ENCYKLOPEDIA II Ww - WIELKIE BITWY - dodatek 2 - Okinawa 1945

OKINAWA 1945

Okinawę była przedostatnią

itwa o B II wojny Kiedy l IV 1945 r. Amerykanie wielką batalią

światowej. lądowa­

li na wyspach Riukiu, wojna w Europie się kończyła. Amerykanie zamykali właśnie w "kotle Ruhry" GA "B" feldmarsz. Waltera Modela, a Sowieci wypierali Niemców z rejonu Gdańska. Dwa tygodnie później padł Wiedeń, a 16 IV Armia Czerwona rozpoczęła operację berlińską. Tymczasem na Pacyfiku poddali się ostatni obrońcy Iwo-Jimy (26 III), a w l!irmie i Chinach Japończycy byli w stałym odwrocie. Na Okinawie umieszczono bazę lotniczo-morską, którą wykorzystywano w pierwszej fazie wojny przy podboju Filipin i Indii Holenderskich (ob. Indenezja). Zdobycie tej wyspy było ważne przynajmniej z trzech powodów. Po pierwsze, leżała ona w odległości 2 tys. km od Tokio, co miało duże znaczenie w związku z planeJil kontynuowania bombardowania Wysp Japońskich. Po drugie, opanowanie archipelagu Riukiu pozwalało lepiej niż dotąd paraliżować komunikację pomiędzy Japonią

a okupowanymi przez

nią

terenami na kontynencie. Wreszcie, Okinawa stałaby się wygodnym punktem wypadowym dla planowanego desantu na Wyspy Japońskie. Mimo ponoszonych strat i malejącej produkcji wojennej Japończycy dysponowali wciąż pokaźnymi siła­ mi, które pozwalały im zachowywać

nadzieję

na odwrócenie pogarszającego strategicznego. U progu 1945 r. wciąż liczyli, że na kontynencie uda się im pokonać chińskie wojska obu reżimów, zmusić nacjonalistów do zawarcia kompromisowego pokoju, obronić Birmę, powstrzymać aliantów na granicy Malajów i u brzegów Indosię położenia

PORÓWNANIE SIŁ STRON WALCZĄCYCH

~ :f

'

USA Japonia

USA Japonia

- . . USA Japonia

127

USA ....... Japonia • samoloty jedynie stacjonujące na Okinawie, w walkach stacjonujące na Wyspach japońskich

brały też udział

amoloty

3

ENCYKLOPEDIA 11 WOJNY SWIATOWEJ- WIELKIE BITWY

Japońska

piechota osłaniana przez karabiny maszynowe na motocyklach. Zwraca uwagę nietypowe uzbrojenie dwóch leżących żołnie­ rzy w pistolety Mauser C96.

nezji. Natomiast na Pacyfiku liczyli na do wysp macierzystych i sprawienie Amerykanom krwawej łaźni przy próbie zdobywania Wysp Japońskich. Armia japońska na początku 1945 r. liczyła 5,3 mln żołnierzy wojsk lądowych i lotnictwa (w większości zaangażowanych na kontynencie azjatyckim: w Chinach, Korei, Birmie i Indochinach), wyposażona była w 9400 samolotów (w tym 3 tys. nowoczesnych). Marynarka wojenna, mimo ogromnych strat poniesionych w łatach 1942-1944, nadal posiadała 6 okrętów liniowych, 4 lotniskowce, 7 krążowników, 22 niszczyciele i 44 okręty podwodne. W coraz trudniejszej sytuacji znajdowała się natomiast japońska gospodarka. Uzależnienie od importowanych surowców było jednym z powodów, które popchnęły Japonię na drogę podbojów. Utrata części wcześniejszych zdobyczy i paraliżowa­ nie japońskiego transportu morskiego przez alianckie lotnictwo i okręty podwodne sprawiły, że tamtejszy przemysł skuteczną obronę podejść

4

zbrojeniowy borykał się z poważnym deficytem ropy naftowej, boksytów, rudy żelaza i koksu. Silne bombardowania Wysp Japońskich dodatkowo dezorganizowały produkcję przemysłową. Coraz mniejsze były też zapasy paliwa- w marcu 1945 r. osiągnęły poziom wystarczający na trzy miesiące dla wojsk lądowych i sześć miesięcy dla lotnictwa; również możliwości działania floty były poważnie ograniczone. Żadnego z tych problemów nie miały wojska alianckie. Zimą 1945 r. na Dalekim Wschodzie liczyły one 2 mln żołnierzy, w tym 1,4 mln Amerykanów, wspieranych przez 6 tys. nowoczesnych samolotów bojowych. Sama amerykań­ ska flota dysponowała przygniatającą siłą 23 okrętów liniowych, 2llotniskowców (nie licząc 73 lotniskowców eskortowych), 57 krążowników, 350 niszczycieli i 217 okrętów podwodnych. Do tego dochodziły brytyjskie 2 okręty liniowe, 4 lotniskowce, 5 krą­ żowników i l O niszczycieli. JAPOŃCZYCY

Przez większą część wojny wojska japońskie na Okinawie liczyły ok. 1500 żołnierzy, głównie dywizjonu artylerii, kompanii wartowniczych i wojsk obsługi bazy morskiej. Dopiero w kwietniu 1944 r. zaczęto tworzyć 32. Armię, która miała bronić wysp Riukiu. Od sierpnia 1944 r. na jej czele stanął gen . por. Mitsuru Ushijima, a stanowisko szefa sztabu objął gen. mjr Isamu Cho. Latem 1944 r. na Okinawie wylądowały cztery jednostki, które miały tworzyć rdzeń 32. Armii: 44. mieszana brygada piechoty, 24. DP, 62. DP i 9. DP (w grudniu 1944 r. przesunięta na Tajwan). Oprócz tego 28. DP miała bronić wysp Sakishima, stanowiących południową część archipelagu Riukiu. Skład tej armii uzupełniał 27. pułk czołgów (27 maszyn). Wbrew zasadom panującym w wojsku japońskim cała artyleria połowa jednostek 32. Armii (z wyjątkiem artylerii 24. DP) podporządkowana była 5. armijnej grupie artylerii, miała zatem własne jednolite dowództwo. Dzięki temu Japończycy mogli używać artylerii na szczeblu operacyjnym, a nie jedynie taktycznym. Jednostki artyleryjskie

miały duże doświadczenie bojowe nabyte podczas działań w Chinach, co czyniło je tym groźniejszym przeciwnikiem. W sumie dysponowały 60 haubicoarmatami 155 mm i 24 moździerzami 320 mm. W styczniu 1945 r. jednostki 32. Armii zostały dodatkowo wzmocnione przez siedem dywizjonów artylerii przeciwlotniczej (72 armaty 75 mm i 54 armaty 20 mm), kilka pododdziałów artylerii przeciwpancernej (58 armat 47 mm) oraz cztery bataliony ciężkich karabinów maszynowych (96 ckm). Obronę Okinawy uzupełniali żołnierze z bazy morskiej, którą tworzyły port wojenny w Naha i lotnisko marynarki wojennej. Dowódcą bazy był kontradm. Minoru Ota. Dysponował on 15 bateriami artylerii nadbrzeżnej wyposażonymi w działa kalibru od 120 do 160 mm, rozmieszczone w różnych punktach wybrzeża wyspy. Do tego dochodziła obrona przeciwlotnicza bazy (20 armat przeciwlotniczych 120 mm, 77 armat 20 mm i 60 wielkokalibrowych karabinów maszynowych) oraz cztery kompanie marynarzy samobójców wyposażone w 400 łodzi motorowych,

Japońscy piloci pod

koniec wojny nie byli już tak dobrze wyszkoleni jak ich koledzy w latach poprzednich, ale i tak bardzo dali się we znaki amerykańskim okrętom. Głównie za sprawą samobójczych ataków.

TRO Y KO FliKTU

Samolot

myśliwski

F4 U-J D Corsair lotnictwa piechoty morskiej ostrzeliwuje pozycje obrońców na Okinawie rakietami kalibru 5 cali, czerwiec 1945 r. amerykańskiej

którymi mieli się posłużyć. Z pozostałego personelu bazy utworzono dwie brygady piechoty, jeden samodzielny pułk i trzy samodzielne bataliony piechoty. Oddziały te liczyły w sumie nieco ponad 15 tys. żołnierzy. W styczniu 1945 r. z 750 uczniów miejscowych szkół średnich sformowano grupy dywersyjne i przeszkolono je do działań partyzanckich na tyłach wojsk amerykańskich. Ponadto 20 tys. poborowych z Okinawy powołano do służby w oddziałach obrony terytorialnej. Wsparcie lotnicze obrońcom Okinawy miało zapewnić aż 4515 samolotów bojowych, stacjonujących m.in . na Wyspach Japońskich i Tajwanie. Tylko 250 z nich stacjonowało na trzech miejscowych lotniskach: Ie, Kadena i Yon tan . Z obsługi lotnisk i samolotów, liczącej 7 tys. żołnierzy, sformowano pułk piechoty. Dowodzący obroną wyspy gen. por. Mitsuru Ushijima miał do dyspozycji łącznie 80 tys. żołnierzy.

AMERYKANIE Do zdobycia Okinawy Amerykanie użyli 183 tys. żołnierzy (dla porównania: 6 VI 1944 r. w Normandii lądowało nieco ponad 100 tys. żołnierzy), tyle bowiem liczyła l O. Armia wraz z przydzielonymi

do niej

oddziałami

wsparcia. Jednak skierowane na Riukiu to 548 tys. żołnierzy wojsk lądowych, 18 okrętów liniowych, 40 lotniskowców, 32 krążowniki, 200 niszczycieli i 1982 samoloty bojowe. Zebranie tak potężnych wojsk (więcej niż w jakiejkoł­ wiek innej operacji desantowej podczas II wojny światowej) było bardziej demonstracją potęgi militarnej USA niż wymogiem operacji wojskowej na wyspie średniej wielkości. Związkiem operacyjnym, któremu powierzono zdobycie Okinawy, była l O. Armia, od września 1944 r. dowodzona przez gen. por. Simona Bucknera. W jej skład wchodziły jednostki, które zdobyły doświadczenie bojowe w szeregu operacji desantowych i wałkach podobnego typu na różnych wyspach Pacyfiku: 7., 27., 77. i 96. DP (tworzące XXIV KA) oraz 1., 2. i 6. Dywizja Piechoty Morskiej (tworzące III Korpus Piechoty Morskiej). Na czas operacji "Iceberg" 10. Armia została wzmocniona, m.in. grupą pancerną składającą się z trzech batalionów czołgów (165 pojazdów) oraz licznymi jednostkami artylerii przeciwlotniczej (256 dział) i artylerii polowej (54 działa 155 mm) . W sparcie artyleryjskie zapewniały też działa okrętowe licznych łączne siły

Żołnierze amerykańskiej piechoty morskiej

w czasie walk na Okinawie. Teren wyspy, górzysty. pelen skal i jaskiń, Jaworyzowal obrońców.

jednostek U Navy skierowanych do zabezpieczenia operacji "lceberg", w tym przede wszystkim Task Force 54 (kontradm. Morton L. Deyo) skła da­ jący się z 9 okrętów liniowych, 10 krą­ żowników i licznych niszczycieli. W 1945 r. dywizje wojsk lądowyc h były mniej liczne niż dywizje piechoty morskiej ( 14 tys. żołnierzy obok 19 tys.), były za to lepiej wyposażo ne w broń ciężką . I jedne, i drugie posiadały po cztery bataliony haubic, tyle że w dywizji piechoty trzy z nich były wyposażone w działa 105 mm, a jeden -w działa 155 mm, podczas gdy w dywizji piechoty morskiej (poza l. DPM) wszystkie były wyposażone w dzia ła 105 mm. Piechota morska posiada ła jednostkę artylerii rakietowej wyposażoną w 12 wyrzutni 112,5 mm zamontowanych na ciężarówkach, a dywizja piechoty - batalion artylerii rakietowej. Do wsparcia lotniczego operacji na Okinawie przeznaczono 25 dywizjonów myśliwskich, 2 dywizjony samolotów torpedowych i 4 dywizjony bombowców. Do tego ok. 750 samolotów pokładowych.

RZEBIEG WALK o przeanalizowaniu warunków terenowych na połu dniowym wybrzeżu Okinawy za najlepsze miejsce do desantu morskiego uznano szerokie i suche plaże w pobliżu miasteczka Hagushi. Miejsce to miało jeszcze jeden atut, dawało bowiem możliwość szybkiego opanowania pobliskich lotnisk Kadena i Yontan. Z plaż Hagushi dość łatwo można było rozwin ąć natarcie w kierunku pół­ nocnego brzegu Okinawy, co pozwoWoby

P

na iwlowanie japońskiej obrony na tym krańcu wyspy i w jej poludniowej części. W związku z tym, że Amerykanie po raz pierwszy mieli zetknąć ię z ludnością wrogiego państwa (dotąd wyzwalano tereny podbite wcześn iej przez Japonię), podjęto próby odpowiedniego jej traktowania, aby zminimalizować niebezpieczeństwo pojawienia się wrogich dzi ałań partyzanckich. DZIAŁANIA POPRZEDZAJ.,.CE DESANT NA OKINAWIE Wojska japońskie na Okinawie już na długo przed operacją "lceberg" atakowane

ierwszy na1ot przeprowadzoX':t!~~·mi ZC!PÓł 38. grupy operacyjnej lotniskowców wiceadm. }ohmi McCaina (9lotniskowców, S okrętów iiniowych; 15 krążowników i 58 niszczy-cieli) przez caly dzień usiłował zniszczyć urządzenia ~ojskowe na Okinawie. W połowie lutego 1945 r. Amerykanie odcięli 1~zczyste plaże

niLOkinawie były dogodnym

'··miejs~em do desantowania amerykańskiej ~~iJJ:.S~~..,.

piechoty.

japoń kie garniwny na wyspach R.iukiu od połączeń z Japonią i Tajwanem, nie dopuszczając w ten sposób do wzmocnienia obrony. Jednocze ' nie kontynuowane były naloty bombowe mające na celu o łabie­ nie możliwo ' ci obronnych Japończyków. 10 III 1945 r. rozpoczęła się kolejna duża akcja okrętów US avy, której celem była Okinawa atakowana z morza i powietrza, a także wyspa Kiusiu. Działania te miały doprowadzić do obezwładnienia japOI1skiego lotnictwa w przededniu rozpoczęcia operacji desantowej na Okinawie. Podczas kilkudniowego rajdu zniszczono 528 amolotów wroga, a 260 uszkodzono. astępnym zadaniem było zdobycie pobliskich niewielkich wysp Kerama oraz Kei e. Te pierwsze mogły być groźne ze względu na niebezpieczeństwo dokonywania z nich samobójczych ataków na niewielkich łodziach motorowych wype łnionych materiałami wybuchowymi. Wyspy Keise zajęto bez walki. 26 III 1945 r. Amerykanie opanowali niemal wszystkie wyspy Kerama. ajcięższe walki toczyły się na wyspie Zamami, gdzie przy zło im walczyć z batalionem marynarzy, niedoszłych samobójców z łod zi motorowych. O ich determinacji świad czy to, że w nocy z 26 na 27 III wykonali aż

PRZEBIEG WALK

Japońska

maska przeciwgazowa była wykonana z gumowanego materiału w kolorze brqzowym.

lO kontrataków. Z kolei w nocy z 28 na 29 III ponad 150 mieszkańców wyspy Tokashiki popełniło zbiorowe samobójstwo. Trzydniowe walki o wyspy Kerama kosztowały Amerykanów 31 zabitych. Japończycy stracili 530 zabitych, 121 żoł­ nierzy wzięto do niewoli. 24 III 1945 r. rozpoczęło się przygotowanie artyleryjskie do ataku na Okinawę. Następnego dnia do okrętów dołączyły samoloty, które atakując przy użyciu bomb, rakiet i napalmu, próbowały osłabić japońską obronę. W nalotach brało udział nie tylko lotnictwo pokładowe, lecz także ciężkie bombowce z Filipin, Marianów i Chin. Udało im się wyeliminować z walki japońską artylerię nadbrzeżną rozmieszczoną na południu wyspy oraz zniszczyć część mostów drogowych, aby utrudnić Japończykom dyslokację wojsk.

Również od 24 III zespoły trałow­ ców rozminowywały wody przybrzeżne Okinawy. Od 28 III wykorzystywano też płetwonurków, którzy w pobliżu plaż Hagushi i w okolicy Minatogi usunęli prawie 3 tys. drewnianych słupów wbitych w rafy koralowe na podejściach do brzegu, które miały uniemożliwić barkom desantowym dopłynięcie do plaż. Wokół wyspy swoje okręty rozmieściła 58. grupa operacyjna lotniskowców i 52. grupa wsparcia wojsk desantowych. 26 III w pierwszym nalocie kamikadze na flotę wokół Okinawy Japończykom udało się uszkodzić pięć okrętów wroga. W ostatnich dniach marca samoloty z wyspy próbowały też atakować amerykańskie wojska. Wspierali je kamikadze z Kiusiu. Uszkodzono wiele okrętów US Navy, w tym pancernik "Nevada': 27 III 1945 r. na wodach archipelagu Kerama utworzono morskie zaplecze dla wojsk inwazyjnych- pływające doki i warsztaty remontowe, tankowce, transportowce amunicji. Na wyspach Keise rozmieszczono dwa dywizjony armat 155 mm, mających niszczyć obronę japońską na Okinawie.

POCZĄ.TEK OPERACJI "ICEBERG" - DESANT MORSKI l IV 1945 r. przesuwana kilkakrotnie operacja desantowa rozpoczęła się. Poprzedzono ją trzygodzinną nawałą ogniową, uzupełnioną nalotami bombowymi. Od samego rana żołnierze atakujący w pierwszej fali schodzili z pokładów transportowców na amfibie i barki

desantowe. Zaraz na początku desantu nadleciały samoloty kamikadze, które zaatakowały jeden z transportowców wojska i okręt desantowy. Na plażach Hagushi lądowało jednocześnie osiem pułków, które nigdzie nie napotkały oporu Japończyków. Bez trudu opanowano też wzgórza dominujące nad plażami. W tym samym czasie oddziały lądujące pod Minatogą zgodnie z planem zawróciły na swoje okręty. Pododdziały 10. Armii do południa opanowały lotniska Kadena i Yontan. W ciągu pierwszych lO godzin operacji na opanowanym przyczółku wylądo­ wała większość artylerii polowej i oddziałów zabezpieczenia 10. Armii. Bez trudu udało się zrealizować wszystkie zadania zaplanowane na pierwszy dzień operacji. Opanowano przyczółek o powierzchni 63 km 2, na którym znalazło się 75 tys. żoł­ nierzy liniowych i oddziałów wsparcia logistycznego. Bilans strat to zaledwie 28 zabitych, 104 rannych i 27 zaginionych. W wyniku ataków kamikadze uszkodzony został stary pancernik ,West Virginia" oraz kilka mniejszych jednostek. Następnego dnia rano rozpoczęło się natarcie siłami czterech dywizji mające na celu rozszerzenie przyczółka. Na lewym skrzydle pododdziały 6. DPM już po południu osiągnęły cele przewidywane do zdobycia dopiero w szóstym dniu walk. Naprzeciw l. DPM stanęły oddziały japońskie sformowane z żołnierzy obrony terytorialnej i obsługi lotnisk. Słabo uzbrojone i wyszkolone, a także odcięte od głównych sił japońskich

Amerykańskie ciężkie okręty

ostrzeliwujq japońskie pozycje na Okinawie.

7

Bitwa o

ataki

Okinawę

amerykańskie

pozorowany desant 2. Dywizji Piechoty Morskiej linie frontu japońska

Linia Shuri

japońskie

kontrataki

lotniska

nie były w stanie stawić skutecznego oporu doborowym oddziałom piechoty morskiej. Szybko zostały rozbite, tracąc 663 zabitych i 26 wziętych do niewoli. Do godz. 16:00 pododdziały 7. DP dotarły do przeciwległego brzegu O kinawy, mając przed sobą zatokę Nakagusuku. Znaczyło to, że Amerykanie zgodnie ze swoim planem podzielili wyspę w jej dolnej części na dwa nierówne fragmenty: niewielki południowy i dominujący północny. Największe straty tego dnia Amerykanie ponieśli w wyniku ataku kamikadze na statek transportujący żołnierzy z 77. DP. Zginął dowódca i szef sztabu 305. pp, a także 27 żołnierzy i oficerów tego pułku. Po trzech dniach walk wojska III KPM wyprzedzały już własny plan natarcia o 12-13 dni. W wyniku przesłuchań ludności miejscowej uzyskano informacje, że główne siły japońskie zostały skoncentrowane na południu Okinawy.

8

DZIAŁANIA

LOTNICZO-MORSKIE Na tym etapie operacji najbardziej dawały się we znaki Amerykanom japońskie

samoloty. 6 IV 1945 r. Japoń ­ czycy zintensyfikowali ataki kamikadze, uznając je za skuteczniejsze od konwen cjonalnych nalotów. Tego dnia 200 samolotów przys tąpiło do samobójczego ataku na amerykańskie okręty i barki desantowe zgrupowane przy zachodnim brzegu wyspy. Zatopiono m.in. dwa niszczyciele. Ponadto Japończycy atakowali amerykańskie okręty koncentrujące się w pobliżu Okinawy. Myśliwce pokładowe zestrzeliły 380 samolotów wroga. Ceną tego sukcesu były uszkodzenia dwóch lotniskowców ("Hancock" i "San Jacinto") oraz okrętu liniowego "Maryland". Amerykanie, widząc determinację Japończyków, sukcesywnie wzmacniali swoją obronę przeciwlotniczą.

Japońskie dowództwo rzuciło do walki swój ostatni atut: "Yamato" - najpotęż­ niejszy okręt wojenny świata, który wraz z lekkim krążownikiem "Yahagi" i ośmio­ ma niszczycielami miał zaatakować flotę amerykańską. Na szczupłość sił tej eskadry wpłynęły katastrofalne braki paliwa. Okrę­ ty te otrzymały je w ilości wystarczającej jedynie na rejs w jedną stronę, była to więc w istocie misja samobójcza. Szybko została wykryta przez amerykańskie okręty podwodne. Kiedy "Yamató' i jego eskorta znalazły się w odległości 445 km od Okinawy, z lotniskowców 58. zespołu wystartowało 380 samolotów mających powstrzymać Japończyków. W kilku nalotach, w ciągu dwóch godzin, zatopiono "Yamató: "Yahagi" i cztery niszczyciele. Walka ta kosztowała Amerykanów zaledwie lO samolotów i tyluż zabitych lotników. Superpancernik zatonął o dzień drogi od Okinawy - za daleko, by zrobić użytek ze swoich dział kalibru 457 mm.

PRZEBIEG WALK

Okręt

desantowy LST-831 zbliża się do Hagushi w dniu rozpoczęcia operacji "Iceberg". pla ży

Jednocześnie

Amerykanie zamierzali w pobliżu półwyspu Motobu wyspę Ie. Szczególnie cenne było znajdujące się na niej duże lotnisko z trzema pasami startowymi. Wyspy broniło 2 tys. żołnierzy z kilku jednostek o różnej wartości bojowej. Główne punkty oporu stanowiły ufortyfikowane wzgórze Iegusugu i miasto Ie. Ponadto setki jaskiń na północnym i zachodnim brzegu wyspy świetnie nadawało się do straceńczej obrony. 16 IV 1945 r. dwa pułki z 77. DP rozpoczęły atak poprzedzony długotrwałym przygotowaniem artyleryjskim, a także atakami lotniczymi. Do wieczora Amerykanie opanowali lotnisko i większość powierzchni wyspy. W nocy z 16 na 17 IV Japończycy przeprowadzili samobójczy atak na pozycje amerykańskiej piechoty, w którym stracili 135 żołnierzy. Następnego dnia wznowiono natarcie, jednak opór Japończyków był coraz mocniejszy. Natarcie wzmocniono trzecim pułkiem, który zaatakował miasto Ie. W samym mieście Japończycy założyli miny, a wiele domów zostało ufortyfikowanych. Nie dało się użyć artylerii samobieżnej. Walki się przeciągały. Amerykanie zaczęli odczuwać braki w zaopatrzeniu, ponieważ Japończycy atakowali ich składy oraz ostrzeliwali plaże podczas wyładunku amunicji i żywności. Sytuację utrudniało przenikanie na tyły Amerykanów japoń­ skich żołnierzy oraz uzbrojonych cywilów prowadzących działania dywersyjne. 20 IV po solidnym przygotowaniu artyleryjskim Amerykanie opanowali szczególnie dający się atakującym we znaki ratusz w centrum miasta. Znaczący udział w tych walkach mieli cywile. Nigdy wcześniej miejscowa ludność nie walczyła z Amerykanami tak zaciekle; oceniali oni, że wartość bojowa oddziałów obrony terytorialnej nie ustę­ powała regularnej piechocie japońskiej. Do wieczora 21 IV wyspa była zdobyta, jednak jeszcze przez kolejnych pięć dni trwało jej oczyszczanie z pojedynczych grup i samotnych żołnierzy wroga. W nocy z 22 na 23 IV duża grupa żołnierzy i uzbrojonych cywilów dokonała samobójczego ataku na amerykańskie pozycje, którego nikt nie przeżył. zdobyć położoną

Japończykom pozostały zmasowane ataki kamikadze. Przez cały kwiecień kontynuowali naloty, głównie nocne. 11 IV udało się im poważnie uszkodzić lotniskowce "Enterprise" i "Essex'; okręt liniowy "Missouri" oraz dwa niszczyciele. Duże straty zadali Amerykanom również w dniach 12-13 IV, kiedy to w wyniku ataku 392 samolotów uszkodzono 17 okrę­ tów, w tym okręt liniowy "Tennessee'; a jeden niszczyciel zatopiono. Kolejny silny atak lotniczy Japończycy wykonali w dniach 15-16 rv. Wzięło w nim udział 498 samolotów, z których ponad 1/3 stanowiły maszyny samobójców. Wówczas to po raz pierwszy użyto podczas tej bitwy samolotów-pocisków zwanych "Ohka" lub "Baka'; wyposażonych w silnik rakietowy i głowicę bojową zawierającą 1200 kg materiałów wybuchowych. Podczas tego ataku Japończycy kosztem 270 straconych samolotów uszkodzili m.in. lotniskowiec "Intrepid" i trzy niszczyciele oraz zatopili niszczyciel. Jeszcze jeden taki nalot przeprowadzono w dniach 27-30 IV. Wzięło w nim udział 315 samolotów. Uszkodzono pięć mniejszych okrętów i okręt szpitalny. Kosztowało to Japończyków utratę 118 samolotów. Choć straty zadane we wszystkich wspomnianych akcjach były niebagatelne (prawie 2 tys. zabitych i zaginionych marynarzy, 2650 rannych), nie mogły w żaden sposób wpłynąć na położenie wojsk japońskich na Okinawie.

ZDOBYCIE PÓŁNOCNEJ CZĘŚCI WYSPY Japońska obrona północnej części Okinawy obejmowała półwysep Motobu i wyspę Ie. Amerykanie podjęli natarcie siłami 6. DPM. Najpierw 7 IV zdobyli miastecz-

Czapka japońskiego

oficera.

ko i port Nago, a później wieś Taira, tym samym odcinając obrońców półwyspu Motobu. Teren ten pokryty był wzgórzami o wysokości 300-500 m. Jego najwyższy punkt stanowił masyw Yae-Take. Tam Japończycy umiejscowili centrum swojej obrony. Na Okinawie Amerykanie po raz pierwszy mieli się spotkać ze zdeterminowaną obroną Japończyków. Na podstawie zeznań wziętych do niewoli uzbrojonych mieszkańców ustalono, że półwyspu Motobu broni 1500 żołnierzy. Atak miały przeprowadzić dwa pułki 6. DPM uderzające z przeciwległych kierunków - wschodniego i zachodniego. Natarcie rozpoczęto rankiem 14 rv. Japończycy walczyli podzieleni na niewielkie grupy wyposażone w broń maszynową, które nie broniły określonego terenu, ale ostrzeliwały Amerykanów i odskakiwały na nowe stanowiska. Nawet zdobycie jakiegoś wzgórza nie oznaczało odniesienia sukcesu, gdyż Japończycy skutecznie kontratakowali, nie bacząc na straty. Zasadnicze walki o Motobu trwały tydzień. Amerykanie stracili w nich 207 zabitych, 757 rannych i 6 zaginionych, a Japończycy- ponad 2 tys. żoł­ nierzy. Nadal jednak walczyły niewielkie grupy japońskich żołnierzy, które ukryły się w górach, a także partyzanci. Próbując sobie z nimi poradzić, Amerykanie przesiedlili miejscową ludność poza obszar półwyspu. Dzięki temu w końcu maja 1945 r. udało się wreszcie opanować sytuację.

9

ENCYKLOPEDIA II WOJNY ŚWIATOWEJ- WIELKIE BITWY

Oddziały piechoty

morskiej pod osłonq artylerii okrętowej pancernika ,.West Virginia" płynq ku brzegom jednej z wysp Riukiu.

pozycje były ostrzeliwane także przez wojenne (m.in. sześć okrętów liniowych). Do walki wprowadzono nową, 27. DP, a przetrzebione siły 7. i 96. DP znacznie uzupełniono. 19 IV XXIV KA wznowił swoje działania zaczepne. Ich głównym celem było teraz miasto Shuri - dawna stolica Okinawy. Tym razem oddziały 27. DP zaatakowały nocą, czego Amerykanie dotąd nie robili. I udało się im osiągnąć efekt zaskoczenia - zdobyli ufortyfikowaną wieś Machinato. Natomiast natarcia 7. i 96. DP nie przyniosły powodzenia. Japońska obrona grzbietu Kakazu poradziła sobie z atakiem Amerykanów i tym razem, mimo że do walki rzucone zostały dodatkowe oddziały z 27. DP. Na wioskę Kakazu uderzył batalion czołgów pozbawiony wsparcia piechoty. Atak ten zakończył się calkowitym niepowodzeniem. Amerykanie stracili 22 czołgi . Japończycy, choć mocno wykrwawieni, wciąż odpierali wszystkie ataki. Jednak uparty ostrzał, bombardowania lotnicze i próby przełamania podejmowane raz po raz przez piechotę systematycznie osłabiały japońską obronę. Wreszcie 23 IV grupa bojowa utworzona z siedmiu róż­ nych batalionów piechoty i wsparcia oraz dwóch kompanii czołgów pochodzących z różnych pułków, uderzając jednocześnie z różnych stron na wzgórza Kakazu, do wieczora zdobyła je. Również oddziały 96. DP odniosły tego dnia sukcesy. Japoń­ czycy, choć utrzymali część pozycji na swojej linii przesłaniania, mając świadoamerykańskie okręty

JapOliska odznaka weterana, posrebrzana tarcza z brqzowq gwia zdą na tle morskiej kotwicy. Była ona przyznawmw żołnie­ rzom biorqcym udział w wojnie w Chinach, Korei, MandżrJrii i walkadr przeciwko sprzymierzonym.

W ciągu sześciu dni walk o Je zginęło 4706 Japończyków, a jedynie 149 dostało się do

niewoli. Amerykanie stracili 239 zabitych, 902 rannych i 46 zaginionych. D ZIAŁANIA

NA

POŁUDNIU

6 IV 1945 r. oddziały XXIV KA gen. Johna R. Hodge'a siłami 7. i 96. DP wznowiły natacie na południu wyspy. Opór miały im stawić trzy wzmocnione japońskie bataliony piechoty z 62. DP. Mimo tak dużej przewagi liczebnej oraz wsparcia lotnictwa i artylerii pierwszego dnia natarcia amerykańskie oddziały nie odniosły sukcesu. W ciągu trzech pierwszych dni przesunęły się jedynie o 2 km. Duże straty poniosły nacierające w pierwszym rzucie pododdziały 96. DP. Jednostki amerykańskie powoli zbliżały się do pasa przesłaniania

japońskiej

obrony, tzw. Linii Machinato. przed ostrzałem artyleryjskim w jaskiniach, schronach i tunelach, opóźniali natarcia wroga. Była to obrona skuteczna, ale kosztowna. W ciągu sześciu dni zaciekłych walk z południowym zgrupowaniem obronnym Japończyków Amerykanie stracili 151 O żołnierzy, ale według ich oceny straty wroga wyniosły prawie 4,5 tys. zabitych. Zaledwie 13 japońskich żołnierzy wzięto do niewoli. 10 IV skuteczność natarcia Amerykanów poważnie ograniczył ulewny deszcz. Po południu tego dnia natarcie obu dywizji zostało wstrzymane. Amerykanie postanowili przegrupować swoje wojska, podciągnąć zaopatrzenie i lepiej przygotować się do kontynuowania ataku. Tymczasem Japończycy postanowili wykorzystać przerwę w naporze na swoje linie obronne do zorganizowania dywersji na tyłach przeciwnika. W ciągu dwóch kolejnych nocy próbowali przeniknąć przez linie amerykańskie, aby wyjść na tyły 7. i 96. DP, wszystkie ataki zostały jednak odparte. Wznowienie działań ofensywnych Amerykanów poprzedziły kilkudniowe ( 15-19 IV) intensywne naloty sarnolotów bombowych i szturmowych. Japońskie Japończycy, chroniąc się

Amerykanie szturmujqcy jap01lskie pozycje na Okinawie dysponowali potężnym wsparciem artyleryjskim, w tym także okrętowej artylerii rakietowej.

PRZEBIEG WALK

mość, że nie są w stanie utrzymać się na nich, w nocy z 23 na 24 IV wycofali się na główną linię obrony.

WALKI NA GŁÓWNEJ LINII OBRONY 25 IV oddziały XXIV KA rozpoczęły działania mające na celu rozpoznanie terenu i japońskich pozycji obronnych na głównej linii obrony. Na prawym skrzydle działania 7. DP udało się wedrzeć na ponad pół kilometra na południe.

Deszcze padające w ciągu dwóch dni utrudniły dowóz zaopatrzenia, a także wykorzystanie czołgów do wspierania nacierającej piechoty. Amerykanie, walczący w trudnych warunkach terenowych i pogodowych, ponieśli ciężkie straty. 30 IV pododdziały 7. DP przy wsparciu artylerii zdołały wedrzeć się w głąb japońskiej obrony na wschodnim skraju masywu Kochi. Dopiero japoński kontratak powstrzyma! amerykańskie natarcie. Innym ważnym elementem obrony Japończyków były wzgórza położone na północ od wsi Maeda. 25 IV rozpoczęło się natarcie na ten rejon. Kiedy następnego dnia jedna z kompanii wdarła się na szczyt wzniesień Maeda, zostala zmieciona ogniem japońskich karabinów maszynowych rozmieszczonych na przeciwstoku tego grzbietu. Czołgi wspierające piechotę wdarły się do wsi Maeda. Dzięki współ­ pracy z piechotą udało się pokonać Japoń­ czyków broniących się w gruzach domów. W dniach 29- 30 IV 96. DP, która poważnie wykrwawiła się w walkach na wzgórzach Maeda, została zluzowana przez 77. DP. Jednak japońskie straty w pasie jej dzialania były o wiele większe. Amerykanie znaleźli ciała 7170 zabitych Japończyków. Opór Japończyków trwa! aż do 6 V. Także 27. DP, nacierającej wzdłuż zachodniego wybrzeża Okinawy, należało się zluzowanie. W czasie walk o wzgórza Kakazu, Urasoe i o lotnisko Machinato straciła ona 2661 żołnierzy, w tym 316 zabitych, za to wyeliminowala z walki aż 5019 Japończyków. Na jej miejsce miala wejść nieznająca jeszcze Okinawy l. DPM gen. Pedra del Valle'a, którą 30 IV włączo ­ no w skład XXIV KA. Jej zadaniem było przełamanie obrony japońskiej 62. DP następnych

Amerykański sprzęt

i osiągnięcie północnego brzegu rzeki Asa. Natarcie rozpoczęło się l V. Piechota morska, wsparta przez czołgi wyposażone w miotacze ognia, zdobyła dobrze przygotowaną do obrony wieś Miyagusuku. W ciągu pierwszych ośmiu dni walk o przełamanie głównego pasa japońskiej obrony trzy nacierające dywizje amerykańskie wdarły się jedynie na 1-1 ,S km w głąb pozycji wroga. Japończycy bronili się na odcinku długości 11 km obsadzonym siłami dwóch dywizji, co pozwalalo na zorganizowanie szczelnej obrony. Na tym terenie występowały liczne wzgórza przystosowane do obrony okrężnej, połączone ze sobą podziemnymi tunelami. Ponadto coraz częściej deszcze utrudniały poruszanie się ciężkiego sprzętu i dowóz zaopatrzenia. Co prawda w ciągu pierwszych 33 dni operacji zajęto 3/4 powierzchni wyspy jednak właśnie na pozostałym obszarze należało przełamać aż trzy linie obronne Japończyków. Miało to zająć Amerykanom całe sześć tygodni. Część japońskich dowódców, w tym szef sztabu armii, gen. por. !samu Cho, była zwolennikami bardziej energicznych działań bojowych i przejścia do kontruderzenia. Chociaż nie wszyscy podzielali te poglądy, dowódca armii gen. Ushijima podjął decyzję o rozpoczęciu 4 V kontrofensywy mającej zniszczyć amerykański XXIV KA, a także zadać poważne straty flocie wroga. Główne uderzenia miała wykonać 24. DP gen. Tatsumiego Amamiyi, która do tej pory poniosła niewielkie straty, wsparta przez 27. pułk czołgów i artylerię. Powinna ona rozczłonkować ugrupowanie XXIV KA, aby umożliwić japońskim oddzialom wyjście na jego tyły w celu prowadzenia tam działań dywersyj -

nych. Plan ofensywy uzupełniało wysadzenie taktycznych desantów morskich lądujących na skrzydłach i tyłach XXIV KA, aby zniszczyć artylerię i amerykań­ skie czołgi rozlokowane na zachodnim wybrzeżu wyspy. Mialo się to dokonać w nocy z 3 na 4 V. Później z pomocą ludności cywilnej zamierzano organizować partyzantkę na zapleczu wojsk wroga. Ataki te miało wspierać lotnictwo. Zmasowane ataki kamikadze okazały się skuteczniejsze niż cizialania na lądzie. Lotnicy samobójcy zatopili dwa niszczyciele, a cztery inne okręty uszkodzili. 4 V o godz. 2:00 rozpoczął się desant morski niedaleko portu Naha. Amerykanie nie dali się zaskoczyć i mocno przetrzebili szeregi atakujących . Także pozostale dwa desanty - w pobliżu lotniska Kadena oraz w zatoce Nakagusuku - zakończyły się niepowodzeniem. Przez całą noc z 3 na 4 V pozycje XXIV KA ostrzeliwała japońska artyleria. Był to najcięższy ostrzał, jakiemu poddana zostala amerykańska piechota w ciągu całej wojny na

W wyniku ulewnych deszczów ameryw błocie i nie były w stanie skutecznie wspie rać piechoty.

kańskie czołgi grzęzły

desantowy na brzegu

Okinawy.

11

ENCYKLOPEDIA II WOJNY SWIATOWEJ- WIELKIE BITWY

GEN. POR. SIMON BOLIVAR BUCKNER JR en. por. Simon Bolivar Bucl
G

Gen. Simon Bolivar Buckner fr (pierwszy z prawej) na stanowisku obserwacyjnym.

Pacyfiku. O godz. 5:00 Japończycy ruszyli do natarcia. Do jego odparcia Amerykanie użyli 28 dywizjonów artylerii haubicznej i ciężkiej oraz 134 samolotów. W tym samym czasie ponownie zaatakowały samoloty kamikadze. W ciągu całej doby japońskie lotnictwo zatopiło lub uszkodziło 17 okrętów wroga, Amerykanie zaś strącili 131 atakujących ich samolotów. Japońskie wojska jedyny sukces odniosły w rejonie wsi Tanabaru, którą udało im się na krótko zająć i wedrzeć się na 2 km w głąb amerykańskich pozycji.

Obsługa się

Całodzienne

ataki japońskie nie przyniosły niemal żadnych sukcesów, za to pociągnęły za sobą bardzo dotkliwe straty. Bardzo poważne straty poniosła też japońska artyleria, która przez to, że tak aktywnie włączyła się do walki, zdemaskowała swoje pozycje i naraziła się na skuteczny ostrzał Amerykanów. Trzeba jednak przyznać , że i dla Amerykanów walki te okazały się kosztowne -stracili 1363 żołnierzy. 7 V Amerykanie wznowili działania zaczepne. Zdobyto wieś Kochi i północną część grzbietu o tej samej nazwie, o który

artylerii przeciwlotniczej wypatruje japońskich kamikadze, których samoloty bardzo dały we znaki am erykańskiej flocie.

12

walki toczyły się od 26 IV. Dwa dni póź­ niej 7. DP, wyczerpana dotychczasowymi walkami, została zluzowana przez 96. DP. Próba przełamania głównej linii japońskiej obrony między 3 a lO V kosztowała Amerykanów aż 20 tys. zabitych, rannych i zaginionych. W tym czasie udało im się wedrzeć jedynie na l ,5 km w głąb japońskiej obrony. Kontynuację koncentrycznego natarcia głównych sił lO. Armii przewidziano na 11 V. W tym celu do walki wprowadzono dodatkowo 6. DPM. Głównymi celami na najbliższe dni były miasto Shuri i masyw górski nazywany przez Amerykanów Górą Miliona Dolarów - ze względu na wartość pocisków wystrzelonych na japońskie pozycje, które się na niej znajdowały. Broniło jej tysiąc Japończyków. Walki o nią trwały aż do 21 V. 6. DPM miała za zadanie opanować ujście rzeki Asato. Dopiero 23 V udało się Amerykanom pokonać opór kilku japońskich batalionów. Jeszcze trudniejsze walki toczyła piechota morska o wzgórze nazwane ze względu na specyficzny kształt Głową Cukru. Ukształtowanie terenu uniemożliwiało wykonanie manewru obej ścia japońskiej obrony. Mimo silnego wsparcia artylerii okrętowej Amerykanom długo nie udawało się odnieść

PRZEBIEG WALK

GEN. POR. MITSURU USHIJIMA en. por. Mitsuru Ushijima (31 Vll 1887-22 Vll945) był ab o lwentem Japońskiej Ce arskiej Akademii Wojskowej (1908 r.) . Brał udział w in terwen cji wojskjapoń kich we Władywostoku w 1919 r. astępne lata kariery spędził na przemian jako urzędnik wojskowy i dowódca. W 1920 r. zosta ł instruktorem w Szkole Piechoty, 12 lat później awansowal na dyrektora zkoły Wojskowej Toyama. W latach 1933- 1936 pełnił funkcję adiutanta ministra wojny. Stamtąd przeniesiono go na pierwsze w jego karierze wojskowej ta nowi ko dowódcze - w randze pułkownika objął l. pułk piechoty. Po rozpo częciu wojny z Chinami został awansowany do stopnia generała majora i objął dowództwo walczącej tam 36. Brygady Piechoty. W latach 1938- l 939 byt komendantem różnych zkót wojskowych, a je zcze pod koniec 1939 r. zo tal dowódcą walczącej w Chinach l l . DP, awansując jednocze nie do stopnia generała porucznika. a czele tej jednostki wziął udział w licznych wa lkach na terenie Chin i Birmy. a przełomie 1941 i 1942 r. zos tał komendantem szkoły oficerskiej, a rok później - Akademii Wojskowej. W sierpniu l 944 r. znów otrzymał przydział bojowy - został dowód cą 32. Armii, mającej za zadanie obronę wysp Riukiu. Pomimo ró ż nicy zdań pomiędzy nim a szefem ztabu 32. Armii gen. Jsamu Cho oraz płk . Hiromichi Yaharą bardzo skutecznie dowod z ił obroną wyspy. Choć utracił sporą część bronionego terenu, odrzucił propozycję kapitulacji. 22 VI 1945 r. po załamaniu się japońskiej kontrofensywy i utracie nadziei na dalszą skuteczną obronę generałowie Ushijima i Cho pop e łnili rytualne samobójstwo.

G

sukcesu. W ciągu 10 dni 6. DPM straciła w walkach o to wzgórze 2662 żołnierzy. 17 V 1945 r. lotnictwo amerykańskie dokonało pierwszego nalotu na Japonię, wykorzystując lotniska na Okinawie. W ciągu dotychczasowych 47 dni walk 10. Armia przełamała pas przesłaniania i dwie linie głównego pasa obrony. Do opanowania zostało zaledwie 17 km do południowego krańca wyspy. Cel stanowiło teraz miasto Shuri i jego okolice. Działania wojsk amerykańskich były utrudnione z powodu deszczów monsunowych, które rozpoczęły się w nocy 21 V i trwały do końca miesiąca. Zła pogoda nie przeszkadzała natomiast japońskiemu lotnictwu. W nocy 24 V Japończycy podjęli próbę ataku desantowego - siłami 170 komandosów - na lotnisko Yontan. Tylko jeden samolot przedarł się przez ogień artylerii przeciwlotniczej i wylądował. Japończykom udało się zniszczyć siedem samolotów i duże zbiorniki paliwa. Cały następny dzień trwały naloty na statki transportowe. Wzięło w nich udział 445 samolotów japońskich, z których 1/3 pilotowali kamikadze. Amerykańskie myśliwce zestrzeliły 67 maszyn wroga. 27 V był kolejnym dniem zmaso-

wanych nalotów. Wzięło w nich udział 150 japońskich maszyn, które zatopiły niszczyciel "Drexler" i uszkodziły 11 okrętów. Kosztowało to Japończyków utratę 114 samolotów. 22 V na wschodnim skrzydle - wbrew temu, do czego przyzwyczaili się Japoń­ czycy - Amerykanie zaatakowali nocą. Oddziały 7. DP, wykorzystując zaskoczenie wroga, opanowały miasto Yonabaru, a do końca dnia - wzgórza masywu Ozato. Później było jednak coraz trudniej i na kilka dni wstrzymano działania. Tymczasem na zachodnim skrzydle frontu oddziały 6. DPM 24 V przeprawiły się przez rzekę Asato i nie napotykając większego oporu, zajęły miasto Naha. Przez trzy kolejne dni trwało oczyszczanie miasta z japońskich żołnierzy, ale próba sforsowania rzeki Kokuba płynącej przez jego południowy kraniec się nie powiodła. 26 V zwiadowcy z l. DPM przekazali meldunek o wycofywaniu się Japończyków z okolic miasta Shuri. Rozpoznanie lotnicze doniosło

o koncentracji oddziałów japońskich na południe od Shuri. Miejsca koncentracji wstały ostrzelane przez okręty wojenne, a także przez artylerię wojsk lądowych. Japończycy ponieśli dotkliwe straty, znacznie przekraczające liczbę 500 żołnierzy. 29 V Amerykanie podeszli na południowe przedpola Shuri. Oddziały l. DPM dość szybko zdobyły zbudowany na wzgórzu zamek władców Riukiu, choć w jego piwnicach Japończycy walczyli jeszcze całą dobę. Nadal utrzymywali też pozycje na północy miasta, próbując nie dopuś­ cić do odcięcia go. 7. i 96. DP udało się oskrzydlić obronę japońską od wschodu i południa, a 77. DP- opanować resztę obszaru Shuri. Do końca maja 1945 r. w walkach na południu Okinawy Japończycy stracili 62 548 żołnierzy. Porównanie strat poniesionych w walkach na północy wyspy (3214 zabitych) i na wyspie Ie (4856 zabitych) pokazuje, jak różna była intensywność obrony południa i północy wyspy.

Japoński ręczny

karabin maszynowy Typ 100.

13

ENCYKLOPEDIA II WOJNY SWIATOWEJ- WIELKIE BITWY

Tropikalny hełm Typ 92 armii japońskiej, bę­ dqcy korkowq wersjq stalowego hełmu Typ 92.

czął się ostrzał pozycji japońskich, który

Japońska

manierka wykonana była z metalu, noszono jq przymocowanq do pasa głównego.

W tym samym czasie Amerykanie stracili 26 044 żołnierzy, w tym 4589 zabitych, 21 171 rannych i 284 zaginionych. PRZEŁAMANIE OSTATNIEJ LINII OBRONY JAPOŃSKIEJ W dniach 26-30 V Japończycy wycofali się na ostatnią rubież obrony, którą miał być półwysep Kiyamu. Jej podstawę miały stanowić masywy górskie Yaeju i Yuza oraz obrona miejscowości Ozato i Kunishi. Dobrze prowadzone działania opóźnia­ jące nie tylko pozwoliły Japończykom na sprawny odwrót, lecz także dały im czas na staranne zajęcie nowych pozycji obronnych. Amerykanie 4 VI na zachodnim wybrzeżu podjęli atak na półwysep Oroku i znajdujący się tam port Naha oraz lotnisko. Broniło ich 5500 marynarzy, żołnierzy różnych służb marynarki wojennej oraz obrony terytorialnej. 4 VI o świcie rozpo-

poprzedzał desant morski. Amerykanom z 6. DPM udało się uchwycić przyczółki na plaży. Jednak zdobycie całego półwyspu przeciągnęło się do 13 VI. Dowodzący obroną tego rejonu kontradm. Ota, oficerowie jego sztabu i 500 żołnierzy popełnili samobójstwo. Przez lO dni słabe japońskie oddziały drugiego rzutu wiązały całą amerykań­ ską dywizję. W tym czasie na półwyspie Kiyamu z 32. Armii gen. Ushijimy pozostało 33 tys. żołnierzy. Pokaźna liczba żołnierzy może być myląca, coraz bardziej dokuczał im bowiem brak zaopatrzenia. Nie posiadali już niemal wsparcia artyleryjskiego, coraz mocniej szwankowała łączność. Posiadane zapasy mogły wystarczyć jedynie na 20 dni wałki. Japończycy, ściśnięci na obszarze 20 km 2, odcięci od dostaw i uzupełnień, czekali na swój koniec. 6 VI przestało padać, dzięki czemu poprawiały się warunki do prowadzenia działań ofensywnych. W dniach 7 i 8 VI l. DPM oraz 7. i 96. DP zajmowały pozycje do natarcia zaplanowanego na lO VI. Wreszcie można było podciągnąć artylerię i czołgi, których do tego czasu często brakowało w walkach. Zanim Amerykanie rozpoczęli atak na ostatnią linię obrony Japończyków, zarzucili ich ulotkami wzywającymi do kapitulacji. Nie przyniosło to żadnego efektu. 12 VI o świcie rozpoczęło się uderzenie. Dwie kompanie piechoty osiągnęły grzbiet górski Kunishi. Powstałe oddziały piechoty morskiej zostały przygwożdżone do ziemi ostrzałem Japończyków. W nocy jeszcze cztery kompanie wdarły się na grzbiet Kunishi. 14 VI Amerykanie krok po kroku opanowywali i niszczyli japońskie pozycje w tych górach. Na kierunku wschodnim 12 VI Amerykanie odnieśli spory sukces, kiedy 7. DP głęboko się w obronę przed nika. W ciągu najbliższej no odparli ~ k
i następnego dnia zdobyli wzgórze 95 oraz wioski Hanagasuku i Nakaze. Dzięki tym sukcesom również w pasie natarcia 96. DP Amerykanie uzyskali powodzenie - opanowali masyw Yaeju i wieś Yuza. Tam po raz pierwszy użyto sprawdzanych dopiero dział bezodrzutowych kalibru 57 i 75 mm. Wykorzystano je do niszczenia japońskiej artylerii. W tym czasie na zachodnim odcinku frontu trwały ciężkie wałki na grzbiecie Kunishi. Pomimo ciągłych ataków lotniczych, ostrzału artylerii lądowej i okrętowej nie udało się spowodować przełomu w wałkach . Dopiero 17 VI, po wprowadzeniu świeżych oddziałów, opór Japończyków się załamał.

6. DPM po zdobyciu półwyspu Oroku nacierała wzdłuż zachodniego wybrzeża Okinawy i 17 VI opanowała masyw Mezado, wdzierając się w głąb pozycji japońskich na l ,3 km. 16 VI 96. DP opanowała masyw Yuza. Największe sukcesy Amerykanie odnosili, kiedy decydowali się na ataki nocą, czym zaskakiwali Japończyków. Ci, mając utrudnioną obserwację ze swoich bunkrów, musieli je opuszczać, by walczyć na zewnątrz, a to znacznie ułatwiało zadanie Amerykanom. Dużą rolę w tych walkach odgrywały czołgi wyposażone w miotacze ognia. Wieczorem 17 VI dzięki opanowaniu grzbietu Kunishi oraz wzgórz 153 i 115 Amerykanie mogli zająć pozycje górujące nad obroną japońską. Następne­ go dnia 200 Japończykom wydano rozkaz odzyskania wzgórza 153. Atakowali je tak długo, aż wszyscy zginęli. Z każdym dniem opór wojsk japońskich słabł, coraz bardziej dawał się im we znaki brak amunicji, żywności i lekarstw. 18 VI zginął dowódca 10. Armii gen. Buckner. Jego następcą został gen. mjr Roy Geiger, dotychczasowy dowódca III KPM, zaraz awansowany do stopnia generała porucznika. Gen. Ushijima, świadomy rychłego końca obrony Okinawy, 16 VI wysłał depeszę do naczelnego dowództwa japoń­ skicli sił zbrojnych, w której przepraszał, że nie zdołał zniszczyć wroga. Trzy dni

Żołnierze

l . DPM pod ostrzałem japońskiego snajpera. Uwagę zwraca ogrom zniszczeń ich walki.

PRZEBIEG WALK

później skierował ostatni rozkaz do swoich wojsk, dziękując za dotychczasowy trud oraz wzywając do dalszej walki i śmierci za cesarza. W tym czasie Amerykanie byli już w odległości zaledwie kilkuset metrów od stanowiska dowodzenia 32. Armii; Japończycy nadal bronili się bardzo zaciekle. 19 VI zginął zastępca dowódcy 96. DP gen. Claudius Easley - wstał trafiony . serią karabinu maszynowego, kiedy obserwował poczynania swoich

Miecz oficerski Shin-gunto, najbardziej rozpowszechniony rodzaj japońskiego miecza, wykorzystywanego w trakcie działań bojowych. Zachowane egzemplarze różnią się między sobą jakością wytworzenia i zdobieniami.

żołnierzy.

Japończycy stracili 7830 samolotów, w tym 1900 pilotowanych przez kamikadze (dla porównania: podczas bitwy o Anglię w 1940 r. Niemcy stracili 1733 zestrzelone samoloty). Były to straty nie do odrobienia. Lotnictwo Japonii właściwie przestało stanowić istotne zagrożenie. Także flota cesarska po utracie pancernika "Yamato" nie miała już w zanadrzu żadnych atutów. Amerykańska 10. Armia straciła w tych walkach 7374 zabitych, 31 807 rannych i 239 zaginionych. Do tego należy doliczyć straty marynarki wojennej (głównie w wyniku ataków kamikadze), które wyniosły 36 zatopionych okrętów (niszczycieli i mniejszych klas) oraz 368 uszkodzonych (w tym l O okrętów liniowych, 13 lotniskowców, S krążowników). Zginęło 4807 marynarzy, 4824 zostało rannych, a 49 zaginęło. Ponadto Japończykom udało się zestrzelić 763 samoloty amerykańskie.

Działania

propagandowo-psychologiczne prowadzone w języku japońskim za pomocą megafonów zainstalowanych na czołgach i okrętach desantowych zaczęły przynosić efekty. 19 VI złożyło broń 344 żołnierzy armii regularnej i wojsk obrony terytorialnej. Następnego dnia z jaskiń górskich wyszło 4 tys. cywilów oraz 800 żołnierzy, którzy poddali się Amerykanom. 21 VI opór japoński ustał. Tego dnia o godz. 13:05 gen. por. Geiger złożył meldunek adm. Chesterowi Nimitzowi o zdobyciu Okinawy po 82 dniach walk. Rankiem 22 VI gen. Ushijima i jego szef sztabu gen. Cho popełnili rytualne samobójstwo. Amerykanom pozostało tylko oczyszczenie wyspy z ostatnich pojedynczych obrońców, wyłapanie uciekinierów i pogrzebanie zabitych. W ciągu następne­ go tygodnia zabito jeszcze 8975 żołnierzy japońskich, którzy nie chcieli się poddać, oraz wzięto do niewoli 2902 żołnierzy i 906 ludzi z jednostek budowlanych. W dniach 26-30 VI miał miejsce ostatni desant morski podczas II wojny świato­ wej - desantowy batalion rozpoznawczy zdobył wyspę Kumejima. 2 VII 1945 r. dowództwo amerykańskie ogłosiło zakończenie kampanii wojennej na wyspach Riukiu.

PODSUMOWANIE BITWY Okinawa choć oddalona o 550 km od Japonii, stanowiła integralną część jej terytorium. Dla Japończyków utrata wysp Riukiu oznaczała, że najeźdźcy wtargnęli w granice ojczyzny (symbolicznie dokonało się to już w lutym 1945 r., podczas inwazji na Iwo-Jimę, to była jednak niewielka wyspa - 22 km 2 powierzchni). Tym m.in. można tłumaczyć tak zacięte walki. W bitwie o Okinawę zginęło 131 303 żołnierzy japońskich i 42 tys. cywilów. Niezwykle aktywni w powietrzu

OCENA WALCZ~CYCH STRON Taktyka obronna gen. Ushijimy była odmienna od tej, którą wcześniej stosowali japońscy dowódcy. Zamiast skupiać się na obronie linii brzegowych, by nie dopuścić do desantu amerykańskich wojsk, wycofał swoje oddziały na pozycje w głębi wyspy, wykorzystując ukształto­ wanie terenu. Chciał w ten sposób chronić swe jednostki przed wyniszczającym ostrzałem z okrętów wojennych wroga i jego lotnictwem. W dalszym etapie walk obronnych umiejętnie prowadził działa­ nia opóźniające, pozwalające wojskom na wycofanie się na kolejną linię obrony i zajęcie tam stanowisk, zanim Amerykanie będą gotowi je zaatakować. Nie zawsze skuteczna była natomiast taktyka uporczywego kontratakowania, która sprawiała, że oddziały japońskie się wykrwawiały. Było to szczególnie widoczne podczas nieudanej kontrofensywy przeprowadzonej w dniach 4-6 V 1945 r.

Gen. mjr Lemuel C. Shepherd, dowódca 6. DPM, studiuje wojskową mapę podczas

walk na Okinawie.

Amerykanie, nie napotkawszy więk­ szego oporu w czasie pierwszych walk, nabrali błędnego przekonania, że również południową część wyspy zdobędą niezbyt wielkim nakładem sił. Stąd w pierwszej fazie walk na południu (3-18 IV 1945 r.) użyli jedynie dwóch dywizji (7. i 96. DP), chociaż posiadali ich siedem, przez co tempo ich natarcia było bardzo powolne. Dopiero 19 IV wprowadzili do walki trzecią dywizję (27. DP). W następnej fazie walk, kiedy warto było dokonywać desantów na tyłach obrony japońskiej (w rezerwie posiadano cztery dywizje), zmuszających wroga do rozproszenia szczupłych sił, najczęściej poprzestawano na uporczywych atakach frontalnych. Dopiero od 7 V w walce uczestniczyły jednocześnie cztery dywizje. Inną słabością atakujących Amerykanów było poprzestawanie na przewadze materiałowej, co zmuszało ich do prowadzenia działań podczas dnia i braku aktywności nocnej, kiedy nie mogli skorzystać ze wsparcia artyleryjskiego czy lotniczego. Japończycy szybko nauczyli się to wykorzystywać, by opóźniać działania zaczepne przeciwnika. Kilkakrotne niespodziewane podjęcie natarcia nocą przynosiło bardzo dobre efekty, podobnie jak rezygnacja z ataku frontalnego na rzecz działań oskrzydlających.

15

KALENDARIUM PRZEBIEGU BITWY 1944

Żołnierze amerykańskiej piechoty

morskiej pod podczas walk o lwo-jimę. Do czasu walk o Okinawę były to najcięższe boje Amerykanów podczas wojny na Pacyfiku.

japońskim ostrzałem

1O. Armia w sile

27. DP ląduje na Okinawie, 2. DPM (ruchoma rezerwa 10.

Potężna amerykańska flota

rację "lceberg". Była

to

inwazyjna rozpoczyna opeoperacja desantowa

największa

II wojny światowej.

poddają się

wszystkie pozostałe siły japońskie na wyspach Riukiu

nad wyspami

przejmuje amerykański gubernator wojskowy

• 241V 1946t władzę

Końcowa faza walki o Okinawę. japoński cywil wychodzi ze swojej kryjówki, aby poddać się amerykańskim żołnierzom. japońscy żołnie rze dopiero w ostatnich dniach bitwy zaczęli w większej liczbie oddawać się do niewoli.