kiedy już mnie ostrzegłeś, nic mi się nie stanie! To ten człowiek, oczywiście. Drogo Bosiet ceni mnie aż tak, żeby marnować czas i pieniądze na tropienie mnie, ale nic mu z tego nie przyjdzie.

—

Więc Brand to ty? Byłeś jego poddanym?

—

Kocham cię za nazwanie mnie byłym poddanym. Tak, dawno temu nadano mi

tamto imię. Sam wybrałem imię Hiacynta. Zostańmy przy nim, ty i ja. A teraz, mój przyjacielu, musimy się rozdzielić, musisz szybko wracać do opactwa, zanim zrobi się ciemno i zaczną cię szukać. Odprowadzę cię na skraj lasu. —

Nie! - oburzył się Ryszard. - Pojadę sam, nie boję się. Ty musisz uciekać,

teraz, zaraz! Dziewczyna położyła dłoń na ramieniu Hiacynta. Ryszard widział jej oczy, szeroko otwarte i jasne w nadciągającym zmierzchu, raczej rezolutne niż zatrwożone. —

On zniknie, Ryszardzie! Znam miejsce, gdzie będzie bezpieczny.

—

Powinieneś spróbować dostać się do Walii - powiedział Ryszard z niepokojem

i trochę z zazdrością, bo to był przyjaciel i on go ratował. Miał niemal za złe Hiacyntowi, że zawdzięcza po części swoje ocalenie komuś innemu, i do tego kobiecie. Hiacynt i Aneta popatrzyli krótko na siebie i uśmiechnęli się, a ten uśmiech rozjaśnił las. —

Nie, nie tam - odrzekł łagodnie Hiacynt. - Jeśli muszę uciekać, nie ucieknę

daleko. Ale nie bój się o mnie, będę całkiem bezpieczny. A teraz wsiadaj, panie mój, i wracaj tam, gdzie ty będziesz bezpieczny, bo inaczej nie ruszę się ani na krok. To go ponagliło i ruszył żwawo. Raz się obejrzał, żeby im pomachać, i ujrzał ich stojących tak, jak ich zostawił, patrzących za nim. Po raz drugi obejrzał się, zanim tamto miejsce skryło się między drzewami, ale już ich nie było, znikli, a las stał milczący i nieruchomy. Ryszard przypomniał sobie o swoich problemach i ruszył kłusem w drogę powrotną. Drogo Bosiet jechał o wczesnym zmierzchu drogami wskazanymi przez brata Jeremiasza, wypytując mieszkańców Wroxeter o najlepszą drogę do celi pustelnika Cuthreda. Wyglądało na to, że świątobliwemu mężowi oddaje się nieoficjalnie cześć niczym dawnym celtyckim eremitom, bo niejeden z pytanych mówił o nim jako o świętym Cuthredzie. Drogo wjechał w las blisko miejsca, gdzie - jak go pouczył jakiś pasterz - ziemie dworu Eaton obejmowały las Eyton. Wąska przesieka doprowadziła go po przejechaniu mili do płaskiej polanki otoczonej gęstym lasem. Kamienna chata w środku była solidnie zbudowana, ale mała, z niskim dachem i nosiła ślady niedawnej naprawy po wieloletnim zaniedbaniu. Kwadratowy ogródek wokół niej otoczony był niskim płotem i częściowo uprawiany. Drogo zsiadłszy z konia na skraju polany, zbliżył się do ogrodzenia, prowadząc konia za uzdę. Wieczorna cisza była tak głęboka, jakby na mile wokół tego miejsca nie było

żywego ducha. Drzwi chaty stały jednak otworem, a z głębi dolatywał stały blask światła. Drogo uwiązał konia, wkroczył do ogrodu, podszedł do drzwi i nadal nie słysząc żadnego dźwięku, wszedł do środka. Izba była mała i mieściła niewiele więcej niż pryczę przy ścianie, stolik i ławę. Światło płonęło w drugiej izbie, a przez wejście pozbawione drzwi zobaczył, że była to kaplica. Lampa stała na kamiennym ołtarzu przed małym srebrnym krzyżem ustawionym na drewnianej, rzeźbionej szkatule relikwiarza. Na ołtarzu przed krzyżem leżał zgrabny brewiarz w złoconej oprawie. Dwa srebrne świeczniki, zapewne dar patronki pustelnika, stały po obu stronach krzyża. Przed ołtarzem klęczał bez ruchu wysoki mąż w czarnym habicie z podniesionym kapturem kryjącym mu głowę. Na tle światła ta ciemna postać wyglądała imponująco, prosta jak włócznia, z głową nie opuszczoną, ale podniesioną, prawdziwy obraz świętości. Nawet Drogo powstrzymał swój język na chwilę, lecz nie dłużej. Jego potrzeby i żądania miały pierwszeństwo, a modły pustelnika mogły i musiały im ustąpić. Wieczór zamieniał się w noc i szkoda było czasu. —

Tyś jest Cuthred? - zapytał pewnym siebie tonem. - Powiedzieli mi w

opactwie, jak cię znaleźć. Dostojna postać nie poruszała się, co najwyżej rozplotła niewidoczne dłonie. Odrzekła jednak miarkowanym i nieprzestraszonym głosem: —

Tak, jestem Cuthred. Czego chcesz ode mnie? Wejdź i mów swobodnie.

—

Masz chłopca na posyłki. Gdzie on jest? Chcę go zobaczyć. Może dałeś się

oszukać i przygarnąłeś hultaja, o którym nic nie wiesz. I na to postać w habicie odwróciła się, zakapturzona głowa uniosła twarz ku przybyszowi, a światło z lampy na ołtarzu ukazało szczupłą, brodatą twarz z osadzonymi głęboko oczami, długim, prostym arystokratycznym nosem i grzywą czarnych włosów pod kapturem. Drogo Bosiet i pustelnik z lasu Eyton utkwili w sobie wzrok. Brat Cadfael, bardzo zadowolony z bardzo niezadowolonego pacjenta, siedział koło leżanki Eilmunda, wieczerzając przy chlebie, serze i jabłkach, bo tak jak Ryszard nie dostał swej zwykłej kolacji. Aneta zaś wróciła po zamknięciu kur i wydojeniu krowy, którą trzymała na własny użytek. Była tam nieprzyzwoicie długo, co jej wypomniał zrzędliwy ojciec. Opuściły go już wszelkie ślady gorączki, cerę miał zdrową i czuł się nie najgorzej, ale do furii doprowadzała go własna bezsilność. Rwał się też do wyjścia i zajęcia się swoją pracą, nie wierząc, że chętni, ale niewyszkoleni zastępcy przysłani przez opata zadbają o las, jak należy. Już sama ta jego niecierpliwość świadczyła o powracaniu do zdrowia. Uszkodzona noga była

prosta i nie sprawiała wielkiego bólu. Cadfael był bardzo rad. Aneta weszła cicho i śmiała się ze zrzędzenia ojca, ani trochę się go nie bojąc. i Zostawiłam cię w najlepszym towarzystwie wiedziałam, że będzie ci lepiej przez

jakąś godzinę beze mnie, tak jak mnie przez godzinę bez ciebie, starego niedźwiedzia, jakim się stajesz! Czemu miałabym się śpieszyć z powrotem w taki piękny wieczór? Wiesz, że brat Cadfael bardzo się o ciebie troszczy, daj mi się nacieszyć łykiem powietrza. Sądząc jednak z jej wyglądu, cieszyła się wcześniej czymś silniej działającym niż łyk powietrza. Była promienna i ożywiona jak po mocnym winie. Cadfael zauważył, że z jej włosów, zawsze gładko upiętych, kilka pasemek spadało na ramiona, jakby przechodziła pod zwisającymi gałęziami, o które zaczepiły jej warkocze, a policzki miała zaróżowione, odpowiednio do blasku jej oczu. Przyniosła na trzewikach kilka opadłych liści. Prawda, że obora stała wśród drzew na skraju polany, ale nie było tam dębów. —

No cóż, wróciłaś, nie chciałem go zostawiać, żeby narzekał, nie mając

słuchacza - rzekł Cadfael. —

Czas mi wracać, zanim będzie całkiem ciemno. Nie daj mu wstawać jeszcze

przez parę dni, dziewczyno, a ja pozwolę mu wkrótce chodzić o kulach, jeśli będzie posłuszny. Nie zaszkodziło mu leżenie w wodzie, Bogu dzięki. —

Dzięki Hiacyntowi, chłopcu Cuthreda przypomniała Aneta.

Rzuciła szybkie spojrzenie na ojca i miło jej było słyszeć odpowiedź. Najszczersza prawda! Był mi wtedy jak syn tego nie zapomnę. Czy to sobie wyobraził, czy też policzki Anety zaróżowiły się jeszcze bardziej? Jak syn dla kogoś, kto nie ma syna, tylko tę bystrą, pewną siebie, dyskretną i kochającą córkę? —

Zachowaj spokój duszy, a będziesz zdrów jak przedtem - doradził Cadfael,

wstając. - Warto na to zaczekać. I nie martw się o zagajnik, bo Aneta powie ci, że zrobili dobrą robotę, oczyszczając strumień i zmniejszając nawis brzegu. Wytrzyma. - Zatknął zapiski za sznur i ruszył ku drzwiom. —

Odprowadzę cię do bramy - powiedziała Aneta i wyszła z nim w głęboki

zmierzch polany, gdzie jego koń spokojnie skubał trawę. —

Dziewczyno - powiedział Cadfael z nogą w strzemieniu. - Kwitniesz dziś

wieczorem niczym róża. Podnosiła właśnie w dłoniach zwisające pasma włosów i upinała je gładko z innymi. —

Zdaje się, że trafiłam na ciernisty krzew - odrzekła.

Cadfael pochylił się w siodle i ostrożnie zdjął z jej włosów suchy liść dębu. Podniosła wzrok, ujrzała, jak obraca liść, trzymając łodyżkę w palcach i cudownie się uśmiechnęła. Tak

ją zostawił, zaróżowioną i umocnioną, z pewnością gotową iść nieustraszenie przez wszystkie cierniste krzewy przy ścieżce miedzy nią a tym, czego pragnęła. Nie była jeszcze gotowa zwierzać się nawet swemu ojcu, ale nie martwiło jej wcale, że Cadfael domyśli się, skąd wiatr wieje, i nie lękała się złego zakończenia. Co nie przeszkadzało, że inni mogli mieć powody, żeby się lękać zamiast niej. Cadfael bez pośpiechu jechał przez ciemniejący las. Księżyc już wzeszedł i świecił jasno tam, gdzie mógł przeniknąć gęstwinę drzew. Musiało być już po komplecie i bracia gotowali się do snu. Chłopcy powinni od dawna być w łóżkach. W pachnącym zielenią lesie czuło się chłód i rześkość, przyjemnie było jechać samotnie i mieć czas na rozmyślania rzeczach wiecznych, które nie mieściły się w dziennej krzątaninie, a nawet podczas nabożeństw i modlitw, do których wedle prawa należały. Było na nie więcej miejsca tu pod nocnym niebem, wciąż jeszcze słabo jaśniejącym na horyzoncie. Cadfael jechał zadowolony przez serce gęstwiny, a przed nim połyskiwały już otwarte pola. Z zadumy wyrwało go poruszenie i szelest po lewej, pośród drzew. Coś bladego posuwało się obok niego, usłyszał podzwanianie uzdy i wędzidła. Jakiś koń bez jeźdźca wędrujący luzem, ale osiodłany w uprzęży, bo metaliczne dźwięki zabrzmiały wyraźnie. Nie był bez jeźdźca, kiedy wyruszał ze stajni. W błyskach księżycowego światła między gałęziami blady kształt świecił złudnie, zbliżając się do ścieżki. Cadfael widział owego deresza już wcześniej, tego popołudnia na wielkim dziedzińcu opactwa. Zsiadł pośpiesznie z konia i zawołał, podchodząc, by ująć uzdę i pogładzić pstrokaty łeb. Siodło było na miejscu, ale troki utrzymujące za nim mały mantelzak zostały przecięte. A gdzie był jeździec? I dlaczego właściwie wyjechał jeszcze raz, po powrocie z pustymi rękami z całodziennych łowów? Czy ktoś dostarczył mu jakiejś wskazówki, by poderwać go znów do pogoni za ofiarą, nawet tak późno w nocy? Cadfael rozchylił krzaki i zszedł między nie ze ścieżki, tam, gdzie dostrzegł przedtem pierwszy ruch konia. Nic tu na pozór nie było naruszone, a splątane gałęzie nie wykazywały śladów gwałtownego przejścia. Cofnął się nieco, by wyjść znowu na ścieżkę, a tam na boku, pod krzakami, znalazł to, co obawiał się znaleźć, tak ukryte w długiej trawie, że poprzednio przejechał obok i niczego nie dostrzegł. Drogo Bosiet leżał rozciągnięty twarzą w dół, zapadnięty głęboko w wyrośnięte jesienne zielsko i nawet na ciemnym tle jego szaty Cadfael mógł rozpoznać, że ciemniejsza plama to krew wypływająca spod lewej łopatki, gdzie sztylet, którym go zabito, został wbity i wyciągnięty.

Rozdział szósty O tak późnej porze niewielka była szansa uzyskania natychmiastowej pomocy z opactwa lub z zamku nie było możliwości znalezienia jakichś śladów w ciemnym lesie. Cadfael mógł tylko uklęknąć przy niemym ciele i szukać pulsu czy nadsłuchiwać najsłabszego choćby śladu oddechu. Chociaż jednak ciało Droga było ciepłe i podatne, nie było w nim oddechu, a serce w jego wielkiej piersi, prawie na pewno przebite ciosem z tyłu, było nieruchome jak kamień. Był martwy od niedawna, ale wypływ krwi tryskającej po wyjęciu ostrza ustał, a krew zaczynała zasychać od brzegów w skorupę. „Przed ponad godziną - pomyślał Cadfael. - A sądząc po znakach, może i dwie godziny temu”. ten mantelzak odcięty i zabrany. Tutaj w lesie! Od kiedy to rozbójnicy podchodzą tak blisko? A może jakiś morderca z miasta usłyszał, że Eilmund jest złożony niemocą i postanowił spróbować szczęścia na przypadkowym, samotnym podróżnym? Zwłoka nie zaszkodzi Drogowi, a światło dnia może przynieść jakiś trop prowadzący do mordercy. Lepiej będzie zostawić go tak, jak leży, zawiadomić zamek, gdzie zawsze czuwa straż, i Hugona, żeby wyruszył o brzasku. O północy bracia wstaną na godzinki, wtedy ta ponura wieść może i powinna być przekazana opatowi Radulfusowi. Zabity był gościem opactwa, oczekiwano przybycia jego syna, trzeba go więc zabrać do opactwa, żeby się nim zająć z należnym szacunkiem. Nie, niczego więcej nie można było zrobić dla Droga Bosieta, ale trzeba przynajmniej zabrać jego konia do stajni. Cadfael dosiadł swego, ujął luźną uzdę i koń poszedł z nim posłusznie. Nie było pośpiechu. Miał czas do północy. Nawet gdyby dotarł do swego łóżka przed godzinkami, nie mógłby zasnąć. Lepiej zatroszczyć się o konie, a potem czekać na dzwon. Opat Radulfus przyszedł wcześniej ze swej kwatery do kościoła na godzinki i zastał Cadfaela czekającego na niego w południowej kruchcie. Dzwon w dormitorium dopiero co zadzwonił. Wystarczyło kilka chwil, by powiedzieć bez ogródek, że ktoś nie żyje i że to dzieło rąk ludzkich, nie boskich. Radulfus znany był z tego, że nie tracił czasu na wykrzykniki i nie zrobił tego teraz na wieść, iż jego gościa spotkał niedozwolony przez prawo koniec w lesie opactwa. Z posępnym milczeniem wysłuchał wiadomości o wyrządzonym złu, a także przyjął prawo i obowiązek ukarania, teraz jednako ciążący na Kościele jak na władzy świeckiej. Przyjął je z głębokim, zgodnym skinieniem głowy i ponurym zaciśnięciem wąskich warg. W ciszy, podczas gdy

rozmyślał, słychać było lekkie kroki obutych w sandały braci schodzących po nocnych schodach. —

Zostawiłeś wiadomość Hugonowi Beringarowi? - spytał opat.

—

W jego domu i na zamku.

—

Nikt nie mógłby zrobić nic więcej, aż do brzasku. Trzeba go tu przynieść, bo

przybędzie jego syn. Ale ty - ty będziesz potrzebny, możesz zaprowadzić wprost tam, gdzie leży. Idź teraz, zwalniam cię z nabożeństwa, idź i odpocznij trochę, a o świcie dołącz do szeryfa. Powiedz mu, że wyślę potem grupę do przyniesienia ciała. W pierwszym niepewnym świetle chłodnego poranka nad ciałem Droga Bosieta stali Hugo Beringar, Cadfael, sierżant z garnizonu Hugona i dwaj zbrojni. Wszyscy byli milczący, z oczami utkwionymi w wielkiej plamie zaschniętej krwi, którą przesiąkł tył bogatego stroju do konnej jazdy. Trawa była ciężka od rosy i uginała się niczym po deszczu, a wilgoć zbierała się wielkimi perłami w puchu wełny ubrania zabitego i iskrzyła się gwiaździście w skarbcach pajęczyn na krzakach. —

Skoro wyciągnął sztylet z rany, najpewniej zabrał go ze sobą - powiedział

Hugo. - Poszukajmy jednak, na wypadek gdyby się go pozbył. I mówisz, że troki mantelzaka były przecięte? Po zabójstwie potrzebował do tego noża. W ciemności szybciej i łatwiej przeciąć je, niż rozpinać, a kimkolwiek był, nie chciał zwlekać. Dziwne jednak, że konny mógł paść ofiarą takiego ataku. Na byle odgłos wystarczyłoby mu uderzyć ostrogami i wyszedłby cało, z pewnością. —

Myślę jednak, że on szedł pieszo i prowadził konia - odrzekł Cadfael, badając

położenie ciała. —

Był obcy, a ścieżka jest tu bardzo wąska, drzewa tuż przy niej, było ciemno

albo robiło się ciemno. Popatrz na liście, które przylgnęły do obcasów. Nie miał nawet czasu, by się odwrócić, jeden cios wystarczył. Nie wiem, gdzie był, ale wracał do swojej kwatery w domu gościnnym, kiedy go powalono. Bez walki i cicho. Koń się nie przestraszył, bo odszedł tylko o kilka kroków. —

Co przemawia za doświadczonym zbójcą i złodziejem. Ale czy ty w to

wierzysz? Pod moją jurysdykcją i tak blisko zamku? —

Nie. Chociaż jakiś skryty łajdak, może nawet złodziej z miasta, mógł

zaryzykować jeden napad, wiedząc, że Eilmund jest złożony niemocą. To tylko domysł zastrzegł się Cadfael, kręcąc głową. - Od czasu do czasu nawet rzezimieszek może się pokusić o próbę morderstwa, jeśli trafi nocą na człowieka zamożnego i samotnego. A z domysłów niewielki pożytek.

Grupa wysłana przez opata Radulfusa dla przeniesienia ciała do opactwa przeciskała się już ścieżką ze swymi noszami. Cadfael ukląkł w trawie, mocząc sobie habit do kolan w obfitej rosie i ostrożnie obrócił twarzą do góry sztywniejące ciało. Mocno umięśnione policzki obwisły, a oczy, tak nieproporcjonalnie małe przy masywnej twarzy, były półotwarte. Po śmierci wyglądał starzej, mniej arogancko i brutalnie, śmiertelny jak inni ludzie, nieomal żałosny. Na dłoni ukrytej dotąd po ciałem miał ciężki, srebrny pierścień. —

Coś, co złodziej przeoczył - powiedział Hugo, patrząc w dół z zaskoczeniem i

żalem na tego człowieka tak kiedyś silnego, a teraz pozbawionego mocy. —

I kolejny znak pośpiechu. Inaczej zagrabiłby całe ubranie. I dowód, że ciało

nie było ruszane. Leży jak upadł, twarzą ku Shrewsbury. Mówiłem, że wracał na kwaterę. —

Podobno spodziewacie się jego syna, nieprawdaż? Chodź - rzekł Hugo. -

Możemy go zostawić twoim ludziom, a moi chłopcy przeczeszą las dookoła, na wypadek gdyby był jakiś ślad albo szlak, chociaż ja w to wątpię. Wracajmy do opactwa i zobaczmy, co opat wydobył na światło dzienne podczas kapituły. Bo ktoś musiał podsunąć mu jakiś pomysł, skoro wyruszył znów i tak późno. Słońce było już nad krawędzią świata, ale zamglone i blade, gdy dosiedli koni i zawrócili na wąskiej dróżce. Pajęczyny na krzakach chwytały pierwsze promienie, które przebiły mgłę i rozbłysły skrzeniem się diamentów. Kiedy wynurzyli się z lasu na niżej położone pola, konie brodziły w płytkim, liliowym morzu. —

Czy wiesz o tym Bosiecie coś więcej, niż on sam mi o sobie powiedział? -

spytał Hugo. —

Chyba raczej niewiele. To właściciel kilku dworów w hrabstwie Northampton.

Niedawno temu jakiś jego poddany, zdaje się, że nie bez dobrego powodu, zwalił z nóg jego rządcę i posłał go na kilka dni do łoża boleści, a potem - bardzo rozsądnie - wziął nogi za pas, zanim wpadł w ręce Bosieta. Od tego czasu Bosiet i jego ludzie polowali na chłopaka. Musieli zmarnować wiele czasu, przeszukując resztę hrabstwa, bo dowiedzieli się tylko, że ruszył do Northampton, a potem na północny zachód. Zajechali tak daleko, na każdym postoju rozjeżdżając się na boki. Musiał ich kosztować więcej, niż jest wart, chociaż mówią, że jest wart wiele. To o jego skórę im chodzi przede wszystkim i najwyraźniej bardziej ją sobie cenią niż jego umiejętności. Czuło się tu prawdziwą nienawiść - powiedział z uczuciem Cadfael. Ojciec opat nie zamierzał mu pomagać w tego rodzaju zemście. — I złożył to na moje barki - zaśmiał się Hugo. —

Ale nie można mu mieć tego za złe. Posłuchałem twego zdania i schodziłem

mu z drogi, jak długo mogłem. W każdym razie nie dałem mu wsparcia. Co jeszcze o nim

wiesz? —

Ma koniuszego o imieniu Warin, który z nim jeździ, chociaż, jak się wydaje,

nie w czasie jego ostatniego wyjazdu. Chyba go wysłał w innej sprawie i kiedy dostał wiadomość, nie chciał czekać, tylko wyruszył sam. On jest - był - człowiekiem, który lubił nadużywać pięści. Bił swoje sługi za byle przewinienie, a nieraz i bez powodu. W każdym razie Warinowi pokaleczył twarz i podobno to nic niezwykłego. Co do syna, jest według Warina podobny do ojca i trzeba go unikać. A przybędzie ze Staffordu lada dzień. —

Żeby się dowiedzieć, iż musi zawieźć do domu trumnę z ciałem ojca -

stwierdził Hugo ze smutkiem. —

Żeby się dowiedzieć, że jest nowym panem na Bosiet - odrzekł Cadfael. - To

druga strona medalu. Kto wie, którą stronę zobaczy. —Robisz się bardzo cyniczny, stary przyjacielu zauważył Hugo z gorzkim

uśmiechem. —

Myślę o powodach, dla których ludzie mordują - przyznał Cadfael. -

Zachłanność jest jednym z nich i może się zrodzić w synu czekającym niecierpliwie na swoje dziedzictwo. Nienawiść jest drugim, a maltretowany sługa może ją żywić i chętnie skorzystać z okazji. Są jednak jeszcze inne i bez wątpienia dziwniejsze powody, jak prosty pociąg do kradzieży, a także skłonność do upewniania się, że ofiara niczego nie wygada. Szkoda, Hugonie, wielka szkoda, że aż tyle jest przyśpieszania śmierci, skoro ona i tak musi dosięgnąć każdego w należnym mu czasie. Zanim wydostali się na gościniec pod Wroxeter, słońce było już wysoko, a mgła odsłaniała jego oblicze, chociaż pola wciąż pływały w perłowych oparach. Odtąd poruszali się drogą do Shrewsbury z dobrą szybkością i w bramę przy strażnicy wjechali po zakończeniu sumy, kiedy bracia rozchodzili się do swoich zajęć aż do południowego posiłku. —

Opat pytał o was - powiedział furtian, wychodząc z kwatery. - Jest w swojej

rozmównicy z przeorem i prosi, żebyście tam zaszli. Zostawili konie koniuszym i od razu poszli do mieszkania opata. W wykładanej drewnem rozmównicy opat Radulfus podniósł wzrok znad stołu, a przeor Robert, wyprostowany i surowy, siedząc na ławie przy oknie, spojrzał w dół wzdłuż swego nosa z wyraźną dezaprobatą i powściągliwością. Zawiłości prawa, morderstwa i obławy nie powinny wkraczać w domenę życia zakonnego, on zaś ubolewał nad koniecznością uznania ich istnienia i potępiał samo zajmowanie się nimi, kiedy już dokonały wyłomu w murze. Przy jego łokciu, pozostając w cieniu i nie rzucając się w oczy, garbiąc wąskie ramiona i zaciskając cienkie wargi, z bladymi dłońmi ukrytymi w rękawach, stał brat Jeremiasz, istny obraz cnoty

prześladowanej i niosącej swój krzyż z pokorą. W pokorze Jeremiasza zawsze był silny element samozadowolenia, tym razem jednak wyczuwało się także coś z postawy obronnej, jakby ktoś podawał w wątpliwość słuszność jego postępowania, choćby tylko przez implikacje. —

Ach, już jesteście z powrotem! - rzekł Radulfus. - Chyba nie przywieźliście

ciała naszego gościa tak szybko? —

Nie, ojcze, jeszcze nie, tamci idą za nami, ale na piechotę zajmie im to jeszcze

trochę czasu. Ten człowiek został pchnięty nożem w plecy, zapewne gdy prowadził konia, bo ścieżka była wąska i zarośnięta. Wiesz już, że jego mantelzak odcięto i skradziono. Ze stanu ciała, kiedy je znalazł brat Cadfael, wynika, że musiało to być dokonane w porze komplety, może nawet nieco wcześniej. Nic nie wskazuje, przez kogo. Sądząc po godzinie, musiał wracać tu, do waszego domu gościnnego. Po sposobie, w jaki upadł, także. Ciało nie było ruszane, inaczej zabrano by mu pierścień, a wciąż go ma na palcu. Nie wiadomo jednak, co robił w tamtej okolicy. —

W tej sprawie mamy chyba coś do powiedzenia - rzekł opat. - Tu obecny brat

Jeremiasz powie wam to, co właśnie wyznał przeorowi Robertowi mnie. Jeremiasz był zwykle aż nazbyt skory do słuchania własnego głosu, czy to w kazaniu, czy w napominaniu innych, widać było jednak, że tym razem dobiera słów z większą ostrożnością niż zwykle. —

Ten człowiek był gościem i godnym obywatelem - powiedział. - Mówił nam

na kapitule, że ściga gwałciciela prawa, który dokonał zamachu na jego rządcę i wyrządził mu wielką krzywdę, a potem uciekł od swego pana. Pomyślałem wtedy, że jest pewien nowo przybyły ostatnio w te strony, który mógłby być tym poszukiwanym i uznałem za obowiązek każdego z nas pomoc prawu i sprawiedliwości. Rozmawiałem zatem z wielmożnym Bosietem. Objaśniłem mu, że ten młody człowiek, który służy u pustelnika Cuthreda i przybył tu przed paroma tygodniami, odpowiada opisowi zbiegłego poddanego Branda, chociaż sam siebie nazywa Hiacyntem. Jest w odpowiednim wieku i kolor włosów ma zgodny z opisem jego pana. I nikt tu o nim nic nie wie. Uznałem, że jedynie słuszne jest powiedzieć mu prawdę. Gdyby ten młody człowiek okazał się nie być Brandem, nie stałaby mu się żadna krzywda. —

I niechybnie wytłumaczyłeś mu, jak trafić do celi pustelnika, gdzie mógł

znaleźć tego młodego człowieka? - spytał opat obojętnym tonem. —

W rzeczy samej, ojcze, to było moim obowiązkiem.

—

On zaś natychmiast tam wyjechał?

—

Tak, ojcze. Wysłał przedtem swego koniuszego w jakiejś sprawie do miasta,

wiec musiał sam osiodłać konia, ale nie chciał czekać, bo dzień już się kończył. —

Rozmawiałem z tym koniuszym Warinem, kiedy dowiedzieliśmy się o śmierci

jego pana - powiedział opat, spoglądając na Hugona. - Został wysłany, żeby wypytywać wszystkich mistrzów kaletników w Shrewsbury, bo zdaje się, że ten młody człowiek także jest biegły w tym rzemiośle. Bosiet myślał, iż będzie szukał zatrudnienia w mieście wśród tych, którym byłby przydatny. Nie można nic zarzucić temu słudze, bo gdy wrócił, pana już dawno nie było. Jego misja nie mogła, jak się zdaje, poczekać do rana - głos opata był miarkowany i rozważny, nie zdradzający aprobaty ani dezaprobaty. - To chyba rozstrzyga kwestię, gdzie on był. —

I dokąd musimy udać się za nim - rzekł Hugo z nagła oświecony. - Jestem

wdzięczny, ojcze, za wskazanie mi następnego kroku na tej drodze. Jeśli rzeczywiście mówił z Cuthredem, dowiemy się, co zaszło i czy dostał pożądaną odpowiedź, chociaż najwyraźniej wracał sam. Gdyby prowadził pojmanego poddanego, nie zostawiłby mu sztyletu ani swobodnych rąk. Za twoim pozwoleniem, ojcze, wezmę ze sobą brata Cadfaela jako świadka. Nie chciałbym wprowadzać zbrojnych do pustelni. —

Niech tak będzie - zgodził się chętnie opat.

—

Ten nieszczęśnik był gościem w naszym klasztorze i jesteśmy mu winni

wszelkie starania, mogące prowadzić do wskazania mordercy. I wszelkie należne obrządki oraz posługi, które można jeszcze świadczyć jego ciału. Robercie, zechcesz dopilnować, żeby ciało zostało przyjęte z uszanowaniem, kiedy przybędzie? A ty, bracie Jeremiaszu, możesz asystować. Twoja gorliwość w okazaniu mu pomocy nie powinna być zmarnowana. Należy ci się nocne czuwanie przy nim i modlitwy za jego duszę. „Będzie więc dziś dwóch leżało obok siebie w pogrzebowej kaplicy - pomyślał Cadfael, kiedy wyszli razem z rozmównicy. - Starzec, który zakończył życie tak łagodnie jak gubiący płatki kwiat wielmoża zabrany znienacka w złości i nienawiści, bez ostrzeżenia i nie mający czasu na pojednanie z człowiekiem czy Bogiem. Dusza Droga Bosieta będzie potrzebowała wszystkich modlitw, które zdoła otrzymać”. —

Czy nie przyszło ci do głowy - spytał nagle Hugo, gdy jechali po raz drugi

przez Podgrodzie - że brat Jeremiasz w swej gorliwości mógł pomóc Bosietowi rozstać się z tym światem? Jeśli nawet przyszło, Cadfael nie był jeszcze w nastroju do rozważenia tej kwestii. —

Był w drodze powrotnej i z pustymi rękami, co dowodzi, że się rozczarował -

mówił ostrożnie.

—

Chłopiec nie jest jego zbiegłym poddanym.

—

Może też dowodzić, że jest i że dostrzegł nadciągającą groźbę w samą porę, by

zniknąć. Co wtedy? Przebywa w tych lasach dość długo, żeby je poznać. A jeśli to jego ręka trzymała sztylet? Niezaprzeczalnie taka możliwość istniała. Któż miałby lepszy powód do wbicia noża w Droga Bosieta niż chłopak, którego pan zamierzał zaciągnąć z powrotem do swego dworu i najpierw srogo ukarać, a potem wykorzystywać aż do końca życia? Można by tak powiedzieć - zgodził się Cadfael posępnie. - Chyba że znajdziemy Cuthreda jego chłopca siedzących spokojnie w domu, zajmujących się swymi sprawami i nie wtrącających się do nikogo. Nic nie da zgadywanie, póki nie usłyszymy, co tam zaszło. Podjechali do wysuniętego języka ziemi dworu Eaton tą samą ścieżką, z której korzystał Drogo. Zobaczyli polankę w gęstym lesie otwierającą się przed nimi nagle, tak jak on ją zobaczył, ale w pełnym świetle dnia, podczas gdy on przybył o zmierzchu. Przyćmione światło słoneczne sączące się przez gałęzie przemieniało posępną szarość kamiennej chaty w matowe złoto. Szeroko rozstawione, niskie paliki ogrodzenia raczej wyznaczały granice ogrodu, niż stanowiły zaporę dla ludzi czy zwierząt, a drzwi chaty stały otworem, widzieli więc przez nie wewnętrzną izbę, gdzie wieczna lampa na kamiennym ołtarzu wydawała się drobną iskierką, prawie zdławioną przez światło wpadające z górnych okienek. Cela świętego Cuthreda stała widocznie otworem dla wszystkich przychodzących. Część ogrodu była wciąż nieuprawiana, chociaż trawa i zielsko zostały skoszone, tam właśnie pustelnik we własnej osobie pracował łopatą i motyką, odrzucając grudy ziemi z korzeniami i przewracając grunt pod spodem. Patrzyli na niego, podjeżdżając. Niewprawny, ale zawzięty i uparty, najwyraźniej nienawykły do takich narzędzi ani pochylania się nad robotą, która powinna przypaść Hiacyntowi. A tego nigdzie nie było widać. Pustelnik był wysokim mężem o długich nogach i długim ciele, szczupłym i prostym. Jego szorstki, czarny habit był podwinięty do kolan, a kaptur odrzucony na ramiona. Zobaczył zbliżających się i wyprostował się z motyką w ręku, ukazując silną, szczupłą twarz o oliwkowej cerze i głęboko osadzonych oczach, obramowaną gęstymi, ciemnymi włosami i brodą. Spoglądał raz na jednego, raz na drugiego i przyjął ukłon Hugona pochyleniem głowy, nie opuszczając oczu. —

Jeśli macie sprawę do pustelnika Cuthreda, ja nim jestem - odezwał się

głębokim, czystym, autorytatywnym głosem. A do Cadfaela zwrócił się po krótkim przyjrzeniu się jego twarzy. - Chyba widziałem cię w Eaton na pogrzebie wielmożnego Ryszarda. Należysz do braci ze Shrewsbury.

—

Tak jest - odrzekł Cadfael. - Byłem tam w eskorcie chłopca. A to jest Hugo

Beringar, szeryf tego hrabstwa. —

Pan, szeryfie, czyni mi zaszczyt - powiedział Cuthred. - Zechcecie wejść do

mej celi? Rozwiązał postrzępiony sznur habitu, opuścił jego dół do stóp i wprowadził ich do wnętrza. Gęsta strzecha jego włosów musnęła kamienne nadproże, gdy wchodził. Był o dobrą głowę wyższy od obu swoich gości. W ciemnawej izbie mieszkalnej było jedno wąskie okno wpuszczające światło popołudnia i podmuch wietrzyku, który wnosił zapach skoszonej trawy i wilgotnych jesiennych liści. Przez wejście do kaplicy widzieli to, co wcześniej widział Drogo: kamienną płytę ołtarza z rzeźbioną szkatułą, srebrny krzyż i świeczniki, otwarty brewiarz leżący pod iskierką lampy. Pustelnik spojrzał w ślad za Hugonem na otwartą księgę i wchodząc, zamknął ją z szacunkiem, a potem położył z czułą troską, zrównując ją dokładnie z wysuniętym skrajem relikwiarza. Piękny, złocony ornament i subtelne tłoczenie skórzanej oprawy zalśniły w słabym świetle lampy. —

Czym mogę służyć szeryfowi? - spytał Cuthred z twarzą wciąż zwróconą do

—

Muszę ci zadać kilka pytań w sprawie pewnego zamordowanego - wyjaśnił z

ołtarza.

zastanowieniem Hugo. To zmusiło wyniosłego pustelnika do odwrócenia się w pośpiechu ze spojrzeniem zdumionym i przerażonym. —

Zamordowanego? Tu i teraz? O nikim takim nie wiem. Powiedz wprost, co

masz na myśli, panie mój. —

Wczoraj wieczorem niejaki Drogo Bosiet, gość opactwa, wyjechał cię

odwiedzić za namową jednego braci. Przybył tu, szukając zbiegłego poddanego, młodego człowieka około dwudziestki, a jego zamiarem było zobaczyć twojego chłopca Hiacynta, który jest obcy i w odpowiednim wieku, aby przekonać się, czy jest on tym zbiegiem. Czy w ogóle do ciebie dotarł? Zanim dojechał tak daleko, musiał już być wieczór. —

Ależ tak, przyjechał tu taki - odrzekł z miejsca Cuthred. - Chociaż nie pytałem

go, jak się nazywa. Ale co to ma wspólnego z morderstwem? Mówiłeś o jakimś zamordowanym. —

Ten właśnie Drogo Bosiet w drodze powrotnej do miasta i opactwa został

zasztyletowany i porzucony przy drodze, o milę stąd. Brat Cadfael zeszłej nocy znalazł go martwego, a jego konia błąkającego się po ciemku.

Głęboko osadzone oczy pustelnika błyskające czerwonawo w oczodołach przemykały z jednej twarzy na drugą z niedowierzaniem i pytaniem. —

Trudno uwierzyć, że mogą tu być banici i zabójcy, w tych porządnych,

zasiedlonych stronach. Pod twoją jurysdykcją, panie mój, i tak blisko miasta. Czy jest tak, jak się wydaje, czy też kryje się za tym coś gorszego? Czy coś zrabowano? —

Tak, mantelzak, cokolwiek w nim było. Ale nie zrabowano pierścienia ani

szaty. Dokonano tego w pośpiechu. —

Wyjęci spod prawa obdarliby go do naga - oświadczył Cuthred z

przekonaniem. - Nie wierzę, że w tym lesie kryją się banici. To jakaś całkiem inna sprawa. —

Kiedy przybył do ciebie, co miał do powiedzenia? - spytał Hugo. - I co się

potem stało? —

Przybył, kiedy odmawiałem nieszpory, tu w kaplicy. Wszedł i powiedział, że

chce zobaczyć mego chłopca na posyłki i że może dałem się oszukać, przyjmując złoczyńcę do służby. Bo on szuka zbiegłego poddanego i powiedziano mu, że jest taki jeden w odpowiednim wieku, nowo przybyły, którego nikt nie zna, a który może być jego człowiekiem. Powiedział mi, skąd przybywa i w jakim kierunku uciekał zapewne jego poddany. Zgadzało się to aż za dobrze z czasem i miejscem, gdzie spotkałem i zlitowałem się nad Hiacyntem, bym mógł być spokojny. Ale nie można było tego sprawdzić, bo chłopca tu nie było. Dobrą godzinę wcześniej posłałem go do Eaton. Nie wrócił. Nie wrócił nawet dziś. Teraz bardzo wątpię, czy kiedykolwiek wróci. —

Wierzysz zatem, że to Brand - rzekł Hugo.

—

Nie mogę sądzić. Widzę jednak, że mógłby nim być. A kiedy nie wrócił na

noc, czułem, że tak musi być. Nie należy do moich obowiązków wydawanie kogokolwiek do ukarania, to sprawa Boga. Byłem rad, że nie mogłem powiedzieć ani tak, ani nie. I rad, że go nie było. —

Gdyby jednak po prostu zwęszył, że go szukają, i zszedł z drogi, do tej pory

wróciłby do ciebie zauważył Cadfael. - Człowiek, który go ścigał, odjechał z pustymi rękami, a gdyby groziła następna wizyta, mógłby znowu zrobić to samo, zakładając, że ty go nie wydasz. Gdzie mógłby być bardziej bezpieczny niż u świętego pustelnika? Ale jak dotąd nie wrócił. —

Mówicie mi jednak teraz, że jego pan nie żyje powiedział Cuthred z powagą. -

Jeśli ten człowiek był naprawdę jego panem. Zamordowany! Powiedzmy, że mój sługa Hiacynt dowiedział się o przybyciu Bosieta i zrobił coś więcej niż niestawienie się tutaj. Powiedzmy, że postanowił zaczekać w zasadzce i raz na zawsze położyć kres obławie! Nie,

teraz chyba nie zobaczymy już więcej Hiacynta. Walia nie jest daleko, a nawet przybysz niespokrewniony z nikim może tam znaleźć służbę, jakkolwiek na twardych warunkach. Nie, on nie wróci. On już nie powróci. Myśli Cadfaela przebyły w tym momencie dziwną drogę, jakby jakiś zakątek jego świadomości krył o jedną więcej zapamiętaną chwilę, bo nagle spostrzegł, że myśli o Anecie wchodzącej do domu swego ojca, promiennej, ożywionej i tajemniczej, z liściem dębu w rozwichrzonych włosach. Zarumienionej i zdyszanej jak po biegu. I było to po godzinie komplety, w czasie gdy Drogo Bosiet z pewnością leżał już martwy o ponad milę dalej na szlaku do Shrewsbury. Prawda, Aneta wyszła obowiązkowo zamknąć kury i krowę na noc, ale zajęło jej to bardzo wiele czasu i wróciła zarumieniona, z triumfującymi oczami dziewczyny wracającej od ukochanego. A czy nie skorzystała z okazji, żeby powiedzieć dobre słowo o Hiacyncie i posłuchać z przyjemnością, jak jej ojciec go chwali? —

Jak doszło do waszego pierwszego spotkania? spytał Hugo. - I czemu go

przyjąłeś na służbę? —

Wędrowałem z Bury Saint Edmunds, odwiedzając po drodze augustyńskich

kanoników w Cambridge i stanąłem kwaterą na dwie noce w kluniackim klasztorze w Northampton. On tam tkwił wśród żebraków przy bramie. Chociaż to młody i krzepki chłopak, był też obdarty i zaniedbany, jakby bezdomny. Powiedział mi, że jego ojciec został wydziedziczony i nie żyje, a on nie ma krewnych ani zajęcia, ze współczucia ubrałem go i zabrałem jako swego sługę. Inaczej z pewnością posunąłby się do kradzieży i rozboju, żeby przeżyć. Był posłuszny, bystry i wdzięczny, jak sądziłem, chyba naprawdę taki był. Ale teraz wszystko to na nic. —

Kiedy go tam spotkałeś?

—

Pod sam koniec września. Nie pamiętam, którego dokładnie dnia.

Czas i miejsce pasowały aż za dobrze. —

Widzę, że muszę przejąć obławę - stwierdził Hugo z kwaśną miną. - Najlepiej

zrobię, wracając do Shrewsbury i zaraz spuszczając gończe psy. Bo czy ten chłopak jest, czy nie jest mordercą, nie mam wyboru. Muszę go znaleźć i zatrzymać.

Rozdział siódmy

Brat Jeremiasz zawsze twierdził, wyrażając to często i krzykliwie, że brat Paweł zbyt łagodnie traktuje swoich młodych podopiecznych, zarówno nowicjuszy, jak i chłopców. Paweł zwykł nadzorować ich codzienne zajęcia, nie rzucając się w oczy, z wyjątkiem godzin lekcyjnych, ale zjawiał się, kiedy tylko był potrzebny. Takie jednak rutynowe sprawy, jak mycie się, należyte zachowanie przy posiłkach, układanie się do snu i wstawanie rano, pozostawiał ich sumieniu i zdrowym nawykom czystości oraz punktualności, jakie im wpojono. Brat Jeremiasz był przekonany, że chłopcy poniżej szesnastego roku życia nie przestrzegają żadnych zasad, a ci, którzy osiągnęli ten wiek dojrzałości, mają w sobie więcej z diabłów niż z aniołów. On sam śledziłby i poprawiał każdy ich ruch, gdyby był przełożonym tych chłopców, i stosowałby znacznie więcej kar, niż brat Paweł byłby w stanie sobie wyobrazić. Z przyjemnością pewnie by powiedział, że zawsze przepowiadał klęskę tak niedbałego zarządzania. Trzech uczniów i dziewięciu nowicjuszy w wieku od dziewięciu do siedemnastu lat to wystarczająca liczba, by zadowolić uważne oko przy śniadaniu, chyba że ktoś ma powody, żeby ich liczyć i odkryć, iż jednego brakuje. Zapewne Jeremiasz liczył ich przy każdej okazji, mając pewność, że prędzej czy później ujawnią się nieobecni. Brat Paweł nie liczył ich nigdy. A że był tego dnia potrzebny na kapitule i później, powierzył prowadzenie porannych lekcji najbardziej odpowiedzialnemu z nowicjuszy, którą to praktykę Jeremiasz również potępiał jako rujnującą dyscyplinę. W kościele ten narybek zajmował tak nie rzucające się w oczy miejsca, że brak jednego czy dwóch byłby nie do zauważenia. Dopiero zatem po południu, kiedy Paweł zebrał znowu swoją trzódkę w sali szkolnej i oddzielił klasę nowicjuszy od młodszych chłopców, nieobecność Ryszarda w końcu wyszła na jaw. Nawet wtedy Paweł nie był z początku zaskoczony czy niespokojny. Chłopiec po prostu gdzieś się wałęsał, stracił poczucie czasu i lada chwila przybiegnie. Czas jednak mijał, a Ryszard się nie zjawiał. Zapytani trzej pozostali chłopcy wiercili się niespokojnie, skupiając się, jakby szukali oparcia w ramionach kolegów, kręcili w milczeniu głowami i unikali oczu brata Pawła. Zwłaszcza najmłodszy miał nieszczęśliwą minę, ale nie powiedzieli niczego, co przekonałoby Pawła, że Ryszard rozmyślnie opuścił lekcje i że oni tego nie pochwalają, nie rzekli jednak nic, by go nie zdradzić. To, że powstrzymał się od grożenia surowymi karami, utwierdzało tylko brata Jeremiasza w jego dezaprobacie dla takiej postawy.

Jeremiasz zachęcał skarżypytów. Paweł czuł skrytą sympatię dla grzesznej solidarności, która skłaniała chłopców bardziej do ściągnięcia kary na siebie niż wydania towarzysza. Oznajmił po prostu zdecydowanie, że Ryszard zda później sprawę ze swego zachowania i poniesie karę za głupotę, a potem ciągnął lekcję. Zauważył jednak rosnące roztargnienie oraz skrępowanie swoich uczniów i pełne winy spojrzenia, jakie wymieniali nad tabliczkami. Zanim ich odprawił, wyczuł, że przynajmniej najmłodszy jest na skraju wyznania tego, co wie, a jego prawdziwa rozterka mówiła, że jest w tym coś więcej niż zwykłe kapryśne opuszczenie zajęć. Paweł przywołał tego chłopca, kiedy wszyscy wychodzili, na wpół z ulgą, na wpół z lękiem. —

Edwinie, zbliż się!

Zrozumiałe było, że dwaj pozostali uciekli, pewni teraz, że niebo lada chwila zwali się im na głowy; pragnęli uniknąć pierwszego ciosu, cokolwiek przyjdzie później. Edwin zatrzymał się, odwrócił i powoli wrócił przez salę z oczami wbitymi w stopy, którymi powłóczył po deskach podłogi. Stał przed bratem Pawłem i drżał. Na kolanie wciąż miał opatrunek, a płótno zsunęło się i przekrzywiło. Paweł bez zastanowienia rozwinął je i zawiązał na nowo. —

Edwinie, co wiesz o Ryszardzie? Gdzie on jest?

Chłopiec wykrztusił z całkowitym przekonaniem: —

Nie wiem! - I wybuchnął płaczem. Paweł przyciągnął go bliżej i pozwolił mu

schować nos w swoim ramieniu. —

Powiedz mi! Kiedy go ostatnio widziałeś? Kiedy odszedł?

Edwin szlochał coś niewyraźnie w fałdy samodziału, dopóki Paweł nie odsunął go i nie spojrzał w umorusaną i przygnębioną twarz. —

Dobrze już! Powiedz wszystko, co wiesz.

I popłynął potok słów, wśród gorączkowego pociągania nosem i chlipania. —

To było wczoraj, po nieszporach. Widziałem go, jak bierze swego kuca i

wyjeżdża na Podgrodzie. Myślałem, że wróci, ale nie wrócił i byliśmy przerażeni. Nie chcieliśmy, żeby został przyłapany, bo miałby straszne kłopoty. Nie chcieliśmy też nic mówić, bo myśleliśmy, że wróci i nikt nie musi wiedzieć... —

I ty mi mówisz, że nie spał dziś w nocy w swoim łóżku? - po raz pierwszy

groźnym głosem wykrzyknął przerażony Paweł. - Że nie ma go od wczoraj, a nikt nie pisnął słówkiem? Nowy potok łez rozpaczy wykrzywił okrągłą, rumianą buzię Edwina, a gwałtowne

potakiwanie potwierdziło słuszność oskarżenia. —

I wszyscy o tym wiedzieliście? Wszyscy trzej? Nie pomyśleliście, że może

gdzieś być ranny albo coś mu grozi? Czy z własnej woli nie wróciłby na noc? Ach, chłopcze, czemu mi nie powiedziałeś? Straciliśmy tyle czasu! - Ale chłopiec był już wystarczająco przestraszony i trzeba było raczej ukoić go, uspokoić i pocieszyć, choć było to niełatwe. —Powiedz mi teraz - widziałeś go na koniu? dopytywał Paweł. - Po nieszporach? Czy

mówił, co zamierza? Edwin, bardzo przybity, zebrał myśli i wyjąkał resztę. —

Spóźnił się na nieszpory. Byliśmy w Gaye, nad rzeką, nie chciał wracać, a

kiedy pobiegł za nami, było za późno. Chyba czekał, aż będzie mógł się wślizgnąć, ale brat Jeremiasz stał tam i rozmawiał z tym człowiekiem, tym który... Zaczął znowu szlochać, przypominając sobie to, czego nie powinien był widzieć, ale oczywiście widział, ludzi z noszami przy strażnicy, to wielkie nieruchome ciało, władcza, zasłonięta twarz. —

Czekałem przy drzwiach szkoły - wyszeptał chłopiec głosem pełnym łez. - I

widziałem Ryszarda, jak biegł do stajni, potem wyszedł ze swoim kucem, wyprowadził go za bramę w wielkim pośpiechu i odjechał. To wszystko, co wiem. Myślałem, że niedługo wróci zawodził. - Nie chcieliśmy go wpędzić w kłopoty... Tym sposobem dali mu aż za wiele czasu i możliwości, żeby się wpędził w znacznie większe kłopoty, niż mogła to sprawić ich nielojalność. Brat Paweł pokręcił z rezygnacją głową i poklepał uspokajająco swego penitenta. —

Postąpiłeś bardzo źle i głupio, teraz masz, na co zasługujesz. Opowiedz jednak

wszystko zgodnie z prawdą, a znajdziemy Ryszarda całego i zdrowego. Idź teraz, znajdź tamtych dwóch i czekajcie tu, aż was wezwę. I Paweł pobiegł zanieść tę złą wiadomość najpierw przeorowi Robertowi, a potem opatowi, później upewnił się, że kuc, którego pani Dionizja przysłała jako przynętę dla wnuka, rzeczywiście zniknął ze stajni. Tam zaś było wielkie zamieszanie, bieganina i przewracanie do góry nogami stodół, stajni i domu gościnnego, na wypadek gdyby winowajca mimo wszystko nie opuścił enklawy albo wróciwszy po kryjomu, starał się zataić, że ją w ogóle opuszczał. Nieszczęśni uczniowie zwymyślani przez przeora Roberta i zagrożeni czymś gorszym, gdy tylko ktoś będzie miał czas się nimi zająć, kulili się, trzęśli ze strachu i wylewali łzy nad tym, co wydawało im się dotąd dobrym pomysłem, a przetrwawszy pierwszą burzę wzajemnego obwiniania się, zamierzali po stoicku przetrwać i resztę, pozbawieni wieczerzy i wypchnięci poza nawias. Nawet brat Paweł nie miał czasu,

żeby dodać im otuchy, bo był zbyt zajęty przeszukiwaniem zakątków przy młynie i pobliskich zaułków Podgrodzia. Cadfael wjechał w środek tej gorączkowej aktywności po rozstaniu z Hugonem przy bramie. Tego właśnie wieczoru sierżanci przeczesywali lasy na zachód od Eyton, szukając zbiega, który mógł być Brandem, a nawet jeśli nim nie był, to musiał być za wszelką cenę zatrzymany. Hugo tak samo nie przepadał za obławami jak Cadfael, wielu skrzywdzonych poddanych w końcu uciekało, ale morderstwo było morderstwem i prawo nie mogło na to nie zareagować. Winny czy niewinny, młody Hiacynt musiał być znaleziony. Cadfael zsiadł z konia przy strażnicy, z głową pełną myśli o zaginionym młodziku, i trafił w sam środek poszukiwań drugiego zaginionego. Podnieceni bracia biegali tu i tam między budynkami. Kiedy tak stał, gapiąc się na to ze zdumieniem, wpadł na niego brat Paweł, zdyszany i pełen nadziei. —

Cadfaelu, ty wracasz z lasu. Czyś tam nie widział jakiegoś śladu młodego

Ryszarda? Zaczynam myśleć, że musiał uciec do domu... —

To ostatnie miejsce, dokąd by chciał uciec, gdy już poznał zamiary babki -

stwierdził rzeczowo Cadfael. - Czemu pytasz? Chcesz powiedzieć, że ten diabełek wam się wyniknął? —

Przepadł, wczorajszego wieczoru, a dowiedziałem się o tym przed godziną. - I

Paweł wyłożył całą żałosną historię w przypływie wyrzutów sumienia i niepokoju. - To ja jestem winny! Nie dopełniłem obowiązku, byłem zbyt zadowolony z siebie i za bardzo im ufałem. Ale czemu miałby uciekać? Był całkiem szczęśliwy. Nigdy nie okazywał... —

Niewątpliwie miał swoje powody. - Cadfael z namysłem pocierał swój prosty

brunatny nos. - Ale z powrotem do tej pani? Bardzo wątpię! Jeżeli wyjeżdżał w takim pośpiechu, chodziło o coś nowego i pilnego, co go pchnęło do działania. Wieczorem po nieszporach, mówisz? —

Edwin powiedział mi, że Ryszard za długo bawił się nad rzeką, spóźnił się na

nieszpory i musiał się czaić w klasztorze, żeby się wślizgnąć między wychodzących chłopców. Ale nie mógł tego zrobić, bo brat Jeremiasz stał w wejściu, czekając na Bosieta, który brał udział w nabożeństwie wraz z innymi gośćmi. A gdy Edwin się obejrzał, zobaczył Ryszarda biegnącego do stajni, a potem w pośpiechu wyjeżdżającego za bramę. —

Ależ tak! - Cadfael doznał olśnienia. - A gdzie byli wtedy Jeremiasz i Bosiet,

że mógł się wymknąć niespostrzeżenie? - Ale nie czekał na odpowiedź. - Nie, nie warto zgadywać. Wiemy, czym rozmawiali, to drobna i prywatna sprawa. Jeremiasz nie życzył sobie słuchaczy, ale zdaje się, że miał jednego, o którym nie wiedział. Pawle, muszę cię

zostawić na chwilę i jechać za Hugonem Beringarem. Zaczął już szukać jednego zaginionego, może równie dobrze szukać dwóch i wyciągnąć ich z ukrycia za jednym razem. Hugo, dogoniony pod łukiem bramy miejskiej, ściągnął gwałtownie wodze na tę nowinę i odwrócił się, patrząc z namysłem na Cadfaela. Myślisz więc, że tędy droga! - powiedział gwizdnął. - Ale czemu miałby się martwić o młodzika, którego prawie nie znał i z którym nie rozmawiał? A może masz powody sądzić, że ci dwaj już się porozumieli? —

Nie, nic o tym nie wiem. Nic poza zbieżnością czasu, ale to łączy tych dwóch

całkiem ściśle. Nie ma wątpliwości, co Ryszard podsłuchał, i nic innego, tylko to pognało go w jakiejś pilnej misji. I zanim Bosiet zdołał dotrzeć do pustelni, Hiacynt zniknął. —

Ryszard także! - Czarne brwi Hugona zmarszczyły się w zadumie nad tymi

implikacjami. - Chcesz mi powiedzieć, że gdybym znalazł jednego, znajdę obu? —

Nie, w to poważnie wątpię. Chłopiec z pewnością zamierzał wrócić przed porą

snu i udawać niewiniątko. Nie jest głupi i nie ma powodu, żeby chciał nas opuszczać. Tym bardziej jednak powinniśmy się o niego martwić. Z pewnością by wrócił, gdyby coś mu nie przeszkodziło. Albo kuc zrzucił go gdzieś i jest ranny, albo zabłądził, albo... oni się zastanawiają, czy nie uciekł do domu do Eaton, ale to niemożliwe. Nigdy by tego nie zrobił. Hugo pochwycił niewypowiedzianą sugestię, której sam Cadfael nie miał jeszcze czasu przemyśleć. —

Nie, ale mógł tam zostać zabrany! I, na Boga, tak mogło być! Gdyby jacyś

ludzie Dionizji spotkali go samego w lesie, wiedzieliby, jak sprawić radość swojej pani. Och, wiem, że domownicy to ludzie Ryszarda, nie jej, ale musi być wśród nich jeden czy dwóch, którzy się skuszą na obecne łaski, jeśli są proponowane. Cadfaelu, stary druhu - powiedział serdecznie. - Wracaj do swojej pracowni i zostaw Eaton mnie. Gdy tylko wyślę moich ludzi na poszukiwanie obydwóch, pojadę sam do Eaton i zobaczę, co ma do powiedzenia ta pani. Gdyby się sprzeciwiała przetrząsaniu jej dworu w poszukiwaniu chłopaka, będę wiedział, że ukrywa gdzieś tego drugiego i mogę ją zmusić. Jeśli Ryszard tam jest, przekażę go jutro w ręce brata Pawła - obiecał z pogodą. - Nawet gdyby to oznaczało dla biednego diabełka chłostę, będzie to wolał od małżeństwa na warunkach jego babki. I przynajmniej ból nie będzie trwał tak długo - zauważył ze współczującym uśmiechem. Cadfael pomyślał i powiedział, że to perwersyjne bluźnierstwo przeciw małżeństwu, a pochodzi od kogoś, kto ma wszelkie powody uważać swoją żonę za błogosławieństwo i być dumnym ze swego syna. Hugo skierował konia ku stromej pochyłości Wyle, ale przez ramię rzucił uśmiech i spojrzenie.

—

Zajdź do mojego domu i poskarż się na mnie Alinie. Dotrzymaj jej

towarzystwa, póki będę na zamku wszczynał polowanie. Perspektywa spędzenia godziny w towarzystwie Aliny i pobawienia się z trzyletnim obecnie Egidiuszem, jego chrześniakiem, była kusząca, ale Cadfael pokręcił głową, bez zapału i z rezygnacją. —

Nie, lepiej wrócę. Wszyscy będziemy zajęci przetrząsaniem naszych kryjówek

i wypytywaniem na Podgrodziu aż do zmierzchu. Nie ma pewności, gdzie on może być, więc nie możemy pominąć żadnego kąta. Ale niech Bóg sprzyja twojemu poszukiwaniu, Hugonie, bo jest pewniejsze niż nasze. Skierował konia z puszczonymi luzem lejcami z powrotem przez most ku opactwu, nagle sobie uświadomiwszy, że jeździł o wiele za dużo jak na jeden dzień. Wyczekiwał z utęsknieniem ciszy i spokoju ducha podczas nabożeństwa i rozległej przestrzeni sanktuarium kościoła. Dokładne przeszukanie lasu trzeba zostawić Hugonowi oraz jego oficerom. Nie warto tracić czasu i gryźć się zastanawianiem, gdzie chłopiec spędzi nadchodzącą noc, chociaż przyda się dodatkowa modlitwa za niego. „A jutro - myślał Cadfael - pojadę odwiedzić Eilmunda, zawiozę mu jego kule i będę miał oczy otwarte przez całą drogę”. Dwóch zaginionych chłopców do odnalezienia. Znaleźć jednego znaczy tyle, co znaleźć obu? Nie, to zbyt wielkie nadzieje. Ale gdyby znalazł jednego, mógłby to być także wielki krok ku odnalezieniu drugiego. Jakiś nowo przybyły gość stał u stóp schodów prowadzących do drzwi domu gościnnego, przyglądając się z powstrzymywanym zainteresowaniem trwającej wciąż krzątaninie. Straciła ona teraz gorączkowy charakter. Bracia skupili się na starannym sprawdzaniu wszystkich zakątków enklawy, oprócz grupek, które wypytywały na Podgrodziu. Ta trwająca wokół aktywność czyniła tym bardziej ude - rzającąjego opanowaną nieruchomość, choć wygląd miał skądinąd dość zwyczajny. Postać krzepka i zwarta, zachowanie skromne. Nie najnowsze, ale dobrze utrzymane buty, ciemne nogawice i porządny prosty kubrak sięgający poniżej kolan były zwykłym strojem podróżnym wszystkich, poza najwyżej i najniżej postawionymi. Mógł być równie dobrze dzierżawcą jakiegoś barona, podróżującym w sprawie swego pana, jak zamożnym kupcem albo niższym szlachcicem załatwiającym własne sprawy. Cadfael zauważył go, gdy tylko zsiadł przy bramie. Furtian wyszedł ze swej kwatery, by opaść z westchnieniem na kamienną ławę na zewnątrz, wydymając rumiane policzki w lekkim rozdrażnieniu. —

niczego.

Ani śladu chłopca zatem? - spytał Cadfael, oczywiście nie spodziewając się

—

Nie, nie ma możliwości, nie tu wewnątrz, skoro wyjechał na kucu i w ogóle.

Ale powiadają: sprawdź najpierw dom. Mówi się nawet o przeszukaniu młyńskiego stawu. Szaleństwo! Co by robił przy stawie, skoro pojechał kłusem przez Podgrodzie - tyle wiemy. Poza tym, on pływa jak ryba, nie utonąłby. Nie, on jest poza naszym zasięgiem. Muszą jednak przewrócić każdą słomkę na strychu i grzebać się w śmieciach w stajniach. Lepiej miej swoją pracownię na oku, bo ci wszystko przewrócą do góry nogami. Cadfael przyglądał się spokojnej ciemnej postaci przy domu gościnnym. —

Kim jest ten przybysz? - spytał.

—

Niejaki Rafe z Coventry, sokolnik hrabiego Warwicka. Jedzie do Gwynedd po

młode ptaki, żeby je potem szkolić, tak mi mówił brat Dionizy. Przybył przed kwadransem. —

Wziąłem go najpierw za syna Bosieta - powiedział Cadfael. - Ale widzę, że

jest za stary. Należy raczej do pokolenia ojca. —

Ja też go wziąłem za syna. Wypatruję go czujnie, bo ktoś musi mu powiedzieć,

co tu na niego czeka. Wolałbym, żeby to zrobił przeor Robert, nie ja. —

Miło popatrzeć na kogoś, kto potrafi stać nieruchomo w środku zamieszania i

nie zadaje pytań - zauważył Cadfael z uznaniem, z oczami utkwionymi w przybyszu. - Ach, dobrze, lepiej zabiorę tego tu zucha do stajni. Ma za sobą całodzienny trud i wszystkie te przyjazdy i odjazdy. „A jutro muszę znowu wyjechać. Mogę błądzić, ale przynajmniej to sprawdzimy” myślał, bez pośpiechu prowadząc konia przez wielki dziedziniec ku podwórzu stajni. Przechodził obok miejsca, gdzie stał Rafe z Coventry, niezbyt zainteresowany krzątaniną, nie proszący o żadne wyjaśnienia, pogrążony we własnych myślach. Na odgłos kopyt wolno stąpających po bruku, odwrócił głowę i napotkawszy przypadkiem spojrzenie Cadfaela, posłał mu krótki cień uśmiechu i pozdrowił skinieniem głowy. Twarz miał silną, lecz niekomunikatywną, szerokie czoło i kości policzkowe, krótko przystrzyżoną, brunatną brodę i szeroko rozstawione, spokojne, brązowe oczy ze zmarszczkami w kącikach jakby żył głównie na powietrzu i przywykł do wypatrywania z daleka. —

Idziesz do stajni, bracie? Bądź moim przewodnikiem. Nie mam nic przeciw

waszym koniuszym, ale wolę sam zadbać o swoje zwierzę. —

I ja także - odrzekł ciepło Cadfael, sprawdzając, czy przybysz rusza za nim. -

To nawyk na całe życie. Kto się tego nauczył za młodu, nigdy nie zapomina. Zrównali krok, będąc tego samego, skromnego wzrostu. Na podwórzu stajni stajenny opactwa wycierał wysokiego kasztana z białą strzałką na czole, parskającego cicho i z zadowoleniem.

—

Twój? - spytał Cadfael, przyglądając się z uznaniem zwierzęciu.

—

Mój - odparł krótko Rafe z Coventry i przejął szmatę z ręki stajennego. -

Dzięki, przyjacielu. Sam się nim zajmę. Gdzie go mogę zostawić? - Długim, dokładnym spojrzeniem sprawdził przegrodę wskazaną przez stajennego i skinął głową z satysfakcją. - Widzę, że macie tu dobrą stajnię, bracie. Pomimo to wolę sam zająć się koniem. To nawyk, jak sam powiedziałeś, a podróżni nie zawsze mają tak dobre warunki. —

Podróżujesz sam? - spytał Cadfael, zajęty rozsiodłaniem, ale mając na oku

swego towarzysza. Pas na biodrach Rafę’a służył zarówno do miecza, jak i sztyletu. Niewątpliwie złożył jedno i drugie w domu gościnnym wraz z płaszczem i ekwipunkiem. Kiedy chodzi o podróż, sokolnika niełatwo przypisać do jakiejś określonej kategorii. Kupiec miałby przynajmniej jednego sprawnego fizycznie sługę. Żołnierz byłby samowystarczalny jak ten człowiek i nosiłby broń. —Podróżuję szybko - odrzekł po prostu Rafe. —

Większa liczba ludzi spowalnia. Kiedy człowiek zależy tylko od siebie, nikt

inny nie pozwoli mu upaść. —

Z daleka jedziesz?

—

Z Warwick. - Dziwnie oszczędny w słowach był ten sokolnik hrabiego. Nie

wykazywał zainteresowania poszukiwaniem zaginionego chłopca, ale był też umiarkowanie zaciekawiony stajniami i końmi, które w nich stały. Nawet kiedy już był zadowolony ze stanowiska swego konia, rozglądał się dookoła okiem znawcy. Muły i konie robocze pomijał, jednak przystanął przy dereszu należącym do Droga Bosieta. To zrozumiałe u miłośnika dobrych koni, bo deresz był pięknym zwierzęciem i najwyraźniej z doskonałej hodowli. —

Czy wasz klasztor może sobie pozwolić na takie piękne konie? - Pogłaskał

lśniącą szyję i łeb między sterczącymi uszami. - Czy też ten zuch należy do jakiegoś gościa? —

Należał. - Teraz Cadfael był oszczędny w słowach.

—

Należał? Jakże to? - Rafe odwrócił się nagle czujny, a oczy w nieruchomej

twarzy stały się uważne i skupione. —

Jego właściciel nie żyje. Leży w tej chwili w naszej kaplicy pogrzebowej.

Sędziwy zakonnik spoczął tego rana na cmentarzu. Drogo miał całą kaplicę dla siebie. —

Co to był za człowiek? I jak zginął? - w tej kwestii przybysz miał sporo pytań,

jakby został wyrwany ze swego dotychczasowego dystansu i obojętności. —

Znaleźliśmy go martwego w lesie, o parę mil stąd, z raną od noża w plecach.

Obrabowanego.

Cadfael nie był pewny, czemu on sam jest w tej sprawie tak małomówny i czemu na przykład nie wymienił po prostu nazwiska zabitego. Gdyby jego towarzysz nalegał, co byłoby dość naturalne, odpowiedziałby bez skrępowania. Ale wypytywanie ustało. Rafe skwitował wzruszeniem ramion zrozumiałe niebezpieczeństwa samotnej jazdy po lasach w nadgranicznych hrabstwach i zamknął niskie drzwi przegrody swego zadowolonego konia. —

Będę pamiętał. Zawsze powtarzam: jedź u - zbrojony albo trzymaj się

gościńców. - Otrzepał dłonie i zwrócił się ku wyjściu z podwórza stajni. - Cóż, pójdę się przygotować do wieczerzy. Odszedł zdecydowanym krokiem, ale nie ku domowi gościnnemu. Poszedł prosto jak biczem strzelił do łukowatego portalu klasztoru i wszedł do środka. Cadfael dopatrzył się czegoś tak znaczącego w tym marszu wprost do kościoła, że poszedł za tamtym, szczerze i

zaciekawiony

nadgorliwie

pomocny.

Znalazłszy

Rafe’a

z

Coventry

stojącego

niezdecydowanie przy ołtarzu parafialnym i rozglądającego się po licznych kaplicach skupionych w transeptach i przy ambicie, skierował go prosto do tej, której szukał. —

Tędy. Łuk jest niski, ale ty jesteś mojego wzrostu, więc nie musisz schylać

głowy. Rafe nie trudził się ukrywaniem ani zaprzeczaniem, nie odrzucił też towarzystwa Cadfaela. Posłał mu jedno spokojne, rozważne spojrzenie, skinął głową na znak zgody i poszedł za nim. A w chłodzie kamieni i przyćmionym świetle kaplicy podszedł od razu do mar, gdzie ciało Droga Bosieta leżało godnie przykryte, ze świecami płonącymi u głowy i u stóp, po czym podniósł całun z twarzy zmarłego. Bardzo krótko badał nieruchome blade rysy, zanim znów zakrył twarz zmarłego, a ruchy jego dłoni straciły gwałtowność i napięcie. Znalazł nawet czas na zwykły ludzki lęk w obliczu śmierci. —

Czy go przypadkiem nie znałeś? - spytał Cadfael.

—

Nie, nigdy go dotąd nie widziałem, niech Bóg zachowa jego duszę!

Pochylony nad marami Rafe wyprostował się, wydając westchnienie ulgi. Jakiekolwiek było jego zainteresowanie tymi zwłokami, już przeminęło. —

To bardzo majętny człowiek, Drogo Bosiet z hrabstwa Northampton. Lada

dzień spodziewamy się tu jego syna. —

Tak powiadasz? Niewesołe to będzie przybycie. - Słowa, które teraz

wypowiadał, świadczyły o tym, że już coś innego zaprząta jego umysł, udzielał tylko grzecznościowych odpowiedzi. - Czy macie wielu gości o tej porze roku? Może jest ktoś w moim wieku i mego stanu? Chętnie zagrałbym wieczorem w szachy, gdybym znalazł

partnera. Wyglądało na to, że chociaż stracił zainteresowanie Bosietem, nadal był zainteresowany innymi, którzy mogli tu przybyć jako podróżni. Każdym w jego wieku i jego stanu! —

Brat Dionizy może ci dotrzymać towarzystwa w grze - powiedział Cadfael,

celowo niedomyślny. —

Nie, to dla nas martwy sezon. Zastaniesz dom gościnny prawie pusty.

Zbliżali się do schodów prowadzących do domu gościnnego, ramię przy ramieniu i czując się ze sobą swobodnie. Światło późnego popołudnia zaczynało przygasać i zmieniać się w gołębią szarość wieczoru. —

Ten człowiek, który został zabity w lesie... - zaczął Rafe z Coventry. - Wasz

szeryf z pewnością wyśle psy gończe za wyjętym spod prawa tak blisko miasta. Czy jest jakieś podejrzenie, kto to mógł zrobić? —

Jest podejrzenie - odrzekł Cadfael. - Ale nie ma żadnej pewności. Pewien

nowo przybyły w te strony, który po tej napaści nie wrócił do służby u swego pana. - I dodał, niewinnie badając rozmówcę: - To młody człowiek, może dwudziestoletni... Nie w wieku Rafe’a ani jego stanu, o nie! I nie wzbudził w nim żadnego zainteresowania - gość po prostu potwierdził skinieniem głowy informację i z obojętną twarzą równie szybko o niej zapomniał. —

Cóż, niech im Bóg sprzyja w łowach! - powiedział, porzucając kwestie winy

czy niewinności Hiacynta jako bez znaczenia dla tego, czym zajmował się jego zamknięty i opancerzony umysł. U wejścia domu gościnnego zajrzał do środka. Cadfael pomyślał, że z pewnością po to, żeby zbadać wszystkich ludzi w średnim wieku, którzy mogli tu wieczerzać. Wypatrywał kogoś szczególnego? Czyje nazwisko, skoro nie pytał o nazwiska, nie byłoby pomocne, bo fałszywe? Kogoś w każdym razie, kto nie był Drogiem Bosietem z hrabstwa Northampton!

Rozdział ósmy

Hugo przybył do dworu w Eaton wcześnie rano, mając sześciu konnych przy sobie i dwunastu dalszych rozstawionych między rzeką a gościńcem dla przeczesywania całego obszaru pól i lasów od Wroxeter do Eyton i dalej. Szukając zbiegłego mordercy, będą musieli skierować obławę ku zachodowi, ale Ryszard z pewnością jest gdzieś w tym obszarze, jeżeli rzeczywiście wyjechał uprzedzić Hiacynta o zagrożeniu. Grupa Hugona jechała wprost z Podgrodzia szerokim, szybkim traktem do Wroxeter, a stamtąd przez las najkrótszą ścieżką do pustelni Cuthreda, gdzie Ryszard mógł szukać Hiacynta. Według relacji Edwina, tylko o kilka minut wyprzedził on Bosieta, ale mógł obrać najkrótszą i najszybszą drogę. Nigdy jednak nie dotarł do pustelni. —

Młody Ryszard? - Pustelnik był zdumiony. - Nie pytałeś wczoraj o niego, tylko

o tego człowieka. Nie, Ryszarda tu nie było. Zapamiętałem dobrze młodego pana w dniu pogrzebu, niech go Bóg ma w swej opiece! Nie wiedziałem, że zaginął. —

I odtąd go nie widziałeś? Nie ma go już dwie noce.

—

Nie, nie widziałem go. Drzwi mam zawsze otwarte, nawet w nocy - odrzekł

Cuthred. - I zawsze tu jestem, jeśli mnie ktoś potrzebuje. Gdyby ten chłopiec był w niebezpieczeństwie albo w kłopocie gdzieś blisko, przybiegłby tu na pewno. Aleja go nie widziałem. Jedne oraz drugie drzwi stały rzeczywiście otworem, ukazując ubogie wyposażenie izby mieszkalnej i kaplicy. —

Gdybyś coś o nim usłyszał, zawiadom mnie albo opactwo - powiedział Hugo. -

Albo przekaż wiadomość moim ludziom, kiedy ich tu zobaczysz. —

Przekażę - obiecał solennie Cuthred i stanął w wejściu do swego ogródka,

patrząc, jak odjeżdżają do Eaton. Jan z Długolasu wyszedł z jednej z długich szop przy palisadzie, kiedy tylko usłyszał tętent wielu kopyt na udeptanej ziemi podwórza. Jego gołe ramiona i łysina miały kolor polerowanej dębiny, bo większość czasu spędzał na dworze bez względu na pogodę i nie było zajęcia, do którego nie przyłożyłby ręki. Patrzył na nich raczej z zaciekawieniem niż z konsternacją i wyszedł ochoczo naprzeciw. —

Co cię sprowadza tak wcześnie rano, panie mój? - Pojmował znaczenie ich

ekwipunku, żadnych sokołów ani psów, miecze przy boku, a dwaj łucznicy z napiętymi

łukami na plecach. To było szczególne polowanie. - Nie mamy tu kłopotów. Co słychać w Shrewsbury? —

Szukamy dwóch zaginionych - odrzekł krótko Hugo. - Musiałeś słyszeć o

przedwczorajszym

morderstwie

w

pobliżu

pustelni.

Chłopiec

pustelnika

uciekł,

podejrzewamy go o to, że jest zbiegłym poddanym zabitego i teraz ucieka po raz drugi. To jedna zwierzyna, na którą polujemy. —

Och, tak, słyszeliśmy o tym - przyznał Jan ochoczo. - Ale myślę, że do tej pory

już jest daleko. Nie widziałem śladu po nim od tamtego popołudnia, kiedy przyszedł tu po pierniki, które nasza pani upiekła dla Cuthreda. Nie była z niego zadowolona, sam słyszałem. Z pewnością to zuchwały łobuz. Ale przy tym wyprzedzeniu, jakie ma, chyba go już nie zobaczycie. Nigdy jednak nie widziałem, żeby nosił broń - powiedział tonem bezstronnego przypomnienia i zmarszczył brwi z powątpiewaniem. - Jest przynajmniej szansa, że ktoś inny skończył z jego panem. Groźba zaciągnięcia go z powrotem do poddaństwa wystarczyła, żeby wziął nogi za pas, im szybciej, tym lepiej. W nieznanym kraju jego pan nie zdołałby go wyśledzić. Nie miał potrzeby zabijać ani powodu, żeby zostawać i ryzykować. —

Ten chłopak nie jest jeszcze skazany ani oskarżony - odrzekł Hugo. - I nie

będzie, póki nie zostanie zatrzymany. Ale nie może też być do tego czasu uwolniony z zarzutów. Tak czy owak, muszę go mieć. Ale jest też inny zbieg, Janie. Wnuk twojej pani, Ryszard, wyjechał z opactwa tego samego wieczoru i nie wrócił. —

Młody pan! - wykrzyknął Jan z osłupieniem i konsternacją. - Dwie noce temu,

a my dopiero się dowiadujemy? Niech nas ręka boska broni, ona oszaleje! Co się stało? Kto zabrał chłopca? —

Nikt go nie zabrał. Wyprowadził, osiodłał swego kuca i wyjechał z własnej

woli. I nikt nie wie, co się potem z nim stało. A skoro jeden z dwóch poszukiwanych może być mordercą, każę przeszukać wszystkie stodoły i odwiedzić wszystkie domy z poleceniem wypatrywania także Ryszarda. Chociaż jesteś dobrym rządcą, Janie, nawet ty nie możesz wiedzieć, jakie to myszy gnieżdżą się w każdej oborze, owczarni i spichrzu dworu w Eaton. Tego zamierzam się dowiedzieć, tutaj i wszędzie indziej, stąd do Shrewsbury. Idź i powiedz pani Dionizji, że ją proszę o rozmowę. Jan pokręcił bezradnie głową i poszedł. Hugo, zsiadłszy z konia, podszedł do stóp schodów prowadzących ponad nisko sklepionym przyziemiem do drzwi holu. Czekał tu, żeby zobaczyć zachowanie pani Dionizji, kiedy ukaże się w szerokim wejściu nad schodami. Jeśli rzeczywiście nie wiedziała o zniknięciu chłopca aż do chwili, gdy rządca jej o tym powiedział, można było oczekiwać furii rozpalonej dodatkowo konsternacją i szczerym

żalem. Jeżeli jednak wiedziała, miała czas przygotować się do odegrania furii, ale nawet wtedy mogło stać się coś, co ją zdradzi. Co do Jana, jego uczciwość była pewna. Jeżeli ona ukryła gdzieś chłopca, Jan nie brał w tym udziału. Nie był narzędziem, którego mogła użyć do takiego celu, bo zdecydowanie wolał być rządcą Ryszarda niż jej. Wyłoniła się z ciemnego wejścia w powiewnych, niebieskich szatach i z płonącymi, władczymi oczami. —

Cóż to słyszę, panie mój? To nie może być prawda! Ryszard zaginął?

—

To prawda, pani - odrzekł Hugo, uważnie j ej się przypatrując i nie przejmując

się faktem, że musi podnosić wzrok. I tak musiałby to robić, nawet gdyby ona zeszła do jego poziomu, była bowiem od niego wyższa. - Przedwczorajszego wieczoru zniknął ze szkoły w opactwie. Podniosła w górę zaciśnięte dłonie z okrzykiem oburzenia. —

A ja dopiero teraz dowiaduję się o tym! Po dwóch nocach! Czy tak wygląda

ich opieka nad dziećmi? I tacy ludzie odmawiają mi prawa do opieki nad moim rodzonym! Opat będzie odpowiedzialny za wszystkie niedole i krzywdy mego wnuka. Wina jest jego. A co ty robisz, panie, żeby odzyskać chłopca? Mówisz, że nie ma go od dwóch dni, ale przychodzisz z tą wieścią późno i opieszale... Chwilowa cisza zapadła tylko dlatego, że pani musiała nabrać tchu. Stała z błyszczącymi oczami u szczytu schodów, wysoka, groźna, siwiejąca, z pociągłą, arystokratyczną twarzą zaczerwienioną z gniewu. Hugo bezlitośnie wykorzystał tę ciszę, póki trwała, bo nie trwałaby długo. —

Czy Ryszard tu był? - spytał prosto z mostu, stawiając czoło jej pokazowi furii.

Złapała oddech i stała z otwartymi ustami. —

Tutaj? Nie, on tu nie przyjechał. Nie wpadałabym w szał bez powodu.

—

Gdyby uciekł do domu, niewątpliwie zawiadomiłabyś opata - powiedział Hugo

z niewinną miną. - W opactwie martwią się o niego nie mniej niż ty, pani. A wyjechał sam, z własnej woli. Gdzie mamy go najpierw szukać jak nie tu? Ale ty mi mówisz, że go tu nie ma i nie było. A jego kuc nie przywędrował do swojej dawnej stajni. —

Nie, bo by mi to zaraz powiedziano. Gdyby przybył bez jeźdźca, kazałabym

wszystkim swoim ludziom szukać Ryszarda po lasach - rozdęła nozdrza. —

Moi ludzie w tej chwili właśnie to robią, ale bardzo proszę, wyślij swoich. Im

więcej, tym lepiej. Skoro okazuje się, że nie mieliśmy szczęścia i mimo wszystko tu go nie ma - powiedział Hugo, badając jej twarz. —

Nie! - wybuchnęła. - Tu go nie ma! Nie, tu go nie było. Chociaż, jeśli wyjechał

z własnej woli, jak mówisz, może zamierzał wrócić do mnie. A jeśli coś mu się stało po drodze, obwiniam za to Radulfusa! Nie nadaje się do opieki nad chłopcem, jeśli nie potrafi go dopilnować. —

Powiem mu to - odrzekł Hugo i ciągnął z rosnącą łagodnością. - Moim

obowiązkiem jest teraz dalsze poszukiwanie zarówno Ryszarda, jak i złodzieja, który zabił gościa opactwa w lesie Eyton. Możesz być pewna, pani, że moje poszukiwania będą dokładne. Nie mogę oczekiwać, że codziennie obchodzisz wszystkie kąty dworu twego wnuka, więc pewnie rada będziesz dać mi wolny dostęp wszędzie, żebym mógł to zrobić w twojej służbie. Zechciej świecić przykładem swoim dzierżawcom i sąsiadom. Posłała mu długie, niechętne spojrzenie i równie nagle zwróciła się do Jana z Długolasu, który z beznamiętną twarzą stał obok jej ramienia. Przy nagłych ruchach, tren jej sukni smagał powietrze niczym ogon rozzłoszczonego kota. —

Otwórz moje drzwi tym oficerom. Wszystkie drzwi! Niech się upewnią, że nie

ukrywam mordercy ani nie chowam swego rodzonego. Zawiadom naszych dzierżawców, że jest moją wolą, by się poddali przeszukaniu tak samo chętnie jak ja. Szeryfie, panie mój, wejdź i szukaj, gdzie zechcesz - powiedziała, spoglądając z wielką godnością na Hugona. Podziękował grzecznie, nie dając się zbić z tropu, a jeśli dojrzała w jego oku błysk, który omal nie przerodził się w uśmiech, nie dała tego poznać. Odwróciła się i wycofała do holu szybkim, gniewnym krokiem, pozostawiając mu poszukiwania, które miały się okazać bezowocne. Czuł to. Nie było jednak pewności, a jeśli kalkulowała, że szorstkie zaproszenie będzie uznane za dowód niewinności i że ich odprawi zawstydzonych, była w błędzie. Hugo zabrał się do przeszukiwania wszystkich kątów holu i bawialni Dionizji, kuchni i spiżami. Zbadał każdą beczułkę i beczkę w piwnicy, każdą stodołę, oborę i stajnię wzdłuż palisady, kuźnię, wszystkie poddasza, a potem chaty dzierżawców, chałupników i poddanych Ryszarda. Nie znalazł jednak chłopca. Brat Cadfael jechał po południu na polanę Eilmunda z nowymi kulami, które brat Szymon wyciął na miarę leśnika, dobrymi, mocnymi podporami dla kogoś o solidnej wadze. Złamanie zdawało się dobrze zestawione, noga prosta i nie skrócona. Eilmund nie był przyzwyczajony do bezczynności i czuł zazdrość o każdą parę rąk zajmującą się jego lasem. Odkąd otrzymał pomoc, Aneta miała trudności z u - pilnowaniem go. Cadfaelowi przyszło na myśl, że bezradność ojca pozwalała jej na niezwykłą swobodę zajmowania się swoimi sprawami, niewątpliwie całkiem niewinnymi, ale co Eilmund o nich pomyśli, kiedy się dowie, to już inna sprawa. Zbliżając się do Wroxeteru, Cadfael spotkał Hugona wracającego do miasta po długim

dniu w siodle. Poza nim, na polach i w lasach, jego oficerowie metodycznie przeszukiwali każdy zagajnik i każdy zagon, ale Hugo był zobowiązany wrócić do zamku, żeby zapoznać się z doniesieniami i rozważyć, jak najlepiej zbadać pozostały obszar i jak daleko rozciągnąć poszukiwania, gdyby jeszcze nie dały wyników. —

Nie - odpowiedział Hugo na nie zadane pytanie, kiedy tylko mogli się

usłyszeć. - Ona go nie ma. Według wszelkich oznak, nie wiedziała nawet, że zaginął, dopóki nie przyniosłem tej wiadomości, chociaż wiem, że dla kobiety jest niczym trudnym urządzić taki pokaz krzyków. Przetrząsnęliśmy jednak każdą słomkę w jej stodołach i jeśli coś przegapiliśmy, musiało być za małe do znalezienia. Żadnego czarnego kuca w stajniach. Wszyscy mówią to samo, od Jana z Długolasu do kowalika. Ryszarda tam nie ma. Ani w żadnej chacie, ani oborze w wiosce. Ksiądz przewrócił swój dom do góry nogami i poszedł z nami na obchód, a to uczciwy człowiek. Cadfael posępnie skinął głową, potwierdzając własne wątpliwości. —

Czułem, że jest w tym coś więcej. Warto chyba spróbować aż za Wroxeter.

Nie, żebym miał Fulka Astleya za możliwego łajdaka - jest zbyt tłusty i zbyt ostrożny. —

Właśnie stamtąd jadę - rzekł Hugo. - Trzej moi ludzie przeszukują jeszcze

ostatnie kąty, ale jestem przekonany, że i tam go nie ma. Niczego nie pominiemy - dworu, chat, polany, niczego. Wszystkich spotyka to samo, więc nikt się nie może uskarżać. Co prawda, Astley był najeżony, wpuszczając nas. To sprawa jego senioralnej godności, bo nie było tam nic do znalezienia. —

Ten kuc musi być gdzieś zamknięty. - Cadfael przygryzł w zamyśleniu wargę.

—

Chyba że drugi uciekinier wyjechał na nim z hrabstwa i zostawił chłopca w

takim stanie, by nie mógł być świadkiem, nawet kiedy go znajdziemy - powiedział posępnie Hugo. Popatrzyli na siebie, niemo przyznając, że to czarna i gorzka możliwość, ale taka, której nie można zupełnie wykluczyć. —

Chłopiec uciekł do niego, jeżeli rzeczywiście to zrobił, nie mówiąc ani słowa

nikomu - ciągnął uparcie Hugo. - A jeśli on był w istocie łotrem i mordercą przy całej swojej niewinności? Ten kuc to silna, mała bestia, za duża na Ryszarda. Chłopiec pustelnika jest lekki, a Ryszard to jedyny świadek. Nie mówię, że tak było. Mówię tylko, że takie rzeczy się zdarzają. —

To prawda, nie będę zaprzeczał - przyznał Cadfael.

Było coś w jego tonie, co kazało Hugonowi powiedzieć z przekonaniem: —

Ale ty w to nie wierzysz.

Tego sam Cadfael aż do tej chwili nie był pewny. —

Czujesz swędzenie w kciukach? Ja bym tego nie lekceważył na twoim miejscu

- oświadczył Hugo z na pół niechętnym uśmiechem. —

Nie, Hugonie. - Cadfael zaprzeczył ruchem głowy. - Nie wiem nic, czego ty

nie wiesz. Nie jestem niczyim adwokatem w tej sprawie - poza Ryszardem - i ledwie zamieniłem słowo z tym Hiacyntem, a widziałem go tylko dwa razy, kiedy przyniósł kapitule posłanie Cuthreda i kiedy przyszedł zabrać mnie do leśnika. Wszystko, co mogę zrobić, to mieć oczy otwarte, stąd do domu Eilmunda, i możesz być pewny, że będę je miał otwarte i może nawet sam przetrząsnę krzaki po drodze. Jeśli będę miał jakąś wiadomość, bądź pewny, że usłyszysz ją przed innymi. Dobrą czy złą, ale Bóg i święta Winifreda dadzą nam dobrą nowinę! Na tym się rozstali. Hugo pojechał do zamku wysłuchać nowin, jakie straż miała dla niego w to późne popołudnie, a Cadfael ruszył dalej przez miasteczko ku skrajowi lasu. Nie śpieszył się. Miał sporo do przemyślenia. Dziwne, jak sam fakt przyznania, że mogło być gorzej, umocnił jego przekonanie, że tamto się nie zdarzyło i nie zdarzy. Dziwne też, że kiedy tylko oświadczył prawdziwie, iż nie wie nic o Hiacyncie i że ledwie z nim mówił, ogarnęło go silne przekonanie, że ten brak da się wkrótce nadrobić, i że dowie się jeśli nie wszystkiego, to wszystkiego, co musi wiedzieć. Eilmund odzyskał już zdrową cerę, ochoczo powitał towarzystwo i nie mógł się powstrzymać od natychmiastowego wypróbowania nowych kul. Cztery czy pięć dni w zamknięciu było ciężką próbą dla jego cierpliwości, ale możliwość pokuśtykania z wigorem do ogrodu i sprawdzenie, że szybko się uczy sztuki używania tych nowych nóg, sprawiły, iż od razu się rozchmurzył. Kiedy się nasycił własnymi umiejętnościami, chętnie usiadł na prośbę Anety do wieczerzy z Cadfaelem. —

Powinienem wracać, kiedy już wiem, jak dobrze sobie radzisz - rzekł Cadfael.

- Kość zrasta się prosto i pewnie jak włócznia, nie muszę cię nachodzić codziennie. A skoro mowa o gościach nie w porę, czy był tu dziś Hugo Beringar albo jego ludzie przeszukujący lasy dookoła? Słyszeliście już wcześniej, że szukają Cuthredowego chłopca, Hiacynta, podejrzanego o zabicie swego pana. A teraz i młody Ryszard także zaginął. —

Słyszeliśmy o nich obu ledwie zeszłego wieczoru - odparł Eilmund. - Tak, byli

tu dziś rano, cała długa linia ludzi z garnizonu, przeszukujących każdy skrawek lasu pomiędzy drogą a rzeką. Zaglądali nawet do mojej obory i kurnika. Sam Will Warden zrzędził, że to niepotrzebne szaleństwo, ale ma swoje rozkazy. Po co marnować czas, mówił, na nachodzenie dobrego człowieka, o którym wszyscy wiemy, że jest uczciwy, ale mogę

zapłacić skórą za pominięcie jednej chaty albo pojedynczego krzaka przez moich naganiaczy, bo jego wielmożność ma nas wszystkich na oku. Nie wiesz, czy znaleźli chłopca? —

Nie, jeszcze nie. Nie ma go w Eaton, to pewne. Jeżeli cię pocieszę,

Eilmundzie, pani Dionizja też musiała otworzyć drzwi do przeszukania. Nobile i prości ludzie, wszyscy są traktowani tak samo. Aneta stała nad nimi w milczeniu, przyniósłszy chleb i ser do stołu. Krok miała lekki jak zawsze, twarz jak zawsze spokojną, tylko na wzmiankę o Ryszardzie zachmurzyła się w pełnym troski współczuciu. Nie wiadomo, co się kryło za jej spokojnym obliczem, ale Cadfael nie zaryzykował zgadywania. Pożegnał się o stosownej porze mimo nalegań gospodarza. —

Opuściłem zbyt wiele nabożeństw przez ostatnie dni. Lepiej będzie, jeśli wrócę

do obowiązków, a przynajmniej pojawię się dziś wieczorem na komplecie. Przyjadę obejrzeć cię pojutrze. Bądź ostrożny przy chodzeniu. A ty, Aneto, nie pozwalaj mu za długo być na nogach. Gdyby ci sprawiał kłopot, zabierz mu kule. Roześmiała się i powiedziała, że to zrobi, ale Cadfael zauważył, że myślami była tylko w połowie przy tym, co powiedział i że nie wsparła protestów ojca przeciw wczesnemu odjazdowi zakonnika. Tym razem nie odprowadziła go też do bramy, lecz tylko do drzwi. Stała w nich, patrząc, jak wsiada na konia, i pomachała, kiedy obejrzał się, zanim wjechał w wąską ścieżkę między drzewami. Dopiero gdy zniknął, odwróciła się i weszła do chaty. Cadfael nie odjechał daleko. O paręset kroków w głąb lasu była zielona wnęka otoczona gęstwiną, tam zsiadł, uwiązał konia, po czym poszedł z powrotem bardzo cicho i ostrożnie do miejsca, skąd mógł widzieć drzwi domu, samemu nie będąc widzianym. Światło przygasało łagodnie do miękkiej zieleni zmierzchu, a cisza była głęboka, tylko ostatnia pieśń ptaka przerywała milczenie lasu. Po kilku chwilach Aneta wyszła znowu i stała przez chwilę nieruchomo z głową czujnie podniesioną, rozglądając się po polanie i nadsłuchując u - ważnie. Potem, zadowolona, wyszła szybko za ogrodzenie ogrodu i obeszła chatę od tyłu. Cadfael pod osłoną drzew poszedł za nią. Jej kury były już zamknięte na noc, krowa stała w oborze. Z tych zwykłych wieczornych zajęć Aneta wróciła już przed godziną, kiedy jej ojciec wypróbowywał kule na trawiastych tarasach polany. Wyglądało na to, że ma jeszcze coś do zrobienia, zanim zapadnie noc i trzeba będzie zamknąć i zaryglować drzwi. Ruszyła do tej roboty lekkim, radosnym biegiem, z rękami rozłożonymi, by rozsunąć krzaki na końcu polany. Biegła z rozpuszczonymi włosami tańczącymi na ramionach, z głową odrzuconą w

tył, jakby patrzyła w górę, na drzewa ciemniejące teraz nad jej głową i roniące w ciszy zwiędłe liście, łzy starzejącego się roku. Nie zaszła daleko. Po przejściu niecałych stu kroków w głąb lasu stanęła, zamarła w radosnym biegu pod gałęziami starego dębu, wciąż pełnymi liści. Cadfael, nie oddalony od niej zbytnio, ujrzał, że odrzuca głowę w tył i wysyła melodyjny gwizd w koronę drzewa. Skądś z góry odpowiedział jej cichy szelest liści, opadający przez gałęzie jak mógłby spadać żołądź, a po chwili dosięgnął ziemi w postaci szybkiego i cichego jak kot młodego człowieka, który zawisnął na rękach na najniższej gałęzi i zeskoczył lekko u boku Anety. Kiedy tylko dotknął ziemi, rzucili się sobie w ramiona. A więc nie mylił się. Tych dwoje wpadło sobie w oko od pierwszego wejrzenia, z błogosławieństwem przysługi, jaką oddał jej ojcu. Dopóki Eilmund leżał bezradny w domu, miała dość czasu, żeby ukrywać i żywić uciekiniera, ale co zrobią teraz, kiedy leśnik wstanie z łoża, choćby jego pole działania było ograniczone? Czy to było w porządku stawiać ojca przed wyborem lojalności? Był przecież stróżem prawa, choćby tylko prawa leśnego. Ale oto stali tam, połączeni otwarcie niczym dzieci, a ich uścisk robił wrażenie tak trwałego, że trzeba by czegoś więcej niż ojca, pana majątku, prawa czy króla, żeby ich rozłączyć. Z jej rozpuszczonymi, długimi włosami i bosymi nogami, z klasyczną elegancją postawy oraz z ruchami Hiacynta i jego niepokojącą urodą mogli się wydawać parą istot wyrosłych w starożytnym lesie, faunem i nimfą z jakiejś pogańskiej, ale uroczej baśni. Nawet narastający zmierzch nie mógł przyćmić ich blasku. „No cóż - powiedział sobie Cadfael, poddając się tej wizji - jeśli z tym właśnie mamy do czynienia, musimy iść dalej, bo nie ma drogi odwrotu”. Wyszedł z szelestem z zarośli i nie kryjąc się, ruszył ku nim. Usłyszeli go i odskoczyli natychmiast z podniesionymi głowami, policzek przy policzku, niczym jelenie, które zwęszyły niebezpieczeństwo. Zobaczyli zakonnika i Aneta z twarzą pobladłą i ostrą jak miecz rozłożyła ramiona, zasłaniając sobą Hiacynta. Równie zdecydowanie Hiacynt przestawił ją na bok i stanął przed nią. —

Tak jakbym potrzebował dowodu - powiedział Cadfael, starając się ich

uspokoić, jak dalece mógł przekazać jego głos. Zatrzymał się, nie podchodząc zbyt blisko, chociaż oni już wiedzieli, ze. ucieczka nie ma sensu.Nie jestem stróżem prawa. Jeśli nie zrobiliście nic złego, nie macie się czego obawiać z mojej strony. —

Trzeba by kogoś śmielszego niż ja, żeby mówić, iż nie zrobił nic złego - cicho

rozbrzmiał czysty, jasny głos Hiacynta. Nawet w tym gasnącym świetle jego nagły, onieśmielający uśmiech zabłysnął, dostrzegalny przez chwilę. - Ale nikogo nie zabiłem, jeżeli

o to chodzi, bracie Cadfaelu. —

Tak, o to. - Przenosił wzrok z jednej ożywionej i czujnej twarzy na drugą i

widział, że oddychają nieco lżej, a z każdą chwilą są mniej skłonni do ucieczki czy ataku. Szczęściem dla ciebie, nie zabrali dziś psów. Hugo nie ściga ludzi z psami. Przepraszam chłopcze, jeśli moja wizyta zatrzymała cię dziś dłużej w twoim gnieździe. Mam nadzieję, że noce spędzasz wygodniej. Na to uśmiechnęli się oboje, chociaż nieco ostrożnie i z czujnymi oczami, ale nic nie powiedzieli. —

A gdzie się kryłeś, kiedy byli tu sierżanci, że cię nie zwietrzyli?

Aneta zdecydowała się na szczerość z tą samą rzeczowością, z jaką robiła wszystko inne. Poruszyła się i potrząsnęła lśniącym płaszczem włosów, wzbijając bladą ich chmurę wokół głowy. Nabrała tchu i zaśmiała się. —

Jeżeli musisz wiedzieć, był pod łóżkiem ojca, kiedy Will Warden siedział na

ławie naprzeciw, pijąc z nami piwo, a jego ludzie zaglądali między kury i przetrząsali siano na stryszku. Myślałeś chyba, że ojciec nie wiedział, co robię - powiedziała, podchodząc do Cadfaela i ciągnąc za rękę Hiacynta. - On wie o wszystkim i wiedział od początku, a przynajmniej odkąd zaczęła się obława. A teraz, kiedy nas przyłapałeś, chodźmy lepiej do domu i zobaczmy, co się da wymyślić we czwórkę, żeby nas wydobyć z tej matni. —

Nie przyjdą tu więcej - mówił z zadowoleniem Eilmund, przewodząc

spotkaniu we własnym domu z tronu swego łóżka, tego samego łóżka, pod którym Hiacynt leżał bezpieczny w obecności łowców. - A jeśli przyjdą, będziemy o tym w porę wiedzieli. Nie należy powtarzać kryjówki. —

I nigdy nie miałeś obaw, że możesz ukrywać mordercę? - spytał Cadfael z

nadzieją, że zostanie przekonany. —

Nigdy żadnych! Od początku wiedziałem, że

tak nie jest. I ty też powinieneś to wiedzieć. Mówię o dowodzie, Cadfaelu, nie o przekonaniu, chociaż przekonanie też się liczy, jeśli o tym mowa. Byłeś tu wczoraj wieczorem, a tego zabitego znalazłeś w drodze powrotnej, martwego najwyżej od godziny. Czy to potwierdzasz? —

Jak najchętniej, jeśli to poprze twój dowód.

—

A opuściłeś mnie, kiedy Aneta wróciła po swojej wieczornej robocie.

Przypominasz sobie, jak mówiłem, że długo to trwało, i tak było. Dobrze ponad godzinę. Nie bez powodu, bo spotykała się z tym tu młodzikiem, a o cokolwiek by im chodziło, nie śpieszyli się z tym, co chyba cię bardzo nie dziwi. Krótko mówiąc, tych dwoje było razem w lesie, o milę stąd od czasu, kiedy nas zostawiła razem do czasu, aż wróciła prawie dwie

godziny później. I tam znalazł ich młody Ryszard, a Aneta sprowadziła chłopaka tutaj i w dziesięć minut po twoim odjeździe przyprowadziła go do mnie. To nie morderca, bo przez cały ten czas był z nią albo ze mną i w tym domu przespał tamtą noc. Nigdy nie był w pobliżu zabitego i możemy za to przysiąc. —

Więc czemu nie... - zaczął Cadfael, ale równie pośpiesznie wycofał się z

niepotrzebnego pytania i podniósł rękę, by powstrzymać oczywistą odpowiedź. - Nie, nic nie mów! Widzę dobrze, czemu. Ciężko mi się dziś myśli. Gdybyś powiedział Hugonowi Beringarowi, że ściga niewinnego, pewnie oddaliłbyś od niego niebezpieczeństwo. Ale chociaż jeden z Bosietów nie żyje, drugiego oczekujemy w opactwie w każdej chwili - może już tam być, ile wiem. Koniuszy twierdzi, że jest wart swego rodzica, a on wie, co mówi, bo nosi ślady tego na twarzy. Nie, widzę, że nie miałeś wyjścia. Hiacynt usiadł na podłodze u stóp Anety, podciągając kolana pod brodę. Odezwał się beznamiętnie i bez nacisku, ale ze spokojem i zdecydowaniem. —

Nie mam zamiaru tam wracać.

—

Nie powinieneś! - oświadczył serdecznie Eilmund. - Rozumiesz, Cadfaelu, że

kiedy przyjąłem tego chłopaka, nie było w ogóle sprawy morderstwa. Chroniłem zbiegłego poddanego, który miał powód do ucieczki i który oddał mi wielką przysługę. Polubiłem go i nie wydałbym go w żadnym przypadku. A potem, kiedy podniosła się wrzawa wokół morderstwa, wiedziałem, że on nie ma z tym nic wspólnego, więc nie robiło mi to różnicy. Sam widzisz, że nie było możliwe powiedzenie tego szeryfowi opatowi. A wynik tego jest taki, iż mamy chłopaka w rękach, ale nie wiemy, jak mu zapewnić bezpieczeństwo.

Rozdział dziewiąty

Wszyscy przyjęli, jak się zdawało, że Cadfael jest po ich stronie i całym sercem uczestniczy w konspiracji. Jak mogło być inaczej? Oto był niezbity dowód, że chłopiec nie jest mordercą, dowód, który można złożyć w ręce Hugona Beringara z pełnym zaufaniem dla jego poczucia sprawiedliwości, co do tego nie było wątpliwości. Ale nie można było tego zrobić, nie narażając Hiacynta na to samo niebezpieczeństwo, przed którym już raz uciekł. Nie mógł się spodziewać, że ucieknie po raz drugi. Prawo obowiązywało Hugona jak każdego innego i nawet jego dar niedowidzenia i niedosłyszenia nie pomógłby Hiacyntowi, gdyby Bosiet zwęszył, gdzie on jest kto go chroni. —

Między nami mówiąc, możemy ci pomóc przedostać się z hrabstwa do Walii i

ujść pogoni - powiedział Cadfael, choć bez przekonania. —

Nie - rzekł Hiacynt. - Nie ucieknę. Będę się ukrywał, jak długo trzeba, ale nie

będę nigdzie dalej uciekał. Miałem taki zamiar, kiedy wyruszałem w tę stronę, jednak zmieniłem zdanie. —

Dlaczego? - spytał Cadfael.

—

Z dwóch powodów. Po pierwsze, bo Ryszard zaginął. Ocalił moją skórę,

przynosząc mi ostrzeżenie, więc jestem jego dłużnikiem, póki się nie dowiem, że jest bezpieczny i wrócił tam, gdzie chce być. Po drugie, bo pragnę wolności tu w Anglii, tu w Shrewsbury. Mam zamiar znaleźć pracę w tym mieście, zarabiać na życie i ożenić się. Podniósł wzrok na Eilmunda z wyzywającym błyskiem bursztynowych oczu i uśmiechnął się. - Jeśli Aneta mnie zechce. —

Lepiej byś mnie poprosił o pozwolenie - zauważył Eilmund. Był w dobrym

humorze i stało się oczywiste, że nie jest to dla niego pomysł nowy ani niechętnie widziany. —

Zrobię to w stosownym czasie, ale nie proponuję tobie ani jej siebie takiego,

jaki jestem i co posiadam teraz. Niech to poczeka, lecz nie zapominaj o tym - uprzedził rozpromieniony faun. - Przede wszystkim muszę znaleźć i znajdę Ryszarda! —

Co więcej możesz zrobić, niż robi Hugo Beringar i wszyscy jego ludzie? -

spytał trzeźwo Eilmund. - Sam jesteś ściganą zwierzyną, a psy gończe siedzą ci na karku! Siedź cicho jak rozsądny chłopak i nie wychylaj głowy, póki obława nie zacznie kosztować Bosieta więcej, niż warta jest jego nienawiść, a to się w końcu stanie. Musi teraz myśleć o swoich majątkach.

Czy jednak Hiacynt był rozsądnym chłopcem, pozostawało sprawą domysłu. Siedział bardzo spokojnie w sposób, który zapowiadał natychmiastową akcję. Łagodny blask ognia pałał na jego subtelnych policzkach i czole, przemieniając ich brąz w złoto. Aneta siedząca przy nim na wyściełanej ławie pod ścianą miała w sobie coś z jego postawy. Twarz miała spokojną, ale oczy błyszczały jak szafiry. Z ich spojrzenia można było wyczytać, co myśli, sama nie czuła potrzeby dodawania słów ani dotykania ramion Hiacynta, by potwierdzić swe prawo własności. Jeżeli ktoś miał wątpliwości co do planów Anety na przyszłość, ona sama ich nie miała. —

Ryszard opuścił was zaraz po ostrzeżeniu, czy tak? - spytał Cadfael.

—

Tak było. Hiacynt chciał z nim iść do skraju lasu, ale on się nie zgadzał.

Powiedział, że się nie ruszy, jeśli Hiacynt się zaraz nie ukryje, więc to obiecaliśmy, i odjechał z powrotem. A my wróciliśmy do ojca, jak mówił; nikogo nie widzieliśmy po drodze. Ryszard nie odjechał w stronę Eaton, bo myślałabym, że jego babka mogła go zabrać. Wracał do swego łóżka. —

Wszyscy tak myśleliśmy - przyznał Cadfael. - Hugo Beringar także. Ale był

tam wcześnie rano i przewrócił wszystko do góry nogami, a chłopca nie było. Myślę, że Jan z Długolasu i połowa domowników powiedziałaby, gdyby go tam widzieli. Pani Dionizja jest groźną damą, ale to Ryszard jest panem Eaton i jemu będą służyć w przyszłości, nie jej. Jeżeli nie mieli odwagi mówić przy pani, zrobiliby to za jej plecami. Nie, tam go nie ma. Było już dawno po nieszporach. Cadfael nawet gdyby zaraz wyruszył z powrotem, spóźniłby się na kompletę, siedział więc, uparcie rozpatrując całą tę nową sytuację i szukając najlepszej drogi wyjścia. Wydawało się, że pozostaje tylko czekać i starać się unikać obławy. Cieszył się, że Hiacynt nie jest mordercą, tyle przynajmniej uzyskano. Jak go jednak uchronić przed Bosietem, to całkiem inna sprawa. —

Na litość boską, chłopcze, cóż takiego zrobiłeś swemu panu tam w

Northampton, że cię tak nienawidzi? - powiedział, wzdychając. - Czy rzeczywiście napadłeś na jego rządcę? —

Tak - przyznał Hiacynt z satysfakcją i czerwona iskierka wspomnienia

zapłonęła w jego oczach. —

To było po żniwach i była tam dziewczyna zbierająca kłosy na jednym z pól

majątku. Żadna dziewczyna nie była przed nim bezpieczna, kiedy ją zaskoczył samą. Przypadkowo byłem blisko. Miał laskę spuścił mi ją na głowę, kiedy na niego skoczyłem. Zarobiłem parę sińców, ale rozłożyłem go na kamieniach na miedzy. Leżał bez zmysłów. Nie

pozostało mi nic innego, jak uciekać. Nie miałem nic do stracenia. Drogo wydziedziczył mego ojca przed dwoma laty, kiedy ten chorował i nie zdołał obrobić naszych pól oraz pańszczyzny Bosieta, no i skończyliśmy w długach. Miał nas od dawna na oku i mówił, że podburzam poddanych przeciw niemu... Cóż, jeśli tak było, broniłem ich praw. Nawet poddany ma prawo chronić życie i zdrowie, ale w majątkach Bosieta to prawo niewiele znaczy. Kazałby mnie bić do nieprzytomności za napaść na rządcę - a gdybym mu nie przynosił zysków, kazałby mnie powiesić. To była okazja, na którą czekał. —

Jakie mu przynosiłeś zyski? - spytał Cadfael.

—

Znam się na kaletnictwie - pasy, rzędy, sakiewki i temu podobne. Kiedy mnie

wydziedziczył, obiecał zostawić mi chatę, jeżeli się zobowiążę oddawać mu wszystkie swoje wyroby w zamian za utrzymanie. Nie miałem wyboru, bo wciąż byłem jego poddanym. Ale zacząłem robić coraz lepsze tłoczenia i złocenia. Kiedyś chciał zyskać łaskę earla kazał mi zrobić okładkę książki, żeby mu ją dać w prezencie. A potem zobaczył tę książkę przeor kanoników z Huntington i zamówił specjalną oprawę ich wielkiego kodeksu, następnie subprzeor klasztoru kluniackiego w Northampton chciał mieć nową oprawę ich najlepszego mszału i tak to narastało. Tamci dobrze płacili, a ja nie miałem z tego nic. Drogo dobrze na mnie zarabiał. To ten drugi powód, dla którego chciał mnie mieć żywego. I jego syn Aymer będzie chciał mnie mieć. —

Jeżeli masz taki fach w ręku, poradzisz sobie wszędzie, kiedy się już uwolnisz

od tych Bosietów powiedział Eilmund z uznaniem. - Nasz opat może ci zapewnić robotę, a każdy kupiec z miasta będzie rad, mogąc cię zatrudnić. —

A gdzie i jak spotkałeś się z Cuthredem? - spytał Cadfael.

—

Przy kluniackim klasztorze w Northampton. Spędziłem tam noc, ale nie

śmiałem wejść do enklawy, bo było tam paru takich, którzy mnie znali. Dali mi jedzenie razem z żebrakami przy bramie, a kiedy odchodziłem przed świtem, Cuthred też wyruszał po spędzeniu nocy w domu gościnnym. - Nagły mroczny uśmiech uniósł kąciki wymownych ust Hiacynta. Złociste powieki miał przymknięte, kryjąc swe zaskakujące oczy. - Zaproponował mi, żebyśmy podróżowali razem. Pewnie z litości. Albo żebym nie musiał kraść jedzenia i nie upadł jeszcze niżej. - Równie nagle podniósł wzrok, odsłaniając w pełni blask oczu utkwionych z powagą w twarzy Eilmunda. Uśmiech zniknął. - Czas, żebyś dowiedział się o mnie najgorszego, nie chcę w tym towarzystwie żadnych kłamstw. Przybyłem tu, nie zawdzięczając światu niczego, zdolny do każdej nie - godziwości włóczęga i łajdak, a złodziej z konieczności. Zanim dasz mi schronienie, powinieneś znać powody do przemyślenia tego.

Aneta - wymówił jej imię łagodniejszym tonem - już to wie. Ty masz prawo wiedzieć. Powiedziałem jej prawdę tego wieczoru, kiedy brat Cadfael przybył tu nastawiać ci nogę. Cadfael przypomniał sobie nieruchomą postać siedzącą cierpliwie pod chatą i naglący szept: „Muszę z tobą porozmawiać!”. I Anetę wychodzącą w mrok zamykającą za sobą drzwi. —

To ja zatamowałem strumyk krzakami, żeby podtopić twoje sadzonki

powiedział Hiacynt z żelaznym zdecydowaniem. - To ja podkopałem skarpę i zasypałem rów, żeby samy mogły wejść w zagajnik. To ja przechyliłem pal ogrodzenia, by wypuścić owce na sadzonki jesionu. Pani Dionizja kazała mi być cierniem w boku opactwa, dopóki nie oddadzą jej wnuka. Po to właśnie osadziła Cuthreda w pustelni, żebym tam był jego sługą. Nie znałem wtedy nikogo z was i nie miałem zamiaru kłócić się z kimś, kto mi dawał wygodne życie i bezpieczne schronienie, aż nie znajdę sobie lepszego. To moje dzieło i tym bardziej szkoda, że zdarzyło się coś gorszego, że drzewo zwaliło się na ciebie i przygniotło cię w strumieniu. Moja wina, że kulejesz i jesteś przykuty do domu - chociaż brzeg sam się osunął, ja go nie dotykałem. Teraz więc wiesz - zakończył Hiacynt. - Jeśli zechcesz zedrzeć mi za to skórę z pleców, nie będę się bronił, a jeśli mnie wyrzucisz, odejdę. - Wyciągnął dłoń do Anety i dodał stanowczo: - Ale niedaleko! Teraz nastąpiła długa chwila, podczas której dwaj starsi mężczyźni patrzyli na młodego w milczeniu skupieniu, a Aneta obserwowała ich nie mniej u - ważnie, wszyscy zaś powstrzymywali się od osądu. Nikt nie podniósł głosu przeciw niemu i nikt nie przerwał wyzywającego wyznania. Hiacynt używał prawdy jak sztyletu, a jego pokora zbliżała się do arogancji. Jeśli było mu wstyd, nie okazał tego na twarzy. Nie było jednak łatwo zrezygnować ze względów, jakie mu okazywali ojciec i córka. Gdyby milczał, Aneta nie powiedziałaby ani słowa. Nie prosił i nie zabiegał o usprawiedliwienie. Był gotów przyjąć bez skargi to, co mu się należy. Wątpliwe, czy jakikolwiek spowiednik, choćby wymowny groźny, zdołał skłonić to nieuchwytne stworzenie do większej skruchy niż ta. Eilmund poruszył się, opierając szerokie ramiona wygodniej o ścianę i odetchnął głęboko. No cóż, jeśli ty zwaliłeś na mnie drzewo, to tyje ze mnie ściągnąłeś. A jeżeli myślisz, że oddam zbiegłego poddanego w niewolę, bo mi wypłatał parę brzydkich figli, to mało mnie znasz. Sądzę, że napędziłem ci wtedy dosyć strachu i wystarczy. A od tej pory nie wyrządziłeś mi szkody, bo słyszę od wszystkich, że w lesie teraz spokój. Wątpię, czy ta pani jest zadowolona. Bądź rozsądny i zostań, gdzie jesteś. — Mówiłam mu, że ty nie odpłacasz wet za wet. — Aneta uśmiechnęła się z pewnością siebie. - nie powiedziałam ani słowa, bo byłam

przekonana, że on to zrobi sam. A brat Cadfael wie, że Hiacynt nie jest mordercą i wyznał nam o sobie wszystko. Nikt z nas go nie wyda. Nie, nikt! Cadfael siedział jednak niespokojnie, rozważając, co najlepiej teraz zrobić. Obława trwała mogła znów ściągnąć do tego lasu, a tymczasem Hugo, skupiony na najbardziej prawdopodobnym celu, mógł stracić wszelkie szanse znalezienia prawdziwego mordercy. Nawet Bosietowi należała się sprawiedliwość, chociaż sam naruszał prawa innych. Ukrywanie przed Hugonem dowodów niewinności Hiacynta mogło opóźnić ponowną ocenę i pościg za prawdziwym winowajcą. —

Czy mi zaufacie i pozwolicie powiedzieć Hugonowi Beringarowi to, co od was

usłyszałem? Pozwólcie mi porozmawiać z nim prywatnie... - ponaglał Cadfael, widząc ich zesztywniałe w konsternacji twarze. —

Nie! - Aneta władczo położyła dłoń na ramieniu Hiacynta, rozpalając się jak

poruszony ogień. - Nie, nie możesz mu nas wydać! Zaufaliśmy ci, nie zawiedź nas. —

Nie, nie, nie, to nie tak! Znam dobrze Hugona. On nie wydałby poddanego

złemu panu, bo daje pierwszeństwo sprawiedliwości, nawet przed prawem. Pozwólcie tylko powiedzieć, że Hiacynt jest niewinny i przedstawić dowód. Nie muszę mówić, skąd to wiem ani gdzie on jest, bo Hugo uwierzy mi na słowo. Potem może przerwać poszukiwanie i zostawić cię w spokoju, póki nie będziesz mógł się bezpiecznie ujawnić i mówić otwarcie. —

Nie! - wykrzyknął Hiacynt, zrywając się na nogi jednym płynnym ruchem, z

oczami płonącymi jak dwa żółte ognie niepokoju i odmowy. - Nie mów mu ani słowa, ani słowa! Gdybyśmy myśleli, że pójdziesz do niego, nie przyjmowalibyśmy cię. Jest szeryfem, musi wziąć stronę Bosieta - on ma majątki i własnych poddanych, czy myślisz, że weźmie moją stronę przeciw mojemu panu? Zaciągną mnie do stóp Aymera i pogrzebią żywcem w jego lochu. Cadfael zwrócił się o pomoc do Eilmunda. —

Przyrzekam ci, że zdejmę z tego chłopca podejrzenie, jeśli pomówię z

Hugonem. Przyjmie moje słowo i powstrzyma się od polowania. Wycofa swoich ludzi albo ich pośle gdzie indziej. Wciąż ma do znalezienia Ryszarda. Eilmundzie, znasz Hugona Beringara i wiesz, że jest uczciwy. Ale nie, Eilmund nie znał go, nie tak jak go znał Cadfael. Leśnik pokręcił głową z powątpiewaniem. Szeryf jest szeryfem, ma ręce związane prawem, a prawo jest sztywne i wymierzone na ogół przeciw chłopom, poddanym i bezrolnym. —

To na pewno porządny i uczciwy człowiek - powiedział Eilmund. - Ale nie

powierzyłbym życia tego chłopca żadnemu oficerowi króla. Nie, Cadfa - elu, zostańmy przy

tym. Nie mów nic nikomu, dopóki Bosiet nie przyjedzie i odjedzie. Wszyscy byli przeciw niemu. Zrobił, co mógł, przekonując ich, jaką ulgą byłoby wiedzieć, że nie poluje się już na Hiacynta, że jego niewinność oznajmiona po cichu Hugonowi pozwoli stróżom prawa szukać mordercy Droga gdzie indziej i prowadzić poszukiwania Ryszarda dokładniej oraz większymi siłami w lasach, gdzie chłopiec zaginął. Ale oni mieli swoje argumenty i sporo racji. Jeżeli powiesz szeryfowi, nawet w sekrecie, jeśli ci uwierzy, i tak będzie musiał uporać się z Bosietem - przekonywała Aneta. - Człowiek jego ojca powie mu na pewno, że zbieg gdzieś tu się kryje, jest mordercą czy nie jest. Pozwoli sobie użyć psów gończych, jeśli szeryf wycofa swoich ludzi. Nie, nie mów nic nikomu, jeszcze nie. Poczekaj, aż ustąpią i wrócą do domu. Potem się ujawnimy. Obiecaj! Obiecaj do tej pory milczenie! Nie miał innego wyjścia niż obiecać. Zaufali mu nie mógł się sprzeciwić ich zdecydowanemu zakazowi. Westchnął i przyrzekł. Było już bardzo późno, kiedy w końcu wstał, żeby zacząć nocną jazdę do opactwa. Obiecał coś przedtem i Hugonowi, nie zastanawiając się, jak trudno może być tego dotrzymać. Obiecał, że jeśli będzie miał coś do powiedzenia, Hugo dowie się o tym przed innymi. W tym subtelnym, choć niewinnym zestawieniu słów jakiś przebiegły umysł mógłby znaleźć kilka luk, ale jego znaczenie było jasne zarówno dla Hugona, jak dla Cadfaela. A teraz nie może spełnić obietnicy. Nie może, dopóki Aymer Bosiet nie policzy kosztów swej zemsty i nie zdecyduje się wracać do domu, aby cieszyć się swym dziedzictwem. W drzwiach odwrócił się, by zadać Hiacyntowi ostatnie pytanie, które nagle przyszło mu na myśl. —

A Cuthred? Skoro byliście ze sobą blisko, czy on miał jakiś udział w twoich

psotach w lesie Eilmunda? Hiacynt popatrzył na niego z powagą, nieco zdziwiony, a w jego bursztynowych oczach była sama szczerość. —

Jakżeby mógł? - odpowiedział po prostu. - Nigdy nie wychodzi za ogrodzenie.

Aymer Bosiet wjechał na wielki dziedziniec opactwa około południa z młodym koniuszym u boku. Brat Dionizy, szpitalnik, miał polecenie przyprowadzenia go do opata Radulfusa zaraz po przybyciu, bo opat nie chciał obarczać nikogo innego zadaniem powiadomienia syna o śmierci ojca. Zostało to wykonane z ostrożnością, która nie była konieczna, jak się wydawało. Osierocony syn siedział w milczeniu, obracając w myślach nowinę i wszystkie jej implikacje, najwyraźniej pogodził się z tym, wyrażając swój synowski żal bardzo stosownie, ale z umysłem wciąż zwróconym ku ubocznym następstwom, z

umysłem bystro myślącym, skrytym za twarzą mniej władczą i brutalną niż twarz ojca, ale okazującą niewiele smutku. Marszczył brwi, bo to wydarzenie oznaczało kłopotliwe obowiązki, jak zamówienie trumny i wozu oraz dodatkową pomoc w podróży do domu. Oznaczało także jak najlepsze wykorzystanie czasu, jaki mu tu pozostał. Radulfus zlecił już Marcinowi Bellecotowi, mistrzowi stolarskiemu z miasta, wykonanie prostej wewnętrznej trumny, która nie była jeszcze zamknięta, bo niewątpliwie Aymer zechce spojrzeć po raz ostatni w twarz ojca i pożegnać się z nim. Osierocony syn przemyślał tę sprawę i spytał wprost: —

Nie znalazł naszego zbiegłego poddanego?

—

Nie - odrzekł Radulfus, a jeśli był wstrząśnięty, zdołał ukryć to uczucie. - Było

przypuszczenie, że ów młody człowiek przebywa w okolicy, ale żadnej pewności, że podejrzany młodzik to rzeczywiście poszukiwany. I nikt chyba nie wie, gdzie się podział. —

Morderca mego ojca jest poszukiwany?

—

Bardzo wytrwale, przez wszystkich ludzi szeryfa.

—

Mój poddany także, jak sądzę. Choćby nawet nie był mordercą - powiedział

posępnie Aymer. - Prawo jest zobowiązane zrobić wszystko, żeby mi przywrócić moją własność. Ten hultaj jest uciążliwy, ale cenny. Za żadną cenę nie puściłbym go wolno zakończył, zgrzytając dużymi, mocnymi zębami. Był wysoki i długokościsty jak jego ojciec, ale nie tak otyły i twarz miał szczuplejszą. Miał jednak te same płytko osadzone oczy nieokreślonego, mętnego koloru, które wydawały się nie mieć głębi. Liczył chyba trzydzieści lat i jego nowy status sprawiał mu przyjemność. Satysfakcja posiadacza zaczynała dźwięczeć w twardym tonie jego głosu. Mówił już „moja własność”. Ten jeden aspekt osierocenia z pewnością nie uszedł jego uwagi. —

Chciałbym widzieć szeryfa skupionego na tym chłopcu, który sam siebie

nazywa Hiacyntem - dodał Aymer. - Jeżeli ucieka, czy nie świadczy tym samym, że jest naprawdę Brandem? I że przyczynił się do śmierci mego ojca? Nie zamierzam puścić takiego długu w niepamięć. — To sprawa dla prawa świeckiego, nie dla mnie odparł Radulfus z chłodną

uprzejmością. - Nie ma dowodu na to, kto zabił pana Droga, sprawa jest nadal otwarta. Ten człowiek jest jednak poszukiwany. Zechciej pójść ze mną. Zabiorę cię do kaplicy, gdzie leży twój ojciec. Aymer stał przy otwartej trumnie leżącej na udrapowanych marach, a światło wysokich świec płonących przy głowie i nogach Droga nie ukazywało wielkich zmian w twarzy syna. Patrzył w dół ze ściągniętymi brwiami, ale była to raczej zmarszczka namysłu

niż żalu czy gniewu z powodu tej śmierci. —

Odczuwam gorzki żal, że gościa naszego klasztoru spotkał tak smutny koniec -

powiedział opat. - Odprawiliśmy parę mszy za jego duszę, ale żadna inna naprawa szkody nie jest w mojej mocy. Ufam, że zobaczymy wymierzenie sprawiedliwości. —

Istotnie! - zgodził się Aymer, ale z takim roztargnieniem, iż było jasne, że

myśli o czymś innym. - Nie mam innego wyjścia, jak zabrać go do domu na pogrzeb, ale nie mogę jeszcze wyjechać. Poszukiwanie nie może być tak szybko przerwane. Muszę dziś pojechać do miasta do waszego stolarza zamówić zewnętrzną trumnę, wyłożyć ją ołowiem i zamknąć. Szkoda, bo mógłby spocząć równie godnie tutaj, ale wszyscy mężczyźni z naszego rodu chowani są w Bosiet. Moja matka nie byłaby rada. Powiedział to z nutą złości. Gdyby nie konieczność odwiezienia zwłok do domu, mógłby tu jeszcze przez wiele dni ciągnąć polowanie na zbiegłego poddanego. Chociaż sprawy przybrały taki obrót, zamierzał wykorzystać czas w pełni, a Radulfus nie mógł się oprzeć wrażeniu, że bardziej mu zależy na schwytaniu zbiegłego poddanego niż mordercy ojca. Cadfael przechodził przypadkiem przez dziedziniec, kiedy nowo przybyły ponownie brał konia ze stajni wczesnym popołudniem. Po raz pierwszy ujrzał wtedy syna Droga. Przystanął i zbliżył się, by mu się przyjrzeć. Tożsamość tamtego nie budziła wątpliwości, bo widać było rodzinne podobieństwo. Te same osobliwie płytkie oczy, pomniejszone przez brak cienia od oczodołów, miały ten sam złośliwy wyraz, a obchodzenie się z koniem przy wsiadaniu było o wiele bardziej rozważne niż traktowanie koniuszego. Gdy tylko znalazł się w siodle, odtrącił rękojeścią szpicruty dłoń trzymającą mu strzemię, a gdy Warin odskoczył przed ciosem, strasząc konia, który podrzucił łeb i parsknął, jeździec zdzielił koniuszego po grzbiecie tak ochoczo i tak wyraźnie bez gniewu, że było jasne, iż to jego zwykły sposób traktowania podwładnych. Wziął ze sobą do miasta młodszego koniuszego, sam zaś jechał na koniu ojca, który był wypoczęty i potrzebował ruchu. Niewątpliwie Warin był rad, że go zostawiono w spokoju na parę godzin. Cadfael dogonił koniuszego i szedł za nim, gdy ten wracał do stajni. Warin obejrzał się, by mu pokazać siniec szybko zanikający, ale wciąż żółty niczym stary pergamin i usta nadal przedłużone gojącą się blizną w ich kąciku. —

Nie widziałem cię przez dwa dni - powiedział Cadfael, oglądając ślady

dawnych gwałtów i szukając nowych. - Chodź ze mną do herbarium i pozrwól mi opatrzyć ci znowu to skaleczenie. Nie będzie go przez godzinę albo dwie, więc możesz odetchnąć spokojnie. Opatrunek przyda się ranie, chociaż widzę, że goi się czysto.

Warin zastanawiał się tylko przez chwilę. —

Wzięli dwa świeże konie i zostawili mi te inne do oporządzenia, ale to może

chwilę poczekać. I poszedł chętnie u boku Cadfaela. Jego szczupła postać, przedwcześnie pochylona, zdawała się urastać pod nieobecność pana. W miłym, wonnym chłodzie pracowni, pod lekko poruszającymi się ziołami szeleszczącymi nad głową, usiadł odprężony i zadowolony, pozwalając przemyć i namaścić ranę; bynajmniej nie śpieszył się z powrotem do koni, kiedy Cadfael skończył. —

On jest jeszcze bardziej zawzięty na Branda, niż był ten stary - mówił

koniuszy, kręcąc ze współczuciem głową nad losem dawnego sąsiada. - Rozdarty na dwoje, bo chciałby go powiesić, ale też chciałby go wykorzystywać dla zysku aż do śmierci. I nie w tym rzecz, czy Brand zabił starego pana, czy nie, bo nie było tu wielkiej miłości. W ich domu nigdy nie było wiele miłości. Za to wszyscy są dobrzy w nienawiści. —

Czy jest ich więcej? - spytał Cadfael. - Drogo zostawił wdowę?

—

Biedna, blada dama, ale lepiej urodzona niż Bosietowie i ma potężnych

krewnych, więc muszą się z nią liczyć bardziej niż z kimś innym. Aymer ma też młodszego brata. Nie tak hałaśliwego ani tak gwałtownego, ale bystrzejszego i zręczniejszego. Tyle o nich, ale to wystarczy. —

Żaden z nich nie jest żonaty?

—

Aymer miał żonę, ale biedaczka była chorowita i zmarła młodo. Jest w pobliżu

Bosiet dziedziczka, o którą obaj się starają, chociaż starają się raczej ojej ziemię. Mimo że Aymer jest dziedzicem, Roger jest znacznie lepszy w przedstawianiu się z dobrej strony, dopóki nie postawi na swoim. Marne widoki na przyszłość dla tej dziewczyny, którykolwiek z tych dwóch zwycięży we współzawodnictwie, ale też i możliwy powód, dla którego Aymer nie powinien tu zwlekać zbyt długo, bo może stracić przewagę w domu. Cadfael nabrał ducha. Nieobecność w domu przy nowo odziedziczonym tytule mogła nawet być niebezpieczna, kiedy został tam sprytny i podstępny młodszy brat, mogący wykorzystać sposobność. Aymer będzie o tym myślał, nawet żałując porzucenia swego mściwego pościgu za Hiacyntem. Zakonnik nadal nie umiał myśleć tym chłopcu jako o Brandzie, bo wybrane przezeń imię pasowało znacznie lepiej. Ciekaw jestem, gdzie naprawdę dotarł Brand powiedział Warin, wracając niespodziewanie do tej samej nieuchwytnej osoby. - Szczęściem dla niego daliśmy mu fory nie, żeby mój pan miał ten zamiar! - bo najpierw myśleli, że ktoś tak zręczny w palcach jak on na pewno ruszy do Londynu zmarnowaliśmy tydzień albo więcej, przeszukując wszystkie

drogi na południe. Dotarliśmy poza Thame, zanim jeden z ludzi przyjechał za nami mówiąc, że widziano Branda w Northampton. Drogo uznał, że jeśli wyruszył na północ, pójdzie dalej, skręci na zachód i skieruje się do Walii. Ciekawe, czy tam dotarł. Nawet Aymer nie zdecyduje się na pościg za granicę. —

I nie słyszeliście już o nim więcej po drodze? spytał Cadfael.

—

Nie, ani widu, ani słychu. Ale jesteśmy daleko od kraju, gdzie ktoś by go

poznał i nie każdy chce się mieszać w taką sprawę. A on na pewno przybrał inne imię. Warin wstał, choć niechętnie, by wrócić do obowiązków. - Mam nadzieję, że to mu pomoże. Nieważne, co mówią Bosietowie, porządny z niego chłopak. Brat Winfryd pracowicie zamiatał liście pod drzewami w sadzie. Wilgotna jesień sprawiła, że opadły, zanim przybrały jaskrawe barwy, niczym cichy, zielony deszcz, który wtapiał się w murawę. Cadfael był sam i bez zajęcia, odkąd opuścił go Warin. Tym więcej powodów, żeby siedzieć spokojnie i myśleć, a jedna czy dwie modlitwy też nie pójdą na marne. Za chłopca, który przepadł, wyjechawszy na czarnym kucu w swą szaloną i wielkoduszną misję, za tego młodego zucha, którego wyruszył ratować, i nawet za tego złośliwego pana zabitego bez dania czasu na spowiedź i rozgrzeszenie, bardzo potrzebującego łaski. Dzwon na nieszpory wyrwał go z rozmyślań, a on rad go posłuchał, poszedł przez ogród i wielki dziedziniec do klasztoru i południowych drzwi kościoła, żeby być wcześniej na swym miejscu. Przez kilka ostatnich dni opuścił zbyt wiele nabożeństw i potrzebował oparcia w braterskiej wspólnocie. Na nieszporach zawsze bywało kilkoro ludzi z Podgrodzia, pobożne starsze kobiety mieszkające w domach opactwa, starsze małżeństwa, już niepracujące, rade z zapełnienia czasu i spotkań z przyjaciółmi w kościele, a także goście klasztoru wracający z dziennych zajęć. Cadfael słyszał ich poruszenia za ołtarzem parafialnym w rozległych przestrzeniach nawy. Zauważył, że Rafe z Coventry przyszedł z klasztoru i zajął miejsce, z którego mógł widzieć obok parafialnego ołtarza także prezbiterium. Klęcząc podczas modlitwy, nadal miał w sobie spokój człowieka pewnego sprawności własnego ciała, a jego nieprzenikniona twarz zdawała się raczej tarczą niż maską. Nie wyjechał więc, żeby się spotkać ze swymi dostawcami z Walii. Był jedynym wiernym z domu gościnnego. Aymer Bosiet musiał chyba jeszcze załatwiać w mieście sprawy pogrzebowe albo przetrząsał zarośla, szukając swego zbiega. Bracia weszli i zajęli miejsca, a nowicjusze i uczniowie szli za nimi. Było to gorzkie przypomnienie, bo liczba uczniów wciąż była zmniejszona o jednego. Nie zapominano jednak

o Ryszardzie. Dopóki nie zostanie odnaleziony, żaden z chłopców nie zazna spokoju umysłu ani lekkości serca. Na końcu nieszporów Cadfael zwlekał w swej ławie, pozwalając procesji braci i nowicjuszy odejść do klasztoru bez niego. Było w tym nabożeństwie piękno i pocieszenie, ale późniejsza samotność była także zbawienna, po tym, jak zamarły echa muzyki, tutaj, o tej wieczornej godzinie, czy to za sprawą gołębiej barwy światła, czy też uczucia, że dusza nabrzmiewa i wypełnia sobą najdalsze łuki sklepienia, jak kropla wody staje się oceanem, w który wpada. Nie było lepszej pory na modlitwę i Cadfael odczuwał jej potrzebę. Zwłaszcza za chłopca, równie samotnego i być może wystraszonego. To do świętej Winifredy skierował swe błaganie, jako Walijczyk przyzywający walijską świętą, i to taką, której był bardzo bliski i do której żywił uczucia nieomal rodzinne. Ona sama była prawie dzieckiem, zostając męczennicą, więc nie pozwoli skrzywdzić innego dziecka. Brat Rhun, którego uleczyła, wygładzał właśnie wonne świece, które sam wytwarzał na jej ołtarz. Kiedy podszedł Cadfael, zwrócił ku niemu jasną głowę, rzucił spojrzenie oczu koloru akwamaryny, które zdawały się świecić własnym światłem, uśmiechnął się i wyszedł. Nie ociągał się, kończąc pracę, nie krył się po kątach, by się przyglądać, ale na szybkich, cichych stopach, które kiedyś były kulawe i chore, wyszedł spod sklepienia gotowego przyjąć modlitwę i posłać ją w górę. Cadfael wstał z klęczek pocieszony, nie wiedząc jednak ani nie pytając, dlaczego. Światło na zewnątrz gasło raptownie, tutaj zaś lampa ołtarzowa i wonne świece świętej Winifredy tworzyły wysepki blasku w spowijającym je mroku, niczym ciepły płaszcz chroniący przed mrozem otaczającego świata. Łaska, która właśnie dotknęła Cadfaela, sięgała dostatecznie daleko, by znaleźć Ryszarda gdziekolwiek jest, wyzwolić go, jeśli jest uwięziony, pocieszyć, jeśli się lęka, uleczyć, jeśli jest ranny. Cadfael wyszedł z prezbiterium, obszedł ołtarz parafialny i wszedł do nawy, świadomy, że zrobił coś bardzo potrzebnego, i zdecydowany czekać cierpliwie i biernie, póki łaska nie zostanie okazana. Wyglądało na to, że Rafe z Coventry również miał jakieś solenne i osobiste modlitwy do zmówienia, bo właśnie podnosił się z klęczek w pustej i cichej nawie, gdy Cadfael przechodził obok. Rozpoznał znajomego ze stajni z lekkim, przyjaznym uśmiechem, który przeniknął po wargach, ale pozostał dłużej w oczach. —

Dobry wieczór, bracie! - Będąc tego samego wzrostu, szli naturalnie równym

krokiem, skręcając ku południowej kruchcie. - Mam nadzieję, że mi wybaczysz, iż wszedłem do kościoła w butach z ostrogami i zakurzony po jeździe, ale wróciłem późno, nie było czasu na dojście do przyzwoitego wyglądu.

—Jesteś mile widziany niezależnie od wyglądu powiedział Cadfael. - Nie każdy, kto

się u nas zatrzymuje, pokazuje się w kościele. Miałem niewiele okazji widzieć cię przez te dwa dni, bo sam wyjeżdżałem. Czy ci się powiodło w twoich tutejszych sprawach? —

Lepiej niż jednemu z waszych gości - odrzekł Rafe, zerkając na wąskie drzwi

wiodące do kaplicy pogrzebowej. - Ale nie, nie powiedziałbym, że znalazłem to, czego szukam. Jeszcze nie! —

Jego syn tu jest. - Wzrok Cadfaela poszedł za tym spojrzeniem. - Przyjechał

dziś rano. —

Widziałem go - stwierdził Rafe. - Wrócił z miasta tuż przed nieszporami.

Sądząc po wyglądzie i tonie głosu, jemu także się nie powiodło. Szuka kogoś, jak się zdaje! —

Tak. Tego młodzika, o którym ci mówiłem - odparł sucho Cadfael i popatrzył z

ukosa na towarzysza, gdy mijali oświetlony ołtarz parafialny. —

Tak, pamiętam. Wrócił więc z pustymi rękami i żaden nieszczęśnik nie biegł

na powrozie przy jego strzemieniu. - Rafe pozostał jednak obojętny dla młodzika i dla klanu Bosietów. Myślami był gdzie indziej. Przystanął nagle przy puszce na jałmużnę obok ołtarza i sięgnął do sakiewki, wyciągając garść monet. Jedna wyślizgnęła mu się z palców, ale nie schylił się po nią natychmiast, tylko wrzucił trzy jej towarzyszki do puszki, zanim odwrócił się szukać zaginionej. W tym czasie Cadfael podniósł ją z posadzki i trzymał w dłoni. Gdyby nie stali w miejscu, gdzie świece z ołtarza dawały jasne światło, nie zauważyłby w niej niczego dziwnego. Srebrny pens jak inne srebrne pensy, uniwersalna moneta. Nie całkiem jednak taki, jakie widywał dotąd w puszkach. Był jasny, nie zmatowiały, ale wybity niedbale i dziwnie lekki. Wokół greckiego krzyża na rewersie monety było niezgrabnie wypisane imię mincerza, Sigebert, Cadfael zaś nie pamiętał, żeby o takim słyszał. A gdy ją odwrócił, zarys głowy nie przedstawiał znajomego profilu Stefana ani zmarłego króla Henryka, ale niewątpliwie kobiecy, w czepcu i koronie. Nie musiał czytać imienia rozciągniętego przy krawędzi: „Matilda Dom. Ang.” Było to formalne imię i tytuł cesarzowej. Wyglądało na to, że monety z jej mennicy mają niedowagę. Podniósł wzrok i ujrzał Rafe’a patrzącego nań z uśmieszkiem, w którym więcej było ironii niż rozbawienia. Potem nastała chwila ciszy, podczas której mierzyli się wzrokiem. —

Tak - powiedział Rafe. - Masz rację. Poznalibyście to po moim wyjeździe. Ale

ona ma wartość, nawet tutaj. Wasi żebracy nie odrzucą jej, bo wybito ją w Oksfordzie. —

I to niezbyt dawno temu zauważył Cadfael.

—

Niezbyt dawno temu.

—

Mój uprzykrzony grzech to ciekawość - wyznał ze skruchą Cadfael. Podał

monetę, a Rafe przyjął ją z powagą i z uwagą wrzucił za towarzyszkami do puszki na jałmużnę. — Ale nie jestem gadatliwy - dodał zakonnik. —

I nie mam za złe uczciwemu człowiekowi jego podległości. Szkoda, że mamy

stronnictwa i prawi ludzie walczą ze sobą, a wszyscy są przekonani, że mają rację. —

A czy twoja ciekawość nie sięga do zastanawiania się, co robię tak daleko od

pola bitwy? - spytał cicho Rafe z gorzkim uśmiechem w głosie. - Daj spokój, jestem pewny, że zgadujesz, o co mi chodzi. Może myślisz, że uznałem za rozsądne wydostać się z Oksfordu, zanim będzie za późno? —

Nie - rzekł stanowczo Cadfael. - To mi przez myśl nie przeszło. Nie o tobie! I

czemu miałby tak ostrożny człowiek ryzykować podróż na północ do kraju króla? —

Przyznaję, że to nie świadczy o mądrości - zgodził się Rafe. - Co zatem

przypuszczasz? —

Przychodzi mi na myśl pewna możliwość - powiedział Cadfael poważnie i

cicho. - Słyszeliśmy o kimś, kto nie uciekł z własnej woli z Oksfordu, póki to było możliwe, lecz został wysłany. W sprawie swojej pani i z czymś wartym grabieży. Nie zajechał daleko, bo jego konia znaleziono błąkającego się ze śladami krwi, wszystko, co wiózł przepadło, a on sam zniknął ze świata. Rafe przyglądał mu się uważnie z twarzą nieprzeniknioną jak zawsze, a błąkający się jeszcze uśmiech był smutny, lecz pogodny. —

Wydaje mi się, że ktoś taki jak ty - ciągną

Cadfael - mógłby zajechać tak daleko na północ od Oksfordu, szukając mordercy Renauda Bourchiera. Ich oczy spotkały się, wzajemnie akceptując, nawet aprobując, co widziały. Powoli i z absolutną pewnością Rafe z Coventry odezwał się. —

Nie. - Poruszył się i westchnął, łamiąc czar krótkiej, lecz głębokiej ciszy. -

Przykro mi, bracie, ale nie, nie odgadłeś. Nie szukam mordercy Bourchiera. To był dobry pomysł, prawie chciałbym, żeby był prawdą. Ale nie jest. Po czym ruszył ku południowym drzwiom i wyszedł we wczesny zmierzch, a brat Cadfael poszedł za nim w milczeniu, nie pytając i nie zgadując dalej. Poznał prawdę, kiedy to usłyszał.

Rozdział dziesiąty

Prawie o tej samej godzinie, gdy Cadfael i Rafe z Coventry wyszli po nieszporach z kościoła, Hiacynt wykradł się z chaty Eilmunda i przedarł się przez najgęstsze krzaki ku rzece. Cały dzień przesiedział za zamkniętymi drzwiami, bo znów pojawili się ludzie z garnizonu przeczesujący las, a choć ich odwiedziny były pośpieszne i pobieżne, bo przenosili poszukiwania dalej, i mimo że znali Eilmunda i nic ich nie zmuszało badać ponownie jego dzierżawę, mogli zajrzeć do niego po sąsiedzku i spytać, czy nie widział czegoś godnego uwagi. Hiacynt źle znosił przebywanie w zamknięciu i w ogóle ukrywanie się, ale wieczorem łowcy byli już w powrotnej drodze, zaniechawszy akcji do rana, on zaś miał swobodę polowania na własną rękę. Mimo znużenia i obawy, czuł i przyznawał sam przed sobą z niezawodną uczciwością, że nie może przestać myśleć o Ryszardzie, który tak rycersko i bez namysłu przyjechał mu na ratunek. Chłopiec nie powinien znaleźć się przez to w niebezpieczeństwie. Czemu jednak miałoby mu grozić jakieś niebezpieczeństwo w jego lesie i wśród jego ludzi? W udręczonej Anglii żyli w lasach wyjęci spod prawa, ale to hrabstwo od ponad czterech lat nie zaznało wojny, zdawało się cieszyć pokojem i ładem, jakich próżno szukać na południu. Miasto było odległe zaledwie o siedem mil, szeryf był młody i aktywny, a nawet popularny, o ile to możliwe w wypadku szeryfa. Im dłużej Hiacynt myślał nad tym wszystkim, tym jaśniej widział, że jedynym zagrożeniem dla Ryszarda, o jakim słyszał, był zamiar pani Dionizji ożenienia go z dwoma majątkami, których pożądała. W tej sprawie posunie się ona do wszystkiego, co jej przyjdzie na myśl. Hiacynt był już raz jej narzędziem i nie mógł tego zapomnieć. To właśnie ona musiała być siłą stojącą za zniknięciem chłopca. To prawda, że szeryf spadł na Eaton, przeszukał każdy kąt i nie znalazł żadnego śladu, a nikt spośród oddanych Ryszardowi domowników nie zdołał rzucić cienia podejrzenia na oburzoną niewinność Dionizji. Nie miała innego majątku, gdzie mogłaby ukryć chłopca albo kuca. I choć Fulko Astley mógł być skłonny do współdziałania, czując, że ma równie dobrą szansę zdobycia Eaton, jaką miała Dionizja w położeniu rąk na dziedzictwie jego córki, to przecież Wroxeter także przeszukano starannie i bez powodzenia. Dziś polowanie przeniesiono dalej i zgodnie ze wszystkim, czego dowiedziała się Aneta od wracających sierżantów, następnego dnia miało być prowadzone równie uparcie, ale

nie dosięgło ono jeszcze Leighton, dwie mile w dół rzeki. Astley z rodziną wolał mieszkać we Wroxeter, jednak odległy dwór Leighton także do niego należał. To był jedyny punkt wyjścia, jaki mógł znaleźć Hiacynt, i wart był ryzyka. Jeżeli Ryszarda schwytali w lesie ludzie Astleya albo ci z Eaton, którzy woleli służyć Dionizji, mądrze by zrobili, wywożąc go aż do Leighton, zamiast próbować go ukryć bliżej domu. Ponadto, jeżeli babka nadal zamierzała wymusić małżeństwo na chłopcu - były sposoby uzyskania właściwych odpowiedzi nawet od najbardziej krnąbrnych, raczej podstępem niż strachem. Potrzebowała księdza, a Hiacynt był w Eaton dość długo, by wiedzieć, że ksiądz Andrzej jest uczciwy i nie posłuży za narzędzie takiego celu. Ksiądz z Leighton, nie wprowadzony w sprawę, mógłby być bardziej uległy. Przynajmniej jedno można było sprawdzić. Nawet Eilmund rozumiał i pochwalał to, co nazywał szaleństwem. Aneta nie próbowała odradzać działań Hiacyntowi, tylko przezornie dała mu czarny, znoszony płaszcz Eilmunda, za szeroki, ale doskonały do poruszania się w nocy, z czarnym kapturem dla ukrycia twarzy. Między lasem i meandrami rzeki, w dół od młyna i terenów połowu wraz z kilkoma chatami, rozciągały się podmokłe łąki. Było tam jeszcze trochę światła, a rzadka mgła przy ziemi przesłaniała zieleń, wijąc się niczym srebrny wąż wzdłuż rzeki. Ale wzdłuż północnego skraju ciągnął się nadal las, w połowie drogi do Leighton, poza tamtym punktem grunt podnosił się ku ostatnim niskim podnóżom Wrekin. Tu, gdzie spotykały się drzewa i łąka, młodzieniec mógł iść szybciej, trzymając się skraju lasu, ale korzystając ze światła otwartych pól, a spokój, cisza i jego ostrożne ruchy dawały pewność, że go nie zaskoczy żadne stworzenie poruszające się w nocy. Przeszedł ponad milę, zanim usłyszał pierwsze ciche dźwięki. Zamarł i stal z nastawionymi uszami, słuchając uważnie. Metaliczna nuta gdzieś poza nim, brzęk uprzęży. Potem szelest rozgarnianych krzaków, a później niewątpliwy, chociaż cichy i jeszcze dość odległy, jakiś łagodny głos podniesiony na chwilę w zapytaniu i tak samo łagodnie ściszony. Nie jedna osoba wędruje w zmierzchu, lecz dwie, bo inaczej po co w ogóle mówić? Na dodatek konno i trzymając się skraju lasu jak on sam, chociaż owiele prościej byłoby jechać przez łąki. Nocni jeźdźcy, którzy nie chcą być zauważeni tak samo jak on i udają się w tym samym kierunku. Hiacynt wytężał słuch, by wyłapać stłumiony przez opadłe liście odgłos kopyt - starał się określić szlak obrany przez tamtych wśród drzew. Blisko skraju, by korzystać z resztek światła, ale raczej w trosce o skrytość niż o pośpiech. Wycofał się ostrożnie głębiej w las i stanął bez ruchu w ukryciu, by przepuścić tamtych. Pozostało jeszcze dość światła, by ich uczynić czymś więcej niż niewyraźnymi

zarysami, kiedy przejeżdżali po kolei. Najpierw szedł wysoki koń, zapewne siwy, z wielkim mężczyzną na grzbiecie, brodatym, z gołą głową i fałdami kaptura na ramionach. Hiacynt znał tę sylwetkę i postawę. Z pogrzebu Ryszarda Ludela pamiętał tego właśnie męża, wsiadającego na koń i pewnie trzymającego się w siodle. Co tu robił w nocy Fulko Astley, jadący skrycie, nie drogą, lecz przez las, z jednego do drugiego ze swoich dworów? Bo dokąd indziej mógłby podążać? A ta postać za nim, na krępym kucu była z pewnością kobietą. Któżby inny mógł to być, jeśli nie jego córka, nieznana Hiltruda, która wydawała się młodemu Ryszardowi tak stara i niemiła. Tak więc, mimo wszystko, ich wyprawa nie była zbyt tajemnicza. Oczywiście chcieli doprowadzić do małżeństwa najszybciej jak to możliwe, jeśli mieli Ryszarda w swoich rękach. Zaczekali kilka dni, aż Eaton i Wroxeter zostały przeszukane, ale wobec rozszerzenia penetracji woleli nie czekać dłużej. Podejmowali ryzyko, lecz gdy już małżeństwo stanie się rzeczywistością, mogą przetrwać wszelkie nadchodzące burze. Mogą nawet pozwolić Ryszardowi na powrót do opactwa, bo nic i nikt poza autorytetem Kościoła nie może go uwolnić od żony. A jeśli tak, co można zrobić, by temu zapobiec? Nie było czasu na powrót biegiem do domu Eilmunda i wysłanie Anety z wiadomością do zamku lub opactwa ani wprost do miasta, przy czym Hiacynt przekonał się, że nie ma ochoty rzucać własnej wolności na łaskę losu. Ale to się nie zdarzy, bo czasu nie było już wcale. Gdyby pobiegł z powrotem, za - nimby nadszedł ratunek dla Ryszarda, będzie on już żonaty. Być może jednak jest jeszcze czas na wywiedzenie się, gdzie go ukryli i wykradnięcie chłopca im spod nosa. Tych dwoje się nie śpieszyło, a pani Dionizja musiała jeszcze odbyć krótką podróż z Eaton, nie będąc wykrytą. A ksiądz gdzie znajdą chętnego księdza? Niczego nie dokonają, dopóki nie ściągną księdza. Hiacynt poszukał gęstego poszycia i skierował się w głąb lasu, nie dbając już o ukrywanie się, a tylko o szybkość. Przy prędkości, jaką rozwijali jeźdźcy, mógł ich wyprzedzić na ścieżce, a w tej sytuacji wybrałby nawet gościniec i ryzyko napotkania innych podróżujących w swoich sprawach. Była tam jednak ścieżka, zbyt bliska otwartej drogi do Astleyów, by ją zalecać, łącząca się z samą drogą po przekroczeniu grzbietu. Hiacynt dotarł do niej i pobiegł, szybko 1 cicho po grubym dywanie z liści zbyt wilgotnych i zbyt miękkich, by szeleściły pod stopami. Kiedy ścieżka włączyła się w otwarty szlak opadający ku wiosce, nadal prawie o milę odległej, skręcił znów na pola pochylone ku rzece i biegł od krzaka do krzaka, pewny teraz,

że wyprzedził Astleyów. Przebrnął strumyk spływający z podnóża Wrekin do Sevem i szedł dalej brzegiem rzeki. Samotne pasmo lasu schodziło prawie do wędy, a spod jego osłony po raz pierwszy dostrzegł niską palisadę i długi dach, ostry i wyraźny na tle migocącej wody oraz bladego nieba. Miał szczęście, że drzewa podchodziły blisko palisady od bliższej strony brzegu rzeki. Hiacynt przebiegał od drzewa do drzewa i dotarłszy do dębu, którego gałęzie rozciągały się za przegrodę, wspiął się zwinnie do rozwidlenia konarów, by zajrzeć ostrożnie do wnętrza. Patrzył na długą, tylną fasadę domu ponad dachami stodoły, obory i stajni przybudowanych do ogrodzenia. Po przeciwnej stronie dom musiał wyglądać tak samo, z niskim przyziemiem i poziomem mieszkalnym ponad nim, z holem, komnatą, kuchnią i schodami wejściowymi do jedynych drzwi na przeciwnym boku. Z tej strony nie było drzwi, z wyjątkiem drzwi w przyziemiu, i tylko jedno małe okno zasłonięte okiennicami. Pod oknem był mały występ przyziemia. Kryty gontem dach był stromy, a okapy schodziły całkiem nisko. Hiacynt przyglądał się temu z namysłem, zastanawiając się, jak mocno mogą być zamknięte okiennice. Dosięgnięcie ich było całkiem łatwe, tylko wejście do środka z tej strony mogło się okazać trudne. Ale tylna ściana domu była jedyną, osłoniętą przed obserwacją. Cała nikczemna działalność Astleyów i Ludelów skupiała się wokół pojedynczych, wielkich drzwi holu z tamtej strony domu. Młodzieniec zawisł na rękach, opuszczając się po drugiej stronie palisady, i opadł w ciemny kąt między stodołą a stajnią. Potykanie się w nocnej podróży uwolniło go przynajmniej od jednej obawy. Ryszard z pewnością tu był, żywy i zdrowy, nadający się do pokazania, nakarmiony i zadbany. Może nawet spełniano jakieś jego zachcianki w nadziei nakłonienia go do zgody. Wszystkie zachcianki oprócz wolności. I to była pierwsza głęboka ulga. Teraz trzeba go wydostać! Tu, na ciemniejącym podwórzu, nie było żadnego ruchu. Hiacynt wysunął się cicho z ukrycia, idąc wzdłuż palisady od cienia do cienia, dopóki nie wślizgnął się za róg wschodniej ściany domu. Tu nad głową miał niezasłonięte okiennicami okna, przez które padało przyćmione światło. Schronił się we wnęce drzwi przyziemia, nastawił uszu na głosy z góry i pomyślał, że ktoś celowo trzyma w sekrecie wszystkie działania tego wieczoru, bo chwytał tylko jakieś mamrotanie. Za następnym rogiem, gdzie strome schody wznosiły się do drzwi holu, zatknięta była pochodnia. Poznał to po migocącym świetle na klepisku przed holem. Byli tam słudzy poruszający się cicho i mówiący półgłosem, słychać było tępy stukot kopyt wchodzących na dziedziniec koni. Hiacynt pomyślał, że to panna młoda przybywa z ojcem i przez chwilę zastanawiał się, co dziewczyna myśli tym związku i czy nie jest skrzywdzona,

tak samo jak Ryszard, a może nawet bardziej bezsilna. Wycofał się w pośpiechu, bo koniuszowie będą prowadzić konie do stajni w bliższym kącie podwórza. Słyszał poruszenia zwierząt w ich stanowiskach, kiedy wcześniej nadsłuchiwał z drzewa. Występ przyziemia zapewniał osłonę z tego narożnika* Obszedł go, wtulił się w ciemny kąt za występem usłyszał kroki koniuszego prowadzącego oba konie. Nie mógł się poruszyć, dopóki tamten nie odszedł, a czas gryzł go po kostkach niczym owczarek. Koniuszy był jednak szybki i nie tracił czasu. Chyba śpieszno mu było do łóżka, bo musiało już robić się późno. Hiacynt usłyszał trzaśnięcie drzwi stajni i szybkie kroki kierujące się za róg domu. Dopiero wtedy, kiedy mógł odejść, aby spojrzeć raz jeszcze na tę prawie ślepą ścianę dworu, zobaczył to, co przegapił przedtem. Przez szparę na styku okiennic w jedynym zamkniętym w te ciepłe wieczory oknie widać było cienką jak włos smugę światła. W jednej z desek przy styku widniało teraz okrągłe, świecące oko - dziura po obluzowanym sęku. Dlaczego ten tylny pokój miałby być oświetlony i zamknięty okiennicami, jeśli nie dlatego, że ma gościa i to takiego, który musi być trzymany w zamknięciu, w sekrecie? Hiacynt wątpił, czy między kamiennymi węgarkami jest dość miejsca, by się przez nie przecisnął mężczyzna, ale mógłby się tam zmieścić dziesięciolatek raczej drobny na swój wiek. Przy niskim daszku pod oknem nie chcieli mu ułatwiać ucieczki ani nie chcieli, by ktoś dociekliwy zobaczył go tam w środku. Warto było spróbować. Hiacynt podskoczył, chwytając wystający okap i podciągnął się na krytą gontem połać, położył się przy kamiennym murze i nadsłuchiwał. Nie robił jednak hałasu i nikt nie zauważył go ani nie badał, co się dzieje. Podciągnął się teraz ostrożnie po pochyłości dachu do zamkniętego okiennicami okna. Drewniane skrzydła były mocne i grube, zamocowane jakoś od wewnątrz, bo gdy próbował je odciągnąć w miejscu styku, trzymały jak żelazo i chyba nie pomogłyby tu żadne narzędzia. Zawiasy były mocne, nie do ruszenia. Ani góra, ani dół okiennic nie ustąpiły nawet na włos. Musiały tam być żelazne zasuwy. A czas uciekał. Ryszard miał silną wolę, był uparty i pomysłowy. Gdyby mógł się wydostać ze swego więzienia, dawno by to zrobił. Hiacynt przyłożył ucho do cienkiej jak włos szczeliny, jednak niczego nie usłyszał. Musiał upewnić się, czy nie traci czasu, który był tak cenny i tak szybko umykał. Ryzykując wykrycie, zabębnił kostkami palców o okiennicę i przyłożywszy usta do oczka światła, gwizdnął. Tym razem gdzieś w pokoju dał się słyszeć odgłos łapania tchu, a potem szamotanina, jakby ktoś wyplątywał się z obronnej pozycji w kącie, zrobił kilka kroków i stanął z niedowierzaniem i niepokojem. Hiacynt zastukał znowu i zawołał cicho przez dziurę.

—

Ryszardzie, czy to ty?

Słychać było lekkie kroki, drobne ciało przywarło do wewnętrznej strony okiennic. —

Kto to? - wyszeptał nagląco Ryszard tuż przy szczelinie. - Kto tam jest?

—

Hiacynt! Ryszardzie, jesteś sam? Nie mogę się do ciebie dostać. Czy wszystko

z tobą w porządku? —

Nie! - wy dyszał oburzony Ryszard, dowodząc siłą ducha i gniewu, że jest w

doskonałej kondycji i w bardzo złym nastroju. - Nie chcą mnie wypuścić, wciąż mi wmawiają i wmawiają, żebym się zgodził na małżeństwo. Sprowadzili ją dziś wieczorem i chcą mnie zmusić... —

Wiem - jęknął Hiacynt. - Ale nie mogę cię wydostać. I nie ma czasu na

zawiadomienie szeryfa. Jutro bym mógł, lecz widziałem, że przyjechali dzisiaj. —

Nie pozwalają mi wyjść, dopóki nie zrobię, czego chcą - syknął Ryszard z

bólem w szczelinę. —

Prawie już powiedziałem, że zrobię. Dręczą mnie i dręczą, a ja nie wiem, co

robić. Boję się, że jeśli odmówię, zabiorą mnie i przeniosą gdzie indziej, bo wiedzą, że każdy dom ma być przeszukany - jego głos stracił swój wojowniczy ton i załamywał się w rozpaczy. Trudno dziesięciolatkowi długo opierać się zaciekłości dorosłych. - Moja babka obiecała, że będę miał wszystko, co lubię, wszystko, czego chcę, jeżeli powiem to, czego ona sobie życzy. Aleja nie chcę żony... —

Ryszardzie... Ryszardzie... - Hiacynt powtarzał uparcie, przez chwilę

niesłyszany. - Słuchaj, Ryszardzie! Oni muszą sprowadzić księdza, żeby cię ożenić. Na pewno nie księdza Andrzeja, bo on ma skrupuły, ale innego. Pomów z nim, powiedz, że to wbrew twej woli, powiedz mu... Ryszardzie, czy słyszałeś, kto to ma być? - Nowa zaskakująca myśl przyszła mu do głowy. - Kto ma ci dać ślub? —

Słyszałem jak mówili, że nie mogą ufać księdzu Andrzejowi - wyszeptał

Ryszard znowu spokojniejszy. - Moja babka przywiezie ze sobą pustelnika. —

Cuthreda? Jesteś pewny? - Hiacynt ze zdumienia zapomniał o ściszaniu głosu.

—

Tak, Cuthreda. Jestem pewny. Sam słyszałem, jak to mówili.

—

Słuchaj więc, Ryszardzie. - Hiacynt pochylił się i przyłożył usta do szpary. -

Jeśli odmówisz, oni cię za to ukarzą i przeniosą gdzie indziej. Lepiej zrób, czego chcą. Zaufaj mi i uczyń tak, jak mówię, bo to jedyna droga do pokonania ich. Uwierz mi, nie ma się czego bać, nie będziesz obarczony żoną, jesteś bezpieczny niczym w sanktuarium. Zrób po prostu to, co mówię, bądź uległy i posłuszny. Niech myślą, że cię poskromili, a może nawet oddadzą ci twego kuca i pozwolą pojechać do opactwa, bo już dostaną to, czego chcieli i będą myśleć,

że tego nie można cofnąć. A można! Nie masz się czego bać. Niczego więcej nie będą chcieli jeszcze przez parę lat. Zaufaj mi i zrób to! Zrobisz? Mów szybko, zanim przyjdą! Zrobisz to? Zdezorientowany i powątpiewający Ryszard wyjąkał: —

Tak! - Ale już w następnej chwili zaprotestował. - Ale jak to może być?

Czemu mówisz, że to nic nie znaczy? Hiacynt przysunął się bliżej i wyszeptał odpowiedź. Poznał po nagłym wybuchu śmiechu, krótkim i radosnym, że Ryszard dosłyszał i zrozumiał. W samą porę, bo przez pokój doleciał szczęk odsuwanego rygla, otwieranie drzwi i głos pani Dionizji, słodki jak miód i zirytowany zarazem, przymilny i grożący, rozbrzmiewający głośno i wyraźnie: —

Twoja narzeczona przybyła, Ryszardzie. Hiltruda tu jest. Ty zaś będziesz dla

niej miły i grzeczny, nieprawdaż? Zrobisz tym przyjemność nam wszystkim. Ryszard musiał odskoczyć od okna przy pierwszym dotknięciu dłonią rygla, bo jego cichy, ostrożny głos słychać było bardzo słabo i z odległości kilku kroków. —

Tak, babciu! - Był niechętnie posłuszny, z wolą tylko w połowie nadwątloną,

ale to wystarczy! —

Mój dobry chłopiec! - zadowolone choć ostrożne słowa były ostatnim, co

usłyszał Hiacynt, zanim zsunął się ostrożnie po pochyłym dachu i zeskoczył na ziemię. Wracał do domu bez pośpiechu, kontent ze swej nocnej pracy. Nic już go nie nagliło, mógł iść powoli, pamiętając, że sam wciąż jest ścigany. Chłopiec był bowiem żywy, zdrowy, pod opieką i w dobrym nastroju. Nie poniósł szkody, chociaż złościł się na uwięzienie, nic mu nie groziło. A w końcu to on się będzie śmiał ze swoich porywaczy. Hiacynt szedł wesoło przez cichą, chłodną noc przesyconą mgłą wstającą z podmokłych łąk i wonią opadłych liści z lasu. Wzeszedł księżyc, ale tak zamglony, że dawał tylko blade światło. O północy będzie już bezpieczny w swym azylu w lesie Eyton. A rano Aneta poradzi sobie z powiadomieniem Hugona Beringara, gdzie ma szukać zaginionego ucznia brata Pawła. Kiedy było już po sprawie i Ryszard zrobił, choć niechętnie, wszystko, czego chcieli, oczekiwał wdzięczności, może nawet wypuszczenia z tego małego pokoju, który był jego więzieniem, choćby nawet wygodnym. Nie był tak głupi, by przypuszczać, że mu dadzą swobodę działania. Musiał jeszcze utrzymywać uległą postawę i tłumić wewnętrzną radość, którą czuł, śmiejąc się z nich skrycie, do czasu, aż ośmielą się pokazać go światu. Nie wiedział, co wymyślą, by wyjaśnić jego zniknięcie i odnalezienie się. Z pewnością powiedzą, że zgodził się z własnej woli na tę dopiero co zakończoną ceremonię, a we dług ich najlepszej wiedzy dla niego będzie już za późno, by temu zaprzeczyć, skoro to, co się stało, już się nie odstanie. Tylko on wiedział, że nie stało się nic, co by się nie mogło

odstać. Wierzył bez zastrzeżeń Hiacyntowi. Cokolwiek powiedział Hiacynt, było prawdą. Uważał jednak, że za swoją ustępliwość należą mu się podziękowania i łagodne traktowanie. Zachowywał posępny, choć uległy wyraz twarzy, bo nie było bezpieczne okazywanie choćby cienia uśmiechu, powtarzał wszystkie słowa, które mu dyktowano, a nawet zdobył się na ujęcie dłoni Hiltrudy, kiedy mu powiedziano, by to zrobił. Nie spojrzał jednak na nią aż do chwili, gdy jej głos powtarzający słowa przysięgi tonem równie zrezygnowanym jak jego, kazał mu zastanowić się, czy nie była zmuszona podobnie jak on. Ta możliwość nigdy dotąd do niego nie dotarła, więc spojrzał ukradkiem na jej twarz. Nie była aż tak bardzo stara, mimo wszystko, ani nie była bardzo wysoka, raczej wyglądała na ofiarę niż na zagrożenie. Mogłaby nawet być naprawdę niebrzydka, gdyby tylko nie była tak przygnębiona. Jego nagłe poczucie sympatii było jednak zmącone odrobiną równie niespodziewanej urazy, że ona wygląda na równie przygnębioną jak on, który ma po temu powód. Mimo całej swej uległości, nie usłyszał ani słowa podziękowania. Babka przyglądała mu się długo i złowieszczo, on zaś bał się zobaczyć w jej oku jakieś podejrzenie. —

Dobrze zrobiłeś, wracając w końcu do swoich powinności - upomniała go

ponuro. - Zachowuj się odpowiednio wobec tych, którzy wiedzą, co dla ciebie najlepsze. A teraz powiedz dobranoc swojej żonie. Jutro będziesz mógł ją lepiej poznać. Zrobił to, co mu kazano, i wszyscy go opuścili, wciąż zamkniętego samotnie, chociaż przysłali sługę z jedzeniem z wieczerzy, którą niewątpliwie raczyli się w holu. Siedział na łóżku pogrążony w ponurych myślach o tym wszystkim, co się wydarzyło wieczorem, i o tym, co się może wydarzyć nazajutrz. O Hiltrudzie zapomniał, kiedy tylko stracił ją z oczu. Znał się na tych sprawach. Kiedy masz tylko dziesięć lat, nie pozwalają ci mieszkać z żoną, nie wiadomo czemu, póki nie jesteś dorosły. Dopóki ona pozostaje z tobą pod jednym dachem, powinieneś być dla niej miły, ale potem ona wróci do swego ojca i swego domu, aż nie uznają, że jesteś w odpowiednim wieku, by z nią dzielić dom i łoże. Teraz, kiedy Ryszard zaczął myśleć o tym poważnie, uznał, że bycie żonatym nie daje w ogóle korzyści. Jego babka będzie go traktować tak jak dotąd, jak dzieciaka, który się nie liczy, rozkazując mu, szydząc z niego, dając szturchańce, gdyby ją drażnił, a nawet bijąc, gdyby się jej sprzeciwiał. Krótko mówiąc, panu na Eaton wypada odzyskać wolność za wszelką cenę i uciec z zasięgu jej rąk. Mógł teraz nie mieć dla niej znaczenia, skoro już przysłużył się w osiągnięciu celu, którym była ziemia. Jeśli uznała tę sprawę za załatwioną, mogła chcieć pozbyć się narzędzia.

Ryszard otulił się w koc i zasnął. Jeśli tamci mówili o nim w holu i zastanawiali się, co z nim zrobić, nie mąciło to jego snów. Był zbyt młody i zbyt pełen nadziei, żeby zasypiać z problemami. Rano drzwi wciąż były zaryglowane, a przynoszący śniadanie sługa nie dał mu szans na wymknięcie się. Nie zamierzał zresztą próbować. Wiedział, że nie uciekłby daleko, a jego rola wymagała uległości i uwolnienie się od podejrzeń. Kiedy babka odsunęła rygiel i weszła, dawny odruch kazał mu wstać, jak go uczono, i unieść twarz do pocałunku. A ten pocałunek nie był zimniejszy niż zwykle i przez chwilę czuł nieodpartą wspólnotę krwi, która ogrzewała ich oboje, coś, czego nigdy nie podawał w wątpliwość, choć ona rzadko o tym wspominała. Ów kontakt przyprawił go o drżenie i oczy zapiekły łzami równie nieuchronnie, jak uparte wzbranianie się przed tym wypełniło jego myśli. Nie zaszkodziło mu to. Patrzyła na niego z wysokości, znacznie górując nad nim wzrostem, nieco czulszym wzrokiem. —

I cóż, panie, jak się dziś czujesz? Czy jesteś gotów być dobrym, posłusznym

chłopcem i zrobić wszystko, żeby mi sprawić przyjemność? Jeśli tak, przekonasz się, że będzie się nam dobrze żyło. Początek już zrobiłeś, teraz rób tak dalej. To wstyd, że tak długo mi się sprzeciwiałeś. Ryszard opuścił długie rzęsy, wpatrując się w swe stopy. — Tak, babciu. - I spróbował potulnym tonem: —

Czy mogę dziś wyjść na dwór? Nie lubię być tu zamknięty, bo to tak jakby

wciąż była noc. —

Zobaczymy - powiedziała, ale dla Ryszarda ten ton oczywiście znaczył: „Nie!”

Nie miała powodu ani interesu, chciała tylko narzucić mu swe prawa. - Ale jeszcze nie teraz, jeszcze nie zasłużyłeś. Najpierw pokaż, że znasz swoje obowiązki, a potem odzyskasz wolność. Nic złego ci się nie dzieje, masz tu wszystko, czego ci trzeba, i bądź zadowolony, póki nie zasłużysz na więcej. —

Już zasłużyłem! - odparł. - Zrobiłem to, czego chciałaś, a ty powinnaś zrobić,

czego ja chcę. To niesprawiedliwe zamykać mnie tu, niesprawiedliwe i niegrzeczne. Nie wiem nawet, co zrobiłaś z moim kucem. —

Twój kuc jest bezpieczny w stajni - odrzekła ostro Dionizja. - Pod dobrą

opieką, tak jak ty. Lepiej popraw swe maniery, panie, bo możesz pożałować. Uczą was tam w szkole opactwa zuchwałości wobec starszych, ale lepiej oducz się tej lekcji jak najprędzej dla swego dobra. —

Nie jestem zuchwały - bronił się, popadając w ponury nastrój. - Chcę tylko

wyjść w dzień na dwór, nie siedzieć tu, nie widząc nawet drzew i trawy. Tu jest okropnie, bez

żadnego towarzystwa... —

Będziesz miał towarzystwo - obiecała, chwytając się tej jednej skargi, na którą

miała uprzejmą odpowiedź. - Przyślę twoją pannę młodą, żeby ci dotrzymała towarzystwa. Chcę, żebyś ją lepiej poznał, bo jutro wraca z ojcem do Wroxeter, a ty, Ryszardzie wrócisz ze mną do swego dworu, zająć należne ci miejsce - ostrzegła, patrząc na niego ostro. —

I spodziewam się, że będziesz się tam zachowywał jak należy, nie wzdychał do

tamtej szkoły, teraz, kiedy jesteś żonaty i majętny. Eaton jest twój, tam powinieneś przebywać, oczekuję, że będziesz się tego trzymał, jeśli ktokolwiek poda to w wątpliwość. Rozumiesz mnie, panie? Rozumiał bardzo dobrze. Miał być nakłaniany, zastraszany, zmuszany siłą do oznajmiania, nawet bratu Pawłowi i ojcu opatowi, jeśli będzie trzeba, że uciekł do domu i do babki z własnej woli i z własnej woli zgodził się na małżeństwo, które dla niego zaplanowała. Tulił radośnie do serca swą sekretną wiedzę, kiedy odpowiadał pokornie. —

Tak, pani!

—

Dobrze! A teraz przyślę ci Hiltrudę i zobaczymy, jak się zachowasz wobec

niej. Będziesz musiał do niej przywyknąć, a ona do ciebie, więc możecie zacząć już teraz. Babka zmiękła tak bardzo, że pocałowała go na odchodnym, chociaż ten pocałunek przypominał policzek. Wyszła, wzbijając kurz długimi, zielonymi szatami, on zaś usłyszał, jak zamyka się za nią rygiel. I tyle mu przyszło z tego wszystkiego, poza wiedzą, że jego kuc jest tu w stajni i że gdyby się do niego dostał, mógłby uciec nawet zaraz. Ale oto weszła Hiltruda, jak zapowiadała jego babka, i cała jego uraza oraz niechęć do dziewczyny, choć niezasłużona, zakipiała w nim dziecinnym gniewem. Wciąż wydawało mu się, że ona należy do pokolenia matki, którą ledwie pamiętał, ale nie była wcale brzydka, miała czystą, bladą cerę i wielkie, orzechowe oczy, a choć jej włosy były proste i koloru buromysiego, miała ich całą masę zaplecionych w gruby warkocz, który sięgał jej do pasa. Nie wyglądała na kogoś ze złym charakterem, ale wydawała się zrezygnowana i nieszczęśliwa. Stała przez chwilę zwrócona plecami do drzwi, patrząc w zamyśleniu na chłopca skrzywionego ponuro na łóżku. —

Przysłali cię, żebyś mnie pilnowała? - Ryszard nie starał się być miły.

Hiltruda przeszła przez pokój, usiadła na parapecie zamkniętego okna i spojrzała na niego nieprzychylnie. —

Wiem, że mnie nie lubisz - powiedziała z całkiem nieoczekiwanym wigorem. -

Nie ma powodu, żebyś lubił i ja cię też nie lubię. Wydaje się jednak, że jesteśmy związani i

nie ma na to rady. Dlaczego, dlaczego ustąpiłeś? Powiedziałam im w końcu, że mogłabym, bo byłam pewna, że jesteś bezpieczny w opactwie, a bracia nigdy na to nie pozwolą. A potem musiałeś wpaść im w ręce jak głupiec i pozwoliłeś im się złamać. I oto tu jesteśmy, niech nas Bóg ma w opiece! - Jej rozdrażnienie osłabło i zakończyła łagodnie: - To nie twoja wina, jesteś tylko chłopcem, co mogłeś zrobić? I nie jest tak, że cię nie lubię, bo nawet cię nie znam. Ja cię po prostu nie chcę, tak samo jak ty mnie. Ryszard wpatrywał się w nią z otwartymi szeroko oczami i ustami, oniemiały ze zdziwienia, że ona nie jest kamieniem młyńskim u jego szyi, ale żywą istotą, która ma wiele do powiedzenia i wcale nie jest głupia. Powoli wyplątał nogi i postawił stopy na podłodze, szukając solidnej podstawy. —

Więc nigdy nie chciałaś wyjść za mnie za mąż? - spytał powoli i cicho.

—

Za takie dziecko jak ty? - Nie pomyślała, że go obraża. - Nie, nigdy.

—

Więc czemu się zgodziłaś? - Był zbyt oburzony jej kapitulacją, by się gniewać

o nazwanie go dzieckiem. - Gdybyś powiedziała „nie”, bylibyśmy uratowani. —

Bo bardzo trudno jest powiedzieć „nie” mojemu ojcu. Zaczął mi mówić, że

robię się za stara, by znaleźć innego zalotnika, i jeśli nie wezmę ciebie, będę musiała wstąpić do sióstr zakonnych albo zostanę starą panną do śmierci. A tego jeszcze bardziej nie chciałam. Myślałam, że opat trzyma cię mocno w ręku i nie pozwoli, żeby coś z tego wynikło. I co teraz mamy z tym zrobić? Ryszard ze zdziwieniem poczuł sympatię do tej kobiety, która otworzyła się przed nim i wyłoniła się tak żywa i prawdziwa jak on sam. —

A czego ty chcesz? - zagadnął nieśmiało. - Czego byś chciała, gdybyś mogła

wybierać? —

Podoba mi się młody człowiek imieniem Ewrard, który prowadzi rejestr

majątku mojego ojca i jest jego rządcą we Wroxeter - powiedziała Hiltruda, a jej orzechowe oczy zapałały nagle gniewem i żalem. - I ja mu się też podobam, choćbyś myślał, że to dziwne. Ale on jest młodszym synem i nie ma ziemi, a mojego ojca obchodzi tylko małżeństwo z ziemią. Ewrard ma stryja, który zostawi mu majątek, bo go lubi, a sam jest bezdzietny, ale mój ojciec chce ziemi teraz, a nie kiedyś i być może. Płomień się wypalił. Odwróciła głowę. - Czemu ci to mówię? Nie rozumiesz tego i to nie twoja wina. Nic nie możesz poradzić. Ryszard zaczynał myśleć, że jest coś, co mógłby zrobić dla niej, gdyby ona zrobiła coś dla niego. —

Co oni teraz robią, twój ojciec i moja babka? spytał ostrożnie. - Mówiła, że

jutro wracacie do Wroxeter. Co planują? I czy ojciec opat szukał mnie, odkąd wyjechałem? —

Nie wiesz? Nie tylko opat, ale szeryf i wszyscy jego ludzie. Przeszukali Eaton i

Wroxeter, przetrzepali każdy krzak w lesie. Mój ojciec bał się, że mogą tu dziś dotrzeć, ale twoja babka myśli, że nie. Zastanawiali się, czy cię przewieźć w nocy z powrotem do Eaton, skoro tam już szukano, ale pani Dionizja jest pewna, że dotarcie do Leighton zajmie oficerom parę dni, a w każdym razie, przy zachowaniu czujności, będzie dość czasu, żeby cię przeprawić przez rzekę i posłać do Buildwas. Mówi, że to lepsze niż zbliżanie się znów do Shrewsbury. —

Gdzie są teraz? - drążył w napięciu Ryszard.

—

Moja babka?

—

Pojechała z powrotem do Eaton doprowadzić wszystko do porządku. Jej

pustelnik wrócił nocą do swej celi. Nikt nie może wiedzieć, że ją opuszczał. —

A twój ojciec?

—

Odwiedza tutejszych dzierżawców, ale jest niedaleko. Zabrał ze sobą pisarza.

Chce chyba zebrać zaległe opłaty. - Było jej wszystko jedno, co robi ojciec, ale ciekawiło ją, co chodzi po głowie temu chłopcu, że tak mu się zaostrzył głos i ożywiły niepocieszone oczy. - Czemu pytasz? Co ci z tego przyjdzie? Albo mnie! - dodała gorzko. —

Może przyjdzie. - Ryszard pojaśniał. - Coś dobrego dla ciebie, jeśli zrobisz coś

dla mnie. Póki obojga nie ma, pomóż mi się stąd wydostać. Mój kuc jest w stajni, babka mi to powiedziała. Gdybym się z nim wymknął, możesz znów zaryglować drzwi i do wieczora nikt się nie dowie, że mnie nie ma. Pokręciła zdecydowanie głową. —

I kto będzie winny? Nie zwalę tego na służbę, a sama też nie mam ochoty.

Mam dość kłopotów, dziękuję! Chętnie pomyślę o czymś, co by ci pomogło - dodała jednak ostrożnie, widząc że płomień jego nadziei nie gaśnie. - Żeby się uwolnić, zrobiłabym wszystko, nie dbając o ojca. Ale co z tego, kiedy jesteśmy związani bez wyjścia? Ryszard zerwał się z łóżka i skoczył przez pokój, żeby usiąść przy niej na szerokim parapecie. — Jeśli ci wyjawię sekret - szepnął jej do ucha czy obiecasz go zachować, dopóki nie

będę bezpieczny, i pomożesz mi się stąd wydostać? Obiecuję ci, obiecuję, że to jest warte twego zachodu. —

Coś ci się marzy - powiedziała wyrozumiale, patrząc na niego z bliska i

widząc, że jego ukryta radość nie gaśnie mimo jej niewiary. - Nie ma wyjścia z małżeństwa, chyba że jesteś księciem i masz dostęp do papieża, a na to jesteśmy za mali. To prawda, że nie

dzielimy łoża i nie stanie się to jeszcze przez lata, ale jeśli myślisz, że twoja babka i mój ojciec pozwolą sakrament unieważnić, tracisz czas. Postawili na swoim i nigdy nie zrezygnują. —

Nie, to nic z tych rzeczy - upierał się przy swoim. - Nie potrzebujemy niczego

od papieża ani od prawa. Musisz mi uwierzyć. Obiecaj tylko, że nie powiesz nikomu, a kiedy to usłyszysz, sama zechcesz mi pomóc. —

Dobrze - powiedziała już przekonana, że on wie o czymś, o czym ona nie ma

pojęcia, ale wątpiła, czy to ich wyzwoli. - Obiecuję. Co to za cenny sekret? Z radością zbliżył usta do jej ucha, dotykając policzkiem pasma jej włosów, i wyszeptał swój sekret, jakby ściany miały uszy, a ona po chwili niedowierzania i milczenia zaczęła chichotać cicho, potem zatrzęsła się od śmiechu i zarzuciwszy mu ramiona na szyję, przytuliła go szybko do serca. —

Za to będziesz wolny, zapłacę każdą cenę! Jesteś tego wart!

Rozdział jedenasty

To ona układała plany, gdy już została przekonana. Znała dom i służbę, a jak długo nie było podejrzeń co do jej uległości, mogła koniuszym i pokojówkom rozkazywać, co chciała. —

Najlepiej zaczekaj, aż ci przyniosą obiad i zabiorą z powrotem naczynia.

Wtedy minie dłuższy czas, zanim ktoś do ciebie zajdzie. W palisadzie jest tylna brama, ze stajni na wybieg. Mogę kazać Jehanowi wyprowadzić twego kuca na trawę, bo jest już zbyt długo zamknięty. Na wybiegu są krzaki, za stajnią, blisko furtki. Poradzę sobie jakoś z wyniesieniem tam przed południem twojego siodła i uprzęży. Mogę też cię wyprowadzić przez przyziemie, kiedy wszyscy są zajęci w holu i w kuchni. —

Ale twój ojciec będzie wtedy w domu - wyraził wątpliwość Ryszard.

—

Po obiedzie mój ojciec chrapie. Jeśli w ogóle do ciebie zajrzy, zrobi to, zanim

zasiądzie do stołu, żeby sprawdzić, czy jesteś bezpieczny w swojej klatce. To lepiej i dla mnie. Przesiedzę z tobą grzecznie cały poranek. Nikt się nie domyśli, że potem zmieniłam zdanie. To będzie nawet dobra zabawa, kiedy przyjdą zabrać cię na wieczerzę i zobaczą, że ptaszek wyfrunął z klatki, a okno jest zamknięte i zaryglowane. - Hiltruda ożywiła się, rozpatrując swą dobroczynną psotę. —

Ale kogoś będą winić, bo ktoś musiał odsunąć rygiel.

—

A więc się wszyscy wyprzemy, jeśli ktoś zostanie przyparty do muru, powiem,

że miałam go cały czas na oku i że nie dotykał drzwi od obiadu. Gdyby nie dało się inaczej, powiem, że musiałam zapomnieć zasunąć rygiel, wychodząc od ciebie - rzekła rezolutnie Hiltruda. - Co mi mogą zrobić? Będą nadal myśleli, że jesteś związany ze mną małżeństwem, gdziekolwiek uciekniesz. Albo jeszcze lepiej! - wykrzyknęła, klaszcząc w dłonie. - To ja ci przyniosę obiad, zaczekam z tobą i odniosę naczynia. Wtedy nikogo innego nie będą winić. A żona powinna zaczekać na męża, to będzie dobrze wyglądało. —

Nie boisz się ojca? - Ryszard otworzył szeroko oczy z respektem, a nawet

podziwem, ale nie chciał obarczać jej tak niebezpiecznym zadaniem. —

Boję się. Bałam się! Ale teraz, cokolwiek się stanie, będzie warte bólu. Muszę

iść, Ryszardzie, póki nie ma nikogo w stajni. Czekaj i ufaj mi. I nie trać ducha. Mojego już pokrzepiłeś! Była już u drzwi, kiedy Ryszard, patrząc, jak idzie lekkim i sprężystym krokiem, tak

różna od przybitej i zgorzkniałej istoty, której chłodną dłoń trzymał wieczorem, odezwał się nagle. —

Hiltrudo... chyba mogłem trafić gorzej, niż żeniąc się z tobą, mimo wszystko. -

I dodał, z przyzwoitym pośpiechem: - Ale jeszcze nie teraz! Spełniła wszystko, co przyrzekła. Przyniosła mu obiad i siedziała z nim, póki jadł, prowadząc chaotyczną, niezręczną rozmowę, jakiej można się było spodziewać, kiedy rozmówcą był ktoś obcy, narzucony, niechętnie przyjęty i do tego nieletni. Nie było już jednak powodów do dąsów. Ryszard odpowiadał pomrukami, bo był głodny i zajęty jedzeniem, nie zaś z ostrożności. Gdyby ich ktoś podsłuchiwał, z łatwością znaleźliby właściwe słowa. Hiltruda zaniosła tacę do kuchni i wróciła do chłopca, kiedy była pewna, że wszyscy inni w domu są zajęci. Wąskie, drewniane schody prowadzące do przyziemia nie były widoczne z przejścia do kuchni, więc bez trudu przemknęli się nimi w dół do wyjścia, w którym krył się wieczorem Hiacynt. Stąd był już tylko jeden niebezpieczny skok do furtki w ogrodzeniu, zasłoniętej bryłą stajni. Siodło, uzdę i resztę uprzęży Hiltruda zostawiła przedtem ukryte za krzakami, a czarny kuc rad podszedł do Ryszarda. Pod tylną ścianą stajni chłopiec osiodłał go drżącymi z pośpiechu rękami i wyprowadził z wybiegu w dół ku rzece, gdzie pas drzew dawał ukrycie, zanim się ośmielił zaciągnąć popręg i wsiąść. Teraz, jeśli wszystko pójdzie dobrze, będzie miał czas do wieczora, zanim zauważą jego nieobecność. Hiltruda wróciła schodami z przyziemia i dołożyła starań, by niewinnie spędzić popołudnie pośród kobiet, będąc cały czas na widoku i zajmując się sprawami pani domu. Zaryglowała drzwi Ryszarda, bo najwyraźniej pozostawiono je nieumyślnie niezamknięte, a więzień, nawet dziesięciolatek, mógłby z tego skorzystać. Kiedy ucieczka zostanie wykryta, będzie mogła utrzymywać, że nie pamięta, aby zapomniała je zamknąć, chociaż w końcu przyzna, że tak pewnie musiało być. Ale o tej porze, jeśli wszystko poszło dobrze, Ryszard pewnie już będzie z powrotem w enklawie opactwa, podając się za niewinną ofiarę i starając się zapomnieć o tym, że był sprawcą całego zamieszania, oddalając się bez pozwolenia. Cóż, to była sprawa Ryszarda. Ona zrobiła swoje. Na nieszczęście koniuszy, który wyprowadzał Ryszardowego kuca na wybieg, przyprowadził wczesnym popołudniem kulejącego konia z pastwiska. Nie mógł nie zauważyć, że kuc zniknął. Chwytając się pierwszej myśli, choćby i nieprawdopodobnej, pobiegł przez podwórze, krzycząc, że na wybiegu są złodzieje. Potem wrócił i zajrzał do stajni, szukając siodła oraz uprzęży. To zmieniło nieco postać rzeczy. A poza tym, po co kraść najmniej warte zwierzę? I po co ryzykować za dnia? Porządne, ciemne noce są bardziej

sprzyjające. Wpadł więc do holu, ogłaszając głośno i bez tchu, że kuc pana młodego zniknął, z siodłem i wszystkim innym, i że lepiej, żeby pan sprawdził, czy ten chłopiec jest jeszcze bezpieczny pod kluczem. Ful - ko poszedł sam w pośpiechu, nie wierząc własnym uszom. Zastał pokój zaryglowany jak przedtem, ale pusty. Wydał ryk wściekłości, na który Hiltruda wzdrygnęła się nad tamborkiem do wyszywania, ale nie podniosła oczu i uparcie wyszywała dalej, dopóki burza nie wybuchła w wejściu i nie wypełniła holu. —

Który to z was? Kto mu podawał ostatni? Który to głupiec zostawił drzwi

niezamknięte? Albo kto go wypuścił rozmyślnie, na moją szkodę? Znajdę tego zdradzieckiego łajdaka, kimkolwiek jest. Mówcie! Kto zanosił obiad temu diabełkowi? Służący wycofali się z zasięgu rąk pana, mamrocząc, że są niewinni. Zatrwożone służące patrzyły na siebie z ukosa, nie chcąc powiedzieć złego słowa na swą panią. Ale Hiltruda zebrała całą odwagę i odkładając robotę na bok, wyjaśniła dzielnie i wcale nie obronnym tonem. —

Ależ, ojcze, wiesz, że to byłam ja. Widziałeś, jak przynosiłam potem tacę.

Oczywiście, że zaryglowałam drzwi. Jestem pewna, że to zrobiłam. Nikt inny nie był potem u niego, dopóki ty sam do niego nie poszedłeś, panie. Nikt inny by nie mógł, chyba że wysłany, a ja nikogo nie wysyłałam. —

Jesteś tak pewna, pani? - ryknął Fulko. - Powiesz mi może, że chłopak nie

uciekł, tylko siedzi, gdzie powinien? Jeżeli ty byłaś tam ostatnia, na ciebie spada wina za jego zniknięcie. Musiałaś zostawić niezaryglowane drzwi, bo jak by inaczej wyszedł? Jak mogłaś być taka głupia? —

Nie zostawiłam niezamkniętych drzwi - powtórzyła, ale z mniejszą pewnością

tym razem. - A nawet jeśli zapomniałam, chociaż w to nie wierzę, więc jeśli zapomniałam, czy to ma jakieś znaczenie? On nie może zmienić tego, co się stało, ani nikt inny nie może. Nie widzę potrzeby robienia zamieszania. —

Nie widzisz, nie widzisz... nie widzisz końca swego nosa, pani! A kiedy on

wróci do swego opata, jaką mu opowie historię? —

Ależ on musiał wyjść na świat wcześniej czy później - powiedziała potulnie. -

Nie mógłbyś go trzymać bez końca w zamknięciu. —

Wyszedłby, wszyscy to wiemy, ale jeszcze nie teraz, póki nie postawił znaku -

nie, on umie się podpisać, to lepiej! - na kontrakcie małżeńskim, i póki nie uzgodniliśmy, co ma opowiadać. Za parę dni byłoby to zrobione na nasz sposób, słuszny sposób. Nie pozwolę mu się wymknąć bez pościgu. - Fulko zaklął mściwie i ryknął do przerażonych koniuszych: -

Siodłać mi konia i to szybko! Jadę za nim. Pojedzie prosto do opactwa, z dala od Eaton, na pewno. Jeszcze go tu przyciągnę za ucho! W pełnym świetle popołudnia Ryszard nie ośmielił się jechać drogą, nawet omijając szeroko wioskę. Tam mógłby jechać prędzej, ale przyciągnąłby uwagę dzierżawców albo chałupników, którzy mogliby chcieć przysłużyć się Astleyowi i zaciągnąć zbiega z powrotem. Ponadto ta droga nazbyt się zbliżała do Eaton. Trzymał się pasa lasu, który przez dobre pół mili ciągnął się nad rzeką na zachód, zwężając się w końcu do pojedynczego szpaleru dębów nad wodą. Poza nim szmaragdowe łąki wypełniały wielkie zakole Sevem, otwarte i bezdrzewne. Tu trzymał się z dala od rzeki, korzystając z osłony nielicznych krzaków rosnących wzdłuż zagonu kończącego pola należące do Leighton. Dalej musiał podążać w górę rzeki, gdzie jej dolina rozszerzała się w szeroką, zieloną płaszczyznę podmokłych łąk z kilkoma samotnymi drzewami na wyższych miejscach, ale północny brzeg, którym jechał, wznosił się jeszcze przez milę, aż do niskiego grzbietu lasu Eyton, gdzie mógł przebyć w ukryciu ponad połowę drogi do Wroxeter. To oznaczało powolną jazdę, ale tam nie obawiał się pościgu, jedynie rozpoznania i zatrzymania. Musiał za wszelką cenę ominąć Wroxeter, a jedynym sposobem było przebyć Sevem w bród przed osadą, i niewidoczny z dworu dotrzeć do drogi po stronie południowej, a stamtąd cwałem do miasta. Trochę za bardzo pośpieszał w lesie, gdzie znajomość terenu skłoniła go do skracania drogi, za co zapłacił upadkiem, kiedy kuc potknął się na norze borsuka. Upadł jednak lekko na grubą wyściółkę liści, co skończyło się tylko paroma siniakami, a kuc chętnie do niego wrócił, kiedy mu minął pierwszy strach. Potem Ryszard już pamiętał, że pośpiech niekoniecznie oznacza to samo, co prędkość, i jechał ostrożniej, dopóki nie dotarł do bardziej otwartych dróg. Nie zastanawiał się nad celem ucieczki, wyjechał, żeby wrócić do opactwa i tam odnaleźć spokój, bez względu na wymówki i kary, jakie go czekały, kiedy już opadnie niepokój o niego. Znał dorosłych na tyle, by wiedzieć, że gdy powierzone ich opiece dziecko uniknie niebezpieczeństwa, wszyscy je najpierw tulą, a zaraz potem nacierają mu uszu. O ile nie dostanie po uszach wcześniej! Nie przejmował się tym. Teraz, gdy został siłą oderwany od sali szkolnej, brata Pawła i kolegów ze szkolnej ławy, a nawet od budzącej lęk twarzy ojca opata, pragnął jedynie wrócić do nich, do bezpiecznych ścian i jeszcze bezpieczniejszego horarium zakonnego dnia, otulających go niczym ciepły płaszcz. Mógłby, gdyby tym pomyślał, pojechać do młyna nad rzeką pod Eyton albo do chaty leśnika, albo jakiegokolwiek domostwa na tej ziemi należącej do opactwa i znaleźć tam bezpieczne schronienie, jednak ta możliwość nie przyszła mu do głowy. Kierował się do opactwa niczym ptak do gniazda. W tej chwili nie miał innego domu, chociaż był panem na Eaton.

Zaraz za lasem dobry, otwarty szlak prowadził do brodu, który leżał po południowej stronie osady. Przez te dwie mile jechał żwawo, ale nie za szybko, żeby nie zwracać na siebie uwagi, bo byli tu inni ludzie, spotykani od czasu do czasu pracujący w polu albo wędrujący szlakiem między wioskami. Nie spotkał nikogo znajomego i odpowiadał na pozdrowienia równie szybko, jak je dawano, nie zwalniając. Pojawił się pas drzew po bliższej stronie brodu, kilka wierzb pochylonych nad wodą i między drzewami szczyt wieży kościelnej kolegiaty z narożnikiem dachu. Reszta osady i majątku leżała z tyłu. Ryszard ostrożnie zbliżył się pod osłoną drzew zsiadł skrycie, by się przyjrzeć płyciźnie, wysepce i ścieżce schodzącej od osady do brodu. Usłyszał głosy, zanim coś zobaczył, i zatrzymał się w nadziei, że mówiący odejdą w stronę osady i będzie mógł przejść. Były to głosy dwóch kobiet, paplających i śmiejących się, towarzyszący im plusk na skraju wody, a potem męski głos, przekomarzający się z kobiecymi. Ryszard zaryzykował i podszedł bliżej, póki wyraźnie nie dojrzał mówiących, a wtedy zatrzymał się z zapartym tchem, skonsternowany i rozdrażniony. Dwie kobiety prały bieliznę i rozwieszały ją na niskich krzakach do wyschnięcia, a że dzień nie był chłodny, ich towarzysz zaś atrakcyjny, nie śpieszyły się z odejściem znad brzegu. Ryszard nie znał tych kobiet, ale mężczyznę znał aż za dobrze, chociaż nie z imienia. Ten wielki, rudowłosy, puszący się młody kogut był przodownikiem w gospodarstwie Astleya jednym z dwóch, którzy spotkali i rozpoznali w lesie Ryszarda wracającego kłusem do opactwa; skorzystali z okazji, by zyskać łaskę swego pana. Te same muskularne ramiona, które teraz za wiele sobie pozwalały z jedną z chichoczących praczek, podle wyciągnęły Ryszarda z siodła i trzymały go kopiącego i bijącego pięściami, dopóki ten drugi łotr nie zakneblował chłopca jego własnym kapturem nie związał mu rąk jego własnymi wodzami. Później tej samej nocy, kiedy porządni ludzie śpią, ci dwaj wywieźli go dla bezpieczeństwa do dalszego dworu. Ryszard zapamiętał dobrze tę niegodziwość. A teraz ten sam człowiek znów mu wchodził w drogę, bo nie mógł wyjechać z ukrycia i przejechać przez bród w ich pobliżu, aby go nie rozpoznano prawie na pewno nie schwytano ponownie. Nie pozostawało do zrobienia nic, poza ukryciem się i czekaniem, aż odejdą do osady i do dworu. Nie było nadziei na obejście Wroxeter i dalszą podróż północnym brzegiem rzeki, bo już był zbyt blisko osady, a wszystkie dojścia stały się widoczne. Tracił przy tym czas, a czas był decydujący, czuł to instynktownie, nie zastanawiając się, dlaczego. Stracił już godzinę, gryząc palce w desperacji i czekając na ich pierwszy ruch. Ale nawet gdy kobiety zdecydowały się już zabrać pranie i iść do domu, nie śpieszyły się, lecz marnowały czas na ścieżce, chichocząc i przekomarzając się z młodym człowiekiem, który szedł między nimi.

Dopiero gdy ich głosy ucichły i nic się nie poruszało nad brodem, Ryszard ośmielił się wyjść z ukrycia i popędził kuca na płycizny. Bród był na pierwszym odcinku piaszczysty i płytki, potem szlak prowadził przez wysepkę i znów zanurzał się w długim przejściu poza nią w szerokim archipelagu małych, piaszczystych mielizn, połyskujących w łagodnym, okrężnym ruchu wody. W połowie drogi Ryszard ściągnął na chwilę wodze, by się obejrzeć, bo szeroka, niewinna przestrzeń zielonych łąk narzuciła mu poczucie odsłonięcia i lęku. Tu mógł być widziany o milę albo dalej jako ciemna figurka na końskim grzbiecie, bezbronna i wystawiona na atak, w krajobrazie wilgotnego, perłowego światła i bladych barw. Tam zaś, jadąc w galopie w stronę brodu tą samą ścieżką, którą on przebył, pomniejszony oddaleniem, ale wyraźnie jadący za nim, nadciągał samotny jeździec na wielkim siwku; Fulko Astley w zaciętym pościgu za swoim zbiegłym zięciem. Ryszard w bryzgach piany przeleciał przez płycizny i wypadł w desperackim pośpiechu na podmokłe łąki, kierując się na zachód, do traktu, który doprowadziłby go po czterech milach do Świętego Idziego na ostatnią prostą do strażnicy opactwa. Miał jeszcze ponad milę do możliwego ukrycia w falującym terenie i w porozrzucanych kępach drzew, ale nawet tam nie mógł mieć nadziei na zgubienie pogoni teraz, kiedy został dostrzeżony. Kuc nie mógł się równać z tą jabłko witą bestią za nim, prędkość była jednak jedyną nadzieją. Wciąż miał lepszy start, nawet jeśli stracił wiele, czekając u brodu. Wbił pięty w boki kuca, zacisnął zęby i pognał do Shrewsbury, jakby mu wilki deptały po piętach. Teren podnosił się, falował niskimi pagórkami z kępami drzew i krzewami na stokach, kryjąc ściganego i ścigającego przed sobą nawzajem, ale dystans między nimi musiał się skracać. Tam, gdzie trakt biegł poziomo i bez osłony, Ryszard rzucił niespokojne spojrzenie przez ramię, zobaczył znowu swego nieprzyjaciela znacznie bliżej i za tę chwilę nieuwagi zapłacił nowym upadkiem. Tym razem jednak trzymał mocno wodze, co mu oszczędziło zarówno wstrząsu, jak i wysiłku chwytania kuca. Ubłocony, posiniaczony i wściekły na siebie wdrapał się na siodło i gnał dalej, czując wzrok Astleya wbity w jego plecy niczym sztylet. Szczęściem kuc był walijski, silny i od kilku dni stęskniony za ruchem, a ciężar, który niósł, był niewielki, ale mimo to tempo ucieczki nie było odpowiednie. Ryszard był tego świadom i gryzł się tym, ale nie mógł przyśpieszyć. Gdy pojawiło się ogrodzenie Świętego Idziego i trakt I rozszerzył się w drogę, usłyszał za sobą tętent. Tu mógł skręcić i szukać schronienia, bo hospicjum trędowatych było obsadzone i obsługiwane przez opactwo, a brat Oswin nie wydałby go nikomu bez polecenia opata. Nie było jednak czasu na zatrzymanie ani na zakręcanie.

Ryszard pochylił się nisko i pogalopował przez Podgrodzie, w każdej chwili spodziewając się zobaczyć długi cień Fulka Astleya i wielką dłoń sięgającą (po jego uzdę. Pędził wokół narożnika muru opactwa, po prostej do strażnicy przy bramie, rozpraszając rzemieślników oraz chałupników, którzy właśnie zakończyli swój dzień roboczy i szli do domów, a także dzieci i psy bawiące się na gościńcu. Dzieliło ich zaledwie pięć kroków, gdy Ryszard skręcił brawurowo do strażnicy. Tego wieczoru na nieszporach było kilku wiernych z domu gościnnego, jak zauważył Cadfael ze swego miejsca w prezbiterium. Obecny był Rafe z Coventry, milczący i nie rzucający się w oczy jak zawsze, a nawet Aymer Bosiet, po całodziennym poszukiwaniu swej wymykającej się własności wszedł z ponurą miną, być może modlić się o jakąś wiarygodną wskazówkę z niebios. Sadząc z jego miny, rozważał jakieś poważne sprawy, bo marszczył brwi przez całe nieszpory, jak człowiek usiłujący się na coś zdecydować. Konieczność utrzymania dobrych stosunków z potężnymi krewnymi matki mogła go przynaglać do powrotu z ciałem Droga i do okazania jakichś oznak synowskiej troski. Może też myśl o subtelnym, młodszym bracie - tam na miejscu - zdolnym do wszystkiego dla własnej korzyści, skłaniała go do porzucenia niepewnego polowania na rzecz pewnego dziedzictwa. Jakiekolwiek były jego zmartwienia, stał się jednym więcej świadkiem sceny, która ukazała się braciom i gościom po skończonym nabożeństwie, kiedy wychodzili przez południowe drzwi i szli wzdłuż zachodniej ściany klasztoru na wielki dziedziniec, by się rozejść do różnych przygotowań do wieczerzy. Opat Radulfus właśnie wyszedł na dziedziniec z przeorem Robertem i resztą braci za sobą, kiedy wieczorną ciszę przerwał tętent kopyt na ubitej ziemi gościńca przed strażnicą, przeradzając się gwałtownie w szczęk żelaza na bruku wewnątrz niej, gdy tęgi, czarny kuc przeleciał przez strażnicę bez zatrzymania, ślizgając się na kamieniach, a tuż za nim wpadł na dziedziniec duży, siwy koń. Jadący za nim jeździec, wysoki, tęgi, brodaty, z twarzą szkarłatną z gniewu albo pośpiechu, albo z jednego i drugiego, starał się pochwycić uzdę kuca, którego dosiadał chłopiec. Przebyli ze dwadzieścia kroków ku środkowi dziedzińca, gdy wyciągnięta dłoń chwyciła wodze, zmuszając do zatrzymania oba wierzchowce ślizgające się, parskające, spienione i rozdygotane. Trzymał kuca, ale nie chłopca, który krzyknął ze strachu i porzucając wodze, spadł raczej, niż zsiadł z drugiej strony i pomknął niczym ptak do gniazda, do stóp opata. Tam potknął się i padł na twarz, ale oplatając rękoma kostki nóg opata, wyjęczał jakąś nierozpoznawalną prośbę w skraj czarnego habitu trzymał się go mocno, spodziewając się oderwania siłą i wierząc, że takiej próbie nie przeszkodzi nikt, poza tą nieruchomą skałą, do której przywarł. Cisza, tak brutalnie przerwana, zapadła znów zaskakująco nagle na wielkim

dziedzińcu. Radulfus przeniósł skupiony i surowy wzrok z drobnej postaci ściskającej jego kostki na tęgiego i pewnego siebie męża, który zostawił spocone konie, dygocące jeden przy drugim, i podszedł kilka kroków na jego spotkanie, bynajmniej nie zmieszany. —

Panie mój, to trochę bezceremonialne. Nie przywykliśmy do tak nagłych

odwiedzin - rzekł Radulfus. —

Ojcze opacie, żałuję, że zostałem zmuszony, by cię niepokoić. Jeśli nasze

przybycie było niegrzeczne, proszę o wybaczenie. Raczej dla Ryszarda niż dla siebie - odparł Fulko ze świadomym i pewnym siebie wyzwaniem. - Jego głupota to sprawiła. Miałem nadzieję oszczędzić ci tego, przechwytując go wcześniej i odprowadzając bezpiecznie do domu. Zabiorę go teraz i dopilnuję, by nie sprawił ci więcej kłopotu. Wydawało się, że jest całkiem pewny siebie, chociaż nie zrobił następnego kroku ani nie sięgnął, by chwycić chłopca za kołnierz. Bez zmrużenia powiek patrzył opatowi w oczy. Za plecami przeora Roberta bracia złamali szyk i utworzyli półkole, z lękiem zerkając na skulonego chłopca, który zaczął wykrzykiwać stłumione protesty i prośby, nadal niezrozumiałe, bo nie podnosił głowy ani nie rozluźniał gorączkowego uścisku. Za braćmi podeszli goście, nie mniej zaciekawieni tak niezwykłym widowiskiem. Cadfael przesuwający się metodycznie na pozycję, z której miał najlepszy widok, złowił spojrzenie Rafę^ z Coventry i uśmiech, który przemknął przez usta sokolnika. Zamiast odpowiedzieć Astleyowi, opat spojrzał znów ze zmarszczonymi brwiami na chłopca u swoich stóp i powiedział szorstko: —

Przestań jęczeć, chłopcze, i puść mnie. Nic ci nie grozi. Wstań!

Ryszard niechętnie rozluźnił chwyt, podniósł twarz umazaną błotem i zielenią od upadków, potem łzami ulgi po przerażeniu, które teraz nie wydawało się zbyt uzasadnione. —

Ojcze, nie pozwól mu mnie zabrać! Nie chcę wracać, chcę być tu, chcę zostać

z bratem Pawłem, chcę się uczyć. Nie odsyłaj mnie! Nie chciałem stąd odejść, nigdy! Wracałem, kiedy mnie zatrzymali. Wracałem do domu, naprawdę! —

Wygląda na to, że są różnice zdań co do twego domu, bo wielmożny Fulko

chce cię tam zaprowadzić, a ty jesteś zdania, że już tam przybyłeś - rzekł opat sucho. - Twoja opowieść może zaczekać. Pytanie, gdzie jest twoje miejsce, nie może. Wstań, Ryszardzie, i stój prosto jak należy. - Sięgnął szczupłą, muskularną ręką, chwytając Ryszarda za przedramię i stawiając go na nogi. Po raz pierwszy Ryszard rozejrzał się wokoło, uświadamiając sobie, ile oczu na niego patrzy. Był nieco zirytowany swoim zaniedbanym wyglądem, a zwłaszcza śladami łez na policzkach. Wyprostowawszy się, otarł rękawem brudną twarz. Odszukał w kręgu habitów

brata Pawła i poczuł się nieco pokrzepiony. A brat Paweł, choć bardzo pragnął podbiec do swej zaginionej owcy, zaufał opatowi i nie odzywał się. —

Słyszałeś, panie, co woli sam Ryszard - rzekł opat. - Niewątpliwie wiesz, że

jego ojciec umieścił go tu pod moją opieką i chciał, by tu pozostał i uczył się, dopóki nie dorośnie. Mam obowiązek opieki nad tym chłopcem zapisany w kontrakcie należycie poświadczonym, a spod mojej opieki zniknął przed paroma dniami. Nie usłyszałem dotąd, z jakiego powodu chcesz go mieć. —

Ryszard co dzień zmienia zdanie - powiedział Fulko pewnym siebie głosem. -

Wczoraj wieczorem mówił co innego. Jeśli chodzi o mój powód, powinieneś wiedzieć, że Ryszard jest moim zięciem, o czym jego babka wie i na co się zgadza. Zeszłego wieczoru ożenił się z moją córką. Dreszcz konsternacji przebiegł po kręgu widzów pogrążonych w absolutnej ciszy. Opat Radulfus nie okazał, że jest wstrząśnięty, ale Cadfael spostrzegł, jak ściągnęły się rysy jego twarzy, i wiedział, że strzała trafiła w cel. Taki związek był od dawna planowany przez Dionizję, a ten pewny siebie sąsiad nie był niczym więcej niż narzędziem w jej grze. To, co tu głosił, mogło być prawdą, jeżeli mieli chłopca w swoich rękach przez cały czas jego nieobecności. A Ryszard, który zadarł głowę i otworzył usta, by krzyknąć, że to fałsz, napotkał surowy wzrok opata skupiony na nim i zmieszał się do reszty. Ożenili go z Hiltrudą i zwykłe zaprzeczenie nie wystarczy. Ostatni pocisk strachu przeszył go i odebrał mu dech, bo jeśli Hiacynt sam został oszukany, przysięga, którą Ryszard posłusznie powtórzył, zwiąże go na całe życie. —

Czy to prawda, Ryszardzie? - spytał Radulfus.

Głos miał równy i spokojny, ale w tych okolicznościach wydało się to Ryszardowi straszne. Przełknął słowa, których nie wymówił, a niecierpliwy Fulko odpowiedział za niego. —

To prawda i on nie może zaprzeczyć. Chyba nie wątpisz w moje słowo, panie?

—

Cisza! - powiedział opat rozkazująco, ale wciąż spokojnie. - Żądam

odpowiedzi Ryszarda. Mów, chłopcze! Czy to małżeństwo rzeczywiście zostało zawarte? —

Tak, ojcze - wyjąkał Ryszard. - Ale to nie...

—

Gdzie? Czy byli świadkowie?

—

W Leighton, ojcze, wczoraj wieczorem, to prawda, ale ja nie jestem...

Znów mu przerwano i zostawiono w rozczarowaniu i rosnącym oburzeniu. —

Wymówiłeś słowa przysięgi swobodnie i z własnej woli? Nie byłeś zmuszony,

bity, nie grożono ci? —

Nie, ojcze, nie byłem bity, ale się bałem. Tyle mi wmawiali...

—

Przemawiano mu do rozumu i został przekonany - rzekł krótko Fulko. - Teraz

odbiera, co dał wczoraj. Powiedział, co powinien, nieprzymuszony przez nikogo. Z własnej woli! —

A wasz ksiądz udzielił tego ślubu bez sprzeciwu? Upewnił się, że oboje

zgadzają się z własnej woli? Czy to porządny człowiek, o dobrej reputacji? —

To świątobliwy mąż, Opacie - oznajmił triumfalnie Fulko. - Lud go nazywa

świętym. Świątobliwy pustelnik Cuthred! —

Ale, ojcze - krzyknął Ryszard w desperacji, zdecydowany ujawnić prawdę. -

Zrobiłem to, żeby mnie uwolnili i żebym mógł do was wrócić. Tylko dlatego wyrzekłem te słowa, bo wiedziałem, że mnie nie wiążą. Nie jestem żonaty! To nie było małżeństwo, gdyż... Opat i Fulko przerwali mu, surowo nakazując milczenie, ale krew zakipiała już w Ryszardzie. Zacisnął pięści i krzyknął tak głośno, że echo odbiło się od ścian klasztoru. —

Gdyż Cuthred nie jest księdzem!

Rozdział dwunasty

W tym ogólnym zamieszaniu i wirze zdumienia, wątpliwości i oburzenia, które ogarnęły całe zgromadzenie niczym nagły poryw wiatru, od parskania przeora Roberta do pytających i na pół radosnych szeptów między nowicjuszami, dla Cadfaela było oczywiste, że Fulko Astley został całkowicie zaskoczony. Nie miał najmniejszego pojęcia, na co się zanosi i zaparło mu dech w piersi. Stał z opuszczonymi rękami dziwnie bezradny, jakby coś z jego życia wymknęło mu się z rąk, zostawiając go bezwładnym niemym. Kiedy odzyskał oddech na tyle, by przemówić, powiedział to, czego się po nim spodziewano, ale bez przekonania, z trudem i w panice odrzucając sam pomysł. —

Ojcze opacie, to szaleństwo! Chłopiec kłamie! Powie wszystko, co mu się na

coś przyda. To oczywiste, że Cuthred jest księdzem. Bracia Savigny z Buildwas przyprowadzili go do nas. Spytajcie ich, oni nie mają wątpliwości. Nigdy nie było zastrzeżeń. To nikczemność tak oczerniać świątobliwego męża. —

Takie oszczerstwo rzeczywiście byłoby nikczemnością - przyznał Radulfus,

skupiając spojrzenie swych głęboko osadzonych oczu na Ryszardzie i groźnie marszcząc brwi. - Zastanów się, panie, zanim je powtórzysz. Jeżeli to pomysł, żeby postawić na swoim i zostać z nami, przemyśl go teraz i wyznaj to. Nie zostaniesz ukarany. Poza wszystkim innym, wydaje się, że byłeś źle traktowany, uprowadzony i zastraszany, co cię usprawiedliwia. Chciałbym przypomnieć wielmożnemu Fulko tych okolicznościach. Ale jeśli nie powiesz teraz prawdy, Ryszardzie, narazisz się na karę. —

Powiedziałem prawdę - oświadczył śmiało Ryszard, zadzierając swój dość

pokaźny podbródek spoglądając bez zmrużenia w budzące lęk oczy. - Mówię prawdę. Przysięgam! Zrobiłem, czego ode mnie żądali, bo wiedziałem, że ten pustelnik nie jest księdzem, a małżeństwo przez niego udzielone wcale nie będzie małżeństwem. —

Skąd wiedziałeś? - wrzasnął z wściekłością Fulko, odzyskując pewność siebie.

- Kto ci to powiedział? Panie mój, to tylko dziecinny podstęp, na dodatek złośliwy. On kłamie! —

I cóż? Możesz odpowiedzieć na te pytania? zapytał opat, nie spuszczając

wzroku z Ryszarda. —

Skąd wiedziałeś? Kto ci powiedział?

To były jednak pytania, na które Ryszard nie mógł odpowiedzieć, gdyż naraziłby

Hiacynta i ściągnąłby na niego pogoń. —

Ojcze, powiem ci, ale nie tutaj i tylko tobie - odrzekł z galanterią. - Uwierz mi,

proszę. Ja nie kłamię. —

Wierzę ci - rzekł opat, zwalniając go nagle z badania, które go wprawiło w

drżenie. - Wierzę, że mówisz, co ci powiedziano i w co wierzysz, że jest prawdą. To jednak sprawa poważniejsza, niż myślisz, i trzeba ją wyjaśnić. Człowiek, na którego rzucono takie oskarżenie, ma prawo mówić we własnej obronie i udowodnić swoją dobrą wiarę. Ja sam pojadę jutro rano i zapytam pustelnika, jest czy nie jest księdzem i kto go wyświęcił, gdzie i kiedy. Te rzeczy mogą i powinny być udowodnione. To z pewnością leży i w twoim interesie, mój panie, dowiedzieć się raz na zawsze, czy rzeczywiście doszło do zawarcia małżeństwa. Muszę cię jednak ostrzec dodał stanowczo - że nawet jeśli tak, może zostać unieważnione, bo oczywiście nie może być skonsumowane. —

Każda taka próba będzie kwestionowana do granic możliwości - odparł Astley,

opanowując się. - Przyznaję jednak, że prawda musi wyjść na jaw. Nie możemy pozostawiać takich wątpliwości. —

Może więc spotkasz się ze mną w pustelni? Pojadę tam zaraz po prymie.

Powinniśmy obaj usłyszeć, co Cuthred ma do powiedzenia. Jestem pewien, że wierzyłeś bez zastrzeżeń w jego prawo do udzielania ślubów - powiedział, widząc skutki wybuchu Ryszarda. - To nie podlega dyskusji. Ryszard ma powody, by utrzymywać, że jest przeciwnie. Sprawdźmy to. Cadfael pomyślał, że nie ma w tym niczego, czemu Astley mógłby się sprzeciwiać i że nie ma on zamiaru unikać rozstrzygnięcia. Z pewnością był głęboko wstrząśnięty podejrzeniem o oszustwo, pragnął więc usunięcia wątpliwości. Podjął jednak jeszcze jedną próbę zatrzymania w tym czasie chłopca. Wyciągnął rękę do ramienia Ryszarda. —

Przyjadę na to spotkanie, żeby się przekonać, iż ten dzieciak nie ma racji -

zapewnił. - Ale przez tę noc mam go nadal za zięcia i powinien pojechać ze mną. Dłoń zamknęła się na ramieniu Ryszarda, a chłopiec poderwał się i wyszarpnął ramię. Brat Paweł nie mógł się powstrzymać. Szybko wystąpił z szeregu patrzących i przygarnął zbiega do swego boku. —

Ryszard zostanie tutaj - rzekł stanowczo Radulfus. - Jego ojciec powierzył go

mnie i nie ustanowił żadnych ograniczeń jego pobytu u nas. Czyim zaś jest zięciem i czyim mężem, musimy się dopiero przekonać. Fulko spurpurowiał znowu od tłumionego gniewu. Był już tak blisko schwytania tego diabełka, a doznał niepowodzenia. Cała konstrukcja terytorialnych planów jego i Dionizji

była zagrożona. Nie mógł się tak łatwo poddać. —

Bierzesz na siebie wielką odpowiedzialność, opacie, odmawiając praw jego

krewnym - zaczął. —

I myślę, że masz jakieś własne plany co do jego ziemi i dóbr, trzymając go

tutaj. Ty w ogóle nie chcesz małżeństwa dla tego chłopca. Wolisz go trzymać w szkole, żeby nie poznał świata i wszedł potulnie do nowicjatu, a twój klasztor w jego dziedzictwo... Był tak pochłonięty swymi oskarżeniami, a wszyscy wokół tak zdumieni jego śmiałością, że nikt nie spostrzegł przy strażnicy nowego przybysza. Oczy wszystkich były utkwione w Astleyu, a usta otwarte ze zdumienia, gdy Hugo uwiązał konia przy bramie i ruszył bez hałasu w ich stronę. Zrobił ledwie dziesięć kroków, gdy jego wzrok padł na siwego konia i czarnego kuca. Pokryte pianą po biegu, trzymane były teraz przez koniuszego wpatrującego się w grupę stojących u wejścia do klasztoru. Hugo poszedł za wzrokiem tamtego i ujrzał to samo widowisko: opata i Fulka Astleya stojących naprzeciw siebie w oczywistej konfrontacji oraz brata Pawła obejmującego ramieniem brudnego, rozczochranego chłopca. Radulfus, pogardliwie milczący wobec oszczerstwa, pierwszy spostrzegł nowo przybyłego. Patrząc ponad głową swego adwersarza, co mu nie sprawiało trudu przy jego wzroście, odezwał się wyraźnie: —

Niewątpliwie szeryf zwróci należną uwagę na twoje oskarżenia. Może też być

zainteresowany, skąd Ryszard wziął się w Leighton pod twoją opieką aż do zeszłego wieczoru. Powinieneś skierować swe skargi do niego. Fulko obrócił się na pięcie tak pośpiesznie, że omal nie stracił równowagi, a Hugo szedł już do nich przez dziedziniec, podnosząc pytająco brew i kierując na Fulka bystre, ostre spojrzenie. —

Proszę, proszę, panie! - powiedział przyjaźnie. - Widzę, że poradziłeś sobie ze

znalezieniem i przywiezieniem zbiega, którego omal nie znalazłem w twoim dworze w Leighton. Właśnie stamtąd jadę, żeby donieść o niepowodzeniu opatowi jako opiekunowi Ryszarda, i oto widzę, że wykonałeś za mnie moją pracę, gdy ja się uganiam daremnie. Miło to z twojej strony. Zachowam to w pamięci, kiedy przyjdzie do rozpatrywania sprawy uprowadzenia i uwięzienia przemocą. Wygląda na to, że ów leśny ptaszek, który mi szepnął, że Ryszard jest w Leigh - ton, mówił prawdę, chociaż nie znalazłem żadnego śladu i nikt nie chciał przyznać, że on tam był. Ty wyjechałeś z domu ścieżką tylko pół godziny wcześniej, niż ja tam przybyłem drogą. - Jego bystre spojrzenie zatrzymało się na spiętej postaci Ryszarda i jego czujnej twarzy, po czym wróciło do opata.

—

Czy go znajdujesz w dobrym stanie, panie mój? Nie poniósł gorszej szkody niż

przetrzymywanie? —

Z pewnością żadnej szkody na ciele - odrzekł Radulfus. - Jest jednak pewna

sprawa do wyjaśnienia. Wygląda na to, że wczoraj wieczorem w Leighton zostało zawarte małżeństwo Ryszarda z córką pana Fulka. Ryszard to potwierdza, ale mówi, że nie jest to prawdziwe małżeństwo, bo pustelnik Cuthred, który udzielił ślubu, nie jest księdzem. —

Co mówisz? - Hugo złożył wargi do gwizdnięcia i odwrócił się do Fulka, który

stał niemy i czujny, aż nazbyt świadomy, że musi zważać na każde słowo. - A co ty na to, panie? —

Mówię, że to absurdalne oskarżenie upadnie. On przybył do nas z polecenia

braci z Buildwas. Nie słyszałem o nim dotąd złego słowa. Korzystaliśmy z jego usług w dobrej wierze. —

Nie wątpię, że to prawda - przyznał opat. - Jeżeli jest coś w tym oskarżeniu, ci,

którzy pragnęli tego małżeństwa, nie wiedzieli o tym. —

Ale Ryszard chyba go nie pragnął - powiedział Hugo z nieco ponurym

uśmiechem. - To nie może tak trwać, musimy poznać prawdę. —

Z tym się wszyscy zgadzamy - rzekł Radulfus. - Pan Fulko zgodził się spotkać

ze mną jutro po prymie w pustelni i wysłuchać, co ów człowiek ma do powiedzenia. Już miałem wysłać kogoś do ciebie, szeryfie, żeby cię zawiadomić, jak stoją sprawy, i prosić, byś jechał jutro ze mną. Tej sceny nie trzeba chyba przedłużać. - Rzucił władcze spojrzenie na swoją zbyt ciekawą trzódkę. - Gdybyś zechciał wieczerzać ze mną, Hugonie, dowiesz się wszystkiego, co się zdarzyło. Robercie, każ braciom się rozejść. Przykro mi, że nasz wieczór został tak niegrzecznie zakłócony. I, Pawle... - Spojrzał na Ryszarda, który ściskał w garści skraj habitu Pawła. - Zabierz go, umyj, nakarm i przyprowadź do mnie po wieczerzy. Ma nam do powiedzenia wiele rzeczy, których jeszcze nie mówił. Możecie się rozejść, wszyscy, nie ma tu już nic do oglądania. Bracia rozeszli się posłusznie i w pewnym nieładzie, żeby podjąć zakłócony porządek wieczoru. Były tam jeszcze skryte szepty i później całe mnóstwo podekscytowanych rozmów podczas wolnej godziny przed wieczerzą. Brat Paweł pogonił swą odzyskaną owieczkę do mycia i przygotował do pokazania opatowi oraz szeryfowi. Aymer Bosiet, który ze złośliwą satysfakcją patrzył na ten kryzys i zamieszanie jako na wytchnienie od własnych trosk, odłączył się markotnie i poszedł przez dziedziniec do domu gościnnego. Rafe’a z Coventry nie było nigdzie widać, a kiedy Cadfael nad tym się zastanowił, tamten musiał odejść jeszcze przed końcem intrygującej sceny. Czy dlatego, że go nie ciekawiła i stać go było na odejście

od widowiska, które przykuwało uwagę większości? Czy też znalazł w nim coś, co go żywo zainteresowało i nie mogło czekać? Fulko Astley został oko w oko z Hugonem i nie był pewny, czy lepiej mu posłuży próba wyjaśnienia i usprawiedliwienia, czy wycofanie się - o ile będzie mu wolno się wycofać - w pełnym godności milczeniu, a przynajmniej z możliwie niewielu słowami i bez żadnych ustępstw. —

Jutro zatem, panie mój - zdecydował się na to drugie - będę w pustelni

Cuthreda, jak obiecałem. —

Świetnie! I dobrze zrobisz, jeśli zapoznasz patronkę pustelnika z tym, co się

mota przeciw niemu. Może zechce być przy tym obecna. Teraz zaś, mój panie, nie będziesz mi potrzebny. A gdybym cię potrzebował w przyszłości, wiem, gdzie cię znaleźć. Możesz być rad, że Ryszard wymknął się z klatki. Zły czyn nie dokonany najlepiej zapomnieć. Zakładając oczywiście, że nie ma dalszych złych zamiarów. Fulko krótko skłonił się opatowi, zażądał swego konia, dosiadł go i rozmyślnie wyjechał stępa. Brat Cadfael, wezwany do udziału w rozmowie u opata po wieczerzy, skręcił po drodze, wiedziony nagłym impulsem, na podwórze stajni. Kuc Ryszarda stał w swoim stanowisku, zadowolony, zadbany, napojony i nakarmiony. Wielkiego kasztana z białym czołem nie było jednak na miejscu, ani jego siodła i uprzęży. Jakikolwiek był powód cichego odjazdu, Rafe z Coventry wyjechał w jakiejś swojej sprawie. Ryszard siedział na niskim stołku u kolan opata, umyty, wyszczotkowany i wdzięczny, że jest w domu, opowiadał swoją historię, a raczej tyle z niej, ile uznał za możliwe opowiedzieć. Miał ciekawych słuchaczy. Obecni byli prócz opata Hugo Beringar, brat Cadfael na prośbę Hugona i brat Paweł, wciąż niechętnie tracący z oczu swego marnotrawnego. Ryszard zniósł przedtem cierpliwie, a nawet był rad zabiegom, które przemieniły go w schludnego ucznia i przygotowały do oględzin opata. W jego historii były luki i wiedział, że mogą być kwestionowane. Radulfus pochodził jednak ze szlachetnego rodu i wiedział, iż człowiek honoru nie może wydać tych, którzy mu pomagali, a nawet tych, którzy na rozkaz swoich panów uczynili mu krzywdę. —

Czybyś poznał tych dwóch, którzy cię pojmali i zawieźli do Wroxeter? - spytał

Hugo. Ryszard rozważył kuszącą perspektywę odwetu na młodym dryblasie, który śmiał się z jego wysiłków i opóźnił jego ucieczkę przy brodzie, ale odrzucił niechętnie tę myśl jako nie godną jego urodzenia.

—

Nie mogę mieć pewności. Robiło się ciemno.

Nie naciskali go. Zamiast tego pytanie zadał opat. —

Czy miałeś pomoc w ucieczce z Leighton? Nie mogłeś uwolnić się sam, bo byś

to zrobił wcześniej. Odpowiedź stanowiła pewien problem. Jeśli powie prawdę, tutaj między przyjaciółmi, nie wyrządzi Hiltrudzie żadnej szkody, ale jeśli to kiedykolwiek dotrze do jej ojca, będzie miała kłopoty. Lepiej trzymać się historii, jaką ona musiała opowiedzieć, drzwiach nie zaryglowanych przez zapomnienie o tym, że się przez nie wymknął. Cadfael zauważył lekki rumieniec, który okrył wyszorowane policzki chłopca, gdy mówił o tym nad podziw krótko i skromnie. Gdyby to była prawda, pewnie by się tym napawał. —Powinni wiedzieć, jakiego piskorza złowili rzekł Hugo z uśmiechem. - Ale ty wciąż

jeszcze nie powiedziałeś nam, czemu opuściłeś opactwo ani kto ci powiedział, że pustelnik nie jest księdzem. To był klucz i Ryszard myślał o tym wcześniej z niezwykłym wysiłkiem i bólem, słuchając czułej homilii brata Pawła o posłuszeństwie, porządku i o złych skutkach, jakich mogą oczekiwać nieposłuszni. Podniósł ostrożnie wzrok na twarz opata, rzucił niepewne spojrzenie na Hugona, którego reakcje jako władzy świeckiej były mniej przewidywalne. —

Ojcze, mówiłem, że ci to powiem, ale nie mówiłem, że wyznam to komuś

innemu - powiedział szczerze. - Jest ktoś, kto może ucierpieć, jeżeli wyjawię, co o nim wiem, a na to nie zasłużył. Nie mogę go narażać. —

Nie chcę, żebyś komuś nie dochował wiary - odrzekł z powagą Radulfus. -

Jutro sam wysłucham twej spowiedzi. Wtedy mi to powiesz i będziesz wiedział, że postąpiłeś słusznie, a twoje wyznanie jest święte. Teraz idź spać, bo wyobrażam sobie, że bardzo tego potrzebujesz. Zabieraj go, Pawle! Ryszard ukłonił się ceremonialnie, rad, że tak łatwo się wykręcił, ale mijając Hugona, przystanął i spytał o coś, o czym najwyraźniej wciąż myślał. —

Panie mój, powiedziałeś, że wszyscy w Leighton mówili, iż mnie tam nie było.

Bali się oczywiście zeznać co innego. Ale czy Hiltruda też tak twierdziła? Hugo czynił skojarzenia szybciej niż większość ludzi, ale tym razem nie dał po sobie niczego poznać. —

Ta córka Astleya? Nie rozmawiałem z nią. Nie było jej w domu - powiedział z

powagą i z twarzą bez wyrazu. Nie było jej! Nie musiała kłamać. Pewnie wymknęła się dyskretnie, kiedy tylko jej ojciec wyjechał. Ryszard z ulgą i wdzięcznością powiedział „dobranoc” i poszedł do łóżka z

lekkim sercem. —

Ona go wypuściła, oczywiście - rzekł Hugo, kiedy tylko drzwi zamknęły się za

chłopcem. - Była ofiarą nie mniej niż on. Teraz zaczynam widzieć cały wzór. Ryszard został pojmany, gdy wracał przez las Eyton, a co jest w lesie Eyton i przy tej ścieżce, jeśli nie chata Eilmunda i pustelnia? Wiemy, że do pustelni nie dotarł. A kto przyszedł do Shrewsbury dziś w południe i posłał mnie co tchu do Leighton, którego inaczej bym nie odwiedził, jak nie dziewczyna Eilmunda? Skąd miała tę wiadomość, nigdy nie powiedziała wyraźnie, ale ponoć jakiś wieśniak mówił, że widział tam chłopca, który mógł być Ryszardem. A Ryszard, jeszcze szczerzej, nie powiedział wcale, dlaczego pojechał tam sam ani kto mu mówił, że pustelnik nie jest prawdziwym księdzem. Ojcze, wydaje mi się, że ktoś - nie posuwajmy się tak daleko, by go nazywać! - ma bardzo dobrych przyjaciół wśród naszych znajomych. Mam nadzieję, że są równie dobrymi sędziami! Cóż, jutro w każdym razie nie będzie żadnego polowania. Ryszard jest bezpieczny w domu z wami. I prawdę mówiąc, wątpię, czy druga zwierzyna da się kiedykolwiek wypłoszyć z kryjówki. Plan na jutro rano mamy ustalony. To najpierw musimy rozstrzygnąć. Zaraz po prymie dosiedli koni i wyjechali - opat Radulfus, Hugo Beringar i brat Cadfael, który i tak miał być tego dnia w chacie Eilmunda, żeby sprawdzić postępy leczenia. Nie pierwszy raz łączył swoją uprawnioną wizytę z zaspokojeniem rozsądnej ciekawości. To, że mógł liczyć na Hugona jako wspólnika swych planów, było dodatkową korzyścią, a jeszcze jeden świadek z okiem wrażliwym na najdrobniejsze zmiany oblicza, przez które ludzie sami się zdradzają, mógł się okazać bezcenny w tym spotkaniu. Poranek był mniej mglisty niż w ostatnich dniach. Wiał stały wiatr, który suszył opadłe liście na leśnych przecinkach i zabarwiał matowym złotem te jeszcze tkwiące na drzewach. Pierwszy przymrozek pomalował korony drzew rdzawymi, brązowymi i ognistymi barwami. Cadfael pomyślał, że za tydzień lub dwa Hiacynt nie znajdzie schronienia na drzewach, gdyby nieproszeni goście przybyli do chaty, bo nawet dęby będą już półnagie. Ale za parę dni, jak Bóg da, Aymer poniecha zemsty, przekreśli straty i wyruszy w pośpiechu zabezpieczać swe zdobycze w domu. Ciało ojca było bezpieczne w trumnie, a choć miał ze sobą tylko dwóch koniuszych, był też dobry koń na zmianę dla nowego pana, gdyby się śpieszył. Bez trudu też można nająć tragarzy na każdym etapie podróży. Przeszukał już bez powodzenia całą okolicę i zdradzał wyraźne oznaki rozterki, mając dwa pożądane cele. Z pewnością wybierze w końcu ten z nich, który przyniesie większe korzyści. Wolność Hiacynta może być bliżej, niż on się spodziewa. W dodatku dobrze się zasłużył, bo któż inny mógł przynieść Ryszardowi wieść, że pustelnik nie jest tym, za kogo się podaje. Hiacynt

podróżował z nim wcześniej, znał go, zanim jego noga stanęła w Buildwas. Mógł wiedzieć o swoim panu rzeczy, o których nie wiedział nikt. Gęsty las skrywał przed nimi pustelnię, dopóki nie dotarli całkiem blisko. Nagłe rozstąpienie się drzew zawsze było lekkim zaskoczeniem. Ukazała się przed nimi zielona polanka, krótkie pale stanowiące ogrodzenie ogrodu i niska chata z szarego kamienia, z jaśniejszymi łatami po ostatnich naprawach. Drzwi domu, jak zawsze u Cuthreda, były otwarte dla wszystkich przybywających. W ogrodzie nie było nikogo, a z wnętrza nie dochodził żaden dźwięk, gdy zsiadali przy wjeździe i uwiązywali konie. Cuthred musiał być w środku, a sądząc po ciszy, był pogrążony w modlitwie. —

Idź pierwszy, ojcze - rzekł Hugo. - To raczej twoja domena niż moja.

Opat musiał schylić głowę, by przejść pod kamiennym nadprożem i stał wewnątrz chwilę bez ruchu, by się oswoić z mrokiem. Pojedyncze wąskie okno dawało o tej porze niewiele światła z winy zwieszających się nad chatą drzew i kształty w izbie onagich ścianach nabierały stopniowo realności: wąska prycza przy ścianie, stolik i ława, kilka naczyń, taca i kubek, ceramiczna misa. Otwór drzwiowy prowadził do kaplicy z kamiennym blokiem ołtarza i płomykiem lampy na nim, ale reszta tonęła w mroku. Lampa tliła się zaledwie iskierką. —Cuthredzie! - zawołał Radulfus w tę ciszę. —

Jesteś tam? Opat ze Shrewsbury pozdrawia cię w imię Boże!

Nie było odpowiedzi, tylko ciche, kamienne echo. Hugo podszedł do wejścia kaplicy i tam zatrzymał się nagle, z trudem łapiąc oddech. Cuthred rzeczywiście był w środku, ale nie przy modlitwie. Leżał rozciągnięty na grzbiecie pod ołtarzem, z głową i ramionami opartymi o kamień, jakby upadł albo został pchnięty w tył, kiedy patrzył w stronę drzwi. Jego habit piętrzył się wokół niego w ciemnych fałdach, odsłaniając żylaste stopy, a na piersi czerniała długa plama w miejscu, w które został zraniony. Jego twarz między czarnymi splotami włosów i brody była wykrzywiona grymasem agonii albo wściekłości, wargi odsłaniały mocne zęby, a półotwarte oczy patrzyły groźnie. Ramiona miał szeroko rozrzucone, a obok prawej dłoni, jakby upuszczony przy upadku, leżał na kamiennej posadzce długi sztylet. Ksiądz czy nie, Cuthred nie będzie już świadczyć we własnej obronie. I bez dotykania widać było, że zmarł przed kilku godzinami i to gwałtowną śmiercią. —

Boże, dopomóż! - wyszeptał opat, stojąc jak kamień nad ciałem. - Boże, miej

litość nad zamordowanym! Kto mógł zrobić coś takiego? Hugo był już na kolanach przy zabitym, dotykając ciała, które zastygało i nabierało woskowej barwy. Nie można już było niczego żądać od pustelnika Cuthreda i nic nie można

już było dla niego zrobić na tym świecie, poza ostatnim wymierzeniem sprawiedliwości. —

Martwy od kilku godzin co najmniej. To już drugi człowiek zabity w moim

hrabstwie, a i za pierwszego nie było kary! Na litość boską, co za diabeł grasuje w tych lasach? —

Czy to może mieć jakiś związek z tym, co nam powiedział chłopiec? -

zastanawiał się opat. —

Czy ktoś zadał cios, by mu przeszkodzić w wystąpieniu we własnej obronie?

By pogrzebać dowód wraz z nim? Mnóstwo było knowań wokół tego małżeństwa, a wszystko z pożądania ziemi, ale z pewnością nikt by się nie posunął do morderstwa. —

Jeżeli to morderstwo - powiedział Cadfael, raczej do siebie niż do innych, ale

na głos. Stał w drzwiach nieruchomy i cichy przez cały ten czas, rozglądając się uważnie po pomieszczeniu, które pamiętał dobrze z jedynej wizyty, pomieszczeniu tak skąpo wyposażonym, że każdy szczegół został zapamiętany. Kaplica była większa niż izba mieszkalna, było tu miejsce, by się poruszać, a nawet walczyć. Jedynie wschodnią ścianę pod kwadratowym okienkiem zabudowano wielkim, ociosanym kamieniem ołtarza. Na ołtarzu stał mały, rzeźbiony relikwiarz, na nim srebrny krzyż, a po obu jego stronach wysokie świece w srebrnych lichtarzach. Na kamieniu przed relikwiarzem lampa, a przed nią, równo ułożony, leżał... Ale nic tam nie leżało. Dziwne wrażenie robił ten człowiek rzucony w nieładzie na śmierć i ten ołtarz tak zadbany i nienaruszony. I tylko jednej rzeczy brakowało z obrazu, który Cadfael miał przed oczami duszy. Brewiarz w oprawie godnej księcia, wytłaczanej w zawiłe zwoje i liście, ze złoconym ornamentem, zniknął. Hugo wstał z klęczek i stanął, by się przyjrzeć pomieszczeniu tak, jak je widział Cadfael. Przedtem oglądali je razem, więc ich wspomnienia powinny się zgadzać. Rzucił spojrzenie na Cadfaela. —

Masz powód, żeby w to wątpić?

—

Widzę, że był uzbrojony.

Hugo już się przyjrzał długiemu sztyletowi leżącemu tak blisko półotwartej dłoni Cuthreda. Nie dotknął go przedtem. Odstąpił i niczego już nie dotykał, odkąd się przekonał, że ciało jest zimne. —

Ten sztylet należy do niego. Użył go. Jest na nim krew, i to nie jego krew.

Cokolwiek tu zaszło, nie było to pchnięcie w plecy. To było pewne. Rana była nad sercem, a plama zastygającej krwi sięgała do jego środka. Sztylet, który zabił tego człowieka, został wyszarpnięty i dał ujście krwi. Jego towarzysz był zakrwawiony jedynie na długość kciuka od czubka ostrza i nie uronił ani kropli

krwi na kamienie posadzki, na których leżał Cuthred. —

Mówisz więc, że to była walka? - spytał opat, wyrywając się z odrętwienia. -

Jak mógł świątobliwy pustelnik nosić miecz albo sztylet? Nawet do obrony przed złodziejami czy włóczęgami taki mąż nie ucieka się do broni, ale ufa Bogu. —

Jeżeli to był złodziej, to najdziwniejszy z możliwych - rzekł Cadfael. - Mamy

tu srebrny krzyż i świeczniki, nietknięte, nawet nieporuszone w walce. Chyba że je potem na nowo ustawiono. —

To prawda - rzekł opat i pokręcił głową nad tak niewyjaśnioną tajemnicą. -

Tego nie dokonano dla rabunku. Ale po co innego? Czemu ktoś miałby napadać samotnego pustelnika, nieposiadającego nic cennego, poza tym wystrojem ołtarza? Żył między nami, usłużny, otwarty i dostępny dla wszystkich, którzy przychodzili ze swymi potrzebami i kłopotami. Czemu ktoś miałby mu szkodzić? Czy nie ta sama ręka zabiła pana Bosieta, Hugonie? Czy też musimy się lękać dwóch morderców hulających wolno pośród nas? —

Jest jeszcze ten jego chłopak - rzekł Hugo, marszcząc czoło, ale nie mogąc

odrzucić tej myśli „Nie - pomyślał Cadfael. - Nie, dopóki Aymer Bosiet nie wyjedzie do Northampton, wtedy Hiacynt będzie mógł wyjść z ukrycia i zabrać głos w swojej sprawie, a Eilmund, Aneta i Ryszard będą mogli przemówić za nim. Bo tych troje może dowieść, gdzie był Hiacynt przez cały czas. Nie musimy się martwić o Hiacynta. Chciałbym jednak, żeby mi pozwolili zwierzyć się Hugonowi”. Słońce było teraz wysoko na niebie i znalazło lepszy kąt wśród liści, by oświetlić godne pożałowania ciało. Fałdy habitu były zebrane na jedną stronę, jakby jakaś wielka garść ściągnęła je w uchwycie, a wełniane sukno było tam zlepione ciemną plamą. Cadfael przykląkł i rozchylił fałdy, te zaś poddały się z oporem. —

Tu wytarł sztylet, zanim znów go schował - rzekł Cadfael.

—

Dwukrotnie. - Hugo przyglądał się uważnie ledwie dostrzegalnej drugiej

plamie. Ktoś metodyczny chłodno i skutecznie wytarł narzędzia po skończonej pracy! - I spójrz na tę szkatułę na ołtarzu. - Obszedł ciało, by się przyjrzeć rzeźbionej, drewnianej skrzynce i przeciągnął palcem po pokrywie nad zamkiem. Skaza była nie większa niż paznokieć, ale wskazywała miejsce, gdzie wepchnięto ostrze sztyletu, by otworzyć pojemnik. Podniósł pokrywę, która ustąpiła bez oporu. Zamek był wyłamany, a skrzynka pusta. Tylko lekki zapach drewna uniósł się w powietrzu. Nie było nawet śladu kurzu; szkatułka była dobrze zrobiona. —

Coś jednak zabrano, mimo wszystko - rzekł Cadfael. Nie miał na myśli

brewiarza, bo nie wątpił, że Hugo spostrzegł jego brak równie szybko, jak on. —

Ale nie srebro. Co takiego mógł posiadać pustelnik, co było warte więcej niż

srebra pani Dionizji? Przyszedł do Buildwas pieszo, z węzełkiem jak inni pielgrzymi, ale ten chłopak Hiacynt coś mu na pewno niósł. Zastanawiam się, czy ta szkatuła była darem tej pani, czy też przyniósł ją ze sobą. Tak byli pochłonięci tym, na co patrzyli, że nie zwracali uwagi na to, co się działo na zewnątrz. Wstrząśnięci odkryciem zapomnieli prawie, że oczekiwali co najmniej jednego świadka tego spotkania. Ale to głos kobiety, nie Fulka, odezwał się nagle w drzwiach za ich plecami, wysoki i pewny siebie, z nutą dezaprobaty. —

Nie trzeba się zastanawiać, panie mój. Prościej i grzeczniej będzie mnie

zapytać. Wszyscy trzej odwrócili się, zaskoczeni, wpatrując się w panią Dionizję, wysoką, wyprostowaną i dumną, stojącą między nimi a jasnym światłem dnia, z którego weszła i które pozostawiło ją na wpół ślepą w tej względnej ciemności. Byli między nią a ciałem i nic jej nie mogło zaniepokoić poza faktem, że Hugo stoi z dłonią na otwartej szkatule, a krzyż jest odłożony. To widziała wyraźnie, bo dogasająca lampa nie oświetlała niczego. I była oburzona. —

Panie mój, co to znaczy? Co robicie z tymi świętymi rzeczami? Gdzie jest

Cuthred? Jak śmiecie tu grzebać pod jego nieobecność? Opat stanął między nią a ciałem i spróbował wyprosić kobietę z kaplicy. —

Pani, dowiesz się wszystkiego, ale błagam, przejdź do izby i usiądź, poczekaj

chwilę, aż tu skończymy. To nie jest brak szacunku, zapewniam cię. Światło z zewnątrz nadal było zasłonięte przez Astleya stojącego przy jej ramieniu i blokującego wyjście. Stawiła opór, władcza i oburzona. —

Gdzie jest Cuthred? Czy wie, że tu jesteście? Chyba nie wyszedł? Nigdy tego

nie... - Kłamstwo zamarło na ustach Dionizji, gdyż zaparło jej dech w piersiach. Za szatą opata ujrzała bladą stopę, z której spadł sandał. Teraz rozjaśniło jej się w oczach. Przepchnęła się obok opata. Wszystkie pytania znalazły odpowiedź po pierwszym rzucie oka. Cuthred był tam i tym razem przynajmniej nie opuścił swej pustelni. Jej patrycjuszowska, pociągła twarz poszarzała jak wosk, a ostre rysy zmiękły. Jęknęła, raczej ze zgrozy niż z żalu, i padła w tył w ramiona Fulka Astleya.

Rozdział trzynasty

Nie mdlała ani nie płakała. Nie była kobietą, której łatwo przychodziło jedno czy drugie. Siedziała jednak przez długą chwilę wyprostowana na łóżku Cuthreda w głównej izbie, sztywna i blada, patrząca wprost przed siebie, na wylot przez kamienny mur przed jej twarzą i gdzieś znacznie dalej. Wątpliwe było, czy słyszała starannie dobierane słowa opata i niespokojne wypowiedzi Astleya, próbujące dać jej pocieszenie, którego nie ceniła i nie potrzebowała, albo przypominające gorączkowo, że ta śmierć pozostawia bez odpowiedzi wszystkie pytania, i w jakiś niezbyt logiczny sposób dowodzące, iż pustelnik był naprawdę księdzem, a małżeństwo, które zawiązał, jest nadal małżeństwem. W każdym razie nie zwracała uwagi na niczyje słowa. Odeszła daleko poza wszelkie takie rozważania. Wszystkie jej dawne plany straciły wartość. Spojrzała z bliska na nagłą śmierć, bez spowiedzi, nierozgrzeszoną, i nie życzyła sobie niczego z tych rzeczy. Cadfael widział to w jej oczach, gdy wyszedł z kaplicy, zrobiwszy, co mógł, żeby ułożyć ciało Cuthreda prosto i przyzwoicie po wyczytaniu z niego wszystkiego, co mogło mu powiedzieć. Poprzez tę śmierć Dionizja spojrzała w twarz swojej własnej, a nie miała zamiaru jej spotykać ze wszystkimi grzechami na duszy jeszcze przez wiele lat. Oto jednak dostała ostrzeżenie, że chociaż ona ma ochotę poczekać, śmierć może nie mieć na to ochoty. W końcu spytała, doskonale zwyczajnym głosem, chyba łagodniejszym niż ten, jakiego używała wobec domowników i dzierżawców, ale nie poruszając się i nie odrywając oczu od swego ostatecznego wroga. —

Gdzie jest szeryf?

—

Pojechał po grupę do przeniesienia stąd pustelnika - odpowiedział opat. - Do

Eaton, jeśli tego sobie życzysz, żeby tam się nim zajęli, skoro byłaś jego patronką. Albo, gdyby to ci oszczędziło bolesnych wspomnień, do opactwa. Będzie tam przyjęty jak należy. —

Byłaby to wielka uprzejmość, gdybyście go zabrali - odrzekła. - Nie wiem już,

co myśleć. Fulko przekazał mi słowa mojego wnuka. Pustelnik nie może odpowiadać za siebie ani ja za niego. Byłam święcie przekonana, że jest księdzem. —

Pani, nigdy w to nie wątpiłem - oświadczył Radulfus.

Jej spojrzenie zogniskowało się bliżej i nieco różu wróciło na woskową twarz. Dochodziła już do siebie, wierzyła, że wkrótce zacznie się poruszać, zbierze się w sobie i spojrzy na rzeczywisty świat wokół siebie, nie zaś w mgliste oddalenie dnia sądu. I stawi mu

czoło z tą samą dziką odwagą i zawziętością, z jaką poprzednio toczyła swoje bitwy. —

Ojcze - rzekła, zwracając się do niego z nagłym zdecydowaniem. - Jeśli

przyjadę wieczorem do opactwa, czy wysłuchasz mojej spowiedzi? Będę spać spokojniej, kiedy pozbędę się mych grzechów. —

Wysłucham - zapewnił opat.

Wtedy okazała gotowość do odjazdu, a Fulko był aż nazbyt chętny, by ją odprowadzić. Miał bardzo mało do powiedzenia w tym towarzystwie, ale będzie niewątpliwie dość wymowny sam na sam z nią. Nie miał jej inteligencji ani nawet w przybliżeniu tak bystrej wyobraźni. Jeżeli śmierć Cuthreda rzuciła na niego jakiś cień, była to po prostu złość na niemożność poświadczenia małżeństwa jego córki, a nie dotyk kościstej dłoni na ramieniu. Tak w każdym razie myślał Cadfael, patrząc, jak Fulko prowadzi Dio - nizję za ramię do jej dzianeta. Śpieszno mu było ją zabrać i uwolnić się od onieśmielającej obecności opata. W ostatniej chwili, z wodzami zebranymi w dłoni, odwróciła się nagle. Jej twarz odzyskała całą swą dumę, napięcie i siłę, znowu była sobą. —

Dopiero teraz sobie przypomniałam, że szeryf pytał o tę szkatułę na ołtarzu.

Ona była Cuthreda. Przyniósł ją ze sobą. Kiedy opat, nosiciele noszy i Hugo byli już w swej powolnej i ponurej drodze do opactwa, Cadfael po raz ostatni przyglądał się opuszczonej kaplicy, tym uważniej, że był sam i nikt mu nie przeszkadzał. Nie było ani kropli krwi na kamiennej posadzce, gdzie leżało ciało i tylko kropla czy dwie pochodzące z ostrza sztyletu Cuthreda. Z pewnością zranił przeciwnika, chociaż rana nie mogła być głęboka. Cadfael wypatrzył drogę od ołtarza do wejścia i przeszedł nią z zapaloną świecą w dłoni. W kaplicy nie znalazł nic więcej, a w zewnętrznej izbie podłogą było klepisko; tak słabe ślady były nie do odszukania po upływie godzin. Ale na kamiennym progu znalazł trzy krople, dobrze widoczne, choć wyschnięte, a na świeżym, czystym drewnie, którym naprawiono drewniane ościeże z lewej strony wejścia, był na wysokości jego ramienia ślad krwi po otarciu się rozciętego i zakrwawionego rękawa. Był to więc ktoś nie wyższy od niego, a sztylet Cuthreda zranił go w lewe ramię, co pasowało do ciosu wymierzonego w serce. Cadfael zamierzał pojechać do chaty Eilmunda, ale pod wpływem nagłego impulsu zmienił plany. Teraz wydawało mu się, że mimo wszystko nie może sobie pozwolić na przegapienie tego, co mogło się zdarzyć, gdy ciało Cuthreda zostanie wniesione na dziedziniec opactwa, ku zaskoczeniu większości, być może uldze niewielu i możliwemu zagrożeniu kogoś jednego w szczególności. Zamiast więc jechać przez leśne przecinki, wsiadł na konia i ruszył śpiesznie z powrotem do Shrewsbury, żeby wyprzedzić pogrzebową

procesję. Wzbudzili powszechne zainteresowanie, kiedy tylko weszli na Podgrodzie; ciekawscy chłopcy i towarzyszące chłopcom psy deptali im po piętach przez całą drogę, a nawet szanowani obywatele szli za nimi w dyskretnej odległości, wystrzegając się opata i szeryfa, ale chciwi informacji, mnożąc plotki równie szybko, jak muchy mnożą się w lecie w śmietnikach. Nawet gdy orszak skręcił do strażnicy, dobrzy ludzie z rynku, z gospód i spod kuźni gromadzili się na zewnątrz, zerkali wyczekująco do środka i z przyjemnością zabawiali się domysłami. A tam, na wielkim dziedzińcu, gdy wnosili jedne mary z zewnątrz, drugi orszak pogrzebowy zbierał się do odejścia. Zamkniętą szczelnie trumnę Droga Bosieta ustawiano na długim, niskim wozie wynajętym w mieście wraz z woźnicą na pierwszy dzień podróży, kiedy droga miała być dobra. Warin stał, trzymając dwa osiodłane konie, podczas gdy młodszy koniuszy był zajęty przy mantelzaku, starając się go wyważyć jak należy przed załadowaniem. Na widok całej tej krzątaniny Cadfael odetchnął z ulgą, czując, że przynajmniej jedno zagrożenie oddala się wcześniej, niż się spodziewał. Aymer w końcu zmienił zdanie. Wyruszał do domu dopilnować swego dziedzictwa. Uczestnicy jednego orszaku nie mogli się powstrzymać od przerwania swych czynności, by popatrzeć na drugi orszak. Także Aymer, wychodzący z domu gościnnego z życzącym im powodzenia w drodze bratem Dionizym u boku, przystanął u szczytu schodów z zaskoczeniem i zastanowieniem, z oczami utkwionymi w zasłoniętym ciele. Zszedłszy, wielkimi krokami przybliżył się do Hugona, który właśnie zsiadał z konia. —

Cóż to znaczy, panie mój? Jeszcze jeden zgon?

Czy twoja obława dopadła w końcu moją zwierzynę? Ale czemu martwą? - Nie wiedział, czy ma się martwić, czy cieszyć, gdyby to były zwłoki jego zbiegłego poddanego. Pieniądze i względy, jakie przynosiła sztuka Hiacynta, były cenne, ale zemsta też przynosiła satysfakcję i to właśnie wtedy, gdy straciwszy nadzieję na sukces, zdecydował się wracać do domu. Opat Radulfus także zsiadł z konia i stał, rozglądając się z nieprzeniknioną twarzą, bo te dwie grupy wnosiły dziwną i niepokojącą sugestię jakiegoś odbicia w lustrze, gromadząc się wokół przychodzących i odchodzących zmarłych. Stajenni opactwa, którzy przyszli przejąć uzdy opata i szeryfa, przystanęli na skraju zgromadzenia, zwlekając z odejściem. —

Nie - odrzekł Hugo. - To nie jest twój człowiek. O ile chłopiec, na którego

polujemy, rzeczywiście jest twój. Tak czy owak, nie ma po nim śladu. Wyjeżdżasz zatem do domu?

—

Zmarnowałem dość czasu i trudu, nie zmarnuję więcej, chociaż żal mi

puszczać go wolno. Tak, wyjeżdżamy. Jestem potrzebny w domu, czeka na mnie praca. Kim jest ten, którego przywiozłeś? —

To pustelnik, który osiadł niedawno w lesie Eyton - rzekł Hugo. - Twój ojciec

go odwiedził, bo myślał, że jego sługa może być tym, kogo szukacie, ale młodzik wziął już wtedy nogi za pas, więc nie dało się tego sprawdzić. —

Pamiętam, opat mi mówił. Więc to ten człowiek! Nie pojechałem do niego,

skoro chłopak uciekł, bo i po co? - Spojrzał ciekawie na zasłoniętą postać. Nosiciele postawili swoje brzemię na bruku i czekali na polecenia. Aymer pochylił się i odsłonił twarz Cuthreda. Odgarnięto mu włosy z czoła i doprowadzono brodę do porządku, a pełne światło południa padało na pociągłe oblicze, głęboko osadzone oczy, posiniałe powieki, długi, prosty nos patrycjusza i pełne usta ponad czarną brodą. Groźne spojrzenie półotwartych oczu było zamglone, a grymas ust wygładzono, by przywrócić szorstką urodę. Aymer pochylił się z zaskoczeniem i niedowierzaniem. —

Ależ ja go znam! To za wiele powiedziane, bo mi się nie przedstawił, lecz

widziałem go już i z nim rozmawiałem. Pustelnik - on? Nic na to nie wskazywało. Nosił włosy jak Normanowie, miał krótko przyciętą brodę, nie krzaczastą jak ta, i dobry strój do konnej jazdy, buty i resztę, a nie ten nędzny habit i sandały. Miał miecz i sztylet na dodatek, chyba dobrze wiedział, jak ich używać. Dopóki nie podniósł wzroku, nie był w pełni świadomy znaczenia tego, co powiedział, ale napięcie na twarzy Hugona i natychmiastowe pytanie oznaczały, że dotknął czegoś ważnego. —

Jesteś pewny? - spytał Hugo.

—

Oczywiście, panie mój. To była tylko kwatera na jedną noc, ale grałem z nim

w kości przy wieczerzy i patrzyłem, jak mój ojciec gra z nim w szachy. Jestem pewny! —

Gdzie to było? I kiedy?

—

Nad Thame, kiedy szukaliśmy Branda, kierując się na Londyn. Nocowaliśmy u

białych mnichów w ich nowym opactwie. Ten człowiek był tam przed nami, przybyliśmy przed wieczorem, a wyjechaliśmy w południe drugiego dnia. Nie wiem dokładnie, który to był dzień, ale pod koniec września. —

A jeśli ty go poznałeś tak odmienionego, czy twój ojciec też by go rozpoznał?

—

Na pewno, panie mój. Siedział z nim nad szachownicą oko w oko. Poznałby

go. „I poznał - pomyślał Cadfael. - Kiedy ścigając zbiega, wpadł do pustelni w lesie i

stanął twarzą w twarz pustelnikiem Cuthredem, który jeszcze przed miesiącem nie był żadnym eremitą. Nie dożył powrotu do opactwa i wyjawienia komuś innemu tego, co widział. A jeśli nie widział nic złego w tej przemianie? Jego słowa mogły jednak wpaść w czyjeś uszy i sprowadzić do leśnej pustelni kogoś, kto szukał czegoś więcej niż zbiega i fałszywego księdza. Ale w powrotnej drodze nie ujechał dalej niż do pobliskiej gęstwiny, wystarczająco odległej od pustelni, by usunąć z kręgu podejrzeń miejscowego świętego, który nigdy nie opuszcza pustelni”. Poszlaki nie są rozstrzygającym dowodem, ale Cadfael nie miał wątpliwości. Tam przed nimi ciało w trumnie i te nowe zwłoki spoczywały przez kilka chwil obok siebie, aż przeor Robert skierował nosicieli do kaplicy pogrzebowej, a Aymer Bosiet zakrył twarz Cuthreda i wrócił do własnych przygotowań do odjazdu. Myślał już o czym innym, więc po co go rozpraszać? Cadfaelowi przyszło jednak na myśl dziwne pytanie. —

Na jakim koniu jeździł, kiedy zatrzymał się na noc nad Thame?

Aymer z niedbałym zdziwieniem odwrócił się od mocowania rzemieni swego mantelzaka, otworzył usta do odpowiedzi i znalazł się w kłopocie, marszcząc brwi z namysłem i wspominając tamten wieczór. —

Był tam przed nami. W klasztornej stajni były dwa konie, kiedyśmy przybyli.

Następnego rana wyjechał przed nami. Ale skoro pytasz, kiedyśmy poszli do koni, tamte dwa, które widzieliśmy wieczorem, były jeszcze w swoich stanowiskach. To dziwne! Co tak dobrze wyposażony mąż, rycerski z wyglądu i z bronią - mógłby robić bez konia? — Ach, może trzymał go w stajni gdzieś indziej rzekł Cadfael, porzucając tę zagadkę

jako bez znaczenia. Ale nie była bez znaczenia, była kluczem do otwarcia jakichś bardzo dziwnych drzwi w umyśle. Oto przed tak wielu oczami leżeli obok siebie zabity i zabójca, sprawiedliwość już się dokonała. Ale kto potem zabił zabójcę? Odjechali. Wszyscy. Aymer na pięknym, jasnym dereszu swego ojca, Warin, prowadząc konia, którego Aymer dosiadał przedtem w podróży, a młody koniuszy z woźnicą i wozem. Po pierwszych dziennych etapach Aymer zapewne odjedzie pędem, pozostawiając koniuszym dowiezienie trumny w wolniejszym tempie i najpewniej wysyłając innych domowników naprzeciw, kiedy już dotrze do domu, żeby im pomogli. W kaplicy pogrzebowej Cadfael zobaczył ciało Cuthreda ułożone jak przystało, z włosami i brodą przystrzyżonymi, być może nie tak krótko, jak je nosił rycerz nad Thame, ale wystarczająco, by ukazać w nieruchomym i surowym spokoju śmierci twarz całkiem odpowiednią dla

jakiegoś dostojnika kościelnego. To nieuczciwe, że morderca może wyglądać po śmierci tak szlachetnie jak którykolwiek z paladynów cesarzowej. Hugo zamknął się z Opatem i dotąd nie powiedział Cadfaelowi ani słowa o tym, co wywnioskował z oświadczenia Aymera. Ale z samych tylko pytań, które zadał, wynikało jasno, że wypatrzył te same związki, co Cadfael, i nie mógł nie dojść do takich samych wniosków. Chciał pomówić o tym najpierw z Radulfusem. „Moją rzeczą jest teraz - pomyślał Cadfael - wyprowadzić Hiacynta z ukrycia i pozwolić jemu samemu oczyścić się ze wszelkich podejrzeń o czyny karygodne. Nie licząc oczywiście drobnych kradzieży dla napełnienia brzucha, gdy był bezdomny i paru kłamstw, by w ogóle zachować się przy życiu. Hugo mu tego nie weźmie za złe. I to powinno wyjaśnić raz na zawsze kwestię święceń Cuthreda, jeżeli pozostały jeszcze jakieś wątpliwości. Nagłe nawrócenie może przemienić żołnierza w pustelnika, zgoda, ale zostanie księdzem trwa znacznie dłużej”. Czekał na Hugona w swojej pracowni w herbarium, gdzie tamten z pewnością zajdzie, szukając go, gdy tylko opuści opata. Było tam spokojnie, zacisznie i pachniały zioła, a Cadfael zbyt wiele czasu spędzał ostatnio poza pracownią. Powinien szybko pomyśleć o rychłym uzupełnieniu zapasów leków potrzebnych na zimę, zanim zaczną się przeziębienia i kaszle, a stawy co starszych zaczną skrzypieć i zgrzytać. Bratu Winfrydowi można było wierzyć, że doskonale zadba o całą robotę w ogrodzie, kopanie, pielenie i sadzenie, ale tu musiał się jeszcze wiele nauczyć. „Jeszcze jedna jazda - pomyślał Cadfael - by zobaczyć, jak się ma Eilmund i zawiadomić Hiacynta, że może i powinien wystąpić i przemówić w swojej obronie, a potem będę mógł wrócić do pracy tu w domu”. Hugo nadszedł przez ogród, usiadł obok przyjaciela z krótkim zaabsorbowanym uśmiechem i milczał przez kilka chwil. —

Jednego nie rozumiem - powiedział. - Dlaczego? Kimkolwiek był, cokolwiek

zrobił dawniej, tutaj zdawał się prowadzić życie bez skazy. Co mogło być aż tak niebezpieczne, by go skłonić do zamknięcia ust Bosietowi? Zmiana stroju, wyglądu i sposobu życia może wyglądać podejrzanie, ale to nie zbrodnia. Co może usprawiedliwić morderstwo? Co może być tak ważnego - poza samym morderstwem? —

Ach - odpowiedział Cadfael z westchnieniem ulgi. - Wiedziałem, że ty widzisz

wszystko tak, jak ja widzę. Ale nie sądzę, żeby musiał to ukrywać pod szatą pustelnika w leśnej celi. Taka była moja pierwsza myśl, lecz to nie takie proste. —

I takie jasne - rzekł Hugo ze swym nagłym, krzywym uśmiechem. - Myślę, że

ty wiesz coś, czego ja nie wiem. Co to było z jego koniem w Thame? Co jego koń ma

wspólnego ze sprawą? —

Nie koń, ale fakt, że on nie miał konia. Czym jest żołnierz albo rycerz

podróżujący bez konia? Ale pielgrzym może to robić, nie rzucając się w oczy. A co do tego, że coś wiem, powinienem ci wyjaśnić dawno temu, gdyby mi pozwolono - tak, Hugonie, wiem. Wiem, gdzie jest Hiacynt. Wbrew swej woli obiecałem milczeć, dopóki Aymer Bosiet nie przerwie pościgu i nie wróci do domu. Właśnie to zrobił, teraz chłopiec może wystąpić i mówić w swej obronie, a jest w stanie to zrobić, wierz mi. —

Więc to tak - powiedział Hugo, przyglądając się przyjacielowi bez wielkiego

zdziwienia. - Cóż, nie można go winić za ostrożność, bo co on mnie wie? A ze wszystkiego, co wiedziałem ja, mógłby doskonale być mordercą Bosieta, bo nie znaliśmy nikogo innego z tak dobrym powodem. Teraz nie musi już nic mówić co do tego, bo dłużnik jest znany, a dług spłacony. A jeśli chodzi o jego wolność, w tym punkcie nie musi się niczego bać z mojej strony. Mam dość roboty i bez odgrywania chłopca na posyłki dla Northampton. Sprowadź go tu, kiedy zechcesz. Może jeszcze rzucić światło na kilka niejasnych spraw. Tak myślał także Cadfael, zastanawiając się, jak niewiele miał dotąd do powiedzenia Hiacynt o swoich stosunkach z byłym panem. Dość szczery między przyjaciółmi co do własnego włóczęgostwa szkody wyrządzonej w szkółce Eilmunda, dotąd skrupulatnie powstrzymywał się od obmawiania Cuthreda. Teraz jednak, gdy Cuthred nie żył i został uznany za mordercę, Hiacynt byłby może skłonny otworzyć się bardziej, chociaż chyba nie wiedział nic złego o swym towarzyszu podróży, a już na pewno nie o morderstwie. —

Gdzie on jest? - spytał Hugo. - Niedaleko, jak sadzę, jeżeli to on dał znać

młodemu Ryszardowi, że może bezpiecznie przyjąć sakrament małżeństwa. Kto mógłby lepiej wiedzieć, że Cuthred był samozwańcem? —

Nie dalej niż w domku Eilmunda, i miło tam goszczony zarówno przez ojca,

jak córkę - odrzekł Cadfael. - A ja wybieram się tam teraz zobaczyć, jak się ma Eilmund. Czy mam przywieźć tu ze sobą chłopca? —

Jeszcze lepiej będzie, jeśli pojadę z tobą - oświadczył serdecznie Hugo. -

Lepiej nie wyciągać go z ukrycia, dopóki nie odwołam obławy rozkazem i nie ogłoszę, że nie ponosi on żadnej odpowiedzialności, że może swobodnie chodzić po mieście i szukać pracy jak każdy. Kiedy Cadfael poszedł siodłać konia, zastał na podwórzu stajni jasnego kasztana z białym czołem, stojącego pod czułymi dłońmi jego pana niczym lśniący posąg, zadowolonego i ufnego po małej przejażdżce, polerowanego do połysku miedzi. Rafe z Coventry odwrócił się, by zobaczyć, kto nadchodzi, uśmiechnął się ostrożnym, spokojnym uśmiechem, z którym

Cadfael już się zaznajomił. —

Znowu w drogę, bracie? Musiałeś mieć męczący dzień.

—

Wszyscy mieliśmy - odrzekł Cadfael, opuszczając siodło. - Ale ufajmy, że

najgorsze już za nami. A ty? Czy ci się powiodło w twojej misji? —

Cóż, dziękuję! Bardzo dobrze! Jutro rano po prymie wyjeżdżam - powiedział

głosem jak zawsze miarowym i opanowanym, obracając twarz do Cadfaela. - Uprzedziłem już brata Dionizego. Cadfael przez minutę czy dwie zajmował się w milczeniu siodłaniem konia. Rozmowa z Rafe’em z Coventry składała się także z chwil ciszy. —

Jeśli chcesz daleko zajechać pierwszego dnia, będziesz chyba potrzebował

mojej pomocy, zanim wyjedziesz - powiedział potem po prostu. - Upuścił ci krwi - dodał krótko, jakby to było wystarczające wyjaśnienie. I gdy Rafe z Coventry zwlekał z odpowiedzią: - Częścią moich obowiązków jest leczenie chorych i rannych. Nie ma w mej sztuce tajemnicy spowiedzi, ale jest uczciwa powściągliwość. —

Przelewałem już krew - odrzekł Rafe, uśmiechnął się jednak cieplej niż

zwykle. —

Jak wolisz. Ale ja tu jestem. Gdybym ci był potrzebny, przyjdź do mnie. Nie

jest mądrze zaniedbywać ranę ani poddawać ją zbyt długo próbie w siodle. - Sprawdził popręg i zebrał lejce do wsiadania. Koń chodził bokiem i przesuwał się wesoło, skory do działania. —Zachowam to w pamięci - powiedział Rafe. —

I dziękuję. Nie powstrzymasz mego wyjazdu - dodał przyjaznym, ale

poważnym tonem. —

A czy próbowałem? - odparł Cadfael, wskoczył na siodło i wyjechał na

dziedziniec. —

Nigdy nie powiedziałem całej prawdy - mówił Hiacynt, siedząc przy palenisku

w domku Eilmunda, z blaskiem ognia niczym miedziany połysk na czole, podbródku i kościach policzkowych. - Nawet Anecie. O sobie tak, ona wie o mnie wszystko, co najgorsze. Ale nie o Cuthredzie. Wiedziałem, że był łobuzem i włóczęgą, lecz i ja taki byłem, a że nie wiedziałem o niczym gorszym, trzymałem usta zamknięte. Jeden ukrywający się hultaj nie wydaje drugiego. Teraz jednak mówicie mi, że on jest mordercą. I że nie żyje! —

I nic mu już nie zaszkodzi - powiedział rzeczowo Hugo. - Przynajmniej na tym

świecie. Muszę wiedzieć wszystko, co możesz powiedzieć. Gdzie się do niego przyłączyłeś? —

Pod Northampton, w klasztorze kluniackim, jak opowiadałem Anecie i

Eilmundowi, chociaż nie całkiem tak, jak to mówiłem. Nie był wtedy pielgrzymem w habicie, nosił porządny, ciemny strój, płaszcz i kaptur, był uzbrojony, chociaż ukrywał swój miecz. Do rozmowy doszło przypadkiem, tak przynajmniej myślałem. Sądzę jednak, że on odgadł we mnie uciekiniera, bo nie ukrywał, iż sam też ucieka. Podsunął mi myśl, że razem będziemy bezpieczniejsi i nie będziemy rzucali się w oczy. Obaj kierowaliśmy się na północ i na zachód. To był jego pomysł z pielgrzymowaniem. Miał odpowiednią twarz i postawę. Cóż, widzieliście go, więc wiecie. Ukradłem dla niego habit z zapasów klasztoru. O muszelki było nietrudno. Medalion ze świętym Jakubem miał już przedtem - może nawet miał prawo go nosić, kto wie? Zanim dotarliśmy do Buildwas, wczuł się w rolę, a włosy i broda urosły mu jak należy. I odpowiadał pani z Eaton jej własnym celom. Och, nie wiedziała o nim nic złego, poza tym, że był skłonny zasłużyć na swoje utrzymanie u niej. Powiedział, że jest księdzem, a ona uwierzyła. Wiedziałem, że nie jest żadnym księdzem, bo mi się przyznał, kiedy byliśmy sami. Śmiał się z tego. Miał jednak dar wymowy i umiał sobie z tym radzić. Ona mu oddała tę pustelnię, tak blisko lasów opactwa, żeby wyrządzać opatowi szkody. Mówiłem, że to należało do mnie i że on o tym nie wiedział, ale co do niego, skłamałem. On się nigdy nie wygadał co do mnie, więc ja nie mogłem. — On cię porzucił, kiedy tylko dowiedział się o obławie - oświadczył stanowczo

Hugo. - Nie musisz mieć skrupułów. — No cóż, ja żyję, a on nie - odrzekł Hiacynt. —

Nic mu już nie zaszkodzi. Słyszeliście o Ryszardzie? Rozmawiałem z nim

tylko raz, ale uznał mnie za tak prawego człowieka, że nie chciał słyszeć o mnie złego słowa ani nie dał mnie zaciągnąć z powrotem do poddaństwa. To mi przywróciło szacunek dla samego siebie. Później dowiedziałem się, że w drodze powrotnej został schwytany, lecz musiałem uciekać albo się ukrywać. Postanowiłem się ukrywać, dopóki nie będę mógł się ruszyć, żeby go poszukać. Gdyby nie dobroć Eilmunda, i to po tym, jak mu zalazłem za skórę, twoi ludzie mogli mnie pojąć już z dziesięć razy. Teraz jednak wiecie, że nigdy nie tknąłem Bosieta. A Eilmund i Aneta mogą wam powiedzieć, że nigdy nie wychodziłem stąd na krok, odkąd wróciłem z Leighton. O tym, co mogło stać się z Cuthredem, wiem nie więcej niż wy. —

Chyba mniej - powiedział Hugo łagodnie spojrzał z uśmiechem poprzez ogień

na Cadfaela. —

Cóż, po tym wszystkim możesz się uważać za szczęściarza. Od jutra nic ci nie

będzie grozić z rąk moich ludzi. Możesz iść do miasta i poszukać sobie jakiegoś mistrza. A które z twoich imion wybierasz na nowe życie? Lepiej mieć tylko jedno, żebyśmy wszyscy wiedzieli, z kim mamy do czynienia.

—

To, które podoba się Anecie - odpowiedział Hiacynt. - Bo to ona będzie mnie

odtąd nim nazywała przez całe życie. —

Mógłbym coś o tym powiedzieć - chrząknął Eilmund ze swego kąta po drugiej

stronie ognia. - Miarkuj swoją zuchwałość albo będziesz musiał się napocić, żeby zyskać moją zgodę - mówił to jednak wyraźnie zadowolony, jakby już doszli do jakiegoś porozumienia, dla którego to warknięcie było jedynie szorstkim kontrapunktem. —

Hiacynt spodobał mi się od początku - powiedziała Aneta. Aż dotąd trzymała

się poza ich kręgiem jako posłuszna córka, zważająca na kubki dzban, ale niezabierająca głosu w sprawach mężczyzn. Cadfael pomyślał, że nie ze skromności ani z uległości, lecz dlatego, że miała już wszystko, czego chciała, a także zapewnienie, że nikt, ani szeryf, ani ojciec, ani jego zwierzchnik nie mająwładzy czy woli, żeby jej to wydrzeć. —Zostań Hiacyntem - powiedziała z powagą. —

I pozwól Brandowi odejść.

To było mądre, bo nie było sensu wracać do przeszłości, a nawet się na nią oglądać. Brand był poddanym i bez ziemi w Northampton, a Hiacynt będzie wolnym rzemieślnikiem w Shrewsbury. —

Za rok i dzień od dnia, w którym znajdę mistrza, co mnie przyjmie, przyjdę i

poproszę o twoją zgodę, panie Eilmundzie - obiecał Hiacynt. - Nie wcześniej! —

A skoro ja osądzę, że na nią zasłużyłeś, będziesz ją miał - odrzekł Eilmund.

Hugo i Cadfael jechali razem z powrotem w pogłębiającym się zmierzchu. Jakże często jeździli tak wespół, odkąd spotkali się po raz pierwszy w pełnym nieufności starciu umysłów i doszedłszy do satysfakcjonującego wyniku na koniec sporu, zostali wiernymi przyjaciółmi. Wieczór był łagodny i cichy, poranek będzie znowu mglisty, a bujne pola w dolinie zmienią się w przejrzyste, błękitne morze. Las pachniał jesienią, wilgotną ziemią, rozwijającymi się grzybami i opadłymi liśćmi. —

Wiem, że naruszam moje śluby - mówił Cadfael, zarazem pocieszony i

zasmucony tą porą roku i godziną. - Wybrałem życie zakonne, ale teraz nie jestem pewien, czybym wytrzymał bez ciebie, bez tych wykradanych wyjazdów poza mury. Bo takie one są. Prawda, że często jestem wysyłany w uzasadnionych sprawach, ale i wtedy wykradam, biorę więcej, niż mi się należy. Gorzej, Hugonie, wcale tego nie żałuję! Czy myślisz, że znajdzie się łaska dla kogoś, kto przyłożył rękę do pługa, a co chwila porzuca orkę, by wracać między owce i baranki? Owce i baranki mogą chyba tak myśleć - odpowiedział Hugo z uśmiechem. - Będzie miał ich modlitwy. Nawet tych czarnych i szarych, jak te, które spierałeś się z Bogiem i ze

mną w swoim czasie. Niewiele jest całkiem czarnych - rzekł Cadfael. - Być może są pstrokate jak ta wielka bestia, którą sobie wybrałeś do jazdy. Większość z nas ma wokół siebie kilka pstrych. I może to oznacza łagodniejszy sąd dla reszty bożych stworzeń. Ja jednak zgrzeszyłem najbardziej, ciesząc się swoim grzechem. Będę pokutował w murach przez zimę, a jeśli mnie wyślą na zewnątrz, szybko wykonam zadanie wrócę. —

Chyba że kolejna bezradna ofiara wejdzie ci w drogę. A kiedy zaczyna się ta

pokuta? —

Gdy tylko ta sprawa zakończy się jak należy.

—

Ależ to odpowiedź wyroczni! - roześmiał się Hugo. - A kiedy to będzie?

—

Jutro - rzekł Cadfael. - Jak Bóg da, jutro.

Rozdział czternasty

Idąc z koniem do stajni przez dziedziniec, prawie godzinę przed kompletą, Cadfael zobaczył panią Dionizję wychodzącą z domu opata. Szła spokojnym krokiem i ze skromnie nakrytą głową ku domowi gościnnemu. Trzymała się prosto jak zawsze, chód miała tak samo pewny i dumny, ale nieco wolniejszy niż zazwyczaj, utrefiona głowa była opuszczona, ze wzrokiem raczej wbitym w ziemię niż utkwionym hardo w oddali. Nigdy nie padnie żadne słowo o jej spowiedzi, ale Cadfael nie wątpił, że nie pominęła niczego. Nie należała do ludzi, którzy robią coś połowicznie. Nie będzie dalszych prób wydobycia Ryszarda spod opieki opata. Dionizja przeżyła zbyt wielkie niepowodzenie, żeby znowu podejmować takie ryzyko, dopóki czas nie zatrze przypomnienia nagłej śmierci bez rozgrzeszenia, wychodzącej jej na spotkanie. Wyglądało na to, że zamierza tu zostać na noc, być może po to, by jutro na swój sposób zawrzeć pokój z wnukiem, który teraz spał twardym snem, szczęśliwie wciąż nieżonaty i z powrotem tam, gdzie wolał przebywać. Chłopcy będą dobrze spać tej nocy, rozgrzeszeni i z przywróconym im towarzyszem. To sposobność do gorącego dziękczynienia. Co zaś dotyczy zmarłego w kaplicy pogrzebowej, o imieniu, które nie wyglądało na jego prawdziwe, nie rzucał on cienia na ich świat. Cadfael wprowadził swego konia na podwórzec stajni, oświetlony dwiema pochodniami przy bramie, rozsiodłał go i wytarł. Panowała zupełna cisza poza podmuchami podnoszącego się wieczornego wietrzyku i od czasu do czasu szuraniem i przesuwaniem kopyt w stanowiskach. Wprowadził konia do stajni, zawiesił uprząż i zawrócił do odejścia. W wyjściu z podwórca stał ktoś spokojnie i nieruchomo. —

Dobry wieczór, bracie! - odezwał się Rafe z Coventry.

—

To ty? Szukałeś mnie? - spytał Cadfael. - Przepraszam, że cię przetrzymałem

do późna, i to kiedy od rana czeka cię podróż. —

Widziałem, jak idziesz przez dziedziniec. Proponowałeś mi coś - odparł cichy

głos. - Jeśli to nadal aktualne, chciałbym skorzystać. Już wiem, że nie tak łatwo opatrywać ranę jedną ręką. —

Daj spokój! - rzekł Cadfael. - Chodźmy do mojej chaty w ogrodzie, tam

będziemy sami.

Był półmrok, ale jeszcze nie ciemno. Spóźnione róże w ogrodzie majaczyły na swych przerośniętych łodygach, utraciwszy połowę liści, widmowo blade w mroku. W murach herbarium, wysokich i chroniących przed wiatrem, wciąż było ciepło. —

Zaczekaj - powiedział Cadfael. - Zapalę lampę.

Potrzebował kilku chwil na skrzesanie iskry, którą rozdmuchał ostrożnie do płomienia i przyłożył do knota lampy. Rafe czekał bez mruknięcia i bez ruchu, póki światło nie zapłonęło stałym blaskiem, a potem wszedł do chaty, przypatrując się ciekawie szeregom słojów i flaszek, wagom i moździerzom, pękom ziół szeleszczącym nad głowami i poruszającym się w podmuchu od wejścia. W milczeniu zdjął kubrak i ściągnął koszulę z ramienia, wyjmując rękę z rękawa. Cadfael ustawił lampę tak, by światło padało na poplamiony i pomięty opatrunek. Rafe cierpliwie siedział na ławie pod ścianą, przyglądając się ogorzałej twarzy, która pochylała się nad nim. —

Bracie - rzekł z namysłem. - Powinienem ci się przedstawić.

—

Znam twoje imię - odparł Cadfael. - Rafe wystarczy.

—

Może tobie. Mnie nie. Kiedy przyjmuję pomoc wspaniałomyślnie mi daną,

odpłacam prawdą. Nazywam się Rafe de Genville... —

Trzymaj się teraz - przestrzegł Cadfael. - Przyschło, więc zaboli.

Poplamiony opatrunek ustąpił po szarpnięciu, ale jeśli to rzeczywiście bolało, de Genville zniósł to równie obojętnie, jak znosił poprzedni ból. Cięcie było długie, biegnące w dół po ramieniu, ale niezbyt głębokie. Krawędzie rany rozchylały się jednak, a sam ranny nie był w stanie drugą ręką ściągnąć ich razem. —

Nie ruszaj się! - poprosił zakonnik. - Musimy to poprawić, bo inaczej zostanie

paskudna blizna. Ale będziesz potrzebował pomocy przy zmianie opatrunku. —

Kiedy już stąd wyjadę, mogę prosić o pomoc, bo któż będzie wiedział, skąd

mam to cięcie? Ty jednak wiesz, bracie. „Upuścił ci krwi”, powiedziałeś. Niewiele jest rzeczy, o których nie wiesz, ale chyba mogę ci jeszcze trochę powiedzieć. Nazywam się Rafe de Genville. Jestem wasalem, a Bóg wie, że przyjacielem Briana FitzCounta i lennikiem pani mego zwierzchnika, cesarzowej. Dopóki żyję, nie pozwolę skrzywdzić żadnego z tych dwojga. Cóż, on nie upuści więcej krwi ani nikomu ze stronników króla, ani za morzem w służbie Godfryda Andega - wena - bo taki chyba był jego cel, kiedyś w sprzyjającym czasie. Cadfael ciasno owinął długie cięcie nowym opatrunkiem. Przyłóż tu prawą rękę i przytrzymaj, to zaciśnie ranę. Nie będzie już krwawić albo tylko trochę powinna się czysto zasklepić. Ale oszczędzaj tę rękę w drodze. —

Tak uczynię. - Opatrunek opasywał ramię zgrabnie i gładko. - Masz zręczne

ręce, bracie. Gdybym mógł, zabrałbym cię ze sobą jako zdobycz wojenną. —

Boję się, że będą potrzebować wszystkich chirurgów i lekarzy, jakich znajdą w

Oksfordzie - przyznał ze smutkiem Cadfael. —

Ach, nie tam, nie tym razem. Nie będzie wtargnięcia do Oksfordu, zanim

hrabia nie zbliży się ze swą armią. Wątpię w to nawet wtedy. Nie, wracam najpierw do Briana do Wallingfordu, oddać mu, co jest jego. Cadfael umocował opatrunek nad łokciem i przytrzymał rękaw koszuli, gdy Rafe wsuwał weń rękę. Zakonnik usiadł przy nim, twarzą w twarz, oko w oko. Milczenie, jakie zaległo między nimi, było jak ten wieczór, łagodne, spokojne, nieco melancholijne. —

To była uczciwa walka - powiedział Rafe po długiej przerwie, spoglądając w i

poprzez oczy Cadfaela, by znów ujrzeć nagą kamienną ścianę leśnej kaplicy. - Odłożyłem swój miecz, widząc, że on nie ma swojego. Ale sztylet zatrzymał. —

I użył go przeciw człowiekowi, który go widział w jego postaci nad Thame i

mógł podać w wątpliwość jego śluby - rzekł Cadfael. - Jak to zrobił syn tamtego, kiedy Cuthred już nie żył, ale nie dowiedział się wtedy, że patrzy na mordercę swego ojca. —

Ach, więc to było tak! Zastanawiałem się.

—

A czy znalazłeś, czego szukałeś?

—

Przybyłem po niego - powiedział Rafe posępnie. - Ale tak, rozumiem, co masz

na myśli. Tak, znalazłem to w relikwiarzu na ołtarzu. Nie wszystko w monetach. Klejnoty zajmują mniej miejsca i łatwiej je przenosić. To jej własne klejnoty, które sobie ceniła. A jeszcze bardziej ceniła tego, komu je posłała. —

Mówiono, że był tam i list.

—

Jest list. Mam go. Widziałeś brewiarz?

—

Widziałem. Książka godna księcia.

—

Cesarzowej. W okładce jest skrytka, w której można ukryć liścik. Gdy byli

rozłączeni, przesyłali sobie ten brewiarz przez zaufanego posłańca. Bóg jeden wie, co mogła napisać teraz, w największym poniżeniu swej fortuny, rozdzielona z nim niewielu milami, które równie dobrze mogą być całą szerokością świata, i z armią króla trzymającą ją i jej nielicznych w dławiącym uścisku. Któż zachowuje mądrość w tak skrajnej rozpaczy, kto powściąga język albo pióro? Nie muszę się dowiadywać. List dostanie i przeczyta ten, czyjego serca pokrzepieniu miał służyć. Czytał go już ktoś inny i mógł go wykorzystać dodał szorstko Rafe. - Ale on już się nie liczy. Głos mężczyzny wezbrał wielką falą namiętności, która jednak nie zdołała naruszyć stalowej samokontroli, choć jego zdyscyplinowane ciało drżało niczym strzała w locie,

wibrując siłą oddanej miłości i nieprzejednanej nienawiści. Tego listu, który wiózł ze złamaną pieczęcią jako świadectwem zimnej i ohydnej zdrady, nigdy nie otworzy. Ta sprawa była święta jak tajemnica spowiedzi, między kobietą, która go napisała, a mężczyzną, do którego został napisany. Cuthred wtargnął nawet na ten u - święcony grunt, ale Cuthred nie żył. Cadfaelowi nie wydawało się, by była to zbyt wielka pokuta za wyrządzone zło. —

Powiedz mi, bracie, czy to był grzech? - spytał Rafe de Genville, gdy fala

namiętności opadła do jego zwykłego spokoju. —

Czego chcesz ode mnie? - odparł Cadfael.

—

Zapytaj swego spowiednika, kiedy dotrzesz bezpiecznie do Wallingfordu. Ja

wiem tylko, że był taki czas, kiedy zrobiłbym to samo, co ty. Nie padło pytanie, czy sekret de Genville’a pozostanie nienaruszony, to się rozumiało. —

Lepiej teraz niż rano - rzekł Rafe, wstając.

—

Twój rozkład godzin jutro nie musi być zakłócany, a ja odjadę wcześnie.

Zostawię moje miejsce czyste i posprzątane dla następnego gościa, a podróż będzie tym lżejsza, że nie odjadę bez uczciwego świadka. Pożegnam się już tutaj. Bóg z tobą, bracie. —

I niech cię prowadzi - odparł Cadfael.

Odszedł w narastającą ciemność, równym i pewnym krokiem po żwirowej ścieżce, a ściszonym, kiedy dotarł do trawy. Wraz z ostatnim lekkim odgłosem jego odejścia ostro zabrzmiał w oddali dzwon na kompletę. Cadfael zaszedł do stajni przed prymą, o poranku suchym i słonecznym, ale chłodnym, z dobrą pogodą do jazdy. Jasny kasztan z białym czołem znikł ze swego stanowiska. Byłoby tam pusto i cicho, gdyby nie odgłosy wesołej rozmowy i śmiechy z ostatniego stanowiska, gdzie Ryszard zaszedł wcześnie, żeby pieścić i chwalić swego kuca za dzielną jazdę, z Edwinem u boku przywróconym do łask i do towarzystwa rówieśnika. Wydawali wesołe dźwięki jak stadko młodych jaskółek, dopóki nie usłyszeli nadchodzącego Cadfaela, a wtedy popadli w bardzo przyzwoite milczenie, aż zerknęli i ujrzeli, że to ani brat Jeremiasz, ani przeor Robert. Na usprawiedliwienie posłali mu szerokie, szczodre uśmiechy wrócili do stanowiska kuca, żeby go głaskać i podziwiać. Cadfael mógł się tylko zastanawiać, czy pani Dionizja już odwiedziła wnuka i czy posunęła się tak daleko, jak można się było spodziewać po takiej ma - triarchini, by odbudować swą pozycję. Z pewnością nie było w tym poniżania się, raczej coś w rodzaju usprawiedliwienia: „Ryszardzie, rozważałam twoją przyszłość z opatem i zgodziłam się zostawić cię obecnie pod jego opieką. Bardzo się zawiodłam na Cuthredzie, bo nie był księdzem, jak udawał. Ten epizod jest zamknięty i najlepiej o nim zapomnieć”. z pewnością

zakończyła czymś w rodzaju: „Jeżeli pozwalam ci tu zostać, panie, staraj się, żebym miała otobie dobre wieści. Bądź posłuszny swoim mistrzom i przykładaj się do swoich książek...”. I na odchodnym pocałunek, może nieco czulszy niż zwykle, przynajmniej nieco ostrożniejszy, zważywszy, co on mógł o niej opowiedzieć, gdyby mu na tym zależało. Ale Ryszard triumfujący, wolny od wszelkich niepokojów o siebie i innych, na których mu zależało, nie miał żalu do nikogo w świecie. Otej porze Rafe de Genville, wasal i przyjaciel Briana FitzCounta i lojalny sługa cesarzowej Maud, musiał być już daleko od Shrewsbury w swej długiej drodze na południe. Człowiek tak spokojny i nierzucający się w oczy, ledwie był zauważony, nawet kiedy tu przebywał, a jego pobyt wkrótce zostanie zapomniany. * —

Odjechał - powiedział Cadfael. - Nie obciążyłem cię wyborem, chociaż chyba

wiem, co byś zrobił. Uczyniłem to za ciebie. Odjechał, a ja mu na to pozwoliłem. Siedzieli razem, jak często siadywali przedtem w ostatnim stadium jakiegoś kryzysu, czujni, ale uspokojeni, na ławie pod północnym murem herba - rium, gdzie ciepło południowej pory dnia trwało dłużej, a lekki wiatr nie docierał. Za tydzień albo dwa będzie już zbyt chłodno i szaro, by się cieszyć tym miejscem. Przedłużająca się łagodna jesień nie potrwa już długo. Znający się na pogodzie zaczynali węszyć i przepowiadali pierwszy tęgi mróz i obfity śnieg w grudniu. —

Nie zapomniałem, że dziś jest owo jutro, w którym obiecywałeś mi

zakończenie jak należy - rzekł Hugo. - Więc on odjechał! A ty mu na to pozwoliłeś! Ktoś inny niż Bosiet. Tamtego byś raczej ponaglał, niż próbował przeszkadzać w wyjeździe. Modliłeś się, żeby zaniechał zemsty i odjechał. Mów dalej. Zawsze był dobrym słuchaczem, nieskłonnym do okrzyków ani do zbędnych pytań. Mógł siedzieć w uważnym milczeniu, spoglądając w zadumie na zaniedbany ogród, nie kłopotać towarzysza spojrzeniami i nie stracić ani słowa z tych niewielu, których potrzebował, by zrozumieć. —

Potrzebuję konfesjonału, jeśli będziesz moim spowiednikiem - wyznał

Cadfael. —

I zachowam twe wyznania jak tajemnicę spowiedzi - wiem! Odpowiedź brzmi

tak! Ale nigdy dotąd nie potrzebowałeś rozgrzeszenia. Kim jest ten, kto odjechał? —

Nazywa się Rafe de Genvilłe - powiedział Cadfael. - Chociaż tu przedstawiał

się jako Rafe z Coventry, sokolnik hrabiego Warwicka. —

Ten spokojny starszy gość na kasztanie? Chyba widziałem go tylko raz -

przypominał sobie Hugo. - To jedyny gość, który niczego ode mnie nie chciał i byłem mu za to wdzięczny, mając pełne ręce Bosietów. A co takiego zrobił Rafe z Coventry, że ty lub ja mielibyśmy się zastanawiać, czy mu pozwolić odjechać? —

Zabił Cuthreda. W uczciwej walce. Odłożył miecz, bo Cuthred nie miał

miecza. Walczył sztyletem przeciw sztyletowi i zabił tamtego. Hugo nie powiedział ani słowa, tylko obrócił na chwilę głowę ku przyjacielowi, badając z uwagą wyraz twarzy Cadfaela, i czekał. Z dobrego powodu - oświadczył Cadfael. - Nie zapomniałeś chyba tej historii o zaufanym rycerzu cesarzowej, wysłanym z Oksfordu, kiedy król Stefan zamykał zamek w żelaznym pierścieniu? Wysłanym z pieniędzmi, klejnotami i z listem do Briana FitzCounta odciętego od niej w Wallingfordzie. I jak w lesie przy drodze znaleziono jego błąkającego się konia z zakrwawioną uprzężą i pustymi jukami? Ciała nigdy nie znaleziono. Tamiza płynie w pobliżu, a w lesie jest dość miejsca na grób. I tak pan Wallingfordu został obrabowany ze skarbu cesarzowej. On sam zbiedniał już dawno w jej służbie, a jego garnizon musiał jeść. Przeznaczony dla niego list został skradziony wraz z resztą. Zaś Rafe de Genville jest wasalem i wiernym druhem Briana FitzCounta i nie zamierzał puścić płazem tej zbrodni. Jakie ślady doprowadziły go w te strony? Nie pytałem, a on mi się nie zwierzył. Doprowadziły go w każdym razie. W dniu jego przyjazdu spotkałem go przy stajniach i zgadało się, że w kaplicy leży martwy Drogo Bosiet. Pamiętam, że nie podałem nazwiska, a on nie pytał, bo przecież nazwisko można zmienić. Poszedł wprost do zmarłego, ale po pierwszym spojrzeniu stracił zainteresowanie. Szukał kogoś w swoim wieku i swego stanu. Młody człowiek koło dwudziestki, jak Hiacynt, nie interesował go wcale. Musiał oczywiście słyszeć o świątobliwym pustelniku pani Dionizji, jednak pominął go, jako księdza i pielgrzyma będącego poza wszelkim podejrzeniem. Dopóki nie usłyszał wraz z nami wszystkimi, jak Ryszard wykrzykuje, że pustelnik nie jest księdzem, tylko oszustem. Rozglądałem się potem za Rafe’em, ale zniknął wraz z koniem. Szukał samozwańca i oszusta. I znalazł go tego wieczoru w pustelni, Hugonie. Znalazł go, walczył z nim, zabił go. I zabrał to, co zostało skradzione, pieniądze klejnoty ze szkatuły na ołtarzu, i brewiarz, który należał do cesarzowej i służył do przenoszenia listów między nią a FitzCountem, kiedy byli rozłączeni. Pamiętasz, że sztylet Cuthreda był zakrwawiony? Opatrywałem ranę Rafe’a de Genville’a, przyjąłem jego wyznanie, jak teraz przekazałem ci swoje, życzyłem szczęśliwej drogi powrotnej do Wallingfordu. Cadfael usiadł wygodnie z głębokim westchnieniem i oparł głowę o kamienną ścianę. Zapadło między nimi długie, ale pogodne milczenie, a w końcu Hugo poruszył się i odezwał.

—

Jak doszedłeś do tego, kim on jest? Musiało to być coś więcej niż jedno

spotkanie, żeby cię wciągnąć w jego sekrety. Mówił mało, polował samotnie. Co jeszcze was zbliżyło? —

Byłem przy nim, kiedy wrzucił kilka monet do naszej puszki na jałmużnę.

Jedna upadła na posadzkę, a ja ją podniosłem. To był srebrny pens cesarzowej wybity ostatnio w Oksfordzie. Nie robił z tego sekretu. Spytał, czy się nie zastanawiam, co lennik cesarzowej może robić tak daleko od pola walki. A ja odrzekłem, że może szukać mordercy, który zabił i okradł Renauda Bourchiera w drodze do Wallingfordu. —

I on to przyznał? - spytał Hugo.

—

Nie. Powiedział, że nie, że to nie tak. Mówił, że to dobry pomysł i chciałby,

żeby tak było, ale to nie było tak. Zatrzymał prawdę dla siebie. Wszystko, co powiedział, było prawdą, a ja wiedziałem o tym. Nie, Cuthred nie był mordercą, nie wtedy, kiedy Drogo Bosiet wszedł do jego pustelni pytać o zbiega i stanął oko w oko z kimś, kogo widział w całkiem innym stroju, z kim rozmawiał i grał w szachy nad Thame przed kilkoma tygodniami. Z kimś, kto wtedy nosił broń i wyglądał na rycerza, ale nie miał konia, bo nie było jego wierzchowca w stajni nad Thame. Wszystko to powiedział nam Aymer po tym, jak jego ojciec został na zawsze uciszony. —

Zaczynam odczytywać twoją łamigłówkę - powiedział Hugo powoli i zmrużył

oczy, patrząc poprzez półnagie gałęzie drzew na południowy mur ogrodu. - Czy kiedykolwiek stawiałeś tak dziwne pytanie bez celu? Powinienem zgadnąć, kiedy spytałeś o konia. Jeździec bez konia nad Thame i koń bez jeźdźca błąkający się po lasach przy drodze do Wallingfordu. Razem wzięte mają sens. - Nie! wykrzyknął wstrząśnięty i oburzony, patrząc ze zgrozą na obraz, który sam stworzył. - Dokąd mnie prowadzisz? Czy to prawda, czy chybiony strzał? Bourchier we własnej osobie? Pierwsze drżenie wieczornego chłodu wraz z zimniejszym wiatrem wstrząsało śpiącymi ziołami, a Hugo zadrżał razem z nimi w przypływie niedowierzania i wstrętu. —

Jaka kara należy się za tak ohydną zbrodnię? To gorsze niż morderstwo.

—

Tak sądził Rafe de Genville - stwierdził Cadfael. - I wymierzył odpowiednią

karę. Odjechał, a ja mu życzyłem szczęśliwej drogi. —

Ja też bym tak zrobił. Ja też! - rzekł Hugo, patrząc przez ogród z ustami

wykrzywionymi pogardliwym grymasem, kontemplując ogrom hańbiącego czynu, podjętego i dokonanego z premedytacją. —

Nic nie jest warte takiej ceny!

—

Renaud Bourchier myślał inaczej i cenił co innego. Najpierw zdobył życie i

wolność - mówił Cadfael, odliczając na palcach i kręcąc głową przy każdym punkcie. Wysyłając go z Oksfordu, zanim zamknął się stalowy pierścień, cesarzowa dała mu możliwość odejścia na bezpieczniejsze pastwiska. Nie sądzę, że wytłumaczeniem jest zwykłe tchórzostwo. Wyobrażam sobie, że, po pierwsze, całkiem na chłodno wolał odsunąć ryzyko śmierci lub pojmania, które groziło armii w Oksfordzie bardziej niż kiedykolwiek przedtem. Na chłodno i praktycznie przeciął wszelkie związki lenne i usunął się w mrok, by rozglądać się za następną okazją. Po drugie, kradzież skarbu, który mu powierzyła, dawała środki do życia. A po trzecie i najgorsze ze wszystkiego, miał potężną broń, której mógł użyć, by zapewnić sobie na nowo służbę wojskową i ziemię, łaskę i nową karierę zamiast tej, którą porzucił. List, który cesarzowa napisała do Briana FitzCounta. —

W brewiarzu, który zniknął - powiedział Hugo. - Nie widzę innego

wyjaśnienia, chociaż ta książka miała wartość sama w sobie. —

Miała znacznie większą z uwagi na to, co w niej było ukryte. Rafe mi to

wyjaśnił. W okładkę można było włożyć cienki arkusz pergaminu. Pomyśl tylko, Hugonie, o położeniu cesarzowej, kiedy to pisała. Miasto stracone, został tylko zamek, a wojska króla zamknęły ją w nim. Brian zaś, który był jej prawą ręką, jej mieczem i tarczą, ustępując pierwszeństwa jedynie jej bratu, oddzielony był od niej tylko niewielu milami, które jednak mogły być równie dobrze oceanem. Bóg jeden wie, czy prawdziwe są plotki, że tych dwoje było kochankami, ale z pewnością prawdą jest, że się kochają! A teraz, w tym strasznym położeniu, zagrożona głodem, klęską, u - więzieniem, nawet śmiercią, mogąc go już nigdy nie spotkać, czy mogła nie wykrzyczeć mu w końcu prawdy bez osłonek, napisać rzeczy, których nikt inny w świecie nie powinien nigdy zobaczyć? Taki list mógłby być nieoceniony dla człowieka bez skrupułów, który chce zrobić nową karierę i potrzebuje łaski książąt. Ona ma męża młodszego od niej, który nie darzy jej wielką miłością, podobnie zresztą jak ona jego; który nie mógł poświęcić ani jednego człowieka, by żonie przyjść tego lata z pomocą. Przypuśćmy, że pewnego dnia będzie Godfrydowi na rękę pozbycie się starszej od siebie żony i zawarcie nowego korzystnego małżeństwa. Pisany jej własną ręką list może mu dostarczyć pretekstu, a środki zawsze się znajdą, kiedy się jest księciem. Informator mógłby się ubiegać o stanowisko, dowództwo, nawet ziemię w Normandii. Godfryd ma tam nowo zdobyte zamki do oddania tym, którzy okazali się użyteczni. Nie mówię, że hrabia Andega wenii jest tego pokroju człowiekiem, ale zdrajca taki jak Bourchier mógł rozważać ową możliwość i zachować list do wykorzystania, kiedy nadarzy się szansa. Nie wiem, czemu Rafe de Genville nie uwierzył w jego śmierć na drodze do Wallingfordu. Nie pytałem go o to. Pewne jest, że gdy raz zapłonęła iskierka, nic go nie mogło powstrzymać przed pościgiem i

wymierzeniem należnej kary. I to nie przypuszczalnemu mordercy - tu mi rzekł prawdę - ale złodziejowi i zdrajcy, samemu Renaudowi Bour - chierowi. Podnosił się wiatr i niebo się przejaśniało. Poszarpane fragmenty chmur uciekały przed wiatrem. Przeciągająca się jesień po raz pierwszy zapowiadała zimę. —

Zrobiłbym to samo, co Rafe - oznajmił Hugo na zakończenie i wstał,

otrząsając się z odrazą. —

Ja też, kiedy nosiłem broń - rzekł Cadfael, wstając w ślad za nim. - Robi się

chłodno. Wejdźmy do środka. Spóźniony listopad wkrótce pozdziera ostatnie drżące liście. Opuszczona pustelnia w lesie Eyton będzie zimową kryjówką małych, leśnych zwierząt, a dziczejący znów ogród schronieniem jeży drzemiących w norach. Pani Dionizja nie osadzi już chyba innego pustelnika w tej chacie. Zwierzęta mogą ją zajmować. No cóż, sprawa skończona - mówił Cadfael, prowadząc Hugona. - Późno, ale w końcu, cokolwiek napisała, jej list jest w drodze do człowieka, którego serce miał pokrzepić. Cokolwiek jest dobrego czy złego w ich uczuciu, w szponach rozpaczy w niebezpieczeństwie miłość ma prawo mówić, co myśli, a wszyscy inni powinni być ślepi i głusi. Z wyjątkiem Boga, który czyta zarówno wiersze, jak między wierszami, i który w końcu w sprawach namiętności jak w sprawach sprawiedliwości będzie miał ostatnie słowo.